1

INSTALACJE WODOCIĄGOWE I KANALIZACYJNE

dr inż Iwona Polarczyk

2

Literatura

bdquoInstalacje wodociągowe projektowanie wykonanie eksploatacjardquo J Chudzicki S Sosnowski Warszawa Wydawnictwo Seidel-Przywecki 2005

bdquoInstalacje kanalizacyjne projektowanie wykonanie eksploatacjardquo J Chudzicki S Sosnowski Warszawa Wydaw Seidel- Przywecki 2004

bdquoInstalacje wodociągowe i kanalizacyjnerdquo S Sosnowski J Tabernacki J Chudzicki Warszawa Instalator Polski 2002 (2000)

bdquoInstalacje wodociągowe i kanalizacyjne materiały pomocnicze do ćwiczeńrdquo J Chudzicki S Sosnowski Warszawa Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej 2003 (1999)

bdquoĆwiczenia z instalacji wodociągowych kanalizacyjnych i gazowychrdquo pod red Danuty Brydak-Jeżowieckiej Wrocław Politechnika Wrocławska 1989

3

Instalacja wodociągowa powinna zapewnić dostarczenie do odbiorcy wody

w odpowiedniej ilości

o odpowiedniej jakości

w żądanej przez odbiorcę chwili

pod odpowiednim ciśnieniem

o odpowiedniej temperaturze

Wymagania ogoacutelne

4

Etapy rozwoju zaopatrzenia ludzi w wodę

Chudzicki Sosnowski Instalacje wodociągowe Projektowanie wykonanie eksploatacja

5

Zużycie wody użytkowej

Przykładowy rozkład godzinowego zużycia wody w budynku mieszkalnym

W zależności od rodzaju budynku poboacuter wody w ciągu doby zmienia się w czasie

6

Przepływ obliczeniowy ndash pojęciem tym określa się umowną

wartość strumienia objętości lub masy wody wyznaczoną dla

warunkoacutew uznanych za obliczeniowe w danym fragmencie

instalacji Jest to podstawowa wielkość do wymiarowania

i doboru elementoacutew instalacji ndash przewodoacutew i armatury

Przepływy obliczeniowe

7

Przepływ obliczeniowy określa zapotrzebowanie na wodę

- dobowe Gd

- średnie godzinowe Gh śr

- maksymalne godzinowe Gh max

- maksymalne chwilowe qs

Przepływy obliczeniowe

8

Dobowe zapotrzebowanie na wodę Gd

Gd = gj ∙ U [dm3d]

gj ndash jednostkowe dobowe zapotrzebowanie na wodę [dm3d∙U]

U ndash liczba użytkownikoacutew

Przepływy obliczeniowe

9

Średnie godzinowe zapotrzebowanie na wodę Gh śr

[dm3h]

τ ndash czas użytkowania instalacji w ciągu doby [h]

Przepływy obliczeniowe

τ

G=G d

śrh

10

Maksymalne godzinowe zapotrzebowanie na wodę Gh max

Gh max = Gh śr ∙ Nh [dm3h]

Nh ndash wspoacutełczynnik nieroacutewnomierności godzinowego poboru wody przyjmuje roacuteżne wartości dla zimnej wody ciepłej i ogoacutelnej

Przepływy obliczeniowe

11

Godzinowy wspoacutełczynnik nieroacutewnomierności rozbioru wody

charakteryzuje wielkość zmian zachodzących w poborze

ciepłej wody użytkowej w danym obiekcie

Wartość wspoacutełczynnika Nh zależy od przeznaczenia

i wielkości obiektu dla ktoacuterego obliczana jest instalacja

Dla budynkoacutew mieszkalnych zależy on bezpośrednio od

liczby mieszkańcoacutew Dla innych obiektoacutew wielkość rozbioru

zaroacutewno średniego jak i maksymalnego należy opracować

na podstawie analizy sposobu korzystania z instalacji

Przepływy obliczeniowe

12

Godzinowy wspoacutełczynnik nieroacutewnomierności rozbioru wody

13

Przepływy obliczeniowe

Maksymalne chwilowe zapotrzebowanie na wodę qs to obliczeniowe zapotrzebowanie wody w obiekcie na ktoacutere wymiaruje się instalację wg wzoroacutew zawartych w PN-92B-01706 w zależności od rodzaju budynku i wartości sumy normatywnych wypływoacutew z punktoacutew czerpalnych

14

15

16

Poroacutewnanie przepływoacutew normatywnych

i obliczeniowych

SPOSOBY PROWADZENIA PRZEWODOacuteW WODOCIĄGOWYCH

W BUDYNKACH

UKŁADY INSTALACJI WODOCIĄGOWYCH MOŻNA PODZIELIĆ

W zależności od sposobu

rozprowadzania wody

W zależności od ciśnienia

gwarantowanego

W zależności od wysokości podnoszenia

wody

Biorąc pod uwagę sposoacuteb rozprowadzania wody w instalacjach wewnętrznych wyroacuteżniamy

układ z rozdziałem dolnym

układ z rozdziałem goacuternym

układ pierścieniowy

UKŁAD Z ROZDZIAŁEM DOLNYM

Schemat instalacjo wodociągowej z rozdziałem dolnym

1- przewoacuted rozdzielczy dolny 2- pion wodociągowy 3 ndashodgałęzienie 4- zawoacuter czerpalny 5- zawoacuter przelotowy

UKŁAD Z ROZDZIAŁEM GOacuteRNYM

Schemat instalacji wodociągowej z rozdziałem goacuternym

1- pion zasilający zbiornik goacuterny 2- zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym 3 ndashzawoacuter zwrotny prosty 4- przewoacuted rozdzielczy goacuterny 5- zawoacuter przelotowy 6-pion wodociągowy 7-odgałęzienie 8- zawoacuter czerpalny

UKŁAD PIERŚCIENIOWY

Schemat instalacji wodociągowej pierścieniowej

1- pion zasilający zbiornik goacuterny 2- zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym 3 ndashzawoacuter zwrotny prosty 4- przewody rozdzielcze goacuterne 5- zawoacuter przelotowy 6-pion wodociągowy 7-odgałęzienie 8- zawoacuter czerpalny 9- przewoacuted rozdzielczy dolny

Rozpatrując układy wewnętrznych instalacji wodociągowych w aspekcie wysokości podnoszenia wody i dopuszczalnej wysokości ciśnienia w instalacjach wodociągowych możemy dokonać podziału na

instalacje jednostrefowe

instalacje wielostrefowe

INSTALACJE JEDNOSTREFOWE

Schemat zasilania jednostrefowego w układach chwilowego spadku ciśnienia poniżej wymaganego w sieci ulicznej

1 przewoacuted rozdzielczy (dolny) 2 pion zasilający zbiornik goacuterny 3 zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym 4 zawoacuter zwrotny prosty

5 pion wodociągowy 6 odgałęzienie 7 zawoacuter przelotowy

INSTALACJE JEDNOSTREFOWE

Rys Schemat zasilania jednostrefowego w układach chwilowego spadku ciśnienia poniżej wymaganego w sieci ulicznej

1 przewoacuted rozdzielczy (dolny) 2pion wodociągowy 3 odgałęzienie 4 zawoacuter czerpalny 5 zawoacuter zwrotny 6 zestaw do podwyższania ciśnienia

INSTALACJE DWUSTREFOWE

Rys Schemat wewnętrznej dwustrefowej instalacji wodociągowej (pierwsza strefa zasilana bezpośrednio z zewnętrznej sieci wodociągowej- układ instalacji z rozdziałem dolnym druga strefa zasilana przy pomocy zestawu podwyższającego ciśnienie- układ instalacji z rozdziałem dolnym)

1 przewoacuted rozdzielczy dolny( w pierwszej strefie) 2 zawoacuter zwrotny 3 zestaw podwyższający ciśnienie 4 zawoacuter przelotowy 5 pion wodociągowy ( pierwsza strefa) 6 odgałęzienie 7 zawoacuter czerpalny 8pion zasilający instalacje wodociągową drugiej strefy 9 przewoacuted rozdzielczy w drugiej strefie

INSTALACJE DWUSTREFOWE

Rys Schemat wewnętrznej dwustrefowej instalacji wodociągowej (pierwsza strefa bezpośrednio zasilana z zewnętrznej sieci wodociągowej- układ instalacji z rozdziałem dolnym druga strefa zasilana przez zbiornik goacuterny otwarty-układ instalacji z rozdziałem goacuternym) 1przewoacuted rozdzielczy dolny( w pierwszej strefie) 2 zawoacuter przelotowy 3 pion wodociągowy ( w pierwszej strefie)4odgałęzienie 5 zawoacuter czerpalny 6 zawoacuter zwrotny 7 pompa z silnikiem

elektrycznym 8 pion zasilający zbiornik goacuterny otwarty( drugiej strefy) 9zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym 10przewoacuted rozdzielczy goacuterny( w drugiej strefie) 11 pion wodociągowy rozdziału goacuternego ( w drugiej strefie)

INSTALACJE DWUSTREFOWE

Rys Schemat wewnętrznej dwustrefowej instalacji wodociągowej (pierwsza strefa bezpośrednio zasilana z zewnętrznej sieci wodociągowej- układ instalacji z rozdziałem goacuternym druga strefa zasilana przez zestaw do podwyższania ciśnienia- układ z rozdziałem goacuternym)1przewoacuted rozdzielczy dolny( w pierwszej strefie) 2 zawoacuter zwrotny 3 zestaw do podwyższania ciśnienia 4zawoacuter przelotowy 5 pion wodociągowy (pierwszej strefy) 6 odgałęzienie 7 zawoacuter czerpalny 8 pion zasilający drugą strefę9przewoacuted rozdzielczy goacuterny 10zawoacuter przelotowy11 pion wodociągowy drugiej strefy 12zawoacuter odcinający(

oddziela układy zasilane- przepływ wody w pionie pierwszej strefy od drugiej strefy)

INSTALACJE WIELOSTREFOWE

Rys Schemat wielostrefowej i wewnętrznej instalacji wodociągowej 1 przewoacuted rozdzielczy dolny( pierwsza strefa zasilania) 2 pion wodociągowy (pierwsza strefa) 3 odgałęzienie 4 zawoacuter czerpalny 5 pion zasilający druga

strefę 6 przewoacuted rozdzielczy dolny (drugiej strefy) 7 pion zasilający trzecia strefę 8 przewoacuted rozdzielczy dolny( trzeciej strefy) 9 zespoacuteł podwyższania ciśnienia dla pierwszej strefy 10 zespoacuteł podwyższania ciśnienia dla drugiej strefy 11 zespoacuteł podwyższania ciśnienia dla trzeciej strefy

INSTALACJE WIELOSTREFOWE

Rys Schemat wielostrefowej wewnętrznej instalacji wodociągowej układ stref z rozdziałem goacuternym

1pompa z silnikiem elektrycznym zasilająca zbiornik goacuterny otwarty trzeciej strefy 2 pompa z silnikiem elektrycznym zasilająca zbiornik goacuterny otwarty drugiej strefy 3 pompa z silnikiem elektrycznym zasilająca zbiornik goacuterny otwarty pierwszej strefy 4 pion zasilający zbiornik goacuterny otwarty pierwszej strefy 5zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym ( pierwszej strefy) 6 przewoacuted rozdzielczy goacuterny ( pierwszej strefy) 7 pion wodociągowy (pierwsza

strefa) 8 odgałęzienie 9 zawoacuter czerpalny 10 pion zasilający zbiornik goacuterny otwarty (drugiej strefy) 11 zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym (druga strefa) 12przewoacuted rozdzielczy goacuterny (druga strefa) 13 pion zasilający zbiornik goacuterny otwarty(trzecia strefa) 14 zbiornik goacuterny

otwarty z zaworem pływakowym (trzecia strefa) 15 przewoacuted rozdzielczy goacuterny (trzecia strefa)

INSTALACJE WIELOSTREFOWE

Schemat wielostrefowej wewnętrznej instalacji wodociągowej Układ stref pierścieniowy z jednym przewodem zasilającym

1 przewoacuted zasilający zbiorniki goacuterne pierwszej drugiej i trzeciej strefy 2 zbiornik goacuterny otwarty pierwszej strefy 3 zawoacuter 4 instalacja pierścieniowa pierwszej strefy 5 zbiornik goacuterny otwarty drugiej strefy 6 zawoacuter 7 instalacja pierścieniowa drugiej strefy 8 zbiornik goacuterny otwarty trzeciej strefy 9 zawoacuter czerpalny 10 instalacja pierścieniowa trzeciej strefy 11 odgałęzienie 12 zawoacuter czerpalny13

pompa z silnikiem elektrycznym

GŁOacuteWNE ZASADY PROWADZENIA INSTALACJI WODOCIĄGOWYCH

roacutewnolegle i prostopadle do ścian i stropoacutew

z jak najmniejszą ilością załamań

po trasach najkroacutetszych

przy wewnętrznych ścianach budynku

przejścia rur przez przegrody należy wyposażyć w tuleje ochronne

Instalacje zimnej i ciepłej wody mogą być rozprowadzone w następujący sposoacuteb

natynkowo ndash czyli po wierzchu ścian i przegroacuted budowlanych

w bruzdach ściennych

w szlichcie podłogowej

w pionowych szachtach i kanałach ściennych

SPOSOBY PROWADZENIA INSTALACJI

Prowadzenie instalacji w piwnicach i pod stropami

Prowadzenie rur w korytkach gdzie wydłużenia są kompensowane poprzez wyboczanie się rur

Prowadzenie rur z odgałęzieniami na łupinach wsporczych

Prowadzenie pionoacutew w szachtach instalacyjnych

Prowadzenie oraz mocowanie pionoacutew

w szachtach instalacyjnych

Układ troacutejnikowy Układ rozdzielaczowy

UKŁAD TROacuteJNIKOWY

Prowadzenie rur instalacji wodociągowej w układzie troacutejnikowym

Sposoacuteb prowadzenia przewodoacutew w węźle

sanitarnym

UKŁAD TROacuteJNIKOWY

UKŁAD TROacuteJNIKOWY

UKŁAD ROZDZIELACZOWY

Prowadzenie rur instalacji wodociągowej w układzie rozdzielaczowym

UKŁAD ROZDZIELACZOWY

UKŁAD OBWODOWY

Podpora stała

Podpora przesuwna

Przykład prowadzenia pionu instalacyjnego bez kompensatoroacutew z uwzględnieniem wyboczenia (linią przerywaną oznaczono przykładowy przewidywany kształt pionu po osiągnięciu temperatury czynnika roboczego)

Oznaczenia PP - podpora przesuwnaPS - podpora stała

ELEMENTY INSTALACJI WODOCIĄGOWYCH

Elementy instalacji wodociągowych

Przyłącze wodociągowe

Zestaw wodomierza głoacutewnego

Filtr wody zawoacuter antyskażeniowy zawory odcinające (armatura)

Przewody rozdzielcze (rozprowadzające)

Przewody pionowe (piony wodociągowe)

Przewody w pomieszczeniach sanitarnych (połączenia od pionu do punktoacutew czerpalnych)

Punkty czerpalne (baterie czerpalne i zawory)

Przyłącza do budynku 1-linia zabudowy 2- linia rozgraniczająca 3-sieć wodociągowa 4-sieć kanalizacyjna 5-zestaw wodomierzowy 6-studzienka rewizyjna

Sposoacuteb przeprowadzenia przewodu przez ścianę zewnętrzną

Podział wodomierzy

W obudowie

zamkniętej Z wyjmowaną

wstawką

pomiarową

instalowane

poziomo

kolanowe

Podział wodomierzy

1 Wodomierz działający na zasadach mechanicznych przeznaczony do wody

a) zimnej o temperaturze od 0 degC do 30 degC

b) ciepłej o temperaturze od 30 degC do 90 degC

c) gorącej o temperaturze od 30 degC do 130 degC albo od 30 degC do 180 degC

2 Wodomierz działający na zasadach elektronicznych lub mechanicznych z urządzeniami elektronicznymi albo bez przeznaczony do wody zimnej o temperaturze od 0 degC do 30 degC

Wodomierze mieszkaniowe (JS) Wodomierz powinien być zamontowany w położeniu roboczym zgodnie z oznakowaniem umieszczonym na wodomierzu przez producenta H - oznacza pozycję pracy wodomierza w poziomie V - oznacza pozycję pracy wodomierza w pionie Litera znajdująca się na tarczy wodomierza A B C lub D - oznacza klasę obciążeń wodomierza

Wodomierz sprzężony roacutewnolegle 1-wodomierz głoacutewny śrubowy 2-wodomierz boczny skrzydełkowy 3-zawoacuter zmiennego obciążenia

1 Wodomierze działające na zasadach mechanicznych przeznaczone do wody charakteryzują następujące strumienie

1) maksymalny strumień objętości (Qmax)

2) nominalny strumień objętości (Qn)

3) pośredni strumień objętości (Qt)

4) minimalny strumień objętości (Qmin)

2 Stosunek QmaxQn powinien wynosić 2

3 Rozroacuteżnia się cztery klasy metrologiczne wodomierzy klasa A klasa B klasa C klasa D

4 Klasy metrologiczne wodomierzy w zależności od wartości stosunku QminQn i QtQn

Q (q)-strumień objętości - objętość wody przepływającej przez wodomierz w przyjętej jednostce czasu

Qmax (qmax) -maksymalny strumień objętości - największy strumień objętości przy ktoacuterym wodomierz może pracować w kroacutetkim czasie bez uszkodzenia i przekroczenia błędoacutew granicznych dopuszczalnych oraz wartości maksymalnej straty ciśnienia

Qn (qn) nominalny strumień objętości - strumień objętości roacutewny połowie maksymalnego strumienia objętości przy ktoacuterym wodomierz może pracować przy przepływie ciągłym lub przerywanym i jego wskazania mieszczą się w granicach błędoacutew granicznych dopuszczalnych

Qt (qt) pośredni strumień objętości - strumień objętości dzielący zakres obciążeń pomiarowych na przedział goacuterny i dolny przy ktoacuterym błąd graniczny dopuszczalny zmienia wartość

Qmin (qmin ) minimalny strumień objętości- strumień objętości powyżej ktoacuterego wskazania wodomierza nie powinny przekraczać błędoacutew granicznych dopuszczalnych

Zakres obciążeń pomiarowych wodomierza - zakres strumienia objętości wodomierza zawarty między maksymalnym strumieniem objętości a minimalnym strumieniem objętości

Krzywa błędoacutew wodomierza

Błędy graniczne dopuszczalne wodomierzy plusmn 2 - w przedziale goacuternym zakresu obciążeń (qt q qmax)

plusmn 5 - w przedziale goacuternym zakresu obciążeń (qmin q qt)

Lokalizacja wodomierza

Doboacuter wodomierza

Aby dobrać wodomierz należy

ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe

ustalić umowny przepływ obliczeniowy dla wodomierza qw m3h

qw = 2 q

Doboacuter wodomierza

Doboacuter wodomierza

dla dobranego wodomierza ustalić w oparciu o dane producenta wodomierzy stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez wodomierz

Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem

PN-EN 1717 - Ochrona przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody w instalacjach wodociągowych i ogoacutelne wymagania dotyczące urządzeń zapobiegających zanieczyszczaniu przez przepływ zwrotny

Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem

Podział płynoacutew ktoacutere mają lub mogą mieć kontakt z wodą do picia

Kategoria 1

Woda wypływająca bezpośrednio z sieci wodociągowej przeznaczona do użytkowania przez człowieka do celoacutew konsumpcyjnych

Kategoria 2

Płyn nie stanowiący bakteriologicznego lub toksycznego zagrożenia dla człowieka

Kategoria 3

Płyn stanowiący pewne zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność co najmniej jednej substancji toksycznej lub bardzo toksycznej o LD50gt200 mgkg wagi ciała

Kategoria 4

Płyn stanowiący pewne zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność co najmniej jednej substancji toksycznej lub bardzo toksycznej o LD50200 mgkg wagi ciała lub też co najmniej jednej substancji radioaktywnej mutagennej lub rakotwoacuterczej

Kategoria 5

Płyn stanowiący zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność substancji mikrobiologicznych bądź wirusowych

Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem

Przepływ zwrotny wywołany spadkiem ciśnienia w sieci wodociągowej

Potencjalne źroacutedła zanieczyszczenia wody wodociągowej

XY

1- sieć wodociągowa

2- urządzenie zabezpieczające

X-rodzina zabezpieczenia

Y-typ zabezpieczenia

Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody

Aby dobrać zabezpieczenie należy

określić kategorię płynu

określić rodzaj zabezpieczenia wg normy

ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe

dobrać zawoacuter zwracając uwagę na średnicę wodomierza

Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody

dla dobranego zaworu ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez zawoacuter

Filtr

Doboacuter filtra

Aby dobrać filtr należy

ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe

dobrać filtr zwracając uwagę na średnicę wodomierza i zaworu antyskażeniowego

Doboacuter filtra

dla dobranego filtra ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez filtr

INSTALACJE KANALIZACYJNE

Rodzaje instalacji kanalizacyjnych

1 Kanalizacja sanitarna (bytowo ndash gospodarcza)

2 Kanalizacja deszczowa

3 Kanalizacja technologiczna

ścieki przed wprowadzeniem do kanalizacji

sanitarnej wymagają wstępnego oczyszczenia w

specjalnych urządzeniach

Odprowadzenie ściekoacutew z nieruchomości może być

realizowane na dwa sposoby

systemem ogoacutelnospławnym (zbiorczym)

lub systemem rozdzielczym

Kanalizacja ogoacutelnospławna odprowadza zaroacutewno ścieki

sanitarne (bytowe) jak i deszczowe

W kanalizacji rozdzielczej ścieki sanitarne i deszczowe

odprowadzane są rozdzielnie

Schemat kanalizacji ogoacutelnospławnej

KS1 KS2

Kanał ogoacutelnospławny

RD1 RD2

linia regulacyjna

ST1

ST2

Schemat kanalizacji rozdzielczej

KS1 KS2

Kanał sanitarny

Kanał deszczowy

RD1 RD2

linia regulacyjnaST1

ST2

SD1

SD2

Podział instalacji kanalizacyjnej

Instalację kanalizacyjną można podzielić na

zewnętrzną (na terenie nieruchomości lecz poza budynkiem)

wewnętrzną (w budynku)

Podział ten wydaje się oczywisty ale jest istotny przy doborze materiału instalacyjnego - nie każdy materiał sprawdzający się wewnątrz nadaje się do stworzenia instalacji zewnętrznej

Granicą między instalacją wewnętrzną a zewnętrzną jest tzw czyszczak głoacutewny (rewizja głoacutewna)

Przewody domowej

instalacji kanalizacyjnej

Przykanalik (przyłącze kanalizacyjne) ndash jest to odcinek ktoacutery łączy kanalizację na terenie nieruchomości z siecią kanalizacyjną

Najczęściej przykanalik włączany jest do studzienki (rewizyjnej lub włazowej) ktoacutera stanowi uzbrojenie sieci Możliwe jest też przyłączenie przez wpust boczny lub złącze siodłowe

Przewody domowej

instalacji kanalizacyjnej

Przykanaliki oznaczane są znakami informacyjnymi Na znaku podana jest średnica (w mm) spadek przyłącza (w promilach) oraz jego długość (w m) Granicą między siecią a instalacją jest położona w pobliżu granicy nieruchomości pierwsza studzienka licząc od strony budynku

Sieć i przykanalik

w przypadku istnienia studzienki rewizyjnej

przykanalikstudzienka rewizyjna

linia

reg

ulac

yjnastudzienka kanalizacyjna

sieć kanalizacyjna

budy

nek

instalacja

zewnętrzna

Sieć i przykanalik

w przypadku braku studzienki rewizyjnej (wg nowych przepisoacutew w przypadku braku studzienki rewizyjnej

przykanalik to odcinek biegnący od granicy budynku do granicy

nieruchomości)

linia

reg

ulac

yjnastudzienka kanalizacyjna

sieć kanalizacyjna

budy

nek

przykanalik

sieć kanalizacyjna

Instalacja kanalizacyjna składa się z 1 poziomoacutew (przewodoacutew odpływowych) ndash są to przewody

prowadzone z odpowiednim spadkiem ktoacutere odprowadzają

ścieki z pionoacutew wpustoacutew podłogowych itp do przykanalika

lub sieci zewnętrznej

2 pionoacutew (przewodoacutew spustowych) ndash są to przewody prowadzone

przez jedną lub kilka kondygnacji odprowadzające ścieki

z podejść kanalizacyjnych wpustoacutew dachowych lub rynien

do przewodoacutew odpływowych

3 podejść kanalizacyjnych ndash przewody odprowadzające ścieki

z przyboroacutew i urządzeń sanitarnych do pionoacutew lub poziomoacutew

kanalizacyjnych

podejścia pojedyncze

podejścia zbiorowe

Kanalizacja sanitarna grawitacyjna

Odprowadza wodę zanieczyszczoną (ścieki) w wyniku jej wykorzystania odpływającą z ustępoacutew spłukiwanych natryskoacutew wanien bidetoacutew zlewoacutew umywalek wpustoacutew podłogowych i innych urządzeń występujących w gospodarstwie domowym

Projektowanie kanalizacji sanitarnej odbywa się w oparciu o normę

PN ndash EN 12056 ndash 2 grudzień 2002

Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew

Część 2 Kanalizacja sanitarna projektowanie układu i obliczenia

oraz w przypadku braku informacji o normę

PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania

w projektowaniu

Podejścia kanalizacyjne ndash łączą

odpływ z pionem kanalizacyjnym

Podejścia

niewentylowane - należy montować ze spadkiem wynoszącym od 2 do 15

wentylowane ndash można zastosować tu mniejsze spadki zgodnie z przywołaną normą ale wymagają dodatkowego przewodu wentylującego

Najczęściej projektuje się podejścia niewentylowane Ich długość w typowym rozwiązaniu stosowanym w Polsce nie powinna przekraczać 30 m a w przypadku miski ustępowej 10 m po długości przewodu

W przypadku dłuższych podejść albo zwiększa się średnicę albo projektuje się podejścia wentylowane za pomocą np zaworoacutew napowietrzających

Nowa norma wprowadza cztery typy systemoacutew kanalizacyjnych jakie można spotkać w poszczegoacutelnych krajach Unii Europejskiej

W Polsce stosuje się tradycyjnie system I

System Nazwa Cechy

I

System pojedynczego pionu

z podejściami częściowo

wypełnionymi

bull jeden pion kanalizacyjny

bull wypełnienie przewodoacutew 50

II

System pojedynczego pionu

z podejściami o mniejszej

średnicy

bull jeden pion kanalizacyjny

bull wypełnienie przewodoacutew 70

III

System pojedynczego pionu

z podejściami całkowicie

wypełnionymi

bull jeden pion kanalizacyjny

bull wypełnienie przewodoacutew 100

bull każde urządzenie podłączone

oddzielnie do pionu

IV System oddzielnych pionoacutew

kanalizacyjnych

bull dwa piony ndash jeden odprowadzający

ścieki czarne z ustępoacutew spłukiwanych

i pisuaroacutew i drugi odprowadzający

pozostałe ścieki

bull wypełnienie przewodoacutew jak dla

systemoacutew I II lub III

Średnice nominalne podejść pojedynczych dobiera się w zależności od typu przyłączonego przyboru sanitarnego lub urządzenia w typowych

rozwiązaniach w Polsce wg tabeli Urządzenie DN [mm]

Umywalka bidet 40

Zlewozmywak

zmywarka pralka

wanna natrysk 50

Miska ustępowa 100

Minimalna średnica podejścia pojedynczego zdeterminowana jest przez jego długość wysokość spadania i ilość zmian kierunku zgodnie z tabelą

DN Lmax

[m] H [m]

trzy zmiany

kierunku

40

50 30 lt10

70 50 lt10

100 50 lt30

H

L

Jeśli powyższe wymiary są przekroczone lub istnieje konieczność zastosowania więcej niż trzech zmian kierunku prowadzenia przewodoacutew należy wybrać kolejną większą średnicę nominalną

Średnice nominalne podjeść zbiorowych

Zależą od natężenia przepływu ściekoacutew w projektowanym

podejściu i od zastosowanego systemu Wybierając system

należy kierować się dostępnymi na rynku przyborami trudno

bowiem wyobrazić sobie podłączanie przyboru sanitarnego

z odpływem np 40mm do przewodu o średnicy mniejszej

Utrudniałoby to swobodny odpływ ściekoacutew z tego przyboru

Natężenie przepływu ściekoacutew sanitarnych Qww

wyznacza się dla danego odcinka instalacji zgodnie

z zależnością

]sl[DUKQww

gdzie K ndash wspoacutełczynnik częstości

DU ndash odpływ jednostkowy [ls] z urządzenia

UWAGA Qww DUmax jeśli nie to Qww = DUmax

Odpływy jednostkowe DU

Odpływy jednostkowe DU -cd

Typowe wspoacutełczynniki częstości K

Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia

z przewodami odpływowymi Piony kanalizacyjne należy prowadzić bez zmiany średnicy i kierunku na całej długości w szachtach sanitarnych

U podstawy każdego pionu przed przejściem w przewoacuted odpływowy należy zamontować otwoacuter rewizyjny (czyszczak) umożliwiający dostęp do wnętrza przodu

W przypadku kanalizacji sanitarnej każdy pion musi być wentylowany w celu wyroacutewnania ciśnienia w instalacji

Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia

z przewodami odpływowymi Wentylację pionu zapewnia

przewoacuted wentylacyjny zakończony rurą wywiewną wyprowadzoną ponad połać dachu

zawoacuter napowietrzający ndash rozwiązanie dozwolone do stosowania w przypadku braku możliwości wyprowadzenia pionu ponad dach można takie rozwiązanie stosować przy spełnieniu następujących warunkoacutew

piony mają wysokość 4 do 5 kondygnacji

ostatni pion licząc od najdalszego w stosunku do kanału oraz co piąty w budynku jest zakończony rurą wywiewną

Elementy pionu kanalizacyjnego

troacutejniki doprowadzające ścieki z podejść kanalizacyjnych

czyszczak prze zmianą kierunku prowadzenia ściekoacutew ndash około 05 nad posadzką przed przejściem w przewoacuted odpływowy

rura prosta o niezmiennej średnicy na całej długości

zawoacuter napowietrzający lub rura wywiewna

W systemie kanalizacji sanitarnej wyroacuteżnić można

piony z wentylacją głoacutewną ndash zakończone rurą wywiewną lub zaworem napowietrzającym

piony z wentylacją obejściową ndash piony z dodatkowym przewodem wentylacyjnym prowadzonym obok pionu spustowego i połączonym z rurą wywiewną

Średnica pionu zależy od wybranego systemu wentylacji i obliczonego natężenia przepływu ściekoacutew dla całego pionu

Należy pamiętać o tym że minimalna średnica pionu nie może być mniejsza od średnicy największego podejścia

W typowych rozwiązaniach w Polsce minimalna średnica pionu wynosi 70mm a dla pionoacutew prowadzących ścieki z misek ustępowych 100mm

Oczywiście w tabelach należy sprawdzić czy średnicy nie należy zwiększyć ze względu na obliczoną wartość Qww

Piony z wentylacją głoacutewną

Piony z wentylacją obejściową

Przewody odpływowe

(poziomy kanalizacyjne)

Wśroacuted przewodoacutew odpływowych wyroacuteżniamy przewoacuted głoacutewny oraz przewody drugorzędne Każdy przewoacuted drugorzędny powinien być oddzielnie podłączony do głoacutewnego pod kątem 45deg

Wszystkie przewody prowadzone są najkroacutetszą drogą przeważnie wzdłuż przegrody budowlanej oraz koniecznie z zachowaniem odpowiedniego spadku

Przewody odpływowe

(poziomy kanalizacyjne)

Spadek powinien być jednakowy na całej długości co zapewnia samooczyszczanie się przewodu

Przyjęte jest że rury układa się kielichem w kierunku przeciwnym do spływu ściekoacutew

Rewizje kanalizacyjne powinno się montować

co 15 m na rurach średnicy od 100 do 150 mm

przed każdym uskokiem poziomu

Rury prowadzone przez murowane ścianki muszą być ułożone prostopadle do przegrody

Na przewody z tworzyw sztucznych powinno się w miejscach przejść dodatkowo nałożyć tuleje ochronne Umożliwią one rurom pewien ruch zabezpieczając instalację przed uszkodzeniami mechanicznymi

Przestrzeń pomiędzy tuleją a rurą powinno się zabezpieczyć izolacją

Jeśli przewody kanalizacyjne z tworzyw sztucznych układane są w sąsiedztwie przewodoacutew wydzielających ciepło powinny być osłonięte otulinami izolacyjnymi w celu zabezpieczenia przed przegrzewaniem

Przewody poziome i przykanaliki powinny być ułożone poniżej strefy przemarzania gruntu czyli na głębokości 80-140 cm zależnie od regionu kraju

Jeśli przewody prowadzone są w pomieszczeniach w ktoacuterych temperatura może spadać poniżej 0degC muszą być odpowiednio zabezpieczone przed przemarzaniem

Dla przewodoacutew prowadzonych na zewnątrz budynku należy pamiętać że warstwa gruntu pokrywającego rury kanalizacyjne powinna być o 10-20 cm większa od głębokości przemarzania gruntu jeśli przewody układa się wyżej to powinny być zaizolowane termicznie

Rury kanalizacyjne układane na zewnątrz budynku powinny być oddalone

od innych przewodoacutew co najmniej

15 m od przewodoacutew gazowych i wodociągowych

08 m od kabli energetycznych

05 m od kabli telekomunikacyjnych

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qww z uwzględnieniem następujących zasad

1 dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 05

2 dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 07

3 minimalna prędkość przepływu ściekoacutew wynosi 07 ms stąd

wynika prowadzenie przewodoacutew z odpowiednim do średnicy

spadkiem w kierunku sieci zewnętrznej

4 minimalna średnica przewodu zewnętrznego wynosi 010m

a przykanalika 015m

Dobierając średnice przewodoacutew odpływowych należy stosować

tabelę z wartościami natężenia przepływu Q0 i prędkości

przepływu v0 dla przewodoacutew o przekroju kołowym przy

pełnym wypełnieniu i wykres Manninga

=QQ0

=vv0

hd

Q

v

(hd)

1

23

4

Przykład obliczeniowy Obliczeniowe natężenie sciekoacutew sanitarnych wynosi Qww= 50 ls Na podstawie tabeli 1 QwwQ0 = 50 2014 = 025 Z wykresu odczytujemy

V = 085V0 = 085114 = 097 ms przy napełnieniu hd = 037

Zakresy dopuszczalnych spadkoacutew przewodoacutew odpływowych

DN 0100 m ndash i = 20 - 100

DN 0150 m ndash i = 15 - 150

Urządzenia dodatkowe w kanalizacji sanitarnej

W przypadku odprowadzania ściekoacutew bytowo gospodarczych do zewnętrznej sieci typu ogoacutelnospławnego w pomieszczeniach położonych na najniższych kondygnacjach w budynku może dojść do zalania spowodowanego wstecznym przepływem ściekoacutew w wyniku intensywnych opadoacutew deszczu Dlatego też w tego typu instalacjach na przewodach kanalizacyjnych odprowadzających ścieki z pomieszczeń na najniższej kondygnacji stosować należy zasuwy burzowe ktoacutere chronią instalację przed przepływem zwrotnym

Materiały w kanalizacji sanitarnej

Instalacja kanalizacyjna może być wykonana z roacuteżnych materiałoacutew ale

zawsze rury i połączenia powinny być szczelne i odporne na korozję

Obecnie najpopularniejszym materiałem używanym do budowy instalacji

wewnętrznej jest tworzywo sztuczne Rury kanalizacyjne produkuje się z

polipropylenu (PP)

roacuteżnych odmian polichlorku winylu (PVC)

Polietylenu wysokiej gęstości (PE-HD)

żywicy poliestrowej wzmacnianej włoacuteknem szklanym (GRE)

Innymi materiałami stosowanymi w kanalizacji sanitarnej są

żeliwo

kamionka

beton

Kanalizacja deszczowa

Odprowadza wody opadowe z dachoacutew i terenoacutew przyległych do nieruchomości (podjazdy tarasy parkingi itp)

Projektowanie kanalizacji deszczowej odbywa się w oparciu o normę

PN ndash EN 12056 ndash 3 grudzień 2002

Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew

Część 3 Przewody deszczowe Projektowanie układu i obliczenia

oraz w przypadku braku informacji o normę

PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania w projektowaniu

Odprowadzanie wody z dachu stromego

W przypadku dachoacutew budynkoacutew niskich (do 5 kondygnacji) ktoacutere mają odpowiednie nachylenie (przyjmuje się że powyżej 8) najczęstszym sposobem odprowadzania wody deszczowej jest zastosowanie systemu rynnowego

Zadaniem deszczowej instalacji kanalizacyjnej jest zebranie wody z dachu i odprowadzenie jej do sieci kanalizacji deszczowej lub do gruntu System rynnowy polega na naturalnym (grawitacyjnym) spływie woacuted po połaci dachowej skąd jest przejmowana przez system rur System ten roacutewnież pracuje grawitacyjnie Umowną granicą instalacji deszczowej jest wylewka z ktoacuterej woda może być skierowana do sieci kanalizacji deszczowej (ogoacutelnospławnej) lub na grunt

Podstawowe elementy

instalacji kanalizacji deszczowej

Rynny - przewody o przekroju otwartym (okrągłym prostokątnym eliptycznym trapezowym okapowym) biegnące wzdłuż krawędzi dachu Zadaniem rynien jest zebranie wody opadowej Rynny prowadzone są z lekkim spadkiem w kierunku narożnikoacutew budynku dzięki czemu woda nie wylewa się za krawędzie tylko płynie w kierunku rur spustowych

Instalacja kanalizacji deszczowej składa się z następujących elementoacutew

Rury spustowe ndash pionowe odcinki przewodoacutew o przekroju zamkniętym (najczęściej okrągłym lub prostokątnym) Zadaniem rur spustowych jest zebranie wody płynącej rynnami i odprowadzenie ich poza budynek

Odpływy ndash elementy za pomocą ktoacuterych rynny przechodzą w rury spustowe Odpływ jest odcinkiem rynny w ktoacuterym wykonany jest obrobiony otwoacuter odpowiedniego kształtu pozwalający na włączenie rury spustowej Można wyroacuteżnić odpływy przelotowe oraz odpływy końcowe ( na narożnikach pomieszczeń) Pozwalają na mocowanie rur spustowych

Narożniki do rynien ndash umożliwiają połączenie rynien w narożnikach budynku Właściwy montaż narożnikoacutew jest bardzo ważny dla właściwej pracy rynien (ruchoacutew pod wpływem temperatury) Wylewki ndash kształtki ktoacuterymi kończy się rura spustowa Wylewka może być włą- czona do kanalizacji deszczowej bądź znajdować się nad gruntem

Łączniki do rynien - złączki zwykłe uszczelkowe i korekcyjne Ponieważ montaż rynien wymaga pozostawiania tzw dylatacji (odstępoacutew) złączki korekcyjne lub uszczelkowe umożliwiają wykonanie takich połączenia z dylatacją

Łączniki do rur spustowych - kolana troacutejniki redukcje mufy mufy redukcyjne Mufy służą do włączania rur spustowych do odpływoacutew zadaniem muf redukcyjnych jest połączenie rury spustowej i odpływu o roacuteżnych średnicach Kolana pozwalają na zmianę kierunku rury spustowej Troacutejniki umożliwiają włączanie do rur spustowych wyposażenia dodatkowego

Haki i obejmy - zadaniem tych elementoacutew jest mocowanie rynien i rur spustowych do dachoacutew i ścian

Elementy wykończeniowe i dodatkowe -

zadaniem tych elementoacutew jest wykończenie

systemu lub uzupełnienie jego pracy

Przykładami mogą tu być

dekiel służący do zakończenia rynny

filtr siatkowy montowany na rurze

spustowej zatrzymujący

zanieczyszczenia

czyszczak (rewizja) umożliwiający

przegląd i czyszczenie rury spustowej

(na zdjęciu)

odprowadzenie do kanalizacji deszczowej

Jednym ze sposoboacutew odprowadzenia wody jest podłączenie systemu rynnowego do kanalizacji deszczowej

Woacutewczas na dolnym odcinku rury spustowej mniej więcej 03-08 m ponad terenem należy zamontować rewizję (czyszczak) Rewizja ma wewnątrz kratkę na ktoacuterej zbierają się liście i inne zanieczyszczenia spływające z rynny

Rura spustowa z rewizją przyłączona jest do przewodoacutew odpływowych a te łączą się z kanalizacją Średnica przewodoacutew musi być co najmniej roacutewna średnicy rur spustowych i najczęściej wynosi 100-150 mm Głębokość na jakiej powinno się układać rury zależy od strefy przemarzania i wynosi 1-14 m System taki nie ma blokady przedostawania się zapachoacutew dlatego lepiej nie podłączać go do kanalizacji ogoacutelnospławnej

Innym sposobem odprowadzenia wody bezpośrednio do kanalizacji jest podłączenie rury spustowej do osadnika rynnowego Wyposażony jest on w klapkę ktoacutera stanowi blokadę zapachową i wyciągany kosz w ktoacuterym gromadzą się większe zanieczyszczenia takie jak liście

Gdy brak sieci kanalizacji deszczowej lub ogoacutelnospławnej woda deszczowa powinna być bezpiecznie rozprowadzona po terenie posesji ale tak żeby nie spływała na sąsiednie działki

Odprowadzanie wody z dachu

płaskiego

W przypadku dachoacutew budynkoacutew wysokich (powyżej 5 kondygnacji) oraz dachoacutew o małym nachyleniu (przyjmuje się że poniżej 8) najczęstszym sposobem odprowa-dzania wody deszczowej jest system odwadniania oparty na wpustach dachowych

Wpusty dachowe pełnią rolę dachowych odwodnień punkto-wych tzn zbierają wodę z pewnej powierzchni w jednym punkcie

Odprowadzanie wody z dachu

płaskiego Woda jest odprowadzana do rury spustowej biegnącej wewnątrz budynku a stamtąd do kanalizacji deszczowej lub poza budynek do gruntu Aby odwodnienie dachu płaskiego pracowało prawidłowo wpust powinien znaleźć się w najniższym punkcie dachu a spadek w jego kierunku powinien wynosić co najmniej 3 Oproacutecz zasadniczego wpustu powinien być wpust awaryjny ktoacutery przejmie wodę w przypadku zatkania wpustu głoacutewnego Na dachu powinna być co najmniej jedna para wpustoacutew Zasady projektowania moacutewią że wpusty należy rozmieszczać co 25 m

Obliczanie kanalizacji deszczowej

Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qr (qd) [ls]

rAC

10000

IAQr

gdzie ψ lub C ndash wspoacutełczynnik spływu przyjmowany wg nowej normy jako 10 (w starej zależny od nachylenia dachu i rodzaju powierzchni odwadnianej)

A ndash efektywna powierzchnia dachu lub powierzchnia odwadniana [m2]

I ndash w starej normie miarodajne natężenie deszczu [l(sha)] przyjmowane I 300 l(sha)

r ndash natężenie opadoacutew atmosferycznych [l(sm2)] przyjmowane albo na podstawie danych statystycznych albo wg tabeli 1 w nowej normie po przemnożeniu przez wspoacutełczynnik ryzyka podany w tabeli 2

Wymiarowanie rynien i rur spustowych

1 Przewody spustowe ndash średnicę należy dobrać tak aby obliczona wartość odpływu ściekoacutew Qr nie przekraczała wartości Qrmax (qdmax) a powierzchnia odwadniana A powierzchni Amax zestawionych w tabeli w normie PN ndash 92B ndash 01707

2 Wg starej normy rynny powinny mieć średnice minimum 150 mm (dotyczy to budynkoacutew wielorodzinnych)

Efektywna

powierzchnia dachu

odwadniana przez

rynnę A [m2]

Szerokość rynny [mm] Średnica rury

spustowej [mm]

poniżej 20 70 50

20 ndash 57 100 (lub 125) 70

57 ndash 97 125 100

97 - 170 150 100

170 - 243 180 125

Dla budynkoacutew jednorodzinnych średnice rynien i przewodoacutew spustowych można określić w oparciu o efektywną powierzchnię dachu wg tabeli

Średnice poziomoacutew i przykanalikoacutew

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qr z uwzględnieniem następujących zasad

a) dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 07

b) dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 09

c) i d) jak dla kanalizacji sanitarnej

Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej

Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qt (qog) [ls]

Qww ndash natężenie odpływu ściekoacutew sanitarnych

Qr ndash natężenie odpływu ściekoacutew deszczowych

Kanalizacja ogoacutelnospławna to ten fragment ktoacutery odprowadza i ścieki sanitarne i deszczowe do zewnętrznej sieci ogoacutelnospławnej

rwwt QQQ

Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się z uwzględnieniem następujących zasad

a) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt spełnione powinny być warunki

a) i b) jak dla ściekoacutew deszczowych

b) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt obliczeniowa prędkość przepływu

ściekoacutew nie może przekraczać wartości dopuszczalnej ktoacutera wynosi

80 ms ndash dla rur żeliwnych i innych metalowych

40 ms ndash dla rur kamionkowych betonowych i z tworzyw sztucznych

c) dla odpływu tylko ściekoacutew sanitarnych Qww prędkość przepływu

ściekoacutew nie może być mniejsza od vmin = 07 ms

bullRynny z PVC-U

bullRynny z blachy aluminiowej

bullRynny miedziane

bullRynny z blachy stalowej

bullRynny cynkowo-tytanowe

Przekroje rynien a b c) poacutełokragłe d) trapezowy e f) trapezoidalny g) prostokatny h) poacutełokragły leacy

Rodzaje rynien a) okapowa b) koszowa c) gzymsowa d) leacy

2

Literatura

bdquoInstalacje wodociągowe projektowanie wykonanie eksploatacjardquo J Chudzicki S Sosnowski Warszawa Wydawnictwo Seidel-Przywecki 2005

bdquoInstalacje kanalizacyjne projektowanie wykonanie eksploatacjardquo J Chudzicki S Sosnowski Warszawa Wydaw Seidel- Przywecki 2004

bdquoInstalacje wodociągowe i kanalizacyjnerdquo S Sosnowski J Tabernacki J Chudzicki Warszawa Instalator Polski 2002 (2000)

bdquoInstalacje wodociągowe i kanalizacyjne materiały pomocnicze do ćwiczeńrdquo J Chudzicki S Sosnowski Warszawa Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej 2003 (1999)

bdquoĆwiczenia z instalacji wodociągowych kanalizacyjnych i gazowychrdquo pod red Danuty Brydak-Jeżowieckiej Wrocław Politechnika Wrocławska 1989

3

Instalacja wodociągowa powinna zapewnić dostarczenie do odbiorcy wody

w odpowiedniej ilości

o odpowiedniej jakości

w żądanej przez odbiorcę chwili

pod odpowiednim ciśnieniem

o odpowiedniej temperaturze

Wymagania ogoacutelne

4

Etapy rozwoju zaopatrzenia ludzi w wodę

Chudzicki Sosnowski Instalacje wodociągowe Projektowanie wykonanie eksploatacja

5

Zużycie wody użytkowej

Przykładowy rozkład godzinowego zużycia wody w budynku mieszkalnym

W zależności od rodzaju budynku poboacuter wody w ciągu doby zmienia się w czasie

6

Przepływ obliczeniowy ndash pojęciem tym określa się umowną

wartość strumienia objętości lub masy wody wyznaczoną dla

warunkoacutew uznanych za obliczeniowe w danym fragmencie

instalacji Jest to podstawowa wielkość do wymiarowania

i doboru elementoacutew instalacji ndash przewodoacutew i armatury

Przepływy obliczeniowe

7

Przepływ obliczeniowy określa zapotrzebowanie na wodę

- dobowe Gd

- średnie godzinowe Gh śr

- maksymalne godzinowe Gh max

- maksymalne chwilowe qs

Przepływy obliczeniowe

8

Dobowe zapotrzebowanie na wodę Gd

Gd = gj ∙ U [dm3d]

gj ndash jednostkowe dobowe zapotrzebowanie na wodę [dm3d∙U]

U ndash liczba użytkownikoacutew

Przepływy obliczeniowe

9

Średnie godzinowe zapotrzebowanie na wodę Gh śr

[dm3h]

τ ndash czas użytkowania instalacji w ciągu doby [h]

Przepływy obliczeniowe

τ

G=G d

śrh

10

Maksymalne godzinowe zapotrzebowanie na wodę Gh max

Gh max = Gh śr ∙ Nh [dm3h]

Nh ndash wspoacutełczynnik nieroacutewnomierności godzinowego poboru wody przyjmuje roacuteżne wartości dla zimnej wody ciepłej i ogoacutelnej

Przepływy obliczeniowe

11

Godzinowy wspoacutełczynnik nieroacutewnomierności rozbioru wody

charakteryzuje wielkość zmian zachodzących w poborze

ciepłej wody użytkowej w danym obiekcie

Wartość wspoacutełczynnika Nh zależy od przeznaczenia

i wielkości obiektu dla ktoacuterego obliczana jest instalacja

Dla budynkoacutew mieszkalnych zależy on bezpośrednio od

liczby mieszkańcoacutew Dla innych obiektoacutew wielkość rozbioru

zaroacutewno średniego jak i maksymalnego należy opracować

na podstawie analizy sposobu korzystania z instalacji

Przepływy obliczeniowe

12

Godzinowy wspoacutełczynnik nieroacutewnomierności rozbioru wody

13

Przepływy obliczeniowe

Maksymalne chwilowe zapotrzebowanie na wodę qs to obliczeniowe zapotrzebowanie wody w obiekcie na ktoacutere wymiaruje się instalację wg wzoroacutew zawartych w PN-92B-01706 w zależności od rodzaju budynku i wartości sumy normatywnych wypływoacutew z punktoacutew czerpalnych

14

15

16

Poroacutewnanie przepływoacutew normatywnych

i obliczeniowych

SPOSOBY PROWADZENIA PRZEWODOacuteW WODOCIĄGOWYCH

W BUDYNKACH

UKŁADY INSTALACJI WODOCIĄGOWYCH MOŻNA PODZIELIĆ

W zależności od sposobu

rozprowadzania wody

W zależności od ciśnienia

gwarantowanego

W zależności od wysokości podnoszenia

wody

Biorąc pod uwagę sposoacuteb rozprowadzania wody w instalacjach wewnętrznych wyroacuteżniamy

układ z rozdziałem dolnym

układ z rozdziałem goacuternym

układ pierścieniowy

UKŁAD Z ROZDZIAŁEM DOLNYM

Schemat instalacjo wodociągowej z rozdziałem dolnym

1- przewoacuted rozdzielczy dolny 2- pion wodociągowy 3 ndashodgałęzienie 4- zawoacuter czerpalny 5- zawoacuter przelotowy

UKŁAD Z ROZDZIAŁEM GOacuteRNYM

Schemat instalacji wodociągowej z rozdziałem goacuternym

1- pion zasilający zbiornik goacuterny 2- zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym 3 ndashzawoacuter zwrotny prosty 4- przewoacuted rozdzielczy goacuterny 5- zawoacuter przelotowy 6-pion wodociągowy 7-odgałęzienie 8- zawoacuter czerpalny

UKŁAD PIERŚCIENIOWY

Schemat instalacji wodociągowej pierścieniowej

1- pion zasilający zbiornik goacuterny 2- zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym 3 ndashzawoacuter zwrotny prosty 4- przewody rozdzielcze goacuterne 5- zawoacuter przelotowy 6-pion wodociągowy 7-odgałęzienie 8- zawoacuter czerpalny 9- przewoacuted rozdzielczy dolny

Rozpatrując układy wewnętrznych instalacji wodociągowych w aspekcie wysokości podnoszenia wody i dopuszczalnej wysokości ciśnienia w instalacjach wodociągowych możemy dokonać podziału na

instalacje jednostrefowe

instalacje wielostrefowe

INSTALACJE JEDNOSTREFOWE

Schemat zasilania jednostrefowego w układach chwilowego spadku ciśnienia poniżej wymaganego w sieci ulicznej

1 przewoacuted rozdzielczy (dolny) 2 pion zasilający zbiornik goacuterny 3 zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym 4 zawoacuter zwrotny prosty

5 pion wodociągowy 6 odgałęzienie 7 zawoacuter przelotowy

INSTALACJE JEDNOSTREFOWE

Rys Schemat zasilania jednostrefowego w układach chwilowego spadku ciśnienia poniżej wymaganego w sieci ulicznej

1 przewoacuted rozdzielczy (dolny) 2pion wodociągowy 3 odgałęzienie 4 zawoacuter czerpalny 5 zawoacuter zwrotny 6 zestaw do podwyższania ciśnienia

INSTALACJE DWUSTREFOWE

Rys Schemat wewnętrznej dwustrefowej instalacji wodociągowej (pierwsza strefa zasilana bezpośrednio z zewnętrznej sieci wodociągowej- układ instalacji z rozdziałem dolnym druga strefa zasilana przy pomocy zestawu podwyższającego ciśnienie- układ instalacji z rozdziałem dolnym)

1 przewoacuted rozdzielczy dolny( w pierwszej strefie) 2 zawoacuter zwrotny 3 zestaw podwyższający ciśnienie 4 zawoacuter przelotowy 5 pion wodociągowy ( pierwsza strefa) 6 odgałęzienie 7 zawoacuter czerpalny 8pion zasilający instalacje wodociągową drugiej strefy 9 przewoacuted rozdzielczy w drugiej strefie

INSTALACJE DWUSTREFOWE

Rys Schemat wewnętrznej dwustrefowej instalacji wodociągowej (pierwsza strefa bezpośrednio zasilana z zewnętrznej sieci wodociągowej- układ instalacji z rozdziałem dolnym druga strefa zasilana przez zbiornik goacuterny otwarty-układ instalacji z rozdziałem goacuternym) 1przewoacuted rozdzielczy dolny( w pierwszej strefie) 2 zawoacuter przelotowy 3 pion wodociągowy ( w pierwszej strefie)4odgałęzienie 5 zawoacuter czerpalny 6 zawoacuter zwrotny 7 pompa z silnikiem

elektrycznym 8 pion zasilający zbiornik goacuterny otwarty( drugiej strefy) 9zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym 10przewoacuted rozdzielczy goacuterny( w drugiej strefie) 11 pion wodociągowy rozdziału goacuternego ( w drugiej strefie)

INSTALACJE DWUSTREFOWE

Rys Schemat wewnętrznej dwustrefowej instalacji wodociągowej (pierwsza strefa bezpośrednio zasilana z zewnętrznej sieci wodociągowej- układ instalacji z rozdziałem goacuternym druga strefa zasilana przez zestaw do podwyższania ciśnienia- układ z rozdziałem goacuternym)1przewoacuted rozdzielczy dolny( w pierwszej strefie) 2 zawoacuter zwrotny 3 zestaw do podwyższania ciśnienia 4zawoacuter przelotowy 5 pion wodociągowy (pierwszej strefy) 6 odgałęzienie 7 zawoacuter czerpalny 8 pion zasilający drugą strefę9przewoacuted rozdzielczy goacuterny 10zawoacuter przelotowy11 pion wodociągowy drugiej strefy 12zawoacuter odcinający(

oddziela układy zasilane- przepływ wody w pionie pierwszej strefy od drugiej strefy)

INSTALACJE WIELOSTREFOWE

Rys Schemat wielostrefowej i wewnętrznej instalacji wodociągowej 1 przewoacuted rozdzielczy dolny( pierwsza strefa zasilania) 2 pion wodociągowy (pierwsza strefa) 3 odgałęzienie 4 zawoacuter czerpalny 5 pion zasilający druga

strefę 6 przewoacuted rozdzielczy dolny (drugiej strefy) 7 pion zasilający trzecia strefę 8 przewoacuted rozdzielczy dolny( trzeciej strefy) 9 zespoacuteł podwyższania ciśnienia dla pierwszej strefy 10 zespoacuteł podwyższania ciśnienia dla drugiej strefy 11 zespoacuteł podwyższania ciśnienia dla trzeciej strefy

INSTALACJE WIELOSTREFOWE

Rys Schemat wielostrefowej wewnętrznej instalacji wodociągowej układ stref z rozdziałem goacuternym

1pompa z silnikiem elektrycznym zasilająca zbiornik goacuterny otwarty trzeciej strefy 2 pompa z silnikiem elektrycznym zasilająca zbiornik goacuterny otwarty drugiej strefy 3 pompa z silnikiem elektrycznym zasilająca zbiornik goacuterny otwarty pierwszej strefy 4 pion zasilający zbiornik goacuterny otwarty pierwszej strefy 5zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym ( pierwszej strefy) 6 przewoacuted rozdzielczy goacuterny ( pierwszej strefy) 7 pion wodociągowy (pierwsza

strefa) 8 odgałęzienie 9 zawoacuter czerpalny 10 pion zasilający zbiornik goacuterny otwarty (drugiej strefy) 11 zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym (druga strefa) 12przewoacuted rozdzielczy goacuterny (druga strefa) 13 pion zasilający zbiornik goacuterny otwarty(trzecia strefa) 14 zbiornik goacuterny

otwarty z zaworem pływakowym (trzecia strefa) 15 przewoacuted rozdzielczy goacuterny (trzecia strefa)

INSTALACJE WIELOSTREFOWE

Schemat wielostrefowej wewnętrznej instalacji wodociągowej Układ stref pierścieniowy z jednym przewodem zasilającym

1 przewoacuted zasilający zbiorniki goacuterne pierwszej drugiej i trzeciej strefy 2 zbiornik goacuterny otwarty pierwszej strefy 3 zawoacuter 4 instalacja pierścieniowa pierwszej strefy 5 zbiornik goacuterny otwarty drugiej strefy 6 zawoacuter 7 instalacja pierścieniowa drugiej strefy 8 zbiornik goacuterny otwarty trzeciej strefy 9 zawoacuter czerpalny 10 instalacja pierścieniowa trzeciej strefy 11 odgałęzienie 12 zawoacuter czerpalny13

pompa z silnikiem elektrycznym

GŁOacuteWNE ZASADY PROWADZENIA INSTALACJI WODOCIĄGOWYCH

roacutewnolegle i prostopadle do ścian i stropoacutew

z jak najmniejszą ilością załamań

po trasach najkroacutetszych

przy wewnętrznych ścianach budynku

przejścia rur przez przegrody należy wyposażyć w tuleje ochronne

Instalacje zimnej i ciepłej wody mogą być rozprowadzone w następujący sposoacuteb

natynkowo ndash czyli po wierzchu ścian i przegroacuted budowlanych

w bruzdach ściennych

w szlichcie podłogowej

w pionowych szachtach i kanałach ściennych

SPOSOBY PROWADZENIA INSTALACJI

Prowadzenie instalacji w piwnicach i pod stropami

Prowadzenie rur w korytkach gdzie wydłużenia są kompensowane poprzez wyboczanie się rur

Prowadzenie rur z odgałęzieniami na łupinach wsporczych

Prowadzenie pionoacutew w szachtach instalacyjnych

Prowadzenie oraz mocowanie pionoacutew

w szachtach instalacyjnych

Układ troacutejnikowy Układ rozdzielaczowy

UKŁAD TROacuteJNIKOWY

Prowadzenie rur instalacji wodociągowej w układzie troacutejnikowym

Sposoacuteb prowadzenia przewodoacutew w węźle

sanitarnym

UKŁAD TROacuteJNIKOWY

UKŁAD TROacuteJNIKOWY

UKŁAD ROZDZIELACZOWY

Prowadzenie rur instalacji wodociągowej w układzie rozdzielaczowym

UKŁAD ROZDZIELACZOWY

UKŁAD OBWODOWY

Podpora stała

Podpora przesuwna

Przykład prowadzenia pionu instalacyjnego bez kompensatoroacutew z uwzględnieniem wyboczenia (linią przerywaną oznaczono przykładowy przewidywany kształt pionu po osiągnięciu temperatury czynnika roboczego)

Oznaczenia PP - podpora przesuwnaPS - podpora stała

ELEMENTY INSTALACJI WODOCIĄGOWYCH

Elementy instalacji wodociągowych

Przyłącze wodociągowe

Zestaw wodomierza głoacutewnego

Filtr wody zawoacuter antyskażeniowy zawory odcinające (armatura)

Przewody rozdzielcze (rozprowadzające)

Przewody pionowe (piony wodociągowe)

Przewody w pomieszczeniach sanitarnych (połączenia od pionu do punktoacutew czerpalnych)

Punkty czerpalne (baterie czerpalne i zawory)

Przyłącza do budynku 1-linia zabudowy 2- linia rozgraniczająca 3-sieć wodociągowa 4-sieć kanalizacyjna 5-zestaw wodomierzowy 6-studzienka rewizyjna

Sposoacuteb przeprowadzenia przewodu przez ścianę zewnętrzną

Podział wodomierzy

W obudowie

zamkniętej Z wyjmowaną

wstawką

pomiarową

instalowane

poziomo

kolanowe

Podział wodomierzy

1 Wodomierz działający na zasadach mechanicznych przeznaczony do wody

a) zimnej o temperaturze od 0 degC do 30 degC

b) ciepłej o temperaturze od 30 degC do 90 degC

c) gorącej o temperaturze od 30 degC do 130 degC albo od 30 degC do 180 degC

2 Wodomierz działający na zasadach elektronicznych lub mechanicznych z urządzeniami elektronicznymi albo bez przeznaczony do wody zimnej o temperaturze od 0 degC do 30 degC

Wodomierze mieszkaniowe (JS) Wodomierz powinien być zamontowany w położeniu roboczym zgodnie z oznakowaniem umieszczonym na wodomierzu przez producenta H - oznacza pozycję pracy wodomierza w poziomie V - oznacza pozycję pracy wodomierza w pionie Litera znajdująca się na tarczy wodomierza A B C lub D - oznacza klasę obciążeń wodomierza

Wodomierz sprzężony roacutewnolegle 1-wodomierz głoacutewny śrubowy 2-wodomierz boczny skrzydełkowy 3-zawoacuter zmiennego obciążenia

1 Wodomierze działające na zasadach mechanicznych przeznaczone do wody charakteryzują następujące strumienie

1) maksymalny strumień objętości (Qmax)

2) nominalny strumień objętości (Qn)

3) pośredni strumień objętości (Qt)

4) minimalny strumień objętości (Qmin)

2 Stosunek QmaxQn powinien wynosić 2

3 Rozroacuteżnia się cztery klasy metrologiczne wodomierzy klasa A klasa B klasa C klasa D

4 Klasy metrologiczne wodomierzy w zależności od wartości stosunku QminQn i QtQn

Q (q)-strumień objętości - objętość wody przepływającej przez wodomierz w przyjętej jednostce czasu

Qmax (qmax) -maksymalny strumień objętości - największy strumień objętości przy ktoacuterym wodomierz może pracować w kroacutetkim czasie bez uszkodzenia i przekroczenia błędoacutew granicznych dopuszczalnych oraz wartości maksymalnej straty ciśnienia

Qn (qn) nominalny strumień objętości - strumień objętości roacutewny połowie maksymalnego strumienia objętości przy ktoacuterym wodomierz może pracować przy przepływie ciągłym lub przerywanym i jego wskazania mieszczą się w granicach błędoacutew granicznych dopuszczalnych

Qt (qt) pośredni strumień objętości - strumień objętości dzielący zakres obciążeń pomiarowych na przedział goacuterny i dolny przy ktoacuterym błąd graniczny dopuszczalny zmienia wartość

Qmin (qmin ) minimalny strumień objętości- strumień objętości powyżej ktoacuterego wskazania wodomierza nie powinny przekraczać błędoacutew granicznych dopuszczalnych

Zakres obciążeń pomiarowych wodomierza - zakres strumienia objętości wodomierza zawarty między maksymalnym strumieniem objętości a minimalnym strumieniem objętości

Krzywa błędoacutew wodomierza

Błędy graniczne dopuszczalne wodomierzy plusmn 2 - w przedziale goacuternym zakresu obciążeń (qt q qmax)

plusmn 5 - w przedziale goacuternym zakresu obciążeń (qmin q qt)

Lokalizacja wodomierza

Doboacuter wodomierza

Aby dobrać wodomierz należy

ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe

ustalić umowny przepływ obliczeniowy dla wodomierza qw m3h

qw = 2 q

Doboacuter wodomierza

Doboacuter wodomierza

dla dobranego wodomierza ustalić w oparciu o dane producenta wodomierzy stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez wodomierz

Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem

PN-EN 1717 - Ochrona przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody w instalacjach wodociągowych i ogoacutelne wymagania dotyczące urządzeń zapobiegających zanieczyszczaniu przez przepływ zwrotny

Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem

Podział płynoacutew ktoacutere mają lub mogą mieć kontakt z wodą do picia

Kategoria 1

Woda wypływająca bezpośrednio z sieci wodociągowej przeznaczona do użytkowania przez człowieka do celoacutew konsumpcyjnych

Kategoria 2

Płyn nie stanowiący bakteriologicznego lub toksycznego zagrożenia dla człowieka

Kategoria 3

Płyn stanowiący pewne zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność co najmniej jednej substancji toksycznej lub bardzo toksycznej o LD50gt200 mgkg wagi ciała

Kategoria 4

Płyn stanowiący pewne zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność co najmniej jednej substancji toksycznej lub bardzo toksycznej o LD50200 mgkg wagi ciała lub też co najmniej jednej substancji radioaktywnej mutagennej lub rakotwoacuterczej

Kategoria 5

Płyn stanowiący zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność substancji mikrobiologicznych bądź wirusowych

Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem

Przepływ zwrotny wywołany spadkiem ciśnienia w sieci wodociągowej

Potencjalne źroacutedła zanieczyszczenia wody wodociągowej

XY

1- sieć wodociągowa

2- urządzenie zabezpieczające

X-rodzina zabezpieczenia

Y-typ zabezpieczenia

Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody

Aby dobrać zabezpieczenie należy

określić kategorię płynu

określić rodzaj zabezpieczenia wg normy

ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe

dobrać zawoacuter zwracając uwagę na średnicę wodomierza

Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody

dla dobranego zaworu ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez zawoacuter

Filtr

Doboacuter filtra

Aby dobrać filtr należy

ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe

dobrać filtr zwracając uwagę na średnicę wodomierza i zaworu antyskażeniowego

Doboacuter filtra

dla dobranego filtra ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez filtr

INSTALACJE KANALIZACYJNE

Rodzaje instalacji kanalizacyjnych

1 Kanalizacja sanitarna (bytowo ndash gospodarcza)

2 Kanalizacja deszczowa

3 Kanalizacja technologiczna

ścieki przed wprowadzeniem do kanalizacji

sanitarnej wymagają wstępnego oczyszczenia w

specjalnych urządzeniach

Odprowadzenie ściekoacutew z nieruchomości może być

realizowane na dwa sposoby

systemem ogoacutelnospławnym (zbiorczym)

lub systemem rozdzielczym

Kanalizacja ogoacutelnospławna odprowadza zaroacutewno ścieki

sanitarne (bytowe) jak i deszczowe

W kanalizacji rozdzielczej ścieki sanitarne i deszczowe

odprowadzane są rozdzielnie

Schemat kanalizacji ogoacutelnospławnej

KS1 KS2

Kanał ogoacutelnospławny

RD1 RD2

linia regulacyjna

ST1

ST2

Schemat kanalizacji rozdzielczej

KS1 KS2

Kanał sanitarny

Kanał deszczowy

RD1 RD2

linia regulacyjnaST1

ST2

SD1

SD2

Podział instalacji kanalizacyjnej

Instalację kanalizacyjną można podzielić na

zewnętrzną (na terenie nieruchomości lecz poza budynkiem)

wewnętrzną (w budynku)

Podział ten wydaje się oczywisty ale jest istotny przy doborze materiału instalacyjnego - nie każdy materiał sprawdzający się wewnątrz nadaje się do stworzenia instalacji zewnętrznej

Granicą między instalacją wewnętrzną a zewnętrzną jest tzw czyszczak głoacutewny (rewizja głoacutewna)

Przewody domowej

instalacji kanalizacyjnej

Przykanalik (przyłącze kanalizacyjne) ndash jest to odcinek ktoacutery łączy kanalizację na terenie nieruchomości z siecią kanalizacyjną

Najczęściej przykanalik włączany jest do studzienki (rewizyjnej lub włazowej) ktoacutera stanowi uzbrojenie sieci Możliwe jest też przyłączenie przez wpust boczny lub złącze siodłowe

Przewody domowej

instalacji kanalizacyjnej

Przykanaliki oznaczane są znakami informacyjnymi Na znaku podana jest średnica (w mm) spadek przyłącza (w promilach) oraz jego długość (w m) Granicą między siecią a instalacją jest położona w pobliżu granicy nieruchomości pierwsza studzienka licząc od strony budynku

Sieć i przykanalik

w przypadku istnienia studzienki rewizyjnej

przykanalikstudzienka rewizyjna

linia

reg

ulac

yjnastudzienka kanalizacyjna

sieć kanalizacyjna

budy

nek

instalacja

zewnętrzna

Sieć i przykanalik

w przypadku braku studzienki rewizyjnej (wg nowych przepisoacutew w przypadku braku studzienki rewizyjnej

przykanalik to odcinek biegnący od granicy budynku do granicy

nieruchomości)

linia

reg

ulac

yjnastudzienka kanalizacyjna

sieć kanalizacyjna

budy

nek

przykanalik

sieć kanalizacyjna

Instalacja kanalizacyjna składa się z 1 poziomoacutew (przewodoacutew odpływowych) ndash są to przewody

prowadzone z odpowiednim spadkiem ktoacutere odprowadzają

ścieki z pionoacutew wpustoacutew podłogowych itp do przykanalika

lub sieci zewnętrznej

2 pionoacutew (przewodoacutew spustowych) ndash są to przewody prowadzone

przez jedną lub kilka kondygnacji odprowadzające ścieki

z podejść kanalizacyjnych wpustoacutew dachowych lub rynien

do przewodoacutew odpływowych

3 podejść kanalizacyjnych ndash przewody odprowadzające ścieki

z przyboroacutew i urządzeń sanitarnych do pionoacutew lub poziomoacutew

kanalizacyjnych

podejścia pojedyncze

podejścia zbiorowe

Kanalizacja sanitarna grawitacyjna

Odprowadza wodę zanieczyszczoną (ścieki) w wyniku jej wykorzystania odpływającą z ustępoacutew spłukiwanych natryskoacutew wanien bidetoacutew zlewoacutew umywalek wpustoacutew podłogowych i innych urządzeń występujących w gospodarstwie domowym

Projektowanie kanalizacji sanitarnej odbywa się w oparciu o normę

PN ndash EN 12056 ndash 2 grudzień 2002

Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew

Część 2 Kanalizacja sanitarna projektowanie układu i obliczenia

oraz w przypadku braku informacji o normę

PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania

w projektowaniu

Podejścia kanalizacyjne ndash łączą

odpływ z pionem kanalizacyjnym

Podejścia

niewentylowane - należy montować ze spadkiem wynoszącym od 2 do 15

wentylowane ndash można zastosować tu mniejsze spadki zgodnie z przywołaną normą ale wymagają dodatkowego przewodu wentylującego

Najczęściej projektuje się podejścia niewentylowane Ich długość w typowym rozwiązaniu stosowanym w Polsce nie powinna przekraczać 30 m a w przypadku miski ustępowej 10 m po długości przewodu

W przypadku dłuższych podejść albo zwiększa się średnicę albo projektuje się podejścia wentylowane za pomocą np zaworoacutew napowietrzających

Nowa norma wprowadza cztery typy systemoacutew kanalizacyjnych jakie można spotkać w poszczegoacutelnych krajach Unii Europejskiej

W Polsce stosuje się tradycyjnie system I

System Nazwa Cechy

I

System pojedynczego pionu

z podejściami częściowo

wypełnionymi

bull jeden pion kanalizacyjny

bull wypełnienie przewodoacutew 50

II

System pojedynczego pionu

z podejściami o mniejszej

średnicy

bull jeden pion kanalizacyjny

bull wypełnienie przewodoacutew 70

III

System pojedynczego pionu

z podejściami całkowicie

wypełnionymi

bull jeden pion kanalizacyjny

bull wypełnienie przewodoacutew 100

bull każde urządzenie podłączone

oddzielnie do pionu

IV System oddzielnych pionoacutew

kanalizacyjnych

bull dwa piony ndash jeden odprowadzający

ścieki czarne z ustępoacutew spłukiwanych

i pisuaroacutew i drugi odprowadzający

pozostałe ścieki

bull wypełnienie przewodoacutew jak dla

systemoacutew I II lub III

Średnice nominalne podejść pojedynczych dobiera się w zależności od typu przyłączonego przyboru sanitarnego lub urządzenia w typowych

rozwiązaniach w Polsce wg tabeli Urządzenie DN [mm]

Umywalka bidet 40

Zlewozmywak

zmywarka pralka

wanna natrysk 50

Miska ustępowa 100

Minimalna średnica podejścia pojedynczego zdeterminowana jest przez jego długość wysokość spadania i ilość zmian kierunku zgodnie z tabelą

DN Lmax

[m] H [m]

trzy zmiany

kierunku

40

50 30 lt10

70 50 lt10

100 50 lt30

H

L

Jeśli powyższe wymiary są przekroczone lub istnieje konieczność zastosowania więcej niż trzech zmian kierunku prowadzenia przewodoacutew należy wybrać kolejną większą średnicę nominalną

Średnice nominalne podjeść zbiorowych

Zależą od natężenia przepływu ściekoacutew w projektowanym

podejściu i od zastosowanego systemu Wybierając system

należy kierować się dostępnymi na rynku przyborami trudno

bowiem wyobrazić sobie podłączanie przyboru sanitarnego

z odpływem np 40mm do przewodu o średnicy mniejszej

Utrudniałoby to swobodny odpływ ściekoacutew z tego przyboru

Natężenie przepływu ściekoacutew sanitarnych Qww

wyznacza się dla danego odcinka instalacji zgodnie

z zależnością

]sl[DUKQww

gdzie K ndash wspoacutełczynnik częstości

DU ndash odpływ jednostkowy [ls] z urządzenia

UWAGA Qww DUmax jeśli nie to Qww = DUmax

Odpływy jednostkowe DU

Odpływy jednostkowe DU -cd

Typowe wspoacutełczynniki częstości K

Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia

z przewodami odpływowymi Piony kanalizacyjne należy prowadzić bez zmiany średnicy i kierunku na całej długości w szachtach sanitarnych

U podstawy każdego pionu przed przejściem w przewoacuted odpływowy należy zamontować otwoacuter rewizyjny (czyszczak) umożliwiający dostęp do wnętrza przodu

W przypadku kanalizacji sanitarnej każdy pion musi być wentylowany w celu wyroacutewnania ciśnienia w instalacji

Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia

z przewodami odpływowymi Wentylację pionu zapewnia

przewoacuted wentylacyjny zakończony rurą wywiewną wyprowadzoną ponad połać dachu

zawoacuter napowietrzający ndash rozwiązanie dozwolone do stosowania w przypadku braku możliwości wyprowadzenia pionu ponad dach można takie rozwiązanie stosować przy spełnieniu następujących warunkoacutew

piony mają wysokość 4 do 5 kondygnacji

ostatni pion licząc od najdalszego w stosunku do kanału oraz co piąty w budynku jest zakończony rurą wywiewną

Elementy pionu kanalizacyjnego

troacutejniki doprowadzające ścieki z podejść kanalizacyjnych

czyszczak prze zmianą kierunku prowadzenia ściekoacutew ndash około 05 nad posadzką przed przejściem w przewoacuted odpływowy

rura prosta o niezmiennej średnicy na całej długości

zawoacuter napowietrzający lub rura wywiewna

W systemie kanalizacji sanitarnej wyroacuteżnić można

piony z wentylacją głoacutewną ndash zakończone rurą wywiewną lub zaworem napowietrzającym

piony z wentylacją obejściową ndash piony z dodatkowym przewodem wentylacyjnym prowadzonym obok pionu spustowego i połączonym z rurą wywiewną

Średnica pionu zależy od wybranego systemu wentylacji i obliczonego natężenia przepływu ściekoacutew dla całego pionu

Należy pamiętać o tym że minimalna średnica pionu nie może być mniejsza od średnicy największego podejścia

W typowych rozwiązaniach w Polsce minimalna średnica pionu wynosi 70mm a dla pionoacutew prowadzących ścieki z misek ustępowych 100mm

Oczywiście w tabelach należy sprawdzić czy średnicy nie należy zwiększyć ze względu na obliczoną wartość Qww

Piony z wentylacją głoacutewną

Piony z wentylacją obejściową

Przewody odpływowe

(poziomy kanalizacyjne)

Wśroacuted przewodoacutew odpływowych wyroacuteżniamy przewoacuted głoacutewny oraz przewody drugorzędne Każdy przewoacuted drugorzędny powinien być oddzielnie podłączony do głoacutewnego pod kątem 45deg

Wszystkie przewody prowadzone są najkroacutetszą drogą przeważnie wzdłuż przegrody budowlanej oraz koniecznie z zachowaniem odpowiedniego spadku

Przewody odpływowe

(poziomy kanalizacyjne)

Spadek powinien być jednakowy na całej długości co zapewnia samooczyszczanie się przewodu

Przyjęte jest że rury układa się kielichem w kierunku przeciwnym do spływu ściekoacutew

Rewizje kanalizacyjne powinno się montować

co 15 m na rurach średnicy od 100 do 150 mm

przed każdym uskokiem poziomu

Rury prowadzone przez murowane ścianki muszą być ułożone prostopadle do przegrody

Na przewody z tworzyw sztucznych powinno się w miejscach przejść dodatkowo nałożyć tuleje ochronne Umożliwią one rurom pewien ruch zabezpieczając instalację przed uszkodzeniami mechanicznymi

Przestrzeń pomiędzy tuleją a rurą powinno się zabezpieczyć izolacją

Jeśli przewody kanalizacyjne z tworzyw sztucznych układane są w sąsiedztwie przewodoacutew wydzielających ciepło powinny być osłonięte otulinami izolacyjnymi w celu zabezpieczenia przed przegrzewaniem

Przewody poziome i przykanaliki powinny być ułożone poniżej strefy przemarzania gruntu czyli na głębokości 80-140 cm zależnie od regionu kraju

Jeśli przewody prowadzone są w pomieszczeniach w ktoacuterych temperatura może spadać poniżej 0degC muszą być odpowiednio zabezpieczone przed przemarzaniem

Dla przewodoacutew prowadzonych na zewnątrz budynku należy pamiętać że warstwa gruntu pokrywającego rury kanalizacyjne powinna być o 10-20 cm większa od głębokości przemarzania gruntu jeśli przewody układa się wyżej to powinny być zaizolowane termicznie

Rury kanalizacyjne układane na zewnątrz budynku powinny być oddalone

od innych przewodoacutew co najmniej

15 m od przewodoacutew gazowych i wodociągowych

08 m od kabli energetycznych

05 m od kabli telekomunikacyjnych

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qww z uwzględnieniem następujących zasad

1 dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 05

2 dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 07

3 minimalna prędkość przepływu ściekoacutew wynosi 07 ms stąd

wynika prowadzenie przewodoacutew z odpowiednim do średnicy

spadkiem w kierunku sieci zewnętrznej

4 minimalna średnica przewodu zewnętrznego wynosi 010m

a przykanalika 015m

Dobierając średnice przewodoacutew odpływowych należy stosować

tabelę z wartościami natężenia przepływu Q0 i prędkości

przepływu v0 dla przewodoacutew o przekroju kołowym przy

pełnym wypełnieniu i wykres Manninga

=QQ0

=vv0

hd

Q

v

(hd)

1

23

4

Przykład obliczeniowy Obliczeniowe natężenie sciekoacutew sanitarnych wynosi Qww= 50 ls Na podstawie tabeli 1 QwwQ0 = 50 2014 = 025 Z wykresu odczytujemy

V = 085V0 = 085114 = 097 ms przy napełnieniu hd = 037

Zakresy dopuszczalnych spadkoacutew przewodoacutew odpływowych

DN 0100 m ndash i = 20 - 100

DN 0150 m ndash i = 15 - 150

Urządzenia dodatkowe w kanalizacji sanitarnej

W przypadku odprowadzania ściekoacutew bytowo gospodarczych do zewnętrznej sieci typu ogoacutelnospławnego w pomieszczeniach położonych na najniższych kondygnacjach w budynku może dojść do zalania spowodowanego wstecznym przepływem ściekoacutew w wyniku intensywnych opadoacutew deszczu Dlatego też w tego typu instalacjach na przewodach kanalizacyjnych odprowadzających ścieki z pomieszczeń na najniższej kondygnacji stosować należy zasuwy burzowe ktoacutere chronią instalację przed przepływem zwrotnym

Materiały w kanalizacji sanitarnej

Instalacja kanalizacyjna może być wykonana z roacuteżnych materiałoacutew ale

zawsze rury i połączenia powinny być szczelne i odporne na korozję

Obecnie najpopularniejszym materiałem używanym do budowy instalacji

wewnętrznej jest tworzywo sztuczne Rury kanalizacyjne produkuje się z

polipropylenu (PP)

roacuteżnych odmian polichlorku winylu (PVC)

Polietylenu wysokiej gęstości (PE-HD)

żywicy poliestrowej wzmacnianej włoacuteknem szklanym (GRE)

Innymi materiałami stosowanymi w kanalizacji sanitarnej są

żeliwo

kamionka

beton

Kanalizacja deszczowa

Odprowadza wody opadowe z dachoacutew i terenoacutew przyległych do nieruchomości (podjazdy tarasy parkingi itp)

Projektowanie kanalizacji deszczowej odbywa się w oparciu o normę

PN ndash EN 12056 ndash 3 grudzień 2002

Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew

Część 3 Przewody deszczowe Projektowanie układu i obliczenia

oraz w przypadku braku informacji o normę

PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania w projektowaniu

Odprowadzanie wody z dachu stromego

W przypadku dachoacutew budynkoacutew niskich (do 5 kondygnacji) ktoacutere mają odpowiednie nachylenie (przyjmuje się że powyżej 8) najczęstszym sposobem odprowadzania wody deszczowej jest zastosowanie systemu rynnowego

Zadaniem deszczowej instalacji kanalizacyjnej jest zebranie wody z dachu i odprowadzenie jej do sieci kanalizacji deszczowej lub do gruntu System rynnowy polega na naturalnym (grawitacyjnym) spływie woacuted po połaci dachowej skąd jest przejmowana przez system rur System ten roacutewnież pracuje grawitacyjnie Umowną granicą instalacji deszczowej jest wylewka z ktoacuterej woda może być skierowana do sieci kanalizacji deszczowej (ogoacutelnospławnej) lub na grunt

Podstawowe elementy

instalacji kanalizacji deszczowej

Rynny - przewody o przekroju otwartym (okrągłym prostokątnym eliptycznym trapezowym okapowym) biegnące wzdłuż krawędzi dachu Zadaniem rynien jest zebranie wody opadowej Rynny prowadzone są z lekkim spadkiem w kierunku narożnikoacutew budynku dzięki czemu woda nie wylewa się za krawędzie tylko płynie w kierunku rur spustowych

Instalacja kanalizacji deszczowej składa się z następujących elementoacutew

Rury spustowe ndash pionowe odcinki przewodoacutew o przekroju zamkniętym (najczęściej okrągłym lub prostokątnym) Zadaniem rur spustowych jest zebranie wody płynącej rynnami i odprowadzenie ich poza budynek

Odpływy ndash elementy za pomocą ktoacuterych rynny przechodzą w rury spustowe Odpływ jest odcinkiem rynny w ktoacuterym wykonany jest obrobiony otwoacuter odpowiedniego kształtu pozwalający na włączenie rury spustowej Można wyroacuteżnić odpływy przelotowe oraz odpływy końcowe ( na narożnikach pomieszczeń) Pozwalają na mocowanie rur spustowych

Narożniki do rynien ndash umożliwiają połączenie rynien w narożnikach budynku Właściwy montaż narożnikoacutew jest bardzo ważny dla właściwej pracy rynien (ruchoacutew pod wpływem temperatury) Wylewki ndash kształtki ktoacuterymi kończy się rura spustowa Wylewka może być włą- czona do kanalizacji deszczowej bądź znajdować się nad gruntem

Łączniki do rynien - złączki zwykłe uszczelkowe i korekcyjne Ponieważ montaż rynien wymaga pozostawiania tzw dylatacji (odstępoacutew) złączki korekcyjne lub uszczelkowe umożliwiają wykonanie takich połączenia z dylatacją

Łączniki do rur spustowych - kolana troacutejniki redukcje mufy mufy redukcyjne Mufy służą do włączania rur spustowych do odpływoacutew zadaniem muf redukcyjnych jest połączenie rury spustowej i odpływu o roacuteżnych średnicach Kolana pozwalają na zmianę kierunku rury spustowej Troacutejniki umożliwiają włączanie do rur spustowych wyposażenia dodatkowego

Haki i obejmy - zadaniem tych elementoacutew jest mocowanie rynien i rur spustowych do dachoacutew i ścian

Elementy wykończeniowe i dodatkowe -

zadaniem tych elementoacutew jest wykończenie

systemu lub uzupełnienie jego pracy

Przykładami mogą tu być

dekiel służący do zakończenia rynny

filtr siatkowy montowany na rurze

spustowej zatrzymujący

zanieczyszczenia

czyszczak (rewizja) umożliwiający

przegląd i czyszczenie rury spustowej

(na zdjęciu)

odprowadzenie do kanalizacji deszczowej

Jednym ze sposoboacutew odprowadzenia wody jest podłączenie systemu rynnowego do kanalizacji deszczowej

Woacutewczas na dolnym odcinku rury spustowej mniej więcej 03-08 m ponad terenem należy zamontować rewizję (czyszczak) Rewizja ma wewnątrz kratkę na ktoacuterej zbierają się liście i inne zanieczyszczenia spływające z rynny

Rura spustowa z rewizją przyłączona jest do przewodoacutew odpływowych a te łączą się z kanalizacją Średnica przewodoacutew musi być co najmniej roacutewna średnicy rur spustowych i najczęściej wynosi 100-150 mm Głębokość na jakiej powinno się układać rury zależy od strefy przemarzania i wynosi 1-14 m System taki nie ma blokady przedostawania się zapachoacutew dlatego lepiej nie podłączać go do kanalizacji ogoacutelnospławnej

Innym sposobem odprowadzenia wody bezpośrednio do kanalizacji jest podłączenie rury spustowej do osadnika rynnowego Wyposażony jest on w klapkę ktoacutera stanowi blokadę zapachową i wyciągany kosz w ktoacuterym gromadzą się większe zanieczyszczenia takie jak liście

Gdy brak sieci kanalizacji deszczowej lub ogoacutelnospławnej woda deszczowa powinna być bezpiecznie rozprowadzona po terenie posesji ale tak żeby nie spływała na sąsiednie działki

Odprowadzanie wody z dachu

płaskiego

W przypadku dachoacutew budynkoacutew wysokich (powyżej 5 kondygnacji) oraz dachoacutew o małym nachyleniu (przyjmuje się że poniżej 8) najczęstszym sposobem odprowa-dzania wody deszczowej jest system odwadniania oparty na wpustach dachowych

Wpusty dachowe pełnią rolę dachowych odwodnień punkto-wych tzn zbierają wodę z pewnej powierzchni w jednym punkcie

Odprowadzanie wody z dachu

płaskiego Woda jest odprowadzana do rury spustowej biegnącej wewnątrz budynku a stamtąd do kanalizacji deszczowej lub poza budynek do gruntu Aby odwodnienie dachu płaskiego pracowało prawidłowo wpust powinien znaleźć się w najniższym punkcie dachu a spadek w jego kierunku powinien wynosić co najmniej 3 Oproacutecz zasadniczego wpustu powinien być wpust awaryjny ktoacutery przejmie wodę w przypadku zatkania wpustu głoacutewnego Na dachu powinna być co najmniej jedna para wpustoacutew Zasady projektowania moacutewią że wpusty należy rozmieszczać co 25 m

Obliczanie kanalizacji deszczowej

Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qr (qd) [ls]

rAC

10000

IAQr

gdzie ψ lub C ndash wspoacutełczynnik spływu przyjmowany wg nowej normy jako 10 (w starej zależny od nachylenia dachu i rodzaju powierzchni odwadnianej)

A ndash efektywna powierzchnia dachu lub powierzchnia odwadniana [m2]

I ndash w starej normie miarodajne natężenie deszczu [l(sha)] przyjmowane I 300 l(sha)

r ndash natężenie opadoacutew atmosferycznych [l(sm2)] przyjmowane albo na podstawie danych statystycznych albo wg tabeli 1 w nowej normie po przemnożeniu przez wspoacutełczynnik ryzyka podany w tabeli 2

Wymiarowanie rynien i rur spustowych

1 Przewody spustowe ndash średnicę należy dobrać tak aby obliczona wartość odpływu ściekoacutew Qr nie przekraczała wartości Qrmax (qdmax) a powierzchnia odwadniana A powierzchni Amax zestawionych w tabeli w normie PN ndash 92B ndash 01707

2 Wg starej normy rynny powinny mieć średnice minimum 150 mm (dotyczy to budynkoacutew wielorodzinnych)

Efektywna

powierzchnia dachu

odwadniana przez

rynnę A [m2]

Szerokość rynny [mm] Średnica rury

spustowej [mm]

poniżej 20 70 50

20 ndash 57 100 (lub 125) 70

57 ndash 97 125 100

97 - 170 150 100

170 - 243 180 125

Dla budynkoacutew jednorodzinnych średnice rynien i przewodoacutew spustowych można określić w oparciu o efektywną powierzchnię dachu wg tabeli

Średnice poziomoacutew i przykanalikoacutew

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qr z uwzględnieniem następujących zasad

a) dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 07

b) dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 09

c) i d) jak dla kanalizacji sanitarnej

Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej

Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qt (qog) [ls]

Qww ndash natężenie odpływu ściekoacutew sanitarnych

Qr ndash natężenie odpływu ściekoacutew deszczowych

Kanalizacja ogoacutelnospławna to ten fragment ktoacutery odprowadza i ścieki sanitarne i deszczowe do zewnętrznej sieci ogoacutelnospławnej

rwwt QQQ

Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się z uwzględnieniem następujących zasad

a) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt spełnione powinny być warunki

a) i b) jak dla ściekoacutew deszczowych

b) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt obliczeniowa prędkość przepływu

ściekoacutew nie może przekraczać wartości dopuszczalnej ktoacutera wynosi

80 ms ndash dla rur żeliwnych i innych metalowych

40 ms ndash dla rur kamionkowych betonowych i z tworzyw sztucznych

c) dla odpływu tylko ściekoacutew sanitarnych Qww prędkość przepływu

ściekoacutew nie może być mniejsza od vmin = 07 ms

bullRynny z PVC-U

bullRynny z blachy aluminiowej

bullRynny miedziane

bullRynny z blachy stalowej

bullRynny cynkowo-tytanowe

Przekroje rynien a b c) poacutełokragłe d) trapezowy e f) trapezoidalny g) prostokatny h) poacutełokragły leacy

Rodzaje rynien a) okapowa b) koszowa c) gzymsowa d) leacy

3

Instalacja wodociągowa powinna zapewnić dostarczenie do odbiorcy wody

w odpowiedniej ilości

o odpowiedniej jakości

w żądanej przez odbiorcę chwili

pod odpowiednim ciśnieniem

o odpowiedniej temperaturze

Wymagania ogoacutelne

4

Etapy rozwoju zaopatrzenia ludzi w wodę

Chudzicki Sosnowski Instalacje wodociągowe Projektowanie wykonanie eksploatacja

5

Zużycie wody użytkowej

Przykładowy rozkład godzinowego zużycia wody w budynku mieszkalnym

W zależności od rodzaju budynku poboacuter wody w ciągu doby zmienia się w czasie

6

Przepływ obliczeniowy ndash pojęciem tym określa się umowną

wartość strumienia objętości lub masy wody wyznaczoną dla

warunkoacutew uznanych za obliczeniowe w danym fragmencie

instalacji Jest to podstawowa wielkość do wymiarowania

i doboru elementoacutew instalacji ndash przewodoacutew i armatury

Przepływy obliczeniowe

7

Przepływ obliczeniowy określa zapotrzebowanie na wodę

- dobowe Gd

- średnie godzinowe Gh śr

- maksymalne godzinowe Gh max

- maksymalne chwilowe qs

Przepływy obliczeniowe

8

Dobowe zapotrzebowanie na wodę Gd

Gd = gj ∙ U [dm3d]

gj ndash jednostkowe dobowe zapotrzebowanie na wodę [dm3d∙U]

U ndash liczba użytkownikoacutew

Przepływy obliczeniowe

9

Średnie godzinowe zapotrzebowanie na wodę Gh śr

[dm3h]

τ ndash czas użytkowania instalacji w ciągu doby [h]

Przepływy obliczeniowe

τ

G=G d

śrh

10

Maksymalne godzinowe zapotrzebowanie na wodę Gh max

Gh max = Gh śr ∙ Nh [dm3h]

Nh ndash wspoacutełczynnik nieroacutewnomierności godzinowego poboru wody przyjmuje roacuteżne wartości dla zimnej wody ciepłej i ogoacutelnej

Przepływy obliczeniowe

11

Godzinowy wspoacutełczynnik nieroacutewnomierności rozbioru wody

charakteryzuje wielkość zmian zachodzących w poborze

ciepłej wody użytkowej w danym obiekcie

Wartość wspoacutełczynnika Nh zależy od przeznaczenia

i wielkości obiektu dla ktoacuterego obliczana jest instalacja

Dla budynkoacutew mieszkalnych zależy on bezpośrednio od

liczby mieszkańcoacutew Dla innych obiektoacutew wielkość rozbioru

zaroacutewno średniego jak i maksymalnego należy opracować

na podstawie analizy sposobu korzystania z instalacji

Przepływy obliczeniowe

12

Godzinowy wspoacutełczynnik nieroacutewnomierności rozbioru wody

13

Przepływy obliczeniowe

Maksymalne chwilowe zapotrzebowanie na wodę qs to obliczeniowe zapotrzebowanie wody w obiekcie na ktoacutere wymiaruje się instalację wg wzoroacutew zawartych w PN-92B-01706 w zależności od rodzaju budynku i wartości sumy normatywnych wypływoacutew z punktoacutew czerpalnych

14

15

16

Poroacutewnanie przepływoacutew normatywnych

i obliczeniowych

SPOSOBY PROWADZENIA PRZEWODOacuteW WODOCIĄGOWYCH

W BUDYNKACH

UKŁADY INSTALACJI WODOCIĄGOWYCH MOŻNA PODZIELIĆ

W zależności od sposobu

rozprowadzania wody

W zależności od ciśnienia

gwarantowanego

W zależności od wysokości podnoszenia

wody

Biorąc pod uwagę sposoacuteb rozprowadzania wody w instalacjach wewnętrznych wyroacuteżniamy

układ z rozdziałem dolnym

układ z rozdziałem goacuternym

układ pierścieniowy

UKŁAD Z ROZDZIAŁEM DOLNYM

Schemat instalacjo wodociągowej z rozdziałem dolnym

1- przewoacuted rozdzielczy dolny 2- pion wodociągowy 3 ndashodgałęzienie 4- zawoacuter czerpalny 5- zawoacuter przelotowy

UKŁAD Z ROZDZIAŁEM GOacuteRNYM

Schemat instalacji wodociągowej z rozdziałem goacuternym

1- pion zasilający zbiornik goacuterny 2- zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym 3 ndashzawoacuter zwrotny prosty 4- przewoacuted rozdzielczy goacuterny 5- zawoacuter przelotowy 6-pion wodociągowy 7-odgałęzienie 8- zawoacuter czerpalny

UKŁAD PIERŚCIENIOWY

Schemat instalacji wodociągowej pierścieniowej

1- pion zasilający zbiornik goacuterny 2- zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym 3 ndashzawoacuter zwrotny prosty 4- przewody rozdzielcze goacuterne 5- zawoacuter przelotowy 6-pion wodociągowy 7-odgałęzienie 8- zawoacuter czerpalny 9- przewoacuted rozdzielczy dolny

Rozpatrując układy wewnętrznych instalacji wodociągowych w aspekcie wysokości podnoszenia wody i dopuszczalnej wysokości ciśnienia w instalacjach wodociągowych możemy dokonać podziału na

instalacje jednostrefowe

instalacje wielostrefowe

INSTALACJE JEDNOSTREFOWE

Schemat zasilania jednostrefowego w układach chwilowego spadku ciśnienia poniżej wymaganego w sieci ulicznej

1 przewoacuted rozdzielczy (dolny) 2 pion zasilający zbiornik goacuterny 3 zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym 4 zawoacuter zwrotny prosty

5 pion wodociągowy 6 odgałęzienie 7 zawoacuter przelotowy

INSTALACJE JEDNOSTREFOWE

Rys Schemat zasilania jednostrefowego w układach chwilowego spadku ciśnienia poniżej wymaganego w sieci ulicznej

1 przewoacuted rozdzielczy (dolny) 2pion wodociągowy 3 odgałęzienie 4 zawoacuter czerpalny 5 zawoacuter zwrotny 6 zestaw do podwyższania ciśnienia

INSTALACJE DWUSTREFOWE

Rys Schemat wewnętrznej dwustrefowej instalacji wodociągowej (pierwsza strefa zasilana bezpośrednio z zewnętrznej sieci wodociągowej- układ instalacji z rozdziałem dolnym druga strefa zasilana przy pomocy zestawu podwyższającego ciśnienie- układ instalacji z rozdziałem dolnym)

1 przewoacuted rozdzielczy dolny( w pierwszej strefie) 2 zawoacuter zwrotny 3 zestaw podwyższający ciśnienie 4 zawoacuter przelotowy 5 pion wodociągowy ( pierwsza strefa) 6 odgałęzienie 7 zawoacuter czerpalny 8pion zasilający instalacje wodociągową drugiej strefy 9 przewoacuted rozdzielczy w drugiej strefie

INSTALACJE DWUSTREFOWE

Rys Schemat wewnętrznej dwustrefowej instalacji wodociągowej (pierwsza strefa bezpośrednio zasilana z zewnętrznej sieci wodociągowej- układ instalacji z rozdziałem dolnym druga strefa zasilana przez zbiornik goacuterny otwarty-układ instalacji z rozdziałem goacuternym) 1przewoacuted rozdzielczy dolny( w pierwszej strefie) 2 zawoacuter przelotowy 3 pion wodociągowy ( w pierwszej strefie)4odgałęzienie 5 zawoacuter czerpalny 6 zawoacuter zwrotny 7 pompa z silnikiem

elektrycznym 8 pion zasilający zbiornik goacuterny otwarty( drugiej strefy) 9zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym 10przewoacuted rozdzielczy goacuterny( w drugiej strefie) 11 pion wodociągowy rozdziału goacuternego ( w drugiej strefie)

INSTALACJE DWUSTREFOWE

Rys Schemat wewnętrznej dwustrefowej instalacji wodociągowej (pierwsza strefa bezpośrednio zasilana z zewnętrznej sieci wodociągowej- układ instalacji z rozdziałem goacuternym druga strefa zasilana przez zestaw do podwyższania ciśnienia- układ z rozdziałem goacuternym)1przewoacuted rozdzielczy dolny( w pierwszej strefie) 2 zawoacuter zwrotny 3 zestaw do podwyższania ciśnienia 4zawoacuter przelotowy 5 pion wodociągowy (pierwszej strefy) 6 odgałęzienie 7 zawoacuter czerpalny 8 pion zasilający drugą strefę9przewoacuted rozdzielczy goacuterny 10zawoacuter przelotowy11 pion wodociągowy drugiej strefy 12zawoacuter odcinający(

oddziela układy zasilane- przepływ wody w pionie pierwszej strefy od drugiej strefy)

INSTALACJE WIELOSTREFOWE

Rys Schemat wielostrefowej i wewnętrznej instalacji wodociągowej 1 przewoacuted rozdzielczy dolny( pierwsza strefa zasilania) 2 pion wodociągowy (pierwsza strefa) 3 odgałęzienie 4 zawoacuter czerpalny 5 pion zasilający druga

strefę 6 przewoacuted rozdzielczy dolny (drugiej strefy) 7 pion zasilający trzecia strefę 8 przewoacuted rozdzielczy dolny( trzeciej strefy) 9 zespoacuteł podwyższania ciśnienia dla pierwszej strefy 10 zespoacuteł podwyższania ciśnienia dla drugiej strefy 11 zespoacuteł podwyższania ciśnienia dla trzeciej strefy

INSTALACJE WIELOSTREFOWE

Rys Schemat wielostrefowej wewnętrznej instalacji wodociągowej układ stref z rozdziałem goacuternym

1pompa z silnikiem elektrycznym zasilająca zbiornik goacuterny otwarty trzeciej strefy 2 pompa z silnikiem elektrycznym zasilająca zbiornik goacuterny otwarty drugiej strefy 3 pompa z silnikiem elektrycznym zasilająca zbiornik goacuterny otwarty pierwszej strefy 4 pion zasilający zbiornik goacuterny otwarty pierwszej strefy 5zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym ( pierwszej strefy) 6 przewoacuted rozdzielczy goacuterny ( pierwszej strefy) 7 pion wodociągowy (pierwsza

strefa) 8 odgałęzienie 9 zawoacuter czerpalny 10 pion zasilający zbiornik goacuterny otwarty (drugiej strefy) 11 zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym (druga strefa) 12przewoacuted rozdzielczy goacuterny (druga strefa) 13 pion zasilający zbiornik goacuterny otwarty(trzecia strefa) 14 zbiornik goacuterny

otwarty z zaworem pływakowym (trzecia strefa) 15 przewoacuted rozdzielczy goacuterny (trzecia strefa)

INSTALACJE WIELOSTREFOWE

Schemat wielostrefowej wewnętrznej instalacji wodociągowej Układ stref pierścieniowy z jednym przewodem zasilającym

1 przewoacuted zasilający zbiorniki goacuterne pierwszej drugiej i trzeciej strefy 2 zbiornik goacuterny otwarty pierwszej strefy 3 zawoacuter 4 instalacja pierścieniowa pierwszej strefy 5 zbiornik goacuterny otwarty drugiej strefy 6 zawoacuter 7 instalacja pierścieniowa drugiej strefy 8 zbiornik goacuterny otwarty trzeciej strefy 9 zawoacuter czerpalny 10 instalacja pierścieniowa trzeciej strefy 11 odgałęzienie 12 zawoacuter czerpalny13

pompa z silnikiem elektrycznym

GŁOacuteWNE ZASADY PROWADZENIA INSTALACJI WODOCIĄGOWYCH

roacutewnolegle i prostopadle do ścian i stropoacutew

z jak najmniejszą ilością załamań

po trasach najkroacutetszych

przy wewnętrznych ścianach budynku

przejścia rur przez przegrody należy wyposażyć w tuleje ochronne

Instalacje zimnej i ciepłej wody mogą być rozprowadzone w następujący sposoacuteb

natynkowo ndash czyli po wierzchu ścian i przegroacuted budowlanych

w bruzdach ściennych

w szlichcie podłogowej

w pionowych szachtach i kanałach ściennych

SPOSOBY PROWADZENIA INSTALACJI

Prowadzenie instalacji w piwnicach i pod stropami

Prowadzenie rur w korytkach gdzie wydłużenia są kompensowane poprzez wyboczanie się rur

Prowadzenie rur z odgałęzieniami na łupinach wsporczych

Prowadzenie pionoacutew w szachtach instalacyjnych

Prowadzenie oraz mocowanie pionoacutew

w szachtach instalacyjnych

Układ troacutejnikowy Układ rozdzielaczowy

UKŁAD TROacuteJNIKOWY

Prowadzenie rur instalacji wodociągowej w układzie troacutejnikowym

Sposoacuteb prowadzenia przewodoacutew w węźle

sanitarnym

UKŁAD TROacuteJNIKOWY

UKŁAD TROacuteJNIKOWY

UKŁAD ROZDZIELACZOWY

Prowadzenie rur instalacji wodociągowej w układzie rozdzielaczowym

UKŁAD ROZDZIELACZOWY

UKŁAD OBWODOWY

Podpora stała

Podpora przesuwna

Przykład prowadzenia pionu instalacyjnego bez kompensatoroacutew z uwzględnieniem wyboczenia (linią przerywaną oznaczono przykładowy przewidywany kształt pionu po osiągnięciu temperatury czynnika roboczego)

Oznaczenia PP - podpora przesuwnaPS - podpora stała

ELEMENTY INSTALACJI WODOCIĄGOWYCH

Elementy instalacji wodociągowych

Przyłącze wodociągowe

Zestaw wodomierza głoacutewnego

Filtr wody zawoacuter antyskażeniowy zawory odcinające (armatura)

Przewody rozdzielcze (rozprowadzające)

Przewody pionowe (piony wodociągowe)

Przewody w pomieszczeniach sanitarnych (połączenia od pionu do punktoacutew czerpalnych)

Punkty czerpalne (baterie czerpalne i zawory)

Przyłącza do budynku 1-linia zabudowy 2- linia rozgraniczająca 3-sieć wodociągowa 4-sieć kanalizacyjna 5-zestaw wodomierzowy 6-studzienka rewizyjna

Sposoacuteb przeprowadzenia przewodu przez ścianę zewnętrzną

Podział wodomierzy

W obudowie

zamkniętej Z wyjmowaną

wstawką

pomiarową

instalowane

poziomo

kolanowe

Podział wodomierzy

1 Wodomierz działający na zasadach mechanicznych przeznaczony do wody

a) zimnej o temperaturze od 0 degC do 30 degC

b) ciepłej o temperaturze od 30 degC do 90 degC

c) gorącej o temperaturze od 30 degC do 130 degC albo od 30 degC do 180 degC

2 Wodomierz działający na zasadach elektronicznych lub mechanicznych z urządzeniami elektronicznymi albo bez przeznaczony do wody zimnej o temperaturze od 0 degC do 30 degC

Wodomierze mieszkaniowe (JS) Wodomierz powinien być zamontowany w położeniu roboczym zgodnie z oznakowaniem umieszczonym na wodomierzu przez producenta H - oznacza pozycję pracy wodomierza w poziomie V - oznacza pozycję pracy wodomierza w pionie Litera znajdująca się na tarczy wodomierza A B C lub D - oznacza klasę obciążeń wodomierza

Wodomierz sprzężony roacutewnolegle 1-wodomierz głoacutewny śrubowy 2-wodomierz boczny skrzydełkowy 3-zawoacuter zmiennego obciążenia

1 Wodomierze działające na zasadach mechanicznych przeznaczone do wody charakteryzują następujące strumienie

1) maksymalny strumień objętości (Qmax)

2) nominalny strumień objętości (Qn)

3) pośredni strumień objętości (Qt)

4) minimalny strumień objętości (Qmin)

2 Stosunek QmaxQn powinien wynosić 2

3 Rozroacuteżnia się cztery klasy metrologiczne wodomierzy klasa A klasa B klasa C klasa D

4 Klasy metrologiczne wodomierzy w zależności od wartości stosunku QminQn i QtQn

Q (q)-strumień objętości - objętość wody przepływającej przez wodomierz w przyjętej jednostce czasu

Qmax (qmax) -maksymalny strumień objętości - największy strumień objętości przy ktoacuterym wodomierz może pracować w kroacutetkim czasie bez uszkodzenia i przekroczenia błędoacutew granicznych dopuszczalnych oraz wartości maksymalnej straty ciśnienia

Qn (qn) nominalny strumień objętości - strumień objętości roacutewny połowie maksymalnego strumienia objętości przy ktoacuterym wodomierz może pracować przy przepływie ciągłym lub przerywanym i jego wskazania mieszczą się w granicach błędoacutew granicznych dopuszczalnych

Qt (qt) pośredni strumień objętości - strumień objętości dzielący zakres obciążeń pomiarowych na przedział goacuterny i dolny przy ktoacuterym błąd graniczny dopuszczalny zmienia wartość

Qmin (qmin ) minimalny strumień objętości- strumień objętości powyżej ktoacuterego wskazania wodomierza nie powinny przekraczać błędoacutew granicznych dopuszczalnych

Zakres obciążeń pomiarowych wodomierza - zakres strumienia objętości wodomierza zawarty między maksymalnym strumieniem objętości a minimalnym strumieniem objętości

Krzywa błędoacutew wodomierza

Błędy graniczne dopuszczalne wodomierzy plusmn 2 - w przedziale goacuternym zakresu obciążeń (qt q qmax)

plusmn 5 - w przedziale goacuternym zakresu obciążeń (qmin q qt)

Lokalizacja wodomierza

Doboacuter wodomierza

Aby dobrać wodomierz należy

ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe

ustalić umowny przepływ obliczeniowy dla wodomierza qw m3h

qw = 2 q

Doboacuter wodomierza

Doboacuter wodomierza

dla dobranego wodomierza ustalić w oparciu o dane producenta wodomierzy stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez wodomierz

Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem

PN-EN 1717 - Ochrona przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody w instalacjach wodociągowych i ogoacutelne wymagania dotyczące urządzeń zapobiegających zanieczyszczaniu przez przepływ zwrotny

Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem

Podział płynoacutew ktoacutere mają lub mogą mieć kontakt z wodą do picia

Kategoria 1

Woda wypływająca bezpośrednio z sieci wodociągowej przeznaczona do użytkowania przez człowieka do celoacutew konsumpcyjnych

Kategoria 2

Płyn nie stanowiący bakteriologicznego lub toksycznego zagrożenia dla człowieka

Kategoria 3

Płyn stanowiący pewne zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność co najmniej jednej substancji toksycznej lub bardzo toksycznej o LD50gt200 mgkg wagi ciała

Kategoria 4

Płyn stanowiący pewne zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność co najmniej jednej substancji toksycznej lub bardzo toksycznej o LD50200 mgkg wagi ciała lub też co najmniej jednej substancji radioaktywnej mutagennej lub rakotwoacuterczej

Kategoria 5

Płyn stanowiący zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność substancji mikrobiologicznych bądź wirusowych

Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem

Przepływ zwrotny wywołany spadkiem ciśnienia w sieci wodociągowej

Potencjalne źroacutedła zanieczyszczenia wody wodociągowej

XY

1- sieć wodociągowa

2- urządzenie zabezpieczające

X-rodzina zabezpieczenia

Y-typ zabezpieczenia

Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody

Aby dobrać zabezpieczenie należy

określić kategorię płynu

określić rodzaj zabezpieczenia wg normy

ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe

dobrać zawoacuter zwracając uwagę na średnicę wodomierza

Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody

dla dobranego zaworu ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez zawoacuter

Filtr

Doboacuter filtra

Aby dobrać filtr należy

ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe

dobrać filtr zwracając uwagę na średnicę wodomierza i zaworu antyskażeniowego

Doboacuter filtra

dla dobranego filtra ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez filtr

INSTALACJE KANALIZACYJNE

Rodzaje instalacji kanalizacyjnych

1 Kanalizacja sanitarna (bytowo ndash gospodarcza)

2 Kanalizacja deszczowa

3 Kanalizacja technologiczna

ścieki przed wprowadzeniem do kanalizacji

sanitarnej wymagają wstępnego oczyszczenia w

specjalnych urządzeniach

Odprowadzenie ściekoacutew z nieruchomości może być

realizowane na dwa sposoby

systemem ogoacutelnospławnym (zbiorczym)

lub systemem rozdzielczym

Kanalizacja ogoacutelnospławna odprowadza zaroacutewno ścieki

sanitarne (bytowe) jak i deszczowe

W kanalizacji rozdzielczej ścieki sanitarne i deszczowe

odprowadzane są rozdzielnie

Schemat kanalizacji ogoacutelnospławnej

KS1 KS2

Kanał ogoacutelnospławny

RD1 RD2

linia regulacyjna

ST1

ST2

Schemat kanalizacji rozdzielczej

KS1 KS2

Kanał sanitarny

Kanał deszczowy

RD1 RD2

linia regulacyjnaST1

ST2

SD1

SD2

Podział instalacji kanalizacyjnej

Instalację kanalizacyjną można podzielić na

zewnętrzną (na terenie nieruchomości lecz poza budynkiem)

wewnętrzną (w budynku)

Podział ten wydaje się oczywisty ale jest istotny przy doborze materiału instalacyjnego - nie każdy materiał sprawdzający się wewnątrz nadaje się do stworzenia instalacji zewnętrznej

Granicą między instalacją wewnętrzną a zewnętrzną jest tzw czyszczak głoacutewny (rewizja głoacutewna)

Przewody domowej

instalacji kanalizacyjnej

Przykanalik (przyłącze kanalizacyjne) ndash jest to odcinek ktoacutery łączy kanalizację na terenie nieruchomości z siecią kanalizacyjną

Najczęściej przykanalik włączany jest do studzienki (rewizyjnej lub włazowej) ktoacutera stanowi uzbrojenie sieci Możliwe jest też przyłączenie przez wpust boczny lub złącze siodłowe

Przewody domowej

instalacji kanalizacyjnej

Przykanaliki oznaczane są znakami informacyjnymi Na znaku podana jest średnica (w mm) spadek przyłącza (w promilach) oraz jego długość (w m) Granicą między siecią a instalacją jest położona w pobliżu granicy nieruchomości pierwsza studzienka licząc od strony budynku

Sieć i przykanalik

w przypadku istnienia studzienki rewizyjnej

przykanalikstudzienka rewizyjna

linia

reg

ulac

yjnastudzienka kanalizacyjna

sieć kanalizacyjna

budy

nek

instalacja

zewnętrzna

Sieć i przykanalik

w przypadku braku studzienki rewizyjnej (wg nowych przepisoacutew w przypadku braku studzienki rewizyjnej

przykanalik to odcinek biegnący od granicy budynku do granicy

nieruchomości)

linia

reg

ulac

yjnastudzienka kanalizacyjna

sieć kanalizacyjna

budy

nek

przykanalik

sieć kanalizacyjna

Instalacja kanalizacyjna składa się z 1 poziomoacutew (przewodoacutew odpływowych) ndash są to przewody

prowadzone z odpowiednim spadkiem ktoacutere odprowadzają

ścieki z pionoacutew wpustoacutew podłogowych itp do przykanalika

lub sieci zewnętrznej

2 pionoacutew (przewodoacutew spustowych) ndash są to przewody prowadzone

przez jedną lub kilka kondygnacji odprowadzające ścieki

z podejść kanalizacyjnych wpustoacutew dachowych lub rynien

do przewodoacutew odpływowych

3 podejść kanalizacyjnych ndash przewody odprowadzające ścieki

z przyboroacutew i urządzeń sanitarnych do pionoacutew lub poziomoacutew

kanalizacyjnych

podejścia pojedyncze

podejścia zbiorowe

Kanalizacja sanitarna grawitacyjna

Odprowadza wodę zanieczyszczoną (ścieki) w wyniku jej wykorzystania odpływającą z ustępoacutew spłukiwanych natryskoacutew wanien bidetoacutew zlewoacutew umywalek wpustoacutew podłogowych i innych urządzeń występujących w gospodarstwie domowym

Projektowanie kanalizacji sanitarnej odbywa się w oparciu o normę

PN ndash EN 12056 ndash 2 grudzień 2002

Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew

Część 2 Kanalizacja sanitarna projektowanie układu i obliczenia

oraz w przypadku braku informacji o normę

PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania

w projektowaniu

Podejścia kanalizacyjne ndash łączą

odpływ z pionem kanalizacyjnym

Podejścia

niewentylowane - należy montować ze spadkiem wynoszącym od 2 do 15

wentylowane ndash można zastosować tu mniejsze spadki zgodnie z przywołaną normą ale wymagają dodatkowego przewodu wentylującego

Najczęściej projektuje się podejścia niewentylowane Ich długość w typowym rozwiązaniu stosowanym w Polsce nie powinna przekraczać 30 m a w przypadku miski ustępowej 10 m po długości przewodu

W przypadku dłuższych podejść albo zwiększa się średnicę albo projektuje się podejścia wentylowane za pomocą np zaworoacutew napowietrzających

Nowa norma wprowadza cztery typy systemoacutew kanalizacyjnych jakie można spotkać w poszczegoacutelnych krajach Unii Europejskiej

W Polsce stosuje się tradycyjnie system I

System Nazwa Cechy

I

System pojedynczego pionu

z podejściami częściowo

wypełnionymi

bull jeden pion kanalizacyjny

bull wypełnienie przewodoacutew 50

II

System pojedynczego pionu

z podejściami o mniejszej

średnicy

bull jeden pion kanalizacyjny

bull wypełnienie przewodoacutew 70

III

System pojedynczego pionu

z podejściami całkowicie

wypełnionymi

bull jeden pion kanalizacyjny

bull wypełnienie przewodoacutew 100

bull każde urządzenie podłączone

oddzielnie do pionu

IV System oddzielnych pionoacutew

kanalizacyjnych

bull dwa piony ndash jeden odprowadzający

ścieki czarne z ustępoacutew spłukiwanych

i pisuaroacutew i drugi odprowadzający

pozostałe ścieki

bull wypełnienie przewodoacutew jak dla

systemoacutew I II lub III

Średnice nominalne podejść pojedynczych dobiera się w zależności od typu przyłączonego przyboru sanitarnego lub urządzenia w typowych

rozwiązaniach w Polsce wg tabeli Urządzenie DN [mm]

Umywalka bidet 40

Zlewozmywak

zmywarka pralka

wanna natrysk 50

Miska ustępowa 100

Minimalna średnica podejścia pojedynczego zdeterminowana jest przez jego długość wysokość spadania i ilość zmian kierunku zgodnie z tabelą

DN Lmax

[m] H [m]

trzy zmiany

kierunku

40

50 30 lt10

70 50 lt10

100 50 lt30

H

L

Jeśli powyższe wymiary są przekroczone lub istnieje konieczność zastosowania więcej niż trzech zmian kierunku prowadzenia przewodoacutew należy wybrać kolejną większą średnicę nominalną

Średnice nominalne podjeść zbiorowych

Zależą od natężenia przepływu ściekoacutew w projektowanym

podejściu i od zastosowanego systemu Wybierając system

należy kierować się dostępnymi na rynku przyborami trudno

bowiem wyobrazić sobie podłączanie przyboru sanitarnego

z odpływem np 40mm do przewodu o średnicy mniejszej

Utrudniałoby to swobodny odpływ ściekoacutew z tego przyboru

Natężenie przepływu ściekoacutew sanitarnych Qww

wyznacza się dla danego odcinka instalacji zgodnie

z zależnością

]sl[DUKQww

gdzie K ndash wspoacutełczynnik częstości

DU ndash odpływ jednostkowy [ls] z urządzenia

UWAGA Qww DUmax jeśli nie to Qww = DUmax

Odpływy jednostkowe DU

Odpływy jednostkowe DU -cd

Typowe wspoacutełczynniki częstości K

Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia

z przewodami odpływowymi Piony kanalizacyjne należy prowadzić bez zmiany średnicy i kierunku na całej długości w szachtach sanitarnych

U podstawy każdego pionu przed przejściem w przewoacuted odpływowy należy zamontować otwoacuter rewizyjny (czyszczak) umożliwiający dostęp do wnętrza przodu

W przypadku kanalizacji sanitarnej każdy pion musi być wentylowany w celu wyroacutewnania ciśnienia w instalacji

Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia

z przewodami odpływowymi Wentylację pionu zapewnia

przewoacuted wentylacyjny zakończony rurą wywiewną wyprowadzoną ponad połać dachu

zawoacuter napowietrzający ndash rozwiązanie dozwolone do stosowania w przypadku braku możliwości wyprowadzenia pionu ponad dach można takie rozwiązanie stosować przy spełnieniu następujących warunkoacutew

piony mają wysokość 4 do 5 kondygnacji

ostatni pion licząc od najdalszego w stosunku do kanału oraz co piąty w budynku jest zakończony rurą wywiewną

Elementy pionu kanalizacyjnego

troacutejniki doprowadzające ścieki z podejść kanalizacyjnych

czyszczak prze zmianą kierunku prowadzenia ściekoacutew ndash około 05 nad posadzką przed przejściem w przewoacuted odpływowy

rura prosta o niezmiennej średnicy na całej długości

zawoacuter napowietrzający lub rura wywiewna

W systemie kanalizacji sanitarnej wyroacuteżnić można

piony z wentylacją głoacutewną ndash zakończone rurą wywiewną lub zaworem napowietrzającym

piony z wentylacją obejściową ndash piony z dodatkowym przewodem wentylacyjnym prowadzonym obok pionu spustowego i połączonym z rurą wywiewną

Średnica pionu zależy od wybranego systemu wentylacji i obliczonego natężenia przepływu ściekoacutew dla całego pionu

Należy pamiętać o tym że minimalna średnica pionu nie może być mniejsza od średnicy największego podejścia

W typowych rozwiązaniach w Polsce minimalna średnica pionu wynosi 70mm a dla pionoacutew prowadzących ścieki z misek ustępowych 100mm

Oczywiście w tabelach należy sprawdzić czy średnicy nie należy zwiększyć ze względu na obliczoną wartość Qww

Piony z wentylacją głoacutewną

Piony z wentylacją obejściową

Przewody odpływowe

(poziomy kanalizacyjne)

Wśroacuted przewodoacutew odpływowych wyroacuteżniamy przewoacuted głoacutewny oraz przewody drugorzędne Każdy przewoacuted drugorzędny powinien być oddzielnie podłączony do głoacutewnego pod kątem 45deg

Wszystkie przewody prowadzone są najkroacutetszą drogą przeważnie wzdłuż przegrody budowlanej oraz koniecznie z zachowaniem odpowiedniego spadku

Przewody odpływowe

(poziomy kanalizacyjne)

Spadek powinien być jednakowy na całej długości co zapewnia samooczyszczanie się przewodu

Przyjęte jest że rury układa się kielichem w kierunku przeciwnym do spływu ściekoacutew

Rewizje kanalizacyjne powinno się montować

co 15 m na rurach średnicy od 100 do 150 mm

przed każdym uskokiem poziomu

Rury prowadzone przez murowane ścianki muszą być ułożone prostopadle do przegrody

Na przewody z tworzyw sztucznych powinno się w miejscach przejść dodatkowo nałożyć tuleje ochronne Umożliwią one rurom pewien ruch zabezpieczając instalację przed uszkodzeniami mechanicznymi

Przestrzeń pomiędzy tuleją a rurą powinno się zabezpieczyć izolacją

Jeśli przewody kanalizacyjne z tworzyw sztucznych układane są w sąsiedztwie przewodoacutew wydzielających ciepło powinny być osłonięte otulinami izolacyjnymi w celu zabezpieczenia przed przegrzewaniem

Przewody poziome i przykanaliki powinny być ułożone poniżej strefy przemarzania gruntu czyli na głębokości 80-140 cm zależnie od regionu kraju

Jeśli przewody prowadzone są w pomieszczeniach w ktoacuterych temperatura może spadać poniżej 0degC muszą być odpowiednio zabezpieczone przed przemarzaniem

Dla przewodoacutew prowadzonych na zewnątrz budynku należy pamiętać że warstwa gruntu pokrywającego rury kanalizacyjne powinna być o 10-20 cm większa od głębokości przemarzania gruntu jeśli przewody układa się wyżej to powinny być zaizolowane termicznie

Rury kanalizacyjne układane na zewnątrz budynku powinny być oddalone

od innych przewodoacutew co najmniej

15 m od przewodoacutew gazowych i wodociągowych

08 m od kabli energetycznych

05 m od kabli telekomunikacyjnych

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qww z uwzględnieniem następujących zasad

1 dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 05

2 dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 07

3 minimalna prędkość przepływu ściekoacutew wynosi 07 ms stąd

wynika prowadzenie przewodoacutew z odpowiednim do średnicy

spadkiem w kierunku sieci zewnętrznej

4 minimalna średnica przewodu zewnętrznego wynosi 010m

a przykanalika 015m

Dobierając średnice przewodoacutew odpływowych należy stosować

tabelę z wartościami natężenia przepływu Q0 i prędkości

przepływu v0 dla przewodoacutew o przekroju kołowym przy

pełnym wypełnieniu i wykres Manninga

=QQ0

=vv0

hd

Q

v

(hd)

1

23

4

Przykład obliczeniowy Obliczeniowe natężenie sciekoacutew sanitarnych wynosi Qww= 50 ls Na podstawie tabeli 1 QwwQ0 = 50 2014 = 025 Z wykresu odczytujemy

V = 085V0 = 085114 = 097 ms przy napełnieniu hd = 037

Zakresy dopuszczalnych spadkoacutew przewodoacutew odpływowych

DN 0100 m ndash i = 20 - 100

DN 0150 m ndash i = 15 - 150

Urządzenia dodatkowe w kanalizacji sanitarnej

W przypadku odprowadzania ściekoacutew bytowo gospodarczych do zewnętrznej sieci typu ogoacutelnospławnego w pomieszczeniach położonych na najniższych kondygnacjach w budynku może dojść do zalania spowodowanego wstecznym przepływem ściekoacutew w wyniku intensywnych opadoacutew deszczu Dlatego też w tego typu instalacjach na przewodach kanalizacyjnych odprowadzających ścieki z pomieszczeń na najniższej kondygnacji stosować należy zasuwy burzowe ktoacutere chronią instalację przed przepływem zwrotnym

Materiały w kanalizacji sanitarnej

Instalacja kanalizacyjna może być wykonana z roacuteżnych materiałoacutew ale

zawsze rury i połączenia powinny być szczelne i odporne na korozję

Obecnie najpopularniejszym materiałem używanym do budowy instalacji

wewnętrznej jest tworzywo sztuczne Rury kanalizacyjne produkuje się z

polipropylenu (PP)

roacuteżnych odmian polichlorku winylu (PVC)

Polietylenu wysokiej gęstości (PE-HD)

żywicy poliestrowej wzmacnianej włoacuteknem szklanym (GRE)

Innymi materiałami stosowanymi w kanalizacji sanitarnej są

żeliwo

kamionka

beton

Kanalizacja deszczowa

Odprowadza wody opadowe z dachoacutew i terenoacutew przyległych do nieruchomości (podjazdy tarasy parkingi itp)

Projektowanie kanalizacji deszczowej odbywa się w oparciu o normę

PN ndash EN 12056 ndash 3 grudzień 2002

Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew

Część 3 Przewody deszczowe Projektowanie układu i obliczenia

oraz w przypadku braku informacji o normę

PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania w projektowaniu

Odprowadzanie wody z dachu stromego

W przypadku dachoacutew budynkoacutew niskich (do 5 kondygnacji) ktoacutere mają odpowiednie nachylenie (przyjmuje się że powyżej 8) najczęstszym sposobem odprowadzania wody deszczowej jest zastosowanie systemu rynnowego

Zadaniem deszczowej instalacji kanalizacyjnej jest zebranie wody z dachu i odprowadzenie jej do sieci kanalizacji deszczowej lub do gruntu System rynnowy polega na naturalnym (grawitacyjnym) spływie woacuted po połaci dachowej skąd jest przejmowana przez system rur System ten roacutewnież pracuje grawitacyjnie Umowną granicą instalacji deszczowej jest wylewka z ktoacuterej woda może być skierowana do sieci kanalizacji deszczowej (ogoacutelnospławnej) lub na grunt

Podstawowe elementy

instalacji kanalizacji deszczowej

Rynny - przewody o przekroju otwartym (okrągłym prostokątnym eliptycznym trapezowym okapowym) biegnące wzdłuż krawędzi dachu Zadaniem rynien jest zebranie wody opadowej Rynny prowadzone są z lekkim spadkiem w kierunku narożnikoacutew budynku dzięki czemu woda nie wylewa się za krawędzie tylko płynie w kierunku rur spustowych

Instalacja kanalizacji deszczowej składa się z następujących elementoacutew

Rury spustowe ndash pionowe odcinki przewodoacutew o przekroju zamkniętym (najczęściej okrągłym lub prostokątnym) Zadaniem rur spustowych jest zebranie wody płynącej rynnami i odprowadzenie ich poza budynek

Odpływy ndash elementy za pomocą ktoacuterych rynny przechodzą w rury spustowe Odpływ jest odcinkiem rynny w ktoacuterym wykonany jest obrobiony otwoacuter odpowiedniego kształtu pozwalający na włączenie rury spustowej Można wyroacuteżnić odpływy przelotowe oraz odpływy końcowe ( na narożnikach pomieszczeń) Pozwalają na mocowanie rur spustowych

Narożniki do rynien ndash umożliwiają połączenie rynien w narożnikach budynku Właściwy montaż narożnikoacutew jest bardzo ważny dla właściwej pracy rynien (ruchoacutew pod wpływem temperatury) Wylewki ndash kształtki ktoacuterymi kończy się rura spustowa Wylewka może być włą- czona do kanalizacji deszczowej bądź znajdować się nad gruntem

Łączniki do rynien - złączki zwykłe uszczelkowe i korekcyjne Ponieważ montaż rynien wymaga pozostawiania tzw dylatacji (odstępoacutew) złączki korekcyjne lub uszczelkowe umożliwiają wykonanie takich połączenia z dylatacją

Łączniki do rur spustowych - kolana troacutejniki redukcje mufy mufy redukcyjne Mufy służą do włączania rur spustowych do odpływoacutew zadaniem muf redukcyjnych jest połączenie rury spustowej i odpływu o roacuteżnych średnicach Kolana pozwalają na zmianę kierunku rury spustowej Troacutejniki umożliwiają włączanie do rur spustowych wyposażenia dodatkowego

Haki i obejmy - zadaniem tych elementoacutew jest mocowanie rynien i rur spustowych do dachoacutew i ścian

Elementy wykończeniowe i dodatkowe -

zadaniem tych elementoacutew jest wykończenie

systemu lub uzupełnienie jego pracy

Przykładami mogą tu być

dekiel służący do zakończenia rynny

filtr siatkowy montowany na rurze

spustowej zatrzymujący

zanieczyszczenia

czyszczak (rewizja) umożliwiający

przegląd i czyszczenie rury spustowej

(na zdjęciu)

odprowadzenie do kanalizacji deszczowej

Jednym ze sposoboacutew odprowadzenia wody jest podłączenie systemu rynnowego do kanalizacji deszczowej

Woacutewczas na dolnym odcinku rury spustowej mniej więcej 03-08 m ponad terenem należy zamontować rewizję (czyszczak) Rewizja ma wewnątrz kratkę na ktoacuterej zbierają się liście i inne zanieczyszczenia spływające z rynny

Rura spustowa z rewizją przyłączona jest do przewodoacutew odpływowych a te łączą się z kanalizacją Średnica przewodoacutew musi być co najmniej roacutewna średnicy rur spustowych i najczęściej wynosi 100-150 mm Głębokość na jakiej powinno się układać rury zależy od strefy przemarzania i wynosi 1-14 m System taki nie ma blokady przedostawania się zapachoacutew dlatego lepiej nie podłączać go do kanalizacji ogoacutelnospławnej

Innym sposobem odprowadzenia wody bezpośrednio do kanalizacji jest podłączenie rury spustowej do osadnika rynnowego Wyposażony jest on w klapkę ktoacutera stanowi blokadę zapachową i wyciągany kosz w ktoacuterym gromadzą się większe zanieczyszczenia takie jak liście

Gdy brak sieci kanalizacji deszczowej lub ogoacutelnospławnej woda deszczowa powinna być bezpiecznie rozprowadzona po terenie posesji ale tak żeby nie spływała na sąsiednie działki

Odprowadzanie wody z dachu

płaskiego

W przypadku dachoacutew budynkoacutew wysokich (powyżej 5 kondygnacji) oraz dachoacutew o małym nachyleniu (przyjmuje się że poniżej 8) najczęstszym sposobem odprowa-dzania wody deszczowej jest system odwadniania oparty na wpustach dachowych

Wpusty dachowe pełnią rolę dachowych odwodnień punkto-wych tzn zbierają wodę z pewnej powierzchni w jednym punkcie

Odprowadzanie wody z dachu

płaskiego Woda jest odprowadzana do rury spustowej biegnącej wewnątrz budynku a stamtąd do kanalizacji deszczowej lub poza budynek do gruntu Aby odwodnienie dachu płaskiego pracowało prawidłowo wpust powinien znaleźć się w najniższym punkcie dachu a spadek w jego kierunku powinien wynosić co najmniej 3 Oproacutecz zasadniczego wpustu powinien być wpust awaryjny ktoacutery przejmie wodę w przypadku zatkania wpustu głoacutewnego Na dachu powinna być co najmniej jedna para wpustoacutew Zasady projektowania moacutewią że wpusty należy rozmieszczać co 25 m

Obliczanie kanalizacji deszczowej

Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qr (qd) [ls]

rAC

10000

IAQr

gdzie ψ lub C ndash wspoacutełczynnik spływu przyjmowany wg nowej normy jako 10 (w starej zależny od nachylenia dachu i rodzaju powierzchni odwadnianej)

A ndash efektywna powierzchnia dachu lub powierzchnia odwadniana [m2]

I ndash w starej normie miarodajne natężenie deszczu [l(sha)] przyjmowane I 300 l(sha)

r ndash natężenie opadoacutew atmosferycznych [l(sm2)] przyjmowane albo na podstawie danych statystycznych albo wg tabeli 1 w nowej normie po przemnożeniu przez wspoacutełczynnik ryzyka podany w tabeli 2

Wymiarowanie rynien i rur spustowych

1 Przewody spustowe ndash średnicę należy dobrać tak aby obliczona wartość odpływu ściekoacutew Qr nie przekraczała wartości Qrmax (qdmax) a powierzchnia odwadniana A powierzchni Amax zestawionych w tabeli w normie PN ndash 92B ndash 01707

2 Wg starej normy rynny powinny mieć średnice minimum 150 mm (dotyczy to budynkoacutew wielorodzinnych)

Efektywna

powierzchnia dachu

odwadniana przez

rynnę A [m2]

Szerokość rynny [mm] Średnica rury

spustowej [mm]

poniżej 20 70 50

20 ndash 57 100 (lub 125) 70

57 ndash 97 125 100

97 - 170 150 100

170 - 243 180 125

Dla budynkoacutew jednorodzinnych średnice rynien i przewodoacutew spustowych można określić w oparciu o efektywną powierzchnię dachu wg tabeli

Średnice poziomoacutew i przykanalikoacutew

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qr z uwzględnieniem następujących zasad

a) dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 07

b) dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 09

c) i d) jak dla kanalizacji sanitarnej

Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej

Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qt (qog) [ls]

Qww ndash natężenie odpływu ściekoacutew sanitarnych

Qr ndash natężenie odpływu ściekoacutew deszczowych

Kanalizacja ogoacutelnospławna to ten fragment ktoacutery odprowadza i ścieki sanitarne i deszczowe do zewnętrznej sieci ogoacutelnospławnej

rwwt QQQ

Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się z uwzględnieniem następujących zasad

a) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt spełnione powinny być warunki

a) i b) jak dla ściekoacutew deszczowych

b) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt obliczeniowa prędkość przepływu

ściekoacutew nie może przekraczać wartości dopuszczalnej ktoacutera wynosi

80 ms ndash dla rur żeliwnych i innych metalowych

40 ms ndash dla rur kamionkowych betonowych i z tworzyw sztucznych

c) dla odpływu tylko ściekoacutew sanitarnych Qww prędkość przepływu

ściekoacutew nie może być mniejsza od vmin = 07 ms

bullRynny z PVC-U

bullRynny z blachy aluminiowej

bullRynny miedziane

bullRynny z blachy stalowej

bullRynny cynkowo-tytanowe

Przekroje rynien a b c) poacutełokragłe d) trapezowy e f) trapezoidalny g) prostokatny h) poacutełokragły leacy

Rodzaje rynien a) okapowa b) koszowa c) gzymsowa d) leacy

4

Etapy rozwoju zaopatrzenia ludzi w wodę

Chudzicki Sosnowski Instalacje wodociągowe Projektowanie wykonanie eksploatacja

5

Zużycie wody użytkowej

Przykładowy rozkład godzinowego zużycia wody w budynku mieszkalnym

W zależności od rodzaju budynku poboacuter wody w ciągu doby zmienia się w czasie

6

Przepływ obliczeniowy ndash pojęciem tym określa się umowną

wartość strumienia objętości lub masy wody wyznaczoną dla

warunkoacutew uznanych za obliczeniowe w danym fragmencie

instalacji Jest to podstawowa wielkość do wymiarowania

i doboru elementoacutew instalacji ndash przewodoacutew i armatury

Przepływy obliczeniowe

7

Przepływ obliczeniowy określa zapotrzebowanie na wodę

- dobowe Gd

- średnie godzinowe Gh śr

- maksymalne godzinowe Gh max

- maksymalne chwilowe qs

Przepływy obliczeniowe

8

Dobowe zapotrzebowanie na wodę Gd

Gd = gj ∙ U [dm3d]

gj ndash jednostkowe dobowe zapotrzebowanie na wodę [dm3d∙U]

U ndash liczba użytkownikoacutew

Przepływy obliczeniowe

9

Średnie godzinowe zapotrzebowanie na wodę Gh śr

[dm3h]

τ ndash czas użytkowania instalacji w ciągu doby [h]

Przepływy obliczeniowe

τ

G=G d

śrh

10

Maksymalne godzinowe zapotrzebowanie na wodę Gh max

Gh max = Gh śr ∙ Nh [dm3h]

Nh ndash wspoacutełczynnik nieroacutewnomierności godzinowego poboru wody przyjmuje roacuteżne wartości dla zimnej wody ciepłej i ogoacutelnej

Przepływy obliczeniowe

11

Godzinowy wspoacutełczynnik nieroacutewnomierności rozbioru wody

charakteryzuje wielkość zmian zachodzących w poborze

ciepłej wody użytkowej w danym obiekcie

Wartość wspoacutełczynnika Nh zależy od przeznaczenia

i wielkości obiektu dla ktoacuterego obliczana jest instalacja

Dla budynkoacutew mieszkalnych zależy on bezpośrednio od

liczby mieszkańcoacutew Dla innych obiektoacutew wielkość rozbioru

zaroacutewno średniego jak i maksymalnego należy opracować

na podstawie analizy sposobu korzystania z instalacji

Przepływy obliczeniowe

12

Godzinowy wspoacutełczynnik nieroacutewnomierności rozbioru wody

13

Przepływy obliczeniowe

Maksymalne chwilowe zapotrzebowanie na wodę qs to obliczeniowe zapotrzebowanie wody w obiekcie na ktoacutere wymiaruje się instalację wg wzoroacutew zawartych w PN-92B-01706 w zależności od rodzaju budynku i wartości sumy normatywnych wypływoacutew z punktoacutew czerpalnych

14

15

16

Poroacutewnanie przepływoacutew normatywnych

i obliczeniowych

SPOSOBY PROWADZENIA PRZEWODOacuteW WODOCIĄGOWYCH

W BUDYNKACH

UKŁADY INSTALACJI WODOCIĄGOWYCH MOŻNA PODZIELIĆ

W zależności od sposobu

rozprowadzania wody

W zależności od ciśnienia

gwarantowanego

W zależności od wysokości podnoszenia

wody

Biorąc pod uwagę sposoacuteb rozprowadzania wody w instalacjach wewnętrznych wyroacuteżniamy

układ z rozdziałem dolnym

układ z rozdziałem goacuternym

układ pierścieniowy

UKŁAD Z ROZDZIAŁEM DOLNYM

Schemat instalacjo wodociągowej z rozdziałem dolnym

1- przewoacuted rozdzielczy dolny 2- pion wodociągowy 3 ndashodgałęzienie 4- zawoacuter czerpalny 5- zawoacuter przelotowy

UKŁAD Z ROZDZIAŁEM GOacuteRNYM

Schemat instalacji wodociągowej z rozdziałem goacuternym

1- pion zasilający zbiornik goacuterny 2- zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym 3 ndashzawoacuter zwrotny prosty 4- przewoacuted rozdzielczy goacuterny 5- zawoacuter przelotowy 6-pion wodociągowy 7-odgałęzienie 8- zawoacuter czerpalny

UKŁAD PIERŚCIENIOWY

Schemat instalacji wodociągowej pierścieniowej

1- pion zasilający zbiornik goacuterny 2- zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym 3 ndashzawoacuter zwrotny prosty 4- przewody rozdzielcze goacuterne 5- zawoacuter przelotowy 6-pion wodociągowy 7-odgałęzienie 8- zawoacuter czerpalny 9- przewoacuted rozdzielczy dolny

Rozpatrując układy wewnętrznych instalacji wodociągowych w aspekcie wysokości podnoszenia wody i dopuszczalnej wysokości ciśnienia w instalacjach wodociągowych możemy dokonać podziału na

instalacje jednostrefowe

instalacje wielostrefowe

INSTALACJE JEDNOSTREFOWE

Schemat zasilania jednostrefowego w układach chwilowego spadku ciśnienia poniżej wymaganego w sieci ulicznej

1 przewoacuted rozdzielczy (dolny) 2 pion zasilający zbiornik goacuterny 3 zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym 4 zawoacuter zwrotny prosty

5 pion wodociągowy 6 odgałęzienie 7 zawoacuter przelotowy

INSTALACJE JEDNOSTREFOWE

Rys Schemat zasilania jednostrefowego w układach chwilowego spadku ciśnienia poniżej wymaganego w sieci ulicznej

1 przewoacuted rozdzielczy (dolny) 2pion wodociągowy 3 odgałęzienie 4 zawoacuter czerpalny 5 zawoacuter zwrotny 6 zestaw do podwyższania ciśnienia

INSTALACJE DWUSTREFOWE

Rys Schemat wewnętrznej dwustrefowej instalacji wodociągowej (pierwsza strefa zasilana bezpośrednio z zewnętrznej sieci wodociągowej- układ instalacji z rozdziałem dolnym druga strefa zasilana przy pomocy zestawu podwyższającego ciśnienie- układ instalacji z rozdziałem dolnym)

1 przewoacuted rozdzielczy dolny( w pierwszej strefie) 2 zawoacuter zwrotny 3 zestaw podwyższający ciśnienie 4 zawoacuter przelotowy 5 pion wodociągowy ( pierwsza strefa) 6 odgałęzienie 7 zawoacuter czerpalny 8pion zasilający instalacje wodociągową drugiej strefy 9 przewoacuted rozdzielczy w drugiej strefie

INSTALACJE DWUSTREFOWE

Rys Schemat wewnętrznej dwustrefowej instalacji wodociągowej (pierwsza strefa bezpośrednio zasilana z zewnętrznej sieci wodociągowej- układ instalacji z rozdziałem dolnym druga strefa zasilana przez zbiornik goacuterny otwarty-układ instalacji z rozdziałem goacuternym) 1przewoacuted rozdzielczy dolny( w pierwszej strefie) 2 zawoacuter przelotowy 3 pion wodociągowy ( w pierwszej strefie)4odgałęzienie 5 zawoacuter czerpalny 6 zawoacuter zwrotny 7 pompa z silnikiem

elektrycznym 8 pion zasilający zbiornik goacuterny otwarty( drugiej strefy) 9zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym 10przewoacuted rozdzielczy goacuterny( w drugiej strefie) 11 pion wodociągowy rozdziału goacuternego ( w drugiej strefie)

INSTALACJE DWUSTREFOWE

Rys Schemat wewnętrznej dwustrefowej instalacji wodociągowej (pierwsza strefa bezpośrednio zasilana z zewnętrznej sieci wodociągowej- układ instalacji z rozdziałem goacuternym druga strefa zasilana przez zestaw do podwyższania ciśnienia- układ z rozdziałem goacuternym)1przewoacuted rozdzielczy dolny( w pierwszej strefie) 2 zawoacuter zwrotny 3 zestaw do podwyższania ciśnienia 4zawoacuter przelotowy 5 pion wodociągowy (pierwszej strefy) 6 odgałęzienie 7 zawoacuter czerpalny 8 pion zasilający drugą strefę9przewoacuted rozdzielczy goacuterny 10zawoacuter przelotowy11 pion wodociągowy drugiej strefy 12zawoacuter odcinający(

oddziela układy zasilane- przepływ wody w pionie pierwszej strefy od drugiej strefy)

INSTALACJE WIELOSTREFOWE

Rys Schemat wielostrefowej i wewnętrznej instalacji wodociągowej 1 przewoacuted rozdzielczy dolny( pierwsza strefa zasilania) 2 pion wodociągowy (pierwsza strefa) 3 odgałęzienie 4 zawoacuter czerpalny 5 pion zasilający druga

strefę 6 przewoacuted rozdzielczy dolny (drugiej strefy) 7 pion zasilający trzecia strefę 8 przewoacuted rozdzielczy dolny( trzeciej strefy) 9 zespoacuteł podwyższania ciśnienia dla pierwszej strefy 10 zespoacuteł podwyższania ciśnienia dla drugiej strefy 11 zespoacuteł podwyższania ciśnienia dla trzeciej strefy

INSTALACJE WIELOSTREFOWE

Rys Schemat wielostrefowej wewnętrznej instalacji wodociągowej układ stref z rozdziałem goacuternym

1pompa z silnikiem elektrycznym zasilająca zbiornik goacuterny otwarty trzeciej strefy 2 pompa z silnikiem elektrycznym zasilająca zbiornik goacuterny otwarty drugiej strefy 3 pompa z silnikiem elektrycznym zasilająca zbiornik goacuterny otwarty pierwszej strefy 4 pion zasilający zbiornik goacuterny otwarty pierwszej strefy 5zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym ( pierwszej strefy) 6 przewoacuted rozdzielczy goacuterny ( pierwszej strefy) 7 pion wodociągowy (pierwsza

strefa) 8 odgałęzienie 9 zawoacuter czerpalny 10 pion zasilający zbiornik goacuterny otwarty (drugiej strefy) 11 zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym (druga strefa) 12przewoacuted rozdzielczy goacuterny (druga strefa) 13 pion zasilający zbiornik goacuterny otwarty(trzecia strefa) 14 zbiornik goacuterny

otwarty z zaworem pływakowym (trzecia strefa) 15 przewoacuted rozdzielczy goacuterny (trzecia strefa)

INSTALACJE WIELOSTREFOWE

Schemat wielostrefowej wewnętrznej instalacji wodociągowej Układ stref pierścieniowy z jednym przewodem zasilającym

1 przewoacuted zasilający zbiorniki goacuterne pierwszej drugiej i trzeciej strefy 2 zbiornik goacuterny otwarty pierwszej strefy 3 zawoacuter 4 instalacja pierścieniowa pierwszej strefy 5 zbiornik goacuterny otwarty drugiej strefy 6 zawoacuter 7 instalacja pierścieniowa drugiej strefy 8 zbiornik goacuterny otwarty trzeciej strefy 9 zawoacuter czerpalny 10 instalacja pierścieniowa trzeciej strefy 11 odgałęzienie 12 zawoacuter czerpalny13

pompa z silnikiem elektrycznym

GŁOacuteWNE ZASADY PROWADZENIA INSTALACJI WODOCIĄGOWYCH

roacutewnolegle i prostopadle do ścian i stropoacutew

z jak najmniejszą ilością załamań

po trasach najkroacutetszych

przy wewnętrznych ścianach budynku

przejścia rur przez przegrody należy wyposażyć w tuleje ochronne

Instalacje zimnej i ciepłej wody mogą być rozprowadzone w następujący sposoacuteb

natynkowo ndash czyli po wierzchu ścian i przegroacuted budowlanych

w bruzdach ściennych

w szlichcie podłogowej

w pionowych szachtach i kanałach ściennych

SPOSOBY PROWADZENIA INSTALACJI

Prowadzenie instalacji w piwnicach i pod stropami

Prowadzenie rur w korytkach gdzie wydłużenia są kompensowane poprzez wyboczanie się rur

Prowadzenie rur z odgałęzieniami na łupinach wsporczych

Prowadzenie pionoacutew w szachtach instalacyjnych

Prowadzenie oraz mocowanie pionoacutew

w szachtach instalacyjnych

Układ troacutejnikowy Układ rozdzielaczowy

UKŁAD TROacuteJNIKOWY

Prowadzenie rur instalacji wodociągowej w układzie troacutejnikowym

Sposoacuteb prowadzenia przewodoacutew w węźle

sanitarnym

UKŁAD TROacuteJNIKOWY

UKŁAD TROacuteJNIKOWY

UKŁAD ROZDZIELACZOWY

Prowadzenie rur instalacji wodociągowej w układzie rozdzielaczowym

UKŁAD ROZDZIELACZOWY

UKŁAD OBWODOWY

Podpora stała

Podpora przesuwna

Przykład prowadzenia pionu instalacyjnego bez kompensatoroacutew z uwzględnieniem wyboczenia (linią przerywaną oznaczono przykładowy przewidywany kształt pionu po osiągnięciu temperatury czynnika roboczego)

Oznaczenia PP - podpora przesuwnaPS - podpora stała

ELEMENTY INSTALACJI WODOCIĄGOWYCH

Elementy instalacji wodociągowych

Przyłącze wodociągowe

Zestaw wodomierza głoacutewnego

Filtr wody zawoacuter antyskażeniowy zawory odcinające (armatura)

Przewody rozdzielcze (rozprowadzające)

Przewody pionowe (piony wodociągowe)

Przewody w pomieszczeniach sanitarnych (połączenia od pionu do punktoacutew czerpalnych)

Punkty czerpalne (baterie czerpalne i zawory)

Przyłącza do budynku 1-linia zabudowy 2- linia rozgraniczająca 3-sieć wodociągowa 4-sieć kanalizacyjna 5-zestaw wodomierzowy 6-studzienka rewizyjna

Sposoacuteb przeprowadzenia przewodu przez ścianę zewnętrzną

Podział wodomierzy

W obudowie

zamkniętej Z wyjmowaną

wstawką

pomiarową

instalowane

poziomo

kolanowe

Podział wodomierzy

1 Wodomierz działający na zasadach mechanicznych przeznaczony do wody

a) zimnej o temperaturze od 0 degC do 30 degC

b) ciepłej o temperaturze od 30 degC do 90 degC

c) gorącej o temperaturze od 30 degC do 130 degC albo od 30 degC do 180 degC

2 Wodomierz działający na zasadach elektronicznych lub mechanicznych z urządzeniami elektronicznymi albo bez przeznaczony do wody zimnej o temperaturze od 0 degC do 30 degC

Wodomierze mieszkaniowe (JS) Wodomierz powinien być zamontowany w położeniu roboczym zgodnie z oznakowaniem umieszczonym na wodomierzu przez producenta H - oznacza pozycję pracy wodomierza w poziomie V - oznacza pozycję pracy wodomierza w pionie Litera znajdująca się na tarczy wodomierza A B C lub D - oznacza klasę obciążeń wodomierza

Wodomierz sprzężony roacutewnolegle 1-wodomierz głoacutewny śrubowy 2-wodomierz boczny skrzydełkowy 3-zawoacuter zmiennego obciążenia

1 Wodomierze działające na zasadach mechanicznych przeznaczone do wody charakteryzują następujące strumienie

1) maksymalny strumień objętości (Qmax)

2) nominalny strumień objętości (Qn)

3) pośredni strumień objętości (Qt)

4) minimalny strumień objętości (Qmin)

2 Stosunek QmaxQn powinien wynosić 2

3 Rozroacuteżnia się cztery klasy metrologiczne wodomierzy klasa A klasa B klasa C klasa D

4 Klasy metrologiczne wodomierzy w zależności od wartości stosunku QminQn i QtQn

Q (q)-strumień objętości - objętość wody przepływającej przez wodomierz w przyjętej jednostce czasu

Qmax (qmax) -maksymalny strumień objętości - największy strumień objętości przy ktoacuterym wodomierz może pracować w kroacutetkim czasie bez uszkodzenia i przekroczenia błędoacutew granicznych dopuszczalnych oraz wartości maksymalnej straty ciśnienia

Qn (qn) nominalny strumień objętości - strumień objętości roacutewny połowie maksymalnego strumienia objętości przy ktoacuterym wodomierz może pracować przy przepływie ciągłym lub przerywanym i jego wskazania mieszczą się w granicach błędoacutew granicznych dopuszczalnych

Qt (qt) pośredni strumień objętości - strumień objętości dzielący zakres obciążeń pomiarowych na przedział goacuterny i dolny przy ktoacuterym błąd graniczny dopuszczalny zmienia wartość

Qmin (qmin ) minimalny strumień objętości- strumień objętości powyżej ktoacuterego wskazania wodomierza nie powinny przekraczać błędoacutew granicznych dopuszczalnych

Zakres obciążeń pomiarowych wodomierza - zakres strumienia objętości wodomierza zawarty między maksymalnym strumieniem objętości a minimalnym strumieniem objętości

Krzywa błędoacutew wodomierza

Błędy graniczne dopuszczalne wodomierzy plusmn 2 - w przedziale goacuternym zakresu obciążeń (qt q qmax)

plusmn 5 - w przedziale goacuternym zakresu obciążeń (qmin q qt)

Lokalizacja wodomierza

Doboacuter wodomierza

Aby dobrać wodomierz należy

ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe

ustalić umowny przepływ obliczeniowy dla wodomierza qw m3h

qw = 2 q

Doboacuter wodomierza

Doboacuter wodomierza

dla dobranego wodomierza ustalić w oparciu o dane producenta wodomierzy stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez wodomierz

Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem

PN-EN 1717 - Ochrona przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody w instalacjach wodociągowych i ogoacutelne wymagania dotyczące urządzeń zapobiegających zanieczyszczaniu przez przepływ zwrotny

Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem

Podział płynoacutew ktoacutere mają lub mogą mieć kontakt z wodą do picia

Kategoria 1

Woda wypływająca bezpośrednio z sieci wodociągowej przeznaczona do użytkowania przez człowieka do celoacutew konsumpcyjnych

Kategoria 2

Płyn nie stanowiący bakteriologicznego lub toksycznego zagrożenia dla człowieka

Kategoria 3

Płyn stanowiący pewne zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność co najmniej jednej substancji toksycznej lub bardzo toksycznej o LD50gt200 mgkg wagi ciała

Kategoria 4

Płyn stanowiący pewne zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność co najmniej jednej substancji toksycznej lub bardzo toksycznej o LD50200 mgkg wagi ciała lub też co najmniej jednej substancji radioaktywnej mutagennej lub rakotwoacuterczej

Kategoria 5

Płyn stanowiący zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność substancji mikrobiologicznych bądź wirusowych

Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem

Przepływ zwrotny wywołany spadkiem ciśnienia w sieci wodociągowej

Potencjalne źroacutedła zanieczyszczenia wody wodociągowej

XY

1- sieć wodociągowa

2- urządzenie zabezpieczające

X-rodzina zabezpieczenia

Y-typ zabezpieczenia

Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody

Aby dobrać zabezpieczenie należy

określić kategorię płynu

określić rodzaj zabezpieczenia wg normy

ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe

dobrać zawoacuter zwracając uwagę na średnicę wodomierza

Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody

dla dobranego zaworu ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez zawoacuter

Filtr

Doboacuter filtra

Aby dobrać filtr należy

ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe

dobrać filtr zwracając uwagę na średnicę wodomierza i zaworu antyskażeniowego

Doboacuter filtra

dla dobranego filtra ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez filtr

INSTALACJE KANALIZACYJNE

Rodzaje instalacji kanalizacyjnych

1 Kanalizacja sanitarna (bytowo ndash gospodarcza)

2 Kanalizacja deszczowa

3 Kanalizacja technologiczna

ścieki przed wprowadzeniem do kanalizacji

sanitarnej wymagają wstępnego oczyszczenia w

specjalnych urządzeniach

Odprowadzenie ściekoacutew z nieruchomości może być

realizowane na dwa sposoby

systemem ogoacutelnospławnym (zbiorczym)

lub systemem rozdzielczym

Kanalizacja ogoacutelnospławna odprowadza zaroacutewno ścieki

sanitarne (bytowe) jak i deszczowe

W kanalizacji rozdzielczej ścieki sanitarne i deszczowe

odprowadzane są rozdzielnie

Schemat kanalizacji ogoacutelnospławnej

KS1 KS2

Kanał ogoacutelnospławny

RD1 RD2

linia regulacyjna

ST1

ST2

Schemat kanalizacji rozdzielczej

KS1 KS2

Kanał sanitarny

Kanał deszczowy

RD1 RD2

linia regulacyjnaST1

ST2

SD1

SD2

Podział instalacji kanalizacyjnej

Instalację kanalizacyjną można podzielić na

zewnętrzną (na terenie nieruchomości lecz poza budynkiem)

wewnętrzną (w budynku)

Podział ten wydaje się oczywisty ale jest istotny przy doborze materiału instalacyjnego - nie każdy materiał sprawdzający się wewnątrz nadaje się do stworzenia instalacji zewnętrznej

Granicą między instalacją wewnętrzną a zewnętrzną jest tzw czyszczak głoacutewny (rewizja głoacutewna)

Przewody domowej

instalacji kanalizacyjnej

Przykanalik (przyłącze kanalizacyjne) ndash jest to odcinek ktoacutery łączy kanalizację na terenie nieruchomości z siecią kanalizacyjną

Najczęściej przykanalik włączany jest do studzienki (rewizyjnej lub włazowej) ktoacutera stanowi uzbrojenie sieci Możliwe jest też przyłączenie przez wpust boczny lub złącze siodłowe

Przewody domowej

instalacji kanalizacyjnej

Przykanaliki oznaczane są znakami informacyjnymi Na znaku podana jest średnica (w mm) spadek przyłącza (w promilach) oraz jego długość (w m) Granicą między siecią a instalacją jest położona w pobliżu granicy nieruchomości pierwsza studzienka licząc od strony budynku

Sieć i przykanalik

w przypadku istnienia studzienki rewizyjnej

przykanalikstudzienka rewizyjna

linia

reg

ulac

yjnastudzienka kanalizacyjna

sieć kanalizacyjna

budy

nek

instalacja

zewnętrzna

Sieć i przykanalik

w przypadku braku studzienki rewizyjnej (wg nowych przepisoacutew w przypadku braku studzienki rewizyjnej

przykanalik to odcinek biegnący od granicy budynku do granicy

nieruchomości)

linia

reg

ulac

yjnastudzienka kanalizacyjna

sieć kanalizacyjna

budy

nek

przykanalik

sieć kanalizacyjna

Instalacja kanalizacyjna składa się z 1 poziomoacutew (przewodoacutew odpływowych) ndash są to przewody

prowadzone z odpowiednim spadkiem ktoacutere odprowadzają

ścieki z pionoacutew wpustoacutew podłogowych itp do przykanalika

lub sieci zewnętrznej

2 pionoacutew (przewodoacutew spustowych) ndash są to przewody prowadzone

przez jedną lub kilka kondygnacji odprowadzające ścieki

z podejść kanalizacyjnych wpustoacutew dachowych lub rynien

do przewodoacutew odpływowych

3 podejść kanalizacyjnych ndash przewody odprowadzające ścieki

z przyboroacutew i urządzeń sanitarnych do pionoacutew lub poziomoacutew

kanalizacyjnych

podejścia pojedyncze

podejścia zbiorowe

Kanalizacja sanitarna grawitacyjna

Odprowadza wodę zanieczyszczoną (ścieki) w wyniku jej wykorzystania odpływającą z ustępoacutew spłukiwanych natryskoacutew wanien bidetoacutew zlewoacutew umywalek wpustoacutew podłogowych i innych urządzeń występujących w gospodarstwie domowym

Projektowanie kanalizacji sanitarnej odbywa się w oparciu o normę

PN ndash EN 12056 ndash 2 grudzień 2002

Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew

Część 2 Kanalizacja sanitarna projektowanie układu i obliczenia

oraz w przypadku braku informacji o normę

PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania

w projektowaniu

Podejścia kanalizacyjne ndash łączą

odpływ z pionem kanalizacyjnym

Podejścia

niewentylowane - należy montować ze spadkiem wynoszącym od 2 do 15

wentylowane ndash można zastosować tu mniejsze spadki zgodnie z przywołaną normą ale wymagają dodatkowego przewodu wentylującego

Najczęściej projektuje się podejścia niewentylowane Ich długość w typowym rozwiązaniu stosowanym w Polsce nie powinna przekraczać 30 m a w przypadku miski ustępowej 10 m po długości przewodu

W przypadku dłuższych podejść albo zwiększa się średnicę albo projektuje się podejścia wentylowane za pomocą np zaworoacutew napowietrzających

Nowa norma wprowadza cztery typy systemoacutew kanalizacyjnych jakie można spotkać w poszczegoacutelnych krajach Unii Europejskiej

W Polsce stosuje się tradycyjnie system I

System Nazwa Cechy

I

System pojedynczego pionu

z podejściami częściowo

wypełnionymi

bull jeden pion kanalizacyjny

bull wypełnienie przewodoacutew 50

II

System pojedynczego pionu

z podejściami o mniejszej

średnicy

bull jeden pion kanalizacyjny

bull wypełnienie przewodoacutew 70

III

System pojedynczego pionu

z podejściami całkowicie

wypełnionymi

bull jeden pion kanalizacyjny

bull wypełnienie przewodoacutew 100

bull każde urządzenie podłączone

oddzielnie do pionu

IV System oddzielnych pionoacutew

kanalizacyjnych

bull dwa piony ndash jeden odprowadzający

ścieki czarne z ustępoacutew spłukiwanych

i pisuaroacutew i drugi odprowadzający

pozostałe ścieki

bull wypełnienie przewodoacutew jak dla

systemoacutew I II lub III

Średnice nominalne podejść pojedynczych dobiera się w zależności od typu przyłączonego przyboru sanitarnego lub urządzenia w typowych

rozwiązaniach w Polsce wg tabeli Urządzenie DN [mm]

Umywalka bidet 40

Zlewozmywak

zmywarka pralka

wanna natrysk 50

Miska ustępowa 100

Minimalna średnica podejścia pojedynczego zdeterminowana jest przez jego długość wysokość spadania i ilość zmian kierunku zgodnie z tabelą

DN Lmax

[m] H [m]

trzy zmiany

kierunku

40

50 30 lt10

70 50 lt10

100 50 lt30

H

L

Jeśli powyższe wymiary są przekroczone lub istnieje konieczność zastosowania więcej niż trzech zmian kierunku prowadzenia przewodoacutew należy wybrać kolejną większą średnicę nominalną

Średnice nominalne podjeść zbiorowych

Zależą od natężenia przepływu ściekoacutew w projektowanym

podejściu i od zastosowanego systemu Wybierając system

należy kierować się dostępnymi na rynku przyborami trudno

bowiem wyobrazić sobie podłączanie przyboru sanitarnego

z odpływem np 40mm do przewodu o średnicy mniejszej

Utrudniałoby to swobodny odpływ ściekoacutew z tego przyboru

Natężenie przepływu ściekoacutew sanitarnych Qww

wyznacza się dla danego odcinka instalacji zgodnie

z zależnością

]sl[DUKQww

gdzie K ndash wspoacutełczynnik częstości

DU ndash odpływ jednostkowy [ls] z urządzenia

UWAGA Qww DUmax jeśli nie to Qww = DUmax

Odpływy jednostkowe DU

Odpływy jednostkowe DU -cd

Typowe wspoacutełczynniki częstości K

Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia

z przewodami odpływowymi Piony kanalizacyjne należy prowadzić bez zmiany średnicy i kierunku na całej długości w szachtach sanitarnych

U podstawy każdego pionu przed przejściem w przewoacuted odpływowy należy zamontować otwoacuter rewizyjny (czyszczak) umożliwiający dostęp do wnętrza przodu

W przypadku kanalizacji sanitarnej każdy pion musi być wentylowany w celu wyroacutewnania ciśnienia w instalacji

Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia

z przewodami odpływowymi Wentylację pionu zapewnia

przewoacuted wentylacyjny zakończony rurą wywiewną wyprowadzoną ponad połać dachu

zawoacuter napowietrzający ndash rozwiązanie dozwolone do stosowania w przypadku braku możliwości wyprowadzenia pionu ponad dach można takie rozwiązanie stosować przy spełnieniu następujących warunkoacutew

piony mają wysokość 4 do 5 kondygnacji

ostatni pion licząc od najdalszego w stosunku do kanału oraz co piąty w budynku jest zakończony rurą wywiewną

Elementy pionu kanalizacyjnego

troacutejniki doprowadzające ścieki z podejść kanalizacyjnych

czyszczak prze zmianą kierunku prowadzenia ściekoacutew ndash około 05 nad posadzką przed przejściem w przewoacuted odpływowy

rura prosta o niezmiennej średnicy na całej długości

zawoacuter napowietrzający lub rura wywiewna

W systemie kanalizacji sanitarnej wyroacuteżnić można

piony z wentylacją głoacutewną ndash zakończone rurą wywiewną lub zaworem napowietrzającym

piony z wentylacją obejściową ndash piony z dodatkowym przewodem wentylacyjnym prowadzonym obok pionu spustowego i połączonym z rurą wywiewną

Średnica pionu zależy od wybranego systemu wentylacji i obliczonego natężenia przepływu ściekoacutew dla całego pionu

Należy pamiętać o tym że minimalna średnica pionu nie może być mniejsza od średnicy największego podejścia

W typowych rozwiązaniach w Polsce minimalna średnica pionu wynosi 70mm a dla pionoacutew prowadzących ścieki z misek ustępowych 100mm

Oczywiście w tabelach należy sprawdzić czy średnicy nie należy zwiększyć ze względu na obliczoną wartość Qww

Piony z wentylacją głoacutewną

Piony z wentylacją obejściową

Przewody odpływowe

(poziomy kanalizacyjne)

Wśroacuted przewodoacutew odpływowych wyroacuteżniamy przewoacuted głoacutewny oraz przewody drugorzędne Każdy przewoacuted drugorzędny powinien być oddzielnie podłączony do głoacutewnego pod kątem 45deg

Wszystkie przewody prowadzone są najkroacutetszą drogą przeważnie wzdłuż przegrody budowlanej oraz koniecznie z zachowaniem odpowiedniego spadku

Przewody odpływowe

(poziomy kanalizacyjne)

Spadek powinien być jednakowy na całej długości co zapewnia samooczyszczanie się przewodu

Przyjęte jest że rury układa się kielichem w kierunku przeciwnym do spływu ściekoacutew

Rewizje kanalizacyjne powinno się montować

co 15 m na rurach średnicy od 100 do 150 mm

przed każdym uskokiem poziomu

Rury prowadzone przez murowane ścianki muszą być ułożone prostopadle do przegrody

Na przewody z tworzyw sztucznych powinno się w miejscach przejść dodatkowo nałożyć tuleje ochronne Umożliwią one rurom pewien ruch zabezpieczając instalację przed uszkodzeniami mechanicznymi

Przestrzeń pomiędzy tuleją a rurą powinno się zabezpieczyć izolacją

Jeśli przewody kanalizacyjne z tworzyw sztucznych układane są w sąsiedztwie przewodoacutew wydzielających ciepło powinny być osłonięte otulinami izolacyjnymi w celu zabezpieczenia przed przegrzewaniem

Przewody poziome i przykanaliki powinny być ułożone poniżej strefy przemarzania gruntu czyli na głębokości 80-140 cm zależnie od regionu kraju

Jeśli przewody prowadzone są w pomieszczeniach w ktoacuterych temperatura może spadać poniżej 0degC muszą być odpowiednio zabezpieczone przed przemarzaniem

Dla przewodoacutew prowadzonych na zewnątrz budynku należy pamiętać że warstwa gruntu pokrywającego rury kanalizacyjne powinna być o 10-20 cm większa od głębokości przemarzania gruntu jeśli przewody układa się wyżej to powinny być zaizolowane termicznie

Rury kanalizacyjne układane na zewnątrz budynku powinny być oddalone

od innych przewodoacutew co najmniej

15 m od przewodoacutew gazowych i wodociągowych

08 m od kabli energetycznych

05 m od kabli telekomunikacyjnych

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qww z uwzględnieniem następujących zasad

1 dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 05

2 dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 07

3 minimalna prędkość przepływu ściekoacutew wynosi 07 ms stąd

wynika prowadzenie przewodoacutew z odpowiednim do średnicy

spadkiem w kierunku sieci zewnętrznej

4 minimalna średnica przewodu zewnętrznego wynosi 010m

a przykanalika 015m

Dobierając średnice przewodoacutew odpływowych należy stosować

tabelę z wartościami natężenia przepływu Q0 i prędkości

przepływu v0 dla przewodoacutew o przekroju kołowym przy

pełnym wypełnieniu i wykres Manninga

=QQ0

=vv0

hd

Q

v

(hd)

1

23

4

Przykład obliczeniowy Obliczeniowe natężenie sciekoacutew sanitarnych wynosi Qww= 50 ls Na podstawie tabeli 1 QwwQ0 = 50 2014 = 025 Z wykresu odczytujemy

V = 085V0 = 085114 = 097 ms przy napełnieniu hd = 037

Zakresy dopuszczalnych spadkoacutew przewodoacutew odpływowych

DN 0100 m ndash i = 20 - 100

DN 0150 m ndash i = 15 - 150

Urządzenia dodatkowe w kanalizacji sanitarnej

W przypadku odprowadzania ściekoacutew bytowo gospodarczych do zewnętrznej sieci typu ogoacutelnospławnego w pomieszczeniach położonych na najniższych kondygnacjach w budynku może dojść do zalania spowodowanego wstecznym przepływem ściekoacutew w wyniku intensywnych opadoacutew deszczu Dlatego też w tego typu instalacjach na przewodach kanalizacyjnych odprowadzających ścieki z pomieszczeń na najniższej kondygnacji stosować należy zasuwy burzowe ktoacutere chronią instalację przed przepływem zwrotnym

Materiały w kanalizacji sanitarnej

Instalacja kanalizacyjna może być wykonana z roacuteżnych materiałoacutew ale

zawsze rury i połączenia powinny być szczelne i odporne na korozję

Obecnie najpopularniejszym materiałem używanym do budowy instalacji

wewnętrznej jest tworzywo sztuczne Rury kanalizacyjne produkuje się z

polipropylenu (PP)

roacuteżnych odmian polichlorku winylu (PVC)

Polietylenu wysokiej gęstości (PE-HD)

żywicy poliestrowej wzmacnianej włoacuteknem szklanym (GRE)

Innymi materiałami stosowanymi w kanalizacji sanitarnej są

żeliwo

kamionka

beton

Kanalizacja deszczowa

Odprowadza wody opadowe z dachoacutew i terenoacutew przyległych do nieruchomości (podjazdy tarasy parkingi itp)

Projektowanie kanalizacji deszczowej odbywa się w oparciu o normę

PN ndash EN 12056 ndash 3 grudzień 2002

Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew

Część 3 Przewody deszczowe Projektowanie układu i obliczenia

oraz w przypadku braku informacji o normę

PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania w projektowaniu

Odprowadzanie wody z dachu stromego

W przypadku dachoacutew budynkoacutew niskich (do 5 kondygnacji) ktoacutere mają odpowiednie nachylenie (przyjmuje się że powyżej 8) najczęstszym sposobem odprowadzania wody deszczowej jest zastosowanie systemu rynnowego

Zadaniem deszczowej instalacji kanalizacyjnej jest zebranie wody z dachu i odprowadzenie jej do sieci kanalizacji deszczowej lub do gruntu System rynnowy polega na naturalnym (grawitacyjnym) spływie woacuted po połaci dachowej skąd jest przejmowana przez system rur System ten roacutewnież pracuje grawitacyjnie Umowną granicą instalacji deszczowej jest wylewka z ktoacuterej woda może być skierowana do sieci kanalizacji deszczowej (ogoacutelnospławnej) lub na grunt

Podstawowe elementy

instalacji kanalizacji deszczowej

Rynny - przewody o przekroju otwartym (okrągłym prostokątnym eliptycznym trapezowym okapowym) biegnące wzdłuż krawędzi dachu Zadaniem rynien jest zebranie wody opadowej Rynny prowadzone są z lekkim spadkiem w kierunku narożnikoacutew budynku dzięki czemu woda nie wylewa się za krawędzie tylko płynie w kierunku rur spustowych

Instalacja kanalizacji deszczowej składa się z następujących elementoacutew

Rury spustowe ndash pionowe odcinki przewodoacutew o przekroju zamkniętym (najczęściej okrągłym lub prostokątnym) Zadaniem rur spustowych jest zebranie wody płynącej rynnami i odprowadzenie ich poza budynek

Odpływy ndash elementy za pomocą ktoacuterych rynny przechodzą w rury spustowe Odpływ jest odcinkiem rynny w ktoacuterym wykonany jest obrobiony otwoacuter odpowiedniego kształtu pozwalający na włączenie rury spustowej Można wyroacuteżnić odpływy przelotowe oraz odpływy końcowe ( na narożnikach pomieszczeń) Pozwalają na mocowanie rur spustowych

Narożniki do rynien ndash umożliwiają połączenie rynien w narożnikach budynku Właściwy montaż narożnikoacutew jest bardzo ważny dla właściwej pracy rynien (ruchoacutew pod wpływem temperatury) Wylewki ndash kształtki ktoacuterymi kończy się rura spustowa Wylewka może być włą- czona do kanalizacji deszczowej bądź znajdować się nad gruntem

Łączniki do rynien - złączki zwykłe uszczelkowe i korekcyjne Ponieważ montaż rynien wymaga pozostawiania tzw dylatacji (odstępoacutew) złączki korekcyjne lub uszczelkowe umożliwiają wykonanie takich połączenia z dylatacją

Łączniki do rur spustowych - kolana troacutejniki redukcje mufy mufy redukcyjne Mufy służą do włączania rur spustowych do odpływoacutew zadaniem muf redukcyjnych jest połączenie rury spustowej i odpływu o roacuteżnych średnicach Kolana pozwalają na zmianę kierunku rury spustowej Troacutejniki umożliwiają włączanie do rur spustowych wyposażenia dodatkowego

Haki i obejmy - zadaniem tych elementoacutew jest mocowanie rynien i rur spustowych do dachoacutew i ścian

Elementy wykończeniowe i dodatkowe -

zadaniem tych elementoacutew jest wykończenie

systemu lub uzupełnienie jego pracy

Przykładami mogą tu być

dekiel służący do zakończenia rynny

filtr siatkowy montowany na rurze

spustowej zatrzymujący

zanieczyszczenia

czyszczak (rewizja) umożliwiający

przegląd i czyszczenie rury spustowej

(na zdjęciu)

odprowadzenie do kanalizacji deszczowej

Jednym ze sposoboacutew odprowadzenia wody jest podłączenie systemu rynnowego do kanalizacji deszczowej

Woacutewczas na dolnym odcinku rury spustowej mniej więcej 03-08 m ponad terenem należy zamontować rewizję (czyszczak) Rewizja ma wewnątrz kratkę na ktoacuterej zbierają się liście i inne zanieczyszczenia spływające z rynny

Rura spustowa z rewizją przyłączona jest do przewodoacutew odpływowych a te łączą się z kanalizacją Średnica przewodoacutew musi być co najmniej roacutewna średnicy rur spustowych i najczęściej wynosi 100-150 mm Głębokość na jakiej powinno się układać rury zależy od strefy przemarzania i wynosi 1-14 m System taki nie ma blokady przedostawania się zapachoacutew dlatego lepiej nie podłączać go do kanalizacji ogoacutelnospławnej

Innym sposobem odprowadzenia wody bezpośrednio do kanalizacji jest podłączenie rury spustowej do osadnika rynnowego Wyposażony jest on w klapkę ktoacutera stanowi blokadę zapachową i wyciągany kosz w ktoacuterym gromadzą się większe zanieczyszczenia takie jak liście

Gdy brak sieci kanalizacji deszczowej lub ogoacutelnospławnej woda deszczowa powinna być bezpiecznie rozprowadzona po terenie posesji ale tak żeby nie spływała na sąsiednie działki

Odprowadzanie wody z dachu

płaskiego

W przypadku dachoacutew budynkoacutew wysokich (powyżej 5 kondygnacji) oraz dachoacutew o małym nachyleniu (przyjmuje się że poniżej 8) najczęstszym sposobem odprowa-dzania wody deszczowej jest system odwadniania oparty na wpustach dachowych

Wpusty dachowe pełnią rolę dachowych odwodnień punkto-wych tzn zbierają wodę z pewnej powierzchni w jednym punkcie

Odprowadzanie wody z dachu

płaskiego Woda jest odprowadzana do rury spustowej biegnącej wewnątrz budynku a stamtąd do kanalizacji deszczowej lub poza budynek do gruntu Aby odwodnienie dachu płaskiego pracowało prawidłowo wpust powinien znaleźć się w najniższym punkcie dachu a spadek w jego kierunku powinien wynosić co najmniej 3 Oproacutecz zasadniczego wpustu powinien być wpust awaryjny ktoacutery przejmie wodę w przypadku zatkania wpustu głoacutewnego Na dachu powinna być co najmniej jedna para wpustoacutew Zasady projektowania moacutewią że wpusty należy rozmieszczać co 25 m

Obliczanie kanalizacji deszczowej

Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qr (qd) [ls]

rAC

10000

IAQr

gdzie ψ lub C ndash wspoacutełczynnik spływu przyjmowany wg nowej normy jako 10 (w starej zależny od nachylenia dachu i rodzaju powierzchni odwadnianej)

A ndash efektywna powierzchnia dachu lub powierzchnia odwadniana [m2]

I ndash w starej normie miarodajne natężenie deszczu [l(sha)] przyjmowane I 300 l(sha)

r ndash natężenie opadoacutew atmosferycznych [l(sm2)] przyjmowane albo na podstawie danych statystycznych albo wg tabeli 1 w nowej normie po przemnożeniu przez wspoacutełczynnik ryzyka podany w tabeli 2

Wymiarowanie rynien i rur spustowych

1 Przewody spustowe ndash średnicę należy dobrać tak aby obliczona wartość odpływu ściekoacutew Qr nie przekraczała wartości Qrmax (qdmax) a powierzchnia odwadniana A powierzchni Amax zestawionych w tabeli w normie PN ndash 92B ndash 01707

2 Wg starej normy rynny powinny mieć średnice minimum 150 mm (dotyczy to budynkoacutew wielorodzinnych)

Efektywna

powierzchnia dachu

odwadniana przez

rynnę A [m2]

Szerokość rynny [mm] Średnica rury

spustowej [mm]

poniżej 20 70 50

20 ndash 57 100 (lub 125) 70

57 ndash 97 125 100

97 - 170 150 100

170 - 243 180 125

Dla budynkoacutew jednorodzinnych średnice rynien i przewodoacutew spustowych można określić w oparciu o efektywną powierzchnię dachu wg tabeli

Średnice poziomoacutew i przykanalikoacutew

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qr z uwzględnieniem następujących zasad

a) dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 07

b) dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 09

c) i d) jak dla kanalizacji sanitarnej

Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej

Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qt (qog) [ls]

Qww ndash natężenie odpływu ściekoacutew sanitarnych

Qr ndash natężenie odpływu ściekoacutew deszczowych

Kanalizacja ogoacutelnospławna to ten fragment ktoacutery odprowadza i ścieki sanitarne i deszczowe do zewnętrznej sieci ogoacutelnospławnej

rwwt QQQ

Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się z uwzględnieniem następujących zasad

a) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt spełnione powinny być warunki

a) i b) jak dla ściekoacutew deszczowych

b) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt obliczeniowa prędkość przepływu

ściekoacutew nie może przekraczać wartości dopuszczalnej ktoacutera wynosi

80 ms ndash dla rur żeliwnych i innych metalowych

40 ms ndash dla rur kamionkowych betonowych i z tworzyw sztucznych

c) dla odpływu tylko ściekoacutew sanitarnych Qww prędkość przepływu

ściekoacutew nie może być mniejsza od vmin = 07 ms

bullRynny z PVC-U

bullRynny z blachy aluminiowej

bullRynny miedziane

bullRynny z blachy stalowej

bullRynny cynkowo-tytanowe

Przekroje rynien a b c) poacutełokragłe d) trapezowy e f) trapezoidalny g) prostokatny h) poacutełokragły leacy

Rodzaje rynien a) okapowa b) koszowa c) gzymsowa d) leacy

5

Zużycie wody użytkowej

Przykładowy rozkład godzinowego zużycia wody w budynku mieszkalnym

W zależności od rodzaju budynku poboacuter wody w ciągu doby zmienia się w czasie

6

Przepływ obliczeniowy ndash pojęciem tym określa się umowną

wartość strumienia objętości lub masy wody wyznaczoną dla

warunkoacutew uznanych za obliczeniowe w danym fragmencie

instalacji Jest to podstawowa wielkość do wymiarowania

i doboru elementoacutew instalacji ndash przewodoacutew i armatury

Przepływy obliczeniowe

7

Przepływ obliczeniowy określa zapotrzebowanie na wodę

- dobowe Gd

- średnie godzinowe Gh śr

- maksymalne godzinowe Gh max

- maksymalne chwilowe qs

Przepływy obliczeniowe

8

Dobowe zapotrzebowanie na wodę Gd

Gd = gj ∙ U [dm3d]

gj ndash jednostkowe dobowe zapotrzebowanie na wodę [dm3d∙U]

U ndash liczba użytkownikoacutew

Przepływy obliczeniowe

9

Średnie godzinowe zapotrzebowanie na wodę Gh śr

[dm3h]

τ ndash czas użytkowania instalacji w ciągu doby [h]

Przepływy obliczeniowe

τ

G=G d

śrh

10

Maksymalne godzinowe zapotrzebowanie na wodę Gh max

Gh max = Gh śr ∙ Nh [dm3h]

Nh ndash wspoacutełczynnik nieroacutewnomierności godzinowego poboru wody przyjmuje roacuteżne wartości dla zimnej wody ciepłej i ogoacutelnej

Przepływy obliczeniowe

11

Godzinowy wspoacutełczynnik nieroacutewnomierności rozbioru wody

charakteryzuje wielkość zmian zachodzących w poborze

ciepłej wody użytkowej w danym obiekcie

Wartość wspoacutełczynnika Nh zależy od przeznaczenia

i wielkości obiektu dla ktoacuterego obliczana jest instalacja

Dla budynkoacutew mieszkalnych zależy on bezpośrednio od

liczby mieszkańcoacutew Dla innych obiektoacutew wielkość rozbioru

zaroacutewno średniego jak i maksymalnego należy opracować

na podstawie analizy sposobu korzystania z instalacji

Przepływy obliczeniowe

12

Godzinowy wspoacutełczynnik nieroacutewnomierności rozbioru wody

13

Przepływy obliczeniowe

Maksymalne chwilowe zapotrzebowanie na wodę qs to obliczeniowe zapotrzebowanie wody w obiekcie na ktoacutere wymiaruje się instalację wg wzoroacutew zawartych w PN-92B-01706 w zależności od rodzaju budynku i wartości sumy normatywnych wypływoacutew z punktoacutew czerpalnych

14

15

16

Poroacutewnanie przepływoacutew normatywnych

i obliczeniowych

SPOSOBY PROWADZENIA PRZEWODOacuteW WODOCIĄGOWYCH

W BUDYNKACH

UKŁADY INSTALACJI WODOCIĄGOWYCH MOŻNA PODZIELIĆ

W zależności od sposobu

rozprowadzania wody

W zależności od ciśnienia

gwarantowanego

W zależności od wysokości podnoszenia

wody

Biorąc pod uwagę sposoacuteb rozprowadzania wody w instalacjach wewnętrznych wyroacuteżniamy

układ z rozdziałem dolnym

układ z rozdziałem goacuternym

układ pierścieniowy

UKŁAD Z ROZDZIAŁEM DOLNYM

Schemat instalacjo wodociągowej z rozdziałem dolnym

1- przewoacuted rozdzielczy dolny 2- pion wodociągowy 3 ndashodgałęzienie 4- zawoacuter czerpalny 5- zawoacuter przelotowy

UKŁAD Z ROZDZIAŁEM GOacuteRNYM

Schemat instalacji wodociągowej z rozdziałem goacuternym

1- pion zasilający zbiornik goacuterny 2- zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym 3 ndashzawoacuter zwrotny prosty 4- przewoacuted rozdzielczy goacuterny 5- zawoacuter przelotowy 6-pion wodociągowy 7-odgałęzienie 8- zawoacuter czerpalny

UKŁAD PIERŚCIENIOWY

Schemat instalacji wodociągowej pierścieniowej

1- pion zasilający zbiornik goacuterny 2- zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym 3 ndashzawoacuter zwrotny prosty 4- przewody rozdzielcze goacuterne 5- zawoacuter przelotowy 6-pion wodociągowy 7-odgałęzienie 8- zawoacuter czerpalny 9- przewoacuted rozdzielczy dolny

Rozpatrując układy wewnętrznych instalacji wodociągowych w aspekcie wysokości podnoszenia wody i dopuszczalnej wysokości ciśnienia w instalacjach wodociągowych możemy dokonać podziału na

instalacje jednostrefowe

instalacje wielostrefowe

INSTALACJE JEDNOSTREFOWE

Schemat zasilania jednostrefowego w układach chwilowego spadku ciśnienia poniżej wymaganego w sieci ulicznej

1 przewoacuted rozdzielczy (dolny) 2 pion zasilający zbiornik goacuterny 3 zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym 4 zawoacuter zwrotny prosty

5 pion wodociągowy 6 odgałęzienie 7 zawoacuter przelotowy

INSTALACJE JEDNOSTREFOWE

Rys Schemat zasilania jednostrefowego w układach chwilowego spadku ciśnienia poniżej wymaganego w sieci ulicznej

1 przewoacuted rozdzielczy (dolny) 2pion wodociągowy 3 odgałęzienie 4 zawoacuter czerpalny 5 zawoacuter zwrotny 6 zestaw do podwyższania ciśnienia

INSTALACJE DWUSTREFOWE

Rys Schemat wewnętrznej dwustrefowej instalacji wodociągowej (pierwsza strefa zasilana bezpośrednio z zewnętrznej sieci wodociągowej- układ instalacji z rozdziałem dolnym druga strefa zasilana przy pomocy zestawu podwyższającego ciśnienie- układ instalacji z rozdziałem dolnym)

1 przewoacuted rozdzielczy dolny( w pierwszej strefie) 2 zawoacuter zwrotny 3 zestaw podwyższający ciśnienie 4 zawoacuter przelotowy 5 pion wodociągowy ( pierwsza strefa) 6 odgałęzienie 7 zawoacuter czerpalny 8pion zasilający instalacje wodociągową drugiej strefy 9 przewoacuted rozdzielczy w drugiej strefie

INSTALACJE DWUSTREFOWE

Rys Schemat wewnętrznej dwustrefowej instalacji wodociągowej (pierwsza strefa bezpośrednio zasilana z zewnętrznej sieci wodociągowej- układ instalacji z rozdziałem dolnym druga strefa zasilana przez zbiornik goacuterny otwarty-układ instalacji z rozdziałem goacuternym) 1przewoacuted rozdzielczy dolny( w pierwszej strefie) 2 zawoacuter przelotowy 3 pion wodociągowy ( w pierwszej strefie)4odgałęzienie 5 zawoacuter czerpalny 6 zawoacuter zwrotny 7 pompa z silnikiem

elektrycznym 8 pion zasilający zbiornik goacuterny otwarty( drugiej strefy) 9zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym 10przewoacuted rozdzielczy goacuterny( w drugiej strefie) 11 pion wodociągowy rozdziału goacuternego ( w drugiej strefie)

INSTALACJE DWUSTREFOWE

Rys Schemat wewnętrznej dwustrefowej instalacji wodociągowej (pierwsza strefa bezpośrednio zasilana z zewnętrznej sieci wodociągowej- układ instalacji z rozdziałem goacuternym druga strefa zasilana przez zestaw do podwyższania ciśnienia- układ z rozdziałem goacuternym)1przewoacuted rozdzielczy dolny( w pierwszej strefie) 2 zawoacuter zwrotny 3 zestaw do podwyższania ciśnienia 4zawoacuter przelotowy 5 pion wodociągowy (pierwszej strefy) 6 odgałęzienie 7 zawoacuter czerpalny 8 pion zasilający drugą strefę9przewoacuted rozdzielczy goacuterny 10zawoacuter przelotowy11 pion wodociągowy drugiej strefy 12zawoacuter odcinający(

oddziela układy zasilane- przepływ wody w pionie pierwszej strefy od drugiej strefy)

INSTALACJE WIELOSTREFOWE

Rys Schemat wielostrefowej i wewnętrznej instalacji wodociągowej 1 przewoacuted rozdzielczy dolny( pierwsza strefa zasilania) 2 pion wodociągowy (pierwsza strefa) 3 odgałęzienie 4 zawoacuter czerpalny 5 pion zasilający druga

strefę 6 przewoacuted rozdzielczy dolny (drugiej strefy) 7 pion zasilający trzecia strefę 8 przewoacuted rozdzielczy dolny( trzeciej strefy) 9 zespoacuteł podwyższania ciśnienia dla pierwszej strefy 10 zespoacuteł podwyższania ciśnienia dla drugiej strefy 11 zespoacuteł podwyższania ciśnienia dla trzeciej strefy

INSTALACJE WIELOSTREFOWE

Rys Schemat wielostrefowej wewnętrznej instalacji wodociągowej układ stref z rozdziałem goacuternym

1pompa z silnikiem elektrycznym zasilająca zbiornik goacuterny otwarty trzeciej strefy 2 pompa z silnikiem elektrycznym zasilająca zbiornik goacuterny otwarty drugiej strefy 3 pompa z silnikiem elektrycznym zasilająca zbiornik goacuterny otwarty pierwszej strefy 4 pion zasilający zbiornik goacuterny otwarty pierwszej strefy 5zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym ( pierwszej strefy) 6 przewoacuted rozdzielczy goacuterny ( pierwszej strefy) 7 pion wodociągowy (pierwsza

strefa) 8 odgałęzienie 9 zawoacuter czerpalny 10 pion zasilający zbiornik goacuterny otwarty (drugiej strefy) 11 zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym (druga strefa) 12przewoacuted rozdzielczy goacuterny (druga strefa) 13 pion zasilający zbiornik goacuterny otwarty(trzecia strefa) 14 zbiornik goacuterny

otwarty z zaworem pływakowym (trzecia strefa) 15 przewoacuted rozdzielczy goacuterny (trzecia strefa)

INSTALACJE WIELOSTREFOWE

Schemat wielostrefowej wewnętrznej instalacji wodociągowej Układ stref pierścieniowy z jednym przewodem zasilającym

1 przewoacuted zasilający zbiorniki goacuterne pierwszej drugiej i trzeciej strefy 2 zbiornik goacuterny otwarty pierwszej strefy 3 zawoacuter 4 instalacja pierścieniowa pierwszej strefy 5 zbiornik goacuterny otwarty drugiej strefy 6 zawoacuter 7 instalacja pierścieniowa drugiej strefy 8 zbiornik goacuterny otwarty trzeciej strefy 9 zawoacuter czerpalny 10 instalacja pierścieniowa trzeciej strefy 11 odgałęzienie 12 zawoacuter czerpalny13

pompa z silnikiem elektrycznym

GŁOacuteWNE ZASADY PROWADZENIA INSTALACJI WODOCIĄGOWYCH

roacutewnolegle i prostopadle do ścian i stropoacutew

z jak najmniejszą ilością załamań

po trasach najkroacutetszych

przy wewnętrznych ścianach budynku

przejścia rur przez przegrody należy wyposażyć w tuleje ochronne

Instalacje zimnej i ciepłej wody mogą być rozprowadzone w następujący sposoacuteb

natynkowo ndash czyli po wierzchu ścian i przegroacuted budowlanych

w bruzdach ściennych

w szlichcie podłogowej

w pionowych szachtach i kanałach ściennych

SPOSOBY PROWADZENIA INSTALACJI

Prowadzenie instalacji w piwnicach i pod stropami

Prowadzenie rur w korytkach gdzie wydłużenia są kompensowane poprzez wyboczanie się rur

Prowadzenie rur z odgałęzieniami na łupinach wsporczych

Prowadzenie pionoacutew w szachtach instalacyjnych

Prowadzenie oraz mocowanie pionoacutew

w szachtach instalacyjnych

Układ troacutejnikowy Układ rozdzielaczowy

UKŁAD TROacuteJNIKOWY

Prowadzenie rur instalacji wodociągowej w układzie troacutejnikowym

Sposoacuteb prowadzenia przewodoacutew w węźle

sanitarnym

UKŁAD TROacuteJNIKOWY

UKŁAD TROacuteJNIKOWY

UKŁAD ROZDZIELACZOWY

Prowadzenie rur instalacji wodociągowej w układzie rozdzielaczowym

UKŁAD ROZDZIELACZOWY

UKŁAD OBWODOWY

Podpora stała

Podpora przesuwna

Przykład prowadzenia pionu instalacyjnego bez kompensatoroacutew z uwzględnieniem wyboczenia (linią przerywaną oznaczono przykładowy przewidywany kształt pionu po osiągnięciu temperatury czynnika roboczego)

Oznaczenia PP - podpora przesuwnaPS - podpora stała

ELEMENTY INSTALACJI WODOCIĄGOWYCH

Elementy instalacji wodociągowych

Przyłącze wodociągowe

Zestaw wodomierza głoacutewnego

Filtr wody zawoacuter antyskażeniowy zawory odcinające (armatura)

Przewody rozdzielcze (rozprowadzające)

Przewody pionowe (piony wodociągowe)

Przewody w pomieszczeniach sanitarnych (połączenia od pionu do punktoacutew czerpalnych)

Punkty czerpalne (baterie czerpalne i zawory)

Przyłącza do budynku 1-linia zabudowy 2- linia rozgraniczająca 3-sieć wodociągowa 4-sieć kanalizacyjna 5-zestaw wodomierzowy 6-studzienka rewizyjna

Sposoacuteb przeprowadzenia przewodu przez ścianę zewnętrzną

Podział wodomierzy

W obudowie

zamkniętej Z wyjmowaną

wstawką

pomiarową

instalowane

poziomo

kolanowe

Podział wodomierzy

1 Wodomierz działający na zasadach mechanicznych przeznaczony do wody

a) zimnej o temperaturze od 0 degC do 30 degC

b) ciepłej o temperaturze od 30 degC do 90 degC

c) gorącej o temperaturze od 30 degC do 130 degC albo od 30 degC do 180 degC

2 Wodomierz działający na zasadach elektronicznych lub mechanicznych z urządzeniami elektronicznymi albo bez przeznaczony do wody zimnej o temperaturze od 0 degC do 30 degC

Wodomierze mieszkaniowe (JS) Wodomierz powinien być zamontowany w położeniu roboczym zgodnie z oznakowaniem umieszczonym na wodomierzu przez producenta H - oznacza pozycję pracy wodomierza w poziomie V - oznacza pozycję pracy wodomierza w pionie Litera znajdująca się na tarczy wodomierza A B C lub D - oznacza klasę obciążeń wodomierza

Wodomierz sprzężony roacutewnolegle 1-wodomierz głoacutewny śrubowy 2-wodomierz boczny skrzydełkowy 3-zawoacuter zmiennego obciążenia

1 Wodomierze działające na zasadach mechanicznych przeznaczone do wody charakteryzują następujące strumienie

1) maksymalny strumień objętości (Qmax)

2) nominalny strumień objętości (Qn)

3) pośredni strumień objętości (Qt)

4) minimalny strumień objętości (Qmin)

2 Stosunek QmaxQn powinien wynosić 2

3 Rozroacuteżnia się cztery klasy metrologiczne wodomierzy klasa A klasa B klasa C klasa D

4 Klasy metrologiczne wodomierzy w zależności od wartości stosunku QminQn i QtQn

Q (q)-strumień objętości - objętość wody przepływającej przez wodomierz w przyjętej jednostce czasu

Qmax (qmax) -maksymalny strumień objętości - największy strumień objętości przy ktoacuterym wodomierz może pracować w kroacutetkim czasie bez uszkodzenia i przekroczenia błędoacutew granicznych dopuszczalnych oraz wartości maksymalnej straty ciśnienia

Qn (qn) nominalny strumień objętości - strumień objętości roacutewny połowie maksymalnego strumienia objętości przy ktoacuterym wodomierz może pracować przy przepływie ciągłym lub przerywanym i jego wskazania mieszczą się w granicach błędoacutew granicznych dopuszczalnych

Qt (qt) pośredni strumień objętości - strumień objętości dzielący zakres obciążeń pomiarowych na przedział goacuterny i dolny przy ktoacuterym błąd graniczny dopuszczalny zmienia wartość

Qmin (qmin ) minimalny strumień objętości- strumień objętości powyżej ktoacuterego wskazania wodomierza nie powinny przekraczać błędoacutew granicznych dopuszczalnych

Zakres obciążeń pomiarowych wodomierza - zakres strumienia objętości wodomierza zawarty między maksymalnym strumieniem objętości a minimalnym strumieniem objętości

Krzywa błędoacutew wodomierza

Błędy graniczne dopuszczalne wodomierzy plusmn 2 - w przedziale goacuternym zakresu obciążeń (qt q qmax)

plusmn 5 - w przedziale goacuternym zakresu obciążeń (qmin q qt)

Lokalizacja wodomierza

Doboacuter wodomierza

Aby dobrać wodomierz należy

ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe

ustalić umowny przepływ obliczeniowy dla wodomierza qw m3h

qw = 2 q

Doboacuter wodomierza

Doboacuter wodomierza

dla dobranego wodomierza ustalić w oparciu o dane producenta wodomierzy stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez wodomierz

Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem

PN-EN 1717 - Ochrona przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody w instalacjach wodociągowych i ogoacutelne wymagania dotyczące urządzeń zapobiegających zanieczyszczaniu przez przepływ zwrotny

Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem

Podział płynoacutew ktoacutere mają lub mogą mieć kontakt z wodą do picia

Kategoria 1

Woda wypływająca bezpośrednio z sieci wodociągowej przeznaczona do użytkowania przez człowieka do celoacutew konsumpcyjnych

Kategoria 2

Płyn nie stanowiący bakteriologicznego lub toksycznego zagrożenia dla człowieka

Kategoria 3

Płyn stanowiący pewne zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność co najmniej jednej substancji toksycznej lub bardzo toksycznej o LD50gt200 mgkg wagi ciała

Kategoria 4

Płyn stanowiący pewne zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność co najmniej jednej substancji toksycznej lub bardzo toksycznej o LD50200 mgkg wagi ciała lub też co najmniej jednej substancji radioaktywnej mutagennej lub rakotwoacuterczej

Kategoria 5

Płyn stanowiący zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność substancji mikrobiologicznych bądź wirusowych

Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem

Przepływ zwrotny wywołany spadkiem ciśnienia w sieci wodociągowej

Potencjalne źroacutedła zanieczyszczenia wody wodociągowej

XY

1- sieć wodociągowa

2- urządzenie zabezpieczające

X-rodzina zabezpieczenia

Y-typ zabezpieczenia

Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody

Aby dobrać zabezpieczenie należy

określić kategorię płynu

określić rodzaj zabezpieczenia wg normy

ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe

dobrać zawoacuter zwracając uwagę na średnicę wodomierza

Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody

dla dobranego zaworu ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez zawoacuter

Filtr

Doboacuter filtra

Aby dobrać filtr należy

ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe

dobrać filtr zwracając uwagę na średnicę wodomierza i zaworu antyskażeniowego

Doboacuter filtra

dla dobranego filtra ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez filtr

INSTALACJE KANALIZACYJNE

Rodzaje instalacji kanalizacyjnych

1 Kanalizacja sanitarna (bytowo ndash gospodarcza)

2 Kanalizacja deszczowa

3 Kanalizacja technologiczna

ścieki przed wprowadzeniem do kanalizacji

sanitarnej wymagają wstępnego oczyszczenia w

specjalnych urządzeniach

Odprowadzenie ściekoacutew z nieruchomości może być

realizowane na dwa sposoby

systemem ogoacutelnospławnym (zbiorczym)

lub systemem rozdzielczym

Kanalizacja ogoacutelnospławna odprowadza zaroacutewno ścieki

sanitarne (bytowe) jak i deszczowe

W kanalizacji rozdzielczej ścieki sanitarne i deszczowe

odprowadzane są rozdzielnie

Schemat kanalizacji ogoacutelnospławnej

KS1 KS2

Kanał ogoacutelnospławny

RD1 RD2

linia regulacyjna

ST1

ST2

Schemat kanalizacji rozdzielczej

KS1 KS2

Kanał sanitarny

Kanał deszczowy

RD1 RD2

linia regulacyjnaST1

ST2

SD1

SD2

Podział instalacji kanalizacyjnej

Instalację kanalizacyjną można podzielić na

zewnętrzną (na terenie nieruchomości lecz poza budynkiem)

wewnętrzną (w budynku)

Podział ten wydaje się oczywisty ale jest istotny przy doborze materiału instalacyjnego - nie każdy materiał sprawdzający się wewnątrz nadaje się do stworzenia instalacji zewnętrznej

Granicą między instalacją wewnętrzną a zewnętrzną jest tzw czyszczak głoacutewny (rewizja głoacutewna)

Przewody domowej

instalacji kanalizacyjnej

Przykanalik (przyłącze kanalizacyjne) ndash jest to odcinek ktoacutery łączy kanalizację na terenie nieruchomości z siecią kanalizacyjną

Najczęściej przykanalik włączany jest do studzienki (rewizyjnej lub włazowej) ktoacutera stanowi uzbrojenie sieci Możliwe jest też przyłączenie przez wpust boczny lub złącze siodłowe

Przewody domowej

instalacji kanalizacyjnej

Przykanaliki oznaczane są znakami informacyjnymi Na znaku podana jest średnica (w mm) spadek przyłącza (w promilach) oraz jego długość (w m) Granicą między siecią a instalacją jest położona w pobliżu granicy nieruchomości pierwsza studzienka licząc od strony budynku

Sieć i przykanalik

w przypadku istnienia studzienki rewizyjnej

przykanalikstudzienka rewizyjna

linia

reg

ulac

yjnastudzienka kanalizacyjna

sieć kanalizacyjna

budy

nek

instalacja

zewnętrzna

Sieć i przykanalik

w przypadku braku studzienki rewizyjnej (wg nowych przepisoacutew w przypadku braku studzienki rewizyjnej

przykanalik to odcinek biegnący od granicy budynku do granicy

nieruchomości)

linia

reg

ulac

yjnastudzienka kanalizacyjna

sieć kanalizacyjna

budy

nek

przykanalik

sieć kanalizacyjna

Instalacja kanalizacyjna składa się z 1 poziomoacutew (przewodoacutew odpływowych) ndash są to przewody

prowadzone z odpowiednim spadkiem ktoacutere odprowadzają

ścieki z pionoacutew wpustoacutew podłogowych itp do przykanalika

lub sieci zewnętrznej

2 pionoacutew (przewodoacutew spustowych) ndash są to przewody prowadzone

przez jedną lub kilka kondygnacji odprowadzające ścieki

z podejść kanalizacyjnych wpustoacutew dachowych lub rynien

do przewodoacutew odpływowych

3 podejść kanalizacyjnych ndash przewody odprowadzające ścieki

z przyboroacutew i urządzeń sanitarnych do pionoacutew lub poziomoacutew

kanalizacyjnych

podejścia pojedyncze

podejścia zbiorowe

Kanalizacja sanitarna grawitacyjna

Odprowadza wodę zanieczyszczoną (ścieki) w wyniku jej wykorzystania odpływającą z ustępoacutew spłukiwanych natryskoacutew wanien bidetoacutew zlewoacutew umywalek wpustoacutew podłogowych i innych urządzeń występujących w gospodarstwie domowym

Projektowanie kanalizacji sanitarnej odbywa się w oparciu o normę

PN ndash EN 12056 ndash 2 grudzień 2002

Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew

Część 2 Kanalizacja sanitarna projektowanie układu i obliczenia

oraz w przypadku braku informacji o normę

PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania

w projektowaniu

Podejścia kanalizacyjne ndash łączą

odpływ z pionem kanalizacyjnym

Podejścia

niewentylowane - należy montować ze spadkiem wynoszącym od 2 do 15

wentylowane ndash można zastosować tu mniejsze spadki zgodnie z przywołaną normą ale wymagają dodatkowego przewodu wentylującego

Najczęściej projektuje się podejścia niewentylowane Ich długość w typowym rozwiązaniu stosowanym w Polsce nie powinna przekraczać 30 m a w przypadku miski ustępowej 10 m po długości przewodu

W przypadku dłuższych podejść albo zwiększa się średnicę albo projektuje się podejścia wentylowane za pomocą np zaworoacutew napowietrzających

Nowa norma wprowadza cztery typy systemoacutew kanalizacyjnych jakie można spotkać w poszczegoacutelnych krajach Unii Europejskiej

W Polsce stosuje się tradycyjnie system I

System Nazwa Cechy

I

System pojedynczego pionu

z podejściami częściowo

wypełnionymi

bull jeden pion kanalizacyjny

bull wypełnienie przewodoacutew 50

II

System pojedynczego pionu

z podejściami o mniejszej

średnicy

bull jeden pion kanalizacyjny

bull wypełnienie przewodoacutew 70

III

System pojedynczego pionu

z podejściami całkowicie

wypełnionymi

bull jeden pion kanalizacyjny

bull wypełnienie przewodoacutew 100

bull każde urządzenie podłączone

oddzielnie do pionu

IV System oddzielnych pionoacutew

kanalizacyjnych

bull dwa piony ndash jeden odprowadzający

ścieki czarne z ustępoacutew spłukiwanych

i pisuaroacutew i drugi odprowadzający

pozostałe ścieki

bull wypełnienie przewodoacutew jak dla

systemoacutew I II lub III

Średnice nominalne podejść pojedynczych dobiera się w zależności od typu przyłączonego przyboru sanitarnego lub urządzenia w typowych

rozwiązaniach w Polsce wg tabeli Urządzenie DN [mm]

Umywalka bidet 40

Zlewozmywak

zmywarka pralka

wanna natrysk 50

Miska ustępowa 100

Minimalna średnica podejścia pojedynczego zdeterminowana jest przez jego długość wysokość spadania i ilość zmian kierunku zgodnie z tabelą

DN Lmax

[m] H [m]

trzy zmiany

kierunku

40

50 30 lt10

70 50 lt10

100 50 lt30

H

L

Jeśli powyższe wymiary są przekroczone lub istnieje konieczność zastosowania więcej niż trzech zmian kierunku prowadzenia przewodoacutew należy wybrać kolejną większą średnicę nominalną

Średnice nominalne podjeść zbiorowych

Zależą od natężenia przepływu ściekoacutew w projektowanym

podejściu i od zastosowanego systemu Wybierając system

należy kierować się dostępnymi na rynku przyborami trudno

bowiem wyobrazić sobie podłączanie przyboru sanitarnego

z odpływem np 40mm do przewodu o średnicy mniejszej

Utrudniałoby to swobodny odpływ ściekoacutew z tego przyboru

Natężenie przepływu ściekoacutew sanitarnych Qww

wyznacza się dla danego odcinka instalacji zgodnie

z zależnością

]sl[DUKQww

gdzie K ndash wspoacutełczynnik częstości

DU ndash odpływ jednostkowy [ls] z urządzenia

UWAGA Qww DUmax jeśli nie to Qww = DUmax

Odpływy jednostkowe DU

Odpływy jednostkowe DU -cd

Typowe wspoacutełczynniki częstości K

Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia

z przewodami odpływowymi Piony kanalizacyjne należy prowadzić bez zmiany średnicy i kierunku na całej długości w szachtach sanitarnych

U podstawy każdego pionu przed przejściem w przewoacuted odpływowy należy zamontować otwoacuter rewizyjny (czyszczak) umożliwiający dostęp do wnętrza przodu

W przypadku kanalizacji sanitarnej każdy pion musi być wentylowany w celu wyroacutewnania ciśnienia w instalacji

Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia

z przewodami odpływowymi Wentylację pionu zapewnia

przewoacuted wentylacyjny zakończony rurą wywiewną wyprowadzoną ponad połać dachu

zawoacuter napowietrzający ndash rozwiązanie dozwolone do stosowania w przypadku braku możliwości wyprowadzenia pionu ponad dach można takie rozwiązanie stosować przy spełnieniu następujących warunkoacutew

piony mają wysokość 4 do 5 kondygnacji

ostatni pion licząc od najdalszego w stosunku do kanału oraz co piąty w budynku jest zakończony rurą wywiewną

Elementy pionu kanalizacyjnego

troacutejniki doprowadzające ścieki z podejść kanalizacyjnych

czyszczak prze zmianą kierunku prowadzenia ściekoacutew ndash około 05 nad posadzką przed przejściem w przewoacuted odpływowy

rura prosta o niezmiennej średnicy na całej długości

zawoacuter napowietrzający lub rura wywiewna

W systemie kanalizacji sanitarnej wyroacuteżnić można

piony z wentylacją głoacutewną ndash zakończone rurą wywiewną lub zaworem napowietrzającym

piony z wentylacją obejściową ndash piony z dodatkowym przewodem wentylacyjnym prowadzonym obok pionu spustowego i połączonym z rurą wywiewną

Średnica pionu zależy od wybranego systemu wentylacji i obliczonego natężenia przepływu ściekoacutew dla całego pionu

Należy pamiętać o tym że minimalna średnica pionu nie może być mniejsza od średnicy największego podejścia

W typowych rozwiązaniach w Polsce minimalna średnica pionu wynosi 70mm a dla pionoacutew prowadzących ścieki z misek ustępowych 100mm

Oczywiście w tabelach należy sprawdzić czy średnicy nie należy zwiększyć ze względu na obliczoną wartość Qww

Piony z wentylacją głoacutewną

Piony z wentylacją obejściową

Przewody odpływowe

(poziomy kanalizacyjne)

Wśroacuted przewodoacutew odpływowych wyroacuteżniamy przewoacuted głoacutewny oraz przewody drugorzędne Każdy przewoacuted drugorzędny powinien być oddzielnie podłączony do głoacutewnego pod kątem 45deg

Wszystkie przewody prowadzone są najkroacutetszą drogą przeważnie wzdłuż przegrody budowlanej oraz koniecznie z zachowaniem odpowiedniego spadku

Przewody odpływowe

(poziomy kanalizacyjne)

Spadek powinien być jednakowy na całej długości co zapewnia samooczyszczanie się przewodu

Przyjęte jest że rury układa się kielichem w kierunku przeciwnym do spływu ściekoacutew

Rewizje kanalizacyjne powinno się montować

co 15 m na rurach średnicy od 100 do 150 mm

przed każdym uskokiem poziomu

Rury prowadzone przez murowane ścianki muszą być ułożone prostopadle do przegrody

Na przewody z tworzyw sztucznych powinno się w miejscach przejść dodatkowo nałożyć tuleje ochronne Umożliwią one rurom pewien ruch zabezpieczając instalację przed uszkodzeniami mechanicznymi

Przestrzeń pomiędzy tuleją a rurą powinno się zabezpieczyć izolacją

Jeśli przewody kanalizacyjne z tworzyw sztucznych układane są w sąsiedztwie przewodoacutew wydzielających ciepło powinny być osłonięte otulinami izolacyjnymi w celu zabezpieczenia przed przegrzewaniem

Przewody poziome i przykanaliki powinny być ułożone poniżej strefy przemarzania gruntu czyli na głębokości 80-140 cm zależnie od regionu kraju

Jeśli przewody prowadzone są w pomieszczeniach w ktoacuterych temperatura może spadać poniżej 0degC muszą być odpowiednio zabezpieczone przed przemarzaniem

Dla przewodoacutew prowadzonych na zewnątrz budynku należy pamiętać że warstwa gruntu pokrywającego rury kanalizacyjne powinna być o 10-20 cm większa od głębokości przemarzania gruntu jeśli przewody układa się wyżej to powinny być zaizolowane termicznie

Rury kanalizacyjne układane na zewnątrz budynku powinny być oddalone

od innych przewodoacutew co najmniej

15 m od przewodoacutew gazowych i wodociągowych

08 m od kabli energetycznych

05 m od kabli telekomunikacyjnych

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qww z uwzględnieniem następujących zasad

1 dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 05

2 dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 07

3 minimalna prędkość przepływu ściekoacutew wynosi 07 ms stąd

wynika prowadzenie przewodoacutew z odpowiednim do średnicy

spadkiem w kierunku sieci zewnętrznej

4 minimalna średnica przewodu zewnętrznego wynosi 010m

a przykanalika 015m

Dobierając średnice przewodoacutew odpływowych należy stosować

tabelę z wartościami natężenia przepływu Q0 i prędkości

przepływu v0 dla przewodoacutew o przekroju kołowym przy

pełnym wypełnieniu i wykres Manninga

=QQ0

=vv0

hd

Q

v

(hd)

1

23

4

Przykład obliczeniowy Obliczeniowe natężenie sciekoacutew sanitarnych wynosi Qww= 50 ls Na podstawie tabeli 1 QwwQ0 = 50 2014 = 025 Z wykresu odczytujemy

V = 085V0 = 085114 = 097 ms przy napełnieniu hd = 037

Zakresy dopuszczalnych spadkoacutew przewodoacutew odpływowych

DN 0100 m ndash i = 20 - 100

DN 0150 m ndash i = 15 - 150

Urządzenia dodatkowe w kanalizacji sanitarnej

W przypadku odprowadzania ściekoacutew bytowo gospodarczych do zewnętrznej sieci typu ogoacutelnospławnego w pomieszczeniach położonych na najniższych kondygnacjach w budynku może dojść do zalania spowodowanego wstecznym przepływem ściekoacutew w wyniku intensywnych opadoacutew deszczu Dlatego też w tego typu instalacjach na przewodach kanalizacyjnych odprowadzających ścieki z pomieszczeń na najniższej kondygnacji stosować należy zasuwy burzowe ktoacutere chronią instalację przed przepływem zwrotnym

Materiały w kanalizacji sanitarnej

Instalacja kanalizacyjna może być wykonana z roacuteżnych materiałoacutew ale

zawsze rury i połączenia powinny być szczelne i odporne na korozję

Obecnie najpopularniejszym materiałem używanym do budowy instalacji

wewnętrznej jest tworzywo sztuczne Rury kanalizacyjne produkuje się z

polipropylenu (PP)

roacuteżnych odmian polichlorku winylu (PVC)

Polietylenu wysokiej gęstości (PE-HD)

żywicy poliestrowej wzmacnianej włoacuteknem szklanym (GRE)

Innymi materiałami stosowanymi w kanalizacji sanitarnej są

żeliwo

kamionka

beton

Kanalizacja deszczowa

Odprowadza wody opadowe z dachoacutew i terenoacutew przyległych do nieruchomości (podjazdy tarasy parkingi itp)

Projektowanie kanalizacji deszczowej odbywa się w oparciu o normę

PN ndash EN 12056 ndash 3 grudzień 2002

Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew

Część 3 Przewody deszczowe Projektowanie układu i obliczenia

oraz w przypadku braku informacji o normę

PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania w projektowaniu

Odprowadzanie wody z dachu stromego

W przypadku dachoacutew budynkoacutew niskich (do 5 kondygnacji) ktoacutere mają odpowiednie nachylenie (przyjmuje się że powyżej 8) najczęstszym sposobem odprowadzania wody deszczowej jest zastosowanie systemu rynnowego

Zadaniem deszczowej instalacji kanalizacyjnej jest zebranie wody z dachu i odprowadzenie jej do sieci kanalizacji deszczowej lub do gruntu System rynnowy polega na naturalnym (grawitacyjnym) spływie woacuted po połaci dachowej skąd jest przejmowana przez system rur System ten roacutewnież pracuje grawitacyjnie Umowną granicą instalacji deszczowej jest wylewka z ktoacuterej woda może być skierowana do sieci kanalizacji deszczowej (ogoacutelnospławnej) lub na grunt

Podstawowe elementy

instalacji kanalizacji deszczowej

Rynny - przewody o przekroju otwartym (okrągłym prostokątnym eliptycznym trapezowym okapowym) biegnące wzdłuż krawędzi dachu Zadaniem rynien jest zebranie wody opadowej Rynny prowadzone są z lekkim spadkiem w kierunku narożnikoacutew budynku dzięki czemu woda nie wylewa się za krawędzie tylko płynie w kierunku rur spustowych

Instalacja kanalizacji deszczowej składa się z następujących elementoacutew

Rury spustowe ndash pionowe odcinki przewodoacutew o przekroju zamkniętym (najczęściej okrągłym lub prostokątnym) Zadaniem rur spustowych jest zebranie wody płynącej rynnami i odprowadzenie ich poza budynek

Odpływy ndash elementy za pomocą ktoacuterych rynny przechodzą w rury spustowe Odpływ jest odcinkiem rynny w ktoacuterym wykonany jest obrobiony otwoacuter odpowiedniego kształtu pozwalający na włączenie rury spustowej Można wyroacuteżnić odpływy przelotowe oraz odpływy końcowe ( na narożnikach pomieszczeń) Pozwalają na mocowanie rur spustowych

Narożniki do rynien ndash umożliwiają połączenie rynien w narożnikach budynku Właściwy montaż narożnikoacutew jest bardzo ważny dla właściwej pracy rynien (ruchoacutew pod wpływem temperatury) Wylewki ndash kształtki ktoacuterymi kończy się rura spustowa Wylewka może być włą- czona do kanalizacji deszczowej bądź znajdować się nad gruntem

Łączniki do rynien - złączki zwykłe uszczelkowe i korekcyjne Ponieważ montaż rynien wymaga pozostawiania tzw dylatacji (odstępoacutew) złączki korekcyjne lub uszczelkowe umożliwiają wykonanie takich połączenia z dylatacją

Łączniki do rur spustowych - kolana troacutejniki redukcje mufy mufy redukcyjne Mufy służą do włączania rur spustowych do odpływoacutew zadaniem muf redukcyjnych jest połączenie rury spustowej i odpływu o roacuteżnych średnicach Kolana pozwalają na zmianę kierunku rury spustowej Troacutejniki umożliwiają włączanie do rur spustowych wyposażenia dodatkowego

Haki i obejmy - zadaniem tych elementoacutew jest mocowanie rynien i rur spustowych do dachoacutew i ścian

Elementy wykończeniowe i dodatkowe -

zadaniem tych elementoacutew jest wykończenie

systemu lub uzupełnienie jego pracy

Przykładami mogą tu być

dekiel służący do zakończenia rynny

filtr siatkowy montowany na rurze

spustowej zatrzymujący

zanieczyszczenia

czyszczak (rewizja) umożliwiający

przegląd i czyszczenie rury spustowej

(na zdjęciu)

odprowadzenie do kanalizacji deszczowej

Jednym ze sposoboacutew odprowadzenia wody jest podłączenie systemu rynnowego do kanalizacji deszczowej

Woacutewczas na dolnym odcinku rury spustowej mniej więcej 03-08 m ponad terenem należy zamontować rewizję (czyszczak) Rewizja ma wewnątrz kratkę na ktoacuterej zbierają się liście i inne zanieczyszczenia spływające z rynny

Rura spustowa z rewizją przyłączona jest do przewodoacutew odpływowych a te łączą się z kanalizacją Średnica przewodoacutew musi być co najmniej roacutewna średnicy rur spustowych i najczęściej wynosi 100-150 mm Głębokość na jakiej powinno się układać rury zależy od strefy przemarzania i wynosi 1-14 m System taki nie ma blokady przedostawania się zapachoacutew dlatego lepiej nie podłączać go do kanalizacji ogoacutelnospławnej

Innym sposobem odprowadzenia wody bezpośrednio do kanalizacji jest podłączenie rury spustowej do osadnika rynnowego Wyposażony jest on w klapkę ktoacutera stanowi blokadę zapachową i wyciągany kosz w ktoacuterym gromadzą się większe zanieczyszczenia takie jak liście

Gdy brak sieci kanalizacji deszczowej lub ogoacutelnospławnej woda deszczowa powinna być bezpiecznie rozprowadzona po terenie posesji ale tak żeby nie spływała na sąsiednie działki

Odprowadzanie wody z dachu

płaskiego

W przypadku dachoacutew budynkoacutew wysokich (powyżej 5 kondygnacji) oraz dachoacutew o małym nachyleniu (przyjmuje się że poniżej 8) najczęstszym sposobem odprowa-dzania wody deszczowej jest system odwadniania oparty na wpustach dachowych

Wpusty dachowe pełnią rolę dachowych odwodnień punkto-wych tzn zbierają wodę z pewnej powierzchni w jednym punkcie

Odprowadzanie wody z dachu

płaskiego Woda jest odprowadzana do rury spustowej biegnącej wewnątrz budynku a stamtąd do kanalizacji deszczowej lub poza budynek do gruntu Aby odwodnienie dachu płaskiego pracowało prawidłowo wpust powinien znaleźć się w najniższym punkcie dachu a spadek w jego kierunku powinien wynosić co najmniej 3 Oproacutecz zasadniczego wpustu powinien być wpust awaryjny ktoacutery przejmie wodę w przypadku zatkania wpustu głoacutewnego Na dachu powinna być co najmniej jedna para wpustoacutew Zasady projektowania moacutewią że wpusty należy rozmieszczać co 25 m

Obliczanie kanalizacji deszczowej

Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qr (qd) [ls]

rAC

10000

IAQr

gdzie ψ lub C ndash wspoacutełczynnik spływu przyjmowany wg nowej normy jako 10 (w starej zależny od nachylenia dachu i rodzaju powierzchni odwadnianej)

A ndash efektywna powierzchnia dachu lub powierzchnia odwadniana [m2]

I ndash w starej normie miarodajne natężenie deszczu [l(sha)] przyjmowane I 300 l(sha)

r ndash natężenie opadoacutew atmosferycznych [l(sm2)] przyjmowane albo na podstawie danych statystycznych albo wg tabeli 1 w nowej normie po przemnożeniu przez wspoacutełczynnik ryzyka podany w tabeli 2

Wymiarowanie rynien i rur spustowych

1 Przewody spustowe ndash średnicę należy dobrać tak aby obliczona wartość odpływu ściekoacutew Qr nie przekraczała wartości Qrmax (qdmax) a powierzchnia odwadniana A powierzchni Amax zestawionych w tabeli w normie PN ndash 92B ndash 01707

2 Wg starej normy rynny powinny mieć średnice minimum 150 mm (dotyczy to budynkoacutew wielorodzinnych)

Efektywna

powierzchnia dachu

odwadniana przez

rynnę A [m2]

Szerokość rynny [mm] Średnica rury

spustowej [mm]

poniżej 20 70 50

20 ndash 57 100 (lub 125) 70

57 ndash 97 125 100

97 - 170 150 100

170 - 243 180 125

Dla budynkoacutew jednorodzinnych średnice rynien i przewodoacutew spustowych można określić w oparciu o efektywną powierzchnię dachu wg tabeli

Średnice poziomoacutew i przykanalikoacutew

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qr z uwzględnieniem następujących zasad

a) dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 07

b) dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 09

c) i d) jak dla kanalizacji sanitarnej

Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej

Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qt (qog) [ls]

Qww ndash natężenie odpływu ściekoacutew sanitarnych

Qr ndash natężenie odpływu ściekoacutew deszczowych

Kanalizacja ogoacutelnospławna to ten fragment ktoacutery odprowadza i ścieki sanitarne i deszczowe do zewnętrznej sieci ogoacutelnospławnej

rwwt QQQ

Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się z uwzględnieniem następujących zasad

a) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt spełnione powinny być warunki

a) i b) jak dla ściekoacutew deszczowych

b) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt obliczeniowa prędkość przepływu

ściekoacutew nie może przekraczać wartości dopuszczalnej ktoacutera wynosi

80 ms ndash dla rur żeliwnych i innych metalowych

40 ms ndash dla rur kamionkowych betonowych i z tworzyw sztucznych

c) dla odpływu tylko ściekoacutew sanitarnych Qww prędkość przepływu

ściekoacutew nie może być mniejsza od vmin = 07 ms

bullRynny z PVC-U

bullRynny z blachy aluminiowej

bullRynny miedziane

bullRynny z blachy stalowej

bullRynny cynkowo-tytanowe

Przekroje rynien a b c) poacutełokragłe d) trapezowy e f) trapezoidalny g) prostokatny h) poacutełokragły leacy

Rodzaje rynien a) okapowa b) koszowa c) gzymsowa d) leacy

6

Przepływ obliczeniowy ndash pojęciem tym określa się umowną

wartość strumienia objętości lub masy wody wyznaczoną dla

warunkoacutew uznanych za obliczeniowe w danym fragmencie

instalacji Jest to podstawowa wielkość do wymiarowania

i doboru elementoacutew instalacji ndash przewodoacutew i armatury

Przepływy obliczeniowe

7

Przepływ obliczeniowy określa zapotrzebowanie na wodę

- dobowe Gd

- średnie godzinowe Gh śr

- maksymalne godzinowe Gh max

- maksymalne chwilowe qs

Przepływy obliczeniowe

8

Dobowe zapotrzebowanie na wodę Gd

Gd = gj ∙ U [dm3d]

gj ndash jednostkowe dobowe zapotrzebowanie na wodę [dm3d∙U]

U ndash liczba użytkownikoacutew

Przepływy obliczeniowe

9

Średnie godzinowe zapotrzebowanie na wodę Gh śr

[dm3h]

τ ndash czas użytkowania instalacji w ciągu doby [h]

Przepływy obliczeniowe

τ

G=G d

śrh

10

Maksymalne godzinowe zapotrzebowanie na wodę Gh max

Gh max = Gh śr ∙ Nh [dm3h]

Nh ndash wspoacutełczynnik nieroacutewnomierności godzinowego poboru wody przyjmuje roacuteżne wartości dla zimnej wody ciepłej i ogoacutelnej

Przepływy obliczeniowe

11

Godzinowy wspoacutełczynnik nieroacutewnomierności rozbioru wody

charakteryzuje wielkość zmian zachodzących w poborze

ciepłej wody użytkowej w danym obiekcie

Wartość wspoacutełczynnika Nh zależy od przeznaczenia

i wielkości obiektu dla ktoacuterego obliczana jest instalacja

Dla budynkoacutew mieszkalnych zależy on bezpośrednio od

liczby mieszkańcoacutew Dla innych obiektoacutew wielkość rozbioru

zaroacutewno średniego jak i maksymalnego należy opracować

na podstawie analizy sposobu korzystania z instalacji

Przepływy obliczeniowe

12

Godzinowy wspoacutełczynnik nieroacutewnomierności rozbioru wody

13

Przepływy obliczeniowe

Maksymalne chwilowe zapotrzebowanie na wodę qs to obliczeniowe zapotrzebowanie wody w obiekcie na ktoacutere wymiaruje się instalację wg wzoroacutew zawartych w PN-92B-01706 w zależności od rodzaju budynku i wartości sumy normatywnych wypływoacutew z punktoacutew czerpalnych

14

15

16

Poroacutewnanie przepływoacutew normatywnych

i obliczeniowych

SPOSOBY PROWADZENIA PRZEWODOacuteW WODOCIĄGOWYCH

W BUDYNKACH

UKŁADY INSTALACJI WODOCIĄGOWYCH MOŻNA PODZIELIĆ

W zależności od sposobu

rozprowadzania wody

W zależności od ciśnienia

gwarantowanego

W zależności od wysokości podnoszenia

wody

Biorąc pod uwagę sposoacuteb rozprowadzania wody w instalacjach wewnętrznych wyroacuteżniamy

układ z rozdziałem dolnym

układ z rozdziałem goacuternym

układ pierścieniowy

UKŁAD Z ROZDZIAŁEM DOLNYM

Schemat instalacjo wodociągowej z rozdziałem dolnym

1- przewoacuted rozdzielczy dolny 2- pion wodociągowy 3 ndashodgałęzienie 4- zawoacuter czerpalny 5- zawoacuter przelotowy

UKŁAD Z ROZDZIAŁEM GOacuteRNYM

Schemat instalacji wodociągowej z rozdziałem goacuternym

1- pion zasilający zbiornik goacuterny 2- zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym 3 ndashzawoacuter zwrotny prosty 4- przewoacuted rozdzielczy goacuterny 5- zawoacuter przelotowy 6-pion wodociągowy 7-odgałęzienie 8- zawoacuter czerpalny

UKŁAD PIERŚCIENIOWY

Schemat instalacji wodociągowej pierścieniowej

1- pion zasilający zbiornik goacuterny 2- zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym 3 ndashzawoacuter zwrotny prosty 4- przewody rozdzielcze goacuterne 5- zawoacuter przelotowy 6-pion wodociągowy 7-odgałęzienie 8- zawoacuter czerpalny 9- przewoacuted rozdzielczy dolny

Rozpatrując układy wewnętrznych instalacji wodociągowych w aspekcie wysokości podnoszenia wody i dopuszczalnej wysokości ciśnienia w instalacjach wodociągowych możemy dokonać podziału na

instalacje jednostrefowe

instalacje wielostrefowe

INSTALACJE JEDNOSTREFOWE

Schemat zasilania jednostrefowego w układach chwilowego spadku ciśnienia poniżej wymaganego w sieci ulicznej

1 przewoacuted rozdzielczy (dolny) 2 pion zasilający zbiornik goacuterny 3 zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym 4 zawoacuter zwrotny prosty

5 pion wodociągowy 6 odgałęzienie 7 zawoacuter przelotowy

INSTALACJE JEDNOSTREFOWE

Rys Schemat zasilania jednostrefowego w układach chwilowego spadku ciśnienia poniżej wymaganego w sieci ulicznej

1 przewoacuted rozdzielczy (dolny) 2pion wodociągowy 3 odgałęzienie 4 zawoacuter czerpalny 5 zawoacuter zwrotny 6 zestaw do podwyższania ciśnienia

INSTALACJE DWUSTREFOWE

Rys Schemat wewnętrznej dwustrefowej instalacji wodociągowej (pierwsza strefa zasilana bezpośrednio z zewnętrznej sieci wodociągowej- układ instalacji z rozdziałem dolnym druga strefa zasilana przy pomocy zestawu podwyższającego ciśnienie- układ instalacji z rozdziałem dolnym)

1 przewoacuted rozdzielczy dolny( w pierwszej strefie) 2 zawoacuter zwrotny 3 zestaw podwyższający ciśnienie 4 zawoacuter przelotowy 5 pion wodociągowy ( pierwsza strefa) 6 odgałęzienie 7 zawoacuter czerpalny 8pion zasilający instalacje wodociągową drugiej strefy 9 przewoacuted rozdzielczy w drugiej strefie

INSTALACJE DWUSTREFOWE

Rys Schemat wewnętrznej dwustrefowej instalacji wodociągowej (pierwsza strefa bezpośrednio zasilana z zewnętrznej sieci wodociągowej- układ instalacji z rozdziałem dolnym druga strefa zasilana przez zbiornik goacuterny otwarty-układ instalacji z rozdziałem goacuternym) 1przewoacuted rozdzielczy dolny( w pierwszej strefie) 2 zawoacuter przelotowy 3 pion wodociągowy ( w pierwszej strefie)4odgałęzienie 5 zawoacuter czerpalny 6 zawoacuter zwrotny 7 pompa z silnikiem

elektrycznym 8 pion zasilający zbiornik goacuterny otwarty( drugiej strefy) 9zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym 10przewoacuted rozdzielczy goacuterny( w drugiej strefie) 11 pion wodociągowy rozdziału goacuternego ( w drugiej strefie)

INSTALACJE DWUSTREFOWE

Rys Schemat wewnętrznej dwustrefowej instalacji wodociągowej (pierwsza strefa bezpośrednio zasilana z zewnętrznej sieci wodociągowej- układ instalacji z rozdziałem goacuternym druga strefa zasilana przez zestaw do podwyższania ciśnienia- układ z rozdziałem goacuternym)1przewoacuted rozdzielczy dolny( w pierwszej strefie) 2 zawoacuter zwrotny 3 zestaw do podwyższania ciśnienia 4zawoacuter przelotowy 5 pion wodociągowy (pierwszej strefy) 6 odgałęzienie 7 zawoacuter czerpalny 8 pion zasilający drugą strefę9przewoacuted rozdzielczy goacuterny 10zawoacuter przelotowy11 pion wodociągowy drugiej strefy 12zawoacuter odcinający(

oddziela układy zasilane- przepływ wody w pionie pierwszej strefy od drugiej strefy)

INSTALACJE WIELOSTREFOWE

Rys Schemat wielostrefowej i wewnętrznej instalacji wodociągowej 1 przewoacuted rozdzielczy dolny( pierwsza strefa zasilania) 2 pion wodociągowy (pierwsza strefa) 3 odgałęzienie 4 zawoacuter czerpalny 5 pion zasilający druga

strefę 6 przewoacuted rozdzielczy dolny (drugiej strefy) 7 pion zasilający trzecia strefę 8 przewoacuted rozdzielczy dolny( trzeciej strefy) 9 zespoacuteł podwyższania ciśnienia dla pierwszej strefy 10 zespoacuteł podwyższania ciśnienia dla drugiej strefy 11 zespoacuteł podwyższania ciśnienia dla trzeciej strefy

INSTALACJE WIELOSTREFOWE

Rys Schemat wielostrefowej wewnętrznej instalacji wodociągowej układ stref z rozdziałem goacuternym

1pompa z silnikiem elektrycznym zasilająca zbiornik goacuterny otwarty trzeciej strefy 2 pompa z silnikiem elektrycznym zasilająca zbiornik goacuterny otwarty drugiej strefy 3 pompa z silnikiem elektrycznym zasilająca zbiornik goacuterny otwarty pierwszej strefy 4 pion zasilający zbiornik goacuterny otwarty pierwszej strefy 5zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym ( pierwszej strefy) 6 przewoacuted rozdzielczy goacuterny ( pierwszej strefy) 7 pion wodociągowy (pierwsza

strefa) 8 odgałęzienie 9 zawoacuter czerpalny 10 pion zasilający zbiornik goacuterny otwarty (drugiej strefy) 11 zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym (druga strefa) 12przewoacuted rozdzielczy goacuterny (druga strefa) 13 pion zasilający zbiornik goacuterny otwarty(trzecia strefa) 14 zbiornik goacuterny

otwarty z zaworem pływakowym (trzecia strefa) 15 przewoacuted rozdzielczy goacuterny (trzecia strefa)

INSTALACJE WIELOSTREFOWE

Schemat wielostrefowej wewnętrznej instalacji wodociągowej Układ stref pierścieniowy z jednym przewodem zasilającym

1 przewoacuted zasilający zbiorniki goacuterne pierwszej drugiej i trzeciej strefy 2 zbiornik goacuterny otwarty pierwszej strefy 3 zawoacuter 4 instalacja pierścieniowa pierwszej strefy 5 zbiornik goacuterny otwarty drugiej strefy 6 zawoacuter 7 instalacja pierścieniowa drugiej strefy 8 zbiornik goacuterny otwarty trzeciej strefy 9 zawoacuter czerpalny 10 instalacja pierścieniowa trzeciej strefy 11 odgałęzienie 12 zawoacuter czerpalny13

pompa z silnikiem elektrycznym

GŁOacuteWNE ZASADY PROWADZENIA INSTALACJI WODOCIĄGOWYCH

roacutewnolegle i prostopadle do ścian i stropoacutew

z jak najmniejszą ilością załamań

po trasach najkroacutetszych

przy wewnętrznych ścianach budynku

przejścia rur przez przegrody należy wyposażyć w tuleje ochronne

Instalacje zimnej i ciepłej wody mogą być rozprowadzone w następujący sposoacuteb

natynkowo ndash czyli po wierzchu ścian i przegroacuted budowlanych

w bruzdach ściennych

w szlichcie podłogowej

w pionowych szachtach i kanałach ściennych

SPOSOBY PROWADZENIA INSTALACJI

Prowadzenie instalacji w piwnicach i pod stropami

Prowadzenie rur w korytkach gdzie wydłużenia są kompensowane poprzez wyboczanie się rur

Prowadzenie rur z odgałęzieniami na łupinach wsporczych

Prowadzenie pionoacutew w szachtach instalacyjnych

Prowadzenie oraz mocowanie pionoacutew

w szachtach instalacyjnych

Układ troacutejnikowy Układ rozdzielaczowy

UKŁAD TROacuteJNIKOWY

Prowadzenie rur instalacji wodociągowej w układzie troacutejnikowym

Sposoacuteb prowadzenia przewodoacutew w węźle

sanitarnym

UKŁAD TROacuteJNIKOWY

UKŁAD TROacuteJNIKOWY

UKŁAD ROZDZIELACZOWY

Prowadzenie rur instalacji wodociągowej w układzie rozdzielaczowym

UKŁAD ROZDZIELACZOWY

UKŁAD OBWODOWY

Podpora stała

Podpora przesuwna

Przykład prowadzenia pionu instalacyjnego bez kompensatoroacutew z uwzględnieniem wyboczenia (linią przerywaną oznaczono przykładowy przewidywany kształt pionu po osiągnięciu temperatury czynnika roboczego)

Oznaczenia PP - podpora przesuwnaPS - podpora stała

ELEMENTY INSTALACJI WODOCIĄGOWYCH

Elementy instalacji wodociągowych

Przyłącze wodociągowe

Zestaw wodomierza głoacutewnego

Filtr wody zawoacuter antyskażeniowy zawory odcinające (armatura)

Przewody rozdzielcze (rozprowadzające)

Przewody pionowe (piony wodociągowe)

Przewody w pomieszczeniach sanitarnych (połączenia od pionu do punktoacutew czerpalnych)

Punkty czerpalne (baterie czerpalne i zawory)

Przyłącza do budynku 1-linia zabudowy 2- linia rozgraniczająca 3-sieć wodociągowa 4-sieć kanalizacyjna 5-zestaw wodomierzowy 6-studzienka rewizyjna

Sposoacuteb przeprowadzenia przewodu przez ścianę zewnętrzną

Podział wodomierzy

W obudowie

zamkniętej Z wyjmowaną

wstawką

pomiarową

instalowane

poziomo

kolanowe

Podział wodomierzy

1 Wodomierz działający na zasadach mechanicznych przeznaczony do wody

a) zimnej o temperaturze od 0 degC do 30 degC

b) ciepłej o temperaturze od 30 degC do 90 degC

c) gorącej o temperaturze od 30 degC do 130 degC albo od 30 degC do 180 degC

2 Wodomierz działający na zasadach elektronicznych lub mechanicznych z urządzeniami elektronicznymi albo bez przeznaczony do wody zimnej o temperaturze od 0 degC do 30 degC

Wodomierze mieszkaniowe (JS) Wodomierz powinien być zamontowany w położeniu roboczym zgodnie z oznakowaniem umieszczonym na wodomierzu przez producenta H - oznacza pozycję pracy wodomierza w poziomie V - oznacza pozycję pracy wodomierza w pionie Litera znajdująca się na tarczy wodomierza A B C lub D - oznacza klasę obciążeń wodomierza

Wodomierz sprzężony roacutewnolegle 1-wodomierz głoacutewny śrubowy 2-wodomierz boczny skrzydełkowy 3-zawoacuter zmiennego obciążenia

1 Wodomierze działające na zasadach mechanicznych przeznaczone do wody charakteryzują następujące strumienie

1) maksymalny strumień objętości (Qmax)

2) nominalny strumień objętości (Qn)

3) pośredni strumień objętości (Qt)

4) minimalny strumień objętości (Qmin)

2 Stosunek QmaxQn powinien wynosić 2

3 Rozroacuteżnia się cztery klasy metrologiczne wodomierzy klasa A klasa B klasa C klasa D

4 Klasy metrologiczne wodomierzy w zależności od wartości stosunku QminQn i QtQn

Q (q)-strumień objętości - objętość wody przepływającej przez wodomierz w przyjętej jednostce czasu

Qmax (qmax) -maksymalny strumień objętości - największy strumień objętości przy ktoacuterym wodomierz może pracować w kroacutetkim czasie bez uszkodzenia i przekroczenia błędoacutew granicznych dopuszczalnych oraz wartości maksymalnej straty ciśnienia

Qn (qn) nominalny strumień objętości - strumień objętości roacutewny połowie maksymalnego strumienia objętości przy ktoacuterym wodomierz może pracować przy przepływie ciągłym lub przerywanym i jego wskazania mieszczą się w granicach błędoacutew granicznych dopuszczalnych

Qt (qt) pośredni strumień objętości - strumień objętości dzielący zakres obciążeń pomiarowych na przedział goacuterny i dolny przy ktoacuterym błąd graniczny dopuszczalny zmienia wartość

Qmin (qmin ) minimalny strumień objętości- strumień objętości powyżej ktoacuterego wskazania wodomierza nie powinny przekraczać błędoacutew granicznych dopuszczalnych

Zakres obciążeń pomiarowych wodomierza - zakres strumienia objętości wodomierza zawarty między maksymalnym strumieniem objętości a minimalnym strumieniem objętości

Krzywa błędoacutew wodomierza

Błędy graniczne dopuszczalne wodomierzy plusmn 2 - w przedziale goacuternym zakresu obciążeń (qt q qmax)

plusmn 5 - w przedziale goacuternym zakresu obciążeń (qmin q qt)

Lokalizacja wodomierza

Doboacuter wodomierza

Aby dobrać wodomierz należy

ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe

ustalić umowny przepływ obliczeniowy dla wodomierza qw m3h

qw = 2 q

Doboacuter wodomierza

Doboacuter wodomierza

dla dobranego wodomierza ustalić w oparciu o dane producenta wodomierzy stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez wodomierz

Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem

PN-EN 1717 - Ochrona przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody w instalacjach wodociągowych i ogoacutelne wymagania dotyczące urządzeń zapobiegających zanieczyszczaniu przez przepływ zwrotny

Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem

Podział płynoacutew ktoacutere mają lub mogą mieć kontakt z wodą do picia

Kategoria 1

Woda wypływająca bezpośrednio z sieci wodociągowej przeznaczona do użytkowania przez człowieka do celoacutew konsumpcyjnych

Kategoria 2

Płyn nie stanowiący bakteriologicznego lub toksycznego zagrożenia dla człowieka

Kategoria 3

Płyn stanowiący pewne zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność co najmniej jednej substancji toksycznej lub bardzo toksycznej o LD50gt200 mgkg wagi ciała

Kategoria 4

Płyn stanowiący pewne zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność co najmniej jednej substancji toksycznej lub bardzo toksycznej o LD50200 mgkg wagi ciała lub też co najmniej jednej substancji radioaktywnej mutagennej lub rakotwoacuterczej

Kategoria 5

Płyn stanowiący zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność substancji mikrobiologicznych bądź wirusowych

Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem

Przepływ zwrotny wywołany spadkiem ciśnienia w sieci wodociągowej

Potencjalne źroacutedła zanieczyszczenia wody wodociągowej

XY

1- sieć wodociągowa

2- urządzenie zabezpieczające

X-rodzina zabezpieczenia

Y-typ zabezpieczenia

Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody

Aby dobrać zabezpieczenie należy

określić kategorię płynu

określić rodzaj zabezpieczenia wg normy

ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe

dobrać zawoacuter zwracając uwagę na średnicę wodomierza

Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody

dla dobranego zaworu ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez zawoacuter

Filtr

Doboacuter filtra

Aby dobrać filtr należy

ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe

dobrać filtr zwracając uwagę na średnicę wodomierza i zaworu antyskażeniowego

Doboacuter filtra

dla dobranego filtra ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez filtr

INSTALACJE KANALIZACYJNE

Rodzaje instalacji kanalizacyjnych

1 Kanalizacja sanitarna (bytowo ndash gospodarcza)

2 Kanalizacja deszczowa

3 Kanalizacja technologiczna

ścieki przed wprowadzeniem do kanalizacji

sanitarnej wymagają wstępnego oczyszczenia w

specjalnych urządzeniach

Odprowadzenie ściekoacutew z nieruchomości może być

realizowane na dwa sposoby

systemem ogoacutelnospławnym (zbiorczym)

lub systemem rozdzielczym

Kanalizacja ogoacutelnospławna odprowadza zaroacutewno ścieki

sanitarne (bytowe) jak i deszczowe

W kanalizacji rozdzielczej ścieki sanitarne i deszczowe

odprowadzane są rozdzielnie

Schemat kanalizacji ogoacutelnospławnej

KS1 KS2

Kanał ogoacutelnospławny

RD1 RD2

linia regulacyjna

ST1

ST2

Schemat kanalizacji rozdzielczej

KS1 KS2

Kanał sanitarny

Kanał deszczowy

RD1 RD2

linia regulacyjnaST1

ST2

SD1

SD2

Podział instalacji kanalizacyjnej

Instalację kanalizacyjną można podzielić na

zewnętrzną (na terenie nieruchomości lecz poza budynkiem)

wewnętrzną (w budynku)

Podział ten wydaje się oczywisty ale jest istotny przy doborze materiału instalacyjnego - nie każdy materiał sprawdzający się wewnątrz nadaje się do stworzenia instalacji zewnętrznej

Granicą między instalacją wewnętrzną a zewnętrzną jest tzw czyszczak głoacutewny (rewizja głoacutewna)

Przewody domowej

instalacji kanalizacyjnej

Przykanalik (przyłącze kanalizacyjne) ndash jest to odcinek ktoacutery łączy kanalizację na terenie nieruchomości z siecią kanalizacyjną

Najczęściej przykanalik włączany jest do studzienki (rewizyjnej lub włazowej) ktoacutera stanowi uzbrojenie sieci Możliwe jest też przyłączenie przez wpust boczny lub złącze siodłowe

Przewody domowej

instalacji kanalizacyjnej

Przykanaliki oznaczane są znakami informacyjnymi Na znaku podana jest średnica (w mm) spadek przyłącza (w promilach) oraz jego długość (w m) Granicą między siecią a instalacją jest położona w pobliżu granicy nieruchomości pierwsza studzienka licząc od strony budynku

Sieć i przykanalik

w przypadku istnienia studzienki rewizyjnej

przykanalikstudzienka rewizyjna

linia

reg

ulac

yjnastudzienka kanalizacyjna

sieć kanalizacyjna

budy

nek

instalacja

zewnętrzna

Sieć i przykanalik

w przypadku braku studzienki rewizyjnej (wg nowych przepisoacutew w przypadku braku studzienki rewizyjnej

przykanalik to odcinek biegnący od granicy budynku do granicy

nieruchomości)

linia

reg

ulac

yjnastudzienka kanalizacyjna

sieć kanalizacyjna

budy

nek

przykanalik

sieć kanalizacyjna

Instalacja kanalizacyjna składa się z 1 poziomoacutew (przewodoacutew odpływowych) ndash są to przewody

prowadzone z odpowiednim spadkiem ktoacutere odprowadzają

ścieki z pionoacutew wpustoacutew podłogowych itp do przykanalika

lub sieci zewnętrznej

2 pionoacutew (przewodoacutew spustowych) ndash są to przewody prowadzone

przez jedną lub kilka kondygnacji odprowadzające ścieki

z podejść kanalizacyjnych wpustoacutew dachowych lub rynien

do przewodoacutew odpływowych

3 podejść kanalizacyjnych ndash przewody odprowadzające ścieki

z przyboroacutew i urządzeń sanitarnych do pionoacutew lub poziomoacutew

kanalizacyjnych

podejścia pojedyncze

podejścia zbiorowe

Kanalizacja sanitarna grawitacyjna

Odprowadza wodę zanieczyszczoną (ścieki) w wyniku jej wykorzystania odpływającą z ustępoacutew spłukiwanych natryskoacutew wanien bidetoacutew zlewoacutew umywalek wpustoacutew podłogowych i innych urządzeń występujących w gospodarstwie domowym

Projektowanie kanalizacji sanitarnej odbywa się w oparciu o normę

PN ndash EN 12056 ndash 2 grudzień 2002

Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew

Część 2 Kanalizacja sanitarna projektowanie układu i obliczenia

oraz w przypadku braku informacji o normę

PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania

w projektowaniu

Podejścia kanalizacyjne ndash łączą

odpływ z pionem kanalizacyjnym

Podejścia

niewentylowane - należy montować ze spadkiem wynoszącym od 2 do 15

wentylowane ndash można zastosować tu mniejsze spadki zgodnie z przywołaną normą ale wymagają dodatkowego przewodu wentylującego

Najczęściej projektuje się podejścia niewentylowane Ich długość w typowym rozwiązaniu stosowanym w Polsce nie powinna przekraczać 30 m a w przypadku miski ustępowej 10 m po długości przewodu

W przypadku dłuższych podejść albo zwiększa się średnicę albo projektuje się podejścia wentylowane za pomocą np zaworoacutew napowietrzających

Nowa norma wprowadza cztery typy systemoacutew kanalizacyjnych jakie można spotkać w poszczegoacutelnych krajach Unii Europejskiej

W Polsce stosuje się tradycyjnie system I

System Nazwa Cechy

I

System pojedynczego pionu

z podejściami częściowo

wypełnionymi

bull jeden pion kanalizacyjny

bull wypełnienie przewodoacutew 50

II

System pojedynczego pionu

z podejściami o mniejszej

średnicy

bull jeden pion kanalizacyjny

bull wypełnienie przewodoacutew 70

III

System pojedynczego pionu

z podejściami całkowicie

wypełnionymi

bull jeden pion kanalizacyjny

bull wypełnienie przewodoacutew 100

bull każde urządzenie podłączone

oddzielnie do pionu

IV System oddzielnych pionoacutew

kanalizacyjnych

bull dwa piony ndash jeden odprowadzający

ścieki czarne z ustępoacutew spłukiwanych

i pisuaroacutew i drugi odprowadzający

pozostałe ścieki

bull wypełnienie przewodoacutew jak dla

systemoacutew I II lub III

Średnice nominalne podejść pojedynczych dobiera się w zależności od typu przyłączonego przyboru sanitarnego lub urządzenia w typowych

rozwiązaniach w Polsce wg tabeli Urządzenie DN [mm]

Umywalka bidet 40

Zlewozmywak

zmywarka pralka

wanna natrysk 50

Miska ustępowa 100

Minimalna średnica podejścia pojedynczego zdeterminowana jest przez jego długość wysokość spadania i ilość zmian kierunku zgodnie z tabelą

DN Lmax

[m] H [m]

trzy zmiany

kierunku

40

50 30 lt10

70 50 lt10

100 50 lt30

H

L

Jeśli powyższe wymiary są przekroczone lub istnieje konieczność zastosowania więcej niż trzech zmian kierunku prowadzenia przewodoacutew należy wybrać kolejną większą średnicę nominalną

Średnice nominalne podjeść zbiorowych

Zależą od natężenia przepływu ściekoacutew w projektowanym

podejściu i od zastosowanego systemu Wybierając system

należy kierować się dostępnymi na rynku przyborami trudno

bowiem wyobrazić sobie podłączanie przyboru sanitarnego

z odpływem np 40mm do przewodu o średnicy mniejszej

Utrudniałoby to swobodny odpływ ściekoacutew z tego przyboru

Natężenie przepływu ściekoacutew sanitarnych Qww

wyznacza się dla danego odcinka instalacji zgodnie

z zależnością

]sl[DUKQww

gdzie K ndash wspoacutełczynnik częstości

DU ndash odpływ jednostkowy [ls] z urządzenia

UWAGA Qww DUmax jeśli nie to Qww = DUmax

Odpływy jednostkowe DU

Odpływy jednostkowe DU -cd

Typowe wspoacutełczynniki częstości K

Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia

z przewodami odpływowymi Piony kanalizacyjne należy prowadzić bez zmiany średnicy i kierunku na całej długości w szachtach sanitarnych

U podstawy każdego pionu przed przejściem w przewoacuted odpływowy należy zamontować otwoacuter rewizyjny (czyszczak) umożliwiający dostęp do wnętrza przodu

W przypadku kanalizacji sanitarnej każdy pion musi być wentylowany w celu wyroacutewnania ciśnienia w instalacji

Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia

z przewodami odpływowymi Wentylację pionu zapewnia

przewoacuted wentylacyjny zakończony rurą wywiewną wyprowadzoną ponad połać dachu

zawoacuter napowietrzający ndash rozwiązanie dozwolone do stosowania w przypadku braku możliwości wyprowadzenia pionu ponad dach można takie rozwiązanie stosować przy spełnieniu następujących warunkoacutew

piony mają wysokość 4 do 5 kondygnacji

ostatni pion licząc od najdalszego w stosunku do kanału oraz co piąty w budynku jest zakończony rurą wywiewną

Elementy pionu kanalizacyjnego

troacutejniki doprowadzające ścieki z podejść kanalizacyjnych

czyszczak prze zmianą kierunku prowadzenia ściekoacutew ndash około 05 nad posadzką przed przejściem w przewoacuted odpływowy

rura prosta o niezmiennej średnicy na całej długości

zawoacuter napowietrzający lub rura wywiewna

W systemie kanalizacji sanitarnej wyroacuteżnić można

piony z wentylacją głoacutewną ndash zakończone rurą wywiewną lub zaworem napowietrzającym

piony z wentylacją obejściową ndash piony z dodatkowym przewodem wentylacyjnym prowadzonym obok pionu spustowego i połączonym z rurą wywiewną

Średnica pionu zależy od wybranego systemu wentylacji i obliczonego natężenia przepływu ściekoacutew dla całego pionu

Należy pamiętać o tym że minimalna średnica pionu nie może być mniejsza od średnicy największego podejścia

W typowych rozwiązaniach w Polsce minimalna średnica pionu wynosi 70mm a dla pionoacutew prowadzących ścieki z misek ustępowych 100mm

Oczywiście w tabelach należy sprawdzić czy średnicy nie należy zwiększyć ze względu na obliczoną wartość Qww

Piony z wentylacją głoacutewną

Piony z wentylacją obejściową

Przewody odpływowe

(poziomy kanalizacyjne)

Wśroacuted przewodoacutew odpływowych wyroacuteżniamy przewoacuted głoacutewny oraz przewody drugorzędne Każdy przewoacuted drugorzędny powinien być oddzielnie podłączony do głoacutewnego pod kątem 45deg

Wszystkie przewody prowadzone są najkroacutetszą drogą przeważnie wzdłuż przegrody budowlanej oraz koniecznie z zachowaniem odpowiedniego spadku

Przewody odpływowe

(poziomy kanalizacyjne)

Spadek powinien być jednakowy na całej długości co zapewnia samooczyszczanie się przewodu

Przyjęte jest że rury układa się kielichem w kierunku przeciwnym do spływu ściekoacutew

Rewizje kanalizacyjne powinno się montować

co 15 m na rurach średnicy od 100 do 150 mm

przed każdym uskokiem poziomu

Rury prowadzone przez murowane ścianki muszą być ułożone prostopadle do przegrody

Na przewody z tworzyw sztucznych powinno się w miejscach przejść dodatkowo nałożyć tuleje ochronne Umożliwią one rurom pewien ruch zabezpieczając instalację przed uszkodzeniami mechanicznymi

Przestrzeń pomiędzy tuleją a rurą powinno się zabezpieczyć izolacją

Jeśli przewody kanalizacyjne z tworzyw sztucznych układane są w sąsiedztwie przewodoacutew wydzielających ciepło powinny być osłonięte otulinami izolacyjnymi w celu zabezpieczenia przed przegrzewaniem

Przewody poziome i przykanaliki powinny być ułożone poniżej strefy przemarzania gruntu czyli na głębokości 80-140 cm zależnie od regionu kraju

Jeśli przewody prowadzone są w pomieszczeniach w ktoacuterych temperatura może spadać poniżej 0degC muszą być odpowiednio zabezpieczone przed przemarzaniem

Dla przewodoacutew prowadzonych na zewnątrz budynku należy pamiętać że warstwa gruntu pokrywającego rury kanalizacyjne powinna być o 10-20 cm większa od głębokości przemarzania gruntu jeśli przewody układa się wyżej to powinny być zaizolowane termicznie

Rury kanalizacyjne układane na zewnątrz budynku powinny być oddalone

od innych przewodoacutew co najmniej

15 m od przewodoacutew gazowych i wodociągowych

08 m od kabli energetycznych

05 m od kabli telekomunikacyjnych

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qww z uwzględnieniem następujących zasad

1 dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 05

2 dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 07

3 minimalna prędkość przepływu ściekoacutew wynosi 07 ms stąd

wynika prowadzenie przewodoacutew z odpowiednim do średnicy

spadkiem w kierunku sieci zewnętrznej

4 minimalna średnica przewodu zewnętrznego wynosi 010m

a przykanalika 015m

Dobierając średnice przewodoacutew odpływowych należy stosować

tabelę z wartościami natężenia przepływu Q0 i prędkości

przepływu v0 dla przewodoacutew o przekroju kołowym przy

pełnym wypełnieniu i wykres Manninga

=QQ0

=vv0

hd

Q

v

(hd)

1

23

4

Przykład obliczeniowy Obliczeniowe natężenie sciekoacutew sanitarnych wynosi Qww= 50 ls Na podstawie tabeli 1 QwwQ0 = 50 2014 = 025 Z wykresu odczytujemy

V = 085V0 = 085114 = 097 ms przy napełnieniu hd = 037

Zakresy dopuszczalnych spadkoacutew przewodoacutew odpływowych

DN 0100 m ndash i = 20 - 100

DN 0150 m ndash i = 15 - 150

Urządzenia dodatkowe w kanalizacji sanitarnej

W przypadku odprowadzania ściekoacutew bytowo gospodarczych do zewnętrznej sieci typu ogoacutelnospławnego w pomieszczeniach położonych na najniższych kondygnacjach w budynku może dojść do zalania spowodowanego wstecznym przepływem ściekoacutew w wyniku intensywnych opadoacutew deszczu Dlatego też w tego typu instalacjach na przewodach kanalizacyjnych odprowadzających ścieki z pomieszczeń na najniższej kondygnacji stosować należy zasuwy burzowe ktoacutere chronią instalację przed przepływem zwrotnym

Materiały w kanalizacji sanitarnej

Instalacja kanalizacyjna może być wykonana z roacuteżnych materiałoacutew ale

zawsze rury i połączenia powinny być szczelne i odporne na korozję

Obecnie najpopularniejszym materiałem używanym do budowy instalacji

wewnętrznej jest tworzywo sztuczne Rury kanalizacyjne produkuje się z

polipropylenu (PP)

roacuteżnych odmian polichlorku winylu (PVC)

Polietylenu wysokiej gęstości (PE-HD)

żywicy poliestrowej wzmacnianej włoacuteknem szklanym (GRE)

Innymi materiałami stosowanymi w kanalizacji sanitarnej są

żeliwo

kamionka

beton

Kanalizacja deszczowa

Odprowadza wody opadowe z dachoacutew i terenoacutew przyległych do nieruchomości (podjazdy tarasy parkingi itp)

Projektowanie kanalizacji deszczowej odbywa się w oparciu o normę

PN ndash EN 12056 ndash 3 grudzień 2002

Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew

Część 3 Przewody deszczowe Projektowanie układu i obliczenia

oraz w przypadku braku informacji o normę

PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania w projektowaniu

Odprowadzanie wody z dachu stromego

W przypadku dachoacutew budynkoacutew niskich (do 5 kondygnacji) ktoacutere mają odpowiednie nachylenie (przyjmuje się że powyżej 8) najczęstszym sposobem odprowadzania wody deszczowej jest zastosowanie systemu rynnowego

Zadaniem deszczowej instalacji kanalizacyjnej jest zebranie wody z dachu i odprowadzenie jej do sieci kanalizacji deszczowej lub do gruntu System rynnowy polega na naturalnym (grawitacyjnym) spływie woacuted po połaci dachowej skąd jest przejmowana przez system rur System ten roacutewnież pracuje grawitacyjnie Umowną granicą instalacji deszczowej jest wylewka z ktoacuterej woda może być skierowana do sieci kanalizacji deszczowej (ogoacutelnospławnej) lub na grunt

Podstawowe elementy

instalacji kanalizacji deszczowej

Rynny - przewody o przekroju otwartym (okrągłym prostokątnym eliptycznym trapezowym okapowym) biegnące wzdłuż krawędzi dachu Zadaniem rynien jest zebranie wody opadowej Rynny prowadzone są z lekkim spadkiem w kierunku narożnikoacutew budynku dzięki czemu woda nie wylewa się za krawędzie tylko płynie w kierunku rur spustowych

Instalacja kanalizacji deszczowej składa się z następujących elementoacutew

Rury spustowe ndash pionowe odcinki przewodoacutew o przekroju zamkniętym (najczęściej okrągłym lub prostokątnym) Zadaniem rur spustowych jest zebranie wody płynącej rynnami i odprowadzenie ich poza budynek

Odpływy ndash elementy za pomocą ktoacuterych rynny przechodzą w rury spustowe Odpływ jest odcinkiem rynny w ktoacuterym wykonany jest obrobiony otwoacuter odpowiedniego kształtu pozwalający na włączenie rury spustowej Można wyroacuteżnić odpływy przelotowe oraz odpływy końcowe ( na narożnikach pomieszczeń) Pozwalają na mocowanie rur spustowych

Narożniki do rynien ndash umożliwiają połączenie rynien w narożnikach budynku Właściwy montaż narożnikoacutew jest bardzo ważny dla właściwej pracy rynien (ruchoacutew pod wpływem temperatury) Wylewki ndash kształtki ktoacuterymi kończy się rura spustowa Wylewka może być włą- czona do kanalizacji deszczowej bądź znajdować się nad gruntem

Łączniki do rynien - złączki zwykłe uszczelkowe i korekcyjne Ponieważ montaż rynien wymaga pozostawiania tzw dylatacji (odstępoacutew) złączki korekcyjne lub uszczelkowe umożliwiają wykonanie takich połączenia z dylatacją

Łączniki do rur spustowych - kolana troacutejniki redukcje mufy mufy redukcyjne Mufy służą do włączania rur spustowych do odpływoacutew zadaniem muf redukcyjnych jest połączenie rury spustowej i odpływu o roacuteżnych średnicach Kolana pozwalają na zmianę kierunku rury spustowej Troacutejniki umożliwiają włączanie do rur spustowych wyposażenia dodatkowego

Haki i obejmy - zadaniem tych elementoacutew jest mocowanie rynien i rur spustowych do dachoacutew i ścian

Elementy wykończeniowe i dodatkowe -

zadaniem tych elementoacutew jest wykończenie

systemu lub uzupełnienie jego pracy

Przykładami mogą tu być

dekiel służący do zakończenia rynny

filtr siatkowy montowany na rurze

spustowej zatrzymujący

zanieczyszczenia

czyszczak (rewizja) umożliwiający

przegląd i czyszczenie rury spustowej

(na zdjęciu)

odprowadzenie do kanalizacji deszczowej

Jednym ze sposoboacutew odprowadzenia wody jest podłączenie systemu rynnowego do kanalizacji deszczowej

Woacutewczas na dolnym odcinku rury spustowej mniej więcej 03-08 m ponad terenem należy zamontować rewizję (czyszczak) Rewizja ma wewnątrz kratkę na ktoacuterej zbierają się liście i inne zanieczyszczenia spływające z rynny

Rura spustowa z rewizją przyłączona jest do przewodoacutew odpływowych a te łączą się z kanalizacją Średnica przewodoacutew musi być co najmniej roacutewna średnicy rur spustowych i najczęściej wynosi 100-150 mm Głębokość na jakiej powinno się układać rury zależy od strefy przemarzania i wynosi 1-14 m System taki nie ma blokady przedostawania się zapachoacutew dlatego lepiej nie podłączać go do kanalizacji ogoacutelnospławnej

Innym sposobem odprowadzenia wody bezpośrednio do kanalizacji jest podłączenie rury spustowej do osadnika rynnowego Wyposażony jest on w klapkę ktoacutera stanowi blokadę zapachową i wyciągany kosz w ktoacuterym gromadzą się większe zanieczyszczenia takie jak liście

Gdy brak sieci kanalizacji deszczowej lub ogoacutelnospławnej woda deszczowa powinna być bezpiecznie rozprowadzona po terenie posesji ale tak żeby nie spływała na sąsiednie działki

Odprowadzanie wody z dachu

płaskiego

W przypadku dachoacutew budynkoacutew wysokich (powyżej 5 kondygnacji) oraz dachoacutew o małym nachyleniu (przyjmuje się że poniżej 8) najczęstszym sposobem odprowa-dzania wody deszczowej jest system odwadniania oparty na wpustach dachowych

Wpusty dachowe pełnią rolę dachowych odwodnień punkto-wych tzn zbierają wodę z pewnej powierzchni w jednym punkcie

Odprowadzanie wody z dachu

płaskiego Woda jest odprowadzana do rury spustowej biegnącej wewnątrz budynku a stamtąd do kanalizacji deszczowej lub poza budynek do gruntu Aby odwodnienie dachu płaskiego pracowało prawidłowo wpust powinien znaleźć się w najniższym punkcie dachu a spadek w jego kierunku powinien wynosić co najmniej 3 Oproacutecz zasadniczego wpustu powinien być wpust awaryjny ktoacutery przejmie wodę w przypadku zatkania wpustu głoacutewnego Na dachu powinna być co najmniej jedna para wpustoacutew Zasady projektowania moacutewią że wpusty należy rozmieszczać co 25 m

Obliczanie kanalizacji deszczowej

Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qr (qd) [ls]

rAC

10000

IAQr

gdzie ψ lub C ndash wspoacutełczynnik spływu przyjmowany wg nowej normy jako 10 (w starej zależny od nachylenia dachu i rodzaju powierzchni odwadnianej)

A ndash efektywna powierzchnia dachu lub powierzchnia odwadniana [m2]

I ndash w starej normie miarodajne natężenie deszczu [l(sha)] przyjmowane I 300 l(sha)

r ndash natężenie opadoacutew atmosferycznych [l(sm2)] przyjmowane albo na podstawie danych statystycznych albo wg tabeli 1 w nowej normie po przemnożeniu przez wspoacutełczynnik ryzyka podany w tabeli 2

Wymiarowanie rynien i rur spustowych

1 Przewody spustowe ndash średnicę należy dobrać tak aby obliczona wartość odpływu ściekoacutew Qr nie przekraczała wartości Qrmax (qdmax) a powierzchnia odwadniana A powierzchni Amax zestawionych w tabeli w normie PN ndash 92B ndash 01707

2 Wg starej normy rynny powinny mieć średnice minimum 150 mm (dotyczy to budynkoacutew wielorodzinnych)

Efektywna

powierzchnia dachu

odwadniana przez

rynnę A [m2]

Szerokość rynny [mm] Średnica rury

spustowej [mm]

poniżej 20 70 50

20 ndash 57 100 (lub 125) 70

57 ndash 97 125 100

97 - 170 150 100

170 - 243 180 125

Dla budynkoacutew jednorodzinnych średnice rynien i przewodoacutew spustowych można określić w oparciu o efektywną powierzchnię dachu wg tabeli

Średnice poziomoacutew i przykanalikoacutew

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qr z uwzględnieniem następujących zasad

a) dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 07

b) dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 09

c) i d) jak dla kanalizacji sanitarnej

Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej

Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qt (qog) [ls]

Qww ndash natężenie odpływu ściekoacutew sanitarnych

Qr ndash natężenie odpływu ściekoacutew deszczowych

Kanalizacja ogoacutelnospławna to ten fragment ktoacutery odprowadza i ścieki sanitarne i deszczowe do zewnętrznej sieci ogoacutelnospławnej

rwwt QQQ

Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się z uwzględnieniem następujących zasad

a) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt spełnione powinny być warunki

a) i b) jak dla ściekoacutew deszczowych

b) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt obliczeniowa prędkość przepływu

ściekoacutew nie może przekraczać wartości dopuszczalnej ktoacutera wynosi

80 ms ndash dla rur żeliwnych i innych metalowych

40 ms ndash dla rur kamionkowych betonowych i z tworzyw sztucznych

c) dla odpływu tylko ściekoacutew sanitarnych Qww prędkość przepływu

ściekoacutew nie może być mniejsza od vmin = 07 ms

bullRynny z PVC-U

bullRynny z blachy aluminiowej

bullRynny miedziane

bullRynny z blachy stalowej

bullRynny cynkowo-tytanowe

Przekroje rynien a b c) poacutełokragłe d) trapezowy e f) trapezoidalny g) prostokatny h) poacutełokragły leacy

Rodzaje rynien a) okapowa b) koszowa c) gzymsowa d) leacy

7

Przepływ obliczeniowy określa zapotrzebowanie na wodę

- dobowe Gd

- średnie godzinowe Gh śr

- maksymalne godzinowe Gh max

- maksymalne chwilowe qs

Przepływy obliczeniowe

8

Dobowe zapotrzebowanie na wodę Gd

Gd = gj ∙ U [dm3d]

gj ndash jednostkowe dobowe zapotrzebowanie na wodę [dm3d∙U]

U ndash liczba użytkownikoacutew

Przepływy obliczeniowe

9

Średnie godzinowe zapotrzebowanie na wodę Gh śr

[dm3h]

τ ndash czas użytkowania instalacji w ciągu doby [h]

Przepływy obliczeniowe

τ

G=G d

śrh

10

Maksymalne godzinowe zapotrzebowanie na wodę Gh max

Gh max = Gh śr ∙ Nh [dm3h]

Nh ndash wspoacutełczynnik nieroacutewnomierności godzinowego poboru wody przyjmuje roacuteżne wartości dla zimnej wody ciepłej i ogoacutelnej

Przepływy obliczeniowe

11

Godzinowy wspoacutełczynnik nieroacutewnomierności rozbioru wody

charakteryzuje wielkość zmian zachodzących w poborze

ciepłej wody użytkowej w danym obiekcie

Wartość wspoacutełczynnika Nh zależy od przeznaczenia

i wielkości obiektu dla ktoacuterego obliczana jest instalacja

Dla budynkoacutew mieszkalnych zależy on bezpośrednio od

liczby mieszkańcoacutew Dla innych obiektoacutew wielkość rozbioru

zaroacutewno średniego jak i maksymalnego należy opracować

na podstawie analizy sposobu korzystania z instalacji

Przepływy obliczeniowe

12

Godzinowy wspoacutełczynnik nieroacutewnomierności rozbioru wody

13

Przepływy obliczeniowe

Maksymalne chwilowe zapotrzebowanie na wodę qs to obliczeniowe zapotrzebowanie wody w obiekcie na ktoacutere wymiaruje się instalację wg wzoroacutew zawartych w PN-92B-01706 w zależności od rodzaju budynku i wartości sumy normatywnych wypływoacutew z punktoacutew czerpalnych

14

15

16

Poroacutewnanie przepływoacutew normatywnych

i obliczeniowych

SPOSOBY PROWADZENIA PRZEWODOacuteW WODOCIĄGOWYCH

W BUDYNKACH

UKŁADY INSTALACJI WODOCIĄGOWYCH MOŻNA PODZIELIĆ

W zależności od sposobu

rozprowadzania wody

W zależności od ciśnienia

gwarantowanego

W zależności od wysokości podnoszenia

wody

Biorąc pod uwagę sposoacuteb rozprowadzania wody w instalacjach wewnętrznych wyroacuteżniamy

układ z rozdziałem dolnym

układ z rozdziałem goacuternym

układ pierścieniowy

UKŁAD Z ROZDZIAŁEM DOLNYM

Schemat instalacjo wodociągowej z rozdziałem dolnym

1- przewoacuted rozdzielczy dolny 2- pion wodociągowy 3 ndashodgałęzienie 4- zawoacuter czerpalny 5- zawoacuter przelotowy

UKŁAD Z ROZDZIAŁEM GOacuteRNYM

Schemat instalacji wodociągowej z rozdziałem goacuternym

1- pion zasilający zbiornik goacuterny 2- zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym 3 ndashzawoacuter zwrotny prosty 4- przewoacuted rozdzielczy goacuterny 5- zawoacuter przelotowy 6-pion wodociągowy 7-odgałęzienie 8- zawoacuter czerpalny

UKŁAD PIERŚCIENIOWY

Schemat instalacji wodociągowej pierścieniowej

1- pion zasilający zbiornik goacuterny 2- zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym 3 ndashzawoacuter zwrotny prosty 4- przewody rozdzielcze goacuterne 5- zawoacuter przelotowy 6-pion wodociągowy 7-odgałęzienie 8- zawoacuter czerpalny 9- przewoacuted rozdzielczy dolny

Rozpatrując układy wewnętrznych instalacji wodociągowych w aspekcie wysokości podnoszenia wody i dopuszczalnej wysokości ciśnienia w instalacjach wodociągowych możemy dokonać podziału na

instalacje jednostrefowe

instalacje wielostrefowe

INSTALACJE JEDNOSTREFOWE

Schemat zasilania jednostrefowego w układach chwilowego spadku ciśnienia poniżej wymaganego w sieci ulicznej

1 przewoacuted rozdzielczy (dolny) 2 pion zasilający zbiornik goacuterny 3 zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym 4 zawoacuter zwrotny prosty

5 pion wodociągowy 6 odgałęzienie 7 zawoacuter przelotowy

INSTALACJE JEDNOSTREFOWE

Rys Schemat zasilania jednostrefowego w układach chwilowego spadku ciśnienia poniżej wymaganego w sieci ulicznej

1 przewoacuted rozdzielczy (dolny) 2pion wodociągowy 3 odgałęzienie 4 zawoacuter czerpalny 5 zawoacuter zwrotny 6 zestaw do podwyższania ciśnienia

INSTALACJE DWUSTREFOWE

Rys Schemat wewnętrznej dwustrefowej instalacji wodociągowej (pierwsza strefa zasilana bezpośrednio z zewnętrznej sieci wodociągowej- układ instalacji z rozdziałem dolnym druga strefa zasilana przy pomocy zestawu podwyższającego ciśnienie- układ instalacji z rozdziałem dolnym)

1 przewoacuted rozdzielczy dolny( w pierwszej strefie) 2 zawoacuter zwrotny 3 zestaw podwyższający ciśnienie 4 zawoacuter przelotowy 5 pion wodociągowy ( pierwsza strefa) 6 odgałęzienie 7 zawoacuter czerpalny 8pion zasilający instalacje wodociągową drugiej strefy 9 przewoacuted rozdzielczy w drugiej strefie

INSTALACJE DWUSTREFOWE

Rys Schemat wewnętrznej dwustrefowej instalacji wodociągowej (pierwsza strefa bezpośrednio zasilana z zewnętrznej sieci wodociągowej- układ instalacji z rozdziałem dolnym druga strefa zasilana przez zbiornik goacuterny otwarty-układ instalacji z rozdziałem goacuternym) 1przewoacuted rozdzielczy dolny( w pierwszej strefie) 2 zawoacuter przelotowy 3 pion wodociągowy ( w pierwszej strefie)4odgałęzienie 5 zawoacuter czerpalny 6 zawoacuter zwrotny 7 pompa z silnikiem

elektrycznym 8 pion zasilający zbiornik goacuterny otwarty( drugiej strefy) 9zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym 10przewoacuted rozdzielczy goacuterny( w drugiej strefie) 11 pion wodociągowy rozdziału goacuternego ( w drugiej strefie)

INSTALACJE DWUSTREFOWE

Rys Schemat wewnętrznej dwustrefowej instalacji wodociągowej (pierwsza strefa bezpośrednio zasilana z zewnętrznej sieci wodociągowej- układ instalacji z rozdziałem goacuternym druga strefa zasilana przez zestaw do podwyższania ciśnienia- układ z rozdziałem goacuternym)1przewoacuted rozdzielczy dolny( w pierwszej strefie) 2 zawoacuter zwrotny 3 zestaw do podwyższania ciśnienia 4zawoacuter przelotowy 5 pion wodociągowy (pierwszej strefy) 6 odgałęzienie 7 zawoacuter czerpalny 8 pion zasilający drugą strefę9przewoacuted rozdzielczy goacuterny 10zawoacuter przelotowy11 pion wodociągowy drugiej strefy 12zawoacuter odcinający(

oddziela układy zasilane- przepływ wody w pionie pierwszej strefy od drugiej strefy)

INSTALACJE WIELOSTREFOWE

Rys Schemat wielostrefowej i wewnętrznej instalacji wodociągowej 1 przewoacuted rozdzielczy dolny( pierwsza strefa zasilania) 2 pion wodociągowy (pierwsza strefa) 3 odgałęzienie 4 zawoacuter czerpalny 5 pion zasilający druga

strefę 6 przewoacuted rozdzielczy dolny (drugiej strefy) 7 pion zasilający trzecia strefę 8 przewoacuted rozdzielczy dolny( trzeciej strefy) 9 zespoacuteł podwyższania ciśnienia dla pierwszej strefy 10 zespoacuteł podwyższania ciśnienia dla drugiej strefy 11 zespoacuteł podwyższania ciśnienia dla trzeciej strefy

INSTALACJE WIELOSTREFOWE

Rys Schemat wielostrefowej wewnętrznej instalacji wodociągowej układ stref z rozdziałem goacuternym

1pompa z silnikiem elektrycznym zasilająca zbiornik goacuterny otwarty trzeciej strefy 2 pompa z silnikiem elektrycznym zasilająca zbiornik goacuterny otwarty drugiej strefy 3 pompa z silnikiem elektrycznym zasilająca zbiornik goacuterny otwarty pierwszej strefy 4 pion zasilający zbiornik goacuterny otwarty pierwszej strefy 5zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym ( pierwszej strefy) 6 przewoacuted rozdzielczy goacuterny ( pierwszej strefy) 7 pion wodociągowy (pierwsza

strefa) 8 odgałęzienie 9 zawoacuter czerpalny 10 pion zasilający zbiornik goacuterny otwarty (drugiej strefy) 11 zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym (druga strefa) 12przewoacuted rozdzielczy goacuterny (druga strefa) 13 pion zasilający zbiornik goacuterny otwarty(trzecia strefa) 14 zbiornik goacuterny

otwarty z zaworem pływakowym (trzecia strefa) 15 przewoacuted rozdzielczy goacuterny (trzecia strefa)

INSTALACJE WIELOSTREFOWE

Schemat wielostrefowej wewnętrznej instalacji wodociągowej Układ stref pierścieniowy z jednym przewodem zasilającym

1 przewoacuted zasilający zbiorniki goacuterne pierwszej drugiej i trzeciej strefy 2 zbiornik goacuterny otwarty pierwszej strefy 3 zawoacuter 4 instalacja pierścieniowa pierwszej strefy 5 zbiornik goacuterny otwarty drugiej strefy 6 zawoacuter 7 instalacja pierścieniowa drugiej strefy 8 zbiornik goacuterny otwarty trzeciej strefy 9 zawoacuter czerpalny 10 instalacja pierścieniowa trzeciej strefy 11 odgałęzienie 12 zawoacuter czerpalny13

pompa z silnikiem elektrycznym

GŁOacuteWNE ZASADY PROWADZENIA INSTALACJI WODOCIĄGOWYCH

roacutewnolegle i prostopadle do ścian i stropoacutew

z jak najmniejszą ilością załamań

po trasach najkroacutetszych

przy wewnętrznych ścianach budynku

przejścia rur przez przegrody należy wyposażyć w tuleje ochronne

Instalacje zimnej i ciepłej wody mogą być rozprowadzone w następujący sposoacuteb

natynkowo ndash czyli po wierzchu ścian i przegroacuted budowlanych

w bruzdach ściennych

w szlichcie podłogowej

w pionowych szachtach i kanałach ściennych

SPOSOBY PROWADZENIA INSTALACJI

Prowadzenie instalacji w piwnicach i pod stropami

Prowadzenie rur w korytkach gdzie wydłużenia są kompensowane poprzez wyboczanie się rur

Prowadzenie rur z odgałęzieniami na łupinach wsporczych

Prowadzenie pionoacutew w szachtach instalacyjnych

Prowadzenie oraz mocowanie pionoacutew

w szachtach instalacyjnych

Układ troacutejnikowy Układ rozdzielaczowy

UKŁAD TROacuteJNIKOWY

Prowadzenie rur instalacji wodociągowej w układzie troacutejnikowym

Sposoacuteb prowadzenia przewodoacutew w węźle

sanitarnym

UKŁAD TROacuteJNIKOWY

UKŁAD TROacuteJNIKOWY

UKŁAD ROZDZIELACZOWY

Prowadzenie rur instalacji wodociągowej w układzie rozdzielaczowym

UKŁAD ROZDZIELACZOWY

UKŁAD OBWODOWY

Podpora stała

Podpora przesuwna

Przykład prowadzenia pionu instalacyjnego bez kompensatoroacutew z uwzględnieniem wyboczenia (linią przerywaną oznaczono przykładowy przewidywany kształt pionu po osiągnięciu temperatury czynnika roboczego)

Oznaczenia PP - podpora przesuwnaPS - podpora stała

ELEMENTY INSTALACJI WODOCIĄGOWYCH

Elementy instalacji wodociągowych

Przyłącze wodociągowe

Zestaw wodomierza głoacutewnego

Filtr wody zawoacuter antyskażeniowy zawory odcinające (armatura)

Przewody rozdzielcze (rozprowadzające)

Przewody pionowe (piony wodociągowe)

Przewody w pomieszczeniach sanitarnych (połączenia od pionu do punktoacutew czerpalnych)

Punkty czerpalne (baterie czerpalne i zawory)

Przyłącza do budynku 1-linia zabudowy 2- linia rozgraniczająca 3-sieć wodociągowa 4-sieć kanalizacyjna 5-zestaw wodomierzowy 6-studzienka rewizyjna

Sposoacuteb przeprowadzenia przewodu przez ścianę zewnętrzną

Podział wodomierzy

W obudowie

zamkniętej Z wyjmowaną

wstawką

pomiarową

instalowane

poziomo

kolanowe

Podział wodomierzy

1 Wodomierz działający na zasadach mechanicznych przeznaczony do wody

a) zimnej o temperaturze od 0 degC do 30 degC

b) ciepłej o temperaturze od 30 degC do 90 degC

c) gorącej o temperaturze od 30 degC do 130 degC albo od 30 degC do 180 degC

2 Wodomierz działający na zasadach elektronicznych lub mechanicznych z urządzeniami elektronicznymi albo bez przeznaczony do wody zimnej o temperaturze od 0 degC do 30 degC

Wodomierze mieszkaniowe (JS) Wodomierz powinien być zamontowany w położeniu roboczym zgodnie z oznakowaniem umieszczonym na wodomierzu przez producenta H - oznacza pozycję pracy wodomierza w poziomie V - oznacza pozycję pracy wodomierza w pionie Litera znajdująca się na tarczy wodomierza A B C lub D - oznacza klasę obciążeń wodomierza

Wodomierz sprzężony roacutewnolegle 1-wodomierz głoacutewny śrubowy 2-wodomierz boczny skrzydełkowy 3-zawoacuter zmiennego obciążenia

1 Wodomierze działające na zasadach mechanicznych przeznaczone do wody charakteryzują następujące strumienie

1) maksymalny strumień objętości (Qmax)

2) nominalny strumień objętości (Qn)

3) pośredni strumień objętości (Qt)

4) minimalny strumień objętości (Qmin)

2 Stosunek QmaxQn powinien wynosić 2

3 Rozroacuteżnia się cztery klasy metrologiczne wodomierzy klasa A klasa B klasa C klasa D

4 Klasy metrologiczne wodomierzy w zależności od wartości stosunku QminQn i QtQn

Q (q)-strumień objętości - objętość wody przepływającej przez wodomierz w przyjętej jednostce czasu

Qmax (qmax) -maksymalny strumień objętości - największy strumień objętości przy ktoacuterym wodomierz może pracować w kroacutetkim czasie bez uszkodzenia i przekroczenia błędoacutew granicznych dopuszczalnych oraz wartości maksymalnej straty ciśnienia

Qn (qn) nominalny strumień objętości - strumień objętości roacutewny połowie maksymalnego strumienia objętości przy ktoacuterym wodomierz może pracować przy przepływie ciągłym lub przerywanym i jego wskazania mieszczą się w granicach błędoacutew granicznych dopuszczalnych

Qt (qt) pośredni strumień objętości - strumień objętości dzielący zakres obciążeń pomiarowych na przedział goacuterny i dolny przy ktoacuterym błąd graniczny dopuszczalny zmienia wartość

Qmin (qmin ) minimalny strumień objętości- strumień objętości powyżej ktoacuterego wskazania wodomierza nie powinny przekraczać błędoacutew granicznych dopuszczalnych

Zakres obciążeń pomiarowych wodomierza - zakres strumienia objętości wodomierza zawarty między maksymalnym strumieniem objętości a minimalnym strumieniem objętości

Krzywa błędoacutew wodomierza

Błędy graniczne dopuszczalne wodomierzy plusmn 2 - w przedziale goacuternym zakresu obciążeń (qt q qmax)

plusmn 5 - w przedziale goacuternym zakresu obciążeń (qmin q qt)

Lokalizacja wodomierza

Doboacuter wodomierza

Aby dobrać wodomierz należy

ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe

ustalić umowny przepływ obliczeniowy dla wodomierza qw m3h

qw = 2 q

Doboacuter wodomierza

Doboacuter wodomierza

dla dobranego wodomierza ustalić w oparciu o dane producenta wodomierzy stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez wodomierz

Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem

PN-EN 1717 - Ochrona przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody w instalacjach wodociągowych i ogoacutelne wymagania dotyczące urządzeń zapobiegających zanieczyszczaniu przez przepływ zwrotny

Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem

Podział płynoacutew ktoacutere mają lub mogą mieć kontakt z wodą do picia

Kategoria 1

Woda wypływająca bezpośrednio z sieci wodociągowej przeznaczona do użytkowania przez człowieka do celoacutew konsumpcyjnych

Kategoria 2

Płyn nie stanowiący bakteriologicznego lub toksycznego zagrożenia dla człowieka

Kategoria 3

Płyn stanowiący pewne zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność co najmniej jednej substancji toksycznej lub bardzo toksycznej o LD50gt200 mgkg wagi ciała

Kategoria 4

Płyn stanowiący pewne zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność co najmniej jednej substancji toksycznej lub bardzo toksycznej o LD50200 mgkg wagi ciała lub też co najmniej jednej substancji radioaktywnej mutagennej lub rakotwoacuterczej

Kategoria 5

Płyn stanowiący zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność substancji mikrobiologicznych bądź wirusowych

Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem

Przepływ zwrotny wywołany spadkiem ciśnienia w sieci wodociągowej

Potencjalne źroacutedła zanieczyszczenia wody wodociągowej

XY

1- sieć wodociągowa

2- urządzenie zabezpieczające

X-rodzina zabezpieczenia

Y-typ zabezpieczenia

Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody

Aby dobrać zabezpieczenie należy

określić kategorię płynu

określić rodzaj zabezpieczenia wg normy

ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe

dobrać zawoacuter zwracając uwagę na średnicę wodomierza

Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody

dla dobranego zaworu ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez zawoacuter

Filtr

Doboacuter filtra

Aby dobrać filtr należy

ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe

dobrać filtr zwracając uwagę na średnicę wodomierza i zaworu antyskażeniowego

Doboacuter filtra

dla dobranego filtra ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez filtr

INSTALACJE KANALIZACYJNE

Rodzaje instalacji kanalizacyjnych

1 Kanalizacja sanitarna (bytowo ndash gospodarcza)

2 Kanalizacja deszczowa

3 Kanalizacja technologiczna

ścieki przed wprowadzeniem do kanalizacji

sanitarnej wymagają wstępnego oczyszczenia w

specjalnych urządzeniach

Odprowadzenie ściekoacutew z nieruchomości może być

realizowane na dwa sposoby

systemem ogoacutelnospławnym (zbiorczym)

lub systemem rozdzielczym

Kanalizacja ogoacutelnospławna odprowadza zaroacutewno ścieki

sanitarne (bytowe) jak i deszczowe

W kanalizacji rozdzielczej ścieki sanitarne i deszczowe

odprowadzane są rozdzielnie

Schemat kanalizacji ogoacutelnospławnej

KS1 KS2

Kanał ogoacutelnospławny

RD1 RD2

linia regulacyjna

ST1

ST2

Schemat kanalizacji rozdzielczej

KS1 KS2

Kanał sanitarny

Kanał deszczowy

RD1 RD2

linia regulacyjnaST1

ST2

SD1

SD2

Podział instalacji kanalizacyjnej

Instalację kanalizacyjną można podzielić na

zewnętrzną (na terenie nieruchomości lecz poza budynkiem)

wewnętrzną (w budynku)

Podział ten wydaje się oczywisty ale jest istotny przy doborze materiału instalacyjnego - nie każdy materiał sprawdzający się wewnątrz nadaje się do stworzenia instalacji zewnętrznej

Granicą między instalacją wewnętrzną a zewnętrzną jest tzw czyszczak głoacutewny (rewizja głoacutewna)

Przewody domowej

instalacji kanalizacyjnej

Przykanalik (przyłącze kanalizacyjne) ndash jest to odcinek ktoacutery łączy kanalizację na terenie nieruchomości z siecią kanalizacyjną

Najczęściej przykanalik włączany jest do studzienki (rewizyjnej lub włazowej) ktoacutera stanowi uzbrojenie sieci Możliwe jest też przyłączenie przez wpust boczny lub złącze siodłowe

Przewody domowej

instalacji kanalizacyjnej

Przykanaliki oznaczane są znakami informacyjnymi Na znaku podana jest średnica (w mm) spadek przyłącza (w promilach) oraz jego długość (w m) Granicą między siecią a instalacją jest położona w pobliżu granicy nieruchomości pierwsza studzienka licząc od strony budynku

Sieć i przykanalik

w przypadku istnienia studzienki rewizyjnej

przykanalikstudzienka rewizyjna

linia

reg

ulac

yjnastudzienka kanalizacyjna

sieć kanalizacyjna

budy

nek

instalacja

zewnętrzna

Sieć i przykanalik

w przypadku braku studzienki rewizyjnej (wg nowych przepisoacutew w przypadku braku studzienki rewizyjnej

przykanalik to odcinek biegnący od granicy budynku do granicy

nieruchomości)

linia

reg

ulac

yjnastudzienka kanalizacyjna

sieć kanalizacyjna

budy

nek

przykanalik

sieć kanalizacyjna

Instalacja kanalizacyjna składa się z 1 poziomoacutew (przewodoacutew odpływowych) ndash są to przewody

prowadzone z odpowiednim spadkiem ktoacutere odprowadzają

ścieki z pionoacutew wpustoacutew podłogowych itp do przykanalika

lub sieci zewnętrznej

2 pionoacutew (przewodoacutew spustowych) ndash są to przewody prowadzone

przez jedną lub kilka kondygnacji odprowadzające ścieki

z podejść kanalizacyjnych wpustoacutew dachowych lub rynien

do przewodoacutew odpływowych

3 podejść kanalizacyjnych ndash przewody odprowadzające ścieki

z przyboroacutew i urządzeń sanitarnych do pionoacutew lub poziomoacutew

kanalizacyjnych

podejścia pojedyncze

podejścia zbiorowe

Kanalizacja sanitarna grawitacyjna

Odprowadza wodę zanieczyszczoną (ścieki) w wyniku jej wykorzystania odpływającą z ustępoacutew spłukiwanych natryskoacutew wanien bidetoacutew zlewoacutew umywalek wpustoacutew podłogowych i innych urządzeń występujących w gospodarstwie domowym

Projektowanie kanalizacji sanitarnej odbywa się w oparciu o normę

PN ndash EN 12056 ndash 2 grudzień 2002

Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew

Część 2 Kanalizacja sanitarna projektowanie układu i obliczenia

oraz w przypadku braku informacji o normę

PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania

w projektowaniu

Podejścia kanalizacyjne ndash łączą

odpływ z pionem kanalizacyjnym

Podejścia

niewentylowane - należy montować ze spadkiem wynoszącym od 2 do 15

wentylowane ndash można zastosować tu mniejsze spadki zgodnie z przywołaną normą ale wymagają dodatkowego przewodu wentylującego

Najczęściej projektuje się podejścia niewentylowane Ich długość w typowym rozwiązaniu stosowanym w Polsce nie powinna przekraczać 30 m a w przypadku miski ustępowej 10 m po długości przewodu

W przypadku dłuższych podejść albo zwiększa się średnicę albo projektuje się podejścia wentylowane za pomocą np zaworoacutew napowietrzających

Nowa norma wprowadza cztery typy systemoacutew kanalizacyjnych jakie można spotkać w poszczegoacutelnych krajach Unii Europejskiej

W Polsce stosuje się tradycyjnie system I

System Nazwa Cechy

I

System pojedynczego pionu

z podejściami częściowo

wypełnionymi

bull jeden pion kanalizacyjny

bull wypełnienie przewodoacutew 50

II

System pojedynczego pionu

z podejściami o mniejszej

średnicy

bull jeden pion kanalizacyjny

bull wypełnienie przewodoacutew 70

III

System pojedynczego pionu

z podejściami całkowicie

wypełnionymi

bull jeden pion kanalizacyjny

bull wypełnienie przewodoacutew 100

bull każde urządzenie podłączone

oddzielnie do pionu

IV System oddzielnych pionoacutew

kanalizacyjnych

bull dwa piony ndash jeden odprowadzający

ścieki czarne z ustępoacutew spłukiwanych

i pisuaroacutew i drugi odprowadzający

pozostałe ścieki

bull wypełnienie przewodoacutew jak dla

systemoacutew I II lub III

Średnice nominalne podejść pojedynczych dobiera się w zależności od typu przyłączonego przyboru sanitarnego lub urządzenia w typowych

rozwiązaniach w Polsce wg tabeli Urządzenie DN [mm]

Umywalka bidet 40

Zlewozmywak

zmywarka pralka

wanna natrysk 50

Miska ustępowa 100

Minimalna średnica podejścia pojedynczego zdeterminowana jest przez jego długość wysokość spadania i ilość zmian kierunku zgodnie z tabelą

DN Lmax

[m] H [m]

trzy zmiany

kierunku

40

50 30 lt10

70 50 lt10

100 50 lt30

H

L

Jeśli powyższe wymiary są przekroczone lub istnieje konieczność zastosowania więcej niż trzech zmian kierunku prowadzenia przewodoacutew należy wybrać kolejną większą średnicę nominalną

Średnice nominalne podjeść zbiorowych

Zależą od natężenia przepływu ściekoacutew w projektowanym

podejściu i od zastosowanego systemu Wybierając system

należy kierować się dostępnymi na rynku przyborami trudno

bowiem wyobrazić sobie podłączanie przyboru sanitarnego

z odpływem np 40mm do przewodu o średnicy mniejszej

Utrudniałoby to swobodny odpływ ściekoacutew z tego przyboru

Natężenie przepływu ściekoacutew sanitarnych Qww

wyznacza się dla danego odcinka instalacji zgodnie

z zależnością

]sl[DUKQww

gdzie K ndash wspoacutełczynnik częstości

DU ndash odpływ jednostkowy [ls] z urządzenia

UWAGA Qww DUmax jeśli nie to Qww = DUmax

Odpływy jednostkowe DU

Odpływy jednostkowe DU -cd

Typowe wspoacutełczynniki częstości K

Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia

z przewodami odpływowymi Piony kanalizacyjne należy prowadzić bez zmiany średnicy i kierunku na całej długości w szachtach sanitarnych

U podstawy każdego pionu przed przejściem w przewoacuted odpływowy należy zamontować otwoacuter rewizyjny (czyszczak) umożliwiający dostęp do wnętrza przodu

W przypadku kanalizacji sanitarnej każdy pion musi być wentylowany w celu wyroacutewnania ciśnienia w instalacji

Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia

z przewodami odpływowymi Wentylację pionu zapewnia

przewoacuted wentylacyjny zakończony rurą wywiewną wyprowadzoną ponad połać dachu

zawoacuter napowietrzający ndash rozwiązanie dozwolone do stosowania w przypadku braku możliwości wyprowadzenia pionu ponad dach można takie rozwiązanie stosować przy spełnieniu następujących warunkoacutew

piony mają wysokość 4 do 5 kondygnacji

ostatni pion licząc od najdalszego w stosunku do kanału oraz co piąty w budynku jest zakończony rurą wywiewną

Elementy pionu kanalizacyjnego

troacutejniki doprowadzające ścieki z podejść kanalizacyjnych

czyszczak prze zmianą kierunku prowadzenia ściekoacutew ndash około 05 nad posadzką przed przejściem w przewoacuted odpływowy

rura prosta o niezmiennej średnicy na całej długości

zawoacuter napowietrzający lub rura wywiewna

W systemie kanalizacji sanitarnej wyroacuteżnić można

piony z wentylacją głoacutewną ndash zakończone rurą wywiewną lub zaworem napowietrzającym

piony z wentylacją obejściową ndash piony z dodatkowym przewodem wentylacyjnym prowadzonym obok pionu spustowego i połączonym z rurą wywiewną

Średnica pionu zależy od wybranego systemu wentylacji i obliczonego natężenia przepływu ściekoacutew dla całego pionu

Należy pamiętać o tym że minimalna średnica pionu nie może być mniejsza od średnicy największego podejścia

W typowych rozwiązaniach w Polsce minimalna średnica pionu wynosi 70mm a dla pionoacutew prowadzących ścieki z misek ustępowych 100mm

Oczywiście w tabelach należy sprawdzić czy średnicy nie należy zwiększyć ze względu na obliczoną wartość Qww

Piony z wentylacją głoacutewną

Piony z wentylacją obejściową

Przewody odpływowe

(poziomy kanalizacyjne)

Wśroacuted przewodoacutew odpływowych wyroacuteżniamy przewoacuted głoacutewny oraz przewody drugorzędne Każdy przewoacuted drugorzędny powinien być oddzielnie podłączony do głoacutewnego pod kątem 45deg

Wszystkie przewody prowadzone są najkroacutetszą drogą przeważnie wzdłuż przegrody budowlanej oraz koniecznie z zachowaniem odpowiedniego spadku

Przewody odpływowe

(poziomy kanalizacyjne)

Spadek powinien być jednakowy na całej długości co zapewnia samooczyszczanie się przewodu

Przyjęte jest że rury układa się kielichem w kierunku przeciwnym do spływu ściekoacutew

Rewizje kanalizacyjne powinno się montować

co 15 m na rurach średnicy od 100 do 150 mm

przed każdym uskokiem poziomu

Rury prowadzone przez murowane ścianki muszą być ułożone prostopadle do przegrody

Na przewody z tworzyw sztucznych powinno się w miejscach przejść dodatkowo nałożyć tuleje ochronne Umożliwią one rurom pewien ruch zabezpieczając instalację przed uszkodzeniami mechanicznymi

Przestrzeń pomiędzy tuleją a rurą powinno się zabezpieczyć izolacją

Jeśli przewody kanalizacyjne z tworzyw sztucznych układane są w sąsiedztwie przewodoacutew wydzielających ciepło powinny być osłonięte otulinami izolacyjnymi w celu zabezpieczenia przed przegrzewaniem

Przewody poziome i przykanaliki powinny być ułożone poniżej strefy przemarzania gruntu czyli na głębokości 80-140 cm zależnie od regionu kraju

Jeśli przewody prowadzone są w pomieszczeniach w ktoacuterych temperatura może spadać poniżej 0degC muszą być odpowiednio zabezpieczone przed przemarzaniem

Dla przewodoacutew prowadzonych na zewnątrz budynku należy pamiętać że warstwa gruntu pokrywającego rury kanalizacyjne powinna być o 10-20 cm większa od głębokości przemarzania gruntu jeśli przewody układa się wyżej to powinny być zaizolowane termicznie

Rury kanalizacyjne układane na zewnątrz budynku powinny być oddalone

od innych przewodoacutew co najmniej

15 m od przewodoacutew gazowych i wodociągowych

08 m od kabli energetycznych

05 m od kabli telekomunikacyjnych

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qww z uwzględnieniem następujących zasad

1 dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 05

2 dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 07

3 minimalna prędkość przepływu ściekoacutew wynosi 07 ms stąd

wynika prowadzenie przewodoacutew z odpowiednim do średnicy

spadkiem w kierunku sieci zewnętrznej

4 minimalna średnica przewodu zewnętrznego wynosi 010m

a przykanalika 015m

Dobierając średnice przewodoacutew odpływowych należy stosować

tabelę z wartościami natężenia przepływu Q0 i prędkości

przepływu v0 dla przewodoacutew o przekroju kołowym przy

pełnym wypełnieniu i wykres Manninga

=QQ0

=vv0

hd

Q

v

(hd)

1

23

4

Przykład obliczeniowy Obliczeniowe natężenie sciekoacutew sanitarnych wynosi Qww= 50 ls Na podstawie tabeli 1 QwwQ0 = 50 2014 = 025 Z wykresu odczytujemy

V = 085V0 = 085114 = 097 ms przy napełnieniu hd = 037

Zakresy dopuszczalnych spadkoacutew przewodoacutew odpływowych

DN 0100 m ndash i = 20 - 100

DN 0150 m ndash i = 15 - 150

Urządzenia dodatkowe w kanalizacji sanitarnej

W przypadku odprowadzania ściekoacutew bytowo gospodarczych do zewnętrznej sieci typu ogoacutelnospławnego w pomieszczeniach położonych na najniższych kondygnacjach w budynku może dojść do zalania spowodowanego wstecznym przepływem ściekoacutew w wyniku intensywnych opadoacutew deszczu Dlatego też w tego typu instalacjach na przewodach kanalizacyjnych odprowadzających ścieki z pomieszczeń na najniższej kondygnacji stosować należy zasuwy burzowe ktoacutere chronią instalację przed przepływem zwrotnym

Materiały w kanalizacji sanitarnej

Instalacja kanalizacyjna może być wykonana z roacuteżnych materiałoacutew ale

zawsze rury i połączenia powinny być szczelne i odporne na korozję

Obecnie najpopularniejszym materiałem używanym do budowy instalacji

wewnętrznej jest tworzywo sztuczne Rury kanalizacyjne produkuje się z

polipropylenu (PP)

roacuteżnych odmian polichlorku winylu (PVC)

Polietylenu wysokiej gęstości (PE-HD)

żywicy poliestrowej wzmacnianej włoacuteknem szklanym (GRE)

Innymi materiałami stosowanymi w kanalizacji sanitarnej są

żeliwo

kamionka

beton

Kanalizacja deszczowa

Odprowadza wody opadowe z dachoacutew i terenoacutew przyległych do nieruchomości (podjazdy tarasy parkingi itp)

Projektowanie kanalizacji deszczowej odbywa się w oparciu o normę

PN ndash EN 12056 ndash 3 grudzień 2002

Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew

Część 3 Przewody deszczowe Projektowanie układu i obliczenia

oraz w przypadku braku informacji o normę

PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania w projektowaniu

Odprowadzanie wody z dachu stromego

W przypadku dachoacutew budynkoacutew niskich (do 5 kondygnacji) ktoacutere mają odpowiednie nachylenie (przyjmuje się że powyżej 8) najczęstszym sposobem odprowadzania wody deszczowej jest zastosowanie systemu rynnowego

