insanikamil-abdulkadir akçiçek

7/27/2019 insanikamil-abdulkadir akiek

1/777

Ab d l k er i m C E Y L

N S A N - I K M L

eviren

A b d u l k a d i r A K E K


2/777

Bu eserden beki enetodur ki:Salik iin, en yce refikine i Tten ola..

Ama. ince, dnceli,nazik, kibar arkadagibi..Abdlkerim CEYL


3/777


4/777


5/777

N S Z

Bu Eser Aziz Efendim

e m n i j a f i z z a d e '

Scyyitt II. M. Terlik UARPT (KUNTER)

Hazretlerinin A/iz Uulma Armaan Olsun

Muhterem Okuyucularmz,

Senelerdir beklediiniz NSAN I KMiL'i, istifadenize arz ediyoruz.

Bu muazzam eser, sizi size tantacaktr. Yllarn deerlendirdii bu esiz eser: Yabanc gibi durduunuz, z varlnzla sizi enlendirecek, birlikbulacaksnz; benliinizde dirlik, dzenlik olacak, znzde irkin kk kaznacak; tevhid ehli olacaksnz.

Yllarca: ilehanelerin gn grmez kelerinde; gnlden gnle alan srlar, bu eser, dilden kuiaa aktaracaktr.

***

nsan, kemalini bulma yolundadr. Bu lemin nizam iin ekilen zartperde aralanmak zeredir. Onun iin zahir, batn bir olmu gibidir. Bir duygusu ile, her eyi yapma yolundadr. Bugn azn yapyorsa, yarn mutlakadaha fazlasn yapacaktr. Bir eyi tutan eli, gz olacak; bir eyi gren gz,

kinat kucaklayan varlk olacaktr.Yeryznde dururken; ayda uyuyan uyandran insan, elbette anlatla

n yapma gcn bir gn kendinde bulacaktr. Kendi znde var olan bukuvve, tam manas ile fiile kacaktr.

Ve., arkn flMnei, garpta doacaktr. Yolunu, anlatlan istikamettealan, yce varla halife insandan, artk bir ey saklanamaz.

Yce Allah'n:

Ona ruhumdan fledim. (15/29)

Diye anlatt insan, z varln keif yolunda yorgun gibidir. Bu eser,onun iin yeni bir g getirip yrd yolda; onun en Vyk yardmcsolacaktr.


6/777

o WS 2

Niyaz-i Msr Hz., nin sdyledii bey Her bu manada nekadar g-zeldir:

lhir batn kamusu bir fenerdir gayr yok;em' insan oldu, fanusu cemii rnmkint...

Gezme gel, bahr berri kendinden iste srr;Cism cana hkmeden gizli sultan endedir,.

Anladnsa sen seni, bildinse can u teni;

Gayr ne var ey gnl, can u canan endedir..te, her manada; zene bezene huzurunuza kan NSAN-I KML,

anlatlan manalar siziere, aktan da ak anlatmak iin yazlmtr.

ESERM YAZARI

Bilindii gibi bu eserin yazar: Abdlkerim CEYL Hz. dir.Her nekadar elimizdeki eserin zerinde: Abdlkerim CEYLN..

Diye gemekte ise de, birok eserde:C E Y L

Oarak anlatlmtr.

Bilhassa evliya sultan: Abdlkadir GEYLAN Hz, nin aziz hatrasnatazim iin, dier eserlerde olduu gibi: C E Y L olarak, yazdk.

Babasnn ad: brahim olup, hicretin 967. mildn, 1365. ylnda:X^;yr.ya gelmitir.

Nekadar acaip bir durumdur ki: Vefat tarihi bilinmiyor. Halbuki, gerekgerekse vaka olarak: ou geen zatlarn vefat tarihi bilinir; doum

tarihi bilinmez.Byk mutasavvf, Kaclir Tarikatn.*?? p.*'; Evliya sultan, Gavs- Azam

Abdlkadir Gf.YLN Hz. nin soyundan gelir. Zaten, baka tl olabilir miki?. Ayn zatn doduu Badad'm, C E Y L kasabasnda dnyaya golnvtir.

Tm mrn ilme irfana vermi; nice byk zatlardan terbiye dersinir>im; sonunda maddesi ile manasnn bir olduunu anlamtr.

Zamanna kadar c \ e len byk zatlarn eserlerini okumu, dilden dilea'/p gelen kelmlarn incelemitir. Bylece, eriat, tarikat, hakikati, marifeti br eylemi, iih br ilhamla yoluna devam etmitir.


7/777

INSAN-I KML 7

Kendisinin de anlatt gibi: brahim CEBERT Hz. onun tekmlnsalam; mridi olmutur.

Bu sayede, gnl sultannn emrine girmi; hi bir tesir altnda kalmadan bu eseri yazmtr.

Bu eserin dnda; yazd, nice eserleri vardr; ancak, hepsinin zbu: NSAN-I KML eseridir. Kalanlar bundan birer damla saylr.

ESERN ASLI

Birok eserde olduu gibi, bu eserde de mellifin yazd nsha eie

gememitir. Mevcud olanlar: El yazmas oaltmalar ve baz matbu nshalardr. Tercmemize esas kabul ettiimiz de, matbu nshalardan biridir.Dierlerinden faydalanmakla beraber; daima matbu nshalar tercih deti-

mizdir. Birka elden geip tetkik edildii iin; en az hatal olan, matbu nshalardr. Bunlarn hatas ancak; baz kelime, harf veya noktalardadr. Bunlar da, iinin ehli iin anlalmaz bir ey deildir.

Elimizde bulunan matbu nsha: Hicr 1316, mild 1898 ylnda Msrda Ezher matbaasnda yaplan ilk baskdr.

Eserin ismi ba sayfada yle geer: EL NSAN'L - KAML F MA-RIFET'L - EV AH R VEL - EVAIL.. - EVVELLER VE HRLER BLMEKTE NAISM KAML..

Eserin asl 63 blmdr. SON BLM de buna dahildir..

Eser, byk ebatta, iki cilt biraradadr. Birinci cilt 80, ikinci cilt 98sayfadr. Tamamen Arap dili ile yazlmtr.

Ba sayfasnda, eser ve mellifi iin u yaz vardr:

Arif-i Rabban, Maden-i Samedan, Seyyid' Abdlkerim b. brahimCEYLAN..

Allah rahmet eylesin. Amin!..

ESERN MEVZUU

Eserin mevzuu C E Y L Hz. nin u az ve z cmlesinde ifadesini

bulur; Yco Hakk' bilip aiama ile ilgili ilerdir.. Mlk ve melekt lemini

anlamaya yarayan mevzulardr..


8/777

8 N S Z

insann bu leme geliinden murad, yaratann bilmektir, iman yolu lebildiini, ehadet mertebesinca grmektir. Bu, onun iin imanda kemaldir.

stte alman C E V L Hz. nin cmleleri de anlatyor ki, bu eser; insana iman yolunda kemalini bulmas iin yardmcdr. Btn mesele bu yardm kabul edebilmektir.

Bunun oluunu ise.. Abdlkerim C E Y L Hz. yle dile getiriyor:

nsann kemal derecesine erip ergin bir kimse olmas; Allah' bilmesine bal olduuna gre..

Marifet duygularnn elde edilmesi gerekir..Daha sonra, bunun kolay bir i olmadna iaret edip yle diyor:

Marifet duygularna gelince: lh bir ilhama ve onun verecei baarya baldr.

*jt*

Anlald gibi, eserin mevzuu: insann kendi znde bilkuvve varolan kemal makamn bilfiil aa karmas iin yardmcdr, fcunun bilfiil

grnmesi kolay olmad; gibi, grndkten sonra da, muhafazas zordur.Bilhassa, byle bir hale erdikten sonra sal sollu gelen talara taham

ml edip dayanmak icab eder. Yoksa, yllarca emek sarf ile ele giren, biranda uar gider.

NSAN-l KML, zellikle anlatlan mevzuu gzelce iler; zhirin vebatnn hakkn verme yolunu gsterir. Her iki kanad da koruma yolunu

retir.

Daha mull bir mana ile, irkin yok edilmesi ilcnn reetesini verir.NSAN-l KMiL'de, vahdet'in ruhu dile gelir; tevhid'in sz deil, z

syleilir.

C E Y L Hz. NSAN-l KMIL'i ilerken, serd ettii fikri, bazan biryetle teyid eder. Bazan da bir hadisi delil getirir. Baz yerlerde ise, okuyann evkini artrp mana lemine kanat atrmak iin, eserini ili bir iiri

ile ssler..

C E Y L Hz. ayn zamanda, duygu altnn kelime potasnda eritipdilde ss altn yapan deerli bir airdir.

Ancak, bu eserinde daha ziyade ilim ve mantk yolunu tutar. Hakikati. Bir yetin ve hadisin aydnlnda grr, mana dehlizinden inciler mer

canlar sunmaya bakar..


9/777

NSAN-l KAML &

Amma ehline..

Anlatmak istediimizi daha ak bir dille, C E Y L Hz. yle aklar:

Emelim o k: Bu kitap, bu yollar taleb edenler in, efkatli birkarde gibi olacaktr..

Evet., byle olmas icab eder ki: Issz vahalarda kimsesiz kald zaman, onunla nsiyet edebile..

Bu manalar ilerken:

Amma kimlere?

Diye sorar; cevabn yine kendisi verir: ... haliyle herkese deil... man ve teslim ehli olup, bu arab i

meye ve sindirmeye gl olanlara..

Devam ediyor:

Bu, yle bir araptr ki: kram sahibi olan an'dan gelir; emilirce-sine iilir..

Bu, yle bir araptr ki: Yoku da, var da sarho eder..

Eserde ilenen mevzularn derinliine dalana, nasibini alana mbarekolsun.

ESERN TERCMES

Eski eserlerin pek ou tercme edilmitir. Matbaalarn olmad zamana raslayan bu tercmeler, ya elde kalp yapann lm ile kaybolmu;ya, da bir ktphanenin tozlu kesinde rmeye terk edilmitir. tina edilip saklananlar h e . , dilimizin deimesi sonucu bize yaramaz hale gelmitir.

Bu eserin do bir iki tercmesi yaplmtr. Bunlar, yakn zamanlarda?yaplmasna ramen, istifadeden uzaktr. Bazs vukufsuzdur. Bazs eksiktir. Tetkik ettiklerimiz arasnda zamanmzda bize yeterli tam tercmesinigremedik..

Ancak, yine bu yolda hizmetlerinden dolay, hepsini kranla karlarz. Ancak, verilen manev vazife ve tekml nazara alarak:

imdiye kadar yaplan tercmelerin en iyisi budur..Diyebilirsiniz. Yce Allah, bize nasib etti.. Ona ha nd ederiz. Bunu bir

tahdis-i nimet olarak anlatmamzda mahzur yoktur.


10/777

10 N S 1

nk, Allah- Tal:

Rabbn nimetini anlat. (93/11)

Emrini vermitir. Bu emri yerine getirme erefini de biliriz.

* *

Bu tercmede; senelerin ilesi, yllarn emei yatar.

Zira bu eser: 1950 ylndan beri gnl kemizde tahta kma srasnbekliyordu. Tahtna oturdu oturmasna ama, uruna harcanmayan hi birey kalmad.. lkeyi alan sultan gibi, hereyi gnlnde dzenledi.

Bu tercme yaplp bitinceye kadar geen zamanda olup biten hadise-leri yazacak olsaydk; bir ka cilt kitap olurdu.

Nice haclarn ha koltuk altndan kt.

Muhiddin-i Arab Hz. nin:

Taptnz ilh ayamn altndadr.ZL&.Diye anlatt kimseler grlp bilindi.

yiiik basamaklar birbir klrken, nice fccar gruhu grld ki: Hepsi sureta Haklan grnyorlard.

Yandk, yakldk. idik; pitik elhamdlillah..c .....

Hsl: Adm atacak halimiz kalmam olmasna ramen, bu eseri deszlere sunduk.

Bu netice iin, incinen gnlmzn alnmasn br leme brakyoruz..

Hi kimseye bir sey denmez. Bir pl bahesinin yetimesi iin, herii yapana ihtiya vardr; hem budayana; hem gbre koyana..

NSAN-l KAML, bize onlarn hakkn teslim etmeyi retti.

BU ESERN FAYDALARI

Bu eserin faydalarn; saymakla bitiremeyiz. Daha nce de anlatldzere: Bata, insana imann kemali yolunda en byk yardmcdr. O yoldakemale ermek se., her eydir. Anlatlan yolu aydnlatmak iin, bu eserdeeitli marifet yollar retilir.


11/777

NSAN-l KAML 11

nsana bir baka lemin kapsn aar.

C E Y L Hz. bu manay yle dile getiriyor:

Bu eserden beklenen odur ki:

Safik iin en yce refikine ileten ola. Ama, ince, dnceli, nazik, kibar bir arkada gibi.

Bu, yle bir arkadatr ki: Yolunda olan alp gtrr.yle bir leme gtrr ki, ondan daha tesi yoktur.

