PREDGOVOR SLOVENA KOM IZDANJU IZ 2006.

Zmago Jelin i Plemeniti

O knjizi i autorstvuKnjiga Hrvati u svetlu istorijske istine, autora Psunjskog, za kojega skoro sa sigurno u mo emo tvrditi, da je to bio Veli a Rai evi , dolazi me u slovena ke itaoce ba u pravom trenutku, u doba pribli avanja susedne Hrvatske evropskoj uniji demokratskih dr ava, a gde po mojem uverenju nikako ne spada. Bar ne za onoliko vreme, dokle se ne razjasne i isprave istorijske la i i krivice kako prema srpskom, tako prema slovena kom narodu. Uveren sam, da e se s mojim stanovi tem slo iti ve ina onih, koji knjigu budu pro itali. Knjiga je sigurno nastajala dosta dugo, a od tampana je bila u Beogradu marta 1944., ne to pre oslobo enja grada. Gestapo, tajna policija nema koga rajha je, izvesno zbog izdaje, upala u tampariju u kojoj je bila knjiga tampana, i zaplenila skoro celokupan tira . Nemci nisu eleli da se otkrije istina o istoriji Srba i la ljivosti Hrvata u njihovom falsifikovanju istorije. Na kraju krajeva, Hrvatska je bila saveznica, a Srbija samo okupirana i sa privremenom vladom. Odmah po oslobo enju preostale primerke je tra ila i zaplenila jugoslovenska tajna policija, a tampara Antuna Rota su krajem 1944. godine proglasili za okupatorskog sau esnika i ubili ga na nepoznatom mestu. Za Psunjskog se nije znalo ko je, pa je mogao da se izvu e. Ve inu primeraka knjige su prona li, a njihovi vlasnici su, po obi aju, zavr ili na Golom otoku. Zvani na institucija, Narodna biblioteka Srbije prvi primerak knjige dobila je tek 1981. godine, posle smrti Josipa Broza - Tita. Primerak u svom arhivu ima jo i Srpska pravoslavna crkva, a nekoliko primeraka imaju nekada nji autorovi prijatelji, koji ve to prikrivaju svoj originalni primerak, jer knjiga nije pisana niz dlaku ni dana nje srpske vlasti. Me utim, jedan primerak knjige je u Sloveniji iji prevod i objavljujemo.

Ko se skriva iza pseudonima Psunjski, nije bilo pozanato sve do kasnih 1990-tih. Bez sumnje ga je to o uvalo u ivotu, jer su tampar njegove knjige, kao i ceo niz ljudi, koji su tu knjigu imali kod sebe, zbog nje umrli. Uprkos svemu, neki istori ari jo danas zagovaraju razli ite teze.

Jedna od njih je i da je knjigu napisao pesnik Milan Dobrovoljac migavac, biskup Hrvatske starokatoli ke crkve, a druga knjigu pripisuje gospodinu Ra ajskome, slu beniku zagreba kog univerziteta, koji je iveo u Beogradu i Sarajevu i zbog toga imao pristup dokumentima o poreklu Hrvata i odnosima izme u Srba i Hrvata. U prilog prve teze najvi e govori podudarnost slogova u pesmi objavljenoj na po etku knjige, ali obara ju to, to se protiv knjige obratio ak hrvatski Glas koncila, jer je po njegovom puna antikatolicizma, i zato veoma antihrvatska, tako da je njeno predvi eno izdanje u SAD zabranio ak tada nji predsednik D ord Bu stariji. Odre eni krugovi u Beogradu autorstvo knjige pripisivali su ak dvojici pisaca, dodu e literarnom istori aru i germanisti prof. dr. Peri Slijep evi u i istori aru prof. dr. Radoslavu Gruji u. ak se javlja mi ljenje, da samo dva autora ne bi bila dovoljna, i stoga misao, da je knjigu napisala grupa istori ara. Jo jedno ime se javlja u vezi sa ovom knjigom, i to Bogunovi , inspektor za prosvetu izme u dva rata, rodom iz Psunja. Ali ipak je, po mi ljenju ve ine ozbiljnih istra iva a, pseudonim Psunjski pripadao Veli i Rai evi u koji je, pored pomenute knjige, pod istim pseudonimom izdao jo i knjigu U ime Hrista svetinje u plamenu. Uprkos tome to knjiga opisuje istorijske doga aje, koji se ti u Srba od najstarijih vremena pa sve do (skora njeg) kraja usta ke tvorevine Nezavisne dr ave Hrvatske, pronicljiv italac e na i ak ceo niz paralela sa doga ajima iz vremena kada smo sa Hrvatima imali zajedni ku istoriju. I te ga paralele mogu ispuniti strepnjom ta nam se sve jo mo e desiti.

Hrvati u svetlu slovena ke istineNakon raspada austrougarske monarhije, Hrvati su se na brzinu organizovali i Me umurje ubrzo proglasili za svoje. tavi e, ubrzo je odre ena politi ka frakcija po ela da se zauzima za odcepljenje od Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca i za povezivanje sa Ma arskom i za zajedni ki savez sa Italijom. U Kraljevini Jugoslaviji se ovo razmi ljanje kasnije manifestovalo ubistvom kralja Aleksandra 9. oktobra 1934. u Marseju, koje su uz pomo Italijana organizovali hrvatski usta e. U vezi sa drugim svetskim ratom, nikako se ne mo e prevideti injenica, da su Hrvati odmah nakon napada 6. aprila 1941. i kapitulacije Kraljevine Jugoslavije ve 10. aprila proglasili NDH, skoro odmah zatim pristupili nacifa isti koj koaliciji i tako sa ministrom inostranih poslova nema kog rajha Ribentropom (Otto von Ribbentrop) zavr ili zapo etu operaciju. Ve 26. avgusta 1939. su proglasili Banovinu Hrvatsku, koja je srpskim i bosanskim teritorijama oduzela srezove Dubrovnik, id, Ilok, Br ko, Grada ac, Derventu, Travnik i Fojnicu, priklju ila ih svojoj teritoriji i stvar dovr ila sa nastankom

nacisti ke dr avne tvorevine, za koju je nekada nji predsednik Tu man izjavio, da je prethodnica dana nje Hrvatske. Odmah nakon prekrajanja slovena ke teritorije, Hrvatska je tako e uzela svoj deo krvavoga plena, u hrvatskim logorima smrti izginuo je nemali broj Slovenaca. U najve em kolja kom projektu usta a, kako su nazvali logor Jasenovac, usmrtili su i osamdeset sve tenika iz tajerske. Nakon drugog svetskog rata hrvatska vlast se na brzinu preokrenula i zaboravila, da je bila do zadnjega dana na strani nacista i da ju je samo velika elja Josipa Broza - Tita za velikom dr avom, koju su mu saveznici i omogu ili, spasla od denacifikacije, koja ni do danas nije izvr ena. Odmah su nastavili akcije, zapo ete na zasedanju ZAVNOH-a 1944. godine, i pripojili si Istru, razume se, uz drugarsko odobravanje slovena kih partijaca. Jedan od ve ih obmanjuju ih prikaza demografskog stanja Istre onoga vremena je sigurno knjiga Cadastre national del'Istrie (Nakladni zavod Hrvatske, Su ak, 1946), u kojoj su autori po pravilu sve Istrane, ije se prezime zavr avalo na -i ili i , proglasili za Hrvate. teta to su me u odobravaocima bili i Fran Ramov i Lavo ermelj, za neke veliki Slovenci. Jo jedan ra un eka na izmirenje. To je ubistvo 37 Slovenaca u trigovi, koje su hrvatske vlasti pobile odmah nakon rata, jer su tvrdili da je to slovena ka zemlja. I bili su u pravu! Jo se manje zna o deportaciji pribli no 3000 Slovenaca iz Rijeke na Goli otok, gde, me utim, nisu dospeli, jer nisu disali po hrvatski i znali su one koji su na brzinu promenili uniforme. Tako e, kasnije pozivanje i pri a o nekakvim avnojskim zaklju cima su besmisleni, jer na drugom zasedanju Avnoja u Jajcu nije bilo razgovora o granicama unutar nove Jugoslavije. I da upozorim na jo jednu istinu: tokom drugog svetskog rata, kao ni pre njega, Istra nije spadala u jugoslovenski okvir, a kamoli u hrvatski. ak je ni Hitler posle kapitulacije Italije 9. septembra 1943. nije priklju io dr avi svojega saveznika Ante Paveli a. Ako se osvrnemo na na rat za samostalnost, ne mo emo prevideti injenicu, da su u napadu na Sloveniju upravo hrvatske vlasti dozvolile da na a jedva ro ena dr ava bude napadnuta sa njihove teritorije, iz njihovih kasarni, sa njihovih aerodroma. Samostalnost su proglasili istog dana kao i mi i bili su dakle prema me unarodnom vojnom pravu agresori, iako su jedinice bile deo Jugoslovenske narodne armije. Prema me unarodnom pravu, agresor je i ona dr ava, koja svoju teritoriju prepusti tu oj sili za napad na tre u dr avu. A to se ovde desilo. Po to to jo nije bilo dovoljno, na im jedinicama teritorijalne odbrane i policije namerno su poslali pogre ne podatke o smeru napredovanja jedinica JNA. Ljude koji su u Zagrebu hteli da spre e izlazak tenkovskih jedinica iz kasarni, rasterala je hrvatska vlast. Tada je naredila da se uklone sve mine, tako da su tenkovi prema Sloveniji imali slobodan put. Na alost, neki na i autonoma i su tada bili nepa ljivi, ali pre svega, tada je jo uvek na na oj strani bilo previ e pristalica jugoslovenstva, koji nisu reagovali na informaciju

nema ke obave tajne slu be, da je general ad u Rijeci spreman da se preda slovena koj vojsci. U Rijeku nisu poslali oru ane vojne jedinice, a mene su nakon etvrtog dana rata za osamostaljenje uhapsili. Da tada nije bilo pristalica nekad anjega re ima, makar bi moja jedinica i la na Rijeku, pa bi onda bilo ta bi bilo. A sigurno bi po etna pozicija za poga anja, da dobijemo nazad Istru, koja nikad u istoriji nije bila hrvatska, bila su tinski druga ija. A mo da je kod svih zajedno preovladavalo politi ko mi ljenje o zajedni koj konfederaciji Slovenije i Hrvatske, koje je sve do posete hrvatskog predsednika Tu mana Sloveniji, jo bilo ivo. Razume se da ljudi o tome ni ta nisu znali. Mo da se na to nadovezala i nezaiteresovanost za odr ani referendum o pripajanju mati noj domovini Sloveniji, koji je odr an na umberku, na kojem su se samo po tar i upnik izjasnili protiv pripajanja Sloveniji. Tako su tada nji predsednik dr ave Ku an kao i predsednik skup tine dr. Bu ar svu dokumentaciju, koju su pregledali, bacili s obja njenjem "a ta emo s tom sirotinjom". Hrvati su plan shvatili prokleto ozbiljno i njegovog glavnog pobornika Drakuli a i jo dosta drugih zbog veleizdaje na du e vreme bacili u zatvor. I to, uprkos tome da je svima bilo poznato, da su granice unutar nekada nje SFRJ bile samo administrativne odredila ih je komunisti ka partija, a nije bilo sklapanja nikakvih republi kih, me urepubli kih, me udr avnih ili me unarodnih sporazuma o razgrani enjima me u republikama. Posledica toga je injenica da su Hrvati postavili granicu kod Se ovlja na levom brdu Dragonje, a zatim je ak premestili na desno brdo, iako je me urepubli ka granica u nekada njoj dr avi SFRJ bila ak na vrhu bre uljka, kod kamenoloma. Nakon toga se samo dalje nastavljalo. Hrvati su krali najbolje smreke na Tom i evoj parceli u sne ni kim umama, pred ljutitim Slovencima pa su ih ak uvali slovena ki policajci. Agresivno su okupirali etiri zaseoka uz Dragonju, ukrali zemlju kod Hotize, uz Muru, kod Ormo a Ministar unutra njih poslova bio je Igor Bav ar. A i istarske eleznice su u doba Lojzeta Peterlea pre le u hrvatske ruke. Kasnije je ulogu darodavca slovana ke teritorije preuzeo sada nji predsednik dr ave dr. Janez Drnov ek, koji je uprkos usvajanju deklaracije Dr avnoga zbora Republike Slovenije o celovitosti piranskog zaliva njegovu, otprilike, polovinu ponudio Hrvatima. Hvala bogu, da to nisu usvojili, makar i zbog prevelike pro drljivosti. Svemu ovome mo emo na i paralele u knjizi Psunjskog. Na kraju krajeva, ta bismo mogli o ekivati od dr ave, iji politi ki vrhovi danas iznova zagovaraju teze o hrvatskom narodu, koje su bile zvani no ispravne u doba usta ke vladavine? I ta bismo mogli o ekivati od dr ave, koja svoju dr avnost temelji na nikad postoje oj nagodbi, koju ele prikazati kao dogovor sa Ugarskom (Ma arskom) o preuzimanju vlasti u svoje ruke i koju nazivaju Pacta conventa, za koju la u da je bila napisana 1102. godine, kada je celoj svetskoj istorijskoj javnosti ina e poznato, da se radi o falsifikatu iz 14. veka.

Mo emo jo to ta nau iti iz ove knjige, kao npr. o sopstvenim gre kama i o sopstvenim izdajnicima. Zato da gre ke ne bismo ponavljali i da bismo izdajnike lak e prepoznali. Susede e nam u prili noj meri predstaviti sama knjiga.