Zadaniem deszczowej instalacji kanalizacyjnej jest zebranie wody z dachu i odprowadzenie jej do sieci kanalizacji deszczowej lub do gruntu System rynnowy polega na naturalnym (grawitacyjnym) spływie woacuted po połaci dachowej skąd jest przejmowana przez system rur System ten roacutewnież pracuje grawitacyjnie Umowną granicą instalacji deszczowej jest wylewka z ktoacuterej woda może być skierowana do sieci kanalizacji deszczowej (ogoacutelnospławnej) lub na grunt

Podstawowe elementy

instalacji kanalizacji deszczowej

Rynny - przewody o przekroju otwartym (okrągłym prostokątnym eliptycznym trapezowym okapowym) biegnące wzdłuż krawędzi dachu Zadaniem rynien jest zebranie wody opadowej Rynny prowadzone są z lekkim spadkiem w kierunku narożnikoacutew budynku dzięki czemu woda nie wylewa się za krawędzie tylko płynie w kierunku rur spustowych

Instalacja kanalizacji deszczowej składa się z następujących elementoacutew

Rury spustowe ndash pionowe odcinki przewodoacutew o przekroju zamkniętym (najczęściej okrągłym lub prostokątnym) Zadaniem rur spustowych jest zebranie wody płynącej rynnami i odprowadzenie ich poza budynek

Odpływy ndash elementy za pomocą ktoacuterych rynny przechodzą w rury spustowe Odpływ jest odcinkiem rynny w ktoacuterym wykonany jest obrobiony otwoacuter odpowiedniego kształtu pozwalający na włączenie rury spustowej Można wyroacuteżnić odpływy przelotowe oraz odpływy końcowe ( na narożnikach pomieszczeń) Pozwalają na mocowanie rur spustowych

Narożniki do rynien ndash umożliwiają połączenie rynien w narożnikach budynku Właściwy montaż narożnikoacutew jest bardzo ważny dla właściwej pracy rynien (ruchoacutew pod wpływem temperatury) Wylewki ndash kształtki ktoacuterymi kończy się rura spustowa Wylewka może być włą- czona do kanalizacji deszczowej bądź znajdować się nad gruntem

Łączniki do rynien - złączki zwykłe uszczelkowe i korekcyjne Ponieważ montaż rynien wymaga pozostawiania tzw dylatacji (odstępoacutew) złączki korekcyjne lub uszczelkowe umożliwiają wykonanie takich połączenia z dylatacją

Łączniki do rur spustowych - kolana troacutejniki redukcje mufy mufy redukcyjne Mufy służą do włączania rur spustowych do odpływoacutew zadaniem muf redukcyjnych jest połączenie rury spustowej i odpływu o roacuteżnych średnicach Kolana pozwalają na zmianę kierunku rury spustowej Troacutejniki umożliwiają włączanie do rur spustowych wyposażenia dodatkowego

Haki i obejmy - zadaniem tych elementoacutew jest mocowanie rynien i rur spustowych do dachoacutew i ścian

Elementy wykończeniowe i dodatkowe -

zadaniem tych elementoacutew jest wykończenie

systemu lub uzupełnienie jego pracy

Przykładami mogą tu być

dekiel służący do zakończenia rynny

filtr siatkowy montowany na rurze

spustowej zatrzymujący

zanieczyszczenia

czyszczak (rewizja) umożliwiający

przegląd i czyszczenie rury spustowej

(na zdjęciu)

odprowadzenie do kanalizacji deszczowej

Jednym ze sposoboacutew odprowadzenia wody jest podłączenie systemu rynnowego do kanalizacji deszczowej

Woacutewczas na dolnym odcinku rury spustowej mniej więcej 03-08 m ponad terenem należy zamontować rewizję (czyszczak) Rewizja ma wewnątrz kratkę na ktoacuterej zbierają się liście i inne zanieczyszczenia spływające z rynny

Rura spustowa z rewizją przyłączona jest do przewodoacutew odpływowych a te łączą się z kanalizacją Średnica przewodoacutew musi być co najmniej roacutewna średnicy rur spustowych i najczęściej wynosi 100-150 mm Głębokość na jakiej powinno się układać rury zależy od strefy przemarzania i wynosi 1-14 m System taki nie ma blokady przedostawania się zapachoacutew dlatego lepiej nie podłączać go do kanalizacji ogoacutelnospławnej

Innym sposobem odprowadzenia wody bezpośrednio do kanalizacji jest podłączenie rury spustowej do osadnika rynnowego Wyposażony jest on w klapkę ktoacutera stanowi blokadę zapachową i wyciągany kosz w ktoacuterym gromadzą się większe zanieczyszczenia takie jak liście

Gdy brak sieci kanalizacji deszczowej lub ogoacutelnospławnej woda deszczowa powinna być bezpiecznie rozprowadzona po terenie posesji ale tak żeby nie spływała na sąsiednie działki

Odprowadzanie wody z dachu

płaskiego

W przypadku dachoacutew budynkoacutew wysokich (powyżej 5 kondygnacji) oraz dachoacutew o małym nachyleniu (przyjmuje się że poniżej 8) najczęstszym sposobem odprowa-dzania wody deszczowej jest system odwadniania oparty na wpustach dachowych

Wpusty dachowe pełnią rolę dachowych odwodnień punkto-wych tzn zbierają wodę z pewnej powierzchni w jednym punkcie

Odprowadzanie wody z dachu

płaskiego Woda jest odprowadzana do rury spustowej biegnącej wewnątrz budynku a stamtąd do kanalizacji deszczowej lub poza budynek do gruntu Aby odwodnienie dachu płaskiego pracowało prawidłowo wpust powinien znaleźć się w najniższym punkcie dachu a spadek w jego kierunku powinien wynosić co najmniej 3 Oproacutecz zasadniczego wpustu powinien być wpust awaryjny ktoacutery przejmie wodę w przypadku zatkania wpustu głoacutewnego Na dachu powinna być co najmniej jedna para wpustoacutew Zasady projektowania moacutewią że wpusty należy rozmieszczać co 25 m

Obliczanie kanalizacji deszczowej

Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qr (qd) [ls]

rAC

10000

IAQr

gdzie ψ lub C ndash wspoacutełczynnik spływu przyjmowany wg nowej normy jako 10 (w starej zależny od nachylenia dachu i rodzaju powierzchni odwadnianej)

A ndash efektywna powierzchnia dachu lub powierzchnia odwadniana [m2]

I ndash w starej normie miarodajne natężenie deszczu [l(sha)] przyjmowane I 300 l(sha)

r ndash natężenie opadoacutew atmosferycznych [l(sm2)] przyjmowane albo na podstawie danych statystycznych albo wg tabeli 1 w nowej normie po przemnożeniu przez wspoacutełczynnik ryzyka podany w tabeli 2

Wymiarowanie rynien i rur spustowych

1 Przewody spustowe ndash średnicę należy dobrać tak aby obliczona wartość odpływu ściekoacutew Qr nie przekraczała wartości Qrmax (qdmax) a powierzchnia odwadniana A powierzchni Amax zestawionych w tabeli w normie PN ndash 92B ndash 01707

2 Wg starej normy rynny powinny mieć średnice minimum 150 mm (dotyczy to budynkoacutew wielorodzinnych)

Efektywna

powierzchnia dachu

odwadniana przez

rynnę A [m2]

Szerokość rynny [mm] Średnica rury

spustowej [mm]

poniżej 20 70 50

20 ndash 57 100 (lub 125) 70

57 ndash 97 125 100

97 - 170 150 100

170 - 243 180 125

Dla budynkoacutew jednorodzinnych średnice rynien i przewodoacutew spustowych można określić w oparciu o efektywną powierzchnię dachu wg tabeli

Średnice poziomoacutew i przykanalikoacutew

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qr z uwzględnieniem następujących zasad

a) dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 07

b) dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 09

c) i d) jak dla kanalizacji sanitarnej

Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej

Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qt (qog) [ls]

Qww ndash natężenie odpływu ściekoacutew sanitarnych

Qr ndash natężenie odpływu ściekoacutew deszczowych

Kanalizacja ogoacutelnospławna to ten fragment ktoacutery odprowadza i ścieki sanitarne i deszczowe do zewnętrznej sieci ogoacutelnospławnej

rwwt QQQ

Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się z uwzględnieniem następujących zasad

a) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt spełnione powinny być warunki

a) i b) jak dla ściekoacutew deszczowych

b) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt obliczeniowa prędkość przepływu

ściekoacutew nie może przekraczać wartości dopuszczalnej ktoacutera wynosi

80 ms ndash dla rur żeliwnych i innych metalowych

40 ms ndash dla rur kamionkowych betonowych i z tworzyw sztucznych

c) dla odpływu tylko ściekoacutew sanitarnych Qww prędkość przepływu

ściekoacutew nie może być mniejsza od vmin = 07 ms

bullRynny z PVC-U

bullRynny z blachy aluminiowej

bullRynny miedziane

bullRynny z blachy stalowej

bullRynny cynkowo-tytanowe

Przekroje rynien a b c) poacutełokragłe d) trapezowy e f) trapezoidalny g) prostokatny h) poacutełokragły leacy

Rodzaje rynien a) okapowa b) koszowa c) gzymsowa d) leacy

8

Dobowe zapotrzebowanie na wodę Gd

Gd = gj ∙ U [dm3d]

gj ndash jednostkowe dobowe zapotrzebowanie na wodę [dm3d∙U]

U ndash liczba użytkownikoacutew

Przepływy obliczeniowe

9

Średnie godzinowe zapotrzebowanie na wodę Gh śr

[dm3h]

τ ndash czas użytkowania instalacji w ciągu doby [h]

Przepływy obliczeniowe

τ

G=G d

śrh

10

Maksymalne godzinowe zapotrzebowanie na wodę Gh max

Gh max = Gh śr ∙ Nh [dm3h]

Nh ndash wspoacutełczynnik nieroacutewnomierności godzinowego poboru wody przyjmuje roacuteżne wartości dla zimnej wody ciepłej i ogoacutelnej

Przepływy obliczeniowe

11

Godzinowy wspoacutełczynnik nieroacutewnomierności rozbioru wody

charakteryzuje wielkość zmian zachodzących w poborze

ciepłej wody użytkowej w danym obiekcie

Wartość wspoacutełczynnika Nh zależy od przeznaczenia

i wielkości obiektu dla ktoacuterego obliczana jest instalacja

Dla budynkoacutew mieszkalnych zależy on bezpośrednio od

liczby mieszkańcoacutew Dla innych obiektoacutew wielkość rozbioru

zaroacutewno średniego jak i maksymalnego należy opracować

na podstawie analizy sposobu korzystania z instalacji

Przepływy obliczeniowe

12

Godzinowy wspoacutełczynnik nieroacutewnomierności rozbioru wody

13

Przepływy obliczeniowe

Maksymalne chwilowe zapotrzebowanie na wodę qs to obliczeniowe zapotrzebowanie wody w obiekcie na ktoacutere wymiaruje się instalację wg wzoroacutew zawartych w PN-92B-01706 w zależności od rodzaju budynku i wartości sumy normatywnych wypływoacutew z punktoacutew czerpalnych

14

15

16

Poroacutewnanie przepływoacutew normatywnych

i obliczeniowych

SPOSOBY PROWADZENIA PRZEWODOacuteW WODOCIĄGOWYCH

W BUDYNKACH

UKŁADY INSTALACJI WODOCIĄGOWYCH MOŻNA PODZIELIĆ

W zależności od sposobu

rozprowadzania wody

W zależności od ciśnienia

gwarantowanego

W zależności od wysokości podnoszenia

wody

Biorąc pod uwagę sposoacuteb rozprowadzania wody w instalacjach wewnętrznych wyroacuteżniamy

układ z rozdziałem dolnym

układ z rozdziałem goacuternym

układ pierścieniowy

UKŁAD Z ROZDZIAŁEM DOLNYM

Schemat instalacjo wodociągowej z rozdziałem dolnym

1- przewoacuted rozdzielczy dolny 2- pion wodociągowy 3 ndashodgałęzienie 4- zawoacuter czerpalny 5- zawoacuter przelotowy

UKŁAD Z ROZDZIAŁEM GOacuteRNYM

Schemat instalacji wodociągowej z rozdziałem goacuternym

1- pion zasilający zbiornik goacuterny 2- zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym 3 ndashzawoacuter zwrotny prosty 4- przewoacuted rozdzielczy goacuterny 5- zawoacuter przelotowy 6-pion wodociągowy 7-odgałęzienie 8- zawoacuter czerpalny

UKŁAD PIERŚCIENIOWY

Schemat instalacji wodociągowej pierścieniowej

1- pion zasilający zbiornik goacuterny 2- zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym 3 ndashzawoacuter zwrotny prosty 4- przewody rozdzielcze goacuterne 5- zawoacuter przelotowy 6-pion wodociągowy 7-odgałęzienie 8- zawoacuter czerpalny 9- przewoacuted rozdzielczy dolny

Rozpatrując układy wewnętrznych instalacji wodociągowych w aspekcie wysokości podnoszenia wody i dopuszczalnej wysokości ciśnienia w instalacjach wodociągowych możemy dokonać podziału na

instalacje jednostrefowe

instalacje wielostrefowe

INSTALACJE JEDNOSTREFOWE

Schemat zasilania jednostrefowego w układach chwilowego spadku ciśnienia poniżej wymaganego w sieci ulicznej

1 przewoacuted rozdzielczy (dolny) 2 pion zasilający zbiornik goacuterny 3 zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym 4 zawoacuter zwrotny prosty

5 pion wodociągowy 6 odgałęzienie 7 zawoacuter przelotowy

INSTALACJE JEDNOSTREFOWE

Rys Schemat zasilania jednostrefowego w układach chwilowego spadku ciśnienia poniżej wymaganego w sieci ulicznej

1 przewoacuted rozdzielczy (dolny) 2pion wodociągowy 3 odgałęzienie 4 zawoacuter czerpalny 5 zawoacuter zwrotny 6 zestaw do podwyższania ciśnienia

INSTALACJE DWUSTREFOWE

Rys Schemat wewnętrznej dwustrefowej instalacji wodociągowej (pierwsza strefa zasilana bezpośrednio z zewnętrznej sieci wodociągowej- układ instalacji z rozdziałem dolnym druga strefa zasilana przy pomocy zestawu podwyższającego ciśnienie- układ instalacji z rozdziałem dolnym)

1 przewoacuted rozdzielczy dolny( w pierwszej strefie) 2 zawoacuter zwrotny 3 zestaw podwyższający ciśnienie 4 zawoacuter przelotowy 5 pion wodociągowy ( pierwsza strefa) 6 odgałęzienie 7 zawoacuter czerpalny 8pion zasilający instalacje wodociągową drugiej strefy 9 przewoacuted rozdzielczy w drugiej strefie

INSTALACJE DWUSTREFOWE

Rys Schemat wewnętrznej dwustrefowej instalacji wodociągowej (pierwsza strefa bezpośrednio zasilana z zewnętrznej sieci wodociągowej- układ instalacji z rozdziałem dolnym druga strefa zasilana przez zbiornik goacuterny otwarty-układ instalacji z rozdziałem goacuternym) 1przewoacuted rozdzielczy dolny( w pierwszej strefie) 2 zawoacuter przelotowy 3 pion wodociągowy ( w pierwszej strefie)4odgałęzienie 5 zawoacuter czerpalny 6 zawoacuter zwrotny 7 pompa z silnikiem

elektrycznym 8 pion zasilający zbiornik goacuterny otwarty( drugiej strefy) 9zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym 10przewoacuted rozdzielczy goacuterny( w drugiej strefie) 11 pion wodociągowy rozdziału goacuternego ( w drugiej strefie)

INSTALACJE DWUSTREFOWE

Rys Schemat wewnętrznej dwustrefowej instalacji wodociągowej (pierwsza strefa bezpośrednio zasilana z zewnętrznej sieci wodociągowej- układ instalacji z rozdziałem goacuternym druga strefa zasilana przez zestaw do podwyższania ciśnienia- układ z rozdziałem goacuternym)1przewoacuted rozdzielczy dolny( w pierwszej strefie) 2 zawoacuter zwrotny 3 zestaw do podwyższania ciśnienia 4zawoacuter przelotowy 5 pion wodociągowy (pierwszej strefy) 6 odgałęzienie 7 zawoacuter czerpalny 8 pion zasilający drugą strefę9przewoacuted rozdzielczy goacuterny 10zawoacuter przelotowy11 pion wodociągowy drugiej strefy 12zawoacuter odcinający(

oddziela układy zasilane- przepływ wody w pionie pierwszej strefy od drugiej strefy)

INSTALACJE WIELOSTREFOWE

Rys Schemat wielostrefowej i wewnętrznej instalacji wodociągowej 1 przewoacuted rozdzielczy dolny( pierwsza strefa zasilania) 2 pion wodociągowy (pierwsza strefa) 3 odgałęzienie 4 zawoacuter czerpalny 5 pion zasilający druga

strefę 6 przewoacuted rozdzielczy dolny (drugiej strefy) 7 pion zasilający trzecia strefę 8 przewoacuted rozdzielczy dolny( trzeciej strefy) 9 zespoacuteł podwyższania ciśnienia dla pierwszej strefy 10 zespoacuteł podwyższania ciśnienia dla drugiej strefy 11 zespoacuteł podwyższania ciśnienia dla trzeciej strefy

INSTALACJE WIELOSTREFOWE

Rys Schemat wielostrefowej wewnętrznej instalacji wodociągowej układ stref z rozdziałem goacuternym

1pompa z silnikiem elektrycznym zasilająca zbiornik goacuterny otwarty trzeciej strefy 2 pompa z silnikiem elektrycznym zasilająca zbiornik goacuterny otwarty drugiej strefy 3 pompa z silnikiem elektrycznym zasilająca zbiornik goacuterny otwarty pierwszej strefy 4 pion zasilający zbiornik goacuterny otwarty pierwszej strefy 5zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym ( pierwszej strefy) 6 przewoacuted rozdzielczy goacuterny ( pierwszej strefy) 7 pion wodociągowy (pierwsza

strefa) 8 odgałęzienie 9 zawoacuter czerpalny 10 pion zasilający zbiornik goacuterny otwarty (drugiej strefy) 11 zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym (druga strefa) 12przewoacuted rozdzielczy goacuterny (druga strefa) 13 pion zasilający zbiornik goacuterny otwarty(trzecia strefa) 14 zbiornik goacuterny

otwarty z zaworem pływakowym (trzecia strefa) 15 przewoacuted rozdzielczy goacuterny (trzecia strefa)

INSTALACJE WIELOSTREFOWE

Schemat wielostrefowej wewnętrznej instalacji wodociągowej Układ stref pierścieniowy z jednym przewodem zasilającym

1 przewoacuted zasilający zbiorniki goacuterne pierwszej drugiej i trzeciej strefy 2 zbiornik goacuterny otwarty pierwszej strefy 3 zawoacuter 4 instalacja pierścieniowa pierwszej strefy 5 zbiornik goacuterny otwarty drugiej strefy 6 zawoacuter 7 instalacja pierścieniowa drugiej strefy 8 zbiornik goacuterny otwarty trzeciej strefy 9 zawoacuter czerpalny 10 instalacja pierścieniowa trzeciej strefy 11 odgałęzienie 12 zawoacuter czerpalny13

pompa z silnikiem elektrycznym

GŁOacuteWNE ZASADY PROWADZENIA INSTALACJI WODOCIĄGOWYCH

roacutewnolegle i prostopadle do ścian i stropoacutew

z jak najmniejszą ilością załamań

po trasach najkroacutetszych

przy wewnętrznych ścianach budynku

przejścia rur przez przegrody należy wyposażyć w tuleje ochronne

Instalacje zimnej i ciepłej wody mogą być rozprowadzone w następujący sposoacuteb

natynkowo ndash czyli po wierzchu ścian i przegroacuted budowlanych

w bruzdach ściennych

w szlichcie podłogowej

w pionowych szachtach i kanałach ściennych

SPOSOBY PROWADZENIA INSTALACJI

Prowadzenie instalacji w piwnicach i pod stropami

Prowadzenie rur w korytkach gdzie wydłużenia są kompensowane poprzez wyboczanie się rur

Prowadzenie rur z odgałęzieniami na łupinach wsporczych

Prowadzenie pionoacutew w szachtach instalacyjnych

Prowadzenie oraz mocowanie pionoacutew

w szachtach instalacyjnych

Układ troacutejnikowy Układ rozdzielaczowy

UKŁAD TROacuteJNIKOWY

Prowadzenie rur instalacji wodociągowej w układzie troacutejnikowym

Sposoacuteb prowadzenia przewodoacutew w węźle

sanitarnym

UKŁAD TROacuteJNIKOWY

UKŁAD TROacuteJNIKOWY

UKŁAD ROZDZIELACZOWY

Prowadzenie rur instalacji wodociągowej w układzie rozdzielaczowym

UKŁAD ROZDZIELACZOWY

UKŁAD OBWODOWY

Podpora stała

Podpora przesuwna

Przykład prowadzenia pionu instalacyjnego bez kompensatoroacutew z uwzględnieniem wyboczenia (linią przerywaną oznaczono przykładowy przewidywany kształt pionu po osiągnięciu temperatury czynnika roboczego)

Oznaczenia PP - podpora przesuwnaPS - podpora stała

ELEMENTY INSTALACJI WODOCIĄGOWYCH

Elementy instalacji wodociągowych

Przyłącze wodociągowe

Zestaw wodomierza głoacutewnego

Filtr wody zawoacuter antyskażeniowy zawory odcinające (armatura)

Przewody rozdzielcze (rozprowadzające)

Przewody pionowe (piony wodociągowe)

Przewody w pomieszczeniach sanitarnych (połączenia od pionu do punktoacutew czerpalnych)

Punkty czerpalne (baterie czerpalne i zawory)

Przyłącza do budynku 1-linia zabudowy 2- linia rozgraniczająca 3-sieć wodociągowa 4-sieć kanalizacyjna 5-zestaw wodomierzowy 6-studzienka rewizyjna

Sposoacuteb przeprowadzenia przewodu przez ścianę zewnętrzną

Podział wodomierzy

W obudowie

zamkniętej Z wyjmowaną

wstawką

pomiarową

instalowane

poziomo

kolanowe

Podział wodomierzy

1 Wodomierz działający na zasadach mechanicznych przeznaczony do wody

a) zimnej o temperaturze od 0 degC do 30 degC

b) ciepłej o temperaturze od 30 degC do 90 degC

c) gorącej o temperaturze od 30 degC do 130 degC albo od 30 degC do 180 degC

2 Wodomierz działający na zasadach elektronicznych lub mechanicznych z urządzeniami elektronicznymi albo bez przeznaczony do wody zimnej o temperaturze od 0 degC do 30 degC

Wodomierze mieszkaniowe (JS) Wodomierz powinien być zamontowany w położeniu roboczym zgodnie z oznakowaniem umieszczonym na wodomierzu przez producenta H - oznacza pozycję pracy wodomierza w poziomie V - oznacza pozycję pracy wodomierza w pionie Litera znajdująca się na tarczy wodomierza A B C lub D - oznacza klasę obciążeń wodomierza

Wodomierz sprzężony roacutewnolegle 1-wodomierz głoacutewny śrubowy 2-wodomierz boczny skrzydełkowy 3-zawoacuter zmiennego obciążenia

1 Wodomierze działające na zasadach mechanicznych przeznaczone do wody charakteryzują następujące strumienie

1) maksymalny strumień objętości (Qmax)

2) nominalny strumień objętości (Qn)

3) pośredni strumień objętości (Qt)

4) minimalny strumień objętości (Qmin)

2 Stosunek QmaxQn powinien wynosić 2

3 Rozroacuteżnia się cztery klasy metrologiczne wodomierzy klasa A klasa B klasa C klasa D

4 Klasy metrologiczne wodomierzy w zależności od wartości stosunku QminQn i QtQn

Q (q)-strumień objętości - objętość wody przepływającej przez wodomierz w przyjętej jednostce czasu

Qmax (qmax) -maksymalny strumień objętości - największy strumień objętości przy ktoacuterym wodomierz może pracować w kroacutetkim czasie bez uszkodzenia i przekroczenia błędoacutew granicznych dopuszczalnych oraz wartości maksymalnej straty ciśnienia

Qn (qn) nominalny strumień objętości - strumień objętości roacutewny połowie maksymalnego strumienia objętości przy ktoacuterym wodomierz może pracować przy przepływie ciągłym lub przerywanym i jego wskazania mieszczą się w granicach błędoacutew granicznych dopuszczalnych

Qt (qt) pośredni strumień objętości - strumień objętości dzielący zakres obciążeń pomiarowych na przedział goacuterny i dolny przy ktoacuterym błąd graniczny dopuszczalny zmienia wartość

Qmin (qmin ) minimalny strumień objętości- strumień objętości powyżej ktoacuterego wskazania wodomierza nie powinny przekraczać błędoacutew granicznych dopuszczalnych

Zakres obciążeń pomiarowych wodomierza - zakres strumienia objętości wodomierza zawarty między maksymalnym strumieniem objętości a minimalnym strumieniem objętości

Krzywa błędoacutew wodomierza

Błędy graniczne dopuszczalne wodomierzy plusmn 2 - w przedziale goacuternym zakresu obciążeń (qt q qmax)

plusmn 5 - w przedziale goacuternym zakresu obciążeń (qmin q qt)

Lokalizacja wodomierza

Doboacuter wodomierza

Aby dobrać wodomierz należy

ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe

ustalić umowny przepływ obliczeniowy dla wodomierza qw m3h

qw = 2 q

Doboacuter wodomierza

Doboacuter wodomierza

dla dobranego wodomierza ustalić w oparciu o dane producenta wodomierzy stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez wodomierz

Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem

PN-EN 1717 - Ochrona przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody w instalacjach wodociągowych i ogoacutelne wymagania dotyczące urządzeń zapobiegających zanieczyszczaniu przez przepływ zwrotny

Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem

Podział płynoacutew ktoacutere mają lub mogą mieć kontakt z wodą do picia

Kategoria 1

Woda wypływająca bezpośrednio z sieci wodociągowej przeznaczona do użytkowania przez człowieka do celoacutew konsumpcyjnych

Kategoria 2

Płyn nie stanowiący bakteriologicznego lub toksycznego zagrożenia dla człowieka

Kategoria 3

Płyn stanowiący pewne zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność co najmniej jednej substancji toksycznej lub bardzo toksycznej o LD50gt200 mgkg wagi ciała

Kategoria 4

Płyn stanowiący pewne zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność co najmniej jednej substancji toksycznej lub bardzo toksycznej o LD50200 mgkg wagi ciała lub też co najmniej jednej substancji radioaktywnej mutagennej lub rakotwoacuterczej

Kategoria 5

Płyn stanowiący zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność substancji mikrobiologicznych bądź wirusowych

Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem

Przepływ zwrotny wywołany spadkiem ciśnienia w sieci wodociągowej

Potencjalne źroacutedła zanieczyszczenia wody wodociągowej

XY

1- sieć wodociągowa

2- urządzenie zabezpieczające

X-rodzina zabezpieczenia

Y-typ zabezpieczenia

Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody

Aby dobrać zabezpieczenie należy

określić kategorię płynu

określić rodzaj zabezpieczenia wg normy

ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe

dobrać zawoacuter zwracając uwagę na średnicę wodomierza

Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody

dla dobranego zaworu ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez zawoacuter

Filtr

Doboacuter filtra

Aby dobrać filtr należy

ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe

dobrać filtr zwracając uwagę na średnicę wodomierza i zaworu antyskażeniowego

Doboacuter filtra

dla dobranego filtra ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez filtr

INSTALACJE KANALIZACYJNE

Rodzaje instalacji kanalizacyjnych

1 Kanalizacja sanitarna (bytowo ndash gospodarcza)

2 Kanalizacja deszczowa

3 Kanalizacja technologiczna

ścieki przed wprowadzeniem do kanalizacji

sanitarnej wymagają wstępnego oczyszczenia w

specjalnych urządzeniach

Odprowadzenie ściekoacutew z nieruchomości może być

realizowane na dwa sposoby

systemem ogoacutelnospławnym (zbiorczym)

lub systemem rozdzielczym

Kanalizacja ogoacutelnospławna odprowadza zaroacutewno ścieki

sanitarne (bytowe) jak i deszczowe

W kanalizacji rozdzielczej ścieki sanitarne i deszczowe

odprowadzane są rozdzielnie

Schemat kanalizacji ogoacutelnospławnej

KS1 KS2

Kanał ogoacutelnospławny

RD1 RD2

linia regulacyjna

ST1

ST2

Schemat kanalizacji rozdzielczej

KS1 KS2

Kanał sanitarny

Kanał deszczowy

RD1 RD2

linia regulacyjnaST1

ST2

SD1

SD2

Podział instalacji kanalizacyjnej

Instalację kanalizacyjną można podzielić na

zewnętrzną (na terenie nieruchomości lecz poza budynkiem)

wewnętrzną (w budynku)

Podział ten wydaje się oczywisty ale jest istotny przy doborze materiału instalacyjnego - nie każdy materiał sprawdzający się wewnątrz nadaje się do stworzenia instalacji zewnętrznej

Granicą między instalacją wewnętrzną a zewnętrzną jest tzw czyszczak głoacutewny (rewizja głoacutewna)

Przewody domowej

instalacji kanalizacyjnej

Przykanalik (przyłącze kanalizacyjne) ndash jest to odcinek ktoacutery łączy kanalizację na terenie nieruchomości z siecią kanalizacyjną

Najczęściej przykanalik włączany jest do studzienki (rewizyjnej lub włazowej) ktoacutera stanowi uzbrojenie sieci Możliwe jest też przyłączenie przez wpust boczny lub złącze siodłowe

Przewody domowej

instalacji kanalizacyjnej

Przykanaliki oznaczane są znakami informacyjnymi Na znaku podana jest średnica (w mm) spadek przyłącza (w promilach) oraz jego długość (w m) Granicą między siecią a instalacją jest położona w pobliżu granicy nieruchomości pierwsza studzienka licząc od strony budynku

Sieć i przykanalik

w przypadku istnienia studzienki rewizyjnej

przykanalikstudzienka rewizyjna

linia

reg

ulac

yjnastudzienka kanalizacyjna

sieć kanalizacyjna

budy

nek

instalacja

zewnętrzna

Sieć i przykanalik

w przypadku braku studzienki rewizyjnej (wg nowych przepisoacutew w przypadku braku studzienki rewizyjnej

przykanalik to odcinek biegnący od granicy budynku do granicy

nieruchomości)

linia

reg

ulac

yjnastudzienka kanalizacyjna

sieć kanalizacyjna

budy

nek

przykanalik

sieć kanalizacyjna

Instalacja kanalizacyjna składa się z 1 poziomoacutew (przewodoacutew odpływowych) ndash są to przewody

prowadzone z odpowiednim spadkiem ktoacutere odprowadzają

ścieki z pionoacutew wpustoacutew podłogowych itp do przykanalika

lub sieci zewnętrznej

2 pionoacutew (przewodoacutew spustowych) ndash są to przewody prowadzone

przez jedną lub kilka kondygnacji odprowadzające ścieki

z podejść kanalizacyjnych wpustoacutew dachowych lub rynien

do przewodoacutew odpływowych

3 podejść kanalizacyjnych ndash przewody odprowadzające ścieki

z przyboroacutew i urządzeń sanitarnych do pionoacutew lub poziomoacutew

kanalizacyjnych

podejścia pojedyncze

podejścia zbiorowe

Kanalizacja sanitarna grawitacyjna

Odprowadza wodę zanieczyszczoną (ścieki) w wyniku jej wykorzystania odpływającą z ustępoacutew spłukiwanych natryskoacutew wanien bidetoacutew zlewoacutew umywalek wpustoacutew podłogowych i innych urządzeń występujących w gospodarstwie domowym

Projektowanie kanalizacji sanitarnej odbywa się w oparciu o normę

PN ndash EN 12056 ndash 2 grudzień 2002

Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew

Część 2 Kanalizacja sanitarna projektowanie układu i obliczenia

oraz w przypadku braku informacji o normę

PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania

w projektowaniu

Podejścia kanalizacyjne ndash łączą

odpływ z pionem kanalizacyjnym

Podejścia

niewentylowane - należy montować ze spadkiem wynoszącym od 2 do 15

wentylowane ndash można zastosować tu mniejsze spadki zgodnie z przywołaną normą ale wymagają dodatkowego przewodu wentylującego

Najczęściej projektuje się podejścia niewentylowane Ich długość w typowym rozwiązaniu stosowanym w Polsce nie powinna przekraczać 30 m a w przypadku miski ustępowej 10 m po długości przewodu

W przypadku dłuższych podejść albo zwiększa się średnicę albo projektuje się podejścia wentylowane za pomocą np zaworoacutew napowietrzających

Nowa norma wprowadza cztery typy systemoacutew kanalizacyjnych jakie można spotkać w poszczegoacutelnych krajach Unii Europejskiej

W Polsce stosuje się tradycyjnie system I

System Nazwa Cechy

I

System pojedynczego pionu

z podejściami częściowo

wypełnionymi

bull jeden pion kanalizacyjny

bull wypełnienie przewodoacutew 50

II

System pojedynczego pionu

z podejściami o mniejszej

średnicy

bull jeden pion kanalizacyjny

bull wypełnienie przewodoacutew 70

III

System pojedynczego pionu

z podejściami całkowicie

wypełnionymi

bull jeden pion kanalizacyjny

bull wypełnienie przewodoacutew 100

bull każde urządzenie podłączone

oddzielnie do pionu

IV System oddzielnych pionoacutew

kanalizacyjnych

bull dwa piony ndash jeden odprowadzający

ścieki czarne z ustępoacutew spłukiwanych

i pisuaroacutew i drugi odprowadzający

pozostałe ścieki

bull wypełnienie przewodoacutew jak dla

systemoacutew I II lub III

Średnice nominalne podejść pojedynczych dobiera się w zależności od typu przyłączonego przyboru sanitarnego lub urządzenia w typowych

rozwiązaniach w Polsce wg tabeli Urządzenie DN [mm]

Umywalka bidet 40

Zlewozmywak

zmywarka pralka

wanna natrysk 50

Miska ustępowa 100

Minimalna średnica podejścia pojedynczego zdeterminowana jest przez jego długość wysokość spadania i ilość zmian kierunku zgodnie z tabelą

DN Lmax

[m] H [m]

trzy zmiany

kierunku

40

50 30 lt10

70 50 lt10

100 50 lt30

H

L

Jeśli powyższe wymiary są przekroczone lub istnieje konieczność zastosowania więcej niż trzech zmian kierunku prowadzenia przewodoacutew należy wybrać kolejną większą średnicę nominalną

Średnice nominalne podjeść zbiorowych

Zależą od natężenia przepływu ściekoacutew w projektowanym

podejściu i od zastosowanego systemu Wybierając system

należy kierować się dostępnymi na rynku przyborami trudno

bowiem wyobrazić sobie podłączanie przyboru sanitarnego

z odpływem np 40mm do przewodu o średnicy mniejszej

Utrudniałoby to swobodny odpływ ściekoacutew z tego przyboru

Natężenie przepływu ściekoacutew sanitarnych Qww

wyznacza się dla danego odcinka instalacji zgodnie

z zależnością

]sl[DUKQww

gdzie K ndash wspoacutełczynnik częstości

DU ndash odpływ jednostkowy [ls] z urządzenia

UWAGA Qww DUmax jeśli nie to Qww = DUmax

Odpływy jednostkowe DU

Odpływy jednostkowe DU -cd

Typowe wspoacutełczynniki częstości K

Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia

z przewodami odpływowymi Piony kanalizacyjne należy prowadzić bez zmiany średnicy i kierunku na całej długości w szachtach sanitarnych

U podstawy każdego pionu przed przejściem w przewoacuted odpływowy należy zamontować otwoacuter rewizyjny (czyszczak) umożliwiający dostęp do wnętrza przodu

W przypadku kanalizacji sanitarnej każdy pion musi być wentylowany w celu wyroacutewnania ciśnienia w instalacji

Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia

z przewodami odpływowymi Wentylację pionu zapewnia

przewoacuted wentylacyjny zakończony rurą wywiewną wyprowadzoną ponad połać dachu

zawoacuter napowietrzający ndash rozwiązanie dozwolone do stosowania w przypadku braku możliwości wyprowadzenia pionu ponad dach można takie rozwiązanie stosować przy spełnieniu następujących warunkoacutew

piony mają wysokość 4 do 5 kondygnacji

ostatni pion licząc od najdalszego w stosunku do kanału oraz co piąty w budynku jest zakończony rurą wywiewną

Elementy pionu kanalizacyjnego

troacutejniki doprowadzające ścieki z podejść kanalizacyjnych

czyszczak prze zmianą kierunku prowadzenia ściekoacutew ndash około 05 nad posadzką przed przejściem w przewoacuted odpływowy

rura prosta o niezmiennej średnicy na całej długości

zawoacuter napowietrzający lub rura wywiewna

W systemie kanalizacji sanitarnej wyroacuteżnić można

piony z wentylacją głoacutewną ndash zakończone rurą wywiewną lub zaworem napowietrzającym

piony z wentylacją obejściową ndash piony z dodatkowym przewodem wentylacyjnym prowadzonym obok pionu spustowego i połączonym z rurą wywiewną

Średnica pionu zależy od wybranego systemu wentylacji i obliczonego natężenia przepływu ściekoacutew dla całego pionu

Należy pamiętać o tym że minimalna średnica pionu nie może być mniejsza od średnicy największego podejścia

W typowych rozwiązaniach w Polsce minimalna średnica pionu wynosi 70mm a dla pionoacutew prowadzących ścieki z misek ustępowych 100mm

Oczywiście w tabelach należy sprawdzić czy średnicy nie należy zwiększyć ze względu na obliczoną wartość Qww

Piony z wentylacją głoacutewną

Piony z wentylacją obejściową

Przewody odpływowe

(poziomy kanalizacyjne)

Wśroacuted przewodoacutew odpływowych wyroacuteżniamy przewoacuted głoacutewny oraz przewody drugorzędne Każdy przewoacuted drugorzędny powinien być oddzielnie podłączony do głoacutewnego pod kątem 45deg

Wszystkie przewody prowadzone są najkroacutetszą drogą przeważnie wzdłuż przegrody budowlanej oraz koniecznie z zachowaniem odpowiedniego spadku

Przewody odpływowe

(poziomy kanalizacyjne)

Spadek powinien być jednakowy na całej długości co zapewnia samooczyszczanie się przewodu

Przyjęte jest że rury układa się kielichem w kierunku przeciwnym do spływu ściekoacutew

Rewizje kanalizacyjne powinno się montować

co 15 m na rurach średnicy od 100 do 150 mm

przed każdym uskokiem poziomu

Rury prowadzone przez murowane ścianki muszą być ułożone prostopadle do przegrody

Na przewody z tworzyw sztucznych powinno się w miejscach przejść dodatkowo nałożyć tuleje ochronne Umożliwią one rurom pewien ruch zabezpieczając instalację przed uszkodzeniami mechanicznymi

Przestrzeń pomiędzy tuleją a rurą powinno się zabezpieczyć izolacją

Jeśli przewody kanalizacyjne z tworzyw sztucznych układane są w sąsiedztwie przewodoacutew wydzielających ciepło powinny być osłonięte otulinami izolacyjnymi w celu zabezpieczenia przed przegrzewaniem

Przewody poziome i przykanaliki powinny być ułożone poniżej strefy przemarzania gruntu czyli na głębokości 80-140 cm zależnie od regionu kraju

Jeśli przewody prowadzone są w pomieszczeniach w ktoacuterych temperatura może spadać poniżej 0degC muszą być odpowiednio zabezpieczone przed przemarzaniem

Dla przewodoacutew prowadzonych na zewnątrz budynku należy pamiętać że warstwa gruntu pokrywającego rury kanalizacyjne powinna być o 10-20 cm większa od głębokości przemarzania gruntu jeśli przewody układa się wyżej to powinny być zaizolowane termicznie

Rury kanalizacyjne układane na zewnątrz budynku powinny być oddalone

od innych przewodoacutew co najmniej

15 m od przewodoacutew gazowych i wodociągowych

08 m od kabli energetycznych

05 m od kabli telekomunikacyjnych

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qww z uwzględnieniem następujących zasad

1 dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 05

2 dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 07

3 minimalna prędkość przepływu ściekoacutew wynosi 07 ms stąd

wynika prowadzenie przewodoacutew z odpowiednim do średnicy

spadkiem w kierunku sieci zewnętrznej

4 minimalna średnica przewodu zewnętrznego wynosi 010m

a przykanalika 015m

Dobierając średnice przewodoacutew odpływowych należy stosować

tabelę z wartościami natężenia przepływu Q0 i prędkości

przepływu v0 dla przewodoacutew o przekroju kołowym przy

pełnym wypełnieniu i wykres Manninga

=QQ0

=vv0

hd

Q

v

(hd)

1

23

4

Przykład obliczeniowy Obliczeniowe natężenie sciekoacutew sanitarnych wynosi Qww= 50 ls Na podstawie tabeli 1 QwwQ0 = 50 2014 = 025 Z wykresu odczytujemy

V = 085V0 = 085114 = 097 ms przy napełnieniu hd = 037

Zakresy dopuszczalnych spadkoacutew przewodoacutew odpływowych

DN 0100 m ndash i = 20 - 100

DN 0150 m ndash i = 15 - 150

Urządzenia dodatkowe w kanalizacji sanitarnej

W przypadku odprowadzania ściekoacutew bytowo gospodarczych do zewnętrznej sieci typu ogoacutelnospławnego w pomieszczeniach położonych na najniższych kondygnacjach w budynku może dojść do zalania spowodowanego wstecznym przepływem ściekoacutew w wyniku intensywnych opadoacutew deszczu Dlatego też w tego typu instalacjach na przewodach kanalizacyjnych odprowadzających ścieki z pomieszczeń na najniższej kondygnacji stosować należy zasuwy burzowe ktoacutere chronią instalację przed przepływem zwrotnym

Materiały w kanalizacji sanitarnej

Instalacja kanalizacyjna może być wykonana z roacuteżnych materiałoacutew ale

zawsze rury i połączenia powinny być szczelne i odporne na korozję

Obecnie najpopularniejszym materiałem używanym do budowy instalacji

wewnętrznej jest tworzywo sztuczne Rury kanalizacyjne produkuje się z

polipropylenu (PP)

roacuteżnych odmian polichlorku winylu (PVC)

Polietylenu wysokiej gęstości (PE-HD)

żywicy poliestrowej wzmacnianej włoacuteknem szklanym (GRE)

Innymi materiałami stosowanymi w kanalizacji sanitarnej są

żeliwo

kamionka

beton

Kanalizacja deszczowa

Odprowadza wody opadowe z dachoacutew i terenoacutew przyległych do nieruchomości (podjazdy tarasy parkingi itp)

Projektowanie kanalizacji deszczowej odbywa się w oparciu o normę

PN ndash EN 12056 ndash 3 grudzień 2002

Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew

Część 3 Przewody deszczowe Projektowanie układu i obliczenia

oraz w przypadku braku informacji o normę

PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania w projektowaniu

Odprowadzanie wody z dachu stromego

W przypadku dachoacutew budynkoacutew niskich (do 5 kondygnacji) ktoacutere mają odpowiednie nachylenie (przyjmuje się że powyżej 8) najczęstszym sposobem odprowadzania wody deszczowej jest zastosowanie systemu rynnowego

Zadaniem deszczowej instalacji kanalizacyjnej jest zebranie wody z dachu i odprowadzenie jej do sieci kanalizacji deszczowej lub do gruntu System rynnowy polega na naturalnym (grawitacyjnym) spływie woacuted po połaci dachowej skąd jest przejmowana przez system rur System ten roacutewnież pracuje grawitacyjnie Umowną granicą instalacji deszczowej jest wylewka z ktoacuterej woda może być skierowana do sieci kanalizacji deszczowej (ogoacutelnospławnej) lub na grunt

Podstawowe elementy

instalacji kanalizacji deszczowej

Rynny - przewody o przekroju otwartym (okrągłym prostokątnym eliptycznym trapezowym okapowym) biegnące wzdłuż krawędzi dachu Zadaniem rynien jest zebranie wody opadowej Rynny prowadzone są z lekkim spadkiem w kierunku narożnikoacutew budynku dzięki czemu woda nie wylewa się za krawędzie tylko płynie w kierunku rur spustowych

Instalacja kanalizacji deszczowej składa się z następujących elementoacutew

Rury spustowe ndash pionowe odcinki przewodoacutew o przekroju zamkniętym (najczęściej okrągłym lub prostokątnym) Zadaniem rur spustowych jest zebranie wody płynącej rynnami i odprowadzenie ich poza budynek

Odpływy ndash elementy za pomocą ktoacuterych rynny przechodzą w rury spustowe Odpływ jest odcinkiem rynny w ktoacuterym wykonany jest obrobiony otwoacuter odpowiedniego kształtu pozwalający na włączenie rury spustowej Można wyroacuteżnić odpływy przelotowe oraz odpływy końcowe ( na narożnikach pomieszczeń) Pozwalają na mocowanie rur spustowych

Narożniki do rynien ndash umożliwiają połączenie rynien w narożnikach budynku Właściwy montaż narożnikoacutew jest bardzo ważny dla właściwej pracy rynien (ruchoacutew pod wpływem temperatury) Wylewki ndash kształtki ktoacuterymi kończy się rura spustowa Wylewka może być włą- czona do kanalizacji deszczowej bądź znajdować się nad gruntem

Łączniki do rynien - złączki zwykłe uszczelkowe i korekcyjne Ponieważ montaż rynien wymaga pozostawiania tzw dylatacji (odstępoacutew) złączki korekcyjne lub uszczelkowe umożliwiają wykonanie takich połączenia z dylatacją

Łączniki do rur spustowych - kolana troacutejniki redukcje mufy mufy redukcyjne Mufy służą do włączania rur spustowych do odpływoacutew zadaniem muf redukcyjnych jest połączenie rury spustowej i odpływu o roacuteżnych średnicach Kolana pozwalają na zmianę kierunku rury spustowej Troacutejniki umożliwiają włączanie do rur spustowych wyposażenia dodatkowego

Haki i obejmy - zadaniem tych elementoacutew jest mocowanie rynien i rur spustowych do dachoacutew i ścian

Elementy wykończeniowe i dodatkowe -

zadaniem tych elementoacutew jest wykończenie

systemu lub uzupełnienie jego pracy

Przykładami mogą tu być

dekiel służący do zakończenia rynny

filtr siatkowy montowany na rurze

spustowej zatrzymujący

zanieczyszczenia

czyszczak (rewizja) umożliwiający

przegląd i czyszczenie rury spustowej

(na zdjęciu)

odprowadzenie do kanalizacji deszczowej

Jednym ze sposoboacutew odprowadzenia wody jest podłączenie systemu rynnowego do kanalizacji deszczowej

Woacutewczas na dolnym odcinku rury spustowej mniej więcej 03-08 m ponad terenem należy zamontować rewizję (czyszczak) Rewizja ma wewnątrz kratkę na ktoacuterej zbierają się liście i inne zanieczyszczenia spływające z rynny

Rura spustowa z rewizją przyłączona jest do przewodoacutew odpływowych a te łączą się z kanalizacją Średnica przewodoacutew musi być co najmniej roacutewna średnicy rur spustowych i najczęściej wynosi 100-150 mm Głębokość na jakiej powinno się układać rury zależy od strefy przemarzania i wynosi 1-14 m System taki nie ma blokady przedostawania się zapachoacutew dlatego lepiej nie podłączać go do kanalizacji ogoacutelnospławnej

Innym sposobem odprowadzenia wody bezpośrednio do kanalizacji jest podłączenie rury spustowej do osadnika rynnowego Wyposażony jest on w klapkę ktoacutera stanowi blokadę zapachową i wyciągany kosz w ktoacuterym gromadzą się większe zanieczyszczenia takie jak liście

Gdy brak sieci kanalizacji deszczowej lub ogoacutelnospławnej woda deszczowa powinna być bezpiecznie rozprowadzona po terenie posesji ale tak żeby nie spływała na sąsiednie działki

Odprowadzanie wody z dachu

płaskiego

W przypadku dachoacutew budynkoacutew wysokich (powyżej 5 kondygnacji) oraz dachoacutew o małym nachyleniu (przyjmuje się że poniżej 8) najczęstszym sposobem odprowa-dzania wody deszczowej jest system odwadniania oparty na wpustach dachowych

Wpusty dachowe pełnią rolę dachowych odwodnień punkto-wych tzn zbierają wodę z pewnej powierzchni w jednym punkcie

Odprowadzanie wody z dachu

płaskiego Woda jest odprowadzana do rury spustowej biegnącej wewnątrz budynku a stamtąd do kanalizacji deszczowej lub poza budynek do gruntu Aby odwodnienie dachu płaskiego pracowało prawidłowo wpust powinien znaleźć się w najniższym punkcie dachu a spadek w jego kierunku powinien wynosić co najmniej 3 Oproacutecz zasadniczego wpustu powinien być wpust awaryjny ktoacutery przejmie wodę w przypadku zatkania wpustu głoacutewnego Na dachu powinna być co najmniej jedna para wpustoacutew Zasady projektowania moacutewią że wpusty należy rozmieszczać co 25 m

Obliczanie kanalizacji deszczowej

Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qr (qd) [ls]

rAC

10000

IAQr

gdzie ψ lub C ndash wspoacutełczynnik spływu przyjmowany wg nowej normy jako 10 (w starej zależny od nachylenia dachu i rodzaju powierzchni odwadnianej)

A ndash efektywna powierzchnia dachu lub powierzchnia odwadniana [m2]

I ndash w starej normie miarodajne natężenie deszczu [l(sha)] przyjmowane I 300 l(sha)

r ndash natężenie opadoacutew atmosferycznych [l(sm2)] przyjmowane albo na podstawie danych statystycznych albo wg tabeli 1 w nowej normie po przemnożeniu przez wspoacutełczynnik ryzyka podany w tabeli 2

Wymiarowanie rynien i rur spustowych

1 Przewody spustowe ndash średnicę należy dobrać tak aby obliczona wartość odpływu ściekoacutew Qr nie przekraczała wartości Qrmax (qdmax) a powierzchnia odwadniana A powierzchni Amax zestawionych w tabeli w normie PN ndash 92B ndash 01707

2 Wg starej normy rynny powinny mieć średnice minimum 150 mm (dotyczy to budynkoacutew wielorodzinnych)

Efektywna

powierzchnia dachu

odwadniana przez

rynnę A [m2]

Szerokość rynny [mm] Średnica rury

spustowej [mm]

poniżej 20 70 50

20 ndash 57 100 (lub 125) 70

57 ndash 97 125 100

97 - 170 150 100

170 - 243 180 125

Dla budynkoacutew jednorodzinnych średnice rynien i przewodoacutew spustowych można określić w oparciu o efektywną powierzchnię dachu wg tabeli

Średnice poziomoacutew i przykanalikoacutew

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qr z uwzględnieniem następujących zasad

a) dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 07

b) dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 09

c) i d) jak dla kanalizacji sanitarnej

Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej

Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qt (qog) [ls]

Qww ndash natężenie odpływu ściekoacutew sanitarnych

Qr ndash natężenie odpływu ściekoacutew deszczowych

Kanalizacja ogoacutelnospławna to ten fragment ktoacutery odprowadza i ścieki sanitarne i deszczowe do zewnętrznej sieci ogoacutelnospławnej

rwwt QQQ

Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się z uwzględnieniem następujących zasad

a) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt spełnione powinny być warunki

a) i b) jak dla ściekoacutew deszczowych

b) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt obliczeniowa prędkość przepływu

ściekoacutew nie może przekraczać wartości dopuszczalnej ktoacutera wynosi

80 ms ndash dla rur żeliwnych i innych metalowych

40 ms ndash dla rur kamionkowych betonowych i z tworzyw sztucznych

c) dla odpływu tylko ściekoacutew sanitarnych Qww prędkość przepływu

ściekoacutew nie może być mniejsza od vmin = 07 ms

bullRynny z PVC-U

bullRynny z blachy aluminiowej

bullRynny miedziane

bullRynny z blachy stalowej

bullRynny cynkowo-tytanowe

Przekroje rynien a b c) poacutełokragłe d) trapezowy e f) trapezoidalny g) prostokatny h) poacutełokragły leacy

Rodzaje rynien a) okapowa b) koszowa c) gzymsowa d) leacy

9

Średnie godzinowe zapotrzebowanie na wodę Gh śr

[dm3h]

τ ndash czas użytkowania instalacji w ciągu doby [h]

Przepływy obliczeniowe

τ

G=G d

śrh

10

Maksymalne godzinowe zapotrzebowanie na wodę Gh max

Gh max = Gh śr ∙ Nh [dm3h]

Nh ndash wspoacutełczynnik nieroacutewnomierności godzinowego poboru wody przyjmuje roacuteżne wartości dla zimnej wody ciepłej i ogoacutelnej

Przepływy obliczeniowe

11

Godzinowy wspoacutełczynnik nieroacutewnomierności rozbioru wody

charakteryzuje wielkość zmian zachodzących w poborze

ciepłej wody użytkowej w danym obiekcie

Wartość wspoacutełczynnika Nh zależy od przeznaczenia

i wielkości obiektu dla ktoacuterego obliczana jest instalacja

Dla budynkoacutew mieszkalnych zależy on bezpośrednio od

liczby mieszkańcoacutew Dla innych obiektoacutew wielkość rozbioru

zaroacutewno średniego jak i maksymalnego należy opracować

na podstawie analizy sposobu korzystania z instalacji

Przepływy obliczeniowe

12

Godzinowy wspoacutełczynnik nieroacutewnomierności rozbioru wody

13

Przepływy obliczeniowe

Maksymalne chwilowe zapotrzebowanie na wodę qs to obliczeniowe zapotrzebowanie wody w obiekcie na ktoacutere wymiaruje się instalację wg wzoroacutew zawartych w PN-92B-01706 w zależności od rodzaju budynku i wartości sumy normatywnych wypływoacutew z punktoacutew czerpalnych

14

15

16

Poroacutewnanie przepływoacutew normatywnych

i obliczeniowych

SPOSOBY PROWADZENIA PRZEWODOacuteW WODOCIĄGOWYCH

W BUDYNKACH

UKŁADY INSTALACJI WODOCIĄGOWYCH MOŻNA PODZIELIĆ

W zależności od sposobu

rozprowadzania wody

W zależności od ciśnienia

gwarantowanego

W zależności od wysokości podnoszenia

wody

Biorąc pod uwagę sposoacuteb rozprowadzania wody w instalacjach wewnętrznych wyroacuteżniamy

układ z rozdziałem dolnym

układ z rozdziałem goacuternym

układ pierścieniowy

UKŁAD Z ROZDZIAŁEM DOLNYM

Schemat instalacjo wodociągowej z rozdziałem dolnym

1- przewoacuted rozdzielczy dolny 2- pion wodociągowy 3 ndashodgałęzienie 4- zawoacuter czerpalny 5- zawoacuter przelotowy

UKŁAD Z ROZDZIAŁEM GOacuteRNYM

Schemat instalacji wodociągowej z rozdziałem goacuternym

1- pion zasilający zbiornik goacuterny 2- zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym 3 ndashzawoacuter zwrotny prosty 4- przewoacuted rozdzielczy goacuterny 5- zawoacuter przelotowy 6-pion wodociągowy 7-odgałęzienie 8- zawoacuter czerpalny

UKŁAD PIERŚCIENIOWY

Schemat instalacji wodociągowej pierścieniowej

1- pion zasilający zbiornik goacuterny 2- zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym 3 ndashzawoacuter zwrotny prosty 4- przewody rozdzielcze goacuterne 5- zawoacuter przelotowy 6-pion wodociągowy 7-odgałęzienie 8- zawoacuter czerpalny 9- przewoacuted rozdzielczy dolny

Rozpatrując układy wewnętrznych instalacji wodociągowych w aspekcie wysokości podnoszenia wody i dopuszczalnej wysokości ciśnienia w instalacjach wodociągowych możemy dokonać podziału na

instalacje jednostrefowe

instalacje wielostrefowe

INSTALACJE JEDNOSTREFOWE

Schemat zasilania jednostrefowego w układach chwilowego spadku ciśnienia poniżej wymaganego w sieci ulicznej

1 przewoacuted rozdzielczy (dolny) 2 pion zasilający zbiornik goacuterny 3 zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym 4 zawoacuter zwrotny prosty

5 pion wodociągowy 6 odgałęzienie 7 zawoacuter przelotowy

INSTALACJE JEDNOSTREFOWE

Rys Schemat zasilania jednostrefowego w układach chwilowego spadku ciśnienia poniżej wymaganego w sieci ulicznej

1 przewoacuted rozdzielczy (dolny) 2pion wodociągowy 3 odgałęzienie 4 zawoacuter czerpalny 5 zawoacuter zwrotny 6 zestaw do podwyższania ciśnienia

INSTALACJE DWUSTREFOWE

Rys Schemat wewnętrznej dwustrefowej instalacji wodociągowej (pierwsza strefa zasilana bezpośrednio z zewnętrznej sieci wodociągowej- układ instalacji z rozdziałem dolnym druga strefa zasilana przy pomocy zestawu podwyższającego ciśnienie- układ instalacji z rozdziałem dolnym)

1 przewoacuted rozdzielczy dolny( w pierwszej strefie) 2 zawoacuter zwrotny 3 zestaw podwyższający ciśnienie 4 zawoacuter przelotowy 5 pion wodociągowy ( pierwsza strefa) 6 odgałęzienie 7 zawoacuter czerpalny 8pion zasilający instalacje wodociągową drugiej strefy 9 przewoacuted rozdzielczy w drugiej strefie

INSTALACJE DWUSTREFOWE

Rys Schemat wewnętrznej dwustrefowej instalacji wodociągowej (pierwsza strefa bezpośrednio zasilana z zewnętrznej sieci wodociągowej- układ instalacji z rozdziałem dolnym druga strefa zasilana przez zbiornik goacuterny otwarty-układ instalacji z rozdziałem goacuternym) 1przewoacuted rozdzielczy dolny( w pierwszej strefie) 2 zawoacuter przelotowy 3 pion wodociągowy ( w pierwszej strefie)4odgałęzienie 5 zawoacuter czerpalny 6 zawoacuter zwrotny 7 pompa z silnikiem

elektrycznym 8 pion zasilający zbiornik goacuterny otwarty( drugiej strefy) 9zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym 10przewoacuted rozdzielczy goacuterny( w drugiej strefie) 11 pion wodociągowy rozdziału goacuternego ( w drugiej strefie)

INSTALACJE DWUSTREFOWE

Rys Schemat wewnętrznej dwustrefowej instalacji wodociągowej (pierwsza strefa bezpośrednio zasilana z zewnętrznej sieci wodociągowej- układ instalacji z rozdziałem goacuternym druga strefa zasilana przez zestaw do podwyższania ciśnienia- układ z rozdziałem goacuternym)1przewoacuted rozdzielczy dolny( w pierwszej strefie) 2 zawoacuter zwrotny 3 zestaw do podwyższania ciśnienia 4zawoacuter przelotowy 5 pion wodociągowy (pierwszej strefy) 6 odgałęzienie 7 zawoacuter czerpalny 8 pion zasilający drugą strefę9przewoacuted rozdzielczy goacuterny 10zawoacuter przelotowy11 pion wodociągowy drugiej strefy 12zawoacuter odcinający(

oddziela układy zasilane- przepływ wody w pionie pierwszej strefy od drugiej strefy)

INSTALACJE WIELOSTREFOWE

Rys Schemat wielostrefowej i wewnętrznej instalacji wodociągowej 1 przewoacuted rozdzielczy dolny( pierwsza strefa zasilania) 2 pion wodociągowy (pierwsza strefa) 3 odgałęzienie 4 zawoacuter czerpalny 5 pion zasilający druga

strefę 6 przewoacuted rozdzielczy dolny (drugiej strefy) 7 pion zasilający trzecia strefę 8 przewoacuted rozdzielczy dolny( trzeciej strefy) 9 zespoacuteł podwyższania ciśnienia dla pierwszej strefy 10 zespoacuteł podwyższania ciśnienia dla drugiej strefy 11 zespoacuteł podwyższania ciśnienia dla trzeciej strefy

INSTALACJE WIELOSTREFOWE

Rys Schemat wielostrefowej wewnętrznej instalacji wodociągowej układ stref z rozdziałem goacuternym

1pompa z silnikiem elektrycznym zasilająca zbiornik goacuterny otwarty trzeciej strefy 2 pompa z silnikiem elektrycznym zasilająca zbiornik goacuterny otwarty drugiej strefy 3 pompa z silnikiem elektrycznym zasilająca zbiornik goacuterny otwarty pierwszej strefy 4 pion zasilający zbiornik goacuterny otwarty pierwszej strefy 5zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym ( pierwszej strefy) 6 przewoacuted rozdzielczy goacuterny ( pierwszej strefy) 7 pion wodociągowy (pierwsza

strefa) 8 odgałęzienie 9 zawoacuter czerpalny 10 pion zasilający zbiornik goacuterny otwarty (drugiej strefy) 11 zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym (druga strefa) 12przewoacuted rozdzielczy goacuterny (druga strefa) 13 pion zasilający zbiornik goacuterny otwarty(trzecia strefa) 14 zbiornik goacuterny

otwarty z zaworem pływakowym (trzecia strefa) 15 przewoacuted rozdzielczy goacuterny (trzecia strefa)

INSTALACJE WIELOSTREFOWE

Schemat wielostrefowej wewnętrznej instalacji wodociągowej Układ stref pierścieniowy z jednym przewodem zasilającym

1 przewoacuted zasilający zbiorniki goacuterne pierwszej drugiej i trzeciej strefy 2 zbiornik goacuterny otwarty pierwszej strefy 3 zawoacuter 4 instalacja pierścieniowa pierwszej strefy 5 zbiornik goacuterny otwarty drugiej strefy 6 zawoacuter 7 instalacja pierścieniowa drugiej strefy 8 zbiornik goacuterny otwarty trzeciej strefy 9 zawoacuter czerpalny 10 instalacja pierścieniowa trzeciej strefy 11 odgałęzienie 12 zawoacuter czerpalny13

pompa z silnikiem elektrycznym

GŁOacuteWNE ZASADY PROWADZENIA INSTALACJI WODOCIĄGOWYCH

roacutewnolegle i prostopadle do ścian i stropoacutew

z jak najmniejszą ilością załamań

po trasach najkroacutetszych

przy wewnętrznych ścianach budynku

przejścia rur przez przegrody należy wyposażyć w tuleje ochronne

Instalacje zimnej i ciepłej wody mogą być rozprowadzone w następujący sposoacuteb

natynkowo ndash czyli po wierzchu ścian i przegroacuted budowlanych

w bruzdach ściennych

w szlichcie podłogowej

w pionowych szachtach i kanałach ściennych

SPOSOBY PROWADZENIA INSTALACJI

Prowadzenie instalacji w piwnicach i pod stropami

Prowadzenie rur w korytkach gdzie wydłużenia są kompensowane poprzez wyboczanie się rur

Prowadzenie rur z odgałęzieniami na łupinach wsporczych

Prowadzenie pionoacutew w szachtach instalacyjnych

Prowadzenie oraz mocowanie pionoacutew

w szachtach instalacyjnych

Układ troacutejnikowy Układ rozdzielaczowy

UKŁAD TROacuteJNIKOWY

Prowadzenie rur instalacji wodociągowej w układzie troacutejnikowym

Sposoacuteb prowadzenia przewodoacutew w węźle

sanitarnym

UKŁAD TROacuteJNIKOWY

UKŁAD TROacuteJNIKOWY

UKŁAD ROZDZIELACZOWY

Prowadzenie rur instalacji wodociągowej w układzie rozdzielaczowym

UKŁAD ROZDZIELACZOWY

UKŁAD OBWODOWY

Podpora stała

Podpora przesuwna

Przykład prowadzenia pionu instalacyjnego bez kompensatoroacutew z uwzględnieniem wyboczenia (linią przerywaną oznaczono przykładowy przewidywany kształt pionu po osiągnięciu temperatury czynnika roboczego)

Oznaczenia PP - podpora przesuwnaPS - podpora stała

ELEMENTY INSTALACJI WODOCIĄGOWYCH

Elementy instalacji wodociągowych

Przyłącze wodociągowe

Zestaw wodomierza głoacutewnego

Filtr wody zawoacuter antyskażeniowy zawory odcinające (armatura)

Przewody rozdzielcze (rozprowadzające)

Przewody pionowe (piony wodociągowe)

Przewody w pomieszczeniach sanitarnych (połączenia od pionu do punktoacutew czerpalnych)

Punkty czerpalne (baterie czerpalne i zawory)

Przyłącza do budynku 1-linia zabudowy 2- linia rozgraniczająca 3-sieć wodociągowa 4-sieć kanalizacyjna 5-zestaw wodomierzowy 6-studzienka rewizyjna

Sposoacuteb przeprowadzenia przewodu przez ścianę zewnętrzną

Podział wodomierzy

W obudowie

zamkniętej Z wyjmowaną

wstawką

pomiarową

instalowane

poziomo

kolanowe

Podział wodomierzy

1 Wodomierz działający na zasadach mechanicznych przeznaczony do wody

a) zimnej o temperaturze od 0 degC do 30 degC

b) ciepłej o temperaturze od 30 degC do 90 degC

c) gorącej o temperaturze od 30 degC do 130 degC albo od 30 degC do 180 degC

2 Wodomierz działający na zasadach elektronicznych lub mechanicznych z urządzeniami elektronicznymi albo bez przeznaczony do wody zimnej o temperaturze od 0 degC do 30 degC

Wodomierze mieszkaniowe (JS) Wodomierz powinien być zamontowany w położeniu roboczym zgodnie z oznakowaniem umieszczonym na wodomierzu przez producenta H - oznacza pozycję pracy wodomierza w poziomie V - oznacza pozycję pracy wodomierza w pionie Litera znajdująca się na tarczy wodomierza A B C lub D - oznacza klasę obciążeń wodomierza

Wodomierz sprzężony roacutewnolegle 1-wodomierz głoacutewny śrubowy 2-wodomierz boczny skrzydełkowy 3-zawoacuter zmiennego obciążenia

1 Wodomierze działające na zasadach mechanicznych przeznaczone do wody charakteryzują następujące strumienie

1) maksymalny strumień objętości (Qmax)

2) nominalny strumień objętości (Qn)

3) pośredni strumień objętości (Qt)

4) minimalny strumień objętości (Qmin)

2 Stosunek QmaxQn powinien wynosić 2

3 Rozroacuteżnia się cztery klasy metrologiczne wodomierzy klasa A klasa B klasa C klasa D

4 Klasy metrologiczne wodomierzy w zależności od wartości stosunku QminQn i QtQn

Q (q)-strumień objętości - objętość wody przepływającej przez wodomierz w przyjętej jednostce czasu

Qmax (qmax) -maksymalny strumień objętości - największy strumień objętości przy ktoacuterym wodomierz może pracować w kroacutetkim czasie bez uszkodzenia i przekroczenia błędoacutew granicznych dopuszczalnych oraz wartości maksymalnej straty ciśnienia

Qn (qn) nominalny strumień objętości - strumień objętości roacutewny połowie maksymalnego strumienia objętości przy ktoacuterym wodomierz może pracować przy przepływie ciągłym lub przerywanym i jego wskazania mieszczą się w granicach błędoacutew granicznych dopuszczalnych

Qt (qt) pośredni strumień objętości - strumień objętości dzielący zakres obciążeń pomiarowych na przedział goacuterny i dolny przy ktoacuterym błąd graniczny dopuszczalny zmienia wartość

Qmin (qmin ) minimalny strumień objętości- strumień objętości powyżej ktoacuterego wskazania wodomierza nie powinny przekraczać błędoacutew granicznych dopuszczalnych

Zakres obciążeń pomiarowych wodomierza - zakres strumienia objętości wodomierza zawarty między maksymalnym strumieniem objętości a minimalnym strumieniem objętości

Krzywa błędoacutew wodomierza

Błędy graniczne dopuszczalne wodomierzy plusmn 2 - w przedziale goacuternym zakresu obciążeń (qt q qmax)

plusmn 5 - w przedziale goacuternym zakresu obciążeń (qmin q qt)

Lokalizacja wodomierza

Doboacuter wodomierza

Aby dobrać wodomierz należy

ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe

ustalić umowny przepływ obliczeniowy dla wodomierza qw m3h

qw = 2 q

Doboacuter wodomierza

Doboacuter wodomierza

dla dobranego wodomierza ustalić w oparciu o dane producenta wodomierzy stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez wodomierz

Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem

PN-EN 1717 - Ochrona przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody w instalacjach wodociągowych i ogoacutelne wymagania dotyczące urządzeń zapobiegających zanieczyszczaniu przez przepływ zwrotny

Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem

Podział płynoacutew ktoacutere mają lub mogą mieć kontakt z wodą do picia

Kategoria 1

Woda wypływająca bezpośrednio z sieci wodociągowej przeznaczona do użytkowania przez człowieka do celoacutew konsumpcyjnych

Kategoria 2

Płyn nie stanowiący bakteriologicznego lub toksycznego zagrożenia dla człowieka

Kategoria 3

Płyn stanowiący pewne zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność co najmniej jednej substancji toksycznej lub bardzo toksycznej o LD50gt200 mgkg wagi ciała

Kategoria 4

Płyn stanowiący pewne zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność co najmniej jednej substancji toksycznej lub bardzo toksycznej o LD50200 mgkg wagi ciała lub też co najmniej jednej substancji radioaktywnej mutagennej lub rakotwoacuterczej

Kategoria 5

Płyn stanowiący zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność substancji mikrobiologicznych bądź wirusowych

Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem

Przepływ zwrotny wywołany spadkiem ciśnienia w sieci wodociągowej

Potencjalne źroacutedła zanieczyszczenia wody wodociągowej

XY

1- sieć wodociągowa

2- urządzenie zabezpieczające

X-rodzina zabezpieczenia

Y-typ zabezpieczenia

Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody

Aby dobrać zabezpieczenie należy

określić kategorię płynu

określić rodzaj zabezpieczenia wg normy

ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe

dobrać zawoacuter zwracając uwagę na średnicę wodomierza

Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody

dla dobranego zaworu ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez zawoacuter

Filtr

Doboacuter filtra

Aby dobrać filtr należy

ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe

dobrać filtr zwracając uwagę na średnicę wodomierza i zaworu antyskażeniowego

Doboacuter filtra

dla dobranego filtra ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez filtr

INSTALACJE KANALIZACYJNE

Rodzaje instalacji kanalizacyjnych

1 Kanalizacja sanitarna (bytowo ndash gospodarcza)

2 Kanalizacja deszczowa

3 Kanalizacja technologiczna

ścieki przed wprowadzeniem do kanalizacji

sanitarnej wymagają wstępnego oczyszczenia w

specjalnych urządzeniach

Odprowadzenie ściekoacutew z nieruchomości może być

realizowane na dwa sposoby

systemem ogoacutelnospławnym (zbiorczym)

lub systemem rozdzielczym

Kanalizacja ogoacutelnospławna odprowadza zaroacutewno ścieki

sanitarne (bytowe) jak i deszczowe

W kanalizacji rozdzielczej ścieki sanitarne i deszczowe

odprowadzane są rozdzielnie

Schemat kanalizacji ogoacutelnospławnej

KS1 KS2

Kanał ogoacutelnospławny

RD1 RD2

linia regulacyjna

ST1

ST2

Schemat kanalizacji rozdzielczej

KS1 KS2

Kanał sanitarny

Kanał deszczowy

RD1 RD2

linia regulacyjnaST1

ST2

SD1

SD2

Podział instalacji kanalizacyjnej

Instalację kanalizacyjną można podzielić na

zewnętrzną (na terenie nieruchomości lecz poza budynkiem)

wewnętrzną (w budynku)

Podział ten wydaje się oczywisty ale jest istotny przy doborze materiału instalacyjnego - nie każdy materiał sprawdzający się wewnątrz nadaje się do stworzenia instalacji zewnętrznej

Granicą między instalacją wewnętrzną a zewnętrzną jest tzw czyszczak głoacutewny (rewizja głoacutewna)

Przewody domowej

instalacji kanalizacyjnej

Przykanalik (przyłącze kanalizacyjne) ndash jest to odcinek ktoacutery łączy kanalizację na terenie nieruchomości z siecią kanalizacyjną

Najczęściej przykanalik włączany jest do studzienki (rewizyjnej lub włazowej) ktoacutera stanowi uzbrojenie sieci Możliwe jest też przyłączenie przez wpust boczny lub złącze siodłowe

Przewody domowej

instalacji kanalizacyjnej

Przykanaliki oznaczane są znakami informacyjnymi Na znaku podana jest średnica (w mm) spadek przyłącza (w promilach) oraz jego długość (w m) Granicą między siecią a instalacją jest położona w pobliżu granicy nieruchomości pierwsza studzienka licząc od strony budynku

Sieć i przykanalik

w przypadku istnienia studzienki rewizyjnej

przykanalikstudzienka rewizyjna

linia

reg

ulac

yjnastudzienka kanalizacyjna

sieć kanalizacyjna

budy

nek

instalacja

zewnętrzna

Sieć i przykanalik

w przypadku braku studzienki rewizyjnej (wg nowych przepisoacutew w przypadku braku studzienki rewizyjnej

przykanalik to odcinek biegnący od granicy budynku do granicy

nieruchomości)

linia

reg

ulac

yjnastudzienka kanalizacyjna

sieć kanalizacyjna

budy

nek

przykanalik

sieć kanalizacyjna

Instalacja kanalizacyjna składa się z 1 poziomoacutew (przewodoacutew odpływowych) ndash są to przewody

prowadzone z odpowiednim spadkiem ktoacutere odprowadzają

ścieki z pionoacutew wpustoacutew podłogowych itp do przykanalika

lub sieci zewnętrznej

2 pionoacutew (przewodoacutew spustowych) ndash są to przewody prowadzone

przez jedną lub kilka kondygnacji odprowadzające ścieki

z podejść kanalizacyjnych wpustoacutew dachowych lub rynien

do przewodoacutew odpływowych

3 podejść kanalizacyjnych ndash przewody odprowadzające ścieki

z przyboroacutew i urządzeń sanitarnych do pionoacutew lub poziomoacutew

kanalizacyjnych

podejścia pojedyncze

podejścia zbiorowe

Kanalizacja sanitarna grawitacyjna

Odprowadza wodę zanieczyszczoną (ścieki) w wyniku jej wykorzystania odpływającą z ustępoacutew spłukiwanych natryskoacutew wanien bidetoacutew zlewoacutew umywalek wpustoacutew podłogowych i innych urządzeń występujących w gospodarstwie domowym

Projektowanie kanalizacji sanitarnej odbywa się w oparciu o normę

PN ndash EN 12056 ndash 2 grudzień 2002

Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew

Część 2 Kanalizacja sanitarna projektowanie układu i obliczenia

oraz w przypadku braku informacji o normę

PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania

w projektowaniu

Podejścia kanalizacyjne ndash łączą

odpływ z pionem kanalizacyjnym

Podejścia

niewentylowane - należy montować ze spadkiem wynoszącym od 2 do 15

wentylowane ndash można zastosować tu mniejsze spadki zgodnie z przywołaną normą ale wymagają dodatkowego przewodu wentylującego

Najczęściej projektuje się podejścia niewentylowane Ich długość w typowym rozwiązaniu stosowanym w Polsce nie powinna przekraczać 30 m a w przypadku miski ustępowej 10 m po długości przewodu

W przypadku dłuższych podejść albo zwiększa się średnicę albo projektuje się podejścia wentylowane za pomocą np zaworoacutew napowietrzających

Nowa norma wprowadza cztery typy systemoacutew kanalizacyjnych jakie można spotkać w poszczegoacutelnych krajach Unii Europejskiej

W Polsce stosuje się tradycyjnie system I

System Nazwa Cechy

I

System pojedynczego pionu

z podejściami częściowo

wypełnionymi

bull jeden pion kanalizacyjny

bull wypełnienie przewodoacutew 50

II

System pojedynczego pionu

z podejściami o mniejszej

średnicy

bull jeden pion kanalizacyjny

bull wypełnienie przewodoacutew 70

III

System pojedynczego pionu

z podejściami całkowicie

wypełnionymi

bull jeden pion kanalizacyjny

bull wypełnienie przewodoacutew 100

bull każde urządzenie podłączone

oddzielnie do pionu

IV System oddzielnych pionoacutew

kanalizacyjnych

bull dwa piony ndash jeden odprowadzający

ścieki czarne z ustępoacutew spłukiwanych

i pisuaroacutew i drugi odprowadzający

pozostałe ścieki

bull wypełnienie przewodoacutew jak dla

systemoacutew I II lub III

Średnice nominalne podejść pojedynczych dobiera się w zależności od typu przyłączonego przyboru sanitarnego lub urządzenia w typowych

rozwiązaniach w Polsce wg tabeli Urządzenie DN [mm]

Umywalka bidet 40

Zlewozmywak

zmywarka pralka

wanna natrysk 50

Miska ustępowa 100

Minimalna średnica podejścia pojedynczego zdeterminowana jest przez jego długość wysokość spadania i ilość zmian kierunku zgodnie z tabelą

DN Lmax

[m] H [m]

trzy zmiany

kierunku

40

50 30 lt10

70 50 lt10

100 50 lt30

H

L

Jeśli powyższe wymiary są przekroczone lub istnieje konieczność zastosowania więcej niż trzech zmian kierunku prowadzenia przewodoacutew należy wybrać kolejną większą średnicę nominalną

Średnice nominalne podjeść zbiorowych

Zależą od natężenia przepływu ściekoacutew w projektowanym

podejściu i od zastosowanego systemu Wybierając system

należy kierować się dostępnymi na rynku przyborami trudno

bowiem wyobrazić sobie podłączanie przyboru sanitarnego

z odpływem np 40mm do przewodu o średnicy mniejszej

Utrudniałoby to swobodny odpływ ściekoacutew z tego przyboru

Natężenie przepływu ściekoacutew sanitarnych Qww

wyznacza się dla danego odcinka instalacji zgodnie

z zależnością

]sl[DUKQww

gdzie K ndash wspoacutełczynnik częstości

DU ndash odpływ jednostkowy [ls] z urządzenia

UWAGA Qww DUmax jeśli nie to Qww = DUmax

Odpływy jednostkowe DU

Odpływy jednostkowe DU -cd

Typowe wspoacutełczynniki częstości K

Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia

z przewodami odpływowymi Piony kanalizacyjne należy prowadzić bez zmiany średnicy i kierunku na całej długości w szachtach sanitarnych

U podstawy każdego pionu przed przejściem w przewoacuted odpływowy należy zamontować otwoacuter rewizyjny (czyszczak) umożliwiający dostęp do wnętrza przodu

W przypadku kanalizacji sanitarnej każdy pion musi być wentylowany w celu wyroacutewnania ciśnienia w instalacji

Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia

z przewodami odpływowymi Wentylację pionu zapewnia

przewoacuted wentylacyjny zakończony rurą wywiewną wyprowadzoną ponad połać dachu

zawoacuter napowietrzający ndash rozwiązanie dozwolone do stosowania w przypadku braku możliwości wyprowadzenia pionu ponad dach można takie rozwiązanie stosować przy spełnieniu następujących warunkoacutew

piony mają wysokość 4 do 5 kondygnacji

ostatni pion licząc od najdalszego w stosunku do kanału oraz co piąty w budynku jest zakończony rurą wywiewną

Elementy pionu kanalizacyjnego

troacutejniki doprowadzające ścieki z podejść kanalizacyjnych

czyszczak prze zmianą kierunku prowadzenia ściekoacutew ndash około 05 nad posadzką przed przejściem w przewoacuted odpływowy

rura prosta o niezmiennej średnicy na całej długości

zawoacuter napowietrzający lub rura wywiewna

W systemie kanalizacji sanitarnej wyroacuteżnić można

piony z wentylacją głoacutewną ndash zakończone rurą wywiewną lub zaworem napowietrzającym

piony z wentylacją obejściową ndash piony z dodatkowym przewodem wentylacyjnym prowadzonym obok pionu spustowego i połączonym z rurą wywiewną

Średnica pionu zależy od wybranego systemu wentylacji i obliczonego natężenia przepływu ściekoacutew dla całego pionu

Należy pamiętać o tym że minimalna średnica pionu nie może być mniejsza od średnicy największego podejścia

W typowych rozwiązaniach w Polsce minimalna średnica pionu wynosi 70mm a dla pionoacutew prowadzących ścieki z misek ustępowych 100mm

Oczywiście w tabelach należy sprawdzić czy średnicy nie należy zwiększyć ze względu na obliczoną wartość Qww

Piony z wentylacją głoacutewną

Piony z wentylacją obejściową

Przewody odpływowe

(poziomy kanalizacyjne)

Wśroacuted przewodoacutew odpływowych wyroacuteżniamy przewoacuted głoacutewny oraz przewody drugorzędne Każdy przewoacuted drugorzędny powinien być oddzielnie podłączony do głoacutewnego pod kątem 45deg

Wszystkie przewody prowadzone są najkroacutetszą drogą przeważnie wzdłuż przegrody budowlanej oraz koniecznie z zachowaniem odpowiedniego spadku

Przewody odpływowe

(poziomy kanalizacyjne)

Spadek powinien być jednakowy na całej długości co zapewnia samooczyszczanie się przewodu

Przyjęte jest że rury układa się kielichem w kierunku przeciwnym do spływu ściekoacutew

Rewizje kanalizacyjne powinno się montować

co 15 m na rurach średnicy od 100 do 150 mm

przed każdym uskokiem poziomu

Rury prowadzone przez murowane ścianki muszą być ułożone prostopadle do przegrody

Na przewody z tworzyw sztucznych powinno się w miejscach przejść dodatkowo nałożyć tuleje ochronne Umożliwią one rurom pewien ruch zabezpieczając instalację przed uszkodzeniami mechanicznymi

Przestrzeń pomiędzy tuleją a rurą powinno się zabezpieczyć izolacją

Jeśli przewody kanalizacyjne z tworzyw sztucznych układane są w sąsiedztwie przewodoacutew wydzielających ciepło powinny być osłonięte otulinami izolacyjnymi w celu zabezpieczenia przed przegrzewaniem

Przewody poziome i przykanaliki powinny być ułożone poniżej strefy przemarzania gruntu czyli na głębokości 80-140 cm zależnie od regionu kraju

Jeśli przewody prowadzone są w pomieszczeniach w ktoacuterych temperatura może spadać poniżej 0degC muszą być odpowiednio zabezpieczone przed przemarzaniem

Dla przewodoacutew prowadzonych na zewnątrz budynku należy pamiętać że warstwa gruntu pokrywającego rury kanalizacyjne powinna być o 10-20 cm większa od głębokości przemarzania gruntu jeśli przewody układa się wyżej to powinny być zaizolowane termicznie

Rury kanalizacyjne układane na zewnątrz budynku powinny być oddalone

od innych przewodoacutew co najmniej

15 m od przewodoacutew gazowych i wodociągowych

08 m od kabli energetycznych

05 m od kabli telekomunikacyjnych

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qww z uwzględnieniem następujących zasad

1 dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 05

2 dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 07

3 minimalna prędkość przepływu ściekoacutew wynosi 07 ms stąd

wynika prowadzenie przewodoacutew z odpowiednim do średnicy

spadkiem w kierunku sieci zewnętrznej

4 minimalna średnica przewodu zewnętrznego wynosi 010m

a przykanalika 015m

Dobierając średnice przewodoacutew odpływowych należy stosować

tabelę z wartościami natężenia przepływu Q0 i prędkości

przepływu v0 dla przewodoacutew o przekroju kołowym przy

pełnym wypełnieniu i wykres Manninga

=QQ0

=vv0

hd

Q

v

(hd)

1

23

4

Przykład obliczeniowy Obliczeniowe natężenie sciekoacutew sanitarnych wynosi Qww= 50 ls Na podstawie tabeli 1 QwwQ0 = 50 2014 = 025 Z wykresu odczytujemy

V = 085V0 = 085114 = 097 ms przy napełnieniu hd = 037

Zakresy dopuszczalnych spadkoacutew przewodoacutew odpływowych

DN 0100 m ndash i = 20 - 100

DN 0150 m ndash i = 15 - 150

Urządzenia dodatkowe w kanalizacji sanitarnej

W przypadku odprowadzania ściekoacutew bytowo gospodarczych do zewnętrznej sieci typu ogoacutelnospławnego w pomieszczeniach położonych na najniższych kondygnacjach w budynku może dojść do zalania spowodowanego wstecznym przepływem ściekoacutew w wyniku intensywnych opadoacutew deszczu Dlatego też w tego typu instalacjach na przewodach kanalizacyjnych odprowadzających ścieki z pomieszczeń na najniższej kondygnacji stosować należy zasuwy burzowe ktoacutere chronią instalację przed przepływem zwrotnym

Materiały w kanalizacji sanitarnej

Instalacja kanalizacyjna może być wykonana z roacuteżnych materiałoacutew ale

zawsze rury i połączenia powinny być szczelne i odporne na korozję

Obecnie najpopularniejszym materiałem używanym do budowy instalacji

wewnętrznej jest tworzywo sztuczne Rury kanalizacyjne produkuje się z

polipropylenu (PP)

roacuteżnych odmian polichlorku winylu (PVC)

Polietylenu wysokiej gęstości (PE-HD)

żywicy poliestrowej wzmacnianej włoacuteknem szklanym (GRE)

Innymi materiałami stosowanymi w kanalizacji sanitarnej są

żeliwo

kamionka

beton

Kanalizacja deszczowa

Odprowadza wody opadowe z dachoacutew i terenoacutew przyległych do nieruchomości (podjazdy tarasy parkingi itp)

Projektowanie kanalizacji deszczowej odbywa się w oparciu o normę

PN ndash EN 12056 ndash 3 grudzień 2002

Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew

Część 3 Przewody deszczowe Projektowanie układu i obliczenia

oraz w przypadku braku informacji o normę

PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania w projektowaniu

Odprowadzanie wody z dachu stromego

W przypadku dachoacutew budynkoacutew niskich (do 5 kondygnacji) ktoacutere mają odpowiednie nachylenie (przyjmuje się że powyżej 8) najczęstszym sposobem odprowadzania wody deszczowej jest zastosowanie systemu rynnowego

Zadaniem deszczowej instalacji kanalizacyjnej jest zebranie wody z dachu i odprowadzenie jej do sieci kanalizacji deszczowej lub do gruntu System rynnowy polega na naturalnym (grawitacyjnym) spływie woacuted po połaci dachowej skąd jest przejmowana przez system rur System ten roacutewnież pracuje grawitacyjnie Umowną granicą instalacji deszczowej jest wylewka z ktoacuterej woda może być skierowana do sieci kanalizacji deszczowej (ogoacutelnospławnej) lub na grunt

Podstawowe elementy

instalacji kanalizacji deszczowej

Rynny - przewody o przekroju otwartym (okrągłym prostokątnym eliptycznym trapezowym okapowym) biegnące wzdłuż krawędzi dachu Zadaniem rynien jest zebranie wody opadowej Rynny prowadzone są z lekkim spadkiem w kierunku narożnikoacutew budynku dzięki czemu woda nie wylewa się za krawędzie tylko płynie w kierunku rur spustowych

Instalacja kanalizacji deszczowej składa się z następujących elementoacutew

Rury spustowe ndash pionowe odcinki przewodoacutew o przekroju zamkniętym (najczęściej okrągłym lub prostokątnym) Zadaniem rur spustowych jest zebranie wody płynącej rynnami i odprowadzenie ich poza budynek

Odpływy ndash elementy za pomocą ktoacuterych rynny przechodzą w rury spustowe Odpływ jest odcinkiem rynny w ktoacuterym wykonany jest obrobiony otwoacuter odpowiedniego kształtu pozwalający na włączenie rury spustowej Można wyroacuteżnić odpływy przelotowe oraz odpływy końcowe ( na narożnikach pomieszczeń) Pozwalają na mocowanie rur spustowych

Narożniki do rynien ndash umożliwiają połączenie rynien w narożnikach budynku Właściwy montaż narożnikoacutew jest bardzo ważny dla właściwej pracy rynien (ruchoacutew pod wpływem temperatury) Wylewki ndash kształtki ktoacuterymi kończy się rura spustowa Wylewka może być włą- czona do kanalizacji deszczowej bądź znajdować się nad gruntem

Łączniki do rynien - złączki zwykłe uszczelkowe i korekcyjne Ponieważ montaż rynien wymaga pozostawiania tzw dylatacji (odstępoacutew) złączki korekcyjne lub uszczelkowe umożliwiają wykonanie takich połączenia z dylatacją

Łączniki do rur spustowych - kolana troacutejniki redukcje mufy mufy redukcyjne Mufy służą do włączania rur spustowych do odpływoacutew zadaniem muf redukcyjnych jest połączenie rury spustowej i odpływu o roacuteżnych średnicach Kolana pozwalają na zmianę kierunku rury spustowej Troacutejniki umożliwiają włączanie do rur spustowych wyposażenia dodatkowego

Haki i obejmy - zadaniem tych elementoacutew jest mocowanie rynien i rur spustowych do dachoacutew i ścian

Elementy wykończeniowe i dodatkowe -

zadaniem tych elementoacutew jest wykończenie

systemu lub uzupełnienie jego pracy

Przykładami mogą tu być

dekiel służący do zakończenia rynny

filtr siatkowy montowany na rurze

spustowej zatrzymujący

zanieczyszczenia

czyszczak (rewizja) umożliwiający

przegląd i czyszczenie rury spustowej

(na zdjęciu)

odprowadzenie do kanalizacji deszczowej

Jednym ze sposoboacutew odprowadzenia wody jest podłączenie systemu rynnowego do kanalizacji deszczowej

Woacutewczas na dolnym odcinku rury spustowej mniej więcej 03-08 m ponad terenem należy zamontować rewizję (czyszczak) Rewizja ma wewnątrz kratkę na ktoacuterej zbierają się liście i inne zanieczyszczenia spływające z rynny

Rura spustowa z rewizją przyłączona jest do przewodoacutew odpływowych a te łączą się z kanalizacją Średnica przewodoacutew musi być co najmniej roacutewna średnicy rur spustowych i najczęściej wynosi 100-150 mm Głębokość na jakiej powinno się układać rury zależy od strefy przemarzania i wynosi 1-14 m System taki nie ma blokady przedostawania się zapachoacutew dlatego lepiej nie podłączać go do kanalizacji ogoacutelnospławnej

Innym sposobem odprowadzenia wody bezpośrednio do kanalizacji jest podłączenie rury spustowej do osadnika rynnowego Wyposażony jest on w klapkę ktoacutera stanowi blokadę zapachową i wyciągany kosz w ktoacuterym gromadzą się większe zanieczyszczenia takie jak liście

Gdy brak sieci kanalizacji deszczowej lub ogoacutelnospławnej woda deszczowa powinna być bezpiecznie rozprowadzona po terenie posesji ale tak żeby nie spływała na sąsiednie działki

Odprowadzanie wody z dachu

płaskiego

W przypadku dachoacutew budynkoacutew wysokich (powyżej 5 kondygnacji) oraz dachoacutew o małym nachyleniu (przyjmuje się że poniżej 8) najczęstszym sposobem odprowa-dzania wody deszczowej jest system odwadniania oparty na wpustach dachowych

Wpusty dachowe pełnią rolę dachowych odwodnień punkto-wych tzn zbierają wodę z pewnej powierzchni w jednym punkcie

Odprowadzanie wody z dachu

płaskiego Woda jest odprowadzana do rury spustowej biegnącej wewnątrz budynku a stamtąd do kanalizacji deszczowej lub poza budynek do gruntu Aby odwodnienie dachu płaskiego pracowało prawidłowo wpust powinien znaleźć się w najniższym punkcie dachu a spadek w jego kierunku powinien wynosić co najmniej 3 Oproacutecz zasadniczego wpustu powinien być wpust awaryjny ktoacutery przejmie wodę w przypadku zatkania wpustu głoacutewnego Na dachu powinna być co najmniej jedna para wpustoacutew Zasady projektowania moacutewią że wpusty należy rozmieszczać co 25 m

Obliczanie kanalizacji deszczowej

Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qr (qd) [ls]

rAC

10000

IAQr

gdzie ψ lub C ndash wspoacutełczynnik spływu przyjmowany wg nowej normy jako 10 (w starej zależny od nachylenia dachu i rodzaju powierzchni odwadnianej)

A ndash efektywna powierzchnia dachu lub powierzchnia odwadniana [m2]

I ndash w starej normie miarodajne natężenie deszczu [l(sha)] przyjmowane I 300 l(sha)

r ndash natężenie opadoacutew atmosferycznych [l(sm2)] przyjmowane albo na podstawie danych statystycznych albo wg tabeli 1 w nowej normie po przemnożeniu przez wspoacutełczynnik ryzyka podany w tabeli 2

Wymiarowanie rynien i rur spustowych

1 Przewody spustowe ndash średnicę należy dobrać tak aby obliczona wartość odpływu ściekoacutew Qr nie przekraczała wartości Qrmax (qdmax) a powierzchnia odwadniana A powierzchni Amax zestawionych w tabeli w normie PN ndash 92B ndash 01707

2 Wg starej normy rynny powinny mieć średnice minimum 150 mm (dotyczy to budynkoacutew wielorodzinnych)

Efektywna

powierzchnia dachu

odwadniana przez

rynnę A [m2]

Szerokość rynny [mm] Średnica rury

spustowej [mm]

poniżej 20 70 50

20 ndash 57 100 (lub 125) 70

57 ndash 97 125 100

97 - 170 150 100

170 - 243 180 125

Dla budynkoacutew jednorodzinnych średnice rynien i przewodoacutew spustowych można określić w oparciu o efektywną powierzchnię dachu wg tabeli

Średnice poziomoacutew i przykanalikoacutew

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qr z uwzględnieniem następujących zasad

a) dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 07

b) dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 09

c) i d) jak dla kanalizacji sanitarnej

Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej

Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qt (qog) [ls]

Qww ndash natężenie odpływu ściekoacutew sanitarnych

Qr ndash natężenie odpływu ściekoacutew deszczowych

Kanalizacja ogoacutelnospławna to ten fragment ktoacutery odprowadza i ścieki sanitarne i deszczowe do zewnętrznej sieci ogoacutelnospławnej

rwwt QQQ

Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się z uwzględnieniem następujących zasad

a) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt spełnione powinny być warunki

a) i b) jak dla ściekoacutew deszczowych

b) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt obliczeniowa prędkość przepływu

ściekoacutew nie może przekraczać wartości dopuszczalnej ktoacutera wynosi

80 ms ndash dla rur żeliwnych i innych metalowych

40 ms ndash dla rur kamionkowych betonowych i z tworzyw sztucznych

c) dla odpływu tylko ściekoacutew sanitarnych Qww prędkość przepływu

ściekoacutew nie może być mniejsza od vmin = 07 ms

bullRynny z PVC-U

bullRynny z blachy aluminiowej

bullRynny miedziane

bullRynny z blachy stalowej

bullRynny cynkowo-tytanowe

Przekroje rynien a b c) poacutełokragłe d) trapezowy e f) trapezoidalny g) prostokatny h) poacutełokragły leacy

Rodzaje rynien a) okapowa b) koszowa c) gzymsowa d) leacy

10

Maksymalne godzinowe zapotrzebowanie na wodę Gh max

Gh max = Gh śr ∙ Nh [dm3h]

Nh ndash wspoacutełczynnik nieroacutewnomierności godzinowego poboru wody przyjmuje roacuteżne wartości dla zimnej wody ciepłej i ogoacutelnej

Przepływy obliczeniowe

11

Godzinowy wspoacutełczynnik nieroacutewnomierności rozbioru wody

charakteryzuje wielkość zmian zachodzących w poborze

ciepłej wody użytkowej w danym obiekcie

Wartość wspoacutełczynnika Nh zależy od przeznaczenia

i wielkości obiektu dla ktoacuterego obliczana jest instalacja

Dla budynkoacutew mieszkalnych zależy on bezpośrednio od

liczby mieszkańcoacutew Dla innych obiektoacutew wielkość rozbioru

zaroacutewno średniego jak i maksymalnego należy opracować

na podstawie analizy sposobu korzystania z instalacji

Przepływy obliczeniowe

12

Godzinowy wspoacutełczynnik nieroacutewnomierności rozbioru wody

13

Przepływy obliczeniowe

Maksymalne chwilowe zapotrzebowanie na wodę qs to obliczeniowe zapotrzebowanie wody w obiekcie na ktoacutere wymiaruje się instalację wg wzoroacutew zawartych w PN-92B-01706 w zależności od rodzaju budynku i wartości sumy normatywnych wypływoacutew z punktoacutew czerpalnych

14

15

16

Poroacutewnanie przepływoacutew normatywnych

i obliczeniowych

SPOSOBY PROWADZENIA PRZEWODOacuteW WODOCIĄGOWYCH

W BUDYNKACH

UKŁADY INSTALACJI WODOCIĄGOWYCH MOŻNA PODZIELIĆ

W zależności od sposobu

rozprowadzania wody

W zależności od ciśnienia

gwarantowanego

W zależności od wysokości podnoszenia

wody

Biorąc pod uwagę sposoacuteb rozprowadzania wody w instalacjach wewnętrznych wyroacuteżniamy

układ z rozdziałem dolnym

układ z rozdziałem goacuternym

układ pierścieniowy

UKŁAD Z ROZDZIAŁEM DOLNYM

Schemat instalacjo wodociągowej z rozdziałem dolnym

1- przewoacuted rozdzielczy dolny 2- pion wodociągowy 3 ndashodgałęzienie 4- zawoacuter czerpalny 5- zawoacuter przelotowy

UKŁAD Z ROZDZIAŁEM GOacuteRNYM

Schemat instalacji wodociągowej z rozdziałem goacuternym

1- pion zasilający zbiornik goacuterny 2- zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym 3 ndashzawoacuter zwrotny prosty 4- przewoacuted rozdzielczy goacuterny 5- zawoacuter przelotowy 6-pion wodociągowy 7-odgałęzienie 8- zawoacuter czerpalny

UKŁAD PIERŚCIENIOWY

Schemat instalacji wodociągowej pierścieniowej

1- pion zasilający zbiornik goacuterny 2- zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym 3 ndashzawoacuter zwrotny prosty 4- przewody rozdzielcze goacuterne 5- zawoacuter przelotowy 6-pion wodociągowy 7-odgałęzienie 8- zawoacuter czerpalny 9- przewoacuted rozdzielczy dolny

Rozpatrując układy wewnętrznych instalacji wodociągowych w aspekcie wysokości podnoszenia wody i dopuszczalnej wysokości ciśnienia w instalacjach wodociągowych możemy dokonać podziału na

instalacje jednostrefowe

instalacje wielostrefowe

INSTALACJE JEDNOSTREFOWE

Schemat zasilania jednostrefowego w układach chwilowego spadku ciśnienia poniżej wymaganego w sieci ulicznej

1 przewoacuted rozdzielczy (dolny) 2 pion zasilający zbiornik goacuterny 3 zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym 4 zawoacuter zwrotny prosty

5 pion wodociągowy 6 odgałęzienie 7 zawoacuter przelotowy

INSTALACJE JEDNOSTREFOWE

Rys Schemat zasilania jednostrefowego w układach chwilowego spadku ciśnienia poniżej wymaganego w sieci ulicznej

1 przewoacuted rozdzielczy (dolny) 2pion wodociągowy 3 odgałęzienie 4 zawoacuter czerpalny 5 zawoacuter zwrotny 6 zestaw do podwyższania ciśnienia

INSTALACJE DWUSTREFOWE

Rys Schemat wewnętrznej dwustrefowej instalacji wodociągowej (pierwsza strefa zasilana bezpośrednio z zewnętrznej sieci wodociągowej- układ instalacji z rozdziałem dolnym druga strefa zasilana przy pomocy zestawu podwyższającego ciśnienie- układ instalacji z rozdziałem dolnym)

1 przewoacuted rozdzielczy dolny( w pierwszej strefie) 2 zawoacuter zwrotny 3 zestaw podwyższający ciśnienie 4 zawoacuter przelotowy 5 pion wodociągowy ( pierwsza strefa) 6 odgałęzienie 7 zawoacuter czerpalny 8pion zasilający instalacje wodociągową drugiej strefy 9 przewoacuted rozdzielczy w drugiej strefie

INSTALACJE DWUSTREFOWE

Rys Schemat wewnętrznej dwustrefowej instalacji wodociągowej (pierwsza strefa bezpośrednio zasilana z zewnętrznej sieci wodociągowej- układ instalacji z rozdziałem dolnym druga strefa zasilana przez zbiornik goacuterny otwarty-układ instalacji z rozdziałem goacuternym) 1przewoacuted rozdzielczy dolny( w pierwszej strefie) 2 zawoacuter przelotowy 3 pion wodociągowy ( w pierwszej strefie)4odgałęzienie 5 zawoacuter czerpalny 6 zawoacuter zwrotny 7 pompa z silnikiem

elektrycznym 8 pion zasilający zbiornik goacuterny otwarty( drugiej strefy) 9zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym 10przewoacuted rozdzielczy goacuterny( w drugiej strefie) 11 pion wodociągowy rozdziału goacuternego ( w drugiej strefie)

INSTALACJE DWUSTREFOWE

Rys Schemat wewnętrznej dwustrefowej instalacji wodociągowej (pierwsza strefa bezpośrednio zasilana z zewnętrznej sieci wodociągowej- układ instalacji z rozdziałem goacuternym druga strefa zasilana przez zestaw do podwyższania ciśnienia- układ z rozdziałem goacuternym)1przewoacuted rozdzielczy dolny( w pierwszej strefie) 2 zawoacuter zwrotny 3 zestaw do podwyższania ciśnienia 4zawoacuter przelotowy 5 pion wodociągowy (pierwszej strefy) 6 odgałęzienie 7 zawoacuter czerpalny 8 pion zasilający drugą strefę9przewoacuted rozdzielczy goacuterny 10zawoacuter przelotowy11 pion wodociągowy drugiej strefy 12zawoacuter odcinający(

oddziela układy zasilane- przepływ wody w pionie pierwszej strefy od drugiej strefy)

INSTALACJE WIELOSTREFOWE

Rys Schemat wielostrefowej i wewnętrznej instalacji wodociągowej 1 przewoacuted rozdzielczy dolny( pierwsza strefa zasilania) 2 pion wodociągowy (pierwsza strefa) 3 odgałęzienie 4 zawoacuter czerpalny 5 pion zasilający druga

strefę 6 przewoacuted rozdzielczy dolny (drugiej strefy) 7 pion zasilający trzecia strefę 8 przewoacuted rozdzielczy dolny( trzeciej strefy) 9 zespoacuteł podwyższania ciśnienia dla pierwszej strefy 10 zespoacuteł podwyższania ciśnienia dla drugiej strefy 11 zespoacuteł podwyższania ciśnienia dla trzeciej strefy

INSTALACJE WIELOSTREFOWE

Rys Schemat wielostrefowej wewnętrznej instalacji wodociągowej układ stref z rozdziałem goacuternym

1pompa z silnikiem elektrycznym zasilająca zbiornik goacuterny otwarty trzeciej strefy 2 pompa z silnikiem elektrycznym zasilająca zbiornik goacuterny otwarty drugiej strefy 3 pompa z silnikiem elektrycznym zasilająca zbiornik goacuterny otwarty pierwszej strefy 4 pion zasilający zbiornik goacuterny otwarty pierwszej strefy 5zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym ( pierwszej strefy) 6 przewoacuted rozdzielczy goacuterny ( pierwszej strefy) 7 pion wodociągowy (pierwsza

strefa) 8 odgałęzienie 9 zawoacuter czerpalny 10 pion zasilający zbiornik goacuterny otwarty (drugiej strefy) 11 zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym (druga strefa) 12przewoacuted rozdzielczy goacuterny (druga strefa) 13 pion zasilający zbiornik goacuterny otwarty(trzecia strefa) 14 zbiornik goacuterny

otwarty z zaworem pływakowym (trzecia strefa) 15 przewoacuted rozdzielczy goacuterny (trzecia strefa)

INSTALACJE WIELOSTREFOWE

Schemat wielostrefowej wewnętrznej instalacji wodociągowej Układ stref pierścieniowy z jednym przewodem zasilającym

1 przewoacuted zasilający zbiorniki goacuterne pierwszej drugiej i trzeciej strefy 2 zbiornik goacuterny otwarty pierwszej strefy 3 zawoacuter 4 instalacja pierścieniowa pierwszej strefy 5 zbiornik goacuterny otwarty drugiej strefy 6 zawoacuter 7 instalacja pierścieniowa drugiej strefy 8 zbiornik goacuterny otwarty trzeciej strefy 9 zawoacuter czerpalny 10 instalacja pierścieniowa trzeciej strefy 11 odgałęzienie 12 zawoacuter czerpalny13

pompa z silnikiem elektrycznym

GŁOacuteWNE ZASADY PROWADZENIA INSTALACJI WODOCIĄGOWYCH

roacutewnolegle i prostopadle do ścian i stropoacutew

z jak najmniejszą ilością załamań

po trasach najkroacutetszych

przy wewnętrznych ścianach budynku

przejścia rur przez przegrody należy wyposażyć w tuleje ochronne

Instalacje zimnej i ciepłej wody mogą być rozprowadzone w następujący sposoacuteb

natynkowo ndash czyli po wierzchu ścian i przegroacuted budowlanych

w bruzdach ściennych

w szlichcie podłogowej

w pionowych szachtach i kanałach ściennych

SPOSOBY PROWADZENIA INSTALACJI

Prowadzenie instalacji w piwnicach i pod stropami

Prowadzenie rur w korytkach gdzie wydłużenia są kompensowane poprzez wyboczanie się rur

Prowadzenie rur z odgałęzieniami na łupinach wsporczych

Prowadzenie pionoacutew w szachtach instalacyjnych

Prowadzenie oraz mocowanie pionoacutew

w szachtach instalacyjnych

Układ troacutejnikowy Układ rozdzielaczowy

UKŁAD TROacuteJNIKOWY

Prowadzenie rur instalacji wodociągowej w układzie troacutejnikowym

Sposoacuteb prowadzenia przewodoacutew w węźle

sanitarnym

UKŁAD TROacuteJNIKOWY

UKŁAD TROacuteJNIKOWY

UKŁAD ROZDZIELACZOWY

Prowadzenie rur instalacji wodociągowej w układzie rozdzielaczowym

UKŁAD ROZDZIELACZOWY

UKŁAD OBWODOWY

Podpora stała

Podpora przesuwna

Przykład prowadzenia pionu instalacyjnego bez kompensatoroacutew z uwzględnieniem wyboczenia (linią przerywaną oznaczono przykładowy przewidywany kształt pionu po osiągnięciu temperatury czynnika roboczego)

Oznaczenia PP - podpora przesuwnaPS - podpora stała

ELEMENTY INSTALACJI WODOCIĄGOWYCH

Elementy instalacji wodociągowych

Przyłącze wodociągowe

Zestaw wodomierza głoacutewnego

Filtr wody zawoacuter antyskażeniowy zawory odcinające (armatura)

Przewody rozdzielcze (rozprowadzające)

Przewody pionowe (piony wodociągowe)

Przewody w pomieszczeniach sanitarnych (połączenia od pionu do punktoacutew czerpalnych)

Punkty czerpalne (baterie czerpalne i zawory)

Przyłącza do budynku 1-linia zabudowy 2- linia rozgraniczająca 3-sieć wodociągowa 4-sieć kanalizacyjna 5-zestaw wodomierzowy 6-studzienka rewizyjna

Sposoacuteb przeprowadzenia przewodu przez ścianę zewnętrzną

Podział wodomierzy

W obudowie

zamkniętej Z wyjmowaną

wstawką

pomiarową

instalowane

poziomo

kolanowe

Podział wodomierzy

1 Wodomierz działający na zasadach mechanicznych przeznaczony do wody

a) zimnej o temperaturze od 0 degC do 30 degC

b) ciepłej o temperaturze od 30 degC do 90 degC

c) gorącej o temperaturze od 30 degC do 130 degC albo od 30 degC do 180 degC

2 Wodomierz działający na zasadach elektronicznych lub mechanicznych z urządzeniami elektronicznymi albo bez przeznaczony do wody zimnej o temperaturze od 0 degC do 30 degC

Wodomierze mieszkaniowe (JS) Wodomierz powinien być zamontowany w położeniu roboczym zgodnie z oznakowaniem umieszczonym na wodomierzu przez producenta H - oznacza pozycję pracy wodomierza w poziomie V - oznacza pozycję pracy wodomierza w pionie Litera znajdująca się na tarczy wodomierza A B C lub D - oznacza klasę obciążeń wodomierza

Wodomierz sprzężony roacutewnolegle 1-wodomierz głoacutewny śrubowy 2-wodomierz boczny skrzydełkowy 3-zawoacuter zmiennego obciążenia

1 Wodomierze działające na zasadach mechanicznych przeznaczone do wody charakteryzują następujące strumienie

1) maksymalny strumień objętości (Qmax)

2) nominalny strumień objętości (Qn)

3) pośredni strumień objętości (Qt)

4) minimalny strumień objętości (Qmin)

2 Stosunek QmaxQn powinien wynosić 2

3 Rozroacuteżnia się cztery klasy metrologiczne wodomierzy klasa A klasa B klasa C klasa D

4 Klasy metrologiczne wodomierzy w zależności od wartości stosunku QminQn i QtQn

Q (q)-strumień objętości - objętość wody przepływającej przez wodomierz w przyjętej jednostce czasu

Qmax (qmax) -maksymalny strumień objętości - największy strumień objętości przy ktoacuterym wodomierz może pracować w kroacutetkim czasie bez uszkodzenia i przekroczenia błędoacutew granicznych dopuszczalnych oraz wartości maksymalnej straty ciśnienia

Qn (qn) nominalny strumień objętości - strumień objętości roacutewny połowie maksymalnego strumienia objętości przy ktoacuterym wodomierz może pracować przy przepływie ciągłym lub przerywanym i jego wskazania mieszczą się w granicach błędoacutew granicznych dopuszczalnych

Qt (qt) pośredni strumień objętości - strumień objętości dzielący zakres obciążeń pomiarowych na przedział goacuterny i dolny przy ktoacuterym błąd graniczny dopuszczalny zmienia wartość

Qmin (qmin ) minimalny strumień objętości- strumień objętości powyżej ktoacuterego wskazania wodomierza nie powinny przekraczać błędoacutew granicznych dopuszczalnych

Zakres obciążeń pomiarowych wodomierza - zakres strumienia objętości wodomierza zawarty między maksymalnym strumieniem objętości a minimalnym strumieniem objętości

Krzywa błędoacutew wodomierza

Błędy graniczne dopuszczalne wodomierzy plusmn 2 - w przedziale goacuternym zakresu obciążeń (qt q qmax)

plusmn 5 - w przedziale goacuternym zakresu obciążeń (qmin q qt)

Lokalizacja wodomierza

Doboacuter wodomierza

Aby dobrać wodomierz należy

ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe

ustalić umowny przepływ obliczeniowy dla wodomierza qw m3h

qw = 2 q

Doboacuter wodomierza

Doboacuter wodomierza

dla dobranego wodomierza ustalić w oparciu o dane producenta wodomierzy stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez wodomierz

Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem

PN-EN 1717 - Ochrona przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody w instalacjach wodociągowych i ogoacutelne wymagania dotyczące urządzeń zapobiegających zanieczyszczaniu przez przepływ zwrotny

Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem

Podział płynoacutew ktoacutere mają lub mogą mieć kontakt z wodą do picia

Kategoria 1

Woda wypływająca bezpośrednio z sieci wodociągowej przeznaczona do użytkowania przez człowieka do celoacutew konsumpcyjnych

Kategoria 2

Płyn nie stanowiący bakteriologicznego lub toksycznego zagrożenia dla człowieka

Kategoria 3

Płyn stanowiący pewne zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność co najmniej jednej substancji toksycznej lub bardzo toksycznej o LD50gt200 mgkg wagi ciała

Kategoria 4

Płyn stanowiący pewne zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność co najmniej jednej substancji toksycznej lub bardzo toksycznej o LD50200 mgkg wagi ciała lub też co najmniej jednej substancji radioaktywnej mutagennej lub rakotwoacuterczej

Kategoria 5

Płyn stanowiący zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność substancji mikrobiologicznych bądź wirusowych

Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem

Przepływ zwrotny wywołany spadkiem ciśnienia w sieci wodociągowej

Potencjalne źroacutedła zanieczyszczenia wody wodociągowej

XY

1- sieć wodociągowa

2- urządzenie zabezpieczające

X-rodzina zabezpieczenia

Y-typ zabezpieczenia

Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody

Aby dobrać zabezpieczenie należy

określić kategorię płynu

określić rodzaj zabezpieczenia wg normy

ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe

dobrać zawoacuter zwracając uwagę na średnicę wodomierza

Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody

dla dobranego zaworu ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez zawoacuter

Filtr

Doboacuter filtra

Aby dobrać filtr należy

ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe

dobrać filtr zwracając uwagę na średnicę wodomierza i zaworu antyskażeniowego

Doboacuter filtra

dla dobranego filtra ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez filtr

INSTALACJE KANALIZACYJNE

Rodzaje instalacji kanalizacyjnych

1 Kanalizacja sanitarna (bytowo ndash gospodarcza)

2 Kanalizacja deszczowa

3 Kanalizacja technologiczna

ścieki przed wprowadzeniem do kanalizacji

sanitarnej wymagają wstępnego oczyszczenia w

specjalnych urządzeniach

Odprowadzenie ściekoacutew z nieruchomości może być

realizowane na dwa sposoby

systemem ogoacutelnospławnym (zbiorczym)

lub systemem rozdzielczym

Kanalizacja ogoacutelnospławna odprowadza zaroacutewno ścieki

sanitarne (bytowe) jak i deszczowe

W kanalizacji rozdzielczej ścieki sanitarne i deszczowe

odprowadzane są rozdzielnie

Schemat kanalizacji ogoacutelnospławnej

KS1 KS2

Kanał ogoacutelnospławny

RD1 RD2

linia regulacyjna

ST1

ST2

Schemat kanalizacji rozdzielczej

KS1 KS2

Kanał sanitarny

Kanał deszczowy

RD1 RD2

linia regulacyjnaST1

ST2

SD1

SD2

Podział instalacji kanalizacyjnej

Instalację kanalizacyjną można podzielić na

zewnętrzną (na terenie nieruchomości lecz poza budynkiem)

wewnętrzną (w budynku)

Podział ten wydaje się oczywisty ale jest istotny przy doborze materiału instalacyjnego - nie każdy materiał sprawdzający się wewnątrz nadaje się do stworzenia instalacji zewnętrznej

Granicą między instalacją wewnętrzną a zewnętrzną jest tzw czyszczak głoacutewny (rewizja głoacutewna)

Przewody domowej

instalacji kanalizacyjnej

Przykanalik (przyłącze kanalizacyjne) ndash jest to odcinek ktoacutery łączy kanalizację na terenie nieruchomości z siecią kanalizacyjną

Najczęściej przykanalik włączany jest do studzienki (rewizyjnej lub włazowej) ktoacutera stanowi uzbrojenie sieci Możliwe jest też przyłączenie przez wpust boczny lub złącze siodłowe

Przewody domowej

instalacji kanalizacyjnej

Przykanaliki oznaczane są znakami informacyjnymi Na znaku podana jest średnica (w mm) spadek przyłącza (w promilach) oraz jego długość (w m) Granicą między siecią a instalacją jest położona w pobliżu granicy nieruchomości pierwsza studzienka licząc od strony budynku

Sieć i przykanalik

w przypadku istnienia studzienki rewizyjnej

przykanalikstudzienka rewizyjna

linia

reg

ulac

yjnastudzienka kanalizacyjna

sieć kanalizacyjna

budy

nek

instalacja

zewnętrzna

Sieć i przykanalik

w przypadku braku studzienki rewizyjnej (wg nowych przepisoacutew w przypadku braku studzienki rewizyjnej

przykanalik to odcinek biegnący od granicy budynku do granicy

nieruchomości)

linia

reg

ulac

yjnastudzienka kanalizacyjna

sieć kanalizacyjna

budy

nek

przykanalik

sieć kanalizacyjna

Instalacja kanalizacyjna składa się z 1 poziomoacutew (przewodoacutew odpływowych) ndash są to przewody

prowadzone z odpowiednim spadkiem ktoacutere odprowadzają

ścieki z pionoacutew wpustoacutew podłogowych itp do przykanalika

lub sieci zewnętrznej

2 pionoacutew (przewodoacutew spustowych) ndash są to przewody prowadzone

przez jedną lub kilka kondygnacji odprowadzające ścieki

z podejść kanalizacyjnych wpustoacutew dachowych lub rynien

do przewodoacutew odpływowych

3 podejść kanalizacyjnych ndash przewody odprowadzające ścieki

z przyboroacutew i urządzeń sanitarnych do pionoacutew lub poziomoacutew

kanalizacyjnych

podejścia pojedyncze

podejścia zbiorowe

Kanalizacja sanitarna grawitacyjna

Odprowadza wodę zanieczyszczoną (ścieki) w wyniku jej wykorzystania odpływającą z ustępoacutew spłukiwanych natryskoacutew wanien bidetoacutew zlewoacutew umywalek wpustoacutew podłogowych i innych urządzeń występujących w gospodarstwie domowym

Projektowanie kanalizacji sanitarnej odbywa się w oparciu o normę

PN ndash EN 12056 ndash 2 grudzień 2002

Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew

Część 2 Kanalizacja sanitarna projektowanie układu i obliczenia

oraz w przypadku braku informacji o normę

PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania

w projektowaniu

Podejścia kanalizacyjne ndash łączą

odpływ z pionem kanalizacyjnym

Podejścia

niewentylowane - należy montować ze spadkiem wynoszącym od 2 do 15

wentylowane ndash można zastosować tu mniejsze spadki zgodnie z przywołaną normą ale wymagają dodatkowego przewodu wentylującego

Najczęściej projektuje się podejścia niewentylowane Ich długość w typowym rozwiązaniu stosowanym w Polsce nie powinna przekraczać 30 m a w przypadku miski ustępowej 10 m po długości przewodu

W przypadku dłuższych podejść albo zwiększa się średnicę albo projektuje się podejścia wentylowane za pomocą np zaworoacutew napowietrzających

Nowa norma wprowadza cztery typy systemoacutew kanalizacyjnych jakie można spotkać w poszczegoacutelnych krajach Unii Europejskiej

W Polsce stosuje się tradycyjnie system I

System Nazwa Cechy

I

System pojedynczego pionu

z podejściami częściowo

wypełnionymi

bull jeden pion kanalizacyjny

bull wypełnienie przewodoacutew 50

II

System pojedynczego pionu

z podejściami o mniejszej

średnicy

bull jeden pion kanalizacyjny

bull wypełnienie przewodoacutew 70

III

System pojedynczego pionu

z podejściami całkowicie

wypełnionymi

bull jeden pion kanalizacyjny

bull wypełnienie przewodoacutew 100

bull każde urządzenie podłączone

oddzielnie do pionu

IV System oddzielnych pionoacutew

kanalizacyjnych

bull dwa piony ndash jeden odprowadzający

ścieki czarne z ustępoacutew spłukiwanych

i pisuaroacutew i drugi odprowadzający

pozostałe ścieki

bull wypełnienie przewodoacutew jak dla

systemoacutew I II lub III

Średnice nominalne podejść pojedynczych dobiera się w zależności od typu przyłączonego przyboru sanitarnego lub urządzenia w typowych

rozwiązaniach w Polsce wg tabeli Urządzenie DN [mm]

Umywalka bidet 40

Zlewozmywak

zmywarka pralka

wanna natrysk 50

Miska ustępowa 100

Minimalna średnica podejścia pojedynczego zdeterminowana jest przez jego długość wysokość spadania i ilość zmian kierunku zgodnie z tabelą

DN Lmax

[m] H [m]

trzy zmiany

kierunku

40

50 30 lt10

70 50 lt10

100 50 lt30

H

L

Jeśli powyższe wymiary są przekroczone lub istnieje konieczność zastosowania więcej niż trzech zmian kierunku prowadzenia przewodoacutew należy wybrać kolejną większą średnicę nominalną

Średnice nominalne podjeść zbiorowych

Zależą od natężenia przepływu ściekoacutew w projektowanym

podejściu i od zastosowanego systemu Wybierając system

należy kierować się dostępnymi na rynku przyborami trudno

bowiem wyobrazić sobie podłączanie przyboru sanitarnego

z odpływem np 40mm do przewodu o średnicy mniejszej

Utrudniałoby to swobodny odpływ ściekoacutew z tego przyboru

Natężenie przepływu ściekoacutew sanitarnych Qww

wyznacza się dla danego odcinka instalacji zgodnie

z zależnością

]sl[DUKQww

gdzie K ndash wspoacutełczynnik częstości

DU ndash odpływ jednostkowy [ls] z urządzenia

UWAGA Qww DUmax jeśli nie to Qww = DUmax

Odpływy jednostkowe DU

Odpływy jednostkowe DU -cd

Typowe wspoacutełczynniki częstości K

Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia

z przewodami odpływowymi Piony kanalizacyjne należy prowadzić bez zmiany średnicy i kierunku na całej długości w szachtach sanitarnych

U podstawy każdego pionu przed przejściem w przewoacuted odpływowy należy zamontować otwoacuter rewizyjny (czyszczak) umożliwiający dostęp do wnętrza przodu

W przypadku kanalizacji sanitarnej każdy pion musi być wentylowany w celu wyroacutewnania ciśnienia w instalacji

Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia

z przewodami odpływowymi Wentylację pionu zapewnia

przewoacuted wentylacyjny zakończony rurą wywiewną wyprowadzoną ponad połać dachu

zawoacuter napowietrzający ndash rozwiązanie dozwolone do stosowania w przypadku braku możliwości wyprowadzenia pionu ponad dach można takie rozwiązanie stosować przy spełnieniu następujących warunkoacutew

piony mają wysokość 4 do 5 kondygnacji

ostatni pion licząc od najdalszego w stosunku do kanału oraz co piąty w budynku jest zakończony rurą wywiewną

Elementy pionu kanalizacyjnego

troacutejniki doprowadzające ścieki z podejść kanalizacyjnych

czyszczak prze zmianą kierunku prowadzenia ściekoacutew ndash około 05 nad posadzką przed przejściem w przewoacuted odpływowy

rura prosta o niezmiennej średnicy na całej długości

zawoacuter napowietrzający lub rura wywiewna

W systemie kanalizacji sanitarnej wyroacuteżnić można

piony z wentylacją głoacutewną ndash zakończone rurą wywiewną lub zaworem napowietrzającym

piony z wentylacją obejściową ndash piony z dodatkowym przewodem wentylacyjnym prowadzonym obok pionu spustowego i połączonym z rurą wywiewną

Średnica pionu zależy od wybranego systemu wentylacji i obliczonego natężenia przepływu ściekoacutew dla całego pionu

Należy pamiętać o tym że minimalna średnica pionu nie może być mniejsza od średnicy największego podejścia

W typowych rozwiązaniach w Polsce minimalna średnica pionu wynosi 70mm a dla pionoacutew prowadzących ścieki z misek ustępowych 100mm

Oczywiście w tabelach należy sprawdzić czy średnicy nie należy zwiększyć ze względu na obliczoną wartość Qww

Piony z wentylacją głoacutewną

Piony z wentylacją obejściową

Przewody odpływowe

(poziomy kanalizacyjne)

Wśroacuted przewodoacutew odpływowych wyroacuteżniamy przewoacuted głoacutewny oraz przewody drugorzędne Każdy przewoacuted drugorzędny powinien być oddzielnie podłączony do głoacutewnego pod kątem 45deg

Wszystkie przewody prowadzone są najkroacutetszą drogą przeważnie wzdłuż przegrody budowlanej oraz koniecznie z zachowaniem odpowiedniego spadku

Przewody odpływowe

(poziomy kanalizacyjne)

Spadek powinien być jednakowy na całej długości co zapewnia samooczyszczanie się przewodu

Przyjęte jest że rury układa się kielichem w kierunku przeciwnym do spływu ściekoacutew

Rewizje kanalizacyjne powinno się montować

co 15 m na rurach średnicy od 100 do 150 mm

przed każdym uskokiem poziomu

Rury prowadzone przez murowane ścianki muszą być ułożone prostopadle do przegrody

Na przewody z tworzyw sztucznych powinno się w miejscach przejść dodatkowo nałożyć tuleje ochronne Umożliwią one rurom pewien ruch zabezpieczając instalację przed uszkodzeniami mechanicznymi

Przestrzeń pomiędzy tuleją a rurą powinno się zabezpieczyć izolacją

Jeśli przewody kanalizacyjne z tworzyw sztucznych układane są w sąsiedztwie przewodoacutew wydzielających ciepło powinny być osłonięte otulinami izolacyjnymi w celu zabezpieczenia przed przegrzewaniem

Przewody poziome i przykanaliki powinny być ułożone poniżej strefy przemarzania gruntu czyli na głębokości 80-140 cm zależnie od regionu kraju

Jeśli przewody prowadzone są w pomieszczeniach w ktoacuterych temperatura może spadać poniżej 0degC muszą być odpowiednio zabezpieczone przed przemarzaniem

Dla przewodoacutew prowadzonych na zewnątrz budynku należy pamiętać że warstwa gruntu pokrywającego rury kanalizacyjne powinna być o 10-20 cm większa od głębokości przemarzania gruntu jeśli przewody układa się wyżej to powinny być zaizolowane termicznie

Rury kanalizacyjne układane na zewnątrz budynku powinny być oddalone

od innych przewodoacutew co najmniej

15 m od przewodoacutew gazowych i wodociągowych

08 m od kabli energetycznych

05 m od kabli telekomunikacyjnych

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qww z uwzględnieniem następujących zasad

1 dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 05

2 dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 07

3 minimalna prędkość przepływu ściekoacutew wynosi 07 ms stąd

wynika prowadzenie przewodoacutew z odpowiednim do średnicy

spadkiem w kierunku sieci zewnętrznej

4 minimalna średnica przewodu zewnętrznego wynosi 010m

a przykanalika 015m

Dobierając średnice przewodoacutew odpływowych należy stosować

tabelę z wartościami natężenia przepływu Q0 i prędkości

przepływu v0 dla przewodoacutew o przekroju kołowym przy

pełnym wypełnieniu i wykres Manninga

=QQ0

=vv0

hd

Q

v

(hd)

1

23

4

Przykład obliczeniowy Obliczeniowe natężenie sciekoacutew sanitarnych wynosi Qww= 50 ls Na podstawie tabeli 1 QwwQ0 = 50 2014 = 025 Z wykresu odczytujemy

V = 085V0 = 085114 = 097 ms przy napełnieniu hd = 037

Zakresy dopuszczalnych spadkoacutew przewodoacutew odpływowych

DN 0100 m ndash i = 20 - 100

DN 0150 m ndash i = 15 - 150

Urządzenia dodatkowe w kanalizacji sanitarnej

W przypadku odprowadzania ściekoacutew bytowo gospodarczych do zewnętrznej sieci typu ogoacutelnospławnego w pomieszczeniach położonych na najniższych kondygnacjach w budynku może dojść do zalania spowodowanego wstecznym przepływem ściekoacutew w wyniku intensywnych opadoacutew deszczu Dlatego też w tego typu instalacjach na przewodach kanalizacyjnych odprowadzających ścieki z pomieszczeń na najniższej kondygnacji stosować należy zasuwy burzowe ktoacutere chronią instalację przed przepływem zwrotnym

Materiały w kanalizacji sanitarnej

Instalacja kanalizacyjna może być wykonana z roacuteżnych materiałoacutew ale

zawsze rury i połączenia powinny być szczelne i odporne na korozję

Obecnie najpopularniejszym materiałem używanym do budowy instalacji

wewnętrznej jest tworzywo sztuczne Rury kanalizacyjne produkuje się z

polipropylenu (PP)

roacuteżnych odmian polichlorku winylu (PVC)

Polietylenu wysokiej gęstości (PE-HD)

żywicy poliestrowej wzmacnianej włoacuteknem szklanym (GRE)

Innymi materiałami stosowanymi w kanalizacji sanitarnej są

żeliwo

kamionka

beton

Kanalizacja deszczowa

Odprowadza wody opadowe z dachoacutew i terenoacutew przyległych do nieruchomości (podjazdy tarasy parkingi itp)

Projektowanie kanalizacji deszczowej odbywa się w oparciu o normę

PN ndash EN 12056 ndash 3 grudzień 2002

Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew

Część 3 Przewody deszczowe Projektowanie układu i obliczenia

oraz w przypadku braku informacji o normę

PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania w projektowaniu

Odprowadzanie wody z dachu stromego

W przypadku dachoacutew budynkoacutew niskich (do 5 kondygnacji) ktoacutere mają odpowiednie nachylenie (przyjmuje się że powyżej 8) najczęstszym sposobem odprowadzania wody deszczowej jest zastosowanie systemu rynnowego

Zadaniem deszczowej instalacji kanalizacyjnej jest zebranie wody z dachu i odprowadzenie jej do sieci kanalizacji deszczowej lub do gruntu System rynnowy polega na naturalnym (grawitacyjnym) spływie woacuted po połaci dachowej skąd jest przejmowana przez system rur System ten roacutewnież pracuje grawitacyjnie Umowną granicą instalacji deszczowej jest wylewka z ktoacuterej woda może być skierowana do sieci kanalizacji deszczowej (ogoacutelnospławnej) lub na grunt

Podstawowe elementy

instalacji kanalizacji deszczowej

Rynny - przewody o przekroju otwartym (okrągłym prostokątnym eliptycznym trapezowym okapowym) biegnące wzdłuż krawędzi dachu Zadaniem rynien jest zebranie wody opadowej Rynny prowadzone są z lekkim spadkiem w kierunku narożnikoacutew budynku dzięki czemu woda nie wylewa się za krawędzie tylko płynie w kierunku rur spustowych

Instalacja kanalizacji deszczowej składa się z następujących elementoacutew

Rury spustowe ndash pionowe odcinki przewodoacutew o przekroju zamkniętym (najczęściej okrągłym lub prostokątnym) Zadaniem rur spustowych jest zebranie wody płynącej rynnami i odprowadzenie ich poza budynek

Odpływy ndash elementy za pomocą ktoacuterych rynny przechodzą w rury spustowe Odpływ jest odcinkiem rynny w ktoacuterym wykonany jest obrobiony otwoacuter odpowiedniego kształtu pozwalający na włączenie rury spustowej Można wyroacuteżnić odpływy przelotowe oraz odpływy końcowe ( na narożnikach pomieszczeń) Pozwalają na mocowanie rur spustowych

Narożniki do rynien ndash umożliwiają połączenie rynien w narożnikach budynku Właściwy montaż narożnikoacutew jest bardzo ważny dla właściwej pracy rynien (ruchoacutew pod wpływem temperatury) Wylewki ndash kształtki ktoacuterymi kończy się rura spustowa Wylewka może być włą- czona do kanalizacji deszczowej bądź znajdować się nad gruntem

Łączniki do rynien - złączki zwykłe uszczelkowe i korekcyjne Ponieważ montaż rynien wymaga pozostawiania tzw dylatacji (odstępoacutew) złączki korekcyjne lub uszczelkowe umożliwiają wykonanie takich połączenia z dylatacją

Łączniki do rur spustowych - kolana troacutejniki redukcje mufy mufy redukcyjne Mufy służą do włączania rur spustowych do odpływoacutew zadaniem muf redukcyjnych jest połączenie rury spustowej i odpływu o roacuteżnych średnicach Kolana pozwalają na zmianę kierunku rury spustowej Troacutejniki umożliwiają włączanie do rur spustowych wyposażenia dodatkowego

Haki i obejmy - zadaniem tych elementoacutew jest mocowanie rynien i rur spustowych do dachoacutew i ścian

Elementy wykończeniowe i dodatkowe -

zadaniem tych elementoacutew jest wykończenie

systemu lub uzupełnienie jego pracy

Przykładami mogą tu być

dekiel służący do zakończenia rynny

filtr siatkowy montowany na rurze

spustowej zatrzymujący

zanieczyszczenia

czyszczak (rewizja) umożliwiający

przegląd i czyszczenie rury spustowej

(na zdjęciu)

odprowadzenie do kanalizacji deszczowej

Jednym ze sposoboacutew odprowadzenia wody jest podłączenie systemu rynnowego do kanalizacji deszczowej

Woacutewczas na dolnym odcinku rury spustowej mniej więcej 03-08 m ponad terenem należy zamontować rewizję (czyszczak) Rewizja ma wewnątrz kratkę na ktoacuterej zbierają się liście i inne zanieczyszczenia spływające z rynny

Rura spustowa z rewizją przyłączona jest do przewodoacutew odpływowych a te łączą się z kanalizacją Średnica przewodoacutew musi być co najmniej roacutewna średnicy rur spustowych i najczęściej wynosi 100-150 mm Głębokość na jakiej powinno się układać rury zależy od strefy przemarzania i wynosi 1-14 m System taki nie ma blokady przedostawania się zapachoacutew dlatego lepiej nie podłączać go do kanalizacji ogoacutelnospławnej

Innym sposobem odprowadzenia wody bezpośrednio do kanalizacji jest podłączenie rury spustowej do osadnika rynnowego Wyposażony jest on w klapkę ktoacutera stanowi blokadę zapachową i wyciągany kosz w ktoacuterym gromadzą się większe zanieczyszczenia takie jak liście

Gdy brak sieci kanalizacji deszczowej lub ogoacutelnospławnej woda deszczowa powinna być bezpiecznie rozprowadzona po terenie posesji ale tak żeby nie spływała na sąsiednie działki

Odprowadzanie wody z dachu

płaskiego

W przypadku dachoacutew budynkoacutew wysokich (powyżej 5 kondygnacji) oraz dachoacutew o małym nachyleniu (przyjmuje się że poniżej 8) najczęstszym sposobem odprowa-dzania wody deszczowej jest system odwadniania oparty na wpustach dachowych

Wpusty dachowe pełnią rolę dachowych odwodnień punkto-wych tzn zbierają wodę z pewnej powierzchni w jednym punkcie

Odprowadzanie wody z dachu

płaskiego Woda jest odprowadzana do rury spustowej biegnącej wewnątrz budynku a stamtąd do kanalizacji deszczowej lub poza budynek do gruntu Aby odwodnienie dachu płaskiego pracowało prawidłowo wpust powinien znaleźć się w najniższym punkcie dachu a spadek w jego kierunku powinien wynosić co najmniej 3 Oproacutecz zasadniczego wpustu powinien być wpust awaryjny ktoacutery przejmie wodę w przypadku zatkania wpustu głoacutewnego Na dachu powinna być co najmniej jedna para wpustoacutew Zasady projektowania moacutewią że wpusty należy rozmieszczać co 25 m

Obliczanie kanalizacji deszczowej

Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qr (qd) [ls]

rAC

10000

IAQr

gdzie ψ lub C ndash wspoacutełczynnik spływu przyjmowany wg nowej normy jako 10 (w starej zależny od nachylenia dachu i rodzaju powierzchni odwadnianej)

A ndash efektywna powierzchnia dachu lub powierzchnia odwadniana [m2]

I ndash w starej normie miarodajne natężenie deszczu [l(sha)] przyjmowane I 300 l(sha)

r ndash natężenie opadoacutew atmosferycznych [l(sm2)] przyjmowane albo na podstawie danych statystycznych albo wg tabeli 1 w nowej normie po przemnożeniu przez wspoacutełczynnik ryzyka podany w tabeli 2

Wymiarowanie rynien i rur spustowych

1 Przewody spustowe ndash średnicę należy dobrać tak aby obliczona wartość odpływu ściekoacutew Qr nie przekraczała wartości Qrmax (qdmax) a powierzchnia odwadniana A powierzchni Amax zestawionych w tabeli w normie PN ndash 92B ndash 01707

2 Wg starej normy rynny powinny mieć średnice minimum 150 mm (dotyczy to budynkoacutew wielorodzinnych)

Efektywna

powierzchnia dachu

odwadniana przez

rynnę A [m2]

Szerokość rynny [mm] Średnica rury

spustowej [mm]

poniżej 20 70 50

20 ndash 57 100 (lub 125) 70

57 ndash 97 125 100

97 - 170 150 100

170 - 243 180 125

Dla budynkoacutew jednorodzinnych średnice rynien i przewodoacutew spustowych można określić w oparciu o efektywną powierzchnię dachu wg tabeli

Średnice poziomoacutew i przykanalikoacutew

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qr z uwzględnieniem następujących zasad

a) dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 07

b) dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 09

c) i d) jak dla kanalizacji sanitarnej

Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej

Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qt (qog) [ls]

Qww ndash natężenie odpływu ściekoacutew sanitarnych

Qr ndash natężenie odpływu ściekoacutew deszczowych

Kanalizacja ogoacutelnospławna to ten fragment ktoacutery odprowadza i ścieki sanitarne i deszczowe do zewnętrznej sieci ogoacutelnospławnej

rwwt QQQ

Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się z uwzględnieniem następujących zasad

a) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt spełnione powinny być warunki

a) i b) jak dla ściekoacutew deszczowych

b) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt obliczeniowa prędkość przepływu

ściekoacutew nie może przekraczać wartości dopuszczalnej ktoacutera wynosi

80 ms ndash dla rur żeliwnych i innych metalowych

40 ms ndash dla rur kamionkowych betonowych i z tworzyw sztucznych

c) dla odpływu tylko ściekoacutew sanitarnych Qww prędkość przepływu

ściekoacutew nie może być mniejsza od vmin = 07 ms

bullRynny z PVC-U

bullRynny z blachy aluminiowej

bullRynny miedziane

bullRynny z blachy stalowej

bullRynny cynkowo-tytanowe

Przekroje rynien a b c) poacutełokragłe d) trapezowy e f) trapezoidalny g) prostokatny h) poacutełokragły leacy

Rodzaje rynien a) okapowa b) koszowa c) gzymsowa d) leacy

11

Godzinowy wspoacutełczynnik nieroacutewnomierności rozbioru wody

charakteryzuje wielkość zmian zachodzących w poborze

ciepłej wody użytkowej w danym obiekcie

Wartość wspoacutełczynnika Nh zależy od przeznaczenia

i wielkości obiektu dla ktoacuterego obliczana jest instalacja

Dla budynkoacutew mieszkalnych zależy on bezpośrednio od

liczby mieszkańcoacutew Dla innych obiektoacutew wielkość rozbioru

zaroacutewno średniego jak i maksymalnego należy opracować

na podstawie analizy sposobu korzystania z instalacji

Przepływy obliczeniowe

12

Godzinowy wspoacutełczynnik nieroacutewnomierności rozbioru wody

13

Przepływy obliczeniowe

Maksymalne chwilowe zapotrzebowanie na wodę qs to obliczeniowe zapotrzebowanie wody w obiekcie na ktoacutere wymiaruje się instalację wg wzoroacutew zawartych w PN-92B-01706 w zależności od rodzaju budynku i wartości sumy normatywnych wypływoacutew z punktoacutew czerpalnych

14

15

16

Poroacutewnanie przepływoacutew normatywnych

i obliczeniowych

SPOSOBY PROWADZENIA PRZEWODOacuteW WODOCIĄGOWYCH

W BUDYNKACH

UKŁADY INSTALACJI WODOCIĄGOWYCH MOŻNA PODZIELIĆ

W zależności od sposobu

rozprowadzania wody

W zależności od ciśnienia

gwarantowanego

W zależności od wysokości podnoszenia

wody

Biorąc pod uwagę sposoacuteb rozprowadzania wody w instalacjach wewnętrznych wyroacuteżniamy

układ z rozdziałem dolnym

układ z rozdziałem goacuternym

układ pierścieniowy

UKŁAD Z ROZDZIAŁEM DOLNYM

Schemat instalacjo wodociągowej z rozdziałem dolnym

1- przewoacuted rozdzielczy dolny 2- pion wodociągowy 3 ndashodgałęzienie 4- zawoacuter czerpalny 5- zawoacuter przelotowy

UKŁAD Z ROZDZIAŁEM GOacuteRNYM

Schemat instalacji wodociągowej z rozdziałem goacuternym

1- pion zasilający zbiornik goacuterny 2- zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym 3 ndashzawoacuter zwrotny prosty 4- przewoacuted rozdzielczy goacuterny 5- zawoacuter przelotowy 6-pion wodociągowy 7-odgałęzienie 8- zawoacuter czerpalny

UKŁAD PIERŚCIENIOWY

Schemat instalacji wodociągowej pierścieniowej

1- pion zasilający zbiornik goacuterny 2- zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym 3 ndashzawoacuter zwrotny prosty 4- przewody rozdzielcze goacuterne 5- zawoacuter przelotowy 6-pion wodociągowy 7-odgałęzienie 8- zawoacuter czerpalny 9- przewoacuted rozdzielczy dolny

Rozpatrując układy wewnętrznych instalacji wodociągowych w aspekcie wysokości podnoszenia wody i dopuszczalnej wysokości ciśnienia w instalacjach wodociągowych możemy dokonać podziału na

instalacje jednostrefowe

instalacje wielostrefowe

INSTALACJE JEDNOSTREFOWE

Schemat zasilania jednostrefowego w układach chwilowego spadku ciśnienia poniżej wymaganego w sieci ulicznej

1 przewoacuted rozdzielczy (dolny) 2 pion zasilający zbiornik goacuterny 3 zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym 4 zawoacuter zwrotny prosty

5 pion wodociągowy 6 odgałęzienie 7 zawoacuter przelotowy

INSTALACJE JEDNOSTREFOWE

Rys Schemat zasilania jednostrefowego w układach chwilowego spadku ciśnienia poniżej wymaganego w sieci ulicznej

1 przewoacuted rozdzielczy (dolny) 2pion wodociągowy 3 odgałęzienie 4 zawoacuter czerpalny 5 zawoacuter zwrotny 6 zestaw do podwyższania ciśnienia

INSTALACJE DWUSTREFOWE

Rys Schemat wewnętrznej dwustrefowej instalacji wodociągowej (pierwsza strefa zasilana bezpośrednio z zewnętrznej sieci wodociągowej- układ instalacji z rozdziałem dolnym druga strefa zasilana przy pomocy zestawu podwyższającego ciśnienie- układ instalacji z rozdziałem dolnym)

1 przewoacuted rozdzielczy dolny( w pierwszej strefie) 2 zawoacuter zwrotny 3 zestaw podwyższający ciśnienie 4 zawoacuter przelotowy 5 pion wodociągowy ( pierwsza strefa) 6 odgałęzienie 7 zawoacuter czerpalny 8pion zasilający instalacje wodociągową drugiej strefy 9 przewoacuted rozdzielczy w drugiej strefie

INSTALACJE DWUSTREFOWE

Rys Schemat wewnętrznej dwustrefowej instalacji wodociągowej (pierwsza strefa bezpośrednio zasilana z zewnętrznej sieci wodociągowej- układ instalacji z rozdziałem dolnym druga strefa zasilana przez zbiornik goacuterny otwarty-układ instalacji z rozdziałem goacuternym) 1przewoacuted rozdzielczy dolny( w pierwszej strefie) 2 zawoacuter przelotowy 3 pion wodociągowy ( w pierwszej strefie)4odgałęzienie 5 zawoacuter czerpalny 6 zawoacuter zwrotny 7 pompa z silnikiem

elektrycznym 8 pion zasilający zbiornik goacuterny otwarty( drugiej strefy) 9zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym 10przewoacuted rozdzielczy goacuterny( w drugiej strefie) 11 pion wodociągowy rozdziału goacuternego ( w drugiej strefie)

INSTALACJE DWUSTREFOWE

Rys Schemat wewnętrznej dwustrefowej instalacji wodociągowej (pierwsza strefa bezpośrednio zasilana z zewnętrznej sieci wodociągowej- układ instalacji z rozdziałem goacuternym druga strefa zasilana przez zestaw do podwyższania ciśnienia- układ z rozdziałem goacuternym)1przewoacuted rozdzielczy dolny( w pierwszej strefie) 2 zawoacuter zwrotny 3 zestaw do podwyższania ciśnienia 4zawoacuter przelotowy 5 pion wodociągowy (pierwszej strefy) 6 odgałęzienie 7 zawoacuter czerpalny 8 pion zasilający drugą strefę9przewoacuted rozdzielczy goacuterny 10zawoacuter przelotowy11 pion wodociągowy drugiej strefy 12zawoacuter odcinający(

oddziela układy zasilane- przepływ wody w pionie pierwszej strefy od drugiej strefy)

INSTALACJE WIELOSTREFOWE

Rys Schemat wielostrefowej i wewnętrznej instalacji wodociągowej 1 przewoacuted rozdzielczy dolny( pierwsza strefa zasilania) 2 pion wodociągowy (pierwsza strefa) 3 odgałęzienie 4 zawoacuter czerpalny 5 pion zasilający druga

strefę 6 przewoacuted rozdzielczy dolny (drugiej strefy) 7 pion zasilający trzecia strefę 8 przewoacuted rozdzielczy dolny( trzeciej strefy) 9 zespoacuteł podwyższania ciśnienia dla pierwszej strefy 10 zespoacuteł podwyższania ciśnienia dla drugiej strefy 11 zespoacuteł podwyższania ciśnienia dla trzeciej strefy

INSTALACJE WIELOSTREFOWE

Rys Schemat wielostrefowej wewnętrznej instalacji wodociągowej układ stref z rozdziałem goacuternym

1pompa z silnikiem elektrycznym zasilająca zbiornik goacuterny otwarty trzeciej strefy 2 pompa z silnikiem elektrycznym zasilająca zbiornik goacuterny otwarty drugiej strefy 3 pompa z silnikiem elektrycznym zasilająca zbiornik goacuterny otwarty pierwszej strefy 4 pion zasilający zbiornik goacuterny otwarty pierwszej strefy 5zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym ( pierwszej strefy) 6 przewoacuted rozdzielczy goacuterny ( pierwszej strefy) 7 pion wodociągowy (pierwsza

strefa) 8 odgałęzienie 9 zawoacuter czerpalny 10 pion zasilający zbiornik goacuterny otwarty (drugiej strefy) 11 zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym (druga strefa) 12przewoacuted rozdzielczy goacuterny (druga strefa) 13 pion zasilający zbiornik goacuterny otwarty(trzecia strefa) 14 zbiornik goacuterny

otwarty z zaworem pływakowym (trzecia strefa) 15 przewoacuted rozdzielczy goacuterny (trzecia strefa)

INSTALACJE WIELOSTREFOWE

Schemat wielostrefowej wewnętrznej instalacji wodociągowej Układ stref pierścieniowy z jednym przewodem zasilającym

1 przewoacuted zasilający zbiorniki goacuterne pierwszej drugiej i trzeciej strefy 2 zbiornik goacuterny otwarty pierwszej strefy 3 zawoacuter 4 instalacja pierścieniowa pierwszej strefy 5 zbiornik goacuterny otwarty drugiej strefy 6 zawoacuter 7 instalacja pierścieniowa drugiej strefy 8 zbiornik goacuterny otwarty trzeciej strefy 9 zawoacuter czerpalny 10 instalacja pierścieniowa trzeciej strefy 11 odgałęzienie 12 zawoacuter czerpalny13

pompa z silnikiem elektrycznym

GŁOacuteWNE ZASADY PROWADZENIA INSTALACJI WODOCIĄGOWYCH

roacutewnolegle i prostopadle do ścian i stropoacutew

z jak najmniejszą ilością załamań

po trasach najkroacutetszych

przy wewnętrznych ścianach budynku

przejścia rur przez przegrody należy wyposażyć w tuleje ochronne

Instalacje zimnej i ciepłej wody mogą być rozprowadzone w następujący sposoacuteb

natynkowo ndash czyli po wierzchu ścian i przegroacuted budowlanych

w bruzdach ściennych

w szlichcie podłogowej

w pionowych szachtach i kanałach ściennych

SPOSOBY PROWADZENIA INSTALACJI

Prowadzenie instalacji w piwnicach i pod stropami

Prowadzenie rur w korytkach gdzie wydłużenia są kompensowane poprzez wyboczanie się rur

Prowadzenie rur z odgałęzieniami na łupinach wsporczych

Prowadzenie pionoacutew w szachtach instalacyjnych

Prowadzenie oraz mocowanie pionoacutew

w szachtach instalacyjnych

Układ troacutejnikowy Układ rozdzielaczowy

UKŁAD TROacuteJNIKOWY

Prowadzenie rur instalacji wodociągowej w układzie troacutejnikowym

Sposoacuteb prowadzenia przewodoacutew w węźle

sanitarnym

UKŁAD TROacuteJNIKOWY

UKŁAD TROacuteJNIKOWY

UKŁAD ROZDZIELACZOWY

Prowadzenie rur instalacji wodociągowej w układzie rozdzielaczowym

UKŁAD ROZDZIELACZOWY

UKŁAD OBWODOWY

Podpora stała

Podpora przesuwna

Przykład prowadzenia pionu instalacyjnego bez kompensatoroacutew z uwzględnieniem wyboczenia (linią przerywaną oznaczono przykładowy przewidywany kształt pionu po osiągnięciu temperatury czynnika roboczego)

Oznaczenia PP - podpora przesuwnaPS - podpora stała

ELEMENTY INSTALACJI WODOCIĄGOWYCH

Elementy instalacji wodociągowych

Przyłącze wodociągowe

Zestaw wodomierza głoacutewnego

Filtr wody zawoacuter antyskażeniowy zawory odcinające (armatura)

Przewody rozdzielcze (rozprowadzające)

Przewody pionowe (piony wodociągowe)

Przewody w pomieszczeniach sanitarnych (połączenia od pionu do punktoacutew czerpalnych)

Punkty czerpalne (baterie czerpalne i zawory)

Przyłącza do budynku 1-linia zabudowy 2- linia rozgraniczająca 3-sieć wodociągowa 4-sieć kanalizacyjna 5-zestaw wodomierzowy 6-studzienka rewizyjna

Sposoacuteb przeprowadzenia przewodu przez ścianę zewnętrzną

Podział wodomierzy

W obudowie

zamkniętej Z wyjmowaną

wstawką

pomiarową

instalowane

poziomo

kolanowe

Podział wodomierzy

1 Wodomierz działający na zasadach mechanicznych przeznaczony do wody

a) zimnej o temperaturze od 0 degC do 30 degC

b) ciepłej o temperaturze od 30 degC do 90 degC

c) gorącej o temperaturze od 30 degC do 130 degC albo od 30 degC do 180 degC

2 Wodomierz działający na zasadach elektronicznych lub mechanicznych z urządzeniami elektronicznymi albo bez przeznaczony do wody zimnej o temperaturze od 0 degC do 30 degC

Wodomierze mieszkaniowe (JS) Wodomierz powinien być zamontowany w położeniu roboczym zgodnie z oznakowaniem umieszczonym na wodomierzu przez producenta H - oznacza pozycję pracy wodomierza w poziomie V - oznacza pozycję pracy wodomierza w pionie Litera znajdująca się na tarczy wodomierza A B C lub D - oznacza klasę obciążeń wodomierza

Wodomierz sprzężony roacutewnolegle 1-wodomierz głoacutewny śrubowy 2-wodomierz boczny skrzydełkowy 3-zawoacuter zmiennego obciążenia

1 Wodomierze działające na zasadach mechanicznych przeznaczone do wody charakteryzują następujące strumienie

1) maksymalny strumień objętości (Qmax)

2) nominalny strumień objętości (Qn)

3) pośredni strumień objętości (Qt)

4) minimalny strumień objętości (Qmin)

2 Stosunek QmaxQn powinien wynosić 2

3 Rozroacuteżnia się cztery klasy metrologiczne wodomierzy klasa A klasa B klasa C klasa D

4 Klasy metrologiczne wodomierzy w zależności od wartości stosunku QminQn i QtQn

Q (q)-strumień objętości - objętość wody przepływającej przez wodomierz w przyjętej jednostce czasu

Qmax (qmax) -maksymalny strumień objętości - największy strumień objętości przy ktoacuterym wodomierz może pracować w kroacutetkim czasie bez uszkodzenia i przekroczenia błędoacutew granicznych dopuszczalnych oraz wartości maksymalnej straty ciśnienia

Qn (qn) nominalny strumień objętości - strumień objętości roacutewny połowie maksymalnego strumienia objętości przy ktoacuterym wodomierz może pracować przy przepływie ciągłym lub przerywanym i jego wskazania mieszczą się w granicach błędoacutew granicznych dopuszczalnych

Qt (qt) pośredni strumień objętości - strumień objętości dzielący zakres obciążeń pomiarowych na przedział goacuterny i dolny przy ktoacuterym błąd graniczny dopuszczalny zmienia wartość

Qmin (qmin ) minimalny strumień objętości- strumień objętości powyżej ktoacuterego wskazania wodomierza nie powinny przekraczać błędoacutew granicznych dopuszczalnych

Zakres obciążeń pomiarowych wodomierza - zakres strumienia objętości wodomierza zawarty między maksymalnym strumieniem objętości a minimalnym strumieniem objętości

Krzywa błędoacutew wodomierza

Błędy graniczne dopuszczalne wodomierzy plusmn 2 - w przedziale goacuternym zakresu obciążeń (qt q qmax)

plusmn 5 - w przedziale goacuternym zakresu obciążeń (qmin q qt)

Lokalizacja wodomierza

Doboacuter wodomierza

Aby dobrać wodomierz należy

ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe

ustalić umowny przepływ obliczeniowy dla wodomierza qw m3h

qw = 2 q

Doboacuter wodomierza

Doboacuter wodomierza

dla dobranego wodomierza ustalić w oparciu o dane producenta wodomierzy stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez wodomierz

Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem

PN-EN 1717 - Ochrona przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody w instalacjach wodociągowych i ogoacutelne wymagania dotyczące urządzeń zapobiegających zanieczyszczaniu przez przepływ zwrotny

Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem

Podział płynoacutew ktoacutere mają lub mogą mieć kontakt z wodą do picia

Kategoria 1

Woda wypływająca bezpośrednio z sieci wodociągowej przeznaczona do użytkowania przez człowieka do celoacutew konsumpcyjnych

Kategoria 2

Płyn nie stanowiący bakteriologicznego lub toksycznego zagrożenia dla człowieka

Kategoria 3

Płyn stanowiący pewne zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność co najmniej jednej substancji toksycznej lub bardzo toksycznej o LD50gt200 mgkg wagi ciała

Kategoria 4

Płyn stanowiący pewne zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność co najmniej jednej substancji toksycznej lub bardzo toksycznej o LD50200 mgkg wagi ciała lub też co najmniej jednej substancji radioaktywnej mutagennej lub rakotwoacuterczej

Kategoria 5

Płyn stanowiący zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność substancji mikrobiologicznych bądź wirusowych

Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem

Przepływ zwrotny wywołany spadkiem ciśnienia w sieci wodociągowej

Potencjalne źroacutedła zanieczyszczenia wody wodociągowej

XY

1- sieć wodociągowa

2- urządzenie zabezpieczające

X-rodzina zabezpieczenia

Y-typ zabezpieczenia

Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody

Aby dobrać zabezpieczenie należy

określić kategorię płynu

określić rodzaj zabezpieczenia wg normy

ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe

dobrać zawoacuter zwracając uwagę na średnicę wodomierza

Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody

dla dobranego zaworu ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez zawoacuter

Filtr

Doboacuter filtra

Aby dobrać filtr należy

ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe

dobrać filtr zwracając uwagę na średnicę wodomierza i zaworu antyskażeniowego

Doboacuter filtra

dla dobranego filtra ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez filtr

INSTALACJE KANALIZACYJNE

Rodzaje instalacji kanalizacyjnych

1 Kanalizacja sanitarna (bytowo ndash gospodarcza)

2 Kanalizacja deszczowa

3 Kanalizacja technologiczna

ścieki przed wprowadzeniem do kanalizacji

sanitarnej wymagają wstępnego oczyszczenia w

specjalnych urządzeniach

Odprowadzenie ściekoacutew z nieruchomości może być

realizowane na dwa sposoby

systemem ogoacutelnospławnym (zbiorczym)

lub systemem rozdzielczym

Kanalizacja ogoacutelnospławna odprowadza zaroacutewno ścieki

sanitarne (bytowe) jak i deszczowe

W kanalizacji rozdzielczej ścieki sanitarne i deszczowe

odprowadzane są rozdzielnie

Schemat kanalizacji ogoacutelnospławnej

KS1 KS2

Kanał ogoacutelnospławny

RD1 RD2

linia regulacyjna

ST1

ST2

Schemat kanalizacji rozdzielczej

KS1 KS2

Kanał sanitarny

Kanał deszczowy

RD1 RD2

linia regulacyjnaST1

ST2

SD1

SD2

Podział instalacji kanalizacyjnej

Instalację kanalizacyjną można podzielić na

zewnętrzną (na terenie nieruchomości lecz poza budynkiem)

wewnętrzną (w budynku)

Podział ten wydaje się oczywisty ale jest istotny przy doborze materiału instalacyjnego - nie każdy materiał sprawdzający się wewnątrz nadaje się do stworzenia instalacji zewnętrznej

Granicą między instalacją wewnętrzną a zewnętrzną jest tzw czyszczak głoacutewny (rewizja głoacutewna)

Przewody domowej

instalacji kanalizacyjnej

Przykanalik (przyłącze kanalizacyjne) ndash jest to odcinek ktoacutery łączy kanalizację na terenie nieruchomości z siecią kanalizacyjną

Najczęściej przykanalik włączany jest do studzienki (rewizyjnej lub włazowej) ktoacutera stanowi uzbrojenie sieci Możliwe jest też przyłączenie przez wpust boczny lub złącze siodłowe

Przewody domowej

instalacji kanalizacyjnej

Przykanaliki oznaczane są znakami informacyjnymi Na znaku podana jest średnica (w mm) spadek przyłącza (w promilach) oraz jego długość (w m) Granicą między siecią a instalacją jest położona w pobliżu granicy nieruchomości pierwsza studzienka licząc od strony budynku

Sieć i przykanalik

w przypadku istnienia studzienki rewizyjnej

przykanalikstudzienka rewizyjna

linia

reg

ulac

yjnastudzienka kanalizacyjna

sieć kanalizacyjna

budy

nek

instalacja

zewnętrzna

Sieć i przykanalik

w przypadku braku studzienki rewizyjnej (wg nowych przepisoacutew w przypadku braku studzienki rewizyjnej

przykanalik to odcinek biegnący od granicy budynku do granicy

nieruchomości)

linia

reg

ulac

yjnastudzienka kanalizacyjna

sieć kanalizacyjna

budy

nek

przykanalik

sieć kanalizacyjna

Instalacja kanalizacyjna składa się z 1 poziomoacutew (przewodoacutew odpływowych) ndash są to przewody

prowadzone z odpowiednim spadkiem ktoacutere odprowadzają

ścieki z pionoacutew wpustoacutew podłogowych itp do przykanalika

lub sieci zewnętrznej

2 pionoacutew (przewodoacutew spustowych) ndash są to przewody prowadzone

przez jedną lub kilka kondygnacji odprowadzające ścieki

z podejść kanalizacyjnych wpustoacutew dachowych lub rynien

do przewodoacutew odpływowych

3 podejść kanalizacyjnych ndash przewody odprowadzające ścieki

z przyboroacutew i urządzeń sanitarnych do pionoacutew lub poziomoacutew

kanalizacyjnych

podejścia pojedyncze

podejścia zbiorowe

Kanalizacja sanitarna grawitacyjna

Odprowadza wodę zanieczyszczoną (ścieki) w wyniku jej wykorzystania odpływającą z ustępoacutew spłukiwanych natryskoacutew wanien bidetoacutew zlewoacutew umywalek wpustoacutew podłogowych i innych urządzeń występujących w gospodarstwie domowym

Projektowanie kanalizacji sanitarnej odbywa się w oparciu o normę

PN ndash EN 12056 ndash 2 grudzień 2002

Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew

Część 2 Kanalizacja sanitarna projektowanie układu i obliczenia

oraz w przypadku braku informacji o normę

PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania

w projektowaniu

Podejścia kanalizacyjne ndash łączą

odpływ z pionem kanalizacyjnym

Podejścia

niewentylowane - należy montować ze spadkiem wynoszącym od 2 do 15

wentylowane ndash można zastosować tu mniejsze spadki zgodnie z przywołaną normą ale wymagają dodatkowego przewodu wentylującego

Najczęściej projektuje się podejścia niewentylowane Ich długość w typowym rozwiązaniu stosowanym w Polsce nie powinna przekraczać 30 m a w przypadku miski ustępowej 10 m po długości przewodu

W przypadku dłuższych podejść albo zwiększa się średnicę albo projektuje się podejścia wentylowane za pomocą np zaworoacutew napowietrzających

Nowa norma wprowadza cztery typy systemoacutew kanalizacyjnych jakie można spotkać w poszczegoacutelnych krajach Unii Europejskiej

W Polsce stosuje się tradycyjnie system I

System Nazwa Cechy

I

System pojedynczego pionu

z podejściami częściowo

wypełnionymi

bull jeden pion kanalizacyjny

bull wypełnienie przewodoacutew 50

II

System pojedynczego pionu

z podejściami o mniejszej

średnicy

bull jeden pion kanalizacyjny

bull wypełnienie przewodoacutew 70

III

System pojedynczego pionu

z podejściami całkowicie

wypełnionymi

bull jeden pion kanalizacyjny

bull wypełnienie przewodoacutew 100

bull każde urządzenie podłączone

oddzielnie do pionu

IV System oddzielnych pionoacutew

kanalizacyjnych

bull dwa piony ndash jeden odprowadzający

ścieki czarne z ustępoacutew spłukiwanych

i pisuaroacutew i drugi odprowadzający

pozostałe ścieki

bull wypełnienie przewodoacutew jak dla

systemoacutew I II lub III

Średnice nominalne podejść pojedynczych dobiera się w zależności od typu przyłączonego przyboru sanitarnego lub urządzenia w typowych

rozwiązaniach w Polsce wg tabeli Urządzenie DN [mm]

Umywalka bidet 40

Zlewozmywak

zmywarka pralka

wanna natrysk 50

Miska ustępowa 100

Minimalna średnica podejścia pojedynczego zdeterminowana jest przez jego długość wysokość spadania i ilość zmian kierunku zgodnie z tabelą

DN Lmax

[m] H [m]

trzy zmiany

kierunku

40

50 30 lt10

70 50 lt10

100 50 lt30

H

L

Jeśli powyższe wymiary są przekroczone lub istnieje konieczność zastosowania więcej niż trzech zmian kierunku prowadzenia przewodoacutew należy wybrać kolejną większą średnicę nominalną

Średnice nominalne podjeść zbiorowych

Zależą od natężenia przepływu ściekoacutew w projektowanym

podejściu i od zastosowanego systemu Wybierając system

należy kierować się dostępnymi na rynku przyborami trudno

bowiem wyobrazić sobie podłączanie przyboru sanitarnego

z odpływem np 40mm do przewodu o średnicy mniejszej

Utrudniałoby to swobodny odpływ ściekoacutew z tego przyboru

Natężenie przepływu ściekoacutew sanitarnych Qww

wyznacza się dla danego odcinka instalacji zgodnie

z zależnością

]sl[DUKQww

gdzie K ndash wspoacutełczynnik częstości

DU ndash odpływ jednostkowy [ls] z urządzenia

UWAGA Qww DUmax jeśli nie to Qww = DUmax

Odpływy jednostkowe DU

Odpływy jednostkowe DU -cd

Typowe wspoacutełczynniki częstości K

Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia

z przewodami odpływowymi Piony kanalizacyjne należy prowadzić bez zmiany średnicy i kierunku na całej długości w szachtach sanitarnych

U podstawy każdego pionu przed przejściem w przewoacuted odpływowy należy zamontować otwoacuter rewizyjny (czyszczak) umożliwiający dostęp do wnętrza przodu

W przypadku kanalizacji sanitarnej każdy pion musi być wentylowany w celu wyroacutewnania ciśnienia w instalacji

Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia

z przewodami odpływowymi Wentylację pionu zapewnia

przewoacuted wentylacyjny zakończony rurą wywiewną wyprowadzoną ponad połać dachu

zawoacuter napowietrzający ndash rozwiązanie dozwolone do stosowania w przypadku braku możliwości wyprowadzenia pionu ponad dach można takie rozwiązanie stosować przy spełnieniu następujących warunkoacutew

piony mają wysokość 4 do 5 kondygnacji

ostatni pion licząc od najdalszego w stosunku do kanału oraz co piąty w budynku jest zakończony rurą wywiewną

Elementy pionu kanalizacyjnego

troacutejniki doprowadzające ścieki z podejść kanalizacyjnych

czyszczak prze zmianą kierunku prowadzenia ściekoacutew ndash około 05 nad posadzką przed przejściem w przewoacuted odpływowy

rura prosta o niezmiennej średnicy na całej długości

zawoacuter napowietrzający lub rura wywiewna

W systemie kanalizacji sanitarnej wyroacuteżnić można

piony z wentylacją głoacutewną ndash zakończone rurą wywiewną lub zaworem napowietrzającym

piony z wentylacją obejściową ndash piony z dodatkowym przewodem wentylacyjnym prowadzonym obok pionu spustowego i połączonym z rurą wywiewną

Średnica pionu zależy od wybranego systemu wentylacji i obliczonego natężenia przepływu ściekoacutew dla całego pionu

Należy pamiętać o tym że minimalna średnica pionu nie może być mniejsza od średnicy największego podejścia

W typowych rozwiązaniach w Polsce minimalna średnica pionu wynosi 70mm a dla pionoacutew prowadzących ścieki z misek ustępowych 100mm

Oczywiście w tabelach należy sprawdzić czy średnicy nie należy zwiększyć ze względu na obliczoną wartość Qww

Piony z wentylacją głoacutewną

Piony z wentylacją obejściową

Przewody odpływowe

(poziomy kanalizacyjne)

Wśroacuted przewodoacutew odpływowych wyroacuteżniamy przewoacuted głoacutewny oraz przewody drugorzędne Każdy przewoacuted drugorzędny powinien być oddzielnie podłączony do głoacutewnego pod kątem 45deg

Wszystkie przewody prowadzone są najkroacutetszą drogą przeważnie wzdłuż przegrody budowlanej oraz koniecznie z zachowaniem odpowiedniego spadku

Przewody odpływowe

(poziomy kanalizacyjne)

Spadek powinien być jednakowy na całej długości co zapewnia samooczyszczanie się przewodu

Przyjęte jest że rury układa się kielichem w kierunku przeciwnym do spływu ściekoacutew

Rewizje kanalizacyjne powinno się montować

co 15 m na rurach średnicy od 100 do 150 mm

przed każdym uskokiem poziomu

Rury prowadzone przez murowane ścianki muszą być ułożone prostopadle do przegrody

Na przewody z tworzyw sztucznych powinno się w miejscach przejść dodatkowo nałożyć tuleje ochronne Umożliwią one rurom pewien ruch zabezpieczając instalację przed uszkodzeniami mechanicznymi

Przestrzeń pomiędzy tuleją a rurą powinno się zabezpieczyć izolacją

Jeśli przewody kanalizacyjne z tworzyw sztucznych układane są w sąsiedztwie przewodoacutew wydzielających ciepło powinny być osłonięte otulinami izolacyjnymi w celu zabezpieczenia przed przegrzewaniem

Przewody poziome i przykanaliki powinny być ułożone poniżej strefy przemarzania gruntu czyli na głębokości 80-140 cm zależnie od regionu kraju

Jeśli przewody prowadzone są w pomieszczeniach w ktoacuterych temperatura może spadać poniżej 0degC muszą być odpowiednio zabezpieczone przed przemarzaniem

Dla przewodoacutew prowadzonych na zewnątrz budynku należy pamiętać że warstwa gruntu pokrywającego rury kanalizacyjne powinna być o 10-20 cm większa od głębokości przemarzania gruntu jeśli przewody układa się wyżej to powinny być zaizolowane termicznie

Rury kanalizacyjne układane na zewnątrz budynku powinny być oddalone

od innych przewodoacutew co najmniej

15 m od przewodoacutew gazowych i wodociągowych

08 m od kabli energetycznych

05 m od kabli telekomunikacyjnych

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qww z uwzględnieniem następujących zasad

1 dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 05

2 dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 07

3 minimalna prędkość przepływu ściekoacutew wynosi 07 ms stąd

wynika prowadzenie przewodoacutew z odpowiednim do średnicy

spadkiem w kierunku sieci zewnętrznej

4 minimalna średnica przewodu zewnętrznego wynosi 010m

a przykanalika 015m

Dobierając średnice przewodoacutew odpływowych należy stosować

tabelę z wartościami natężenia przepływu Q0 i prędkości

przepływu v0 dla przewodoacutew o przekroju kołowym przy

pełnym wypełnieniu i wykres Manninga

=QQ0

=vv0

hd

Q

v

(hd)

1

23

4

Przykład obliczeniowy Obliczeniowe natężenie sciekoacutew sanitarnych wynosi Qww= 50 ls Na podstawie tabeli 1 QwwQ0 = 50 2014 = 025 Z wykresu odczytujemy

V = 085V0 = 085114 = 097 ms przy napełnieniu hd = 037

Zakresy dopuszczalnych spadkoacutew przewodoacutew odpływowych

DN 0100 m ndash i = 20 - 100

DN 0150 m ndash i = 15 - 150

Urządzenia dodatkowe w kanalizacji sanitarnej

W przypadku odprowadzania ściekoacutew bytowo gospodarczych do zewnętrznej sieci typu ogoacutelnospławnego w pomieszczeniach położonych na najniższych kondygnacjach w budynku może dojść do zalania spowodowanego wstecznym przepływem ściekoacutew w wyniku intensywnych opadoacutew deszczu Dlatego też w tego typu instalacjach na przewodach kanalizacyjnych odprowadzających ścieki z pomieszczeń na najniższej kondygnacji stosować należy zasuwy burzowe ktoacutere chronią instalację przed przepływem zwrotnym

Materiały w kanalizacji sanitarnej

Instalacja kanalizacyjna może być wykonana z roacuteżnych materiałoacutew ale

zawsze rury i połączenia powinny być szczelne i odporne na korozję

Obecnie najpopularniejszym materiałem używanym do budowy instalacji

wewnętrznej jest tworzywo sztuczne Rury kanalizacyjne produkuje się z

polipropylenu (PP)

roacuteżnych odmian polichlorku winylu (PVC)

Polietylenu wysokiej gęstości (PE-HD)

żywicy poliestrowej wzmacnianej włoacuteknem szklanym (GRE)

Innymi materiałami stosowanymi w kanalizacji sanitarnej są

żeliwo

kamionka

beton

Kanalizacja deszczowa

Odprowadza wody opadowe z dachoacutew i terenoacutew przyległych do nieruchomości (podjazdy tarasy parkingi itp)

Projektowanie kanalizacji deszczowej odbywa się w oparciu o normę

PN ndash EN 12056 ndash 3 grudzień 2002

Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew

Część 3 Przewody deszczowe Projektowanie układu i obliczenia

oraz w przypadku braku informacji o normę

PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania w projektowaniu

Odprowadzanie wody z dachu stromego

W przypadku dachoacutew budynkoacutew niskich (do 5 kondygnacji) ktoacutere mają odpowiednie nachylenie (przyjmuje się że powyżej 8) najczęstszym sposobem odprowadzania wody deszczowej jest zastosowanie systemu rynnowego

Zadaniem deszczowej instalacji kanalizacyjnej jest zebranie wody z dachu i odprowadzenie jej do sieci kanalizacji deszczowej lub do gruntu System rynnowy polega na naturalnym (grawitacyjnym) spływie woacuted po połaci dachowej skąd jest przejmowana przez system rur System ten roacutewnież pracuje grawitacyjnie Umowną granicą instalacji deszczowej jest wylewka z ktoacuterej woda może być skierowana do sieci kanalizacji deszczowej (ogoacutelnospławnej) lub na grunt

Podstawowe elementy

instalacji kanalizacji deszczowej

Rynny - przewody o przekroju otwartym (okrągłym prostokątnym eliptycznym trapezowym okapowym) biegnące wzdłuż krawędzi dachu Zadaniem rynien jest zebranie wody opadowej Rynny prowadzone są z lekkim spadkiem w kierunku narożnikoacutew budynku dzięki czemu woda nie wylewa się za krawędzie tylko płynie w kierunku rur spustowych

Instalacja kanalizacji deszczowej składa się z następujących elementoacutew

Rury spustowe ndash pionowe odcinki przewodoacutew o przekroju zamkniętym (najczęściej okrągłym lub prostokątnym) Zadaniem rur spustowych jest zebranie wody płynącej rynnami i odprowadzenie ich poza budynek

Odpływy ndash elementy za pomocą ktoacuterych rynny przechodzą w rury spustowe Odpływ jest odcinkiem rynny w ktoacuterym wykonany jest obrobiony otwoacuter odpowiedniego kształtu pozwalający na włączenie rury spustowej Można wyroacuteżnić odpływy przelotowe oraz odpływy końcowe ( na narożnikach pomieszczeń) Pozwalają na mocowanie rur spustowych

Narożniki do rynien ndash umożliwiają połączenie rynien w narożnikach budynku Właściwy montaż narożnikoacutew jest bardzo ważny dla właściwej pracy rynien (ruchoacutew pod wpływem temperatury) Wylewki ndash kształtki ktoacuterymi kończy się rura spustowa Wylewka może być włą- czona do kanalizacji deszczowej bądź znajdować się nad gruntem

Łączniki do rynien - złączki zwykłe uszczelkowe i korekcyjne Ponieważ montaż rynien wymaga pozostawiania tzw dylatacji (odstępoacutew) złączki korekcyjne lub uszczelkowe umożliwiają wykonanie takich połączenia z dylatacją

Łączniki do rur spustowych - kolana troacutejniki redukcje mufy mufy redukcyjne Mufy służą do włączania rur spustowych do odpływoacutew zadaniem muf redukcyjnych jest połączenie rury spustowej i odpływu o roacuteżnych średnicach Kolana pozwalają na zmianę kierunku rury spustowej Troacutejniki umożliwiają włączanie do rur spustowych wyposażenia dodatkowego

Haki i obejmy - zadaniem tych elementoacutew jest mocowanie rynien i rur spustowych do dachoacutew i ścian

Elementy wykończeniowe i dodatkowe -

zadaniem tych elementoacutew jest wykończenie

systemu lub uzupełnienie jego pracy

Przykładami mogą tu być

dekiel służący do zakończenia rynny

filtr siatkowy montowany na rurze

spustowej zatrzymujący

zanieczyszczenia

czyszczak (rewizja) umożliwiający

przegląd i czyszczenie rury spustowej

(na zdjęciu)

odprowadzenie do kanalizacji deszczowej

Jednym ze sposoboacutew odprowadzenia wody jest podłączenie systemu rynnowego do kanalizacji deszczowej

Woacutewczas na dolnym odcinku rury spustowej mniej więcej 03-08 m ponad terenem należy zamontować rewizję (czyszczak) Rewizja ma wewnątrz kratkę na ktoacuterej zbierają się liście i inne zanieczyszczenia spływające z rynny

Rura spustowa z rewizją przyłączona jest do przewodoacutew odpływowych a te łączą się z kanalizacją Średnica przewodoacutew musi być co najmniej roacutewna średnicy rur spustowych i najczęściej wynosi 100-150 mm Głębokość na jakiej powinno się układać rury zależy od strefy przemarzania i wynosi 1-14 m System taki nie ma blokady przedostawania się zapachoacutew dlatego lepiej nie podłączać go do kanalizacji ogoacutelnospławnej

Innym sposobem odprowadzenia wody bezpośrednio do kanalizacji jest podłączenie rury spustowej do osadnika rynnowego Wyposażony jest on w klapkę ktoacutera stanowi blokadę zapachową i wyciągany kosz w ktoacuterym gromadzą się większe zanieczyszczenia takie jak liście

Gdy brak sieci kanalizacji deszczowej lub ogoacutelnospławnej woda deszczowa powinna być bezpiecznie rozprowadzona po terenie posesji ale tak żeby nie spływała na sąsiednie działki

Odprowadzanie wody z dachu

płaskiego

W przypadku dachoacutew budynkoacutew wysokich (powyżej 5 kondygnacji) oraz dachoacutew o małym nachyleniu (przyjmuje się że poniżej 8) najczęstszym sposobem odprowa-dzania wody deszczowej jest system odwadniania oparty na wpustach dachowych

Wpusty dachowe pełnią rolę dachowych odwodnień punkto-wych tzn zbierają wodę z pewnej powierzchni w jednym punkcie

Odprowadzanie wody z dachu

płaskiego Woda jest odprowadzana do rury spustowej biegnącej wewnątrz budynku a stamtąd do kanalizacji deszczowej lub poza budynek do gruntu Aby odwodnienie dachu płaskiego pracowało prawidłowo wpust powinien znaleźć się w najniższym punkcie dachu a spadek w jego kierunku powinien wynosić co najmniej 3 Oproacutecz zasadniczego wpustu powinien być wpust awaryjny ktoacutery przejmie wodę w przypadku zatkania wpustu głoacutewnego Na dachu powinna być co najmniej jedna para wpustoacutew Zasady projektowania moacutewią że wpusty należy rozmieszczać co 25 m

Obliczanie kanalizacji deszczowej

Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qr (qd) [ls]

rAC

10000

IAQr

gdzie ψ lub C ndash wspoacutełczynnik spływu przyjmowany wg nowej normy jako 10 (w starej zależny od nachylenia dachu i rodzaju powierzchni odwadnianej)

A ndash efektywna powierzchnia dachu lub powierzchnia odwadniana [m2]

I ndash w starej normie miarodajne natężenie deszczu [l(sha)] przyjmowane I 300 l(sha)

r ndash natężenie opadoacutew atmosferycznych [l(sm2)] przyjmowane albo na podstawie danych statystycznych albo wg tabeli 1 w nowej normie po przemnożeniu przez wspoacutełczynnik ryzyka podany w tabeli 2

Wymiarowanie rynien i rur spustowych

1 Przewody spustowe ndash średnicę należy dobrać tak aby obliczona wartość odpływu ściekoacutew Qr nie przekraczała wartości Qrmax (qdmax) a powierzchnia odwadniana A powierzchni Amax zestawionych w tabeli w normie PN ndash 92B ndash 01707

2 Wg starej normy rynny powinny mieć średnice minimum 150 mm (dotyczy to budynkoacutew wielorodzinnych)

Efektywna

powierzchnia dachu

odwadniana przez

rynnę A [m2]

Szerokość rynny [mm] Średnica rury

spustowej [mm]

poniżej 20 70 50

20 ndash 57 100 (lub 125) 70

57 ndash 97 125 100

97 - 170 150 100

170 - 243 180 125

Dla budynkoacutew jednorodzinnych średnice rynien i przewodoacutew spustowych można określić w oparciu o efektywną powierzchnię dachu wg tabeli

Średnice poziomoacutew i przykanalikoacutew

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qr z uwzględnieniem następujących zasad

a) dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 07

b) dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 09

c) i d) jak dla kanalizacji sanitarnej

Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej

Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qt (qog) [ls]

Qww ndash natężenie odpływu ściekoacutew sanitarnych

Qr ndash natężenie odpływu ściekoacutew deszczowych

Kanalizacja ogoacutelnospławna to ten fragment ktoacutery odprowadza i ścieki sanitarne i deszczowe do zewnętrznej sieci ogoacutelnospławnej

rwwt QQQ

Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się z uwzględnieniem następujących zasad

a) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt spełnione powinny być warunki

a) i b) jak dla ściekoacutew deszczowych

b) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt obliczeniowa prędkość przepływu

ściekoacutew nie może przekraczać wartości dopuszczalnej ktoacutera wynosi

80 ms ndash dla rur żeliwnych i innych metalowych

40 ms ndash dla rur kamionkowych betonowych i z tworzyw sztucznych

c) dla odpływu tylko ściekoacutew sanitarnych Qww prędkość przepływu

ściekoacutew nie może być mniejsza od vmin = 07 ms

bullRynny z PVC-U

bullRynny z blachy aluminiowej

bullRynny miedziane

bullRynny z blachy stalowej

bullRynny cynkowo-tytanowe

Przekroje rynien a b c) poacutełokragłe d) trapezowy e f) trapezoidalny g) prostokatny h) poacutełokragły leacy

Rodzaje rynien a) okapowa b) koszowa c) gzymsowa d) leacy

12

Godzinowy wspoacutełczynnik nieroacutewnomierności rozbioru wody

13

Przepływy obliczeniowe

Maksymalne chwilowe zapotrzebowanie na wodę qs to obliczeniowe zapotrzebowanie wody w obiekcie na ktoacutere wymiaruje się instalację wg wzoroacutew zawartych w PN-92B-01706 w zależności od rodzaju budynku i wartości sumy normatywnych wypływoacutew z punktoacutew czerpalnych

14

15

16

Poroacutewnanie przepływoacutew normatywnych

i obliczeniowych

SPOSOBY PROWADZENIA PRZEWODOacuteW WODOCIĄGOWYCH

W BUDYNKACH

UKŁADY INSTALACJI WODOCIĄGOWYCH MOŻNA PODZIELIĆ

W zależności od sposobu

rozprowadzania wody

W zależności od ciśnienia

gwarantowanego

W zależności od wysokości podnoszenia

wody

Biorąc pod uwagę sposoacuteb rozprowadzania wody w instalacjach wewnętrznych wyroacuteżniamy

układ z rozdziałem dolnym

układ z rozdziałem goacuternym

układ pierścieniowy

UKŁAD Z ROZDZIAŁEM DOLNYM

Schemat instalacjo wodociągowej z rozdziałem dolnym

1- przewoacuted rozdzielczy dolny 2- pion wodociągowy 3 ndashodgałęzienie 4- zawoacuter czerpalny 5- zawoacuter przelotowy

UKŁAD Z ROZDZIAŁEM GOacuteRNYM

Schemat instalacji wodociągowej z rozdziałem goacuternym

1- pion zasilający zbiornik goacuterny 2- zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym 3 ndashzawoacuter zwrotny prosty 4- przewoacuted rozdzielczy goacuterny 5- zawoacuter przelotowy 6-pion wodociągowy 7-odgałęzienie 8- zawoacuter czerpalny

UKŁAD PIERŚCIENIOWY

Schemat instalacji wodociągowej pierścieniowej

1- pion zasilający zbiornik goacuterny 2- zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym 3 ndashzawoacuter zwrotny prosty 4- przewody rozdzielcze goacuterne 5- zawoacuter przelotowy 6-pion wodociągowy 7-odgałęzienie 8- zawoacuter czerpalny 9- przewoacuted rozdzielczy dolny

Rozpatrując układy wewnętrznych instalacji wodociągowych w aspekcie wysokości podnoszenia wody i dopuszczalnej wysokości ciśnienia w instalacjach wodociągowych możemy dokonać podziału na

instalacje jednostrefowe

instalacje wielostrefowe

INSTALACJE JEDNOSTREFOWE

Schemat zasilania jednostrefowego w układach chwilowego spadku ciśnienia poniżej wymaganego w sieci ulicznej

1 przewoacuted rozdzielczy (dolny) 2 pion zasilający zbiornik goacuterny 3 zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym 4 zawoacuter zwrotny prosty

5 pion wodociągowy 6 odgałęzienie 7 zawoacuter przelotowy

INSTALACJE JEDNOSTREFOWE

Rys Schemat zasilania jednostrefowego w układach chwilowego spadku ciśnienia poniżej wymaganego w sieci ulicznej

1 przewoacuted rozdzielczy (dolny) 2pion wodociągowy 3 odgałęzienie 4 zawoacuter czerpalny 5 zawoacuter zwrotny 6 zestaw do podwyższania ciśnienia

INSTALACJE DWUSTREFOWE

Rys Schemat wewnętrznej dwustrefowej instalacji wodociągowej (pierwsza strefa zasilana bezpośrednio z zewnętrznej sieci wodociągowej- układ instalacji z rozdziałem dolnym druga strefa zasilana przy pomocy zestawu podwyższającego ciśnienie- układ instalacji z rozdziałem dolnym)

1 przewoacuted rozdzielczy dolny( w pierwszej strefie) 2 zawoacuter zwrotny 3 zestaw podwyższający ciśnienie 4 zawoacuter przelotowy 5 pion wodociągowy ( pierwsza strefa) 6 odgałęzienie 7 zawoacuter czerpalny 8pion zasilający instalacje wodociągową drugiej strefy 9 przewoacuted rozdzielczy w drugiej strefie

INSTALACJE DWUSTREFOWE

Rys Schemat wewnętrznej dwustrefowej instalacji wodociągowej (pierwsza strefa bezpośrednio zasilana z zewnętrznej sieci wodociągowej- układ instalacji z rozdziałem dolnym druga strefa zasilana przez zbiornik goacuterny otwarty-układ instalacji z rozdziałem goacuternym) 1przewoacuted rozdzielczy dolny( w pierwszej strefie) 2 zawoacuter przelotowy 3 pion wodociągowy ( w pierwszej strefie)4odgałęzienie 5 zawoacuter czerpalny 6 zawoacuter zwrotny 7 pompa z silnikiem

elektrycznym 8 pion zasilający zbiornik goacuterny otwarty( drugiej strefy) 9zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym 10przewoacuted rozdzielczy goacuterny( w drugiej strefie) 11 pion wodociągowy rozdziału goacuternego ( w drugiej strefie)

INSTALACJE DWUSTREFOWE

Rys Schemat wewnętrznej dwustrefowej instalacji wodociągowej (pierwsza strefa bezpośrednio zasilana z zewnętrznej sieci wodociągowej- układ instalacji z rozdziałem goacuternym druga strefa zasilana przez zestaw do podwyższania ciśnienia- układ z rozdziałem goacuternym)1przewoacuted rozdzielczy dolny( w pierwszej strefie) 2 zawoacuter zwrotny 3 zestaw do podwyższania ciśnienia 4zawoacuter przelotowy 5 pion wodociągowy (pierwszej strefy) 6 odgałęzienie 7 zawoacuter czerpalny 8 pion zasilający drugą strefę9przewoacuted rozdzielczy goacuterny 10zawoacuter przelotowy11 pion wodociągowy drugiej strefy 12zawoacuter odcinający(

oddziela układy zasilane- przepływ wody w pionie pierwszej strefy od drugiej strefy)

INSTALACJE WIELOSTREFOWE

Rys Schemat wielostrefowej i wewnętrznej instalacji wodociągowej 1 przewoacuted rozdzielczy dolny( pierwsza strefa zasilania) 2 pion wodociągowy (pierwsza strefa) 3 odgałęzienie 4 zawoacuter czerpalny 5 pion zasilający druga

strefę 6 przewoacuted rozdzielczy dolny (drugiej strefy) 7 pion zasilający trzecia strefę 8 przewoacuted rozdzielczy dolny( trzeciej strefy) 9 zespoacuteł podwyższania ciśnienia dla pierwszej strefy 10 zespoacuteł podwyższania ciśnienia dla drugiej strefy 11 zespoacuteł podwyższania ciśnienia dla trzeciej strefy

INSTALACJE WIELOSTREFOWE

Rys Schemat wielostrefowej wewnętrznej instalacji wodociągowej układ stref z rozdziałem goacuternym

1pompa z silnikiem elektrycznym zasilająca zbiornik goacuterny otwarty trzeciej strefy 2 pompa z silnikiem elektrycznym zasilająca zbiornik goacuterny otwarty drugiej strefy 3 pompa z silnikiem elektrycznym zasilająca zbiornik goacuterny otwarty pierwszej strefy 4 pion zasilający zbiornik goacuterny otwarty pierwszej strefy 5zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym ( pierwszej strefy) 6 przewoacuted rozdzielczy goacuterny ( pierwszej strefy) 7 pion wodociągowy (pierwsza

strefa) 8 odgałęzienie 9 zawoacuter czerpalny 10 pion zasilający zbiornik goacuterny otwarty (drugiej strefy) 11 zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym (druga strefa) 12przewoacuted rozdzielczy goacuterny (druga strefa) 13 pion zasilający zbiornik goacuterny otwarty(trzecia strefa) 14 zbiornik goacuterny

otwarty z zaworem pływakowym (trzecia strefa) 15 przewoacuted rozdzielczy goacuterny (trzecia strefa)

INSTALACJE WIELOSTREFOWE

Schemat wielostrefowej wewnętrznej instalacji wodociągowej Układ stref pierścieniowy z jednym przewodem zasilającym

1 przewoacuted zasilający zbiorniki goacuterne pierwszej drugiej i trzeciej strefy 2 zbiornik goacuterny otwarty pierwszej strefy 3 zawoacuter 4 instalacja pierścieniowa pierwszej strefy 5 zbiornik goacuterny otwarty drugiej strefy 6 zawoacuter 7 instalacja pierścieniowa drugiej strefy 8 zbiornik goacuterny otwarty trzeciej strefy 9 zawoacuter czerpalny 10 instalacja pierścieniowa trzeciej strefy 11 odgałęzienie 12 zawoacuter czerpalny13

pompa z silnikiem elektrycznym

GŁOacuteWNE ZASADY PROWADZENIA INSTALACJI WODOCIĄGOWYCH

roacutewnolegle i prostopadle do ścian i stropoacutew

z jak najmniejszą ilością załamań

po trasach najkroacutetszych

przy wewnętrznych ścianach budynku

przejścia rur przez przegrody należy wyposażyć w tuleje ochronne

Instalacje zimnej i ciepłej wody mogą być rozprowadzone w następujący sposoacuteb

natynkowo ndash czyli po wierzchu ścian i przegroacuted budowlanych

w bruzdach ściennych

w szlichcie podłogowej

w pionowych szachtach i kanałach ściennych

SPOSOBY PROWADZENIA INSTALACJI

Prowadzenie instalacji w piwnicach i pod stropami

Prowadzenie rur w korytkach gdzie wydłużenia są kompensowane poprzez wyboczanie się rur

Prowadzenie rur z odgałęzieniami na łupinach wsporczych

Prowadzenie pionoacutew w szachtach instalacyjnych

Prowadzenie oraz mocowanie pionoacutew

w szachtach instalacyjnych

Układ troacutejnikowy Układ rozdzielaczowy

UKŁAD TROacuteJNIKOWY

Prowadzenie rur instalacji wodociągowej w układzie troacutejnikowym

Sposoacuteb prowadzenia przewodoacutew w węźle

sanitarnym

UKŁAD TROacuteJNIKOWY

UKŁAD TROacuteJNIKOWY

UKŁAD ROZDZIELACZOWY

Prowadzenie rur instalacji wodociągowej w układzie rozdzielaczowym

UKŁAD ROZDZIELACZOWY

UKŁAD OBWODOWY

Podpora stała

Podpora przesuwna

Przykład prowadzenia pionu instalacyjnego bez kompensatoroacutew z uwzględnieniem wyboczenia (linią przerywaną oznaczono przykładowy przewidywany kształt pionu po osiągnięciu temperatury czynnika roboczego)

Oznaczenia PP - podpora przesuwnaPS - podpora stała

ELEMENTY INSTALACJI WODOCIĄGOWYCH

Elementy instalacji wodociągowych

Przyłącze wodociągowe

Zestaw wodomierza głoacutewnego

Filtr wody zawoacuter antyskażeniowy zawory odcinające (armatura)

Przewody rozdzielcze (rozprowadzające)

Przewody pionowe (piony wodociągowe)

Przewody w pomieszczeniach sanitarnych (połączenia od pionu do punktoacutew czerpalnych)

Punkty czerpalne (baterie czerpalne i zawory)

Przyłącza do budynku 1-linia zabudowy 2- linia rozgraniczająca 3-sieć wodociągowa 4-sieć kanalizacyjna 5-zestaw wodomierzowy 6-studzienka rewizyjna

Sposoacuteb przeprowadzenia przewodu przez ścianę zewnętrzną

Podział wodomierzy

W obudowie

zamkniętej Z wyjmowaną

wstawką

pomiarową

instalowane

poziomo

kolanowe

Podział wodomierzy

1 Wodomierz działający na zasadach mechanicznych przeznaczony do wody

a) zimnej o temperaturze od 0 degC do 30 degC

b) ciepłej o temperaturze od 30 degC do 90 degC

c) gorącej o temperaturze od 30 degC do 130 degC albo od 30 degC do 180 degC

2 Wodomierz działający na zasadach elektronicznych lub mechanicznych z urządzeniami elektronicznymi albo bez przeznaczony do wody zimnej o temperaturze od 0 degC do 30 degC

Wodomierze mieszkaniowe (JS) Wodomierz powinien być zamontowany w położeniu roboczym zgodnie z oznakowaniem umieszczonym na wodomierzu przez producenta H - oznacza pozycję pracy wodomierza w poziomie V - oznacza pozycję pracy wodomierza w pionie Litera znajdująca się na tarczy wodomierza A B C lub D - oznacza klasę obciążeń wodomierza

Wodomierz sprzężony roacutewnolegle 1-wodomierz głoacutewny śrubowy 2-wodomierz boczny skrzydełkowy 3-zawoacuter zmiennego obciążenia

1 Wodomierze działające na zasadach mechanicznych przeznaczone do wody charakteryzują następujące strumienie

1) maksymalny strumień objętości (Qmax)

2) nominalny strumień objętości (Qn)

3) pośredni strumień objętości (Qt)

4) minimalny strumień objętości (Qmin)

2 Stosunek QmaxQn powinien wynosić 2

3 Rozroacuteżnia się cztery klasy metrologiczne wodomierzy klasa A klasa B klasa C klasa D

4 Klasy metrologiczne wodomierzy w zależności od wartości stosunku QminQn i QtQn

Q (q)-strumień objętości - objętość wody przepływającej przez wodomierz w przyjętej jednostce czasu

Qmax (qmax) -maksymalny strumień objętości - największy strumień objętości przy ktoacuterym wodomierz może pracować w kroacutetkim czasie bez uszkodzenia i przekroczenia błędoacutew granicznych dopuszczalnych oraz wartości maksymalnej straty ciśnienia

Qn (qn) nominalny strumień objętości - strumień objętości roacutewny połowie maksymalnego strumienia objętości przy ktoacuterym wodomierz może pracować przy przepływie ciągłym lub przerywanym i jego wskazania mieszczą się w granicach błędoacutew granicznych dopuszczalnych

Qt (qt) pośredni strumień objętości - strumień objętości dzielący zakres obciążeń pomiarowych na przedział goacuterny i dolny przy ktoacuterym błąd graniczny dopuszczalny zmienia wartość

Qmin (qmin ) minimalny strumień objętości- strumień objętości powyżej ktoacuterego wskazania wodomierza nie powinny przekraczać błędoacutew granicznych dopuszczalnych

Zakres obciążeń pomiarowych wodomierza - zakres strumienia objętości wodomierza zawarty między maksymalnym strumieniem objętości a minimalnym strumieniem objętości

Krzywa błędoacutew wodomierza

Błędy graniczne dopuszczalne wodomierzy plusmn 2 - w przedziale goacuternym zakresu obciążeń (qt q qmax)

plusmn 5 - w przedziale goacuternym zakresu obciążeń (qmin q qt)

Lokalizacja wodomierza

Doboacuter wodomierza

Aby dobrać wodomierz należy

ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe

ustalić umowny przepływ obliczeniowy dla wodomierza qw m3h

qw = 2 q

Doboacuter wodomierza

Doboacuter wodomierza

dla dobranego wodomierza ustalić w oparciu o dane producenta wodomierzy stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez wodomierz

Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem

PN-EN 1717 - Ochrona przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody w instalacjach wodociągowych i ogoacutelne wymagania dotyczące urządzeń zapobiegających zanieczyszczaniu przez przepływ zwrotny

Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem

Podział płynoacutew ktoacutere mają lub mogą mieć kontakt z wodą do picia

Kategoria 1

Woda wypływająca bezpośrednio z sieci wodociągowej przeznaczona do użytkowania przez człowieka do celoacutew konsumpcyjnych

Kategoria 2

Płyn nie stanowiący bakteriologicznego lub toksycznego zagrożenia dla człowieka

Kategoria 3

Płyn stanowiący pewne zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność co najmniej jednej substancji toksycznej lub bardzo toksycznej o LD50gt200 mgkg wagi ciała

Kategoria 4

Płyn stanowiący pewne zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność co najmniej jednej substancji toksycznej lub bardzo toksycznej o LD50200 mgkg wagi ciała lub też co najmniej jednej substancji radioaktywnej mutagennej lub rakotwoacuterczej

Kategoria 5

Płyn stanowiący zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność substancji mikrobiologicznych bądź wirusowych

Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem

Przepływ zwrotny wywołany spadkiem ciśnienia w sieci wodociągowej

Potencjalne źroacutedła zanieczyszczenia wody wodociągowej

XY

1- sieć wodociągowa

2- urządzenie zabezpieczające

X-rodzina zabezpieczenia

Y-typ zabezpieczenia

Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody

Aby dobrać zabezpieczenie należy

określić kategorię płynu

określić rodzaj zabezpieczenia wg normy

ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe

dobrać zawoacuter zwracając uwagę na średnicę wodomierza

Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody

dla dobranego zaworu ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez zawoacuter

Filtr

Doboacuter filtra

Aby dobrać filtr należy

ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe

dobrać filtr zwracając uwagę na średnicę wodomierza i zaworu antyskażeniowego

Doboacuter filtra

dla dobranego filtra ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez filtr

INSTALACJE KANALIZACYJNE

Rodzaje instalacji kanalizacyjnych

1 Kanalizacja sanitarna (bytowo ndash gospodarcza)

2 Kanalizacja deszczowa

3 Kanalizacja technologiczna

ścieki przed wprowadzeniem do kanalizacji

sanitarnej wymagają wstępnego oczyszczenia w

specjalnych urządzeniach

Odprowadzenie ściekoacutew z nieruchomości może być

realizowane na dwa sposoby

systemem ogoacutelnospławnym (zbiorczym)

lub systemem rozdzielczym

Kanalizacja ogoacutelnospławna odprowadza zaroacutewno ścieki

sanitarne (bytowe) jak i deszczowe

W kanalizacji rozdzielczej ścieki sanitarne i deszczowe

odprowadzane są rozdzielnie

Schemat kanalizacji ogoacutelnospławnej

KS1 KS2

Kanał ogoacutelnospławny

RD1 RD2

linia regulacyjna

ST1

ST2

Schemat kanalizacji rozdzielczej

KS1 KS2

Kanał sanitarny

Kanał deszczowy

RD1 RD2

linia regulacyjnaST1

ST2

SD1

SD2

Podział instalacji kanalizacyjnej

Instalację kanalizacyjną można podzielić na

zewnętrzną (na terenie nieruchomości lecz poza budynkiem)

wewnętrzną (w budynku)

Podział ten wydaje się oczywisty ale jest istotny przy doborze materiału instalacyjnego - nie każdy materiał sprawdzający się wewnątrz nadaje się do stworzenia instalacji zewnętrznej

Granicą między instalacją wewnętrzną a zewnętrzną jest tzw czyszczak głoacutewny (rewizja głoacutewna)

Przewody domowej

instalacji kanalizacyjnej

Przykanalik (przyłącze kanalizacyjne) ndash jest to odcinek ktoacutery łączy kanalizację na terenie nieruchomości z siecią kanalizacyjną

Najczęściej przykanalik włączany jest do studzienki (rewizyjnej lub włazowej) ktoacutera stanowi uzbrojenie sieci Możliwe jest też przyłączenie przez wpust boczny lub złącze siodłowe

Przewody domowej

instalacji kanalizacyjnej

Przykanaliki oznaczane są znakami informacyjnymi Na znaku podana jest średnica (w mm) spadek przyłącza (w promilach) oraz jego długość (w m) Granicą między siecią a instalacją jest położona w pobliżu granicy nieruchomości pierwsza studzienka licząc od strony budynku

Sieć i przykanalik

w przypadku istnienia studzienki rewizyjnej

przykanalikstudzienka rewizyjna

linia

reg

ulac

yjnastudzienka kanalizacyjna

sieć kanalizacyjna

budy

nek

instalacja

zewnętrzna

Sieć i przykanalik

w przypadku braku studzienki rewizyjnej (wg nowych przepisoacutew w przypadku braku studzienki rewizyjnej

przykanalik to odcinek biegnący od granicy budynku do granicy

nieruchomości)

linia

reg

ulac

yjnastudzienka kanalizacyjna

sieć kanalizacyjna

budy

nek

przykanalik

sieć kanalizacyjna

Instalacja kanalizacyjna składa się z 1 poziomoacutew (przewodoacutew odpływowych) ndash są to przewody

prowadzone z odpowiednim spadkiem ktoacutere odprowadzają

ścieki z pionoacutew wpustoacutew podłogowych itp do przykanalika

lub sieci zewnętrznej

2 pionoacutew (przewodoacutew spustowych) ndash są to przewody prowadzone

przez jedną lub kilka kondygnacji odprowadzające ścieki

z podejść kanalizacyjnych wpustoacutew dachowych lub rynien

do przewodoacutew odpływowych

3 podejść kanalizacyjnych ndash przewody odprowadzające ścieki

z przyboroacutew i urządzeń sanitarnych do pionoacutew lub poziomoacutew

kanalizacyjnych

podejścia pojedyncze

podejścia zbiorowe

Kanalizacja sanitarna grawitacyjna

Odprowadza wodę zanieczyszczoną (ścieki) w wyniku jej wykorzystania odpływającą z ustępoacutew spłukiwanych natryskoacutew wanien bidetoacutew zlewoacutew umywalek wpustoacutew podłogowych i innych urządzeń występujących w gospodarstwie domowym

Projektowanie kanalizacji sanitarnej odbywa się w oparciu o normę

PN ndash EN 12056 ndash 2 grudzień 2002

Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew

Część 2 Kanalizacja sanitarna projektowanie układu i obliczenia

oraz w przypadku braku informacji o normę

PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania

w projektowaniu

Podejścia kanalizacyjne ndash łączą

odpływ z pionem kanalizacyjnym

Podejścia

niewentylowane - należy montować ze spadkiem wynoszącym od 2 do 15

wentylowane ndash można zastosować tu mniejsze spadki zgodnie z przywołaną normą ale wymagają dodatkowego przewodu wentylującego

Najczęściej projektuje się podejścia niewentylowane Ich długość w typowym rozwiązaniu stosowanym w Polsce nie powinna przekraczać 30 m a w przypadku miski ustępowej 10 m po długości przewodu

W przypadku dłuższych podejść albo zwiększa się średnicę albo projektuje się podejścia wentylowane za pomocą np zaworoacutew napowietrzających

Nowa norma wprowadza cztery typy systemoacutew kanalizacyjnych jakie można spotkać w poszczegoacutelnych krajach Unii Europejskiej

W Polsce stosuje się tradycyjnie system I

System Nazwa Cechy

I

System pojedynczego pionu

z podejściami częściowo

wypełnionymi

bull jeden pion kanalizacyjny

bull wypełnienie przewodoacutew 50

II

System pojedynczego pionu

z podejściami o mniejszej

średnicy

bull jeden pion kanalizacyjny

bull wypełnienie przewodoacutew 70

III

System pojedynczego pionu

z podejściami całkowicie

wypełnionymi

bull jeden pion kanalizacyjny

bull wypełnienie przewodoacutew 100

bull każde urządzenie podłączone

oddzielnie do pionu

IV System oddzielnych pionoacutew

kanalizacyjnych

bull dwa piony ndash jeden odprowadzający

ścieki czarne z ustępoacutew spłukiwanych

i pisuaroacutew i drugi odprowadzający

pozostałe ścieki

bull wypełnienie przewodoacutew jak dla

systemoacutew I II lub III

Średnice nominalne podejść pojedynczych dobiera się w zależności od typu przyłączonego przyboru sanitarnego lub urządzenia w typowych

rozwiązaniach w Polsce wg tabeli Urządzenie DN [mm]

Umywalka bidet 40

Zlewozmywak

zmywarka pralka

wanna natrysk 50

Miska ustępowa 100

Minimalna średnica podejścia pojedynczego zdeterminowana jest przez jego długość wysokość spadania i ilość zmian kierunku zgodnie z tabelą

DN Lmax

[m] H [m]

trzy zmiany

kierunku

40

50 30 lt10

70 50 lt10

100 50 lt30

H

L

Jeśli powyższe wymiary są przekroczone lub istnieje konieczność zastosowania więcej niż trzech zmian kierunku prowadzenia przewodoacutew należy wybrać kolejną większą średnicę nominalną

Średnice nominalne podjeść zbiorowych

Zależą od natężenia przepływu ściekoacutew w projektowanym

podejściu i od zastosowanego systemu Wybierając system

należy kierować się dostępnymi na rynku przyborami trudno

bowiem wyobrazić sobie podłączanie przyboru sanitarnego

z odpływem np 40mm do przewodu o średnicy mniejszej

Utrudniałoby to swobodny odpływ ściekoacutew z tego przyboru

Natężenie przepływu ściekoacutew sanitarnych Qww

wyznacza się dla danego odcinka instalacji zgodnie

z zależnością

]sl[DUKQww

gdzie K ndash wspoacutełczynnik częstości

DU ndash odpływ jednostkowy [ls] z urządzenia

UWAGA Qww DUmax jeśli nie to Qww = DUmax

Odpływy jednostkowe DU

Odpływy jednostkowe DU -cd

Typowe wspoacutełczynniki częstości K

Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia

z przewodami odpływowymi Piony kanalizacyjne należy prowadzić bez zmiany średnicy i kierunku na całej długości w szachtach sanitarnych

U podstawy każdego pionu przed przejściem w przewoacuted odpływowy należy zamontować otwoacuter rewizyjny (czyszczak) umożliwiający dostęp do wnętrza przodu

W przypadku kanalizacji sanitarnej każdy pion musi być wentylowany w celu wyroacutewnania ciśnienia w instalacji

Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia

z przewodami odpływowymi Wentylację pionu zapewnia

przewoacuted wentylacyjny zakończony rurą wywiewną wyprowadzoną ponad połać dachu

zawoacuter napowietrzający ndash rozwiązanie dozwolone do stosowania w przypadku braku możliwości wyprowadzenia pionu ponad dach można takie rozwiązanie stosować przy spełnieniu następujących warunkoacutew

piony mają wysokość 4 do 5 kondygnacji

ostatni pion licząc od najdalszego w stosunku do kanału oraz co piąty w budynku jest zakończony rurą wywiewną

Elementy pionu kanalizacyjnego

troacutejniki doprowadzające ścieki z podejść kanalizacyjnych

czyszczak prze zmianą kierunku prowadzenia ściekoacutew ndash około 05 nad posadzką przed przejściem w przewoacuted odpływowy

rura prosta o niezmiennej średnicy na całej długości

zawoacuter napowietrzający lub rura wywiewna

W systemie kanalizacji sanitarnej wyroacuteżnić można

piony z wentylacją głoacutewną ndash zakończone rurą wywiewną lub zaworem napowietrzającym

piony z wentylacją obejściową ndash piony z dodatkowym przewodem wentylacyjnym prowadzonym obok pionu spustowego i połączonym z rurą wywiewną

Średnica pionu zależy od wybranego systemu wentylacji i obliczonego natężenia przepływu ściekoacutew dla całego pionu

Należy pamiętać o tym że minimalna średnica pionu nie może być mniejsza od średnicy największego podejścia

W typowych rozwiązaniach w Polsce minimalna średnica pionu wynosi 70mm a dla pionoacutew prowadzących ścieki z misek ustępowych 100mm

Oczywiście w tabelach należy sprawdzić czy średnicy nie należy zwiększyć ze względu na obliczoną wartość Qww

Piony z wentylacją głoacutewną

Piony z wentylacją obejściową

Przewody odpływowe

(poziomy kanalizacyjne)

Wśroacuted przewodoacutew odpływowych wyroacuteżniamy przewoacuted głoacutewny oraz przewody drugorzędne Każdy przewoacuted drugorzędny powinien być oddzielnie podłączony do głoacutewnego pod kątem 45deg

Wszystkie przewody prowadzone są najkroacutetszą drogą przeważnie wzdłuż przegrody budowlanej oraz koniecznie z zachowaniem odpowiedniego spadku

Przewody odpływowe

(poziomy kanalizacyjne)

Spadek powinien być jednakowy na całej długości co zapewnia samooczyszczanie się przewodu

Przyjęte jest że rury układa się kielichem w kierunku przeciwnym do spływu ściekoacutew

Rewizje kanalizacyjne powinno się montować

co 15 m na rurach średnicy od 100 do 150 mm

przed każdym uskokiem poziomu

Rury prowadzone przez murowane ścianki muszą być ułożone prostopadle do przegrody

Na przewody z tworzyw sztucznych powinno się w miejscach przejść dodatkowo nałożyć tuleje ochronne Umożliwią one rurom pewien ruch zabezpieczając instalację przed uszkodzeniami mechanicznymi

Przestrzeń pomiędzy tuleją a rurą powinno się zabezpieczyć izolacją

Jeśli przewody kanalizacyjne z tworzyw sztucznych układane są w sąsiedztwie przewodoacutew wydzielających ciepło powinny być osłonięte otulinami izolacyjnymi w celu zabezpieczenia przed przegrzewaniem

Przewody poziome i przykanaliki powinny być ułożone poniżej strefy przemarzania gruntu czyli na głębokości 80-140 cm zależnie od regionu kraju

Jeśli przewody prowadzone są w pomieszczeniach w ktoacuterych temperatura może spadać poniżej 0degC muszą być odpowiednio zabezpieczone przed przemarzaniem

Dla przewodoacutew prowadzonych na zewnątrz budynku należy pamiętać że warstwa gruntu pokrywającego rury kanalizacyjne powinna być o 10-20 cm większa od głębokości przemarzania gruntu jeśli przewody układa się wyżej to powinny być zaizolowane termicznie

Rury kanalizacyjne układane na zewnątrz budynku powinny być oddalone

od innych przewodoacutew co najmniej

15 m od przewodoacutew gazowych i wodociągowych

08 m od kabli energetycznych

05 m od kabli telekomunikacyjnych

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qww z uwzględnieniem następujących zasad

1 dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 05

2 dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 07

3 minimalna prędkość przepływu ściekoacutew wynosi 07 ms stąd

wynika prowadzenie przewodoacutew z odpowiednim do średnicy

spadkiem w kierunku sieci zewnętrznej

4 minimalna średnica przewodu zewnętrznego wynosi 010m

a przykanalika 015m

Dobierając średnice przewodoacutew odpływowych należy stosować

tabelę z wartościami natężenia przepływu Q0 i prędkości

przepływu v0 dla przewodoacutew o przekroju kołowym przy

pełnym wypełnieniu i wykres Manninga

=QQ0

=vv0

hd

Q

v

(hd)

1

23

4

Przykład obliczeniowy Obliczeniowe natężenie sciekoacutew sanitarnych wynosi Qww= 50 ls Na podstawie tabeli 1 QwwQ0 = 50 2014 = 025 Z wykresu odczytujemy

V = 085V0 = 085114 = 097 ms przy napełnieniu hd = 037

Zakresy dopuszczalnych spadkoacutew przewodoacutew odpływowych

DN 0100 m ndash i = 20 - 100

DN 0150 m ndash i = 15 - 150

Urządzenia dodatkowe w kanalizacji sanitarnej

W przypadku odprowadzania ściekoacutew bytowo gospodarczych do zewnętrznej sieci typu ogoacutelnospławnego w pomieszczeniach położonych na najniższych kondygnacjach w budynku może dojść do zalania spowodowanego wstecznym przepływem ściekoacutew w wyniku intensywnych opadoacutew deszczu Dlatego też w tego typu instalacjach na przewodach kanalizacyjnych odprowadzających ścieki z pomieszczeń na najniższej kondygnacji stosować należy zasuwy burzowe ktoacutere chronią instalację przed przepływem zwrotnym

Materiały w kanalizacji sanitarnej

Instalacja kanalizacyjna może być wykonana z roacuteżnych materiałoacutew ale

zawsze rury i połączenia powinny być szczelne i odporne na korozję

Obecnie najpopularniejszym materiałem używanym do budowy instalacji

wewnętrznej jest tworzywo sztuczne Rury kanalizacyjne produkuje się z

polipropylenu (PP)

roacuteżnych odmian polichlorku winylu (PVC)

Polietylenu wysokiej gęstości (PE-HD)

żywicy poliestrowej wzmacnianej włoacuteknem szklanym (GRE)

Innymi materiałami stosowanymi w kanalizacji sanitarnej są

żeliwo

kamionka

beton

Kanalizacja deszczowa

Odprowadza wody opadowe z dachoacutew i terenoacutew przyległych do nieruchomości (podjazdy tarasy parkingi itp)

Projektowanie kanalizacji deszczowej odbywa się w oparciu o normę

PN ndash EN 12056 ndash 3 grudzień 2002

Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew

Część 3 Przewody deszczowe Projektowanie układu i obliczenia

oraz w przypadku braku informacji o normę

PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania w projektowaniu

Odprowadzanie wody z dachu stromego

W przypadku dachoacutew budynkoacutew niskich (do 5 kondygnacji) ktoacutere mają odpowiednie nachylenie (przyjmuje się że powyżej 8) najczęstszym sposobem odprowadzania wody deszczowej jest zastosowanie systemu rynnowego

Zadaniem deszczowej instalacji kanalizacyjnej jest zebranie wody z dachu i odprowadzenie jej do sieci kanalizacji deszczowej lub do gruntu System rynnowy polega na naturalnym (grawitacyjnym) spływie woacuted po połaci dachowej skąd jest przejmowana przez system rur System ten roacutewnież pracuje grawitacyjnie Umowną granicą instalacji deszczowej jest wylewka z ktoacuterej woda może być skierowana do sieci kanalizacji deszczowej (ogoacutelnospławnej) lub na grunt

Podstawowe elementy

instalacji kanalizacji deszczowej

Rynny - przewody o przekroju otwartym (okrągłym prostokątnym eliptycznym trapezowym okapowym) biegnące wzdłuż krawędzi dachu Zadaniem rynien jest zebranie wody opadowej Rynny prowadzone są z lekkim spadkiem w kierunku narożnikoacutew budynku dzięki czemu woda nie wylewa się za krawędzie tylko płynie w kierunku rur spustowych

Instalacja kanalizacji deszczowej składa się z następujących elementoacutew

Rury spustowe ndash pionowe odcinki przewodoacutew o przekroju zamkniętym (najczęściej okrągłym lub prostokątnym) Zadaniem rur spustowych jest zebranie wody płynącej rynnami i odprowadzenie ich poza budynek

Odpływy ndash elementy za pomocą ktoacuterych rynny przechodzą w rury spustowe Odpływ jest odcinkiem rynny w ktoacuterym wykonany jest obrobiony otwoacuter odpowiedniego kształtu pozwalający na włączenie rury spustowej Można wyroacuteżnić odpływy przelotowe oraz odpływy końcowe ( na narożnikach pomieszczeń) Pozwalają na mocowanie rur spustowych

Narożniki do rynien ndash umożliwiają połączenie rynien w narożnikach budynku Właściwy montaż narożnikoacutew jest bardzo ważny dla właściwej pracy rynien (ruchoacutew pod wpływem temperatury) Wylewki ndash kształtki ktoacuterymi kończy się rura spustowa Wylewka może być włą- czona do kanalizacji deszczowej bądź znajdować się nad gruntem

Łączniki do rynien - złączki zwykłe uszczelkowe i korekcyjne Ponieważ montaż rynien wymaga pozostawiania tzw dylatacji (odstępoacutew) złączki korekcyjne lub uszczelkowe umożliwiają wykonanie takich połączenia z dylatacją

Łączniki do rur spustowych - kolana troacutejniki redukcje mufy mufy redukcyjne Mufy służą do włączania rur spustowych do odpływoacutew zadaniem muf redukcyjnych jest połączenie rury spustowej i odpływu o roacuteżnych średnicach Kolana pozwalają na zmianę kierunku rury spustowej Troacutejniki umożliwiają włączanie do rur spustowych wyposażenia dodatkowego

Haki i obejmy - zadaniem tych elementoacutew jest mocowanie rynien i rur spustowych do dachoacutew i ścian

Elementy wykończeniowe i dodatkowe -

zadaniem tych elementoacutew jest wykończenie

systemu lub uzupełnienie jego pracy

Przykładami mogą tu być

dekiel służący do zakończenia rynny

filtr siatkowy montowany na rurze

spustowej zatrzymujący

zanieczyszczenia

czyszczak (rewizja) umożliwiający

przegląd i czyszczenie rury spustowej

(na zdjęciu)

odprowadzenie do kanalizacji deszczowej

Jednym ze sposoboacutew odprowadzenia wody jest podłączenie systemu rynnowego do kanalizacji deszczowej

Woacutewczas na dolnym odcinku rury spustowej mniej więcej 03-08 m ponad terenem należy zamontować rewizję (czyszczak) Rewizja ma wewnątrz kratkę na ktoacuterej zbierają się liście i inne zanieczyszczenia spływające z rynny

Rura spustowa z rewizją przyłączona jest do przewodoacutew odpływowych a te łączą się z kanalizacją Średnica przewodoacutew musi być co najmniej roacutewna średnicy rur spustowych i najczęściej wynosi 100-150 mm Głębokość na jakiej powinno się układać rury zależy od strefy przemarzania i wynosi 1-14 m System taki nie ma blokady przedostawania się zapachoacutew dlatego lepiej nie podłączać go do kanalizacji ogoacutelnospławnej

Innym sposobem odprowadzenia wody bezpośrednio do kanalizacji jest podłączenie rury spustowej do osadnika rynnowego Wyposażony jest on w klapkę ktoacutera stanowi blokadę zapachową i wyciągany kosz w ktoacuterym gromadzą się większe zanieczyszczenia takie jak liście

Gdy brak sieci kanalizacji deszczowej lub ogoacutelnospławnej woda deszczowa powinna być bezpiecznie rozprowadzona po terenie posesji ale tak żeby nie spływała na sąsiednie działki

Odprowadzanie wody z dachu

płaskiego

W przypadku dachoacutew budynkoacutew wysokich (powyżej 5 kondygnacji) oraz dachoacutew o małym nachyleniu (przyjmuje się że poniżej 8) najczęstszym sposobem odprowa-dzania wody deszczowej jest system odwadniania oparty na wpustach dachowych

Wpusty dachowe pełnią rolę dachowych odwodnień punkto-wych tzn zbierają wodę z pewnej powierzchni w jednym punkcie

Odprowadzanie wody z dachu

płaskiego Woda jest odprowadzana do rury spustowej biegnącej wewnątrz budynku a stamtąd do kanalizacji deszczowej lub poza budynek do gruntu Aby odwodnienie dachu płaskiego pracowało prawidłowo wpust powinien znaleźć się w najniższym punkcie dachu a spadek w jego kierunku powinien wynosić co najmniej 3 Oproacutecz zasadniczego wpustu powinien być wpust awaryjny ktoacutery przejmie wodę w przypadku zatkania wpustu głoacutewnego Na dachu powinna być co najmniej jedna para wpustoacutew Zasady projektowania moacutewią że wpusty należy rozmieszczać co 25 m

Obliczanie kanalizacji deszczowej

Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qr (qd) [ls]

rAC

10000

IAQr

gdzie ψ lub C ndash wspoacutełczynnik spływu przyjmowany wg nowej normy jako 10 (w starej zależny od nachylenia dachu i rodzaju powierzchni odwadnianej)

A ndash efektywna powierzchnia dachu lub powierzchnia odwadniana [m2]

I ndash w starej normie miarodajne natężenie deszczu [l(sha)] przyjmowane I 300 l(sha)

r ndash natężenie opadoacutew atmosferycznych [l(sm2)] przyjmowane albo na podstawie danych statystycznych albo wg tabeli 1 w nowej normie po przemnożeniu przez wspoacutełczynnik ryzyka podany w tabeli 2

Wymiarowanie rynien i rur spustowych

1 Przewody spustowe ndash średnicę należy dobrać tak aby obliczona wartość odpływu ściekoacutew Qr nie przekraczała wartości Qrmax (qdmax) a powierzchnia odwadniana A powierzchni Amax zestawionych w tabeli w normie PN ndash 92B ndash 01707

2 Wg starej normy rynny powinny mieć średnice minimum 150 mm (dotyczy to budynkoacutew wielorodzinnych)

Efektywna

powierzchnia dachu

odwadniana przez

rynnę A [m2]

Szerokość rynny [mm] Średnica rury

spustowej [mm]

poniżej 20 70 50

20 ndash 57 100 (lub 125) 70

57 ndash 97 125 100

97 - 170 150 100

170 - 243 180 125

Dla budynkoacutew jednorodzinnych średnice rynien i przewodoacutew spustowych można określić w oparciu o efektywną powierzchnię dachu wg tabeli

Średnice poziomoacutew i przykanalikoacutew

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qr z uwzględnieniem następujących zasad

a) dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 07

b) dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 09

c) i d) jak dla kanalizacji sanitarnej

Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej

Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qt (qog) [ls]

Qww ndash natężenie odpływu ściekoacutew sanitarnych

Qr ndash natężenie odpływu ściekoacutew deszczowych

Kanalizacja ogoacutelnospławna to ten fragment ktoacutery odprowadza i ścieki sanitarne i deszczowe do zewnętrznej sieci ogoacutelnospławnej

rwwt QQQ

Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się z uwzględnieniem następujących zasad

a) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt spełnione powinny być warunki

a) i b) jak dla ściekoacutew deszczowych

b) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt obliczeniowa prędkość przepływu

ściekoacutew nie może przekraczać wartości dopuszczalnej ktoacutera wynosi

80 ms ndash dla rur żeliwnych i innych metalowych

40 ms ndash dla rur kamionkowych betonowych i z tworzyw sztucznych

c) dla odpływu tylko ściekoacutew sanitarnych Qww prędkość przepływu

ściekoacutew nie może być mniejsza od vmin = 07 ms

bullRynny z PVC-U

bullRynny z blachy aluminiowej

bullRynny miedziane

bullRynny z blachy stalowej

bullRynny cynkowo-tytanowe

Przekroje rynien a b c) poacutełokragłe d) trapezowy e f) trapezoidalny g) prostokatny h) poacutełokragły leacy

Rodzaje rynien a) okapowa b) koszowa c) gzymsowa d) leacy

13

Przepływy obliczeniowe

Maksymalne chwilowe zapotrzebowanie na wodę qs to obliczeniowe zapotrzebowanie wody w obiekcie na ktoacutere wymiaruje się instalację wg wzoroacutew zawartych w PN-92B-01706 w zależności od rodzaju budynku i wartości sumy normatywnych wypływoacutew z punktoacutew czerpalnych

14

15

16

Poroacutewnanie przepływoacutew normatywnych

i obliczeniowych

SPOSOBY PROWADZENIA PRZEWODOacuteW WODOCIĄGOWYCH

W BUDYNKACH

UKŁADY INSTALACJI WODOCIĄGOWYCH MOŻNA PODZIELIĆ

W zależności od sposobu

rozprowadzania wody

W zależności od ciśnienia

gwarantowanego

W zależności od wysokości podnoszenia

wody

Biorąc pod uwagę sposoacuteb rozprowadzania wody w instalacjach wewnętrznych wyroacuteżniamy

układ z rozdziałem dolnym

układ z rozdziałem goacuternym

układ pierścieniowy

UKŁAD Z ROZDZIAŁEM DOLNYM

Schemat instalacjo wodociągowej z rozdziałem dolnym

1- przewoacuted rozdzielczy dolny 2- pion wodociągowy 3 ndashodgałęzienie 4- zawoacuter czerpalny 5- zawoacuter przelotowy

UKŁAD Z ROZDZIAŁEM GOacuteRNYM

Schemat instalacji wodociągowej z rozdziałem goacuternym

1- pion zasilający zbiornik goacuterny 2- zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym 3 ndashzawoacuter zwrotny prosty 4- przewoacuted rozdzielczy goacuterny 5- zawoacuter przelotowy 6-pion wodociągowy 7-odgałęzienie 8- zawoacuter czerpalny

UKŁAD PIERŚCIENIOWY

Schemat instalacji wodociągowej pierścieniowej

1- pion zasilający zbiornik goacuterny 2- zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym 3 ndashzawoacuter zwrotny prosty 4- przewody rozdzielcze goacuterne 5- zawoacuter przelotowy 6-pion wodociągowy 7-odgałęzienie 8- zawoacuter czerpalny 9- przewoacuted rozdzielczy dolny

Rozpatrując układy wewnętrznych instalacji wodociągowych w aspekcie wysokości podnoszenia wody i dopuszczalnej wysokości ciśnienia w instalacjach wodociągowych możemy dokonać podziału na

instalacje jednostrefowe

instalacje wielostrefowe

INSTALACJE JEDNOSTREFOWE

Schemat zasilania jednostrefowego w układach chwilowego spadku ciśnienia poniżej wymaganego w sieci ulicznej

1 przewoacuted rozdzielczy (dolny) 2 pion zasilający zbiornik goacuterny 3 zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym 4 zawoacuter zwrotny prosty

5 pion wodociągowy 6 odgałęzienie 7 zawoacuter przelotowy

INSTALACJE JEDNOSTREFOWE

Rys Schemat zasilania jednostrefowego w układach chwilowego spadku ciśnienia poniżej wymaganego w sieci ulicznej

1 przewoacuted rozdzielczy (dolny) 2pion wodociągowy 3 odgałęzienie 4 zawoacuter czerpalny 5 zawoacuter zwrotny 6 zestaw do podwyższania ciśnienia

INSTALACJE DWUSTREFOWE

Rys Schemat wewnętrznej dwustrefowej instalacji wodociągowej (pierwsza strefa zasilana bezpośrednio z zewnętrznej sieci wodociągowej- układ instalacji z rozdziałem dolnym druga strefa zasilana przy pomocy zestawu podwyższającego ciśnienie- układ instalacji z rozdziałem dolnym)

1 przewoacuted rozdzielczy dolny( w pierwszej strefie) 2 zawoacuter zwrotny 3 zestaw podwyższający ciśnienie 4 zawoacuter przelotowy 5 pion wodociągowy ( pierwsza strefa) 6 odgałęzienie 7 zawoacuter czerpalny 8pion zasilający instalacje wodociągową drugiej strefy 9 przewoacuted rozdzielczy w drugiej strefie

INSTALACJE DWUSTREFOWE

Rys Schemat wewnętrznej dwustrefowej instalacji wodociągowej (pierwsza strefa bezpośrednio zasilana z zewnętrznej sieci wodociągowej- układ instalacji z rozdziałem dolnym druga strefa zasilana przez zbiornik goacuterny otwarty-układ instalacji z rozdziałem goacuternym) 1przewoacuted rozdzielczy dolny( w pierwszej strefie) 2 zawoacuter przelotowy 3 pion wodociągowy ( w pierwszej strefie)4odgałęzienie 5 zawoacuter czerpalny 6 zawoacuter zwrotny 7 pompa z silnikiem

elektrycznym 8 pion zasilający zbiornik goacuterny otwarty( drugiej strefy) 9zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym 10przewoacuted rozdzielczy goacuterny( w drugiej strefie) 11 pion wodociągowy rozdziału goacuternego ( w drugiej strefie)

INSTALACJE DWUSTREFOWE

Rys Schemat wewnętrznej dwustrefowej instalacji wodociągowej (pierwsza strefa bezpośrednio zasilana z zewnętrznej sieci wodociągowej- układ instalacji z rozdziałem goacuternym druga strefa zasilana przez zestaw do podwyższania ciśnienia- układ z rozdziałem goacuternym)1przewoacuted rozdzielczy dolny( w pierwszej strefie) 2 zawoacuter zwrotny 3 zestaw do podwyższania ciśnienia 4zawoacuter przelotowy 5 pion wodociągowy (pierwszej strefy) 6 odgałęzienie 7 zawoacuter czerpalny 8 pion zasilający drugą strefę9przewoacuted rozdzielczy goacuterny 10zawoacuter przelotowy11 pion wodociągowy drugiej strefy 12zawoacuter odcinający(

oddziela układy zasilane- przepływ wody w pionie pierwszej strefy od drugiej strefy)

INSTALACJE WIELOSTREFOWE

Rys Schemat wielostrefowej i wewnętrznej instalacji wodociągowej 1 przewoacuted rozdzielczy dolny( pierwsza strefa zasilania) 2 pion wodociągowy (pierwsza strefa) 3 odgałęzienie 4 zawoacuter czerpalny 5 pion zasilający druga

strefę 6 przewoacuted rozdzielczy dolny (drugiej strefy) 7 pion zasilający trzecia strefę 8 przewoacuted rozdzielczy dolny( trzeciej strefy) 9 zespoacuteł podwyższania ciśnienia dla pierwszej strefy 10 zespoacuteł podwyższania ciśnienia dla drugiej strefy 11 zespoacuteł podwyższania ciśnienia dla trzeciej strefy

INSTALACJE WIELOSTREFOWE

Rys Schemat wielostrefowej wewnętrznej instalacji wodociągowej układ stref z rozdziałem goacuternym

1pompa z silnikiem elektrycznym zasilająca zbiornik goacuterny otwarty trzeciej strefy 2 pompa z silnikiem elektrycznym zasilająca zbiornik goacuterny otwarty drugiej strefy 3 pompa z silnikiem elektrycznym zasilająca zbiornik goacuterny otwarty pierwszej strefy 4 pion zasilający zbiornik goacuterny otwarty pierwszej strefy 5zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym ( pierwszej strefy) 6 przewoacuted rozdzielczy goacuterny ( pierwszej strefy) 7 pion wodociągowy (pierwsza

strefa) 8 odgałęzienie 9 zawoacuter czerpalny 10 pion zasilający zbiornik goacuterny otwarty (drugiej strefy) 11 zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym (druga strefa) 12przewoacuted rozdzielczy goacuterny (druga strefa) 13 pion zasilający zbiornik goacuterny otwarty(trzecia strefa) 14 zbiornik goacuterny

otwarty z zaworem pływakowym (trzecia strefa) 15 przewoacuted rozdzielczy goacuterny (trzecia strefa)

INSTALACJE WIELOSTREFOWE

Schemat wielostrefowej wewnętrznej instalacji wodociągowej Układ stref pierścieniowy z jednym przewodem zasilającym

1 przewoacuted zasilający zbiorniki goacuterne pierwszej drugiej i trzeciej strefy 2 zbiornik goacuterny otwarty pierwszej strefy 3 zawoacuter 4 instalacja pierścieniowa pierwszej strefy 5 zbiornik goacuterny otwarty drugiej strefy 6 zawoacuter 7 instalacja pierścieniowa drugiej strefy 8 zbiornik goacuterny otwarty trzeciej strefy 9 zawoacuter czerpalny 10 instalacja pierścieniowa trzeciej strefy 11 odgałęzienie 12 zawoacuter czerpalny13

pompa z silnikiem elektrycznym

GŁOacuteWNE ZASADY PROWADZENIA INSTALACJI WODOCIĄGOWYCH

roacutewnolegle i prostopadle do ścian i stropoacutew

z jak najmniejszą ilością załamań

po trasach najkroacutetszych

przy wewnętrznych ścianach budynku

przejścia rur przez przegrody należy wyposażyć w tuleje ochronne

Instalacje zimnej i ciepłej wody mogą być rozprowadzone w następujący sposoacuteb

natynkowo ndash czyli po wierzchu ścian i przegroacuted budowlanych

w bruzdach ściennych

w szlichcie podłogowej

w pionowych szachtach i kanałach ściennych

SPOSOBY PROWADZENIA INSTALACJI

Prowadzenie instalacji w piwnicach i pod stropami

Prowadzenie rur w korytkach gdzie wydłużenia są kompensowane poprzez wyboczanie się rur

Prowadzenie rur z odgałęzieniami na łupinach wsporczych

Prowadzenie pionoacutew w szachtach instalacyjnych

Prowadzenie oraz mocowanie pionoacutew

w szachtach instalacyjnych

Układ troacutejnikowy Układ rozdzielaczowy

UKŁAD TROacuteJNIKOWY

Prowadzenie rur instalacji wodociągowej w układzie troacutejnikowym

Sposoacuteb prowadzenia przewodoacutew w węźle

sanitarnym

UKŁAD TROacuteJNIKOWY

UKŁAD TROacuteJNIKOWY

UKŁAD ROZDZIELACZOWY

Prowadzenie rur instalacji wodociągowej w układzie rozdzielaczowym

UKŁAD ROZDZIELACZOWY

UKŁAD OBWODOWY

Podpora stała

Podpora przesuwna

Przykład prowadzenia pionu instalacyjnego bez kompensatoroacutew z uwzględnieniem wyboczenia (linią przerywaną oznaczono przykładowy przewidywany kształt pionu po osiągnięciu temperatury czynnika roboczego)

Oznaczenia PP - podpora przesuwnaPS - podpora stała

ELEMENTY INSTALACJI WODOCIĄGOWYCH

Elementy instalacji wodociągowych

Przyłącze wodociągowe

Zestaw wodomierza głoacutewnego

Filtr wody zawoacuter antyskażeniowy zawory odcinające (armatura)

Przewody rozdzielcze (rozprowadzające)

Przewody pionowe (piony wodociągowe)

Przewody w pomieszczeniach sanitarnych (połączenia od pionu do punktoacutew czerpalnych)

Punkty czerpalne (baterie czerpalne i zawory)

Przyłącza do budynku 1-linia zabudowy 2- linia rozgraniczająca 3-sieć wodociągowa 4-sieć kanalizacyjna 5-zestaw wodomierzowy 6-studzienka rewizyjna

Sposoacuteb przeprowadzenia przewodu przez ścianę zewnętrzną

Podział wodomierzy

W obudowie

zamkniętej Z wyjmowaną

wstawką

pomiarową

instalowane

poziomo

kolanowe

Podział wodomierzy

1 Wodomierz działający na zasadach mechanicznych przeznaczony do wody

a) zimnej o temperaturze od 0 degC do 30 degC

b) ciepłej o temperaturze od 30 degC do 90 degC

c) gorącej o temperaturze od 30 degC do 130 degC albo od 30 degC do 180 degC

2 Wodomierz działający na zasadach elektronicznych lub mechanicznych z urządzeniami elektronicznymi albo bez przeznaczony do wody zimnej o temperaturze od 0 degC do 30 degC

Wodomierze mieszkaniowe (JS) Wodomierz powinien być zamontowany w położeniu roboczym zgodnie z oznakowaniem umieszczonym na wodomierzu przez producenta H - oznacza pozycję pracy wodomierza w poziomie V - oznacza pozycję pracy wodomierza w pionie Litera znajdująca się na tarczy wodomierza A B C lub D - oznacza klasę obciążeń wodomierza

Wodomierz sprzężony roacutewnolegle 1-wodomierz głoacutewny śrubowy 2-wodomierz boczny skrzydełkowy 3-zawoacuter zmiennego obciążenia

1 Wodomierze działające na zasadach mechanicznych przeznaczone do wody charakteryzują następujące strumienie

1) maksymalny strumień objętości (Qmax)

2) nominalny strumień objętości (Qn)

3) pośredni strumień objętości (Qt)

4) minimalny strumień objętości (Qmin)

2 Stosunek QmaxQn powinien wynosić 2

3 Rozroacuteżnia się cztery klasy metrologiczne wodomierzy klasa A klasa B klasa C klasa D

4 Klasy metrologiczne wodomierzy w zależności od wartości stosunku QminQn i QtQn

Q (q)-strumień objętości - objętość wody przepływającej przez wodomierz w przyjętej jednostce czasu

Qmax (qmax) -maksymalny strumień objętości - największy strumień objętości przy ktoacuterym wodomierz może pracować w kroacutetkim czasie bez uszkodzenia i przekroczenia błędoacutew granicznych dopuszczalnych oraz wartości maksymalnej straty ciśnienia

Qn (qn) nominalny strumień objętości - strumień objętości roacutewny połowie maksymalnego strumienia objętości przy ktoacuterym wodomierz może pracować przy przepływie ciągłym lub przerywanym i jego wskazania mieszczą się w granicach błędoacutew granicznych dopuszczalnych

Qt (qt) pośredni strumień objętości - strumień objętości dzielący zakres obciążeń pomiarowych na przedział goacuterny i dolny przy ktoacuterym błąd graniczny dopuszczalny zmienia wartość

Qmin (qmin ) minimalny strumień objętości- strumień objętości powyżej ktoacuterego wskazania wodomierza nie powinny przekraczać błędoacutew granicznych dopuszczalnych

Zakres obciążeń pomiarowych wodomierza - zakres strumienia objętości wodomierza zawarty między maksymalnym strumieniem objętości a minimalnym strumieniem objętości

Krzywa błędoacutew wodomierza

Błędy graniczne dopuszczalne wodomierzy plusmn 2 - w przedziale goacuternym zakresu obciążeń (qt q qmax)

plusmn 5 - w przedziale goacuternym zakresu obciążeń (qmin q qt)

Lokalizacja wodomierza

Doboacuter wodomierza

Aby dobrać wodomierz należy

ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe

ustalić umowny przepływ obliczeniowy dla wodomierza qw m3h

qw = 2 q

Doboacuter wodomierza

Doboacuter wodomierza

dla dobranego wodomierza ustalić w oparciu o dane producenta wodomierzy stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez wodomierz

Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem

PN-EN 1717 - Ochrona przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody w instalacjach wodociągowych i ogoacutelne wymagania dotyczące urządzeń zapobiegających zanieczyszczaniu przez przepływ zwrotny

Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem

Podział płynoacutew ktoacutere mają lub mogą mieć kontakt z wodą do picia

Kategoria 1

Woda wypływająca bezpośrednio z sieci wodociągowej przeznaczona do użytkowania przez człowieka do celoacutew konsumpcyjnych

Kategoria 2

Płyn nie stanowiący bakteriologicznego lub toksycznego zagrożenia dla człowieka

Kategoria 3

Płyn stanowiący pewne zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność co najmniej jednej substancji toksycznej lub bardzo toksycznej o LD50gt200 mgkg wagi ciała

Kategoria 4

Płyn stanowiący pewne zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność co najmniej jednej substancji toksycznej lub bardzo toksycznej o LD50200 mgkg wagi ciała lub też co najmniej jednej substancji radioaktywnej mutagennej lub rakotwoacuterczej

Kategoria 5

Płyn stanowiący zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność substancji mikrobiologicznych bądź wirusowych

Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem

Przepływ zwrotny wywołany spadkiem ciśnienia w sieci wodociągowej

Potencjalne źroacutedła zanieczyszczenia wody wodociągowej

XY

1- sieć wodociągowa

2- urządzenie zabezpieczające

X-rodzina zabezpieczenia

Y-typ zabezpieczenia

Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody

Aby dobrać zabezpieczenie należy

określić kategorię płynu

określić rodzaj zabezpieczenia wg normy

ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe

dobrać zawoacuter zwracając uwagę na średnicę wodomierza

Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody

dla dobranego zaworu ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez zawoacuter

Filtr

Doboacuter filtra

Aby dobrać filtr należy

ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe

dobrać filtr zwracając uwagę na średnicę wodomierza i zaworu antyskażeniowego

Doboacuter filtra

dla dobranego filtra ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez filtr

INSTALACJE KANALIZACYJNE

Rodzaje instalacji kanalizacyjnych

1 Kanalizacja sanitarna (bytowo ndash gospodarcza)

2 Kanalizacja deszczowa

3 Kanalizacja technologiczna

ścieki przed wprowadzeniem do kanalizacji

sanitarnej wymagają wstępnego oczyszczenia w

specjalnych urządzeniach

Odprowadzenie ściekoacutew z nieruchomości może być

realizowane na dwa sposoby

systemem ogoacutelnospławnym (zbiorczym)

lub systemem rozdzielczym

Kanalizacja ogoacutelnospławna odprowadza zaroacutewno ścieki

sanitarne (bytowe) jak i deszczowe

W kanalizacji rozdzielczej ścieki sanitarne i deszczowe

odprowadzane są rozdzielnie

Schemat kanalizacji ogoacutelnospławnej

KS1 KS2

Kanał ogoacutelnospławny

RD1 RD2

linia regulacyjna

ST1

ST2

Schemat kanalizacji rozdzielczej

KS1 KS2

Kanał sanitarny

Kanał deszczowy

RD1 RD2

linia regulacyjnaST1

ST2

SD1

SD2

Podział instalacji kanalizacyjnej

Instalację kanalizacyjną można podzielić na

zewnętrzną (na terenie nieruchomości lecz poza budynkiem)

wewnętrzną (w budynku)

Podział ten wydaje się oczywisty ale jest istotny przy doborze materiału instalacyjnego - nie każdy materiał sprawdzający się wewnątrz nadaje się do stworzenia instalacji zewnętrznej

Granicą między instalacją wewnętrzną a zewnętrzną jest tzw czyszczak głoacutewny (rewizja głoacutewna)

Przewody domowej

instalacji kanalizacyjnej

Przykanalik (przyłącze kanalizacyjne) ndash jest to odcinek ktoacutery łączy kanalizację na terenie nieruchomości z siecią kanalizacyjną

Najczęściej przykanalik włączany jest do studzienki (rewizyjnej lub włazowej) ktoacutera stanowi uzbrojenie sieci Możliwe jest też przyłączenie przez wpust boczny lub złącze siodłowe

Przewody domowej

instalacji kanalizacyjnej

Przykanaliki oznaczane są znakami informacyjnymi Na znaku podana jest średnica (w mm) spadek przyłącza (w promilach) oraz jego długość (w m) Granicą między siecią a instalacją jest położona w pobliżu granicy nieruchomości pierwsza studzienka licząc od strony budynku

Sieć i przykanalik

w przypadku istnienia studzienki rewizyjnej

przykanalikstudzienka rewizyjna

linia

reg

ulac

yjnastudzienka kanalizacyjna

sieć kanalizacyjna

budy

nek

instalacja

zewnętrzna

Sieć i przykanalik

w przypadku braku studzienki rewizyjnej (wg nowych przepisoacutew w przypadku braku studzienki rewizyjnej

przykanalik to odcinek biegnący od granicy budynku do granicy

nieruchomości)

linia

reg

ulac

yjnastudzienka kanalizacyjna

sieć kanalizacyjna

budy

nek

przykanalik

sieć kanalizacyjna

Instalacja kanalizacyjna składa się z 1 poziomoacutew (przewodoacutew odpływowych) ndash są to przewody

prowadzone z odpowiednim spadkiem ktoacutere odprowadzają

ścieki z pionoacutew wpustoacutew podłogowych itp do przykanalika

lub sieci zewnętrznej

2 pionoacutew (przewodoacutew spustowych) ndash są to przewody prowadzone

przez jedną lub kilka kondygnacji odprowadzające ścieki

z podejść kanalizacyjnych wpustoacutew dachowych lub rynien

do przewodoacutew odpływowych

3 podejść kanalizacyjnych ndash przewody odprowadzające ścieki

z przyboroacutew i urządzeń sanitarnych do pionoacutew lub poziomoacutew

kanalizacyjnych

podejścia pojedyncze

podejścia zbiorowe

Kanalizacja sanitarna grawitacyjna

Odprowadza wodę zanieczyszczoną (ścieki) w wyniku jej wykorzystania odpływającą z ustępoacutew spłukiwanych natryskoacutew wanien bidetoacutew zlewoacutew umywalek wpustoacutew podłogowych i innych urządzeń występujących w gospodarstwie domowym

Projektowanie kanalizacji sanitarnej odbywa się w oparciu o normę

PN ndash EN 12056 ndash 2 grudzień 2002

Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew

Część 2 Kanalizacja sanitarna projektowanie układu i obliczenia

oraz w przypadku braku informacji o normę

PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania

w projektowaniu

Podejścia kanalizacyjne ndash łączą

odpływ z pionem kanalizacyjnym

Podejścia

niewentylowane - należy montować ze spadkiem wynoszącym od 2 do 15

wentylowane ndash można zastosować tu mniejsze spadki zgodnie z przywołaną normą ale wymagają dodatkowego przewodu wentylującego

Najczęściej projektuje się podejścia niewentylowane Ich długość w typowym rozwiązaniu stosowanym w Polsce nie powinna przekraczać 30 m a w przypadku miski ustępowej 10 m po długości przewodu

W przypadku dłuższych podejść albo zwiększa się średnicę albo projektuje się podejścia wentylowane za pomocą np zaworoacutew napowietrzających

Nowa norma wprowadza cztery typy systemoacutew kanalizacyjnych jakie można spotkać w poszczegoacutelnych krajach Unii Europejskiej

W Polsce stosuje się tradycyjnie system I

System Nazwa Cechy

I

System pojedynczego pionu

z podejściami częściowo

wypełnionymi

bull jeden pion kanalizacyjny

bull wypełnienie przewodoacutew 50

II

System pojedynczego pionu

z podejściami o mniejszej

średnicy

bull jeden pion kanalizacyjny

bull wypełnienie przewodoacutew 70

III

System pojedynczego pionu

z podejściami całkowicie

wypełnionymi

bull jeden pion kanalizacyjny

bull wypełnienie przewodoacutew 100

bull każde urządzenie podłączone

oddzielnie do pionu

IV System oddzielnych pionoacutew

kanalizacyjnych

bull dwa piony ndash jeden odprowadzający

ścieki czarne z ustępoacutew spłukiwanych

i pisuaroacutew i drugi odprowadzający

pozostałe ścieki

bull wypełnienie przewodoacutew jak dla

systemoacutew I II lub III

Średnice nominalne podejść pojedynczych dobiera się w zależności od typu przyłączonego przyboru sanitarnego lub urządzenia w typowych

rozwiązaniach w Polsce wg tabeli Urządzenie DN [mm]

Umywalka bidet 40

Zlewozmywak

zmywarka pralka

wanna natrysk 50

Miska ustępowa 100

Minimalna średnica podejścia pojedynczego zdeterminowana jest przez jego długość wysokość spadania i ilość zmian kierunku zgodnie z tabelą

DN Lmax

[m] H [m]

trzy zmiany

kierunku

40

50 30 lt10

70 50 lt10

100 50 lt30

H

L

Jeśli powyższe wymiary są przekroczone lub istnieje konieczność zastosowania więcej niż trzech zmian kierunku prowadzenia przewodoacutew należy wybrać kolejną większą średnicę nominalną

Średnice nominalne podjeść zbiorowych

Zależą od natężenia przepływu ściekoacutew w projektowanym

podejściu i od zastosowanego systemu Wybierając system

należy kierować się dostępnymi na rynku przyborami trudno

bowiem wyobrazić sobie podłączanie przyboru sanitarnego

z odpływem np 40mm do przewodu o średnicy mniejszej

Utrudniałoby to swobodny odpływ ściekoacutew z tego przyboru

Natężenie przepływu ściekoacutew sanitarnych Qww

wyznacza się dla danego odcinka instalacji zgodnie

z zależnością

]sl[DUKQww

gdzie K ndash wspoacutełczynnik częstości

DU ndash odpływ jednostkowy [ls] z urządzenia

UWAGA Qww DUmax jeśli nie to Qww = DUmax

Odpływy jednostkowe DU

Odpływy jednostkowe DU -cd

Typowe wspoacutełczynniki częstości K

Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia

z przewodami odpływowymi Piony kanalizacyjne należy prowadzić bez zmiany średnicy i kierunku na całej długości w szachtach sanitarnych

U podstawy każdego pionu przed przejściem w przewoacuted odpływowy należy zamontować otwoacuter rewizyjny (czyszczak) umożliwiający dostęp do wnętrza przodu

W przypadku kanalizacji sanitarnej każdy pion musi być wentylowany w celu wyroacutewnania ciśnienia w instalacji

Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia

z przewodami odpływowymi Wentylację pionu zapewnia

przewoacuted wentylacyjny zakończony rurą wywiewną wyprowadzoną ponad połać dachu

zawoacuter napowietrzający ndash rozwiązanie dozwolone do stosowania w przypadku braku możliwości wyprowadzenia pionu ponad dach można takie rozwiązanie stosować przy spełnieniu następujących warunkoacutew

piony mają wysokość 4 do 5 kondygnacji

ostatni pion licząc od najdalszego w stosunku do kanału oraz co piąty w budynku jest zakończony rurą wywiewną

Elementy pionu kanalizacyjnego

troacutejniki doprowadzające ścieki z podejść kanalizacyjnych

czyszczak prze zmianą kierunku prowadzenia ściekoacutew ndash około 05 nad posadzką przed przejściem w przewoacuted odpływowy

rura prosta o niezmiennej średnicy na całej długości

zawoacuter napowietrzający lub rura wywiewna

W systemie kanalizacji sanitarnej wyroacuteżnić można

piony z wentylacją głoacutewną ndash zakończone rurą wywiewną lub zaworem napowietrzającym

piony z wentylacją obejściową ndash piony z dodatkowym przewodem wentylacyjnym prowadzonym obok pionu spustowego i połączonym z rurą wywiewną

Średnica pionu zależy od wybranego systemu wentylacji i obliczonego natężenia przepływu ściekoacutew dla całego pionu

Należy pamiętać o tym że minimalna średnica pionu nie może być mniejsza od średnicy największego podejścia

W typowych rozwiązaniach w Polsce minimalna średnica pionu wynosi 70mm a dla pionoacutew prowadzących ścieki z misek ustępowych 100mm

Oczywiście w tabelach należy sprawdzić czy średnicy nie należy zwiększyć ze względu na obliczoną wartość Qww

Piony z wentylacją głoacutewną

Piony z wentylacją obejściową

Przewody odpływowe

(poziomy kanalizacyjne)

Wśroacuted przewodoacutew odpływowych wyroacuteżniamy przewoacuted głoacutewny oraz przewody drugorzędne Każdy przewoacuted drugorzędny powinien być oddzielnie podłączony do głoacutewnego pod kątem 45deg

Wszystkie przewody prowadzone są najkroacutetszą drogą przeważnie wzdłuż przegrody budowlanej oraz koniecznie z zachowaniem odpowiedniego spadku

Przewody odpływowe

(poziomy kanalizacyjne)

Spadek powinien być jednakowy na całej długości co zapewnia samooczyszczanie się przewodu

Przyjęte jest że rury układa się kielichem w kierunku przeciwnym do spływu ściekoacutew

Rewizje kanalizacyjne powinno się montować

co 15 m na rurach średnicy od 100 do 150 mm

przed każdym uskokiem poziomu

Rury prowadzone przez murowane ścianki muszą być ułożone prostopadle do przegrody

Na przewody z tworzyw sztucznych powinno się w miejscach przejść dodatkowo nałożyć tuleje ochronne Umożliwią one rurom pewien ruch zabezpieczając instalację przed uszkodzeniami mechanicznymi

Przestrzeń pomiędzy tuleją a rurą powinno się zabezpieczyć izolacją

Jeśli przewody kanalizacyjne z tworzyw sztucznych układane są w sąsiedztwie przewodoacutew wydzielających ciepło powinny być osłonięte otulinami izolacyjnymi w celu zabezpieczenia przed przegrzewaniem

Przewody poziome i przykanaliki powinny być ułożone poniżej strefy przemarzania gruntu czyli na głębokości 80-140 cm zależnie od regionu kraju

Jeśli przewody prowadzone są w pomieszczeniach w ktoacuterych temperatura może spadać poniżej 0degC muszą być odpowiednio zabezpieczone przed przemarzaniem

Dla przewodoacutew prowadzonych na zewnątrz budynku należy pamiętać że warstwa gruntu pokrywającego rury kanalizacyjne powinna być o 10-20 cm większa od głębokości przemarzania gruntu jeśli przewody układa się wyżej to powinny być zaizolowane termicznie

Rury kanalizacyjne układane na zewnątrz budynku powinny być oddalone

od innych przewodoacutew co najmniej

15 m od przewodoacutew gazowych i wodociągowych

08 m od kabli energetycznych

05 m od kabli telekomunikacyjnych

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qww z uwzględnieniem następujących zasad

1 dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 05

2 dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 07

3 minimalna prędkość przepływu ściekoacutew wynosi 07 ms stąd

wynika prowadzenie przewodoacutew z odpowiednim do średnicy

spadkiem w kierunku sieci zewnętrznej

4 minimalna średnica przewodu zewnętrznego wynosi 010m

a przykanalika 015m

Dobierając średnice przewodoacutew odpływowych należy stosować

tabelę z wartościami natężenia przepływu Q0 i prędkości

przepływu v0 dla przewodoacutew o przekroju kołowym przy

pełnym wypełnieniu i wykres Manninga

=QQ0

=vv0

hd

Q

v

(hd)

1

23

4

Przykład obliczeniowy Obliczeniowe natężenie sciekoacutew sanitarnych wynosi Qww= 50 ls Na podstawie tabeli 1 QwwQ0 = 50 2014 = 025 Z wykresu odczytujemy

V = 085V0 = 085114 = 097 ms przy napełnieniu hd = 037

Zakresy dopuszczalnych spadkoacutew przewodoacutew odpływowych

DN 0100 m ndash i = 20 - 100

DN 0150 m ndash i = 15 - 150

Urządzenia dodatkowe w kanalizacji sanitarnej

W przypadku odprowadzania ściekoacutew bytowo gospodarczych do zewnętrznej sieci typu ogoacutelnospławnego w pomieszczeniach położonych na najniższych kondygnacjach w budynku może dojść do zalania spowodowanego wstecznym przepływem ściekoacutew w wyniku intensywnych opadoacutew deszczu Dlatego też w tego typu instalacjach na przewodach kanalizacyjnych odprowadzających ścieki z pomieszczeń na najniższej kondygnacji stosować należy zasuwy burzowe ktoacutere chronią instalację przed przepływem zwrotnym

Materiały w kanalizacji sanitarnej

Instalacja kanalizacyjna może być wykonana z roacuteżnych materiałoacutew ale

zawsze rury i połączenia powinny być szczelne i odporne na korozję

Obecnie najpopularniejszym materiałem używanym do budowy instalacji

wewnętrznej jest tworzywo sztuczne Rury kanalizacyjne produkuje się z

polipropylenu (PP)

roacuteżnych odmian polichlorku winylu (PVC)

Polietylenu wysokiej gęstości (PE-HD)

żywicy poliestrowej wzmacnianej włoacuteknem szklanym (GRE)

Innymi materiałami stosowanymi w kanalizacji sanitarnej są

żeliwo

kamionka

beton

Kanalizacja deszczowa

Odprowadza wody opadowe z dachoacutew i terenoacutew przyległych do nieruchomości (podjazdy tarasy parkingi itp)

Projektowanie kanalizacji deszczowej odbywa się w oparciu o normę

PN ndash EN 12056 ndash 3 grudzień 2002

Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew

Część 3 Przewody deszczowe Projektowanie układu i obliczenia

oraz w przypadku braku informacji o normę

PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania w projektowaniu

Odprowadzanie wody z dachu stromego

W przypadku dachoacutew budynkoacutew niskich (do 5 kondygnacji) ktoacutere mają odpowiednie nachylenie (przyjmuje się że powyżej 8) najczęstszym sposobem odprowadzania wody deszczowej jest zastosowanie systemu rynnowego

Zadaniem deszczowej instalacji kanalizacyjnej jest zebranie wody z dachu i odprowadzenie jej do sieci kanalizacji deszczowej lub do gruntu System rynnowy polega na naturalnym (grawitacyjnym) spływie woacuted po połaci dachowej skąd jest przejmowana przez system rur System ten roacutewnież pracuje grawitacyjnie Umowną granicą instalacji deszczowej jest wylewka z ktoacuterej woda może być skierowana do sieci kanalizacji deszczowej (ogoacutelnospławnej) lub na grunt

Podstawowe elementy

instalacji kanalizacji deszczowej

Rynny - przewody o przekroju otwartym (okrągłym prostokątnym eliptycznym trapezowym okapowym) biegnące wzdłuż krawędzi dachu Zadaniem rynien jest zebranie wody opadowej Rynny prowadzone są z lekkim spadkiem w kierunku narożnikoacutew budynku dzięki czemu woda nie wylewa się za krawędzie tylko płynie w kierunku rur spustowych

Instalacja kanalizacji deszczowej składa się z następujących elementoacutew

Rury spustowe ndash pionowe odcinki przewodoacutew o przekroju zamkniętym (najczęściej okrągłym lub prostokątnym) Zadaniem rur spustowych jest zebranie wody płynącej rynnami i odprowadzenie ich poza budynek

Odpływy ndash elementy za pomocą ktoacuterych rynny przechodzą w rury spustowe Odpływ jest odcinkiem rynny w ktoacuterym wykonany jest obrobiony otwoacuter odpowiedniego kształtu pozwalający na włączenie rury spustowej Można wyroacuteżnić odpływy przelotowe oraz odpływy końcowe ( na narożnikach pomieszczeń) Pozwalają na mocowanie rur spustowych

Narożniki do rynien ndash umożliwiają połączenie rynien w narożnikach budynku Właściwy montaż narożnikoacutew jest bardzo ważny dla właściwej pracy rynien (ruchoacutew pod wpływem temperatury) Wylewki ndash kształtki ktoacuterymi kończy się rura spustowa Wylewka może być włą- czona do kanalizacji deszczowej bądź znajdować się nad gruntem

Łączniki do rynien - złączki zwykłe uszczelkowe i korekcyjne Ponieważ montaż rynien wymaga pozostawiania tzw dylatacji (odstępoacutew) złączki korekcyjne lub uszczelkowe umożliwiają wykonanie takich połączenia z dylatacją

Łączniki do rur spustowych - kolana troacutejniki redukcje mufy mufy redukcyjne Mufy służą do włączania rur spustowych do odpływoacutew zadaniem muf redukcyjnych jest połączenie rury spustowej i odpływu o roacuteżnych średnicach Kolana pozwalają na zmianę kierunku rury spustowej Troacutejniki umożliwiają włączanie do rur spustowych wyposażenia dodatkowego

Haki i obejmy - zadaniem tych elementoacutew jest mocowanie rynien i rur spustowych do dachoacutew i ścian

Elementy wykończeniowe i dodatkowe -

zadaniem tych elementoacutew jest wykończenie

systemu lub uzupełnienie jego pracy

Przykładami mogą tu być

dekiel służący do zakończenia rynny

filtr siatkowy montowany na rurze

spustowej zatrzymujący

zanieczyszczenia

czyszczak (rewizja) umożliwiający

przegląd i czyszczenie rury spustowej

(na zdjęciu)

odprowadzenie do kanalizacji deszczowej

Jednym ze sposoboacutew odprowadzenia wody jest podłączenie systemu rynnowego do kanalizacji deszczowej

Woacutewczas na dolnym odcinku rury spustowej mniej więcej 03-08 m ponad terenem należy zamontować rewizję (czyszczak) Rewizja ma wewnątrz kratkę na ktoacuterej zbierają się liście i inne zanieczyszczenia spływające z rynny

Rura spustowa z rewizją przyłączona jest do przewodoacutew odpływowych a te łączą się z kanalizacją Średnica przewodoacutew musi być co najmniej roacutewna średnicy rur spustowych i najczęściej wynosi 100-150 mm Głębokość na jakiej powinno się układać rury zależy od strefy przemarzania i wynosi 1-14 m System taki nie ma blokady przedostawania się zapachoacutew dlatego lepiej nie podłączać go do kanalizacji ogoacutelnospławnej

Innym sposobem odprowadzenia wody bezpośrednio do kanalizacji jest podłączenie rury spustowej do osadnika rynnowego Wyposażony jest on w klapkę ktoacutera stanowi blokadę zapachową i wyciągany kosz w ktoacuterym gromadzą się większe zanieczyszczenia takie jak liście

Gdy brak sieci kanalizacji deszczowej lub ogoacutelnospławnej woda deszczowa powinna być bezpiecznie rozprowadzona po terenie posesji ale tak żeby nie spływała na sąsiednie działki

Odprowadzanie wody z dachu

płaskiego

W przypadku dachoacutew budynkoacutew wysokich (powyżej 5 kondygnacji) oraz dachoacutew o małym nachyleniu (przyjmuje się że poniżej 8) najczęstszym sposobem odprowa-dzania wody deszczowej jest system odwadniania oparty na wpustach dachowych

Wpusty dachowe pełnią rolę dachowych odwodnień punkto-wych tzn zbierają wodę z pewnej powierzchni w jednym punkcie

Odprowadzanie wody z dachu

płaskiego Woda jest odprowadzana do rury spustowej biegnącej wewnątrz budynku a stamtąd do kanalizacji deszczowej lub poza budynek do gruntu Aby odwodnienie dachu płaskiego pracowało prawidłowo wpust powinien znaleźć się w najniższym punkcie dachu a spadek w jego kierunku powinien wynosić co najmniej 3 Oproacutecz zasadniczego wpustu powinien być wpust awaryjny ktoacutery przejmie wodę w przypadku zatkania wpustu głoacutewnego Na dachu powinna być co najmniej jedna para wpustoacutew Zasady projektowania moacutewią że wpusty należy rozmieszczać co 25 m

Obliczanie kanalizacji deszczowej

Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qr (qd) [ls]

rAC

10000

IAQr

gdzie ψ lub C ndash wspoacutełczynnik spływu przyjmowany wg nowej normy jako 10 (w starej zależny od nachylenia dachu i rodzaju powierzchni odwadnianej)

A ndash efektywna powierzchnia dachu lub powierzchnia odwadniana [m2]

I ndash w starej normie miarodajne natężenie deszczu [l(sha)] przyjmowane I 300 l(sha)

r ndash natężenie opadoacutew atmosferycznych [l(sm2)] przyjmowane albo na podstawie danych statystycznych albo wg tabeli 1 w nowej normie po przemnożeniu przez wspoacutełczynnik ryzyka podany w tabeli 2

Wymiarowanie rynien i rur spustowych

1 Przewody spustowe ndash średnicę należy dobrać tak aby obliczona wartość odpływu ściekoacutew Qr nie przekraczała wartości Qrmax (qdmax) a powierzchnia odwadniana A powierzchni Amax zestawionych w tabeli w normie PN ndash 92B ndash 01707

2 Wg starej normy rynny powinny mieć średnice minimum 150 mm (dotyczy to budynkoacutew wielorodzinnych)

Efektywna

powierzchnia dachu

odwadniana przez

rynnę A [m2]

Szerokość rynny [mm] Średnica rury

spustowej [mm]

poniżej 20 70 50

20 ndash 57 100 (lub 125) 70

57 ndash 97 125 100

97 - 170 150 100

170 - 243 180 125

Dla budynkoacutew jednorodzinnych średnice rynien i przewodoacutew spustowych można określić w oparciu o efektywną powierzchnię dachu wg tabeli

Średnice poziomoacutew i przykanalikoacutew

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qr z uwzględnieniem następujących zasad

a) dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 07

b) dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 09

c) i d) jak dla kanalizacji sanitarnej

Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej

Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qt (qog) [ls]

Qww ndash natężenie odpływu ściekoacutew sanitarnych

Qr ndash natężenie odpływu ściekoacutew deszczowych

Kanalizacja ogoacutelnospławna to ten fragment ktoacutery odprowadza i ścieki sanitarne i deszczowe do zewnętrznej sieci ogoacutelnospławnej

rwwt QQQ

Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się z uwzględnieniem następujących zasad

a) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt spełnione powinny być warunki

a) i b) jak dla ściekoacutew deszczowych

b) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt obliczeniowa prędkość przepływu

ściekoacutew nie może przekraczać wartości dopuszczalnej ktoacutera wynosi

80 ms ndash dla rur żeliwnych i innych metalowych

40 ms ndash dla rur kamionkowych betonowych i z tworzyw sztucznych

c) dla odpływu tylko ściekoacutew sanitarnych Qww prędkość przepływu

ściekoacutew nie może być mniejsza od vmin = 07 ms

bullRynny z PVC-U

bullRynny z blachy aluminiowej

bullRynny miedziane

bullRynny z blachy stalowej

bullRynny cynkowo-tytanowe

Przekroje rynien a b c) poacutełokragłe d) trapezowy e f) trapezoidalny g) prostokatny h) poacutełokragły leacy

Rodzaje rynien a) okapowa b) koszowa c) gzymsowa d) leacy

14

15

16

Poroacutewnanie przepływoacutew normatywnych

i obliczeniowych

SPOSOBY PROWADZENIA PRZEWODOacuteW WODOCIĄGOWYCH

W BUDYNKACH

UKŁADY INSTALACJI WODOCIĄGOWYCH MOŻNA PODZIELIĆ

W zależności od sposobu

rozprowadzania wody

W zależności od ciśnienia

gwarantowanego

W zależności od wysokości podnoszenia

wody

Biorąc pod uwagę sposoacuteb rozprowadzania wody w instalacjach wewnętrznych wyroacuteżniamy

układ z rozdziałem dolnym

układ z rozdziałem goacuternym

układ pierścieniowy

UKŁAD Z ROZDZIAŁEM DOLNYM

Schemat instalacjo wodociągowej z rozdziałem dolnym

1- przewoacuted rozdzielczy dolny 2- pion wodociągowy 3 ndashodgałęzienie 4- zawoacuter czerpalny 5- zawoacuter przelotowy

UKŁAD Z ROZDZIAŁEM GOacuteRNYM

Schemat instalacji wodociągowej z rozdziałem goacuternym

1- pion zasilający zbiornik goacuterny 2- zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym 3 ndashzawoacuter zwrotny prosty 4- przewoacuted rozdzielczy goacuterny 5- zawoacuter przelotowy 6-pion wodociągowy 7-odgałęzienie 8- zawoacuter czerpalny

UKŁAD PIERŚCIENIOWY

Schemat instalacji wodociągowej pierścieniowej

1- pion zasilający zbiornik goacuterny 2- zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym 3 ndashzawoacuter zwrotny prosty 4- przewody rozdzielcze goacuterne 5- zawoacuter przelotowy 6-pion wodociągowy 7-odgałęzienie 8- zawoacuter czerpalny 9- przewoacuted rozdzielczy dolny

Rozpatrując układy wewnętrznych instalacji wodociągowych w aspekcie wysokości podnoszenia wody i dopuszczalnej wysokości ciśnienia w instalacjach wodociągowych możemy dokonać podziału na

instalacje jednostrefowe

instalacje wielostrefowe

INSTALACJE JEDNOSTREFOWE

Schemat zasilania jednostrefowego w układach chwilowego spadku ciśnienia poniżej wymaganego w sieci ulicznej

1 przewoacuted rozdzielczy (dolny) 2 pion zasilający zbiornik goacuterny 3 zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym 4 zawoacuter zwrotny prosty

5 pion wodociągowy 6 odgałęzienie 7 zawoacuter przelotowy

INSTALACJE JEDNOSTREFOWE

Rys Schemat zasilania jednostrefowego w układach chwilowego spadku ciśnienia poniżej wymaganego w sieci ulicznej

1 przewoacuted rozdzielczy (dolny) 2pion wodociągowy 3 odgałęzienie 4 zawoacuter czerpalny 5 zawoacuter zwrotny 6 zestaw do podwyższania ciśnienia

INSTALACJE DWUSTREFOWE

Rys Schemat wewnętrznej dwustrefowej instalacji wodociągowej (pierwsza strefa zasilana bezpośrednio z zewnętrznej sieci wodociągowej- układ instalacji z rozdziałem dolnym druga strefa zasilana przy pomocy zestawu podwyższającego ciśnienie- układ instalacji z rozdziałem dolnym)

1 przewoacuted rozdzielczy dolny( w pierwszej strefie) 2 zawoacuter zwrotny 3 zestaw podwyższający ciśnienie 4 zawoacuter przelotowy 5 pion wodociągowy ( pierwsza strefa) 6 odgałęzienie 7 zawoacuter czerpalny 8pion zasilający instalacje wodociągową drugiej strefy 9 przewoacuted rozdzielczy w drugiej strefie

INSTALACJE DWUSTREFOWE

Rys Schemat wewnętrznej dwustrefowej instalacji wodociągowej (pierwsza strefa bezpośrednio zasilana z zewnętrznej sieci wodociągowej- układ instalacji z rozdziałem dolnym druga strefa zasilana przez zbiornik goacuterny otwarty-układ instalacji z rozdziałem goacuternym) 1przewoacuted rozdzielczy dolny( w pierwszej strefie) 2 zawoacuter przelotowy 3 pion wodociągowy ( w pierwszej strefie)4odgałęzienie 5 zawoacuter czerpalny 6 zawoacuter zwrotny 7 pompa z silnikiem

elektrycznym 8 pion zasilający zbiornik goacuterny otwarty( drugiej strefy) 9zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym 10przewoacuted rozdzielczy goacuterny( w drugiej strefie) 11 pion wodociągowy rozdziału goacuternego ( w drugiej strefie)

INSTALACJE DWUSTREFOWE

Rys Schemat wewnętrznej dwustrefowej instalacji wodociągowej (pierwsza strefa bezpośrednio zasilana z zewnętrznej sieci wodociągowej- układ instalacji z rozdziałem goacuternym druga strefa zasilana przez zestaw do podwyższania ciśnienia- układ z rozdziałem goacuternym)1przewoacuted rozdzielczy dolny( w pierwszej strefie) 2 zawoacuter zwrotny 3 zestaw do podwyższania ciśnienia 4zawoacuter przelotowy 5 pion wodociągowy (pierwszej strefy) 6 odgałęzienie 7 zawoacuter czerpalny 8 pion zasilający drugą strefę9przewoacuted rozdzielczy goacuterny 10zawoacuter przelotowy11 pion wodociągowy drugiej strefy 12zawoacuter odcinający(

oddziela układy zasilane- przepływ wody w pionie pierwszej strefy od drugiej strefy)

INSTALACJE WIELOSTREFOWE

Rys Schemat wielostrefowej i wewnętrznej instalacji wodociągowej 1 przewoacuted rozdzielczy dolny( pierwsza strefa zasilania) 2 pion wodociągowy (pierwsza strefa) 3 odgałęzienie 4 zawoacuter czerpalny 5 pion zasilający druga

strefę 6 przewoacuted rozdzielczy dolny (drugiej strefy) 7 pion zasilający trzecia strefę 8 przewoacuted rozdzielczy dolny( trzeciej strefy) 9 zespoacuteł podwyższania ciśnienia dla pierwszej strefy 10 zespoacuteł podwyższania ciśnienia dla drugiej strefy 11 zespoacuteł podwyższania ciśnienia dla trzeciej strefy

INSTALACJE WIELOSTREFOWE

Rys Schemat wielostrefowej wewnętrznej instalacji wodociągowej układ stref z rozdziałem goacuternym

1pompa z silnikiem elektrycznym zasilająca zbiornik goacuterny otwarty trzeciej strefy 2 pompa z silnikiem elektrycznym zasilająca zbiornik goacuterny otwarty drugiej strefy 3 pompa z silnikiem elektrycznym zasilająca zbiornik goacuterny otwarty pierwszej strefy 4 pion zasilający zbiornik goacuterny otwarty pierwszej strefy 5zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym ( pierwszej strefy) 6 przewoacuted rozdzielczy goacuterny ( pierwszej strefy) 7 pion wodociągowy (pierwsza

strefa) 8 odgałęzienie 9 zawoacuter czerpalny 10 pion zasilający zbiornik goacuterny otwarty (drugiej strefy) 11 zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym (druga strefa) 12przewoacuted rozdzielczy goacuterny (druga strefa) 13 pion zasilający zbiornik goacuterny otwarty(trzecia strefa) 14 zbiornik goacuterny

otwarty z zaworem pływakowym (trzecia strefa) 15 przewoacuted rozdzielczy goacuterny (trzecia strefa)

INSTALACJE WIELOSTREFOWE

Schemat wielostrefowej wewnętrznej instalacji wodociągowej Układ stref pierścieniowy z jednym przewodem zasilającym

1 przewoacuted zasilający zbiorniki goacuterne pierwszej drugiej i trzeciej strefy 2 zbiornik goacuterny otwarty pierwszej strefy 3 zawoacuter 4 instalacja pierścieniowa pierwszej strefy 5 zbiornik goacuterny otwarty drugiej strefy 6 zawoacuter 7 instalacja pierścieniowa drugiej strefy 8 zbiornik goacuterny otwarty trzeciej strefy 9 zawoacuter czerpalny 10 instalacja pierścieniowa trzeciej strefy 11 odgałęzienie 12 zawoacuter czerpalny13

pompa z silnikiem elektrycznym

GŁOacuteWNE ZASADY PROWADZENIA INSTALACJI WODOCIĄGOWYCH

roacutewnolegle i prostopadle do ścian i stropoacutew

z jak najmniejszą ilością załamań

po trasach najkroacutetszych

przy wewnętrznych ścianach budynku

przejścia rur przez przegrody należy wyposażyć w tuleje ochronne

Instalacje zimnej i ciepłej wody mogą być rozprowadzone w następujący sposoacuteb

natynkowo ndash czyli po wierzchu ścian i przegroacuted budowlanych

w bruzdach ściennych

w szlichcie podłogowej

w pionowych szachtach i kanałach ściennych

SPOSOBY PROWADZENIA INSTALACJI

Prowadzenie instalacji w piwnicach i pod stropami

Prowadzenie rur w korytkach gdzie wydłużenia są kompensowane poprzez wyboczanie się rur

Prowadzenie rur z odgałęzieniami na łupinach wsporczych

Prowadzenie pionoacutew w szachtach instalacyjnych

Prowadzenie oraz mocowanie pionoacutew

w szachtach instalacyjnych

Układ troacutejnikowy Układ rozdzielaczowy

UKŁAD TROacuteJNIKOWY

Prowadzenie rur instalacji wodociągowej w układzie troacutejnikowym

Sposoacuteb prowadzenia przewodoacutew w węźle

sanitarnym

UKŁAD TROacuteJNIKOWY

UKŁAD TROacuteJNIKOWY

UKŁAD ROZDZIELACZOWY

Prowadzenie rur instalacji wodociągowej w układzie rozdzielaczowym

UKŁAD ROZDZIELACZOWY

UKŁAD OBWODOWY

Podpora stała

Podpora przesuwna

Przykład prowadzenia pionu instalacyjnego bez kompensatoroacutew z uwzględnieniem wyboczenia (linią przerywaną oznaczono przykładowy przewidywany kształt pionu po osiągnięciu temperatury czynnika roboczego)

Oznaczenia PP - podpora przesuwnaPS - podpora stała

ELEMENTY INSTALACJI WODOCIĄGOWYCH

Elementy instalacji wodociągowych

Przyłącze wodociągowe

Zestaw wodomierza głoacutewnego

Filtr wody zawoacuter antyskażeniowy zawory odcinające (armatura)

Przewody rozdzielcze (rozprowadzające)

Przewody pionowe (piony wodociągowe)

Przewody w pomieszczeniach sanitarnych (połączenia od pionu do punktoacutew czerpalnych)

Punkty czerpalne (baterie czerpalne i zawory)

Przyłącza do budynku 1-linia zabudowy 2- linia rozgraniczająca 3-sieć wodociągowa 4-sieć kanalizacyjna 5-zestaw wodomierzowy 6-studzienka rewizyjna

Sposoacuteb przeprowadzenia przewodu przez ścianę zewnętrzną

Podział wodomierzy

W obudowie

zamkniętej Z wyjmowaną

wstawką

pomiarową

instalowane

poziomo

kolanowe

Podział wodomierzy

1 Wodomierz działający na zasadach mechanicznych przeznaczony do wody

a) zimnej o temperaturze od 0 degC do 30 degC

b) ciepłej o temperaturze od 30 degC do 90 degC

c) gorącej o temperaturze od 30 degC do 130 degC albo od 30 degC do 180 degC

2 Wodomierz działający na zasadach elektronicznych lub mechanicznych z urządzeniami elektronicznymi albo bez przeznaczony do wody zimnej o temperaturze od 0 degC do 30 degC

Wodomierze mieszkaniowe (JS) Wodomierz powinien być zamontowany w położeniu roboczym zgodnie z oznakowaniem umieszczonym na wodomierzu przez producenta H - oznacza pozycję pracy wodomierza w poziomie V - oznacza pozycję pracy wodomierza w pionie Litera znajdująca się na tarczy wodomierza A B C lub D - oznacza klasę obciążeń wodomierza

Wodomierz sprzężony roacutewnolegle 1-wodomierz głoacutewny śrubowy 2-wodomierz boczny skrzydełkowy 3-zawoacuter zmiennego obciążenia

1 Wodomierze działające na zasadach mechanicznych przeznaczone do wody charakteryzują następujące strumienie

1) maksymalny strumień objętości (Qmax)

2) nominalny strumień objętości (Qn)

3) pośredni strumień objętości (Qt)

4) minimalny strumień objętości (Qmin)

2 Stosunek QmaxQn powinien wynosić 2

3 Rozroacuteżnia się cztery klasy metrologiczne wodomierzy klasa A klasa B klasa C klasa D

4 Klasy metrologiczne wodomierzy w zależności od wartości stosunku QminQn i QtQn

Q (q)-strumień objętości - objętość wody przepływającej przez wodomierz w przyjętej jednostce czasu

Qmax (qmax) -maksymalny strumień objętości - największy strumień objętości przy ktoacuterym wodomierz może pracować w kroacutetkim czasie bez uszkodzenia i przekroczenia błędoacutew granicznych dopuszczalnych oraz wartości maksymalnej straty ciśnienia

Qn (qn) nominalny strumień objętości - strumień objętości roacutewny połowie maksymalnego strumienia objętości przy ktoacuterym wodomierz może pracować przy przepływie ciągłym lub przerywanym i jego wskazania mieszczą się w granicach błędoacutew granicznych dopuszczalnych

Qt (qt) pośredni strumień objętości - strumień objętości dzielący zakres obciążeń pomiarowych na przedział goacuterny i dolny przy ktoacuterym błąd graniczny dopuszczalny zmienia wartość

Qmin (qmin ) minimalny strumień objętości- strumień objętości powyżej ktoacuterego wskazania wodomierza nie powinny przekraczać błędoacutew granicznych dopuszczalnych

Zakres obciążeń pomiarowych wodomierza - zakres strumienia objętości wodomierza zawarty między maksymalnym strumieniem objętości a minimalnym strumieniem objętości

Krzywa błędoacutew wodomierza

Błędy graniczne dopuszczalne wodomierzy plusmn 2 - w przedziale goacuternym zakresu obciążeń (qt q qmax)

plusmn 5 - w przedziale goacuternym zakresu obciążeń (qmin q qt)

Lokalizacja wodomierza

Doboacuter wodomierza

Aby dobrać wodomierz należy

ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe

ustalić umowny przepływ obliczeniowy dla wodomierza qw m3h

qw = 2 q

Doboacuter wodomierza

Doboacuter wodomierza

dla dobranego wodomierza ustalić w oparciu o dane producenta wodomierzy stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez wodomierz

Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem

PN-EN 1717 - Ochrona przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody w instalacjach wodociągowych i ogoacutelne wymagania dotyczące urządzeń zapobiegających zanieczyszczaniu przez przepływ zwrotny

Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem

Podział płynoacutew ktoacutere mają lub mogą mieć kontakt z wodą do picia

Kategoria 1

Woda wypływająca bezpośrednio z sieci wodociągowej przeznaczona do użytkowania przez człowieka do celoacutew konsumpcyjnych

Kategoria 2

Płyn nie stanowiący bakteriologicznego lub toksycznego zagrożenia dla człowieka

Kategoria 3

Płyn stanowiący pewne zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność co najmniej jednej substancji toksycznej lub bardzo toksycznej o LD50gt200 mgkg wagi ciała

Kategoria 4

Płyn stanowiący pewne zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność co najmniej jednej substancji toksycznej lub bardzo toksycznej o LD50200 mgkg wagi ciała lub też co najmniej jednej substancji radioaktywnej mutagennej lub rakotwoacuterczej

Kategoria 5

Płyn stanowiący zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność substancji mikrobiologicznych bądź wirusowych

Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem

Przepływ zwrotny wywołany spadkiem ciśnienia w sieci wodociągowej

Potencjalne źroacutedła zanieczyszczenia wody wodociągowej

XY

1- sieć wodociągowa

2- urządzenie zabezpieczające

X-rodzina zabezpieczenia

Y-typ zabezpieczenia

Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody

Aby dobrać zabezpieczenie należy

określić kategorię płynu

określić rodzaj zabezpieczenia wg normy

ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe

dobrać zawoacuter zwracając uwagę na średnicę wodomierza

Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody

dla dobranego zaworu ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez zawoacuter

Filtr

Doboacuter filtra

Aby dobrać filtr należy

ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe

dobrać filtr zwracając uwagę na średnicę wodomierza i zaworu antyskażeniowego

Doboacuter filtra

dla dobranego filtra ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez filtr

INSTALACJE KANALIZACYJNE

Rodzaje instalacji kanalizacyjnych

1 Kanalizacja sanitarna (bytowo ndash gospodarcza)

2 Kanalizacja deszczowa

3 Kanalizacja technologiczna

ścieki przed wprowadzeniem do kanalizacji

sanitarnej wymagają wstępnego oczyszczenia w

specjalnych urządzeniach

Odprowadzenie ściekoacutew z nieruchomości może być

realizowane na dwa sposoby

systemem ogoacutelnospławnym (zbiorczym)

lub systemem rozdzielczym

Kanalizacja ogoacutelnospławna odprowadza zaroacutewno ścieki

sanitarne (bytowe) jak i deszczowe

W kanalizacji rozdzielczej ścieki sanitarne i deszczowe

odprowadzane są rozdzielnie

Schemat kanalizacji ogoacutelnospławnej

KS1 KS2

Kanał ogoacutelnospławny

RD1 RD2

linia regulacyjna

ST1

ST2

Schemat kanalizacji rozdzielczej

KS1 KS2

Kanał sanitarny

Kanał deszczowy

RD1 RD2

linia regulacyjnaST1

ST2

SD1

SD2

Podział instalacji kanalizacyjnej

Instalację kanalizacyjną można podzielić na

zewnętrzną (na terenie nieruchomości lecz poza budynkiem)

wewnętrzną (w budynku)

Podział ten wydaje się oczywisty ale jest istotny przy doborze materiału instalacyjnego - nie każdy materiał sprawdzający się wewnątrz nadaje się do stworzenia instalacji zewnętrznej

Granicą między instalacją wewnętrzną a zewnętrzną jest tzw czyszczak głoacutewny (rewizja głoacutewna)

Przewody domowej

instalacji kanalizacyjnej

Przykanalik (przyłącze kanalizacyjne) ndash jest to odcinek ktoacutery łączy kanalizację na terenie nieruchomości z siecią kanalizacyjną

Najczęściej przykanalik włączany jest do studzienki (rewizyjnej lub włazowej) ktoacutera stanowi uzbrojenie sieci Możliwe jest też przyłączenie przez wpust boczny lub złącze siodłowe

Przewody domowej

instalacji kanalizacyjnej

Przykanaliki oznaczane są znakami informacyjnymi Na znaku podana jest średnica (w mm) spadek przyłącza (w promilach) oraz jego długość (w m) Granicą między siecią a instalacją jest położona w pobliżu granicy nieruchomości pierwsza studzienka licząc od strony budynku

Sieć i przykanalik

w przypadku istnienia studzienki rewizyjnej

przykanalikstudzienka rewizyjna

linia

reg

ulac

yjnastudzienka kanalizacyjna

sieć kanalizacyjna

budy

nek

instalacja

zewnętrzna

Sieć i przykanalik

w przypadku braku studzienki rewizyjnej (wg nowych przepisoacutew w przypadku braku studzienki rewizyjnej

przykanalik to odcinek biegnący od granicy budynku do granicy

nieruchomości)

linia

reg

ulac

yjnastudzienka kanalizacyjna

sieć kanalizacyjna

budy

nek

przykanalik

sieć kanalizacyjna

Instalacja kanalizacyjna składa się z 1 poziomoacutew (przewodoacutew odpływowych) ndash są to przewody

prowadzone z odpowiednim spadkiem ktoacutere odprowadzają

ścieki z pionoacutew wpustoacutew podłogowych itp do przykanalika

lub sieci zewnętrznej

2 pionoacutew (przewodoacutew spustowych) ndash są to przewody prowadzone

przez jedną lub kilka kondygnacji odprowadzające ścieki

z podejść kanalizacyjnych wpustoacutew dachowych lub rynien

do przewodoacutew odpływowych

3 podejść kanalizacyjnych ndash przewody odprowadzające ścieki

z przyboroacutew i urządzeń sanitarnych do pionoacutew lub poziomoacutew

kanalizacyjnych

podejścia pojedyncze

podejścia zbiorowe

Kanalizacja sanitarna grawitacyjna

Odprowadza wodę zanieczyszczoną (ścieki) w wyniku jej wykorzystania odpływającą z ustępoacutew spłukiwanych natryskoacutew wanien bidetoacutew zlewoacutew umywalek wpustoacutew podłogowych i innych urządzeń występujących w gospodarstwie domowym

Projektowanie kanalizacji sanitarnej odbywa się w oparciu o normę

PN ndash EN 12056 ndash 2 grudzień 2002

Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew

Część 2 Kanalizacja sanitarna projektowanie układu i obliczenia

oraz w przypadku braku informacji o normę

PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania

w projektowaniu

Podejścia kanalizacyjne ndash łączą

odpływ z pionem kanalizacyjnym

Podejścia

niewentylowane - należy montować ze spadkiem wynoszącym od 2 do 15

wentylowane ndash można zastosować tu mniejsze spadki zgodnie z przywołaną normą ale wymagają dodatkowego przewodu wentylującego

Najczęściej projektuje się podejścia niewentylowane Ich długość w typowym rozwiązaniu stosowanym w Polsce nie powinna przekraczać 30 m a w przypadku miski ustępowej 10 m po długości przewodu

W przypadku dłuższych podejść albo zwiększa się średnicę albo projektuje się podejścia wentylowane za pomocą np zaworoacutew napowietrzających

Nowa norma wprowadza cztery typy systemoacutew kanalizacyjnych jakie można spotkać w poszczegoacutelnych krajach Unii Europejskiej

W Polsce stosuje się tradycyjnie system I

System Nazwa Cechy

I

System pojedynczego pionu

z podejściami częściowo

wypełnionymi

bull jeden pion kanalizacyjny

bull wypełnienie przewodoacutew 50

II

System pojedynczego pionu

z podejściami o mniejszej

średnicy

bull jeden pion kanalizacyjny

bull wypełnienie przewodoacutew 70

III

System pojedynczego pionu

z podejściami całkowicie

wypełnionymi

bull jeden pion kanalizacyjny

bull wypełnienie przewodoacutew 100

bull każde urządzenie podłączone

oddzielnie do pionu

IV System oddzielnych pionoacutew

kanalizacyjnych

bull dwa piony ndash jeden odprowadzający

ścieki czarne z ustępoacutew spłukiwanych

i pisuaroacutew i drugi odprowadzający

pozostałe ścieki

bull wypełnienie przewodoacutew jak dla

systemoacutew I II lub III

Średnice nominalne podejść pojedynczych dobiera się w zależności od typu przyłączonego przyboru sanitarnego lub urządzenia w typowych

rozwiązaniach w Polsce wg tabeli Urządzenie DN [mm]

Umywalka bidet 40

Zlewozmywak

zmywarka pralka

wanna natrysk 50

Miska ustępowa 100

Minimalna średnica podejścia pojedynczego zdeterminowana jest przez jego długość wysokość spadania i ilość zmian kierunku zgodnie z tabelą

DN Lmax

[m] H [m]

trzy zmiany

kierunku

40

50 30 lt10

70 50 lt10

100 50 lt30

H

L

Jeśli powyższe wymiary są przekroczone lub istnieje konieczność zastosowania więcej niż trzech zmian kierunku prowadzenia przewodoacutew należy wybrać kolejną większą średnicę nominalną

Średnice nominalne podjeść zbiorowych

Zależą od natężenia przepływu ściekoacutew w projektowanym

podejściu i od zastosowanego systemu Wybierając system

należy kierować się dostępnymi na rynku przyborami trudno

bowiem wyobrazić sobie podłączanie przyboru sanitarnego

z odpływem np 40mm do przewodu o średnicy mniejszej

Utrudniałoby to swobodny odpływ ściekoacutew z tego przyboru

Natężenie przepływu ściekoacutew sanitarnych Qww

wyznacza się dla danego odcinka instalacji zgodnie

z zależnością

]sl[DUKQww

gdzie K ndash wspoacutełczynnik częstości

DU ndash odpływ jednostkowy [ls] z urządzenia

UWAGA Qww DUmax jeśli nie to Qww = DUmax

Odpływy jednostkowe DU

Odpływy jednostkowe DU -cd

Typowe wspoacutełczynniki częstości K

Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia

z przewodami odpływowymi Piony kanalizacyjne należy prowadzić bez zmiany średnicy i kierunku na całej długości w szachtach sanitarnych

U podstawy każdego pionu przed przejściem w przewoacuted odpływowy należy zamontować otwoacuter rewizyjny (czyszczak) umożliwiający dostęp do wnętrza przodu

W przypadku kanalizacji sanitarnej każdy pion musi być wentylowany w celu wyroacutewnania ciśnienia w instalacji

Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia

z przewodami odpływowymi Wentylację pionu zapewnia

przewoacuted wentylacyjny zakończony rurą wywiewną wyprowadzoną ponad połać dachu

zawoacuter napowietrzający ndash rozwiązanie dozwolone do stosowania w przypadku braku możliwości wyprowadzenia pionu ponad dach można takie rozwiązanie stosować przy spełnieniu następujących warunkoacutew

piony mają wysokość 4 do 5 kondygnacji

ostatni pion licząc od najdalszego w stosunku do kanału oraz co piąty w budynku jest zakończony rurą wywiewną

Elementy pionu kanalizacyjnego

troacutejniki doprowadzające ścieki z podejść kanalizacyjnych

czyszczak prze zmianą kierunku prowadzenia ściekoacutew ndash około 05 nad posadzką przed przejściem w przewoacuted odpływowy

rura prosta o niezmiennej średnicy na całej długości

zawoacuter napowietrzający lub rura wywiewna

W systemie kanalizacji sanitarnej wyroacuteżnić można

piony z wentylacją głoacutewną ndash zakończone rurą wywiewną lub zaworem napowietrzającym

piony z wentylacją obejściową ndash piony z dodatkowym przewodem wentylacyjnym prowadzonym obok pionu spustowego i połączonym z rurą wywiewną

Średnica pionu zależy od wybranego systemu wentylacji i obliczonego natężenia przepływu ściekoacutew dla całego pionu

Należy pamiętać o tym że minimalna średnica pionu nie może być mniejsza od średnicy największego podejścia

W typowych rozwiązaniach w Polsce minimalna średnica pionu wynosi 70mm a dla pionoacutew prowadzących ścieki z misek ustępowych 100mm

Oczywiście w tabelach należy sprawdzić czy średnicy nie należy zwiększyć ze względu na obliczoną wartość Qww

Piony z wentylacją głoacutewną

Piony z wentylacją obejściową

Przewody odpływowe

(poziomy kanalizacyjne)

Wśroacuted przewodoacutew odpływowych wyroacuteżniamy przewoacuted głoacutewny oraz przewody drugorzędne Każdy przewoacuted drugorzędny powinien być oddzielnie podłączony do głoacutewnego pod kątem 45deg

Wszystkie przewody prowadzone są najkroacutetszą drogą przeważnie wzdłuż przegrody budowlanej oraz koniecznie z zachowaniem odpowiedniego spadku

Przewody odpływowe

(poziomy kanalizacyjne)

Spadek powinien być jednakowy na całej długości co zapewnia samooczyszczanie się przewodu

Przyjęte jest że rury układa się kielichem w kierunku przeciwnym do spływu ściekoacutew

Rewizje kanalizacyjne powinno się montować

co 15 m na rurach średnicy od 100 do 150 mm

przed każdym uskokiem poziomu

Rury prowadzone przez murowane ścianki muszą być ułożone prostopadle do przegrody

Na przewody z tworzyw sztucznych powinno się w miejscach przejść dodatkowo nałożyć tuleje ochronne Umożliwią one rurom pewien ruch zabezpieczając instalację przed uszkodzeniami mechanicznymi

Przestrzeń pomiędzy tuleją a rurą powinno się zabezpieczyć izolacją

Jeśli przewody kanalizacyjne z tworzyw sztucznych układane są w sąsiedztwie przewodoacutew wydzielających ciepło powinny być osłonięte otulinami izolacyjnymi w celu zabezpieczenia przed przegrzewaniem

Przewody poziome i przykanaliki powinny być ułożone poniżej strefy przemarzania gruntu czyli na głębokości 80-140 cm zależnie od regionu kraju

Jeśli przewody prowadzone są w pomieszczeniach w ktoacuterych temperatura może spadać poniżej 0degC muszą być odpowiednio zabezpieczone przed przemarzaniem

Dla przewodoacutew prowadzonych na zewnątrz budynku należy pamiętać że warstwa gruntu pokrywającego rury kanalizacyjne powinna być o 10-20 cm większa od głębokości przemarzania gruntu jeśli przewody układa się wyżej to powinny być zaizolowane termicznie

Rury kanalizacyjne układane na zewnątrz budynku powinny być oddalone

od innych przewodoacutew co najmniej

15 m od przewodoacutew gazowych i wodociągowych

08 m od kabli energetycznych

05 m od kabli telekomunikacyjnych

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qww z uwzględnieniem następujących zasad

1 dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 05

2 dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 07

3 minimalna prędkość przepływu ściekoacutew wynosi 07 ms stąd

wynika prowadzenie przewodoacutew z odpowiednim do średnicy

spadkiem w kierunku sieci zewnętrznej

4 minimalna średnica przewodu zewnętrznego wynosi 010m

a przykanalika 015m

Dobierając średnice przewodoacutew odpływowych należy stosować

tabelę z wartościami natężenia przepływu Q0 i prędkości

przepływu v0 dla przewodoacutew o przekroju kołowym przy

pełnym wypełnieniu i wykres Manninga

=QQ0

=vv0

hd

Q

v

(hd)

1

23

4

Przykład obliczeniowy Obliczeniowe natężenie sciekoacutew sanitarnych wynosi Qww= 50 ls Na podstawie tabeli 1 QwwQ0 = 50 2014 = 025 Z wykresu odczytujemy

V = 085V0 = 085114 = 097 ms przy napełnieniu hd = 037

Zakresy dopuszczalnych spadkoacutew przewodoacutew odpływowych

DN 0100 m ndash i = 20 - 100

DN 0150 m ndash i = 15 - 150

Urządzenia dodatkowe w kanalizacji sanitarnej

W przypadku odprowadzania ściekoacutew bytowo gospodarczych do zewnętrznej sieci typu ogoacutelnospławnego w pomieszczeniach położonych na najniższych kondygnacjach w budynku może dojść do zalania spowodowanego wstecznym przepływem ściekoacutew w wyniku intensywnych opadoacutew deszczu Dlatego też w tego typu instalacjach na przewodach kanalizacyjnych odprowadzających ścieki z pomieszczeń na najniższej kondygnacji stosować należy zasuwy burzowe ktoacutere chronią instalację przed przepływem zwrotnym

Materiały w kanalizacji sanitarnej

Instalacja kanalizacyjna może być wykonana z roacuteżnych materiałoacutew ale

zawsze rury i połączenia powinny być szczelne i odporne na korozję

Obecnie najpopularniejszym materiałem używanym do budowy instalacji

wewnętrznej jest tworzywo sztuczne Rury kanalizacyjne produkuje się z

polipropylenu (PP)

roacuteżnych odmian polichlorku winylu (PVC)

Polietylenu wysokiej gęstości (PE-HD)

żywicy poliestrowej wzmacnianej włoacuteknem szklanym (GRE)

Innymi materiałami stosowanymi w kanalizacji sanitarnej są

żeliwo

kamionka

beton

Kanalizacja deszczowa

Odprowadza wody opadowe z dachoacutew i terenoacutew przyległych do nieruchomości (podjazdy tarasy parkingi itp)

Projektowanie kanalizacji deszczowej odbywa się w oparciu o normę

PN ndash EN 12056 ndash 3 grudzień 2002

Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew

Część 3 Przewody deszczowe Projektowanie układu i obliczenia

oraz w przypadku braku informacji o normę

PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania w projektowaniu

Odprowadzanie wody z dachu stromego

W przypadku dachoacutew budynkoacutew niskich (do 5 kondygnacji) ktoacutere mają odpowiednie nachylenie (przyjmuje się że powyżej 8) najczęstszym sposobem odprowadzania wody deszczowej jest zastosowanie systemu rynnowego

Zadaniem deszczowej instalacji kanalizacyjnej jest zebranie wody z dachu i odprowadzenie jej do sieci kanalizacji deszczowej lub do gruntu System rynnowy polega na naturalnym (grawitacyjnym) spływie woacuted po połaci dachowej skąd jest przejmowana przez system rur System ten roacutewnież pracuje grawitacyjnie Umowną granicą instalacji deszczowej jest wylewka z ktoacuterej woda może być skierowana do sieci kanalizacji deszczowej (ogoacutelnospławnej) lub na grunt

Podstawowe elementy

instalacji kanalizacji deszczowej

Rynny - przewody o przekroju otwartym (okrągłym prostokątnym eliptycznym trapezowym okapowym) biegnące wzdłuż krawędzi dachu Zadaniem rynien jest zebranie wody opadowej Rynny prowadzone są z lekkim spadkiem w kierunku narożnikoacutew budynku dzięki czemu woda nie wylewa się za krawędzie tylko płynie w kierunku rur spustowych

Instalacja kanalizacji deszczowej składa się z następujących elementoacutew

Rury spustowe ndash pionowe odcinki przewodoacutew o przekroju zamkniętym (najczęściej okrągłym lub prostokątnym) Zadaniem rur spustowych jest zebranie wody płynącej rynnami i odprowadzenie ich poza budynek

Odpływy ndash elementy za pomocą ktoacuterych rynny przechodzą w rury spustowe Odpływ jest odcinkiem rynny w ktoacuterym wykonany jest obrobiony otwoacuter odpowiedniego kształtu pozwalający na włączenie rury spustowej Można wyroacuteżnić odpływy przelotowe oraz odpływy końcowe ( na narożnikach pomieszczeń) Pozwalają na mocowanie rur spustowych

Narożniki do rynien ndash umożliwiają połączenie rynien w narożnikach budynku Właściwy montaż narożnikoacutew jest bardzo ważny dla właściwej pracy rynien (ruchoacutew pod wpływem temperatury) Wylewki ndash kształtki ktoacuterymi kończy się rura spustowa Wylewka może być włą- czona do kanalizacji deszczowej bądź znajdować się nad gruntem

Łączniki do rynien - złączki zwykłe uszczelkowe i korekcyjne Ponieważ montaż rynien wymaga pozostawiania tzw dylatacji (odstępoacutew) złączki korekcyjne lub uszczelkowe umożliwiają wykonanie takich połączenia z dylatacją

Łączniki do rur spustowych - kolana troacutejniki redukcje mufy mufy redukcyjne Mufy służą do włączania rur spustowych do odpływoacutew zadaniem muf redukcyjnych jest połączenie rury spustowej i odpływu o roacuteżnych średnicach Kolana pozwalają na zmianę kierunku rury spustowej Troacutejniki umożliwiają włączanie do rur spustowych wyposażenia dodatkowego

Haki i obejmy - zadaniem tych elementoacutew jest mocowanie rynien i rur spustowych do dachoacutew i ścian

Elementy wykończeniowe i dodatkowe -

zadaniem tych elementoacutew jest wykończenie

systemu lub uzupełnienie jego pracy

Przykładami mogą tu być

dekiel służący do zakończenia rynny

filtr siatkowy montowany na rurze

spustowej zatrzymujący

zanieczyszczenia

czyszczak (rewizja) umożliwiający

przegląd i czyszczenie rury spustowej

(na zdjęciu)

odprowadzenie do kanalizacji deszczowej

Jednym ze sposoboacutew odprowadzenia wody jest podłączenie systemu rynnowego do kanalizacji deszczowej

Woacutewczas na dolnym odcinku rury spustowej mniej więcej 03-08 m ponad terenem należy zamontować rewizję (czyszczak) Rewizja ma wewnątrz kratkę na ktoacuterej zbierają się liście i inne zanieczyszczenia spływające z rynny

Rura spustowa z rewizją przyłączona jest do przewodoacutew odpływowych a te łączą się z kanalizacją Średnica przewodoacutew musi być co najmniej roacutewna średnicy rur spustowych i najczęściej wynosi 100-150 mm Głębokość na jakiej powinno się układać rury zależy od strefy przemarzania i wynosi 1-14 m System taki nie ma blokady przedostawania się zapachoacutew dlatego lepiej nie podłączać go do kanalizacji ogoacutelnospławnej

Innym sposobem odprowadzenia wody bezpośrednio do kanalizacji jest podłączenie rury spustowej do osadnika rynnowego Wyposażony jest on w klapkę ktoacutera stanowi blokadę zapachową i wyciągany kosz w ktoacuterym gromadzą się większe zanieczyszczenia takie jak liście

Gdy brak sieci kanalizacji deszczowej lub ogoacutelnospławnej woda deszczowa powinna być bezpiecznie rozprowadzona po terenie posesji ale tak żeby nie spływała na sąsiednie działki

Odprowadzanie wody z dachu

płaskiego

W przypadku dachoacutew budynkoacutew wysokich (powyżej 5 kondygnacji) oraz dachoacutew o małym nachyleniu (przyjmuje się że poniżej 8) najczęstszym sposobem odprowa-dzania wody deszczowej jest system odwadniania oparty na wpustach dachowych

Wpusty dachowe pełnią rolę dachowych odwodnień punkto-wych tzn zbierają wodę z pewnej powierzchni w jednym punkcie

Odprowadzanie wody z dachu

płaskiego Woda jest odprowadzana do rury spustowej biegnącej wewnątrz budynku a stamtąd do kanalizacji deszczowej lub poza budynek do gruntu Aby odwodnienie dachu płaskiego pracowało prawidłowo wpust powinien znaleźć się w najniższym punkcie dachu a spadek w jego kierunku powinien wynosić co najmniej 3 Oproacutecz zasadniczego wpustu powinien być wpust awaryjny ktoacutery przejmie wodę w przypadku zatkania wpustu głoacutewnego Na dachu powinna być co najmniej jedna para wpustoacutew Zasady projektowania moacutewią że wpusty należy rozmieszczać co 25 m

Obliczanie kanalizacji deszczowej

Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qr (qd) [ls]

rAC

10000

IAQr

gdzie ψ lub C ndash wspoacutełczynnik spływu przyjmowany wg nowej normy jako 10 (w starej zależny od nachylenia dachu i rodzaju powierzchni odwadnianej)