Acaba insana, kendini bilip tand leme gemesinden daha bykbir ey mi olur?

Bunu bulan baka ne ister ki?..

TAVSYELERMZ

NSAN I KML, anlatlanlar sayg ile karlayp, ondan faydalanmayolunu tutanlar iin; irad makamnda yazlan bir eserdir.

Bu eserde, her nekadar cezbe, ak, lh ilhamn ar bast grlrse de, hepsi irad makamnn cilveleri arasnda saylr. Faydalanmak in

onlarn havasna girmek icab eder. Sonunda yktn iyi ykar; daha iyisiniyapar. Grlecektir ki: C E Y L Hz. her yann da hakkn vermitir.

nk NSAN I KAML: eriat, tarikat, hakikati, marifeti besler.Anlatlan mana icab olarak: Tam bir kanaata varmak iin, eseri sonu

na kadar okuyunuz; tmn,okumadan, hi bir hkm vermeyiniz.

Anlatlan manada C E Y L Hz. nin u cmlesini burada hatrlat

may uygun buluruz:

.. Bu kitaba, Kur'nn ve Resuliillah S.A. efendimizin snneti ile te-yici edilmeyen hi bir eyi almadm.

i anlatld gibi olunca; bu esere bakp okuyandan bir dileim var:ayet Kur'an' Kerim veya hadis i erif dnda bir szm grrse., onunla amel etmeyi braksn.. Ve, o szn, benim kasdm olmadna, yet i kerime ve hadis-i erifin mana mefhumu iinde olduuna inanp teslim olsun;inkr etmesin.

Taa, Allah- Tal, o mana yolunda kendisine bir kap ancaya kadar..


12/777

12 N S Z

Bu esorde anlatlan mana tad znda olmayana zorla bir ay anlatma-ya kalkmaynz.

Bunlar, birer lh srdr; Allah'n, Resulnn, evliyann dili ve eli legelen emanetidir. Bu emaneti ehli olmayana vermeyiniz.

Anladnz bir manay, hemen da atmaynz. Bu incinizi ibadet sedefi ile besleyiniz. Zaman gelince, siz sylemeden, hal diliniz syler..

Eserin G R ksm ile, M U K A D D M E ksmn tekrar tekrar okuyunuz.

C E Y L I Hz. nin ifade ettii gibi, o ksmlar eserin tmne bedeldir,z manaya girmek iin nemlidir.

N E T C E

Bu yeni eserimizi, size sayg ile sunuyoruz.

Size faydal olmas iin hemen herey yaptk.

Tercmede, slup ve ifade tarznn en gzelini kullandk.Mecbur istilhlar dnda ilim dilinden ksmen uzak; sade bir dil kul

landk. Babaa konutuumuz gibi yazdk.

Sonra stedik k: iinin gzellii kadar, d da ho olsun..

Arzu ettiimiz gibi oldu.

Elde olmayan baz hatalar dnda, eserin hi bir eksik yann grmeyeceksiniz. Elde olmayan hatalar iin de, bizi balayacanz umarz.

Ondan hi bkmadan, okuduka okuyacaksnz.

NSAN-l KML'i nasibi olanlara da, inaallah tavsiye edersiniz.

Bizleri duadan unutmaynz.Allah'a emanet olunuz.

25 Zilhicce 1393

19 Ocak 1974

BOSTANCI STANBUL

Abduikadir AKIEK


13/777

N D E K L E R

( B R N C C L T )

Sayfa

8 N S 2 ................................................................. 5

II G I R i .......................................................................... 18

III M u k a d d i m e ................................................................. 35

IV B L M L E R

1. B I m: Z a t .......................................................... 75

2. B I m : I s i m ...................................................... 88

3. B I m: S f a t ...................................................... 109

4. B l m : l u h i y e t .......................................... 123

5. B l m : A h a d i y e t .......................................... 134

6. B l m: V a h i d i y e t .......................................... 138

7. B I m : R a h m a n I y e t ...................................... 142m -

8. B I m: R b u b I y e t ...................................... 150

9. B l m : A m .......................................................... 156

10. B l m : T e n z i h ......... ...................................... 165

11. B I m: T e b I h .............................................. 169

12. B l m : Fiiller tecellisi .............................................. 174

13. B I m : simler tecellisi .................................. 182

14. B l m : Sfatlar tecellisi .......................................... 192

15. B l m : Zt tecelligh .............................................. 22116. B I m : H a y a t .................................................. 229


14/777

14

17. B I m : I I i m ...................................................... ...237

18. B I m : I r a d e ...................................................... ...24819. B I m : K u d r e t ................................................255

20. B I m : K e I m .................................................260

21. B I m : S e m ' ...................................................... ...267

22. B I m : B a s a r .........................................................272

23. B I m : C e m I ....................................................276

24. B I m : C e I I .................................................. ...282

25. B I m : K e m a i .................................................. ...292

26. B l m : H v i y e t .....................................................299

27. B l u m l n n i y e t ................................................304

28. B ! m : E z e I .......................................................... ..310

29. B l m : Yce Hakk'n dnya semsna nzul .............393

30. B 1 m : K d e m ....................................................322

31. B 1 m : Allah'n gnleri ...................................... ..327

32. B l m : Salsala-i Ceres ............................................332

33. B l m : mm'l - Kitab ............................................337

34. B I m: K u r ' a n ....................................................346

35. B 1 m : F r k a n .................................................. 352

36. B I m : T e v r a t .................................................. ..356

37. B I m : 2 e b u r ...................................................... 374

38. B I m: I n c i I .................................................. 384

39. B l m : Yce Hakk'n dnya semsna nzul ....... 393

40. B l m : Fatiha-i Kitab .......................................... 399

41. B I m : Kitab mestur .......................................... 412


15/777

( K N C C L T )

42. B l m : Refref-I l .................................................. 423

43. B l m : erir ve tac .................................................. 427

44. B l m : Kademeyn - na'leyn ...................................... 431

45. B I m : A r .......................................................... 435

46. B l m : K r s ! .......................................................... 439

47. B I m : Kalem-i al .............................................. 442

48. B I m : Levh- mahfuz .......................................... 444

49. B I m : Sidre-i miinteha ...................................... 451

50. B l m : Ruh'l-Kuds .............................. ............... 455

51. B l m : Ruh adl melek .......................................... 460

52. B I m : K a I b ...................................................... 476

53. B l m : Akl- evvel .................................................. 491

54. B I m : V e h m ...................................................... 499

55. B l m : H i m m e t .............................................. 510

56. B S m: F i k i r ...................................................... 519

57. B I m : H a y I ...................................................... 526

58. B I m : Suret i Mulammediye .................. ........... 541

59. B I ii m : N e f s ............................................... . 571

60. B l m : nsan~ Kmil .......................................... 60261. B l m : Kyamet almetleri .................................. 618

62. B l m : Semalar ve yerler ...................................... 652

63. B l m : Sair dinler ve ibadetler .............................. 710

Son Blm : badetlerimiz .................................................. 744

NSAN-l KML 15


16/777

'2 ^ -XS IA

'

' :v' - tf$. i'A V_ :js II I

H : -su \ :

.

.


17/777

II

G R M


18/777


19/777

G R

Allah ad ile kaim olan o yce zata: Hak ettii ekilde hamd ol-sun..

***

bu yce Allah: Zatnn hakkna ve hkmne gre: Her kemalde tecell eyledi..Cell beni noktasn, cemal harfleri noktasna yerletirdi..Hem de noksansz olarak..

***

Mabuda yaplan sena yolu ile, zatn vgsn duydu.. Naslduymasn ki: Hamd eden, hamd ve hamd edilen kendisidir...

5J>*V

bu yce Allah: Kaytsz artsz, mutlak varln hakikatidir..Hak ve halk ismi ile yad edilen msemmann kimlii ondadr..

* *

bu yce Allah: Bu zahir lemi, dem sureti zerine snrlad.,*

Kinat, kelimesinin; sznn ve lafznn manasdr..Bu benzeri olmayan esiz sanat eserlerinin suretlerine bir ruh

tur..***

Her aydnlkta, onun cemal yznn nuru parlar..Zat iin nasl gerekilrse.. O ekilde bir cemal sahibidir.. Her iyi

yi ve gzeli kapsamna alan bir kemale sahiptir..

***

ilk yaratla bir z ekirdek olan cevherlerin de, bu cevherlere

sonradan ilien arazlarn da hakik yzne bir varlk olan zattr..


20/777

Varln du, yokluun da kimEimi tar..

Babann da, oulun da bec't cndadtr..

* m

Sfatlar ile, cmle gzellikleri mulne atdu. Zat ile, cmlekemalleri znde toplad..

**v

Gzellikleri: Safha safha, sfatlar yanaklarnda kendini gsterir..

***

Zatndan gelen sesle: Kayyumiyet sfatna istikamet izdf..

*

Durum ki, yukarda anlatld gibi oldu; sessizler konutu:

O, kendilerinin ayndr..yilikler de ktlkler de ehadet getirdi: O, kendilerinin ssdr..

bu yce Allah: Saylrda bir oldu..Azameti ile: Ezellerin ve ebedlerin ferdiyetimi ald.. O kadar ki:Tenzih edilmekten yana mnezzehtir..

Temsilden, tebihten yana mukaddestir..Birliinde sayya gelmez; byktr..Byklne hudud izilemez; azizdir.,

**

Onun zerine, bir kemmiyet ls vurulup: Nekadar?.

Gibi bir soru vakas olamaz..

Onun iin, bir ekil ve bir keyfiyet de dnlemez. Nasl?.Denemez.. Bir yer tahayyl edip:

Nerede?


21/777

NSAN I KAML 21

S* dibmez..*4*

lim, onu ihatasna alamaz.. Gz, onu idrk edemez..*

Hayat, hayat varlnn zdr.. Nefesidir.. Nefsidir.. *

Zat, sfatlarn tesinde kaim olan varln ayndr..*

En ykseklerde, onun ncl grlr.. En altlarda, yine onunnderlii vardr..*

**

Evvellerin de, hirlerin de ayndr..

**

Yceliine yce kemal durumunu kabul eden bir varlktr..

** *

Sonsuz azametin menei odur..

*

Onun eyaya hayat verii: Varla ilim kayna oluudur.. Bilgi

merkezidir..

Onlar bilmesi: Her gizliyi ve aikreyi grp idrk mahallindeolmasdr.. ,

Onlar grmesi: Onlarn kelmn batan duymasdr..

Onun duymas ise., zatnn bir iktizasdr..Durum kil anlatld gibidir: Onlar nizama sokmas hakkdr..

***

Onun iradesi: Ak, parlak kelmnn merkezidir..

Kelm se: Kadir sfatnn meneidir..Onun bekas: Ademin yokluun batn durumlar ile., varln

zuhur hviyetidir..


22/777

Onun lhiyeti: Mabudun izzeti ile, ab.'din zilleti arasn birletirmektir..

**

hata edici sfat ile: Ferdiyet vasfn alds.. Ve bir oldu., tek oldu..

4=*

22 G R

Babas yoktur; olu yoktur; orta yoktur..

* *

Zatn, azamet ve kibriya sfat ile rtledi..Mecid ve baha gmleimi giydi..

*

bu yce Allah: Anlatlan vasflar icabdr ki: Her harekette,hareket edenle hareket etti.. Her sakin durann sknu ile sakin oldu.. Ama hlulsz..

Zatna ait her makamda, halkn her eidinde: stedii gibi zuhur eder..

Hak ve halk olarak her manada sfat ald..Zdlarn btn eidini zat ile cem etti..Btn sfatlar vahicliyet sfat ile mulne ald..

** *

Ycedir ALh.. hem de mukaddes.. zellikle kendilerine ihtiyaduyulan zevlerden ve ferdlerden..

Zira onun teklii, bunlara manidir..

** *

Onun ahadiyet, aynen kesretidir de..

Onun gizlilii, birleik izdivalar meyamnda saylr.. Hatta ay

ndr..Tenzih sergisi, tebih terkibinin kendisidir..Zatnda ycelii:


23/777

NSAN ! KML 23

zzet nianna sahib..Namnn kimliidir..

* **

Azametini, ilimler kavrayamaz..Cellinin zn, fehimler idrk edemez..

*

lim sahibi: Onu idrkten yana aczini itiraf ettk.Akl: Ulamas babndan onun bana dnd.. Hem de: Ondan

ayrlp blnmekten yana eli bo olarak..-*4>*

Gerekli olan vcub, gerekli olmayan cevaz dairesi!: Ak sylenen szlerde ve yaplan beyanlarn noktasndadr..

*

mkn hviyetinin bir yani: Gayeyi anlamak ve tam ehadet-

ghtadr.. Br de: Cevherin ve arazn zarfndadr..**

Ona dair hayat; Baz mahedelerin douu ile balar..Bitkiler olsun; canllar olsun.. O hayat eserinin inii ile, almet-

'eri belirir..** *

Bir denizdir ki: Ulv ruhaniyetler gelir.. Hem de, sultann yceckne.. eytann ve hevann dt baheye..

