ingilizce nin Yarisi

8/14/2019 ingilizce nin Yarisi

1/384

Mustafa Haim Polat


2/384

2


3/384

Bir dilinmantn renmek,

o dilinyarsn halletmektir.

3


4/384

4


5/384

NDEKLER

NDEKLER TABLOSUNGLZCE NDEKSGR Kafamzdaki Windows

1.BLM Kelimeler lkesine Hogeldiniz!2.BLM Memduh Paaolu Kimdir?3.BLM ekoslavakyallatra....4.BLM Olmak yada Yapmak te Btn Mesele!

5.BLM Bu pln Horozu6.BLM Zaman Zaman Zamanlara Bakalm7.BLM stisnalar ve El Kaide8.BLM Sevmiem ve lmem9.BLM u Mlum The

10.BLM Karadenizde11.BLM Furdi Furuldi

12.BLM Kaldrm ndirimin Nesi Olur?13.BLM Fazla Mal Gz karr!14.BLM u that ki ...15.BLM Haberler16.BLM Fiil Aac17.BLM -ardmc Yardmc FiilEKLER

Zamanlarn ve kiplerin tek tek KELME aklamasYardmc fiillerin tedrici sralamas (Azar 89. sayfadanileri)Kaynaka

5


6/384

NGLZCE NDEKS

TENSESPERFECT TENSEARTICLESPREPOSITIONSPASSIVE ACTIVEGERUND INFINITIVE

ADJECTIVE / RELATIVE CLAUSESNOUN CLAUSESREPORTED SPEECHAUXILARY VERBSWOULD, USED TO

THATSO THAT

............

6


7/384

NGLZCE NDEKS

7


8/384

8


9/384

GR

9


10/384

10


11/384

Kafamzdaki Windows

Mantk ve Nutuk

Mantk kelimesi Arapa kkenli bir kelimedir.Nutuk (konuma) da yle. nl edip FeridddinAttarn gnmz Trkesine Ku Dili adylaevrilen mehur eserinin asl ad Mantku-t Tayrdr(yani Ku Mant).

te yandan, dilimize de gemi biology

jeology gibi Latince kelimelerdeki -log eki, logickelimesiyle ifade edilen mantk, akl anlamlarntar. Dialog, monolog gibi yine ayn dildendilimize gemi olan baz kelimelerde ise bu ek,konuma anlamna gelmektedir.

Dounun ve batnn kltrel temellerinioluturan bu iki dilde de kelimelerin ve kavramlarn

izini srenler, hep ayn noktaya varacaklardr:Dnmenin ve konumann birbirindenayrlamaz bir btn oluturduunu anlamak.

Modern bilimin bulgularn izleyenler de aynnoktaya varacaklardr: Son yzylda yaplan pekokaratrma ve deneyden de anlalmtr ki dil, zeka vednme arasnda son derece yakn bir iliki vardr.

11


12/384

Hatta insanlar, deil konuurken dnrken bile

farknda olmadan dillerini kprdatmaktadrlar.Akcas, demek istiyoruz ki bir dil sadece o dilikonuan insanlarn kardklar seslerden ya dayazdklar yazlardan ibaret basit bir sembollerbtn deil, fakat ayn zamanda o dili konuaninsanlarn dnce sistemini ekillendiren temelunsurdur.

Konuuyorum o halde varm!Varlmz srdrebilmek iin dnmek ve

mantk karmlar yapmak zorundayzdr.Dnmeyen kii var olamaz. Varln ortaya

koyamaz ve srdremez.Peki dnme nasl gerekleir?Dil denilen uzvumuzu kullanmadan evvel,

dnme sistemimizin merkezi olan beynimizde,kelimeleri ve kavramlar kullanarak mantknermeler olutururuz. Bu nermelerden hareketlebir takm sonulara varrz. Yani dnce dediimiz

sre, kelimeleri ve kavramlar kullanarakoluturduumuz nermelerden meydana gelir. nkdndmz her eyin, bizim iin bir ad, ya datanm vardr. Anne, mama, cici, kaka, kedi,kpek, ku, hindi gibi adlandrmalar duyar vebunlarn arka planndaki tanmlamalar reniriz. Buadlar ve tanmlar, aklmz erip de dnmeye

12


13/384

baladmz ilk andan itibaren ana dilimizi ve

kltrmz aldmz ortamdan bilinaltmzayerleir. Hayatmzn daha sonraki evrelerinde bakadiller ve baka kelimeler renirken, bilinaltmzadaha nce yerlemi olan bu adlardan vetanmlamalardan zde olarak dnemeyiz.

Zaten bir dili renen insanlarn ayn zamandao dili konuanlar da tanmaya baladklar ve kltr

dediimiz toplumsal duyu ve dn ekillerini derendikleri bilinen bir gerektir. Kendi ana dilini vekltrn unutacak kadar uzun bir sre yabanckltrlerle hemhl olan ve yabanc bir toplumun dilinikonumaya balayan insanlarn, hayat tarz dadeimektedir. Nitekim, bir toplumun dncesistemi / mant, o insanlarn etnik kkenlerine ya da

genetik yaplarn gre deil, konutuklar dile gretesbit edilebilir. Amerika, ok kark etnikkkenlerden gelen insanlarn oluturduu birtoplumdur. spanyol, ngiliz, Arap, inli veya Trkailelerden gelen milyonlarca insan, Amerikanngilizcesi ve Amerikan hayat tarzndan oluan ortakbir kltrn potasnda erimi ve Amerikal

olmulardr.

Zihnimizden geen kelimeler ve cmleler, belkiazmzdan ses olarak dklme frsat bulamayacakolsa bile, bizi dilimizi kullanmak zorunda brakr. Yani,dnce yolculuumuz srasnda dilimizdekikelimelere basarak yrrz, cmlelere tutunarak

13


14/384

ilerleriz ve kavramlardan oluan iaretleri izleyerek

gzerghmz tayin ederiz. Trke konuanlar Trke, ngilizce konuanlar ngilizce, Arapakonuanlar Arapa dnrler.

Bu durum, bilgisayar sistemlerinde Windowstemelli program kullanmna benzetilebilir.

Bilgisayar kullananlar bilirler, kiisel bilgisayar(PC) dediimiz ev ve bro tipi bilgisayarlar,

Windows markal bir programn deiik srmlerinikullanarak altrrz. Windows olarak bilinen buprogram, adeta tm bilgisayar ilemlerinin temelidir.nternete balanmaktan, yazcy altrmaya,bilgisayarda film izlemekten, virs taramas yapmayakadar varan her trl ilem, bilgisayarnzdakiWindows programna uyarl olmak zorundadr. Ayr

ayr firmalarn rettii bilgisayar programlar,bilgisayarnzda alabilsin diye Windows temellihazrlanr. Yani Windows programyla altrlmakzere tasarlanr. yet bilgisayarnzdaki Windowsprogramnda sorunlar varsa, dier programlaraltrmakta da zorlanrsnz. yle ki, neredeyseWindows olmadan bilgisayarnz altramazsnz

bile.te tpk yeni alnan bir bilgisayara Windows

programnn kurulmas gibi, annesinden konumarenen bir bebein beynine de ana dil dediimiz birdnme program kurulmaktadr. ocuunbeynine yerleen kelimelerden ve kavramlardanoluan bu dnme program, sadece konumada

14


15/384

deil, hayatn tmn alglayp beyne yerletirmede

temel bir program olarak kullanlmaktadr. Yabanc birdil renirken de ana dil dediimiz bu dnmeprogram zerinden mantk yrtrz. Ksacas,yabanc dil renenler, kafalarndaki Windowsprogramn yani ana dillerini- kullanmakzorundadrlar. Kendi ana dilini iyi bilmeyen kimse,yabanc dil renirken de zorlanr. Arzal Windows

programyla alan bir bilgisayarn, bakaprogramlar altrmakta zorlanmas gibi skntlaryaanr.

Yabanc dil retmenlerinin ou, rencilerinekendi dilinizin mantyla dnmeyin,yabanc dil renirken o dilin mantyladnn! derler. Bu tavsiye ksmen doru olsa da

ounlukla yanl anlalmakta veya yanlanlatlmaktadr. Yabanc dil renirken sadecekendi dilinizin mantyla dnmeyin,renmeye altnz dilin mantn dadikkate aln! denmesi, daha doru olacaktr. Aksitakdirde, kendi dilinizin mantyladnmeyin eklindeki telkinler, bir anlamda

dnmeyin! demeye gelecektir. nk anadilimizle dnme alkanlmz terketmek iin,zihnimizi tamamen boaltmamz gerekir. Oysa bummkn deildir. Beynimizi sfrlamak iin birbilgisayarn tamamen formatlanp (silinip yenidenekillendirilerek) baka bir programla altrlmasgibi imkanlara sahip deiliz. nsanolu mrnde bir

15


16/384

kez bebek olur ve hayatnn ilerleyen dnemlerinde,

renmeye tekrar sfrdan balama imkan bulamaz.Sz gelimi, top dediimiz nesneyi ilkgrdmzde gzlerimizle fotorafn ekerekbeynimize yerletiririz. Daha sonra ona topdendiini reniriz. Fakat top kelimesiylebeynimize kodladmz o yuvarlak nesneyibeynimizden silip, bu nesneyi ngilizcedeki ad olan

ball kelimesiyle birlikte yeniden beynimizekodlayamayz. O yuvarlak nesneyi hergrdmzde, aklmza gelen ey top kelimesiolacaktr. Ball kelimesi deil. Eer ngilizcekonumak istersek nce top kelimesini dnp,ngilizcedeki karln bulacaz ve bylece ballkelimesini kullanm olacaz. Bir baka ifadeyle,

top kelimesiyle yuvarlak nesne alglamasbirbirinden ayrlmaz bir btn halinde beynimizeilemitir. Hatta bu yzden, top kelimesininngilizcede st, zirve anlamnda kullanldnrendikten sonra bile bu kelimeyi grdmzdeaklmza yine o yuvarlak nesne gelecektir. Fakatbelki bu kelimeyle ngilizce bir metin iinde yada bir

yabanc arknn szleri arasnda karlatmzda, bugibi sorunlar azalacaktr ve o kelimeyi ngilizcedekianlamyla alglamamz kolaylaacaktr. Bu dademektir ki ancak yabanc bir lkede yayor vesrekli olarak yabanc dil konuuyorsak, bu sorunubyk lde aabiliriz. Yine de aklmza Trkedekianlamlarla ilgili eyler gelmeye devam edecektir.

16


17/384


18/384

nk pezevenk kelimesini, bir kere olumsuzanlamda renmilerdir ve beyinlerini sfrlayarakpezevenk kelimesinin olumsuz anlamnsilemezler. Bu kelimeye ancak ikinci ve garip biranlam olarak yiit anlamn ekleyebilirler.

Benzer bir baka kelime de bu duruma rnekolabilir. rendiimiz ilk kelimelerden biri de anne

kelimesidir. Ama bu kelime ngilizcede bir bayanismi olarak karmza ktnda bu durumu tuhafkarlarz.

Yada muz kelimesinin ngilizcedeki karlolan bananay ele alalm. Trke konuan ngilizcerencileri asndan bu kelime, ilk zamanlar banane kelimesinin komik bir versiyonu gibi

grnmektedir. Kafamzdaki bana ne kelimesiniunutarak bu kelimeyi herhangi bir yabanc kelimeyerine koyamayz. Apple ve apricot kelimeleride meyve ismidir. Ama bize garip gelmemektedir. Enazndan banana gibi komik bir armyapmamaktadr.

Ayrca ok somut bir rnek olduu iin hindi

kelimesine deinmeden gemeyelim. Ana dili Trkeolan (annnesinden ilk dil olarak Trke renmeyebalayan) bir bebek, byyp gn gelinceHindistan diye bir lke ismini duyduunda,hemen yannda ayn kelimeyi duyan bir ngilizocuuyla ayn eyleri hissetmez. Bir ngiliz ocuuTurkeyland kelimesiyle karlanca neler

18


19/384

hissediyorsa Hindistan kelimesini ilk duyan Trk

ocuu da ayn eyleri hisseder.Turkey ngilizcede hindi demektir.Land kelimesi de Trkedeki ....istan ekininyerini tutan bir kelimedir. England, anglistanyani Angllerin lkesi anlamna gelir.Netherland (Hollanda), ukuristan anlamnagelir. (Deniz seviyesinden bir ka metre alakta

kalan bu lke, genel olarak alak dzlklerdenolutuu iin bu ad almtr.)Glistan kelimesi nasl ki bizim dilimizde

gller lkesi anlamna geliyorsa, Hindistankelimesi de pek oumuz iin ilk duyuta hindilerlkesi armn yapmtr. Yani Turkeyland...1

Uzun szn ksas, insanolunun ana dili, onunmantk yrterek beynini kullanmas iin temel tekileden bir dnme aracdr. Beynin alglad dierbilgiler gibi yabanc dil bilgisi de kiinin ana dili ilealglanr. Dolaysyla rencinin ana dilini dikkatealmayan dil eitim sistemleri, renme srecinde

ciddi verimlilik sorunlarna neden olabilir. En azndan,1(Bilindii gibi bir asr ncesine kadar, lkemizin ad Trkiyedeildi. Trklerin yaad yer anlamnda Trkistan kelimesikullanlrd. Turkey kelimesi, baz arkeolojik aratrmalarsonucu ortaya kan bir kelimeydi ve bu kelimeyi Trkler deilde Tklerle komu olan yabanc topluluklar kullanmt. Fakat bizbu kelimeyi Trkiye eklinde deitirerek lkemize isim

yapmz.)19


20/384

rencilerin ana dili dikkate alnarak hazrlanan

yabanc dil eitim programlar daha baarl olmapotansiyeline sahiptirler. Bu balamda, ana dilini iyibilen rencilerin yabanc dilleri daha iyi rendiklerihatrlanmal ve ana dil eitimine byk zengsterilmelidir.