A ndash efektywna powierzchnia dachu lub powierzchnia odwadniana [m2]

I ndash w starej normie miarodajne natężenie deszczu [l(sha)] przyjmowane I 300 l(sha)

r ndash natężenie opadoacutew atmosferycznych [l(sm2)] przyjmowane albo na podstawie danych statystycznych albo wg tabeli 1 w nowej normie po przemnożeniu przez wspoacutełczynnik ryzyka podany w tabeli 2

Wymiarowanie rynien i rur spustowych

1 Przewody spustowe ndash średnicę należy dobrać tak aby obliczona wartość odpływu ściekoacutew Qr nie przekraczała wartości Qrmax (qdmax) a powierzchnia odwadniana A powierzchni Amax zestawionych w tabeli w normie PN ndash 92B ndash 01707

2 Wg starej normy rynny powinny mieć średnice minimum 150 mm (dotyczy to budynkoacutew wielorodzinnych)

Efektywna

powierzchnia dachu

odwadniana przez

rynnę A [m2]

Szerokość rynny [mm] Średnica rury

spustowej [mm]

poniżej 20 70 50

20 ndash 57 100 (lub 125) 70

57 ndash 97 125 100

97 - 170 150 100

170 - 243 180 125

Dla budynkoacutew jednorodzinnych średnice rynien i przewodoacutew spustowych można określić w oparciu o efektywną powierzchnię dachu wg tabeli

Średnice poziomoacutew i przykanalikoacutew

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qr z uwzględnieniem następujących zasad

a) dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 07

b) dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 09

c) i d) jak dla kanalizacji sanitarnej

Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej

Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qt (qog) [ls]

Qww ndash natężenie odpływu ściekoacutew sanitarnych

Qr ndash natężenie odpływu ściekoacutew deszczowych

Kanalizacja ogoacutelnospławna to ten fragment ktoacutery odprowadza i ścieki sanitarne i deszczowe do zewnętrznej sieci ogoacutelnospławnej

rwwt QQQ

Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się z uwzględnieniem następujących zasad

a) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt spełnione powinny być warunki

a) i b) jak dla ściekoacutew deszczowych

b) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt obliczeniowa prędkość przepływu

ściekoacutew nie może przekraczać wartości dopuszczalnej ktoacutera wynosi

80 ms ndash dla rur żeliwnych i innych metalowych

40 ms ndash dla rur kamionkowych betonowych i z tworzyw sztucznych

c) dla odpływu tylko ściekoacutew sanitarnych Qww prędkość przepływu

ściekoacutew nie może być mniejsza od vmin = 07 ms

bullRynny z PVC-U

bullRynny z blachy aluminiowej

bullRynny miedziane

bullRynny z blachy stalowej

bullRynny cynkowo-tytanowe

Przekroje rynien a b c) poacutełokragłe d) trapezowy e f) trapezoidalny g) prostokatny h) poacutełokragły leacy

Rodzaje rynien a) okapowa b) koszowa c) gzymsowa d) leacy

15

16

Poroacutewnanie przepływoacutew normatywnych

i obliczeniowych

SPOSOBY PROWADZENIA PRZEWODOacuteW WODOCIĄGOWYCH

W BUDYNKACH

UKŁADY INSTALACJI WODOCIĄGOWYCH MOŻNA PODZIELIĆ

W zależności od sposobu

rozprowadzania wody

W zależności od ciśnienia

gwarantowanego

W zależności od wysokości podnoszenia

wody

Biorąc pod uwagę sposoacuteb rozprowadzania wody w instalacjach wewnętrznych wyroacuteżniamy

układ z rozdziałem dolnym

układ z rozdziałem goacuternym

układ pierścieniowy

UKŁAD Z ROZDZIAŁEM DOLNYM

Schemat instalacjo wodociągowej z rozdziałem dolnym

1- przewoacuted rozdzielczy dolny 2- pion wodociągowy 3 ndashodgałęzienie 4- zawoacuter czerpalny 5- zawoacuter przelotowy

UKŁAD Z ROZDZIAŁEM GOacuteRNYM

Schemat instalacji wodociągowej z rozdziałem goacuternym

1- pion zasilający zbiornik goacuterny 2- zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym 3 ndashzawoacuter zwrotny prosty 4- przewoacuted rozdzielczy goacuterny 5- zawoacuter przelotowy 6-pion wodociągowy 7-odgałęzienie 8- zawoacuter czerpalny

UKŁAD PIERŚCIENIOWY

Schemat instalacji wodociągowej pierścieniowej

1- pion zasilający zbiornik goacuterny 2- zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym 3 ndashzawoacuter zwrotny prosty 4- przewody rozdzielcze goacuterne 5- zawoacuter przelotowy 6-pion wodociągowy 7-odgałęzienie 8- zawoacuter czerpalny 9- przewoacuted rozdzielczy dolny

Rozpatrując układy wewnętrznych instalacji wodociągowych w aspekcie wysokości podnoszenia wody i dopuszczalnej wysokości ciśnienia w instalacjach wodociągowych możemy dokonać podziału na

instalacje jednostrefowe

instalacje wielostrefowe

INSTALACJE JEDNOSTREFOWE

Schemat zasilania jednostrefowego w układach chwilowego spadku ciśnienia poniżej wymaganego w sieci ulicznej

1 przewoacuted rozdzielczy (dolny) 2 pion zasilający zbiornik goacuterny 3 zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym 4 zawoacuter zwrotny prosty

5 pion wodociągowy 6 odgałęzienie 7 zawoacuter przelotowy

INSTALACJE JEDNOSTREFOWE

Rys Schemat zasilania jednostrefowego w układach chwilowego spadku ciśnienia poniżej wymaganego w sieci ulicznej

1 przewoacuted rozdzielczy (dolny) 2pion wodociągowy 3 odgałęzienie 4 zawoacuter czerpalny 5 zawoacuter zwrotny 6 zestaw do podwyższania ciśnienia

INSTALACJE DWUSTREFOWE

Rys Schemat wewnętrznej dwustrefowej instalacji wodociągowej (pierwsza strefa zasilana bezpośrednio z zewnętrznej sieci wodociągowej- układ instalacji z rozdziałem dolnym druga strefa zasilana przy pomocy zestawu podwyższającego ciśnienie- układ instalacji z rozdziałem dolnym)

1 przewoacuted rozdzielczy dolny( w pierwszej strefie) 2 zawoacuter zwrotny 3 zestaw podwyższający ciśnienie 4 zawoacuter przelotowy 5 pion wodociągowy ( pierwsza strefa) 6 odgałęzienie 7 zawoacuter czerpalny 8pion zasilający instalacje wodociągową drugiej strefy 9 przewoacuted rozdzielczy w drugiej strefie

INSTALACJE DWUSTREFOWE

Rys Schemat wewnętrznej dwustrefowej instalacji wodociągowej (pierwsza strefa bezpośrednio zasilana z zewnętrznej sieci wodociągowej- układ instalacji z rozdziałem dolnym druga strefa zasilana przez zbiornik goacuterny otwarty-układ instalacji z rozdziałem goacuternym) 1przewoacuted rozdzielczy dolny( w pierwszej strefie) 2 zawoacuter przelotowy 3 pion wodociągowy ( w pierwszej strefie)4odgałęzienie 5 zawoacuter czerpalny 6 zawoacuter zwrotny 7 pompa z silnikiem

elektrycznym 8 pion zasilający zbiornik goacuterny otwarty( drugiej strefy) 9zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym 10przewoacuted rozdzielczy goacuterny( w drugiej strefie) 11 pion wodociągowy rozdziału goacuternego ( w drugiej strefie)

INSTALACJE DWUSTREFOWE

Rys Schemat wewnętrznej dwustrefowej instalacji wodociągowej (pierwsza strefa bezpośrednio zasilana z zewnętrznej sieci wodociągowej- układ instalacji z rozdziałem goacuternym druga strefa zasilana przez zestaw do podwyższania ciśnienia- układ z rozdziałem goacuternym)1przewoacuted rozdzielczy dolny( w pierwszej strefie) 2 zawoacuter zwrotny 3 zestaw do podwyższania ciśnienia 4zawoacuter przelotowy 5 pion wodociągowy (pierwszej strefy) 6 odgałęzienie 7 zawoacuter czerpalny 8 pion zasilający drugą strefę9przewoacuted rozdzielczy goacuterny 10zawoacuter przelotowy11 pion wodociągowy drugiej strefy 12zawoacuter odcinający(

oddziela układy zasilane- przepływ wody w pionie pierwszej strefy od drugiej strefy)

INSTALACJE WIELOSTREFOWE

Rys Schemat wielostrefowej i wewnętrznej instalacji wodociągowej 1 przewoacuted rozdzielczy dolny( pierwsza strefa zasilania) 2 pion wodociągowy (pierwsza strefa) 3 odgałęzienie 4 zawoacuter czerpalny 5 pion zasilający druga

strefę 6 przewoacuted rozdzielczy dolny (drugiej strefy) 7 pion zasilający trzecia strefę 8 przewoacuted rozdzielczy dolny( trzeciej strefy) 9 zespoacuteł podwyższania ciśnienia dla pierwszej strefy 10 zespoacuteł podwyższania ciśnienia dla drugiej strefy 11 zespoacuteł podwyższania ciśnienia dla trzeciej strefy

INSTALACJE WIELOSTREFOWE

Rys Schemat wielostrefowej wewnętrznej instalacji wodociągowej układ stref z rozdziałem goacuternym

1pompa z silnikiem elektrycznym zasilająca zbiornik goacuterny otwarty trzeciej strefy 2 pompa z silnikiem elektrycznym zasilająca zbiornik goacuterny otwarty drugiej strefy 3 pompa z silnikiem elektrycznym zasilająca zbiornik goacuterny otwarty pierwszej strefy 4 pion zasilający zbiornik goacuterny otwarty pierwszej strefy 5zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym ( pierwszej strefy) 6 przewoacuted rozdzielczy goacuterny ( pierwszej strefy) 7 pion wodociągowy (pierwsza

strefa) 8 odgałęzienie 9 zawoacuter czerpalny 10 pion zasilający zbiornik goacuterny otwarty (drugiej strefy) 11 zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym (druga strefa) 12przewoacuted rozdzielczy goacuterny (druga strefa) 13 pion zasilający zbiornik goacuterny otwarty(trzecia strefa) 14 zbiornik goacuterny

otwarty z zaworem pływakowym (trzecia strefa) 15 przewoacuted rozdzielczy goacuterny (trzecia strefa)

INSTALACJE WIELOSTREFOWE

Schemat wielostrefowej wewnętrznej instalacji wodociągowej Układ stref pierścieniowy z jednym przewodem zasilającym

1 przewoacuted zasilający zbiorniki goacuterne pierwszej drugiej i trzeciej strefy 2 zbiornik goacuterny otwarty pierwszej strefy 3 zawoacuter 4 instalacja pierścieniowa pierwszej strefy 5 zbiornik goacuterny otwarty drugiej strefy 6 zawoacuter 7 instalacja pierścieniowa drugiej strefy 8 zbiornik goacuterny otwarty trzeciej strefy 9 zawoacuter czerpalny 10 instalacja pierścieniowa trzeciej strefy 11 odgałęzienie 12 zawoacuter czerpalny13

pompa z silnikiem elektrycznym

GŁOacuteWNE ZASADY PROWADZENIA INSTALACJI WODOCIĄGOWYCH

roacutewnolegle i prostopadle do ścian i stropoacutew

z jak najmniejszą ilością załamań

po trasach najkroacutetszych

przy wewnętrznych ścianach budynku

przejścia rur przez przegrody należy wyposażyć w tuleje ochronne

Instalacje zimnej i ciepłej wody mogą być rozprowadzone w następujący sposoacuteb

natynkowo ndash czyli po wierzchu ścian i przegroacuted budowlanych

w bruzdach ściennych

w szlichcie podłogowej

w pionowych szachtach i kanałach ściennych

SPOSOBY PROWADZENIA INSTALACJI

Prowadzenie instalacji w piwnicach i pod stropami

Prowadzenie rur w korytkach gdzie wydłużenia są kompensowane poprzez wyboczanie się rur

Prowadzenie rur z odgałęzieniami na łupinach wsporczych

Prowadzenie pionoacutew w szachtach instalacyjnych

Prowadzenie oraz mocowanie pionoacutew

w szachtach instalacyjnych

Układ troacutejnikowy Układ rozdzielaczowy

UKŁAD TROacuteJNIKOWY

Prowadzenie rur instalacji wodociągowej w układzie troacutejnikowym

Sposoacuteb prowadzenia przewodoacutew w węźle

sanitarnym

UKŁAD TROacuteJNIKOWY

UKŁAD TROacuteJNIKOWY

UKŁAD ROZDZIELACZOWY

Prowadzenie rur instalacji wodociągowej w układzie rozdzielaczowym

UKŁAD ROZDZIELACZOWY

UKŁAD OBWODOWY

Podpora stała

Podpora przesuwna

Przykład prowadzenia pionu instalacyjnego bez kompensatoroacutew z uwzględnieniem wyboczenia (linią przerywaną oznaczono przykładowy przewidywany kształt pionu po osiągnięciu temperatury czynnika roboczego)

Oznaczenia PP - podpora przesuwnaPS - podpora stała

ELEMENTY INSTALACJI WODOCIĄGOWYCH

Elementy instalacji wodociągowych

Przyłącze wodociągowe

Zestaw wodomierza głoacutewnego

Filtr wody zawoacuter antyskażeniowy zawory odcinające (armatura)

Przewody rozdzielcze (rozprowadzające)

Przewody pionowe (piony wodociągowe)

Przewody w pomieszczeniach sanitarnych (połączenia od pionu do punktoacutew czerpalnych)

Punkty czerpalne (baterie czerpalne i zawory)

Przyłącza do budynku 1-linia zabudowy 2- linia rozgraniczająca 3-sieć wodociągowa 4-sieć kanalizacyjna 5-zestaw wodomierzowy 6-studzienka rewizyjna

Sposoacuteb przeprowadzenia przewodu przez ścianę zewnętrzną

Podział wodomierzy

W obudowie

zamkniętej Z wyjmowaną

wstawką

pomiarową

instalowane

poziomo

kolanowe

Podział wodomierzy

1 Wodomierz działający na zasadach mechanicznych przeznaczony do wody

a) zimnej o temperaturze od 0 degC do 30 degC

b) ciepłej o temperaturze od 30 degC do 90 degC

c) gorącej o temperaturze od 30 degC do 130 degC albo od 30 degC do 180 degC

2 Wodomierz działający na zasadach elektronicznych lub mechanicznych z urządzeniami elektronicznymi albo bez przeznaczony do wody zimnej o temperaturze od 0 degC do 30 degC

Wodomierze mieszkaniowe (JS) Wodomierz powinien być zamontowany w położeniu roboczym zgodnie z oznakowaniem umieszczonym na wodomierzu przez producenta H - oznacza pozycję pracy wodomierza w poziomie V - oznacza pozycję pracy wodomierza w pionie Litera znajdująca się na tarczy wodomierza A B C lub D - oznacza klasę obciążeń wodomierza

Wodomierz sprzężony roacutewnolegle 1-wodomierz głoacutewny śrubowy 2-wodomierz boczny skrzydełkowy 3-zawoacuter zmiennego obciążenia

1 Wodomierze działające na zasadach mechanicznych przeznaczone do wody charakteryzują następujące strumienie

1) maksymalny strumień objętości (Qmax)

2) nominalny strumień objętości (Qn)

3) pośredni strumień objętości (Qt)

4) minimalny strumień objętości (Qmin)

2 Stosunek QmaxQn powinien wynosić 2

3 Rozroacuteżnia się cztery klasy metrologiczne wodomierzy klasa A klasa B klasa C klasa D

4 Klasy metrologiczne wodomierzy w zależności od wartości stosunku QminQn i QtQn

Q (q)-strumień objętości - objętość wody przepływającej przez wodomierz w przyjętej jednostce czasu

Qmax (qmax) -maksymalny strumień objętości - największy strumień objętości przy ktoacuterym wodomierz może pracować w kroacutetkim czasie bez uszkodzenia i przekroczenia błędoacutew granicznych dopuszczalnych oraz wartości maksymalnej straty ciśnienia

Qn (qn) nominalny strumień objętości - strumień objętości roacutewny połowie maksymalnego strumienia objętości przy ktoacuterym wodomierz może pracować przy przepływie ciągłym lub przerywanym i jego wskazania mieszczą się w granicach błędoacutew granicznych dopuszczalnych

Qt (qt) pośredni strumień objętości - strumień objętości dzielący zakres obciążeń pomiarowych na przedział goacuterny i dolny przy ktoacuterym błąd graniczny dopuszczalny zmienia wartość

Qmin (qmin ) minimalny strumień objętości- strumień objętości powyżej ktoacuterego wskazania wodomierza nie powinny przekraczać błędoacutew granicznych dopuszczalnych

Zakres obciążeń pomiarowych wodomierza - zakres strumienia objętości wodomierza zawarty między maksymalnym strumieniem objętości a minimalnym strumieniem objętości

Krzywa błędoacutew wodomierza

Błędy graniczne dopuszczalne wodomierzy plusmn 2 - w przedziale goacuternym zakresu obciążeń (qt q qmax)

plusmn 5 - w przedziale goacuternym zakresu obciążeń (qmin q qt)

Lokalizacja wodomierza

Doboacuter wodomierza

Aby dobrać wodomierz należy

ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe

ustalić umowny przepływ obliczeniowy dla wodomierza qw m3h

qw = 2 q

Doboacuter wodomierza

Doboacuter wodomierza

dla dobranego wodomierza ustalić w oparciu o dane producenta wodomierzy stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez wodomierz

Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem

PN-EN 1717 - Ochrona przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody w instalacjach wodociągowych i ogoacutelne wymagania dotyczące urządzeń zapobiegających zanieczyszczaniu przez przepływ zwrotny

Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem

Podział płynoacutew ktoacutere mają lub mogą mieć kontakt z wodą do picia

Kategoria 1

Woda wypływająca bezpośrednio z sieci wodociągowej przeznaczona do użytkowania przez człowieka do celoacutew konsumpcyjnych

Kategoria 2

Płyn nie stanowiący bakteriologicznego lub toksycznego zagrożenia dla człowieka

Kategoria 3

Płyn stanowiący pewne zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność co najmniej jednej substancji toksycznej lub bardzo toksycznej o LD50gt200 mgkg wagi ciała

Kategoria 4

Płyn stanowiący pewne zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność co najmniej jednej substancji toksycznej lub bardzo toksycznej o LD50200 mgkg wagi ciała lub też co najmniej jednej substancji radioaktywnej mutagennej lub rakotwoacuterczej

Kategoria 5

Płyn stanowiący zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność substancji mikrobiologicznych bądź wirusowych

Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem

Przepływ zwrotny wywołany spadkiem ciśnienia w sieci wodociągowej

Potencjalne źroacutedła zanieczyszczenia wody wodociągowej

XY

1- sieć wodociągowa

2- urządzenie zabezpieczające

X-rodzina zabezpieczenia

Y-typ zabezpieczenia

Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody

Aby dobrać zabezpieczenie należy

określić kategorię płynu

określić rodzaj zabezpieczenia wg normy

ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe

dobrać zawoacuter zwracając uwagę na średnicę wodomierza

Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody

dla dobranego zaworu ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez zawoacuter

Filtr

Doboacuter filtra

Aby dobrać filtr należy

ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe

dobrać filtr zwracając uwagę na średnicę wodomierza i zaworu antyskażeniowego

Doboacuter filtra

dla dobranego filtra ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez filtr

INSTALACJE KANALIZACYJNE

Rodzaje instalacji kanalizacyjnych

1 Kanalizacja sanitarna (bytowo ndash gospodarcza)

2 Kanalizacja deszczowa

3 Kanalizacja technologiczna

ścieki przed wprowadzeniem do kanalizacji

sanitarnej wymagają wstępnego oczyszczenia w

specjalnych urządzeniach

Odprowadzenie ściekoacutew z nieruchomości może być

realizowane na dwa sposoby

systemem ogoacutelnospławnym (zbiorczym)

lub systemem rozdzielczym

Kanalizacja ogoacutelnospławna odprowadza zaroacutewno ścieki

sanitarne (bytowe) jak i deszczowe

W kanalizacji rozdzielczej ścieki sanitarne i deszczowe

odprowadzane są rozdzielnie

Schemat kanalizacji ogoacutelnospławnej

KS1 KS2

Kanał ogoacutelnospławny

RD1 RD2

linia regulacyjna

ST1

ST2

Schemat kanalizacji rozdzielczej

KS1 KS2

Kanał sanitarny

Kanał deszczowy

RD1 RD2

linia regulacyjnaST1

ST2

SD1

SD2

Podział instalacji kanalizacyjnej

Instalację kanalizacyjną można podzielić na

zewnętrzną (na terenie nieruchomości lecz poza budynkiem)

wewnętrzną (w budynku)

Podział ten wydaje się oczywisty ale jest istotny przy doborze materiału instalacyjnego - nie każdy materiał sprawdzający się wewnątrz nadaje się do stworzenia instalacji zewnętrznej

Granicą między instalacją wewnętrzną a zewnętrzną jest tzw czyszczak głoacutewny (rewizja głoacutewna)

Przewody domowej

instalacji kanalizacyjnej

Przykanalik (przyłącze kanalizacyjne) ndash jest to odcinek ktoacutery łączy kanalizację na terenie nieruchomości z siecią kanalizacyjną

Najczęściej przykanalik włączany jest do studzienki (rewizyjnej lub włazowej) ktoacutera stanowi uzbrojenie sieci Możliwe jest też przyłączenie przez wpust boczny lub złącze siodłowe

Przewody domowej

instalacji kanalizacyjnej

Przykanaliki oznaczane są znakami informacyjnymi Na znaku podana jest średnica (w mm) spadek przyłącza (w promilach) oraz jego długość (w m) Granicą między siecią a instalacją jest położona w pobliżu granicy nieruchomości pierwsza studzienka licząc od strony budynku

Sieć i przykanalik

w przypadku istnienia studzienki rewizyjnej

przykanalikstudzienka rewizyjna

linia

reg

ulac

yjnastudzienka kanalizacyjna

sieć kanalizacyjna

budy

nek

instalacja

zewnętrzna

Sieć i przykanalik

w przypadku braku studzienki rewizyjnej (wg nowych przepisoacutew w przypadku braku studzienki rewizyjnej

przykanalik to odcinek biegnący od granicy budynku do granicy

nieruchomości)

linia

reg

ulac

yjnastudzienka kanalizacyjna

sieć kanalizacyjna

budy

nek

przykanalik

sieć kanalizacyjna

Instalacja kanalizacyjna składa się z 1 poziomoacutew (przewodoacutew odpływowych) ndash są to przewody

prowadzone z odpowiednim spadkiem ktoacutere odprowadzają

ścieki z pionoacutew wpustoacutew podłogowych itp do przykanalika

lub sieci zewnętrznej

2 pionoacutew (przewodoacutew spustowych) ndash są to przewody prowadzone

przez jedną lub kilka kondygnacji odprowadzające ścieki

z podejść kanalizacyjnych wpustoacutew dachowych lub rynien

do przewodoacutew odpływowych

3 podejść kanalizacyjnych ndash przewody odprowadzające ścieki

z przyboroacutew i urządzeń sanitarnych do pionoacutew lub poziomoacutew

kanalizacyjnych

podejścia pojedyncze

podejścia zbiorowe

Kanalizacja sanitarna grawitacyjna

Odprowadza wodę zanieczyszczoną (ścieki) w wyniku jej wykorzystania odpływającą z ustępoacutew spłukiwanych natryskoacutew wanien bidetoacutew zlewoacutew umywalek wpustoacutew podłogowych i innych urządzeń występujących w gospodarstwie domowym

Projektowanie kanalizacji sanitarnej odbywa się w oparciu o normę

PN ndash EN 12056 ndash 2 grudzień 2002

Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew

Część 2 Kanalizacja sanitarna projektowanie układu i obliczenia

oraz w przypadku braku informacji o normę

PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania

w projektowaniu

Podejścia kanalizacyjne ndash łączą

odpływ z pionem kanalizacyjnym

Podejścia

niewentylowane - należy montować ze spadkiem wynoszącym od 2 do 15

wentylowane ndash można zastosować tu mniejsze spadki zgodnie z przywołaną normą ale wymagają dodatkowego przewodu wentylującego

Najczęściej projektuje się podejścia niewentylowane Ich długość w typowym rozwiązaniu stosowanym w Polsce nie powinna przekraczać 30 m a w przypadku miski ustępowej 10 m po długości przewodu

W przypadku dłuższych podejść albo zwiększa się średnicę albo projektuje się podejścia wentylowane za pomocą np zaworoacutew napowietrzających

Nowa norma wprowadza cztery typy systemoacutew kanalizacyjnych jakie można spotkać w poszczegoacutelnych krajach Unii Europejskiej

W Polsce stosuje się tradycyjnie system I

System Nazwa Cechy

I

System pojedynczego pionu

z podejściami częściowo

wypełnionymi

bull jeden pion kanalizacyjny

bull wypełnienie przewodoacutew 50

II

System pojedynczego pionu

z podejściami o mniejszej

średnicy

bull jeden pion kanalizacyjny

bull wypełnienie przewodoacutew 70

III

System pojedynczego pionu

z podejściami całkowicie

wypełnionymi

bull jeden pion kanalizacyjny

bull wypełnienie przewodoacutew 100

bull każde urządzenie podłączone

oddzielnie do pionu

IV System oddzielnych pionoacutew

kanalizacyjnych

bull dwa piony ndash jeden odprowadzający

ścieki czarne z ustępoacutew spłukiwanych

i pisuaroacutew i drugi odprowadzający

pozostałe ścieki

bull wypełnienie przewodoacutew jak dla

systemoacutew I II lub III

Średnice nominalne podejść pojedynczych dobiera się w zależności od typu przyłączonego przyboru sanitarnego lub urządzenia w typowych

rozwiązaniach w Polsce wg tabeli Urządzenie DN [mm]

Umywalka bidet 40

Zlewozmywak

zmywarka pralka

wanna natrysk 50

Miska ustępowa 100

Minimalna średnica podejścia pojedynczego zdeterminowana jest przez jego długość wysokość spadania i ilość zmian kierunku zgodnie z tabelą

DN Lmax

[m] H [m]

trzy zmiany

kierunku

40

50 30 lt10

70 50 lt10

100 50 lt30

H

L

Jeśli powyższe wymiary są przekroczone lub istnieje konieczność zastosowania więcej niż trzech zmian kierunku prowadzenia przewodoacutew należy wybrać kolejną większą średnicę nominalną

Średnice nominalne podjeść zbiorowych

Zależą od natężenia przepływu ściekoacutew w projektowanym

podejściu i od zastosowanego systemu Wybierając system

należy kierować się dostępnymi na rynku przyborami trudno

bowiem wyobrazić sobie podłączanie przyboru sanitarnego

z odpływem np 40mm do przewodu o średnicy mniejszej

Utrudniałoby to swobodny odpływ ściekoacutew z tego przyboru

Natężenie przepływu ściekoacutew sanitarnych Qww

wyznacza się dla danego odcinka instalacji zgodnie

z zależnością

]sl[DUKQww

gdzie K ndash wspoacutełczynnik częstości

DU ndash odpływ jednostkowy [ls] z urządzenia

UWAGA Qww DUmax jeśli nie to Qww = DUmax

Odpływy jednostkowe DU

Odpływy jednostkowe DU -cd

Typowe wspoacutełczynniki częstości K

Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia

z przewodami odpływowymi Piony kanalizacyjne należy prowadzić bez zmiany średnicy i kierunku na całej długości w szachtach sanitarnych

U podstawy każdego pionu przed przejściem w przewoacuted odpływowy należy zamontować otwoacuter rewizyjny (czyszczak) umożliwiający dostęp do wnętrza przodu

W przypadku kanalizacji sanitarnej każdy pion musi być wentylowany w celu wyroacutewnania ciśnienia w instalacji

Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia

z przewodami odpływowymi Wentylację pionu zapewnia

przewoacuted wentylacyjny zakończony rurą wywiewną wyprowadzoną ponad połać dachu

zawoacuter napowietrzający ndash rozwiązanie dozwolone do stosowania w przypadku braku możliwości wyprowadzenia pionu ponad dach można takie rozwiązanie stosować przy spełnieniu następujących warunkoacutew

piony mają wysokość 4 do 5 kondygnacji

ostatni pion licząc od najdalszego w stosunku do kanału oraz co piąty w budynku jest zakończony rurą wywiewną

Elementy pionu kanalizacyjnego

troacutejniki doprowadzające ścieki z podejść kanalizacyjnych

czyszczak prze zmianą kierunku prowadzenia ściekoacutew ndash około 05 nad posadzką przed przejściem w przewoacuted odpływowy

rura prosta o niezmiennej średnicy na całej długości

zawoacuter napowietrzający lub rura wywiewna

W systemie kanalizacji sanitarnej wyroacuteżnić można

piony z wentylacją głoacutewną ndash zakończone rurą wywiewną lub zaworem napowietrzającym

piony z wentylacją obejściową ndash piony z dodatkowym przewodem wentylacyjnym prowadzonym obok pionu spustowego i połączonym z rurą wywiewną

Średnica pionu zależy od wybranego systemu wentylacji i obliczonego natężenia przepływu ściekoacutew dla całego pionu

Należy pamiętać o tym że minimalna średnica pionu nie może być mniejsza od średnicy największego podejścia

W typowych rozwiązaniach w Polsce minimalna średnica pionu wynosi 70mm a dla pionoacutew prowadzących ścieki z misek ustępowych 100mm

Oczywiście w tabelach należy sprawdzić czy średnicy nie należy zwiększyć ze względu na obliczoną wartość Qww

Piony z wentylacją głoacutewną

Piony z wentylacją obejściową

Przewody odpływowe

(poziomy kanalizacyjne)

Wśroacuted przewodoacutew odpływowych wyroacuteżniamy przewoacuted głoacutewny oraz przewody drugorzędne Każdy przewoacuted drugorzędny powinien być oddzielnie podłączony do głoacutewnego pod kątem 45deg

Wszystkie przewody prowadzone są najkroacutetszą drogą przeważnie wzdłuż przegrody budowlanej oraz koniecznie z zachowaniem odpowiedniego spadku

Przewody odpływowe

(poziomy kanalizacyjne)

Spadek powinien być jednakowy na całej długości co zapewnia samooczyszczanie się przewodu

Przyjęte jest że rury układa się kielichem w kierunku przeciwnym do spływu ściekoacutew

Rewizje kanalizacyjne powinno się montować

co 15 m na rurach średnicy od 100 do 150 mm

przed każdym uskokiem poziomu

Rury prowadzone przez murowane ścianki muszą być ułożone prostopadle do przegrody

Na przewody z tworzyw sztucznych powinno się w miejscach przejść dodatkowo nałożyć tuleje ochronne Umożliwią one rurom pewien ruch zabezpieczając instalację przed uszkodzeniami mechanicznymi

Przestrzeń pomiędzy tuleją a rurą powinno się zabezpieczyć izolacją

Jeśli przewody kanalizacyjne z tworzyw sztucznych układane są w sąsiedztwie przewodoacutew wydzielających ciepło powinny być osłonięte otulinami izolacyjnymi w celu zabezpieczenia przed przegrzewaniem

Przewody poziome i przykanaliki powinny być ułożone poniżej strefy przemarzania gruntu czyli na głębokości 80-140 cm zależnie od regionu kraju

Jeśli przewody prowadzone są w pomieszczeniach w ktoacuterych temperatura może spadać poniżej 0degC muszą być odpowiednio zabezpieczone przed przemarzaniem

Dla przewodoacutew prowadzonych na zewnątrz budynku należy pamiętać że warstwa gruntu pokrywającego rury kanalizacyjne powinna być o 10-20 cm większa od głębokości przemarzania gruntu jeśli przewody układa się wyżej to powinny być zaizolowane termicznie

Rury kanalizacyjne układane na zewnątrz budynku powinny być oddalone

od innych przewodoacutew co najmniej

15 m od przewodoacutew gazowych i wodociągowych

08 m od kabli energetycznych

05 m od kabli telekomunikacyjnych

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qww z uwzględnieniem następujących zasad

1 dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 05

2 dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 07

3 minimalna prędkość przepływu ściekoacutew wynosi 07 ms stąd

wynika prowadzenie przewodoacutew z odpowiednim do średnicy

spadkiem w kierunku sieci zewnętrznej

4 minimalna średnica przewodu zewnętrznego wynosi 010m

a przykanalika 015m

Dobierając średnice przewodoacutew odpływowych należy stosować

tabelę z wartościami natężenia przepływu Q0 i prędkości

przepływu v0 dla przewodoacutew o przekroju kołowym przy

pełnym wypełnieniu i wykres Manninga

=QQ0

=vv0

hd

Q

v

(hd)

1

23

4

Przykład obliczeniowy Obliczeniowe natężenie sciekoacutew sanitarnych wynosi Qww= 50 ls Na podstawie tabeli 1 QwwQ0 = 50 2014 = 025 Z wykresu odczytujemy

V = 085V0 = 085114 = 097 ms przy napełnieniu hd = 037

Zakresy dopuszczalnych spadkoacutew przewodoacutew odpływowych

DN 0100 m ndash i = 20 - 100

DN 0150 m ndash i = 15 - 150

Urządzenia dodatkowe w kanalizacji sanitarnej

W przypadku odprowadzania ściekoacutew bytowo gospodarczych do zewnętrznej sieci typu ogoacutelnospławnego w pomieszczeniach położonych na najniższych kondygnacjach w budynku może dojść do zalania spowodowanego wstecznym przepływem ściekoacutew w wyniku intensywnych opadoacutew deszczu Dlatego też w tego typu instalacjach na przewodach kanalizacyjnych odprowadzających ścieki z pomieszczeń na najniższej kondygnacji stosować należy zasuwy burzowe ktoacutere chronią instalację przed przepływem zwrotnym

Materiały w kanalizacji sanitarnej

Instalacja kanalizacyjna może być wykonana z roacuteżnych materiałoacutew ale

zawsze rury i połączenia powinny być szczelne i odporne na korozję

Obecnie najpopularniejszym materiałem używanym do budowy instalacji

wewnętrznej jest tworzywo sztuczne Rury kanalizacyjne produkuje się z

polipropylenu (PP)

roacuteżnych odmian polichlorku winylu (PVC)

Polietylenu wysokiej gęstości (PE-HD)

żywicy poliestrowej wzmacnianej włoacuteknem szklanym (GRE)

Innymi materiałami stosowanymi w kanalizacji sanitarnej są

żeliwo

kamionka

beton

Kanalizacja deszczowa

Odprowadza wody opadowe z dachoacutew i terenoacutew przyległych do nieruchomości (podjazdy tarasy parkingi itp)

Projektowanie kanalizacji deszczowej odbywa się w oparciu o normę

PN ndash EN 12056 ndash 3 grudzień 2002

Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew

Część 3 Przewody deszczowe Projektowanie układu i obliczenia

oraz w przypadku braku informacji o normę

PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania w projektowaniu

Odprowadzanie wody z dachu stromego

W przypadku dachoacutew budynkoacutew niskich (do 5 kondygnacji) ktoacutere mają odpowiednie nachylenie (przyjmuje się że powyżej 8) najczęstszym sposobem odprowadzania wody deszczowej jest zastosowanie systemu rynnowego

Zadaniem deszczowej instalacji kanalizacyjnej jest zebranie wody z dachu i odprowadzenie jej do sieci kanalizacji deszczowej lub do gruntu System rynnowy polega na naturalnym (grawitacyjnym) spływie woacuted po połaci dachowej skąd jest przejmowana przez system rur System ten roacutewnież pracuje grawitacyjnie Umowną granicą instalacji deszczowej jest wylewka z ktoacuterej woda może być skierowana do sieci kanalizacji deszczowej (ogoacutelnospławnej) lub na grunt

Podstawowe elementy

instalacji kanalizacji deszczowej

Rynny - przewody o przekroju otwartym (okrągłym prostokątnym eliptycznym trapezowym okapowym) biegnące wzdłuż krawędzi dachu Zadaniem rynien jest zebranie wody opadowej Rynny prowadzone są z lekkim spadkiem w kierunku narożnikoacutew budynku dzięki czemu woda nie wylewa się za krawędzie tylko płynie w kierunku rur spustowych

Instalacja kanalizacji deszczowej składa się z następujących elementoacutew

Rury spustowe ndash pionowe odcinki przewodoacutew o przekroju zamkniętym (najczęściej okrągłym lub prostokątnym) Zadaniem rur spustowych jest zebranie wody płynącej rynnami i odprowadzenie ich poza budynek

Odpływy ndash elementy za pomocą ktoacuterych rynny przechodzą w rury spustowe Odpływ jest odcinkiem rynny w ktoacuterym wykonany jest obrobiony otwoacuter odpowiedniego kształtu pozwalający na włączenie rury spustowej Można wyroacuteżnić odpływy przelotowe oraz odpływy końcowe ( na narożnikach pomieszczeń) Pozwalają na mocowanie rur spustowych

Narożniki do rynien ndash umożliwiają połączenie rynien w narożnikach budynku Właściwy montaż narożnikoacutew jest bardzo ważny dla właściwej pracy rynien (ruchoacutew pod wpływem temperatury) Wylewki ndash kształtki ktoacuterymi kończy się rura spustowa Wylewka może być włą- czona do kanalizacji deszczowej bądź znajdować się nad gruntem

Łączniki do rynien - złączki zwykłe uszczelkowe i korekcyjne Ponieważ montaż rynien wymaga pozostawiania tzw dylatacji (odstępoacutew) złączki korekcyjne lub uszczelkowe umożliwiają wykonanie takich połączenia z dylatacją

Łączniki do rur spustowych - kolana troacutejniki redukcje mufy mufy redukcyjne Mufy służą do włączania rur spustowych do odpływoacutew zadaniem muf redukcyjnych jest połączenie rury spustowej i odpływu o roacuteżnych średnicach Kolana pozwalają na zmianę kierunku rury spustowej Troacutejniki umożliwiają włączanie do rur spustowych wyposażenia dodatkowego

Haki i obejmy - zadaniem tych elementoacutew jest mocowanie rynien i rur spustowych do dachoacutew i ścian

Elementy wykończeniowe i dodatkowe -

zadaniem tych elementoacutew jest wykończenie

systemu lub uzupełnienie jego pracy

Przykładami mogą tu być

dekiel służący do zakończenia rynny

filtr siatkowy montowany na rurze

spustowej zatrzymujący

zanieczyszczenia

czyszczak (rewizja) umożliwiający

przegląd i czyszczenie rury spustowej

(na zdjęciu)

odprowadzenie do kanalizacji deszczowej

Jednym ze sposoboacutew odprowadzenia wody jest podłączenie systemu rynnowego do kanalizacji deszczowej

Woacutewczas na dolnym odcinku rury spustowej mniej więcej 03-08 m ponad terenem należy zamontować rewizję (czyszczak) Rewizja ma wewnątrz kratkę na ktoacuterej zbierają się liście i inne zanieczyszczenia spływające z rynny

Rura spustowa z rewizją przyłączona jest do przewodoacutew odpływowych a te łączą się z kanalizacją Średnica przewodoacutew musi być co najmniej roacutewna średnicy rur spustowych i najczęściej wynosi 100-150 mm Głębokość na jakiej powinno się układać rury zależy od strefy przemarzania i wynosi 1-14 m System taki nie ma blokady przedostawania się zapachoacutew dlatego lepiej nie podłączać go do kanalizacji ogoacutelnospławnej

Innym sposobem odprowadzenia wody bezpośrednio do kanalizacji jest podłączenie rury spustowej do osadnika rynnowego Wyposażony jest on w klapkę ktoacutera stanowi blokadę zapachową i wyciągany kosz w ktoacuterym gromadzą się większe zanieczyszczenia takie jak liście

Gdy brak sieci kanalizacji deszczowej lub ogoacutelnospławnej woda deszczowa powinna być bezpiecznie rozprowadzona po terenie posesji ale tak żeby nie spływała na sąsiednie działki

Odprowadzanie wody z dachu

płaskiego

W przypadku dachoacutew budynkoacutew wysokich (powyżej 5 kondygnacji) oraz dachoacutew o małym nachyleniu (przyjmuje się że poniżej 8) najczęstszym sposobem odprowa-dzania wody deszczowej jest system odwadniania oparty na wpustach dachowych

Wpusty dachowe pełnią rolę dachowych odwodnień punkto-wych tzn zbierają wodę z pewnej powierzchni w jednym punkcie

Odprowadzanie wody z dachu

płaskiego Woda jest odprowadzana do rury spustowej biegnącej wewnątrz budynku a stamtąd do kanalizacji deszczowej lub poza budynek do gruntu Aby odwodnienie dachu płaskiego pracowało prawidłowo wpust powinien znaleźć się w najniższym punkcie dachu a spadek w jego kierunku powinien wynosić co najmniej 3 Oproacutecz zasadniczego wpustu powinien być wpust awaryjny ktoacutery przejmie wodę w przypadku zatkania wpustu głoacutewnego Na dachu powinna być co najmniej jedna para wpustoacutew Zasady projektowania moacutewią że wpusty należy rozmieszczać co 25 m

Obliczanie kanalizacji deszczowej

Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qr (qd) [ls]

rAC

10000

IAQr

gdzie ψ lub C ndash wspoacutełczynnik spływu przyjmowany wg nowej normy jako 10 (w starej zależny od nachylenia dachu i rodzaju powierzchni odwadnianej)

A ndash efektywna powierzchnia dachu lub powierzchnia odwadniana [m2]

I ndash w starej normie miarodajne natężenie deszczu [l(sha)] przyjmowane I 300 l(sha)

r ndash natężenie opadoacutew atmosferycznych [l(sm2)] przyjmowane albo na podstawie danych statystycznych albo wg tabeli 1 w nowej normie po przemnożeniu przez wspoacutełczynnik ryzyka podany w tabeli 2

Wymiarowanie rynien i rur spustowych

1 Przewody spustowe ndash średnicę należy dobrać tak aby obliczona wartość odpływu ściekoacutew Qr nie przekraczała wartości Qrmax (qdmax) a powierzchnia odwadniana A powierzchni Amax zestawionych w tabeli w normie PN ndash 92B ndash 01707

2 Wg starej normy rynny powinny mieć średnice minimum 150 mm (dotyczy to budynkoacutew wielorodzinnych)

Efektywna

powierzchnia dachu

odwadniana przez

rynnę A [m2]

Szerokość rynny [mm] Średnica rury

spustowej [mm]

poniżej 20 70 50

20 ndash 57 100 (lub 125) 70

57 ndash 97 125 100

97 - 170 150 100

170 - 243 180 125

Dla budynkoacutew jednorodzinnych średnice rynien i przewodoacutew spustowych można określić w oparciu o efektywną powierzchnię dachu wg tabeli

Średnice poziomoacutew i przykanalikoacutew

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qr z uwzględnieniem następujących zasad

a) dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 07

b) dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 09

c) i d) jak dla kanalizacji sanitarnej

Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej

Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qt (qog) [ls]

Qww ndash natężenie odpływu ściekoacutew sanitarnych

Qr ndash natężenie odpływu ściekoacutew deszczowych

Kanalizacja ogoacutelnospławna to ten fragment ktoacutery odprowadza i ścieki sanitarne i deszczowe do zewnętrznej sieci ogoacutelnospławnej

rwwt QQQ

Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się z uwzględnieniem następujących zasad

a) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt spełnione powinny być warunki

a) i b) jak dla ściekoacutew deszczowych

b) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt obliczeniowa prędkość przepływu

ściekoacutew nie może przekraczać wartości dopuszczalnej ktoacutera wynosi

80 ms ndash dla rur żeliwnych i innych metalowych

40 ms ndash dla rur kamionkowych betonowych i z tworzyw sztucznych

c) dla odpływu tylko ściekoacutew sanitarnych Qww prędkość przepływu

ściekoacutew nie może być mniejsza od vmin = 07 ms

bullRynny z PVC-U

bullRynny z blachy aluminiowej

bullRynny miedziane

bullRynny z blachy stalowej

bullRynny cynkowo-tytanowe

Przekroje rynien a b c) poacutełokragłe d) trapezowy e f) trapezoidalny g) prostokatny h) poacutełokragły leacy

Rodzaje rynien a) okapowa b) koszowa c) gzymsowa d) leacy

16

Poroacutewnanie przepływoacutew normatywnych

i obliczeniowych

SPOSOBY PROWADZENIA PRZEWODOacuteW WODOCIĄGOWYCH

W BUDYNKACH

UKŁADY INSTALACJI WODOCIĄGOWYCH MOŻNA PODZIELIĆ

W zależności od sposobu

rozprowadzania wody

W zależności od ciśnienia

gwarantowanego

W zależności od wysokości podnoszenia

wody

Biorąc pod uwagę sposoacuteb rozprowadzania wody w instalacjach wewnętrznych wyroacuteżniamy

układ z rozdziałem dolnym

układ z rozdziałem goacuternym

układ pierścieniowy

UKŁAD Z ROZDZIAŁEM DOLNYM

Schemat instalacjo wodociągowej z rozdziałem dolnym

1- przewoacuted rozdzielczy dolny 2- pion wodociągowy 3 ndashodgałęzienie 4- zawoacuter czerpalny 5- zawoacuter przelotowy

UKŁAD Z ROZDZIAŁEM GOacuteRNYM

Schemat instalacji wodociągowej z rozdziałem goacuternym

1- pion zasilający zbiornik goacuterny 2- zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym 3 ndashzawoacuter zwrotny prosty 4- przewoacuted rozdzielczy goacuterny 5- zawoacuter przelotowy 6-pion wodociągowy 7-odgałęzienie 8- zawoacuter czerpalny

UKŁAD PIERŚCIENIOWY

Schemat instalacji wodociągowej pierścieniowej

1- pion zasilający zbiornik goacuterny 2- zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym 3 ndashzawoacuter zwrotny prosty 4- przewody rozdzielcze goacuterne 5- zawoacuter przelotowy 6-pion wodociągowy 7-odgałęzienie 8- zawoacuter czerpalny 9- przewoacuted rozdzielczy dolny

Rozpatrując układy wewnętrznych instalacji wodociągowych w aspekcie wysokości podnoszenia wody i dopuszczalnej wysokości ciśnienia w instalacjach wodociągowych możemy dokonać podziału na

instalacje jednostrefowe

instalacje wielostrefowe

INSTALACJE JEDNOSTREFOWE

Schemat zasilania jednostrefowego w układach chwilowego spadku ciśnienia poniżej wymaganego w sieci ulicznej

1 przewoacuted rozdzielczy (dolny) 2 pion zasilający zbiornik goacuterny 3 zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym 4 zawoacuter zwrotny prosty

5 pion wodociągowy 6 odgałęzienie 7 zawoacuter przelotowy

INSTALACJE JEDNOSTREFOWE

Rys Schemat zasilania jednostrefowego w układach chwilowego spadku ciśnienia poniżej wymaganego w sieci ulicznej

1 przewoacuted rozdzielczy (dolny) 2pion wodociągowy 3 odgałęzienie 4 zawoacuter czerpalny 5 zawoacuter zwrotny 6 zestaw do podwyższania ciśnienia

INSTALACJE DWUSTREFOWE

Rys Schemat wewnętrznej dwustrefowej instalacji wodociągowej (pierwsza strefa zasilana bezpośrednio z zewnętrznej sieci wodociągowej- układ instalacji z rozdziałem dolnym druga strefa zasilana przy pomocy zestawu podwyższającego ciśnienie- układ instalacji z rozdziałem dolnym)

1 przewoacuted rozdzielczy dolny( w pierwszej strefie) 2 zawoacuter zwrotny 3 zestaw podwyższający ciśnienie 4 zawoacuter przelotowy 5 pion wodociągowy ( pierwsza strefa) 6 odgałęzienie 7 zawoacuter czerpalny 8pion zasilający instalacje wodociągową drugiej strefy 9 przewoacuted rozdzielczy w drugiej strefie

INSTALACJE DWUSTREFOWE

Rys Schemat wewnętrznej dwustrefowej instalacji wodociągowej (pierwsza strefa bezpośrednio zasilana z zewnętrznej sieci wodociągowej- układ instalacji z rozdziałem dolnym druga strefa zasilana przez zbiornik goacuterny otwarty-układ instalacji z rozdziałem goacuternym) 1przewoacuted rozdzielczy dolny( w pierwszej strefie) 2 zawoacuter przelotowy 3 pion wodociągowy ( w pierwszej strefie)4odgałęzienie 5 zawoacuter czerpalny 6 zawoacuter zwrotny 7 pompa z silnikiem

elektrycznym 8 pion zasilający zbiornik goacuterny otwarty( drugiej strefy) 9zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym 10przewoacuted rozdzielczy goacuterny( w drugiej strefie) 11 pion wodociągowy rozdziału goacuternego ( w drugiej strefie)

INSTALACJE DWUSTREFOWE

Rys Schemat wewnętrznej dwustrefowej instalacji wodociągowej (pierwsza strefa bezpośrednio zasilana z zewnętrznej sieci wodociągowej- układ instalacji z rozdziałem goacuternym druga strefa zasilana przez zestaw do podwyższania ciśnienia- układ z rozdziałem goacuternym)1przewoacuted rozdzielczy dolny( w pierwszej strefie) 2 zawoacuter zwrotny 3 zestaw do podwyższania ciśnienia 4zawoacuter przelotowy 5 pion wodociągowy (pierwszej strefy) 6 odgałęzienie 7 zawoacuter czerpalny 8 pion zasilający drugą strefę9przewoacuted rozdzielczy goacuterny 10zawoacuter przelotowy11 pion wodociągowy drugiej strefy 12zawoacuter odcinający(

oddziela układy zasilane- przepływ wody w pionie pierwszej strefy od drugiej strefy)

INSTALACJE WIELOSTREFOWE

Rys Schemat wielostrefowej i wewnętrznej instalacji wodociągowej 1 przewoacuted rozdzielczy dolny( pierwsza strefa zasilania) 2 pion wodociągowy (pierwsza strefa) 3 odgałęzienie 4 zawoacuter czerpalny 5 pion zasilający druga

strefę 6 przewoacuted rozdzielczy dolny (drugiej strefy) 7 pion zasilający trzecia strefę 8 przewoacuted rozdzielczy dolny( trzeciej strefy) 9 zespoacuteł podwyższania ciśnienia dla pierwszej strefy 10 zespoacuteł podwyższania ciśnienia dla drugiej strefy 11 zespoacuteł podwyższania ciśnienia dla trzeciej strefy

INSTALACJE WIELOSTREFOWE

Rys Schemat wielostrefowej wewnętrznej instalacji wodociągowej układ stref z rozdziałem goacuternym

1pompa z silnikiem elektrycznym zasilająca zbiornik goacuterny otwarty trzeciej strefy 2 pompa z silnikiem elektrycznym zasilająca zbiornik goacuterny otwarty drugiej strefy 3 pompa z silnikiem elektrycznym zasilająca zbiornik goacuterny otwarty pierwszej strefy 4 pion zasilający zbiornik goacuterny otwarty pierwszej strefy 5zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym ( pierwszej strefy) 6 przewoacuted rozdzielczy goacuterny ( pierwszej strefy) 7 pion wodociągowy (pierwsza

strefa) 8 odgałęzienie 9 zawoacuter czerpalny 10 pion zasilający zbiornik goacuterny otwarty (drugiej strefy) 11 zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym (druga strefa) 12przewoacuted rozdzielczy goacuterny (druga strefa) 13 pion zasilający zbiornik goacuterny otwarty(trzecia strefa) 14 zbiornik goacuterny

otwarty z zaworem pływakowym (trzecia strefa) 15 przewoacuted rozdzielczy goacuterny (trzecia strefa)

INSTALACJE WIELOSTREFOWE

Schemat wielostrefowej wewnętrznej instalacji wodociągowej Układ stref pierścieniowy z jednym przewodem zasilającym

1 przewoacuted zasilający zbiorniki goacuterne pierwszej drugiej i trzeciej strefy 2 zbiornik goacuterny otwarty pierwszej strefy 3 zawoacuter 4 instalacja pierścieniowa pierwszej strefy 5 zbiornik goacuterny otwarty drugiej strefy 6 zawoacuter 7 instalacja pierścieniowa drugiej strefy 8 zbiornik goacuterny otwarty trzeciej strefy 9 zawoacuter czerpalny 10 instalacja pierścieniowa trzeciej strefy 11 odgałęzienie 12 zawoacuter czerpalny13

pompa z silnikiem elektrycznym

GŁOacuteWNE ZASADY PROWADZENIA INSTALACJI WODOCIĄGOWYCH

roacutewnolegle i prostopadle do ścian i stropoacutew

z jak najmniejszą ilością załamań

po trasach najkroacutetszych

przy wewnętrznych ścianach budynku

przejścia rur przez przegrody należy wyposażyć w tuleje ochronne

Instalacje zimnej i ciepłej wody mogą być rozprowadzone w następujący sposoacuteb

natynkowo ndash czyli po wierzchu ścian i przegroacuted budowlanych

w bruzdach ściennych

w szlichcie podłogowej

w pionowych szachtach i kanałach ściennych

SPOSOBY PROWADZENIA INSTALACJI

Prowadzenie instalacji w piwnicach i pod stropami

Prowadzenie rur w korytkach gdzie wydłużenia są kompensowane poprzez wyboczanie się rur

Prowadzenie rur z odgałęzieniami na łupinach wsporczych

Prowadzenie pionoacutew w szachtach instalacyjnych

Prowadzenie oraz mocowanie pionoacutew

w szachtach instalacyjnych

Układ troacutejnikowy Układ rozdzielaczowy

UKŁAD TROacuteJNIKOWY

Prowadzenie rur instalacji wodociągowej w układzie troacutejnikowym

Sposoacuteb prowadzenia przewodoacutew w węźle

sanitarnym

UKŁAD TROacuteJNIKOWY

UKŁAD TROacuteJNIKOWY

UKŁAD ROZDZIELACZOWY

Prowadzenie rur instalacji wodociągowej w układzie rozdzielaczowym

UKŁAD ROZDZIELACZOWY

UKŁAD OBWODOWY

Podpora stała

Podpora przesuwna

Przykład prowadzenia pionu instalacyjnego bez kompensatoroacutew z uwzględnieniem wyboczenia (linią przerywaną oznaczono przykładowy przewidywany kształt pionu po osiągnięciu temperatury czynnika roboczego)

Oznaczenia PP - podpora przesuwnaPS - podpora stała

ELEMENTY INSTALACJI WODOCIĄGOWYCH

Elementy instalacji wodociągowych

Przyłącze wodociągowe

Zestaw wodomierza głoacutewnego

Filtr wody zawoacuter antyskażeniowy zawory odcinające (armatura)

Przewody rozdzielcze (rozprowadzające)

Przewody pionowe (piony wodociągowe)

Przewody w pomieszczeniach sanitarnych (połączenia od pionu do punktoacutew czerpalnych)

Punkty czerpalne (baterie czerpalne i zawory)

Przyłącza do budynku 1-linia zabudowy 2- linia rozgraniczająca 3-sieć wodociągowa 4-sieć kanalizacyjna 5-zestaw wodomierzowy 6-studzienka rewizyjna

Sposoacuteb przeprowadzenia przewodu przez ścianę zewnętrzną

Podział wodomierzy

W obudowie

zamkniętej Z wyjmowaną

wstawką

pomiarową

instalowane

poziomo

kolanowe

Podział wodomierzy

1 Wodomierz działający na zasadach mechanicznych przeznaczony do wody

a) zimnej o temperaturze od 0 degC do 30 degC

b) ciepłej o temperaturze od 30 degC do 90 degC

c) gorącej o temperaturze od 30 degC do 130 degC albo od 30 degC do 180 degC

2 Wodomierz działający na zasadach elektronicznych lub mechanicznych z urządzeniami elektronicznymi albo bez przeznaczony do wody zimnej o temperaturze od 0 degC do 30 degC

Wodomierze mieszkaniowe (JS) Wodomierz powinien być zamontowany w położeniu roboczym zgodnie z oznakowaniem umieszczonym na wodomierzu przez producenta H - oznacza pozycję pracy wodomierza w poziomie V - oznacza pozycję pracy wodomierza w pionie Litera znajdująca się na tarczy wodomierza A B C lub D - oznacza klasę obciążeń wodomierza

Wodomierz sprzężony roacutewnolegle 1-wodomierz głoacutewny śrubowy 2-wodomierz boczny skrzydełkowy 3-zawoacuter zmiennego obciążenia

1 Wodomierze działające na zasadach mechanicznych przeznaczone do wody charakteryzują następujące strumienie

1) maksymalny strumień objętości (Qmax)

2) nominalny strumień objętości (Qn)

3) pośredni strumień objętości (Qt)

4) minimalny strumień objętości (Qmin)

2 Stosunek QmaxQn powinien wynosić 2

3 Rozroacuteżnia się cztery klasy metrologiczne wodomierzy klasa A klasa B klasa C klasa D

4 Klasy metrologiczne wodomierzy w zależności od wartości stosunku QminQn i QtQn

Q (q)-strumień objętości - objętość wody przepływającej przez wodomierz w przyjętej jednostce czasu

Qmax (qmax) -maksymalny strumień objętości - największy strumień objętości przy ktoacuterym wodomierz może pracować w kroacutetkim czasie bez uszkodzenia i przekroczenia błędoacutew granicznych dopuszczalnych oraz wartości maksymalnej straty ciśnienia

Qn (qn) nominalny strumień objętości - strumień objętości roacutewny połowie maksymalnego strumienia objętości przy ktoacuterym wodomierz może pracować przy przepływie ciągłym lub przerywanym i jego wskazania mieszczą się w granicach błędoacutew granicznych dopuszczalnych

Qt (qt) pośredni strumień objętości - strumień objętości dzielący zakres obciążeń pomiarowych na przedział goacuterny i dolny przy ktoacuterym błąd graniczny dopuszczalny zmienia wartość

Qmin (qmin ) minimalny strumień objętości- strumień objętości powyżej ktoacuterego wskazania wodomierza nie powinny przekraczać błędoacutew granicznych dopuszczalnych

Zakres obciążeń pomiarowych wodomierza - zakres strumienia objętości wodomierza zawarty między maksymalnym strumieniem objętości a minimalnym strumieniem objętości

Krzywa błędoacutew wodomierza

Błędy graniczne dopuszczalne wodomierzy plusmn 2 - w przedziale goacuternym zakresu obciążeń (qt q qmax)

plusmn 5 - w przedziale goacuternym zakresu obciążeń (qmin q qt)

Lokalizacja wodomierza

Doboacuter wodomierza

Aby dobrać wodomierz należy

ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe

ustalić umowny przepływ obliczeniowy dla wodomierza qw m3h

qw = 2 q

Doboacuter wodomierza

Doboacuter wodomierza

dla dobranego wodomierza ustalić w oparciu o dane producenta wodomierzy stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez wodomierz

Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem

PN-EN 1717 - Ochrona przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody w instalacjach wodociągowych i ogoacutelne wymagania dotyczące urządzeń zapobiegających zanieczyszczaniu przez przepływ zwrotny

Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem

Podział płynoacutew ktoacutere mają lub mogą mieć kontakt z wodą do picia

Kategoria 1

Woda wypływająca bezpośrednio z sieci wodociągowej przeznaczona do użytkowania przez człowieka do celoacutew konsumpcyjnych

Kategoria 2

Płyn nie stanowiący bakteriologicznego lub toksycznego zagrożenia dla człowieka

Kategoria 3

Płyn stanowiący pewne zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność co najmniej jednej substancji toksycznej lub bardzo toksycznej o LD50gt200 mgkg wagi ciała

Kategoria 4

Płyn stanowiący pewne zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność co najmniej jednej substancji toksycznej lub bardzo toksycznej o LD50200 mgkg wagi ciała lub też co najmniej jednej substancji radioaktywnej mutagennej lub rakotwoacuterczej

Kategoria 5

Płyn stanowiący zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność substancji mikrobiologicznych bądź wirusowych

Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem

Przepływ zwrotny wywołany spadkiem ciśnienia w sieci wodociągowej

Potencjalne źroacutedła zanieczyszczenia wody wodociągowej

XY

1- sieć wodociągowa

2- urządzenie zabezpieczające

X-rodzina zabezpieczenia

Y-typ zabezpieczenia

Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody

Aby dobrać zabezpieczenie należy

określić kategorię płynu

określić rodzaj zabezpieczenia wg normy

ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe

dobrać zawoacuter zwracając uwagę na średnicę wodomierza

Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody

dla dobranego zaworu ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez zawoacuter

Filtr

Doboacuter filtra

Aby dobrać filtr należy

ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe

dobrać filtr zwracając uwagę na średnicę wodomierza i zaworu antyskażeniowego

Doboacuter filtra

dla dobranego filtra ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez filtr

INSTALACJE KANALIZACYJNE

Rodzaje instalacji kanalizacyjnych

1 Kanalizacja sanitarna (bytowo ndash gospodarcza)

2 Kanalizacja deszczowa

3 Kanalizacja technologiczna

ścieki przed wprowadzeniem do kanalizacji

sanitarnej wymagają wstępnego oczyszczenia w

specjalnych urządzeniach

Odprowadzenie ściekoacutew z nieruchomości może być

realizowane na dwa sposoby

systemem ogoacutelnospławnym (zbiorczym)

lub systemem rozdzielczym

Kanalizacja ogoacutelnospławna odprowadza zaroacutewno ścieki

sanitarne (bytowe) jak i deszczowe

W kanalizacji rozdzielczej ścieki sanitarne i deszczowe

odprowadzane są rozdzielnie

Schemat kanalizacji ogoacutelnospławnej

KS1 KS2

Kanał ogoacutelnospławny

RD1 RD2

linia regulacyjna

ST1

ST2

Schemat kanalizacji rozdzielczej

KS1 KS2

Kanał sanitarny

Kanał deszczowy

RD1 RD2

linia regulacyjnaST1

ST2

SD1

SD2

Podział instalacji kanalizacyjnej

Instalację kanalizacyjną można podzielić na

zewnętrzną (na terenie nieruchomości lecz poza budynkiem)

wewnętrzną (w budynku)

Podział ten wydaje się oczywisty ale jest istotny przy doborze materiału instalacyjnego - nie każdy materiał sprawdzający się wewnątrz nadaje się do stworzenia instalacji zewnętrznej

Granicą między instalacją wewnętrzną a zewnętrzną jest tzw czyszczak głoacutewny (rewizja głoacutewna)

Przewody domowej

instalacji kanalizacyjnej

Przykanalik (przyłącze kanalizacyjne) ndash jest to odcinek ktoacutery łączy kanalizację na terenie nieruchomości z siecią kanalizacyjną

Najczęściej przykanalik włączany jest do studzienki (rewizyjnej lub włazowej) ktoacutera stanowi uzbrojenie sieci Możliwe jest też przyłączenie przez wpust boczny lub złącze siodłowe

Przewody domowej

instalacji kanalizacyjnej

Przykanaliki oznaczane są znakami informacyjnymi Na znaku podana jest średnica (w mm) spadek przyłącza (w promilach) oraz jego długość (w m) Granicą między siecią a instalacją jest położona w pobliżu granicy nieruchomości pierwsza studzienka licząc od strony budynku

Sieć i przykanalik

w przypadku istnienia studzienki rewizyjnej

przykanalikstudzienka rewizyjna

linia

reg

ulac

yjnastudzienka kanalizacyjna

sieć kanalizacyjna

budy

nek

instalacja

zewnętrzna

Sieć i przykanalik

w przypadku braku studzienki rewizyjnej (wg nowych przepisoacutew w przypadku braku studzienki rewizyjnej

przykanalik to odcinek biegnący od granicy budynku do granicy

nieruchomości)

linia

reg

ulac

yjnastudzienka kanalizacyjna

sieć kanalizacyjna

budy

nek

przykanalik

sieć kanalizacyjna

Instalacja kanalizacyjna składa się z 1 poziomoacutew (przewodoacutew odpływowych) ndash są to przewody

prowadzone z odpowiednim spadkiem ktoacutere odprowadzają

ścieki z pionoacutew wpustoacutew podłogowych itp do przykanalika

lub sieci zewnętrznej

2 pionoacutew (przewodoacutew spustowych) ndash są to przewody prowadzone

przez jedną lub kilka kondygnacji odprowadzające ścieki

z podejść kanalizacyjnych wpustoacutew dachowych lub rynien

do przewodoacutew odpływowych

3 podejść kanalizacyjnych ndash przewody odprowadzające ścieki

z przyboroacutew i urządzeń sanitarnych do pionoacutew lub poziomoacutew

kanalizacyjnych

podejścia pojedyncze

podejścia zbiorowe

Kanalizacja sanitarna grawitacyjna

Odprowadza wodę zanieczyszczoną (ścieki) w wyniku jej wykorzystania odpływającą z ustępoacutew spłukiwanych natryskoacutew wanien bidetoacutew zlewoacutew umywalek wpustoacutew podłogowych i innych urządzeń występujących w gospodarstwie domowym

Projektowanie kanalizacji sanitarnej odbywa się w oparciu o normę

PN ndash EN 12056 ndash 2 grudzień 2002

Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew

Część 2 Kanalizacja sanitarna projektowanie układu i obliczenia

oraz w przypadku braku informacji o normę

PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania

w projektowaniu

Podejścia kanalizacyjne ndash łączą

odpływ z pionem kanalizacyjnym

Podejścia

niewentylowane - należy montować ze spadkiem wynoszącym od 2 do 15

wentylowane ndash można zastosować tu mniejsze spadki zgodnie z przywołaną normą ale wymagają dodatkowego przewodu wentylującego

Najczęściej projektuje się podejścia niewentylowane Ich długość w typowym rozwiązaniu stosowanym w Polsce nie powinna przekraczać 30 m a w przypadku miski ustępowej 10 m po długości przewodu

W przypadku dłuższych podejść albo zwiększa się średnicę albo projektuje się podejścia wentylowane za pomocą np zaworoacutew napowietrzających

Nowa norma wprowadza cztery typy systemoacutew kanalizacyjnych jakie można spotkać w poszczegoacutelnych krajach Unii Europejskiej

W Polsce stosuje się tradycyjnie system I

System Nazwa Cechy

I

System pojedynczego pionu

z podejściami częściowo

wypełnionymi

bull jeden pion kanalizacyjny

bull wypełnienie przewodoacutew 50

II

System pojedynczego pionu

z podejściami o mniejszej

średnicy

bull jeden pion kanalizacyjny

bull wypełnienie przewodoacutew 70

III

System pojedynczego pionu

z podejściami całkowicie

wypełnionymi

bull jeden pion kanalizacyjny

bull wypełnienie przewodoacutew 100

bull każde urządzenie podłączone

oddzielnie do pionu

IV System oddzielnych pionoacutew

kanalizacyjnych

bull dwa piony ndash jeden odprowadzający

ścieki czarne z ustępoacutew spłukiwanych

i pisuaroacutew i drugi odprowadzający

pozostałe ścieki

bull wypełnienie przewodoacutew jak dla

systemoacutew I II lub III

Średnice nominalne podejść pojedynczych dobiera się w zależności od typu przyłączonego przyboru sanitarnego lub urządzenia w typowych

rozwiązaniach w Polsce wg tabeli Urządzenie DN [mm]

Umywalka bidet 40

Zlewozmywak

zmywarka pralka

wanna natrysk 50

Miska ustępowa 100

Minimalna średnica podejścia pojedynczego zdeterminowana jest przez jego długość wysokość spadania i ilość zmian kierunku zgodnie z tabelą

DN Lmax

[m] H [m]

trzy zmiany

kierunku

40

50 30 lt10

70 50 lt10

100 50 lt30

H

L

Jeśli powyższe wymiary są przekroczone lub istnieje konieczność zastosowania więcej niż trzech zmian kierunku prowadzenia przewodoacutew należy wybrać kolejną większą średnicę nominalną

Średnice nominalne podjeść zbiorowych

Zależą od natężenia przepływu ściekoacutew w projektowanym

podejściu i od zastosowanego systemu Wybierając system

należy kierować się dostępnymi na rynku przyborami trudno

bowiem wyobrazić sobie podłączanie przyboru sanitarnego

z odpływem np 40mm do przewodu o średnicy mniejszej

Utrudniałoby to swobodny odpływ ściekoacutew z tego przyboru

Natężenie przepływu ściekoacutew sanitarnych Qww

wyznacza się dla danego odcinka instalacji zgodnie

z zależnością

]sl[DUKQww

gdzie K ndash wspoacutełczynnik częstości

DU ndash odpływ jednostkowy [ls] z urządzenia

UWAGA Qww DUmax jeśli nie to Qww = DUmax

Odpływy jednostkowe DU

Odpływy jednostkowe DU -cd

Typowe wspoacutełczynniki częstości K

Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia

z przewodami odpływowymi Piony kanalizacyjne należy prowadzić bez zmiany średnicy i kierunku na całej długości w szachtach sanitarnych

U podstawy każdego pionu przed przejściem w przewoacuted odpływowy należy zamontować otwoacuter rewizyjny (czyszczak) umożliwiający dostęp do wnętrza przodu

W przypadku kanalizacji sanitarnej każdy pion musi być wentylowany w celu wyroacutewnania ciśnienia w instalacji

Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia

z przewodami odpływowymi Wentylację pionu zapewnia

przewoacuted wentylacyjny zakończony rurą wywiewną wyprowadzoną ponad połać dachu

zawoacuter napowietrzający ndash rozwiązanie dozwolone do stosowania w przypadku braku możliwości wyprowadzenia pionu ponad dach można takie rozwiązanie stosować przy spełnieniu następujących warunkoacutew

piony mają wysokość 4 do 5 kondygnacji

ostatni pion licząc od najdalszego w stosunku do kanału oraz co piąty w budynku jest zakończony rurą wywiewną

Elementy pionu kanalizacyjnego

troacutejniki doprowadzające ścieki z podejść kanalizacyjnych

czyszczak prze zmianą kierunku prowadzenia ściekoacutew ndash około 05 nad posadzką przed przejściem w przewoacuted odpływowy

rura prosta o niezmiennej średnicy na całej długości

zawoacuter napowietrzający lub rura wywiewna

W systemie kanalizacji sanitarnej wyroacuteżnić można

piony z wentylacją głoacutewną ndash zakończone rurą wywiewną lub zaworem napowietrzającym

piony z wentylacją obejściową ndash piony z dodatkowym przewodem wentylacyjnym prowadzonym obok pionu spustowego i połączonym z rurą wywiewną

Średnica pionu zależy od wybranego systemu wentylacji i obliczonego natężenia przepływu ściekoacutew dla całego pionu

Należy pamiętać o tym że minimalna średnica pionu nie może być mniejsza od średnicy największego podejścia

W typowych rozwiązaniach w Polsce minimalna średnica pionu wynosi 70mm a dla pionoacutew prowadzących ścieki z misek ustępowych 100mm

Oczywiście w tabelach należy sprawdzić czy średnicy nie należy zwiększyć ze względu na obliczoną wartość Qww

Piony z wentylacją głoacutewną

Piony z wentylacją obejściową

Przewody odpływowe

(poziomy kanalizacyjne)

Wśroacuted przewodoacutew odpływowych wyroacuteżniamy przewoacuted głoacutewny oraz przewody drugorzędne Każdy przewoacuted drugorzędny powinien być oddzielnie podłączony do głoacutewnego pod kątem 45deg

Wszystkie przewody prowadzone są najkroacutetszą drogą przeważnie wzdłuż przegrody budowlanej oraz koniecznie z zachowaniem odpowiedniego spadku

Przewody odpływowe

(poziomy kanalizacyjne)

Spadek powinien być jednakowy na całej długości co zapewnia samooczyszczanie się przewodu

Przyjęte jest że rury układa się kielichem w kierunku przeciwnym do spływu ściekoacutew

Rewizje kanalizacyjne powinno się montować

co 15 m na rurach średnicy od 100 do 150 mm

przed każdym uskokiem poziomu

Rury prowadzone przez murowane ścianki muszą być ułożone prostopadle do przegrody

Na przewody z tworzyw sztucznych powinno się w miejscach przejść dodatkowo nałożyć tuleje ochronne Umożliwią one rurom pewien ruch zabezpieczając instalację przed uszkodzeniami mechanicznymi

Przestrzeń pomiędzy tuleją a rurą powinno się zabezpieczyć izolacją

Jeśli przewody kanalizacyjne z tworzyw sztucznych układane są w sąsiedztwie przewodoacutew wydzielających ciepło powinny być osłonięte otulinami izolacyjnymi w celu zabezpieczenia przed przegrzewaniem

Przewody poziome i przykanaliki powinny być ułożone poniżej strefy przemarzania gruntu czyli na głębokości 80-140 cm zależnie od regionu kraju

Jeśli przewody prowadzone są w pomieszczeniach w ktoacuterych temperatura może spadać poniżej 0degC muszą być odpowiednio zabezpieczone przed przemarzaniem

Dla przewodoacutew prowadzonych na zewnątrz budynku należy pamiętać że warstwa gruntu pokrywającego rury kanalizacyjne powinna być o 10-20 cm większa od głębokości przemarzania gruntu jeśli przewody układa się wyżej to powinny być zaizolowane termicznie

Rury kanalizacyjne układane na zewnątrz budynku powinny być oddalone

od innych przewodoacutew co najmniej

15 m od przewodoacutew gazowych i wodociągowych

08 m od kabli energetycznych

05 m od kabli telekomunikacyjnych

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qww z uwzględnieniem następujących zasad

1 dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 05

2 dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 07

3 minimalna prędkość przepływu ściekoacutew wynosi 07 ms stąd

wynika prowadzenie przewodoacutew z odpowiednim do średnicy

spadkiem w kierunku sieci zewnętrznej

4 minimalna średnica przewodu zewnętrznego wynosi 010m

a przykanalika 015m

Dobierając średnice przewodoacutew odpływowych należy stosować

tabelę z wartościami natężenia przepływu Q0 i prędkości

przepływu v0 dla przewodoacutew o przekroju kołowym przy

pełnym wypełnieniu i wykres Manninga

=QQ0

=vv0

hd

Q

v

(hd)

1

23

4

Przykład obliczeniowy Obliczeniowe natężenie sciekoacutew sanitarnych wynosi Qww= 50 ls Na podstawie tabeli 1 QwwQ0 = 50 2014 = 025 Z wykresu odczytujemy

V = 085V0 = 085114 = 097 ms przy napełnieniu hd = 037

Zakresy dopuszczalnych spadkoacutew przewodoacutew odpływowych

DN 0100 m ndash i = 20 - 100

DN 0150 m ndash i = 15 - 150

Urządzenia dodatkowe w kanalizacji sanitarnej

W przypadku odprowadzania ściekoacutew bytowo gospodarczych do zewnętrznej sieci typu ogoacutelnospławnego w pomieszczeniach położonych na najniższych kondygnacjach w budynku może dojść do zalania spowodowanego wstecznym przepływem ściekoacutew w wyniku intensywnych opadoacutew deszczu Dlatego też w tego typu instalacjach na przewodach kanalizacyjnych odprowadzających ścieki z pomieszczeń na najniższej kondygnacji stosować należy zasuwy burzowe ktoacutere chronią instalację przed przepływem zwrotnym

Materiały w kanalizacji sanitarnej

Instalacja kanalizacyjna może być wykonana z roacuteżnych materiałoacutew ale

zawsze rury i połączenia powinny być szczelne i odporne na korozję

Obecnie najpopularniejszym materiałem używanym do budowy instalacji

wewnętrznej jest tworzywo sztuczne Rury kanalizacyjne produkuje się z

polipropylenu (PP)

roacuteżnych odmian polichlorku winylu (PVC)

Polietylenu wysokiej gęstości (PE-HD)

żywicy poliestrowej wzmacnianej włoacuteknem szklanym (GRE)

Innymi materiałami stosowanymi w kanalizacji sanitarnej są

żeliwo

kamionka

beton

Kanalizacja deszczowa

Odprowadza wody opadowe z dachoacutew i terenoacutew przyległych do nieruchomości (podjazdy tarasy parkingi itp)

Projektowanie kanalizacji deszczowej odbywa się w oparciu o normę

PN ndash EN 12056 ndash 3 grudzień 2002

Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew

Część 3 Przewody deszczowe Projektowanie układu i obliczenia

oraz w przypadku braku informacji o normę

PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania w projektowaniu

Odprowadzanie wody z dachu stromego

W przypadku dachoacutew budynkoacutew niskich (do 5 kondygnacji) ktoacutere mają odpowiednie nachylenie (przyjmuje się że powyżej 8) najczęstszym sposobem odprowadzania wody deszczowej jest zastosowanie systemu rynnowego

Zadaniem deszczowej instalacji kanalizacyjnej jest zebranie wody z dachu i odprowadzenie jej do sieci kanalizacji deszczowej lub do gruntu System rynnowy polega na naturalnym (grawitacyjnym) spływie woacuted po połaci dachowej skąd jest przejmowana przez system rur System ten roacutewnież pracuje grawitacyjnie Umowną granicą instalacji deszczowej jest wylewka z ktoacuterej woda może być skierowana do sieci kanalizacji deszczowej (ogoacutelnospławnej) lub na grunt

Podstawowe elementy

instalacji kanalizacji deszczowej

Rynny - przewody o przekroju otwartym (okrągłym prostokątnym eliptycznym trapezowym okapowym) biegnące wzdłuż krawędzi dachu Zadaniem rynien jest zebranie wody opadowej Rynny prowadzone są z lekkim spadkiem w kierunku narożnikoacutew budynku dzięki czemu woda nie wylewa się za krawędzie tylko płynie w kierunku rur spustowych

Instalacja kanalizacji deszczowej składa się z następujących elementoacutew

Rury spustowe ndash pionowe odcinki przewodoacutew o przekroju zamkniętym (najczęściej okrągłym lub prostokątnym) Zadaniem rur spustowych jest zebranie wody płynącej rynnami i odprowadzenie ich poza budynek

Odpływy ndash elementy za pomocą ktoacuterych rynny przechodzą w rury spustowe Odpływ jest odcinkiem rynny w ktoacuterym wykonany jest obrobiony otwoacuter odpowiedniego kształtu pozwalający na włączenie rury spustowej Można wyroacuteżnić odpływy przelotowe oraz odpływy końcowe ( na narożnikach pomieszczeń) Pozwalają na mocowanie rur spustowych

Narożniki do rynien ndash umożliwiają połączenie rynien w narożnikach budynku Właściwy montaż narożnikoacutew jest bardzo ważny dla właściwej pracy rynien (ruchoacutew pod wpływem temperatury) Wylewki ndash kształtki ktoacuterymi kończy się rura spustowa Wylewka może być włą- czona do kanalizacji deszczowej bądź znajdować się nad gruntem

Łączniki do rynien - złączki zwykłe uszczelkowe i korekcyjne Ponieważ montaż rynien wymaga pozostawiania tzw dylatacji (odstępoacutew) złączki korekcyjne lub uszczelkowe umożliwiają wykonanie takich połączenia z dylatacją

Łączniki do rur spustowych - kolana troacutejniki redukcje mufy mufy redukcyjne Mufy służą do włączania rur spustowych do odpływoacutew zadaniem muf redukcyjnych jest połączenie rury spustowej i odpływu o roacuteżnych średnicach Kolana pozwalają na zmianę kierunku rury spustowej Troacutejniki umożliwiają włączanie do rur spustowych wyposażenia dodatkowego

Haki i obejmy - zadaniem tych elementoacutew jest mocowanie rynien i rur spustowych do dachoacutew i ścian

Elementy wykończeniowe i dodatkowe -

zadaniem tych elementoacutew jest wykończenie

systemu lub uzupełnienie jego pracy

Przykładami mogą tu być

dekiel służący do zakończenia rynny

filtr siatkowy montowany na rurze

spustowej zatrzymujący

zanieczyszczenia

czyszczak (rewizja) umożliwiający

przegląd i czyszczenie rury spustowej

(na zdjęciu)

odprowadzenie do kanalizacji deszczowej

Jednym ze sposoboacutew odprowadzenia wody jest podłączenie systemu rynnowego do kanalizacji deszczowej

Woacutewczas na dolnym odcinku rury spustowej mniej więcej 03-08 m ponad terenem należy zamontować rewizję (czyszczak) Rewizja ma wewnątrz kratkę na ktoacuterej zbierają się liście i inne zanieczyszczenia spływające z rynny

Rura spustowa z rewizją przyłączona jest do przewodoacutew odpływowych a te łączą się z kanalizacją Średnica przewodoacutew musi być co najmniej roacutewna średnicy rur spustowych i najczęściej wynosi 100-150 mm Głębokość na jakiej powinno się układać rury zależy od strefy przemarzania i wynosi 1-14 m System taki nie ma blokady przedostawania się zapachoacutew dlatego lepiej nie podłączać go do kanalizacji ogoacutelnospławnej

Innym sposobem odprowadzenia wody bezpośrednio do kanalizacji jest podłączenie rury spustowej do osadnika rynnowego Wyposażony jest on w klapkę ktoacutera stanowi blokadę zapachową i wyciągany kosz w ktoacuterym gromadzą się większe zanieczyszczenia takie jak liście

Gdy brak sieci kanalizacji deszczowej lub ogoacutelnospławnej woda deszczowa powinna być bezpiecznie rozprowadzona po terenie posesji ale tak żeby nie spływała na sąsiednie działki

Odprowadzanie wody z dachu

płaskiego

W przypadku dachoacutew budynkoacutew wysokich (powyżej 5 kondygnacji) oraz dachoacutew o małym nachyleniu (przyjmuje się że poniżej 8) najczęstszym sposobem odprowa-dzania wody deszczowej jest system odwadniania oparty na wpustach dachowych

Wpusty dachowe pełnią rolę dachowych odwodnień punkto-wych tzn zbierają wodę z pewnej powierzchni w jednym punkcie

Odprowadzanie wody z dachu

płaskiego Woda jest odprowadzana do rury spustowej biegnącej wewnątrz budynku a stamtąd do kanalizacji deszczowej lub poza budynek do gruntu Aby odwodnienie dachu płaskiego pracowało prawidłowo wpust powinien znaleźć się w najniższym punkcie dachu a spadek w jego kierunku powinien wynosić co najmniej 3 Oproacutecz zasadniczego wpustu powinien być wpust awaryjny ktoacutery przejmie wodę w przypadku zatkania wpustu głoacutewnego Na dachu powinna być co najmniej jedna para wpustoacutew Zasady projektowania moacutewią że wpusty należy rozmieszczać co 25 m

Obliczanie kanalizacji deszczowej

Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qr (qd) [ls]

rAC

10000

IAQr

gdzie ψ lub C ndash wspoacutełczynnik spływu przyjmowany wg nowej normy jako 10 (w starej zależny od nachylenia dachu i rodzaju powierzchni odwadnianej)

A ndash efektywna powierzchnia dachu lub powierzchnia odwadniana [m2]

I ndash w starej normie miarodajne natężenie deszczu [l(sha)] przyjmowane I 300 l(sha)

r ndash natężenie opadoacutew atmosferycznych [l(sm2)] przyjmowane albo na podstawie danych statystycznych albo wg tabeli 1 w nowej normie po przemnożeniu przez wspoacutełczynnik ryzyka podany w tabeli 2

Wymiarowanie rynien i rur spustowych

1 Przewody spustowe ndash średnicę należy dobrać tak aby obliczona wartość odpływu ściekoacutew Qr nie przekraczała wartości Qrmax (qdmax) a powierzchnia odwadniana A powierzchni Amax zestawionych w tabeli w normie PN ndash 92B ndash 01707

2 Wg starej normy rynny powinny mieć średnice minimum 150 mm (dotyczy to budynkoacutew wielorodzinnych)

Efektywna

powierzchnia dachu

odwadniana przez

rynnę A [m2]

Szerokość rynny [mm] Średnica rury

spustowej [mm]

poniżej 20 70 50

20 ndash 57 100 (lub 125) 70

57 ndash 97 125 100

97 - 170 150 100

170 - 243 180 125

Dla budynkoacutew jednorodzinnych średnice rynien i przewodoacutew spustowych można określić w oparciu o efektywną powierzchnię dachu wg tabeli

Średnice poziomoacutew i przykanalikoacutew

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qr z uwzględnieniem następujących zasad

a) dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 07

b) dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 09

c) i d) jak dla kanalizacji sanitarnej

Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej

Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qt (qog) [ls]

Qww ndash natężenie odpływu ściekoacutew sanitarnych

Qr ndash natężenie odpływu ściekoacutew deszczowych

Kanalizacja ogoacutelnospławna to ten fragment ktoacutery odprowadza i ścieki sanitarne i deszczowe do zewnętrznej sieci ogoacutelnospławnej

rwwt QQQ

Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się z uwzględnieniem następujących zasad

a) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt spełnione powinny być warunki

a) i b) jak dla ściekoacutew deszczowych

b) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt obliczeniowa prędkość przepływu

ściekoacutew nie może przekraczać wartości dopuszczalnej ktoacutera wynosi

80 ms ndash dla rur żeliwnych i innych metalowych

40 ms ndash dla rur kamionkowych betonowych i z tworzyw sztucznych

c) dla odpływu tylko ściekoacutew sanitarnych Qww prędkość przepływu

ściekoacutew nie może być mniejsza od vmin = 07 ms

bullRynny z PVC-U

bullRynny z blachy aluminiowej

bullRynny miedziane

bullRynny z blachy stalowej

bullRynny cynkowo-tytanowe

Przekroje rynien a b c) poacutełokragłe d) trapezowy e f) trapezoidalny g) prostokatny h) poacutełokragły leacy

Rodzaje rynien a) okapowa b) koszowa c) gzymsowa d) leacy

SPOSOBY PROWADZENIA PRZEWODOacuteW WODOCIĄGOWYCH

W BUDYNKACH

UKŁADY INSTALACJI WODOCIĄGOWYCH MOŻNA PODZIELIĆ

W zależności od sposobu

rozprowadzania wody

W zależności od ciśnienia

gwarantowanego

W zależności od wysokości podnoszenia

wody

Biorąc pod uwagę sposoacuteb rozprowadzania wody w instalacjach wewnętrznych wyroacuteżniamy

układ z rozdziałem dolnym

układ z rozdziałem goacuternym

układ pierścieniowy

UKŁAD Z ROZDZIAŁEM DOLNYM

Schemat instalacjo wodociągowej z rozdziałem dolnym

1- przewoacuted rozdzielczy dolny 2- pion wodociągowy 3 ndashodgałęzienie 4- zawoacuter czerpalny 5- zawoacuter przelotowy

UKŁAD Z ROZDZIAŁEM GOacuteRNYM

Schemat instalacji wodociągowej z rozdziałem goacuternym

1- pion zasilający zbiornik goacuterny 2- zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym 3 ndashzawoacuter zwrotny prosty 4- przewoacuted rozdzielczy goacuterny 5- zawoacuter przelotowy 6-pion wodociągowy 7-odgałęzienie 8- zawoacuter czerpalny

UKŁAD PIERŚCIENIOWY

Schemat instalacji wodociągowej pierścieniowej

1- pion zasilający zbiornik goacuterny 2- zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym 3 ndashzawoacuter zwrotny prosty 4- przewody rozdzielcze goacuterne 5- zawoacuter przelotowy 6-pion wodociągowy 7-odgałęzienie 8- zawoacuter czerpalny 9- przewoacuted rozdzielczy dolny

Rozpatrując układy wewnętrznych instalacji wodociągowych w aspekcie wysokości podnoszenia wody i dopuszczalnej wysokości ciśnienia w instalacjach wodociągowych możemy dokonać podziału na

instalacje jednostrefowe

instalacje wielostrefowe

INSTALACJE JEDNOSTREFOWE

Schemat zasilania jednostrefowego w układach chwilowego spadku ciśnienia poniżej wymaganego w sieci ulicznej

1 przewoacuted rozdzielczy (dolny) 2 pion zasilający zbiornik goacuterny 3 zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym 4 zawoacuter zwrotny prosty

5 pion wodociągowy 6 odgałęzienie 7 zawoacuter przelotowy

INSTALACJE JEDNOSTREFOWE

Rys Schemat zasilania jednostrefowego w układach chwilowego spadku ciśnienia poniżej wymaganego w sieci ulicznej

1 przewoacuted rozdzielczy (dolny) 2pion wodociągowy 3 odgałęzienie 4 zawoacuter czerpalny 5 zawoacuter zwrotny 6 zestaw do podwyższania ciśnienia

INSTALACJE DWUSTREFOWE

Rys Schemat wewnętrznej dwustrefowej instalacji wodociągowej (pierwsza strefa zasilana bezpośrednio z zewnętrznej sieci wodociągowej- układ instalacji z rozdziałem dolnym druga strefa zasilana przy pomocy zestawu podwyższającego ciśnienie- układ instalacji z rozdziałem dolnym)

1 przewoacuted rozdzielczy dolny( w pierwszej strefie) 2 zawoacuter zwrotny 3 zestaw podwyższający ciśnienie 4 zawoacuter przelotowy 5 pion wodociągowy ( pierwsza strefa) 6 odgałęzienie 7 zawoacuter czerpalny 8pion zasilający instalacje wodociągową drugiej strefy 9 przewoacuted rozdzielczy w drugiej strefie

INSTALACJE DWUSTREFOWE

Rys Schemat wewnętrznej dwustrefowej instalacji wodociągowej (pierwsza strefa bezpośrednio zasilana z zewnętrznej sieci wodociągowej- układ instalacji z rozdziałem dolnym druga strefa zasilana przez zbiornik goacuterny otwarty-układ instalacji z rozdziałem goacuternym) 1przewoacuted rozdzielczy dolny( w pierwszej strefie) 2 zawoacuter przelotowy 3 pion wodociągowy ( w pierwszej strefie)4odgałęzienie 5 zawoacuter czerpalny 6 zawoacuter zwrotny 7 pompa z silnikiem

elektrycznym 8 pion zasilający zbiornik goacuterny otwarty( drugiej strefy) 9zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym 10przewoacuted rozdzielczy goacuterny( w drugiej strefie) 11 pion wodociągowy rozdziału goacuternego ( w drugiej strefie)

INSTALACJE DWUSTREFOWE

Rys Schemat wewnętrznej dwustrefowej instalacji wodociągowej (pierwsza strefa bezpośrednio zasilana z zewnętrznej sieci wodociągowej- układ instalacji z rozdziałem goacuternym druga strefa zasilana przez zestaw do podwyższania ciśnienia- układ z rozdziałem goacuternym)1przewoacuted rozdzielczy dolny( w pierwszej strefie) 2 zawoacuter zwrotny 3 zestaw do podwyższania ciśnienia 4zawoacuter przelotowy 5 pion wodociągowy (pierwszej strefy) 6 odgałęzienie 7 zawoacuter czerpalny 8 pion zasilający drugą strefę9przewoacuted rozdzielczy goacuterny 10zawoacuter przelotowy11 pion wodociągowy drugiej strefy 12zawoacuter odcinający(

oddziela układy zasilane- przepływ wody w pionie pierwszej strefy od drugiej strefy)

INSTALACJE WIELOSTREFOWE

Rys Schemat wielostrefowej i wewnętrznej instalacji wodociągowej 1 przewoacuted rozdzielczy dolny( pierwsza strefa zasilania) 2 pion wodociągowy (pierwsza strefa) 3 odgałęzienie 4 zawoacuter czerpalny 5 pion zasilający druga

strefę 6 przewoacuted rozdzielczy dolny (drugiej strefy) 7 pion zasilający trzecia strefę 8 przewoacuted rozdzielczy dolny( trzeciej strefy) 9 zespoacuteł podwyższania ciśnienia dla pierwszej strefy 10 zespoacuteł podwyższania ciśnienia dla drugiej strefy 11 zespoacuteł podwyższania ciśnienia dla trzeciej strefy

INSTALACJE WIELOSTREFOWE

Rys Schemat wielostrefowej wewnętrznej instalacji wodociągowej układ stref z rozdziałem goacuternym

1pompa z silnikiem elektrycznym zasilająca zbiornik goacuterny otwarty trzeciej strefy 2 pompa z silnikiem elektrycznym zasilająca zbiornik goacuterny otwarty drugiej strefy 3 pompa z silnikiem elektrycznym zasilająca zbiornik goacuterny otwarty pierwszej strefy 4 pion zasilający zbiornik goacuterny otwarty pierwszej strefy 5zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym ( pierwszej strefy) 6 przewoacuted rozdzielczy goacuterny ( pierwszej strefy) 7 pion wodociągowy (pierwsza

strefa) 8 odgałęzienie 9 zawoacuter czerpalny 10 pion zasilający zbiornik goacuterny otwarty (drugiej strefy) 11 zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym (druga strefa) 12przewoacuted rozdzielczy goacuterny (druga strefa) 13 pion zasilający zbiornik goacuterny otwarty(trzecia strefa) 14 zbiornik goacuterny

otwarty z zaworem pływakowym (trzecia strefa) 15 przewoacuted rozdzielczy goacuterny (trzecia strefa)

INSTALACJE WIELOSTREFOWE

Schemat wielostrefowej wewnętrznej instalacji wodociągowej Układ stref pierścieniowy z jednym przewodem zasilającym

1 przewoacuted zasilający zbiorniki goacuterne pierwszej drugiej i trzeciej strefy 2 zbiornik goacuterny otwarty pierwszej strefy 3 zawoacuter 4 instalacja pierścieniowa pierwszej strefy 5 zbiornik goacuterny otwarty drugiej strefy 6 zawoacuter 7 instalacja pierścieniowa drugiej strefy 8 zbiornik goacuterny otwarty trzeciej strefy 9 zawoacuter czerpalny 10 instalacja pierścieniowa trzeciej strefy 11 odgałęzienie 12 zawoacuter czerpalny13

pompa z silnikiem elektrycznym

GŁOacuteWNE ZASADY PROWADZENIA INSTALACJI WODOCIĄGOWYCH

roacutewnolegle i prostopadle do ścian i stropoacutew

z jak najmniejszą ilością załamań

po trasach najkroacutetszych

przy wewnętrznych ścianach budynku

przejścia rur przez przegrody należy wyposażyć w tuleje ochronne

Instalacje zimnej i ciepłej wody mogą być rozprowadzone w następujący sposoacuteb

natynkowo ndash czyli po wierzchu ścian i przegroacuted budowlanych

w bruzdach ściennych

w szlichcie podłogowej

w pionowych szachtach i kanałach ściennych

SPOSOBY PROWADZENIA INSTALACJI

Prowadzenie instalacji w piwnicach i pod stropami

Prowadzenie rur w korytkach gdzie wydłużenia są kompensowane poprzez wyboczanie się rur

Prowadzenie rur z odgałęzieniami na łupinach wsporczych

Prowadzenie pionoacutew w szachtach instalacyjnych

Prowadzenie oraz mocowanie pionoacutew

w szachtach instalacyjnych

Układ troacutejnikowy Układ rozdzielaczowy

UKŁAD TROacuteJNIKOWY

Prowadzenie rur instalacji wodociągowej w układzie troacutejnikowym

Sposoacuteb prowadzenia przewodoacutew w węźle

sanitarnym

UKŁAD TROacuteJNIKOWY

UKŁAD TROacuteJNIKOWY

UKŁAD ROZDZIELACZOWY

Prowadzenie rur instalacji wodociągowej w układzie rozdzielaczowym

UKŁAD ROZDZIELACZOWY

UKŁAD OBWODOWY

Podpora stała

Podpora przesuwna

Przykład prowadzenia pionu instalacyjnego bez kompensatoroacutew z uwzględnieniem wyboczenia (linią przerywaną oznaczono przykładowy przewidywany kształt pionu po osiągnięciu temperatury czynnika roboczego)

Oznaczenia PP - podpora przesuwnaPS - podpora stała

ELEMENTY INSTALACJI WODOCIĄGOWYCH

Elementy instalacji wodociągowych

Przyłącze wodociągowe

Zestaw wodomierza głoacutewnego

Filtr wody zawoacuter antyskażeniowy zawory odcinające (armatura)

Przewody rozdzielcze (rozprowadzające)

Przewody pionowe (piony wodociągowe)

Przewody w pomieszczeniach sanitarnych (połączenia od pionu do punktoacutew czerpalnych)

Punkty czerpalne (baterie czerpalne i zawory)

Przyłącza do budynku 1-linia zabudowy 2- linia rozgraniczająca 3-sieć wodociągowa 4-sieć kanalizacyjna 5-zestaw wodomierzowy 6-studzienka rewizyjna

Sposoacuteb przeprowadzenia przewodu przez ścianę zewnętrzną

Podział wodomierzy

W obudowie

zamkniętej Z wyjmowaną

wstawką

pomiarową

instalowane

poziomo

kolanowe

Podział wodomierzy

1 Wodomierz działający na zasadach mechanicznych przeznaczony do wody

a) zimnej o temperaturze od 0 degC do 30 degC

b) ciepłej o temperaturze od 30 degC do 90 degC

c) gorącej o temperaturze od 30 degC do 130 degC albo od 30 degC do 180 degC

2 Wodomierz działający na zasadach elektronicznych lub mechanicznych z urządzeniami elektronicznymi albo bez przeznaczony do wody zimnej o temperaturze od 0 degC do 30 degC

Wodomierze mieszkaniowe (JS) Wodomierz powinien być zamontowany w położeniu roboczym zgodnie z oznakowaniem umieszczonym na wodomierzu przez producenta H - oznacza pozycję pracy wodomierza w poziomie V - oznacza pozycję pracy wodomierza w pionie Litera znajdująca się na tarczy wodomierza A B C lub D - oznacza klasę obciążeń wodomierza

Wodomierz sprzężony roacutewnolegle 1-wodomierz głoacutewny śrubowy 2-wodomierz boczny skrzydełkowy 3-zawoacuter zmiennego obciążenia

1 Wodomierze działające na zasadach mechanicznych przeznaczone do wody charakteryzują następujące strumienie

1) maksymalny strumień objętości (Qmax)

2) nominalny strumień objętości (Qn)

3) pośredni strumień objętości (Qt)

4) minimalny strumień objętości (Qmin)

2 Stosunek QmaxQn powinien wynosić 2

3 Rozroacuteżnia się cztery klasy metrologiczne wodomierzy klasa A klasa B klasa C klasa D

4 Klasy metrologiczne wodomierzy w zależności od wartości stosunku QminQn i QtQn

Q (q)-strumień objętości - objętość wody przepływającej przez wodomierz w przyjętej jednostce czasu

Qmax (qmax) -maksymalny strumień objętości - największy strumień objętości przy ktoacuterym wodomierz może pracować w kroacutetkim czasie bez uszkodzenia i przekroczenia błędoacutew granicznych dopuszczalnych oraz wartości maksymalnej straty ciśnienia

Qn (qn) nominalny strumień objętości - strumień objętości roacutewny połowie maksymalnego strumienia objętości przy ktoacuterym wodomierz może pracować przy przepływie ciągłym lub przerywanym i jego wskazania mieszczą się w granicach błędoacutew granicznych dopuszczalnych

Qt (qt) pośredni strumień objętości - strumień objętości dzielący zakres obciążeń pomiarowych na przedział goacuterny i dolny przy ktoacuterym błąd graniczny dopuszczalny zmienia wartość

Qmin (qmin ) minimalny strumień objętości- strumień objętości powyżej ktoacuterego wskazania wodomierza nie powinny przekraczać błędoacutew granicznych dopuszczalnych

Zakres obciążeń pomiarowych wodomierza - zakres strumienia objętości wodomierza zawarty między maksymalnym strumieniem objętości a minimalnym strumieniem objętości

Krzywa błędoacutew wodomierza

Błędy graniczne dopuszczalne wodomierzy plusmn 2 - w przedziale goacuternym zakresu obciążeń (qt q qmax)

plusmn 5 - w przedziale goacuternym zakresu obciążeń (qmin q qt)

Lokalizacja wodomierza

Doboacuter wodomierza

Aby dobrać wodomierz należy

ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe

ustalić umowny przepływ obliczeniowy dla wodomierza qw m3h

qw = 2 q

Doboacuter wodomierza

Doboacuter wodomierza

dla dobranego wodomierza ustalić w oparciu o dane producenta wodomierzy stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez wodomierz

Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem

PN-EN 1717 - Ochrona przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody w instalacjach wodociągowych i ogoacutelne wymagania dotyczące urządzeń zapobiegających zanieczyszczaniu przez przepływ zwrotny

Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem

Podział płynoacutew ktoacutere mają lub mogą mieć kontakt z wodą do picia

Kategoria 1

Woda wypływająca bezpośrednio z sieci wodociągowej przeznaczona do użytkowania przez człowieka do celoacutew konsumpcyjnych

Kategoria 2

Płyn nie stanowiący bakteriologicznego lub toksycznego zagrożenia dla człowieka

Kategoria 3

Płyn stanowiący pewne zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność co najmniej jednej substancji toksycznej lub bardzo toksycznej o LD50gt200 mgkg wagi ciała

Kategoria 4

Płyn stanowiący pewne zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność co najmniej jednej substancji toksycznej lub bardzo toksycznej o LD50200 mgkg wagi ciała lub też co najmniej jednej substancji radioaktywnej mutagennej lub rakotwoacuterczej

Kategoria 5

Płyn stanowiący zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność substancji mikrobiologicznych bądź wirusowych

Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem

Przepływ zwrotny wywołany spadkiem ciśnienia w sieci wodociągowej

Potencjalne źroacutedła zanieczyszczenia wody wodociągowej

XY

1- sieć wodociągowa

2- urządzenie zabezpieczające

X-rodzina zabezpieczenia

Y-typ zabezpieczenia

Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody

Aby dobrać zabezpieczenie należy

określić kategorię płynu

określić rodzaj zabezpieczenia wg normy

ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe

dobrać zawoacuter zwracając uwagę na średnicę wodomierza

Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody

dla dobranego zaworu ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez zawoacuter

Filtr

Doboacuter filtra

Aby dobrać filtr należy

ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe

dobrać filtr zwracając uwagę na średnicę wodomierza i zaworu antyskażeniowego

Doboacuter filtra

dla dobranego filtra ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez filtr

INSTALACJE KANALIZACYJNE

Rodzaje instalacji kanalizacyjnych

1 Kanalizacja sanitarna (bytowo ndash gospodarcza)

2 Kanalizacja deszczowa

3 Kanalizacja technologiczna

ścieki przed wprowadzeniem do kanalizacji

sanitarnej wymagają wstępnego oczyszczenia w

specjalnych urządzeniach

Odprowadzenie ściekoacutew z nieruchomości może być

realizowane na dwa sposoby

systemem ogoacutelnospławnym (zbiorczym)

lub systemem rozdzielczym

Kanalizacja ogoacutelnospławna odprowadza zaroacutewno ścieki

sanitarne (bytowe) jak i deszczowe

W kanalizacji rozdzielczej ścieki sanitarne i deszczowe

odprowadzane są rozdzielnie

Schemat kanalizacji ogoacutelnospławnej

KS1 KS2

Kanał ogoacutelnospławny

RD1 RD2

linia regulacyjna

ST1

ST2

Schemat kanalizacji rozdzielczej

KS1 KS2

Kanał sanitarny

Kanał deszczowy

RD1 RD2

linia regulacyjnaST1

ST2

SD1

SD2

Podział instalacji kanalizacyjnej

Instalację kanalizacyjną można podzielić na

zewnętrzną (na terenie nieruchomości lecz poza budynkiem)

wewnętrzną (w budynku)

Podział ten wydaje się oczywisty ale jest istotny przy doborze materiału instalacyjnego - nie każdy materiał sprawdzający się wewnątrz nadaje się do stworzenia instalacji zewnętrznej

Granicą między instalacją wewnętrzną a zewnętrzną jest tzw czyszczak głoacutewny (rewizja głoacutewna)

Przewody domowej

instalacji kanalizacyjnej

Przykanalik (przyłącze kanalizacyjne) ndash jest to odcinek ktoacutery łączy kanalizację na terenie nieruchomości z siecią kanalizacyjną

Najczęściej przykanalik włączany jest do studzienki (rewizyjnej lub włazowej) ktoacutera stanowi uzbrojenie sieci Możliwe jest też przyłączenie przez wpust boczny lub złącze siodłowe

Przewody domowej

instalacji kanalizacyjnej

Przykanaliki oznaczane są znakami informacyjnymi Na znaku podana jest średnica (w mm) spadek przyłącza (w promilach) oraz jego długość (w m) Granicą między siecią a instalacją jest położona w pobliżu granicy nieruchomości pierwsza studzienka licząc od strony budynku

Sieć i przykanalik

w przypadku istnienia studzienki rewizyjnej

przykanalikstudzienka rewizyjna

linia

reg

ulac

yjnastudzienka kanalizacyjna

sieć kanalizacyjna

budy

nek

instalacja

zewnętrzna

Sieć i przykanalik

w przypadku braku studzienki rewizyjnej (wg nowych przepisoacutew w przypadku braku studzienki rewizyjnej

przykanalik to odcinek biegnący od granicy budynku do granicy

nieruchomości)

linia

reg

ulac

yjnastudzienka kanalizacyjna

sieć kanalizacyjna

budy

nek

przykanalik

sieć kanalizacyjna

Instalacja kanalizacyjna składa się z 1 poziomoacutew (przewodoacutew odpływowych) ndash są to przewody

prowadzone z odpowiednim spadkiem ktoacutere odprowadzają

ścieki z pionoacutew wpustoacutew podłogowych itp do przykanalika

lub sieci zewnętrznej

2 pionoacutew (przewodoacutew spustowych) ndash są to przewody prowadzone

przez jedną lub kilka kondygnacji odprowadzające ścieki

z podejść kanalizacyjnych wpustoacutew dachowych lub rynien

do przewodoacutew odpływowych

3 podejść kanalizacyjnych ndash przewody odprowadzające ścieki

z przyboroacutew i urządzeń sanitarnych do pionoacutew lub poziomoacutew

kanalizacyjnych

podejścia pojedyncze

podejścia zbiorowe

Kanalizacja sanitarna grawitacyjna

Odprowadza wodę zanieczyszczoną (ścieki) w wyniku jej wykorzystania odpływającą z ustępoacutew spłukiwanych natryskoacutew wanien bidetoacutew zlewoacutew umywalek wpustoacutew podłogowych i innych urządzeń występujących w gospodarstwie domowym

Projektowanie kanalizacji sanitarnej odbywa się w oparciu o normę

PN ndash EN 12056 ndash 2 grudzień 2002

Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew

Część 2 Kanalizacja sanitarna projektowanie układu i obliczenia

oraz w przypadku braku informacji o normę

PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania

w projektowaniu

Podejścia kanalizacyjne ndash łączą

odpływ z pionem kanalizacyjnym

Podejścia

niewentylowane - należy montować ze spadkiem wynoszącym od 2 do 15

wentylowane ndash można zastosować tu mniejsze spadki zgodnie z przywołaną normą ale wymagają dodatkowego przewodu wentylującego

Najczęściej projektuje się podejścia niewentylowane Ich długość w typowym rozwiązaniu stosowanym w Polsce nie powinna przekraczać 30 m a w przypadku miski ustępowej 10 m po długości przewodu

W przypadku dłuższych podejść albo zwiększa się średnicę albo projektuje się podejścia wentylowane za pomocą np zaworoacutew napowietrzających

Nowa norma wprowadza cztery typy systemoacutew kanalizacyjnych jakie można spotkać w poszczegoacutelnych krajach Unii Europejskiej

W Polsce stosuje się tradycyjnie system I

System Nazwa Cechy

I

System pojedynczego pionu

z podejściami częściowo

wypełnionymi

bull jeden pion kanalizacyjny

bull wypełnienie przewodoacutew 50

II

System pojedynczego pionu

z podejściami o mniejszej

średnicy

bull jeden pion kanalizacyjny

bull wypełnienie przewodoacutew 70

III

System pojedynczego pionu

z podejściami całkowicie

wypełnionymi

bull jeden pion kanalizacyjny

bull wypełnienie przewodoacutew 100

bull każde urządzenie podłączone

oddzielnie do pionu

IV System oddzielnych pionoacutew

kanalizacyjnych

bull dwa piony ndash jeden odprowadzający

ścieki czarne z ustępoacutew spłukiwanych

i pisuaroacutew i drugi odprowadzający

pozostałe ścieki

bull wypełnienie przewodoacutew jak dla

systemoacutew I II lub III

Średnice nominalne podejść pojedynczych dobiera się w zależności od typu przyłączonego przyboru sanitarnego lub urządzenia w typowych

rozwiązaniach w Polsce wg tabeli Urządzenie DN [mm]

Umywalka bidet 40

Zlewozmywak

zmywarka pralka

wanna natrysk 50

Miska ustępowa 100

Minimalna średnica podejścia pojedynczego zdeterminowana jest przez jego długość wysokość spadania i ilość zmian kierunku zgodnie z tabelą

DN Lmax

[m] H [m]

trzy zmiany

kierunku

40

50 30 lt10

70 50 lt10

100 50 lt30

H

L

Jeśli powyższe wymiary są przekroczone lub istnieje konieczność zastosowania więcej niż trzech zmian kierunku prowadzenia przewodoacutew należy wybrać kolejną większą średnicę nominalną

Średnice nominalne podjeść zbiorowych

Zależą od natężenia przepływu ściekoacutew w projektowanym

podejściu i od zastosowanego systemu Wybierając system

należy kierować się dostępnymi na rynku przyborami trudno

bowiem wyobrazić sobie podłączanie przyboru sanitarnego

z odpływem np 40mm do przewodu o średnicy mniejszej

Utrudniałoby to swobodny odpływ ściekoacutew z tego przyboru

Natężenie przepływu ściekoacutew sanitarnych Qww

wyznacza się dla danego odcinka instalacji zgodnie

z zależnością

]sl[DUKQww

gdzie K ndash wspoacutełczynnik częstości

DU ndash odpływ jednostkowy [ls] z urządzenia

UWAGA Qww DUmax jeśli nie to Qww = DUmax

Odpływy jednostkowe DU

Odpływy jednostkowe DU -cd

Typowe wspoacutełczynniki częstości K

Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia

z przewodami odpływowymi Piony kanalizacyjne należy prowadzić bez zmiany średnicy i kierunku na całej długości w szachtach sanitarnych

U podstawy każdego pionu przed przejściem w przewoacuted odpływowy należy zamontować otwoacuter rewizyjny (czyszczak) umożliwiający dostęp do wnętrza przodu

W przypadku kanalizacji sanitarnej każdy pion musi być wentylowany w celu wyroacutewnania ciśnienia w instalacji

Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia

z przewodami odpływowymi Wentylację pionu zapewnia

przewoacuted wentylacyjny zakończony rurą wywiewną wyprowadzoną ponad połać dachu

zawoacuter napowietrzający ndash rozwiązanie dozwolone do stosowania w przypadku braku możliwości wyprowadzenia pionu ponad dach można takie rozwiązanie stosować przy spełnieniu następujących warunkoacutew

piony mają wysokość 4 do 5 kondygnacji

ostatni pion licząc od najdalszego w stosunku do kanału oraz co piąty w budynku jest zakończony rurą wywiewną

Elementy pionu kanalizacyjnego

troacutejniki doprowadzające ścieki z podejść kanalizacyjnych

czyszczak prze zmianą kierunku prowadzenia ściekoacutew ndash około 05 nad posadzką przed przejściem w przewoacuted odpływowy

rura prosta o niezmiennej średnicy na całej długości

zawoacuter napowietrzający lub rura wywiewna

W systemie kanalizacji sanitarnej wyroacuteżnić można

piony z wentylacją głoacutewną ndash zakończone rurą wywiewną lub zaworem napowietrzającym

piony z wentylacją obejściową ndash piony z dodatkowym przewodem wentylacyjnym prowadzonym obok pionu spustowego i połączonym z rurą wywiewną

Średnica pionu zależy od wybranego systemu wentylacji i obliczonego natężenia przepływu ściekoacutew dla całego pionu

Należy pamiętać o tym że minimalna średnica pionu nie może być mniejsza od średnicy największego podejścia

W typowych rozwiązaniach w Polsce minimalna średnica pionu wynosi 70mm a dla pionoacutew prowadzących ścieki z misek ustępowych 100mm

Oczywiście w tabelach należy sprawdzić czy średnicy nie należy zwiększyć ze względu na obliczoną wartość Qww

Piony z wentylacją głoacutewną

Piony z wentylacją obejściową

Przewody odpływowe

(poziomy kanalizacyjne)

Wśroacuted przewodoacutew odpływowych wyroacuteżniamy przewoacuted głoacutewny oraz przewody drugorzędne Każdy przewoacuted drugorzędny powinien być oddzielnie podłączony do głoacutewnego pod kątem 45deg

Wszystkie przewody prowadzone są najkroacutetszą drogą przeważnie wzdłuż przegrody budowlanej oraz koniecznie z zachowaniem odpowiedniego spadku

Przewody odpływowe

(poziomy kanalizacyjne)

Spadek powinien być jednakowy na całej długości co zapewnia samooczyszczanie się przewodu

Przyjęte jest że rury układa się kielichem w kierunku przeciwnym do spływu ściekoacutew

Rewizje kanalizacyjne powinno się montować

co 15 m na rurach średnicy od 100 do 150 mm

przed każdym uskokiem poziomu

Rury prowadzone przez murowane ścianki muszą być ułożone prostopadle do przegrody

Na przewody z tworzyw sztucznych powinno się w miejscach przejść dodatkowo nałożyć tuleje ochronne Umożliwią one rurom pewien ruch zabezpieczając instalację przed uszkodzeniami mechanicznymi

Przestrzeń pomiędzy tuleją a rurą powinno się zabezpieczyć izolacją

Jeśli przewody kanalizacyjne z tworzyw sztucznych układane są w sąsiedztwie przewodoacutew wydzielających ciepło powinny być osłonięte otulinami izolacyjnymi w celu zabezpieczenia przed przegrzewaniem

Przewody poziome i przykanaliki powinny być ułożone poniżej strefy przemarzania gruntu czyli na głębokości 80-140 cm zależnie od regionu kraju

Jeśli przewody prowadzone są w pomieszczeniach w ktoacuterych temperatura może spadać poniżej 0degC muszą być odpowiednio zabezpieczone przed przemarzaniem

Dla przewodoacutew prowadzonych na zewnątrz budynku należy pamiętać że warstwa gruntu pokrywającego rury kanalizacyjne powinna być o 10-20 cm większa od głębokości przemarzania gruntu jeśli przewody układa się wyżej to powinny być zaizolowane termicznie

Rury kanalizacyjne układane na zewnątrz budynku powinny być oddalone

od innych przewodoacutew co najmniej

15 m od przewodoacutew gazowych i wodociągowych

08 m od kabli energetycznych

05 m od kabli telekomunikacyjnych

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qww z uwzględnieniem następujących zasad

1 dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 05

2 dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 07

3 minimalna prędkość przepływu ściekoacutew wynosi 07 ms stąd

wynika prowadzenie przewodoacutew z odpowiednim do średnicy

spadkiem w kierunku sieci zewnętrznej

4 minimalna średnica przewodu zewnętrznego wynosi 010m

a przykanalika 015m

Dobierając średnice przewodoacutew odpływowych należy stosować

tabelę z wartościami natężenia przepływu Q0 i prędkości

przepływu v0 dla przewodoacutew o przekroju kołowym przy

pełnym wypełnieniu i wykres Manninga

=QQ0

=vv0

hd

Q

v

(hd)

1

23

4

Przykład obliczeniowy Obliczeniowe natężenie sciekoacutew sanitarnych wynosi Qww= 50 ls Na podstawie tabeli 1 QwwQ0 = 50 2014 = 025 Z wykresu odczytujemy

V = 085V0 = 085114 = 097 ms przy napełnieniu hd = 037

Zakresy dopuszczalnych spadkoacutew przewodoacutew odpływowych

DN 0100 m ndash i = 20 - 100

DN 0150 m ndash i = 15 - 150

Urządzenia dodatkowe w kanalizacji sanitarnej

W przypadku odprowadzania ściekoacutew bytowo gospodarczych do zewnętrznej sieci typu ogoacutelnospławnego w pomieszczeniach położonych na najniższych kondygnacjach w budynku może dojść do zalania spowodowanego wstecznym przepływem ściekoacutew w wyniku intensywnych opadoacutew deszczu Dlatego też w tego typu instalacjach na przewodach kanalizacyjnych odprowadzających ścieki z pomieszczeń na najniższej kondygnacji stosować należy zasuwy burzowe ktoacutere chronią instalację przed przepływem zwrotnym

Materiały w kanalizacji sanitarnej

Instalacja kanalizacyjna może być wykonana z roacuteżnych materiałoacutew ale

zawsze rury i połączenia powinny być szczelne i odporne na korozję

Obecnie najpopularniejszym materiałem używanym do budowy instalacji

wewnętrznej jest tworzywo sztuczne Rury kanalizacyjne produkuje się z

polipropylenu (PP)

roacuteżnych odmian polichlorku winylu (PVC)

Polietylenu wysokiej gęstości (PE-HD)

żywicy poliestrowej wzmacnianej włoacuteknem szklanym (GRE)

Innymi materiałami stosowanymi w kanalizacji sanitarnej są

żeliwo

kamionka

beton

Kanalizacja deszczowa

Odprowadza wody opadowe z dachoacutew i terenoacutew przyległych do nieruchomości (podjazdy tarasy parkingi itp)

Projektowanie kanalizacji deszczowej odbywa się w oparciu o normę

PN ndash EN 12056 ndash 3 grudzień 2002

Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew

Część 3 Przewody deszczowe Projektowanie układu i obliczenia

oraz w przypadku braku informacji o normę

PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania w projektowaniu

Odprowadzanie wody z dachu stromego

W przypadku dachoacutew budynkoacutew niskich (do 5 kondygnacji) ktoacutere mają odpowiednie nachylenie (przyjmuje się że powyżej 8) najczęstszym sposobem odprowadzania wody deszczowej jest zastosowanie systemu rynnowego

Zadaniem deszczowej instalacji kanalizacyjnej jest zebranie wody z dachu i odprowadzenie jej do sieci kanalizacji deszczowej lub do gruntu System rynnowy polega na naturalnym (grawitacyjnym) spływie woacuted po połaci dachowej skąd jest przejmowana przez system rur System ten roacutewnież pracuje grawitacyjnie Umowną granicą instalacji deszczowej jest wylewka z ktoacuterej woda może być skierowana do sieci kanalizacji deszczowej (ogoacutelnospławnej) lub na grunt

Podstawowe elementy

instalacji kanalizacji deszczowej

Rynny - przewody o przekroju otwartym (okrągłym prostokątnym eliptycznym trapezowym okapowym) biegnące wzdłuż krawędzi dachu Zadaniem rynien jest zebranie wody opadowej Rynny prowadzone są z lekkim spadkiem w kierunku narożnikoacutew budynku dzięki czemu woda nie wylewa się za krawędzie tylko płynie w kierunku rur spustowych

Instalacja kanalizacji deszczowej składa się z następujących elementoacutew

Rury spustowe ndash pionowe odcinki przewodoacutew o przekroju zamkniętym (najczęściej okrągłym lub prostokątnym) Zadaniem rur spustowych jest zebranie wody płynącej rynnami i odprowadzenie ich poza budynek

Odpływy ndash elementy za pomocą ktoacuterych rynny przechodzą w rury spustowe Odpływ jest odcinkiem rynny w ktoacuterym wykonany jest obrobiony otwoacuter odpowiedniego kształtu pozwalający na włączenie rury spustowej Można wyroacuteżnić odpływy przelotowe oraz odpływy końcowe ( na narożnikach pomieszczeń) Pozwalają na mocowanie rur spustowych

Narożniki do rynien ndash umożliwiają połączenie rynien w narożnikach budynku Właściwy montaż narożnikoacutew jest bardzo ważny dla właściwej pracy rynien (ruchoacutew pod wpływem temperatury) Wylewki ndash kształtki ktoacuterymi kończy się rura spustowa Wylewka może być włą- czona do kanalizacji deszczowej bądź znajdować się nad gruntem

Łączniki do rynien - złączki zwykłe uszczelkowe i korekcyjne Ponieważ montaż rynien wymaga pozostawiania tzw dylatacji (odstępoacutew) złączki korekcyjne lub uszczelkowe umożliwiają wykonanie takich połączenia z dylatacją

Łączniki do rur spustowych - kolana troacutejniki redukcje mufy mufy redukcyjne Mufy służą do włączania rur spustowych do odpływoacutew zadaniem muf redukcyjnych jest połączenie rury spustowej i odpływu o roacuteżnych średnicach Kolana pozwalają na zmianę kierunku rury spustowej Troacutejniki umożliwiają włączanie do rur spustowych wyposażenia dodatkowego

Haki i obejmy - zadaniem tych elementoacutew jest mocowanie rynien i rur spustowych do dachoacutew i ścian

Elementy wykończeniowe i dodatkowe -

zadaniem tych elementoacutew jest wykończenie

systemu lub uzupełnienie jego pracy

Przykładami mogą tu być

dekiel służący do zakończenia rynny

filtr siatkowy montowany na rurze

spustowej zatrzymujący

zanieczyszczenia

czyszczak (rewizja) umożliwiający

przegląd i czyszczenie rury spustowej

(na zdjęciu)

odprowadzenie do kanalizacji deszczowej

Jednym ze sposoboacutew odprowadzenia wody jest podłączenie systemu rynnowego do kanalizacji deszczowej

Woacutewczas na dolnym odcinku rury spustowej mniej więcej 03-08 m ponad terenem należy zamontować rewizję (czyszczak) Rewizja ma wewnątrz kratkę na ktoacuterej zbierają się liście i inne zanieczyszczenia spływające z rynny

Rura spustowa z rewizją przyłączona jest do przewodoacutew odpływowych a te łączą się z kanalizacją Średnica przewodoacutew musi być co najmniej roacutewna średnicy rur spustowych i najczęściej wynosi 100-150 mm Głębokość na jakiej powinno się układać rury zależy od strefy przemarzania i wynosi 1-14 m System taki nie ma blokady przedostawania się zapachoacutew dlatego lepiej nie podłączać go do kanalizacji ogoacutelnospławnej

Innym sposobem odprowadzenia wody bezpośrednio do kanalizacji jest podłączenie rury spustowej do osadnika rynnowego Wyposażony jest on w klapkę ktoacutera stanowi blokadę zapachową i wyciągany kosz w ktoacuterym gromadzą się większe zanieczyszczenia takie jak liście

Gdy brak sieci kanalizacji deszczowej lub ogoacutelnospławnej woda deszczowa powinna być bezpiecznie rozprowadzona po terenie posesji ale tak żeby nie spływała na sąsiednie działki

Odprowadzanie wody z dachu

płaskiego

W przypadku dachoacutew budynkoacutew wysokich (powyżej 5 kondygnacji) oraz dachoacutew o małym nachyleniu (przyjmuje się że poniżej 8) najczęstszym sposobem odprowa-dzania wody deszczowej jest system odwadniania oparty na wpustach dachowych

Wpusty dachowe pełnią rolę dachowych odwodnień punkto-wych tzn zbierają wodę z pewnej powierzchni w jednym punkcie

Odprowadzanie wody z dachu

płaskiego Woda jest odprowadzana do rury spustowej biegnącej wewnątrz budynku a stamtąd do kanalizacji deszczowej lub poza budynek do gruntu Aby odwodnienie dachu płaskiego pracowało prawidłowo wpust powinien znaleźć się w najniższym punkcie dachu a spadek w jego kierunku powinien wynosić co najmniej 3 Oproacutecz zasadniczego wpustu powinien być wpust awaryjny ktoacutery przejmie wodę w przypadku zatkania wpustu głoacutewnego Na dachu powinna być co najmniej jedna para wpustoacutew Zasady projektowania moacutewią że wpusty należy rozmieszczać co 25 m

Obliczanie kanalizacji deszczowej

Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qr (qd) [ls]

rAC

10000

IAQr

gdzie ψ lub C ndash wspoacutełczynnik spływu przyjmowany wg nowej normy jako 10 (w starej zależny od nachylenia dachu i rodzaju powierzchni odwadnianej)

A ndash efektywna powierzchnia dachu lub powierzchnia odwadniana [m2]

I ndash w starej normie miarodajne natężenie deszczu [l(sha)] przyjmowane I 300 l(sha)

r ndash natężenie opadoacutew atmosferycznych [l(sm2)] przyjmowane albo na podstawie danych statystycznych albo wg tabeli 1 w nowej normie po przemnożeniu przez wspoacutełczynnik ryzyka podany w tabeli 2

Wymiarowanie rynien i rur spustowych

1 Przewody spustowe ndash średnicę należy dobrać tak aby obliczona wartość odpływu ściekoacutew Qr nie przekraczała wartości Qrmax (qdmax) a powierzchnia odwadniana A powierzchni Amax zestawionych w tabeli w normie PN ndash 92B ndash 01707

2 Wg starej normy rynny powinny mieć średnice minimum 150 mm (dotyczy to budynkoacutew wielorodzinnych)

Efektywna

powierzchnia dachu

odwadniana przez

rynnę A [m2]

Szerokość rynny [mm] Średnica rury

spustowej [mm]

poniżej 20 70 50

20 ndash 57 100 (lub 125) 70

57 ndash 97 125 100

97 - 170 150 100

170 - 243 180 125

Dla budynkoacutew jednorodzinnych średnice rynien i przewodoacutew spustowych można określić w oparciu o efektywną powierzchnię dachu wg tabeli

Średnice poziomoacutew i przykanalikoacutew

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qr z uwzględnieniem następujących zasad

a) dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 07

b) dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 09

c) i d) jak dla kanalizacji sanitarnej

Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej

Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qt (qog) [ls]

Qww ndash natężenie odpływu ściekoacutew sanitarnych

Qr ndash natężenie odpływu ściekoacutew deszczowych

Kanalizacja ogoacutelnospławna to ten fragment ktoacutery odprowadza i ścieki sanitarne i deszczowe do zewnętrznej sieci ogoacutelnospławnej

rwwt QQQ

Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się z uwzględnieniem następujących zasad

a) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt spełnione powinny być warunki

a) i b) jak dla ściekoacutew deszczowych

b) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt obliczeniowa prędkość przepływu

ściekoacutew nie może przekraczać wartości dopuszczalnej ktoacutera wynosi

80 ms ndash dla rur żeliwnych i innych metalowych

40 ms ndash dla rur kamionkowych betonowych i z tworzyw sztucznych

c) dla odpływu tylko ściekoacutew sanitarnych Qww prędkość przepływu

ściekoacutew nie może być mniejsza od vmin = 07 ms

bullRynny z PVC-U

bullRynny z blachy aluminiowej

bullRynny miedziane

bullRynny z blachy stalowej

bullRynny cynkowo-tytanowe

Przekroje rynien a b c) poacutełokragłe d) trapezowy e f) trapezoidalny g) prostokatny h) poacutełokragły leacy

Rodzaje rynien a) okapowa b) koszowa c) gzymsowa d) leacy

UKŁADY INSTALACJI WODOCIĄGOWYCH MOŻNA PODZIELIĆ

W zależności od sposobu

rozprowadzania wody

W zależności od ciśnienia

gwarantowanego

W zależności od wysokości podnoszenia

wody

Biorąc pod uwagę sposoacuteb rozprowadzania wody w instalacjach wewnętrznych wyroacuteżniamy

układ z rozdziałem dolnym

układ z rozdziałem goacuternym

układ pierścieniowy

UKŁAD Z ROZDZIAŁEM DOLNYM

Schemat instalacjo wodociągowej z rozdziałem dolnym

1- przewoacuted rozdzielczy dolny 2- pion wodociągowy 3 ndashodgałęzienie 4- zawoacuter czerpalny 5- zawoacuter przelotowy

UKŁAD Z ROZDZIAŁEM GOacuteRNYM

Schemat instalacji wodociągowej z rozdziałem goacuternym

1- pion zasilający zbiornik goacuterny 2- zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym 3 ndashzawoacuter zwrotny prosty 4- przewoacuted rozdzielczy goacuterny 5- zawoacuter przelotowy 6-pion wodociągowy 7-odgałęzienie 8- zawoacuter czerpalny

UKŁAD PIERŚCIENIOWY

Schemat instalacji wodociągowej pierścieniowej

1- pion zasilający zbiornik goacuterny 2- zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym 3 ndashzawoacuter zwrotny prosty 4- przewody rozdzielcze goacuterne 5- zawoacuter przelotowy 6-pion wodociągowy 7-odgałęzienie 8- zawoacuter czerpalny 9- przewoacuted rozdzielczy dolny

Rozpatrując układy wewnętrznych instalacji wodociągowych w aspekcie wysokości podnoszenia wody i dopuszczalnej wysokości ciśnienia w instalacjach wodociągowych możemy dokonać podziału na

instalacje jednostrefowe

instalacje wielostrefowe

INSTALACJE JEDNOSTREFOWE

Schemat zasilania jednostrefowego w układach chwilowego spadku ciśnienia poniżej wymaganego w sieci ulicznej

1 przewoacuted rozdzielczy (dolny) 2 pion zasilający zbiornik goacuterny 3 zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym 4 zawoacuter zwrotny prosty

5 pion wodociągowy 6 odgałęzienie 7 zawoacuter przelotowy

INSTALACJE JEDNOSTREFOWE

Rys Schemat zasilania jednostrefowego w układach chwilowego spadku ciśnienia poniżej wymaganego w sieci ulicznej

1 przewoacuted rozdzielczy (dolny) 2pion wodociągowy 3 odgałęzienie 4 zawoacuter czerpalny 5 zawoacuter zwrotny 6 zestaw do podwyższania ciśnienia

INSTALACJE DWUSTREFOWE

Rys Schemat wewnętrznej dwustrefowej instalacji wodociągowej (pierwsza strefa zasilana bezpośrednio z zewnętrznej sieci wodociągowej- układ instalacji z rozdziałem dolnym druga strefa zasilana przy pomocy zestawu podwyższającego ciśnienie- układ instalacji z rozdziałem dolnym)

1 przewoacuted rozdzielczy dolny( w pierwszej strefie) 2 zawoacuter zwrotny 3 zestaw podwyższający ciśnienie 4 zawoacuter przelotowy 5 pion wodociągowy ( pierwsza strefa) 6 odgałęzienie 7 zawoacuter czerpalny 8pion zasilający instalacje wodociągową drugiej strefy 9 przewoacuted rozdzielczy w drugiej strefie

INSTALACJE DWUSTREFOWE

Rys Schemat wewnętrznej dwustrefowej instalacji wodociągowej (pierwsza strefa bezpośrednio zasilana z zewnętrznej sieci wodociągowej- układ instalacji z rozdziałem dolnym druga strefa zasilana przez zbiornik goacuterny otwarty-układ instalacji z rozdziałem goacuternym) 1przewoacuted rozdzielczy dolny( w pierwszej strefie) 2 zawoacuter przelotowy 3 pion wodociągowy ( w pierwszej strefie)4odgałęzienie 5 zawoacuter czerpalny 6 zawoacuter zwrotny 7 pompa z silnikiem

elektrycznym 8 pion zasilający zbiornik goacuterny otwarty( drugiej strefy) 9zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym 10przewoacuted rozdzielczy goacuterny( w drugiej strefie) 11 pion wodociągowy rozdziału goacuternego ( w drugiej strefie)

INSTALACJE DWUSTREFOWE

Rys Schemat wewnętrznej dwustrefowej instalacji wodociągowej (pierwsza strefa bezpośrednio zasilana z zewnętrznej sieci wodociągowej- układ instalacji z rozdziałem goacuternym druga strefa zasilana przez zestaw do podwyższania ciśnienia- układ z rozdziałem goacuternym)1przewoacuted rozdzielczy dolny( w pierwszej strefie) 2 zawoacuter zwrotny 3 zestaw do podwyższania ciśnienia 4zawoacuter przelotowy 5 pion wodociągowy (pierwszej strefy) 6 odgałęzienie 7 zawoacuter czerpalny 8 pion zasilający drugą strefę9przewoacuted rozdzielczy goacuterny 10zawoacuter przelotowy11 pion wodociągowy drugiej strefy 12zawoacuter odcinający(

oddziela układy zasilane- przepływ wody w pionie pierwszej strefy od drugiej strefy)

INSTALACJE WIELOSTREFOWE

Rys Schemat wielostrefowej i wewnętrznej instalacji wodociągowej 1 przewoacuted rozdzielczy dolny( pierwsza strefa zasilania) 2 pion wodociągowy (pierwsza strefa) 3 odgałęzienie 4 zawoacuter czerpalny 5 pion zasilający druga

strefę 6 przewoacuted rozdzielczy dolny (drugiej strefy) 7 pion zasilający trzecia strefę 8 przewoacuted rozdzielczy dolny( trzeciej strefy) 9 zespoacuteł podwyższania ciśnienia dla pierwszej strefy 10 zespoacuteł podwyższania ciśnienia dla drugiej strefy 11 zespoacuteł podwyższania ciśnienia dla trzeciej strefy

INSTALACJE WIELOSTREFOWE

Rys Schemat wielostrefowej wewnętrznej instalacji wodociągowej układ stref z rozdziałem goacuternym

1pompa z silnikiem elektrycznym zasilająca zbiornik goacuterny otwarty trzeciej strefy 2 pompa z silnikiem elektrycznym zasilająca zbiornik goacuterny otwarty drugiej strefy 3 pompa z silnikiem elektrycznym zasilająca zbiornik goacuterny otwarty pierwszej strefy 4 pion zasilający zbiornik goacuterny otwarty pierwszej strefy 5zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym ( pierwszej strefy) 6 przewoacuted rozdzielczy goacuterny ( pierwszej strefy) 7 pion wodociągowy (pierwsza

strefa) 8 odgałęzienie 9 zawoacuter czerpalny 10 pion zasilający zbiornik goacuterny otwarty (drugiej strefy) 11 zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym (druga strefa) 12przewoacuted rozdzielczy goacuterny (druga strefa) 13 pion zasilający zbiornik goacuterny otwarty(trzecia strefa) 14 zbiornik goacuterny

otwarty z zaworem pływakowym (trzecia strefa) 15 przewoacuted rozdzielczy goacuterny (trzecia strefa)

INSTALACJE WIELOSTREFOWE

Schemat wielostrefowej wewnętrznej instalacji wodociągowej Układ stref pierścieniowy z jednym przewodem zasilającym

1 przewoacuted zasilający zbiorniki goacuterne pierwszej drugiej i trzeciej strefy 2 zbiornik goacuterny otwarty pierwszej strefy 3 zawoacuter 4 instalacja pierścieniowa pierwszej strefy 5 zbiornik goacuterny otwarty drugiej strefy 6 zawoacuter 7 instalacja pierścieniowa drugiej strefy 8 zbiornik goacuterny otwarty trzeciej strefy 9 zawoacuter czerpalny 10 instalacja pierścieniowa trzeciej strefy 11 odgałęzienie 12 zawoacuter czerpalny13

pompa z silnikiem elektrycznym

GŁOacuteWNE ZASADY PROWADZENIA INSTALACJI WODOCIĄGOWYCH

roacutewnolegle i prostopadle do ścian i stropoacutew

z jak najmniejszą ilością załamań

po trasach najkroacutetszych

przy wewnętrznych ścianach budynku

przejścia rur przez przegrody należy wyposażyć w tuleje ochronne

Instalacje zimnej i ciepłej wody mogą być rozprowadzone w następujący sposoacuteb

natynkowo ndash czyli po wierzchu ścian i przegroacuted budowlanych

w bruzdach ściennych

w szlichcie podłogowej

w pionowych szachtach i kanałach ściennych

SPOSOBY PROWADZENIA INSTALACJI

Prowadzenie instalacji w piwnicach i pod stropami

Prowadzenie rur w korytkach gdzie wydłużenia są kompensowane poprzez wyboczanie się rur

Prowadzenie rur z odgałęzieniami na łupinach wsporczych

Prowadzenie pionoacutew w szachtach instalacyjnych

Prowadzenie oraz mocowanie pionoacutew

w szachtach instalacyjnych

Układ troacutejnikowy Układ rozdzielaczowy

UKŁAD TROacuteJNIKOWY

Prowadzenie rur instalacji wodociągowej w układzie troacutejnikowym

Sposoacuteb prowadzenia przewodoacutew w węźle

sanitarnym

UKŁAD TROacuteJNIKOWY

UKŁAD TROacuteJNIKOWY

UKŁAD ROZDZIELACZOWY

Prowadzenie rur instalacji wodociągowej w układzie rozdzielaczowym

UKŁAD ROZDZIELACZOWY

UKŁAD OBWODOWY

Podpora stała

Podpora przesuwna

Przykład prowadzenia pionu instalacyjnego bez kompensatoroacutew z uwzględnieniem wyboczenia (linią przerywaną oznaczono przykładowy przewidywany kształt pionu po osiągnięciu temperatury czynnika roboczego)

Oznaczenia PP - podpora przesuwnaPS - podpora stała

ELEMENTY INSTALACJI WODOCIĄGOWYCH

Elementy instalacji wodociągowych

Przyłącze wodociągowe

Zestaw wodomierza głoacutewnego

Filtr wody zawoacuter antyskażeniowy zawory odcinające (armatura)

Przewody rozdzielcze (rozprowadzające)

Przewody pionowe (piony wodociągowe)

Przewody w pomieszczeniach sanitarnych (połączenia od pionu do punktoacutew czerpalnych)

Punkty czerpalne (baterie czerpalne i zawory)

Przyłącza do budynku 1-linia zabudowy 2- linia rozgraniczająca 3-sieć wodociągowa 4-sieć kanalizacyjna 5-zestaw wodomierzowy 6-studzienka rewizyjna

Sposoacuteb przeprowadzenia przewodu przez ścianę zewnętrzną

Podział wodomierzy

W obudowie

zamkniętej Z wyjmowaną

wstawką

pomiarową

instalowane

poziomo

kolanowe

Podział wodomierzy

1 Wodomierz działający na zasadach mechanicznych przeznaczony do wody

a) zimnej o temperaturze od 0 degC do 30 degC

b) ciepłej o temperaturze od 30 degC do 90 degC

c) gorącej o temperaturze od 30 degC do 130 degC albo od 30 degC do 180 degC

2 Wodomierz działający na zasadach elektronicznych lub mechanicznych z urządzeniami elektronicznymi albo bez przeznaczony do wody zimnej o temperaturze od 0 degC do 30 degC

Wodomierze mieszkaniowe (JS) Wodomierz powinien być zamontowany w położeniu roboczym zgodnie z oznakowaniem umieszczonym na wodomierzu przez producenta H - oznacza pozycję pracy wodomierza w poziomie V - oznacza pozycję pracy wodomierza w pionie Litera znajdująca się na tarczy wodomierza A B C lub D - oznacza klasę obciążeń wodomierza

Wodomierz sprzężony roacutewnolegle 1-wodomierz głoacutewny śrubowy 2-wodomierz boczny skrzydełkowy 3-zawoacuter zmiennego obciążenia

1 Wodomierze działające na zasadach mechanicznych przeznaczone do wody charakteryzują następujące strumienie

1) maksymalny strumień objętości (Qmax)

2) nominalny strumień objętości (Qn)

3) pośredni strumień objętości (Qt)

4) minimalny strumień objętości (Qmin)

2 Stosunek QmaxQn powinien wynosić 2

3 Rozroacuteżnia się cztery klasy metrologiczne wodomierzy klasa A klasa B klasa C klasa D

4 Klasy metrologiczne wodomierzy w zależności od wartości stosunku QminQn i QtQn

Q (q)-strumień objętości - objętość wody przepływającej przez wodomierz w przyjętej jednostce czasu

Qmax (qmax) -maksymalny strumień objętości - największy strumień objętości przy ktoacuterym wodomierz może pracować w kroacutetkim czasie bez uszkodzenia i przekroczenia błędoacutew granicznych dopuszczalnych oraz wartości maksymalnej straty ciśnienia

Qn (qn) nominalny strumień objętości - strumień objętości roacutewny połowie maksymalnego strumienia objętości przy ktoacuterym wodomierz może pracować przy przepływie ciągłym lub przerywanym i jego wskazania mieszczą się w granicach błędoacutew granicznych dopuszczalnych

Qt (qt) pośredni strumień objętości - strumień objętości dzielący zakres obciążeń pomiarowych na przedział goacuterny i dolny przy ktoacuterym błąd graniczny dopuszczalny zmienia wartość

Qmin (qmin ) minimalny strumień objętości- strumień objętości powyżej ktoacuterego wskazania wodomierza nie powinny przekraczać błędoacutew granicznych dopuszczalnych

Zakres obciążeń pomiarowych wodomierza - zakres strumienia objętości wodomierza zawarty między maksymalnym strumieniem objętości a minimalnym strumieniem objętości

Krzywa błędoacutew wodomierza

Błędy graniczne dopuszczalne wodomierzy plusmn 2 - w przedziale goacuternym zakresu obciążeń (qt q qmax)

plusmn 5 - w przedziale goacuternym zakresu obciążeń (qmin q qt)

Lokalizacja wodomierza

Doboacuter wodomierza

Aby dobrać wodomierz należy

ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe

ustalić umowny przepływ obliczeniowy dla wodomierza qw m3h

qw = 2 q

Doboacuter wodomierza

Doboacuter wodomierza

dla dobranego wodomierza ustalić w oparciu o dane producenta wodomierzy stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez wodomierz

Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem

PN-EN 1717 - Ochrona przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody w instalacjach wodociągowych i ogoacutelne wymagania dotyczące urządzeń zapobiegających zanieczyszczaniu przez przepływ zwrotny

Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem

Podział płynoacutew ktoacutere mają lub mogą mieć kontakt z wodą do picia

Kategoria 1

Woda wypływająca bezpośrednio z sieci wodociągowej przeznaczona do użytkowania przez człowieka do celoacutew konsumpcyjnych

Kategoria 2

Płyn nie stanowiący bakteriologicznego lub toksycznego zagrożenia dla człowieka

Kategoria 3

Płyn stanowiący pewne zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność co najmniej jednej substancji toksycznej lub bardzo toksycznej o LD50gt200 mgkg wagi ciała

Kategoria 4

Płyn stanowiący pewne zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność co najmniej jednej substancji toksycznej lub bardzo toksycznej o LD50200 mgkg wagi ciała lub też co najmniej jednej substancji radioaktywnej mutagennej lub rakotwoacuterczej

Kategoria 5

Płyn stanowiący zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność substancji mikrobiologicznych bądź wirusowych

Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem

Przepływ zwrotny wywołany spadkiem ciśnienia w sieci wodociągowej

Potencjalne źroacutedła zanieczyszczenia wody wodociągowej

XY

1- sieć wodociągowa

2- urządzenie zabezpieczające

X-rodzina zabezpieczenia

Y-typ zabezpieczenia

Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody

Aby dobrać zabezpieczenie należy

określić kategorię płynu

określić rodzaj zabezpieczenia wg normy

ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe

dobrać zawoacuter zwracając uwagę na średnicę wodomierza

Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody

dla dobranego zaworu ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez zawoacuter

Filtr

Doboacuter filtra

Aby dobrać filtr należy

ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe

dobrać filtr zwracając uwagę na średnicę wodomierza i zaworu antyskażeniowego

Doboacuter filtra

dla dobranego filtra ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez filtr

INSTALACJE KANALIZACYJNE

Rodzaje instalacji kanalizacyjnych

1 Kanalizacja sanitarna (bytowo ndash gospodarcza)

2 Kanalizacja deszczowa

3 Kanalizacja technologiczna

ścieki przed wprowadzeniem do kanalizacji

sanitarnej wymagają wstępnego oczyszczenia w

specjalnych urządzeniach

Odprowadzenie ściekoacutew z nieruchomości może być

realizowane na dwa sposoby

systemem ogoacutelnospławnym (zbiorczym)

lub systemem rozdzielczym

Kanalizacja ogoacutelnospławna odprowadza zaroacutewno ścieki

sanitarne (bytowe) jak i deszczowe

W kanalizacji rozdzielczej ścieki sanitarne i deszczowe

odprowadzane są rozdzielnie

Schemat kanalizacji ogoacutelnospławnej

KS1 KS2

Kanał ogoacutelnospławny

RD1 RD2

linia regulacyjna

ST1

ST2

Schemat kanalizacji rozdzielczej

KS1 KS2

Kanał sanitarny

Kanał deszczowy

RD1 RD2

linia regulacyjnaST1

ST2

SD1

SD2

Podział instalacji kanalizacyjnej

Instalację kanalizacyjną można podzielić na

zewnętrzną (na terenie nieruchomości lecz poza budynkiem)

wewnętrzną (w budynku)

Podział ten wydaje się oczywisty ale jest istotny przy doborze materiału instalacyjnego - nie każdy materiał sprawdzający się wewnątrz nadaje się do stworzenia instalacji zewnętrznej

Granicą między instalacją wewnętrzną a zewnętrzną jest tzw czyszczak głoacutewny (rewizja głoacutewna)

Przewody domowej

instalacji kanalizacyjnej

Przykanalik (przyłącze kanalizacyjne) ndash jest to odcinek ktoacutery łączy kanalizację na terenie nieruchomości z siecią kanalizacyjną

Najczęściej przykanalik włączany jest do studzienki (rewizyjnej lub włazowej) ktoacutera stanowi uzbrojenie sieci Możliwe jest też przyłączenie przez wpust boczny lub złącze siodłowe

Przewody domowej

instalacji kanalizacyjnej

Przykanaliki oznaczane są znakami informacyjnymi Na znaku podana jest średnica (w mm) spadek przyłącza (w promilach) oraz jego długość (w m) Granicą między siecią a instalacją jest położona w pobliżu granicy nieruchomości pierwsza studzienka licząc od strony budynku

Sieć i przykanalik

w przypadku istnienia studzienki rewizyjnej

przykanalikstudzienka rewizyjna

linia

reg

ulac

yjnastudzienka kanalizacyjna

sieć kanalizacyjna

budy

nek

instalacja

zewnętrzna

Sieć i przykanalik

w przypadku braku studzienki rewizyjnej (wg nowych przepisoacutew w przypadku braku studzienki rewizyjnej

przykanalik to odcinek biegnący od granicy budynku do granicy

nieruchomości)

linia

reg

ulac

yjnastudzienka kanalizacyjna

sieć kanalizacyjna

budy

nek

przykanalik

sieć kanalizacyjna

Instalacja kanalizacyjna składa się z 1 poziomoacutew (przewodoacutew odpływowych) ndash są to przewody

prowadzone z odpowiednim spadkiem ktoacutere odprowadzają

ścieki z pionoacutew wpustoacutew podłogowych itp do przykanalika

lub sieci zewnętrznej

2 pionoacutew (przewodoacutew spustowych) ndash są to przewody prowadzone

przez jedną lub kilka kondygnacji odprowadzające ścieki

z podejść kanalizacyjnych wpustoacutew dachowych lub rynien

do przewodoacutew odpływowych

3 podejść kanalizacyjnych ndash przewody odprowadzające ścieki

z przyboroacutew i urządzeń sanitarnych do pionoacutew lub poziomoacutew

kanalizacyjnych

podejścia pojedyncze

podejścia zbiorowe

Kanalizacja sanitarna grawitacyjna

Odprowadza wodę zanieczyszczoną (ścieki) w wyniku jej wykorzystania odpływającą z ustępoacutew spłukiwanych natryskoacutew wanien bidetoacutew zlewoacutew umywalek wpustoacutew podłogowych i innych urządzeń występujących w gospodarstwie domowym

Projektowanie kanalizacji sanitarnej odbywa się w oparciu o normę

PN ndash EN 12056 ndash 2 grudzień 2002

Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew

Część 2 Kanalizacja sanitarna projektowanie układu i obliczenia

oraz w przypadku braku informacji o normę

PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania

w projektowaniu

Podejścia kanalizacyjne ndash łączą

odpływ z pionem kanalizacyjnym

Podejścia

niewentylowane - należy montować ze spadkiem wynoszącym od 2 do 15

wentylowane ndash można zastosować tu mniejsze spadki zgodnie z przywołaną normą ale wymagają dodatkowego przewodu wentylującego

Najczęściej projektuje się podejścia niewentylowane Ich długość w typowym rozwiązaniu stosowanym w Polsce nie powinna przekraczać 30 m a w przypadku miski ustępowej 10 m po długości przewodu

W przypadku dłuższych podejść albo zwiększa się średnicę albo projektuje się podejścia wentylowane za pomocą np zaworoacutew napowietrzających

Nowa norma wprowadza cztery typy systemoacutew kanalizacyjnych jakie można spotkać w poszczegoacutelnych krajach Unii Europejskiej

W Polsce stosuje się tradycyjnie system I

System Nazwa Cechy

I

System pojedynczego pionu

z podejściami częściowo

wypełnionymi

bull jeden pion kanalizacyjny

bull wypełnienie przewodoacutew 50

II

System pojedynczego pionu

z podejściami o mniejszej

średnicy

bull jeden pion kanalizacyjny

bull wypełnienie przewodoacutew 70

III

System pojedynczego pionu

z podejściami całkowicie

wypełnionymi

bull jeden pion kanalizacyjny

bull wypełnienie przewodoacutew 100

bull każde urządzenie podłączone

oddzielnie do pionu

IV System oddzielnych pionoacutew

kanalizacyjnych

bull dwa piony ndash jeden odprowadzający

ścieki czarne z ustępoacutew spłukiwanych

i pisuaroacutew i drugi odprowadzający

pozostałe ścieki

bull wypełnienie przewodoacutew jak dla

systemoacutew I II lub III

Średnice nominalne podejść pojedynczych dobiera się w zależności od typu przyłączonego przyboru sanitarnego lub urządzenia w typowych

rozwiązaniach w Polsce wg tabeli Urządzenie DN [mm]

Umywalka bidet 40

Zlewozmywak

zmywarka pralka

wanna natrysk 50

Miska ustępowa 100

Minimalna średnica podejścia pojedynczego zdeterminowana jest przez jego długość wysokość spadania i ilość zmian kierunku zgodnie z tabelą

DN Lmax

[m] H [m]

trzy zmiany

kierunku

40

50 30 lt10

70 50 lt10

100 50 lt30

H

L

Jeśli powyższe wymiary są przekroczone lub istnieje konieczność zastosowania więcej niż trzech zmian kierunku prowadzenia przewodoacutew należy wybrać kolejną większą średnicę nominalną

Średnice nominalne podjeść zbiorowych

Zależą od natężenia przepływu ściekoacutew w projektowanym

podejściu i od zastosowanego systemu Wybierając system

należy kierować się dostępnymi na rynku przyborami trudno

bowiem wyobrazić sobie podłączanie przyboru sanitarnego

z odpływem np 40mm do przewodu o średnicy mniejszej

Utrudniałoby to swobodny odpływ ściekoacutew z tego przyboru

Natężenie przepływu ściekoacutew sanitarnych Qww

wyznacza się dla danego odcinka instalacji zgodnie

z zależnością

]sl[DUKQww

gdzie K ndash wspoacutełczynnik częstości

DU ndash odpływ jednostkowy [ls] z urządzenia

UWAGA Qww DUmax jeśli nie to Qww = DUmax

Odpływy jednostkowe DU

Odpływy jednostkowe DU -cd

Typowe wspoacutełczynniki częstości K

Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia

z przewodami odpływowymi Piony kanalizacyjne należy prowadzić bez zmiany średnicy i kierunku na całej długości w szachtach sanitarnych

U podstawy każdego pionu przed przejściem w przewoacuted odpływowy należy zamontować otwoacuter rewizyjny (czyszczak) umożliwiający dostęp do wnętrza przodu

W przypadku kanalizacji sanitarnej każdy pion musi być wentylowany w celu wyroacutewnania ciśnienia w instalacji

Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia

z przewodami odpływowymi Wentylację pionu zapewnia

przewoacuted wentylacyjny zakończony rurą wywiewną wyprowadzoną ponad połać dachu

zawoacuter napowietrzający ndash rozwiązanie dozwolone do stosowania w przypadku braku możliwości wyprowadzenia pionu ponad dach można takie rozwiązanie stosować przy spełnieniu następujących warunkoacutew

piony mają wysokość 4 do 5 kondygnacji

ostatni pion licząc od najdalszego w stosunku do kanału oraz co piąty w budynku jest zakończony rurą wywiewną

Elementy pionu kanalizacyjnego

troacutejniki doprowadzające ścieki z podejść kanalizacyjnych

czyszczak prze zmianą kierunku prowadzenia ściekoacutew ndash około 05 nad posadzką przed przejściem w przewoacuted odpływowy

rura prosta o niezmiennej średnicy na całej długości

zawoacuter napowietrzający lub rura wywiewna

W systemie kanalizacji sanitarnej wyroacuteżnić można

piony z wentylacją głoacutewną ndash zakończone rurą wywiewną lub zaworem napowietrzającym

piony z wentylacją obejściową ndash piony z dodatkowym przewodem wentylacyjnym prowadzonym obok pionu spustowego i połączonym z rurą wywiewną

Średnica pionu zależy od wybranego systemu wentylacji i obliczonego natężenia przepływu ściekoacutew dla całego pionu

Należy pamiętać o tym że minimalna średnica pionu nie może być mniejsza od średnicy największego podejścia

W typowych rozwiązaniach w Polsce minimalna średnica pionu wynosi 70mm a dla pionoacutew prowadzących ścieki z misek ustępowych 100mm

Oczywiście w tabelach należy sprawdzić czy średnicy nie należy zwiększyć ze względu na obliczoną wartość Qww

Piony z wentylacją głoacutewną

Piony z wentylacją obejściową

Przewody odpływowe

(poziomy kanalizacyjne)

Wśroacuted przewodoacutew odpływowych wyroacuteżniamy przewoacuted głoacutewny oraz przewody drugorzędne Każdy przewoacuted drugorzędny powinien być oddzielnie podłączony do głoacutewnego pod kątem 45deg

Wszystkie przewody prowadzone są najkroacutetszą drogą przeważnie wzdłuż przegrody budowlanej oraz koniecznie z zachowaniem odpowiedniego spadku

Przewody odpływowe

(poziomy kanalizacyjne)

Spadek powinien być jednakowy na całej długości co zapewnia samooczyszczanie się przewodu

Przyjęte jest że rury układa się kielichem w kierunku przeciwnym do spływu ściekoacutew

Rewizje kanalizacyjne powinno się montować

co 15 m na rurach średnicy od 100 do 150 mm

przed każdym uskokiem poziomu

Rury prowadzone przez murowane ścianki muszą być ułożone prostopadle do przegrody

Na przewody z tworzyw sztucznych powinno się w miejscach przejść dodatkowo nałożyć tuleje ochronne Umożliwią one rurom pewien ruch zabezpieczając instalację przed uszkodzeniami mechanicznymi

Przestrzeń pomiędzy tuleją a rurą powinno się zabezpieczyć izolacją

Jeśli przewody kanalizacyjne z tworzyw sztucznych układane są w sąsiedztwie przewodoacutew wydzielających ciepło powinny być osłonięte otulinami izolacyjnymi w celu zabezpieczenia przed przegrzewaniem

Przewody poziome i przykanaliki powinny być ułożone poniżej strefy przemarzania gruntu czyli na głębokości 80-140 cm zależnie od regionu kraju

Jeśli przewody prowadzone są w pomieszczeniach w ktoacuterych temperatura może spadać poniżej 0degC muszą być odpowiednio zabezpieczone przed przemarzaniem

Dla przewodoacutew prowadzonych na zewnątrz budynku należy pamiętać że warstwa gruntu pokrywającego rury kanalizacyjne powinna być o 10-20 cm większa od głębokości przemarzania gruntu jeśli przewody układa się wyżej to powinny być zaizolowane termicznie

Rury kanalizacyjne układane na zewnątrz budynku powinny być oddalone

od innych przewodoacutew co najmniej

15 m od przewodoacutew gazowych i wodociągowych

08 m od kabli energetycznych

05 m od kabli telekomunikacyjnych

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qww z uwzględnieniem następujących zasad

1 dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 05

2 dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 07

3 minimalna prędkość przepływu ściekoacutew wynosi 07 ms stąd

wynika prowadzenie przewodoacutew z odpowiednim do średnicy

spadkiem w kierunku sieci zewnętrznej

4 minimalna średnica przewodu zewnętrznego wynosi 010m

a przykanalika 015m

Dobierając średnice przewodoacutew odpływowych należy stosować

tabelę z wartościami natężenia przepływu Q0 i prędkości

przepływu v0 dla przewodoacutew o przekroju kołowym przy

pełnym wypełnieniu i wykres Manninga

=QQ0

=vv0

hd

Q

v

(hd)

1

23

4

Przykład obliczeniowy Obliczeniowe natężenie sciekoacutew sanitarnych wynosi Qww= 50 ls Na podstawie tabeli 1 QwwQ0 = 50 2014 = 025 Z wykresu odczytujemy

V = 085V0 = 085114 = 097 ms przy napełnieniu hd = 037

Zakresy dopuszczalnych spadkoacutew przewodoacutew odpływowych

DN 0100 m ndash i = 20 - 100

DN 0150 m ndash i = 15 - 150

Urządzenia dodatkowe w kanalizacji sanitarnej

W przypadku odprowadzania ściekoacutew bytowo gospodarczych do zewnętrznej sieci typu ogoacutelnospławnego w pomieszczeniach położonych na najniższych kondygnacjach w budynku może dojść do zalania spowodowanego wstecznym przepływem ściekoacutew w wyniku intensywnych opadoacutew deszczu Dlatego też w tego typu instalacjach na przewodach kanalizacyjnych odprowadzających ścieki z pomieszczeń na najniższej kondygnacji stosować należy zasuwy burzowe ktoacutere chronią instalację przed przepływem zwrotnym

Materiały w kanalizacji sanitarnej

Instalacja kanalizacyjna może być wykonana z roacuteżnych materiałoacutew ale

zawsze rury i połączenia powinny być szczelne i odporne na korozję

Obecnie najpopularniejszym materiałem używanym do budowy instalacji

wewnętrznej jest tworzywo sztuczne Rury kanalizacyjne produkuje się z

polipropylenu (PP)

roacuteżnych odmian polichlorku winylu (PVC)

Polietylenu wysokiej gęstości (PE-HD)

żywicy poliestrowej wzmacnianej włoacuteknem szklanym (GRE)

Innymi materiałami stosowanymi w kanalizacji sanitarnej są

żeliwo

kamionka

beton

Kanalizacja deszczowa

Odprowadza wody opadowe z dachoacutew i terenoacutew przyległych do nieruchomości (podjazdy tarasy parkingi itp)

Projektowanie kanalizacji deszczowej odbywa się w oparciu o normę

PN ndash EN 12056 ndash 3 grudzień 2002

Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew

Część 3 Przewody deszczowe Projektowanie układu i obliczenia

oraz w przypadku braku informacji o normę

PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania w projektowaniu

Odprowadzanie wody z dachu stromego

W przypadku dachoacutew budynkoacutew niskich (do 5 kondygnacji) ktoacutere mają odpowiednie nachylenie (przyjmuje się że powyżej 8) najczęstszym sposobem odprowadzania wody deszczowej jest zastosowanie systemu rynnowego

Zadaniem deszczowej instalacji kanalizacyjnej jest zebranie wody z dachu i odprowadzenie jej do sieci kanalizacji deszczowej lub do gruntu System rynnowy polega na naturalnym (grawitacyjnym) spływie woacuted po połaci dachowej skąd jest przejmowana przez system rur System ten roacutewnież pracuje grawitacyjnie Umowną granicą instalacji deszczowej jest wylewka z ktoacuterej woda może być skierowana do sieci kanalizacji deszczowej (ogoacutelnospławnej) lub na grunt

Podstawowe elementy

instalacji kanalizacji deszczowej

Rynny - przewody o przekroju otwartym (okrągłym prostokątnym eliptycznym trapezowym okapowym) biegnące wzdłuż krawędzi dachu Zadaniem rynien jest zebranie wody opadowej Rynny prowadzone są z lekkim spadkiem w kierunku narożnikoacutew budynku dzięki czemu woda nie wylewa się za krawędzie tylko płynie w kierunku rur spustowych

Instalacja kanalizacji deszczowej składa się z następujących elementoacutew

Rury spustowe ndash pionowe odcinki przewodoacutew o przekroju zamkniętym (najczęściej okrągłym lub prostokątnym) Zadaniem rur spustowych jest zebranie wody płynącej rynnami i odprowadzenie ich poza budynek

Odpływy ndash elementy za pomocą ktoacuterych rynny przechodzą w rury spustowe Odpływ jest odcinkiem rynny w ktoacuterym wykonany jest obrobiony otwoacuter odpowiedniego kształtu pozwalający na włączenie rury spustowej Można wyroacuteżnić odpływy przelotowe oraz odpływy końcowe ( na narożnikach pomieszczeń) Pozwalają na mocowanie rur spustowych

Narożniki do rynien ndash umożliwiają połączenie rynien w narożnikach budynku Właściwy montaż narożnikoacutew jest bardzo ważny dla właściwej pracy rynien (ruchoacutew pod wpływem temperatury) Wylewki ndash kształtki ktoacuterymi kończy się rura spustowa Wylewka może być włą- czona do kanalizacji deszczowej bądź znajdować się nad gruntem

Łączniki do rynien - złączki zwykłe uszczelkowe i korekcyjne Ponieważ montaż rynien wymaga pozostawiania tzw dylatacji (odstępoacutew) złączki korekcyjne lub uszczelkowe umożliwiają wykonanie takich połączenia z dylatacją

Łączniki do rur spustowych - kolana troacutejniki redukcje mufy mufy redukcyjne Mufy służą do włączania rur spustowych do odpływoacutew zadaniem muf redukcyjnych jest połączenie rury spustowej i odpływu o roacuteżnych średnicach Kolana pozwalają na zmianę kierunku rury spustowej Troacutejniki umożliwiają włączanie do rur spustowych wyposażenia dodatkowego

Haki i obejmy - zadaniem tych elementoacutew jest mocowanie rynien i rur spustowych do dachoacutew i ścian

Elementy wykończeniowe i dodatkowe -

zadaniem tych elementoacutew jest wykończenie

systemu lub uzupełnienie jego pracy

Przykładami mogą tu być

dekiel służący do zakończenia rynny

filtr siatkowy montowany na rurze

spustowej zatrzymujący

zanieczyszczenia

czyszczak (rewizja) umożliwiający

przegląd i czyszczenie rury spustowej

(na zdjęciu)

odprowadzenie do kanalizacji deszczowej

Jednym ze sposoboacutew odprowadzenia wody jest podłączenie systemu rynnowego do kanalizacji deszczowej

Woacutewczas na dolnym odcinku rury spustowej mniej więcej 03-08 m ponad terenem należy zamontować rewizję (czyszczak) Rewizja ma wewnątrz kratkę na ktoacuterej zbierają się liście i inne zanieczyszczenia spływające z rynny

Rura spustowa z rewizją przyłączona jest do przewodoacutew odpływowych a te łączą się z kanalizacją Średnica przewodoacutew musi być co najmniej roacutewna średnicy rur spustowych i najczęściej wynosi 100-150 mm Głębokość na jakiej powinno się układać rury zależy od strefy przemarzania i wynosi 1-14 m System taki nie ma blokady przedostawania się zapachoacutew dlatego lepiej nie podłączać go do kanalizacji ogoacutelnospławnej

Innym sposobem odprowadzenia wody bezpośrednio do kanalizacji jest podłączenie rury spustowej do osadnika rynnowego Wyposażony jest on w klapkę ktoacutera stanowi blokadę zapachową i wyciągany kosz w ktoacuterym gromadzą się większe zanieczyszczenia takie jak liście

Gdy brak sieci kanalizacji deszczowej lub ogoacutelnospławnej woda deszczowa powinna być bezpiecznie rozprowadzona po terenie posesji ale tak żeby nie spływała na sąsiednie działki

Odprowadzanie wody z dachu

płaskiego

W przypadku dachoacutew budynkoacutew wysokich (powyżej 5 kondygnacji) oraz dachoacutew o małym nachyleniu (przyjmuje się że poniżej 8) najczęstszym sposobem odprowa-dzania wody deszczowej jest system odwadniania oparty na wpustach dachowych

Wpusty dachowe pełnią rolę dachowych odwodnień punkto-wych tzn zbierają wodę z pewnej powierzchni w jednym punkcie

Odprowadzanie wody z dachu

płaskiego Woda jest odprowadzana do rury spustowej biegnącej wewnątrz budynku a stamtąd do kanalizacji deszczowej lub poza budynek do gruntu Aby odwodnienie dachu płaskiego pracowało prawidłowo wpust powinien znaleźć się w najniższym punkcie dachu a spadek w jego kierunku powinien wynosić co najmniej 3 Oproacutecz zasadniczego wpustu powinien być wpust awaryjny ktoacutery przejmie wodę w przypadku zatkania wpustu głoacutewnego Na dachu powinna być co najmniej jedna para wpustoacutew Zasady projektowania moacutewią że wpusty należy rozmieszczać co 25 m

Obliczanie kanalizacji deszczowej

Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qr (qd) [ls]

rAC

10000

IAQr

gdzie ψ lub C ndash wspoacutełczynnik spływu przyjmowany wg nowej normy jako 10 (w starej zależny od nachylenia dachu i rodzaju powierzchni odwadnianej)

A ndash efektywna powierzchnia dachu lub powierzchnia odwadniana [m2]

I ndash w starej normie miarodajne natężenie deszczu [l(sha)] przyjmowane I 300 l(sha)

r ndash natężenie opadoacutew atmosferycznych [l(sm2)] przyjmowane albo na podstawie danych statystycznych albo wg tabeli 1 w nowej normie po przemnożeniu przez wspoacutełczynnik ryzyka podany w tabeli 2

Wymiarowanie rynien i rur spustowych

1 Przewody spustowe ndash średnicę należy dobrać tak aby obliczona wartość odpływu ściekoacutew Qr nie przekraczała wartości Qrmax (qdmax) a powierzchnia odwadniana A powierzchni Amax zestawionych w tabeli w normie PN ndash 92B ndash 01707

2 Wg starej normy rynny powinny mieć średnice minimum 150 mm (dotyczy to budynkoacutew wielorodzinnych)

Efektywna

powierzchnia dachu

odwadniana przez

rynnę A [m2]

Szerokość rynny [mm] Średnica rury

spustowej [mm]

poniżej 20 70 50

20 ndash 57 100 (lub 125) 70

57 ndash 97 125 100

97 - 170 150 100

170 - 243 180 125

Dla budynkoacutew jednorodzinnych średnice rynien i przewodoacutew spustowych można określić w oparciu o efektywną powierzchnię dachu wg tabeli

Średnice poziomoacutew i przykanalikoacutew

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qr z uwzględnieniem następujących zasad

a) dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 07

b) dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 09

c) i d) jak dla kanalizacji sanitarnej

Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej

Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qt (qog) [ls]

Qww ndash natężenie odpływu ściekoacutew sanitarnych

Qr ndash natężenie odpływu ściekoacutew deszczowych

Kanalizacja ogoacutelnospławna to ten fragment ktoacutery odprowadza i ścieki sanitarne i deszczowe do zewnętrznej sieci ogoacutelnospławnej

rwwt QQQ

Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się z uwzględnieniem następujących zasad

a) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt spełnione powinny być warunki

a) i b) jak dla ściekoacutew deszczowych

b) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt obliczeniowa prędkość przepływu

ściekoacutew nie może przekraczać wartości dopuszczalnej ktoacutera wynosi

80 ms ndash dla rur żeliwnych i innych metalowych

40 ms ndash dla rur kamionkowych betonowych i z tworzyw sztucznych

c) dla odpływu tylko ściekoacutew sanitarnych Qww prędkość przepływu

ściekoacutew nie może być mniejsza od vmin = 07 ms

bullRynny z PVC-U

bullRynny z blachy aluminiowej

bullRynny miedziane

bullRynny z blachy stalowej

bullRynny cynkowo-tytanowe

Przekroje rynien a b c) poacutełokragłe d) trapezowy e f) trapezoidalny g) prostokatny h) poacutełokragły leacy

Rodzaje rynien a) okapowa b) koszowa c) gzymsowa d) leacy

Biorąc pod uwagę sposoacuteb rozprowadzania wody w instalacjach wewnętrznych wyroacuteżniamy

układ z rozdziałem dolnym

układ z rozdziałem goacuternym

układ pierścieniowy

UKŁAD Z ROZDZIAŁEM DOLNYM

Schemat instalacjo wodociągowej z rozdziałem dolnym

1- przewoacuted rozdzielczy dolny 2- pion wodociągowy 3 ndashodgałęzienie 4- zawoacuter czerpalny 5- zawoacuter przelotowy

UKŁAD Z ROZDZIAŁEM GOacuteRNYM

Schemat instalacji wodociągowej z rozdziałem goacuternym

1- pion zasilający zbiornik goacuterny 2- zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym 3 ndashzawoacuter zwrotny prosty 4- przewoacuted rozdzielczy goacuterny 5- zawoacuter przelotowy 6-pion wodociągowy 7-odgałęzienie 8- zawoacuter czerpalny

UKŁAD PIERŚCIENIOWY

Schemat instalacji wodociągowej pierścieniowej

1- pion zasilający zbiornik goacuterny 2- zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym 3 ndashzawoacuter zwrotny prosty 4- przewody rozdzielcze goacuterne 5- zawoacuter przelotowy 6-pion wodociągowy 7-odgałęzienie 8- zawoacuter czerpalny 9- przewoacuted rozdzielczy dolny

Rozpatrując układy wewnętrznych instalacji wodociągowych w aspekcie wysokości podnoszenia wody i dopuszczalnej wysokości ciśnienia w instalacjach wodociągowych możemy dokonać podziału na

instalacje jednostrefowe

instalacje wielostrefowe

INSTALACJE JEDNOSTREFOWE

Schemat zasilania jednostrefowego w układach chwilowego spadku ciśnienia poniżej wymaganego w sieci ulicznej

1 przewoacuted rozdzielczy (dolny) 2 pion zasilający zbiornik goacuterny 3 zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym 4 zawoacuter zwrotny prosty

5 pion wodociągowy 6 odgałęzienie 7 zawoacuter przelotowy

INSTALACJE JEDNOSTREFOWE

Rys Schemat zasilania jednostrefowego w układach chwilowego spadku ciśnienia poniżej wymaganego w sieci ulicznej

1 przewoacuted rozdzielczy (dolny) 2pion wodociągowy 3 odgałęzienie 4 zawoacuter czerpalny 5 zawoacuter zwrotny 6 zestaw do podwyższania ciśnienia

INSTALACJE DWUSTREFOWE

Rys Schemat wewnętrznej dwustrefowej instalacji wodociągowej (pierwsza strefa zasilana bezpośrednio z zewnętrznej sieci wodociągowej- układ instalacji z rozdziałem dolnym druga strefa zasilana przy pomocy zestawu podwyższającego ciśnienie- układ instalacji z rozdziałem dolnym)

1 przewoacuted rozdzielczy dolny( w pierwszej strefie) 2 zawoacuter zwrotny 3 zestaw podwyższający ciśnienie 4 zawoacuter przelotowy 5 pion wodociągowy ( pierwsza strefa) 6 odgałęzienie 7 zawoacuter czerpalny 8pion zasilający instalacje wodociągową drugiej strefy 9 przewoacuted rozdzielczy w drugiej strefie

INSTALACJE DWUSTREFOWE

Rys Schemat wewnętrznej dwustrefowej instalacji wodociągowej (pierwsza strefa bezpośrednio zasilana z zewnętrznej sieci wodociągowej- układ instalacji z rozdziałem dolnym druga strefa zasilana przez zbiornik goacuterny otwarty-układ instalacji z rozdziałem goacuternym) 1przewoacuted rozdzielczy dolny( w pierwszej strefie) 2 zawoacuter przelotowy 3 pion wodociągowy ( w pierwszej strefie)4odgałęzienie 5 zawoacuter czerpalny 6 zawoacuter zwrotny 7 pompa z silnikiem

elektrycznym 8 pion zasilający zbiornik goacuterny otwarty( drugiej strefy) 9zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym 10przewoacuted rozdzielczy goacuterny( w drugiej strefie) 11 pion wodociągowy rozdziału goacuternego ( w drugiej strefie)

INSTALACJE DWUSTREFOWE

Rys Schemat wewnętrznej dwustrefowej instalacji wodociągowej (pierwsza strefa bezpośrednio zasilana z zewnętrznej sieci wodociągowej- układ instalacji z rozdziałem goacuternym druga strefa zasilana przez zestaw do podwyższania ciśnienia- układ z rozdziałem goacuternym)1przewoacuted rozdzielczy dolny( w pierwszej strefie) 2 zawoacuter zwrotny 3 zestaw do podwyższania ciśnienia 4zawoacuter przelotowy 5 pion wodociągowy (pierwszej strefy) 6 odgałęzienie 7 zawoacuter czerpalny 8 pion zasilający drugą strefę9przewoacuted rozdzielczy goacuterny 10zawoacuter przelotowy11 pion wodociągowy drugiej strefy 12zawoacuter odcinający(

oddziela układy zasilane- przepływ wody w pionie pierwszej strefy od drugiej strefy)

INSTALACJE WIELOSTREFOWE

Rys Schemat wielostrefowej i wewnętrznej instalacji wodociągowej 1 przewoacuted rozdzielczy dolny( pierwsza strefa zasilania) 2 pion wodociągowy (pierwsza strefa) 3 odgałęzienie 4 zawoacuter czerpalny 5 pion zasilający druga

strefę 6 przewoacuted rozdzielczy dolny (drugiej strefy) 7 pion zasilający trzecia strefę 8 przewoacuted rozdzielczy dolny( trzeciej strefy) 9 zespoacuteł podwyższania ciśnienia dla pierwszej strefy 10 zespoacuteł podwyższania ciśnienia dla drugiej strefy 11 zespoacuteł podwyższania ciśnienia dla trzeciej strefy

INSTALACJE WIELOSTREFOWE

Rys Schemat wielostrefowej wewnętrznej instalacji wodociągowej układ stref z rozdziałem goacuternym

1pompa z silnikiem elektrycznym zasilająca zbiornik goacuterny otwarty trzeciej strefy 2 pompa z silnikiem elektrycznym zasilająca zbiornik goacuterny otwarty drugiej strefy 3 pompa z silnikiem elektrycznym zasilająca zbiornik goacuterny otwarty pierwszej strefy 4 pion zasilający zbiornik goacuterny otwarty pierwszej strefy 5zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym ( pierwszej strefy) 6 przewoacuted rozdzielczy goacuterny ( pierwszej strefy) 7 pion wodociągowy (pierwsza

strefa) 8 odgałęzienie 9 zawoacuter czerpalny 10 pion zasilający zbiornik goacuterny otwarty (drugiej strefy) 11 zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym (druga strefa) 12przewoacuted rozdzielczy goacuterny (druga strefa) 13 pion zasilający zbiornik goacuterny otwarty(trzecia strefa) 14 zbiornik goacuterny

otwarty z zaworem pływakowym (trzecia strefa) 15 przewoacuted rozdzielczy goacuterny (trzecia strefa)

INSTALACJE WIELOSTREFOWE

Schemat wielostrefowej wewnętrznej instalacji wodociągowej Układ stref pierścieniowy z jednym przewodem zasilającym

1 przewoacuted zasilający zbiorniki goacuterne pierwszej drugiej i trzeciej strefy 2 zbiornik goacuterny otwarty pierwszej strefy 3 zawoacuter 4 instalacja pierścieniowa pierwszej strefy 5 zbiornik goacuterny otwarty drugiej strefy 6 zawoacuter 7 instalacja pierścieniowa drugiej strefy 8 zbiornik goacuterny otwarty trzeciej strefy 9 zawoacuter czerpalny 10 instalacja pierścieniowa trzeciej strefy 11 odgałęzienie 12 zawoacuter czerpalny13

pompa z silnikiem elektrycznym

GŁOacuteWNE ZASADY PROWADZENIA INSTALACJI WODOCIĄGOWYCH

roacutewnolegle i prostopadle do ścian i stropoacutew

z jak najmniejszą ilością załamań

po trasach najkroacutetszych

przy wewnętrznych ścianach budynku

przejścia rur przez przegrody należy wyposażyć w tuleje ochronne

Instalacje zimnej i ciepłej wody mogą być rozprowadzone w następujący sposoacuteb

natynkowo ndash czyli po wierzchu ścian i przegroacuted budowlanych

w bruzdach ściennych

w szlichcie podłogowej

w pionowych szachtach i kanałach ściennych

SPOSOBY PROWADZENIA INSTALACJI

Prowadzenie instalacji w piwnicach i pod stropami

Prowadzenie rur w korytkach gdzie wydłużenia są kompensowane poprzez wyboczanie się rur

Prowadzenie rur z odgałęzieniami na łupinach wsporczych

Prowadzenie pionoacutew w szachtach instalacyjnych

Prowadzenie oraz mocowanie pionoacutew

w szachtach instalacyjnych

Układ troacutejnikowy Układ rozdzielaczowy

UKŁAD TROacuteJNIKOWY

Prowadzenie rur instalacji wodociągowej w układzie troacutejnikowym

Sposoacuteb prowadzenia przewodoacutew w węźle

sanitarnym

UKŁAD TROacuteJNIKOWY

UKŁAD TROacuteJNIKOWY

UKŁAD ROZDZIELACZOWY

Prowadzenie rur instalacji wodociągowej w układzie rozdzielaczowym

UKŁAD ROZDZIELACZOWY

UKŁAD OBWODOWY

Podpora stała

Podpora przesuwna

Przykład prowadzenia pionu instalacyjnego bez kompensatoroacutew z uwzględnieniem wyboczenia (linią przerywaną oznaczono przykładowy przewidywany kształt pionu po osiągnięciu temperatury czynnika roboczego)

Oznaczenia PP - podpora przesuwnaPS - podpora stała

ELEMENTY INSTALACJI WODOCIĄGOWYCH

Elementy instalacji wodociągowych

Przyłącze wodociągowe

Zestaw wodomierza głoacutewnego

Filtr wody zawoacuter antyskażeniowy zawory odcinające (armatura)

Przewody rozdzielcze (rozprowadzające)

Przewody pionowe (piony wodociągowe)

Przewody w pomieszczeniach sanitarnych (połączenia od pionu do punktoacutew czerpalnych)

Punkty czerpalne (baterie czerpalne i zawory)

Przyłącza do budynku 1-linia zabudowy 2- linia rozgraniczająca 3-sieć wodociągowa 4-sieć kanalizacyjna 5-zestaw wodomierzowy 6-studzienka rewizyjna

Sposoacuteb przeprowadzenia przewodu przez ścianę zewnętrzną

Podział wodomierzy

W obudowie

zamkniętej Z wyjmowaną

wstawką

pomiarową

instalowane

poziomo

kolanowe

Podział wodomierzy

1 Wodomierz działający na zasadach mechanicznych przeznaczony do wody

a) zimnej o temperaturze od 0 degC do 30 degC

b) ciepłej o temperaturze od 30 degC do 90 degC

c) gorącej o temperaturze od 30 degC do 130 degC albo od 30 degC do 180 degC

2 Wodomierz działający na zasadach elektronicznych lub mechanicznych z urządzeniami elektronicznymi albo bez przeznaczony do wody zimnej o temperaturze od 0 degC do 30 degC

Wodomierze mieszkaniowe (JS) Wodomierz powinien być zamontowany w położeniu roboczym zgodnie z oznakowaniem umieszczonym na wodomierzu przez producenta H - oznacza pozycję pracy wodomierza w poziomie V - oznacza pozycję pracy wodomierza w pionie Litera znajdująca się na tarczy wodomierza A B C lub D - oznacza klasę obciążeń wodomierza

Wodomierz sprzężony roacutewnolegle 1-wodomierz głoacutewny śrubowy 2-wodomierz boczny skrzydełkowy 3-zawoacuter zmiennego obciążenia

1 Wodomierze działające na zasadach mechanicznych przeznaczone do wody charakteryzują następujące strumienie

1) maksymalny strumień objętości (Qmax)

2) nominalny strumień objętości (Qn)

3) pośredni strumień objętości (Qt)

4) minimalny strumień objętości (Qmin)

2 Stosunek QmaxQn powinien wynosić 2

3 Rozroacuteżnia się cztery klasy metrologiczne wodomierzy klasa A klasa B klasa C klasa D

4 Klasy metrologiczne wodomierzy w zależności od wartości stosunku QminQn i QtQn

Q (q)-strumień objętości - objętość wody przepływającej przez wodomierz w przyjętej jednostce czasu

Qmax (qmax) -maksymalny strumień objętości - największy strumień objętości przy ktoacuterym wodomierz może pracować w kroacutetkim czasie bez uszkodzenia i przekroczenia błędoacutew granicznych dopuszczalnych oraz wartości maksymalnej straty ciśnienia

Qn (qn) nominalny strumień objętości - strumień objętości roacutewny połowie maksymalnego strumienia objętości przy ktoacuterym wodomierz może pracować przy przepływie ciągłym lub przerywanym i jego wskazania mieszczą się w granicach błędoacutew granicznych dopuszczalnych

Qt (qt) pośredni strumień objętości - strumień objętości dzielący zakres obciążeń pomiarowych na przedział goacuterny i dolny przy ktoacuterym błąd graniczny dopuszczalny zmienia wartość

Qmin (qmin ) minimalny strumień objętości- strumień objętości powyżej ktoacuterego wskazania wodomierza nie powinny przekraczać błędoacutew granicznych dopuszczalnych

Zakres obciążeń pomiarowych wodomierza - zakres strumienia objętości wodomierza zawarty między maksymalnym strumieniem objętości a minimalnym strumieniem objętości

Krzywa błędoacutew wodomierza

Błędy graniczne dopuszczalne wodomierzy plusmn 2 - w przedziale goacuternym zakresu obciążeń (qt q qmax)

plusmn 5 - w przedziale goacuternym zakresu obciążeń (qmin q qt)

Lokalizacja wodomierza

Doboacuter wodomierza

Aby dobrać wodomierz należy

ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe

ustalić umowny przepływ obliczeniowy dla wodomierza qw m3h

qw = 2 q

Doboacuter wodomierza

Doboacuter wodomierza

dla dobranego wodomierza ustalić w oparciu o dane producenta wodomierzy stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez wodomierz

Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem

PN-EN 1717 - Ochrona przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody w instalacjach wodociągowych i ogoacutelne wymagania dotyczące urządzeń zapobiegających zanieczyszczaniu przez przepływ zwrotny

Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem

Podział płynoacutew ktoacutere mają lub mogą mieć kontakt z wodą do picia

Kategoria 1

Woda wypływająca bezpośrednio z sieci wodociągowej przeznaczona do użytkowania przez człowieka do celoacutew konsumpcyjnych

Kategoria 2

Płyn nie stanowiący bakteriologicznego lub toksycznego zagrożenia dla człowieka

Kategoria 3

Płyn stanowiący pewne zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność co najmniej jednej substancji toksycznej lub bardzo toksycznej o LD50gt200 mgkg wagi ciała

Kategoria 4

Płyn stanowiący pewne zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność co najmniej jednej substancji toksycznej lub bardzo toksycznej o LD50200 mgkg wagi ciała lub też co najmniej jednej substancji radioaktywnej mutagennej lub rakotwoacuterczej

Kategoria 5

Płyn stanowiący zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność substancji mikrobiologicznych bądź wirusowych

Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem

Przepływ zwrotny wywołany spadkiem ciśnienia w sieci wodociągowej

Potencjalne źroacutedła zanieczyszczenia wody wodociągowej

XY

1- sieć wodociągowa

2- urządzenie zabezpieczające

X-rodzina zabezpieczenia

Y-typ zabezpieczenia

Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody

Aby dobrać zabezpieczenie należy

określić kategorię płynu

określić rodzaj zabezpieczenia wg normy

ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe

dobrać zawoacuter zwracając uwagę na średnicę wodomierza

Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody

dla dobranego zaworu ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez zawoacuter

Filtr

Doboacuter filtra

Aby dobrać filtr należy

ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe

dobrać filtr zwracając uwagę na średnicę wodomierza i zaworu antyskażeniowego

Doboacuter filtra

dla dobranego filtra ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez filtr

INSTALACJE KANALIZACYJNE

Rodzaje instalacji kanalizacyjnych

1 Kanalizacja sanitarna (bytowo ndash gospodarcza)

2 Kanalizacja deszczowa

3 Kanalizacja technologiczna

ścieki przed wprowadzeniem do kanalizacji

sanitarnej wymagają wstępnego oczyszczenia w

specjalnych urządzeniach

Odprowadzenie ściekoacutew z nieruchomości może być

realizowane na dwa sposoby

systemem ogoacutelnospławnym (zbiorczym)

lub systemem rozdzielczym

Kanalizacja ogoacutelnospławna odprowadza zaroacutewno ścieki

sanitarne (bytowe) jak i deszczowe

W kanalizacji rozdzielczej ścieki sanitarne i deszczowe

odprowadzane są rozdzielnie

Schemat kanalizacji ogoacutelnospławnej

KS1 KS2

Kanał ogoacutelnospławny

RD1 RD2

linia regulacyjna

ST1

ST2

Schemat kanalizacji rozdzielczej

KS1 KS2

Kanał sanitarny

Kanał deszczowy

RD1 RD2

linia regulacyjnaST1

ST2

SD1

SD2

Podział instalacji kanalizacyjnej

Instalację kanalizacyjną można podzielić na

zewnętrzną (na terenie nieruchomości lecz poza budynkiem)

wewnętrzną (w budynku)

Podział ten wydaje się oczywisty ale jest istotny przy doborze materiału instalacyjnego - nie każdy materiał sprawdzający się wewnątrz nadaje się do stworzenia instalacji zewnętrznej

Granicą między instalacją wewnętrzną a zewnętrzną jest tzw czyszczak głoacutewny (rewizja głoacutewna)

Przewody domowej

instalacji kanalizacyjnej

Przykanalik (przyłącze kanalizacyjne) ndash jest to odcinek ktoacutery łączy kanalizację na terenie nieruchomości z siecią kanalizacyjną

Najczęściej przykanalik włączany jest do studzienki (rewizyjnej lub włazowej) ktoacutera stanowi uzbrojenie sieci Możliwe jest też przyłączenie przez wpust boczny lub złącze siodłowe

Przewody domowej

instalacji kanalizacyjnej

Przykanaliki oznaczane są znakami informacyjnymi Na znaku podana jest średnica (w mm) spadek przyłącza (w promilach) oraz jego długość (w m) Granicą między siecią a instalacją jest położona w pobliżu granicy nieruchomości pierwsza studzienka licząc od strony budynku

Sieć i przykanalik

w przypadku istnienia studzienki rewizyjnej

przykanalikstudzienka rewizyjna

linia

reg

ulac

yjnastudzienka kanalizacyjna

sieć kanalizacyjna

budy

nek

instalacja

zewnętrzna

Sieć i przykanalik

w przypadku braku studzienki rewizyjnej (wg nowych przepisoacutew w przypadku braku studzienki rewizyjnej

przykanalik to odcinek biegnący od granicy budynku do granicy

nieruchomości)

linia

reg

ulac

yjnastudzienka kanalizacyjna

sieć kanalizacyjna

budy

nek

przykanalik

sieć kanalizacyjna

Instalacja kanalizacyjna składa się z 1 poziomoacutew (przewodoacutew odpływowych) ndash są to przewody

prowadzone z odpowiednim spadkiem ktoacutere odprowadzają

ścieki z pionoacutew wpustoacutew podłogowych itp do przykanalika

lub sieci zewnętrznej

2 pionoacutew (przewodoacutew spustowych) ndash są to przewody prowadzone

przez jedną lub kilka kondygnacji odprowadzające ścieki

z podejść kanalizacyjnych wpustoacutew dachowych lub rynien

do przewodoacutew odpływowych

3 podejść kanalizacyjnych ndash przewody odprowadzające ścieki

z przyboroacutew i urządzeń sanitarnych do pionoacutew lub poziomoacutew

kanalizacyjnych

podejścia pojedyncze

podejścia zbiorowe

Kanalizacja sanitarna grawitacyjna

Odprowadza wodę zanieczyszczoną (ścieki) w wyniku jej wykorzystania odpływającą z ustępoacutew spłukiwanych natryskoacutew wanien bidetoacutew zlewoacutew umywalek wpustoacutew podłogowych i innych urządzeń występujących w gospodarstwie domowym

Projektowanie kanalizacji sanitarnej odbywa się w oparciu o normę

PN ndash EN 12056 ndash 2 grudzień 2002

Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew

Część 2 Kanalizacja sanitarna projektowanie układu i obliczenia

oraz w przypadku braku informacji o normę

PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania

w projektowaniu

Podejścia kanalizacyjne ndash łączą

odpływ z pionem kanalizacyjnym

Podejścia

niewentylowane - należy montować ze spadkiem wynoszącym od 2 do 15

wentylowane ndash można zastosować tu mniejsze spadki zgodnie z przywołaną normą ale wymagają dodatkowego przewodu wentylującego

Najczęściej projektuje się podejścia niewentylowane Ich długość w typowym rozwiązaniu stosowanym w Polsce nie powinna przekraczać 30 m a w przypadku miski ustępowej 10 m po długości przewodu

W przypadku dłuższych podejść albo zwiększa się średnicę albo projektuje się podejścia wentylowane za pomocą np zaworoacutew napowietrzających

Nowa norma wprowadza cztery typy systemoacutew kanalizacyjnych jakie można spotkać w poszczegoacutelnych krajach Unii Europejskiej

W Polsce stosuje się tradycyjnie system I

System Nazwa Cechy

I

System pojedynczego pionu

z podejściami częściowo

wypełnionymi

bull jeden pion kanalizacyjny

bull wypełnienie przewodoacutew 50

II

System pojedynczego pionu

z podejściami o mniejszej

średnicy

bull jeden pion kanalizacyjny

bull wypełnienie przewodoacutew 70

III

System pojedynczego pionu

z podejściami całkowicie

wypełnionymi

bull jeden pion kanalizacyjny

bull wypełnienie przewodoacutew 100

bull każde urządzenie podłączone

oddzielnie do pionu

IV System oddzielnych pionoacutew

kanalizacyjnych

bull dwa piony ndash jeden odprowadzający

ścieki czarne z ustępoacutew spłukiwanych

i pisuaroacutew i drugi odprowadzający

pozostałe ścieki

bull wypełnienie przewodoacutew jak dla

systemoacutew I II lub III

Średnice nominalne podejść pojedynczych dobiera się w zależności od typu przyłączonego przyboru sanitarnego lub urządzenia w typowych

rozwiązaniach w Polsce wg tabeli Urządzenie DN [mm]

Umywalka bidet 40

Zlewozmywak

zmywarka pralka

wanna natrysk 50

Miska ustępowa 100

Minimalna średnica podejścia pojedynczego zdeterminowana jest przez jego długość wysokość spadania i ilość zmian kierunku zgodnie z tabelą

DN Lmax

[m] H [m]

trzy zmiany

kierunku

40

50 30 lt10

70 50 lt10

100 50 lt30

H

L

Jeśli powyższe wymiary są przekroczone lub istnieje konieczność zastosowania więcej niż trzech zmian kierunku prowadzenia przewodoacutew należy wybrać kolejną większą średnicę nominalną

Średnice nominalne podjeść zbiorowych

Zależą od natężenia przepływu ściekoacutew w projektowanym

podejściu i od zastosowanego systemu Wybierając system

należy kierować się dostępnymi na rynku przyborami trudno

bowiem wyobrazić sobie podłączanie przyboru sanitarnego

z odpływem np 40mm do przewodu o średnicy mniejszej

Utrudniałoby to swobodny odpływ ściekoacutew z tego przyboru

Natężenie przepływu ściekoacutew sanitarnych Qww

wyznacza się dla danego odcinka instalacji zgodnie

z zależnością

]sl[DUKQww

gdzie K ndash wspoacutełczynnik częstości

DU ndash odpływ jednostkowy [ls] z urządzenia

UWAGA Qww DUmax jeśli nie to Qww = DUmax

Odpływy jednostkowe DU

Odpływy jednostkowe DU -cd

Typowe wspoacutełczynniki częstości K

Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia

z przewodami odpływowymi Piony kanalizacyjne należy prowadzić bez zmiany średnicy i kierunku na całej długości w szachtach sanitarnych

U podstawy każdego pionu przed przejściem w przewoacuted odpływowy należy zamontować otwoacuter rewizyjny (czyszczak) umożliwiający dostęp do wnętrza przodu

W przypadku kanalizacji sanitarnej każdy pion musi być wentylowany w celu wyroacutewnania ciśnienia w instalacji

Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia

z przewodami odpływowymi Wentylację pionu zapewnia

przewoacuted wentylacyjny zakończony rurą wywiewną wyprowadzoną ponad połać dachu

zawoacuter napowietrzający ndash rozwiązanie dozwolone do stosowania w przypadku braku możliwości wyprowadzenia pionu ponad dach można takie rozwiązanie stosować przy spełnieniu następujących warunkoacutew

piony mają wysokość 4 do 5 kondygnacji

ostatni pion licząc od najdalszego w stosunku do kanału oraz co piąty w budynku jest zakończony rurą wywiewną

Elementy pionu kanalizacyjnego

troacutejniki doprowadzające ścieki z podejść kanalizacyjnych

czyszczak prze zmianą kierunku prowadzenia ściekoacutew ndash około 05 nad posadzką przed przejściem w przewoacuted odpływowy

rura prosta o niezmiennej średnicy na całej długości

zawoacuter napowietrzający lub rura wywiewna

W systemie kanalizacji sanitarnej wyroacuteżnić można

piony z wentylacją głoacutewną ndash zakończone rurą wywiewną lub zaworem napowietrzającym

piony z wentylacją obejściową ndash piony z dodatkowym przewodem wentylacyjnym prowadzonym obok pionu spustowego i połączonym z rurą wywiewną

Średnica pionu zależy od wybranego systemu wentylacji i obliczonego natężenia przepływu ściekoacutew dla całego pionu

Należy pamiętać o tym że minimalna średnica pionu nie może być mniejsza od średnicy największego podejścia

W typowych rozwiązaniach w Polsce minimalna średnica pionu wynosi 70mm a dla pionoacutew prowadzących ścieki z misek ustępowych 100mm

Oczywiście w tabelach należy sprawdzić czy średnicy nie należy zwiększyć ze względu na obliczoną wartość Qww

Piony z wentylacją głoacutewną

Piony z wentylacją obejściową

Przewody odpływowe

(poziomy kanalizacyjne)

Wśroacuted przewodoacutew odpływowych wyroacuteżniamy przewoacuted głoacutewny oraz przewody drugorzędne Każdy przewoacuted drugorzędny powinien być oddzielnie podłączony do głoacutewnego pod kątem 45deg

Wszystkie przewody prowadzone są najkroacutetszą drogą przeważnie wzdłuż przegrody budowlanej oraz koniecznie z zachowaniem odpowiedniego spadku

Przewody odpływowe

(poziomy kanalizacyjne)

Spadek powinien być jednakowy na całej długości co zapewnia samooczyszczanie się przewodu

Przyjęte jest że rury układa się kielichem w kierunku przeciwnym do spływu ściekoacutew

Rewizje kanalizacyjne powinno się montować

co 15 m na rurach średnicy od 100 do 150 mm

przed każdym uskokiem poziomu

Rury prowadzone przez murowane ścianki muszą być ułożone prostopadle do przegrody

Na przewody z tworzyw sztucznych powinno się w miejscach przejść dodatkowo nałożyć tuleje ochronne Umożliwią one rurom pewien ruch zabezpieczając instalację przed uszkodzeniami mechanicznymi

Przestrzeń pomiędzy tuleją a rurą powinno się zabezpieczyć izolacją

Jeśli przewody kanalizacyjne z tworzyw sztucznych układane są w sąsiedztwie przewodoacutew wydzielających ciepło powinny być osłonięte otulinami izolacyjnymi w celu zabezpieczenia przed przegrzewaniem

Przewody poziome i przykanaliki powinny być ułożone poniżej strefy przemarzania gruntu czyli na głębokości 80-140 cm zależnie od regionu kraju

Jeśli przewody prowadzone są w pomieszczeniach w ktoacuterych temperatura może spadać poniżej 0degC muszą być odpowiednio zabezpieczone przed przemarzaniem

Dla przewodoacutew prowadzonych na zewnątrz budynku należy pamiętać że warstwa gruntu pokrywającego rury kanalizacyjne powinna być o 10-20 cm większa od głębokości przemarzania gruntu jeśli przewody układa się wyżej to powinny być zaizolowane termicznie

Rury kanalizacyjne układane na zewnątrz budynku powinny być oddalone

od innych przewodoacutew co najmniej

15 m od przewodoacutew gazowych i wodociągowych

08 m od kabli energetycznych

05 m od kabli telekomunikacyjnych

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qww z uwzględnieniem następujących zasad

1 dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 05

2 dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 07

3 minimalna prędkość przepływu ściekoacutew wynosi 07 ms stąd

wynika prowadzenie przewodoacutew z odpowiednim do średnicy

spadkiem w kierunku sieci zewnętrznej

4 minimalna średnica przewodu zewnętrznego wynosi 010m

a przykanalika 015m

Dobierając średnice przewodoacutew odpływowych należy stosować

tabelę z wartościami natężenia przepływu Q0 i prędkości

przepływu v0 dla przewodoacutew o przekroju kołowym przy

pełnym wypełnieniu i wykres Manninga

=QQ0

=vv0

hd

Q

v

(hd)

1

23

4

Przykład obliczeniowy Obliczeniowe natężenie sciekoacutew sanitarnych wynosi Qww= 50 ls Na podstawie tabeli 1 QwwQ0 = 50 2014 = 025 Z wykresu odczytujemy

V = 085V0 = 085114 = 097 ms przy napełnieniu hd = 037

Zakresy dopuszczalnych spadkoacutew przewodoacutew odpływowych

DN 0100 m ndash i = 20 - 100

DN 0150 m ndash i = 15 - 150

Urządzenia dodatkowe w kanalizacji sanitarnej

W przypadku odprowadzania ściekoacutew bytowo gospodarczych do zewnętrznej sieci typu ogoacutelnospławnego w pomieszczeniach położonych na najniższych kondygnacjach w budynku może dojść do zalania spowodowanego wstecznym przepływem ściekoacutew w wyniku intensywnych opadoacutew deszczu Dlatego też w tego typu instalacjach na przewodach kanalizacyjnych odprowadzających ścieki z pomieszczeń na najniższej kondygnacji stosować należy zasuwy burzowe ktoacutere chronią instalację przed przepływem zwrotnym

Materiały w kanalizacji sanitarnej

Instalacja kanalizacyjna może być wykonana z roacuteżnych materiałoacutew ale

zawsze rury i połączenia powinny być szczelne i odporne na korozję

Obecnie najpopularniejszym materiałem używanym do budowy instalacji

wewnętrznej jest tworzywo sztuczne Rury kanalizacyjne produkuje się z

polipropylenu (PP)

roacuteżnych odmian polichlorku winylu (PVC)

Polietylenu wysokiej gęstości (PE-HD)

żywicy poliestrowej wzmacnianej włoacuteknem szklanym (GRE)

Innymi materiałami stosowanymi w kanalizacji sanitarnej są

żeliwo

kamionka

beton

Kanalizacja deszczowa

Odprowadza wody opadowe z dachoacutew i terenoacutew przyległych do nieruchomości (podjazdy tarasy parkingi itp)

Projektowanie kanalizacji deszczowej odbywa się w oparciu o normę

PN ndash EN 12056 ndash 3 grudzień 2002

Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew

Część 3 Przewody deszczowe Projektowanie układu i obliczenia

oraz w przypadku braku informacji o normę

PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania w projektowaniu

Odprowadzanie wody z dachu stromego

W przypadku dachoacutew budynkoacutew niskich (do 5 kondygnacji) ktoacutere mają odpowiednie nachylenie (przyjmuje się że powyżej 8) najczęstszym sposobem odprowadzania wody deszczowej jest zastosowanie systemu rynnowego

Zadaniem deszczowej instalacji kanalizacyjnej jest zebranie wody z dachu i odprowadzenie jej do sieci kanalizacji deszczowej lub do gruntu System rynnowy polega na naturalnym (grawitacyjnym) spływie woacuted po połaci dachowej skąd jest przejmowana przez system rur System ten roacutewnież pracuje grawitacyjnie Umowną granicą instalacji deszczowej jest wylewka z ktoacuterej woda może być skierowana do sieci kanalizacji deszczowej (ogoacutelnospławnej) lub na grunt

Podstawowe elementy

instalacji kanalizacji deszczowej

Rynny - przewody o przekroju otwartym (okrągłym prostokątnym eliptycznym trapezowym okapowym) biegnące wzdłuż krawędzi dachu Zadaniem rynien jest zebranie wody opadowej Rynny prowadzone są z lekkim spadkiem w kierunku narożnikoacutew budynku dzięki czemu woda nie wylewa się za krawędzie tylko płynie w kierunku rur spustowych

Instalacja kanalizacji deszczowej składa się z następujących elementoacutew

Rury spustowe ndash pionowe odcinki przewodoacutew o przekroju zamkniętym (najczęściej okrągłym lub prostokątnym) Zadaniem rur spustowych jest zebranie wody płynącej rynnami i odprowadzenie ich poza budynek

Odpływy ndash elementy za pomocą ktoacuterych rynny przechodzą w rury spustowe Odpływ jest odcinkiem rynny w ktoacuterym wykonany jest obrobiony otwoacuter odpowiedniego kształtu pozwalający na włączenie rury spustowej Można wyroacuteżnić odpływy przelotowe oraz odpływy końcowe ( na narożnikach pomieszczeń) Pozwalają na mocowanie rur spustowych

Narożniki do rynien ndash umożliwiają połączenie rynien w narożnikach budynku Właściwy montaż narożnikoacutew jest bardzo ważny dla właściwej pracy rynien (ruchoacutew pod wpływem temperatury) Wylewki ndash kształtki ktoacuterymi kończy się rura spustowa Wylewka może być włą- czona do kanalizacji deszczowej bądź znajdować się nad gruntem

Łączniki do rynien - złączki zwykłe uszczelkowe i korekcyjne Ponieważ montaż rynien wymaga pozostawiania tzw dylatacji (odstępoacutew) złączki korekcyjne lub uszczelkowe umożliwiają wykonanie takich połączenia z dylatacją

Łączniki do rur spustowych - kolana troacutejniki redukcje mufy mufy redukcyjne Mufy służą do włączania rur spustowych do odpływoacutew zadaniem muf redukcyjnych jest połączenie rury spustowej i odpływu o roacuteżnych średnicach Kolana pozwalają na zmianę kierunku rury spustowej Troacutejniki umożliwiają włączanie do rur spustowych wyposażenia dodatkowego

Haki i obejmy - zadaniem tych elementoacutew jest mocowanie rynien i rur spustowych do dachoacutew i ścian

Elementy wykończeniowe i dodatkowe -

zadaniem tych elementoacutew jest wykończenie

systemu lub uzupełnienie jego pracy

Przykładami mogą tu być

dekiel służący do zakończenia rynny

filtr siatkowy montowany na rurze

spustowej zatrzymujący

zanieczyszczenia

czyszczak (rewizja) umożliwiający

przegląd i czyszczenie rury spustowej

(na zdjęciu)

odprowadzenie do kanalizacji deszczowej

Jednym ze sposoboacutew odprowadzenia wody jest podłączenie systemu rynnowego do kanalizacji deszczowej

Woacutewczas na dolnym odcinku rury spustowej mniej więcej 03-08 m ponad terenem należy zamontować rewizję (czyszczak) Rewizja ma wewnątrz kratkę na ktoacuterej zbierają się liście i inne zanieczyszczenia spływające z rynny

Rura spustowa z rewizją przyłączona jest do przewodoacutew odpływowych a te łączą się z kanalizacją Średnica przewodoacutew musi być co najmniej roacutewna średnicy rur spustowych i najczęściej wynosi 100-150 mm Głębokość na jakiej powinno się układać rury zależy od strefy przemarzania i wynosi 1-14 m System taki nie ma blokady przedostawania się zapachoacutew dlatego lepiej nie podłączać go do kanalizacji ogoacutelnospławnej

Innym sposobem odprowadzenia wody bezpośrednio do kanalizacji jest podłączenie rury spustowej do osadnika rynnowego Wyposażony jest on w klapkę ktoacutera stanowi blokadę zapachową i wyciągany kosz w ktoacuterym gromadzą się większe zanieczyszczenia takie jak liście

Gdy brak sieci kanalizacji deszczowej lub ogoacutelnospławnej woda deszczowa powinna być bezpiecznie rozprowadzona po terenie posesji ale tak żeby nie spływała na sąsiednie działki

Odprowadzanie wody z dachu

płaskiego

W przypadku dachoacutew budynkoacutew wysokich (powyżej 5 kondygnacji) oraz dachoacutew o małym nachyleniu (przyjmuje się że poniżej 8) najczęstszym sposobem odprowa-dzania wody deszczowej jest system odwadniania oparty na wpustach dachowych

Wpusty dachowe pełnią rolę dachowych odwodnień punkto-wych tzn zbierają wodę z pewnej powierzchni w jednym punkcie

Odprowadzanie wody z dachu

płaskiego Woda jest odprowadzana do rury spustowej biegnącej wewnątrz budynku a stamtąd do kanalizacji deszczowej lub poza budynek do gruntu Aby odwodnienie dachu płaskiego pracowało prawidłowo wpust powinien znaleźć się w najniższym punkcie dachu a spadek w jego kierunku powinien wynosić co najmniej 3 Oproacutecz zasadniczego wpustu powinien być wpust awaryjny ktoacutery przejmie wodę w przypadku zatkania wpustu głoacutewnego Na dachu powinna być co najmniej jedna para wpustoacutew Zasady projektowania moacutewią że wpusty należy rozmieszczać co 25 m

Obliczanie kanalizacji deszczowej

Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qr (qd) [ls]

rAC

10000

IAQr

gdzie ψ lub C ndash wspoacutełczynnik spływu przyjmowany wg nowej normy jako 10 (w starej zależny od nachylenia dachu i rodzaju powierzchni odwadnianej)

A ndash efektywna powierzchnia dachu lub powierzchnia odwadniana [m2]

I ndash w starej normie miarodajne natężenie deszczu [l(sha)] przyjmowane I 300 l(sha)

r ndash natężenie opadoacutew atmosferycznych [l(sm2)] przyjmowane albo na podstawie danych statystycznych albo wg tabeli 1 w nowej normie po przemnożeniu przez wspoacutełczynnik ryzyka podany w tabeli 2

Wymiarowanie rynien i rur spustowych

1 Przewody spustowe ndash średnicę należy dobrać tak aby obliczona wartość odpływu ściekoacutew Qr nie przekraczała wartości Qrmax (qdmax) a powierzchnia odwadniana A powierzchni Amax zestawionych w tabeli w normie PN ndash 92B ndash 01707

2 Wg starej normy rynny powinny mieć średnice minimum 150 mm (dotyczy to budynkoacutew wielorodzinnych)

Efektywna

powierzchnia dachu

odwadniana przez

rynnę A [m2]

Szerokość rynny [mm] Średnica rury

spustowej [mm]

poniżej 20 70 50

20 ndash 57 100 (lub 125) 70

57 ndash 97 125 100

97 - 170 150 100

170 - 243 180 125

Dla budynkoacutew jednorodzinnych średnice rynien i przewodoacutew spustowych można określić w oparciu o efektywną powierzchnię dachu wg tabeli

Średnice poziomoacutew i przykanalikoacutew

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qr z uwzględnieniem następujących zasad

a) dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 07

b) dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 09

c) i d) jak dla kanalizacji sanitarnej

Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej

Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qt (qog) [ls]

Qww ndash natężenie odpływu ściekoacutew sanitarnych

Qr ndash natężenie odpływu ściekoacutew deszczowych

Kanalizacja ogoacutelnospławna to ten fragment ktoacutery odprowadza i ścieki sanitarne i deszczowe do zewnętrznej sieci ogoacutelnospławnej

rwwt QQQ

Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się z uwzględnieniem następujących zasad

a) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt spełnione powinny być warunki

a) i b) jak dla ściekoacutew deszczowych

b) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt obliczeniowa prędkość przepływu

ściekoacutew nie może przekraczać wartości dopuszczalnej ktoacutera wynosi

80 ms ndash dla rur żeliwnych i innych metalowych

40 ms ndash dla rur kamionkowych betonowych i z tworzyw sztucznych

c) dla odpływu tylko ściekoacutew sanitarnych Qww prędkość przepływu

ściekoacutew nie może być mniejsza od vmin = 07 ms

bullRynny z PVC-U

bullRynny z blachy aluminiowej

bullRynny miedziane

bullRynny z blachy stalowej

bullRynny cynkowo-tytanowe

Przekroje rynien a b c) poacutełokragłe d) trapezowy e f) trapezoidalny g) prostokatny h) poacutełokragły leacy

Rodzaje rynien a) okapowa b) koszowa c) gzymsowa d) leacy

UKŁAD Z ROZDZIAŁEM DOLNYM

Schemat instalacjo wodociągowej z rozdziałem dolnym

1- przewoacuted rozdzielczy dolny 2- pion wodociągowy 3 ndashodgałęzienie 4- zawoacuter czerpalny 5- zawoacuter przelotowy

UKŁAD Z ROZDZIAŁEM GOacuteRNYM

Schemat instalacji wodociągowej z rozdziałem goacuternym

1- pion zasilający zbiornik goacuterny 2- zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym 3 ndashzawoacuter zwrotny prosty 4- przewoacuted rozdzielczy goacuterny 5- zawoacuter przelotowy 6-pion wodociągowy 7-odgałęzienie 8- zawoacuter czerpalny

UKŁAD PIERŚCIENIOWY

Schemat instalacji wodociągowej pierścieniowej

1- pion zasilający zbiornik goacuterny 2- zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym 3 ndashzawoacuter zwrotny prosty 4- przewody rozdzielcze goacuterne 5- zawoacuter przelotowy 6-pion wodociągowy 7-odgałęzienie 8- zawoacuter czerpalny 9- przewoacuted rozdzielczy dolny

Rozpatrując układy wewnętrznych instalacji wodociągowych w aspekcie wysokości podnoszenia wody i dopuszczalnej wysokości ciśnienia w instalacjach wodociągowych możemy dokonać podziału na

instalacje jednostrefowe

instalacje wielostrefowe

INSTALACJE JEDNOSTREFOWE

Schemat zasilania jednostrefowego w układach chwilowego spadku ciśnienia poniżej wymaganego w sieci ulicznej

1 przewoacuted rozdzielczy (dolny) 2 pion zasilający zbiornik goacuterny 3 zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym 4 zawoacuter zwrotny prosty

5 pion wodociągowy 6 odgałęzienie 7 zawoacuter przelotowy

INSTALACJE JEDNOSTREFOWE

Rys Schemat zasilania jednostrefowego w układach chwilowego spadku ciśnienia poniżej wymaganego w sieci ulicznej

1 przewoacuted rozdzielczy (dolny) 2pion wodociągowy 3 odgałęzienie 4 zawoacuter czerpalny 5 zawoacuter zwrotny 6 zestaw do podwyższania ciśnienia

INSTALACJE DWUSTREFOWE

Rys Schemat wewnętrznej dwustrefowej instalacji wodociągowej (pierwsza strefa zasilana bezpośrednio z zewnętrznej sieci wodociągowej- układ instalacji z rozdziałem dolnym druga strefa zasilana przy pomocy zestawu podwyższającego ciśnienie- układ instalacji z rozdziałem dolnym)

1 przewoacuted rozdzielczy dolny( w pierwszej strefie) 2 zawoacuter zwrotny 3 zestaw podwyższający ciśnienie 4 zawoacuter przelotowy 5 pion wodociągowy ( pierwsza strefa) 6 odgałęzienie 7 zawoacuter czerpalny 8pion zasilający instalacje wodociągową drugiej strefy 9 przewoacuted rozdzielczy w drugiej strefie

INSTALACJE DWUSTREFOWE

Rys Schemat wewnętrznej dwustrefowej instalacji wodociągowej (pierwsza strefa bezpośrednio zasilana z zewnętrznej sieci wodociągowej- układ instalacji z rozdziałem dolnym druga strefa zasilana przez zbiornik goacuterny otwarty-układ instalacji z rozdziałem goacuternym) 1przewoacuted rozdzielczy dolny( w pierwszej strefie) 2 zawoacuter przelotowy 3 pion wodociągowy ( w pierwszej strefie)4odgałęzienie 5 zawoacuter czerpalny 6 zawoacuter zwrotny 7 pompa z silnikiem

elektrycznym 8 pion zasilający zbiornik goacuterny otwarty( drugiej strefy) 9zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym 10przewoacuted rozdzielczy goacuterny( w drugiej strefie) 11 pion wodociągowy rozdziału goacuternego ( w drugiej strefie)

INSTALACJE DWUSTREFOWE

Rys Schemat wewnętrznej dwustrefowej instalacji wodociągowej (pierwsza strefa bezpośrednio zasilana z zewnętrznej sieci wodociągowej- układ instalacji z rozdziałem goacuternym druga strefa zasilana przez zestaw do podwyższania ciśnienia- układ z rozdziałem goacuternym)1przewoacuted rozdzielczy dolny( w pierwszej strefie) 2 zawoacuter zwrotny 3 zestaw do podwyższania ciśnienia 4zawoacuter przelotowy 5 pion wodociągowy (pierwszej strefy) 6 odgałęzienie 7 zawoacuter czerpalny 8 pion zasilający drugą strefę9przewoacuted rozdzielczy goacuterny 10zawoacuter przelotowy11 pion wodociągowy drugiej strefy 12zawoacuter odcinający(

oddziela układy zasilane- przepływ wody w pionie pierwszej strefy od drugiej strefy)

INSTALACJE WIELOSTREFOWE

Rys Schemat wielostrefowej i wewnętrznej instalacji wodociągowej 1 przewoacuted rozdzielczy dolny( pierwsza strefa zasilania) 2 pion wodociągowy (pierwsza strefa) 3 odgałęzienie 4 zawoacuter czerpalny 5 pion zasilający druga

strefę 6 przewoacuted rozdzielczy dolny (drugiej strefy) 7 pion zasilający trzecia strefę 8 przewoacuted rozdzielczy dolny( trzeciej strefy) 9 zespoacuteł podwyższania ciśnienia dla pierwszej strefy 10 zespoacuteł podwyższania ciśnienia dla drugiej strefy 11 zespoacuteł podwyższania ciśnienia dla trzeciej strefy

INSTALACJE WIELOSTREFOWE

Rys Schemat wielostrefowej wewnętrznej instalacji wodociągowej układ stref z rozdziałem goacuternym

1pompa z silnikiem elektrycznym zasilająca zbiornik goacuterny otwarty trzeciej strefy 2 pompa z silnikiem elektrycznym zasilająca zbiornik goacuterny otwarty drugiej strefy 3 pompa z silnikiem elektrycznym zasilająca zbiornik goacuterny otwarty pierwszej strefy 4 pion zasilający zbiornik goacuterny otwarty pierwszej strefy 5zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym ( pierwszej strefy) 6 przewoacuted rozdzielczy goacuterny ( pierwszej strefy) 7 pion wodociągowy (pierwsza

strefa) 8 odgałęzienie 9 zawoacuter czerpalny 10 pion zasilający zbiornik goacuterny otwarty (drugiej strefy) 11 zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym (druga strefa) 12przewoacuted rozdzielczy goacuterny (druga strefa) 13 pion zasilający zbiornik goacuterny otwarty(trzecia strefa) 14 zbiornik goacuterny

otwarty z zaworem pływakowym (trzecia strefa) 15 przewoacuted rozdzielczy goacuterny (trzecia strefa)

INSTALACJE WIELOSTREFOWE

Schemat wielostrefowej wewnętrznej instalacji wodociągowej Układ stref pierścieniowy z jednym przewodem zasilającym

1 przewoacuted zasilający zbiorniki goacuterne pierwszej drugiej i trzeciej strefy 2 zbiornik goacuterny otwarty pierwszej strefy 3 zawoacuter 4 instalacja pierścieniowa pierwszej strefy 5 zbiornik goacuterny otwarty drugiej strefy 6 zawoacuter 7 instalacja pierścieniowa drugiej strefy 8 zbiornik goacuterny otwarty trzeciej strefy 9 zawoacuter czerpalny 10 instalacja pierścieniowa trzeciej strefy 11 odgałęzienie 12 zawoacuter czerpalny13

pompa z silnikiem elektrycznym

GŁOacuteWNE ZASADY PROWADZENIA INSTALACJI WODOCIĄGOWYCH

roacutewnolegle i prostopadle do ścian i stropoacutew

z jak najmniejszą ilością załamań

po trasach najkroacutetszych

przy wewnętrznych ścianach budynku

przejścia rur przez przegrody należy wyposażyć w tuleje ochronne

Instalacje zimnej i ciepłej wody mogą być rozprowadzone w następujący sposoacuteb

natynkowo ndash czyli po wierzchu ścian i przegroacuted budowlanych

w bruzdach ściennych

w szlichcie podłogowej

w pionowych szachtach i kanałach ściennych

SPOSOBY PROWADZENIA INSTALACJI

Prowadzenie instalacji w piwnicach i pod stropami

Prowadzenie rur w korytkach gdzie wydłużenia są kompensowane poprzez wyboczanie się rur

Prowadzenie rur z odgałęzieniami na łupinach wsporczych

Prowadzenie pionoacutew w szachtach instalacyjnych

Prowadzenie oraz mocowanie pionoacutew

w szachtach instalacyjnych

Układ troacutejnikowy Układ rozdzielaczowy

UKŁAD TROacuteJNIKOWY

Prowadzenie rur instalacji wodociągowej w układzie troacutejnikowym

Sposoacuteb prowadzenia przewodoacutew w węźle

sanitarnym

UKŁAD TROacuteJNIKOWY

UKŁAD TROacuteJNIKOWY

UKŁAD ROZDZIELACZOWY

Prowadzenie rur instalacji wodociągowej w układzie rozdzielaczowym

UKŁAD ROZDZIELACZOWY

UKŁAD OBWODOWY

Podpora stała

Podpora przesuwna

Przykład prowadzenia pionu instalacyjnego bez kompensatoroacutew z uwzględnieniem wyboczenia (linią przerywaną oznaczono przykładowy przewidywany kształt pionu po osiągnięciu temperatury czynnika roboczego)

Oznaczenia PP - podpora przesuwnaPS - podpora stała

ELEMENTY INSTALACJI WODOCIĄGOWYCH

Elementy instalacji wodociągowych

Przyłącze wodociągowe

Zestaw wodomierza głoacutewnego

Filtr wody zawoacuter antyskażeniowy zawory odcinające (armatura)

Przewody rozdzielcze (rozprowadzające)

Przewody pionowe (piony wodociągowe)

Przewody w pomieszczeniach sanitarnych (połączenia od pionu do punktoacutew czerpalnych)

Punkty czerpalne (baterie czerpalne i zawory)

Przyłącza do budynku 1-linia zabudowy 2- linia rozgraniczająca 3-sieć wodociągowa 4-sieć kanalizacyjna 5-zestaw wodomierzowy 6-studzienka rewizyjna

Sposoacuteb przeprowadzenia przewodu przez ścianę zewnętrzną

Podział wodomierzy

W obudowie

zamkniętej Z wyjmowaną

wstawką

pomiarową

instalowane

poziomo

kolanowe

Podział wodomierzy

1 Wodomierz działający na zasadach mechanicznych przeznaczony do wody

a) zimnej o temperaturze od 0 degC do 30 degC

b) ciepłej o temperaturze od 30 degC do 90 degC

c) gorącej o temperaturze od 30 degC do 130 degC albo od 30 degC do 180 degC

2 Wodomierz działający na zasadach elektronicznych lub mechanicznych z urządzeniami elektronicznymi albo bez przeznaczony do wody zimnej o temperaturze od 0 degC do 30 degC

Wodomierze mieszkaniowe (JS) Wodomierz powinien być zamontowany w położeniu roboczym zgodnie z oznakowaniem umieszczonym na wodomierzu przez producenta H - oznacza pozycję pracy wodomierza w poziomie V - oznacza pozycję pracy wodomierza w pionie Litera znajdująca się na tarczy wodomierza A B C lub D - oznacza klasę obciążeń wodomierza

Wodomierz sprzężony roacutewnolegle 1-wodomierz głoacutewny śrubowy 2-wodomierz boczny skrzydełkowy 3-zawoacuter zmiennego obciążenia

1 Wodomierze działające na zasadach mechanicznych przeznaczone do wody charakteryzują następujące strumienie

1) maksymalny strumień objętości (Qmax)

2) nominalny strumień objętości (Qn)

3) pośredni strumień objętości (Qt)

4) minimalny strumień objętości (Qmin)

2 Stosunek QmaxQn powinien wynosić 2

3 Rozroacuteżnia się cztery klasy metrologiczne wodomierzy klasa A klasa B klasa C klasa D

4 Klasy metrologiczne wodomierzy w zależności od wartości stosunku QminQn i QtQn

Q (q)-strumień objętości - objętość wody przepływającej przez wodomierz w przyjętej jednostce czasu

Qmax (qmax) -maksymalny strumień objętości - największy strumień objętości przy ktoacuterym wodomierz może pracować w kroacutetkim czasie bez uszkodzenia i przekroczenia błędoacutew granicznych dopuszczalnych oraz wartości maksymalnej straty ciśnienia

Qn (qn) nominalny strumień objętości - strumień objętości roacutewny połowie maksymalnego strumienia objętości przy ktoacuterym wodomierz może pracować przy przepływie ciągłym lub przerywanym i jego wskazania mieszczą się w granicach błędoacutew granicznych dopuszczalnych

Qt (qt) pośredni strumień objętości - strumień objętości dzielący zakres obciążeń pomiarowych na przedział goacuterny i dolny przy ktoacuterym błąd graniczny dopuszczalny zmienia wartość

Qmin (qmin ) minimalny strumień objętości- strumień objętości powyżej ktoacuterego wskazania wodomierza nie powinny przekraczać błędoacutew granicznych dopuszczalnych

Zakres obciążeń pomiarowych wodomierza - zakres strumienia objętości wodomierza zawarty między maksymalnym strumieniem objętości a minimalnym strumieniem objętości

Krzywa błędoacutew wodomierza

Błędy graniczne dopuszczalne wodomierzy plusmn 2 - w przedziale goacuternym zakresu obciążeń (qt q qmax)

plusmn 5 - w przedziale goacuternym zakresu obciążeń (qmin q qt)

Lokalizacja wodomierza

Doboacuter wodomierza

Aby dobrać wodomierz należy

ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe

ustalić umowny przepływ obliczeniowy dla wodomierza qw m3h

qw = 2 q

Doboacuter wodomierza

Doboacuter wodomierza

dla dobranego wodomierza ustalić w oparciu o dane producenta wodomierzy stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez wodomierz

Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem

PN-EN 1717 - Ochrona przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody w instalacjach wodociągowych i ogoacutelne wymagania dotyczące urządzeń zapobiegających zanieczyszczaniu przez przepływ zwrotny

Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem

Podział płynoacutew ktoacutere mają lub mogą mieć kontakt z wodą do picia

Kategoria 1

Woda wypływająca bezpośrednio z sieci wodociągowej przeznaczona do użytkowania przez człowieka do celoacutew konsumpcyjnych

Kategoria 2

Płyn nie stanowiący bakteriologicznego lub toksycznego zagrożenia dla człowieka

Kategoria 3

Płyn stanowiący pewne zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność co najmniej jednej substancji toksycznej lub bardzo toksycznej o LD50gt200 mgkg wagi ciała

Kategoria 4

Płyn stanowiący pewne zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność co najmniej jednej substancji toksycznej lub bardzo toksycznej o LD50200 mgkg wagi ciała lub też co najmniej jednej substancji radioaktywnej mutagennej lub rakotwoacuterczej

Kategoria 5

Płyn stanowiący zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność substancji mikrobiologicznych bądź wirusowych

Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem

Przepływ zwrotny wywołany spadkiem ciśnienia w sieci wodociągowej

Potencjalne źroacutedła zanieczyszczenia wody wodociągowej

XY

1- sieć wodociągowa

2- urządzenie zabezpieczające

X-rodzina zabezpieczenia

Y-typ zabezpieczenia

Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody

Aby dobrać zabezpieczenie należy

określić kategorię płynu

określić rodzaj zabezpieczenia wg normy

ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe

dobrać zawoacuter zwracając uwagę na średnicę wodomierza

Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody

dla dobranego zaworu ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez zawoacuter

Filtr

Doboacuter filtra

Aby dobrać filtr należy

ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe

dobrać filtr zwracając uwagę na średnicę wodomierza i zaworu antyskażeniowego

Doboacuter filtra

dla dobranego filtra ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez filtr

INSTALACJE KANALIZACYJNE

Rodzaje instalacji kanalizacyjnych

1 Kanalizacja sanitarna (bytowo ndash gospodarcza)

2 Kanalizacja deszczowa

3 Kanalizacja technologiczna

ścieki przed wprowadzeniem do kanalizacji

sanitarnej wymagają wstępnego oczyszczenia w

specjalnych urządzeniach

Odprowadzenie ściekoacutew z nieruchomości może być

realizowane na dwa sposoby

systemem ogoacutelnospławnym (zbiorczym)

lub systemem rozdzielczym

Kanalizacja ogoacutelnospławna odprowadza zaroacutewno ścieki

sanitarne (bytowe) jak i deszczowe

W kanalizacji rozdzielczej ścieki sanitarne i deszczowe

odprowadzane są rozdzielnie

Schemat kanalizacji ogoacutelnospławnej

KS1 KS2

Kanał ogoacutelnospławny

RD1 RD2

linia regulacyjna

ST1

ST2

Schemat kanalizacji rozdzielczej

KS1 KS2

Kanał sanitarny

Kanał deszczowy

RD1 RD2

linia regulacyjnaST1

ST2

SD1

SD2

Podział instalacji kanalizacyjnej

Instalację kanalizacyjną można podzielić na

zewnętrzną (na terenie nieruchomości lecz poza budynkiem)

wewnętrzną (w budynku)

Podział ten wydaje się oczywisty ale jest istotny przy doborze materiału instalacyjnego - nie każdy materiał sprawdzający się wewnątrz nadaje się do stworzenia instalacji zewnętrznej

Granicą między instalacją wewnętrzną a zewnętrzną jest tzw czyszczak głoacutewny (rewizja głoacutewna)

Przewody domowej

instalacji kanalizacyjnej

Przykanalik (przyłącze kanalizacyjne) ndash jest to odcinek ktoacutery łączy kanalizację na terenie nieruchomości z siecią kanalizacyjną

Najczęściej przykanalik włączany jest do studzienki (rewizyjnej lub włazowej) ktoacutera stanowi uzbrojenie sieci Możliwe jest też przyłączenie przez wpust boczny lub złącze siodłowe

Przewody domowej

instalacji kanalizacyjnej

Przykanaliki oznaczane są znakami informacyjnymi Na znaku podana jest średnica (w mm) spadek przyłącza (w promilach) oraz jego długość (w m) Granicą między siecią a instalacją jest położona w pobliżu granicy nieruchomości pierwsza studzienka licząc od strony budynku

Sieć i przykanalik

w przypadku istnienia studzienki rewizyjnej

przykanalikstudzienka rewizyjna

linia

reg

ulac

yjnastudzienka kanalizacyjna

sieć kanalizacyjna

budy

nek

instalacja

zewnętrzna

Sieć i przykanalik

w przypadku braku studzienki rewizyjnej (wg nowych przepisoacutew w przypadku braku studzienki rewizyjnej

przykanalik to odcinek biegnący od granicy budynku do granicy

nieruchomości)

linia

reg

ulac

yjnastudzienka kanalizacyjna

sieć kanalizacyjna

budy

nek

przykanalik

sieć kanalizacyjna

Instalacja kanalizacyjna składa się z 1 poziomoacutew (przewodoacutew odpływowych) ndash są to przewody

prowadzone z odpowiednim spadkiem ktoacutere odprowadzają

ścieki z pionoacutew wpustoacutew podłogowych itp do przykanalika

lub sieci zewnętrznej

2 pionoacutew (przewodoacutew spustowych) ndash są to przewody prowadzone

przez jedną lub kilka kondygnacji odprowadzające ścieki

z podejść kanalizacyjnych wpustoacutew dachowych lub rynien

do przewodoacutew odpływowych

3 podejść kanalizacyjnych ndash przewody odprowadzające ścieki

z przyboroacutew i urządzeń sanitarnych do pionoacutew lub poziomoacutew

kanalizacyjnych

podejścia pojedyncze

podejścia zbiorowe

Kanalizacja sanitarna grawitacyjna

Odprowadza wodę zanieczyszczoną (ścieki) w wyniku jej wykorzystania odpływającą z ustępoacutew spłukiwanych natryskoacutew wanien bidetoacutew zlewoacutew umywalek wpustoacutew podłogowych i innych urządzeń występujących w gospodarstwie domowym

Projektowanie kanalizacji sanitarnej odbywa się w oparciu o normę

PN ndash EN 12056 ndash 2 grudzień 2002

Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew

Część 2 Kanalizacja sanitarna projektowanie układu i obliczenia

oraz w przypadku braku informacji o normę

PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania

w projektowaniu

Podejścia kanalizacyjne ndash łączą

odpływ z pionem kanalizacyjnym

Podejścia

niewentylowane - należy montować ze spadkiem wynoszącym od 2 do 15

wentylowane ndash można zastosować tu mniejsze spadki zgodnie z przywołaną normą ale wymagają dodatkowego przewodu wentylującego

Najczęściej projektuje się podejścia niewentylowane Ich długość w typowym rozwiązaniu stosowanym w Polsce nie powinna przekraczać 30 m a w przypadku miski ustępowej 10 m po długości przewodu

W przypadku dłuższych podejść albo zwiększa się średnicę albo projektuje się podejścia wentylowane za pomocą np zaworoacutew napowietrzających

Nowa norma wprowadza cztery typy systemoacutew kanalizacyjnych jakie można spotkać w poszczegoacutelnych krajach Unii Europejskiej

W Polsce stosuje się tradycyjnie system I

System Nazwa Cechy

I

System pojedynczego pionu

z podejściami częściowo

wypełnionymi

bull jeden pion kanalizacyjny

bull wypełnienie przewodoacutew 50

II

System pojedynczego pionu

z podejściami o mniejszej

średnicy

bull jeden pion kanalizacyjny

bull wypełnienie przewodoacutew 70

III

System pojedynczego pionu

z podejściami całkowicie

wypełnionymi

bull jeden pion kanalizacyjny

bull wypełnienie przewodoacutew 100

bull każde urządzenie podłączone

oddzielnie do pionu

IV System oddzielnych pionoacutew

kanalizacyjnych

bull dwa piony ndash jeden odprowadzający

ścieki czarne z ustępoacutew spłukiwanych

i pisuaroacutew i drugi odprowadzający

pozostałe ścieki

bull wypełnienie przewodoacutew jak dla

systemoacutew I II lub III

Średnice nominalne podejść pojedynczych dobiera się w zależności od typu przyłączonego przyboru sanitarnego lub urządzenia w typowych

rozwiązaniach w Polsce wg tabeli Urządzenie DN [mm]

Umywalka bidet 40

Zlewozmywak

zmywarka pralka

wanna natrysk 50

Miska ustępowa 100

Minimalna średnica podejścia pojedynczego zdeterminowana jest przez jego długość wysokość spadania i ilość zmian kierunku zgodnie z tabelą

DN Lmax

[m] H [m]

trzy zmiany

kierunku

40

50 30 lt10

70 50 lt10

100 50 lt30

H

L

Jeśli powyższe wymiary są przekroczone lub istnieje konieczność zastosowania więcej niż trzech zmian kierunku prowadzenia przewodoacutew należy wybrać kolejną większą średnicę nominalną

Średnice nominalne podjeść zbiorowych

Zależą od natężenia przepływu ściekoacutew w projektowanym

podejściu i od zastosowanego systemu Wybierając system

należy kierować się dostępnymi na rynku przyborami trudno

bowiem wyobrazić sobie podłączanie przyboru sanitarnego

z odpływem np 40mm do przewodu o średnicy mniejszej

Utrudniałoby to swobodny odpływ ściekoacutew z tego przyboru

Natężenie przepływu ściekoacutew sanitarnych Qww

wyznacza się dla danego odcinka instalacji zgodnie

z zależnością

]sl[DUKQww

gdzie K ndash wspoacutełczynnik częstości

DU ndash odpływ jednostkowy [ls] z urządzenia

UWAGA Qww DUmax jeśli nie to Qww = DUmax

Odpływy jednostkowe DU

Odpływy jednostkowe DU -cd

Typowe wspoacutełczynniki częstości K

Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia

z przewodami odpływowymi Piony kanalizacyjne należy prowadzić bez zmiany średnicy i kierunku na całej długości w szachtach sanitarnych

U podstawy każdego pionu przed przejściem w przewoacuted odpływowy należy zamontować otwoacuter rewizyjny (czyszczak) umożliwiający dostęp do wnętrza przodu

W przypadku kanalizacji sanitarnej każdy pion musi być wentylowany w celu wyroacutewnania ciśnienia w instalacji

Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia

z przewodami odpływowymi Wentylację pionu zapewnia

przewoacuted wentylacyjny zakończony rurą wywiewną wyprowadzoną ponad połać dachu

zawoacuter napowietrzający ndash rozwiązanie dozwolone do stosowania w przypadku braku możliwości wyprowadzenia pionu ponad dach można takie rozwiązanie stosować przy spełnieniu następujących warunkoacutew

piony mają wysokość 4 do 5 kondygnacji

ostatni pion licząc od najdalszego w stosunku do kanału oraz co piąty w budynku jest zakończony rurą wywiewną

Elementy pionu kanalizacyjnego

troacutejniki doprowadzające ścieki z podejść kanalizacyjnych

czyszczak prze zmianą kierunku prowadzenia ściekoacutew ndash około 05 nad posadzką przed przejściem w przewoacuted odpływowy

rura prosta o niezmiennej średnicy na całej długości

zawoacuter napowietrzający lub rura wywiewna

W systemie kanalizacji sanitarnej wyroacuteżnić można

piony z wentylacją głoacutewną ndash zakończone rurą wywiewną lub zaworem napowietrzającym

piony z wentylacją obejściową ndash piony z dodatkowym przewodem wentylacyjnym prowadzonym obok pionu spustowego i połączonym z rurą wywiewną

Średnica pionu zależy od wybranego systemu wentylacji i obliczonego natężenia przepływu ściekoacutew dla całego pionu

Należy pamiętać o tym że minimalna średnica pionu nie może być mniejsza od średnicy największego podejścia

W typowych rozwiązaniach w Polsce minimalna średnica pionu wynosi 70mm a dla pionoacutew prowadzących ścieki z misek ustępowych 100mm

Oczywiście w tabelach należy sprawdzić czy średnicy nie należy zwiększyć ze względu na obliczoną wartość Qww

Piony z wentylacją głoacutewną

Piony z wentylacją obejściową

Przewody odpływowe

(poziomy kanalizacyjne)

Wśroacuted przewodoacutew odpływowych wyroacuteżniamy przewoacuted głoacutewny oraz przewody drugorzędne Każdy przewoacuted drugorzędny powinien być oddzielnie podłączony do głoacutewnego pod kątem 45deg

Wszystkie przewody prowadzone są najkroacutetszą drogą przeważnie wzdłuż przegrody budowlanej oraz koniecznie z zachowaniem odpowiedniego spadku

Przewody odpływowe

(poziomy kanalizacyjne)

Spadek powinien być jednakowy na całej długości co zapewnia samooczyszczanie się przewodu

Przyjęte jest że rury układa się kielichem w kierunku przeciwnym do spływu ściekoacutew

Rewizje kanalizacyjne powinno się montować

co 15 m na rurach średnicy od 100 do 150 mm

przed każdym uskokiem poziomu

Rury prowadzone przez murowane ścianki muszą być ułożone prostopadle do przegrody

Na przewody z tworzyw sztucznych powinno się w miejscach przejść dodatkowo nałożyć tuleje ochronne Umożliwią one rurom pewien ruch zabezpieczając instalację przed uszkodzeniami mechanicznymi

Przestrzeń pomiędzy tuleją a rurą powinno się zabezpieczyć izolacją

Jeśli przewody kanalizacyjne z tworzyw sztucznych układane są w sąsiedztwie przewodoacutew wydzielających ciepło powinny być osłonięte otulinami izolacyjnymi w celu zabezpieczenia przed przegrzewaniem

Przewody poziome i przykanaliki powinny być ułożone poniżej strefy przemarzania gruntu czyli na głębokości 80-140 cm zależnie od regionu kraju

Jeśli przewody prowadzone są w pomieszczeniach w ktoacuterych temperatura może spadać poniżej 0degC muszą być odpowiednio zabezpieczone przed przemarzaniem

Dla przewodoacutew prowadzonych na zewnątrz budynku należy pamiętać że warstwa gruntu pokrywającego rury kanalizacyjne powinna być o 10-20 cm większa od głębokości przemarzania gruntu jeśli przewody układa się wyżej to powinny być zaizolowane termicznie

Rury kanalizacyjne układane na zewnątrz budynku powinny być oddalone

od innych przewodoacutew co najmniej

15 m od przewodoacutew gazowych i wodociągowych

08 m od kabli energetycznych

05 m od kabli telekomunikacyjnych

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qww z uwzględnieniem następujących zasad

1 dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 05

2 dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 07

3 minimalna prędkość przepływu ściekoacutew wynosi 07 ms stąd

wynika prowadzenie przewodoacutew z odpowiednim do średnicy

spadkiem w kierunku sieci zewnętrznej

4 minimalna średnica przewodu zewnętrznego wynosi 010m

a przykanalika 015m

Dobierając średnice przewodoacutew odpływowych należy stosować

tabelę z wartościami natężenia przepływu Q0 i prędkości

przepływu v0 dla przewodoacutew o przekroju kołowym przy

pełnym wypełnieniu i wykres Manninga

=QQ0

=vv0

hd

Q

v

(hd)

1

23

4

Przykład obliczeniowy Obliczeniowe natężenie sciekoacutew sanitarnych wynosi Qww= 50 ls Na podstawie tabeli 1 QwwQ0 = 50 2014 = 025 Z wykresu odczytujemy

V = 085V0 = 085114 = 097 ms przy napełnieniu hd = 037

Zakresy dopuszczalnych spadkoacutew przewodoacutew odpływowych

DN 0100 m ndash i = 20 - 100

DN 0150 m ndash i = 15 - 150

Urządzenia dodatkowe w kanalizacji sanitarnej

W przypadku odprowadzania ściekoacutew bytowo gospodarczych do zewnętrznej sieci typu ogoacutelnospławnego w pomieszczeniach położonych na najniższych kondygnacjach w budynku może dojść do zalania spowodowanego wstecznym przepływem ściekoacutew w wyniku intensywnych opadoacutew deszczu Dlatego też w tego typu instalacjach na przewodach kanalizacyjnych odprowadzających ścieki z pomieszczeń na najniższej kondygnacji stosować należy zasuwy burzowe ktoacutere chronią instalację przed przepływem zwrotnym

Materiały w kanalizacji sanitarnej

Instalacja kanalizacyjna może być wykonana z roacuteżnych materiałoacutew ale

zawsze rury i połączenia powinny być szczelne i odporne na korozję

Obecnie najpopularniejszym materiałem używanym do budowy instalacji

wewnętrznej jest tworzywo sztuczne Rury kanalizacyjne produkuje się z

polipropylenu (PP)

roacuteżnych odmian polichlorku winylu (PVC)

Polietylenu wysokiej gęstości (PE-HD)

żywicy poliestrowej wzmacnianej włoacuteknem szklanym (GRE)

Innymi materiałami stosowanymi w kanalizacji sanitarnej są

żeliwo

kamionka

beton

Kanalizacja deszczowa

Odprowadza wody opadowe z dachoacutew i terenoacutew przyległych do nieruchomości (podjazdy tarasy parkingi itp)

Projektowanie kanalizacji deszczowej odbywa się w oparciu o normę

PN ndash EN 12056 ndash 3 grudzień 2002

Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew

Część 3 Przewody deszczowe Projektowanie układu i obliczenia

oraz w przypadku braku informacji o normę

PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania w projektowaniu

Odprowadzanie wody z dachu stromego

W przypadku dachoacutew budynkoacutew niskich (do 5 kondygnacji) ktoacutere mają odpowiednie nachylenie (przyjmuje się że powyżej 8) najczęstszym sposobem odprowadzania wody deszczowej jest zastosowanie systemu rynnowego

Zadaniem deszczowej instalacji kanalizacyjnej jest zebranie wody z dachu i odprowadzenie jej do sieci kanalizacji deszczowej lub do gruntu System rynnowy polega na naturalnym (grawitacyjnym) spływie woacuted po połaci dachowej skąd jest przejmowana przez system rur System ten roacutewnież pracuje grawitacyjnie Umowną granicą instalacji deszczowej jest wylewka z ktoacuterej woda może być skierowana do sieci kanalizacji deszczowej (ogoacutelnospławnej) lub na grunt

Podstawowe elementy

instalacji kanalizacji deszczowej

Rynny - przewody o przekroju otwartym (okrągłym prostokątnym eliptycznym trapezowym okapowym) biegnące wzdłuż krawędzi dachu Zadaniem rynien jest zebranie wody opadowej Rynny prowadzone są z lekkim spadkiem w kierunku narożnikoacutew budynku dzięki czemu woda nie wylewa się za krawędzie tylko płynie w kierunku rur spustowych

Instalacja kanalizacji deszczowej składa się z następujących elementoacutew

Rury spustowe ndash pionowe odcinki przewodoacutew o przekroju zamkniętym (najczęściej okrągłym lub prostokątnym) Zadaniem rur spustowych jest zebranie wody płynącej rynnami i odprowadzenie ich poza budynek

Odpływy ndash elementy za pomocą ktoacuterych rynny przechodzą w rury spustowe Odpływ jest odcinkiem rynny w ktoacuterym wykonany jest obrobiony otwoacuter odpowiedniego kształtu pozwalający na włączenie rury spustowej Można wyroacuteżnić odpływy przelotowe oraz odpływy końcowe ( na narożnikach pomieszczeń) Pozwalają na mocowanie rur spustowych

Narożniki do rynien ndash umożliwiają połączenie rynien w narożnikach budynku Właściwy montaż narożnikoacutew jest bardzo ważny dla właściwej pracy rynien (ruchoacutew pod wpływem temperatury) Wylewki ndash kształtki ktoacuterymi kończy się rura spustowa Wylewka może być włą- czona do kanalizacji deszczowej bądź znajdować się nad gruntem

Łączniki do rynien - złączki zwykłe uszczelkowe i korekcyjne Ponieważ montaż rynien wymaga pozostawiania tzw dylatacji (odstępoacutew) złączki korekcyjne lub uszczelkowe umożliwiają wykonanie takich połączenia z dylatacją

Łączniki do rur spustowych - kolana troacutejniki redukcje mufy mufy redukcyjne Mufy służą do włączania rur spustowych do odpływoacutew zadaniem muf redukcyjnych jest połączenie rury spustowej i odpływu o roacuteżnych średnicach Kolana pozwalają na zmianę kierunku rury spustowej Troacutejniki umożliwiają włączanie do rur spustowych wyposażenia dodatkowego

Haki i obejmy - zadaniem tych elementoacutew jest mocowanie rynien i rur spustowych do dachoacutew i ścian

Elementy wykończeniowe i dodatkowe -

zadaniem tych elementoacutew jest wykończenie

systemu lub uzupełnienie jego pracy

Przykładami mogą tu być

dekiel służący do zakończenia rynny

filtr siatkowy montowany na rurze

spustowej zatrzymujący

zanieczyszczenia

czyszczak (rewizja) umożliwiający

przegląd i czyszczenie rury spustowej

(na zdjęciu)

odprowadzenie do kanalizacji deszczowej

Jednym ze sposoboacutew odprowadzenia wody jest podłączenie systemu rynnowego do kanalizacji deszczowej

Woacutewczas na dolnym odcinku rury spustowej mniej więcej 03-08 m ponad terenem należy zamontować rewizję (czyszczak) Rewizja ma wewnątrz kratkę na ktoacuterej zbierają się liście i inne zanieczyszczenia spływające z rynny

Rura spustowa z rewizją przyłączona jest do przewodoacutew odpływowych a te łączą się z kanalizacją Średnica przewodoacutew musi być co najmniej roacutewna średnicy rur spustowych i najczęściej wynosi 100-150 mm Głębokość na jakiej powinno się układać rury zależy od strefy przemarzania i wynosi 1-14 m System taki nie ma blokady przedostawania się zapachoacutew dlatego lepiej nie podłączać go do kanalizacji ogoacutelnospławnej

Innym sposobem odprowadzenia wody bezpośrednio do kanalizacji jest podłączenie rury spustowej do osadnika rynnowego Wyposażony jest on w klapkę ktoacutera stanowi blokadę zapachową i wyciągany kosz w ktoacuterym gromadzą się większe zanieczyszczenia takie jak liście

Gdy brak sieci kanalizacji deszczowej lub ogoacutelnospławnej woda deszczowa powinna być bezpiecznie rozprowadzona po terenie posesji ale tak żeby nie spływała na sąsiednie działki

Odprowadzanie wody z dachu

płaskiego

W przypadku dachoacutew budynkoacutew wysokich (powyżej 5 kondygnacji) oraz dachoacutew o małym nachyleniu (przyjmuje się że poniżej 8) najczęstszym sposobem odprowa-dzania wody deszczowej jest system odwadniania oparty na wpustach dachowych

Wpusty dachowe pełnią rolę dachowych odwodnień punkto-wych tzn zbierają wodę z pewnej powierzchni w jednym punkcie

Odprowadzanie wody z dachu

płaskiego Woda jest odprowadzana do rury spustowej biegnącej wewnątrz budynku a stamtąd do kanalizacji deszczowej lub poza budynek do gruntu Aby odwodnienie dachu płaskiego pracowało prawidłowo wpust powinien znaleźć się w najniższym punkcie dachu a spadek w jego kierunku powinien wynosić co najmniej 3 Oproacutecz zasadniczego wpustu powinien być wpust awaryjny ktoacutery przejmie wodę w przypadku zatkania wpustu głoacutewnego Na dachu powinna być co najmniej jedna para wpustoacutew Zasady projektowania moacutewią że wpusty należy rozmieszczać co 25 m

Obliczanie kanalizacji deszczowej

Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qr (qd) [ls]

rAC

10000

IAQr

gdzie ψ lub C ndash wspoacutełczynnik spływu przyjmowany wg nowej normy jako 10 (w starej zależny od nachylenia dachu i rodzaju powierzchni odwadnianej)

A ndash efektywna powierzchnia dachu lub powierzchnia odwadniana [m2]

I ndash w starej normie miarodajne natężenie deszczu [l(sha)] przyjmowane I 300 l(sha)

r ndash natężenie opadoacutew atmosferycznych [l(sm2)] przyjmowane albo na podstawie danych statystycznych albo wg tabeli 1 w nowej normie po przemnożeniu przez wspoacutełczynnik ryzyka podany w tabeli 2

Wymiarowanie rynien i rur spustowych

1 Przewody spustowe ndash średnicę należy dobrać tak aby obliczona wartość odpływu ściekoacutew Qr nie przekraczała wartości Qrmax (qdmax) a powierzchnia odwadniana A powierzchni Amax zestawionych w tabeli w normie PN ndash 92B ndash 01707

2 Wg starej normy rynny powinny mieć średnice minimum 150 mm (dotyczy to budynkoacutew wielorodzinnych)

Efektywna

powierzchnia dachu

odwadniana przez

rynnę A [m2]

Szerokość rynny [mm] Średnica rury

spustowej [mm]

poniżej 20 70 50

20 ndash 57 100 (lub 125) 70

57 ndash 97 125 100

97 - 170 150 100

170 - 243 180 125

Dla budynkoacutew jednorodzinnych średnice rynien i przewodoacutew spustowych można określić w oparciu o efektywną powierzchnię dachu wg tabeli

Średnice poziomoacutew i przykanalikoacutew

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qr z uwzględnieniem następujących zasad

a) dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 07

b) dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 09

c) i d) jak dla kanalizacji sanitarnej

Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej

Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qt (qog) [ls]

Qww ndash natężenie odpływu ściekoacutew sanitarnych

Qr ndash natężenie odpływu ściekoacutew deszczowych

Kanalizacja ogoacutelnospławna to ten fragment ktoacutery odprowadza i ścieki sanitarne i deszczowe do zewnętrznej sieci ogoacutelnospławnej

rwwt QQQ

Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się z uwzględnieniem następujących zasad

a) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt spełnione powinny być warunki

a) i b) jak dla ściekoacutew deszczowych

b) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt obliczeniowa prędkość przepływu

ściekoacutew nie może przekraczać wartości dopuszczalnej ktoacutera wynosi

80 ms ndash dla rur żeliwnych i innych metalowych

40 ms ndash dla rur kamionkowych betonowych i z tworzyw sztucznych

c) dla odpływu tylko ściekoacutew sanitarnych Qww prędkość przepływu

ściekoacutew nie może być mniejsza od vmin = 07 ms

bullRynny z PVC-U

bullRynny z blachy aluminiowej

bullRynny miedziane

bullRynny z blachy stalowej

bullRynny cynkowo-tytanowe

Przekroje rynien a b c) poacutełokragłe d) trapezowy e f) trapezoidalny g) prostokatny h) poacutełokragły leacy

Rodzaje rynien a) okapowa b) koszowa c) gzymsowa d) leacy

UKŁAD Z ROZDZIAŁEM GOacuteRNYM

Schemat instalacji wodociągowej z rozdziałem goacuternym

1- pion zasilający zbiornik goacuterny 2- zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym 3 ndashzawoacuter zwrotny prosty 4- przewoacuted rozdzielczy goacuterny 5- zawoacuter przelotowy 6-pion wodociągowy 7-odgałęzienie 8- zawoacuter czerpalny

UKŁAD PIERŚCIENIOWY

Schemat instalacji wodociągowej pierścieniowej

1- pion zasilający zbiornik goacuterny 2- zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym 3 ndashzawoacuter zwrotny prosty 4- przewody rozdzielcze goacuterne 5- zawoacuter przelotowy 6-pion wodociągowy 7-odgałęzienie 8- zawoacuter czerpalny 9- przewoacuted rozdzielczy dolny

Rozpatrując układy wewnętrznych instalacji wodociągowych w aspekcie wysokości podnoszenia wody i dopuszczalnej wysokości ciśnienia w instalacjach wodociągowych możemy dokonać podziału na

instalacje jednostrefowe

instalacje wielostrefowe

INSTALACJE JEDNOSTREFOWE

Schemat zasilania jednostrefowego w układach chwilowego spadku ciśnienia poniżej wymaganego w sieci ulicznej

1 przewoacuted rozdzielczy (dolny) 2 pion zasilający zbiornik goacuterny 3 zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym 4 zawoacuter zwrotny prosty

5 pion wodociągowy 6 odgałęzienie 7 zawoacuter przelotowy

INSTALACJE JEDNOSTREFOWE

Rys Schemat zasilania jednostrefowego w układach chwilowego spadku ciśnienia poniżej wymaganego w sieci ulicznej

1 przewoacuted rozdzielczy (dolny) 2pion wodociągowy 3 odgałęzienie 4 zawoacuter czerpalny 5 zawoacuter zwrotny 6 zestaw do podwyższania ciśnienia

INSTALACJE DWUSTREFOWE

Rys Schemat wewnętrznej dwustrefowej instalacji wodociągowej (pierwsza strefa zasilana bezpośrednio z zewnętrznej sieci wodociągowej- układ instalacji z rozdziałem dolnym druga strefa zasilana przy pomocy zestawu podwyższającego ciśnienie- układ instalacji z rozdziałem dolnym)

1 przewoacuted rozdzielczy dolny( w pierwszej strefie) 2 zawoacuter zwrotny 3 zestaw podwyższający ciśnienie 4 zawoacuter przelotowy 5 pion wodociągowy ( pierwsza strefa) 6 odgałęzienie 7 zawoacuter czerpalny 8pion zasilający instalacje wodociągową drugiej strefy 9 przewoacuted rozdzielczy w drugiej strefie

INSTALACJE DWUSTREFOWE

Rys Schemat wewnętrznej dwustrefowej instalacji wodociągowej (pierwsza strefa bezpośrednio zasilana z zewnętrznej sieci wodociągowej- układ instalacji z rozdziałem dolnym druga strefa zasilana przez zbiornik goacuterny otwarty-układ instalacji z rozdziałem goacuternym) 1przewoacuted rozdzielczy dolny( w pierwszej strefie) 2 zawoacuter przelotowy 3 pion wodociągowy ( w pierwszej strefie)4odgałęzienie 5 zawoacuter czerpalny 6 zawoacuter zwrotny 7 pompa z silnikiem

elektrycznym 8 pion zasilający zbiornik goacuterny otwarty( drugiej strefy) 9zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym 10przewoacuted rozdzielczy goacuterny( w drugiej strefie) 11 pion wodociągowy rozdziału goacuternego ( w drugiej strefie)

INSTALACJE DWUSTREFOWE

Rys Schemat wewnętrznej dwustrefowej instalacji wodociągowej (pierwsza strefa bezpośrednio zasilana z zewnętrznej sieci wodociągowej- układ instalacji z rozdziałem goacuternym druga strefa zasilana przez zestaw do podwyższania ciśnienia- układ z rozdziałem goacuternym)1przewoacuted rozdzielczy dolny( w pierwszej strefie) 2 zawoacuter zwrotny 3 zestaw do podwyższania ciśnienia 4zawoacuter przelotowy 5 pion wodociągowy (pierwszej strefy) 6 odgałęzienie 7 zawoacuter czerpalny 8 pion zasilający drugą strefę9przewoacuted rozdzielczy goacuterny 10zawoacuter przelotowy11 pion wodociągowy drugiej strefy 12zawoacuter odcinający(

oddziela układy zasilane- przepływ wody w pionie pierwszej strefy od drugiej strefy)

INSTALACJE WIELOSTREFOWE

Rys Schemat wielostrefowej i wewnętrznej instalacji wodociągowej 1 przewoacuted rozdzielczy dolny( pierwsza strefa zasilania) 2 pion wodociągowy (pierwsza strefa) 3 odgałęzienie 4 zawoacuter czerpalny 5 pion zasilający druga

strefę 6 przewoacuted rozdzielczy dolny (drugiej strefy) 7 pion zasilający trzecia strefę 8 przewoacuted rozdzielczy dolny( trzeciej strefy) 9 zespoacuteł podwyższania ciśnienia dla pierwszej strefy 10 zespoacuteł podwyższania ciśnienia dla drugiej strefy 11 zespoacuteł podwyższania ciśnienia dla trzeciej strefy

INSTALACJE WIELOSTREFOWE

Rys Schemat wielostrefowej wewnętrznej instalacji wodociągowej układ stref z rozdziałem goacuternym

1pompa z silnikiem elektrycznym zasilająca zbiornik goacuterny otwarty trzeciej strefy 2 pompa z silnikiem elektrycznym zasilająca zbiornik goacuterny otwarty drugiej strefy 3 pompa z silnikiem elektrycznym zasilająca zbiornik goacuterny otwarty pierwszej strefy 4 pion zasilający zbiornik goacuterny otwarty pierwszej strefy 5zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym ( pierwszej strefy) 6 przewoacuted rozdzielczy goacuterny ( pierwszej strefy) 7 pion wodociągowy (pierwsza

strefa) 8 odgałęzienie 9 zawoacuter czerpalny 10 pion zasilający zbiornik goacuterny otwarty (drugiej strefy) 11 zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym (druga strefa) 12przewoacuted rozdzielczy goacuterny (druga strefa) 13 pion zasilający zbiornik goacuterny otwarty(trzecia strefa) 14 zbiornik goacuterny

otwarty z zaworem pływakowym (trzecia strefa) 15 przewoacuted rozdzielczy goacuterny (trzecia strefa)

INSTALACJE WIELOSTREFOWE

Schemat wielostrefowej wewnętrznej instalacji wodociągowej Układ stref pierścieniowy z jednym przewodem zasilającym

1 przewoacuted zasilający zbiorniki goacuterne pierwszej drugiej i trzeciej strefy 2 zbiornik goacuterny otwarty pierwszej strefy 3 zawoacuter 4 instalacja pierścieniowa pierwszej strefy 5 zbiornik goacuterny otwarty drugiej strefy 6 zawoacuter 7 instalacja pierścieniowa drugiej strefy 8 zbiornik goacuterny otwarty trzeciej strefy 9 zawoacuter czerpalny 10 instalacja pierścieniowa trzeciej strefy 11 odgałęzienie 12 zawoacuter czerpalny13

pompa z silnikiem elektrycznym

GŁOacuteWNE ZASADY PROWADZENIA INSTALACJI WODOCIĄGOWYCH

roacutewnolegle i prostopadle do ścian i stropoacutew

z jak najmniejszą ilością załamań

po trasach najkroacutetszych

przy wewnętrznych ścianach budynku

przejścia rur przez przegrody należy wyposażyć w tuleje ochronne

Instalacje zimnej i ciepłej wody mogą być rozprowadzone w następujący sposoacuteb

natynkowo ndash czyli po wierzchu ścian i przegroacuted budowlanych

w bruzdach ściennych

w szlichcie podłogowej

w pionowych szachtach i kanałach ściennych

SPOSOBY PROWADZENIA INSTALACJI

Prowadzenie instalacji w piwnicach i pod stropami

Prowadzenie rur w korytkach gdzie wydłużenia są kompensowane poprzez wyboczanie się rur

Prowadzenie rur z odgałęzieniami na łupinach wsporczych

Prowadzenie pionoacutew w szachtach instalacyjnych

Prowadzenie oraz mocowanie pionoacutew

w szachtach instalacyjnych

Układ troacutejnikowy Układ rozdzielaczowy

UKŁAD TROacuteJNIKOWY

Prowadzenie rur instalacji wodociągowej w układzie troacutejnikowym

Sposoacuteb prowadzenia przewodoacutew w węźle

sanitarnym

UKŁAD TROacuteJNIKOWY

UKŁAD TROacuteJNIKOWY

UKŁAD ROZDZIELACZOWY

Prowadzenie rur instalacji wodociągowej w układzie rozdzielaczowym

UKŁAD ROZDZIELACZOWY

UKŁAD OBWODOWY

Podpora stała

Podpora przesuwna

Przykład prowadzenia pionu instalacyjnego bez kompensatoroacutew z uwzględnieniem wyboczenia (linią przerywaną oznaczono przykładowy przewidywany kształt pionu po osiągnięciu temperatury czynnika roboczego)

Oznaczenia PP - podpora przesuwnaPS - podpora stała

ELEMENTY INSTALACJI WODOCIĄGOWYCH

Elementy instalacji wodociągowych

Przyłącze wodociągowe

Zestaw wodomierza głoacutewnego

Filtr wody zawoacuter antyskażeniowy zawory odcinające (armatura)

Przewody rozdzielcze (rozprowadzające)

Przewody pionowe (piony wodociągowe)

Przewody w pomieszczeniach sanitarnych (połączenia od pionu do punktoacutew czerpalnych)

Punkty czerpalne (baterie czerpalne i zawory)

Przyłącza do budynku 1-linia zabudowy 2- linia rozgraniczająca 3-sieć wodociągowa 4-sieć kanalizacyjna 5-zestaw wodomierzowy 6-studzienka rewizyjna

Sposoacuteb przeprowadzenia przewodu przez ścianę zewnętrzną

Podział wodomierzy

W obudowie

zamkniętej Z wyjmowaną

wstawką

pomiarową

instalowane

poziomo

kolanowe

Podział wodomierzy

1 Wodomierz działający na zasadach mechanicznych przeznaczony do wody

a) zimnej o temperaturze od 0 degC do 30 degC

b) ciepłej o temperaturze od 30 degC do 90 degC

c) gorącej o temperaturze od 30 degC do 130 degC albo od 30 degC do 180 degC

2 Wodomierz działający na zasadach elektronicznych lub mechanicznych z urządzeniami elektronicznymi albo bez przeznaczony do wody zimnej o temperaturze od 0 degC do 30 degC

Wodomierze mieszkaniowe (JS) Wodomierz powinien być zamontowany w położeniu roboczym zgodnie z oznakowaniem umieszczonym na wodomierzu przez producenta H - oznacza pozycję pracy wodomierza w poziomie V - oznacza pozycję pracy wodomierza w pionie Litera znajdująca się na tarczy wodomierza A B C lub D - oznacza klasę obciążeń wodomierza

Wodomierz sprzężony roacutewnolegle 1-wodomierz głoacutewny śrubowy 2-wodomierz boczny skrzydełkowy 3-zawoacuter zmiennego obciążenia

1 Wodomierze działające na zasadach mechanicznych przeznaczone do wody charakteryzują następujące strumienie

1) maksymalny strumień objętości (Qmax)

2) nominalny strumień objętości (Qn)

3) pośredni strumień objętości (Qt)

4) minimalny strumień objętości (Qmin)

2 Stosunek QmaxQn powinien wynosić 2

3 Rozroacuteżnia się cztery klasy metrologiczne wodomierzy klasa A klasa B klasa C klasa D

4 Klasy metrologiczne wodomierzy w zależności od wartości stosunku QminQn i QtQn

Q (q)-strumień objętości - objętość wody przepływającej przez wodomierz w przyjętej jednostce czasu

Qmax (qmax) -maksymalny strumień objętości - największy strumień objętości przy ktoacuterym wodomierz może pracować w kroacutetkim czasie bez uszkodzenia i przekroczenia błędoacutew granicznych dopuszczalnych oraz wartości maksymalnej straty ciśnienia

Qn (qn) nominalny strumień objętości - strumień objętości roacutewny połowie maksymalnego strumienia objętości przy ktoacuterym wodomierz może pracować przy przepływie ciągłym lub przerywanym i jego wskazania mieszczą się w granicach błędoacutew granicznych dopuszczalnych

Qt (qt) pośredni strumień objętości - strumień objętości dzielący zakres obciążeń pomiarowych na przedział goacuterny i dolny przy ktoacuterym błąd graniczny dopuszczalny zmienia wartość

Qmin (qmin ) minimalny strumień objętości- strumień objętości powyżej ktoacuterego wskazania wodomierza nie powinny przekraczać błędoacutew granicznych dopuszczalnych

Zakres obciążeń pomiarowych wodomierza - zakres strumienia objętości wodomierza zawarty między maksymalnym strumieniem objętości a minimalnym strumieniem objętości

Krzywa błędoacutew wodomierza

Błędy graniczne dopuszczalne wodomierzy plusmn 2 - w przedziale goacuternym zakresu obciążeń (qt q qmax)

plusmn 5 - w przedziale goacuternym zakresu obciążeń (qmin q qt)

Lokalizacja wodomierza

Doboacuter wodomierza

Aby dobrać wodomierz należy

ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe

ustalić umowny przepływ obliczeniowy dla wodomierza qw m3h

qw = 2 q

Doboacuter wodomierza

Doboacuter wodomierza

dla dobranego wodomierza ustalić w oparciu o dane producenta wodomierzy stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez wodomierz

Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem

PN-EN 1717 - Ochrona przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody w instalacjach wodociągowych i ogoacutelne wymagania dotyczące urządzeń zapobiegających zanieczyszczaniu przez przepływ zwrotny

Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem

Podział płynoacutew ktoacutere mają lub mogą mieć kontakt z wodą do picia

Kategoria 1

Woda wypływająca bezpośrednio z sieci wodociągowej przeznaczona do użytkowania przez człowieka do celoacutew konsumpcyjnych

Kategoria 2

Płyn nie stanowiący bakteriologicznego lub toksycznego zagrożenia dla człowieka

Kategoria 3

Płyn stanowiący pewne zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność co najmniej jednej substancji toksycznej lub bardzo toksycznej o LD50gt200 mgkg wagi ciała

Kategoria 4

Płyn stanowiący pewne zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność co najmniej jednej substancji toksycznej lub bardzo toksycznej o LD50200 mgkg wagi ciała lub też co najmniej jednej substancji radioaktywnej mutagennej lub rakotwoacuterczej

Kategoria 5

Płyn stanowiący zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność substancji mikrobiologicznych bądź wirusowych

Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem

Przepływ zwrotny wywołany spadkiem ciśnienia w sieci wodociągowej

Potencjalne źroacutedła zanieczyszczenia wody wodociągowej

XY

1- sieć wodociągowa

2- urządzenie zabezpieczające

X-rodzina zabezpieczenia

Y-typ zabezpieczenia

Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody

Aby dobrać zabezpieczenie należy

określić kategorię płynu

określić rodzaj zabezpieczenia wg normy

ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe

dobrać zawoacuter zwracając uwagę na średnicę wodomierza

Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody

dla dobranego zaworu ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez zawoacuter

Filtr

Doboacuter filtra

Aby dobrać filtr należy

ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe

dobrać filtr zwracając uwagę na średnicę wodomierza i zaworu antyskażeniowego

Doboacuter filtra

dla dobranego filtra ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez filtr

INSTALACJE KANALIZACYJNE

Rodzaje instalacji kanalizacyjnych

1 Kanalizacja sanitarna (bytowo ndash gospodarcza)

2 Kanalizacja deszczowa

3 Kanalizacja technologiczna

ścieki przed wprowadzeniem do kanalizacji

sanitarnej wymagają wstępnego oczyszczenia w

specjalnych urządzeniach

Odprowadzenie ściekoacutew z nieruchomości może być

realizowane na dwa sposoby

systemem ogoacutelnospławnym (zbiorczym)

lub systemem rozdzielczym

Kanalizacja ogoacutelnospławna odprowadza zaroacutewno ścieki

sanitarne (bytowe) jak i deszczowe

W kanalizacji rozdzielczej ścieki sanitarne i deszczowe

odprowadzane są rozdzielnie

Schemat kanalizacji ogoacutelnospławnej

KS1 KS2

Kanał ogoacutelnospławny

RD1 RD2

linia regulacyjna

ST1

ST2

Schemat kanalizacji rozdzielczej

KS1 KS2

Kanał sanitarny

Kanał deszczowy

RD1 RD2

linia regulacyjnaST1

ST2

SD1

SD2

Podział instalacji kanalizacyjnej

Instalację kanalizacyjną można podzielić na

zewnętrzną (na terenie nieruchomości lecz poza budynkiem)

wewnętrzną (w budynku)

Podział ten wydaje się oczywisty ale jest istotny przy doborze materiału instalacyjnego - nie każdy materiał sprawdzający się wewnątrz nadaje się do stworzenia instalacji zewnętrznej

Granicą między instalacją wewnętrzną a zewnętrzną jest tzw czyszczak głoacutewny (rewizja głoacutewna)

Przewody domowej

instalacji kanalizacyjnej

Przykanalik (przyłącze kanalizacyjne) ndash jest to odcinek ktoacutery łączy kanalizację na terenie nieruchomości z siecią kanalizacyjną

Najczęściej przykanalik włączany jest do studzienki (rewizyjnej lub włazowej) ktoacutera stanowi uzbrojenie sieci Możliwe jest też przyłączenie przez wpust boczny lub złącze siodłowe

Przewody domowej

instalacji kanalizacyjnej

Przykanaliki oznaczane są znakami informacyjnymi Na znaku podana jest średnica (w mm) spadek przyłącza (w promilach) oraz jego długość (w m) Granicą między siecią a instalacją jest położona w pobliżu granicy nieruchomości pierwsza studzienka licząc od strony budynku

Sieć i przykanalik

w przypadku istnienia studzienki rewizyjnej

przykanalikstudzienka rewizyjna

linia

reg

ulac

yjnastudzienka kanalizacyjna

sieć kanalizacyjna

budy

nek

instalacja

zewnętrzna

Sieć i przykanalik

w przypadku braku studzienki rewizyjnej (wg nowych przepisoacutew w przypadku braku studzienki rewizyjnej

przykanalik to odcinek biegnący od granicy budynku do granicy

nieruchomości)

linia

reg

ulac

yjnastudzienka kanalizacyjna

sieć kanalizacyjna

budy

nek

przykanalik

sieć kanalizacyjna

Instalacja kanalizacyjna składa się z 1 poziomoacutew (przewodoacutew odpływowych) ndash są to przewody

prowadzone z odpowiednim spadkiem ktoacutere odprowadzają

ścieki z pionoacutew wpustoacutew podłogowych itp do przykanalika

lub sieci zewnętrznej

2 pionoacutew (przewodoacutew spustowych) ndash są to przewody prowadzone

przez jedną lub kilka kondygnacji odprowadzające ścieki

z podejść kanalizacyjnych wpustoacutew dachowych lub rynien

do przewodoacutew odpływowych

3 podejść kanalizacyjnych ndash przewody odprowadzające ścieki

z przyboroacutew i urządzeń sanitarnych do pionoacutew lub poziomoacutew

kanalizacyjnych

podejścia pojedyncze

podejścia zbiorowe

Kanalizacja sanitarna grawitacyjna

Odprowadza wodę zanieczyszczoną (ścieki) w wyniku jej wykorzystania odpływającą z ustępoacutew spłukiwanych natryskoacutew wanien bidetoacutew zlewoacutew umywalek wpustoacutew podłogowych i innych urządzeń występujących w gospodarstwie domowym

Projektowanie kanalizacji sanitarnej odbywa się w oparciu o normę

PN ndash EN 12056 ndash 2 grudzień 2002

Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew

Część 2 Kanalizacja sanitarna projektowanie układu i obliczenia

oraz w przypadku braku informacji o normę

PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania

w projektowaniu

Podejścia kanalizacyjne ndash łączą

odpływ z pionem kanalizacyjnym

Podejścia

niewentylowane - należy montować ze spadkiem wynoszącym od 2 do 15

wentylowane ndash można zastosować tu mniejsze spadki zgodnie z przywołaną normą ale wymagają dodatkowego przewodu wentylującego

Najczęściej projektuje się podejścia niewentylowane Ich długość w typowym rozwiązaniu stosowanym w Polsce nie powinna przekraczać 30 m a w przypadku miski ustępowej 10 m po długości przewodu

W przypadku dłuższych podejść albo zwiększa się średnicę albo projektuje się podejścia wentylowane za pomocą np zaworoacutew napowietrzających

Nowa norma wprowadza cztery typy systemoacutew kanalizacyjnych jakie można spotkać w poszczegoacutelnych krajach Unii Europejskiej

W Polsce stosuje się tradycyjnie system I

System Nazwa Cechy

I

System pojedynczego pionu

z podejściami częściowo

wypełnionymi

bull jeden pion kanalizacyjny

bull wypełnienie przewodoacutew 50

II

System pojedynczego pionu

z podejściami o mniejszej

średnicy

bull jeden pion kanalizacyjny

bull wypełnienie przewodoacutew 70

III

System pojedynczego pionu

z podejściami całkowicie

wypełnionymi

bull jeden pion kanalizacyjny

bull wypełnienie przewodoacutew 100

bull każde urządzenie podłączone

oddzielnie do pionu

IV System oddzielnych pionoacutew

kanalizacyjnych

bull dwa piony ndash jeden odprowadzający

ścieki czarne z ustępoacutew spłukiwanych

i pisuaroacutew i drugi odprowadzający

pozostałe ścieki

bull wypełnienie przewodoacutew jak dla

systemoacutew I II lub III

Średnice nominalne podejść pojedynczych dobiera się w zależności od typu przyłączonego przyboru sanitarnego lub urządzenia w typowych

rozwiązaniach w Polsce wg tabeli Urządzenie DN [mm]

Umywalka bidet 40

Zlewozmywak

zmywarka pralka

wanna natrysk 50

Miska ustępowa 100

Minimalna średnica podejścia pojedynczego zdeterminowana jest przez jego długość wysokość spadania i ilość zmian kierunku zgodnie z tabelą

DN Lmax

[m] H [m]

trzy zmiany

kierunku

40

50 30 lt10

70 50 lt10

100 50 lt30

H

L

Jeśli powyższe wymiary są przekroczone lub istnieje konieczność zastosowania więcej niż trzech zmian kierunku prowadzenia przewodoacutew należy wybrać kolejną większą średnicę nominalną

Średnice nominalne podjeść zbiorowych

Zależą od natężenia przepływu ściekoacutew w projektowanym

podejściu i od zastosowanego systemu Wybierając system

należy kierować się dostępnymi na rynku przyborami trudno

bowiem wyobrazić sobie podłączanie przyboru sanitarnego

z odpływem np 40mm do przewodu o średnicy mniejszej

Utrudniałoby to swobodny odpływ ściekoacutew z tego przyboru

Natężenie przepływu ściekoacutew sanitarnych Qww

wyznacza się dla danego odcinka instalacji zgodnie

z zależnością

]sl[DUKQww

gdzie K ndash wspoacutełczynnik częstości

DU ndash odpływ jednostkowy [ls] z urządzenia

UWAGA Qww DUmax jeśli nie to Qww = DUmax

Odpływy jednostkowe DU

Odpływy jednostkowe DU -cd

Typowe wspoacutełczynniki częstości K

Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia

z przewodami odpływowymi Piony kanalizacyjne należy prowadzić bez zmiany średnicy i kierunku na całej długości w szachtach sanitarnych

U podstawy każdego pionu przed przejściem w przewoacuted odpływowy należy zamontować otwoacuter rewizyjny (czyszczak) umożliwiający dostęp do wnętrza przodu

W przypadku kanalizacji sanitarnej każdy pion musi być wentylowany w celu wyroacutewnania ciśnienia w instalacji

Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia

z przewodami odpływowymi Wentylację pionu zapewnia

przewoacuted wentylacyjny zakończony rurą wywiewną wyprowadzoną ponad połać dachu

zawoacuter napowietrzający ndash rozwiązanie dozwolone do stosowania w przypadku braku możliwości wyprowadzenia pionu ponad dach można takie rozwiązanie stosować przy spełnieniu następujących warunkoacutew

piony mają wysokość 4 do 5 kondygnacji

ostatni pion licząc od najdalszego w stosunku do kanału oraz co piąty w budynku jest zakończony rurą wywiewną

Elementy pionu kanalizacyjnego

troacutejniki doprowadzające ścieki z podejść kanalizacyjnych

czyszczak prze zmianą kierunku prowadzenia ściekoacutew ndash około 05 nad posadzką przed przejściem w przewoacuted odpływowy

rura prosta o niezmiennej średnicy na całej długości

zawoacuter napowietrzający lub rura wywiewna

W systemie kanalizacji sanitarnej wyroacuteżnić można

piony z wentylacją głoacutewną ndash zakończone rurą wywiewną lub zaworem napowietrzającym

piony z wentylacją obejściową ndash piony z dodatkowym przewodem wentylacyjnym prowadzonym obok pionu spustowego i połączonym z rurą wywiewną

Średnica pionu zależy od wybranego systemu wentylacji i obliczonego natężenia przepływu ściekoacutew dla całego pionu

Należy pamiętać o tym że minimalna średnica pionu nie może być mniejsza od średnicy największego podejścia

W typowych rozwiązaniach w Polsce minimalna średnica pionu wynosi 70mm a dla pionoacutew prowadzących ścieki z misek ustępowych 100mm

Oczywiście w tabelach należy sprawdzić czy średnicy nie należy zwiększyć ze względu na obliczoną wartość Qww

Piony z wentylacją głoacutewną

Piony z wentylacją obejściową

Przewody odpływowe

(poziomy kanalizacyjne)

Wśroacuted przewodoacutew odpływowych wyroacuteżniamy przewoacuted głoacutewny oraz przewody drugorzędne Każdy przewoacuted drugorzędny powinien być oddzielnie podłączony do głoacutewnego pod kątem 45deg

Wszystkie przewody prowadzone są najkroacutetszą drogą przeważnie wzdłuż przegrody budowlanej oraz koniecznie z zachowaniem odpowiedniego spadku

Przewody odpływowe

(poziomy kanalizacyjne)

Spadek powinien być jednakowy na całej długości co zapewnia samooczyszczanie się przewodu

Przyjęte jest że rury układa się kielichem w kierunku przeciwnym do spływu ściekoacutew

Rewizje kanalizacyjne powinno się montować

co 15 m na rurach średnicy od 100 do 150 mm

przed każdym uskokiem poziomu

Rury prowadzone przez murowane ścianki muszą być ułożone prostopadle do przegrody

Na przewody z tworzyw sztucznych powinno się w miejscach przejść dodatkowo nałożyć tuleje ochronne Umożliwią one rurom pewien ruch zabezpieczając instalację przed uszkodzeniami mechanicznymi

Przestrzeń pomiędzy tuleją a rurą powinno się zabezpieczyć izolacją

Jeśli przewody kanalizacyjne z tworzyw sztucznych układane są w sąsiedztwie przewodoacutew wydzielających ciepło powinny być osłonięte otulinami izolacyjnymi w celu zabezpieczenia przed przegrzewaniem

Przewody poziome i przykanaliki powinny być ułożone poniżej strefy przemarzania gruntu czyli na głębokości 80-140 cm zależnie od regionu kraju

Jeśli przewody prowadzone są w pomieszczeniach w ktoacuterych temperatura może spadać poniżej 0degC muszą być odpowiednio zabezpieczone przed przemarzaniem

Dla przewodoacutew prowadzonych na zewnątrz budynku należy pamiętać że warstwa gruntu pokrywającego rury kanalizacyjne powinna być o 10-20 cm większa od głębokości przemarzania gruntu jeśli przewody układa się wyżej to powinny być zaizolowane termicznie

Rury kanalizacyjne układane na zewnątrz budynku powinny być oddalone

od innych przewodoacutew co najmniej

15 m od przewodoacutew gazowych i wodociągowych

08 m od kabli energetycznych

05 m od kabli telekomunikacyjnych

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qww z uwzględnieniem następujących zasad

1 dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 05

2 dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 07

3 minimalna prędkość przepływu ściekoacutew wynosi 07 ms stąd

wynika prowadzenie przewodoacutew z odpowiednim do średnicy

spadkiem w kierunku sieci zewnętrznej

4 minimalna średnica przewodu zewnętrznego wynosi 010m

a przykanalika 015m

Dobierając średnice przewodoacutew odpływowych należy stosować

tabelę z wartościami natężenia przepływu Q0 i prędkości

przepływu v0 dla przewodoacutew o przekroju kołowym przy

pełnym wypełnieniu i wykres Manninga

=QQ0

=vv0

hd

Q

v

(hd)

1

23

4

Przykład obliczeniowy Obliczeniowe natężenie sciekoacutew sanitarnych wynosi Qww= 50 ls Na podstawie tabeli 1 QwwQ0 = 50 2014 = 025 Z wykresu odczytujemy

V = 085V0 = 085114 = 097 ms przy napełnieniu hd = 037

Zakresy dopuszczalnych spadkoacutew przewodoacutew odpływowych

DN 0100 m ndash i = 20 - 100

DN 0150 m ndash i = 15 - 150

Urządzenia dodatkowe w kanalizacji sanitarnej

W przypadku odprowadzania ściekoacutew bytowo gospodarczych do zewnętrznej sieci typu ogoacutelnospławnego w pomieszczeniach położonych na najniższych kondygnacjach w budynku może dojść do zalania spowodowanego wstecznym przepływem ściekoacutew w wyniku intensywnych opadoacutew deszczu Dlatego też w tego typu instalacjach na przewodach kanalizacyjnych odprowadzających ścieki z pomieszczeń na najniższej kondygnacji stosować należy zasuwy burzowe ktoacutere chronią instalację przed przepływem zwrotnym

Materiały w kanalizacji sanitarnej

Instalacja kanalizacyjna może być wykonana z roacuteżnych materiałoacutew ale

zawsze rury i połączenia powinny być szczelne i odporne na korozję

Obecnie najpopularniejszym materiałem używanym do budowy instalacji

wewnętrznej jest tworzywo sztuczne Rury kanalizacyjne produkuje się z

polipropylenu (PP)

roacuteżnych odmian polichlorku winylu (PVC)

Polietylenu wysokiej gęstości (PE-HD)

żywicy poliestrowej wzmacnianej włoacuteknem szklanym (GRE)

Innymi materiałami stosowanymi w kanalizacji sanitarnej są

żeliwo

kamionka

beton

Kanalizacja deszczowa

Odprowadza wody opadowe z dachoacutew i terenoacutew przyległych do nieruchomości (podjazdy tarasy parkingi itp)

Projektowanie kanalizacji deszczowej odbywa się w oparciu o normę

PN ndash EN 12056 ndash 3 grudzień 2002

Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew

Część 3 Przewody deszczowe Projektowanie układu i obliczenia

oraz w przypadku braku informacji o normę

PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania w projektowaniu

Odprowadzanie wody z dachu stromego

W przypadku dachoacutew budynkoacutew niskich (do 5 kondygnacji) ktoacutere mają odpowiednie nachylenie (przyjmuje się że powyżej 8) najczęstszym sposobem odprowadzania wody deszczowej jest zastosowanie systemu rynnowego

Zadaniem deszczowej instalacji kanalizacyjnej jest zebranie wody z dachu i odprowadzenie jej do sieci kanalizacji deszczowej lub do gruntu System rynnowy polega na naturalnym (grawitacyjnym) spływie woacuted po połaci dachowej skąd jest przejmowana przez system rur System ten roacutewnież pracuje grawitacyjnie Umowną granicą instalacji deszczowej jest wylewka z ktoacuterej woda może być skierowana do sieci kanalizacji deszczowej (ogoacutelnospławnej) lub na grunt

Podstawowe elementy

instalacji kanalizacji deszczowej

Rynny - przewody o przekroju otwartym (okrągłym prostokątnym eliptycznym trapezowym okapowym) biegnące wzdłuż krawędzi dachu Zadaniem rynien jest zebranie wody opadowej Rynny prowadzone są z lekkim spadkiem w kierunku narożnikoacutew budynku dzięki czemu woda nie wylewa się za krawędzie tylko płynie w kierunku rur spustowych

Instalacja kanalizacji deszczowej składa się z następujących elementoacutew

Rury spustowe ndash pionowe odcinki przewodoacutew o przekroju zamkniętym (najczęściej okrągłym lub prostokątnym) Zadaniem rur spustowych jest zebranie wody płynącej rynnami i odprowadzenie ich poza budynek

Odpływy ndash elementy za pomocą ktoacuterych rynny przechodzą w rury spustowe Odpływ jest odcinkiem rynny w ktoacuterym wykonany jest obrobiony otwoacuter odpowiedniego kształtu pozwalający na włączenie rury spustowej Można wyroacuteżnić odpływy przelotowe oraz odpływy końcowe ( na narożnikach pomieszczeń) Pozwalają na mocowanie rur spustowych

Narożniki do rynien ndash umożliwiają połączenie rynien w narożnikach budynku Właściwy montaż narożnikoacutew jest bardzo ważny dla właściwej pracy rynien (ruchoacutew pod wpływem temperatury) Wylewki ndash kształtki ktoacuterymi kończy się rura spustowa Wylewka może być włą- czona do kanalizacji deszczowej bądź znajdować się nad gruntem

Łączniki do rynien - złączki zwykłe uszczelkowe i korekcyjne Ponieważ montaż rynien wymaga pozostawiania tzw dylatacji (odstępoacutew) złączki korekcyjne lub uszczelkowe umożliwiają wykonanie takich połączenia z dylatacją

Łączniki do rur spustowych - kolana troacutejniki redukcje mufy mufy redukcyjne Mufy służą do włączania rur spustowych do odpływoacutew zadaniem muf redukcyjnych jest połączenie rury spustowej i odpływu o roacuteżnych średnicach Kolana pozwalają na zmianę kierunku rury spustowej Troacutejniki umożliwiają włączanie do rur spustowych wyposażenia dodatkowego

Haki i obejmy - zadaniem tych elementoacutew jest mocowanie rynien i rur spustowych do dachoacutew i ścian

Elementy wykończeniowe i dodatkowe -

zadaniem tych elementoacutew jest wykończenie

systemu lub uzupełnienie jego pracy

Przykładami mogą tu być

dekiel służący do zakończenia rynny

filtr siatkowy montowany na rurze

spustowej zatrzymujący

zanieczyszczenia

czyszczak (rewizja) umożliwiający

przegląd i czyszczenie rury spustowej

(na zdjęciu)

odprowadzenie do kanalizacji deszczowej

Jednym ze sposoboacutew odprowadzenia wody jest podłączenie systemu rynnowego do kanalizacji deszczowej

Woacutewczas na dolnym odcinku rury spustowej mniej więcej 03-08 m ponad terenem należy zamontować rewizję (czyszczak) Rewizja ma wewnątrz kratkę na ktoacuterej zbierają się liście i inne zanieczyszczenia spływające z rynny

Rura spustowa z rewizją przyłączona jest do przewodoacutew odpływowych a te łączą się z kanalizacją Średnica przewodoacutew musi być co najmniej roacutewna średnicy rur spustowych i najczęściej wynosi 100-150 mm Głębokość na jakiej powinno się układać rury zależy od strefy przemarzania i wynosi 1-14 m System taki nie ma blokady przedostawania się zapachoacutew dlatego lepiej nie podłączać go do kanalizacji ogoacutelnospławnej

Innym sposobem odprowadzenia wody bezpośrednio do kanalizacji jest podłączenie rury spustowej do osadnika rynnowego Wyposażony jest on w klapkę ktoacutera stanowi blokadę zapachową i wyciągany kosz w ktoacuterym gromadzą się większe zanieczyszczenia takie jak liście

Gdy brak sieci kanalizacji deszczowej lub ogoacutelnospławnej woda deszczowa powinna być bezpiecznie rozprowadzona po terenie posesji ale tak żeby nie spływała na sąsiednie działki

Odprowadzanie wody z dachu

płaskiego

W przypadku dachoacutew budynkoacutew wysokich (powyżej 5 kondygnacji) oraz dachoacutew o małym nachyleniu (przyjmuje się że poniżej 8) najczęstszym sposobem odprowa-dzania wody deszczowej jest system odwadniania oparty na wpustach dachowych

Wpusty dachowe pełnią rolę dachowych odwodnień punkto-wych tzn zbierają wodę z pewnej powierzchni w jednym punkcie

Odprowadzanie wody z dachu

płaskiego Woda jest odprowadzana do rury spustowej biegnącej wewnątrz budynku a stamtąd do kanalizacji deszczowej lub poza budynek do gruntu Aby odwodnienie dachu płaskiego pracowało prawidłowo wpust powinien znaleźć się w najniższym punkcie dachu a spadek w jego kierunku powinien wynosić co najmniej 3 Oproacutecz zasadniczego wpustu powinien być wpust awaryjny ktoacutery przejmie wodę w przypadku zatkania wpustu głoacutewnego Na dachu powinna być co najmniej jedna para wpustoacutew Zasady projektowania moacutewią że wpusty należy rozmieszczać co 25 m

Obliczanie kanalizacji deszczowej

Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qr (qd) [ls]

rAC

10000

IAQr

gdzie ψ lub C ndash wspoacutełczynnik spływu przyjmowany wg nowej normy jako 10 (w starej zależny od nachylenia dachu i rodzaju powierzchni odwadnianej)

A ndash efektywna powierzchnia dachu lub powierzchnia odwadniana [m2]

I ndash w starej normie miarodajne natężenie deszczu [l(sha)] przyjmowane I 300 l(sha)

r ndash natężenie opadoacutew atmosferycznych [l(sm2)] przyjmowane albo na podstawie danych statystycznych albo wg tabeli 1 w nowej normie po przemnożeniu przez wspoacutełczynnik ryzyka podany w tabeli 2

Wymiarowanie rynien i rur spustowych

1 Przewody spustowe ndash średnicę należy dobrać tak aby obliczona wartość odpływu ściekoacutew Qr nie przekraczała wartości Qrmax (qdmax) a powierzchnia odwadniana A powierzchni Amax zestawionych w tabeli w normie PN ndash 92B ndash 01707

2 Wg starej normy rynny powinny mieć średnice minimum 150 mm (dotyczy to budynkoacutew wielorodzinnych)

Efektywna

powierzchnia dachu

odwadniana przez

rynnę A [m2]

Szerokość rynny [mm] Średnica rury

spustowej [mm]

poniżej 20 70 50

20 ndash 57 100 (lub 125) 70

57 ndash 97 125 100

97 - 170 150 100

170 - 243 180 125

Dla budynkoacutew jednorodzinnych średnice rynien i przewodoacutew spustowych można określić w oparciu o efektywną powierzchnię dachu wg tabeli

Średnice poziomoacutew i przykanalikoacutew

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qr z uwzględnieniem następujących zasad

a) dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 07

b) dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 09

c) i d) jak dla kanalizacji sanitarnej

Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej

Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qt (qog) [ls]

Qww ndash natężenie odpływu ściekoacutew sanitarnych

Qr ndash natężenie odpływu ściekoacutew deszczowych

Kanalizacja ogoacutelnospławna to ten fragment ktoacutery odprowadza i ścieki sanitarne i deszczowe do zewnętrznej sieci ogoacutelnospławnej

rwwt QQQ

Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się z uwzględnieniem następujących zasad

a) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt spełnione powinny być warunki

a) i b) jak dla ściekoacutew deszczowych

b) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt obliczeniowa prędkość przepływu

ściekoacutew nie może przekraczać wartości dopuszczalnej ktoacutera wynosi

80 ms ndash dla rur żeliwnych i innych metalowych

40 ms ndash dla rur kamionkowych betonowych i z tworzyw sztucznych

c) dla odpływu tylko ściekoacutew sanitarnych Qww prędkość przepływu

ściekoacutew nie może być mniejsza od vmin = 07 ms

bullRynny z PVC-U

bullRynny z blachy aluminiowej

bullRynny miedziane

bullRynny z blachy stalowej

bullRynny cynkowo-tytanowe

Przekroje rynien a b c) poacutełokragłe d) trapezowy e f) trapezoidalny g) prostokatny h) poacutełokragły leacy

Rodzaje rynien a) okapowa b) koszowa c) gzymsowa d) leacy

UKŁAD PIERŚCIENIOWY

Schemat instalacji wodociągowej pierścieniowej

1- pion zasilający zbiornik goacuterny 2- zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym 3 ndashzawoacuter zwrotny prosty 4- przewody rozdzielcze goacuterne 5- zawoacuter przelotowy 6-pion wodociągowy 7-odgałęzienie 8- zawoacuter czerpalny 9- przewoacuted rozdzielczy dolny

Rozpatrując układy wewnętrznych instalacji wodociągowych w aspekcie wysokości podnoszenia wody i dopuszczalnej wysokości ciśnienia w instalacjach wodociągowych możemy dokonać podziału na

instalacje jednostrefowe

instalacje wielostrefowe

INSTALACJE JEDNOSTREFOWE

Schemat zasilania jednostrefowego w układach chwilowego spadku ciśnienia poniżej wymaganego w sieci ulicznej

1 przewoacuted rozdzielczy (dolny) 2 pion zasilający zbiornik goacuterny 3 zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym 4 zawoacuter zwrotny prosty

5 pion wodociągowy 6 odgałęzienie 7 zawoacuter przelotowy

INSTALACJE JEDNOSTREFOWE

Rys Schemat zasilania jednostrefowego w układach chwilowego spadku ciśnienia poniżej wymaganego w sieci ulicznej

1 przewoacuted rozdzielczy (dolny) 2pion wodociągowy 3 odgałęzienie 4 zawoacuter czerpalny 5 zawoacuter zwrotny 6 zestaw do podwyższania ciśnienia

INSTALACJE DWUSTREFOWE

Rys Schemat wewnętrznej dwustrefowej instalacji wodociągowej (pierwsza strefa zasilana bezpośrednio z zewnętrznej sieci wodociągowej- układ instalacji z rozdziałem dolnym druga strefa zasilana przy pomocy zestawu podwyższającego ciśnienie- układ instalacji z rozdziałem dolnym)

1 przewoacuted rozdzielczy dolny( w pierwszej strefie) 2 zawoacuter zwrotny 3 zestaw podwyższający ciśnienie 4 zawoacuter przelotowy 5 pion wodociągowy ( pierwsza strefa) 6 odgałęzienie 7 zawoacuter czerpalny 8pion zasilający instalacje wodociągową drugiej strefy 9 przewoacuted rozdzielczy w drugiej strefie

INSTALACJE DWUSTREFOWE

Rys Schemat wewnętrznej dwustrefowej instalacji wodociągowej (pierwsza strefa bezpośrednio zasilana z zewnętrznej sieci wodociągowej- układ instalacji z rozdziałem dolnym druga strefa zasilana przez zbiornik goacuterny otwarty-układ instalacji z rozdziałem goacuternym) 1przewoacuted rozdzielczy dolny( w pierwszej strefie) 2 zawoacuter przelotowy 3 pion wodociągowy ( w pierwszej strefie)4odgałęzienie 5 zawoacuter czerpalny 6 zawoacuter zwrotny 7 pompa z silnikiem

elektrycznym 8 pion zasilający zbiornik goacuterny otwarty( drugiej strefy) 9zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym 10przewoacuted rozdzielczy goacuterny( w drugiej strefie) 11 pion wodociągowy rozdziału goacuternego ( w drugiej strefie)

INSTALACJE DWUSTREFOWE

Rys Schemat wewnętrznej dwustrefowej instalacji wodociągowej (pierwsza strefa bezpośrednio zasilana z zewnętrznej sieci wodociągowej- układ instalacji z rozdziałem goacuternym druga strefa zasilana przez zestaw do podwyższania ciśnienia- układ z rozdziałem goacuternym)1przewoacuted rozdzielczy dolny( w pierwszej strefie) 2 zawoacuter zwrotny 3 zestaw do podwyższania ciśnienia 4zawoacuter przelotowy 5 pion wodociągowy (pierwszej strefy) 6 odgałęzienie 7 zawoacuter czerpalny 8 pion zasilający drugą strefę9przewoacuted rozdzielczy goacuterny 10zawoacuter przelotowy11 pion wodociągowy drugiej strefy 12zawoacuter odcinający(

oddziela układy zasilane- przepływ wody w pionie pierwszej strefy od drugiej strefy)

INSTALACJE WIELOSTREFOWE

Rys Schemat wielostrefowej i wewnętrznej instalacji wodociągowej 1 przewoacuted rozdzielczy dolny( pierwsza strefa zasilania) 2 pion wodociągowy (pierwsza strefa) 3 odgałęzienie 4 zawoacuter czerpalny 5 pion zasilający druga

strefę 6 przewoacuted rozdzielczy dolny (drugiej strefy) 7 pion zasilający trzecia strefę 8 przewoacuted rozdzielczy dolny( trzeciej strefy) 9 zespoacuteł podwyższania ciśnienia dla pierwszej strefy 10 zespoacuteł podwyższania ciśnienia dla drugiej strefy 11 zespoacuteł podwyższania ciśnienia dla trzeciej strefy

INSTALACJE WIELOSTREFOWE

Rys Schemat wielostrefowej wewnętrznej instalacji wodociągowej układ stref z rozdziałem goacuternym

1pompa z silnikiem elektrycznym zasilająca zbiornik goacuterny otwarty trzeciej strefy 2 pompa z silnikiem elektrycznym zasilająca zbiornik goacuterny otwarty drugiej strefy 3 pompa z silnikiem elektrycznym zasilająca zbiornik goacuterny otwarty pierwszej strefy 4 pion zasilający zbiornik goacuterny otwarty pierwszej strefy 5zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym ( pierwszej strefy) 6 przewoacuted rozdzielczy goacuterny ( pierwszej strefy) 7 pion wodociągowy (pierwsza

strefa) 8 odgałęzienie 9 zawoacuter czerpalny 10 pion zasilający zbiornik goacuterny otwarty (drugiej strefy) 11 zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym (druga strefa) 12przewoacuted rozdzielczy goacuterny (druga strefa) 13 pion zasilający zbiornik goacuterny otwarty(trzecia strefa) 14 zbiornik goacuterny

otwarty z zaworem pływakowym (trzecia strefa) 15 przewoacuted rozdzielczy goacuterny (trzecia strefa)

INSTALACJE WIELOSTREFOWE

Schemat wielostrefowej wewnętrznej instalacji wodociągowej Układ stref pierścieniowy z jednym przewodem zasilającym

1 przewoacuted zasilający zbiorniki goacuterne pierwszej drugiej i trzeciej strefy 2 zbiornik goacuterny otwarty pierwszej strefy 3 zawoacuter 4 instalacja pierścieniowa pierwszej strefy 5 zbiornik goacuterny otwarty drugiej strefy 6 zawoacuter 7 instalacja pierścieniowa drugiej strefy 8 zbiornik goacuterny otwarty trzeciej strefy 9 zawoacuter czerpalny 10 instalacja pierścieniowa trzeciej strefy 11 odgałęzienie 12 zawoacuter czerpalny13

pompa z silnikiem elektrycznym

GŁOacuteWNE ZASADY PROWADZENIA INSTALACJI WODOCIĄGOWYCH

roacutewnolegle i prostopadle do ścian i stropoacutew

z jak najmniejszą ilością załamań

po trasach najkroacutetszych

przy wewnętrznych ścianach budynku

przejścia rur przez przegrody należy wyposażyć w tuleje ochronne

Instalacje zimnej i ciepłej wody mogą być rozprowadzone w następujący sposoacuteb

natynkowo ndash czyli po wierzchu ścian i przegroacuted budowlanych

w bruzdach ściennych

w szlichcie podłogowej

w pionowych szachtach i kanałach ściennych

SPOSOBY PROWADZENIA INSTALACJI

Prowadzenie instalacji w piwnicach i pod stropami

Prowadzenie rur w korytkach gdzie wydłużenia są kompensowane poprzez wyboczanie się rur

Prowadzenie rur z odgałęzieniami na łupinach wsporczych

Prowadzenie pionoacutew w szachtach instalacyjnych

Prowadzenie oraz mocowanie pionoacutew

w szachtach instalacyjnych

Układ troacutejnikowy Układ rozdzielaczowy

UKŁAD TROacuteJNIKOWY

Prowadzenie rur instalacji wodociągowej w układzie troacutejnikowym

Sposoacuteb prowadzenia przewodoacutew w węźle

sanitarnym

UKŁAD TROacuteJNIKOWY

UKŁAD TROacuteJNIKOWY

UKŁAD ROZDZIELACZOWY

Prowadzenie rur instalacji wodociągowej w układzie rozdzielaczowym

UKŁAD ROZDZIELACZOWY

UKŁAD OBWODOWY

Podpora stała

Podpora przesuwna

Przykład prowadzenia pionu instalacyjnego bez kompensatoroacutew z uwzględnieniem wyboczenia (linią przerywaną oznaczono przykładowy przewidywany kształt pionu po osiągnięciu temperatury czynnika roboczego)

Oznaczenia PP - podpora przesuwnaPS - podpora stała

ELEMENTY INSTALACJI WODOCIĄGOWYCH

Elementy instalacji wodociągowych

Przyłącze wodociągowe

Zestaw wodomierza głoacutewnego

Filtr wody zawoacuter antyskażeniowy zawory odcinające (armatura)

Przewody rozdzielcze (rozprowadzające)

Przewody pionowe (piony wodociągowe)

Przewody w pomieszczeniach sanitarnych (połączenia od pionu do punktoacutew czerpalnych)

Punkty czerpalne (baterie czerpalne i zawory)

Przyłącza do budynku 1-linia zabudowy 2- linia rozgraniczająca 3-sieć wodociągowa 4-sieć kanalizacyjna 5-zestaw wodomierzowy 6-studzienka rewizyjna

Sposoacuteb przeprowadzenia przewodu przez ścianę zewnętrzną

Podział wodomierzy

W obudowie

zamkniętej Z wyjmowaną

wstawką

pomiarową

instalowane

poziomo

kolanowe

Podział wodomierzy

1 Wodomierz działający na zasadach mechanicznych przeznaczony do wody

a) zimnej o temperaturze od 0 degC do 30 degC

b) ciepłej o temperaturze od 30 degC do 90 degC

c) gorącej o temperaturze od 30 degC do 130 degC albo od 30 degC do 180 degC

2 Wodomierz działający na zasadach elektronicznych lub mechanicznych z urządzeniami elektronicznymi albo bez przeznaczony do wody zimnej o temperaturze od 0 degC do 30 degC

Wodomierze mieszkaniowe (JS) Wodomierz powinien być zamontowany w położeniu roboczym zgodnie z oznakowaniem umieszczonym na wodomierzu przez producenta H - oznacza pozycję pracy wodomierza w poziomie V - oznacza pozycję pracy wodomierza w pionie Litera znajdująca się na tarczy wodomierza A B C lub D - oznacza klasę obciążeń wodomierza

Wodomierz sprzężony roacutewnolegle 1-wodomierz głoacutewny śrubowy 2-wodomierz boczny skrzydełkowy 3-zawoacuter zmiennego obciążenia

1 Wodomierze działające na zasadach mechanicznych przeznaczone do wody charakteryzują następujące strumienie

1) maksymalny strumień objętości (Qmax)

2) nominalny strumień objętości (Qn)

3) pośredni strumień objętości (Qt)

4) minimalny strumień objętości (Qmin)

2 Stosunek QmaxQn powinien wynosić 2

3 Rozroacuteżnia się cztery klasy metrologiczne wodomierzy klasa A klasa B klasa C klasa D

4 Klasy metrologiczne wodomierzy w zależności od wartości stosunku QminQn i QtQn

Q (q)-strumień objętości - objętość wody przepływającej przez wodomierz w przyjętej jednostce czasu

Qmax (qmax) -maksymalny strumień objętości - największy strumień objętości przy ktoacuterym wodomierz może pracować w kroacutetkim czasie bez uszkodzenia i przekroczenia błędoacutew granicznych dopuszczalnych oraz wartości maksymalnej straty ciśnienia

Qn (qn) nominalny strumień objętości - strumień objętości roacutewny połowie maksymalnego strumienia objętości przy ktoacuterym wodomierz może pracować przy przepływie ciągłym lub przerywanym i jego wskazania mieszczą się w granicach błędoacutew granicznych dopuszczalnych

Qt (qt) pośredni strumień objętości - strumień objętości dzielący zakres obciążeń pomiarowych na przedział goacuterny i dolny przy ktoacuterym błąd graniczny dopuszczalny zmienia wartość

Qmin (qmin ) minimalny strumień objętości- strumień objętości powyżej ktoacuterego wskazania wodomierza nie powinny przekraczać błędoacutew granicznych dopuszczalnych