Neka prevod ove knjige na slovena ki jezik bude trajni spomenik injenici, da istinu nije mogu e sakriti, i opomena svim onima, koji previ e veruju zvani noj politici, a Veli i Rai evi u - Psunjskom zahvalnica to je o uvao istinu i osvetlio zlo ine, koji ne smeju ostati u tami

Zmago Jelin i Plemeniti

HRVATI U SVETLU ISTORIJSKE ISTINEPij zemljo srpska O grudo sveta, zemljo predaka srpskih i moja! Ti ne bi bila ni pitoma tako, da nije na ih suza, krvi i znoja. Pij zemljo srpska, napajaj se krvlju miliona svojih palih na braniku veli ine davne, ispijaj a e sudbine svoje, gorke, ali slavne! O ve na grudo ! Ti to nikad nisi stenjala od bola,

jer si uvek bila od d elata ja a. Ima li ta drugo to sramotu pere sem borbe i ma a! Psunjski

POREKLO HRVATAJedna slu ajnost u velikim narodnim pokretima pre kojih 13 vekova, otvorila je tamne stranice u istoriji ju nih Slovena. Za dolazak Hrvata vezano je sve ono, to je docnije o Balkanu stvorilo izreku, da je bure baruta". Donose i sobom sve svoje nedostatke, ova neslavenska skupina urasla je najpre u slavenstvo i od njega primila hri anstvo, ali je zatim zbog uro enog oportunizma i slabe duhovno-krvne veze sa slavenstvom ne samo otpala od njega, ve je katoli kom Rimu poslu ila kao oru e za katoli ke nasrtaje na ju no slavenstvo kroz itava stole a. Zbog njih je Balkan i postao evropska vetrometina, gde su se sukobljavali razli iti interesi, a u prvom redu katoli ki sa pravoslavnima. O svom poreklu Hrvati nerado govore. Dodu e, na prvi pogled. Me utim, oni su zbog uro enog oportunizma na svojoj siroma noj povijesti ostavili irom otvorene kapije, kako bi svoje poreklo mogli vezivati as za Romane, as za Germane, a koji put i za Slavene. Jedan slikovit primjer , kako bi to oni sami rekli, vidi se iz slu aja sa hrvatskom povije u , koju je hrvatska vlada propisala kao ud benik za kolsku 1941/42. godinu. U ovoj povijesti zastupljena je gotska teorija o hrvatskom poreklu. Ve slede e kolske 1942/43. godine, ista ona usta ko-hrvatska vlada, koja ga je propisala, izdala je drugi, gde se o hrvatskom poreklu zastupa druga, iransko-kavkaska teorija. Da se sramota to pre preda zaboravu, vra en je novac svakome kupcu onoga prvog ud benika, koji ga je makar napola poderanog povratio. Verni svome nestalnom mentalitetu, Hrvati su kroz celu svoju pro lost usporedo sa razvojem situacije menjali ne samo svoje uverenje, ve i narodnost ako je to bilo potrebno. Ali, ne to u emu su ostali konzekventni, to je bolest gusarenja po tu im istorijskim ba tinama i mana naturavanja svoga nepopularnog imena. Tako se sretamo sa jednim odlomkom iz novije hrvatske

istorije ( Hrvatski List od 14. IV. 1939.) gde se ovo priznanje izra ava u re enici: Do av i Hu-ur-vathi zajedno sa Hunima u Evropu, zavladali su nad slavenskim starosjediocima, s kojima su se slili u jedan organizam, kojemu su dali svoje ime, iako su bili u manjini". Hrvati, dakle, po ovom svome priznanju dolaze u slavensko starosedela tvo, koje je, dakako, moglo biti samo srpsko, po to se za druge Slavene u ovom prostoru ne zna, i donose sobom svoje ime, sa kojim se to slavensko starosedela tvo stole ima sukobljuje. Svoje neslavensko poreklo, uostalom, ne krije ni u praskozorju pritajenog usta tva prvi hrvatski ministar spoljnih poslova dr. Mladen Lorkovi , koji u knjizi Narod i zemlja Hrvata na strani 34 ka e : itava stara hrvatska povijest shvatljiva je samo uz pretpostavku, da su vladaju i Hrvati bili neslavenska naslaga, koja je prekrila i organizirala slavenske mase". Prihvatimo li stanovi te dr. Lorkovi a da Hrvati nisu slavenskog porekla, to se posle doga aja iza 6. aprila 1941. godine samo po sebi razume, postaje neobja njivo, kako da do lja ko plemce Hrvata gubi sva svoja obele ja sa kojima je do lo, pa ak i svoj materinji jezik, a da ipak tobo e osigurava presti svoga nepopularnog imena, koje je docnije pretrpelo modifikaciju od Hu-urvatha u Hrvate. Ne bi li bilo prirodnije smatrati da narodi gube svoja obele ja i materinje jezike samo onda, kada se utope u ja e i kulturnije sredine kojima, razume se, nije potreban organizatorski smisao i takvih poludivljih do ljaka, koji nisu u stanju ni da svoj materinji jezik odr e. to ih je, me utim, katoli ki Rim mnogo docnije uspeo uklopiti u svoj veliki program katoli kog prodiranja prema slavenstvu, i to se bole u naturavanja njihovog imena odoma ilo jedno zlo od koga e se Balkan te ko otresti, to je pojam za sebe. Pa ipak, Hrvati sa rezultatima naturanja svoga imena srpskom nacionalnom i etnografskom prostoru do pro loga veka nisu bili zadovoljni. Zato je Zagreb pre kojih sto godina izmislio Jugoslaviju, samo zato da bi preko nje doveo u pitanje srpstvo i pravoslavlje i tako ostvario ekspanzivne ciljeve istaknute u hrvatskom i rimokatoli kom programu kroz vekove. Kao to god postoji opre nost o vlastitom poreklu me u samim Hrvatima, (jer suvremena hrvatska povijest u delu tampanom 15. IV. 1939. tvrdi, za razliku od dr. Lorkovi a, da su Hrvati gotskog porekla), tako su razli iti i datumi njihovog doseljenja une eni u njihovoj povijesti . Tako je o dolasku zabele io vizantijski car Konstantin Porfirogent, kako su se od Bijelih Hrvata" odvojila petorica bra e, me u kojima i jedan po imenu Hrvat, te do li u Dalmaciju, gde su zatekli Avare ( Hrvatski List od 15. IV. 1939.). Za ovu istorijsku tvrdnju izgleda nam da je Hrvatima primarni momenat bio zaposedanje Primorja. Me utim, vremenski je pozivanje na Porfirogenta dovelo u pitanje datum hrvatskog doseljenja, po to je Porfirogent iveo, odnosno vladao od 912. do

959. godine. Hrvatski istori ar Pavle Vitezovi (1652. - 1714.) pomera ovaj datum doseljenja unazad i ka e da se onih petorica bra e doselilo 640-te godine posle Hrista i da su se nastanili u gornjem primorju. Za razliku od Tadije Smi iklasa, koji hrvatsko ime izvodi iz pojma nekog brdskog juna tva, Vitezovi ka e da ime Hrvata poti e od onoga me u petoro bra e, koji se zvao Hrvat. Novijoj hrvatskoj istoriji bilo je malo ono Vitezovi evo pomeranje hrvatskog doseljenja unazad, pa je ovo doseljenje pomerila jo za daljnjih 100 godina unazad. ( Hrvatski List od 14. IV. 1939). Ko zna, ne e li se na i koji od Star evi evih u enika koji e prona i da su Hrvati doselili jo u ledeno doba. Datum njihovog doseljenja na prvi pogled ne izgleda toliko va an, ali, njegovo je fiksiranje potrebno, kako bi ga usporedili sa Vitezovi evom tvrdnjom, da su Srbi 35 godina pre Hrista ratovali u Makedoniji sa Rimljanima, i naselili Malu Vla ku (Slavoniju). Slavonski istori ar Matija Katan i (1750. - 1825.), iako katoli ki sve tenik, ne smatra sve stanovnike katoli ke vere na teritoriji koja je 1941. godine prozvana Nezavisnom dr avom Hrvatskom Hrvatima. Naprotiv, on tvrdi, da su Dalmatinci, Bosanci i Slavonci iste etni ke strukture kao i Srbi i da se ovi etni ki u mnogome razlikuju od pravih Hrvata, a da je hrvatsko ime ovim krajevima jedino austrougarskim pritiskom nametnuto, mada se ovi narodi nikada nisu tako ose ali. Govere i o isto i jezika Katan i ka e: Ali se bosansko-dalmatinsko i srpsko narje je odlikuje isto om i elegancijom . O naturanju hrvatskoga imena Katan i pi e. Uvjerit e se, najzad, da se hrvatsko ime u Dalmaciji, Bosni i Srbiji naro ito propagiralo, ali se ilirski narodi u ovom predjelu nikada nijesu tim imenom nazivali". Stoga, kad govorimo o Hrvatima, imamo pred o ima one Hrvate u uskoj Hrvatskoj, odakle su vekovima poku avali da nature svoje ime bosanskim, slavonskim i dalmatinskim, pa ak i Srbima u Srbiji. Hrvati, onakvi kakve ih opisuje Matija Katan i koji nisu istog etni kog obele ja sa dalmatincima, Bosancima, Slavoncima i Srbima, doselili su po Vitezovi u u Hrvatsku 640 godina posle Hrista. Ovde su, ka u, svojom sposobno u dr avne organizacije (kojom se, kako nam je poznato, nisu odlikovali niti su je imali) zavladali starosedeocima Slavenima da ne bi morali spomenuti ime Srba, kojima su, iako brojno daleko manji, ipak uspeli tobo e naturiti svoje ime. Ovde pada u o i zaborav sa kojim se neprestano susre emo kroz svu hrvatsku istoriju. Tako hrvatski istorijski ovinizam i ovde zaboravlja priznati, da su se u tome poslu etni ki i jezi no potpuno pretopili u Srbe, te ih Delimilova kronika, pisana pre 650 godina, objavljena ak i u poznatom zagreba kom Vijencu iz 1891. godine re enicom: U srpskom narodu imade zemlja, koja se zove Hrvatska". smatra Srbima. Tako je,

dakle, pisao e ki istra iva jo u XIII. veku i smatrao, da su Srbi narod, a Hrvati pleme. Prvi historijski utvr eni dokumenat kojim se imena Hrvat i Hrvatska pojavljuju u povijesti, jeste glasovita povelja Kneza Trpimira od 4. marta 852. godine, u kojoj knez potvr uje svome prijatelju i kumu splitskom nadbiskupu Petru neke njegove posjede u Lazanima i Tugarima, a u kojoj se Trpimir naziva Dux Croatorum , a njegova zemlja Regnum Croatorum (kraljevstvo hrvatsko), dakle kao organizovana dr ava. ( Hrvatski List" od 16. IV 1939.). Jedna mala nesmotrenost dovoljna je da upropasti itav snop bri ljivo skrojenih istorijskih falsifikata. Tako je ovaj odlomak uhvatio u la i onu hrvatsku pri u o dolasku polovicom VII. stole a ili ranije, o nekom naturavanju hrvatskog imena, a jo manje o organizatorskom smislu , jer kao to im ovde nehotice izlete, nije se pre druge polovice IX. stole a niti znalo za ime Hrvata, a jo manje za njihovu nazovi dr avu. Uhvatimo li se za 852. godinu kao godinu kada se prvi put pojavljuje ime Hrvata u nekoj formi samostalne organizacije (u ta mi opravdano sumnjamo) i da je Trpimir stekao titulu kneza hrvatskog, pa da je potvrdio neke posede svome kumu jo i tome splitskom nadbiskupu, tada se nalazimo pred dva pitanja i to: Ko je u to doba vladao hrvatskim zemljama, te prema tome ko je Trpimiru podelio dostojanstko hrvatskoga kneza? I drugo: Da li je u to doba mogao postojati splitski nadbiskup koji bi bio pot injen Rimu. Razmatraju i prvo pitanje, znamo da je car Budimir Srpski ve u VII. stole u razdelio srpske zemlje na upanije, banovine i kne evine. Me u tako razdeljenim oblastima nalazi se i donja Dalmacija, koja je tek u XIX. veku u Zagrebu prozvana Crvenom Hrvatskom . U doba Trpimirovo vladala je srpskim zemljama dinastija Vi eslavljevi a, a u te zemlje bila je uklopljena i donja Dalmacija. Ni ta, dakle, prirodnije nego da je Trpimir kne evsku titulu dobio od srpskih vladara, jer je u to doba od drugoga i nije mogao dobiti. Na drugo pitanje nije te ak odgovor, po to je u ono doba splitska episkopija potpadala pod jurisdikciju carigradske patrijar ije, pa je Trpimir jedino mogao potvr ivati imanja splitskom episkopu, a nikako nadbiskupu, po to je splitska episkopija otpala od carigradske tek 924. godine, odnosno 72 godine posle te takozvane glasovite Trpimirove povelje, dakle onda, kada se Trpimir odavno nalazio me u mrtvima. Godina 924. uzeta je iz dela hrvatske suvremene povijesti tampanog u Hrvatskom Listu od 22. IV. 1939., pa kako znamo da su se datumi ovakve vrste esto puta pomerali desetinama i stotinama godina unazad, kako je kad trebalo izgra ivati fiktivnu hrvatsku istoriju, to bi mogli

