Uvod u političku teoriju

Ideologija – poreklo i pojamOpšte ideologije i partikularne

ideologije. Politička kultura.

Poreklo i pojam ideologije

Teorije o ideologiji –Frensis Bekon

• Idoli plemena (idola tribus)

• Idoli pećine (idola

specus)

• Idoli trga (idola fori)

• Idoli pozorišta (idola theatri)

Teorije o ideologiji

Teorije o ideologiji

• Sociologistička shvatanja – sve je ideologija

• Pozitivistička shvatanja – ideologija je suprotna nauci

Poreklo i pojam ideologijeDefinicija: Ideologija je sistematizovan skup političkih ideja, principa i društvenih ideala koji reprezentuje pogled na svet neke društvene grupacije izražavajući njene interese i potrebe, stvoren u praktične svrhe podsticanja te grupacije na političko delovanje, u formi idejne potpore aktivnostima na planu osvajanja ili očuvanja političke vlasti, ili, pak, uticaja na nju.

Poreklo i pojam ideologije• Manhajmova klasifikacija ideologija:

o Totalne (opšte) – teže davanju odgovora na sva pitanja koja se tiču ljudskog društva i njegovih problema

o Partikularne - teže rešavanju problema u samo jednoj sferi društva i politike ili samo u jednoj državi

Partikularna ideologija može prerasti u opštu

Glavne funkcije ideologije:• Podsticajna (najvažnija funkcija ideologije)

• Homogenizirajuća

• Objašnjavajuća

• Opravdavajuća

Kraj ideologije?

Liberalna ideologija• Prva ideologija (termin prvi put

upotrebljen 1812.)

• Osnovne ideje:o Ograničenje apsolutne vlasti

o Nezavisnost privrede od države

o Individualizam

o Ustavnost

o Nedodirljivost privatne svojine

o Slobodna konkurencija i tržište

o Sloboda, pravda, ljudska racionalnost

Faze:1. klasični liberalizam2. kraj 19. veka do

kraja II svetskog rata

3. neoliberalizam

Mi smatramo ove istine očiglednim: da su svi

ljudi stvoreni jednaki, da su obdareni od strane

svog Tvorca određenim neotuđivim pravima,

među kojima su život, sloboda i potraga za

srećom.

Konzervativna ideologija

Edmund Berk

Konzervativna ideologija• Glavne vrednosti:

o Nejednakost kao prirodni princip

o Hijerarhija

o Tradicija

o Elitni voña

o Stabilnost

o Kontinuitet

o Autoritet

o Dužnost

o Disciplina

• Nastala krajem 18. veka kaoreakcija na pojavu liberalizma ikao pokušaj aristokratije da zaustavi prodor revolucionarnihideja i prakse.

• Glavni cilj: očuvanjepostojećeg poretka stvari, štoznači isključenje mogućnostisvih radikalnih, a naročitonaglih promena.

• Faze:1. početak 19. veka: protivljenje

buržoaskim revolucijama

2. 19. vek i 20. do 1970-ih: suprotstavljanje socijalizmu i komunizmu

3. 1970. do danas

Socijalistička ideologija

Socijalistička ideologijaMarksizam

• Podela društva na klasu vladajućih i klasu ugnjetenih

• Revolucija; revolucionarni subjekt je proletarijat

• Bez ekonomske jednakosti nema stvarne društvene jednakosti

• Ukidanje privatne svojine

• Diktatura proletarijata

• Komunističko drušvo kao krajnji cilj

Socijalistička ideologija• Još u 19. veku dolazi do podele socijalističke ideologije po pitanju

sredstava osvajanja vlasti i načina dosezanja socijalizma, na dva misaona toka: revolucionarni (komunisti) i reformistički (socijaldemokrate).

Socijaldemokratija

o Predlaže reformu

o Odriče se revolucije, diktature proletarijata i avangardnog koncepta partije, ne insistira na ukidanju privatne svojine, ne zagovara besklasno društvo

o Insistira na pravednijoj raspodeli društvenog bogatstva, društvu manjih klasnih razlika, prihvata opstanak liberalno-demokratske države, s tim što smatra da ju je potrebno naterati na klasni kompromis putem ostvarenja socijalne države.

Bitne odlike nacionalističke ideologije

• Kolektivizam

• Elitizam

o Noseći princip nacionalističke ideologije je isključivost.

Nacionalistička ideologijaUporišne tačke nacionalističke ideologije:1. Tumačenje i najviše moguće vrednovanje nacionalne

zajednice2. Autoritarizam ispoljen u kultu voñe 3. Insistiranje na nužnosti pripadanja svakog pojedinca

nekoj naciji4. Precenjivanje značaja nacionalne homogenizacije5. Izrazita mobilizaciona moć usled okrenutosti

iracionalnom6. Mitski sadržaji politike i istorije7. Elementi utopije8. Ekskluzivna pozicija sopstvene nacije u odnosu na

druge9. Davanje velikog značaja veri, nacionalnog izdaji i

lojalnosti voñstvu za uspeh nacionalne homogenizacije10. Razvijanje sklonosti za personalnu identifikaciju sa

uspesima ili neuspesima čitave nacije11. Lakoća radikalizacije spoljne i unutrašnje politike

Ekologizam

Katolicizam

Džihadizam• Džihadizam je jedna od ideoloških opcija islamskog

fundamentalizma koja teži da realizuje svoje političko-verske ciljeve društvenog preporoda putem džihada shvaćenog kao sveti rat.

• Trenutno vodeća opcija džihadizma je alkaidizam• Glavni ideolozi:

o Taki al Din Ahmed Ibn Tajmijah (13. vek)o Muhamed Ibn Abd al Vahab (18. vek)o Hasan al-Banao Sajid Kutbo Sajid Abu Ala Mavdudio Homeini

Globalizam

Feminizam

Feminizam

Feminizam

Feminizam• Drugi talas: od 1960ihoLiberalnioSocijalističkioRadikalni

• Treći talas: od 1990ihoRod kao kontinuumoIntersekcionalnost

• Četvrti talas ?

Politička kulturai politički stil

Gabriel Almond

Sidney Verba

Pojam politička kulturauvodi u političku teoriju Gabrijel Olmond 1956. godine

Politička kultura• Olmond i Verba: politička kultura je

psihološko orijentisanje prema društvenim objektima.

• Klasifikacija političkih kultura:

oParticipativne

oPodaničke

oParohijalne

Politička kultura: definicija

Politička kutura je orijentaciono odnošenje prema političkim institucijama i vrednostima u jednoj sredini, zasnovano na tradicionalnim uverenjima, obrascima i odabiru simbola, kao za tu sredinu specifično ponašanje u politici, koje se ne iscrpljuje samo u zauzimanju stavova već i u brojnim formama političke prakse.

Politička kultura• Politička kultura se zasniva na političkoj

tradiciji i političkoj socijalizaciji

• Dalova tipologija političke kulture:

oAktivne, kooperativne i dinamične

oApatične, konfliktne, nekooperativne

Politički stil• Definicija: politički stil je stalni način delanja

pojedinaca, kolektiviteta ili institucije u politici koji je jedinstven ili dovoljno različit od uobičajenog da bi se mogao pri svakom ponavljanju prepoznati kao isti. U politici stil ima više pojavno, estetsko i komunikaciono nego vremensko značenje.

• Glavna funkcija političkog stila je efektno uspostavljanje komunikacionog kanala radi što jasnijeg predstavljanja sebe u svetlu doslednosti, a posledica toga je da su činjenja postupaka nosioca stila predvidljiva.