Zakres obciążeń pomiarowych wodomierza - zakres strumienia objętości wodomierza zawarty między maksymalnym strumieniem objętości a minimalnym strumieniem objętości

Krzywa błędoacutew wodomierza

Błędy graniczne dopuszczalne wodomierzy plusmn 2 - w przedziale goacuternym zakresu obciążeń (qt q qmax)

plusmn 5 - w przedziale goacuternym zakresu obciążeń (qmin q qt)

Lokalizacja wodomierza

Doboacuter wodomierza

Aby dobrać wodomierz należy

ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe

ustalić umowny przepływ obliczeniowy dla wodomierza qw m3h

qw = 2 q

Doboacuter wodomierza

Doboacuter wodomierza

dla dobranego wodomierza ustalić w oparciu o dane producenta wodomierzy stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez wodomierz

Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem

PN-EN 1717 - Ochrona przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody w instalacjach wodociągowych i ogoacutelne wymagania dotyczące urządzeń zapobiegających zanieczyszczaniu przez przepływ zwrotny

Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem

Podział płynoacutew ktoacutere mają lub mogą mieć kontakt z wodą do picia

Kategoria 1

Woda wypływająca bezpośrednio z sieci wodociągowej przeznaczona do użytkowania przez człowieka do celoacutew konsumpcyjnych

Kategoria 2

Płyn nie stanowiący bakteriologicznego lub toksycznego zagrożenia dla człowieka

Kategoria 3

Płyn stanowiący pewne zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność co najmniej jednej substancji toksycznej lub bardzo toksycznej o LD50gt200 mgkg wagi ciała

Kategoria 4

Płyn stanowiący pewne zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność co najmniej jednej substancji toksycznej lub bardzo toksycznej o LD50200 mgkg wagi ciała lub też co najmniej jednej substancji radioaktywnej mutagennej lub rakotwoacuterczej

Kategoria 5

Płyn stanowiący zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność substancji mikrobiologicznych bądź wirusowych

Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem

Przepływ zwrotny wywołany spadkiem ciśnienia w sieci wodociągowej

Potencjalne źroacutedła zanieczyszczenia wody wodociągowej

XY

1- sieć wodociągowa

2- urządzenie zabezpieczające

X-rodzina zabezpieczenia

Y-typ zabezpieczenia

Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody

Aby dobrać zabezpieczenie należy

określić kategorię płynu

określić rodzaj zabezpieczenia wg normy

ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe

dobrać zawoacuter zwracając uwagę na średnicę wodomierza

Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody

dla dobranego zaworu ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez zawoacuter

Filtr

Doboacuter filtra

Aby dobrać filtr należy

ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe

dobrać filtr zwracając uwagę na średnicę wodomierza i zaworu antyskażeniowego

Doboacuter filtra

dla dobranego filtra ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez filtr

INSTALACJE KANALIZACYJNE

Rodzaje instalacji kanalizacyjnych

1 Kanalizacja sanitarna (bytowo ndash gospodarcza)

2 Kanalizacja deszczowa

3 Kanalizacja technologiczna

ścieki przed wprowadzeniem do kanalizacji

sanitarnej wymagają wstępnego oczyszczenia w

specjalnych urządzeniach

Odprowadzenie ściekoacutew z nieruchomości może być

realizowane na dwa sposoby

systemem ogoacutelnospławnym (zbiorczym)

lub systemem rozdzielczym

Kanalizacja ogoacutelnospławna odprowadza zaroacutewno ścieki

sanitarne (bytowe) jak i deszczowe

W kanalizacji rozdzielczej ścieki sanitarne i deszczowe

odprowadzane są rozdzielnie

Schemat kanalizacji ogoacutelnospławnej

KS1 KS2

Kanał ogoacutelnospławny

RD1 RD2

linia regulacyjna

ST1

ST2

Schemat kanalizacji rozdzielczej

KS1 KS2

Kanał sanitarny

Kanał deszczowy

RD1 RD2

linia regulacyjnaST1

ST2

SD1

SD2

Podział instalacji kanalizacyjnej

Instalację kanalizacyjną można podzielić na

zewnętrzną (na terenie nieruchomości lecz poza budynkiem)

wewnętrzną (w budynku)

Podział ten wydaje się oczywisty ale jest istotny przy doborze materiału instalacyjnego - nie każdy materiał sprawdzający się wewnątrz nadaje się do stworzenia instalacji zewnętrznej

Granicą między instalacją wewnętrzną a zewnętrzną jest tzw czyszczak głoacutewny (rewizja głoacutewna)

Przewody domowej

instalacji kanalizacyjnej

Przykanalik (przyłącze kanalizacyjne) ndash jest to odcinek ktoacutery łączy kanalizację na terenie nieruchomości z siecią kanalizacyjną

Najczęściej przykanalik włączany jest do studzienki (rewizyjnej lub włazowej) ktoacutera stanowi uzbrojenie sieci Możliwe jest też przyłączenie przez wpust boczny lub złącze siodłowe

Przewody domowej

instalacji kanalizacyjnej

Przykanaliki oznaczane są znakami informacyjnymi Na znaku podana jest średnica (w mm) spadek przyłącza (w promilach) oraz jego długość (w m) Granicą między siecią a instalacją jest położona w pobliżu granicy nieruchomości pierwsza studzienka licząc od strony budynku

Sieć i przykanalik

w przypadku istnienia studzienki rewizyjnej

przykanalikstudzienka rewizyjna

linia

reg

ulac

yjnastudzienka kanalizacyjna

sieć kanalizacyjna

budy

nek

instalacja

zewnętrzna

Sieć i przykanalik

w przypadku braku studzienki rewizyjnej (wg nowych przepisoacutew w przypadku braku studzienki rewizyjnej

przykanalik to odcinek biegnący od granicy budynku do granicy

nieruchomości)

linia

reg

ulac

yjnastudzienka kanalizacyjna

sieć kanalizacyjna

budy

nek

przykanalik

sieć kanalizacyjna

Instalacja kanalizacyjna składa się z 1 poziomoacutew (przewodoacutew odpływowych) ndash są to przewody

prowadzone z odpowiednim spadkiem ktoacutere odprowadzają

ścieki z pionoacutew wpustoacutew podłogowych itp do przykanalika

lub sieci zewnętrznej

2 pionoacutew (przewodoacutew spustowych) ndash są to przewody prowadzone

przez jedną lub kilka kondygnacji odprowadzające ścieki

z podejść kanalizacyjnych wpustoacutew dachowych lub rynien

do przewodoacutew odpływowych

3 podejść kanalizacyjnych ndash przewody odprowadzające ścieki

z przyboroacutew i urządzeń sanitarnych do pionoacutew lub poziomoacutew

kanalizacyjnych

podejścia pojedyncze

podejścia zbiorowe

Kanalizacja sanitarna grawitacyjna

Odprowadza wodę zanieczyszczoną (ścieki) w wyniku jej wykorzystania odpływającą z ustępoacutew spłukiwanych natryskoacutew wanien bidetoacutew zlewoacutew umywalek wpustoacutew podłogowych i innych urządzeń występujących w gospodarstwie domowym

Projektowanie kanalizacji sanitarnej odbywa się w oparciu o normę

PN ndash EN 12056 ndash 2 grudzień 2002

Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew

Część 2 Kanalizacja sanitarna projektowanie układu i obliczenia

oraz w przypadku braku informacji o normę

PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania

w projektowaniu

Podejścia kanalizacyjne ndash łączą

odpływ z pionem kanalizacyjnym

Podejścia

niewentylowane - należy montować ze spadkiem wynoszącym od 2 do 15

wentylowane ndash można zastosować tu mniejsze spadki zgodnie z przywołaną normą ale wymagają dodatkowego przewodu wentylującego

Najczęściej projektuje się podejścia niewentylowane Ich długość w typowym rozwiązaniu stosowanym w Polsce nie powinna przekraczać 30 m a w przypadku miski ustępowej 10 m po długości przewodu

W przypadku dłuższych podejść albo zwiększa się średnicę albo projektuje się podejścia wentylowane za pomocą np zaworoacutew napowietrzających

Nowa norma wprowadza cztery typy systemoacutew kanalizacyjnych jakie można spotkać w poszczegoacutelnych krajach Unii Europejskiej

W Polsce stosuje się tradycyjnie system I

System Nazwa Cechy

I

System pojedynczego pionu

z podejściami częściowo

wypełnionymi

bull jeden pion kanalizacyjny

bull wypełnienie przewodoacutew 50

II

System pojedynczego pionu

z podejściami o mniejszej

średnicy

bull jeden pion kanalizacyjny

bull wypełnienie przewodoacutew 70

III

System pojedynczego pionu

z podejściami całkowicie

wypełnionymi

bull jeden pion kanalizacyjny

bull wypełnienie przewodoacutew 100

bull każde urządzenie podłączone

oddzielnie do pionu

IV System oddzielnych pionoacutew

kanalizacyjnych

bull dwa piony ndash jeden odprowadzający

ścieki czarne z ustępoacutew spłukiwanych

i pisuaroacutew i drugi odprowadzający

pozostałe ścieki

bull wypełnienie przewodoacutew jak dla

systemoacutew I II lub III

Średnice nominalne podejść pojedynczych dobiera się w zależności od typu przyłączonego przyboru sanitarnego lub urządzenia w typowych

rozwiązaniach w Polsce wg tabeli Urządzenie DN [mm]

Umywalka bidet 40

Zlewozmywak

zmywarka pralka

wanna natrysk 50

Miska ustępowa 100

Minimalna średnica podejścia pojedynczego zdeterminowana jest przez jego długość wysokość spadania i ilość zmian kierunku zgodnie z tabelą

DN Lmax

[m] H [m]

trzy zmiany

kierunku

40

50 30 lt10

70 50 lt10

100 50 lt30

H

L

Jeśli powyższe wymiary są przekroczone lub istnieje konieczność zastosowania więcej niż trzech zmian kierunku prowadzenia przewodoacutew należy wybrać kolejną większą średnicę nominalną

Średnice nominalne podjeść zbiorowych

Zależą od natężenia przepływu ściekoacutew w projektowanym

podejściu i od zastosowanego systemu Wybierając system

należy kierować się dostępnymi na rynku przyborami trudno

bowiem wyobrazić sobie podłączanie przyboru sanitarnego

z odpływem np 40mm do przewodu o średnicy mniejszej

Utrudniałoby to swobodny odpływ ściekoacutew z tego przyboru

Natężenie przepływu ściekoacutew sanitarnych Qww

wyznacza się dla danego odcinka instalacji zgodnie

z zależnością

]sl[DUKQww

gdzie K ndash wspoacutełczynnik częstości

DU ndash odpływ jednostkowy [ls] z urządzenia

UWAGA Qww DUmax jeśli nie to Qww = DUmax

Odpływy jednostkowe DU

Odpływy jednostkowe DU -cd

Typowe wspoacutełczynniki częstości K

Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia

z przewodami odpływowymi Piony kanalizacyjne należy prowadzić bez zmiany średnicy i kierunku na całej długości w szachtach sanitarnych

U podstawy każdego pionu przed przejściem w przewoacuted odpływowy należy zamontować otwoacuter rewizyjny (czyszczak) umożliwiający dostęp do wnętrza przodu

W przypadku kanalizacji sanitarnej każdy pion musi być wentylowany w celu wyroacutewnania ciśnienia w instalacji

Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia

z przewodami odpływowymi Wentylację pionu zapewnia

przewoacuted wentylacyjny zakończony rurą wywiewną wyprowadzoną ponad połać dachu

zawoacuter napowietrzający ndash rozwiązanie dozwolone do stosowania w przypadku braku możliwości wyprowadzenia pionu ponad dach można takie rozwiązanie stosować przy spełnieniu następujących warunkoacutew

piony mają wysokość 4 do 5 kondygnacji

ostatni pion licząc od najdalszego w stosunku do kanału oraz co piąty w budynku jest zakończony rurą wywiewną

Elementy pionu kanalizacyjnego

troacutejniki doprowadzające ścieki z podejść kanalizacyjnych

czyszczak prze zmianą kierunku prowadzenia ściekoacutew ndash około 05 nad posadzką przed przejściem w przewoacuted odpływowy

rura prosta o niezmiennej średnicy na całej długości

zawoacuter napowietrzający lub rura wywiewna

W systemie kanalizacji sanitarnej wyroacuteżnić można

piony z wentylacją głoacutewną ndash zakończone rurą wywiewną lub zaworem napowietrzającym

piony z wentylacją obejściową ndash piony z dodatkowym przewodem wentylacyjnym prowadzonym obok pionu spustowego i połączonym z rurą wywiewną

Średnica pionu zależy od wybranego systemu wentylacji i obliczonego natężenia przepływu ściekoacutew dla całego pionu

Należy pamiętać o tym że minimalna średnica pionu nie może być mniejsza od średnicy największego podejścia

W typowych rozwiązaniach w Polsce minimalna średnica pionu wynosi 70mm a dla pionoacutew prowadzących ścieki z misek ustępowych 100mm

Oczywiście w tabelach należy sprawdzić czy średnicy nie należy zwiększyć ze względu na obliczoną wartość Qww

Piony z wentylacją głoacutewną

Piony z wentylacją obejściową

Przewody odpływowe

(poziomy kanalizacyjne)

Wśroacuted przewodoacutew odpływowych wyroacuteżniamy przewoacuted głoacutewny oraz przewody drugorzędne Każdy przewoacuted drugorzędny powinien być oddzielnie podłączony do głoacutewnego pod kątem 45deg

Wszystkie przewody prowadzone są najkroacutetszą drogą przeważnie wzdłuż przegrody budowlanej oraz koniecznie z zachowaniem odpowiedniego spadku

Przewody odpływowe

(poziomy kanalizacyjne)

Spadek powinien być jednakowy na całej długości co zapewnia samooczyszczanie się przewodu

Przyjęte jest że rury układa się kielichem w kierunku przeciwnym do spływu ściekoacutew

Rewizje kanalizacyjne powinno się montować

co 15 m na rurach średnicy od 100 do 150 mm

przed każdym uskokiem poziomu

Rury prowadzone przez murowane ścianki muszą być ułożone prostopadle do przegrody

Na przewody z tworzyw sztucznych powinno się w miejscach przejść dodatkowo nałożyć tuleje ochronne Umożliwią one rurom pewien ruch zabezpieczając instalację przed uszkodzeniami mechanicznymi

Przestrzeń pomiędzy tuleją a rurą powinno się zabezpieczyć izolacją

Jeśli przewody kanalizacyjne z tworzyw sztucznych układane są w sąsiedztwie przewodoacutew wydzielających ciepło powinny być osłonięte otulinami izolacyjnymi w celu zabezpieczenia przed przegrzewaniem

Przewody poziome i przykanaliki powinny być ułożone poniżej strefy przemarzania gruntu czyli na głębokości 80-140 cm zależnie od regionu kraju

Jeśli przewody prowadzone są w pomieszczeniach w ktoacuterych temperatura może spadać poniżej 0degC muszą być odpowiednio zabezpieczone przed przemarzaniem

Dla przewodoacutew prowadzonych na zewnątrz budynku należy pamiętać że warstwa gruntu pokrywającego rury kanalizacyjne powinna być o 10-20 cm większa od głębokości przemarzania gruntu jeśli przewody układa się wyżej to powinny być zaizolowane termicznie

Rury kanalizacyjne układane na zewnątrz budynku powinny być oddalone

od innych przewodoacutew co najmniej

15 m od przewodoacutew gazowych i wodociągowych

08 m od kabli energetycznych

05 m od kabli telekomunikacyjnych

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qww z uwzględnieniem następujących zasad

1 dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 05

2 dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 07

3 minimalna prędkość przepływu ściekoacutew wynosi 07 ms stąd

wynika prowadzenie przewodoacutew z odpowiednim do średnicy

spadkiem w kierunku sieci zewnętrznej

4 minimalna średnica przewodu zewnętrznego wynosi 010m

a przykanalika 015m

Dobierając średnice przewodoacutew odpływowych należy stosować

tabelę z wartościami natężenia przepływu Q0 i prędkości

przepływu v0 dla przewodoacutew o przekroju kołowym przy

pełnym wypełnieniu i wykres Manninga

=QQ0

=vv0

hd

Q

v

(hd)

1

23

4

Przykład obliczeniowy Obliczeniowe natężenie sciekoacutew sanitarnych wynosi Qww= 50 ls Na podstawie tabeli 1 QwwQ0 = 50 2014 = 025 Z wykresu odczytujemy

V = 085V0 = 085114 = 097 ms przy napełnieniu hd = 037

Zakresy dopuszczalnych spadkoacutew przewodoacutew odpływowych

DN 0100 m ndash i = 20 - 100

DN 0150 m ndash i = 15 - 150

Urządzenia dodatkowe w kanalizacji sanitarnej

W przypadku odprowadzania ściekoacutew bytowo gospodarczych do zewnętrznej sieci typu ogoacutelnospławnego w pomieszczeniach położonych na najniższych kondygnacjach w budynku może dojść do zalania spowodowanego wstecznym przepływem ściekoacutew w wyniku intensywnych opadoacutew deszczu Dlatego też w tego typu instalacjach na przewodach kanalizacyjnych odprowadzających ścieki z pomieszczeń na najniższej kondygnacji stosować należy zasuwy burzowe ktoacutere chronią instalację przed przepływem zwrotnym

Materiały w kanalizacji sanitarnej

Instalacja kanalizacyjna może być wykonana z roacuteżnych materiałoacutew ale

zawsze rury i połączenia powinny być szczelne i odporne na korozję

Obecnie najpopularniejszym materiałem używanym do budowy instalacji

wewnętrznej jest tworzywo sztuczne Rury kanalizacyjne produkuje się z

polipropylenu (PP)

roacuteżnych odmian polichlorku winylu (PVC)

Polietylenu wysokiej gęstości (PE-HD)

żywicy poliestrowej wzmacnianej włoacuteknem szklanym (GRE)

Innymi materiałami stosowanymi w kanalizacji sanitarnej są

żeliwo

kamionka

beton

Kanalizacja deszczowa

Odprowadza wody opadowe z dachoacutew i terenoacutew przyległych do nieruchomości (podjazdy tarasy parkingi itp)

Projektowanie kanalizacji deszczowej odbywa się w oparciu o normę

PN ndash EN 12056 ndash 3 grudzień 2002

Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew

Część 3 Przewody deszczowe Projektowanie układu i obliczenia

oraz w przypadku braku informacji o normę

PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania w projektowaniu

Odprowadzanie wody z dachu stromego

W przypadku dachoacutew budynkoacutew niskich (do 5 kondygnacji) ktoacutere mają odpowiednie nachylenie (przyjmuje się że powyżej 8) najczęstszym sposobem odprowadzania wody deszczowej jest zastosowanie systemu rynnowego

Zadaniem deszczowej instalacji kanalizacyjnej jest zebranie wody z dachu i odprowadzenie jej do sieci kanalizacji deszczowej lub do gruntu System rynnowy polega na naturalnym (grawitacyjnym) spływie woacuted po połaci dachowej skąd jest przejmowana przez system rur System ten roacutewnież pracuje grawitacyjnie Umowną granicą instalacji deszczowej jest wylewka z ktoacuterej woda może być skierowana do sieci kanalizacji deszczowej (ogoacutelnospławnej) lub na grunt

Podstawowe elementy

instalacji kanalizacji deszczowej

Rynny - przewody o przekroju otwartym (okrągłym prostokątnym eliptycznym trapezowym okapowym) biegnące wzdłuż krawędzi dachu Zadaniem rynien jest zebranie wody opadowej Rynny prowadzone są z lekkim spadkiem w kierunku narożnikoacutew budynku dzięki czemu woda nie wylewa się za krawędzie tylko płynie w kierunku rur spustowych

Instalacja kanalizacji deszczowej składa się z następujących elementoacutew

Rury spustowe ndash pionowe odcinki przewodoacutew o przekroju zamkniętym (najczęściej okrągłym lub prostokątnym) Zadaniem rur spustowych jest zebranie wody płynącej rynnami i odprowadzenie ich poza budynek

Odpływy ndash elementy za pomocą ktoacuterych rynny przechodzą w rury spustowe Odpływ jest odcinkiem rynny w ktoacuterym wykonany jest obrobiony otwoacuter odpowiedniego kształtu pozwalający na włączenie rury spustowej Można wyroacuteżnić odpływy przelotowe oraz odpływy końcowe ( na narożnikach pomieszczeń) Pozwalają na mocowanie rur spustowych

Narożniki do rynien ndash umożliwiają połączenie rynien w narożnikach budynku Właściwy montaż narożnikoacutew jest bardzo ważny dla właściwej pracy rynien (ruchoacutew pod wpływem temperatury) Wylewki ndash kształtki ktoacuterymi kończy się rura spustowa Wylewka może być włą- czona do kanalizacji deszczowej bądź znajdować się nad gruntem

Łączniki do rynien - złączki zwykłe uszczelkowe i korekcyjne Ponieważ montaż rynien wymaga pozostawiania tzw dylatacji (odstępoacutew) złączki korekcyjne lub uszczelkowe umożliwiają wykonanie takich połączenia z dylatacją

Łączniki do rur spustowych - kolana troacutejniki redukcje mufy mufy redukcyjne Mufy służą do włączania rur spustowych do odpływoacutew zadaniem muf redukcyjnych jest połączenie rury spustowej i odpływu o roacuteżnych średnicach Kolana pozwalają na zmianę kierunku rury spustowej Troacutejniki umożliwiają włączanie do rur spustowych wyposażenia dodatkowego

Haki i obejmy - zadaniem tych elementoacutew jest mocowanie rynien i rur spustowych do dachoacutew i ścian

Elementy wykończeniowe i dodatkowe -

zadaniem tych elementoacutew jest wykończenie

systemu lub uzupełnienie jego pracy

Przykładami mogą tu być

dekiel służący do zakończenia rynny

filtr siatkowy montowany na rurze

spustowej zatrzymujący

zanieczyszczenia

czyszczak (rewizja) umożliwiający

przegląd i czyszczenie rury spustowej

(na zdjęciu)

odprowadzenie do kanalizacji deszczowej

Jednym ze sposoboacutew odprowadzenia wody jest podłączenie systemu rynnowego do kanalizacji deszczowej

Woacutewczas na dolnym odcinku rury spustowej mniej więcej 03-08 m ponad terenem należy zamontować rewizję (czyszczak) Rewizja ma wewnątrz kratkę na ktoacuterej zbierają się liście i inne zanieczyszczenia spływające z rynny

Rura spustowa z rewizją przyłączona jest do przewodoacutew odpływowych a te łączą się z kanalizacją Średnica przewodoacutew musi być co najmniej roacutewna średnicy rur spustowych i najczęściej wynosi 100-150 mm Głębokość na jakiej powinno się układać rury zależy od strefy przemarzania i wynosi 1-14 m System taki nie ma blokady przedostawania się zapachoacutew dlatego lepiej nie podłączać go do kanalizacji ogoacutelnospławnej

Innym sposobem odprowadzenia wody bezpośrednio do kanalizacji jest podłączenie rury spustowej do osadnika rynnowego Wyposażony jest on w klapkę ktoacutera stanowi blokadę zapachową i wyciągany kosz w ktoacuterym gromadzą się większe zanieczyszczenia takie jak liście

Gdy brak sieci kanalizacji deszczowej lub ogoacutelnospławnej woda deszczowa powinna być bezpiecznie rozprowadzona po terenie posesji ale tak żeby nie spływała na sąsiednie działki

Odprowadzanie wody z dachu

płaskiego

W przypadku dachoacutew budynkoacutew wysokich (powyżej 5 kondygnacji) oraz dachoacutew o małym nachyleniu (przyjmuje się że poniżej 8) najczęstszym sposobem odprowa-dzania wody deszczowej jest system odwadniania oparty na wpustach dachowych

Wpusty dachowe pełnią rolę dachowych odwodnień punkto-wych tzn zbierają wodę z pewnej powierzchni w jednym punkcie

Odprowadzanie wody z dachu

płaskiego Woda jest odprowadzana do rury spustowej biegnącej wewnątrz budynku a stamtąd do kanalizacji deszczowej lub poza budynek do gruntu Aby odwodnienie dachu płaskiego pracowało prawidłowo wpust powinien znaleźć się w najniższym punkcie dachu a spadek w jego kierunku powinien wynosić co najmniej 3 Oproacutecz zasadniczego wpustu powinien być wpust awaryjny ktoacutery przejmie wodę w przypadku zatkania wpustu głoacutewnego Na dachu powinna być co najmniej jedna para wpustoacutew Zasady projektowania moacutewią że wpusty należy rozmieszczać co 25 m

Obliczanie kanalizacji deszczowej

Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qr (qd) [ls]

rAC

10000

IAQr

gdzie ψ lub C ndash wspoacutełczynnik spływu przyjmowany wg nowej normy jako 10 (w starej zależny od nachylenia dachu i rodzaju powierzchni odwadnianej)

A ndash efektywna powierzchnia dachu lub powierzchnia odwadniana [m2]

I ndash w starej normie miarodajne natężenie deszczu [l(sha)] przyjmowane I 300 l(sha)

r ndash natężenie opadoacutew atmosferycznych [l(sm2)] przyjmowane albo na podstawie danych statystycznych albo wg tabeli 1 w nowej normie po przemnożeniu przez wspoacutełczynnik ryzyka podany w tabeli 2

Wymiarowanie rynien i rur spustowych

1 Przewody spustowe ndash średnicę należy dobrać tak aby obliczona wartość odpływu ściekoacutew Qr nie przekraczała wartości Qrmax (qdmax) a powierzchnia odwadniana A powierzchni Amax zestawionych w tabeli w normie PN ndash 92B ndash 01707

2 Wg starej normy rynny powinny mieć średnice minimum 150 mm (dotyczy to budynkoacutew wielorodzinnych)

Efektywna

powierzchnia dachu

odwadniana przez

rynnę A [m2]

Szerokość rynny [mm] Średnica rury

spustowej [mm]

poniżej 20 70 50

20 ndash 57 100 (lub 125) 70

57 ndash 97 125 100

97 - 170 150 100

170 - 243 180 125

Dla budynkoacutew jednorodzinnych średnice rynien i przewodoacutew spustowych można określić w oparciu o efektywną powierzchnię dachu wg tabeli

Średnice poziomoacutew i przykanalikoacutew

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qr z uwzględnieniem następujących zasad

a) dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 07

b) dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 09

c) i d) jak dla kanalizacji sanitarnej

Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej

Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qt (qog) [ls]

Qww ndash natężenie odpływu ściekoacutew sanitarnych

Qr ndash natężenie odpływu ściekoacutew deszczowych

Kanalizacja ogoacutelnospławna to ten fragment ktoacutery odprowadza i ścieki sanitarne i deszczowe do zewnętrznej sieci ogoacutelnospławnej

rwwt QQQ

Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się z uwzględnieniem następujących zasad

a) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt spełnione powinny być warunki

a) i b) jak dla ściekoacutew deszczowych

b) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt obliczeniowa prędkość przepływu

ściekoacutew nie może przekraczać wartości dopuszczalnej ktoacutera wynosi

80 ms ndash dla rur żeliwnych i innych metalowych

40 ms ndash dla rur kamionkowych betonowych i z tworzyw sztucznych

c) dla odpływu tylko ściekoacutew sanitarnych Qww prędkość przepływu

ściekoacutew nie może być mniejsza od vmin = 07 ms

bullRynny z PVC-U

bullRynny z blachy aluminiowej

bullRynny miedziane

bullRynny z blachy stalowej

bullRynny cynkowo-tytanowe

Przekroje rynien a b c) poacutełokragłe d) trapezowy e f) trapezoidalny g) prostokatny h) poacutełokragły leacy

Rodzaje rynien a) okapowa b) koszowa c) gzymsowa d) leacy

Rozpatrując układy wewnętrznych instalacji wodociągowych w aspekcie wysokości podnoszenia wody i dopuszczalnej wysokości ciśnienia w instalacjach wodociągowych możemy dokonać podziału na

instalacje jednostrefowe

instalacje wielostrefowe

INSTALACJE JEDNOSTREFOWE

Schemat zasilania jednostrefowego w układach chwilowego spadku ciśnienia poniżej wymaganego w sieci ulicznej

1 przewoacuted rozdzielczy (dolny) 2 pion zasilający zbiornik goacuterny 3 zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym 4 zawoacuter zwrotny prosty

5 pion wodociągowy 6 odgałęzienie 7 zawoacuter przelotowy

INSTALACJE JEDNOSTREFOWE

Rys Schemat zasilania jednostrefowego w układach chwilowego spadku ciśnienia poniżej wymaganego w sieci ulicznej

1 przewoacuted rozdzielczy (dolny) 2pion wodociągowy 3 odgałęzienie 4 zawoacuter czerpalny 5 zawoacuter zwrotny 6 zestaw do podwyższania ciśnienia

INSTALACJE DWUSTREFOWE

Rys Schemat wewnętrznej dwustrefowej instalacji wodociągowej (pierwsza strefa zasilana bezpośrednio z zewnętrznej sieci wodociągowej- układ instalacji z rozdziałem dolnym druga strefa zasilana przy pomocy zestawu podwyższającego ciśnienie- układ instalacji z rozdziałem dolnym)

1 przewoacuted rozdzielczy dolny( w pierwszej strefie) 2 zawoacuter zwrotny 3 zestaw podwyższający ciśnienie 4 zawoacuter przelotowy 5 pion wodociągowy ( pierwsza strefa) 6 odgałęzienie 7 zawoacuter czerpalny 8pion zasilający instalacje wodociągową drugiej strefy 9 przewoacuted rozdzielczy w drugiej strefie

INSTALACJE DWUSTREFOWE

Rys Schemat wewnętrznej dwustrefowej instalacji wodociągowej (pierwsza strefa bezpośrednio zasilana z zewnętrznej sieci wodociągowej- układ instalacji z rozdziałem dolnym druga strefa zasilana przez zbiornik goacuterny otwarty-układ instalacji z rozdziałem goacuternym) 1przewoacuted rozdzielczy dolny( w pierwszej strefie) 2 zawoacuter przelotowy 3 pion wodociągowy ( w pierwszej strefie)4odgałęzienie 5 zawoacuter czerpalny 6 zawoacuter zwrotny 7 pompa z silnikiem

elektrycznym 8 pion zasilający zbiornik goacuterny otwarty( drugiej strefy) 9zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym 10przewoacuted rozdzielczy goacuterny( w drugiej strefie) 11 pion wodociągowy rozdziału goacuternego ( w drugiej strefie)

INSTALACJE DWUSTREFOWE

Rys Schemat wewnętrznej dwustrefowej instalacji wodociągowej (pierwsza strefa bezpośrednio zasilana z zewnętrznej sieci wodociągowej- układ instalacji z rozdziałem goacuternym druga strefa zasilana przez zestaw do podwyższania ciśnienia- układ z rozdziałem goacuternym)1przewoacuted rozdzielczy dolny( w pierwszej strefie) 2 zawoacuter zwrotny 3 zestaw do podwyższania ciśnienia 4zawoacuter przelotowy 5 pion wodociągowy (pierwszej strefy) 6 odgałęzienie 7 zawoacuter czerpalny 8 pion zasilający drugą strefę9przewoacuted rozdzielczy goacuterny 10zawoacuter przelotowy11 pion wodociągowy drugiej strefy 12zawoacuter odcinający(

oddziela układy zasilane- przepływ wody w pionie pierwszej strefy od drugiej strefy)

INSTALACJE WIELOSTREFOWE

Rys Schemat wielostrefowej i wewnętrznej instalacji wodociągowej 1 przewoacuted rozdzielczy dolny( pierwsza strefa zasilania) 2 pion wodociągowy (pierwsza strefa) 3 odgałęzienie 4 zawoacuter czerpalny 5 pion zasilający druga

strefę 6 przewoacuted rozdzielczy dolny (drugiej strefy) 7 pion zasilający trzecia strefę 8 przewoacuted rozdzielczy dolny( trzeciej strefy) 9 zespoacuteł podwyższania ciśnienia dla pierwszej strefy 10 zespoacuteł podwyższania ciśnienia dla drugiej strefy 11 zespoacuteł podwyższania ciśnienia dla trzeciej strefy

INSTALACJE WIELOSTREFOWE

Rys Schemat wielostrefowej wewnętrznej instalacji wodociągowej układ stref z rozdziałem goacuternym

1pompa z silnikiem elektrycznym zasilająca zbiornik goacuterny otwarty trzeciej strefy 2 pompa z silnikiem elektrycznym zasilająca zbiornik goacuterny otwarty drugiej strefy 3 pompa z silnikiem elektrycznym zasilająca zbiornik goacuterny otwarty pierwszej strefy 4 pion zasilający zbiornik goacuterny otwarty pierwszej strefy 5zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym ( pierwszej strefy) 6 przewoacuted rozdzielczy goacuterny ( pierwszej strefy) 7 pion wodociągowy (pierwsza

strefa) 8 odgałęzienie 9 zawoacuter czerpalny 10 pion zasilający zbiornik goacuterny otwarty (drugiej strefy) 11 zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym (druga strefa) 12przewoacuted rozdzielczy goacuterny (druga strefa) 13 pion zasilający zbiornik goacuterny otwarty(trzecia strefa) 14 zbiornik goacuterny

otwarty z zaworem pływakowym (trzecia strefa) 15 przewoacuted rozdzielczy goacuterny (trzecia strefa)

INSTALACJE WIELOSTREFOWE

Schemat wielostrefowej wewnętrznej instalacji wodociągowej Układ stref pierścieniowy z jednym przewodem zasilającym

1 przewoacuted zasilający zbiorniki goacuterne pierwszej drugiej i trzeciej strefy 2 zbiornik goacuterny otwarty pierwszej strefy 3 zawoacuter 4 instalacja pierścieniowa pierwszej strefy 5 zbiornik goacuterny otwarty drugiej strefy 6 zawoacuter 7 instalacja pierścieniowa drugiej strefy 8 zbiornik goacuterny otwarty trzeciej strefy 9 zawoacuter czerpalny 10 instalacja pierścieniowa trzeciej strefy 11 odgałęzienie 12 zawoacuter czerpalny13

pompa z silnikiem elektrycznym

GŁOacuteWNE ZASADY PROWADZENIA INSTALACJI WODOCIĄGOWYCH

roacutewnolegle i prostopadle do ścian i stropoacutew

z jak najmniejszą ilością załamań

po trasach najkroacutetszych

przy wewnętrznych ścianach budynku

przejścia rur przez przegrody należy wyposażyć w tuleje ochronne

Instalacje zimnej i ciepłej wody mogą być rozprowadzone w następujący sposoacuteb

natynkowo ndash czyli po wierzchu ścian i przegroacuted budowlanych

w bruzdach ściennych

w szlichcie podłogowej

w pionowych szachtach i kanałach ściennych

SPOSOBY PROWADZENIA INSTALACJI

Prowadzenie instalacji w piwnicach i pod stropami

Prowadzenie rur w korytkach gdzie wydłużenia są kompensowane poprzez wyboczanie się rur

Prowadzenie rur z odgałęzieniami na łupinach wsporczych

Prowadzenie pionoacutew w szachtach instalacyjnych

Prowadzenie oraz mocowanie pionoacutew

w szachtach instalacyjnych

Układ troacutejnikowy Układ rozdzielaczowy

UKŁAD TROacuteJNIKOWY

Prowadzenie rur instalacji wodociągowej w układzie troacutejnikowym

Sposoacuteb prowadzenia przewodoacutew w węźle

sanitarnym

UKŁAD TROacuteJNIKOWY

UKŁAD TROacuteJNIKOWY

UKŁAD ROZDZIELACZOWY

Prowadzenie rur instalacji wodociągowej w układzie rozdzielaczowym

UKŁAD ROZDZIELACZOWY

UKŁAD OBWODOWY

Podpora stała

Podpora przesuwna

Przykład prowadzenia pionu instalacyjnego bez kompensatoroacutew z uwzględnieniem wyboczenia (linią przerywaną oznaczono przykładowy przewidywany kształt pionu po osiągnięciu temperatury czynnika roboczego)

Oznaczenia PP - podpora przesuwnaPS - podpora stała

ELEMENTY INSTALACJI WODOCIĄGOWYCH

Elementy instalacji wodociągowych

Przyłącze wodociągowe

Zestaw wodomierza głoacutewnego

Filtr wody zawoacuter antyskażeniowy zawory odcinające (armatura)

Przewody rozdzielcze (rozprowadzające)

Przewody pionowe (piony wodociągowe)

Przewody w pomieszczeniach sanitarnych (połączenia od pionu do punktoacutew czerpalnych)

Punkty czerpalne (baterie czerpalne i zawory)

Przyłącza do budynku 1-linia zabudowy 2- linia rozgraniczająca 3-sieć wodociągowa 4-sieć kanalizacyjna 5-zestaw wodomierzowy 6-studzienka rewizyjna

Sposoacuteb przeprowadzenia przewodu przez ścianę zewnętrzną

Podział wodomierzy

W obudowie

zamkniętej Z wyjmowaną

wstawką

pomiarową

instalowane

poziomo

kolanowe

Podział wodomierzy

1 Wodomierz działający na zasadach mechanicznych przeznaczony do wody

a) zimnej o temperaturze od 0 degC do 30 degC

b) ciepłej o temperaturze od 30 degC do 90 degC

c) gorącej o temperaturze od 30 degC do 130 degC albo od 30 degC do 180 degC

2 Wodomierz działający na zasadach elektronicznych lub mechanicznych z urządzeniami elektronicznymi albo bez przeznaczony do wody zimnej o temperaturze od 0 degC do 30 degC

Wodomierze mieszkaniowe (JS) Wodomierz powinien być zamontowany w położeniu roboczym zgodnie z oznakowaniem umieszczonym na wodomierzu przez producenta H - oznacza pozycję pracy wodomierza w poziomie V - oznacza pozycję pracy wodomierza w pionie Litera znajdująca się na tarczy wodomierza A B C lub D - oznacza klasę obciążeń wodomierza

Wodomierz sprzężony roacutewnolegle 1-wodomierz głoacutewny śrubowy 2-wodomierz boczny skrzydełkowy 3-zawoacuter zmiennego obciążenia

1 Wodomierze działające na zasadach mechanicznych przeznaczone do wody charakteryzują następujące strumienie

1) maksymalny strumień objętości (Qmax)

2) nominalny strumień objętości (Qn)

3) pośredni strumień objętości (Qt)

4) minimalny strumień objętości (Qmin)

2 Stosunek QmaxQn powinien wynosić 2

3 Rozroacuteżnia się cztery klasy metrologiczne wodomierzy klasa A klasa B klasa C klasa D

4 Klasy metrologiczne wodomierzy w zależności od wartości stosunku QminQn i QtQn

Q (q)-strumień objętości - objętość wody przepływającej przez wodomierz w przyjętej jednostce czasu

Qmax (qmax) -maksymalny strumień objętości - największy strumień objętości przy ktoacuterym wodomierz może pracować w kroacutetkim czasie bez uszkodzenia i przekroczenia błędoacutew granicznych dopuszczalnych oraz wartości maksymalnej straty ciśnienia

Qn (qn) nominalny strumień objętości - strumień objętości roacutewny połowie maksymalnego strumienia objętości przy ktoacuterym wodomierz może pracować przy przepływie ciągłym lub przerywanym i jego wskazania mieszczą się w granicach błędoacutew granicznych dopuszczalnych

Qt (qt) pośredni strumień objętości - strumień objętości dzielący zakres obciążeń pomiarowych na przedział goacuterny i dolny przy ktoacuterym błąd graniczny dopuszczalny zmienia wartość

Qmin (qmin ) minimalny strumień objętości- strumień objętości powyżej ktoacuterego wskazania wodomierza nie powinny przekraczać błędoacutew granicznych dopuszczalnych

Zakres obciążeń pomiarowych wodomierza - zakres strumienia objętości wodomierza zawarty między maksymalnym strumieniem objętości a minimalnym strumieniem objętości

Krzywa błędoacutew wodomierza

Błędy graniczne dopuszczalne wodomierzy plusmn 2 - w przedziale goacuternym zakresu obciążeń (qt q qmax)

plusmn 5 - w przedziale goacuternym zakresu obciążeń (qmin q qt)

Lokalizacja wodomierza

Doboacuter wodomierza

Aby dobrać wodomierz należy

ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe

ustalić umowny przepływ obliczeniowy dla wodomierza qw m3h

qw = 2 q

Doboacuter wodomierza

Doboacuter wodomierza

dla dobranego wodomierza ustalić w oparciu o dane producenta wodomierzy stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez wodomierz

Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem

PN-EN 1717 - Ochrona przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody w instalacjach wodociągowych i ogoacutelne wymagania dotyczące urządzeń zapobiegających zanieczyszczaniu przez przepływ zwrotny

Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem

Podział płynoacutew ktoacutere mają lub mogą mieć kontakt z wodą do picia

Kategoria 1

Woda wypływająca bezpośrednio z sieci wodociągowej przeznaczona do użytkowania przez człowieka do celoacutew konsumpcyjnych

Kategoria 2

Płyn nie stanowiący bakteriologicznego lub toksycznego zagrożenia dla człowieka

Kategoria 3

Płyn stanowiący pewne zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność co najmniej jednej substancji toksycznej lub bardzo toksycznej o LD50gt200 mgkg wagi ciała

Kategoria 4

Płyn stanowiący pewne zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność co najmniej jednej substancji toksycznej lub bardzo toksycznej o LD50200 mgkg wagi ciała lub też co najmniej jednej substancji radioaktywnej mutagennej lub rakotwoacuterczej

Kategoria 5

Płyn stanowiący zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność substancji mikrobiologicznych bądź wirusowych

Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem

Przepływ zwrotny wywołany spadkiem ciśnienia w sieci wodociągowej

Potencjalne źroacutedła zanieczyszczenia wody wodociągowej

XY

1- sieć wodociągowa

2- urządzenie zabezpieczające

X-rodzina zabezpieczenia

Y-typ zabezpieczenia

Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody

Aby dobrać zabezpieczenie należy

określić kategorię płynu

określić rodzaj zabezpieczenia wg normy

ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe

dobrać zawoacuter zwracając uwagę na średnicę wodomierza

Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody

dla dobranego zaworu ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez zawoacuter

Filtr

Doboacuter filtra

Aby dobrać filtr należy

ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe

dobrać filtr zwracając uwagę na średnicę wodomierza i zaworu antyskażeniowego

Doboacuter filtra

dla dobranego filtra ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez filtr

INSTALACJE KANALIZACYJNE

Rodzaje instalacji kanalizacyjnych

1 Kanalizacja sanitarna (bytowo ndash gospodarcza)

2 Kanalizacja deszczowa

3 Kanalizacja technologiczna

ścieki przed wprowadzeniem do kanalizacji

sanitarnej wymagają wstępnego oczyszczenia w

specjalnych urządzeniach

Odprowadzenie ściekoacutew z nieruchomości może być

realizowane na dwa sposoby

systemem ogoacutelnospławnym (zbiorczym)

lub systemem rozdzielczym

Kanalizacja ogoacutelnospławna odprowadza zaroacutewno ścieki

sanitarne (bytowe) jak i deszczowe

W kanalizacji rozdzielczej ścieki sanitarne i deszczowe

odprowadzane są rozdzielnie

Schemat kanalizacji ogoacutelnospławnej

KS1 KS2

Kanał ogoacutelnospławny

RD1 RD2

linia regulacyjna

ST1

ST2

Schemat kanalizacji rozdzielczej

KS1 KS2

Kanał sanitarny

Kanał deszczowy

RD1 RD2

linia regulacyjnaST1

ST2

SD1

SD2

Podział instalacji kanalizacyjnej

Instalację kanalizacyjną można podzielić na

zewnętrzną (na terenie nieruchomości lecz poza budynkiem)

wewnętrzną (w budynku)

Podział ten wydaje się oczywisty ale jest istotny przy doborze materiału instalacyjnego - nie każdy materiał sprawdzający się wewnątrz nadaje się do stworzenia instalacji zewnętrznej

Granicą między instalacją wewnętrzną a zewnętrzną jest tzw czyszczak głoacutewny (rewizja głoacutewna)

Przewody domowej

instalacji kanalizacyjnej

Przykanalik (przyłącze kanalizacyjne) ndash jest to odcinek ktoacutery łączy kanalizację na terenie nieruchomości z siecią kanalizacyjną

Najczęściej przykanalik włączany jest do studzienki (rewizyjnej lub włazowej) ktoacutera stanowi uzbrojenie sieci Możliwe jest też przyłączenie przez wpust boczny lub złącze siodłowe

Przewody domowej

instalacji kanalizacyjnej

Przykanaliki oznaczane są znakami informacyjnymi Na znaku podana jest średnica (w mm) spadek przyłącza (w promilach) oraz jego długość (w m) Granicą między siecią a instalacją jest położona w pobliżu granicy nieruchomości pierwsza studzienka licząc od strony budynku

Sieć i przykanalik

w przypadku istnienia studzienki rewizyjnej

przykanalikstudzienka rewizyjna

linia

reg

ulac

yjnastudzienka kanalizacyjna

sieć kanalizacyjna

budy

nek

instalacja

zewnętrzna

Sieć i przykanalik

w przypadku braku studzienki rewizyjnej (wg nowych przepisoacutew w przypadku braku studzienki rewizyjnej

przykanalik to odcinek biegnący od granicy budynku do granicy

nieruchomości)

linia

reg

ulac

yjnastudzienka kanalizacyjna

sieć kanalizacyjna

budy

nek

przykanalik

sieć kanalizacyjna

Instalacja kanalizacyjna składa się z 1 poziomoacutew (przewodoacutew odpływowych) ndash są to przewody

prowadzone z odpowiednim spadkiem ktoacutere odprowadzają

ścieki z pionoacutew wpustoacutew podłogowych itp do przykanalika

lub sieci zewnętrznej

2 pionoacutew (przewodoacutew spustowych) ndash są to przewody prowadzone

przez jedną lub kilka kondygnacji odprowadzające ścieki

z podejść kanalizacyjnych wpustoacutew dachowych lub rynien

do przewodoacutew odpływowych

3 podejść kanalizacyjnych ndash przewody odprowadzające ścieki

z przyboroacutew i urządzeń sanitarnych do pionoacutew lub poziomoacutew

kanalizacyjnych

podejścia pojedyncze

podejścia zbiorowe

Kanalizacja sanitarna grawitacyjna

Odprowadza wodę zanieczyszczoną (ścieki) w wyniku jej wykorzystania odpływającą z ustępoacutew spłukiwanych natryskoacutew wanien bidetoacutew zlewoacutew umywalek wpustoacutew podłogowych i innych urządzeń występujących w gospodarstwie domowym

Projektowanie kanalizacji sanitarnej odbywa się w oparciu o normę

PN ndash EN 12056 ndash 2 grudzień 2002

Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew

Część 2 Kanalizacja sanitarna projektowanie układu i obliczenia

oraz w przypadku braku informacji o normę

PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania

w projektowaniu

Podejścia kanalizacyjne ndash łączą

odpływ z pionem kanalizacyjnym

Podejścia

niewentylowane - należy montować ze spadkiem wynoszącym od 2 do 15

wentylowane ndash można zastosować tu mniejsze spadki zgodnie z przywołaną normą ale wymagają dodatkowego przewodu wentylującego

Najczęściej projektuje się podejścia niewentylowane Ich długość w typowym rozwiązaniu stosowanym w Polsce nie powinna przekraczać 30 m a w przypadku miski ustępowej 10 m po długości przewodu

W przypadku dłuższych podejść albo zwiększa się średnicę albo projektuje się podejścia wentylowane za pomocą np zaworoacutew napowietrzających

Nowa norma wprowadza cztery typy systemoacutew kanalizacyjnych jakie można spotkać w poszczegoacutelnych krajach Unii Europejskiej

W Polsce stosuje się tradycyjnie system I

System Nazwa Cechy

I

System pojedynczego pionu

z podejściami częściowo

wypełnionymi

bull jeden pion kanalizacyjny

bull wypełnienie przewodoacutew 50

II

System pojedynczego pionu

z podejściami o mniejszej

średnicy

bull jeden pion kanalizacyjny

bull wypełnienie przewodoacutew 70

III

System pojedynczego pionu

z podejściami całkowicie

wypełnionymi

bull jeden pion kanalizacyjny

bull wypełnienie przewodoacutew 100

bull każde urządzenie podłączone

oddzielnie do pionu

IV System oddzielnych pionoacutew

kanalizacyjnych

bull dwa piony ndash jeden odprowadzający

ścieki czarne z ustępoacutew spłukiwanych

i pisuaroacutew i drugi odprowadzający

pozostałe ścieki

bull wypełnienie przewodoacutew jak dla

systemoacutew I II lub III

Średnice nominalne podejść pojedynczych dobiera się w zależności od typu przyłączonego przyboru sanitarnego lub urządzenia w typowych

rozwiązaniach w Polsce wg tabeli Urządzenie DN [mm]

Umywalka bidet 40

Zlewozmywak

zmywarka pralka

wanna natrysk 50

Miska ustępowa 100

Minimalna średnica podejścia pojedynczego zdeterminowana jest przez jego długość wysokość spadania i ilość zmian kierunku zgodnie z tabelą

DN Lmax

[m] H [m]

trzy zmiany

kierunku

40

50 30 lt10

70 50 lt10

100 50 lt30

H

L

Jeśli powyższe wymiary są przekroczone lub istnieje konieczność zastosowania więcej niż trzech zmian kierunku prowadzenia przewodoacutew należy wybrać kolejną większą średnicę nominalną

Średnice nominalne podjeść zbiorowych

Zależą od natężenia przepływu ściekoacutew w projektowanym

podejściu i od zastosowanego systemu Wybierając system

należy kierować się dostępnymi na rynku przyborami trudno

bowiem wyobrazić sobie podłączanie przyboru sanitarnego

z odpływem np 40mm do przewodu o średnicy mniejszej

Utrudniałoby to swobodny odpływ ściekoacutew z tego przyboru

Natężenie przepływu ściekoacutew sanitarnych Qww

wyznacza się dla danego odcinka instalacji zgodnie

z zależnością

]sl[DUKQww

gdzie K ndash wspoacutełczynnik częstości

DU ndash odpływ jednostkowy [ls] z urządzenia

UWAGA Qww DUmax jeśli nie to Qww = DUmax

Odpływy jednostkowe DU

Odpływy jednostkowe DU -cd

Typowe wspoacutełczynniki częstości K

Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia

z przewodami odpływowymi Piony kanalizacyjne należy prowadzić bez zmiany średnicy i kierunku na całej długości w szachtach sanitarnych

U podstawy każdego pionu przed przejściem w przewoacuted odpływowy należy zamontować otwoacuter rewizyjny (czyszczak) umożliwiający dostęp do wnętrza przodu

W przypadku kanalizacji sanitarnej każdy pion musi być wentylowany w celu wyroacutewnania ciśnienia w instalacji

Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia

z przewodami odpływowymi Wentylację pionu zapewnia

przewoacuted wentylacyjny zakończony rurą wywiewną wyprowadzoną ponad połać dachu

zawoacuter napowietrzający ndash rozwiązanie dozwolone do stosowania w przypadku braku możliwości wyprowadzenia pionu ponad dach można takie rozwiązanie stosować przy spełnieniu następujących warunkoacutew

piony mają wysokość 4 do 5 kondygnacji

ostatni pion licząc od najdalszego w stosunku do kanału oraz co piąty w budynku jest zakończony rurą wywiewną

Elementy pionu kanalizacyjnego

troacutejniki doprowadzające ścieki z podejść kanalizacyjnych

czyszczak prze zmianą kierunku prowadzenia ściekoacutew ndash około 05 nad posadzką przed przejściem w przewoacuted odpływowy

rura prosta o niezmiennej średnicy na całej długości

zawoacuter napowietrzający lub rura wywiewna

W systemie kanalizacji sanitarnej wyroacuteżnić można

piony z wentylacją głoacutewną ndash zakończone rurą wywiewną lub zaworem napowietrzającym

piony z wentylacją obejściową ndash piony z dodatkowym przewodem wentylacyjnym prowadzonym obok pionu spustowego i połączonym z rurą wywiewną

Średnica pionu zależy od wybranego systemu wentylacji i obliczonego natężenia przepływu ściekoacutew dla całego pionu

Należy pamiętać o tym że minimalna średnica pionu nie może być mniejsza od średnicy największego podejścia

W typowych rozwiązaniach w Polsce minimalna średnica pionu wynosi 70mm a dla pionoacutew prowadzących ścieki z misek ustępowych 100mm

Oczywiście w tabelach należy sprawdzić czy średnicy nie należy zwiększyć ze względu na obliczoną wartość Qww

Piony z wentylacją głoacutewną

Piony z wentylacją obejściową

Przewody odpływowe

(poziomy kanalizacyjne)

Wśroacuted przewodoacutew odpływowych wyroacuteżniamy przewoacuted głoacutewny oraz przewody drugorzędne Każdy przewoacuted drugorzędny powinien być oddzielnie podłączony do głoacutewnego pod kątem 45deg

Wszystkie przewody prowadzone są najkroacutetszą drogą przeważnie wzdłuż przegrody budowlanej oraz koniecznie z zachowaniem odpowiedniego spadku

Przewody odpływowe

(poziomy kanalizacyjne)

Spadek powinien być jednakowy na całej długości co zapewnia samooczyszczanie się przewodu

Przyjęte jest że rury układa się kielichem w kierunku przeciwnym do spływu ściekoacutew

Rewizje kanalizacyjne powinno się montować

co 15 m na rurach średnicy od 100 do 150 mm

przed każdym uskokiem poziomu

Rury prowadzone przez murowane ścianki muszą być ułożone prostopadle do przegrody

Na przewody z tworzyw sztucznych powinno się w miejscach przejść dodatkowo nałożyć tuleje ochronne Umożliwią one rurom pewien ruch zabezpieczając instalację przed uszkodzeniami mechanicznymi

Przestrzeń pomiędzy tuleją a rurą powinno się zabezpieczyć izolacją

Jeśli przewody kanalizacyjne z tworzyw sztucznych układane są w sąsiedztwie przewodoacutew wydzielających ciepło powinny być osłonięte otulinami izolacyjnymi w celu zabezpieczenia przed przegrzewaniem

Przewody poziome i przykanaliki powinny być ułożone poniżej strefy przemarzania gruntu czyli na głębokości 80-140 cm zależnie od regionu kraju

Jeśli przewody prowadzone są w pomieszczeniach w ktoacuterych temperatura może spadać poniżej 0degC muszą być odpowiednio zabezpieczone przed przemarzaniem

Dla przewodoacutew prowadzonych na zewnątrz budynku należy pamiętać że warstwa gruntu pokrywającego rury kanalizacyjne powinna być o 10-20 cm większa od głębokości przemarzania gruntu jeśli przewody układa się wyżej to powinny być zaizolowane termicznie

Rury kanalizacyjne układane na zewnątrz budynku powinny być oddalone

od innych przewodoacutew co najmniej

15 m od przewodoacutew gazowych i wodociągowych

08 m od kabli energetycznych

05 m od kabli telekomunikacyjnych

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qww z uwzględnieniem następujących zasad

1 dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 05

2 dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 07

3 minimalna prędkość przepływu ściekoacutew wynosi 07 ms stąd

wynika prowadzenie przewodoacutew z odpowiednim do średnicy

spadkiem w kierunku sieci zewnętrznej

4 minimalna średnica przewodu zewnętrznego wynosi 010m

a przykanalika 015m

Dobierając średnice przewodoacutew odpływowych należy stosować

tabelę z wartościami natężenia przepływu Q0 i prędkości

przepływu v0 dla przewodoacutew o przekroju kołowym przy

pełnym wypełnieniu i wykres Manninga

=QQ0

=vv0

hd

Q

v

(hd)

1

23

4

Przykład obliczeniowy Obliczeniowe natężenie sciekoacutew sanitarnych wynosi Qww= 50 ls Na podstawie tabeli 1 QwwQ0 = 50 2014 = 025 Z wykresu odczytujemy

V = 085V0 = 085114 = 097 ms przy napełnieniu hd = 037

Zakresy dopuszczalnych spadkoacutew przewodoacutew odpływowych

DN 0100 m ndash i = 20 - 100

DN 0150 m ndash i = 15 - 150

Urządzenia dodatkowe w kanalizacji sanitarnej

W przypadku odprowadzania ściekoacutew bytowo gospodarczych do zewnętrznej sieci typu ogoacutelnospławnego w pomieszczeniach położonych na najniższych kondygnacjach w budynku może dojść do zalania spowodowanego wstecznym przepływem ściekoacutew w wyniku intensywnych opadoacutew deszczu Dlatego też w tego typu instalacjach na przewodach kanalizacyjnych odprowadzających ścieki z pomieszczeń na najniższej kondygnacji stosować należy zasuwy burzowe ktoacutere chronią instalację przed przepływem zwrotnym

Materiały w kanalizacji sanitarnej

Instalacja kanalizacyjna może być wykonana z roacuteżnych materiałoacutew ale

zawsze rury i połączenia powinny być szczelne i odporne na korozję

Obecnie najpopularniejszym materiałem używanym do budowy instalacji

wewnętrznej jest tworzywo sztuczne Rury kanalizacyjne produkuje się z

polipropylenu (PP)

roacuteżnych odmian polichlorku winylu (PVC)

Polietylenu wysokiej gęstości (PE-HD)

żywicy poliestrowej wzmacnianej włoacuteknem szklanym (GRE)

Innymi materiałami stosowanymi w kanalizacji sanitarnej są

żeliwo

kamionka

beton

Kanalizacja deszczowa

Odprowadza wody opadowe z dachoacutew i terenoacutew przyległych do nieruchomości (podjazdy tarasy parkingi itp)

Projektowanie kanalizacji deszczowej odbywa się w oparciu o normę

PN ndash EN 12056 ndash 3 grudzień 2002

Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew

Część 3 Przewody deszczowe Projektowanie układu i obliczenia

oraz w przypadku braku informacji o normę

PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania w projektowaniu

Odprowadzanie wody z dachu stromego

W przypadku dachoacutew budynkoacutew niskich (do 5 kondygnacji) ktoacutere mają odpowiednie nachylenie (przyjmuje się że powyżej 8) najczęstszym sposobem odprowadzania wody deszczowej jest zastosowanie systemu rynnowego

Zadaniem deszczowej instalacji kanalizacyjnej jest zebranie wody z dachu i odprowadzenie jej do sieci kanalizacji deszczowej lub do gruntu System rynnowy polega na naturalnym (grawitacyjnym) spływie woacuted po połaci dachowej skąd jest przejmowana przez system rur System ten roacutewnież pracuje grawitacyjnie Umowną granicą instalacji deszczowej jest wylewka z ktoacuterej woda może być skierowana do sieci kanalizacji deszczowej (ogoacutelnospławnej) lub na grunt

Podstawowe elementy

instalacji kanalizacji deszczowej

Rynny - przewody o przekroju otwartym (okrągłym prostokątnym eliptycznym trapezowym okapowym) biegnące wzdłuż krawędzi dachu Zadaniem rynien jest zebranie wody opadowej Rynny prowadzone są z lekkim spadkiem w kierunku narożnikoacutew budynku dzięki czemu woda nie wylewa się za krawędzie tylko płynie w kierunku rur spustowych

Instalacja kanalizacji deszczowej składa się z następujących elementoacutew

Rury spustowe ndash pionowe odcinki przewodoacutew o przekroju zamkniętym (najczęściej okrągłym lub prostokątnym) Zadaniem rur spustowych jest zebranie wody płynącej rynnami i odprowadzenie ich poza budynek

Odpływy ndash elementy za pomocą ktoacuterych rynny przechodzą w rury spustowe Odpływ jest odcinkiem rynny w ktoacuterym wykonany jest obrobiony otwoacuter odpowiedniego kształtu pozwalający na włączenie rury spustowej Można wyroacuteżnić odpływy przelotowe oraz odpływy końcowe ( na narożnikach pomieszczeń) Pozwalają na mocowanie rur spustowych

Narożniki do rynien ndash umożliwiają połączenie rynien w narożnikach budynku Właściwy montaż narożnikoacutew jest bardzo ważny dla właściwej pracy rynien (ruchoacutew pod wpływem temperatury) Wylewki ndash kształtki ktoacuterymi kończy się rura spustowa Wylewka może być włą- czona do kanalizacji deszczowej bądź znajdować się nad gruntem

Łączniki do rynien - złączki zwykłe uszczelkowe i korekcyjne Ponieważ montaż rynien wymaga pozostawiania tzw dylatacji (odstępoacutew) złączki korekcyjne lub uszczelkowe umożliwiają wykonanie takich połączenia z dylatacją

Łączniki do rur spustowych - kolana troacutejniki redukcje mufy mufy redukcyjne Mufy służą do włączania rur spustowych do odpływoacutew zadaniem muf redukcyjnych jest połączenie rury spustowej i odpływu o roacuteżnych średnicach Kolana pozwalają na zmianę kierunku rury spustowej Troacutejniki umożliwiają włączanie do rur spustowych wyposażenia dodatkowego

Haki i obejmy - zadaniem tych elementoacutew jest mocowanie rynien i rur spustowych do dachoacutew i ścian

Elementy wykończeniowe i dodatkowe -

zadaniem tych elementoacutew jest wykończenie

systemu lub uzupełnienie jego pracy

Przykładami mogą tu być

dekiel służący do zakończenia rynny

filtr siatkowy montowany na rurze

spustowej zatrzymujący

zanieczyszczenia

czyszczak (rewizja) umożliwiający

przegląd i czyszczenie rury spustowej

(na zdjęciu)

odprowadzenie do kanalizacji deszczowej

Jednym ze sposoboacutew odprowadzenia wody jest podłączenie systemu rynnowego do kanalizacji deszczowej

Woacutewczas na dolnym odcinku rury spustowej mniej więcej 03-08 m ponad terenem należy zamontować rewizję (czyszczak) Rewizja ma wewnątrz kratkę na ktoacuterej zbierają się liście i inne zanieczyszczenia spływające z rynny

Rura spustowa z rewizją przyłączona jest do przewodoacutew odpływowych a te łączą się z kanalizacją Średnica przewodoacutew musi być co najmniej roacutewna średnicy rur spustowych i najczęściej wynosi 100-150 mm Głębokość na jakiej powinno się układać rury zależy od strefy przemarzania i wynosi 1-14 m System taki nie ma blokady przedostawania się zapachoacutew dlatego lepiej nie podłączać go do kanalizacji ogoacutelnospławnej

Innym sposobem odprowadzenia wody bezpośrednio do kanalizacji jest podłączenie rury spustowej do osadnika rynnowego Wyposażony jest on w klapkę ktoacutera stanowi blokadę zapachową i wyciągany kosz w ktoacuterym gromadzą się większe zanieczyszczenia takie jak liście

Gdy brak sieci kanalizacji deszczowej lub ogoacutelnospławnej woda deszczowa powinna być bezpiecznie rozprowadzona po terenie posesji ale tak żeby nie spływała na sąsiednie działki

Odprowadzanie wody z dachu

płaskiego

W przypadku dachoacutew budynkoacutew wysokich (powyżej 5 kondygnacji) oraz dachoacutew o małym nachyleniu (przyjmuje się że poniżej 8) najczęstszym sposobem odprowa-dzania wody deszczowej jest system odwadniania oparty na wpustach dachowych

Wpusty dachowe pełnią rolę dachowych odwodnień punkto-wych tzn zbierają wodę z pewnej powierzchni w jednym punkcie

Odprowadzanie wody z dachu

płaskiego Woda jest odprowadzana do rury spustowej biegnącej wewnątrz budynku a stamtąd do kanalizacji deszczowej lub poza budynek do gruntu Aby odwodnienie dachu płaskiego pracowało prawidłowo wpust powinien znaleźć się w najniższym punkcie dachu a spadek w jego kierunku powinien wynosić co najmniej 3 Oproacutecz zasadniczego wpustu powinien być wpust awaryjny ktoacutery przejmie wodę w przypadku zatkania wpustu głoacutewnego Na dachu powinna być co najmniej jedna para wpustoacutew Zasady projektowania moacutewią że wpusty należy rozmieszczać co 25 m

Obliczanie kanalizacji deszczowej

Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qr (qd) [ls]

rAC

10000

IAQr

gdzie ψ lub C ndash wspoacutełczynnik spływu przyjmowany wg nowej normy jako 10 (w starej zależny od nachylenia dachu i rodzaju powierzchni odwadnianej)

A ndash efektywna powierzchnia dachu lub powierzchnia odwadniana [m2]

I ndash w starej normie miarodajne natężenie deszczu [l(sha)] przyjmowane I 300 l(sha)

r ndash natężenie opadoacutew atmosferycznych [l(sm2)] przyjmowane albo na podstawie danych statystycznych albo wg tabeli 1 w nowej normie po przemnożeniu przez wspoacutełczynnik ryzyka podany w tabeli 2

Wymiarowanie rynien i rur spustowych

1 Przewody spustowe ndash średnicę należy dobrać tak aby obliczona wartość odpływu ściekoacutew Qr nie przekraczała wartości Qrmax (qdmax) a powierzchnia odwadniana A powierzchni Amax zestawionych w tabeli w normie PN ndash 92B ndash 01707

2 Wg starej normy rynny powinny mieć średnice minimum 150 mm (dotyczy to budynkoacutew wielorodzinnych)

Efektywna

powierzchnia dachu

odwadniana przez

rynnę A [m2]

Szerokość rynny [mm] Średnica rury

spustowej [mm]

poniżej 20 70 50

20 ndash 57 100 (lub 125) 70

57 ndash 97 125 100

97 - 170 150 100

170 - 243 180 125

Dla budynkoacutew jednorodzinnych średnice rynien i przewodoacutew spustowych można określić w oparciu o efektywną powierzchnię dachu wg tabeli

Średnice poziomoacutew i przykanalikoacutew

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qr z uwzględnieniem następujących zasad

a) dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 07

b) dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 09

c) i d) jak dla kanalizacji sanitarnej

Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej

Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qt (qog) [ls]

Qww ndash natężenie odpływu ściekoacutew sanitarnych

Qr ndash natężenie odpływu ściekoacutew deszczowych

Kanalizacja ogoacutelnospławna to ten fragment ktoacutery odprowadza i ścieki sanitarne i deszczowe do zewnętrznej sieci ogoacutelnospławnej

rwwt QQQ

Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się z uwzględnieniem następujących zasad

a) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt spełnione powinny być warunki

a) i b) jak dla ściekoacutew deszczowych

b) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt obliczeniowa prędkość przepływu

ściekoacutew nie może przekraczać wartości dopuszczalnej ktoacutera wynosi

80 ms ndash dla rur żeliwnych i innych metalowych

40 ms ndash dla rur kamionkowych betonowych i z tworzyw sztucznych

c) dla odpływu tylko ściekoacutew sanitarnych Qww prędkość przepływu

ściekoacutew nie może być mniejsza od vmin = 07 ms

bullRynny z PVC-U

bullRynny z blachy aluminiowej

bullRynny miedziane

bullRynny z blachy stalowej

bullRynny cynkowo-tytanowe

Przekroje rynien a b c) poacutełokragłe d) trapezowy e f) trapezoidalny g) prostokatny h) poacutełokragły leacy

Rodzaje rynien a) okapowa b) koszowa c) gzymsowa d) leacy

INSTALACJE JEDNOSTREFOWE

Schemat zasilania jednostrefowego w układach chwilowego spadku ciśnienia poniżej wymaganego w sieci ulicznej

1 przewoacuted rozdzielczy (dolny) 2 pion zasilający zbiornik goacuterny 3 zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym 4 zawoacuter zwrotny prosty

5 pion wodociągowy 6 odgałęzienie 7 zawoacuter przelotowy

INSTALACJE JEDNOSTREFOWE

Rys Schemat zasilania jednostrefowego w układach chwilowego spadku ciśnienia poniżej wymaganego w sieci ulicznej

1 przewoacuted rozdzielczy (dolny) 2pion wodociągowy 3 odgałęzienie 4 zawoacuter czerpalny 5 zawoacuter zwrotny 6 zestaw do podwyższania ciśnienia

INSTALACJE DWUSTREFOWE

Rys Schemat wewnętrznej dwustrefowej instalacji wodociągowej (pierwsza strefa zasilana bezpośrednio z zewnętrznej sieci wodociągowej- układ instalacji z rozdziałem dolnym druga strefa zasilana przy pomocy zestawu podwyższającego ciśnienie- układ instalacji z rozdziałem dolnym)

1 przewoacuted rozdzielczy dolny( w pierwszej strefie) 2 zawoacuter zwrotny 3 zestaw podwyższający ciśnienie 4 zawoacuter przelotowy 5 pion wodociągowy ( pierwsza strefa) 6 odgałęzienie 7 zawoacuter czerpalny 8pion zasilający instalacje wodociągową drugiej strefy 9 przewoacuted rozdzielczy w drugiej strefie

INSTALACJE DWUSTREFOWE

Rys Schemat wewnętrznej dwustrefowej instalacji wodociągowej (pierwsza strefa bezpośrednio zasilana z zewnętrznej sieci wodociągowej- układ instalacji z rozdziałem dolnym druga strefa zasilana przez zbiornik goacuterny otwarty-układ instalacji z rozdziałem goacuternym) 1przewoacuted rozdzielczy dolny( w pierwszej strefie) 2 zawoacuter przelotowy 3 pion wodociągowy ( w pierwszej strefie)4odgałęzienie 5 zawoacuter czerpalny 6 zawoacuter zwrotny 7 pompa z silnikiem

elektrycznym 8 pion zasilający zbiornik goacuterny otwarty( drugiej strefy) 9zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym 10przewoacuted rozdzielczy goacuterny( w drugiej strefie) 11 pion wodociągowy rozdziału goacuternego ( w drugiej strefie)

INSTALACJE DWUSTREFOWE

Rys Schemat wewnętrznej dwustrefowej instalacji wodociągowej (pierwsza strefa bezpośrednio zasilana z zewnętrznej sieci wodociągowej- układ instalacji z rozdziałem goacuternym druga strefa zasilana przez zestaw do podwyższania ciśnienia- układ z rozdziałem goacuternym)1przewoacuted rozdzielczy dolny( w pierwszej strefie) 2 zawoacuter zwrotny 3 zestaw do podwyższania ciśnienia 4zawoacuter przelotowy 5 pion wodociągowy (pierwszej strefy) 6 odgałęzienie 7 zawoacuter czerpalny 8 pion zasilający drugą strefę9przewoacuted rozdzielczy goacuterny 10zawoacuter przelotowy11 pion wodociągowy drugiej strefy 12zawoacuter odcinający(

oddziela układy zasilane- przepływ wody w pionie pierwszej strefy od drugiej strefy)

INSTALACJE WIELOSTREFOWE

Rys Schemat wielostrefowej i wewnętrznej instalacji wodociągowej 1 przewoacuted rozdzielczy dolny( pierwsza strefa zasilania) 2 pion wodociągowy (pierwsza strefa) 3 odgałęzienie 4 zawoacuter czerpalny 5 pion zasilający druga

strefę 6 przewoacuted rozdzielczy dolny (drugiej strefy) 7 pion zasilający trzecia strefę 8 przewoacuted rozdzielczy dolny( trzeciej strefy) 9 zespoacuteł podwyższania ciśnienia dla pierwszej strefy 10 zespoacuteł podwyższania ciśnienia dla drugiej strefy 11 zespoacuteł podwyższania ciśnienia dla trzeciej strefy

INSTALACJE WIELOSTREFOWE

Rys Schemat wielostrefowej wewnętrznej instalacji wodociągowej układ stref z rozdziałem goacuternym

1pompa z silnikiem elektrycznym zasilająca zbiornik goacuterny otwarty trzeciej strefy 2 pompa z silnikiem elektrycznym zasilająca zbiornik goacuterny otwarty drugiej strefy 3 pompa z silnikiem elektrycznym zasilająca zbiornik goacuterny otwarty pierwszej strefy 4 pion zasilający zbiornik goacuterny otwarty pierwszej strefy 5zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym ( pierwszej strefy) 6 przewoacuted rozdzielczy goacuterny ( pierwszej strefy) 7 pion wodociągowy (pierwsza

strefa) 8 odgałęzienie 9 zawoacuter czerpalny 10 pion zasilający zbiornik goacuterny otwarty (drugiej strefy) 11 zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym (druga strefa) 12przewoacuted rozdzielczy goacuterny (druga strefa) 13 pion zasilający zbiornik goacuterny otwarty(trzecia strefa) 14 zbiornik goacuterny

otwarty z zaworem pływakowym (trzecia strefa) 15 przewoacuted rozdzielczy goacuterny (trzecia strefa)

INSTALACJE WIELOSTREFOWE

Schemat wielostrefowej wewnętrznej instalacji wodociągowej Układ stref pierścieniowy z jednym przewodem zasilającym

1 przewoacuted zasilający zbiorniki goacuterne pierwszej drugiej i trzeciej strefy 2 zbiornik goacuterny otwarty pierwszej strefy 3 zawoacuter 4 instalacja pierścieniowa pierwszej strefy 5 zbiornik goacuterny otwarty drugiej strefy 6 zawoacuter 7 instalacja pierścieniowa drugiej strefy 8 zbiornik goacuterny otwarty trzeciej strefy 9 zawoacuter czerpalny 10 instalacja pierścieniowa trzeciej strefy 11 odgałęzienie 12 zawoacuter czerpalny13

pompa z silnikiem elektrycznym

GŁOacuteWNE ZASADY PROWADZENIA INSTALACJI WODOCIĄGOWYCH

roacutewnolegle i prostopadle do ścian i stropoacutew

z jak najmniejszą ilością załamań

po trasach najkroacutetszych

przy wewnętrznych ścianach budynku

przejścia rur przez przegrody należy wyposażyć w tuleje ochronne

Instalacje zimnej i ciepłej wody mogą być rozprowadzone w następujący sposoacuteb

natynkowo ndash czyli po wierzchu ścian i przegroacuted budowlanych

w bruzdach ściennych

w szlichcie podłogowej

w pionowych szachtach i kanałach ściennych

SPOSOBY PROWADZENIA INSTALACJI

Prowadzenie instalacji w piwnicach i pod stropami

Prowadzenie rur w korytkach gdzie wydłużenia są kompensowane poprzez wyboczanie się rur

Prowadzenie rur z odgałęzieniami na łupinach wsporczych

Prowadzenie pionoacutew w szachtach instalacyjnych

Prowadzenie oraz mocowanie pionoacutew

w szachtach instalacyjnych

Układ troacutejnikowy Układ rozdzielaczowy

UKŁAD TROacuteJNIKOWY

Prowadzenie rur instalacji wodociągowej w układzie troacutejnikowym

Sposoacuteb prowadzenia przewodoacutew w węźle

sanitarnym

UKŁAD TROacuteJNIKOWY

UKŁAD TROacuteJNIKOWY

UKŁAD ROZDZIELACZOWY

Prowadzenie rur instalacji wodociągowej w układzie rozdzielaczowym

UKŁAD ROZDZIELACZOWY

UKŁAD OBWODOWY

Podpora stała

Podpora przesuwna

Przykład prowadzenia pionu instalacyjnego bez kompensatoroacutew z uwzględnieniem wyboczenia (linią przerywaną oznaczono przykładowy przewidywany kształt pionu po osiągnięciu temperatury czynnika roboczego)

Oznaczenia PP - podpora przesuwnaPS - podpora stała

ELEMENTY INSTALACJI WODOCIĄGOWYCH

Elementy instalacji wodociągowych

Przyłącze wodociągowe

Zestaw wodomierza głoacutewnego

Filtr wody zawoacuter antyskażeniowy zawory odcinające (armatura)

Przewody rozdzielcze (rozprowadzające)

Przewody pionowe (piony wodociągowe)

Przewody w pomieszczeniach sanitarnych (połączenia od pionu do punktoacutew czerpalnych)

Punkty czerpalne (baterie czerpalne i zawory)

Przyłącza do budynku 1-linia zabudowy 2- linia rozgraniczająca 3-sieć wodociągowa 4-sieć kanalizacyjna 5-zestaw wodomierzowy 6-studzienka rewizyjna

Sposoacuteb przeprowadzenia przewodu przez ścianę zewnętrzną

Podział wodomierzy

W obudowie

zamkniętej Z wyjmowaną

wstawką

pomiarową

instalowane

poziomo

kolanowe

Podział wodomierzy

1 Wodomierz działający na zasadach mechanicznych przeznaczony do wody

a) zimnej o temperaturze od 0 degC do 30 degC

b) ciepłej o temperaturze od 30 degC do 90 degC

c) gorącej o temperaturze od 30 degC do 130 degC albo od 30 degC do 180 degC

2 Wodomierz działający na zasadach elektronicznych lub mechanicznych z urządzeniami elektronicznymi albo bez przeznaczony do wody zimnej o temperaturze od 0 degC do 30 degC

Wodomierze mieszkaniowe (JS) Wodomierz powinien być zamontowany w położeniu roboczym zgodnie z oznakowaniem umieszczonym na wodomierzu przez producenta H - oznacza pozycję pracy wodomierza w poziomie V - oznacza pozycję pracy wodomierza w pionie Litera znajdująca się na tarczy wodomierza A B C lub D - oznacza klasę obciążeń wodomierza

Wodomierz sprzężony roacutewnolegle 1-wodomierz głoacutewny śrubowy 2-wodomierz boczny skrzydełkowy 3-zawoacuter zmiennego obciążenia

1 Wodomierze działające na zasadach mechanicznych przeznaczone do wody charakteryzują następujące strumienie

1) maksymalny strumień objętości (Qmax)

2) nominalny strumień objętości (Qn)

3) pośredni strumień objętości (Qt)

4) minimalny strumień objętości (Qmin)

2 Stosunek QmaxQn powinien wynosić 2

3 Rozroacuteżnia się cztery klasy metrologiczne wodomierzy klasa A klasa B klasa C klasa D

4 Klasy metrologiczne wodomierzy w zależności od wartości stosunku QminQn i QtQn

Q (q)-strumień objętości - objętość wody przepływającej przez wodomierz w przyjętej jednostce czasu

Qmax (qmax) -maksymalny strumień objętości - największy strumień objętości przy ktoacuterym wodomierz może pracować w kroacutetkim czasie bez uszkodzenia i przekroczenia błędoacutew granicznych dopuszczalnych oraz wartości maksymalnej straty ciśnienia

Qn (qn) nominalny strumień objętości - strumień objętości roacutewny połowie maksymalnego strumienia objętości przy ktoacuterym wodomierz może pracować przy przepływie ciągłym lub przerywanym i jego wskazania mieszczą się w granicach błędoacutew granicznych dopuszczalnych

Qt (qt) pośredni strumień objętości - strumień objętości dzielący zakres obciążeń pomiarowych na przedział goacuterny i dolny przy ktoacuterym błąd graniczny dopuszczalny zmienia wartość

Qmin (qmin ) minimalny strumień objętości- strumień objętości powyżej ktoacuterego wskazania wodomierza nie powinny przekraczać błędoacutew granicznych dopuszczalnych

Zakres obciążeń pomiarowych wodomierza - zakres strumienia objętości wodomierza zawarty między maksymalnym strumieniem objętości a minimalnym strumieniem objętości

Krzywa błędoacutew wodomierza

Błędy graniczne dopuszczalne wodomierzy plusmn 2 - w przedziale goacuternym zakresu obciążeń (qt q qmax)

plusmn 5 - w przedziale goacuternym zakresu obciążeń (qmin q qt)

Lokalizacja wodomierza

Doboacuter wodomierza

Aby dobrać wodomierz należy

ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe

ustalić umowny przepływ obliczeniowy dla wodomierza qw m3h

qw = 2 q

Doboacuter wodomierza

Doboacuter wodomierza

dla dobranego wodomierza ustalić w oparciu o dane producenta wodomierzy stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez wodomierz

Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem

PN-EN 1717 - Ochrona przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody w instalacjach wodociągowych i ogoacutelne wymagania dotyczące urządzeń zapobiegających zanieczyszczaniu przez przepływ zwrotny

Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem

Podział płynoacutew ktoacutere mają lub mogą mieć kontakt z wodą do picia

Kategoria 1

Woda wypływająca bezpośrednio z sieci wodociągowej przeznaczona do użytkowania przez człowieka do celoacutew konsumpcyjnych

Kategoria 2

Płyn nie stanowiący bakteriologicznego lub toksycznego zagrożenia dla człowieka

Kategoria 3

Płyn stanowiący pewne zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność co najmniej jednej substancji toksycznej lub bardzo toksycznej o LD50gt200 mgkg wagi ciała

Kategoria 4

Płyn stanowiący pewne zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność co najmniej jednej substancji toksycznej lub bardzo toksycznej o LD50200 mgkg wagi ciała lub też co najmniej jednej substancji radioaktywnej mutagennej lub rakotwoacuterczej

Kategoria 5

Płyn stanowiący zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność substancji mikrobiologicznych bądź wirusowych

Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem

Przepływ zwrotny wywołany spadkiem ciśnienia w sieci wodociągowej

Potencjalne źroacutedła zanieczyszczenia wody wodociągowej

XY

1- sieć wodociągowa

2- urządzenie zabezpieczające

X-rodzina zabezpieczenia

Y-typ zabezpieczenia

Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody

Aby dobrać zabezpieczenie należy

określić kategorię płynu

określić rodzaj zabezpieczenia wg normy

ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe

dobrać zawoacuter zwracając uwagę na średnicę wodomierza

Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody

dla dobranego zaworu ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez zawoacuter

Filtr

Doboacuter filtra

Aby dobrać filtr należy

ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe

dobrać filtr zwracając uwagę na średnicę wodomierza i zaworu antyskażeniowego

Doboacuter filtra

dla dobranego filtra ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez filtr

INSTALACJE KANALIZACYJNE

Rodzaje instalacji kanalizacyjnych

1 Kanalizacja sanitarna (bytowo ndash gospodarcza)

2 Kanalizacja deszczowa

3 Kanalizacja technologiczna

ścieki przed wprowadzeniem do kanalizacji

sanitarnej wymagają wstępnego oczyszczenia w

specjalnych urządzeniach

Odprowadzenie ściekoacutew z nieruchomości może być

realizowane na dwa sposoby

systemem ogoacutelnospławnym (zbiorczym)

lub systemem rozdzielczym

Kanalizacja ogoacutelnospławna odprowadza zaroacutewno ścieki

sanitarne (bytowe) jak i deszczowe

W kanalizacji rozdzielczej ścieki sanitarne i deszczowe

odprowadzane są rozdzielnie

Schemat kanalizacji ogoacutelnospławnej

KS1 KS2

Kanał ogoacutelnospławny

RD1 RD2

linia regulacyjna

ST1

ST2

Schemat kanalizacji rozdzielczej

KS1 KS2

Kanał sanitarny

Kanał deszczowy

RD1 RD2

linia regulacyjnaST1

ST2

SD1

SD2

Podział instalacji kanalizacyjnej

Instalację kanalizacyjną można podzielić na

zewnętrzną (na terenie nieruchomości lecz poza budynkiem)

wewnętrzną (w budynku)

Podział ten wydaje się oczywisty ale jest istotny przy doborze materiału instalacyjnego - nie każdy materiał sprawdzający się wewnątrz nadaje się do stworzenia instalacji zewnętrznej

Granicą między instalacją wewnętrzną a zewnętrzną jest tzw czyszczak głoacutewny (rewizja głoacutewna)

Przewody domowej

instalacji kanalizacyjnej

Przykanalik (przyłącze kanalizacyjne) ndash jest to odcinek ktoacutery łączy kanalizację na terenie nieruchomości z siecią kanalizacyjną

Najczęściej przykanalik włączany jest do studzienki (rewizyjnej lub włazowej) ktoacutera stanowi uzbrojenie sieci Możliwe jest też przyłączenie przez wpust boczny lub złącze siodłowe

Przewody domowej

instalacji kanalizacyjnej

Przykanaliki oznaczane są znakami informacyjnymi Na znaku podana jest średnica (w mm) spadek przyłącza (w promilach) oraz jego długość (w m) Granicą między siecią a instalacją jest położona w pobliżu granicy nieruchomości pierwsza studzienka licząc od strony budynku

Sieć i przykanalik

w przypadku istnienia studzienki rewizyjnej

przykanalikstudzienka rewizyjna

linia

reg

ulac

yjnastudzienka kanalizacyjna

sieć kanalizacyjna

budy

nek

instalacja

zewnętrzna

Sieć i przykanalik

w przypadku braku studzienki rewizyjnej (wg nowych przepisoacutew w przypadku braku studzienki rewizyjnej

przykanalik to odcinek biegnący od granicy budynku do granicy

nieruchomości)

linia

reg

ulac

yjnastudzienka kanalizacyjna

sieć kanalizacyjna

budy

nek

przykanalik

sieć kanalizacyjna

Instalacja kanalizacyjna składa się z 1 poziomoacutew (przewodoacutew odpływowych) ndash są to przewody

prowadzone z odpowiednim spadkiem ktoacutere odprowadzają

ścieki z pionoacutew wpustoacutew podłogowych itp do przykanalika

lub sieci zewnętrznej

2 pionoacutew (przewodoacutew spustowych) ndash są to przewody prowadzone

przez jedną lub kilka kondygnacji odprowadzające ścieki

z podejść kanalizacyjnych wpustoacutew dachowych lub rynien

do przewodoacutew odpływowych

3 podejść kanalizacyjnych ndash przewody odprowadzające ścieki

z przyboroacutew i urządzeń sanitarnych do pionoacutew lub poziomoacutew

kanalizacyjnych

podejścia pojedyncze

podejścia zbiorowe

Kanalizacja sanitarna grawitacyjna

Odprowadza wodę zanieczyszczoną (ścieki) w wyniku jej wykorzystania odpływającą z ustępoacutew spłukiwanych natryskoacutew wanien bidetoacutew zlewoacutew umywalek wpustoacutew podłogowych i innych urządzeń występujących w gospodarstwie domowym

Projektowanie kanalizacji sanitarnej odbywa się w oparciu o normę

PN ndash EN 12056 ndash 2 grudzień 2002

Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew

Część 2 Kanalizacja sanitarna projektowanie układu i obliczenia

oraz w przypadku braku informacji o normę

PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania

w projektowaniu

Podejścia kanalizacyjne ndash łączą

odpływ z pionem kanalizacyjnym

Podejścia

niewentylowane - należy montować ze spadkiem wynoszącym od 2 do 15

wentylowane ndash można zastosować tu mniejsze spadki zgodnie z przywołaną normą ale wymagają dodatkowego przewodu wentylującego

Najczęściej projektuje się podejścia niewentylowane Ich długość w typowym rozwiązaniu stosowanym w Polsce nie powinna przekraczać 30 m a w przypadku miski ustępowej 10 m po długości przewodu

W przypadku dłuższych podejść albo zwiększa się średnicę albo projektuje się podejścia wentylowane za pomocą np zaworoacutew napowietrzających

Nowa norma wprowadza cztery typy systemoacutew kanalizacyjnych jakie można spotkać w poszczegoacutelnych krajach Unii Europejskiej

W Polsce stosuje się tradycyjnie system I

System Nazwa Cechy

I

System pojedynczego pionu

z podejściami częściowo

wypełnionymi

bull jeden pion kanalizacyjny

bull wypełnienie przewodoacutew 50

II

System pojedynczego pionu

z podejściami o mniejszej

średnicy

bull jeden pion kanalizacyjny

bull wypełnienie przewodoacutew 70

III

System pojedynczego pionu

z podejściami całkowicie

wypełnionymi

bull jeden pion kanalizacyjny

bull wypełnienie przewodoacutew 100

bull każde urządzenie podłączone

oddzielnie do pionu

IV System oddzielnych pionoacutew

kanalizacyjnych

bull dwa piony ndash jeden odprowadzający

ścieki czarne z ustępoacutew spłukiwanych

i pisuaroacutew i drugi odprowadzający

pozostałe ścieki

bull wypełnienie przewodoacutew jak dla

systemoacutew I II lub III

Średnice nominalne podejść pojedynczych dobiera się w zależności od typu przyłączonego przyboru sanitarnego lub urządzenia w typowych

rozwiązaniach w Polsce wg tabeli Urządzenie DN [mm]

Umywalka bidet 40

Zlewozmywak

zmywarka pralka

wanna natrysk 50

Miska ustępowa 100

Minimalna średnica podejścia pojedynczego zdeterminowana jest przez jego długość wysokość spadania i ilość zmian kierunku zgodnie z tabelą

DN Lmax

[m] H [m]

trzy zmiany

kierunku

40

50 30 lt10

70 50 lt10

100 50 lt30

H

L

Jeśli powyższe wymiary są przekroczone lub istnieje konieczność zastosowania więcej niż trzech zmian kierunku prowadzenia przewodoacutew należy wybrać kolejną większą średnicę nominalną

Średnice nominalne podjeść zbiorowych

Zależą od natężenia przepływu ściekoacutew w projektowanym

podejściu i od zastosowanego systemu Wybierając system

należy kierować się dostępnymi na rynku przyborami trudno

bowiem wyobrazić sobie podłączanie przyboru sanitarnego

z odpływem np 40mm do przewodu o średnicy mniejszej

Utrudniałoby to swobodny odpływ ściekoacutew z tego przyboru

Natężenie przepływu ściekoacutew sanitarnych Qww

wyznacza się dla danego odcinka instalacji zgodnie

z zależnością

]sl[DUKQww

gdzie K ndash wspoacutełczynnik częstości

DU ndash odpływ jednostkowy [ls] z urządzenia

UWAGA Qww DUmax jeśli nie to Qww = DUmax

Odpływy jednostkowe DU

Odpływy jednostkowe DU -cd

Typowe wspoacutełczynniki częstości K

Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia

z przewodami odpływowymi Piony kanalizacyjne należy prowadzić bez zmiany średnicy i kierunku na całej długości w szachtach sanitarnych

U podstawy każdego pionu przed przejściem w przewoacuted odpływowy należy zamontować otwoacuter rewizyjny (czyszczak) umożliwiający dostęp do wnętrza przodu

W przypadku kanalizacji sanitarnej każdy pion musi być wentylowany w celu wyroacutewnania ciśnienia w instalacji

Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia

z przewodami odpływowymi Wentylację pionu zapewnia

przewoacuted wentylacyjny zakończony rurą wywiewną wyprowadzoną ponad połać dachu

zawoacuter napowietrzający ndash rozwiązanie dozwolone do stosowania w przypadku braku możliwości wyprowadzenia pionu ponad dach można takie rozwiązanie stosować przy spełnieniu następujących warunkoacutew

piony mają wysokość 4 do 5 kondygnacji

ostatni pion licząc od najdalszego w stosunku do kanału oraz co piąty w budynku jest zakończony rurą wywiewną

Elementy pionu kanalizacyjnego

troacutejniki doprowadzające ścieki z podejść kanalizacyjnych

czyszczak prze zmianą kierunku prowadzenia ściekoacutew ndash około 05 nad posadzką przed przejściem w przewoacuted odpływowy

rura prosta o niezmiennej średnicy na całej długości

zawoacuter napowietrzający lub rura wywiewna

W systemie kanalizacji sanitarnej wyroacuteżnić można

piony z wentylacją głoacutewną ndash zakończone rurą wywiewną lub zaworem napowietrzającym

piony z wentylacją obejściową ndash piony z dodatkowym przewodem wentylacyjnym prowadzonym obok pionu spustowego i połączonym z rurą wywiewną

Średnica pionu zależy od wybranego systemu wentylacji i obliczonego natężenia przepływu ściekoacutew dla całego pionu

Należy pamiętać o tym że minimalna średnica pionu nie może być mniejsza od średnicy największego podejścia

W typowych rozwiązaniach w Polsce minimalna średnica pionu wynosi 70mm a dla pionoacutew prowadzących ścieki z misek ustępowych 100mm

Oczywiście w tabelach należy sprawdzić czy średnicy nie należy zwiększyć ze względu na obliczoną wartość Qww

Piony z wentylacją głoacutewną

Piony z wentylacją obejściową

Przewody odpływowe

(poziomy kanalizacyjne)

Wśroacuted przewodoacutew odpływowych wyroacuteżniamy przewoacuted głoacutewny oraz przewody drugorzędne Każdy przewoacuted drugorzędny powinien być oddzielnie podłączony do głoacutewnego pod kątem 45deg

Wszystkie przewody prowadzone są najkroacutetszą drogą przeważnie wzdłuż przegrody budowlanej oraz koniecznie z zachowaniem odpowiedniego spadku

Przewody odpływowe

(poziomy kanalizacyjne)

Spadek powinien być jednakowy na całej długości co zapewnia samooczyszczanie się przewodu

Przyjęte jest że rury układa się kielichem w kierunku przeciwnym do spływu ściekoacutew

Rewizje kanalizacyjne powinno się montować

co 15 m na rurach średnicy od 100 do 150 mm

przed każdym uskokiem poziomu

Rury prowadzone przez murowane ścianki muszą być ułożone prostopadle do przegrody

Na przewody z tworzyw sztucznych powinno się w miejscach przejść dodatkowo nałożyć tuleje ochronne Umożliwią one rurom pewien ruch zabezpieczając instalację przed uszkodzeniami mechanicznymi

Przestrzeń pomiędzy tuleją a rurą powinno się zabezpieczyć izolacją

Jeśli przewody kanalizacyjne z tworzyw sztucznych układane są w sąsiedztwie przewodoacutew wydzielających ciepło powinny być osłonięte otulinami izolacyjnymi w celu zabezpieczenia przed przegrzewaniem

Przewody poziome i przykanaliki powinny być ułożone poniżej strefy przemarzania gruntu czyli na głębokości 80-140 cm zależnie od regionu kraju

Jeśli przewody prowadzone są w pomieszczeniach w ktoacuterych temperatura może spadać poniżej 0degC muszą być odpowiednio zabezpieczone przed przemarzaniem

Dla przewodoacutew prowadzonych na zewnątrz budynku należy pamiętać że warstwa gruntu pokrywającego rury kanalizacyjne powinna być o 10-20 cm większa od głębokości przemarzania gruntu jeśli przewody układa się wyżej to powinny być zaizolowane termicznie

Rury kanalizacyjne układane na zewnątrz budynku powinny być oddalone

od innych przewodoacutew co najmniej

15 m od przewodoacutew gazowych i wodociągowych

08 m od kabli energetycznych

05 m od kabli telekomunikacyjnych

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qww z uwzględnieniem następujących zasad

1 dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 05

2 dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 07

3 minimalna prędkość przepływu ściekoacutew wynosi 07 ms stąd

wynika prowadzenie przewodoacutew z odpowiednim do średnicy

spadkiem w kierunku sieci zewnętrznej

4 minimalna średnica przewodu zewnętrznego wynosi 010m

a przykanalika 015m

Dobierając średnice przewodoacutew odpływowych należy stosować

tabelę z wartościami natężenia przepływu Q0 i prędkości

przepływu v0 dla przewodoacutew o przekroju kołowym przy

pełnym wypełnieniu i wykres Manninga

=QQ0

=vv0

hd

Q

v

(hd)

1

23

4

Przykład obliczeniowy Obliczeniowe natężenie sciekoacutew sanitarnych wynosi Qww= 50 ls Na podstawie tabeli 1 QwwQ0 = 50 2014 = 025 Z wykresu odczytujemy

V = 085V0 = 085114 = 097 ms przy napełnieniu hd = 037

Zakresy dopuszczalnych spadkoacutew przewodoacutew odpływowych

DN 0100 m ndash i = 20 - 100

DN 0150 m ndash i = 15 - 150

Urządzenia dodatkowe w kanalizacji sanitarnej

W przypadku odprowadzania ściekoacutew bytowo gospodarczych do zewnętrznej sieci typu ogoacutelnospławnego w pomieszczeniach położonych na najniższych kondygnacjach w budynku może dojść do zalania spowodowanego wstecznym przepływem ściekoacutew w wyniku intensywnych opadoacutew deszczu Dlatego też w tego typu instalacjach na przewodach kanalizacyjnych odprowadzających ścieki z pomieszczeń na najniższej kondygnacji stosować należy zasuwy burzowe ktoacutere chronią instalację przed przepływem zwrotnym

Materiały w kanalizacji sanitarnej

Instalacja kanalizacyjna może być wykonana z roacuteżnych materiałoacutew ale

zawsze rury i połączenia powinny być szczelne i odporne na korozję

Obecnie najpopularniejszym materiałem używanym do budowy instalacji

wewnętrznej jest tworzywo sztuczne Rury kanalizacyjne produkuje się z

polipropylenu (PP)

roacuteżnych odmian polichlorku winylu (PVC)

Polietylenu wysokiej gęstości (PE-HD)

żywicy poliestrowej wzmacnianej włoacuteknem szklanym (GRE)

Innymi materiałami stosowanymi w kanalizacji sanitarnej są

żeliwo

kamionka

beton

Kanalizacja deszczowa

Odprowadza wody opadowe z dachoacutew i terenoacutew przyległych do nieruchomości (podjazdy tarasy parkingi itp)

Projektowanie kanalizacji deszczowej odbywa się w oparciu o normę

PN ndash EN 12056 ndash 3 grudzień 2002

Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew

Część 3 Przewody deszczowe Projektowanie układu i obliczenia

oraz w przypadku braku informacji o normę

PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania w projektowaniu

Odprowadzanie wody z dachu stromego

W przypadku dachoacutew budynkoacutew niskich (do 5 kondygnacji) ktoacutere mają odpowiednie nachylenie (przyjmuje się że powyżej 8) najczęstszym sposobem odprowadzania wody deszczowej jest zastosowanie systemu rynnowego

Zadaniem deszczowej instalacji kanalizacyjnej jest zebranie wody z dachu i odprowadzenie jej do sieci kanalizacji deszczowej lub do gruntu System rynnowy polega na naturalnym (grawitacyjnym) spływie woacuted po połaci dachowej skąd jest przejmowana przez system rur System ten roacutewnież pracuje grawitacyjnie Umowną granicą instalacji deszczowej jest wylewka z ktoacuterej woda może być skierowana do sieci kanalizacji deszczowej (ogoacutelnospławnej) lub na grunt

Podstawowe elementy

instalacji kanalizacji deszczowej

Rynny - przewody o przekroju otwartym (okrągłym prostokątnym eliptycznym trapezowym okapowym) biegnące wzdłuż krawędzi dachu Zadaniem rynien jest zebranie wody opadowej Rynny prowadzone są z lekkim spadkiem w kierunku narożnikoacutew budynku dzięki czemu woda nie wylewa się za krawędzie tylko płynie w kierunku rur spustowych

Instalacja kanalizacji deszczowej składa się z następujących elementoacutew

Rury spustowe ndash pionowe odcinki przewodoacutew o przekroju zamkniętym (najczęściej okrągłym lub prostokątnym) Zadaniem rur spustowych jest zebranie wody płynącej rynnami i odprowadzenie ich poza budynek

Odpływy ndash elementy za pomocą ktoacuterych rynny przechodzą w rury spustowe Odpływ jest odcinkiem rynny w ktoacuterym wykonany jest obrobiony otwoacuter odpowiedniego kształtu pozwalający na włączenie rury spustowej Można wyroacuteżnić odpływy przelotowe oraz odpływy końcowe ( na narożnikach pomieszczeń) Pozwalają na mocowanie rur spustowych

Narożniki do rynien ndash umożliwiają połączenie rynien w narożnikach budynku Właściwy montaż narożnikoacutew jest bardzo ważny dla właściwej pracy rynien (ruchoacutew pod wpływem temperatury) Wylewki ndash kształtki ktoacuterymi kończy się rura spustowa Wylewka może być włą- czona do kanalizacji deszczowej bądź znajdować się nad gruntem

Łączniki do rynien - złączki zwykłe uszczelkowe i korekcyjne Ponieważ montaż rynien wymaga pozostawiania tzw dylatacji (odstępoacutew) złączki korekcyjne lub uszczelkowe umożliwiają wykonanie takich połączenia z dylatacją

Łączniki do rur spustowych - kolana troacutejniki redukcje mufy mufy redukcyjne Mufy służą do włączania rur spustowych do odpływoacutew zadaniem muf redukcyjnych jest połączenie rury spustowej i odpływu o roacuteżnych średnicach Kolana pozwalają na zmianę kierunku rury spustowej Troacutejniki umożliwiają włączanie do rur spustowych wyposażenia dodatkowego

Haki i obejmy - zadaniem tych elementoacutew jest mocowanie rynien i rur spustowych do dachoacutew i ścian

Elementy wykończeniowe i dodatkowe -

zadaniem tych elementoacutew jest wykończenie

systemu lub uzupełnienie jego pracy

Przykładami mogą tu być

dekiel służący do zakończenia rynny

filtr siatkowy montowany na rurze

spustowej zatrzymujący

zanieczyszczenia

czyszczak (rewizja) umożliwiający

przegląd i czyszczenie rury spustowej

(na zdjęciu)

odprowadzenie do kanalizacji deszczowej

Jednym ze sposoboacutew odprowadzenia wody jest podłączenie systemu rynnowego do kanalizacji deszczowej

Woacutewczas na dolnym odcinku rury spustowej mniej więcej 03-08 m ponad terenem należy zamontować rewizję (czyszczak) Rewizja ma wewnątrz kratkę na ktoacuterej zbierają się liście i inne zanieczyszczenia spływające z rynny

Rura spustowa z rewizją przyłączona jest do przewodoacutew odpływowych a te łączą się z kanalizacją Średnica przewodoacutew musi być co najmniej roacutewna średnicy rur spustowych i najczęściej wynosi 100-150 mm Głębokość na jakiej powinno się układać rury zależy od strefy przemarzania i wynosi 1-14 m System taki nie ma blokady przedostawania się zapachoacutew dlatego lepiej nie podłączać go do kanalizacji ogoacutelnospławnej

Innym sposobem odprowadzenia wody bezpośrednio do kanalizacji jest podłączenie rury spustowej do osadnika rynnowego Wyposażony jest on w klapkę ktoacutera stanowi blokadę zapachową i wyciągany kosz w ktoacuterym gromadzą się większe zanieczyszczenia takie jak liście

Gdy brak sieci kanalizacji deszczowej lub ogoacutelnospławnej woda deszczowa powinna być bezpiecznie rozprowadzona po terenie posesji ale tak żeby nie spływała na sąsiednie działki

Odprowadzanie wody z dachu

płaskiego

W przypadku dachoacutew budynkoacutew wysokich (powyżej 5 kondygnacji) oraz dachoacutew o małym nachyleniu (przyjmuje się że poniżej 8) najczęstszym sposobem odprowa-dzania wody deszczowej jest system odwadniania oparty na wpustach dachowych

Wpusty dachowe pełnią rolę dachowych odwodnień punkto-wych tzn zbierają wodę z pewnej powierzchni w jednym punkcie

Odprowadzanie wody z dachu

płaskiego Woda jest odprowadzana do rury spustowej biegnącej wewnątrz budynku a stamtąd do kanalizacji deszczowej lub poza budynek do gruntu Aby odwodnienie dachu płaskiego pracowało prawidłowo wpust powinien znaleźć się w najniższym punkcie dachu a spadek w jego kierunku powinien wynosić co najmniej 3 Oproacutecz zasadniczego wpustu powinien być wpust awaryjny ktoacutery przejmie wodę w przypadku zatkania wpustu głoacutewnego Na dachu powinna być co najmniej jedna para wpustoacutew Zasady projektowania moacutewią że wpusty należy rozmieszczać co 25 m

Obliczanie kanalizacji deszczowej

Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qr (qd) [ls]

rAC

10000

IAQr

gdzie ψ lub C ndash wspoacutełczynnik spływu przyjmowany wg nowej normy jako 10 (w starej zależny od nachylenia dachu i rodzaju powierzchni odwadnianej)

A ndash efektywna powierzchnia dachu lub powierzchnia odwadniana [m2]

I ndash w starej normie miarodajne natężenie deszczu [l(sha)] przyjmowane I 300 l(sha)

r ndash natężenie opadoacutew atmosferycznych [l(sm2)] przyjmowane albo na podstawie danych statystycznych albo wg tabeli 1 w nowej normie po przemnożeniu przez wspoacutełczynnik ryzyka podany w tabeli 2

Wymiarowanie rynien i rur spustowych

1 Przewody spustowe ndash średnicę należy dobrać tak aby obliczona wartość odpływu ściekoacutew Qr nie przekraczała wartości Qrmax (qdmax) a powierzchnia odwadniana A powierzchni Amax zestawionych w tabeli w normie PN ndash 92B ndash 01707

2 Wg starej normy rynny powinny mieć średnice minimum 150 mm (dotyczy to budynkoacutew wielorodzinnych)

Efektywna

powierzchnia dachu

odwadniana przez

rynnę A [m2]

Szerokość rynny [mm] Średnica rury

spustowej [mm]

poniżej 20 70 50

20 ndash 57 100 (lub 125) 70

57 ndash 97 125 100

97 - 170 150 100

170 - 243 180 125

Dla budynkoacutew jednorodzinnych średnice rynien i przewodoacutew spustowych można określić w oparciu o efektywną powierzchnię dachu wg tabeli

Średnice poziomoacutew i przykanalikoacutew

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qr z uwzględnieniem następujących zasad

a) dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 07

b) dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 09

c) i d) jak dla kanalizacji sanitarnej

Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej

Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qt (qog) [ls]

Qww ndash natężenie odpływu ściekoacutew sanitarnych

Qr ndash natężenie odpływu ściekoacutew deszczowych

Kanalizacja ogoacutelnospławna to ten fragment ktoacutery odprowadza i ścieki sanitarne i deszczowe do zewnętrznej sieci ogoacutelnospławnej

rwwt QQQ

Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się z uwzględnieniem następujących zasad

a) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt spełnione powinny być warunki

a) i b) jak dla ściekoacutew deszczowych

b) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt obliczeniowa prędkość przepływu

ściekoacutew nie może przekraczać wartości dopuszczalnej ktoacutera wynosi

80 ms ndash dla rur żeliwnych i innych metalowych

40 ms ndash dla rur kamionkowych betonowych i z tworzyw sztucznych

c) dla odpływu tylko ściekoacutew sanitarnych Qww prędkość przepływu

ściekoacutew nie może być mniejsza od vmin = 07 ms

bullRynny z PVC-U

bullRynny z blachy aluminiowej

bullRynny miedziane

bullRynny z blachy stalowej

bullRynny cynkowo-tytanowe

Przekroje rynien a b c) poacutełokragłe d) trapezowy e f) trapezoidalny g) prostokatny h) poacutełokragły leacy

Rodzaje rynien a) okapowa b) koszowa c) gzymsowa d) leacy

INSTALACJE JEDNOSTREFOWE

Rys Schemat zasilania jednostrefowego w układach chwilowego spadku ciśnienia poniżej wymaganego w sieci ulicznej

1 przewoacuted rozdzielczy (dolny) 2pion wodociągowy 3 odgałęzienie 4 zawoacuter czerpalny 5 zawoacuter zwrotny 6 zestaw do podwyższania ciśnienia

INSTALACJE DWUSTREFOWE

Rys Schemat wewnętrznej dwustrefowej instalacji wodociągowej (pierwsza strefa zasilana bezpośrednio z zewnętrznej sieci wodociągowej- układ instalacji z rozdziałem dolnym druga strefa zasilana przy pomocy zestawu podwyższającego ciśnienie- układ instalacji z rozdziałem dolnym)

1 przewoacuted rozdzielczy dolny( w pierwszej strefie) 2 zawoacuter zwrotny 3 zestaw podwyższający ciśnienie 4 zawoacuter przelotowy 5 pion wodociągowy ( pierwsza strefa) 6 odgałęzienie 7 zawoacuter czerpalny 8pion zasilający instalacje wodociągową drugiej strefy 9 przewoacuted rozdzielczy w drugiej strefie

INSTALACJE DWUSTREFOWE

Rys Schemat wewnętrznej dwustrefowej instalacji wodociągowej (pierwsza strefa bezpośrednio zasilana z zewnętrznej sieci wodociągowej- układ instalacji z rozdziałem dolnym druga strefa zasilana przez zbiornik goacuterny otwarty-układ instalacji z rozdziałem goacuternym) 1przewoacuted rozdzielczy dolny( w pierwszej strefie) 2 zawoacuter przelotowy 3 pion wodociągowy ( w pierwszej strefie)4odgałęzienie 5 zawoacuter czerpalny 6 zawoacuter zwrotny 7 pompa z silnikiem

elektrycznym 8 pion zasilający zbiornik goacuterny otwarty( drugiej strefy) 9zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym 10przewoacuted rozdzielczy goacuterny( w drugiej strefie) 11 pion wodociągowy rozdziału goacuternego ( w drugiej strefie)

INSTALACJE DWUSTREFOWE

Rys Schemat wewnętrznej dwustrefowej instalacji wodociągowej (pierwsza strefa bezpośrednio zasilana z zewnętrznej sieci wodociągowej- układ instalacji z rozdziałem goacuternym druga strefa zasilana przez zestaw do podwyższania ciśnienia- układ z rozdziałem goacuternym)1przewoacuted rozdzielczy dolny( w pierwszej strefie) 2 zawoacuter zwrotny 3 zestaw do podwyższania ciśnienia 4zawoacuter przelotowy 5 pion wodociągowy (pierwszej strefy) 6 odgałęzienie 7 zawoacuter czerpalny 8 pion zasilający drugą strefę9przewoacuted rozdzielczy goacuterny 10zawoacuter przelotowy11 pion wodociągowy drugiej strefy 12zawoacuter odcinający(

oddziela układy zasilane- przepływ wody w pionie pierwszej strefy od drugiej strefy)

INSTALACJE WIELOSTREFOWE

Rys Schemat wielostrefowej i wewnętrznej instalacji wodociągowej 1 przewoacuted rozdzielczy dolny( pierwsza strefa zasilania) 2 pion wodociągowy (pierwsza strefa) 3 odgałęzienie 4 zawoacuter czerpalny 5 pion zasilający druga

strefę 6 przewoacuted rozdzielczy dolny (drugiej strefy) 7 pion zasilający trzecia strefę 8 przewoacuted rozdzielczy dolny( trzeciej strefy) 9 zespoacuteł podwyższania ciśnienia dla pierwszej strefy 10 zespoacuteł podwyższania ciśnienia dla drugiej strefy 11 zespoacuteł podwyższania ciśnienia dla trzeciej strefy

INSTALACJE WIELOSTREFOWE

Rys Schemat wielostrefowej wewnętrznej instalacji wodociągowej układ stref z rozdziałem goacuternym

1pompa z silnikiem elektrycznym zasilająca zbiornik goacuterny otwarty trzeciej strefy 2 pompa z silnikiem elektrycznym zasilająca zbiornik goacuterny otwarty drugiej strefy 3 pompa z silnikiem elektrycznym zasilająca zbiornik goacuterny otwarty pierwszej strefy 4 pion zasilający zbiornik goacuterny otwarty pierwszej strefy 5zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym ( pierwszej strefy) 6 przewoacuted rozdzielczy goacuterny ( pierwszej strefy) 7 pion wodociągowy (pierwsza

strefa) 8 odgałęzienie 9 zawoacuter czerpalny 10 pion zasilający zbiornik goacuterny otwarty (drugiej strefy) 11 zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym (druga strefa) 12przewoacuted rozdzielczy goacuterny (druga strefa) 13 pion zasilający zbiornik goacuterny otwarty(trzecia strefa) 14 zbiornik goacuterny

otwarty z zaworem pływakowym (trzecia strefa) 15 przewoacuted rozdzielczy goacuterny (trzecia strefa)

INSTALACJE WIELOSTREFOWE

Schemat wielostrefowej wewnętrznej instalacji wodociągowej Układ stref pierścieniowy z jednym przewodem zasilającym

1 przewoacuted zasilający zbiorniki goacuterne pierwszej drugiej i trzeciej strefy 2 zbiornik goacuterny otwarty pierwszej strefy 3 zawoacuter 4 instalacja pierścieniowa pierwszej strefy 5 zbiornik goacuterny otwarty drugiej strefy 6 zawoacuter 7 instalacja pierścieniowa drugiej strefy 8 zbiornik goacuterny otwarty trzeciej strefy 9 zawoacuter czerpalny 10 instalacja pierścieniowa trzeciej strefy 11 odgałęzienie 12 zawoacuter czerpalny13

pompa z silnikiem elektrycznym

GŁOacuteWNE ZASADY PROWADZENIA INSTALACJI WODOCIĄGOWYCH

roacutewnolegle i prostopadle do ścian i stropoacutew

z jak najmniejszą ilością załamań

po trasach najkroacutetszych

przy wewnętrznych ścianach budynku

przejścia rur przez przegrody należy wyposażyć w tuleje ochronne

Instalacje zimnej i ciepłej wody mogą być rozprowadzone w następujący sposoacuteb

natynkowo ndash czyli po wierzchu ścian i przegroacuted budowlanych

w bruzdach ściennych

w szlichcie podłogowej

w pionowych szachtach i kanałach ściennych

SPOSOBY PROWADZENIA INSTALACJI

Prowadzenie instalacji w piwnicach i pod stropami

Prowadzenie rur w korytkach gdzie wydłużenia są kompensowane poprzez wyboczanie się rur

Prowadzenie rur z odgałęzieniami na łupinach wsporczych

Prowadzenie pionoacutew w szachtach instalacyjnych

Prowadzenie oraz mocowanie pionoacutew

w szachtach instalacyjnych

Układ troacutejnikowy Układ rozdzielaczowy

UKŁAD TROacuteJNIKOWY

Prowadzenie rur instalacji wodociągowej w układzie troacutejnikowym

Sposoacuteb prowadzenia przewodoacutew w węźle

sanitarnym

UKŁAD TROacuteJNIKOWY

UKŁAD TROacuteJNIKOWY

UKŁAD ROZDZIELACZOWY

Prowadzenie rur instalacji wodociągowej w układzie rozdzielaczowym

UKŁAD ROZDZIELACZOWY

UKŁAD OBWODOWY

Podpora stała

Podpora przesuwna

Przykład prowadzenia pionu instalacyjnego bez kompensatoroacutew z uwzględnieniem wyboczenia (linią przerywaną oznaczono przykładowy przewidywany kształt pionu po osiągnięciu temperatury czynnika roboczego)

Oznaczenia PP - podpora przesuwnaPS - podpora stała

ELEMENTY INSTALACJI WODOCIĄGOWYCH

Elementy instalacji wodociągowych

Przyłącze wodociągowe

Zestaw wodomierza głoacutewnego

Filtr wody zawoacuter antyskażeniowy zawory odcinające (armatura)

Przewody rozdzielcze (rozprowadzające)

Przewody pionowe (piony wodociągowe)

Przewody w pomieszczeniach sanitarnych (połączenia od pionu do punktoacutew czerpalnych)

Punkty czerpalne (baterie czerpalne i zawory)

Przyłącza do budynku 1-linia zabudowy 2- linia rozgraniczająca 3-sieć wodociągowa 4-sieć kanalizacyjna 5-zestaw wodomierzowy 6-studzienka rewizyjna

Sposoacuteb przeprowadzenia przewodu przez ścianę zewnętrzną

Podział wodomierzy

W obudowie

zamkniętej Z wyjmowaną

wstawką

pomiarową

instalowane

poziomo

kolanowe

Podział wodomierzy

1 Wodomierz działający na zasadach mechanicznych przeznaczony do wody

a) zimnej o temperaturze od 0 degC do 30 degC

b) ciepłej o temperaturze od 30 degC do 90 degC

c) gorącej o temperaturze od 30 degC do 130 degC albo od 30 degC do 180 degC

2 Wodomierz działający na zasadach elektronicznych lub mechanicznych z urządzeniami elektronicznymi albo bez przeznaczony do wody zimnej o temperaturze od 0 degC do 30 degC

Wodomierze mieszkaniowe (JS) Wodomierz powinien być zamontowany w położeniu roboczym zgodnie z oznakowaniem umieszczonym na wodomierzu przez producenta H - oznacza pozycję pracy wodomierza w poziomie V - oznacza pozycję pracy wodomierza w pionie Litera znajdująca się na tarczy wodomierza A B C lub D - oznacza klasę obciążeń wodomierza

Wodomierz sprzężony roacutewnolegle 1-wodomierz głoacutewny śrubowy 2-wodomierz boczny skrzydełkowy 3-zawoacuter zmiennego obciążenia

1 Wodomierze działające na zasadach mechanicznych przeznaczone do wody charakteryzują następujące strumienie

1) maksymalny strumień objętości (Qmax)

2) nominalny strumień objętości (Qn)

3) pośredni strumień objętości (Qt)

4) minimalny strumień objętości (Qmin)

2 Stosunek QmaxQn powinien wynosić 2

3 Rozroacuteżnia się cztery klasy metrologiczne wodomierzy klasa A klasa B klasa C klasa D

4 Klasy metrologiczne wodomierzy w zależności od wartości stosunku QminQn i QtQn

Q (q)-strumień objętości - objętość wody przepływającej przez wodomierz w przyjętej jednostce czasu

Qmax (qmax) -maksymalny strumień objętości - największy strumień objętości przy ktoacuterym wodomierz może pracować w kroacutetkim czasie bez uszkodzenia i przekroczenia błędoacutew granicznych dopuszczalnych oraz wartości maksymalnej straty ciśnienia

Qn (qn) nominalny strumień objętości - strumień objętości roacutewny połowie maksymalnego strumienia objętości przy ktoacuterym wodomierz może pracować przy przepływie ciągłym lub przerywanym i jego wskazania mieszczą się w granicach błędoacutew granicznych dopuszczalnych

Qt (qt) pośredni strumień objętości - strumień objętości dzielący zakres obciążeń pomiarowych na przedział goacuterny i dolny przy ktoacuterym błąd graniczny dopuszczalny zmienia wartość

Qmin (qmin ) minimalny strumień objętości- strumień objętości powyżej ktoacuterego wskazania wodomierza nie powinny przekraczać błędoacutew granicznych dopuszczalnych

Zakres obciążeń pomiarowych wodomierza - zakres strumienia objętości wodomierza zawarty między maksymalnym strumieniem objętości a minimalnym strumieniem objętości

Krzywa błędoacutew wodomierza

Błędy graniczne dopuszczalne wodomierzy plusmn 2 - w przedziale goacuternym zakresu obciążeń (qt q qmax)

plusmn 5 - w przedziale goacuternym zakresu obciążeń (qmin q qt)

Lokalizacja wodomierza

Doboacuter wodomierza

Aby dobrać wodomierz należy

ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe

ustalić umowny przepływ obliczeniowy dla wodomierza qw m3h

qw = 2 q

Doboacuter wodomierza

Doboacuter wodomierza

dla dobranego wodomierza ustalić w oparciu o dane producenta wodomierzy stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez wodomierz

Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem

PN-EN 1717 - Ochrona przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody w instalacjach wodociągowych i ogoacutelne wymagania dotyczące urządzeń zapobiegających zanieczyszczaniu przez przepływ zwrotny

Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem

Podział płynoacutew ktoacutere mają lub mogą mieć kontakt z wodą do picia

Kategoria 1

Woda wypływająca bezpośrednio z sieci wodociągowej przeznaczona do użytkowania przez człowieka do celoacutew konsumpcyjnych

Kategoria 2

Płyn nie stanowiący bakteriologicznego lub toksycznego zagrożenia dla człowieka

Kategoria 3

Płyn stanowiący pewne zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność co najmniej jednej substancji toksycznej lub bardzo toksycznej o LD50gt200 mgkg wagi ciała

Kategoria 4

Płyn stanowiący pewne zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność co najmniej jednej substancji toksycznej lub bardzo toksycznej o LD50200 mgkg wagi ciała lub też co najmniej jednej substancji radioaktywnej mutagennej lub rakotwoacuterczej

Kategoria 5

Płyn stanowiący zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność substancji mikrobiologicznych bądź wirusowych

Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem

Przepływ zwrotny wywołany spadkiem ciśnienia w sieci wodociągowej

Potencjalne źroacutedła zanieczyszczenia wody wodociągowej

XY

1- sieć wodociągowa

2- urządzenie zabezpieczające

X-rodzina zabezpieczenia

Y-typ zabezpieczenia

Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody

Aby dobrać zabezpieczenie należy

określić kategorię płynu

określić rodzaj zabezpieczenia wg normy

ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe

dobrać zawoacuter zwracając uwagę na średnicę wodomierza

Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody

dla dobranego zaworu ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez zawoacuter

Filtr

Doboacuter filtra

Aby dobrać filtr należy

ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe

dobrać filtr zwracając uwagę na średnicę wodomierza i zaworu antyskażeniowego

Doboacuter filtra

dla dobranego filtra ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez filtr

INSTALACJE KANALIZACYJNE

Rodzaje instalacji kanalizacyjnych

1 Kanalizacja sanitarna (bytowo ndash gospodarcza)

2 Kanalizacja deszczowa

3 Kanalizacja technologiczna

ścieki przed wprowadzeniem do kanalizacji

sanitarnej wymagają wstępnego oczyszczenia w

specjalnych urządzeniach

Odprowadzenie ściekoacutew z nieruchomości może być

realizowane na dwa sposoby

systemem ogoacutelnospławnym (zbiorczym)

lub systemem rozdzielczym

Kanalizacja ogoacutelnospławna odprowadza zaroacutewno ścieki

sanitarne (bytowe) jak i deszczowe

W kanalizacji rozdzielczej ścieki sanitarne i deszczowe

odprowadzane są rozdzielnie

Schemat kanalizacji ogoacutelnospławnej

KS1 KS2

Kanał ogoacutelnospławny

RD1 RD2

linia regulacyjna

ST1

ST2

Schemat kanalizacji rozdzielczej

KS1 KS2

Kanał sanitarny

Kanał deszczowy

RD1 RD2

linia regulacyjnaST1

ST2

SD1

SD2

Podział instalacji kanalizacyjnej

Instalację kanalizacyjną można podzielić na

zewnętrzną (na terenie nieruchomości lecz poza budynkiem)

wewnętrzną (w budynku)

Podział ten wydaje się oczywisty ale jest istotny przy doborze materiału instalacyjnego - nie każdy materiał sprawdzający się wewnątrz nadaje się do stworzenia instalacji zewnętrznej

Granicą między instalacją wewnętrzną a zewnętrzną jest tzw czyszczak głoacutewny (rewizja głoacutewna)

Przewody domowej

instalacji kanalizacyjnej

Przykanalik (przyłącze kanalizacyjne) ndash jest to odcinek ktoacutery łączy kanalizację na terenie nieruchomości z siecią kanalizacyjną

Najczęściej przykanalik włączany jest do studzienki (rewizyjnej lub włazowej) ktoacutera stanowi uzbrojenie sieci Możliwe jest też przyłączenie przez wpust boczny lub złącze siodłowe

Przewody domowej

instalacji kanalizacyjnej

Przykanaliki oznaczane są znakami informacyjnymi Na znaku podana jest średnica (w mm) spadek przyłącza (w promilach) oraz jego długość (w m) Granicą między siecią a instalacją jest położona w pobliżu granicy nieruchomości pierwsza studzienka licząc od strony budynku

Sieć i przykanalik

w przypadku istnienia studzienki rewizyjnej

przykanalikstudzienka rewizyjna

linia

reg

ulac

yjnastudzienka kanalizacyjna

sieć kanalizacyjna

budy

nek

instalacja

zewnętrzna

Sieć i przykanalik

w przypadku braku studzienki rewizyjnej (wg nowych przepisoacutew w przypadku braku studzienki rewizyjnej

przykanalik to odcinek biegnący od granicy budynku do granicy

nieruchomości)

linia

reg

ulac

yjnastudzienka kanalizacyjna

sieć kanalizacyjna

budy

nek

przykanalik

sieć kanalizacyjna

Instalacja kanalizacyjna składa się z 1 poziomoacutew (przewodoacutew odpływowych) ndash są to przewody

prowadzone z odpowiednim spadkiem ktoacutere odprowadzają

ścieki z pionoacutew wpustoacutew podłogowych itp do przykanalika

lub sieci zewnętrznej

2 pionoacutew (przewodoacutew spustowych) ndash są to przewody prowadzone

przez jedną lub kilka kondygnacji odprowadzające ścieki

z podejść kanalizacyjnych wpustoacutew dachowych lub rynien

do przewodoacutew odpływowych

3 podejść kanalizacyjnych ndash przewody odprowadzające ścieki

z przyboroacutew i urządzeń sanitarnych do pionoacutew lub poziomoacutew

kanalizacyjnych

podejścia pojedyncze

podejścia zbiorowe

Kanalizacja sanitarna grawitacyjna

Odprowadza wodę zanieczyszczoną (ścieki) w wyniku jej wykorzystania odpływającą z ustępoacutew spłukiwanych natryskoacutew wanien bidetoacutew zlewoacutew umywalek wpustoacutew podłogowych i innych urządzeń występujących w gospodarstwie domowym

Projektowanie kanalizacji sanitarnej odbywa się w oparciu o normę

PN ndash EN 12056 ndash 2 grudzień 2002

Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew

Część 2 Kanalizacja sanitarna projektowanie układu i obliczenia

oraz w przypadku braku informacji o normę

PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania

w projektowaniu

Podejścia kanalizacyjne ndash łączą

odpływ z pionem kanalizacyjnym

Podejścia

niewentylowane - należy montować ze spadkiem wynoszącym od 2 do 15

wentylowane ndash można zastosować tu mniejsze spadki zgodnie z przywołaną normą ale wymagają dodatkowego przewodu wentylującego

Najczęściej projektuje się podejścia niewentylowane Ich długość w typowym rozwiązaniu stosowanym w Polsce nie powinna przekraczać 30 m a w przypadku miski ustępowej 10 m po długości przewodu

W przypadku dłuższych podejść albo zwiększa się średnicę albo projektuje się podejścia wentylowane za pomocą np zaworoacutew napowietrzających

Nowa norma wprowadza cztery typy systemoacutew kanalizacyjnych jakie można spotkać w poszczegoacutelnych krajach Unii Europejskiej

W Polsce stosuje się tradycyjnie system I

System Nazwa Cechy

I

System pojedynczego pionu

z podejściami częściowo

wypełnionymi

bull jeden pion kanalizacyjny

bull wypełnienie przewodoacutew 50

II

System pojedynczego pionu

z podejściami o mniejszej

średnicy

bull jeden pion kanalizacyjny

bull wypełnienie przewodoacutew 70

III

System pojedynczego pionu

z podejściami całkowicie

wypełnionymi

bull jeden pion kanalizacyjny

bull wypełnienie przewodoacutew 100

bull każde urządzenie podłączone

oddzielnie do pionu

IV System oddzielnych pionoacutew

kanalizacyjnych

bull dwa piony ndash jeden odprowadzający

ścieki czarne z ustępoacutew spłukiwanych

i pisuaroacutew i drugi odprowadzający

pozostałe ścieki

bull wypełnienie przewodoacutew jak dla

systemoacutew I II lub III

Średnice nominalne podejść pojedynczych dobiera się w zależności od typu przyłączonego przyboru sanitarnego lub urządzenia w typowych

rozwiązaniach w Polsce wg tabeli Urządzenie DN [mm]

Umywalka bidet 40

Zlewozmywak

zmywarka pralka

wanna natrysk 50

Miska ustępowa 100

Minimalna średnica podejścia pojedynczego zdeterminowana jest przez jego długość wysokość spadania i ilość zmian kierunku zgodnie z tabelą

DN Lmax

[m] H [m]

trzy zmiany

kierunku

40

50 30 lt10

70 50 lt10

100 50 lt30

H

L

Jeśli powyższe wymiary są przekroczone lub istnieje konieczność zastosowania więcej niż trzech zmian kierunku prowadzenia przewodoacutew należy wybrać kolejną większą średnicę nominalną

Średnice nominalne podjeść zbiorowych

Zależą od natężenia przepływu ściekoacutew w projektowanym

podejściu i od zastosowanego systemu Wybierając system

należy kierować się dostępnymi na rynku przyborami trudno

bowiem wyobrazić sobie podłączanie przyboru sanitarnego

z odpływem np 40mm do przewodu o średnicy mniejszej

Utrudniałoby to swobodny odpływ ściekoacutew z tego przyboru

Natężenie przepływu ściekoacutew sanitarnych Qww

wyznacza się dla danego odcinka instalacji zgodnie

z zależnością

]sl[DUKQww

gdzie K ndash wspoacutełczynnik częstości

DU ndash odpływ jednostkowy [ls] z urządzenia

UWAGA Qww DUmax jeśli nie to Qww = DUmax

Odpływy jednostkowe DU

Odpływy jednostkowe DU -cd

Typowe wspoacutełczynniki częstości K

Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia

z przewodami odpływowymi Piony kanalizacyjne należy prowadzić bez zmiany średnicy i kierunku na całej długości w szachtach sanitarnych

U podstawy każdego pionu przed przejściem w przewoacuted odpływowy należy zamontować otwoacuter rewizyjny (czyszczak) umożliwiający dostęp do wnętrza przodu

W przypadku kanalizacji sanitarnej każdy pion musi być wentylowany w celu wyroacutewnania ciśnienia w instalacji

Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia

z przewodami odpływowymi Wentylację pionu zapewnia

przewoacuted wentylacyjny zakończony rurą wywiewną wyprowadzoną ponad połać dachu

zawoacuter napowietrzający ndash rozwiązanie dozwolone do stosowania w przypadku braku możliwości wyprowadzenia pionu ponad dach można takie rozwiązanie stosować przy spełnieniu następujących warunkoacutew

piony mają wysokość 4 do 5 kondygnacji

ostatni pion licząc od najdalszego w stosunku do kanału oraz co piąty w budynku jest zakończony rurą wywiewną

Elementy pionu kanalizacyjnego

troacutejniki doprowadzające ścieki z podejść kanalizacyjnych

czyszczak prze zmianą kierunku prowadzenia ściekoacutew ndash około 05 nad posadzką przed przejściem w przewoacuted odpływowy

rura prosta o niezmiennej średnicy na całej długości

zawoacuter napowietrzający lub rura wywiewna

W systemie kanalizacji sanitarnej wyroacuteżnić można

piony z wentylacją głoacutewną ndash zakończone rurą wywiewną lub zaworem napowietrzającym

piony z wentylacją obejściową ndash piony z dodatkowym przewodem wentylacyjnym prowadzonym obok pionu spustowego i połączonym z rurą wywiewną

Średnica pionu zależy od wybranego systemu wentylacji i obliczonego natężenia przepływu ściekoacutew dla całego pionu

Należy pamiętać o tym że minimalna średnica pionu nie może być mniejsza od średnicy największego podejścia

W typowych rozwiązaniach w Polsce minimalna średnica pionu wynosi 70mm a dla pionoacutew prowadzących ścieki z misek ustępowych 100mm

Oczywiście w tabelach należy sprawdzić czy średnicy nie należy zwiększyć ze względu na obliczoną wartość Qww

Piony z wentylacją głoacutewną

Piony z wentylacją obejściową

Przewody odpływowe

(poziomy kanalizacyjne)

Wśroacuted przewodoacutew odpływowych wyroacuteżniamy przewoacuted głoacutewny oraz przewody drugorzędne Każdy przewoacuted drugorzędny powinien być oddzielnie podłączony do głoacutewnego pod kątem 45deg

Wszystkie przewody prowadzone są najkroacutetszą drogą przeważnie wzdłuż przegrody budowlanej oraz koniecznie z zachowaniem odpowiedniego spadku

Przewody odpływowe

(poziomy kanalizacyjne)

Spadek powinien być jednakowy na całej długości co zapewnia samooczyszczanie się przewodu

Przyjęte jest że rury układa się kielichem w kierunku przeciwnym do spływu ściekoacutew

Rewizje kanalizacyjne powinno się montować

co 15 m na rurach średnicy od 100 do 150 mm

przed każdym uskokiem poziomu

Rury prowadzone przez murowane ścianki muszą być ułożone prostopadle do przegrody

Na przewody z tworzyw sztucznych powinno się w miejscach przejść dodatkowo nałożyć tuleje ochronne Umożliwią one rurom pewien ruch zabezpieczając instalację przed uszkodzeniami mechanicznymi

Przestrzeń pomiędzy tuleją a rurą powinno się zabezpieczyć izolacją

Jeśli przewody kanalizacyjne z tworzyw sztucznych układane są w sąsiedztwie przewodoacutew wydzielających ciepło powinny być osłonięte otulinami izolacyjnymi w celu zabezpieczenia przed przegrzewaniem

Przewody poziome i przykanaliki powinny być ułożone poniżej strefy przemarzania gruntu czyli na głębokości 80-140 cm zależnie od regionu kraju

Jeśli przewody prowadzone są w pomieszczeniach w ktoacuterych temperatura może spadać poniżej 0degC muszą być odpowiednio zabezpieczone przed przemarzaniem

Dla przewodoacutew prowadzonych na zewnątrz budynku należy pamiętać że warstwa gruntu pokrywającego rury kanalizacyjne powinna być o 10-20 cm większa od głębokości przemarzania gruntu jeśli przewody układa się wyżej to powinny być zaizolowane termicznie

Rury kanalizacyjne układane na zewnątrz budynku powinny być oddalone

od innych przewodoacutew co najmniej

15 m od przewodoacutew gazowych i wodociągowych

08 m od kabli energetycznych

05 m od kabli telekomunikacyjnych

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qww z uwzględnieniem następujących zasad

1 dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 05

2 dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 07

3 minimalna prędkość przepływu ściekoacutew wynosi 07 ms stąd

wynika prowadzenie przewodoacutew z odpowiednim do średnicy

spadkiem w kierunku sieci zewnętrznej

4 minimalna średnica przewodu zewnętrznego wynosi 010m

a przykanalika 015m

Dobierając średnice przewodoacutew odpływowych należy stosować

tabelę z wartościami natężenia przepływu Q0 i prędkości

przepływu v0 dla przewodoacutew o przekroju kołowym przy

pełnym wypełnieniu i wykres Manninga

=QQ0

=vv0

hd

Q

v

(hd)

1

23

4

Przykład obliczeniowy Obliczeniowe natężenie sciekoacutew sanitarnych wynosi Qww= 50 ls Na podstawie tabeli 1 QwwQ0 = 50 2014 = 025 Z wykresu odczytujemy

V = 085V0 = 085114 = 097 ms przy napełnieniu hd = 037

Zakresy dopuszczalnych spadkoacutew przewodoacutew odpływowych

DN 0100 m ndash i = 20 - 100

DN 0150 m ndash i = 15 - 150

Urządzenia dodatkowe w kanalizacji sanitarnej

W przypadku odprowadzania ściekoacutew bytowo gospodarczych do zewnętrznej sieci typu ogoacutelnospławnego w pomieszczeniach położonych na najniższych kondygnacjach w budynku może dojść do zalania spowodowanego wstecznym przepływem ściekoacutew w wyniku intensywnych opadoacutew deszczu Dlatego też w tego typu instalacjach na przewodach kanalizacyjnych odprowadzających ścieki z pomieszczeń na najniższej kondygnacji stosować należy zasuwy burzowe ktoacutere chronią instalację przed przepływem zwrotnym

Materiały w kanalizacji sanitarnej

Instalacja kanalizacyjna może być wykonana z roacuteżnych materiałoacutew ale

zawsze rury i połączenia powinny być szczelne i odporne na korozję

Obecnie najpopularniejszym materiałem używanym do budowy instalacji

wewnętrznej jest tworzywo sztuczne Rury kanalizacyjne produkuje się z

polipropylenu (PP)

roacuteżnych odmian polichlorku winylu (PVC)

Polietylenu wysokiej gęstości (PE-HD)

żywicy poliestrowej wzmacnianej włoacuteknem szklanym (GRE)

Innymi materiałami stosowanymi w kanalizacji sanitarnej są

żeliwo

kamionka

beton

Kanalizacja deszczowa

Odprowadza wody opadowe z dachoacutew i terenoacutew przyległych do nieruchomości (podjazdy tarasy parkingi itp)

Projektowanie kanalizacji deszczowej odbywa się w oparciu o normę

PN ndash EN 12056 ndash 3 grudzień 2002

Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew

Część 3 Przewody deszczowe Projektowanie układu i obliczenia

oraz w przypadku braku informacji o normę

PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania w projektowaniu

Odprowadzanie wody z dachu stromego

W przypadku dachoacutew budynkoacutew niskich (do 5 kondygnacji) ktoacutere mają odpowiednie nachylenie (przyjmuje się że powyżej 8) najczęstszym sposobem odprowadzania wody deszczowej jest zastosowanie systemu rynnowego

Zadaniem deszczowej instalacji kanalizacyjnej jest zebranie wody z dachu i odprowadzenie jej do sieci kanalizacji deszczowej lub do gruntu System rynnowy polega na naturalnym (grawitacyjnym) spływie woacuted po połaci dachowej skąd jest przejmowana przez system rur System ten roacutewnież pracuje grawitacyjnie Umowną granicą instalacji deszczowej jest wylewka z ktoacuterej woda może być skierowana do sieci kanalizacji deszczowej (ogoacutelnospławnej) lub na grunt

Podstawowe elementy

instalacji kanalizacji deszczowej

Rynny - przewody o przekroju otwartym (okrągłym prostokątnym eliptycznym trapezowym okapowym) biegnące wzdłuż krawędzi dachu Zadaniem rynien jest zebranie wody opadowej Rynny prowadzone są z lekkim spadkiem w kierunku narożnikoacutew budynku dzięki czemu woda nie wylewa się za krawędzie tylko płynie w kierunku rur spustowych

Instalacja kanalizacji deszczowej składa się z następujących elementoacutew

Rury spustowe ndash pionowe odcinki przewodoacutew o przekroju zamkniętym (najczęściej okrągłym lub prostokątnym) Zadaniem rur spustowych jest zebranie wody płynącej rynnami i odprowadzenie ich poza budynek

Odpływy ndash elementy za pomocą ktoacuterych rynny przechodzą w rury spustowe Odpływ jest odcinkiem rynny w ktoacuterym wykonany jest obrobiony otwoacuter odpowiedniego kształtu pozwalający na włączenie rury spustowej Można wyroacuteżnić odpływy przelotowe oraz odpływy końcowe ( na narożnikach pomieszczeń) Pozwalają na mocowanie rur spustowych

Narożniki do rynien ndash umożliwiają połączenie rynien w narożnikach budynku Właściwy montaż narożnikoacutew jest bardzo ważny dla właściwej pracy rynien (ruchoacutew pod wpływem temperatury) Wylewki ndash kształtki ktoacuterymi kończy się rura spustowa Wylewka może być włą- czona do kanalizacji deszczowej bądź znajdować się nad gruntem

Łączniki do rynien - złączki zwykłe uszczelkowe i korekcyjne Ponieważ montaż rynien wymaga pozostawiania tzw dylatacji (odstępoacutew) złączki korekcyjne lub uszczelkowe umożliwiają wykonanie takich połączenia z dylatacją

Łączniki do rur spustowych - kolana troacutejniki redukcje mufy mufy redukcyjne Mufy służą do włączania rur spustowych do odpływoacutew zadaniem muf redukcyjnych jest połączenie rury spustowej i odpływu o roacuteżnych średnicach Kolana pozwalają na zmianę kierunku rury spustowej Troacutejniki umożliwiają włączanie do rur spustowych wyposażenia dodatkowego

Haki i obejmy - zadaniem tych elementoacutew jest mocowanie rynien i rur spustowych do dachoacutew i ścian

Elementy wykończeniowe i dodatkowe -

zadaniem tych elementoacutew jest wykończenie

systemu lub uzupełnienie jego pracy

Przykładami mogą tu być

dekiel służący do zakończenia rynny

filtr siatkowy montowany na rurze

spustowej zatrzymujący

zanieczyszczenia

czyszczak (rewizja) umożliwiający

przegląd i czyszczenie rury spustowej

(na zdjęciu)

odprowadzenie do kanalizacji deszczowej

Jednym ze sposoboacutew odprowadzenia wody jest podłączenie systemu rynnowego do kanalizacji deszczowej

Woacutewczas na dolnym odcinku rury spustowej mniej więcej 03-08 m ponad terenem należy zamontować rewizję (czyszczak) Rewizja ma wewnątrz kratkę na ktoacuterej zbierają się liście i inne zanieczyszczenia spływające z rynny

Rura spustowa z rewizją przyłączona jest do przewodoacutew odpływowych a te łączą się z kanalizacją Średnica przewodoacutew musi być co najmniej roacutewna średnicy rur spustowych i najczęściej wynosi 100-150 mm Głębokość na jakiej powinno się układać rury zależy od strefy przemarzania i wynosi 1-14 m System taki nie ma blokady przedostawania się zapachoacutew dlatego lepiej nie podłączać go do kanalizacji ogoacutelnospławnej

Innym sposobem odprowadzenia wody bezpośrednio do kanalizacji jest podłączenie rury spustowej do osadnika rynnowego Wyposażony jest on w klapkę ktoacutera stanowi blokadę zapachową i wyciągany kosz w ktoacuterym gromadzą się większe zanieczyszczenia takie jak liście

Gdy brak sieci kanalizacji deszczowej lub ogoacutelnospławnej woda deszczowa powinna być bezpiecznie rozprowadzona po terenie posesji ale tak żeby nie spływała na sąsiednie działki

Odprowadzanie wody z dachu

płaskiego

W przypadku dachoacutew budynkoacutew wysokich (powyżej 5 kondygnacji) oraz dachoacutew o małym nachyleniu (przyjmuje się że poniżej 8) najczęstszym sposobem odprowa-dzania wody deszczowej jest system odwadniania oparty na wpustach dachowych

Wpusty dachowe pełnią rolę dachowych odwodnień punkto-wych tzn zbierają wodę z pewnej powierzchni w jednym punkcie

Odprowadzanie wody z dachu

płaskiego Woda jest odprowadzana do rury spustowej biegnącej wewnątrz budynku a stamtąd do kanalizacji deszczowej lub poza budynek do gruntu Aby odwodnienie dachu płaskiego pracowało prawidłowo wpust powinien znaleźć się w najniższym punkcie dachu a spadek w jego kierunku powinien wynosić co najmniej 3 Oproacutecz zasadniczego wpustu powinien być wpust awaryjny ktoacutery przejmie wodę w przypadku zatkania wpustu głoacutewnego Na dachu powinna być co najmniej jedna para wpustoacutew Zasady projektowania moacutewią że wpusty należy rozmieszczać co 25 m

Obliczanie kanalizacji deszczowej

Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qr (qd) [ls]

rAC

10000

IAQr

gdzie ψ lub C ndash wspoacutełczynnik spływu przyjmowany wg nowej normy jako 10 (w starej zależny od nachylenia dachu i rodzaju powierzchni odwadnianej)

A ndash efektywna powierzchnia dachu lub powierzchnia odwadniana [m2]

I ndash w starej normie miarodajne natężenie deszczu [l(sha)] przyjmowane I 300 l(sha)

r ndash natężenie opadoacutew atmosferycznych [l(sm2)] przyjmowane albo na podstawie danych statystycznych albo wg tabeli 1 w nowej normie po przemnożeniu przez wspoacutełczynnik ryzyka podany w tabeli 2

Wymiarowanie rynien i rur spustowych

1 Przewody spustowe ndash średnicę należy dobrać tak aby obliczona wartość odpływu ściekoacutew Qr nie przekraczała wartości Qrmax (qdmax) a powierzchnia odwadniana A powierzchni Amax zestawionych w tabeli w normie PN ndash 92B ndash 01707

2 Wg starej normy rynny powinny mieć średnice minimum 150 mm (dotyczy to budynkoacutew wielorodzinnych)

Efektywna

powierzchnia dachu

odwadniana przez

rynnę A [m2]

Szerokość rynny [mm] Średnica rury

spustowej [mm]

poniżej 20 70 50

20 ndash 57 100 (lub 125) 70

57 ndash 97 125 100

97 - 170 150 100

170 - 243 180 125

Dla budynkoacutew jednorodzinnych średnice rynien i przewodoacutew spustowych można określić w oparciu o efektywną powierzchnię dachu wg tabeli

Średnice poziomoacutew i przykanalikoacutew

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qr z uwzględnieniem następujących zasad

a) dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 07

b) dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 09

c) i d) jak dla kanalizacji sanitarnej

Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej

Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qt (qog) [ls]

Qww ndash natężenie odpływu ściekoacutew sanitarnych

Qr ndash natężenie odpływu ściekoacutew deszczowych

Kanalizacja ogoacutelnospławna to ten fragment ktoacutery odprowadza i ścieki sanitarne i deszczowe do zewnętrznej sieci ogoacutelnospławnej

rwwt QQQ

Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się z uwzględnieniem następujących zasad

a) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt spełnione powinny być warunki

a) i b) jak dla ściekoacutew deszczowych

b) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt obliczeniowa prędkość przepływu

ściekoacutew nie może przekraczać wartości dopuszczalnej ktoacutera wynosi

80 ms ndash dla rur żeliwnych i innych metalowych

40 ms ndash dla rur kamionkowych betonowych i z tworzyw sztucznych

c) dla odpływu tylko ściekoacutew sanitarnych Qww prędkość przepływu

ściekoacutew nie może być mniejsza od vmin = 07 ms

bullRynny z PVC-U

bullRynny z blachy aluminiowej

bullRynny miedziane

bullRynny z blachy stalowej

bullRynny cynkowo-tytanowe

Przekroje rynien a b c) poacutełokragłe d) trapezowy e f) trapezoidalny g) prostokatny h) poacutełokragły leacy

Rodzaje rynien a) okapowa b) koszowa c) gzymsowa d) leacy

INSTALACJE DWUSTREFOWE

Rys Schemat wewnętrznej dwustrefowej instalacji wodociągowej (pierwsza strefa zasilana bezpośrednio z zewnętrznej sieci wodociągowej- układ instalacji z rozdziałem dolnym druga strefa zasilana przy pomocy zestawu podwyższającego ciśnienie- układ instalacji z rozdziałem dolnym)

1 przewoacuted rozdzielczy dolny( w pierwszej strefie) 2 zawoacuter zwrotny 3 zestaw podwyższający ciśnienie 4 zawoacuter przelotowy 5 pion wodociągowy ( pierwsza strefa) 6 odgałęzienie 7 zawoacuter czerpalny 8pion zasilający instalacje wodociągową drugiej strefy 9 przewoacuted rozdzielczy w drugiej strefie

INSTALACJE DWUSTREFOWE

Rys Schemat wewnętrznej dwustrefowej instalacji wodociągowej (pierwsza strefa bezpośrednio zasilana z zewnętrznej sieci wodociągowej- układ instalacji z rozdziałem dolnym druga strefa zasilana przez zbiornik goacuterny otwarty-układ instalacji z rozdziałem goacuternym) 1przewoacuted rozdzielczy dolny( w pierwszej strefie) 2 zawoacuter przelotowy 3 pion wodociągowy ( w pierwszej strefie)4odgałęzienie 5 zawoacuter czerpalny 6 zawoacuter zwrotny 7 pompa z silnikiem

elektrycznym 8 pion zasilający zbiornik goacuterny otwarty( drugiej strefy) 9zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym 10przewoacuted rozdzielczy goacuterny( w drugiej strefie) 11 pion wodociągowy rozdziału goacuternego ( w drugiej strefie)

INSTALACJE DWUSTREFOWE

Rys Schemat wewnętrznej dwustrefowej instalacji wodociągowej (pierwsza strefa bezpośrednio zasilana z zewnętrznej sieci wodociągowej- układ instalacji z rozdziałem goacuternym druga strefa zasilana przez zestaw do podwyższania ciśnienia- układ z rozdziałem goacuternym)1przewoacuted rozdzielczy dolny( w pierwszej strefie) 2 zawoacuter zwrotny 3 zestaw do podwyższania ciśnienia 4zawoacuter przelotowy 5 pion wodociągowy (pierwszej strefy) 6 odgałęzienie 7 zawoacuter czerpalny 8 pion zasilający drugą strefę9przewoacuted rozdzielczy goacuterny 10zawoacuter przelotowy11 pion wodociągowy drugiej strefy 12zawoacuter odcinający(

oddziela układy zasilane- przepływ wody w pionie pierwszej strefy od drugiej strefy)

INSTALACJE WIELOSTREFOWE

Rys Schemat wielostrefowej i wewnętrznej instalacji wodociągowej 1 przewoacuted rozdzielczy dolny( pierwsza strefa zasilania) 2 pion wodociągowy (pierwsza strefa) 3 odgałęzienie 4 zawoacuter czerpalny 5 pion zasilający druga

strefę 6 przewoacuted rozdzielczy dolny (drugiej strefy) 7 pion zasilający trzecia strefę 8 przewoacuted rozdzielczy dolny( trzeciej strefy) 9 zespoacuteł podwyższania ciśnienia dla pierwszej strefy 10 zespoacuteł podwyższania ciśnienia dla drugiej strefy 11 zespoacuteł podwyższania ciśnienia dla trzeciej strefy

INSTALACJE WIELOSTREFOWE

Rys Schemat wielostrefowej wewnętrznej instalacji wodociągowej układ stref z rozdziałem goacuternym

1pompa z silnikiem elektrycznym zasilająca zbiornik goacuterny otwarty trzeciej strefy 2 pompa z silnikiem elektrycznym zasilająca zbiornik goacuterny otwarty drugiej strefy 3 pompa z silnikiem elektrycznym zasilająca zbiornik goacuterny otwarty pierwszej strefy 4 pion zasilający zbiornik goacuterny otwarty pierwszej strefy 5zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym ( pierwszej strefy) 6 przewoacuted rozdzielczy goacuterny ( pierwszej strefy) 7 pion wodociągowy (pierwsza

strefa) 8 odgałęzienie 9 zawoacuter czerpalny 10 pion zasilający zbiornik goacuterny otwarty (drugiej strefy) 11 zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym (druga strefa) 12przewoacuted rozdzielczy goacuterny (druga strefa) 13 pion zasilający zbiornik goacuterny otwarty(trzecia strefa) 14 zbiornik goacuterny

otwarty z zaworem pływakowym (trzecia strefa) 15 przewoacuted rozdzielczy goacuterny (trzecia strefa)

INSTALACJE WIELOSTREFOWE

Schemat wielostrefowej wewnętrznej instalacji wodociągowej Układ stref pierścieniowy z jednym przewodem zasilającym

1 przewoacuted zasilający zbiorniki goacuterne pierwszej drugiej i trzeciej strefy 2 zbiornik goacuterny otwarty pierwszej strefy 3 zawoacuter 4 instalacja pierścieniowa pierwszej strefy 5 zbiornik goacuterny otwarty drugiej strefy 6 zawoacuter 7 instalacja pierścieniowa drugiej strefy 8 zbiornik goacuterny otwarty trzeciej strefy 9 zawoacuter czerpalny 10 instalacja pierścieniowa trzeciej strefy 11 odgałęzienie 12 zawoacuter czerpalny13

pompa z silnikiem elektrycznym

GŁOacuteWNE ZASADY PROWADZENIA INSTALACJI WODOCIĄGOWYCH

roacutewnolegle i prostopadle do ścian i stropoacutew

z jak najmniejszą ilością załamań

po trasach najkroacutetszych

przy wewnętrznych ścianach budynku

przejścia rur przez przegrody należy wyposażyć w tuleje ochronne

Instalacje zimnej i ciepłej wody mogą być rozprowadzone w następujący sposoacuteb

natynkowo ndash czyli po wierzchu ścian i przegroacuted budowlanych

w bruzdach ściennych

w szlichcie podłogowej

w pionowych szachtach i kanałach ściennych

SPOSOBY PROWADZENIA INSTALACJI

Prowadzenie instalacji w piwnicach i pod stropami

Prowadzenie rur w korytkach gdzie wydłużenia są kompensowane poprzez wyboczanie się rur

Prowadzenie rur z odgałęzieniami na łupinach wsporczych

Prowadzenie pionoacutew w szachtach instalacyjnych

Prowadzenie oraz mocowanie pionoacutew

w szachtach instalacyjnych

Układ troacutejnikowy Układ rozdzielaczowy

UKŁAD TROacuteJNIKOWY

Prowadzenie rur instalacji wodociągowej w układzie troacutejnikowym

Sposoacuteb prowadzenia przewodoacutew w węźle

sanitarnym

UKŁAD TROacuteJNIKOWY

UKŁAD TROacuteJNIKOWY

UKŁAD ROZDZIELACZOWY

Prowadzenie rur instalacji wodociągowej w układzie rozdzielaczowym

UKŁAD ROZDZIELACZOWY

UKŁAD OBWODOWY

Podpora stała

Podpora przesuwna

Przykład prowadzenia pionu instalacyjnego bez kompensatoroacutew z uwzględnieniem wyboczenia (linią przerywaną oznaczono przykładowy przewidywany kształt pionu po osiągnięciu temperatury czynnika roboczego)

Oznaczenia PP - podpora przesuwnaPS - podpora stała

ELEMENTY INSTALACJI WODOCIĄGOWYCH

Elementy instalacji wodociągowych

Przyłącze wodociągowe

Zestaw wodomierza głoacutewnego

Filtr wody zawoacuter antyskażeniowy zawory odcinające (armatura)

Przewody rozdzielcze (rozprowadzające)

Przewody pionowe (piony wodociągowe)

Przewody w pomieszczeniach sanitarnych (połączenia od pionu do punktoacutew czerpalnych)

Punkty czerpalne (baterie czerpalne i zawory)

Przyłącza do budynku 1-linia zabudowy 2- linia rozgraniczająca 3-sieć wodociągowa 4-sieć kanalizacyjna 5-zestaw wodomierzowy 6-studzienka rewizyjna

Sposoacuteb przeprowadzenia przewodu przez ścianę zewnętrzną

Podział wodomierzy

W obudowie

zamkniętej Z wyjmowaną

wstawką

pomiarową

instalowane

poziomo

kolanowe

Podział wodomierzy

1 Wodomierz działający na zasadach mechanicznych przeznaczony do wody

a) zimnej o temperaturze od 0 degC do 30 degC

b) ciepłej o temperaturze od 30 degC do 90 degC

c) gorącej o temperaturze od 30 degC do 130 degC albo od 30 degC do 180 degC

2 Wodomierz działający na zasadach elektronicznych lub mechanicznych z urządzeniami elektronicznymi albo bez przeznaczony do wody zimnej o temperaturze od 0 degC do 30 degC

Wodomierze mieszkaniowe (JS) Wodomierz powinien być zamontowany w położeniu roboczym zgodnie z oznakowaniem umieszczonym na wodomierzu przez producenta H - oznacza pozycję pracy wodomierza w poziomie V - oznacza pozycję pracy wodomierza w pionie Litera znajdująca się na tarczy wodomierza A B C lub D - oznacza klasę obciążeń wodomierza

Wodomierz sprzężony roacutewnolegle 1-wodomierz głoacutewny śrubowy 2-wodomierz boczny skrzydełkowy 3-zawoacuter zmiennego obciążenia

1 Wodomierze działające na zasadach mechanicznych przeznaczone do wody charakteryzują następujące strumienie

1) maksymalny strumień objętości (Qmax)

2) nominalny strumień objętości (Qn)

3) pośredni strumień objętości (Qt)

4) minimalny strumień objętości (Qmin)

2 Stosunek QmaxQn powinien wynosić 2

3 Rozroacuteżnia się cztery klasy metrologiczne wodomierzy klasa A klasa B klasa C klasa D

4 Klasy metrologiczne wodomierzy w zależności od wartości stosunku QminQn i QtQn

Q (q)-strumień objętości - objętość wody przepływającej przez wodomierz w przyjętej jednostce czasu

Qmax (qmax) -maksymalny strumień objętości - największy strumień objętości przy ktoacuterym wodomierz może pracować w kroacutetkim czasie bez uszkodzenia i przekroczenia błędoacutew granicznych dopuszczalnych oraz wartości maksymalnej straty ciśnienia

Qn (qn) nominalny strumień objętości - strumień objętości roacutewny połowie maksymalnego strumienia objętości przy ktoacuterym wodomierz może pracować przy przepływie ciągłym lub przerywanym i jego wskazania mieszczą się w granicach błędoacutew granicznych dopuszczalnych

Qt (qt) pośredni strumień objętości - strumień objętości dzielący zakres obciążeń pomiarowych na przedział goacuterny i dolny przy ktoacuterym błąd graniczny dopuszczalny zmienia wartość

Qmin (qmin ) minimalny strumień objętości- strumień objętości powyżej ktoacuterego wskazania wodomierza nie powinny przekraczać błędoacutew granicznych dopuszczalnych

Zakres obciążeń pomiarowych wodomierza - zakres strumienia objętości wodomierza zawarty między maksymalnym strumieniem objętości a minimalnym strumieniem objętości

Krzywa błędoacutew wodomierza

Błędy graniczne dopuszczalne wodomierzy plusmn 2 - w przedziale goacuternym zakresu obciążeń (qt q qmax)

plusmn 5 - w przedziale goacuternym zakresu obciążeń (qmin q qt)

Lokalizacja wodomierza

Doboacuter wodomierza

Aby dobrać wodomierz należy

ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe

ustalić umowny przepływ obliczeniowy dla wodomierza qw m3h

qw = 2 q

Doboacuter wodomierza

Doboacuter wodomierza

dla dobranego wodomierza ustalić w oparciu o dane producenta wodomierzy stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez wodomierz

Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem

PN-EN 1717 - Ochrona przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody w instalacjach wodociągowych i ogoacutelne wymagania dotyczące urządzeń zapobiegających zanieczyszczaniu przez przepływ zwrotny

Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem

Podział płynoacutew ktoacutere mają lub mogą mieć kontakt z wodą do picia

Kategoria 1

Woda wypływająca bezpośrednio z sieci wodociągowej przeznaczona do użytkowania przez człowieka do celoacutew konsumpcyjnych

Kategoria 2

Płyn nie stanowiący bakteriologicznego lub toksycznego zagrożenia dla człowieka

Kategoria 3

Płyn stanowiący pewne zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność co najmniej jednej substancji toksycznej lub bardzo toksycznej o LD50gt200 mgkg wagi ciała

Kategoria 4

Płyn stanowiący pewne zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność co najmniej jednej substancji toksycznej lub bardzo toksycznej o LD50200 mgkg wagi ciała lub też co najmniej jednej substancji radioaktywnej mutagennej lub rakotwoacuterczej

Kategoria 5

Płyn stanowiący zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność substancji mikrobiologicznych bądź wirusowych

Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem

Przepływ zwrotny wywołany spadkiem ciśnienia w sieci wodociągowej

Potencjalne źroacutedła zanieczyszczenia wody wodociągowej

XY

1- sieć wodociągowa

2- urządzenie zabezpieczające

X-rodzina zabezpieczenia

Y-typ zabezpieczenia

Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody

Aby dobrać zabezpieczenie należy

określić kategorię płynu

określić rodzaj zabezpieczenia wg normy

ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe

dobrać zawoacuter zwracając uwagę na średnicę wodomierza

Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody

dla dobranego zaworu ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez zawoacuter

Filtr

Doboacuter filtra

Aby dobrać filtr należy

ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe

dobrać filtr zwracając uwagę na średnicę wodomierza i zaworu antyskażeniowego

Doboacuter filtra

dla dobranego filtra ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez filtr

INSTALACJE KANALIZACYJNE

Rodzaje instalacji kanalizacyjnych

1 Kanalizacja sanitarna (bytowo ndash gospodarcza)

2 Kanalizacja deszczowa

3 Kanalizacja technologiczna

ścieki przed wprowadzeniem do kanalizacji

sanitarnej wymagają wstępnego oczyszczenia w

specjalnych urządzeniach

Odprowadzenie ściekoacutew z nieruchomości może być

realizowane na dwa sposoby

systemem ogoacutelnospławnym (zbiorczym)

lub systemem rozdzielczym

Kanalizacja ogoacutelnospławna odprowadza zaroacutewno ścieki

sanitarne (bytowe) jak i deszczowe

W kanalizacji rozdzielczej ścieki sanitarne i deszczowe

odprowadzane są rozdzielnie

Schemat kanalizacji ogoacutelnospławnej

KS1 KS2

Kanał ogoacutelnospławny

RD1 RD2

linia regulacyjna

ST1

ST2

Schemat kanalizacji rozdzielczej

KS1 KS2

Kanał sanitarny

Kanał deszczowy

RD1 RD2

linia regulacyjnaST1

ST2

SD1

SD2

Podział instalacji kanalizacyjnej

Instalację kanalizacyjną można podzielić na

zewnętrzną (na terenie nieruchomości lecz poza budynkiem)

wewnętrzną (w budynku)

Podział ten wydaje się oczywisty ale jest istotny przy doborze materiału instalacyjnego - nie każdy materiał sprawdzający się wewnątrz nadaje się do stworzenia instalacji zewnętrznej

Granicą między instalacją wewnętrzną a zewnętrzną jest tzw czyszczak głoacutewny (rewizja głoacutewna)

Przewody domowej

instalacji kanalizacyjnej

Przykanalik (przyłącze kanalizacyjne) ndash jest to odcinek ktoacutery łączy kanalizację na terenie nieruchomości z siecią kanalizacyjną

Najczęściej przykanalik włączany jest do studzienki (rewizyjnej lub włazowej) ktoacutera stanowi uzbrojenie sieci Możliwe jest też przyłączenie przez wpust boczny lub złącze siodłowe

Przewody domowej

instalacji kanalizacyjnej

Przykanaliki oznaczane są znakami informacyjnymi Na znaku podana jest średnica (w mm) spadek przyłącza (w promilach) oraz jego długość (w m) Granicą między siecią a instalacją jest położona w pobliżu granicy nieruchomości pierwsza studzienka licząc od strony budynku

Sieć i przykanalik

w przypadku istnienia studzienki rewizyjnej

przykanalikstudzienka rewizyjna

linia

reg

ulac

yjnastudzienka kanalizacyjna

sieć kanalizacyjna

budy

nek

instalacja

zewnętrzna

Sieć i przykanalik

w przypadku braku studzienki rewizyjnej (wg nowych przepisoacutew w przypadku braku studzienki rewizyjnej

przykanalik to odcinek biegnący od granicy budynku do granicy

nieruchomości)

linia

reg

ulac

yjnastudzienka kanalizacyjna

sieć kanalizacyjna

budy

nek

przykanalik

sieć kanalizacyjna

Instalacja kanalizacyjna składa się z 1 poziomoacutew (przewodoacutew odpływowych) ndash są to przewody

prowadzone z odpowiednim spadkiem ktoacutere odprowadzają

ścieki z pionoacutew wpustoacutew podłogowych itp do przykanalika

lub sieci zewnętrznej

2 pionoacutew (przewodoacutew spustowych) ndash są to przewody prowadzone

przez jedną lub kilka kondygnacji odprowadzające ścieki

z podejść kanalizacyjnych wpustoacutew dachowych lub rynien

do przewodoacutew odpływowych

3 podejść kanalizacyjnych ndash przewody odprowadzające ścieki

z przyboroacutew i urządzeń sanitarnych do pionoacutew lub poziomoacutew

kanalizacyjnych

podejścia pojedyncze

podejścia zbiorowe

Kanalizacja sanitarna grawitacyjna

Odprowadza wodę zanieczyszczoną (ścieki) w wyniku jej wykorzystania odpływającą z ustępoacutew spłukiwanych natryskoacutew wanien bidetoacutew zlewoacutew umywalek wpustoacutew podłogowych i innych urządzeń występujących w gospodarstwie domowym

Projektowanie kanalizacji sanitarnej odbywa się w oparciu o normę

PN ndash EN 12056 ndash 2 grudzień 2002

Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew

Część 2 Kanalizacja sanitarna projektowanie układu i obliczenia

oraz w przypadku braku informacji o normę

PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania

w projektowaniu

Podejścia kanalizacyjne ndash łączą

odpływ z pionem kanalizacyjnym

Podejścia

niewentylowane - należy montować ze spadkiem wynoszącym od 2 do 15

wentylowane ndash można zastosować tu mniejsze spadki zgodnie z przywołaną normą ale wymagają dodatkowego przewodu wentylującego

Najczęściej projektuje się podejścia niewentylowane Ich długość w typowym rozwiązaniu stosowanym w Polsce nie powinna przekraczać 30 m a w przypadku miski ustępowej 10 m po długości przewodu

W przypadku dłuższych podejść albo zwiększa się średnicę albo projektuje się podejścia wentylowane za pomocą np zaworoacutew napowietrzających

Nowa norma wprowadza cztery typy systemoacutew kanalizacyjnych jakie można spotkać w poszczegoacutelnych krajach Unii Europejskiej

W Polsce stosuje się tradycyjnie system I

System Nazwa Cechy

I

System pojedynczego pionu

z podejściami częściowo

wypełnionymi

bull jeden pion kanalizacyjny

bull wypełnienie przewodoacutew 50

II

System pojedynczego pionu

z podejściami o mniejszej

średnicy

bull jeden pion kanalizacyjny

bull wypełnienie przewodoacutew 70

III

System pojedynczego pionu

z podejściami całkowicie

wypełnionymi

bull jeden pion kanalizacyjny

bull wypełnienie przewodoacutew 100

bull każde urządzenie podłączone

oddzielnie do pionu

IV System oddzielnych pionoacutew

kanalizacyjnych

bull dwa piony ndash jeden odprowadzający

ścieki czarne z ustępoacutew spłukiwanych

i pisuaroacutew i drugi odprowadzający

pozostałe ścieki

bull wypełnienie przewodoacutew jak dla

systemoacutew I II lub III

Średnice nominalne podejść pojedynczych dobiera się w zależności od typu przyłączonego przyboru sanitarnego lub urządzenia w typowych

rozwiązaniach w Polsce wg tabeli Urządzenie DN [mm]

Umywalka bidet 40

Zlewozmywak

zmywarka pralka

wanna natrysk 50

Miska ustępowa 100

Minimalna średnica podejścia pojedynczego zdeterminowana jest przez jego długość wysokość spadania i ilość zmian kierunku zgodnie z tabelą

DN Lmax

[m] H [m]

trzy zmiany

kierunku

40

50 30 lt10

70 50 lt10

100 50 lt30

H

L

Jeśli powyższe wymiary są przekroczone lub istnieje konieczność zastosowania więcej niż trzech zmian kierunku prowadzenia przewodoacutew należy wybrać kolejną większą średnicę nominalną

Średnice nominalne podjeść zbiorowych

Zależą od natężenia przepływu ściekoacutew w projektowanym

podejściu i od zastosowanego systemu Wybierając system

należy kierować się dostępnymi na rynku przyborami trudno

bowiem wyobrazić sobie podłączanie przyboru sanitarnego

z odpływem np 40mm do przewodu o średnicy mniejszej

Utrudniałoby to swobodny odpływ ściekoacutew z tego przyboru

Natężenie przepływu ściekoacutew sanitarnych Qww

wyznacza się dla danego odcinka instalacji zgodnie

z zależnością

]sl[DUKQww

gdzie K ndash wspoacutełczynnik częstości

DU ndash odpływ jednostkowy [ls] z urządzenia

UWAGA Qww DUmax jeśli nie to Qww = DUmax

Odpływy jednostkowe DU

Odpływy jednostkowe DU -cd

Typowe wspoacutełczynniki częstości K

Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia

z przewodami odpływowymi Piony kanalizacyjne należy prowadzić bez zmiany średnicy i kierunku na całej długości w szachtach sanitarnych

U podstawy każdego pionu przed przejściem w przewoacuted odpływowy należy zamontować otwoacuter rewizyjny (czyszczak) umożliwiający dostęp do wnętrza przodu

W przypadku kanalizacji sanitarnej każdy pion musi być wentylowany w celu wyroacutewnania ciśnienia w instalacji

Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia

z przewodami odpływowymi Wentylację pionu zapewnia

przewoacuted wentylacyjny zakończony rurą wywiewną wyprowadzoną ponad połać dachu

zawoacuter napowietrzający ndash rozwiązanie dozwolone do stosowania w przypadku braku możliwości wyprowadzenia pionu ponad dach można takie rozwiązanie stosować przy spełnieniu następujących warunkoacutew

piony mają wysokość 4 do 5 kondygnacji

ostatni pion licząc od najdalszego w stosunku do kanału oraz co piąty w budynku jest zakończony rurą wywiewną

Elementy pionu kanalizacyjnego

troacutejniki doprowadzające ścieki z podejść kanalizacyjnych

czyszczak prze zmianą kierunku prowadzenia ściekoacutew ndash około 05 nad posadzką przed przejściem w przewoacuted odpływowy

rura prosta o niezmiennej średnicy na całej długości

zawoacuter napowietrzający lub rura wywiewna

W systemie kanalizacji sanitarnej wyroacuteżnić można

piony z wentylacją głoacutewną ndash zakończone rurą wywiewną lub zaworem napowietrzającym

piony z wentylacją obejściową ndash piony z dodatkowym przewodem wentylacyjnym prowadzonym obok pionu spustowego i połączonym z rurą wywiewną

Średnica pionu zależy od wybranego systemu wentylacji i obliczonego natężenia przepływu ściekoacutew dla całego pionu

Należy pamiętać o tym że minimalna średnica pionu nie może być mniejsza od średnicy największego podejścia

W typowych rozwiązaniach w Polsce minimalna średnica pionu wynosi 70mm a dla pionoacutew prowadzących ścieki z misek ustępowych 100mm

Oczywiście w tabelach należy sprawdzić czy średnicy nie należy zwiększyć ze względu na obliczoną wartość Qww

Piony z wentylacją głoacutewną

Piony z wentylacją obejściową

Przewody odpływowe

(poziomy kanalizacyjne)

Wśroacuted przewodoacutew odpływowych wyroacuteżniamy przewoacuted głoacutewny oraz przewody drugorzędne Każdy przewoacuted drugorzędny powinien być oddzielnie podłączony do głoacutewnego pod kątem 45deg

Wszystkie przewody prowadzone są najkroacutetszą drogą przeważnie wzdłuż przegrody budowlanej oraz koniecznie z zachowaniem odpowiedniego spadku

Przewody odpływowe

(poziomy kanalizacyjne)

Spadek powinien być jednakowy na całej długości co zapewnia samooczyszczanie się przewodu

Przyjęte jest że rury układa się kielichem w kierunku przeciwnym do spływu ściekoacutew

Rewizje kanalizacyjne powinno się montować

co 15 m na rurach średnicy od 100 do 150 mm

przed każdym uskokiem poziomu

Rury prowadzone przez murowane ścianki muszą być ułożone prostopadle do przegrody

Na przewody z tworzyw sztucznych powinno się w miejscach przejść dodatkowo nałożyć tuleje ochronne Umożliwią one rurom pewien ruch zabezpieczając instalację przed uszkodzeniami mechanicznymi

Przestrzeń pomiędzy tuleją a rurą powinno się zabezpieczyć izolacją

Jeśli przewody kanalizacyjne z tworzyw sztucznych układane są w sąsiedztwie przewodoacutew wydzielających ciepło powinny być osłonięte otulinami izolacyjnymi w celu zabezpieczenia przed przegrzewaniem

Przewody poziome i przykanaliki powinny być ułożone poniżej strefy przemarzania gruntu czyli na głębokości 80-140 cm zależnie od regionu kraju

Jeśli przewody prowadzone są w pomieszczeniach w ktoacuterych temperatura może spadać poniżej 0degC muszą być odpowiednio zabezpieczone przed przemarzaniem

Dla przewodoacutew prowadzonych na zewnątrz budynku należy pamiętać że warstwa gruntu pokrywającego rury kanalizacyjne powinna być o 10-20 cm większa od głębokości przemarzania gruntu jeśli przewody układa się wyżej to powinny być zaizolowane termicznie

Rury kanalizacyjne układane na zewnątrz budynku powinny być oddalone

od innych przewodoacutew co najmniej

15 m od przewodoacutew gazowych i wodociągowych

08 m od kabli energetycznych

05 m od kabli telekomunikacyjnych

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qww z uwzględnieniem następujących zasad

1 dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 05

2 dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 07

3 minimalna prędkość przepływu ściekoacutew wynosi 07 ms stąd

wynika prowadzenie przewodoacutew z odpowiednim do średnicy

spadkiem w kierunku sieci zewnętrznej

4 minimalna średnica przewodu zewnętrznego wynosi 010m

a przykanalika 015m

Dobierając średnice przewodoacutew odpływowych należy stosować

tabelę z wartościami natężenia przepływu Q0 i prędkości

przepływu v0 dla przewodoacutew o przekroju kołowym przy

pełnym wypełnieniu i wykres Manninga

=QQ0

=vv0

hd

Q

v

(hd)

1

23

4

Przykład obliczeniowy Obliczeniowe natężenie sciekoacutew sanitarnych wynosi Qww= 50 ls Na podstawie tabeli 1 QwwQ0 = 50 2014 = 025 Z wykresu odczytujemy

V = 085V0 = 085114 = 097 ms przy napełnieniu hd = 037

Zakresy dopuszczalnych spadkoacutew przewodoacutew odpływowych

DN 0100 m ndash i = 20 - 100

DN 0150 m ndash i = 15 - 150

Urządzenia dodatkowe w kanalizacji sanitarnej

W przypadku odprowadzania ściekoacutew bytowo gospodarczych do zewnętrznej sieci typu ogoacutelnospławnego w pomieszczeniach położonych na najniższych kondygnacjach w budynku może dojść do zalania spowodowanego wstecznym przepływem ściekoacutew w wyniku intensywnych opadoacutew deszczu Dlatego też w tego typu instalacjach na przewodach kanalizacyjnych odprowadzających ścieki z pomieszczeń na najniższej kondygnacji stosować należy zasuwy burzowe ktoacutere chronią instalację przed przepływem zwrotnym

Materiały w kanalizacji sanitarnej

Instalacja kanalizacyjna może być wykonana z roacuteżnych materiałoacutew ale

zawsze rury i połączenia powinny być szczelne i odporne na korozję

Obecnie najpopularniejszym materiałem używanym do budowy instalacji

wewnętrznej jest tworzywo sztuczne Rury kanalizacyjne produkuje się z

polipropylenu (PP)

roacuteżnych odmian polichlorku winylu (PVC)

Polietylenu wysokiej gęstości (PE-HD)

żywicy poliestrowej wzmacnianej włoacuteknem szklanym (GRE)

Innymi materiałami stosowanymi w kanalizacji sanitarnej są

żeliwo

kamionka

beton

Kanalizacja deszczowa

Odprowadza wody opadowe z dachoacutew i terenoacutew przyległych do nieruchomości (podjazdy tarasy parkingi itp)

Projektowanie kanalizacji deszczowej odbywa się w oparciu o normę

PN ndash EN 12056 ndash 3 grudzień 2002

Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew

Część 3 Przewody deszczowe Projektowanie układu i obliczenia

oraz w przypadku braku informacji o normę

PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania w projektowaniu

Odprowadzanie wody z dachu stromego

W przypadku dachoacutew budynkoacutew niskich (do 5 kondygnacji) ktoacutere mają odpowiednie nachylenie (przyjmuje się że powyżej 8) najczęstszym sposobem odprowadzania wody deszczowej jest zastosowanie systemu rynnowego

Zadaniem deszczowej instalacji kanalizacyjnej jest zebranie wody z dachu i odprowadzenie jej do sieci kanalizacji deszczowej lub do gruntu System rynnowy polega na naturalnym (grawitacyjnym) spływie woacuted po połaci dachowej skąd jest przejmowana przez system rur System ten roacutewnież pracuje grawitacyjnie Umowną granicą instalacji deszczowej jest wylewka z ktoacuterej woda może być skierowana do sieci kanalizacji deszczowej (ogoacutelnospławnej) lub na grunt

Podstawowe elementy

instalacji kanalizacji deszczowej

Rynny - przewody o przekroju otwartym (okrągłym prostokątnym eliptycznym trapezowym okapowym) biegnące wzdłuż krawędzi dachu Zadaniem rynien jest zebranie wody opadowej Rynny prowadzone są z lekkim spadkiem w kierunku narożnikoacutew budynku dzięki czemu woda nie wylewa się za krawędzie tylko płynie w kierunku rur spustowych

Instalacja kanalizacji deszczowej składa się z następujących elementoacutew

Rury spustowe ndash pionowe odcinki przewodoacutew o przekroju zamkniętym (najczęściej okrągłym lub prostokątnym) Zadaniem rur spustowych jest zebranie wody płynącej rynnami i odprowadzenie ich poza budynek

Odpływy ndash elementy za pomocą ktoacuterych rynny przechodzą w rury spustowe Odpływ jest odcinkiem rynny w ktoacuterym wykonany jest obrobiony otwoacuter odpowiedniego kształtu pozwalający na włączenie rury spustowej Można wyroacuteżnić odpływy przelotowe oraz odpływy końcowe ( na narożnikach pomieszczeń) Pozwalają na mocowanie rur spustowych

Narożniki do rynien ndash umożliwiają połączenie rynien w narożnikach budynku Właściwy montaż narożnikoacutew jest bardzo ważny dla właściwej pracy rynien (ruchoacutew pod wpływem temperatury) Wylewki ndash kształtki ktoacuterymi kończy się rura spustowa Wylewka może być włą- czona do kanalizacji deszczowej bądź znajdować się nad gruntem

Łączniki do rynien - złączki zwykłe uszczelkowe i korekcyjne Ponieważ montaż rynien wymaga pozostawiania tzw dylatacji (odstępoacutew) złączki korekcyjne lub uszczelkowe umożliwiają wykonanie takich połączenia z dylatacją

Łączniki do rur spustowych - kolana troacutejniki redukcje mufy mufy redukcyjne Mufy służą do włączania rur spustowych do odpływoacutew zadaniem muf redukcyjnych jest połączenie rury spustowej i odpływu o roacuteżnych średnicach Kolana pozwalają na zmianę kierunku rury spustowej Troacutejniki umożliwiają włączanie do rur spustowych wyposażenia dodatkowego

Haki i obejmy - zadaniem tych elementoacutew jest mocowanie rynien i rur spustowych do dachoacutew i ścian

Elementy wykończeniowe i dodatkowe -

zadaniem tych elementoacutew jest wykończenie

systemu lub uzupełnienie jego pracy

Przykładami mogą tu być

dekiel służący do zakończenia rynny

filtr siatkowy montowany na rurze

spustowej zatrzymujący

zanieczyszczenia

czyszczak (rewizja) umożliwiający

przegląd i czyszczenie rury spustowej

(na zdjęciu)

odprowadzenie do kanalizacji deszczowej

Jednym ze sposoboacutew odprowadzenia wody jest podłączenie systemu rynnowego do kanalizacji deszczowej

Woacutewczas na dolnym odcinku rury spustowej mniej więcej 03-08 m ponad terenem należy zamontować rewizję (czyszczak) Rewizja ma wewnątrz kratkę na ktoacuterej zbierają się liście i inne zanieczyszczenia spływające z rynny

Rura spustowa z rewizją przyłączona jest do przewodoacutew odpływowych a te łączą się z kanalizacją Średnica przewodoacutew musi być co najmniej roacutewna średnicy rur spustowych i najczęściej wynosi 100-150 mm Głębokość na jakiej powinno się układać rury zależy od strefy przemarzania i wynosi 1-14 m System taki nie ma blokady przedostawania się zapachoacutew dlatego lepiej nie podłączać go do kanalizacji ogoacutelnospławnej

Innym sposobem odprowadzenia wody bezpośrednio do kanalizacji jest podłączenie rury spustowej do osadnika rynnowego Wyposażony jest on w klapkę ktoacutera stanowi blokadę zapachową i wyciągany kosz w ktoacuterym gromadzą się większe zanieczyszczenia takie jak liście

Gdy brak sieci kanalizacji deszczowej lub ogoacutelnospławnej woda deszczowa powinna być bezpiecznie rozprowadzona po terenie posesji ale tak żeby nie spływała na sąsiednie działki

Odprowadzanie wody z dachu

płaskiego

W przypadku dachoacutew budynkoacutew wysokich (powyżej 5 kondygnacji) oraz dachoacutew o małym nachyleniu (przyjmuje się że poniżej 8) najczęstszym sposobem odprowa-dzania wody deszczowej jest system odwadniania oparty na wpustach dachowych

Wpusty dachowe pełnią rolę dachowych odwodnień punkto-wych tzn zbierają wodę z pewnej powierzchni w jednym punkcie

Odprowadzanie wody z dachu

płaskiego Woda jest odprowadzana do rury spustowej biegnącej wewnątrz budynku a stamtąd do kanalizacji deszczowej lub poza budynek do gruntu Aby odwodnienie dachu płaskiego pracowało prawidłowo wpust powinien znaleźć się w najniższym punkcie dachu a spadek w jego kierunku powinien wynosić co najmniej 3 Oproacutecz zasadniczego wpustu powinien być wpust awaryjny ktoacutery przejmie wodę w przypadku zatkania wpustu głoacutewnego Na dachu powinna być co najmniej jedna para wpustoacutew Zasady projektowania moacutewią że wpusty należy rozmieszczać co 25 m

Obliczanie kanalizacji deszczowej

Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qr (qd) [ls]

rAC

10000

IAQr

gdzie ψ lub C ndash wspoacutełczynnik spływu przyjmowany wg nowej normy jako 10 (w starej zależny od nachylenia dachu i rodzaju powierzchni odwadnianej)

A ndash efektywna powierzchnia dachu lub powierzchnia odwadniana [m2]

I ndash w starej normie miarodajne natężenie deszczu [l(sha)] przyjmowane I 300 l(sha)

r ndash natężenie opadoacutew atmosferycznych [l(sm2)] przyjmowane albo na podstawie danych statystycznych albo wg tabeli 1 w nowej normie po przemnożeniu przez wspoacutełczynnik ryzyka podany w tabeli 2

Wymiarowanie rynien i rur spustowych

1 Przewody spustowe ndash średnicę należy dobrać tak aby obliczona wartość odpływu ściekoacutew Qr nie przekraczała wartości Qrmax (qdmax) a powierzchnia odwadniana A powierzchni Amax zestawionych w tabeli w normie PN ndash 92B ndash 01707

2 Wg starej normy rynny powinny mieć średnice minimum 150 mm (dotyczy to budynkoacutew wielorodzinnych)

Efektywna

powierzchnia dachu

odwadniana przez

rynnę A [m2]

Szerokość rynny [mm] Średnica rury

spustowej [mm]

poniżej 20 70 50

20 ndash 57 100 (lub 125) 70

57 ndash 97 125 100

97 - 170 150 100

170 - 243 180 125

Dla budynkoacutew jednorodzinnych średnice rynien i przewodoacutew spustowych można określić w oparciu o efektywną powierzchnię dachu wg tabeli

Średnice poziomoacutew i przykanalikoacutew

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qr z uwzględnieniem następujących zasad

a) dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 07

b) dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 09

c) i d) jak dla kanalizacji sanitarnej

Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej

Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qt (qog) [ls]

Qww ndash natężenie odpływu ściekoacutew sanitarnych

Qr ndash natężenie odpływu ściekoacutew deszczowych

Kanalizacja ogoacutelnospławna to ten fragment ktoacutery odprowadza i ścieki sanitarne i deszczowe do zewnętrznej sieci ogoacutelnospławnej

rwwt QQQ

Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się z uwzględnieniem następujących zasad

a) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt spełnione powinny być warunki

a) i b) jak dla ściekoacutew deszczowych

b) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt obliczeniowa prędkość przepływu

ściekoacutew nie może przekraczać wartości dopuszczalnej ktoacutera wynosi

80 ms ndash dla rur żeliwnych i innych metalowych

40 ms ndash dla rur kamionkowych betonowych i z tworzyw sztucznych

c) dla odpływu tylko ściekoacutew sanitarnych Qww prędkość przepływu

ściekoacutew nie może być mniejsza od vmin = 07 ms

bullRynny z PVC-U

bullRynny z blachy aluminiowej

bullRynny miedziane

bullRynny z blachy stalowej

bullRynny cynkowo-tytanowe

Przekroje rynien a b c) poacutełokragłe d) trapezowy e f) trapezoidalny g) prostokatny h) poacutełokragły leacy

Rodzaje rynien a) okapowa b) koszowa c) gzymsowa d) leacy

INSTALACJE DWUSTREFOWE

Rys Schemat wewnętrznej dwustrefowej instalacji wodociągowej (pierwsza strefa bezpośrednio zasilana z zewnętrznej sieci wodociągowej- układ instalacji z rozdziałem dolnym druga strefa zasilana przez zbiornik goacuterny otwarty-układ instalacji z rozdziałem goacuternym) 1przewoacuted rozdzielczy dolny( w pierwszej strefie) 2 zawoacuter przelotowy 3 pion wodociągowy ( w pierwszej strefie)4odgałęzienie 5 zawoacuter czerpalny 6 zawoacuter zwrotny 7 pompa z silnikiem

elektrycznym 8 pion zasilający zbiornik goacuterny otwarty( drugiej strefy) 9zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym 10przewoacuted rozdzielczy goacuterny( w drugiej strefie) 11 pion wodociągowy rozdziału goacuternego ( w drugiej strefie)

INSTALACJE DWUSTREFOWE

Rys Schemat wewnętrznej dwustrefowej instalacji wodociągowej (pierwsza strefa bezpośrednio zasilana z zewnętrznej sieci wodociągowej- układ instalacji z rozdziałem goacuternym druga strefa zasilana przez zestaw do podwyższania ciśnienia- układ z rozdziałem goacuternym)1przewoacuted rozdzielczy dolny( w pierwszej strefie) 2 zawoacuter zwrotny 3 zestaw do podwyższania ciśnienia 4zawoacuter przelotowy 5 pion wodociągowy (pierwszej strefy) 6 odgałęzienie 7 zawoacuter czerpalny 8 pion zasilający drugą strefę9przewoacuted rozdzielczy goacuterny 10zawoacuter przelotowy11 pion wodociągowy drugiej strefy 12zawoacuter odcinający(

oddziela układy zasilane- przepływ wody w pionie pierwszej strefy od drugiej strefy)

INSTALACJE WIELOSTREFOWE

Rys Schemat wielostrefowej i wewnętrznej instalacji wodociągowej 1 przewoacuted rozdzielczy dolny( pierwsza strefa zasilania) 2 pion wodociągowy (pierwsza strefa) 3 odgałęzienie 4 zawoacuter czerpalny 5 pion zasilający druga

strefę 6 przewoacuted rozdzielczy dolny (drugiej strefy) 7 pion zasilający trzecia strefę 8 przewoacuted rozdzielczy dolny( trzeciej strefy) 9 zespoacuteł podwyższania ciśnienia dla pierwszej strefy 10 zespoacuteł podwyższania ciśnienia dla drugiej strefy 11 zespoacuteł podwyższania ciśnienia dla trzeciej strefy

INSTALACJE WIELOSTREFOWE

Rys Schemat wielostrefowej wewnętrznej instalacji wodociągowej układ stref z rozdziałem goacuternym

1pompa z silnikiem elektrycznym zasilająca zbiornik goacuterny otwarty trzeciej strefy 2 pompa z silnikiem elektrycznym zasilająca zbiornik goacuterny otwarty drugiej strefy 3 pompa z silnikiem elektrycznym zasilająca zbiornik goacuterny otwarty pierwszej strefy 4 pion zasilający zbiornik goacuterny otwarty pierwszej strefy 5zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym ( pierwszej strefy) 6 przewoacuted rozdzielczy goacuterny ( pierwszej strefy) 7 pion wodociągowy (pierwsza

strefa) 8 odgałęzienie 9 zawoacuter czerpalny 10 pion zasilający zbiornik goacuterny otwarty (drugiej strefy) 11 zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym (druga strefa) 12przewoacuted rozdzielczy goacuterny (druga strefa) 13 pion zasilający zbiornik goacuterny otwarty(trzecia strefa) 14 zbiornik goacuterny

otwarty z zaworem pływakowym (trzecia strefa) 15 przewoacuted rozdzielczy goacuterny (trzecia strefa)

INSTALACJE WIELOSTREFOWE

Schemat wielostrefowej wewnętrznej instalacji wodociągowej Układ stref pierścieniowy z jednym przewodem zasilającym

1 przewoacuted zasilający zbiorniki goacuterne pierwszej drugiej i trzeciej strefy 2 zbiornik goacuterny otwarty pierwszej strefy 3 zawoacuter 4 instalacja pierścieniowa pierwszej strefy 5 zbiornik goacuterny otwarty drugiej strefy 6 zawoacuter 7 instalacja pierścieniowa drugiej strefy 8 zbiornik goacuterny otwarty trzeciej strefy 9 zawoacuter czerpalny 10 instalacja pierścieniowa trzeciej strefy 11 odgałęzienie 12 zawoacuter czerpalny13

pompa z silnikiem elektrycznym

GŁOacuteWNE ZASADY PROWADZENIA INSTALACJI WODOCIĄGOWYCH

roacutewnolegle i prostopadle do ścian i stropoacutew

z jak najmniejszą ilością załamań

po trasach najkroacutetszych

przy wewnętrznych ścianach budynku

przejścia rur przez przegrody należy wyposażyć w tuleje ochronne

Instalacje zimnej i ciepłej wody mogą być rozprowadzone w następujący sposoacuteb

natynkowo ndash czyli po wierzchu ścian i przegroacuted budowlanych

w bruzdach ściennych

w szlichcie podłogowej

w pionowych szachtach i kanałach ściennych

SPOSOBY PROWADZENIA INSTALACJI

Prowadzenie instalacji w piwnicach i pod stropami

Prowadzenie rur w korytkach gdzie wydłużenia są kompensowane poprzez wyboczanie się rur

Prowadzenie rur z odgałęzieniami na łupinach wsporczych

Prowadzenie pionoacutew w szachtach instalacyjnych

Prowadzenie oraz mocowanie pionoacutew

w szachtach instalacyjnych

Układ troacutejnikowy Układ rozdzielaczowy

UKŁAD TROacuteJNIKOWY

Prowadzenie rur instalacji wodociągowej w układzie troacutejnikowym

Sposoacuteb prowadzenia przewodoacutew w węźle

sanitarnym

UKŁAD TROacuteJNIKOWY

UKŁAD TROacuteJNIKOWY

UKŁAD ROZDZIELACZOWY

Prowadzenie rur instalacji wodociągowej w układzie rozdzielaczowym

UKŁAD ROZDZIELACZOWY

UKŁAD OBWODOWY

Podpora stała

Podpora przesuwna

Przykład prowadzenia pionu instalacyjnego bez kompensatoroacutew z uwzględnieniem wyboczenia (linią przerywaną oznaczono przykładowy przewidywany kształt pionu po osiągnięciu temperatury czynnika roboczego)

Oznaczenia PP - podpora przesuwnaPS - podpora stała

ELEMENTY INSTALACJI WODOCIĄGOWYCH

Elementy instalacji wodociągowych

Przyłącze wodociągowe

Zestaw wodomierza głoacutewnego

Filtr wody zawoacuter antyskażeniowy zawory odcinające (armatura)

Przewody rozdzielcze (rozprowadzające)

Przewody pionowe (piony wodociągowe)

Przewody w pomieszczeniach sanitarnych (połączenia od pionu do punktoacutew czerpalnych)

Punkty czerpalne (baterie czerpalne i zawory)

Przyłącza do budynku 1-linia zabudowy 2- linia rozgraniczająca 3-sieć wodociągowa 4-sieć kanalizacyjna 5-zestaw wodomierzowy 6-studzienka rewizyjna

Sposoacuteb przeprowadzenia przewodu przez ścianę zewnętrzną

Podział wodomierzy

W obudowie

zamkniętej Z wyjmowaną

wstawką

pomiarową

instalowane

poziomo

kolanowe

Podział wodomierzy

1 Wodomierz działający na zasadach mechanicznych przeznaczony do wody

a) zimnej o temperaturze od 0 degC do 30 degC

b) ciepłej o temperaturze od 30 degC do 90 degC

c) gorącej o temperaturze od 30 degC do 130 degC albo od 30 degC do 180 degC

2 Wodomierz działający na zasadach elektronicznych lub mechanicznych z urządzeniami elektronicznymi albo bez przeznaczony do wody zimnej o temperaturze od 0 degC do 30 degC

Wodomierze mieszkaniowe (JS) Wodomierz powinien być zamontowany w położeniu roboczym zgodnie z oznakowaniem umieszczonym na wodomierzu przez producenta H - oznacza pozycję pracy wodomierza w poziomie V - oznacza pozycję pracy wodomierza w pionie Litera znajdująca się na tarczy wodomierza A B C lub D - oznacza klasę obciążeń wodomierza

Wodomierz sprzężony roacutewnolegle 1-wodomierz głoacutewny śrubowy 2-wodomierz boczny skrzydełkowy 3-zawoacuter zmiennego obciążenia

1 Wodomierze działające na zasadach mechanicznych przeznaczone do wody charakteryzują następujące strumienie

1) maksymalny strumień objętości (Qmax)

2) nominalny strumień objętości (Qn)

3) pośredni strumień objętości (Qt)

4) minimalny strumień objętości (Qmin)

2 Stosunek QmaxQn powinien wynosić 2

3 Rozroacuteżnia się cztery klasy metrologiczne wodomierzy klasa A klasa B klasa C klasa D

4 Klasy metrologiczne wodomierzy w zależności od wartości stosunku QminQn i QtQn

Q (q)-strumień objętości - objętość wody przepływającej przez wodomierz w przyjętej jednostce czasu

Qmax (qmax) -maksymalny strumień objętości - największy strumień objętości przy ktoacuterym wodomierz może pracować w kroacutetkim czasie bez uszkodzenia i przekroczenia błędoacutew granicznych dopuszczalnych oraz wartości maksymalnej straty ciśnienia

Qn (qn) nominalny strumień objętości - strumień objętości roacutewny połowie maksymalnego strumienia objętości przy ktoacuterym wodomierz może pracować przy przepływie ciągłym lub przerywanym i jego wskazania mieszczą się w granicach błędoacutew granicznych dopuszczalnych

Qt (qt) pośredni strumień objętości - strumień objętości dzielący zakres obciążeń pomiarowych na przedział goacuterny i dolny przy ktoacuterym błąd graniczny dopuszczalny zmienia wartość

Qmin (qmin ) minimalny strumień objętości- strumień objętości powyżej ktoacuterego wskazania wodomierza nie powinny przekraczać błędoacutew granicznych dopuszczalnych

Zakres obciążeń pomiarowych wodomierza - zakres strumienia objętości wodomierza zawarty między maksymalnym strumieniem objętości a minimalnym strumieniem objętości

Krzywa błędoacutew wodomierza

Błędy graniczne dopuszczalne wodomierzy plusmn 2 - w przedziale goacuternym zakresu obciążeń (qt q qmax)

plusmn 5 - w przedziale goacuternym zakresu obciążeń (qmin q qt)

Lokalizacja wodomierza

Doboacuter wodomierza

Aby dobrać wodomierz należy

ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe

ustalić umowny przepływ obliczeniowy dla wodomierza qw m3h

qw = 2 q

Doboacuter wodomierza

Doboacuter wodomierza

dla dobranego wodomierza ustalić w oparciu o dane producenta wodomierzy stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez wodomierz

Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem

PN-EN 1717 - Ochrona przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody w instalacjach wodociągowych i ogoacutelne wymagania dotyczące urządzeń zapobiegających zanieczyszczaniu przez przepływ zwrotny

Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem

Podział płynoacutew ktoacutere mają lub mogą mieć kontakt z wodą do picia

Kategoria 1

Woda wypływająca bezpośrednio z sieci wodociągowej przeznaczona do użytkowania przez człowieka do celoacutew konsumpcyjnych

Kategoria 2

Płyn nie stanowiący bakteriologicznego lub toksycznego zagrożenia dla człowieka

Kategoria 3

Płyn stanowiący pewne zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność co najmniej jednej substancji toksycznej lub bardzo toksycznej o LD50gt200 mgkg wagi ciała

Kategoria 4

Płyn stanowiący pewne zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność co najmniej jednej substancji toksycznej lub bardzo toksycznej o LD50200 mgkg wagi ciała lub też co najmniej jednej substancji radioaktywnej mutagennej lub rakotwoacuterczej

Kategoria 5

Płyn stanowiący zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność substancji mikrobiologicznych bądź wirusowych

Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem

Przepływ zwrotny wywołany spadkiem ciśnienia w sieci wodociągowej

Potencjalne źroacutedła zanieczyszczenia wody wodociągowej

XY

1- sieć wodociągowa

2- urządzenie zabezpieczające

X-rodzina zabezpieczenia

Y-typ zabezpieczenia

Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody

Aby dobrać zabezpieczenie należy

określić kategorię płynu

określić rodzaj zabezpieczenia wg normy

ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe

dobrać zawoacuter zwracając uwagę na średnicę wodomierza

Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody

dla dobranego zaworu ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez zawoacuter

Filtr

Doboacuter filtra

Aby dobrać filtr należy

ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe

dobrać filtr zwracając uwagę na średnicę wodomierza i zaworu antyskażeniowego

Doboacuter filtra

dla dobranego filtra ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez filtr

INSTALACJE KANALIZACYJNE

Rodzaje instalacji kanalizacyjnych

1 Kanalizacja sanitarna (bytowo ndash gospodarcza)

2 Kanalizacja deszczowa

3 Kanalizacja technologiczna

ścieki przed wprowadzeniem do kanalizacji

sanitarnej wymagają wstępnego oczyszczenia w

specjalnych urządzeniach

Odprowadzenie ściekoacutew z nieruchomości może być

realizowane na dwa sposoby

systemem ogoacutelnospławnym (zbiorczym)

lub systemem rozdzielczym

Kanalizacja ogoacutelnospławna odprowadza zaroacutewno ścieki

sanitarne (bytowe) jak i deszczowe

W kanalizacji rozdzielczej ścieki sanitarne i deszczowe

odprowadzane są rozdzielnie

Schemat kanalizacji ogoacutelnospławnej

KS1 KS2

Kanał ogoacutelnospławny

RD1 RD2

linia regulacyjna

ST1

ST2

Schemat kanalizacji rozdzielczej

KS1 KS2

Kanał sanitarny

Kanał deszczowy

RD1 RD2

linia regulacyjnaST1

ST2

SD1

SD2

Podział instalacji kanalizacyjnej

Instalację kanalizacyjną można podzielić na

zewnętrzną (na terenie nieruchomości lecz poza budynkiem)

wewnętrzną (w budynku)

Podział ten wydaje się oczywisty ale jest istotny przy doborze materiału instalacyjnego - nie każdy materiał sprawdzający się wewnątrz nadaje się do stworzenia instalacji zewnętrznej

Granicą między instalacją wewnętrzną a zewnętrzną jest tzw czyszczak głoacutewny (rewizja głoacutewna)

Przewody domowej

instalacji kanalizacyjnej

Przykanalik (przyłącze kanalizacyjne) ndash jest to odcinek ktoacutery łączy kanalizację na terenie nieruchomości z siecią kanalizacyjną

Najczęściej przykanalik włączany jest do studzienki (rewizyjnej lub włazowej) ktoacutera stanowi uzbrojenie sieci Możliwe jest też przyłączenie przez wpust boczny lub złącze siodłowe

Przewody domowej

instalacji kanalizacyjnej

Przykanaliki oznaczane są znakami informacyjnymi Na znaku podana jest średnica (w mm) spadek przyłącza (w promilach) oraz jego długość (w m) Granicą między siecią a instalacją jest położona w pobliżu granicy nieruchomości pierwsza studzienka licząc od strony budynku

Sieć i przykanalik

w przypadku istnienia studzienki rewizyjnej

przykanalikstudzienka rewizyjna

linia

reg

ulac

yjnastudzienka kanalizacyjna

sieć kanalizacyjna

budy

nek

instalacja

zewnętrzna

Sieć i przykanalik

w przypadku braku studzienki rewizyjnej (wg nowych przepisoacutew w przypadku braku studzienki rewizyjnej

przykanalik to odcinek biegnący od granicy budynku do granicy

nieruchomości)

linia

reg

ulac

yjnastudzienka kanalizacyjna

sieć kanalizacyjna

budy

nek

przykanalik

sieć kanalizacyjna

Instalacja kanalizacyjna składa się z 1 poziomoacutew (przewodoacutew odpływowych) ndash są to przewody

prowadzone z odpowiednim spadkiem ktoacutere odprowadzają

ścieki z pionoacutew wpustoacutew podłogowych itp do przykanalika

lub sieci zewnętrznej

2 pionoacutew (przewodoacutew spustowych) ndash są to przewody prowadzone

przez jedną lub kilka kondygnacji odprowadzające ścieki

z podejść kanalizacyjnych wpustoacutew dachowych lub rynien

do przewodoacutew odpływowych

3 podejść kanalizacyjnych ndash przewody odprowadzające ścieki

z przyboroacutew i urządzeń sanitarnych do pionoacutew lub poziomoacutew

kanalizacyjnych

podejścia pojedyncze

podejścia zbiorowe

Kanalizacja sanitarna grawitacyjna

Odprowadza wodę zanieczyszczoną (ścieki) w wyniku jej wykorzystania odpływającą z ustępoacutew spłukiwanych natryskoacutew wanien bidetoacutew zlewoacutew umywalek wpustoacutew podłogowych i innych urządzeń występujących w gospodarstwie domowym

Projektowanie kanalizacji sanitarnej odbywa się w oparciu o normę

PN ndash EN 12056 ndash 2 grudzień 2002

Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew

Część 2 Kanalizacja sanitarna projektowanie układu i obliczenia

oraz w przypadku braku informacji o normę

PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania

w projektowaniu

Podejścia kanalizacyjne ndash łączą

odpływ z pionem kanalizacyjnym

Podejścia

niewentylowane - należy montować ze spadkiem wynoszącym od 2 do 15

wentylowane ndash można zastosować tu mniejsze spadki zgodnie z przywołaną normą ale wymagają dodatkowego przewodu wentylującego

Najczęściej projektuje się podejścia niewentylowane Ich długość w typowym rozwiązaniu stosowanym w Polsce nie powinna przekraczać 30 m a w przypadku miski ustępowej 10 m po długości przewodu

W przypadku dłuższych podejść albo zwiększa się średnicę albo projektuje się podejścia wentylowane za pomocą np zaworoacutew napowietrzających

Nowa norma wprowadza cztery typy systemoacutew kanalizacyjnych jakie można spotkać w poszczegoacutelnych krajach Unii Europejskiej

W Polsce stosuje się tradycyjnie system I

System Nazwa Cechy

I

System pojedynczego pionu

z podejściami częściowo

wypełnionymi

bull jeden pion kanalizacyjny

bull wypełnienie przewodoacutew 50

II

System pojedynczego pionu

z podejściami o mniejszej

średnicy

bull jeden pion kanalizacyjny

bull wypełnienie przewodoacutew 70

III

System pojedynczego pionu

z podejściami całkowicie

wypełnionymi

bull jeden pion kanalizacyjny

bull wypełnienie przewodoacutew 100

bull każde urządzenie podłączone

oddzielnie do pionu

IV System oddzielnych pionoacutew

kanalizacyjnych

bull dwa piony ndash jeden odprowadzający

ścieki czarne z ustępoacutew spłukiwanych

i pisuaroacutew i drugi odprowadzający

pozostałe ścieki

bull wypełnienie przewodoacutew jak dla

systemoacutew I II lub III

Średnice nominalne podejść pojedynczych dobiera się w zależności od typu przyłączonego przyboru sanitarnego lub urządzenia w typowych

rozwiązaniach w Polsce wg tabeli Urządzenie DN [mm]

Umywalka bidet 40

Zlewozmywak

zmywarka pralka

wanna natrysk 50

Miska ustępowa 100

Minimalna średnica podejścia pojedynczego zdeterminowana jest przez jego długość wysokość spadania i ilość zmian kierunku zgodnie z tabelą

DN Lmax

[m] H [m]

trzy zmiany

kierunku

40

50 30 lt10

70 50 lt10

100 50 lt30

H

L

Jeśli powyższe wymiary są przekroczone lub istnieje konieczność zastosowania więcej niż trzech zmian kierunku prowadzenia przewodoacutew należy wybrać kolejną większą średnicę nominalną

Średnice nominalne podjeść zbiorowych

Zależą od natężenia przepływu ściekoacutew w projektowanym

podejściu i od zastosowanego systemu Wybierając system

należy kierować się dostępnymi na rynku przyborami trudno

bowiem wyobrazić sobie podłączanie przyboru sanitarnego

z odpływem np 40mm do przewodu o średnicy mniejszej

Utrudniałoby to swobodny odpływ ściekoacutew z tego przyboru

Natężenie przepływu ściekoacutew sanitarnych Qww

wyznacza się dla danego odcinka instalacji zgodnie

z zależnością

]sl[DUKQww

gdzie K ndash wspoacutełczynnik częstości

DU ndash odpływ jednostkowy [ls] z urządzenia

UWAGA Qww DUmax jeśli nie to Qww = DUmax

Odpływy jednostkowe DU

Odpływy jednostkowe DU -cd

Typowe wspoacutełczynniki częstości K

Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia

z przewodami odpływowymi Piony kanalizacyjne należy prowadzić bez zmiany średnicy i kierunku na całej długości w szachtach sanitarnych

U podstawy każdego pionu przed przejściem w przewoacuted odpływowy należy zamontować otwoacuter rewizyjny (czyszczak) umożliwiający dostęp do wnętrza przodu

W przypadku kanalizacji sanitarnej każdy pion musi być wentylowany w celu wyroacutewnania ciśnienia w instalacji

Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia

z przewodami odpływowymi Wentylację pionu zapewnia

przewoacuted wentylacyjny zakończony rurą wywiewną wyprowadzoną ponad połać dachu

zawoacuter napowietrzający ndash rozwiązanie dozwolone do stosowania w przypadku braku możliwości wyprowadzenia pionu ponad dach można takie rozwiązanie stosować przy spełnieniu następujących warunkoacutew

piony mają wysokość 4 do 5 kondygnacji

ostatni pion licząc od najdalszego w stosunku do kanału oraz co piąty w budynku jest zakończony rurą wywiewną

Elementy pionu kanalizacyjnego

troacutejniki doprowadzające ścieki z podejść kanalizacyjnych

czyszczak prze zmianą kierunku prowadzenia ściekoacutew ndash około 05 nad posadzką przed przejściem w przewoacuted odpływowy

rura prosta o niezmiennej średnicy na całej długości

zawoacuter napowietrzający lub rura wywiewna

W systemie kanalizacji sanitarnej wyroacuteżnić można

piony z wentylacją głoacutewną ndash zakończone rurą wywiewną lub zaworem napowietrzającym

piony z wentylacją obejściową ndash piony z dodatkowym przewodem wentylacyjnym prowadzonym obok pionu spustowego i połączonym z rurą wywiewną

Średnica pionu zależy od wybranego systemu wentylacji i obliczonego natężenia przepływu ściekoacutew dla całego pionu

Należy pamiętać o tym że minimalna średnica pionu nie może być mniejsza od średnicy największego podejścia

W typowych rozwiązaniach w Polsce minimalna średnica pionu wynosi 70mm a dla pionoacutew prowadzących ścieki z misek ustępowych 100mm

Oczywiście w tabelach należy sprawdzić czy średnicy nie należy zwiększyć ze względu na obliczoną wartość Qww

Piony z wentylacją głoacutewną

Piony z wentylacją obejściową

Przewody odpływowe

(poziomy kanalizacyjne)

Wśroacuted przewodoacutew odpływowych wyroacuteżniamy przewoacuted głoacutewny oraz przewody drugorzędne Każdy przewoacuted drugorzędny powinien być oddzielnie podłączony do głoacutewnego pod kątem 45deg

Wszystkie przewody prowadzone są najkroacutetszą drogą przeważnie wzdłuż przegrody budowlanej oraz koniecznie z zachowaniem odpowiedniego spadku

Przewody odpływowe

(poziomy kanalizacyjne)

Spadek powinien być jednakowy na całej długości co zapewnia samooczyszczanie się przewodu

Przyjęte jest że rury układa się kielichem w kierunku przeciwnym do spływu ściekoacutew

Rewizje kanalizacyjne powinno się montować

co 15 m na rurach średnicy od 100 do 150 mm

przed każdym uskokiem poziomu

Rury prowadzone przez murowane ścianki muszą być ułożone prostopadle do przegrody

Na przewody z tworzyw sztucznych powinno się w miejscach przejść dodatkowo nałożyć tuleje ochronne Umożliwią one rurom pewien ruch zabezpieczając instalację przed uszkodzeniami mechanicznymi

Przestrzeń pomiędzy tuleją a rurą powinno się zabezpieczyć izolacją

Jeśli przewody kanalizacyjne z tworzyw sztucznych układane są w sąsiedztwie przewodoacutew wydzielających ciepło powinny być osłonięte otulinami izolacyjnymi w celu zabezpieczenia przed przegrzewaniem

Przewody poziome i przykanaliki powinny być ułożone poniżej strefy przemarzania gruntu czyli na głębokości 80-140 cm zależnie od regionu kraju

Jeśli przewody prowadzone są w pomieszczeniach w ktoacuterych temperatura może spadać poniżej 0degC muszą być odpowiednio zabezpieczone przed przemarzaniem

Dla przewodoacutew prowadzonych na zewnątrz budynku należy pamiętać że warstwa gruntu pokrywającego rury kanalizacyjne powinna być o 10-20 cm większa od głębokości przemarzania gruntu jeśli przewody układa się wyżej to powinny być zaizolowane termicznie

Rury kanalizacyjne układane na zewnątrz budynku powinny być oddalone

od innych przewodoacutew co najmniej

15 m od przewodoacutew gazowych i wodociągowych

08 m od kabli energetycznych

05 m od kabli telekomunikacyjnych

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qww z uwzględnieniem następujących zasad

1 dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 05

2 dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 07

3 minimalna prędkość przepływu ściekoacutew wynosi 07 ms stąd

wynika prowadzenie przewodoacutew z odpowiednim do średnicy

spadkiem w kierunku sieci zewnętrznej

4 minimalna średnica przewodu zewnętrznego wynosi 010m

a przykanalika 015m

Dobierając średnice przewodoacutew odpływowych należy stosować

tabelę z wartościami natężenia przepływu Q0 i prędkości

przepływu v0 dla przewodoacutew o przekroju kołowym przy

pełnym wypełnieniu i wykres Manninga

=QQ0

=vv0

hd

Q

v

(hd)

1

23

4

Przykład obliczeniowy Obliczeniowe natężenie sciekoacutew sanitarnych wynosi Qww= 50 ls Na podstawie tabeli 1 QwwQ0 = 50 2014 = 025 Z wykresu odczytujemy

V = 085V0 = 085114 = 097 ms przy napełnieniu hd = 037

Zakresy dopuszczalnych spadkoacutew przewodoacutew odpływowych

DN 0100 m ndash i = 20 - 100

DN 0150 m ndash i = 15 - 150

Urządzenia dodatkowe w kanalizacji sanitarnej

W przypadku odprowadzania ściekoacutew bytowo gospodarczych do zewnętrznej sieci typu ogoacutelnospławnego w pomieszczeniach położonych na najniższych kondygnacjach w budynku może dojść do zalania spowodowanego wstecznym przepływem ściekoacutew w wyniku intensywnych opadoacutew deszczu Dlatego też w tego typu instalacjach na przewodach kanalizacyjnych odprowadzających ścieki z pomieszczeń na najniższej kondygnacji stosować należy zasuwy burzowe ktoacutere chronią instalację przed przepływem zwrotnym

Materiały w kanalizacji sanitarnej

Instalacja kanalizacyjna może być wykonana z roacuteżnych materiałoacutew ale

zawsze rury i połączenia powinny być szczelne i odporne na korozję

Obecnie najpopularniejszym materiałem używanym do budowy instalacji

wewnętrznej jest tworzywo sztuczne Rury kanalizacyjne produkuje się z

polipropylenu (PP)

roacuteżnych odmian polichlorku winylu (PVC)

Polietylenu wysokiej gęstości (PE-HD)

żywicy poliestrowej wzmacnianej włoacuteknem szklanym (GRE)

Innymi materiałami stosowanymi w kanalizacji sanitarnej są

żeliwo

kamionka

beton

Kanalizacja deszczowa

Odprowadza wody opadowe z dachoacutew i terenoacutew przyległych do nieruchomości (podjazdy tarasy parkingi itp)

Projektowanie kanalizacji deszczowej odbywa się w oparciu o normę

PN ndash EN 12056 ndash 3 grudzień 2002

Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew

Część 3 Przewody deszczowe Projektowanie układu i obliczenia

oraz w przypadku braku informacji o normę

PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania w projektowaniu

Odprowadzanie wody z dachu stromego

W przypadku dachoacutew budynkoacutew niskich (do 5 kondygnacji) ktoacutere mają odpowiednie nachylenie (przyjmuje się że powyżej 8) najczęstszym sposobem odprowadzania wody deszczowej jest zastosowanie systemu rynnowego

Zadaniem deszczowej instalacji kanalizacyjnej jest zebranie wody z dachu i odprowadzenie jej do sieci kanalizacji deszczowej lub do gruntu System rynnowy polega na naturalnym (grawitacyjnym) spływie woacuted po połaci dachowej skąd jest przejmowana przez system rur System ten roacutewnież pracuje grawitacyjnie Umowną granicą instalacji deszczowej jest wylewka z ktoacuterej woda może być skierowana do sieci kanalizacji deszczowej (ogoacutelnospławnej) lub na grunt

Podstawowe elementy

instalacji kanalizacji deszczowej

Rynny - przewody o przekroju otwartym (okrągłym prostokątnym eliptycznym trapezowym okapowym) biegnące wzdłuż krawędzi dachu Zadaniem rynien jest zebranie wody opadowej Rynny prowadzone są z lekkim spadkiem w kierunku narożnikoacutew budynku dzięki czemu woda nie wylewa się za krawędzie tylko płynie w kierunku rur spustowych

Instalacja kanalizacji deszczowej składa się z następujących elementoacutew

Rury spustowe ndash pionowe odcinki przewodoacutew o przekroju zamkniętym (najczęściej okrągłym lub prostokątnym) Zadaniem rur spustowych jest zebranie wody płynącej rynnami i odprowadzenie ich poza budynek

Odpływy ndash elementy za pomocą ktoacuterych rynny przechodzą w rury spustowe Odpływ jest odcinkiem rynny w ktoacuterym wykonany jest obrobiony otwoacuter odpowiedniego kształtu pozwalający na włączenie rury spustowej Można wyroacuteżnić odpływy przelotowe oraz odpływy końcowe ( na narożnikach pomieszczeń) Pozwalają na mocowanie rur spustowych

Narożniki do rynien ndash umożliwiają połączenie rynien w narożnikach budynku Właściwy montaż narożnikoacutew jest bardzo ważny dla właściwej pracy rynien (ruchoacutew pod wpływem temperatury) Wylewki ndash kształtki ktoacuterymi kończy się rura spustowa Wylewka może być włą- czona do kanalizacji deszczowej bądź znajdować się nad gruntem

Łączniki do rynien - złączki zwykłe uszczelkowe i korekcyjne Ponieważ montaż rynien wymaga pozostawiania tzw dylatacji (odstępoacutew) złączki korekcyjne lub uszczelkowe umożliwiają wykonanie takich połączenia z dylatacją

Łączniki do rur spustowych - kolana troacutejniki redukcje mufy mufy redukcyjne Mufy służą do włączania rur spustowych do odpływoacutew zadaniem muf redukcyjnych jest połączenie rury spustowej i odpływu o roacuteżnych średnicach Kolana pozwalają na zmianę kierunku rury spustowej Troacutejniki umożliwiają włączanie do rur spustowych wyposażenia dodatkowego

Haki i obejmy - zadaniem tych elementoacutew jest mocowanie rynien i rur spustowych do dachoacutew i ścian

Elementy wykończeniowe i dodatkowe -

zadaniem tych elementoacutew jest wykończenie

systemu lub uzupełnienie jego pracy

Przykładami mogą tu być

dekiel służący do zakończenia rynny

filtr siatkowy montowany na rurze

spustowej zatrzymujący

zanieczyszczenia

czyszczak (rewizja) umożliwiający

przegląd i czyszczenie rury spustowej

(na zdjęciu)

odprowadzenie do kanalizacji deszczowej

Jednym ze sposoboacutew odprowadzenia wody jest podłączenie systemu rynnowego do kanalizacji deszczowej

Woacutewczas na dolnym odcinku rury spustowej mniej więcej 03-08 m ponad terenem należy zamontować rewizję (czyszczak) Rewizja ma wewnątrz kratkę na ktoacuterej zbierają się liście i inne zanieczyszczenia spływające z rynny

Rura spustowa z rewizją przyłączona jest do przewodoacutew odpływowych a te łączą się z kanalizacją Średnica przewodoacutew musi być co najmniej roacutewna średnicy rur spustowych i najczęściej wynosi 100-150 mm Głębokość na jakiej powinno się układać rury zależy od strefy przemarzania i wynosi 1-14 m System taki nie ma blokady przedostawania się zapachoacutew dlatego lepiej nie podłączać go do kanalizacji ogoacutelnospławnej

Innym sposobem odprowadzenia wody bezpośrednio do kanalizacji jest podłączenie rury spustowej do osadnika rynnowego Wyposażony jest on w klapkę ktoacutera stanowi blokadę zapachową i wyciągany kosz w ktoacuterym gromadzą się większe zanieczyszczenia takie jak liście

Gdy brak sieci kanalizacji deszczowej lub ogoacutelnospławnej woda deszczowa powinna być bezpiecznie rozprowadzona po terenie posesji ale tak żeby nie spływała na sąsiednie działki

Odprowadzanie wody z dachu

płaskiego

W przypadku dachoacutew budynkoacutew wysokich (powyżej 5 kondygnacji) oraz dachoacutew o małym nachyleniu (przyjmuje się że poniżej 8) najczęstszym sposobem odprowa-dzania wody deszczowej jest system odwadniania oparty na wpustach dachowych

Wpusty dachowe pełnią rolę dachowych odwodnień punkto-wych tzn zbierają wodę z pewnej powierzchni w jednym punkcie

Odprowadzanie wody z dachu

płaskiego Woda jest odprowadzana do rury spustowej biegnącej wewnątrz budynku a stamtąd do kanalizacji deszczowej lub poza budynek do gruntu Aby odwodnienie dachu płaskiego pracowało prawidłowo wpust powinien znaleźć się w najniższym punkcie dachu a spadek w jego kierunku powinien wynosić co najmniej 3 Oproacutecz zasadniczego wpustu powinien być wpust awaryjny ktoacutery przejmie wodę w przypadku zatkania wpustu głoacutewnego Na dachu powinna być co najmniej jedna para wpustoacutew Zasady projektowania moacutewią że wpusty należy rozmieszczać co 25 m

Obliczanie kanalizacji deszczowej

Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qr (qd) [ls]

rAC

10000

IAQr

gdzie ψ lub C ndash wspoacutełczynnik spływu przyjmowany wg nowej normy jako 10 (w starej zależny od nachylenia dachu i rodzaju powierzchni odwadnianej)

A ndash efektywna powierzchnia dachu lub powierzchnia odwadniana [m2]

I ndash w starej normie miarodajne natężenie deszczu [l(sha)] przyjmowane I 300 l(sha)

r ndash natężenie opadoacutew atmosferycznych [l(sm2)] przyjmowane albo na podstawie danych statystycznych albo wg tabeli 1 w nowej normie po przemnożeniu przez wspoacutełczynnik ryzyka podany w tabeli 2

Wymiarowanie rynien i rur spustowych

1 Przewody spustowe ndash średnicę należy dobrać tak aby obliczona wartość odpływu ściekoacutew Qr nie przekraczała wartości Qrmax (qdmax) a powierzchnia odwadniana A powierzchni Amax zestawionych w tabeli w normie PN ndash 92B ndash 01707

2 Wg starej normy rynny powinny mieć średnice minimum 150 mm (dotyczy to budynkoacutew wielorodzinnych)

Efektywna

powierzchnia dachu

odwadniana przez

rynnę A [m2]

Szerokość rynny [mm] Średnica rury

spustowej [mm]

poniżej 20 70 50

20 ndash 57 100 (lub 125) 70

57 ndash 97 125 100

97 - 170 150 100

170 - 243 180 125

Dla budynkoacutew jednorodzinnych średnice rynien i przewodoacutew spustowych można określić w oparciu o efektywną powierzchnię dachu wg tabeli

Średnice poziomoacutew i przykanalikoacutew

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qr z uwzględnieniem następujących zasad

a) dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 07

b) dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 09

c) i d) jak dla kanalizacji sanitarnej

Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej

Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qt (qog) [ls]

Qww ndash natężenie odpływu ściekoacutew sanitarnych

Qr ndash natężenie odpływu ściekoacutew deszczowych

Kanalizacja ogoacutelnospławna to ten fragment ktoacutery odprowadza i ścieki sanitarne i deszczowe do zewnętrznej sieci ogoacutelnospławnej

rwwt QQQ

Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się z uwzględnieniem następujących zasad

a) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt spełnione powinny być warunki

a) i b) jak dla ściekoacutew deszczowych

b) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt obliczeniowa prędkość przepływu

ściekoacutew nie może przekraczać wartości dopuszczalnej ktoacutera wynosi

80 ms ndash dla rur żeliwnych i innych metalowych

40 ms ndash dla rur kamionkowych betonowych i z tworzyw sztucznych

c) dla odpływu tylko ściekoacutew sanitarnych Qww prędkość przepływu

ściekoacutew nie może być mniejsza od vmin = 07 ms

bullRynny z PVC-U

bullRynny z blachy aluminiowej

bullRynny miedziane

bullRynny z blachy stalowej

bullRynny cynkowo-tytanowe

Przekroje rynien a b c) poacutełokragłe d) trapezowy e f) trapezoidalny g) prostokatny h) poacutełokragły leacy

Rodzaje rynien a) okapowa b) koszowa c) gzymsowa d) leacy

INSTALACJE DWUSTREFOWE

Rys Schemat wewnętrznej dwustrefowej instalacji wodociągowej (pierwsza strefa bezpośrednio zasilana z zewnętrznej sieci wodociągowej- układ instalacji z rozdziałem goacuternym druga strefa zasilana przez zestaw do podwyższania ciśnienia- układ z rozdziałem goacuternym)1przewoacuted rozdzielczy dolny( w pierwszej strefie) 2 zawoacuter zwrotny 3 zestaw do podwyższania ciśnienia 4zawoacuter przelotowy 5 pion wodociągowy (pierwszej strefy) 6 odgałęzienie 7 zawoacuter czerpalny 8 pion zasilający drugą strefę9przewoacuted rozdzielczy goacuterny 10zawoacuter przelotowy11 pion wodociągowy drugiej strefy 12zawoacuter odcinający(

oddziela układy zasilane- przepływ wody w pionie pierwszej strefy od drugiej strefy)

INSTALACJE WIELOSTREFOWE

Rys Schemat wielostrefowej i wewnętrznej instalacji wodociągowej 1 przewoacuted rozdzielczy dolny( pierwsza strefa zasilania) 2 pion wodociągowy (pierwsza strefa) 3 odgałęzienie 4 zawoacuter czerpalny 5 pion zasilający druga

strefę 6 przewoacuted rozdzielczy dolny (drugiej strefy) 7 pion zasilający trzecia strefę 8 przewoacuted rozdzielczy dolny( trzeciej strefy) 9 zespoacuteł podwyższania ciśnienia dla pierwszej strefy 10 zespoacuteł podwyższania ciśnienia dla drugiej strefy 11 zespoacuteł podwyższania ciśnienia dla trzeciej strefy

INSTALACJE WIELOSTREFOWE

Rys Schemat wielostrefowej wewnętrznej instalacji wodociągowej układ stref z rozdziałem goacuternym

1pompa z silnikiem elektrycznym zasilająca zbiornik goacuterny otwarty trzeciej strefy 2 pompa z silnikiem elektrycznym zasilająca zbiornik goacuterny otwarty drugiej strefy 3 pompa z silnikiem elektrycznym zasilająca zbiornik goacuterny otwarty pierwszej strefy 4 pion zasilający zbiornik goacuterny otwarty pierwszej strefy 5zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym ( pierwszej strefy) 6 przewoacuted rozdzielczy goacuterny ( pierwszej strefy) 7 pion wodociągowy (pierwsza

strefa) 8 odgałęzienie 9 zawoacuter czerpalny 10 pion zasilający zbiornik goacuterny otwarty (drugiej strefy) 11 zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym (druga strefa) 12przewoacuted rozdzielczy goacuterny (druga strefa) 13 pion zasilający zbiornik goacuterny otwarty(trzecia strefa) 14 zbiornik goacuterny

otwarty z zaworem pływakowym (trzecia strefa) 15 przewoacuted rozdzielczy goacuterny (trzecia strefa)

INSTALACJE WIELOSTREFOWE

Schemat wielostrefowej wewnętrznej instalacji wodociągowej Układ stref pierścieniowy z jednym przewodem zasilającym

1 przewoacuted zasilający zbiorniki goacuterne pierwszej drugiej i trzeciej strefy 2 zbiornik goacuterny otwarty pierwszej strefy 3 zawoacuter 4 instalacja pierścieniowa pierwszej strefy 5 zbiornik goacuterny otwarty drugiej strefy 6 zawoacuter 7 instalacja pierścieniowa drugiej strefy 8 zbiornik goacuterny otwarty trzeciej strefy 9 zawoacuter czerpalny 10 instalacja pierścieniowa trzeciej strefy 11 odgałęzienie 12 zawoacuter czerpalny13

pompa z silnikiem elektrycznym

GŁOacuteWNE ZASADY PROWADZENIA INSTALACJI WODOCIĄGOWYCH

roacutewnolegle i prostopadle do ścian i stropoacutew

z jak najmniejszą ilością załamań

po trasach najkroacutetszych

przy wewnętrznych ścianach budynku

przejścia rur przez przegrody należy wyposażyć w tuleje ochronne

Instalacje zimnej i ciepłej wody mogą być rozprowadzone w następujący sposoacuteb

natynkowo ndash czyli po wierzchu ścian i przegroacuted budowlanych

w bruzdach ściennych

w szlichcie podłogowej

w pionowych szachtach i kanałach ściennych

SPOSOBY PROWADZENIA INSTALACJI

Prowadzenie instalacji w piwnicach i pod stropami

Prowadzenie rur w korytkach gdzie wydłużenia są kompensowane poprzez wyboczanie się rur

Prowadzenie rur z odgałęzieniami na łupinach wsporczych

Prowadzenie pionoacutew w szachtach instalacyjnych

Prowadzenie oraz mocowanie pionoacutew

w szachtach instalacyjnych

Układ troacutejnikowy Układ rozdzielaczowy

UKŁAD TROacuteJNIKOWY

Prowadzenie rur instalacji wodociągowej w układzie troacutejnikowym

Sposoacuteb prowadzenia przewodoacutew w węźle

sanitarnym

UKŁAD TROacuteJNIKOWY

UKŁAD TROacuteJNIKOWY

UKŁAD ROZDZIELACZOWY

Prowadzenie rur instalacji wodociągowej w układzie rozdzielaczowym

UKŁAD ROZDZIELACZOWY

UKŁAD OBWODOWY

Podpora stała

Podpora przesuwna

Przykład prowadzenia pionu instalacyjnego bez kompensatoroacutew z uwzględnieniem wyboczenia (linią przerywaną oznaczono przykładowy przewidywany kształt pionu po osiągnięciu temperatury czynnika roboczego)

Oznaczenia PP - podpora przesuwnaPS - podpora stała

ELEMENTY INSTALACJI WODOCIĄGOWYCH

Elementy instalacji wodociągowych

Przyłącze wodociągowe

Zestaw wodomierza głoacutewnego

Filtr wody zawoacuter antyskażeniowy zawory odcinające (armatura)

Przewody rozdzielcze (rozprowadzające)

Przewody pionowe (piony wodociągowe)

Przewody w pomieszczeniach sanitarnych (połączenia od pionu do punktoacutew czerpalnych)

Punkty czerpalne (baterie czerpalne i zawory)

Przyłącza do budynku 1-linia zabudowy 2- linia rozgraniczająca 3-sieć wodociągowa 4-sieć kanalizacyjna 5-zestaw wodomierzowy 6-studzienka rewizyjna

Sposoacuteb przeprowadzenia przewodu przez ścianę zewnętrzną

Podział wodomierzy

W obudowie

zamkniętej Z wyjmowaną

wstawką

pomiarową

instalowane

poziomo

kolanowe

Podział wodomierzy

1 Wodomierz działający na zasadach mechanicznych przeznaczony do wody

a) zimnej o temperaturze od 0 degC do 30 degC

b) ciepłej o temperaturze od 30 degC do 90 degC

c) gorącej o temperaturze od 30 degC do 130 degC albo od 30 degC do 180 degC

2 Wodomierz działający na zasadach elektronicznych lub mechanicznych z urządzeniami elektronicznymi albo bez przeznaczony do wody zimnej o temperaturze od 0 degC do 30 degC

Wodomierze mieszkaniowe (JS) Wodomierz powinien być zamontowany w położeniu roboczym zgodnie z oznakowaniem umieszczonym na wodomierzu przez producenta H - oznacza pozycję pracy wodomierza w poziomie V - oznacza pozycję pracy wodomierza w pionie Litera znajdująca się na tarczy wodomierza A B C lub D - oznacza klasę obciążeń wodomierza

Wodomierz sprzężony roacutewnolegle 1-wodomierz głoacutewny śrubowy 2-wodomierz boczny skrzydełkowy 3-zawoacuter zmiennego obciążenia

1 Wodomierze działające na zasadach mechanicznych przeznaczone do wody charakteryzują następujące strumienie

1) maksymalny strumień objętości (Qmax)

2) nominalny strumień objętości (Qn)

3) pośredni strumień objętości (Qt)

4) minimalny strumień objętości (Qmin)

2 Stosunek QmaxQn powinien wynosić 2

3 Rozroacuteżnia się cztery klasy metrologiczne wodomierzy klasa A klasa B klasa C klasa D

4 Klasy metrologiczne wodomierzy w zależności od wartości stosunku QminQn i QtQn

Q (q)-strumień objętości - objętość wody przepływającej przez wodomierz w przyjętej jednostce czasu

Qmax (qmax) -maksymalny strumień objętości - największy strumień objętości przy ktoacuterym wodomierz może pracować w kroacutetkim czasie bez uszkodzenia i przekroczenia błędoacutew granicznych dopuszczalnych oraz wartości maksymalnej straty ciśnienia

Qn (qn) nominalny strumień objętości - strumień objętości roacutewny połowie maksymalnego strumienia objętości przy ktoacuterym wodomierz może pracować przy przepływie ciągłym lub przerywanym i jego wskazania mieszczą się w granicach błędoacutew granicznych dopuszczalnych

Qt (qt) pośredni strumień objętości - strumień objętości dzielący zakres obciążeń pomiarowych na przedział goacuterny i dolny przy ktoacuterym błąd graniczny dopuszczalny zmienia wartość

Qmin (qmin ) minimalny strumień objętości- strumień objętości powyżej ktoacuterego wskazania wodomierza nie powinny przekraczać błędoacutew granicznych dopuszczalnych

Zakres obciążeń pomiarowych wodomierza - zakres strumienia objętości wodomierza zawarty między maksymalnym strumieniem objętości a minimalnym strumieniem objętości

Krzywa błędoacutew wodomierza

Błędy graniczne dopuszczalne wodomierzy plusmn 2 - w przedziale goacuternym zakresu obciążeń (qt q qmax)

plusmn 5 - w przedziale goacuternym zakresu obciążeń (qmin q qt)

Lokalizacja wodomierza

Doboacuter wodomierza

Aby dobrać wodomierz należy

ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe

ustalić umowny przepływ obliczeniowy dla wodomierza qw m3h

qw = 2 q

Doboacuter wodomierza

Doboacuter wodomierza

dla dobranego wodomierza ustalić w oparciu o dane producenta wodomierzy stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez wodomierz

Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem

PN-EN 1717 - Ochrona przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody w instalacjach wodociągowych i ogoacutelne wymagania dotyczące urządzeń zapobiegających zanieczyszczaniu przez przepływ zwrotny

Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem

Podział płynoacutew ktoacutere mają lub mogą mieć kontakt z wodą do picia

Kategoria 1

Woda wypływająca bezpośrednio z sieci wodociągowej przeznaczona do użytkowania przez człowieka do celoacutew konsumpcyjnych

Kategoria 2

Płyn nie stanowiący bakteriologicznego lub toksycznego zagrożenia dla człowieka

Kategoria 3

Płyn stanowiący pewne zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność co najmniej jednej substancji toksycznej lub bardzo toksycznej o LD50gt200 mgkg wagi ciała

Kategoria 4

Płyn stanowiący pewne zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność co najmniej jednej substancji toksycznej lub bardzo toksycznej o LD50200 mgkg wagi ciała lub też co najmniej jednej substancji radioaktywnej mutagennej lub rakotwoacuterczej

Kategoria 5

Płyn stanowiący zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność substancji mikrobiologicznych bądź wirusowych

Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem

Przepływ zwrotny wywołany spadkiem ciśnienia w sieci wodociągowej

Potencjalne źroacutedła zanieczyszczenia wody wodociągowej

XY

1- sieć wodociągowa

2- urządzenie zabezpieczające

X-rodzina zabezpieczenia

Y-typ zabezpieczenia

Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody

Aby dobrać zabezpieczenie należy

określić kategorię płynu

określić rodzaj zabezpieczenia wg normy

ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe

dobrać zawoacuter zwracając uwagę na średnicę wodomierza

Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody

dla dobranego zaworu ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez zawoacuter

Filtr

Doboacuter filtra

Aby dobrać filtr należy

ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe

dobrać filtr zwracając uwagę na średnicę wodomierza i zaworu antyskażeniowego

Doboacuter filtra

dla dobranego filtra ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez filtr

INSTALACJE KANALIZACYJNE

Rodzaje instalacji kanalizacyjnych

1 Kanalizacja sanitarna (bytowo ndash gospodarcza)

2 Kanalizacja deszczowa

3 Kanalizacja technologiczna

ścieki przed wprowadzeniem do kanalizacji

sanitarnej wymagają wstępnego oczyszczenia w

specjalnych urządzeniach

Odprowadzenie ściekoacutew z nieruchomości może być

realizowane na dwa sposoby

systemem ogoacutelnospławnym (zbiorczym)

lub systemem rozdzielczym

Kanalizacja ogoacutelnospławna odprowadza zaroacutewno ścieki

sanitarne (bytowe) jak i deszczowe

W kanalizacji rozdzielczej ścieki sanitarne i deszczowe

odprowadzane są rozdzielnie

Schemat kanalizacji ogoacutelnospławnej

KS1 KS2

Kanał ogoacutelnospławny

RD1 RD2

linia regulacyjna

ST1

ST2

Schemat kanalizacji rozdzielczej

KS1 KS2

Kanał sanitarny

Kanał deszczowy

RD1 RD2

linia regulacyjnaST1

ST2

SD1

SD2

Podział instalacji kanalizacyjnej

Instalację kanalizacyjną można podzielić na

zewnętrzną (na terenie nieruchomości lecz poza budynkiem)

wewnętrzną (w budynku)

Podział ten wydaje się oczywisty ale jest istotny przy doborze materiału instalacyjnego - nie każdy materiał sprawdzający się wewnątrz nadaje się do stworzenia instalacji zewnętrznej

Granicą między instalacją wewnętrzną a zewnętrzną jest tzw czyszczak głoacutewny (rewizja głoacutewna)

Przewody domowej

instalacji kanalizacyjnej

Przykanalik (przyłącze kanalizacyjne) ndash jest to odcinek ktoacutery łączy kanalizację na terenie nieruchomości z siecią kanalizacyjną

Najczęściej przykanalik włączany jest do studzienki (rewizyjnej lub włazowej) ktoacutera stanowi uzbrojenie sieci Możliwe jest też przyłączenie przez wpust boczny lub złącze siodłowe

Przewody domowej

instalacji kanalizacyjnej

Przykanaliki oznaczane są znakami informacyjnymi Na znaku podana jest średnica (w mm) spadek przyłącza (w promilach) oraz jego długość (w m) Granicą między siecią a instalacją jest położona w pobliżu granicy nieruchomości pierwsza studzienka licząc od strony budynku

Sieć i przykanalik

w przypadku istnienia studzienki rewizyjnej

przykanalikstudzienka rewizyjna

linia

reg

ulac

yjnastudzienka kanalizacyjna

sieć kanalizacyjna

budy

nek

instalacja

zewnętrzna

Sieć i przykanalik

w przypadku braku studzienki rewizyjnej (wg nowych przepisoacutew w przypadku braku studzienki rewizyjnej

przykanalik to odcinek biegnący od granicy budynku do granicy

nieruchomości)

linia

reg

ulac

yjnastudzienka kanalizacyjna

sieć kanalizacyjna

budy

nek

przykanalik

sieć kanalizacyjna

Instalacja kanalizacyjna składa się z 1 poziomoacutew (przewodoacutew odpływowych) ndash są to przewody

prowadzone z odpowiednim spadkiem ktoacutere odprowadzają

ścieki z pionoacutew wpustoacutew podłogowych itp do przykanalika

lub sieci zewnętrznej

2 pionoacutew (przewodoacutew spustowych) ndash są to przewody prowadzone

przez jedną lub kilka kondygnacji odprowadzające ścieki

z podejść kanalizacyjnych wpustoacutew dachowych lub rynien

do przewodoacutew odpływowych

3 podejść kanalizacyjnych ndash przewody odprowadzające ścieki

z przyboroacutew i urządzeń sanitarnych do pionoacutew lub poziomoacutew

kanalizacyjnych

podejścia pojedyncze

podejścia zbiorowe

Kanalizacja sanitarna grawitacyjna

Odprowadza wodę zanieczyszczoną (ścieki) w wyniku jej wykorzystania odpływającą z ustępoacutew spłukiwanych natryskoacutew wanien bidetoacutew zlewoacutew umywalek wpustoacutew podłogowych i innych urządzeń występujących w gospodarstwie domowym

Projektowanie kanalizacji sanitarnej odbywa się w oparciu o normę

PN ndash EN 12056 ndash 2 grudzień 2002

Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew

Część 2 Kanalizacja sanitarna projektowanie układu i obliczenia

oraz w przypadku braku informacji o normę

PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania

w projektowaniu

Podejścia kanalizacyjne ndash łączą

odpływ z pionem kanalizacyjnym

Podejścia

niewentylowane - należy montować ze spadkiem wynoszącym od 2 do 15

wentylowane ndash można zastosować tu mniejsze spadki zgodnie z przywołaną normą ale wymagają dodatkowego przewodu wentylującego

Najczęściej projektuje się podejścia niewentylowane Ich długość w typowym rozwiązaniu stosowanym w Polsce nie powinna przekraczać 30 m a w przypadku miski ustępowej 10 m po długości przewodu

W przypadku dłuższych podejść albo zwiększa się średnicę albo projektuje się podejścia wentylowane za pomocą np zaworoacutew napowietrzających

Nowa norma wprowadza cztery typy systemoacutew kanalizacyjnych jakie można spotkać w poszczegoacutelnych krajach Unii Europejskiej

W Polsce stosuje się tradycyjnie system I

System Nazwa Cechy

I

System pojedynczego pionu

z podejściami częściowo

wypełnionymi

bull jeden pion kanalizacyjny

bull wypełnienie przewodoacutew 50

II

System pojedynczego pionu

z podejściami o mniejszej

średnicy

bull jeden pion kanalizacyjny

bull wypełnienie przewodoacutew 70

III

System pojedynczego pionu

z podejściami całkowicie

wypełnionymi

bull jeden pion kanalizacyjny

bull wypełnienie przewodoacutew 100

bull każde urządzenie podłączone

oddzielnie do pionu

IV System oddzielnych pionoacutew

kanalizacyjnych

bull dwa piony ndash jeden odprowadzający

ścieki czarne z ustępoacutew spłukiwanych

i pisuaroacutew i drugi odprowadzający

pozostałe ścieki

bull wypełnienie przewodoacutew jak dla

systemoacutew I II lub III

Średnice nominalne podejść pojedynczych dobiera się w zależności od typu przyłączonego przyboru sanitarnego lub urządzenia w typowych

rozwiązaniach w Polsce wg tabeli Urządzenie DN [mm]

Umywalka bidet 40

Zlewozmywak

zmywarka pralka

wanna natrysk 50

Miska ustępowa 100

Minimalna średnica podejścia pojedynczego zdeterminowana jest przez jego długość wysokość spadania i ilość zmian kierunku zgodnie z tabelą

DN Lmax

[m] H [m]

trzy zmiany

kierunku

40

50 30 lt10

70 50 lt10

100 50 lt30

H

L

Jeśli powyższe wymiary są przekroczone lub istnieje konieczność zastosowania więcej niż trzech zmian kierunku prowadzenia przewodoacutew należy wybrać kolejną większą średnicę nominalną

Średnice nominalne podjeść zbiorowych

Zależą od natężenia przepływu ściekoacutew w projektowanym

podejściu i od zastosowanego systemu Wybierając system

należy kierować się dostępnymi na rynku przyborami trudno

bowiem wyobrazić sobie podłączanie przyboru sanitarnego

z odpływem np 40mm do przewodu o średnicy mniejszej

Utrudniałoby to swobodny odpływ ściekoacutew z tego przyboru

Natężenie przepływu ściekoacutew sanitarnych Qww

wyznacza się dla danego odcinka instalacji zgodnie

z zależnością

]sl[DUKQww

gdzie K ndash wspoacutełczynnik częstości

DU ndash odpływ jednostkowy [ls] z urządzenia

UWAGA Qww DUmax jeśli nie to Qww = DUmax

Odpływy jednostkowe DU

Odpływy jednostkowe DU -cd

Typowe wspoacutełczynniki częstości K

Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia

z przewodami odpływowymi Piony kanalizacyjne należy prowadzić bez zmiany średnicy i kierunku na całej długości w szachtach sanitarnych

U podstawy każdego pionu przed przejściem w przewoacuted odpływowy należy zamontować otwoacuter rewizyjny (czyszczak) umożliwiający dostęp do wnętrza przodu

W przypadku kanalizacji sanitarnej każdy pion musi być wentylowany w celu wyroacutewnania ciśnienia w instalacji

Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia

z przewodami odpływowymi Wentylację pionu zapewnia

przewoacuted wentylacyjny zakończony rurą wywiewną wyprowadzoną ponad połać dachu

zawoacuter napowietrzający ndash rozwiązanie dozwolone do stosowania w przypadku braku możliwości wyprowadzenia pionu ponad dach można takie rozwiązanie stosować przy spełnieniu następujących warunkoacutew

piony mają wysokość 4 do 5 kondygnacji

ostatni pion licząc od najdalszego w stosunku do kanału oraz co piąty w budynku jest zakończony rurą wywiewną

Elementy pionu kanalizacyjnego

troacutejniki doprowadzające ścieki z podejść kanalizacyjnych

czyszczak prze zmianą kierunku prowadzenia ściekoacutew ndash około 05 nad posadzką przed przejściem w przewoacuted odpływowy

rura prosta o niezmiennej średnicy na całej długości

zawoacuter napowietrzający lub rura wywiewna

W systemie kanalizacji sanitarnej wyroacuteżnić można

piony z wentylacją głoacutewną ndash zakończone rurą wywiewną lub zaworem napowietrzającym

piony z wentylacją obejściową ndash piony z dodatkowym przewodem wentylacyjnym prowadzonym obok pionu spustowego i połączonym z rurą wywiewną

Średnica pionu zależy od wybranego systemu wentylacji i obliczonego natężenia przepływu ściekoacutew dla całego pionu

Należy pamiętać o tym że minimalna średnica pionu nie może być mniejsza od średnicy największego podejścia

W typowych rozwiązaniach w Polsce minimalna średnica pionu wynosi 70mm a dla pionoacutew prowadzących ścieki z misek ustępowych 100mm

Oczywiście w tabelach należy sprawdzić czy średnicy nie należy zwiększyć ze względu na obliczoną wartość Qww

Piony z wentylacją głoacutewną

Piony z wentylacją obejściową

Przewody odpływowe

(poziomy kanalizacyjne)

Wśroacuted przewodoacutew odpływowych wyroacuteżniamy przewoacuted głoacutewny oraz przewody drugorzędne Każdy przewoacuted drugorzędny powinien być oddzielnie podłączony do głoacutewnego pod kątem 45deg

Wszystkie przewody prowadzone są najkroacutetszą drogą przeważnie wzdłuż przegrody budowlanej oraz koniecznie z zachowaniem odpowiedniego spadku

Przewody odpływowe

(poziomy kanalizacyjne)

Spadek powinien być jednakowy na całej długości co zapewnia samooczyszczanie się przewodu

Przyjęte jest że rury układa się kielichem w kierunku przeciwnym do spływu ściekoacutew

Rewizje kanalizacyjne powinno się montować

co 15 m na rurach średnicy od 100 do 150 mm

przed każdym uskokiem poziomu

Rury prowadzone przez murowane ścianki muszą być ułożone prostopadle do przegrody

Na przewody z tworzyw sztucznych powinno się w miejscach przejść dodatkowo nałożyć tuleje ochronne Umożliwią one rurom pewien ruch zabezpieczając instalację przed uszkodzeniami mechanicznymi

Przestrzeń pomiędzy tuleją a rurą powinno się zabezpieczyć izolacją

Jeśli przewody kanalizacyjne z tworzyw sztucznych układane są w sąsiedztwie przewodoacutew wydzielających ciepło powinny być osłonięte otulinami izolacyjnymi w celu zabezpieczenia przed przegrzewaniem

Przewody poziome i przykanaliki powinny być ułożone poniżej strefy przemarzania gruntu czyli na głębokości 80-140 cm zależnie od regionu kraju

Jeśli przewody prowadzone są w pomieszczeniach w ktoacuterych temperatura może spadać poniżej 0degC muszą być odpowiednio zabezpieczone przed przemarzaniem

Dla przewodoacutew prowadzonych na zewnątrz budynku należy pamiętać że warstwa gruntu pokrywającego rury kanalizacyjne powinna być o 10-20 cm większa od głębokości przemarzania gruntu jeśli przewody układa się wyżej to powinny być zaizolowane termicznie

Rury kanalizacyjne układane na zewnątrz budynku powinny być oddalone

od innych przewodoacutew co najmniej

15 m od przewodoacutew gazowych i wodociągowych

08 m od kabli energetycznych

05 m od kabli telekomunikacyjnych

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qww z uwzględnieniem następujących zasad

1 dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 05

2 dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 07

3 minimalna prędkość przepływu ściekoacutew wynosi 07 ms stąd

wynika prowadzenie przewodoacutew z odpowiednim do średnicy

spadkiem w kierunku sieci zewnętrznej

4 minimalna średnica przewodu zewnętrznego wynosi 010m

a przykanalika 015m

Dobierając średnice przewodoacutew odpływowych należy stosować

tabelę z wartościami natężenia przepływu Q0 i prędkości

przepływu v0 dla przewodoacutew o przekroju kołowym przy

pełnym wypełnieniu i wykres Manninga

=QQ0

=vv0

hd

Q

v

(hd)

1

23

4

Przykład obliczeniowy Obliczeniowe natężenie sciekoacutew sanitarnych wynosi Qww= 50 ls Na podstawie tabeli 1 QwwQ0 = 50 2014 = 025 Z wykresu odczytujemy

V = 085V0 = 085114 = 097 ms przy napełnieniu hd = 037

Zakresy dopuszczalnych spadkoacutew przewodoacutew odpływowych

DN 0100 m ndash i = 20 - 100

DN 0150 m ndash i = 15 - 150

Urządzenia dodatkowe w kanalizacji sanitarnej

W przypadku odprowadzania ściekoacutew bytowo gospodarczych do zewnętrznej sieci typu ogoacutelnospławnego w pomieszczeniach położonych na najniższych kondygnacjach w budynku może dojść do zalania spowodowanego wstecznym przepływem ściekoacutew w wyniku intensywnych opadoacutew deszczu Dlatego też w tego typu instalacjach na przewodach kanalizacyjnych odprowadzających ścieki z pomieszczeń na najniższej kondygnacji stosować należy zasuwy burzowe ktoacutere chronią instalację przed przepływem zwrotnym

Materiały w kanalizacji sanitarnej

Instalacja kanalizacyjna może być wykonana z roacuteżnych materiałoacutew ale

zawsze rury i połączenia powinny być szczelne i odporne na korozję

Obecnie najpopularniejszym materiałem używanym do budowy instalacji

wewnętrznej jest tworzywo sztuczne Rury kanalizacyjne produkuje się z

polipropylenu (PP)

roacuteżnych odmian polichlorku winylu (PVC)

Polietylenu wysokiej gęstości (PE-HD)

żywicy poliestrowej wzmacnianej włoacuteknem szklanym (GRE)

Innymi materiałami stosowanymi w kanalizacji sanitarnej są

żeliwo

kamionka

beton

Kanalizacja deszczowa

Odprowadza wody opadowe z dachoacutew i terenoacutew przyległych do nieruchomości (podjazdy tarasy parkingi itp)

Projektowanie kanalizacji deszczowej odbywa się w oparciu o normę

PN ndash EN 12056 ndash 3 grudzień 2002

Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew

Część 3 Przewody deszczowe Projektowanie układu i obliczenia

oraz w przypadku braku informacji o normę

PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania w projektowaniu

Odprowadzanie wody z dachu stromego

W przypadku dachoacutew budynkoacutew niskich (do 5 kondygnacji) ktoacutere mają odpowiednie nachylenie (przyjmuje się że powyżej 8) najczęstszym sposobem odprowadzania wody deszczowej jest zastosowanie systemu rynnowego

Zadaniem deszczowej instalacji kanalizacyjnej jest zebranie wody z dachu i odprowadzenie jej do sieci kanalizacji deszczowej lub do gruntu System rynnowy polega na naturalnym (grawitacyjnym) spływie woacuted po połaci dachowej skąd jest przejmowana przez system rur System ten roacutewnież pracuje grawitacyjnie Umowną granicą instalacji deszczowej jest wylewka z ktoacuterej woda może być skierowana do sieci kanalizacji deszczowej (ogoacutelnospławnej) lub na grunt

Podstawowe elementy

instalacji kanalizacji deszczowej

Rynny - przewody o przekroju otwartym (okrągłym prostokątnym eliptycznym trapezowym okapowym) biegnące wzdłuż krawędzi dachu Zadaniem rynien jest zebranie wody opadowej Rynny prowadzone są z lekkim spadkiem w kierunku narożnikoacutew budynku dzięki czemu woda nie wylewa się za krawędzie tylko płynie w kierunku rur spustowych

Instalacja kanalizacji deszczowej składa się z następujących elementoacutew

Rury spustowe ndash pionowe odcinki przewodoacutew o przekroju zamkniętym (najczęściej okrągłym lub prostokątnym) Zadaniem rur spustowych jest zebranie wody płynącej rynnami i odprowadzenie ich poza budynek

Odpływy ndash elementy za pomocą ktoacuterych rynny przechodzą w rury spustowe Odpływ jest odcinkiem rynny w ktoacuterym wykonany jest obrobiony otwoacuter odpowiedniego kształtu pozwalający na włączenie rury spustowej Można wyroacuteżnić odpływy przelotowe oraz odpływy końcowe ( na narożnikach pomieszczeń) Pozwalają na mocowanie rur spustowych

Narożniki do rynien ndash umożliwiają połączenie rynien w narożnikach budynku Właściwy montaż narożnikoacutew jest bardzo ważny dla właściwej pracy rynien (ruchoacutew pod wpływem temperatury) Wylewki ndash kształtki ktoacuterymi kończy się rura spustowa Wylewka może być włą- czona do kanalizacji deszczowej bądź znajdować się nad gruntem

Łączniki do rynien - złączki zwykłe uszczelkowe i korekcyjne Ponieważ montaż rynien wymaga pozostawiania tzw dylatacji (odstępoacutew) złączki korekcyjne lub uszczelkowe umożliwiają wykonanie takich połączenia z dylatacją

Łączniki do rur spustowych - kolana troacutejniki redukcje mufy mufy redukcyjne Mufy służą do włączania rur spustowych do odpływoacutew zadaniem muf redukcyjnych jest połączenie rury spustowej i odpływu o roacuteżnych średnicach Kolana pozwalają na zmianę kierunku rury spustowej Troacutejniki umożliwiają włączanie do rur spustowych wyposażenia dodatkowego

Haki i obejmy - zadaniem tych elementoacutew jest mocowanie rynien i rur spustowych do dachoacutew i ścian

Elementy wykończeniowe i dodatkowe -

zadaniem tych elementoacutew jest wykończenie

systemu lub uzupełnienie jego pracy

Przykładami mogą tu być

dekiel służący do zakończenia rynny

filtr siatkowy montowany na rurze

spustowej zatrzymujący

zanieczyszczenia

czyszczak (rewizja) umożliwiający

przegląd i czyszczenie rury spustowej

(na zdjęciu)

odprowadzenie do kanalizacji deszczowej

Jednym ze sposoboacutew odprowadzenia wody jest podłączenie systemu rynnowego do kanalizacji deszczowej

Woacutewczas na dolnym odcinku rury spustowej mniej więcej 03-08 m ponad terenem należy zamontować rewizję (czyszczak) Rewizja ma wewnątrz kratkę na ktoacuterej zbierają się liście i inne zanieczyszczenia spływające z rynny

Rura spustowa z rewizją przyłączona jest do przewodoacutew odpływowych a te łączą się z kanalizacją Średnica przewodoacutew musi być co najmniej roacutewna średnicy rur spustowych i najczęściej wynosi 100-150 mm Głębokość na jakiej powinno się układać rury zależy od strefy przemarzania i wynosi 1-14 m System taki nie ma blokady przedostawania się zapachoacutew dlatego lepiej nie podłączać go do kanalizacji ogoacutelnospławnej

Innym sposobem odprowadzenia wody bezpośrednio do kanalizacji jest podłączenie rury spustowej do osadnika rynnowego Wyposażony jest on w klapkę ktoacutera stanowi blokadę zapachową i wyciągany kosz w ktoacuterym gromadzą się większe zanieczyszczenia takie jak liście

Gdy brak sieci kanalizacji deszczowej lub ogoacutelnospławnej woda deszczowa powinna być bezpiecznie rozprowadzona po terenie posesji ale tak żeby nie spływała na sąsiednie działki

Odprowadzanie wody z dachu

płaskiego

W przypadku dachoacutew budynkoacutew wysokich (powyżej 5 kondygnacji) oraz dachoacutew o małym nachyleniu (przyjmuje się że poniżej 8) najczęstszym sposobem odprowa-dzania wody deszczowej jest system odwadniania oparty na wpustach dachowych

Wpusty dachowe pełnią rolę dachowych odwodnień punkto-wych tzn zbierają wodę z pewnej powierzchni w jednym punkcie

Odprowadzanie wody z dachu

płaskiego Woda jest odprowadzana do rury spustowej biegnącej wewnątrz budynku a stamtąd do kanalizacji deszczowej lub poza budynek do gruntu Aby odwodnienie dachu płaskiego pracowało prawidłowo wpust powinien znaleźć się w najniższym punkcie dachu a spadek w jego kierunku powinien wynosić co najmniej 3 Oproacutecz zasadniczego wpustu powinien być wpust awaryjny ktoacutery przejmie wodę w przypadku zatkania wpustu głoacutewnego Na dachu powinna być co najmniej jedna para wpustoacutew Zasady projektowania moacutewią że wpusty należy rozmieszczać co 25 m

Obliczanie kanalizacji deszczowej

Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qr (qd) [ls]

rAC

10000

IAQr

gdzie ψ lub C ndash wspoacutełczynnik spływu przyjmowany wg nowej normy jako 10 (w starej zależny od nachylenia dachu i rodzaju powierzchni odwadnianej)

A ndash efektywna powierzchnia dachu lub powierzchnia odwadniana [m2]

I ndash w starej normie miarodajne natężenie deszczu [l(sha)] przyjmowane I 300 l(sha)

r ndash natężenie opadoacutew atmosferycznych [l(sm2)] przyjmowane albo na podstawie danych statystycznych albo wg tabeli 1 w nowej normie po przemnożeniu przez wspoacutełczynnik ryzyka podany w tabeli 2

Wymiarowanie rynien i rur spustowych

1 Przewody spustowe ndash średnicę należy dobrać tak aby obliczona wartość odpływu ściekoacutew Qr nie przekraczała wartości Qrmax (qdmax) a powierzchnia odwadniana A powierzchni Amax zestawionych w tabeli w normie PN ndash 92B ndash 01707

2 Wg starej normy rynny powinny mieć średnice minimum 150 mm (dotyczy to budynkoacutew wielorodzinnych)

Efektywna

powierzchnia dachu

odwadniana przez

rynnę A [m2]

Szerokość rynny [mm] Średnica rury

spustowej [mm]

poniżej 20 70 50

20 ndash 57 100 (lub 125) 70

57 ndash 97 125 100

97 - 170 150 100

170 - 243 180 125

Dla budynkoacutew jednorodzinnych średnice rynien i przewodoacutew spustowych można określić w oparciu o efektywną powierzchnię dachu wg tabeli

Średnice poziomoacutew i przykanalikoacutew

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qr z uwzględnieniem następujących zasad

a) dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 07

b) dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 09

c) i d) jak dla kanalizacji sanitarnej

Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej

Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qt (qog) [ls]

Qww ndash natężenie odpływu ściekoacutew sanitarnych

Qr ndash natężenie odpływu ściekoacutew deszczowych

Kanalizacja ogoacutelnospławna to ten fragment ktoacutery odprowadza i ścieki sanitarne i deszczowe do zewnętrznej sieci ogoacutelnospławnej

rwwt QQQ

Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się z uwzględnieniem następujących zasad

a) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt spełnione powinny być warunki

a) i b) jak dla ściekoacutew deszczowych

b) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt obliczeniowa prędkość przepływu

ściekoacutew nie może przekraczać wartości dopuszczalnej ktoacutera wynosi

80 ms ndash dla rur żeliwnych i innych metalowych

40 ms ndash dla rur kamionkowych betonowych i z tworzyw sztucznych

c) dla odpływu tylko ściekoacutew sanitarnych Qww prędkość przepływu

ściekoacutew nie może być mniejsza od vmin = 07 ms

bullRynny z PVC-U

bullRynny z blachy aluminiowej

bullRynny miedziane

bullRynny z blachy stalowej

bullRynny cynkowo-tytanowe

Przekroje rynien a b c) poacutełokragłe d) trapezowy e f) trapezoidalny g) prostokatny h) poacutełokragły leacy

Rodzaje rynien a) okapowa b) koszowa c) gzymsowa d) leacy

INSTALACJE WIELOSTREFOWE

Rys Schemat wielostrefowej i wewnętrznej instalacji wodociągowej 1 przewoacuted rozdzielczy dolny( pierwsza strefa zasilania) 2 pion wodociągowy (pierwsza strefa) 3 odgałęzienie 4 zawoacuter czerpalny 5 pion zasilający druga

strefę 6 przewoacuted rozdzielczy dolny (drugiej strefy) 7 pion zasilający trzecia strefę 8 przewoacuted rozdzielczy dolny( trzeciej strefy) 9 zespoacuteł podwyższania ciśnienia dla pierwszej strefy 10 zespoacuteł podwyższania ciśnienia dla drugiej strefy 11 zespoacuteł podwyższania ciśnienia dla trzeciej strefy

INSTALACJE WIELOSTREFOWE

Rys Schemat wielostrefowej wewnętrznej instalacji wodociągowej układ stref z rozdziałem goacuternym

1pompa z silnikiem elektrycznym zasilająca zbiornik goacuterny otwarty trzeciej strefy 2 pompa z silnikiem elektrycznym zasilająca zbiornik goacuterny otwarty drugiej strefy 3 pompa z silnikiem elektrycznym zasilająca zbiornik goacuterny otwarty pierwszej strefy 4 pion zasilający zbiornik goacuterny otwarty pierwszej strefy 5zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym ( pierwszej strefy) 6 przewoacuted rozdzielczy goacuterny ( pierwszej strefy) 7 pion wodociągowy (pierwsza

strefa) 8 odgałęzienie 9 zawoacuter czerpalny 10 pion zasilający zbiornik goacuterny otwarty (drugiej strefy) 11 zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym (druga strefa) 12przewoacuted rozdzielczy goacuterny (druga strefa) 13 pion zasilający zbiornik goacuterny otwarty(trzecia strefa) 14 zbiornik goacuterny

otwarty z zaworem pływakowym (trzecia strefa) 15 przewoacuted rozdzielczy goacuterny (trzecia strefa)

INSTALACJE WIELOSTREFOWE

Schemat wielostrefowej wewnętrznej instalacji wodociągowej Układ stref pierścieniowy z jednym przewodem zasilającym

1 przewoacuted zasilający zbiorniki goacuterne pierwszej drugiej i trzeciej strefy 2 zbiornik goacuterny otwarty pierwszej strefy 3 zawoacuter 4 instalacja pierścieniowa pierwszej strefy 5 zbiornik goacuterny otwarty drugiej strefy 6 zawoacuter 7 instalacja pierścieniowa drugiej strefy 8 zbiornik goacuterny otwarty trzeciej strefy 9 zawoacuter czerpalny 10 instalacja pierścieniowa trzeciej strefy 11 odgałęzienie 12 zawoacuter czerpalny13

pompa z silnikiem elektrycznym

GŁOacuteWNE ZASADY PROWADZENIA INSTALACJI WODOCIĄGOWYCH

roacutewnolegle i prostopadle do ścian i stropoacutew

z jak najmniejszą ilością załamań

po trasach najkroacutetszych

przy wewnętrznych ścianach budynku

przejścia rur przez przegrody należy wyposażyć w tuleje ochronne

Instalacje zimnej i ciepłej wody mogą być rozprowadzone w następujący sposoacuteb

natynkowo ndash czyli po wierzchu ścian i przegroacuted budowlanych

w bruzdach ściennych

w szlichcie podłogowej

w pionowych szachtach i kanałach ściennych

SPOSOBY PROWADZENIA INSTALACJI

Prowadzenie instalacji w piwnicach i pod stropami

Prowadzenie rur w korytkach gdzie wydłużenia są kompensowane poprzez wyboczanie się rur

Prowadzenie rur z odgałęzieniami na łupinach wsporczych

Prowadzenie pionoacutew w szachtach instalacyjnych

Prowadzenie oraz mocowanie pionoacutew

w szachtach instalacyjnych

Układ troacutejnikowy Układ rozdzielaczowy

UKŁAD TROacuteJNIKOWY

Prowadzenie rur instalacji wodociągowej w układzie troacutejnikowym

Sposoacuteb prowadzenia przewodoacutew w węźle

sanitarnym

UKŁAD TROacuteJNIKOWY

UKŁAD TROacuteJNIKOWY

UKŁAD ROZDZIELACZOWY

Prowadzenie rur instalacji wodociągowej w układzie rozdzielaczowym

UKŁAD ROZDZIELACZOWY

UKŁAD OBWODOWY

Podpora stała

Podpora przesuwna

Przykład prowadzenia pionu instalacyjnego bez kompensatoroacutew z uwzględnieniem wyboczenia (linią przerywaną oznaczono przykładowy przewidywany kształt pionu po osiągnięciu temperatury czynnika roboczego)

Oznaczenia PP - podpora przesuwnaPS - podpora stała

ELEMENTY INSTALACJI WODOCIĄGOWYCH

Elementy instalacji wodociągowych

Przyłącze wodociągowe

Zestaw wodomierza głoacutewnego

Filtr wody zawoacuter antyskażeniowy zawory odcinające (armatura)

Przewody rozdzielcze (rozprowadzające)

Przewody pionowe (piony wodociągowe)

Przewody w pomieszczeniach sanitarnych (połączenia od pionu do punktoacutew czerpalnych)

Punkty czerpalne (baterie czerpalne i zawory)

Przyłącza do budynku 1-linia zabudowy 2- linia rozgraniczająca 3-sieć wodociągowa 4-sieć kanalizacyjna 5-zestaw wodomierzowy 6-studzienka rewizyjna

Sposoacuteb przeprowadzenia przewodu przez ścianę zewnętrzną

Podział wodomierzy

W obudowie

zamkniętej Z wyjmowaną

wstawką

pomiarową

instalowane

poziomo

kolanowe

Podział wodomierzy

1 Wodomierz działający na zasadach mechanicznych przeznaczony do wody

a) zimnej o temperaturze od 0 degC do 30 degC

b) ciepłej o temperaturze od 30 degC do 90 degC

c) gorącej o temperaturze od 30 degC do 130 degC albo od 30 degC do 180 degC

2 Wodomierz działający na zasadach elektronicznych lub mechanicznych z urządzeniami elektronicznymi albo bez przeznaczony do wody zimnej o temperaturze od 0 degC do 30 degC

Wodomierze mieszkaniowe (JS) Wodomierz powinien być zamontowany w położeniu roboczym zgodnie z oznakowaniem umieszczonym na wodomierzu przez producenta H - oznacza pozycję pracy wodomierza w poziomie V - oznacza pozycję pracy wodomierza w pionie Litera znajdująca się na tarczy wodomierza A B C lub D - oznacza klasę obciążeń wodomierza

Wodomierz sprzężony roacutewnolegle 1-wodomierz głoacutewny śrubowy 2-wodomierz boczny skrzydełkowy 3-zawoacuter zmiennego obciążenia

1 Wodomierze działające na zasadach mechanicznych przeznaczone do wody charakteryzują następujące strumienie

1) maksymalny strumień objętości (Qmax)

2) nominalny strumień objętości (Qn)

3) pośredni strumień objętości (Qt)

4) minimalny strumień objętości (Qmin)

2 Stosunek QmaxQn powinien wynosić 2

3 Rozroacuteżnia się cztery klasy metrologiczne wodomierzy klasa A klasa B klasa C klasa D

4 Klasy metrologiczne wodomierzy w zależności od wartości stosunku QminQn i QtQn

Q (q)-strumień objętości - objętość wody przepływającej przez wodomierz w przyjętej jednostce czasu

Qmax (qmax) -maksymalny strumień objętości - największy strumień objętości przy ktoacuterym wodomierz może pracować w kroacutetkim czasie bez uszkodzenia i przekroczenia błędoacutew granicznych dopuszczalnych oraz wartości maksymalnej straty ciśnienia

Qn (qn) nominalny strumień objętości - strumień objętości roacutewny połowie maksymalnego strumienia objętości przy ktoacuterym wodomierz może pracować przy przepływie ciągłym lub przerywanym i jego wskazania mieszczą się w granicach błędoacutew granicznych dopuszczalnych

Qt (qt) pośredni strumień objętości - strumień objętości dzielący zakres obciążeń pomiarowych na przedział goacuterny i dolny przy ktoacuterym błąd graniczny dopuszczalny zmienia wartość

Qmin (qmin ) minimalny strumień objętości- strumień objętości powyżej ktoacuterego wskazania wodomierza nie powinny przekraczać błędoacutew granicznych dopuszczalnych

Zakres obciążeń pomiarowych wodomierza - zakres strumienia objętości wodomierza zawarty między maksymalnym strumieniem objętości a minimalnym strumieniem objętości

Krzywa błędoacutew wodomierza

Błędy graniczne dopuszczalne wodomierzy plusmn 2 - w przedziale goacuternym zakresu obciążeń (qt q qmax)

plusmn 5 - w przedziale goacuternym zakresu obciążeń (qmin q qt)

Lokalizacja wodomierza

Doboacuter wodomierza

Aby dobrać wodomierz należy

ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe

ustalić umowny przepływ obliczeniowy dla wodomierza qw m3h

qw = 2 q

Doboacuter wodomierza

Doboacuter wodomierza

dla dobranego wodomierza ustalić w oparciu o dane producenta wodomierzy stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez wodomierz

Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem

PN-EN 1717 - Ochrona przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody w instalacjach wodociągowych i ogoacutelne wymagania dotyczące urządzeń zapobiegających zanieczyszczaniu przez przepływ zwrotny

Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem

Podział płynoacutew ktoacutere mają lub mogą mieć kontakt z wodą do picia

Kategoria 1

Woda wypływająca bezpośrednio z sieci wodociągowej przeznaczona do użytkowania przez człowieka do celoacutew konsumpcyjnych

Kategoria 2

Płyn nie stanowiący bakteriologicznego lub toksycznego zagrożenia dla człowieka

Kategoria 3

Płyn stanowiący pewne zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność co najmniej jednej substancji toksycznej lub bardzo toksycznej o LD50gt200 mgkg wagi ciała

Kategoria 4

Płyn stanowiący pewne zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność co najmniej jednej substancji toksycznej lub bardzo toksycznej o LD50200 mgkg wagi ciała lub też co najmniej jednej substancji radioaktywnej mutagennej lub rakotwoacuterczej

Kategoria 5

Płyn stanowiący zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność substancji mikrobiologicznych bądź wirusowych

Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem

Przepływ zwrotny wywołany spadkiem ciśnienia w sieci wodociągowej

Potencjalne źroacutedła zanieczyszczenia wody wodociągowej

XY

1- sieć wodociągowa

2- urządzenie zabezpieczające

X-rodzina zabezpieczenia

Y-typ zabezpieczenia

Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody

Aby dobrać zabezpieczenie należy

określić kategorię płynu

określić rodzaj zabezpieczenia wg normy

ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe

dobrać zawoacuter zwracając uwagę na średnicę wodomierza

Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody

dla dobranego zaworu ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez zawoacuter

Filtr

Doboacuter filtra

Aby dobrać filtr należy

ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe

dobrać filtr zwracając uwagę na średnicę wodomierza i zaworu antyskażeniowego

Doboacuter filtra

dla dobranego filtra ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez filtr

INSTALACJE KANALIZACYJNE

Rodzaje instalacji kanalizacyjnych

1 Kanalizacja sanitarna (bytowo ndash gospodarcza)

2 Kanalizacja deszczowa

3 Kanalizacja technologiczna

ścieki przed wprowadzeniem do kanalizacji

sanitarnej wymagają wstępnego oczyszczenia w

specjalnych urządzeniach

Odprowadzenie ściekoacutew z nieruchomości może być

realizowane na dwa sposoby

systemem ogoacutelnospławnym (zbiorczym)

lub systemem rozdzielczym

Kanalizacja ogoacutelnospławna odprowadza zaroacutewno ścieki

sanitarne (bytowe) jak i deszczowe

W kanalizacji rozdzielczej ścieki sanitarne i deszczowe

odprowadzane są rozdzielnie

Schemat kanalizacji ogoacutelnospławnej

KS1 KS2

Kanał ogoacutelnospławny

RD1 RD2

linia regulacyjna

ST1

ST2

Schemat kanalizacji rozdzielczej

KS1 KS2

Kanał sanitarny

Kanał deszczowy

RD1 RD2

linia regulacyjnaST1

ST2

SD1

SD2

Podział instalacji kanalizacyjnej

Instalację kanalizacyjną można podzielić na

zewnętrzną (na terenie nieruchomości lecz poza budynkiem)

wewnętrzną (w budynku)

Podział ten wydaje się oczywisty ale jest istotny przy doborze materiału instalacyjnego - nie każdy materiał sprawdzający się wewnątrz nadaje się do stworzenia instalacji zewnętrznej

Granicą między instalacją wewnętrzną a zewnętrzną jest tzw czyszczak głoacutewny (rewizja głoacutewna)

Przewody domowej

instalacji kanalizacyjnej

Przykanalik (przyłącze kanalizacyjne) ndash jest to odcinek ktoacutery łączy kanalizację na terenie nieruchomości z siecią kanalizacyjną

Najczęściej przykanalik włączany jest do studzienki (rewizyjnej lub włazowej) ktoacutera stanowi uzbrojenie sieci Możliwe jest też przyłączenie przez wpust boczny lub złącze siodłowe

Przewody domowej

instalacji kanalizacyjnej

Przykanaliki oznaczane są znakami informacyjnymi Na znaku podana jest średnica (w mm) spadek przyłącza (w promilach) oraz jego długość (w m) Granicą między siecią a instalacją jest położona w pobliżu granicy nieruchomości pierwsza studzienka licząc od strony budynku

Sieć i przykanalik

w przypadku istnienia studzienki rewizyjnej

przykanalikstudzienka rewizyjna

linia

reg

ulac

yjnastudzienka kanalizacyjna

sieć kanalizacyjna

budy

nek

instalacja

zewnętrzna

Sieć i przykanalik

w przypadku braku studzienki rewizyjnej (wg nowych przepisoacutew w przypadku braku studzienki rewizyjnej

przykanalik to odcinek biegnący od granicy budynku do granicy

nieruchomości)

linia

reg

ulac

yjnastudzienka kanalizacyjna

sieć kanalizacyjna

budy

nek

przykanalik

sieć kanalizacyjna

Instalacja kanalizacyjna składa się z 1 poziomoacutew (przewodoacutew odpływowych) ndash są to przewody

prowadzone z odpowiednim spadkiem ktoacutere odprowadzają

ścieki z pionoacutew wpustoacutew podłogowych itp do przykanalika

lub sieci zewnętrznej

2 pionoacutew (przewodoacutew spustowych) ndash są to przewody prowadzone

przez jedną lub kilka kondygnacji odprowadzające ścieki

z podejść kanalizacyjnych wpustoacutew dachowych lub rynien

do przewodoacutew odpływowych

3 podejść kanalizacyjnych ndash przewody odprowadzające ścieki

z przyboroacutew i urządzeń sanitarnych do pionoacutew lub poziomoacutew

kanalizacyjnych

podejścia pojedyncze

podejścia zbiorowe

Kanalizacja sanitarna grawitacyjna

Odprowadza wodę zanieczyszczoną (ścieki) w wyniku jej wykorzystania odpływającą z ustępoacutew spłukiwanych natryskoacutew wanien bidetoacutew zlewoacutew umywalek wpustoacutew podłogowych i innych urządzeń występujących w gospodarstwie domowym

Projektowanie kanalizacji sanitarnej odbywa się w oparciu o normę

PN ndash EN 12056 ndash 2 grudzień 2002

Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew

Część 2 Kanalizacja sanitarna projektowanie układu i obliczenia

oraz w przypadku braku informacji o normę

PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania

w projektowaniu

Podejścia kanalizacyjne ndash łączą

odpływ z pionem kanalizacyjnym

Podejścia

niewentylowane - należy montować ze spadkiem wynoszącym od 2 do 15

wentylowane ndash można zastosować tu mniejsze spadki zgodnie z przywołaną normą ale wymagają dodatkowego przewodu wentylującego

Najczęściej projektuje się podejścia niewentylowane Ich długość w typowym rozwiązaniu stosowanym w Polsce nie powinna przekraczać 30 m a w przypadku miski ustępowej 10 m po długości przewodu

W przypadku dłuższych podejść albo zwiększa się średnicę albo projektuje się podejścia wentylowane za pomocą np zaworoacutew napowietrzających

Nowa norma wprowadza cztery typy systemoacutew kanalizacyjnych jakie można spotkać w poszczegoacutelnych krajach Unii Europejskiej

W Polsce stosuje się tradycyjnie system I

System Nazwa Cechy

I

System pojedynczego pionu

z podejściami częściowo

wypełnionymi

bull jeden pion kanalizacyjny

bull wypełnienie przewodoacutew 50

II

System pojedynczego pionu

z podejściami o mniejszej

średnicy

bull jeden pion kanalizacyjny

bull wypełnienie przewodoacutew 70

III

System pojedynczego pionu

z podejściami całkowicie

wypełnionymi

bull jeden pion kanalizacyjny

bull wypełnienie przewodoacutew 100

bull każde urządzenie podłączone

oddzielnie do pionu

IV System oddzielnych pionoacutew

kanalizacyjnych

bull dwa piony ndash jeden odprowadzający

ścieki czarne z ustępoacutew spłukiwanych

i pisuaroacutew i drugi odprowadzający

pozostałe ścieki

bull wypełnienie przewodoacutew jak dla

systemoacutew I II lub III

Średnice nominalne podejść pojedynczych dobiera się w zależności od typu przyłączonego przyboru sanitarnego lub urządzenia w typowych

rozwiązaniach w Polsce wg tabeli Urządzenie DN [mm]

Umywalka bidet 40

Zlewozmywak

zmywarka pralka

wanna natrysk 50

Miska ustępowa 100

Minimalna średnica podejścia pojedynczego zdeterminowana jest przez jego długość wysokość spadania i ilość zmian kierunku zgodnie z tabelą

DN Lmax

[m] H [m]

trzy zmiany

kierunku

40

50 30 lt10

70 50 lt10

100 50 lt30

H

L

Jeśli powyższe wymiary są przekroczone lub istnieje konieczność zastosowania więcej niż trzech zmian kierunku prowadzenia przewodoacutew należy wybrać kolejną większą średnicę nominalną

Średnice nominalne podjeść zbiorowych

Zależą od natężenia przepływu ściekoacutew w projektowanym

podejściu i od zastosowanego systemu Wybierając system

należy kierować się dostępnymi na rynku przyborami trudno

bowiem wyobrazić sobie podłączanie przyboru sanitarnego

z odpływem np 40mm do przewodu o średnicy mniejszej

Utrudniałoby to swobodny odpływ ściekoacutew z tego przyboru

Natężenie przepływu ściekoacutew sanitarnych Qww

wyznacza się dla danego odcinka instalacji zgodnie

z zależnością

]sl[DUKQww

gdzie K ndash wspoacutełczynnik częstości

DU ndash odpływ jednostkowy [ls] z urządzenia

UWAGA Qww DUmax jeśli nie to Qww = DUmax

Odpływy jednostkowe DU

Odpływy jednostkowe DU -cd

Typowe wspoacutełczynniki częstości K

Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia

z przewodami odpływowymi Piony kanalizacyjne należy prowadzić bez zmiany średnicy i kierunku na całej długości w szachtach sanitarnych

U podstawy każdego pionu przed przejściem w przewoacuted odpływowy należy zamontować otwoacuter rewizyjny (czyszczak) umożliwiający dostęp do wnętrza przodu

W przypadku kanalizacji sanitarnej każdy pion musi być wentylowany w celu wyroacutewnania ciśnienia w instalacji

Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia

z przewodami odpływowymi Wentylację pionu zapewnia

przewoacuted wentylacyjny zakończony rurą wywiewną wyprowadzoną ponad połać dachu

zawoacuter napowietrzający ndash rozwiązanie dozwolone do stosowania w przypadku braku możliwości wyprowadzenia pionu ponad dach można takie rozwiązanie stosować przy spełnieniu następujących warunkoacutew

piony mają wysokość 4 do 5 kondygnacji

ostatni pion licząc od najdalszego w stosunku do kanału oraz co piąty w budynku jest zakończony rurą wywiewną

Elementy pionu kanalizacyjnego

troacutejniki doprowadzające ścieki z podejść kanalizacyjnych

czyszczak prze zmianą kierunku prowadzenia ściekoacutew ndash około 05 nad posadzką przed przejściem w przewoacuted odpływowy

rura prosta o niezmiennej średnicy na całej długości

zawoacuter napowietrzający lub rura wywiewna

W systemie kanalizacji sanitarnej wyroacuteżnić można

piony z wentylacją głoacutewną ndash zakończone rurą wywiewną lub zaworem napowietrzającym

piony z wentylacją obejściową ndash piony z dodatkowym przewodem wentylacyjnym prowadzonym obok pionu spustowego i połączonym z rurą wywiewną

Średnica pionu zależy od wybranego systemu wentylacji i obliczonego natężenia przepływu ściekoacutew dla całego pionu

Należy pamiętać o tym że minimalna średnica pionu nie może być mniejsza od średnicy największego podejścia

W typowych rozwiązaniach w Polsce minimalna średnica pionu wynosi 70mm a dla pionoacutew prowadzących ścieki z misek ustępowych 100mm

Oczywiście w tabelach należy sprawdzić czy średnicy nie należy zwiększyć ze względu na obliczoną wartość Qww

Piony z wentylacją głoacutewną

Piony z wentylacją obejściową

Przewody odpływowe

(poziomy kanalizacyjne)

Wśroacuted przewodoacutew odpływowych wyroacuteżniamy przewoacuted głoacutewny oraz przewody drugorzędne Każdy przewoacuted drugorzędny powinien być oddzielnie podłączony do głoacutewnego pod kątem 45deg

Wszystkie przewody prowadzone są najkroacutetszą drogą przeważnie wzdłuż przegrody budowlanej oraz koniecznie z zachowaniem odpowiedniego spadku

Przewody odpływowe

(poziomy kanalizacyjne)

Spadek powinien być jednakowy na całej długości co zapewnia samooczyszczanie się przewodu

Przyjęte jest że rury układa się kielichem w kierunku przeciwnym do spływu ściekoacutew

Rewizje kanalizacyjne powinno się montować

co 15 m na rurach średnicy od 100 do 150 mm

przed każdym uskokiem poziomu

Rury prowadzone przez murowane ścianki muszą być ułożone prostopadle do przegrody

Na przewody z tworzyw sztucznych powinno się w miejscach przejść dodatkowo nałożyć tuleje ochronne Umożliwią one rurom pewien ruch zabezpieczając instalację przed uszkodzeniami mechanicznymi

Przestrzeń pomiędzy tuleją a rurą powinno się zabezpieczyć izolacją

Jeśli przewody kanalizacyjne z tworzyw sztucznych układane są w sąsiedztwie przewodoacutew wydzielających ciepło powinny być osłonięte otulinami izolacyjnymi w celu zabezpieczenia przed przegrzewaniem

Przewody poziome i przykanaliki powinny być ułożone poniżej strefy przemarzania gruntu czyli na głębokości 80-140 cm zależnie od regionu kraju

Jeśli przewody prowadzone są w pomieszczeniach w ktoacuterych temperatura może spadać poniżej 0degC muszą być odpowiednio zabezpieczone przed przemarzaniem

Dla przewodoacutew prowadzonych na zewnątrz budynku należy pamiętać że warstwa gruntu pokrywającego rury kanalizacyjne powinna być o 10-20 cm większa od głębokości przemarzania gruntu jeśli przewody układa się wyżej to powinny być zaizolowane termicznie

Rury kanalizacyjne układane na zewnątrz budynku powinny być oddalone

od innych przewodoacutew co najmniej

15 m od przewodoacutew gazowych i wodociągowych

08 m od kabli energetycznych

05 m od kabli telekomunikacyjnych

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qww z uwzględnieniem następujących zasad

1 dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 05

2 dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 07

3 minimalna prędkość przepływu ściekoacutew wynosi 07 ms stąd

wynika prowadzenie przewodoacutew z odpowiednim do średnicy

spadkiem w kierunku sieci zewnętrznej

4 minimalna średnica przewodu zewnętrznego wynosi 010m

a przykanalika 015m

Dobierając średnice przewodoacutew odpływowych należy stosować

tabelę z wartościami natężenia przepływu Q0 i prędkości

przepływu v0 dla przewodoacutew o przekroju kołowym przy

pełnym wypełnieniu i wykres Manninga

=QQ0

=vv0

hd

Q

v

(hd)

1

23

4

Przykład obliczeniowy Obliczeniowe natężenie sciekoacutew sanitarnych wynosi Qww= 50 ls Na podstawie tabeli 1 QwwQ0 = 50 2014 = 025 Z wykresu odczytujemy

V = 085V0 = 085114 = 097 ms przy napełnieniu hd = 037

Zakresy dopuszczalnych spadkoacutew przewodoacutew odpływowych

DN 0100 m ndash i = 20 - 100

DN 0150 m ndash i = 15 - 150

Urządzenia dodatkowe w kanalizacji sanitarnej

W przypadku odprowadzania ściekoacutew bytowo gospodarczych do zewnętrznej sieci typu ogoacutelnospławnego w pomieszczeniach położonych na najniższych kondygnacjach w budynku może dojść do zalania spowodowanego wstecznym przepływem ściekoacutew w wyniku intensywnych opadoacutew deszczu Dlatego też w tego typu instalacjach na przewodach kanalizacyjnych odprowadzających ścieki z pomieszczeń na najniższej kondygnacji stosować należy zasuwy burzowe ktoacutere chronią instalację przed przepływem zwrotnym

Materiały w kanalizacji sanitarnej

Instalacja kanalizacyjna może być wykonana z roacuteżnych materiałoacutew ale

zawsze rury i połączenia powinny być szczelne i odporne na korozję

Obecnie najpopularniejszym materiałem używanym do budowy instalacji

wewnętrznej jest tworzywo sztuczne Rury kanalizacyjne produkuje się z

polipropylenu (PP)

roacuteżnych odmian polichlorku winylu (PVC)

Polietylenu wysokiej gęstości (PE-HD)

żywicy poliestrowej wzmacnianej włoacuteknem szklanym (GRE)

Innymi materiałami stosowanymi w kanalizacji sanitarnej są

żeliwo

kamionka

beton

Kanalizacja deszczowa

Odprowadza wody opadowe z dachoacutew i terenoacutew przyległych do nieruchomości (podjazdy tarasy parkingi itp)

Projektowanie kanalizacji deszczowej odbywa się w oparciu o normę

PN ndash EN 12056 ndash 3 grudzień 2002

Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew

Część 3 Przewody deszczowe Projektowanie układu i obliczenia

oraz w przypadku braku informacji o normę

PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania w projektowaniu

Odprowadzanie wody z dachu stromego

W przypadku dachoacutew budynkoacutew niskich (do 5 kondygnacji) ktoacutere mają odpowiednie nachylenie (przyjmuje się że powyżej 8) najczęstszym sposobem odprowadzania wody deszczowej jest zastosowanie systemu rynnowego

Zadaniem deszczowej instalacji kanalizacyjnej jest zebranie wody z dachu i odprowadzenie jej do sieci kanalizacji deszczowej lub do gruntu System rynnowy polega na naturalnym (grawitacyjnym) spływie woacuted po połaci dachowej skąd jest przejmowana przez system rur System ten roacutewnież pracuje grawitacyjnie Umowną granicą instalacji deszczowej jest wylewka z ktoacuterej woda może być skierowana do sieci kanalizacji deszczowej (ogoacutelnospławnej) lub na grunt

Podstawowe elementy

instalacji kanalizacji deszczowej

Rynny - przewody o przekroju otwartym (okrągłym prostokątnym eliptycznym trapezowym okapowym) biegnące wzdłuż krawędzi dachu Zadaniem rynien jest zebranie wody opadowej Rynny prowadzone są z lekkim spadkiem w kierunku narożnikoacutew budynku dzięki czemu woda nie wylewa się za krawędzie tylko płynie w kierunku rur spustowych

Instalacja kanalizacji deszczowej składa się z następujących elementoacutew

Rury spustowe ndash pionowe odcinki przewodoacutew o przekroju zamkniętym (najczęściej okrągłym lub prostokątnym) Zadaniem rur spustowych jest zebranie wody płynącej rynnami i odprowadzenie ich poza budynek

Odpływy ndash elementy za pomocą ktoacuterych rynny przechodzą w rury spustowe Odpływ jest odcinkiem rynny w ktoacuterym wykonany jest obrobiony otwoacuter odpowiedniego kształtu pozwalający na włączenie rury spustowej Można wyroacuteżnić odpływy przelotowe oraz odpływy końcowe ( na narożnikach pomieszczeń) Pozwalają na mocowanie rur spustowych

Narożniki do rynien ndash umożliwiają połączenie rynien w narożnikach budynku Właściwy montaż narożnikoacutew jest bardzo ważny dla właściwej pracy rynien (ruchoacutew pod wpływem temperatury) Wylewki ndash kształtki ktoacuterymi kończy się rura spustowa Wylewka może być włą- czona do kanalizacji deszczowej bądź znajdować się nad gruntem

Łączniki do rynien - złączki zwykłe uszczelkowe i korekcyjne Ponieważ montaż rynien wymaga pozostawiania tzw dylatacji (odstępoacutew) złączki korekcyjne lub uszczelkowe umożliwiają wykonanie takich połączenia z dylatacją

Łączniki do rur spustowych - kolana troacutejniki redukcje mufy mufy redukcyjne Mufy służą do włączania rur spustowych do odpływoacutew zadaniem muf redukcyjnych jest połączenie rury spustowej i odpływu o roacuteżnych średnicach Kolana pozwalają na zmianę kierunku rury spustowej Troacutejniki umożliwiają włączanie do rur spustowych wyposażenia dodatkowego

Haki i obejmy - zadaniem tych elementoacutew jest mocowanie rynien i rur spustowych do dachoacutew i ścian

Elementy wykończeniowe i dodatkowe -

zadaniem tych elementoacutew jest wykończenie

systemu lub uzupełnienie jego pracy

Przykładami mogą tu być

dekiel służący do zakończenia rynny

filtr siatkowy montowany na rurze

spustowej zatrzymujący

zanieczyszczenia

czyszczak (rewizja) umożliwiający

przegląd i czyszczenie rury spustowej

(na zdjęciu)

odprowadzenie do kanalizacji deszczowej

Jednym ze sposoboacutew odprowadzenia wody jest podłączenie systemu rynnowego do kanalizacji deszczowej

Woacutewczas na dolnym odcinku rury spustowej mniej więcej 03-08 m ponad terenem należy zamontować rewizję (czyszczak) Rewizja ma wewnątrz kratkę na ktoacuterej zbierają się liście i inne zanieczyszczenia spływające z rynny

Rura spustowa z rewizją przyłączona jest do przewodoacutew odpływowych a te łączą się z kanalizacją Średnica przewodoacutew musi być co najmniej roacutewna średnicy rur spustowych i najczęściej wynosi 100-150 mm Głębokość na jakiej powinno się układać rury zależy od strefy przemarzania i wynosi 1-14 m System taki nie ma blokady przedostawania się zapachoacutew dlatego lepiej nie podłączać go do kanalizacji ogoacutelnospławnej

Innym sposobem odprowadzenia wody bezpośrednio do kanalizacji jest podłączenie rury spustowej do osadnika rynnowego Wyposażony jest on w klapkę ktoacutera stanowi blokadę zapachową i wyciągany kosz w ktoacuterym gromadzą się większe zanieczyszczenia takie jak liście

Gdy brak sieci kanalizacji deszczowej lub ogoacutelnospławnej woda deszczowa powinna być bezpiecznie rozprowadzona po terenie posesji ale tak żeby nie spływała na sąsiednie działki

Odprowadzanie wody z dachu

płaskiego

W przypadku dachoacutew budynkoacutew wysokich (powyżej 5 kondygnacji) oraz dachoacutew o małym nachyleniu (przyjmuje się że poniżej 8) najczęstszym sposobem odprowa-dzania wody deszczowej jest system odwadniania oparty na wpustach dachowych

Wpusty dachowe pełnią rolę dachowych odwodnień punkto-wych tzn zbierają wodę z pewnej powierzchni w jednym punkcie

Odprowadzanie wody z dachu

płaskiego Woda jest odprowadzana do rury spustowej biegnącej wewnątrz budynku a stamtąd do kanalizacji deszczowej lub poza budynek do gruntu Aby odwodnienie dachu płaskiego pracowało prawidłowo wpust powinien znaleźć się w najniższym punkcie dachu a spadek w jego kierunku powinien wynosić co najmniej 3 Oproacutecz zasadniczego wpustu powinien być wpust awaryjny ktoacutery przejmie wodę w przypadku zatkania wpustu głoacutewnego Na dachu powinna być co najmniej jedna para wpustoacutew Zasady projektowania moacutewią że wpusty należy rozmieszczać co 25 m

Obliczanie kanalizacji deszczowej

Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qr (qd) [ls]

rAC

10000

IAQr

gdzie ψ lub C ndash wspoacutełczynnik spływu przyjmowany wg nowej normy jako 10 (w starej zależny od nachylenia dachu i rodzaju powierzchni odwadnianej)

A ndash efektywna powierzchnia dachu lub powierzchnia odwadniana [m2]

I ndash w starej normie miarodajne natężenie deszczu [l(sha)] przyjmowane I 300 l(sha)

r ndash natężenie opadoacutew atmosferycznych [l(sm2)] przyjmowane albo na podstawie danych statystycznych albo wg tabeli 1 w nowej normie po przemnożeniu przez wspoacutełczynnik ryzyka podany w tabeli 2

Wymiarowanie rynien i rur spustowych

1 Przewody spustowe ndash średnicę należy dobrać tak aby obliczona wartość odpływu ściekoacutew Qr nie przekraczała wartości Qrmax (qdmax) a powierzchnia odwadniana A powierzchni Amax zestawionych w tabeli w normie PN ndash 92B ndash 01707

2 Wg starej normy rynny powinny mieć średnice minimum 150 mm (dotyczy to budynkoacutew wielorodzinnych)

Efektywna

powierzchnia dachu

odwadniana przez

rynnę A [m2]

Szerokość rynny [mm] Średnica rury

spustowej [mm]

poniżej 20 70 50

20 ndash 57 100 (lub 125) 70

57 ndash 97 125 100

97 - 170 150 100

170 - 243 180 125

Dla budynkoacutew jednorodzinnych średnice rynien i przewodoacutew spustowych można określić w oparciu o efektywną powierzchnię dachu wg tabeli

Średnice poziomoacutew i przykanalikoacutew

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qr z uwzględnieniem następujących zasad

a) dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 07

b) dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 09

c) i d) jak dla kanalizacji sanitarnej

Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej

Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qt (qog) [ls]

Qww ndash natężenie odpływu ściekoacutew sanitarnych

Qr ndash natężenie odpływu ściekoacutew deszczowych

Kanalizacja ogoacutelnospławna to ten fragment ktoacutery odprowadza i ścieki sanitarne i deszczowe do zewnętrznej sieci ogoacutelnospławnej

rwwt QQQ

Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się z uwzględnieniem następujących zasad

a) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt spełnione powinny być warunki

a) i b) jak dla ściekoacutew deszczowych

b) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt obliczeniowa prędkość przepływu

ściekoacutew nie może przekraczać wartości dopuszczalnej ktoacutera wynosi

80 ms ndash dla rur żeliwnych i innych metalowych

40 ms ndash dla rur kamionkowych betonowych i z tworzyw sztucznych

c) dla odpływu tylko ściekoacutew sanitarnych Qww prędkość przepływu

ściekoacutew nie może być mniejsza od vmin = 07 ms

bullRynny z PVC-U

bullRynny z blachy aluminiowej

bullRynny miedziane

bullRynny z blachy stalowej

bullRynny cynkowo-tytanowe

Przekroje rynien a b c) poacutełokragłe d) trapezowy e f) trapezoidalny g) prostokatny h) poacutełokragły leacy

Rodzaje rynien a) okapowa b) koszowa c) gzymsowa d) leacy

INSTALACJE WIELOSTREFOWE

Rys Schemat wielostrefowej wewnętrznej instalacji wodociągowej układ stref z rozdziałem goacuternym

1pompa z silnikiem elektrycznym zasilająca zbiornik goacuterny otwarty trzeciej strefy 2 pompa z silnikiem elektrycznym zasilająca zbiornik goacuterny otwarty drugiej strefy 3 pompa z silnikiem elektrycznym zasilająca zbiornik goacuterny otwarty pierwszej strefy 4 pion zasilający zbiornik goacuterny otwarty pierwszej strefy 5zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym ( pierwszej strefy) 6 przewoacuted rozdzielczy goacuterny ( pierwszej strefy) 7 pion wodociągowy (pierwsza

strefa) 8 odgałęzienie 9 zawoacuter czerpalny 10 pion zasilający zbiornik goacuterny otwarty (drugiej strefy) 11 zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym (druga strefa) 12przewoacuted rozdzielczy goacuterny (druga strefa) 13 pion zasilający zbiornik goacuterny otwarty(trzecia strefa) 14 zbiornik goacuterny

otwarty z zaworem pływakowym (trzecia strefa) 15 przewoacuted rozdzielczy goacuterny (trzecia strefa)

INSTALACJE WIELOSTREFOWE

Schemat wielostrefowej wewnętrznej instalacji wodociągowej Układ stref pierścieniowy z jednym przewodem zasilającym

1 przewoacuted zasilający zbiorniki goacuterne pierwszej drugiej i trzeciej strefy 2 zbiornik goacuterny otwarty pierwszej strefy 3 zawoacuter 4 instalacja pierścieniowa pierwszej strefy 5 zbiornik goacuterny otwarty drugiej strefy 6 zawoacuter 7 instalacja pierścieniowa drugiej strefy 8 zbiornik goacuterny otwarty trzeciej strefy 9 zawoacuter czerpalny 10 instalacja pierścieniowa trzeciej strefy 11 odgałęzienie 12 zawoacuter czerpalny13

pompa z silnikiem elektrycznym

GŁOacuteWNE ZASADY PROWADZENIA INSTALACJI WODOCIĄGOWYCH

roacutewnolegle i prostopadle do ścian i stropoacutew

z jak najmniejszą ilością załamań

po trasach najkroacutetszych

przy wewnętrznych ścianach budynku

przejścia rur przez przegrody należy wyposażyć w tuleje ochronne

Instalacje zimnej i ciepłej wody mogą być rozprowadzone w następujący sposoacuteb

natynkowo ndash czyli po wierzchu ścian i przegroacuted budowlanych

w bruzdach ściennych

w szlichcie podłogowej

w pionowych szachtach i kanałach ściennych

SPOSOBY PROWADZENIA INSTALACJI

Prowadzenie instalacji w piwnicach i pod stropami

Prowadzenie rur w korytkach gdzie wydłużenia są kompensowane poprzez wyboczanie się rur

Prowadzenie rur z odgałęzieniami na łupinach wsporczych

Prowadzenie pionoacutew w szachtach instalacyjnych

Prowadzenie oraz mocowanie pionoacutew

w szachtach instalacyjnych

Układ troacutejnikowy Układ rozdzielaczowy

UKŁAD TROacuteJNIKOWY

Prowadzenie rur instalacji wodociągowej w układzie troacutejnikowym

Sposoacuteb prowadzenia przewodoacutew w węźle

sanitarnym

UKŁAD TROacuteJNIKOWY

UKŁAD TROacuteJNIKOWY

UKŁAD ROZDZIELACZOWY

Prowadzenie rur instalacji wodociągowej w układzie rozdzielaczowym

UKŁAD ROZDZIELACZOWY

UKŁAD OBWODOWY

Podpora stała

Podpora przesuwna

Przykład prowadzenia pionu instalacyjnego bez kompensatoroacutew z uwzględnieniem wyboczenia (linią przerywaną oznaczono przykładowy przewidywany kształt pionu po osiągnięciu temperatury czynnika roboczego)

Oznaczenia PP - podpora przesuwnaPS - podpora stała

ELEMENTY INSTALACJI WODOCIĄGOWYCH

Elementy instalacji wodociągowych

Przyłącze wodociągowe

Zestaw wodomierza głoacutewnego

Filtr wody zawoacuter antyskażeniowy zawory odcinające (armatura)

Przewody rozdzielcze (rozprowadzające)

Przewody pionowe (piony wodociągowe)

Przewody w pomieszczeniach sanitarnych (połączenia od pionu do punktoacutew czerpalnych)

Punkty czerpalne (baterie czerpalne i zawory)

Przyłącza do budynku 1-linia zabudowy 2- linia rozgraniczająca 3-sieć wodociągowa 4-sieć kanalizacyjna 5-zestaw wodomierzowy 6-studzienka rewizyjna

Sposoacuteb przeprowadzenia przewodu przez ścianę zewnętrzną

Podział wodomierzy

W obudowie

zamkniętej Z wyjmowaną

wstawką

pomiarową

instalowane

poziomo

kolanowe

Podział wodomierzy

1 Wodomierz działający na zasadach mechanicznych przeznaczony do wody

a) zimnej o temperaturze od 0 degC do 30 degC

b) ciepłej o temperaturze od 30 degC do 90 degC

c) gorącej o temperaturze od 30 degC do 130 degC albo od 30 degC do 180 degC

2 Wodomierz działający na zasadach elektronicznych lub mechanicznych z urządzeniami elektronicznymi albo bez przeznaczony do wody zimnej o temperaturze od 0 degC do 30 degC

Wodomierze mieszkaniowe (JS) Wodomierz powinien być zamontowany w położeniu roboczym zgodnie z oznakowaniem umieszczonym na wodomierzu przez producenta H - oznacza pozycję pracy wodomierza w poziomie V - oznacza pozycję pracy wodomierza w pionie Litera znajdująca się na tarczy wodomierza A B C lub D - oznacza klasę obciążeń wodomierza

Wodomierz sprzężony roacutewnolegle 1-wodomierz głoacutewny śrubowy 2-wodomierz boczny skrzydełkowy 3-zawoacuter zmiennego obciążenia

1 Wodomierze działające na zasadach mechanicznych przeznaczone do wody charakteryzują następujące strumienie

1) maksymalny strumień objętości (Qmax)

2) nominalny strumień objętości (Qn)

3) pośredni strumień objętości (Qt)

4) minimalny strumień objętości (Qmin)

2 Stosunek QmaxQn powinien wynosić 2

3 Rozroacuteżnia się cztery klasy metrologiczne wodomierzy klasa A klasa B klasa C klasa D

4 Klasy metrologiczne wodomierzy w zależności od wartości stosunku QminQn i QtQn

Q (q)-strumień objętości - objętość wody przepływającej przez wodomierz w przyjętej jednostce czasu

Qmax (qmax) -maksymalny strumień objętości - największy strumień objętości przy ktoacuterym wodomierz może pracować w kroacutetkim czasie bez uszkodzenia i przekroczenia błędoacutew granicznych dopuszczalnych oraz wartości maksymalnej straty ciśnienia

Qn (qn) nominalny strumień objętości - strumień objętości roacutewny połowie maksymalnego strumienia objętości przy ktoacuterym wodomierz może pracować przy przepływie ciągłym lub przerywanym i jego wskazania mieszczą się w granicach błędoacutew granicznych dopuszczalnych

Qt (qt) pośredni strumień objętości - strumień objętości dzielący zakres obciążeń pomiarowych na przedział goacuterny i dolny przy ktoacuterym błąd graniczny dopuszczalny zmienia wartość

Qmin (qmin ) minimalny strumień objętości- strumień objętości powyżej ktoacuterego wskazania wodomierza nie powinny przekraczać błędoacutew granicznych dopuszczalnych

Zakres obciążeń pomiarowych wodomierza - zakres strumienia objętości wodomierza zawarty między maksymalnym strumieniem objętości a minimalnym strumieniem objętości

Krzywa błędoacutew wodomierza

Błędy graniczne dopuszczalne wodomierzy plusmn 2 - w przedziale goacuternym zakresu obciążeń (qt q qmax)

plusmn 5 - w przedziale goacuternym zakresu obciążeń (qmin q qt)