Nitekim biz de konular ele alrken ilk nce

Trkenin mantn hatrlatarak ie balamay uygungryoruz. Zira elinizdeki alma, Trklere (= Trkekonuanlara) ngilizce retmeye ynelik bir almaolarak hazrlanmtr. Her ne kadar Trkeninngilizceyle benzeen pek ok yan bulunsa da bu dilirenen Trkler asndan temel sorun, bu dilin

Trkeyle uyumayan taraflarn anlamlandrma da

yaanmaktadr. Yani ngilizceyle Trke arasndakifarkllklara zellikle deinilmesi gerekmektedir.Dolaysyla ngilizcenin hangi ynlerden Trkeyebenzer ve hangi ynlerden Trkeden farklolduunu kavramak, gerekten de ngilizce renmesrecinin yarsn tamamlamak anlamna gelecektir.

Sakn Ha Ders almayn !ngilizcenin yarsn halletmi olmak, pek ok

renci iin ulalmas zor grnen bir aama. Tabii kibiz de inanlmaz bir hzla kilo verdirmeyi vaadedenzayflama ay pazarlamaclar gibi garip bir duruma

20


21/384

dmek iin bu kitap hazrlamadk. Ltfen bu kitab

bir ders kitab olarak alglamayn. Kitabmz bir derskitab deildir ve ders alma mantylaokunmamaldr.

Sadece Tanyoruz

Bu kitab, size gittiiniz lkeyi tantan bir gezirehberi olarak dnebilirsiniz. Ya da tanmadnzbirinin hayatn anlatan bir biyorafi gibi. Belki debaarl bir iadam olmann yollarn reten bir kiiselgeliim kitab gibi. nk bu tarz eserler, derskitaplarndan ezberlemeye alp daezberleyemediimiz ynla bilgiyi bize fark

ettirmeden retirler veya ders kitaplarnda olmayanbaz zl bilgileri sunarak ve altn kurallar reterekyolumuza k tutarlar.

Biz de size ngilizceyi tantyoruz.ngilizce renme srecinizin pek ok

aamasnda ufkunuzu aacak genel bir ereve iindeipular veriyor ve iinizi kolaylatryoruz. Ders

kitaplarnzda cevabn bulamadnz, ngilizceyianlalmaz bulmanza neden olan sorunlu noktalaratemas ediyoruz. nk kii bilmedii eyindmandr. Cevapsz kalan sorular, rencininzihnine bir kymk gibi taklp kalmakta ve renmeevkini yaralanmaktadr. Dil renme sreci iseancak sabrla ve evkle devam ettirilebilir. Bu

21


22/384

kitaptaki cevaplar zihninize kazmak ve ngilizcenizi

akc hale getirmek iin istikrarl bir almaprogramna ihtiyacnz olduunu unutmayn. Yabanc dil renmek, sadece o dilin teknik

zelliklerini renmekle deil, ayn zamanda o diliyaamakla mmkndr. Okuyup yazdnz, dinleyipkonutuunuz lde dili yayorsunuz demektir. Buarada kafanza taklan sorular hocalarnza ve bu dili

bilen kiilere yada o dille ilgili eserlere bavurarakzmeniz gerekecektir. Elinizdeki kitaba da buihtiyacnz karlayacak bir eser olarak baknz:ngilizce renme srecinde kullanlan temelkaynalara ve yntemlere destek salayan, bukaynaklarda cevaplanmayan sorulara cevap sunankendine zg bir eser.

Dolaysyla, ders kitaplarnz ya da diereitim retim gerelerinizi de kullanmayadevam etmelisiniz. ngilizcenin dier yarsn da okaynaklardan reneceksiniz.

Paslan!

Yabanc dil renmede en yararl kaynak, odilin konuulduu bir ortamdr. Ancak ne bu ortamyurt iinde bulmak ve o ortamda srekli bulunmak,ne de yurt dna gitmek ve belirli bir sre oradakalmak herkesin gerekletirebilecei bir hedeftir.

22


23/384

Bu hedefe ulaamayanlar iin bizim tavsiyemiz

udur: Yabanc dil konusunda sizinle paslaabilecekbir muhatap bularak kendi konuma ortamnzoluturun. Sadece okula yada kursa gitmekle veyazel ders almakla yetinmeyin. ngilizceyi hayatnzniine sokun.

Elbette ki Trkeyi kullandnz her yerdengilizceyi kullanamazsnz. Mesela ok dertli

olduunuz birgn, ngilizce cmlelerle sylenesylene alayamazsnz. Ama bugn canm okskkn demeyi pek l renebilir ve bu cmleyiarada bir kullanabilirsiniz.

Bir baka ifadeyle, evde kardeinizle yadaarkadanzla, i yerinde bir meslektanzla, az okdemeden ngilizce paslamalar yapmalsnz. Bazan

bir cmle sylemekle yetinirsiniz. Bazen kitaptansetiiniz ksa bir paragraf ona okursunuz. Kimizaman ngilizce bir fkray anlamak iin be ondakikanz paylarsnz.

nemli olan, o dili en doal ekilde (konuarak,dinleyerek, yazarak ve okuyarak) renmenizdir.

Bu da sizin abalarnza bal.

23


24/384

24


25/384

25


26/384

1.Blm

26


27/384

27


28/384

Kelimeler lkesine Hogeldiniz!

Her dil, bir kelimeler lkesidir. Yeryznde,kelimelerden oluan bir sr lke vardr. Trke,ngilizce, Arapa, ince vs.

Bu lkelerde yaayan kelimeler, o lkelerinvatanda gibidirler. Bazlar birden fazla lkeninvatandadrlar. ifte vatandalk sahibi olanlar

oktur.Hatta kelimelerin byk bir ksm, ifte

vatandalk deil, onlarca vatandalk sahibidir.Onlar kimi zaman Trkede kimi zaman

Franszcada, Arapada, kimi zaman aklnza bilegelmeyecek uzak bir dil lkesinde bulabilirsiniz.

Mesela EKER kelimesini her yerde

grebilirsiniz.ok tatl bir eyler artrdndan mdr

bilinmez, bir sr dil onu barna basar vesahiplenir.

Trkede EKERArapada SUKKAR

28


29/384

ngilizcede SUGAR

Almancada ZUCKERFranszcada SUCREFarsada EKER

ANLAMLI BR BERABERLK

Kelimeler, bulunduklar dil lkesinin kurallarna

gre yaarlar. Bazen birka kelime, o dilin kurallarnagre bir araya gelip, birlikte bir eyler oluturabilir.

Tpk insanlarn bir araya gelip irket kurmalar, aileoluturmalar yada snf, cemaat gibi birliklerimeydana getirmeleri gibi... Kelimeler de bir arayagelip, birlik oluturabilirler.

Ama bu birlikteliklerinin bir anlam olmaldr.Yoksa birden fazla kelimenin yan yana gelmesi hibiranlam tamyorsa, orada bir birlik olduusylenemez. Anlamszca yan yana bulunan iki kelime,durakta tesadfen yan yana duran ve ayr ayrotobsleri bekleyen bir bay ve bayan gibidir. Bunlarnberaberliinden bahsedilemez. Ama ayn durakta

bekleyen kar-koca iki kiinin birlikte olularnn biranlam vardr. Onlarn birlikteliinin anlam ailebalardr. Yani aile diyebileceimiz anlaml birbirliktelik oluturmaktadrlar.

Kelimelerin oluturduu anlamlberaberlie de CMLE diyoruz. Her cmlenin biranlam vardr. Her cmle bir hkm belirtir, bir ey

29


30/384

ifade eder. Her cmlede bir anlam ykldr. Bu

yk, kelimeler arasnda paylalr.

EN BABA KELMEEvet. Dedik ki Her cmlede bir anlam

ykldr. Bu yk, kelimeler arasnda paylalr.

Ama bu paylam, eit bir paylam deildir. Bazkelimeler, cmledeki anlam ykn tek balarnatarlar, bazlar da ok kk bir ksmn stlenirler.rnein, be alt kiiden oluan bir ailede bile, evinnerdeyse btn ykn baba tar. Anne ve ocuklarda ailenin ykn ksmen stlenirler. te kelimelerinbir araya gelip oluturduu cmlelerde de baz

kelimeler baba konumundadr. Ve cmleninanlam ykn yklenirler. te bu baba kelimelereYKLEM denir.

30

CMLE kelimesinin anlam da beraberlik, birliktelikdemektir. Mesela CMLE ALEM DUYSUN!dediimizde, Btn lem BRLKTE hepsi duysun!demi oluruz.CMLETEN ALLAHAISMARLADIK! deyince,Herkesi BERABERCE Allaha emanet ediyorum!diyerek oradaki herkesle vedalam oluruz.

Srtnda evi tayan kocasna penereden bakanocuklar ve anneleri. Anne: Baba adamsn bey!


31/384

31


32/384

BABA YANLIZ KALABLR

HAVA SOUK cmlesi, iki kelimenin bir arayagelerek oluturduu bir birliktir.

Bu birlik, bir anlam ifade etmektedir: havannsouk olduu anlamn bu iki cmlenin birliktelii

sayesinde anlayabiliyoruz.

Ama bu cmlede ykl olan anlam, en okSOUK kelimesinde hissediliyor. Yani cmledekianlam yknn arlkl ksmn ikinci kelime tayor.

Hatta bazen birinci kelime kendi ykn deikinci kelimeye ykleyip tatile kyor. Btn anlamikinci kelimenin srtnda kalyor.

Byle durumlarda sadece SOUK kelimesi bile,havann souk olduu anlamn tayabiliyor.Karsn memlekete tatile gnderen bir kocann, tekbana aileyi temsil etmeye devam etmesi ve ailecedavet edildikleri bir dnde aileyi temsilen misafir

olmas gibi.Ksacas, bir cmle oluturabilmek iin en az iki

kelimenin bir araya gelmesi gerekir. Bu kelimelerdenbirisi, cmledeki anlam yknn ounu tayanyklemdir. Bazen dier kelime, geici olarakcmleden ayrlr ve az da olsa tad o anlam

ykn bile ykleme brakr. Btn anlam yknn32


33/384

ykleme kalmas durumunda, tek kelimelik bir

cmle ortaya km olur.HAVA SOUK yerine, SOUK. Bu kelime tekbana olmasna ramen, havann souk olduuanlamn tayabilir. Ksa bir CMLE hlindedir.

33


34/384

ANNELER OLMASA...(?)

Cmledeki anlam ykn ounlukla o tadiin, ykleme en baba kelime demitik. nkbabalar olmasa aileler kolayca yklr veya dalr.

Babalar evlerin direidirler.Ama annelerin hakkn yemeyelim.Yuvay dii ku yapar demiler!Her ne kadar biz ku deil insan olsak da, u

gerei teslim etmek gerek: Anneler olmadan ailelerkurulamaz. nk babayla birlikte aile oluturmaya

raz olan ve ocuklar dourup byten annelerolmasayd, babalar kime babalk yapabilirlerdi ki?Annesiz aile olmayaca, bu kadar ak. Ancak

anneler, lm veya ayrlk gibi nedenlerle sonradanaileden ayrldklarnda annesiz aileler oluabilir.Anne ya br dnyada yada bu dnyann bir bakakesinde olduu iin, onu gremiyor olabiliriz. Ama

unutmayalm ki bir zamanlar o vard ve babaylabirlikte aileyi oluturdular.

imdi biz iimize bakalm ve kelimelerinoluturduu aileye dnelim. Yani cmleye bakalm.

34


35/384

Nasl ki aileler bir anneyle bir babadan

oluuyorsa, cmleler de bir yklem ve bir znedenoluurlar. Ksacas, annesiz aile kurulamayaca gibiznesiz cmle de kurulamaz. Ama zne, sonradancmleden ayrlabilir. lm veya ayrlk gibi nedenlerlesonradan aileden ayrlan anneler gibi...