* 4*

man ve idrk nurunun boyad, irk ve kfr karanln yoksder.

*

Hda alnnn sabah, aknlk ve m gecesi; ezelin ve sonradan olmularn aynasdr.. Azabn ve nimetin parlak niandr..

** *

Yce Allah'n eyay kuatmas: Onlarn zat oluudur..


24/777

yle bir zat ki: Sfatlar onu kavramaktan yana gszdr..***

Evvellii iin, bir evvellik dnlemez..hiri iin de bir son dnlemez..Ezel bir kayyumdur..Ebed bakidir..

**

Bu varlkta: Bir zerre dahi kprdayamaz.. Ancak onun arzusu,

onun kuvvet ve onun kudreti ile kprdar., hareket eder., canlanr..r* -**

Olan ve olaca bilir.. in nnden ta, sonuna kadar..

***

ehadet ederim; Allah'tan baka ilh yoktur..

yle yce bir Allah'tr ki: Btn bu ibarelerden tededir., stn

dr.. Ksaca: O, bu ibarelerle anlatlamaz..Mnezzehtir.. Mukaddestir.. Onun varl: Ne sarih ifade, ne

de muammal iaretlerle anlatlabilir..

Burada: Ona delil olsun, diye yaplan her iareti: Onun hakika-tndan bir perdeyi asn diye yazdm.. Bu da, ancak temsil yollu oldu..

Hangi ibare ki: Ona vardrr, midiyle getirildi; nice nice onu

anlatmaktan uzaktr. Ona vardran asl yoldan alr.. Hem de sratle..Ve o: Zatn bildii gibidir.. Amma, nasl gerekli ise.. Nasl ikti

za ediyorsa..

Bizzat o: Her ynyle, kemal vasfn haizdir.. Hem de yeteri kadar.. Varlna nekadar kemal vasf gerekse o kadar..

*

Resulllah S.A. efendimiz iin de, ayn ehadetimi tekrar ederim..

Yce Allah'tan ona salt ve selm olsun..

24 G R


25/777

NSAN-! KAML 25

ylekisO, demolu ferdleri arasnda, yce Hakkn zatna davet edi

len ve vsl olan tek ferddir..Allah'n kuludur.. Kendimden nce gelen resullerin eriatn silip,

yeni bir eriatle gelen, Allah'n muazzam Resuldr..

Yeni bir eriatle gelmeyen, kendinden nce gelen resullerin yolunu izleyen nebiler arasnda da: Allah'n en ok keremine nail olan,Allahn bir nebisidir.. Zat iJin belli bir ridadr; perdedir.. Zatna dellet eden, stn bir niandr., almetidir.. Varlna kavumakta en

kdemli olandr.. Ona vardran yolun en salamdr..Sonra o:Hakkn zatna parlak bir aynadr..simlerin ve sfatlarn son derecede tecellisine bir zuhur yeri

olandr..

CEBERUT, nurlarnn bir geli yeridir.. (1)MELEKT, srlarna bir konak yeridir.. (2)

LHUT, hakikatlerinin topland bir merkezdir.. (3)NASUT, inceliklerinin bir kaynadr.. (4)Sonra odur:Cibril'ir) ruhu ile fleyen..Mikil'in srr ile ihsanlar yadran..

Azrail'in kahr ile yzp gezen..srafil'in toplamasna ynelen., ilk koan.... Ve odur:Sidrelere mnteha.. son yolcu., son yol ve., son yolculuk.... Ve isralar kkne refref olan odur..Hebann da, tabatn da, heyulas odur..luhiyet atlasnn felekidir..

(1) CEBERUT: Elm Talib-i Mekktye gre:Azamet lemidir.. Yani: sim ve sfatlar lemi..Fakat, ounluk u fikirdedir:

Orta lemdir.. Yani: Berzah.. Toplu olarak, btn jkri iinde durduu

lem..(2) MELEKUT : Ruhlara ve nefislere has olan gayb lemi..(3) LAHUT: Melekiyet.. Yani: Melekler lemi..(4) NASUT : nsaniyet.. Yani: Bu insanlk lemi..


26/777

26 G R

Rbubiyet vc burcunun bir mntkasdr..Ykseklik ve terakki vlmesinin semalardr..

lmin, dirayetin gneidir..Kemal halinin nihayetinde, mehtap sofasnn aydr., kameri

dir..Seilme ve hidayet yolunda, yn gsteren bir yldzdr..Dilek hararetinin ateidir..

Gayb ve ehadetin k: Grnen ve grnmeyen hayatn suyudur..

Rahmet ve rbubiyet nefesinde esen bir saba rzgrdr..

Zillet ve ubudiyet yerinin billur sakssdr.Seb-i mesannin sahibi, birinci ve ikinci derecedeki fyuzat ka

plarnn anahtarna sahiptir (1)

Cemal ve cell sfatlarnn bir iktizas olarak: Kemal sfatnnmazhardr..

** *

Ho manaya bir ayna, yce nama tecelligh;

Tatl bir kaynaktr, kemal makamnda cilvegh..

Gzellik semasnn kutbu, orann gnei;

Hi de snmez o olduka doua bir karargh..

Tmden kemal, bir hardaldan ibaret ona gre;

Ki dalta onun gzellii bir nazargh..

**

Ona salt ve selm..Hallerinde yerine kaim olan ashabna da, line de salt ve se

lm.. Kald ki: Bunlar, Resulllah S.A. efendimizin, szlerinde ve ilerinde nbet makamna kaim olan vekil oldular..

***

ehadetimi tekrarlarm:

fi) Bu cmlelerin, tafsilat: E serin YRM BRNC BLMNN son ks-

mmdadr..


27/777

NSAN ! k a m i l 27

Kur'an Allah kelmdr.. Onun kapsamna giren manalar da

haktr..

Onu: Ruh-u emin olan Cebrail, nebilerin ve Resullerin sonuncusuolan en byk Peygamberin kalbine indirmitir..*

* *

Tekrar ehadet ederim ki:Peygamberler haktr.. Onlara gelen kitaplar dorudur..Btn bunlara iman etmek kesin olarak vaciptir..Kabir, berzah, czab olacaktr..Kyamet de gelecektir; ki ona, phe yoktur.. Ve Allah: Kabirde-

kileri dfriltecektir..***

Tekrar ehadet ederim ki:Cennet haktr..Cehennem haktr..

Srat haktr..Neir gnnn hesab haktr..

Tekrar ehedet ederim ki:Allah hayr da, erri de diler..Krmak ve zorlamak, onun eli ile olur..Hayr: Onun dilei, kudreti, rzas ve hkm ile olur.er: Onun dilei, kudreti, hkm ile olur; ama buna rzas yok

tur..

yilik: Allah'n kuvveti ve hidayeti ile olur..Ktlk: Onun hkm iledir.. Kulun umluu ve azgnl sebebiile gelir.. Edeb icab u manaya dikkat:

Sana br iyilik gelirse.. Allah'tandr.. Br ktlk sabet ederse.. nefsindendir..

De ki: Hepsi Allah'tan,. (4/79)

Vcud ondan balad ve., omri olduundan yine ona dnecektir..

*

Besmeleyi ektik.. Allah'a hamde ettik.. Resulllah'a salt ve se-am getirdik.. ehadet de getirdik..


28/777

imdi G R ksmnda anlatacamz mevzua girebiliriz..**

imdi iyi dinle;nsann kemal derecesine erip ergin bir kimse olmas; Allah'

bilmesine bal olduuna gre..Keza insann fazileti: Cinsi izinde, onun kapsad manadan ka

zanc kaderince olacana gre..Evet. byle olacana gre: Marifet duygularnn elde edilmesi

gerekir..

Tahkik sonunda elde edilecei kesin olan marifet duygularnagelince: lh bir ilhama ve onun verecei baarya baldr..Fakat., fakat., oras bir baka blgedir ki, manasn u yet-i

kerimenin derinliinde bulur: Fmniyer telkin eden, saygdeer bir yerdir.. nsanlar, onun

evresinden uzaLstmhr., (29/68)

Amma neyle?.Evet; neyle uzaklatrlr?. ununla: Bir sr engeller ve oyalay-

c eylerle..Sonra orann hali yerleri, sahilleri: Bir s. kaya ve kaydrma-

alarla doludur..Denizlerine gelince: Helak ve boulmacalarla doludur,.Bu arada onun yolu; nce bir kldan daha incedir.. Keskinliine

gelince: Keskin bir kltan da keskindir..Durum anlatld gibi olunca: Yolcunun byle bir yolda yrye

bilmesi.. ama tam olarak., drst bir ekilde mknsz gibidir..** *

Durum yukarda arz edildii gibi olunca, ister istemez sorula

cak: Pekl.. O halde bu yola nasl girilecek?. Nasl yrnecek?..

Ve dneceksiniz deil mi?.. Nitekim ben de dndm..Dndm ve bir kitap yazdm..

** *

yle bir kitap ki: Hakikat gnei gibi parlak..Ak, belli br ileme tabi tutulan ve tam bir tetkik mahsul..

** *

28 G R


29/777

NSAN-I k m i l 29

Bu eserden beklenen odur ki:Salk iin, en yce refikine ileten ola.. Ama, ince, dnceli, na

zik, kibar arkada gibi..*4i *

Emelim o ki: Bu kitap, bu yollar taleb edenler iin, efkatli birkarde gibi olacaktr..

Evet., byle olmas icab eder ki: Issz vahalarda, kimsesiz kald zaman, onunla nsiyet edebile..

Onun gizii talimgahna gire, ban onun sinesine yaslayp kala.Onun irfan duygusu alayan aydnl ile, snk kesini, bilin

meyen karanlklarn aydnlatmaya baka..Bu iin baka aresi yoktur..

*

Sebebine gelince: Artk mridlerin kalb semalarndaki cezbe

gneleri kalmad..

Yolcularn felek semalarnda, mehtap safalar getiren mehtapsafas getiren dolunay kalmad..

Bu yolu kasd edenlerin himmet balarndaki azimet yldzlarbatt..

te., anlatlan manalarn bir icabdr ki: O lemin denizinde yzenlerin kurtulma midi azald.. Onun sahillerinde gezenler iin de,necat midi pek kalmad..

Neden byledir? Hepsi nasl anlatlsn?. Anlailamaz; zira:

Anlatlanlar dnda menziller var ycesine;nemlileri: Sarmtr dehetler bycesine..Kllar var ki, beyaz beyaz yeil yeil;Mzraklar sanki zulm yklenmitir glcesine..

*

bu halet iinde kitab tamamladm: Ak biir keif zerine..Ve., ondck meseleleri glendirdim: Salam kaynaktan gelen

haberlerle..


30/777

Ve ona bir isim verdim; EL-NSAN'L-KMk. F MARFE-TL-EVAHRVEL-EVAL. -EVVELLER VE AHRLER BLMEKTE

NSAN I KML-..** >

Bu eseri yazarken ve yazdktan sonra, baz haller geirdim ki:Onlar da burada anlatmak isterim..

Bu eserin telifine baladm.. Baz beyanlar ve tarifler yapyordum..

Bunlar yaparken, hatrma gelen u oldu: Bu ii brakaym..Bunlar birer tahkik gerektiren meseleler olmas hasebiyle, sayg gstermek istedim.. Tetkik sonunda, bana ihsan edilenin yaymn azaltmak diledim..

bu dnce iledir ki: Eseri paralamak istedim. Btn gayretimi bu yola verdim..

Baladm onu darmadan etmeye.. Stn blmlerin dattm.

Bu bahsi kapadm..

Birbirinden ayrdm; pare pare ettim.. Hi bir ie yaramaz halegetirdim..

***

Bundan sonradr ki: Onun gnei batt; gitti.. Onun gzel yz

ne hicap perdesi ekildi..Unutulup giden bir ey oldu.. Yaramaz., hi bir ie yaramaz

saydm..

** *

Bir zaman sonra, iin rengi deiti.. Bir hayr olarak ortaya k

t..Byle yazlp dururken br hayr oluu meydana kt..u yet-i kerimeyi okudum: nsan zerine yle bir zaman geti ki: O zamanda o, anlan

bir ey deildi.. (76/1)

Sanki yoktur hacuan ile safa aras;

Ne mekkecle yolda ne seyir safas..** *

30 G R


31/777

MSAN-I KAML 31

te, btn bu istihalelerden, deien hallerden sonra.. Cenab-Hak bana, bu eserin aklanmas emrini verdi..

Aktan anlatlmas gereken blmleri ile, kapal ifade edilmesi gereken ksmlar aydnlatt..Ayrca umum bir fayda salayaca ynnden vaadde de bu

lundu..

***

Aldm emirlerle vaadler, uyulmas icab eden eittendi.. Busebepledir ki;

. Ba stne..Deyip eserin, yeni ekli T'.Je telifine hemen baladm..Anlatt ekilde de, Cenab- Hakka tevekkl eyledim..