pretpostaviti da je splitska episkopija mo da i docnije otpala od carigradske patrijar ije. Prema najobjektivnijim" piscima nadopunjene hrvatske povijesti" trebalo bi da su Hrvati usporedo sa svojim dolaskom polovicom VII. stole a zagospodarili srpskim starosedela tvom, koje je bilo u ve ini, i naturili im takozvanu dr avnu organizaciju i ratni ki smisao. Tako ka u sada. Me utim, mada im mi mnogo ne verujemo, oni nam u XVII. veku preko Pavla Vitezovi a reko e, da su Srbi jo oko Hrista i pre njega naselili zemlje, u kojima su Hrvati na li uto i te, te da se Srbi jo u to doba pojavljuju kao samostalna dr avna organizacija koja, dakle, od do lja kih Hrvata nije morala ni ta pozajmljivati, a najmanje organizatorske i vojni ke vrline, po to se za njih ni devet vekova posle toga nije ni ta znalo. A o nekakvim ratnim ve tinama ili organizatorskom smislu ne mo e kod Hrvata biti ni govora ne samo od doseljenja pa do prvo njihove samostalnosti pod Tomislavom 924. godine, nego i docnije. Avari i Slaveni, poplavi e Dalmaciju, Meziju, Ilirik i Trakiju sve do Carigrada" ( Hrvatski List od 14. aprila 1939.). Hrvatski se povjesni ar, dodu e, stidi da umesto Slavena spomene Srbe, iako se za vreme cara Heraklija, kada se ovo doga alo, za druge Slavene u ovom delu sveta nije znalo osim za Srbe. Po hrvatskoj istorijskoj pri i, Heraklije (610. - 641.) je nalaze i se na rubu propasti usled navale Persijanaca sa istoka i Srbo-Avara sa zapada prona ao negde, Bog bi znao gde, pleme Hrvata kao najbolje organizovano slavensko pleme", koje se suprotstavilo srpskoj snazi i spasilo Heraklijevo carstvo. A to je jo zamr enije, Heraklije ih poziva negde na jugoistog Balkanskog poluostrva! Izgleda da bra i Hrvatima nije bilo dosta, to su nam toliko zla naneli od svoga dolaska, ve bi elili da nam makar u ma ti prire uju iznena enja i onda kada za njih niko, pa ni oni sami nisu ni ta znali. Uostalom, sve i kada bi to juna ko hrvatsko pleme predstavljalo neku biolo ku jedinicu u to doba, kako bi i mogli prite i Herakliju u pomo , kada je ovaj sa svih strana bio opkoljen i to, Persijancima sa istoka, a sa zapada, da upotrebimo hrvatski termin, Avaro-Slavenima. Kad su ve ma tali fabrikuju i ovu istorijsku nemogu nost, mogli su izmisliti i transportnu avijaciju pomo u koje su caru Herakliju pritekli u pomo . Da bi ovakva besmislica hrvatskog so injenija mogla opstati, morali bi Srbi sada posle tolikih stole a preko svoje slavom ispisane istorije hrvatskoj povijesnoj fikciji ostaviti koridor, da bi ovi mogli caru Herakliju prite i u pomo . Po hrvatskim izvorima, Srbi su bili ono slavensko starosedela tvo koje su Hrvati zatekli kada su nas svojim dolaskom usre ili . Primiv i od Srba hri anstvo, oni su sve do Branislava, koga su tek nedavno krstili u Branimira, pripadali nadle nosti carigradske patrijar ije, a tek za njegovog vremena su

pripali pod rimsku administrativnu nadle nost, jer je on smatrao da je to zbog blizine Rima prakti nije. U savremenoj, ovinizmom inspirisanoj i pod katoli kom prizmom pisanoj povijesti Hrvata, ozna en je ovaj administrativni prelaz iz nadle nosti Carigrada rimskoj nadle nosti ni ta manje nego kao drugo kr tenje Hrvata, mada se zna, da je rascep crkava usledio za blizu dva stole a docnije. Iz prostog razloga to je notorno da drugo kr tenje pretstavlja prekr tavanje nekoga ko je ve jednom kr ten u kojoj od hri anskih veroispovesti, hrvatska istorija o ovome drugom kr tenju daje oskudnu publikaciju i zadovoljava se samo na spolja njem sjaju proslava. Poznato je da je Zdeslav doveo Hrvate u vezu sa carigradskom patrijar ijom, koja ih je primila u hri anstvo. Branimir je iz prakti nih razloga zamolio da se administrativno pot ine Rimu. To je u novoj hrvatskoj istoriji uzeto kao drugo kr tenje Hrvata. Od kako se ovo, takozvano drugo kr tenje proslavlja na vidniji na in po hrvatskim katoli kim crkvama, po eli su se mnogi katolici interesovati za istorijat ove proslave. Me utim, sve eni ke su im prodikaonice radije zasenjivale o i poznatim katoli kim frazama, nego to bi im priznali, da su nekada pripadali isto nopravoslavnoj veri. Ovu katoli ku misteriju objasnio je, me utim, dr. Ferdo i i u Vjesniku hrvatskog arheolo kog dru tva" za godinu 1914. i celom hrvatskom jezuitskom kleru dobacio ovu istinu. Poznato je da se hrvatski knez Branimir, smaknuv i kneza Zdeslava obratio s prolje a 879. godine na papu Ivana VIII. u Rim i tako odru io od carigradskog patrijarha, sa kojim je Hrvate doveo u vezu njegov pred asnik Zdeslav. Da se ovakav prelaz od jednog crkvenog poglavara drugome shva ao u tradiciji kao kr tenje, pokazuje naro ito, to Konstantin Porftfogent i Zdeslavov korak prikazuje kao tobo nje tre e kr tenje Hrvata, a kome dakako isto tako kao i o drugom ne mo e biti ni govora. Otkri e dr. Ferde i i a, poznatog hrvatskog nau nika, tim je dragocenije to je usledilo u vreme kada mu se ni sa koje strane nije moglo prigovoriti da su ga inspirisali protunarodni re imi iz Beograda", kako je Zagreb za vreme zajedni kog ivota od 1918. godine uvek po urio da protuma i ma kakvu istorijsku publikaciju, koja ne bi bila u skladu sa hrvatskom istorijskom naduveno u. Sve do rascepa crkava polovicom XI. stole a takozvano drugo kr tenje Hrvata, odnosno administrativni prelaz iz Carigrada Rimu, nije imalo nikakvog naro itog uticaja na me usobne odnose Hrvata i Srba. Me utim, rascepom crkava pojavila se pored rasne i verska razlika, koja je bila razlogom, da je

srpstvo u do lja kim Hrvatima na lo ve ito jezuitske protivnike koji su, oslanjaju i se na katolicizam svu svoju pa nju usredsredili na to, da pomere svoj prostor na ra un srpskog istorijskog i etnografskog tla. Sa svima obele jima slepe upornosti, ovaj je hrvatski napor produ en sve do aprila 1941. godine, i posle njega.

PRVA SAMOSTALNOST POD TOMISLAVOMJedna te ka ratna slu ajnost, koja je zadesila srpski narod na ovoj ervopskoj vetrometini, osokolila je Tomislava da, kao savesni ban, prigrabi celokupnu vlast svoje banovine i da se 924. godine otrgne iz srpske zajednice. Sli no slu aju iz 1941. godine. Kad je Zarija Pribisavljevi srpski vladar oko 924. godine odbio da produ i priznanje vlasti bugarskog cara Simeuna i kada ve na po etku neprijateljstava ve ina Zarijinih vojskovo a zbog Simeunovog la nog ose anja dopado e bugarskoga ropstva, Bugari su osvojili veliki deo Srbije. Me u onima koji su dopali bugarskog ropstva bio je i aslav Klonimirovi , unuk Stojimirov. Sam Zarija se sklonio u oblast Neretve, koja je i pod Mihailom Zi evi em, srpskim velika em, pru ila Simeunu otpor i najzad ga posle trogodi njeg rata prisilila na mir. U me uvremenu je Tomislav kao zavisni ban od srpskih vladara izabrao srpsku nesre u da bi dovr io svoju re enost o nezavisnosti i u docnijem odnaro ivanju postao pionir rimokatoli kih aspiracija u ovom delu Evrope. Hrvati su docnijim razvojem situacije mogli osetiti Tomislavljevu prenagljenost. Tomislav je, naime, verovao da e se propa u srpske dr ave ostvariti elja za prostiranje hrvatske vlasti preko srpskih zemalja. Ali, Bugari su osvojili samo deo Srbije, a Rim je osetio snagu Neretve i Mihaila Vi evi a u tolikoj meri, da je Vi evi sa svojom vojskom zaratio protivu Rima i dve godine posle Tomislavljevog gesta osvojio italijanski grad Sinopat. Ovde dolazi i smrt Simeunova, koja je doprinela da se aslav Klonimirovi oslobodi bugarskog ropstva i sjedini razjedinjene srpske oblasti, te da povrati dobar deo srpskih oblasti, me u kojima Srem sa ve im delom Slavonije. Za vladavine aslavljeve spada i neretljanska bitka protivu mleta ke republike kada su mle ani potu eni i 948. godine sklopljenim mirom naterani da se obave u na pla anje danka. To je stanje trajalo sve do 960. godine, kada je aslav proterao

Ma are iz Bosne u Srem i tu u Sremu, u jednoj bitci poginuo. Za sve to vreme Hrvati su le inarskom hladnokrvno u posmatrali d inovske borbe srpskoga naroda od koga su se po eli odnaro ivati, ekaju i pogodno vreme da o erupaju le inu, koju bi drugi mesto njih oborio. U suvremenoj hrvatskoj povijesti" nailazimo na nepreglednu gomilu ispisanih poku aja da prisvoji ta je tu e. Tako se prvi Tomislavov korak prikazuje u la nom svetlu samo zato, da bi se iz njega mogle iskonstruisati takozvane Bijele i Crvene Hrvatske , a naro ito ove poslednje, koje nikada nije ni bilo, ve ju je novija hrvatska istorija naprosto morala izmisliti, kako bi u najkriti nijim srpskim trenucima mogli podastreti svoje povijesno pravo" na srpske zemlje. Dosledna samoj sebi, hrvatska istorija, fabrikovana pre nekoliko godina, ka e da je u doba ratovanja Zarije Pribisavljevi a sa bugarskim carem Simeunom 924. godine Tomislav tobo e proterao Bugare i prisilio ih na mir. A zatim jo smelije, da su, tobo e, doma i vladari Zahumlja, Travunije i Duklje, me u kojima i knez Mihailo Vi evi priznavali Tomislavljevu vlast. To da je, onda, Crvena Hrvatska". O toj novoj hrvatskoj fikciji suvremena hrvatska povijest" ovako mahnita: Prema popu Dukljaninu, razdijelio je kralj Budimir Svetopelek na velikom zaboru na Duvanjskom polju dr avu na Primorje i Zagorje. Primorje nazivlje jo Hrvatskom ili Dalmacijom, a dijeli ga na Bijelu Hrvatsku i na Crvenu Hrvatsku. Bijela Hrvatska sezala je od Duvna do Vinodola, a Crvena Hrvatska od Duvna do Dra a. Jedan od najpoznatijih vladara u oblastima Crvene Hrvatske bija e knez Mihailo Vi evi . ( Hrvatski List od 18. IV. 1939.). Ova konstatacija, u kojoj se kao primarni momenat isti e neko tobo nje stvaranje Bijelih i Crvenih Hrvatski, otkriva, me utim, ono radi ega hrvatska istorija zasigurno ne bi spomenula ime kralja Budimira, iako je ve to pre utala iji je to bio vladalac, a koje njegova dr ava. Na jednom mestu nedaleko spomenutih v carjeh Budimira srpskog , koji je oko 675. godine razdelio svoju dr avu na upanstva, banovine i kne evine. Me u tako razdeljenim srpskim pokrajinama nailazimo na Humsku i Ramsku, odnosno bosansku Srbiju. to tvorci naduvene hrvatske povijesti nisu, ili nisu hteli, upoznati svoje itaoce sa ovim Budimirom v carjev srpski , imali su sa svoga stanovi ta razloga za to, jer je njegova zemlja morala biti Srbija, a u njoj Hrvati bez ikakve ili takve Hrvatske, koja ne bi prevazilazila onaj prostor triju docnijih hrvatskih upanija oko Zagreba. U ostalom, i ova hrvatska istorijska

naduvenost o stvaranju nekakvih farbanih Hrvatski spada u red dobro smi ljenih la i koje vekovima smeraju na to, da u srpskoj istoriji stvore takvu zbrku, iz koje bi zatim po volji mogli da vade ono, to im je za pokri e njihove istorijske golotinje potrebno. Jedan letimi an pogled preko brda hrvatskih fraza, koje se sukobljuju jedna sa drugom. Po ovom tvr enju, Hrvati dolaze u svoju Hrvatsku zapadno od Slavonije i Bosne polovicom VII. stole a, gde zati u Slavene, razume se, Srbe. Oni tobo e odmah po svome dolasku svojom ratni kom i organizatorskom sposobno u naturaju svoje ime tome srpskom starosedela tvu i osnivaju takozvanu Bijelu Hrvatsku , Crvenu Hrvatsku itd. Koliko je istine u pri i o velikim dr avni kim i organizatorskim sposobnostima hrvatskih do ljaka, vidi se i po tome, to se za njih ni 200 godina docnije za vreme odr avanja frana kog sabora u Frankfurtu na Majni (825.) nije ni znalo da postoje, dok su polapski i ju ni Srbi na tome saboru predstavljali narode. Nalaze i se u takvoj pro losnoj oskudici, nije ni udo to su Hrvati morali izmi ljati svoje dr ave sviju boja. Dodu e, ove farbane Hrvatske razgoli io je ro eni Hrvat istori ar Ivan ver, koji svojim hrvatskim istorijskim kolegama otvoreno dobaci da Crvena Hrvatska" u stvari nije ni ta drugo doli Srbija. (Zagreb: Ogledalo" II, str. 119). Drugi hrvatski nau nik, dr. Tomo Mareti , obra unava se sa so inenijima Smi iklasa i njegovih pomaga a o tobo njoj Hrvatskoj kao zasebnom dr avnom pojmu i ka e: Eto na kako slabom temelju stoji Velika Hrvatska! Nje nikada nije bilo, nego ju je Porfirogent naprosto izmislio". ( Slaveni u davnini" str. 69). Ni sa tako, po dr. Mareti u, navodno, izmi ljenom Hrvatskom, me utim, Porfirogent nije prema istoku prekora io reku Cetinu, jer o isto noj granici Hrvatske Porfirogent doslovice veli: Od reke Cetine po inje zemlja Horvatska i stere se uz primorje sve do granica Istrije, odnosno do grada Albuna, a u gorama i prelazi donekle temat istorijski. Kod Centine i Livna grani i sa zemljom Srbljije". (Ib. 145-7). Porfirogent je zaista imao pravo. Hrvatska do njegovog doba (912. - 959.) nije prelazila Cetinu, a za dalje znamo. Samo, propustio je on zabele iti, da se i zapadno od Cetine prostirala srpska etnografska celina sve do linije, koja se sa zapadne strane sreza ogulinskog spu ta u more na me i srezova gospi skog i senjskog. I Ra ki o granici izme u Hrvatske i Srba ka e:

Hrvatska je zapremala zapadni dio rimske Dalmacije, imaju i za ju nu granicu kod Mora rijeku Cetinu" ( Rad jugoslovenske Akademije 56", strana 140). Nobel je mirne du e mogao osnovati jo jednu od svojih nagrada, koja bi se dodeljivala onom istori aru izvan hrvatske i unutar hrvatske narodnosti koji bi ma gde i kod kojeg ozbiljnijeg pisca prona ao koju od onih ofarbanih Hrvatski, pa da ta nagrada ve ito ostane u kasi. Jo manje bi se ko na ao, sem hrvatske istorijske naduvenosti, ko bi mogao postaviti tvrdnju, da je jedan Mihailo Vi evi koji, iako srpski velika , esto puta nije hteo priznati vlast srpskih vladara, mogao priznati vlast srpskog otpadnika kneza Tomislava, koji tek to je bio po ao stazama otpadni tva. Ta zbog Mihaila Vi evi a i njegove tvrdoglavosti je i propao srpski otpor prema bugarskom caru Semeunu. Jer, kada se srpstvo pod Zarijom Pribisavljevi em nalazilo zbog Simeunovog pritiska u te kom polo aju, Vi evi je ostao veran tradiciji mnogobrojnih srpskih tvrdoglavaca samo zato, da bi se odr ao na svome kne evskom polo aju, pa nije pomogao Pribisavljevi u, ve je do ekao da Simeun ugrozi granice njegove zemlje. Tek tada je on sa svojom kopnenom i pomorskom snagom navalio na Simeuna i posle trogodi njeg ratovanja prisilio ga na mir. Eto, taj je mir iznudio Mihailo Vi evi , a ne Tomislav, kako to hrvatska naduvenost ( Hrvatski List od 20. i 21. IV. 1939.) kontira u svoju korist samo zato, da bi izvrtanjem istorijskih injenica ne to od srpske istorijske ba tine ukrala i okitila svoje istorijsko siroma tvo. Hrvatska istorija za isti vremenski period tvrdi, da je Tomislav imao jaku vojsku i jo ja u flotu, ciljaju i, razume se, na onu vojsku i flotu Mihaila Vi evi a koja godine 926. pre e Jadransko more i osvoji italijanski grad Sinopad. Na veliko hrvatsko razo aranje, me utim, videsmo, da je to bila srpska, a ne hrvatska snaga. Ipak, posle Tomislavljevog gesta od 924. godine, jedan deo Hrvata je pokazivao otpor prema Rimu i svima novinama koje su iz njega dolazile. Narod, koji je bio privr en srpstvu i pravoslavlju, vodio je vi e od jednog stole a posle toga borbu protivu rimskih pristalica unutar svojih redova i pokazivao otpor protivu otpadanja od srpstva i carigradske nadle nosti pravoslavlju. Ova se borba prenosila posle Tomislava i na ostale knezove rimske sluge, a dostigla je vrhunac u ubistvu kralja Zvonimira. Zvonimir je, kao i njegovi prethodnici, a kao i njegovi potomci 1941. godine, zatirao sve ono to bi u programu hrvatskog odnaro avanja podse alo na doba kada su Hrvati do av i me u Srbe i primiv i od njih hri ansku veru, vremenom postali srpsko pleme. Usred narodnog revolta zbog ovakvog

odnaro avanja, Zvonimir je, po nagovoru pape Grgura VII., sakupio na Kninskom Polju sabor, koji ga je trebao ovlastiti da po Hrvatskoj sakupi vojsku i da sa njome po e na Svetu Goru da je oslobodi od pravoslavnih siled ija . Zvonimir je jo prerano smatrao proces hrvatskog otpadni tva zavr enim, jer je to usledilo nekoliko vekova docnije. Zato je narodni gnev na tome saboru dostigao takve razmere, da je Zvonimir sase en no evima svoje vlastele i naroda. Da posle ovog istorijskog dana na Kninskom Polju nije nastupila ma arska najezda, te se srpske zemlje na le pred novim problemom, mo da bi Zvonimirovom smr u rimski uticaj is ezao i hrvatski narod ostao veran srpskoj tradiciji. Time bi se srpstvu, a i hrvatstvu kroz tolika stole a u tedeli mnogi te ki dani.

O STARINI SRPSKOGA IMENAZbog odoma enog pravila, da o srpskoj istorijskoj znanosti mogu pisati samo oni kojima je to izvor prihoda za ivot, zanemaren je prili an broj pismenih Srba, koji su, za razliku od onih prvih, iz istog patriotizma i ljubavi prema svome narodu posve ivali svoj ivot istra ivanju srpske i slavenske pro losti, ne rukovode i se smerom posmatranim kroz prizmu dinara, ve istim slavenstvom i srbizmom. Me utim, svaki onaj koji po svome zanimanju nije bio vezan za katedru istorije, ozna en je ili kao neznalica, ili je u najboljem slu aju posmatran sa gledi ta istorijskog amaterstva. Na istorijsku se nauku, dakle, gledalo sa stale kog stanovi ta. A kako je dr ava slabo ili nikako u estvovala u stvaranju istorijske nauke, ve je ova bila prepu tena privatnoj inicijativi, to je stale iz sasvim razumljivih razloga zazirao od kritike, koja bi mo da dovela u pitanje mogu nost prodaje napisanog dela ili ugrozila egzistenciju i izvore za ivot. Zbog toga nisu ni na injena mnogobrojna polja rada koja, da su obra ena, bacila bi pravo svetlo na srpsku istorijsku pro lost i doprinela srpskom narodnom osve enju. Koliko god je istorijski problem posmatran kod Srba sa stale kog stanovi ta i time sputavan u svome progresu, toliko je hrvatska propagandna istorija imala uticaja na srpsku istorijsku nauku, koja se u interisu tobo njeg bratstva uginjala i pre utno dozvoljavala i takva prisvajanja srpskog istorijskog bogatstva, kakva se ni po koju cenu nisu smela prepustiti hrvatskoj pohlepnosti.

Nalaze i se iza neprijatnih iskustava i saznanja o svemu ovome, name u nam se sama po sebi pitanja: Da li smo smeli za ljubav suvremene hrvatske povijesti" i nekolicine nakrivo nasa enih srpskih u enjaka , kojima je hrvatski uticaj ograni io istorijski vidik i ukolose io ih u odre enom pravcu, ubrajati mnoge doma e i strane pisce u istorijske neznalice. Me u mnogima, treba li i cara sviju Rusa, Petra Velikog, ubrojati me u nepoznavaoce to u manifestu ( tampanom na strani 23 - 25 Orfelinijeve istorije o Petru Velikom, izdatom 3. marta 1711. godine) sokoli Srbe da dignu ustanak protivu Turaka, pa im preporu uje da se ugledaju na svoje daleke pretke, me u kojima i na Aleksandra Velikog Makedonskog. Mo emo li opet samo zato da ne bismo pogodili hrvatsku osetljivost, pokriti o i pred onim majestatom u e kom dr avnom arhivu, kojim Aleksandar Veliki o srpskom narodu ka e: Velikomo nom, naj uvenijem, najznamenitijem i najmnogobrojnijem narodu na em Srpskom . Ili, treba li pristati na pogre an prevod ovoga majestata, gde je e ki prevodilic tek negde pre kojih stotinu godina umesto naroda srpskog stavio naroda slavenskog , iako se za vreme Aleksandra Velikog nije znalo ni za kakve Slavene, po to se takvo ime pojavljuje tek u VI. ili VII. stole u. Da je hrvatski pesnik Ivan Gunduli u doba usta ko-hrvatske podivljalosti nekim slu ajem bio iv, on bi za onaj stih: Od Lesandra Serbljanina, vrh svjeh cara, cara slavnog , ili platio ivotom, ili bi se u najsre nijem slu aju na ao u polo aju pitomca beogradskog Komesarijata za izbeglice. Treba li re i hrvatskom istori aru Franji Ra kom da nije govorio istinu kada je napisao: Pod ovim imenom (Srba) poznavahu Slavene Grci i Rimljani neg e od VII. vijeka prije Isusa". (Povijest Slavena" str. 6). Mo e li se, dakle, onoj grupi ljudi srpskog istorijskog stale a, koji su sebi prisvojili monopol istorijske nauke i, tobo e u interesu ne ega ve eg, pre utali ova dragocena vrela za stvaranje osnovnih podataka o srpskoj pro losti izraziti zahvalnost, ili ih treba ive ili mrtve igosati, a njihova so inenija u srpskom i slavenskom interesu spaliti i na taj na in likvidirati jednu epohu, koja bi se mogla nazvati epohom istorijskih zabluda. Prevr u i po istorijskoj gra i, nai ao sam na ispravan sud jednog me u onim asnim izuzecima, profesora dr. Vase Glu ca, o mnogoj srpskoj u enoj gospodi iz redova istori ara. Govore i o zvani noj istorijskoj nauci, koju je Austrougarska uperila na to da doka e, kako bosanski muslimani nemaju ni ega zajedni kog sa Srbima, jer da su Srbi doseljenici, a muslimani da poti u od bosanskih bogumila, kako bi na taj na in bosanske muslimane pridobila za

austro-ma arsku i hrvatsku ideju, dr. Glu ac zamera onima koji su se poveli za takvim istorijskim fabrikacijama i ka e: Tu zvani nu nauku, koju je austrougarska uprava upotrebljavala za svoje politi ke svrhe, zastupali su u ve ini slu ajeva Hrvati. Pi u i i ire i takva kriva mi ljenja postigli su toliko, da danas ima mnogo ljudi, koji u te tvrdnje veruju, jer su tako itali u nau nim knjigama i tako u ili u koli". Ovo zapa anje dr. Glu ca sasvim je na svome mestu. Ve ina srpskih u enih ljudi, sem asnih izuzetaka, zadojeni su naro ito skrojenom istorijskom naukom, koju su Hrvati namenili za eksport . Predratne i posleratne prilike pogodovale su da se ovako naduvena hrvatska istorija kroji i odr ava. Jer, za vreme ugarsko-hrvatskog takozvanog kraljevstva, Hrvati su mogli da svojoj istorijskoj ma ti bez ikakve kontrole dadu pun ovinisti ki zamah. A za vreme Jugoslavije su zbog srpske pocepanosti i hroni ne politi ke krize, koju su Hrvati neprestano podr avali, mogli kako su hteli uticati na nastavni program svih kola u zemlji, pa tako i na odr avanju mnogih istorijskih zabluda, koje su nas blagodare i izvesnom broju nakrivo nasa enih srpskih u enjaka , odnosno plagijatora hrvatske iskrivljenosti najzad skupo stale. U vreme kada sam radio na prikupljanju podataka za ovu knjigu, razgovarao sam sa jednim etnologom, profesorom univerziteta, koji je, uzgred budi re eno, osnovna znanja iz istorije dobio iz hrvatskog nastavnog programa. Dodiruju i se crnogorskih Srba, ovaj u eni istori ar re e: A ta emo re i naprimer za jednoga Crnogorca iz plemena Ku a, koji se kao predsednik carigradskih nosa a priznavao Hrvatom?" Jedan drugi profesor, koji je video rukopise za ovu knjigu prona ao je da na nekoliko mesta nisam stavio zapete. Eto u kakvim su se sitnicama gubili na i u eni ljudi. Zar nekoliko zapeta mogu imati uticaja na sadr inu nekoga dela. Ili, mo e li onaj crnogorski Ku , koji se radije priznavao Hrvatom nego to bi crnogorsko ojstvo stavio u slu bu carigradskog amalstva, ili ko zna iz kojih oportunisti kih razloga, postati merilo za ceo srpski narod u Crnoj Gori? Pod tim uglom mo e se posmatrati rad mnogobrojnih srpskih u enih ljudi, za koje nije toliko va no ta ka u mnogi strani istori ari o srpskom imenu i etnolo kim pojedinostima u srpskom istorijskom prostoru, koliko je va na izjava jednog carigradskog amalina. Jednom drugom prilikom raspravljao sam sa jednim na im univerzitetskim profesorom o onom Herodotovom zapisu, gde se u glavi V. na strani 33 ka e: Srbi su posle Indijaca najve i narod na zemaljskom aru". Profesor je slegao ramenima, razvukao rezignirano lice i stru no objasnio , da to nije nau no dokazano. Kao da treba neka naro ita stru nost, ili da se sada, posle vi e od dve hiljade godina ime Srba treba druga ije tuma iti nego to u stvari jeste. Zato, dakle, to su se Hrvati preko svoje istorijske propagande i njihovog