HAVA SOUK cmlesindeki HAVA kelimesi,

znedir. ZNE cmle kurulurken var olduu halde,sonradan cmleden ayrlabilir demitik.Bu durumda HAVA SOUK yerine, SOUK

cmlesi ortaya kar. HAVA kelimesini grmediimiziin, artk ona ZNE deil GZL ZNE deriz.

ZNE cmlede belirtilen ii yapan ba rol

oyuncusudur. Ykleme baktmzda, yaplan iin neolduunu grrz. te o ii yapan varl gsterenkelimeye de ZNE denir.

znenin ne olduunu daha iyi anlamak iin birka rnek cmleye bakalm:

Hava souk. Ben yorum. Senarabay arpmsn. Herkes suskun.

HAVA SOUK.

35


36/384

Bu cmleden ilk nce anladmz ey

souk olma durumudur. Cmledeykl olan anlam budur. nk havakelimesini atsak da cmlenin anlambyk lde deimemektedir; ancaksouk kelimesini attmzda, cmleninanlam byk lde eksilmektedir.

Hava ........

nsann Eee... Ne olmu havaya? diyesigeliyor. Hava kelimesi, det havadakalm gibi.Bu da gsteriyor ki cmlede ykl olananlam, souk olma durumudur.

Cmlenin anlam ykn tayan kelime(yani yklem) de souk kelimesidir.Souk olan ey nedir? dersek,zne kar karmza. Souk olmaiini yapan, havadr. O halde zne,havadr.

BEN YORUM.

Bu cmleden ilk nce anladmz eyme durumudur. Cmlede yklolan anlam budur. nk benkelimesini atsak da cmlenin anlam

36


37/384

byk lde deimemektedir; ancak

yorum kelimesini attmzda,cmlenin anlam byk ldeeksilmektedir.

Ben ............

Bu da gstermektedir ki cmlede ykl

olan anlam, me durumudur.Cmlenin anlam ykn tayan kelime(yani yklem) de yorumkelimesidir.yen nedir, kimdir? dersek,zne kar karmza. me iiniyapan, benim. O halde zne, benim.

SEN ARABAYI ARPMISIN.

Bu cmleden ilk nce anladmz eyarpma durumudur. Cmlede yklolan anlam budur. nk sen ve

arabay kelimelerini atsak da cmleninanlam byk lde deimemektedir;ancak arpmsn kelimesiniattmzda, cmlenin anlam byklde eksilmektedir.

Sen arabay ...........

37


38/384

Bu da gstermektedir ki cmlede yklolan anlam, arpma durumudur.Cmlenin anlam ykn tayan kelime(yani yklem) de arpmsnkelimesidir.arpan nedir, kimdir? dersek,zne kar karmza. arpma iini

yapan, Sensin. O halde zne, sensin.

HERKES SUSKUN

Bu cmleden ilk nce anladmz eysuskunluk durumudur. Cmlede

ykl olan anlam budur. nk herkeskelimesini atsak da cmlenin anlambyk lde deimemektedir; ancaksuskun kelimesini attmzda,cmlenin anlam byk ldeeksilmektedir.

Herkes ..........

Bu da gstermektedir ki cmlede yklolan anlam, suskunluk durumudur.Cmlenin anlam ykn tayan kelime(yani yklem) de suskun kelimesidir.

38


39/384

Suskun olan nedir, kimdir? dersek,

zne kar karmza. Suskun olmaiini yapan, herkesdir. O halde zne,herkesdir.

Tm bu rneklerde grdmz u:

Cmlede ykl olan anlam hemen dikkatekiyor. Bu yk tayan yklem dediimizkelime, cmledeki ii yada oluu belirtiyor.

Cmlede belirtilen ii yapan varlk ZNEdediimiz kelimeyle gsteriliyor.

Souk olma iini yapan varlk iin HAVA

kelimesini kullanyoruz.me iini yapan varlk iin BEN

kelimesini;suskun olma iini yapan varlk iin HERKES

kelimesini kullanyoruz.

Tm bu rneklerden vardmz

sonu udur:Her cmlede yapmak yada

olmak anlamnda bir iten, bireylemden bahsedilir. Ykleme bakarzve yaplan iin ne olduunu buluruz. Oii yapan varla da zne deriz. zne,cmlede belirtilen ii yapan ba rol

39


40/384

oyuncusudur. zne ve yklem,

cmlenin temel eleridir.

40


41/384

CMLELER TMLEYELM

Buraya kadar rendiimiz bilgiler nda,HAVA SOUK cmlesinin bir zne ve bir de

yklemden olutuunu biliyoruz. BEN YORUMcmlesi de yle...

Ancak, SEN ARABAYI ARPMISIN cmlesindebir zne (SEN) ve bir yklem (ARPMISIN) ileyetinmemiiz. Bir de ARABA kelimesini koymuuz.Bu ARABA kelimesi, cmlede ykl olan anlam

tamamlyor.Sadece SEN ARPMISIN dediimizde,muhatap kiinin bireyi arptn belirtmi oluruz.

arplan ey (arpma iinden etkilenen ey)nedir?

Ne zaman arplmtr?

Nerede arplmtr?

Nasl (ne durumda) arplmtr?

41


42/384

Dolayl da olsa arpma iinden etkilenen baka

varlklar var mdr?

Bu konularda bilgi eksiklii var.Bu eksiklii giderip cmleyi tamamlamak,

tmlemek gerekebilir.

Mesela arplan eyin ne olduunu belirtirsek,cmleyi biraz tamamlam, tmlemi oluruz.

SEN ARABAYI ARPMISIN

arpma iinin ne zaman yapldn belirtirsek,cmleyi biraz daha tamamlam, tmlemi oluruz.

SEN ARABAYI SABAHLEYN ARPMISIN

arpma iinin nerede yapldn belirtirsek,cmleyi biraz daha tamamlam, tmlemi oluruz.

SEN ARABAYI SABAHLEYN OTOBANDAARPMISIN

arpma iinin nasl (ne durumda) yapldnbelirtirsek, cmleyi daha fazla tamamlam,tmlemi oluruz.

42


43/384

SEN ARABAYI SABAHLEYN OTOBANDA DALGINLIKLAARPMISIN

arpma iinden dolayl olarak etkilenen bakavarlklarda varsa, onlar belirtmemiz de cmleyitamamlamamz tmlememizi salar.

SEN ARABAYI SABAHLEYN OTOBANDA DALGINLIKLA DREEARPMISIN

te cmleyi tamamlamaya, tmlemeyeyarayan bu gibi kelimelere tmle denir. zne veyklemin, cmlenin temel eleri olduunu

belirtmitik. Tmleler de cmlenin yardmceleridir.

eit tmle vardr:

1- Dz tmle (Nesne) :Yaplan itenDORUDAN (DZ) etkilenen varl belirten kelime.Cmlede ismin -i haliyle yada yaln olarak

bulunur.2- Dolayl tmle :Yaplan iten DOLAYLIOLARAK etkilenen varl belirten kelime. Dolayletkilenme ynelme , bulunma yada ayrlmaeklinde olabilir.

43


44/384

* Eve girdim cmlesinde girmek fiilini

eve ynelik yaptmz iin, ev bu itenynelme anlamnda etkilenmektedir. Ynelme anlamnda ismin -e halikullanlmaktadr. (Ev-e girdim)

* Evde oturdum cmlesinde oturmakfiilini evde bulunarak yaptmz iin, evbu iten bulunma anlamndaetkilenmektedir. Bulunma anlamndaismin -de hali kullanlmaktadr. (Ev-deoturdum)

* Evden ktm cmlesinde kmakfiilini evden ayrlma eklinde yaptmziin, ev bu iten ayrlma anlamnda

etkilenmektedir. Ayrlma anlamnda ismin-den hali kullanlmaktadr. (Ev-denktm)

3- Zarf tmleci : Yaplan iin ne zaman venasl (ne durumda) yapldn belirten kelime. (Zarf,bir eyi iine alarak onu ieren ey demektir.

Mektubu iine alan eye bu yzden zarf denir.Yaplan bir ii iine alan zaman, yada durumda zarf olarak adlandrlr.

rnek cmlemizde arpma iini iine alanzaman, SABAH; arpma iini iine alan durum ise

44


45/384

DALGINLIKtr. SABAHn iinde, DALGINLIK iinde

ARPMISIN.)

SEN ARABAYI SABAHLEYN OTOBANDA DALGINLIKLA DREEARPMISIN.

. . Yaplan i : ARPMA (Yklem konumunda)

.Yapan kii : SEN (zne konumunda)

. Yaplan ie dorudan konu olan ey : ARABA (Dztmle/Nesne konumunda) . Yaplan ie dolayl olarak konu olan ey: DREK (Dolayltmle konumunda) .Yaplan ie dolayl olarak konu olan ey: OTOBAN (Dolayltmle konumunda) .

45

Aptal ofrn yapt kazann karikatr


46/384

Yaplan iin yapld zaman : SABAH (Zarftmleci konumunda) . Yaplan iin yapld durum : DALGINLIK (Zarftmlecikonumunda) .

46


47/384

Bu blm ksaca yle zetleyebiliriz:

Her cmlede bir anlam ykldr. Yapmakyada olmak anlamnda bir iten, bireylemden bahsedilmektedir. Cmledeki anlamyknn ounu yklem tar. Yklemebakarz ve yaplan iin ne olduunu buluruz. Oii yapan varla da zne deriz. zne,cmlede belirtilen ii yapan ba rol

oyuncusudur. zne ve yklem, cmlenin temeleleridir. Ama cmledeki anlam eitli ekbilgilerle tamamlamak ve bylece cmleyitmlemek iin tmlelere ihtiya vardr.Tmleler, yaplan iin nasl nerede, ne zamanyapldn ve bu iten dorudan ve dolaylolarak etkilenen eylerin ne olduunu

anlatrlar. Bylece cmledeki anlam tmlemiolurlar.

47


48/384

48


49/384

2.Blm

49


50/384

50


51/384

Memduh Paaolu Kimdir?

1959 ylnda Sinop da dodu.2 Kk yalardanitibaren babasnn irketinde alt ve ticar hayatlatant.Ayn zamanda iir ve edebiyatla da ilgilendi.Bu ilgisi, ocukluk dneminden balayarak iirler vehikayeler yazmasna neden oldu.

lk ve orta renimini stanbuldatamamladktan sonra, Gazi niversitesi EdebiyatFakltesinde lisans ve yksek lisans eitimi alarakrenim hayatnda da edebiyatla ilikisini srdrd.iirleri ve hikayeleri eitli dergilerde yaynland.

Bir yandan eserler verirken dier yandan aileirketindeki grevine devam ederek ticarfaaliyetlerden de kopmad. Osmanl Devletinin sondnemlerindeki mehur devlet adamlarndan biriolan byk dedesi Munb Vasfi Paann izgisiniizleyerek siyasete girdi ve bir dnem stanbulmilletvekilli olarak grev yapt.

2 Memduh Paaolu, hayl bir kiidir. sim benzerlii olabilecek herhangi bir

gerek kiiyle alakas bulunmamaktadr.51


52/384

Hlen stanbulda ikamet eden Memduh

Paaolu, 1997de stanbul niversitesi EdebiyatFakltesinde doktorasn tamamlad ve aynfakltede Trk Edebiyat Tarihi dersleri vermektedir.

1998de, airler ve Edebiyatlar Vakfnngenel bakanlna seilen Paaolu, evli ve drtocuk babasdr.

MD TEKRAR SORALIM:KMDR BU MEMDUH PAAOLU?

Bir kere en bata: AR.Ve ayn zamanda YAZAR.Bu ikisini birletirirsek: EDEBYATI.ocukluundan beri ticar hayatn iinde olmu:

TCCAR, ADAMISiyasetin iinde olan bir aileden geliyor ve kendiside milletvekili olmu: SYASET.Doktora derecesinde akademik eitim alm veniversitede hocalk yapyor: AKADEMSYEN, BLMADAMI

Tm bunlarn stne, bir sivil toplum rgtnde st

dzey ynetici: GENEL BAKAN

Ksacas, MEMDUH PAAOLU KMDR? sorusununcevab biraz uzunca...

52


53/384

Ama bu soruyu Memduh Paaolunun 9 yandaki

kk kzna soracak olursanz, tek kelimelik ksa bircevap alrsnz. BABAMVe Memduh Paaolunun ei de KOCAM diyerekbalayacaktr bu soruyu cevaplamaya.Paaolunun yal annesi, titrek sesiyle yle cevapverecektir: OLUM.Mahalle sakinlerine uzatalm mikrofonu:

KOMUMUZ, MEMDUH ABOnu tanmayan birine uzaktan gsterip sorsanz:ADAMIN BRSiyasi rakiplerinden birine sorsanz: EREFSZNBROnun dersinden zayf alan bir rencisi ne dersizce?: KIL HERF!

Toplumda her insann farkl rolleri vardr. Herkeseitli konumlarda bulunur. Deiik insanlarngznde, farkl tanmlarla tanmlanr. Birine dersretiyorsa, HOCA konumunu kazanr, birine i vemaa veriyorsa PATRON konumuna gelir.ocuklarnn gznde esiz bir konumu vardr:

BABA.