***

Evet.. te ben; Onun ezel olan kocaman kadehi ile iirmekte

yim.. Ama, ALM ismi ksesine dalp dalp karaktan..Ama kimlere?, haliyle herkese deil.. man ve teslim ehli olup,

bu arab meye ve sindirmeye gl olanlara..Bu, yle bir araptr ki: kram sahibi olan candan gelir; emilir-

cesne de ilir..Bu, yle bir araptr ki: Yoku da, var da sarho eder..

Bir gemi ki, brakt gnei, karanlk geceyi;SHA belirdi sabah aydnland z bilmeceyi.. (1)

Soyun bu vasflardan latif bir emaile brn;

Ama mull bil, zamandaki ince kesmeceyi..

Kadehten geersen taa, yce menbana kadar;

Dnersin dndke zaman, renirsin zemzemceyi..

Ve, niceleri baland kald ssl atksnda;

Balar Allah'n mlkdr emr gsterir en yceyi..

(1) SHA: Semada Uiik bir yldzdr.. Grlmesi zor olup bazlar, ou- la ffrne glerini denerler..


32/777

32 G R

Nice fakir vardr ki, sz kendini kul eyledi;Balad varda yokken, rendi ilerlemece'/*..

Nice cahi! vardr ki, kokular onlara vard;

Ve., haber verdiler hem blisceyi hem demceyi..

Nice susanlar vardr ki, dinledim haberlerini;Arta izzet ikram grdler ondan ycelmeceyi..

t

Onun kadehinin gzne bir kez nazar eylesen;Yapmazsn artk bilmediine srme ekmeceyi..

Bu bir nur gne saylr belki de gece zulmeti;Bir yce hayrettir ki, renirsin ekimeceyi..

Bir nurdur ama ona gz yok, ona bir k da yok;Bir gzel var, yz yok, yz vardr neyler plmeceyi..

Bir burun var koku yok ve bir kokudur ki yaylmaz;Bir arap.. Yok barda ve bulmu mhrienmeceyi..

Ey yaknlar, tutunuz onun yce kadehlerinden;

Emniyet emelleridir ycel gr bymeceyi..

Allah iin, yce an hakkna ihmal etmeyin;

Ne tad.. onu brakan grr nedamet etmeceyi..

N'olurdu ondan tad alanlar kardeim olsalard;Selmm onlara., selm bilir teslim etmeceyi..

***

GR ksm burada tamamland.. Bundan sonras MUKADDME

olacaktr.


33/777

M U K A D D M E


34/777

p'jrr^k-' :

'km


35/777

M U K A D D M E

Rahman ve Rahim olan Allah'n ad ile balarm..Hamd: Tek olan Allah'a mahsustur..Salt ve selm: Kendisinden sonra bir peygamber gelmeyecek

olan byk Resule..Bu eserin meydana gelmesinden beklenen: Cenab- Hakkn ma

rifeti olduuna gre: Bize den, mukaddes ve yce olan Cenab-

Hak zerine konumak olacaktr..Ama, nce onun isimleri ynnden gideceiz.. nk: Ona

delil olan isimleridir..Daha sonra, vasflar cihetine yneleceiz.. nk: Zat- lhi

nin kemal derecesi eitleri oradadr..

Kald ki: Cenab- Hakka has mahallerde, ilk zhir olan sfatlardr. Zuhurlarda, sfattan sonra, ancak zat gelir..

Bu itibarla: Mertebe cihetinden; sfatlar, isimlerden daha yksektir..

Zat zerine sarf edeceimiz kelm: Esma ve sfatlardan sonraya brakacaz..

**

Haliyle bu blmdeki konumamz, bu leme has oian ibarele

rin tahamml kadar olacaktr..

Durum byle olunca: Konumalarda, sofiyenin kullanmakta olduu kelm derecesine inmemiz gerekli olacaktr..

***

Bu arada baz aklamalar da yapacaz.. Haliyle: Lzumlu olduu ve ihtiya duyulduu yerlerde.. Ta ki: Bakp okuyana kolay anlama durumu hsl ola..

* t

Baz srlara kar da ayaktracaz.. Ki onlar, ilmi: Kitaba yer

letiren zatn yazmad meeleler olacaktr..


36/777

36 M U K A D D M E

K onGr: Yce Hakk bilip anlama le ilgili ilerdir.. Mlk ve me-lekt lemini anlamaya yarayan mevzulardr..

** *

Btn bunlar anlatmaya alacaz.. Ama: Mevcud olan iaretli ifadelerle.. Bal remizleri, nkteleri ancak bu yoldan bileceiz..

Bu arada izleyeceimiz yol: Saklamakla, amak aras bir ifadetarz olacaktr..

Bu haller iinde bir tercman olacaz ki: Bazan ykp datmak,bazan da yapp onarmak durumu meydana kacaktr..

Ta ki: Dnme gcn kendinde bulan, tam manas ile dnebilsin..

id

Anlatlan manalar arasnda yleleri vardr ki: Ancak kapal birifade, ya da geni manal bir aretle anlatlabilir..

Byle anlatlmas gereken bir ey: Eer a*k bir ekilde anlatlacak olursa., zihin kayar.. Esas mahallinden ayrlr; baka br yne

gider.Bu ise., beklenen hslat getirmez., yle ki: Aranann bulun

mas imknsz hale gelir..Bu durum: nce bir itir.. oukez, vukubulur..Bu manay, Nuh'un gemisi anlatlrken geen u yet-i ke

rime ile, daha iyi anlatabiliriz: Onu, levhalar ve ivilerle yaplma ykledik.*(54/13)

Grlyor ki: Burada, gemiden sz edilmiyor.. Ve o, Nuh'u yk

lenen, aslnda: Levhalarla, ivilerle yaplan deildir.. O halde neyle?.. dn..

Byle olsayd: Levhalarla, ivilerle yaplan gemiye ykledik..eklnde bir ifada tarz tercih edilirdi..

***

unu da bildirmem gerekir ki: Bu kitaba, Kur'an ve ResulllahS.A. efendimizin snneti ile teyid edilmeyen hi bir eyi almadm..

, anlatld gibi olunca; bu esere bakp okuyandan bir dileim var: ayet Kur'an- Kerim, veya hadis-i erif dnda bir szm


37/777

NSAN-! KAML 37

grrse., onunla amel etmeyi braksn.. Ve, o szn, benim kasdm ol

madna, yet-i kerime ve hadis-i erifin mana maefhumu iinde

olduuna inanp teslim olsun; inkr etmesin..Taa, Allah- Tal, o mana yolunda kendisine bir kap ancayakadar..

***

Burada inkr yoluna sapmamann ve teslim olmann faydas udur: O anlamad eyi anlama bereketinden mahrum kalmaz.. imdianlayamadn, belki de az zaman sonra anlar..

Sebebine gelince: Bizim bu bilgilerimizden bir eyi inkr edenkimse, onun asln bilmekten yana mahrum kalr..

bu mahrumiyeti ise: nkr devam ettii sre srer.. Daha teyegeemez..

Baka yolu yoktur..Sonra, onun vuslat tad: Bu inkr sebebi ile, ondan kesin olarak

Tamamen gider.. Hem de: lk inkr annda..O kadar ki: Onun iin, artk iman ve teslim babnda baka bir

yol da kalmaz.. ***

Burada nemli br hususu aklamak isterim..Bilesin ki: Hangi ilim olursa olsun; onu, yet ve hadis ieyid etmi

yorsa.. o, bir dallettir..Belki de, hi bir ey deildir..Belki de, yle bir ey yoktur..

Ancak bu durum: Senin o manay deerlendiren, yet ve hadisibulamadn iin meydana gelmez..

Hemer her ilmin: Kendi znde, yet ve hadisle teyid edilmi olmas bir gerdektir.. Ancak, seni o ilmi anlamaktan alkoyan, istidadnn azldr*. Bu halin, o ilmi anlamana engel olur..

O ilmi, kendi gcnle almaya, onunla nimetlenmeye kalkarsn..Ne var ki, byle bir eye: Asla, gcn yetmeyecektir..

Bu halini anlamadn iin, sanrsn ki: O lm konu, yet ve hadise aykrdr..

imdi sana bir tavsiye:


38/777

33 M U K A D D M E

Byle bir halle karlarsan, teslim bayran ekmelisin., asla,inkr yoluna sapmamalsn..

** *

Taa, yce Allah elinden tutup seni, o ilmi anlay makamna -karncaya kadar..

Zira bu ilim: Bir varidattr.. Gelitir.. Ama: Sence yaplan bir eyolmadan..

T* *

Sana faydal olaca cihetiyle, aada anlatlanlar iyi dinle...

Zira bu anlatlanlar, ilmin geli yollarn gsterecektir..Sana gelecek lm varidat, u ynn dnda deildir..

BRNC YN:

Bu, bir mklemedir.. Karlkl konuma, manasna..Bu, senin kalbine gelir.. Fakat, Rabban ve melek br ihtarla..

lh bir an ile.. Ondan gelen bir tahrikle..Byle bir halin reddine, yollar kapaldr.. Keza inkr da im

knszdr..nk Cenc- Hakkn, kullar ile konumas, onlara yapt ih

barlar zatna has bir ekilde kcbul edilmek zorundadr.. Byle bir halidef etmeye, kabul etmemeye, hi bir yaratlmn gc yetmez., amahi bir zaman..

Ancak, zihne gelen her kelm bu manaya almamak veya:

Bu, Allah kelmdr..Dememek iin, almetlerini iaretlerini bilmek icab eder..O almetler bildikten sonra: Duyan, mecbur bir ekilde anlar

V:

Bu yce Allah'n kelamdr..Der..

Mesel: O kelm duyan, her yan le duyar.. Tepeden trnaa

kadar.. Hi bir ekilde o duyduunu belli bir yne balayamaz..Bir ynden duyup, dier ynelen duymamak olmaz..Tek ynden duyulursa., onun, Allah kelm olmas imknsz

olur.. nk o: Bir yne mahsus oluyor; baka yne geemiyor..


39/777

NSAN-! KAML 39

Grmyor musun: Musg a.s. kendisine gelen hitab aatan dinledi.. aac dinlemedi.. O sesi hi bir yne balamad.. Aaca dabalamad.. nk aa bir cihettir.. Yndr..

Evet.. Rabban ihtarn durumu budur..

***

Melek ihtara gelince.. Kabul ynnden Rabban olana yakn

dr..Birincisi kadar kuvvete haiz deildir.. Ancak, kabul edilmesi iti

bar ynnden zarurdir..Bu srf Cenab- Hak'la mkleme deildir.. Demek oluyor ki:

Varidat yolundan, Cenab- Hakla vastasz bir konuma deildir..Buna, yce Hakkn tecellileri da karr..zetleyelim: Her ne zaman ki, Cenab- Hakkn nurlarndan bir

krnt kula tecelli oldu.. Kul: lk anda bir ili'm sahibi olur.. Anlar ki:O bildii, Cenab- Hakkn bir nurudur..

**

Bu tecelliler deimez.. Zata ait oluu, sfata ait oluu, bilgiye

ait oluu hi bir ey deitirmez. Hatta, ayn oluu bile ayr bir manatamaz..

Hepsi odur..

Durum byle olunca: Her ne zaman sana bir tecelli gelirse.. Vesen de: Onu ilk anda Cenab- Hakkn nuru bilirsen., amma sfatnnnuru, amma zatnn nuru.. te tecelli odur..

Anla..Zira bu yle bir ummandr ki, sahili yoktur..

***

Anlatlan makamn altnda bir de ilham vardr.. Bunun durumunu da biraz aklamak icab eder..

lham, daha ziyade iin banda olanlar iindir..Br mptedinJn, henz iin banda olann ilhamla amel etmesi,

ancak yet veya hadise dayandktan sonra olur..yet ve hadiste ahitleri bulunursa.. lh br ilham vasfn alr..

yet ve hadiste onu teyid eden bir mana olmad takdirde: nkr etmeden durmak, beklemek lzmdr.. Daha nce de izah edildi-dii gibi..


40/777

40 M U K A D D M E

Burada, durmann faydas: eytan bir ey olup olmadn

tam olarak tesbit edebilmektir..yle ya: eytan mptedi olann, henz iin banda durann kalbine bir ey atar ve onun ilham olduunu anlatmaya alr..

Durup dnmek gerekir ki: Byle bir ey olup olmad sezile..Bu arada tam ve katksz bir ynelile, Allah- Tal'ya ynel

mek icab eder..Usulne edebine, erknna gre, ona tutunmak gerekir..Taki: O yet ve hadisle teyid edilemeyenin ne olduunu Cenab-

Hak kendisine bildire..***

KNC YN :

lim aln, bij yndeki durumuna gelince..Bu da, ehl-i snnet ve onlara mensub olanlarn dilinden dklen

ilimdir..

Bu eitten bir ilmin de, yet ve hadiste ahidini ve delilini bulursan; ondan murad ne ise, odur.. Daha tesini aramamak icabeder.. Ters bir durum meydana kt takdirde kendini ondan ek

men gerek..

O beyan edilen eye mutlaka iman etmesi imknsz olanlar arasna gir. Zaten baka trl de olmaz.. Sebebi de: Akl nurunun, imannuruna galebe alm olmasdr..