Lokalizacja wodomierza

Doboacuter wodomierza

Aby dobrać wodomierz należy

ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe

ustalić umowny przepływ obliczeniowy dla wodomierza qw m3h

qw = 2 q

Doboacuter wodomierza

Doboacuter wodomierza

dla dobranego wodomierza ustalić w oparciu o dane producenta wodomierzy stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez wodomierz

Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem

PN-EN 1717 - Ochrona przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody w instalacjach wodociągowych i ogoacutelne wymagania dotyczące urządzeń zapobiegających zanieczyszczaniu przez przepływ zwrotny

Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem

Podział płynoacutew ktoacutere mają lub mogą mieć kontakt z wodą do picia

Kategoria 1

Woda wypływająca bezpośrednio z sieci wodociągowej przeznaczona do użytkowania przez człowieka do celoacutew konsumpcyjnych

Kategoria 2

Płyn nie stanowiący bakteriologicznego lub toksycznego zagrożenia dla człowieka

Kategoria 3

Płyn stanowiący pewne zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność co najmniej jednej substancji toksycznej lub bardzo toksycznej o LD50gt200 mgkg wagi ciała

Kategoria 4

Płyn stanowiący pewne zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność co najmniej jednej substancji toksycznej lub bardzo toksycznej o LD50200 mgkg wagi ciała lub też co najmniej jednej substancji radioaktywnej mutagennej lub rakotwoacuterczej

Kategoria 5

Płyn stanowiący zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność substancji mikrobiologicznych bądź wirusowych

Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem

Przepływ zwrotny wywołany spadkiem ciśnienia w sieci wodociągowej

Potencjalne źroacutedła zanieczyszczenia wody wodociągowej

XY

1- sieć wodociągowa

2- urządzenie zabezpieczające

X-rodzina zabezpieczenia

Y-typ zabezpieczenia

Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody

Aby dobrać zabezpieczenie należy

określić kategorię płynu

określić rodzaj zabezpieczenia wg normy

ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe

dobrać zawoacuter zwracając uwagę na średnicę wodomierza

Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody

dla dobranego zaworu ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez zawoacuter

Filtr

Doboacuter filtra

Aby dobrać filtr należy

ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe

dobrać filtr zwracając uwagę na średnicę wodomierza i zaworu antyskażeniowego

Doboacuter filtra

dla dobranego filtra ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez filtr

INSTALACJE KANALIZACYJNE

Rodzaje instalacji kanalizacyjnych

1 Kanalizacja sanitarna (bytowo ndash gospodarcza)

2 Kanalizacja deszczowa

3 Kanalizacja technologiczna

ścieki przed wprowadzeniem do kanalizacji

sanitarnej wymagają wstępnego oczyszczenia w

specjalnych urządzeniach

Odprowadzenie ściekoacutew z nieruchomości może być

realizowane na dwa sposoby

systemem ogoacutelnospławnym (zbiorczym)

lub systemem rozdzielczym

Kanalizacja ogoacutelnospławna odprowadza zaroacutewno ścieki

sanitarne (bytowe) jak i deszczowe

W kanalizacji rozdzielczej ścieki sanitarne i deszczowe

odprowadzane są rozdzielnie

Schemat kanalizacji ogoacutelnospławnej

KS1 KS2

Kanał ogoacutelnospławny

RD1 RD2

linia regulacyjna

ST1

ST2

Schemat kanalizacji rozdzielczej

KS1 KS2

Kanał sanitarny

Kanał deszczowy

RD1 RD2

linia regulacyjnaST1

ST2

SD1

SD2

Podział instalacji kanalizacyjnej

Instalację kanalizacyjną można podzielić na

zewnętrzną (na terenie nieruchomości lecz poza budynkiem)

wewnętrzną (w budynku)

Podział ten wydaje się oczywisty ale jest istotny przy doborze materiału instalacyjnego - nie każdy materiał sprawdzający się wewnątrz nadaje się do stworzenia instalacji zewnętrznej

Granicą między instalacją wewnętrzną a zewnętrzną jest tzw czyszczak głoacutewny (rewizja głoacutewna)

Przewody domowej

instalacji kanalizacyjnej

Przykanalik (przyłącze kanalizacyjne) ndash jest to odcinek ktoacutery łączy kanalizację na terenie nieruchomości z siecią kanalizacyjną

Najczęściej przykanalik włączany jest do studzienki (rewizyjnej lub włazowej) ktoacutera stanowi uzbrojenie sieci Możliwe jest też przyłączenie przez wpust boczny lub złącze siodłowe

Przewody domowej

instalacji kanalizacyjnej

Przykanaliki oznaczane są znakami informacyjnymi Na znaku podana jest średnica (w mm) spadek przyłącza (w promilach) oraz jego długość (w m) Granicą między siecią a instalacją jest położona w pobliżu granicy nieruchomości pierwsza studzienka licząc od strony budynku

Sieć i przykanalik

w przypadku istnienia studzienki rewizyjnej

przykanalikstudzienka rewizyjna

linia

reg

ulac

yjnastudzienka kanalizacyjna

sieć kanalizacyjna

budy

nek

instalacja

zewnętrzna

Sieć i przykanalik

w przypadku braku studzienki rewizyjnej (wg nowych przepisoacutew w przypadku braku studzienki rewizyjnej

przykanalik to odcinek biegnący od granicy budynku do granicy

nieruchomości)

linia

reg

ulac

yjnastudzienka kanalizacyjna

sieć kanalizacyjna

budy

nek

przykanalik

sieć kanalizacyjna

Instalacja kanalizacyjna składa się z 1 poziomoacutew (przewodoacutew odpływowych) ndash są to przewody

prowadzone z odpowiednim spadkiem ktoacutere odprowadzają

ścieki z pionoacutew wpustoacutew podłogowych itp do przykanalika

lub sieci zewnętrznej

2 pionoacutew (przewodoacutew spustowych) ndash są to przewody prowadzone

przez jedną lub kilka kondygnacji odprowadzające ścieki

z podejść kanalizacyjnych wpustoacutew dachowych lub rynien

do przewodoacutew odpływowych

3 podejść kanalizacyjnych ndash przewody odprowadzające ścieki

z przyboroacutew i urządzeń sanitarnych do pionoacutew lub poziomoacutew

kanalizacyjnych

podejścia pojedyncze

podejścia zbiorowe

Kanalizacja sanitarna grawitacyjna

Odprowadza wodę zanieczyszczoną (ścieki) w wyniku jej wykorzystania odpływającą z ustępoacutew spłukiwanych natryskoacutew wanien bidetoacutew zlewoacutew umywalek wpustoacutew podłogowych i innych urządzeń występujących w gospodarstwie domowym

Projektowanie kanalizacji sanitarnej odbywa się w oparciu o normę

PN ndash EN 12056 ndash 2 grudzień 2002

Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew

Część 2 Kanalizacja sanitarna projektowanie układu i obliczenia

oraz w przypadku braku informacji o normę

PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania

w projektowaniu

Podejścia kanalizacyjne ndash łączą

odpływ z pionem kanalizacyjnym

Podejścia

niewentylowane - należy montować ze spadkiem wynoszącym od 2 do 15

wentylowane ndash można zastosować tu mniejsze spadki zgodnie z przywołaną normą ale wymagają dodatkowego przewodu wentylującego

Najczęściej projektuje się podejścia niewentylowane Ich długość w typowym rozwiązaniu stosowanym w Polsce nie powinna przekraczać 30 m a w przypadku miski ustępowej 10 m po długości przewodu

W przypadku dłuższych podejść albo zwiększa się średnicę albo projektuje się podejścia wentylowane za pomocą np zaworoacutew napowietrzających

Nowa norma wprowadza cztery typy systemoacutew kanalizacyjnych jakie można spotkać w poszczegoacutelnych krajach Unii Europejskiej

W Polsce stosuje się tradycyjnie system I

System Nazwa Cechy

I

System pojedynczego pionu

z podejściami częściowo

wypełnionymi

bull jeden pion kanalizacyjny

bull wypełnienie przewodoacutew 50

II

System pojedynczego pionu

z podejściami o mniejszej

średnicy

bull jeden pion kanalizacyjny

bull wypełnienie przewodoacutew 70

III

System pojedynczego pionu

z podejściami całkowicie

wypełnionymi

bull jeden pion kanalizacyjny

bull wypełnienie przewodoacutew 100

bull każde urządzenie podłączone

oddzielnie do pionu

IV System oddzielnych pionoacutew

kanalizacyjnych

bull dwa piony ndash jeden odprowadzający

ścieki czarne z ustępoacutew spłukiwanych

i pisuaroacutew i drugi odprowadzający

pozostałe ścieki

bull wypełnienie przewodoacutew jak dla

systemoacutew I II lub III

Średnice nominalne podejść pojedynczych dobiera się w zależności od typu przyłączonego przyboru sanitarnego lub urządzenia w typowych

rozwiązaniach w Polsce wg tabeli Urządzenie DN [mm]

Umywalka bidet 40

Zlewozmywak

zmywarka pralka

wanna natrysk 50

Miska ustępowa 100

Minimalna średnica podejścia pojedynczego zdeterminowana jest przez jego długość wysokość spadania i ilość zmian kierunku zgodnie z tabelą

DN Lmax

[m] H [m]

trzy zmiany

kierunku

40

50 30 lt10

70 50 lt10

100 50 lt30

H

L

Jeśli powyższe wymiary są przekroczone lub istnieje konieczność zastosowania więcej niż trzech zmian kierunku prowadzenia przewodoacutew należy wybrać kolejną większą średnicę nominalną

Średnice nominalne podjeść zbiorowych

Zależą od natężenia przepływu ściekoacutew w projektowanym

podejściu i od zastosowanego systemu Wybierając system

należy kierować się dostępnymi na rynku przyborami trudno

bowiem wyobrazić sobie podłączanie przyboru sanitarnego

z odpływem np 40mm do przewodu o średnicy mniejszej

Utrudniałoby to swobodny odpływ ściekoacutew z tego przyboru

Natężenie przepływu ściekoacutew sanitarnych Qww

wyznacza się dla danego odcinka instalacji zgodnie

z zależnością

]sl[DUKQww

gdzie K ndash wspoacutełczynnik częstości

DU ndash odpływ jednostkowy [ls] z urządzenia

UWAGA Qww DUmax jeśli nie to Qww = DUmax

Odpływy jednostkowe DU

Odpływy jednostkowe DU -cd

Typowe wspoacutełczynniki częstości K

Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia

z przewodami odpływowymi Piony kanalizacyjne należy prowadzić bez zmiany średnicy i kierunku na całej długości w szachtach sanitarnych

U podstawy każdego pionu przed przejściem w przewoacuted odpływowy należy zamontować otwoacuter rewizyjny (czyszczak) umożliwiający dostęp do wnętrza przodu

W przypadku kanalizacji sanitarnej każdy pion musi być wentylowany w celu wyroacutewnania ciśnienia w instalacji

Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia

z przewodami odpływowymi Wentylację pionu zapewnia

przewoacuted wentylacyjny zakończony rurą wywiewną wyprowadzoną ponad połać dachu

zawoacuter napowietrzający ndash rozwiązanie dozwolone do stosowania w przypadku braku możliwości wyprowadzenia pionu ponad dach można takie rozwiązanie stosować przy spełnieniu następujących warunkoacutew

piony mają wysokość 4 do 5 kondygnacji

ostatni pion licząc od najdalszego w stosunku do kanału oraz co piąty w budynku jest zakończony rurą wywiewną

Elementy pionu kanalizacyjnego

troacutejniki doprowadzające ścieki z podejść kanalizacyjnych

czyszczak prze zmianą kierunku prowadzenia ściekoacutew ndash około 05 nad posadzką przed przejściem w przewoacuted odpływowy

rura prosta o niezmiennej średnicy na całej długości

zawoacuter napowietrzający lub rura wywiewna

W systemie kanalizacji sanitarnej wyroacuteżnić można

piony z wentylacją głoacutewną ndash zakończone rurą wywiewną lub zaworem napowietrzającym

piony z wentylacją obejściową ndash piony z dodatkowym przewodem wentylacyjnym prowadzonym obok pionu spustowego i połączonym z rurą wywiewną

Średnica pionu zależy od wybranego systemu wentylacji i obliczonego natężenia przepływu ściekoacutew dla całego pionu

Należy pamiętać o tym że minimalna średnica pionu nie może być mniejsza od średnicy największego podejścia

W typowych rozwiązaniach w Polsce minimalna średnica pionu wynosi 70mm a dla pionoacutew prowadzących ścieki z misek ustępowych 100mm

Oczywiście w tabelach należy sprawdzić czy średnicy nie należy zwiększyć ze względu na obliczoną wartość Qww

Piony z wentylacją głoacutewną

Piony z wentylacją obejściową

Przewody odpływowe

(poziomy kanalizacyjne)

Wśroacuted przewodoacutew odpływowych wyroacuteżniamy przewoacuted głoacutewny oraz przewody drugorzędne Każdy przewoacuted drugorzędny powinien być oddzielnie podłączony do głoacutewnego pod kątem 45deg

Wszystkie przewody prowadzone są najkroacutetszą drogą przeważnie wzdłuż przegrody budowlanej oraz koniecznie z zachowaniem odpowiedniego spadku

Przewody odpływowe

(poziomy kanalizacyjne)

Spadek powinien być jednakowy na całej długości co zapewnia samooczyszczanie się przewodu

Przyjęte jest że rury układa się kielichem w kierunku przeciwnym do spływu ściekoacutew

Rewizje kanalizacyjne powinno się montować

co 15 m na rurach średnicy od 100 do 150 mm

przed każdym uskokiem poziomu

Rury prowadzone przez murowane ścianki muszą być ułożone prostopadle do przegrody

Na przewody z tworzyw sztucznych powinno się w miejscach przejść dodatkowo nałożyć tuleje ochronne Umożliwią one rurom pewien ruch zabezpieczając instalację przed uszkodzeniami mechanicznymi

Przestrzeń pomiędzy tuleją a rurą powinno się zabezpieczyć izolacją

Jeśli przewody kanalizacyjne z tworzyw sztucznych układane są w sąsiedztwie przewodoacutew wydzielających ciepło powinny być osłonięte otulinami izolacyjnymi w celu zabezpieczenia przed przegrzewaniem

Przewody poziome i przykanaliki powinny być ułożone poniżej strefy przemarzania gruntu czyli na głębokości 80-140 cm zależnie od regionu kraju

Jeśli przewody prowadzone są w pomieszczeniach w ktoacuterych temperatura może spadać poniżej 0degC muszą być odpowiednio zabezpieczone przed przemarzaniem

Dla przewodoacutew prowadzonych na zewnątrz budynku należy pamiętać że warstwa gruntu pokrywającego rury kanalizacyjne powinna być o 10-20 cm większa od głębokości przemarzania gruntu jeśli przewody układa się wyżej to powinny być zaizolowane termicznie

Rury kanalizacyjne układane na zewnątrz budynku powinny być oddalone

od innych przewodoacutew co najmniej

15 m od przewodoacutew gazowych i wodociągowych

08 m od kabli energetycznych

05 m od kabli telekomunikacyjnych

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qww z uwzględnieniem następujących zasad

1 dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 05

2 dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 07

3 minimalna prędkość przepływu ściekoacutew wynosi 07 ms stąd

wynika prowadzenie przewodoacutew z odpowiednim do średnicy

spadkiem w kierunku sieci zewnętrznej

4 minimalna średnica przewodu zewnętrznego wynosi 010m

a przykanalika 015m

Dobierając średnice przewodoacutew odpływowych należy stosować

tabelę z wartościami natężenia przepływu Q0 i prędkości

przepływu v0 dla przewodoacutew o przekroju kołowym przy

pełnym wypełnieniu i wykres Manninga

=QQ0

=vv0

hd

Q

v

(hd)

1

23

4

Przykład obliczeniowy Obliczeniowe natężenie sciekoacutew sanitarnych wynosi Qww= 50 ls Na podstawie tabeli 1 QwwQ0 = 50 2014 = 025 Z wykresu odczytujemy

V = 085V0 = 085114 = 097 ms przy napełnieniu hd = 037

Zakresy dopuszczalnych spadkoacutew przewodoacutew odpływowych

DN 0100 m ndash i = 20 - 100

DN 0150 m ndash i = 15 - 150

Urządzenia dodatkowe w kanalizacji sanitarnej

W przypadku odprowadzania ściekoacutew bytowo gospodarczych do zewnętrznej sieci typu ogoacutelnospławnego w pomieszczeniach położonych na najniższych kondygnacjach w budynku może dojść do zalania spowodowanego wstecznym przepływem ściekoacutew w wyniku intensywnych opadoacutew deszczu Dlatego też w tego typu instalacjach na przewodach kanalizacyjnych odprowadzających ścieki z pomieszczeń na najniższej kondygnacji stosować należy zasuwy burzowe ktoacutere chronią instalację przed przepływem zwrotnym

Materiały w kanalizacji sanitarnej

Instalacja kanalizacyjna może być wykonana z roacuteżnych materiałoacutew ale

zawsze rury i połączenia powinny być szczelne i odporne na korozję

Obecnie najpopularniejszym materiałem używanym do budowy instalacji

wewnętrznej jest tworzywo sztuczne Rury kanalizacyjne produkuje się z

polipropylenu (PP)

roacuteżnych odmian polichlorku winylu (PVC)

Polietylenu wysokiej gęstości (PE-HD)

żywicy poliestrowej wzmacnianej włoacuteknem szklanym (GRE)

Innymi materiałami stosowanymi w kanalizacji sanitarnej są

żeliwo

kamionka

beton

Kanalizacja deszczowa

Odprowadza wody opadowe z dachoacutew i terenoacutew przyległych do nieruchomości (podjazdy tarasy parkingi itp)

Projektowanie kanalizacji deszczowej odbywa się w oparciu o normę

PN ndash EN 12056 ndash 3 grudzień 2002

Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew

Część 3 Przewody deszczowe Projektowanie układu i obliczenia

oraz w przypadku braku informacji o normę

PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania w projektowaniu

Odprowadzanie wody z dachu stromego

W przypadku dachoacutew budynkoacutew niskich (do 5 kondygnacji) ktoacutere mają odpowiednie nachylenie (przyjmuje się że powyżej 8) najczęstszym sposobem odprowadzania wody deszczowej jest zastosowanie systemu rynnowego

Zadaniem deszczowej instalacji kanalizacyjnej jest zebranie wody z dachu i odprowadzenie jej do sieci kanalizacji deszczowej lub do gruntu System rynnowy polega na naturalnym (grawitacyjnym) spływie woacuted po połaci dachowej skąd jest przejmowana przez system rur System ten roacutewnież pracuje grawitacyjnie Umowną granicą instalacji deszczowej jest wylewka z ktoacuterej woda może być skierowana do sieci kanalizacji deszczowej (ogoacutelnospławnej) lub na grunt

Podstawowe elementy

instalacji kanalizacji deszczowej

Rynny - przewody o przekroju otwartym (okrągłym prostokątnym eliptycznym trapezowym okapowym) biegnące wzdłuż krawędzi dachu Zadaniem rynien jest zebranie wody opadowej Rynny prowadzone są z lekkim spadkiem w kierunku narożnikoacutew budynku dzięki czemu woda nie wylewa się za krawędzie tylko płynie w kierunku rur spustowych

Instalacja kanalizacji deszczowej składa się z następujących elementoacutew

Rury spustowe ndash pionowe odcinki przewodoacutew o przekroju zamkniętym (najczęściej okrągłym lub prostokątnym) Zadaniem rur spustowych jest zebranie wody płynącej rynnami i odprowadzenie ich poza budynek

Odpływy ndash elementy za pomocą ktoacuterych rynny przechodzą w rury spustowe Odpływ jest odcinkiem rynny w ktoacuterym wykonany jest obrobiony otwoacuter odpowiedniego kształtu pozwalający na włączenie rury spustowej Można wyroacuteżnić odpływy przelotowe oraz odpływy końcowe ( na narożnikach pomieszczeń) Pozwalają na mocowanie rur spustowych

Narożniki do rynien ndash umożliwiają połączenie rynien w narożnikach budynku Właściwy montaż narożnikoacutew jest bardzo ważny dla właściwej pracy rynien (ruchoacutew pod wpływem temperatury) Wylewki ndash kształtki ktoacuterymi kończy się rura spustowa Wylewka może być włą- czona do kanalizacji deszczowej bądź znajdować się nad gruntem

Łączniki do rynien - złączki zwykłe uszczelkowe i korekcyjne Ponieważ montaż rynien wymaga pozostawiania tzw dylatacji (odstępoacutew) złączki korekcyjne lub uszczelkowe umożliwiają wykonanie takich połączenia z dylatacją

Łączniki do rur spustowych - kolana troacutejniki redukcje mufy mufy redukcyjne Mufy służą do włączania rur spustowych do odpływoacutew zadaniem muf redukcyjnych jest połączenie rury spustowej i odpływu o roacuteżnych średnicach Kolana pozwalają na zmianę kierunku rury spustowej Troacutejniki umożliwiają włączanie do rur spustowych wyposażenia dodatkowego

Haki i obejmy - zadaniem tych elementoacutew jest mocowanie rynien i rur spustowych do dachoacutew i ścian

Elementy wykończeniowe i dodatkowe -

zadaniem tych elementoacutew jest wykończenie

systemu lub uzupełnienie jego pracy

Przykładami mogą tu być

dekiel służący do zakończenia rynny

filtr siatkowy montowany na rurze

spustowej zatrzymujący

zanieczyszczenia

czyszczak (rewizja) umożliwiający

przegląd i czyszczenie rury spustowej

(na zdjęciu)

odprowadzenie do kanalizacji deszczowej

Jednym ze sposoboacutew odprowadzenia wody jest podłączenie systemu rynnowego do kanalizacji deszczowej

Woacutewczas na dolnym odcinku rury spustowej mniej więcej 03-08 m ponad terenem należy zamontować rewizję (czyszczak) Rewizja ma wewnątrz kratkę na ktoacuterej zbierają się liście i inne zanieczyszczenia spływające z rynny

Rura spustowa z rewizją przyłączona jest do przewodoacutew odpływowych a te łączą się z kanalizacją Średnica przewodoacutew musi być co najmniej roacutewna średnicy rur spustowych i najczęściej wynosi 100-150 mm Głębokość na jakiej powinno się układać rury zależy od strefy przemarzania i wynosi 1-14 m System taki nie ma blokady przedostawania się zapachoacutew dlatego lepiej nie podłączać go do kanalizacji ogoacutelnospławnej

Innym sposobem odprowadzenia wody bezpośrednio do kanalizacji jest podłączenie rury spustowej do osadnika rynnowego Wyposażony jest on w klapkę ktoacutera stanowi blokadę zapachową i wyciągany kosz w ktoacuterym gromadzą się większe zanieczyszczenia takie jak liście

Gdy brak sieci kanalizacji deszczowej lub ogoacutelnospławnej woda deszczowa powinna być bezpiecznie rozprowadzona po terenie posesji ale tak żeby nie spływała na sąsiednie działki

Odprowadzanie wody z dachu

płaskiego

W przypadku dachoacutew budynkoacutew wysokich (powyżej 5 kondygnacji) oraz dachoacutew o małym nachyleniu (przyjmuje się że poniżej 8) najczęstszym sposobem odprowa-dzania wody deszczowej jest system odwadniania oparty na wpustach dachowych

Wpusty dachowe pełnią rolę dachowych odwodnień punkto-wych tzn zbierają wodę z pewnej powierzchni w jednym punkcie

Odprowadzanie wody z dachu

płaskiego Woda jest odprowadzana do rury spustowej biegnącej wewnątrz budynku a stamtąd do kanalizacji deszczowej lub poza budynek do gruntu Aby odwodnienie dachu płaskiego pracowało prawidłowo wpust powinien znaleźć się w najniższym punkcie dachu a spadek w jego kierunku powinien wynosić co najmniej 3 Oproacutecz zasadniczego wpustu powinien być wpust awaryjny ktoacutery przejmie wodę w przypadku zatkania wpustu głoacutewnego Na dachu powinna być co najmniej jedna para wpustoacutew Zasady projektowania moacutewią że wpusty należy rozmieszczać co 25 m

Obliczanie kanalizacji deszczowej

Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qr (qd) [ls]

rAC

10000

IAQr

gdzie ψ lub C ndash wspoacutełczynnik spływu przyjmowany wg nowej normy jako 10 (w starej zależny od nachylenia dachu i rodzaju powierzchni odwadnianej)

A ndash efektywna powierzchnia dachu lub powierzchnia odwadniana [m2]

I ndash w starej normie miarodajne natężenie deszczu [l(sha)] przyjmowane I 300 l(sha)

r ndash natężenie opadoacutew atmosferycznych [l(sm2)] przyjmowane albo na podstawie danych statystycznych albo wg tabeli 1 w nowej normie po przemnożeniu przez wspoacutełczynnik ryzyka podany w tabeli 2

Wymiarowanie rynien i rur spustowych

1 Przewody spustowe ndash średnicę należy dobrać tak aby obliczona wartość odpływu ściekoacutew Qr nie przekraczała wartości Qrmax (qdmax) a powierzchnia odwadniana A powierzchni Amax zestawionych w tabeli w normie PN ndash 92B ndash 01707

2 Wg starej normy rynny powinny mieć średnice minimum 150 mm (dotyczy to budynkoacutew wielorodzinnych)

Efektywna

powierzchnia dachu

odwadniana przez

rynnę A [m2]

Szerokość rynny [mm] Średnica rury

spustowej [mm]

poniżej 20 70 50

20 ndash 57 100 (lub 125) 70

57 ndash 97 125 100

97 - 170 150 100

170 - 243 180 125

Dla budynkoacutew jednorodzinnych średnice rynien i przewodoacutew spustowych można określić w oparciu o efektywną powierzchnię dachu wg tabeli

Średnice poziomoacutew i przykanalikoacutew

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qr z uwzględnieniem następujących zasad

a) dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 07

b) dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 09

c) i d) jak dla kanalizacji sanitarnej

Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej

Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qt (qog) [ls]

Qww ndash natężenie odpływu ściekoacutew sanitarnych

Qr ndash natężenie odpływu ściekoacutew deszczowych

Kanalizacja ogoacutelnospławna to ten fragment ktoacutery odprowadza i ścieki sanitarne i deszczowe do zewnętrznej sieci ogoacutelnospławnej

rwwt QQQ

Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się z uwzględnieniem następujących zasad

a) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt spełnione powinny być warunki

a) i b) jak dla ściekoacutew deszczowych

b) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt obliczeniowa prędkość przepływu

ściekoacutew nie może przekraczać wartości dopuszczalnej ktoacutera wynosi

80 ms ndash dla rur żeliwnych i innych metalowych

40 ms ndash dla rur kamionkowych betonowych i z tworzyw sztucznych

c) dla odpływu tylko ściekoacutew sanitarnych Qww prędkość przepływu

ściekoacutew nie może być mniejsza od vmin = 07 ms

bullRynny z PVC-U

bullRynny z blachy aluminiowej

bullRynny miedziane

bullRynny z blachy stalowej

bullRynny cynkowo-tytanowe

Przekroje rynien a b c) poacutełokragłe d) trapezowy e f) trapezoidalny g) prostokatny h) poacutełokragły leacy

Rodzaje rynien a) okapowa b) koszowa c) gzymsowa d) leacy

INSTALACJE WIELOSTREFOWE

Schemat wielostrefowej wewnętrznej instalacji wodociągowej Układ stref pierścieniowy z jednym przewodem zasilającym

1 przewoacuted zasilający zbiorniki goacuterne pierwszej drugiej i trzeciej strefy 2 zbiornik goacuterny otwarty pierwszej strefy 3 zawoacuter 4 instalacja pierścieniowa pierwszej strefy 5 zbiornik goacuterny otwarty drugiej strefy 6 zawoacuter 7 instalacja pierścieniowa drugiej strefy 8 zbiornik goacuterny otwarty trzeciej strefy 9 zawoacuter czerpalny 10 instalacja pierścieniowa trzeciej strefy 11 odgałęzienie 12 zawoacuter czerpalny13

pompa z silnikiem elektrycznym

GŁOacuteWNE ZASADY PROWADZENIA INSTALACJI WODOCIĄGOWYCH

roacutewnolegle i prostopadle do ścian i stropoacutew

z jak najmniejszą ilością załamań

po trasach najkroacutetszych

przy wewnętrznych ścianach budynku

przejścia rur przez przegrody należy wyposażyć w tuleje ochronne

Instalacje zimnej i ciepłej wody mogą być rozprowadzone w następujący sposoacuteb

natynkowo ndash czyli po wierzchu ścian i przegroacuted budowlanych

w bruzdach ściennych

w szlichcie podłogowej

w pionowych szachtach i kanałach ściennych

SPOSOBY PROWADZENIA INSTALACJI

Prowadzenie instalacji w piwnicach i pod stropami

Prowadzenie rur w korytkach gdzie wydłużenia są kompensowane poprzez wyboczanie się rur

Prowadzenie rur z odgałęzieniami na łupinach wsporczych

Prowadzenie pionoacutew w szachtach instalacyjnych

Prowadzenie oraz mocowanie pionoacutew

w szachtach instalacyjnych

Układ troacutejnikowy Układ rozdzielaczowy

UKŁAD TROacuteJNIKOWY

Prowadzenie rur instalacji wodociągowej w układzie troacutejnikowym

Sposoacuteb prowadzenia przewodoacutew w węźle

sanitarnym

UKŁAD TROacuteJNIKOWY

UKŁAD TROacuteJNIKOWY

UKŁAD ROZDZIELACZOWY

Prowadzenie rur instalacji wodociągowej w układzie rozdzielaczowym

UKŁAD ROZDZIELACZOWY

UKŁAD OBWODOWY

Podpora stała

Podpora przesuwna

Przykład prowadzenia pionu instalacyjnego bez kompensatoroacutew z uwzględnieniem wyboczenia (linią przerywaną oznaczono przykładowy przewidywany kształt pionu po osiągnięciu temperatury czynnika roboczego)

Oznaczenia PP - podpora przesuwnaPS - podpora stała

ELEMENTY INSTALACJI WODOCIĄGOWYCH

Elementy instalacji wodociągowych

Przyłącze wodociągowe

Zestaw wodomierza głoacutewnego

Filtr wody zawoacuter antyskażeniowy zawory odcinające (armatura)

Przewody rozdzielcze (rozprowadzające)

Przewody pionowe (piony wodociągowe)

Przewody w pomieszczeniach sanitarnych (połączenia od pionu do punktoacutew czerpalnych)

Punkty czerpalne (baterie czerpalne i zawory)

Przyłącza do budynku 1-linia zabudowy 2- linia rozgraniczająca 3-sieć wodociągowa 4-sieć kanalizacyjna 5-zestaw wodomierzowy 6-studzienka rewizyjna

Sposoacuteb przeprowadzenia przewodu przez ścianę zewnętrzną

Podział wodomierzy

W obudowie

zamkniętej Z wyjmowaną

wstawką

pomiarową

instalowane

poziomo

kolanowe

Podział wodomierzy

1 Wodomierz działający na zasadach mechanicznych przeznaczony do wody

a) zimnej o temperaturze od 0 degC do 30 degC

b) ciepłej o temperaturze od 30 degC do 90 degC

c) gorącej o temperaturze od 30 degC do 130 degC albo od 30 degC do 180 degC

2 Wodomierz działający na zasadach elektronicznych lub mechanicznych z urządzeniami elektronicznymi albo bez przeznaczony do wody zimnej o temperaturze od 0 degC do 30 degC

Wodomierze mieszkaniowe (JS) Wodomierz powinien być zamontowany w położeniu roboczym zgodnie z oznakowaniem umieszczonym na wodomierzu przez producenta H - oznacza pozycję pracy wodomierza w poziomie V - oznacza pozycję pracy wodomierza w pionie Litera znajdująca się na tarczy wodomierza A B C lub D - oznacza klasę obciążeń wodomierza

Wodomierz sprzężony roacutewnolegle 1-wodomierz głoacutewny śrubowy 2-wodomierz boczny skrzydełkowy 3-zawoacuter zmiennego obciążenia

1 Wodomierze działające na zasadach mechanicznych przeznaczone do wody charakteryzują następujące strumienie

1) maksymalny strumień objętości (Qmax)

2) nominalny strumień objętości (Qn)

3) pośredni strumień objętości (Qt)

4) minimalny strumień objętości (Qmin)

2 Stosunek QmaxQn powinien wynosić 2

3 Rozroacuteżnia się cztery klasy metrologiczne wodomierzy klasa A klasa B klasa C klasa D

4 Klasy metrologiczne wodomierzy w zależności od wartości stosunku QminQn i QtQn

Q (q)-strumień objętości - objętość wody przepływającej przez wodomierz w przyjętej jednostce czasu

Qmax (qmax) -maksymalny strumień objętości - największy strumień objętości przy ktoacuterym wodomierz może pracować w kroacutetkim czasie bez uszkodzenia i przekroczenia błędoacutew granicznych dopuszczalnych oraz wartości maksymalnej straty ciśnienia

Qn (qn) nominalny strumień objętości - strumień objętości roacutewny połowie maksymalnego strumienia objętości przy ktoacuterym wodomierz może pracować przy przepływie ciągłym lub przerywanym i jego wskazania mieszczą się w granicach błędoacutew granicznych dopuszczalnych

Qt (qt) pośredni strumień objętości - strumień objętości dzielący zakres obciążeń pomiarowych na przedział goacuterny i dolny przy ktoacuterym błąd graniczny dopuszczalny zmienia wartość

Qmin (qmin ) minimalny strumień objętości- strumień objętości powyżej ktoacuterego wskazania wodomierza nie powinny przekraczać błędoacutew granicznych dopuszczalnych

Zakres obciążeń pomiarowych wodomierza - zakres strumienia objętości wodomierza zawarty między maksymalnym strumieniem objętości a minimalnym strumieniem objętości

Krzywa błędoacutew wodomierza

Błędy graniczne dopuszczalne wodomierzy plusmn 2 - w przedziale goacuternym zakresu obciążeń (qt q qmax)

plusmn 5 - w przedziale goacuternym zakresu obciążeń (qmin q qt)

Lokalizacja wodomierza

Doboacuter wodomierza

Aby dobrać wodomierz należy

ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe

ustalić umowny przepływ obliczeniowy dla wodomierza qw m3h

qw = 2 q

Doboacuter wodomierza

Doboacuter wodomierza

dla dobranego wodomierza ustalić w oparciu o dane producenta wodomierzy stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez wodomierz

Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem

PN-EN 1717 - Ochrona przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody w instalacjach wodociągowych i ogoacutelne wymagania dotyczące urządzeń zapobiegających zanieczyszczaniu przez przepływ zwrotny

Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem

Podział płynoacutew ktoacutere mają lub mogą mieć kontakt z wodą do picia

Kategoria 1

Woda wypływająca bezpośrednio z sieci wodociągowej przeznaczona do użytkowania przez człowieka do celoacutew konsumpcyjnych

Kategoria 2

Płyn nie stanowiący bakteriologicznego lub toksycznego zagrożenia dla człowieka

Kategoria 3

Płyn stanowiący pewne zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność co najmniej jednej substancji toksycznej lub bardzo toksycznej o LD50gt200 mgkg wagi ciała

Kategoria 4

Płyn stanowiący pewne zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność co najmniej jednej substancji toksycznej lub bardzo toksycznej o LD50200 mgkg wagi ciała lub też co najmniej jednej substancji radioaktywnej mutagennej lub rakotwoacuterczej

Kategoria 5

Płyn stanowiący zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność substancji mikrobiologicznych bądź wirusowych

Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem

Przepływ zwrotny wywołany spadkiem ciśnienia w sieci wodociągowej

Potencjalne źroacutedła zanieczyszczenia wody wodociągowej

XY

1- sieć wodociągowa

2- urządzenie zabezpieczające

X-rodzina zabezpieczenia

Y-typ zabezpieczenia

Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody

Aby dobrać zabezpieczenie należy

określić kategorię płynu

określić rodzaj zabezpieczenia wg normy

ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe

dobrać zawoacuter zwracając uwagę na średnicę wodomierza

Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody

dla dobranego zaworu ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez zawoacuter

Filtr

Doboacuter filtra

Aby dobrać filtr należy

ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe

dobrać filtr zwracając uwagę na średnicę wodomierza i zaworu antyskażeniowego

Doboacuter filtra

dla dobranego filtra ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez filtr

INSTALACJE KANALIZACYJNE

Rodzaje instalacji kanalizacyjnych

1 Kanalizacja sanitarna (bytowo ndash gospodarcza)

2 Kanalizacja deszczowa

3 Kanalizacja technologiczna

ścieki przed wprowadzeniem do kanalizacji

sanitarnej wymagają wstępnego oczyszczenia w

specjalnych urządzeniach

Odprowadzenie ściekoacutew z nieruchomości może być

realizowane na dwa sposoby

systemem ogoacutelnospławnym (zbiorczym)

lub systemem rozdzielczym

Kanalizacja ogoacutelnospławna odprowadza zaroacutewno ścieki

sanitarne (bytowe) jak i deszczowe

W kanalizacji rozdzielczej ścieki sanitarne i deszczowe

odprowadzane są rozdzielnie

Schemat kanalizacji ogoacutelnospławnej

KS1 KS2

Kanał ogoacutelnospławny

RD1 RD2

linia regulacyjna

ST1

ST2

Schemat kanalizacji rozdzielczej

KS1 KS2

Kanał sanitarny

Kanał deszczowy

RD1 RD2

linia regulacyjnaST1

ST2

SD1

SD2

Podział instalacji kanalizacyjnej

Instalację kanalizacyjną można podzielić na

zewnętrzną (na terenie nieruchomości lecz poza budynkiem)

wewnętrzną (w budynku)

Podział ten wydaje się oczywisty ale jest istotny przy doborze materiału instalacyjnego - nie każdy materiał sprawdzający się wewnątrz nadaje się do stworzenia instalacji zewnętrznej

Granicą między instalacją wewnętrzną a zewnętrzną jest tzw czyszczak głoacutewny (rewizja głoacutewna)

Przewody domowej

instalacji kanalizacyjnej

Przykanalik (przyłącze kanalizacyjne) ndash jest to odcinek ktoacutery łączy kanalizację na terenie nieruchomości z siecią kanalizacyjną

Najczęściej przykanalik włączany jest do studzienki (rewizyjnej lub włazowej) ktoacutera stanowi uzbrojenie sieci Możliwe jest też przyłączenie przez wpust boczny lub złącze siodłowe

Przewody domowej

instalacji kanalizacyjnej

Przykanaliki oznaczane są znakami informacyjnymi Na znaku podana jest średnica (w mm) spadek przyłącza (w promilach) oraz jego długość (w m) Granicą między siecią a instalacją jest położona w pobliżu granicy nieruchomości pierwsza studzienka licząc od strony budynku

Sieć i przykanalik

w przypadku istnienia studzienki rewizyjnej

przykanalikstudzienka rewizyjna

linia

reg

ulac

yjnastudzienka kanalizacyjna

sieć kanalizacyjna

budy

nek

instalacja

zewnętrzna

Sieć i przykanalik

w przypadku braku studzienki rewizyjnej (wg nowych przepisoacutew w przypadku braku studzienki rewizyjnej

przykanalik to odcinek biegnący od granicy budynku do granicy

nieruchomości)

linia

reg

ulac

yjnastudzienka kanalizacyjna

sieć kanalizacyjna

budy

nek

przykanalik

sieć kanalizacyjna

Instalacja kanalizacyjna składa się z 1 poziomoacutew (przewodoacutew odpływowych) ndash są to przewody

prowadzone z odpowiednim spadkiem ktoacutere odprowadzają

ścieki z pionoacutew wpustoacutew podłogowych itp do przykanalika

lub sieci zewnętrznej

2 pionoacutew (przewodoacutew spustowych) ndash są to przewody prowadzone

przez jedną lub kilka kondygnacji odprowadzające ścieki

z podejść kanalizacyjnych wpustoacutew dachowych lub rynien

do przewodoacutew odpływowych

3 podejść kanalizacyjnych ndash przewody odprowadzające ścieki

z przyboroacutew i urządzeń sanitarnych do pionoacutew lub poziomoacutew

kanalizacyjnych

podejścia pojedyncze

podejścia zbiorowe

Kanalizacja sanitarna grawitacyjna

Odprowadza wodę zanieczyszczoną (ścieki) w wyniku jej wykorzystania odpływającą z ustępoacutew spłukiwanych natryskoacutew wanien bidetoacutew zlewoacutew umywalek wpustoacutew podłogowych i innych urządzeń występujących w gospodarstwie domowym

Projektowanie kanalizacji sanitarnej odbywa się w oparciu o normę

PN ndash EN 12056 ndash 2 grudzień 2002

Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew

Część 2 Kanalizacja sanitarna projektowanie układu i obliczenia

oraz w przypadku braku informacji o normę

PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania

w projektowaniu

Podejścia kanalizacyjne ndash łączą

odpływ z pionem kanalizacyjnym

Podejścia

niewentylowane - należy montować ze spadkiem wynoszącym od 2 do 15

wentylowane ndash można zastosować tu mniejsze spadki zgodnie z przywołaną normą ale wymagają dodatkowego przewodu wentylującego

Najczęściej projektuje się podejścia niewentylowane Ich długość w typowym rozwiązaniu stosowanym w Polsce nie powinna przekraczać 30 m a w przypadku miski ustępowej 10 m po długości przewodu

W przypadku dłuższych podejść albo zwiększa się średnicę albo projektuje się podejścia wentylowane za pomocą np zaworoacutew napowietrzających

Nowa norma wprowadza cztery typy systemoacutew kanalizacyjnych jakie można spotkać w poszczegoacutelnych krajach Unii Europejskiej

W Polsce stosuje się tradycyjnie system I

System Nazwa Cechy

I

System pojedynczego pionu

z podejściami częściowo

wypełnionymi

bull jeden pion kanalizacyjny

bull wypełnienie przewodoacutew 50

II

System pojedynczego pionu

z podejściami o mniejszej

średnicy

bull jeden pion kanalizacyjny

bull wypełnienie przewodoacutew 70

III

System pojedynczego pionu

z podejściami całkowicie

wypełnionymi

bull jeden pion kanalizacyjny

bull wypełnienie przewodoacutew 100

bull każde urządzenie podłączone

oddzielnie do pionu

IV System oddzielnych pionoacutew

kanalizacyjnych

bull dwa piony ndash jeden odprowadzający

ścieki czarne z ustępoacutew spłukiwanych

i pisuaroacutew i drugi odprowadzający

pozostałe ścieki

bull wypełnienie przewodoacutew jak dla

systemoacutew I II lub III

Średnice nominalne podejść pojedynczych dobiera się w zależności od typu przyłączonego przyboru sanitarnego lub urządzenia w typowych

rozwiązaniach w Polsce wg tabeli Urządzenie DN [mm]

Umywalka bidet 40

Zlewozmywak

zmywarka pralka

wanna natrysk 50

Miska ustępowa 100

Minimalna średnica podejścia pojedynczego zdeterminowana jest przez jego długość wysokość spadania i ilość zmian kierunku zgodnie z tabelą

DN Lmax

[m] H [m]

trzy zmiany

kierunku

40

50 30 lt10

70 50 lt10

100 50 lt30

H

L

Jeśli powyższe wymiary są przekroczone lub istnieje konieczność zastosowania więcej niż trzech zmian kierunku prowadzenia przewodoacutew należy wybrać kolejną większą średnicę nominalną

Średnice nominalne podjeść zbiorowych

Zależą od natężenia przepływu ściekoacutew w projektowanym

podejściu i od zastosowanego systemu Wybierając system

należy kierować się dostępnymi na rynku przyborami trudno

bowiem wyobrazić sobie podłączanie przyboru sanitarnego

z odpływem np 40mm do przewodu o średnicy mniejszej

Utrudniałoby to swobodny odpływ ściekoacutew z tego przyboru

Natężenie przepływu ściekoacutew sanitarnych Qww

wyznacza się dla danego odcinka instalacji zgodnie

z zależnością

]sl[DUKQww

gdzie K ndash wspoacutełczynnik częstości

DU ndash odpływ jednostkowy [ls] z urządzenia

UWAGA Qww DUmax jeśli nie to Qww = DUmax

Odpływy jednostkowe DU

Odpływy jednostkowe DU -cd

Typowe wspoacutełczynniki częstości K

Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia

z przewodami odpływowymi Piony kanalizacyjne należy prowadzić bez zmiany średnicy i kierunku na całej długości w szachtach sanitarnych

U podstawy każdego pionu przed przejściem w przewoacuted odpływowy należy zamontować otwoacuter rewizyjny (czyszczak) umożliwiający dostęp do wnętrza przodu

W przypadku kanalizacji sanitarnej każdy pion musi być wentylowany w celu wyroacutewnania ciśnienia w instalacji

Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia

z przewodami odpływowymi Wentylację pionu zapewnia

przewoacuted wentylacyjny zakończony rurą wywiewną wyprowadzoną ponad połać dachu

zawoacuter napowietrzający ndash rozwiązanie dozwolone do stosowania w przypadku braku możliwości wyprowadzenia pionu ponad dach można takie rozwiązanie stosować przy spełnieniu następujących warunkoacutew

piony mają wysokość 4 do 5 kondygnacji

ostatni pion licząc od najdalszego w stosunku do kanału oraz co piąty w budynku jest zakończony rurą wywiewną

Elementy pionu kanalizacyjnego

troacutejniki doprowadzające ścieki z podejść kanalizacyjnych

czyszczak prze zmianą kierunku prowadzenia ściekoacutew ndash około 05 nad posadzką przed przejściem w przewoacuted odpływowy

rura prosta o niezmiennej średnicy na całej długości

zawoacuter napowietrzający lub rura wywiewna

W systemie kanalizacji sanitarnej wyroacuteżnić można

piony z wentylacją głoacutewną ndash zakończone rurą wywiewną lub zaworem napowietrzającym

piony z wentylacją obejściową ndash piony z dodatkowym przewodem wentylacyjnym prowadzonym obok pionu spustowego i połączonym z rurą wywiewną

Średnica pionu zależy od wybranego systemu wentylacji i obliczonego natężenia przepływu ściekoacutew dla całego pionu

Należy pamiętać o tym że minimalna średnica pionu nie może być mniejsza od średnicy największego podejścia

W typowych rozwiązaniach w Polsce minimalna średnica pionu wynosi 70mm a dla pionoacutew prowadzących ścieki z misek ustępowych 100mm

Oczywiście w tabelach należy sprawdzić czy średnicy nie należy zwiększyć ze względu na obliczoną wartość Qww

Piony z wentylacją głoacutewną

Piony z wentylacją obejściową

Przewody odpływowe

(poziomy kanalizacyjne)

Wśroacuted przewodoacutew odpływowych wyroacuteżniamy przewoacuted głoacutewny oraz przewody drugorzędne Każdy przewoacuted drugorzędny powinien być oddzielnie podłączony do głoacutewnego pod kątem 45deg

Wszystkie przewody prowadzone są najkroacutetszą drogą przeważnie wzdłuż przegrody budowlanej oraz koniecznie z zachowaniem odpowiedniego spadku

Przewody odpływowe

(poziomy kanalizacyjne)

Spadek powinien być jednakowy na całej długości co zapewnia samooczyszczanie się przewodu

Przyjęte jest że rury układa się kielichem w kierunku przeciwnym do spływu ściekoacutew

Rewizje kanalizacyjne powinno się montować

co 15 m na rurach średnicy od 100 do 150 mm

przed każdym uskokiem poziomu

Rury prowadzone przez murowane ścianki muszą być ułożone prostopadle do przegrody

Na przewody z tworzyw sztucznych powinno się w miejscach przejść dodatkowo nałożyć tuleje ochronne Umożliwią one rurom pewien ruch zabezpieczając instalację przed uszkodzeniami mechanicznymi

Przestrzeń pomiędzy tuleją a rurą powinno się zabezpieczyć izolacją

Jeśli przewody kanalizacyjne z tworzyw sztucznych układane są w sąsiedztwie przewodoacutew wydzielających ciepło powinny być osłonięte otulinami izolacyjnymi w celu zabezpieczenia przed przegrzewaniem

Przewody poziome i przykanaliki powinny być ułożone poniżej strefy przemarzania gruntu czyli na głębokości 80-140 cm zależnie od regionu kraju

Jeśli przewody prowadzone są w pomieszczeniach w ktoacuterych temperatura może spadać poniżej 0degC muszą być odpowiednio zabezpieczone przed przemarzaniem

Dla przewodoacutew prowadzonych na zewnątrz budynku należy pamiętać że warstwa gruntu pokrywającego rury kanalizacyjne powinna być o 10-20 cm większa od głębokości przemarzania gruntu jeśli przewody układa się wyżej to powinny być zaizolowane termicznie

Rury kanalizacyjne układane na zewnątrz budynku powinny być oddalone

od innych przewodoacutew co najmniej

15 m od przewodoacutew gazowych i wodociągowych

08 m od kabli energetycznych

05 m od kabli telekomunikacyjnych

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qww z uwzględnieniem następujących zasad

1 dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 05

2 dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 07

3 minimalna prędkość przepływu ściekoacutew wynosi 07 ms stąd

wynika prowadzenie przewodoacutew z odpowiednim do średnicy

spadkiem w kierunku sieci zewnętrznej

4 minimalna średnica przewodu zewnętrznego wynosi 010m

a przykanalika 015m

Dobierając średnice przewodoacutew odpływowych należy stosować

tabelę z wartościami natężenia przepływu Q0 i prędkości

przepływu v0 dla przewodoacutew o przekroju kołowym przy

pełnym wypełnieniu i wykres Manninga

=QQ0

=vv0

hd

Q

v

(hd)

1

23

4

Przykład obliczeniowy Obliczeniowe natężenie sciekoacutew sanitarnych wynosi Qww= 50 ls Na podstawie tabeli 1 QwwQ0 = 50 2014 = 025 Z wykresu odczytujemy

V = 085V0 = 085114 = 097 ms przy napełnieniu hd = 037

Zakresy dopuszczalnych spadkoacutew przewodoacutew odpływowych

DN 0100 m ndash i = 20 - 100

DN 0150 m ndash i = 15 - 150

Urządzenia dodatkowe w kanalizacji sanitarnej

W przypadku odprowadzania ściekoacutew bytowo gospodarczych do zewnętrznej sieci typu ogoacutelnospławnego w pomieszczeniach położonych na najniższych kondygnacjach w budynku może dojść do zalania spowodowanego wstecznym przepływem ściekoacutew w wyniku intensywnych opadoacutew deszczu Dlatego też w tego typu instalacjach na przewodach kanalizacyjnych odprowadzających ścieki z pomieszczeń na najniższej kondygnacji stosować należy zasuwy burzowe ktoacutere chronią instalację przed przepływem zwrotnym

Materiały w kanalizacji sanitarnej

Instalacja kanalizacyjna może być wykonana z roacuteżnych materiałoacutew ale

zawsze rury i połączenia powinny być szczelne i odporne na korozję

Obecnie najpopularniejszym materiałem używanym do budowy instalacji

wewnętrznej jest tworzywo sztuczne Rury kanalizacyjne produkuje się z

polipropylenu (PP)

roacuteżnych odmian polichlorku winylu (PVC)

Polietylenu wysokiej gęstości (PE-HD)

żywicy poliestrowej wzmacnianej włoacuteknem szklanym (GRE)

Innymi materiałami stosowanymi w kanalizacji sanitarnej są

żeliwo

kamionka

beton

Kanalizacja deszczowa

Odprowadza wody opadowe z dachoacutew i terenoacutew przyległych do nieruchomości (podjazdy tarasy parkingi itp)

Projektowanie kanalizacji deszczowej odbywa się w oparciu o normę

PN ndash EN 12056 ndash 3 grudzień 2002

Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew

Część 3 Przewody deszczowe Projektowanie układu i obliczenia

oraz w przypadku braku informacji o normę

PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania w projektowaniu

Odprowadzanie wody z dachu stromego

W przypadku dachoacutew budynkoacutew niskich (do 5 kondygnacji) ktoacutere mają odpowiednie nachylenie (przyjmuje się że powyżej 8) najczęstszym sposobem odprowadzania wody deszczowej jest zastosowanie systemu rynnowego

Zadaniem deszczowej instalacji kanalizacyjnej jest zebranie wody z dachu i odprowadzenie jej do sieci kanalizacji deszczowej lub do gruntu System rynnowy polega na naturalnym (grawitacyjnym) spływie woacuted po połaci dachowej skąd jest przejmowana przez system rur System ten roacutewnież pracuje grawitacyjnie Umowną granicą instalacji deszczowej jest wylewka z ktoacuterej woda może być skierowana do sieci kanalizacji deszczowej (ogoacutelnospławnej) lub na grunt

Podstawowe elementy

instalacji kanalizacji deszczowej

Rynny - przewody o przekroju otwartym (okrągłym prostokątnym eliptycznym trapezowym okapowym) biegnące wzdłuż krawędzi dachu Zadaniem rynien jest zebranie wody opadowej Rynny prowadzone są z lekkim spadkiem w kierunku narożnikoacutew budynku dzięki czemu woda nie wylewa się za krawędzie tylko płynie w kierunku rur spustowych

Instalacja kanalizacji deszczowej składa się z następujących elementoacutew

Rury spustowe ndash pionowe odcinki przewodoacutew o przekroju zamkniętym (najczęściej okrągłym lub prostokątnym) Zadaniem rur spustowych jest zebranie wody płynącej rynnami i odprowadzenie ich poza budynek

Odpływy ndash elementy za pomocą ktoacuterych rynny przechodzą w rury spustowe Odpływ jest odcinkiem rynny w ktoacuterym wykonany jest obrobiony otwoacuter odpowiedniego kształtu pozwalający na włączenie rury spustowej Można wyroacuteżnić odpływy przelotowe oraz odpływy końcowe ( na narożnikach pomieszczeń) Pozwalają na mocowanie rur spustowych

Narożniki do rynien ndash umożliwiają połączenie rynien w narożnikach budynku Właściwy montaż narożnikoacutew jest bardzo ważny dla właściwej pracy rynien (ruchoacutew pod wpływem temperatury) Wylewki ndash kształtki ktoacuterymi kończy się rura spustowa Wylewka może być włą- czona do kanalizacji deszczowej bądź znajdować się nad gruntem

Łączniki do rynien - złączki zwykłe uszczelkowe i korekcyjne Ponieważ montaż rynien wymaga pozostawiania tzw dylatacji (odstępoacutew) złączki korekcyjne lub uszczelkowe umożliwiają wykonanie takich połączenia z dylatacją

Łączniki do rur spustowych - kolana troacutejniki redukcje mufy mufy redukcyjne Mufy służą do włączania rur spustowych do odpływoacutew zadaniem muf redukcyjnych jest połączenie rury spustowej i odpływu o roacuteżnych średnicach Kolana pozwalają na zmianę kierunku rury spustowej Troacutejniki umożliwiają włączanie do rur spustowych wyposażenia dodatkowego

Haki i obejmy - zadaniem tych elementoacutew jest mocowanie rynien i rur spustowych do dachoacutew i ścian

Elementy wykończeniowe i dodatkowe -

zadaniem tych elementoacutew jest wykończenie

systemu lub uzupełnienie jego pracy

Przykładami mogą tu być

dekiel służący do zakończenia rynny

filtr siatkowy montowany na rurze

spustowej zatrzymujący

zanieczyszczenia

czyszczak (rewizja) umożliwiający

przegląd i czyszczenie rury spustowej

(na zdjęciu)

odprowadzenie do kanalizacji deszczowej

Jednym ze sposoboacutew odprowadzenia wody jest podłączenie systemu rynnowego do kanalizacji deszczowej

Woacutewczas na dolnym odcinku rury spustowej mniej więcej 03-08 m ponad terenem należy zamontować rewizję (czyszczak) Rewizja ma wewnątrz kratkę na ktoacuterej zbierają się liście i inne zanieczyszczenia spływające z rynny

Rura spustowa z rewizją przyłączona jest do przewodoacutew odpływowych a te łączą się z kanalizacją Średnica przewodoacutew musi być co najmniej roacutewna średnicy rur spustowych i najczęściej wynosi 100-150 mm Głębokość na jakiej powinno się układać rury zależy od strefy przemarzania i wynosi 1-14 m System taki nie ma blokady przedostawania się zapachoacutew dlatego lepiej nie podłączać go do kanalizacji ogoacutelnospławnej

Innym sposobem odprowadzenia wody bezpośrednio do kanalizacji jest podłączenie rury spustowej do osadnika rynnowego Wyposażony jest on w klapkę ktoacutera stanowi blokadę zapachową i wyciągany kosz w ktoacuterym gromadzą się większe zanieczyszczenia takie jak liście

Gdy brak sieci kanalizacji deszczowej lub ogoacutelnospławnej woda deszczowa powinna być bezpiecznie rozprowadzona po terenie posesji ale tak żeby nie spływała na sąsiednie działki

Odprowadzanie wody z dachu

płaskiego

W przypadku dachoacutew budynkoacutew wysokich (powyżej 5 kondygnacji) oraz dachoacutew o małym nachyleniu (przyjmuje się że poniżej 8) najczęstszym sposobem odprowa-dzania wody deszczowej jest system odwadniania oparty na wpustach dachowych

Wpusty dachowe pełnią rolę dachowych odwodnień punkto-wych tzn zbierają wodę z pewnej powierzchni w jednym punkcie

Odprowadzanie wody z dachu

płaskiego Woda jest odprowadzana do rury spustowej biegnącej wewnątrz budynku a stamtąd do kanalizacji deszczowej lub poza budynek do gruntu Aby odwodnienie dachu płaskiego pracowało prawidłowo wpust powinien znaleźć się w najniższym punkcie dachu a spadek w jego kierunku powinien wynosić co najmniej 3 Oproacutecz zasadniczego wpustu powinien być wpust awaryjny ktoacutery przejmie wodę w przypadku zatkania wpustu głoacutewnego Na dachu powinna być co najmniej jedna para wpustoacutew Zasady projektowania moacutewią że wpusty należy rozmieszczać co 25 m

Obliczanie kanalizacji deszczowej

Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qr (qd) [ls]

rAC

10000

IAQr

gdzie ψ lub C ndash wspoacutełczynnik spływu przyjmowany wg nowej normy jako 10 (w starej zależny od nachylenia dachu i rodzaju powierzchni odwadnianej)

A ndash efektywna powierzchnia dachu lub powierzchnia odwadniana [m2]

I ndash w starej normie miarodajne natężenie deszczu [l(sha)] przyjmowane I 300 l(sha)

r ndash natężenie opadoacutew atmosferycznych [l(sm2)] przyjmowane albo na podstawie danych statystycznych albo wg tabeli 1 w nowej normie po przemnożeniu przez wspoacutełczynnik ryzyka podany w tabeli 2

Wymiarowanie rynien i rur spustowych

1 Przewody spustowe ndash średnicę należy dobrać tak aby obliczona wartość odpływu ściekoacutew Qr nie przekraczała wartości Qrmax (qdmax) a powierzchnia odwadniana A powierzchni Amax zestawionych w tabeli w normie PN ndash 92B ndash 01707

2 Wg starej normy rynny powinny mieć średnice minimum 150 mm (dotyczy to budynkoacutew wielorodzinnych)

Efektywna

powierzchnia dachu

odwadniana przez

rynnę A [m2]

Szerokość rynny [mm] Średnica rury

spustowej [mm]

poniżej 20 70 50

20 ndash 57 100 (lub 125) 70

57 ndash 97 125 100

97 - 170 150 100

170 - 243 180 125

Dla budynkoacutew jednorodzinnych średnice rynien i przewodoacutew spustowych można określić w oparciu o efektywną powierzchnię dachu wg tabeli

Średnice poziomoacutew i przykanalikoacutew

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qr z uwzględnieniem następujących zasad

a) dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 07

b) dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 09

c) i d) jak dla kanalizacji sanitarnej

Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej

Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qt (qog) [ls]

Qww ndash natężenie odpływu ściekoacutew sanitarnych

Qr ndash natężenie odpływu ściekoacutew deszczowych

Kanalizacja ogoacutelnospławna to ten fragment ktoacutery odprowadza i ścieki sanitarne i deszczowe do zewnętrznej sieci ogoacutelnospławnej

rwwt QQQ

Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się z uwzględnieniem następujących zasad

a) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt spełnione powinny być warunki

a) i b) jak dla ściekoacutew deszczowych

b) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt obliczeniowa prędkość przepływu

ściekoacutew nie może przekraczać wartości dopuszczalnej ktoacutera wynosi

80 ms ndash dla rur żeliwnych i innych metalowych

40 ms ndash dla rur kamionkowych betonowych i z tworzyw sztucznych

c) dla odpływu tylko ściekoacutew sanitarnych Qww prędkość przepływu

ściekoacutew nie może być mniejsza od vmin = 07 ms

bullRynny z PVC-U

bullRynny z blachy aluminiowej

bullRynny miedziane

bullRynny z blachy stalowej

bullRynny cynkowo-tytanowe

Przekroje rynien a b c) poacutełokragłe d) trapezowy e f) trapezoidalny g) prostokatny h) poacutełokragły leacy

Rodzaje rynien a) okapowa b) koszowa c) gzymsowa d) leacy

GŁOacuteWNE ZASADY PROWADZENIA INSTALACJI WODOCIĄGOWYCH

roacutewnolegle i prostopadle do ścian i stropoacutew

z jak najmniejszą ilością załamań

po trasach najkroacutetszych

przy wewnętrznych ścianach budynku

przejścia rur przez przegrody należy wyposażyć w tuleje ochronne

Instalacje zimnej i ciepłej wody mogą być rozprowadzone w następujący sposoacuteb

natynkowo ndash czyli po wierzchu ścian i przegroacuted budowlanych

w bruzdach ściennych

w szlichcie podłogowej

w pionowych szachtach i kanałach ściennych

SPOSOBY PROWADZENIA INSTALACJI

Prowadzenie instalacji w piwnicach i pod stropami

Prowadzenie rur w korytkach gdzie wydłużenia są kompensowane poprzez wyboczanie się rur

Prowadzenie rur z odgałęzieniami na łupinach wsporczych

Prowadzenie pionoacutew w szachtach instalacyjnych

Prowadzenie oraz mocowanie pionoacutew

w szachtach instalacyjnych

Układ troacutejnikowy Układ rozdzielaczowy

UKŁAD TROacuteJNIKOWY

Prowadzenie rur instalacji wodociągowej w układzie troacutejnikowym

Sposoacuteb prowadzenia przewodoacutew w węźle

sanitarnym

UKŁAD TROacuteJNIKOWY

UKŁAD TROacuteJNIKOWY

UKŁAD ROZDZIELACZOWY

Prowadzenie rur instalacji wodociągowej w układzie rozdzielaczowym

UKŁAD ROZDZIELACZOWY

UKŁAD OBWODOWY

Podpora stała

Podpora przesuwna

Przykład prowadzenia pionu instalacyjnego bez kompensatoroacutew z uwzględnieniem wyboczenia (linią przerywaną oznaczono przykładowy przewidywany kształt pionu po osiągnięciu temperatury czynnika roboczego)

Oznaczenia PP - podpora przesuwnaPS - podpora stała

ELEMENTY INSTALACJI WODOCIĄGOWYCH

Elementy instalacji wodociągowych

Przyłącze wodociągowe

Zestaw wodomierza głoacutewnego

Filtr wody zawoacuter antyskażeniowy zawory odcinające (armatura)

Przewody rozdzielcze (rozprowadzające)

Przewody pionowe (piony wodociągowe)

Przewody w pomieszczeniach sanitarnych (połączenia od pionu do punktoacutew czerpalnych)

Punkty czerpalne (baterie czerpalne i zawory)

Przyłącza do budynku 1-linia zabudowy 2- linia rozgraniczająca 3-sieć wodociągowa 4-sieć kanalizacyjna 5-zestaw wodomierzowy 6-studzienka rewizyjna

Sposoacuteb przeprowadzenia przewodu przez ścianę zewnętrzną

Podział wodomierzy

W obudowie

zamkniętej Z wyjmowaną

wstawką

pomiarową

instalowane

poziomo

kolanowe

Podział wodomierzy

1 Wodomierz działający na zasadach mechanicznych przeznaczony do wody

a) zimnej o temperaturze od 0 degC do 30 degC

b) ciepłej o temperaturze od 30 degC do 90 degC

c) gorącej o temperaturze od 30 degC do 130 degC albo od 30 degC do 180 degC

2 Wodomierz działający na zasadach elektronicznych lub mechanicznych z urządzeniami elektronicznymi albo bez przeznaczony do wody zimnej o temperaturze od 0 degC do 30 degC

Wodomierze mieszkaniowe (JS) Wodomierz powinien być zamontowany w położeniu roboczym zgodnie z oznakowaniem umieszczonym na wodomierzu przez producenta H - oznacza pozycję pracy wodomierza w poziomie V - oznacza pozycję pracy wodomierza w pionie Litera znajdująca się na tarczy wodomierza A B C lub D - oznacza klasę obciążeń wodomierza

Wodomierz sprzężony roacutewnolegle 1-wodomierz głoacutewny śrubowy 2-wodomierz boczny skrzydełkowy 3-zawoacuter zmiennego obciążenia

1 Wodomierze działające na zasadach mechanicznych przeznaczone do wody charakteryzują następujące strumienie

1) maksymalny strumień objętości (Qmax)

2) nominalny strumień objętości (Qn)

3) pośredni strumień objętości (Qt)

4) minimalny strumień objętości (Qmin)

2 Stosunek QmaxQn powinien wynosić 2

3 Rozroacuteżnia się cztery klasy metrologiczne wodomierzy klasa A klasa B klasa C klasa D

4 Klasy metrologiczne wodomierzy w zależności od wartości stosunku QminQn i QtQn

Q (q)-strumień objętości - objętość wody przepływającej przez wodomierz w przyjętej jednostce czasu

Qmax (qmax) -maksymalny strumień objętości - największy strumień objętości przy ktoacuterym wodomierz może pracować w kroacutetkim czasie bez uszkodzenia i przekroczenia błędoacutew granicznych dopuszczalnych oraz wartości maksymalnej straty ciśnienia

Qn (qn) nominalny strumień objętości - strumień objętości roacutewny połowie maksymalnego strumienia objętości przy ktoacuterym wodomierz może pracować przy przepływie ciągłym lub przerywanym i jego wskazania mieszczą się w granicach błędoacutew granicznych dopuszczalnych

Qt (qt) pośredni strumień objętości - strumień objętości dzielący zakres obciążeń pomiarowych na przedział goacuterny i dolny przy ktoacuterym błąd graniczny dopuszczalny zmienia wartość

Qmin (qmin ) minimalny strumień objętości- strumień objętości powyżej ktoacuterego wskazania wodomierza nie powinny przekraczać błędoacutew granicznych dopuszczalnych

Zakres obciążeń pomiarowych wodomierza - zakres strumienia objętości wodomierza zawarty między maksymalnym strumieniem objętości a minimalnym strumieniem objętości

Krzywa błędoacutew wodomierza

Błędy graniczne dopuszczalne wodomierzy plusmn 2 - w przedziale goacuternym zakresu obciążeń (qt q qmax)

plusmn 5 - w przedziale goacuternym zakresu obciążeń (qmin q qt)

Lokalizacja wodomierza

Doboacuter wodomierza

Aby dobrać wodomierz należy

ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe

ustalić umowny przepływ obliczeniowy dla wodomierza qw m3h

qw = 2 q

Doboacuter wodomierza

Doboacuter wodomierza

dla dobranego wodomierza ustalić w oparciu o dane producenta wodomierzy stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez wodomierz

Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem

PN-EN 1717 - Ochrona przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody w instalacjach wodociągowych i ogoacutelne wymagania dotyczące urządzeń zapobiegających zanieczyszczaniu przez przepływ zwrotny

Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem

Podział płynoacutew ktoacutere mają lub mogą mieć kontakt z wodą do picia

Kategoria 1

Woda wypływająca bezpośrednio z sieci wodociągowej przeznaczona do użytkowania przez człowieka do celoacutew konsumpcyjnych

Kategoria 2

Płyn nie stanowiący bakteriologicznego lub toksycznego zagrożenia dla człowieka

Kategoria 3

Płyn stanowiący pewne zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność co najmniej jednej substancji toksycznej lub bardzo toksycznej o LD50gt200 mgkg wagi ciała

Kategoria 4

Płyn stanowiący pewne zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność co najmniej jednej substancji toksycznej lub bardzo toksycznej o LD50200 mgkg wagi ciała lub też co najmniej jednej substancji radioaktywnej mutagennej lub rakotwoacuterczej

Kategoria 5

Płyn stanowiący zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność substancji mikrobiologicznych bądź wirusowych

Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem

Przepływ zwrotny wywołany spadkiem ciśnienia w sieci wodociągowej

Potencjalne źroacutedła zanieczyszczenia wody wodociągowej

XY

1- sieć wodociągowa

2- urządzenie zabezpieczające

X-rodzina zabezpieczenia

Y-typ zabezpieczenia

Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody

Aby dobrać zabezpieczenie należy

określić kategorię płynu

określić rodzaj zabezpieczenia wg normy

ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe

dobrać zawoacuter zwracając uwagę na średnicę wodomierza

Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody

dla dobranego zaworu ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez zawoacuter

Filtr

Doboacuter filtra

Aby dobrać filtr należy

ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe

dobrać filtr zwracając uwagę na średnicę wodomierza i zaworu antyskażeniowego

Doboacuter filtra

dla dobranego filtra ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez filtr

INSTALACJE KANALIZACYJNE

Rodzaje instalacji kanalizacyjnych

1 Kanalizacja sanitarna (bytowo ndash gospodarcza)

2 Kanalizacja deszczowa

3 Kanalizacja technologiczna

ścieki przed wprowadzeniem do kanalizacji

sanitarnej wymagają wstępnego oczyszczenia w

specjalnych urządzeniach

Odprowadzenie ściekoacutew z nieruchomości może być

realizowane na dwa sposoby

systemem ogoacutelnospławnym (zbiorczym)

lub systemem rozdzielczym

Kanalizacja ogoacutelnospławna odprowadza zaroacutewno ścieki

sanitarne (bytowe) jak i deszczowe

W kanalizacji rozdzielczej ścieki sanitarne i deszczowe

odprowadzane są rozdzielnie

Schemat kanalizacji ogoacutelnospławnej

KS1 KS2

Kanał ogoacutelnospławny

RD1 RD2

linia regulacyjna

ST1

ST2

Schemat kanalizacji rozdzielczej

KS1 KS2

Kanał sanitarny

Kanał deszczowy

RD1 RD2

linia regulacyjnaST1

ST2

SD1

SD2

Podział instalacji kanalizacyjnej

Instalację kanalizacyjną można podzielić na

zewnętrzną (na terenie nieruchomości lecz poza budynkiem)

wewnętrzną (w budynku)

Podział ten wydaje się oczywisty ale jest istotny przy doborze materiału instalacyjnego - nie każdy materiał sprawdzający się wewnątrz nadaje się do stworzenia instalacji zewnętrznej

Granicą między instalacją wewnętrzną a zewnętrzną jest tzw czyszczak głoacutewny (rewizja głoacutewna)

Przewody domowej

instalacji kanalizacyjnej

Przykanalik (przyłącze kanalizacyjne) ndash jest to odcinek ktoacutery łączy kanalizację na terenie nieruchomości z siecią kanalizacyjną

Najczęściej przykanalik włączany jest do studzienki (rewizyjnej lub włazowej) ktoacutera stanowi uzbrojenie sieci Możliwe jest też przyłączenie przez wpust boczny lub złącze siodłowe

Przewody domowej

instalacji kanalizacyjnej

Przykanaliki oznaczane są znakami informacyjnymi Na znaku podana jest średnica (w mm) spadek przyłącza (w promilach) oraz jego długość (w m) Granicą między siecią a instalacją jest położona w pobliżu granicy nieruchomości pierwsza studzienka licząc od strony budynku

Sieć i przykanalik

w przypadku istnienia studzienki rewizyjnej

przykanalikstudzienka rewizyjna

linia

reg

ulac

yjnastudzienka kanalizacyjna

sieć kanalizacyjna

budy

nek

instalacja

zewnętrzna

Sieć i przykanalik

w przypadku braku studzienki rewizyjnej (wg nowych przepisoacutew w przypadku braku studzienki rewizyjnej

przykanalik to odcinek biegnący od granicy budynku do granicy

nieruchomości)

linia

reg

ulac

yjnastudzienka kanalizacyjna

sieć kanalizacyjna

budy

nek

przykanalik

sieć kanalizacyjna

Instalacja kanalizacyjna składa się z 1 poziomoacutew (przewodoacutew odpływowych) ndash są to przewody

prowadzone z odpowiednim spadkiem ktoacutere odprowadzają

ścieki z pionoacutew wpustoacutew podłogowych itp do przykanalika

lub sieci zewnętrznej

2 pionoacutew (przewodoacutew spustowych) ndash są to przewody prowadzone

przez jedną lub kilka kondygnacji odprowadzające ścieki

z podejść kanalizacyjnych wpustoacutew dachowych lub rynien

do przewodoacutew odpływowych

3 podejść kanalizacyjnych ndash przewody odprowadzające ścieki

z przyboroacutew i urządzeń sanitarnych do pionoacutew lub poziomoacutew

kanalizacyjnych

podejścia pojedyncze

podejścia zbiorowe

Kanalizacja sanitarna grawitacyjna

Odprowadza wodę zanieczyszczoną (ścieki) w wyniku jej wykorzystania odpływającą z ustępoacutew spłukiwanych natryskoacutew wanien bidetoacutew zlewoacutew umywalek wpustoacutew podłogowych i innych urządzeń występujących w gospodarstwie domowym

Projektowanie kanalizacji sanitarnej odbywa się w oparciu o normę

PN ndash EN 12056 ndash 2 grudzień 2002

Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew

Część 2 Kanalizacja sanitarna projektowanie układu i obliczenia

oraz w przypadku braku informacji o normę

PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania

w projektowaniu

Podejścia kanalizacyjne ndash łączą

odpływ z pionem kanalizacyjnym

Podejścia

niewentylowane - należy montować ze spadkiem wynoszącym od 2 do 15

wentylowane ndash można zastosować tu mniejsze spadki zgodnie z przywołaną normą ale wymagają dodatkowego przewodu wentylującego

Najczęściej projektuje się podejścia niewentylowane Ich długość w typowym rozwiązaniu stosowanym w Polsce nie powinna przekraczać 30 m a w przypadku miski ustępowej 10 m po długości przewodu

W przypadku dłuższych podejść albo zwiększa się średnicę albo projektuje się podejścia wentylowane za pomocą np zaworoacutew napowietrzających

Nowa norma wprowadza cztery typy systemoacutew kanalizacyjnych jakie można spotkać w poszczegoacutelnych krajach Unii Europejskiej

W Polsce stosuje się tradycyjnie system I

System Nazwa Cechy

I

System pojedynczego pionu

z podejściami częściowo

wypełnionymi

bull jeden pion kanalizacyjny

bull wypełnienie przewodoacutew 50

II

System pojedynczego pionu

z podejściami o mniejszej

średnicy

bull jeden pion kanalizacyjny

bull wypełnienie przewodoacutew 70

III

System pojedynczego pionu

z podejściami całkowicie

wypełnionymi

bull jeden pion kanalizacyjny

bull wypełnienie przewodoacutew 100

bull każde urządzenie podłączone

oddzielnie do pionu

IV System oddzielnych pionoacutew

kanalizacyjnych

bull dwa piony ndash jeden odprowadzający

ścieki czarne z ustępoacutew spłukiwanych

i pisuaroacutew i drugi odprowadzający

pozostałe ścieki

bull wypełnienie przewodoacutew jak dla

systemoacutew I II lub III

Średnice nominalne podejść pojedynczych dobiera się w zależności od typu przyłączonego przyboru sanitarnego lub urządzenia w typowych

rozwiązaniach w Polsce wg tabeli Urządzenie DN [mm]

Umywalka bidet 40

Zlewozmywak

zmywarka pralka

wanna natrysk 50

Miska ustępowa 100

Minimalna średnica podejścia pojedynczego zdeterminowana jest przez jego długość wysokość spadania i ilość zmian kierunku zgodnie z tabelą

DN Lmax

[m] H [m]

trzy zmiany

kierunku

40

50 30 lt10

70 50 lt10

100 50 lt30

H

L

Jeśli powyższe wymiary są przekroczone lub istnieje konieczność zastosowania więcej niż trzech zmian kierunku prowadzenia przewodoacutew należy wybrać kolejną większą średnicę nominalną

Średnice nominalne podjeść zbiorowych

Zależą od natężenia przepływu ściekoacutew w projektowanym

podejściu i od zastosowanego systemu Wybierając system

należy kierować się dostępnymi na rynku przyborami trudno

bowiem wyobrazić sobie podłączanie przyboru sanitarnego

z odpływem np 40mm do przewodu o średnicy mniejszej

Utrudniałoby to swobodny odpływ ściekoacutew z tego przyboru

Natężenie przepływu ściekoacutew sanitarnych Qww

wyznacza się dla danego odcinka instalacji zgodnie

z zależnością

]sl[DUKQww

gdzie K ndash wspoacutełczynnik częstości

DU ndash odpływ jednostkowy [ls] z urządzenia

UWAGA Qww DUmax jeśli nie to Qww = DUmax

Odpływy jednostkowe DU

Odpływy jednostkowe DU -cd

Typowe wspoacutełczynniki częstości K

Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia

z przewodami odpływowymi Piony kanalizacyjne należy prowadzić bez zmiany średnicy i kierunku na całej długości w szachtach sanitarnych

U podstawy każdego pionu przed przejściem w przewoacuted odpływowy należy zamontować otwoacuter rewizyjny (czyszczak) umożliwiający dostęp do wnętrza przodu

W przypadku kanalizacji sanitarnej każdy pion musi być wentylowany w celu wyroacutewnania ciśnienia w instalacji

Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia

z przewodami odpływowymi Wentylację pionu zapewnia

przewoacuted wentylacyjny zakończony rurą wywiewną wyprowadzoną ponad połać dachu

zawoacuter napowietrzający ndash rozwiązanie dozwolone do stosowania w przypadku braku możliwości wyprowadzenia pionu ponad dach można takie rozwiązanie stosować przy spełnieniu następujących warunkoacutew

piony mają wysokość 4 do 5 kondygnacji

ostatni pion licząc od najdalszego w stosunku do kanału oraz co piąty w budynku jest zakończony rurą wywiewną

Elementy pionu kanalizacyjnego

troacutejniki doprowadzające ścieki z podejść kanalizacyjnych

czyszczak prze zmianą kierunku prowadzenia ściekoacutew ndash około 05 nad posadzką przed przejściem w przewoacuted odpływowy

rura prosta o niezmiennej średnicy na całej długości

zawoacuter napowietrzający lub rura wywiewna

W systemie kanalizacji sanitarnej wyroacuteżnić można

piony z wentylacją głoacutewną ndash zakończone rurą wywiewną lub zaworem napowietrzającym

piony z wentylacją obejściową ndash piony z dodatkowym przewodem wentylacyjnym prowadzonym obok pionu spustowego i połączonym z rurą wywiewną

Średnica pionu zależy od wybranego systemu wentylacji i obliczonego natężenia przepływu ściekoacutew dla całego pionu

Należy pamiętać o tym że minimalna średnica pionu nie może być mniejsza od średnicy największego podejścia

W typowych rozwiązaniach w Polsce minimalna średnica pionu wynosi 70mm a dla pionoacutew prowadzących ścieki z misek ustępowych 100mm

Oczywiście w tabelach należy sprawdzić czy średnicy nie należy zwiększyć ze względu na obliczoną wartość Qww

Piony z wentylacją głoacutewną

Piony z wentylacją obejściową

Przewody odpływowe

(poziomy kanalizacyjne)

Wśroacuted przewodoacutew odpływowych wyroacuteżniamy przewoacuted głoacutewny oraz przewody drugorzędne Każdy przewoacuted drugorzędny powinien być oddzielnie podłączony do głoacutewnego pod kątem 45deg

Wszystkie przewody prowadzone są najkroacutetszą drogą przeważnie wzdłuż przegrody budowlanej oraz koniecznie z zachowaniem odpowiedniego spadku

Przewody odpływowe

(poziomy kanalizacyjne)

Spadek powinien być jednakowy na całej długości co zapewnia samooczyszczanie się przewodu

Przyjęte jest że rury układa się kielichem w kierunku przeciwnym do spływu ściekoacutew

Rewizje kanalizacyjne powinno się montować

co 15 m na rurach średnicy od 100 do 150 mm

przed każdym uskokiem poziomu

Rury prowadzone przez murowane ścianki muszą być ułożone prostopadle do przegrody

Na przewody z tworzyw sztucznych powinno się w miejscach przejść dodatkowo nałożyć tuleje ochronne Umożliwią one rurom pewien ruch zabezpieczając instalację przed uszkodzeniami mechanicznymi

Przestrzeń pomiędzy tuleją a rurą powinno się zabezpieczyć izolacją

Jeśli przewody kanalizacyjne z tworzyw sztucznych układane są w sąsiedztwie przewodoacutew wydzielających ciepło powinny być osłonięte otulinami izolacyjnymi w celu zabezpieczenia przed przegrzewaniem

Przewody poziome i przykanaliki powinny być ułożone poniżej strefy przemarzania gruntu czyli na głębokości 80-140 cm zależnie od regionu kraju

Jeśli przewody prowadzone są w pomieszczeniach w ktoacuterych temperatura może spadać poniżej 0degC muszą być odpowiednio zabezpieczone przed przemarzaniem

Dla przewodoacutew prowadzonych na zewnątrz budynku należy pamiętać że warstwa gruntu pokrywającego rury kanalizacyjne powinna być o 10-20 cm większa od głębokości przemarzania gruntu jeśli przewody układa się wyżej to powinny być zaizolowane termicznie

Rury kanalizacyjne układane na zewnątrz budynku powinny być oddalone

od innych przewodoacutew co najmniej

15 m od przewodoacutew gazowych i wodociągowych

08 m od kabli energetycznych

05 m od kabli telekomunikacyjnych

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qww z uwzględnieniem następujących zasad

1 dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 05

2 dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 07

3 minimalna prędkość przepływu ściekoacutew wynosi 07 ms stąd

wynika prowadzenie przewodoacutew z odpowiednim do średnicy

spadkiem w kierunku sieci zewnętrznej

4 minimalna średnica przewodu zewnętrznego wynosi 010m

a przykanalika 015m

Dobierając średnice przewodoacutew odpływowych należy stosować

tabelę z wartościami natężenia przepływu Q0 i prędkości

przepływu v0 dla przewodoacutew o przekroju kołowym przy

pełnym wypełnieniu i wykres Manninga

=QQ0

=vv0

hd

Q

v

(hd)

1

23

4

Przykład obliczeniowy Obliczeniowe natężenie sciekoacutew sanitarnych wynosi Qww= 50 ls Na podstawie tabeli 1 QwwQ0 = 50 2014 = 025 Z wykresu odczytujemy

V = 085V0 = 085114 = 097 ms przy napełnieniu hd = 037

Zakresy dopuszczalnych spadkoacutew przewodoacutew odpływowych

DN 0100 m ndash i = 20 - 100

DN 0150 m ndash i = 15 - 150

Urządzenia dodatkowe w kanalizacji sanitarnej

W przypadku odprowadzania ściekoacutew bytowo gospodarczych do zewnętrznej sieci typu ogoacutelnospławnego w pomieszczeniach położonych na najniższych kondygnacjach w budynku może dojść do zalania spowodowanego wstecznym przepływem ściekoacutew w wyniku intensywnych opadoacutew deszczu Dlatego też w tego typu instalacjach na przewodach kanalizacyjnych odprowadzających ścieki z pomieszczeń na najniższej kondygnacji stosować należy zasuwy burzowe ktoacutere chronią instalację przed przepływem zwrotnym

Materiały w kanalizacji sanitarnej

Instalacja kanalizacyjna może być wykonana z roacuteżnych materiałoacutew ale

zawsze rury i połączenia powinny być szczelne i odporne na korozję

Obecnie najpopularniejszym materiałem używanym do budowy instalacji

wewnętrznej jest tworzywo sztuczne Rury kanalizacyjne produkuje się z

polipropylenu (PP)

roacuteżnych odmian polichlorku winylu (PVC)

Polietylenu wysokiej gęstości (PE-HD)

żywicy poliestrowej wzmacnianej włoacuteknem szklanym (GRE)

Innymi materiałami stosowanymi w kanalizacji sanitarnej są

żeliwo

kamionka

beton

Kanalizacja deszczowa

Odprowadza wody opadowe z dachoacutew i terenoacutew przyległych do nieruchomości (podjazdy tarasy parkingi itp)

Projektowanie kanalizacji deszczowej odbywa się w oparciu o normę

PN ndash EN 12056 ndash 3 grudzień 2002

Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew

Część 3 Przewody deszczowe Projektowanie układu i obliczenia

oraz w przypadku braku informacji o normę

PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania w projektowaniu

Odprowadzanie wody z dachu stromego

W przypadku dachoacutew budynkoacutew niskich (do 5 kondygnacji) ktoacutere mają odpowiednie nachylenie (przyjmuje się że powyżej 8) najczęstszym sposobem odprowadzania wody deszczowej jest zastosowanie systemu rynnowego

Zadaniem deszczowej instalacji kanalizacyjnej jest zebranie wody z dachu i odprowadzenie jej do sieci kanalizacji deszczowej lub do gruntu System rynnowy polega na naturalnym (grawitacyjnym) spływie woacuted po połaci dachowej skąd jest przejmowana przez system rur System ten roacutewnież pracuje grawitacyjnie Umowną granicą instalacji deszczowej jest wylewka z ktoacuterej woda może być skierowana do sieci kanalizacji deszczowej (ogoacutelnospławnej) lub na grunt

Podstawowe elementy

instalacji kanalizacji deszczowej

Rynny - przewody o przekroju otwartym (okrągłym prostokątnym eliptycznym trapezowym okapowym) biegnące wzdłuż krawędzi dachu Zadaniem rynien jest zebranie wody opadowej Rynny prowadzone są z lekkim spadkiem w kierunku narożnikoacutew budynku dzięki czemu woda nie wylewa się za krawędzie tylko płynie w kierunku rur spustowych

Instalacja kanalizacji deszczowej składa się z następujących elementoacutew

Rury spustowe ndash pionowe odcinki przewodoacutew o przekroju zamkniętym (najczęściej okrągłym lub prostokątnym) Zadaniem rur spustowych jest zebranie wody płynącej rynnami i odprowadzenie ich poza budynek

Odpływy ndash elementy za pomocą ktoacuterych rynny przechodzą w rury spustowe Odpływ jest odcinkiem rynny w ktoacuterym wykonany jest obrobiony otwoacuter odpowiedniego kształtu pozwalający na włączenie rury spustowej Można wyroacuteżnić odpływy przelotowe oraz odpływy końcowe ( na narożnikach pomieszczeń) Pozwalają na mocowanie rur spustowych

Narożniki do rynien ndash umożliwiają połączenie rynien w narożnikach budynku Właściwy montaż narożnikoacutew jest bardzo ważny dla właściwej pracy rynien (ruchoacutew pod wpływem temperatury) Wylewki ndash kształtki ktoacuterymi kończy się rura spustowa Wylewka może być włą- czona do kanalizacji deszczowej bądź znajdować się nad gruntem

Łączniki do rynien - złączki zwykłe uszczelkowe i korekcyjne Ponieważ montaż rynien wymaga pozostawiania tzw dylatacji (odstępoacutew) złączki korekcyjne lub uszczelkowe umożliwiają wykonanie takich połączenia z dylatacją

Łączniki do rur spustowych - kolana troacutejniki redukcje mufy mufy redukcyjne Mufy służą do włączania rur spustowych do odpływoacutew zadaniem muf redukcyjnych jest połączenie rury spustowej i odpływu o roacuteżnych średnicach Kolana pozwalają na zmianę kierunku rury spustowej Troacutejniki umożliwiają włączanie do rur spustowych wyposażenia dodatkowego

Haki i obejmy - zadaniem tych elementoacutew jest mocowanie rynien i rur spustowych do dachoacutew i ścian

Elementy wykończeniowe i dodatkowe -

zadaniem tych elementoacutew jest wykończenie

systemu lub uzupełnienie jego pracy

Przykładami mogą tu być

dekiel służący do zakończenia rynny

filtr siatkowy montowany na rurze

spustowej zatrzymujący

zanieczyszczenia

czyszczak (rewizja) umożliwiający

przegląd i czyszczenie rury spustowej

(na zdjęciu)

odprowadzenie do kanalizacji deszczowej

Jednym ze sposoboacutew odprowadzenia wody jest podłączenie systemu rynnowego do kanalizacji deszczowej

Woacutewczas na dolnym odcinku rury spustowej mniej więcej 03-08 m ponad terenem należy zamontować rewizję (czyszczak) Rewizja ma wewnątrz kratkę na ktoacuterej zbierają się liście i inne zanieczyszczenia spływające z rynny

Rura spustowa z rewizją przyłączona jest do przewodoacutew odpływowych a te łączą się z kanalizacją Średnica przewodoacutew musi być co najmniej roacutewna średnicy rur spustowych i najczęściej wynosi 100-150 mm Głębokość na jakiej powinno się układać rury zależy od strefy przemarzania i wynosi 1-14 m System taki nie ma blokady przedostawania się zapachoacutew dlatego lepiej nie podłączać go do kanalizacji ogoacutelnospławnej

Innym sposobem odprowadzenia wody bezpośrednio do kanalizacji jest podłączenie rury spustowej do osadnika rynnowego Wyposażony jest on w klapkę ktoacutera stanowi blokadę zapachową i wyciągany kosz w ktoacuterym gromadzą się większe zanieczyszczenia takie jak liście

Gdy brak sieci kanalizacji deszczowej lub ogoacutelnospławnej woda deszczowa powinna być bezpiecznie rozprowadzona po terenie posesji ale tak żeby nie spływała na sąsiednie działki

Odprowadzanie wody z dachu

płaskiego

W przypadku dachoacutew budynkoacutew wysokich (powyżej 5 kondygnacji) oraz dachoacutew o małym nachyleniu (przyjmuje się że poniżej 8) najczęstszym sposobem odprowa-dzania wody deszczowej jest system odwadniania oparty na wpustach dachowych

Wpusty dachowe pełnią rolę dachowych odwodnień punkto-wych tzn zbierają wodę z pewnej powierzchni w jednym punkcie

Odprowadzanie wody z dachu

płaskiego Woda jest odprowadzana do rury spustowej biegnącej wewnątrz budynku a stamtąd do kanalizacji deszczowej lub poza budynek do gruntu Aby odwodnienie dachu płaskiego pracowało prawidłowo wpust powinien znaleźć się w najniższym punkcie dachu a spadek w jego kierunku powinien wynosić co najmniej 3 Oproacutecz zasadniczego wpustu powinien być wpust awaryjny ktoacutery przejmie wodę w przypadku zatkania wpustu głoacutewnego Na dachu powinna być co najmniej jedna para wpustoacutew Zasady projektowania moacutewią że wpusty należy rozmieszczać co 25 m

Obliczanie kanalizacji deszczowej

Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qr (qd) [ls]

rAC

10000

IAQr

gdzie ψ lub C ndash wspoacutełczynnik spływu przyjmowany wg nowej normy jako 10 (w starej zależny od nachylenia dachu i rodzaju powierzchni odwadnianej)

A ndash efektywna powierzchnia dachu lub powierzchnia odwadniana [m2]

I ndash w starej normie miarodajne natężenie deszczu [l(sha)] przyjmowane I 300 l(sha)

r ndash natężenie opadoacutew atmosferycznych [l(sm2)] przyjmowane albo na podstawie danych statystycznych albo wg tabeli 1 w nowej normie po przemnożeniu przez wspoacutełczynnik ryzyka podany w tabeli 2

Wymiarowanie rynien i rur spustowych

1 Przewody spustowe ndash średnicę należy dobrać tak aby obliczona wartość odpływu ściekoacutew Qr nie przekraczała wartości Qrmax (qdmax) a powierzchnia odwadniana A powierzchni Amax zestawionych w tabeli w normie PN ndash 92B ndash 01707

2 Wg starej normy rynny powinny mieć średnice minimum 150 mm (dotyczy to budynkoacutew wielorodzinnych)

Efektywna

powierzchnia dachu

odwadniana przez

rynnę A [m2]

Szerokość rynny [mm] Średnica rury

spustowej [mm]

poniżej 20 70 50

20 ndash 57 100 (lub 125) 70

57 ndash 97 125 100

97 - 170 150 100

170 - 243 180 125

Dla budynkoacutew jednorodzinnych średnice rynien i przewodoacutew spustowych można określić w oparciu o efektywną powierzchnię dachu wg tabeli

Średnice poziomoacutew i przykanalikoacutew

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qr z uwzględnieniem następujących zasad

a) dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 07

b) dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 09

c) i d) jak dla kanalizacji sanitarnej

Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej

Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qt (qog) [ls]

Qww ndash natężenie odpływu ściekoacutew sanitarnych

Qr ndash natężenie odpływu ściekoacutew deszczowych

Kanalizacja ogoacutelnospławna to ten fragment ktoacutery odprowadza i ścieki sanitarne i deszczowe do zewnętrznej sieci ogoacutelnospławnej

rwwt QQQ

Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się z uwzględnieniem następujących zasad

a) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt spełnione powinny być warunki

a) i b) jak dla ściekoacutew deszczowych

b) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt obliczeniowa prędkość przepływu

ściekoacutew nie może przekraczać wartości dopuszczalnej ktoacutera wynosi

80 ms ndash dla rur żeliwnych i innych metalowych

40 ms ndash dla rur kamionkowych betonowych i z tworzyw sztucznych

c) dla odpływu tylko ściekoacutew sanitarnych Qww prędkość przepływu

ściekoacutew nie może być mniejsza od vmin = 07 ms

bullRynny z PVC-U

bullRynny z blachy aluminiowej

bullRynny miedziane

bullRynny z blachy stalowej

bullRynny cynkowo-tytanowe

Przekroje rynien a b c) poacutełokragłe d) trapezowy e f) trapezoidalny g) prostokatny h) poacutełokragły leacy

Rodzaje rynien a) okapowa b) koszowa c) gzymsowa d) leacy

Instalacje zimnej i ciepłej wody mogą być rozprowadzone w następujący sposoacuteb

natynkowo ndash czyli po wierzchu ścian i przegroacuted budowlanych

w bruzdach ściennych

w szlichcie podłogowej

w pionowych szachtach i kanałach ściennych

SPOSOBY PROWADZENIA INSTALACJI

Prowadzenie instalacji w piwnicach i pod stropami

Prowadzenie rur w korytkach gdzie wydłużenia są kompensowane poprzez wyboczanie się rur

Prowadzenie rur z odgałęzieniami na łupinach wsporczych

Prowadzenie pionoacutew w szachtach instalacyjnych

Prowadzenie oraz mocowanie pionoacutew

w szachtach instalacyjnych

Układ troacutejnikowy Układ rozdzielaczowy

UKŁAD TROacuteJNIKOWY

Prowadzenie rur instalacji wodociągowej w układzie troacutejnikowym

Sposoacuteb prowadzenia przewodoacutew w węźle

sanitarnym

UKŁAD TROacuteJNIKOWY

UKŁAD TROacuteJNIKOWY

UKŁAD ROZDZIELACZOWY

Prowadzenie rur instalacji wodociągowej w układzie rozdzielaczowym

UKŁAD ROZDZIELACZOWY

UKŁAD OBWODOWY

Podpora stała

Podpora przesuwna

Przykład prowadzenia pionu instalacyjnego bez kompensatoroacutew z uwzględnieniem wyboczenia (linią przerywaną oznaczono przykładowy przewidywany kształt pionu po osiągnięciu temperatury czynnika roboczego)

Oznaczenia PP - podpora przesuwnaPS - podpora stała

ELEMENTY INSTALACJI WODOCIĄGOWYCH

Elementy instalacji wodociągowych

Przyłącze wodociągowe

Zestaw wodomierza głoacutewnego

Filtr wody zawoacuter antyskażeniowy zawory odcinające (armatura)

Przewody rozdzielcze (rozprowadzające)

Przewody pionowe (piony wodociągowe)

Przewody w pomieszczeniach sanitarnych (połączenia od pionu do punktoacutew czerpalnych)

Punkty czerpalne (baterie czerpalne i zawory)

Przyłącza do budynku 1-linia zabudowy 2- linia rozgraniczająca 3-sieć wodociągowa 4-sieć kanalizacyjna 5-zestaw wodomierzowy 6-studzienka rewizyjna

Sposoacuteb przeprowadzenia przewodu przez ścianę zewnętrzną

Podział wodomierzy

W obudowie

zamkniętej Z wyjmowaną

wstawką

pomiarową

instalowane

poziomo

kolanowe

Podział wodomierzy

1 Wodomierz działający na zasadach mechanicznych przeznaczony do wody

a) zimnej o temperaturze od 0 degC do 30 degC

b) ciepłej o temperaturze od 30 degC do 90 degC

c) gorącej o temperaturze od 30 degC do 130 degC albo od 30 degC do 180 degC

2 Wodomierz działający na zasadach elektronicznych lub mechanicznych z urządzeniami elektronicznymi albo bez przeznaczony do wody zimnej o temperaturze od 0 degC do 30 degC

Wodomierze mieszkaniowe (JS) Wodomierz powinien być zamontowany w położeniu roboczym zgodnie z oznakowaniem umieszczonym na wodomierzu przez producenta H - oznacza pozycję pracy wodomierza w poziomie V - oznacza pozycję pracy wodomierza w pionie Litera znajdująca się na tarczy wodomierza A B C lub D - oznacza klasę obciążeń wodomierza

Wodomierz sprzężony roacutewnolegle 1-wodomierz głoacutewny śrubowy 2-wodomierz boczny skrzydełkowy 3-zawoacuter zmiennego obciążenia

1 Wodomierze działające na zasadach mechanicznych przeznaczone do wody charakteryzują następujące strumienie

1) maksymalny strumień objętości (Qmax)

2) nominalny strumień objętości (Qn)

3) pośredni strumień objętości (Qt)

4) minimalny strumień objętości (Qmin)

2 Stosunek QmaxQn powinien wynosić 2

3 Rozroacuteżnia się cztery klasy metrologiczne wodomierzy klasa A klasa B klasa C klasa D

4 Klasy metrologiczne wodomierzy w zależności od wartości stosunku QminQn i QtQn

Q (q)-strumień objętości - objętość wody przepływającej przez wodomierz w przyjętej jednostce czasu

Qmax (qmax) -maksymalny strumień objętości - największy strumień objętości przy ktoacuterym wodomierz może pracować w kroacutetkim czasie bez uszkodzenia i przekroczenia błędoacutew granicznych dopuszczalnych oraz wartości maksymalnej straty ciśnienia

Qn (qn) nominalny strumień objętości - strumień objętości roacutewny połowie maksymalnego strumienia objętości przy ktoacuterym wodomierz może pracować przy przepływie ciągłym lub przerywanym i jego wskazania mieszczą się w granicach błędoacutew granicznych dopuszczalnych

Qt (qt) pośredni strumień objętości - strumień objętości dzielący zakres obciążeń pomiarowych na przedział goacuterny i dolny przy ktoacuterym błąd graniczny dopuszczalny zmienia wartość

Qmin (qmin ) minimalny strumień objętości- strumień objętości powyżej ktoacuterego wskazania wodomierza nie powinny przekraczać błędoacutew granicznych dopuszczalnych

Zakres obciążeń pomiarowych wodomierza - zakres strumienia objętości wodomierza zawarty między maksymalnym strumieniem objętości a minimalnym strumieniem objętości

Krzywa błędoacutew wodomierza

Błędy graniczne dopuszczalne wodomierzy plusmn 2 - w przedziale goacuternym zakresu obciążeń (qt q qmax)

plusmn 5 - w przedziale goacuternym zakresu obciążeń (qmin q qt)

Lokalizacja wodomierza

Doboacuter wodomierza

Aby dobrać wodomierz należy

ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe

ustalić umowny przepływ obliczeniowy dla wodomierza qw m3h

qw = 2 q

Doboacuter wodomierza

Doboacuter wodomierza

dla dobranego wodomierza ustalić w oparciu o dane producenta wodomierzy stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez wodomierz

Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem

PN-EN 1717 - Ochrona przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody w instalacjach wodociągowych i ogoacutelne wymagania dotyczące urządzeń zapobiegających zanieczyszczaniu przez przepływ zwrotny

Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem

Podział płynoacutew ktoacutere mają lub mogą mieć kontakt z wodą do picia

Kategoria 1

Woda wypływająca bezpośrednio z sieci wodociągowej przeznaczona do użytkowania przez człowieka do celoacutew konsumpcyjnych

Kategoria 2

Płyn nie stanowiący bakteriologicznego lub toksycznego zagrożenia dla człowieka

Kategoria 3

Płyn stanowiący pewne zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność co najmniej jednej substancji toksycznej lub bardzo toksycznej o LD50gt200 mgkg wagi ciała

Kategoria 4

Płyn stanowiący pewne zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność co najmniej jednej substancji toksycznej lub bardzo toksycznej o LD50200 mgkg wagi ciała lub też co najmniej jednej substancji radioaktywnej mutagennej lub rakotwoacuterczej

Kategoria 5

Płyn stanowiący zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność substancji mikrobiologicznych bądź wirusowych

Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem

Przepływ zwrotny wywołany spadkiem ciśnienia w sieci wodociągowej

Potencjalne źroacutedła zanieczyszczenia wody wodociągowej

XY

1- sieć wodociągowa

2- urządzenie zabezpieczające

X-rodzina zabezpieczenia

Y-typ zabezpieczenia

Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody

Aby dobrać zabezpieczenie należy

określić kategorię płynu

określić rodzaj zabezpieczenia wg normy

ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe

dobrać zawoacuter zwracając uwagę na średnicę wodomierza

Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody

dla dobranego zaworu ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez zawoacuter

Filtr

Doboacuter filtra

Aby dobrać filtr należy

ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe

dobrać filtr zwracając uwagę na średnicę wodomierza i zaworu antyskażeniowego

Doboacuter filtra

dla dobranego filtra ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez filtr

INSTALACJE KANALIZACYJNE

Rodzaje instalacji kanalizacyjnych

1 Kanalizacja sanitarna (bytowo ndash gospodarcza)

2 Kanalizacja deszczowa

3 Kanalizacja technologiczna

ścieki przed wprowadzeniem do kanalizacji

sanitarnej wymagają wstępnego oczyszczenia w

specjalnych urządzeniach

Odprowadzenie ściekoacutew z nieruchomości może być

realizowane na dwa sposoby

systemem ogoacutelnospławnym (zbiorczym)

lub systemem rozdzielczym

Kanalizacja ogoacutelnospławna odprowadza zaroacutewno ścieki

sanitarne (bytowe) jak i deszczowe

W kanalizacji rozdzielczej ścieki sanitarne i deszczowe

odprowadzane są rozdzielnie

Schemat kanalizacji ogoacutelnospławnej

KS1 KS2

Kanał ogoacutelnospławny

RD1 RD2

linia regulacyjna

ST1

ST2

Schemat kanalizacji rozdzielczej

KS1 KS2

Kanał sanitarny

Kanał deszczowy

RD1 RD2

linia regulacyjnaST1

ST2

SD1

SD2

Podział instalacji kanalizacyjnej

Instalację kanalizacyjną można podzielić na

zewnętrzną (na terenie nieruchomości lecz poza budynkiem)

wewnętrzną (w budynku)

Podział ten wydaje się oczywisty ale jest istotny przy doborze materiału instalacyjnego - nie każdy materiał sprawdzający się wewnątrz nadaje się do stworzenia instalacji zewnętrznej

Granicą między instalacją wewnętrzną a zewnętrzną jest tzw czyszczak głoacutewny (rewizja głoacutewna)

Przewody domowej

instalacji kanalizacyjnej

Przykanalik (przyłącze kanalizacyjne) ndash jest to odcinek ktoacutery łączy kanalizację na terenie nieruchomości z siecią kanalizacyjną

Najczęściej przykanalik włączany jest do studzienki (rewizyjnej lub włazowej) ktoacutera stanowi uzbrojenie sieci Możliwe jest też przyłączenie przez wpust boczny lub złącze siodłowe

Przewody domowej

instalacji kanalizacyjnej

Przykanaliki oznaczane są znakami informacyjnymi Na znaku podana jest średnica (w mm) spadek przyłącza (w promilach) oraz jego długość (w m) Granicą między siecią a instalacją jest położona w pobliżu granicy nieruchomości pierwsza studzienka licząc od strony budynku

Sieć i przykanalik

w przypadku istnienia studzienki rewizyjnej

przykanalikstudzienka rewizyjna

linia

reg

ulac

yjnastudzienka kanalizacyjna

sieć kanalizacyjna

budy

nek

instalacja

zewnętrzna

Sieć i przykanalik

w przypadku braku studzienki rewizyjnej (wg nowych przepisoacutew w przypadku braku studzienki rewizyjnej

przykanalik to odcinek biegnący od granicy budynku do granicy

nieruchomości)

linia

reg

ulac

yjnastudzienka kanalizacyjna

sieć kanalizacyjna

budy

nek

przykanalik

sieć kanalizacyjna

Instalacja kanalizacyjna składa się z 1 poziomoacutew (przewodoacutew odpływowych) ndash są to przewody

prowadzone z odpowiednim spadkiem ktoacutere odprowadzają

ścieki z pionoacutew wpustoacutew podłogowych itp do przykanalika

lub sieci zewnętrznej

2 pionoacutew (przewodoacutew spustowych) ndash są to przewody prowadzone

przez jedną lub kilka kondygnacji odprowadzające ścieki

z podejść kanalizacyjnych wpustoacutew dachowych lub rynien

do przewodoacutew odpływowych

3 podejść kanalizacyjnych ndash przewody odprowadzające ścieki

z przyboroacutew i urządzeń sanitarnych do pionoacutew lub poziomoacutew

kanalizacyjnych

podejścia pojedyncze

podejścia zbiorowe

Kanalizacja sanitarna grawitacyjna

Odprowadza wodę zanieczyszczoną (ścieki) w wyniku jej wykorzystania odpływającą z ustępoacutew spłukiwanych natryskoacutew wanien bidetoacutew zlewoacutew umywalek wpustoacutew podłogowych i innych urządzeń występujących w gospodarstwie domowym

Projektowanie kanalizacji sanitarnej odbywa się w oparciu o normę

PN ndash EN 12056 ndash 2 grudzień 2002

Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew

Część 2 Kanalizacja sanitarna projektowanie układu i obliczenia

oraz w przypadku braku informacji o normę

PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania

w projektowaniu

Podejścia kanalizacyjne ndash łączą

odpływ z pionem kanalizacyjnym

Podejścia

niewentylowane - należy montować ze spadkiem wynoszącym od 2 do 15

wentylowane ndash można zastosować tu mniejsze spadki zgodnie z przywołaną normą ale wymagają dodatkowego przewodu wentylującego

Najczęściej projektuje się podejścia niewentylowane Ich długość w typowym rozwiązaniu stosowanym w Polsce nie powinna przekraczać 30 m a w przypadku miski ustępowej 10 m po długości przewodu

W przypadku dłuższych podejść albo zwiększa się średnicę albo projektuje się podejścia wentylowane za pomocą np zaworoacutew napowietrzających

Nowa norma wprowadza cztery typy systemoacutew kanalizacyjnych jakie można spotkać w poszczegoacutelnych krajach Unii Europejskiej

W Polsce stosuje się tradycyjnie system I

System Nazwa Cechy

I

System pojedynczego pionu

z podejściami częściowo

wypełnionymi

bull jeden pion kanalizacyjny

bull wypełnienie przewodoacutew 50

II

System pojedynczego pionu

z podejściami o mniejszej

średnicy

bull jeden pion kanalizacyjny

bull wypełnienie przewodoacutew 70

III

System pojedynczego pionu

z podejściami całkowicie

wypełnionymi

bull jeden pion kanalizacyjny

bull wypełnienie przewodoacutew 100

bull każde urządzenie podłączone

oddzielnie do pionu

IV System oddzielnych pionoacutew

kanalizacyjnych

bull dwa piony ndash jeden odprowadzający

ścieki czarne z ustępoacutew spłukiwanych

i pisuaroacutew i drugi odprowadzający

pozostałe ścieki

bull wypełnienie przewodoacutew jak dla

systemoacutew I II lub III

Średnice nominalne podejść pojedynczych dobiera się w zależności od typu przyłączonego przyboru sanitarnego lub urządzenia w typowych

rozwiązaniach w Polsce wg tabeli Urządzenie DN [mm]

Umywalka bidet 40

Zlewozmywak

zmywarka pralka

wanna natrysk 50

Miska ustępowa 100

Minimalna średnica podejścia pojedynczego zdeterminowana jest przez jego długość wysokość spadania i ilość zmian kierunku zgodnie z tabelą

DN Lmax

[m] H [m]

trzy zmiany

kierunku

40

50 30 lt10

70 50 lt10

100 50 lt30

H

L

Jeśli powyższe wymiary są przekroczone lub istnieje konieczność zastosowania więcej niż trzech zmian kierunku prowadzenia przewodoacutew należy wybrać kolejną większą średnicę nominalną

Średnice nominalne podjeść zbiorowych

Zależą od natężenia przepływu ściekoacutew w projektowanym

podejściu i od zastosowanego systemu Wybierając system

należy kierować się dostępnymi na rynku przyborami trudno

bowiem wyobrazić sobie podłączanie przyboru sanitarnego

z odpływem np 40mm do przewodu o średnicy mniejszej

Utrudniałoby to swobodny odpływ ściekoacutew z tego przyboru

Natężenie przepływu ściekoacutew sanitarnych Qww

wyznacza się dla danego odcinka instalacji zgodnie

z zależnością

]sl[DUKQww

gdzie K ndash wspoacutełczynnik częstości

DU ndash odpływ jednostkowy [ls] z urządzenia

UWAGA Qww DUmax jeśli nie to Qww = DUmax

Odpływy jednostkowe DU

Odpływy jednostkowe DU -cd

Typowe wspoacutełczynniki częstości K

Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia

z przewodami odpływowymi Piony kanalizacyjne należy prowadzić bez zmiany średnicy i kierunku na całej długości w szachtach sanitarnych

U podstawy każdego pionu przed przejściem w przewoacuted odpływowy należy zamontować otwoacuter rewizyjny (czyszczak) umożliwiający dostęp do wnętrza przodu

W przypadku kanalizacji sanitarnej każdy pion musi być wentylowany w celu wyroacutewnania ciśnienia w instalacji

Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia

z przewodami odpływowymi Wentylację pionu zapewnia

przewoacuted wentylacyjny zakończony rurą wywiewną wyprowadzoną ponad połać dachu

zawoacuter napowietrzający ndash rozwiązanie dozwolone do stosowania w przypadku braku możliwości wyprowadzenia pionu ponad dach można takie rozwiązanie stosować przy spełnieniu następujących warunkoacutew

piony mają wysokość 4 do 5 kondygnacji

ostatni pion licząc od najdalszego w stosunku do kanału oraz co piąty w budynku jest zakończony rurą wywiewną

Elementy pionu kanalizacyjnego

troacutejniki doprowadzające ścieki z podejść kanalizacyjnych

czyszczak prze zmianą kierunku prowadzenia ściekoacutew ndash około 05 nad posadzką przed przejściem w przewoacuted odpływowy

rura prosta o niezmiennej średnicy na całej długości

zawoacuter napowietrzający lub rura wywiewna

W systemie kanalizacji sanitarnej wyroacuteżnić można

piony z wentylacją głoacutewną ndash zakończone rurą wywiewną lub zaworem napowietrzającym

piony z wentylacją obejściową ndash piony z dodatkowym przewodem wentylacyjnym prowadzonym obok pionu spustowego i połączonym z rurą wywiewną

Średnica pionu zależy od wybranego systemu wentylacji i obliczonego natężenia przepływu ściekoacutew dla całego pionu

Należy pamiętać o tym że minimalna średnica pionu nie może być mniejsza od średnicy największego podejścia

W typowych rozwiązaniach w Polsce minimalna średnica pionu wynosi 70mm a dla pionoacutew prowadzących ścieki z misek ustępowych 100mm

Oczywiście w tabelach należy sprawdzić czy średnicy nie należy zwiększyć ze względu na obliczoną wartość Qww

Piony z wentylacją głoacutewną

Piony z wentylacją obejściową

Przewody odpływowe

(poziomy kanalizacyjne)

Wśroacuted przewodoacutew odpływowych wyroacuteżniamy przewoacuted głoacutewny oraz przewody drugorzędne Każdy przewoacuted drugorzędny powinien być oddzielnie podłączony do głoacutewnego pod kątem 45deg

Wszystkie przewody prowadzone są najkroacutetszą drogą przeważnie wzdłuż przegrody budowlanej oraz koniecznie z zachowaniem odpowiedniego spadku

Przewody odpływowe

(poziomy kanalizacyjne)

Spadek powinien być jednakowy na całej długości co zapewnia samooczyszczanie się przewodu

Przyjęte jest że rury układa się kielichem w kierunku przeciwnym do spływu ściekoacutew

Rewizje kanalizacyjne powinno się montować

co 15 m na rurach średnicy od 100 do 150 mm

przed każdym uskokiem poziomu

Rury prowadzone przez murowane ścianki muszą być ułożone prostopadle do przegrody

Na przewody z tworzyw sztucznych powinno się w miejscach przejść dodatkowo nałożyć tuleje ochronne Umożliwią one rurom pewien ruch zabezpieczając instalację przed uszkodzeniami mechanicznymi

Przestrzeń pomiędzy tuleją a rurą powinno się zabezpieczyć izolacją

Jeśli przewody kanalizacyjne z tworzyw sztucznych układane są w sąsiedztwie przewodoacutew wydzielających ciepło powinny być osłonięte otulinami izolacyjnymi w celu zabezpieczenia przed przegrzewaniem

Przewody poziome i przykanaliki powinny być ułożone poniżej strefy przemarzania gruntu czyli na głębokości 80-140 cm zależnie od regionu kraju

Jeśli przewody prowadzone są w pomieszczeniach w ktoacuterych temperatura może spadać poniżej 0degC muszą być odpowiednio zabezpieczone przed przemarzaniem

Dla przewodoacutew prowadzonych na zewnątrz budynku należy pamiętać że warstwa gruntu pokrywającego rury kanalizacyjne powinna być o 10-20 cm większa od głębokości przemarzania gruntu jeśli przewody układa się wyżej to powinny być zaizolowane termicznie

Rury kanalizacyjne układane na zewnątrz budynku powinny być oddalone

od innych przewodoacutew co najmniej

15 m od przewodoacutew gazowych i wodociągowych

08 m od kabli energetycznych

05 m od kabli telekomunikacyjnych

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qww z uwzględnieniem następujących zasad

1 dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 05

2 dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 07

3 minimalna prędkość przepływu ściekoacutew wynosi 07 ms stąd

wynika prowadzenie przewodoacutew z odpowiednim do średnicy

spadkiem w kierunku sieci zewnętrznej

4 minimalna średnica przewodu zewnętrznego wynosi 010m

a przykanalika 015m

Dobierając średnice przewodoacutew odpływowych należy stosować

tabelę z wartościami natężenia przepływu Q0 i prędkości

przepływu v0 dla przewodoacutew o przekroju kołowym przy

pełnym wypełnieniu i wykres Manninga

=QQ0

=vv0

hd

Q

v

(hd)

1

23

4

Przykład obliczeniowy Obliczeniowe natężenie sciekoacutew sanitarnych wynosi Qww= 50 ls Na podstawie tabeli 1 QwwQ0 = 50 2014 = 025 Z wykresu odczytujemy

V = 085V0 = 085114 = 097 ms przy napełnieniu hd = 037

Zakresy dopuszczalnych spadkoacutew przewodoacutew odpływowych

DN 0100 m ndash i = 20 - 100

DN 0150 m ndash i = 15 - 150

Urządzenia dodatkowe w kanalizacji sanitarnej

W przypadku odprowadzania ściekoacutew bytowo gospodarczych do zewnętrznej sieci typu ogoacutelnospławnego w pomieszczeniach położonych na najniższych kondygnacjach w budynku może dojść do zalania spowodowanego wstecznym przepływem ściekoacutew w wyniku intensywnych opadoacutew deszczu Dlatego też w tego typu instalacjach na przewodach kanalizacyjnych odprowadzających ścieki z pomieszczeń na najniższej kondygnacji stosować należy zasuwy burzowe ktoacutere chronią instalację przed przepływem zwrotnym

Materiały w kanalizacji sanitarnej

Instalacja kanalizacyjna może być wykonana z roacuteżnych materiałoacutew ale

zawsze rury i połączenia powinny być szczelne i odporne na korozję

Obecnie najpopularniejszym materiałem używanym do budowy instalacji

wewnętrznej jest tworzywo sztuczne Rury kanalizacyjne produkuje się z

polipropylenu (PP)

roacuteżnych odmian polichlorku winylu (PVC)

Polietylenu wysokiej gęstości (PE-HD)

żywicy poliestrowej wzmacnianej włoacuteknem szklanym (GRE)

Innymi materiałami stosowanymi w kanalizacji sanitarnej są

żeliwo

kamionka

beton

Kanalizacja deszczowa

Odprowadza wody opadowe z dachoacutew i terenoacutew przyległych do nieruchomości (podjazdy tarasy parkingi itp)

Projektowanie kanalizacji deszczowej odbywa się w oparciu o normę

PN ndash EN 12056 ndash 3 grudzień 2002

Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew

Część 3 Przewody deszczowe Projektowanie układu i obliczenia

oraz w przypadku braku informacji o normę

PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania w projektowaniu

Odprowadzanie wody z dachu stromego

W przypadku dachoacutew budynkoacutew niskich (do 5 kondygnacji) ktoacutere mają odpowiednie nachylenie (przyjmuje się że powyżej 8) najczęstszym sposobem odprowadzania wody deszczowej jest zastosowanie systemu rynnowego

Zadaniem deszczowej instalacji kanalizacyjnej jest zebranie wody z dachu i odprowadzenie jej do sieci kanalizacji deszczowej lub do gruntu System rynnowy polega na naturalnym (grawitacyjnym) spływie woacuted po połaci dachowej skąd jest przejmowana przez system rur System ten roacutewnież pracuje grawitacyjnie Umowną granicą instalacji deszczowej jest wylewka z ktoacuterej woda może być skierowana do sieci kanalizacji deszczowej (ogoacutelnospławnej) lub na grunt

Podstawowe elementy

instalacji kanalizacji deszczowej

Rynny - przewody o przekroju otwartym (okrągłym prostokątnym eliptycznym trapezowym okapowym) biegnące wzdłuż krawędzi dachu Zadaniem rynien jest zebranie wody opadowej Rynny prowadzone są z lekkim spadkiem w kierunku narożnikoacutew budynku dzięki czemu woda nie wylewa się za krawędzie tylko płynie w kierunku rur spustowych

Instalacja kanalizacji deszczowej składa się z następujących elementoacutew

Rury spustowe ndash pionowe odcinki przewodoacutew o przekroju zamkniętym (najczęściej okrągłym lub prostokątnym) Zadaniem rur spustowych jest zebranie wody płynącej rynnami i odprowadzenie ich poza budynek

Odpływy ndash elementy za pomocą ktoacuterych rynny przechodzą w rury spustowe Odpływ jest odcinkiem rynny w ktoacuterym wykonany jest obrobiony otwoacuter odpowiedniego kształtu pozwalający na włączenie rury spustowej Można wyroacuteżnić odpływy przelotowe oraz odpływy końcowe ( na narożnikach pomieszczeń) Pozwalają na mocowanie rur spustowych

Narożniki do rynien ndash umożliwiają połączenie rynien w narożnikach budynku Właściwy montaż narożnikoacutew jest bardzo ważny dla właściwej pracy rynien (ruchoacutew pod wpływem temperatury) Wylewki ndash kształtki ktoacuterymi kończy się rura spustowa Wylewka może być włą- czona do kanalizacji deszczowej bądź znajdować się nad gruntem

Łączniki do rynien - złączki zwykłe uszczelkowe i korekcyjne Ponieważ montaż rynien wymaga pozostawiania tzw dylatacji (odstępoacutew) złączki korekcyjne lub uszczelkowe umożliwiają wykonanie takich połączenia z dylatacją

Łączniki do rur spustowych - kolana troacutejniki redukcje mufy mufy redukcyjne Mufy służą do włączania rur spustowych do odpływoacutew zadaniem muf redukcyjnych jest połączenie rury spustowej i odpływu o roacuteżnych średnicach Kolana pozwalają na zmianę kierunku rury spustowej Troacutejniki umożliwiają włączanie do rur spustowych wyposażenia dodatkowego

Haki i obejmy - zadaniem tych elementoacutew jest mocowanie rynien i rur spustowych do dachoacutew i ścian

Elementy wykończeniowe i dodatkowe -

zadaniem tych elementoacutew jest wykończenie

systemu lub uzupełnienie jego pracy

Przykładami mogą tu być

dekiel służący do zakończenia rynny

filtr siatkowy montowany na rurze

spustowej zatrzymujący

zanieczyszczenia

czyszczak (rewizja) umożliwiający

przegląd i czyszczenie rury spustowej

(na zdjęciu)

odprowadzenie do kanalizacji deszczowej

Jednym ze sposoboacutew odprowadzenia wody jest podłączenie systemu rynnowego do kanalizacji deszczowej

Woacutewczas na dolnym odcinku rury spustowej mniej więcej 03-08 m ponad terenem należy zamontować rewizję (czyszczak) Rewizja ma wewnątrz kratkę na ktoacuterej zbierają się liście i inne zanieczyszczenia spływające z rynny

Rura spustowa z rewizją przyłączona jest do przewodoacutew odpływowych a te łączą się z kanalizacją Średnica przewodoacutew musi być co najmniej roacutewna średnicy rur spustowych i najczęściej wynosi 100-150 mm Głębokość na jakiej powinno się układać rury zależy od strefy przemarzania i wynosi 1-14 m System taki nie ma blokady przedostawania się zapachoacutew dlatego lepiej nie podłączać go do kanalizacji ogoacutelnospławnej

Innym sposobem odprowadzenia wody bezpośrednio do kanalizacji jest podłączenie rury spustowej do osadnika rynnowego Wyposażony jest on w klapkę ktoacutera stanowi blokadę zapachową i wyciągany kosz w ktoacuterym gromadzą się większe zanieczyszczenia takie jak liście

Gdy brak sieci kanalizacji deszczowej lub ogoacutelnospławnej woda deszczowa powinna być bezpiecznie rozprowadzona po terenie posesji ale tak żeby nie spływała na sąsiednie działki

Odprowadzanie wody z dachu

płaskiego

W przypadku dachoacutew budynkoacutew wysokich (powyżej 5 kondygnacji) oraz dachoacutew o małym nachyleniu (przyjmuje się że poniżej 8) najczęstszym sposobem odprowa-dzania wody deszczowej jest system odwadniania oparty na wpustach dachowych

Wpusty dachowe pełnią rolę dachowych odwodnień punkto-wych tzn zbierają wodę z pewnej powierzchni w jednym punkcie

Odprowadzanie wody z dachu

płaskiego Woda jest odprowadzana do rury spustowej biegnącej wewnątrz budynku a stamtąd do kanalizacji deszczowej lub poza budynek do gruntu Aby odwodnienie dachu płaskiego pracowało prawidłowo wpust powinien znaleźć się w najniższym punkcie dachu a spadek w jego kierunku powinien wynosić co najmniej 3 Oproacutecz zasadniczego wpustu powinien być wpust awaryjny ktoacutery przejmie wodę w przypadku zatkania wpustu głoacutewnego Na dachu powinna być co najmniej jedna para wpustoacutew Zasady projektowania moacutewią że wpusty należy rozmieszczać co 25 m

Obliczanie kanalizacji deszczowej

Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qr (qd) [ls]

rAC

10000

IAQr

gdzie ψ lub C ndash wspoacutełczynnik spływu przyjmowany wg nowej normy jako 10 (w starej zależny od nachylenia dachu i rodzaju powierzchni odwadnianej)

A ndash efektywna powierzchnia dachu lub powierzchnia odwadniana [m2]

I ndash w starej normie miarodajne natężenie deszczu [l(sha)] przyjmowane I 300 l(sha)

r ndash natężenie opadoacutew atmosferycznych [l(sm2)] przyjmowane albo na podstawie danych statystycznych albo wg tabeli 1 w nowej normie po przemnożeniu przez wspoacutełczynnik ryzyka podany w tabeli 2

Wymiarowanie rynien i rur spustowych

1 Przewody spustowe ndash średnicę należy dobrać tak aby obliczona wartość odpływu ściekoacutew Qr nie przekraczała wartości Qrmax (qdmax) a powierzchnia odwadniana A powierzchni Amax zestawionych w tabeli w normie PN ndash 92B ndash 01707

2 Wg starej normy rynny powinny mieć średnice minimum 150 mm (dotyczy to budynkoacutew wielorodzinnych)

Efektywna

powierzchnia dachu

odwadniana przez

rynnę A [m2]

Szerokość rynny [mm] Średnica rury

spustowej [mm]

poniżej 20 70 50

20 ndash 57 100 (lub 125) 70

57 ndash 97 125 100

97 - 170 150 100

170 - 243 180 125

Dla budynkoacutew jednorodzinnych średnice rynien i przewodoacutew spustowych można określić w oparciu o efektywną powierzchnię dachu wg tabeli

Średnice poziomoacutew i przykanalikoacutew

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qr z uwzględnieniem następujących zasad

a) dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 07

b) dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 09

c) i d) jak dla kanalizacji sanitarnej

Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej

Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qt (qog) [ls]

Qww ndash natężenie odpływu ściekoacutew sanitarnych

Qr ndash natężenie odpływu ściekoacutew deszczowych

Kanalizacja ogoacutelnospławna to ten fragment ktoacutery odprowadza i ścieki sanitarne i deszczowe do zewnętrznej sieci ogoacutelnospławnej

rwwt QQQ

Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się z uwzględnieniem następujących zasad

a) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt spełnione powinny być warunki

a) i b) jak dla ściekoacutew deszczowych

b) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt obliczeniowa prędkość przepływu

ściekoacutew nie może przekraczać wartości dopuszczalnej ktoacutera wynosi

80 ms ndash dla rur żeliwnych i innych metalowych

40 ms ndash dla rur kamionkowych betonowych i z tworzyw sztucznych

c) dla odpływu tylko ściekoacutew sanitarnych Qww prędkość przepływu

ściekoacutew nie może być mniejsza od vmin = 07 ms

bullRynny z PVC-U

bullRynny z blachy aluminiowej

bullRynny miedziane

bullRynny z blachy stalowej

bullRynny cynkowo-tytanowe

Przekroje rynien a b c) poacutełokragłe d) trapezowy e f) trapezoidalny g) prostokatny h) poacutełokragły leacy

Rodzaje rynien a) okapowa b) koszowa c) gzymsowa d) leacy

Prowadzenie instalacji w piwnicach i pod stropami

Prowadzenie rur w korytkach gdzie wydłużenia są kompensowane poprzez wyboczanie się rur

Prowadzenie rur z odgałęzieniami na łupinach wsporczych

Prowadzenie pionoacutew w szachtach instalacyjnych

Prowadzenie oraz mocowanie pionoacutew

w szachtach instalacyjnych

Układ troacutejnikowy Układ rozdzielaczowy

UKŁAD TROacuteJNIKOWY

Prowadzenie rur instalacji wodociągowej w układzie troacutejnikowym

Sposoacuteb prowadzenia przewodoacutew w węźle

sanitarnym

UKŁAD TROacuteJNIKOWY

UKŁAD TROacuteJNIKOWY

UKŁAD ROZDZIELACZOWY

Prowadzenie rur instalacji wodociągowej w układzie rozdzielaczowym

UKŁAD ROZDZIELACZOWY

UKŁAD OBWODOWY

Podpora stała

Podpora przesuwna

Przykład prowadzenia pionu instalacyjnego bez kompensatoroacutew z uwzględnieniem wyboczenia (linią przerywaną oznaczono przykładowy przewidywany kształt pionu po osiągnięciu temperatury czynnika roboczego)

Oznaczenia PP - podpora przesuwnaPS - podpora stała

ELEMENTY INSTALACJI WODOCIĄGOWYCH

Elementy instalacji wodociągowych

Przyłącze wodociągowe

Zestaw wodomierza głoacutewnego

Filtr wody zawoacuter antyskażeniowy zawory odcinające (armatura)

Przewody rozdzielcze (rozprowadzające)

Przewody pionowe (piony wodociągowe)

Przewody w pomieszczeniach sanitarnych (połączenia od pionu do punktoacutew czerpalnych)

Punkty czerpalne (baterie czerpalne i zawory)

Przyłącza do budynku 1-linia zabudowy 2- linia rozgraniczająca 3-sieć wodociągowa 4-sieć kanalizacyjna 5-zestaw wodomierzowy 6-studzienka rewizyjna

Sposoacuteb przeprowadzenia przewodu przez ścianę zewnętrzną

Podział wodomierzy

W obudowie

zamkniętej Z wyjmowaną

wstawką

pomiarową

instalowane

poziomo

kolanowe

Podział wodomierzy

1 Wodomierz działający na zasadach mechanicznych przeznaczony do wody

a) zimnej o temperaturze od 0 degC do 30 degC

b) ciepłej o temperaturze od 30 degC do 90 degC

c) gorącej o temperaturze od 30 degC do 130 degC albo od 30 degC do 180 degC

2 Wodomierz działający na zasadach elektronicznych lub mechanicznych z urządzeniami elektronicznymi albo bez przeznaczony do wody zimnej o temperaturze od 0 degC do 30 degC

Wodomierze mieszkaniowe (JS) Wodomierz powinien być zamontowany w położeniu roboczym zgodnie z oznakowaniem umieszczonym na wodomierzu przez producenta H - oznacza pozycję pracy wodomierza w poziomie V - oznacza pozycję pracy wodomierza w pionie Litera znajdująca się na tarczy wodomierza A B C lub D - oznacza klasę obciążeń wodomierza

Wodomierz sprzężony roacutewnolegle 1-wodomierz głoacutewny śrubowy 2-wodomierz boczny skrzydełkowy 3-zawoacuter zmiennego obciążenia

1 Wodomierze działające na zasadach mechanicznych przeznaczone do wody charakteryzują następujące strumienie

1) maksymalny strumień objętości (Qmax)

2) nominalny strumień objętości (Qn)

3) pośredni strumień objętości (Qt)

4) minimalny strumień objętości (Qmin)

2 Stosunek QmaxQn powinien wynosić 2

3 Rozroacuteżnia się cztery klasy metrologiczne wodomierzy klasa A klasa B klasa C klasa D

4 Klasy metrologiczne wodomierzy w zależności od wartości stosunku QminQn i QtQn

Q (q)-strumień objętości - objętość wody przepływającej przez wodomierz w przyjętej jednostce czasu

Qmax (qmax) -maksymalny strumień objętości - największy strumień objętości przy ktoacuterym wodomierz może pracować w kroacutetkim czasie bez uszkodzenia i przekroczenia błędoacutew granicznych dopuszczalnych oraz wartości maksymalnej straty ciśnienia

Qn (qn) nominalny strumień objętości - strumień objętości roacutewny połowie maksymalnego strumienia objętości przy ktoacuterym wodomierz może pracować przy przepływie ciągłym lub przerywanym i jego wskazania mieszczą się w granicach błędoacutew granicznych dopuszczalnych

Qt (qt) pośredni strumień objętości - strumień objętości dzielący zakres obciążeń pomiarowych na przedział goacuterny i dolny przy ktoacuterym błąd graniczny dopuszczalny zmienia wartość

Qmin (qmin ) minimalny strumień objętości- strumień objętości powyżej ktoacuterego wskazania wodomierza nie powinny przekraczać błędoacutew granicznych dopuszczalnych

Zakres obciążeń pomiarowych wodomierza - zakres strumienia objętości wodomierza zawarty między maksymalnym strumieniem objętości a minimalnym strumieniem objętości

Krzywa błędoacutew wodomierza

Błędy graniczne dopuszczalne wodomierzy plusmn 2 - w przedziale goacuternym zakresu obciążeń (qt q qmax)

plusmn 5 - w przedziale goacuternym zakresu obciążeń (qmin q qt)

Lokalizacja wodomierza

Doboacuter wodomierza

Aby dobrać wodomierz należy

ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe

ustalić umowny przepływ obliczeniowy dla wodomierza qw m3h

qw = 2 q

Doboacuter wodomierza

Doboacuter wodomierza

dla dobranego wodomierza ustalić w oparciu o dane producenta wodomierzy stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez wodomierz

Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem

PN-EN 1717 - Ochrona przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody w instalacjach wodociągowych i ogoacutelne wymagania dotyczące urządzeń zapobiegających zanieczyszczaniu przez przepływ zwrotny

Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem

Podział płynoacutew ktoacutere mają lub mogą mieć kontakt z wodą do picia

Kategoria 1

Woda wypływająca bezpośrednio z sieci wodociągowej przeznaczona do użytkowania przez człowieka do celoacutew konsumpcyjnych

Kategoria 2

Płyn nie stanowiący bakteriologicznego lub toksycznego zagrożenia dla człowieka

Kategoria 3

Płyn stanowiący pewne zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność co najmniej jednej substancji toksycznej lub bardzo toksycznej o LD50gt200 mgkg wagi ciała

Kategoria 4

Płyn stanowiący pewne zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność co najmniej jednej substancji toksycznej lub bardzo toksycznej o LD50200 mgkg wagi ciała lub też co najmniej jednej substancji radioaktywnej mutagennej lub rakotwoacuterczej

Kategoria 5

Płyn stanowiący zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność substancji mikrobiologicznych bądź wirusowych

Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem

Przepływ zwrotny wywołany spadkiem ciśnienia w sieci wodociągowej

Potencjalne źroacutedła zanieczyszczenia wody wodociągowej

XY

1- sieć wodociągowa

2- urządzenie zabezpieczające

X-rodzina zabezpieczenia

Y-typ zabezpieczenia

Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody

Aby dobrać zabezpieczenie należy

określić kategorię płynu

określić rodzaj zabezpieczenia wg normy

ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe

dobrać zawoacuter zwracając uwagę na średnicę wodomierza

Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody

dla dobranego zaworu ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez zawoacuter

Filtr

Doboacuter filtra

Aby dobrać filtr należy

ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe

dobrać filtr zwracając uwagę na średnicę wodomierza i zaworu antyskażeniowego

Doboacuter filtra

dla dobranego filtra ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez filtr

INSTALACJE KANALIZACYJNE

Rodzaje instalacji kanalizacyjnych

1 Kanalizacja sanitarna (bytowo ndash gospodarcza)

2 Kanalizacja deszczowa

3 Kanalizacja technologiczna

ścieki przed wprowadzeniem do kanalizacji

sanitarnej wymagają wstępnego oczyszczenia w

specjalnych urządzeniach

Odprowadzenie ściekoacutew z nieruchomości może być

realizowane na dwa sposoby

systemem ogoacutelnospławnym (zbiorczym)

lub systemem rozdzielczym

Kanalizacja ogoacutelnospławna odprowadza zaroacutewno ścieki

sanitarne (bytowe) jak i deszczowe

W kanalizacji rozdzielczej ścieki sanitarne i deszczowe

odprowadzane są rozdzielnie

Schemat kanalizacji ogoacutelnospławnej

KS1 KS2

Kanał ogoacutelnospławny

RD1 RD2

linia regulacyjna

ST1

ST2

Schemat kanalizacji rozdzielczej

KS1 KS2

Kanał sanitarny

Kanał deszczowy

RD1 RD2

linia regulacyjnaST1

ST2

SD1

SD2

Podział instalacji kanalizacyjnej

Instalację kanalizacyjną można podzielić na

zewnętrzną (na terenie nieruchomości lecz poza budynkiem)

wewnętrzną (w budynku)

Podział ten wydaje się oczywisty ale jest istotny przy doborze materiału instalacyjnego - nie każdy materiał sprawdzający się wewnątrz nadaje się do stworzenia instalacji zewnętrznej

Granicą między instalacją wewnętrzną a zewnętrzną jest tzw czyszczak głoacutewny (rewizja głoacutewna)

Przewody domowej

instalacji kanalizacyjnej

Przykanalik (przyłącze kanalizacyjne) ndash jest to odcinek ktoacutery łączy kanalizację na terenie nieruchomości z siecią kanalizacyjną

Najczęściej przykanalik włączany jest do studzienki (rewizyjnej lub włazowej) ktoacutera stanowi uzbrojenie sieci Możliwe jest też przyłączenie przez wpust boczny lub złącze siodłowe

Przewody domowej

instalacji kanalizacyjnej

Przykanaliki oznaczane są znakami informacyjnymi Na znaku podana jest średnica (w mm) spadek przyłącza (w promilach) oraz jego długość (w m) Granicą między siecią a instalacją jest położona w pobliżu granicy nieruchomości pierwsza studzienka licząc od strony budynku

Sieć i przykanalik

w przypadku istnienia studzienki rewizyjnej

przykanalikstudzienka rewizyjna

linia

reg

ulac

yjnastudzienka kanalizacyjna

sieć kanalizacyjna

budy

nek

instalacja

zewnętrzna

Sieć i przykanalik

w przypadku braku studzienki rewizyjnej (wg nowych przepisoacutew w przypadku braku studzienki rewizyjnej

przykanalik to odcinek biegnący od granicy budynku do granicy

nieruchomości)

linia

reg

ulac

yjnastudzienka kanalizacyjna

sieć kanalizacyjna

budy

nek

przykanalik

sieć kanalizacyjna

Instalacja kanalizacyjna składa się z 1 poziomoacutew (przewodoacutew odpływowych) ndash są to przewody

prowadzone z odpowiednim spadkiem ktoacutere odprowadzają

ścieki z pionoacutew wpustoacutew podłogowych itp do przykanalika

lub sieci zewnętrznej

2 pionoacutew (przewodoacutew spustowych) ndash są to przewody prowadzone

przez jedną lub kilka kondygnacji odprowadzające ścieki

z podejść kanalizacyjnych wpustoacutew dachowych lub rynien

do przewodoacutew odpływowych

3 podejść kanalizacyjnych ndash przewody odprowadzające ścieki

z przyboroacutew i urządzeń sanitarnych do pionoacutew lub poziomoacutew

kanalizacyjnych

podejścia pojedyncze

podejścia zbiorowe

Kanalizacja sanitarna grawitacyjna

Odprowadza wodę zanieczyszczoną (ścieki) w wyniku jej wykorzystania odpływającą z ustępoacutew spłukiwanych natryskoacutew wanien bidetoacutew zlewoacutew umywalek wpustoacutew podłogowych i innych urządzeń występujących w gospodarstwie domowym

Projektowanie kanalizacji sanitarnej odbywa się w oparciu o normę

PN ndash EN 12056 ndash 2 grudzień 2002

Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew

Część 2 Kanalizacja sanitarna projektowanie układu i obliczenia

oraz w przypadku braku informacji o normę

PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania

w projektowaniu

Podejścia kanalizacyjne ndash łączą

odpływ z pionem kanalizacyjnym

Podejścia

niewentylowane - należy montować ze spadkiem wynoszącym od 2 do 15

wentylowane ndash można zastosować tu mniejsze spadki zgodnie z przywołaną normą ale wymagają dodatkowego przewodu wentylującego

Najczęściej projektuje się podejścia niewentylowane Ich długość w typowym rozwiązaniu stosowanym w Polsce nie powinna przekraczać 30 m a w przypadku miski ustępowej 10 m po długości przewodu

W przypadku dłuższych podejść albo zwiększa się średnicę albo projektuje się podejścia wentylowane za pomocą np zaworoacutew napowietrzających

Nowa norma wprowadza cztery typy systemoacutew kanalizacyjnych jakie można spotkać w poszczegoacutelnych krajach Unii Europejskiej

W Polsce stosuje się tradycyjnie system I

System Nazwa Cechy

I

System pojedynczego pionu

z podejściami częściowo

wypełnionymi

bull jeden pion kanalizacyjny

bull wypełnienie przewodoacutew 50

II

System pojedynczego pionu

z podejściami o mniejszej

średnicy

bull jeden pion kanalizacyjny

bull wypełnienie przewodoacutew 70

III

System pojedynczego pionu

z podejściami całkowicie

wypełnionymi

bull jeden pion kanalizacyjny

bull wypełnienie przewodoacutew 100

bull każde urządzenie podłączone

oddzielnie do pionu

IV System oddzielnych pionoacutew

kanalizacyjnych

bull dwa piony ndash jeden odprowadzający

ścieki czarne z ustępoacutew spłukiwanych

i pisuaroacutew i drugi odprowadzający

pozostałe ścieki

bull wypełnienie przewodoacutew jak dla

systemoacutew I II lub III

Średnice nominalne podejść pojedynczych dobiera się w zależności od typu przyłączonego przyboru sanitarnego lub urządzenia w typowych

rozwiązaniach w Polsce wg tabeli Urządzenie DN [mm]

Umywalka bidet 40

Zlewozmywak

zmywarka pralka

wanna natrysk 50

Miska ustępowa 100

Minimalna średnica podejścia pojedynczego zdeterminowana jest przez jego długość wysokość spadania i ilość zmian kierunku zgodnie z tabelą

DN Lmax

[m] H [m]

trzy zmiany

kierunku

40

50 30 lt10

70 50 lt10

100 50 lt30

H

L

Jeśli powyższe wymiary są przekroczone lub istnieje konieczność zastosowania więcej niż trzech zmian kierunku prowadzenia przewodoacutew należy wybrać kolejną większą średnicę nominalną

Średnice nominalne podjeść zbiorowych

Zależą od natężenia przepływu ściekoacutew w projektowanym

podejściu i od zastosowanego systemu Wybierając system

należy kierować się dostępnymi na rynku przyborami trudno

bowiem wyobrazić sobie podłączanie przyboru sanitarnego

z odpływem np 40mm do przewodu o średnicy mniejszej

Utrudniałoby to swobodny odpływ ściekoacutew z tego przyboru

Natężenie przepływu ściekoacutew sanitarnych Qww

wyznacza się dla danego odcinka instalacji zgodnie

z zależnością

]sl[DUKQww

gdzie K ndash wspoacutełczynnik częstości

DU ndash odpływ jednostkowy [ls] z urządzenia

UWAGA Qww DUmax jeśli nie to Qww = DUmax

Odpływy jednostkowe DU

Odpływy jednostkowe DU -cd

Typowe wspoacutełczynniki częstości K

Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia

z przewodami odpływowymi Piony kanalizacyjne należy prowadzić bez zmiany średnicy i kierunku na całej długości w szachtach sanitarnych

U podstawy każdego pionu przed przejściem w przewoacuted odpływowy należy zamontować otwoacuter rewizyjny (czyszczak) umożliwiający dostęp do wnętrza przodu

W przypadku kanalizacji sanitarnej każdy pion musi być wentylowany w celu wyroacutewnania ciśnienia w instalacji

Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia

z przewodami odpływowymi Wentylację pionu zapewnia

przewoacuted wentylacyjny zakończony rurą wywiewną wyprowadzoną ponad połać dachu

zawoacuter napowietrzający ndash rozwiązanie dozwolone do stosowania w przypadku braku możliwości wyprowadzenia pionu ponad dach można takie rozwiązanie stosować przy spełnieniu następujących warunkoacutew

piony mają wysokość 4 do 5 kondygnacji

ostatni pion licząc od najdalszego w stosunku do kanału oraz co piąty w budynku jest zakończony rurą wywiewną

Elementy pionu kanalizacyjnego

troacutejniki doprowadzające ścieki z podejść kanalizacyjnych

czyszczak prze zmianą kierunku prowadzenia ściekoacutew ndash około 05 nad posadzką przed przejściem w przewoacuted odpływowy

rura prosta o niezmiennej średnicy na całej długości

zawoacuter napowietrzający lub rura wywiewna

W systemie kanalizacji sanitarnej wyroacuteżnić można

piony z wentylacją głoacutewną ndash zakończone rurą wywiewną lub zaworem napowietrzającym

piony z wentylacją obejściową ndash piony z dodatkowym przewodem wentylacyjnym prowadzonym obok pionu spustowego i połączonym z rurą wywiewną

Średnica pionu zależy od wybranego systemu wentylacji i obliczonego natężenia przepływu ściekoacutew dla całego pionu

Należy pamiętać o tym że minimalna średnica pionu nie może być mniejsza od średnicy największego podejścia

W typowych rozwiązaniach w Polsce minimalna średnica pionu wynosi 70mm a dla pionoacutew prowadzących ścieki z misek ustępowych 100mm

Oczywiście w tabelach należy sprawdzić czy średnicy nie należy zwiększyć ze względu na obliczoną wartość Qww

Piony z wentylacją głoacutewną

Piony z wentylacją obejściową

Przewody odpływowe

(poziomy kanalizacyjne)

Wśroacuted przewodoacutew odpływowych wyroacuteżniamy przewoacuted głoacutewny oraz przewody drugorzędne Każdy przewoacuted drugorzędny powinien być oddzielnie podłączony do głoacutewnego pod kątem 45deg

Wszystkie przewody prowadzone są najkroacutetszą drogą przeważnie wzdłuż przegrody budowlanej oraz koniecznie z zachowaniem odpowiedniego spadku

Przewody odpływowe

(poziomy kanalizacyjne)

Spadek powinien być jednakowy na całej długości co zapewnia samooczyszczanie się przewodu

Przyjęte jest że rury układa się kielichem w kierunku przeciwnym do spływu ściekoacutew

Rewizje kanalizacyjne powinno się montować

co 15 m na rurach średnicy od 100 do 150 mm

przed każdym uskokiem poziomu

Rury prowadzone przez murowane ścianki muszą być ułożone prostopadle do przegrody

Na przewody z tworzyw sztucznych powinno się w miejscach przejść dodatkowo nałożyć tuleje ochronne Umożliwią one rurom pewien ruch zabezpieczając instalację przed uszkodzeniami mechanicznymi

Przestrzeń pomiędzy tuleją a rurą powinno się zabezpieczyć izolacją

Jeśli przewody kanalizacyjne z tworzyw sztucznych układane są w sąsiedztwie przewodoacutew wydzielających ciepło powinny być osłonięte otulinami izolacyjnymi w celu zabezpieczenia przed przegrzewaniem

Przewody poziome i przykanaliki powinny być ułożone poniżej strefy przemarzania gruntu czyli na głębokości 80-140 cm zależnie od regionu kraju

Jeśli przewody prowadzone są w pomieszczeniach w ktoacuterych temperatura może spadać poniżej 0degC muszą być odpowiednio zabezpieczone przed przemarzaniem

Dla przewodoacutew prowadzonych na zewnątrz budynku należy pamiętać że warstwa gruntu pokrywającego rury kanalizacyjne powinna być o 10-20 cm większa od głębokości przemarzania gruntu jeśli przewody układa się wyżej to powinny być zaizolowane termicznie

Rury kanalizacyjne układane na zewnątrz budynku powinny być oddalone

od innych przewodoacutew co najmniej

15 m od przewodoacutew gazowych i wodociągowych

08 m od kabli energetycznych

05 m od kabli telekomunikacyjnych

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qww z uwzględnieniem następujących zasad

1 dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 05

2 dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 07

3 minimalna prędkość przepływu ściekoacutew wynosi 07 ms stąd

wynika prowadzenie przewodoacutew z odpowiednim do średnicy

spadkiem w kierunku sieci zewnętrznej

4 minimalna średnica przewodu zewnętrznego wynosi 010m

a przykanalika 015m

Dobierając średnice przewodoacutew odpływowych należy stosować

tabelę z wartościami natężenia przepływu Q0 i prędkości

przepływu v0 dla przewodoacutew o przekroju kołowym przy

pełnym wypełnieniu i wykres Manninga

=QQ0

=vv0

hd

Q

v

(hd)

1

23

4

Przykład obliczeniowy Obliczeniowe natężenie sciekoacutew sanitarnych wynosi Qww= 50 ls Na podstawie tabeli 1 QwwQ0 = 50 2014 = 025 Z wykresu odczytujemy

V = 085V0 = 085114 = 097 ms przy napełnieniu hd = 037

Zakresy dopuszczalnych spadkoacutew przewodoacutew odpływowych

DN 0100 m ndash i = 20 - 100

DN 0150 m ndash i = 15 - 150

Urządzenia dodatkowe w kanalizacji sanitarnej

W przypadku odprowadzania ściekoacutew bytowo gospodarczych do zewnętrznej sieci typu ogoacutelnospławnego w pomieszczeniach położonych na najniższych kondygnacjach w budynku może dojść do zalania spowodowanego wstecznym przepływem ściekoacutew w wyniku intensywnych opadoacutew deszczu Dlatego też w tego typu instalacjach na przewodach kanalizacyjnych odprowadzających ścieki z pomieszczeń na najniższej kondygnacji stosować należy zasuwy burzowe ktoacutere chronią instalację przed przepływem zwrotnym

Materiały w kanalizacji sanitarnej

Instalacja kanalizacyjna może być wykonana z roacuteżnych materiałoacutew ale

zawsze rury i połączenia powinny być szczelne i odporne na korozję

Obecnie najpopularniejszym materiałem używanym do budowy instalacji

wewnętrznej jest tworzywo sztuczne Rury kanalizacyjne produkuje się z

polipropylenu (PP)

roacuteżnych odmian polichlorku winylu (PVC)

Polietylenu wysokiej gęstości (PE-HD)

żywicy poliestrowej wzmacnianej włoacuteknem szklanym (GRE)

Innymi materiałami stosowanymi w kanalizacji sanitarnej są

żeliwo

kamionka

beton

Kanalizacja deszczowa

Odprowadza wody opadowe z dachoacutew i terenoacutew przyległych do nieruchomości (podjazdy tarasy parkingi itp)

Projektowanie kanalizacji deszczowej odbywa się w oparciu o normę

PN ndash EN 12056 ndash 3 grudzień 2002

Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew

Część 3 Przewody deszczowe Projektowanie układu i obliczenia

oraz w przypadku braku informacji o normę

PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania w projektowaniu

Odprowadzanie wody z dachu stromego

W przypadku dachoacutew budynkoacutew niskich (do 5 kondygnacji) ktoacutere mają odpowiednie nachylenie (przyjmuje się że powyżej 8) najczęstszym sposobem odprowadzania wody deszczowej jest zastosowanie systemu rynnowego

Zadaniem deszczowej instalacji kanalizacyjnej jest zebranie wody z dachu i odprowadzenie jej do sieci kanalizacji deszczowej lub do gruntu System rynnowy polega na naturalnym (grawitacyjnym) spływie woacuted po połaci dachowej skąd jest przejmowana przez system rur System ten roacutewnież pracuje grawitacyjnie Umowną granicą instalacji deszczowej jest wylewka z ktoacuterej woda może być skierowana do sieci kanalizacji deszczowej (ogoacutelnospławnej) lub na grunt

Podstawowe elementy

instalacji kanalizacji deszczowej

Rynny - przewody o przekroju otwartym (okrągłym prostokątnym eliptycznym trapezowym okapowym) biegnące wzdłuż krawędzi dachu Zadaniem rynien jest zebranie wody opadowej Rynny prowadzone są z lekkim spadkiem w kierunku narożnikoacutew budynku dzięki czemu woda nie wylewa się za krawędzie tylko płynie w kierunku rur spustowych

Instalacja kanalizacji deszczowej składa się z następujących elementoacutew

Rury spustowe ndash pionowe odcinki przewodoacutew o przekroju zamkniętym (najczęściej okrągłym lub prostokątnym) Zadaniem rur spustowych jest zebranie wody płynącej rynnami i odprowadzenie ich poza budynek

Odpływy ndash elementy za pomocą ktoacuterych rynny przechodzą w rury spustowe Odpływ jest odcinkiem rynny w ktoacuterym wykonany jest obrobiony otwoacuter odpowiedniego kształtu pozwalający na włączenie rury spustowej Można wyroacuteżnić odpływy przelotowe oraz odpływy końcowe ( na narożnikach pomieszczeń) Pozwalają na mocowanie rur spustowych

Narożniki do rynien ndash umożliwiają połączenie rynien w narożnikach budynku Właściwy montaż narożnikoacutew jest bardzo ważny dla właściwej pracy rynien (ruchoacutew pod wpływem temperatury) Wylewki ndash kształtki ktoacuterymi kończy się rura spustowa Wylewka może być włą- czona do kanalizacji deszczowej bądź znajdować się nad gruntem

Łączniki do rynien - złączki zwykłe uszczelkowe i korekcyjne Ponieważ montaż rynien wymaga pozostawiania tzw dylatacji (odstępoacutew) złączki korekcyjne lub uszczelkowe umożliwiają wykonanie takich połączenia z dylatacją

Łączniki do rur spustowych - kolana troacutejniki redukcje mufy mufy redukcyjne Mufy służą do włączania rur spustowych do odpływoacutew zadaniem muf redukcyjnych jest połączenie rury spustowej i odpływu o roacuteżnych średnicach Kolana pozwalają na zmianę kierunku rury spustowej Troacutejniki umożliwiają włączanie do rur spustowych wyposażenia dodatkowego

Haki i obejmy - zadaniem tych elementoacutew jest mocowanie rynien i rur spustowych do dachoacutew i ścian

Elementy wykończeniowe i dodatkowe -

zadaniem tych elementoacutew jest wykończenie

systemu lub uzupełnienie jego pracy

Przykładami mogą tu być

dekiel służący do zakończenia rynny

filtr siatkowy montowany na rurze

spustowej zatrzymujący

zanieczyszczenia

czyszczak (rewizja) umożliwiający

przegląd i czyszczenie rury spustowej

(na zdjęciu)

odprowadzenie do kanalizacji deszczowej

Jednym ze sposoboacutew odprowadzenia wody jest podłączenie systemu rynnowego do kanalizacji deszczowej

Woacutewczas na dolnym odcinku rury spustowej mniej więcej 03-08 m ponad terenem należy zamontować rewizję (czyszczak) Rewizja ma wewnątrz kratkę na ktoacuterej zbierają się liście i inne zanieczyszczenia spływające z rynny

Rura spustowa z rewizją przyłączona jest do przewodoacutew odpływowych a te łączą się z kanalizacją Średnica przewodoacutew musi być co najmniej roacutewna średnicy rur spustowych i najczęściej wynosi 100-150 mm Głębokość na jakiej powinno się układać rury zależy od strefy przemarzania i wynosi 1-14 m System taki nie ma blokady przedostawania się zapachoacutew dlatego lepiej nie podłączać go do kanalizacji ogoacutelnospławnej

Innym sposobem odprowadzenia wody bezpośrednio do kanalizacji jest podłączenie rury spustowej do osadnika rynnowego Wyposażony jest on w klapkę ktoacutera stanowi blokadę zapachową i wyciągany kosz w ktoacuterym gromadzą się większe zanieczyszczenia takie jak liście

Gdy brak sieci kanalizacji deszczowej lub ogoacutelnospławnej woda deszczowa powinna być bezpiecznie rozprowadzona po terenie posesji ale tak żeby nie spływała na sąsiednie działki

Odprowadzanie wody z dachu

płaskiego

W przypadku dachoacutew budynkoacutew wysokich (powyżej 5 kondygnacji) oraz dachoacutew o małym nachyleniu (przyjmuje się że poniżej 8) najczęstszym sposobem odprowa-dzania wody deszczowej jest system odwadniania oparty na wpustach dachowych

Wpusty dachowe pełnią rolę dachowych odwodnień punkto-wych tzn zbierają wodę z pewnej powierzchni w jednym punkcie

Odprowadzanie wody z dachu

płaskiego Woda jest odprowadzana do rury spustowej biegnącej wewnątrz budynku a stamtąd do kanalizacji deszczowej lub poza budynek do gruntu Aby odwodnienie dachu płaskiego pracowało prawidłowo wpust powinien znaleźć się w najniższym punkcie dachu a spadek w jego kierunku powinien wynosić co najmniej 3 Oproacutecz zasadniczego wpustu powinien być wpust awaryjny ktoacutery przejmie wodę w przypadku zatkania wpustu głoacutewnego Na dachu powinna być co najmniej jedna para wpustoacutew Zasady projektowania moacutewią że wpusty należy rozmieszczać co 25 m

Obliczanie kanalizacji deszczowej

Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qr (qd) [ls]

rAC

10000

IAQr

gdzie ψ lub C ndash wspoacutełczynnik spływu przyjmowany wg nowej normy jako 10 (w starej zależny od nachylenia dachu i rodzaju powierzchni odwadnianej)

A ndash efektywna powierzchnia dachu lub powierzchnia odwadniana [m2]

I ndash w starej normie miarodajne natężenie deszczu [l(sha)] przyjmowane I 300 l(sha)

r ndash natężenie opadoacutew atmosferycznych [l(sm2)] przyjmowane albo na podstawie danych statystycznych albo wg tabeli 1 w nowej normie po przemnożeniu przez wspoacutełczynnik ryzyka podany w tabeli 2

Wymiarowanie rynien i rur spustowych

1 Przewody spustowe ndash średnicę należy dobrać tak aby obliczona wartość odpływu ściekoacutew Qr nie przekraczała wartości Qrmax (qdmax) a powierzchnia odwadniana A powierzchni Amax zestawionych w tabeli w normie PN ndash 92B ndash 01707

2 Wg starej normy rynny powinny mieć średnice minimum 150 mm (dotyczy to budynkoacutew wielorodzinnych)

Efektywna

powierzchnia dachu

odwadniana przez

rynnę A [m2]

Szerokość rynny [mm] Średnica rury

spustowej [mm]

poniżej 20 70 50

20 ndash 57 100 (lub 125) 70

57 ndash 97 125 100

97 - 170 150 100

170 - 243 180 125

Dla budynkoacutew jednorodzinnych średnice rynien i przewodoacutew spustowych można określić w oparciu o efektywną powierzchnię dachu wg tabeli

Średnice poziomoacutew i przykanalikoacutew

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qr z uwzględnieniem następujących zasad

a) dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 07

b) dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 09

c) i d) jak dla kanalizacji sanitarnej

Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej

Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qt (qog) [ls]

Qww ndash natężenie odpływu ściekoacutew sanitarnych

Qr ndash natężenie odpływu ściekoacutew deszczowych

Kanalizacja ogoacutelnospławna to ten fragment ktoacutery odprowadza i ścieki sanitarne i deszczowe do zewnętrznej sieci ogoacutelnospławnej

rwwt QQQ

Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się z uwzględnieniem następujących zasad

a) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt spełnione powinny być warunki

a) i b) jak dla ściekoacutew deszczowych

b) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt obliczeniowa prędkość przepływu

ściekoacutew nie może przekraczać wartości dopuszczalnej ktoacutera wynosi

80 ms ndash dla rur żeliwnych i innych metalowych

40 ms ndash dla rur kamionkowych betonowych i z tworzyw sztucznych

c) dla odpływu tylko ściekoacutew sanitarnych Qww prędkość przepływu

ściekoacutew nie może być mniejsza od vmin = 07 ms

bullRynny z PVC-U

bullRynny z blachy aluminiowej

bullRynny miedziane

bullRynny z blachy stalowej

bullRynny cynkowo-tytanowe

Przekroje rynien a b c) poacutełokragłe d) trapezowy e f) trapezoidalny g) prostokatny h) poacutełokragły leacy

Rodzaje rynien a) okapowa b) koszowa c) gzymsowa d) leacy

Prowadzenie pionoacutew w szachtach instalacyjnych

Prowadzenie oraz mocowanie pionoacutew

w szachtach instalacyjnych

Układ troacutejnikowy Układ rozdzielaczowy

UKŁAD TROacuteJNIKOWY

Prowadzenie rur instalacji wodociągowej w układzie troacutejnikowym

Sposoacuteb prowadzenia przewodoacutew w węźle

sanitarnym

UKŁAD TROacuteJNIKOWY

UKŁAD TROacuteJNIKOWY

UKŁAD ROZDZIELACZOWY

Prowadzenie rur instalacji wodociągowej w układzie rozdzielaczowym

UKŁAD ROZDZIELACZOWY

UKŁAD OBWODOWY

Podpora stała

Podpora przesuwna

Przykład prowadzenia pionu instalacyjnego bez kompensatoroacutew z uwzględnieniem wyboczenia (linią przerywaną oznaczono przykładowy przewidywany kształt pionu po osiągnięciu temperatury czynnika roboczego)

Oznaczenia PP - podpora przesuwnaPS - podpora stała

ELEMENTY INSTALACJI WODOCIĄGOWYCH

Elementy instalacji wodociągowych

Przyłącze wodociągowe

Zestaw wodomierza głoacutewnego

Filtr wody zawoacuter antyskażeniowy zawory odcinające (armatura)

Przewody rozdzielcze (rozprowadzające)

Przewody pionowe (piony wodociągowe)

Przewody w pomieszczeniach sanitarnych (połączenia od pionu do punktoacutew czerpalnych)

Punkty czerpalne (baterie czerpalne i zawory)

Przyłącza do budynku 1-linia zabudowy 2- linia rozgraniczająca 3-sieć wodociągowa 4-sieć kanalizacyjna 5-zestaw wodomierzowy 6-studzienka rewizyjna

Sposoacuteb przeprowadzenia przewodu przez ścianę zewnętrzną

Podział wodomierzy

W obudowie

zamkniętej Z wyjmowaną

wstawką

pomiarową

instalowane

poziomo

kolanowe

Podział wodomierzy

1 Wodomierz działający na zasadach mechanicznych przeznaczony do wody

a) zimnej o temperaturze od 0 degC do 30 degC

b) ciepłej o temperaturze od 30 degC do 90 degC

c) gorącej o temperaturze od 30 degC do 130 degC albo od 30 degC do 180 degC

2 Wodomierz działający na zasadach elektronicznych lub mechanicznych z urządzeniami elektronicznymi albo bez przeznaczony do wody zimnej o temperaturze od 0 degC do 30 degC

Wodomierze mieszkaniowe (JS) Wodomierz powinien być zamontowany w położeniu roboczym zgodnie z oznakowaniem umieszczonym na wodomierzu przez producenta H - oznacza pozycję pracy wodomierza w poziomie V - oznacza pozycję pracy wodomierza w pionie Litera znajdująca się na tarczy wodomierza A B C lub D - oznacza klasę obciążeń wodomierza

Wodomierz sprzężony roacutewnolegle 1-wodomierz głoacutewny śrubowy 2-wodomierz boczny skrzydełkowy 3-zawoacuter zmiennego obciążenia

1 Wodomierze działające na zasadach mechanicznych przeznaczone do wody charakteryzują następujące strumienie

1) maksymalny strumień objętości (Qmax)

2) nominalny strumień objętości (Qn)

3) pośredni strumień objętości (Qt)

4) minimalny strumień objętości (Qmin)

2 Stosunek QmaxQn powinien wynosić 2

3 Rozroacuteżnia się cztery klasy metrologiczne wodomierzy klasa A klasa B klasa C klasa D

4 Klasy metrologiczne wodomierzy w zależności od wartości stosunku QminQn i QtQn

Q (q)-strumień objętości - objętość wody przepływającej przez wodomierz w przyjętej jednostce czasu

Qmax (qmax) -maksymalny strumień objętości - największy strumień objętości przy ktoacuterym wodomierz może pracować w kroacutetkim czasie bez uszkodzenia i przekroczenia błędoacutew granicznych dopuszczalnych oraz wartości maksymalnej straty ciśnienia

Qn (qn) nominalny strumień objętości - strumień objętości roacutewny połowie maksymalnego strumienia objętości przy ktoacuterym wodomierz może pracować przy przepływie ciągłym lub przerywanym i jego wskazania mieszczą się w granicach błędoacutew granicznych dopuszczalnych

Qt (qt) pośredni strumień objętości - strumień objętości dzielący zakres obciążeń pomiarowych na przedział goacuterny i dolny przy ktoacuterym błąd graniczny dopuszczalny zmienia wartość

Qmin (qmin ) minimalny strumień objętości- strumień objętości powyżej ktoacuterego wskazania wodomierza nie powinny przekraczać błędoacutew granicznych dopuszczalnych

Zakres obciążeń pomiarowych wodomierza - zakres strumienia objętości wodomierza zawarty między maksymalnym strumieniem objętości a minimalnym strumieniem objętości

Krzywa błędoacutew wodomierza

Błędy graniczne dopuszczalne wodomierzy plusmn 2 - w przedziale goacuternym zakresu obciążeń (qt q qmax)

plusmn 5 - w przedziale goacuternym zakresu obciążeń (qmin q qt)

Lokalizacja wodomierza

Doboacuter wodomierza

Aby dobrać wodomierz należy

ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe

ustalić umowny przepływ obliczeniowy dla wodomierza qw m3h

qw = 2 q

Doboacuter wodomierza

Doboacuter wodomierza

dla dobranego wodomierza ustalić w oparciu o dane producenta wodomierzy stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez wodomierz

Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem

PN-EN 1717 - Ochrona przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody w instalacjach wodociągowych i ogoacutelne wymagania dotyczące urządzeń zapobiegających zanieczyszczaniu przez przepływ zwrotny

Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem

Podział płynoacutew ktoacutere mają lub mogą mieć kontakt z wodą do picia

Kategoria 1

Woda wypływająca bezpośrednio z sieci wodociągowej przeznaczona do użytkowania przez człowieka do celoacutew konsumpcyjnych

Kategoria 2

Płyn nie stanowiący bakteriologicznego lub toksycznego zagrożenia dla człowieka

Kategoria 3

Płyn stanowiący pewne zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność co najmniej jednej substancji toksycznej lub bardzo toksycznej o LD50gt200 mgkg wagi ciała

Kategoria 4

Płyn stanowiący pewne zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność co najmniej jednej substancji toksycznej lub bardzo toksycznej o LD50200 mgkg wagi ciała lub też co najmniej jednej substancji radioaktywnej mutagennej lub rakotwoacuterczej

Kategoria 5

Płyn stanowiący zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność substancji mikrobiologicznych bądź wirusowych

Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem

Przepływ zwrotny wywołany spadkiem ciśnienia w sieci wodociągowej

Potencjalne źroacutedła zanieczyszczenia wody wodociągowej

XY

1- sieć wodociągowa

2- urządzenie zabezpieczające

X-rodzina zabezpieczenia

Y-typ zabezpieczenia

Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody

Aby dobrać zabezpieczenie należy

określić kategorię płynu

określić rodzaj zabezpieczenia wg normy

ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe

dobrać zawoacuter zwracając uwagę na średnicę wodomierza

Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody

dla dobranego zaworu ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez zawoacuter

Filtr

Doboacuter filtra

Aby dobrać filtr należy

ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe

dobrać filtr zwracając uwagę na średnicę wodomierza i zaworu antyskażeniowego

Doboacuter filtra

dla dobranego filtra ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez filtr

INSTALACJE KANALIZACYJNE

Rodzaje instalacji kanalizacyjnych

1 Kanalizacja sanitarna (bytowo ndash gospodarcza)

2 Kanalizacja deszczowa

3 Kanalizacja technologiczna

ścieki przed wprowadzeniem do kanalizacji

sanitarnej wymagają wstępnego oczyszczenia w

specjalnych urządzeniach

Odprowadzenie ściekoacutew z nieruchomości może być

realizowane na dwa sposoby

systemem ogoacutelnospławnym (zbiorczym)

lub systemem rozdzielczym

Kanalizacja ogoacutelnospławna odprowadza zaroacutewno ścieki

sanitarne (bytowe) jak i deszczowe

W kanalizacji rozdzielczej ścieki sanitarne i deszczowe

odprowadzane są rozdzielnie

Schemat kanalizacji ogoacutelnospławnej

KS1 KS2

Kanał ogoacutelnospławny

RD1 RD2

linia regulacyjna

ST1

ST2

Schemat kanalizacji rozdzielczej

KS1 KS2

Kanał sanitarny

Kanał deszczowy

RD1 RD2

linia regulacyjnaST1

ST2

SD1

SD2

Podział instalacji kanalizacyjnej

Instalację kanalizacyjną można podzielić na

zewnętrzną (na terenie nieruchomości lecz poza budynkiem)

wewnętrzną (w budynku)

Podział ten wydaje się oczywisty ale jest istotny przy doborze materiału instalacyjnego - nie każdy materiał sprawdzający się wewnątrz nadaje się do stworzenia instalacji zewnętrznej

Granicą między instalacją wewnętrzną a zewnętrzną jest tzw czyszczak głoacutewny (rewizja głoacutewna)

Przewody domowej

instalacji kanalizacyjnej

Przykanalik (przyłącze kanalizacyjne) ndash jest to odcinek ktoacutery łączy kanalizację na terenie nieruchomości z siecią kanalizacyjną

Najczęściej przykanalik włączany jest do studzienki (rewizyjnej lub włazowej) ktoacutera stanowi uzbrojenie sieci Możliwe jest też przyłączenie przez wpust boczny lub złącze siodłowe

Przewody domowej

instalacji kanalizacyjnej

Przykanaliki oznaczane są znakami informacyjnymi Na znaku podana jest średnica (w mm) spadek przyłącza (w promilach) oraz jego długość (w m) Granicą między siecią a instalacją jest położona w pobliżu granicy nieruchomości pierwsza studzienka licząc od strony budynku

Sieć i przykanalik

w przypadku istnienia studzienki rewizyjnej

przykanalikstudzienka rewizyjna

linia

reg

ulac

yjnastudzienka kanalizacyjna

sieć kanalizacyjna

budy

nek

instalacja

zewnętrzna

Sieć i przykanalik

w przypadku braku studzienki rewizyjnej (wg nowych przepisoacutew w przypadku braku studzienki rewizyjnej

przykanalik to odcinek biegnący od granicy budynku do granicy

nieruchomości)

linia

reg

ulac

yjnastudzienka kanalizacyjna

sieć kanalizacyjna

budy

nek

przykanalik

sieć kanalizacyjna

Instalacja kanalizacyjna składa się z 1 poziomoacutew (przewodoacutew odpływowych) ndash są to przewody

prowadzone z odpowiednim spadkiem ktoacutere odprowadzają

ścieki z pionoacutew wpustoacutew podłogowych itp do przykanalika

lub sieci zewnętrznej

2 pionoacutew (przewodoacutew spustowych) ndash są to przewody prowadzone

przez jedną lub kilka kondygnacji odprowadzające ścieki

z podejść kanalizacyjnych wpustoacutew dachowych lub rynien

do przewodoacutew odpływowych

3 podejść kanalizacyjnych ndash przewody odprowadzające ścieki

z przyboroacutew i urządzeń sanitarnych do pionoacutew lub poziomoacutew

kanalizacyjnych

podejścia pojedyncze

podejścia zbiorowe

Kanalizacja sanitarna grawitacyjna

Odprowadza wodę zanieczyszczoną (ścieki) w wyniku jej wykorzystania odpływającą z ustępoacutew spłukiwanych natryskoacutew wanien bidetoacutew zlewoacutew umywalek wpustoacutew podłogowych i innych urządzeń występujących w gospodarstwie domowym

Projektowanie kanalizacji sanitarnej odbywa się w oparciu o normę

PN ndash EN 12056 ndash 2 grudzień 2002

Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew

Część 2 Kanalizacja sanitarna projektowanie układu i obliczenia

oraz w przypadku braku informacji o normę

PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania

w projektowaniu

Podejścia kanalizacyjne ndash łączą

odpływ z pionem kanalizacyjnym

Podejścia

niewentylowane - należy montować ze spadkiem wynoszącym od 2 do 15

wentylowane ndash można zastosować tu mniejsze spadki zgodnie z przywołaną normą ale wymagają dodatkowego przewodu wentylującego

Najczęściej projektuje się podejścia niewentylowane Ich długość w typowym rozwiązaniu stosowanym w Polsce nie powinna przekraczać 30 m a w przypadku miski ustępowej 10 m po długości przewodu

W przypadku dłuższych podejść albo zwiększa się średnicę albo projektuje się podejścia wentylowane za pomocą np zaworoacutew napowietrzających

Nowa norma wprowadza cztery typy systemoacutew kanalizacyjnych jakie można spotkać w poszczegoacutelnych krajach Unii Europejskiej

W Polsce stosuje się tradycyjnie system I

System Nazwa Cechy

I

System pojedynczego pionu

z podejściami częściowo

wypełnionymi

bull jeden pion kanalizacyjny

bull wypełnienie przewodoacutew 50

II

System pojedynczego pionu

z podejściami o mniejszej

średnicy

bull jeden pion kanalizacyjny

bull wypełnienie przewodoacutew 70

III

System pojedynczego pionu

z podejściami całkowicie

wypełnionymi

bull jeden pion kanalizacyjny

bull wypełnienie przewodoacutew 100

bull każde urządzenie podłączone

oddzielnie do pionu

IV System oddzielnych pionoacutew

kanalizacyjnych

bull dwa piony ndash jeden odprowadzający

ścieki czarne z ustępoacutew spłukiwanych

i pisuaroacutew i drugi odprowadzający

pozostałe ścieki

bull wypełnienie przewodoacutew jak dla

systemoacutew I II lub III

Średnice nominalne podejść pojedynczych dobiera się w zależności od typu przyłączonego przyboru sanitarnego lub urządzenia w typowych

rozwiązaniach w Polsce wg tabeli Urządzenie DN [mm]

Umywalka bidet 40

Zlewozmywak

zmywarka pralka

wanna natrysk 50

Miska ustępowa 100

Minimalna średnica podejścia pojedynczego zdeterminowana jest przez jego długość wysokość spadania i ilość zmian kierunku zgodnie z tabelą

DN Lmax

[m] H [m]

trzy zmiany

kierunku

40

50 30 lt10

70 50 lt10

100 50 lt30

H

L

Jeśli powyższe wymiary są przekroczone lub istnieje konieczność zastosowania więcej niż trzech zmian kierunku prowadzenia przewodoacutew należy wybrać kolejną większą średnicę nominalną

Średnice nominalne podjeść zbiorowych

Zależą od natężenia przepływu ściekoacutew w projektowanym

podejściu i od zastosowanego systemu Wybierając system

należy kierować się dostępnymi na rynku przyborami trudno

bowiem wyobrazić sobie podłączanie przyboru sanitarnego

z odpływem np 40mm do przewodu o średnicy mniejszej

Utrudniałoby to swobodny odpływ ściekoacutew z tego przyboru

Natężenie przepływu ściekoacutew sanitarnych Qww

wyznacza się dla danego odcinka instalacji zgodnie

z zależnością

]sl[DUKQww

gdzie K ndash wspoacutełczynnik częstości

DU ndash odpływ jednostkowy [ls] z urządzenia

UWAGA Qww DUmax jeśli nie to Qww = DUmax

Odpływy jednostkowe DU

Odpływy jednostkowe DU -cd

Typowe wspoacutełczynniki częstości K

Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia

z przewodami odpływowymi Piony kanalizacyjne należy prowadzić bez zmiany średnicy i kierunku na całej długości w szachtach sanitarnych

U podstawy każdego pionu przed przejściem w przewoacuted odpływowy należy zamontować otwoacuter rewizyjny (czyszczak) umożliwiający dostęp do wnętrza przodu

W przypadku kanalizacji sanitarnej każdy pion musi być wentylowany w celu wyroacutewnania ciśnienia w instalacji

Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia

z przewodami odpływowymi Wentylację pionu zapewnia

przewoacuted wentylacyjny zakończony rurą wywiewną wyprowadzoną ponad połać dachu

zawoacuter napowietrzający ndash rozwiązanie dozwolone do stosowania w przypadku braku możliwości wyprowadzenia pionu ponad dach można takie rozwiązanie stosować przy spełnieniu następujących warunkoacutew

piony mają wysokość 4 do 5 kondygnacji

ostatni pion licząc od najdalszego w stosunku do kanału oraz co piąty w budynku jest zakończony rurą wywiewną

Elementy pionu kanalizacyjnego

troacutejniki doprowadzające ścieki z podejść kanalizacyjnych

czyszczak prze zmianą kierunku prowadzenia ściekoacutew ndash około 05 nad posadzką przed przejściem w przewoacuted odpływowy

rura prosta o niezmiennej średnicy na całej długości

zawoacuter napowietrzający lub rura wywiewna

W systemie kanalizacji sanitarnej wyroacuteżnić można

piony z wentylacją głoacutewną ndash zakończone rurą wywiewną lub zaworem napowietrzającym

piony z wentylacją obejściową ndash piony z dodatkowym przewodem wentylacyjnym prowadzonym obok pionu spustowego i połączonym z rurą wywiewną

Średnica pionu zależy od wybranego systemu wentylacji i obliczonego natężenia przepływu ściekoacutew dla całego pionu

Należy pamiętać o tym że minimalna średnica pionu nie może być mniejsza od średnicy największego podejścia

W typowych rozwiązaniach w Polsce minimalna średnica pionu wynosi 70mm a dla pionoacutew prowadzących ścieki z misek ustępowych 100mm

Oczywiście w tabelach należy sprawdzić czy średnicy nie należy zwiększyć ze względu na obliczoną wartość Qww

Piony z wentylacją głoacutewną

Piony z wentylacją obejściową

Przewody odpływowe

(poziomy kanalizacyjne)

Wśroacuted przewodoacutew odpływowych wyroacuteżniamy przewoacuted głoacutewny oraz przewody drugorzędne Każdy przewoacuted drugorzędny powinien być oddzielnie podłączony do głoacutewnego pod kątem 45deg

Wszystkie przewody prowadzone są najkroacutetszą drogą przeważnie wzdłuż przegrody budowlanej oraz koniecznie z zachowaniem odpowiedniego spadku

Przewody odpływowe

(poziomy kanalizacyjne)

Spadek powinien być jednakowy na całej długości co zapewnia samooczyszczanie się przewodu

Przyjęte jest że rury układa się kielichem w kierunku przeciwnym do spływu ściekoacutew

Rewizje kanalizacyjne powinno się montować

co 15 m na rurach średnicy od 100 do 150 mm

przed każdym uskokiem poziomu

Rury prowadzone przez murowane ścianki muszą być ułożone prostopadle do przegrody

Na przewody z tworzyw sztucznych powinno się w miejscach przejść dodatkowo nałożyć tuleje ochronne Umożliwią one rurom pewien ruch zabezpieczając instalację przed uszkodzeniami mechanicznymi

Przestrzeń pomiędzy tuleją a rurą powinno się zabezpieczyć izolacją

Jeśli przewody kanalizacyjne z tworzyw sztucznych układane są w sąsiedztwie przewodoacutew wydzielających ciepło powinny być osłonięte otulinami izolacyjnymi w celu zabezpieczenia przed przegrzewaniem

Przewody poziome i przykanaliki powinny być ułożone poniżej strefy przemarzania gruntu czyli na głębokości 80-140 cm zależnie od regionu kraju

Jeśli przewody prowadzone są w pomieszczeniach w ktoacuterych temperatura może spadać poniżej 0degC muszą być odpowiednio zabezpieczone przed przemarzaniem

Dla przewodoacutew prowadzonych na zewnątrz budynku należy pamiętać że warstwa gruntu pokrywającego rury kanalizacyjne powinna być o 10-20 cm większa od głębokości przemarzania gruntu jeśli przewody układa się wyżej to powinny być zaizolowane termicznie

Rury kanalizacyjne układane na zewnątrz budynku powinny być oddalone

od innych przewodoacutew co najmniej

15 m od przewodoacutew gazowych i wodociągowych

08 m od kabli energetycznych

05 m od kabli telekomunikacyjnych

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qww z uwzględnieniem następujących zasad

1 dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 05

2 dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 07

3 minimalna prędkość przepływu ściekoacutew wynosi 07 ms stąd

wynika prowadzenie przewodoacutew z odpowiednim do średnicy

spadkiem w kierunku sieci zewnętrznej

4 minimalna średnica przewodu zewnętrznego wynosi 010m

a przykanalika 015m

Dobierając średnice przewodoacutew odpływowych należy stosować

tabelę z wartościami natężenia przepływu Q0 i prędkości

przepływu v0 dla przewodoacutew o przekroju kołowym przy

pełnym wypełnieniu i wykres Manninga

=QQ0

=vv0

hd

Q

v

(hd)

1

23

4

Przykład obliczeniowy Obliczeniowe natężenie sciekoacutew sanitarnych wynosi Qww= 50 ls Na podstawie tabeli 1 QwwQ0 = 50 2014 = 025 Z wykresu odczytujemy

V = 085V0 = 085114 = 097 ms przy napełnieniu hd = 037

Zakresy dopuszczalnych spadkoacutew przewodoacutew odpływowych

DN 0100 m ndash i = 20 - 100

DN 0150 m ndash i = 15 - 150

Urządzenia dodatkowe w kanalizacji sanitarnej

W przypadku odprowadzania ściekoacutew bytowo gospodarczych do zewnętrznej sieci typu ogoacutelnospławnego w pomieszczeniach położonych na najniższych kondygnacjach w budynku może dojść do zalania spowodowanego wstecznym przepływem ściekoacutew w wyniku intensywnych opadoacutew deszczu Dlatego też w tego typu instalacjach na przewodach kanalizacyjnych odprowadzających ścieki z pomieszczeń na najniższej kondygnacji stosować należy zasuwy burzowe ktoacutere chronią instalację przed przepływem zwrotnym

Materiały w kanalizacji sanitarnej

Instalacja kanalizacyjna może być wykonana z roacuteżnych materiałoacutew ale

zawsze rury i połączenia powinny być szczelne i odporne na korozję

Obecnie najpopularniejszym materiałem używanym do budowy instalacji

wewnętrznej jest tworzywo sztuczne Rury kanalizacyjne produkuje się z

polipropylenu (PP)

roacuteżnych odmian polichlorku winylu (PVC)

Polietylenu wysokiej gęstości (PE-HD)

żywicy poliestrowej wzmacnianej włoacuteknem szklanym (GRE)

Innymi materiałami stosowanymi w kanalizacji sanitarnej są

żeliwo

kamionka

beton

Kanalizacja deszczowa

Odprowadza wody opadowe z dachoacutew i terenoacutew przyległych do nieruchomości (podjazdy tarasy parkingi itp)

Projektowanie kanalizacji deszczowej odbywa się w oparciu o normę

PN ndash EN 12056 ndash 3 grudzień 2002

Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew

Część 3 Przewody deszczowe Projektowanie układu i obliczenia

oraz w przypadku braku informacji o normę

PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania w projektowaniu

Odprowadzanie wody z dachu stromego

W przypadku dachoacutew budynkoacutew niskich (do 5 kondygnacji) ktoacutere mają odpowiednie nachylenie (przyjmuje się że powyżej 8) najczęstszym sposobem odprowadzania wody deszczowej jest zastosowanie systemu rynnowego

Zadaniem deszczowej instalacji kanalizacyjnej jest zebranie wody z dachu i odprowadzenie jej do sieci kanalizacji deszczowej lub do gruntu System rynnowy polega na naturalnym (grawitacyjnym) spływie woacuted po połaci dachowej skąd jest przejmowana przez system rur System ten roacutewnież pracuje grawitacyjnie Umowną granicą instalacji deszczowej jest wylewka z ktoacuterej woda może być skierowana do sieci kanalizacji deszczowej (ogoacutelnospławnej) lub na grunt

Podstawowe elementy

instalacji kanalizacji deszczowej

Rynny - przewody o przekroju otwartym (okrągłym prostokątnym eliptycznym trapezowym okapowym) biegnące wzdłuż krawędzi dachu Zadaniem rynien jest zebranie wody opadowej Rynny prowadzone są z lekkim spadkiem w kierunku narożnikoacutew budynku dzięki czemu woda nie wylewa się za krawędzie tylko płynie w kierunku rur spustowych

Instalacja kanalizacji deszczowej składa się z następujących elementoacutew

Rury spustowe ndash pionowe odcinki przewodoacutew o przekroju zamkniętym (najczęściej okrągłym lub prostokątnym) Zadaniem rur spustowych jest zebranie wody płynącej rynnami i odprowadzenie ich poza budynek

Odpływy ndash elementy za pomocą ktoacuterych rynny przechodzą w rury spustowe Odpływ jest odcinkiem rynny w ktoacuterym wykonany jest obrobiony otwoacuter odpowiedniego kształtu pozwalający na włączenie rury spustowej Można wyroacuteżnić odpływy przelotowe oraz odpływy końcowe ( na narożnikach pomieszczeń) Pozwalają na mocowanie rur spustowych

Narożniki do rynien ndash umożliwiają połączenie rynien w narożnikach budynku Właściwy montaż narożnikoacutew jest bardzo ważny dla właściwej pracy rynien (ruchoacutew pod wpływem temperatury) Wylewki ndash kształtki ktoacuterymi kończy się rura spustowa Wylewka może być włą- czona do kanalizacji deszczowej bądź znajdować się nad gruntem

Łączniki do rynien - złączki zwykłe uszczelkowe i korekcyjne Ponieważ montaż rynien wymaga pozostawiania tzw dylatacji (odstępoacutew) złączki korekcyjne lub uszczelkowe umożliwiają wykonanie takich połączenia z dylatacją

Łączniki do rur spustowych - kolana troacutejniki redukcje mufy mufy redukcyjne Mufy służą do włączania rur spustowych do odpływoacutew zadaniem muf redukcyjnych jest połączenie rury spustowej i odpływu o roacuteżnych średnicach Kolana pozwalają na zmianę kierunku rury spustowej Troacutejniki umożliwiają włączanie do rur spustowych wyposażenia dodatkowego

Haki i obejmy - zadaniem tych elementoacutew jest mocowanie rynien i rur spustowych do dachoacutew i ścian

Elementy wykończeniowe i dodatkowe -

zadaniem tych elementoacutew jest wykończenie

systemu lub uzupełnienie jego pracy

Przykładami mogą tu być

dekiel służący do zakończenia rynny

filtr siatkowy montowany na rurze

spustowej zatrzymujący

zanieczyszczenia

czyszczak (rewizja) umożliwiający

przegląd i czyszczenie rury spustowej

(na zdjęciu)

odprowadzenie do kanalizacji deszczowej

Jednym ze sposoboacutew odprowadzenia wody jest podłączenie systemu rynnowego do kanalizacji deszczowej

Woacutewczas na dolnym odcinku rury spustowej mniej więcej 03-08 m ponad terenem należy zamontować rewizję (czyszczak) Rewizja ma wewnątrz kratkę na ktoacuterej zbierają się liście i inne zanieczyszczenia spływające z rynny

Rura spustowa z rewizją przyłączona jest do przewodoacutew odpływowych a te łączą się z kanalizacją Średnica przewodoacutew musi być co najmniej roacutewna średnicy rur spustowych i najczęściej wynosi 100-150 mm Głębokość na jakiej powinno się układać rury zależy od strefy przemarzania i wynosi 1-14 m System taki nie ma blokady przedostawania się zapachoacutew dlatego lepiej nie podłączać go do kanalizacji ogoacutelnospławnej

Innym sposobem odprowadzenia wody bezpośrednio do kanalizacji jest podłączenie rury spustowej do osadnika rynnowego Wyposażony jest on w klapkę ktoacutera stanowi blokadę zapachową i wyciągany kosz w ktoacuterym gromadzą się większe zanieczyszczenia takie jak liście

Gdy brak sieci kanalizacji deszczowej lub ogoacutelnospławnej woda deszczowa powinna być bezpiecznie rozprowadzona po terenie posesji ale tak żeby nie spływała na sąsiednie działki

Odprowadzanie wody z dachu

płaskiego

W przypadku dachoacutew budynkoacutew wysokich (powyżej 5 kondygnacji) oraz dachoacutew o małym nachyleniu (przyjmuje się że poniżej 8) najczęstszym sposobem odprowa-dzania wody deszczowej jest system odwadniania oparty na wpustach dachowych

Wpusty dachowe pełnią rolę dachowych odwodnień punkto-wych tzn zbierają wodę z pewnej powierzchni w jednym punkcie

Odprowadzanie wody z dachu

płaskiego Woda jest odprowadzana do rury spustowej biegnącej wewnątrz budynku a stamtąd do kanalizacji deszczowej lub poza budynek do gruntu Aby odwodnienie dachu płaskiego pracowało prawidłowo wpust powinien znaleźć się w najniższym punkcie dachu a spadek w jego kierunku powinien wynosić co najmniej 3 Oproacutecz zasadniczego wpustu powinien być wpust awaryjny ktoacutery przejmie wodę w przypadku zatkania wpustu głoacutewnego Na dachu powinna być co najmniej jedna para wpustoacutew Zasady projektowania moacutewią że wpusty należy rozmieszczać co 25 m

Obliczanie kanalizacji deszczowej

Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qr (qd) [ls]

rAC

10000

IAQr

gdzie ψ lub C ndash wspoacutełczynnik spływu przyjmowany wg nowej normy jako 10 (w starej zależny od nachylenia dachu i rodzaju powierzchni odwadnianej)

A ndash efektywna powierzchnia dachu lub powierzchnia odwadniana [m2]

I ndash w starej normie miarodajne natężenie deszczu [l(sha)] przyjmowane I 300 l(sha)

r ndash natężenie opadoacutew atmosferycznych [l(sm2)] przyjmowane albo na podstawie danych statystycznych albo wg tabeli 1 w nowej normie po przemnożeniu przez wspoacutełczynnik ryzyka podany w tabeli 2

Wymiarowanie rynien i rur spustowych

1 Przewody spustowe ndash średnicę należy dobrać tak aby obliczona wartość odpływu ściekoacutew Qr nie przekraczała wartości Qrmax (qdmax) a powierzchnia odwadniana A powierzchni Amax zestawionych w tabeli w normie PN ndash 92B ndash 01707

2 Wg starej normy rynny powinny mieć średnice minimum 150 mm (dotyczy to budynkoacutew wielorodzinnych)

Efektywna

powierzchnia dachu

odwadniana przez

rynnę A [m2]

Szerokość rynny [mm] Średnica rury

spustowej [mm]

poniżej 20 70 50

20 ndash 57 100 (lub 125) 70

57 ndash 97 125 100

97 - 170 150 100

170 - 243 180 125

Dla budynkoacutew jednorodzinnych średnice rynien i przewodoacutew spustowych można określić w oparciu o efektywną powierzchnię dachu wg tabeli

Średnice poziomoacutew i przykanalikoacutew

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qr z uwzględnieniem następujących zasad

a) dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 07

b) dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 09

c) i d) jak dla kanalizacji sanitarnej

Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej

Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qt (qog) [ls]

Qww ndash natężenie odpływu ściekoacutew sanitarnych

Qr ndash natężenie odpływu ściekoacutew deszczowych

Kanalizacja ogoacutelnospławna to ten fragment ktoacutery odprowadza i ścieki sanitarne i deszczowe do zewnętrznej sieci ogoacutelnospławnej

rwwt QQQ

Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się z uwzględnieniem następujących zasad

a) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt spełnione powinny być warunki

a) i b) jak dla ściekoacutew deszczowych

b) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt obliczeniowa prędkość przepływu

ściekoacutew nie może przekraczać wartości dopuszczalnej ktoacutera wynosi

80 ms ndash dla rur żeliwnych i innych metalowych

40 ms ndash dla rur kamionkowych betonowych i z tworzyw sztucznych

c) dla odpływu tylko ściekoacutew sanitarnych Qww prędkość przepływu

ściekoacutew nie może być mniejsza od vmin = 07 ms

bullRynny z PVC-U

bullRynny z blachy aluminiowej

bullRynny miedziane

bullRynny z blachy stalowej

bullRynny cynkowo-tytanowe

Przekroje rynien a b c) poacutełokragłe d) trapezowy e f) trapezoidalny g) prostokatny h) poacutełokragły leacy

Rodzaje rynien a) okapowa b) koszowa c) gzymsowa d) leacy

Układ troacutejnikowy Układ rozdzielaczowy

UKŁAD TROacuteJNIKOWY

Prowadzenie rur instalacji wodociągowej w układzie troacutejnikowym

Sposoacuteb prowadzenia przewodoacutew w węźle

sanitarnym

UKŁAD TROacuteJNIKOWY

UKŁAD TROacuteJNIKOWY

UKŁAD ROZDZIELACZOWY

Prowadzenie rur instalacji wodociągowej w układzie rozdzielaczowym

UKŁAD ROZDZIELACZOWY

UKŁAD OBWODOWY

Podpora stała

Podpora przesuwna

Przykład prowadzenia pionu instalacyjnego bez kompensatoroacutew z uwzględnieniem wyboczenia (linią przerywaną oznaczono przykładowy przewidywany kształt pionu po osiągnięciu temperatury czynnika roboczego)

Oznaczenia PP - podpora przesuwnaPS - podpora stała

ELEMENTY INSTALACJI WODOCIĄGOWYCH

Elementy instalacji wodociągowych

Przyłącze wodociągowe

Zestaw wodomierza głoacutewnego

Filtr wody zawoacuter antyskażeniowy zawory odcinające (armatura)

Przewody rozdzielcze (rozprowadzające)

Przewody pionowe (piony wodociągowe)

Przewody w pomieszczeniach sanitarnych (połączenia od pionu do punktoacutew czerpalnych)

Punkty czerpalne (baterie czerpalne i zawory)

Przyłącza do budynku 1-linia zabudowy 2- linia rozgraniczająca 3-sieć wodociągowa 4-sieć kanalizacyjna 5-zestaw wodomierzowy 6-studzienka rewizyjna

Sposoacuteb przeprowadzenia przewodu przez ścianę zewnętrzną

Podział wodomierzy

W obudowie

zamkniętej Z wyjmowaną

wstawką

pomiarową

instalowane

poziomo

kolanowe

Podział wodomierzy

1 Wodomierz działający na zasadach mechanicznych przeznaczony do wody

a) zimnej o temperaturze od 0 degC do 30 degC

b) ciepłej o temperaturze od 30 degC do 90 degC

c) gorącej o temperaturze od 30 degC do 130 degC albo od 30 degC do 180 degC

2 Wodomierz działający na zasadach elektronicznych lub mechanicznych z urządzeniami elektronicznymi albo bez przeznaczony do wody zimnej o temperaturze od 0 degC do 30 degC

Wodomierze mieszkaniowe (JS) Wodomierz powinien być zamontowany w położeniu roboczym zgodnie z oznakowaniem umieszczonym na wodomierzu przez producenta H - oznacza pozycję pracy wodomierza w poziomie V - oznacza pozycję pracy wodomierza w pionie Litera znajdująca się na tarczy wodomierza A B C lub D - oznacza klasę obciążeń wodomierza

Wodomierz sprzężony roacutewnolegle 1-wodomierz głoacutewny śrubowy 2-wodomierz boczny skrzydełkowy 3-zawoacuter zmiennego obciążenia

1 Wodomierze działające na zasadach mechanicznych przeznaczone do wody charakteryzują następujące strumienie

1) maksymalny strumień objętości (Qmax)

2) nominalny strumień objętości (Qn)

3) pośredni strumień objętości (Qt)

4) minimalny strumień objętości (Qmin)

2 Stosunek QmaxQn powinien wynosić 2

3 Rozroacuteżnia się cztery klasy metrologiczne wodomierzy klasa A klasa B klasa C klasa D

4 Klasy metrologiczne wodomierzy w zależności od wartości stosunku QminQn i QtQn

Q (q)-strumień objętości - objętość wody przepływającej przez wodomierz w przyjętej jednostce czasu

Qmax (qmax) -maksymalny strumień objętości - największy strumień objętości przy ktoacuterym wodomierz może pracować w kroacutetkim czasie bez uszkodzenia i przekroczenia błędoacutew granicznych dopuszczalnych oraz wartości maksymalnej straty ciśnienia

Qn (qn) nominalny strumień objętości - strumień objętości roacutewny połowie maksymalnego strumienia objętości przy ktoacuterym wodomierz może pracować przy przepływie ciągłym lub przerywanym i jego wskazania mieszczą się w granicach błędoacutew granicznych dopuszczalnych

Qt (qt) pośredni strumień objętości - strumień objętości dzielący zakres obciążeń pomiarowych na przedział goacuterny i dolny przy ktoacuterym błąd graniczny dopuszczalny zmienia wartość

Qmin (qmin ) minimalny strumień objętości- strumień objętości powyżej ktoacuterego wskazania wodomierza nie powinny przekraczać błędoacutew granicznych dopuszczalnych

Zakres obciążeń pomiarowych wodomierza - zakres strumienia objętości wodomierza zawarty między maksymalnym strumieniem objętości a minimalnym strumieniem objętości

Krzywa błędoacutew wodomierza

Błędy graniczne dopuszczalne wodomierzy plusmn 2 - w przedziale goacuternym zakresu obciążeń (qt q qmax)

plusmn 5 - w przedziale goacuternym zakresu obciążeń (qmin q qt)

Lokalizacja wodomierza

Doboacuter wodomierza

Aby dobrać wodomierz należy

ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe

ustalić umowny przepływ obliczeniowy dla wodomierza qw m3h

qw = 2 q

Doboacuter wodomierza

Doboacuter wodomierza

dla dobranego wodomierza ustalić w oparciu o dane producenta wodomierzy stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez wodomierz

Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem

PN-EN 1717 - Ochrona przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody w instalacjach wodociągowych i ogoacutelne wymagania dotyczące urządzeń zapobiegających zanieczyszczaniu przez przepływ zwrotny

Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem

Podział płynoacutew ktoacutere mają lub mogą mieć kontakt z wodą do picia

Kategoria 1

Woda wypływająca bezpośrednio z sieci wodociągowej przeznaczona do użytkowania przez człowieka do celoacutew konsumpcyjnych

Kategoria 2

Płyn nie stanowiący bakteriologicznego lub toksycznego zagrożenia dla człowieka

Kategoria 3

Płyn stanowiący pewne zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność co najmniej jednej substancji toksycznej lub bardzo toksycznej o LD50gt200 mgkg wagi ciała

Kategoria 4

Płyn stanowiący pewne zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność co najmniej jednej substancji toksycznej lub bardzo toksycznej o LD50200 mgkg wagi ciała lub też co najmniej jednej substancji radioaktywnej mutagennej lub rakotwoacuterczej

Kategoria 5

Płyn stanowiący zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność substancji mikrobiologicznych bądź wirusowych

Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem

Przepływ zwrotny wywołany spadkiem ciśnienia w sieci wodociągowej

Potencjalne źroacutedła zanieczyszczenia wody wodociągowej

XY

1- sieć wodociągowa

2- urządzenie zabezpieczające

X-rodzina zabezpieczenia

Y-typ zabezpieczenia

Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody

Aby dobrać zabezpieczenie należy

określić kategorię płynu

określić rodzaj zabezpieczenia wg normy

ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe

dobrać zawoacuter zwracając uwagę na średnicę wodomierza

Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody

dla dobranego zaworu ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez zawoacuter

Filtr

Doboacuter filtra

Aby dobrać filtr należy

ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe

dobrać filtr zwracając uwagę na średnicę wodomierza i zaworu antyskażeniowego

Doboacuter filtra

dla dobranego filtra ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez filtr

INSTALACJE KANALIZACYJNE

Rodzaje instalacji kanalizacyjnych

1 Kanalizacja sanitarna (bytowo ndash gospodarcza)

2 Kanalizacja deszczowa

3 Kanalizacja technologiczna

ścieki przed wprowadzeniem do kanalizacji

sanitarnej wymagają wstępnego oczyszczenia w

specjalnych urządzeniach

Odprowadzenie ściekoacutew z nieruchomości może być

realizowane na dwa sposoby

systemem ogoacutelnospławnym (zbiorczym)

lub systemem rozdzielczym

Kanalizacja ogoacutelnospławna odprowadza zaroacutewno ścieki

sanitarne (bytowe) jak i deszczowe

W kanalizacji rozdzielczej ścieki sanitarne i deszczowe

odprowadzane są rozdzielnie

Schemat kanalizacji ogoacutelnospławnej

KS1 KS2

Kanał ogoacutelnospławny

RD1 RD2

linia regulacyjna

ST1

ST2

Schemat kanalizacji rozdzielczej

KS1 KS2

Kanał sanitarny

Kanał deszczowy

RD1 RD2

linia regulacyjnaST1

ST2

SD1

SD2

Podział instalacji kanalizacyjnej

Instalację kanalizacyjną można podzielić na

zewnętrzną (na terenie nieruchomości lecz poza budynkiem)

wewnętrzną (w budynku)

Podział ten wydaje się oczywisty ale jest istotny przy doborze materiału instalacyjnego - nie każdy materiał sprawdzający się wewnątrz nadaje się do stworzenia instalacji zewnętrznej

Granicą między instalacją wewnętrzną a zewnętrzną jest tzw czyszczak głoacutewny (rewizja głoacutewna)

Przewody domowej

instalacji kanalizacyjnej

Przykanalik (przyłącze kanalizacyjne) ndash jest to odcinek ktoacutery łączy kanalizację na terenie nieruchomości z siecią kanalizacyjną

Najczęściej przykanalik włączany jest do studzienki (rewizyjnej lub włazowej) ktoacutera stanowi uzbrojenie sieci Możliwe jest też przyłączenie przez wpust boczny lub złącze siodłowe

Przewody domowej

instalacji kanalizacyjnej

Przykanaliki oznaczane są znakami informacyjnymi Na znaku podana jest średnica (w mm) spadek przyłącza (w promilach) oraz jego długość (w m) Granicą między siecią a instalacją jest położona w pobliżu granicy nieruchomości pierwsza studzienka licząc od strony budynku

Sieć i przykanalik

w przypadku istnienia studzienki rewizyjnej

przykanalikstudzienka rewizyjna

linia

reg

ulac

yjnastudzienka kanalizacyjna

sieć kanalizacyjna

budy

nek

instalacja

zewnętrzna

Sieć i przykanalik

w przypadku braku studzienki rewizyjnej (wg nowych przepisoacutew w przypadku braku studzienki rewizyjnej

przykanalik to odcinek biegnący od granicy budynku do granicy

nieruchomości)

linia

reg

ulac

yjnastudzienka kanalizacyjna

sieć kanalizacyjna

budy

nek

przykanalik

sieć kanalizacyjna

Instalacja kanalizacyjna składa się z 1 poziomoacutew (przewodoacutew odpływowych) ndash są to przewody

prowadzone z odpowiednim spadkiem ktoacutere odprowadzają

ścieki z pionoacutew wpustoacutew podłogowych itp do przykanalika

lub sieci zewnętrznej

2 pionoacutew (przewodoacutew spustowych) ndash są to przewody prowadzone

przez jedną lub kilka kondygnacji odprowadzające ścieki

z podejść kanalizacyjnych wpustoacutew dachowych lub rynien

do przewodoacutew odpływowych

3 podejść kanalizacyjnych ndash przewody odprowadzające ścieki

z przyboroacutew i urządzeń sanitarnych do pionoacutew lub poziomoacutew

kanalizacyjnych

podejścia pojedyncze

podejścia zbiorowe

Kanalizacja sanitarna grawitacyjna

Odprowadza wodę zanieczyszczoną (ścieki) w wyniku jej wykorzystania odpływającą z ustępoacutew spłukiwanych natryskoacutew wanien bidetoacutew zlewoacutew umywalek wpustoacutew podłogowych i innych urządzeń występujących w gospodarstwie domowym

Projektowanie kanalizacji sanitarnej odbywa się w oparciu o normę

PN ndash EN 12056 ndash 2 grudzień 2002

Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew

Część 2 Kanalizacja sanitarna projektowanie układu i obliczenia

oraz w przypadku braku informacji o normę

PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania

w projektowaniu

Podejścia kanalizacyjne ndash łączą

odpływ z pionem kanalizacyjnym

Podejścia

niewentylowane - należy montować ze spadkiem wynoszącym od 2 do 15

wentylowane ndash można zastosować tu mniejsze spadki zgodnie z przywołaną normą ale wymagają dodatkowego przewodu wentylującego

Najczęściej projektuje się podejścia niewentylowane Ich długość w typowym rozwiązaniu stosowanym w Polsce nie powinna przekraczać 30 m a w przypadku miski ustępowej 10 m po długości przewodu

W przypadku dłuższych podejść albo zwiększa się średnicę albo projektuje się podejścia wentylowane za pomocą np zaworoacutew napowietrzających

Nowa norma wprowadza cztery typy systemoacutew kanalizacyjnych jakie można spotkać w poszczegoacutelnych krajach Unii Europejskiej

W Polsce stosuje się tradycyjnie system I

System Nazwa Cechy

I

System pojedynczego pionu

z podejściami częściowo

wypełnionymi

bull jeden pion kanalizacyjny

bull wypełnienie przewodoacutew 50

II

System pojedynczego pionu

z podejściami o mniejszej

średnicy

bull jeden pion kanalizacyjny

bull wypełnienie przewodoacutew 70

III

System pojedynczego pionu

z podejściami całkowicie

wypełnionymi

bull jeden pion kanalizacyjny

bull wypełnienie przewodoacutew 100

bull każde urządzenie podłączone

oddzielnie do pionu

IV System oddzielnych pionoacutew

kanalizacyjnych

bull dwa piony ndash jeden odprowadzający

ścieki czarne z ustępoacutew spłukiwanych

i pisuaroacutew i drugi odprowadzający

pozostałe ścieki

bull wypełnienie przewodoacutew jak dla

systemoacutew I II lub III

Średnice nominalne podejść pojedynczych dobiera się w zależności od typu przyłączonego przyboru sanitarnego lub urządzenia w typowych

rozwiązaniach w Polsce wg tabeli Urządzenie DN [mm]

Umywalka bidet 40

Zlewozmywak

zmywarka pralka

wanna natrysk 50

Miska ustępowa 100

Minimalna średnica podejścia pojedynczego zdeterminowana jest przez jego długość wysokość spadania i ilość zmian kierunku zgodnie z tabelą

DN Lmax

[m] H [m]

trzy zmiany

kierunku

40

50 30 lt10

70 50 lt10

100 50 lt30

H

L

Jeśli powyższe wymiary są przekroczone lub istnieje konieczność zastosowania więcej niż trzech zmian kierunku prowadzenia przewodoacutew należy wybrać kolejną większą średnicę nominalną

Średnice nominalne podjeść zbiorowych

Zależą od natężenia przepływu ściekoacutew w projektowanym

podejściu i od zastosowanego systemu Wybierając system

należy kierować się dostępnymi na rynku przyborami trudno

bowiem wyobrazić sobie podłączanie przyboru sanitarnego

z odpływem np 40mm do przewodu o średnicy mniejszej

Utrudniałoby to swobodny odpływ ściekoacutew z tego przyboru

Natężenie przepływu ściekoacutew sanitarnych Qww

wyznacza się dla danego odcinka instalacji zgodnie

z zależnością

]sl[DUKQww

gdzie K ndash wspoacutełczynnik częstości

DU ndash odpływ jednostkowy [ls] z urządzenia

UWAGA Qww DUmax jeśli nie to Qww = DUmax

Odpływy jednostkowe DU

Odpływy jednostkowe DU -cd

Typowe wspoacutełczynniki częstości K

Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia

z przewodami odpływowymi Piony kanalizacyjne należy prowadzić bez zmiany średnicy i kierunku na całej długości w szachtach sanitarnych

U podstawy każdego pionu przed przejściem w przewoacuted odpływowy należy zamontować otwoacuter rewizyjny (czyszczak) umożliwiający dostęp do wnętrza przodu

W przypadku kanalizacji sanitarnej każdy pion musi być wentylowany w celu wyroacutewnania ciśnienia w instalacji

Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia

z przewodami odpływowymi Wentylację pionu zapewnia

przewoacuted wentylacyjny zakończony rurą wywiewną wyprowadzoną ponad połać dachu

zawoacuter napowietrzający ndash rozwiązanie dozwolone do stosowania w przypadku braku możliwości wyprowadzenia pionu ponad dach można takie rozwiązanie stosować przy spełnieniu następujących warunkoacutew

piony mają wysokość 4 do 5 kondygnacji

ostatni pion licząc od najdalszego w stosunku do kanału oraz co piąty w budynku jest zakończony rurą wywiewną

Elementy pionu kanalizacyjnego

troacutejniki doprowadzające ścieki z podejść kanalizacyjnych

czyszczak prze zmianą kierunku prowadzenia ściekoacutew ndash około 05 nad posadzką przed przejściem w przewoacuted odpływowy

rura prosta o niezmiennej średnicy na całej długości

zawoacuter napowietrzający lub rura wywiewna

W systemie kanalizacji sanitarnej wyroacuteżnić można

piony z wentylacją głoacutewną ndash zakończone rurą wywiewną lub zaworem napowietrzającym

piony z wentylacją obejściową ndash piony z dodatkowym przewodem wentylacyjnym prowadzonym obok pionu spustowego i połączonym z rurą wywiewną

Średnica pionu zależy od wybranego systemu wentylacji i obliczonego natężenia przepływu ściekoacutew dla całego pionu

Należy pamiętać o tym że minimalna średnica pionu nie może być mniejsza od średnicy największego podejścia

W typowych rozwiązaniach w Polsce minimalna średnica pionu wynosi 70mm a dla pionoacutew prowadzących ścieki z misek ustępowych 100mm

Oczywiście w tabelach należy sprawdzić czy średnicy nie należy zwiększyć ze względu na obliczoną wartość Qww

Piony z wentylacją głoacutewną

Piony z wentylacją obejściową

Przewody odpływowe

(poziomy kanalizacyjne)

Wśroacuted przewodoacutew odpływowych wyroacuteżniamy przewoacuted głoacutewny oraz przewody drugorzędne Każdy przewoacuted drugorzędny powinien być oddzielnie podłączony do głoacutewnego pod kątem 45deg

Wszystkie przewody prowadzone są najkroacutetszą drogą przeważnie wzdłuż przegrody budowlanej oraz koniecznie z zachowaniem odpowiedniego spadku

Przewody odpływowe

(poziomy kanalizacyjne)

Spadek powinien być jednakowy na całej długości co zapewnia samooczyszczanie się przewodu

Przyjęte jest że rury układa się kielichem w kierunku przeciwnym do spływu ściekoacutew

Rewizje kanalizacyjne powinno się montować

co 15 m na rurach średnicy od 100 do 150 mm

przed każdym uskokiem poziomu

Rury prowadzone przez murowane ścianki muszą być ułożone prostopadle do przegrody

Na przewody z tworzyw sztucznych powinno się w miejscach przejść dodatkowo nałożyć tuleje ochronne Umożliwią one rurom pewien ruch zabezpieczając instalację przed uszkodzeniami mechanicznymi

Przestrzeń pomiędzy tuleją a rurą powinno się zabezpieczyć izolacją

Jeśli przewody kanalizacyjne z tworzyw sztucznych układane są w sąsiedztwie przewodoacutew wydzielających ciepło powinny być osłonięte otulinami izolacyjnymi w celu zabezpieczenia przed przegrzewaniem

Przewody poziome i przykanaliki powinny być ułożone poniżej strefy przemarzania gruntu czyli na głębokości 80-140 cm zależnie od regionu kraju

Jeśli przewody prowadzone są w pomieszczeniach w ktoacuterych temperatura może spadać poniżej 0degC muszą być odpowiednio zabezpieczone przed przemarzaniem

Dla przewodoacutew prowadzonych na zewnątrz budynku należy pamiętać że warstwa gruntu pokrywającego rury kanalizacyjne powinna być o 10-20 cm większa od głębokości przemarzania gruntu jeśli przewody układa się wyżej to powinny być zaizolowane termicznie

Rury kanalizacyjne układane na zewnątrz budynku powinny być oddalone

od innych przewodoacutew co najmniej

15 m od przewodoacutew gazowych i wodociągowych

08 m od kabli energetycznych

05 m od kabli telekomunikacyjnych

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qww z uwzględnieniem następujących zasad

1 dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 05

2 dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 07

3 minimalna prędkość przepływu ściekoacutew wynosi 07 ms stąd

wynika prowadzenie przewodoacutew z odpowiednim do średnicy

spadkiem w kierunku sieci zewnętrznej

4 minimalna średnica przewodu zewnętrznego wynosi 010m

a przykanalika 015m

Dobierając średnice przewodoacutew odpływowych należy stosować

tabelę z wartościami natężenia przepływu Q0 i prędkości

przepływu v0 dla przewodoacutew o przekroju kołowym przy

pełnym wypełnieniu i wykres Manninga

=QQ0

=vv0

hd

Q

v

(hd)

1

23

4

Przykład obliczeniowy Obliczeniowe natężenie sciekoacutew sanitarnych wynosi Qww= 50 ls Na podstawie tabeli 1 QwwQ0 = 50 2014 = 025 Z wykresu odczytujemy

V = 085V0 = 085114 = 097 ms przy napełnieniu hd = 037

Zakresy dopuszczalnych spadkoacutew przewodoacutew odpływowych

DN 0100 m ndash i = 20 - 100

DN 0150 m ndash i = 15 - 150

Urządzenia dodatkowe w kanalizacji sanitarnej

W przypadku odprowadzania ściekoacutew bytowo gospodarczych do zewnętrznej sieci typu ogoacutelnospławnego w pomieszczeniach położonych na najniższych kondygnacjach w budynku może dojść do zalania spowodowanego wstecznym przepływem ściekoacutew w wyniku intensywnych opadoacutew deszczu Dlatego też w tego typu instalacjach na przewodach kanalizacyjnych odprowadzających ścieki z pomieszczeń na najniższej kondygnacji stosować należy zasuwy burzowe ktoacutere chronią instalację przed przepływem zwrotnym

Materiały w kanalizacji sanitarnej

Instalacja kanalizacyjna może być wykonana z roacuteżnych materiałoacutew ale

zawsze rury i połączenia powinny być szczelne i odporne na korozję

Obecnie najpopularniejszym materiałem używanym do budowy instalacji

wewnętrznej jest tworzywo sztuczne Rury kanalizacyjne produkuje się z

polipropylenu (PP)

roacuteżnych odmian polichlorku winylu (PVC)

Polietylenu wysokiej gęstości (PE-HD)

żywicy poliestrowej wzmacnianej włoacuteknem szklanym (GRE)

Innymi materiałami stosowanymi w kanalizacji sanitarnej są

żeliwo

kamionka

beton

Kanalizacja deszczowa

Odprowadza wody opadowe z dachoacutew i terenoacutew przyległych do nieruchomości (podjazdy tarasy parkingi itp)

Projektowanie kanalizacji deszczowej odbywa się w oparciu o normę

PN ndash EN 12056 ndash 3 grudzień 2002

Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew

Część 3 Przewody deszczowe Projektowanie układu i obliczenia

oraz w przypadku braku informacji o normę

PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania w projektowaniu

Odprowadzanie wody z dachu stromego

W przypadku dachoacutew budynkoacutew niskich (do 5 kondygnacji) ktoacutere mają odpowiednie nachylenie (przyjmuje się że powyżej 8) najczęstszym sposobem odprowadzania wody deszczowej jest zastosowanie systemu rynnowego

Zadaniem deszczowej instalacji kanalizacyjnej jest zebranie wody z dachu i odprowadzenie jej do sieci kanalizacji deszczowej lub do gruntu System rynnowy polega na naturalnym (grawitacyjnym) spływie woacuted po połaci dachowej skąd jest przejmowana przez system rur System ten roacutewnież pracuje grawitacyjnie Umowną granicą instalacji deszczowej jest wylewka z ktoacuterej woda może być skierowana do sieci kanalizacji deszczowej (ogoacutelnospławnej) lub na grunt

Podstawowe elementy

instalacji kanalizacji deszczowej

Rynny - przewody o przekroju otwartym (okrągłym prostokątnym eliptycznym trapezowym okapowym) biegnące wzdłuż krawędzi dachu Zadaniem rynien jest zebranie wody opadowej Rynny prowadzone są z lekkim spadkiem w kierunku narożnikoacutew budynku dzięki czemu woda nie wylewa się za krawędzie tylko płynie w kierunku rur spustowych

Instalacja kanalizacji deszczowej składa się z następujących elementoacutew

Rury spustowe ndash pionowe odcinki przewodoacutew o przekroju zamkniętym (najczęściej okrągłym lub prostokątnym) Zadaniem rur spustowych jest zebranie wody płynącej rynnami i odprowadzenie ich poza budynek

Odpływy ndash elementy za pomocą ktoacuterych rynny przechodzą w rury spustowe Odpływ jest odcinkiem rynny w ktoacuterym wykonany jest obrobiony otwoacuter odpowiedniego kształtu pozwalający na włączenie rury spustowej Można wyroacuteżnić odpływy przelotowe oraz odpływy końcowe ( na narożnikach pomieszczeń) Pozwalają na mocowanie rur spustowych

Narożniki do rynien ndash umożliwiają połączenie rynien w narożnikach budynku Właściwy montaż narożnikoacutew jest bardzo ważny dla właściwej pracy rynien (ruchoacutew pod wpływem temperatury) Wylewki ndash kształtki ktoacuterymi kończy się rura spustowa Wylewka może być włą- czona do kanalizacji deszczowej bądź znajdować się nad gruntem

Łączniki do rynien - złączki zwykłe uszczelkowe i korekcyjne Ponieważ montaż rynien wymaga pozostawiania tzw dylatacji (odstępoacutew) złączki korekcyjne lub uszczelkowe umożliwiają wykonanie takich połączenia z dylatacją

Łączniki do rur spustowych - kolana troacutejniki redukcje mufy mufy redukcyjne Mufy służą do włączania rur spustowych do odpływoacutew zadaniem muf redukcyjnych jest połączenie rury spustowej i odpływu o roacuteżnych średnicach Kolana pozwalają na zmianę kierunku rury spustowej Troacutejniki umożliwiają włączanie do rur spustowych wyposażenia dodatkowego

Haki i obejmy - zadaniem tych elementoacutew jest mocowanie rynien i rur spustowych do dachoacutew i ścian

Elementy wykończeniowe i dodatkowe -

zadaniem tych elementoacutew jest wykończenie

systemu lub uzupełnienie jego pracy

Przykładami mogą tu być

dekiel służący do zakończenia rynny

filtr siatkowy montowany na rurze

spustowej zatrzymujący

zanieczyszczenia

czyszczak (rewizja) umożliwiający

przegląd i czyszczenie rury spustowej

(na zdjęciu)

odprowadzenie do kanalizacji deszczowej

Jednym ze sposoboacutew odprowadzenia wody jest podłączenie systemu rynnowego do kanalizacji deszczowej

Woacutewczas na dolnym odcinku rury spustowej mniej więcej 03-08 m ponad terenem należy zamontować rewizję (czyszczak) Rewizja ma wewnątrz kratkę na ktoacuterej zbierają się liście i inne zanieczyszczenia spływające z rynny

Rura spustowa z rewizją przyłączona jest do przewodoacutew odpływowych a te łączą się z kanalizacją Średnica przewodoacutew musi być co najmniej roacutewna średnicy rur spustowych i najczęściej wynosi 100-150 mm Głębokość na jakiej powinno się układać rury zależy od strefy przemarzania i wynosi 1-14 m System taki nie ma blokady przedostawania się zapachoacutew dlatego lepiej nie podłączać go do kanalizacji ogoacutelnospławnej

Innym sposobem odprowadzenia wody bezpośrednio do kanalizacji jest podłączenie rury spustowej do osadnika rynnowego Wyposażony jest on w klapkę ktoacutera stanowi blokadę zapachową i wyciągany kosz w ktoacuterym gromadzą się większe zanieczyszczenia takie jak liście

Gdy brak sieci kanalizacji deszczowej lub ogoacutelnospławnej woda deszczowa powinna być bezpiecznie rozprowadzona po terenie posesji ale tak żeby nie spływała na sąsiednie działki

Odprowadzanie wody z dachu

płaskiego

W przypadku dachoacutew budynkoacutew wysokich (powyżej 5 kondygnacji) oraz dachoacutew o małym nachyleniu (przyjmuje się że poniżej 8) najczęstszym sposobem odprowa-dzania wody deszczowej jest system odwadniania oparty na wpustach dachowych

Wpusty dachowe pełnią rolę dachowych odwodnień punkto-wych tzn zbierają wodę z pewnej powierzchni w jednym punkcie

Odprowadzanie wody z dachu

płaskiego Woda jest odprowadzana do rury spustowej biegnącej wewnątrz budynku a stamtąd do kanalizacji deszczowej lub poza budynek do gruntu Aby odwodnienie dachu płaskiego pracowało prawidłowo wpust powinien znaleźć się w najniższym punkcie dachu a spadek w jego kierunku powinien wynosić co najmniej 3 Oproacutecz zasadniczego wpustu powinien być wpust awaryjny ktoacutery przejmie wodę w przypadku zatkania wpustu głoacutewnego Na dachu powinna być co najmniej jedna para wpustoacutew Zasady projektowania moacutewią że wpusty należy rozmieszczać co 25 m

Obliczanie kanalizacji deszczowej

Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qr (qd) [ls]

rAC

10000

IAQr

gdzie ψ lub C ndash wspoacutełczynnik spływu przyjmowany wg nowej normy jako 10 (w starej zależny od nachylenia dachu i rodzaju powierzchni odwadnianej)

A ndash efektywna powierzchnia dachu lub powierzchnia odwadniana [m2]

I ndash w starej normie miarodajne natężenie deszczu [l(sha)] przyjmowane I 300 l(sha)

r ndash natężenie opadoacutew atmosferycznych [l(sm2)] przyjmowane albo na podstawie danych statystycznych albo wg tabeli 1 w nowej normie po przemnożeniu przez wspoacutełczynnik ryzyka podany w tabeli 2

Wymiarowanie rynien i rur spustowych

1 Przewody spustowe ndash średnicę należy dobrać tak aby obliczona wartość odpływu ściekoacutew Qr nie przekraczała wartości Qrmax (qdmax) a powierzchnia odwadniana A powierzchni Amax zestawionych w tabeli w normie PN ndash 92B ndash 01707

2 Wg starej normy rynny powinny mieć średnice minimum 150 mm (dotyczy to budynkoacutew wielorodzinnych)

Efektywna

powierzchnia dachu

odwadniana przez

rynnę A [m2]

Szerokość rynny [mm] Średnica rury

spustowej [mm]

poniżej 20 70 50

20 ndash 57 100 (lub 125) 70

57 ndash 97 125 100

97 - 170 150 100

170 - 243 180 125

Dla budynkoacutew jednorodzinnych średnice rynien i przewodoacutew spustowych można określić w oparciu o efektywną powierzchnię dachu wg tabeli

Średnice poziomoacutew i przykanalikoacutew

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qr z uwzględnieniem następujących zasad

a) dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 07

b) dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 09

c) i d) jak dla kanalizacji sanitarnej

Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej

Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qt (qog) [ls]

Qww ndash natężenie odpływu ściekoacutew sanitarnych

Qr ndash natężenie odpływu ściekoacutew deszczowych

Kanalizacja ogoacutelnospławna to ten fragment ktoacutery odprowadza i ścieki sanitarne i deszczowe do zewnętrznej sieci ogoacutelnospławnej

rwwt QQQ

Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się z uwzględnieniem następujących zasad

a) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt spełnione powinny być warunki

a) i b) jak dla ściekoacutew deszczowych

b) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt obliczeniowa prędkość przepływu

ściekoacutew nie może przekraczać wartości dopuszczalnej ktoacutera wynosi

80 ms ndash dla rur żeliwnych i innych metalowych

40 ms ndash dla rur kamionkowych betonowych i z tworzyw sztucznych

c) dla odpływu tylko ściekoacutew sanitarnych Qww prędkość przepływu

ściekoacutew nie może być mniejsza od vmin = 07 ms

bullRynny z PVC-U

bullRynny z blachy aluminiowej

bullRynny miedziane

bullRynny z blachy stalowej

bullRynny cynkowo-tytanowe

Przekroje rynien a b c) poacutełokragłe d) trapezowy e f) trapezoidalny g) prostokatny h) poacutełokragły leacy

Rodzaje rynien a) okapowa b) koszowa c) gzymsowa d) leacy

UKŁAD TROacuteJNIKOWY

Prowadzenie rur instalacji wodociągowej w układzie troacutejnikowym

Sposoacuteb prowadzenia przewodoacutew w węźle

sanitarnym

UKŁAD TROacuteJNIKOWY

UKŁAD TROacuteJNIKOWY

UKŁAD ROZDZIELACZOWY

Prowadzenie rur instalacji wodociągowej w układzie rozdzielaczowym

UKŁAD ROZDZIELACZOWY

UKŁAD OBWODOWY

Podpora stała

Podpora przesuwna

Przykład prowadzenia pionu instalacyjnego bez kompensatoroacutew z uwzględnieniem wyboczenia (linią przerywaną oznaczono przykładowy przewidywany kształt pionu po osiągnięciu temperatury czynnika roboczego)

Oznaczenia PP - podpora przesuwnaPS - podpora stała

ELEMENTY INSTALACJI WODOCIĄGOWYCH

Elementy instalacji wodociągowych

Przyłącze wodociągowe

Zestaw wodomierza głoacutewnego

Filtr wody zawoacuter antyskażeniowy zawory odcinające (armatura)

Przewody rozdzielcze (rozprowadzające)

Przewody pionowe (piony wodociągowe)

Przewody w pomieszczeniach sanitarnych (połączenia od pionu do punktoacutew czerpalnych)

Punkty czerpalne (baterie czerpalne i zawory)

Przyłącza do budynku 1-linia zabudowy 2- linia rozgraniczająca 3-sieć wodociągowa 4-sieć kanalizacyjna 5-zestaw wodomierzowy 6-studzienka rewizyjna

Sposoacuteb przeprowadzenia przewodu przez ścianę zewnętrzną

Podział wodomierzy

W obudowie

zamkniętej Z wyjmowaną

wstawką

pomiarową

instalowane

poziomo

kolanowe

Podział wodomierzy

1 Wodomierz działający na zasadach mechanicznych przeznaczony do wody

a) zimnej o temperaturze od 0 degC do 30 degC

b) ciepłej o temperaturze od 30 degC do 90 degC

c) gorącej o temperaturze od 30 degC do 130 degC albo od 30 degC do 180 degC

2 Wodomierz działający na zasadach elektronicznych lub mechanicznych z urządzeniami elektronicznymi albo bez przeznaczony do wody zimnej o temperaturze od 0 degC do 30 degC

Wodomierze mieszkaniowe (JS) Wodomierz powinien być zamontowany w położeniu roboczym zgodnie z oznakowaniem umieszczonym na wodomierzu przez producenta H - oznacza pozycję pracy wodomierza w poziomie V - oznacza pozycję pracy wodomierza w pionie Litera znajdująca się na tarczy wodomierza A B C lub D - oznacza klasę obciążeń wodomierza

Wodomierz sprzężony roacutewnolegle 1-wodomierz głoacutewny śrubowy 2-wodomierz boczny skrzydełkowy 3-zawoacuter zmiennego obciążenia

1 Wodomierze działające na zasadach mechanicznych przeznaczone do wody charakteryzują następujące strumienie

1) maksymalny strumień objętości (Qmax)

2) nominalny strumień objętości (Qn)

3) pośredni strumień objętości (Qt)

4) minimalny strumień objętości (Qmin)

2 Stosunek QmaxQn powinien wynosić 2

3 Rozroacuteżnia się cztery klasy metrologiczne wodomierzy klasa A klasa B klasa C klasa D

4 Klasy metrologiczne wodomierzy w zależności od wartości stosunku QminQn i QtQn

Q (q)-strumień objętości - objętość wody przepływającej przez wodomierz w przyjętej jednostce czasu

Qmax (qmax) -maksymalny strumień objętości - największy strumień objętości przy ktoacuterym wodomierz może pracować w kroacutetkim czasie bez uszkodzenia i przekroczenia błędoacutew granicznych dopuszczalnych oraz wartości maksymalnej straty ciśnienia

Qn (qn) nominalny strumień objętości - strumień objętości roacutewny połowie maksymalnego strumienia objętości przy ktoacuterym wodomierz może pracować przy przepływie ciągłym lub przerywanym i jego wskazania mieszczą się w granicach błędoacutew granicznych dopuszczalnych

Qt (qt) pośredni strumień objętości - strumień objętości dzielący zakres obciążeń pomiarowych na przedział goacuterny i dolny przy ktoacuterym błąd graniczny dopuszczalny zmienia wartość

Qmin (qmin ) minimalny strumień objętości- strumień objętości powyżej ktoacuterego wskazania wodomierza nie powinny przekraczać błędoacutew granicznych dopuszczalnych

Zakres obciążeń pomiarowych wodomierza - zakres strumienia objętości wodomierza zawarty między maksymalnym strumieniem objętości a minimalnym strumieniem objętości

Krzywa błędoacutew wodomierza

Błędy graniczne dopuszczalne wodomierzy plusmn 2 - w przedziale goacuternym zakresu obciążeń (qt q qmax)

plusmn 5 - w przedziale goacuternym zakresu obciążeń (qmin q qt)

Lokalizacja wodomierza

Doboacuter wodomierza

Aby dobrać wodomierz należy

ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe

ustalić umowny przepływ obliczeniowy dla wodomierza qw m3h

qw = 2 q

Doboacuter wodomierza

Doboacuter wodomierza

dla dobranego wodomierza ustalić w oparciu o dane producenta wodomierzy stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez wodomierz

Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem

PN-EN 1717 - Ochrona przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody w instalacjach wodociągowych i ogoacutelne wymagania dotyczące urządzeń zapobiegających zanieczyszczaniu przez przepływ zwrotny

Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem

Podział płynoacutew ktoacutere mają lub mogą mieć kontakt z wodą do picia

Kategoria 1

Woda wypływająca bezpośrednio z sieci wodociągowej przeznaczona do użytkowania przez człowieka do celoacutew konsumpcyjnych

Kategoria 2

Płyn nie stanowiący bakteriologicznego lub toksycznego zagrożenia dla człowieka

Kategoria 3

Płyn stanowiący pewne zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność co najmniej jednej substancji toksycznej lub bardzo toksycznej o LD50gt200 mgkg wagi ciała

Kategoria 4

Płyn stanowiący pewne zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność co najmniej jednej substancji toksycznej lub bardzo toksycznej o LD50200 mgkg wagi ciała lub też co najmniej jednej substancji radioaktywnej mutagennej lub rakotwoacuterczej

Kategoria 5

Płyn stanowiący zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność substancji mikrobiologicznych bądź wirusowych

Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem

Przepływ zwrotny wywołany spadkiem ciśnienia w sieci wodociągowej

Potencjalne źroacutedła zanieczyszczenia wody wodociągowej

XY

1- sieć wodociągowa

2- urządzenie zabezpieczające

X-rodzina zabezpieczenia

Y-typ zabezpieczenia

Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody

Aby dobrać zabezpieczenie należy

określić kategorię płynu

określić rodzaj zabezpieczenia wg normy

ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe

dobrać zawoacuter zwracając uwagę na średnicę wodomierza

Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody

dla dobranego zaworu ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez zawoacuter

Filtr

Doboacuter filtra

Aby dobrać filtr należy

ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe

dobrać filtr zwracając uwagę na średnicę wodomierza i zaworu antyskażeniowego

Doboacuter filtra

dla dobranego filtra ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez filtr

INSTALACJE KANALIZACYJNE

Rodzaje instalacji kanalizacyjnych

1 Kanalizacja sanitarna (bytowo ndash gospodarcza)

2 Kanalizacja deszczowa

3 Kanalizacja technologiczna

ścieki przed wprowadzeniem do kanalizacji

sanitarnej wymagają wstępnego oczyszczenia w

specjalnych urządzeniach

Odprowadzenie ściekoacutew z nieruchomości może być

realizowane na dwa sposoby

systemem ogoacutelnospławnym (zbiorczym)

lub systemem rozdzielczym

Kanalizacja ogoacutelnospławna odprowadza zaroacutewno ścieki

sanitarne (bytowe) jak i deszczowe

W kanalizacji rozdzielczej ścieki sanitarne i deszczowe

odprowadzane są rozdzielnie

Schemat kanalizacji ogoacutelnospławnej

KS1 KS2

Kanał ogoacutelnospławny

RD1 RD2

linia regulacyjna

ST1

ST2

Schemat kanalizacji rozdzielczej

KS1 KS2

Kanał sanitarny

Kanał deszczowy

RD1 RD2

linia regulacyjnaST1

ST2

SD1

SD2

Podział instalacji kanalizacyjnej

Instalację kanalizacyjną można podzielić na

zewnętrzną (na terenie nieruchomości lecz poza budynkiem)

wewnętrzną (w budynku)

Podział ten wydaje się oczywisty ale jest istotny przy doborze materiału instalacyjnego - nie każdy materiał sprawdzający się wewnątrz nadaje się do stworzenia instalacji zewnętrznej

Granicą między instalacją wewnętrzną a zewnętrzną jest tzw czyszczak głoacutewny (rewizja głoacutewna)

Przewody domowej

instalacji kanalizacyjnej

Przykanalik (przyłącze kanalizacyjne) ndash jest to odcinek ktoacutery łączy kanalizację na terenie nieruchomości z siecią kanalizacyjną

Najczęściej przykanalik włączany jest do studzienki (rewizyjnej lub włazowej) ktoacutera stanowi uzbrojenie sieci Możliwe jest też przyłączenie przez wpust boczny lub złącze siodłowe

Przewody domowej

instalacji kanalizacyjnej

Przykanaliki oznaczane są znakami informacyjnymi Na znaku podana jest średnica (w mm) spadek przyłącza (w promilach) oraz jego długość (w m) Granicą między siecią a instalacją jest położona w pobliżu granicy nieruchomości pierwsza studzienka licząc od strony budynku

Sieć i przykanalik

w przypadku istnienia studzienki rewizyjnej

przykanalikstudzienka rewizyjna

linia

reg

ulac

yjnastudzienka kanalizacyjna

sieć kanalizacyjna

budy

nek

instalacja

zewnętrzna

Sieć i przykanalik

w przypadku braku studzienki rewizyjnej (wg nowych przepisoacutew w przypadku braku studzienki rewizyjnej

przykanalik to odcinek biegnący od granicy budynku do granicy

nieruchomości)

linia

reg

ulac

yjnastudzienka kanalizacyjna

sieć kanalizacyjna

budy

nek

przykanalik

sieć kanalizacyjna

Instalacja kanalizacyjna składa się z 1 poziomoacutew (przewodoacutew odpływowych) ndash są to przewody

prowadzone z odpowiednim spadkiem ktoacutere odprowadzają

ścieki z pionoacutew wpustoacutew podłogowych itp do przykanalika

lub sieci zewnętrznej

2 pionoacutew (przewodoacutew spustowych) ndash są to przewody prowadzone

przez jedną lub kilka kondygnacji odprowadzające ścieki

z podejść kanalizacyjnych wpustoacutew dachowych lub rynien

do przewodoacutew odpływowych

3 podejść kanalizacyjnych ndash przewody odprowadzające ścieki

z przyboroacutew i urządzeń sanitarnych do pionoacutew lub poziomoacutew

kanalizacyjnych

podejścia pojedyncze

podejścia zbiorowe

Kanalizacja sanitarna grawitacyjna

Odprowadza wodę zanieczyszczoną (ścieki) w wyniku jej wykorzystania odpływającą z ustępoacutew spłukiwanych natryskoacutew wanien bidetoacutew zlewoacutew umywalek wpustoacutew podłogowych i innych urządzeń występujących w gospodarstwie domowym

Projektowanie kanalizacji sanitarnej odbywa się w oparciu o normę

PN ndash EN 12056 ndash 2 grudzień 2002

Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew

Część 2 Kanalizacja sanitarna projektowanie układu i obliczenia

oraz w przypadku braku informacji o normę

PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania

w projektowaniu

Podejścia kanalizacyjne ndash łączą

odpływ z pionem kanalizacyjnym

Podejścia

niewentylowane - należy montować ze spadkiem wynoszącym od 2 do 15

wentylowane ndash można zastosować tu mniejsze spadki zgodnie z przywołaną normą ale wymagają dodatkowego przewodu wentylującego

Najczęściej projektuje się podejścia niewentylowane Ich długość w typowym rozwiązaniu stosowanym w Polsce nie powinna przekraczać 30 m a w przypadku miski ustępowej 10 m po długości przewodu

W przypadku dłuższych podejść albo zwiększa się średnicę albo projektuje się podejścia wentylowane za pomocą np zaworoacutew napowietrzających

Nowa norma wprowadza cztery typy systemoacutew kanalizacyjnych jakie można spotkać w poszczegoacutelnych krajach Unii Europejskiej

W Polsce stosuje się tradycyjnie system I

System Nazwa Cechy

I

System pojedynczego pionu

z podejściami częściowo

wypełnionymi

bull jeden pion kanalizacyjny

bull wypełnienie przewodoacutew 50

II

System pojedynczego pionu

z podejściami o mniejszej

średnicy

bull jeden pion kanalizacyjny

bull wypełnienie przewodoacutew 70

III

System pojedynczego pionu

z podejściami całkowicie

wypełnionymi

bull jeden pion kanalizacyjny

bull wypełnienie przewodoacutew 100

bull każde urządzenie podłączone

oddzielnie do pionu

IV System oddzielnych pionoacutew

kanalizacyjnych

bull dwa piony ndash jeden odprowadzający

ścieki czarne z ustępoacutew spłukiwanych

i pisuaroacutew i drugi odprowadzający

pozostałe ścieki

bull wypełnienie przewodoacutew jak dla

systemoacutew I II lub III

Średnice nominalne podejść pojedynczych dobiera się w zależności od typu przyłączonego przyboru sanitarnego lub urządzenia w typowych

rozwiązaniach w Polsce wg tabeli Urządzenie DN [mm]

Umywalka bidet 40

Zlewozmywak

zmywarka pralka

wanna natrysk 50

Miska ustępowa 100

Minimalna średnica podejścia pojedynczego zdeterminowana jest przez jego długość wysokość spadania i ilość zmian kierunku zgodnie z tabelą

DN Lmax

[m] H [m]

trzy zmiany

kierunku

40

50 30 lt10

70 50 lt10

100 50 lt30

H

L

Jeśli powyższe wymiary są przekroczone lub istnieje konieczność zastosowania więcej niż trzech zmian kierunku prowadzenia przewodoacutew należy wybrać kolejną większą średnicę nominalną

Średnice nominalne podjeść zbiorowych

Zależą od natężenia przepływu ściekoacutew w projektowanym

podejściu i od zastosowanego systemu Wybierając system

należy kierować się dostępnymi na rynku przyborami trudno

bowiem wyobrazić sobie podłączanie przyboru sanitarnego

z odpływem np 40mm do przewodu o średnicy mniejszej

Utrudniałoby to swobodny odpływ ściekoacutew z tego przyboru

Natężenie przepływu ściekoacutew sanitarnych Qww

wyznacza się dla danego odcinka instalacji zgodnie

z zależnością

]sl[DUKQww

gdzie K ndash wspoacutełczynnik częstości

DU ndash odpływ jednostkowy [ls] z urządzenia

UWAGA Qww DUmax jeśli nie to Qww = DUmax

Odpływy jednostkowe DU

Odpływy jednostkowe DU -cd

Typowe wspoacutełczynniki częstości K

Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia

z przewodami odpływowymi Piony kanalizacyjne należy prowadzić bez zmiany średnicy i kierunku na całej długości w szachtach sanitarnych

U podstawy każdego pionu przed przejściem w przewoacuted odpływowy należy zamontować otwoacuter rewizyjny (czyszczak) umożliwiający dostęp do wnętrza przodu

W przypadku kanalizacji sanitarnej każdy pion musi być wentylowany w celu wyroacutewnania ciśnienia w instalacji

Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia

z przewodami odpływowymi Wentylację pionu zapewnia

przewoacuted wentylacyjny zakończony rurą wywiewną wyprowadzoną ponad połać dachu

zawoacuter napowietrzający ndash rozwiązanie dozwolone do stosowania w przypadku braku możliwości wyprowadzenia pionu ponad dach można takie rozwiązanie stosować przy spełnieniu następujących warunkoacutew

piony mają wysokość 4 do 5 kondygnacji

ostatni pion licząc od najdalszego w stosunku do kanału oraz co piąty w budynku jest zakończony rurą wywiewną

Elementy pionu kanalizacyjnego

troacutejniki doprowadzające ścieki z podejść kanalizacyjnych

czyszczak prze zmianą kierunku prowadzenia ściekoacutew ndash około 05 nad posadzką przed przejściem w przewoacuted odpływowy

rura prosta o niezmiennej średnicy na całej długości

zawoacuter napowietrzający lub rura wywiewna

W systemie kanalizacji sanitarnej wyroacuteżnić można

piony z wentylacją głoacutewną ndash zakończone rurą wywiewną lub zaworem napowietrzającym

piony z wentylacją obejściową ndash piony z dodatkowym przewodem wentylacyjnym prowadzonym obok pionu spustowego i połączonym z rurą wywiewną

Średnica pionu zależy od wybranego systemu wentylacji i obliczonego natężenia przepływu ściekoacutew dla całego pionu

Należy pamiętać o tym że minimalna średnica pionu nie może być mniejsza od średnicy największego podejścia

W typowych rozwiązaniach w Polsce minimalna średnica pionu wynosi 70mm a dla pionoacutew prowadzących ścieki z misek ustępowych 100mm

Oczywiście w tabelach należy sprawdzić czy średnicy nie należy zwiększyć ze względu na obliczoną wartość Qww

Piony z wentylacją głoacutewną

Piony z wentylacją obejściową

Przewody odpływowe

(poziomy kanalizacyjne)

Wśroacuted przewodoacutew odpływowych wyroacuteżniamy przewoacuted głoacutewny oraz przewody drugorzędne Każdy przewoacuted drugorzędny powinien być oddzielnie podłączony do głoacutewnego pod kątem 45deg

Wszystkie przewody prowadzone są najkroacutetszą drogą przeważnie wzdłuż przegrody budowlanej oraz koniecznie z zachowaniem odpowiedniego spadku

Przewody odpływowe

(poziomy kanalizacyjne)

Spadek powinien być jednakowy na całej długości co zapewnia samooczyszczanie się przewodu

Przyjęte jest że rury układa się kielichem w kierunku przeciwnym do spływu ściekoacutew

Rewizje kanalizacyjne powinno się montować

co 15 m na rurach średnicy od 100 do 150 mm

przed każdym uskokiem poziomu

Rury prowadzone przez murowane ścianki muszą być ułożone prostopadle do przegrody

Na przewody z tworzyw sztucznych powinno się w miejscach przejść dodatkowo nałożyć tuleje ochronne Umożliwią one rurom pewien ruch zabezpieczając instalację przed uszkodzeniami mechanicznymi

Przestrzeń pomiędzy tuleją a rurą powinno się zabezpieczyć izolacją

Jeśli przewody kanalizacyjne z tworzyw sztucznych układane są w sąsiedztwie przewodoacutew wydzielających ciepło powinny być osłonięte otulinami izolacyjnymi w celu zabezpieczenia przed przegrzewaniem

Przewody poziome i przykanaliki powinny być ułożone poniżej strefy przemarzania gruntu czyli na głębokości 80-140 cm zależnie od regionu kraju

Jeśli przewody prowadzone są w pomieszczeniach w ktoacuterych temperatura może spadać poniżej 0degC muszą być odpowiednio zabezpieczone przed przemarzaniem

Dla przewodoacutew prowadzonych na zewnątrz budynku należy pamiętać że warstwa gruntu pokrywającego rury kanalizacyjne powinna być o 10-20 cm większa od głębokości przemarzania gruntu jeśli przewody układa się wyżej to powinny być zaizolowane termicznie

Rury kanalizacyjne układane na zewnątrz budynku powinny być oddalone

od innych przewodoacutew co najmniej

15 m od przewodoacutew gazowych i wodociągowych

08 m od kabli energetycznych

05 m od kabli telekomunikacyjnych

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qww z uwzględnieniem następujących zasad

1 dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 05

2 dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 07

3 minimalna prędkość przepływu ściekoacutew wynosi 07 ms stąd

wynika prowadzenie przewodoacutew z odpowiednim do średnicy

spadkiem w kierunku sieci zewnętrznej

4 minimalna średnica przewodu zewnętrznego wynosi 010m

a przykanalika 015m

Dobierając średnice przewodoacutew odpływowych należy stosować

tabelę z wartościami natężenia przepływu Q0 i prędkości

przepływu v0 dla przewodoacutew o przekroju kołowym przy

pełnym wypełnieniu i wykres Manninga

=QQ0

=vv0

hd

Q

v

(hd)

1

23

4

Przykład obliczeniowy Obliczeniowe natężenie sciekoacutew sanitarnych wynosi Qww= 50 ls Na podstawie tabeli 1 QwwQ0 = 50 2014 = 025 Z wykresu odczytujemy

V = 085V0 = 085114 = 097 ms przy napełnieniu hd = 037

Zakresy dopuszczalnych spadkoacutew przewodoacutew odpływowych

DN 0100 m ndash i = 20 - 100

DN 0150 m ndash i = 15 - 150

Urządzenia dodatkowe w kanalizacji sanitarnej

W przypadku odprowadzania ściekoacutew bytowo gospodarczych do zewnętrznej sieci typu ogoacutelnospławnego w pomieszczeniach położonych na najniższych kondygnacjach w budynku może dojść do zalania spowodowanego wstecznym przepływem ściekoacutew w wyniku intensywnych opadoacutew deszczu Dlatego też w tego typu instalacjach na przewodach kanalizacyjnych odprowadzających ścieki z pomieszczeń na najniższej kondygnacji stosować należy zasuwy burzowe ktoacutere chronią instalację przed przepływem zwrotnym

Materiały w kanalizacji sanitarnej

Instalacja kanalizacyjna może być wykonana z roacuteżnych materiałoacutew ale

zawsze rury i połączenia powinny być szczelne i odporne na korozję

Obecnie najpopularniejszym materiałem używanym do budowy instalacji

wewnętrznej jest tworzywo sztuczne Rury kanalizacyjne produkuje się z

polipropylenu (PP)

roacuteżnych odmian polichlorku winylu (PVC)

Polietylenu wysokiej gęstości (PE-HD)

żywicy poliestrowej wzmacnianej włoacuteknem szklanym (GRE)

Innymi materiałami stosowanymi w kanalizacji sanitarnej są

żeliwo

kamionka

beton

Kanalizacja deszczowa

Odprowadza wody opadowe z dachoacutew i terenoacutew przyległych do nieruchomości (podjazdy tarasy parkingi itp)

Projektowanie kanalizacji deszczowej odbywa się w oparciu o normę

PN ndash EN 12056 ndash 3 grudzień 2002

Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew

Część 3 Przewody deszczowe Projektowanie układu i obliczenia

oraz w przypadku braku informacji o normę

PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania w projektowaniu

Odprowadzanie wody z dachu stromego

W przypadku dachoacutew budynkoacutew niskich (do 5 kondygnacji) ktoacutere mają odpowiednie nachylenie (przyjmuje się że powyżej 8) najczęstszym sposobem odprowadzania wody deszczowej jest zastosowanie systemu rynnowego

Zadaniem deszczowej instalacji kanalizacyjnej jest zebranie wody z dachu i odprowadzenie jej do sieci kanalizacji deszczowej lub do gruntu System rynnowy polega na naturalnym (grawitacyjnym) spływie woacuted po połaci dachowej skąd jest przejmowana przez system rur System ten roacutewnież pracuje grawitacyjnie Umowną granicą instalacji deszczowej jest wylewka z ktoacuterej woda może być skierowana do sieci kanalizacji deszczowej (ogoacutelnospławnej) lub na grunt

Podstawowe elementy

instalacji kanalizacji deszczowej

Rynny - przewody o przekroju otwartym (okrągłym prostokątnym eliptycznym trapezowym okapowym) biegnące wzdłuż krawędzi dachu Zadaniem rynien jest zebranie wody opadowej Rynny prowadzone są z lekkim spadkiem w kierunku narożnikoacutew budynku dzięki czemu woda nie wylewa się za krawędzie tylko płynie w kierunku rur spustowych

Instalacja kanalizacji deszczowej składa się z następujących elementoacutew

Rury spustowe ndash pionowe odcinki przewodoacutew o przekroju zamkniętym (najczęściej okrągłym lub prostokątnym) Zadaniem rur spustowych jest zebranie wody płynącej rynnami i odprowadzenie ich poza budynek

Odpływy ndash elementy za pomocą ktoacuterych rynny przechodzą w rury spustowe Odpływ jest odcinkiem rynny w ktoacuterym wykonany jest obrobiony otwoacuter odpowiedniego kształtu pozwalający na włączenie rury spustowej Można wyroacuteżnić odpływy przelotowe oraz odpływy końcowe ( na narożnikach pomieszczeń) Pozwalają na mocowanie rur spustowych

Narożniki do rynien ndash umożliwiają połączenie rynien w narożnikach budynku Właściwy montaż narożnikoacutew jest bardzo ważny dla właściwej pracy rynien (ruchoacutew pod wpływem temperatury) Wylewki ndash kształtki ktoacuterymi kończy się rura spustowa Wylewka może być włą- czona do kanalizacji deszczowej bądź znajdować się nad gruntem

Łączniki do rynien - złączki zwykłe uszczelkowe i korekcyjne Ponieważ montaż rynien wymaga pozostawiania tzw dylatacji (odstępoacutew) złączki korekcyjne lub uszczelkowe umożliwiają wykonanie takich połączenia z dylatacją

Łączniki do rur spustowych - kolana troacutejniki redukcje mufy mufy redukcyjne Mufy służą do włączania rur spustowych do odpływoacutew zadaniem muf redukcyjnych jest połączenie rury spustowej i odpływu o roacuteżnych średnicach Kolana pozwalają na zmianę kierunku rury spustowej Troacutejniki umożliwiają włączanie do rur spustowych wyposażenia dodatkowego

Haki i obejmy - zadaniem tych elementoacutew jest mocowanie rynien i rur spustowych do dachoacutew i ścian

Elementy wykończeniowe i dodatkowe -

zadaniem tych elementoacutew jest wykończenie

systemu lub uzupełnienie jego pracy

Przykładami mogą tu być

dekiel służący do zakończenia rynny

filtr siatkowy montowany na rurze

spustowej zatrzymujący

zanieczyszczenia

czyszczak (rewizja) umożliwiający

przegląd i czyszczenie rury spustowej

(na zdjęciu)

odprowadzenie do kanalizacji deszczowej

Jednym ze sposoboacutew odprowadzenia wody jest podłączenie systemu rynnowego do kanalizacji deszczowej

Woacutewczas na dolnym odcinku rury spustowej mniej więcej 03-08 m ponad terenem należy zamontować rewizję (czyszczak) Rewizja ma wewnątrz kratkę na ktoacuterej zbierają się liście i inne zanieczyszczenia spływające z rynny

Rura spustowa z rewizją przyłączona jest do przewodoacutew odpływowych a te łączą się z kanalizacją Średnica przewodoacutew musi być co najmniej roacutewna średnicy rur spustowych i najczęściej wynosi 100-150 mm Głębokość na jakiej powinno się układać rury zależy od strefy przemarzania i wynosi 1-14 m System taki nie ma blokady przedostawania się zapachoacutew dlatego lepiej nie podłączać go do kanalizacji ogoacutelnospławnej

Innym sposobem odprowadzenia wody bezpośrednio do kanalizacji jest podłączenie rury spustowej do osadnika rynnowego Wyposażony jest on w klapkę ktoacutera stanowi blokadę zapachową i wyciągany kosz w ktoacuterym gromadzą się większe zanieczyszczenia takie jak liście

Gdy brak sieci kanalizacji deszczowej lub ogoacutelnospławnej woda deszczowa powinna być bezpiecznie rozprowadzona po terenie posesji ale tak żeby nie spływała na sąsiednie działki

Odprowadzanie wody z dachu

płaskiego

W przypadku dachoacutew budynkoacutew wysokich (powyżej 5 kondygnacji) oraz dachoacutew o małym nachyleniu (przyjmuje się że poniżej 8) najczęstszym sposobem odprowa-dzania wody deszczowej jest system odwadniania oparty na wpustach dachowych

Wpusty dachowe pełnią rolę dachowych odwodnień punkto-wych tzn zbierają wodę z pewnej powierzchni w jednym punkcie

Odprowadzanie wody z dachu

płaskiego Woda jest odprowadzana do rury spustowej biegnącej wewnątrz budynku a stamtąd do kanalizacji deszczowej lub poza budynek do gruntu Aby odwodnienie dachu płaskiego pracowało prawidłowo wpust powinien znaleźć się w najniższym punkcie dachu a spadek w jego kierunku powinien wynosić co najmniej 3 Oproacutecz zasadniczego wpustu powinien być wpust awaryjny ktoacutery przejmie wodę w przypadku zatkania wpustu głoacutewnego Na dachu powinna być co najmniej jedna para wpustoacutew Zasady projektowania moacutewią że wpusty należy rozmieszczać co 25 m

Obliczanie kanalizacji deszczowej

Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qr (qd) [ls]

rAC

10000

IAQr

gdzie ψ lub C ndash wspoacutełczynnik spływu przyjmowany wg nowej normy jako 10 (w starej zależny od nachylenia dachu i rodzaju powierzchni odwadnianej)

A ndash efektywna powierzchnia dachu lub powierzchnia odwadniana [m2]

I ndash w starej normie miarodajne natężenie deszczu [l(sha)] przyjmowane I 300 l(sha)

r ndash natężenie opadoacutew atmosferycznych [l(sm2)] przyjmowane albo na podstawie danych statystycznych albo wg tabeli 1 w nowej normie po przemnożeniu przez wspoacutełczynnik ryzyka podany w tabeli 2

Wymiarowanie rynien i rur spustowych

1 Przewody spustowe ndash średnicę należy dobrać tak aby obliczona wartość odpływu ściekoacutew Qr nie przekraczała wartości Qrmax (qdmax) a powierzchnia odwadniana A powierzchni Amax zestawionych w tabeli w normie PN ndash 92B ndash 01707

2 Wg starej normy rynny powinny mieć średnice minimum 150 mm (dotyczy to budynkoacutew wielorodzinnych)

Efektywna

powierzchnia dachu

odwadniana przez

rynnę A [m2]

Szerokość rynny [mm] Średnica rury

spustowej [mm]

poniżej 20 70 50

20 ndash 57 100 (lub 125) 70

57 ndash 97 125 100

97 - 170 150 100

170 - 243 180 125

Dla budynkoacutew jednorodzinnych średnice rynien i przewodoacutew spustowych można określić w oparciu o efektywną powierzchnię dachu wg tabeli

Średnice poziomoacutew i przykanalikoacutew

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qr z uwzględnieniem następujących zasad

a) dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 07

b) dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 09

c) i d) jak dla kanalizacji sanitarnej

Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej

Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qt (qog) [ls]

Qww ndash natężenie odpływu ściekoacutew sanitarnych

Qr ndash natężenie odpływu ściekoacutew deszczowych

Kanalizacja ogoacutelnospławna to ten fragment ktoacutery odprowadza i ścieki sanitarne i deszczowe do zewnętrznej sieci ogoacutelnospławnej

rwwt QQQ

Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się z uwzględnieniem następujących zasad

a) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt spełnione powinny być warunki

a) i b) jak dla ściekoacutew deszczowych

b) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt obliczeniowa prędkość przepływu

ściekoacutew nie może przekraczać wartości dopuszczalnej ktoacutera wynosi

80 ms ndash dla rur żeliwnych i innych metalowych

40 ms ndash dla rur kamionkowych betonowych i z tworzyw sztucznych

c) dla odpływu tylko ściekoacutew sanitarnych Qww prędkość przepływu

ściekoacutew nie może być mniejsza od vmin = 07 ms

bullRynny z PVC-U

bullRynny z blachy aluminiowej

bullRynny miedziane

bullRynny z blachy stalowej

bullRynny cynkowo-tytanowe

Przekroje rynien a b c) poacutełokragłe d) trapezowy e f) trapezoidalny g) prostokatny h) poacutełokragły leacy

Rodzaje rynien a) okapowa b) koszowa c) gzymsowa d) leacy

Sposoacuteb prowadzenia przewodoacutew w węźle

sanitarnym

UKŁAD TROacuteJNIKOWY

UKŁAD TROacuteJNIKOWY

UKŁAD ROZDZIELACZOWY

Prowadzenie rur instalacji wodociągowej w układzie rozdzielaczowym

UKŁAD ROZDZIELACZOWY

UKŁAD OBWODOWY

Podpora stała

Podpora przesuwna

Przykład prowadzenia pionu instalacyjnego bez kompensatoroacutew z uwzględnieniem wyboczenia (linią przerywaną oznaczono przykładowy przewidywany kształt pionu po osiągnięciu temperatury czynnika roboczego)

Oznaczenia PP - podpora przesuwnaPS - podpora stała

ELEMENTY INSTALACJI WODOCIĄGOWYCH

Elementy instalacji wodociągowych

Przyłącze wodociągowe

Zestaw wodomierza głoacutewnego

Filtr wody zawoacuter antyskażeniowy zawory odcinające (armatura)

Przewody rozdzielcze (rozprowadzające)

Przewody pionowe (piony wodociągowe)

Przewody w pomieszczeniach sanitarnych (połączenia od pionu do punktoacutew czerpalnych)

Punkty czerpalne (baterie czerpalne i zawory)

Przyłącza do budynku 1-linia zabudowy 2- linia rozgraniczająca 3-sieć wodociągowa 4-sieć kanalizacyjna 5-zestaw wodomierzowy 6-studzienka rewizyjna

Sposoacuteb przeprowadzenia przewodu przez ścianę zewnętrzną

Podział wodomierzy

W obudowie

zamkniętej Z wyjmowaną

wstawką

pomiarową

instalowane

poziomo

kolanowe

Podział wodomierzy

1 Wodomierz działający na zasadach mechanicznych przeznaczony do wody

a) zimnej o temperaturze od 0 degC do 30 degC

b) ciepłej o temperaturze od 30 degC do 90 degC

c) gorącej o temperaturze od 30 degC do 130 degC albo od 30 degC do 180 degC

2 Wodomierz działający na zasadach elektronicznych lub mechanicznych z urządzeniami elektronicznymi albo bez przeznaczony do wody zimnej o temperaturze od 0 degC do 30 degC

Wodomierze mieszkaniowe (JS) Wodomierz powinien być zamontowany w położeniu roboczym zgodnie z oznakowaniem umieszczonym na wodomierzu przez producenta H - oznacza pozycję pracy wodomierza w poziomie V - oznacza pozycję pracy wodomierza w pionie Litera znajdująca się na tarczy wodomierza A B C lub D - oznacza klasę obciążeń wodomierza

Wodomierz sprzężony roacutewnolegle 1-wodomierz głoacutewny śrubowy 2-wodomierz boczny skrzydełkowy 3-zawoacuter zmiennego obciążenia

1 Wodomierze działające na zasadach mechanicznych przeznaczone do wody charakteryzują następujące strumienie

1) maksymalny strumień objętości (Qmax)

2) nominalny strumień objętości (Qn)

3) pośredni strumień objętości (Qt)

4) minimalny strumień objętości (Qmin)

2 Stosunek QmaxQn powinien wynosić 2

3 Rozroacuteżnia się cztery klasy metrologiczne wodomierzy klasa A klasa B klasa C klasa D

4 Klasy metrologiczne wodomierzy w zależności od wartości stosunku QminQn i QtQn

Q (q)-strumień objętości - objętość wody przepływającej przez wodomierz w przyjętej jednostce czasu

Qmax (qmax) -maksymalny strumień objętości - największy strumień objętości przy ktoacuterym wodomierz może pracować w kroacutetkim czasie bez uszkodzenia i przekroczenia błędoacutew granicznych dopuszczalnych oraz wartości maksymalnej straty ciśnienia

Qn (qn) nominalny strumień objętości - strumień objętości roacutewny połowie maksymalnego strumienia objętości przy ktoacuterym wodomierz może pracować przy przepływie ciągłym lub przerywanym i jego wskazania mieszczą się w granicach błędoacutew granicznych dopuszczalnych

Qt (qt) pośredni strumień objętości - strumień objętości dzielący zakres obciążeń pomiarowych na przedział goacuterny i dolny przy ktoacuterym błąd graniczny dopuszczalny zmienia wartość

Qmin (qmin ) minimalny strumień objętości- strumień objętości powyżej ktoacuterego wskazania wodomierza nie powinny przekraczać błędoacutew granicznych dopuszczalnych

Zakres obciążeń pomiarowych wodomierza - zakres strumienia objętości wodomierza zawarty między maksymalnym strumieniem objętości a minimalnym strumieniem objętości

Krzywa błędoacutew wodomierza

Błędy graniczne dopuszczalne wodomierzy plusmn 2 - w przedziale goacuternym zakresu obciążeń (qt q qmax)

plusmn 5 - w przedziale goacuternym zakresu obciążeń (qmin q qt)

Lokalizacja wodomierza

Doboacuter wodomierza

Aby dobrać wodomierz należy

ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe

ustalić umowny przepływ obliczeniowy dla wodomierza qw m3h

qw = 2 q

Doboacuter wodomierza

Doboacuter wodomierza

dla dobranego wodomierza ustalić w oparciu o dane producenta wodomierzy stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez wodomierz

Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem

PN-EN 1717 - Ochrona przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody w instalacjach wodociągowych i ogoacutelne wymagania dotyczące urządzeń zapobiegających zanieczyszczaniu przez przepływ zwrotny

Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem

Podział płynoacutew ktoacutere mają lub mogą mieć kontakt z wodą do picia

Kategoria 1

Woda wypływająca bezpośrednio z sieci wodociągowej przeznaczona do użytkowania przez człowieka do celoacutew konsumpcyjnych

Kategoria 2

Płyn nie stanowiący bakteriologicznego lub toksycznego zagrożenia dla człowieka

Kategoria 3

Płyn stanowiący pewne zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność co najmniej jednej substancji toksycznej lub bardzo toksycznej o LD50gt200 mgkg wagi ciała

Kategoria 4

Płyn stanowiący pewne zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność co najmniej jednej substancji toksycznej lub bardzo toksycznej o LD50200 mgkg wagi ciała lub też co najmniej jednej substancji radioaktywnej mutagennej lub rakotwoacuterczej

Kategoria 5

Płyn stanowiący zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność substancji mikrobiologicznych bądź wirusowych

Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem

Przepływ zwrotny wywołany spadkiem ciśnienia w sieci wodociągowej

Potencjalne źroacutedła zanieczyszczenia wody wodociągowej

XY

1- sieć wodociągowa

2- urządzenie zabezpieczające

X-rodzina zabezpieczenia

Y-typ zabezpieczenia

Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody

Aby dobrać zabezpieczenie należy

określić kategorię płynu

określić rodzaj zabezpieczenia wg normy

ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe

dobrać zawoacuter zwracając uwagę na średnicę wodomierza

Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody

dla dobranego zaworu ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez zawoacuter

Filtr

Doboacuter filtra

Aby dobrać filtr należy

ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe

dobrać filtr zwracając uwagę na średnicę wodomierza i zaworu antyskażeniowego

Doboacuter filtra

dla dobranego filtra ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez filtr

INSTALACJE KANALIZACYJNE

Rodzaje instalacji kanalizacyjnych

1 Kanalizacja sanitarna (bytowo ndash gospodarcza)

2 Kanalizacja deszczowa

3 Kanalizacja technologiczna

ścieki przed wprowadzeniem do kanalizacji

sanitarnej wymagają wstępnego oczyszczenia w

specjalnych urządzeniach

Odprowadzenie ściekoacutew z nieruchomości może być

realizowane na dwa sposoby

systemem ogoacutelnospławnym (zbiorczym)

lub systemem rozdzielczym

Kanalizacja ogoacutelnospławna odprowadza zaroacutewno ścieki

sanitarne (bytowe) jak i deszczowe

W kanalizacji rozdzielczej ścieki sanitarne i deszczowe

odprowadzane są rozdzielnie

Schemat kanalizacji ogoacutelnospławnej

KS1 KS2

Kanał ogoacutelnospławny

RD1 RD2

linia regulacyjna

ST1

ST2

Schemat kanalizacji rozdzielczej

KS1 KS2

Kanał sanitarny

Kanał deszczowy

RD1 RD2

linia regulacyjnaST1

ST2

SD1

SD2

Podział instalacji kanalizacyjnej

Instalację kanalizacyjną można podzielić na

zewnętrzną (na terenie nieruchomości lecz poza budynkiem)

wewnętrzną (w budynku)

Podział ten wydaje się oczywisty ale jest istotny przy doborze materiału instalacyjnego - nie każdy materiał sprawdzający się wewnątrz nadaje się do stworzenia instalacji zewnętrznej

Granicą między instalacją wewnętrzną a zewnętrzną jest tzw czyszczak głoacutewny (rewizja głoacutewna)

Przewody domowej

instalacji kanalizacyjnej

Przykanalik (przyłącze kanalizacyjne) ndash jest to odcinek ktoacutery łączy kanalizację na terenie nieruchomości z siecią kanalizacyjną

Najczęściej przykanalik włączany jest do studzienki (rewizyjnej lub włazowej) ktoacutera stanowi uzbrojenie sieci Możliwe jest też przyłączenie przez wpust boczny lub złącze siodłowe

Przewody domowej

instalacji kanalizacyjnej

Przykanaliki oznaczane są znakami informacyjnymi Na znaku podana jest średnica (w mm) spadek przyłącza (w promilach) oraz jego długość (w m) Granicą między siecią a instalacją jest położona w pobliżu granicy nieruchomości pierwsza studzienka licząc od strony budynku

Sieć i przykanalik

w przypadku istnienia studzienki rewizyjnej

przykanalikstudzienka rewizyjna

linia

reg

ulac

yjnastudzienka kanalizacyjna

sieć kanalizacyjna

budy

nek

instalacja

zewnętrzna

Sieć i przykanalik

w przypadku braku studzienki rewizyjnej (wg nowych przepisoacutew w przypadku braku studzienki rewizyjnej

przykanalik to odcinek biegnący od granicy budynku do granicy

nieruchomości)

linia

reg

ulac

yjnastudzienka kanalizacyjna

sieć kanalizacyjna

budy

nek

przykanalik

sieć kanalizacyjna

Instalacja kanalizacyjna składa się z 1 poziomoacutew (przewodoacutew odpływowych) ndash są to przewody

prowadzone z odpowiednim spadkiem ktoacutere odprowadzają

ścieki z pionoacutew wpustoacutew podłogowych itp do przykanalika

lub sieci zewnętrznej

2 pionoacutew (przewodoacutew spustowych) ndash są to przewody prowadzone

przez jedną lub kilka kondygnacji odprowadzające ścieki

z podejść kanalizacyjnych wpustoacutew dachowych lub rynien

do przewodoacutew odpływowych

3 podejść kanalizacyjnych ndash przewody odprowadzające ścieki

z przyboroacutew i urządzeń sanitarnych do pionoacutew lub poziomoacutew

kanalizacyjnych

podejścia pojedyncze

podejścia zbiorowe

Kanalizacja sanitarna grawitacyjna

Odprowadza wodę zanieczyszczoną (ścieki) w wyniku jej wykorzystania odpływającą z ustępoacutew spłukiwanych natryskoacutew wanien bidetoacutew zlewoacutew umywalek wpustoacutew podłogowych i innych urządzeń występujących w gospodarstwie domowym

Projektowanie kanalizacji sanitarnej odbywa się w oparciu o normę

PN ndash EN 12056 ndash 2 grudzień 2002

Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew

Część 2 Kanalizacja sanitarna projektowanie układu i obliczenia

oraz w przypadku braku informacji o normę

PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania

w projektowaniu

Podejścia kanalizacyjne ndash łączą

odpływ z pionem kanalizacyjnym

Podejścia

niewentylowane - należy montować ze spadkiem wynoszącym od 2 do 15

wentylowane ndash można zastosować tu mniejsze spadki zgodnie z przywołaną normą ale wymagają dodatkowego przewodu wentylującego

Najczęściej projektuje się podejścia niewentylowane Ich długość w typowym rozwiązaniu stosowanym w Polsce nie powinna przekraczać 30 m a w przypadku miski ustępowej 10 m po długości przewodu

W przypadku dłuższych podejść albo zwiększa się średnicę albo projektuje się podejścia wentylowane za pomocą np zaworoacutew napowietrzających

Nowa norma wprowadza cztery typy systemoacutew kanalizacyjnych jakie można spotkać w poszczegoacutelnych krajach Unii Europejskiej

W Polsce stosuje się tradycyjnie system I

System Nazwa Cechy

I

System pojedynczego pionu

z podejściami częściowo

wypełnionymi

bull jeden pion kanalizacyjny

bull wypełnienie przewodoacutew 50

II

System pojedynczego pionu

z podejściami o mniejszej

średnicy

bull jeden pion kanalizacyjny

bull wypełnienie przewodoacutew 70

III

System pojedynczego pionu

z podejściami całkowicie

wypełnionymi

bull jeden pion kanalizacyjny

bull wypełnienie przewodoacutew 100

bull każde urządzenie podłączone

oddzielnie do pionu

IV System oddzielnych pionoacutew

kanalizacyjnych

bull dwa piony ndash jeden odprowadzający

ścieki czarne z ustępoacutew spłukiwanych

i pisuaroacutew i drugi odprowadzający

pozostałe ścieki

bull wypełnienie przewodoacutew jak dla

systemoacutew I II lub III

Średnice nominalne podejść pojedynczych dobiera się w zależności od typu przyłączonego przyboru sanitarnego lub urządzenia w typowych

rozwiązaniach w Polsce wg tabeli Urządzenie DN [mm]

Umywalka bidet 40

Zlewozmywak

zmywarka pralka

wanna natrysk 50

Miska ustępowa 100

Minimalna średnica podejścia pojedynczego zdeterminowana jest przez jego długość wysokość spadania i ilość zmian kierunku zgodnie z tabelą

DN Lmax

[m] H [m]

trzy zmiany

kierunku

40

50 30 lt10

70 50 lt10

100 50 lt30

H

L

Jeśli powyższe wymiary są przekroczone lub istnieje konieczność zastosowania więcej niż trzech zmian kierunku prowadzenia przewodoacutew należy wybrać kolejną większą średnicę nominalną

Średnice nominalne podjeść zbiorowych

Zależą od natężenia przepływu ściekoacutew w projektowanym

podejściu i od zastosowanego systemu Wybierając system

należy kierować się dostępnymi na rynku przyborami trudno

bowiem wyobrazić sobie podłączanie przyboru sanitarnego

z odpływem np 40mm do przewodu o średnicy mniejszej

Utrudniałoby to swobodny odpływ ściekoacutew z tego przyboru

Natężenie przepływu ściekoacutew sanitarnych Qww

wyznacza się dla danego odcinka instalacji zgodnie

z zależnością

]sl[DUKQww

gdzie K ndash wspoacutełczynnik częstości

DU ndash odpływ jednostkowy [ls] z urządzenia

UWAGA Qww DUmax jeśli nie to Qww = DUmax

Odpływy jednostkowe DU

Odpływy jednostkowe DU -cd

Typowe wspoacutełczynniki częstości K

Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia

z przewodami odpływowymi Piony kanalizacyjne należy prowadzić bez zmiany średnicy i kierunku na całej długości w szachtach sanitarnych

U podstawy każdego pionu przed przejściem w przewoacuted odpływowy należy zamontować otwoacuter rewizyjny (czyszczak) umożliwiający dostęp do wnętrza przodu

W przypadku kanalizacji sanitarnej każdy pion musi być wentylowany w celu wyroacutewnania ciśnienia w instalacji

Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia

z przewodami odpływowymi Wentylację pionu zapewnia

przewoacuted wentylacyjny zakończony rurą wywiewną wyprowadzoną ponad połać dachu

zawoacuter napowietrzający ndash rozwiązanie dozwolone do stosowania w przypadku braku możliwości wyprowadzenia pionu ponad dach można takie rozwiązanie stosować przy spełnieniu następujących warunkoacutew

piony mają wysokość 4 do 5 kondygnacji

ostatni pion licząc od najdalszego w stosunku do kanału oraz co piąty w budynku jest zakończony rurą wywiewną

Elementy pionu kanalizacyjnego

troacutejniki doprowadzające ścieki z podejść kanalizacyjnych

czyszczak prze zmianą kierunku prowadzenia ściekoacutew ndash około 05 nad posadzką przed przejściem w przewoacuted odpływowy

rura prosta o niezmiennej średnicy na całej długości

zawoacuter napowietrzający lub rura wywiewna

W systemie kanalizacji sanitarnej wyroacuteżnić można

piony z wentylacją głoacutewną ndash zakończone rurą wywiewną lub zaworem napowietrzającym

piony z wentylacją obejściową ndash piony z dodatkowym przewodem wentylacyjnym prowadzonym obok pionu spustowego i połączonym z rurą wywiewną

Średnica pionu zależy od wybranego systemu wentylacji i obliczonego natężenia przepływu ściekoacutew dla całego pionu

Należy pamiętać o tym że minimalna średnica pionu nie może być mniejsza od średnicy największego podejścia

W typowych rozwiązaniach w Polsce minimalna średnica pionu wynosi 70mm a dla pionoacutew prowadzących ścieki z misek ustępowych 100mm

Oczywiście w tabelach należy sprawdzić czy średnicy nie należy zwiększyć ze względu na obliczoną wartość Qww

Piony z wentylacją głoacutewną

Piony z wentylacją obejściową

Przewody odpływowe

(poziomy kanalizacyjne)

Wśroacuted przewodoacutew odpływowych wyroacuteżniamy przewoacuted głoacutewny oraz przewody drugorzędne Każdy przewoacuted drugorzędny powinien być oddzielnie podłączony do głoacutewnego pod kątem 45deg

Wszystkie przewody prowadzone są najkroacutetszą drogą przeważnie wzdłuż przegrody budowlanej oraz koniecznie z zachowaniem odpowiedniego spadku

Przewody odpływowe

(poziomy kanalizacyjne)

Spadek powinien być jednakowy na całej długości co zapewnia samooczyszczanie się przewodu

Przyjęte jest że rury układa się kielichem w kierunku przeciwnym do spływu ściekoacutew

Rewizje kanalizacyjne powinno się montować

co 15 m na rurach średnicy od 100 do 150 mm

przed każdym uskokiem poziomu

Rury prowadzone przez murowane ścianki muszą być ułożone prostopadle do przegrody

Na przewody z tworzyw sztucznych powinno się w miejscach przejść dodatkowo nałożyć tuleje ochronne Umożliwią one rurom pewien ruch zabezpieczając instalację przed uszkodzeniami mechanicznymi

Przestrzeń pomiędzy tuleją a rurą powinno się zabezpieczyć izolacją

Jeśli przewody kanalizacyjne z tworzyw sztucznych układane są w sąsiedztwie przewodoacutew wydzielających ciepło powinny być osłonięte otulinami izolacyjnymi w celu zabezpieczenia przed przegrzewaniem

Przewody poziome i przykanaliki powinny być ułożone poniżej strefy przemarzania gruntu czyli na głębokości 80-140 cm zależnie od regionu kraju

Jeśli przewody prowadzone są w pomieszczeniach w ktoacuterych temperatura może spadać poniżej 0degC muszą być odpowiednio zabezpieczone przed przemarzaniem

Dla przewodoacutew prowadzonych na zewnątrz budynku należy pamiętać że warstwa gruntu pokrywającego rury kanalizacyjne powinna być o 10-20 cm większa od głębokości przemarzania gruntu jeśli przewody układa się wyżej to powinny być zaizolowane termicznie

Rury kanalizacyjne układane na zewnątrz budynku powinny być oddalone

od innych przewodoacutew co najmniej

15 m od przewodoacutew gazowych i wodociągowych

08 m od kabli energetycznych

05 m od kabli telekomunikacyjnych

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qww z uwzględnieniem następujących zasad

1 dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 05

2 dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 07

3 minimalna prędkość przepływu ściekoacutew wynosi 07 ms stąd

wynika prowadzenie przewodoacutew z odpowiednim do średnicy

spadkiem w kierunku sieci zewnętrznej

4 minimalna średnica przewodu zewnętrznego wynosi 010m

a przykanalika 015m

Dobierając średnice przewodoacutew odpływowych należy stosować

tabelę z wartościami natężenia przepływu Q0 i prędkości

przepływu v0 dla przewodoacutew o przekroju kołowym przy

pełnym wypełnieniu i wykres Manninga

=QQ0

=vv0

hd

Q

v

(hd)

1

23

4

Przykład obliczeniowy Obliczeniowe natężenie sciekoacutew sanitarnych wynosi Qww= 50 ls Na podstawie tabeli 1 QwwQ0 = 50 2014 = 025 Z wykresu odczytujemy

V = 085V0 = 085114 = 097 ms przy napełnieniu hd = 037

Zakresy dopuszczalnych spadkoacutew przewodoacutew odpływowych

DN 0100 m ndash i = 20 - 100

DN 0150 m ndash i = 15 - 150

Urządzenia dodatkowe w kanalizacji sanitarnej

W przypadku odprowadzania ściekoacutew bytowo gospodarczych do zewnętrznej sieci typu ogoacutelnospławnego w pomieszczeniach położonych na najniższych kondygnacjach w budynku może dojść do zalania spowodowanego wstecznym przepływem ściekoacutew w wyniku intensywnych opadoacutew deszczu Dlatego też w tego typu instalacjach na przewodach kanalizacyjnych odprowadzających ścieki z pomieszczeń na najniższej kondygnacji stosować należy zasuwy burzowe ktoacutere chronią instalację przed przepływem zwrotnym

Materiały w kanalizacji sanitarnej

Instalacja kanalizacyjna może być wykonana z roacuteżnych materiałoacutew ale

zawsze rury i połączenia powinny być szczelne i odporne na korozję

Obecnie najpopularniejszym materiałem używanym do budowy instalacji

wewnętrznej jest tworzywo sztuczne Rury kanalizacyjne produkuje się z

polipropylenu (PP)

roacuteżnych odmian polichlorku winylu (PVC)

Polietylenu wysokiej gęstości (PE-HD)

żywicy poliestrowej wzmacnianej włoacuteknem szklanym (GRE)

Innymi materiałami stosowanymi w kanalizacji sanitarnej są

żeliwo

kamionka

beton

Kanalizacja deszczowa

Odprowadza wody opadowe z dachoacutew i terenoacutew przyległych do nieruchomości (podjazdy tarasy parkingi itp)

Projektowanie kanalizacji deszczowej odbywa się w oparciu o normę

PN ndash EN 12056 ndash 3 grudzień 2002

Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew

Część 3 Przewody deszczowe Projektowanie układu i obliczenia

oraz w przypadku braku informacji o normę

PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania w projektowaniu

Odprowadzanie wody z dachu stromego

W przypadku dachoacutew budynkoacutew niskich (do 5 kondygnacji) ktoacutere mają odpowiednie nachylenie (przyjmuje się że powyżej 8) najczęstszym sposobem odprowadzania wody deszczowej jest zastosowanie systemu rynnowego

Zadaniem deszczowej instalacji kanalizacyjnej jest zebranie wody z dachu i odprowadzenie jej do sieci kanalizacji deszczowej lub do gruntu System rynnowy polega na naturalnym (grawitacyjnym) spływie woacuted po połaci dachowej skąd jest przejmowana przez system rur System ten roacutewnież pracuje grawitacyjnie Umowną granicą instalacji deszczowej jest wylewka z ktoacuterej woda może być skierowana do sieci kanalizacji deszczowej (ogoacutelnospławnej) lub na grunt

Podstawowe elementy

instalacji kanalizacji deszczowej

Rynny - przewody o przekroju otwartym (okrągłym prostokątnym eliptycznym trapezowym okapowym) biegnące wzdłuż krawędzi dachu Zadaniem rynien jest zebranie wody opadowej Rynny prowadzone są z lekkim spadkiem w kierunku narożnikoacutew budynku dzięki czemu woda nie wylewa się za krawędzie tylko płynie w kierunku rur spustowych

Instalacja kanalizacji deszczowej składa się z następujących elementoacutew

Rury spustowe ndash pionowe odcinki przewodoacutew o przekroju zamkniętym (najczęściej okrągłym lub prostokątnym) Zadaniem rur spustowych jest zebranie wody płynącej rynnami i odprowadzenie ich poza budynek

Odpływy ndash elementy za pomocą ktoacuterych rynny przechodzą w rury spustowe Odpływ jest odcinkiem rynny w ktoacuterym wykonany jest obrobiony otwoacuter odpowiedniego kształtu pozwalający na włączenie rury spustowej Można wyroacuteżnić odpływy przelotowe oraz odpływy końcowe ( na narożnikach pomieszczeń) Pozwalają na mocowanie rur spustowych

Narożniki do rynien ndash umożliwiają połączenie rynien w narożnikach budynku Właściwy montaż narożnikoacutew jest bardzo ważny dla właściwej pracy rynien (ruchoacutew pod wpływem temperatury) Wylewki ndash kształtki ktoacuterymi kończy się rura spustowa Wylewka może być włą- czona do kanalizacji deszczowej bądź znajdować się nad gruntem

Łączniki do rynien - złączki zwykłe uszczelkowe i korekcyjne Ponieważ montaż rynien wymaga pozostawiania tzw dylatacji (odstępoacutew) złączki korekcyjne lub uszczelkowe umożliwiają wykonanie takich połączenia z dylatacją

Łączniki do rur spustowych - kolana troacutejniki redukcje mufy mufy redukcyjne Mufy służą do włączania rur spustowych do odpływoacutew zadaniem muf redukcyjnych jest połączenie rury spustowej i odpływu o roacuteżnych średnicach Kolana pozwalają na zmianę kierunku rury spustowej Troacutejniki umożliwiają włączanie do rur spustowych wyposażenia dodatkowego

Haki i obejmy - zadaniem tych elementoacutew jest mocowanie rynien i rur spustowych do dachoacutew i ścian

Elementy wykończeniowe i dodatkowe -

zadaniem tych elementoacutew jest wykończenie

systemu lub uzupełnienie jego pracy

Przykładami mogą tu być

dekiel służący do zakończenia rynny

filtr siatkowy montowany na rurze

spustowej zatrzymujący

zanieczyszczenia

czyszczak (rewizja) umożliwiający

przegląd i czyszczenie rury spustowej

(na zdjęciu)

odprowadzenie do kanalizacji deszczowej

Jednym ze sposoboacutew odprowadzenia wody jest podłączenie systemu rynnowego do kanalizacji deszczowej

Woacutewczas na dolnym odcinku rury spustowej mniej więcej 03-08 m ponad terenem należy zamontować rewizję (czyszczak) Rewizja ma wewnątrz kratkę na ktoacuterej zbierają się liście i inne zanieczyszczenia spływające z rynny

Rura spustowa z rewizją przyłączona jest do przewodoacutew odpływowych a te łączą się z kanalizacją Średnica przewodoacutew musi być co najmniej roacutewna średnicy rur spustowych i najczęściej wynosi 100-150 mm Głębokość na jakiej powinno się układać rury zależy od strefy przemarzania i wynosi 1-14 m System taki nie ma blokady przedostawania się zapachoacutew dlatego lepiej nie podłączać go do kanalizacji ogoacutelnospławnej

Innym sposobem odprowadzenia wody bezpośrednio do kanalizacji jest podłączenie rury spustowej do osadnika rynnowego Wyposażony jest on w klapkę ktoacutera stanowi blokadę zapachową i wyciągany kosz w ktoacuterym gromadzą się większe zanieczyszczenia takie jak liście

Gdy brak sieci kanalizacji deszczowej lub ogoacutelnospławnej woda deszczowa powinna być bezpiecznie rozprowadzona po terenie posesji ale tak żeby nie spływała na sąsiednie działki

Odprowadzanie wody z dachu

płaskiego

W przypadku dachoacutew budynkoacutew wysokich (powyżej 5 kondygnacji) oraz dachoacutew o małym nachyleniu (przyjmuje się że poniżej 8) najczęstszym sposobem odprowa-dzania wody deszczowej jest system odwadniania oparty na wpustach dachowych

Wpusty dachowe pełnią rolę dachowych odwodnień punkto-wych tzn zbierają wodę z pewnej powierzchni w jednym punkcie

Odprowadzanie wody z dachu

płaskiego Woda jest odprowadzana do rury spustowej biegnącej wewnątrz budynku a stamtąd do kanalizacji deszczowej lub poza budynek do gruntu Aby odwodnienie dachu płaskiego pracowało prawidłowo wpust powinien znaleźć się w najniższym punkcie dachu a spadek w jego kierunku powinien wynosić co najmniej 3 Oproacutecz zasadniczego wpustu powinien być wpust awaryjny ktoacutery przejmie wodę w przypadku zatkania wpustu głoacutewnego Na dachu powinna być co najmniej jedna para wpustoacutew Zasady projektowania moacutewią że wpusty należy rozmieszczać co 25 m

Obliczanie kanalizacji deszczowej

Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qr (qd) [ls]

rAC

10000

IAQr

gdzie ψ lub C ndash wspoacutełczynnik spływu przyjmowany wg nowej normy jako 10 (w starej zależny od nachylenia dachu i rodzaju powierzchni odwadnianej)

A ndash efektywna powierzchnia dachu lub powierzchnia odwadniana [m2]

I ndash w starej normie miarodajne natężenie deszczu [l(sha)] przyjmowane I 300 l(sha)

r ndash natężenie opadoacutew atmosferycznych [l(sm2)] przyjmowane albo na podstawie danych statystycznych albo wg tabeli 1 w nowej normie po przemnożeniu przez wspoacutełczynnik ryzyka podany w tabeli 2

Wymiarowanie rynien i rur spustowych

1 Przewody spustowe ndash średnicę należy dobrać tak aby obliczona wartość odpływu ściekoacutew Qr nie przekraczała wartości Qrmax (qdmax) a powierzchnia odwadniana A powierzchni Amax zestawionych w tabeli w normie PN ndash 92B ndash 01707

2 Wg starej normy rynny powinny mieć średnice minimum 150 mm (dotyczy to budynkoacutew wielorodzinnych)

Efektywna

powierzchnia dachu

odwadniana przez

rynnę A [m2]

Szerokość rynny [mm] Średnica rury

spustowej [mm]

poniżej 20 70 50

20 ndash 57 100 (lub 125) 70

57 ndash 97 125 100

97 - 170 150 100

170 - 243 180 125

Dla budynkoacutew jednorodzinnych średnice rynien i przewodoacutew spustowych można określić w oparciu o efektywną powierzchnię dachu wg tabeli

Średnice poziomoacutew i przykanalikoacutew

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qr z uwzględnieniem następujących zasad

a) dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 07

b) dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 09

c) i d) jak dla kanalizacji sanitarnej

Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej

Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qt (qog) [ls]

Qww ndash natężenie odpływu ściekoacutew sanitarnych

Qr ndash natężenie odpływu ściekoacutew deszczowych

Kanalizacja ogoacutelnospławna to ten fragment ktoacutery odprowadza i ścieki sanitarne i deszczowe do zewnętrznej sieci ogoacutelnospławnej

rwwt QQQ

Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się z uwzględnieniem następujących zasad

a) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt spełnione powinny być warunki

a) i b) jak dla ściekoacutew deszczowych

b) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt obliczeniowa prędkość przepływu

ściekoacutew nie może przekraczać wartości dopuszczalnej ktoacutera wynosi

80 ms ndash dla rur żeliwnych i innych metalowych

40 ms ndash dla rur kamionkowych betonowych i z tworzyw sztucznych

c) dla odpływu tylko ściekoacutew sanitarnych Qww prędkość przepływu

ściekoacutew nie może być mniejsza od vmin = 07 ms

bullRynny z PVC-U

bullRynny z blachy aluminiowej

bullRynny miedziane

bullRynny z blachy stalowej

bullRynny cynkowo-tytanowe

Przekroje rynien a b c) poacutełokragłe d) trapezowy e f) trapezoidalny g) prostokatny h) poacutełokragły leacy

Rodzaje rynien a) okapowa b) koszowa c) gzymsowa d) leacy

UKŁAD TROacuteJNIKOWY

UKŁAD ROZDZIELACZOWY

Prowadzenie rur instalacji wodociągowej w układzie rozdzielaczowym

UKŁAD ROZDZIELACZOWY

UKŁAD OBWODOWY

Podpora stała

Podpora przesuwna

Przykład prowadzenia pionu instalacyjnego bez kompensatoroacutew z uwzględnieniem wyboczenia (linią przerywaną oznaczono przykładowy przewidywany kształt pionu po osiągnięciu temperatury czynnika roboczego)

Oznaczenia PP - podpora przesuwnaPS - podpora stała

ELEMENTY INSTALACJI WODOCIĄGOWYCH

Elementy instalacji wodociągowych

Przyłącze wodociągowe

Zestaw wodomierza głoacutewnego

Filtr wody zawoacuter antyskażeniowy zawory odcinające (armatura)

Przewody rozdzielcze (rozprowadzające)

Przewody pionowe (piony wodociągowe)

Przewody w pomieszczeniach sanitarnych (połączenia od pionu do punktoacutew czerpalnych)

Punkty czerpalne (baterie czerpalne i zawory)

Przyłącza do budynku 1-linia zabudowy 2- linia rozgraniczająca 3-sieć wodociągowa 4-sieć kanalizacyjna 5-zestaw wodomierzowy 6-studzienka rewizyjna

Sposoacuteb przeprowadzenia przewodu przez ścianę zewnętrzną

Podział wodomierzy

W obudowie

zamkniętej Z wyjmowaną

wstawką

pomiarową

instalowane

poziomo

kolanowe

Podział wodomierzy

1 Wodomierz działający na zasadach mechanicznych przeznaczony do wody

a) zimnej o temperaturze od 0 degC do 30 degC

b) ciepłej o temperaturze od 30 degC do 90 degC

c) gorącej o temperaturze od 30 degC do 130 degC albo od 30 degC do 180 degC

2 Wodomierz działający na zasadach elektronicznych lub mechanicznych z urządzeniami elektronicznymi albo bez przeznaczony do wody zimnej o temperaturze od 0 degC do 30 degC

Wodomierze mieszkaniowe (JS) Wodomierz powinien być zamontowany w położeniu roboczym zgodnie z oznakowaniem umieszczonym na wodomierzu przez producenta H - oznacza pozycję pracy wodomierza w poziomie V - oznacza pozycję pracy wodomierza w pionie Litera znajdująca się na tarczy wodomierza A B C lub D - oznacza klasę obciążeń wodomierza

Wodomierz sprzężony roacutewnolegle 1-wodomierz głoacutewny śrubowy 2-wodomierz boczny skrzydełkowy 3-zawoacuter zmiennego obciążenia

1 Wodomierze działające na zasadach mechanicznych przeznaczone do wody charakteryzują następujące strumienie

1) maksymalny strumień objętości (Qmax)

2) nominalny strumień objętości (Qn)

3) pośredni strumień objętości (Qt)

4) minimalny strumień objętości (Qmin)

2 Stosunek QmaxQn powinien wynosić 2

3 Rozroacuteżnia się cztery klasy metrologiczne wodomierzy klasa A klasa B klasa C klasa D

4 Klasy metrologiczne wodomierzy w zależności od wartości stosunku QminQn i QtQn

Q (q)-strumień objętości - objętość wody przepływającej przez wodomierz w przyjętej jednostce czasu

Qmax (qmax) -maksymalny strumień objętości - największy strumień objętości przy ktoacuterym wodomierz może pracować w kroacutetkim czasie bez uszkodzenia i przekroczenia błędoacutew granicznych dopuszczalnych oraz wartości maksymalnej straty ciśnienia

Qn (qn) nominalny strumień objętości - strumień objętości roacutewny połowie maksymalnego strumienia objętości przy ktoacuterym wodomierz może pracować przy przepływie ciągłym lub przerywanym i jego wskazania mieszczą się w granicach błędoacutew granicznych dopuszczalnych

Qt (qt) pośredni strumień objętości - strumień objętości dzielący zakres obciążeń pomiarowych na przedział goacuterny i dolny przy ktoacuterym błąd graniczny dopuszczalny zmienia wartość

Qmin (qmin ) minimalny strumień objętości- strumień objętości powyżej ktoacuterego wskazania wodomierza nie powinny przekraczać błędoacutew granicznych dopuszczalnych

Zakres obciążeń pomiarowych wodomierza - zakres strumienia objętości wodomierza zawarty między maksymalnym strumieniem objętości a minimalnym strumieniem objętości

Krzywa błędoacutew wodomierza

Błędy graniczne dopuszczalne wodomierzy plusmn 2 - w przedziale goacuternym zakresu obciążeń (qt q qmax)

plusmn 5 - w przedziale goacuternym zakresu obciążeń (qmin q qt)

Lokalizacja wodomierza

Doboacuter wodomierza

Aby dobrać wodomierz należy

ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe

ustalić umowny przepływ obliczeniowy dla wodomierza qw m3h

qw = 2 q

Doboacuter wodomierza

Doboacuter wodomierza

dla dobranego wodomierza ustalić w oparciu o dane producenta wodomierzy stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez wodomierz

Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem

PN-EN 1717 - Ochrona przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody w instalacjach wodociągowych i ogoacutelne wymagania dotyczące urządzeń zapobiegających zanieczyszczaniu przez przepływ zwrotny

Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem

Podział płynoacutew ktoacutere mają lub mogą mieć kontakt z wodą do picia

Kategoria 1

Woda wypływająca bezpośrednio z sieci wodociągowej przeznaczona do użytkowania przez człowieka do celoacutew konsumpcyjnych

Kategoria 2

Płyn nie stanowiący bakteriologicznego lub toksycznego zagrożenia dla człowieka

Kategoria 3

Płyn stanowiący pewne zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność co najmniej jednej substancji toksycznej lub bardzo toksycznej o LD50gt200 mgkg wagi ciała

Kategoria 4

Płyn stanowiący pewne zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność co najmniej jednej substancji toksycznej lub bardzo toksycznej o LD50200 mgkg wagi ciała lub też co najmniej jednej substancji radioaktywnej mutagennej lub rakotwoacuterczej

Kategoria 5

Płyn stanowiący zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność substancji mikrobiologicznych bądź wirusowych

Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem

Przepływ zwrotny wywołany spadkiem ciśnienia w sieci wodociągowej

Potencjalne źroacutedła zanieczyszczenia wody wodociągowej

XY

1- sieć wodociągowa

2- urządzenie zabezpieczające

X-rodzina zabezpieczenia

Y-typ zabezpieczenia

Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody

Aby dobrać zabezpieczenie należy

określić kategorię płynu

określić rodzaj zabezpieczenia wg normy

ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe

dobrać zawoacuter zwracając uwagę na średnicę wodomierza

Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody

dla dobranego zaworu ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez zawoacuter

Filtr

Doboacuter filtra

Aby dobrać filtr należy

ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe

dobrać filtr zwracając uwagę na średnicę wodomierza i zaworu antyskażeniowego

Doboacuter filtra

dla dobranego filtra ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez filtr

INSTALACJE KANALIZACYJNE

Rodzaje instalacji kanalizacyjnych

1 Kanalizacja sanitarna (bytowo ndash gospodarcza)

2 Kanalizacja deszczowa

3 Kanalizacja technologiczna

ścieki przed wprowadzeniem do kanalizacji

sanitarnej wymagają wstępnego oczyszczenia w

specjalnych urządzeniach

Odprowadzenie ściekoacutew z nieruchomości może być

realizowane na dwa sposoby

systemem ogoacutelnospławnym (zbiorczym)

lub systemem rozdzielczym

Kanalizacja ogoacutelnospławna odprowadza zaroacutewno ścieki

sanitarne (bytowe) jak i deszczowe

W kanalizacji rozdzielczej ścieki sanitarne i deszczowe

odprowadzane są rozdzielnie

Schemat kanalizacji ogoacutelnospławnej

KS1 KS2

Kanał ogoacutelnospławny

RD1 RD2

linia regulacyjna

ST1

ST2

Schemat kanalizacji rozdzielczej

KS1 KS2

Kanał sanitarny

Kanał deszczowy

RD1 RD2

linia regulacyjnaST1

ST2

SD1

SD2

Podział instalacji kanalizacyjnej

Instalację kanalizacyjną można podzielić na

zewnętrzną (na terenie nieruchomości lecz poza budynkiem)

wewnętrzną (w budynku)

Podział ten wydaje się oczywisty ale jest istotny przy doborze materiału instalacyjnego - nie każdy materiał sprawdzający się wewnątrz nadaje się do stworzenia instalacji zewnętrznej

Granicą między instalacją wewnętrzną a zewnętrzną jest tzw czyszczak głoacutewny (rewizja głoacutewna)

Przewody domowej

instalacji kanalizacyjnej

Przykanalik (przyłącze kanalizacyjne) ndash jest to odcinek ktoacutery łączy kanalizację na terenie nieruchomości z siecią kanalizacyjną

Najczęściej przykanalik włączany jest do studzienki (rewizyjnej lub włazowej) ktoacutera stanowi uzbrojenie sieci Możliwe jest też przyłączenie przez wpust boczny lub złącze siodłowe

Przewody domowej

instalacji kanalizacyjnej

Przykanaliki oznaczane są znakami informacyjnymi Na znaku podana jest średnica (w mm) spadek przyłącza (w promilach) oraz jego długość (w m) Granicą między siecią a instalacją jest położona w pobliżu granicy nieruchomości pierwsza studzienka licząc od strony budynku

Sieć i przykanalik

w przypadku istnienia studzienki rewizyjnej

przykanalikstudzienka rewizyjna

linia

reg

ulac

yjnastudzienka kanalizacyjna

sieć kanalizacyjna

budy

nek

instalacja

zewnętrzna

Sieć i przykanalik

w przypadku braku studzienki rewizyjnej (wg nowych przepisoacutew w przypadku braku studzienki rewizyjnej

przykanalik to odcinek biegnący od granicy budynku do granicy

nieruchomości)

linia

reg

ulac

yjnastudzienka kanalizacyjna

sieć kanalizacyjna

budy

nek

przykanalik

sieć kanalizacyjna

Instalacja kanalizacyjna składa się z 1 poziomoacutew (przewodoacutew odpływowych) ndash są to przewody

prowadzone z odpowiednim spadkiem ktoacutere odprowadzają

ścieki z pionoacutew wpustoacutew podłogowych itp do przykanalika

lub sieci zewnętrznej

2 pionoacutew (przewodoacutew spustowych) ndash są to przewody prowadzone

przez jedną lub kilka kondygnacji odprowadzające ścieki

z podejść kanalizacyjnych wpustoacutew dachowych lub rynien

do przewodoacutew odpływowych

3 podejść kanalizacyjnych ndash przewody odprowadzające ścieki

z przyboroacutew i urządzeń sanitarnych do pionoacutew lub poziomoacutew

kanalizacyjnych

podejścia pojedyncze

podejścia zbiorowe

Kanalizacja sanitarna grawitacyjna

Odprowadza wodę zanieczyszczoną (ścieki) w wyniku jej wykorzystania odpływającą z ustępoacutew spłukiwanych natryskoacutew wanien bidetoacutew zlewoacutew umywalek wpustoacutew podłogowych i innych urządzeń występujących w gospodarstwie domowym

Projektowanie kanalizacji sanitarnej odbywa się w oparciu o normę

PN ndash EN 12056 ndash 2 grudzień 2002

Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew

Część 2 Kanalizacja sanitarna projektowanie układu i obliczenia

oraz w przypadku braku informacji o normę

PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania

w projektowaniu

Podejścia kanalizacyjne ndash łączą

odpływ z pionem kanalizacyjnym

Podejścia

niewentylowane - należy montować ze spadkiem wynoszącym od 2 do 15

wentylowane ndash można zastosować tu mniejsze spadki zgodnie z przywołaną normą ale wymagają dodatkowego przewodu wentylującego

Najczęściej projektuje się podejścia niewentylowane Ich długość w typowym rozwiązaniu stosowanym w Polsce nie powinna przekraczać 30 m a w przypadku miski ustępowej 10 m po długości przewodu

W przypadku dłuższych podejść albo zwiększa się średnicę albo projektuje się podejścia wentylowane za pomocą np zaworoacutew napowietrzających

Nowa norma wprowadza cztery typy systemoacutew kanalizacyjnych jakie można spotkać w poszczegoacutelnych krajach Unii Europejskiej

W Polsce stosuje się tradycyjnie system I

System Nazwa Cechy

I

System pojedynczego pionu

z podejściami częściowo

wypełnionymi

bull jeden pion kanalizacyjny

bull wypełnienie przewodoacutew 50

II

System pojedynczego pionu

z podejściami o mniejszej

średnicy

bull jeden pion kanalizacyjny

bull wypełnienie przewodoacutew 70

III

System pojedynczego pionu

z podejściami całkowicie

wypełnionymi

bull jeden pion kanalizacyjny

bull wypełnienie przewodoacutew 100

bull każde urządzenie podłączone

oddzielnie do pionu

IV System oddzielnych pionoacutew

kanalizacyjnych

bull dwa piony ndash jeden odprowadzający

ścieki czarne z ustępoacutew spłukiwanych

i pisuaroacutew i drugi odprowadzający

pozostałe ścieki

bull wypełnienie przewodoacutew jak dla

systemoacutew I II lub III

Średnice nominalne podejść pojedynczych dobiera się w zależności od typu przyłączonego przyboru sanitarnego lub urządzenia w typowych

rozwiązaniach w Polsce wg tabeli Urządzenie DN [mm]

Umywalka bidet 40

Zlewozmywak

zmywarka pralka

wanna natrysk 50

Miska ustępowa 100

Minimalna średnica podejścia pojedynczego zdeterminowana jest przez jego długość wysokość spadania i ilość zmian kierunku zgodnie z tabelą

DN Lmax

[m] H [m]

trzy zmiany

kierunku

40

50 30 lt10

70 50 lt10

100 50 lt30

H

L

Jeśli powyższe wymiary są przekroczone lub istnieje konieczność zastosowania więcej niż trzech zmian kierunku prowadzenia przewodoacutew należy wybrać kolejną większą średnicę nominalną

Średnice nominalne podjeść zbiorowych

Zależą od natężenia przepływu ściekoacutew w projektowanym

podejściu i od zastosowanego systemu Wybierając system

należy kierować się dostępnymi na rynku przyborami trudno

bowiem wyobrazić sobie podłączanie przyboru sanitarnego

z odpływem np 40mm do przewodu o średnicy mniejszej

Utrudniałoby to swobodny odpływ ściekoacutew z tego przyboru

Natężenie przepływu ściekoacutew sanitarnych Qww

wyznacza się dla danego odcinka instalacji zgodnie

z zależnością

]sl[DUKQww

gdzie K ndash wspoacutełczynnik częstości

DU ndash odpływ jednostkowy [ls] z urządzenia

UWAGA Qww DUmax jeśli nie to Qww = DUmax

Odpływy jednostkowe DU

Odpływy jednostkowe DU -cd

Typowe wspoacutełczynniki częstości K

Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia

z przewodami odpływowymi Piony kanalizacyjne należy prowadzić bez zmiany średnicy i kierunku na całej długości w szachtach sanitarnych