Kelimeler de byledir. Bir metin ierisinde trltrl konumlarda bulunabilirler.

Bir kelime, dier kelimeyi niteliyorsa (onun naslolduunu aklyorsa) SIFAT;

53


54/384

Ayn kelime, bir eyi adlandrmaya yaryorsa

SM; Yada o kelime, bir eyin yapldn ifadeettiinde FL konumunu kazanabilir.

Mesel YAZAR kelimesi, KASA kelimesininiteledii zaman (kasann nasl bir kasa olduunuaklad zaman), SIFAT konumuna gelir.

YAZAR KASA

Ayn kelimeyi, yaz yazma iini meslek edinenbir kiiyi adlandrmak iin kullanrsak, SMkonumunda grebiliriz.

YAZAR, BU KTABINDA YEN BR TARZDENEM.

Yada bu kelime, yazma iinin yapldnbelirtmek iin kullanlabilir, yani FL konumundakullanlabilir.

BU ARKADAIM SOL ELYLE DEYAZAR.

YAZAR kelimesi, yaplan iin hangi durumda

(nasl) yapldn belirtiyorsa ZARF konumunagelmi olur.

ELNE KALEM ALAN HERKES YAZARCADNMYOR K

54


55/384

(Grld gibi, yazarca kelimesi bu cmlede

dnme iinin yazar durumunda, yazar olarakyaplmadn belirttii iin zarf konumuna sahiptir.)

Ayrca isimlerin yerine geen o, bu, ugibi bir takm kelimeler de vardr ki bunlaraZAMR denilmektedir.

Bir kelimenin cmle iindeki grevine gredeiik konumlar da olabilir. Mesela ikinci rnektekullandmz, SM konumundaki YAZARkelimesini ele alalm. Bu kelimeyi bir cmle iindedeiik grevlerde kullanalm.

BU YAZAR, YAZARLARI SEVMEYEN BRYAZAR.

Buradaki her YAZAR kelimesi de yazyazan kimselere verilen SM anlamndadr. Amabu cmle iinde,

Birinci YAZAR kelimesi, ZNE yani ii

yapan kii;kinci YAZAR kelimesi NESNE yani yaplan

iten etkilenen kii;nc YAZAR kelimesi de YKLEM yani

yaplan i, olunan ey anlamndadr.

55


56/384

Tm bunlardan sonra, ne demek istediimizi

zetle yle ifade edebiliriz:

Nasl ki rnek verdiimiz Memduh Bey,yapt iler ve kurduu ilikiler dolaysylahayatn deiik alanlarnda eitli konumlarelde etmi ve deiik nvanlar almsa,kelimeler de yaptklar grevlere ve iinde

bulunduklar ilikilere gre kendidnyalarnda eitli konumlar elde eder vedeiik isimler alrlar.

Bir kelime, dier kelimelerle kurduu ilikilereve yapt grevlere gre SM, FL, SIFATZAMR veya ZARF konumunda bulunabilir.

Yine bir kelime, cmlede ifade etttii anlamagre ZNE, YKLEM, ZARF TMLEC ,DOLAYLI TMLE veya DZ TMLE (NESNE)konumunda olabilir.

Her cmlede en azndan bir yklem ve bir zne

bulunmak zorundadr. Ancak bazen znenincmlede lafzen grnmedii ve gizli zne olarakarka planda var olduu durumlar oluur. Budurumda, cmlemiz tek kelimelik bir cmle halinegelmitir ve sadece yklemi grrz.

zne ve yklem, cmlenin temel eleridir.Tmleler ise yardmc elerdir.

56


57/384

Bu zet bilginin ardndan, belirtmemiz gerekenbir baka nemli husus daha var:Cmledeki eler her zaman sadece bir

kelimeden olumak zorunda deildirler; birden fazlakelimeden de oluabilirler. Bir baka ifadeyle, iki yada daha fazla kelimeden oluan bir kelimegrubu da zne, yklem yada tmle olabilir.

sterseniz bu durumu bir ka rnekleaklayalm:

BZM SALAK OFR ARABAYI ARPMI.ZNE TMLE YKLEM

BZM SALAK OFR ABS FRENL ARABAYIARPMI.ZNE TMLE YKLEM

BZM SALAK OFR ABS FRENL ARABAYIARPMI BULUNUYOR.

ZNE TMLE YKLEM

Bu rnek cmlelerde de grld zere, zne,yklem yada tmle tek bir kelime olabilecei gibi,birden fazla kelimeden oluan bir kelime grubundanda meydana gelebilir.

57


58/384

Hatta bazen zne, yklem yada tmlecin bir

veya birka cmleden meydana gelmesi demmkndr.

Bu duruma da birka rnek verelim:

BZM SALAK OFRN ABS FRENL ARABAYI ARPMI BULUNDUUNU BEN

SYLEDM. ZNE DZ TMLE (NESNE) YKLEM

. Cmle iindeki alt cmle.

DZ TMLE (NESNE) ZNEYKLEM

Ana cmle

Bu rnekte, ana cmlenin yklemi SYLEMEKfiilidir.

Syleme iini yapan, yani ana cmlenin znesi

olan da BENim.Benim yaptm syleme iine konu olan eyise BZM SALAK OFRN, ABS FRENL ARABAYIARPMI BULUNDUUdur. Yani dz tmle (nesne)dediimiz e, bir cmle ieriyor.

Bu cmlenin de kendi iinde znesi, yklemi vetmleci var.

58


59/384

Bir baka rnee daha bakalm:

BENM GB BRSNN BYLE GZEL BR CMLE KURMASI, ONUAIRTMITI.

ZNE DZ TMLE (NESNE) YKLEM

. Cmle iindeki alt cmle .

.

ZNE DZ TMLE (NESNE) YKLEAna cmle

Bu rnekte de, ana cmlenin yklemiAIRTMAK fiilidir.

artma fiiline konu olan kii ise Odur.artma iini yapan, yani ana cmlenin znesi

olan da BENM GB BRSNN BYLE GZEL BRCMLE KURMASIdr. Yani ana cmlenin znesi, bircmleden oluuyor. Bu cmlenin de kendi iindeznesi, yklemi ve tmleci var.

Bazen birden fazla cmle bile, bir enin yerinegeebilir. Aadaki rnekte, ana cmlede znegrevi yapan iki ayr cmle greceksiniz.

KARDEMN ODAMDA GRLT YAPMASI VE BABAMIN BZE KIZMASI, BENZMT.

ZNE Z. TMLEC NESNE YKLEM ZNE NESNEYKLEM

59


60/384

Cmle iindeki 1. alt cmle Cmleiindeki 2. alt cmle

Cmle iindeki alt cmleler

ZNE DZ TMLE (NESNEYKLEM

Ana cmle

Ltfen bu i ie gemi cmleleri bir kez dahadikkatlice inceleyiniz. nk bu tarz cmle yaplar,yabanc dil renenlerin en sk tkezlediklerinoktalardan biridir.

Yukardaki cmlelerde, bir ana cmlenin iinde

alt cmleler bulunabileceini grdk. Bu altcmlelerin, ana cmlenin elerini yada elerininparalarn oluturabileceini grdk.

imdi de cmlenin elerine gre deil dekelimelerin cinslerine gre (isim, sfat, fiil vb.) altcmleleri irdeleyelim.

Bir alt cmle, bir ismin yerinekullanlabilir.

Ltfen u cmleye baknz:

60


61/384

ERMENLERN DOU ANADOLUDA YAPTIKLARINIHERKES BLYOR.

ERMENLERN DOU ANADOLUDAYAPTIKLARIna ne denir, ne denilmektedir?

ZULMVAHET

KATLAMERMEN ZULMERMEN MEZALM

Evet!ERMENLERN DOU ANADOLUDA

YAPTIKLARIna bir isim koymak gerekirse, bu

kelimeleri kullanabiliriz.Zaten kullanmaktayz da...

Bu kelimeler, birer isim yada isim tamlamasdr.

Yani ERMENLERN DOU ANADOLUDAYAPTIKLARI ifadesi, isim yerine gemektedir.

ERMENLERN DOU ANADOLUDA YAPTIKLARINIHERKES BLYOR.

ERMEN ZULMN HERKESBLYOR.

61


62/384

ZULM HERKES

BLYOR.

sim yerine geen cmle sim Tamlamas sim

Bu cmlede ksaca ZULM HERKES BLYORdiyebilirdik. Ama bu zulm kim nerede ne zamanyapm? eklinde sorulara da cevap ieren bircmleyi ZULM kelimesinin yerine kullanmaytercih ettik.

sim yerine geen cmlecik, ana cmlenin birparasdr. Bir alt cmledir. Ana cmlede tmle

grevindedir. Ayn zamanda kendi znesi yklemive tmleci de vardr.

SM YERNE GEEN CMLECK

ERMENLERN DOU ANADOLUDA YAPTIKLARINI HERKESBLYOR.ZNE TMLE YKLEM


DZ TMLE (NESNE) ZNE

YKLEM62


63/384

Ana cmle

A lt cmle ler , sfat yerine dekullanlabilir.

DOU ANADOLUDA ZULM YAPAN ERMENLER,KYLER YAKTI.

DOU ANADOLUDA ZULM YAPAN ifadesi,ERMENLER kelimesini niteliyor. YaniERMENLERN sfat olarak grev yapyor.

Bunun yerine, ZALM kelimesini dekullanabilirdik.

DOU ANADOLUDA ZULM YAPAN ERMENLER,KYLER YAKTI.

ZALM ERMENLER, KYLERYAKTI.

Sfat yerine geen cmle Sfat

Sfat yerine geen DOU ANADOLUDA ZULMYAPAN ifadesi, bir alt cmlenin parasdr. O altcmle de iinde bulunduu ana cmlenin birparasdr. Yani sfat yerine geen bu cmlecik, ana

63


64/384

cmlede znenin bir paras grevindedir. Ayn

zamanda kendi znesi yklemi ve tmleci de vardr.

SIFAT YERNE GEEN CMLE

DOU ANADOLUDA ZULM YAPAN ERMENLER, KYLER Y

GZL ZNE(O) TMLE YKLEM . Cmle iindeki alt cmle .

ZNE DZ TMLE (NESNE)YKLEM

Ana cmle

Alt cmleler, zarf yerine dekullanlabilir.

ZARF YERNE GEEN CMLE

RUSLAR DOU LLERN GAL EDNCE, ERMENLER KYLEYAKTI. ZNE TMLE YKLEM


ZARF TMLEC ZNE NYKLEM

64


65/384

Ana cmle

Yabanc dil renirken bu gibi i ie cmlelerlesk sk karlalr. Koskoca bir cmlenin, isim, sfatyada zarf yerine kullanlmasyla oluan uzuncmleler kafa kartrr.

nk bir cmlenin iinde kelimeler yerinecmlecikler kullanlmtr ve her cmleciin kendine

gre bir yklemi ve znesi bulunmaktadr. Birdenfazla yklem ve zne varken, cmlede nedenbahsedildiini ve hangi ii kimin yaptn anlamakzor olur.

Bu yzden, bir ana cmlede alt cmle olarakyer alan cmlecikleri fark etmek ve ve bucmleciklerin ana cmlede hangi grevi yaptn

anlayabilmek ok faydal olmaktadr.

Bu blm ksaca yle zetleye biliriz:Cmleleri oluturan kelimeler, yaptklar

grevlere ve iinde bulunduklar ilikileregre eitli konumlar elde eder ve deiik

isimler alrlar. Bir kelime, cmlede ifadeetttii anlama gre ZNE, YKLEM,ZARF TMLEC , DOLAYLI TMLE veyaDZ TMLE (NESNE) konumundaolabilecei gibi; dier kelimelerle kurduuilikilere ve yapt grevlere gre SM,FL, SIFAT ZAMR veya ZARF

65


66/384

konumunda bulunabilir. Kelimelerin ald bu

grevleri ve konumlar, kelime gruplar yadacmleler de alabilir. Bu gibi cmleler, anacmle iinde alt cmle yada cmlecik olarakadlandrlabilirler. Yabanc dil renenlerin bugibi cmle yaplarn iyi bilmeleri gerekir.

66


67/384

Are you not of that group of persons that wewere said to be unable to Czechoslovakiaise?

67


68/384

68


69/384

3.Blm

69


70/384

70


71/384

ekoslavakyallatramadklarmzdan

msnz?

Bu bir rekor!

Guinness Rekorlar Kitab kaytlarna gre Trke, en uzun kelime saysna sahip dillerarasnda dnyada nc. Bu sfat bize kazandraney ise o mehur kelime:

ekoslavakyallatramadklarmzdanmsnz?

71

Karikatr: Trkiye formal adamn azndankan kelimeyi uzmanlar metreyle lyor.


72/384

ngilizce bu sralamada en sonlarda.

Neden acaba?