Burada da, izleyecein yol: lham meselesinde izleyecein yol

dur..

Durup beklemekle, teslim olmak aras bir yola gir..*

**

NC YN:

Bu derecedeki ilim, mutlak bir ilimdir.. Belli bir ciheti ve belli,

sabit bir durumu yoktur..


41/777

INSAINI-1 KAML 41

Hem kabul edilebilir; hem de kabul edilmez.. lle de kabul edilecek diye bir zorlama yoktur.. Kabul etmemek de byle..

bu ekilde gelen ilim eidi: Mezhep d kalan, bidat ehli arasna katlan kimselerden sadir olan ilimdir..

Aslnda, bu eitten ilimler: Atlmtr. Makbul saylmazlar..Ancak: Zirek, keskin akll bir kimse, kesin olarak, btn e

idi ile onlar inkr etmez.. Ama, her eidi ile..

O, eit ilimlerin: Kitap ve snnete uyan ksmn kabul eder; kitap ve snnete uymayan ksmn da reddeder.. Ama her eidi ile..

Onlarn da, hemen heps kble ehli saylr.. Aralarnda, ittifakhalinde belirtilen meseleler azdr.. ster Kur'an'dan olsun; isterse hadisten.. Onlar, br yn ile kabul edilir; bir yn ile de kabul edilmez.. Hemen hepsi, ayn ynde gider..

M>

Onlarn ihtilaflarna konu olan meseleler, karlkldr.. Bir manay bazan ikinci bir mana gibi gstermeye benzer.. Bu eitten me

seleler, yetlerde de gelir; hadislerde de..Bunlardan bir tanesi, HDAYET iidir ki, u yet-i kerimelerle tes-

bit edilir:

Sen sevdiini HDAYET'e erdiremezsin.. Lkin Allah diledi-

ini HDAYETE erdirir.. (28/56)

Gerekten sen: Doru yola HDAYET edersin.. (43/52)

Grlyor ki, bu yet-i kerimelerde, HDAYET iki ekilde anlat

lyor..Onlardaki fikir eidi de bundan douyor..Bir tanes de:

NCE YARATTI..

Meselesidir.. Bunlar da u hadis-i eriflerin manalarnda g

rlr: Allah akl nce yaratt..

Allah kalemi nce yaratt..

Ya Cabir, Allah nce Peygamberinin nurunu yaratt..


42/777

bu hadis-i erifler de, ayr ayr dncelere, HDAYET meselesigibi yol ayor..

**

Btn dnceler bir yana; biz kendi dncemize bir yn vermeliyiz. Hi birini, inkr etmeden, en gzel ekle brndrmeliyiz..Eksizste, tam ve umuma yarar bir ekilde..

i bu adan ele aldmz zaman, anlattmz gibi umuma yarar bir mana olurca., kabul ederiz.. Ama, brn de reddetmeyiz..

HDAYET iin, iimize yarayan u fikir vardr:

Resulllah S.A. efendimizin elinde olmad anlatlan HDAYET, ancak Allah'n zatna olan HDAYET'tir..

Resulllah S.A. efendimizin elinde olan HDAYET'e gelince, buda Cenab- Hakka ulatran yola HDAYET'tir..

Yukarda anlatlan hads-i erif iin ise., u mana verilmitir:

Bunlardan tek ey murad edilmitir.. Ancak, nisbet edildiklerimakama gre, ayr ayr saylmtr.

Tpk mira iindeki: ESVED, LAM, BRAK gibi.. Bunlarn de birdir ve adi: HBR'dir..

***

Btn bu anlatlanlar, bir mesele idi.. Ve, bunlar bu MUKADDME ile sana sunuyorum..

Hemen hepsini: Seni, mahcuplarn dt vartadan karmakiin yazdm..

Demek istiyorum ki: ok yzler arasndan syrlp tek yz grebilesin....Ve bu kitapta benim dilimden dklen, yce Allah'n yrttk

lerine marifet hali ile eresin.. -..Ve bylece.. Hak erleri derecesine karsn..

kasn., kasn ki: Bundan sonra, anlatlacaklar rahatlkla din-leyesin.. Hele, ARET olarak aada anlatlanlar.

Ve., anlayasm.***

* 2 M U K A D D M E


43/777

INSAN-I KAML 43

te, o iaretlerden fc>iri.. Dinle, ama, itirazsz.. Anladn kabullen.. Kalanan da, sonraya brak..

Tam anlayabilmek iin, znde bir zemin hazrla..te, anlatmaya balyorum:Gemile, gelecekle balants olmayan bir vakt iinde, Cenab-

Hakkn huzurunda olduk.. arkn:

- O A R B m

Vasfn alan vel zatlarndan biri ile..Samediyet rts ile rtnmt..Ahadiyet izarna sarnmt..Cell perdesine brnmt..Gzellik ve cemal tacn da giymiti..Kemal dili i'le selmlatk.. O hal o kadar gzeldi ki..

Selmna, merhabasna karlk verdiim zaman: Onun meh

tap safal bedrinin stnden rts kayp gitti..

Onu bir rnek ve bir nmune gibi grdm. Evet, yle mahede

ettim.Bir varlkt; ama hkm idi.. Hkm idi; ama herey? znde oku

nan bir kitap fihristi gibi idi.. Her ey znde bulunan dersler man*zumesiydi..

Gl olarak bir farz yoldan girdik iin iine.. Haliyle onunla..Zira bakas yoktu arada..

Bu arada zimmet gitti; bor klelii kalmad., kalkt..

Bu sefer onun itibar ibresini, kendi lmde buldum.. Onun iininciler dizer gibi bir nazm dizdim..

Ve., ilk anda benden: Herhangi bir eye muhta olma balar zlp gitti.. O halimi: u an, mefhumunun inkisar sopas ile yararlhale getirdim..

Bylece, ayar saltanatm tam oldu.. Tam lsn buldu.. te o

zaman: Arn Rabb bu evde oldu..

ktidar krssn kurdum.. Onu da, itibar terazisine oturttum..te o zaman: Olduumu, olacam, halimi ve gelecek zama

nm ibretle grdm..


44/777

44 M U K A D D M E

Ama, anlattm yceliklerin usulnce.. O kanunlara gre..

te benim yolum., halim., durumum., edebim..***

Ben bu halimi hayli gizledim.. Ama nekadar gizleyebilirdim

ki?..

Sonunda; Okkalar, kilolar, batmanlar bitt.. Tartacak bir ar

lk ls kalmad.. te., bu zamana kadar gizleyebildim..

Artk onun arln tartabilecek bir dirhem kalmad.. Onu tar

tacak bir kar arlk blunmad..

Dndm, tandm: Arlk zaferimi, tetkikte, incelemede buldum.. Ama onu: Tahkik ayar le de perkittim.. glendirdim.. Sala

ma erdirdim..Sonra ellerimi kna ile boyadm.. Gzm uyur uyank bir halle

de srmeledim..te o zaman: Gzm, esastan tam olarak atm.. Kilitleri kr

dm..Ve., o zaman bana:

Nerede?..

Diye hitab etti.. Ben de:

Arada..

eklnde bir lisanla cevap verdim..

bu halden sonradr ki: Aadaki beytleri dile getirdim.. Ve

onu Nefy ile isbat, yokla var aras bir dizi ekline soktum:

Bence gerek olan o: Yok oldu birdenbire:

Mademki varlk, tehir edeniyim habire..

Hayal onu, taa uzaktan grd gerekten:

Kudret olarak varlk iktidarna gre..

Sen olamazsn kurulan bir duvardan baka;

Haznelerin var o haznedar olduu sre..

Ben ite u duvarm o dahi onun iin;

Gizli haznedir bilirim grdme gre..


45/777

Ve sen onu ellinde br kalp olarak fut;

O, onun iin bir ruhtur, ibretine gre..

Allah gzelliini artrsn, zira oldu;Yce ilhn cemali mehur olduu sre..

Parlaklkta senden baka kaim olan yoktur;

i anla ki, suretlerini seyrin sre..

*

Yukardaki inci dizisi halindeki nazmlar duyduktan sonra, ha

limlehallendi.. Heyecan dalgamdaki mehtab devre balad..

Sonra., evet sonra., u nazm beyitlleri sralad.. Ama hi bir e

yi ifa etmeden.. Ama ne gzel ifa etti.. Haliyle ehline..

Sakl gzellikler dizisi rtler de kendinden;

Ylan sran, sihri dahi grclerden..

Sarholarda tadp arap bir ho surete brnd;Sarholarla ayan oldu grnd perdelerinden..

Mehtap onun hayaline girdi tamam olup ald;

Ondaki huylardan her neki bulunmaz gibilerden..

Atllar merkezinde knac naklarn grd;

Onu yazmay istedi balad sa tellerinden..

Kayserin tacn giydi tebaasna uyaraktan;Orann mlknde saltanat ald evrelerinden..

Sonra, tmden halkn mlkiyetine de sahip kt;

Ne varsa yeil beyazlardan, krmz bitkilerden..

Onu saylan tm gzellikler sahibi bildike;

mir'in bildii Leyl'dakine benzeyenlerden..

Onun znde sakl duran azizlik hepten kt; gzelliidir neki var belli gzelliklerden..

**

m S A m KAML 45


46/777

4 3 M U K A D D M E

Onun yukardaki tatl hitabn dinledim; iindeki kurtulu fadeeden manay da anladm..

te o andadr ki, olan ve olacak oldu; bunun zer'ne de yemin

ettim..Bu yemin zerine ahdine vefa gsterdi, dnmedi; bozmad..

Yeni libasna brnd; eskilerinden soyundu..

Ve., ufuklarda cemalini gstermeye balad..

Artk onlardan hi bir ey, onun iin olmad. Ne ne iin olabi

lirdi. kilik mi vard ki: Bir ey, bir ey iin olsun..Sonra.. Akllarn ve dncelerin uzak grd her neki var;

hepsi onun bir beyan, aklamas babnda zuhura geldi..

Srlar ve ruhlar onun can evine yaklatrd..

Bir bereket geld ki: Onun kuatmas iin dehetler sat..Artk olduu yerde soyundu. Bir nokta zerinde mekn tuttu..

Sonra, kuatma, sarma emberini uzattka uzatt..

Evet, bunlar yapt.. Taki, hicab rtsn kaldra....Ve aktan aa bana hitab ede..

Beklenen hitabn yapt.. Nzul eyledi., bana hitabn sonra yap

t..Ama kim?, kendisi ile bulunduum zat..

ark gariblerinden biri..Demitim ya.. te o.. Amma zhirde o.. Batnda anlattm va

sflarn sahibi..Allah ona rahmet eyleye..

yle syledi:

Var veya yok, nefyedilen veya baki kalan benim;

Hissedilen, vehmedilen, ylan ve efsuncu benim..

Benim balanan ve zlen, iilen hem de saki;

Hazine, fakir de benim; hallakm halkm da benim..

Kadehlerimle ime. zira onda tiryak zehrim var;

Baka arama onu balamtr balarm benim..


47/777

NSAN-I KAML 47

Beni zimmetlerle koruma, dahi ahdimi bozma;

Varlm sabit klma, yok da grme baki benim..

Ne bana bir yabanc, ne de bana uzanan gz yap;Her neyi ki aynm; yaptn; evklerim kaybettin benim..

Beni grdklerinde ol, dolu kadehlerimden i;

zme kua belimden, giyme zd elbisem benim..

De: uyum, u deilim vasflarmla huylarmla;

Ben, souum, ama u kalb yanar ateimle benim..

Susuzluk benimledir, ama ceyhunda bomam da var;Yk aynmdir ama hi bir yk yoktur boynumda benim..

Ardan ar ekimi hafiflettim hava sakim;

Hayvanat halim anlatr, evkim enliimdir benim..

O, kanatlarla bir kutur, boyunlarla bir devedir;

Ama ne devedir ne ku., geen iaretim benim..

Ne gz var, ne de grmek gerek uzanan bir srrmdr;Ne ecel var ne mr, ne de fanim var, bakim bt nim..

***

Yukarda geen iirde bir:

~ O..

Var ki, bu;

- HU..Manasna gelir..

Bu nedir, imdi onun zerinde duracaz..

O: Bir cevherdir.. Mahiyettir.. eitli ynleri olan, zhirde hi bir

belli yn izilmeyen z varlktr..

bu varln kendisine ekli iki arz vardr..

Madd bir tabirle: Kendisine gelen.. Ya da: Kendisinde bulunan.,

iki hal....Ve ikinci bir mana..O; Bir zattr., zn de zdr.. Bunun da iki vasf vardr ki..


48/777

48 M U K A D D M E

aada bu manalar i ie anlatlacaktr.. Bulup karmaya baklmal..

Biraz tafsile geelim..Yukarda bahsi geen cevherin kimlii: ,

a) limdir.. Bilgidir..b) Gtr.. Kuvvettir.. Veya, gler ve kuvvetler.. Bizde-

ki eitli kuvvetler, manasna da gelebilir..Belki de: Alim ve hakimdir.. Bizzat bilen, bizzat hkim bir ekil

de hkmn verip sahip olandr..