uticaja na slu beni Beograd potrudili, da se malo ko upusti u nau no ispitivanje Herodotovih i drugih zapisa iz vremena od nekoliko vekova pre Hrista, prine eni su ovi rukopisi kao rtva Bogu zaborava. Ako je ta no, da se najranije ime Hrvata spomilje Trpimrovom poveljom iz 852. godine, hajde da vidimo ta je srpstvo pre ovih sjajnih" hrvatskih istorijskih stranica od svoje pro losti imalo. Kad bih ja kazao o starini srpskoga naroda i imena ovo to dalje sleduje, srpska u ena gospoda iz redova istori ara digli bi na mene paklenu galamu. Me utim, na 14. strani Bizantijske istorije vizantijski pisac Laonik Halkonaondilas ka e, da su Srbi najstariji narod na svetu, a u Minhenskoj knji nici uvaju se i sada zemljopisni zapisnici iz IX. veka, gde se izme u ostaloga ka e: Srbi su tako veliko carstvo da su iz njih proiza li svi slavenski narodi". I nema ki pisac Cerning u knjizi Etnografija (1855.) tvrdi da su Srbi mati no ime svih Slavena. Istog je mi ljenja i Fortunat Durih, koji se priklanja Delimirovoj e koj kronici i zapisima Prokopija esarejca o tome, da su Srbi kao narod sa svima obele jima dr avne organizacije egzistirali i u doba Hristovo. Nema ki istori ar lecer dokumentovao je 1802. godine raspravu o imenu Srba, negiraju i Prokopijevo iskvareno Spori , i najzad zaklju io, da su se Anti i Slaveni nekada zvali zajedni kim imenom Srba. Bilo bi intersantno intervjuisati kojega od na ih istorijskih monopolaca, u kakvom odnosu stoji ona konstatacija na strani 160 - 175 Istorije o narodima srednje Azije", gde se govori da je kitajski pograni ni poglavica Hja Juj molio od svoga cara pomo protivu Srba, dok su iveli u svojoj pradomovini Indokini i da je car obrazla u i Jujev predlog pred svojim velikodostojnicima rekao: Od kako su Huni pobegli, osili e se Srbi i zavlada e njihovim zemljama. Oni imaju preko 100.000 vojnika, daleko su uveni svuda sa svoje telesne sile, a napreduju i u prosveti. U njih su konji br i, a oru je o trije. Srpska su plemena jo silnija i mnogobrojnija nego to su pre bila i ve su dve godine, kako ne mo emo da izmislimo na in, kojim bismo im dosko ili . Ne bi bilo bez interesa uti stru no mi ljenje kojeg od onih nakrivo nasa enih istori ara, ta misli o zajedni kim re ima, koje u svome jeziku i danas Persijanci izgoviraju i to: zima, ena, misao, zora, med, no , dva, tri, etiri itd. Jo vi e bi nas interesovalo stru no mi ljenje o tome, postoji li kakva uzro na veza izme u imena reka i mesta u indokineskom prostoru i srpskih zemalja kao na primer: Srb, Srbalj, Kotar, Kotor, Gora, Drava, Timok, Morava, Srab, Dalj, Dub, Ravna Gora, Runi , Borje, Mokran, Sivonje, Bara, Bora , Zagore, Drvar, Kop, Mlava, Serba; Mala Bara, Kovilje, itomir itd. Ima li ko od na ih istorijskih monopolaca ta da primeti u vezi sa ovim zajedni kim

re ima u indokineskom jeziku i mestima u tome prostoru, na predavanje poznatog srpskog mislioca episkopa i kog Nikolaja odr anog 9. marta 1941. godine na Kolar evom univerzitetu, kada je, doti u i se nedavnog boravka indijskog pesnika i pisca Rabindranta Tagorea u Beogradu rekao: Pre nekoliko godina, sa ovog istog mesta govorio je Beogra anima na ro ak iz Indije, poznati peznik i mislilac Rabindrat Tagore. Rekoh vam da nam je ro ak zato, to su na i preci u davnoj davnini iveli u neposrednom susetstvu Indije, odakle su poneli mnoga verovanja, stremljenja, poslovice i mnoge sankritske re i. Kad moderni istori ari tvrde da smo se doselili sa Karpata, oni dodu e pravo govore ali samo utoliko, ukoliko misle na na u poslednju polaznu stanicu. Ina e, oni gre e, kao to gre i svako ko bi rekao, da je putnik iz Soluna doputovao u Beograd iz Top idera". Ove re i jo jednom opravdavaju one prekore upu ene mnogim srpskim istori arima da su se oglu ili o du nost istra ivanja stare srpske pro losti, rekao bi ovek kao po elji drugih naroda, koji su eleli i nastojali, da ta bogata pro lost ne pripadne Srbima. Ovde spada i onaj opravdani prekor izra en u Lazi evim odlomcima (1894.) gde se ka e: Srpsko u eno dru tvo u Beogradu ne mo e se bijediti nekim pre eranim srboljubstvom, jer je ono, Bog da ga prosti, dosta gluposti po inilo na tetu srpstva, a u korist bra e Hrvata . Prou avaju i rimskog pisca Plinija, dr. Tomo Mareti bi sigurno likovao da je nai ao na ime Slavena, a pogotovo Hrvata. Me utim, on u zapa enom svome delu Slaveni u davnini rezignirano zaklju uje: Ne znaju ni ta za slavensko ime". Me utim, taj rimljanin Plinije, koji ivlja e u doba Hristovo, ispisuje nekoliko imena manje-vi e tamnijeh, ali na na u veliku radost jedno je me u njima ie samo posve jasno, nego i o evidno slavensko, a to su Srbi ili kako ih Plinije pi e Serbi". Kad to ne bi bilo tako, kakvog bi interesa imao e ki istorik Josip Dobrovski, da u svom delu Jahrbuh der Lister , XXXVII (Be 1827.) ka e, da su se svi Slaveni u staro doba zvali Srbima. ta je najzad rukovodilo Mareti a, ro enog Hrvata, da u knjizi Slaveni u davnini" na strani 54 jo jednom potvrdi: Mi smo ve rekli, da se srpsko ime nalazi kod starih pisaca, kao to su Plinije i Ptolomej". Ili, ko je mogao naterati prvog hrvatskog istori ara Pavla Vitezovi a da na strani 28 svoje Kronike aliti spomena svega sveta vekov napi e kako su Srbi, posle nesre no vo enog rata 35 godina pre Hrista u

Makedoniji, bili pobe eni od Rimljana i morali prebe i preko Save i Dunava, pa se naseliti u Vojvodinu i Slavoniju. Kad bi Franjo Ra ki pisao svoju Povijest Slavena u doba Jugoslavije i na strani 35 o Srbima u doba Hristovo rekao, kako su imali ak porotne sudove, Hrvati bi ga optu ili da je beogradski pla enik. Kao to vidimo, me utim, onda kada se o Hrvatima nije ni ta moglo znati, pa ni docnije skoro sedam vekova, Srbi su imali svoje sudstvo. Ni Franji Ra kom nije ni ta poznato ta bi Srbi od daleko docnije prido lih Hrvata mogli koristiti, kad su ve oko Hrista imali svoje obele je dr avne organizacije. Obrnuto, moglo mu je sigurno biti poznato, da su mu zemljaci i sunarodnjaci, utopljeni u srpske narodne obi aje celokupno svoje bitisanje rukovodili na elima srpskog dru tvenog ure enja i srpske dr avne organizacije. Nema ko delo Na a znanja o Zemlji (Alfred Kirchhoff: Unser Wissen von der Erde 1886., 1890.) potvr uje sva ona tvr enja koja ka u da su Srbi najstariji i najbrojniji doseljenici na Balkanskom poluostrvu i veli: Srbi su na Balkanskom poluostrvu najstariji doseljenici i brojno najmo niji. U VI. veku Srbi prodre e u Gr ku, te su neki tamo i ostali". I po ovoj tvrdnji, Srbi su na celih sto godina pre dolaska Hrvata bili jaki i vojni ki organizovani, da su mogli preduzimati velike vojne operacije, pa se temeljna fikcija u hrvatskoj povijesti nalazi ve na prvom mestu u re enici gde se ka e, kako su Hrvati dolaskom u nove krajeve naturili svoje ime i dr avnu organizaciju. Politika i Pravda ne stanuju pod istim krovom. Da je to tako, svedo i slu aj austrougarskog ministra Venamijana Kalaja (Benjamin Kllay 1839. - 1903.), ma arskog Jevrejina, koji je pre svoga ministrovanja u svojstvu poslanika na beogradskom dvoru poku ao da to objektivnije napi e istoriju Srba. Mada iskreno priznaje da se ne mo e oteti sam sebi, i svojoj narodnosti, koja ini da u mnogim stvarima ne mo e biti potpuno objektivan, Kalaj je o starini srpskoga naroda nipisao: Neka bude dovoljno re eno, da su se po ispitivanjima najboljih slavenskih nau nika, svi slavenski narodi u prastaro doba po svoj prilici nazivali Srbima". Kalaj zatim govori o srpskom kao najmnogobrojnijem ivlju u Bosni i Dalmaciji do Splita. De ava se, me utim, da Kalaj postane ministar za Bosnu i Hercegovinu, pa je njegovo istorijsko uverenje do lo u koliziju sa novim ministarskim polo ajem. Razume se da je u njemu prevladao politi ar, pa je Kalaj politi ar pod pretnjom robije zabranio itanje svojeru no napisane Istorije srpskog naroda . Kao neko nepisano pravilo prote e se jedna udna nit kroz sve istorijske redove namenjene srpskom istorijskom saznanju. Tu tajanstvenu nit predstavlja neprestano nastojanje, da se pojam srpstva ve e za geografski oblik dela

srpskih zemalja, koji se zove Srbija. Neka nevidljiva tu a ruka, zaklonila je mnogim na im istori arima izvan malenog kruga Srbije vidik. I ko zna, ne e li se istorijski vidik ovakvih na ih istori ara klase onih koji su 1939. godine re avali hrvatsko pitanje, su avati usporedo sa doga ajima sve dotle, dok srpstvo ne i ezne. Takima srpstvo i mo e zahvaliti za svoju neprestanu nacionalnu dekadenciju. Na razvalinima takvih umova sazidane su Hrvatske svih boja, ija se egzistencija zasniva na nesuzbijenoj ma ti rimokatoli ke naduvenosti iz Hrvatske. Dok se na hrvatskoj strani likovalo u izmi ljanju kojekakvih hrvatski, dotle su se na e veli ine zadovoljavale napajanjem generacija ne srpskom nacionalnom veli inom ve srpskom narodnom tragedijom na Kosovu. Tako je skoro cela na a istorijska hrana sastavljena ne iz doba srpskoga sjaja, ve iz biranih tamnih ta aka srpske pro losti. Tu treba tra iti uzroke to je u srpskom narodu do lo do nacionalne zamorenosti i sklonosti odnaro ivanju. Ne to malo gra e to je posve eno Du anovom sjaju ili Nemanji evoj slavi, ne samo to ne predstavlja dovoljnu istorijsku registraciju toga velikog srpskog doba, nego je i obra ena ukalupljenim profesorskim stilom, koji je donekle nepristupa an srpskim itala kim masama. Takva indolencija dobro je do la Hrvatima da to ja e istaknu svoja tisu godi nja povijesna prava" na nepreporno srpski istorijsko-etnografski prostor. Prvi vladalac srpskih zemalja posle propasti Gota i Huna bio je Svevlad, ija se dr ava prostirala ve im delom Balkanskoga poluostrva, tako da je zahvatila pravac Balkanskih planina, severne Makedonije, Stare Srbije i Albanije, zatim Dalmacije sve do Trsta. Po to u to doba jo nije bilo ni pomisli o nekakvim Hrvatima, ime ovoga vladara jasno ilustruje njegovu narodnu pripadnost, a isti je slu aj i sa njegovim naslednicima, koji su se zvali istim imenima, kakvima su puna srpska sela i gradovi, ma gde se Srbi nalazili. Posle Svevladove smrti, koja pada oko 530. godine, nasledio ga je njegov sin Borivoj, koji je uzeo za prezime ime svoga oca i prozvao se Borivoje Svevladovi . Njegova je vladavina donela u vr enje srpstva od Jadranskog mora pa sve do utoka Save u Dunav. Jo ve u je vojni ku slavu postigao Borivojev naslednik Strojilo I, koji je o istio sve srpske zemlje od preostalih Huna i Gota. Njegova je prestonica bila u Prehvali ispod arplanine. Za njegovo doba pada osnivanje grada Raguze, docnije prozvanog Dubrovnikom, od koga e postati prva prete no srpska republika dubrova ka. Strojilo je poginuo u jednoj bici sa grkorimljanima nedaleko Skadra, gde su se Grci i Rimljani koalizirali sa zadatkom da likvidiraju Strojilovu snagu. Za vreme Strojilove vladavine udareni su temelji dalmatinskim gradovima, me u kojima Trogiru, Splitu, Krku, Rabu i drugima. Nasledio ga je njegov sin Svevlad II., koji kao i njegovi prethodnici nije mogao ni znati da Hrvati negde postoje.