U podstawy każdego pionu przed przejściem w przewoacuted odpływowy należy zamontować otwoacuter rewizyjny (czyszczak) umożliwiający dostęp do wnętrza przodu

W przypadku kanalizacji sanitarnej każdy pion musi być wentylowany w celu wyroacutewnania ciśnienia w instalacji

Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia

z przewodami odpływowymi Wentylację pionu zapewnia

przewoacuted wentylacyjny zakończony rurą wywiewną wyprowadzoną ponad połać dachu

zawoacuter napowietrzający ndash rozwiązanie dozwolone do stosowania w przypadku braku możliwości wyprowadzenia pionu ponad dach można takie rozwiązanie stosować przy spełnieniu następujących warunkoacutew

piony mają wysokość 4 do 5 kondygnacji

ostatni pion licząc od najdalszego w stosunku do kanału oraz co piąty w budynku jest zakończony rurą wywiewną

Elementy pionu kanalizacyjnego

troacutejniki doprowadzające ścieki z podejść kanalizacyjnych

czyszczak prze zmianą kierunku prowadzenia ściekoacutew ndash około 05 nad posadzką przed przejściem w przewoacuted odpływowy

rura prosta o niezmiennej średnicy na całej długości

zawoacuter napowietrzający lub rura wywiewna

W systemie kanalizacji sanitarnej wyroacuteżnić można

piony z wentylacją głoacutewną ndash zakończone rurą wywiewną lub zaworem napowietrzającym

piony z wentylacją obejściową ndash piony z dodatkowym przewodem wentylacyjnym prowadzonym obok pionu spustowego i połączonym z rurą wywiewną

Średnica pionu zależy od wybranego systemu wentylacji i obliczonego natężenia przepływu ściekoacutew dla całego pionu

Należy pamiętać o tym że minimalna średnica pionu nie może być mniejsza od średnicy największego podejścia

W typowych rozwiązaniach w Polsce minimalna średnica pionu wynosi 70mm a dla pionoacutew prowadzących ścieki z misek ustępowych 100mm

Oczywiście w tabelach należy sprawdzić czy średnicy nie należy zwiększyć ze względu na obliczoną wartość Qww

Piony z wentylacją głoacutewną

Piony z wentylacją obejściową

Przewody odpływowe

(poziomy kanalizacyjne)

Wśroacuted przewodoacutew odpływowych wyroacuteżniamy przewoacuted głoacutewny oraz przewody drugorzędne Każdy przewoacuted drugorzędny powinien być oddzielnie podłączony do głoacutewnego pod kątem 45deg

Wszystkie przewody prowadzone są najkroacutetszą drogą przeważnie wzdłuż przegrody budowlanej oraz koniecznie z zachowaniem odpowiedniego spadku

Przewody odpływowe

(poziomy kanalizacyjne)

Spadek powinien być jednakowy na całej długości co zapewnia samooczyszczanie się przewodu

Przyjęte jest że rury układa się kielichem w kierunku przeciwnym do spływu ściekoacutew

Rewizje kanalizacyjne powinno się montować

co 15 m na rurach średnicy od 100 do 150 mm

przed każdym uskokiem poziomu

Rury prowadzone przez murowane ścianki muszą być ułożone prostopadle do przegrody

Na przewody z tworzyw sztucznych powinno się w miejscach przejść dodatkowo nałożyć tuleje ochronne Umożliwią one rurom pewien ruch zabezpieczając instalację przed uszkodzeniami mechanicznymi

Przestrzeń pomiędzy tuleją a rurą powinno się zabezpieczyć izolacją

Jeśli przewody kanalizacyjne z tworzyw sztucznych układane są w sąsiedztwie przewodoacutew wydzielających ciepło powinny być osłonięte otulinami izolacyjnymi w celu zabezpieczenia przed przegrzewaniem

Przewody poziome i przykanaliki powinny być ułożone poniżej strefy przemarzania gruntu czyli na głębokości 80-140 cm zależnie od regionu kraju

Jeśli przewody prowadzone są w pomieszczeniach w ktoacuterych temperatura może spadać poniżej 0degC muszą być odpowiednio zabezpieczone przed przemarzaniem

Dla przewodoacutew prowadzonych na zewnątrz budynku należy pamiętać że warstwa gruntu pokrywającego rury kanalizacyjne powinna być o 10-20 cm większa od głębokości przemarzania gruntu jeśli przewody układa się wyżej to powinny być zaizolowane termicznie

Rury kanalizacyjne układane na zewnątrz budynku powinny być oddalone

od innych przewodoacutew co najmniej

15 m od przewodoacutew gazowych i wodociągowych

08 m od kabli energetycznych

05 m od kabli telekomunikacyjnych

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qww z uwzględnieniem następujących zasad

1 dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 05

2 dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 07

3 minimalna prędkość przepływu ściekoacutew wynosi 07 ms stąd

wynika prowadzenie przewodoacutew z odpowiednim do średnicy

spadkiem w kierunku sieci zewnętrznej

4 minimalna średnica przewodu zewnętrznego wynosi 010m

a przykanalika 015m

Dobierając średnice przewodoacutew odpływowych należy stosować

tabelę z wartościami natężenia przepływu Q0 i prędkości

przepływu v0 dla przewodoacutew o przekroju kołowym przy

pełnym wypełnieniu i wykres Manninga

=QQ0

=vv0

hd

Q

v

(hd)

1

23

4

Przykład obliczeniowy Obliczeniowe natężenie sciekoacutew sanitarnych wynosi Qww= 50 ls Na podstawie tabeli 1 QwwQ0 = 50 2014 = 025 Z wykresu odczytujemy

V = 085V0 = 085114 = 097 ms przy napełnieniu hd = 037

Zakresy dopuszczalnych spadkoacutew przewodoacutew odpływowych

DN 0100 m ndash i = 20 - 100

DN 0150 m ndash i = 15 - 150

Urządzenia dodatkowe w kanalizacji sanitarnej

W przypadku odprowadzania ściekoacutew bytowo gospodarczych do zewnętrznej sieci typu ogoacutelnospławnego w pomieszczeniach położonych na najniższych kondygnacjach w budynku może dojść do zalania spowodowanego wstecznym przepływem ściekoacutew w wyniku intensywnych opadoacutew deszczu Dlatego też w tego typu instalacjach na przewodach kanalizacyjnych odprowadzających ścieki z pomieszczeń na najniższej kondygnacji stosować należy zasuwy burzowe ktoacutere chronią instalację przed przepływem zwrotnym

Materiały w kanalizacji sanitarnej

Instalacja kanalizacyjna może być wykonana z roacuteżnych materiałoacutew ale

zawsze rury i połączenia powinny być szczelne i odporne na korozję

Obecnie najpopularniejszym materiałem używanym do budowy instalacji

wewnętrznej jest tworzywo sztuczne Rury kanalizacyjne produkuje się z

polipropylenu (PP)

roacuteżnych odmian polichlorku winylu (PVC)

Polietylenu wysokiej gęstości (PE-HD)

żywicy poliestrowej wzmacnianej włoacuteknem szklanym (GRE)

Innymi materiałami stosowanymi w kanalizacji sanitarnej są

żeliwo

kamionka

beton

Kanalizacja deszczowa

Odprowadza wody opadowe z dachoacutew i terenoacutew przyległych do nieruchomości (podjazdy tarasy parkingi itp)

Projektowanie kanalizacji deszczowej odbywa się w oparciu o normę

PN ndash EN 12056 ndash 3 grudzień 2002

Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew

Część 3 Przewody deszczowe Projektowanie układu i obliczenia

oraz w przypadku braku informacji o normę

PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania w projektowaniu

Odprowadzanie wody z dachu stromego

W przypadku dachoacutew budynkoacutew niskich (do 5 kondygnacji) ktoacutere mają odpowiednie nachylenie (przyjmuje się że powyżej 8) najczęstszym sposobem odprowadzania wody deszczowej jest zastosowanie systemu rynnowego

Zadaniem deszczowej instalacji kanalizacyjnej jest zebranie wody z dachu i odprowadzenie jej do sieci kanalizacji deszczowej lub do gruntu System rynnowy polega na naturalnym (grawitacyjnym) spływie woacuted po połaci dachowej skąd jest przejmowana przez system rur System ten roacutewnież pracuje grawitacyjnie Umowną granicą instalacji deszczowej jest wylewka z ktoacuterej woda może być skierowana do sieci kanalizacji deszczowej (ogoacutelnospławnej) lub na grunt

Podstawowe elementy

instalacji kanalizacji deszczowej

Rynny - przewody o przekroju otwartym (okrągłym prostokątnym eliptycznym trapezowym okapowym) biegnące wzdłuż krawędzi dachu Zadaniem rynien jest zebranie wody opadowej Rynny prowadzone są z lekkim spadkiem w kierunku narożnikoacutew budynku dzięki czemu woda nie wylewa się za krawędzie tylko płynie w kierunku rur spustowych

Instalacja kanalizacji deszczowej składa się z następujących elementoacutew

Rury spustowe ndash pionowe odcinki przewodoacutew o przekroju zamkniętym (najczęściej okrągłym lub prostokątnym) Zadaniem rur spustowych jest zebranie wody płynącej rynnami i odprowadzenie ich poza budynek

Odpływy ndash elementy za pomocą ktoacuterych rynny przechodzą w rury spustowe Odpływ jest odcinkiem rynny w ktoacuterym wykonany jest obrobiony otwoacuter odpowiedniego kształtu pozwalający na włączenie rury spustowej Można wyroacuteżnić odpływy przelotowe oraz odpływy końcowe ( na narożnikach pomieszczeń) Pozwalają na mocowanie rur spustowych

Narożniki do rynien ndash umożliwiają połączenie rynien w narożnikach budynku Właściwy montaż narożnikoacutew jest bardzo ważny dla właściwej pracy rynien (ruchoacutew pod wpływem temperatury) Wylewki ndash kształtki ktoacuterymi kończy się rura spustowa Wylewka może być włą- czona do kanalizacji deszczowej bądź znajdować się nad gruntem

Łączniki do rynien - złączki zwykłe uszczelkowe i korekcyjne Ponieważ montaż rynien wymaga pozostawiania tzw dylatacji (odstępoacutew) złączki korekcyjne lub uszczelkowe umożliwiają wykonanie takich połączenia z dylatacją

Łączniki do rur spustowych - kolana troacutejniki redukcje mufy mufy redukcyjne Mufy służą do włączania rur spustowych do odpływoacutew zadaniem muf redukcyjnych jest połączenie rury spustowej i odpływu o roacuteżnych średnicach Kolana pozwalają na zmianę kierunku rury spustowej Troacutejniki umożliwiają włączanie do rur spustowych wyposażenia dodatkowego

Haki i obejmy - zadaniem tych elementoacutew jest mocowanie rynien i rur spustowych do dachoacutew i ścian

Elementy wykończeniowe i dodatkowe -

zadaniem tych elementoacutew jest wykończenie

systemu lub uzupełnienie jego pracy

Przykładami mogą tu być

dekiel służący do zakończenia rynny

filtr siatkowy montowany na rurze

spustowej zatrzymujący

zanieczyszczenia

czyszczak (rewizja) umożliwiający

przegląd i czyszczenie rury spustowej

(na zdjęciu)

odprowadzenie do kanalizacji deszczowej

Jednym ze sposoboacutew odprowadzenia wody jest podłączenie systemu rynnowego do kanalizacji deszczowej

Woacutewczas na dolnym odcinku rury spustowej mniej więcej 03-08 m ponad terenem należy zamontować rewizję (czyszczak) Rewizja ma wewnątrz kratkę na ktoacuterej zbierają się liście i inne zanieczyszczenia spływające z rynny

Rura spustowa z rewizją przyłączona jest do przewodoacutew odpływowych a te łączą się z kanalizacją Średnica przewodoacutew musi być co najmniej roacutewna średnicy rur spustowych i najczęściej wynosi 100-150 mm Głębokość na jakiej powinno się układać rury zależy od strefy przemarzania i wynosi 1-14 m System taki nie ma blokady przedostawania się zapachoacutew dlatego lepiej nie podłączać go do kanalizacji ogoacutelnospławnej

Innym sposobem odprowadzenia wody bezpośrednio do kanalizacji jest podłączenie rury spustowej do osadnika rynnowego Wyposażony jest on w klapkę ktoacutera stanowi blokadę zapachową i wyciągany kosz w ktoacuterym gromadzą się większe zanieczyszczenia takie jak liście

Gdy brak sieci kanalizacji deszczowej lub ogoacutelnospławnej woda deszczowa powinna być bezpiecznie rozprowadzona po terenie posesji ale tak żeby nie spływała na sąsiednie działki

Odprowadzanie wody z dachu

płaskiego

W przypadku dachoacutew budynkoacutew wysokich (powyżej 5 kondygnacji) oraz dachoacutew o małym nachyleniu (przyjmuje się że poniżej 8) najczęstszym sposobem odprowa-dzania wody deszczowej jest system odwadniania oparty na wpustach dachowych

Wpusty dachowe pełnią rolę dachowych odwodnień punkto-wych tzn zbierają wodę z pewnej powierzchni w jednym punkcie

Odprowadzanie wody z dachu

płaskiego Woda jest odprowadzana do rury spustowej biegnącej wewnątrz budynku a stamtąd do kanalizacji deszczowej lub poza budynek do gruntu Aby odwodnienie dachu płaskiego pracowało prawidłowo wpust powinien znaleźć się w najniższym punkcie dachu a spadek w jego kierunku powinien wynosić co najmniej 3 Oproacutecz zasadniczego wpustu powinien być wpust awaryjny ktoacutery przejmie wodę w przypadku zatkania wpustu głoacutewnego Na dachu powinna być co najmniej jedna para wpustoacutew Zasady projektowania moacutewią że wpusty należy rozmieszczać co 25 m

Obliczanie kanalizacji deszczowej

Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qr (qd) [ls]

rAC

10000

IAQr

gdzie ψ lub C ndash wspoacutełczynnik spływu przyjmowany wg nowej normy jako 10 (w starej zależny od nachylenia dachu i rodzaju powierzchni odwadnianej)

A ndash efektywna powierzchnia dachu lub powierzchnia odwadniana [m2]

I ndash w starej normie miarodajne natężenie deszczu [l(sha)] przyjmowane I 300 l(sha)

r ndash natężenie opadoacutew atmosferycznych [l(sm2)] przyjmowane albo na podstawie danych statystycznych albo wg tabeli 1 w nowej normie po przemnożeniu przez wspoacutełczynnik ryzyka podany w tabeli 2

Wymiarowanie rynien i rur spustowych

1 Przewody spustowe ndash średnicę należy dobrać tak aby obliczona wartość odpływu ściekoacutew Qr nie przekraczała wartości Qrmax (qdmax) a powierzchnia odwadniana A powierzchni Amax zestawionych w tabeli w normie PN ndash 92B ndash 01707

2 Wg starej normy rynny powinny mieć średnice minimum 150 mm (dotyczy to budynkoacutew wielorodzinnych)

Efektywna

powierzchnia dachu

odwadniana przez

rynnę A [m2]

Szerokość rynny [mm] Średnica rury

spustowej [mm]

poniżej 20 70 50

20 ndash 57 100 (lub 125) 70

57 ndash 97 125 100

97 - 170 150 100

170 - 243 180 125

Dla budynkoacutew jednorodzinnych średnice rynien i przewodoacutew spustowych można określić w oparciu o efektywną powierzchnię dachu wg tabeli

Średnice poziomoacutew i przykanalikoacutew

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qr z uwzględnieniem następujących zasad

a) dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 07

b) dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 09

c) i d) jak dla kanalizacji sanitarnej

Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej

Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qt (qog) [ls]

Qww ndash natężenie odpływu ściekoacutew sanitarnych

Qr ndash natężenie odpływu ściekoacutew deszczowych

Kanalizacja ogoacutelnospławna to ten fragment ktoacutery odprowadza i ścieki sanitarne i deszczowe do zewnętrznej sieci ogoacutelnospławnej

rwwt QQQ

Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się z uwzględnieniem następujących zasad

a) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt spełnione powinny być warunki

a) i b) jak dla ściekoacutew deszczowych

b) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt obliczeniowa prędkość przepływu

ściekoacutew nie może przekraczać wartości dopuszczalnej ktoacutera wynosi

80 ms ndash dla rur żeliwnych i innych metalowych

40 ms ndash dla rur kamionkowych betonowych i z tworzyw sztucznych

c) dla odpływu tylko ściekoacutew sanitarnych Qww prędkość przepływu

ściekoacutew nie może być mniejsza od vmin = 07 ms

bullRynny z PVC-U

bullRynny z blachy aluminiowej

bullRynny miedziane

bullRynny z blachy stalowej

bullRynny cynkowo-tytanowe

Przekroje rynien a b c) poacutełokragłe d) trapezowy e f) trapezoidalny g) prostokatny h) poacutełokragły leacy

Rodzaje rynien a) okapowa b) koszowa c) gzymsowa d) leacy

UKŁAD ROZDZIELACZOWY

Prowadzenie rur instalacji wodociągowej w układzie rozdzielaczowym

UKŁAD ROZDZIELACZOWY

UKŁAD OBWODOWY

Podpora stała

Podpora przesuwna

Przykład prowadzenia pionu instalacyjnego bez kompensatoroacutew z uwzględnieniem wyboczenia (linią przerywaną oznaczono przykładowy przewidywany kształt pionu po osiągnięciu temperatury czynnika roboczego)

Oznaczenia PP - podpora przesuwnaPS - podpora stała

ELEMENTY INSTALACJI WODOCIĄGOWYCH

Elementy instalacji wodociągowych

Przyłącze wodociągowe

Zestaw wodomierza głoacutewnego

Filtr wody zawoacuter antyskażeniowy zawory odcinające (armatura)

Przewody rozdzielcze (rozprowadzające)

Przewody pionowe (piony wodociągowe)

Przewody w pomieszczeniach sanitarnych (połączenia od pionu do punktoacutew czerpalnych)

Punkty czerpalne (baterie czerpalne i zawory)

Przyłącza do budynku 1-linia zabudowy 2- linia rozgraniczająca 3-sieć wodociągowa 4-sieć kanalizacyjna 5-zestaw wodomierzowy 6-studzienka rewizyjna

Sposoacuteb przeprowadzenia przewodu przez ścianę zewnętrzną

Podział wodomierzy

W obudowie

zamkniętej Z wyjmowaną

wstawką

pomiarową

instalowane

poziomo

kolanowe

Podział wodomierzy

1 Wodomierz działający na zasadach mechanicznych przeznaczony do wody

a) zimnej o temperaturze od 0 degC do 30 degC

b) ciepłej o temperaturze od 30 degC do 90 degC

c) gorącej o temperaturze od 30 degC do 130 degC albo od 30 degC do 180 degC

2 Wodomierz działający na zasadach elektronicznych lub mechanicznych z urządzeniami elektronicznymi albo bez przeznaczony do wody zimnej o temperaturze od 0 degC do 30 degC

Wodomierze mieszkaniowe (JS) Wodomierz powinien być zamontowany w położeniu roboczym zgodnie z oznakowaniem umieszczonym na wodomierzu przez producenta H - oznacza pozycję pracy wodomierza w poziomie V - oznacza pozycję pracy wodomierza w pionie Litera znajdująca się na tarczy wodomierza A B C lub D - oznacza klasę obciążeń wodomierza

Wodomierz sprzężony roacutewnolegle 1-wodomierz głoacutewny śrubowy 2-wodomierz boczny skrzydełkowy 3-zawoacuter zmiennego obciążenia

1 Wodomierze działające na zasadach mechanicznych przeznaczone do wody charakteryzują następujące strumienie

1) maksymalny strumień objętości (Qmax)

2) nominalny strumień objętości (Qn)

3) pośredni strumień objętości (Qt)

4) minimalny strumień objętości (Qmin)

2 Stosunek QmaxQn powinien wynosić 2

3 Rozroacuteżnia się cztery klasy metrologiczne wodomierzy klasa A klasa B klasa C klasa D

4 Klasy metrologiczne wodomierzy w zależności od wartości stosunku QminQn i QtQn

Q (q)-strumień objętości - objętość wody przepływającej przez wodomierz w przyjętej jednostce czasu

Qmax (qmax) -maksymalny strumień objętości - największy strumień objętości przy ktoacuterym wodomierz może pracować w kroacutetkim czasie bez uszkodzenia i przekroczenia błędoacutew granicznych dopuszczalnych oraz wartości maksymalnej straty ciśnienia

Qn (qn) nominalny strumień objętości - strumień objętości roacutewny połowie maksymalnego strumienia objętości przy ktoacuterym wodomierz może pracować przy przepływie ciągłym lub przerywanym i jego wskazania mieszczą się w granicach błędoacutew granicznych dopuszczalnych

Qt (qt) pośredni strumień objętości - strumień objętości dzielący zakres obciążeń pomiarowych na przedział goacuterny i dolny przy ktoacuterym błąd graniczny dopuszczalny zmienia wartość

Qmin (qmin ) minimalny strumień objętości- strumień objętości powyżej ktoacuterego wskazania wodomierza nie powinny przekraczać błędoacutew granicznych dopuszczalnych

Zakres obciążeń pomiarowych wodomierza - zakres strumienia objętości wodomierza zawarty między maksymalnym strumieniem objętości a minimalnym strumieniem objętości

Krzywa błędoacutew wodomierza

Błędy graniczne dopuszczalne wodomierzy plusmn 2 - w przedziale goacuternym zakresu obciążeń (qt q qmax)

plusmn 5 - w przedziale goacuternym zakresu obciążeń (qmin q qt)

Lokalizacja wodomierza

Doboacuter wodomierza

Aby dobrać wodomierz należy

ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe

ustalić umowny przepływ obliczeniowy dla wodomierza qw m3h

qw = 2 q

Doboacuter wodomierza

Doboacuter wodomierza

dla dobranego wodomierza ustalić w oparciu o dane producenta wodomierzy stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez wodomierz

Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem

PN-EN 1717 - Ochrona przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody w instalacjach wodociągowych i ogoacutelne wymagania dotyczące urządzeń zapobiegających zanieczyszczaniu przez przepływ zwrotny

Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem

Podział płynoacutew ktoacutere mają lub mogą mieć kontakt z wodą do picia

Kategoria 1

Woda wypływająca bezpośrednio z sieci wodociągowej przeznaczona do użytkowania przez człowieka do celoacutew konsumpcyjnych

Kategoria 2

Płyn nie stanowiący bakteriologicznego lub toksycznego zagrożenia dla człowieka

Kategoria 3

Płyn stanowiący pewne zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność co najmniej jednej substancji toksycznej lub bardzo toksycznej o LD50gt200 mgkg wagi ciała

Kategoria 4

Płyn stanowiący pewne zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność co najmniej jednej substancji toksycznej lub bardzo toksycznej o LD50200 mgkg wagi ciała lub też co najmniej jednej substancji radioaktywnej mutagennej lub rakotwoacuterczej

Kategoria 5

Płyn stanowiący zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność substancji mikrobiologicznych bądź wirusowych

Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem

Przepływ zwrotny wywołany spadkiem ciśnienia w sieci wodociągowej

Potencjalne źroacutedła zanieczyszczenia wody wodociągowej

XY

1- sieć wodociągowa

2- urządzenie zabezpieczające

X-rodzina zabezpieczenia

Y-typ zabezpieczenia

Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody

Aby dobrać zabezpieczenie należy

określić kategorię płynu

określić rodzaj zabezpieczenia wg normy

ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe

dobrać zawoacuter zwracając uwagę na średnicę wodomierza

Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody

dla dobranego zaworu ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez zawoacuter

Filtr

Doboacuter filtra

Aby dobrać filtr należy

ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe

dobrać filtr zwracając uwagę na średnicę wodomierza i zaworu antyskażeniowego

Doboacuter filtra

dla dobranego filtra ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez filtr

INSTALACJE KANALIZACYJNE

Rodzaje instalacji kanalizacyjnych

1 Kanalizacja sanitarna (bytowo ndash gospodarcza)

2 Kanalizacja deszczowa

3 Kanalizacja technologiczna

ścieki przed wprowadzeniem do kanalizacji

sanitarnej wymagają wstępnego oczyszczenia w

specjalnych urządzeniach

Odprowadzenie ściekoacutew z nieruchomości może być

realizowane na dwa sposoby

systemem ogoacutelnospławnym (zbiorczym)

lub systemem rozdzielczym

Kanalizacja ogoacutelnospławna odprowadza zaroacutewno ścieki

sanitarne (bytowe) jak i deszczowe

W kanalizacji rozdzielczej ścieki sanitarne i deszczowe

odprowadzane są rozdzielnie

Schemat kanalizacji ogoacutelnospławnej

KS1 KS2

Kanał ogoacutelnospławny

RD1 RD2

linia regulacyjna

ST1

ST2

Schemat kanalizacji rozdzielczej

KS1 KS2

Kanał sanitarny

Kanał deszczowy

RD1 RD2

linia regulacyjnaST1

ST2

SD1

SD2

Podział instalacji kanalizacyjnej

Instalację kanalizacyjną można podzielić na

zewnętrzną (na terenie nieruchomości lecz poza budynkiem)

wewnętrzną (w budynku)

Podział ten wydaje się oczywisty ale jest istotny przy doborze materiału instalacyjnego - nie każdy materiał sprawdzający się wewnątrz nadaje się do stworzenia instalacji zewnętrznej

Granicą między instalacją wewnętrzną a zewnętrzną jest tzw czyszczak głoacutewny (rewizja głoacutewna)

Przewody domowej

instalacji kanalizacyjnej

Przykanalik (przyłącze kanalizacyjne) ndash jest to odcinek ktoacutery łączy kanalizację na terenie nieruchomości z siecią kanalizacyjną

Najczęściej przykanalik włączany jest do studzienki (rewizyjnej lub włazowej) ktoacutera stanowi uzbrojenie sieci Możliwe jest też przyłączenie przez wpust boczny lub złącze siodłowe

Przewody domowej

instalacji kanalizacyjnej

Przykanaliki oznaczane są znakami informacyjnymi Na znaku podana jest średnica (w mm) spadek przyłącza (w promilach) oraz jego długość (w m) Granicą między siecią a instalacją jest położona w pobliżu granicy nieruchomości pierwsza studzienka licząc od strony budynku

Sieć i przykanalik

w przypadku istnienia studzienki rewizyjnej

przykanalikstudzienka rewizyjna

linia

reg

ulac

yjnastudzienka kanalizacyjna

sieć kanalizacyjna

budy

nek

instalacja

zewnętrzna

Sieć i przykanalik

w przypadku braku studzienki rewizyjnej (wg nowych przepisoacutew w przypadku braku studzienki rewizyjnej

przykanalik to odcinek biegnący od granicy budynku do granicy

nieruchomości)

linia

reg

ulac

yjnastudzienka kanalizacyjna

sieć kanalizacyjna

budy

nek

przykanalik

sieć kanalizacyjna

Instalacja kanalizacyjna składa się z 1 poziomoacutew (przewodoacutew odpływowych) ndash są to przewody

prowadzone z odpowiednim spadkiem ktoacutere odprowadzają

ścieki z pionoacutew wpustoacutew podłogowych itp do przykanalika

lub sieci zewnętrznej

2 pionoacutew (przewodoacutew spustowych) ndash są to przewody prowadzone

przez jedną lub kilka kondygnacji odprowadzające ścieki

z podejść kanalizacyjnych wpustoacutew dachowych lub rynien

do przewodoacutew odpływowych

3 podejść kanalizacyjnych ndash przewody odprowadzające ścieki

z przyboroacutew i urządzeń sanitarnych do pionoacutew lub poziomoacutew

kanalizacyjnych

podejścia pojedyncze

podejścia zbiorowe

Kanalizacja sanitarna grawitacyjna

Odprowadza wodę zanieczyszczoną (ścieki) w wyniku jej wykorzystania odpływającą z ustępoacutew spłukiwanych natryskoacutew wanien bidetoacutew zlewoacutew umywalek wpustoacutew podłogowych i innych urządzeń występujących w gospodarstwie domowym

Projektowanie kanalizacji sanitarnej odbywa się w oparciu o normę

PN ndash EN 12056 ndash 2 grudzień 2002

Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew

Część 2 Kanalizacja sanitarna projektowanie układu i obliczenia

oraz w przypadku braku informacji o normę

PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania

w projektowaniu

Podejścia kanalizacyjne ndash łączą

odpływ z pionem kanalizacyjnym

Podejścia

niewentylowane - należy montować ze spadkiem wynoszącym od 2 do 15

wentylowane ndash można zastosować tu mniejsze spadki zgodnie z przywołaną normą ale wymagają dodatkowego przewodu wentylującego

Najczęściej projektuje się podejścia niewentylowane Ich długość w typowym rozwiązaniu stosowanym w Polsce nie powinna przekraczać 30 m a w przypadku miski ustępowej 10 m po długości przewodu

W przypadku dłuższych podejść albo zwiększa się średnicę albo projektuje się podejścia wentylowane za pomocą np zaworoacutew napowietrzających

Nowa norma wprowadza cztery typy systemoacutew kanalizacyjnych jakie można spotkać w poszczegoacutelnych krajach Unii Europejskiej

W Polsce stosuje się tradycyjnie system I

System Nazwa Cechy

I

System pojedynczego pionu

z podejściami częściowo

wypełnionymi

bull jeden pion kanalizacyjny

bull wypełnienie przewodoacutew 50

II

System pojedynczego pionu

z podejściami o mniejszej

średnicy

bull jeden pion kanalizacyjny

bull wypełnienie przewodoacutew 70

III

System pojedynczego pionu

z podejściami całkowicie

wypełnionymi

bull jeden pion kanalizacyjny

bull wypełnienie przewodoacutew 100

bull każde urządzenie podłączone

oddzielnie do pionu

IV System oddzielnych pionoacutew

kanalizacyjnych

bull dwa piony ndash jeden odprowadzający

ścieki czarne z ustępoacutew spłukiwanych

i pisuaroacutew i drugi odprowadzający

pozostałe ścieki

bull wypełnienie przewodoacutew jak dla

systemoacutew I II lub III

Średnice nominalne podejść pojedynczych dobiera się w zależności od typu przyłączonego przyboru sanitarnego lub urządzenia w typowych

rozwiązaniach w Polsce wg tabeli Urządzenie DN [mm]

Umywalka bidet 40

Zlewozmywak

zmywarka pralka

wanna natrysk 50

Miska ustępowa 100

Minimalna średnica podejścia pojedynczego zdeterminowana jest przez jego długość wysokość spadania i ilość zmian kierunku zgodnie z tabelą

DN Lmax

[m] H [m]

trzy zmiany

kierunku

40

50 30 lt10

70 50 lt10

100 50 lt30

H

L

Jeśli powyższe wymiary są przekroczone lub istnieje konieczność zastosowania więcej niż trzech zmian kierunku prowadzenia przewodoacutew należy wybrać kolejną większą średnicę nominalną

Średnice nominalne podjeść zbiorowych

Zależą od natężenia przepływu ściekoacutew w projektowanym

podejściu i od zastosowanego systemu Wybierając system

należy kierować się dostępnymi na rynku przyborami trudno

bowiem wyobrazić sobie podłączanie przyboru sanitarnego

z odpływem np 40mm do przewodu o średnicy mniejszej

Utrudniałoby to swobodny odpływ ściekoacutew z tego przyboru

Natężenie przepływu ściekoacutew sanitarnych Qww

wyznacza się dla danego odcinka instalacji zgodnie

z zależnością

]sl[DUKQww

gdzie K ndash wspoacutełczynnik częstości

DU ndash odpływ jednostkowy [ls] z urządzenia

UWAGA Qww DUmax jeśli nie to Qww = DUmax

Odpływy jednostkowe DU

Odpływy jednostkowe DU -cd

Typowe wspoacutełczynniki częstości K

Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia

z przewodami odpływowymi Piony kanalizacyjne należy prowadzić bez zmiany średnicy i kierunku na całej długości w szachtach sanitarnych

U podstawy każdego pionu przed przejściem w przewoacuted odpływowy należy zamontować otwoacuter rewizyjny (czyszczak) umożliwiający dostęp do wnętrza przodu

W przypadku kanalizacji sanitarnej każdy pion musi być wentylowany w celu wyroacutewnania ciśnienia w instalacji

Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia

z przewodami odpływowymi Wentylację pionu zapewnia

przewoacuted wentylacyjny zakończony rurą wywiewną wyprowadzoną ponad połać dachu

zawoacuter napowietrzający ndash rozwiązanie dozwolone do stosowania w przypadku braku możliwości wyprowadzenia pionu ponad dach można takie rozwiązanie stosować przy spełnieniu następujących warunkoacutew

piony mają wysokość 4 do 5 kondygnacji

ostatni pion licząc od najdalszego w stosunku do kanału oraz co piąty w budynku jest zakończony rurą wywiewną

Elementy pionu kanalizacyjnego

troacutejniki doprowadzające ścieki z podejść kanalizacyjnych

czyszczak prze zmianą kierunku prowadzenia ściekoacutew ndash około 05 nad posadzką przed przejściem w przewoacuted odpływowy

rura prosta o niezmiennej średnicy na całej długości

zawoacuter napowietrzający lub rura wywiewna

W systemie kanalizacji sanitarnej wyroacuteżnić można

piony z wentylacją głoacutewną ndash zakończone rurą wywiewną lub zaworem napowietrzającym

piony z wentylacją obejściową ndash piony z dodatkowym przewodem wentylacyjnym prowadzonym obok pionu spustowego i połączonym z rurą wywiewną

Średnica pionu zależy od wybranego systemu wentylacji i obliczonego natężenia przepływu ściekoacutew dla całego pionu

Należy pamiętać o tym że minimalna średnica pionu nie może być mniejsza od średnicy największego podejścia

W typowych rozwiązaniach w Polsce minimalna średnica pionu wynosi 70mm a dla pionoacutew prowadzących ścieki z misek ustępowych 100mm

Oczywiście w tabelach należy sprawdzić czy średnicy nie należy zwiększyć ze względu na obliczoną wartość Qww

Piony z wentylacją głoacutewną

Piony z wentylacją obejściową

Przewody odpływowe

(poziomy kanalizacyjne)

Wśroacuted przewodoacutew odpływowych wyroacuteżniamy przewoacuted głoacutewny oraz przewody drugorzędne Każdy przewoacuted drugorzędny powinien być oddzielnie podłączony do głoacutewnego pod kątem 45deg

Wszystkie przewody prowadzone są najkroacutetszą drogą przeważnie wzdłuż przegrody budowlanej oraz koniecznie z zachowaniem odpowiedniego spadku

Przewody odpływowe

(poziomy kanalizacyjne)

Spadek powinien być jednakowy na całej długości co zapewnia samooczyszczanie się przewodu

Przyjęte jest że rury układa się kielichem w kierunku przeciwnym do spływu ściekoacutew

Rewizje kanalizacyjne powinno się montować

co 15 m na rurach średnicy od 100 do 150 mm

przed każdym uskokiem poziomu

Rury prowadzone przez murowane ścianki muszą być ułożone prostopadle do przegrody

Na przewody z tworzyw sztucznych powinno się w miejscach przejść dodatkowo nałożyć tuleje ochronne Umożliwią one rurom pewien ruch zabezpieczając instalację przed uszkodzeniami mechanicznymi

Przestrzeń pomiędzy tuleją a rurą powinno się zabezpieczyć izolacją

Jeśli przewody kanalizacyjne z tworzyw sztucznych układane są w sąsiedztwie przewodoacutew wydzielających ciepło powinny być osłonięte otulinami izolacyjnymi w celu zabezpieczenia przed przegrzewaniem

Przewody poziome i przykanaliki powinny być ułożone poniżej strefy przemarzania gruntu czyli na głębokości 80-140 cm zależnie od regionu kraju

Jeśli przewody prowadzone są w pomieszczeniach w ktoacuterych temperatura może spadać poniżej 0degC muszą być odpowiednio zabezpieczone przed przemarzaniem

Dla przewodoacutew prowadzonych na zewnątrz budynku należy pamiętać że warstwa gruntu pokrywającego rury kanalizacyjne powinna być o 10-20 cm większa od głębokości przemarzania gruntu jeśli przewody układa się wyżej to powinny być zaizolowane termicznie

Rury kanalizacyjne układane na zewnątrz budynku powinny być oddalone

od innych przewodoacutew co najmniej

15 m od przewodoacutew gazowych i wodociągowych

08 m od kabli energetycznych

05 m od kabli telekomunikacyjnych

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qww z uwzględnieniem następujących zasad

1 dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 05

2 dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 07

3 minimalna prędkość przepływu ściekoacutew wynosi 07 ms stąd

wynika prowadzenie przewodoacutew z odpowiednim do średnicy

spadkiem w kierunku sieci zewnętrznej

4 minimalna średnica przewodu zewnętrznego wynosi 010m

a przykanalika 015m

Dobierając średnice przewodoacutew odpływowych należy stosować

tabelę z wartościami natężenia przepływu Q0 i prędkości

przepływu v0 dla przewodoacutew o przekroju kołowym przy

pełnym wypełnieniu i wykres Manninga

=QQ0

=vv0

hd

Q

v

(hd)

1

23

4

Przykład obliczeniowy Obliczeniowe natężenie sciekoacutew sanitarnych wynosi Qww= 50 ls Na podstawie tabeli 1 QwwQ0 = 50 2014 = 025 Z wykresu odczytujemy

V = 085V0 = 085114 = 097 ms przy napełnieniu hd = 037

Zakresy dopuszczalnych spadkoacutew przewodoacutew odpływowych

DN 0100 m ndash i = 20 - 100

DN 0150 m ndash i = 15 - 150

Urządzenia dodatkowe w kanalizacji sanitarnej

W przypadku odprowadzania ściekoacutew bytowo gospodarczych do zewnętrznej sieci typu ogoacutelnospławnego w pomieszczeniach położonych na najniższych kondygnacjach w budynku może dojść do zalania spowodowanego wstecznym przepływem ściekoacutew w wyniku intensywnych opadoacutew deszczu Dlatego też w tego typu instalacjach na przewodach kanalizacyjnych odprowadzających ścieki z pomieszczeń na najniższej kondygnacji stosować należy zasuwy burzowe ktoacutere chronią instalację przed przepływem zwrotnym

Materiały w kanalizacji sanitarnej

Instalacja kanalizacyjna może być wykonana z roacuteżnych materiałoacutew ale

zawsze rury i połączenia powinny być szczelne i odporne na korozję

Obecnie najpopularniejszym materiałem używanym do budowy instalacji

wewnętrznej jest tworzywo sztuczne Rury kanalizacyjne produkuje się z

polipropylenu (PP)

roacuteżnych odmian polichlorku winylu (PVC)

Polietylenu wysokiej gęstości (PE-HD)

żywicy poliestrowej wzmacnianej włoacuteknem szklanym (GRE)

Innymi materiałami stosowanymi w kanalizacji sanitarnej są

żeliwo

kamionka

beton

Kanalizacja deszczowa

Odprowadza wody opadowe z dachoacutew i terenoacutew przyległych do nieruchomości (podjazdy tarasy parkingi itp)

Projektowanie kanalizacji deszczowej odbywa się w oparciu o normę

PN ndash EN 12056 ndash 3 grudzień 2002

Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew

Część 3 Przewody deszczowe Projektowanie układu i obliczenia

oraz w przypadku braku informacji o normę

PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania w projektowaniu

Odprowadzanie wody z dachu stromego

W przypadku dachoacutew budynkoacutew niskich (do 5 kondygnacji) ktoacutere mają odpowiednie nachylenie (przyjmuje się że powyżej 8) najczęstszym sposobem odprowadzania wody deszczowej jest zastosowanie systemu rynnowego

Zadaniem deszczowej instalacji kanalizacyjnej jest zebranie wody z dachu i odprowadzenie jej do sieci kanalizacji deszczowej lub do gruntu System rynnowy polega na naturalnym (grawitacyjnym) spływie woacuted po połaci dachowej skąd jest przejmowana przez system rur System ten roacutewnież pracuje grawitacyjnie Umowną granicą instalacji deszczowej jest wylewka z ktoacuterej woda może być skierowana do sieci kanalizacji deszczowej (ogoacutelnospławnej) lub na grunt

Podstawowe elementy

instalacji kanalizacji deszczowej

Rynny - przewody o przekroju otwartym (okrągłym prostokątnym eliptycznym trapezowym okapowym) biegnące wzdłuż krawędzi dachu Zadaniem rynien jest zebranie wody opadowej Rynny prowadzone są z lekkim spadkiem w kierunku narożnikoacutew budynku dzięki czemu woda nie wylewa się za krawędzie tylko płynie w kierunku rur spustowych

Instalacja kanalizacji deszczowej składa się z następujących elementoacutew

Rury spustowe ndash pionowe odcinki przewodoacutew o przekroju zamkniętym (najczęściej okrągłym lub prostokątnym) Zadaniem rur spustowych jest zebranie wody płynącej rynnami i odprowadzenie ich poza budynek

Odpływy ndash elementy za pomocą ktoacuterych rynny przechodzą w rury spustowe Odpływ jest odcinkiem rynny w ktoacuterym wykonany jest obrobiony otwoacuter odpowiedniego kształtu pozwalający na włączenie rury spustowej Można wyroacuteżnić odpływy przelotowe oraz odpływy końcowe ( na narożnikach pomieszczeń) Pozwalają na mocowanie rur spustowych

Narożniki do rynien ndash umożliwiają połączenie rynien w narożnikach budynku Właściwy montaż narożnikoacutew jest bardzo ważny dla właściwej pracy rynien (ruchoacutew pod wpływem temperatury) Wylewki ndash kształtki ktoacuterymi kończy się rura spustowa Wylewka może być włą- czona do kanalizacji deszczowej bądź znajdować się nad gruntem

Łączniki do rynien - złączki zwykłe uszczelkowe i korekcyjne Ponieważ montaż rynien wymaga pozostawiania tzw dylatacji (odstępoacutew) złączki korekcyjne lub uszczelkowe umożliwiają wykonanie takich połączenia z dylatacją

Łączniki do rur spustowych - kolana troacutejniki redukcje mufy mufy redukcyjne Mufy służą do włączania rur spustowych do odpływoacutew zadaniem muf redukcyjnych jest połączenie rury spustowej i odpływu o roacuteżnych średnicach Kolana pozwalają na zmianę kierunku rury spustowej Troacutejniki umożliwiają włączanie do rur spustowych wyposażenia dodatkowego

Haki i obejmy - zadaniem tych elementoacutew jest mocowanie rynien i rur spustowych do dachoacutew i ścian

Elementy wykończeniowe i dodatkowe -

zadaniem tych elementoacutew jest wykończenie

systemu lub uzupełnienie jego pracy

Przykładami mogą tu być

dekiel służący do zakończenia rynny

filtr siatkowy montowany na rurze

spustowej zatrzymujący

zanieczyszczenia

czyszczak (rewizja) umożliwiający

przegląd i czyszczenie rury spustowej

(na zdjęciu)

odprowadzenie do kanalizacji deszczowej

Jednym ze sposoboacutew odprowadzenia wody jest podłączenie systemu rynnowego do kanalizacji deszczowej

Woacutewczas na dolnym odcinku rury spustowej mniej więcej 03-08 m ponad terenem należy zamontować rewizję (czyszczak) Rewizja ma wewnątrz kratkę na ktoacuterej zbierają się liście i inne zanieczyszczenia spływające z rynny

Rura spustowa z rewizją przyłączona jest do przewodoacutew odpływowych a te łączą się z kanalizacją Średnica przewodoacutew musi być co najmniej roacutewna średnicy rur spustowych i najczęściej wynosi 100-150 mm Głębokość na jakiej powinno się układać rury zależy od strefy przemarzania i wynosi 1-14 m System taki nie ma blokady przedostawania się zapachoacutew dlatego lepiej nie podłączać go do kanalizacji ogoacutelnospławnej

Innym sposobem odprowadzenia wody bezpośrednio do kanalizacji jest podłączenie rury spustowej do osadnika rynnowego Wyposażony jest on w klapkę ktoacutera stanowi blokadę zapachową i wyciągany kosz w ktoacuterym gromadzą się większe zanieczyszczenia takie jak liście

Gdy brak sieci kanalizacji deszczowej lub ogoacutelnospławnej woda deszczowa powinna być bezpiecznie rozprowadzona po terenie posesji ale tak żeby nie spływała na sąsiednie działki

Odprowadzanie wody z dachu

płaskiego

W przypadku dachoacutew budynkoacutew wysokich (powyżej 5 kondygnacji) oraz dachoacutew o małym nachyleniu (przyjmuje się że poniżej 8) najczęstszym sposobem odprowa-dzania wody deszczowej jest system odwadniania oparty na wpustach dachowych

Wpusty dachowe pełnią rolę dachowych odwodnień punkto-wych tzn zbierają wodę z pewnej powierzchni w jednym punkcie

Odprowadzanie wody z dachu

płaskiego Woda jest odprowadzana do rury spustowej biegnącej wewnątrz budynku a stamtąd do kanalizacji deszczowej lub poza budynek do gruntu Aby odwodnienie dachu płaskiego pracowało prawidłowo wpust powinien znaleźć się w najniższym punkcie dachu a spadek w jego kierunku powinien wynosić co najmniej 3 Oproacutecz zasadniczego wpustu powinien być wpust awaryjny ktoacutery przejmie wodę w przypadku zatkania wpustu głoacutewnego Na dachu powinna być co najmniej jedna para wpustoacutew Zasady projektowania moacutewią że wpusty należy rozmieszczać co 25 m

Obliczanie kanalizacji deszczowej

Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qr (qd) [ls]

rAC

10000

IAQr

gdzie ψ lub C ndash wspoacutełczynnik spływu przyjmowany wg nowej normy jako 10 (w starej zależny od nachylenia dachu i rodzaju powierzchni odwadnianej)

A ndash efektywna powierzchnia dachu lub powierzchnia odwadniana [m2]

I ndash w starej normie miarodajne natężenie deszczu [l(sha)] przyjmowane I 300 l(sha)

r ndash natężenie opadoacutew atmosferycznych [l(sm2)] przyjmowane albo na podstawie danych statystycznych albo wg tabeli 1 w nowej normie po przemnożeniu przez wspoacutełczynnik ryzyka podany w tabeli 2

Wymiarowanie rynien i rur spustowych

1 Przewody spustowe ndash średnicę należy dobrać tak aby obliczona wartość odpływu ściekoacutew Qr nie przekraczała wartości Qrmax (qdmax) a powierzchnia odwadniana A powierzchni Amax zestawionych w tabeli w normie PN ndash 92B ndash 01707

2 Wg starej normy rynny powinny mieć średnice minimum 150 mm (dotyczy to budynkoacutew wielorodzinnych)

Efektywna

powierzchnia dachu

odwadniana przez

rynnę A [m2]

Szerokość rynny [mm] Średnica rury

spustowej [mm]

poniżej 20 70 50

20 ndash 57 100 (lub 125) 70

57 ndash 97 125 100

97 - 170 150 100

170 - 243 180 125

Dla budynkoacutew jednorodzinnych średnice rynien i przewodoacutew spustowych można określić w oparciu o efektywną powierzchnię dachu wg tabeli

Średnice poziomoacutew i przykanalikoacutew

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qr z uwzględnieniem następujących zasad

a) dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 07

b) dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 09

c) i d) jak dla kanalizacji sanitarnej

Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej

Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qt (qog) [ls]

Qww ndash natężenie odpływu ściekoacutew sanitarnych

Qr ndash natężenie odpływu ściekoacutew deszczowych

Kanalizacja ogoacutelnospławna to ten fragment ktoacutery odprowadza i ścieki sanitarne i deszczowe do zewnętrznej sieci ogoacutelnospławnej

rwwt QQQ

Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się z uwzględnieniem następujących zasad

a) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt spełnione powinny być warunki

a) i b) jak dla ściekoacutew deszczowych

b) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt obliczeniowa prędkość przepływu

ściekoacutew nie może przekraczać wartości dopuszczalnej ktoacutera wynosi

80 ms ndash dla rur żeliwnych i innych metalowych

40 ms ndash dla rur kamionkowych betonowych i z tworzyw sztucznych

c) dla odpływu tylko ściekoacutew sanitarnych Qww prędkość przepływu

ściekoacutew nie może być mniejsza od vmin = 07 ms

bullRynny z PVC-U

bullRynny z blachy aluminiowej

bullRynny miedziane

bullRynny z blachy stalowej

bullRynny cynkowo-tytanowe

Przekroje rynien a b c) poacutełokragłe d) trapezowy e f) trapezoidalny g) prostokatny h) poacutełokragły leacy

Rodzaje rynien a) okapowa b) koszowa c) gzymsowa d) leacy

UKŁAD ROZDZIELACZOWY

UKŁAD OBWODOWY

Podpora stała

Podpora przesuwna

Przykład prowadzenia pionu instalacyjnego bez kompensatoroacutew z uwzględnieniem wyboczenia (linią przerywaną oznaczono przykładowy przewidywany kształt pionu po osiągnięciu temperatury czynnika roboczego)

Oznaczenia PP - podpora przesuwnaPS - podpora stała

ELEMENTY INSTALACJI WODOCIĄGOWYCH

Elementy instalacji wodociągowych

Przyłącze wodociągowe

Zestaw wodomierza głoacutewnego

Filtr wody zawoacuter antyskażeniowy zawory odcinające (armatura)

Przewody rozdzielcze (rozprowadzające)

Przewody pionowe (piony wodociągowe)

Przewody w pomieszczeniach sanitarnych (połączenia od pionu do punktoacutew czerpalnych)

Punkty czerpalne (baterie czerpalne i zawory)

Przyłącza do budynku 1-linia zabudowy 2- linia rozgraniczająca 3-sieć wodociągowa 4-sieć kanalizacyjna 5-zestaw wodomierzowy 6-studzienka rewizyjna

Sposoacuteb przeprowadzenia przewodu przez ścianę zewnętrzną

Podział wodomierzy

W obudowie

zamkniętej Z wyjmowaną

wstawką

pomiarową

instalowane

poziomo

kolanowe

Podział wodomierzy

1 Wodomierz działający na zasadach mechanicznych przeznaczony do wody

a) zimnej o temperaturze od 0 degC do 30 degC

b) ciepłej o temperaturze od 30 degC do 90 degC

c) gorącej o temperaturze od 30 degC do 130 degC albo od 30 degC do 180 degC

2 Wodomierz działający na zasadach elektronicznych lub mechanicznych z urządzeniami elektronicznymi albo bez przeznaczony do wody zimnej o temperaturze od 0 degC do 30 degC

Wodomierze mieszkaniowe (JS) Wodomierz powinien być zamontowany w położeniu roboczym zgodnie z oznakowaniem umieszczonym na wodomierzu przez producenta H - oznacza pozycję pracy wodomierza w poziomie V - oznacza pozycję pracy wodomierza w pionie Litera znajdująca się na tarczy wodomierza A B C lub D - oznacza klasę obciążeń wodomierza

Wodomierz sprzężony roacutewnolegle 1-wodomierz głoacutewny śrubowy 2-wodomierz boczny skrzydełkowy 3-zawoacuter zmiennego obciążenia

1 Wodomierze działające na zasadach mechanicznych przeznaczone do wody charakteryzują następujące strumienie

1) maksymalny strumień objętości (Qmax)

2) nominalny strumień objętości (Qn)

3) pośredni strumień objętości (Qt)

4) minimalny strumień objętości (Qmin)

2 Stosunek QmaxQn powinien wynosić 2

3 Rozroacuteżnia się cztery klasy metrologiczne wodomierzy klasa A klasa B klasa C klasa D

4 Klasy metrologiczne wodomierzy w zależności od wartości stosunku QminQn i QtQn

Q (q)-strumień objętości - objętość wody przepływającej przez wodomierz w przyjętej jednostce czasu

Qmax (qmax) -maksymalny strumień objętości - największy strumień objętości przy ktoacuterym wodomierz może pracować w kroacutetkim czasie bez uszkodzenia i przekroczenia błędoacutew granicznych dopuszczalnych oraz wartości maksymalnej straty ciśnienia

Qn (qn) nominalny strumień objętości - strumień objętości roacutewny połowie maksymalnego strumienia objętości przy ktoacuterym wodomierz może pracować przy przepływie ciągłym lub przerywanym i jego wskazania mieszczą się w granicach błędoacutew granicznych dopuszczalnych

Qt (qt) pośredni strumień objętości - strumień objętości dzielący zakres obciążeń pomiarowych na przedział goacuterny i dolny przy ktoacuterym błąd graniczny dopuszczalny zmienia wartość

Qmin (qmin ) minimalny strumień objętości- strumień objętości powyżej ktoacuterego wskazania wodomierza nie powinny przekraczać błędoacutew granicznych dopuszczalnych

Zakres obciążeń pomiarowych wodomierza - zakres strumienia objętości wodomierza zawarty między maksymalnym strumieniem objętości a minimalnym strumieniem objętości

Krzywa błędoacutew wodomierza

Błędy graniczne dopuszczalne wodomierzy plusmn 2 - w przedziale goacuternym zakresu obciążeń (qt q qmax)

plusmn 5 - w przedziale goacuternym zakresu obciążeń (qmin q qt)

Lokalizacja wodomierza

Doboacuter wodomierza

Aby dobrać wodomierz należy

ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe

ustalić umowny przepływ obliczeniowy dla wodomierza qw m3h

qw = 2 q

Doboacuter wodomierza

Doboacuter wodomierza

dla dobranego wodomierza ustalić w oparciu o dane producenta wodomierzy stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez wodomierz

Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem

PN-EN 1717 - Ochrona przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody w instalacjach wodociągowych i ogoacutelne wymagania dotyczące urządzeń zapobiegających zanieczyszczaniu przez przepływ zwrotny

Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem

Podział płynoacutew ktoacutere mają lub mogą mieć kontakt z wodą do picia

Kategoria 1

Woda wypływająca bezpośrednio z sieci wodociągowej przeznaczona do użytkowania przez człowieka do celoacutew konsumpcyjnych

Kategoria 2

Płyn nie stanowiący bakteriologicznego lub toksycznego zagrożenia dla człowieka

Kategoria 3

Płyn stanowiący pewne zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność co najmniej jednej substancji toksycznej lub bardzo toksycznej o LD50gt200 mgkg wagi ciała

Kategoria 4

Płyn stanowiący pewne zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność co najmniej jednej substancji toksycznej lub bardzo toksycznej o LD50200 mgkg wagi ciała lub też co najmniej jednej substancji radioaktywnej mutagennej lub rakotwoacuterczej

Kategoria 5

Płyn stanowiący zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność substancji mikrobiologicznych bądź wirusowych

Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem

Przepływ zwrotny wywołany spadkiem ciśnienia w sieci wodociągowej

Potencjalne źroacutedła zanieczyszczenia wody wodociągowej

XY

1- sieć wodociągowa

2- urządzenie zabezpieczające

X-rodzina zabezpieczenia

Y-typ zabezpieczenia

Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody

Aby dobrać zabezpieczenie należy

określić kategorię płynu

określić rodzaj zabezpieczenia wg normy

ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe

dobrać zawoacuter zwracając uwagę na średnicę wodomierza

Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody

dla dobranego zaworu ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez zawoacuter

Filtr

Doboacuter filtra

Aby dobrać filtr należy

ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe

dobrać filtr zwracając uwagę na średnicę wodomierza i zaworu antyskażeniowego

Doboacuter filtra

dla dobranego filtra ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez filtr

INSTALACJE KANALIZACYJNE

Rodzaje instalacji kanalizacyjnych

1 Kanalizacja sanitarna (bytowo ndash gospodarcza)

2 Kanalizacja deszczowa

3 Kanalizacja technologiczna

ścieki przed wprowadzeniem do kanalizacji

sanitarnej wymagają wstępnego oczyszczenia w

specjalnych urządzeniach

Odprowadzenie ściekoacutew z nieruchomości może być

realizowane na dwa sposoby

systemem ogoacutelnospławnym (zbiorczym)

lub systemem rozdzielczym

Kanalizacja ogoacutelnospławna odprowadza zaroacutewno ścieki

sanitarne (bytowe) jak i deszczowe

W kanalizacji rozdzielczej ścieki sanitarne i deszczowe

odprowadzane są rozdzielnie

Schemat kanalizacji ogoacutelnospławnej

KS1 KS2

Kanał ogoacutelnospławny

RD1 RD2

linia regulacyjna

ST1

ST2

Schemat kanalizacji rozdzielczej

KS1 KS2

Kanał sanitarny

Kanał deszczowy

RD1 RD2

linia regulacyjnaST1

ST2

SD1

SD2

Podział instalacji kanalizacyjnej

Instalację kanalizacyjną można podzielić na

zewnętrzną (na terenie nieruchomości lecz poza budynkiem)

wewnętrzną (w budynku)

Podział ten wydaje się oczywisty ale jest istotny przy doborze materiału instalacyjnego - nie każdy materiał sprawdzający się wewnątrz nadaje się do stworzenia instalacji zewnętrznej

Granicą między instalacją wewnętrzną a zewnętrzną jest tzw czyszczak głoacutewny (rewizja głoacutewna)

Przewody domowej

instalacji kanalizacyjnej

Przykanalik (przyłącze kanalizacyjne) ndash jest to odcinek ktoacutery łączy kanalizację na terenie nieruchomości z siecią kanalizacyjną

Najczęściej przykanalik włączany jest do studzienki (rewizyjnej lub włazowej) ktoacutera stanowi uzbrojenie sieci Możliwe jest też przyłączenie przez wpust boczny lub złącze siodłowe

Przewody domowej

instalacji kanalizacyjnej

Przykanaliki oznaczane są znakami informacyjnymi Na znaku podana jest średnica (w mm) spadek przyłącza (w promilach) oraz jego długość (w m) Granicą między siecią a instalacją jest położona w pobliżu granicy nieruchomości pierwsza studzienka licząc od strony budynku

Sieć i przykanalik

w przypadku istnienia studzienki rewizyjnej

przykanalikstudzienka rewizyjna

linia

reg

ulac

yjnastudzienka kanalizacyjna

sieć kanalizacyjna

budy

nek

instalacja

zewnętrzna

Sieć i przykanalik

w przypadku braku studzienki rewizyjnej (wg nowych przepisoacutew w przypadku braku studzienki rewizyjnej

przykanalik to odcinek biegnący od granicy budynku do granicy

nieruchomości)

linia

reg

ulac

yjnastudzienka kanalizacyjna

sieć kanalizacyjna

budy

nek

przykanalik

sieć kanalizacyjna

Instalacja kanalizacyjna składa się z 1 poziomoacutew (przewodoacutew odpływowych) ndash są to przewody

prowadzone z odpowiednim spadkiem ktoacutere odprowadzają

ścieki z pionoacutew wpustoacutew podłogowych itp do przykanalika

lub sieci zewnętrznej

2 pionoacutew (przewodoacutew spustowych) ndash są to przewody prowadzone

przez jedną lub kilka kondygnacji odprowadzające ścieki

z podejść kanalizacyjnych wpustoacutew dachowych lub rynien

do przewodoacutew odpływowych

3 podejść kanalizacyjnych ndash przewody odprowadzające ścieki

z przyboroacutew i urządzeń sanitarnych do pionoacutew lub poziomoacutew

kanalizacyjnych

podejścia pojedyncze

podejścia zbiorowe

Kanalizacja sanitarna grawitacyjna

Odprowadza wodę zanieczyszczoną (ścieki) w wyniku jej wykorzystania odpływającą z ustępoacutew spłukiwanych natryskoacutew wanien bidetoacutew zlewoacutew umywalek wpustoacutew podłogowych i innych urządzeń występujących w gospodarstwie domowym

Projektowanie kanalizacji sanitarnej odbywa się w oparciu o normę

PN ndash EN 12056 ndash 2 grudzień 2002

Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew

Część 2 Kanalizacja sanitarna projektowanie układu i obliczenia

oraz w przypadku braku informacji o normę

PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania

w projektowaniu

Podejścia kanalizacyjne ndash łączą

odpływ z pionem kanalizacyjnym

Podejścia

niewentylowane - należy montować ze spadkiem wynoszącym od 2 do 15

wentylowane ndash można zastosować tu mniejsze spadki zgodnie z przywołaną normą ale wymagają dodatkowego przewodu wentylującego

Najczęściej projektuje się podejścia niewentylowane Ich długość w typowym rozwiązaniu stosowanym w Polsce nie powinna przekraczać 30 m a w przypadku miski ustępowej 10 m po długości przewodu

W przypadku dłuższych podejść albo zwiększa się średnicę albo projektuje się podejścia wentylowane za pomocą np zaworoacutew napowietrzających

Nowa norma wprowadza cztery typy systemoacutew kanalizacyjnych jakie można spotkać w poszczegoacutelnych krajach Unii Europejskiej

W Polsce stosuje się tradycyjnie system I

System Nazwa Cechy

I

System pojedynczego pionu

z podejściami częściowo

wypełnionymi

bull jeden pion kanalizacyjny

bull wypełnienie przewodoacutew 50

II

System pojedynczego pionu

z podejściami o mniejszej

średnicy

bull jeden pion kanalizacyjny

bull wypełnienie przewodoacutew 70

III

System pojedynczego pionu

z podejściami całkowicie

wypełnionymi

bull jeden pion kanalizacyjny

bull wypełnienie przewodoacutew 100

bull każde urządzenie podłączone

oddzielnie do pionu

IV System oddzielnych pionoacutew

kanalizacyjnych

bull dwa piony ndash jeden odprowadzający

ścieki czarne z ustępoacutew spłukiwanych

i pisuaroacutew i drugi odprowadzający

pozostałe ścieki

bull wypełnienie przewodoacutew jak dla

systemoacutew I II lub III

Średnice nominalne podejść pojedynczych dobiera się w zależności od typu przyłączonego przyboru sanitarnego lub urządzenia w typowych

rozwiązaniach w Polsce wg tabeli Urządzenie DN [mm]

Umywalka bidet 40

Zlewozmywak

zmywarka pralka

wanna natrysk 50

Miska ustępowa 100

Minimalna średnica podejścia pojedynczego zdeterminowana jest przez jego długość wysokość spadania i ilość zmian kierunku zgodnie z tabelą

DN Lmax

[m] H [m]

trzy zmiany

kierunku

40

50 30 lt10

70 50 lt10

100 50 lt30

H

L

Jeśli powyższe wymiary są przekroczone lub istnieje konieczność zastosowania więcej niż trzech zmian kierunku prowadzenia przewodoacutew należy wybrać kolejną większą średnicę nominalną

Średnice nominalne podjeść zbiorowych

Zależą od natężenia przepływu ściekoacutew w projektowanym

podejściu i od zastosowanego systemu Wybierając system

należy kierować się dostępnymi na rynku przyborami trudno

bowiem wyobrazić sobie podłączanie przyboru sanitarnego

z odpływem np 40mm do przewodu o średnicy mniejszej

Utrudniałoby to swobodny odpływ ściekoacutew z tego przyboru

Natężenie przepływu ściekoacutew sanitarnych Qww

wyznacza się dla danego odcinka instalacji zgodnie

z zależnością

]sl[DUKQww

gdzie K ndash wspoacutełczynnik częstości

DU ndash odpływ jednostkowy [ls] z urządzenia

UWAGA Qww DUmax jeśli nie to Qww = DUmax

Odpływy jednostkowe DU

Odpływy jednostkowe DU -cd

Typowe wspoacutełczynniki częstości K

Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia

z przewodami odpływowymi Piony kanalizacyjne należy prowadzić bez zmiany średnicy i kierunku na całej długości w szachtach sanitarnych

U podstawy każdego pionu przed przejściem w przewoacuted odpływowy należy zamontować otwoacuter rewizyjny (czyszczak) umożliwiający dostęp do wnętrza przodu

W przypadku kanalizacji sanitarnej każdy pion musi być wentylowany w celu wyroacutewnania ciśnienia w instalacji

Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia

z przewodami odpływowymi Wentylację pionu zapewnia

przewoacuted wentylacyjny zakończony rurą wywiewną wyprowadzoną ponad połać dachu

zawoacuter napowietrzający ndash rozwiązanie dozwolone do stosowania w przypadku braku możliwości wyprowadzenia pionu ponad dach można takie rozwiązanie stosować przy spełnieniu następujących warunkoacutew

piony mają wysokość 4 do 5 kondygnacji

ostatni pion licząc od najdalszego w stosunku do kanału oraz co piąty w budynku jest zakończony rurą wywiewną

Elementy pionu kanalizacyjnego

troacutejniki doprowadzające ścieki z podejść kanalizacyjnych

czyszczak prze zmianą kierunku prowadzenia ściekoacutew ndash około 05 nad posadzką przed przejściem w przewoacuted odpływowy

rura prosta o niezmiennej średnicy na całej długości

zawoacuter napowietrzający lub rura wywiewna

W systemie kanalizacji sanitarnej wyroacuteżnić można

piony z wentylacją głoacutewną ndash zakończone rurą wywiewną lub zaworem napowietrzającym

piony z wentylacją obejściową ndash piony z dodatkowym przewodem wentylacyjnym prowadzonym obok pionu spustowego i połączonym z rurą wywiewną

Średnica pionu zależy od wybranego systemu wentylacji i obliczonego natężenia przepływu ściekoacutew dla całego pionu

Należy pamiętać o tym że minimalna średnica pionu nie może być mniejsza od średnicy największego podejścia

W typowych rozwiązaniach w Polsce minimalna średnica pionu wynosi 70mm a dla pionoacutew prowadzących ścieki z misek ustępowych 100mm

Oczywiście w tabelach należy sprawdzić czy średnicy nie należy zwiększyć ze względu na obliczoną wartość Qww

Piony z wentylacją głoacutewną

Piony z wentylacją obejściową

Przewody odpływowe

(poziomy kanalizacyjne)

Wśroacuted przewodoacutew odpływowych wyroacuteżniamy przewoacuted głoacutewny oraz przewody drugorzędne Każdy przewoacuted drugorzędny powinien być oddzielnie podłączony do głoacutewnego pod kątem 45deg

Wszystkie przewody prowadzone są najkroacutetszą drogą przeważnie wzdłuż przegrody budowlanej oraz koniecznie z zachowaniem odpowiedniego spadku

Przewody odpływowe

(poziomy kanalizacyjne)

Spadek powinien być jednakowy na całej długości co zapewnia samooczyszczanie się przewodu

Przyjęte jest że rury układa się kielichem w kierunku przeciwnym do spływu ściekoacutew

Rewizje kanalizacyjne powinno się montować

co 15 m na rurach średnicy od 100 do 150 mm

przed każdym uskokiem poziomu

Rury prowadzone przez murowane ścianki muszą być ułożone prostopadle do przegrody

Na przewody z tworzyw sztucznych powinno się w miejscach przejść dodatkowo nałożyć tuleje ochronne Umożliwią one rurom pewien ruch zabezpieczając instalację przed uszkodzeniami mechanicznymi

Przestrzeń pomiędzy tuleją a rurą powinno się zabezpieczyć izolacją

Jeśli przewody kanalizacyjne z tworzyw sztucznych układane są w sąsiedztwie przewodoacutew wydzielających ciepło powinny być osłonięte otulinami izolacyjnymi w celu zabezpieczenia przed przegrzewaniem

Przewody poziome i przykanaliki powinny być ułożone poniżej strefy przemarzania gruntu czyli na głębokości 80-140 cm zależnie od regionu kraju

Jeśli przewody prowadzone są w pomieszczeniach w ktoacuterych temperatura może spadać poniżej 0degC muszą być odpowiednio zabezpieczone przed przemarzaniem

Dla przewodoacutew prowadzonych na zewnątrz budynku należy pamiętać że warstwa gruntu pokrywającego rury kanalizacyjne powinna być o 10-20 cm większa od głębokości przemarzania gruntu jeśli przewody układa się wyżej to powinny być zaizolowane termicznie

Rury kanalizacyjne układane na zewnątrz budynku powinny być oddalone

od innych przewodoacutew co najmniej

15 m od przewodoacutew gazowych i wodociągowych

08 m od kabli energetycznych

05 m od kabli telekomunikacyjnych

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qww z uwzględnieniem następujących zasad

1 dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 05

2 dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 07

3 minimalna prędkość przepływu ściekoacutew wynosi 07 ms stąd

wynika prowadzenie przewodoacutew z odpowiednim do średnicy

spadkiem w kierunku sieci zewnętrznej

4 minimalna średnica przewodu zewnętrznego wynosi 010m

a przykanalika 015m

Dobierając średnice przewodoacutew odpływowych należy stosować

tabelę z wartościami natężenia przepływu Q0 i prędkości

przepływu v0 dla przewodoacutew o przekroju kołowym przy

pełnym wypełnieniu i wykres Manninga

=QQ0

=vv0

hd

Q

v

(hd)

1

23

4

Przykład obliczeniowy Obliczeniowe natężenie sciekoacutew sanitarnych wynosi Qww= 50 ls Na podstawie tabeli 1 QwwQ0 = 50 2014 = 025 Z wykresu odczytujemy

V = 085V0 = 085114 = 097 ms przy napełnieniu hd = 037

Zakresy dopuszczalnych spadkoacutew przewodoacutew odpływowych

DN 0100 m ndash i = 20 - 100

DN 0150 m ndash i = 15 - 150

Urządzenia dodatkowe w kanalizacji sanitarnej

W przypadku odprowadzania ściekoacutew bytowo gospodarczych do zewnętrznej sieci typu ogoacutelnospławnego w pomieszczeniach położonych na najniższych kondygnacjach w budynku może dojść do zalania spowodowanego wstecznym przepływem ściekoacutew w wyniku intensywnych opadoacutew deszczu Dlatego też w tego typu instalacjach na przewodach kanalizacyjnych odprowadzających ścieki z pomieszczeń na najniższej kondygnacji stosować należy zasuwy burzowe ktoacutere chronią instalację przed przepływem zwrotnym

Materiały w kanalizacji sanitarnej

Instalacja kanalizacyjna może być wykonana z roacuteżnych materiałoacutew ale

zawsze rury i połączenia powinny być szczelne i odporne na korozję

Obecnie najpopularniejszym materiałem używanym do budowy instalacji

wewnętrznej jest tworzywo sztuczne Rury kanalizacyjne produkuje się z

polipropylenu (PP)

roacuteżnych odmian polichlorku winylu (PVC)

Polietylenu wysokiej gęstości (PE-HD)

żywicy poliestrowej wzmacnianej włoacuteknem szklanym (GRE)

Innymi materiałami stosowanymi w kanalizacji sanitarnej są

żeliwo

kamionka

beton

Kanalizacja deszczowa

Odprowadza wody opadowe z dachoacutew i terenoacutew przyległych do nieruchomości (podjazdy tarasy parkingi itp)

Projektowanie kanalizacji deszczowej odbywa się w oparciu o normę

PN ndash EN 12056 ndash 3 grudzień 2002

Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew

Część 3 Przewody deszczowe Projektowanie układu i obliczenia

oraz w przypadku braku informacji o normę

PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania w projektowaniu

Odprowadzanie wody z dachu stromego

W przypadku dachoacutew budynkoacutew niskich (do 5 kondygnacji) ktoacutere mają odpowiednie nachylenie (przyjmuje się że powyżej 8) najczęstszym sposobem odprowadzania wody deszczowej jest zastosowanie systemu rynnowego

Zadaniem deszczowej instalacji kanalizacyjnej jest zebranie wody z dachu i odprowadzenie jej do sieci kanalizacji deszczowej lub do gruntu System rynnowy polega na naturalnym (grawitacyjnym) spływie woacuted po połaci dachowej skąd jest przejmowana przez system rur System ten roacutewnież pracuje grawitacyjnie Umowną granicą instalacji deszczowej jest wylewka z ktoacuterej woda może być skierowana do sieci kanalizacji deszczowej (ogoacutelnospławnej) lub na grunt

Podstawowe elementy

instalacji kanalizacji deszczowej

Rynny - przewody o przekroju otwartym (okrągłym prostokątnym eliptycznym trapezowym okapowym) biegnące wzdłuż krawędzi dachu Zadaniem rynien jest zebranie wody opadowej Rynny prowadzone są z lekkim spadkiem w kierunku narożnikoacutew budynku dzięki czemu woda nie wylewa się za krawędzie tylko płynie w kierunku rur spustowych

Instalacja kanalizacji deszczowej składa się z następujących elementoacutew

Rury spustowe ndash pionowe odcinki przewodoacutew o przekroju zamkniętym (najczęściej okrągłym lub prostokątnym) Zadaniem rur spustowych jest zebranie wody płynącej rynnami i odprowadzenie ich poza budynek

Odpływy ndash elementy za pomocą ktoacuterych rynny przechodzą w rury spustowe Odpływ jest odcinkiem rynny w ktoacuterym wykonany jest obrobiony otwoacuter odpowiedniego kształtu pozwalający na włączenie rury spustowej Można wyroacuteżnić odpływy przelotowe oraz odpływy końcowe ( na narożnikach pomieszczeń) Pozwalają na mocowanie rur spustowych

Narożniki do rynien ndash umożliwiają połączenie rynien w narożnikach budynku Właściwy montaż narożnikoacutew jest bardzo ważny dla właściwej pracy rynien (ruchoacutew pod wpływem temperatury) Wylewki ndash kształtki ktoacuterymi kończy się rura spustowa Wylewka może być włą- czona do kanalizacji deszczowej bądź znajdować się nad gruntem

Łączniki do rynien - złączki zwykłe uszczelkowe i korekcyjne Ponieważ montaż rynien wymaga pozostawiania tzw dylatacji (odstępoacutew) złączki korekcyjne lub uszczelkowe umożliwiają wykonanie takich połączenia z dylatacją

Łączniki do rur spustowych - kolana troacutejniki redukcje mufy mufy redukcyjne Mufy służą do włączania rur spustowych do odpływoacutew zadaniem muf redukcyjnych jest połączenie rury spustowej i odpływu o roacuteżnych średnicach Kolana pozwalają na zmianę kierunku rury spustowej Troacutejniki umożliwiają włączanie do rur spustowych wyposażenia dodatkowego

Haki i obejmy - zadaniem tych elementoacutew jest mocowanie rynien i rur spustowych do dachoacutew i ścian

Elementy wykończeniowe i dodatkowe -

zadaniem tych elementoacutew jest wykończenie

systemu lub uzupełnienie jego pracy

Przykładami mogą tu być

dekiel służący do zakończenia rynny

filtr siatkowy montowany na rurze

spustowej zatrzymujący

zanieczyszczenia

czyszczak (rewizja) umożliwiający

przegląd i czyszczenie rury spustowej

(na zdjęciu)

odprowadzenie do kanalizacji deszczowej

Jednym ze sposoboacutew odprowadzenia wody jest podłączenie systemu rynnowego do kanalizacji deszczowej

Woacutewczas na dolnym odcinku rury spustowej mniej więcej 03-08 m ponad terenem należy zamontować rewizję (czyszczak) Rewizja ma wewnątrz kratkę na ktoacuterej zbierają się liście i inne zanieczyszczenia spływające z rynny

Rura spustowa z rewizją przyłączona jest do przewodoacutew odpływowych a te łączą się z kanalizacją Średnica przewodoacutew musi być co najmniej roacutewna średnicy rur spustowych i najczęściej wynosi 100-150 mm Głębokość na jakiej powinno się układać rury zależy od strefy przemarzania i wynosi 1-14 m System taki nie ma blokady przedostawania się zapachoacutew dlatego lepiej nie podłączać go do kanalizacji ogoacutelnospławnej

Innym sposobem odprowadzenia wody bezpośrednio do kanalizacji jest podłączenie rury spustowej do osadnika rynnowego Wyposażony jest on w klapkę ktoacutera stanowi blokadę zapachową i wyciągany kosz w ktoacuterym gromadzą się większe zanieczyszczenia takie jak liście

Gdy brak sieci kanalizacji deszczowej lub ogoacutelnospławnej woda deszczowa powinna być bezpiecznie rozprowadzona po terenie posesji ale tak żeby nie spływała na sąsiednie działki

Odprowadzanie wody z dachu

płaskiego

W przypadku dachoacutew budynkoacutew wysokich (powyżej 5 kondygnacji) oraz dachoacutew o małym nachyleniu (przyjmuje się że poniżej 8) najczęstszym sposobem odprowa-dzania wody deszczowej jest system odwadniania oparty na wpustach dachowych

Wpusty dachowe pełnią rolę dachowych odwodnień punkto-wych tzn zbierają wodę z pewnej powierzchni w jednym punkcie

Odprowadzanie wody z dachu

płaskiego Woda jest odprowadzana do rury spustowej biegnącej wewnątrz budynku a stamtąd do kanalizacji deszczowej lub poza budynek do gruntu Aby odwodnienie dachu płaskiego pracowało prawidłowo wpust powinien znaleźć się w najniższym punkcie dachu a spadek w jego kierunku powinien wynosić co najmniej 3 Oproacutecz zasadniczego wpustu powinien być wpust awaryjny ktoacutery przejmie wodę w przypadku zatkania wpustu głoacutewnego Na dachu powinna być co najmniej jedna para wpustoacutew Zasady projektowania moacutewią że wpusty należy rozmieszczać co 25 m

Obliczanie kanalizacji deszczowej

Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qr (qd) [ls]

rAC

10000

IAQr

gdzie ψ lub C ndash wspoacutełczynnik spływu przyjmowany wg nowej normy jako 10 (w starej zależny od nachylenia dachu i rodzaju powierzchni odwadnianej)

A ndash efektywna powierzchnia dachu lub powierzchnia odwadniana [m2]

I ndash w starej normie miarodajne natężenie deszczu [l(sha)] przyjmowane I 300 l(sha)

r ndash natężenie opadoacutew atmosferycznych [l(sm2)] przyjmowane albo na podstawie danych statystycznych albo wg tabeli 1 w nowej normie po przemnożeniu przez wspoacutełczynnik ryzyka podany w tabeli 2

Wymiarowanie rynien i rur spustowych

1 Przewody spustowe ndash średnicę należy dobrać tak aby obliczona wartość odpływu ściekoacutew Qr nie przekraczała wartości Qrmax (qdmax) a powierzchnia odwadniana A powierzchni Amax zestawionych w tabeli w normie PN ndash 92B ndash 01707

2 Wg starej normy rynny powinny mieć średnice minimum 150 mm (dotyczy to budynkoacutew wielorodzinnych)

Efektywna

powierzchnia dachu

odwadniana przez

rynnę A [m2]

Szerokość rynny [mm] Średnica rury

spustowej [mm]

poniżej 20 70 50

20 ndash 57 100 (lub 125) 70

57 ndash 97 125 100

97 - 170 150 100

170 - 243 180 125

Dla budynkoacutew jednorodzinnych średnice rynien i przewodoacutew spustowych można określić w oparciu o efektywną powierzchnię dachu wg tabeli

Średnice poziomoacutew i przykanalikoacutew

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qr z uwzględnieniem następujących zasad

a) dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 07

b) dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 09

c) i d) jak dla kanalizacji sanitarnej

Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej

Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qt (qog) [ls]

Qww ndash natężenie odpływu ściekoacutew sanitarnych

Qr ndash natężenie odpływu ściekoacutew deszczowych

Kanalizacja ogoacutelnospławna to ten fragment ktoacutery odprowadza i ścieki sanitarne i deszczowe do zewnętrznej sieci ogoacutelnospławnej

rwwt QQQ

Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się z uwzględnieniem następujących zasad

a) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt spełnione powinny być warunki

a) i b) jak dla ściekoacutew deszczowych

b) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt obliczeniowa prędkość przepływu

ściekoacutew nie może przekraczać wartości dopuszczalnej ktoacutera wynosi

80 ms ndash dla rur żeliwnych i innych metalowych

40 ms ndash dla rur kamionkowych betonowych i z tworzyw sztucznych

c) dla odpływu tylko ściekoacutew sanitarnych Qww prędkość przepływu

ściekoacutew nie może być mniejsza od vmin = 07 ms

bullRynny z PVC-U

bullRynny z blachy aluminiowej

bullRynny miedziane

bullRynny z blachy stalowej

bullRynny cynkowo-tytanowe

Przekroje rynien a b c) poacutełokragłe d) trapezowy e f) trapezoidalny g) prostokatny h) poacutełokragły leacy

Rodzaje rynien a) okapowa b) koszowa c) gzymsowa d) leacy

UKŁAD OBWODOWY

Podpora stała

Podpora przesuwna

Przykład prowadzenia pionu instalacyjnego bez kompensatoroacutew z uwzględnieniem wyboczenia (linią przerywaną oznaczono przykładowy przewidywany kształt pionu po osiągnięciu temperatury czynnika roboczego)

Oznaczenia PP - podpora przesuwnaPS - podpora stała

ELEMENTY INSTALACJI WODOCIĄGOWYCH

Elementy instalacji wodociągowych

Przyłącze wodociągowe

Zestaw wodomierza głoacutewnego

Filtr wody zawoacuter antyskażeniowy zawory odcinające (armatura)

Przewody rozdzielcze (rozprowadzające)

Przewody pionowe (piony wodociągowe)

Przewody w pomieszczeniach sanitarnych (połączenia od pionu do punktoacutew czerpalnych)

Punkty czerpalne (baterie czerpalne i zawory)

Przyłącza do budynku 1-linia zabudowy 2- linia rozgraniczająca 3-sieć wodociągowa 4-sieć kanalizacyjna 5-zestaw wodomierzowy 6-studzienka rewizyjna

Sposoacuteb przeprowadzenia przewodu przez ścianę zewnętrzną

Podział wodomierzy

W obudowie

zamkniętej Z wyjmowaną

wstawką

pomiarową

instalowane

poziomo

kolanowe

Podział wodomierzy

1 Wodomierz działający na zasadach mechanicznych przeznaczony do wody

a) zimnej o temperaturze od 0 degC do 30 degC

b) ciepłej o temperaturze od 30 degC do 90 degC

c) gorącej o temperaturze od 30 degC do 130 degC albo od 30 degC do 180 degC

2 Wodomierz działający na zasadach elektronicznych lub mechanicznych z urządzeniami elektronicznymi albo bez przeznaczony do wody zimnej o temperaturze od 0 degC do 30 degC

Wodomierze mieszkaniowe (JS) Wodomierz powinien być zamontowany w położeniu roboczym zgodnie z oznakowaniem umieszczonym na wodomierzu przez producenta H - oznacza pozycję pracy wodomierza w poziomie V - oznacza pozycję pracy wodomierza w pionie Litera znajdująca się na tarczy wodomierza A B C lub D - oznacza klasę obciążeń wodomierza

Wodomierz sprzężony roacutewnolegle 1-wodomierz głoacutewny śrubowy 2-wodomierz boczny skrzydełkowy 3-zawoacuter zmiennego obciążenia

1 Wodomierze działające na zasadach mechanicznych przeznaczone do wody charakteryzują następujące strumienie

1) maksymalny strumień objętości (Qmax)

2) nominalny strumień objętości (Qn)

3) pośredni strumień objętości (Qt)

4) minimalny strumień objętości (Qmin)

2 Stosunek QmaxQn powinien wynosić 2

3 Rozroacuteżnia się cztery klasy metrologiczne wodomierzy klasa A klasa B klasa C klasa D

4 Klasy metrologiczne wodomierzy w zależności od wartości stosunku QminQn i QtQn

Q (q)-strumień objętości - objętość wody przepływającej przez wodomierz w przyjętej jednostce czasu

Qmax (qmax) -maksymalny strumień objętości - największy strumień objętości przy ktoacuterym wodomierz może pracować w kroacutetkim czasie bez uszkodzenia i przekroczenia błędoacutew granicznych dopuszczalnych oraz wartości maksymalnej straty ciśnienia

Qn (qn) nominalny strumień objętości - strumień objętości roacutewny połowie maksymalnego strumienia objętości przy ktoacuterym wodomierz może pracować przy przepływie ciągłym lub przerywanym i jego wskazania mieszczą się w granicach błędoacutew granicznych dopuszczalnych

Qt (qt) pośredni strumień objętości - strumień objętości dzielący zakres obciążeń pomiarowych na przedział goacuterny i dolny przy ktoacuterym błąd graniczny dopuszczalny zmienia wartość

Qmin (qmin ) minimalny strumień objętości- strumień objętości powyżej ktoacuterego wskazania wodomierza nie powinny przekraczać błędoacutew granicznych dopuszczalnych

Zakres obciążeń pomiarowych wodomierza - zakres strumienia objętości wodomierza zawarty między maksymalnym strumieniem objętości a minimalnym strumieniem objętości

Krzywa błędoacutew wodomierza

Błędy graniczne dopuszczalne wodomierzy plusmn 2 - w przedziale goacuternym zakresu obciążeń (qt q qmax)

plusmn 5 - w przedziale goacuternym zakresu obciążeń (qmin q qt)

Lokalizacja wodomierza

Doboacuter wodomierza

Aby dobrać wodomierz należy

ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe

ustalić umowny przepływ obliczeniowy dla wodomierza qw m3h

qw = 2 q

Doboacuter wodomierza

Doboacuter wodomierza

dla dobranego wodomierza ustalić w oparciu o dane producenta wodomierzy stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez wodomierz

Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem

PN-EN 1717 - Ochrona przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody w instalacjach wodociągowych i ogoacutelne wymagania dotyczące urządzeń zapobiegających zanieczyszczaniu przez przepływ zwrotny

Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem

Podział płynoacutew ktoacutere mają lub mogą mieć kontakt z wodą do picia

Kategoria 1

Woda wypływająca bezpośrednio z sieci wodociągowej przeznaczona do użytkowania przez człowieka do celoacutew konsumpcyjnych

Kategoria 2

Płyn nie stanowiący bakteriologicznego lub toksycznego zagrożenia dla człowieka

Kategoria 3

Płyn stanowiący pewne zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność co najmniej jednej substancji toksycznej lub bardzo toksycznej o LD50gt200 mgkg wagi ciała

Kategoria 4

Płyn stanowiący pewne zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność co najmniej jednej substancji toksycznej lub bardzo toksycznej o LD50200 mgkg wagi ciała lub też co najmniej jednej substancji radioaktywnej mutagennej lub rakotwoacuterczej

Kategoria 5

Płyn stanowiący zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność substancji mikrobiologicznych bądź wirusowych

Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem

Przepływ zwrotny wywołany spadkiem ciśnienia w sieci wodociągowej

Potencjalne źroacutedła zanieczyszczenia wody wodociągowej

XY

1- sieć wodociągowa

2- urządzenie zabezpieczające

X-rodzina zabezpieczenia

Y-typ zabezpieczenia

Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody

Aby dobrać zabezpieczenie należy

określić kategorię płynu

określić rodzaj zabezpieczenia wg normy

ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe

dobrać zawoacuter zwracając uwagę na średnicę wodomierza

Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody

dla dobranego zaworu ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez zawoacuter

Filtr

Doboacuter filtra

Aby dobrać filtr należy

ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe

dobrać filtr zwracając uwagę na średnicę wodomierza i zaworu antyskażeniowego

Doboacuter filtra

dla dobranego filtra ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez filtr

INSTALACJE KANALIZACYJNE

Rodzaje instalacji kanalizacyjnych

1 Kanalizacja sanitarna (bytowo ndash gospodarcza)

2 Kanalizacja deszczowa

3 Kanalizacja technologiczna

ścieki przed wprowadzeniem do kanalizacji

sanitarnej wymagają wstępnego oczyszczenia w

specjalnych urządzeniach

Odprowadzenie ściekoacutew z nieruchomości może być

realizowane na dwa sposoby

systemem ogoacutelnospławnym (zbiorczym)

lub systemem rozdzielczym

Kanalizacja ogoacutelnospławna odprowadza zaroacutewno ścieki

sanitarne (bytowe) jak i deszczowe

W kanalizacji rozdzielczej ścieki sanitarne i deszczowe

odprowadzane są rozdzielnie

Schemat kanalizacji ogoacutelnospławnej

KS1 KS2

Kanał ogoacutelnospławny

RD1 RD2

linia regulacyjna

ST1

ST2

Schemat kanalizacji rozdzielczej

KS1 KS2

Kanał sanitarny

Kanał deszczowy

RD1 RD2

linia regulacyjnaST1

ST2

SD1

SD2

Podział instalacji kanalizacyjnej

Instalację kanalizacyjną można podzielić na

zewnętrzną (na terenie nieruchomości lecz poza budynkiem)

wewnętrzną (w budynku)

Podział ten wydaje się oczywisty ale jest istotny przy doborze materiału instalacyjnego - nie każdy materiał sprawdzający się wewnątrz nadaje się do stworzenia instalacji zewnętrznej

Granicą między instalacją wewnętrzną a zewnętrzną jest tzw czyszczak głoacutewny (rewizja głoacutewna)

Przewody domowej

instalacji kanalizacyjnej

Przykanalik (przyłącze kanalizacyjne) ndash jest to odcinek ktoacutery łączy kanalizację na terenie nieruchomości z siecią kanalizacyjną

Najczęściej przykanalik włączany jest do studzienki (rewizyjnej lub włazowej) ktoacutera stanowi uzbrojenie sieci Możliwe jest też przyłączenie przez wpust boczny lub złącze siodłowe

Przewody domowej

instalacji kanalizacyjnej

Przykanaliki oznaczane są znakami informacyjnymi Na znaku podana jest średnica (w mm) spadek przyłącza (w promilach) oraz jego długość (w m) Granicą między siecią a instalacją jest położona w pobliżu granicy nieruchomości pierwsza studzienka licząc od strony budynku

Sieć i przykanalik

w przypadku istnienia studzienki rewizyjnej

przykanalikstudzienka rewizyjna

linia

reg

ulac

yjnastudzienka kanalizacyjna

sieć kanalizacyjna

budy

nek

instalacja

zewnętrzna

Sieć i przykanalik

w przypadku braku studzienki rewizyjnej (wg nowych przepisoacutew w przypadku braku studzienki rewizyjnej

przykanalik to odcinek biegnący od granicy budynku do granicy

nieruchomości)

linia

reg

ulac

yjnastudzienka kanalizacyjna

sieć kanalizacyjna

budy

nek

przykanalik

sieć kanalizacyjna

Instalacja kanalizacyjna składa się z 1 poziomoacutew (przewodoacutew odpływowych) ndash są to przewody

prowadzone z odpowiednim spadkiem ktoacutere odprowadzają

ścieki z pionoacutew wpustoacutew podłogowych itp do przykanalika

lub sieci zewnętrznej

2 pionoacutew (przewodoacutew spustowych) ndash są to przewody prowadzone

przez jedną lub kilka kondygnacji odprowadzające ścieki

z podejść kanalizacyjnych wpustoacutew dachowych lub rynien

do przewodoacutew odpływowych

3 podejść kanalizacyjnych ndash przewody odprowadzające ścieki

z przyboroacutew i urządzeń sanitarnych do pionoacutew lub poziomoacutew

kanalizacyjnych

podejścia pojedyncze

podejścia zbiorowe

Kanalizacja sanitarna grawitacyjna

Odprowadza wodę zanieczyszczoną (ścieki) w wyniku jej wykorzystania odpływającą z ustępoacutew spłukiwanych natryskoacutew wanien bidetoacutew zlewoacutew umywalek wpustoacutew podłogowych i innych urządzeń występujących w gospodarstwie domowym

Projektowanie kanalizacji sanitarnej odbywa się w oparciu o normę

PN ndash EN 12056 ndash 2 grudzień 2002

Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew

Część 2 Kanalizacja sanitarna projektowanie układu i obliczenia

oraz w przypadku braku informacji o normę

PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania

w projektowaniu

Podejścia kanalizacyjne ndash łączą

odpływ z pionem kanalizacyjnym

Podejścia

niewentylowane - należy montować ze spadkiem wynoszącym od 2 do 15

wentylowane ndash można zastosować tu mniejsze spadki zgodnie z przywołaną normą ale wymagają dodatkowego przewodu wentylującego

Najczęściej projektuje się podejścia niewentylowane Ich długość w typowym rozwiązaniu stosowanym w Polsce nie powinna przekraczać 30 m a w przypadku miski ustępowej 10 m po długości przewodu

W przypadku dłuższych podejść albo zwiększa się średnicę albo projektuje się podejścia wentylowane za pomocą np zaworoacutew napowietrzających

Nowa norma wprowadza cztery typy systemoacutew kanalizacyjnych jakie można spotkać w poszczegoacutelnych krajach Unii Europejskiej

W Polsce stosuje się tradycyjnie system I

System Nazwa Cechy

I

System pojedynczego pionu

z podejściami częściowo

wypełnionymi

bull jeden pion kanalizacyjny

bull wypełnienie przewodoacutew 50

II

System pojedynczego pionu

z podejściami o mniejszej

średnicy

bull jeden pion kanalizacyjny

bull wypełnienie przewodoacutew 70

III

System pojedynczego pionu

z podejściami całkowicie

wypełnionymi

bull jeden pion kanalizacyjny

bull wypełnienie przewodoacutew 100

bull każde urządzenie podłączone

oddzielnie do pionu

IV System oddzielnych pionoacutew

kanalizacyjnych

bull dwa piony ndash jeden odprowadzający

ścieki czarne z ustępoacutew spłukiwanych

i pisuaroacutew i drugi odprowadzający

pozostałe ścieki

bull wypełnienie przewodoacutew jak dla

systemoacutew I II lub III

Średnice nominalne podejść pojedynczych dobiera się w zależności od typu przyłączonego przyboru sanitarnego lub urządzenia w typowych

rozwiązaniach w Polsce wg tabeli Urządzenie DN [mm]

Umywalka bidet 40

Zlewozmywak

zmywarka pralka

wanna natrysk 50

Miska ustępowa 100

Minimalna średnica podejścia pojedynczego zdeterminowana jest przez jego długość wysokość spadania i ilość zmian kierunku zgodnie z tabelą

DN Lmax

[m] H [m]

trzy zmiany

kierunku

40

50 30 lt10

70 50 lt10

100 50 lt30

H

L

Jeśli powyższe wymiary są przekroczone lub istnieje konieczność zastosowania więcej niż trzech zmian kierunku prowadzenia przewodoacutew należy wybrać kolejną większą średnicę nominalną

Średnice nominalne podjeść zbiorowych

Zależą od natężenia przepływu ściekoacutew w projektowanym

podejściu i od zastosowanego systemu Wybierając system

należy kierować się dostępnymi na rynku przyborami trudno

bowiem wyobrazić sobie podłączanie przyboru sanitarnego

z odpływem np 40mm do przewodu o średnicy mniejszej

Utrudniałoby to swobodny odpływ ściekoacutew z tego przyboru

Natężenie przepływu ściekoacutew sanitarnych Qww

wyznacza się dla danego odcinka instalacji zgodnie

z zależnością

]sl[DUKQww

gdzie K ndash wspoacutełczynnik częstości

DU ndash odpływ jednostkowy [ls] z urządzenia

UWAGA Qww DUmax jeśli nie to Qww = DUmax

Odpływy jednostkowe DU

Odpływy jednostkowe DU -cd

Typowe wspoacutełczynniki częstości K

Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia

z przewodami odpływowymi Piony kanalizacyjne należy prowadzić bez zmiany średnicy i kierunku na całej długości w szachtach sanitarnych

U podstawy każdego pionu przed przejściem w przewoacuted odpływowy należy zamontować otwoacuter rewizyjny (czyszczak) umożliwiający dostęp do wnętrza przodu

W przypadku kanalizacji sanitarnej każdy pion musi być wentylowany w celu wyroacutewnania ciśnienia w instalacji

Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia

z przewodami odpływowymi Wentylację pionu zapewnia

przewoacuted wentylacyjny zakończony rurą wywiewną wyprowadzoną ponad połać dachu

zawoacuter napowietrzający ndash rozwiązanie dozwolone do stosowania w przypadku braku możliwości wyprowadzenia pionu ponad dach można takie rozwiązanie stosować przy spełnieniu następujących warunkoacutew

piony mają wysokość 4 do 5 kondygnacji

ostatni pion licząc od najdalszego w stosunku do kanału oraz co piąty w budynku jest zakończony rurą wywiewną

Elementy pionu kanalizacyjnego

troacutejniki doprowadzające ścieki z podejść kanalizacyjnych

czyszczak prze zmianą kierunku prowadzenia ściekoacutew ndash około 05 nad posadzką przed przejściem w przewoacuted odpływowy

rura prosta o niezmiennej średnicy na całej długości

zawoacuter napowietrzający lub rura wywiewna

W systemie kanalizacji sanitarnej wyroacuteżnić można

piony z wentylacją głoacutewną ndash zakończone rurą wywiewną lub zaworem napowietrzającym

piony z wentylacją obejściową ndash piony z dodatkowym przewodem wentylacyjnym prowadzonym obok pionu spustowego i połączonym z rurą wywiewną

Średnica pionu zależy od wybranego systemu wentylacji i obliczonego natężenia przepływu ściekoacutew dla całego pionu

Należy pamiętać o tym że minimalna średnica pionu nie może być mniejsza od średnicy największego podejścia

W typowych rozwiązaniach w Polsce minimalna średnica pionu wynosi 70mm a dla pionoacutew prowadzących ścieki z misek ustępowych 100mm

Oczywiście w tabelach należy sprawdzić czy średnicy nie należy zwiększyć ze względu na obliczoną wartość Qww

Piony z wentylacją głoacutewną

Piony z wentylacją obejściową

Przewody odpływowe

(poziomy kanalizacyjne)

Wśroacuted przewodoacutew odpływowych wyroacuteżniamy przewoacuted głoacutewny oraz przewody drugorzędne Każdy przewoacuted drugorzędny powinien być oddzielnie podłączony do głoacutewnego pod kątem 45deg

Wszystkie przewody prowadzone są najkroacutetszą drogą przeważnie wzdłuż przegrody budowlanej oraz koniecznie z zachowaniem odpowiedniego spadku

Przewody odpływowe

(poziomy kanalizacyjne)

Spadek powinien być jednakowy na całej długości co zapewnia samooczyszczanie się przewodu

Przyjęte jest że rury układa się kielichem w kierunku przeciwnym do spływu ściekoacutew

Rewizje kanalizacyjne powinno się montować

co 15 m na rurach średnicy od 100 do 150 mm

przed każdym uskokiem poziomu

Rury prowadzone przez murowane ścianki muszą być ułożone prostopadle do przegrody

Na przewody z tworzyw sztucznych powinno się w miejscach przejść dodatkowo nałożyć tuleje ochronne Umożliwią one rurom pewien ruch zabezpieczając instalację przed uszkodzeniami mechanicznymi

Przestrzeń pomiędzy tuleją a rurą powinno się zabezpieczyć izolacją

Jeśli przewody kanalizacyjne z tworzyw sztucznych układane są w sąsiedztwie przewodoacutew wydzielających ciepło powinny być osłonięte otulinami izolacyjnymi w celu zabezpieczenia przed przegrzewaniem

Przewody poziome i przykanaliki powinny być ułożone poniżej strefy przemarzania gruntu czyli na głębokości 80-140 cm zależnie od regionu kraju

Jeśli przewody prowadzone są w pomieszczeniach w ktoacuterych temperatura może spadać poniżej 0degC muszą być odpowiednio zabezpieczone przed przemarzaniem

Dla przewodoacutew prowadzonych na zewnątrz budynku należy pamiętać że warstwa gruntu pokrywającego rury kanalizacyjne powinna być o 10-20 cm większa od głębokości przemarzania gruntu jeśli przewody układa się wyżej to powinny być zaizolowane termicznie

Rury kanalizacyjne układane na zewnątrz budynku powinny być oddalone

od innych przewodoacutew co najmniej

15 m od przewodoacutew gazowych i wodociągowych

08 m od kabli energetycznych

05 m od kabli telekomunikacyjnych

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qww z uwzględnieniem następujących zasad

1 dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 05

2 dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 07

3 minimalna prędkość przepływu ściekoacutew wynosi 07 ms stąd

wynika prowadzenie przewodoacutew z odpowiednim do średnicy

spadkiem w kierunku sieci zewnętrznej

4 minimalna średnica przewodu zewnętrznego wynosi 010m

a przykanalika 015m

Dobierając średnice przewodoacutew odpływowych należy stosować

tabelę z wartościami natężenia przepływu Q0 i prędkości

przepływu v0 dla przewodoacutew o przekroju kołowym przy

pełnym wypełnieniu i wykres Manninga

=QQ0

=vv0

hd

Q

v

(hd)

1

23

4

Przykład obliczeniowy Obliczeniowe natężenie sciekoacutew sanitarnych wynosi Qww= 50 ls Na podstawie tabeli 1 QwwQ0 = 50 2014 = 025 Z wykresu odczytujemy

V = 085V0 = 085114 = 097 ms przy napełnieniu hd = 037

Zakresy dopuszczalnych spadkoacutew przewodoacutew odpływowych

DN 0100 m ndash i = 20 - 100

DN 0150 m ndash i = 15 - 150

Urządzenia dodatkowe w kanalizacji sanitarnej

W przypadku odprowadzania ściekoacutew bytowo gospodarczych do zewnętrznej sieci typu ogoacutelnospławnego w pomieszczeniach położonych na najniższych kondygnacjach w budynku może dojść do zalania spowodowanego wstecznym przepływem ściekoacutew w wyniku intensywnych opadoacutew deszczu Dlatego też w tego typu instalacjach na przewodach kanalizacyjnych odprowadzających ścieki z pomieszczeń na najniższej kondygnacji stosować należy zasuwy burzowe ktoacutere chronią instalację przed przepływem zwrotnym

Materiały w kanalizacji sanitarnej

Instalacja kanalizacyjna może być wykonana z roacuteżnych materiałoacutew ale

zawsze rury i połączenia powinny być szczelne i odporne na korozję

Obecnie najpopularniejszym materiałem używanym do budowy instalacji

wewnętrznej jest tworzywo sztuczne Rury kanalizacyjne produkuje się z

polipropylenu (PP)

roacuteżnych odmian polichlorku winylu (PVC)

Polietylenu wysokiej gęstości (PE-HD)

żywicy poliestrowej wzmacnianej włoacuteknem szklanym (GRE)

Innymi materiałami stosowanymi w kanalizacji sanitarnej są

żeliwo

kamionka

beton

Kanalizacja deszczowa

Odprowadza wody opadowe z dachoacutew i terenoacutew przyległych do nieruchomości (podjazdy tarasy parkingi itp)

Projektowanie kanalizacji deszczowej odbywa się w oparciu o normę

PN ndash EN 12056 ndash 3 grudzień 2002

Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew

Część 3 Przewody deszczowe Projektowanie układu i obliczenia

oraz w przypadku braku informacji o normę

PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania w projektowaniu

Odprowadzanie wody z dachu stromego

W przypadku dachoacutew budynkoacutew niskich (do 5 kondygnacji) ktoacutere mają odpowiednie nachylenie (przyjmuje się że powyżej 8) najczęstszym sposobem odprowadzania wody deszczowej jest zastosowanie systemu rynnowego

Zadaniem deszczowej instalacji kanalizacyjnej jest zebranie wody z dachu i odprowadzenie jej do sieci kanalizacji deszczowej lub do gruntu System rynnowy polega na naturalnym (grawitacyjnym) spływie woacuted po połaci dachowej skąd jest przejmowana przez system rur System ten roacutewnież pracuje grawitacyjnie Umowną granicą instalacji deszczowej jest wylewka z ktoacuterej woda może być skierowana do sieci kanalizacji deszczowej (ogoacutelnospławnej) lub na grunt

Podstawowe elementy

instalacji kanalizacji deszczowej

Rynny - przewody o przekroju otwartym (okrągłym prostokątnym eliptycznym trapezowym okapowym) biegnące wzdłuż krawędzi dachu Zadaniem rynien jest zebranie wody opadowej Rynny prowadzone są z lekkim spadkiem w kierunku narożnikoacutew budynku dzięki czemu woda nie wylewa się za krawędzie tylko płynie w kierunku rur spustowych

Instalacja kanalizacji deszczowej składa się z następujących elementoacutew

Rury spustowe ndash pionowe odcinki przewodoacutew o przekroju zamkniętym (najczęściej okrągłym lub prostokątnym) Zadaniem rur spustowych jest zebranie wody płynącej rynnami i odprowadzenie ich poza budynek

Odpływy ndash elementy za pomocą ktoacuterych rynny przechodzą w rury spustowe Odpływ jest odcinkiem rynny w ktoacuterym wykonany jest obrobiony otwoacuter odpowiedniego kształtu pozwalający na włączenie rury spustowej Można wyroacuteżnić odpływy przelotowe oraz odpływy końcowe ( na narożnikach pomieszczeń) Pozwalają na mocowanie rur spustowych

Narożniki do rynien ndash umożliwiają połączenie rynien w narożnikach budynku Właściwy montaż narożnikoacutew jest bardzo ważny dla właściwej pracy rynien (ruchoacutew pod wpływem temperatury) Wylewki ndash kształtki ktoacuterymi kończy się rura spustowa Wylewka może być włą- czona do kanalizacji deszczowej bądź znajdować się nad gruntem

Łączniki do rynien - złączki zwykłe uszczelkowe i korekcyjne Ponieważ montaż rynien wymaga pozostawiania tzw dylatacji (odstępoacutew) złączki korekcyjne lub uszczelkowe umożliwiają wykonanie takich połączenia z dylatacją

Łączniki do rur spustowych - kolana troacutejniki redukcje mufy mufy redukcyjne Mufy służą do włączania rur spustowych do odpływoacutew zadaniem muf redukcyjnych jest połączenie rury spustowej i odpływu o roacuteżnych średnicach Kolana pozwalają na zmianę kierunku rury spustowej Troacutejniki umożliwiają włączanie do rur spustowych wyposażenia dodatkowego

Haki i obejmy - zadaniem tych elementoacutew jest mocowanie rynien i rur spustowych do dachoacutew i ścian

Elementy wykończeniowe i dodatkowe -

zadaniem tych elementoacutew jest wykończenie

systemu lub uzupełnienie jego pracy

Przykładami mogą tu być

dekiel służący do zakończenia rynny

filtr siatkowy montowany na rurze

spustowej zatrzymujący

zanieczyszczenia

czyszczak (rewizja) umożliwiający

przegląd i czyszczenie rury spustowej

(na zdjęciu)

odprowadzenie do kanalizacji deszczowej

Jednym ze sposoboacutew odprowadzenia wody jest podłączenie systemu rynnowego do kanalizacji deszczowej

Woacutewczas na dolnym odcinku rury spustowej mniej więcej 03-08 m ponad terenem należy zamontować rewizję (czyszczak) Rewizja ma wewnątrz kratkę na ktoacuterej zbierają się liście i inne zanieczyszczenia spływające z rynny

Rura spustowa z rewizją przyłączona jest do przewodoacutew odpływowych a te łączą się z kanalizacją Średnica przewodoacutew musi być co najmniej roacutewna średnicy rur spustowych i najczęściej wynosi 100-150 mm Głębokość na jakiej powinno się układać rury zależy od strefy przemarzania i wynosi 1-14 m System taki nie ma blokady przedostawania się zapachoacutew dlatego lepiej nie podłączać go do kanalizacji ogoacutelnospławnej

Innym sposobem odprowadzenia wody bezpośrednio do kanalizacji jest podłączenie rury spustowej do osadnika rynnowego Wyposażony jest on w klapkę ktoacutera stanowi blokadę zapachową i wyciągany kosz w ktoacuterym gromadzą się większe zanieczyszczenia takie jak liście

Gdy brak sieci kanalizacji deszczowej lub ogoacutelnospławnej woda deszczowa powinna być bezpiecznie rozprowadzona po terenie posesji ale tak żeby nie spływała na sąsiednie działki

Odprowadzanie wody z dachu

płaskiego

W przypadku dachoacutew budynkoacutew wysokich (powyżej 5 kondygnacji) oraz dachoacutew o małym nachyleniu (przyjmuje się że poniżej 8) najczęstszym sposobem odprowa-dzania wody deszczowej jest system odwadniania oparty na wpustach dachowych

Wpusty dachowe pełnią rolę dachowych odwodnień punkto-wych tzn zbierają wodę z pewnej powierzchni w jednym punkcie

Odprowadzanie wody z dachu

płaskiego Woda jest odprowadzana do rury spustowej biegnącej wewnątrz budynku a stamtąd do kanalizacji deszczowej lub poza budynek do gruntu Aby odwodnienie dachu płaskiego pracowało prawidłowo wpust powinien znaleźć się w najniższym punkcie dachu a spadek w jego kierunku powinien wynosić co najmniej 3 Oproacutecz zasadniczego wpustu powinien być wpust awaryjny ktoacutery przejmie wodę w przypadku zatkania wpustu głoacutewnego Na dachu powinna być co najmniej jedna para wpustoacutew Zasady projektowania moacutewią że wpusty należy rozmieszczać co 25 m

Obliczanie kanalizacji deszczowej

Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qr (qd) [ls]

rAC

10000

IAQr

gdzie ψ lub C ndash wspoacutełczynnik spływu przyjmowany wg nowej normy jako 10 (w starej zależny od nachylenia dachu i rodzaju powierzchni odwadnianej)

A ndash efektywna powierzchnia dachu lub powierzchnia odwadniana [m2]

I ndash w starej normie miarodajne natężenie deszczu [l(sha)] przyjmowane I 300 l(sha)

r ndash natężenie opadoacutew atmosferycznych [l(sm2)] przyjmowane albo na podstawie danych statystycznych albo wg tabeli 1 w nowej normie po przemnożeniu przez wspoacutełczynnik ryzyka podany w tabeli 2

Wymiarowanie rynien i rur spustowych

1 Przewody spustowe ndash średnicę należy dobrać tak aby obliczona wartość odpływu ściekoacutew Qr nie przekraczała wartości Qrmax (qdmax) a powierzchnia odwadniana A powierzchni Amax zestawionych w tabeli w normie PN ndash 92B ndash 01707

2 Wg starej normy rynny powinny mieć średnice minimum 150 mm (dotyczy to budynkoacutew wielorodzinnych)

Efektywna

powierzchnia dachu

odwadniana przez

rynnę A [m2]

Szerokość rynny [mm] Średnica rury

spustowej [mm]

poniżej 20 70 50

20 ndash 57 100 (lub 125) 70

57 ndash 97 125 100

97 - 170 150 100

170 - 243 180 125

Dla budynkoacutew jednorodzinnych średnice rynien i przewodoacutew spustowych można określić w oparciu o efektywną powierzchnię dachu wg tabeli

Średnice poziomoacutew i przykanalikoacutew

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qr z uwzględnieniem następujących zasad

a) dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 07

b) dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 09

c) i d) jak dla kanalizacji sanitarnej

Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej

Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qt (qog) [ls]

Qww ndash natężenie odpływu ściekoacutew sanitarnych

Qr ndash natężenie odpływu ściekoacutew deszczowych

Kanalizacja ogoacutelnospławna to ten fragment ktoacutery odprowadza i ścieki sanitarne i deszczowe do zewnętrznej sieci ogoacutelnospławnej

rwwt QQQ

Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się z uwzględnieniem następujących zasad

a) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt spełnione powinny być warunki

a) i b) jak dla ściekoacutew deszczowych

b) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt obliczeniowa prędkość przepływu

ściekoacutew nie może przekraczać wartości dopuszczalnej ktoacutera wynosi

80 ms ndash dla rur żeliwnych i innych metalowych

40 ms ndash dla rur kamionkowych betonowych i z tworzyw sztucznych

c) dla odpływu tylko ściekoacutew sanitarnych Qww prędkość przepływu

ściekoacutew nie może być mniejsza od vmin = 07 ms

bullRynny z PVC-U

bullRynny z blachy aluminiowej

bullRynny miedziane

bullRynny z blachy stalowej

bullRynny cynkowo-tytanowe

Przekroje rynien a b c) poacutełokragłe d) trapezowy e f) trapezoidalny g) prostokatny h) poacutełokragły leacy

Rodzaje rynien a) okapowa b) koszowa c) gzymsowa d) leacy

Podpora stała

Podpora przesuwna

Przykład prowadzenia pionu instalacyjnego bez kompensatoroacutew z uwzględnieniem wyboczenia (linią przerywaną oznaczono przykładowy przewidywany kształt pionu po osiągnięciu temperatury czynnika roboczego)

Oznaczenia PP - podpora przesuwnaPS - podpora stała

ELEMENTY INSTALACJI WODOCIĄGOWYCH

Elementy instalacji wodociągowych

Przyłącze wodociągowe

Zestaw wodomierza głoacutewnego

Filtr wody zawoacuter antyskażeniowy zawory odcinające (armatura)

Przewody rozdzielcze (rozprowadzające)

Przewody pionowe (piony wodociągowe)

Przewody w pomieszczeniach sanitarnych (połączenia od pionu do punktoacutew czerpalnych)

Punkty czerpalne (baterie czerpalne i zawory)

Przyłącza do budynku 1-linia zabudowy 2- linia rozgraniczająca 3-sieć wodociągowa 4-sieć kanalizacyjna 5-zestaw wodomierzowy 6-studzienka rewizyjna

Sposoacuteb przeprowadzenia przewodu przez ścianę zewnętrzną

Podział wodomierzy

W obudowie

zamkniętej Z wyjmowaną

wstawką

pomiarową

instalowane

poziomo

kolanowe

Podział wodomierzy

1 Wodomierz działający na zasadach mechanicznych przeznaczony do wody

a) zimnej o temperaturze od 0 degC do 30 degC

b) ciepłej o temperaturze od 30 degC do 90 degC

c) gorącej o temperaturze od 30 degC do 130 degC albo od 30 degC do 180 degC

2 Wodomierz działający na zasadach elektronicznych lub mechanicznych z urządzeniami elektronicznymi albo bez przeznaczony do wody zimnej o temperaturze od 0 degC do 30 degC

Wodomierze mieszkaniowe (JS) Wodomierz powinien być zamontowany w położeniu roboczym zgodnie z oznakowaniem umieszczonym na wodomierzu przez producenta H - oznacza pozycję pracy wodomierza w poziomie V - oznacza pozycję pracy wodomierza w pionie Litera znajdująca się na tarczy wodomierza A B C lub D - oznacza klasę obciążeń wodomierza

Wodomierz sprzężony roacutewnolegle 1-wodomierz głoacutewny śrubowy 2-wodomierz boczny skrzydełkowy 3-zawoacuter zmiennego obciążenia

1 Wodomierze działające na zasadach mechanicznych przeznaczone do wody charakteryzują następujące strumienie

1) maksymalny strumień objętości (Qmax)

2) nominalny strumień objętości (Qn)

3) pośredni strumień objętości (Qt)

4) minimalny strumień objętości (Qmin)

2 Stosunek QmaxQn powinien wynosić 2

3 Rozroacuteżnia się cztery klasy metrologiczne wodomierzy klasa A klasa B klasa C klasa D

4 Klasy metrologiczne wodomierzy w zależności od wartości stosunku QminQn i QtQn

Q (q)-strumień objętości - objętość wody przepływającej przez wodomierz w przyjętej jednostce czasu

Qmax (qmax) -maksymalny strumień objętości - największy strumień objętości przy ktoacuterym wodomierz może pracować w kroacutetkim czasie bez uszkodzenia i przekroczenia błędoacutew granicznych dopuszczalnych oraz wartości maksymalnej straty ciśnienia

Qn (qn) nominalny strumień objętości - strumień objętości roacutewny połowie maksymalnego strumienia objętości przy ktoacuterym wodomierz może pracować przy przepływie ciągłym lub przerywanym i jego wskazania mieszczą się w granicach błędoacutew granicznych dopuszczalnych

Qt (qt) pośredni strumień objętości - strumień objętości dzielący zakres obciążeń pomiarowych na przedział goacuterny i dolny przy ktoacuterym błąd graniczny dopuszczalny zmienia wartość

Qmin (qmin ) minimalny strumień objętości- strumień objętości powyżej ktoacuterego wskazania wodomierza nie powinny przekraczać błędoacutew granicznych dopuszczalnych

Zakres obciążeń pomiarowych wodomierza - zakres strumienia objętości wodomierza zawarty między maksymalnym strumieniem objętości a minimalnym strumieniem objętości

Krzywa błędoacutew wodomierza

Błędy graniczne dopuszczalne wodomierzy plusmn 2 - w przedziale goacuternym zakresu obciążeń (qt q qmax)

plusmn 5 - w przedziale goacuternym zakresu obciążeń (qmin q qt)

Lokalizacja wodomierza

Doboacuter wodomierza

Aby dobrać wodomierz należy

ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe

ustalić umowny przepływ obliczeniowy dla wodomierza qw m3h

qw = 2 q

Doboacuter wodomierza

Doboacuter wodomierza

dla dobranego wodomierza ustalić w oparciu o dane producenta wodomierzy stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez wodomierz

Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem

PN-EN 1717 - Ochrona przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody w instalacjach wodociągowych i ogoacutelne wymagania dotyczące urządzeń zapobiegających zanieczyszczaniu przez przepływ zwrotny

Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem

Podział płynoacutew ktoacutere mają lub mogą mieć kontakt z wodą do picia

Kategoria 1

Woda wypływająca bezpośrednio z sieci wodociągowej przeznaczona do użytkowania przez człowieka do celoacutew konsumpcyjnych

Kategoria 2

Płyn nie stanowiący bakteriologicznego lub toksycznego zagrożenia dla człowieka

Kategoria 3

Płyn stanowiący pewne zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność co najmniej jednej substancji toksycznej lub bardzo toksycznej o LD50gt200 mgkg wagi ciała

Kategoria 4

Płyn stanowiący pewne zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność co najmniej jednej substancji toksycznej lub bardzo toksycznej o LD50200 mgkg wagi ciała lub też co najmniej jednej substancji radioaktywnej mutagennej lub rakotwoacuterczej

Kategoria 5

Płyn stanowiący zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność substancji mikrobiologicznych bądź wirusowych

Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem

Przepływ zwrotny wywołany spadkiem ciśnienia w sieci wodociągowej

Potencjalne źroacutedła zanieczyszczenia wody wodociągowej

XY

1- sieć wodociągowa

2- urządzenie zabezpieczające

X-rodzina zabezpieczenia

Y-typ zabezpieczenia

Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody

Aby dobrać zabezpieczenie należy

określić kategorię płynu

określić rodzaj zabezpieczenia wg normy

ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe

dobrać zawoacuter zwracając uwagę na średnicę wodomierza

Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody

dla dobranego zaworu ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez zawoacuter

Filtr

Doboacuter filtra

Aby dobrać filtr należy

ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe

dobrać filtr zwracając uwagę na średnicę wodomierza i zaworu antyskażeniowego

Doboacuter filtra

dla dobranego filtra ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez filtr

INSTALACJE KANALIZACYJNE

Rodzaje instalacji kanalizacyjnych

1 Kanalizacja sanitarna (bytowo ndash gospodarcza)

2 Kanalizacja deszczowa

3 Kanalizacja technologiczna

ścieki przed wprowadzeniem do kanalizacji

sanitarnej wymagają wstępnego oczyszczenia w

specjalnych urządzeniach

Odprowadzenie ściekoacutew z nieruchomości może być

realizowane na dwa sposoby

systemem ogoacutelnospławnym (zbiorczym)

lub systemem rozdzielczym

Kanalizacja ogoacutelnospławna odprowadza zaroacutewno ścieki

sanitarne (bytowe) jak i deszczowe

W kanalizacji rozdzielczej ścieki sanitarne i deszczowe

odprowadzane są rozdzielnie

Schemat kanalizacji ogoacutelnospławnej

KS1 KS2

Kanał ogoacutelnospławny

RD1 RD2

linia regulacyjna

ST1

ST2

Schemat kanalizacji rozdzielczej

KS1 KS2

Kanał sanitarny

Kanał deszczowy

RD1 RD2

linia regulacyjnaST1

ST2

SD1

SD2

Podział instalacji kanalizacyjnej

Instalację kanalizacyjną można podzielić na

zewnętrzną (na terenie nieruchomości lecz poza budynkiem)

wewnętrzną (w budynku)

Podział ten wydaje się oczywisty ale jest istotny przy doborze materiału instalacyjnego - nie każdy materiał sprawdzający się wewnątrz nadaje się do stworzenia instalacji zewnętrznej

Granicą między instalacją wewnętrzną a zewnętrzną jest tzw czyszczak głoacutewny (rewizja głoacutewna)

Przewody domowej

instalacji kanalizacyjnej

Przykanalik (przyłącze kanalizacyjne) ndash jest to odcinek ktoacutery łączy kanalizację na terenie nieruchomości z siecią kanalizacyjną

Najczęściej przykanalik włączany jest do studzienki (rewizyjnej lub włazowej) ktoacutera stanowi uzbrojenie sieci Możliwe jest też przyłączenie przez wpust boczny lub złącze siodłowe

Przewody domowej

instalacji kanalizacyjnej

Przykanaliki oznaczane są znakami informacyjnymi Na znaku podana jest średnica (w mm) spadek przyłącza (w promilach) oraz jego długość (w m) Granicą między siecią a instalacją jest położona w pobliżu granicy nieruchomości pierwsza studzienka licząc od strony budynku

Sieć i przykanalik

w przypadku istnienia studzienki rewizyjnej

przykanalikstudzienka rewizyjna

linia

reg

ulac

yjnastudzienka kanalizacyjna

sieć kanalizacyjna

budy

nek

instalacja

zewnętrzna

Sieć i przykanalik

w przypadku braku studzienki rewizyjnej (wg nowych przepisoacutew w przypadku braku studzienki rewizyjnej

przykanalik to odcinek biegnący od granicy budynku do granicy

nieruchomości)

linia

reg

ulac

yjnastudzienka kanalizacyjna

sieć kanalizacyjna

budy

nek

przykanalik

sieć kanalizacyjna

Instalacja kanalizacyjna składa się z 1 poziomoacutew (przewodoacutew odpływowych) ndash są to przewody

prowadzone z odpowiednim spadkiem ktoacutere odprowadzają

ścieki z pionoacutew wpustoacutew podłogowych itp do przykanalika

lub sieci zewnętrznej

2 pionoacutew (przewodoacutew spustowych) ndash są to przewody prowadzone

przez jedną lub kilka kondygnacji odprowadzające ścieki

z podejść kanalizacyjnych wpustoacutew dachowych lub rynien

do przewodoacutew odpływowych

3 podejść kanalizacyjnych ndash przewody odprowadzające ścieki

z przyboroacutew i urządzeń sanitarnych do pionoacutew lub poziomoacutew

kanalizacyjnych

podejścia pojedyncze

podejścia zbiorowe

Kanalizacja sanitarna grawitacyjna

Odprowadza wodę zanieczyszczoną (ścieki) w wyniku jej wykorzystania odpływającą z ustępoacutew spłukiwanych natryskoacutew wanien bidetoacutew zlewoacutew umywalek wpustoacutew podłogowych i innych urządzeń występujących w gospodarstwie domowym

Projektowanie kanalizacji sanitarnej odbywa się w oparciu o normę

PN ndash EN 12056 ndash 2 grudzień 2002

Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew

Część 2 Kanalizacja sanitarna projektowanie układu i obliczenia

oraz w przypadku braku informacji o normę

PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania

w projektowaniu

Podejścia kanalizacyjne ndash łączą

odpływ z pionem kanalizacyjnym

Podejścia

niewentylowane - należy montować ze spadkiem wynoszącym od 2 do 15

wentylowane ndash można zastosować tu mniejsze spadki zgodnie z przywołaną normą ale wymagają dodatkowego przewodu wentylującego

Najczęściej projektuje się podejścia niewentylowane Ich długość w typowym rozwiązaniu stosowanym w Polsce nie powinna przekraczać 30 m a w przypadku miski ustępowej 10 m po długości przewodu

W przypadku dłuższych podejść albo zwiększa się średnicę albo projektuje się podejścia wentylowane za pomocą np zaworoacutew napowietrzających

Nowa norma wprowadza cztery typy systemoacutew kanalizacyjnych jakie można spotkać w poszczegoacutelnych krajach Unii Europejskiej

W Polsce stosuje się tradycyjnie system I

System Nazwa Cechy

I

System pojedynczego pionu

z podejściami częściowo

wypełnionymi

bull jeden pion kanalizacyjny

bull wypełnienie przewodoacutew 50

II

System pojedynczego pionu

z podejściami o mniejszej

średnicy

bull jeden pion kanalizacyjny

bull wypełnienie przewodoacutew 70

III

System pojedynczego pionu

z podejściami całkowicie

wypełnionymi

bull jeden pion kanalizacyjny

bull wypełnienie przewodoacutew 100

bull każde urządzenie podłączone

oddzielnie do pionu

IV System oddzielnych pionoacutew

kanalizacyjnych

bull dwa piony ndash jeden odprowadzający

ścieki czarne z ustępoacutew spłukiwanych

i pisuaroacutew i drugi odprowadzający

pozostałe ścieki

bull wypełnienie przewodoacutew jak dla

systemoacutew I II lub III

Średnice nominalne podejść pojedynczych dobiera się w zależności od typu przyłączonego przyboru sanitarnego lub urządzenia w typowych

rozwiązaniach w Polsce wg tabeli Urządzenie DN [mm]

Umywalka bidet 40

Zlewozmywak

zmywarka pralka

wanna natrysk 50

Miska ustępowa 100

Minimalna średnica podejścia pojedynczego zdeterminowana jest przez jego długość wysokość spadania i ilość zmian kierunku zgodnie z tabelą

DN Lmax

[m] H [m]

trzy zmiany

kierunku

40

50 30 lt10

70 50 lt10

100 50 lt30

H

L

Jeśli powyższe wymiary są przekroczone lub istnieje konieczność zastosowania więcej niż trzech zmian kierunku prowadzenia przewodoacutew należy wybrać kolejną większą średnicę nominalną

Średnice nominalne podjeść zbiorowych

Zależą od natężenia przepływu ściekoacutew w projektowanym

podejściu i od zastosowanego systemu Wybierając system

należy kierować się dostępnymi na rynku przyborami trudno

bowiem wyobrazić sobie podłączanie przyboru sanitarnego

z odpływem np 40mm do przewodu o średnicy mniejszej

Utrudniałoby to swobodny odpływ ściekoacutew z tego przyboru

Natężenie przepływu ściekoacutew sanitarnych Qww

wyznacza się dla danego odcinka instalacji zgodnie

z zależnością

]sl[DUKQww

gdzie K ndash wspoacutełczynnik częstości

DU ndash odpływ jednostkowy [ls] z urządzenia

UWAGA Qww DUmax jeśli nie to Qww = DUmax

Odpływy jednostkowe DU

Odpływy jednostkowe DU -cd

Typowe wspoacutełczynniki częstości K

Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia

z przewodami odpływowymi Piony kanalizacyjne należy prowadzić bez zmiany średnicy i kierunku na całej długości w szachtach sanitarnych

U podstawy każdego pionu przed przejściem w przewoacuted odpływowy należy zamontować otwoacuter rewizyjny (czyszczak) umożliwiający dostęp do wnętrza przodu

W przypadku kanalizacji sanitarnej każdy pion musi być wentylowany w celu wyroacutewnania ciśnienia w instalacji

Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia

z przewodami odpływowymi Wentylację pionu zapewnia

przewoacuted wentylacyjny zakończony rurą wywiewną wyprowadzoną ponad połać dachu

zawoacuter napowietrzający ndash rozwiązanie dozwolone do stosowania w przypadku braku możliwości wyprowadzenia pionu ponad dach można takie rozwiązanie stosować przy spełnieniu następujących warunkoacutew

piony mają wysokość 4 do 5 kondygnacji

ostatni pion licząc od najdalszego w stosunku do kanału oraz co piąty w budynku jest zakończony rurą wywiewną

Elementy pionu kanalizacyjnego

troacutejniki doprowadzające ścieki z podejść kanalizacyjnych

czyszczak prze zmianą kierunku prowadzenia ściekoacutew ndash około 05 nad posadzką przed przejściem w przewoacuted odpływowy

rura prosta o niezmiennej średnicy na całej długości

zawoacuter napowietrzający lub rura wywiewna

W systemie kanalizacji sanitarnej wyroacuteżnić można

piony z wentylacją głoacutewną ndash zakończone rurą wywiewną lub zaworem napowietrzającym

piony z wentylacją obejściową ndash piony z dodatkowym przewodem wentylacyjnym prowadzonym obok pionu spustowego i połączonym z rurą wywiewną

Średnica pionu zależy od wybranego systemu wentylacji i obliczonego natężenia przepływu ściekoacutew dla całego pionu

Należy pamiętać o tym że minimalna średnica pionu nie może być mniejsza od średnicy największego podejścia

W typowych rozwiązaniach w Polsce minimalna średnica pionu wynosi 70mm a dla pionoacutew prowadzących ścieki z misek ustępowych 100mm

Oczywiście w tabelach należy sprawdzić czy średnicy nie należy zwiększyć ze względu na obliczoną wartość Qww

Piony z wentylacją głoacutewną

Piony z wentylacją obejściową

Przewody odpływowe

(poziomy kanalizacyjne)

Wśroacuted przewodoacutew odpływowych wyroacuteżniamy przewoacuted głoacutewny oraz przewody drugorzędne Każdy przewoacuted drugorzędny powinien być oddzielnie podłączony do głoacutewnego pod kątem 45deg

Wszystkie przewody prowadzone są najkroacutetszą drogą przeważnie wzdłuż przegrody budowlanej oraz koniecznie z zachowaniem odpowiedniego spadku

Przewody odpływowe

(poziomy kanalizacyjne)

Spadek powinien być jednakowy na całej długości co zapewnia samooczyszczanie się przewodu

Przyjęte jest że rury układa się kielichem w kierunku przeciwnym do spływu ściekoacutew

Rewizje kanalizacyjne powinno się montować

co 15 m na rurach średnicy od 100 do 150 mm

przed każdym uskokiem poziomu

Rury prowadzone przez murowane ścianki muszą być ułożone prostopadle do przegrody

Na przewody z tworzyw sztucznych powinno się w miejscach przejść dodatkowo nałożyć tuleje ochronne Umożliwią one rurom pewien ruch zabezpieczając instalację przed uszkodzeniami mechanicznymi

Przestrzeń pomiędzy tuleją a rurą powinno się zabezpieczyć izolacją

Jeśli przewody kanalizacyjne z tworzyw sztucznych układane są w sąsiedztwie przewodoacutew wydzielających ciepło powinny być osłonięte otulinami izolacyjnymi w celu zabezpieczenia przed przegrzewaniem

Przewody poziome i przykanaliki powinny być ułożone poniżej strefy przemarzania gruntu czyli na głębokości 80-140 cm zależnie od regionu kraju

Jeśli przewody prowadzone są w pomieszczeniach w ktoacuterych temperatura może spadać poniżej 0degC muszą być odpowiednio zabezpieczone przed przemarzaniem

Dla przewodoacutew prowadzonych na zewnątrz budynku należy pamiętać że warstwa gruntu pokrywającego rury kanalizacyjne powinna być o 10-20 cm większa od głębokości przemarzania gruntu jeśli przewody układa się wyżej to powinny być zaizolowane termicznie

Rury kanalizacyjne układane na zewnątrz budynku powinny być oddalone

od innych przewodoacutew co najmniej

15 m od przewodoacutew gazowych i wodociągowych

08 m od kabli energetycznych

05 m od kabli telekomunikacyjnych

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qww z uwzględnieniem następujących zasad

1 dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 05

2 dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 07

3 minimalna prędkość przepływu ściekoacutew wynosi 07 ms stąd

wynika prowadzenie przewodoacutew z odpowiednim do średnicy

spadkiem w kierunku sieci zewnętrznej

4 minimalna średnica przewodu zewnętrznego wynosi 010m

a przykanalika 015m

Dobierając średnice przewodoacutew odpływowych należy stosować

tabelę z wartościami natężenia przepływu Q0 i prędkości

przepływu v0 dla przewodoacutew o przekroju kołowym przy

pełnym wypełnieniu i wykres Manninga

=QQ0

=vv0

hd

Q

v

(hd)

1

23

4

Przykład obliczeniowy Obliczeniowe natężenie sciekoacutew sanitarnych wynosi Qww= 50 ls Na podstawie tabeli 1 QwwQ0 = 50 2014 = 025 Z wykresu odczytujemy

V = 085V0 = 085114 = 097 ms przy napełnieniu hd = 037

Zakresy dopuszczalnych spadkoacutew przewodoacutew odpływowych

DN 0100 m ndash i = 20 - 100

DN 0150 m ndash i = 15 - 150

Urządzenia dodatkowe w kanalizacji sanitarnej

W przypadku odprowadzania ściekoacutew bytowo gospodarczych do zewnętrznej sieci typu ogoacutelnospławnego w pomieszczeniach położonych na najniższych kondygnacjach w budynku może dojść do zalania spowodowanego wstecznym przepływem ściekoacutew w wyniku intensywnych opadoacutew deszczu Dlatego też w tego typu instalacjach na przewodach kanalizacyjnych odprowadzających ścieki z pomieszczeń na najniższej kondygnacji stosować należy zasuwy burzowe ktoacutere chronią instalację przed przepływem zwrotnym

Materiały w kanalizacji sanitarnej

Instalacja kanalizacyjna może być wykonana z roacuteżnych materiałoacutew ale

zawsze rury i połączenia powinny być szczelne i odporne na korozję

Obecnie najpopularniejszym materiałem używanym do budowy instalacji

wewnętrznej jest tworzywo sztuczne Rury kanalizacyjne produkuje się z

polipropylenu (PP)

roacuteżnych odmian polichlorku winylu (PVC)

Polietylenu wysokiej gęstości (PE-HD)

żywicy poliestrowej wzmacnianej włoacuteknem szklanym (GRE)

Innymi materiałami stosowanymi w kanalizacji sanitarnej są

żeliwo

kamionka

beton

Kanalizacja deszczowa

Odprowadza wody opadowe z dachoacutew i terenoacutew przyległych do nieruchomości (podjazdy tarasy parkingi itp)

Projektowanie kanalizacji deszczowej odbywa się w oparciu o normę

PN ndash EN 12056 ndash 3 grudzień 2002

Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew

Część 3 Przewody deszczowe Projektowanie układu i obliczenia

oraz w przypadku braku informacji o normę

PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania w projektowaniu

Odprowadzanie wody z dachu stromego

W przypadku dachoacutew budynkoacutew niskich (do 5 kondygnacji) ktoacutere mają odpowiednie nachylenie (przyjmuje się że powyżej 8) najczęstszym sposobem odprowadzania wody deszczowej jest zastosowanie systemu rynnowego

Zadaniem deszczowej instalacji kanalizacyjnej jest zebranie wody z dachu i odprowadzenie jej do sieci kanalizacji deszczowej lub do gruntu System rynnowy polega na naturalnym (grawitacyjnym) spływie woacuted po połaci dachowej skąd jest przejmowana przez system rur System ten roacutewnież pracuje grawitacyjnie Umowną granicą instalacji deszczowej jest wylewka z ktoacuterej woda może być skierowana do sieci kanalizacji deszczowej (ogoacutelnospławnej) lub na grunt

Podstawowe elementy

instalacji kanalizacji deszczowej

Rynny - przewody o przekroju otwartym (okrągłym prostokątnym eliptycznym trapezowym okapowym) biegnące wzdłuż krawędzi dachu Zadaniem rynien jest zebranie wody opadowej Rynny prowadzone są z lekkim spadkiem w kierunku narożnikoacutew budynku dzięki czemu woda nie wylewa się za krawędzie tylko płynie w kierunku rur spustowych

Instalacja kanalizacji deszczowej składa się z następujących elementoacutew

Rury spustowe ndash pionowe odcinki przewodoacutew o przekroju zamkniętym (najczęściej okrągłym lub prostokątnym) Zadaniem rur spustowych jest zebranie wody płynącej rynnami i odprowadzenie ich poza budynek

Odpływy ndash elementy za pomocą ktoacuterych rynny przechodzą w rury spustowe Odpływ jest odcinkiem rynny w ktoacuterym wykonany jest obrobiony otwoacuter odpowiedniego kształtu pozwalający na włączenie rury spustowej Można wyroacuteżnić odpływy przelotowe oraz odpływy końcowe ( na narożnikach pomieszczeń) Pozwalają na mocowanie rur spustowych

Narożniki do rynien ndash umożliwiają połączenie rynien w narożnikach budynku Właściwy montaż narożnikoacutew jest bardzo ważny dla właściwej pracy rynien (ruchoacutew pod wpływem temperatury) Wylewki ndash kształtki ktoacuterymi kończy się rura spustowa Wylewka może być włą- czona do kanalizacji deszczowej bądź znajdować się nad gruntem

Łączniki do rynien - złączki zwykłe uszczelkowe i korekcyjne Ponieważ montaż rynien wymaga pozostawiania tzw dylatacji (odstępoacutew) złączki korekcyjne lub uszczelkowe umożliwiają wykonanie takich połączenia z dylatacją

Łączniki do rur spustowych - kolana troacutejniki redukcje mufy mufy redukcyjne Mufy służą do włączania rur spustowych do odpływoacutew zadaniem muf redukcyjnych jest połączenie rury spustowej i odpływu o roacuteżnych średnicach Kolana pozwalają na zmianę kierunku rury spustowej Troacutejniki umożliwiają włączanie do rur spustowych wyposażenia dodatkowego

Haki i obejmy - zadaniem tych elementoacutew jest mocowanie rynien i rur spustowych do dachoacutew i ścian

Elementy wykończeniowe i dodatkowe -

zadaniem tych elementoacutew jest wykończenie

systemu lub uzupełnienie jego pracy

Przykładami mogą tu być

dekiel służący do zakończenia rynny

filtr siatkowy montowany na rurze

spustowej zatrzymujący

zanieczyszczenia

czyszczak (rewizja) umożliwiający

przegląd i czyszczenie rury spustowej

(na zdjęciu)

odprowadzenie do kanalizacji deszczowej

Jednym ze sposoboacutew odprowadzenia wody jest podłączenie systemu rynnowego do kanalizacji deszczowej

Woacutewczas na dolnym odcinku rury spustowej mniej więcej 03-08 m ponad terenem należy zamontować rewizję (czyszczak) Rewizja ma wewnątrz kratkę na ktoacuterej zbierają się liście i inne zanieczyszczenia spływające z rynny

Rura spustowa z rewizją przyłączona jest do przewodoacutew odpływowych a te łączą się z kanalizacją Średnica przewodoacutew musi być co najmniej roacutewna średnicy rur spustowych i najczęściej wynosi 100-150 mm Głębokość na jakiej powinno się układać rury zależy od strefy przemarzania i wynosi 1-14 m System taki nie ma blokady przedostawania się zapachoacutew dlatego lepiej nie podłączać go do kanalizacji ogoacutelnospławnej

Innym sposobem odprowadzenia wody bezpośrednio do kanalizacji jest podłączenie rury spustowej do osadnika rynnowego Wyposażony jest on w klapkę ktoacutera stanowi blokadę zapachową i wyciągany kosz w ktoacuterym gromadzą się większe zanieczyszczenia takie jak liście

Gdy brak sieci kanalizacji deszczowej lub ogoacutelnospławnej woda deszczowa powinna być bezpiecznie rozprowadzona po terenie posesji ale tak żeby nie spływała na sąsiednie działki

Odprowadzanie wody z dachu

płaskiego

W przypadku dachoacutew budynkoacutew wysokich (powyżej 5 kondygnacji) oraz dachoacutew o małym nachyleniu (przyjmuje się że poniżej 8) najczęstszym sposobem odprowa-dzania wody deszczowej jest system odwadniania oparty na wpustach dachowych

Wpusty dachowe pełnią rolę dachowych odwodnień punkto-wych tzn zbierają wodę z pewnej powierzchni w jednym punkcie

Odprowadzanie wody z dachu

płaskiego Woda jest odprowadzana do rury spustowej biegnącej wewnątrz budynku a stamtąd do kanalizacji deszczowej lub poza budynek do gruntu Aby odwodnienie dachu płaskiego pracowało prawidłowo wpust powinien znaleźć się w najniższym punkcie dachu a spadek w jego kierunku powinien wynosić co najmniej 3 Oproacutecz zasadniczego wpustu powinien być wpust awaryjny ktoacutery przejmie wodę w przypadku zatkania wpustu głoacutewnego Na dachu powinna być co najmniej jedna para wpustoacutew Zasady projektowania moacutewią że wpusty należy rozmieszczać co 25 m

Obliczanie kanalizacji deszczowej

Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qr (qd) [ls]

rAC

10000

IAQr

gdzie ψ lub C ndash wspoacutełczynnik spływu przyjmowany wg nowej normy jako 10 (w starej zależny od nachylenia dachu i rodzaju powierzchni odwadnianej)

A ndash efektywna powierzchnia dachu lub powierzchnia odwadniana [m2]

I ndash w starej normie miarodajne natężenie deszczu [l(sha)] przyjmowane I 300 l(sha)

r ndash natężenie opadoacutew atmosferycznych [l(sm2)] przyjmowane albo na podstawie danych statystycznych albo wg tabeli 1 w nowej normie po przemnożeniu przez wspoacutełczynnik ryzyka podany w tabeli 2

Wymiarowanie rynien i rur spustowych

1 Przewody spustowe ndash średnicę należy dobrać tak aby obliczona wartość odpływu ściekoacutew Qr nie przekraczała wartości Qrmax (qdmax) a powierzchnia odwadniana A powierzchni Amax zestawionych w tabeli w normie PN ndash 92B ndash 01707

2 Wg starej normy rynny powinny mieć średnice minimum 150 mm (dotyczy to budynkoacutew wielorodzinnych)

Efektywna

powierzchnia dachu

odwadniana przez

rynnę A [m2]

Szerokość rynny [mm] Średnica rury

spustowej [mm]

poniżej 20 70 50

20 ndash 57 100 (lub 125) 70

57 ndash 97 125 100

97 - 170 150 100

170 - 243 180 125

Dla budynkoacutew jednorodzinnych średnice rynien i przewodoacutew spustowych można określić w oparciu o efektywną powierzchnię dachu wg tabeli

Średnice poziomoacutew i przykanalikoacutew

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qr z uwzględnieniem następujących zasad

a) dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 07

b) dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 09

c) i d) jak dla kanalizacji sanitarnej

Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej

Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qt (qog) [ls]

Qww ndash natężenie odpływu ściekoacutew sanitarnych

Qr ndash natężenie odpływu ściekoacutew deszczowych

Kanalizacja ogoacutelnospławna to ten fragment ktoacutery odprowadza i ścieki sanitarne i deszczowe do zewnętrznej sieci ogoacutelnospławnej

rwwt QQQ

Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się z uwzględnieniem następujących zasad

a) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt spełnione powinny być warunki

a) i b) jak dla ściekoacutew deszczowych

b) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt obliczeniowa prędkość przepływu

ściekoacutew nie może przekraczać wartości dopuszczalnej ktoacutera wynosi

80 ms ndash dla rur żeliwnych i innych metalowych

40 ms ndash dla rur kamionkowych betonowych i z tworzyw sztucznych

c) dla odpływu tylko ściekoacutew sanitarnych Qww prędkość przepływu

ściekoacutew nie może być mniejsza od vmin = 07 ms

bullRynny z PVC-U

bullRynny z blachy aluminiowej

bullRynny miedziane

bullRynny z blachy stalowej

bullRynny cynkowo-tytanowe

Przekroje rynien a b c) poacutełokragłe d) trapezowy e f) trapezoidalny g) prostokatny h) poacutełokragły leacy

Rodzaje rynien a) okapowa b) koszowa c) gzymsowa d) leacy

ELEMENTY INSTALACJI WODOCIĄGOWYCH

Elementy instalacji wodociągowych

Przyłącze wodociągowe

Zestaw wodomierza głoacutewnego

Filtr wody zawoacuter antyskażeniowy zawory odcinające (armatura)

Przewody rozdzielcze (rozprowadzające)

Przewody pionowe (piony wodociągowe)

Przewody w pomieszczeniach sanitarnych (połączenia od pionu do punktoacutew czerpalnych)

Punkty czerpalne (baterie czerpalne i zawory)

Przyłącza do budynku 1-linia zabudowy 2- linia rozgraniczająca 3-sieć wodociągowa 4-sieć kanalizacyjna 5-zestaw wodomierzowy 6-studzienka rewizyjna

Sposoacuteb przeprowadzenia przewodu przez ścianę zewnętrzną

Podział wodomierzy

W obudowie

zamkniętej Z wyjmowaną

wstawką

pomiarową

instalowane

poziomo

kolanowe

Podział wodomierzy

1 Wodomierz działający na zasadach mechanicznych przeznaczony do wody

a) zimnej o temperaturze od 0 degC do 30 degC

b) ciepłej o temperaturze od 30 degC do 90 degC

c) gorącej o temperaturze od 30 degC do 130 degC albo od 30 degC do 180 degC

2 Wodomierz działający na zasadach elektronicznych lub mechanicznych z urządzeniami elektronicznymi albo bez przeznaczony do wody zimnej o temperaturze od 0 degC do 30 degC

Wodomierze mieszkaniowe (JS) Wodomierz powinien być zamontowany w położeniu roboczym zgodnie z oznakowaniem umieszczonym na wodomierzu przez producenta H - oznacza pozycję pracy wodomierza w poziomie V - oznacza pozycję pracy wodomierza w pionie Litera znajdująca się na tarczy wodomierza A B C lub D - oznacza klasę obciążeń wodomierza

Wodomierz sprzężony roacutewnolegle 1-wodomierz głoacutewny śrubowy 2-wodomierz boczny skrzydełkowy 3-zawoacuter zmiennego obciążenia

1 Wodomierze działające na zasadach mechanicznych przeznaczone do wody charakteryzują następujące strumienie

1) maksymalny strumień objętości (Qmax)

2) nominalny strumień objętości (Qn)

3) pośredni strumień objętości (Qt)

4) minimalny strumień objętości (Qmin)

2 Stosunek QmaxQn powinien wynosić 2

3 Rozroacuteżnia się cztery klasy metrologiczne wodomierzy klasa A klasa B klasa C klasa D

4 Klasy metrologiczne wodomierzy w zależności od wartości stosunku QminQn i QtQn

Q (q)-strumień objętości - objętość wody przepływającej przez wodomierz w przyjętej jednostce czasu

Qmax (qmax) -maksymalny strumień objętości - największy strumień objętości przy ktoacuterym wodomierz może pracować w kroacutetkim czasie bez uszkodzenia i przekroczenia błędoacutew granicznych dopuszczalnych oraz wartości maksymalnej straty ciśnienia

Qn (qn) nominalny strumień objętości - strumień objętości roacutewny połowie maksymalnego strumienia objętości przy ktoacuterym wodomierz może pracować przy przepływie ciągłym lub przerywanym i jego wskazania mieszczą się w granicach błędoacutew granicznych dopuszczalnych

Qt (qt) pośredni strumień objętości - strumień objętości dzielący zakres obciążeń pomiarowych na przedział goacuterny i dolny przy ktoacuterym błąd graniczny dopuszczalny zmienia wartość

Qmin (qmin ) minimalny strumień objętości- strumień objętości powyżej ktoacuterego wskazania wodomierza nie powinny przekraczać błędoacutew granicznych dopuszczalnych

Zakres obciążeń pomiarowych wodomierza - zakres strumienia objętości wodomierza zawarty między maksymalnym strumieniem objętości a minimalnym strumieniem objętości

Krzywa błędoacutew wodomierza

Błędy graniczne dopuszczalne wodomierzy plusmn 2 - w przedziale goacuternym zakresu obciążeń (qt q qmax)

plusmn 5 - w przedziale goacuternym zakresu obciążeń (qmin q qt)

Lokalizacja wodomierza

Doboacuter wodomierza

Aby dobrać wodomierz należy

ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe

ustalić umowny przepływ obliczeniowy dla wodomierza qw m3h

qw = 2 q

Doboacuter wodomierza

Doboacuter wodomierza

dla dobranego wodomierza ustalić w oparciu o dane producenta wodomierzy stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez wodomierz

Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem

PN-EN 1717 - Ochrona przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody w instalacjach wodociągowych i ogoacutelne wymagania dotyczące urządzeń zapobiegających zanieczyszczaniu przez przepływ zwrotny

Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem

Podział płynoacutew ktoacutere mają lub mogą mieć kontakt z wodą do picia

Kategoria 1

Woda wypływająca bezpośrednio z sieci wodociągowej przeznaczona do użytkowania przez człowieka do celoacutew konsumpcyjnych

Kategoria 2

Płyn nie stanowiący bakteriologicznego lub toksycznego zagrożenia dla człowieka

Kategoria 3

Płyn stanowiący pewne zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność co najmniej jednej substancji toksycznej lub bardzo toksycznej o LD50gt200 mgkg wagi ciała

Kategoria 4

Płyn stanowiący pewne zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność co najmniej jednej substancji toksycznej lub bardzo toksycznej o LD50200 mgkg wagi ciała lub też co najmniej jednej substancji radioaktywnej mutagennej lub rakotwoacuterczej

Kategoria 5

Płyn stanowiący zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność substancji mikrobiologicznych bądź wirusowych

Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem

Przepływ zwrotny wywołany spadkiem ciśnienia w sieci wodociągowej

Potencjalne źroacutedła zanieczyszczenia wody wodociągowej

XY

1- sieć wodociągowa

2- urządzenie zabezpieczające

X-rodzina zabezpieczenia

Y-typ zabezpieczenia

Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody

Aby dobrać zabezpieczenie należy

określić kategorię płynu

określić rodzaj zabezpieczenia wg normy

ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe

dobrać zawoacuter zwracając uwagę na średnicę wodomierza

Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody

dla dobranego zaworu ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez zawoacuter

Filtr

Doboacuter filtra

Aby dobrać filtr należy

ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe

dobrać filtr zwracając uwagę na średnicę wodomierza i zaworu antyskażeniowego

Doboacuter filtra

dla dobranego filtra ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez filtr

INSTALACJE KANALIZACYJNE

Rodzaje instalacji kanalizacyjnych

1 Kanalizacja sanitarna (bytowo ndash gospodarcza)

2 Kanalizacja deszczowa

3 Kanalizacja technologiczna

ścieki przed wprowadzeniem do kanalizacji

sanitarnej wymagają wstępnego oczyszczenia w

specjalnych urządzeniach

Odprowadzenie ściekoacutew z nieruchomości może być

realizowane na dwa sposoby

systemem ogoacutelnospławnym (zbiorczym)

lub systemem rozdzielczym

Kanalizacja ogoacutelnospławna odprowadza zaroacutewno ścieki

sanitarne (bytowe) jak i deszczowe

W kanalizacji rozdzielczej ścieki sanitarne i deszczowe

odprowadzane są rozdzielnie

Schemat kanalizacji ogoacutelnospławnej

KS1 KS2

Kanał ogoacutelnospławny

RD1 RD2

linia regulacyjna

ST1

ST2

Schemat kanalizacji rozdzielczej

KS1 KS2

Kanał sanitarny

Kanał deszczowy

RD1 RD2

linia regulacyjnaST1

ST2

SD1

SD2

Podział instalacji kanalizacyjnej

Instalację kanalizacyjną można podzielić na

zewnętrzną (na terenie nieruchomości lecz poza budynkiem)

wewnętrzną (w budynku)

Podział ten wydaje się oczywisty ale jest istotny przy doborze materiału instalacyjnego - nie każdy materiał sprawdzający się wewnątrz nadaje się do stworzenia instalacji zewnętrznej

Granicą między instalacją wewnętrzną a zewnętrzną jest tzw czyszczak głoacutewny (rewizja głoacutewna)

Przewody domowej

instalacji kanalizacyjnej

Przykanalik (przyłącze kanalizacyjne) ndash jest to odcinek ktoacutery łączy kanalizację na terenie nieruchomości z siecią kanalizacyjną

Najczęściej przykanalik włączany jest do studzienki (rewizyjnej lub włazowej) ktoacutera stanowi uzbrojenie sieci Możliwe jest też przyłączenie przez wpust boczny lub złącze siodłowe

Przewody domowej

instalacji kanalizacyjnej

Przykanaliki oznaczane są znakami informacyjnymi Na znaku podana jest średnica (w mm) spadek przyłącza (w promilach) oraz jego długość (w m) Granicą między siecią a instalacją jest położona w pobliżu granicy nieruchomości pierwsza studzienka licząc od strony budynku

Sieć i przykanalik

w przypadku istnienia studzienki rewizyjnej

przykanalikstudzienka rewizyjna

linia

reg

ulac

yjnastudzienka kanalizacyjna

sieć kanalizacyjna

budy

nek

instalacja

zewnętrzna

Sieć i przykanalik

w przypadku braku studzienki rewizyjnej (wg nowych przepisoacutew w przypadku braku studzienki rewizyjnej

przykanalik to odcinek biegnący od granicy budynku do granicy

nieruchomości)

linia

reg

ulac

yjnastudzienka kanalizacyjna

sieć kanalizacyjna

budy

nek

przykanalik

sieć kanalizacyjna

Instalacja kanalizacyjna składa się z 1 poziomoacutew (przewodoacutew odpływowych) ndash są to przewody

prowadzone z odpowiednim spadkiem ktoacutere odprowadzają

ścieki z pionoacutew wpustoacutew podłogowych itp do przykanalika

lub sieci zewnętrznej

2 pionoacutew (przewodoacutew spustowych) ndash są to przewody prowadzone

przez jedną lub kilka kondygnacji odprowadzające ścieki

z podejść kanalizacyjnych wpustoacutew dachowych lub rynien

do przewodoacutew odpływowych

3 podejść kanalizacyjnych ndash przewody odprowadzające ścieki

z przyboroacutew i urządzeń sanitarnych do pionoacutew lub poziomoacutew

kanalizacyjnych

podejścia pojedyncze

podejścia zbiorowe

Kanalizacja sanitarna grawitacyjna

Odprowadza wodę zanieczyszczoną (ścieki) w wyniku jej wykorzystania odpływającą z ustępoacutew spłukiwanych natryskoacutew wanien bidetoacutew zlewoacutew umywalek wpustoacutew podłogowych i innych urządzeń występujących w gospodarstwie domowym

Projektowanie kanalizacji sanitarnej odbywa się w oparciu o normę

PN ndash EN 12056 ndash 2 grudzień 2002

Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew

Część 2 Kanalizacja sanitarna projektowanie układu i obliczenia

oraz w przypadku braku informacji o normę

PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania

w projektowaniu

Podejścia kanalizacyjne ndash łączą

odpływ z pionem kanalizacyjnym

Podejścia

niewentylowane - należy montować ze spadkiem wynoszącym od 2 do 15

wentylowane ndash można zastosować tu mniejsze spadki zgodnie z przywołaną normą ale wymagają dodatkowego przewodu wentylującego

Najczęściej projektuje się podejścia niewentylowane Ich długość w typowym rozwiązaniu stosowanym w Polsce nie powinna przekraczać 30 m a w przypadku miski ustępowej 10 m po długości przewodu

W przypadku dłuższych podejść albo zwiększa się średnicę albo projektuje się podejścia wentylowane za pomocą np zaworoacutew napowietrzających

Nowa norma wprowadza cztery typy systemoacutew kanalizacyjnych jakie można spotkać w poszczegoacutelnych krajach Unii Europejskiej

W Polsce stosuje się tradycyjnie system I

System Nazwa Cechy

I

System pojedynczego pionu

z podejściami częściowo

wypełnionymi

bull jeden pion kanalizacyjny

bull wypełnienie przewodoacutew 50

II

System pojedynczego pionu

z podejściami o mniejszej

średnicy

bull jeden pion kanalizacyjny

bull wypełnienie przewodoacutew 70

III

System pojedynczego pionu

z podejściami całkowicie

wypełnionymi

bull jeden pion kanalizacyjny

bull wypełnienie przewodoacutew 100

bull każde urządzenie podłączone

oddzielnie do pionu

IV System oddzielnych pionoacutew

kanalizacyjnych

bull dwa piony ndash jeden odprowadzający

ścieki czarne z ustępoacutew spłukiwanych

i pisuaroacutew i drugi odprowadzający

pozostałe ścieki

bull wypełnienie przewodoacutew jak dla

systemoacutew I II lub III

Średnice nominalne podejść pojedynczych dobiera się w zależności od typu przyłączonego przyboru sanitarnego lub urządzenia w typowych

rozwiązaniach w Polsce wg tabeli Urządzenie DN [mm]

Umywalka bidet 40

Zlewozmywak

zmywarka pralka

wanna natrysk 50

Miska ustępowa 100

Minimalna średnica podejścia pojedynczego zdeterminowana jest przez jego długość wysokość spadania i ilość zmian kierunku zgodnie z tabelą

DN Lmax

[m] H [m]

trzy zmiany

kierunku

40

50 30 lt10

70 50 lt10

100 50 lt30

H

L

Jeśli powyższe wymiary są przekroczone lub istnieje konieczność zastosowania więcej niż trzech zmian kierunku prowadzenia przewodoacutew należy wybrać kolejną większą średnicę nominalną

Średnice nominalne podjeść zbiorowych

Zależą od natężenia przepływu ściekoacutew w projektowanym

podejściu i od zastosowanego systemu Wybierając system

należy kierować się dostępnymi na rynku przyborami trudno

bowiem wyobrazić sobie podłączanie przyboru sanitarnego

z odpływem np 40mm do przewodu o średnicy mniejszej

Utrudniałoby to swobodny odpływ ściekoacutew z tego przyboru

Natężenie przepływu ściekoacutew sanitarnych Qww

wyznacza się dla danego odcinka instalacji zgodnie

z zależnością

]sl[DUKQww

gdzie K ndash wspoacutełczynnik częstości

DU ndash odpływ jednostkowy [ls] z urządzenia

UWAGA Qww DUmax jeśli nie to Qww = DUmax

Odpływy jednostkowe DU

Odpływy jednostkowe DU -cd

Typowe wspoacutełczynniki częstości K

Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia

z przewodami odpływowymi Piony kanalizacyjne należy prowadzić bez zmiany średnicy i kierunku na całej długości w szachtach sanitarnych

U podstawy każdego pionu przed przejściem w przewoacuted odpływowy należy zamontować otwoacuter rewizyjny (czyszczak) umożliwiający dostęp do wnętrza przodu

W przypadku kanalizacji sanitarnej każdy pion musi być wentylowany w celu wyroacutewnania ciśnienia w instalacji

Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia

z przewodami odpływowymi Wentylację pionu zapewnia

przewoacuted wentylacyjny zakończony rurą wywiewną wyprowadzoną ponad połać dachu

zawoacuter napowietrzający ndash rozwiązanie dozwolone do stosowania w przypadku braku możliwości wyprowadzenia pionu ponad dach można takie rozwiązanie stosować przy spełnieniu następujących warunkoacutew

piony mają wysokość 4 do 5 kondygnacji

ostatni pion licząc od najdalszego w stosunku do kanału oraz co piąty w budynku jest zakończony rurą wywiewną

Elementy pionu kanalizacyjnego

troacutejniki doprowadzające ścieki z podejść kanalizacyjnych

czyszczak prze zmianą kierunku prowadzenia ściekoacutew ndash około 05 nad posadzką przed przejściem w przewoacuted odpływowy

rura prosta o niezmiennej średnicy na całej długości

zawoacuter napowietrzający lub rura wywiewna

W systemie kanalizacji sanitarnej wyroacuteżnić można

piony z wentylacją głoacutewną ndash zakończone rurą wywiewną lub zaworem napowietrzającym

piony z wentylacją obejściową ndash piony z dodatkowym przewodem wentylacyjnym prowadzonym obok pionu spustowego i połączonym z rurą wywiewną

Średnica pionu zależy od wybranego systemu wentylacji i obliczonego natężenia przepływu ściekoacutew dla całego pionu

Należy pamiętać o tym że minimalna średnica pionu nie może być mniejsza od średnicy największego podejścia

W typowych rozwiązaniach w Polsce minimalna średnica pionu wynosi 70mm a dla pionoacutew prowadzących ścieki z misek ustępowych 100mm

Oczywiście w tabelach należy sprawdzić czy średnicy nie należy zwiększyć ze względu na obliczoną wartość Qww

Piony z wentylacją głoacutewną

Piony z wentylacją obejściową

Przewody odpływowe

(poziomy kanalizacyjne)

Wśroacuted przewodoacutew odpływowych wyroacuteżniamy przewoacuted głoacutewny oraz przewody drugorzędne Każdy przewoacuted drugorzędny powinien być oddzielnie podłączony do głoacutewnego pod kątem 45deg

Wszystkie przewody prowadzone są najkroacutetszą drogą przeważnie wzdłuż przegrody budowlanej oraz koniecznie z zachowaniem odpowiedniego spadku

Przewody odpływowe

(poziomy kanalizacyjne)

Spadek powinien być jednakowy na całej długości co zapewnia samooczyszczanie się przewodu

Przyjęte jest że rury układa się kielichem w kierunku przeciwnym do spływu ściekoacutew

Rewizje kanalizacyjne powinno się montować

co 15 m na rurach średnicy od 100 do 150 mm

przed każdym uskokiem poziomu

Rury prowadzone przez murowane ścianki muszą być ułożone prostopadle do przegrody

Na przewody z tworzyw sztucznych powinno się w miejscach przejść dodatkowo nałożyć tuleje ochronne Umożliwią one rurom pewien ruch zabezpieczając instalację przed uszkodzeniami mechanicznymi

Przestrzeń pomiędzy tuleją a rurą powinno się zabezpieczyć izolacją

Jeśli przewody kanalizacyjne z tworzyw sztucznych układane są w sąsiedztwie przewodoacutew wydzielających ciepło powinny być osłonięte otulinami izolacyjnymi w celu zabezpieczenia przed przegrzewaniem

Przewody poziome i przykanaliki powinny być ułożone poniżej strefy przemarzania gruntu czyli na głębokości 80-140 cm zależnie od regionu kraju

Jeśli przewody prowadzone są w pomieszczeniach w ktoacuterych temperatura może spadać poniżej 0degC muszą być odpowiednio zabezpieczone przed przemarzaniem

Dla przewodoacutew prowadzonych na zewnątrz budynku należy pamiętać że warstwa gruntu pokrywającego rury kanalizacyjne powinna być o 10-20 cm większa od głębokości przemarzania gruntu jeśli przewody układa się wyżej to powinny być zaizolowane termicznie

Rury kanalizacyjne układane na zewnątrz budynku powinny być oddalone

od innych przewodoacutew co najmniej

15 m od przewodoacutew gazowych i wodociągowych

08 m od kabli energetycznych

05 m od kabli telekomunikacyjnych

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qww z uwzględnieniem następujących zasad

1 dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 05

2 dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 07

3 minimalna prędkość przepływu ściekoacutew wynosi 07 ms stąd

wynika prowadzenie przewodoacutew z odpowiednim do średnicy

spadkiem w kierunku sieci zewnętrznej

4 minimalna średnica przewodu zewnętrznego wynosi 010m

a przykanalika 015m

Dobierając średnice przewodoacutew odpływowych należy stosować

tabelę z wartościami natężenia przepływu Q0 i prędkości

przepływu v0 dla przewodoacutew o przekroju kołowym przy

pełnym wypełnieniu i wykres Manninga

=QQ0

=vv0

hd

Q

v

(hd)

1

23

4

Przykład obliczeniowy Obliczeniowe natężenie sciekoacutew sanitarnych wynosi Qww= 50 ls Na podstawie tabeli 1 QwwQ0 = 50 2014 = 025 Z wykresu odczytujemy

V = 085V0 = 085114 = 097 ms przy napełnieniu hd = 037

Zakresy dopuszczalnych spadkoacutew przewodoacutew odpływowych

DN 0100 m ndash i = 20 - 100

DN 0150 m ndash i = 15 - 150

Urządzenia dodatkowe w kanalizacji sanitarnej

W przypadku odprowadzania ściekoacutew bytowo gospodarczych do zewnętrznej sieci typu ogoacutelnospławnego w pomieszczeniach położonych na najniższych kondygnacjach w budynku może dojść do zalania spowodowanego wstecznym przepływem ściekoacutew w wyniku intensywnych opadoacutew deszczu Dlatego też w tego typu instalacjach na przewodach kanalizacyjnych odprowadzających ścieki z pomieszczeń na najniższej kondygnacji stosować należy zasuwy burzowe ktoacutere chronią instalację przed przepływem zwrotnym

Materiały w kanalizacji sanitarnej

Instalacja kanalizacyjna może być wykonana z roacuteżnych materiałoacutew ale

zawsze rury i połączenia powinny być szczelne i odporne na korozję

Obecnie najpopularniejszym materiałem używanym do budowy instalacji

wewnętrznej jest tworzywo sztuczne Rury kanalizacyjne produkuje się z

polipropylenu (PP)

roacuteżnych odmian polichlorku winylu (PVC)

Polietylenu wysokiej gęstości (PE-HD)

żywicy poliestrowej wzmacnianej włoacuteknem szklanym (GRE)

Innymi materiałami stosowanymi w kanalizacji sanitarnej są

żeliwo

kamionka

beton

Kanalizacja deszczowa

Odprowadza wody opadowe z dachoacutew i terenoacutew przyległych do nieruchomości (podjazdy tarasy parkingi itp)

Projektowanie kanalizacji deszczowej odbywa się w oparciu o normę

PN ndash EN 12056 ndash 3 grudzień 2002

Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew

Część 3 Przewody deszczowe Projektowanie układu i obliczenia

oraz w przypadku braku informacji o normę

PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania w projektowaniu

Odprowadzanie wody z dachu stromego

W przypadku dachoacutew budynkoacutew niskich (do 5 kondygnacji) ktoacutere mają odpowiednie nachylenie (przyjmuje się że powyżej 8) najczęstszym sposobem odprowadzania wody deszczowej jest zastosowanie systemu rynnowego

Zadaniem deszczowej instalacji kanalizacyjnej jest zebranie wody z dachu i odprowadzenie jej do sieci kanalizacji deszczowej lub do gruntu System rynnowy polega na naturalnym (grawitacyjnym) spływie woacuted po połaci dachowej skąd jest przejmowana przez system rur System ten roacutewnież pracuje grawitacyjnie Umowną granicą instalacji deszczowej jest wylewka z ktoacuterej woda może być skierowana do sieci kanalizacji deszczowej (ogoacutelnospławnej) lub na grunt

Podstawowe elementy

instalacji kanalizacji deszczowej

Rynny - przewody o przekroju otwartym (okrągłym prostokątnym eliptycznym trapezowym okapowym) biegnące wzdłuż krawędzi dachu Zadaniem rynien jest zebranie wody opadowej Rynny prowadzone są z lekkim spadkiem w kierunku narożnikoacutew budynku dzięki czemu woda nie wylewa się za krawędzie tylko płynie w kierunku rur spustowych

Instalacja kanalizacji deszczowej składa się z następujących elementoacutew

Rury spustowe ndash pionowe odcinki przewodoacutew o przekroju zamkniętym (najczęściej okrągłym lub prostokątnym) Zadaniem rur spustowych jest zebranie wody płynącej rynnami i odprowadzenie ich poza budynek

Odpływy ndash elementy za pomocą ktoacuterych rynny przechodzą w rury spustowe Odpływ jest odcinkiem rynny w ktoacuterym wykonany jest obrobiony otwoacuter odpowiedniego kształtu pozwalający na włączenie rury spustowej Można wyroacuteżnić odpływy przelotowe oraz odpływy końcowe ( na narożnikach pomieszczeń) Pozwalają na mocowanie rur spustowych

Narożniki do rynien ndash umożliwiają połączenie rynien w narożnikach budynku Właściwy montaż narożnikoacutew jest bardzo ważny dla właściwej pracy rynien (ruchoacutew pod wpływem temperatury) Wylewki ndash kształtki ktoacuterymi kończy się rura spustowa Wylewka może być włą- czona do kanalizacji deszczowej bądź znajdować się nad gruntem

Łączniki do rynien - złączki zwykłe uszczelkowe i korekcyjne Ponieważ montaż rynien wymaga pozostawiania tzw dylatacji (odstępoacutew) złączki korekcyjne lub uszczelkowe umożliwiają wykonanie takich połączenia z dylatacją

Łączniki do rur spustowych - kolana troacutejniki redukcje mufy mufy redukcyjne Mufy służą do włączania rur spustowych do odpływoacutew zadaniem muf redukcyjnych jest połączenie rury spustowej i odpływu o roacuteżnych średnicach Kolana pozwalają na zmianę kierunku rury spustowej Troacutejniki umożliwiają włączanie do rur spustowych wyposażenia dodatkowego

Haki i obejmy - zadaniem tych elementoacutew jest mocowanie rynien i rur spustowych do dachoacutew i ścian

Elementy wykończeniowe i dodatkowe -

zadaniem tych elementoacutew jest wykończenie

systemu lub uzupełnienie jego pracy

Przykładami mogą tu być

dekiel służący do zakończenia rynny

filtr siatkowy montowany na rurze

spustowej zatrzymujący

zanieczyszczenia

czyszczak (rewizja) umożliwiający

przegląd i czyszczenie rury spustowej

(na zdjęciu)

odprowadzenie do kanalizacji deszczowej

Jednym ze sposoboacutew odprowadzenia wody jest podłączenie systemu rynnowego do kanalizacji deszczowej

Woacutewczas na dolnym odcinku rury spustowej mniej więcej 03-08 m ponad terenem należy zamontować rewizję (czyszczak) Rewizja ma wewnątrz kratkę na ktoacuterej zbierają się liście i inne zanieczyszczenia spływające z rynny

Rura spustowa z rewizją przyłączona jest do przewodoacutew odpływowych a te łączą się z kanalizacją Średnica przewodoacutew musi być co najmniej roacutewna średnicy rur spustowych i najczęściej wynosi 100-150 mm Głębokość na jakiej powinno się układać rury zależy od strefy przemarzania i wynosi 1-14 m System taki nie ma blokady przedostawania się zapachoacutew dlatego lepiej nie podłączać go do kanalizacji ogoacutelnospławnej

Innym sposobem odprowadzenia wody bezpośrednio do kanalizacji jest podłączenie rury spustowej do osadnika rynnowego Wyposażony jest on w klapkę ktoacutera stanowi blokadę zapachową i wyciągany kosz w ktoacuterym gromadzą się większe zanieczyszczenia takie jak liście

Gdy brak sieci kanalizacji deszczowej lub ogoacutelnospławnej woda deszczowa powinna być bezpiecznie rozprowadzona po terenie posesji ale tak żeby nie spływała na sąsiednie działki

Odprowadzanie wody z dachu

płaskiego

W przypadku dachoacutew budynkoacutew wysokich (powyżej 5 kondygnacji) oraz dachoacutew o małym nachyleniu (przyjmuje się że poniżej 8) najczęstszym sposobem odprowa-dzania wody deszczowej jest system odwadniania oparty na wpustach dachowych

Wpusty dachowe pełnią rolę dachowych odwodnień punkto-wych tzn zbierają wodę z pewnej powierzchni w jednym punkcie

Odprowadzanie wody z dachu

płaskiego Woda jest odprowadzana do rury spustowej biegnącej wewnątrz budynku a stamtąd do kanalizacji deszczowej lub poza budynek do gruntu Aby odwodnienie dachu płaskiego pracowało prawidłowo wpust powinien znaleźć się w najniższym punkcie dachu a spadek w jego kierunku powinien wynosić co najmniej 3 Oproacutecz zasadniczego wpustu powinien być wpust awaryjny ktoacutery przejmie wodę w przypadku zatkania wpustu głoacutewnego Na dachu powinna być co najmniej jedna para wpustoacutew Zasady projektowania moacutewią że wpusty należy rozmieszczać co 25 m

Obliczanie kanalizacji deszczowej

Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qr (qd) [ls]

rAC

10000

IAQr

gdzie ψ lub C ndash wspoacutełczynnik spływu przyjmowany wg nowej normy jako 10 (w starej zależny od nachylenia dachu i rodzaju powierzchni odwadnianej)

A ndash efektywna powierzchnia dachu lub powierzchnia odwadniana [m2]

I ndash w starej normie miarodajne natężenie deszczu [l(sha)] przyjmowane I 300 l(sha)

r ndash natężenie opadoacutew atmosferycznych [l(sm2)] przyjmowane albo na podstawie danych statystycznych albo wg tabeli 1 w nowej normie po przemnożeniu przez wspoacutełczynnik ryzyka podany w tabeli 2

Wymiarowanie rynien i rur spustowych

1 Przewody spustowe ndash średnicę należy dobrać tak aby obliczona wartość odpływu ściekoacutew Qr nie przekraczała wartości Qrmax (qdmax) a powierzchnia odwadniana A powierzchni Amax zestawionych w tabeli w normie PN ndash 92B ndash 01707

2 Wg starej normy rynny powinny mieć średnice minimum 150 mm (dotyczy to budynkoacutew wielorodzinnych)

Efektywna

powierzchnia dachu

odwadniana przez

rynnę A [m2]

Szerokość rynny [mm] Średnica rury

spustowej [mm]

poniżej 20 70 50

20 ndash 57 100 (lub 125) 70

57 ndash 97 125 100

97 - 170 150 100

170 - 243 180 125

Dla budynkoacutew jednorodzinnych średnice rynien i przewodoacutew spustowych można określić w oparciu o efektywną powierzchnię dachu wg tabeli

Średnice poziomoacutew i przykanalikoacutew

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qr z uwzględnieniem następujących zasad

a) dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 07

b) dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 09

c) i d) jak dla kanalizacji sanitarnej

Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej

Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qt (qog) [ls]

Qww ndash natężenie odpływu ściekoacutew sanitarnych

Qr ndash natężenie odpływu ściekoacutew deszczowych

Kanalizacja ogoacutelnospławna to ten fragment ktoacutery odprowadza i ścieki sanitarne i deszczowe do zewnętrznej sieci ogoacutelnospławnej

rwwt QQQ

Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się z uwzględnieniem następujących zasad

a) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt spełnione powinny być warunki

a) i b) jak dla ściekoacutew deszczowych

b) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt obliczeniowa prędkość przepływu

ściekoacutew nie może przekraczać wartości dopuszczalnej ktoacutera wynosi

80 ms ndash dla rur żeliwnych i innych metalowych

40 ms ndash dla rur kamionkowych betonowych i z tworzyw sztucznych

c) dla odpływu tylko ściekoacutew sanitarnych Qww prędkość przepływu

ściekoacutew nie może być mniejsza od vmin = 07 ms

bullRynny z PVC-U

bullRynny z blachy aluminiowej

bullRynny miedziane

bullRynny z blachy stalowej

bullRynny cynkowo-tytanowe

Przekroje rynien a b c) poacutełokragłe d) trapezowy e f) trapezoidalny g) prostokatny h) poacutełokragły leacy

Rodzaje rynien a) okapowa b) koszowa c) gzymsowa d) leacy

Elementy instalacji wodociągowych

Przyłącze wodociągowe

Zestaw wodomierza głoacutewnego

Filtr wody zawoacuter antyskażeniowy zawory odcinające (armatura)

Przewody rozdzielcze (rozprowadzające)

Przewody pionowe (piony wodociągowe)

Przewody w pomieszczeniach sanitarnych (połączenia od pionu do punktoacutew czerpalnych)

Punkty czerpalne (baterie czerpalne i zawory)

Przyłącza do budynku 1-linia zabudowy 2- linia rozgraniczająca 3-sieć wodociągowa 4-sieć kanalizacyjna 5-zestaw wodomierzowy 6-studzienka rewizyjna

Sposoacuteb przeprowadzenia przewodu przez ścianę zewnętrzną

Podział wodomierzy

W obudowie

zamkniętej Z wyjmowaną

wstawką

pomiarową

instalowane

poziomo

kolanowe

Podział wodomierzy

1 Wodomierz działający na zasadach mechanicznych przeznaczony do wody

a) zimnej o temperaturze od 0 degC do 30 degC

b) ciepłej o temperaturze od 30 degC do 90 degC

c) gorącej o temperaturze od 30 degC do 130 degC albo od 30 degC do 180 degC

2 Wodomierz działający na zasadach elektronicznych lub mechanicznych z urządzeniami elektronicznymi albo bez przeznaczony do wody zimnej o temperaturze od 0 degC do 30 degC

Wodomierze mieszkaniowe (JS) Wodomierz powinien być zamontowany w położeniu roboczym zgodnie z oznakowaniem umieszczonym na wodomierzu przez producenta H - oznacza pozycję pracy wodomierza w poziomie V - oznacza pozycję pracy wodomierza w pionie Litera znajdująca się na tarczy wodomierza A B C lub D - oznacza klasę obciążeń wodomierza

Wodomierz sprzężony roacutewnolegle 1-wodomierz głoacutewny śrubowy 2-wodomierz boczny skrzydełkowy 3-zawoacuter zmiennego obciążenia

1 Wodomierze działające na zasadach mechanicznych przeznaczone do wody charakteryzują następujące strumienie

1) maksymalny strumień objętości (Qmax)

2) nominalny strumień objętości (Qn)

3) pośredni strumień objętości (Qt)

4) minimalny strumień objętości (Qmin)

2 Stosunek QmaxQn powinien wynosić 2

3 Rozroacuteżnia się cztery klasy metrologiczne wodomierzy klasa A klasa B klasa C klasa D

4 Klasy metrologiczne wodomierzy w zależności od wartości stosunku QminQn i QtQn

Q (q)-strumień objętości - objętość wody przepływającej przez wodomierz w przyjętej jednostce czasu

Qmax (qmax) -maksymalny strumień objętości - największy strumień objętości przy ktoacuterym wodomierz może pracować w kroacutetkim czasie bez uszkodzenia i przekroczenia błędoacutew granicznych dopuszczalnych oraz wartości maksymalnej straty ciśnienia

Qn (qn) nominalny strumień objętości - strumień objętości roacutewny połowie maksymalnego strumienia objętości przy ktoacuterym wodomierz może pracować przy przepływie ciągłym lub przerywanym i jego wskazania mieszczą się w granicach błędoacutew granicznych dopuszczalnych

Qt (qt) pośredni strumień objętości - strumień objętości dzielący zakres obciążeń pomiarowych na przedział goacuterny i dolny przy ktoacuterym błąd graniczny dopuszczalny zmienia wartość

Qmin (qmin ) minimalny strumień objętości- strumień objętości powyżej ktoacuterego wskazania wodomierza nie powinny przekraczać błędoacutew granicznych dopuszczalnych

Zakres obciążeń pomiarowych wodomierza - zakres strumienia objętości wodomierza zawarty między maksymalnym strumieniem objętości a minimalnym strumieniem objętości

Krzywa błędoacutew wodomierza

Błędy graniczne dopuszczalne wodomierzy plusmn 2 - w przedziale goacuternym zakresu obciążeń (qt q qmax)

plusmn 5 - w przedziale goacuternym zakresu obciążeń (qmin q qt)

Lokalizacja wodomierza

Doboacuter wodomierza

Aby dobrać wodomierz należy

ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe

ustalić umowny przepływ obliczeniowy dla wodomierza qw m3h

qw = 2 q

Doboacuter wodomierza

Doboacuter wodomierza

dla dobranego wodomierza ustalić w oparciu o dane producenta wodomierzy stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez wodomierz

Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem

PN-EN 1717 - Ochrona przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody w instalacjach wodociągowych i ogoacutelne wymagania dotyczące urządzeń zapobiegających zanieczyszczaniu przez przepływ zwrotny

Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem

Podział płynoacutew ktoacutere mają lub mogą mieć kontakt z wodą do picia

Kategoria 1

Woda wypływająca bezpośrednio z sieci wodociągowej przeznaczona do użytkowania przez człowieka do celoacutew konsumpcyjnych

Kategoria 2

Płyn nie stanowiący bakteriologicznego lub toksycznego zagrożenia dla człowieka

Kategoria 3

Płyn stanowiący pewne zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność co najmniej jednej substancji toksycznej lub bardzo toksycznej o LD50gt200 mgkg wagi ciała

Kategoria 4

Płyn stanowiący pewne zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność co najmniej jednej substancji toksycznej lub bardzo toksycznej o LD50200 mgkg wagi ciała lub też co najmniej jednej substancji radioaktywnej mutagennej lub rakotwoacuterczej

Kategoria 5

Płyn stanowiący zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność substancji mikrobiologicznych bądź wirusowych

Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem

Przepływ zwrotny wywołany spadkiem ciśnienia w sieci wodociągowej

Potencjalne źroacutedła zanieczyszczenia wody wodociągowej

XY

1- sieć wodociągowa

2- urządzenie zabezpieczające

X-rodzina zabezpieczenia

Y-typ zabezpieczenia

Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody

Aby dobrać zabezpieczenie należy

określić kategorię płynu

określić rodzaj zabezpieczenia wg normy

ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe

dobrać zawoacuter zwracając uwagę na średnicę wodomierza

Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody

dla dobranego zaworu ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez zawoacuter

Filtr

Doboacuter filtra

Aby dobrać filtr należy

ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe

dobrać filtr zwracając uwagę na średnicę wodomierza i zaworu antyskażeniowego

Doboacuter filtra

dla dobranego filtra ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez filtr

INSTALACJE KANALIZACYJNE

Rodzaje instalacji kanalizacyjnych

1 Kanalizacja sanitarna (bytowo ndash gospodarcza)

2 Kanalizacja deszczowa

3 Kanalizacja technologiczna

ścieki przed wprowadzeniem do kanalizacji

sanitarnej wymagają wstępnego oczyszczenia w

specjalnych urządzeniach

Odprowadzenie ściekoacutew z nieruchomości może być

realizowane na dwa sposoby

systemem ogoacutelnospławnym (zbiorczym)

lub systemem rozdzielczym

Kanalizacja ogoacutelnospławna odprowadza zaroacutewno ścieki

sanitarne (bytowe) jak i deszczowe

W kanalizacji rozdzielczej ścieki sanitarne i deszczowe

odprowadzane są rozdzielnie

Schemat kanalizacji ogoacutelnospławnej

KS1 KS2

Kanał ogoacutelnospławny

RD1 RD2

linia regulacyjna

ST1

ST2

Schemat kanalizacji rozdzielczej

KS1 KS2

Kanał sanitarny

Kanał deszczowy

RD1 RD2

linia regulacyjnaST1

ST2

SD1

SD2

Podział instalacji kanalizacyjnej

Instalację kanalizacyjną można podzielić na

zewnętrzną (na terenie nieruchomości lecz poza budynkiem)

wewnętrzną (w budynku)

Podział ten wydaje się oczywisty ale jest istotny przy doborze materiału instalacyjnego - nie każdy materiał sprawdzający się wewnątrz nadaje się do stworzenia instalacji zewnętrznej

Granicą między instalacją wewnętrzną a zewnętrzną jest tzw czyszczak głoacutewny (rewizja głoacutewna)

Przewody domowej

instalacji kanalizacyjnej

Przykanalik (przyłącze kanalizacyjne) ndash jest to odcinek ktoacutery łączy kanalizację na terenie nieruchomości z siecią kanalizacyjną

Najczęściej przykanalik włączany jest do studzienki (rewizyjnej lub włazowej) ktoacutera stanowi uzbrojenie sieci Możliwe jest też przyłączenie przez wpust boczny lub złącze siodłowe

Przewody domowej

instalacji kanalizacyjnej

Przykanaliki oznaczane są znakami informacyjnymi Na znaku podana jest średnica (w mm) spadek przyłącza (w promilach) oraz jego długość (w m) Granicą między siecią a instalacją jest położona w pobliżu granicy nieruchomości pierwsza studzienka licząc od strony budynku

Sieć i przykanalik

w przypadku istnienia studzienki rewizyjnej

przykanalikstudzienka rewizyjna

linia

reg

ulac

yjnastudzienka kanalizacyjna

sieć kanalizacyjna

budy

nek

instalacja

zewnętrzna

Sieć i przykanalik

w przypadku braku studzienki rewizyjnej (wg nowych przepisoacutew w przypadku braku studzienki rewizyjnej

przykanalik to odcinek biegnący od granicy budynku do granicy

nieruchomości)

linia

reg

ulac

yjnastudzienka kanalizacyjna

sieć kanalizacyjna

budy

nek

przykanalik

sieć kanalizacyjna

Instalacja kanalizacyjna składa się z 1 poziomoacutew (przewodoacutew odpływowych) ndash są to przewody

prowadzone z odpowiednim spadkiem ktoacutere odprowadzają

ścieki z pionoacutew wpustoacutew podłogowych itp do przykanalika

lub sieci zewnętrznej

2 pionoacutew (przewodoacutew spustowych) ndash są to przewody prowadzone

przez jedną lub kilka kondygnacji odprowadzające ścieki

z podejść kanalizacyjnych wpustoacutew dachowych lub rynien

do przewodoacutew odpływowych

3 podejść kanalizacyjnych ndash przewody odprowadzające ścieki

z przyboroacutew i urządzeń sanitarnych do pionoacutew lub poziomoacutew

kanalizacyjnych

podejścia pojedyncze

podejścia zbiorowe

Kanalizacja sanitarna grawitacyjna

Odprowadza wodę zanieczyszczoną (ścieki) w wyniku jej wykorzystania odpływającą z ustępoacutew spłukiwanych natryskoacutew wanien bidetoacutew zlewoacutew umywalek wpustoacutew podłogowych i innych urządzeń występujących w gospodarstwie domowym

Projektowanie kanalizacji sanitarnej odbywa się w oparciu o normę

PN ndash EN 12056 ndash 2 grudzień 2002

Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew

Część 2 Kanalizacja sanitarna projektowanie układu i obliczenia

oraz w przypadku braku informacji o normę

PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania

w projektowaniu

Podejścia kanalizacyjne ndash łączą

odpływ z pionem kanalizacyjnym

Podejścia

niewentylowane - należy montować ze spadkiem wynoszącym od 2 do 15

wentylowane ndash można zastosować tu mniejsze spadki zgodnie z przywołaną normą ale wymagają dodatkowego przewodu wentylującego

Najczęściej projektuje się podejścia niewentylowane Ich długość w typowym rozwiązaniu stosowanym w Polsce nie powinna przekraczać 30 m a w przypadku miski ustępowej 10 m po długości przewodu

W przypadku dłuższych podejść albo zwiększa się średnicę albo projektuje się podejścia wentylowane za pomocą np zaworoacutew napowietrzających

Nowa norma wprowadza cztery typy systemoacutew kanalizacyjnych jakie można spotkać w poszczegoacutelnych krajach Unii Europejskiej

W Polsce stosuje się tradycyjnie system I

System Nazwa Cechy

I

System pojedynczego pionu

z podejściami częściowo

wypełnionymi

bull jeden pion kanalizacyjny

bull wypełnienie przewodoacutew 50

II

System pojedynczego pionu

z podejściami o mniejszej

średnicy

bull jeden pion kanalizacyjny

bull wypełnienie przewodoacutew 70

III

System pojedynczego pionu

z podejściami całkowicie

wypełnionymi

bull jeden pion kanalizacyjny

bull wypełnienie przewodoacutew 100

bull każde urządzenie podłączone

oddzielnie do pionu

IV System oddzielnych pionoacutew

kanalizacyjnych

bull dwa piony ndash jeden odprowadzający

ścieki czarne z ustępoacutew spłukiwanych

i pisuaroacutew i drugi odprowadzający

pozostałe ścieki

bull wypełnienie przewodoacutew jak dla

systemoacutew I II lub III

Średnice nominalne podejść pojedynczych dobiera się w zależności od typu przyłączonego przyboru sanitarnego lub urządzenia w typowych

rozwiązaniach w Polsce wg tabeli Urządzenie DN [mm]

Umywalka bidet 40

Zlewozmywak

zmywarka pralka

wanna natrysk 50

Miska ustępowa 100

Minimalna średnica podejścia pojedynczego zdeterminowana jest przez jego długość wysokość spadania i ilość zmian kierunku zgodnie z tabelą

DN Lmax

[m] H [m]

trzy zmiany

kierunku

40

50 30 lt10

70 50 lt10

100 50 lt30

H

L

Jeśli powyższe wymiary są przekroczone lub istnieje konieczność zastosowania więcej niż trzech zmian kierunku prowadzenia przewodoacutew należy wybrać kolejną większą średnicę nominalną

Średnice nominalne podjeść zbiorowych

Zależą od natężenia przepływu ściekoacutew w projektowanym

podejściu i od zastosowanego systemu Wybierając system

należy kierować się dostępnymi na rynku przyborami trudno

bowiem wyobrazić sobie podłączanie przyboru sanitarnego

z odpływem np 40mm do przewodu o średnicy mniejszej

Utrudniałoby to swobodny odpływ ściekoacutew z tego przyboru

Natężenie przepływu ściekoacutew sanitarnych Qww

wyznacza się dla danego odcinka instalacji zgodnie

z zależnością

]sl[DUKQww

gdzie K ndash wspoacutełczynnik częstości

DU ndash odpływ jednostkowy [ls] z urządzenia

UWAGA Qww DUmax jeśli nie to Qww = DUmax

Odpływy jednostkowe DU

Odpływy jednostkowe DU -cd

Typowe wspoacutełczynniki częstości K

Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia

z przewodami odpływowymi Piony kanalizacyjne należy prowadzić bez zmiany średnicy i kierunku na całej długości w szachtach sanitarnych

U podstawy każdego pionu przed przejściem w przewoacuted odpływowy należy zamontować otwoacuter rewizyjny (czyszczak) umożliwiający dostęp do wnętrza przodu

W przypadku kanalizacji sanitarnej każdy pion musi być wentylowany w celu wyroacutewnania ciśnienia w instalacji

Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia

z przewodami odpływowymi Wentylację pionu zapewnia

przewoacuted wentylacyjny zakończony rurą wywiewną wyprowadzoną ponad połać dachu

zawoacuter napowietrzający ndash rozwiązanie dozwolone do stosowania w przypadku braku możliwości wyprowadzenia pionu ponad dach można takie rozwiązanie stosować przy spełnieniu następujących warunkoacutew

piony mają wysokość 4 do 5 kondygnacji

ostatni pion licząc od najdalszego w stosunku do kanału oraz co piąty w budynku jest zakończony rurą wywiewną

Elementy pionu kanalizacyjnego

troacutejniki doprowadzające ścieki z podejść kanalizacyjnych

czyszczak prze zmianą kierunku prowadzenia ściekoacutew ndash około 05 nad posadzką przed przejściem w przewoacuted odpływowy

rura prosta o niezmiennej średnicy na całej długości

zawoacuter napowietrzający lub rura wywiewna

W systemie kanalizacji sanitarnej wyroacuteżnić można

piony z wentylacją głoacutewną ndash zakończone rurą wywiewną lub zaworem napowietrzającym

piony z wentylacją obejściową ndash piony z dodatkowym przewodem wentylacyjnym prowadzonym obok pionu spustowego i połączonym z rurą wywiewną

Średnica pionu zależy od wybranego systemu wentylacji i obliczonego natężenia przepływu ściekoacutew dla całego pionu

Należy pamiętać o tym że minimalna średnica pionu nie może być mniejsza od średnicy największego podejścia

W typowych rozwiązaniach w Polsce minimalna średnica pionu wynosi 70mm a dla pionoacutew prowadzących ścieki z misek ustępowych 100mm

Oczywiście w tabelach należy sprawdzić czy średnicy nie należy zwiększyć ze względu na obliczoną wartość Qww

Piony z wentylacją głoacutewną

Piony z wentylacją obejściową

Przewody odpływowe

(poziomy kanalizacyjne)

Wśroacuted przewodoacutew odpływowych wyroacuteżniamy przewoacuted głoacutewny oraz przewody drugorzędne Każdy przewoacuted drugorzędny powinien być oddzielnie podłączony do głoacutewnego pod kątem 45deg

Wszystkie przewody prowadzone są najkroacutetszą drogą przeważnie wzdłuż przegrody budowlanej oraz koniecznie z zachowaniem odpowiedniego spadku

Przewody odpływowe

(poziomy kanalizacyjne)

Spadek powinien być jednakowy na całej długości co zapewnia samooczyszczanie się przewodu

Przyjęte jest że rury układa się kielichem w kierunku przeciwnym do spływu ściekoacutew

Rewizje kanalizacyjne powinno się montować

co 15 m na rurach średnicy od 100 do 150 mm

przed każdym uskokiem poziomu

Rury prowadzone przez murowane ścianki muszą być ułożone prostopadle do przegrody

Na przewody z tworzyw sztucznych powinno się w miejscach przejść dodatkowo nałożyć tuleje ochronne Umożliwią one rurom pewien ruch zabezpieczając instalację przed uszkodzeniami mechanicznymi

Przestrzeń pomiędzy tuleją a rurą powinno się zabezpieczyć izolacją

Jeśli przewody kanalizacyjne z tworzyw sztucznych układane są w sąsiedztwie przewodoacutew wydzielających ciepło powinny być osłonięte otulinami izolacyjnymi w celu zabezpieczenia przed przegrzewaniem

Przewody poziome i przykanaliki powinny być ułożone poniżej strefy przemarzania gruntu czyli na głębokości 80-140 cm zależnie od regionu kraju

Jeśli przewody prowadzone są w pomieszczeniach w ktoacuterych temperatura może spadać poniżej 0degC muszą być odpowiednio zabezpieczone przed przemarzaniem

Dla przewodoacutew prowadzonych na zewnątrz budynku należy pamiętać że warstwa gruntu pokrywającego rury kanalizacyjne powinna być o 10-20 cm większa od głębokości przemarzania gruntu jeśli przewody układa się wyżej to powinny być zaizolowane termicznie

Rury kanalizacyjne układane na zewnątrz budynku powinny być oddalone

od innych przewodoacutew co najmniej

15 m od przewodoacutew gazowych i wodociągowych

08 m od kabli energetycznych

05 m od kabli telekomunikacyjnych

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qww z uwzględnieniem następujących zasad

1 dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 05

2 dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 07

3 minimalna prędkość przepływu ściekoacutew wynosi 07 ms stąd

wynika prowadzenie przewodoacutew z odpowiednim do średnicy

spadkiem w kierunku sieci zewnętrznej

4 minimalna średnica przewodu zewnętrznego wynosi 010m

a przykanalika 015m

Dobierając średnice przewodoacutew odpływowych należy stosować

tabelę z wartościami natężenia przepływu Q0 i prędkości

przepływu v0 dla przewodoacutew o przekroju kołowym przy

pełnym wypełnieniu i wykres Manninga

=QQ0

=vv0

hd

Q

v

(hd)

1

23

4

Przykład obliczeniowy Obliczeniowe natężenie sciekoacutew sanitarnych wynosi Qww= 50 ls Na podstawie tabeli 1 QwwQ0 = 50 2014 = 025 Z wykresu odczytujemy

V = 085V0 = 085114 = 097 ms przy napełnieniu hd = 037

Zakresy dopuszczalnych spadkoacutew przewodoacutew odpływowych

DN 0100 m ndash i = 20 - 100

DN 0150 m ndash i = 15 - 150

Urządzenia dodatkowe w kanalizacji sanitarnej

W przypadku odprowadzania ściekoacutew bytowo gospodarczych do zewnętrznej sieci typu ogoacutelnospławnego w pomieszczeniach położonych na najniższych kondygnacjach w budynku może dojść do zalania spowodowanego wstecznym przepływem ściekoacutew w wyniku intensywnych opadoacutew deszczu Dlatego też w tego typu instalacjach na przewodach kanalizacyjnych odprowadzających ścieki z pomieszczeń na najniższej kondygnacji stosować należy zasuwy burzowe ktoacutere chronią instalację przed przepływem zwrotnym

Materiały w kanalizacji sanitarnej

Instalacja kanalizacyjna może być wykonana z roacuteżnych materiałoacutew ale

zawsze rury i połączenia powinny być szczelne i odporne na korozję

Obecnie najpopularniejszym materiałem używanym do budowy instalacji

wewnętrznej jest tworzywo sztuczne Rury kanalizacyjne produkuje się z

polipropylenu (PP)

roacuteżnych odmian polichlorku winylu (PVC)

Polietylenu wysokiej gęstości (PE-HD)

żywicy poliestrowej wzmacnianej włoacuteknem szklanym (GRE)

Innymi materiałami stosowanymi w kanalizacji sanitarnej są

żeliwo

kamionka

beton

Kanalizacja deszczowa

Odprowadza wody opadowe z dachoacutew i terenoacutew przyległych do nieruchomości (podjazdy tarasy parkingi itp)

Projektowanie kanalizacji deszczowej odbywa się w oparciu o normę

PN ndash EN 12056 ndash 3 grudzień 2002

Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew

Część 3 Przewody deszczowe Projektowanie układu i obliczenia

oraz w przypadku braku informacji o normę

PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania w projektowaniu

Odprowadzanie wody z dachu stromego

W przypadku dachoacutew budynkoacutew niskich (do 5 kondygnacji) ktoacutere mają odpowiednie nachylenie (przyjmuje się że powyżej 8) najczęstszym sposobem odprowadzania wody deszczowej jest zastosowanie systemu rynnowego

Zadaniem deszczowej instalacji kanalizacyjnej jest zebranie wody z dachu i odprowadzenie jej do sieci kanalizacji deszczowej lub do gruntu System rynnowy polega na naturalnym (grawitacyjnym) spływie woacuted po połaci dachowej skąd jest przejmowana przez system rur System ten roacutewnież pracuje grawitacyjnie Umowną granicą instalacji deszczowej jest wylewka z ktoacuterej woda może być skierowana do sieci kanalizacji deszczowej (ogoacutelnospławnej) lub na grunt

Podstawowe elementy

instalacji kanalizacji deszczowej

Rynny - przewody o przekroju otwartym (okrągłym prostokątnym eliptycznym trapezowym okapowym) biegnące wzdłuż krawędzi dachu Zadaniem rynien jest zebranie wody opadowej Rynny prowadzone są z lekkim spadkiem w kierunku narożnikoacutew budynku dzięki czemu woda nie wylewa się za krawędzie tylko płynie w kierunku rur spustowych

Instalacja kanalizacji deszczowej składa się z następujących elementoacutew

Rury spustowe ndash pionowe odcinki przewodoacutew o przekroju zamkniętym (najczęściej okrągłym lub prostokątnym) Zadaniem rur spustowych jest zebranie wody płynącej rynnami i odprowadzenie ich poza budynek

Odpływy ndash elementy za pomocą ktoacuterych rynny przechodzą w rury spustowe Odpływ jest odcinkiem rynny w ktoacuterym wykonany jest obrobiony otwoacuter odpowiedniego kształtu pozwalający na włączenie rury spustowej Można wyroacuteżnić odpływy przelotowe oraz odpływy końcowe ( na narożnikach pomieszczeń) Pozwalają na mocowanie rur spustowych

Narożniki do rynien ndash umożliwiają połączenie rynien w narożnikach budynku Właściwy montaż narożnikoacutew jest bardzo ważny dla właściwej pracy rynien (ruchoacutew pod wpływem temperatury) Wylewki ndash kształtki ktoacuterymi kończy się rura spustowa Wylewka może być włą- czona do kanalizacji deszczowej bądź znajdować się nad gruntem

Łączniki do rynien - złączki zwykłe uszczelkowe i korekcyjne Ponieważ montaż rynien wymaga pozostawiania tzw dylatacji (odstępoacutew) złączki korekcyjne lub uszczelkowe umożliwiają wykonanie takich połączenia z dylatacją

Łączniki do rur spustowych - kolana troacutejniki redukcje mufy mufy redukcyjne Mufy służą do włączania rur spustowych do odpływoacutew zadaniem muf redukcyjnych jest połączenie rury spustowej i odpływu o roacuteżnych średnicach Kolana pozwalają na zmianę kierunku rury spustowej Troacutejniki umożliwiają włączanie do rur spustowych wyposażenia dodatkowego

Haki i obejmy - zadaniem tych elementoacutew jest mocowanie rynien i rur spustowych do dachoacutew i ścian

Elementy wykończeniowe i dodatkowe -

zadaniem tych elementoacutew jest wykończenie

systemu lub uzupełnienie jego pracy

Przykładami mogą tu być

dekiel służący do zakończenia rynny

filtr siatkowy montowany na rurze

spustowej zatrzymujący

zanieczyszczenia

czyszczak (rewizja) umożliwiający

przegląd i czyszczenie rury spustowej

(na zdjęciu)

odprowadzenie do kanalizacji deszczowej

Jednym ze sposoboacutew odprowadzenia wody jest podłączenie systemu rynnowego do kanalizacji deszczowej

Woacutewczas na dolnym odcinku rury spustowej mniej więcej 03-08 m ponad terenem należy zamontować rewizję (czyszczak) Rewizja ma wewnątrz kratkę na ktoacuterej zbierają się liście i inne zanieczyszczenia spływające z rynny

Rura spustowa z rewizją przyłączona jest do przewodoacutew odpływowych a te łączą się z kanalizacją Średnica przewodoacutew musi być co najmniej roacutewna średnicy rur spustowych i najczęściej wynosi 100-150 mm Głębokość na jakiej powinno się układać rury zależy od strefy przemarzania i wynosi 1-14 m System taki nie ma blokady przedostawania się zapachoacutew dlatego lepiej nie podłączać go do kanalizacji ogoacutelnospławnej

Innym sposobem odprowadzenia wody bezpośrednio do kanalizacji jest podłączenie rury spustowej do osadnika rynnowego Wyposażony jest on w klapkę ktoacutera stanowi blokadę zapachową i wyciągany kosz w ktoacuterym gromadzą się większe zanieczyszczenia takie jak liście

Gdy brak sieci kanalizacji deszczowej lub ogoacutelnospławnej woda deszczowa powinna być bezpiecznie rozprowadzona po terenie posesji ale tak żeby nie spływała na sąsiednie działki

Odprowadzanie wody z dachu

płaskiego

W przypadku dachoacutew budynkoacutew wysokich (powyżej 5 kondygnacji) oraz dachoacutew o małym nachyleniu (przyjmuje się że poniżej 8) najczęstszym sposobem odprowa-dzania wody deszczowej jest system odwadniania oparty na wpustach dachowych

Wpusty dachowe pełnią rolę dachowych odwodnień punkto-wych tzn zbierają wodę z pewnej powierzchni w jednym punkcie

Odprowadzanie wody z dachu

płaskiego Woda jest odprowadzana do rury spustowej biegnącej wewnątrz budynku a stamtąd do kanalizacji deszczowej lub poza budynek do gruntu Aby odwodnienie dachu płaskiego pracowało prawidłowo wpust powinien znaleźć się w najniższym punkcie dachu a spadek w jego kierunku powinien wynosić co najmniej 3 Oproacutecz zasadniczego wpustu powinien być wpust awaryjny ktoacutery przejmie wodę w przypadku zatkania wpustu głoacutewnego Na dachu powinna być co najmniej jedna para wpustoacutew Zasady projektowania moacutewią że wpusty należy rozmieszczać co 25 m

Obliczanie kanalizacji deszczowej

Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qr (qd) [ls]

rAC

10000

IAQr

gdzie ψ lub C ndash wspoacutełczynnik spływu przyjmowany wg nowej normy jako 10 (w starej zależny od nachylenia dachu i rodzaju powierzchni odwadnianej)

A ndash efektywna powierzchnia dachu lub powierzchnia odwadniana [m2]

I ndash w starej normie miarodajne natężenie deszczu [l(sha)] przyjmowane I 300 l(sha)

r ndash natężenie opadoacutew atmosferycznych [l(sm2)] przyjmowane albo na podstawie danych statystycznych albo wg tabeli 1 w nowej normie po przemnożeniu przez wspoacutełczynnik ryzyka podany w tabeli 2

Wymiarowanie rynien i rur spustowych

1 Przewody spustowe ndash średnicę należy dobrać tak aby obliczona wartość odpływu ściekoacutew Qr nie przekraczała wartości Qrmax (qdmax) a powierzchnia odwadniana A powierzchni Amax zestawionych w tabeli w normie PN ndash 92B ndash 01707

2 Wg starej normy rynny powinny mieć średnice minimum 150 mm (dotyczy to budynkoacutew wielorodzinnych)

Efektywna

powierzchnia dachu

odwadniana przez

rynnę A [m2]

Szerokość rynny [mm] Średnica rury

spustowej [mm]

poniżej 20 70 50

20 ndash 57 100 (lub 125) 70

57 ndash 97 125 100

97 - 170 150 100

170 - 243 180 125

Dla budynkoacutew jednorodzinnych średnice rynien i przewodoacutew spustowych można określić w oparciu o efektywną powierzchnię dachu wg tabeli

Średnice poziomoacutew i przykanalikoacutew

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qr z uwzględnieniem następujących zasad

a) dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 07

b) dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 09

c) i d) jak dla kanalizacji sanitarnej

Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej

Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qt (qog) [ls]

Qww ndash natężenie odpływu ściekoacutew sanitarnych

Qr ndash natężenie odpływu ściekoacutew deszczowych

Kanalizacja ogoacutelnospławna to ten fragment ktoacutery odprowadza i ścieki sanitarne i deszczowe do zewnętrznej sieci ogoacutelnospławnej

rwwt QQQ

Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się z uwzględnieniem następujących zasad

a) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt spełnione powinny być warunki

a) i b) jak dla ściekoacutew deszczowych

b) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt obliczeniowa prędkość przepływu

ściekoacutew nie może przekraczać wartości dopuszczalnej ktoacutera wynosi

80 ms ndash dla rur żeliwnych i innych metalowych

40 ms ndash dla rur kamionkowych betonowych i z tworzyw sztucznych

c) dla odpływu tylko ściekoacutew sanitarnych Qww prędkość przepływu

ściekoacutew nie może być mniejsza od vmin = 07 ms

bullRynny z PVC-U

bullRynny z blachy aluminiowej

bullRynny miedziane

bullRynny z blachy stalowej

bullRynny cynkowo-tytanowe

Przekroje rynien a b c) poacutełokragłe d) trapezowy e f) trapezoidalny g) prostokatny h) poacutełokragły leacy

Rodzaje rynien a) okapowa b) koszowa c) gzymsowa d) leacy

Przyłącza do budynku 1-linia zabudowy 2- linia rozgraniczająca 3-sieć wodociągowa 4-sieć kanalizacyjna 5-zestaw wodomierzowy 6-studzienka rewizyjna

Sposoacuteb przeprowadzenia przewodu przez ścianę zewnętrzną

Podział wodomierzy

W obudowie

zamkniętej Z wyjmowaną

wstawką

pomiarową

instalowane

poziomo

kolanowe

Podział wodomierzy

1 Wodomierz działający na zasadach mechanicznych przeznaczony do wody

a) zimnej o temperaturze od 0 degC do 30 degC

b) ciepłej o temperaturze od 30 degC do 90 degC

c) gorącej o temperaturze od 30 degC do 130 degC albo od 30 degC do 180 degC

2 Wodomierz działający na zasadach elektronicznych lub mechanicznych z urządzeniami elektronicznymi albo bez przeznaczony do wody zimnej o temperaturze od 0 degC do 30 degC

Wodomierze mieszkaniowe (JS) Wodomierz powinien być zamontowany w położeniu roboczym zgodnie z oznakowaniem umieszczonym na wodomierzu przez producenta H - oznacza pozycję pracy wodomierza w poziomie V - oznacza pozycję pracy wodomierza w pionie Litera znajdująca się na tarczy wodomierza A B C lub D - oznacza klasę obciążeń wodomierza

Wodomierz sprzężony roacutewnolegle 1-wodomierz głoacutewny śrubowy 2-wodomierz boczny skrzydełkowy 3-zawoacuter zmiennego obciążenia

1 Wodomierze działające na zasadach mechanicznych przeznaczone do wody charakteryzują następujące strumienie

1) maksymalny strumień objętości (Qmax)

2) nominalny strumień objętości (Qn)

3) pośredni strumień objętości (Qt)

4) minimalny strumień objętości (Qmin)

2 Stosunek QmaxQn powinien wynosić 2

3 Rozroacuteżnia się cztery klasy metrologiczne wodomierzy klasa A klasa B klasa C klasa D

4 Klasy metrologiczne wodomierzy w zależności od wartości stosunku QminQn i QtQn

Q (q)-strumień objętości - objętość wody przepływającej przez wodomierz w przyjętej jednostce czasu

Qmax (qmax) -maksymalny strumień objętości - największy strumień objętości przy ktoacuterym wodomierz może pracować w kroacutetkim czasie bez uszkodzenia i przekroczenia błędoacutew granicznych dopuszczalnych oraz wartości maksymalnej straty ciśnienia

Qn (qn) nominalny strumień objętości - strumień objętości roacutewny połowie maksymalnego strumienia objętości przy ktoacuterym wodomierz może pracować przy przepływie ciągłym lub przerywanym i jego wskazania mieszczą się w granicach błędoacutew granicznych dopuszczalnych

Qt (qt) pośredni strumień objętości - strumień objętości dzielący zakres obciążeń pomiarowych na przedział goacuterny i dolny przy ktoacuterym błąd graniczny dopuszczalny zmienia wartość

Qmin (qmin ) minimalny strumień objętości- strumień objętości powyżej ktoacuterego wskazania wodomierza nie powinny przekraczać błędoacutew granicznych dopuszczalnych

Zakres obciążeń pomiarowych wodomierza - zakres strumienia objętości wodomierza zawarty między maksymalnym strumieniem objętości a minimalnym strumieniem objętości

Krzywa błędoacutew wodomierza

Błędy graniczne dopuszczalne wodomierzy plusmn 2 - w przedziale goacuternym zakresu obciążeń (qt q qmax)

plusmn 5 - w przedziale goacuternym zakresu obciążeń (qmin q qt)

Lokalizacja wodomierza

Doboacuter wodomierza

Aby dobrać wodomierz należy

ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe

ustalić umowny przepływ obliczeniowy dla wodomierza qw m3h

qw = 2 q

Doboacuter wodomierza

Doboacuter wodomierza

dla dobranego wodomierza ustalić w oparciu o dane producenta wodomierzy stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez wodomierz

Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem

PN-EN 1717 - Ochrona przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody w instalacjach wodociągowych i ogoacutelne wymagania dotyczące urządzeń zapobiegających zanieczyszczaniu przez przepływ zwrotny

Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem

Podział płynoacutew ktoacutere mają lub mogą mieć kontakt z wodą do picia

Kategoria 1

Woda wypływająca bezpośrednio z sieci wodociągowej przeznaczona do użytkowania przez człowieka do celoacutew konsumpcyjnych

Kategoria 2

Płyn nie stanowiący bakteriologicznego lub toksycznego zagrożenia dla człowieka

Kategoria 3

Płyn stanowiący pewne zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność co najmniej jednej substancji toksycznej lub bardzo toksycznej o LD50gt200 mgkg wagi ciała

Kategoria 4

Płyn stanowiący pewne zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność co najmniej jednej substancji toksycznej lub bardzo toksycznej o LD50200 mgkg wagi ciała lub też co najmniej jednej substancji radioaktywnej mutagennej lub rakotwoacuterczej

Kategoria 5

Płyn stanowiący zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność substancji mikrobiologicznych bądź wirusowych

Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem

Przepływ zwrotny wywołany spadkiem ciśnienia w sieci wodociągowej

Potencjalne źroacutedła zanieczyszczenia wody wodociągowej

XY

1- sieć wodociągowa

2- urządzenie zabezpieczające

X-rodzina zabezpieczenia

Y-typ zabezpieczenia

Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody

Aby dobrać zabezpieczenie należy

określić kategorię płynu

określić rodzaj zabezpieczenia wg normy

ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe

dobrać zawoacuter zwracając uwagę na średnicę wodomierza

Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody

dla dobranego zaworu ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez zawoacuter

Filtr

Doboacuter filtra

Aby dobrać filtr należy

ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe

dobrać filtr zwracając uwagę na średnicę wodomierza i zaworu antyskażeniowego

Doboacuter filtra

dla dobranego filtra ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez filtr

INSTALACJE KANALIZACYJNE

Rodzaje instalacji kanalizacyjnych

1 Kanalizacja sanitarna (bytowo ndash gospodarcza)

2 Kanalizacja deszczowa

3 Kanalizacja technologiczna

ścieki przed wprowadzeniem do kanalizacji

sanitarnej wymagają wstępnego oczyszczenia w

specjalnych urządzeniach

Odprowadzenie ściekoacutew z nieruchomości może być

realizowane na dwa sposoby

systemem ogoacutelnospławnym (zbiorczym)

lub systemem rozdzielczym

Kanalizacja ogoacutelnospławna odprowadza zaroacutewno ścieki

sanitarne (bytowe) jak i deszczowe

W kanalizacji rozdzielczej ścieki sanitarne i deszczowe

odprowadzane są rozdzielnie

Schemat kanalizacji ogoacutelnospławnej

KS1 KS2

Kanał ogoacutelnospławny

RD1 RD2

linia regulacyjna

ST1

ST2

Schemat kanalizacji rozdzielczej

KS1 KS2

Kanał sanitarny

Kanał deszczowy

RD1 RD2

linia regulacyjnaST1

ST2

SD1

SD2

Podział instalacji kanalizacyjnej

Instalację kanalizacyjną można podzielić na

zewnętrzną (na terenie nieruchomości lecz poza budynkiem)

wewnętrzną (w budynku)

Podział ten wydaje się oczywisty ale jest istotny przy doborze materiału instalacyjnego - nie każdy materiał sprawdzający się wewnątrz nadaje się do stworzenia instalacji zewnętrznej

Granicą między instalacją wewnętrzną a zewnętrzną jest tzw czyszczak głoacutewny (rewizja głoacutewna)

Przewody domowej

instalacji kanalizacyjnej

Przykanalik (przyłącze kanalizacyjne) ndash jest to odcinek ktoacutery łączy kanalizację na terenie nieruchomości z siecią kanalizacyjną

Najczęściej przykanalik włączany jest do studzienki (rewizyjnej lub włazowej) ktoacutera stanowi uzbrojenie sieci Możliwe jest też przyłączenie przez wpust boczny lub złącze siodłowe

Przewody domowej

instalacji kanalizacyjnej

Przykanaliki oznaczane są znakami informacyjnymi Na znaku podana jest średnica (w mm) spadek przyłącza (w promilach) oraz jego długość (w m) Granicą między siecią a instalacją jest położona w pobliżu granicy nieruchomości pierwsza studzienka licząc od strony budynku

Sieć i przykanalik

w przypadku istnienia studzienki rewizyjnej

przykanalikstudzienka rewizyjna

linia

reg

ulac

yjnastudzienka kanalizacyjna

sieć kanalizacyjna

budy

nek

instalacja

zewnętrzna

Sieć i przykanalik

w przypadku braku studzienki rewizyjnej (wg nowych przepisoacutew w przypadku braku studzienki rewizyjnej

przykanalik to odcinek biegnący od granicy budynku do granicy

nieruchomości)

linia

reg

ulac

yjnastudzienka kanalizacyjna

sieć kanalizacyjna

budy

nek

przykanalik

sieć kanalizacyjna

Instalacja kanalizacyjna składa się z 1 poziomoacutew (przewodoacutew odpływowych) ndash są to przewody

prowadzone z odpowiednim spadkiem ktoacutere odprowadzają

ścieki z pionoacutew wpustoacutew podłogowych itp do przykanalika

lub sieci zewnętrznej

2 pionoacutew (przewodoacutew spustowych) ndash są to przewody prowadzone

przez jedną lub kilka kondygnacji odprowadzające ścieki

z podejść kanalizacyjnych wpustoacutew dachowych lub rynien

do przewodoacutew odpływowych

3 podejść kanalizacyjnych ndash przewody odprowadzające ścieki

z przyboroacutew i urządzeń sanitarnych do pionoacutew lub poziomoacutew

kanalizacyjnych

podejścia pojedyncze

podejścia zbiorowe

Kanalizacja sanitarna grawitacyjna

Odprowadza wodę zanieczyszczoną (ścieki) w wyniku jej wykorzystania odpływającą z ustępoacutew spłukiwanych natryskoacutew wanien bidetoacutew zlewoacutew umywalek wpustoacutew podłogowych i innych urządzeń występujących w gospodarstwie domowym

Projektowanie kanalizacji sanitarnej odbywa się w oparciu o normę

PN ndash EN 12056 ndash 2 grudzień 2002

Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew

Część 2 Kanalizacja sanitarna projektowanie układu i obliczenia

oraz w przypadku braku informacji o normę

PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania

w projektowaniu

Podejścia kanalizacyjne ndash łączą

odpływ z pionem kanalizacyjnym

Podejścia

niewentylowane - należy montować ze spadkiem wynoszącym od 2 do 15

wentylowane ndash można zastosować tu mniejsze spadki zgodnie z przywołaną normą ale wymagają dodatkowego przewodu wentylującego

Najczęściej projektuje się podejścia niewentylowane Ich długość w typowym rozwiązaniu stosowanym w Polsce nie powinna przekraczać 30 m a w przypadku miski ustępowej 10 m po długości przewodu

W przypadku dłuższych podejść albo zwiększa się średnicę albo projektuje się podejścia wentylowane za pomocą np zaworoacutew napowietrzających

Nowa norma wprowadza cztery typy systemoacutew kanalizacyjnych jakie można spotkać w poszczegoacutelnych krajach Unii Europejskiej

W Polsce stosuje się tradycyjnie system I

System Nazwa Cechy

I

System pojedynczego pionu

z podejściami częściowo

wypełnionymi

bull jeden pion kanalizacyjny

bull wypełnienie przewodoacutew 50

II

System pojedynczego pionu

z podejściami o mniejszej

średnicy

bull jeden pion kanalizacyjny

bull wypełnienie przewodoacutew 70

III

System pojedynczego pionu

z podejściami całkowicie

wypełnionymi

bull jeden pion kanalizacyjny

bull wypełnienie przewodoacutew 100

bull każde urządzenie podłączone

oddzielnie do pionu

IV System oddzielnych pionoacutew

kanalizacyjnych

bull dwa piony ndash jeden odprowadzający

ścieki czarne z ustępoacutew spłukiwanych

i pisuaroacutew i drugi odprowadzający

pozostałe ścieki

bull wypełnienie przewodoacutew jak dla

systemoacutew I II lub III

Średnice nominalne podejść pojedynczych dobiera się w zależności od typu przyłączonego przyboru sanitarnego lub urządzenia w typowych

rozwiązaniach w Polsce wg tabeli Urządzenie DN [mm]

Umywalka bidet 40

Zlewozmywak

zmywarka pralka

wanna natrysk 50

Miska ustępowa 100

Minimalna średnica podejścia pojedynczego zdeterminowana jest przez jego długość wysokość spadania i ilość zmian kierunku zgodnie z tabelą

DN Lmax

[m] H [m]

trzy zmiany

kierunku

40

50 30 lt10

70 50 lt10

100 50 lt30

H

L

Jeśli powyższe wymiary są przekroczone lub istnieje konieczność zastosowania więcej niż trzech zmian kierunku prowadzenia przewodoacutew należy wybrać kolejną większą średnicę nominalną

Średnice nominalne podjeść zbiorowych

Zależą od natężenia przepływu ściekoacutew w projektowanym

podejściu i od zastosowanego systemu Wybierając system

należy kierować się dostępnymi na rynku przyborami trudno

bowiem wyobrazić sobie podłączanie przyboru sanitarnego

z odpływem np 40mm do przewodu o średnicy mniejszej

Utrudniałoby to swobodny odpływ ściekoacutew z tego przyboru

Natężenie przepływu ściekoacutew sanitarnych Qww

wyznacza się dla danego odcinka instalacji zgodnie

z zależnością

]sl[DUKQww

gdzie K ndash wspoacutełczynnik częstości

DU ndash odpływ jednostkowy [ls] z urządzenia

UWAGA Qww DUmax jeśli nie to Qww = DUmax

Odpływy jednostkowe DU

Odpływy jednostkowe DU -cd

Typowe wspoacutełczynniki częstości K

Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia

z przewodami odpływowymi Piony kanalizacyjne należy prowadzić bez zmiany średnicy i kierunku na całej długości w szachtach sanitarnych

U podstawy każdego pionu przed przejściem w przewoacuted odpływowy należy zamontować otwoacuter rewizyjny (czyszczak) umożliwiający dostęp do wnętrza przodu

W przypadku kanalizacji sanitarnej każdy pion musi być wentylowany w celu wyroacutewnania ciśnienia w instalacji

Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia

z przewodami odpływowymi Wentylację pionu zapewnia

przewoacuted wentylacyjny zakończony rurą wywiewną wyprowadzoną ponad połać dachu

zawoacuter napowietrzający ndash rozwiązanie dozwolone do stosowania w przypadku braku możliwości wyprowadzenia pionu ponad dach można takie rozwiązanie stosować przy spełnieniu następujących warunkoacutew

piony mają wysokość 4 do 5 kondygnacji

ostatni pion licząc od najdalszego w stosunku do kanału oraz co piąty w budynku jest zakończony rurą wywiewną

Elementy pionu kanalizacyjnego

troacutejniki doprowadzające ścieki z podejść kanalizacyjnych

czyszczak prze zmianą kierunku prowadzenia ściekoacutew ndash około 05 nad posadzką przed przejściem w przewoacuted odpływowy

rura prosta o niezmiennej średnicy na całej długości

zawoacuter napowietrzający lub rura wywiewna

W systemie kanalizacji sanitarnej wyroacuteżnić można

piony z wentylacją głoacutewną ndash zakończone rurą wywiewną lub zaworem napowietrzającym

piony z wentylacją obejściową ndash piony z dodatkowym przewodem wentylacyjnym prowadzonym obok pionu spustowego i połączonym z rurą wywiewną

Średnica pionu zależy od wybranego systemu wentylacji i obliczonego natężenia przepływu ściekoacutew dla całego pionu

Należy pamiętać o tym że minimalna średnica pionu nie może być mniejsza od średnicy największego podejścia

W typowych rozwiązaniach w Polsce minimalna średnica pionu wynosi 70mm a dla pionoacutew prowadzących ścieki z misek ustępowych 100mm

Oczywiście w tabelach należy sprawdzić czy średnicy nie należy zwiększyć ze względu na obliczoną wartość Qww

Piony z wentylacją głoacutewną

Piony z wentylacją obejściową

Przewody odpływowe

(poziomy kanalizacyjne)

Wśroacuted przewodoacutew odpływowych wyroacuteżniamy przewoacuted głoacutewny oraz przewody drugorzędne Każdy przewoacuted drugorzędny powinien być oddzielnie podłączony do głoacutewnego pod kątem 45deg

Wszystkie przewody prowadzone są najkroacutetszą drogą przeważnie wzdłuż przegrody budowlanej oraz koniecznie z zachowaniem odpowiedniego spadku

Przewody odpływowe

(poziomy kanalizacyjne)

Spadek powinien być jednakowy na całej długości co zapewnia samooczyszczanie się przewodu

Przyjęte jest że rury układa się kielichem w kierunku przeciwnym do spływu ściekoacutew

Rewizje kanalizacyjne powinno się montować

co 15 m na rurach średnicy od 100 do 150 mm

przed każdym uskokiem poziomu

Rury prowadzone przez murowane ścianki muszą być ułożone prostopadle do przegrody

Na przewody z tworzyw sztucznych powinno się w miejscach przejść dodatkowo nałożyć tuleje ochronne Umożliwią one rurom pewien ruch zabezpieczając instalację przed uszkodzeniami mechanicznymi

Przestrzeń pomiędzy tuleją a rurą powinno się zabezpieczyć izolacją

Jeśli przewody kanalizacyjne z tworzyw sztucznych układane są w sąsiedztwie przewodoacutew wydzielających ciepło powinny być osłonięte otulinami izolacyjnymi w celu zabezpieczenia przed przegrzewaniem

Przewody poziome i przykanaliki powinny być ułożone poniżej strefy przemarzania gruntu czyli na głębokości 80-140 cm zależnie od regionu kraju

Jeśli przewody prowadzone są w pomieszczeniach w ktoacuterych temperatura może spadać poniżej 0degC muszą być odpowiednio zabezpieczone przed przemarzaniem

Dla przewodoacutew prowadzonych na zewnątrz budynku należy pamiętać że warstwa gruntu pokrywającego rury kanalizacyjne powinna być o 10-20 cm większa od głębokości przemarzania gruntu jeśli przewody układa się wyżej to powinny być zaizolowane termicznie

Rury kanalizacyjne układane na zewnątrz budynku powinny być oddalone

od innych przewodoacutew co najmniej

15 m od przewodoacutew gazowych i wodociągowych

08 m od kabli energetycznych

05 m od kabli telekomunikacyjnych

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qww z uwzględnieniem następujących zasad

1 dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 05

2 dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 07

3 minimalna prędkość przepływu ściekoacutew wynosi 07 ms stąd

wynika prowadzenie przewodoacutew z odpowiednim do średnicy

spadkiem w kierunku sieci zewnętrznej

4 minimalna średnica przewodu zewnętrznego wynosi 010m

a przykanalika 015m

Dobierając średnice przewodoacutew odpływowych należy stosować

tabelę z wartościami natężenia przepływu Q0 i prędkości

przepływu v0 dla przewodoacutew o przekroju kołowym przy

pełnym wypełnieniu i wykres Manninga

=QQ0

=vv0

hd

Q

v

(hd)

1

23

4

Przykład obliczeniowy Obliczeniowe natężenie sciekoacutew sanitarnych wynosi Qww= 50 ls Na podstawie tabeli 1 QwwQ0 = 50 2014 = 025 Z wykresu odczytujemy

V = 085V0 = 085114 = 097 ms przy napełnieniu hd = 037

Zakresy dopuszczalnych spadkoacutew przewodoacutew odpływowych

DN 0100 m ndash i = 20 - 100

DN 0150 m ndash i = 15 - 150

Urządzenia dodatkowe w kanalizacji sanitarnej

W przypadku odprowadzania ściekoacutew bytowo gospodarczych do zewnętrznej sieci typu ogoacutelnospławnego w pomieszczeniach położonych na najniższych kondygnacjach w budynku może dojść do zalania spowodowanego wstecznym przepływem ściekoacutew w wyniku intensywnych opadoacutew deszczu Dlatego też w tego typu instalacjach na przewodach kanalizacyjnych odprowadzających ścieki z pomieszczeń na najniższej kondygnacji stosować należy zasuwy burzowe ktoacutere chronią instalację przed przepływem zwrotnym

Materiały w kanalizacji sanitarnej

Instalacja kanalizacyjna może być wykonana z roacuteżnych materiałoacutew ale

zawsze rury i połączenia powinny być szczelne i odporne na korozję

Obecnie najpopularniejszym materiałem używanym do budowy instalacji

wewnętrznej jest tworzywo sztuczne Rury kanalizacyjne produkuje się z

polipropylenu (PP)

roacuteżnych odmian polichlorku winylu (PVC)

Polietylenu wysokiej gęstości (PE-HD)

żywicy poliestrowej wzmacnianej włoacuteknem szklanym (GRE)

Innymi materiałami stosowanymi w kanalizacji sanitarnej są

żeliwo

kamionka

beton

Kanalizacja deszczowa

Odprowadza wody opadowe z dachoacutew i terenoacutew przyległych do nieruchomości (podjazdy tarasy parkingi itp)

Projektowanie kanalizacji deszczowej odbywa się w oparciu o normę

PN ndash EN 12056 ndash 3 grudzień 2002

Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew

Część 3 Przewody deszczowe Projektowanie układu i obliczenia

oraz w przypadku braku informacji o normę

PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania w projektowaniu

Odprowadzanie wody z dachu stromego

W przypadku dachoacutew budynkoacutew niskich (do 5 kondygnacji) ktoacutere mają odpowiednie nachylenie (przyjmuje się że powyżej 8) najczęstszym sposobem odprowadzania wody deszczowej jest zastosowanie systemu rynnowego

Zadaniem deszczowej instalacji kanalizacyjnej jest zebranie wody z dachu i odprowadzenie jej do sieci kanalizacji deszczowej lub do gruntu System rynnowy polega na naturalnym (grawitacyjnym) spływie woacuted po połaci dachowej skąd jest przejmowana przez system rur System ten roacutewnież pracuje grawitacyjnie Umowną granicą instalacji deszczowej jest wylewka z ktoacuterej woda może być skierowana do sieci kanalizacji deszczowej (ogoacutelnospławnej) lub na grunt

Podstawowe elementy

instalacji kanalizacji deszczowej

Rynny - przewody o przekroju otwartym (okrągłym prostokątnym eliptycznym trapezowym okapowym) biegnące wzdłuż krawędzi dachu Zadaniem rynien jest zebranie wody opadowej Rynny prowadzone są z lekkim spadkiem w kierunku narożnikoacutew budynku dzięki czemu woda nie wylewa się za krawędzie tylko płynie w kierunku rur spustowych

Instalacja kanalizacji deszczowej składa się z następujących elementoacutew

Rury spustowe ndash pionowe odcinki przewodoacutew o przekroju zamkniętym (najczęściej okrągłym lub prostokątnym) Zadaniem rur spustowych jest zebranie wody płynącej rynnami i odprowadzenie ich poza budynek

Odpływy ndash elementy za pomocą ktoacuterych rynny przechodzą w rury spustowe Odpływ jest odcinkiem rynny w ktoacuterym wykonany jest obrobiony otwoacuter odpowiedniego kształtu pozwalający na włączenie rury spustowej Można wyroacuteżnić odpływy przelotowe oraz odpływy końcowe ( na narożnikach pomieszczeń) Pozwalają na mocowanie rur spustowych

Narożniki do rynien ndash umożliwiają połączenie rynien w narożnikach budynku Właściwy montaż narożnikoacutew jest bardzo ważny dla właściwej pracy rynien (ruchoacutew pod wpływem temperatury) Wylewki ndash kształtki ktoacuterymi kończy się rura spustowa Wylewka może być włą- czona do kanalizacji deszczowej bądź znajdować się nad gruntem

Łączniki do rynien - złączki zwykłe uszczelkowe i korekcyjne Ponieważ montaż rynien wymaga pozostawiania tzw dylatacji (odstępoacutew) złączki korekcyjne lub uszczelkowe umożliwiają wykonanie takich połączenia z dylatacją

Łączniki do rur spustowych - kolana troacutejniki redukcje mufy mufy redukcyjne Mufy służą do włączania rur spustowych do odpływoacutew zadaniem muf redukcyjnych jest połączenie rury spustowej i odpływu o roacuteżnych średnicach Kolana pozwalają na zmianę kierunku rury spustowej Troacutejniki umożliwiają włączanie do rur spustowych wyposażenia dodatkowego

Haki i obejmy - zadaniem tych elementoacutew jest mocowanie rynien i rur spustowych do dachoacutew i ścian

Elementy wykończeniowe i dodatkowe -

zadaniem tych elementoacutew jest wykończenie

systemu lub uzupełnienie jego pracy

Przykładami mogą tu być

dekiel służący do zakończenia rynny

filtr siatkowy montowany na rurze

spustowej zatrzymujący

zanieczyszczenia

czyszczak (rewizja) umożliwiający

przegląd i czyszczenie rury spustowej

(na zdjęciu)

odprowadzenie do kanalizacji deszczowej

Jednym ze sposoboacutew odprowadzenia wody jest podłączenie systemu rynnowego do kanalizacji deszczowej

Woacutewczas na dolnym odcinku rury spustowej mniej więcej 03-08 m ponad terenem należy zamontować rewizję (czyszczak) Rewizja ma wewnątrz kratkę na ktoacuterej zbierają się liście i inne zanieczyszczenia spływające z rynny

Rura spustowa z rewizją przyłączona jest do przewodoacutew odpływowych a te łączą się z kanalizacją Średnica przewodoacutew musi być co najmniej roacutewna średnicy rur spustowych i najczęściej wynosi 100-150 mm Głębokość na jakiej powinno się układać rury zależy od strefy przemarzania i wynosi 1-14 m System taki nie ma blokady przedostawania się zapachoacutew dlatego lepiej nie podłączać go do kanalizacji ogoacutelnospławnej

Innym sposobem odprowadzenia wody bezpośrednio do kanalizacji jest podłączenie rury spustowej do osadnika rynnowego Wyposażony jest on w klapkę ktoacutera stanowi blokadę zapachową i wyciągany kosz w ktoacuterym gromadzą się większe zanieczyszczenia takie jak liście

Gdy brak sieci kanalizacji deszczowej lub ogoacutelnospławnej woda deszczowa powinna być bezpiecznie rozprowadzona po terenie posesji ale tak żeby nie spływała na sąsiednie działki

Odprowadzanie wody z dachu

płaskiego

W przypadku dachoacutew budynkoacutew wysokich (powyżej 5 kondygnacji) oraz dachoacutew o małym nachyleniu (przyjmuje się że poniżej 8) najczęstszym sposobem odprowa-dzania wody deszczowej jest system odwadniania oparty na wpustach dachowych

Wpusty dachowe pełnią rolę dachowych odwodnień punkto-wych tzn zbierają wodę z pewnej powierzchni w jednym punkcie

Odprowadzanie wody z dachu

płaskiego Woda jest odprowadzana do rury spustowej biegnącej wewnątrz budynku a stamtąd do kanalizacji deszczowej lub poza budynek do gruntu Aby odwodnienie dachu płaskiego pracowało prawidłowo wpust powinien znaleźć się w najniższym punkcie dachu a spadek w jego kierunku powinien wynosić co najmniej 3 Oproacutecz zasadniczego wpustu powinien być wpust awaryjny ktoacutery przejmie wodę w przypadku zatkania wpustu głoacutewnego Na dachu powinna być co najmniej jedna para wpustoacutew Zasady projektowania moacutewią że wpusty należy rozmieszczać co 25 m

Obliczanie kanalizacji deszczowej

Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qr (qd) [ls]

rAC

10000

IAQr

gdzie ψ lub C ndash wspoacutełczynnik spływu przyjmowany wg nowej normy jako 10 (w starej zależny od nachylenia dachu i rodzaju powierzchni odwadnianej)

A ndash efektywna powierzchnia dachu lub powierzchnia odwadniana [m2]

I ndash w starej normie miarodajne natężenie deszczu [l(sha)] przyjmowane I 300 l(sha)

r ndash natężenie opadoacutew atmosferycznych [l(sm2)] przyjmowane albo na podstawie danych statystycznych albo wg tabeli 1 w nowej normie po przemnożeniu przez wspoacutełczynnik ryzyka podany w tabeli 2

Wymiarowanie rynien i rur spustowych

1 Przewody spustowe ndash średnicę należy dobrać tak aby obliczona wartość odpływu ściekoacutew Qr nie przekraczała wartości Qrmax (qdmax) a powierzchnia odwadniana A powierzchni Amax zestawionych w tabeli w normie PN ndash 92B ndash 01707

2 Wg starej normy rynny powinny mieć średnice minimum 150 mm (dotyczy to budynkoacutew wielorodzinnych)

Efektywna

powierzchnia dachu

odwadniana przez

rynnę A [m2]

Szerokość rynny [mm] Średnica rury

spustowej [mm]

poniżej 20 70 50

20 ndash 57 100 (lub 125) 70

57 ndash 97 125 100

97 - 170 150 100

170 - 243 180 125

Dla budynkoacutew jednorodzinnych średnice rynien i przewodoacutew spustowych można określić w oparciu o efektywną powierzchnię dachu wg tabeli

Średnice poziomoacutew i przykanalikoacutew

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qr z uwzględnieniem następujących zasad

a) dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 07

b) dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 09

c) i d) jak dla kanalizacji sanitarnej

Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej

Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qt (qog) [ls]

Qww ndash natężenie odpływu ściekoacutew sanitarnych

Qr ndash natężenie odpływu ściekoacutew deszczowych

Kanalizacja ogoacutelnospławna to ten fragment ktoacutery odprowadza i ścieki sanitarne i deszczowe do zewnętrznej sieci ogoacutelnospławnej

rwwt QQQ

Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się z uwzględnieniem następujących zasad

a) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt spełnione powinny być warunki

a) i b) jak dla ściekoacutew deszczowych

b) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt obliczeniowa prędkość przepływu

ściekoacutew nie może przekraczać wartości dopuszczalnej ktoacutera wynosi

80 ms ndash dla rur żeliwnych i innych metalowych

40 ms ndash dla rur kamionkowych betonowych i z tworzyw sztucznych

c) dla odpływu tylko ściekoacutew sanitarnych Qww prędkość przepływu

ściekoacutew nie może być mniejsza od vmin = 07 ms

bullRynny z PVC-U

bullRynny z blachy aluminiowej

bullRynny miedziane

bullRynny z blachy stalowej

bullRynny cynkowo-tytanowe

Przekroje rynien a b c) poacutełokragłe d) trapezowy e f) trapezoidalny g) prostokatny h) poacutełokragły leacy

Rodzaje rynien a) okapowa b) koszowa c) gzymsowa d) leacy

Sposoacuteb przeprowadzenia przewodu przez ścianę zewnętrzną

Podział wodomierzy

W obudowie

zamkniętej Z wyjmowaną

wstawką

pomiarową

instalowane

poziomo

kolanowe

Podział wodomierzy

1 Wodomierz działający na zasadach mechanicznych przeznaczony do wody

a) zimnej o temperaturze od 0 degC do 30 degC

b) ciepłej o temperaturze od 30 degC do 90 degC

c) gorącej o temperaturze od 30 degC do 130 degC albo od 30 degC do 180 degC

2 Wodomierz działający na zasadach elektronicznych lub mechanicznych z urządzeniami elektronicznymi albo bez przeznaczony do wody zimnej o temperaturze od 0 degC do 30 degC

Wodomierze mieszkaniowe (JS) Wodomierz powinien być zamontowany w położeniu roboczym zgodnie z oznakowaniem umieszczonym na wodomierzu przez producenta H - oznacza pozycję pracy wodomierza w poziomie V - oznacza pozycję pracy wodomierza w pionie Litera znajdująca się na tarczy wodomierza A B C lub D - oznacza klasę obciążeń wodomierza

Wodomierz sprzężony roacutewnolegle 1-wodomierz głoacutewny śrubowy 2-wodomierz boczny skrzydełkowy 3-zawoacuter zmiennego obciążenia

1 Wodomierze działające na zasadach mechanicznych przeznaczone do wody charakteryzują następujące strumienie

1) maksymalny strumień objętości (Qmax)

2) nominalny strumień objętości (Qn)

3) pośredni strumień objętości (Qt)

4) minimalny strumień objętości (Qmin)

2 Stosunek QmaxQn powinien wynosić 2

3 Rozroacuteżnia się cztery klasy metrologiczne wodomierzy klasa A klasa B klasa C klasa D

4 Klasy metrologiczne wodomierzy w zależności od wartości stosunku QminQn i QtQn

Q (q)-strumień objętości - objętość wody przepływającej przez wodomierz w przyjętej jednostce czasu

Qmax (qmax) -maksymalny strumień objętości - największy strumień objętości przy ktoacuterym wodomierz może pracować w kroacutetkim czasie bez uszkodzenia i przekroczenia błędoacutew granicznych dopuszczalnych oraz wartości maksymalnej straty ciśnienia

Qn (qn) nominalny strumień objętości - strumień objętości roacutewny połowie maksymalnego strumienia objętości przy ktoacuterym wodomierz może pracować przy przepływie ciągłym lub przerywanym i jego wskazania mieszczą się w granicach błędoacutew granicznych dopuszczalnych

Qt (qt) pośredni strumień objętości - strumień objętości dzielący zakres obciążeń pomiarowych na przedział goacuterny i dolny przy ktoacuterym błąd graniczny dopuszczalny zmienia wartość

Qmin (qmin ) minimalny strumień objętości- strumień objętości powyżej ktoacuterego wskazania wodomierza nie powinny przekraczać błędoacutew granicznych dopuszczalnych

Zakres obciążeń pomiarowych wodomierza - zakres strumienia objętości wodomierza zawarty między maksymalnym strumieniem objętości a minimalnym strumieniem objętości

Krzywa błędoacutew wodomierza

Błędy graniczne dopuszczalne wodomierzy plusmn 2 - w przedziale goacuternym zakresu obciążeń (qt q qmax)

plusmn 5 - w przedziale goacuternym zakresu obciążeń (qmin q qt)

Lokalizacja wodomierza

Doboacuter wodomierza

Aby dobrać wodomierz należy

ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe

ustalić umowny przepływ obliczeniowy dla wodomierza qw m3h

qw = 2 q

Doboacuter wodomierza

Doboacuter wodomierza

dla dobranego wodomierza ustalić w oparciu o dane producenta wodomierzy stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez wodomierz

Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem

PN-EN 1717 - Ochrona przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody w instalacjach wodociągowych i ogoacutelne wymagania dotyczące urządzeń zapobiegających zanieczyszczaniu przez przepływ zwrotny

Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem

Podział płynoacutew ktoacutere mają lub mogą mieć kontakt z wodą do picia

Kategoria 1

Woda wypływająca bezpośrednio z sieci wodociągowej przeznaczona do użytkowania przez człowieka do celoacutew konsumpcyjnych

Kategoria 2

Płyn nie stanowiący bakteriologicznego lub toksycznego zagrożenia dla człowieka

Kategoria 3

Płyn stanowiący pewne zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność co najmniej jednej substancji toksycznej lub bardzo toksycznej o LD50gt200 mgkg wagi ciała

Kategoria 4

Płyn stanowiący pewne zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność co najmniej jednej substancji toksycznej lub bardzo toksycznej o LD50200 mgkg wagi ciała lub też co najmniej jednej substancji radioaktywnej mutagennej lub rakotwoacuterczej

Kategoria 5

Płyn stanowiący zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność substancji mikrobiologicznych bądź wirusowych

Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem

Przepływ zwrotny wywołany spadkiem ciśnienia w sieci wodociągowej

Potencjalne źroacutedła zanieczyszczenia wody wodociągowej

XY

1- sieć wodociągowa

2- urządzenie zabezpieczające

X-rodzina zabezpieczenia

Y-typ zabezpieczenia

Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody

Aby dobrać zabezpieczenie należy

określić kategorię płynu

określić rodzaj zabezpieczenia wg normy

ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe

dobrać zawoacuter zwracając uwagę na średnicę wodomierza

Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody

dla dobranego zaworu ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez zawoacuter

Filtr

Doboacuter filtra

Aby dobrać filtr należy

ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe

dobrać filtr zwracając uwagę na średnicę wodomierza i zaworu antyskażeniowego

Doboacuter filtra

dla dobranego filtra ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez filtr

INSTALACJE KANALIZACYJNE

Rodzaje instalacji kanalizacyjnych

1 Kanalizacja sanitarna (bytowo ndash gospodarcza)

2 Kanalizacja deszczowa

3 Kanalizacja technologiczna

ścieki przed wprowadzeniem do kanalizacji

sanitarnej wymagają wstępnego oczyszczenia w

specjalnych urządzeniach

Odprowadzenie ściekoacutew z nieruchomości może być

realizowane na dwa sposoby

systemem ogoacutelnospławnym (zbiorczym)

lub systemem rozdzielczym

Kanalizacja ogoacutelnospławna odprowadza zaroacutewno ścieki

sanitarne (bytowe) jak i deszczowe

W kanalizacji rozdzielczej ścieki sanitarne i deszczowe

odprowadzane są rozdzielnie

Schemat kanalizacji ogoacutelnospławnej

KS1 KS2

Kanał ogoacutelnospławny

RD1 RD2

linia regulacyjna

ST1

ST2

Schemat kanalizacji rozdzielczej

KS1 KS2

Kanał sanitarny

Kanał deszczowy

RD1 RD2

linia regulacyjnaST1

ST2

SD1

SD2

Podział instalacji kanalizacyjnej

Instalację kanalizacyjną można podzielić na

zewnętrzną (na terenie nieruchomości lecz poza budynkiem)

wewnętrzną (w budynku)

Podział ten wydaje się oczywisty ale jest istotny przy doborze materiału instalacyjnego - nie każdy materiał sprawdzający się wewnątrz nadaje się do stworzenia instalacji zewnętrznej

Granicą między instalacją wewnętrzną a zewnętrzną jest tzw czyszczak głoacutewny (rewizja głoacutewna)

Przewody domowej

instalacji kanalizacyjnej

Przykanalik (przyłącze kanalizacyjne) ndash jest to odcinek ktoacutery łączy kanalizację na terenie nieruchomości z siecią kanalizacyjną

Najczęściej przykanalik włączany jest do studzienki (rewizyjnej lub włazowej) ktoacutera stanowi uzbrojenie sieci Możliwe jest też przyłączenie przez wpust boczny lub złącze siodłowe

Przewody domowej

instalacji kanalizacyjnej

Przykanaliki oznaczane są znakami informacyjnymi Na znaku podana jest średnica (w mm) spadek przyłącza (w promilach) oraz jego długość (w m) Granicą między siecią a instalacją jest położona w pobliżu granicy nieruchomości pierwsza studzienka licząc od strony budynku

Sieć i przykanalik

w przypadku istnienia studzienki rewizyjnej

przykanalikstudzienka rewizyjna

linia

reg

ulac

yjnastudzienka kanalizacyjna

sieć kanalizacyjna

budy

nek

instalacja

zewnętrzna

Sieć i przykanalik

w przypadku braku studzienki rewizyjnej (wg nowych przepisoacutew w przypadku braku studzienki rewizyjnej

przykanalik to odcinek biegnący od granicy budynku do granicy

nieruchomości)

linia

reg

ulac

yjnastudzienka kanalizacyjna

sieć kanalizacyjna

budy

nek

przykanalik

sieć kanalizacyjna

Instalacja kanalizacyjna składa się z 1 poziomoacutew (przewodoacutew odpływowych) ndash są to przewody

prowadzone z odpowiednim spadkiem ktoacutere odprowadzają

ścieki z pionoacutew wpustoacutew podłogowych itp do przykanalika

lub sieci zewnętrznej

2 pionoacutew (przewodoacutew spustowych) ndash są to przewody prowadzone

przez jedną lub kilka kondygnacji odprowadzające ścieki

z podejść kanalizacyjnych wpustoacutew dachowych lub rynien

do przewodoacutew odpływowych

3 podejść kanalizacyjnych ndash przewody odprowadzające ścieki

z przyboroacutew i urządzeń sanitarnych do pionoacutew lub poziomoacutew

kanalizacyjnych

podejścia pojedyncze

podejścia zbiorowe

Kanalizacja sanitarna grawitacyjna

Odprowadza wodę zanieczyszczoną (ścieki) w wyniku jej wykorzystania odpływającą z ustępoacutew spłukiwanych natryskoacutew wanien bidetoacutew zlewoacutew umywalek wpustoacutew podłogowych i innych urządzeń występujących w gospodarstwie domowym

Projektowanie kanalizacji sanitarnej odbywa się w oparciu o normę

PN ndash EN 12056 ndash 2 grudzień 2002

Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew

Część 2 Kanalizacja sanitarna projektowanie układu i obliczenia

oraz w przypadku braku informacji o normę

PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania

w projektowaniu

Podejścia kanalizacyjne ndash łączą

odpływ z pionem kanalizacyjnym

Podejścia

niewentylowane - należy montować ze spadkiem wynoszącym od 2 do 15

wentylowane ndash można zastosować tu mniejsze spadki zgodnie z przywołaną normą ale wymagają dodatkowego przewodu wentylującego

Najczęściej projektuje się podejścia niewentylowane Ich długość w typowym rozwiązaniu stosowanym w Polsce nie powinna przekraczać 30 m a w przypadku miski ustępowej 10 m po długości przewodu

W przypadku dłuższych podejść albo zwiększa się średnicę albo projektuje się podejścia wentylowane za pomocą np zaworoacutew napowietrzających

Nowa norma wprowadza cztery typy systemoacutew kanalizacyjnych jakie można spotkać w poszczegoacutelnych krajach Unii Europejskiej

W Polsce stosuje się tradycyjnie system I

System Nazwa Cechy

I

System pojedynczego pionu

z podejściami częściowo

wypełnionymi

bull jeden pion kanalizacyjny

bull wypełnienie przewodoacutew 50

II

System pojedynczego pionu

z podejściami o mniejszej

średnicy

bull jeden pion kanalizacyjny

bull wypełnienie przewodoacutew 70

III

System pojedynczego pionu

z podejściami całkowicie

wypełnionymi

bull jeden pion kanalizacyjny

bull wypełnienie przewodoacutew 100

bull każde urządzenie podłączone

oddzielnie do pionu

IV System oddzielnych pionoacutew

kanalizacyjnych

bull dwa piony ndash jeden odprowadzający

ścieki czarne z ustępoacutew spłukiwanych

i pisuaroacutew i drugi odprowadzający

pozostałe ścieki

bull wypełnienie przewodoacutew jak dla

systemoacutew I II lub III

Średnice nominalne podejść pojedynczych dobiera się w zależności od typu przyłączonego przyboru sanitarnego lub urządzenia w typowych

rozwiązaniach w Polsce wg tabeli Urządzenie DN [mm]

Umywalka bidet 40

Zlewozmywak

zmywarka pralka

wanna natrysk 50

Miska ustępowa 100

Minimalna średnica podejścia pojedynczego zdeterminowana jest przez jego długość wysokość spadania i ilość zmian kierunku zgodnie z tabelą

DN Lmax

[m] H [m]

trzy zmiany

kierunku

40

50 30 lt10

70 50 lt10

100 50 lt30

H

L

Jeśli powyższe wymiary są przekroczone lub istnieje konieczność zastosowania więcej niż trzech zmian kierunku prowadzenia przewodoacutew należy wybrać kolejną większą średnicę nominalną

Średnice nominalne podjeść zbiorowych

Zależą od natężenia przepływu ściekoacutew w projektowanym

podejściu i od zastosowanego systemu Wybierając system

należy kierować się dostępnymi na rynku przyborami trudno

bowiem wyobrazić sobie podłączanie przyboru sanitarnego

z odpływem np 40mm do przewodu o średnicy mniejszej

Utrudniałoby to swobodny odpływ ściekoacutew z tego przyboru

Natężenie przepływu ściekoacutew sanitarnych Qww

wyznacza się dla danego odcinka instalacji zgodnie

z zależnością

]sl[DUKQww

gdzie K ndash wspoacutełczynnik częstości

DU ndash odpływ jednostkowy [ls] z urządzenia

UWAGA Qww DUmax jeśli nie to Qww = DUmax

Odpływy jednostkowe DU

Odpływy jednostkowe DU -cd

Typowe wspoacutełczynniki częstości K

Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia

z przewodami odpływowymi Piony kanalizacyjne należy prowadzić bez zmiany średnicy i kierunku na całej długości w szachtach sanitarnych

U podstawy każdego pionu przed przejściem w przewoacuted odpływowy należy zamontować otwoacuter rewizyjny (czyszczak) umożliwiający dostęp do wnętrza przodu

W przypadku kanalizacji sanitarnej każdy pion musi być wentylowany w celu wyroacutewnania ciśnienia w instalacji

Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia

z przewodami odpływowymi Wentylację pionu zapewnia

przewoacuted wentylacyjny zakończony rurą wywiewną wyprowadzoną ponad połać dachu

zawoacuter napowietrzający ndash rozwiązanie dozwolone do stosowania w przypadku braku możliwości wyprowadzenia pionu ponad dach można takie rozwiązanie stosować przy spełnieniu następujących warunkoacutew

piony mają wysokość 4 do 5 kondygnacji

ostatni pion licząc od najdalszego w stosunku do kanału oraz co piąty w budynku jest zakończony rurą wywiewną

Elementy pionu kanalizacyjnego

troacutejniki doprowadzające ścieki z podejść kanalizacyjnych

czyszczak prze zmianą kierunku prowadzenia ściekoacutew ndash około 05 nad posadzką przed przejściem w przewoacuted odpływowy

rura prosta o niezmiennej średnicy na całej długości

zawoacuter napowietrzający lub rura wywiewna

W systemie kanalizacji sanitarnej wyroacuteżnić można

piony z wentylacją głoacutewną ndash zakończone rurą wywiewną lub zaworem napowietrzającym

piony z wentylacją obejściową ndash piony z dodatkowym przewodem wentylacyjnym prowadzonym obok pionu spustowego i połączonym z rurą wywiewną

Średnica pionu zależy od wybranego systemu wentylacji i obliczonego natężenia przepływu ściekoacutew dla całego pionu

Należy pamiętać o tym że minimalna średnica pionu nie może być mniejsza od średnicy największego podejścia

W typowych rozwiązaniach w Polsce minimalna średnica pionu wynosi 70mm a dla pionoacutew prowadzących ścieki z misek ustępowych 100mm

Oczywiście w tabelach należy sprawdzić czy średnicy nie należy zwiększyć ze względu na obliczoną wartość Qww

Piony z wentylacją głoacutewną

Piony z wentylacją obejściową

Przewody odpływowe

(poziomy kanalizacyjne)

Wśroacuted przewodoacutew odpływowych wyroacuteżniamy przewoacuted głoacutewny oraz przewody drugorzędne Każdy przewoacuted drugorzędny powinien być oddzielnie podłączony do głoacutewnego pod kątem 45deg

Wszystkie przewody prowadzone są najkroacutetszą drogą przeważnie wzdłuż przegrody budowlanej oraz koniecznie z zachowaniem odpowiedniego spadku

Przewody odpływowe

(poziomy kanalizacyjne)

Spadek powinien być jednakowy na całej długości co zapewnia samooczyszczanie się przewodu

Przyjęte jest że rury układa się kielichem w kierunku przeciwnym do spływu ściekoacutew

Rewizje kanalizacyjne powinno się montować

co 15 m na rurach średnicy od 100 do 150 mm

przed każdym uskokiem poziomu

Rury prowadzone przez murowane ścianki muszą być ułożone prostopadle do przegrody

Na przewody z tworzyw sztucznych powinno się w miejscach przejść dodatkowo nałożyć tuleje ochronne Umożliwią one rurom pewien ruch zabezpieczając instalację przed uszkodzeniami mechanicznymi

Przestrzeń pomiędzy tuleją a rurą powinno się zabezpieczyć izolacją

Jeśli przewody kanalizacyjne z tworzyw sztucznych układane są w sąsiedztwie przewodoacutew wydzielających ciepło powinny być osłonięte otulinami izolacyjnymi w celu zabezpieczenia przed przegrzewaniem

Przewody poziome i przykanaliki powinny być ułożone poniżej strefy przemarzania gruntu czyli na głębokości 80-140 cm zależnie od regionu kraju

Jeśli przewody prowadzone są w pomieszczeniach w ktoacuterych temperatura może spadać poniżej 0degC muszą być odpowiednio zabezpieczone przed przemarzaniem

Dla przewodoacutew prowadzonych na zewnątrz budynku należy pamiętać że warstwa gruntu pokrywającego rury kanalizacyjne powinna być o 10-20 cm większa od głębokości przemarzania gruntu jeśli przewody układa się wyżej to powinny być zaizolowane termicznie

Rury kanalizacyjne układane na zewnątrz budynku powinny być oddalone

od innych przewodoacutew co najmniej

15 m od przewodoacutew gazowych i wodociągowych

08 m od kabli energetycznych

05 m od kabli telekomunikacyjnych

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qww z uwzględnieniem następujących zasad

1 dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 05

2 dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 07

3 minimalna prędkość przepływu ściekoacutew wynosi 07 ms stąd

wynika prowadzenie przewodoacutew z odpowiednim do średnicy

spadkiem w kierunku sieci zewnętrznej

4 minimalna średnica przewodu zewnętrznego wynosi 010m

a przykanalika 015m

Dobierając średnice przewodoacutew odpływowych należy stosować

tabelę z wartościami natężenia przepływu Q0 i prędkości

przepływu v0 dla przewodoacutew o przekroju kołowym przy

pełnym wypełnieniu i wykres Manninga

=QQ0

=vv0

hd

Q

v

(hd)

1

23

4

Przykład obliczeniowy Obliczeniowe natężenie sciekoacutew sanitarnych wynosi Qww= 50 ls Na podstawie tabeli 1 QwwQ0 = 50 2014 = 025 Z wykresu odczytujemy

V = 085V0 = 085114 = 097 ms przy napełnieniu hd = 037

Zakresy dopuszczalnych spadkoacutew przewodoacutew odpływowych

DN 0100 m ndash i = 20 - 100

DN 0150 m ndash i = 15 - 150

Urządzenia dodatkowe w kanalizacji sanitarnej

W przypadku odprowadzania ściekoacutew bytowo gospodarczych do zewnętrznej sieci typu ogoacutelnospławnego w pomieszczeniach położonych na najniższych kondygnacjach w budynku może dojść do zalania spowodowanego wstecznym przepływem ściekoacutew w wyniku intensywnych opadoacutew deszczu Dlatego też w tego typu instalacjach na przewodach kanalizacyjnych odprowadzających ścieki z pomieszczeń na najniższej kondygnacji stosować należy zasuwy burzowe ktoacutere chronią instalację przed przepływem zwrotnym

Materiały w kanalizacji sanitarnej

Instalacja kanalizacyjna może być wykonana z roacuteżnych materiałoacutew ale

zawsze rury i połączenia powinny być szczelne i odporne na korozję

Obecnie najpopularniejszym materiałem używanym do budowy instalacji

wewnętrznej jest tworzywo sztuczne Rury kanalizacyjne produkuje się z

polipropylenu (PP)

roacuteżnych odmian polichlorku winylu (PVC)

Polietylenu wysokiej gęstości (PE-HD)

żywicy poliestrowej wzmacnianej włoacuteknem szklanym (GRE)

Innymi materiałami stosowanymi w kanalizacji sanitarnej są

żeliwo

kamionka

beton

Kanalizacja deszczowa

Odprowadza wody opadowe z dachoacutew i terenoacutew przyległych do nieruchomości (podjazdy tarasy parkingi itp)

Projektowanie kanalizacji deszczowej odbywa się w oparciu o normę

PN ndash EN 12056 ndash 3 grudzień 2002

Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew

Część 3 Przewody deszczowe Projektowanie układu i obliczenia

oraz w przypadku braku informacji o normę

PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania w projektowaniu

Odprowadzanie wody z dachu stromego

W przypadku dachoacutew budynkoacutew niskich (do 5 kondygnacji) ktoacutere mają odpowiednie nachylenie (przyjmuje się że powyżej 8) najczęstszym sposobem odprowadzania wody deszczowej jest zastosowanie systemu rynnowego

Zadaniem deszczowej instalacji kanalizacyjnej jest zebranie wody z dachu i odprowadzenie jej do sieci kanalizacji deszczowej lub do gruntu System rynnowy polega na naturalnym (grawitacyjnym) spływie woacuted po połaci dachowej skąd jest przejmowana przez system rur System ten roacutewnież pracuje grawitacyjnie Umowną granicą instalacji deszczowej jest wylewka z ktoacuterej woda może być skierowana do sieci kanalizacji deszczowej (ogoacutelnospławnej) lub na grunt

Podstawowe elementy

instalacji kanalizacji deszczowej

Rynny - przewody o przekroju otwartym (okrągłym prostokątnym eliptycznym trapezowym okapowym) biegnące wzdłuż krawędzi dachu Zadaniem rynien jest zebranie wody opadowej Rynny prowadzone są z lekkim spadkiem w kierunku narożnikoacutew budynku dzięki czemu woda nie wylewa się za krawędzie tylko płynie w kierunku rur spustowych

Instalacja kanalizacji deszczowej składa się z następujących elementoacutew

Rury spustowe ndash pionowe odcinki przewodoacutew o przekroju zamkniętym (najczęściej okrągłym lub prostokątnym) Zadaniem rur spustowych jest zebranie wody płynącej rynnami i odprowadzenie ich poza budynek

Odpływy ndash elementy za pomocą ktoacuterych rynny przechodzą w rury spustowe Odpływ jest odcinkiem rynny w ktoacuterym wykonany jest obrobiony otwoacuter odpowiedniego kształtu pozwalający na włączenie rury spustowej Można wyroacuteżnić odpływy przelotowe oraz odpływy końcowe ( na narożnikach pomieszczeń) Pozwalają na mocowanie rur spustowych

Narożniki do rynien ndash umożliwiają połączenie rynien w narożnikach budynku Właściwy montaż narożnikoacutew jest bardzo ważny dla właściwej pracy rynien (ruchoacutew pod wpływem temperatury) Wylewki ndash kształtki ktoacuterymi kończy się rura spustowa Wylewka może być włą- czona do kanalizacji deszczowej bądź znajdować się nad gruntem

Łączniki do rynien - złączki zwykłe uszczelkowe i korekcyjne Ponieważ montaż rynien wymaga pozostawiania tzw dylatacji (odstępoacutew) złączki korekcyjne lub uszczelkowe umożliwiają wykonanie takich połączenia z dylatacją

Łączniki do rur spustowych - kolana troacutejniki redukcje mufy mufy redukcyjne Mufy służą do włączania rur spustowych do odpływoacutew zadaniem muf redukcyjnych jest połączenie rury spustowej i odpływu o roacuteżnych średnicach Kolana pozwalają na zmianę kierunku rury spustowej Troacutejniki umożliwiają włączanie do rur spustowych wyposażenia dodatkowego

Haki i obejmy - zadaniem tych elementoacutew jest mocowanie rynien i rur spustowych do dachoacutew i ścian

Elementy wykończeniowe i dodatkowe -

zadaniem tych elementoacutew jest wykończenie

systemu lub uzupełnienie jego pracy

Przykładami mogą tu być

dekiel służący do zakończenia rynny

filtr siatkowy montowany na rurze

spustowej zatrzymujący

zanieczyszczenia

czyszczak (rewizja) umożliwiający

przegląd i czyszczenie rury spustowej

(na zdjęciu)

odprowadzenie do kanalizacji deszczowej

Jednym ze sposoboacutew odprowadzenia wody jest podłączenie systemu rynnowego do kanalizacji deszczowej

Woacutewczas na dolnym odcinku rury spustowej mniej więcej 03-08 m ponad terenem należy zamontować rewizję (czyszczak) Rewizja ma wewnątrz kratkę na ktoacuterej zbierają się liście i inne zanieczyszczenia spływające z rynny

Rura spustowa z rewizją przyłączona jest do przewodoacutew odpływowych a te łączą się z kanalizacją Średnica przewodoacutew musi być co najmniej roacutewna średnicy rur spustowych i najczęściej wynosi 100-150 mm Głębokość na jakiej powinno się układać rury zależy od strefy przemarzania i wynosi 1-14 m System taki nie ma blokady przedostawania się zapachoacutew dlatego lepiej nie podłączać go do kanalizacji ogoacutelnospławnej

Innym sposobem odprowadzenia wody bezpośrednio do kanalizacji jest podłączenie rury spustowej do osadnika rynnowego Wyposażony jest on w klapkę ktoacutera stanowi blokadę zapachową i wyciągany kosz w ktoacuterym gromadzą się większe zanieczyszczenia takie jak liście

Gdy brak sieci kanalizacji deszczowej lub ogoacutelnospławnej woda deszczowa powinna być bezpiecznie rozprowadzona po terenie posesji ale tak żeby nie spływała na sąsiednie działki

Odprowadzanie wody z dachu

płaskiego

W przypadku dachoacutew budynkoacutew wysokich (powyżej 5 kondygnacji) oraz dachoacutew o małym nachyleniu (przyjmuje się że poniżej 8) najczęstszym sposobem odprowa-dzania wody deszczowej jest system odwadniania oparty na wpustach dachowych

Wpusty dachowe pełnią rolę dachowych odwodnień punkto-wych tzn zbierają wodę z pewnej powierzchni w jednym punkcie

Odprowadzanie wody z dachu

płaskiego Woda jest odprowadzana do rury spustowej biegnącej wewnątrz budynku a stamtąd do kanalizacji deszczowej lub poza budynek do gruntu Aby odwodnienie dachu płaskiego pracowało prawidłowo wpust powinien znaleźć się w najniższym punkcie dachu a spadek w jego kierunku powinien wynosić co najmniej 3 Oproacutecz zasadniczego wpustu powinien być wpust awaryjny ktoacutery przejmie wodę w przypadku zatkania wpustu głoacutewnego Na dachu powinna być co najmniej jedna para wpustoacutew Zasady projektowania moacutewią że wpusty należy rozmieszczać co 25 m

Obliczanie kanalizacji deszczowej

Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qr (qd) [ls]

rAC

10000

IAQr

gdzie ψ lub C ndash wspoacutełczynnik spływu przyjmowany wg nowej normy jako 10 (w starej zależny od nachylenia dachu i rodzaju powierzchni odwadnianej)

A ndash efektywna powierzchnia dachu lub powierzchnia odwadniana [m2]

I ndash w starej normie miarodajne natężenie deszczu [l(sha)] przyjmowane I 300 l(sha)

r ndash natężenie opadoacutew atmosferycznych [l(sm2)] przyjmowane albo na podstawie danych statystycznych albo wg tabeli 1 w nowej normie po przemnożeniu przez wspoacutełczynnik ryzyka podany w tabeli 2

Wymiarowanie rynien i rur spustowych

1 Przewody spustowe ndash średnicę należy dobrać tak aby obliczona wartość odpływu ściekoacutew Qr nie przekraczała wartości Qrmax (qdmax) a powierzchnia odwadniana A powierzchni Amax zestawionych w tabeli w normie PN ndash 92B ndash 01707

2 Wg starej normy rynny powinny mieć średnice minimum 150 mm (dotyczy to budynkoacutew wielorodzinnych)

Efektywna

powierzchnia dachu

odwadniana przez

rynnę A [m2]

Szerokość rynny [mm] Średnica rury

spustowej [mm]

poniżej 20 70 50

20 ndash 57 100 (lub 125) 70

57 ndash 97 125 100

97 - 170 150 100

170 - 243 180 125

Dla budynkoacutew jednorodzinnych średnice rynien i przewodoacutew spustowych można określić w oparciu o efektywną powierzchnię dachu wg tabeli

Średnice poziomoacutew i przykanalikoacutew

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qr z uwzględnieniem następujących zasad

a) dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 07

b) dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 09

c) i d) jak dla kanalizacji sanitarnej

Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej

Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qt (qog) [ls]

Qww ndash natężenie odpływu ściekoacutew sanitarnych

Qr ndash natężenie odpływu ściekoacutew deszczowych

Kanalizacja ogoacutelnospławna to ten fragment ktoacutery odprowadza i ścieki sanitarne i deszczowe do zewnętrznej sieci ogoacutelnospławnej

rwwt QQQ

Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się z uwzględnieniem następujących zasad

a) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt spełnione powinny być warunki

a) i b) jak dla ściekoacutew deszczowych

b) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt obliczeniowa prędkość przepływu

ściekoacutew nie może przekraczać wartości dopuszczalnej ktoacutera wynosi

80 ms ndash dla rur żeliwnych i innych metalowych

40 ms ndash dla rur kamionkowych betonowych i z tworzyw sztucznych

c) dla odpływu tylko ściekoacutew sanitarnych Qww prędkość przepływu

ściekoacutew nie może być mniejsza od vmin = 07 ms

bullRynny z PVC-U

bullRynny z blachy aluminiowej

bullRynny miedziane

bullRynny z blachy stalowej

bullRynny cynkowo-tytanowe

Przekroje rynien a b c) poacutełokragłe d) trapezowy e f) trapezoidalny g) prostokatny h) poacutełokragły leacy

Rodzaje rynien a) okapowa b) koszowa c) gzymsowa d) leacy

Podział wodomierzy

W obudowie

zamkniętej Z wyjmowaną

wstawką

pomiarową

instalowane

poziomo

kolanowe

Podział wodomierzy

1 Wodomierz działający na zasadach mechanicznych przeznaczony do wody

a) zimnej o temperaturze od 0 degC do 30 degC

b) ciepłej o temperaturze od 30 degC do 90 degC

c) gorącej o temperaturze od 30 degC do 130 degC albo od 30 degC do 180 degC

2 Wodomierz działający na zasadach elektronicznych lub mechanicznych z urządzeniami elektronicznymi albo bez przeznaczony do wody zimnej o temperaturze od 0 degC do 30 degC

Wodomierze mieszkaniowe (JS) Wodomierz powinien być zamontowany w położeniu roboczym zgodnie z oznakowaniem umieszczonym na wodomierzu przez producenta H - oznacza pozycję pracy wodomierza w poziomie V - oznacza pozycję pracy wodomierza w pionie Litera znajdująca się na tarczy wodomierza A B C lub D - oznacza klasę obciążeń wodomierza

Wodomierz sprzężony roacutewnolegle 1-wodomierz głoacutewny śrubowy 2-wodomierz boczny skrzydełkowy 3-zawoacuter zmiennego obciążenia

1 Wodomierze działające na zasadach mechanicznych przeznaczone do wody charakteryzują następujące strumienie

1) maksymalny strumień objętości (Qmax)

2) nominalny strumień objętości (Qn)

3) pośredni strumień objętości (Qt)

4) minimalny strumień objętości (Qmin)

2 Stosunek QmaxQn powinien wynosić 2

3 Rozroacuteżnia się cztery klasy metrologiczne wodomierzy klasa A klasa B klasa C klasa D

4 Klasy metrologiczne wodomierzy w zależności od wartości stosunku QminQn i QtQn

Q (q)-strumień objętości - objętość wody przepływającej przez wodomierz w przyjętej jednostce czasu

Qmax (qmax) -maksymalny strumień objętości - największy strumień objętości przy ktoacuterym wodomierz może pracować w kroacutetkim czasie bez uszkodzenia i przekroczenia błędoacutew granicznych dopuszczalnych oraz wartości maksymalnej straty ciśnienia

Qn (qn) nominalny strumień objętości - strumień objętości roacutewny połowie maksymalnego strumienia objętości przy ktoacuterym wodomierz może pracować przy przepływie ciągłym lub przerywanym i jego wskazania mieszczą się w granicach błędoacutew granicznych dopuszczalnych

Qt (qt) pośredni strumień objętości - strumień objętości dzielący zakres obciążeń pomiarowych na przedział goacuterny i dolny przy ktoacuterym błąd graniczny dopuszczalny zmienia wartość

Qmin (qmin ) minimalny strumień objętości- strumień objętości powyżej ktoacuterego wskazania wodomierza nie powinny przekraczać błędoacutew granicznych dopuszczalnych

Zakres obciążeń pomiarowych wodomierza - zakres strumienia objętości wodomierza zawarty między maksymalnym strumieniem objętości a minimalnym strumieniem objętości

Krzywa błędoacutew wodomierza

Błędy graniczne dopuszczalne wodomierzy plusmn 2 - w przedziale goacuternym zakresu obciążeń (qt q qmax)

plusmn 5 - w przedziale goacuternym zakresu obciążeń (qmin q qt)

Lokalizacja wodomierza

Doboacuter wodomierza

Aby dobrać wodomierz należy

ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe

ustalić umowny przepływ obliczeniowy dla wodomierza qw m3h

qw = 2 q

Doboacuter wodomierza

Doboacuter wodomierza

dla dobranego wodomierza ustalić w oparciu o dane producenta wodomierzy stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez wodomierz

Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem

PN-EN 1717 - Ochrona przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody w instalacjach wodociągowych i ogoacutelne wymagania dotyczące urządzeń zapobiegających zanieczyszczaniu przez przepływ zwrotny

Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem

Podział płynoacutew ktoacutere mają lub mogą mieć kontakt z wodą do picia

Kategoria 1

Woda wypływająca bezpośrednio z sieci wodociągowej przeznaczona do użytkowania przez człowieka do celoacutew konsumpcyjnych

Kategoria 2

Płyn nie stanowiący bakteriologicznego lub toksycznego zagrożenia dla człowieka

Kategoria 3

Płyn stanowiący pewne zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność co najmniej jednej substancji toksycznej lub bardzo toksycznej o LD50gt200 mgkg wagi ciała

Kategoria 4

Płyn stanowiący pewne zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność co najmniej jednej substancji toksycznej lub bardzo toksycznej o LD50200 mgkg wagi ciała lub też co najmniej jednej substancji radioaktywnej mutagennej lub rakotwoacuterczej

Kategoria 5

Płyn stanowiący zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność substancji mikrobiologicznych bądź wirusowych

Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem

Przepływ zwrotny wywołany spadkiem ciśnienia w sieci wodociągowej

Potencjalne źroacutedła zanieczyszczenia wody wodociągowej

XY

1- sieć wodociągowa

2- urządzenie zabezpieczające

X-rodzina zabezpieczenia

Y-typ zabezpieczenia

Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody

Aby dobrać zabezpieczenie należy

określić kategorię płynu

określić rodzaj zabezpieczenia wg normy

ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe

dobrać zawoacuter zwracając uwagę na średnicę wodomierza

Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody

dla dobranego zaworu ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez zawoacuter

Filtr

Doboacuter filtra

Aby dobrać filtr należy

ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe

dobrać filtr zwracając uwagę na średnicę wodomierza i zaworu antyskażeniowego

Doboacuter filtra

dla dobranego filtra ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez filtr

INSTALACJE KANALIZACYJNE

Rodzaje instalacji kanalizacyjnych

1 Kanalizacja sanitarna (bytowo ndash gospodarcza)

2 Kanalizacja deszczowa

3 Kanalizacja technologiczna

ścieki przed wprowadzeniem do kanalizacji

sanitarnej wymagają wstępnego oczyszczenia w

specjalnych urządzeniach

Odprowadzenie ściekoacutew z nieruchomości może być

realizowane na dwa sposoby

systemem ogoacutelnospławnym (zbiorczym)

lub systemem rozdzielczym

Kanalizacja ogoacutelnospławna odprowadza zaroacutewno ścieki

sanitarne (bytowe) jak i deszczowe

W kanalizacji rozdzielczej ścieki sanitarne i deszczowe

odprowadzane są rozdzielnie

Schemat kanalizacji ogoacutelnospławnej

KS1 KS2

Kanał ogoacutelnospławny

RD1 RD2

linia regulacyjna

ST1

ST2

Schemat kanalizacji rozdzielczej

KS1 KS2

Kanał sanitarny

Kanał deszczowy

RD1 RD2

linia regulacyjnaST1

ST2

SD1

SD2

Podział instalacji kanalizacyjnej

Instalację kanalizacyjną można podzielić na

zewnętrzną (na terenie nieruchomości lecz poza budynkiem)

wewnętrzną (w budynku)

Podział ten wydaje się oczywisty ale jest istotny przy doborze materiału instalacyjnego - nie każdy materiał sprawdzający się wewnątrz nadaje się do stworzenia instalacji zewnętrznej

Granicą między instalacją wewnętrzną a zewnętrzną jest tzw czyszczak głoacutewny (rewizja głoacutewna)

Przewody domowej

instalacji kanalizacyjnej

Przykanalik (przyłącze kanalizacyjne) ndash jest to odcinek ktoacutery łączy kanalizację na terenie nieruchomości z siecią kanalizacyjną

Najczęściej przykanalik włączany jest do studzienki (rewizyjnej lub włazowej) ktoacutera stanowi uzbrojenie sieci Możliwe jest też przyłączenie przez wpust boczny lub złącze siodłowe

Przewody domowej

instalacji kanalizacyjnej

Przykanaliki oznaczane są znakami informacyjnymi Na znaku podana jest średnica (w mm) spadek przyłącza (w promilach) oraz jego długość (w m) Granicą między siecią a instalacją jest położona w pobliżu granicy nieruchomości pierwsza studzienka licząc od strony budynku

Sieć i przykanalik

w przypadku istnienia studzienki rewizyjnej

przykanalikstudzienka rewizyjna

linia

reg

ulac

yjnastudzienka kanalizacyjna

sieć kanalizacyjna

budy

nek

instalacja

zewnętrzna

Sieć i przykanalik

w przypadku braku studzienki rewizyjnej (wg nowych przepisoacutew w przypadku braku studzienki rewizyjnej

przykanalik to odcinek biegnący od granicy budynku do granicy

nieruchomości)

linia

reg

ulac

yjnastudzienka kanalizacyjna

sieć kanalizacyjna

budy

nek

przykanalik

sieć kanalizacyjna

Instalacja kanalizacyjna składa się z 1 poziomoacutew (przewodoacutew odpływowych) ndash są to przewody

prowadzone z odpowiednim spadkiem ktoacutere odprowadzają

ścieki z pionoacutew wpustoacutew podłogowych itp do przykanalika

lub sieci zewnętrznej

2 pionoacutew (przewodoacutew spustowych) ndash są to przewody prowadzone

przez jedną lub kilka kondygnacji odprowadzające ścieki

z podejść kanalizacyjnych wpustoacutew dachowych lub rynien

do przewodoacutew odpływowych

3 podejść kanalizacyjnych ndash przewody odprowadzające ścieki

z przyboroacutew i urządzeń sanitarnych do pionoacutew lub poziomoacutew

kanalizacyjnych

podejścia pojedyncze

podejścia zbiorowe

Kanalizacja sanitarna grawitacyjna

Odprowadza wodę zanieczyszczoną (ścieki) w wyniku jej wykorzystania odpływającą z ustępoacutew spłukiwanych natryskoacutew wanien bidetoacutew zlewoacutew umywalek wpustoacutew podłogowych i innych urządzeń występujących w gospodarstwie domowym

Projektowanie kanalizacji sanitarnej odbywa się w oparciu o normę

PN ndash EN 12056 ndash 2 grudzień 2002

Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew

Część 2 Kanalizacja sanitarna projektowanie układu i obliczenia

oraz w przypadku braku informacji o normę

PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania

w projektowaniu

Podejścia kanalizacyjne ndash łączą

odpływ z pionem kanalizacyjnym

Podejścia

niewentylowane - należy montować ze spadkiem wynoszącym od 2 do 15

wentylowane ndash można zastosować tu mniejsze spadki zgodnie z przywołaną normą ale wymagają dodatkowego przewodu wentylującego

Najczęściej projektuje się podejścia niewentylowane Ich długość w typowym rozwiązaniu stosowanym w Polsce nie powinna przekraczać 30 m a w przypadku miski ustępowej 10 m po długości przewodu

W przypadku dłuższych podejść albo zwiększa się średnicę albo projektuje się podejścia wentylowane za pomocą np zaworoacutew napowietrzających

Nowa norma wprowadza cztery typy systemoacutew kanalizacyjnych jakie można spotkać w poszczegoacutelnych krajach Unii Europejskiej

W Polsce stosuje się tradycyjnie system I

System Nazwa Cechy

I

System pojedynczego pionu

z podejściami częściowo

wypełnionymi

bull jeden pion kanalizacyjny

bull wypełnienie przewodoacutew 50

II

System pojedynczego pionu

z podejściami o mniejszej

średnicy

bull jeden pion kanalizacyjny

bull wypełnienie przewodoacutew 70

III

System pojedynczego pionu

z podejściami całkowicie

wypełnionymi

bull jeden pion kanalizacyjny

bull wypełnienie przewodoacutew 100

bull każde urządzenie podłączone

oddzielnie do pionu

IV System oddzielnych pionoacutew

kanalizacyjnych

bull dwa piony ndash jeden odprowadzający

ścieki czarne z ustępoacutew spłukiwanych

i pisuaroacutew i drugi odprowadzający

pozostałe ścieki

bull wypełnienie przewodoacutew jak dla

systemoacutew I II lub III

Średnice nominalne podejść pojedynczych dobiera się w zależności od typu przyłączonego przyboru sanitarnego lub urządzenia w typowych

rozwiązaniach w Polsce wg tabeli Urządzenie DN [mm]

Umywalka bidet 40

Zlewozmywak

zmywarka pralka

wanna natrysk 50

Miska ustępowa 100

Minimalna średnica podejścia pojedynczego zdeterminowana jest przez jego długość wysokość spadania i ilość zmian kierunku zgodnie z tabelą

DN Lmax

[m] H [m]

trzy zmiany

kierunku

40

50 30 lt10

70 50 lt10

100 50 lt30

H

L

Jeśli powyższe wymiary są przekroczone lub istnieje konieczność zastosowania więcej niż trzech zmian kierunku prowadzenia przewodoacutew należy wybrać kolejną większą średnicę nominalną

Średnice nominalne podjeść zbiorowych

Zależą od natężenia przepływu ściekoacutew w projektowanym

podejściu i od zastosowanego systemu Wybierając system

należy kierować się dostępnymi na rynku przyborami trudno

bowiem wyobrazić sobie podłączanie przyboru sanitarnego

z odpływem np 40mm do przewodu o średnicy mniejszej

Utrudniałoby to swobodny odpływ ściekoacutew z tego przyboru

Natężenie przepływu ściekoacutew sanitarnych Qww

wyznacza się dla danego odcinka instalacji zgodnie

z zależnością

]sl[DUKQww

gdzie K ndash wspoacutełczynnik częstości

DU ndash odpływ jednostkowy [ls] z urządzenia

UWAGA Qww DUmax jeśli nie to Qww = DUmax

Odpływy jednostkowe DU

Odpływy jednostkowe DU -cd

Typowe wspoacutełczynniki częstości K

Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia

z przewodami odpływowymi Piony kanalizacyjne należy prowadzić bez zmiany średnicy i kierunku na całej długości w szachtach sanitarnych

U podstawy każdego pionu przed przejściem w przewoacuted odpływowy należy zamontować otwoacuter rewizyjny (czyszczak) umożliwiający dostęp do wnętrza przodu

W przypadku kanalizacji sanitarnej każdy pion musi być wentylowany w celu wyroacutewnania ciśnienia w instalacji

Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia

z przewodami odpływowymi Wentylację pionu zapewnia

przewoacuted wentylacyjny zakończony rurą wywiewną wyprowadzoną ponad połać dachu

zawoacuter napowietrzający ndash rozwiązanie dozwolone do stosowania w przypadku braku możliwości wyprowadzenia pionu ponad dach można takie rozwiązanie stosować przy spełnieniu następujących warunkoacutew

piony mają wysokość 4 do 5 kondygnacji

ostatni pion licząc od najdalszego w stosunku do kanału oraz co piąty w budynku jest zakończony rurą wywiewną

Elementy pionu kanalizacyjnego

troacutejniki doprowadzające ścieki z podejść kanalizacyjnych

czyszczak prze zmianą kierunku prowadzenia ściekoacutew ndash około 05 nad posadzką przed przejściem w przewoacuted odpływowy

rura prosta o niezmiennej średnicy na całej długości

zawoacuter napowietrzający lub rura wywiewna

W systemie kanalizacji sanitarnej wyroacuteżnić można

piony z wentylacją głoacutewną ndash zakończone rurą wywiewną lub zaworem napowietrzającym

piony z wentylacją obejściową ndash piony z dodatkowym przewodem wentylacyjnym prowadzonym obok pionu spustowego i połączonym z rurą wywiewną

Średnica pionu zależy od wybranego systemu wentylacji i obliczonego natężenia przepływu ściekoacutew dla całego pionu

Należy pamiętać o tym że minimalna średnica pionu nie może być mniejsza od średnicy największego podejścia

W typowych rozwiązaniach w Polsce minimalna średnica pionu wynosi 70mm a dla pionoacutew prowadzących ścieki z misek ustępowych 100mm

Oczywiście w tabelach należy sprawdzić czy średnicy nie należy zwiększyć ze względu na obliczoną wartość Qww

Piony z wentylacją głoacutewną

Piony z wentylacją obejściową

Przewody odpływowe

(poziomy kanalizacyjne)

Wśroacuted przewodoacutew odpływowych wyroacuteżniamy przewoacuted głoacutewny oraz przewody drugorzędne Każdy przewoacuted drugorzędny powinien być oddzielnie podłączony do głoacutewnego pod kątem 45deg

Wszystkie przewody prowadzone są najkroacutetszą drogą przeważnie wzdłuż przegrody budowlanej oraz koniecznie z zachowaniem odpowiedniego spadku

Przewody odpływowe

(poziomy kanalizacyjne)

Spadek powinien być jednakowy na całej długości co zapewnia samooczyszczanie się przewodu

Przyjęte jest że rury układa się kielichem w kierunku przeciwnym do spływu ściekoacutew

Rewizje kanalizacyjne powinno się montować

co 15 m na rurach średnicy od 100 do 150 mm

przed każdym uskokiem poziomu

Rury prowadzone przez murowane ścianki muszą być ułożone prostopadle do przegrody

Na przewody z tworzyw sztucznych powinno się w miejscach przejść dodatkowo nałożyć tuleje ochronne Umożliwią one rurom pewien ruch zabezpieczając instalację przed uszkodzeniami mechanicznymi

Przestrzeń pomiędzy tuleją a rurą powinno się zabezpieczyć izolacją

Jeśli przewody kanalizacyjne z tworzyw sztucznych układane są w sąsiedztwie przewodoacutew wydzielających ciepło powinny być osłonięte otulinami izolacyjnymi w celu zabezpieczenia przed przegrzewaniem

Przewody poziome i przykanaliki powinny być ułożone poniżej strefy przemarzania gruntu czyli na głębokości 80-140 cm zależnie od regionu kraju

Jeśli przewody prowadzone są w pomieszczeniach w ktoacuterych temperatura może spadać poniżej 0degC muszą być odpowiednio zabezpieczone przed przemarzaniem

Dla przewodoacutew prowadzonych na zewnątrz budynku należy pamiętać że warstwa gruntu pokrywającego rury kanalizacyjne powinna być o 10-20 cm większa od głębokości przemarzania gruntu jeśli przewody układa się wyżej to powinny być zaizolowane termicznie

Rury kanalizacyjne układane na zewnątrz budynku powinny być oddalone

od innych przewodoacutew co najmniej

15 m od przewodoacutew gazowych i wodociągowych

08 m od kabli energetycznych

05 m od kabli telekomunikacyjnych

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qww z uwzględnieniem następujących zasad

1 dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 05

2 dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 07

3 minimalna prędkość przepływu ściekoacutew wynosi 07 ms stąd

wynika prowadzenie przewodoacutew z odpowiednim do średnicy

spadkiem w kierunku sieci zewnętrznej

4 minimalna średnica przewodu zewnętrznego wynosi 010m

a przykanalika 015m

Dobierając średnice przewodoacutew odpływowych należy stosować

tabelę z wartościami natężenia przepływu Q0 i prędkości

przepływu v0 dla przewodoacutew o przekroju kołowym przy

pełnym wypełnieniu i wykres Manninga

=QQ0

=vv0

hd

Q

v

(hd)

1

23

4

Przykład obliczeniowy Obliczeniowe natężenie sciekoacutew sanitarnych wynosi Qww= 50 ls Na podstawie tabeli 1 QwwQ0 = 50 2014 = 025 Z wykresu odczytujemy

V = 085V0 = 085114 = 097 ms przy napełnieniu hd = 037

Zakresy dopuszczalnych spadkoacutew przewodoacutew odpływowych

DN 0100 m ndash i = 20 - 100

DN 0150 m ndash i = 15 - 150

Urządzenia dodatkowe w kanalizacji sanitarnej

W przypadku odprowadzania ściekoacutew bytowo gospodarczych do zewnętrznej sieci typu ogoacutelnospławnego w pomieszczeniach położonych na najniższych kondygnacjach w budynku może dojść do zalania spowodowanego wstecznym przepływem ściekoacutew w wyniku intensywnych opadoacutew deszczu Dlatego też w tego typu instalacjach na przewodach kanalizacyjnych odprowadzających ścieki z pomieszczeń na najniższej kondygnacji stosować należy zasuwy burzowe ktoacutere chronią instalację przed przepływem zwrotnym

Materiały w kanalizacji sanitarnej

Instalacja kanalizacyjna może być wykonana z roacuteżnych materiałoacutew ale

zawsze rury i połączenia powinny być szczelne i odporne na korozję

Obecnie najpopularniejszym materiałem używanym do budowy instalacji

wewnętrznej jest tworzywo sztuczne Rury kanalizacyjne produkuje się z

polipropylenu (PP)

roacuteżnych odmian polichlorku winylu (PVC)

Polietylenu wysokiej gęstości (PE-HD)

żywicy poliestrowej wzmacnianej włoacuteknem szklanym (GRE)

Innymi materiałami stosowanymi w kanalizacji sanitarnej są

żeliwo

kamionka

beton

Kanalizacja deszczowa

Odprowadza wody opadowe z dachoacutew i terenoacutew przyległych do nieruchomości (podjazdy tarasy parkingi itp)

Projektowanie kanalizacji deszczowej odbywa się w oparciu o normę

PN ndash EN 12056 ndash 3 grudzień 2002

Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew

Część 3 Przewody deszczowe Projektowanie układu i obliczenia

oraz w przypadku braku informacji o normę

PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania w projektowaniu

Odprowadzanie wody z dachu stromego

W przypadku dachoacutew budynkoacutew niskich (do 5 kondygnacji) ktoacutere mają odpowiednie nachylenie (przyjmuje się że powyżej 8) najczęstszym sposobem odprowadzania wody deszczowej jest zastosowanie systemu rynnowego

Zadaniem deszczowej instalacji kanalizacyjnej jest zebranie wody z dachu i odprowadzenie jej do sieci kanalizacji deszczowej lub do gruntu System rynnowy polega na naturalnym (grawitacyjnym) spływie woacuted po połaci dachowej skąd jest przejmowana przez system rur System ten roacutewnież pracuje grawitacyjnie Umowną granicą instalacji deszczowej jest wylewka z ktoacuterej woda może być skierowana do sieci kanalizacji deszczowej (ogoacutelnospławnej) lub na grunt

Podstawowe elementy

instalacji kanalizacji deszczowej

Rynny - przewody o przekroju otwartym (okrągłym prostokątnym eliptycznym trapezowym okapowym) biegnące wzdłuż krawędzi dachu Zadaniem rynien jest zebranie wody opadowej Rynny prowadzone są z lekkim spadkiem w kierunku narożnikoacutew budynku dzięki czemu woda nie wylewa się za krawędzie tylko płynie w kierunku rur spustowych

Instalacja kanalizacji deszczowej składa się z następujących elementoacutew

Rury spustowe ndash pionowe odcinki przewodoacutew o przekroju zamkniętym (najczęściej okrągłym lub prostokątnym) Zadaniem rur spustowych jest zebranie wody płynącej rynnami i odprowadzenie ich poza budynek

Odpływy ndash elementy za pomocą ktoacuterych rynny przechodzą w rury spustowe Odpływ jest odcinkiem rynny w ktoacuterym wykonany jest obrobiony otwoacuter odpowiedniego kształtu pozwalający na włączenie rury spustowej Można wyroacuteżnić odpływy przelotowe oraz odpływy końcowe ( na narożnikach pomieszczeń) Pozwalają na mocowanie rur spustowych

Narożniki do rynien ndash umożliwiają połączenie rynien w narożnikach budynku Właściwy montaż narożnikoacutew jest bardzo ważny dla właściwej pracy rynien (ruchoacutew pod wpływem temperatury) Wylewki ndash kształtki ktoacuterymi kończy się rura spustowa Wylewka może być włą- czona do kanalizacji deszczowej bądź znajdować się nad gruntem

Łączniki do rynien - złączki zwykłe uszczelkowe i korekcyjne Ponieważ montaż rynien wymaga pozostawiania tzw dylatacji (odstępoacutew) złączki korekcyjne lub uszczelkowe umożliwiają wykonanie takich połączenia z dylatacją

Łączniki do rur spustowych - kolana troacutejniki redukcje mufy mufy redukcyjne Mufy służą do włączania rur spustowych do odpływoacutew zadaniem muf redukcyjnych jest połączenie rury spustowej i odpływu o roacuteżnych średnicach Kolana pozwalają na zmianę kierunku rury spustowej Troacutejniki umożliwiają włączanie do rur spustowych wyposażenia dodatkowego

Haki i obejmy - zadaniem tych elementoacutew jest mocowanie rynien i rur spustowych do dachoacutew i ścian

Elementy wykończeniowe i dodatkowe -

zadaniem tych elementoacutew jest wykończenie

systemu lub uzupełnienie jego pracy

Przykładami mogą tu być

dekiel służący do zakończenia rynny

filtr siatkowy montowany na rurze

spustowej zatrzymujący

zanieczyszczenia

czyszczak (rewizja) umożliwiający

przegląd i czyszczenie rury spustowej

(na zdjęciu)

odprowadzenie do kanalizacji deszczowej

Jednym ze sposoboacutew odprowadzenia wody jest podłączenie systemu rynnowego do kanalizacji deszczowej

Woacutewczas na dolnym odcinku rury spustowej mniej więcej 03-08 m ponad terenem należy zamontować rewizję (czyszczak) Rewizja ma wewnątrz kratkę na ktoacuterej zbierają się liście i inne zanieczyszczenia spływające z rynny

Rura spustowa z rewizją przyłączona jest do przewodoacutew odpływowych a te łączą się z kanalizacją Średnica przewodoacutew musi być co najmniej roacutewna średnicy rur spustowych i najczęściej wynosi 100-150 mm Głębokość na jakiej powinno się układać rury zależy od strefy przemarzania i wynosi 1-14 m System taki nie ma blokady przedostawania się zapachoacutew dlatego lepiej nie podłączać go do kanalizacji ogoacutelnospławnej

Innym sposobem odprowadzenia wody bezpośrednio do kanalizacji jest podłączenie rury spustowej do osadnika rynnowego Wyposażony jest on w klapkę ktoacutera stanowi blokadę zapachową i wyciągany kosz w ktoacuterym gromadzą się większe zanieczyszczenia takie jak liście

Gdy brak sieci kanalizacji deszczowej lub ogoacutelnospławnej woda deszczowa powinna być bezpiecznie rozprowadzona po terenie posesji ale tak żeby nie spływała na sąsiednie działki

Odprowadzanie wody z dachu

płaskiego

W przypadku dachoacutew budynkoacutew wysokich (powyżej 5 kondygnacji) oraz dachoacutew o małym nachyleniu (przyjmuje się że poniżej 8) najczęstszym sposobem odprowa-dzania wody deszczowej jest system odwadniania oparty na wpustach dachowych

Wpusty dachowe pełnią rolę dachowych odwodnień punkto-wych tzn zbierają wodę z pewnej powierzchni w jednym punkcie

Odprowadzanie wody z dachu

płaskiego Woda jest odprowadzana do rury spustowej biegnącej wewnątrz budynku a stamtąd do kanalizacji deszczowej lub poza budynek do gruntu Aby odwodnienie dachu płaskiego pracowało prawidłowo wpust powinien znaleźć się w najniższym punkcie dachu a spadek w jego kierunku powinien wynosić co najmniej 3 Oproacutecz zasadniczego wpustu powinien być wpust awaryjny ktoacutery przejmie wodę w przypadku zatkania wpustu głoacutewnego Na dachu powinna być co najmniej jedna para wpustoacutew Zasady projektowania moacutewią że wpusty należy rozmieszczać co 25 m

Obliczanie kanalizacji deszczowej

Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qr (qd) [ls]

rAC

10000

IAQr

gdzie ψ lub C ndash wspoacutełczynnik spływu przyjmowany wg nowej normy jako 10 (w starej zależny od nachylenia dachu i rodzaju powierzchni odwadnianej)

A ndash efektywna powierzchnia dachu lub powierzchnia odwadniana [m2]

I ndash w starej normie miarodajne natężenie deszczu [l(sha)] przyjmowane I 300 l(sha)

r ndash natężenie opadoacutew atmosferycznych [l(sm2)] przyjmowane albo na podstawie danych statystycznych albo wg tabeli 1 w nowej normie po przemnożeniu przez wspoacutełczynnik ryzyka podany w tabeli 2

Wymiarowanie rynien i rur spustowych

1 Przewody spustowe ndash średnicę należy dobrać tak aby obliczona wartość odpływu ściekoacutew Qr nie przekraczała wartości Qrmax (qdmax) a powierzchnia odwadniana A powierzchni Amax zestawionych w tabeli w normie PN ndash 92B ndash 01707

2 Wg starej normy rynny powinny mieć średnice minimum 150 mm (dotyczy to budynkoacutew wielorodzinnych)

Efektywna

powierzchnia dachu

odwadniana przez

rynnę A [m2]

Szerokość rynny [mm] Średnica rury

spustowej [mm]

poniżej 20 70 50

20 ndash 57 100 (lub 125) 70

57 ndash 97 125 100

97 - 170 150 100

170 - 243 180 125

Dla budynkoacutew jednorodzinnych średnice rynien i przewodoacutew spustowych można określić w oparciu o efektywną powierzchnię dachu wg tabeli

Średnice poziomoacutew i przykanalikoacutew

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qr z uwzględnieniem następujących zasad

a) dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 07

b) dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 09

c) i d) jak dla kanalizacji sanitarnej

Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej

Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qt (qog) [ls]

Qww ndash natężenie odpływu ściekoacutew sanitarnych

Qr ndash natężenie odpływu ściekoacutew deszczowych

Kanalizacja ogoacutelnospławna to ten fragment ktoacutery odprowadza i ścieki sanitarne i deszczowe do zewnętrznej sieci ogoacutelnospławnej

rwwt QQQ

Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się z uwzględnieniem następujących zasad

a) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt spełnione powinny być warunki

a) i b) jak dla ściekoacutew deszczowych

b) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt obliczeniowa prędkość przepływu

ściekoacutew nie może przekraczać wartości dopuszczalnej ktoacutera wynosi

80 ms ndash dla rur żeliwnych i innych metalowych

40 ms ndash dla rur kamionkowych betonowych i z tworzyw sztucznych

c) dla odpływu tylko ściekoacutew sanitarnych Qww prędkość przepływu

ściekoacutew nie może być mniejsza od vmin = 07 ms

bullRynny z PVC-U

bullRynny z blachy aluminiowej

bullRynny miedziane

bullRynny z blachy stalowej

bullRynny cynkowo-tytanowe

Przekroje rynien a b c) poacutełokragłe d) trapezowy e f) trapezoidalny g) prostokatny h) poacutełokragły leacy

Rodzaje rynien a) okapowa b) koszowa c) gzymsowa d) leacy

Podział wodomierzy

1 Wodomierz działający na zasadach mechanicznych przeznaczony do wody

a) zimnej o temperaturze od 0 degC do 30 degC

b) ciepłej o temperaturze od 30 degC do 90 degC

c) gorącej o temperaturze od 30 degC do 130 degC albo od 30 degC do 180 degC

2 Wodomierz działający na zasadach elektronicznych lub mechanicznych z urządzeniami elektronicznymi albo bez przeznaczony do wody zimnej o temperaturze od 0 degC do 30 degC

Wodomierze mieszkaniowe (JS) Wodomierz powinien być zamontowany w położeniu roboczym zgodnie z oznakowaniem umieszczonym na wodomierzu przez producenta H - oznacza pozycję pracy wodomierza w poziomie V - oznacza pozycję pracy wodomierza w pionie Litera znajdująca się na tarczy wodomierza A B C lub D - oznacza klasę obciążeń wodomierza

Wodomierz sprzężony roacutewnolegle 1-wodomierz głoacutewny śrubowy 2-wodomierz boczny skrzydełkowy 3-zawoacuter zmiennego obciążenia

1 Wodomierze działające na zasadach mechanicznych przeznaczone do wody charakteryzują następujące strumienie

1) maksymalny strumień objętości (Qmax)

2) nominalny strumień objętości (Qn)

3) pośredni strumień objętości (Qt)

4) minimalny strumień objętości (Qmin)

2 Stosunek QmaxQn powinien wynosić 2

3 Rozroacuteżnia się cztery klasy metrologiczne wodomierzy klasa A klasa B klasa C klasa D

4 Klasy metrologiczne wodomierzy w zależności od wartości stosunku QminQn i QtQn

Q (q)-strumień objętości - objętość wody przepływającej przez wodomierz w przyjętej jednostce czasu

Qmax (qmax) -maksymalny strumień objętości - największy strumień objętości przy ktoacuterym wodomierz może pracować w kroacutetkim czasie bez uszkodzenia i przekroczenia błędoacutew granicznych dopuszczalnych oraz wartości maksymalnej straty ciśnienia

Qn (qn) nominalny strumień objętości - strumień objętości roacutewny połowie maksymalnego strumienia objętości przy ktoacuterym wodomierz może pracować przy przepływie ciągłym lub przerywanym i jego wskazania mieszczą się w granicach błędoacutew granicznych dopuszczalnych

Qt (qt) pośredni strumień objętości - strumień objętości dzielący zakres obciążeń pomiarowych na przedział goacuterny i dolny przy ktoacuterym błąd graniczny dopuszczalny zmienia wartość

Qmin (qmin ) minimalny strumień objętości- strumień objętości powyżej ktoacuterego wskazania wodomierza nie powinny przekraczać błędoacutew granicznych dopuszczalnych

Zakres obciążeń pomiarowych wodomierza - zakres strumienia objętości wodomierza zawarty między maksymalnym strumieniem objętości a minimalnym strumieniem objętości

Krzywa błędoacutew wodomierza

Błędy graniczne dopuszczalne wodomierzy plusmn 2 - w przedziale goacuternym zakresu obciążeń (qt q qmax)

plusmn 5 - w przedziale goacuternym zakresu obciążeń (qmin q qt)

Lokalizacja wodomierza

Doboacuter wodomierza

Aby dobrać wodomierz należy

ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe

ustalić umowny przepływ obliczeniowy dla wodomierza qw m3h

qw = 2 q

Doboacuter wodomierza

Doboacuter wodomierza

dla dobranego wodomierza ustalić w oparciu o dane producenta wodomierzy stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez wodomierz

Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem

PN-EN 1717 - Ochrona przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody w instalacjach wodociągowych i ogoacutelne wymagania dotyczące urządzeń zapobiegających zanieczyszczaniu przez przepływ zwrotny

Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem

Podział płynoacutew ktoacutere mają lub mogą mieć kontakt z wodą do picia

Kategoria 1

Woda wypływająca bezpośrednio z sieci wodociągowej przeznaczona do użytkowania przez człowieka do celoacutew konsumpcyjnych

Kategoria 2

Płyn nie stanowiący bakteriologicznego lub toksycznego zagrożenia dla człowieka

Kategoria 3

Płyn stanowiący pewne zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność co najmniej jednej substancji toksycznej lub bardzo toksycznej o LD50gt200 mgkg wagi ciała

Kategoria 4

Płyn stanowiący pewne zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność co najmniej jednej substancji toksycznej lub bardzo toksycznej o LD50200 mgkg wagi ciała lub też co najmniej jednej substancji radioaktywnej mutagennej lub rakotwoacuterczej

Kategoria 5

Płyn stanowiący zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność substancji mikrobiologicznych bądź wirusowych

Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem

Przepływ zwrotny wywołany spadkiem ciśnienia w sieci wodociągowej

Potencjalne źroacutedła zanieczyszczenia wody wodociągowej

XY

1- sieć wodociągowa

2- urządzenie zabezpieczające

X-rodzina zabezpieczenia

Y-typ zabezpieczenia

Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody

Aby dobrać zabezpieczenie należy

określić kategorię płynu

określić rodzaj zabezpieczenia wg normy

ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe

dobrać zawoacuter zwracając uwagę na średnicę wodomierza

Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody

dla dobranego zaworu ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez zawoacuter