Bu sorunun cevabn bulmak iin elimizdekikelimeye bakalm. Galiba biz biraz fazla ekkullanyoruz.

ekoslavakya kelimesinin sonuna eklenenonca hece ve harf ne ie yaryor sizce? Yada buekler olmasayd ne yapardk?

Mesela -l eki olmasayd ekoslavakyadangelenlere ya da orda yaayanlardan nasl isimverebilirdik? Ya da -lar eki olmadan nasl oulyapabilirdik? Ya da -dan -mak gibi eklerolmakszn ka kelime konuabiliriz?

Evet. Btn dillerde kelimelere yeni bir anlamvermemizi veya kelimelerin zaman, mekan v.s.alardan istediimiz ynde ekillenmelerinisalayan yntemlere ihtiya duyulur. rnein biz

Trkede gel kkne ecek eki takarak gelecekzaman anlam veriyoruz ve bunu yaparken ecek

ekini kullanmak zorundayz. Kimin geleceinibelirtmek iin de -im, -sin gibi ekleri kullanarakgeleceim, geleceksin kelimelerinioluturuyoruz.

Peki ya ngilizler bu anlamlar vermek iin neyaparlar?

Araplar, Hintliler, inliler ve dierleri?

72


73/384

Btn dillerde bizdeki gibi, kelimelerin sonunaeklenen heceler ya da harfler yardmyla kelimeekillendirilmez.

Kimi dillerde kelimelerin sonuna deil banaeklemeler yaplr.

Dier baz dillerde ise ekler hi kullanlmaz yada nadiren kullanlr. Kelimelere ek takmaktansa,

yardmc fiil grevi yapan baz kelimeler cmleiinde bir yere getirilerek dier kelimelerekillendirilir. rnein ben yine gelecek diyenturist, gelecekkelimesinin sonuna im ekini nedenkoymamaktadr? nk byk bir ihtimalle onunanadilinde byle bir ek kullanlmyordur vecmlenin banda ben demi olmas yeterli

geliyordur.

te tam da bu noktada yeniden Trkeyednecek olursak, herhaldeekoslavakyallatramadklarmzdanmsnzkelimesinin neden bu kadar uzun olduunu anlarz:

Trkede kelimeleri ekillendirirken genelde ekleri

kullanyoruz ve ek bakmndan olduka zengin birdilimiz var. Dolaysyla, ekleri kullanarak kelimelerirahata ekillendirmek veya kelimelere bambakaanlamlar kazandrmak mmkn.

Bildiimiz gibi kelimeler kk veya gvdehalindedirler. Mesela ba kelimesi kktr. Amabala, bakan gibi kelimeler bu kk zerine yapm

73


74/384

eklerinin eklenmesiyle oluturulmu birer

gvdedirler. Birka rnek daha verelim:

Gz

Gz-lk

Gz-lk-

Gz-lk--lk

Grldgibi, eklenen heryeni hecesayesinde, farkl

anlamda yeni birkelime dahayaplmaktadr.

Ksacas, kk halindeki kelimelere eklenenyapm ekleri araclyla bu kelimelerin anlamlar

deitirilmekte ve retilen yeni kelimelere gvdedenmektedir.

Daha sonra istenirse bu kelimeler ekimekleri kullanlarak tekrar ekimlenmektedir. Ancakbu sefer yeni bir gvde olumamakta, yaniekim ekleri bu kelimelerin anlamlarndeitirmemektedir.

Mesela kk halinden balayarak yapm ekiyletretilen bir gvdeye ekim ekleri koyalm. Anlamndeimediini greceiz. Ka tane ek eklersekekleyelim her defasnda da yine o grmemizisalayan aletten yani gzlkten bahsettiimizanlalyor:

74


75/384

Gz-lk-dr

Gz-lk-ler-den-se

Gz-lk-sz-m

Gz-lk-nz-den-di

Bu rneklerde gz : kk,gzlk : gvde, dierheceler ise ekimekleridir. Gvdeyeeklenen ekim ekleri,kelimeye baka bir

anlam vermemekte vesadece oulluk, zaman,mekan, iyelik, v.s.alardan eldeki kelimeyiekillendirmektedir.

Pek oumuzun ilkokul sralarndan

balayarak tekrar tekrar karlatmz bu bilgileriksaca hatrlatmamzn sebebi, hem Trkekonuurken farknda olmadan ve sk skkullandmz yapm ve ekim eklerinin neminihissettirmek, hem de yeni bir dili renirken kendidilini iyi bilen birinin avantajl konumuna ulamanzsalamaktr.

75


76/384

ngilizler Rekor kramaz!

Bu aamadan sonra konunun bandasorduumuz bir soruyu cevaplama zamannngeldiini syleyebiliriz.

Gunness Rekorlar Kitab kaytlarna greTrke,ekoslavakyallatramadklarmzdanmsnz?kelimesiyle, en uzun kelime saysna sahip diller

arasnda dnyada nc olurken ngilizce nedenbu sralama da yok?Cevap, yine bildiiniz bir eyde sakl.What is your name ? cmlesinin,

ngilizcenin sz konusu olduu her ortamda hernne gelenin yerli yersiz kullanaca kadar orta

mal olduunu biliyoruz. Ayrca, bir reklam filmindegeen What is this? This is a bankcmleleri, ngilizceyi hi bilmeyen pek ok kiinindiline pelesenk olmutu.

Tm bunlar hafife alnan cmleler elbette.

Oysa iin pf noktas burada. Haydi balayalm.

76


77/384

What is your name ?

Ne dir senin adn ? : Senin adn

nedir?

My name is Mustafa.

Benim adm dr Mustafa. : Benim adm

Mustafadr.

What is this ?

Ne dir bu ? : Bu nedir? /Nedir bu?

This is a bank.

Bu dr bir banka. : Bu bir

bankadr.

77

Karikatr: Tahtada is : -dr yazyorrenci retmene soruyor: retmenim bizok konuanlara drdr etme diyoruz ya,ngilizler de isis etme mi diyorlar?


78/384

Bu cmleler, Trkiyede yaayanlar iin hi deyabanc saylmaz. O halde ezberlenecek bir kalpolarak vermediimizi herkes anlamtr. Bu

cmlelerde dikkat edilmesi gereken nokta u:

1. -dr eki ayr yazlmaktadr.

2. Kelimelerin dizili sras Trkeden

farkldr.

Buradan nereye mi varyoruz? Dnsenize -dr ekininin bile ayr yazld bir dilin rekor kracakkadar uzun kelimeleri olabilir mi? Elbette hayrdiyorsunuz. O halde yava yava ngilizceyletanyorsunuz demektir. sterseniz daha bakacmlelere de bakalm:

I am a teacher.

Ben -im bir retmen. : Ben birretmenim.

78


79/384

You are a student.

Sen -sin bir renci. : Sen birrencisin.

He is a doctor.O -dur bir doktor. : O bir doktordur.

English is easy.ngilizce -dr kolay. : ngilizce

kolaydr.

Yok canm! Bu ngilizler tuhaf adamlar!dediinizi duyar gibi oluyoruz. En sonda olmas

gereken -im -sin -dr eklerini ikinci srayakoymalar garibinize gitmi olmal. Haklsnz,buradan (yani Trkiyeden) baknca yle grnyor.Ancak bu onlarn dili ve biz de maalesef onlarndilini renmeye mecburuz.

79


80/384

Trk Ailesi ve ngiliz AilesiArasndaki Fark

Bala bakanlar, sosyolojik tahlilleregirieceimizi sanmasnlar ltfen. Bu ksmdaaileden bahsedeceiz. Ama bu aile, ilk blmdeki

Trke dersinde geen kelime ailesi. Yani:cmle.

Hatrlarsanz ilk blmde bu konuyu ayrntlekilde ele almtk.

Cmlenin esi olan kelimelerin, bir anlamifade edecek ekilde bir araya gelmesiyle anlamlbir beraberlik kurulduunu gsteren rneklersunmutuk. Bu anlaml beraberliklere cmle adnvermitik.

Tpk eitli sorumluluk ve grevleripaylaarak bir araya gelen anne, baba veocuklarn, anlaml bir beraberlik ifade eden ailekurumunu oluturmas gibi, kelimelerin de cmleiinde eitli grevler almakla cmleyioluturduklarn sylemitik.

80


81/384

Cmlenin anlam ykn stlenen en baba

kelimenin yklem olduunu; dii ku olmadanyuva yaplmayaca gibi, zne olmakszn dacmlenin kurulamayacan; bir aileyisalamlatran ocuklar gibi, tmlelerin decmlenin anlamn tmleyen konumda olduklarnbelirtmitik.

Verdiimiz rnekler, Trke cmle yapsn

gsteren rneklerdi.imdi dilerseniz ngilizce cmle yapsngsteren rneklerle bu konuyu ngilizceylebalantl olarak ele alalm.

Herkesin bildii bir cmleden balyoruz:

I love you.Bilindii gibi bu cmle, seni seviyorum

anlamnda. Daha dorusu ben seni seviyorumanlamnda.

I love you.Ben seviyorum seni.ZNE YKLEM DZ TMLE (NESNE)

81


82/384

Dikkat ederseniz, biz Trkede senikelimesini seviyorum kelimesinden ncekullanyoruz. Yani tmleleri yklemin nnekoyuyoruz. ngilizler ise, tmleleri ykleminarkasna yerletiriyorlar. Yani cmledeki elerinyeri deiiyor.

Bu fark, ngilizce konumaya alan Trklerin

acemilik hatalarnn en nemlilerinden birine nedenoluyor. Bir baka deyile, Trkedeki cmleyapsyla ngilizce cmle kurmaya almak gibi biryanlg sz konusu. Pek ok kiinin yanlgyadt bu nemli ayrnty aklda tutmanz iin,size iki aile fotoraf sunacaz.

zneyi anneye, yklemi babaya ve tmleleride ocuklara benzettiimizi hatrlayn. Bir de Trkeve ngilizce rnek cmleleri hatrlayarak her ikidildeki cmle elerinin sralann dnn.

Trke cmle yapsnda:

Ben seni

seviyorum.ZNE+TMLE+YKLEMAnne + ocuk + Baba

82


83/384

ngilizce cmle yapsnda:

I loveyou.ZNE + YKLEM +

TMLEAnne + Baba +

ocuk

Bu iki fotorafa iyi bakn.ngilizce cmle kurarken: I you love

dememek iin. Yada bir turistin neden Ben seviyor seni

eklinde konutuunu anlamak iin...

83


84/384

Bu blmde ngilizce kelime ve cmle

yapsna ilikin ipular vermeye altk.Baz eklerin ayr bir kelime olarak yazldnave kelimelerin cmledeki yerinin Trkedekisralamadan farkl olduuna dikkatinizi ektik.

Bu durumda unutmamamz gereken AltnKural u:

Bizim, Trkede kelimelerin sonunaharf veya hece ekleyerek verdiimiz anlamlarngilizler cmlede farkl yntemlerlesalyorlar. Baz ekler, ek olarak deil deayr birer kelime olarak cmlenin deiikyerlerine konuyor. Baz ekler ise hikullanlmyor. Kelimelerin cmledeki yerleri

de Trke cmlelerdekinden daha farkloluyor. Bu bizim 1. Altn Kuralmz

84


85/384

85


86/384

4.Blm

86


87/384

87


88/384


89/384

gibi teknik snflandrmalar bilinli olarak yaplmaz.

Fakat bu doal renme sreci iinde herkes suile susamak, retmen ile retmekarasndaki fark ayrd etmektedir.

89


90/384

Ben retmenim derken ne olduumuzu ifade

ederiz.

Ben ngilizce retirim dediimizde iseyapmz ii sylemi oluruz.

Su hayattr derken de suyun ne olduunusylemi oluruz.

Bu scakta tuzlu yersem susarm derken ise,suya ihtiya duyduumuzda yaptmz eyi ifadeederiz.

Trke dilbilgisi esaslarna gre, bu iki ifadetr arasnda bir fark vardr:

-Bir eyin ne olduunu bildiren cmlelereisim cmlesi denir.

-Ne yapldn, ne edildiini anlatan

ifadelere de fiil cmlesi denir.90

Kpek: Tembel kedi noolucak ite! in gcnsobann yannda yan gelip yatmak! Bugn ne

yaptn?Kedi: Oooo! Terledim . Susadm. Skldm.Uyudum. Soora bissr rya grdm...


91/384

Yani bir tarafta olmak varken, dier tarafta

yapmak var...Olmak ile yapmak arasnda da fark...Bunu asla unutmamamz gerek. nk ok

iimize yarayacak.

imdi isim cmlesi nedir? sorusuna birazdaha zaman ayralm.

Benim ne olduumu ifade eden BenMustafaym,Ben retmenim cmleleri, birerisim cmlesidir. Yani beni isimlendirmektedir.

te yandan baz isim cmleleri, bir eyin neolduunu belirtmeseler ya da bir eye isim

vermeseler bile, bir eyin ne durumda olduunu/ nasl olduunu ifade ederler. Mesela beniyiyim , annemiz bi tanedir ve bu adamyaral cmlelerinde olduu gibi.