Loza Svevladovi a dala je vi e od 10 vladara, koji su vladali srpskim zemljama sve do provale Avara u Ervopu. Mada su Avari kao narod tursko-mongolskog porekla predstavljali za Evropu opasnost, oni nisu mogli izmeniti srpsku stvarnost Panonijeg, Dakije i ostalih srpskih zemalja iz razloga, to su Srbi predstavljali domorodsku snagu, kojoj su Avari, hteli-ne-hteli, morali nuditi saradnju. Da bi to lak e postigli, Avari su sobom doveli ostatke kaspijskih Srba, pomo u kojih su uspeli da ostvare ja u vezu sa Srbima. Za vreme Avara osnovana je, pored Panonske Srbije, i Da ka Srbija, koja se prostirala od karpatskih Babinih Gora, pa sve do Tise, Dunava i Crnoga Mora. Tada je uzet i naziv dana njeg Banata po imenu Bana, koje je avarskog porekla. Osnivanje Da ke Srbije spada u avarske poku aje da stvori veze sa Panonskom Srbijom, kojom je vladao srpski knez Dobreta. Najzad su Avari poslali poslanike Dobreti da se pokori bez borbe, ali im je ovaj odgovorio: Nema toga ko bi nas pod suncem mogao pokoriti. Nau ili smo da gospodarimo drugim narodima, a ne drugih nad nama. Dokle god bude na svetu rata i ma a, ovo e biti na zavet! Da li strah pred ovakvom porukom ili ta drugo, tek Avari su se okrenuli u levi polukrug i pre li na isto ni deo Balkanskog poluostrva prema Vizantiji, koja je bila u to doba zauzeta ratovima sa Persijancima u Aziji. Da ki su Srbi iskoristili ovu vizantijsku slabost, pa su sa jakom snagom prodrli preko Dunava i doprli sve do Soluna, gde su u zajednci sa Srbima, koji su ve tamo iveli oko 560. godine osnovali Solunsku Srbiju. Dok su se na jugu doga ali ovoliki pokreti, u Polapskoj Srbiji je Samko dovr io veliko organizatorsko delo. Hrvatska istorijska teorija hotimi no se ne zadr ava na ovim velikim srpskim zbivanjima bez razloga, da ne bi morala pasti u protuslovlje i na taj na in priznati Srbima prvenstvo na prostor, koji su Srbi davno pre dolaska Hrvata krvlju i znojem svojim zalivali, da bi ga zatim Hrvatima na temeljima la nog obe anja bratske vernosti ustupili i na taj na in prekratili jedno poglavlje hrvatskog lutala tva u potrazi za domovinom. Ve to skrojena hrvatska istorija, me utim, spominje, da su Huni provalom u Evropu povukli sobom i Slavene, to bi odgovaralo vremenski i okolnosno onoj na oj tvrdnji, da su Huni i ne to docnije Avari, povukli sobom ostatke kaspijskih Srba. Verni svojoj vekovnoj tradiciji neprestane negacije svega to je srpsko i njegova pro lost, Hrvati ne ka u da su to bili Srbi, ve ih svrstavaju u pojam slavenskog suvlasni tva, mada se pre VI. i VII. stole a, osim za Srbe, ni za kakve Slavene nije znalo. Nemaju i, dodu e, kuda, hrvatska istorija onakog kova, kakva je psiholo ki pripremala doga aje iza 6. aprila 1941., priznaje na jednom mestu ( Hrvatski List od 11. IV. 1939.), da su se pokoreni narodi podigli protivu Huna i da su ih u takozvanoj bitci naroda na reci Netadu negde u blizini Slavonije potpuno

potukli, te da su se ovi oko 450. godine morali povu i preko Karpata i nestati u ju noruskim stepama me u svojim srodnicima. Povijest Hrvata ne bi bila dosledna sebi kada bi priznala, da su to ba bili Srbi koji su digli ustanak protivu Huna i oslobodili se njihovog jarma i saradnje. Jer, kako videsmo, propa u hunske vojske, dolazi do obnove srpske dr ave i do osnutka prve srpske dinastije Svevlada i Svevladovi a, a to ba oko 450. godine, kada se o Hrvatima nije moglo znati. Me utim, suvremena hrvatska povijest radije e pre utati ime tih od Huna pokorenih naroda koji su digli ustanak, nego to bi izustila ime Srba. Od interesa je jedna konstatacija Konstantina Porfirogenta, gde se ka e da su se oko vremena velikog avarsko-srpskoga previranja odvojila dva plemena Jezerci i Milinzi, koji su za vreme tih velikih narodnih pokreta doprli do Pelopeneza u Donjoj Gr koj i tamo osnovali Peloponesku Srbiju, sa kojom su samostalno vladali oko 200 godina, ali su se na kraju odnarodili i pretvorili u Grke. Ovo je zanimljivo zato to se zna, da se od Osijeka prema Vukovaru prostiralo veliko jezero koje se za rimskog doba po gradu Mursi (docnijem Osijeku) zvalo Mursansko jezero. Stanovnici oko toga jezera bili su Srbi, koji su bili ratni ki jaki, a zvali su ih jezercima . Hrvati su, razume se, i na ove peloponeske Srbe bacili povijesni laso i u svojoj nezasitosti prisvajanja svega to je tu e postavili teoriju o takozvanoj peloponeskoj Hrvatskoj koja, razume se, prevazilazi i fikciju o takozvanoj Crvenoj Hrvatskoj . Jer ih, kako videsmo, nije ni bilo, ve su izmi ljene. Kao to je slu aj sa hotimi nim zatajivanjem svega to predstavlja isklju ivo srpsko istorijsko samovlasni tvo, tako hrvatska povijest baca prekriva preko avarskog slu aja jer veli, da su Avari do li u Evropu sa svega 20.000 ljudi, ali da su ovi (valjda kao Hrvati!) vladali velikim teritorijama, pa ak i celokupnom Panonijom. Priklje tena, me utim, sa svih strana povijest je morala priznati, da su glavnu ratnu snagu Avara sa injavali Slaveni (da ne bi, razume se, morali re i Srbi) i najzad, da se ova avarska zemlja zvala Avarsko-slavensko kraljevstao (Hrvatski List od 13. IV. 1939). Ovo nije moglo biti avarskoslavensko kraljevstvo, ve avarsko-srpsko, jer, u to se doba nije ni ta znalo ni za ime Hrvata ni za njihovu fiktivnu Hrvatsku svih boja, a znamo da se prvi istorijski dokumenat o imenu Hrvata pojavljuje tek 852. godine. Po to se sve ovo de avalo za vreme dinastije Svevladovi a, nije te ko prozreti hrvatsku povijesnu tendenciju, koja te i za tim, da ovo srpsko-avarsko kraljevanje, ako ga je bilo, okarakteri e samo zato, da bi ga sada ili mogli prisvojiti, ili, u najgorem slu aju, podeliti sa Srbima. Nedaleko spomenuh vladara polapske Srbije Samka (620. - 641.), koji je likvidirao avarsku snagu i prodro do Jadranskog mora. U to doba spada i velika

seoba naroda, pa uzmemo li da su se Hrvati u to doba kao nepoznata skupina doselili u docnije nazvanoj Hrvatskoj i ako se za njih ni za 200 godina docnije nije ni ta znalo, moramo se jo jednom zapitati, ta su od svojih takozvanih vrlina mogli pozajmiti Srbima, kada su oni, evo, imali svoju dr avu i sve to jedan narod ini organizovanim. Srpski otpadnici najvi e su naneli zla svome narodu. Ime jani ara nikada ne e izumreti u se anju srpskoga naroda. Ovde, me utim, treba naglasiti da Srbi nisu odlazili u otpadi tvo samo prema istoku. Moglo bi se re i da su mnogo bili opasniji oni koji su i li u otpadni tvo prema zapadu. Jer, dok su oni zatim sa istoka uni tavali srpsku materiju, ovi su sa zapada vodili rat protivu srpske duhovne kulture. O tome emo se, me utim, pozabaviti u posebnom poglavlju. Ipak, na zavr etku ovoga dela, gde izravnavamo srpsku i hrvatsku pro lost do prvih tragova o imenu Hrvata i njihove tobo nje dr ave da bi videli ko je dotle imao svoju pro lost, a ko ne, moram se dotaknuti neznatne figure Tadije Smi iklasa, pokatoli enog Srbina, koji je iza sebe ostavio istorijsko nedono e Povijest Hrvata , za koju i sam u predgovoru na V. strani ka e, da ga u pisanju nisu rukovodila na ela istorijske istine, koliko elja za zadovoljenjem hrvatskih narodnih ambicija. I po tim principima napisana Povijest Hrvata , me utim, sadr i nekoliko nehoti nih priznanja, koja govore o Srbima kao vlasnicima zemlje na kojoj su Hrvati na li uto i te. Tako Smi iklas na 175. strani i sam priznaje da o Hrvatima nije moglo biti ni re i na frankfurtskom saboru 823. godine, dok su ju ni i polapski Srbi zastupali interese svojih zemalja i uzeli u e a u dono enju odluka o sebi i o drugim narodima Evrope. Materijal o starini srpske dr avne organizacije i srpskog narodnog imena izneo sam do doba kada se prvi put doznaje za hrvatsko ime usporedbe radi, kako bi se jasnije ocrtale konture i veli ina fundamenta na kojemu po iva srpska narodna pro lost, i tama koja za isto vreme obvija hrvatsko poreklo. Dakle, doba o kome su malo ili nikako pisali na i profesionalni istorijski monopolci, koji su, kao po ne ijoj narud bini, tu veliku pro lost srpsku precrtali, pa po eli sa srpskom istorijom negde oko IX. veka, ili oko 15 vekova iza prvih tragova o imenu Srba.

HRVATSKO POVIJESNO PRAVO" I GUSARENJE PO SRPSKOJ ISTORIJSKOJ BA TINIBalkan je etnografski najosetljiviji deo evropskog kontinenta, a od pravednog ure enja etnografskih problema u Evropi, zavisi e mir za mnogo vekova. Preko Balkana su se oduvek ukr tali interesi istoka sa zapadom i obrnuto. Takvom Balkanu su ve ina srpskih istori ara ostali du ni onu nu nu pa nju, koju on po svome geografskom polo aju i sa srpskopravoslavnog gledi ta zaslu uje. Znaju i ovaj srpski nedostatak, Hrvati su po urili da na svetsko istorijsko tr i te iznesu kao svoj i takav istorijski materijal, koji predstavlja najordinarniju otima inu srpskog istorijskog bogatstva. Zahvaljuju i takvom stanju stvari, odoma ena je jedna istorijska zabluda, koja te ko poga a srpski nacionalni presti i njegove ivotne interese. Hrvatsko povijesno pravo osnovano je ve im delom na fikciji i dekretima vladalaca tipa Marije Terezije, koji su kroz prizmu slepog katolicizma posmatrali svet i probleme u njemu, a i na nehatu srpske istorijske nauke, koja je ostavila praznine, gde su se Hrvati po volji mogli uvla iti i iznositi iz nje ta im treba. Drugi deo tisu godi njeg prava sastoji se iz raznih poklona srpskog etnografsko-istorijskog prostora, koje su pojedini austrougarski vladari s vremena na vreme otkidali, da bi zadovoljili hrvatske ambicije. Tako je srpski prostor, koji je vekovima zadu ivao evropsku civilizaciju stoje i na braniku od isto ne opasnosti, postao neka vrsta monete za potkusurivanje rimokatoli kih ra una. Ovako zami ljeno hrvatsko povijesno pravo" koje se nikada nije poklapalo sa stvarnim hrvatskim etnografskim oblikom bilo je san, koji je vekovima tinjao na Markovom Trgu. Svojatanje srpskog etni kog prostora na podru ju biv e Austrougarske, plod je osvedo ene hrvatske gramzljivosti ne samo po principima istorijske objektivnosti, ve i po dokazima, koje su postavili prvi hrvatski istori ari iz onoga doba, kada se hrvatski apetit na srpske krajeve nalazio u po etnom stadiju. Nova ovinizmom zadojena hrvatska istorija nerado spominje, pa ak i hotimi no izbegava takva hrvatska imena i nastoji ih predati zaboravu ba zbog toga, to su ovi imali potreban minimum objektivnosti, da u svojim istorijskim delima ne mimoi u srpsku stvarnost. Ona svojom sadr inom svedo i, da nam ni jedan susedni narod nije prisvojio toliko srpskog samovlasni tva kao to je to slu aj sa Hrvatima. Ali, ovaj prenos srpskog istorijskog bogatstva na stranice suvremene hrvatske povijesti mo e se objasniti i time, to je veliki broj Srba