Filtr

Doboacuter filtra

Aby dobrać filtr należy

ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe

dobrać filtr zwracając uwagę na średnicę wodomierza i zaworu antyskażeniowego

Doboacuter filtra

dla dobranego filtra ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez filtr

INSTALACJE KANALIZACYJNE

Rodzaje instalacji kanalizacyjnych

1 Kanalizacja sanitarna (bytowo ndash gospodarcza)

2 Kanalizacja deszczowa

3 Kanalizacja technologiczna

ścieki przed wprowadzeniem do kanalizacji

sanitarnej wymagają wstępnego oczyszczenia w

specjalnych urządzeniach

Odprowadzenie ściekoacutew z nieruchomości może być

realizowane na dwa sposoby

systemem ogoacutelnospławnym (zbiorczym)

lub systemem rozdzielczym

Kanalizacja ogoacutelnospławna odprowadza zaroacutewno ścieki

sanitarne (bytowe) jak i deszczowe

W kanalizacji rozdzielczej ścieki sanitarne i deszczowe

odprowadzane są rozdzielnie

Schemat kanalizacji ogoacutelnospławnej

KS1 KS2

Kanał ogoacutelnospławny

RD1 RD2

linia regulacyjna

ST1

ST2

Schemat kanalizacji rozdzielczej

KS1 KS2

Kanał sanitarny

Kanał deszczowy

RD1 RD2

linia regulacyjnaST1

ST2

SD1

SD2

Podział instalacji kanalizacyjnej

Instalację kanalizacyjną można podzielić na

zewnętrzną (na terenie nieruchomości lecz poza budynkiem)

wewnętrzną (w budynku)

Podział ten wydaje się oczywisty ale jest istotny przy doborze materiału instalacyjnego - nie każdy materiał sprawdzający się wewnątrz nadaje się do stworzenia instalacji zewnętrznej

Granicą między instalacją wewnętrzną a zewnętrzną jest tzw czyszczak głoacutewny (rewizja głoacutewna)

Przewody domowej

instalacji kanalizacyjnej

Przykanalik (przyłącze kanalizacyjne) ndash jest to odcinek ktoacutery łączy kanalizację na terenie nieruchomości z siecią kanalizacyjną

Najczęściej przykanalik włączany jest do studzienki (rewizyjnej lub włazowej) ktoacutera stanowi uzbrojenie sieci Możliwe jest też przyłączenie przez wpust boczny lub złącze siodłowe

Przewody domowej

instalacji kanalizacyjnej

Przykanaliki oznaczane są znakami informacyjnymi Na znaku podana jest średnica (w mm) spadek przyłącza (w promilach) oraz jego długość (w m) Granicą między siecią a instalacją jest położona w pobliżu granicy nieruchomości pierwsza studzienka licząc od strony budynku

Sieć i przykanalik

w przypadku istnienia studzienki rewizyjnej

przykanalikstudzienka rewizyjna

linia

reg

ulac

yjnastudzienka kanalizacyjna

sieć kanalizacyjna

budy

nek

instalacja

zewnętrzna

Sieć i przykanalik

w przypadku braku studzienki rewizyjnej (wg nowych przepisoacutew w przypadku braku studzienki rewizyjnej

przykanalik to odcinek biegnący od granicy budynku do granicy

nieruchomości)

linia

reg

ulac

yjnastudzienka kanalizacyjna

sieć kanalizacyjna

budy

nek

przykanalik

sieć kanalizacyjna

Instalacja kanalizacyjna składa się z 1 poziomoacutew (przewodoacutew odpływowych) ndash są to przewody

prowadzone z odpowiednim spadkiem ktoacutere odprowadzają

ścieki z pionoacutew wpustoacutew podłogowych itp do przykanalika

lub sieci zewnętrznej

2 pionoacutew (przewodoacutew spustowych) ndash są to przewody prowadzone

przez jedną lub kilka kondygnacji odprowadzające ścieki

z podejść kanalizacyjnych wpustoacutew dachowych lub rynien

do przewodoacutew odpływowych

3 podejść kanalizacyjnych ndash przewody odprowadzające ścieki

z przyboroacutew i urządzeń sanitarnych do pionoacutew lub poziomoacutew

kanalizacyjnych

podejścia pojedyncze

podejścia zbiorowe

Kanalizacja sanitarna grawitacyjna

Odprowadza wodę zanieczyszczoną (ścieki) w wyniku jej wykorzystania odpływającą z ustępoacutew spłukiwanych natryskoacutew wanien bidetoacutew zlewoacutew umywalek wpustoacutew podłogowych i innych urządzeń występujących w gospodarstwie domowym

Projektowanie kanalizacji sanitarnej odbywa się w oparciu o normę

PN ndash EN 12056 ndash 2 grudzień 2002

Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew

Część 2 Kanalizacja sanitarna projektowanie układu i obliczenia

oraz w przypadku braku informacji o normę

PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania

w projektowaniu

Podejścia kanalizacyjne ndash łączą

odpływ z pionem kanalizacyjnym

Podejścia

niewentylowane - należy montować ze spadkiem wynoszącym od 2 do 15

wentylowane ndash można zastosować tu mniejsze spadki zgodnie z przywołaną normą ale wymagają dodatkowego przewodu wentylującego

Najczęściej projektuje się podejścia niewentylowane Ich długość w typowym rozwiązaniu stosowanym w Polsce nie powinna przekraczać 30 m a w przypadku miski ustępowej 10 m po długości przewodu

W przypadku dłuższych podejść albo zwiększa się średnicę albo projektuje się podejścia wentylowane za pomocą np zaworoacutew napowietrzających

Nowa norma wprowadza cztery typy systemoacutew kanalizacyjnych jakie można spotkać w poszczegoacutelnych krajach Unii Europejskiej

W Polsce stosuje się tradycyjnie system I

System Nazwa Cechy

I

System pojedynczego pionu

z podejściami częściowo

wypełnionymi

bull jeden pion kanalizacyjny

bull wypełnienie przewodoacutew 50

II

System pojedynczego pionu

z podejściami o mniejszej

średnicy

bull jeden pion kanalizacyjny

bull wypełnienie przewodoacutew 70

III

System pojedynczego pionu

z podejściami całkowicie

wypełnionymi

bull jeden pion kanalizacyjny

bull wypełnienie przewodoacutew 100

bull każde urządzenie podłączone

oddzielnie do pionu

IV System oddzielnych pionoacutew

kanalizacyjnych

bull dwa piony ndash jeden odprowadzający

ścieki czarne z ustępoacutew spłukiwanych

i pisuaroacutew i drugi odprowadzający

pozostałe ścieki

bull wypełnienie przewodoacutew jak dla

systemoacutew I II lub III

Średnice nominalne podejść pojedynczych dobiera się w zależności od typu przyłączonego przyboru sanitarnego lub urządzenia w typowych

rozwiązaniach w Polsce wg tabeli Urządzenie DN [mm]

Umywalka bidet 40

Zlewozmywak

zmywarka pralka

wanna natrysk 50

Miska ustępowa 100

Minimalna średnica podejścia pojedynczego zdeterminowana jest przez jego długość wysokość spadania i ilość zmian kierunku zgodnie z tabelą

DN Lmax

[m] H [m]

trzy zmiany

kierunku

40

50 30 lt10

70 50 lt10

100 50 lt30

H

L

Jeśli powyższe wymiary są przekroczone lub istnieje konieczność zastosowania więcej niż trzech zmian kierunku prowadzenia przewodoacutew należy wybrać kolejną większą średnicę nominalną

Średnice nominalne podjeść zbiorowych

Zależą od natężenia przepływu ściekoacutew w projektowanym

podejściu i od zastosowanego systemu Wybierając system

należy kierować się dostępnymi na rynku przyborami trudno

bowiem wyobrazić sobie podłączanie przyboru sanitarnego

z odpływem np 40mm do przewodu o średnicy mniejszej

Utrudniałoby to swobodny odpływ ściekoacutew z tego przyboru

Natężenie przepływu ściekoacutew sanitarnych Qww

wyznacza się dla danego odcinka instalacji zgodnie

z zależnością

]sl[DUKQww

gdzie K ndash wspoacutełczynnik częstości

DU ndash odpływ jednostkowy [ls] z urządzenia

UWAGA Qww DUmax jeśli nie to Qww = DUmax

Odpływy jednostkowe DU

Odpływy jednostkowe DU -cd

Typowe wspoacutełczynniki częstości K

Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia

z przewodami odpływowymi Piony kanalizacyjne należy prowadzić bez zmiany średnicy i kierunku na całej długości w szachtach sanitarnych

U podstawy każdego pionu przed przejściem w przewoacuted odpływowy należy zamontować otwoacuter rewizyjny (czyszczak) umożliwiający dostęp do wnętrza przodu

W przypadku kanalizacji sanitarnej każdy pion musi być wentylowany w celu wyroacutewnania ciśnienia w instalacji

Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia

z przewodami odpływowymi Wentylację pionu zapewnia

przewoacuted wentylacyjny zakończony rurą wywiewną wyprowadzoną ponad połać dachu

zawoacuter napowietrzający ndash rozwiązanie dozwolone do stosowania w przypadku braku możliwości wyprowadzenia pionu ponad dach można takie rozwiązanie stosować przy spełnieniu następujących warunkoacutew

piony mają wysokość 4 do 5 kondygnacji

ostatni pion licząc od najdalszego w stosunku do kanału oraz co piąty w budynku jest zakończony rurą wywiewną

Elementy pionu kanalizacyjnego

troacutejniki doprowadzające ścieki z podejść kanalizacyjnych

czyszczak prze zmianą kierunku prowadzenia ściekoacutew ndash około 05 nad posadzką przed przejściem w przewoacuted odpływowy

rura prosta o niezmiennej średnicy na całej długości

zawoacuter napowietrzający lub rura wywiewna

W systemie kanalizacji sanitarnej wyroacuteżnić można

piony z wentylacją głoacutewną ndash zakończone rurą wywiewną lub zaworem napowietrzającym

piony z wentylacją obejściową ndash piony z dodatkowym przewodem wentylacyjnym prowadzonym obok pionu spustowego i połączonym z rurą wywiewną

Średnica pionu zależy od wybranego systemu wentylacji i obliczonego natężenia przepływu ściekoacutew dla całego pionu

Należy pamiętać o tym że minimalna średnica pionu nie może być mniejsza od średnicy największego podejścia

W typowych rozwiązaniach w Polsce minimalna średnica pionu wynosi 70mm a dla pionoacutew prowadzących ścieki z misek ustępowych 100mm

Oczywiście w tabelach należy sprawdzić czy średnicy nie należy zwiększyć ze względu na obliczoną wartość Qww

Piony z wentylacją głoacutewną

Piony z wentylacją obejściową

Przewody odpływowe

(poziomy kanalizacyjne)

Wśroacuted przewodoacutew odpływowych wyroacuteżniamy przewoacuted głoacutewny oraz przewody drugorzędne Każdy przewoacuted drugorzędny powinien być oddzielnie podłączony do głoacutewnego pod kątem 45deg

Wszystkie przewody prowadzone są najkroacutetszą drogą przeważnie wzdłuż przegrody budowlanej oraz koniecznie z zachowaniem odpowiedniego spadku

Przewody odpływowe

(poziomy kanalizacyjne)

Spadek powinien być jednakowy na całej długości co zapewnia samooczyszczanie się przewodu

Przyjęte jest że rury układa się kielichem w kierunku przeciwnym do spływu ściekoacutew

Rewizje kanalizacyjne powinno się montować

co 15 m na rurach średnicy od 100 do 150 mm

przed każdym uskokiem poziomu

Rury prowadzone przez murowane ścianki muszą być ułożone prostopadle do przegrody

Na przewody z tworzyw sztucznych powinno się w miejscach przejść dodatkowo nałożyć tuleje ochronne Umożliwią one rurom pewien ruch zabezpieczając instalację przed uszkodzeniami mechanicznymi

Przestrzeń pomiędzy tuleją a rurą powinno się zabezpieczyć izolacją

Jeśli przewody kanalizacyjne z tworzyw sztucznych układane są w sąsiedztwie przewodoacutew wydzielających ciepło powinny być osłonięte otulinami izolacyjnymi w celu zabezpieczenia przed przegrzewaniem

Przewody poziome i przykanaliki powinny być ułożone poniżej strefy przemarzania gruntu czyli na głębokości 80-140 cm zależnie od regionu kraju

Jeśli przewody prowadzone są w pomieszczeniach w ktoacuterych temperatura może spadać poniżej 0degC muszą być odpowiednio zabezpieczone przed przemarzaniem

Dla przewodoacutew prowadzonych na zewnątrz budynku należy pamiętać że warstwa gruntu pokrywającego rury kanalizacyjne powinna być o 10-20 cm większa od głębokości przemarzania gruntu jeśli przewody układa się wyżej to powinny być zaizolowane termicznie

Rury kanalizacyjne układane na zewnątrz budynku powinny być oddalone

od innych przewodoacutew co najmniej

15 m od przewodoacutew gazowych i wodociągowych

08 m od kabli energetycznych

05 m od kabli telekomunikacyjnych

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qww z uwzględnieniem następujących zasad

1 dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 05

2 dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 07

3 minimalna prędkość przepływu ściekoacutew wynosi 07 ms stąd

wynika prowadzenie przewodoacutew z odpowiednim do średnicy

spadkiem w kierunku sieci zewnętrznej

4 minimalna średnica przewodu zewnętrznego wynosi 010m

a przykanalika 015m

Dobierając średnice przewodoacutew odpływowych należy stosować

tabelę z wartościami natężenia przepływu Q0 i prędkości

przepływu v0 dla przewodoacutew o przekroju kołowym przy

pełnym wypełnieniu i wykres Manninga

=QQ0

=vv0

hd

Q

v

(hd)

1

23

4

Przykład obliczeniowy Obliczeniowe natężenie sciekoacutew sanitarnych wynosi Qww= 50 ls Na podstawie tabeli 1 QwwQ0 = 50 2014 = 025 Z wykresu odczytujemy

V = 085V0 = 085114 = 097 ms przy napełnieniu hd = 037

Zakresy dopuszczalnych spadkoacutew przewodoacutew odpływowych

DN 0100 m ndash i = 20 - 100

DN 0150 m ndash i = 15 - 150

Urządzenia dodatkowe w kanalizacji sanitarnej

W przypadku odprowadzania ściekoacutew bytowo gospodarczych do zewnętrznej sieci typu ogoacutelnospławnego w pomieszczeniach położonych na najniższych kondygnacjach w budynku może dojść do zalania spowodowanego wstecznym przepływem ściekoacutew w wyniku intensywnych opadoacutew deszczu Dlatego też w tego typu instalacjach na przewodach kanalizacyjnych odprowadzających ścieki z pomieszczeń na najniższej kondygnacji stosować należy zasuwy burzowe ktoacutere chronią instalację przed przepływem zwrotnym

Materiały w kanalizacji sanitarnej

Instalacja kanalizacyjna może być wykonana z roacuteżnych materiałoacutew ale

zawsze rury i połączenia powinny być szczelne i odporne na korozję

Obecnie najpopularniejszym materiałem używanym do budowy instalacji

wewnętrznej jest tworzywo sztuczne Rury kanalizacyjne produkuje się z

polipropylenu (PP)

roacuteżnych odmian polichlorku winylu (PVC)

Polietylenu wysokiej gęstości (PE-HD)

żywicy poliestrowej wzmacnianej włoacuteknem szklanym (GRE)

Innymi materiałami stosowanymi w kanalizacji sanitarnej są

żeliwo

kamionka

beton

Kanalizacja deszczowa

Odprowadza wody opadowe z dachoacutew i terenoacutew przyległych do nieruchomości (podjazdy tarasy parkingi itp)

Projektowanie kanalizacji deszczowej odbywa się w oparciu o normę

PN ndash EN 12056 ndash 3 grudzień 2002

Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew

Część 3 Przewody deszczowe Projektowanie układu i obliczenia

oraz w przypadku braku informacji o normę

PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania w projektowaniu

Odprowadzanie wody z dachu stromego

W przypadku dachoacutew budynkoacutew niskich (do 5 kondygnacji) ktoacutere mają odpowiednie nachylenie (przyjmuje się że powyżej 8) najczęstszym sposobem odprowadzania wody deszczowej jest zastosowanie systemu rynnowego

Zadaniem deszczowej instalacji kanalizacyjnej jest zebranie wody z dachu i odprowadzenie jej do sieci kanalizacji deszczowej lub do gruntu System rynnowy polega na naturalnym (grawitacyjnym) spływie woacuted po połaci dachowej skąd jest przejmowana przez system rur System ten roacutewnież pracuje grawitacyjnie Umowną granicą instalacji deszczowej jest wylewka z ktoacuterej woda może być skierowana do sieci kanalizacji deszczowej (ogoacutelnospławnej) lub na grunt

Podstawowe elementy

instalacji kanalizacji deszczowej

Rynny - przewody o przekroju otwartym (okrągłym prostokątnym eliptycznym trapezowym okapowym) biegnące wzdłuż krawędzi dachu Zadaniem rynien jest zebranie wody opadowej Rynny prowadzone są z lekkim spadkiem w kierunku narożnikoacutew budynku dzięki czemu woda nie wylewa się za krawędzie tylko płynie w kierunku rur spustowych

Instalacja kanalizacji deszczowej składa się z następujących elementoacutew

Rury spustowe ndash pionowe odcinki przewodoacutew o przekroju zamkniętym (najczęściej okrągłym lub prostokątnym) Zadaniem rur spustowych jest zebranie wody płynącej rynnami i odprowadzenie ich poza budynek

Odpływy ndash elementy za pomocą ktoacuterych rynny przechodzą w rury spustowe Odpływ jest odcinkiem rynny w ktoacuterym wykonany jest obrobiony otwoacuter odpowiedniego kształtu pozwalający na włączenie rury spustowej Można wyroacuteżnić odpływy przelotowe oraz odpływy końcowe ( na narożnikach pomieszczeń) Pozwalają na mocowanie rur spustowych

Narożniki do rynien ndash umożliwiają połączenie rynien w narożnikach budynku Właściwy montaż narożnikoacutew jest bardzo ważny dla właściwej pracy rynien (ruchoacutew pod wpływem temperatury) Wylewki ndash kształtki ktoacuterymi kończy się rura spustowa Wylewka może być włą- czona do kanalizacji deszczowej bądź znajdować się nad gruntem

Łączniki do rynien - złączki zwykłe uszczelkowe i korekcyjne Ponieważ montaż rynien wymaga pozostawiania tzw dylatacji (odstępoacutew) złączki korekcyjne lub uszczelkowe umożliwiają wykonanie takich połączenia z dylatacją

Łączniki do rur spustowych - kolana troacutejniki redukcje mufy mufy redukcyjne Mufy służą do włączania rur spustowych do odpływoacutew zadaniem muf redukcyjnych jest połączenie rury spustowej i odpływu o roacuteżnych średnicach Kolana pozwalają na zmianę kierunku rury spustowej Troacutejniki umożliwiają włączanie do rur spustowych wyposażenia dodatkowego

Haki i obejmy - zadaniem tych elementoacutew jest mocowanie rynien i rur spustowych do dachoacutew i ścian

Elementy wykończeniowe i dodatkowe -

zadaniem tych elementoacutew jest wykończenie

systemu lub uzupełnienie jego pracy

Przykładami mogą tu być

dekiel służący do zakończenia rynny

filtr siatkowy montowany na rurze

spustowej zatrzymujący

zanieczyszczenia

czyszczak (rewizja) umożliwiający

przegląd i czyszczenie rury spustowej

(na zdjęciu)

odprowadzenie do kanalizacji deszczowej

Jednym ze sposoboacutew odprowadzenia wody jest podłączenie systemu rynnowego do kanalizacji deszczowej

Woacutewczas na dolnym odcinku rury spustowej mniej więcej 03-08 m ponad terenem należy zamontować rewizję (czyszczak) Rewizja ma wewnątrz kratkę na ktoacuterej zbierają się liście i inne zanieczyszczenia spływające z rynny

Rura spustowa z rewizją przyłączona jest do przewodoacutew odpływowych a te łączą się z kanalizacją Średnica przewodoacutew musi być co najmniej roacutewna średnicy rur spustowych i najczęściej wynosi 100-150 mm Głębokość na jakiej powinno się układać rury zależy od strefy przemarzania i wynosi 1-14 m System taki nie ma blokady przedostawania się zapachoacutew dlatego lepiej nie podłączać go do kanalizacji ogoacutelnospławnej

Innym sposobem odprowadzenia wody bezpośrednio do kanalizacji jest podłączenie rury spustowej do osadnika rynnowego Wyposażony jest on w klapkę ktoacutera stanowi blokadę zapachową i wyciągany kosz w ktoacuterym gromadzą się większe zanieczyszczenia takie jak liście

Gdy brak sieci kanalizacji deszczowej lub ogoacutelnospławnej woda deszczowa powinna być bezpiecznie rozprowadzona po terenie posesji ale tak żeby nie spływała na sąsiednie działki

Odprowadzanie wody z dachu

płaskiego

W przypadku dachoacutew budynkoacutew wysokich (powyżej 5 kondygnacji) oraz dachoacutew o małym nachyleniu (przyjmuje się że poniżej 8) najczęstszym sposobem odprowa-dzania wody deszczowej jest system odwadniania oparty na wpustach dachowych

Wpusty dachowe pełnią rolę dachowych odwodnień punkto-wych tzn zbierają wodę z pewnej powierzchni w jednym punkcie

Odprowadzanie wody z dachu

płaskiego Woda jest odprowadzana do rury spustowej biegnącej wewnątrz budynku a stamtąd do kanalizacji deszczowej lub poza budynek do gruntu Aby odwodnienie dachu płaskiego pracowało prawidłowo wpust powinien znaleźć się w najniższym punkcie dachu a spadek w jego kierunku powinien wynosić co najmniej 3 Oproacutecz zasadniczego wpustu powinien być wpust awaryjny ktoacutery przejmie wodę w przypadku zatkania wpustu głoacutewnego Na dachu powinna być co najmniej jedna para wpustoacutew Zasady projektowania moacutewią że wpusty należy rozmieszczać co 25 m

Obliczanie kanalizacji deszczowej

Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qr (qd) [ls]

rAC

10000

IAQr

gdzie ψ lub C ndash wspoacutełczynnik spływu przyjmowany wg nowej normy jako 10 (w starej zależny od nachylenia dachu i rodzaju powierzchni odwadnianej)

A ndash efektywna powierzchnia dachu lub powierzchnia odwadniana [m2]

I ndash w starej normie miarodajne natężenie deszczu [l(sha)] przyjmowane I 300 l(sha)

r ndash natężenie opadoacutew atmosferycznych [l(sm2)] przyjmowane albo na podstawie danych statystycznych albo wg tabeli 1 w nowej normie po przemnożeniu przez wspoacutełczynnik ryzyka podany w tabeli 2

Wymiarowanie rynien i rur spustowych

1 Przewody spustowe ndash średnicę należy dobrać tak aby obliczona wartość odpływu ściekoacutew Qr nie przekraczała wartości Qrmax (qdmax) a powierzchnia odwadniana A powierzchni Amax zestawionych w tabeli w normie PN ndash 92B ndash 01707

2 Wg starej normy rynny powinny mieć średnice minimum 150 mm (dotyczy to budynkoacutew wielorodzinnych)

Efektywna

powierzchnia dachu

odwadniana przez

rynnę A [m2]

Szerokość rynny [mm] Średnica rury

spustowej [mm]

poniżej 20 70 50

20 ndash 57 100 (lub 125) 70

57 ndash 97 125 100

97 - 170 150 100

170 - 243 180 125

Dla budynkoacutew jednorodzinnych średnice rynien i przewodoacutew spustowych można określić w oparciu o efektywną powierzchnię dachu wg tabeli

Średnice poziomoacutew i przykanalikoacutew

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qr z uwzględnieniem następujących zasad

a) dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 07

b) dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 09

c) i d) jak dla kanalizacji sanitarnej

Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej

Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qt (qog) [ls]

Qww ndash natężenie odpływu ściekoacutew sanitarnych

Qr ndash natężenie odpływu ściekoacutew deszczowych

Kanalizacja ogoacutelnospławna to ten fragment ktoacutery odprowadza i ścieki sanitarne i deszczowe do zewnętrznej sieci ogoacutelnospławnej

rwwt QQQ

Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się z uwzględnieniem następujących zasad

a) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt spełnione powinny być warunki

a) i b) jak dla ściekoacutew deszczowych

b) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt obliczeniowa prędkość przepływu

ściekoacutew nie może przekraczać wartości dopuszczalnej ktoacutera wynosi

80 ms ndash dla rur żeliwnych i innych metalowych

40 ms ndash dla rur kamionkowych betonowych i z tworzyw sztucznych

c) dla odpływu tylko ściekoacutew sanitarnych Qww prędkość przepływu

ściekoacutew nie może być mniejsza od vmin = 07 ms

bullRynny z PVC-U

bullRynny z blachy aluminiowej

bullRynny miedziane

bullRynny z blachy stalowej

bullRynny cynkowo-tytanowe

Przekroje rynien a b c) poacutełokragłe d) trapezowy e f) trapezoidalny g) prostokatny h) poacutełokragły leacy

Rodzaje rynien a) okapowa b) koszowa c) gzymsowa d) leacy

Wodomierze mieszkaniowe (JS) Wodomierz powinien być zamontowany w położeniu roboczym zgodnie z oznakowaniem umieszczonym na wodomierzu przez producenta H - oznacza pozycję pracy wodomierza w poziomie V - oznacza pozycję pracy wodomierza w pionie Litera znajdująca się na tarczy wodomierza A B C lub D - oznacza klasę obciążeń wodomierza

Wodomierz sprzężony roacutewnolegle 1-wodomierz głoacutewny śrubowy 2-wodomierz boczny skrzydełkowy 3-zawoacuter zmiennego obciążenia

1 Wodomierze działające na zasadach mechanicznych przeznaczone do wody charakteryzują następujące strumienie

1) maksymalny strumień objętości (Qmax)

2) nominalny strumień objętości (Qn)

3) pośredni strumień objętości (Qt)

4) minimalny strumień objętości (Qmin)

2 Stosunek QmaxQn powinien wynosić 2

3 Rozroacuteżnia się cztery klasy metrologiczne wodomierzy klasa A klasa B klasa C klasa D

4 Klasy metrologiczne wodomierzy w zależności od wartości stosunku QminQn i QtQn

Q (q)-strumień objętości - objętość wody przepływającej przez wodomierz w przyjętej jednostce czasu

Qmax (qmax) -maksymalny strumień objętości - największy strumień objętości przy ktoacuterym wodomierz może pracować w kroacutetkim czasie bez uszkodzenia i przekroczenia błędoacutew granicznych dopuszczalnych oraz wartości maksymalnej straty ciśnienia

Qn (qn) nominalny strumień objętości - strumień objętości roacutewny połowie maksymalnego strumienia objętości przy ktoacuterym wodomierz może pracować przy przepływie ciągłym lub przerywanym i jego wskazania mieszczą się w granicach błędoacutew granicznych dopuszczalnych

Qt (qt) pośredni strumień objętości - strumień objętości dzielący zakres obciążeń pomiarowych na przedział goacuterny i dolny przy ktoacuterym błąd graniczny dopuszczalny zmienia wartość

Qmin (qmin ) minimalny strumień objętości- strumień objętości powyżej ktoacuterego wskazania wodomierza nie powinny przekraczać błędoacutew granicznych dopuszczalnych

Zakres obciążeń pomiarowych wodomierza - zakres strumienia objętości wodomierza zawarty między maksymalnym strumieniem objętości a minimalnym strumieniem objętości

Krzywa błędoacutew wodomierza

Błędy graniczne dopuszczalne wodomierzy plusmn 2 - w przedziale goacuternym zakresu obciążeń (qt q qmax)

plusmn 5 - w przedziale goacuternym zakresu obciążeń (qmin q qt)

Lokalizacja wodomierza

Doboacuter wodomierza

Aby dobrać wodomierz należy

ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe

ustalić umowny przepływ obliczeniowy dla wodomierza qw m3h

qw = 2 q

Doboacuter wodomierza

Doboacuter wodomierza

dla dobranego wodomierza ustalić w oparciu o dane producenta wodomierzy stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez wodomierz

Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem

PN-EN 1717 - Ochrona przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody w instalacjach wodociągowych i ogoacutelne wymagania dotyczące urządzeń zapobiegających zanieczyszczaniu przez przepływ zwrotny

Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem

Podział płynoacutew ktoacutere mają lub mogą mieć kontakt z wodą do picia

Kategoria 1

Woda wypływająca bezpośrednio z sieci wodociągowej przeznaczona do użytkowania przez człowieka do celoacutew konsumpcyjnych

Kategoria 2

Płyn nie stanowiący bakteriologicznego lub toksycznego zagrożenia dla człowieka

Kategoria 3

Płyn stanowiący pewne zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność co najmniej jednej substancji toksycznej lub bardzo toksycznej o LD50gt200 mgkg wagi ciała

Kategoria 4

Płyn stanowiący pewne zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność co najmniej jednej substancji toksycznej lub bardzo toksycznej o LD50200 mgkg wagi ciała lub też co najmniej jednej substancji radioaktywnej mutagennej lub rakotwoacuterczej

Kategoria 5

Płyn stanowiący zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność substancji mikrobiologicznych bądź wirusowych

Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem

Przepływ zwrotny wywołany spadkiem ciśnienia w sieci wodociągowej

Potencjalne źroacutedła zanieczyszczenia wody wodociągowej

XY

1- sieć wodociągowa

2- urządzenie zabezpieczające

X-rodzina zabezpieczenia

Y-typ zabezpieczenia

Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody

Aby dobrać zabezpieczenie należy

określić kategorię płynu

określić rodzaj zabezpieczenia wg normy

ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe

dobrać zawoacuter zwracając uwagę na średnicę wodomierza

Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody

dla dobranego zaworu ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez zawoacuter

Filtr

Doboacuter filtra

Aby dobrać filtr należy

ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe

dobrać filtr zwracając uwagę na średnicę wodomierza i zaworu antyskażeniowego

Doboacuter filtra

dla dobranego filtra ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez filtr

INSTALACJE KANALIZACYJNE

Rodzaje instalacji kanalizacyjnych

1 Kanalizacja sanitarna (bytowo ndash gospodarcza)

2 Kanalizacja deszczowa

3 Kanalizacja technologiczna

ścieki przed wprowadzeniem do kanalizacji

sanitarnej wymagają wstępnego oczyszczenia w

specjalnych urządzeniach

Odprowadzenie ściekoacutew z nieruchomości może być

realizowane na dwa sposoby

systemem ogoacutelnospławnym (zbiorczym)

lub systemem rozdzielczym

Kanalizacja ogoacutelnospławna odprowadza zaroacutewno ścieki

sanitarne (bytowe) jak i deszczowe

W kanalizacji rozdzielczej ścieki sanitarne i deszczowe

odprowadzane są rozdzielnie

Schemat kanalizacji ogoacutelnospławnej

KS1 KS2

Kanał ogoacutelnospławny

RD1 RD2

linia regulacyjna

ST1

ST2

Schemat kanalizacji rozdzielczej

KS1 KS2

Kanał sanitarny

Kanał deszczowy

RD1 RD2

linia regulacyjnaST1

ST2

SD1

SD2

Podział instalacji kanalizacyjnej

Instalację kanalizacyjną można podzielić na

zewnętrzną (na terenie nieruchomości lecz poza budynkiem)

wewnętrzną (w budynku)

Podział ten wydaje się oczywisty ale jest istotny przy doborze materiału instalacyjnego - nie każdy materiał sprawdzający się wewnątrz nadaje się do stworzenia instalacji zewnętrznej

Granicą między instalacją wewnętrzną a zewnętrzną jest tzw czyszczak głoacutewny (rewizja głoacutewna)

Przewody domowej

instalacji kanalizacyjnej

Przykanalik (przyłącze kanalizacyjne) ndash jest to odcinek ktoacutery łączy kanalizację na terenie nieruchomości z siecią kanalizacyjną

Najczęściej przykanalik włączany jest do studzienki (rewizyjnej lub włazowej) ktoacutera stanowi uzbrojenie sieci Możliwe jest też przyłączenie przez wpust boczny lub złącze siodłowe

Przewody domowej

instalacji kanalizacyjnej

Przykanaliki oznaczane są znakami informacyjnymi Na znaku podana jest średnica (w mm) spadek przyłącza (w promilach) oraz jego długość (w m) Granicą między siecią a instalacją jest położona w pobliżu granicy nieruchomości pierwsza studzienka licząc od strony budynku

Sieć i przykanalik

w przypadku istnienia studzienki rewizyjnej

przykanalikstudzienka rewizyjna

linia

reg

ulac

yjnastudzienka kanalizacyjna

sieć kanalizacyjna

budy

nek

instalacja

zewnętrzna

Sieć i przykanalik

w przypadku braku studzienki rewizyjnej (wg nowych przepisoacutew w przypadku braku studzienki rewizyjnej

przykanalik to odcinek biegnący od granicy budynku do granicy

nieruchomości)

linia

reg

ulac

yjnastudzienka kanalizacyjna

sieć kanalizacyjna

budy

nek

przykanalik

sieć kanalizacyjna

Instalacja kanalizacyjna składa się z 1 poziomoacutew (przewodoacutew odpływowych) ndash są to przewody

prowadzone z odpowiednim spadkiem ktoacutere odprowadzają

ścieki z pionoacutew wpustoacutew podłogowych itp do przykanalika

lub sieci zewnętrznej

2 pionoacutew (przewodoacutew spustowych) ndash są to przewody prowadzone

przez jedną lub kilka kondygnacji odprowadzające ścieki

z podejść kanalizacyjnych wpustoacutew dachowych lub rynien

do przewodoacutew odpływowych

3 podejść kanalizacyjnych ndash przewody odprowadzające ścieki

z przyboroacutew i urządzeń sanitarnych do pionoacutew lub poziomoacutew

kanalizacyjnych

podejścia pojedyncze

podejścia zbiorowe

Kanalizacja sanitarna grawitacyjna

Odprowadza wodę zanieczyszczoną (ścieki) w wyniku jej wykorzystania odpływającą z ustępoacutew spłukiwanych natryskoacutew wanien bidetoacutew zlewoacutew umywalek wpustoacutew podłogowych i innych urządzeń występujących w gospodarstwie domowym

Projektowanie kanalizacji sanitarnej odbywa się w oparciu o normę

PN ndash EN 12056 ndash 2 grudzień 2002

Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew

Część 2 Kanalizacja sanitarna projektowanie układu i obliczenia

oraz w przypadku braku informacji o normę

PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania

w projektowaniu

Podejścia kanalizacyjne ndash łączą

odpływ z pionem kanalizacyjnym

Podejścia

niewentylowane - należy montować ze spadkiem wynoszącym od 2 do 15

wentylowane ndash można zastosować tu mniejsze spadki zgodnie z przywołaną normą ale wymagają dodatkowego przewodu wentylującego

Najczęściej projektuje się podejścia niewentylowane Ich długość w typowym rozwiązaniu stosowanym w Polsce nie powinna przekraczać 30 m a w przypadku miski ustępowej 10 m po długości przewodu

W przypadku dłuższych podejść albo zwiększa się średnicę albo projektuje się podejścia wentylowane za pomocą np zaworoacutew napowietrzających

Nowa norma wprowadza cztery typy systemoacutew kanalizacyjnych jakie można spotkać w poszczegoacutelnych krajach Unii Europejskiej

W Polsce stosuje się tradycyjnie system I

System Nazwa Cechy

I

System pojedynczego pionu

z podejściami częściowo

wypełnionymi

bull jeden pion kanalizacyjny

bull wypełnienie przewodoacutew 50

II

System pojedynczego pionu

z podejściami o mniejszej

średnicy

bull jeden pion kanalizacyjny

bull wypełnienie przewodoacutew 70

III

System pojedynczego pionu

z podejściami całkowicie

wypełnionymi

bull jeden pion kanalizacyjny

bull wypełnienie przewodoacutew 100

bull każde urządzenie podłączone

oddzielnie do pionu

IV System oddzielnych pionoacutew

kanalizacyjnych

bull dwa piony ndash jeden odprowadzający

ścieki czarne z ustępoacutew spłukiwanych

i pisuaroacutew i drugi odprowadzający

pozostałe ścieki

bull wypełnienie przewodoacutew jak dla

systemoacutew I II lub III

Średnice nominalne podejść pojedynczych dobiera się w zależności od typu przyłączonego przyboru sanitarnego lub urządzenia w typowych

rozwiązaniach w Polsce wg tabeli Urządzenie DN [mm]

Umywalka bidet 40

Zlewozmywak

zmywarka pralka

wanna natrysk 50

Miska ustępowa 100

Minimalna średnica podejścia pojedynczego zdeterminowana jest przez jego długość wysokość spadania i ilość zmian kierunku zgodnie z tabelą

DN Lmax

[m] H [m]

trzy zmiany

kierunku

40

50 30 lt10

70 50 lt10

100 50 lt30

H

L

Jeśli powyższe wymiary są przekroczone lub istnieje konieczność zastosowania więcej niż trzech zmian kierunku prowadzenia przewodoacutew należy wybrać kolejną większą średnicę nominalną

Średnice nominalne podjeść zbiorowych

Zależą od natężenia przepływu ściekoacutew w projektowanym

podejściu i od zastosowanego systemu Wybierając system

należy kierować się dostępnymi na rynku przyborami trudno

bowiem wyobrazić sobie podłączanie przyboru sanitarnego

z odpływem np 40mm do przewodu o średnicy mniejszej

Utrudniałoby to swobodny odpływ ściekoacutew z tego przyboru

Natężenie przepływu ściekoacutew sanitarnych Qww

wyznacza się dla danego odcinka instalacji zgodnie

z zależnością

]sl[DUKQww

gdzie K ndash wspoacutełczynnik częstości

DU ndash odpływ jednostkowy [ls] z urządzenia

UWAGA Qww DUmax jeśli nie to Qww = DUmax

Odpływy jednostkowe DU

Odpływy jednostkowe DU -cd

Typowe wspoacutełczynniki częstości K

Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia

z przewodami odpływowymi Piony kanalizacyjne należy prowadzić bez zmiany średnicy i kierunku na całej długości w szachtach sanitarnych

U podstawy każdego pionu przed przejściem w przewoacuted odpływowy należy zamontować otwoacuter rewizyjny (czyszczak) umożliwiający dostęp do wnętrza przodu

W przypadku kanalizacji sanitarnej każdy pion musi być wentylowany w celu wyroacutewnania ciśnienia w instalacji

Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia

z przewodami odpływowymi Wentylację pionu zapewnia

przewoacuted wentylacyjny zakończony rurą wywiewną wyprowadzoną ponad połać dachu

zawoacuter napowietrzający ndash rozwiązanie dozwolone do stosowania w przypadku braku możliwości wyprowadzenia pionu ponad dach można takie rozwiązanie stosować przy spełnieniu następujących warunkoacutew

piony mają wysokość 4 do 5 kondygnacji

ostatni pion licząc od najdalszego w stosunku do kanału oraz co piąty w budynku jest zakończony rurą wywiewną

Elementy pionu kanalizacyjnego

troacutejniki doprowadzające ścieki z podejść kanalizacyjnych

czyszczak prze zmianą kierunku prowadzenia ściekoacutew ndash około 05 nad posadzką przed przejściem w przewoacuted odpływowy

rura prosta o niezmiennej średnicy na całej długości

zawoacuter napowietrzający lub rura wywiewna

W systemie kanalizacji sanitarnej wyroacuteżnić można

piony z wentylacją głoacutewną ndash zakończone rurą wywiewną lub zaworem napowietrzającym

piony z wentylacją obejściową ndash piony z dodatkowym przewodem wentylacyjnym prowadzonym obok pionu spustowego i połączonym z rurą wywiewną

Średnica pionu zależy od wybranego systemu wentylacji i obliczonego natężenia przepływu ściekoacutew dla całego pionu

Należy pamiętać o tym że minimalna średnica pionu nie może być mniejsza od średnicy największego podejścia

W typowych rozwiązaniach w Polsce minimalna średnica pionu wynosi 70mm a dla pionoacutew prowadzących ścieki z misek ustępowych 100mm

Oczywiście w tabelach należy sprawdzić czy średnicy nie należy zwiększyć ze względu na obliczoną wartość Qww

Piony z wentylacją głoacutewną

Piony z wentylacją obejściową

Przewody odpływowe

(poziomy kanalizacyjne)

Wśroacuted przewodoacutew odpływowych wyroacuteżniamy przewoacuted głoacutewny oraz przewody drugorzędne Każdy przewoacuted drugorzędny powinien być oddzielnie podłączony do głoacutewnego pod kątem 45deg

Wszystkie przewody prowadzone są najkroacutetszą drogą przeważnie wzdłuż przegrody budowlanej oraz koniecznie z zachowaniem odpowiedniego spadku

Przewody odpływowe

(poziomy kanalizacyjne)

Spadek powinien być jednakowy na całej długości co zapewnia samooczyszczanie się przewodu

Przyjęte jest że rury układa się kielichem w kierunku przeciwnym do spływu ściekoacutew

Rewizje kanalizacyjne powinno się montować

co 15 m na rurach średnicy od 100 do 150 mm

przed każdym uskokiem poziomu

Rury prowadzone przez murowane ścianki muszą być ułożone prostopadle do przegrody

Na przewody z tworzyw sztucznych powinno się w miejscach przejść dodatkowo nałożyć tuleje ochronne Umożliwią one rurom pewien ruch zabezpieczając instalację przed uszkodzeniami mechanicznymi

Przestrzeń pomiędzy tuleją a rurą powinno się zabezpieczyć izolacją

Jeśli przewody kanalizacyjne z tworzyw sztucznych układane są w sąsiedztwie przewodoacutew wydzielających ciepło powinny być osłonięte otulinami izolacyjnymi w celu zabezpieczenia przed przegrzewaniem

Przewody poziome i przykanaliki powinny być ułożone poniżej strefy przemarzania gruntu czyli na głębokości 80-140 cm zależnie od regionu kraju

Jeśli przewody prowadzone są w pomieszczeniach w ktoacuterych temperatura może spadać poniżej 0degC muszą być odpowiednio zabezpieczone przed przemarzaniem

Dla przewodoacutew prowadzonych na zewnątrz budynku należy pamiętać że warstwa gruntu pokrywającego rury kanalizacyjne powinna być o 10-20 cm większa od głębokości przemarzania gruntu jeśli przewody układa się wyżej to powinny być zaizolowane termicznie

Rury kanalizacyjne układane na zewnątrz budynku powinny być oddalone

od innych przewodoacutew co najmniej

15 m od przewodoacutew gazowych i wodociągowych

08 m od kabli energetycznych

05 m od kabli telekomunikacyjnych

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qww z uwzględnieniem następujących zasad

1 dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 05

2 dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 07

3 minimalna prędkość przepływu ściekoacutew wynosi 07 ms stąd

wynika prowadzenie przewodoacutew z odpowiednim do średnicy

spadkiem w kierunku sieci zewnętrznej

4 minimalna średnica przewodu zewnętrznego wynosi 010m

a przykanalika 015m

Dobierając średnice przewodoacutew odpływowych należy stosować

tabelę z wartościami natężenia przepływu Q0 i prędkości

przepływu v0 dla przewodoacutew o przekroju kołowym przy

pełnym wypełnieniu i wykres Manninga

=QQ0

=vv0

hd

Q

v

(hd)

1

23

4

Przykład obliczeniowy Obliczeniowe natężenie sciekoacutew sanitarnych wynosi Qww= 50 ls Na podstawie tabeli 1 QwwQ0 = 50 2014 = 025 Z wykresu odczytujemy

V = 085V0 = 085114 = 097 ms przy napełnieniu hd = 037

Zakresy dopuszczalnych spadkoacutew przewodoacutew odpływowych

DN 0100 m ndash i = 20 - 100

DN 0150 m ndash i = 15 - 150

Urządzenia dodatkowe w kanalizacji sanitarnej

W przypadku odprowadzania ściekoacutew bytowo gospodarczych do zewnętrznej sieci typu ogoacutelnospławnego w pomieszczeniach położonych na najniższych kondygnacjach w budynku może dojść do zalania spowodowanego wstecznym przepływem ściekoacutew w wyniku intensywnych opadoacutew deszczu Dlatego też w tego typu instalacjach na przewodach kanalizacyjnych odprowadzających ścieki z pomieszczeń na najniższej kondygnacji stosować należy zasuwy burzowe ktoacutere chronią instalację przed przepływem zwrotnym

Materiały w kanalizacji sanitarnej

Instalacja kanalizacyjna może być wykonana z roacuteżnych materiałoacutew ale

zawsze rury i połączenia powinny być szczelne i odporne na korozję

Obecnie najpopularniejszym materiałem używanym do budowy instalacji

wewnętrznej jest tworzywo sztuczne Rury kanalizacyjne produkuje się z

polipropylenu (PP)

roacuteżnych odmian polichlorku winylu (PVC)

Polietylenu wysokiej gęstości (PE-HD)

żywicy poliestrowej wzmacnianej włoacuteknem szklanym (GRE)

Innymi materiałami stosowanymi w kanalizacji sanitarnej są

żeliwo

kamionka

beton

Kanalizacja deszczowa

Odprowadza wody opadowe z dachoacutew i terenoacutew przyległych do nieruchomości (podjazdy tarasy parkingi itp)

Projektowanie kanalizacji deszczowej odbywa się w oparciu o normę

PN ndash EN 12056 ndash 3 grudzień 2002

Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew

Część 3 Przewody deszczowe Projektowanie układu i obliczenia

oraz w przypadku braku informacji o normę

PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania w projektowaniu

Odprowadzanie wody z dachu stromego

W przypadku dachoacutew budynkoacutew niskich (do 5 kondygnacji) ktoacutere mają odpowiednie nachylenie (przyjmuje się że powyżej 8) najczęstszym sposobem odprowadzania wody deszczowej jest zastosowanie systemu rynnowego

Zadaniem deszczowej instalacji kanalizacyjnej jest zebranie wody z dachu i odprowadzenie jej do sieci kanalizacji deszczowej lub do gruntu System rynnowy polega na naturalnym (grawitacyjnym) spływie woacuted po połaci dachowej skąd jest przejmowana przez system rur System ten roacutewnież pracuje grawitacyjnie Umowną granicą instalacji deszczowej jest wylewka z ktoacuterej woda może być skierowana do sieci kanalizacji deszczowej (ogoacutelnospławnej) lub na grunt

Podstawowe elementy

instalacji kanalizacji deszczowej

Rynny - przewody o przekroju otwartym (okrągłym prostokątnym eliptycznym trapezowym okapowym) biegnące wzdłuż krawędzi dachu Zadaniem rynien jest zebranie wody opadowej Rynny prowadzone są z lekkim spadkiem w kierunku narożnikoacutew budynku dzięki czemu woda nie wylewa się za krawędzie tylko płynie w kierunku rur spustowych

Instalacja kanalizacji deszczowej składa się z następujących elementoacutew

Rury spustowe ndash pionowe odcinki przewodoacutew o przekroju zamkniętym (najczęściej okrągłym lub prostokątnym) Zadaniem rur spustowych jest zebranie wody płynącej rynnami i odprowadzenie ich poza budynek

Odpływy ndash elementy za pomocą ktoacuterych rynny przechodzą w rury spustowe Odpływ jest odcinkiem rynny w ktoacuterym wykonany jest obrobiony otwoacuter odpowiedniego kształtu pozwalający na włączenie rury spustowej Można wyroacuteżnić odpływy przelotowe oraz odpływy końcowe ( na narożnikach pomieszczeń) Pozwalają na mocowanie rur spustowych

Narożniki do rynien ndash umożliwiają połączenie rynien w narożnikach budynku Właściwy montaż narożnikoacutew jest bardzo ważny dla właściwej pracy rynien (ruchoacutew pod wpływem temperatury) Wylewki ndash kształtki ktoacuterymi kończy się rura spustowa Wylewka może być włą- czona do kanalizacji deszczowej bądź znajdować się nad gruntem

Łączniki do rynien - złączki zwykłe uszczelkowe i korekcyjne Ponieważ montaż rynien wymaga pozostawiania tzw dylatacji (odstępoacutew) złączki korekcyjne lub uszczelkowe umożliwiają wykonanie takich połączenia z dylatacją

Łączniki do rur spustowych - kolana troacutejniki redukcje mufy mufy redukcyjne Mufy służą do włączania rur spustowych do odpływoacutew zadaniem muf redukcyjnych jest połączenie rury spustowej i odpływu o roacuteżnych średnicach Kolana pozwalają na zmianę kierunku rury spustowej Troacutejniki umożliwiają włączanie do rur spustowych wyposażenia dodatkowego

Haki i obejmy - zadaniem tych elementoacutew jest mocowanie rynien i rur spustowych do dachoacutew i ścian

Elementy wykończeniowe i dodatkowe -

zadaniem tych elementoacutew jest wykończenie

systemu lub uzupełnienie jego pracy

Przykładami mogą tu być

dekiel służący do zakończenia rynny

filtr siatkowy montowany na rurze

spustowej zatrzymujący

zanieczyszczenia

czyszczak (rewizja) umożliwiający

przegląd i czyszczenie rury spustowej

(na zdjęciu)

odprowadzenie do kanalizacji deszczowej

Jednym ze sposoboacutew odprowadzenia wody jest podłączenie systemu rynnowego do kanalizacji deszczowej

Woacutewczas na dolnym odcinku rury spustowej mniej więcej 03-08 m ponad terenem należy zamontować rewizję (czyszczak) Rewizja ma wewnątrz kratkę na ktoacuterej zbierają się liście i inne zanieczyszczenia spływające z rynny

Rura spustowa z rewizją przyłączona jest do przewodoacutew odpływowych a te łączą się z kanalizacją Średnica przewodoacutew musi być co najmniej roacutewna średnicy rur spustowych i najczęściej wynosi 100-150 mm Głębokość na jakiej powinno się układać rury zależy od strefy przemarzania i wynosi 1-14 m System taki nie ma blokady przedostawania się zapachoacutew dlatego lepiej nie podłączać go do kanalizacji ogoacutelnospławnej

Innym sposobem odprowadzenia wody bezpośrednio do kanalizacji jest podłączenie rury spustowej do osadnika rynnowego Wyposażony jest on w klapkę ktoacutera stanowi blokadę zapachową i wyciągany kosz w ktoacuterym gromadzą się większe zanieczyszczenia takie jak liście

Gdy brak sieci kanalizacji deszczowej lub ogoacutelnospławnej woda deszczowa powinna być bezpiecznie rozprowadzona po terenie posesji ale tak żeby nie spływała na sąsiednie działki

Odprowadzanie wody z dachu

płaskiego

W przypadku dachoacutew budynkoacutew wysokich (powyżej 5 kondygnacji) oraz dachoacutew o małym nachyleniu (przyjmuje się że poniżej 8) najczęstszym sposobem odprowa-dzania wody deszczowej jest system odwadniania oparty na wpustach dachowych

Wpusty dachowe pełnią rolę dachowych odwodnień punkto-wych tzn zbierają wodę z pewnej powierzchni w jednym punkcie

Odprowadzanie wody z dachu

płaskiego Woda jest odprowadzana do rury spustowej biegnącej wewnątrz budynku a stamtąd do kanalizacji deszczowej lub poza budynek do gruntu Aby odwodnienie dachu płaskiego pracowało prawidłowo wpust powinien znaleźć się w najniższym punkcie dachu a spadek w jego kierunku powinien wynosić co najmniej 3 Oproacutecz zasadniczego wpustu powinien być wpust awaryjny ktoacutery przejmie wodę w przypadku zatkania wpustu głoacutewnego Na dachu powinna być co najmniej jedna para wpustoacutew Zasady projektowania moacutewią że wpusty należy rozmieszczać co 25 m

Obliczanie kanalizacji deszczowej

Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qr (qd) [ls]

rAC

10000

IAQr

gdzie ψ lub C ndash wspoacutełczynnik spływu przyjmowany wg nowej normy jako 10 (w starej zależny od nachylenia dachu i rodzaju powierzchni odwadnianej)

A ndash efektywna powierzchnia dachu lub powierzchnia odwadniana [m2]

I ndash w starej normie miarodajne natężenie deszczu [l(sha)] przyjmowane I 300 l(sha)

r ndash natężenie opadoacutew atmosferycznych [l(sm2)] przyjmowane albo na podstawie danych statystycznych albo wg tabeli 1 w nowej normie po przemnożeniu przez wspoacutełczynnik ryzyka podany w tabeli 2

Wymiarowanie rynien i rur spustowych

1 Przewody spustowe ndash średnicę należy dobrać tak aby obliczona wartość odpływu ściekoacutew Qr nie przekraczała wartości Qrmax (qdmax) a powierzchnia odwadniana A powierzchni Amax zestawionych w tabeli w normie PN ndash 92B ndash 01707

2 Wg starej normy rynny powinny mieć średnice minimum 150 mm (dotyczy to budynkoacutew wielorodzinnych)

Efektywna

powierzchnia dachu

odwadniana przez

rynnę A [m2]

Szerokość rynny [mm] Średnica rury

spustowej [mm]

poniżej 20 70 50

20 ndash 57 100 (lub 125) 70

57 ndash 97 125 100

97 - 170 150 100

170 - 243 180 125

Dla budynkoacutew jednorodzinnych średnice rynien i przewodoacutew spustowych można określić w oparciu o efektywną powierzchnię dachu wg tabeli

Średnice poziomoacutew i przykanalikoacutew

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qr z uwzględnieniem następujących zasad

a) dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 07

b) dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 09

c) i d) jak dla kanalizacji sanitarnej

Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej

Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qt (qog) [ls]

Qww ndash natężenie odpływu ściekoacutew sanitarnych

Qr ndash natężenie odpływu ściekoacutew deszczowych

Kanalizacja ogoacutelnospławna to ten fragment ktoacutery odprowadza i ścieki sanitarne i deszczowe do zewnętrznej sieci ogoacutelnospławnej

rwwt QQQ

Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się z uwzględnieniem następujących zasad

a) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt spełnione powinny być warunki

a) i b) jak dla ściekoacutew deszczowych

b) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt obliczeniowa prędkość przepływu

ściekoacutew nie może przekraczać wartości dopuszczalnej ktoacutera wynosi

80 ms ndash dla rur żeliwnych i innych metalowych

40 ms ndash dla rur kamionkowych betonowych i z tworzyw sztucznych

c) dla odpływu tylko ściekoacutew sanitarnych Qww prędkość przepływu

ściekoacutew nie może być mniejsza od vmin = 07 ms

bullRynny z PVC-U

bullRynny z blachy aluminiowej

bullRynny miedziane

bullRynny z blachy stalowej

bullRynny cynkowo-tytanowe

Przekroje rynien a b c) poacutełokragłe d) trapezowy e f) trapezoidalny g) prostokatny h) poacutełokragły leacy

Rodzaje rynien a) okapowa b) koszowa c) gzymsowa d) leacy

Wodomierz sprzężony roacutewnolegle 1-wodomierz głoacutewny śrubowy 2-wodomierz boczny skrzydełkowy 3-zawoacuter zmiennego obciążenia

1 Wodomierze działające na zasadach mechanicznych przeznaczone do wody charakteryzują następujące strumienie

1) maksymalny strumień objętości (Qmax)

2) nominalny strumień objętości (Qn)

3) pośredni strumień objętości (Qt)

4) minimalny strumień objętości (Qmin)

2 Stosunek QmaxQn powinien wynosić 2

3 Rozroacuteżnia się cztery klasy metrologiczne wodomierzy klasa A klasa B klasa C klasa D

4 Klasy metrologiczne wodomierzy w zależności od wartości stosunku QminQn i QtQn

Q (q)-strumień objętości - objętość wody przepływającej przez wodomierz w przyjętej jednostce czasu

Qmax (qmax) -maksymalny strumień objętości - największy strumień objętości przy ktoacuterym wodomierz może pracować w kroacutetkim czasie bez uszkodzenia i przekroczenia błędoacutew granicznych dopuszczalnych oraz wartości maksymalnej straty ciśnienia

Qn (qn) nominalny strumień objętości - strumień objętości roacutewny połowie maksymalnego strumienia objętości przy ktoacuterym wodomierz może pracować przy przepływie ciągłym lub przerywanym i jego wskazania mieszczą się w granicach błędoacutew granicznych dopuszczalnych

Qt (qt) pośredni strumień objętości - strumień objętości dzielący zakres obciążeń pomiarowych na przedział goacuterny i dolny przy ktoacuterym błąd graniczny dopuszczalny zmienia wartość

Qmin (qmin ) minimalny strumień objętości- strumień objętości powyżej ktoacuterego wskazania wodomierza nie powinny przekraczać błędoacutew granicznych dopuszczalnych

Zakres obciążeń pomiarowych wodomierza - zakres strumienia objętości wodomierza zawarty między maksymalnym strumieniem objętości a minimalnym strumieniem objętości

Krzywa błędoacutew wodomierza

Błędy graniczne dopuszczalne wodomierzy plusmn 2 - w przedziale goacuternym zakresu obciążeń (qt q qmax)

plusmn 5 - w przedziale goacuternym zakresu obciążeń (qmin q qt)

Lokalizacja wodomierza

Doboacuter wodomierza

Aby dobrać wodomierz należy

ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe

ustalić umowny przepływ obliczeniowy dla wodomierza qw m3h

qw = 2 q

Doboacuter wodomierza

Doboacuter wodomierza

dla dobranego wodomierza ustalić w oparciu o dane producenta wodomierzy stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez wodomierz

Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem

PN-EN 1717 - Ochrona przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody w instalacjach wodociągowych i ogoacutelne wymagania dotyczące urządzeń zapobiegających zanieczyszczaniu przez przepływ zwrotny

Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem

Podział płynoacutew ktoacutere mają lub mogą mieć kontakt z wodą do picia

Kategoria 1

Woda wypływająca bezpośrednio z sieci wodociągowej przeznaczona do użytkowania przez człowieka do celoacutew konsumpcyjnych

Kategoria 2

Płyn nie stanowiący bakteriologicznego lub toksycznego zagrożenia dla człowieka

Kategoria 3

Płyn stanowiący pewne zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność co najmniej jednej substancji toksycznej lub bardzo toksycznej o LD50gt200 mgkg wagi ciała

Kategoria 4

Płyn stanowiący pewne zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność co najmniej jednej substancji toksycznej lub bardzo toksycznej o LD50200 mgkg wagi ciała lub też co najmniej jednej substancji radioaktywnej mutagennej lub rakotwoacuterczej

Kategoria 5

Płyn stanowiący zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność substancji mikrobiologicznych bądź wirusowych

Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem

Przepływ zwrotny wywołany spadkiem ciśnienia w sieci wodociągowej

Potencjalne źroacutedła zanieczyszczenia wody wodociągowej

XY

1- sieć wodociągowa

2- urządzenie zabezpieczające

X-rodzina zabezpieczenia

Y-typ zabezpieczenia

Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody

Aby dobrać zabezpieczenie należy

określić kategorię płynu

określić rodzaj zabezpieczenia wg normy

ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe

dobrać zawoacuter zwracając uwagę na średnicę wodomierza

Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody

dla dobranego zaworu ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez zawoacuter

Filtr

Doboacuter filtra

Aby dobrać filtr należy

ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe

dobrać filtr zwracając uwagę na średnicę wodomierza i zaworu antyskażeniowego

Doboacuter filtra

dla dobranego filtra ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez filtr

INSTALACJE KANALIZACYJNE

Rodzaje instalacji kanalizacyjnych

1 Kanalizacja sanitarna (bytowo ndash gospodarcza)

2 Kanalizacja deszczowa

3 Kanalizacja technologiczna

ścieki przed wprowadzeniem do kanalizacji

sanitarnej wymagają wstępnego oczyszczenia w

specjalnych urządzeniach

Odprowadzenie ściekoacutew z nieruchomości może być

realizowane na dwa sposoby

systemem ogoacutelnospławnym (zbiorczym)

lub systemem rozdzielczym

Kanalizacja ogoacutelnospławna odprowadza zaroacutewno ścieki

sanitarne (bytowe) jak i deszczowe

W kanalizacji rozdzielczej ścieki sanitarne i deszczowe

odprowadzane są rozdzielnie

Schemat kanalizacji ogoacutelnospławnej

KS1 KS2

Kanał ogoacutelnospławny

RD1 RD2

linia regulacyjna

ST1

ST2

Schemat kanalizacji rozdzielczej

KS1 KS2

Kanał sanitarny

Kanał deszczowy

RD1 RD2

linia regulacyjnaST1

ST2

SD1

SD2

Podział instalacji kanalizacyjnej

Instalację kanalizacyjną można podzielić na

zewnętrzną (na terenie nieruchomości lecz poza budynkiem)

wewnętrzną (w budynku)

Podział ten wydaje się oczywisty ale jest istotny przy doborze materiału instalacyjnego - nie każdy materiał sprawdzający się wewnątrz nadaje się do stworzenia instalacji zewnętrznej

Granicą między instalacją wewnętrzną a zewnętrzną jest tzw czyszczak głoacutewny (rewizja głoacutewna)

Przewody domowej

instalacji kanalizacyjnej

Przykanalik (przyłącze kanalizacyjne) ndash jest to odcinek ktoacutery łączy kanalizację na terenie nieruchomości z siecią kanalizacyjną

Najczęściej przykanalik włączany jest do studzienki (rewizyjnej lub włazowej) ktoacutera stanowi uzbrojenie sieci Możliwe jest też przyłączenie przez wpust boczny lub złącze siodłowe

Przewody domowej

instalacji kanalizacyjnej

Przykanaliki oznaczane są znakami informacyjnymi Na znaku podana jest średnica (w mm) spadek przyłącza (w promilach) oraz jego długość (w m) Granicą między siecią a instalacją jest położona w pobliżu granicy nieruchomości pierwsza studzienka licząc od strony budynku

Sieć i przykanalik

w przypadku istnienia studzienki rewizyjnej

przykanalikstudzienka rewizyjna

linia

reg

ulac

yjnastudzienka kanalizacyjna

sieć kanalizacyjna

budy

nek

instalacja

zewnętrzna

Sieć i przykanalik

w przypadku braku studzienki rewizyjnej (wg nowych przepisoacutew w przypadku braku studzienki rewizyjnej

przykanalik to odcinek biegnący od granicy budynku do granicy

nieruchomości)

linia

reg

ulac

yjnastudzienka kanalizacyjna

sieć kanalizacyjna

budy

nek

przykanalik

sieć kanalizacyjna

Instalacja kanalizacyjna składa się z 1 poziomoacutew (przewodoacutew odpływowych) ndash są to przewody

prowadzone z odpowiednim spadkiem ktoacutere odprowadzają

ścieki z pionoacutew wpustoacutew podłogowych itp do przykanalika

lub sieci zewnętrznej

2 pionoacutew (przewodoacutew spustowych) ndash są to przewody prowadzone

przez jedną lub kilka kondygnacji odprowadzające ścieki

z podejść kanalizacyjnych wpustoacutew dachowych lub rynien

do przewodoacutew odpływowych

3 podejść kanalizacyjnych ndash przewody odprowadzające ścieki

z przyboroacutew i urządzeń sanitarnych do pionoacutew lub poziomoacutew

kanalizacyjnych

podejścia pojedyncze

podejścia zbiorowe

Kanalizacja sanitarna grawitacyjna

Odprowadza wodę zanieczyszczoną (ścieki) w wyniku jej wykorzystania odpływającą z ustępoacutew spłukiwanych natryskoacutew wanien bidetoacutew zlewoacutew umywalek wpustoacutew podłogowych i innych urządzeń występujących w gospodarstwie domowym

Projektowanie kanalizacji sanitarnej odbywa się w oparciu o normę

PN ndash EN 12056 ndash 2 grudzień 2002

Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew

Część 2 Kanalizacja sanitarna projektowanie układu i obliczenia

oraz w przypadku braku informacji o normę

PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania

w projektowaniu

Podejścia kanalizacyjne ndash łączą

odpływ z pionem kanalizacyjnym

Podejścia

niewentylowane - należy montować ze spadkiem wynoszącym od 2 do 15

wentylowane ndash można zastosować tu mniejsze spadki zgodnie z przywołaną normą ale wymagają dodatkowego przewodu wentylującego

Najczęściej projektuje się podejścia niewentylowane Ich długość w typowym rozwiązaniu stosowanym w Polsce nie powinna przekraczać 30 m a w przypadku miski ustępowej 10 m po długości przewodu

W przypadku dłuższych podejść albo zwiększa się średnicę albo projektuje się podejścia wentylowane za pomocą np zaworoacutew napowietrzających

Nowa norma wprowadza cztery typy systemoacutew kanalizacyjnych jakie można spotkać w poszczegoacutelnych krajach Unii Europejskiej

W Polsce stosuje się tradycyjnie system I

System Nazwa Cechy

I

System pojedynczego pionu

z podejściami częściowo

wypełnionymi

bull jeden pion kanalizacyjny

bull wypełnienie przewodoacutew 50

II

System pojedynczego pionu

z podejściami o mniejszej

średnicy

bull jeden pion kanalizacyjny

bull wypełnienie przewodoacutew 70

III

System pojedynczego pionu

z podejściami całkowicie

wypełnionymi

bull jeden pion kanalizacyjny

bull wypełnienie przewodoacutew 100

bull każde urządzenie podłączone

oddzielnie do pionu

IV System oddzielnych pionoacutew

kanalizacyjnych

bull dwa piony ndash jeden odprowadzający

ścieki czarne z ustępoacutew spłukiwanych

i pisuaroacutew i drugi odprowadzający

pozostałe ścieki

bull wypełnienie przewodoacutew jak dla

systemoacutew I II lub III

Średnice nominalne podejść pojedynczych dobiera się w zależności od typu przyłączonego przyboru sanitarnego lub urządzenia w typowych

rozwiązaniach w Polsce wg tabeli Urządzenie DN [mm]

Umywalka bidet 40

Zlewozmywak

zmywarka pralka

wanna natrysk 50

Miska ustępowa 100

Minimalna średnica podejścia pojedynczego zdeterminowana jest przez jego długość wysokość spadania i ilość zmian kierunku zgodnie z tabelą

DN Lmax

[m] H [m]

trzy zmiany

kierunku

40

50 30 lt10

70 50 lt10

100 50 lt30

H

L

Jeśli powyższe wymiary są przekroczone lub istnieje konieczność zastosowania więcej niż trzech zmian kierunku prowadzenia przewodoacutew należy wybrać kolejną większą średnicę nominalną

Średnice nominalne podjeść zbiorowych

Zależą od natężenia przepływu ściekoacutew w projektowanym

podejściu i od zastosowanego systemu Wybierając system

należy kierować się dostępnymi na rynku przyborami trudno

bowiem wyobrazić sobie podłączanie przyboru sanitarnego

z odpływem np 40mm do przewodu o średnicy mniejszej

Utrudniałoby to swobodny odpływ ściekoacutew z tego przyboru

Natężenie przepływu ściekoacutew sanitarnych Qww

wyznacza się dla danego odcinka instalacji zgodnie

z zależnością

]sl[DUKQww

gdzie K ndash wspoacutełczynnik częstości

DU ndash odpływ jednostkowy [ls] z urządzenia

UWAGA Qww DUmax jeśli nie to Qww = DUmax

Odpływy jednostkowe DU

Odpływy jednostkowe DU -cd

Typowe wspoacutełczynniki częstości K

Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia

z przewodami odpływowymi Piony kanalizacyjne należy prowadzić bez zmiany średnicy i kierunku na całej długości w szachtach sanitarnych

U podstawy każdego pionu przed przejściem w przewoacuted odpływowy należy zamontować otwoacuter rewizyjny (czyszczak) umożliwiający dostęp do wnętrza przodu

W przypadku kanalizacji sanitarnej każdy pion musi być wentylowany w celu wyroacutewnania ciśnienia w instalacji

Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia

z przewodami odpływowymi Wentylację pionu zapewnia

przewoacuted wentylacyjny zakończony rurą wywiewną wyprowadzoną ponad połać dachu

zawoacuter napowietrzający ndash rozwiązanie dozwolone do stosowania w przypadku braku możliwości wyprowadzenia pionu ponad dach można takie rozwiązanie stosować przy spełnieniu następujących warunkoacutew

piony mają wysokość 4 do 5 kondygnacji

ostatni pion licząc od najdalszego w stosunku do kanału oraz co piąty w budynku jest zakończony rurą wywiewną

Elementy pionu kanalizacyjnego

troacutejniki doprowadzające ścieki z podejść kanalizacyjnych

czyszczak prze zmianą kierunku prowadzenia ściekoacutew ndash około 05 nad posadzką przed przejściem w przewoacuted odpływowy

rura prosta o niezmiennej średnicy na całej długości

zawoacuter napowietrzający lub rura wywiewna

W systemie kanalizacji sanitarnej wyroacuteżnić można

piony z wentylacją głoacutewną ndash zakończone rurą wywiewną lub zaworem napowietrzającym

piony z wentylacją obejściową ndash piony z dodatkowym przewodem wentylacyjnym prowadzonym obok pionu spustowego i połączonym z rurą wywiewną

Średnica pionu zależy od wybranego systemu wentylacji i obliczonego natężenia przepływu ściekoacutew dla całego pionu

Należy pamiętać o tym że minimalna średnica pionu nie może być mniejsza od średnicy największego podejścia

W typowych rozwiązaniach w Polsce minimalna średnica pionu wynosi 70mm a dla pionoacutew prowadzących ścieki z misek ustępowych 100mm

Oczywiście w tabelach należy sprawdzić czy średnicy nie należy zwiększyć ze względu na obliczoną wartość Qww

Piony z wentylacją głoacutewną

Piony z wentylacją obejściową

Przewody odpływowe

(poziomy kanalizacyjne)

Wśroacuted przewodoacutew odpływowych wyroacuteżniamy przewoacuted głoacutewny oraz przewody drugorzędne Każdy przewoacuted drugorzędny powinien być oddzielnie podłączony do głoacutewnego pod kątem 45deg

Wszystkie przewody prowadzone są najkroacutetszą drogą przeważnie wzdłuż przegrody budowlanej oraz koniecznie z zachowaniem odpowiedniego spadku

Przewody odpływowe

(poziomy kanalizacyjne)

Spadek powinien być jednakowy na całej długości co zapewnia samooczyszczanie się przewodu

Przyjęte jest że rury układa się kielichem w kierunku przeciwnym do spływu ściekoacutew

Rewizje kanalizacyjne powinno się montować

co 15 m na rurach średnicy od 100 do 150 mm

przed każdym uskokiem poziomu

Rury prowadzone przez murowane ścianki muszą być ułożone prostopadle do przegrody

Na przewody z tworzyw sztucznych powinno się w miejscach przejść dodatkowo nałożyć tuleje ochronne Umożliwią one rurom pewien ruch zabezpieczając instalację przed uszkodzeniami mechanicznymi

Przestrzeń pomiędzy tuleją a rurą powinno się zabezpieczyć izolacją

Jeśli przewody kanalizacyjne z tworzyw sztucznych układane są w sąsiedztwie przewodoacutew wydzielających ciepło powinny być osłonięte otulinami izolacyjnymi w celu zabezpieczenia przed przegrzewaniem

Przewody poziome i przykanaliki powinny być ułożone poniżej strefy przemarzania gruntu czyli na głębokości 80-140 cm zależnie od regionu kraju

Jeśli przewody prowadzone są w pomieszczeniach w ktoacuterych temperatura może spadać poniżej 0degC muszą być odpowiednio zabezpieczone przed przemarzaniem

Dla przewodoacutew prowadzonych na zewnątrz budynku należy pamiętać że warstwa gruntu pokrywającego rury kanalizacyjne powinna być o 10-20 cm większa od głębokości przemarzania gruntu jeśli przewody układa się wyżej to powinny być zaizolowane termicznie

Rury kanalizacyjne układane na zewnątrz budynku powinny być oddalone

od innych przewodoacutew co najmniej

15 m od przewodoacutew gazowych i wodociągowych

08 m od kabli energetycznych

05 m od kabli telekomunikacyjnych

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qww z uwzględnieniem następujących zasad

1 dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 05

2 dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 07

3 minimalna prędkość przepływu ściekoacutew wynosi 07 ms stąd

wynika prowadzenie przewodoacutew z odpowiednim do średnicy

spadkiem w kierunku sieci zewnętrznej

4 minimalna średnica przewodu zewnętrznego wynosi 010m

a przykanalika 015m

Dobierając średnice przewodoacutew odpływowych należy stosować

tabelę z wartościami natężenia przepływu Q0 i prędkości

przepływu v0 dla przewodoacutew o przekroju kołowym przy

pełnym wypełnieniu i wykres Manninga

=QQ0

=vv0

hd

Q

v

(hd)

1

23

4

Przykład obliczeniowy Obliczeniowe natężenie sciekoacutew sanitarnych wynosi Qww= 50 ls Na podstawie tabeli 1 QwwQ0 = 50 2014 = 025 Z wykresu odczytujemy

V = 085V0 = 085114 = 097 ms przy napełnieniu hd = 037

Zakresy dopuszczalnych spadkoacutew przewodoacutew odpływowych

DN 0100 m ndash i = 20 - 100

DN 0150 m ndash i = 15 - 150

Urządzenia dodatkowe w kanalizacji sanitarnej

W przypadku odprowadzania ściekoacutew bytowo gospodarczych do zewnętrznej sieci typu ogoacutelnospławnego w pomieszczeniach położonych na najniższych kondygnacjach w budynku może dojść do zalania spowodowanego wstecznym przepływem ściekoacutew w wyniku intensywnych opadoacutew deszczu Dlatego też w tego typu instalacjach na przewodach kanalizacyjnych odprowadzających ścieki z pomieszczeń na najniższej kondygnacji stosować należy zasuwy burzowe ktoacutere chronią instalację przed przepływem zwrotnym

Materiały w kanalizacji sanitarnej

Instalacja kanalizacyjna może być wykonana z roacuteżnych materiałoacutew ale

zawsze rury i połączenia powinny być szczelne i odporne na korozję

Obecnie najpopularniejszym materiałem używanym do budowy instalacji

wewnętrznej jest tworzywo sztuczne Rury kanalizacyjne produkuje się z

polipropylenu (PP)

roacuteżnych odmian polichlorku winylu (PVC)

Polietylenu wysokiej gęstości (PE-HD)

żywicy poliestrowej wzmacnianej włoacuteknem szklanym (GRE)

Innymi materiałami stosowanymi w kanalizacji sanitarnej są

żeliwo

kamionka

beton

Kanalizacja deszczowa

Odprowadza wody opadowe z dachoacutew i terenoacutew przyległych do nieruchomości (podjazdy tarasy parkingi itp)

Projektowanie kanalizacji deszczowej odbywa się w oparciu o normę

PN ndash EN 12056 ndash 3 grudzień 2002

Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew

Część 3 Przewody deszczowe Projektowanie układu i obliczenia

oraz w przypadku braku informacji o normę

PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania w projektowaniu

Odprowadzanie wody z dachu stromego

W przypadku dachoacutew budynkoacutew niskich (do 5 kondygnacji) ktoacutere mają odpowiednie nachylenie (przyjmuje się że powyżej 8) najczęstszym sposobem odprowadzania wody deszczowej jest zastosowanie systemu rynnowego

Zadaniem deszczowej instalacji kanalizacyjnej jest zebranie wody z dachu i odprowadzenie jej do sieci kanalizacji deszczowej lub do gruntu System rynnowy polega na naturalnym (grawitacyjnym) spływie woacuted po połaci dachowej skąd jest przejmowana przez system rur System ten roacutewnież pracuje grawitacyjnie Umowną granicą instalacji deszczowej jest wylewka z ktoacuterej woda może być skierowana do sieci kanalizacji deszczowej (ogoacutelnospławnej) lub na grunt

Podstawowe elementy

instalacji kanalizacji deszczowej

Rynny - przewody o przekroju otwartym (okrągłym prostokątnym eliptycznym trapezowym okapowym) biegnące wzdłuż krawędzi dachu Zadaniem rynien jest zebranie wody opadowej Rynny prowadzone są z lekkim spadkiem w kierunku narożnikoacutew budynku dzięki czemu woda nie wylewa się za krawędzie tylko płynie w kierunku rur spustowych

Instalacja kanalizacji deszczowej składa się z następujących elementoacutew

Rury spustowe ndash pionowe odcinki przewodoacutew o przekroju zamkniętym (najczęściej okrągłym lub prostokątnym) Zadaniem rur spustowych jest zebranie wody płynącej rynnami i odprowadzenie ich poza budynek

Odpływy ndash elementy za pomocą ktoacuterych rynny przechodzą w rury spustowe Odpływ jest odcinkiem rynny w ktoacuterym wykonany jest obrobiony otwoacuter odpowiedniego kształtu pozwalający na włączenie rury spustowej Można wyroacuteżnić odpływy przelotowe oraz odpływy końcowe ( na narożnikach pomieszczeń) Pozwalają na mocowanie rur spustowych

Narożniki do rynien ndash umożliwiają połączenie rynien w narożnikach budynku Właściwy montaż narożnikoacutew jest bardzo ważny dla właściwej pracy rynien (ruchoacutew pod wpływem temperatury) Wylewki ndash kształtki ktoacuterymi kończy się rura spustowa Wylewka może być włą- czona do kanalizacji deszczowej bądź znajdować się nad gruntem

Łączniki do rynien - złączki zwykłe uszczelkowe i korekcyjne Ponieważ montaż rynien wymaga pozostawiania tzw dylatacji (odstępoacutew) złączki korekcyjne lub uszczelkowe umożliwiają wykonanie takich połączenia z dylatacją

Łączniki do rur spustowych - kolana troacutejniki redukcje mufy mufy redukcyjne Mufy służą do włączania rur spustowych do odpływoacutew zadaniem muf redukcyjnych jest połączenie rury spustowej i odpływu o roacuteżnych średnicach Kolana pozwalają na zmianę kierunku rury spustowej Troacutejniki umożliwiają włączanie do rur spustowych wyposażenia dodatkowego

Haki i obejmy - zadaniem tych elementoacutew jest mocowanie rynien i rur spustowych do dachoacutew i ścian

Elementy wykończeniowe i dodatkowe -

zadaniem tych elementoacutew jest wykończenie

systemu lub uzupełnienie jego pracy

Przykładami mogą tu być

dekiel służący do zakończenia rynny

filtr siatkowy montowany na rurze

spustowej zatrzymujący

zanieczyszczenia

czyszczak (rewizja) umożliwiający

przegląd i czyszczenie rury spustowej

(na zdjęciu)

odprowadzenie do kanalizacji deszczowej

Jednym ze sposoboacutew odprowadzenia wody jest podłączenie systemu rynnowego do kanalizacji deszczowej

Woacutewczas na dolnym odcinku rury spustowej mniej więcej 03-08 m ponad terenem należy zamontować rewizję (czyszczak) Rewizja ma wewnątrz kratkę na ktoacuterej zbierają się liście i inne zanieczyszczenia spływające z rynny

Rura spustowa z rewizją przyłączona jest do przewodoacutew odpływowych a te łączą się z kanalizacją Średnica przewodoacutew musi być co najmniej roacutewna średnicy rur spustowych i najczęściej wynosi 100-150 mm Głębokość na jakiej powinno się układać rury zależy od strefy przemarzania i wynosi 1-14 m System taki nie ma blokady przedostawania się zapachoacutew dlatego lepiej nie podłączać go do kanalizacji ogoacutelnospławnej

Innym sposobem odprowadzenia wody bezpośrednio do kanalizacji jest podłączenie rury spustowej do osadnika rynnowego Wyposażony jest on w klapkę ktoacutera stanowi blokadę zapachową i wyciągany kosz w ktoacuterym gromadzą się większe zanieczyszczenia takie jak liście

Gdy brak sieci kanalizacji deszczowej lub ogoacutelnospławnej woda deszczowa powinna być bezpiecznie rozprowadzona po terenie posesji ale tak żeby nie spływała na sąsiednie działki

Odprowadzanie wody z dachu

płaskiego

W przypadku dachoacutew budynkoacutew wysokich (powyżej 5 kondygnacji) oraz dachoacutew o małym nachyleniu (przyjmuje się że poniżej 8) najczęstszym sposobem odprowa-dzania wody deszczowej jest system odwadniania oparty na wpustach dachowych

Wpusty dachowe pełnią rolę dachowych odwodnień punkto-wych tzn zbierają wodę z pewnej powierzchni w jednym punkcie

Odprowadzanie wody z dachu

płaskiego Woda jest odprowadzana do rury spustowej biegnącej wewnątrz budynku a stamtąd do kanalizacji deszczowej lub poza budynek do gruntu Aby odwodnienie dachu płaskiego pracowało prawidłowo wpust powinien znaleźć się w najniższym punkcie dachu a spadek w jego kierunku powinien wynosić co najmniej 3 Oproacutecz zasadniczego wpustu powinien być wpust awaryjny ktoacutery przejmie wodę w przypadku zatkania wpustu głoacutewnego Na dachu powinna być co najmniej jedna para wpustoacutew Zasady projektowania moacutewią że wpusty należy rozmieszczać co 25 m

Obliczanie kanalizacji deszczowej

Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qr (qd) [ls]

rAC

10000

IAQr

gdzie ψ lub C ndash wspoacutełczynnik spływu przyjmowany wg nowej normy jako 10 (w starej zależny od nachylenia dachu i rodzaju powierzchni odwadnianej)

A ndash efektywna powierzchnia dachu lub powierzchnia odwadniana [m2]

I ndash w starej normie miarodajne natężenie deszczu [l(sha)] przyjmowane I 300 l(sha)

r ndash natężenie opadoacutew atmosferycznych [l(sm2)] przyjmowane albo na podstawie danych statystycznych albo wg tabeli 1 w nowej normie po przemnożeniu przez wspoacutełczynnik ryzyka podany w tabeli 2

Wymiarowanie rynien i rur spustowych

1 Przewody spustowe ndash średnicę należy dobrać tak aby obliczona wartość odpływu ściekoacutew Qr nie przekraczała wartości Qrmax (qdmax) a powierzchnia odwadniana A powierzchni Amax zestawionych w tabeli w normie PN ndash 92B ndash 01707

2 Wg starej normy rynny powinny mieć średnice minimum 150 mm (dotyczy to budynkoacutew wielorodzinnych)

Efektywna

powierzchnia dachu

odwadniana przez

rynnę A [m2]

Szerokość rynny [mm] Średnica rury

spustowej [mm]

poniżej 20 70 50

20 ndash 57 100 (lub 125) 70

57 ndash 97 125 100

97 - 170 150 100

170 - 243 180 125

Dla budynkoacutew jednorodzinnych średnice rynien i przewodoacutew spustowych można określić w oparciu o efektywną powierzchnię dachu wg tabeli

Średnice poziomoacutew i przykanalikoacutew

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qr z uwzględnieniem następujących zasad

a) dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 07

b) dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 09

c) i d) jak dla kanalizacji sanitarnej

Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej

Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qt (qog) [ls]

Qww ndash natężenie odpływu ściekoacutew sanitarnych

Qr ndash natężenie odpływu ściekoacutew deszczowych

Kanalizacja ogoacutelnospławna to ten fragment ktoacutery odprowadza i ścieki sanitarne i deszczowe do zewnętrznej sieci ogoacutelnospławnej

rwwt QQQ

Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się z uwzględnieniem następujących zasad

a) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt spełnione powinny być warunki

a) i b) jak dla ściekoacutew deszczowych

b) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt obliczeniowa prędkość przepływu

ściekoacutew nie może przekraczać wartości dopuszczalnej ktoacutera wynosi

80 ms ndash dla rur żeliwnych i innych metalowych

40 ms ndash dla rur kamionkowych betonowych i z tworzyw sztucznych

c) dla odpływu tylko ściekoacutew sanitarnych Qww prędkość przepływu

ściekoacutew nie może być mniejsza od vmin = 07 ms

bullRynny z PVC-U

bullRynny z blachy aluminiowej

bullRynny miedziane

bullRynny z blachy stalowej

bullRynny cynkowo-tytanowe

Przekroje rynien a b c) poacutełokragłe d) trapezowy e f) trapezoidalny g) prostokatny h) poacutełokragły leacy

Rodzaje rynien a) okapowa b) koszowa c) gzymsowa d) leacy

1 Wodomierze działające na zasadach mechanicznych przeznaczone do wody charakteryzują następujące strumienie

1) maksymalny strumień objętości (Qmax)

2) nominalny strumień objętości (Qn)

3) pośredni strumień objętości (Qt)

4) minimalny strumień objętości (Qmin)

2 Stosunek QmaxQn powinien wynosić 2

3 Rozroacuteżnia się cztery klasy metrologiczne wodomierzy klasa A klasa B klasa C klasa D

4 Klasy metrologiczne wodomierzy w zależności od wartości stosunku QminQn i QtQn

Q (q)-strumień objętości - objętość wody przepływającej przez wodomierz w przyjętej jednostce czasu

Qmax (qmax) -maksymalny strumień objętości - największy strumień objętości przy ktoacuterym wodomierz może pracować w kroacutetkim czasie bez uszkodzenia i przekroczenia błędoacutew granicznych dopuszczalnych oraz wartości maksymalnej straty ciśnienia

Qn (qn) nominalny strumień objętości - strumień objętości roacutewny połowie maksymalnego strumienia objętości przy ktoacuterym wodomierz może pracować przy przepływie ciągłym lub przerywanym i jego wskazania mieszczą się w granicach błędoacutew granicznych dopuszczalnych

Qt (qt) pośredni strumień objętości - strumień objętości dzielący zakres obciążeń pomiarowych na przedział goacuterny i dolny przy ktoacuterym błąd graniczny dopuszczalny zmienia wartość

Qmin (qmin ) minimalny strumień objętości- strumień objętości powyżej ktoacuterego wskazania wodomierza nie powinny przekraczać błędoacutew granicznych dopuszczalnych

Zakres obciążeń pomiarowych wodomierza - zakres strumienia objętości wodomierza zawarty między maksymalnym strumieniem objętości a minimalnym strumieniem objętości

Krzywa błędoacutew wodomierza

Błędy graniczne dopuszczalne wodomierzy plusmn 2 - w przedziale goacuternym zakresu obciążeń (qt q qmax)

plusmn 5 - w przedziale goacuternym zakresu obciążeń (qmin q qt)

Lokalizacja wodomierza

Doboacuter wodomierza

Aby dobrać wodomierz należy

ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe

ustalić umowny przepływ obliczeniowy dla wodomierza qw m3h

qw = 2 q

Doboacuter wodomierza

Doboacuter wodomierza

dla dobranego wodomierza ustalić w oparciu o dane producenta wodomierzy stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez wodomierz

Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem

PN-EN 1717 - Ochrona przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody w instalacjach wodociągowych i ogoacutelne wymagania dotyczące urządzeń zapobiegających zanieczyszczaniu przez przepływ zwrotny

Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem

Podział płynoacutew ktoacutere mają lub mogą mieć kontakt z wodą do picia

Kategoria 1

Woda wypływająca bezpośrednio z sieci wodociągowej przeznaczona do użytkowania przez człowieka do celoacutew konsumpcyjnych

Kategoria 2

Płyn nie stanowiący bakteriologicznego lub toksycznego zagrożenia dla człowieka

Kategoria 3

Płyn stanowiący pewne zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność co najmniej jednej substancji toksycznej lub bardzo toksycznej o LD50gt200 mgkg wagi ciała

Kategoria 4

Płyn stanowiący pewne zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność co najmniej jednej substancji toksycznej lub bardzo toksycznej o LD50200 mgkg wagi ciała lub też co najmniej jednej substancji radioaktywnej mutagennej lub rakotwoacuterczej

Kategoria 5

Płyn stanowiący zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność substancji mikrobiologicznych bądź wirusowych

Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem

Przepływ zwrotny wywołany spadkiem ciśnienia w sieci wodociągowej

Potencjalne źroacutedła zanieczyszczenia wody wodociągowej

XY

1- sieć wodociągowa

2- urządzenie zabezpieczające

X-rodzina zabezpieczenia

Y-typ zabezpieczenia

Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody

Aby dobrać zabezpieczenie należy

określić kategorię płynu

określić rodzaj zabezpieczenia wg normy

ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe

dobrać zawoacuter zwracając uwagę na średnicę wodomierza

Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody

dla dobranego zaworu ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez zawoacuter

Filtr

Doboacuter filtra

Aby dobrać filtr należy

ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe

dobrać filtr zwracając uwagę na średnicę wodomierza i zaworu antyskażeniowego

Doboacuter filtra

dla dobranego filtra ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez filtr

INSTALACJE KANALIZACYJNE

Rodzaje instalacji kanalizacyjnych

1 Kanalizacja sanitarna (bytowo ndash gospodarcza)

2 Kanalizacja deszczowa

3 Kanalizacja technologiczna

ścieki przed wprowadzeniem do kanalizacji

sanitarnej wymagają wstępnego oczyszczenia w

specjalnych urządzeniach

Odprowadzenie ściekoacutew z nieruchomości może być

realizowane na dwa sposoby

systemem ogoacutelnospławnym (zbiorczym)

lub systemem rozdzielczym

Kanalizacja ogoacutelnospławna odprowadza zaroacutewno ścieki

sanitarne (bytowe) jak i deszczowe

W kanalizacji rozdzielczej ścieki sanitarne i deszczowe

odprowadzane są rozdzielnie

Schemat kanalizacji ogoacutelnospławnej

KS1 KS2

Kanał ogoacutelnospławny

RD1 RD2

linia regulacyjna

ST1

ST2

Schemat kanalizacji rozdzielczej

KS1 KS2

Kanał sanitarny

Kanał deszczowy

RD1 RD2

linia regulacyjnaST1

ST2

SD1

SD2

Podział instalacji kanalizacyjnej

Instalację kanalizacyjną można podzielić na

zewnętrzną (na terenie nieruchomości lecz poza budynkiem)

wewnętrzną (w budynku)

Podział ten wydaje się oczywisty ale jest istotny przy doborze materiału instalacyjnego - nie każdy materiał sprawdzający się wewnątrz nadaje się do stworzenia instalacji zewnętrznej

Granicą między instalacją wewnętrzną a zewnętrzną jest tzw czyszczak głoacutewny (rewizja głoacutewna)

Przewody domowej

instalacji kanalizacyjnej

Przykanalik (przyłącze kanalizacyjne) ndash jest to odcinek ktoacutery łączy kanalizację na terenie nieruchomości z siecią kanalizacyjną

Najczęściej przykanalik włączany jest do studzienki (rewizyjnej lub włazowej) ktoacutera stanowi uzbrojenie sieci Możliwe jest też przyłączenie przez wpust boczny lub złącze siodłowe

Przewody domowej

instalacji kanalizacyjnej

Przykanaliki oznaczane są znakami informacyjnymi Na znaku podana jest średnica (w mm) spadek przyłącza (w promilach) oraz jego długość (w m) Granicą między siecią a instalacją jest położona w pobliżu granicy nieruchomości pierwsza studzienka licząc od strony budynku

Sieć i przykanalik

w przypadku istnienia studzienki rewizyjnej

przykanalikstudzienka rewizyjna

linia

reg

ulac

yjnastudzienka kanalizacyjna

sieć kanalizacyjna

budy

nek

instalacja

zewnętrzna

Sieć i przykanalik

w przypadku braku studzienki rewizyjnej (wg nowych przepisoacutew w przypadku braku studzienki rewizyjnej

przykanalik to odcinek biegnący od granicy budynku do granicy

nieruchomości)

linia

reg

ulac

yjnastudzienka kanalizacyjna

sieć kanalizacyjna

budy

nek

przykanalik

sieć kanalizacyjna

Instalacja kanalizacyjna składa się z 1 poziomoacutew (przewodoacutew odpływowych) ndash są to przewody

prowadzone z odpowiednim spadkiem ktoacutere odprowadzają

ścieki z pionoacutew wpustoacutew podłogowych itp do przykanalika

lub sieci zewnętrznej

2 pionoacutew (przewodoacutew spustowych) ndash są to przewody prowadzone

przez jedną lub kilka kondygnacji odprowadzające ścieki

z podejść kanalizacyjnych wpustoacutew dachowych lub rynien

do przewodoacutew odpływowych

3 podejść kanalizacyjnych ndash przewody odprowadzające ścieki

z przyboroacutew i urządzeń sanitarnych do pionoacutew lub poziomoacutew

kanalizacyjnych

podejścia pojedyncze

podejścia zbiorowe

Kanalizacja sanitarna grawitacyjna

Odprowadza wodę zanieczyszczoną (ścieki) w wyniku jej wykorzystania odpływającą z ustępoacutew spłukiwanych natryskoacutew wanien bidetoacutew zlewoacutew umywalek wpustoacutew podłogowych i innych urządzeń występujących w gospodarstwie domowym

Projektowanie kanalizacji sanitarnej odbywa się w oparciu o normę

PN ndash EN 12056 ndash 2 grudzień 2002

Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew

Część 2 Kanalizacja sanitarna projektowanie układu i obliczenia

oraz w przypadku braku informacji o normę

PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania

w projektowaniu

Podejścia kanalizacyjne ndash łączą

odpływ z pionem kanalizacyjnym

Podejścia

niewentylowane - należy montować ze spadkiem wynoszącym od 2 do 15

wentylowane ndash można zastosować tu mniejsze spadki zgodnie z przywołaną normą ale wymagają dodatkowego przewodu wentylującego

Najczęściej projektuje się podejścia niewentylowane Ich długość w typowym rozwiązaniu stosowanym w Polsce nie powinna przekraczać 30 m a w przypadku miski ustępowej 10 m po długości przewodu

W przypadku dłuższych podejść albo zwiększa się średnicę albo projektuje się podejścia wentylowane za pomocą np zaworoacutew napowietrzających

Nowa norma wprowadza cztery typy systemoacutew kanalizacyjnych jakie można spotkać w poszczegoacutelnych krajach Unii Europejskiej

W Polsce stosuje się tradycyjnie system I

System Nazwa Cechy

I

System pojedynczego pionu

z podejściami częściowo

wypełnionymi

bull jeden pion kanalizacyjny

bull wypełnienie przewodoacutew 50

II

System pojedynczego pionu

z podejściami o mniejszej

średnicy

bull jeden pion kanalizacyjny

bull wypełnienie przewodoacutew 70

III

System pojedynczego pionu

z podejściami całkowicie

wypełnionymi

bull jeden pion kanalizacyjny

bull wypełnienie przewodoacutew 100

bull każde urządzenie podłączone

oddzielnie do pionu

IV System oddzielnych pionoacutew

kanalizacyjnych

bull dwa piony ndash jeden odprowadzający

ścieki czarne z ustępoacutew spłukiwanych

i pisuaroacutew i drugi odprowadzający

pozostałe ścieki

bull wypełnienie przewodoacutew jak dla

systemoacutew I II lub III

Średnice nominalne podejść pojedynczych dobiera się w zależności od typu przyłączonego przyboru sanitarnego lub urządzenia w typowych

rozwiązaniach w Polsce wg tabeli Urządzenie DN [mm]

Umywalka bidet 40

Zlewozmywak

zmywarka pralka

wanna natrysk 50

Miska ustępowa 100

Minimalna średnica podejścia pojedynczego zdeterminowana jest przez jego długość wysokość spadania i ilość zmian kierunku zgodnie z tabelą

DN Lmax

[m] H [m]

trzy zmiany

kierunku

40

50 30 lt10

70 50 lt10

100 50 lt30

H

L

Jeśli powyższe wymiary są przekroczone lub istnieje konieczność zastosowania więcej niż trzech zmian kierunku prowadzenia przewodoacutew należy wybrać kolejną większą średnicę nominalną

Średnice nominalne podjeść zbiorowych

Zależą od natężenia przepływu ściekoacutew w projektowanym

podejściu i od zastosowanego systemu Wybierając system

należy kierować się dostępnymi na rynku przyborami trudno

bowiem wyobrazić sobie podłączanie przyboru sanitarnego

z odpływem np 40mm do przewodu o średnicy mniejszej

Utrudniałoby to swobodny odpływ ściekoacutew z tego przyboru

Natężenie przepływu ściekoacutew sanitarnych Qww

wyznacza się dla danego odcinka instalacji zgodnie

z zależnością

]sl[DUKQww

gdzie K ndash wspoacutełczynnik częstości

DU ndash odpływ jednostkowy [ls] z urządzenia

UWAGA Qww DUmax jeśli nie to Qww = DUmax

Odpływy jednostkowe DU

Odpływy jednostkowe DU -cd

Typowe wspoacutełczynniki częstości K

Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia

z przewodami odpływowymi Piony kanalizacyjne należy prowadzić bez zmiany średnicy i kierunku na całej długości w szachtach sanitarnych

U podstawy każdego pionu przed przejściem w przewoacuted odpływowy należy zamontować otwoacuter rewizyjny (czyszczak) umożliwiający dostęp do wnętrza przodu

W przypadku kanalizacji sanitarnej każdy pion musi być wentylowany w celu wyroacutewnania ciśnienia w instalacji

Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia

z przewodami odpływowymi Wentylację pionu zapewnia

przewoacuted wentylacyjny zakończony rurą wywiewną wyprowadzoną ponad połać dachu

zawoacuter napowietrzający ndash rozwiązanie dozwolone do stosowania w przypadku braku możliwości wyprowadzenia pionu ponad dach można takie rozwiązanie stosować przy spełnieniu następujących warunkoacutew

piony mają wysokość 4 do 5 kondygnacji

ostatni pion licząc od najdalszego w stosunku do kanału oraz co piąty w budynku jest zakończony rurą wywiewną

Elementy pionu kanalizacyjnego

troacutejniki doprowadzające ścieki z podejść kanalizacyjnych

czyszczak prze zmianą kierunku prowadzenia ściekoacutew ndash około 05 nad posadzką przed przejściem w przewoacuted odpływowy

rura prosta o niezmiennej średnicy na całej długości

zawoacuter napowietrzający lub rura wywiewna

W systemie kanalizacji sanitarnej wyroacuteżnić można

piony z wentylacją głoacutewną ndash zakończone rurą wywiewną lub zaworem napowietrzającym

piony z wentylacją obejściową ndash piony z dodatkowym przewodem wentylacyjnym prowadzonym obok pionu spustowego i połączonym z rurą wywiewną

Średnica pionu zależy od wybranego systemu wentylacji i obliczonego natężenia przepływu ściekoacutew dla całego pionu

Należy pamiętać o tym że minimalna średnica pionu nie może być mniejsza od średnicy największego podejścia

W typowych rozwiązaniach w Polsce minimalna średnica pionu wynosi 70mm a dla pionoacutew prowadzących ścieki z misek ustępowych 100mm

Oczywiście w tabelach należy sprawdzić czy średnicy nie należy zwiększyć ze względu na obliczoną wartość Qww

Piony z wentylacją głoacutewną

Piony z wentylacją obejściową

Przewody odpływowe

(poziomy kanalizacyjne)

Wśroacuted przewodoacutew odpływowych wyroacuteżniamy przewoacuted głoacutewny oraz przewody drugorzędne Każdy przewoacuted drugorzędny powinien być oddzielnie podłączony do głoacutewnego pod kątem 45deg

Wszystkie przewody prowadzone są najkroacutetszą drogą przeważnie wzdłuż przegrody budowlanej oraz koniecznie z zachowaniem odpowiedniego spadku

Przewody odpływowe

(poziomy kanalizacyjne)

Spadek powinien być jednakowy na całej długości co zapewnia samooczyszczanie się przewodu

Przyjęte jest że rury układa się kielichem w kierunku przeciwnym do spływu ściekoacutew

Rewizje kanalizacyjne powinno się montować

co 15 m na rurach średnicy od 100 do 150 mm

przed każdym uskokiem poziomu

Rury prowadzone przez murowane ścianki muszą być ułożone prostopadle do przegrody

Na przewody z tworzyw sztucznych powinno się w miejscach przejść dodatkowo nałożyć tuleje ochronne Umożliwią one rurom pewien ruch zabezpieczając instalację przed uszkodzeniami mechanicznymi

Przestrzeń pomiędzy tuleją a rurą powinno się zabezpieczyć izolacją

Jeśli przewody kanalizacyjne z tworzyw sztucznych układane są w sąsiedztwie przewodoacutew wydzielających ciepło powinny być osłonięte otulinami izolacyjnymi w celu zabezpieczenia przed przegrzewaniem

Przewody poziome i przykanaliki powinny być ułożone poniżej strefy przemarzania gruntu czyli na głębokości 80-140 cm zależnie od regionu kraju

Jeśli przewody prowadzone są w pomieszczeniach w ktoacuterych temperatura może spadać poniżej 0degC muszą być odpowiednio zabezpieczone przed przemarzaniem

Dla przewodoacutew prowadzonych na zewnątrz budynku należy pamiętać że warstwa gruntu pokrywającego rury kanalizacyjne powinna być o 10-20 cm większa od głębokości przemarzania gruntu jeśli przewody układa się wyżej to powinny być zaizolowane termicznie

Rury kanalizacyjne układane na zewnątrz budynku powinny być oddalone

od innych przewodoacutew co najmniej

15 m od przewodoacutew gazowych i wodociągowych

08 m od kabli energetycznych

05 m od kabli telekomunikacyjnych

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qww z uwzględnieniem następujących zasad

1 dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 05

2 dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 07

3 minimalna prędkość przepływu ściekoacutew wynosi 07 ms stąd

wynika prowadzenie przewodoacutew z odpowiednim do średnicy

spadkiem w kierunku sieci zewnętrznej

4 minimalna średnica przewodu zewnętrznego wynosi 010m

a przykanalika 015m

Dobierając średnice przewodoacutew odpływowych należy stosować

tabelę z wartościami natężenia przepływu Q0 i prędkości

przepływu v0 dla przewodoacutew o przekroju kołowym przy

pełnym wypełnieniu i wykres Manninga

=QQ0

=vv0

hd

Q

v

(hd)

1

23

4

Przykład obliczeniowy Obliczeniowe natężenie sciekoacutew sanitarnych wynosi Qww= 50 ls Na podstawie tabeli 1 QwwQ0 = 50 2014 = 025 Z wykresu odczytujemy

V = 085V0 = 085114 = 097 ms przy napełnieniu hd = 037

Zakresy dopuszczalnych spadkoacutew przewodoacutew odpływowych

DN 0100 m ndash i = 20 - 100

DN 0150 m ndash i = 15 - 150

Urządzenia dodatkowe w kanalizacji sanitarnej

W przypadku odprowadzania ściekoacutew bytowo gospodarczych do zewnętrznej sieci typu ogoacutelnospławnego w pomieszczeniach położonych na najniższych kondygnacjach w budynku może dojść do zalania spowodowanego wstecznym przepływem ściekoacutew w wyniku intensywnych opadoacutew deszczu Dlatego też w tego typu instalacjach na przewodach kanalizacyjnych odprowadzających ścieki z pomieszczeń na najniższej kondygnacji stosować należy zasuwy burzowe ktoacutere chronią instalację przed przepływem zwrotnym

Materiały w kanalizacji sanitarnej

Instalacja kanalizacyjna może być wykonana z roacuteżnych materiałoacutew ale

zawsze rury i połączenia powinny być szczelne i odporne na korozję

Obecnie najpopularniejszym materiałem używanym do budowy instalacji

wewnętrznej jest tworzywo sztuczne Rury kanalizacyjne produkuje się z

polipropylenu (PP)

roacuteżnych odmian polichlorku winylu (PVC)

Polietylenu wysokiej gęstości (PE-HD)

żywicy poliestrowej wzmacnianej włoacuteknem szklanym (GRE)

Innymi materiałami stosowanymi w kanalizacji sanitarnej są

żeliwo

kamionka

beton

Kanalizacja deszczowa

Odprowadza wody opadowe z dachoacutew i terenoacutew przyległych do nieruchomości (podjazdy tarasy parkingi itp)

Projektowanie kanalizacji deszczowej odbywa się w oparciu o normę

PN ndash EN 12056 ndash 3 grudzień 2002

Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew

Część 3 Przewody deszczowe Projektowanie układu i obliczenia

oraz w przypadku braku informacji o normę

PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania w projektowaniu

Odprowadzanie wody z dachu stromego

W przypadku dachoacutew budynkoacutew niskich (do 5 kondygnacji) ktoacutere mają odpowiednie nachylenie (przyjmuje się że powyżej 8) najczęstszym sposobem odprowadzania wody deszczowej jest zastosowanie systemu rynnowego

Zadaniem deszczowej instalacji kanalizacyjnej jest zebranie wody z dachu i odprowadzenie jej do sieci kanalizacji deszczowej lub do gruntu System rynnowy polega na naturalnym (grawitacyjnym) spływie woacuted po połaci dachowej skąd jest przejmowana przez system rur System ten roacutewnież pracuje grawitacyjnie Umowną granicą instalacji deszczowej jest wylewka z ktoacuterej woda może być skierowana do sieci kanalizacji deszczowej (ogoacutelnospławnej) lub na grunt

Podstawowe elementy

instalacji kanalizacji deszczowej

Rynny - przewody o przekroju otwartym (okrągłym prostokątnym eliptycznym trapezowym okapowym) biegnące wzdłuż krawędzi dachu Zadaniem rynien jest zebranie wody opadowej Rynny prowadzone są z lekkim spadkiem w kierunku narożnikoacutew budynku dzięki czemu woda nie wylewa się za krawędzie tylko płynie w kierunku rur spustowych

Instalacja kanalizacji deszczowej składa się z następujących elementoacutew

Rury spustowe ndash pionowe odcinki przewodoacutew o przekroju zamkniętym (najczęściej okrągłym lub prostokątnym) Zadaniem rur spustowych jest zebranie wody płynącej rynnami i odprowadzenie ich poza budynek

Odpływy ndash elementy za pomocą ktoacuterych rynny przechodzą w rury spustowe Odpływ jest odcinkiem rynny w ktoacuterym wykonany jest obrobiony otwoacuter odpowiedniego kształtu pozwalający na włączenie rury spustowej Można wyroacuteżnić odpływy przelotowe oraz odpływy końcowe ( na narożnikach pomieszczeń) Pozwalają na mocowanie rur spustowych

Narożniki do rynien ndash umożliwiają połączenie rynien w narożnikach budynku Właściwy montaż narożnikoacutew jest bardzo ważny dla właściwej pracy rynien (ruchoacutew pod wpływem temperatury) Wylewki ndash kształtki ktoacuterymi kończy się rura spustowa Wylewka może być włą- czona do kanalizacji deszczowej bądź znajdować się nad gruntem

Łączniki do rynien - złączki zwykłe uszczelkowe i korekcyjne Ponieważ montaż rynien wymaga pozostawiania tzw dylatacji (odstępoacutew) złączki korekcyjne lub uszczelkowe umożliwiają wykonanie takich połączenia z dylatacją

Łączniki do rur spustowych - kolana troacutejniki redukcje mufy mufy redukcyjne Mufy służą do włączania rur spustowych do odpływoacutew zadaniem muf redukcyjnych jest połączenie rury spustowej i odpływu o roacuteżnych średnicach Kolana pozwalają na zmianę kierunku rury spustowej Troacutejniki umożliwiają włączanie do rur spustowych wyposażenia dodatkowego

Haki i obejmy - zadaniem tych elementoacutew jest mocowanie rynien i rur spustowych do dachoacutew i ścian

Elementy wykończeniowe i dodatkowe -

zadaniem tych elementoacutew jest wykończenie

systemu lub uzupełnienie jego pracy

Przykładami mogą tu być

dekiel służący do zakończenia rynny

filtr siatkowy montowany na rurze

spustowej zatrzymujący

zanieczyszczenia

czyszczak (rewizja) umożliwiający

przegląd i czyszczenie rury spustowej

(na zdjęciu)

odprowadzenie do kanalizacji deszczowej

Jednym ze sposoboacutew odprowadzenia wody jest podłączenie systemu rynnowego do kanalizacji deszczowej

Woacutewczas na dolnym odcinku rury spustowej mniej więcej 03-08 m ponad terenem należy zamontować rewizję (czyszczak) Rewizja ma wewnątrz kratkę na ktoacuterej zbierają się liście i inne zanieczyszczenia spływające z rynny

Rura spustowa z rewizją przyłączona jest do przewodoacutew odpływowych a te łączą się z kanalizacją Średnica przewodoacutew musi być co najmniej roacutewna średnicy rur spustowych i najczęściej wynosi 100-150 mm Głębokość na jakiej powinno się układać rury zależy od strefy przemarzania i wynosi 1-14 m System taki nie ma blokady przedostawania się zapachoacutew dlatego lepiej nie podłączać go do kanalizacji ogoacutelnospławnej

Innym sposobem odprowadzenia wody bezpośrednio do kanalizacji jest podłączenie rury spustowej do osadnika rynnowego Wyposażony jest on w klapkę ktoacutera stanowi blokadę zapachową i wyciągany kosz w ktoacuterym gromadzą się większe zanieczyszczenia takie jak liście

Gdy brak sieci kanalizacji deszczowej lub ogoacutelnospławnej woda deszczowa powinna być bezpiecznie rozprowadzona po terenie posesji ale tak żeby nie spływała na sąsiednie działki

Odprowadzanie wody z dachu

płaskiego

W przypadku dachoacutew budynkoacutew wysokich (powyżej 5 kondygnacji) oraz dachoacutew o małym nachyleniu (przyjmuje się że poniżej 8) najczęstszym sposobem odprowa-dzania wody deszczowej jest system odwadniania oparty na wpustach dachowych

Wpusty dachowe pełnią rolę dachowych odwodnień punkto-wych tzn zbierają wodę z pewnej powierzchni w jednym punkcie

Odprowadzanie wody z dachu

płaskiego Woda jest odprowadzana do rury spustowej biegnącej wewnątrz budynku a stamtąd do kanalizacji deszczowej lub poza budynek do gruntu Aby odwodnienie dachu płaskiego pracowało prawidłowo wpust powinien znaleźć się w najniższym punkcie dachu a spadek w jego kierunku powinien wynosić co najmniej 3 Oproacutecz zasadniczego wpustu powinien być wpust awaryjny ktoacutery przejmie wodę w przypadku zatkania wpustu głoacutewnego Na dachu powinna być co najmniej jedna para wpustoacutew Zasady projektowania moacutewią że wpusty należy rozmieszczać co 25 m

Obliczanie kanalizacji deszczowej

Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qr (qd) [ls]

rAC

10000

IAQr

gdzie ψ lub C ndash wspoacutełczynnik spływu przyjmowany wg nowej normy jako 10 (w starej zależny od nachylenia dachu i rodzaju powierzchni odwadnianej)

A ndash efektywna powierzchnia dachu lub powierzchnia odwadniana [m2]

I ndash w starej normie miarodajne natężenie deszczu [l(sha)] przyjmowane I 300 l(sha)

r ndash natężenie opadoacutew atmosferycznych [l(sm2)] przyjmowane albo na podstawie danych statystycznych albo wg tabeli 1 w nowej normie po przemnożeniu przez wspoacutełczynnik ryzyka podany w tabeli 2

Wymiarowanie rynien i rur spustowych

1 Przewody spustowe ndash średnicę należy dobrać tak aby obliczona wartość odpływu ściekoacutew Qr nie przekraczała wartości Qrmax (qdmax) a powierzchnia odwadniana A powierzchni Amax zestawionych w tabeli w normie PN ndash 92B ndash 01707

2 Wg starej normy rynny powinny mieć średnice minimum 150 mm (dotyczy to budynkoacutew wielorodzinnych)

Efektywna

powierzchnia dachu

odwadniana przez

rynnę A [m2]

Szerokość rynny [mm] Średnica rury

spustowej [mm]

poniżej 20 70 50

20 ndash 57 100 (lub 125) 70

57 ndash 97 125 100

97 - 170 150 100

170 - 243 180 125

Dla budynkoacutew jednorodzinnych średnice rynien i przewodoacutew spustowych można określić w oparciu o efektywną powierzchnię dachu wg tabeli

Średnice poziomoacutew i przykanalikoacutew

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qr z uwzględnieniem następujących zasad

a) dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 07

b) dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 09

c) i d) jak dla kanalizacji sanitarnej

Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej

Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qt (qog) [ls]

Qww ndash natężenie odpływu ściekoacutew sanitarnych

Qr ndash natężenie odpływu ściekoacutew deszczowych

Kanalizacja ogoacutelnospławna to ten fragment ktoacutery odprowadza i ścieki sanitarne i deszczowe do zewnętrznej sieci ogoacutelnospławnej

rwwt QQQ

Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się z uwzględnieniem następujących zasad

a) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt spełnione powinny być warunki

a) i b) jak dla ściekoacutew deszczowych

b) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt obliczeniowa prędkość przepływu

ściekoacutew nie może przekraczać wartości dopuszczalnej ktoacutera wynosi

80 ms ndash dla rur żeliwnych i innych metalowych

40 ms ndash dla rur kamionkowych betonowych i z tworzyw sztucznych

c) dla odpływu tylko ściekoacutew sanitarnych Qww prędkość przepływu

ściekoacutew nie może być mniejsza od vmin = 07 ms

bullRynny z PVC-U

bullRynny z blachy aluminiowej

bullRynny miedziane

bullRynny z blachy stalowej

bullRynny cynkowo-tytanowe

Przekroje rynien a b c) poacutełokragłe d) trapezowy e f) trapezoidalny g) prostokatny h) poacutełokragły leacy

Rodzaje rynien a) okapowa b) koszowa c) gzymsowa d) leacy

Q (q)-strumień objętości - objętość wody przepływającej przez wodomierz w przyjętej jednostce czasu

Qmax (qmax) -maksymalny strumień objętości - największy strumień objętości przy ktoacuterym wodomierz może pracować w kroacutetkim czasie bez uszkodzenia i przekroczenia błędoacutew granicznych dopuszczalnych oraz wartości maksymalnej straty ciśnienia

Qn (qn) nominalny strumień objętości - strumień objętości roacutewny połowie maksymalnego strumienia objętości przy ktoacuterym wodomierz może pracować przy przepływie ciągłym lub przerywanym i jego wskazania mieszczą się w granicach błędoacutew granicznych dopuszczalnych

Qt (qt) pośredni strumień objętości - strumień objętości dzielący zakres obciążeń pomiarowych na przedział goacuterny i dolny przy ktoacuterym błąd graniczny dopuszczalny zmienia wartość

Qmin (qmin ) minimalny strumień objętości- strumień objętości powyżej ktoacuterego wskazania wodomierza nie powinny przekraczać błędoacutew granicznych dopuszczalnych

Zakres obciążeń pomiarowych wodomierza - zakres strumienia objętości wodomierza zawarty między maksymalnym strumieniem objętości a minimalnym strumieniem objętości

Krzywa błędoacutew wodomierza

Błędy graniczne dopuszczalne wodomierzy plusmn 2 - w przedziale goacuternym zakresu obciążeń (qt q qmax)

plusmn 5 - w przedziale goacuternym zakresu obciążeń (qmin q qt)

Lokalizacja wodomierza

Doboacuter wodomierza

Aby dobrać wodomierz należy

ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe

ustalić umowny przepływ obliczeniowy dla wodomierza qw m3h

qw = 2 q

Doboacuter wodomierza

Doboacuter wodomierza

dla dobranego wodomierza ustalić w oparciu o dane producenta wodomierzy stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez wodomierz

Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem

PN-EN 1717 - Ochrona przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody w instalacjach wodociągowych i ogoacutelne wymagania dotyczące urządzeń zapobiegających zanieczyszczaniu przez przepływ zwrotny

Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem

Podział płynoacutew ktoacutere mają lub mogą mieć kontakt z wodą do picia

Kategoria 1

Woda wypływająca bezpośrednio z sieci wodociągowej przeznaczona do użytkowania przez człowieka do celoacutew konsumpcyjnych

Kategoria 2

Płyn nie stanowiący bakteriologicznego lub toksycznego zagrożenia dla człowieka

Kategoria 3

Płyn stanowiący pewne zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność co najmniej jednej substancji toksycznej lub bardzo toksycznej o LD50gt200 mgkg wagi ciała

Kategoria 4

Płyn stanowiący pewne zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność co najmniej jednej substancji toksycznej lub bardzo toksycznej o LD50200 mgkg wagi ciała lub też co najmniej jednej substancji radioaktywnej mutagennej lub rakotwoacuterczej

Kategoria 5

Płyn stanowiący zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność substancji mikrobiologicznych bądź wirusowych

Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem

Przepływ zwrotny wywołany spadkiem ciśnienia w sieci wodociągowej

Potencjalne źroacutedła zanieczyszczenia wody wodociągowej

XY

1- sieć wodociągowa

2- urządzenie zabezpieczające

X-rodzina zabezpieczenia

Y-typ zabezpieczenia

Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody

Aby dobrać zabezpieczenie należy

określić kategorię płynu

określić rodzaj zabezpieczenia wg normy

ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe

dobrać zawoacuter zwracając uwagę na średnicę wodomierza

Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody

dla dobranego zaworu ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez zawoacuter

Filtr

Doboacuter filtra

Aby dobrać filtr należy

ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe

dobrać filtr zwracając uwagę na średnicę wodomierza i zaworu antyskażeniowego

Doboacuter filtra

dla dobranego filtra ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez filtr

INSTALACJE KANALIZACYJNE

Rodzaje instalacji kanalizacyjnych

1 Kanalizacja sanitarna (bytowo ndash gospodarcza)

2 Kanalizacja deszczowa

3 Kanalizacja technologiczna

ścieki przed wprowadzeniem do kanalizacji

sanitarnej wymagają wstępnego oczyszczenia w

specjalnych urządzeniach

Odprowadzenie ściekoacutew z nieruchomości może być

realizowane na dwa sposoby

systemem ogoacutelnospławnym (zbiorczym)

lub systemem rozdzielczym

Kanalizacja ogoacutelnospławna odprowadza zaroacutewno ścieki

sanitarne (bytowe) jak i deszczowe

W kanalizacji rozdzielczej ścieki sanitarne i deszczowe

odprowadzane są rozdzielnie

Schemat kanalizacji ogoacutelnospławnej

KS1 KS2

Kanał ogoacutelnospławny

RD1 RD2

linia regulacyjna

ST1

ST2

Schemat kanalizacji rozdzielczej

KS1 KS2

Kanał sanitarny

Kanał deszczowy

RD1 RD2

linia regulacyjnaST1

ST2

SD1

SD2

Podział instalacji kanalizacyjnej

Instalację kanalizacyjną można podzielić na

zewnętrzną (na terenie nieruchomości lecz poza budynkiem)

wewnętrzną (w budynku)

Podział ten wydaje się oczywisty ale jest istotny przy doborze materiału instalacyjnego - nie każdy materiał sprawdzający się wewnątrz nadaje się do stworzenia instalacji zewnętrznej

Granicą między instalacją wewnętrzną a zewnętrzną jest tzw czyszczak głoacutewny (rewizja głoacutewna)

Przewody domowej

instalacji kanalizacyjnej

Przykanalik (przyłącze kanalizacyjne) ndash jest to odcinek ktoacutery łączy kanalizację na terenie nieruchomości z siecią kanalizacyjną

Najczęściej przykanalik włączany jest do studzienki (rewizyjnej lub włazowej) ktoacutera stanowi uzbrojenie sieci Możliwe jest też przyłączenie przez wpust boczny lub złącze siodłowe

Przewody domowej

instalacji kanalizacyjnej

Przykanaliki oznaczane są znakami informacyjnymi Na znaku podana jest średnica (w mm) spadek przyłącza (w promilach) oraz jego długość (w m) Granicą między siecią a instalacją jest położona w pobliżu granicy nieruchomości pierwsza studzienka licząc od strony budynku

Sieć i przykanalik

w przypadku istnienia studzienki rewizyjnej

przykanalikstudzienka rewizyjna

linia

reg

ulac

yjnastudzienka kanalizacyjna

sieć kanalizacyjna

budy

nek

instalacja

zewnętrzna

Sieć i przykanalik

w przypadku braku studzienki rewizyjnej (wg nowych przepisoacutew w przypadku braku studzienki rewizyjnej

przykanalik to odcinek biegnący od granicy budynku do granicy

nieruchomości)

linia

reg

ulac

yjnastudzienka kanalizacyjna

sieć kanalizacyjna

budy

nek

przykanalik

sieć kanalizacyjna

Instalacja kanalizacyjna składa się z 1 poziomoacutew (przewodoacutew odpływowych) ndash są to przewody

prowadzone z odpowiednim spadkiem ktoacutere odprowadzają

ścieki z pionoacutew wpustoacutew podłogowych itp do przykanalika

lub sieci zewnętrznej

2 pionoacutew (przewodoacutew spustowych) ndash są to przewody prowadzone

przez jedną lub kilka kondygnacji odprowadzające ścieki

z podejść kanalizacyjnych wpustoacutew dachowych lub rynien

do przewodoacutew odpływowych

3 podejść kanalizacyjnych ndash przewody odprowadzające ścieki

z przyboroacutew i urządzeń sanitarnych do pionoacutew lub poziomoacutew

kanalizacyjnych

podejścia pojedyncze

podejścia zbiorowe

Kanalizacja sanitarna grawitacyjna

Odprowadza wodę zanieczyszczoną (ścieki) w wyniku jej wykorzystania odpływającą z ustępoacutew spłukiwanych natryskoacutew wanien bidetoacutew zlewoacutew umywalek wpustoacutew podłogowych i innych urządzeń występujących w gospodarstwie domowym

Projektowanie kanalizacji sanitarnej odbywa się w oparciu o normę

PN ndash EN 12056 ndash 2 grudzień 2002

Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew

Część 2 Kanalizacja sanitarna projektowanie układu i obliczenia

oraz w przypadku braku informacji o normę

PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania

w projektowaniu

Podejścia kanalizacyjne ndash łączą

odpływ z pionem kanalizacyjnym

Podejścia

niewentylowane - należy montować ze spadkiem wynoszącym od 2 do 15

wentylowane ndash można zastosować tu mniejsze spadki zgodnie z przywołaną normą ale wymagają dodatkowego przewodu wentylującego

Najczęściej projektuje się podejścia niewentylowane Ich długość w typowym rozwiązaniu stosowanym w Polsce nie powinna przekraczać 30 m a w przypadku miski ustępowej 10 m po długości przewodu

W przypadku dłuższych podejść albo zwiększa się średnicę albo projektuje się podejścia wentylowane za pomocą np zaworoacutew napowietrzających

Nowa norma wprowadza cztery typy systemoacutew kanalizacyjnych jakie można spotkać w poszczegoacutelnych krajach Unii Europejskiej

W Polsce stosuje się tradycyjnie system I

System Nazwa Cechy

I

System pojedynczego pionu

z podejściami częściowo

wypełnionymi

bull jeden pion kanalizacyjny

bull wypełnienie przewodoacutew 50

II

System pojedynczego pionu

z podejściami o mniejszej

średnicy

bull jeden pion kanalizacyjny

bull wypełnienie przewodoacutew 70

III

System pojedynczego pionu

z podejściami całkowicie

wypełnionymi

bull jeden pion kanalizacyjny

bull wypełnienie przewodoacutew 100

bull każde urządzenie podłączone

oddzielnie do pionu

IV System oddzielnych pionoacutew

kanalizacyjnych

bull dwa piony ndash jeden odprowadzający

ścieki czarne z ustępoacutew spłukiwanych

i pisuaroacutew i drugi odprowadzający

pozostałe ścieki

bull wypełnienie przewodoacutew jak dla

systemoacutew I II lub III

Średnice nominalne podejść pojedynczych dobiera się w zależności od typu przyłączonego przyboru sanitarnego lub urządzenia w typowych

rozwiązaniach w Polsce wg tabeli Urządzenie DN [mm]

Umywalka bidet 40

Zlewozmywak

zmywarka pralka

wanna natrysk 50

Miska ustępowa 100

Minimalna średnica podejścia pojedynczego zdeterminowana jest przez jego długość wysokość spadania i ilość zmian kierunku zgodnie z tabelą

DN Lmax

[m] H [m]

trzy zmiany

kierunku

40

50 30 lt10

70 50 lt10

100 50 lt30

H

L

Jeśli powyższe wymiary są przekroczone lub istnieje konieczność zastosowania więcej niż trzech zmian kierunku prowadzenia przewodoacutew należy wybrać kolejną większą średnicę nominalną

Średnice nominalne podjeść zbiorowych

Zależą od natężenia przepływu ściekoacutew w projektowanym

podejściu i od zastosowanego systemu Wybierając system

należy kierować się dostępnymi na rynku przyborami trudno

bowiem wyobrazić sobie podłączanie przyboru sanitarnego

z odpływem np 40mm do przewodu o średnicy mniejszej

Utrudniałoby to swobodny odpływ ściekoacutew z tego przyboru

Natężenie przepływu ściekoacutew sanitarnych Qww

wyznacza się dla danego odcinka instalacji zgodnie

z zależnością

]sl[DUKQww

gdzie K ndash wspoacutełczynnik częstości

DU ndash odpływ jednostkowy [ls] z urządzenia

UWAGA Qww DUmax jeśli nie to Qww = DUmax

Odpływy jednostkowe DU

Odpływy jednostkowe DU -cd

Typowe wspoacutełczynniki częstości K

Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia

z przewodami odpływowymi Piony kanalizacyjne należy prowadzić bez zmiany średnicy i kierunku na całej długości w szachtach sanitarnych

U podstawy każdego pionu przed przejściem w przewoacuted odpływowy należy zamontować otwoacuter rewizyjny (czyszczak) umożliwiający dostęp do wnętrza przodu

W przypadku kanalizacji sanitarnej każdy pion musi być wentylowany w celu wyroacutewnania ciśnienia w instalacji

Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia

z przewodami odpływowymi Wentylację pionu zapewnia

przewoacuted wentylacyjny zakończony rurą wywiewną wyprowadzoną ponad połać dachu

zawoacuter napowietrzający ndash rozwiązanie dozwolone do stosowania w przypadku braku możliwości wyprowadzenia pionu ponad dach można takie rozwiązanie stosować przy spełnieniu następujących warunkoacutew

piony mają wysokość 4 do 5 kondygnacji

ostatni pion licząc od najdalszego w stosunku do kanału oraz co piąty w budynku jest zakończony rurą wywiewną

Elementy pionu kanalizacyjnego

troacutejniki doprowadzające ścieki z podejść kanalizacyjnych

czyszczak prze zmianą kierunku prowadzenia ściekoacutew ndash około 05 nad posadzką przed przejściem w przewoacuted odpływowy

rura prosta o niezmiennej średnicy na całej długości

zawoacuter napowietrzający lub rura wywiewna

W systemie kanalizacji sanitarnej wyroacuteżnić można

piony z wentylacją głoacutewną ndash zakończone rurą wywiewną lub zaworem napowietrzającym

piony z wentylacją obejściową ndash piony z dodatkowym przewodem wentylacyjnym prowadzonym obok pionu spustowego i połączonym z rurą wywiewną

Średnica pionu zależy od wybranego systemu wentylacji i obliczonego natężenia przepływu ściekoacutew dla całego pionu

Należy pamiętać o tym że minimalna średnica pionu nie może być mniejsza od średnicy największego podejścia

W typowych rozwiązaniach w Polsce minimalna średnica pionu wynosi 70mm a dla pionoacutew prowadzących ścieki z misek ustępowych 100mm

Oczywiście w tabelach należy sprawdzić czy średnicy nie należy zwiększyć ze względu na obliczoną wartość Qww

Piony z wentylacją głoacutewną

Piony z wentylacją obejściową

Przewody odpływowe

(poziomy kanalizacyjne)

Wśroacuted przewodoacutew odpływowych wyroacuteżniamy przewoacuted głoacutewny oraz przewody drugorzędne Każdy przewoacuted drugorzędny powinien być oddzielnie podłączony do głoacutewnego pod kątem 45deg

Wszystkie przewody prowadzone są najkroacutetszą drogą przeważnie wzdłuż przegrody budowlanej oraz koniecznie z zachowaniem odpowiedniego spadku

Przewody odpływowe

(poziomy kanalizacyjne)

Spadek powinien być jednakowy na całej długości co zapewnia samooczyszczanie się przewodu

Przyjęte jest że rury układa się kielichem w kierunku przeciwnym do spływu ściekoacutew

Rewizje kanalizacyjne powinno się montować

co 15 m na rurach średnicy od 100 do 150 mm

przed każdym uskokiem poziomu

Rury prowadzone przez murowane ścianki muszą być ułożone prostopadle do przegrody

Na przewody z tworzyw sztucznych powinno się w miejscach przejść dodatkowo nałożyć tuleje ochronne Umożliwią one rurom pewien ruch zabezpieczając instalację przed uszkodzeniami mechanicznymi

Przestrzeń pomiędzy tuleją a rurą powinno się zabezpieczyć izolacją

Jeśli przewody kanalizacyjne z tworzyw sztucznych układane są w sąsiedztwie przewodoacutew wydzielających ciepło powinny być osłonięte otulinami izolacyjnymi w celu zabezpieczenia przed przegrzewaniem

Przewody poziome i przykanaliki powinny być ułożone poniżej strefy przemarzania gruntu czyli na głębokości 80-140 cm zależnie od regionu kraju

Jeśli przewody prowadzone są w pomieszczeniach w ktoacuterych temperatura może spadać poniżej 0degC muszą być odpowiednio zabezpieczone przed przemarzaniem

Dla przewodoacutew prowadzonych na zewnątrz budynku należy pamiętać że warstwa gruntu pokrywającego rury kanalizacyjne powinna być o 10-20 cm większa od głębokości przemarzania gruntu jeśli przewody układa się wyżej to powinny być zaizolowane termicznie

Rury kanalizacyjne układane na zewnątrz budynku powinny być oddalone

od innych przewodoacutew co najmniej

15 m od przewodoacutew gazowych i wodociągowych

08 m od kabli energetycznych

05 m od kabli telekomunikacyjnych

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qww z uwzględnieniem następujących zasad

1 dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 05

2 dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 07

3 minimalna prędkość przepływu ściekoacutew wynosi 07 ms stąd

wynika prowadzenie przewodoacutew z odpowiednim do średnicy

spadkiem w kierunku sieci zewnętrznej

4 minimalna średnica przewodu zewnętrznego wynosi 010m

a przykanalika 015m

Dobierając średnice przewodoacutew odpływowych należy stosować

tabelę z wartościami natężenia przepływu Q0 i prędkości

przepływu v0 dla przewodoacutew o przekroju kołowym przy

pełnym wypełnieniu i wykres Manninga

=QQ0

=vv0

hd

Q

v

(hd)

1

23

4

Przykład obliczeniowy Obliczeniowe natężenie sciekoacutew sanitarnych wynosi Qww= 50 ls Na podstawie tabeli 1 QwwQ0 = 50 2014 = 025 Z wykresu odczytujemy

V = 085V0 = 085114 = 097 ms przy napełnieniu hd = 037

Zakresy dopuszczalnych spadkoacutew przewodoacutew odpływowych

DN 0100 m ndash i = 20 - 100

DN 0150 m ndash i = 15 - 150

Urządzenia dodatkowe w kanalizacji sanitarnej

W przypadku odprowadzania ściekoacutew bytowo gospodarczych do zewnętrznej sieci typu ogoacutelnospławnego w pomieszczeniach położonych na najniższych kondygnacjach w budynku może dojść do zalania spowodowanego wstecznym przepływem ściekoacutew w wyniku intensywnych opadoacutew deszczu Dlatego też w tego typu instalacjach na przewodach kanalizacyjnych odprowadzających ścieki z pomieszczeń na najniższej kondygnacji stosować należy zasuwy burzowe ktoacutere chronią instalację przed przepływem zwrotnym

Materiały w kanalizacji sanitarnej

Instalacja kanalizacyjna może być wykonana z roacuteżnych materiałoacutew ale

zawsze rury i połączenia powinny być szczelne i odporne na korozję

Obecnie najpopularniejszym materiałem używanym do budowy instalacji

wewnętrznej jest tworzywo sztuczne Rury kanalizacyjne produkuje się z

polipropylenu (PP)

roacuteżnych odmian polichlorku winylu (PVC)

Polietylenu wysokiej gęstości (PE-HD)

żywicy poliestrowej wzmacnianej włoacuteknem szklanym (GRE)

Innymi materiałami stosowanymi w kanalizacji sanitarnej są

żeliwo

kamionka

beton

Kanalizacja deszczowa

Odprowadza wody opadowe z dachoacutew i terenoacutew przyległych do nieruchomości (podjazdy tarasy parkingi itp)

Projektowanie kanalizacji deszczowej odbywa się w oparciu o normę

PN ndash EN 12056 ndash 3 grudzień 2002

Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew

Część 3 Przewody deszczowe Projektowanie układu i obliczenia

oraz w przypadku braku informacji o normę

PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania w projektowaniu

Odprowadzanie wody z dachu stromego

W przypadku dachoacutew budynkoacutew niskich (do 5 kondygnacji) ktoacutere mają odpowiednie nachylenie (przyjmuje się że powyżej 8) najczęstszym sposobem odprowadzania wody deszczowej jest zastosowanie systemu rynnowego

Zadaniem deszczowej instalacji kanalizacyjnej jest zebranie wody z dachu i odprowadzenie jej do sieci kanalizacji deszczowej lub do gruntu System rynnowy polega na naturalnym (grawitacyjnym) spływie woacuted po połaci dachowej skąd jest przejmowana przez system rur System ten roacutewnież pracuje grawitacyjnie Umowną granicą instalacji deszczowej jest wylewka z ktoacuterej woda może być skierowana do sieci kanalizacji deszczowej (ogoacutelnospławnej) lub na grunt

Podstawowe elementy

instalacji kanalizacji deszczowej

Rynny - przewody o przekroju otwartym (okrągłym prostokątnym eliptycznym trapezowym okapowym) biegnące wzdłuż krawędzi dachu Zadaniem rynien jest zebranie wody opadowej Rynny prowadzone są z lekkim spadkiem w kierunku narożnikoacutew budynku dzięki czemu woda nie wylewa się za krawędzie tylko płynie w kierunku rur spustowych

Instalacja kanalizacji deszczowej składa się z następujących elementoacutew

Rury spustowe ndash pionowe odcinki przewodoacutew o przekroju zamkniętym (najczęściej okrągłym lub prostokątnym) Zadaniem rur spustowych jest zebranie wody płynącej rynnami i odprowadzenie ich poza budynek

Odpływy ndash elementy za pomocą ktoacuterych rynny przechodzą w rury spustowe Odpływ jest odcinkiem rynny w ktoacuterym wykonany jest obrobiony otwoacuter odpowiedniego kształtu pozwalający na włączenie rury spustowej Można wyroacuteżnić odpływy przelotowe oraz odpływy końcowe ( na narożnikach pomieszczeń) Pozwalają na mocowanie rur spustowych

Narożniki do rynien ndash umożliwiają połączenie rynien w narożnikach budynku Właściwy montaż narożnikoacutew jest bardzo ważny dla właściwej pracy rynien (ruchoacutew pod wpływem temperatury) Wylewki ndash kształtki ktoacuterymi kończy się rura spustowa Wylewka może być włą- czona do kanalizacji deszczowej bądź znajdować się nad gruntem

Łączniki do rynien - złączki zwykłe uszczelkowe i korekcyjne Ponieważ montaż rynien wymaga pozostawiania tzw dylatacji (odstępoacutew) złączki korekcyjne lub uszczelkowe umożliwiają wykonanie takich połączenia z dylatacją

Łączniki do rur spustowych - kolana troacutejniki redukcje mufy mufy redukcyjne Mufy służą do włączania rur spustowych do odpływoacutew zadaniem muf redukcyjnych jest połączenie rury spustowej i odpływu o roacuteżnych średnicach Kolana pozwalają na zmianę kierunku rury spustowej Troacutejniki umożliwiają włączanie do rur spustowych wyposażenia dodatkowego

Haki i obejmy - zadaniem tych elementoacutew jest mocowanie rynien i rur spustowych do dachoacutew i ścian

Elementy wykończeniowe i dodatkowe -

zadaniem tych elementoacutew jest wykończenie

systemu lub uzupełnienie jego pracy

Przykładami mogą tu być

dekiel służący do zakończenia rynny

filtr siatkowy montowany na rurze

spustowej zatrzymujący

zanieczyszczenia

czyszczak (rewizja) umożliwiający

przegląd i czyszczenie rury spustowej

(na zdjęciu)

odprowadzenie do kanalizacji deszczowej

Jednym ze sposoboacutew odprowadzenia wody jest podłączenie systemu rynnowego do kanalizacji deszczowej

Woacutewczas na dolnym odcinku rury spustowej mniej więcej 03-08 m ponad terenem należy zamontować rewizję (czyszczak) Rewizja ma wewnątrz kratkę na ktoacuterej zbierają się liście i inne zanieczyszczenia spływające z rynny

Rura spustowa z rewizją przyłączona jest do przewodoacutew odpływowych a te łączą się z kanalizacją Średnica przewodoacutew musi być co najmniej roacutewna średnicy rur spustowych i najczęściej wynosi 100-150 mm Głębokość na jakiej powinno się układać rury zależy od strefy przemarzania i wynosi 1-14 m System taki nie ma blokady przedostawania się zapachoacutew dlatego lepiej nie podłączać go do kanalizacji ogoacutelnospławnej

Innym sposobem odprowadzenia wody bezpośrednio do kanalizacji jest podłączenie rury spustowej do osadnika rynnowego Wyposażony jest on w klapkę ktoacutera stanowi blokadę zapachową i wyciągany kosz w ktoacuterym gromadzą się większe zanieczyszczenia takie jak liście

Gdy brak sieci kanalizacji deszczowej lub ogoacutelnospławnej woda deszczowa powinna być bezpiecznie rozprowadzona po terenie posesji ale tak żeby nie spływała na sąsiednie działki

Odprowadzanie wody z dachu

płaskiego

W przypadku dachoacutew budynkoacutew wysokich (powyżej 5 kondygnacji) oraz dachoacutew o małym nachyleniu (przyjmuje się że poniżej 8) najczęstszym sposobem odprowa-dzania wody deszczowej jest system odwadniania oparty na wpustach dachowych

Wpusty dachowe pełnią rolę dachowych odwodnień punkto-wych tzn zbierają wodę z pewnej powierzchni w jednym punkcie

Odprowadzanie wody z dachu

płaskiego Woda jest odprowadzana do rury spustowej biegnącej wewnątrz budynku a stamtąd do kanalizacji deszczowej lub poza budynek do gruntu Aby odwodnienie dachu płaskiego pracowało prawidłowo wpust powinien znaleźć się w najniższym punkcie dachu a spadek w jego kierunku powinien wynosić co najmniej 3 Oproacutecz zasadniczego wpustu powinien być wpust awaryjny ktoacutery przejmie wodę w przypadku zatkania wpustu głoacutewnego Na dachu powinna być co najmniej jedna para wpustoacutew Zasady projektowania moacutewią że wpusty należy rozmieszczać co 25 m

Obliczanie kanalizacji deszczowej

Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qr (qd) [ls]

rAC

10000

IAQr

gdzie ψ lub C ndash wspoacutełczynnik spływu przyjmowany wg nowej normy jako 10 (w starej zależny od nachylenia dachu i rodzaju powierzchni odwadnianej)

A ndash efektywna powierzchnia dachu lub powierzchnia odwadniana [m2]

I ndash w starej normie miarodajne natężenie deszczu [l(sha)] przyjmowane I 300 l(sha)

r ndash natężenie opadoacutew atmosferycznych [l(sm2)] przyjmowane albo na podstawie danych statystycznych albo wg tabeli 1 w nowej normie po przemnożeniu przez wspoacutełczynnik ryzyka podany w tabeli 2

Wymiarowanie rynien i rur spustowych

1 Przewody spustowe ndash średnicę należy dobrać tak aby obliczona wartość odpływu ściekoacutew Qr nie przekraczała wartości Qrmax (qdmax) a powierzchnia odwadniana A powierzchni Amax zestawionych w tabeli w normie PN ndash 92B ndash 01707

2 Wg starej normy rynny powinny mieć średnice minimum 150 mm (dotyczy to budynkoacutew wielorodzinnych)

Efektywna

powierzchnia dachu

odwadniana przez

rynnę A [m2]

Szerokość rynny [mm] Średnica rury

spustowej [mm]

poniżej 20 70 50

20 ndash 57 100 (lub 125) 70

57 ndash 97 125 100

97 - 170 150 100

170 - 243 180 125

Dla budynkoacutew jednorodzinnych średnice rynien i przewodoacutew spustowych można określić w oparciu o efektywną powierzchnię dachu wg tabeli

Średnice poziomoacutew i przykanalikoacutew

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qr z uwzględnieniem następujących zasad

a) dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 07

b) dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 09

c) i d) jak dla kanalizacji sanitarnej

Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej

Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qt (qog) [ls]

Qww ndash natężenie odpływu ściekoacutew sanitarnych

Qr ndash natężenie odpływu ściekoacutew deszczowych

Kanalizacja ogoacutelnospławna to ten fragment ktoacutery odprowadza i ścieki sanitarne i deszczowe do zewnętrznej sieci ogoacutelnospławnej

rwwt QQQ

Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się z uwzględnieniem następujących zasad

a) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt spełnione powinny być warunki

a) i b) jak dla ściekoacutew deszczowych

b) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt obliczeniowa prędkość przepływu

ściekoacutew nie może przekraczać wartości dopuszczalnej ktoacutera wynosi

80 ms ndash dla rur żeliwnych i innych metalowych

40 ms ndash dla rur kamionkowych betonowych i z tworzyw sztucznych

c) dla odpływu tylko ściekoacutew sanitarnych Qww prędkość przepływu

ściekoacutew nie może być mniejsza od vmin = 07 ms

bullRynny z PVC-U

bullRynny z blachy aluminiowej

bullRynny miedziane

bullRynny z blachy stalowej

bullRynny cynkowo-tytanowe

Przekroje rynien a b c) poacutełokragłe d) trapezowy e f) trapezoidalny g) prostokatny h) poacutełokragły leacy

Rodzaje rynien a) okapowa b) koszowa c) gzymsowa d) leacy

Krzywa błędoacutew wodomierza

Błędy graniczne dopuszczalne wodomierzy plusmn 2 - w przedziale goacuternym zakresu obciążeń (qt q qmax)

plusmn 5 - w przedziale goacuternym zakresu obciążeń (qmin q qt)

Lokalizacja wodomierza

Doboacuter wodomierza

Aby dobrać wodomierz należy

ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe

ustalić umowny przepływ obliczeniowy dla wodomierza qw m3h

qw = 2 q

Doboacuter wodomierza

Doboacuter wodomierza

dla dobranego wodomierza ustalić w oparciu o dane producenta wodomierzy stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez wodomierz

Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem

PN-EN 1717 - Ochrona przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody w instalacjach wodociągowych i ogoacutelne wymagania dotyczące urządzeń zapobiegających zanieczyszczaniu przez przepływ zwrotny

Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem

Podział płynoacutew ktoacutere mają lub mogą mieć kontakt z wodą do picia

Kategoria 1

Woda wypływająca bezpośrednio z sieci wodociągowej przeznaczona do użytkowania przez człowieka do celoacutew konsumpcyjnych

Kategoria 2

Płyn nie stanowiący bakteriologicznego lub toksycznego zagrożenia dla człowieka

Kategoria 3

Płyn stanowiący pewne zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność co najmniej jednej substancji toksycznej lub bardzo toksycznej o LD50gt200 mgkg wagi ciała

Kategoria 4

Płyn stanowiący pewne zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność co najmniej jednej substancji toksycznej lub bardzo toksycznej o LD50200 mgkg wagi ciała lub też co najmniej jednej substancji radioaktywnej mutagennej lub rakotwoacuterczej

Kategoria 5

Płyn stanowiący zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność substancji mikrobiologicznych bądź wirusowych

Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem

Przepływ zwrotny wywołany spadkiem ciśnienia w sieci wodociągowej

Potencjalne źroacutedła zanieczyszczenia wody wodociągowej

XY

1- sieć wodociągowa

2- urządzenie zabezpieczające

X-rodzina zabezpieczenia

Y-typ zabezpieczenia

Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody

Aby dobrać zabezpieczenie należy

określić kategorię płynu

określić rodzaj zabezpieczenia wg normy

ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe

dobrać zawoacuter zwracając uwagę na średnicę wodomierza

Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody

dla dobranego zaworu ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez zawoacuter

Filtr

Doboacuter filtra

Aby dobrać filtr należy

ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe

dobrać filtr zwracając uwagę na średnicę wodomierza i zaworu antyskażeniowego

Doboacuter filtra

dla dobranego filtra ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez filtr

INSTALACJE KANALIZACYJNE

Rodzaje instalacji kanalizacyjnych

1 Kanalizacja sanitarna (bytowo ndash gospodarcza)

2 Kanalizacja deszczowa

3 Kanalizacja technologiczna

ścieki przed wprowadzeniem do kanalizacji

sanitarnej wymagają wstępnego oczyszczenia w

specjalnych urządzeniach

Odprowadzenie ściekoacutew z nieruchomości może być

realizowane na dwa sposoby

systemem ogoacutelnospławnym (zbiorczym)

lub systemem rozdzielczym

Kanalizacja ogoacutelnospławna odprowadza zaroacutewno ścieki

sanitarne (bytowe) jak i deszczowe

W kanalizacji rozdzielczej ścieki sanitarne i deszczowe

odprowadzane są rozdzielnie

Schemat kanalizacji ogoacutelnospławnej

KS1 KS2

Kanał ogoacutelnospławny

RD1 RD2

linia regulacyjna

ST1

ST2

Schemat kanalizacji rozdzielczej

KS1 KS2

Kanał sanitarny

Kanał deszczowy

RD1 RD2

linia regulacyjnaST1

ST2

SD1

SD2

Podział instalacji kanalizacyjnej

Instalację kanalizacyjną można podzielić na

zewnętrzną (na terenie nieruchomości lecz poza budynkiem)

wewnętrzną (w budynku)

Podział ten wydaje się oczywisty ale jest istotny przy doborze materiału instalacyjnego - nie każdy materiał sprawdzający się wewnątrz nadaje się do stworzenia instalacji zewnętrznej

Granicą między instalacją wewnętrzną a zewnętrzną jest tzw czyszczak głoacutewny (rewizja głoacutewna)

Przewody domowej

instalacji kanalizacyjnej

Przykanalik (przyłącze kanalizacyjne) ndash jest to odcinek ktoacutery łączy kanalizację na terenie nieruchomości z siecią kanalizacyjną

Najczęściej przykanalik włączany jest do studzienki (rewizyjnej lub włazowej) ktoacutera stanowi uzbrojenie sieci Możliwe jest też przyłączenie przez wpust boczny lub złącze siodłowe

Przewody domowej

instalacji kanalizacyjnej

Przykanaliki oznaczane są znakami informacyjnymi Na znaku podana jest średnica (w mm) spadek przyłącza (w promilach) oraz jego długość (w m) Granicą między siecią a instalacją jest położona w pobliżu granicy nieruchomości pierwsza studzienka licząc od strony budynku

Sieć i przykanalik

w przypadku istnienia studzienki rewizyjnej

przykanalikstudzienka rewizyjna

linia

reg

ulac

yjnastudzienka kanalizacyjna

sieć kanalizacyjna

budy

nek

instalacja

zewnętrzna

Sieć i przykanalik

w przypadku braku studzienki rewizyjnej (wg nowych przepisoacutew w przypadku braku studzienki rewizyjnej

przykanalik to odcinek biegnący od granicy budynku do granicy

nieruchomości)

linia

reg

ulac

yjnastudzienka kanalizacyjna

sieć kanalizacyjna

budy

nek

przykanalik

sieć kanalizacyjna

Instalacja kanalizacyjna składa się z 1 poziomoacutew (przewodoacutew odpływowych) ndash są to przewody

prowadzone z odpowiednim spadkiem ktoacutere odprowadzają

ścieki z pionoacutew wpustoacutew podłogowych itp do przykanalika

lub sieci zewnętrznej

2 pionoacutew (przewodoacutew spustowych) ndash są to przewody prowadzone

przez jedną lub kilka kondygnacji odprowadzające ścieki

z podejść kanalizacyjnych wpustoacutew dachowych lub rynien

do przewodoacutew odpływowych

3 podejść kanalizacyjnych ndash przewody odprowadzające ścieki

z przyboroacutew i urządzeń sanitarnych do pionoacutew lub poziomoacutew

kanalizacyjnych

podejścia pojedyncze

podejścia zbiorowe

Kanalizacja sanitarna grawitacyjna

Odprowadza wodę zanieczyszczoną (ścieki) w wyniku jej wykorzystania odpływającą z ustępoacutew spłukiwanych natryskoacutew wanien bidetoacutew zlewoacutew umywalek wpustoacutew podłogowych i innych urządzeń występujących w gospodarstwie domowym

Projektowanie kanalizacji sanitarnej odbywa się w oparciu o normę

PN ndash EN 12056 ndash 2 grudzień 2002

Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew

Część 2 Kanalizacja sanitarna projektowanie układu i obliczenia

oraz w przypadku braku informacji o normę

PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania

w projektowaniu

Podejścia kanalizacyjne ndash łączą

odpływ z pionem kanalizacyjnym

Podejścia

niewentylowane - należy montować ze spadkiem wynoszącym od 2 do 15

wentylowane ndash można zastosować tu mniejsze spadki zgodnie z przywołaną normą ale wymagają dodatkowego przewodu wentylującego

Najczęściej projektuje się podejścia niewentylowane Ich długość w typowym rozwiązaniu stosowanym w Polsce nie powinna przekraczać 30 m a w przypadku miski ustępowej 10 m po długości przewodu

W przypadku dłuższych podejść albo zwiększa się średnicę albo projektuje się podejścia wentylowane za pomocą np zaworoacutew napowietrzających

Nowa norma wprowadza cztery typy systemoacutew kanalizacyjnych jakie można spotkać w poszczegoacutelnych krajach Unii Europejskiej

W Polsce stosuje się tradycyjnie system I

System Nazwa Cechy

I

System pojedynczego pionu

z podejściami częściowo

wypełnionymi

bull jeden pion kanalizacyjny

bull wypełnienie przewodoacutew 50

II

System pojedynczego pionu

z podejściami o mniejszej

średnicy

bull jeden pion kanalizacyjny

bull wypełnienie przewodoacutew 70

III

System pojedynczego pionu

z podejściami całkowicie

wypełnionymi

bull jeden pion kanalizacyjny

bull wypełnienie przewodoacutew 100

bull każde urządzenie podłączone

oddzielnie do pionu

IV System oddzielnych pionoacutew

kanalizacyjnych

bull dwa piony ndash jeden odprowadzający

ścieki czarne z ustępoacutew spłukiwanych

i pisuaroacutew i drugi odprowadzający

pozostałe ścieki

bull wypełnienie przewodoacutew jak dla

systemoacutew I II lub III

Średnice nominalne podejść pojedynczych dobiera się w zależności od typu przyłączonego przyboru sanitarnego lub urządzenia w typowych

rozwiązaniach w Polsce wg tabeli Urządzenie DN [mm]

Umywalka bidet 40

Zlewozmywak

zmywarka pralka

wanna natrysk 50

Miska ustępowa 100

Minimalna średnica podejścia pojedynczego zdeterminowana jest przez jego długość wysokość spadania i ilość zmian kierunku zgodnie z tabelą

DN Lmax

[m] H [m]

trzy zmiany

kierunku

40

50 30 lt10

70 50 lt10

100 50 lt30

H

L

Jeśli powyższe wymiary są przekroczone lub istnieje konieczność zastosowania więcej niż trzech zmian kierunku prowadzenia przewodoacutew należy wybrać kolejną większą średnicę nominalną

Średnice nominalne podjeść zbiorowych

Zależą od natężenia przepływu ściekoacutew w projektowanym

podejściu i od zastosowanego systemu Wybierając system

należy kierować się dostępnymi na rynku przyborami trudno

bowiem wyobrazić sobie podłączanie przyboru sanitarnego

z odpływem np 40mm do przewodu o średnicy mniejszej

Utrudniałoby to swobodny odpływ ściekoacutew z tego przyboru

Natężenie przepływu ściekoacutew sanitarnych Qww

wyznacza się dla danego odcinka instalacji zgodnie

z zależnością

]sl[DUKQww

gdzie K ndash wspoacutełczynnik częstości

DU ndash odpływ jednostkowy [ls] z urządzenia

UWAGA Qww DUmax jeśli nie to Qww = DUmax

Odpływy jednostkowe DU

Odpływy jednostkowe DU -cd

Typowe wspoacutełczynniki częstości K

Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia

z przewodami odpływowymi Piony kanalizacyjne należy prowadzić bez zmiany średnicy i kierunku na całej długości w szachtach sanitarnych

U podstawy każdego pionu przed przejściem w przewoacuted odpływowy należy zamontować otwoacuter rewizyjny (czyszczak) umożliwiający dostęp do wnętrza przodu

W przypadku kanalizacji sanitarnej każdy pion musi być wentylowany w celu wyroacutewnania ciśnienia w instalacji

Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia

z przewodami odpływowymi Wentylację pionu zapewnia

przewoacuted wentylacyjny zakończony rurą wywiewną wyprowadzoną ponad połać dachu

zawoacuter napowietrzający ndash rozwiązanie dozwolone do stosowania w przypadku braku możliwości wyprowadzenia pionu ponad dach można takie rozwiązanie stosować przy spełnieniu następujących warunkoacutew

piony mają wysokość 4 do 5 kondygnacji

ostatni pion licząc od najdalszego w stosunku do kanału oraz co piąty w budynku jest zakończony rurą wywiewną

Elementy pionu kanalizacyjnego

troacutejniki doprowadzające ścieki z podejść kanalizacyjnych

czyszczak prze zmianą kierunku prowadzenia ściekoacutew ndash około 05 nad posadzką przed przejściem w przewoacuted odpływowy

rura prosta o niezmiennej średnicy na całej długości

zawoacuter napowietrzający lub rura wywiewna

W systemie kanalizacji sanitarnej wyroacuteżnić można

piony z wentylacją głoacutewną ndash zakończone rurą wywiewną lub zaworem napowietrzającym

piony z wentylacją obejściową ndash piony z dodatkowym przewodem wentylacyjnym prowadzonym obok pionu spustowego i połączonym z rurą wywiewną

Średnica pionu zależy od wybranego systemu wentylacji i obliczonego natężenia przepływu ściekoacutew dla całego pionu

Należy pamiętać o tym że minimalna średnica pionu nie może być mniejsza od średnicy największego podejścia

W typowych rozwiązaniach w Polsce minimalna średnica pionu wynosi 70mm a dla pionoacutew prowadzących ścieki z misek ustępowych 100mm

Oczywiście w tabelach należy sprawdzić czy średnicy nie należy zwiększyć ze względu na obliczoną wartość Qww

Piony z wentylacją głoacutewną

Piony z wentylacją obejściową

Przewody odpływowe

(poziomy kanalizacyjne)

Wśroacuted przewodoacutew odpływowych wyroacuteżniamy przewoacuted głoacutewny oraz przewody drugorzędne Każdy przewoacuted drugorzędny powinien być oddzielnie podłączony do głoacutewnego pod kątem 45deg

Wszystkie przewody prowadzone są najkroacutetszą drogą przeważnie wzdłuż przegrody budowlanej oraz koniecznie z zachowaniem odpowiedniego spadku

Przewody odpływowe

(poziomy kanalizacyjne)

Spadek powinien być jednakowy na całej długości co zapewnia samooczyszczanie się przewodu

Przyjęte jest że rury układa się kielichem w kierunku przeciwnym do spływu ściekoacutew

Rewizje kanalizacyjne powinno się montować

co 15 m na rurach średnicy od 100 do 150 mm

przed każdym uskokiem poziomu

Rury prowadzone przez murowane ścianki muszą być ułożone prostopadle do przegrody

Na przewody z tworzyw sztucznych powinno się w miejscach przejść dodatkowo nałożyć tuleje ochronne Umożliwią one rurom pewien ruch zabezpieczając instalację przed uszkodzeniami mechanicznymi

Przestrzeń pomiędzy tuleją a rurą powinno się zabezpieczyć izolacją

Jeśli przewody kanalizacyjne z tworzyw sztucznych układane są w sąsiedztwie przewodoacutew wydzielających ciepło powinny być osłonięte otulinami izolacyjnymi w celu zabezpieczenia przed przegrzewaniem

Przewody poziome i przykanaliki powinny być ułożone poniżej strefy przemarzania gruntu czyli na głębokości 80-140 cm zależnie od regionu kraju

Jeśli przewody prowadzone są w pomieszczeniach w ktoacuterych temperatura może spadać poniżej 0degC muszą być odpowiednio zabezpieczone przed przemarzaniem

Dla przewodoacutew prowadzonych na zewnątrz budynku należy pamiętać że warstwa gruntu pokrywającego rury kanalizacyjne powinna być o 10-20 cm większa od głębokości przemarzania gruntu jeśli przewody układa się wyżej to powinny być zaizolowane termicznie

Rury kanalizacyjne układane na zewnątrz budynku powinny być oddalone

od innych przewodoacutew co najmniej

15 m od przewodoacutew gazowych i wodociągowych

08 m od kabli energetycznych

05 m od kabli telekomunikacyjnych

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qww z uwzględnieniem następujących zasad

1 dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 05

2 dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 07

3 minimalna prędkość przepływu ściekoacutew wynosi 07 ms stąd

wynika prowadzenie przewodoacutew z odpowiednim do średnicy

spadkiem w kierunku sieci zewnętrznej

4 minimalna średnica przewodu zewnętrznego wynosi 010m

a przykanalika 015m

Dobierając średnice przewodoacutew odpływowych należy stosować

tabelę z wartościami natężenia przepływu Q0 i prędkości

przepływu v0 dla przewodoacutew o przekroju kołowym przy

pełnym wypełnieniu i wykres Manninga

=QQ0

=vv0

hd

Q

v

(hd)

1

23

4

Przykład obliczeniowy Obliczeniowe natężenie sciekoacutew sanitarnych wynosi Qww= 50 ls Na podstawie tabeli 1 QwwQ0 = 50 2014 = 025 Z wykresu odczytujemy

V = 085V0 = 085114 = 097 ms przy napełnieniu hd = 037

Zakresy dopuszczalnych spadkoacutew przewodoacutew odpływowych

DN 0100 m ndash i = 20 - 100

DN 0150 m ndash i = 15 - 150

Urządzenia dodatkowe w kanalizacji sanitarnej

W przypadku odprowadzania ściekoacutew bytowo gospodarczych do zewnętrznej sieci typu ogoacutelnospławnego w pomieszczeniach położonych na najniższych kondygnacjach w budynku może dojść do zalania spowodowanego wstecznym przepływem ściekoacutew w wyniku intensywnych opadoacutew deszczu Dlatego też w tego typu instalacjach na przewodach kanalizacyjnych odprowadzających ścieki z pomieszczeń na najniższej kondygnacji stosować należy zasuwy burzowe ktoacutere chronią instalację przed przepływem zwrotnym

Materiały w kanalizacji sanitarnej

Instalacja kanalizacyjna może być wykonana z roacuteżnych materiałoacutew ale

zawsze rury i połączenia powinny być szczelne i odporne na korozję

Obecnie najpopularniejszym materiałem używanym do budowy instalacji

wewnętrznej jest tworzywo sztuczne Rury kanalizacyjne produkuje się z

polipropylenu (PP)

roacuteżnych odmian polichlorku winylu (PVC)

Polietylenu wysokiej gęstości (PE-HD)

żywicy poliestrowej wzmacnianej włoacuteknem szklanym (GRE)

Innymi materiałami stosowanymi w kanalizacji sanitarnej są

żeliwo

kamionka

beton

Kanalizacja deszczowa

Odprowadza wody opadowe z dachoacutew i terenoacutew przyległych do nieruchomości (podjazdy tarasy parkingi itp)

Projektowanie kanalizacji deszczowej odbywa się w oparciu o normę

PN ndash EN 12056 ndash 3 grudzień 2002

Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew

Część 3 Przewody deszczowe Projektowanie układu i obliczenia

oraz w przypadku braku informacji o normę

PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania w projektowaniu

Odprowadzanie wody z dachu stromego

W przypadku dachoacutew budynkoacutew niskich (do 5 kondygnacji) ktoacutere mają odpowiednie nachylenie (przyjmuje się że powyżej 8) najczęstszym sposobem odprowadzania wody deszczowej jest zastosowanie systemu rynnowego

Zadaniem deszczowej instalacji kanalizacyjnej jest zebranie wody z dachu i odprowadzenie jej do sieci kanalizacji deszczowej lub do gruntu System rynnowy polega na naturalnym (grawitacyjnym) spływie woacuted po połaci dachowej skąd jest przejmowana przez system rur System ten roacutewnież pracuje grawitacyjnie Umowną granicą instalacji deszczowej jest wylewka z ktoacuterej woda może być skierowana do sieci kanalizacji deszczowej (ogoacutelnospławnej) lub na grunt

Podstawowe elementy

instalacji kanalizacji deszczowej

Rynny - przewody o przekroju otwartym (okrągłym prostokątnym eliptycznym trapezowym okapowym) biegnące wzdłuż krawędzi dachu Zadaniem rynien jest zebranie wody opadowej Rynny prowadzone są z lekkim spadkiem w kierunku narożnikoacutew budynku dzięki czemu woda nie wylewa się za krawędzie tylko płynie w kierunku rur spustowych

Instalacja kanalizacji deszczowej składa się z następujących elementoacutew

Rury spustowe ndash pionowe odcinki przewodoacutew o przekroju zamkniętym (najczęściej okrągłym lub prostokątnym) Zadaniem rur spustowych jest zebranie wody płynącej rynnami i odprowadzenie ich poza budynek

Odpływy ndash elementy za pomocą ktoacuterych rynny przechodzą w rury spustowe Odpływ jest odcinkiem rynny w ktoacuterym wykonany jest obrobiony otwoacuter odpowiedniego kształtu pozwalający na włączenie rury spustowej Można wyroacuteżnić odpływy przelotowe oraz odpływy końcowe ( na narożnikach pomieszczeń) Pozwalają na mocowanie rur spustowych

Narożniki do rynien ndash umożliwiają połączenie rynien w narożnikach budynku Właściwy montaż narożnikoacutew jest bardzo ważny dla właściwej pracy rynien (ruchoacutew pod wpływem temperatury) Wylewki ndash kształtki ktoacuterymi kończy się rura spustowa Wylewka może być włą- czona do kanalizacji deszczowej bądź znajdować się nad gruntem

Łączniki do rynien - złączki zwykłe uszczelkowe i korekcyjne Ponieważ montaż rynien wymaga pozostawiania tzw dylatacji (odstępoacutew) złączki korekcyjne lub uszczelkowe umożliwiają wykonanie takich połączenia z dylatacją

Łączniki do rur spustowych - kolana troacutejniki redukcje mufy mufy redukcyjne Mufy służą do włączania rur spustowych do odpływoacutew zadaniem muf redukcyjnych jest połączenie rury spustowej i odpływu o roacuteżnych średnicach Kolana pozwalają na zmianę kierunku rury spustowej Troacutejniki umożliwiają włączanie do rur spustowych wyposażenia dodatkowego

Haki i obejmy - zadaniem tych elementoacutew jest mocowanie rynien i rur spustowych do dachoacutew i ścian

Elementy wykończeniowe i dodatkowe -

zadaniem tych elementoacutew jest wykończenie

systemu lub uzupełnienie jego pracy

Przykładami mogą tu być

dekiel służący do zakończenia rynny

filtr siatkowy montowany na rurze

spustowej zatrzymujący

zanieczyszczenia

czyszczak (rewizja) umożliwiający

przegląd i czyszczenie rury spustowej

(na zdjęciu)

odprowadzenie do kanalizacji deszczowej

Jednym ze sposoboacutew odprowadzenia wody jest podłączenie systemu rynnowego do kanalizacji deszczowej

Woacutewczas na dolnym odcinku rury spustowej mniej więcej 03-08 m ponad terenem należy zamontować rewizję (czyszczak) Rewizja ma wewnątrz kratkę na ktoacuterej zbierają się liście i inne zanieczyszczenia spływające z rynny

Rura spustowa z rewizją przyłączona jest do przewodoacutew odpływowych a te łączą się z kanalizacją Średnica przewodoacutew musi być co najmniej roacutewna średnicy rur spustowych i najczęściej wynosi 100-150 mm Głębokość na jakiej powinno się układać rury zależy od strefy przemarzania i wynosi 1-14 m System taki nie ma blokady przedostawania się zapachoacutew dlatego lepiej nie podłączać go do kanalizacji ogoacutelnospławnej

Innym sposobem odprowadzenia wody bezpośrednio do kanalizacji jest podłączenie rury spustowej do osadnika rynnowego Wyposażony jest on w klapkę ktoacutera stanowi blokadę zapachową i wyciągany kosz w ktoacuterym gromadzą się większe zanieczyszczenia takie jak liście

Gdy brak sieci kanalizacji deszczowej lub ogoacutelnospławnej woda deszczowa powinna być bezpiecznie rozprowadzona po terenie posesji ale tak żeby nie spływała na sąsiednie działki

Odprowadzanie wody z dachu

płaskiego

W przypadku dachoacutew budynkoacutew wysokich (powyżej 5 kondygnacji) oraz dachoacutew o małym nachyleniu (przyjmuje się że poniżej 8) najczęstszym sposobem odprowa-dzania wody deszczowej jest system odwadniania oparty na wpustach dachowych

Wpusty dachowe pełnią rolę dachowych odwodnień punkto-wych tzn zbierają wodę z pewnej powierzchni w jednym punkcie

Odprowadzanie wody z dachu

płaskiego Woda jest odprowadzana do rury spustowej biegnącej wewnątrz budynku a stamtąd do kanalizacji deszczowej lub poza budynek do gruntu Aby odwodnienie dachu płaskiego pracowało prawidłowo wpust powinien znaleźć się w najniższym punkcie dachu a spadek w jego kierunku powinien wynosić co najmniej 3 Oproacutecz zasadniczego wpustu powinien być wpust awaryjny ktoacutery przejmie wodę w przypadku zatkania wpustu głoacutewnego Na dachu powinna być co najmniej jedna para wpustoacutew Zasady projektowania moacutewią że wpusty należy rozmieszczać co 25 m

Obliczanie kanalizacji deszczowej

Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qr (qd) [ls]

rAC

10000

IAQr

gdzie ψ lub C ndash wspoacutełczynnik spływu przyjmowany wg nowej normy jako 10 (w starej zależny od nachylenia dachu i rodzaju powierzchni odwadnianej)

A ndash efektywna powierzchnia dachu lub powierzchnia odwadniana [m2]

I ndash w starej normie miarodajne natężenie deszczu [l(sha)] przyjmowane I 300 l(sha)

r ndash natężenie opadoacutew atmosferycznych [l(sm2)] przyjmowane albo na podstawie danych statystycznych albo wg tabeli 1 w nowej normie po przemnożeniu przez wspoacutełczynnik ryzyka podany w tabeli 2

Wymiarowanie rynien i rur spustowych

1 Przewody spustowe ndash średnicę należy dobrać tak aby obliczona wartość odpływu ściekoacutew Qr nie przekraczała wartości Qrmax (qdmax) a powierzchnia odwadniana A powierzchni Amax zestawionych w tabeli w normie PN ndash 92B ndash 01707

2 Wg starej normy rynny powinny mieć średnice minimum 150 mm (dotyczy to budynkoacutew wielorodzinnych)

Efektywna

powierzchnia dachu

odwadniana przez

rynnę A [m2]

Szerokość rynny [mm] Średnica rury

spustowej [mm]

poniżej 20 70 50

20 ndash 57 100 (lub 125) 70

57 ndash 97 125 100

97 - 170 150 100

170 - 243 180 125

Dla budynkoacutew jednorodzinnych średnice rynien i przewodoacutew spustowych można określić w oparciu o efektywną powierzchnię dachu wg tabeli

Średnice poziomoacutew i przykanalikoacutew

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qr z uwzględnieniem następujących zasad

a) dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 07

b) dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 09

c) i d) jak dla kanalizacji sanitarnej

Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej

Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qt (qog) [ls]

Qww ndash natężenie odpływu ściekoacutew sanitarnych

Qr ndash natężenie odpływu ściekoacutew deszczowych

Kanalizacja ogoacutelnospławna to ten fragment ktoacutery odprowadza i ścieki sanitarne i deszczowe do zewnętrznej sieci ogoacutelnospławnej

rwwt QQQ

Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się z uwzględnieniem następujących zasad

a) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt spełnione powinny być warunki

a) i b) jak dla ściekoacutew deszczowych

b) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt obliczeniowa prędkość przepływu

ściekoacutew nie może przekraczać wartości dopuszczalnej ktoacutera wynosi

80 ms ndash dla rur żeliwnych i innych metalowych

40 ms ndash dla rur kamionkowych betonowych i z tworzyw sztucznych

c) dla odpływu tylko ściekoacutew sanitarnych Qww prędkość przepływu

ściekoacutew nie może być mniejsza od vmin = 07 ms

bullRynny z PVC-U

bullRynny z blachy aluminiowej

bullRynny miedziane

bullRynny z blachy stalowej

bullRynny cynkowo-tytanowe

Przekroje rynien a b c) poacutełokragłe d) trapezowy e f) trapezoidalny g) prostokatny h) poacutełokragły leacy

Rodzaje rynien a) okapowa b) koszowa c) gzymsowa d) leacy

Lokalizacja wodomierza

Doboacuter wodomierza

Aby dobrać wodomierz należy

ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe

ustalić umowny przepływ obliczeniowy dla wodomierza qw m3h

qw = 2 q

Doboacuter wodomierza

Doboacuter wodomierza

dla dobranego wodomierza ustalić w oparciu o dane producenta wodomierzy stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez wodomierz

Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem

PN-EN 1717 - Ochrona przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody w instalacjach wodociągowych i ogoacutelne wymagania dotyczące urządzeń zapobiegających zanieczyszczaniu przez przepływ zwrotny

Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem

Podział płynoacutew ktoacutere mają lub mogą mieć kontakt z wodą do picia

Kategoria 1

Woda wypływająca bezpośrednio z sieci wodociągowej przeznaczona do użytkowania przez człowieka do celoacutew konsumpcyjnych

Kategoria 2

Płyn nie stanowiący bakteriologicznego lub toksycznego zagrożenia dla człowieka

Kategoria 3

Płyn stanowiący pewne zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność co najmniej jednej substancji toksycznej lub bardzo toksycznej o LD50gt200 mgkg wagi ciała

Kategoria 4

Płyn stanowiący pewne zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność co najmniej jednej substancji toksycznej lub bardzo toksycznej o LD50200 mgkg wagi ciała lub też co najmniej jednej substancji radioaktywnej mutagennej lub rakotwoacuterczej

Kategoria 5

Płyn stanowiący zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność substancji mikrobiologicznych bądź wirusowych

Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem

Przepływ zwrotny wywołany spadkiem ciśnienia w sieci wodociągowej

Potencjalne źroacutedła zanieczyszczenia wody wodociągowej

XY

1- sieć wodociągowa

2- urządzenie zabezpieczające

X-rodzina zabezpieczenia

Y-typ zabezpieczenia

Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody

Aby dobrać zabezpieczenie należy

określić kategorię płynu

określić rodzaj zabezpieczenia wg normy

ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe

dobrać zawoacuter zwracając uwagę na średnicę wodomierza

Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody

dla dobranego zaworu ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez zawoacuter

Filtr

Doboacuter filtra

Aby dobrać filtr należy

ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe

dobrać filtr zwracając uwagę na średnicę wodomierza i zaworu antyskażeniowego

Doboacuter filtra

dla dobranego filtra ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez filtr

INSTALACJE KANALIZACYJNE

Rodzaje instalacji kanalizacyjnych

1 Kanalizacja sanitarna (bytowo ndash gospodarcza)

2 Kanalizacja deszczowa

3 Kanalizacja technologiczna

ścieki przed wprowadzeniem do kanalizacji

sanitarnej wymagają wstępnego oczyszczenia w

specjalnych urządzeniach

Odprowadzenie ściekoacutew z nieruchomości może być

realizowane na dwa sposoby

systemem ogoacutelnospławnym (zbiorczym)

lub systemem rozdzielczym

Kanalizacja ogoacutelnospławna odprowadza zaroacutewno ścieki

sanitarne (bytowe) jak i deszczowe

W kanalizacji rozdzielczej ścieki sanitarne i deszczowe

odprowadzane są rozdzielnie

Schemat kanalizacji ogoacutelnospławnej

KS1 KS2

Kanał ogoacutelnospławny

RD1 RD2

linia regulacyjna

ST1

ST2

Schemat kanalizacji rozdzielczej

KS1 KS2

Kanał sanitarny

Kanał deszczowy

RD1 RD2

linia regulacyjnaST1

ST2

SD1

SD2

Podział instalacji kanalizacyjnej

Instalację kanalizacyjną można podzielić na

zewnętrzną (na terenie nieruchomości lecz poza budynkiem)

wewnętrzną (w budynku)

Podział ten wydaje się oczywisty ale jest istotny przy doborze materiału instalacyjnego - nie każdy materiał sprawdzający się wewnątrz nadaje się do stworzenia instalacji zewnętrznej

Granicą między instalacją wewnętrzną a zewnętrzną jest tzw czyszczak głoacutewny (rewizja głoacutewna)

Przewody domowej

instalacji kanalizacyjnej

Przykanalik (przyłącze kanalizacyjne) ndash jest to odcinek ktoacutery łączy kanalizację na terenie nieruchomości z siecią kanalizacyjną

Najczęściej przykanalik włączany jest do studzienki (rewizyjnej lub włazowej) ktoacutera stanowi uzbrojenie sieci Możliwe jest też przyłączenie przez wpust boczny lub złącze siodłowe

Przewody domowej

instalacji kanalizacyjnej

Przykanaliki oznaczane są znakami informacyjnymi Na znaku podana jest średnica (w mm) spadek przyłącza (w promilach) oraz jego długość (w m) Granicą między siecią a instalacją jest położona w pobliżu granicy nieruchomości pierwsza studzienka licząc od strony budynku

Sieć i przykanalik

w przypadku istnienia studzienki rewizyjnej

przykanalikstudzienka rewizyjna

linia

reg

ulac

yjnastudzienka kanalizacyjna

sieć kanalizacyjna

budy

nek

instalacja

zewnętrzna

Sieć i przykanalik

w przypadku braku studzienki rewizyjnej (wg nowych przepisoacutew w przypadku braku studzienki rewizyjnej

przykanalik to odcinek biegnący od granicy budynku do granicy

nieruchomości)

linia

reg

ulac

yjnastudzienka kanalizacyjna

sieć kanalizacyjna

budy

nek

przykanalik

sieć kanalizacyjna

Instalacja kanalizacyjna składa się z 1 poziomoacutew (przewodoacutew odpływowych) ndash są to przewody

prowadzone z odpowiednim spadkiem ktoacutere odprowadzają

ścieki z pionoacutew wpustoacutew podłogowych itp do przykanalika

lub sieci zewnętrznej

2 pionoacutew (przewodoacutew spustowych) ndash są to przewody prowadzone

przez jedną lub kilka kondygnacji odprowadzające ścieki

z podejść kanalizacyjnych wpustoacutew dachowych lub rynien

do przewodoacutew odpływowych

3 podejść kanalizacyjnych ndash przewody odprowadzające ścieki

z przyboroacutew i urządzeń sanitarnych do pionoacutew lub poziomoacutew

kanalizacyjnych

podejścia pojedyncze

podejścia zbiorowe

Kanalizacja sanitarna grawitacyjna

Odprowadza wodę zanieczyszczoną (ścieki) w wyniku jej wykorzystania odpływającą z ustępoacutew spłukiwanych natryskoacutew wanien bidetoacutew zlewoacutew umywalek wpustoacutew podłogowych i innych urządzeń występujących w gospodarstwie domowym

Projektowanie kanalizacji sanitarnej odbywa się w oparciu o normę

PN ndash EN 12056 ndash 2 grudzień 2002

Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew

Część 2 Kanalizacja sanitarna projektowanie układu i obliczenia

oraz w przypadku braku informacji o normę

PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania

w projektowaniu

Podejścia kanalizacyjne ndash łączą

odpływ z pionem kanalizacyjnym

Podejścia

niewentylowane - należy montować ze spadkiem wynoszącym od 2 do 15

wentylowane ndash można zastosować tu mniejsze spadki zgodnie z przywołaną normą ale wymagają dodatkowego przewodu wentylującego

Najczęściej projektuje się podejścia niewentylowane Ich długość w typowym rozwiązaniu stosowanym w Polsce nie powinna przekraczać 30 m a w przypadku miski ustępowej 10 m po długości przewodu

W przypadku dłuższych podejść albo zwiększa się średnicę albo projektuje się podejścia wentylowane za pomocą np zaworoacutew napowietrzających

Nowa norma wprowadza cztery typy systemoacutew kanalizacyjnych jakie można spotkać w poszczegoacutelnych krajach Unii Europejskiej

W Polsce stosuje się tradycyjnie system I

System Nazwa Cechy

I

System pojedynczego pionu

z podejściami częściowo

wypełnionymi

bull jeden pion kanalizacyjny

bull wypełnienie przewodoacutew 50

II

System pojedynczego pionu

z podejściami o mniejszej

średnicy

bull jeden pion kanalizacyjny

bull wypełnienie przewodoacutew 70

III

System pojedynczego pionu

z podejściami całkowicie

wypełnionymi

bull jeden pion kanalizacyjny

bull wypełnienie przewodoacutew 100

bull każde urządzenie podłączone

oddzielnie do pionu

IV System oddzielnych pionoacutew

kanalizacyjnych

bull dwa piony ndash jeden odprowadzający

ścieki czarne z ustępoacutew spłukiwanych

i pisuaroacutew i drugi odprowadzający

pozostałe ścieki

bull wypełnienie przewodoacutew jak dla

systemoacutew I II lub III

Średnice nominalne podejść pojedynczych dobiera się w zależności od typu przyłączonego przyboru sanitarnego lub urządzenia w typowych

rozwiązaniach w Polsce wg tabeli Urządzenie DN [mm]

Umywalka bidet 40

Zlewozmywak

zmywarka pralka

wanna natrysk 50

Miska ustępowa 100

Minimalna średnica podejścia pojedynczego zdeterminowana jest przez jego długość wysokość spadania i ilość zmian kierunku zgodnie z tabelą

DN Lmax

[m] H [m]

trzy zmiany

kierunku

40

50 30 lt10

70 50 lt10

100 50 lt30

H

L

Jeśli powyższe wymiary są przekroczone lub istnieje konieczność zastosowania więcej niż trzech zmian kierunku prowadzenia przewodoacutew należy wybrać kolejną większą średnicę nominalną

Średnice nominalne podjeść zbiorowych

Zależą od natężenia przepływu ściekoacutew w projektowanym

podejściu i od zastosowanego systemu Wybierając system

należy kierować się dostępnymi na rynku przyborami trudno

bowiem wyobrazić sobie podłączanie przyboru sanitarnego

z odpływem np 40mm do przewodu o średnicy mniejszej

Utrudniałoby to swobodny odpływ ściekoacutew z tego przyboru

Natężenie przepływu ściekoacutew sanitarnych Qww

wyznacza się dla danego odcinka instalacji zgodnie

z zależnością

]sl[DUKQww

gdzie K ndash wspoacutełczynnik częstości

DU ndash odpływ jednostkowy [ls] z urządzenia

UWAGA Qww DUmax jeśli nie to Qww = DUmax

Odpływy jednostkowe DU

Odpływy jednostkowe DU -cd

Typowe wspoacutełczynniki częstości K

Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia

z przewodami odpływowymi Piony kanalizacyjne należy prowadzić bez zmiany średnicy i kierunku na całej długości w szachtach sanitarnych

U podstawy każdego pionu przed przejściem w przewoacuted odpływowy należy zamontować otwoacuter rewizyjny (czyszczak) umożliwiający dostęp do wnętrza przodu

W przypadku kanalizacji sanitarnej każdy pion musi być wentylowany w celu wyroacutewnania ciśnienia w instalacji

Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia

z przewodami odpływowymi Wentylację pionu zapewnia

przewoacuted wentylacyjny zakończony rurą wywiewną wyprowadzoną ponad połać dachu

zawoacuter napowietrzający ndash rozwiązanie dozwolone do stosowania w przypadku braku możliwości wyprowadzenia pionu ponad dach można takie rozwiązanie stosować przy spełnieniu następujących warunkoacutew

piony mają wysokość 4 do 5 kondygnacji

ostatni pion licząc od najdalszego w stosunku do kanału oraz co piąty w budynku jest zakończony rurą wywiewną

Elementy pionu kanalizacyjnego

troacutejniki doprowadzające ścieki z podejść kanalizacyjnych

czyszczak prze zmianą kierunku prowadzenia ściekoacutew ndash około 05 nad posadzką przed przejściem w przewoacuted odpływowy

rura prosta o niezmiennej średnicy na całej długości

zawoacuter napowietrzający lub rura wywiewna

W systemie kanalizacji sanitarnej wyroacuteżnić można

piony z wentylacją głoacutewną ndash zakończone rurą wywiewną lub zaworem napowietrzającym

piony z wentylacją obejściową ndash piony z dodatkowym przewodem wentylacyjnym prowadzonym obok pionu spustowego i połączonym z rurą wywiewną

Średnica pionu zależy od wybranego systemu wentylacji i obliczonego natężenia przepływu ściekoacutew dla całego pionu

Należy pamiętać o tym że minimalna średnica pionu nie może być mniejsza od średnicy największego podejścia

W typowych rozwiązaniach w Polsce minimalna średnica pionu wynosi 70mm a dla pionoacutew prowadzących ścieki z misek ustępowych 100mm

Oczywiście w tabelach należy sprawdzić czy średnicy nie należy zwiększyć ze względu na obliczoną wartość Qww

Piony z wentylacją głoacutewną

Piony z wentylacją obejściową

Przewody odpływowe

(poziomy kanalizacyjne)

Wśroacuted przewodoacutew odpływowych wyroacuteżniamy przewoacuted głoacutewny oraz przewody drugorzędne Każdy przewoacuted drugorzędny powinien być oddzielnie podłączony do głoacutewnego pod kątem 45deg

Wszystkie przewody prowadzone są najkroacutetszą drogą przeważnie wzdłuż przegrody budowlanej oraz koniecznie z zachowaniem odpowiedniego spadku

Przewody odpływowe

(poziomy kanalizacyjne)

Spadek powinien być jednakowy na całej długości co zapewnia samooczyszczanie się przewodu

Przyjęte jest że rury układa się kielichem w kierunku przeciwnym do spływu ściekoacutew

Rewizje kanalizacyjne powinno się montować

co 15 m na rurach średnicy od 100 do 150 mm

przed każdym uskokiem poziomu

Rury prowadzone przez murowane ścianki muszą być ułożone prostopadle do przegrody

Na przewody z tworzyw sztucznych powinno się w miejscach przejść dodatkowo nałożyć tuleje ochronne Umożliwią one rurom pewien ruch zabezpieczając instalację przed uszkodzeniami mechanicznymi

Przestrzeń pomiędzy tuleją a rurą powinno się zabezpieczyć izolacją

Jeśli przewody kanalizacyjne z tworzyw sztucznych układane są w sąsiedztwie przewodoacutew wydzielających ciepło powinny być osłonięte otulinami izolacyjnymi w celu zabezpieczenia przed przegrzewaniem

Przewody poziome i przykanaliki powinny być ułożone poniżej strefy przemarzania gruntu czyli na głębokości 80-140 cm zależnie od regionu kraju

Jeśli przewody prowadzone są w pomieszczeniach w ktoacuterych temperatura może spadać poniżej 0degC muszą być odpowiednio zabezpieczone przed przemarzaniem

Dla przewodoacutew prowadzonych na zewnątrz budynku należy pamiętać że warstwa gruntu pokrywającego rury kanalizacyjne powinna być o 10-20 cm większa od głębokości przemarzania gruntu jeśli przewody układa się wyżej to powinny być zaizolowane termicznie

Rury kanalizacyjne układane na zewnątrz budynku powinny być oddalone

od innych przewodoacutew co najmniej

15 m od przewodoacutew gazowych i wodociągowych

08 m od kabli energetycznych

05 m od kabli telekomunikacyjnych

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qww z uwzględnieniem następujących zasad

1 dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 05

2 dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 07

3 minimalna prędkość przepływu ściekoacutew wynosi 07 ms stąd

wynika prowadzenie przewodoacutew z odpowiednim do średnicy

spadkiem w kierunku sieci zewnętrznej

4 minimalna średnica przewodu zewnętrznego wynosi 010m

a przykanalika 015m

Dobierając średnice przewodoacutew odpływowych należy stosować

tabelę z wartościami natężenia przepływu Q0 i prędkości

przepływu v0 dla przewodoacutew o przekroju kołowym przy

pełnym wypełnieniu i wykres Manninga

=QQ0

=vv0

hd

Q

v

(hd)

1

23

4

Przykład obliczeniowy Obliczeniowe natężenie sciekoacutew sanitarnych wynosi Qww= 50 ls Na podstawie tabeli 1 QwwQ0 = 50 2014 = 025 Z wykresu odczytujemy

V = 085V0 = 085114 = 097 ms przy napełnieniu hd = 037

Zakresy dopuszczalnych spadkoacutew przewodoacutew odpływowych

DN 0100 m ndash i = 20 - 100

DN 0150 m ndash i = 15 - 150

Urządzenia dodatkowe w kanalizacji sanitarnej

W przypadku odprowadzania ściekoacutew bytowo gospodarczych do zewnętrznej sieci typu ogoacutelnospławnego w pomieszczeniach położonych na najniższych kondygnacjach w budynku może dojść do zalania spowodowanego wstecznym przepływem ściekoacutew w wyniku intensywnych opadoacutew deszczu Dlatego też w tego typu instalacjach na przewodach kanalizacyjnych odprowadzających ścieki z pomieszczeń na najniższej kondygnacji stosować należy zasuwy burzowe ktoacutere chronią instalację przed przepływem zwrotnym

Materiały w kanalizacji sanitarnej

Instalacja kanalizacyjna może być wykonana z roacuteżnych materiałoacutew ale

zawsze rury i połączenia powinny być szczelne i odporne na korozję

Obecnie najpopularniejszym materiałem używanym do budowy instalacji

wewnętrznej jest tworzywo sztuczne Rury kanalizacyjne produkuje się z

polipropylenu (PP)

roacuteżnych odmian polichlorku winylu (PVC)

Polietylenu wysokiej gęstości (PE-HD)

żywicy poliestrowej wzmacnianej włoacuteknem szklanym (GRE)

Innymi materiałami stosowanymi w kanalizacji sanitarnej są

żeliwo

kamionka

beton

Kanalizacja deszczowa

Odprowadza wody opadowe z dachoacutew i terenoacutew przyległych do nieruchomości (podjazdy tarasy parkingi itp)

Projektowanie kanalizacji deszczowej odbywa się w oparciu o normę

PN ndash EN 12056 ndash 3 grudzień 2002

Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew

Część 3 Przewody deszczowe Projektowanie układu i obliczenia

oraz w przypadku braku informacji o normę

PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania w projektowaniu

Odprowadzanie wody z dachu stromego

W przypadku dachoacutew budynkoacutew niskich (do 5 kondygnacji) ktoacutere mają odpowiednie nachylenie (przyjmuje się że powyżej 8) najczęstszym sposobem odprowadzania wody deszczowej jest zastosowanie systemu rynnowego

Zadaniem deszczowej instalacji kanalizacyjnej jest zebranie wody z dachu i odprowadzenie jej do sieci kanalizacji deszczowej lub do gruntu System rynnowy polega na naturalnym (grawitacyjnym) spływie woacuted po połaci dachowej skąd jest przejmowana przez system rur System ten roacutewnież pracuje grawitacyjnie Umowną granicą instalacji deszczowej jest wylewka z ktoacuterej woda może być skierowana do sieci kanalizacji deszczowej (ogoacutelnospławnej) lub na grunt

Podstawowe elementy

instalacji kanalizacji deszczowej

Rynny - przewody o przekroju otwartym (okrągłym prostokątnym eliptycznym trapezowym okapowym) biegnące wzdłuż krawędzi dachu Zadaniem rynien jest zebranie wody opadowej Rynny prowadzone są z lekkim spadkiem w kierunku narożnikoacutew budynku dzięki czemu woda nie wylewa się za krawędzie tylko płynie w kierunku rur spustowych

Instalacja kanalizacji deszczowej składa się z następujących elementoacutew

Rury spustowe ndash pionowe odcinki przewodoacutew o przekroju zamkniętym (najczęściej okrągłym lub prostokątnym) Zadaniem rur spustowych jest zebranie wody płynącej rynnami i odprowadzenie ich poza budynek

Odpływy ndash elementy za pomocą ktoacuterych rynny przechodzą w rury spustowe Odpływ jest odcinkiem rynny w ktoacuterym wykonany jest obrobiony otwoacuter odpowiedniego kształtu pozwalający na włączenie rury spustowej Można wyroacuteżnić odpływy przelotowe oraz odpływy końcowe ( na narożnikach pomieszczeń) Pozwalają na mocowanie rur spustowych

Narożniki do rynien ndash umożliwiają połączenie rynien w narożnikach budynku Właściwy montaż narożnikoacutew jest bardzo ważny dla właściwej pracy rynien (ruchoacutew pod wpływem temperatury) Wylewki ndash kształtki ktoacuterymi kończy się rura spustowa Wylewka może być włą- czona do kanalizacji deszczowej bądź znajdować się nad gruntem

Łączniki do rynien - złączki zwykłe uszczelkowe i korekcyjne Ponieważ montaż rynien wymaga pozostawiania tzw dylatacji (odstępoacutew) złączki korekcyjne lub uszczelkowe umożliwiają wykonanie takich połączenia z dylatacją

Łączniki do rur spustowych - kolana troacutejniki redukcje mufy mufy redukcyjne Mufy służą do włączania rur spustowych do odpływoacutew zadaniem muf redukcyjnych jest połączenie rury spustowej i odpływu o roacuteżnych średnicach Kolana pozwalają na zmianę kierunku rury spustowej Troacutejniki umożliwiają włączanie do rur spustowych wyposażenia dodatkowego

Haki i obejmy - zadaniem tych elementoacutew jest mocowanie rynien i rur spustowych do dachoacutew i ścian

Elementy wykończeniowe i dodatkowe -

zadaniem tych elementoacutew jest wykończenie

systemu lub uzupełnienie jego pracy

Przykładami mogą tu być

dekiel służący do zakończenia rynny

filtr siatkowy montowany na rurze

spustowej zatrzymujący

zanieczyszczenia

czyszczak (rewizja) umożliwiający

przegląd i czyszczenie rury spustowej

(na zdjęciu)

odprowadzenie do kanalizacji deszczowej

Jednym ze sposoboacutew odprowadzenia wody jest podłączenie systemu rynnowego do kanalizacji deszczowej

Woacutewczas na dolnym odcinku rury spustowej mniej więcej 03-08 m ponad terenem należy zamontować rewizję (czyszczak) Rewizja ma wewnątrz kratkę na ktoacuterej zbierają się liście i inne zanieczyszczenia spływające z rynny

Rura spustowa z rewizją przyłączona jest do przewodoacutew odpływowych a te łączą się z kanalizacją Średnica przewodoacutew musi być co najmniej roacutewna średnicy rur spustowych i najczęściej wynosi 100-150 mm Głębokość na jakiej powinno się układać rury zależy od strefy przemarzania i wynosi 1-14 m System taki nie ma blokady przedostawania się zapachoacutew dlatego lepiej nie podłączać go do kanalizacji ogoacutelnospławnej

Innym sposobem odprowadzenia wody bezpośrednio do kanalizacji jest podłączenie rury spustowej do osadnika rynnowego Wyposażony jest on w klapkę ktoacutera stanowi blokadę zapachową i wyciągany kosz w ktoacuterym gromadzą się większe zanieczyszczenia takie jak liście

Gdy brak sieci kanalizacji deszczowej lub ogoacutelnospławnej woda deszczowa powinna być bezpiecznie rozprowadzona po terenie posesji ale tak żeby nie spływała na sąsiednie działki

Odprowadzanie wody z dachu

płaskiego

W przypadku dachoacutew budynkoacutew wysokich (powyżej 5 kondygnacji) oraz dachoacutew o małym nachyleniu (przyjmuje się że poniżej 8) najczęstszym sposobem odprowa-dzania wody deszczowej jest system odwadniania oparty na wpustach dachowych

Wpusty dachowe pełnią rolę dachowych odwodnień punkto-wych tzn zbierają wodę z pewnej powierzchni w jednym punkcie

Odprowadzanie wody z dachu

płaskiego Woda jest odprowadzana do rury spustowej biegnącej wewnątrz budynku a stamtąd do kanalizacji deszczowej lub poza budynek do gruntu Aby odwodnienie dachu płaskiego pracowało prawidłowo wpust powinien znaleźć się w najniższym punkcie dachu a spadek w jego kierunku powinien wynosić co najmniej 3 Oproacutecz zasadniczego wpustu powinien być wpust awaryjny ktoacutery przejmie wodę w przypadku zatkania wpustu głoacutewnego Na dachu powinna być co najmniej jedna para wpustoacutew Zasady projektowania moacutewią że wpusty należy rozmieszczać co 25 m

Obliczanie kanalizacji deszczowej

Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qr (qd) [ls]

rAC

10000

IAQr

gdzie ψ lub C ndash wspoacutełczynnik spływu przyjmowany wg nowej normy jako 10 (w starej zależny od nachylenia dachu i rodzaju powierzchni odwadnianej)

A ndash efektywna powierzchnia dachu lub powierzchnia odwadniana [m2]

I ndash w starej normie miarodajne natężenie deszczu [l(sha)] przyjmowane I 300 l(sha)

r ndash natężenie opadoacutew atmosferycznych [l(sm2)] przyjmowane albo na podstawie danych statystycznych albo wg tabeli 1 w nowej normie po przemnożeniu przez wspoacutełczynnik ryzyka podany w tabeli 2

Wymiarowanie rynien i rur spustowych

1 Przewody spustowe ndash średnicę należy dobrać tak aby obliczona wartość odpływu ściekoacutew Qr nie przekraczała wartości Qrmax (qdmax) a powierzchnia odwadniana A powierzchni Amax zestawionych w tabeli w normie PN ndash 92B ndash 01707

2 Wg starej normy rynny powinny mieć średnice minimum 150 mm (dotyczy to budynkoacutew wielorodzinnych)

Efektywna

powierzchnia dachu

odwadniana przez

rynnę A [m2]

Szerokość rynny [mm] Średnica rury

spustowej [mm]

poniżej 20 70 50

20 ndash 57 100 (lub 125) 70

57 ndash 97 125 100

97 - 170 150 100

170 - 243 180 125

Dla budynkoacutew jednorodzinnych średnice rynien i przewodoacutew spustowych można określić w oparciu o efektywną powierzchnię dachu wg tabeli

Średnice poziomoacutew i przykanalikoacutew

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qr z uwzględnieniem następujących zasad

a) dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 07

b) dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 09

c) i d) jak dla kanalizacji sanitarnej

Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej

Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qt (qog) [ls]

Qww ndash natężenie odpływu ściekoacutew sanitarnych

Qr ndash natężenie odpływu ściekoacutew deszczowych

Kanalizacja ogoacutelnospławna to ten fragment ktoacutery odprowadza i ścieki sanitarne i deszczowe do zewnętrznej sieci ogoacutelnospławnej

rwwt QQQ

Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się z uwzględnieniem następujących zasad

a) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt spełnione powinny być warunki

a) i b) jak dla ściekoacutew deszczowych

b) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt obliczeniowa prędkość przepływu

ściekoacutew nie może przekraczać wartości dopuszczalnej ktoacutera wynosi

80 ms ndash dla rur żeliwnych i innych metalowych

40 ms ndash dla rur kamionkowych betonowych i z tworzyw sztucznych

c) dla odpływu tylko ściekoacutew sanitarnych Qww prędkość przepływu

ściekoacutew nie może być mniejsza od vmin = 07 ms

bullRynny z PVC-U

bullRynny z blachy aluminiowej

bullRynny miedziane

bullRynny z blachy stalowej

bullRynny cynkowo-tytanowe

Przekroje rynien a b c) poacutełokragłe d) trapezowy e f) trapezoidalny g) prostokatny h) poacutełokragły leacy

Rodzaje rynien a) okapowa b) koszowa c) gzymsowa d) leacy

Doboacuter wodomierza

Aby dobrać wodomierz należy

ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe

ustalić umowny przepływ obliczeniowy dla wodomierza qw m3h

qw = 2 q

Doboacuter wodomierza

Doboacuter wodomierza

dla dobranego wodomierza ustalić w oparciu o dane producenta wodomierzy stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez wodomierz

Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem

PN-EN 1717 - Ochrona przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody w instalacjach wodociągowych i ogoacutelne wymagania dotyczące urządzeń zapobiegających zanieczyszczaniu przez przepływ zwrotny

Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem

Podział płynoacutew ktoacutere mają lub mogą mieć kontakt z wodą do picia

Kategoria 1

Woda wypływająca bezpośrednio z sieci wodociągowej przeznaczona do użytkowania przez człowieka do celoacutew konsumpcyjnych

Kategoria 2

Płyn nie stanowiący bakteriologicznego lub toksycznego zagrożenia dla człowieka

Kategoria 3

Płyn stanowiący pewne zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność co najmniej jednej substancji toksycznej lub bardzo toksycznej o LD50gt200 mgkg wagi ciała

Kategoria 4

Płyn stanowiący pewne zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność co najmniej jednej substancji toksycznej lub bardzo toksycznej o LD50200 mgkg wagi ciała lub też co najmniej jednej substancji radioaktywnej mutagennej lub rakotwoacuterczej

Kategoria 5

Płyn stanowiący zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność substancji mikrobiologicznych bądź wirusowych

Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem

Przepływ zwrotny wywołany spadkiem ciśnienia w sieci wodociągowej

Potencjalne źroacutedła zanieczyszczenia wody wodociągowej

XY

1- sieć wodociągowa

2- urządzenie zabezpieczające

X-rodzina zabezpieczenia

Y-typ zabezpieczenia

Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody

Aby dobrać zabezpieczenie należy

określić kategorię płynu

określić rodzaj zabezpieczenia wg normy

ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe

dobrać zawoacuter zwracając uwagę na średnicę wodomierza

Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody

dla dobranego zaworu ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez zawoacuter

Filtr

Doboacuter filtra

Aby dobrać filtr należy

ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe

dobrać filtr zwracając uwagę na średnicę wodomierza i zaworu antyskażeniowego

Doboacuter filtra

dla dobranego filtra ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez filtr

INSTALACJE KANALIZACYJNE

Rodzaje instalacji kanalizacyjnych

1 Kanalizacja sanitarna (bytowo ndash gospodarcza)

2 Kanalizacja deszczowa

3 Kanalizacja technologiczna

ścieki przed wprowadzeniem do kanalizacji

sanitarnej wymagają wstępnego oczyszczenia w

specjalnych urządzeniach

Odprowadzenie ściekoacutew z nieruchomości może być

realizowane na dwa sposoby

systemem ogoacutelnospławnym (zbiorczym)

lub systemem rozdzielczym

Kanalizacja ogoacutelnospławna odprowadza zaroacutewno ścieki

sanitarne (bytowe) jak i deszczowe

W kanalizacji rozdzielczej ścieki sanitarne i deszczowe

odprowadzane są rozdzielnie

Schemat kanalizacji ogoacutelnospławnej

KS1 KS2

Kanał ogoacutelnospławny

RD1 RD2

linia regulacyjna

ST1

ST2

Schemat kanalizacji rozdzielczej

KS1 KS2

Kanał sanitarny

Kanał deszczowy

RD1 RD2

linia regulacyjnaST1

ST2

SD1

SD2

Podział instalacji kanalizacyjnej

Instalację kanalizacyjną można podzielić na

zewnętrzną (na terenie nieruchomości lecz poza budynkiem)

wewnętrzną (w budynku)

Podział ten wydaje się oczywisty ale jest istotny przy doborze materiału instalacyjnego - nie każdy materiał sprawdzający się wewnątrz nadaje się do stworzenia instalacji zewnętrznej

Granicą między instalacją wewnętrzną a zewnętrzną jest tzw czyszczak głoacutewny (rewizja głoacutewna)

Przewody domowej

instalacji kanalizacyjnej

Przykanalik (przyłącze kanalizacyjne) ndash jest to odcinek ktoacutery łączy kanalizację na terenie nieruchomości z siecią kanalizacyjną

Najczęściej przykanalik włączany jest do studzienki (rewizyjnej lub włazowej) ktoacutera stanowi uzbrojenie sieci Możliwe jest też przyłączenie przez wpust boczny lub złącze siodłowe

Przewody domowej

instalacji kanalizacyjnej

Przykanaliki oznaczane są znakami informacyjnymi Na znaku podana jest średnica (w mm) spadek przyłącza (w promilach) oraz jego długość (w m) Granicą między siecią a instalacją jest położona w pobliżu granicy nieruchomości pierwsza studzienka licząc od strony budynku

Sieć i przykanalik

w przypadku istnienia studzienki rewizyjnej

przykanalikstudzienka rewizyjna

linia

reg

ulac

yjnastudzienka kanalizacyjna

sieć kanalizacyjna

budy

nek

instalacja

zewnętrzna

Sieć i przykanalik

w przypadku braku studzienki rewizyjnej (wg nowych przepisoacutew w przypadku braku studzienki rewizyjnej

przykanalik to odcinek biegnący od granicy budynku do granicy

nieruchomości)

linia

reg

ulac

yjnastudzienka kanalizacyjna

sieć kanalizacyjna

budy

nek

przykanalik

sieć kanalizacyjna

Instalacja kanalizacyjna składa się z 1 poziomoacutew (przewodoacutew odpływowych) ndash są to przewody

prowadzone z odpowiednim spadkiem ktoacutere odprowadzają

ścieki z pionoacutew wpustoacutew podłogowych itp do przykanalika

lub sieci zewnętrznej

2 pionoacutew (przewodoacutew spustowych) ndash są to przewody prowadzone

przez jedną lub kilka kondygnacji odprowadzające ścieki

z podejść kanalizacyjnych wpustoacutew dachowych lub rynien

do przewodoacutew odpływowych

3 podejść kanalizacyjnych ndash przewody odprowadzające ścieki

z przyboroacutew i urządzeń sanitarnych do pionoacutew lub poziomoacutew

kanalizacyjnych

podejścia pojedyncze

podejścia zbiorowe

Kanalizacja sanitarna grawitacyjna

Odprowadza wodę zanieczyszczoną (ścieki) w wyniku jej wykorzystania odpływającą z ustępoacutew spłukiwanych natryskoacutew wanien bidetoacutew zlewoacutew umywalek wpustoacutew podłogowych i innych urządzeń występujących w gospodarstwie domowym

Projektowanie kanalizacji sanitarnej odbywa się w oparciu o normę

PN ndash EN 12056 ndash 2 grudzień 2002

Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew

Część 2 Kanalizacja sanitarna projektowanie układu i obliczenia

oraz w przypadku braku informacji o normę

PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania

w projektowaniu

Podejścia kanalizacyjne ndash łączą

odpływ z pionem kanalizacyjnym

Podejścia

niewentylowane - należy montować ze spadkiem wynoszącym od 2 do 15

wentylowane ndash można zastosować tu mniejsze spadki zgodnie z przywołaną normą ale wymagają dodatkowego przewodu wentylującego

Najczęściej projektuje się podejścia niewentylowane Ich długość w typowym rozwiązaniu stosowanym w Polsce nie powinna przekraczać 30 m a w przypadku miski ustępowej 10 m po długości przewodu

W przypadku dłuższych podejść albo zwiększa się średnicę albo projektuje się podejścia wentylowane za pomocą np zaworoacutew napowietrzających

Nowa norma wprowadza cztery typy systemoacutew kanalizacyjnych jakie można spotkać w poszczegoacutelnych krajach Unii Europejskiej

W Polsce stosuje się tradycyjnie system I

System Nazwa Cechy

I

System pojedynczego pionu

z podejściami częściowo

wypełnionymi

bull jeden pion kanalizacyjny

bull wypełnienie przewodoacutew 50

II

System pojedynczego pionu

z podejściami o mniejszej

średnicy

bull jeden pion kanalizacyjny

bull wypełnienie przewodoacutew 70

III

System pojedynczego pionu

z podejściami całkowicie

wypełnionymi

bull jeden pion kanalizacyjny

bull wypełnienie przewodoacutew 100

bull każde urządzenie podłączone

oddzielnie do pionu

IV System oddzielnych pionoacutew

kanalizacyjnych

bull dwa piony ndash jeden odprowadzający

ścieki czarne z ustępoacutew spłukiwanych

i pisuaroacutew i drugi odprowadzający

pozostałe ścieki

bull wypełnienie przewodoacutew jak dla

systemoacutew I II lub III

Średnice nominalne podejść pojedynczych dobiera się w zależności od typu przyłączonego przyboru sanitarnego lub urządzenia w typowych

rozwiązaniach w Polsce wg tabeli Urządzenie DN [mm]

Umywalka bidet 40

Zlewozmywak

zmywarka pralka

wanna natrysk 50

Miska ustępowa 100

Minimalna średnica podejścia pojedynczego zdeterminowana jest przez jego długość wysokość spadania i ilość zmian kierunku zgodnie z tabelą

DN Lmax

[m] H [m]

trzy zmiany

kierunku

40

50 30 lt10

70 50 lt10

100 50 lt30

H

L

Jeśli powyższe wymiary są przekroczone lub istnieje konieczność zastosowania więcej niż trzech zmian kierunku prowadzenia przewodoacutew należy wybrać kolejną większą średnicę nominalną

Średnice nominalne podjeść zbiorowych

Zależą od natężenia przepływu ściekoacutew w projektowanym

podejściu i od zastosowanego systemu Wybierając system

należy kierować się dostępnymi na rynku przyborami trudno

bowiem wyobrazić sobie podłączanie przyboru sanitarnego

z odpływem np 40mm do przewodu o średnicy mniejszej

Utrudniałoby to swobodny odpływ ściekoacutew z tego przyboru

Natężenie przepływu ściekoacutew sanitarnych Qww

wyznacza się dla danego odcinka instalacji zgodnie

z zależnością

]sl[DUKQww

gdzie K ndash wspoacutełczynnik częstości

DU ndash odpływ jednostkowy [ls] z urządzenia

UWAGA Qww DUmax jeśli nie to Qww = DUmax

Odpływy jednostkowe DU

Odpływy jednostkowe DU -cd

Typowe wspoacutełczynniki częstości K

Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia

z przewodami odpływowymi Piony kanalizacyjne należy prowadzić bez zmiany średnicy i kierunku na całej długości w szachtach sanitarnych

U podstawy każdego pionu przed przejściem w przewoacuted odpływowy należy zamontować otwoacuter rewizyjny (czyszczak) umożliwiający dostęp do wnętrza przodu

W przypadku kanalizacji sanitarnej każdy pion musi być wentylowany w celu wyroacutewnania ciśnienia w instalacji

Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia

z przewodami odpływowymi Wentylację pionu zapewnia

przewoacuted wentylacyjny zakończony rurą wywiewną wyprowadzoną ponad połać dachu

zawoacuter napowietrzający ndash rozwiązanie dozwolone do stosowania w przypadku braku możliwości wyprowadzenia pionu ponad dach można takie rozwiązanie stosować przy spełnieniu następujących warunkoacutew

piony mają wysokość 4 do 5 kondygnacji

ostatni pion licząc od najdalszego w stosunku do kanału oraz co piąty w budynku jest zakończony rurą wywiewną

Elementy pionu kanalizacyjnego

troacutejniki doprowadzające ścieki z podejść kanalizacyjnych

czyszczak prze zmianą kierunku prowadzenia ściekoacutew ndash około 05 nad posadzką przed przejściem w przewoacuted odpływowy

rura prosta o niezmiennej średnicy na całej długości

zawoacuter napowietrzający lub rura wywiewna

W systemie kanalizacji sanitarnej wyroacuteżnić można

piony z wentylacją głoacutewną ndash zakończone rurą wywiewną lub zaworem napowietrzającym

piony z wentylacją obejściową ndash piony z dodatkowym przewodem wentylacyjnym prowadzonym obok pionu spustowego i połączonym z rurą wywiewną

Średnica pionu zależy od wybranego systemu wentylacji i obliczonego natężenia przepływu ściekoacutew dla całego pionu

Należy pamiętać o tym że minimalna średnica pionu nie może być mniejsza od średnicy największego podejścia

W typowych rozwiązaniach w Polsce minimalna średnica pionu wynosi 70mm a dla pionoacutew prowadzących ścieki z misek ustępowych 100mm

Oczywiście w tabelach należy sprawdzić czy średnicy nie należy zwiększyć ze względu na obliczoną wartość Qww

Piony z wentylacją głoacutewną

Piony z wentylacją obejściową

Przewody odpływowe

(poziomy kanalizacyjne)

Wśroacuted przewodoacutew odpływowych wyroacuteżniamy przewoacuted głoacutewny oraz przewody drugorzędne Każdy przewoacuted drugorzędny powinien być oddzielnie podłączony do głoacutewnego pod kątem 45deg

Wszystkie przewody prowadzone są najkroacutetszą drogą przeważnie wzdłuż przegrody budowlanej oraz koniecznie z zachowaniem odpowiedniego spadku

Przewody odpływowe

(poziomy kanalizacyjne)

Spadek powinien być jednakowy na całej długości co zapewnia samooczyszczanie się przewodu

Przyjęte jest że rury układa się kielichem w kierunku przeciwnym do spływu ściekoacutew

Rewizje kanalizacyjne powinno się montować

co 15 m na rurach średnicy od 100 do 150 mm

przed każdym uskokiem poziomu

Rury prowadzone przez murowane ścianki muszą być ułożone prostopadle do przegrody

Na przewody z tworzyw sztucznych powinno się w miejscach przejść dodatkowo nałożyć tuleje ochronne Umożliwią one rurom pewien ruch zabezpieczając instalację przed uszkodzeniami mechanicznymi

Przestrzeń pomiędzy tuleją a rurą powinno się zabezpieczyć izolacją

Jeśli przewody kanalizacyjne z tworzyw sztucznych układane są w sąsiedztwie przewodoacutew wydzielających ciepło powinny być osłonięte otulinami izolacyjnymi w celu zabezpieczenia przed przegrzewaniem

Przewody poziome i przykanaliki powinny być ułożone poniżej strefy przemarzania gruntu czyli na głębokości 80-140 cm zależnie od regionu kraju

Jeśli przewody prowadzone są w pomieszczeniach w ktoacuterych temperatura może spadać poniżej 0degC muszą być odpowiednio zabezpieczone przed przemarzaniem

Dla przewodoacutew prowadzonych na zewnątrz budynku należy pamiętać że warstwa gruntu pokrywającego rury kanalizacyjne powinna być o 10-20 cm większa od głębokości przemarzania gruntu jeśli przewody układa się wyżej to powinny być zaizolowane termicznie

Rury kanalizacyjne układane na zewnątrz budynku powinny być oddalone

od innych przewodoacutew co najmniej

15 m od przewodoacutew gazowych i wodociągowych

08 m od kabli energetycznych

05 m od kabli telekomunikacyjnych

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qww z uwzględnieniem następujących zasad

1 dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 05

2 dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 07

3 minimalna prędkość przepływu ściekoacutew wynosi 07 ms stąd

wynika prowadzenie przewodoacutew z odpowiednim do średnicy

spadkiem w kierunku sieci zewnętrznej

4 minimalna średnica przewodu zewnętrznego wynosi 010m

a przykanalika 015m

Dobierając średnice przewodoacutew odpływowych należy stosować

tabelę z wartościami natężenia przepływu Q0 i prędkości

przepływu v0 dla przewodoacutew o przekroju kołowym przy

pełnym wypełnieniu i wykres Manninga

=QQ0

=vv0

hd

Q

v

(hd)

1

23

4

Przykład obliczeniowy Obliczeniowe natężenie sciekoacutew sanitarnych wynosi Qww= 50 ls Na podstawie tabeli 1 QwwQ0 = 50 2014 = 025 Z wykresu odczytujemy

V = 085V0 = 085114 = 097 ms przy napełnieniu hd = 037

Zakresy dopuszczalnych spadkoacutew przewodoacutew odpływowych

DN 0100 m ndash i = 20 - 100

DN 0150 m ndash i = 15 - 150

Urządzenia dodatkowe w kanalizacji sanitarnej

W przypadku odprowadzania ściekoacutew bytowo gospodarczych do zewnętrznej sieci typu ogoacutelnospławnego w pomieszczeniach położonych na najniższych kondygnacjach w budynku może dojść do zalania spowodowanego wstecznym przepływem ściekoacutew w wyniku intensywnych opadoacutew deszczu Dlatego też w tego typu instalacjach na przewodach kanalizacyjnych odprowadzających ścieki z pomieszczeń na najniższej kondygnacji stosować należy zasuwy burzowe ktoacutere chronią instalację przed przepływem zwrotnym

Materiały w kanalizacji sanitarnej

Instalacja kanalizacyjna może być wykonana z roacuteżnych materiałoacutew ale

zawsze rury i połączenia powinny być szczelne i odporne na korozję

Obecnie najpopularniejszym materiałem używanym do budowy instalacji

wewnętrznej jest tworzywo sztuczne Rury kanalizacyjne produkuje się z

polipropylenu (PP)

roacuteżnych odmian polichlorku winylu (PVC)

Polietylenu wysokiej gęstości (PE-HD)

żywicy poliestrowej wzmacnianej włoacuteknem szklanym (GRE)

Innymi materiałami stosowanymi w kanalizacji sanitarnej są

żeliwo

kamionka

beton

Kanalizacja deszczowa

Odprowadza wody opadowe z dachoacutew i terenoacutew przyległych do nieruchomości (podjazdy tarasy parkingi itp)

Projektowanie kanalizacji deszczowej odbywa się w oparciu o normę

PN ndash EN 12056 ndash 3 grudzień 2002

Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew

Część 3 Przewody deszczowe Projektowanie układu i obliczenia

oraz w przypadku braku informacji o normę

PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania w projektowaniu

Odprowadzanie wody z dachu stromego

W przypadku dachoacutew budynkoacutew niskich (do 5 kondygnacji) ktoacutere mają odpowiednie nachylenie (przyjmuje się że powyżej 8) najczęstszym sposobem odprowadzania wody deszczowej jest zastosowanie systemu rynnowego

Zadaniem deszczowej instalacji kanalizacyjnej jest zebranie wody z dachu i odprowadzenie jej do sieci kanalizacji deszczowej lub do gruntu System rynnowy polega na naturalnym (grawitacyjnym) spływie woacuted po połaci dachowej skąd jest przejmowana przez system rur System ten roacutewnież pracuje grawitacyjnie Umowną granicą instalacji deszczowej jest wylewka z ktoacuterej woda może być skierowana do sieci kanalizacji deszczowej (ogoacutelnospławnej) lub na grunt

Podstawowe elementy

instalacji kanalizacji deszczowej

Rynny - przewody o przekroju otwartym (okrągłym prostokątnym eliptycznym trapezowym okapowym) biegnące wzdłuż krawędzi dachu Zadaniem rynien jest zebranie wody opadowej Rynny prowadzone są z lekkim spadkiem w kierunku narożnikoacutew budynku dzięki czemu woda nie wylewa się za krawędzie tylko płynie w kierunku rur spustowych

Instalacja kanalizacji deszczowej składa się z następujących elementoacutew

Rury spustowe ndash pionowe odcinki przewodoacutew o przekroju zamkniętym (najczęściej okrągłym lub prostokątnym) Zadaniem rur spustowych jest zebranie wody płynącej rynnami i odprowadzenie ich poza budynek

Odpływy ndash elementy za pomocą ktoacuterych rynny przechodzą w rury spustowe Odpływ jest odcinkiem rynny w ktoacuterym wykonany jest obrobiony otwoacuter odpowiedniego kształtu pozwalający na włączenie rury spustowej Można wyroacuteżnić odpływy przelotowe oraz odpływy końcowe ( na narożnikach pomieszczeń) Pozwalają na mocowanie rur spustowych

Narożniki do rynien ndash umożliwiają połączenie rynien w narożnikach budynku Właściwy montaż narożnikoacutew jest bardzo ważny dla właściwej pracy rynien (ruchoacutew pod wpływem temperatury) Wylewki ndash kształtki ktoacuterymi kończy się rura spustowa Wylewka może być włą- czona do kanalizacji deszczowej bądź znajdować się nad gruntem

Łączniki do rynien - złączki zwykłe uszczelkowe i korekcyjne Ponieważ montaż rynien wymaga pozostawiania tzw dylatacji (odstępoacutew) złączki korekcyjne lub uszczelkowe umożliwiają wykonanie takich połączenia z dylatacją

Łączniki do rur spustowych - kolana troacutejniki redukcje mufy mufy redukcyjne Mufy służą do włączania rur spustowych do odpływoacutew zadaniem muf redukcyjnych jest połączenie rury spustowej i odpływu o roacuteżnych średnicach Kolana pozwalają na zmianę kierunku rury spustowej Troacutejniki umożliwiają włączanie do rur spustowych wyposażenia dodatkowego

Haki i obejmy - zadaniem tych elementoacutew jest mocowanie rynien i rur spustowych do dachoacutew i ścian

Elementy wykończeniowe i dodatkowe -

zadaniem tych elementoacutew jest wykończenie

systemu lub uzupełnienie jego pracy

Przykładami mogą tu być

dekiel służący do zakończenia rynny

filtr siatkowy montowany na rurze

spustowej zatrzymujący

zanieczyszczenia

czyszczak (rewizja) umożliwiający

przegląd i czyszczenie rury spustowej

(na zdjęciu)

odprowadzenie do kanalizacji deszczowej

Jednym ze sposoboacutew odprowadzenia wody jest podłączenie systemu rynnowego do kanalizacji deszczowej

Woacutewczas na dolnym odcinku rury spustowej mniej więcej 03-08 m ponad terenem należy zamontować rewizję (czyszczak) Rewizja ma wewnątrz kratkę na ktoacuterej zbierają się liście i inne zanieczyszczenia spływające z rynny

Rura spustowa z rewizją przyłączona jest do przewodoacutew odpływowych a te łączą się z kanalizacją Średnica przewodoacutew musi być co najmniej roacutewna średnicy rur spustowych i najczęściej wynosi 100-150 mm Głębokość na jakiej powinno się układać rury zależy od strefy przemarzania i wynosi 1-14 m System taki nie ma blokady przedostawania się zapachoacutew dlatego lepiej nie podłączać go do kanalizacji ogoacutelnospławnej

Innym sposobem odprowadzenia wody bezpośrednio do kanalizacji jest podłączenie rury spustowej do osadnika rynnowego Wyposażony jest on w klapkę ktoacutera stanowi blokadę zapachową i wyciągany kosz w ktoacuterym gromadzą się większe zanieczyszczenia takie jak liście

Gdy brak sieci kanalizacji deszczowej lub ogoacutelnospławnej woda deszczowa powinna być bezpiecznie rozprowadzona po terenie posesji ale tak żeby nie spływała na sąsiednie działki

Odprowadzanie wody z dachu

płaskiego

W przypadku dachoacutew budynkoacutew wysokich (powyżej 5 kondygnacji) oraz dachoacutew o małym nachyleniu (przyjmuje się że poniżej 8) najczęstszym sposobem odprowa-dzania wody deszczowej jest system odwadniania oparty na wpustach dachowych

Wpusty dachowe pełnią rolę dachowych odwodnień punkto-wych tzn zbierają wodę z pewnej powierzchni w jednym punkcie

Odprowadzanie wody z dachu

płaskiego Woda jest odprowadzana do rury spustowej biegnącej wewnątrz budynku a stamtąd do kanalizacji deszczowej lub poza budynek do gruntu Aby odwodnienie dachu płaskiego pracowało prawidłowo wpust powinien znaleźć się w najniższym punkcie dachu a spadek w jego kierunku powinien wynosić co najmniej 3 Oproacutecz zasadniczego wpustu powinien być wpust awaryjny ktoacutery przejmie wodę w przypadku zatkania wpustu głoacutewnego Na dachu powinna być co najmniej jedna para wpustoacutew Zasady projektowania moacutewią że wpusty należy rozmieszczać co 25 m

Obliczanie kanalizacji deszczowej

Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qr (qd) [ls]

rAC

10000

IAQr

gdzie ψ lub C ndash wspoacutełczynnik spływu przyjmowany wg nowej normy jako 10 (w starej zależny od nachylenia dachu i rodzaju powierzchni odwadnianej)

A ndash efektywna powierzchnia dachu lub powierzchnia odwadniana [m2]

I ndash w starej normie miarodajne natężenie deszczu [l(sha)] przyjmowane I 300 l(sha)

r ndash natężenie opadoacutew atmosferycznych [l(sm2)] przyjmowane albo na podstawie danych statystycznych albo wg tabeli 1 w nowej normie po przemnożeniu przez wspoacutełczynnik ryzyka podany w tabeli 2

Wymiarowanie rynien i rur spustowych

1 Przewody spustowe ndash średnicę należy dobrać tak aby obliczona wartość odpływu ściekoacutew Qr nie przekraczała wartości Qrmax (qdmax) a powierzchnia odwadniana A powierzchni Amax zestawionych w tabeli w normie PN ndash 92B ndash 01707

2 Wg starej normy rynny powinny mieć średnice minimum 150 mm (dotyczy to budynkoacutew wielorodzinnych)

Efektywna

powierzchnia dachu

odwadniana przez

rynnę A [m2]

Szerokość rynny [mm] Średnica rury

spustowej [mm]

poniżej 20 70 50

20 ndash 57 100 (lub 125) 70

57 ndash 97 125 100

97 - 170 150 100

170 - 243 180 125

Dla budynkoacutew jednorodzinnych średnice rynien i przewodoacutew spustowych można określić w oparciu o efektywną powierzchnię dachu wg tabeli

Średnice poziomoacutew i przykanalikoacutew

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qr z uwzględnieniem następujących zasad

a) dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 07

b) dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 09

c) i d) jak dla kanalizacji sanitarnej

Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej

Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qt (qog) [ls]

Qww ndash natężenie odpływu ściekoacutew sanitarnych

Qr ndash natężenie odpływu ściekoacutew deszczowych

Kanalizacja ogoacutelnospławna to ten fragment ktoacutery odprowadza i ścieki sanitarne i deszczowe do zewnętrznej sieci ogoacutelnospławnej

rwwt QQQ

Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się z uwzględnieniem następujących zasad

a) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt spełnione powinny być warunki

a) i b) jak dla ściekoacutew deszczowych

b) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt obliczeniowa prędkość przepływu

ściekoacutew nie może przekraczać wartości dopuszczalnej ktoacutera wynosi

80 ms ndash dla rur żeliwnych i innych metalowych

40 ms ndash dla rur kamionkowych betonowych i z tworzyw sztucznych

c) dla odpływu tylko ściekoacutew sanitarnych Qww prędkość przepływu

ściekoacutew nie może być mniejsza od vmin = 07 ms

bullRynny z PVC-U

bullRynny z blachy aluminiowej

bullRynny miedziane

bullRynny z blachy stalowej

bullRynny cynkowo-tytanowe

Przekroje rynien a b c) poacutełokragłe d) trapezowy e f) trapezoidalny g) prostokatny h) poacutełokragły leacy

Rodzaje rynien a) okapowa b) koszowa c) gzymsowa d) leacy

Doboacuter wodomierza

Doboacuter wodomierza

dla dobranego wodomierza ustalić w oparciu o dane producenta wodomierzy stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez wodomierz

Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem

PN-EN 1717 - Ochrona przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody w instalacjach wodociągowych i ogoacutelne wymagania dotyczące urządzeń zapobiegających zanieczyszczaniu przez przepływ zwrotny

Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem

Podział płynoacutew ktoacutere mają lub mogą mieć kontakt z wodą do picia

Kategoria 1

Woda wypływająca bezpośrednio z sieci wodociągowej przeznaczona do użytkowania przez człowieka do celoacutew konsumpcyjnych

Kategoria 2

Płyn nie stanowiący bakteriologicznego lub toksycznego zagrożenia dla człowieka

Kategoria 3

Płyn stanowiący pewne zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność co najmniej jednej substancji toksycznej lub bardzo toksycznej o LD50gt200 mgkg wagi ciała

Kategoria 4

Płyn stanowiący pewne zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność co najmniej jednej substancji toksycznej lub bardzo toksycznej o LD50200 mgkg wagi ciała lub też co najmniej jednej substancji radioaktywnej mutagennej lub rakotwoacuterczej

Kategoria 5

Płyn stanowiący zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność substancji mikrobiologicznych bądź wirusowych

Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem

Przepływ zwrotny wywołany spadkiem ciśnienia w sieci wodociągowej

Potencjalne źroacutedła zanieczyszczenia wody wodociągowej

XY

1- sieć wodociągowa

2- urządzenie zabezpieczające

X-rodzina zabezpieczenia

Y-typ zabezpieczenia

Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody

Aby dobrać zabezpieczenie należy

określić kategorię płynu

określić rodzaj zabezpieczenia wg normy

ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe

dobrać zawoacuter zwracając uwagę na średnicę wodomierza

Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody

dla dobranego zaworu ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez zawoacuter

Filtr

Doboacuter filtra

Aby dobrać filtr należy

ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe

dobrać filtr zwracając uwagę na średnicę wodomierza i zaworu antyskażeniowego

Doboacuter filtra

dla dobranego filtra ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez filtr

INSTALACJE KANALIZACYJNE

Rodzaje instalacji kanalizacyjnych

1 Kanalizacja sanitarna (bytowo ndash gospodarcza)

2 Kanalizacja deszczowa

3 Kanalizacja technologiczna

ścieki przed wprowadzeniem do kanalizacji

sanitarnej wymagają wstępnego oczyszczenia w

specjalnych urządzeniach

Odprowadzenie ściekoacutew z nieruchomości może być

realizowane na dwa sposoby

systemem ogoacutelnospławnym (zbiorczym)

lub systemem rozdzielczym

Kanalizacja ogoacutelnospławna odprowadza zaroacutewno ścieki

sanitarne (bytowe) jak i deszczowe

W kanalizacji rozdzielczej ścieki sanitarne i deszczowe

odprowadzane są rozdzielnie

Schemat kanalizacji ogoacutelnospławnej

KS1 KS2

Kanał ogoacutelnospławny

RD1 RD2

linia regulacyjna

ST1

ST2

Schemat kanalizacji rozdzielczej

KS1 KS2

Kanał sanitarny

Kanał deszczowy

RD1 RD2

linia regulacyjnaST1

ST2

SD1

SD2

Podział instalacji kanalizacyjnej

Instalację kanalizacyjną można podzielić na

zewnętrzną (na terenie nieruchomości lecz poza budynkiem)

wewnętrzną (w budynku)

Podział ten wydaje się oczywisty ale jest istotny przy doborze materiału instalacyjnego - nie każdy materiał sprawdzający się wewnątrz nadaje się do stworzenia instalacji zewnętrznej

Granicą między instalacją wewnętrzną a zewnętrzną jest tzw czyszczak głoacutewny (rewizja głoacutewna)

Przewody domowej

instalacji kanalizacyjnej

Przykanalik (przyłącze kanalizacyjne) ndash jest to odcinek ktoacutery łączy kanalizację na terenie nieruchomości z siecią kanalizacyjną

Najczęściej przykanalik włączany jest do studzienki (rewizyjnej lub włazowej) ktoacutera stanowi uzbrojenie sieci Możliwe jest też przyłączenie przez wpust boczny lub złącze siodłowe

Przewody domowej

instalacji kanalizacyjnej

Przykanaliki oznaczane są znakami informacyjnymi Na znaku podana jest średnica (w mm) spadek przyłącza (w promilach) oraz jego długość (w m) Granicą między siecią a instalacją jest położona w pobliżu granicy nieruchomości pierwsza studzienka licząc od strony budynku

Sieć i przykanalik

w przypadku istnienia studzienki rewizyjnej

przykanalikstudzienka rewizyjna

linia

reg

ulac

yjnastudzienka kanalizacyjna

sieć kanalizacyjna

budy

nek

instalacja

zewnętrzna

Sieć i przykanalik

w przypadku braku studzienki rewizyjnej (wg nowych przepisoacutew w przypadku braku studzienki rewizyjnej

przykanalik to odcinek biegnący od granicy budynku do granicy

nieruchomości)

linia

reg

ulac

yjnastudzienka kanalizacyjna

sieć kanalizacyjna

budy

nek

przykanalik

sieć kanalizacyjna

Instalacja kanalizacyjna składa się z 1 poziomoacutew (przewodoacutew odpływowych) ndash są to przewody

prowadzone z odpowiednim spadkiem ktoacutere odprowadzają

ścieki z pionoacutew wpustoacutew podłogowych itp do przykanalika

lub sieci zewnętrznej

2 pionoacutew (przewodoacutew spustowych) ndash są to przewody prowadzone

przez jedną lub kilka kondygnacji odprowadzające ścieki

z podejść kanalizacyjnych wpustoacutew dachowych lub rynien

do przewodoacutew odpływowych

3 podejść kanalizacyjnych ndash przewody odprowadzające ścieki

z przyboroacutew i urządzeń sanitarnych do pionoacutew lub poziomoacutew

kanalizacyjnych

podejścia pojedyncze

podejścia zbiorowe

Kanalizacja sanitarna grawitacyjna

Odprowadza wodę zanieczyszczoną (ścieki) w wyniku jej wykorzystania odpływającą z ustępoacutew spłukiwanych natryskoacutew wanien bidetoacutew zlewoacutew umywalek wpustoacutew podłogowych i innych urządzeń występujących w gospodarstwie domowym

Projektowanie kanalizacji sanitarnej odbywa się w oparciu o normę

PN ndash EN 12056 ndash 2 grudzień 2002

Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew

Część 2 Kanalizacja sanitarna projektowanie układu i obliczenia

oraz w przypadku braku informacji o normę

PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania

w projektowaniu

Podejścia kanalizacyjne ndash łączą

odpływ z pionem kanalizacyjnym

Podejścia

niewentylowane - należy montować ze spadkiem wynoszącym od 2 do 15

wentylowane ndash można zastosować tu mniejsze spadki zgodnie z przywołaną normą ale wymagają dodatkowego przewodu wentylującego

Najczęściej projektuje się podejścia niewentylowane Ich długość w typowym rozwiązaniu stosowanym w Polsce nie powinna przekraczać 30 m a w przypadku miski ustępowej 10 m po długości przewodu

W przypadku dłuższych podejść albo zwiększa się średnicę albo projektuje się podejścia wentylowane za pomocą np zaworoacutew napowietrzających

Nowa norma wprowadza cztery typy systemoacutew kanalizacyjnych jakie można spotkać w poszczegoacutelnych krajach Unii Europejskiej

W Polsce stosuje się tradycyjnie system I

System Nazwa Cechy

I

System pojedynczego pionu

z podejściami częściowo

wypełnionymi

bull jeden pion kanalizacyjny

bull wypełnienie przewodoacutew 50

II

System pojedynczego pionu

z podejściami o mniejszej

średnicy

bull jeden pion kanalizacyjny

bull wypełnienie przewodoacutew 70

III

System pojedynczego pionu

z podejściami całkowicie

wypełnionymi

bull jeden pion kanalizacyjny

bull wypełnienie przewodoacutew 100

bull każde urządzenie podłączone

oddzielnie do pionu

IV System oddzielnych pionoacutew

kanalizacyjnych

bull dwa piony ndash jeden odprowadzający

ścieki czarne z ustępoacutew spłukiwanych

i pisuaroacutew i drugi odprowadzający

pozostałe ścieki

bull wypełnienie przewodoacutew jak dla

systemoacutew I II lub III

Średnice nominalne podejść pojedynczych dobiera się w zależności od typu przyłączonego przyboru sanitarnego lub urządzenia w typowych

rozwiązaniach w Polsce wg tabeli Urządzenie DN [mm]

Umywalka bidet 40

Zlewozmywak

zmywarka pralka

wanna natrysk 50

Miska ustępowa 100

Minimalna średnica podejścia pojedynczego zdeterminowana jest przez jego długość wysokość spadania i ilość zmian kierunku zgodnie z tabelą

DN Lmax

[m] H [m]

trzy zmiany

kierunku

40

50 30 lt10

70 50 lt10

100 50 lt30

H

L

Jeśli powyższe wymiary są przekroczone lub istnieje konieczność zastosowania więcej niż trzech zmian kierunku prowadzenia przewodoacutew należy wybrać kolejną większą średnicę nominalną

Średnice nominalne podjeść zbiorowych

Zależą od natężenia przepływu ściekoacutew w projektowanym

podejściu i od zastosowanego systemu Wybierając system

należy kierować się dostępnymi na rynku przyborami trudno

bowiem wyobrazić sobie podłączanie przyboru sanitarnego

z odpływem np 40mm do przewodu o średnicy mniejszej

Utrudniałoby to swobodny odpływ ściekoacutew z tego przyboru

Natężenie przepływu ściekoacutew sanitarnych Qww

wyznacza się dla danego odcinka instalacji zgodnie

z zależnością

]sl[DUKQww

gdzie K ndash wspoacutełczynnik częstości

DU ndash odpływ jednostkowy [ls] z urządzenia

UWAGA Qww DUmax jeśli nie to Qww = DUmax

Odpływy jednostkowe DU

Odpływy jednostkowe DU -cd

Typowe wspoacutełczynniki częstości K

Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia

z przewodami odpływowymi Piony kanalizacyjne należy prowadzić bez zmiany średnicy i kierunku na całej długości w szachtach sanitarnych

U podstawy każdego pionu przed przejściem w przewoacuted odpływowy należy zamontować otwoacuter rewizyjny (czyszczak) umożliwiający dostęp do wnętrza przodu

W przypadku kanalizacji sanitarnej każdy pion musi być wentylowany w celu wyroacutewnania ciśnienia w instalacji

Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia

z przewodami odpływowymi Wentylację pionu zapewnia

przewoacuted wentylacyjny zakończony rurą wywiewną wyprowadzoną ponad połać dachu

zawoacuter napowietrzający ndash rozwiązanie dozwolone do stosowania w przypadku braku możliwości wyprowadzenia pionu ponad dach można takie rozwiązanie stosować przy spełnieniu następujących warunkoacutew

piony mają wysokość 4 do 5 kondygnacji

ostatni pion licząc od najdalszego w stosunku do kanału oraz co piąty w budynku jest zakończony rurą wywiewną

Elementy pionu kanalizacyjnego

troacutejniki doprowadzające ścieki z podejść kanalizacyjnych

czyszczak prze zmianą kierunku prowadzenia ściekoacutew ndash około 05 nad posadzką przed przejściem w przewoacuted odpływowy

rura prosta o niezmiennej średnicy na całej długości

zawoacuter napowietrzający lub rura wywiewna

W systemie kanalizacji sanitarnej wyroacuteżnić można

piony z wentylacją głoacutewną ndash zakończone rurą wywiewną lub zaworem napowietrzającym

piony z wentylacją obejściową ndash piony z dodatkowym przewodem wentylacyjnym prowadzonym obok pionu spustowego i połączonym z rurą wywiewną

Średnica pionu zależy od wybranego systemu wentylacji i obliczonego natężenia przepływu ściekoacutew dla całego pionu

Należy pamiętać o tym że minimalna średnica pionu nie może być mniejsza od średnicy największego podejścia

W typowych rozwiązaniach w Polsce minimalna średnica pionu wynosi 70mm a dla pionoacutew prowadzących ścieki z misek ustępowych 100mm

Oczywiście w tabelach należy sprawdzić czy średnicy nie należy zwiększyć ze względu na obliczoną wartość Qww

Piony z wentylacją głoacutewną

Piony z wentylacją obejściową

Przewody odpływowe

(poziomy kanalizacyjne)

Wśroacuted przewodoacutew odpływowych wyroacuteżniamy przewoacuted głoacutewny oraz przewody drugorzędne Każdy przewoacuted drugorzędny powinien być oddzielnie podłączony do głoacutewnego pod kątem 45deg

Wszystkie przewody prowadzone są najkroacutetszą drogą przeważnie wzdłuż przegrody budowlanej oraz koniecznie z zachowaniem odpowiedniego spadku

Przewody odpływowe

(poziomy kanalizacyjne)

Spadek powinien być jednakowy na całej długości co zapewnia samooczyszczanie się przewodu

Przyjęte jest że rury układa się kielichem w kierunku przeciwnym do spływu ściekoacutew

Rewizje kanalizacyjne powinno się montować

co 15 m na rurach średnicy od 100 do 150 mm

przed każdym uskokiem poziomu

Rury prowadzone przez murowane ścianki muszą być ułożone prostopadle do przegrody

Na przewody z tworzyw sztucznych powinno się w miejscach przejść dodatkowo nałożyć tuleje ochronne Umożliwią one rurom pewien ruch zabezpieczając instalację przed uszkodzeniami mechanicznymi

Przestrzeń pomiędzy tuleją a rurą powinno się zabezpieczyć izolacją

Jeśli przewody kanalizacyjne z tworzyw sztucznych układane są w sąsiedztwie przewodoacutew wydzielających ciepło powinny być osłonięte otulinami izolacyjnymi w celu zabezpieczenia przed przegrzewaniem

Przewody poziome i przykanaliki powinny być ułożone poniżej strefy przemarzania gruntu czyli na głębokości 80-140 cm zależnie od regionu kraju

Jeśli przewody prowadzone są w pomieszczeniach w ktoacuterych temperatura może spadać poniżej 0degC muszą być odpowiednio zabezpieczone przed przemarzaniem

Dla przewodoacutew prowadzonych na zewnątrz budynku należy pamiętać że warstwa gruntu pokrywającego rury kanalizacyjne powinna być o 10-20 cm większa od głębokości przemarzania gruntu jeśli przewody układa się wyżej to powinny być zaizolowane termicznie

Rury kanalizacyjne układane na zewnątrz budynku powinny być oddalone

od innych przewodoacutew co najmniej

15 m od przewodoacutew gazowych i wodociągowych

08 m od kabli energetycznych

05 m od kabli telekomunikacyjnych

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qww z uwzględnieniem następujących zasad

1 dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 05

2 dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 07

3 minimalna prędkość przepływu ściekoacutew wynosi 07 ms stąd

wynika prowadzenie przewodoacutew z odpowiednim do średnicy

spadkiem w kierunku sieci zewnętrznej

4 minimalna średnica przewodu zewnętrznego wynosi 010m

a przykanalika 015m

Dobierając średnice przewodoacutew odpływowych należy stosować

tabelę z wartościami natężenia przepływu Q0 i prędkości

przepływu v0 dla przewodoacutew o przekroju kołowym przy

pełnym wypełnieniu i wykres Manninga

=QQ0

=vv0

hd

Q

v

(hd)

1

23

4

Przykład obliczeniowy Obliczeniowe natężenie sciekoacutew sanitarnych wynosi Qww= 50 ls Na podstawie tabeli 1 QwwQ0 = 50 2014 = 025 Z wykresu odczytujemy

V = 085V0 = 085114 = 097 ms przy napełnieniu hd = 037

Zakresy dopuszczalnych spadkoacutew przewodoacutew odpływowych

DN 0100 m ndash i = 20 - 100

DN 0150 m ndash i = 15 - 150

Urządzenia dodatkowe w kanalizacji sanitarnej

W przypadku odprowadzania ściekoacutew bytowo gospodarczych do zewnętrznej sieci typu ogoacutelnospławnego w pomieszczeniach położonych na najniższych kondygnacjach w budynku może dojść do zalania spowodowanego wstecznym przepływem ściekoacutew w wyniku intensywnych opadoacutew deszczu Dlatego też w tego typu instalacjach na przewodach kanalizacyjnych odprowadzających ścieki z pomieszczeń na najniższej kondygnacji stosować należy zasuwy burzowe ktoacutere chronią instalację przed przepływem zwrotnym

Materiały w kanalizacji sanitarnej

Instalacja kanalizacyjna może być wykonana z roacuteżnych materiałoacutew ale

zawsze rury i połączenia powinny być szczelne i odporne na korozję

Obecnie najpopularniejszym materiałem używanym do budowy instalacji

wewnętrznej jest tworzywo sztuczne Rury kanalizacyjne produkuje się z

polipropylenu (PP)

roacuteżnych odmian polichlorku winylu (PVC)

Polietylenu wysokiej gęstości (PE-HD)

żywicy poliestrowej wzmacnianej włoacuteknem szklanym (GRE)

Innymi materiałami stosowanymi w kanalizacji sanitarnej są

żeliwo

kamionka

beton

Kanalizacja deszczowa

Odprowadza wody opadowe z dachoacutew i terenoacutew przyległych do nieruchomości (podjazdy tarasy parkingi itp)

Projektowanie kanalizacji deszczowej odbywa się w oparciu o normę

PN ndash EN 12056 ndash 3 grudzień 2002

Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew

Część 3 Przewody deszczowe Projektowanie układu i obliczenia

oraz w przypadku braku informacji o normę

PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania w projektowaniu

Odprowadzanie wody z dachu stromego

W przypadku dachoacutew budynkoacutew niskich (do 5 kondygnacji) ktoacutere mają odpowiednie nachylenie (przyjmuje się że powyżej 8) najczęstszym sposobem odprowadzania wody deszczowej jest zastosowanie systemu rynnowego

Zadaniem deszczowej instalacji kanalizacyjnej jest zebranie wody z dachu i odprowadzenie jej do sieci kanalizacji deszczowej lub do gruntu System rynnowy polega na naturalnym (grawitacyjnym) spływie woacuted po połaci dachowej skąd jest przejmowana przez system rur System ten roacutewnież pracuje grawitacyjnie Umowną granicą instalacji deszczowej jest wylewka z ktoacuterej woda może być skierowana do sieci kanalizacji deszczowej (ogoacutelnospławnej) lub na grunt

Podstawowe elementy

instalacji kanalizacji deszczowej

Rynny - przewody o przekroju otwartym (okrągłym prostokątnym eliptycznym trapezowym okapowym) biegnące wzdłuż krawędzi dachu Zadaniem rynien jest zebranie wody opadowej Rynny prowadzone są z lekkim spadkiem w kierunku narożnikoacutew budynku dzięki czemu woda nie wylewa się za krawędzie tylko płynie w kierunku rur spustowych

Instalacja kanalizacji deszczowej składa się z następujących elementoacutew

Rury spustowe ndash pionowe odcinki przewodoacutew o przekroju zamkniętym (najczęściej okrągłym lub prostokątnym) Zadaniem rur spustowych jest zebranie wody płynącej rynnami i odprowadzenie ich poza budynek

Odpływy ndash elementy za pomocą ktoacuterych rynny przechodzą w rury spustowe Odpływ jest odcinkiem rynny w ktoacuterym wykonany jest obrobiony otwoacuter odpowiedniego kształtu pozwalający na włączenie rury spustowej Można wyroacuteżnić odpływy przelotowe oraz odpływy końcowe ( na narożnikach pomieszczeń) Pozwalają na mocowanie rur spustowych

Narożniki do rynien ndash umożliwiają połączenie rynien w narożnikach budynku Właściwy montaż narożnikoacutew jest bardzo ważny dla właściwej pracy rynien (ruchoacutew pod wpływem temperatury) Wylewki ndash kształtki ktoacuterymi kończy się rura spustowa Wylewka może być włą- czona do kanalizacji deszczowej bądź znajdować się nad gruntem

Łączniki do rynien - złączki zwykłe uszczelkowe i korekcyjne Ponieważ montaż rynien wymaga pozostawiania tzw dylatacji (odstępoacutew) złączki korekcyjne lub uszczelkowe umożliwiają wykonanie takich połączenia z dylatacją

Łączniki do rur spustowych - kolana troacutejniki redukcje mufy mufy redukcyjne Mufy służą do włączania rur spustowych do odpływoacutew zadaniem muf redukcyjnych jest połączenie rury spustowej i odpływu o roacuteżnych średnicach Kolana pozwalają na zmianę kierunku rury spustowej Troacutejniki umożliwiają włączanie do rur spustowych wyposażenia dodatkowego

Haki i obejmy - zadaniem tych elementoacutew jest mocowanie rynien i rur spustowych do dachoacutew i ścian

Elementy wykończeniowe i dodatkowe -

zadaniem tych elementoacutew jest wykończenie

systemu lub uzupełnienie jego pracy

Przykładami mogą tu być

dekiel służący do zakończenia rynny

filtr siatkowy montowany na rurze

spustowej zatrzymujący

zanieczyszczenia

czyszczak (rewizja) umożliwiający

przegląd i czyszczenie rury spustowej

(na zdjęciu)

odprowadzenie do kanalizacji deszczowej

Jednym ze sposoboacutew odprowadzenia wody jest podłączenie systemu rynnowego do kanalizacji deszczowej

Woacutewczas na dolnym odcinku rury spustowej mniej więcej 03-08 m ponad terenem należy zamontować rewizję (czyszczak) Rewizja ma wewnątrz kratkę na ktoacuterej zbierają się liście i inne zanieczyszczenia spływające z rynny

Rura spustowa z rewizją przyłączona jest do przewodoacutew odpływowych a te łączą się z kanalizacją Średnica przewodoacutew musi być co najmniej roacutewna średnicy rur spustowych i najczęściej wynosi 100-150 mm Głębokość na jakiej powinno się układać rury zależy od strefy przemarzania i wynosi 1-14 m System taki nie ma blokady przedostawania się zapachoacutew dlatego lepiej nie podłączać go do kanalizacji ogoacutelnospławnej

Innym sposobem odprowadzenia wody bezpośrednio do kanalizacji jest podłączenie rury spustowej do osadnika rynnowego Wyposażony jest on w klapkę ktoacutera stanowi blokadę zapachową i wyciągany kosz w ktoacuterym gromadzą się większe zanieczyszczenia takie jak liście

Gdy brak sieci kanalizacji deszczowej lub ogoacutelnospławnej woda deszczowa powinna być bezpiecznie rozprowadzona po terenie posesji ale tak żeby nie spływała na sąsiednie działki

Odprowadzanie wody z dachu

płaskiego

W przypadku dachoacutew budynkoacutew wysokich (powyżej 5 kondygnacji) oraz dachoacutew o małym nachyleniu (przyjmuje się że poniżej 8) najczęstszym sposobem odprowa-dzania wody deszczowej jest system odwadniania oparty na wpustach dachowych

Wpusty dachowe pełnią rolę dachowych odwodnień punkto-wych tzn zbierają wodę z pewnej powierzchni w jednym punkcie

Odprowadzanie wody z dachu

płaskiego Woda jest odprowadzana do rury spustowej biegnącej wewnątrz budynku a stamtąd do kanalizacji deszczowej lub poza budynek do gruntu Aby odwodnienie dachu płaskiego pracowało prawidłowo wpust powinien znaleźć się w najniższym punkcie dachu a spadek w jego kierunku powinien wynosić co najmniej 3 Oproacutecz zasadniczego wpustu powinien być wpust awaryjny ktoacutery przejmie wodę w przypadku zatkania wpustu głoacutewnego Na dachu powinna być co najmniej jedna para wpustoacutew Zasady projektowania moacutewią że wpusty należy rozmieszczać co 25 m

Obliczanie kanalizacji deszczowej

Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qr (qd) [ls]

rAC

10000

IAQr

gdzie ψ lub C ndash wspoacutełczynnik spływu przyjmowany wg nowej normy jako 10 (w starej zależny od nachylenia dachu i rodzaju powierzchni odwadnianej)

A ndash efektywna powierzchnia dachu lub powierzchnia odwadniana [m2]

I ndash w starej normie miarodajne natężenie deszczu [l(sha)] przyjmowane I 300 l(sha)

r ndash natężenie opadoacutew atmosferycznych [l(sm2)] przyjmowane albo na podstawie danych statystycznych albo wg tabeli 1 w nowej normie po przemnożeniu przez wspoacutełczynnik ryzyka podany w tabeli 2

Wymiarowanie rynien i rur spustowych

1 Przewody spustowe ndash średnicę należy dobrać tak aby obliczona wartość odpływu ściekoacutew Qr nie przekraczała wartości Qrmax (qdmax) a powierzchnia odwadniana A powierzchni Amax zestawionych w tabeli w normie PN ndash 92B ndash 01707

2 Wg starej normy rynny powinny mieć średnice minimum 150 mm (dotyczy to budynkoacutew wielorodzinnych)

Efektywna

powierzchnia dachu

odwadniana przez

rynnę A [m2]

Szerokość rynny [mm] Średnica rury

spustowej [mm]

poniżej 20 70 50

20 ndash 57 100 (lub 125) 70

57 ndash 97 125 100

97 - 170 150 100

170 - 243 180 125

Dla budynkoacutew jednorodzinnych średnice rynien i przewodoacutew spustowych można określić w oparciu o efektywną powierzchnię dachu wg tabeli

Średnice poziomoacutew i przykanalikoacutew

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qr z uwzględnieniem następujących zasad

a) dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 07

b) dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 09

c) i d) jak dla kanalizacji sanitarnej

Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej

Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qt (qog) [ls]

Qww ndash natężenie odpływu ściekoacutew sanitarnych

Qr ndash natężenie odpływu ściekoacutew deszczowych

Kanalizacja ogoacutelnospławna to ten fragment ktoacutery odprowadza i ścieki sanitarne i deszczowe do zewnętrznej sieci ogoacutelnospławnej

rwwt QQQ

Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się z uwzględnieniem następujących zasad

a) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt spełnione powinny być warunki

a) i b) jak dla ściekoacutew deszczowych

b) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt obliczeniowa prędkość przepływu

ściekoacutew nie może przekraczać wartości dopuszczalnej ktoacutera wynosi

80 ms ndash dla rur żeliwnych i innych metalowych

40 ms ndash dla rur kamionkowych betonowych i z tworzyw sztucznych

c) dla odpływu tylko ściekoacutew sanitarnych Qww prędkość przepływu

ściekoacutew nie może być mniejsza od vmin = 07 ms

bullRynny z PVC-U

bullRynny z blachy aluminiowej

bullRynny miedziane

bullRynny z blachy stalowej

bullRynny cynkowo-tytanowe

Przekroje rynien a b c) poacutełokragłe d) trapezowy e f) trapezoidalny g) prostokatny h) poacutełokragły leacy

Rodzaje rynien a) okapowa b) koszowa c) gzymsowa d) leacy

Doboacuter wodomierza

dla dobranego wodomierza ustalić w oparciu o dane producenta wodomierzy stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez wodomierz

Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem

PN-EN 1717 - Ochrona przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody w instalacjach wodociągowych i ogoacutelne wymagania dotyczące urządzeń zapobiegających zanieczyszczaniu przez przepływ zwrotny

Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem

Podział płynoacutew ktoacutere mają lub mogą mieć kontakt z wodą do picia

Kategoria 1

Woda wypływająca bezpośrednio z sieci wodociągowej przeznaczona do użytkowania przez człowieka do celoacutew konsumpcyjnych

Kategoria 2

Płyn nie stanowiący bakteriologicznego lub toksycznego zagrożenia dla człowieka

Kategoria 3

Płyn stanowiący pewne zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność co najmniej jednej substancji toksycznej lub bardzo toksycznej o LD50gt200 mgkg wagi ciała

Kategoria 4

Płyn stanowiący pewne zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność co najmniej jednej substancji toksycznej lub bardzo toksycznej o LD50200 mgkg wagi ciała lub też co najmniej jednej substancji radioaktywnej mutagennej lub rakotwoacuterczej

Kategoria 5

Płyn stanowiący zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność substancji mikrobiologicznych bądź wirusowych

Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem

Przepływ zwrotny wywołany spadkiem ciśnienia w sieci wodociągowej

Potencjalne źroacutedła zanieczyszczenia wody wodociągowej

XY

1- sieć wodociągowa

2- urządzenie zabezpieczające

X-rodzina zabezpieczenia

Y-typ zabezpieczenia

Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody

Aby dobrać zabezpieczenie należy

określić kategorię płynu

określić rodzaj zabezpieczenia wg normy

ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe

dobrać zawoacuter zwracając uwagę na średnicę wodomierza

Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody

dla dobranego zaworu ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez zawoacuter

Filtr

Doboacuter filtra

Aby dobrać filtr należy

ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe

dobrać filtr zwracając uwagę na średnicę wodomierza i zaworu antyskażeniowego

Doboacuter filtra

dla dobranego filtra ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez filtr

INSTALACJE KANALIZACYJNE

Rodzaje instalacji kanalizacyjnych

1 Kanalizacja sanitarna (bytowo ndash gospodarcza)

2 Kanalizacja deszczowa

3 Kanalizacja technologiczna

ścieki przed wprowadzeniem do kanalizacji

sanitarnej wymagają wstępnego oczyszczenia w

specjalnych urządzeniach

Odprowadzenie ściekoacutew z nieruchomości może być

realizowane na dwa sposoby

systemem ogoacutelnospławnym (zbiorczym)

lub systemem rozdzielczym

Kanalizacja ogoacutelnospławna odprowadza zaroacutewno ścieki

sanitarne (bytowe) jak i deszczowe

W kanalizacji rozdzielczej ścieki sanitarne i deszczowe

odprowadzane są rozdzielnie

Schemat kanalizacji ogoacutelnospławnej

KS1 KS2

Kanał ogoacutelnospławny

RD1 RD2

linia regulacyjna

ST1

ST2

Schemat kanalizacji rozdzielczej

KS1 KS2

Kanał sanitarny

Kanał deszczowy

RD1 RD2

linia regulacyjnaST1

ST2

SD1

SD2

Podział instalacji kanalizacyjnej

Instalację kanalizacyjną można podzielić na

zewnętrzną (na terenie nieruchomości lecz poza budynkiem)

wewnętrzną (w budynku)

Podział ten wydaje się oczywisty ale jest istotny przy doborze materiału instalacyjnego - nie każdy materiał sprawdzający się wewnątrz nadaje się do stworzenia instalacji zewnętrznej

Granicą między instalacją wewnętrzną a zewnętrzną jest tzw czyszczak głoacutewny (rewizja głoacutewna)

Przewody domowej

instalacji kanalizacyjnej

Przykanalik (przyłącze kanalizacyjne) ndash jest to odcinek ktoacutery łączy kanalizację na terenie nieruchomości z siecią kanalizacyjną

Najczęściej przykanalik włączany jest do studzienki (rewizyjnej lub włazowej) ktoacutera stanowi uzbrojenie sieci Możliwe jest też przyłączenie przez wpust boczny lub złącze siodłowe

Przewody domowej

instalacji kanalizacyjnej

Przykanaliki oznaczane są znakami informacyjnymi Na znaku podana jest średnica (w mm) spadek przyłącza (w promilach) oraz jego długość (w m) Granicą między siecią a instalacją jest położona w pobliżu granicy nieruchomości pierwsza studzienka licząc od strony budynku

Sieć i przykanalik

w przypadku istnienia studzienki rewizyjnej

przykanalikstudzienka rewizyjna

linia

reg

ulac

yjnastudzienka kanalizacyjna

sieć kanalizacyjna

budy

nek

instalacja

zewnętrzna

Sieć i przykanalik

w przypadku braku studzienki rewizyjnej (wg nowych przepisoacutew w przypadku braku studzienki rewizyjnej

przykanalik to odcinek biegnący od granicy budynku do granicy

nieruchomości)

linia

reg

ulac

yjnastudzienka kanalizacyjna

sieć kanalizacyjna

budy

nek

przykanalik

sieć kanalizacyjna

Instalacja kanalizacyjna składa się z 1 poziomoacutew (przewodoacutew odpływowych) ndash są to przewody

prowadzone z odpowiednim spadkiem ktoacutere odprowadzają

ścieki z pionoacutew wpustoacutew podłogowych itp do przykanalika

lub sieci zewnętrznej

2 pionoacutew (przewodoacutew spustowych) ndash są to przewody prowadzone

przez jedną lub kilka kondygnacji odprowadzające ścieki

z podejść kanalizacyjnych wpustoacutew dachowych lub rynien

do przewodoacutew odpływowych

3 podejść kanalizacyjnych ndash przewody odprowadzające ścieki

z przyboroacutew i urządzeń sanitarnych do pionoacutew lub poziomoacutew

kanalizacyjnych

podejścia pojedyncze

podejścia zbiorowe

Kanalizacja sanitarna grawitacyjna

Odprowadza wodę zanieczyszczoną (ścieki) w wyniku jej wykorzystania odpływającą z ustępoacutew spłukiwanych natryskoacutew wanien bidetoacutew zlewoacutew umywalek wpustoacutew podłogowych i innych urządzeń występujących w gospodarstwie domowym

Projektowanie kanalizacji sanitarnej odbywa się w oparciu o normę

PN ndash EN 12056 ndash 2 grudzień 2002

Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew

Część 2 Kanalizacja sanitarna projektowanie układu i obliczenia

oraz w przypadku braku informacji o normę

PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania

w projektowaniu

Podejścia kanalizacyjne ndash łączą

odpływ z pionem kanalizacyjnym

Podejścia

niewentylowane - należy montować ze spadkiem wynoszącym od 2 do 15

wentylowane ndash można zastosować tu mniejsze spadki zgodnie z przywołaną normą ale wymagają dodatkowego przewodu wentylującego

Najczęściej projektuje się podejścia niewentylowane Ich długość w typowym rozwiązaniu stosowanym w Polsce nie powinna przekraczać 30 m a w przypadku miski ustępowej 10 m po długości przewodu

W przypadku dłuższych podejść albo zwiększa się średnicę albo projektuje się podejścia wentylowane za pomocą np zaworoacutew napowietrzających

Nowa norma wprowadza cztery typy systemoacutew kanalizacyjnych jakie można spotkać w poszczegoacutelnych krajach Unii Europejskiej

W Polsce stosuje się tradycyjnie system I

System Nazwa Cechy

I

System pojedynczego pionu

z podejściami częściowo

wypełnionymi

bull jeden pion kanalizacyjny

bull wypełnienie przewodoacutew 50

II

System pojedynczego pionu

z podejściami o mniejszej

średnicy

bull jeden pion kanalizacyjny

bull wypełnienie przewodoacutew 70

III

System pojedynczego pionu

z podejściami całkowicie

wypełnionymi

bull jeden pion kanalizacyjny

bull wypełnienie przewodoacutew 100

bull każde urządzenie podłączone

oddzielnie do pionu

IV System oddzielnych pionoacutew

kanalizacyjnych

bull dwa piony ndash jeden odprowadzający

ścieki czarne z ustępoacutew spłukiwanych

i pisuaroacutew i drugi odprowadzający

pozostałe ścieki

bull wypełnienie przewodoacutew jak dla

systemoacutew I II lub III

Średnice nominalne podejść pojedynczych dobiera się w zależności od typu przyłączonego przyboru sanitarnego lub urządzenia w typowych

rozwiązaniach w Polsce wg tabeli Urządzenie DN [mm]

Umywalka bidet 40

Zlewozmywak

zmywarka pralka

wanna natrysk 50

Miska ustępowa 100

Minimalna średnica podejścia pojedynczego zdeterminowana jest przez jego długość wysokość spadania i ilość zmian kierunku zgodnie z tabelą

DN Lmax

[m] H [m]

trzy zmiany

kierunku

40

50 30 lt10

70 50 lt10

100 50 lt30

H

L

Jeśli powyższe wymiary są przekroczone lub istnieje konieczność zastosowania więcej niż trzech zmian kierunku prowadzenia przewodoacutew należy wybrać kolejną większą średnicę nominalną

Średnice nominalne podjeść zbiorowych

Zależą od natężenia przepływu ściekoacutew w projektowanym

podejściu i od zastosowanego systemu Wybierając system

należy kierować się dostępnymi na rynku przyborami trudno

bowiem wyobrazić sobie podłączanie przyboru sanitarnego

z odpływem np 40mm do przewodu o średnicy mniejszej

Utrudniałoby to swobodny odpływ ściekoacutew z tego przyboru

Natężenie przepływu ściekoacutew sanitarnych Qww

wyznacza się dla danego odcinka instalacji zgodnie

z zależnością

]sl[DUKQww

gdzie K ndash wspoacutełczynnik częstości

DU ndash odpływ jednostkowy [ls] z urządzenia

UWAGA Qww DUmax jeśli nie to Qww = DUmax

Odpływy jednostkowe DU

Odpływy jednostkowe DU -cd

Typowe wspoacutełczynniki częstości K

Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia

z przewodami odpływowymi Piony kanalizacyjne należy prowadzić bez zmiany średnicy i kierunku na całej długości w szachtach sanitarnych

U podstawy każdego pionu przed przejściem w przewoacuted odpływowy należy zamontować otwoacuter rewizyjny (czyszczak) umożliwiający dostęp do wnętrza przodu

W przypadku kanalizacji sanitarnej każdy pion musi być wentylowany w celu wyroacutewnania ciśnienia w instalacji

Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia

z przewodami odpływowymi Wentylację pionu zapewnia

przewoacuted wentylacyjny zakończony rurą wywiewną wyprowadzoną ponad połać dachu

zawoacuter napowietrzający ndash rozwiązanie dozwolone do stosowania w przypadku braku możliwości wyprowadzenia pionu ponad dach można takie rozwiązanie stosować przy spełnieniu następujących warunkoacutew

piony mają wysokość 4 do 5 kondygnacji

ostatni pion licząc od najdalszego w stosunku do kanału oraz co piąty w budynku jest zakończony rurą wywiewną

Elementy pionu kanalizacyjnego

troacutejniki doprowadzające ścieki z podejść kanalizacyjnych

czyszczak prze zmianą kierunku prowadzenia ściekoacutew ndash około 05 nad posadzką przed przejściem w przewoacuted odpływowy

rura prosta o niezmiennej średnicy na całej długości

zawoacuter napowietrzający lub rura wywiewna

W systemie kanalizacji sanitarnej wyroacuteżnić można

piony z wentylacją głoacutewną ndash zakończone rurą wywiewną lub zaworem napowietrzającym

piony z wentylacją obejściową ndash piony z dodatkowym przewodem wentylacyjnym prowadzonym obok pionu spustowego i połączonym z rurą wywiewną

Średnica pionu zależy od wybranego systemu wentylacji i obliczonego natężenia przepływu ściekoacutew dla całego pionu

Należy pamiętać o tym że minimalna średnica pionu nie może być mniejsza od średnicy największego podejścia

W typowych rozwiązaniach w Polsce minimalna średnica pionu wynosi 70mm a dla pionoacutew prowadzących ścieki z misek ustępowych 100mm

Oczywiście w tabelach należy sprawdzić czy średnicy nie należy zwiększyć ze względu na obliczoną wartość Qww

Piony z wentylacją głoacutewną

Piony z wentylacją obejściową

Przewody odpływowe

(poziomy kanalizacyjne)

Wśroacuted przewodoacutew odpływowych wyroacuteżniamy przewoacuted głoacutewny oraz przewody drugorzędne Każdy przewoacuted drugorzędny powinien być oddzielnie podłączony do głoacutewnego pod kątem 45deg

Wszystkie przewody prowadzone są najkroacutetszą drogą przeważnie wzdłuż przegrody budowlanej oraz koniecznie z zachowaniem odpowiedniego spadku

Przewody odpływowe

(poziomy kanalizacyjne)

Spadek powinien być jednakowy na całej długości co zapewnia samooczyszczanie się przewodu

Przyjęte jest że rury układa się kielichem w kierunku przeciwnym do spływu ściekoacutew

Rewizje kanalizacyjne powinno się montować

co 15 m na rurach średnicy od 100 do 150 mm

przed każdym uskokiem poziomu

Rury prowadzone przez murowane ścianki muszą być ułożone prostopadle do przegrody

Na przewody z tworzyw sztucznych powinno się w miejscach przejść dodatkowo nałożyć tuleje ochronne Umożliwią one rurom pewien ruch zabezpieczając instalację przed uszkodzeniami mechanicznymi

Przestrzeń pomiędzy tuleją a rurą powinno się zabezpieczyć izolacją

Jeśli przewody kanalizacyjne z tworzyw sztucznych układane są w sąsiedztwie przewodoacutew wydzielających ciepło powinny być osłonięte otulinami izolacyjnymi w celu zabezpieczenia przed przegrzewaniem

Przewody poziome i przykanaliki powinny być ułożone poniżej strefy przemarzania gruntu czyli na głębokości 80-140 cm zależnie od regionu kraju

Jeśli przewody prowadzone są w pomieszczeniach w ktoacuterych temperatura może spadać poniżej 0degC muszą być odpowiednio zabezpieczone przed przemarzaniem

Dla przewodoacutew prowadzonych na zewnątrz budynku należy pamiętać że warstwa gruntu pokrywającego rury kanalizacyjne powinna być o 10-20 cm większa od głębokości przemarzania gruntu jeśli przewody układa się wyżej to powinny być zaizolowane termicznie

Rury kanalizacyjne układane na zewnątrz budynku powinny być oddalone

od innych przewodoacutew co najmniej

15 m od przewodoacutew gazowych i wodociągowych

08 m od kabli energetycznych

05 m od kabli telekomunikacyjnych

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qww z uwzględnieniem następujących zasad

1 dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 05

2 dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 07

3 minimalna prędkość przepływu ściekoacutew wynosi 07 ms stąd

wynika prowadzenie przewodoacutew z odpowiednim do średnicy

spadkiem w kierunku sieci zewnętrznej

4 minimalna średnica przewodu zewnętrznego wynosi 010m

a przykanalika 015m

Dobierając średnice przewodoacutew odpływowych należy stosować

tabelę z wartościami natężenia przepływu Q0 i prędkości

przepływu v0 dla przewodoacutew o przekroju kołowym przy

pełnym wypełnieniu i wykres Manninga

=QQ0

=vv0

hd

Q

v

(hd)

1

23

4

Przykład obliczeniowy Obliczeniowe natężenie sciekoacutew sanitarnych wynosi Qww= 50 ls Na podstawie tabeli 1 QwwQ0 = 50 2014 = 025 Z wykresu odczytujemy

V = 085V0 = 085114 = 097 ms przy napełnieniu hd = 037

Zakresy dopuszczalnych spadkoacutew przewodoacutew odpływowych

DN 0100 m ndash i = 20 - 100

DN 0150 m ndash i = 15 - 150

Urządzenia dodatkowe w kanalizacji sanitarnej

W przypadku odprowadzania ściekoacutew bytowo gospodarczych do zewnętrznej sieci typu ogoacutelnospławnego w pomieszczeniach położonych na najniższych kondygnacjach w budynku może dojść do zalania spowodowanego wstecznym przepływem ściekoacutew w wyniku intensywnych opadoacutew deszczu Dlatego też w tego typu instalacjach na przewodach kanalizacyjnych odprowadzających ścieki z pomieszczeń na najniższej kondygnacji stosować należy zasuwy burzowe ktoacutere chronią instalację przed przepływem zwrotnym

Materiały w kanalizacji sanitarnej

Instalacja kanalizacyjna może być wykonana z roacuteżnych materiałoacutew ale

zawsze rury i połączenia powinny być szczelne i odporne na korozję

Obecnie najpopularniejszym materiałem używanym do budowy instalacji

wewnętrznej jest tworzywo sztuczne Rury kanalizacyjne produkuje się z

polipropylenu (PP)

roacuteżnych odmian polichlorku winylu (PVC)

Polietylenu wysokiej gęstości (PE-HD)

żywicy poliestrowej wzmacnianej włoacuteknem szklanym (GRE)

Innymi materiałami stosowanymi w kanalizacji sanitarnej są

żeliwo

kamionka

beton

Kanalizacja deszczowa

Odprowadza wody opadowe z dachoacutew i terenoacutew przyległych do nieruchomości (podjazdy tarasy parkingi itp)

Projektowanie kanalizacji deszczowej odbywa się w oparciu o normę

PN ndash EN 12056 ndash 3 grudzień 2002

Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew

Część 3 Przewody deszczowe Projektowanie układu i obliczenia

oraz w przypadku braku informacji o normę

PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania w projektowaniu

Odprowadzanie wody z dachu stromego

W przypadku dachoacutew budynkoacutew niskich (do 5 kondygnacji) ktoacutere mają odpowiednie nachylenie (przyjmuje się że powyżej 8) najczęstszym sposobem odprowadzania wody deszczowej jest zastosowanie systemu rynnowego

Zadaniem deszczowej instalacji kanalizacyjnej jest zebranie wody z dachu i odprowadzenie jej do sieci kanalizacji deszczowej lub do gruntu System rynnowy polega na naturalnym (grawitacyjnym) spływie woacuted po połaci dachowej skąd jest przejmowana przez system rur System ten roacutewnież pracuje grawitacyjnie Umowną granicą instalacji deszczowej jest wylewka z ktoacuterej woda może być skierowana do sieci kanalizacji deszczowej (ogoacutelnospławnej) lub na grunt

Podstawowe elementy

instalacji kanalizacji deszczowej

Rynny - przewody o przekroju otwartym (okrągłym prostokątnym eliptycznym trapezowym okapowym) biegnące wzdłuż krawędzi dachu Zadaniem rynien jest zebranie wody opadowej Rynny prowadzone są z lekkim spadkiem w kierunku narożnikoacutew budynku dzięki czemu woda nie wylewa się za krawędzie tylko płynie w kierunku rur spustowych

Instalacja kanalizacji deszczowej składa się z następujących elementoacutew

Rury spustowe ndash pionowe odcinki przewodoacutew o przekroju zamkniętym (najczęściej okrągłym lub prostokątnym) Zadaniem rur spustowych jest zebranie wody płynącej rynnami i odprowadzenie ich poza budynek

Odpływy ndash elementy za pomocą ktoacuterych rynny przechodzą w rury spustowe Odpływ jest odcinkiem rynny w ktoacuterym wykonany jest obrobiony otwoacuter odpowiedniego kształtu pozwalający na włączenie rury spustowej Można wyroacuteżnić odpływy przelotowe oraz odpływy końcowe ( na narożnikach pomieszczeń) Pozwalają na mocowanie rur spustowych

Narożniki do rynien ndash umożliwiają połączenie rynien w narożnikach budynku Właściwy montaż narożnikoacutew jest bardzo ważny dla właściwej pracy rynien (ruchoacutew pod wpływem temperatury) Wylewki ndash kształtki ktoacuterymi kończy się rura spustowa Wylewka może być włą- czona do kanalizacji deszczowej bądź znajdować się nad gruntem

Łączniki do rynien - złączki zwykłe uszczelkowe i korekcyjne Ponieważ montaż rynien wymaga pozostawiania tzw dylatacji (odstępoacutew) złączki korekcyjne lub uszczelkowe umożliwiają wykonanie takich połączenia z dylatacją

Łączniki do rur spustowych - kolana troacutejniki redukcje mufy mufy redukcyjne Mufy służą do włączania rur spustowych do odpływoacutew zadaniem muf redukcyjnych jest połączenie rury spustowej i odpływu o roacuteżnych średnicach Kolana pozwalają na zmianę kierunku rury spustowej Troacutejniki umożliwiają włączanie do rur spustowych wyposażenia dodatkowego

Haki i obejmy - zadaniem tych elementoacutew jest mocowanie rynien i rur spustowych do dachoacutew i ścian

Elementy wykończeniowe i dodatkowe -

zadaniem tych elementoacutew jest wykończenie

systemu lub uzupełnienie jego pracy

Przykładami mogą tu być

dekiel służący do zakończenia rynny

filtr siatkowy montowany na rurze

spustowej zatrzymujący

zanieczyszczenia

czyszczak (rewizja) umożliwiający

przegląd i czyszczenie rury spustowej

(na zdjęciu)

odprowadzenie do kanalizacji deszczowej

Jednym ze sposoboacutew odprowadzenia wody jest podłączenie systemu rynnowego do kanalizacji deszczowej

Woacutewczas na dolnym odcinku rury spustowej mniej więcej 03-08 m ponad terenem należy zamontować rewizję (czyszczak) Rewizja ma wewnątrz kratkę na ktoacuterej zbierają się liście i inne zanieczyszczenia spływające z rynny

Rura spustowa z rewizją przyłączona jest do przewodoacutew odpływowych a te łączą się z kanalizacją Średnica przewodoacutew musi być co najmniej roacutewna średnicy rur spustowych i najczęściej wynosi 100-150 mm Głębokość na jakiej powinno się układać rury zależy od strefy przemarzania i wynosi 1-14 m System taki nie ma blokady przedostawania się zapachoacutew dlatego lepiej nie podłączać go do kanalizacji ogoacutelnospławnej

Innym sposobem odprowadzenia wody bezpośrednio do kanalizacji jest podłączenie rury spustowej do osadnika rynnowego Wyposażony jest on w klapkę ktoacutera stanowi blokadę zapachową i wyciągany kosz w ktoacuterym gromadzą się większe zanieczyszczenia takie jak liście

Gdy brak sieci kanalizacji deszczowej lub ogoacutelnospławnej woda deszczowa powinna być bezpiecznie rozprowadzona po terenie posesji ale tak żeby nie spływała na sąsiednie działki

Odprowadzanie wody z dachu

płaskiego

W przypadku dachoacutew budynkoacutew wysokich (powyżej 5 kondygnacji) oraz dachoacutew o małym nachyleniu (przyjmuje się że poniżej 8) najczęstszym sposobem odprowa-dzania wody deszczowej jest system odwadniania oparty na wpustach dachowych

Wpusty dachowe pełnią rolę dachowych odwodnień punkto-wych tzn zbierają wodę z pewnej powierzchni w jednym punkcie

Odprowadzanie wody z dachu

płaskiego Woda jest odprowadzana do rury spustowej biegnącej wewnątrz budynku a stamtąd do kanalizacji deszczowej lub poza budynek do gruntu Aby odwodnienie dachu płaskiego pracowało prawidłowo wpust powinien znaleźć się w najniższym punkcie dachu a spadek w jego kierunku powinien wynosić co najmniej 3 Oproacutecz zasadniczego wpustu powinien być wpust awaryjny ktoacutery przejmie wodę w przypadku zatkania wpustu głoacutewnego Na dachu powinna być co najmniej jedna para wpustoacutew Zasady projektowania moacutewią że wpusty należy rozmieszczać co 25 m

Obliczanie kanalizacji deszczowej

Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qr (qd) [ls]

rAC

10000

IAQr

gdzie ψ lub C ndash wspoacutełczynnik spływu przyjmowany wg nowej normy jako 10 (w starej zależny od nachylenia dachu i rodzaju powierzchni odwadnianej)

A ndash efektywna powierzchnia dachu lub powierzchnia odwadniana [m2]

I ndash w starej normie miarodajne natężenie deszczu [l(sha)] przyjmowane I 300 l(sha)

r ndash natężenie opadoacutew atmosferycznych [l(sm2)] przyjmowane albo na podstawie danych statystycznych albo wg tabeli 1 w nowej normie po przemnożeniu przez wspoacutełczynnik ryzyka podany w tabeli 2

Wymiarowanie rynien i rur spustowych

1 Przewody spustowe ndash średnicę należy dobrać tak aby obliczona wartość odpływu ściekoacutew Qr nie przekraczała wartości Qrmax (qdmax) a powierzchnia odwadniana A powierzchni Amax zestawionych w tabeli w normie PN ndash 92B ndash 01707

2 Wg starej normy rynny powinny mieć średnice minimum 150 mm (dotyczy to budynkoacutew wielorodzinnych)

Efektywna

powierzchnia dachu

odwadniana przez

rynnę A [m2]

Szerokość rynny [mm] Średnica rury

spustowej [mm]

poniżej 20 70 50

20 ndash 57 100 (lub 125) 70

57 ndash 97 125 100

97 - 170 150 100

170 - 243 180 125

Dla budynkoacutew jednorodzinnych średnice rynien i przewodoacutew spustowych można określić w oparciu o efektywną powierzchnię dachu wg tabeli

Średnice poziomoacutew i przykanalikoacutew

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qr z uwzględnieniem następujących zasad

a) dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 07

b) dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 09

c) i d) jak dla kanalizacji sanitarnej

Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej

Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qt (qog) [ls]

Qww ndash natężenie odpływu ściekoacutew sanitarnych

Qr ndash natężenie odpływu ściekoacutew deszczowych

Kanalizacja ogoacutelnospławna to ten fragment ktoacutery odprowadza i ścieki sanitarne i deszczowe do zewnętrznej sieci ogoacutelnospławnej

rwwt QQQ

Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się z uwzględnieniem następujących zasad

a) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt spełnione powinny być warunki

a) i b) jak dla ściekoacutew deszczowych

b) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt obliczeniowa prędkość przepływu

ściekoacutew nie może przekraczać wartości dopuszczalnej ktoacutera wynosi

80 ms ndash dla rur żeliwnych i innych metalowych

40 ms ndash dla rur kamionkowych betonowych i z tworzyw sztucznych

c) dla odpływu tylko ściekoacutew sanitarnych Qww prędkość przepływu

ściekoacutew nie może być mniejsza od vmin = 07 ms

bullRynny z PVC-U

bullRynny z blachy aluminiowej

bullRynny miedziane

bullRynny z blachy stalowej

bullRynny cynkowo-tytanowe

Przekroje rynien a b c) poacutełokragłe d) trapezowy e f) trapezoidalny g) prostokatny h) poacutełokragły leacy

Rodzaje rynien a) okapowa b) koszowa c) gzymsowa d) leacy

Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem

PN-EN 1717 - Ochrona przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody w instalacjach wodociągowych i ogoacutelne wymagania dotyczące urządzeń zapobiegających zanieczyszczaniu przez przepływ zwrotny

Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem

Podział płynoacutew ktoacutere mają lub mogą mieć kontakt z wodą do picia

Kategoria 1

Woda wypływająca bezpośrednio z sieci wodociągowej przeznaczona do użytkowania przez człowieka do celoacutew konsumpcyjnych

Kategoria 2

Płyn nie stanowiący bakteriologicznego lub toksycznego zagrożenia dla człowieka

Kategoria 3

Płyn stanowiący pewne zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność co najmniej jednej substancji toksycznej lub bardzo toksycznej o LD50gt200 mgkg wagi ciała

Kategoria 4

Płyn stanowiący pewne zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność co najmniej jednej substancji toksycznej lub bardzo toksycznej o LD50200 mgkg wagi ciała lub też co najmniej jednej substancji radioaktywnej mutagennej lub rakotwoacuterczej

Kategoria 5

Płyn stanowiący zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność substancji mikrobiologicznych bądź wirusowych

Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem

Przepływ zwrotny wywołany spadkiem ciśnienia w sieci wodociągowej

Potencjalne źroacutedła zanieczyszczenia wody wodociągowej

XY

1- sieć wodociągowa

2- urządzenie zabezpieczające

X-rodzina zabezpieczenia

Y-typ zabezpieczenia

Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody

Aby dobrać zabezpieczenie należy

określić kategorię płynu

określić rodzaj zabezpieczenia wg normy

ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe

dobrać zawoacuter zwracając uwagę na średnicę wodomierza

Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody

dla dobranego zaworu ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez zawoacuter

Filtr

Doboacuter filtra

Aby dobrać filtr należy

ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe

dobrać filtr zwracając uwagę na średnicę wodomierza i zaworu antyskażeniowego

Doboacuter filtra

dla dobranego filtra ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez filtr

INSTALACJE KANALIZACYJNE

Rodzaje instalacji kanalizacyjnych

1 Kanalizacja sanitarna (bytowo ndash gospodarcza)

2 Kanalizacja deszczowa

3 Kanalizacja technologiczna

ścieki przed wprowadzeniem do kanalizacji

sanitarnej wymagają wstępnego oczyszczenia w

specjalnych urządzeniach

Odprowadzenie ściekoacutew z nieruchomości może być

realizowane na dwa sposoby

systemem ogoacutelnospławnym (zbiorczym)

lub systemem rozdzielczym

Kanalizacja ogoacutelnospławna odprowadza zaroacutewno ścieki

sanitarne (bytowe) jak i deszczowe

W kanalizacji rozdzielczej ścieki sanitarne i deszczowe

odprowadzane są rozdzielnie

Schemat kanalizacji ogoacutelnospławnej

KS1 KS2

Kanał ogoacutelnospławny

RD1 RD2

linia regulacyjna

ST1

ST2

Schemat kanalizacji rozdzielczej

KS1 KS2

Kanał sanitarny

Kanał deszczowy

RD1 RD2

linia regulacyjnaST1

ST2

SD1

SD2

Podział instalacji kanalizacyjnej

Instalację kanalizacyjną można podzielić na

zewnętrzną (na terenie nieruchomości lecz poza budynkiem)

wewnętrzną (w budynku)

Podział ten wydaje się oczywisty ale jest istotny przy doborze materiału instalacyjnego - nie każdy materiał sprawdzający się wewnątrz nadaje się do stworzenia instalacji zewnętrznej

Granicą między instalacją wewnętrzną a zewnętrzną jest tzw czyszczak głoacutewny (rewizja głoacutewna)

Przewody domowej

instalacji kanalizacyjnej

Przykanalik (przyłącze kanalizacyjne) ndash jest to odcinek ktoacutery łączy kanalizację na terenie nieruchomości z siecią kanalizacyjną

Najczęściej przykanalik włączany jest do studzienki (rewizyjnej lub włazowej) ktoacutera stanowi uzbrojenie sieci Możliwe jest też przyłączenie przez wpust boczny lub złącze siodłowe

Przewody domowej

instalacji kanalizacyjnej

Przykanaliki oznaczane są znakami informacyjnymi Na znaku podana jest średnica (w mm) spadek przyłącza (w promilach) oraz jego długość (w m) Granicą między siecią a instalacją jest położona w pobliżu granicy nieruchomości pierwsza studzienka licząc od strony budynku

Sieć i przykanalik

w przypadku istnienia studzienki rewizyjnej

przykanalikstudzienka rewizyjna

linia

reg

ulac

yjnastudzienka kanalizacyjna

sieć kanalizacyjna

budy

nek

instalacja

zewnętrzna

Sieć i przykanalik

w przypadku braku studzienki rewizyjnej (wg nowych przepisoacutew w przypadku braku studzienki rewizyjnej

przykanalik to odcinek biegnący od granicy budynku do granicy

nieruchomości)

linia

reg

ulac

yjnastudzienka kanalizacyjna

sieć kanalizacyjna

budy

nek

przykanalik

sieć kanalizacyjna

Instalacja kanalizacyjna składa się z 1 poziomoacutew (przewodoacutew odpływowych) ndash są to przewody

prowadzone z odpowiednim spadkiem ktoacutere odprowadzają

ścieki z pionoacutew wpustoacutew podłogowych itp do przykanalika

lub sieci zewnętrznej

2 pionoacutew (przewodoacutew spustowych) ndash są to przewody prowadzone

przez jedną lub kilka kondygnacji odprowadzające ścieki

z podejść kanalizacyjnych wpustoacutew dachowych lub rynien

do przewodoacutew odpływowych

3 podejść kanalizacyjnych ndash przewody odprowadzające ścieki

z przyboroacutew i urządzeń sanitarnych do pionoacutew lub poziomoacutew

kanalizacyjnych

podejścia pojedyncze

podejścia zbiorowe

Kanalizacja sanitarna grawitacyjna

Odprowadza wodę zanieczyszczoną (ścieki) w wyniku jej wykorzystania odpływającą z ustępoacutew spłukiwanych natryskoacutew wanien bidetoacutew zlewoacutew umywalek wpustoacutew podłogowych i innych urządzeń występujących w gospodarstwie domowym

Projektowanie kanalizacji sanitarnej odbywa się w oparciu o normę

PN ndash EN 12056 ndash 2 grudzień 2002

Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew

Część 2 Kanalizacja sanitarna projektowanie układu i obliczenia

oraz w przypadku braku informacji o normę

PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania

w projektowaniu

Podejścia kanalizacyjne ndash łączą

odpływ z pionem kanalizacyjnym

Podejścia

niewentylowane - należy montować ze spadkiem wynoszącym od 2 do 15

wentylowane ndash można zastosować tu mniejsze spadki zgodnie z przywołaną normą ale wymagają dodatkowego przewodu wentylującego

Najczęściej projektuje się podejścia niewentylowane Ich długość w typowym rozwiązaniu stosowanym w Polsce nie powinna przekraczać 30 m a w przypadku miski ustępowej 10 m po długości przewodu

W przypadku dłuższych podejść albo zwiększa się średnicę albo projektuje się podejścia wentylowane za pomocą np zaworoacutew napowietrzających

Nowa norma wprowadza cztery typy systemoacutew kanalizacyjnych jakie można spotkać w poszczegoacutelnych krajach Unii Europejskiej

W Polsce stosuje się tradycyjnie system I

System Nazwa Cechy

I

System pojedynczego pionu

z podejściami częściowo

wypełnionymi

bull jeden pion kanalizacyjny

bull wypełnienie przewodoacutew 50

II

System pojedynczego pionu

z podejściami o mniejszej

średnicy

bull jeden pion kanalizacyjny

bull wypełnienie przewodoacutew 70

III

System pojedynczego pionu

z podejściami całkowicie

wypełnionymi

bull jeden pion kanalizacyjny

bull wypełnienie przewodoacutew 100

bull każde urządzenie podłączone

oddzielnie do pionu

IV System oddzielnych pionoacutew

kanalizacyjnych

bull dwa piony ndash jeden odprowadzający

ścieki czarne z ustępoacutew spłukiwanych

i pisuaroacutew i drugi odprowadzający

pozostałe ścieki

bull wypełnienie przewodoacutew jak dla

systemoacutew I II lub III

Średnice nominalne podejść pojedynczych dobiera się w zależności od typu przyłączonego przyboru sanitarnego lub urządzenia w typowych

rozwiązaniach w Polsce wg tabeli Urządzenie DN [mm]

Umywalka bidet 40

Zlewozmywak

zmywarka pralka

wanna natrysk 50

Miska ustępowa 100

Minimalna średnica podejścia pojedynczego zdeterminowana jest przez jego długość wysokość spadania i ilość zmian kierunku zgodnie z tabelą

DN Lmax

[m] H [m]

trzy zmiany

kierunku

40

50 30 lt10

70 50 lt10

100 50 lt30

H

L

Jeśli powyższe wymiary są przekroczone lub istnieje konieczność zastosowania więcej niż trzech zmian kierunku prowadzenia przewodoacutew należy wybrać kolejną większą średnicę nominalną

Średnice nominalne podjeść zbiorowych

Zależą od natężenia przepływu ściekoacutew w projektowanym

podejściu i od zastosowanego systemu Wybierając system

należy kierować się dostępnymi na rynku przyborami trudno

bowiem wyobrazić sobie podłączanie przyboru sanitarnego

z odpływem np 40mm do przewodu o średnicy mniejszej

Utrudniałoby to swobodny odpływ ściekoacutew z tego przyboru

Natężenie przepływu ściekoacutew sanitarnych Qww

wyznacza się dla danego odcinka instalacji zgodnie

z zależnością

]sl[DUKQww

gdzie K ndash wspoacutełczynnik częstości

DU ndash odpływ jednostkowy [ls] z urządzenia

UWAGA Qww DUmax jeśli nie to Qww = DUmax

Odpływy jednostkowe DU

Odpływy jednostkowe DU -cd

Typowe wspoacutełczynniki częstości K

Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia

z przewodami odpływowymi Piony kanalizacyjne należy prowadzić bez zmiany średnicy i kierunku na całej długości w szachtach sanitarnych

U podstawy każdego pionu przed przejściem w przewoacuted odpływowy należy zamontować otwoacuter rewizyjny (czyszczak) umożliwiający dostęp do wnętrza przodu

W przypadku kanalizacji sanitarnej każdy pion musi być wentylowany w celu wyroacutewnania ciśnienia w instalacji

Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia

z przewodami odpływowymi Wentylację pionu zapewnia

przewoacuted wentylacyjny zakończony rurą wywiewną wyprowadzoną ponad połać dachu

zawoacuter napowietrzający ndash rozwiązanie dozwolone do stosowania w przypadku braku możliwości wyprowadzenia pionu ponad dach można takie rozwiązanie stosować przy spełnieniu następujących warunkoacutew

piony mają wysokość 4 do 5 kondygnacji

ostatni pion licząc od najdalszego w stosunku do kanału oraz co piąty w budynku jest zakończony rurą wywiewną

Elementy pionu kanalizacyjnego

troacutejniki doprowadzające ścieki z podejść kanalizacyjnych

czyszczak prze zmianą kierunku prowadzenia ściekoacutew ndash około 05 nad posadzką przed przejściem w przewoacuted odpływowy

rura prosta o niezmiennej średnicy na całej długości

zawoacuter napowietrzający lub rura wywiewna

W systemie kanalizacji sanitarnej wyroacuteżnić można

piony z wentylacją głoacutewną ndash zakończone rurą wywiewną lub zaworem napowietrzającym

piony z wentylacją obejściową ndash piony z dodatkowym przewodem wentylacyjnym prowadzonym obok pionu spustowego i połączonym z rurą wywiewną

Średnica pionu zależy od wybranego systemu wentylacji i obliczonego natężenia przepływu ściekoacutew dla całego pionu

Należy pamiętać o tym że minimalna średnica pionu nie może być mniejsza od średnicy największego podejścia

W typowych rozwiązaniach w Polsce minimalna średnica pionu wynosi 70mm a dla pionoacutew prowadzących ścieki z misek ustępowych 100mm

Oczywiście w tabelach należy sprawdzić czy średnicy nie należy zwiększyć ze względu na obliczoną wartość Qww

Piony z wentylacją głoacutewną

Piony z wentylacją obejściową

Przewody odpływowe

(poziomy kanalizacyjne)

Wśroacuted przewodoacutew odpływowych wyroacuteżniamy przewoacuted głoacutewny oraz przewody drugorzędne Każdy przewoacuted drugorzędny powinien być oddzielnie podłączony do głoacutewnego pod kątem 45deg

Wszystkie przewody prowadzone są najkroacutetszą drogą przeważnie wzdłuż przegrody budowlanej oraz koniecznie z zachowaniem odpowiedniego spadku

Przewody odpływowe

(poziomy kanalizacyjne)

Spadek powinien być jednakowy na całej długości co zapewnia samooczyszczanie się przewodu

Przyjęte jest że rury układa się kielichem w kierunku przeciwnym do spływu ściekoacutew

Rewizje kanalizacyjne powinno się montować

co 15 m na rurach średnicy od 100 do 150 mm

przed każdym uskokiem poziomu

Rury prowadzone przez murowane ścianki muszą być ułożone prostopadle do przegrody

Na przewody z tworzyw sztucznych powinno się w miejscach przejść dodatkowo nałożyć tuleje ochronne Umożliwią one rurom pewien ruch zabezpieczając instalację przed uszkodzeniami mechanicznymi

Przestrzeń pomiędzy tuleją a rurą powinno się zabezpieczyć izolacją

Jeśli przewody kanalizacyjne z tworzyw sztucznych układane są w sąsiedztwie przewodoacutew wydzielających ciepło powinny być osłonięte otulinami izolacyjnymi w celu zabezpieczenia przed przegrzewaniem

Przewody poziome i przykanaliki powinny być ułożone poniżej strefy przemarzania gruntu czyli na głębokości 80-140 cm zależnie od regionu kraju

Jeśli przewody prowadzone są w pomieszczeniach w ktoacuterych temperatura może spadać poniżej 0degC muszą być odpowiednio zabezpieczone przed przemarzaniem

Dla przewodoacutew prowadzonych na zewnątrz budynku należy pamiętać że warstwa gruntu pokrywającego rury kanalizacyjne powinna być o 10-20 cm większa od głębokości przemarzania gruntu jeśli przewody układa się wyżej to powinny być zaizolowane termicznie

Rury kanalizacyjne układane na zewnątrz budynku powinny być oddalone

od innych przewodoacutew co najmniej

15 m od przewodoacutew gazowych i wodociągowych

08 m od kabli energetycznych

05 m od kabli telekomunikacyjnych

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qww z uwzględnieniem następujących zasad

1 dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 05

2 dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 07

3 minimalna prędkość przepływu ściekoacutew wynosi 07 ms stąd

wynika prowadzenie przewodoacutew z odpowiednim do średnicy

spadkiem w kierunku sieci zewnętrznej

4 minimalna średnica przewodu zewnętrznego wynosi 010m

a przykanalika 015m

Dobierając średnice przewodoacutew odpływowych należy stosować

tabelę z wartościami natężenia przepływu Q0 i prędkości

przepływu v0 dla przewodoacutew o przekroju kołowym przy

pełnym wypełnieniu i wykres Manninga

=QQ0

=vv0

hd

Q

v

(hd)

1

23

4

Przykład obliczeniowy Obliczeniowe natężenie sciekoacutew sanitarnych wynosi Qww= 50 ls Na podstawie tabeli 1 QwwQ0 = 50 2014 = 025 Z wykresu odczytujemy

V = 085V0 = 085114 = 097 ms przy napełnieniu hd = 037

Zakresy dopuszczalnych spadkoacutew przewodoacutew odpływowych

DN 0100 m ndash i = 20 - 100

DN 0150 m ndash i = 15 - 150

Urządzenia dodatkowe w kanalizacji sanitarnej

W przypadku odprowadzania ściekoacutew bytowo gospodarczych do zewnętrznej sieci typu ogoacutelnospławnego w pomieszczeniach położonych na najniższych kondygnacjach w budynku może dojść do zalania spowodowanego wstecznym przepływem ściekoacutew w wyniku intensywnych opadoacutew deszczu Dlatego też w tego typu instalacjach na przewodach kanalizacyjnych odprowadzających ścieki z pomieszczeń na najniższej kondygnacji stosować należy zasuwy burzowe ktoacutere chronią instalację przed przepływem zwrotnym

Materiały w kanalizacji sanitarnej

Instalacja kanalizacyjna może być wykonana z roacuteżnych materiałoacutew ale

zawsze rury i połączenia powinny być szczelne i odporne na korozję

Obecnie najpopularniejszym materiałem używanym do budowy instalacji

wewnętrznej jest tworzywo sztuczne Rury kanalizacyjne produkuje się z

polipropylenu (PP)

roacuteżnych odmian polichlorku winylu (PVC)

Polietylenu wysokiej gęstości (PE-HD)

żywicy poliestrowej wzmacnianej włoacuteknem szklanym (GRE)

Innymi materiałami stosowanymi w kanalizacji sanitarnej są

żeliwo

kamionka

beton

Kanalizacja deszczowa

Odprowadza wody opadowe z dachoacutew i terenoacutew przyległych do nieruchomości (podjazdy tarasy parkingi itp)

Projektowanie kanalizacji deszczowej odbywa się w oparciu o normę

PN ndash EN 12056 ndash 3 grudzień 2002

Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew

Część 3 Przewody deszczowe Projektowanie układu i obliczenia

oraz w przypadku braku informacji o normę

PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania w projektowaniu

Odprowadzanie wody z dachu stromego

W przypadku dachoacutew budynkoacutew niskich (do 5 kondygnacji) ktoacutere mają odpowiednie nachylenie (przyjmuje się że powyżej 8) najczęstszym sposobem odprowadzania wody deszczowej jest zastosowanie systemu rynnowego

Zadaniem deszczowej instalacji kanalizacyjnej jest zebranie wody z dachu i odprowadzenie jej do sieci kanalizacji deszczowej lub do gruntu System rynnowy polega na naturalnym (grawitacyjnym) spływie woacuted po połaci dachowej skąd jest przejmowana przez system rur System ten roacutewnież pracuje grawitacyjnie Umowną granicą instalacji deszczowej jest wylewka z ktoacuterej woda może być skierowana do sieci kanalizacji deszczowej (ogoacutelnospławnej) lub na grunt

Podstawowe elementy

instalacji kanalizacji deszczowej

Rynny - przewody o przekroju otwartym (okrągłym prostokątnym eliptycznym trapezowym okapowym) biegnące wzdłuż krawędzi dachu Zadaniem rynien jest zebranie wody opadowej Rynny prowadzone są z lekkim spadkiem w kierunku narożnikoacutew budynku dzięki czemu woda nie wylewa się za krawędzie tylko płynie w kierunku rur spustowych

Instalacja kanalizacji deszczowej składa się z następujących elementoacutew

Rury spustowe ndash pionowe odcinki przewodoacutew o przekroju zamkniętym (najczęściej okrągłym lub prostokątnym) Zadaniem rur spustowych jest zebranie wody płynącej rynnami i odprowadzenie ich poza budynek

Odpływy ndash elementy za pomocą ktoacuterych rynny przechodzą w rury spustowe Odpływ jest odcinkiem rynny w ktoacuterym wykonany jest obrobiony otwoacuter odpowiedniego kształtu pozwalający na włączenie rury spustowej Można wyroacuteżnić odpływy przelotowe oraz odpływy końcowe ( na narożnikach pomieszczeń) Pozwalają na mocowanie rur spustowych

Narożniki do rynien ndash umożliwiają połączenie rynien w narożnikach budynku Właściwy montaż narożnikoacutew jest bardzo ważny dla właściwej pracy rynien (ruchoacutew pod wpływem temperatury) Wylewki ndash kształtki ktoacuterymi kończy się rura spustowa Wylewka może być włą- czona do kanalizacji deszczowej bądź znajdować się nad gruntem

Łączniki do rynien - złączki zwykłe uszczelkowe i korekcyjne Ponieważ montaż rynien wymaga pozostawiania tzw dylatacji (odstępoacutew) złączki korekcyjne lub uszczelkowe umożliwiają wykonanie takich połączenia z dylatacją

Łączniki do rur spustowych - kolana troacutejniki redukcje mufy mufy redukcyjne Mufy służą do włączania rur spustowych do odpływoacutew zadaniem muf redukcyjnych jest połączenie rury spustowej i odpływu o roacuteżnych średnicach Kolana pozwalają na zmianę kierunku rury spustowej Troacutejniki umożliwiają włączanie do rur spustowych wyposażenia dodatkowego

Haki i obejmy - zadaniem tych elementoacutew jest mocowanie rynien i rur spustowych do dachoacutew i ścian

Elementy wykończeniowe i dodatkowe -

zadaniem tych elementoacutew jest wykończenie

systemu lub uzupełnienie jego pracy

Przykładami mogą tu być

dekiel służący do zakończenia rynny

filtr siatkowy montowany na rurze

spustowej zatrzymujący

zanieczyszczenia

czyszczak (rewizja) umożliwiający

przegląd i czyszczenie rury spustowej

(na zdjęciu)

odprowadzenie do kanalizacji deszczowej

Jednym ze sposoboacutew odprowadzenia wody jest podłączenie systemu rynnowego do kanalizacji deszczowej

Woacutewczas na dolnym odcinku rury spustowej mniej więcej 03-08 m ponad terenem należy zamontować rewizję (czyszczak) Rewizja ma wewnątrz kratkę na ktoacuterej zbierają się liście i inne zanieczyszczenia spływające z rynny

Rura spustowa z rewizją przyłączona jest do przewodoacutew odpływowych a te łączą się z kanalizacją Średnica przewodoacutew musi być co najmniej roacutewna średnicy rur spustowych i najczęściej wynosi 100-150 mm Głębokość na jakiej powinno się układać rury zależy od strefy przemarzania i wynosi 1-14 m System taki nie ma blokady przedostawania się zapachoacutew dlatego lepiej nie podłączać go do kanalizacji ogoacutelnospławnej

Innym sposobem odprowadzenia wody bezpośrednio do kanalizacji jest podłączenie rury spustowej do osadnika rynnowego Wyposażony jest on w klapkę ktoacutera stanowi blokadę zapachową i wyciągany kosz w ktoacuterym gromadzą się większe zanieczyszczenia takie jak liście

Gdy brak sieci kanalizacji deszczowej lub ogoacutelnospławnej woda deszczowa powinna być bezpiecznie rozprowadzona po terenie posesji ale tak żeby nie spływała na sąsiednie działki

Odprowadzanie wody z dachu

płaskiego

W przypadku dachoacutew budynkoacutew wysokich (powyżej 5 kondygnacji) oraz dachoacutew o małym nachyleniu (przyjmuje się że poniżej 8) najczęstszym sposobem odprowa-dzania wody deszczowej jest system odwadniania oparty na wpustach dachowych

Wpusty dachowe pełnią rolę dachowych odwodnień punkto-wych tzn zbierają wodę z pewnej powierzchni w jednym punkcie

Odprowadzanie wody z dachu

płaskiego Woda jest odprowadzana do rury spustowej biegnącej wewnątrz budynku a stamtąd do kanalizacji deszczowej lub poza budynek do gruntu Aby odwodnienie dachu płaskiego pracowało prawidłowo wpust powinien znaleźć się w najniższym punkcie dachu a spadek w jego kierunku powinien wynosić co najmniej 3 Oproacutecz zasadniczego wpustu powinien być wpust awaryjny ktoacutery przejmie wodę w przypadku zatkania wpustu głoacutewnego Na dachu powinna być co najmniej jedna para wpustoacutew Zasady projektowania moacutewią że wpusty należy rozmieszczać co 25 m

Obliczanie kanalizacji deszczowej

Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qr (qd) [ls]

rAC

10000

IAQr

gdzie ψ lub C ndash wspoacutełczynnik spływu przyjmowany wg nowej normy jako 10 (w starej zależny od nachylenia dachu i rodzaju powierzchni odwadnianej)

A ndash efektywna powierzchnia dachu lub powierzchnia odwadniana [m2]

I ndash w starej normie miarodajne natężenie deszczu [l(sha)] przyjmowane I 300 l(sha)

r ndash natężenie opadoacutew atmosferycznych [l(sm2)] przyjmowane albo na podstawie danych statystycznych albo wg tabeli 1 w nowej normie po przemnożeniu przez wspoacutełczynnik ryzyka podany w tabeli 2

Wymiarowanie rynien i rur spustowych

1 Przewody spustowe ndash średnicę należy dobrać tak aby obliczona wartość odpływu ściekoacutew Qr nie przekraczała wartości Qrmax (qdmax) a powierzchnia odwadniana A powierzchni Amax zestawionych w tabeli w normie PN ndash 92B ndash 01707

2 Wg starej normy rynny powinny mieć średnice minimum 150 mm (dotyczy to budynkoacutew wielorodzinnych)

Efektywna

powierzchnia dachu

odwadniana przez

rynnę A [m2]

Szerokość rynny [mm] Średnica rury

spustowej [mm]

poniżej 20 70 50

20 ndash 57 100 (lub 125) 70

57 ndash 97 125 100

97 - 170 150 100

170 - 243 180 125

Dla budynkoacutew jednorodzinnych średnice rynien i przewodoacutew spustowych można określić w oparciu o efektywną powierzchnię dachu wg tabeli