Baz isim cmleleri de bireyin neredeolduunuifade ederler. Babam Hindistanda, o imdi evdedir ve ben okuldaym gibi.

Bu durum biraz kafa kartrc gibi grndyse,daha kolay bir ey syleyelim:

Olmak fiilini, anahtar kelime kabul edebiliriz.Zaten, isim cmleleri bir olu ifade

ederler.

91


92/384

Ben Mustafaym,Ben retmenim

cmleleri, benim ne olduumu ifade eder.Ben aresizim , Ben fakirim cmleleriise benim nasl olduumu ifade eder.

Ben okuldaym , Ben uzaklardaym cmleleri de benim nerede olduumu ifade eder.

Bouna dememi Sheakspeare: Olmak yada

olmamak. te btn mesele!Ama biz diyoruz ki btn mesele, olmakyada yapmak arasndaki fark anlamak.

92


93/384

Vat iz yor neym? Vat iz dis?

Konunun banda demitik ki: Bir yabanci diliyeni renen biri de genelde nce isimleri renir.Etrafnza bakarsnz ve ou kez insanlardanbalayarak isimleri renirsiniz. Tpk konumayayeni balayan bir bebein yapt gibi.

Gerekten de ngilizce renenlerin ilk ii isimsormak ve sylemek olmuyor mu? What is yourname ? What is this ? This is a bankcmlelerini orta mal klan da bu deil mi zaten? Birnceki konuda farkl bir balamda ele aldmz burneklere gelin tekrar bakalm.

What is your name ?

Ne dir senin adn ? : Senin adn

nedir?

My name is Mustafa.Benim adm dr Mustafa. : Benim adm

Mustafadr.

What is this ?

93


94/384

Ne dir bu ? : Bu nedir? /

Nedir bu?

This is a bank.

Bu dr bir banka. : Bu bir

bankadr.

Bu cmleleri ezberlenecek bir kalp olarakvermediimizi tekrar hatrlatarak diyoruz ki bucmlelerden yola karak ngilizcedeki isim cmlesiyapsn tanyalm. Daha dorusu hatrlayalm.nk bu cmleleri herkes biliyor. Siz debiliyorsunuz!

Bu cmleler birer isim cmlesidir ve bucmlelerde bireyin ne olduu sorulmakta vecevaplanmaktadr:

smin ne? smim u. Bu nedir? Bu udur.

Bu gibi cmleleri yani isim cmlelerinidier cmlelerden ayrd etmemiz arttr.

(Dier cmleler derken fiil cmlelerinikastediyoruz.) nk isim cmleleri ile fiilcmleleri arasnda sadece anlam deil yapolarak da ciddi farkllklar vardr. Bu farkllklar

Trkede de grmekteyiz. nceki rneklerleaklayalm:

94


95/384

Ben ret - men - im Sen

ren - ci - sin

Ben ret - ir - im Sen ren -

ir - sin

Grld gibi, 2. satrdaki cmleler, fiilcmleleridir ve bu cmlelerde ren fiil kknnsonuna, farkl bir ek gelmektedir. Bu ek,renmenin zamann vermektedir. Bu ek sayesinde renme iinin geni zamandayapldn anlarz. Deiik zaman kalplarylafarkl anlamlar verelim:

Ben ret - ir - im

Ben ret - ecek - im

Ben ret - iyor - um

I love you !

Bu aamadan sonra ngilizedeki fiilcmlesi isim cmlesi ayrmna geelim.

95


96/384

sim cmlelerinin nasl olduunu This is a

bank ve My name is ........ gibi bilinencmleler yardmyla kolayca anlamtk. Pekingilizcede fiil cmleleri nasl kuruluyor? derseniz,deriz ki onu da biliyorsunuz. I love you cmlesini biliyorsunuz. Evet, I love you bir fiilcmlesidir ve ne olduumuzu deil ne yaptmzifade eder: Seni seviyorum. Bu cmlenin asl I

do love you eklindedir.3

I do love you

Ben -er sev seni : Ben seni sever

Ben seni severim / Seni

seviyorum4

3 Bu konu bir sonraki balk altnda ayrntl olarak ele alnacaktr.4 ngiliz mantnda sevmek (to love) , arzulamak (to want),sahip olmak (to have) gibi baz fiiller, anlk deil uzun srede

yaplan eylerdir. Daha ak bir ifadeyle sevmek genizamanda yaplan bir fiildir. Dolaysyla imdiki zaman -yor ekialamaz. Yani I love you cmlesi, geni zaman kalbylakurulmu olmakla birlikte, imdiki zaman anlam da tar. Budurum, Trkede de baz fiiller iin geerlidir. Sahip olmakfiilini imdiki zaman kalbyla kullanmayz. Bir arabaya sahibimdersiniz. Bu cmle geni zaman kalbyla kurulmu olsa daimdiki zaman anlam da tar. Bu yzden bir arabaya sahip

oluyorum denmez. Daha dorusu, denemez.96


97/384

Grld gibi Trkede -er ekiyle

salanan anlam, ngilizcede do kelimesiylesalanyor. Do, cmleye geni zaman anlamkatan bir yardmc fiildir. Bu yardmc fiilinyerine baka bir yardmc fiil koyarak cmleninzamann ya da anlamn deitirebilirsiniz.5 Tpk

Trkede -er -r ur eklindeki geni zamaneklerini -ecek -di gibi baka eklerle deitirip

cmlemizin zamann deitirdiimiz gibi:

I do love you

Ben -er sev seni : Ben seni sever

Ben seni severim / Seni

seviyorum

I will love you

Ben -ecek sev seni : Ben seni sevecek

Ben seni seveceim

I did love you5 sim ve fiil cmlelerinin zamanlara gre ekimlenme mantnadaha sonra ayrntl olarak deinilecektir. Bu ksmda sadece isimcmlesi fiil cmlesi ayrmn hissettirecek kadar bilgi

verilmektedir.97


98/384

Ben -di sev seni : Ben seni sevdi

Ben seni sevdim

Yine de yerine oturmayan bir eyler var:Yukardaki ngilizce cmlelerde, -im ekinin

karln gremiyoruz.Evet ama,

ekoslavakyallatramadklarmzdan bahsederken

bu konuya ilikin olarak sylediklerimizi hatrlarsaksorun kalmayacak:

Btn dillerde, bizdeki gibi, kelimelerinsonuna eklenen heceler yada harfleryardmyla kelime ekillendirilmez. Kimidillerde kelimelerin sonuna deil bana

eklemeler yaplr. Dier baz dillerde ise eklerhi kullanlmaz ya da nadiren kullanlr.Kelimelere ek takmaktansa, yardmc fiilgrevi yapan baz kelimeler cmle iinde biryere getirilerek dier kelimeler ekillendirilir.rnein ben yine gelecek diyen turist,gelecekkelimesinin sonuna im ekini nedenkoymaz? nk byk bir ihtimalle onun

anadilinde byle bir ek kullanlmyordur vecmlenin banda ben demi olmas yeterligeliyordur.

sterseniz bu tahminimizi test edelim. Acababizim turist ngiliz mi? Veya yap olarak ngilizceyebenzeyen bir dili mi konuuyor? Bakalm:

98


99/384

I will come again.Ben ecek gel yine. : Ben yine gelecek.

Ben yine geleceim.

I did love Turkiye

Ben -di sev Turkiye. : Ben Trkiyesevdi

Ben Trkiyeyi sevdim.

Herhalde yanlmamz.

Baksanza cmleler tam tamna ayn.Ksacas, ngilizcedeki fiil cmleleri

Trkeyle tam uyumuyor.sim cmlelerini Trkeye evirdiimizde

sadece sralama deiiyordu. Oysa fiilcmlelerinde baz ekler hi kullanlmyor.

te ilk konunun sonunda verdiimiz 1. AltnKural bu aamada tekrar hatrlanmal. nk 2.Altn Kuralmzla yakndan ilgili. 1. Altn Kural:Bizim, Trkede kelimelerin sonuna harfveya hece ekleyerek verdiimiz anlamlarngilizler cmlede farkl yntemlerlesalyorlar. Kelimelerin cmlelerdeki yerleri

Trke cmlelerdekinden daha farkl oluyor.99


100/384

Baz ekler ek olarak deil de ayr birer kelime

olarak cmlenin deiik yerlerine konuyor.Baz ekler ise hi kullanlmyor.

te 2. Altn Kural : sim cmlelerini fiilcmlelerinden ayrd etmemiz arttr. nkngilizcede isim cmleleri ile fiil cmleleriarasnda sadece anlam bakmndan deil yap

olarak da baz farkllklar vardr. Fiilcmlelerinde ahs ekleri kullanlmayabilir.

100


101/384

101


102/384

5.Blm

102


103/384

103


104/384


105/384

En nemlisi de cmlenin zamann ya da

anlamn deitirmek istediinizde yardmc fiilideitirmek zorunda kalnzdr.

Bakn bildiimiz yerden balayalm.nce isim cmleleri.sim cmlelerindeki yardmc fiileri daha nce

tanmtk:

am ,is, are

105


106/384

This is a bank.

Bu dr bir banka. : Bu birbankadr.

I am a teacher.Ben -im bir retmen. : Ben bir

retmenim.

You are a student.Sen -sin bir renci. : Sen bir

rencisin.

He is a doctor.O -dur bir doktor. : O bir doktordur.

English is easy.ngilizce -dr kolay. : ngilizce

kolaydr.

Bu cmleleri srayla olumsuz cmle, sorucmlesi ve olumsuz soru cmlesi kalplarnasokalm. Yani, Bu bir banka deildir , Bu birbanka mdr? ve Bu bir banka deil midir?diyelim.

106


107/384

Mesela evinizdeki telefonun bir banka

olmadn sylemek isterseniz ne yapacaksnz?Elimizdeki cmleleri olumsuz cmle halinesokmak istersek, deil anlamndaki notkelimesini cmleye eklememiz gerekir.

Ama dikkat! Kelimemizi, yardmc fiilinhemen arkasna koymak zorundayz.

107


108/384

This is not a bank.Bu -dir deil bir banka. : Bu bir

banka deildir.

I am not a teacher.Ben -im deil bir retmen. : Ben bir

retmen deilim.

You are not a student.Sen -sin deil bir renci. : Sen bir

renci deilsin.

He is not a doctor.O -dir deil bir doktor. : O bir

doktor deildir.

English is not easy.

ngilizce -dir deil kolay. : ngilizcekolay deildir.

Bir ngilize telefonu gsterip Bu bir bankadrdediinizde ne yapar acaba?

Muhtemelen arr ve hayretler iinde sorar:

108


109/384

Bu bir banka mdr? Tabi Trke

bilmiyorsa ngilizceyle soracaktr sorusunu.Elimizdeki cmleleri soru cmlesi yapmakistersek ne yapmamz lazm gelir?

109


110/384

Bakn, o da yardmc fiille mmkn olan bir

ilem:Yardmc fiili alp cmlenin en banakoymanz yeterli. Bir yardmc fiil cmleninbana gelince m soru ekini kendiliindenkazanm olur.

Bu ilem aadaki cmlelere uygulanrsa,

-dr anlamndaki is kelimesi, -mdranlam kazanr;-im anlamndaki am kelimesi, -miyim

anlam kazanr;-sin anlamndaki are kelimesi, -msn

anlam kazanr.

Is this a bank?-mdr bu bir banka? : Bu bir banka

mdr?

Am I a teacher?

-miyim ben bir retmen : Ben birretmen miyim?

Are you a student?-misin sen bir renci? : Sen bir

renci misin?

110


111/384

Is he a doctor?-mudur o bir doktor? : O bir doktor

mudur?

Is English easy?

-mdr ngilizce kolay? : ngilizce kolaymdr?

Telefona banka gzyle bakmanza aranngiliz turistin Bu bir banka mdr? diye sormakistediinde ne diyeceini anlam olduk.

Peki karnzdaki turiste ne cahil adamdercesine yle bir bakp Bu bir banka deilmidir? demek isterseniz ne yapacaksnz?

Yardmc olalm efenim. Yardmc fiili veyanndan kesinlikle ayrlmamas gerekennot kelimesini birlikte alp, cmlenin banakoymalsnz. Bakn, yle:

Is not this a bank?-midir deil bu bir banka? : Bu bir

banka deil midir?

111


112/384

Are not I a teacher?

-miyim deil ben bir retmen? : Ben birretmen deil miyim?

Are notyou a student?-misin deil sen bir renci? : Sen bir

renci deil misin?

Is not he a doctor?-midir deil o bir doktor? : O bir

doktor deil midir?

Is not English easy?-midir deil ngilizce kolay? : ngilizce

kolay deil midir?

112


113/384


114/384

kelimesinin yardmc fiil konumunda

bulunduunu belirtmitik. Hatta, cmlemizinzamann deitiren will ve did gibiyardmc fiilleri bile kullanmtk.