nateravan da prilazi katolicizmu, odnosio sobom deo po deo srpske pro losti i stavljao ga kao neku vrstu otpremnine u hrvatsku istoriju, tako da ona, ustvari, predstavlja drugi deo srpske istorije, samo to je na nju stavljena hrvatska firma. Jer, jo ruski istorik Nikola Dorunov nije zabadava o Hrvatima rekao: Milioni Srba postav i rimokatolici, pretvori e se u Hrvate", ( Dr ave i narodi str. 105), niti je jedan drugi ruski putopisac o svojoj poseti Zagrebu bez razloga rekao: Do ao sam u stolicu pokatoli enog srpstva . ( Srbi u davnini str. 84). Eto, to su ti milioni Hrvata, koje rimokatoli ki sve tenik i uvar Budimpe tanskog muzeja Matija Katan i pre toliko vekova deli od Hrvata i ka e, da su Srbi rimokatoli ke vere. Rekoh, ve i deo hrvatskih istorijskih fabrikacija minulih rekoliko decenija, gde se bez ikakvog merila istorijske pristojnosti i objektivnosti udara hrvatski pe at na nehrvatska istorijska zbivanja i dokumente, sve je to plagijat srpskog istorijskog ba tinstva. Jo kad uva imo tvrdnju jednog izme u retkih Hrvata pro log stole a dr. Tome Mareti a da Hrvatske ni u doba Konstantina Porfirogenta nije bilo, ve da ju je Porfirogent naprosto izmislio (,,Slaveni u davnini str. 69), onda dobivamo obja njenje za nepresu na vrela hrvatske ovinisti ke megalomanije i apetita na ono, to se nikada nije hrvatskim nazivalo. Oba njavati istom istinom uzroke srpske nacionalne dekadencije, ili osu ivati nosioce toga uzroka isto toliko zna i, koliko stajati na srpsko-slavenskom stra arskom mestu. Jer, nema vi e ni ega, to bi moglo biti cena da se pre ute mnogobrojni momenti, koji su poput nepisanog pravila sistematizirani u nastojanju, da se za ljubav hrvatstva i jugoslavenstva rtvuje bogatstvo srpske istorijske tradicije ili koja od davnina srpska teritorija. Izgledalo bi na prvi pogled udnovato, da pre ansko srpstvo sa svoja preostala tri miliona stole ima sve do 1918. godine odoleva neprestanim katoli kohrvatskim nasrtajima, da bi zatim, za svega dve decenije od oslobo enja do ivelo svoju katastrofu. Onaj, me utim, ko poznaje istoriju pre anskih Srba i ko je pratio razvoj doga aja od 1918. godine pa dalje, ne e se i ne mo e za uditi. Jer, odvojeni silom prilika od mati ne zemlje, Srbi pod Austrougarskom bili su upu eni na duhovno samoodr anje, koje su sprovodili onako, kako su nalazili za najcelishodnije. Cenom svoga juna tva, Srbi su u izvesnim razmacima pla ali mnoga autonomna prava, koje drugi narodi Austrougarske, pa ni Hrvati nisu mogli imati. Sve je to bila cena samoodr avanja u srpstvu, pravoslavlju i svetosavskoj tradiciji. Godine 1918. une en je ovaj drugi deo srpskog istorijskog kapitala u sklop op te srpske brige, sa duhovnim centrom u Beogradu. Nesre a je htela, a i bio je interes tu ina, da se iza toga istorijskog datuma legne na lovorike i da se duhovna briga

(izuzimaju i ovde crkvu), poveri onim Srbima, koji su slabo ili nikako poznavali ne samo istoriju pre anskih Srba, ve , reklo bi se, i mati ne zemlje Srbije. Zavaravan la nim bratstvom, Beograd je zatim utonuo u neku vrstu materijalisti kog sna i tro io osnovni srpski duhovni kapital, gledaju i besprimernu harangu neprekidnog gusarenja po srpskoj istorijsko-etni koj ba tini, kao i bezobzirnog vre anja najve ih srpskih svetinja. Ravnodu no u jednakom nacionalnom zlo instvu, posmatrala je uspavana metropola, sem nekoliko asnih izuzetaka, plansku pripremu onoga to se odigralo po etkom 1941. godine sa Srbima severozapadno od Save i Drine. rtvovani su mnogi umovi iz redova pre anskih Srba, koji su obiljem svoga istorijskog iskustva i znanja jedini bili kadri da se odupru invaziji hrvatske istorijske naduvenosti. Ljudima, koje su zbog njihovih nesposobnosti Hrvati sami birali iz srpskih redova, jer da tobo e samo u njima imaju povjerenje" ili da sa njima mogu sura ivati , poveravano je dono enje i takvih sudbonosnih odluka, kojima ni po istorijsko-etnografskoj znanosti o pre anskim Srbima, ni po svojoj srpskoj nacianalnoj zrelosti nisu bili, dorasli. Nisu retki slu ajevi, da su ovakvi srpski nesposobnjakovi i poput onih koji su kao stru njaci re avali hrvatsko pitanje u godini 1939., ministarske stolice Hrvatima pla ali delovima srpskog istorijsko-etnografskog i ivotnog prostora. Na isti na in, retko koja grana srpskog javnog ivota od 1918. godine na ovamo nije bila protkana ve to poturenim gre kama, koje su najzad na le primenu u hrvatskom slu aju iz 1941. godine. Usled posleratne izopa enosti, kada su materijalni momenti potisli srpsku nacionalnu aktuelnost, po urili su neki srpski u enjaci da svoja nau na dela inspiri u eljom za dobiti. Me u ostalim delima, desilo se to i sa Stanojevi evim istorijskim atlasom, ukoliko se odnosi na Du anovo carstvo. S jedne strane bojazan od kritike hrvatske povijesne nezasitosti, a s druge materijalni obziri, u inili su da se osakati srpski istorijski prostor i da se hrvatskim aspiracijama prepusti i ono, to dotle jo nije bilo izlo eno hrvatskoj gramzljivosti. Sve to, razume se, u elji, da hrvatski krugovi pristanu na takav srednjo kolski ud benik, koji e docnije postati nau no pravilo i predmet na eg odricanja, da bi nam ga hrvatska naduvenost u svako doba mogla staviti pred nos. Usporedimo li dakle kartu Du anovog carstva po Stanojevi u sa originalnom nema kom kartom o istome carstvu, ra enom u Du anovo doba, a prona enom u Pe ujskom vojnom arhivu i objavljenoj u 8. broju Slavonije za godinu 1939. vidimo, da su po Stanojevi evom atlasu Srem sa delom Slavonije i Bosna sa dobrim delom ju ne Dalmacije prine eni kao rtva Bogu matermjalizma. (Vidi nema ku kartu Serbien unter Tsar Dushan ). Srbija pod carem Du anom

Nema ka karta: Srbija iz Du anova doba Karta prona ena u pe ujskom vojnom arhivu

Prema nema koj karti prona enoj u pe ujskom vojnom a rekonstrukcija V. Rai evi (Bugarska je na karti ozna ena kao tributalna dr ava

Tako su teorija o srpsko-hrvatskom bratstvu i bojazan od kritike susednih naroda, iji su interesi zadirali u srpski istorijsko etni ki prostor, osakatili osnovne podatke o starini srpskoga imena i uneli stranu tendenciju koja se docnije kao nezvan gost pretvorila u srpsko nau no pravilo. Mo e li se ime drugim objasniti, da mnogi strani pisci pre i posle Hrista spominju jake i organizovane Srbe, dok srpski pisci izbegavaju ne samo da to istorijsko bogatstvo ma i sa rezervom citiraju, nego ve ina od njih izbegava o tome ma

ta re i. Mo e li se oprostiti i takav greh, da su daleko bogatiji prvi, slepilom hrvatskog ovinizma jo neobuhva eni hrvatski pisci u materijalu o starini srpskoga imena, nego je to slu aj sa Srbima, koji su imali da dadnu smer, kojim e se istra ivati srpska prr lost. U odnosu prema Hrvatima, na a je bole ivost i la tako daleko, da su na i u enjaci izbegavali citate prvih hrvatskih istori ara, koji su raspolagali itavim bogatstvom podataka o Srbima i njihovim zemljama u okviru biv e Austrougarske. Radi te bole ivosti, koja se pre mogla nazvati slabo u, mogao je poznati zagreba ki srbo der Obzor u svome 258. broju iz godine 1893. napisati: Taj veliki srpski narod, im se raselio i do ao u doticaj sa drugim narodima, opadao je i gubio se, dok se ne snizi na narodi od 8,000 000. U samom sebi nosio je klicu razdora. Nije se vi e htio zvati srpskim ve jedni zamijeni e srpsko ime ruskim, drugi s poljskim, tre i s e kim itd. " Ostavimo li po strani ta je Obzor ovime nehoti no potvrdio, da su se svi Slaveni u davnoj pro losti zvali Srbima, on je ovime hteo to reljefnije predstaviti srpsku nacionalnu dekadenciju, ali je smetnuo sa uma, da ono to vredi za ostale slavenske narode otpale od srpstva, ne mo e imati ni ega zajedni kog sa hrvatskim iz prostog razloga, to ni sami ne znaju odakle su do li: da li Iranci ili Goti, ili to su se u docnijem narodnom izgra ivanju udaljili od slavenske solidarnosti, te sve da su nekada propadali slavenskim narodnim naslagama. Oni su uticajem Rima, po ev od Branimira pa na ovamo, pre li u potpuno slavensko otpadni tvo. Razume se, ovo se odnosi na one tri upanije stvarne hrvatske postojbine oko Zagreba, a ne mo e se odnositi na ostali deo prisvojen od Hrvatske, po to srpski narod ne mo e primiti njihovo otpadni tvo kao svr enu stvar, ve se smatra pozvanim, da svoje nasilnim putem odnaro ene sinove povrati srpskoj svetosavskoj tradiciji, a time i velikoj slavenskoj porodici. Zahvaljuju i preteranoj skromnosti srpskih istorijskih umova, koja je kao po nekom nepisanom zakonu prelazila sa generacije na generaciju, hrvatskim suvremenim istori arima nije bilo te ko hrvatski apetit pomeriti sa uskog kajkavskog prostora u srpsko istorijsko i etni ko podru je, koje nikada u ina e siroma noj hrvatskoj istoriji ovima nije pripadalo. Da je to ta no, pozivam se na samog poglavnika Antu Paveli a i njegovu radio poruku upu enu preko kratkotalasne radio stanice u Zemunu ameri kim Hrvatima izme u 1. i 2. decembra 1941. godine koja pored ostaloga ka e: Nezavisna Dr ava Hrvatska ve a je nego je bila ikada u povijesti i prote e se od Mure, Drave i Dunava, pa do Jadranskoga mora" ( Hrvatski List" od 3. XII. 1941.). Mi znamo na koji je na in Hrvatska, a da i ne govorimo o Nezavisnoj dr avi Hrvatskoj , postala ve a nego je ikada u povijesti bila. Ono to je ve e,

predstavlja stopu po stopu otete srpske zemlje i to ne vite tvom, jer to nije hrvatska osobina, ve smi ljenom katoli kom akcijom dirigovanom izvan Hrvatske, a preko nje. Tako je katoli ka Evropa vra ala dug srpstvu za ono, to je srpstvo vekovima stajalo na predstra i evropske crvilizacije od muslimanske opasnosti. Zavaravano farisejskim izjavama o tobo njem bratstvu, srpstvo je previdelo opasnost sa zapada, pa dok je po cenu neprocenjivih rtava u krvi i pregnu ima vekovima uspelo da odbrani stopu po stopu svoga podneblja i srpske kulture na isto nom delu svojih zemalja, gubilo je na drugoj strani svoju naj istiju narodnu skupinu u tolikoj meri, da su tri stare hrvatske upanije mogle postaviti katoli ko-hrvatsku platformu, odakle se ve decenijama na sve strane eksportuje fikcija o tisu godi njem povijesnom pravu na ono, o emu im poglavnik pred licem celog sveta nehotice re e, da nikada u istoriji nije Hrvatskoj pripadalo. Pa ipak, i posle vekovnih progona i prisilnsg prekr tavanja, ija je egzekutiva voljom rimokatoli kih vladara prepu tavana Hrvatima, posle Terezijinog doba, kada su zbog ljubavi prema svojoj hri anskoj i svetosavskoj tradiciji nastupili toliki srpski pokreti u cilju iseljivanja, da je Marija Terezija bila prisiljena na granicama postaviti vojne formacije radi spre avanja masovne seobe, ipak je jo 1910. godine na teritoriji dana nje Nezavisne Dr ave Hrvatske" bilo 1.569.848 Srba. U isto vreme, broj Hrvata nije prevazilazio cifru od 2.476.575. Kada se jo uzme u obzir, da ove cifre proizlaze iz zvani ne hrvatske statistike za godinu 1910., odnosno iz doba potenciranog hrvatskog ovinizma na tetu Srba u ovim krajevima, tek se tada mo e uo iti, kolika je bila srpska stvarnost iznad suvoparnih cifara zvani ne, hrvatske statistike. ta bi se tek moglo re i za etni ki odnos izme u Hrvata i Srba nesporedno pred progla enjem Nesavisne Hrvatske , kada se srpstvo donekle i pored re ima koji je vladao u Banovini Hrvatskoj donekle moglo ispoljiti. U Hrvatskoj je odoma ena poslovica, da su Hrvati dobri sluge, ali lo i gospodari. Da su bili dobri sluge, to smo znali i pre 1918. godane, ali da su bili lo i gospodari, o tome smo se mogli uveriti kroz svih 23 godine zajedni kog ivota do 1941. godine, kada je njihovo gospodarenje triumfovalo ne toliko slomom Jugoslavije, koliko srpskim stradala tvom. Kada se pa ljivo prati ivot hrvatskog naroda kroz vekove, dolazi se do zaklju ka da se ceo hrvatski narodni ivot sastoji iz zna enja one poslovice o dobrom slugi i lo em gospodaru. Ta Hrvati su svoga nekrurisanog kralja Petra Sva i a ostavili posle borbe na Gvozdu, da mu nesahranjeno mrtvo telo raznose gavranovi, samo zato da bi time to ja e istakli podlo nost Ma arima i ma arskoj vladala koj lozi. To me utim ne bi ni u koliko moglo zanimati srpstvo i srpska-istorijska zbivanja, da time nije zapo eto jedno mu no doba, koje je srpstvo s one strane

Drine i Save bacilo u vekovnu, esto puta nejednaku borbu za o uvanjem srpskog obele ja, Srpske vere i tradicije. U pomanjkanju sopstvene vojni ke, a i kulturne pro losti, Hrvati su, naslanjaju i se na katoli ki stav vladara kojima su nudili Zvonimirovu krunu, uspevali stavljati hrvatsku firmu preko isklju ivog srpskog samovlasni tva i ishoditi esto puta katoli ke povlastice za odnaro ivanje Srba i njihovo privo enje katolicizmu. Ali, o tome docnije. Na ovom nas mestu interesuje, ta je bilo sa srpstvom za vreme takozvanog hrvatskog kraljevstva od Tomislava pa do Sva i a (954. - 1102.). Pre nego ujemo o srpstvu u tome razdoblju, jo jednja konstatacija: Hrvati su za vreme te takozvane samostalnosti zaista polo ili ispit iz takozvanih organizatorsko-ratnih ve tina i jedva se kao narod sa svojom tobo e organizovanom dr avom odr ao 17 decenija.