Anlatlan iki vasf, Allah'n yce varlndan ki sfattr ki: Kuv- *veler szgecinden szlr gelir..

Yani: Duygularn inbiinden.. Fakat, o gelenleri kuvvelerden,

kuvveleri de onlardan ayrmak mmkn deildir..

Ayrca burada KUVAYI: Nebat, hayvan nefis, insan nefis eklinde almak da mmkndr.. Bunlarn madd tabiri: l bir sa aya

gibidir..

te., meydana kan ilim ve hikmet bu l kuvvet eklinde kar..

* '**

nce ilim olarak akp gelen duygulara parmak basalm..Bunun hakimiyeti: Basit madde olarak grnenin, te bir ka

dar nisbetini hkm altna almasdr..

Bu manay kendi zn anlatabilmek iin u iki cmleyi sarf edebilirsin:a) Madde asildir; kuvveler de paralar..

b) Kuvveler bir yerdir; ilim de ekilen bir ekindir..

* *

Tekrar ilim ve kuvvelere dnelim..

Burada ilmi iki ynl ele almak kabildFr.. yleki:

a) Kavl ilim.. Szde bilgi..b) Amel ilim.. te bilgi..

Szdeki, yani: Szle gelen ilim, bir nmuneden ve bir rnekten


49/777

NSAN I KML 49

ibarettir ki: Bu rnei, senin, zdl eylerden bir araya gelen eklindebulabiliriz..

ibu hal, senin esas benliinde sakl bir enlikten, sakl grnen

varlndan soyunup arnmtr..teki bilgiye gelelim.. Bu snrsz bir hikmet kaynadr ki: Ha

kim bir kimse, ilmi ile faydalanmay, o yoldan salar..

Ve br sultan : Verdii hkmlerde, artc ileri baarma de

recesine o yoldan ular..

***

imdi, KUVA olarak adlandrlan duygulara gelelim.. Onun blmlerini anlatalm..

bu KUVA da ilim gibi iki ksma ayrlr:a) Cmel kuva.. Toplu, blnmez olan duygular.. Ya da,

gler... Tek kelime ile *. Kuva, gtr..b) Tafsil kuva.. Yaygn dank duygular.. Kuvvetler, ya da

gler.. Grnrde byle..

Birinci derecede geen KUVA iin: Mizacn bozuk olmamas, ta-kib edilen usuln tam olmas arttr.. zellikle, burada istidad nem

lidir..

Zira, tabiatnda deiiklik olan, acy tatl; ya da, tatly ac sa

nabilir.. Yanl yola sapar. Bozuk usul takib eden d~* ayn ekilde ya

nlabilir..

Kald ki bir iin shhatli ve salam olmas iin, gelen naklin sa

lam olmas arttr. Kemalli, olgun ve yeterli durum ancak bu yoldan

elde edilir..

kinci derecede geen KUVA iin : Yine baz artlar vardr.. Zi

ra bunun hayal lemi ile de, ilgisi balants vardr.. artlara gelince:

Kabiliyettir..

Demek ve bu art bata saymak gerekir, zellikle onun bir cev

her olmas ynnden.Ve., o cevhere bir yer olabilme cihetinden..

F.: 4


50/777

50 M U K W j T | M c

Hsl : Anlatlan KUVA iin iki ey vardr.. Ama her iki halde..Ve, grnrde.. O iki ey ise : Kabiliyet ve itidad..

Burada kabiliyet, sadece br semedir.. Yani: Ayrd edebilme..Anlahlan istidad ve kabiliyet tam olunca, tesi1kolaydr.. Artk

zata geilebilir..

Biraz da zat zerinde duralm..

Zat bahsi de, yukardaki gibi iki ekildedir.. Bu da iki vasfta

kendini gsterir..

Bir tanesi SEN..

Dieri de : Ben..

Bu ikisi temeldir.. Kalan da bunlara eklenen teferruat saylr..

Mesel: Benim iin, Sana.. Ya da: Senin iin; bana..

Ve mterek bir kelime: lhmz..

Sen..Dediimiz zattK . Ama bu sen, esas kemiliin ynyle olan SEN'

dir. Aklla kabul edilen bu zahirdeki SEN'liin deil..Anlatlmak istenen zet mana udur : Zat olarak tavsif edilen SEN, bu kulluk vasflarnla tayin edi

len sen deil..

Bir de :

- BEN..

Demitim.. Bu da, hakikatim olan BEN'dir.. Bu akln kabullene

cei cinsten bir BEN deil.Zira, esas bahsimiz olan BEN, Rabbn vasflar arasnda saylr..

- BEN..

Kelimesi ile iaret edilen zattr.

Bir baka BEN daha var ki, bu itibar yndendir.. Bu akln kabuledecei BEN'liin ynndendir..

Sonra :

- BEN..Kelimesi, hkmler meyannda saylrsa.. phesiz o: Allah..


51/777

\Demektir..

Yine ayn hkmler meyannda :

SEN..Kelimesi., onun kulluk yndr..

***

Yukarda anlatlanlar dinledin.. imdi dnmeye bala.. Anla

tlanlardan ne anladnsa, anladn..

zne bir bak., nazar eyle.. stersen zn:

BEN..

Faslna bala.. Dilersen : SEN..

Babna yasla.. Deien hi bh* ey yoktur..Gerekten, bu makamda : Kll hakikatten baka bir ey yok

tur..

O, subhandr.. an ycedir.. Mnezzehtir.. Tektir.. Orta da

yoktur..

** *

yle bir zattr ki, iki yzldr z varlnda ;

Bir yz var sflde br yce varlnda..

Hangi yz olursa olsun ibarenin ve edann;

te o zattr, sfatlardr beyan aklnda..

O birdir..

Diyeceksen dorusun; ayet diyeceksen: kidir..

O dahi Hak'tr, ikilii de annda..

ayet diyeceksen :

yle deil; belki de ldr;

Yine dorusun bu da gerek insanlk meyannda..

Onun ahadiyetine bak ite onun zatdr; Birdir, ahaddir..

Diyesin onun teklik makamnda..

NSAN I KAML 51


52/777

52 M U K A D D M E

Zatnda bir ikilik grrsen bu oluundadr;

Hem kul, hem de Rabb olur o gerek ikilik kabnda..

Dilersen, safhalara ayrrsn o varl ki;

nce toplanmtr, iki zd dahi hkm ali;nda..

Nazarn keskin klsan diyemezsin sfl iin :

Yksektir alttr..

Tekrar onun ok ok yce namnda..

Evet ona nc ismini ver bir gerek iin;

ki vasfl hakikatlerine katldnda..

Bu halde iken verilen ism i: Ahmed olmaktadr;

Sonra da : Muhammed'dir sonra zne dalnda..

O, aziz olarak bilinir sonra hda da olur;

Canm feda olsun onun bir Rabb oluu annda..

Ey pergelin noktas ey hidayetin srr olan ;

Ey icab ve imkn leminin tam mihveri olan..

Ey varlk dairesinin tmden en l kaynq;

Ey Kur'an'n da noktas, frkann noktas olan..

Ey hem kmil, hem de mkemmel olan kmil de ne ki;

Geree baknca ssler onlar celli Rahman..

Hep acaipler kutbusun sen onun gizli iinde;

Kemal kresi yapar senin zerinde deveran..

Mnezzehsin belki benzerin var senin ne zaman ki;

kar ortaya baki, fani anlayan anlamayan..

Varlk senin iin, yokluk dahi yledir gerekte;

ensin gzel balarda iki yce libasa dalan..

ensin aydnlk, ve zdd olan karanlk da*. ancak;

ensin karanlk o rife.. ama hayrete dalan..


53/777

NSAN I KAML 53

Onun takassn, sonra., lambassn zeyt yasn;

Bu manadan murad sen, kim ben bu alana salan ?.

Sen bir zeyt yasn ki, bu ilk oluundan., sonra da;

Oluundur bir halk, takada ikinci aydnlatan..

Rabba ait bir kaynaksn vasfn dahi onun ayn;

te sen kandilsin, nursun, grnrsn ayan beyan..

Bana nder olunuz karanlk gecelerinizde;

Aydnlnzda dahi noksanm tamamlayan..

Ey kerim ve resullerin efendisi ki zne;

Mekn st yce bir meknda imknlar bulunan..

Kerim olan sensin tut elimi sana nisbetim var;

Zira ben: Fani Abdlkerim'in sevgiyle balanan..

Skca bala kulun ban taki ola sende;s

Boynum tam olarak salnp gezen rahat bulan..

Ey mit kaps, ruhum da canm da sana bal;

Evet byle.. Sevgide de dilimdir sana yalvaran...

Allah'n salt sana, ama alabildiine;

Surete gelip manalarn da manalar olan..

Keza cmle yaknlara ve o sahabelere ki;

Oldular din evini stun stun canl durutan..

Onun varislerine ve her kim varsa alannda;

Haberli bilgili hem dahi inanp da balanan..w *

Tekrar sana Allah'n selt ey hayatn (ha) s;

Sonra., ey insandaki Allah srrnn da (sin) harfi..

*

Onun bana sylediklerini duyup fazilet arabndan kalan kanakana itikten sonra.. imden bir kaynama geldi., coarak dedim ki:

N'olur?. bana halinden anlat., ama hayret veren, daldran.. Bu


54/777

54 M U K A D D M E

anlatacaklarn senin terkibinden olmal.. Yaratlndan olmal.. Dardan teden beriden deil; senden anlat..

Balad anlatmaya yleki..

Dedi; sonra devam etti :

Ne zaman ki, ben : Tur dana ktm.. Dolu dolu denizden itim..

Ve., satr satr yazlp meydana gelen kitab okudum.. te o

zaman her eyi bir remizden ibaret grdm.. yle bir remiz ki s Ka

nunlar onun zerine terkip edilmi..

Ve, o ey ki, kendisi iindir; elbette senin iindir..

Ve., o ey senden haber almadan dar kamaz..

Sonra., bu ynde senin iin yararl olan n:jan da bulunmaz ki : u, onundur; u da benimdir.. nk onun hali ile benim ha

lim arasnda bir benzerlik yoktur. Olamaz da..

Diyebilesin..Bu hali, ancak Allah- Tal sana bir yapla yapt ki o, sende

yerli bir haldir.. Tpk bir benlik gibi1.. Ne atlr; ne de itilir..

Aksi bir ha! tayorsan; o bir ayna misalidir.. Bunun aksi de dile

gelir.. Yani s Bu konuan dille ayr gibi grnr., ama asla hakikatiyoktur..gelir.. Yani : Bu konuan dille ayr gibi grnr., ama asla hakikati

Belki de : Niin bunlar byle ?.

Diyeceksin.. Dinle ki onu da diyeyim :

Btn bunlar senin iin yapt.. Ta ki, onda senin iin olan

gresin.. Onun evresini, senin evren bilesin.. Gerekte durumun

byle olduunu anlayasn..

te., anlatlan manann bir icabdr ki: Onu gremezsin.. Onu

idrk edemezsin.. Onu bir yere konmu gibi bulup da tutamazsn..ayet, herhangi bir eyi bir yerde, bulacak olursan; onu ele alr

ken yce Hakk bulduunu bilesin.. O : Subhandr; yce vasflarn sa

hibidir..


55/777

NSAN-I KML 55

Btn bunlar, irfana bal eylerdir.. Bir irfan sahibi arif ki ; Ben, onun kula olurum; gz olurum..

Meline gelen hadis-i kudsdeki manay, gerek manada anlarda, zne sindirirse.. Onun zne : Bu varlklar lemdinde hi bir gizli kalmaz.. Her ey ona alr; salr.. Hem de ayan beyan..

Zilra ondaki bu gz : Bu varl yaratan yce yaratcnn gzdr..

***

Anlatlan manay, hi bir ekilde, kabullenmeyip atmak doruolmaz. Onun orada yokluunu iddia etmek yaramaz.. Zira onun yokluu, senin de yok olman gerektirir.. nk sen onun bir rneisin;

sanatnn maketisin.. Durum byle olunca, senin yokluun nasl olur?Bak kendine varsn.. Tadn sfatlardan yok olan da yok..

Onun isbat da ayn ekilldedir.. Yani: Yokluunu iddiann ye-

sizlii gibi..

Onun isbat cihetine yneldiin an ; Put yapm olursun.. O, elle tutulan belli ve ayrntl bir ey deil ki isbat edesin.. Yok, gibii grnyor.. Byle grnen nasl isbat edilir ? Byle bir yola girersen.,byk nasiplerden mahrum kalrsn..

Bir yana bakarsn; yok., gremiyorsun.. Byle olunca nasl isabel

edilir?.Br baka yana bakarsn : Sen mevcutsun., o sen olarak mev

cut.. Nasl yokluun dnlr?.*

Nefyi de, isbat da brak.. Ve bak: Allah- Tala, seni kendi

suretinde yaratt..Yine bak : Hay, alim, kadir, mrid, semi, basir, mtekellim, (di

ri, bilen, gl, dileyen, iiten, gren, konuan) sfatlar onundur..