Zaman ekimlemelerini, daha nce debelirttiimiz gibi ayr bir konu olarak elealacamzdan, yanlzca do yardmc fiiliniesas alarak rnek oluturacaz:

114


115/384

I do love youBen -er sev seni : Ben seni sever.Ben seni severim / Seni

seviyorum

I do teach EnglishBen -ir ret ngilizce : Ben retir

ngilizce. Ben ngilizce retirim

I do come againBen -ir gel yine : Ben gelir yine.

Ben yine gelirim.

115

Karikatr: Urfa kebap salonunun kapsndan karkenyana yan sylenen turist: Yine gelmeyecek ben!


116/384

Bu cmlelerin nasl olumsuz yaplacan

sanrm kolayca tahmin etmisinizdir. Tabii kidndnz gibi isim cmlelerinde izlediimizyntemin ayns:

Yine yardmc fiilden sonra not kelimesinikoyarak cmleyi olumsuz cmle kalbna sokacaz.

I do not love youBen -mem sev seni : Ben seni sevmem /Seni sevmiyorum.

I do not teach EnglishBen -mem ret ngilizce : Ben ngilizce

retmem.

I do not come againBen -mem gel yine : Ben yine

gelmem.

Cmlelerimizi soru cmlesine evirmek

istediimizde yine cmledeki yardmc fiiliemellerimize alet etmek zorundayz.

Yardmc fiilimizi cmlemizin banakoymamz, bu fiilin -msoru ekininanlamna da sahip olmasn temin edecektir.

Do kelimesinin yardmc fiil olarak dzcmledeki anlam -er ya da -ar ise, yardmc

116


117/384

fiil olarak baa konmas da -er mi?, -ar m?

anlamlarn kazanmasn salar.

Do I love you?-er mi Ben sev seni? :Ben seni sever mi?

Seni severmiyim / seviyormuyum?

Do I teach English?-ir mi Ben ret ngilizce? : Ben retir mingilizce?

Ben ngilizce retir miyim?

Do I come again?-ir mi Ben gel yine? : Ben gelir mi yine?

Ben yine gelir miyim?

Ve nihayet sra geldi seni sevmez miyim?demeye.

Bu cmleyi kurmann o kadar da zor olmadnartk rahatlkla syleyebiliriz. Yardmc fiilimizi vehemen ardndaki not kelimesini birbirlerinden

ayrmakszn cmlenin bana koymamz iten biledeil.

Do not I love you ?-mem mi ben sev seni? :Ben seni sevmem mi?

Ben seni sevmez miyim /sevmiyor muyum?

117


118/384

Do not I teach English?-mem mi ben ret ngilizce? : Ben ngilizceretmem mi?

Ben ngilizce retmezmiyim?

Do not I come again?

-mem mi ben gel yine? :Ben yine gelmemmi / gelmez miyim?

3. Altn Kural : ngilizce cmle yapsndayardmc fiiller ok nemli bir yere sahiptirler.Nasl ki Trkede cmleler ekler yardmylaekilleniyorsa ngilizcede de cmleler yardmc

fiiller ekseninde gelien ilemlerleekillendirilmektedir. Bir cmleyi olutururken,dntrrken ve anlamlandrrken bu noktayadikkat edilmesi olduka faydal olacaktr.

118


119/384

119


120/384

6.Blm

120


121/384

121


122/384

Zaman Zaman

Zamanlara Bakalm...

Dil renenler iin zamanlar konusu herzaman dert olmutur. Ama inann, ngilizcerenenler iin bu konuyu sorun olmaktankaryoruz.

3. Altn Kuralmz hatrlayn!

3. Altn Kural : ngilizce cmle yapsndayardmc fiiller ok nemli bir yere sahiptirler.Nasl ki Trkede cmleler ekler yardmyla

ekilleniyorsa ngilizcede de cmleler,yardmc fiiller ekseninde gelien ilemlerleekillendirilmektedir. Bir cmleyiolutururken, dntrrken veanlamlandrrken bu noktaya dikkat edilmesiolduka faydal olacaktr.

122


123/384

ngilizcedeki zamanlar da ayn ekilde yardmc

fiiller belirliyor. nanmazsanz aadaki tabloyabakn.Yine, bildiiniz bir kelimeyi kullandk: Stop!Ayn cmleyi, nerdeyse ngilizcedeki btn

zamanlara ve kiplere gre ekimledik. Ama deieney, sadece yardmc fiiller.

I do stop : I do stop

Ben -ur dur : Ben dururum.I did (doed)stop : I did stop.Ben -du dur : Ben durdum.

I will stop : I will stop.Ben -acak dur : Ben

duracam.I can stop : I can stop.Ben -abilir dur : Ben

durabilirim.

I could stop : I could stop.Ben -abilirdi dur : Ben durabilirdim.

I would stop : I wouldstop.

Ben -urdu dur : Bendururdum.

123


124/384

I should stop : I should

stop.Ben -mal dur : Ben durmalym.

I have stopped : I have stopped.Ben -mu dur : Ben

durmuum(dur).

I had (haved) stopped : I hadstopped.

Ben -mutu dur : Bendurmutum.

I am stopping : I am stopping.Ben -um dur-u-yor : Ben duruyorum.

I was stopping : I was stopping.Ben -dum dur-u-yor : Ben duruyordum.

Ltfen bu tabloyu 3. Altn Kural dnerekdikkatlice inceleyin. Unutmayn ki her kuralnistisnas olabilir. Fakat istisnalar kaideyi bozmaz.

Yani srad durumlar, kurallarn varln ortadan

kaldrmaz. Mesela tablonun son drt cmlesindesadece yardmc fiillerde deil, fiillerde de deiiklikolmu. Bu srad durum, bizim kuralmzbozmuyor.

124

Have ve had yardmc fiillerindensonra gelen normal (dzenli) fiiller, -edeki alrlar. Tabloda kullandmz stop fiilide bu yzden -ed eki almtr.

Ama bundan sonraki tabloda yer alanbe fiili, dzensiz bir fiildir. Dzensiz fiillerek almazlar. Bu fiillerin farkl hali vardr.Yerine gre bu sabit hallerden biri kullanlr.Have ve had yardmc fiilleriylekullanldklar zaman, dzensiz fiilerin 3.halleri kullanlr. (Bu dzensiz fiillerszlklerin i kapaklarnda verilmektedir.)

Be fiilinin 3. hali, beendir. Tablodada have ve had yardmc fiilleriyle bufiilin been hali kullanlmtr.


125/384

125

Karikatr: Trafik kontrol noktasndaki polisin aknbaklar arasnda, tka basa dolu otobsn ofrduraklamadan geiyor ve otobsn n camndakikocaman levhay polise gsteriyor: Durak haricidurmaz!


126/384

Stop kelimesi, bildiimiz gibi dur demek.Durmak da bir ey yapmaktr. Bir eylemdir, birfiildir.Ne yaptn? dendiinde Durdum diyebiliriz.

Yani bu cmlede, yaptmz bir eyden

(durmaktan) bahsetmi oluruz. yleyse, bu bir fiilcmlesidir.Olmaktan bahsetseydik, isim cmlesi kurardk.

2. Altn Kuralmz hatrlayn.

2. Altn Kural : sim cmlelerini fiil

cmlelerinden ayrd etmemiz arttr. nkisim cmleleri ile fiil cmleleri arasndasadece anlam deil yap olarak da bazfarkllklar vardr.

Gelin imdi olmaktan bahsedelim!Baz kk farklar olacan grelim.

126

Stop levhas


127/384

Her stop (dur) kelimesinin yerinebe (ol) kelimesi koyarak tabloya bir dahabakalm:

127


128/384


129/384

Ben -mu ol ........ : Ben ........

olmuum(dur).I had been ........ : I had been .......Ben -mutu ol ........ : Ben ........olmutum.

I am being ........ : I am being .......Ben um oluyor ........: Ben ........ oluyorum.

I was being ........ : I was being .......Ben dum oluyor ........: Ben ........oluyordum.

129


130/384

Demek ki 2. Altn Kuralda bahsettiimiz gib, fiilcmlesi - isim cmlesi arasnda baz kk farklarvar. Ve bu kk farklar, baz ciddi deiiklikleroluturuyorlar. Fakat unutmamalyz ki 3. AltnKuralda belirtildii gibi, hem isim cmlelerinde hemde fiil cmlelerinde her ey yardmc fiile bal.

Yardmc fiil deiince, cmlenin zaman deimi

130

Trkede Ben onun babas olurum demekyerine,

Ben onun babasym demeyi tercihederiz.

Yani, olmak fiilini imek fiiline dntrrz.Bu durum, gemi zamanda da geerlidir.Gemiteki konumumuzu belirtmek iin, idikelimesini kullanrz.Mesela Sen benim her eyim oldun demekyerine,daha ok Sen benim her eyim(i)din deriz.ngilizcede de buna benzer bir durum vardr.

I do be (olurum) deil,

I am... ( Ben ...-im) derler.I did be (oldum) deil,I was ... (Ben ..... idim) kalbn kullanrlar.

ngilizcede, I do be yada I did be eklindekicmle kalplar u anda kullanlmyor.Kullanrsanz, yanl yapm olursunuz Bukalplar, eskiden kullanlrd. Mesela

Sheakspearen eserlerine baklabilir. (AmaTrkede yerine gre bu iki kalp da hl kullanlyor.ounlukla, Ben onun babasym demeyi tercihetsek bile, Ben onun babas olurum cmlesinisylediinizde yanl yapm olmazsnz.)

Ksacas bu tablodaki do be ve did bekalplarn, rencilerin konuyu daha rahat anlamas

iin sa taraftaparantez iinde yazdk. Bu kalplaryerine u anda I am ve I was kalplarkullanlyor.


131/384

oluyor. 10 15 yardmc fiili renmekle ngilizcedeki

btn zaman kalplarn kullanabilirsiniz. Bu konudabirka istisna kuraln aklda tutmanz yeterli.Zamanlar renmek de bu kadar basit!..

131


132/384

132


133/384

7.Blm

133


134/384

134


135/384

stisnalar ve El Kaide

El Kaide kelimesini duyunca aklnza ne gelir? Tabbi ki, sme Bin Ladinin kurduu gizli

rgt.Yani, Amerikann kiz Kulelerini ykt sylenenu mehur ete.

Ama El Kaide deil de kaide kelimesiniduysanz ne dnrsnz?

Baz gen okurlarmz, Trkedeki u mehur

sz duymam olabilirler: stisnalar kaideyibozmaz.

Evet! Kaide: kural, belirleyici esasanlamnda bir kelime.

stisna da kurald durum yani kurallaraaykr olarak nadiren rastlanan durum demek.(Mesel, gne varken yamur yamaz. Bu bir

kuraldr. Ama bazen gneli yamurlara rastlarz. Buda, istisna bir durumdur. Gneli yamurlarn olmas,bu kural bozmaz.)

Biz de size bol bol kaide (kural) vereceiz ve bukaidelerin istisnalarn (kurald durumlar)syleyeceiz. Bylece, ngilizceye hkim olmanz

135


136/384

salayacaz. Bir nceki sayfada da istisnalardan ve

kaidelerden bahsettik. Dedik ki:3. Altn Kural unutmayn. Ama unu daunutmayn ki her kuraln istisnas olabilir. Fakatistisnalar kaideyi bozmaz. Yani srad durumlar,kurallarn varln ortadan kaldrmaz. Meselaaadaki tablonun son drt cmlesinde sadeceyardmc fiillerde deil, fiillerde de deiiklikolmu. Ama bu srad durum, bizim kuralmzbozmuyor.

136


137/384

I do stop : I do stop.

Ben -ur dur : Ben dururum.I did (doed)stop : I did stop.Ben -du dur : Ben durdum.

I will stop : I will stop.Ben -acak dur : Ben

duracam.

I can stop : I can stop.Ben -abilir dur : Ben

durabilirim.

I could stop : I shouldstop.

Ben -abilirdi dur : Ben durabilirdim.

I would stop : I wouldstop.

Ben -urdu dur : Bendururdum.

I should stop : I shouldstop.Ben -mal dur : Ben durmalym.

I have stopped : I have stopped.Ben -mu dur : Ben

durmuum(dur).

137


138/384

I had (haved) stopped : I had

stopped.Ben -mutu dur : Bendurmutum.

I am stopping: I am stopping.Ben -yor dur : Ben duruyorum.

I was stopping: I was stopping.Ben -yordu dur : Ben

duruyordum.

138


139/384

Bu durum, 3. Altn Kuraln birinci istisnasyd.

Sondaki drt cmlede sadece yardmc fiiller deil,fiiller de deiiyordu.

imdi gelelim 3. Altn Kuraln ikinciistisnasna.

kinci istisna da u: Zamanlar ekimlerkenverdiimiz tablonun ilk iki cmlesi, aslnda daha farkl

yazlr.....I do stop yerine I

stop

I did stop yerine Istopped.