SRPSTVO ZA VREME PRVE HRVATSKE SAMOSTALN OSTI" (924. - 1102.)Zbog tvrdoglavosti i vlastoljublja onih srpskih kne eva i velika a, koji ne htedo e pomo i Zariji Pribisavljevi u da se odupre navali bugarskog cara Simeuna, Tomislav je uspeo da poja a proces hrvatskog otpadni tva i iskoristi vreme da uspostavi ja e veze sa Rimom. Me utim, ve 931. godine, odnosno 7 godina posle Tomislavljevog pu a, kao zahvalnosti srpskom gostoprimstvu, osloba a se bugarskog ropstva aslav Klonimirovi , koji se progla uje za cara i di e srpski ustanak, da bi zatim oslobodio ve i deo srpskih zemalja, me u kojima i Srem sa ve im delom Slavonije. Ono to drugima dotle nije uspelo, uspelo je aslavu da ujedini srpske pokrajine sa Neretvom, pa je tako cela dalmatinska obala, prete no sprskog stanovni tva, bila u rukama aslavljevog carstva. Ali, dok je aslav prionuo na unutra njoj konsolidaciji zemlje, Ma ari su 960. godine provalili sa severa preko Slavonije i Srema u Bosnu, gde ih je aslav do ekao, potukao i proterao preko Save. U poteri za njima, poginuo je za vreme jedne bitke u Sremu godine 960. Posle aslavljeve pogibije, srpski dr avni ivot do ao je u te ak polo aj. Grci i Bugari s jedne, a Ma ari s druge strane, otimali su po koji komad od srpskih zemanja.U tima pothvatima Ma ari su iskoristili Hrvate, koji su kroz itavu svoju istoriju nastojali da iz tu e nesre e izvuku korist za sebe. Me utim, ve

oko 970. godine pojavljuje se ponovo srpski vladar Samuilo i manovi , koji di e ustanak i osloba a Srem sa delom Slavonije od Ma ara. Za sve to vreme od aslavljeve pogibije pa do i manovi a, Humska i Tre-binjska oblast nisu ispadale iz srpskih ruku pod vladavinom Jovana Vladimira II. i strica mu Dragomira, koji su vladali Ra kom, Zetom, Humom i Trebinjem. Ni posle nesre no izgubljene bitke kod Bjelasice 1015. godine i docnije, od Samuilove smrti, Trebinjska oblast sa Zetom nisu pripale tu inu. Isto tako, ni bezbroj raznih tu insko-hrvatskih nasrtaja nisu imali uticaja na vrstinu srpske du e u Bosni, a jo manje je periodi na ma arsko-hrvatska okupacija mogla izmeniti injeni no stanje u ovoj iskonsko srpskoj zemlji. Takvo stanje zati e i car Bodin, unuk Vojislava Dragomirovi a, koji je 1034. godine oslobodio Dra ku oblast od Grka. Ovaj Bodin, koji je u Prizrenu progla en za cara dopao je prilikom jedne bitke kod Paunja na Kosovu gr koga ropstva. Njegov otac Mihailo nastavio je sa odr avanjem srpske samostalnosti, jer Grci nisu mogli njegovu Srbiju pokoriti. A kada se Bodin godine 1077. oslobodio gr koga ropstva, otac mu se proglasio za kralja, a Bodina uzeo za potkralja. Posle o eve smrti, Bodin je o istio sve ostatke ma arsko-hrvatskih okupatora iz Bosne, pa u njoj postavio za bana Stezana, a u Ra koj Vukana. U njegovo doba spada osvajanje Dubrovnika i uspostava srpskog vojvodstva u njemu sa prvim srpskim vojvodom Gradi em. Posle njegove smrti, godine 1101. nastupile su nesuglasice me u naslednicima, usled ega su se stvorile tri jedinice i to: banovina Zeta, banovina Bosna i banovina Primorska. Za vreme ovih previranja me u naslednicima vladaju e loze, rodio se u crnogorskom gradi u Ribnici kao sin jednog od ro aka ra kog upana Stevan Nemanja, koji e docnije udariti temelje srednjevekovnoj srpskoj veli ini i slavi. No, do Nemanjine vlasti, srpstvo je pro lo mnoga isku enja, koja spadaju u te ke stranice srpskih stradanja isto onako, kao to e i posle njega biti izlo eno stalnim nasrtajima kako sa istoka, tako jo vi e sa zapada, odakle su Hrvati poput le inara neprestano vrebali da bi le inarski kljun zaboli u srpsko nacionalno telo, ili da bi ugrabili priliku, da kojoj od palih srpskih rtava na braniku hri anstva i evropske civilizacije prika e hrvatsku firmu.

POHLEPA ZA SRPSKOM BOSNOM I NJENIM VLADARIMARazmatra li se sadr ina hrvatske istorije, istinska neminovnost upu uje na jedan jedini zaklju ak, da hrvatska povijest predstavlja grabljivicu, koja je plen

tra ila isklju ivo u srpskim zemljama sve od onda, od kako je katolicizam Hrvate ugradio u vrhu jezuitskog bode a, izmenjenog balkanskim izmaticima Srbima. Po to je glavni cilj hrvatskog svojatanja Herceg-Bosna i njeni srpski vladari, povrati u se za trenutak na doba, kada su re i Hrvat i Hrvatska bile nepoznate, kako bi videli ta je obuhvatala Bosna i ko su bili njeni stanovnici i vladari. Po Franji Ra kom, Bosna se naziva op tim imenom Dalmacije, koja je zahvatala prostor od mora pa do Drine i Save. (Ra ki, Rad 56 str. 109). Ovo se poklapa i sa frana kim letopiscem Ajnhartom (Einhart, 770. - 840.), koji u svojim zapisima opisuje begstvo Ljudevita, nezavisnog kneza Donje Panonije, pred frana kom vojskom iz njegove prestonice Siska ovako: Ostaviv i grad Sisak, Ljudevit pobe e Srbima, za koji se narod veli, da poseduje veliki deo Dalmacije." ( Povelje Matije Ninoslava od dr. Vase Glu ca, str. 47). To isto o Ljudevitovom begstvu tvrdi i prvi hrvatski istori ar Vitezovi , koji precizira Ljudevitovo begstvo u godini 822. i na strani 63 ka e: Ljudevit ostaviv i varo Sisak pobjegao je Srbima, gdje je docnije nevjerom ubio srpskoga vojvodu koji ga je u svoj dom primio." Pod jednom godinom docnije (823.), Vitezovi bele i, da je Ljudevit ubijen na dvoru jednog drugog srpskog vojvode u Bosni, odnosno Dalmaciji, kome je spremao istu sudbinu kao onom prvom. Da je Bosna bila isto to i Dalmacija, a Dalmacija to i Bosna, to nas je uverio hrvatski istori ar Franjo Ra ki. A da su to bile jo u doba kad se za ime Hrvata ni ta nije znalo srpske zemlje, to nam zajam i frana ki letopisac Ajnhart, negde u VIII. veku i prvi hrvatski istori ar Vitezovi u XVII. veku. Ali, to sve ne smeta suvremenoj hrvatskoj gramzljivosti, da o Bosni govori kao o iskonskoj hrvatskoj zemlji, a o Srbima bosanskim vladarima kao autohtonim Hrvatima, kako emo to dalje vldeti. Istorijski je notorno, da se k er ra koga upana Uro a I godine 1129. udala za ma arskog kralja Belu slepoga, kome je Koloman dao izvaditi o i. Jelena je Beli donela u miraz Bosnu, koja je tada prvi put osetila ma arsku vlast na celoj svojoj teritoriji. Ali, koliko god je ovo istorijski notorno, hrvatska povijest ne rumeni od stida kada tvrdi ( Hrvatski List od 4. V. 1939.), da je Jelena donela Beli slepom samo neku Ramu na Dunavu , koja se ne mo e nigde na mapi prona i. Samo, dakle, da Bosna ne bude Srpska, makar se i Rama od Prozora u Bosni morala pomeriti ni ta manje nego do Dunava! Hrvatska povijest pravi se da ne zna ili eli tako vaspitati svoje itaoce, da je ova Srpkinja zbog mu eve oslepljenosti vladala Zvonimirovom krunom ne samo za njegova lvota, nego i 20 godina posle njegove smrti, koja pada 1141. godine. Jo manje se hrvatska

povijest hvali Jeleninim bratom Bjelo em, dakle opet Srbinom, kao kraljevskom ugarskom namesniku, koji je istovremeno bio i ban hrvatski. Zaista, te ko se hrvatskoj povijesnoj" naduvenosti hrvati sa istinom! Ve tom kamufla om razme e se povjesni ar vladavinom ma arskih kraljeva Bele, Stjepana i Andrije, kojima su vi e formalno nego stvarno nasa ivali Zvonimirovu krunu, mada to ovima nije bilo potrebno da bi mogli vladati Hrvatskom. Isti e mnogo sekundarnih momenata, samo da bi sakrio srpski zna aj onoga vremena u Sremu, Slavoniji, Bosni i Primorju. Kao da se to ti e Hrvata, nagla uje udaju k eri ma arskog kralja Stjepana za francuskog kraljevi a An u, ali hotimi no zaboravlja da se druga Stjepanova k er Katarina udala za Dragutina, sina Stevana Uro a Velikog i stra nog , koji je sa Katarinom dobio u miraz Ma vu, Srem i dobar deo Slavonije. Dakle, isto onako, kao to je Uro eva k er Jelena odnela sobom Arpadovi ima u miraz Bosnu, tako su Arpadovi i njemu, u zamenu za to, sa njihovom odivom (brakom Katarine i Dragutina), vratili ove krajeve, u kojima je zakraljen Uro ev sin Dragutin kao Kralj Sremski , da bi se, zatim, 1276. godine proglasio kraljem sviju Srba. im se, dakle, treba osvetliti srpski karakter Bosne i ostalih srpskih zemalja, hrvatski povjesni ari nabacuju fraze, samo da bi ispunili prazan prostor svoje istorijske oskudice. Ali, hrvatski povjesni ari hotimi no zaboravljaju i to, da je u prvo vreme vladavine Dragutina Nemanji a, kralja sremskog, ju nim srpskim zemljama vladao njegov brat Milutin, koji se ako gospon povjesin ar nema ni ' protiv o enio erkom ma arskog kralja Ladislava, Jelisavetom, koja mu je u miraz povratila Bosnu. Istu onu Bosnu, koju je njegova sestra Jelena odnela kao miraz Beli slepom. Vaspitan da ne slu i istini, hrvatski povjesni ar vrda oko Bosne i kad se radi o tome da sakrije njen srpski karakter, on ne spominje da ju je erka srpskoga vladara Uro a odnela Beli, ve be i to dalje od nje, obja njava svojoj cijenjenoj itala koj publici , da je Jelena donela u miraz neku Ramu, koja da se nalazi na Dunavu. ( Hrvatski List od 4. maja 1939.). Idu i u poteru sami za sobom, hrvatski istori ari etiri dana docnije, ( Hrvatski List od 8. V. 1939.) hvataju sami sebe i obja njavaju svojem hrvatskom narodu, da je Rama u stvari Bosna, a da naziv Rame poti e rd re ice Rame kao pritoke Neretve, koja te e od Prozora do ispod Konjica. Ona ista Bosna dakle, koja je vekovima odolevala nepozvanim nasrtajima, prolevaju i krv samo zato, da bi se odr ala u srpstvu i pravoslavlju. I pored sve ozbiljnosti pred tragedijom srpskoga naroda, mogao bi se ovek nasmejati hrvatskoj logici, koja im slu i kao osnovica za svojatanje Bosne. Prema njihovom shvatanju, Uro eva k er Jelena, odnela je ma arskom kralju u miraz Bosnu. Po to je ma arski kralj vladao i Hrvatskom, smatraju Hrvati,

dakle, mada to sa njima nema nikakve veze, da im iz ostvarenja krvnog srodstva izme u srpske i ma arske dinastije pripada Bosna. Takvo im je merilo logike za ovaj slu aj. Me utim, kada je Ladislavljeva k er Jelisaveta svojom udajom za kralja Milutina Srbiji povratila Bosnu, hrvatski povjesni ari shvataju stvar druga ije i mudro ute. Suvremeni hrvatski istori ari sa svojim sitnijim i krupnijim pomaga ima, veli aju i uzdi u slavu hrvatskih kraljeva i po njima bi se moglo zaklju iti, da je me unarodni ugled hrvatskih kraljeva, po ev od Tomislava pa do Petra Sva i a, ( ije su nesahranjeno telo razneli gavranovi), bio u najmanju ruku ravan ugledu