Ama, bunlar sende de var.. Bunlarn sende oluu, bir gerektir., haki

kattir.. Byle olunca, onlarn hangisini senden ayrp atabilirsin ?.Yapamazsn. nk elinde deildir; zira, onlar yce Allah'n sfatlar

dr.. Bir suretidir k i: Seni o sureti zerine yaratmtr..


56/777

56 M RA D D M E

Seni gzel sfatlar ile sslemitir.. Yce isimleri ile seni ycelt-

mitir.. *

Hele bir seyreyle:

O, haydiir.. Diridir; sen de dirisin..

O, limdir.. Bilendir; sen de bilirsin..

O, mriddir.. Diler, ister; sen de dilersin istersin..

O, kadirdir.. Gldr; senin de gcn var..

O, semedir.. itir; sen de iitirsin..O, basirdir.. Grr; sen de grrsn..

O, zattr.. Kendi banadr.. Benzeri yoktur.. Sen de kendi ba-nasn.. Esasta bir benzerin yoktur..

O, camidir.. Toplayc bir vasf tar.. Sen de ylesin.. Her eysende sakl; derli toplu..

O, mevcuttur.. Vardr; sen de varsn..

O, rbubiyet sahibidir.. Besler; bytr.. Sen de yle deil misin ?.

Hepiniz, obansnz; hepiniz gttnzden sorumlusunuz..

Meline gelen hadisi eif bu manay teyid etmiyor mu?..

O, kdem sahibidir.. Evveli yoktur.. Sen de ylesin.. Ezelden be

ri, onun ilminde mevcutsun.. Ilrni ise., ondan hi ayrlmad. O vard;

ilmi de vard.. lim, onun ayrlmaz bir vasfdr..

Bu makamda, mahede gzn kullan; dn gr: Ona ne

izafe ediliyorsa., sana da ayns oluyor. Sana ne izafe ediliyorsa.,ona da ayns oluyor..

Ne var ki, sonradan durum deiti.. O, zatn izzet ve kibriya

perdesine sard., tekleti..

Sana da, zillet ve acizlikle kalmak dt..

nce aranzdaki nisbet, tamd; sahihti. Ama, burada o nisbetkesildi., grnmez oldu..

*

Bu anlattklarn dinledikten sonra, o zata yle dedim;


57/777

NSAN-I KML 57

nce beni yaklatrdn; sonra, uzaa attn.. nce zn mey

dana kardn.. Sonra onu, kabukla kapadn..

Bunun zerine u cevab verdi: Onu, bir hkme baladm ki : lh hikmet kanunu yle icab

ediyordu.. Onu, beer idraki terazisinin tartabilecei yoldan aldm.

Ta ki, onu alp yemek; uzaa da, yakna da kolay gele. Bu yola al

nana da, uzak tutulana da onu tahsil etmek nasibi kolay yoldan ola..

* *

Tekrar o zattan istedim :

N'olur?. o safi arabndan bana biraz daha iir. nce iirdiin gzel arabn tadndan, daha tatlsn tattr..

Bu isteim zerine yle anlatt:

Ben, mavi kubbe altndaydm.. Orada bir bilgini dinledim..

Onun lakabna :

Anka..Deniyordu.. Ondan holandm.. Getim nne oturdum..

O zat, bir ara sustu.. O kadarn anlatp durunca, beni bir merak sard; hemen :

Bu haberini bana daha ak anlatman dilerim.. Hele ona ait

zlerden bana salkla anlat..

Dedim; balad anlatmaya :

O, her bakmdan hakikata uygun, mter.asipti.. Bu hali ile,dehet ve hayret verici, artc idi.. Bir kutu k : ok keskin bak

lar vard..

Bu hali ile onun: ALTI YZ kanad vard.. BN tane de salamkuyruu vard.

Onun yannda*. Haram olan mubah saylrd.. smi de u idi:

Sffah olu Sffah..

Kanatlarna gzel isimler yazlmt..

BA, harfinin sureti bana ilenmlti..

ELF, gsne yazlmt..CM, alnna yazlmt..


58/777

58 M U K A D D M E

HA, gerdan ksmna yazlm duruyordu..

Baki kalan harfler ise., saf saf, iki gz arasna ilenmiti..

Bu kuun belirli nianlar yle idi: Elinde bir mhr.. Penesin

deyse.. kesin emirlerin ferman vard..

Onda bir nokta vardr, zm g bir eydir..Onun bir uu stnl vardr ki : Refref';en daha ileridir..

**

Bundan sonra tekrar sordum s

O kuun mahalli neresidir?.u cevab aldm : Vs'at konanda.. Hayrn bulunduu meknda..

** *

Sylenen lafzlardaki ibareyi anladm.. aretleri de zp feh-

mime yerletirdim.. Artk oras benim duram olamazd..

Atmosferde dolamaya baladm.. Orada hayli mesafeler atm.Mlk de braktm; meleki de.. Meliki de, olabilir.. Hepsini getim.

Devrim, bu :

Anka-i Marib..

Nam ile yad edilen hayretengiz i zerinde idi..

Ondan hi bir haber alamadm.. Onun izine, hi bir yerde rasla-

madm..Sonunda SM bana bir delil oldu.. Bir de VASIF..

bu isim, vasf kilisi ise., beni balardan zd.. Resmiyeti at

trd..

Sfatm falan kalmad artk..

Ne zaman ki, sfattan soyundum,* kendimi zat semasnda bul

dum.. Artk oradaydm..

Hayret..Nam ile yad edilen denize daldm; gittim..

Bu denizde :

Nun..


59/777

NSAN-I KAML 59

Ad ile sylenen balk benim kanatlarm yuttu., Kanatsz kaldm.. Ama yalnz brakmad.. Ald beni nci hzinesinden de stn

bir yerde yzdrmeye balad.. byle devam ederken, o balk bana yle bir dokundu : Usuz

bucaksz bir yere att. Usuz bucaksz yayla gibi bir yerdi.. .

Bir sre o yerde kaldm.. Bu sre iinde, ne grmem kald; ne de

de iitmem.. Artk, bir ey gremiyor ve bir ey duyamyordum.

*

Bu dalgnln kalkma zaman gelmiti.. Gzm atm..Gzm anca da, zaman ve mekn kaydndan salndm..

bu demde anladm ki: Btn o iaretler bana.. O ku iin saylp dklen ibareler nmde..

Anlatlan kanatlar hep bende.. Tebihlerle ekilen o isimler, okanatlarn zerine ilenmi..

Yine grdm ki :ELF gsmde..

CM'de, anlatld bibi..

HA, gerdanmda..

Anlattmz eylerin hi birii darda deil.. Hepsi bende hazr.,

tamam..Her neki var *. Bana gelmekte; yine benden kmakta..

*

te olanlar.. Yukarda okudunuz., grdnz.. Ben de grdm.Hem de nasl grdm : O hazretin kasd benmiim..

...Ve noktann manas zhir oldu.. Zor mana zld..

Almetleri ite., ben : lm bir kimse diriltildi..

** *

Bu defa o zata baka eylerden sordum.. nce : Efendim, emr-i mahtum; ke's-i mahtum nedir?.

Cmlesini sordum. Bunlar bana ak br ifade ile, hemen anlat


60/777

60 M U K A D D M E

mad.. Yabanc bir dille konutu.. Sonra, onu evirdi.. Daha garib ifa

de kulland, onu da tercme etti.. Sonra korkutucu bir ifade tarz

da ald.. Bir daha kapal bir ifade kulland onu evirdi..Ancak bunlardan sonra, mevzua girdi ve yle devam etti :

Makul yoldan bir yce modeldir.. enmuzec'in karl Ve

bu, bir binektir.. mahmel, karl. Bunun bir binek oluu, kendi

sine gre deildir., bindirilene gredir., mahmul karl.

Anlatlan yce modelde bir nak varsa., bu da kendisi iin de

ildir.. Bu naklar menkul halde olan ve oradan oraya tanan esfel

derecede olanlar iindir.. Esfel derecede olanlar ise :

u u..eklinde bir iaret yaplabilen eydir.. Zaten konumalar da bu

nun zerinedir.. Zira o yce iin sz olmaz.. Ona yetiemeyiz..

imdi., durum yukarda anlatld gibi olduuna gre dn:

Naklar, kendisine iaret edilene ilendikte ve yce modeldekiler de

u himara verilse., ite o zaman : Esfel ile ala arasnda bir fark kal

maz; ayn olurlar . Ve o ycede ne varsa, hemen hemen esfelde de

olur..

***

Yukarda anlatlan mesele nemlidir ve bunun zerine baz zatlarn fikirleri vardr. Aada onlar da anlatacaz.. Bu fikirler, yu

karda nisbeten kapal geen bahsi aacaktr..

O fikirleri aniat rken, hatal taraflarna da iaret edeceiz.. Ay

rca faydal ynlerini de noktalayacaz.. stenen yolun bylece, bu

lunmasna gayret edeceiz..

Mesel, zatn biri yle demitir :

zerine nak ilenen bir eyle, nak ilenen model arasnda

bir balant yoktur..

Bu fikri savunan her nekadar hatl ise de, doru yn de yok deildir.. Kasdedilen manay kknden kavrayamamtr.. Zira esas

maksad: Model, bir ey zerine ilenen nakn ayndr..


61/777

NS AN-I KML 61

Demek deildir.. Zira, bu manada sylenen ;

zerine nak yaplan ey, modelin ayndr..

eklinde serdedilen fikri de kabul edemeyiz.. Bu modelin vemaksadn asl zerinde hata etmi olabilir.

Ziira, model, eksiz bir stnle sahiptir.. Kendisine modelinnak ilenen ise., kullanlan ifade ile Sadece bir dklk vasf tar..

Yine ayn manada: Model, hereyi znde toplayc bir vasfa sahiptir..

eklinde bir cmle sarf eden etmitir.. Hatal olabilir.. Ama, doru yan vardr..

u ynde hataldr ki : Model, sadece kemal sfatna sahiptir;noksan sfatlar hani?, yanl taraf nerede?.

Model gzeldir., eksiksizdir.. lendii yerin noksan nasl olur

da kendisine yklenir?.

Bir bakas ise., yle demitir :

zerine modelin nak ilenen varlk, ancak modelin naknkendinde bulur..

Bu hatal saylabilir.. u yoldan ki: Kendisine nak ilenen varlk, ancak noksan sfatlara ait bir yerin addr.. Nitekim bu manay sNak ilenen bir eyi gstermek iin iaret kullanldn, mevkilerinsnrl olduunu, ibarelerdeki darl grrsen anlarsn..

Yine bu manada ;

Cem halini bulmak iin, idrkten aciz kalmann yeterli olduunu syleyen vardr.. Bu da yanlm olabilir..

Bu mana dnlrse., zerine modellin nak ilenen varlk iin,koulan bir art vardr ki, gzden kam olabilir..

bu art ise : Modelin btn naklarn, kendi zne ilemeye

gayret etmesinin gerekli olmasdr..

Evet., byle yapmal ki : Kendisine idrk gele..bu idrk ise., o yce modelle tam bir ekilde, hem cins olduk

tan sonra, karar kld yerde olabilir.. Kendisinin nasibi olur..


62/777

62 M U K A D D M E

Durum byle olduktan sonra da, onun iin, bir acizlik konusuolamaz..

Kald ki: idrkten acizlik gibi bir eyi, irfan sahibi bir zatn vasflar arasnda saymak, salam ve doru olmaz.

Bu manada bir yol gsterelim :

Bir irfan sahibi dnelim.. Bu zat, bir eyi idrke alyor;

ama idrk edemiyor.. Bu babda da aczini itiraf ediyor.. bu itiraf ise.,o eyin sfatna kar tam bir irfana sahib olduu iindir..

Bu idrk edilemeyi, iki yoldan olur:

a) drkine allan eyin sonsuzluundan..

b) drke alan ahsn idrk kabiliyetinin olamayndan..

Hsl : Anlatld ekilde olan acizlik nekadarsa.. o kadar o e

yi anlamak saylr.. Haliyle, o eye uyduu ekilde..Bir eyi, kendisine uyar bir ekilde anlarsan., ayn ekilde onu

idrk etmi olursun..

Nitekim bu manada, Hazret-i Sddk r.a. yle buyurmutur : Bir eyi idrkten yana acizlii idrk, idrkin taa, kendisi sa

ylr..Bir baka rivayette ise, bu cmle yledir:

drki kavramaktan yana acizlik, idrktir..

Anlatld gibi bir idrkin husul ise., phesiz, esas manas ile,

idrkten acizlik saylmaz.. Kul bu yolda olursa., izzet sfatna br

nr.. Ondan snr da kalkar; acizlik de..Bu manada gelen bir yet i kerime yledir*. Bu gzler onu gremez.. (6/103)

Burada gzlerden murad, bu mahluk olan gzlerdir.. Ama, ha

fi ve kadm olan gz yledir ki: Kul Rabbn onunla grebilir.. nk

o mahluk deildir.. Kulun grmesini salayan gznn asl hakikati

dir..