Dikkat ederseniz her ikicmledeki yardmc fiili(doyu) attk. kincicmledeki didkelimesinin ieriindedo + ed vardr.Yani

did kelimesinde var olando atlnca, geri kalan-ed ekini de stopunsonuna eklemekgerekmektedir. Stopkelimesine -ed harflerieklenince de, telaffuzu

139

I do stopBen -ur dur

I did (doed)stop

Ben -du dur

I will stop

Ben -acak durI can stopBen -abilir dur

I could stopBen -abilirdidur

I would stop

Ben -urdu durI should stopBen -mal dur


140/384

kolaylatrmak iin, p

harfi ikiye karlmaktadr.

Daha nce verdiimiz baka bir rneihatrlayalm:I love you kelimesini rnek vermitikve demitik ki:

Bu cmlenin asl I do love you eklindedir.te imdi de diyoruz ki bu cmlenin asl I do

love you eklinde olmasna ramen, artk buekilde kullanlmyor.

140


141/384

I do love you yerine I love you

I did love you yerine I loved you deniyor.Bu cmlelerdeki

do yardmc fiili,eski ngilizcedekullanlyormu. Amadaha sonra kullanlmaz

olmu. u andasadece elbetteanlamnda vurguyapmak amacylakullanlyor.

Bakn olay dahakolay bir ekilde

anlatalm:

Diyelim ki bir ngilize ak oldunuz.Onu sevdiinizi nasl sylersiniz?I love you!Diyelim ki size inanmad ve sordu: Do you love

me?

Siz de bu sefer yle demelisiniz:I do love you! (Seni elbette seviyorum.)

141

Vurgu amacyla doyardmc fiilininkullanlmasnn engzel rneklerindenbirisi de Be

careful! (Dikkatliol!) nlem cmlesininDo be careful!eklinde

Karikatr: Valla, billa, Ekmek arpsn ki I love you!Yani demek istiyom kiI do love you!


142/384

Daha inandrc olmak iin dil dkmeye devamedebilirsiniz:

I loved you at first sight! (Seni ilkgrte sevdim.)

Diyelim kar taraf size yine inanmad ve dedi kilk grte sevmi olsaydn, hemen yanmagelip tanmaya alrdn! Bence sen benisonradan, zengin olduumu renince sevdin!

yle cevap vermenizi tavsiye ederiz:I did love you at first sight! (Seni

kesinlikle ilk grte sevdim.)

Bu kadar inat birinden vazgeseniz daha iyiedersiniz.

Ama ngilizceyi renmeniz iin, bu sinir bozucusevda hikayesini uydurmak zorundaydk.

Kusura bakmayn.

ngilizceyi renmeye bakn! Bu arada unu sylemeyi de unutmayalm:

142


143/384


144/384


145/384

(Simple Present Tense) ile basit gemi zamann

(Simple Past Tense) ve yine sadece olumlu cmlekalplarnda yardmc fiil kullanlmamaktadr.

imdi 3. Altn Kuraln nc ve son istisnasnageelim:

3. Altn kuraln 3. istisnas 3. tekil ahslarla ilgili: (333 )

Do ve have yardmc fiilleri 3. tekil ahslarlabirlikte kullanldnda -es ekini alarak does ve(haves)has haline gelmektedir.

Daha ak bir ifadeyle sylemek gerekirse, benseni seviyorum yerine o seni seviyor demekistediimizde sadece I (ben) kelimesini he(o) yapmamz yetmeyecektir. Cmledeki dokelimesine -es taksn ekleyerek does yardmcfiilini oluturmamz gerekecektir.

( + ) He does love you : O seni sever / Seniseviyor( - ) He does not love you : O seni sevmez /Seni sevmiyor(+?) Does he love you? : O seni sever mi /seviyor mu?

145


146/384

( -?)

Does not he love you ? : O seni sevmezmi / sevmiyor mu?

Olumlu cmlelerde doyu attmz hatrlayalm.Yani does kelimesini sadece soru cmlesi ve

olumsuz cmle kalplarnda kullanacamz bilelim.

He does love you cmlesinde doyuatyorsak, akla yeni bir soru gelebilir:

O halde olumlu cmle kalplarnda doyuattmzda, -es taksn ne yapyoruz?

Cevap gayet basit:

Gemi zamann olumlu cmle kalbndadid" (do + ed) kelimesindeki doyuatnca -ed ekini nereye koyuyorduysak,-es taksn da oraya ekleyeceiz. Yani,fiile.

I did(doed) love you. I lovedyou.

He does love you. Heloves you.146


147/384

Have yardmc fiilinde zaten dolardaki gibi atlma,karlma gibi bir durum yok. Bu kelime, yardmc fiilgreviyle 3. tekil ahslarda kullanld srece hashalini alr.

Tm bu istisnalardan sonra biraz kafanz karm

olabilir.Endie etmeyin!Sadece bu kitab okuyarak ngilizcerenmeye almadnz srece, herhangi bir sorunyaamayacaksnz. nk ngilizce renmek iin aslders aralarnz ve eitim programnz uygulamayadevam ederek zamanla bu gibi istisna durumlaraalacaksnz.

Giri blmnde, bu kitab gittiiniz lkeyi tantanbir kitap gibi okuyun demitik. Eer o lkeyiyeterince tanmak istiyorsanz, bu rehberi elinize alpyollara dmeli, sokaklara dalmal ve binalarn iinegirmelisiniz.Ben oralar iyi bilirim demek iin bunu yapmanzart...

Kaybolmamak iin yada kaybolduunuzda yolubulmanz iin elinizde iyi bir rehber kitap olmal veona tekrar tekrar bakmaya enmemelisiniz. Hele birde byk bir lkeye gidiyorsanz...Ksa yollar iyi renmeli, sizin dilinizden iyi anlayanbirini rehber edinmelisiniz.Fakat bu yolculuu asla bir ile olarak dnmeyin.

147


148/384

O ehirlerde, yollarda yada binalarda yaayan

binlerce kelimeyle tanacak, bazlaryla sk skgreceksiniz.Bazen ok gzel eyler anlatacaklar size.lgin diyarlar kefedeceksizin...Her lkede, grlmeye deer bir yerler vardrmutlaka.Bu kitap size iyi bir yol arkada olabilirse ne l...

148

Uzakta bir ehre doru giden rencinin elindeokuduu kitap, yol kenarnda ngilizce yazanok eklinde levha.


149/384

149


150/384

8.Blm

150


151/384

151


152/384


153/384

Urfalnn mili szlerini nasl anlayalm ki?

O, sevmiem diyor. Sevdim, seviyorum,sevmeye devam ediyorum anlamnda sylyorbunu...

Sevmiem demek, Ben am demektir...Ben akmm yada ben aktm deil!Sevmiem: Sever oldum ve hla yleyim

demektir.

Ama mektepte yle retmediler bize...mi ise, bitmitir dediler. Masaldr, efsanedir,

rivayettir dediler.

Urfalya ayp oluyor...

Ve bir de zor oluyor ngilizce renmek.nk Urfaly anlamayan, sevmiemi

bilmeyen, I have loved nedir anlayamyor.

I have loved diyor ngiliz, sevmiemanlamnda...

Biz masal anlattn, gemiten bahsettiini

sanyoruz.O, uzun uzun izah ediyor gemite balayp

da bitmeyen ve bugne kadar uzanan ve halenvar olan ey diyor. Bunun zaman olmaz diyor.Biz anlamyoruz.

Anlayamayz tabii!renemeyiz kolay kolay!

153


154/384

Urfalnn miini renmeden, ngilizin

haveini renemeyiz!

Havei renmemizi ne temin eder acaba?Cevap kolay: Have kendisi temin eder.

Have temin etmek, sahip olmak demektir.Havein kelime anlamn bilmemiz, renmemizi

temin eder.I have loved Sevmi olmay temin ettim,sevme durumuna sahibim, artk ben seven biriyimgibi bir eydir.

Ksacas ve halkas sevmiem demektir Ihave loved.

renmekten bahsetmitik ya, renmeklearn kelimesiyle ifade edilir.

I learned ben rendim demektir.I have learned ne demektir o halde?renmeyi temin ettim, artk ben

renmi biriyimksacas ve halkas renmiem demektir.

Have yardmc fiiliyle kurulan cmleler,Perfect Tense olarak bilinen zaman kalbna grekurulmulardr. Have kelimesinin anlamndan yolakp konuyu anlamaya altmz gibi, Perfectkelimesinin szlk anlamndan yola karak dabu konuyu anlayabiliriz.

154


155/384

Perfect mkemmel demektir.Mkemmel kelimesini mkemmelce anlamakiin, bu kelimeyle akraba olan birka kelimeyidaha hatrlayalm isterseniz.

kmal kelimesini, yakt ikmali yapmakeklinde sk sk duyarz.

Yakt ikmali demek yakt tamamlamasyada biten yakt yerine yeni yakt alnarak yaktntam olarak var olmasnn salanmas demektir.

Yani ikmal, tamamlamak veya tam halegetirmekdemektir.

Tekmil kelimesini de askerlik hatralarn

anlatanlardan duyduumuz tekmil vermekteriminden hatrlarz.

Tekmil vermenin anlam hereyin tam vetamam olduunu komutana bildirmek yadatam bir bilgi vermek eklinde aklanabilir.

Yani tekmil, tam veya tamam anlamndadr.

155

Ar kaslarak selam akan yzba, az bir kar akve avaz kt kadar bararak albaya tekmil veriyor:2. Blk, 2 subay, astsubay ve 50 erle emir vegrlerinize hazrdr komutanm!


156/384

Bir de 32 ksm tekmili birden diye birdeyim vardr. 32 ksm tamam bir aradaeklinde anlayabiliriz bu deyimi.

imdi gelelim mkemmelin anlamna.

Mkemmel kelimesini, bir eyineksiksiz, kusursuz yani tam olduuzamanlarda kullanrz. Olmas gereken her eyyaplmsa veya olmusa Mkemmel! derizhayranlk iinde.

Perfect Tense kalbnda kurulan I have loved I

have learned gibi cmleler de bir eyintamamlanm olduunu belirtir.

Bu tamamlanm kelimesini bitirilmieklinde anlamaynz ltfen!

Tam olarak yaplm eklinde anlaynz! Yani I have loved I have learned gibi cmleler,

bir eyin tam olarak yapldn ve istenen noktayagelindiini ifade eder.

Daha net anlamak iin rneklere bakalm:

Mesela I have learned diyen kii, renmeiini tamamladn belirtir. Artk o, istenen noktaya

156


157/384

gelmi, hedefe ulam ve renme iini

tamamlamtr. O renmi bir kiidir artk.

I have loved diyen, sevme iini tam halegetirmi (yani tam olarak sevmitir). O artk,sevmi ve seven bir kiidir.

I have loved (sevmiem) derken de size bunusylemeye almaktadr. u anda seven bir kii

olduunu belirmektedir.

Gemiten deil bugnden, imdikizamandan bahsetmektedir.

Evet, syledii eyin gemile de alakasvardr.

Gnn birinde sevmeye balam ve sever

olmutur.Fakat size asl sylemek istedii,

gemiteki bu hadisenin sonucu olarak u andageldii noktadr.

Mesela, I have learned English diyen birisi,gemite belirli bir sre ngilizce alm ve

ngilizceyi renmitir. Fakat bu cmleyi kurarkensize sylemek istedii ey, Ben ngilizceyibiliyorum demekten teye gitmez.

Daha dorusu geriye, -gemie- gitmez.Gemii kartrmak iin Ne zaman

rendin? diye sorarsanz,

157


158/384

I have learned English in 1993 diyemez.

nk o zaman Ben ngilizceyi biliyorum1993te gibi sama bir anlam kar.Gemiten bahsedip bir tarih vermek iin,

Basit Gemi Zaman (Simple Past Tense)kalbn kullanarak I learned English in 1993(ngilizceyi 1993te rendim) diyebilir.

Yada Perfect Tensein gemiten bahseden

Past Perfect Tense kalbn kullanarak I hadlearned English in 1993 (ngilizceyi 1993terenmitim) diyebilir. Fakat bu kalp da genelliklesonraki bir olaydan sz edildiinde kullanlr. Ilearned French in 1994 (1994te Franszcarendim) I had learned English in 1993 (ngilizceyi1993te renmitim) gibi.

Bu szleri syleyen kii bu iki dili de bildiini,ngilizce ve Franszca renmi birisi olduunuifade etmek iin I have learned English and Frenchdiyebilir.

Bu cmleyi ngilizce ve Franszcayrenmiem eklinde tercme edersek, stanbul

Trkesine uymaz.

renmiemin sonunu deitiriprenmiim yapsaknasl olur?

Aslna bakarsanz, stanbul Trkesi dediimizkitb Trkede byle bir kullanm tarz zaten var.Mesel birka rnek verelim:

Ben ngilizce ve Franszcay renmiim,adam neden Rusa renmedin? diyor!

158


159/384

Yllarc

Documents

ingilizce nin Yarisi