Bu manalar anlamaya al..***

Akta var benim iin garip haller;

Benim ve Rabbnndr acib haller..


63/777

NSAM-l KML 63

Kutbum do devreder bir ark zere;

O felekte ki onda ender eyler.

aretim havada bir hal ald;

Acizdir okumaktan hep ktipler..

Onu bfr ibarede akladm;

Anlayllar dahi sezemezler..

Sonra onu ssleyip de gsterdim;

Verdim ki ondan kanarak ieler..

Aacn diktim yemiler derdim;Kazdm yeri gmdm ki gizleneler..

Zaman zaman hem atm hem kapadm;

Vallah dostlar dahi bilemeyeler..

Yabanc dillere derse zira;

Sr alr fa olur sezer eller..

Yabanclar da benden uzak dursun;Sevgiyi bulanlar elimden yerler..

tnn szn dinle, sana;

Kle eritme usul hibeler..

Bu iareti anla u yoldan ki;

Derledim bunda nice mertebeler..

Anladmsa kr yolunu tut ki;kre kar geridir hep mezhebler..

*

Burada nemli br noktaya iaret edeceiz.. Dinle, anla ve

ren..

Tlsm- kufb..

eklinde bir tabir var.. Ki bu : Model yuvarlann mihevridir..

Ve bu ;


64/777

Model..

Diye anlattmz, modeller alemini dndren arktr..

bu anlatlan manadaki tlsm, tlsmlarn evvelidir ki : Nefis su-retler^.kvamn bununla bulur.. Aksi halde., yani: Bu tlsm olmadan

ona ait ahkmn kmas iin bir yol bulunmazd..

Ve., onun gerek durumu kazanm bir yn olmasayd; hi bir

hkm olmazd ve., nak kendinde gsteren, bu naklanm ekli

ile zhir olmazd..

Bu manay bir baka yoldan ele alalm.. Mesela :urada bir ayna var.. br yanda da, cisim halinde yapl bir

heykel..bu heykel, o aynann tam karsna dmeseydi.. elbette o ay

nada grnmesi imknsz olurdu..

Bir baka yoldan girelim.. yleki :

Verilen bir hkm var..

bu hkm ise : Herhangi bir suretin aynaya kar durmasnyok bilir.. Byle bir durumda suret nasl olur da, aynaya kar?* Du

rum byle olunca : Aynada, karl olmad iin, bir varlk yz

grmek imknsz olur..

Anlatlanlar birer misaldir ki, devam ediyoruz.. Bunlardan ma

na karmaya ve bir eyler anlamaya al.. Mesel :

Bir suret dn, bir ayna olmadan kendini gsteremez.. Onun

iin byle b; cevaz yolu yoktur.

unu da bil ki: Bu da, yukarda geen manalar asndan syle

niyor..

Dardan, yabanc bir ey aynada kendini gsterdii zaman,

o aynada grnen ey, aynann taa, kendisidir.. Baka deil.. Karsn

daki sureti gsterdii zaman da aynann durumu ayndr.. Zira ayna

yabanc bir eyle birlenemitir.. Onun o andaki mizac bir karklamsait deildir.. Bakld zaman, ancak ayna bulunur; bakas bu

lunmaz..

64 M U K A D D M E


65/777


66/777

66 M U K A D D M E

Kul, nce; Yce Allah'n esma ve sfatn mahede yolu ile an

lar.. Bu, mutlak olmas gereken bir itir..Ve., bu yoldan, yce Allah'n zatna marifet derecesine ykse

lir.. Amma bir hakikat olarak..

aret ettiimiz bu manay iyi anla.. nk her ey ; Sana, delil

lerle isbatna altmz manann srrna sdrlmtr..

+*

Sende hrm de, heva ilerde yollarm dar;Ey arzum, karnda akln, tedbirin ne hkm var?

Allah., kalbim senden daha nekadar yk alacak?

Beni hevaiyata attn kalbimi sarman var..

Kalb tasada, gz yalar dahi daim akmakta;

Ate cierimi dalar da su bakmamdan akar.

Eer desem ki, yokum o dem biterim ama;

te ruhum benliim szmde iimde kar..

ayet ben mevcudum dersem bu szm dahi yalan;

Halk arasnda hi grmedim ki illetsiz bir var..*

imdi bir baka yoldan girelim.. Basks yaplacak bir klieyi d

nelim..

Bask yaplnca, karda kacak suret, mutlaka esas ekli bimin-de olacaktr.. Mesela : Daire., drtgen ve gen..

Suretin k eklindeki tamlk derecesi ise., baslan veya esasklienin karlk durumlarnn salna gre olur..

Burada klienin veya basld eyin yap:, sertlii br mana ifa

de etmez.. Esas mesele karlk durumun tam olmasdr..

Zira, bazan sureti kacak eyin, karda kan suretinden yapitibar ile daha byk olduu olur.. Bunun tam tersine, kan suretin,

aslna nazaran yap itibar ile daha byk olduu da grlr..

Buras yle bir makamdr ki, hakikati bulan byk kmiller dahi


67/777

NSAN I KAML 67

karkla dmlerdir.. Hem de, kemal derecesini bulup cemal ve

cellin birbirine yaklat noktaya vardktan sonra..

u hususta da bir ittifak vardr; yleki: Basknn yapld yerbaskda esas olan eyin aksi istikametinde seyreder.. Mesel: Sadan sola doru baskda esas olanda bir zuhur balar.. Soldan saadoru da basknn kt yerde de ayn zuhur pyedah olur.. Byle bir

durumun, meydana geldii yer, zlar mntkasdr.. Bir de, kulluk sr

rnn Rabb olmaktaki zuhur yeridir..

bu durum, u hadis-i erifin gizli manasdr..

yle riVayet edilmitir: Resulllah S.A. efendimiz, miraca ktnda, kendisine b

tn perdeler ald; ancak bir perde kald.. O bir perdenin almasn

diledii zaman kendisine:

Dur, Rabbn i.amaz klyor..

Dendi..

Bunu bizzat Rasulllah S.A. efendimiz anlatmtr..

Bu yce bir srdr ki : Ancak, kemal sahibi zatlar onu idrk edebilir.. Haliyle bu idrk: Cenab- Hakkn kmil ismine bir zuhur yeri

olmas sonucudur..

Bu halin idrki, baz irfan sahiplerinde grlr.. Ama tahkik bir

yn yoktur.. Sadece bir ithladan ibarettir. Byle bir eyin oluu:

Cemal sfat cihetinden gelir.. Ama, kemal sfatnn cemal derecesin-dendir.. Mutlak cemalden deil.. Cemal sfatnn kemal derecesinden

de deil..

Baz irfan sahipleri bu hali, cell tecellisinde de bulabilir.. Bu dayukarda anlatld gibi: Kemal sfatnn cell ynnden olur; mutlak cellden deil.. Cell sfatnn kemalinden de deil..

Burada ayr bir fasl ayoruz.. Konuyu az aacak, sonra topla

yp maksad anlatmaya alacaz.. Mesel:Bir ey, vasfn alan herhangi bir eyi dnn.. Bu ey, toplan

may gerektiriyor.. Zira tek bana manasz kalr..


68/777


69/777

Olur.. Yani; Zatn..

Zat, modelin eli ile modelde tasarruf sahibi grnce de, artkonun ad da:

Model..

Olur.. Ne var ki, burada nemli bir nokta vardr.. Onu unutma

mak yerinde olur: Btn nisbetlerin kalkmas, srf zatn sz edilmesi,ismin ve resmin ortadan silinmesi gerekir..

**

Bu faslda kelime geti.. Yanl bir yoruma gidilmemesi iin,onlar ne manaya kullandmz anlatmamz icab edecek.. Mesel;

Rakim; Bundan kasdmz kulun kendisidir..

Enmuze; KUTB'L-ACAB VE FELEK'L-GARAB nam kitabmznihtiva ettii manadr..

Zat: Bu eserimizdir.. Yani: NSAN-I KML F MARIFET'IL-EVAIL-I

VEL-EVAHR..

Bu gzelliin rengi onun yanaklarnda;

Sonsuzdur renklenme, yoktur zden douunda..

Tozlarda beyaz bir krmz da kabilir;

Onun beyaz yeillendiren siyahlnda..

O ki an renklenmedir ve renk zndedir;

Bu durumda renk bulunmaz onun z zatnda..

Ne zaman ki bir gzellik tam olarak doar;

Her gzellikte de stn odur tek zatnda..

Ey ceyln yavrusu by salnp geli de;

Gzellikten bir temizlik kap tebihatnda..

Sen hicazl ceylan msn ki yoksa Zeynep mi?

Ak hayretinde berdevam her sarnda..

Allah iin bir haber hepten alabildin mi?

Bilinmez nktesini benli yanaklarnda..

NSAN-! KAML 69


70/777

70 M U K A D D M E

Salnm salarn onun balar mdr ki?

rgleri saylr dt omuzlarda..

Kkllerin kvrm beninin derinlii;

Yabanc kuu dehete verdi penesinde..

Yemin olsun, o kaim olan hed zata ki;Cmle sfatlar syrp geti ssz dada..

Bu diyarda mifer giyenden gayr bulunmaz;

Benim diri ve beki turalar yanmda..

Mukaddimenin sonuna geldik; bir fasl daha aalm.. yi dinle ve

anlamaya al.. Baz isimlerin zellikleri anlatlacaktr..

AHADYET: Esma ve sfatlarn yokluunu ister.. Hem de izleri ve

bu izlerin sebeb ve tesirleri ile..

VAHDYET*. Bu lemin fena bulmasn ister.. Hak isimleri ve onaait vasflarn zuhuru ile..

RBUBYET: Bu lemin bekasn ister..

LUHYET: Bu lemin fena bulmasn gerektirir.. Ama kendi beka gznde.. Bu lemin bekas se.. fena gzndedir..

ZZET: Hakla halk arasndaki nisbet benzerliini defe arr..

KAYYUMYET: Allahla kulu arasndaki nisbet vukuunun salan

masn ister.. Zira, KAYYUM: Kendi nefsi ile kaim olandr.. Bir deonunla kaim olandr..

Hlsa olarak: Btn bu ibarelerden her biri, kendfsi iin ne ge

rekli ise., onu iter..

**

imdi baz eyler daha anlatacaz ki, yukarda geen cmleleri

ac olacak.. Dinle..Deriz ki: AHADYET tecellisi cihetinden baklnca, ne bir i$Pm; ne de bir

vasf kalr..


71/777

NSAN-I KAML 71

VAHDYET tecellisi cihetinde ise., halk yoktur. nk bu sfatn fcuhur ynnde bir sultanl vardr., yle bir suretle ki? Her varla

suret getiren bu sfattr..

RBUBYET tecellisi ynnde de Hak ve halk vardr. Hakknve halkn vcudu iin bu sfat gerekirdir.. LUHYET tecellisi cihetinde ise., ancak Hak vardr.. Ama onun

sureti halktr.. Ve., ancak halk vardr.. Onun mana ciheti ise.. Hak

tr. ZZET tecellisinde ise,, kulla Allah arasndaki nisbet kalkar.. KAYYUMYET sfat cihetinden baklnca da, Rabb sfatnn

varl iin, Rabb olarak kabul edilecek bir zata ihtiya vardr.. Ki bu

nun adi: MERBUB'dur.. MERBUB sfatnn varlna daf Rabb sfatndan bir katk mutlaka gereklidir..

Bu son cmle biraz kapal geti.. Onu, u cmlelerle balamakisteyerek deriz ki:

O, zhir ismi cihetinden baklnca, eyann ayndr. Batn ismi cihetinden baklnca da, eya onun ayn olur..

**

Allah' tenzih et kf, anna bu yarar;Bunu ne gafiller ne de ayklar anlar..

Onlarda ne varsa, zattan sfattan yana;

Hakikat olamaz, rayihadr ki kokar..

Onlar ki ihsandalar yle sanrlar ki;

Olmu., haa nasl o olur bu kalplar?.

lh kul olamaz, olamaz o sonsuzdur;Nasl sonsuz varlk sonu olana sar..

Zat birdir stn vdsflar dahi Allah'n;

Sfl dk sfatlar zayf kula yarar..***

Mukaddimeyi burada tamamlam bulunuyoruz.. imdi esas kitaba balama sras geldi.. Yerlerinde de grlecei grbi bu kitab

1ALTMI BLM yapm bulunuyoruz.Doru yola hidayet Allah'tr..


72/777

*&f

' --y.

..

.

'' .v ; ,f-;' l:'i


73/777

IVBLMLER


74/777


75/777


76/777

76 1. BLM - Z A T

Kemal hkm mefhumu zerine dellet eden her isimden, o ycezat, hak taleb eder..

Onun kemal dereceleri oktur.. Bu cmleden: Onun sonsuz oluunun idrk edilemeyiini..Syleyebiliriz..Bu manada bir hkm udur: Kemal dereceleri tm olarak idrk

Documents

insanikamil-abdulkadir akçiçek