Średnice poziomoacutew i przykanalikoacutew

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qr z uwzględnieniem następujących zasad

a) dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 07

b) dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 09

c) i d) jak dla kanalizacji sanitarnej

Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej

Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qt (qog) [ls]

Qww ndash natężenie odpływu ściekoacutew sanitarnych

Qr ndash natężenie odpływu ściekoacutew deszczowych

Kanalizacja ogoacutelnospławna to ten fragment ktoacutery odprowadza i ścieki sanitarne i deszczowe do zewnętrznej sieci ogoacutelnospławnej

rwwt QQQ

Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się z uwzględnieniem następujących zasad

a) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt spełnione powinny być warunki

a) i b) jak dla ściekoacutew deszczowych

b) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt obliczeniowa prędkość przepływu

ściekoacutew nie może przekraczać wartości dopuszczalnej ktoacutera wynosi

80 ms ndash dla rur żeliwnych i innych metalowych

40 ms ndash dla rur kamionkowych betonowych i z tworzyw sztucznych

c) dla odpływu tylko ściekoacutew sanitarnych Qww prędkość przepływu

ściekoacutew nie może być mniejsza od vmin = 07 ms

bullRynny z PVC-U

bullRynny z blachy aluminiowej

bullRynny miedziane

bullRynny z blachy stalowej

bullRynny cynkowo-tytanowe

Przekroje rynien a b c) poacutełokragłe d) trapezowy e f) trapezoidalny g) prostokatny h) poacutełokragły leacy

Rodzaje rynien a) okapowa b) koszowa c) gzymsowa d) leacy

Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem

Podział płynoacutew ktoacutere mają lub mogą mieć kontakt z wodą do picia

Kategoria 1

Woda wypływająca bezpośrednio z sieci wodociągowej przeznaczona do użytkowania przez człowieka do celoacutew konsumpcyjnych

Kategoria 2

Płyn nie stanowiący bakteriologicznego lub toksycznego zagrożenia dla człowieka

Kategoria 3

Płyn stanowiący pewne zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność co najmniej jednej substancji toksycznej lub bardzo toksycznej o LD50gt200 mgkg wagi ciała

Kategoria 4

Płyn stanowiący pewne zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność co najmniej jednej substancji toksycznej lub bardzo toksycznej o LD50200 mgkg wagi ciała lub też co najmniej jednej substancji radioaktywnej mutagennej lub rakotwoacuterczej

Kategoria 5

Płyn stanowiący zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność substancji mikrobiologicznych bądź wirusowych

Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem

Przepływ zwrotny wywołany spadkiem ciśnienia w sieci wodociągowej

Potencjalne źroacutedła zanieczyszczenia wody wodociągowej

XY

1- sieć wodociągowa

2- urządzenie zabezpieczające

X-rodzina zabezpieczenia

Y-typ zabezpieczenia

Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody

Aby dobrać zabezpieczenie należy

określić kategorię płynu

określić rodzaj zabezpieczenia wg normy

ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe

dobrać zawoacuter zwracając uwagę na średnicę wodomierza

Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody

dla dobranego zaworu ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez zawoacuter

Filtr

Doboacuter filtra

Aby dobrać filtr należy

ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe

dobrać filtr zwracając uwagę na średnicę wodomierza i zaworu antyskażeniowego

Doboacuter filtra

dla dobranego filtra ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez filtr

INSTALACJE KANALIZACYJNE

Rodzaje instalacji kanalizacyjnych

1 Kanalizacja sanitarna (bytowo ndash gospodarcza)

2 Kanalizacja deszczowa

3 Kanalizacja technologiczna

ścieki przed wprowadzeniem do kanalizacji

sanitarnej wymagają wstępnego oczyszczenia w

specjalnych urządzeniach

Odprowadzenie ściekoacutew z nieruchomości może być

realizowane na dwa sposoby

systemem ogoacutelnospławnym (zbiorczym)

lub systemem rozdzielczym

Kanalizacja ogoacutelnospławna odprowadza zaroacutewno ścieki

sanitarne (bytowe) jak i deszczowe

W kanalizacji rozdzielczej ścieki sanitarne i deszczowe

odprowadzane są rozdzielnie

Schemat kanalizacji ogoacutelnospławnej

KS1 KS2

Kanał ogoacutelnospławny

RD1 RD2

linia regulacyjna

ST1

ST2

Schemat kanalizacji rozdzielczej

KS1 KS2

Kanał sanitarny

Kanał deszczowy

RD1 RD2

linia regulacyjnaST1

ST2

SD1

SD2

Podział instalacji kanalizacyjnej

Instalację kanalizacyjną można podzielić na

zewnętrzną (na terenie nieruchomości lecz poza budynkiem)

wewnętrzną (w budynku)

Podział ten wydaje się oczywisty ale jest istotny przy doborze materiału instalacyjnego - nie każdy materiał sprawdzający się wewnątrz nadaje się do stworzenia instalacji zewnętrznej

Granicą między instalacją wewnętrzną a zewnętrzną jest tzw czyszczak głoacutewny (rewizja głoacutewna)

Przewody domowej

instalacji kanalizacyjnej

Przykanalik (przyłącze kanalizacyjne) ndash jest to odcinek ktoacutery łączy kanalizację na terenie nieruchomości z siecią kanalizacyjną

Najczęściej przykanalik włączany jest do studzienki (rewizyjnej lub włazowej) ktoacutera stanowi uzbrojenie sieci Możliwe jest też przyłączenie przez wpust boczny lub złącze siodłowe

Przewody domowej

instalacji kanalizacyjnej

Przykanaliki oznaczane są znakami informacyjnymi Na znaku podana jest średnica (w mm) spadek przyłącza (w promilach) oraz jego długość (w m) Granicą między siecią a instalacją jest położona w pobliżu granicy nieruchomości pierwsza studzienka licząc od strony budynku

Sieć i przykanalik

w przypadku istnienia studzienki rewizyjnej

przykanalikstudzienka rewizyjna

linia

reg

ulac

yjnastudzienka kanalizacyjna

sieć kanalizacyjna

budy

nek

instalacja

zewnętrzna

Sieć i przykanalik

w przypadku braku studzienki rewizyjnej (wg nowych przepisoacutew w przypadku braku studzienki rewizyjnej

przykanalik to odcinek biegnący od granicy budynku do granicy

nieruchomości)

linia

reg

ulac

yjnastudzienka kanalizacyjna

sieć kanalizacyjna

budy

nek

przykanalik

sieć kanalizacyjna

Instalacja kanalizacyjna składa się z 1 poziomoacutew (przewodoacutew odpływowych) ndash są to przewody

prowadzone z odpowiednim spadkiem ktoacutere odprowadzają

ścieki z pionoacutew wpustoacutew podłogowych itp do przykanalika

lub sieci zewnętrznej

2 pionoacutew (przewodoacutew spustowych) ndash są to przewody prowadzone

przez jedną lub kilka kondygnacji odprowadzające ścieki

z podejść kanalizacyjnych wpustoacutew dachowych lub rynien

do przewodoacutew odpływowych

3 podejść kanalizacyjnych ndash przewody odprowadzające ścieki

z przyboroacutew i urządzeń sanitarnych do pionoacutew lub poziomoacutew

kanalizacyjnych

podejścia pojedyncze

podejścia zbiorowe

Kanalizacja sanitarna grawitacyjna

Odprowadza wodę zanieczyszczoną (ścieki) w wyniku jej wykorzystania odpływającą z ustępoacutew spłukiwanych natryskoacutew wanien bidetoacutew zlewoacutew umywalek wpustoacutew podłogowych i innych urządzeń występujących w gospodarstwie domowym

Projektowanie kanalizacji sanitarnej odbywa się w oparciu o normę

PN ndash EN 12056 ndash 2 grudzień 2002

Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew

Część 2 Kanalizacja sanitarna projektowanie układu i obliczenia

oraz w przypadku braku informacji o normę

PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania

w projektowaniu

Podejścia kanalizacyjne ndash łączą

odpływ z pionem kanalizacyjnym

Podejścia

niewentylowane - należy montować ze spadkiem wynoszącym od 2 do 15

wentylowane ndash można zastosować tu mniejsze spadki zgodnie z przywołaną normą ale wymagają dodatkowego przewodu wentylującego

Najczęściej projektuje się podejścia niewentylowane Ich długość w typowym rozwiązaniu stosowanym w Polsce nie powinna przekraczać 30 m a w przypadku miski ustępowej 10 m po długości przewodu

W przypadku dłuższych podejść albo zwiększa się średnicę albo projektuje się podejścia wentylowane za pomocą np zaworoacutew napowietrzających

Nowa norma wprowadza cztery typy systemoacutew kanalizacyjnych jakie można spotkać w poszczegoacutelnych krajach Unii Europejskiej

W Polsce stosuje się tradycyjnie system I

System Nazwa Cechy

I

System pojedynczego pionu

z podejściami częściowo

wypełnionymi

bull jeden pion kanalizacyjny

bull wypełnienie przewodoacutew 50

II

System pojedynczego pionu

z podejściami o mniejszej

średnicy

bull jeden pion kanalizacyjny

bull wypełnienie przewodoacutew 70

III

System pojedynczego pionu

z podejściami całkowicie

wypełnionymi

bull jeden pion kanalizacyjny

bull wypełnienie przewodoacutew 100

bull każde urządzenie podłączone

oddzielnie do pionu

IV System oddzielnych pionoacutew

kanalizacyjnych

bull dwa piony ndash jeden odprowadzający

ścieki czarne z ustępoacutew spłukiwanych

i pisuaroacutew i drugi odprowadzający

pozostałe ścieki

bull wypełnienie przewodoacutew jak dla

systemoacutew I II lub III

Średnice nominalne podejść pojedynczych dobiera się w zależności od typu przyłączonego przyboru sanitarnego lub urządzenia w typowych

rozwiązaniach w Polsce wg tabeli Urządzenie DN [mm]

Umywalka bidet 40

Zlewozmywak

zmywarka pralka

wanna natrysk 50

Miska ustępowa 100

Minimalna średnica podejścia pojedynczego zdeterminowana jest przez jego długość wysokość spadania i ilość zmian kierunku zgodnie z tabelą

DN Lmax

[m] H [m]

trzy zmiany

kierunku

40

50 30 lt10

70 50 lt10

100 50 lt30

H

L

Jeśli powyższe wymiary są przekroczone lub istnieje konieczność zastosowania więcej niż trzech zmian kierunku prowadzenia przewodoacutew należy wybrać kolejną większą średnicę nominalną

Średnice nominalne podjeść zbiorowych

Zależą od natężenia przepływu ściekoacutew w projektowanym

podejściu i od zastosowanego systemu Wybierając system

należy kierować się dostępnymi na rynku przyborami trudno

bowiem wyobrazić sobie podłączanie przyboru sanitarnego

z odpływem np 40mm do przewodu o średnicy mniejszej

Utrudniałoby to swobodny odpływ ściekoacutew z tego przyboru

Natężenie przepływu ściekoacutew sanitarnych Qww

wyznacza się dla danego odcinka instalacji zgodnie

z zależnością

]sl[DUKQww

gdzie K ndash wspoacutełczynnik częstości

DU ndash odpływ jednostkowy [ls] z urządzenia

UWAGA Qww DUmax jeśli nie to Qww = DUmax

Odpływy jednostkowe DU

Odpływy jednostkowe DU -cd

Typowe wspoacutełczynniki częstości K

Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia

z przewodami odpływowymi Piony kanalizacyjne należy prowadzić bez zmiany średnicy i kierunku na całej długości w szachtach sanitarnych

U podstawy każdego pionu przed przejściem w przewoacuted odpływowy należy zamontować otwoacuter rewizyjny (czyszczak) umożliwiający dostęp do wnętrza przodu

W przypadku kanalizacji sanitarnej każdy pion musi być wentylowany w celu wyroacutewnania ciśnienia w instalacji

Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia

z przewodami odpływowymi Wentylację pionu zapewnia

przewoacuted wentylacyjny zakończony rurą wywiewną wyprowadzoną ponad połać dachu

zawoacuter napowietrzający ndash rozwiązanie dozwolone do stosowania w przypadku braku możliwości wyprowadzenia pionu ponad dach można takie rozwiązanie stosować przy spełnieniu następujących warunkoacutew

piony mają wysokość 4 do 5 kondygnacji

ostatni pion licząc od najdalszego w stosunku do kanału oraz co piąty w budynku jest zakończony rurą wywiewną

Elementy pionu kanalizacyjnego

troacutejniki doprowadzające ścieki z podejść kanalizacyjnych

czyszczak prze zmianą kierunku prowadzenia ściekoacutew ndash około 05 nad posadzką przed przejściem w przewoacuted odpływowy

rura prosta o niezmiennej średnicy na całej długości

zawoacuter napowietrzający lub rura wywiewna

W systemie kanalizacji sanitarnej wyroacuteżnić można

piony z wentylacją głoacutewną ndash zakończone rurą wywiewną lub zaworem napowietrzającym

piony z wentylacją obejściową ndash piony z dodatkowym przewodem wentylacyjnym prowadzonym obok pionu spustowego i połączonym z rurą wywiewną

Średnica pionu zależy od wybranego systemu wentylacji i obliczonego natężenia przepływu ściekoacutew dla całego pionu

Należy pamiętać o tym że minimalna średnica pionu nie może być mniejsza od średnicy największego podejścia

W typowych rozwiązaniach w Polsce minimalna średnica pionu wynosi 70mm a dla pionoacutew prowadzących ścieki z misek ustępowych 100mm

Oczywiście w tabelach należy sprawdzić czy średnicy nie należy zwiększyć ze względu na obliczoną wartość Qww

Piony z wentylacją głoacutewną

Piony z wentylacją obejściową

Przewody odpływowe

(poziomy kanalizacyjne)

Wśroacuted przewodoacutew odpływowych wyroacuteżniamy przewoacuted głoacutewny oraz przewody drugorzędne Każdy przewoacuted drugorzędny powinien być oddzielnie podłączony do głoacutewnego pod kątem 45deg

Wszystkie przewody prowadzone są najkroacutetszą drogą przeważnie wzdłuż przegrody budowlanej oraz koniecznie z zachowaniem odpowiedniego spadku

Przewody odpływowe

(poziomy kanalizacyjne)

Spadek powinien być jednakowy na całej długości co zapewnia samooczyszczanie się przewodu

Przyjęte jest że rury układa się kielichem w kierunku przeciwnym do spływu ściekoacutew

Rewizje kanalizacyjne powinno się montować

co 15 m na rurach średnicy od 100 do 150 mm

przed każdym uskokiem poziomu

Rury prowadzone przez murowane ścianki muszą być ułożone prostopadle do przegrody

Na przewody z tworzyw sztucznych powinno się w miejscach przejść dodatkowo nałożyć tuleje ochronne Umożliwią one rurom pewien ruch zabezpieczając instalację przed uszkodzeniami mechanicznymi

Przestrzeń pomiędzy tuleją a rurą powinno się zabezpieczyć izolacją

Jeśli przewody kanalizacyjne z tworzyw sztucznych układane są w sąsiedztwie przewodoacutew wydzielających ciepło powinny być osłonięte otulinami izolacyjnymi w celu zabezpieczenia przed przegrzewaniem

Przewody poziome i przykanaliki powinny być ułożone poniżej strefy przemarzania gruntu czyli na głębokości 80-140 cm zależnie od regionu kraju

Jeśli przewody prowadzone są w pomieszczeniach w ktoacuterych temperatura może spadać poniżej 0degC muszą być odpowiednio zabezpieczone przed przemarzaniem

Dla przewodoacutew prowadzonych na zewnątrz budynku należy pamiętać że warstwa gruntu pokrywającego rury kanalizacyjne powinna być o 10-20 cm większa od głębokości przemarzania gruntu jeśli przewody układa się wyżej to powinny być zaizolowane termicznie

Rury kanalizacyjne układane na zewnątrz budynku powinny być oddalone

od innych przewodoacutew co najmniej

15 m od przewodoacutew gazowych i wodociągowych

08 m od kabli energetycznych

05 m od kabli telekomunikacyjnych

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qww z uwzględnieniem następujących zasad

1 dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 05

2 dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 07

3 minimalna prędkość przepływu ściekoacutew wynosi 07 ms stąd

wynika prowadzenie przewodoacutew z odpowiednim do średnicy

spadkiem w kierunku sieci zewnętrznej

4 minimalna średnica przewodu zewnętrznego wynosi 010m

a przykanalika 015m

Dobierając średnice przewodoacutew odpływowych należy stosować

tabelę z wartościami natężenia przepływu Q0 i prędkości

przepływu v0 dla przewodoacutew o przekroju kołowym przy

pełnym wypełnieniu i wykres Manninga

=QQ0

=vv0

hd

Q

v

(hd)

1

23

4

Przykład obliczeniowy Obliczeniowe natężenie sciekoacutew sanitarnych wynosi Qww= 50 ls Na podstawie tabeli 1 QwwQ0 = 50 2014 = 025 Z wykresu odczytujemy

V = 085V0 = 085114 = 097 ms przy napełnieniu hd = 037

Zakresy dopuszczalnych spadkoacutew przewodoacutew odpływowych

DN 0100 m ndash i = 20 - 100

DN 0150 m ndash i = 15 - 150

Urządzenia dodatkowe w kanalizacji sanitarnej

W przypadku odprowadzania ściekoacutew bytowo gospodarczych do zewnętrznej sieci typu ogoacutelnospławnego w pomieszczeniach położonych na najniższych kondygnacjach w budynku może dojść do zalania spowodowanego wstecznym przepływem ściekoacutew w wyniku intensywnych opadoacutew deszczu Dlatego też w tego typu instalacjach na przewodach kanalizacyjnych odprowadzających ścieki z pomieszczeń na najniższej kondygnacji stosować należy zasuwy burzowe ktoacutere chronią instalację przed przepływem zwrotnym

Materiały w kanalizacji sanitarnej

Instalacja kanalizacyjna może być wykonana z roacuteżnych materiałoacutew ale

zawsze rury i połączenia powinny być szczelne i odporne na korozję

Obecnie najpopularniejszym materiałem używanym do budowy instalacji

wewnętrznej jest tworzywo sztuczne Rury kanalizacyjne produkuje się z

polipropylenu (PP)

roacuteżnych odmian polichlorku winylu (PVC)

Polietylenu wysokiej gęstości (PE-HD)

żywicy poliestrowej wzmacnianej włoacuteknem szklanym (GRE)

Innymi materiałami stosowanymi w kanalizacji sanitarnej są

żeliwo

kamionka

beton

Kanalizacja deszczowa

Odprowadza wody opadowe z dachoacutew i terenoacutew przyległych do nieruchomości (podjazdy tarasy parkingi itp)

Projektowanie kanalizacji deszczowej odbywa się w oparciu o normę

PN ndash EN 12056 ndash 3 grudzień 2002

Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew

Część 3 Przewody deszczowe Projektowanie układu i obliczenia

oraz w przypadku braku informacji o normę

PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania w projektowaniu

Odprowadzanie wody z dachu stromego

W przypadku dachoacutew budynkoacutew niskich (do 5 kondygnacji) ktoacutere mają odpowiednie nachylenie (przyjmuje się że powyżej 8) najczęstszym sposobem odprowadzania wody deszczowej jest zastosowanie systemu rynnowego

Zadaniem deszczowej instalacji kanalizacyjnej jest zebranie wody z dachu i odprowadzenie jej do sieci kanalizacji deszczowej lub do gruntu System rynnowy polega na naturalnym (grawitacyjnym) spływie woacuted po połaci dachowej skąd jest przejmowana przez system rur System ten roacutewnież pracuje grawitacyjnie Umowną granicą instalacji deszczowej jest wylewka z ktoacuterej woda może być skierowana do sieci kanalizacji deszczowej (ogoacutelnospławnej) lub na grunt

Podstawowe elementy

instalacji kanalizacji deszczowej

Rynny - przewody o przekroju otwartym (okrągłym prostokątnym eliptycznym trapezowym okapowym) biegnące wzdłuż krawędzi dachu Zadaniem rynien jest zebranie wody opadowej Rynny prowadzone są z lekkim spadkiem w kierunku narożnikoacutew budynku dzięki czemu woda nie wylewa się za krawędzie tylko płynie w kierunku rur spustowych

Instalacja kanalizacji deszczowej składa się z następujących elementoacutew

Rury spustowe ndash pionowe odcinki przewodoacutew o przekroju zamkniętym (najczęściej okrągłym lub prostokątnym) Zadaniem rur spustowych jest zebranie wody płynącej rynnami i odprowadzenie ich poza budynek

Odpływy ndash elementy za pomocą ktoacuterych rynny przechodzą w rury spustowe Odpływ jest odcinkiem rynny w ktoacuterym wykonany jest obrobiony otwoacuter odpowiedniego kształtu pozwalający na włączenie rury spustowej Można wyroacuteżnić odpływy przelotowe oraz odpływy końcowe ( na narożnikach pomieszczeń) Pozwalają na mocowanie rur spustowych

Narożniki do rynien ndash umożliwiają połączenie rynien w narożnikach budynku Właściwy montaż narożnikoacutew jest bardzo ważny dla właściwej pracy rynien (ruchoacutew pod wpływem temperatury) Wylewki ndash kształtki ktoacuterymi kończy się rura spustowa Wylewka może być włą- czona do kanalizacji deszczowej bądź znajdować się nad gruntem

Łączniki do rynien - złączki zwykłe uszczelkowe i korekcyjne Ponieważ montaż rynien wymaga pozostawiania tzw dylatacji (odstępoacutew) złączki korekcyjne lub uszczelkowe umożliwiają wykonanie takich połączenia z dylatacją

Łączniki do rur spustowych - kolana troacutejniki redukcje mufy mufy redukcyjne Mufy służą do włączania rur spustowych do odpływoacutew zadaniem muf redukcyjnych jest połączenie rury spustowej i odpływu o roacuteżnych średnicach Kolana pozwalają na zmianę kierunku rury spustowej Troacutejniki umożliwiają włączanie do rur spustowych wyposażenia dodatkowego

Haki i obejmy - zadaniem tych elementoacutew jest mocowanie rynien i rur spustowych do dachoacutew i ścian

Elementy wykończeniowe i dodatkowe -

zadaniem tych elementoacutew jest wykończenie

systemu lub uzupełnienie jego pracy

Przykładami mogą tu być

dekiel służący do zakończenia rynny

filtr siatkowy montowany na rurze

spustowej zatrzymujący

zanieczyszczenia

czyszczak (rewizja) umożliwiający

przegląd i czyszczenie rury spustowej

(na zdjęciu)

odprowadzenie do kanalizacji deszczowej

Jednym ze sposoboacutew odprowadzenia wody jest podłączenie systemu rynnowego do kanalizacji deszczowej

Woacutewczas na dolnym odcinku rury spustowej mniej więcej 03-08 m ponad terenem należy zamontować rewizję (czyszczak) Rewizja ma wewnątrz kratkę na ktoacuterej zbierają się liście i inne zanieczyszczenia spływające z rynny

Rura spustowa z rewizją przyłączona jest do przewodoacutew odpływowych a te łączą się z kanalizacją Średnica przewodoacutew musi być co najmniej roacutewna średnicy rur spustowych i najczęściej wynosi 100-150 mm Głębokość na jakiej powinno się układać rury zależy od strefy przemarzania i wynosi 1-14 m System taki nie ma blokady przedostawania się zapachoacutew dlatego lepiej nie podłączać go do kanalizacji ogoacutelnospławnej

Innym sposobem odprowadzenia wody bezpośrednio do kanalizacji jest podłączenie rury spustowej do osadnika rynnowego Wyposażony jest on w klapkę ktoacutera stanowi blokadę zapachową i wyciągany kosz w ktoacuterym gromadzą się większe zanieczyszczenia takie jak liście

Gdy brak sieci kanalizacji deszczowej lub ogoacutelnospławnej woda deszczowa powinna być bezpiecznie rozprowadzona po terenie posesji ale tak żeby nie spływała na sąsiednie działki

Odprowadzanie wody z dachu

płaskiego

W przypadku dachoacutew budynkoacutew wysokich (powyżej 5 kondygnacji) oraz dachoacutew o małym nachyleniu (przyjmuje się że poniżej 8) najczęstszym sposobem odprowa-dzania wody deszczowej jest system odwadniania oparty na wpustach dachowych

Wpusty dachowe pełnią rolę dachowych odwodnień punkto-wych tzn zbierają wodę z pewnej powierzchni w jednym punkcie

Odprowadzanie wody z dachu

płaskiego Woda jest odprowadzana do rury spustowej biegnącej wewnątrz budynku a stamtąd do kanalizacji deszczowej lub poza budynek do gruntu Aby odwodnienie dachu płaskiego pracowało prawidłowo wpust powinien znaleźć się w najniższym punkcie dachu a spadek w jego kierunku powinien wynosić co najmniej 3 Oproacutecz zasadniczego wpustu powinien być wpust awaryjny ktoacutery przejmie wodę w przypadku zatkania wpustu głoacutewnego Na dachu powinna być co najmniej jedna para wpustoacutew Zasady projektowania moacutewią że wpusty należy rozmieszczać co 25 m

Obliczanie kanalizacji deszczowej

Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qr (qd) [ls]

rAC

10000

IAQr

gdzie ψ lub C ndash wspoacutełczynnik spływu przyjmowany wg nowej normy jako 10 (w starej zależny od nachylenia dachu i rodzaju powierzchni odwadnianej)

A ndash efektywna powierzchnia dachu lub powierzchnia odwadniana [m2]

I ndash w starej normie miarodajne natężenie deszczu [l(sha)] przyjmowane I 300 l(sha)

r ndash natężenie opadoacutew atmosferycznych [l(sm2)] przyjmowane albo na podstawie danych statystycznych albo wg tabeli 1 w nowej normie po przemnożeniu przez wspoacutełczynnik ryzyka podany w tabeli 2

Wymiarowanie rynien i rur spustowych

1 Przewody spustowe ndash średnicę należy dobrać tak aby obliczona wartość odpływu ściekoacutew Qr nie przekraczała wartości Qrmax (qdmax) a powierzchnia odwadniana A powierzchni Amax zestawionych w tabeli w normie PN ndash 92B ndash 01707

2 Wg starej normy rynny powinny mieć średnice minimum 150 mm (dotyczy to budynkoacutew wielorodzinnych)

Efektywna

powierzchnia dachu

odwadniana przez

rynnę A [m2]

Szerokość rynny [mm] Średnica rury

spustowej [mm]

poniżej 20 70 50

20 ndash 57 100 (lub 125) 70

57 ndash 97 125 100

97 - 170 150 100

170 - 243 180 125

Dla budynkoacutew jednorodzinnych średnice rynien i przewodoacutew spustowych można określić w oparciu o efektywną powierzchnię dachu wg tabeli

Średnice poziomoacutew i przykanalikoacutew

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qr z uwzględnieniem następujących zasad

a) dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 07

b) dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 09

c) i d) jak dla kanalizacji sanitarnej

Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej

Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qt (qog) [ls]

Qww ndash natężenie odpływu ściekoacutew sanitarnych

Qr ndash natężenie odpływu ściekoacutew deszczowych

Kanalizacja ogoacutelnospławna to ten fragment ktoacutery odprowadza i ścieki sanitarne i deszczowe do zewnętrznej sieci ogoacutelnospławnej

rwwt QQQ

Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się z uwzględnieniem następujących zasad

a) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt spełnione powinny być warunki

a) i b) jak dla ściekoacutew deszczowych

b) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt obliczeniowa prędkość przepływu

ściekoacutew nie może przekraczać wartości dopuszczalnej ktoacutera wynosi

80 ms ndash dla rur żeliwnych i innych metalowych

40 ms ndash dla rur kamionkowych betonowych i z tworzyw sztucznych

c) dla odpływu tylko ściekoacutew sanitarnych Qww prędkość przepływu

ściekoacutew nie może być mniejsza od vmin = 07 ms

bullRynny z PVC-U

bullRynny z blachy aluminiowej

bullRynny miedziane

bullRynny z blachy stalowej

bullRynny cynkowo-tytanowe

Przekroje rynien a b c) poacutełokragłe d) trapezowy e f) trapezoidalny g) prostokatny h) poacutełokragły leacy

Rodzaje rynien a) okapowa b) koszowa c) gzymsowa d) leacy

Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem

Przepływ zwrotny wywołany spadkiem ciśnienia w sieci wodociągowej

Potencjalne źroacutedła zanieczyszczenia wody wodociągowej

XY

1- sieć wodociągowa

2- urządzenie zabezpieczające

X-rodzina zabezpieczenia

Y-typ zabezpieczenia

Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody

Aby dobrać zabezpieczenie należy

określić kategorię płynu

określić rodzaj zabezpieczenia wg normy

ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe

dobrać zawoacuter zwracając uwagę na średnicę wodomierza

Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody

dla dobranego zaworu ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez zawoacuter

Filtr

Doboacuter filtra

Aby dobrać filtr należy

ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe

dobrać filtr zwracając uwagę na średnicę wodomierza i zaworu antyskażeniowego

Doboacuter filtra

dla dobranego filtra ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez filtr

INSTALACJE KANALIZACYJNE

Rodzaje instalacji kanalizacyjnych

1 Kanalizacja sanitarna (bytowo ndash gospodarcza)

2 Kanalizacja deszczowa

3 Kanalizacja technologiczna

ścieki przed wprowadzeniem do kanalizacji

sanitarnej wymagają wstępnego oczyszczenia w

specjalnych urządzeniach

Odprowadzenie ściekoacutew z nieruchomości może być

realizowane na dwa sposoby

systemem ogoacutelnospławnym (zbiorczym)

lub systemem rozdzielczym

Kanalizacja ogoacutelnospławna odprowadza zaroacutewno ścieki

sanitarne (bytowe) jak i deszczowe

W kanalizacji rozdzielczej ścieki sanitarne i deszczowe

odprowadzane są rozdzielnie

Schemat kanalizacji ogoacutelnospławnej

KS1 KS2

Kanał ogoacutelnospławny

RD1 RD2

linia regulacyjna

ST1

ST2

Schemat kanalizacji rozdzielczej

KS1 KS2

Kanał sanitarny

Kanał deszczowy

RD1 RD2

linia regulacyjnaST1

ST2

SD1

SD2

Podział instalacji kanalizacyjnej

Instalację kanalizacyjną można podzielić na

zewnętrzną (na terenie nieruchomości lecz poza budynkiem)

wewnętrzną (w budynku)

Podział ten wydaje się oczywisty ale jest istotny przy doborze materiału instalacyjnego - nie każdy materiał sprawdzający się wewnątrz nadaje się do stworzenia instalacji zewnętrznej

Granicą między instalacją wewnętrzną a zewnętrzną jest tzw czyszczak głoacutewny (rewizja głoacutewna)

Przewody domowej

instalacji kanalizacyjnej

Przykanalik (przyłącze kanalizacyjne) ndash jest to odcinek ktoacutery łączy kanalizację na terenie nieruchomości z siecią kanalizacyjną

Najczęściej przykanalik włączany jest do studzienki (rewizyjnej lub włazowej) ktoacutera stanowi uzbrojenie sieci Możliwe jest też przyłączenie przez wpust boczny lub złącze siodłowe

Przewody domowej

instalacji kanalizacyjnej

Przykanaliki oznaczane są znakami informacyjnymi Na znaku podana jest średnica (w mm) spadek przyłącza (w promilach) oraz jego długość (w m) Granicą między siecią a instalacją jest położona w pobliżu granicy nieruchomości pierwsza studzienka licząc od strony budynku

Sieć i przykanalik

w przypadku istnienia studzienki rewizyjnej

przykanalikstudzienka rewizyjna

linia

reg

ulac

yjnastudzienka kanalizacyjna

sieć kanalizacyjna

budy

nek

instalacja

zewnętrzna

Sieć i przykanalik

w przypadku braku studzienki rewizyjnej (wg nowych przepisoacutew w przypadku braku studzienki rewizyjnej

przykanalik to odcinek biegnący od granicy budynku do granicy

nieruchomości)

linia

reg

ulac

yjnastudzienka kanalizacyjna

sieć kanalizacyjna

budy

nek

przykanalik

sieć kanalizacyjna

Instalacja kanalizacyjna składa się z 1 poziomoacutew (przewodoacutew odpływowych) ndash są to przewody

prowadzone z odpowiednim spadkiem ktoacutere odprowadzają

ścieki z pionoacutew wpustoacutew podłogowych itp do przykanalika

lub sieci zewnętrznej

2 pionoacutew (przewodoacutew spustowych) ndash są to przewody prowadzone

przez jedną lub kilka kondygnacji odprowadzające ścieki

z podejść kanalizacyjnych wpustoacutew dachowych lub rynien

do przewodoacutew odpływowych

3 podejść kanalizacyjnych ndash przewody odprowadzające ścieki

z przyboroacutew i urządzeń sanitarnych do pionoacutew lub poziomoacutew

kanalizacyjnych

podejścia pojedyncze

podejścia zbiorowe

Kanalizacja sanitarna grawitacyjna

Odprowadza wodę zanieczyszczoną (ścieki) w wyniku jej wykorzystania odpływającą z ustępoacutew spłukiwanych natryskoacutew wanien bidetoacutew zlewoacutew umywalek wpustoacutew podłogowych i innych urządzeń występujących w gospodarstwie domowym

Projektowanie kanalizacji sanitarnej odbywa się w oparciu o normę

PN ndash EN 12056 ndash 2 grudzień 2002

Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew

Część 2 Kanalizacja sanitarna projektowanie układu i obliczenia

oraz w przypadku braku informacji o normę

PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania

w projektowaniu

Podejścia kanalizacyjne ndash łączą

odpływ z pionem kanalizacyjnym

Podejścia

niewentylowane - należy montować ze spadkiem wynoszącym od 2 do 15

wentylowane ndash można zastosować tu mniejsze spadki zgodnie z przywołaną normą ale wymagają dodatkowego przewodu wentylującego

Najczęściej projektuje się podejścia niewentylowane Ich długość w typowym rozwiązaniu stosowanym w Polsce nie powinna przekraczać 30 m a w przypadku miski ustępowej 10 m po długości przewodu

W przypadku dłuższych podejść albo zwiększa się średnicę albo projektuje się podejścia wentylowane za pomocą np zaworoacutew napowietrzających

Nowa norma wprowadza cztery typy systemoacutew kanalizacyjnych jakie można spotkać w poszczegoacutelnych krajach Unii Europejskiej

W Polsce stosuje się tradycyjnie system I

System Nazwa Cechy

I

System pojedynczego pionu

z podejściami częściowo

wypełnionymi

bull jeden pion kanalizacyjny

bull wypełnienie przewodoacutew 50

II

System pojedynczego pionu

z podejściami o mniejszej

średnicy

bull jeden pion kanalizacyjny

bull wypełnienie przewodoacutew 70

III

System pojedynczego pionu

z podejściami całkowicie

wypełnionymi

bull jeden pion kanalizacyjny

bull wypełnienie przewodoacutew 100

bull każde urządzenie podłączone

oddzielnie do pionu

IV System oddzielnych pionoacutew

kanalizacyjnych

bull dwa piony ndash jeden odprowadzający

ścieki czarne z ustępoacutew spłukiwanych

i pisuaroacutew i drugi odprowadzający

pozostałe ścieki

bull wypełnienie przewodoacutew jak dla

systemoacutew I II lub III

Średnice nominalne podejść pojedynczych dobiera się w zależności od typu przyłączonego przyboru sanitarnego lub urządzenia w typowych

rozwiązaniach w Polsce wg tabeli Urządzenie DN [mm]

Umywalka bidet 40

Zlewozmywak

zmywarka pralka

wanna natrysk 50

Miska ustępowa 100

Minimalna średnica podejścia pojedynczego zdeterminowana jest przez jego długość wysokość spadania i ilość zmian kierunku zgodnie z tabelą

DN Lmax

[m] H [m]

trzy zmiany

kierunku

40

50 30 lt10

70 50 lt10

100 50 lt30

H

L

Jeśli powyższe wymiary są przekroczone lub istnieje konieczność zastosowania więcej niż trzech zmian kierunku prowadzenia przewodoacutew należy wybrać kolejną większą średnicę nominalną

Średnice nominalne podjeść zbiorowych

Zależą od natężenia przepływu ściekoacutew w projektowanym

podejściu i od zastosowanego systemu Wybierając system

należy kierować się dostępnymi na rynku przyborami trudno

bowiem wyobrazić sobie podłączanie przyboru sanitarnego

z odpływem np 40mm do przewodu o średnicy mniejszej

Utrudniałoby to swobodny odpływ ściekoacutew z tego przyboru

Natężenie przepływu ściekoacutew sanitarnych Qww

wyznacza się dla danego odcinka instalacji zgodnie

z zależnością

]sl[DUKQww

gdzie K ndash wspoacutełczynnik częstości

DU ndash odpływ jednostkowy [ls] z urządzenia

UWAGA Qww DUmax jeśli nie to Qww = DUmax

Odpływy jednostkowe DU

Odpływy jednostkowe DU -cd

Typowe wspoacutełczynniki częstości K

Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia

z przewodami odpływowymi Piony kanalizacyjne należy prowadzić bez zmiany średnicy i kierunku na całej długości w szachtach sanitarnych

U podstawy każdego pionu przed przejściem w przewoacuted odpływowy należy zamontować otwoacuter rewizyjny (czyszczak) umożliwiający dostęp do wnętrza przodu

W przypadku kanalizacji sanitarnej każdy pion musi być wentylowany w celu wyroacutewnania ciśnienia w instalacji

Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia

z przewodami odpływowymi Wentylację pionu zapewnia

przewoacuted wentylacyjny zakończony rurą wywiewną wyprowadzoną ponad połać dachu

zawoacuter napowietrzający ndash rozwiązanie dozwolone do stosowania w przypadku braku możliwości wyprowadzenia pionu ponad dach można takie rozwiązanie stosować przy spełnieniu następujących warunkoacutew

piony mają wysokość 4 do 5 kondygnacji

ostatni pion licząc od najdalszego w stosunku do kanału oraz co piąty w budynku jest zakończony rurą wywiewną

Elementy pionu kanalizacyjnego

troacutejniki doprowadzające ścieki z podejść kanalizacyjnych

czyszczak prze zmianą kierunku prowadzenia ściekoacutew ndash około 05 nad posadzką przed przejściem w przewoacuted odpływowy

rura prosta o niezmiennej średnicy na całej długości

zawoacuter napowietrzający lub rura wywiewna

W systemie kanalizacji sanitarnej wyroacuteżnić można

piony z wentylacją głoacutewną ndash zakończone rurą wywiewną lub zaworem napowietrzającym

piony z wentylacją obejściową ndash piony z dodatkowym przewodem wentylacyjnym prowadzonym obok pionu spustowego i połączonym z rurą wywiewną

Średnica pionu zależy od wybranego systemu wentylacji i obliczonego natężenia przepływu ściekoacutew dla całego pionu

Należy pamiętać o tym że minimalna średnica pionu nie może być mniejsza od średnicy największego podejścia

W typowych rozwiązaniach w Polsce minimalna średnica pionu wynosi 70mm a dla pionoacutew prowadzących ścieki z misek ustępowych 100mm

Oczywiście w tabelach należy sprawdzić czy średnicy nie należy zwiększyć ze względu na obliczoną wartość Qww

Piony z wentylacją głoacutewną

Piony z wentylacją obejściową

Przewody odpływowe

(poziomy kanalizacyjne)

Wśroacuted przewodoacutew odpływowych wyroacuteżniamy przewoacuted głoacutewny oraz przewody drugorzędne Każdy przewoacuted drugorzędny powinien być oddzielnie podłączony do głoacutewnego pod kątem 45deg

Wszystkie przewody prowadzone są najkroacutetszą drogą przeważnie wzdłuż przegrody budowlanej oraz koniecznie z zachowaniem odpowiedniego spadku

Przewody odpływowe

(poziomy kanalizacyjne)

Spadek powinien być jednakowy na całej długości co zapewnia samooczyszczanie się przewodu

Przyjęte jest że rury układa się kielichem w kierunku przeciwnym do spływu ściekoacutew

Rewizje kanalizacyjne powinno się montować

co 15 m na rurach średnicy od 100 do 150 mm

przed każdym uskokiem poziomu

Rury prowadzone przez murowane ścianki muszą być ułożone prostopadle do przegrody

Na przewody z tworzyw sztucznych powinno się w miejscach przejść dodatkowo nałożyć tuleje ochronne Umożliwią one rurom pewien ruch zabezpieczając instalację przed uszkodzeniami mechanicznymi

Przestrzeń pomiędzy tuleją a rurą powinno się zabezpieczyć izolacją

Jeśli przewody kanalizacyjne z tworzyw sztucznych układane są w sąsiedztwie przewodoacutew wydzielających ciepło powinny być osłonięte otulinami izolacyjnymi w celu zabezpieczenia przed przegrzewaniem

Przewody poziome i przykanaliki powinny być ułożone poniżej strefy przemarzania gruntu czyli na głębokości 80-140 cm zależnie od regionu kraju

Jeśli przewody prowadzone są w pomieszczeniach w ktoacuterych temperatura może spadać poniżej 0degC muszą być odpowiednio zabezpieczone przed przemarzaniem

Dla przewodoacutew prowadzonych na zewnątrz budynku należy pamiętać że warstwa gruntu pokrywającego rury kanalizacyjne powinna być o 10-20 cm większa od głębokości przemarzania gruntu jeśli przewody układa się wyżej to powinny być zaizolowane termicznie

Rury kanalizacyjne układane na zewnątrz budynku powinny być oddalone

od innych przewodoacutew co najmniej

15 m od przewodoacutew gazowych i wodociągowych

08 m od kabli energetycznych

05 m od kabli telekomunikacyjnych

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qww z uwzględnieniem następujących zasad

1 dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 05

2 dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 07

3 minimalna prędkość przepływu ściekoacutew wynosi 07 ms stąd

wynika prowadzenie przewodoacutew z odpowiednim do średnicy

spadkiem w kierunku sieci zewnętrznej

4 minimalna średnica przewodu zewnętrznego wynosi 010m

a przykanalika 015m

Dobierając średnice przewodoacutew odpływowych należy stosować

tabelę z wartościami natężenia przepływu Q0 i prędkości

przepływu v0 dla przewodoacutew o przekroju kołowym przy

pełnym wypełnieniu i wykres Manninga

=QQ0

=vv0

hd

Q

v

(hd)

1

23

4

Przykład obliczeniowy Obliczeniowe natężenie sciekoacutew sanitarnych wynosi Qww= 50 ls Na podstawie tabeli 1 QwwQ0 = 50 2014 = 025 Z wykresu odczytujemy

V = 085V0 = 085114 = 097 ms przy napełnieniu hd = 037

Zakresy dopuszczalnych spadkoacutew przewodoacutew odpływowych

DN 0100 m ndash i = 20 - 100

DN 0150 m ndash i = 15 - 150

Urządzenia dodatkowe w kanalizacji sanitarnej

W przypadku odprowadzania ściekoacutew bytowo gospodarczych do zewnętrznej sieci typu ogoacutelnospławnego w pomieszczeniach położonych na najniższych kondygnacjach w budynku może dojść do zalania spowodowanego wstecznym przepływem ściekoacutew w wyniku intensywnych opadoacutew deszczu Dlatego też w tego typu instalacjach na przewodach kanalizacyjnych odprowadzających ścieki z pomieszczeń na najniższej kondygnacji stosować należy zasuwy burzowe ktoacutere chronią instalację przed przepływem zwrotnym

Materiały w kanalizacji sanitarnej

Instalacja kanalizacyjna może być wykonana z roacuteżnych materiałoacutew ale

zawsze rury i połączenia powinny być szczelne i odporne na korozję

Obecnie najpopularniejszym materiałem używanym do budowy instalacji

wewnętrznej jest tworzywo sztuczne Rury kanalizacyjne produkuje się z

polipropylenu (PP)

roacuteżnych odmian polichlorku winylu (PVC)

Polietylenu wysokiej gęstości (PE-HD)

żywicy poliestrowej wzmacnianej włoacuteknem szklanym (GRE)

Innymi materiałami stosowanymi w kanalizacji sanitarnej są

żeliwo

kamionka

beton

Kanalizacja deszczowa

Odprowadza wody opadowe z dachoacutew i terenoacutew przyległych do nieruchomości (podjazdy tarasy parkingi itp)

Projektowanie kanalizacji deszczowej odbywa się w oparciu o normę

PN ndash EN 12056 ndash 3 grudzień 2002

Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew

Część 3 Przewody deszczowe Projektowanie układu i obliczenia

oraz w przypadku braku informacji o normę

PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania w projektowaniu

Odprowadzanie wody z dachu stromego

W przypadku dachoacutew budynkoacutew niskich (do 5 kondygnacji) ktoacutere mają odpowiednie nachylenie (przyjmuje się że powyżej 8) najczęstszym sposobem odprowadzania wody deszczowej jest zastosowanie systemu rynnowego

Zadaniem deszczowej instalacji kanalizacyjnej jest zebranie wody z dachu i odprowadzenie jej do sieci kanalizacji deszczowej lub do gruntu System rynnowy polega na naturalnym (grawitacyjnym) spływie woacuted po połaci dachowej skąd jest przejmowana przez system rur System ten roacutewnież pracuje grawitacyjnie Umowną granicą instalacji deszczowej jest wylewka z ktoacuterej woda może być skierowana do sieci kanalizacji deszczowej (ogoacutelnospławnej) lub na grunt

Podstawowe elementy

instalacji kanalizacji deszczowej

Rynny - przewody o przekroju otwartym (okrągłym prostokątnym eliptycznym trapezowym okapowym) biegnące wzdłuż krawędzi dachu Zadaniem rynien jest zebranie wody opadowej Rynny prowadzone są z lekkim spadkiem w kierunku narożnikoacutew budynku dzięki czemu woda nie wylewa się za krawędzie tylko płynie w kierunku rur spustowych

Instalacja kanalizacji deszczowej składa się z następujących elementoacutew

Rury spustowe ndash pionowe odcinki przewodoacutew o przekroju zamkniętym (najczęściej okrągłym lub prostokątnym) Zadaniem rur spustowych jest zebranie wody płynącej rynnami i odprowadzenie ich poza budynek

Odpływy ndash elementy za pomocą ktoacuterych rynny przechodzą w rury spustowe Odpływ jest odcinkiem rynny w ktoacuterym wykonany jest obrobiony otwoacuter odpowiedniego kształtu pozwalający na włączenie rury spustowej Można wyroacuteżnić odpływy przelotowe oraz odpływy końcowe ( na narożnikach pomieszczeń) Pozwalają na mocowanie rur spustowych

Narożniki do rynien ndash umożliwiają połączenie rynien w narożnikach budynku Właściwy montaż narożnikoacutew jest bardzo ważny dla właściwej pracy rynien (ruchoacutew pod wpływem temperatury) Wylewki ndash kształtki ktoacuterymi kończy się rura spustowa Wylewka może być włą- czona do kanalizacji deszczowej bądź znajdować się nad gruntem

Łączniki do rynien - złączki zwykłe uszczelkowe i korekcyjne Ponieważ montaż rynien wymaga pozostawiania tzw dylatacji (odstępoacutew) złączki korekcyjne lub uszczelkowe umożliwiają wykonanie takich połączenia z dylatacją

Łączniki do rur spustowych - kolana troacutejniki redukcje mufy mufy redukcyjne Mufy służą do włączania rur spustowych do odpływoacutew zadaniem muf redukcyjnych jest połączenie rury spustowej i odpływu o roacuteżnych średnicach Kolana pozwalają na zmianę kierunku rury spustowej Troacutejniki umożliwiają włączanie do rur spustowych wyposażenia dodatkowego

Haki i obejmy - zadaniem tych elementoacutew jest mocowanie rynien i rur spustowych do dachoacutew i ścian

Elementy wykończeniowe i dodatkowe -

zadaniem tych elementoacutew jest wykończenie

systemu lub uzupełnienie jego pracy

Przykładami mogą tu być

dekiel służący do zakończenia rynny

filtr siatkowy montowany na rurze

spustowej zatrzymujący

zanieczyszczenia

czyszczak (rewizja) umożliwiający

przegląd i czyszczenie rury spustowej

(na zdjęciu)

odprowadzenie do kanalizacji deszczowej

Jednym ze sposoboacutew odprowadzenia wody jest podłączenie systemu rynnowego do kanalizacji deszczowej

Woacutewczas na dolnym odcinku rury spustowej mniej więcej 03-08 m ponad terenem należy zamontować rewizję (czyszczak) Rewizja ma wewnątrz kratkę na ktoacuterej zbierają się liście i inne zanieczyszczenia spływające z rynny

Rura spustowa z rewizją przyłączona jest do przewodoacutew odpływowych a te łączą się z kanalizacją Średnica przewodoacutew musi być co najmniej roacutewna średnicy rur spustowych i najczęściej wynosi 100-150 mm Głębokość na jakiej powinno się układać rury zależy od strefy przemarzania i wynosi 1-14 m System taki nie ma blokady przedostawania się zapachoacutew dlatego lepiej nie podłączać go do kanalizacji ogoacutelnospławnej

Innym sposobem odprowadzenia wody bezpośrednio do kanalizacji jest podłączenie rury spustowej do osadnika rynnowego Wyposażony jest on w klapkę ktoacutera stanowi blokadę zapachową i wyciągany kosz w ktoacuterym gromadzą się większe zanieczyszczenia takie jak liście

Gdy brak sieci kanalizacji deszczowej lub ogoacutelnospławnej woda deszczowa powinna być bezpiecznie rozprowadzona po terenie posesji ale tak żeby nie spływała na sąsiednie działki

Odprowadzanie wody z dachu

płaskiego

W przypadku dachoacutew budynkoacutew wysokich (powyżej 5 kondygnacji) oraz dachoacutew o małym nachyleniu (przyjmuje się że poniżej 8) najczęstszym sposobem odprowa-dzania wody deszczowej jest system odwadniania oparty na wpustach dachowych

Wpusty dachowe pełnią rolę dachowych odwodnień punkto-wych tzn zbierają wodę z pewnej powierzchni w jednym punkcie

Odprowadzanie wody z dachu

płaskiego Woda jest odprowadzana do rury spustowej biegnącej wewnątrz budynku a stamtąd do kanalizacji deszczowej lub poza budynek do gruntu Aby odwodnienie dachu płaskiego pracowało prawidłowo wpust powinien znaleźć się w najniższym punkcie dachu a spadek w jego kierunku powinien wynosić co najmniej 3 Oproacutecz zasadniczego wpustu powinien być wpust awaryjny ktoacutery przejmie wodę w przypadku zatkania wpustu głoacutewnego Na dachu powinna być co najmniej jedna para wpustoacutew Zasady projektowania moacutewią że wpusty należy rozmieszczać co 25 m

Obliczanie kanalizacji deszczowej

Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qr (qd) [ls]

rAC

10000

IAQr

gdzie ψ lub C ndash wspoacutełczynnik spływu przyjmowany wg nowej normy jako 10 (w starej zależny od nachylenia dachu i rodzaju powierzchni odwadnianej)

A ndash efektywna powierzchnia dachu lub powierzchnia odwadniana [m2]

I ndash w starej normie miarodajne natężenie deszczu [l(sha)] przyjmowane I 300 l(sha)

r ndash natężenie opadoacutew atmosferycznych [l(sm2)] przyjmowane albo na podstawie danych statystycznych albo wg tabeli 1 w nowej normie po przemnożeniu przez wspoacutełczynnik ryzyka podany w tabeli 2

Wymiarowanie rynien i rur spustowych

1 Przewody spustowe ndash średnicę należy dobrać tak aby obliczona wartość odpływu ściekoacutew Qr nie przekraczała wartości Qrmax (qdmax) a powierzchnia odwadniana A powierzchni Amax zestawionych w tabeli w normie PN ndash 92B ndash 01707

2 Wg starej normy rynny powinny mieć średnice minimum 150 mm (dotyczy to budynkoacutew wielorodzinnych)

Efektywna

powierzchnia dachu

odwadniana przez

rynnę A [m2]

Szerokość rynny [mm] Średnica rury

spustowej [mm]

poniżej 20 70 50

20 ndash 57 100 (lub 125) 70

57 ndash 97 125 100

97 - 170 150 100

170 - 243 180 125

Dla budynkoacutew jednorodzinnych średnice rynien i przewodoacutew spustowych można określić w oparciu o efektywną powierzchnię dachu wg tabeli

Średnice poziomoacutew i przykanalikoacutew

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qr z uwzględnieniem następujących zasad

a) dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 07

b) dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 09

c) i d) jak dla kanalizacji sanitarnej

Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej

Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qt (qog) [ls]

Qww ndash natężenie odpływu ściekoacutew sanitarnych

Qr ndash natężenie odpływu ściekoacutew deszczowych

Kanalizacja ogoacutelnospławna to ten fragment ktoacutery odprowadza i ścieki sanitarne i deszczowe do zewnętrznej sieci ogoacutelnospławnej

rwwt QQQ

Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się z uwzględnieniem następujących zasad

a) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt spełnione powinny być warunki

a) i b) jak dla ściekoacutew deszczowych

b) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt obliczeniowa prędkość przepływu

ściekoacutew nie może przekraczać wartości dopuszczalnej ktoacutera wynosi

80 ms ndash dla rur żeliwnych i innych metalowych

40 ms ndash dla rur kamionkowych betonowych i z tworzyw sztucznych

c) dla odpływu tylko ściekoacutew sanitarnych Qww prędkość przepływu

ściekoacutew nie może być mniejsza od vmin = 07 ms

bullRynny z PVC-U

bullRynny z blachy aluminiowej

bullRynny miedziane

bullRynny z blachy stalowej

bullRynny cynkowo-tytanowe

Przekroje rynien a b c) poacutełokragłe d) trapezowy e f) trapezoidalny g) prostokatny h) poacutełokragły leacy

Rodzaje rynien a) okapowa b) koszowa c) gzymsowa d) leacy

Potencjalne źroacutedła zanieczyszczenia wody wodociągowej

XY

1- sieć wodociągowa

2- urządzenie zabezpieczające

X-rodzina zabezpieczenia

Y-typ zabezpieczenia

Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody

Aby dobrać zabezpieczenie należy

określić kategorię płynu

określić rodzaj zabezpieczenia wg normy

ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe

dobrać zawoacuter zwracając uwagę na średnicę wodomierza

Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody

dla dobranego zaworu ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez zawoacuter

Filtr

Doboacuter filtra

Aby dobrać filtr należy

ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe

dobrać filtr zwracając uwagę na średnicę wodomierza i zaworu antyskażeniowego

Doboacuter filtra

dla dobranego filtra ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez filtr

INSTALACJE KANALIZACYJNE

Rodzaje instalacji kanalizacyjnych

1 Kanalizacja sanitarna (bytowo ndash gospodarcza)

2 Kanalizacja deszczowa

3 Kanalizacja technologiczna

ścieki przed wprowadzeniem do kanalizacji

sanitarnej wymagają wstępnego oczyszczenia w

specjalnych urządzeniach

Odprowadzenie ściekoacutew z nieruchomości może być

realizowane na dwa sposoby

systemem ogoacutelnospławnym (zbiorczym)

lub systemem rozdzielczym

Kanalizacja ogoacutelnospławna odprowadza zaroacutewno ścieki

sanitarne (bytowe) jak i deszczowe

W kanalizacji rozdzielczej ścieki sanitarne i deszczowe

odprowadzane są rozdzielnie

Schemat kanalizacji ogoacutelnospławnej

KS1 KS2

Kanał ogoacutelnospławny

RD1 RD2

linia regulacyjna

ST1

ST2

Schemat kanalizacji rozdzielczej

KS1 KS2

Kanał sanitarny

Kanał deszczowy

RD1 RD2

linia regulacyjnaST1

ST2

SD1

SD2

Podział instalacji kanalizacyjnej

Instalację kanalizacyjną można podzielić na

zewnętrzną (na terenie nieruchomości lecz poza budynkiem)

wewnętrzną (w budynku)

Podział ten wydaje się oczywisty ale jest istotny przy doborze materiału instalacyjnego - nie każdy materiał sprawdzający się wewnątrz nadaje się do stworzenia instalacji zewnętrznej

Granicą między instalacją wewnętrzną a zewnętrzną jest tzw czyszczak głoacutewny (rewizja głoacutewna)

Przewody domowej

instalacji kanalizacyjnej

Przykanalik (przyłącze kanalizacyjne) ndash jest to odcinek ktoacutery łączy kanalizację na terenie nieruchomości z siecią kanalizacyjną

Najczęściej przykanalik włączany jest do studzienki (rewizyjnej lub włazowej) ktoacutera stanowi uzbrojenie sieci Możliwe jest też przyłączenie przez wpust boczny lub złącze siodłowe

Przewody domowej

instalacji kanalizacyjnej

Przykanaliki oznaczane są znakami informacyjnymi Na znaku podana jest średnica (w mm) spadek przyłącza (w promilach) oraz jego długość (w m) Granicą między siecią a instalacją jest położona w pobliżu granicy nieruchomości pierwsza studzienka licząc od strony budynku

Sieć i przykanalik

w przypadku istnienia studzienki rewizyjnej

przykanalikstudzienka rewizyjna

linia

reg

ulac

yjnastudzienka kanalizacyjna

sieć kanalizacyjna

budy

nek

instalacja

zewnętrzna

Sieć i przykanalik

w przypadku braku studzienki rewizyjnej (wg nowych przepisoacutew w przypadku braku studzienki rewizyjnej

przykanalik to odcinek biegnący od granicy budynku do granicy

nieruchomości)

linia

reg

ulac

yjnastudzienka kanalizacyjna

sieć kanalizacyjna

budy

nek

przykanalik

sieć kanalizacyjna

Instalacja kanalizacyjna składa się z 1 poziomoacutew (przewodoacutew odpływowych) ndash są to przewody

prowadzone z odpowiednim spadkiem ktoacutere odprowadzają

ścieki z pionoacutew wpustoacutew podłogowych itp do przykanalika

lub sieci zewnętrznej

2 pionoacutew (przewodoacutew spustowych) ndash są to przewody prowadzone

przez jedną lub kilka kondygnacji odprowadzające ścieki

z podejść kanalizacyjnych wpustoacutew dachowych lub rynien

do przewodoacutew odpływowych

3 podejść kanalizacyjnych ndash przewody odprowadzające ścieki

z przyboroacutew i urządzeń sanitarnych do pionoacutew lub poziomoacutew

kanalizacyjnych

podejścia pojedyncze

podejścia zbiorowe

Kanalizacja sanitarna grawitacyjna

Odprowadza wodę zanieczyszczoną (ścieki) w wyniku jej wykorzystania odpływającą z ustępoacutew spłukiwanych natryskoacutew wanien bidetoacutew zlewoacutew umywalek wpustoacutew podłogowych i innych urządzeń występujących w gospodarstwie domowym

Projektowanie kanalizacji sanitarnej odbywa się w oparciu o normę

PN ndash EN 12056 ndash 2 grudzień 2002

Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew

Część 2 Kanalizacja sanitarna projektowanie układu i obliczenia

oraz w przypadku braku informacji o normę

PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania

w projektowaniu

Podejścia kanalizacyjne ndash łączą

odpływ z pionem kanalizacyjnym

Podejścia

niewentylowane - należy montować ze spadkiem wynoszącym od 2 do 15

wentylowane ndash można zastosować tu mniejsze spadki zgodnie z przywołaną normą ale wymagają dodatkowego przewodu wentylującego

Najczęściej projektuje się podejścia niewentylowane Ich długość w typowym rozwiązaniu stosowanym w Polsce nie powinna przekraczać 30 m a w przypadku miski ustępowej 10 m po długości przewodu

W przypadku dłuższych podejść albo zwiększa się średnicę albo projektuje się podejścia wentylowane za pomocą np zaworoacutew napowietrzających

Nowa norma wprowadza cztery typy systemoacutew kanalizacyjnych jakie można spotkać w poszczegoacutelnych krajach Unii Europejskiej

W Polsce stosuje się tradycyjnie system I

System Nazwa Cechy

I

System pojedynczego pionu

z podejściami częściowo

wypełnionymi

bull jeden pion kanalizacyjny

bull wypełnienie przewodoacutew 50

II

System pojedynczego pionu

z podejściami o mniejszej

średnicy

bull jeden pion kanalizacyjny

bull wypełnienie przewodoacutew 70

III

System pojedynczego pionu

z podejściami całkowicie

wypełnionymi

bull jeden pion kanalizacyjny

bull wypełnienie przewodoacutew 100

bull każde urządzenie podłączone

oddzielnie do pionu

IV System oddzielnych pionoacutew

kanalizacyjnych

bull dwa piony ndash jeden odprowadzający

ścieki czarne z ustępoacutew spłukiwanych

i pisuaroacutew i drugi odprowadzający

pozostałe ścieki

bull wypełnienie przewodoacutew jak dla

systemoacutew I II lub III

Średnice nominalne podejść pojedynczych dobiera się w zależności od typu przyłączonego przyboru sanitarnego lub urządzenia w typowych

rozwiązaniach w Polsce wg tabeli Urządzenie DN [mm]

Umywalka bidet 40

Zlewozmywak

zmywarka pralka

wanna natrysk 50

Miska ustępowa 100

Minimalna średnica podejścia pojedynczego zdeterminowana jest przez jego długość wysokość spadania i ilość zmian kierunku zgodnie z tabelą

DN Lmax

[m] H [m]

trzy zmiany

kierunku

40

50 30 lt10

70 50 lt10

100 50 lt30

H

L

Jeśli powyższe wymiary są przekroczone lub istnieje konieczność zastosowania więcej niż trzech zmian kierunku prowadzenia przewodoacutew należy wybrać kolejną większą średnicę nominalną

Średnice nominalne podjeść zbiorowych

Zależą od natężenia przepływu ściekoacutew w projektowanym

podejściu i od zastosowanego systemu Wybierając system

należy kierować się dostępnymi na rynku przyborami trudno

bowiem wyobrazić sobie podłączanie przyboru sanitarnego

z odpływem np 40mm do przewodu o średnicy mniejszej

Utrudniałoby to swobodny odpływ ściekoacutew z tego przyboru

Natężenie przepływu ściekoacutew sanitarnych Qww

wyznacza się dla danego odcinka instalacji zgodnie

z zależnością

]sl[DUKQww

gdzie K ndash wspoacutełczynnik częstości

DU ndash odpływ jednostkowy [ls] z urządzenia

UWAGA Qww DUmax jeśli nie to Qww = DUmax

Odpływy jednostkowe DU

Odpływy jednostkowe DU -cd

Typowe wspoacutełczynniki częstości K

Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia

z przewodami odpływowymi Piony kanalizacyjne należy prowadzić bez zmiany średnicy i kierunku na całej długości w szachtach sanitarnych

U podstawy każdego pionu przed przejściem w przewoacuted odpływowy należy zamontować otwoacuter rewizyjny (czyszczak) umożliwiający dostęp do wnętrza przodu

W przypadku kanalizacji sanitarnej każdy pion musi być wentylowany w celu wyroacutewnania ciśnienia w instalacji

Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia

z przewodami odpływowymi Wentylację pionu zapewnia

przewoacuted wentylacyjny zakończony rurą wywiewną wyprowadzoną ponad połać dachu

zawoacuter napowietrzający ndash rozwiązanie dozwolone do stosowania w przypadku braku możliwości wyprowadzenia pionu ponad dach można takie rozwiązanie stosować przy spełnieniu następujących warunkoacutew

piony mają wysokość 4 do 5 kondygnacji

ostatni pion licząc od najdalszego w stosunku do kanału oraz co piąty w budynku jest zakończony rurą wywiewną

Elementy pionu kanalizacyjnego

troacutejniki doprowadzające ścieki z podejść kanalizacyjnych

czyszczak prze zmianą kierunku prowadzenia ściekoacutew ndash około 05 nad posadzką przed przejściem w przewoacuted odpływowy

rura prosta o niezmiennej średnicy na całej długości

zawoacuter napowietrzający lub rura wywiewna

W systemie kanalizacji sanitarnej wyroacuteżnić można

piony z wentylacją głoacutewną ndash zakończone rurą wywiewną lub zaworem napowietrzającym

piony z wentylacją obejściową ndash piony z dodatkowym przewodem wentylacyjnym prowadzonym obok pionu spustowego i połączonym z rurą wywiewną

Średnica pionu zależy od wybranego systemu wentylacji i obliczonego natężenia przepływu ściekoacutew dla całego pionu

Należy pamiętać o tym że minimalna średnica pionu nie może być mniejsza od średnicy największego podejścia

W typowych rozwiązaniach w Polsce minimalna średnica pionu wynosi 70mm a dla pionoacutew prowadzących ścieki z misek ustępowych 100mm

Oczywiście w tabelach należy sprawdzić czy średnicy nie należy zwiększyć ze względu na obliczoną wartość Qww

Piony z wentylacją głoacutewną

Piony z wentylacją obejściową

Przewody odpływowe

(poziomy kanalizacyjne)

Wśroacuted przewodoacutew odpływowych wyroacuteżniamy przewoacuted głoacutewny oraz przewody drugorzędne Każdy przewoacuted drugorzędny powinien być oddzielnie podłączony do głoacutewnego pod kątem 45deg

Wszystkie przewody prowadzone są najkroacutetszą drogą przeważnie wzdłuż przegrody budowlanej oraz koniecznie z zachowaniem odpowiedniego spadku

Przewody odpływowe

(poziomy kanalizacyjne)

Spadek powinien być jednakowy na całej długości co zapewnia samooczyszczanie się przewodu

Przyjęte jest że rury układa się kielichem w kierunku przeciwnym do spływu ściekoacutew

Rewizje kanalizacyjne powinno się montować

co 15 m na rurach średnicy od 100 do 150 mm

przed każdym uskokiem poziomu

Rury prowadzone przez murowane ścianki muszą być ułożone prostopadle do przegrody

Na przewody z tworzyw sztucznych powinno się w miejscach przejść dodatkowo nałożyć tuleje ochronne Umożliwią one rurom pewien ruch zabezpieczając instalację przed uszkodzeniami mechanicznymi

Przestrzeń pomiędzy tuleją a rurą powinno się zabezpieczyć izolacją

Jeśli przewody kanalizacyjne z tworzyw sztucznych układane są w sąsiedztwie przewodoacutew wydzielających ciepło powinny być osłonięte otulinami izolacyjnymi w celu zabezpieczenia przed przegrzewaniem

Przewody poziome i przykanaliki powinny być ułożone poniżej strefy przemarzania gruntu czyli na głębokości 80-140 cm zależnie od regionu kraju

Jeśli przewody prowadzone są w pomieszczeniach w ktoacuterych temperatura może spadać poniżej 0degC muszą być odpowiednio zabezpieczone przed przemarzaniem

Dla przewodoacutew prowadzonych na zewnątrz budynku należy pamiętać że warstwa gruntu pokrywającego rury kanalizacyjne powinna być o 10-20 cm większa od głębokości przemarzania gruntu jeśli przewody układa się wyżej to powinny być zaizolowane termicznie

Rury kanalizacyjne układane na zewnątrz budynku powinny być oddalone

od innych przewodoacutew co najmniej

15 m od przewodoacutew gazowych i wodociągowych

08 m od kabli energetycznych

05 m od kabli telekomunikacyjnych

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qww z uwzględnieniem następujących zasad

1 dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 05

2 dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 07

3 minimalna prędkość przepływu ściekoacutew wynosi 07 ms stąd

wynika prowadzenie przewodoacutew z odpowiednim do średnicy

spadkiem w kierunku sieci zewnętrznej

4 minimalna średnica przewodu zewnętrznego wynosi 010m

a przykanalika 015m

Dobierając średnice przewodoacutew odpływowych należy stosować

tabelę z wartościami natężenia przepływu Q0 i prędkości

przepływu v0 dla przewodoacutew o przekroju kołowym przy

pełnym wypełnieniu i wykres Manninga

=QQ0

=vv0

hd

Q

v

(hd)

1

23

4

Przykład obliczeniowy Obliczeniowe natężenie sciekoacutew sanitarnych wynosi Qww= 50 ls Na podstawie tabeli 1 QwwQ0 = 50 2014 = 025 Z wykresu odczytujemy

V = 085V0 = 085114 = 097 ms przy napełnieniu hd = 037

Zakresy dopuszczalnych spadkoacutew przewodoacutew odpływowych

DN 0100 m ndash i = 20 - 100

DN 0150 m ndash i = 15 - 150

Urządzenia dodatkowe w kanalizacji sanitarnej

W przypadku odprowadzania ściekoacutew bytowo gospodarczych do zewnętrznej sieci typu ogoacutelnospławnego w pomieszczeniach położonych na najniższych kondygnacjach w budynku może dojść do zalania spowodowanego wstecznym przepływem ściekoacutew w wyniku intensywnych opadoacutew deszczu Dlatego też w tego typu instalacjach na przewodach kanalizacyjnych odprowadzających ścieki z pomieszczeń na najniższej kondygnacji stosować należy zasuwy burzowe ktoacutere chronią instalację przed przepływem zwrotnym

Materiały w kanalizacji sanitarnej

Instalacja kanalizacyjna może być wykonana z roacuteżnych materiałoacutew ale

zawsze rury i połączenia powinny być szczelne i odporne na korozję

Obecnie najpopularniejszym materiałem używanym do budowy instalacji

wewnętrznej jest tworzywo sztuczne Rury kanalizacyjne produkuje się z

polipropylenu (PP)

roacuteżnych odmian polichlorku winylu (PVC)

Polietylenu wysokiej gęstości (PE-HD)

żywicy poliestrowej wzmacnianej włoacuteknem szklanym (GRE)

Innymi materiałami stosowanymi w kanalizacji sanitarnej są

żeliwo

kamionka

beton

Kanalizacja deszczowa

Odprowadza wody opadowe z dachoacutew i terenoacutew przyległych do nieruchomości (podjazdy tarasy parkingi itp)

Projektowanie kanalizacji deszczowej odbywa się w oparciu o normę

PN ndash EN 12056 ndash 3 grudzień 2002

Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew

Część 3 Przewody deszczowe Projektowanie układu i obliczenia

oraz w przypadku braku informacji o normę

PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania w projektowaniu

Odprowadzanie wody z dachu stromego

W przypadku dachoacutew budynkoacutew niskich (do 5 kondygnacji) ktoacutere mają odpowiednie nachylenie (przyjmuje się że powyżej 8) najczęstszym sposobem odprowadzania wody deszczowej jest zastosowanie systemu rynnowego

Zadaniem deszczowej instalacji kanalizacyjnej jest zebranie wody z dachu i odprowadzenie jej do sieci kanalizacji deszczowej lub do gruntu System rynnowy polega na naturalnym (grawitacyjnym) spływie woacuted po połaci dachowej skąd jest przejmowana przez system rur System ten roacutewnież pracuje grawitacyjnie Umowną granicą instalacji deszczowej jest wylewka z ktoacuterej woda może być skierowana do sieci kanalizacji deszczowej (ogoacutelnospławnej) lub na grunt

Podstawowe elementy

instalacji kanalizacji deszczowej

Rynny - przewody o przekroju otwartym (okrągłym prostokątnym eliptycznym trapezowym okapowym) biegnące wzdłuż krawędzi dachu Zadaniem rynien jest zebranie wody opadowej Rynny prowadzone są z lekkim spadkiem w kierunku narożnikoacutew budynku dzięki czemu woda nie wylewa się za krawędzie tylko płynie w kierunku rur spustowych

Instalacja kanalizacji deszczowej składa się z następujących elementoacutew

Rury spustowe ndash pionowe odcinki przewodoacutew o przekroju zamkniętym (najczęściej okrągłym lub prostokątnym) Zadaniem rur spustowych jest zebranie wody płynącej rynnami i odprowadzenie ich poza budynek

Odpływy ndash elementy za pomocą ktoacuterych rynny przechodzą w rury spustowe Odpływ jest odcinkiem rynny w ktoacuterym wykonany jest obrobiony otwoacuter odpowiedniego kształtu pozwalający na włączenie rury spustowej Można wyroacuteżnić odpływy przelotowe oraz odpływy końcowe ( na narożnikach pomieszczeń) Pozwalają na mocowanie rur spustowych

Narożniki do rynien ndash umożliwiają połączenie rynien w narożnikach budynku Właściwy montaż narożnikoacutew jest bardzo ważny dla właściwej pracy rynien (ruchoacutew pod wpływem temperatury) Wylewki ndash kształtki ktoacuterymi kończy się rura spustowa Wylewka może być włą- czona do kanalizacji deszczowej bądź znajdować się nad gruntem

Łączniki do rynien - złączki zwykłe uszczelkowe i korekcyjne Ponieważ montaż rynien wymaga pozostawiania tzw dylatacji (odstępoacutew) złączki korekcyjne lub uszczelkowe umożliwiają wykonanie takich połączenia z dylatacją

Łączniki do rur spustowych - kolana troacutejniki redukcje mufy mufy redukcyjne Mufy służą do włączania rur spustowych do odpływoacutew zadaniem muf redukcyjnych jest połączenie rury spustowej i odpływu o roacuteżnych średnicach Kolana pozwalają na zmianę kierunku rury spustowej Troacutejniki umożliwiają włączanie do rur spustowych wyposażenia dodatkowego

Haki i obejmy - zadaniem tych elementoacutew jest mocowanie rynien i rur spustowych do dachoacutew i ścian

Elementy wykończeniowe i dodatkowe -

zadaniem tych elementoacutew jest wykończenie

systemu lub uzupełnienie jego pracy

Przykładami mogą tu być

dekiel służący do zakończenia rynny

filtr siatkowy montowany na rurze

spustowej zatrzymujący

zanieczyszczenia

czyszczak (rewizja) umożliwiający

przegląd i czyszczenie rury spustowej

(na zdjęciu)

odprowadzenie do kanalizacji deszczowej

Jednym ze sposoboacutew odprowadzenia wody jest podłączenie systemu rynnowego do kanalizacji deszczowej

Woacutewczas na dolnym odcinku rury spustowej mniej więcej 03-08 m ponad terenem należy zamontować rewizję (czyszczak) Rewizja ma wewnątrz kratkę na ktoacuterej zbierają się liście i inne zanieczyszczenia spływające z rynny

Rura spustowa z rewizją przyłączona jest do przewodoacutew odpływowych a te łączą się z kanalizacją Średnica przewodoacutew musi być co najmniej roacutewna średnicy rur spustowych i najczęściej wynosi 100-150 mm Głębokość na jakiej powinno się układać rury zależy od strefy przemarzania i wynosi 1-14 m System taki nie ma blokady przedostawania się zapachoacutew dlatego lepiej nie podłączać go do kanalizacji ogoacutelnospławnej

Innym sposobem odprowadzenia wody bezpośrednio do kanalizacji jest podłączenie rury spustowej do osadnika rynnowego Wyposażony jest on w klapkę ktoacutera stanowi blokadę zapachową i wyciągany kosz w ktoacuterym gromadzą się większe zanieczyszczenia takie jak liście

Gdy brak sieci kanalizacji deszczowej lub ogoacutelnospławnej woda deszczowa powinna być bezpiecznie rozprowadzona po terenie posesji ale tak żeby nie spływała na sąsiednie działki

Odprowadzanie wody z dachu

płaskiego

W przypadku dachoacutew budynkoacutew wysokich (powyżej 5 kondygnacji) oraz dachoacutew o małym nachyleniu (przyjmuje się że poniżej 8) najczęstszym sposobem odprowa-dzania wody deszczowej jest system odwadniania oparty na wpustach dachowych

Wpusty dachowe pełnią rolę dachowych odwodnień punkto-wych tzn zbierają wodę z pewnej powierzchni w jednym punkcie

Odprowadzanie wody z dachu

płaskiego Woda jest odprowadzana do rury spustowej biegnącej wewnątrz budynku a stamtąd do kanalizacji deszczowej lub poza budynek do gruntu Aby odwodnienie dachu płaskiego pracowało prawidłowo wpust powinien znaleźć się w najniższym punkcie dachu a spadek w jego kierunku powinien wynosić co najmniej 3 Oproacutecz zasadniczego wpustu powinien być wpust awaryjny ktoacutery przejmie wodę w przypadku zatkania wpustu głoacutewnego Na dachu powinna być co najmniej jedna para wpustoacutew Zasady projektowania moacutewią że wpusty należy rozmieszczać co 25 m

Obliczanie kanalizacji deszczowej

Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qr (qd) [ls]

rAC

10000

IAQr

gdzie ψ lub C ndash wspoacutełczynnik spływu przyjmowany wg nowej normy jako 10 (w starej zależny od nachylenia dachu i rodzaju powierzchni odwadnianej)

A ndash efektywna powierzchnia dachu lub powierzchnia odwadniana [m2]

I ndash w starej normie miarodajne natężenie deszczu [l(sha)] przyjmowane I 300 l(sha)

r ndash natężenie opadoacutew atmosferycznych [l(sm2)] przyjmowane albo na podstawie danych statystycznych albo wg tabeli 1 w nowej normie po przemnożeniu przez wspoacutełczynnik ryzyka podany w tabeli 2

Wymiarowanie rynien i rur spustowych

1 Przewody spustowe ndash średnicę należy dobrać tak aby obliczona wartość odpływu ściekoacutew Qr nie przekraczała wartości Qrmax (qdmax) a powierzchnia odwadniana A powierzchni Amax zestawionych w tabeli w normie PN ndash 92B ndash 01707

2 Wg starej normy rynny powinny mieć średnice minimum 150 mm (dotyczy to budynkoacutew wielorodzinnych)

Efektywna

powierzchnia dachu

odwadniana przez

rynnę A [m2]

Szerokość rynny [mm] Średnica rury

spustowej [mm]

poniżej 20 70 50

20 ndash 57 100 (lub 125) 70

57 ndash 97 125 100

97 - 170 150 100

170 - 243 180 125

Dla budynkoacutew jednorodzinnych średnice rynien i przewodoacutew spustowych można określić w oparciu o efektywną powierzchnię dachu wg tabeli

Średnice poziomoacutew i przykanalikoacutew

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qr z uwzględnieniem następujących zasad

a) dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 07

b) dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 09

c) i d) jak dla kanalizacji sanitarnej

Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej

Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qt (qog) [ls]

Qww ndash natężenie odpływu ściekoacutew sanitarnych

Qr ndash natężenie odpływu ściekoacutew deszczowych

Kanalizacja ogoacutelnospławna to ten fragment ktoacutery odprowadza i ścieki sanitarne i deszczowe do zewnętrznej sieci ogoacutelnospławnej

rwwt QQQ

Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się z uwzględnieniem następujących zasad

a) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt spełnione powinny być warunki

a) i b) jak dla ściekoacutew deszczowych

b) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt obliczeniowa prędkość przepływu

ściekoacutew nie może przekraczać wartości dopuszczalnej ktoacutera wynosi

80 ms ndash dla rur żeliwnych i innych metalowych

40 ms ndash dla rur kamionkowych betonowych i z tworzyw sztucznych

c) dla odpływu tylko ściekoacutew sanitarnych Qww prędkość przepływu

ściekoacutew nie może być mniejsza od vmin = 07 ms

bullRynny z PVC-U

bullRynny z blachy aluminiowej

bullRynny miedziane

bullRynny z blachy stalowej

bullRynny cynkowo-tytanowe

Przekroje rynien a b c) poacutełokragłe d) trapezowy e f) trapezoidalny g) prostokatny h) poacutełokragły leacy

Rodzaje rynien a) okapowa b) koszowa c) gzymsowa d) leacy

Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody

Aby dobrać zabezpieczenie należy

określić kategorię płynu

określić rodzaj zabezpieczenia wg normy

ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe

dobrać zawoacuter zwracając uwagę na średnicę wodomierza

Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody

dla dobranego zaworu ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez zawoacuter

Filtr

Doboacuter filtra

Aby dobrać filtr należy

ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe

dobrać filtr zwracając uwagę na średnicę wodomierza i zaworu antyskażeniowego

Doboacuter filtra

dla dobranego filtra ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez filtr

INSTALACJE KANALIZACYJNE

Rodzaje instalacji kanalizacyjnych

1 Kanalizacja sanitarna (bytowo ndash gospodarcza)

2 Kanalizacja deszczowa

3 Kanalizacja technologiczna

ścieki przed wprowadzeniem do kanalizacji

sanitarnej wymagają wstępnego oczyszczenia w

specjalnych urządzeniach

Odprowadzenie ściekoacutew z nieruchomości może być

realizowane na dwa sposoby

systemem ogoacutelnospławnym (zbiorczym)

lub systemem rozdzielczym

Kanalizacja ogoacutelnospławna odprowadza zaroacutewno ścieki

sanitarne (bytowe) jak i deszczowe

W kanalizacji rozdzielczej ścieki sanitarne i deszczowe

odprowadzane są rozdzielnie

Schemat kanalizacji ogoacutelnospławnej

KS1 KS2

Kanał ogoacutelnospławny

RD1 RD2

linia regulacyjna

ST1

ST2

Schemat kanalizacji rozdzielczej

KS1 KS2

Kanał sanitarny

Kanał deszczowy

RD1 RD2

linia regulacyjnaST1

ST2

SD1

SD2

Podział instalacji kanalizacyjnej

Instalację kanalizacyjną można podzielić na

zewnętrzną (na terenie nieruchomości lecz poza budynkiem)

wewnętrzną (w budynku)

Podział ten wydaje się oczywisty ale jest istotny przy doborze materiału instalacyjnego - nie każdy materiał sprawdzający się wewnątrz nadaje się do stworzenia instalacji zewnętrznej

Granicą między instalacją wewnętrzną a zewnętrzną jest tzw czyszczak głoacutewny (rewizja głoacutewna)

Przewody domowej

instalacji kanalizacyjnej

Przykanalik (przyłącze kanalizacyjne) ndash jest to odcinek ktoacutery łączy kanalizację na terenie nieruchomości z siecią kanalizacyjną

Najczęściej przykanalik włączany jest do studzienki (rewizyjnej lub włazowej) ktoacutera stanowi uzbrojenie sieci Możliwe jest też przyłączenie przez wpust boczny lub złącze siodłowe

Przewody domowej

instalacji kanalizacyjnej

Przykanaliki oznaczane są znakami informacyjnymi Na znaku podana jest średnica (w mm) spadek przyłącza (w promilach) oraz jego długość (w m) Granicą między siecią a instalacją jest położona w pobliżu granicy nieruchomości pierwsza studzienka licząc od strony budynku

Sieć i przykanalik

w przypadku istnienia studzienki rewizyjnej

przykanalikstudzienka rewizyjna

linia

reg

ulac

yjnastudzienka kanalizacyjna

sieć kanalizacyjna

budy

nek

instalacja

zewnętrzna

Sieć i przykanalik

w przypadku braku studzienki rewizyjnej (wg nowych przepisoacutew w przypadku braku studzienki rewizyjnej

przykanalik to odcinek biegnący od granicy budynku do granicy

nieruchomości)

linia

reg

ulac

yjnastudzienka kanalizacyjna

sieć kanalizacyjna

budy

nek

przykanalik

sieć kanalizacyjna

Instalacja kanalizacyjna składa się z 1 poziomoacutew (przewodoacutew odpływowych) ndash są to przewody

prowadzone z odpowiednim spadkiem ktoacutere odprowadzają

ścieki z pionoacutew wpustoacutew podłogowych itp do przykanalika

lub sieci zewnętrznej

2 pionoacutew (przewodoacutew spustowych) ndash są to przewody prowadzone

przez jedną lub kilka kondygnacji odprowadzające ścieki

z podejść kanalizacyjnych wpustoacutew dachowych lub rynien

do przewodoacutew odpływowych

3 podejść kanalizacyjnych ndash przewody odprowadzające ścieki

z przyboroacutew i urządzeń sanitarnych do pionoacutew lub poziomoacutew

kanalizacyjnych

podejścia pojedyncze

podejścia zbiorowe

Kanalizacja sanitarna grawitacyjna

Odprowadza wodę zanieczyszczoną (ścieki) w wyniku jej wykorzystania odpływającą z ustępoacutew spłukiwanych natryskoacutew wanien bidetoacutew zlewoacutew umywalek wpustoacutew podłogowych i innych urządzeń występujących w gospodarstwie domowym

Projektowanie kanalizacji sanitarnej odbywa się w oparciu o normę

PN ndash EN 12056 ndash 2 grudzień 2002

Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew

Część 2 Kanalizacja sanitarna projektowanie układu i obliczenia

oraz w przypadku braku informacji o normę

PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania

w projektowaniu

Podejścia kanalizacyjne ndash łączą

odpływ z pionem kanalizacyjnym

Podejścia

niewentylowane - należy montować ze spadkiem wynoszącym od 2 do 15

wentylowane ndash można zastosować tu mniejsze spadki zgodnie z przywołaną normą ale wymagają dodatkowego przewodu wentylującego

Najczęściej projektuje się podejścia niewentylowane Ich długość w typowym rozwiązaniu stosowanym w Polsce nie powinna przekraczać 30 m a w przypadku miski ustępowej 10 m po długości przewodu

W przypadku dłuższych podejść albo zwiększa się średnicę albo projektuje się podejścia wentylowane za pomocą np zaworoacutew napowietrzających

Nowa norma wprowadza cztery typy systemoacutew kanalizacyjnych jakie można spotkać w poszczegoacutelnych krajach Unii Europejskiej

W Polsce stosuje się tradycyjnie system I

System Nazwa Cechy

I

System pojedynczego pionu

z podejściami częściowo

wypełnionymi

bull jeden pion kanalizacyjny

bull wypełnienie przewodoacutew 50

II

System pojedynczego pionu

z podejściami o mniejszej

średnicy

bull jeden pion kanalizacyjny

bull wypełnienie przewodoacutew 70

III

System pojedynczego pionu

z podejściami całkowicie

wypełnionymi

bull jeden pion kanalizacyjny

bull wypełnienie przewodoacutew 100

bull każde urządzenie podłączone

oddzielnie do pionu

IV System oddzielnych pionoacutew

kanalizacyjnych

bull dwa piony ndash jeden odprowadzający

ścieki czarne z ustępoacutew spłukiwanych

i pisuaroacutew i drugi odprowadzający

pozostałe ścieki

bull wypełnienie przewodoacutew jak dla

systemoacutew I II lub III

Średnice nominalne podejść pojedynczych dobiera się w zależności od typu przyłączonego przyboru sanitarnego lub urządzenia w typowych

rozwiązaniach w Polsce wg tabeli Urządzenie DN [mm]

Umywalka bidet 40

Zlewozmywak

zmywarka pralka

wanna natrysk 50

Miska ustępowa 100

Minimalna średnica podejścia pojedynczego zdeterminowana jest przez jego długość wysokość spadania i ilość zmian kierunku zgodnie z tabelą

DN Lmax

[m] H [m]

trzy zmiany

kierunku

40

50 30 lt10

70 50 lt10

100 50 lt30

H

L

Jeśli powyższe wymiary są przekroczone lub istnieje konieczność zastosowania więcej niż trzech zmian kierunku prowadzenia przewodoacutew należy wybrać kolejną większą średnicę nominalną

Średnice nominalne podjeść zbiorowych

Zależą od natężenia przepływu ściekoacutew w projektowanym

podejściu i od zastosowanego systemu Wybierając system

należy kierować się dostępnymi na rynku przyborami trudno

bowiem wyobrazić sobie podłączanie przyboru sanitarnego

z odpływem np 40mm do przewodu o średnicy mniejszej

Utrudniałoby to swobodny odpływ ściekoacutew z tego przyboru

Natężenie przepływu ściekoacutew sanitarnych Qww

wyznacza się dla danego odcinka instalacji zgodnie

z zależnością

]sl[DUKQww

gdzie K ndash wspoacutełczynnik częstości

DU ndash odpływ jednostkowy [ls] z urządzenia

UWAGA Qww DUmax jeśli nie to Qww = DUmax

Odpływy jednostkowe DU

Odpływy jednostkowe DU -cd

Typowe wspoacutełczynniki częstości K

Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia

z przewodami odpływowymi Piony kanalizacyjne należy prowadzić bez zmiany średnicy i kierunku na całej długości w szachtach sanitarnych

U podstawy każdego pionu przed przejściem w przewoacuted odpływowy należy zamontować otwoacuter rewizyjny (czyszczak) umożliwiający dostęp do wnętrza przodu

W przypadku kanalizacji sanitarnej każdy pion musi być wentylowany w celu wyroacutewnania ciśnienia w instalacji

Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia

z przewodami odpływowymi Wentylację pionu zapewnia

przewoacuted wentylacyjny zakończony rurą wywiewną wyprowadzoną ponad połać dachu

zawoacuter napowietrzający ndash rozwiązanie dozwolone do stosowania w przypadku braku możliwości wyprowadzenia pionu ponad dach można takie rozwiązanie stosować przy spełnieniu następujących warunkoacutew

piony mają wysokość 4 do 5 kondygnacji

ostatni pion licząc od najdalszego w stosunku do kanału oraz co piąty w budynku jest zakończony rurą wywiewną

Elementy pionu kanalizacyjnego

troacutejniki doprowadzające ścieki z podejść kanalizacyjnych

czyszczak prze zmianą kierunku prowadzenia ściekoacutew ndash około 05 nad posadzką przed przejściem w przewoacuted odpływowy

rura prosta o niezmiennej średnicy na całej długości

zawoacuter napowietrzający lub rura wywiewna

W systemie kanalizacji sanitarnej wyroacuteżnić można

piony z wentylacją głoacutewną ndash zakończone rurą wywiewną lub zaworem napowietrzającym

piony z wentylacją obejściową ndash piony z dodatkowym przewodem wentylacyjnym prowadzonym obok pionu spustowego i połączonym z rurą wywiewną

Średnica pionu zależy od wybranego systemu wentylacji i obliczonego natężenia przepływu ściekoacutew dla całego pionu

Należy pamiętać o tym że minimalna średnica pionu nie może być mniejsza od średnicy największego podejścia

W typowych rozwiązaniach w Polsce minimalna średnica pionu wynosi 70mm a dla pionoacutew prowadzących ścieki z misek ustępowych 100mm

Oczywiście w tabelach należy sprawdzić czy średnicy nie należy zwiększyć ze względu na obliczoną wartość Qww

Piony z wentylacją głoacutewną

Piony z wentylacją obejściową

Przewody odpływowe

(poziomy kanalizacyjne)

Wśroacuted przewodoacutew odpływowych wyroacuteżniamy przewoacuted głoacutewny oraz przewody drugorzędne Każdy przewoacuted drugorzędny powinien być oddzielnie podłączony do głoacutewnego pod kątem 45deg

Wszystkie przewody prowadzone są najkroacutetszą drogą przeważnie wzdłuż przegrody budowlanej oraz koniecznie z zachowaniem odpowiedniego spadku

Przewody odpływowe

(poziomy kanalizacyjne)

Spadek powinien być jednakowy na całej długości co zapewnia samooczyszczanie się przewodu

Przyjęte jest że rury układa się kielichem w kierunku przeciwnym do spływu ściekoacutew

Rewizje kanalizacyjne powinno się montować

co 15 m na rurach średnicy od 100 do 150 mm

przed każdym uskokiem poziomu

Rury prowadzone przez murowane ścianki muszą być ułożone prostopadle do przegrody

Na przewody z tworzyw sztucznych powinno się w miejscach przejść dodatkowo nałożyć tuleje ochronne Umożliwią one rurom pewien ruch zabezpieczając instalację przed uszkodzeniami mechanicznymi

Przestrzeń pomiędzy tuleją a rurą powinno się zabezpieczyć izolacją

Jeśli przewody kanalizacyjne z tworzyw sztucznych układane są w sąsiedztwie przewodoacutew wydzielających ciepło powinny być osłonięte otulinami izolacyjnymi w celu zabezpieczenia przed przegrzewaniem

Przewody poziome i przykanaliki powinny być ułożone poniżej strefy przemarzania gruntu czyli na głębokości 80-140 cm zależnie od regionu kraju

Jeśli przewody prowadzone są w pomieszczeniach w ktoacuterych temperatura może spadać poniżej 0degC muszą być odpowiednio zabezpieczone przed przemarzaniem

Dla przewodoacutew prowadzonych na zewnątrz budynku należy pamiętać że warstwa gruntu pokrywającego rury kanalizacyjne powinna być o 10-20 cm większa od głębokości przemarzania gruntu jeśli przewody układa się wyżej to powinny być zaizolowane termicznie

Rury kanalizacyjne układane na zewnątrz budynku powinny być oddalone

od innych przewodoacutew co najmniej

15 m od przewodoacutew gazowych i wodociągowych

08 m od kabli energetycznych

05 m od kabli telekomunikacyjnych

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qww z uwzględnieniem następujących zasad

1 dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 05

2 dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 07

3 minimalna prędkość przepływu ściekoacutew wynosi 07 ms stąd

wynika prowadzenie przewodoacutew z odpowiednim do średnicy

spadkiem w kierunku sieci zewnętrznej

4 minimalna średnica przewodu zewnętrznego wynosi 010m

a przykanalika 015m

Dobierając średnice przewodoacutew odpływowych należy stosować

tabelę z wartościami natężenia przepływu Q0 i prędkości

przepływu v0 dla przewodoacutew o przekroju kołowym przy

pełnym wypełnieniu i wykres Manninga

=QQ0

=vv0

hd

Q

v

(hd)

1

23

4

Przykład obliczeniowy Obliczeniowe natężenie sciekoacutew sanitarnych wynosi Qww= 50 ls Na podstawie tabeli 1 QwwQ0 = 50 2014 = 025 Z wykresu odczytujemy

V = 085V0 = 085114 = 097 ms przy napełnieniu hd = 037

Zakresy dopuszczalnych spadkoacutew przewodoacutew odpływowych

DN 0100 m ndash i = 20 - 100

DN 0150 m ndash i = 15 - 150

Urządzenia dodatkowe w kanalizacji sanitarnej

W przypadku odprowadzania ściekoacutew bytowo gospodarczych do zewnętrznej sieci typu ogoacutelnospławnego w pomieszczeniach położonych na najniższych kondygnacjach w budynku może dojść do zalania spowodowanego wstecznym przepływem ściekoacutew w wyniku intensywnych opadoacutew deszczu Dlatego też w tego typu instalacjach na przewodach kanalizacyjnych odprowadzających ścieki z pomieszczeń na najniższej kondygnacji stosować należy zasuwy burzowe ktoacutere chronią instalację przed przepływem zwrotnym

Materiały w kanalizacji sanitarnej

Instalacja kanalizacyjna może być wykonana z roacuteżnych materiałoacutew ale

zawsze rury i połączenia powinny być szczelne i odporne na korozję

Obecnie najpopularniejszym materiałem używanym do budowy instalacji

wewnętrznej jest tworzywo sztuczne Rury kanalizacyjne produkuje się z

polipropylenu (PP)

roacuteżnych odmian polichlorku winylu (PVC)

Polietylenu wysokiej gęstości (PE-HD)

żywicy poliestrowej wzmacnianej włoacuteknem szklanym (GRE)

Innymi materiałami stosowanymi w kanalizacji sanitarnej są

żeliwo

kamionka

beton

Kanalizacja deszczowa

Odprowadza wody opadowe z dachoacutew i terenoacutew przyległych do nieruchomości (podjazdy tarasy parkingi itp)

Projektowanie kanalizacji deszczowej odbywa się w oparciu o normę

PN ndash EN 12056 ndash 3 grudzień 2002

Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew

Część 3 Przewody deszczowe Projektowanie układu i obliczenia

oraz w przypadku braku informacji o normę

PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania w projektowaniu

Odprowadzanie wody z dachu stromego

W przypadku dachoacutew budynkoacutew niskich (do 5 kondygnacji) ktoacutere mają odpowiednie nachylenie (przyjmuje się że powyżej 8) najczęstszym sposobem odprowadzania wody deszczowej jest zastosowanie systemu rynnowego

Zadaniem deszczowej instalacji kanalizacyjnej jest zebranie wody z dachu i odprowadzenie jej do sieci kanalizacji deszczowej lub do gruntu System rynnowy polega na naturalnym (grawitacyjnym) spływie woacuted po połaci dachowej skąd jest przejmowana przez system rur System ten roacutewnież pracuje grawitacyjnie Umowną granicą instalacji deszczowej jest wylewka z ktoacuterej woda może być skierowana do sieci kanalizacji deszczowej (ogoacutelnospławnej) lub na grunt

Podstawowe elementy

instalacji kanalizacji deszczowej

Rynny - przewody o przekroju otwartym (okrągłym prostokątnym eliptycznym trapezowym okapowym) biegnące wzdłuż krawędzi dachu Zadaniem rynien jest zebranie wody opadowej Rynny prowadzone są z lekkim spadkiem w kierunku narożnikoacutew budynku dzięki czemu woda nie wylewa się za krawędzie tylko płynie w kierunku rur spustowych

Instalacja kanalizacji deszczowej składa się z następujących elementoacutew

Rury spustowe ndash pionowe odcinki przewodoacutew o przekroju zamkniętym (najczęściej okrągłym lub prostokątnym) Zadaniem rur spustowych jest zebranie wody płynącej rynnami i odprowadzenie ich poza budynek

Odpływy ndash elementy za pomocą ktoacuterych rynny przechodzą w rury spustowe Odpływ jest odcinkiem rynny w ktoacuterym wykonany jest obrobiony otwoacuter odpowiedniego kształtu pozwalający na włączenie rury spustowej Można wyroacuteżnić odpływy przelotowe oraz odpływy końcowe ( na narożnikach pomieszczeń) Pozwalają na mocowanie rur spustowych

Narożniki do rynien ndash umożliwiają połączenie rynien w narożnikach budynku Właściwy montaż narożnikoacutew jest bardzo ważny dla właściwej pracy rynien (ruchoacutew pod wpływem temperatury) Wylewki ndash kształtki ktoacuterymi kończy się rura spustowa Wylewka może być włą- czona do kanalizacji deszczowej bądź znajdować się nad gruntem

Łączniki do rynien - złączki zwykłe uszczelkowe i korekcyjne Ponieważ montaż rynien wymaga pozostawiania tzw dylatacji (odstępoacutew) złączki korekcyjne lub uszczelkowe umożliwiają wykonanie takich połączenia z dylatacją

Łączniki do rur spustowych - kolana troacutejniki redukcje mufy mufy redukcyjne Mufy służą do włączania rur spustowych do odpływoacutew zadaniem muf redukcyjnych jest połączenie rury spustowej i odpływu o roacuteżnych średnicach Kolana pozwalają na zmianę kierunku rury spustowej Troacutejniki umożliwiają włączanie do rur spustowych wyposażenia dodatkowego

Haki i obejmy - zadaniem tych elementoacutew jest mocowanie rynien i rur spustowych do dachoacutew i ścian

Elementy wykończeniowe i dodatkowe -

zadaniem tych elementoacutew jest wykończenie

systemu lub uzupełnienie jego pracy

Przykładami mogą tu być

dekiel służący do zakończenia rynny

filtr siatkowy montowany na rurze

spustowej zatrzymujący

zanieczyszczenia

czyszczak (rewizja) umożliwiający

przegląd i czyszczenie rury spustowej

(na zdjęciu)

odprowadzenie do kanalizacji deszczowej

Jednym ze sposoboacutew odprowadzenia wody jest podłączenie systemu rynnowego do kanalizacji deszczowej

Woacutewczas na dolnym odcinku rury spustowej mniej więcej 03-08 m ponad terenem należy zamontować rewizję (czyszczak) Rewizja ma wewnątrz kratkę na ktoacuterej zbierają się liście i inne zanieczyszczenia spływające z rynny

Rura spustowa z rewizją przyłączona jest do przewodoacutew odpływowych a te łączą się z kanalizacją Średnica przewodoacutew musi być co najmniej roacutewna średnicy rur spustowych i najczęściej wynosi 100-150 mm Głębokość na jakiej powinno się układać rury zależy od strefy przemarzania i wynosi 1-14 m System taki nie ma blokady przedostawania się zapachoacutew dlatego lepiej nie podłączać go do kanalizacji ogoacutelnospławnej

Innym sposobem odprowadzenia wody bezpośrednio do kanalizacji jest podłączenie rury spustowej do osadnika rynnowego Wyposażony jest on w klapkę ktoacutera stanowi blokadę zapachową i wyciągany kosz w ktoacuterym gromadzą się większe zanieczyszczenia takie jak liście

Gdy brak sieci kanalizacji deszczowej lub ogoacutelnospławnej woda deszczowa powinna być bezpiecznie rozprowadzona po terenie posesji ale tak żeby nie spływała na sąsiednie działki

Odprowadzanie wody z dachu

płaskiego

W przypadku dachoacutew budynkoacutew wysokich (powyżej 5 kondygnacji) oraz dachoacutew o małym nachyleniu (przyjmuje się że poniżej 8) najczęstszym sposobem odprowa-dzania wody deszczowej jest system odwadniania oparty na wpustach dachowych

Wpusty dachowe pełnią rolę dachowych odwodnień punkto-wych tzn zbierają wodę z pewnej powierzchni w jednym punkcie

Odprowadzanie wody z dachu

płaskiego Woda jest odprowadzana do rury spustowej biegnącej wewnątrz budynku a stamtąd do kanalizacji deszczowej lub poza budynek do gruntu Aby odwodnienie dachu płaskiego pracowało prawidłowo wpust powinien znaleźć się w najniższym punkcie dachu a spadek w jego kierunku powinien wynosić co najmniej 3 Oproacutecz zasadniczego wpustu powinien być wpust awaryjny ktoacutery przejmie wodę w przypadku zatkania wpustu głoacutewnego Na dachu powinna być co najmniej jedna para wpustoacutew Zasady projektowania moacutewią że wpusty należy rozmieszczać co 25 m

Obliczanie kanalizacji deszczowej

Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qr (qd) [ls]

rAC

10000

IAQr

gdzie ψ lub C ndash wspoacutełczynnik spływu przyjmowany wg nowej normy jako 10 (w starej zależny od nachylenia dachu i rodzaju powierzchni odwadnianej)

A ndash efektywna powierzchnia dachu lub powierzchnia odwadniana [m2]

I ndash w starej normie miarodajne natężenie deszczu [l(sha)] przyjmowane I 300 l(sha)

r ndash natężenie opadoacutew atmosferycznych [l(sm2)] przyjmowane albo na podstawie danych statystycznych albo wg tabeli 1 w nowej normie po przemnożeniu przez wspoacutełczynnik ryzyka podany w tabeli 2

Wymiarowanie rynien i rur spustowych

1 Przewody spustowe ndash średnicę należy dobrać tak aby obliczona wartość odpływu ściekoacutew Qr nie przekraczała wartości Qrmax (qdmax) a powierzchnia odwadniana A powierzchni Amax zestawionych w tabeli w normie PN ndash 92B ndash 01707

2 Wg starej normy rynny powinny mieć średnice minimum 150 mm (dotyczy to budynkoacutew wielorodzinnych)

Efektywna

powierzchnia dachu

odwadniana przez

rynnę A [m2]

Szerokość rynny [mm] Średnica rury

spustowej [mm]

poniżej 20 70 50

20 ndash 57 100 (lub 125) 70

57 ndash 97 125 100

97 - 170 150 100

170 - 243 180 125

Dla budynkoacutew jednorodzinnych średnice rynien i przewodoacutew spustowych można określić w oparciu o efektywną powierzchnię dachu wg tabeli

Średnice poziomoacutew i przykanalikoacutew

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qr z uwzględnieniem następujących zasad

a) dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 07

b) dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 09

c) i d) jak dla kanalizacji sanitarnej

Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej

Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qt (qog) [ls]

Qww ndash natężenie odpływu ściekoacutew sanitarnych

Qr ndash natężenie odpływu ściekoacutew deszczowych

Kanalizacja ogoacutelnospławna to ten fragment ktoacutery odprowadza i ścieki sanitarne i deszczowe do zewnętrznej sieci ogoacutelnospławnej

rwwt QQQ

Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się z uwzględnieniem następujących zasad

a) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt spełnione powinny być warunki

a) i b) jak dla ściekoacutew deszczowych

b) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt obliczeniowa prędkość przepływu

ściekoacutew nie może przekraczać wartości dopuszczalnej ktoacutera wynosi

80 ms ndash dla rur żeliwnych i innych metalowych

40 ms ndash dla rur kamionkowych betonowych i z tworzyw sztucznych

c) dla odpływu tylko ściekoacutew sanitarnych Qww prędkość przepływu

ściekoacutew nie może być mniejsza od vmin = 07 ms

bullRynny z PVC-U

bullRynny z blachy aluminiowej

bullRynny miedziane

bullRynny z blachy stalowej

bullRynny cynkowo-tytanowe

Przekroje rynien a b c) poacutełokragłe d) trapezowy e f) trapezoidalny g) prostokatny h) poacutełokragły leacy

Rodzaje rynien a) okapowa b) koszowa c) gzymsowa d) leacy

Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody

dla dobranego zaworu ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez zawoacuter

Filtr

Doboacuter filtra

Aby dobrać filtr należy

ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe

dobrać filtr zwracając uwagę na średnicę wodomierza i zaworu antyskażeniowego

Doboacuter filtra

dla dobranego filtra ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez filtr

INSTALACJE KANALIZACYJNE

Rodzaje instalacji kanalizacyjnych

1 Kanalizacja sanitarna (bytowo ndash gospodarcza)

2 Kanalizacja deszczowa

3 Kanalizacja technologiczna

ścieki przed wprowadzeniem do kanalizacji

sanitarnej wymagają wstępnego oczyszczenia w

specjalnych urządzeniach

Odprowadzenie ściekoacutew z nieruchomości może być

realizowane na dwa sposoby

systemem ogoacutelnospławnym (zbiorczym)

lub systemem rozdzielczym

Kanalizacja ogoacutelnospławna odprowadza zaroacutewno ścieki

sanitarne (bytowe) jak i deszczowe

W kanalizacji rozdzielczej ścieki sanitarne i deszczowe

odprowadzane są rozdzielnie

Schemat kanalizacji ogoacutelnospławnej

KS1 KS2

Kanał ogoacutelnospławny

RD1 RD2

linia regulacyjna

ST1

ST2

Schemat kanalizacji rozdzielczej

KS1 KS2

Kanał sanitarny

Kanał deszczowy

RD1 RD2

linia regulacyjnaST1

ST2

SD1

SD2

Podział instalacji kanalizacyjnej

Instalację kanalizacyjną można podzielić na

zewnętrzną (na terenie nieruchomości lecz poza budynkiem)

wewnętrzną (w budynku)

Podział ten wydaje się oczywisty ale jest istotny przy doborze materiału instalacyjnego - nie każdy materiał sprawdzający się wewnątrz nadaje się do stworzenia instalacji zewnętrznej

Granicą między instalacją wewnętrzną a zewnętrzną jest tzw czyszczak głoacutewny (rewizja głoacutewna)

Przewody domowej

instalacji kanalizacyjnej

Przykanalik (przyłącze kanalizacyjne) ndash jest to odcinek ktoacutery łączy kanalizację na terenie nieruchomości z siecią kanalizacyjną

Najczęściej przykanalik włączany jest do studzienki (rewizyjnej lub włazowej) ktoacutera stanowi uzbrojenie sieci Możliwe jest też przyłączenie przez wpust boczny lub złącze siodłowe

Przewody domowej

instalacji kanalizacyjnej

Przykanaliki oznaczane są znakami informacyjnymi Na znaku podana jest średnica (w mm) spadek przyłącza (w promilach) oraz jego długość (w m) Granicą między siecią a instalacją jest położona w pobliżu granicy nieruchomości pierwsza studzienka licząc od strony budynku

Sieć i przykanalik

w przypadku istnienia studzienki rewizyjnej

przykanalikstudzienka rewizyjna

linia

reg

ulac

yjnastudzienka kanalizacyjna

sieć kanalizacyjna

budy

nek

instalacja

zewnętrzna

Sieć i przykanalik

w przypadku braku studzienki rewizyjnej (wg nowych przepisoacutew w przypadku braku studzienki rewizyjnej

przykanalik to odcinek biegnący od granicy budynku do granicy

nieruchomości)

linia

reg

ulac

yjnastudzienka kanalizacyjna

sieć kanalizacyjna

budy

nek

przykanalik

sieć kanalizacyjna

Instalacja kanalizacyjna składa się z 1 poziomoacutew (przewodoacutew odpływowych) ndash są to przewody

prowadzone z odpowiednim spadkiem ktoacutere odprowadzają

ścieki z pionoacutew wpustoacutew podłogowych itp do przykanalika

lub sieci zewnętrznej

2 pionoacutew (przewodoacutew spustowych) ndash są to przewody prowadzone

przez jedną lub kilka kondygnacji odprowadzające ścieki

z podejść kanalizacyjnych wpustoacutew dachowych lub rynien

do przewodoacutew odpływowych

3 podejść kanalizacyjnych ndash przewody odprowadzające ścieki

z przyboroacutew i urządzeń sanitarnych do pionoacutew lub poziomoacutew

kanalizacyjnych

podejścia pojedyncze

podejścia zbiorowe

Kanalizacja sanitarna grawitacyjna

Odprowadza wodę zanieczyszczoną (ścieki) w wyniku jej wykorzystania odpływającą z ustępoacutew spłukiwanych natryskoacutew wanien bidetoacutew zlewoacutew umywalek wpustoacutew podłogowych i innych urządzeń występujących w gospodarstwie domowym

Projektowanie kanalizacji sanitarnej odbywa się w oparciu o normę

PN ndash EN 12056 ndash 2 grudzień 2002

Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew

Część 2 Kanalizacja sanitarna projektowanie układu i obliczenia

oraz w przypadku braku informacji o normę

PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania

w projektowaniu

Podejścia kanalizacyjne ndash łączą

odpływ z pionem kanalizacyjnym

Podejścia

niewentylowane - należy montować ze spadkiem wynoszącym od 2 do 15

wentylowane ndash można zastosować tu mniejsze spadki zgodnie z przywołaną normą ale wymagają dodatkowego przewodu wentylującego

Najczęściej projektuje się podejścia niewentylowane Ich długość w typowym rozwiązaniu stosowanym w Polsce nie powinna przekraczać 30 m a w przypadku miski ustępowej 10 m po długości przewodu

W przypadku dłuższych podejść albo zwiększa się średnicę albo projektuje się podejścia wentylowane za pomocą np zaworoacutew napowietrzających

Nowa norma wprowadza cztery typy systemoacutew kanalizacyjnych jakie można spotkać w poszczegoacutelnych krajach Unii Europejskiej

W Polsce stosuje się tradycyjnie system I

System Nazwa Cechy

I

System pojedynczego pionu

z podejściami częściowo

wypełnionymi

bull jeden pion kanalizacyjny

bull wypełnienie przewodoacutew 50

II

System pojedynczego pionu

z podejściami o mniejszej

średnicy

bull jeden pion kanalizacyjny

bull wypełnienie przewodoacutew 70

III

System pojedynczego pionu

z podejściami całkowicie

wypełnionymi

bull jeden pion kanalizacyjny

bull wypełnienie przewodoacutew 100

bull każde urządzenie podłączone

oddzielnie do pionu

IV System oddzielnych pionoacutew

kanalizacyjnych

bull dwa piony ndash jeden odprowadzający

ścieki czarne z ustępoacutew spłukiwanych

i pisuaroacutew i drugi odprowadzający

pozostałe ścieki

bull wypełnienie przewodoacutew jak dla

systemoacutew I II lub III

Średnice nominalne podejść pojedynczych dobiera się w zależności od typu przyłączonego przyboru sanitarnego lub urządzenia w typowych

rozwiązaniach w Polsce wg tabeli Urządzenie DN [mm]

Umywalka bidet 40

Zlewozmywak

zmywarka pralka

wanna natrysk 50

Miska ustępowa 100

Minimalna średnica podejścia pojedynczego zdeterminowana jest przez jego długość wysokość spadania i ilość zmian kierunku zgodnie z tabelą

DN Lmax

[m] H [m]

trzy zmiany

kierunku

40

50 30 lt10

70 50 lt10

100 50 lt30

H

L

Jeśli powyższe wymiary są przekroczone lub istnieje konieczność zastosowania więcej niż trzech zmian kierunku prowadzenia przewodoacutew należy wybrać kolejną większą średnicę nominalną

Średnice nominalne podjeść zbiorowych

Zależą od natężenia przepływu ściekoacutew w projektowanym

podejściu i od zastosowanego systemu Wybierając system

należy kierować się dostępnymi na rynku przyborami trudno

bowiem wyobrazić sobie podłączanie przyboru sanitarnego

z odpływem np 40mm do przewodu o średnicy mniejszej

Utrudniałoby to swobodny odpływ ściekoacutew z tego przyboru

Natężenie przepływu ściekoacutew sanitarnych Qww

wyznacza się dla danego odcinka instalacji zgodnie

z zależnością

]sl[DUKQww

gdzie K ndash wspoacutełczynnik częstości

DU ndash odpływ jednostkowy [ls] z urządzenia

UWAGA Qww DUmax jeśli nie to Qww = DUmax

Odpływy jednostkowe DU

Odpływy jednostkowe DU -cd

Typowe wspoacutełczynniki częstości K

Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia

z przewodami odpływowymi Piony kanalizacyjne należy prowadzić bez zmiany średnicy i kierunku na całej długości w szachtach sanitarnych

U podstawy każdego pionu przed przejściem w przewoacuted odpływowy należy zamontować otwoacuter rewizyjny (czyszczak) umożliwiający dostęp do wnętrza przodu

W przypadku kanalizacji sanitarnej każdy pion musi być wentylowany w celu wyroacutewnania ciśnienia w instalacji

Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia

z przewodami odpływowymi Wentylację pionu zapewnia

przewoacuted wentylacyjny zakończony rurą wywiewną wyprowadzoną ponad połać dachu

zawoacuter napowietrzający ndash rozwiązanie dozwolone do stosowania w przypadku braku możliwości wyprowadzenia pionu ponad dach można takie rozwiązanie stosować przy spełnieniu następujących warunkoacutew

piony mają wysokość 4 do 5 kondygnacji

ostatni pion licząc od najdalszego w stosunku do kanału oraz co piąty w budynku jest zakończony rurą wywiewną

Elementy pionu kanalizacyjnego

troacutejniki doprowadzające ścieki z podejść kanalizacyjnych

czyszczak prze zmianą kierunku prowadzenia ściekoacutew ndash około 05 nad posadzką przed przejściem w przewoacuted odpływowy

rura prosta o niezmiennej średnicy na całej długości

zawoacuter napowietrzający lub rura wywiewna

W systemie kanalizacji sanitarnej wyroacuteżnić można

piony z wentylacją głoacutewną ndash zakończone rurą wywiewną lub zaworem napowietrzającym

piony z wentylacją obejściową ndash piony z dodatkowym przewodem wentylacyjnym prowadzonym obok pionu spustowego i połączonym z rurą wywiewną

Średnica pionu zależy od wybranego systemu wentylacji i obliczonego natężenia przepływu ściekoacutew dla całego pionu

Należy pamiętać o tym że minimalna średnica pionu nie może być mniejsza od średnicy największego podejścia

W typowych rozwiązaniach w Polsce minimalna średnica pionu wynosi 70mm a dla pionoacutew prowadzących ścieki z misek ustępowych 100mm

Oczywiście w tabelach należy sprawdzić czy średnicy nie należy zwiększyć ze względu na obliczoną wartość Qww

Piony z wentylacją głoacutewną

Piony z wentylacją obejściową

Przewody odpływowe

(poziomy kanalizacyjne)

Wśroacuted przewodoacutew odpływowych wyroacuteżniamy przewoacuted głoacutewny oraz przewody drugorzędne Każdy przewoacuted drugorzędny powinien być oddzielnie podłączony do głoacutewnego pod kątem 45deg

Wszystkie przewody prowadzone są najkroacutetszą drogą przeważnie wzdłuż przegrody budowlanej oraz koniecznie z zachowaniem odpowiedniego spadku

Przewody odpływowe

(poziomy kanalizacyjne)

Spadek powinien być jednakowy na całej długości co zapewnia samooczyszczanie się przewodu

Przyjęte jest że rury układa się kielichem w kierunku przeciwnym do spływu ściekoacutew

Rewizje kanalizacyjne powinno się montować

co 15 m na rurach średnicy od 100 do 150 mm

przed każdym uskokiem poziomu

Rury prowadzone przez murowane ścianki muszą być ułożone prostopadle do przegrody

Na przewody z tworzyw sztucznych powinno się w miejscach przejść dodatkowo nałożyć tuleje ochronne Umożliwią one rurom pewien ruch zabezpieczając instalację przed uszkodzeniami mechanicznymi

Przestrzeń pomiędzy tuleją a rurą powinno się zabezpieczyć izolacją

Jeśli przewody kanalizacyjne z tworzyw sztucznych układane są w sąsiedztwie przewodoacutew wydzielających ciepło powinny być osłonięte otulinami izolacyjnymi w celu zabezpieczenia przed przegrzewaniem

Przewody poziome i przykanaliki powinny być ułożone poniżej strefy przemarzania gruntu czyli na głębokości 80-140 cm zależnie od regionu kraju

Jeśli przewody prowadzone są w pomieszczeniach w ktoacuterych temperatura może spadać poniżej 0degC muszą być odpowiednio zabezpieczone przed przemarzaniem

Dla przewodoacutew prowadzonych na zewnątrz budynku należy pamiętać że warstwa gruntu pokrywającego rury kanalizacyjne powinna być o 10-20 cm większa od głębokości przemarzania gruntu jeśli przewody układa się wyżej to powinny być zaizolowane termicznie

Rury kanalizacyjne układane na zewnątrz budynku powinny być oddalone

od innych przewodoacutew co najmniej

15 m od przewodoacutew gazowych i wodociągowych

08 m od kabli energetycznych

05 m od kabli telekomunikacyjnych

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qww z uwzględnieniem następujących zasad

1 dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 05

2 dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 07

3 minimalna prędkość przepływu ściekoacutew wynosi 07 ms stąd

wynika prowadzenie przewodoacutew z odpowiednim do średnicy

spadkiem w kierunku sieci zewnętrznej

4 minimalna średnica przewodu zewnętrznego wynosi 010m

a przykanalika 015m

Dobierając średnice przewodoacutew odpływowych należy stosować

tabelę z wartościami natężenia przepływu Q0 i prędkości

przepływu v0 dla przewodoacutew o przekroju kołowym przy

pełnym wypełnieniu i wykres Manninga

=QQ0

=vv0

hd

Q

v

(hd)

1

23

4

Przykład obliczeniowy Obliczeniowe natężenie sciekoacutew sanitarnych wynosi Qww= 50 ls Na podstawie tabeli 1 QwwQ0 = 50 2014 = 025 Z wykresu odczytujemy

V = 085V0 = 085114 = 097 ms przy napełnieniu hd = 037

Zakresy dopuszczalnych spadkoacutew przewodoacutew odpływowych

DN 0100 m ndash i = 20 - 100

DN 0150 m ndash i = 15 - 150

Urządzenia dodatkowe w kanalizacji sanitarnej

W przypadku odprowadzania ściekoacutew bytowo gospodarczych do zewnętrznej sieci typu ogoacutelnospławnego w pomieszczeniach położonych na najniższych kondygnacjach w budynku może dojść do zalania spowodowanego wstecznym przepływem ściekoacutew w wyniku intensywnych opadoacutew deszczu Dlatego też w tego typu instalacjach na przewodach kanalizacyjnych odprowadzających ścieki z pomieszczeń na najniższej kondygnacji stosować należy zasuwy burzowe ktoacutere chronią instalację przed przepływem zwrotnym

Materiały w kanalizacji sanitarnej

Instalacja kanalizacyjna może być wykonana z roacuteżnych materiałoacutew ale

zawsze rury i połączenia powinny być szczelne i odporne na korozję

Obecnie najpopularniejszym materiałem używanym do budowy instalacji

wewnętrznej jest tworzywo sztuczne Rury kanalizacyjne produkuje się z

polipropylenu (PP)

roacuteżnych odmian polichlorku winylu (PVC)

Polietylenu wysokiej gęstości (PE-HD)

żywicy poliestrowej wzmacnianej włoacuteknem szklanym (GRE)

Innymi materiałami stosowanymi w kanalizacji sanitarnej są

żeliwo

kamionka

beton

Kanalizacja deszczowa

Odprowadza wody opadowe z dachoacutew i terenoacutew przyległych do nieruchomości (podjazdy tarasy parkingi itp)

Projektowanie kanalizacji deszczowej odbywa się w oparciu o normę

PN ndash EN 12056 ndash 3 grudzień 2002

Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew

Część 3 Przewody deszczowe Projektowanie układu i obliczenia

oraz w przypadku braku informacji o normę

PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania w projektowaniu

Odprowadzanie wody z dachu stromego

W przypadku dachoacutew budynkoacutew niskich (do 5 kondygnacji) ktoacutere mają odpowiednie nachylenie (przyjmuje się że powyżej 8) najczęstszym sposobem odprowadzania wody deszczowej jest zastosowanie systemu rynnowego

Zadaniem deszczowej instalacji kanalizacyjnej jest zebranie wody z dachu i odprowadzenie jej do sieci kanalizacji deszczowej lub do gruntu System rynnowy polega na naturalnym (grawitacyjnym) spływie woacuted po połaci dachowej skąd jest przejmowana przez system rur System ten roacutewnież pracuje grawitacyjnie Umowną granicą instalacji deszczowej jest wylewka z ktoacuterej woda może być skierowana do sieci kanalizacji deszczowej (ogoacutelnospławnej) lub na grunt

Podstawowe elementy

instalacji kanalizacji deszczowej

Rynny - przewody o przekroju otwartym (okrągłym prostokątnym eliptycznym trapezowym okapowym) biegnące wzdłuż krawędzi dachu Zadaniem rynien jest zebranie wody opadowej Rynny prowadzone są z lekkim spadkiem w kierunku narożnikoacutew budynku dzięki czemu woda nie wylewa się za krawędzie tylko płynie w kierunku rur spustowych

Instalacja kanalizacji deszczowej składa się z następujących elementoacutew

Rury spustowe ndash pionowe odcinki przewodoacutew o przekroju zamkniętym (najczęściej okrągłym lub prostokątnym) Zadaniem rur spustowych jest zebranie wody płynącej rynnami i odprowadzenie ich poza budynek

Odpływy ndash elementy za pomocą ktoacuterych rynny przechodzą w rury spustowe Odpływ jest odcinkiem rynny w ktoacuterym wykonany jest obrobiony otwoacuter odpowiedniego kształtu pozwalający na włączenie rury spustowej Można wyroacuteżnić odpływy przelotowe oraz odpływy końcowe ( na narożnikach pomieszczeń) Pozwalają na mocowanie rur spustowych

Narożniki do rynien ndash umożliwiają połączenie rynien w narożnikach budynku Właściwy montaż narożnikoacutew jest bardzo ważny dla właściwej pracy rynien (ruchoacutew pod wpływem temperatury) Wylewki ndash kształtki ktoacuterymi kończy się rura spustowa Wylewka może być włą- czona do kanalizacji deszczowej bądź znajdować się nad gruntem

Łączniki do rynien - złączki zwykłe uszczelkowe i korekcyjne Ponieważ montaż rynien wymaga pozostawiania tzw dylatacji (odstępoacutew) złączki korekcyjne lub uszczelkowe umożliwiają wykonanie takich połączenia z dylatacją

Łączniki do rur spustowych - kolana troacutejniki redukcje mufy mufy redukcyjne Mufy służą do włączania rur spustowych do odpływoacutew zadaniem muf redukcyjnych jest połączenie rury spustowej i odpływu o roacuteżnych średnicach Kolana pozwalają na zmianę kierunku rury spustowej Troacutejniki umożliwiają włączanie do rur spustowych wyposażenia dodatkowego

Haki i obejmy - zadaniem tych elementoacutew jest mocowanie rynien i rur spustowych do dachoacutew i ścian

Elementy wykończeniowe i dodatkowe -

zadaniem tych elementoacutew jest wykończenie

systemu lub uzupełnienie jego pracy

Przykładami mogą tu być

dekiel służący do zakończenia rynny

filtr siatkowy montowany na rurze

spustowej zatrzymujący

zanieczyszczenia

czyszczak (rewizja) umożliwiający

przegląd i czyszczenie rury spustowej

(na zdjęciu)

odprowadzenie do kanalizacji deszczowej

Jednym ze sposoboacutew odprowadzenia wody jest podłączenie systemu rynnowego do kanalizacji deszczowej

Woacutewczas na dolnym odcinku rury spustowej mniej więcej 03-08 m ponad terenem należy zamontować rewizję (czyszczak) Rewizja ma wewnątrz kratkę na ktoacuterej zbierają się liście i inne zanieczyszczenia spływające z rynny

Rura spustowa z rewizją przyłączona jest do przewodoacutew odpływowych a te łączą się z kanalizacją Średnica przewodoacutew musi być co najmniej roacutewna średnicy rur spustowych i najczęściej wynosi 100-150 mm Głębokość na jakiej powinno się układać rury zależy od strefy przemarzania i wynosi 1-14 m System taki nie ma blokady przedostawania się zapachoacutew dlatego lepiej nie podłączać go do kanalizacji ogoacutelnospławnej

Innym sposobem odprowadzenia wody bezpośrednio do kanalizacji jest podłączenie rury spustowej do osadnika rynnowego Wyposażony jest on w klapkę ktoacutera stanowi blokadę zapachową i wyciągany kosz w ktoacuterym gromadzą się większe zanieczyszczenia takie jak liście

Gdy brak sieci kanalizacji deszczowej lub ogoacutelnospławnej woda deszczowa powinna być bezpiecznie rozprowadzona po terenie posesji ale tak żeby nie spływała na sąsiednie działki

Odprowadzanie wody z dachu

płaskiego

W przypadku dachoacutew budynkoacutew wysokich (powyżej 5 kondygnacji) oraz dachoacutew o małym nachyleniu (przyjmuje się że poniżej 8) najczęstszym sposobem odprowa-dzania wody deszczowej jest system odwadniania oparty na wpustach dachowych

Wpusty dachowe pełnią rolę dachowych odwodnień punkto-wych tzn zbierają wodę z pewnej powierzchni w jednym punkcie

Odprowadzanie wody z dachu

płaskiego Woda jest odprowadzana do rury spustowej biegnącej wewnątrz budynku a stamtąd do kanalizacji deszczowej lub poza budynek do gruntu Aby odwodnienie dachu płaskiego pracowało prawidłowo wpust powinien znaleźć się w najniższym punkcie dachu a spadek w jego kierunku powinien wynosić co najmniej 3 Oproacutecz zasadniczego wpustu powinien być wpust awaryjny ktoacutery przejmie wodę w przypadku zatkania wpustu głoacutewnego Na dachu powinna być co najmniej jedna para wpustoacutew Zasady projektowania moacutewią że wpusty należy rozmieszczać co 25 m

Obliczanie kanalizacji deszczowej

Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qr (qd) [ls]

rAC

10000

IAQr

gdzie ψ lub C ndash wspoacutełczynnik spływu przyjmowany wg nowej normy jako 10 (w starej zależny od nachylenia dachu i rodzaju powierzchni odwadnianej)

A ndash efektywna powierzchnia dachu lub powierzchnia odwadniana [m2]

I ndash w starej normie miarodajne natężenie deszczu [l(sha)] przyjmowane I 300 l(sha)

r ndash natężenie opadoacutew atmosferycznych [l(sm2)] przyjmowane albo na podstawie danych statystycznych albo wg tabeli 1 w nowej normie po przemnożeniu przez wspoacutełczynnik ryzyka podany w tabeli 2

Wymiarowanie rynien i rur spustowych

1 Przewody spustowe ndash średnicę należy dobrać tak aby obliczona wartość odpływu ściekoacutew Qr nie przekraczała wartości Qrmax (qdmax) a powierzchnia odwadniana A powierzchni Amax zestawionych w tabeli w normie PN ndash 92B ndash 01707

2 Wg starej normy rynny powinny mieć średnice minimum 150 mm (dotyczy to budynkoacutew wielorodzinnych)

Efektywna

powierzchnia dachu

odwadniana przez

rynnę A [m2]

Szerokość rynny [mm] Średnica rury

spustowej [mm]

poniżej 20 70 50

20 ndash 57 100 (lub 125) 70

57 ndash 97 125 100

97 - 170 150 100

170 - 243 180 125

Dla budynkoacutew jednorodzinnych średnice rynien i przewodoacutew spustowych można określić w oparciu o efektywną powierzchnię dachu wg tabeli

Średnice poziomoacutew i przykanalikoacutew

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qr z uwzględnieniem następujących zasad

a) dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 07

b) dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 09

c) i d) jak dla kanalizacji sanitarnej

Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej

Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qt (qog) [ls]

Qww ndash natężenie odpływu ściekoacutew sanitarnych

Qr ndash natężenie odpływu ściekoacutew deszczowych

Kanalizacja ogoacutelnospławna to ten fragment ktoacutery odprowadza i ścieki sanitarne i deszczowe do zewnętrznej sieci ogoacutelnospławnej

rwwt QQQ

Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się z uwzględnieniem następujących zasad

a) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt spełnione powinny być warunki

a) i b) jak dla ściekoacutew deszczowych

b) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt obliczeniowa prędkość przepływu

ściekoacutew nie może przekraczać wartości dopuszczalnej ktoacutera wynosi

80 ms ndash dla rur żeliwnych i innych metalowych

40 ms ndash dla rur kamionkowych betonowych i z tworzyw sztucznych

c) dla odpływu tylko ściekoacutew sanitarnych Qww prędkość przepływu

ściekoacutew nie może być mniejsza od vmin = 07 ms

bullRynny z PVC-U

bullRynny z blachy aluminiowej

bullRynny miedziane

bullRynny z blachy stalowej

bullRynny cynkowo-tytanowe

Przekroje rynien a b c) poacutełokragłe d) trapezowy e f) trapezoidalny g) prostokatny h) poacutełokragły leacy

Rodzaje rynien a) okapowa b) koszowa c) gzymsowa d) leacy

Filtr

Doboacuter filtra

Aby dobrać filtr należy

ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe

dobrać filtr zwracając uwagę na średnicę wodomierza i zaworu antyskażeniowego

Doboacuter filtra

dla dobranego filtra ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez filtr

INSTALACJE KANALIZACYJNE

Rodzaje instalacji kanalizacyjnych

1 Kanalizacja sanitarna (bytowo ndash gospodarcza)

2 Kanalizacja deszczowa

3 Kanalizacja technologiczna

ścieki przed wprowadzeniem do kanalizacji

sanitarnej wymagają wstępnego oczyszczenia w

specjalnych urządzeniach

Odprowadzenie ściekoacutew z nieruchomości może być

realizowane na dwa sposoby

systemem ogoacutelnospławnym (zbiorczym)

lub systemem rozdzielczym

Kanalizacja ogoacutelnospławna odprowadza zaroacutewno ścieki

sanitarne (bytowe) jak i deszczowe

W kanalizacji rozdzielczej ścieki sanitarne i deszczowe

odprowadzane są rozdzielnie

Schemat kanalizacji ogoacutelnospławnej

KS1 KS2

Kanał ogoacutelnospławny

RD1 RD2

linia regulacyjna

ST1

ST2

Schemat kanalizacji rozdzielczej

KS1 KS2

Kanał sanitarny

Kanał deszczowy

RD1 RD2

linia regulacyjnaST1

ST2

SD1

SD2

Podział instalacji kanalizacyjnej

Instalację kanalizacyjną można podzielić na

zewnętrzną (na terenie nieruchomości lecz poza budynkiem)

wewnętrzną (w budynku)

Podział ten wydaje się oczywisty ale jest istotny przy doborze materiału instalacyjnego - nie każdy materiał sprawdzający się wewnątrz nadaje się do stworzenia instalacji zewnętrznej

Granicą między instalacją wewnętrzną a zewnętrzną jest tzw czyszczak głoacutewny (rewizja głoacutewna)

Przewody domowej

instalacji kanalizacyjnej

Przykanalik (przyłącze kanalizacyjne) ndash jest to odcinek ktoacutery łączy kanalizację na terenie nieruchomości z siecią kanalizacyjną

Najczęściej przykanalik włączany jest do studzienki (rewizyjnej lub włazowej) ktoacutera stanowi uzbrojenie sieci Możliwe jest też przyłączenie przez wpust boczny lub złącze siodłowe

Przewody domowej

instalacji kanalizacyjnej

Przykanaliki oznaczane są znakami informacyjnymi Na znaku podana jest średnica (w mm) spadek przyłącza (w promilach) oraz jego długość (w m) Granicą między siecią a instalacją jest położona w pobliżu granicy nieruchomości pierwsza studzienka licząc od strony budynku

Sieć i przykanalik

w przypadku istnienia studzienki rewizyjnej

przykanalikstudzienka rewizyjna

linia

reg

ulac

yjnastudzienka kanalizacyjna

sieć kanalizacyjna

budy

nek

instalacja

zewnętrzna

Sieć i przykanalik

w przypadku braku studzienki rewizyjnej (wg nowych przepisoacutew w przypadku braku studzienki rewizyjnej

przykanalik to odcinek biegnący od granicy budynku do granicy

nieruchomości)

linia

reg

ulac

yjnastudzienka kanalizacyjna

sieć kanalizacyjna

budy

nek

przykanalik

sieć kanalizacyjna

Instalacja kanalizacyjna składa się z 1 poziomoacutew (przewodoacutew odpływowych) ndash są to przewody

prowadzone z odpowiednim spadkiem ktoacutere odprowadzają

ścieki z pionoacutew wpustoacutew podłogowych itp do przykanalika

lub sieci zewnętrznej

2 pionoacutew (przewodoacutew spustowych) ndash są to przewody prowadzone

przez jedną lub kilka kondygnacji odprowadzające ścieki

z podejść kanalizacyjnych wpustoacutew dachowych lub rynien

do przewodoacutew odpływowych

3 podejść kanalizacyjnych ndash przewody odprowadzające ścieki

z przyboroacutew i urządzeń sanitarnych do pionoacutew lub poziomoacutew

kanalizacyjnych

podejścia pojedyncze

podejścia zbiorowe

Kanalizacja sanitarna grawitacyjna

Odprowadza wodę zanieczyszczoną (ścieki) w wyniku jej wykorzystania odpływającą z ustępoacutew spłukiwanych natryskoacutew wanien bidetoacutew zlewoacutew umywalek wpustoacutew podłogowych i innych urządzeń występujących w gospodarstwie domowym

Projektowanie kanalizacji sanitarnej odbywa się w oparciu o normę

PN ndash EN 12056 ndash 2 grudzień 2002

Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew

Część 2 Kanalizacja sanitarna projektowanie układu i obliczenia

oraz w przypadku braku informacji o normę

PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania

w projektowaniu

Podejścia kanalizacyjne ndash łączą

odpływ z pionem kanalizacyjnym

Podejścia

niewentylowane - należy montować ze spadkiem wynoszącym od 2 do 15

wentylowane ndash można zastosować tu mniejsze spadki zgodnie z przywołaną normą ale wymagają dodatkowego przewodu wentylującego

Najczęściej projektuje się podejścia niewentylowane Ich długość w typowym rozwiązaniu stosowanym w Polsce nie powinna przekraczać 30 m a w przypadku miski ustępowej 10 m po długości przewodu

W przypadku dłuższych podejść albo zwiększa się średnicę albo projektuje się podejścia wentylowane za pomocą np zaworoacutew napowietrzających

Nowa norma wprowadza cztery typy systemoacutew kanalizacyjnych jakie można spotkać w poszczegoacutelnych krajach Unii Europejskiej

W Polsce stosuje się tradycyjnie system I

System Nazwa Cechy

I

System pojedynczego pionu

z podejściami częściowo

wypełnionymi

bull jeden pion kanalizacyjny

bull wypełnienie przewodoacutew 50

II

System pojedynczego pionu

z podejściami o mniejszej

średnicy

bull jeden pion kanalizacyjny

bull wypełnienie przewodoacutew 70

III

System pojedynczego pionu

z podejściami całkowicie

wypełnionymi

bull jeden pion kanalizacyjny

bull wypełnienie przewodoacutew 100

bull każde urządzenie podłączone

oddzielnie do pionu

IV System oddzielnych pionoacutew

kanalizacyjnych

bull dwa piony ndash jeden odprowadzający

ścieki czarne z ustępoacutew spłukiwanych

i pisuaroacutew i drugi odprowadzający

pozostałe ścieki

bull wypełnienie przewodoacutew jak dla

systemoacutew I II lub III

Średnice nominalne podejść pojedynczych dobiera się w zależności od typu przyłączonego przyboru sanitarnego lub urządzenia w typowych

rozwiązaniach w Polsce wg tabeli Urządzenie DN [mm]

Umywalka bidet 40

Zlewozmywak

zmywarka pralka

wanna natrysk 50

Miska ustępowa 100

Minimalna średnica podejścia pojedynczego zdeterminowana jest przez jego długość wysokość spadania i ilość zmian kierunku zgodnie z tabelą

DN Lmax

[m] H [m]

trzy zmiany

kierunku

40

50 30 lt10

70 50 lt10

100 50 lt30

H

L

Jeśli powyższe wymiary są przekroczone lub istnieje konieczność zastosowania więcej niż trzech zmian kierunku prowadzenia przewodoacutew należy wybrać kolejną większą średnicę nominalną

Średnice nominalne podjeść zbiorowych

Zależą od natężenia przepływu ściekoacutew w projektowanym

podejściu i od zastosowanego systemu Wybierając system

należy kierować się dostępnymi na rynku przyborami trudno

bowiem wyobrazić sobie podłączanie przyboru sanitarnego

z odpływem np 40mm do przewodu o średnicy mniejszej

Utrudniałoby to swobodny odpływ ściekoacutew z tego przyboru

Natężenie przepływu ściekoacutew sanitarnych Qww

wyznacza się dla danego odcinka instalacji zgodnie

z zależnością

]sl[DUKQww

gdzie K ndash wspoacutełczynnik częstości

DU ndash odpływ jednostkowy [ls] z urządzenia

UWAGA Qww DUmax jeśli nie to Qww = DUmax

Odpływy jednostkowe DU

Odpływy jednostkowe DU -cd

Typowe wspoacutełczynniki częstości K

Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia

z przewodami odpływowymi Piony kanalizacyjne należy prowadzić bez zmiany średnicy i kierunku na całej długości w szachtach sanitarnych

U podstawy każdego pionu przed przejściem w przewoacuted odpływowy należy zamontować otwoacuter rewizyjny (czyszczak) umożliwiający dostęp do wnętrza przodu

W przypadku kanalizacji sanitarnej każdy pion musi być wentylowany w celu wyroacutewnania ciśnienia w instalacji

Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia

z przewodami odpływowymi Wentylację pionu zapewnia

przewoacuted wentylacyjny zakończony rurą wywiewną wyprowadzoną ponad połać dachu

zawoacuter napowietrzający ndash rozwiązanie dozwolone do stosowania w przypadku braku możliwości wyprowadzenia pionu ponad dach można takie rozwiązanie stosować przy spełnieniu następujących warunkoacutew

piony mają wysokość 4 do 5 kondygnacji

ostatni pion licząc od najdalszego w stosunku do kanału oraz co piąty w budynku jest zakończony rurą wywiewną

Elementy pionu kanalizacyjnego

troacutejniki doprowadzające ścieki z podejść kanalizacyjnych

czyszczak prze zmianą kierunku prowadzenia ściekoacutew ndash około 05 nad posadzką przed przejściem w przewoacuted odpływowy

rura prosta o niezmiennej średnicy na całej długości

zawoacuter napowietrzający lub rura wywiewna

W systemie kanalizacji sanitarnej wyroacuteżnić można

piony z wentylacją głoacutewną ndash zakończone rurą wywiewną lub zaworem napowietrzającym

piony z wentylacją obejściową ndash piony z dodatkowym przewodem wentylacyjnym prowadzonym obok pionu spustowego i połączonym z rurą wywiewną

Średnica pionu zależy od wybranego systemu wentylacji i obliczonego natężenia przepływu ściekoacutew dla całego pionu

Należy pamiętać o tym że minimalna średnica pionu nie może być mniejsza od średnicy największego podejścia

W typowych rozwiązaniach w Polsce minimalna średnica pionu wynosi 70mm a dla pionoacutew prowadzących ścieki z misek ustępowych 100mm

Oczywiście w tabelach należy sprawdzić czy średnicy nie należy zwiększyć ze względu na obliczoną wartość Qww

Piony z wentylacją głoacutewną

Piony z wentylacją obejściową

Przewody odpływowe

(poziomy kanalizacyjne)

Wśroacuted przewodoacutew odpływowych wyroacuteżniamy przewoacuted głoacutewny oraz przewody drugorzędne Każdy przewoacuted drugorzędny powinien być oddzielnie podłączony do głoacutewnego pod kątem 45deg

Wszystkie przewody prowadzone są najkroacutetszą drogą przeważnie wzdłuż przegrody budowlanej oraz koniecznie z zachowaniem odpowiedniego spadku

Przewody odpływowe

(poziomy kanalizacyjne)

Spadek powinien być jednakowy na całej długości co zapewnia samooczyszczanie się przewodu

Przyjęte jest że rury układa się kielichem w kierunku przeciwnym do spływu ściekoacutew

Rewizje kanalizacyjne powinno się montować

co 15 m na rurach średnicy od 100 do 150 mm

przed każdym uskokiem poziomu

Rury prowadzone przez murowane ścianki muszą być ułożone prostopadle do przegrody

Na przewody z tworzyw sztucznych powinno się w miejscach przejść dodatkowo nałożyć tuleje ochronne Umożliwią one rurom pewien ruch zabezpieczając instalację przed uszkodzeniami mechanicznymi

Przestrzeń pomiędzy tuleją a rurą powinno się zabezpieczyć izolacją

Jeśli przewody kanalizacyjne z tworzyw sztucznych układane są w sąsiedztwie przewodoacutew wydzielających ciepło powinny być osłonięte otulinami izolacyjnymi w celu zabezpieczenia przed przegrzewaniem

Przewody poziome i przykanaliki powinny być ułożone poniżej strefy przemarzania gruntu czyli na głębokości 80-140 cm zależnie od regionu kraju

Jeśli przewody prowadzone są w pomieszczeniach w ktoacuterych temperatura może spadać poniżej 0degC muszą być odpowiednio zabezpieczone przed przemarzaniem

Dla przewodoacutew prowadzonych na zewnątrz budynku należy pamiętać że warstwa gruntu pokrywającego rury kanalizacyjne powinna być o 10-20 cm większa od głębokości przemarzania gruntu jeśli przewody układa się wyżej to powinny być zaizolowane termicznie

Rury kanalizacyjne układane na zewnątrz budynku powinny być oddalone

od innych przewodoacutew co najmniej

15 m od przewodoacutew gazowych i wodociągowych

08 m od kabli energetycznych

05 m od kabli telekomunikacyjnych

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qww z uwzględnieniem następujących zasad

1 dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 05

2 dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 07

3 minimalna prędkość przepływu ściekoacutew wynosi 07 ms stąd

wynika prowadzenie przewodoacutew z odpowiednim do średnicy

spadkiem w kierunku sieci zewnętrznej

4 minimalna średnica przewodu zewnętrznego wynosi 010m

a przykanalika 015m

Dobierając średnice przewodoacutew odpływowych należy stosować

tabelę z wartościami natężenia przepływu Q0 i prędkości

przepływu v0 dla przewodoacutew o przekroju kołowym przy

pełnym wypełnieniu i wykres Manninga

=QQ0

=vv0

hd

Q

v

(hd)

1

23

4

Przykład obliczeniowy Obliczeniowe natężenie sciekoacutew sanitarnych wynosi Qww= 50 ls Na podstawie tabeli 1 QwwQ0 = 50 2014 = 025 Z wykresu odczytujemy

V = 085V0 = 085114 = 097 ms przy napełnieniu hd = 037

Zakresy dopuszczalnych spadkoacutew przewodoacutew odpływowych

DN 0100 m ndash i = 20 - 100

DN 0150 m ndash i = 15 - 150

Urządzenia dodatkowe w kanalizacji sanitarnej

W przypadku odprowadzania ściekoacutew bytowo gospodarczych do zewnętrznej sieci typu ogoacutelnospławnego w pomieszczeniach położonych na najniższych kondygnacjach w budynku może dojść do zalania spowodowanego wstecznym przepływem ściekoacutew w wyniku intensywnych opadoacutew deszczu Dlatego też w tego typu instalacjach na przewodach kanalizacyjnych odprowadzających ścieki z pomieszczeń na najniższej kondygnacji stosować należy zasuwy burzowe ktoacutere chronią instalację przed przepływem zwrotnym

Materiały w kanalizacji sanitarnej

Instalacja kanalizacyjna może być wykonana z roacuteżnych materiałoacutew ale

zawsze rury i połączenia powinny być szczelne i odporne na korozję

Obecnie najpopularniejszym materiałem używanym do budowy instalacji

wewnętrznej jest tworzywo sztuczne Rury kanalizacyjne produkuje się z

polipropylenu (PP)

roacuteżnych odmian polichlorku winylu (PVC)

Polietylenu wysokiej gęstości (PE-HD)

żywicy poliestrowej wzmacnianej włoacuteknem szklanym (GRE)

Innymi materiałami stosowanymi w kanalizacji sanitarnej są

żeliwo

kamionka

beton

Kanalizacja deszczowa

Odprowadza wody opadowe z dachoacutew i terenoacutew przyległych do nieruchomości (podjazdy tarasy parkingi itp)

Projektowanie kanalizacji deszczowej odbywa się w oparciu o normę

PN ndash EN 12056 ndash 3 grudzień 2002

Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew

Część 3 Przewody deszczowe Projektowanie układu i obliczenia

oraz w przypadku braku informacji o normę

PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania w projektowaniu

Odprowadzanie wody z dachu stromego

W przypadku dachoacutew budynkoacutew niskich (do 5 kondygnacji) ktoacutere mają odpowiednie nachylenie (przyjmuje się że powyżej 8) najczęstszym sposobem odprowadzania wody deszczowej jest zastosowanie systemu rynnowego

Zadaniem deszczowej instalacji kanalizacyjnej jest zebranie wody z dachu i odprowadzenie jej do sieci kanalizacji deszczowej lub do gruntu System rynnowy polega na naturalnym (grawitacyjnym) spływie woacuted po połaci dachowej skąd jest przejmowana przez system rur System ten roacutewnież pracuje grawitacyjnie Umowną granicą instalacji deszczowej jest wylewka z ktoacuterej woda może być skierowana do sieci kanalizacji deszczowej (ogoacutelnospławnej) lub na grunt

Podstawowe elementy

instalacji kanalizacji deszczowej

Rynny - przewody o przekroju otwartym (okrągłym prostokątnym eliptycznym trapezowym okapowym) biegnące wzdłuż krawędzi dachu Zadaniem rynien jest zebranie wody opadowej Rynny prowadzone są z lekkim spadkiem w kierunku narożnikoacutew budynku dzięki czemu woda nie wylewa się za krawędzie tylko płynie w kierunku rur spustowych

Instalacja kanalizacji deszczowej składa się z następujących elementoacutew

Rury spustowe ndash pionowe odcinki przewodoacutew o przekroju zamkniętym (najczęściej okrągłym lub prostokątnym) Zadaniem rur spustowych jest zebranie wody płynącej rynnami i odprowadzenie ich poza budynek

Odpływy ndash elementy za pomocą ktoacuterych rynny przechodzą w rury spustowe Odpływ jest odcinkiem rynny w ktoacuterym wykonany jest obrobiony otwoacuter odpowiedniego kształtu pozwalający na włączenie rury spustowej Można wyroacuteżnić odpływy przelotowe oraz odpływy końcowe ( na narożnikach pomieszczeń) Pozwalają na mocowanie rur spustowych

Narożniki do rynien ndash umożliwiają połączenie rynien w narożnikach budynku Właściwy montaż narożnikoacutew jest bardzo ważny dla właściwej pracy rynien (ruchoacutew pod wpływem temperatury) Wylewki ndash kształtki ktoacuterymi kończy się rura spustowa Wylewka może być włą- czona do kanalizacji deszczowej bądź znajdować się nad gruntem

Łączniki do rynien - złączki zwykłe uszczelkowe i korekcyjne Ponieważ montaż rynien wymaga pozostawiania tzw dylatacji (odstępoacutew) złączki korekcyjne lub uszczelkowe umożliwiają wykonanie takich połączenia z dylatacją

Łączniki do rur spustowych - kolana troacutejniki redukcje mufy mufy redukcyjne Mufy służą do włączania rur spustowych do odpływoacutew zadaniem muf redukcyjnych jest połączenie rury spustowej i odpływu o roacuteżnych średnicach Kolana pozwalają na zmianę kierunku rury spustowej Troacutejniki umożliwiają włączanie do rur spustowych wyposażenia dodatkowego

Haki i obejmy - zadaniem tych elementoacutew jest mocowanie rynien i rur spustowych do dachoacutew i ścian

Elementy wykończeniowe i dodatkowe -

zadaniem tych elementoacutew jest wykończenie

systemu lub uzupełnienie jego pracy

Przykładami mogą tu być

dekiel służący do zakończenia rynny

filtr siatkowy montowany na rurze

spustowej zatrzymujący

zanieczyszczenia

czyszczak (rewizja) umożliwiający

przegląd i czyszczenie rury spustowej

(na zdjęciu)

odprowadzenie do kanalizacji deszczowej

Jednym ze sposoboacutew odprowadzenia wody jest podłączenie systemu rynnowego do kanalizacji deszczowej

Woacutewczas na dolnym odcinku rury spustowej mniej więcej 03-08 m ponad terenem należy zamontować rewizję (czyszczak) Rewizja ma wewnątrz kratkę na ktoacuterej zbierają się liście i inne zanieczyszczenia spływające z rynny

Rura spustowa z rewizją przyłączona jest do przewodoacutew odpływowych a te łączą się z kanalizacją Średnica przewodoacutew musi być co najmniej roacutewna średnicy rur spustowych i najczęściej wynosi 100-150 mm Głębokość na jakiej powinno się układać rury zależy od strefy przemarzania i wynosi 1-14 m System taki nie ma blokady przedostawania się zapachoacutew dlatego lepiej nie podłączać go do kanalizacji ogoacutelnospławnej

Innym sposobem odprowadzenia wody bezpośrednio do kanalizacji jest podłączenie rury spustowej do osadnika rynnowego Wyposażony jest on w klapkę ktoacutera stanowi blokadę zapachową i wyciągany kosz w ktoacuterym gromadzą się większe zanieczyszczenia takie jak liście

Gdy brak sieci kanalizacji deszczowej lub ogoacutelnospławnej woda deszczowa powinna być bezpiecznie rozprowadzona po terenie posesji ale tak żeby nie spływała na sąsiednie działki

Odprowadzanie wody z dachu

płaskiego

W przypadku dachoacutew budynkoacutew wysokich (powyżej 5 kondygnacji) oraz dachoacutew o małym nachyleniu (przyjmuje się że poniżej 8) najczęstszym sposobem odprowa-dzania wody deszczowej jest system odwadniania oparty na wpustach dachowych

Wpusty dachowe pełnią rolę dachowych odwodnień punkto-wych tzn zbierają wodę z pewnej powierzchni w jednym punkcie

Odprowadzanie wody z dachu

płaskiego Woda jest odprowadzana do rury spustowej biegnącej wewnątrz budynku a stamtąd do kanalizacji deszczowej lub poza budynek do gruntu Aby odwodnienie dachu płaskiego pracowało prawidłowo wpust powinien znaleźć się w najniższym punkcie dachu a spadek w jego kierunku powinien wynosić co najmniej 3 Oproacutecz zasadniczego wpustu powinien być wpust awaryjny ktoacutery przejmie wodę w przypadku zatkania wpustu głoacutewnego Na dachu powinna być co najmniej jedna para wpustoacutew Zasady projektowania moacutewią że wpusty należy rozmieszczać co 25 m

Obliczanie kanalizacji deszczowej

Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qr (qd) [ls]

rAC

10000

IAQr

gdzie ψ lub C ndash wspoacutełczynnik spływu przyjmowany wg nowej normy jako 10 (w starej zależny od nachylenia dachu i rodzaju powierzchni odwadnianej)

A ndash efektywna powierzchnia dachu lub powierzchnia odwadniana [m2]

I ndash w starej normie miarodajne natężenie deszczu [l(sha)] przyjmowane I 300 l(sha)

r ndash natężenie opadoacutew atmosferycznych [l(sm2)] przyjmowane albo na podstawie danych statystycznych albo wg tabeli 1 w nowej normie po przemnożeniu przez wspoacutełczynnik ryzyka podany w tabeli 2

Wymiarowanie rynien i rur spustowych

1 Przewody spustowe ndash średnicę należy dobrać tak aby obliczona wartość odpływu ściekoacutew Qr nie przekraczała wartości Qrmax (qdmax) a powierzchnia odwadniana A powierzchni Amax zestawionych w tabeli w normie PN ndash 92B ndash 01707

2 Wg starej normy rynny powinny mieć średnice minimum 150 mm (dotyczy to budynkoacutew wielorodzinnych)

Efektywna

powierzchnia dachu

odwadniana przez

rynnę A [m2]

Szerokość rynny [mm] Średnica rury

spustowej [mm]

poniżej 20 70 50

20 ndash 57 100 (lub 125) 70

57 ndash 97 125 100

97 - 170 150 100

170 - 243 180 125

Dla budynkoacutew jednorodzinnych średnice rynien i przewodoacutew spustowych można określić w oparciu o efektywną powierzchnię dachu wg tabeli

Średnice poziomoacutew i przykanalikoacutew

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qr z uwzględnieniem następujących zasad

a) dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 07

b) dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 09

c) i d) jak dla kanalizacji sanitarnej

Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej

Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qt (qog) [ls]

Qww ndash natężenie odpływu ściekoacutew sanitarnych

Qr ndash natężenie odpływu ściekoacutew deszczowych

Kanalizacja ogoacutelnospławna to ten fragment ktoacutery odprowadza i ścieki sanitarne i deszczowe do zewnętrznej sieci ogoacutelnospławnej

rwwt QQQ

Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się z uwzględnieniem następujących zasad

a) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt spełnione powinny być warunki

a) i b) jak dla ściekoacutew deszczowych

b) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt obliczeniowa prędkość przepływu

ściekoacutew nie może przekraczać wartości dopuszczalnej ktoacutera wynosi

80 ms ndash dla rur żeliwnych i innych metalowych

40 ms ndash dla rur kamionkowych betonowych i z tworzyw sztucznych

c) dla odpływu tylko ściekoacutew sanitarnych Qww prędkość przepływu

ściekoacutew nie może być mniejsza od vmin = 07 ms

bullRynny z PVC-U

bullRynny z blachy aluminiowej

bullRynny miedziane

bullRynny z blachy stalowej

bullRynny cynkowo-tytanowe

Przekroje rynien a b c) poacutełokragłe d) trapezowy e f) trapezoidalny g) prostokatny h) poacutełokragły leacy

Rodzaje rynien a) okapowa b) koszowa c) gzymsowa d) leacy

Doboacuter filtra

Aby dobrać filtr należy

ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe

dobrać filtr zwracając uwagę na średnicę wodomierza i zaworu antyskażeniowego

Doboacuter filtra

dla dobranego filtra ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez filtr

INSTALACJE KANALIZACYJNE

Rodzaje instalacji kanalizacyjnych

1 Kanalizacja sanitarna (bytowo ndash gospodarcza)

2 Kanalizacja deszczowa

3 Kanalizacja technologiczna

ścieki przed wprowadzeniem do kanalizacji

sanitarnej wymagają wstępnego oczyszczenia w

specjalnych urządzeniach

Odprowadzenie ściekoacutew z nieruchomości może być

realizowane na dwa sposoby

systemem ogoacutelnospławnym (zbiorczym)

lub systemem rozdzielczym

Kanalizacja ogoacutelnospławna odprowadza zaroacutewno ścieki

sanitarne (bytowe) jak i deszczowe

W kanalizacji rozdzielczej ścieki sanitarne i deszczowe

odprowadzane są rozdzielnie

Schemat kanalizacji ogoacutelnospławnej

KS1 KS2

Kanał ogoacutelnospławny

RD1 RD2

linia regulacyjna

ST1

ST2

Schemat kanalizacji rozdzielczej

KS1 KS2

Kanał sanitarny

Kanał deszczowy

RD1 RD2

linia regulacyjnaST1

ST2

SD1

SD2

Podział instalacji kanalizacyjnej

Instalację kanalizacyjną można podzielić na

zewnętrzną (na terenie nieruchomości lecz poza budynkiem)

wewnętrzną (w budynku)

Podział ten wydaje się oczywisty ale jest istotny przy doborze materiału instalacyjnego - nie każdy materiał sprawdzający się wewnątrz nadaje się do stworzenia instalacji zewnętrznej

Granicą między instalacją wewnętrzną a zewnętrzną jest tzw czyszczak głoacutewny (rewizja głoacutewna)

Przewody domowej

instalacji kanalizacyjnej

Przykanalik (przyłącze kanalizacyjne) ndash jest to odcinek ktoacutery łączy kanalizację na terenie nieruchomości z siecią kanalizacyjną

Najczęściej przykanalik włączany jest do studzienki (rewizyjnej lub włazowej) ktoacutera stanowi uzbrojenie sieci Możliwe jest też przyłączenie przez wpust boczny lub złącze siodłowe

Przewody domowej

instalacji kanalizacyjnej

Przykanaliki oznaczane są znakami informacyjnymi Na znaku podana jest średnica (w mm) spadek przyłącza (w promilach) oraz jego długość (w m) Granicą między siecią a instalacją jest położona w pobliżu granicy nieruchomości pierwsza studzienka licząc od strony budynku

Sieć i przykanalik

w przypadku istnienia studzienki rewizyjnej

przykanalikstudzienka rewizyjna

linia

reg

ulac

yjnastudzienka kanalizacyjna

sieć kanalizacyjna

budy

nek

instalacja

zewnętrzna

Sieć i przykanalik

w przypadku braku studzienki rewizyjnej (wg nowych przepisoacutew w przypadku braku studzienki rewizyjnej

przykanalik to odcinek biegnący od granicy budynku do granicy

nieruchomości)

linia

reg

ulac

yjnastudzienka kanalizacyjna

sieć kanalizacyjna

budy

nek

przykanalik

sieć kanalizacyjna

Instalacja kanalizacyjna składa się z 1 poziomoacutew (przewodoacutew odpływowych) ndash są to przewody

prowadzone z odpowiednim spadkiem ktoacutere odprowadzają

ścieki z pionoacutew wpustoacutew podłogowych itp do przykanalika

lub sieci zewnętrznej

2 pionoacutew (przewodoacutew spustowych) ndash są to przewody prowadzone

przez jedną lub kilka kondygnacji odprowadzające ścieki

z podejść kanalizacyjnych wpustoacutew dachowych lub rynien

do przewodoacutew odpływowych

3 podejść kanalizacyjnych ndash przewody odprowadzające ścieki

z przyboroacutew i urządzeń sanitarnych do pionoacutew lub poziomoacutew

kanalizacyjnych

podejścia pojedyncze

podejścia zbiorowe

Kanalizacja sanitarna grawitacyjna

Odprowadza wodę zanieczyszczoną (ścieki) w wyniku jej wykorzystania odpływającą z ustępoacutew spłukiwanych natryskoacutew wanien bidetoacutew zlewoacutew umywalek wpustoacutew podłogowych i innych urządzeń występujących w gospodarstwie domowym

Projektowanie kanalizacji sanitarnej odbywa się w oparciu o normę

PN ndash EN 12056 ndash 2 grudzień 2002

Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew

Część 2 Kanalizacja sanitarna projektowanie układu i obliczenia

oraz w przypadku braku informacji o normę

PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania

w projektowaniu

Podejścia kanalizacyjne ndash łączą

odpływ z pionem kanalizacyjnym

Podejścia

niewentylowane - należy montować ze spadkiem wynoszącym od 2 do 15

wentylowane ndash można zastosować tu mniejsze spadki zgodnie z przywołaną normą ale wymagają dodatkowego przewodu wentylującego

Najczęściej projektuje się podejścia niewentylowane Ich długość w typowym rozwiązaniu stosowanym w Polsce nie powinna przekraczać 30 m a w przypadku miski ustępowej 10 m po długości przewodu

W przypadku dłuższych podejść albo zwiększa się średnicę albo projektuje się podejścia wentylowane za pomocą np zaworoacutew napowietrzających

Nowa norma wprowadza cztery typy systemoacutew kanalizacyjnych jakie można spotkać w poszczegoacutelnych krajach Unii Europejskiej

W Polsce stosuje się tradycyjnie system I

System Nazwa Cechy

I

System pojedynczego pionu

z podejściami częściowo

wypełnionymi

bull jeden pion kanalizacyjny

bull wypełnienie przewodoacutew 50

II

System pojedynczego pionu

z podejściami o mniejszej

średnicy

bull jeden pion kanalizacyjny

bull wypełnienie przewodoacutew 70

III

System pojedynczego pionu

z podejściami całkowicie

wypełnionymi

bull jeden pion kanalizacyjny

bull wypełnienie przewodoacutew 100

bull każde urządzenie podłączone

oddzielnie do pionu

IV System oddzielnych pionoacutew

kanalizacyjnych

bull dwa piony ndash jeden odprowadzający

ścieki czarne z ustępoacutew spłukiwanych

i pisuaroacutew i drugi odprowadzający

pozostałe ścieki

bull wypełnienie przewodoacutew jak dla

systemoacutew I II lub III

Średnice nominalne podejść pojedynczych dobiera się w zależności od typu przyłączonego przyboru sanitarnego lub urządzenia w typowych

rozwiązaniach w Polsce wg tabeli Urządzenie DN [mm]

Umywalka bidet 40

Zlewozmywak

zmywarka pralka

wanna natrysk 50

Miska ustępowa 100

Minimalna średnica podejścia pojedynczego zdeterminowana jest przez jego długość wysokość spadania i ilość zmian kierunku zgodnie z tabelą

DN Lmax

[m] H [m]

trzy zmiany

kierunku

40

50 30 lt10

70 50 lt10

100 50 lt30

H

L

Jeśli powyższe wymiary są przekroczone lub istnieje konieczność zastosowania więcej niż trzech zmian kierunku prowadzenia przewodoacutew należy wybrać kolejną większą średnicę nominalną

Średnice nominalne podjeść zbiorowych

Zależą od natężenia przepływu ściekoacutew w projektowanym

podejściu i od zastosowanego systemu Wybierając system

należy kierować się dostępnymi na rynku przyborami trudno

bowiem wyobrazić sobie podłączanie przyboru sanitarnego

z odpływem np 40mm do przewodu o średnicy mniejszej

Utrudniałoby to swobodny odpływ ściekoacutew z tego przyboru

Natężenie przepływu ściekoacutew sanitarnych Qww

wyznacza się dla danego odcinka instalacji zgodnie

z zależnością

]sl[DUKQww

gdzie K ndash wspoacutełczynnik częstości

DU ndash odpływ jednostkowy [ls] z urządzenia

UWAGA Qww DUmax jeśli nie to Qww = DUmax

Odpływy jednostkowe DU

Odpływy jednostkowe DU -cd

Typowe wspoacutełczynniki częstości K

Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia

z przewodami odpływowymi Piony kanalizacyjne należy prowadzić bez zmiany średnicy i kierunku na całej długości w szachtach sanitarnych

U podstawy każdego pionu przed przejściem w przewoacuted odpływowy należy zamontować otwoacuter rewizyjny (czyszczak) umożliwiający dostęp do wnętrza przodu

W przypadku kanalizacji sanitarnej każdy pion musi być wentylowany w celu wyroacutewnania ciśnienia w instalacji

Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia

z przewodami odpływowymi Wentylację pionu zapewnia

przewoacuted wentylacyjny zakończony rurą wywiewną wyprowadzoną ponad połać dachu

zawoacuter napowietrzający ndash rozwiązanie dozwolone do stosowania w przypadku braku możliwości wyprowadzenia pionu ponad dach można takie rozwiązanie stosować przy spełnieniu następujących warunkoacutew

piony mają wysokość 4 do 5 kondygnacji

ostatni pion licząc od najdalszego w stosunku do kanału oraz co piąty w budynku jest zakończony rurą wywiewną

Elementy pionu kanalizacyjnego

troacutejniki doprowadzające ścieki z podejść kanalizacyjnych

czyszczak prze zmianą kierunku prowadzenia ściekoacutew ndash około 05 nad posadzką przed przejściem w przewoacuted odpływowy

rura prosta o niezmiennej średnicy na całej długości

zawoacuter napowietrzający lub rura wywiewna

W systemie kanalizacji sanitarnej wyroacuteżnić można

piony z wentylacją głoacutewną ndash zakończone rurą wywiewną lub zaworem napowietrzającym

piony z wentylacją obejściową ndash piony z dodatkowym przewodem wentylacyjnym prowadzonym obok pionu spustowego i połączonym z rurą wywiewną

Średnica pionu zależy od wybranego systemu wentylacji i obliczonego natężenia przepływu ściekoacutew dla całego pionu

Należy pamiętać o tym że minimalna średnica pionu nie może być mniejsza od średnicy największego podejścia

W typowych rozwiązaniach w Polsce minimalna średnica pionu wynosi 70mm a dla pionoacutew prowadzących ścieki z misek ustępowych 100mm

Oczywiście w tabelach należy sprawdzić czy średnicy nie należy zwiększyć ze względu na obliczoną wartość Qww

Piony z wentylacją głoacutewną

Piony z wentylacją obejściową

Przewody odpływowe

(poziomy kanalizacyjne)

Wśroacuted przewodoacutew odpływowych wyroacuteżniamy przewoacuted głoacutewny oraz przewody drugorzędne Każdy przewoacuted drugorzędny powinien być oddzielnie podłączony do głoacutewnego pod kątem 45deg

Wszystkie przewody prowadzone są najkroacutetszą drogą przeważnie wzdłuż przegrody budowlanej oraz koniecznie z zachowaniem odpowiedniego spadku

Przewody odpływowe

(poziomy kanalizacyjne)

Spadek powinien być jednakowy na całej długości co zapewnia samooczyszczanie się przewodu

Przyjęte jest że rury układa się kielichem w kierunku przeciwnym do spływu ściekoacutew

Rewizje kanalizacyjne powinno się montować

co 15 m na rurach średnicy od 100 do 150 mm

przed każdym uskokiem poziomu

Rury prowadzone przez murowane ścianki muszą być ułożone prostopadle do przegrody

Na przewody z tworzyw sztucznych powinno się w miejscach przejść dodatkowo nałożyć tuleje ochronne Umożliwią one rurom pewien ruch zabezpieczając instalację przed uszkodzeniami mechanicznymi

Przestrzeń pomiędzy tuleją a rurą powinno się zabezpieczyć izolacją

Jeśli przewody kanalizacyjne z tworzyw sztucznych układane są w sąsiedztwie przewodoacutew wydzielających ciepło powinny być osłonięte otulinami izolacyjnymi w celu zabezpieczenia przed przegrzewaniem

Przewody poziome i przykanaliki powinny być ułożone poniżej strefy przemarzania gruntu czyli na głębokości 80-140 cm zależnie od regionu kraju

Jeśli przewody prowadzone są w pomieszczeniach w ktoacuterych temperatura może spadać poniżej 0degC muszą być odpowiednio zabezpieczone przed przemarzaniem

Dla przewodoacutew prowadzonych na zewnątrz budynku należy pamiętać że warstwa gruntu pokrywającego rury kanalizacyjne powinna być o 10-20 cm większa od głębokości przemarzania gruntu jeśli przewody układa się wyżej to powinny być zaizolowane termicznie

Rury kanalizacyjne układane na zewnątrz budynku powinny być oddalone

od innych przewodoacutew co najmniej

15 m od przewodoacutew gazowych i wodociągowych

08 m od kabli energetycznych

05 m od kabli telekomunikacyjnych

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qww z uwzględnieniem następujących zasad

1 dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 05

2 dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 07

3 minimalna prędkość przepływu ściekoacutew wynosi 07 ms stąd

wynika prowadzenie przewodoacutew z odpowiednim do średnicy

spadkiem w kierunku sieci zewnętrznej

4 minimalna średnica przewodu zewnętrznego wynosi 010m

a przykanalika 015m

Dobierając średnice przewodoacutew odpływowych należy stosować

tabelę z wartościami natężenia przepływu Q0 i prędkości

przepływu v0 dla przewodoacutew o przekroju kołowym przy

pełnym wypełnieniu i wykres Manninga

=QQ0

=vv0

hd

Q

v

(hd)

1

23

4

Przykład obliczeniowy Obliczeniowe natężenie sciekoacutew sanitarnych wynosi Qww= 50 ls Na podstawie tabeli 1 QwwQ0 = 50 2014 = 025 Z wykresu odczytujemy

V = 085V0 = 085114 = 097 ms przy napełnieniu hd = 037

Zakresy dopuszczalnych spadkoacutew przewodoacutew odpływowych

DN 0100 m ndash i = 20 - 100

DN 0150 m ndash i = 15 - 150

Urządzenia dodatkowe w kanalizacji sanitarnej

W przypadku odprowadzania ściekoacutew bytowo gospodarczych do zewnętrznej sieci typu ogoacutelnospławnego w pomieszczeniach położonych na najniższych kondygnacjach w budynku może dojść do zalania spowodowanego wstecznym przepływem ściekoacutew w wyniku intensywnych opadoacutew deszczu Dlatego też w tego typu instalacjach na przewodach kanalizacyjnych odprowadzających ścieki z pomieszczeń na najniższej kondygnacji stosować należy zasuwy burzowe ktoacutere chronią instalację przed przepływem zwrotnym

Materiały w kanalizacji sanitarnej

Instalacja kanalizacyjna może być wykonana z roacuteżnych materiałoacutew ale

zawsze rury i połączenia powinny być szczelne i odporne na korozję

Obecnie najpopularniejszym materiałem używanym do budowy instalacji

wewnętrznej jest tworzywo sztuczne Rury kanalizacyjne produkuje się z

polipropylenu (PP)

roacuteżnych odmian polichlorku winylu (PVC)

Polietylenu wysokiej gęstości (PE-HD)

żywicy poliestrowej wzmacnianej włoacuteknem szklanym (GRE)

Innymi materiałami stosowanymi w kanalizacji sanitarnej są

żeliwo

kamionka

beton

Kanalizacja deszczowa

Odprowadza wody opadowe z dachoacutew i terenoacutew przyległych do nieruchomości (podjazdy tarasy parkingi itp)

Projektowanie kanalizacji deszczowej odbywa się w oparciu o normę

PN ndash EN 12056 ndash 3 grudzień 2002

Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew

Część 3 Przewody deszczowe Projektowanie układu i obliczenia

oraz w przypadku braku informacji o normę

PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania w projektowaniu

Odprowadzanie wody z dachu stromego

W przypadku dachoacutew budynkoacutew niskich (do 5 kondygnacji) ktoacutere mają odpowiednie nachylenie (przyjmuje się że powyżej 8) najczęstszym sposobem odprowadzania wody deszczowej jest zastosowanie systemu rynnowego

Zadaniem deszczowej instalacji kanalizacyjnej jest zebranie wody z dachu i odprowadzenie jej do sieci kanalizacji deszczowej lub do gruntu System rynnowy polega na naturalnym (grawitacyjnym) spływie woacuted po połaci dachowej skąd jest przejmowana przez system rur System ten roacutewnież pracuje grawitacyjnie Umowną granicą instalacji deszczowej jest wylewka z ktoacuterej woda może być skierowana do sieci kanalizacji deszczowej (ogoacutelnospławnej) lub na grunt

Podstawowe elementy

instalacji kanalizacji deszczowej

Rynny - przewody o przekroju otwartym (okrągłym prostokątnym eliptycznym trapezowym okapowym) biegnące wzdłuż krawędzi dachu Zadaniem rynien jest zebranie wody opadowej Rynny prowadzone są z lekkim spadkiem w kierunku narożnikoacutew budynku dzięki czemu woda nie wylewa się za krawędzie tylko płynie w kierunku rur spustowych

Instalacja kanalizacji deszczowej składa się z następujących elementoacutew

Rury spustowe ndash pionowe odcinki przewodoacutew o przekroju zamkniętym (najczęściej okrągłym lub prostokątnym) Zadaniem rur spustowych jest zebranie wody płynącej rynnami i odprowadzenie ich poza budynek

Odpływy ndash elementy za pomocą ktoacuterych rynny przechodzą w rury spustowe Odpływ jest odcinkiem rynny w ktoacuterym wykonany jest obrobiony otwoacuter odpowiedniego kształtu pozwalający na włączenie rury spustowej Można wyroacuteżnić odpływy przelotowe oraz odpływy końcowe ( na narożnikach pomieszczeń) Pozwalają na mocowanie rur spustowych

Narożniki do rynien ndash umożliwiają połączenie rynien w narożnikach budynku Właściwy montaż narożnikoacutew jest bardzo ważny dla właściwej pracy rynien (ruchoacutew pod wpływem temperatury) Wylewki ndash kształtki ktoacuterymi kończy się rura spustowa Wylewka może być włą- czona do kanalizacji deszczowej bądź znajdować się nad gruntem

Łączniki do rynien - złączki zwykłe uszczelkowe i korekcyjne Ponieważ montaż rynien wymaga pozostawiania tzw dylatacji (odstępoacutew) złączki korekcyjne lub uszczelkowe umożliwiają wykonanie takich połączenia z dylatacją

Łączniki do rur spustowych - kolana troacutejniki redukcje mufy mufy redukcyjne Mufy służą do włączania rur spustowych do odpływoacutew zadaniem muf redukcyjnych jest połączenie rury spustowej i odpływu o roacuteżnych średnicach Kolana pozwalają na zmianę kierunku rury spustowej Troacutejniki umożliwiają włączanie do rur spustowych wyposażenia dodatkowego

Haki i obejmy - zadaniem tych elementoacutew jest mocowanie rynien i rur spustowych do dachoacutew i ścian

Elementy wykończeniowe i dodatkowe -

zadaniem tych elementoacutew jest wykończenie

systemu lub uzupełnienie jego pracy

Przykładami mogą tu być

dekiel służący do zakończenia rynny

filtr siatkowy montowany na rurze

spustowej zatrzymujący

zanieczyszczenia

czyszczak (rewizja) umożliwiający

przegląd i czyszczenie rury spustowej

(na zdjęciu)

odprowadzenie do kanalizacji deszczowej

Jednym ze sposoboacutew odprowadzenia wody jest podłączenie systemu rynnowego do kanalizacji deszczowej

Woacutewczas na dolnym odcinku rury spustowej mniej więcej 03-08 m ponad terenem należy zamontować rewizję (czyszczak) Rewizja ma wewnątrz kratkę na ktoacuterej zbierają się liście i inne zanieczyszczenia spływające z rynny

Rura spustowa z rewizją przyłączona jest do przewodoacutew odpływowych a te łączą się z kanalizacją Średnica przewodoacutew musi być co najmniej roacutewna średnicy rur spustowych i najczęściej wynosi 100-150 mm Głębokość na jakiej powinno się układać rury zależy od strefy przemarzania i wynosi 1-14 m System taki nie ma blokady przedostawania się zapachoacutew dlatego lepiej nie podłączać go do kanalizacji ogoacutelnospławnej

Innym sposobem odprowadzenia wody bezpośrednio do kanalizacji jest podłączenie rury spustowej do osadnika rynnowego Wyposażony jest on w klapkę ktoacutera stanowi blokadę zapachową i wyciągany kosz w ktoacuterym gromadzą się większe zanieczyszczenia takie jak liście

Gdy brak sieci kanalizacji deszczowej lub ogoacutelnospławnej woda deszczowa powinna być bezpiecznie rozprowadzona po terenie posesji ale tak żeby nie spływała na sąsiednie działki

Odprowadzanie wody z dachu

płaskiego

W przypadku dachoacutew budynkoacutew wysokich (powyżej 5 kondygnacji) oraz dachoacutew o małym nachyleniu (przyjmuje się że poniżej 8) najczęstszym sposobem odprowa-dzania wody deszczowej jest system odwadniania oparty na wpustach dachowych

Wpusty dachowe pełnią rolę dachowych odwodnień punkto-wych tzn zbierają wodę z pewnej powierzchni w jednym punkcie

Odprowadzanie wody z dachu

płaskiego Woda jest odprowadzana do rury spustowej biegnącej wewnątrz budynku a stamtąd do kanalizacji deszczowej lub poza budynek do gruntu Aby odwodnienie dachu płaskiego pracowało prawidłowo wpust powinien znaleźć się w najniższym punkcie dachu a spadek w jego kierunku powinien wynosić co najmniej 3 Oproacutecz zasadniczego wpustu powinien być wpust awaryjny ktoacutery przejmie wodę w przypadku zatkania wpustu głoacutewnego Na dachu powinna być co najmniej jedna para wpustoacutew Zasady projektowania moacutewią że wpusty należy rozmieszczać co 25 m

Obliczanie kanalizacji deszczowej

Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qr (qd) [ls]

rAC

10000

IAQr

gdzie ψ lub C ndash wspoacutełczynnik spływu przyjmowany wg nowej normy jako 10 (w starej zależny od nachylenia dachu i rodzaju powierzchni odwadnianej)

A ndash efektywna powierzchnia dachu lub powierzchnia odwadniana [m2]

I ndash w starej normie miarodajne natężenie deszczu [l(sha)] przyjmowane I 300 l(sha)

r ndash natężenie opadoacutew atmosferycznych [l(sm2)] przyjmowane albo na podstawie danych statystycznych albo wg tabeli 1 w nowej normie po przemnożeniu przez wspoacutełczynnik ryzyka podany w tabeli 2

Wymiarowanie rynien i rur spustowych

1 Przewody spustowe ndash średnicę należy dobrać tak aby obliczona wartość odpływu ściekoacutew Qr nie przekraczała wartości Qrmax (qdmax) a powierzchnia odwadniana A powierzchni Amax zestawionych w tabeli w normie PN ndash 92B ndash 01707

2 Wg starej normy rynny powinny mieć średnice minimum 150 mm (dotyczy to budynkoacutew wielorodzinnych)

Efektywna

powierzchnia dachu

odwadniana przez

rynnę A [m2]

Szerokość rynny [mm] Średnica rury

spustowej [mm]

poniżej 20 70 50

20 ndash 57 100 (lub 125) 70

57 ndash 97 125 100

97 - 170 150 100

170 - 243 180 125

Dla budynkoacutew jednorodzinnych średnice rynien i przewodoacutew spustowych można określić w oparciu o efektywną powierzchnię dachu wg tabeli

Średnice poziomoacutew i przykanalikoacutew

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qr z uwzględnieniem następujących zasad

a) dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 07

b) dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 09

c) i d) jak dla kanalizacji sanitarnej

Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej

Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qt (qog) [ls]

Qww ndash natężenie odpływu ściekoacutew sanitarnych

Qr ndash natężenie odpływu ściekoacutew deszczowych

Kanalizacja ogoacutelnospławna to ten fragment ktoacutery odprowadza i ścieki sanitarne i deszczowe do zewnętrznej sieci ogoacutelnospławnej

rwwt QQQ

Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się z uwzględnieniem następujących zasad

a) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt spełnione powinny być warunki

a) i b) jak dla ściekoacutew deszczowych

b) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt obliczeniowa prędkość przepływu

ściekoacutew nie może przekraczać wartości dopuszczalnej ktoacutera wynosi

80 ms ndash dla rur żeliwnych i innych metalowych

40 ms ndash dla rur kamionkowych betonowych i z tworzyw sztucznych

c) dla odpływu tylko ściekoacutew sanitarnych Qww prędkość przepływu

ściekoacutew nie może być mniejsza od vmin = 07 ms

bullRynny z PVC-U

bullRynny z blachy aluminiowej

bullRynny miedziane

bullRynny z blachy stalowej

bullRynny cynkowo-tytanowe

Przekroje rynien a b c) poacutełokragłe d) trapezowy e f) trapezoidalny g) prostokatny h) poacutełokragły leacy

Rodzaje rynien a) okapowa b) koszowa c) gzymsowa d) leacy

Doboacuter filtra

dla dobranego filtra ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez filtr

INSTALACJE KANALIZACYJNE

Rodzaje instalacji kanalizacyjnych

1 Kanalizacja sanitarna (bytowo ndash gospodarcza)

2 Kanalizacja deszczowa

3 Kanalizacja technologiczna

ścieki przed wprowadzeniem do kanalizacji

sanitarnej wymagają wstępnego oczyszczenia w

specjalnych urządzeniach

Odprowadzenie ściekoacutew z nieruchomości może być

realizowane na dwa sposoby

systemem ogoacutelnospławnym (zbiorczym)

lub systemem rozdzielczym

Kanalizacja ogoacutelnospławna odprowadza zaroacutewno ścieki

sanitarne (bytowe) jak i deszczowe

W kanalizacji rozdzielczej ścieki sanitarne i deszczowe

odprowadzane są rozdzielnie

Schemat kanalizacji ogoacutelnospławnej

KS1 KS2

Kanał ogoacutelnospławny

RD1 RD2

linia regulacyjna

ST1

ST2

Schemat kanalizacji rozdzielczej

KS1 KS2

Kanał sanitarny

Kanał deszczowy

RD1 RD2

linia regulacyjnaST1

ST2

SD1

SD2

Podział instalacji kanalizacyjnej

Instalację kanalizacyjną można podzielić na

zewnętrzną (na terenie nieruchomości lecz poza budynkiem)

wewnętrzną (w budynku)

Podział ten wydaje się oczywisty ale jest istotny przy doborze materiału instalacyjnego - nie każdy materiał sprawdzający się wewnątrz nadaje się do stworzenia instalacji zewnętrznej

Granicą między instalacją wewnętrzną a zewnętrzną jest tzw czyszczak głoacutewny (rewizja głoacutewna)

Przewody domowej

instalacji kanalizacyjnej

Przykanalik (przyłącze kanalizacyjne) ndash jest to odcinek ktoacutery łączy kanalizację na terenie nieruchomości z siecią kanalizacyjną

Najczęściej przykanalik włączany jest do studzienki (rewizyjnej lub włazowej) ktoacutera stanowi uzbrojenie sieci Możliwe jest też przyłączenie przez wpust boczny lub złącze siodłowe

Przewody domowej

instalacji kanalizacyjnej

Przykanaliki oznaczane są znakami informacyjnymi Na znaku podana jest średnica (w mm) spadek przyłącza (w promilach) oraz jego długość (w m) Granicą między siecią a instalacją jest położona w pobliżu granicy nieruchomości pierwsza studzienka licząc od strony budynku

Sieć i przykanalik

w przypadku istnienia studzienki rewizyjnej

przykanalikstudzienka rewizyjna

linia

reg

ulac

yjnastudzienka kanalizacyjna

sieć kanalizacyjna

budy

nek

instalacja

zewnętrzna

Sieć i przykanalik

w przypadku braku studzienki rewizyjnej (wg nowych przepisoacutew w przypadku braku studzienki rewizyjnej

przykanalik to odcinek biegnący od granicy budynku do granicy

nieruchomości)

linia

reg

ulac

yjnastudzienka kanalizacyjna

sieć kanalizacyjna

budy

nek

przykanalik

sieć kanalizacyjna

Instalacja kanalizacyjna składa się z 1 poziomoacutew (przewodoacutew odpływowych) ndash są to przewody

prowadzone z odpowiednim spadkiem ktoacutere odprowadzają

ścieki z pionoacutew wpustoacutew podłogowych itp do przykanalika

lub sieci zewnętrznej

2 pionoacutew (przewodoacutew spustowych) ndash są to przewody prowadzone

przez jedną lub kilka kondygnacji odprowadzające ścieki

z podejść kanalizacyjnych wpustoacutew dachowych lub rynien

do przewodoacutew odpływowych

3 podejść kanalizacyjnych ndash przewody odprowadzające ścieki

z przyboroacutew i urządzeń sanitarnych do pionoacutew lub poziomoacutew

kanalizacyjnych

podejścia pojedyncze

podejścia zbiorowe

Kanalizacja sanitarna grawitacyjna

Odprowadza wodę zanieczyszczoną (ścieki) w wyniku jej wykorzystania odpływającą z ustępoacutew spłukiwanych natryskoacutew wanien bidetoacutew zlewoacutew umywalek wpustoacutew podłogowych i innych urządzeń występujących w gospodarstwie domowym

Projektowanie kanalizacji sanitarnej odbywa się w oparciu o normę

PN ndash EN 12056 ndash 2 grudzień 2002

Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew

Część 2 Kanalizacja sanitarna projektowanie układu i obliczenia

oraz w przypadku braku informacji o normę

PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania

w projektowaniu

Podejścia kanalizacyjne ndash łączą

odpływ z pionem kanalizacyjnym

Podejścia

niewentylowane - należy montować ze spadkiem wynoszącym od 2 do 15

wentylowane ndash można zastosować tu mniejsze spadki zgodnie z przywołaną normą ale wymagają dodatkowego przewodu wentylującego

Najczęściej projektuje się podejścia niewentylowane Ich długość w typowym rozwiązaniu stosowanym w Polsce nie powinna przekraczać 30 m a w przypadku miski ustępowej 10 m po długości przewodu

W przypadku dłuższych podejść albo zwiększa się średnicę albo projektuje się podejścia wentylowane za pomocą np zaworoacutew napowietrzających

Nowa norma wprowadza cztery typy systemoacutew kanalizacyjnych jakie można spotkać w poszczegoacutelnych krajach Unii Europejskiej

W Polsce stosuje się tradycyjnie system I

System Nazwa Cechy

I

System pojedynczego pionu

z podejściami częściowo

wypełnionymi

bull jeden pion kanalizacyjny

bull wypełnienie przewodoacutew 50

II

System pojedynczego pionu

z podejściami o mniejszej

średnicy

bull jeden pion kanalizacyjny

bull wypełnienie przewodoacutew 70

III

System pojedynczego pionu

z podejściami całkowicie

wypełnionymi

bull jeden pion kanalizacyjny

bull wypełnienie przewodoacutew 100

bull każde urządzenie podłączone

oddzielnie do pionu

IV System oddzielnych pionoacutew

kanalizacyjnych

bull dwa piony ndash jeden odprowadzający

ścieki czarne z ustępoacutew spłukiwanych

i pisuaroacutew i drugi odprowadzający

pozostałe ścieki

bull wypełnienie przewodoacutew jak dla

systemoacutew I II lub III

Średnice nominalne podejść pojedynczych dobiera się w zależności od typu przyłączonego przyboru sanitarnego lub urządzenia w typowych

rozwiązaniach w Polsce wg tabeli Urządzenie DN [mm]

Umywalka bidet 40

Zlewozmywak

zmywarka pralka

wanna natrysk 50

Miska ustępowa 100

Minimalna średnica podejścia pojedynczego zdeterminowana jest przez jego długość wysokość spadania i ilość zmian kierunku zgodnie z tabelą

DN Lmax

[m] H [m]

trzy zmiany

kierunku

40

50 30 lt10

70 50 lt10

100 50 lt30

H

L

Jeśli powyższe wymiary są przekroczone lub istnieje konieczność zastosowania więcej niż trzech zmian kierunku prowadzenia przewodoacutew należy wybrać kolejną większą średnicę nominalną

Średnice nominalne podjeść zbiorowych

Zależą od natężenia przepływu ściekoacutew w projektowanym

podejściu i od zastosowanego systemu Wybierając system

należy kierować się dostępnymi na rynku przyborami trudno

bowiem wyobrazić sobie podłączanie przyboru sanitarnego

z odpływem np 40mm do przewodu o średnicy mniejszej

Utrudniałoby to swobodny odpływ ściekoacutew z tego przyboru

Natężenie przepływu ściekoacutew sanitarnych Qww

wyznacza się dla danego odcinka instalacji zgodnie

z zależnością

]sl[DUKQww

gdzie K ndash wspoacutełczynnik częstości

DU ndash odpływ jednostkowy [ls] z urządzenia

UWAGA Qww DUmax jeśli nie to Qww = DUmax

Odpływy jednostkowe DU

Odpływy jednostkowe DU -cd

Typowe wspoacutełczynniki częstości K

Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia

z przewodami odpływowymi Piony kanalizacyjne należy prowadzić bez zmiany średnicy i kierunku na całej długości w szachtach sanitarnych

U podstawy każdego pionu przed przejściem w przewoacuted odpływowy należy zamontować otwoacuter rewizyjny (czyszczak) umożliwiający dostęp do wnętrza przodu

W przypadku kanalizacji sanitarnej każdy pion musi być wentylowany w celu wyroacutewnania ciśnienia w instalacji

Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia

z przewodami odpływowymi Wentylację pionu zapewnia

przewoacuted wentylacyjny zakończony rurą wywiewną wyprowadzoną ponad połać dachu

zawoacuter napowietrzający ndash rozwiązanie dozwolone do stosowania w przypadku braku możliwości wyprowadzenia pionu ponad dach można takie rozwiązanie stosować przy spełnieniu następujących warunkoacutew

piony mają wysokość 4 do 5 kondygnacji

ostatni pion licząc od najdalszego w stosunku do kanału oraz co piąty w budynku jest zakończony rurą wywiewną

Elementy pionu kanalizacyjnego

troacutejniki doprowadzające ścieki z podejść kanalizacyjnych

czyszczak prze zmianą kierunku prowadzenia ściekoacutew ndash około 05 nad posadzką przed przejściem w przewoacuted odpływowy

rura prosta o niezmiennej średnicy na całej długości

zawoacuter napowietrzający lub rura wywiewna

W systemie kanalizacji sanitarnej wyroacuteżnić można

piony z wentylacją głoacutewną ndash zakończone rurą wywiewną lub zaworem napowietrzającym

piony z wentylacją obejściową ndash piony z dodatkowym przewodem wentylacyjnym prowadzonym obok pionu spustowego i połączonym z rurą wywiewną

Średnica pionu zależy od wybranego systemu wentylacji i obliczonego natężenia przepływu ściekoacutew dla całego pionu

Należy pamiętać o tym że minimalna średnica pionu nie może być mniejsza od średnicy największego podejścia

W typowych rozwiązaniach w Polsce minimalna średnica pionu wynosi 70mm a dla pionoacutew prowadzących ścieki z misek ustępowych 100mm

Oczywiście w tabelach należy sprawdzić czy średnicy nie należy zwiększyć ze względu na obliczoną wartość Qww

Piony z wentylacją głoacutewną

Piony z wentylacją obejściową

Przewody odpływowe

(poziomy kanalizacyjne)

Wśroacuted przewodoacutew odpływowych wyroacuteżniamy przewoacuted głoacutewny oraz przewody drugorzędne Każdy przewoacuted drugorzędny powinien być oddzielnie podłączony do głoacutewnego pod kątem 45deg

Wszystkie przewody prowadzone są najkroacutetszą drogą przeważnie wzdłuż przegrody budowlanej oraz koniecznie z zachowaniem odpowiedniego spadku

Przewody odpływowe

(poziomy kanalizacyjne)

Spadek powinien być jednakowy na całej długości co zapewnia samooczyszczanie się przewodu

Przyjęte jest że rury układa się kielichem w kierunku przeciwnym do spływu ściekoacutew

Rewizje kanalizacyjne powinno się montować

co 15 m na rurach średnicy od 100 do 150 mm

przed każdym uskokiem poziomu

Rury prowadzone przez murowane ścianki muszą być ułożone prostopadle do przegrody

Na przewody z tworzyw sztucznych powinno się w miejscach przejść dodatkowo nałożyć tuleje ochronne Umożliwią one rurom pewien ruch zabezpieczając instalację przed uszkodzeniami mechanicznymi

Przestrzeń pomiędzy tuleją a rurą powinno się zabezpieczyć izolacją

Jeśli przewody kanalizacyjne z tworzyw sztucznych układane są w sąsiedztwie przewodoacutew wydzielających ciepło powinny być osłonięte otulinami izolacyjnymi w celu zabezpieczenia przed przegrzewaniem

Przewody poziome i przykanaliki powinny być ułożone poniżej strefy przemarzania gruntu czyli na głębokości 80-140 cm zależnie od regionu kraju

Jeśli przewody prowadzone są w pomieszczeniach w ktoacuterych temperatura może spadać poniżej 0degC muszą być odpowiednio zabezpieczone przed przemarzaniem

Dla przewodoacutew prowadzonych na zewnątrz budynku należy pamiętać że warstwa gruntu pokrywającego rury kanalizacyjne powinna być o 10-20 cm większa od głębokości przemarzania gruntu jeśli przewody układa się wyżej to powinny być zaizolowane termicznie

Rury kanalizacyjne układane na zewnątrz budynku powinny być oddalone

od innych przewodoacutew co najmniej

15 m od przewodoacutew gazowych i wodociągowych

08 m od kabli energetycznych

05 m od kabli telekomunikacyjnych

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qww z uwzględnieniem następujących zasad

1 dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 05

2 dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 07

3 minimalna prędkość przepływu ściekoacutew wynosi 07 ms stąd

wynika prowadzenie przewodoacutew z odpowiednim do średnicy

spadkiem w kierunku sieci zewnętrznej

4 minimalna średnica przewodu zewnętrznego wynosi 010m

a przykanalika 015m

Dobierając średnice przewodoacutew odpływowych należy stosować

tabelę z wartościami natężenia przepływu Q0 i prędkości

przepływu v0 dla przewodoacutew o przekroju kołowym przy

pełnym wypełnieniu i wykres Manninga

=QQ0

=vv0

hd

Q

v

(hd)

1

23

4

Przykład obliczeniowy Obliczeniowe natężenie sciekoacutew sanitarnych wynosi Qww= 50 ls Na podstawie tabeli 1 QwwQ0 = 50 2014 = 025 Z wykresu odczytujemy

V = 085V0 = 085114 = 097 ms przy napełnieniu hd = 037

Zakresy dopuszczalnych spadkoacutew przewodoacutew odpływowych

DN 0100 m ndash i = 20 - 100

DN 0150 m ndash i = 15 - 150

Urządzenia dodatkowe w kanalizacji sanitarnej

W przypadku odprowadzania ściekoacutew bytowo gospodarczych do zewnętrznej sieci typu ogoacutelnospławnego w pomieszczeniach położonych na najniższych kondygnacjach w budynku może dojść do zalania spowodowanego wstecznym przepływem ściekoacutew w wyniku intensywnych opadoacutew deszczu Dlatego też w tego typu instalacjach na przewodach kanalizacyjnych odprowadzających ścieki z pomieszczeń na najniższej kondygnacji stosować należy zasuwy burzowe ktoacutere chronią instalację przed przepływem zwrotnym

Materiały w kanalizacji sanitarnej

Instalacja kanalizacyjna może być wykonana z roacuteżnych materiałoacutew ale

zawsze rury i połączenia powinny być szczelne i odporne na korozję

Obecnie najpopularniejszym materiałem używanym do budowy instalacji

wewnętrznej jest tworzywo sztuczne Rury kanalizacyjne produkuje się z

polipropylenu (PP)

roacuteżnych odmian polichlorku winylu (PVC)

Polietylenu wysokiej gęstości (PE-HD)

żywicy poliestrowej wzmacnianej włoacuteknem szklanym (GRE)

Innymi materiałami stosowanymi w kanalizacji sanitarnej są

żeliwo

kamionka

beton

Kanalizacja deszczowa

Odprowadza wody opadowe z dachoacutew i terenoacutew przyległych do nieruchomości (podjazdy tarasy parkingi itp)

Projektowanie kanalizacji deszczowej odbywa się w oparciu o normę

PN ndash EN 12056 ndash 3 grudzień 2002

Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew

Część 3 Przewody deszczowe Projektowanie układu i obliczenia

oraz w przypadku braku informacji o normę

PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania w projektowaniu

Odprowadzanie wody z dachu stromego

W przypadku dachoacutew budynkoacutew niskich (do 5 kondygnacji) ktoacutere mają odpowiednie nachylenie (przyjmuje się że powyżej 8) najczęstszym sposobem odprowadzania wody deszczowej jest zastosowanie systemu rynnowego

Zadaniem deszczowej instalacji kanalizacyjnej jest zebranie wody z dachu i odprowadzenie jej do sieci kanalizacji deszczowej lub do gruntu System rynnowy polega na naturalnym (grawitacyjnym) spływie woacuted po połaci dachowej skąd jest przejmowana przez system rur System ten roacutewnież pracuje grawitacyjnie Umowną granicą instalacji deszczowej jest wylewka z ktoacuterej woda może być skierowana do sieci kanalizacji deszczowej (ogoacutelnospławnej) lub na grunt

Podstawowe elementy

instalacji kanalizacji deszczowej

Rynny - przewody o przekroju otwartym (okrągłym prostokątnym eliptycznym trapezowym okapowym) biegnące wzdłuż krawędzi dachu Zadaniem rynien jest zebranie wody opadowej Rynny prowadzone są z lekkim spadkiem w kierunku narożnikoacutew budynku dzięki czemu woda nie wylewa się za krawędzie tylko płynie w kierunku rur spustowych

Instalacja kanalizacji deszczowej składa się z następujących elementoacutew

Rury spustowe ndash pionowe odcinki przewodoacutew o przekroju zamkniętym (najczęściej okrągłym lub prostokątnym) Zadaniem rur spustowych jest zebranie wody płynącej rynnami i odprowadzenie ich poza budynek

Odpływy ndash elementy za pomocą ktoacuterych rynny przechodzą w rury spustowe Odpływ jest odcinkiem rynny w ktoacuterym wykonany jest obrobiony otwoacuter odpowiedniego kształtu pozwalający na włączenie rury spustowej Można wyroacuteżnić odpływy przelotowe oraz odpływy końcowe ( na narożnikach pomieszczeń) Pozwalają na mocowanie rur spustowych

Narożniki do rynien ndash umożliwiają połączenie rynien w narożnikach budynku Właściwy montaż narożnikoacutew jest bardzo ważny dla właściwej pracy rynien (ruchoacutew pod wpływem temperatury) Wylewki ndash kształtki ktoacuterymi kończy się rura spustowa Wylewka może być włą- czona do kanalizacji deszczowej bądź znajdować się nad gruntem

Łączniki do rynien - złączki zwykłe uszczelkowe i korekcyjne Ponieważ montaż rynien wymaga pozostawiania tzw dylatacji (odstępoacutew) złączki korekcyjne lub uszczelkowe umożliwiają wykonanie takich połączenia z dylatacją

Łączniki do rur spustowych - kolana troacutejniki redukcje mufy mufy redukcyjne Mufy służą do włączania rur spustowych do odpływoacutew zadaniem muf redukcyjnych jest połączenie rury spustowej i odpływu o roacuteżnych średnicach Kolana pozwalają na zmianę kierunku rury spustowej Troacutejniki umożliwiają włączanie do rur spustowych wyposażenia dodatkowego

Haki i obejmy - zadaniem tych elementoacutew jest mocowanie rynien i rur spustowych do dachoacutew i ścian

Elementy wykończeniowe i dodatkowe -

zadaniem tych elementoacutew jest wykończenie

systemu lub uzupełnienie jego pracy

Przykładami mogą tu być

dekiel służący do zakończenia rynny

filtr siatkowy montowany na rurze

spustowej zatrzymujący

zanieczyszczenia

czyszczak (rewizja) umożliwiający

przegląd i czyszczenie rury spustowej

(na zdjęciu)

odprowadzenie do kanalizacji deszczowej

Jednym ze sposoboacutew odprowadzenia wody jest podłączenie systemu rynnowego do kanalizacji deszczowej

Woacutewczas na dolnym odcinku rury spustowej mniej więcej 03-08 m ponad terenem należy zamontować rewizję (czyszczak) Rewizja ma wewnątrz kratkę na ktoacuterej zbierają się liście i inne zanieczyszczenia spływające z rynny

Rura spustowa z rewizją przyłączona jest do przewodoacutew odpływowych a te łączą się z kanalizacją Średnica przewodoacutew musi być co najmniej roacutewna średnicy rur spustowych i najczęściej wynosi 100-150 mm Głębokość na jakiej powinno się układać rury zależy od strefy przemarzania i wynosi 1-14 m System taki nie ma blokady przedostawania się zapachoacutew dlatego lepiej nie podłączać go do kanalizacji ogoacutelnospławnej

Innym sposobem odprowadzenia wody bezpośrednio do kanalizacji jest podłączenie rury spustowej do osadnika rynnowego Wyposażony jest on w klapkę ktoacutera stanowi blokadę zapachową i wyciągany kosz w ktoacuterym gromadzą się większe zanieczyszczenia takie jak liście

Gdy brak sieci kanalizacji deszczowej lub ogoacutelnospławnej woda deszczowa powinna być bezpiecznie rozprowadzona po terenie posesji ale tak żeby nie spływała na sąsiednie działki

Odprowadzanie wody z dachu

płaskiego

W przypadku dachoacutew budynkoacutew wysokich (powyżej 5 kondygnacji) oraz dachoacutew o małym nachyleniu (przyjmuje się że poniżej 8) najczęstszym sposobem odprowa-dzania wody deszczowej jest system odwadniania oparty na wpustach dachowych

Wpusty dachowe pełnią rolę dachowych odwodnień punkto-wych tzn zbierają wodę z pewnej powierzchni w jednym punkcie

Odprowadzanie wody z dachu

płaskiego Woda jest odprowadzana do rury spustowej biegnącej wewnątrz budynku a stamtąd do kanalizacji deszczowej lub poza budynek do gruntu Aby odwodnienie dachu płaskiego pracowało prawidłowo wpust powinien znaleźć się w najniższym punkcie dachu a spadek w jego kierunku powinien wynosić co najmniej 3 Oproacutecz zasadniczego wpustu powinien być wpust awaryjny ktoacutery przejmie wodę w przypadku zatkania wpustu głoacutewnego Na dachu powinna być co najmniej jedna para wpustoacutew Zasady projektowania moacutewią że wpusty należy rozmieszczać co 25 m

Obliczanie kanalizacji deszczowej

Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qr (qd) [ls]

rAC

10000

IAQr

gdzie ψ lub C ndash wspoacutełczynnik spływu przyjmowany wg nowej normy jako 10 (w starej zależny od nachylenia dachu i rodzaju powierzchni odwadnianej)

A ndash efektywna powierzchnia dachu lub powierzchnia odwadniana [m2]

I ndash w starej normie miarodajne natężenie deszczu [l(sha)] przyjmowane I 300 l(sha)

r ndash natężenie opadoacutew atmosferycznych [l(sm2)] przyjmowane albo na podstawie danych statystycznych albo wg tabeli 1 w nowej normie po przemnożeniu przez wspoacutełczynnik ryzyka podany w tabeli 2

Wymiarowanie rynien i rur spustowych

1 Przewody spustowe ndash średnicę należy dobrać tak aby obliczona wartość odpływu ściekoacutew Qr nie przekraczała wartości Qrmax (qdmax) a powierzchnia odwadniana A powierzchni Amax zestawionych w tabeli w normie PN ndash 92B ndash 01707

2 Wg starej normy rynny powinny mieć średnice minimum 150 mm (dotyczy to budynkoacutew wielorodzinnych)

Efektywna

powierzchnia dachu

odwadniana przez

rynnę A [m2]

Szerokość rynny [mm] Średnica rury

spustowej [mm]

poniżej 20 70 50

20 ndash 57 100 (lub 125) 70

57 ndash 97 125 100

97 - 170 150 100

170 - 243 180 125

Dla budynkoacutew jednorodzinnych średnice rynien i przewodoacutew spustowych można określić w oparciu o efektywną powierzchnię dachu wg tabeli

Średnice poziomoacutew i przykanalikoacutew

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qr z uwzględnieniem następujących zasad

a) dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 07

b) dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 09

c) i d) jak dla kanalizacji sanitarnej

Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej

Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qt (qog) [ls]

Qww ndash natężenie odpływu ściekoacutew sanitarnych

Qr ndash natężenie odpływu ściekoacutew deszczowych

Kanalizacja ogoacutelnospławna to ten fragment ktoacutery odprowadza i ścieki sanitarne i deszczowe do zewnętrznej sieci ogoacutelnospławnej

rwwt QQQ

Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się z uwzględnieniem następujących zasad

a) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt spełnione powinny być warunki

a) i b) jak dla ściekoacutew deszczowych

b) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt obliczeniowa prędkość przepływu

ściekoacutew nie może przekraczać wartości dopuszczalnej ktoacutera wynosi

80 ms ndash dla rur żeliwnych i innych metalowych

40 ms ndash dla rur kamionkowych betonowych i z tworzyw sztucznych

c) dla odpływu tylko ściekoacutew sanitarnych Qww prędkość przepływu

ściekoacutew nie może być mniejsza od vmin = 07 ms

bullRynny z PVC-U

bullRynny z blachy aluminiowej

bullRynny miedziane

bullRynny z blachy stalowej

bullRynny cynkowo-tytanowe

Przekroje rynien a b c) poacutełokragłe d) trapezowy e f) trapezoidalny g) prostokatny h) poacutełokragły leacy

Rodzaje rynien a) okapowa b) koszowa c) gzymsowa d) leacy

INSTALACJE KANALIZACYJNE

Rodzaje instalacji kanalizacyjnych

1 Kanalizacja sanitarna (bytowo ndash gospodarcza)

2 Kanalizacja deszczowa

3 Kanalizacja technologiczna

ścieki przed wprowadzeniem do kanalizacji

sanitarnej wymagają wstępnego oczyszczenia w

specjalnych urządzeniach

Odprowadzenie ściekoacutew z nieruchomości może być

realizowane na dwa sposoby

systemem ogoacutelnospławnym (zbiorczym)

lub systemem rozdzielczym

Kanalizacja ogoacutelnospławna odprowadza zaroacutewno ścieki

sanitarne (bytowe) jak i deszczowe

W kanalizacji rozdzielczej ścieki sanitarne i deszczowe

odprowadzane są rozdzielnie

Schemat kanalizacji ogoacutelnospławnej

KS1 KS2

Kanał ogoacutelnospławny

RD1 RD2

linia regulacyjna

ST1

ST2

Schemat kanalizacji rozdzielczej

KS1 KS2

Kanał sanitarny

Kanał deszczowy

RD1 RD2

linia regulacyjnaST1

ST2

SD1

SD2

Podział instalacji kanalizacyjnej

Instalację kanalizacyjną można podzielić na

zewnętrzną (na terenie nieruchomości lecz poza budynkiem)

wewnętrzną (w budynku)

Podział ten wydaje się oczywisty ale jest istotny przy doborze materiału instalacyjnego - nie każdy materiał sprawdzający się wewnątrz nadaje się do stworzenia instalacji zewnętrznej

Granicą między instalacją wewnętrzną a zewnętrzną jest tzw czyszczak głoacutewny (rewizja głoacutewna)

Przewody domowej

instalacji kanalizacyjnej

Przykanalik (przyłącze kanalizacyjne) ndash jest to odcinek ktoacutery łączy kanalizację na terenie nieruchomości z siecią kanalizacyjną

Najczęściej przykanalik włączany jest do studzienki (rewizyjnej lub włazowej) ktoacutera stanowi uzbrojenie sieci Możliwe jest też przyłączenie przez wpust boczny lub złącze siodłowe

Przewody domowej

instalacji kanalizacyjnej

Przykanaliki oznaczane są znakami informacyjnymi Na znaku podana jest średnica (w mm) spadek przyłącza (w promilach) oraz jego długość (w m) Granicą między siecią a instalacją jest położona w pobliżu granicy nieruchomości pierwsza studzienka licząc od strony budynku

Sieć i przykanalik

w przypadku istnienia studzienki rewizyjnej

przykanalikstudzienka rewizyjna

linia

reg

ulac

yjnastudzienka kanalizacyjna

sieć kanalizacyjna

budy

nek

instalacja

zewnętrzna

Sieć i przykanalik

w przypadku braku studzienki rewizyjnej (wg nowych przepisoacutew w przypadku braku studzienki rewizyjnej

przykanalik to odcinek biegnący od granicy budynku do granicy

nieruchomości)

linia

reg

ulac

yjnastudzienka kanalizacyjna

sieć kanalizacyjna

budy

nek

przykanalik

sieć kanalizacyjna

Instalacja kanalizacyjna składa się z 1 poziomoacutew (przewodoacutew odpływowych) ndash są to przewody

prowadzone z odpowiednim spadkiem ktoacutere odprowadzają

ścieki z pionoacutew wpustoacutew podłogowych itp do przykanalika

lub sieci zewnętrznej

2 pionoacutew (przewodoacutew spustowych) ndash są to przewody prowadzone

przez jedną lub kilka kondygnacji odprowadzające ścieki

z podejść kanalizacyjnych wpustoacutew dachowych lub rynien

do przewodoacutew odpływowych

3 podejść kanalizacyjnych ndash przewody odprowadzające ścieki

z przyboroacutew i urządzeń sanitarnych do pionoacutew lub poziomoacutew

kanalizacyjnych

podejścia pojedyncze

podejścia zbiorowe

Kanalizacja sanitarna grawitacyjna

Odprowadza wodę zanieczyszczoną (ścieki) w wyniku jej wykorzystania odpływającą z ustępoacutew spłukiwanych natryskoacutew wanien bidetoacutew zlewoacutew umywalek wpustoacutew podłogowych i innych urządzeń występujących w gospodarstwie domowym

Projektowanie kanalizacji sanitarnej odbywa się w oparciu o normę

PN ndash EN 12056 ndash 2 grudzień 2002

Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew

Część 2 Kanalizacja sanitarna projektowanie układu i obliczenia

oraz w przypadku braku informacji o normę

PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania

w projektowaniu

Podejścia kanalizacyjne ndash łączą

odpływ z pionem kanalizacyjnym

Podejścia

niewentylowane - należy montować ze spadkiem wynoszącym od 2 do 15

wentylowane ndash można zastosować tu mniejsze spadki zgodnie z przywołaną normą ale wymagają dodatkowego przewodu wentylującego

Najczęściej projektuje się podejścia niewentylowane Ich długość w typowym rozwiązaniu stosowanym w Polsce nie powinna przekraczać 30 m a w przypadku miski ustępowej 10 m po długości przewodu

W przypadku dłuższych podejść albo zwiększa się średnicę albo projektuje się podejścia wentylowane za pomocą np zaworoacutew napowietrzających

Nowa norma wprowadza cztery typy systemoacutew kanalizacyjnych jakie można spotkać w poszczegoacutelnych krajach Unii Europejskiej

W Polsce stosuje się tradycyjnie system I

System Nazwa Cechy

I

System pojedynczego pionu

z podejściami częściowo

wypełnionymi

bull jeden pion kanalizacyjny

bull wypełnienie przewodoacutew 50

II

System pojedynczego pionu

z podejściami o mniejszej

średnicy

bull jeden pion kanalizacyjny

bull wypełnienie przewodoacutew 70

III

System pojedynczego pionu

z podejściami całkowicie

wypełnionymi

bull jeden pion kanalizacyjny

bull wypełnienie przewodoacutew 100

bull każde urządzenie podłączone

oddzielnie do pionu

IV System oddzielnych pionoacutew

kanalizacyjnych

bull dwa piony ndash jeden odprowadzający

ścieki czarne z ustępoacutew spłukiwanych

i pisuaroacutew i drugi odprowadzający

pozostałe ścieki

bull wypełnienie przewodoacutew jak dla

systemoacutew I II lub III

Średnice nominalne podejść pojedynczych dobiera się w zależności od typu przyłączonego przyboru sanitarnego lub urządzenia w typowych

rozwiązaniach w Polsce wg tabeli Urządzenie DN [mm]

Umywalka bidet 40

Zlewozmywak

zmywarka pralka

wanna natrysk 50

Miska ustępowa 100

Minimalna średnica podejścia pojedynczego zdeterminowana jest przez jego długość wysokość spadania i ilość zmian kierunku zgodnie z tabelą

DN Lmax

[m] H [m]

trzy zmiany

kierunku

40

50 30 lt10

70 50 lt10

100 50 lt30

H

L

Jeśli powyższe wymiary są przekroczone lub istnieje konieczność zastosowania więcej niż trzech zmian kierunku prowadzenia przewodoacutew należy wybrać kolejną większą średnicę nominalną

Średnice nominalne podjeść zbiorowych

Zależą od natężenia przepływu ściekoacutew w projektowanym

podejściu i od zastosowanego systemu Wybierając system

należy kierować się dostępnymi na rynku przyborami trudno

bowiem wyobrazić sobie podłączanie przyboru sanitarnego

z odpływem np 40mm do przewodu o średnicy mniejszej

Utrudniałoby to swobodny odpływ ściekoacutew z tego przyboru

Natężenie przepływu ściekoacutew sanitarnych Qww

wyznacza się dla danego odcinka instalacji zgodnie

z zależnością

]sl[DUKQww

gdzie K ndash wspoacutełczynnik częstości

DU ndash odpływ jednostkowy [ls] z urządzenia

UWAGA Qww DUmax jeśli nie to Qww = DUmax

Odpływy jednostkowe DU

Odpływy jednostkowe DU -cd

Typowe wspoacutełczynniki częstości K

Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia

z przewodami odpływowymi Piony kanalizacyjne należy prowadzić bez zmiany średnicy i kierunku na całej długości w szachtach sanitarnych

U podstawy każdego pionu przed przejściem w przewoacuted odpływowy należy zamontować otwoacuter rewizyjny (czyszczak) umożliwiający dostęp do wnętrza przodu

W przypadku kanalizacji sanitarnej każdy pion musi być wentylowany w celu wyroacutewnania ciśnienia w instalacji

Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia

z przewodami odpływowymi Wentylację pionu zapewnia

przewoacuted wentylacyjny zakończony rurą wywiewną wyprowadzoną ponad połać dachu

zawoacuter napowietrzający ndash rozwiązanie dozwolone do stosowania w przypadku braku możliwości wyprowadzenia pionu ponad dach można takie rozwiązanie stosować przy spełnieniu następujących warunkoacutew

piony mają wysokość 4 do 5 kondygnacji

ostatni pion licząc od najdalszego w stosunku do kanału oraz co piąty w budynku jest zakończony rurą wywiewną

Elementy pionu kanalizacyjnego

troacutejniki doprowadzające ścieki z podejść kanalizacyjnych

czyszczak prze zmianą kierunku prowadzenia ściekoacutew ndash około 05 nad posadzką przed przejściem w przewoacuted odpływowy

rura prosta o niezmiennej średnicy na całej długości

zawoacuter napowietrzający lub rura wywiewna

W systemie kanalizacji sanitarnej wyroacuteżnić można

piony z wentylacją głoacutewną ndash zakończone rurą wywiewną lub zaworem napowietrzającym

piony z wentylacją obejściową ndash piony z dodatkowym przewodem wentylacyjnym prowadzonym obok pionu spustowego i połączonym z rurą wywiewną

Średnica pionu zależy od wybranego systemu wentylacji i obliczonego natężenia przepływu ściekoacutew dla całego pionu

Należy pamiętać o tym że minimalna średnica pionu nie może być mniejsza od średnicy największego podejścia

W typowych rozwiązaniach w Polsce minimalna średnica pionu wynosi 70mm a dla pionoacutew prowadzących ścieki z misek ustępowych 100mm

Oczywiście w tabelach należy sprawdzić czy średnicy nie należy zwiększyć ze względu na obliczoną wartość Qww

Piony z wentylacją głoacutewną

Piony z wentylacją obejściową

Przewody odpływowe

(poziomy kanalizacyjne)

Wśroacuted przewodoacutew odpływowych wyroacuteżniamy przewoacuted głoacutewny oraz przewody drugorzędne Każdy przewoacuted drugorzędny powinien być oddzielnie podłączony do głoacutewnego pod kątem 45deg

Wszystkie przewody prowadzone są najkroacutetszą drogą przeważnie wzdłuż przegrody budowlanej oraz koniecznie z zachowaniem odpowiedniego spadku

Przewody odpływowe

(poziomy kanalizacyjne)

Spadek powinien być jednakowy na całej długości co zapewnia samooczyszczanie się przewodu

Przyjęte jest że rury układa się kielichem w kierunku przeciwnym do spływu ściekoacutew

Rewizje kanalizacyjne powinno się montować

co 15 m na rurach średnicy od 100 do 150 mm

przed każdym uskokiem poziomu

Rury prowadzone przez murowane ścianki muszą być ułożone prostopadle do przegrody

Na przewody z tworzyw sztucznych powinno się w miejscach przejść dodatkowo nałożyć tuleje ochronne Umożliwią one rurom pewien ruch zabezpieczając instalację przed uszkodzeniami mechanicznymi

Przestrzeń pomiędzy tuleją a rurą powinno się zabezpieczyć izolacją

Jeśli przewody kanalizacyjne z tworzyw sztucznych układane są w sąsiedztwie przewodoacutew wydzielających ciepło powinny być osłonięte otulinami izolacyjnymi w celu zabezpieczenia przed przegrzewaniem

Przewody poziome i przykanaliki powinny być ułożone poniżej strefy przemarzania gruntu czyli na głębokości 80-140 cm zależnie od regionu kraju

Jeśli przewody prowadzone są w pomieszczeniach w ktoacuterych temperatura może spadać poniżej 0degC muszą być odpowiednio zabezpieczone przed przemarzaniem

Dla przewodoacutew prowadzonych na zewnątrz budynku należy pamiętać że warstwa gruntu pokrywającego rury kanalizacyjne powinna być o 10-20 cm większa od głębokości przemarzania gruntu jeśli przewody układa się wyżej to powinny być zaizolowane termicznie

Rury kanalizacyjne układane na zewnątrz budynku powinny być oddalone

od innych przewodoacutew co najmniej

15 m od przewodoacutew gazowych i wodociągowych

08 m od kabli energetycznych

05 m od kabli telekomunikacyjnych

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qww z uwzględnieniem następujących zasad

1 dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 05

2 dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 07

3 minimalna prędkość przepływu ściekoacutew wynosi 07 ms stąd

wynika prowadzenie przewodoacutew z odpowiednim do średnicy

spadkiem w kierunku sieci zewnętrznej

4 minimalna średnica przewodu zewnętrznego wynosi 010m

a przykanalika 015m

Dobierając średnice przewodoacutew odpływowych należy stosować

tabelę z wartościami natężenia przepływu Q0 i prędkości

przepływu v0 dla przewodoacutew o przekroju kołowym przy

pełnym wypełnieniu i wykres Manninga

=QQ0

=vv0

hd

Q

v

(hd)

1

23

4

Przykład obliczeniowy Obliczeniowe natężenie sciekoacutew sanitarnych wynosi Qww= 50 ls Na podstawie tabeli 1 QwwQ0 = 50 2014 = 025 Z wykresu odczytujemy

V = 085V0 = 085114 = 097 ms przy napełnieniu hd = 037

Zakresy dopuszczalnych spadkoacutew przewodoacutew odpływowych

DN 0100 m ndash i = 20 - 100

DN 0150 m ndash i = 15 - 150

Urządzenia dodatkowe w kanalizacji sanitarnej

W przypadku odprowadzania ściekoacutew bytowo gospodarczych do zewnętrznej sieci typu ogoacutelnospławnego w pomieszczeniach położonych na najniższych kondygnacjach w budynku może dojść do zalania spowodowanego wstecznym przepływem ściekoacutew w wyniku intensywnych opadoacutew deszczu Dlatego też w tego typu instalacjach na przewodach kanalizacyjnych odprowadzających ścieki z pomieszczeń na najniższej kondygnacji stosować należy zasuwy burzowe ktoacutere chronią instalację przed przepływem zwrotnym

Materiały w kanalizacji sanitarnej

Instalacja kanalizacyjna może być wykonana z roacuteżnych materiałoacutew ale

zawsze rury i połączenia powinny być szczelne i odporne na korozję

Obecnie najpopularniejszym materiałem używanym do budowy instalacji

wewnętrznej jest tworzywo sztuczne Rury kanalizacyjne produkuje się z

polipropylenu (PP)

roacuteżnych odmian polichlorku winylu (PVC)

Polietylenu wysokiej gęstości (PE-HD)

żywicy poliestrowej wzmacnianej włoacuteknem szklanym (GRE)

Innymi materiałami stosowanymi w kanalizacji sanitarnej są

żeliwo

kamionka

beton

Kanalizacja deszczowa

Odprowadza wody opadowe z dachoacutew i terenoacutew przyległych do nieruchomości (podjazdy tarasy parkingi itp)

Projektowanie kanalizacji deszczowej odbywa się w oparciu o normę

PN ndash EN 12056 ndash 3 grudzień 2002

Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew

Część 3 Przewody deszczowe Projektowanie układu i obliczenia

oraz w przypadku braku informacji o normę

PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania w projektowaniu

Odprowadzanie wody z dachu stromego

W przypadku dachoacutew budynkoacutew niskich (do 5 kondygnacji) ktoacutere mają odpowiednie nachylenie (przyjmuje się że powyżej 8) najczęstszym sposobem odprowadzania wody deszczowej jest zastosowanie systemu rynnowego

Zadaniem deszczowej instalacji kanalizacyjnej jest zebranie wody z dachu i odprowadzenie jej do sieci kanalizacji deszczowej lub do gruntu System rynnowy polega na naturalnym (grawitacyjnym) spływie woacuted po połaci dachowej skąd jest przejmowana przez system rur System ten roacutewnież pracuje grawitacyjnie Umowną granicą instalacji deszczowej jest wylewka z ktoacuterej woda może być skierowana do sieci kanalizacji deszczowej (ogoacutelnospławnej) lub na grunt

Podstawowe elementy

instalacji kanalizacji deszczowej

Rynny - przewody o przekroju otwartym (okrągłym prostokątnym eliptycznym trapezowym okapowym) biegnące wzdłuż krawędzi dachu Zadaniem rynien jest zebranie wody opadowej Rynny prowadzone są z lekkim spadkiem w kierunku narożnikoacutew budynku dzięki czemu woda nie wylewa się za krawędzie tylko płynie w kierunku rur spustowych

Instalacja kanalizacji deszczowej składa się z następujących elementoacutew

Rury spustowe ndash pionowe odcinki przewodoacutew o przekroju zamkniętym (najczęściej okrągłym lub prostokątnym) Zadaniem rur spustowych jest zebranie wody płynącej rynnami i odprowadzenie ich poza budynek

Odpływy ndash elementy za pomocą ktoacuterych rynny przechodzą w rury spustowe Odpływ jest odcinkiem rynny w ktoacuterym wykonany jest obrobiony otwoacuter odpowiedniego kształtu pozwalający na włączenie rury spustowej Można wyroacuteżnić odpływy przelotowe oraz odpływy końcowe ( na narożnikach pomieszczeń) Pozwalają na mocowanie rur spustowych

Narożniki do rynien ndash umożliwiają połączenie rynien w narożnikach budynku Właściwy montaż narożnikoacutew jest bardzo ważny dla właściwej pracy rynien (ruchoacutew pod wpływem temperatury) Wylewki ndash kształtki ktoacuterymi kończy się rura spustowa Wylewka może być włą- czona do kanalizacji deszczowej bądź znajdować się nad gruntem

Łączniki do rynien - złączki zwykłe uszczelkowe i korekcyjne Ponieważ montaż rynien wymaga pozostawiania tzw dylatacji (odstępoacutew) złączki korekcyjne lub uszczelkowe umożliwiają wykonanie takich połączenia z dylatacją

Łączniki do rur spustowych - kolana troacutejniki redukcje mufy mufy redukcyjne Mufy służą do włączania rur spustowych do odpływoacutew zadaniem muf redukcyjnych jest połączenie rury spustowej i odpływu o roacuteżnych średnicach Kolana pozwalają na zmianę kierunku rury spustowej Troacutejniki umożliwiają włączanie do rur spustowych wyposażenia dodatkowego

Haki i obejmy - zadaniem tych elementoacutew jest mocowanie rynien i rur spustowych do dachoacutew i ścian

Elementy wykończeniowe i dodatkowe -

zadaniem tych elementoacutew jest wykończenie

systemu lub uzupełnienie jego pracy

Przykładami mogą tu być

dekiel służący do zakończenia rynny

filtr siatkowy montowany na rurze

spustowej zatrzymujący

zanieczyszczenia

czyszczak (rewizja) umożliwiający

przegląd i czyszczenie rury spustowej

(na zdjęciu)

odprowadzenie do kanalizacji deszczowej

Jednym ze sposoboacutew odprowadzenia wody jest podłączenie systemu rynnowego do kanalizacji deszczowej

Woacutewczas na dolnym odcinku rury spustowej mniej więcej 03-08 m ponad terenem należy zamontować rewizję (czyszczak) Rewizja ma wewnątrz kratkę na ktoacuterej zbierają się liście i inne zanieczyszczenia spływające z rynny

Rura spustowa z rewizją przyłączona jest do przewodoacutew odpływowych a te łączą się z kanalizacją Średnica przewodoacutew musi być co najmniej roacutewna średnicy rur spustowych i najczęściej wynosi 100-150 mm Głębokość na jakiej powinno się układać rury zależy od strefy przemarzania i wynosi 1-14 m System taki nie ma blokady przedostawania się zapachoacutew dlatego lepiej nie podłączać go do kanalizacji ogoacutelnospławnej

Innym sposobem odprowadzenia wody bezpośrednio do kanalizacji jest podłączenie rury spustowej do osadnika rynnowego Wyposażony jest on w klapkę ktoacutera stanowi blokadę zapachową i wyciągany kosz w ktoacuterym gromadzą się większe zanieczyszczenia takie jak liście

Gdy brak sieci kanalizacji deszczowej lub ogoacutelnospławnej woda deszczowa powinna być bezpiecznie rozprowadzona po terenie posesji ale tak żeby nie spływała na sąsiednie działki

Odprowadzanie wody z dachu

płaskiego

W przypadku dachoacutew budynkoacutew wysokich (powyżej 5 kondygnacji) oraz dachoacutew o małym nachyleniu (przyjmuje się że poniżej 8) najczęstszym sposobem odprowa-dzania wody deszczowej jest system odwadniania oparty na wpustach dachowych

Wpusty dachowe pełnią rolę dachowych odwodnień punkto-wych tzn zbierają wodę z pewnej powierzchni w jednym punkcie

Odprowadzanie wody z dachu

płaskiego Woda jest odprowadzana do rury spustowej biegnącej wewnątrz budynku a stamtąd do kanalizacji deszczowej lub poza budynek do gruntu Aby odwodnienie dachu płaskiego pracowało prawidłowo wpust powinien znaleźć się w najniższym punkcie dachu a spadek w jego kierunku powinien wynosić co najmniej 3 Oproacutecz zasadniczego wpustu powinien być wpust awaryjny ktoacutery przejmie wodę w przypadku zatkania wpustu głoacutewnego Na dachu powinna być co najmniej jedna para wpustoacutew Zasady projektowania moacutewią że wpusty należy rozmieszczać co 25 m

Obliczanie kanalizacji deszczowej

Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qr (qd) [ls]

rAC

10000

IAQr

gdzie ψ lub C ndash wspoacutełczynnik spływu przyjmowany wg nowej normy jako 10 (w starej zależny od nachylenia dachu i rodzaju powierzchni odwadnianej)

A ndash efektywna powierzchnia dachu lub powierzchnia odwadniana [m2]

I ndash w starej normie miarodajne natężenie deszczu [l(sha)] przyjmowane I 300 l(sha)

r ndash natężenie opadoacutew atmosferycznych [l(sm2)] przyjmowane albo na podstawie danych statystycznych albo wg tabeli 1 w nowej normie po przemnożeniu przez wspoacutełczynnik ryzyka podany w tabeli 2

Wymiarowanie rynien i rur spustowych

1 Przewody spustowe ndash średnicę należy dobrać tak aby obliczona wartość odpływu ściekoacutew Qr nie przekraczała wartości Qrmax (qdmax) a powierzchnia odwadniana A powierzchni Amax zestawionych w tabeli w normie PN ndash 92B ndash 01707

2 Wg starej normy rynny powinny mieć średnice minimum 150 mm (dotyczy to budynkoacutew wielorodzinnych)

Efektywna

powierzchnia dachu

odwadniana przez

rynnę A [m2]

Szerokość rynny [mm] Średnica rury

spustowej [mm]

poniżej 20 70 50

20 ndash 57 100 (lub 125) 70

57 ndash 97 125 100

97 - 170 150 100

170 - 243 180 125

Dla budynkoacutew jednorodzinnych średnice rynien i przewodoacutew spustowych można określić w oparciu o efektywną powierzchnię dachu wg tabeli

Średnice poziomoacutew i przykanalikoacutew

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qr z uwzględnieniem następujących zasad

a) dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 07

b) dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 09

c) i d) jak dla kanalizacji sanitarnej

Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej

Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qt (qog) [ls]

Qww ndash natężenie odpływu ściekoacutew sanitarnych

Qr ndash natężenie odpływu ściekoacutew deszczowych

Kanalizacja ogoacutelnospławna to ten fragment ktoacutery odprowadza i ścieki sanitarne i deszczowe do zewnętrznej sieci ogoacutelnospławnej

rwwt QQQ

Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się z uwzględnieniem następujących zasad

a) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt spełnione powinny być warunki

a) i b) jak dla ściekoacutew deszczowych

b) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt obliczeniowa prędkość przepływu

ściekoacutew nie może przekraczać wartości dopuszczalnej ktoacutera wynosi

80 ms ndash dla rur żeliwnych i innych metalowych

40 ms ndash dla rur kamionkowych betonowych i z tworzyw sztucznych

c) dla odpływu tylko ściekoacutew sanitarnych Qww prędkość przepływu

ściekoacutew nie może być mniejsza od vmin = 07 ms

bullRynny z PVC-U

bullRynny z blachy aluminiowej

bullRynny miedziane

bullRynny z blachy stalowej

bullRynny cynkowo-tytanowe

Przekroje rynien a b c) poacutełokragłe d) trapezowy e f) trapezoidalny g) prostokatny h) poacutełokragły leacy

Rodzaje rynien a) okapowa b) koszowa c) gzymsowa d) leacy

Rodzaje instalacji kanalizacyjnych

1 Kanalizacja sanitarna (bytowo ndash gospodarcza)

2 Kanalizacja deszczowa

3 Kanalizacja technologiczna

ścieki przed wprowadzeniem do kanalizacji

sanitarnej wymagają wstępnego oczyszczenia w

specjalnych urządzeniach

Odprowadzenie ściekoacutew z nieruchomości może być

realizowane na dwa sposoby

systemem ogoacutelnospławnym (zbiorczym)

lub systemem rozdzielczym

Kanalizacja ogoacutelnospławna odprowadza zaroacutewno ścieki

sanitarne (bytowe) jak i deszczowe

W kanalizacji rozdzielczej ścieki sanitarne i deszczowe

odprowadzane są rozdzielnie

Schemat kanalizacji ogoacutelnospławnej

KS1 KS2

Kanał ogoacutelnospławny

RD1 RD2

linia regulacyjna

ST1

ST2

Schemat kanalizacji rozdzielczej

KS1 KS2

Kanał sanitarny

Kanał deszczowy

RD1 RD2

linia regulacyjnaST1

ST2

SD1

SD2

Podział instalacji kanalizacyjnej

Instalację kanalizacyjną można podzielić na

zewnętrzną (na terenie nieruchomości lecz poza budynkiem)

wewnętrzną (w budynku)

Podział ten wydaje się oczywisty ale jest istotny przy doborze materiału instalacyjnego - nie każdy materiał sprawdzający się wewnątrz nadaje się do stworzenia instalacji zewnętrznej

Granicą między instalacją wewnętrzną a zewnętrzną jest tzw czyszczak głoacutewny (rewizja głoacutewna)

Przewody domowej

instalacji kanalizacyjnej

Przykanalik (przyłącze kanalizacyjne) ndash jest to odcinek ktoacutery łączy kanalizację na terenie nieruchomości z siecią kanalizacyjną

Najczęściej przykanalik włączany jest do studzienki (rewizyjnej lub włazowej) ktoacutera stanowi uzbrojenie sieci Możliwe jest też przyłączenie przez wpust boczny lub złącze siodłowe

Przewody domowej

instalacji kanalizacyjnej

Przykanaliki oznaczane są znakami informacyjnymi Na znaku podana jest średnica (w mm) spadek przyłącza (w promilach) oraz jego długość (w m) Granicą między siecią a instalacją jest położona w pobliżu granicy nieruchomości pierwsza studzienka licząc od strony budynku

Sieć i przykanalik

w przypadku istnienia studzienki rewizyjnej

przykanalikstudzienka rewizyjna

linia

reg

ulac

yjnastudzienka kanalizacyjna

sieć kanalizacyjna

budy

nek

instalacja

zewnętrzna

Sieć i przykanalik

w przypadku braku studzienki rewizyjnej (wg nowych przepisoacutew w przypadku braku studzienki rewizyjnej

przykanalik to odcinek biegnący od granicy budynku do granicy

nieruchomości)

linia

reg

ulac

yjnastudzienka kanalizacyjna

sieć kanalizacyjna

budy

nek

przykanalik

sieć kanalizacyjna

Instalacja kanalizacyjna składa się z 1 poziomoacutew (przewodoacutew odpływowych) ndash są to przewody

prowadzone z odpowiednim spadkiem ktoacutere odprowadzają

ścieki z pionoacutew wpustoacutew podłogowych itp do przykanalika

lub sieci zewnętrznej

2 pionoacutew (przewodoacutew spustowych) ndash są to przewody prowadzone

przez jedną lub kilka kondygnacji odprowadzające ścieki

z podejść kanalizacyjnych wpustoacutew dachowych lub rynien

do przewodoacutew odpływowych

3 podejść kanalizacyjnych ndash przewody odprowadzające ścieki

z przyboroacutew i urządzeń sanitarnych do pionoacutew lub poziomoacutew

kanalizacyjnych

podejścia pojedyncze

podejścia zbiorowe

Kanalizacja sanitarna grawitacyjna

Odprowadza wodę zanieczyszczoną (ścieki) w wyniku jej wykorzystania odpływającą z ustępoacutew spłukiwanych natryskoacutew wanien bidetoacutew zlewoacutew umywalek wpustoacutew podłogowych i innych urządzeń występujących w gospodarstwie domowym

Projektowanie kanalizacji sanitarnej odbywa się w oparciu o normę

PN ndash EN 12056 ndash 2 grudzień 2002

Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew

Część 2 Kanalizacja sanitarna projektowanie układu i obliczenia

oraz w przypadku braku informacji o normę

PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania

w projektowaniu

Podejścia kanalizacyjne ndash łączą

odpływ z pionem kanalizacyjnym

Podejścia

niewentylowane - należy montować ze spadkiem wynoszącym od 2 do 15

wentylowane ndash można zastosować tu mniejsze spadki zgodnie z przywołaną normą ale wymagają dodatkowego przewodu wentylującego

Najczęściej projektuje się podejścia niewentylowane Ich długość w typowym rozwiązaniu stosowanym w Polsce nie powinna przekraczać 30 m a w przypadku miski ustępowej 10 m po długości przewodu

W przypadku dłuższych podejść albo zwiększa się średnicę albo projektuje się podejścia wentylowane za pomocą np zaworoacutew napowietrzających

Nowa norma wprowadza cztery typy systemoacutew kanalizacyjnych jakie można spotkać w poszczegoacutelnych krajach Unii Europejskiej

W Polsce stosuje się tradycyjnie system I

System Nazwa Cechy

I

System pojedynczego pionu

z podejściami częściowo

wypełnionymi

bull jeden pion kanalizacyjny

bull wypełnienie przewodoacutew 50

II

System pojedynczego pionu

z podejściami o mniejszej

średnicy

bull jeden pion kanalizacyjny

bull wypełnienie przewodoacutew 70

III

System pojedynczego pionu

z podejściami całkowicie

wypełnionymi

bull jeden pion kanalizacyjny

bull wypełnienie przewodoacutew 100

bull każde urządzenie podłączone

oddzielnie do pionu

IV System oddzielnych pionoacutew

kanalizacyjnych

bull dwa piony ndash jeden odprowadzający

ścieki czarne z ustępoacutew spłukiwanych

i pisuaroacutew i drugi odprowadzający

pozostałe ścieki

bull wypełnienie przewodoacutew jak dla

systemoacutew I II lub III

Średnice nominalne podejść pojedynczych dobiera się w zależności od typu przyłączonego przyboru sanitarnego lub urządzenia w typowych

rozwiązaniach w Polsce wg tabeli Urządzenie DN [mm]

Umywalka bidet 40

Zlewozmywak

zmywarka pralka

wanna natrysk 50

Miska ustępowa 100

Minimalna średnica podejścia pojedynczego zdeterminowana jest przez jego długość wysokość spadania i ilość zmian kierunku zgodnie z tabelą

DN Lmax

[m] H [m]

trzy zmiany

kierunku

40

50 30 lt10

70 50 lt10

100 50 lt30

H

L

Jeśli powyższe wymiary są przekroczone lub istnieje konieczność zastosowania więcej niż trzech zmian kierunku prowadzenia przewodoacutew należy wybrać kolejną większą średnicę nominalną

Średnice nominalne podjeść zbiorowych

Zależą od natężenia przepływu ściekoacutew w projektowanym

podejściu i od zastosowanego systemu Wybierając system

należy kierować się dostępnymi na rynku przyborami trudno

bowiem wyobrazić sobie podłączanie przyboru sanitarnego

z odpływem np 40mm do przewodu o średnicy mniejszej

Utrudniałoby to swobodny odpływ ściekoacutew z tego przyboru

Natężenie przepływu ściekoacutew sanitarnych Qww

wyznacza się dla danego odcinka instalacji zgodnie

z zależnością

]sl[DUKQww

gdzie K ndash wspoacutełczynnik częstości

DU ndash odpływ jednostkowy [ls] z urządzenia

UWAGA Qww DUmax jeśli nie to Qww = DUmax

Odpływy jednostkowe DU

Odpływy jednostkowe DU -cd

Typowe wspoacutełczynniki częstości K

Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia

z przewodami odpływowymi Piony kanalizacyjne należy prowadzić bez zmiany średnicy i kierunku na całej długości w szachtach sanitarnych

U podstawy każdego pionu przed przejściem w przewoacuted odpływowy należy zamontować otwoacuter rewizyjny (czyszczak) umożliwiający dostęp do wnętrza przodu

W przypadku kanalizacji sanitarnej każdy pion musi być wentylowany w celu wyroacutewnania ciśnienia w instalacji

Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia

z przewodami odpływowymi Wentylację pionu zapewnia

przewoacuted wentylacyjny zakończony rurą wywiewną wyprowadzoną ponad połać dachu

zawoacuter napowietrzający ndash rozwiązanie dozwolone do stosowania w przypadku braku możliwości wyprowadzenia pionu ponad dach można takie rozwiązanie stosować przy spełnieniu następujących warunkoacutew

piony mają wysokość 4 do 5 kondygnacji

ostatni pion licząc od najdalszego w stosunku do kanału oraz co piąty w budynku jest zakończony rurą wywiewną

Elementy pionu kanalizacyjnego

troacutejniki doprowadzające ścieki z podejść kanalizacyjnych

czyszczak prze zmianą kierunku prowadzenia ściekoacutew ndash około 05 nad posadzką przed przejściem w przewoacuted odpływowy

rura prosta o niezmiennej średnicy na całej długości

zawoacuter napowietrzający lub rura wywiewna

W systemie kanalizacji sanitarnej wyroacuteżnić można

piony z wentylacją głoacutewną ndash zakończone rurą wywiewną lub zaworem napowietrzającym

piony z wentylacją obejściową ndash piony z dodatkowym przewodem wentylacyjnym prowadzonym obok pionu spustowego i połączonym z rurą wywiewną

Średnica pionu zależy od wybranego systemu wentylacji i obliczonego natężenia przepływu ściekoacutew dla całego pionu

Należy pamiętać o tym że minimalna średnica pionu nie może być mniejsza od średnicy największego podejścia

W typowych rozwiązaniach w Polsce minimalna średnica pionu wynosi 70mm a dla pionoacutew prowadzących ścieki z misek ustępowych 100mm

Oczywiście w tabelach należy sprawdzić czy średnicy nie należy zwiększyć ze względu na obliczoną wartość Qww

Piony z wentylacją głoacutewną

Piony z wentylacją obejściową

Przewody odpływowe

(poziomy kanalizacyjne)

Wśroacuted przewodoacutew odpływowych wyroacuteżniamy przewoacuted głoacutewny oraz przewody drugorzędne Każdy przewoacuted drugorzędny powinien być oddzielnie podłączony do głoacutewnego pod kątem 45deg

Wszystkie przewody prowadzone są najkroacutetszą drogą przeważnie wzdłuż przegrody budowlanej oraz koniecznie z zachowaniem odpowiedniego spadku

Przewody odpływowe

(poziomy kanalizacyjne)

Spadek powinien być jednakowy na całej długości co zapewnia samooczyszczanie się przewodu

Przyjęte jest że rury układa się kielichem w kierunku przeciwnym do spływu ściekoacutew

Rewizje kanalizacyjne powinno się montować

co 15 m na rurach średnicy od 100 do 150 mm

przed każdym uskokiem poziomu

Rury prowadzone przez murowane ścianki muszą być ułożone prostopadle do przegrody

Na przewody z tworzyw sztucznych powinno się w miejscach przejść dodatkowo nałożyć tuleje ochronne Umożliwią one rurom pewien ruch zabezpieczając instalację przed uszkodzeniami mechanicznymi

Przestrzeń pomiędzy tuleją a rurą powinno się zabezpieczyć izolacją

Jeśli przewody kanalizacyjne z tworzyw sztucznych układane są w sąsiedztwie przewodoacutew wydzielających ciepło powinny być osłonięte otulinami izolacyjnymi w celu zabezpieczenia przed przegrzewaniem

Przewody poziome i przykanaliki powinny być ułożone poniżej strefy przemarzania gruntu czyli na głębokości 80-140 cm zależnie od regionu kraju

Jeśli przewody prowadzone są w pomieszczeniach w ktoacuterych temperatura może spadać poniżej 0degC muszą być odpowiednio zabezpieczone przed przemarzaniem

Dla przewodoacutew prowadzonych na zewnątrz budynku należy pamiętać że warstwa gruntu pokrywającego rury kanalizacyjne powinna być o 10-20 cm większa od głębokości przemarzania gruntu jeśli przewody układa się wyżej to powinny być zaizolowane termicznie

Rury kanalizacyjne układane na zewnątrz budynku powinny być oddalone

od innych przewodoacutew co najmniej

15 m od przewodoacutew gazowych i wodociągowych

08 m od kabli energetycznych

05 m od kabli telekomunikacyjnych

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qww z uwzględnieniem następujących zasad

1 dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 05

2 dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 07

3 minimalna prędkość przepływu ściekoacutew wynosi 07 ms stąd

wynika prowadzenie przewodoacutew z odpowiednim do średnicy

spadkiem w kierunku sieci zewnętrznej

4 minimalna średnica przewodu zewnętrznego wynosi 010m

a przykanalika 015m

Dobierając średnice przewodoacutew odpływowych należy stosować

tabelę z wartościami natężenia przepływu Q0 i prędkości

przepływu v0 dla przewodoacutew o przekroju kołowym przy

pełnym wypełnieniu i wykres Manninga

=QQ0

=vv0

hd

Q

v

(hd)

1

23

4

Przykład obliczeniowy Obliczeniowe natężenie sciekoacutew sanitarnych wynosi Qww= 50 ls Na podstawie tabeli 1 QwwQ0 = 50 2014 = 025 Z wykresu odczytujemy

V = 085V0 = 085114 = 097 ms przy napełnieniu hd = 037

Zakresy dopuszczalnych spadkoacutew przewodoacutew odpływowych

DN 0100 m ndash i = 20 - 100

DN 0150 m ndash i = 15 - 150

Urządzenia dodatkowe w kanalizacji sanitarnej

W przypadku odprowadzania ściekoacutew bytowo gospodarczych do zewnętrznej sieci typu ogoacutelnospławnego w pomieszczeniach położonych na najniższych kondygnacjach w budynku może dojść do zalania spowodowanego wstecznym przepływem ściekoacutew w wyniku intensywnych opadoacutew deszczu Dlatego też w tego typu instalacjach na przewodach kanalizacyjnych odprowadzających ścieki z pomieszczeń na najniższej kondygnacji stosować należy zasuwy burzowe ktoacutere chronią instalację przed przepływem zwrotnym

Materiały w kanalizacji sanitarnej

Instalacja kanalizacyjna może być wykonana z roacuteżnych materiałoacutew ale

zawsze rury i połączenia powinny być szczelne i odporne na korozję

Obecnie najpopularniejszym materiałem używanym do budowy instalacji

wewnętrznej jest tworzywo sztuczne Rury kanalizacyjne produkuje się z

polipropylenu (PP)

roacuteżnych odmian polichlorku winylu (PVC)

Polietylenu wysokiej gęstości (PE-HD)

żywicy poliestrowej wzmacnianej włoacuteknem szklanym (GRE)

Innymi materiałami stosowanymi w kanalizacji sanitarnej są

żeliwo

kamionka

beton

Kanalizacja deszczowa

Odprowadza wody opadowe z dachoacutew i terenoacutew przyległych do nieruchomości (podjazdy tarasy parkingi itp)

Projektowanie kanalizacji deszczowej odbywa się w oparciu o normę

PN ndash EN 12056 ndash 3 grudzień 2002

Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew

Część 3 Przewody deszczowe Projektowanie układu i obliczenia

oraz w przypadku braku informacji o normę

PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania w projektowaniu

Odprowadzanie wody z dachu stromego

W przypadku dachoacutew budynkoacutew niskich (do 5 kondygnacji) ktoacutere mają odpowiednie nachylenie (przyjmuje się że powyżej 8) najczęstszym sposobem odprowadzania wody deszczowej jest zastosowanie systemu rynnowego

Zadaniem deszczowej instalacji kanalizacyjnej jest zebranie wody z dachu i odprowadzenie jej do sieci kanalizacji deszczowej lub do gruntu System rynnowy polega na naturalnym (grawitacyjnym) spływie woacuted po połaci dachowej skąd jest przejmowana przez system rur System ten roacutewnież pracuje grawitacyjnie Umowną granicą instalacji deszczowej jest wylewka z ktoacuterej woda może być skierowana do sieci kanalizacji deszczowej (ogoacutelnospławnej) lub na grunt

Podstawowe elementy

instalacji kanalizacji deszczowej

Rynny - przewody o przekroju otwartym (okrągłym prostokątnym eliptycznym trapezowym okapowym) biegnące wzdłuż krawędzi dachu Zadaniem rynien jest zebranie wody opadowej Rynny prowadzone są z lekkim spadkiem w kierunku narożnikoacutew budynku dzięki czemu woda nie wylewa się za krawędzie tylko płynie w kierunku rur spustowych

Instalacja kanalizacji deszczowej składa się z następujących elementoacutew

Rury spustowe ndash pionowe odcinki przewodoacutew o przekroju zamkniętym (najczęściej okrągłym lub prostokątnym) Zadaniem rur spustowych jest zebranie wody płynącej rynnami i odprowadzenie ich poza budynek

Odpływy ndash elementy za pomocą ktoacuterych rynny przechodzą w rury spustowe Odpływ jest odcinkiem rynny w ktoacuterym wykonany jest obrobiony otwoacuter odpowiedniego kształtu pozwalający na włączenie rury spustowej Można wyroacuteżnić odpływy przelotowe oraz odpływy końcowe ( na narożnikach pomieszczeń) Pozwalają na mocowanie rur spustowych

Narożniki do rynien ndash umożliwiają połączenie rynien w narożnikach budynku Właściwy montaż narożnikoacutew jest bardzo ważny dla właściwej pracy rynien (ruchoacutew pod wpływem temperatury) Wylewki ndash kształtki ktoacuterymi kończy się rura spustowa Wylewka może być włą- czona do kanalizacji deszczowej bądź znajdować się nad gruntem

Łączniki do rynien - złączki zwykłe uszczelkowe i korekcyjne Ponieważ montaż rynien wymaga pozostawiania tzw dylatacji (odstępoacutew) złączki korekcyjne lub uszczelkowe umożliwiają wykonanie takich połączenia z dylatacją

Łączniki do rur spustowych - kolana troacutejniki redukcje mufy mufy redukcyjne Mufy służą do włączania rur spustowych do odpływoacutew zadaniem muf redukcyjnych jest połączenie rury spustowej i odpływu o roacuteżnych średnicach Kolana pozwalają na zmianę kierunku rury spustowej Troacutejniki umożliwiają włączanie do rur spustowych wyposażenia dodatkowego

Haki i obejmy - zadaniem tych elementoacutew jest mocowanie rynien i rur spustowych do dachoacutew i ścian

Elementy wykończeniowe i dodatkowe -

zadaniem tych elementoacutew jest wykończenie

systemu lub uzupełnienie jego pracy

Przykładami mogą tu być

dekiel służący do zakończenia rynny

filtr siatkowy montowany na rurze

spustowej zatrzymujący

zanieczyszczenia

czyszczak (rewizja) umożliwiający

przegląd i czyszczenie rury spustowej

(na zdjęciu)

odprowadzenie do kanalizacji deszczowej

Jednym ze sposoboacutew odprowadzenia wody jest podłączenie systemu rynnowego do kanalizacji deszczowej

Woacutewczas na dolnym odcinku rury spustowej mniej więcej 03-08 m ponad terenem należy zamontować rewizję (czyszczak) Rewizja ma wewnątrz kratkę na ktoacuterej zbierają się liście i inne zanieczyszczenia spływające z rynny

Rura spustowa z rewizją przyłączona jest do przewodoacutew odpływowych a te łączą się z kanalizacją Średnica przewodoacutew musi być co najmniej roacutewna średnicy rur spustowych i najczęściej wynosi 100-150 mm Głębokość na jakiej powinno się układać rury zależy od strefy przemarzania i wynosi 1-14 m System taki nie ma blokady przedostawania się zapachoacutew dlatego lepiej nie podłączać go do kanalizacji ogoacutelnospławnej

Innym sposobem odprowadzenia wody bezpośrednio do kanalizacji jest podłączenie rury spustowej do osadnika rynnowego Wyposażony jest on w klapkę ktoacutera stanowi blokadę zapachową i wyciągany kosz w ktoacuterym gromadzą się większe zanieczyszczenia takie jak liście

Gdy brak sieci kanalizacji deszczowej lub ogoacutelnospławnej woda deszczowa powinna być bezpiecznie rozprowadzona po terenie posesji ale tak żeby nie spływała na sąsiednie działki

Odprowadzanie wody z dachu

płaskiego

W przypadku dachoacutew budynkoacutew wysokich (powyżej 5 kondygnacji) oraz dachoacutew o małym nachyleniu (przyjmuje się że poniżej 8) najczęstszym sposobem odprowa-dzania wody deszczowej jest system odwadniania oparty na wpustach dachowych

Wpusty dachowe pełnią rolę dachowych odwodnień punkto-wych tzn zbierają wodę z pewnej powierzchni w jednym punkcie

Odprowadzanie wody z dachu

płaskiego Woda jest odprowadzana do rury spustowej biegnącej wewnątrz budynku a stamtąd do kanalizacji deszczowej lub poza budynek do gruntu Aby odwodnienie dachu płaskiego pracowało prawidłowo wpust powinien znaleźć się w najniższym punkcie dachu a spadek w jego kierunku powinien wynosić co najmniej 3 Oproacutecz zasadniczego wpustu powinien być wpust awaryjny ktoacutery przejmie wodę w przypadku zatkania wpustu głoacutewnego Na dachu powinna być co najmniej jedna para wpustoacutew Zasady projektowania moacutewią że wpusty należy rozmieszczać co 25 m

Obliczanie kanalizacji deszczowej

Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qr (qd) [ls]

rAC

10000

IAQr

gdzie ψ lub C ndash wspoacutełczynnik spływu przyjmowany wg nowej normy jako 10 (w starej zależny od nachylenia dachu i rodzaju powierzchni odwadnianej)

A ndash efektywna powierzchnia dachu lub powierzchnia odwadniana [m2]

I ndash w starej normie miarodajne natężenie deszczu [l(sha)] przyjmowane I 300 l(sha)

r ndash natężenie opadoacutew atmosferycznych [l(sm2)] przyjmowane albo na podstawie danych statystycznych albo wg tabeli 1 w nowej normie po przemnożeniu przez wspoacutełczynnik ryzyka podany w tabeli 2

Wymiarowanie rynien i rur spustowych

1 Przewody spustowe ndash średnicę należy dobrać tak aby obliczona wartość odpływu ściekoacutew Qr nie przekraczała wartości Qrmax (qdmax) a powierzchnia odwadniana A powierzchni Amax zestawionych w tabeli w normie PN ndash 92B ndash 01707

2 Wg starej normy rynny powinny mieć średnice minimum 150 mm (dotyczy to budynkoacutew wielorodzinnych)

Efektywna

powierzchnia dachu

odwadniana przez

rynnę A [m2]

Szerokość rynny [mm] Średnica rury

spustowej [mm]

poniżej 20 70 50

20 ndash 57 100 (lub 125) 70

57 ndash 97 125 100

97 - 170 150 100

170 - 243 180 125

Dla budynkoacutew jednorodzinnych średnice rynien i przewodoacutew spustowych można określić w oparciu o efektywną powierzchnię dachu wg tabeli

Średnice poziomoacutew i przykanalikoacutew

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qr z uwzględnieniem następujących zasad

a) dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 07

b) dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 09

c) i d) jak dla kanalizacji sanitarnej

Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej

Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qt (qog) [ls]

Qww ndash natężenie odpływu ściekoacutew sanitarnych

Qr ndash natężenie odpływu ściekoacutew deszczowych

Kanalizacja ogoacutelnospławna to ten fragment ktoacutery odprowadza i ścieki sanitarne i deszczowe do zewnętrznej sieci ogoacutelnospławnej

rwwt QQQ

Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się z uwzględnieniem następujących zasad

a) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt spełnione powinny być warunki

a) i b) jak dla ściekoacutew deszczowych

b) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt obliczeniowa prędkość przepływu

ściekoacutew nie może przekraczać wartości dopuszczalnej ktoacutera wynosi

80 ms ndash dla rur żeliwnych i innych metalowych

40 ms ndash dla rur kamionkowych betonowych i z tworzyw sztucznych

c) dla odpływu tylko ściekoacutew sanitarnych Qww prędkość przepływu

ściekoacutew nie może być mniejsza od vmin = 07 ms

bullRynny z PVC-U

bullRynny z blachy aluminiowej

bullRynny miedziane

bullRynny z blachy stalowej

bullRynny cynkowo-tytanowe

Przekroje rynien a b c) poacutełokragłe d) trapezowy e f) trapezoidalny g) prostokatny h) poacutełokragły leacy

Rodzaje rynien a) okapowa b) koszowa c) gzymsowa d) leacy

Odprowadzenie ściekoacutew z nieruchomości może być

realizowane na dwa sposoby

systemem ogoacutelnospławnym (zbiorczym)

lub systemem rozdzielczym

Kanalizacja ogoacutelnospławna odprowadza zaroacutewno ścieki

sanitarne (bytowe) jak i deszczowe

W kanalizacji rozdzielczej ścieki sanitarne i deszczowe

odprowadzane są rozdzielnie

Schemat kanalizacji ogoacutelnospławnej

KS1 KS2

Kanał ogoacutelnospławny

RD1 RD2

linia regulacyjna

ST1

ST2

Schemat kanalizacji rozdzielczej

KS1 KS2

Kanał sanitarny

Kanał deszczowy

RD1 RD2

linia regulacyjnaST1

ST2

SD1

SD2

Podział instalacji kanalizacyjnej

Instalację kanalizacyjną można podzielić na

zewnętrzną (na terenie nieruchomości lecz poza budynkiem)

wewnętrzną (w budynku)

Podział ten wydaje się oczywisty ale jest istotny przy doborze materiału instalacyjnego - nie każdy materiał sprawdzający się wewnątrz nadaje się do stworzenia instalacji zewnętrznej

Granicą między instalacją wewnętrzną a zewnętrzną jest tzw czyszczak głoacutewny (rewizja głoacutewna)

Przewody domowej

instalacji kanalizacyjnej

Przykanalik (przyłącze kanalizacyjne) ndash jest to odcinek ktoacutery łączy kanalizację na terenie nieruchomości z siecią kanalizacyjną

Najczęściej przykanalik włączany jest do studzienki (rewizyjnej lub włazowej) ktoacutera stanowi uzbrojenie sieci Możliwe jest też przyłączenie przez wpust boczny lub złącze siodłowe

Przewody domowej

instalacji kanalizacyjnej

Przykanaliki oznaczane są znakami informacyjnymi Na znaku podana jest średnica (w mm) spadek przyłącza (w promilach) oraz jego długość (w m) Granicą między siecią a instalacją jest położona w pobliżu granicy nieruchomości pierwsza studzienka licząc od strony budynku

Sieć i przykanalik

w przypadku istnienia studzienki rewizyjnej

przykanalikstudzienka rewizyjna

linia

reg

ulac

yjnastudzienka kanalizacyjna

sieć kanalizacyjna

budy

nek

instalacja

zewnętrzna

Sieć i przykanalik

w przypadku braku studzienki rewizyjnej (wg nowych przepisoacutew w przypadku braku studzienki rewizyjnej

przykanalik to odcinek biegnący od granicy budynku do granicy

nieruchomości)

linia

reg

ulac

yjnastudzienka kanalizacyjna

sieć kanalizacyjna

budy

nek

przykanalik

sieć kanalizacyjna

Instalacja kanalizacyjna składa się z 1 poziomoacutew (przewodoacutew odpływowych) ndash są to przewody

prowadzone z odpowiednim spadkiem ktoacutere odprowadzają

ścieki z pionoacutew wpustoacutew podłogowych itp do przykanalika

lub sieci zewnętrznej

2 pionoacutew (przewodoacutew spustowych) ndash są to przewody prowadzone

przez jedną lub kilka kondygnacji odprowadzające ścieki

z podejść kanalizacyjnych wpustoacutew dachowych lub rynien

do przewodoacutew odpływowych

3 podejść kanalizacyjnych ndash przewody odprowadzające ścieki

z przyboroacutew i urządzeń sanitarnych do pionoacutew lub poziomoacutew

kanalizacyjnych

podejścia pojedyncze

podejścia zbiorowe

Kanalizacja sanitarna grawitacyjna

Odprowadza wodę zanieczyszczoną (ścieki) w wyniku jej wykorzystania odpływającą z ustępoacutew spłukiwanych natryskoacutew wanien bidetoacutew zlewoacutew umywalek wpustoacutew podłogowych i innych urządzeń występujących w gospodarstwie domowym

Projektowanie kanalizacji sanitarnej odbywa się w oparciu o normę

PN ndash EN 12056 ndash 2 grudzień 2002

Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew

Część 2 Kanalizacja sanitarna projektowanie układu i obliczenia

oraz w przypadku braku informacji o normę

PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania

w projektowaniu

Podejścia kanalizacyjne ndash łączą

odpływ z pionem kanalizacyjnym

Podejścia

niewentylowane - należy montować ze spadkiem wynoszącym od 2 do 15

wentylowane ndash można zastosować tu mniejsze spadki zgodnie z przywołaną normą ale wymagają dodatkowego przewodu wentylującego

Najczęściej projektuje się podejścia niewentylowane Ich długość w typowym rozwiązaniu stosowanym w Polsce nie powinna przekraczać 30 m a w przypadku miski ustępowej 10 m po długości przewodu

W przypadku dłuższych podejść albo zwiększa się średnicę albo projektuje się podejścia wentylowane za pomocą np zaworoacutew napowietrzających

Nowa norma wprowadza cztery typy systemoacutew kanalizacyjnych jakie można spotkać w poszczegoacutelnych krajach Unii Europejskiej

W Polsce stosuje się tradycyjnie system I

System Nazwa Cechy

I

System pojedynczego pionu

z podejściami częściowo

wypełnionymi

bull jeden pion kanalizacyjny

bull wypełnienie przewodoacutew 50

II

System pojedynczego pionu

z podejściami o mniejszej

średnicy

bull jeden pion kanalizacyjny

bull wypełnienie przewodoacutew 70

III

System pojedynczego pionu

z podejściami całkowicie

wypełnionymi

bull jeden pion kanalizacyjny

bull wypełnienie przewodoacutew 100

bull każde urządzenie podłączone

oddzielnie do pionu

IV System oddzielnych pionoacutew

kanalizacyjnych

bull dwa piony ndash jeden odprowadzający

ścieki czarne z ustępoacutew spłukiwanych

i pisuaroacutew i drugi odprowadzający

pozostałe ścieki

bull wypełnienie przewodoacutew jak dla

systemoacutew I II lub III

Średnice nominalne podejść pojedynczych dobiera się w zależności od typu przyłączonego przyboru sanitarnego lub urządzenia w typowych

rozwiązaniach w Polsce wg tabeli Urządzenie DN [mm]

Umywalka bidet 40

Zlewozmywak

zmywarka pralka

wanna natrysk 50

Miska ustępowa 100

Minimalna średnica podejścia pojedynczego zdeterminowana jest przez jego długość wysokość spadania i ilość zmian kierunku zgodnie z tabelą

DN Lmax

[m] H [m]

trzy zmiany

kierunku

40

50 30 lt10

70 50 lt10

100 50 lt30

H

L

Jeśli powyższe wymiary są przekroczone lub istnieje konieczność zastosowania więcej niż trzech zmian kierunku prowadzenia przewodoacutew należy wybrać kolejną większą średnicę nominalną

Średnice nominalne podjeść zbiorowych

Zależą od natężenia przepływu ściekoacutew w projektowanym

podejściu i od zastosowanego systemu Wybierając system

należy kierować się dostępnymi na rynku przyborami trudno

bowiem wyobrazić sobie podłączanie przyboru sanitarnego

z odpływem np 40mm do przewodu o średnicy mniejszej

Utrudniałoby to swobodny odpływ ściekoacutew z tego przyboru

Natężenie przepływu ściekoacutew sanitarnych Qww

wyznacza się dla danego odcinka instalacji zgodnie

z zależnością

]sl[DUKQww

gdzie K ndash wspoacutełczynnik częstości

DU ndash odpływ jednostkowy [ls] z urządzenia

UWAGA Qww DUmax jeśli nie to Qww = DUmax

Odpływy jednostkowe DU

Odpływy jednostkowe DU -cd

Typowe wspoacutełczynniki częstości K

Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia

z przewodami odpływowymi Piony kanalizacyjne należy prowadzić bez zmiany średnicy i kierunku na całej długości w szachtach sanitarnych

U podstawy każdego pionu przed przejściem w przewoacuted odpływowy należy zamontować otwoacuter rewizyjny (czyszczak) umożliwiający dostęp do wnętrza przodu

W przypadku kanalizacji sanitarnej każdy pion musi być wentylowany w celu wyroacutewnania ciśnienia w instalacji

Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia

z przewodami odpływowymi Wentylację pionu zapewnia

przewoacuted wentylacyjny zakończony rurą wywiewną wyprowadzoną ponad połać dachu

zawoacuter napowietrzający ndash rozwiązanie dozwolone do stosowania w przypadku braku możliwości wyprowadzenia pionu ponad dach można takie rozwiązanie stosować przy spełnieniu następujących warunkoacutew

piony mają wysokość 4 do 5 kondygnacji

ostatni pion licząc od najdalszego w stosunku do kanału oraz co piąty w budynku jest zakończony rurą wywiewną

Elementy pionu kanalizacyjnego

troacutejniki doprowadzające ścieki z podejść kanalizacyjnych

czyszczak prze zmianą kierunku prowadzenia ściekoacutew ndash około 05 nad posadzką przed przejściem w przewoacuted odpływowy

rura prosta o niezmiennej średnicy na całej długości

zawoacuter napowietrzający lub rura wywiewna

W systemie kanalizacji sanitarnej wyroacuteżnić można

piony z wentylacją głoacutewną ndash zakończone rurą wywiewną lub zaworem napowietrzającym

piony z wentylacją obejściową ndash piony z dodatkowym przewodem wentylacyjnym prowadzonym obok pionu spustowego i połączonym z rurą wywiewną

Średnica pionu zależy od wybranego systemu wentylacji i obliczonego natężenia przepływu ściekoacutew dla całego pionu

Należy pamiętać o tym że minimalna średnica pionu nie może być mniejsza od średnicy największego podejścia

W typowych rozwiązaniach w Polsce minimalna średnica pionu wynosi 70mm a dla pionoacutew prowadzących ścieki z misek ustępowych 100mm

Oczywiście w tabelach należy sprawdzić czy średnicy nie należy zwiększyć ze względu na obliczoną wartość Qww

Piony z wentylacją głoacutewną

Piony z wentylacją obejściową

Przewody odpływowe

(poziomy kanalizacyjne)

Wśroacuted przewodoacutew odpływowych wyroacuteżniamy przewoacuted głoacutewny oraz przewody drugorzędne Każdy przewoacuted drugorzędny powinien być oddzielnie podłączony do głoacutewnego pod kątem 45deg

Wszystkie przewody prowadzone są najkroacutetszą drogą przeważnie wzdłuż przegrody budowlanej oraz koniecznie z zachowaniem odpowiedniego spadku

Przewody odpływowe

(poziomy kanalizacyjne)

Spadek powinien być jednakowy na całej długości co zapewnia samooczyszczanie się przewodu

Przyjęte jest że rury układa się kielichem w kierunku przeciwnym do spływu ściekoacutew

Rewizje kanalizacyjne powinno się montować

co 15 m na rurach średnicy od 100 do 150 mm

przed każdym uskokiem poziomu

Rury prowadzone przez murowane ścianki muszą być ułożone prostopadle do przegrody

Na przewody z tworzyw sztucznych powinno się w miejscach przejść dodatkowo nałożyć tuleje ochronne Umożliwią one rurom pewien ruch zabezpieczając instalację przed uszkodzeniami mechanicznymi

Przestrzeń pomiędzy tuleją a rurą powinno się zabezpieczyć izolacją

Jeśli przewody kanalizacyjne z tworzyw sztucznych układane są w sąsiedztwie przewodoacutew wydzielających ciepło powinny być osłonięte otulinami izolacyjnymi w celu zabezpieczenia przed przegrzewaniem

Przewody poziome i przykanaliki powinny być ułożone poniżej strefy przemarzania gruntu czyli na głębokości 80-140 cm zależnie od regionu kraju

Jeśli przewody prowadzone są w pomieszczeniach w ktoacuterych temperatura może spadać poniżej 0degC muszą być odpowiednio zabezpieczone przed przemarzaniem

Dla przewodoacutew prowadzonych na zewnątrz budynku należy pamiętać że warstwa gruntu pokrywającego rury kanalizacyjne powinna być o 10-20 cm większa od głębokości przemarzania gruntu jeśli przewody układa się wyżej to powinny być zaizolowane termicznie

Rury kanalizacyjne układane na zewnątrz budynku powinny być oddalone

od innych przewodoacutew co najmniej

15 m od przewodoacutew gazowych i wodociągowych

08 m od kabli energetycznych

05 m od kabli telekomunikacyjnych

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qww z uwzględnieniem następujących zasad

1 dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 05

2 dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 07

3 minimalna prędkość przepływu ściekoacutew wynosi 07 ms stąd

wynika prowadzenie przewodoacutew z odpowiednim do średnicy

spadkiem w kierunku sieci zewnętrznej

4 minimalna średnica przewodu zewnętrznego wynosi 010m

a przykanalika 015m

Dobierając średnice przewodoacutew odpływowych należy stosować

tabelę z wartościami natężenia przepływu Q0 i prędkości

przepływu v0 dla przewodoacutew o przekroju kołowym przy

pełnym wypełnieniu i wykres Manninga

=QQ0

=vv0

hd

Q

v

(hd)

1

23

4

Przykład obliczeniowy Obliczeniowe natężenie sciekoacutew sanitarnych wynosi Qww= 50 ls Na podstawie tabeli 1 QwwQ0 = 50 2014 = 025 Z wykresu odczytujemy

V = 085V0 = 085114 = 097 ms przy napełnieniu hd = 037

Zakresy dopuszczalnych spadkoacutew przewodoacutew odpływowych

DN 0100 m ndash i = 20 - 100

DN 0150 m ndash i = 15 - 150

Urządzenia dodatkowe w kanalizacji sanitarnej

W przypadku odprowadzania ściekoacutew bytowo gospodarczych do zewnętrznej sieci typu ogoacutelnospławnego w pomieszczeniach położonych na najniższych kondygnacjach w budynku może dojść do zalania spowodowanego wstecznym przepływem ściekoacutew w wyniku intensywnych opadoacutew deszczu Dlatego też w tego typu instalacjach na przewodach kanalizacyjnych odprowadzających ścieki z pomieszczeń na najniższej kondygnacji stosować należy zasuwy burzowe ktoacutere chronią instalację przed przepływem zwrotnym

Materiały w kanalizacji sanitarnej

Instalacja kanalizacyjna może być wykonana z roacuteżnych materiałoacutew ale

zawsze rury i połączenia powinny być szczelne i odporne na korozję

Obecnie najpopularniejszym materiałem używanym do budowy instalacji

wewnętrznej jest tworzywo sztuczne Rury kanalizacyjne produkuje się z

polipropylenu (PP)

roacuteżnych odmian polichlorku winylu (PVC)

Polietylenu wysokiej gęstości (PE-HD)

żywicy poliestrowej wzmacnianej włoacuteknem szklanym (GRE)

Innymi materiałami stosowanymi w kanalizacji sanitarnej są

żeliwo

kamionka

beton

Kanalizacja deszczowa

Odprowadza wody opadowe z dachoacutew i terenoacutew przyległych do nieruchomości (podjazdy tarasy parkingi itp)

Projektowanie kanalizacji deszczowej odbywa się w oparciu o normę

PN ndash EN 12056 ndash 3 grudzień 2002

Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew

Część 3 Przewody deszczowe Projektowanie układu i obliczenia

oraz w przypadku braku informacji o normę

PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania w projektowaniu

Odprowadzanie wody z dachu stromego

W przypadku dachoacutew budynkoacutew niskich (do 5 kondygnacji) ktoacutere mają odpowiednie nachylenie (przyjmuje się że powyżej 8) najczęstszym sposobem odprowadzania wody deszczowej jest zastosowanie systemu rynnowego

Zadaniem deszczowej instalacji kanalizacyjnej jest zebranie wody z dachu i odprowadzenie jej do sieci kanalizacji deszczowej lub do gruntu System rynnowy polega na naturalnym (grawitacyjnym) spływie woacuted po połaci dachowej skąd jest przejmowana przez system rur System ten roacutewnież pracuje grawitacyjnie Umowną granicą instalacji deszczowej jest wylewka z ktoacuterej woda może być skierowana do sieci kanalizacji deszczowej (ogoacutelnospławnej) lub na grunt

Podstawowe elementy

instalacji kanalizacji deszczowej

Rynny - przewody o przekroju otwartym (okrągłym prostokątnym eliptycznym trapezowym okapowym) biegnące wzdłuż krawędzi dachu Zadaniem rynien jest zebranie wody opadowej Rynny prowadzone są z lekkim spadkiem w kierunku narożnikoacutew budynku dzięki czemu woda nie wylewa się za krawędzie tylko płynie w kierunku rur spustowych

Instalacja kanalizacji deszczowej składa się z następujących elementoacutew

Rury spustowe ndash pionowe odcinki przewodoacutew o przekroju zamkniętym (najczęściej okrągłym lub prostokątnym) Zadaniem rur spustowych jest zebranie wody płynącej rynnami i odprowadzenie ich poza budynek

Odpływy ndash elementy za pomocą ktoacuterych rynny przechodzą w rury spustowe Odpływ jest odcinkiem rynny w ktoacuterym wykonany jest obrobiony otwoacuter odpowiedniego kształtu pozwalający na włączenie rury spustowej Można wyroacuteżnić odpływy przelotowe oraz odpływy końcowe ( na narożnikach pomieszczeń) Pozwalają na mocowanie rur spustowych

Narożniki do rynien ndash umożliwiają połączenie rynien w narożnikach budynku Właściwy montaż narożnikoacutew jest bardzo ważny dla właściwej pracy rynien (ruchoacutew pod wpływem temperatury) Wylewki ndash kształtki ktoacuterymi kończy się rura spustowa Wylewka może być włą- czona do kanalizacji deszczowej bądź znajdować się nad gruntem

Łączniki do rynien - złączki zwykłe uszczelkowe i korekcyjne Ponieważ montaż rynien wymaga pozostawiania tzw dylatacji (odstępoacutew) złączki korekcyjne lub uszczelkowe umożliwiają wykonanie takich połączenia z dylatacją

Łączniki do rur spustowych - kolana troacutejniki redukcje mufy mufy redukcyjne Mufy służą do włączania rur spustowych do odpływoacutew zadaniem muf redukcyjnych jest połączenie rury spustowej i odpływu o roacuteżnych średnicach Kolana pozwalają na zmianę kierunku rury spustowej Troacutejniki umożliwiają włączanie do rur spustowych wyposażenia dodatkowego

Haki i obejmy - zadaniem tych elementoacutew jest mocowanie rynien i rur spustowych do dachoacutew i ścian

Elementy wykończeniowe i dodatkowe -

zadaniem tych elementoacutew jest wykończenie

systemu lub uzupełnienie jego pracy

Przykładami mogą tu być

dekiel służący do zakończenia rynny

filtr siatkowy montowany na rurze

spustowej zatrzymujący

zanieczyszczenia

czyszczak (rewizja) umożliwiający

przegląd i czyszczenie rury spustowej

(na zdjęciu)

odprowadzenie do kanalizacji deszczowej

Jednym ze sposoboacutew odprowadzenia wody jest podłączenie systemu rynnowego do kanalizacji deszczowej

Woacutewczas na dolnym odcinku rury spustowej mniej więcej 03-08 m ponad terenem należy zamontować rewizję (czyszczak) Rewizja ma wewnątrz kratkę na ktoacuterej zbierają się liście i inne zanieczyszczenia spływające z rynny

Rura spustowa z rewizją przyłączona jest do przewodoacutew odpływowych a te łączą się z kanalizacją Średnica przewodoacutew musi być co najmniej roacutewna średnicy rur spustowych i najczęściej wynosi 100-150 mm Głębokość na jakiej powinno się układać rury zależy od strefy przemarzania i wynosi 1-14 m System taki nie ma blokady przedostawania się zapachoacutew dlatego lepiej nie podłączać go do kanalizacji ogoacutelnospławnej

Innym sposobem odprowadzenia wody bezpośrednio do kanalizacji jest podłączenie rury spustowej do osadnika rynnowego Wyposażony jest on w klapkę ktoacutera stanowi blokadę zapachową i wyciągany kosz w ktoacuterym gromadzą się większe zanieczyszczenia takie jak liście

Gdy brak sieci kanalizacji deszczowej lub ogoacutelnospławnej woda deszczowa powinna być bezpiecznie rozprowadzona po terenie posesji ale tak żeby nie spływała na sąsiednie działki

Odprowadzanie wody z dachu

płaskiego

W przypadku dachoacutew budynkoacutew wysokich (powyżej 5 kondygnacji) oraz dachoacutew o małym nachyleniu (przyjmuje się że poniżej 8) najczęstszym sposobem odprowa-dzania wody deszczowej jest system odwadniania oparty na wpustach dachowych

Wpusty dachowe pełnią rolę dachowych odwodnień punkto-wych tzn zbierają wodę z pewnej powierzchni w jednym punkcie

Odprowadzanie wody z dachu

płaskiego Woda jest odprowadzana do rury spustowej biegnącej wewnątrz budynku a stamtąd do kanalizacji deszczowej lub poza budynek do gruntu Aby odwodnienie dachu płaskiego pracowało prawidłowo wpust powinien znaleźć się w najniższym punkcie dachu a spadek w jego kierunku powinien wynosić co najmniej 3 Oproacutecz zasadniczego wpustu powinien być wpust awaryjny ktoacutery przejmie wodę w przypadku zatkania wpustu głoacutewnego Na dachu powinna być co najmniej jedna para wpustoacutew Zasady projektowania moacutewią że wpusty należy rozmieszczać co 25 m

Obliczanie kanalizacji deszczowej

Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qr (qd) [ls]

rAC

10000

IAQr

gdzie ψ lub C ndash wspoacutełczynnik spływu przyjmowany wg nowej normy jako 10 (w starej zależny od nachylenia dachu i rodzaju powierzchni odwadnianej)

A ndash efektywna powierzchnia dachu lub powierzchnia odwadniana [m2]

I ndash w starej normie miarodajne natężenie deszczu [l(sha)] przyjmowane I 300 l(sha)

r ndash natężenie opadoacutew atmosferycznych [l(sm2)] przyjmowane albo na podstawie danych statystycznych albo wg tabeli 1 w nowej normie po przemnożeniu przez wspoacutełczynnik ryzyka podany w tabeli 2

Wymiarowanie rynien i rur spustowych

1 Przewody spustowe ndash średnicę należy dobrać tak aby obliczona wartość odpływu ściekoacutew Qr nie przekraczała wartości Qrmax (qdmax) a powierzchnia odwadniana A powierzchni Amax zestawionych w tabeli w normie PN ndash 92B ndash 01707

2 Wg starej normy rynny powinny mieć średnice minimum 150 mm (dotyczy to budynkoacutew wielorodzinnych)

Efektywna

powierzchnia dachu

odwadniana przez

rynnę A [m2]

Szerokość rynny [mm] Średnica rury

spustowej [mm]

poniżej 20 70 50

20 ndash 57 100 (lub 125) 70

57 ndash 97 125 100

97 - 170 150 100

170 - 243 180 125

Dla budynkoacutew jednorodzinnych średnice rynien i przewodoacutew spustowych można określić w oparciu o efektywną powierzchnię dachu wg tabeli

Średnice poziomoacutew i przykanalikoacutew

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qr z uwzględnieniem następujących zasad

a) dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 07

b) dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 09

c) i d) jak dla kanalizacji sanitarnej

Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej

Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qt (qog) [ls]

Qww ndash natężenie odpływu ściekoacutew sanitarnych

Qr ndash natężenie odpływu ściekoacutew deszczowych

Kanalizacja ogoacutelnospławna to ten fragment ktoacutery odprowadza i ścieki sanitarne i deszczowe do zewnętrznej sieci ogoacutelnospławnej

rwwt QQQ

Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się z uwzględnieniem następujących zasad

a) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt spełnione powinny być warunki

a) i b) jak dla ściekoacutew deszczowych

b) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt obliczeniowa prędkość przepływu

ściekoacutew nie może przekraczać wartości dopuszczalnej ktoacutera wynosi

80 ms ndash dla rur żeliwnych i innych metalowych

40 ms ndash dla rur kamionkowych betonowych i z tworzyw sztucznych

c) dla odpływu tylko ściekoacutew sanitarnych Qww prędkość przepływu

ściekoacutew nie może być mniejsza od vmin = 07 ms

bullRynny z PVC-U

bullRynny z blachy aluminiowej

bullRynny miedziane

bullRynny z blachy stalowej

bullRynny cynkowo-tytanowe

Przekroje rynien a b c) poacutełokragłe d) trapezowy e f) trapezoidalny g) prostokatny h) poacutełokragły leacy

Rodzaje rynien a) okapowa b) koszowa c) gzymsowa d) leacy

Schemat kanalizacji ogoacutelnospławnej

KS1 KS2

Kanał ogoacutelnospławny

RD1 RD2

linia regulacyjna

ST1

ST2

Schemat kanalizacji rozdzielczej

KS1 KS2

Kanał sanitarny

Kanał deszczowy

RD1 RD2

linia regulacyjnaST1

ST2

SD1

SD2

Podział instalacji kanalizacyjnej

Instalację kanalizacyjną można podzielić na

zewnętrzną (na terenie nieruchomości lecz poza budynkiem)

wewnętrzną (w budynku)

Podział ten wydaje się oczywisty ale jest istotny przy doborze materiału instalacyjnego - nie każdy materiał sprawdzający się wewnątrz nadaje się do stworzenia instalacji zewnętrznej

Granicą między instalacją wewnętrzną a zewnętrzną jest tzw czyszczak głoacutewny (rewizja głoacutewna)

Przewody domowej

instalacji kanalizacyjnej

Przykanalik (przyłącze kanalizacyjne) ndash jest to odcinek ktoacutery łączy kanalizację na terenie nieruchomości z siecią kanalizacyjną

Najczęściej przykanalik włączany jest do studzienki (rewizyjnej lub włazowej) ktoacutera stanowi uzbrojenie sieci Możliwe jest też przyłączenie przez wpust boczny lub złącze siodłowe

Przewody domowej

instalacji kanalizacyjnej

Przykanaliki oznaczane są znakami informacyjnymi Na znaku podana jest średnica (w mm) spadek przyłącza (w promilach) oraz jego długość (w m) Granicą między siecią a instalacją jest położona w pobliżu granicy nieruchomości pierwsza studzienka licząc od strony budynku

Sieć i przykanalik

w przypadku istnienia studzienki rewizyjnej

przykanalikstudzienka rewizyjna

linia

reg

ulac

yjnastudzienka kanalizacyjna

sieć kanalizacyjna

budy

nek

instalacja

zewnętrzna

Sieć i przykanalik

w przypadku braku studzienki rewizyjnej (wg nowych przepisoacutew w przypadku braku studzienki rewizyjnej

przykanalik to odcinek biegnący od granicy budynku do granicy

nieruchomości)

linia

reg

ulac

yjnastudzienka kanalizacyjna

sieć kanalizacyjna

budy

nek

przykanalik

sieć kanalizacyjna

Instalacja kanalizacyjna składa się z 1 poziomoacutew (przewodoacutew odpływowych) ndash są to przewody

prowadzone z odpowiednim spadkiem ktoacutere odprowadzają

ścieki z pionoacutew wpustoacutew podłogowych itp do przykanalika

lub sieci zewnętrznej

2 pionoacutew (przewodoacutew spustowych) ndash są to przewody prowadzone

przez jedną lub kilka kondygnacji odprowadzające ścieki

z podejść kanalizacyjnych wpustoacutew dachowych lub rynien

do przewodoacutew odpływowych

3 podejść kanalizacyjnych ndash przewody odprowadzające ścieki

z przyboroacutew i urządzeń sanitarnych do pionoacutew lub poziomoacutew

kanalizacyjnych

podejścia pojedyncze

podejścia zbiorowe

Kanalizacja sanitarna grawitacyjna

Odprowadza wodę zanieczyszczoną (ścieki) w wyniku jej wykorzystania odpływającą z ustępoacutew spłukiwanych natryskoacutew wanien bidetoacutew zlewoacutew umywalek wpustoacutew podłogowych i innych urządzeń występujących w gospodarstwie domowym

Projektowanie kanalizacji sanitarnej odbywa się w oparciu o normę

PN ndash EN 12056 ndash 2 grudzień 2002

Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew

Część 2 Kanalizacja sanitarna projektowanie układu i obliczenia

oraz w przypadku braku informacji o normę

PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania

w projektowaniu

Podejścia kanalizacyjne ndash łączą

odpływ z pionem kanalizacyjnym

Podejścia

niewentylowane - należy montować ze spadkiem wynoszącym od 2 do 15

wentylowane ndash można zastosować tu mniejsze spadki zgodnie z przywołaną normą ale wymagają dodatkowego przewodu wentylującego

Najczęściej projektuje się podejścia niewentylowane Ich długość w typowym rozwiązaniu stosowanym w Polsce nie powinna przekraczać 30 m a w przypadku miski ustępowej 10 m po długości przewodu

W przypadku dłuższych podejść albo zwiększa się średnicę albo projektuje się podejścia wentylowane za pomocą np zaworoacutew napowietrzających

Nowa norma wprowadza cztery typy systemoacutew kanalizacyjnych jakie można spotkać w poszczegoacutelnych krajach Unii Europejskiej

W Polsce stosuje się tradycyjnie system I

System Nazwa Cechy

I

System pojedynczego pionu

z podejściami częściowo

wypełnionymi

bull jeden pion kanalizacyjny

bull wypełnienie przewodoacutew 50

II

System pojedynczego pionu

z podejściami o mniejszej

średnicy

bull jeden pion kanalizacyjny

bull wypełnienie przewodoacutew 70

III

System pojedynczego pionu

z podejściami całkowicie

wypełnionymi

bull jeden pion kanalizacyjny

bull wypełnienie przewodoacutew 100

bull każde urządzenie podłączone

oddzielnie do pionu

IV System oddzielnych pionoacutew

kanalizacyjnych

bull dwa piony ndash jeden odprowadzający

ścieki czarne z ustępoacutew spłukiwanych

i pisuaroacutew i drugi odprowadzający

pozostałe ścieki

bull wypełnienie przewodoacutew jak dla

systemoacutew I II lub III

Średnice nominalne podejść pojedynczych dobiera się w zależności od typu przyłączonego przyboru sanitarnego lub urządzenia w typowych

rozwiązaniach w Polsce wg tabeli Urządzenie DN [mm]

Umywalka bidet 40

Zlewozmywak

zmywarka pralka

wanna natrysk 50

Miska ustępowa 100

Minimalna średnica podejścia pojedynczego zdeterminowana jest przez jego długość wysokość spadania i ilość zmian kierunku zgodnie z tabelą

DN Lmax

[m] H [m]

trzy zmiany

kierunku

40

50 30 lt10

70 50 lt10

100 50 lt30

H

L

Jeśli powyższe wymiary są przekroczone lub istnieje konieczność zastosowania więcej niż trzech zmian kierunku prowadzenia przewodoacutew należy wybrać kolejną większą średnicę nominalną

Średnice nominalne podjeść zbiorowych

Zależą od natężenia przepływu ściekoacutew w projektowanym

podejściu i od zastosowanego systemu Wybierając system

należy kierować się dostępnymi na rynku przyborami trudno

bowiem wyobrazić sobie podłączanie przyboru sanitarnego

z odpływem np 40mm do przewodu o średnicy mniejszej

Utrudniałoby to swobodny odpływ ściekoacutew z tego przyboru

Natężenie przepływu ściekoacutew sanitarnych Qww

wyznacza się dla danego odcinka instalacji zgodnie

z zależnością

]sl[DUKQww

gdzie K ndash wspoacutełczynnik częstości

DU ndash odpływ jednostkowy [ls] z urządzenia

UWAGA Qww DUmax jeśli nie to Qww = DUmax

Odpływy jednostkowe DU

Odpływy jednostkowe DU -cd

Typowe wspoacutełczynniki częstości K

Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia

z przewodami odpływowymi Piony kanalizacyjne należy prowadzić bez zmiany średnicy i kierunku na całej długości w szachtach sanitarnych

U podstawy każdego pionu przed przejściem w przewoacuted odpływowy należy zamontować otwoacuter rewizyjny (czyszczak) umożliwiający dostęp do wnętrza przodu

W przypadku kanalizacji sanitarnej każdy pion musi być wentylowany w celu wyroacutewnania ciśnienia w instalacji

Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia

z przewodami odpływowymi Wentylację pionu zapewnia

przewoacuted wentylacyjny zakończony rurą wywiewną wyprowadzoną ponad połać dachu

zawoacuter napowietrzający ndash rozwiązanie dozwolone do stosowania w przypadku braku możliwości wyprowadzenia pionu ponad dach można takie rozwiązanie stosować przy spełnieniu następujących warunkoacutew

piony mają wysokość 4 do 5 kondygnacji

ostatni pion licząc od najdalszego w stosunku do kanału oraz co piąty w budynku jest zakończony rurą wywiewną

Elementy pionu kanalizacyjnego

troacutejniki doprowadzające ścieki z podejść kanalizacyjnych

czyszczak prze zmianą kierunku prowadzenia ściekoacutew ndash około 05 nad posadzką przed przejściem w przewoacuted odpływowy

rura prosta o niezmiennej średnicy na całej długości

zawoacuter napowietrzający lub rura wywiewna

W systemie kanalizacji sanitarnej wyroacuteżnić można

piony z wentylacją głoacutewną ndash zakończone rurą wywiewną lub zaworem napowietrzającym

piony z wentylacją obejściową ndash piony z dodatkowym przewodem wentylacyjnym prowadzonym obok pionu spustowego i połączonym z rurą wywiewną

Średnica pionu zależy od wybranego systemu wentylacji i obliczonego natężenia przepływu ściekoacutew dla całego pionu

Należy pamiętać o tym że minimalna średnica pionu nie może być mniejsza od średnicy największego podejścia

W typowych rozwiązaniach w Polsce minimalna średnica pionu wynosi 70mm a dla pionoacutew prowadzących ścieki z misek ustępowych 100mm

Oczywiście w tabelach należy sprawdzić czy średnicy nie należy zwiększyć ze względu na obliczoną wartość Qww

Piony z wentylacją głoacutewną

Piony z wentylacją obejściową

Przewody odpływowe

(poziomy kanalizacyjne)

Wśroacuted przewodoacutew odpływowych wyroacuteżniamy przewoacuted głoacutewny oraz przewody drugorzędne Każdy przewoacuted drugorzędny powinien być oddzielnie podłączony do głoacutewnego pod kątem 45deg

Wszystkie przewody prowadzone są najkroacutetszą drogą przeważnie wzdłuż przegrody budowlanej oraz koniecznie z zachowaniem odpowiedniego spadku

Przewody odpływowe

(poziomy kanalizacyjne)

Spadek powinien być jednakowy na całej długości co zapewnia samooczyszczanie się przewodu

Przyjęte jest że rury układa się kielichem w kierunku przeciwnym do spływu ściekoacutew

Rewizje kanalizacyjne powinno się montować

co 15 m na rurach średnicy od 100 do 150 mm

przed każdym uskokiem poziomu

Rury prowadzone przez murowane ścianki muszą być ułożone prostopadle do przegrody

Na przewody z tworzyw sztucznych powinno się w miejscach przejść dodatkowo nałożyć tuleje ochronne Umożliwią one rurom pewien ruch zabezpieczając instalację przed uszkodzeniami mechanicznymi

Przestrzeń pomiędzy tuleją a rurą powinno się zabezpieczyć izolacją

Jeśli przewody kanalizacyjne z tworzyw sztucznych układane są w sąsiedztwie przewodoacutew wydzielających ciepło powinny być osłonięte otulinami izolacyjnymi w celu zabezpieczenia przed przegrzewaniem

Przewody poziome i przykanaliki powinny być ułożone poniżej strefy przemarzania gruntu czyli na głębokości 80-140 cm zależnie od regionu kraju

Jeśli przewody prowadzone są w pomieszczeniach w ktoacuterych temperatura może spadać poniżej 0degC muszą być odpowiednio zabezpieczone przed przemarzaniem

Dla przewodoacutew prowadzonych na zewnątrz budynku należy pamiętać że warstwa gruntu pokrywającego rury kanalizacyjne powinna być o 10-20 cm większa od głębokości przemarzania gruntu jeśli przewody układa się wyżej to powinny być zaizolowane termicznie

Rury kanalizacyjne układane na zewnątrz budynku powinny być oddalone

od innych przewodoacutew co najmniej

15 m od przewodoacutew gazowych i wodociągowych

08 m od kabli energetycznych

05 m od kabli telekomunikacyjnych

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qww z uwzględnieniem następujących zasad

1 dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 05

2 dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 07

3 minimalna prędkość przepływu ściekoacutew wynosi 07 ms stąd

wynika prowadzenie przewodoacutew z odpowiednim do średnicy

spadkiem w kierunku sieci zewnętrznej

4 minimalna średnica przewodu zewnętrznego wynosi 010m

a przykanalika 015m

Dobierając średnice przewodoacutew odpływowych należy stosować

tabelę z wartościami natężenia przepływu Q0 i prędkości

przepływu v0 dla przewodoacutew o przekroju kołowym przy

pełnym wypełnieniu i wykres Manninga

=QQ0

=vv0

hd

Q

v

(hd)

1

23

4

Przykład obliczeniowy Obliczeniowe natężenie sciekoacutew sanitarnych wynosi Qww= 50 ls Na podstawie tabeli 1 QwwQ0 = 50 2014 = 025 Z wykresu odczytujemy

V = 085V0 = 085114 = 097 ms przy napełnieniu hd = 037

Zakresy dopuszczalnych spadkoacutew przewodoacutew odpływowych

DN 0100 m ndash i = 20 - 100

DN 0150 m ndash i = 15 - 150

Urządzenia dodatkowe w kanalizacji sanitarnej

W przypadku odprowadzania ściekoacutew bytowo gospodarczych do zewnętrznej sieci typu ogoacutelnospławnego w pomieszczeniach położonych na najniższych kondygnacjach w budynku może dojść do zalania spowodowanego wstecznym przepływem ściekoacutew w wyniku intensywnych opadoacutew deszczu Dlatego też w tego typu instalacjach na przewodach kanalizacyjnych odprowadzających ścieki z pomieszczeń na najniższej kondygnacji stosować należy zasuwy burzowe ktoacutere chronią instalację przed przepływem zwrotnym

Materiały w kanalizacji sanitarnej

Instalacja kanalizacyjna może być wykonana z roacuteżnych materiałoacutew ale

zawsze rury i połączenia powinny być szczelne i odporne na korozję

Obecnie najpopularniejszym materiałem używanym do budowy instalacji

wewnętrznej jest tworzywo sztuczne Rury kanalizacyjne produkuje się z

polipropylenu (PP)

roacuteżnych odmian polichlorku winylu (PVC)

Polietylenu wysokiej gęstości (PE-HD)

żywicy poliestrowej wzmacnianej włoacuteknem szklanym (GRE)

Innymi materiałami stosowanymi w kanalizacji sanitarnej są

żeliwo

kamionka

beton

Kanalizacja deszczowa

Odprowadza wody opadowe z dachoacutew i terenoacutew przyległych do nieruchomości (podjazdy tarasy parkingi itp)

Projektowanie kanalizacji deszczowej odbywa się w oparciu o normę

PN ndash EN 12056 ndash 3 grudzień 2002

Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew

Część 3 Przewody deszczowe Projektowanie układu i obliczenia

oraz w przypadku braku informacji o normę

PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania w projektowaniu

Odprowadzanie wody z dachu stromego

W przypadku dachoacutew budynkoacutew niskich (do 5 kondygnacji) ktoacutere mają odpowiednie nachylenie (przyjmuje się że powyżej 8) najczęstszym sposobem odprowadzania wody deszczowej jest zastosowanie systemu rynnowego

Zadaniem deszczowej instalacji kanalizacyjnej jest zebranie wody z dachu i odprowadzenie jej do sieci kanalizacji deszczowej lub do gruntu System rynnowy polega na naturalnym (grawitacyjnym) spływie woacuted po połaci dachowej skąd jest przejmowana przez system rur System ten roacutewnież pracuje grawitacyjnie Umowną granicą instalacji deszczowej jest wylewka z ktoacuterej woda może być skierowana do sieci kanalizacji deszczowej (ogoacutelnospławnej) lub na grunt

Podstawowe elementy

instalacji kanalizacji deszczowej

Rynny - przewody o przekroju otwartym (okrągłym prostokątnym eliptycznym trapezowym okapowym) biegnące wzdłuż krawędzi dachu Zadaniem rynien jest zebranie wody opadowej Rynny prowadzone są z lekkim spadkiem w kierunku narożnikoacutew budynku dzięki czemu woda nie wylewa się za krawędzie tylko płynie w kierunku rur spustowych

Instalacja kanalizacji deszczowej składa się z następujących elementoacutew

Rury spustowe ndash pionowe odcinki przewodoacutew o przekroju zamkniętym (najczęściej okrągłym lub prostokątnym) Zadaniem rur spustowych jest zebranie wody płynącej rynnami i odprowadzenie ich poza budynek

Odpływy ndash elementy za pomocą ktoacuterych rynny przechodzą w rury spustowe Odpływ jest odcinkiem rynny w ktoacuterym wykonany jest obrobiony otwoacuter odpowiedniego kształtu pozwalający na włączenie rury spustowej Można wyroacuteżnić odpływy przelotowe oraz odpływy końcowe ( na narożnikach pomieszczeń) Pozwalają na mocowanie rur spustowych

Narożniki do rynien ndash umożliwiają połączenie rynien w narożnikach budynku Właściwy montaż narożnikoacutew jest bardzo ważny dla właściwej pracy rynien (ruchoacutew pod wpływem temperatury) Wylewki ndash kształtki ktoacuterymi kończy się rura spustowa Wylewka może być włą- czona do kanalizacji deszczowej bądź znajdować się nad gruntem

Łączniki do rynien - złączki zwykłe uszczelkowe i korekcyjne Ponieważ montaż rynien wymaga pozostawiania tzw dylatacji (odstępoacutew) złączki korekcyjne lub uszczelkowe umożliwiają wykonanie takich połączenia z dylatacją

Łączniki do rur spustowych - kolana troacutejniki redukcje mufy mufy redukcyjne Mufy służą do włączania rur spustowych do odpływoacutew zadaniem muf redukcyjnych jest połączenie rury spustowej i odpływu o roacuteżnych średnicach Kolana pozwalają na zmianę kierunku rury spustowej Troacutejniki umożliwiają włączanie do rur spustowych wyposażenia dodatkowego

Haki i obejmy - zadaniem tych elementoacutew jest mocowanie rynien i rur spustowych do dachoacutew i ścian

Elementy wykończeniowe i dodatkowe -

zadaniem tych elementoacutew jest wykończenie

systemu lub uzupełnienie jego pracy

Przykładami mogą tu być

dekiel służący do zakończenia rynny

filtr siatkowy montowany na rurze

spustowej zatrzymujący

zanieczyszczenia

czyszczak (rewizja) umożliwiający

przegląd i czyszczenie rury spustowej

(na zdjęciu)

odprowadzenie do kanalizacji deszczowej

Jednym ze sposoboacutew odprowadzenia wody jest podłączenie systemu rynnowego do kanalizacji deszczowej

Woacutewczas na dolnym odcinku rury spustowej mniej więcej 03-08 m ponad terenem należy zamontować rewizję (czyszczak) Rewizja ma wewnątrz kratkę na ktoacuterej zbierają się liście i inne zanieczyszczenia spływające z rynny

Rura spustowa z rewizją przyłączona jest do przewodoacutew odpływowych a te łączą się z kanalizacją Średnica przewodoacutew musi być co najmniej roacutewna średnicy rur spustowych i najczęściej wynosi 100-150 mm Głębokość na jakiej powinno się układać rury zależy od strefy przemarzania i wynosi 1-14 m System taki nie ma blokady przedostawania się zapachoacutew dlatego lepiej nie podłączać go do kanalizacji ogoacutelnospławnej

Innym sposobem odprowadzenia wody bezpośrednio do kanalizacji jest podłączenie rury spustowej do osadnika rynnowego Wyposażony jest on w klapkę ktoacutera stanowi blokadę zapachową i wyciągany kosz w ktoacuterym gromadzą się większe zanieczyszczenia takie jak liście

Gdy brak sieci kanalizacji deszczowej lub ogoacutelnospławnej woda deszczowa powinna być bezpiecznie rozprowadzona po terenie posesji ale tak żeby nie spływała na sąsiednie działki

Odprowadzanie wody z dachu

płaskiego

W przypadku dachoacutew budynkoacutew wysokich (powyżej 5 kondygnacji) oraz dachoacutew o małym nachyleniu (przyjmuje się że poniżej 8) najczęstszym sposobem odprowa-dzania wody deszczowej jest system odwadniania oparty na wpustach dachowych

Wpusty dachowe pełnią rolę dachowych odwodnień punkto-wych tzn zbierają wodę z pewnej powierzchni w jednym punkcie

Odprowadzanie wody z dachu

płaskiego Woda jest odprowadzana do rury spustowej biegnącej wewnątrz budynku a stamtąd do kanalizacji deszczowej lub poza budynek do gruntu Aby odwodnienie dachu płaskiego pracowało prawidłowo wpust powinien znaleźć się w najniższym punkcie dachu a spadek w jego kierunku powinien wynosić co najmniej 3 Oproacutecz zasadniczego wpustu powinien być wpust awaryjny ktoacutery przejmie wodę w przypadku zatkania wpustu głoacutewnego Na dachu powinna być co najmniej jedna para wpustoacutew Zasady projektowania moacutewią że wpusty należy rozmieszczać co 25 m

Obliczanie kanalizacji deszczowej

Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qr (qd) [ls]

rAC

10000

IAQr

gdzie ψ lub C ndash wspoacutełczynnik spływu przyjmowany wg nowej normy jako 10 (w starej zależny od nachylenia dachu i rodzaju powierzchni odwadnianej)

A ndash efektywna powierzchnia dachu lub powierzchnia odwadniana [m2]

I ndash w starej normie miarodajne natężenie deszczu [l(sha)] przyjmowane I 300 l(sha)

r ndash natężenie opadoacutew atmosferycznych [l(sm2)] przyjmowane albo na podstawie danych statystycznych albo wg tabeli 1 w nowej normie po przemnożeniu przez wspoacutełczynnik ryzyka podany w tabeli 2

Wymiarowanie rynien i rur spustowych

1 Przewody spustowe ndash średnicę należy dobrać tak aby obliczona wartość odpływu ściekoacutew Qr nie przekraczała wartości Qrmax (qdmax) a powierzchnia odwadniana A powierzchni Amax zestawionych w tabeli w normie PN ndash 92B ndash 01707

2 Wg starej normy rynny powinny mieć średnice minimum 150 mm (dotyczy to budynkoacutew wielorodzinnych)

Efektywna

powierzchnia dachu

odwadniana przez

rynnę A [m2]

Szerokość rynny [mm] Średnica rury

spustowej [mm]

poniżej 20 70 50

20 ndash 57 100 (lub 125) 70

57 ndash 97 125 100

97 - 170 150 100

170 - 243 180 125

Dla budynkoacutew jednorodzinnych średnice rynien i przewodoacutew spustowych można określić w oparciu o efektywną powierzchnię dachu wg tabeli

Średnice poziomoacutew i przykanalikoacutew

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qr z uwzględnieniem następujących zasad

a) dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 07

b) dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 09

c) i d) jak dla kanalizacji sanitarnej

Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej

Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qt (qog) [ls]

Qww ndash natężenie odpływu ściekoacutew sanitarnych

Qr ndash natężenie odpływu ściekoacutew deszczowych

Kanalizacja ogoacutelnospławna to ten fragment ktoacutery odprowadza i ścieki sanitarne i deszczowe do zewnętrznej sieci ogoacutelnospławnej

rwwt QQQ

Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się z uwzględnieniem następujących zasad

a) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt spełnione powinny być warunki

a) i b) jak dla ściekoacutew deszczowych

b) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt obliczeniowa prędkość przepływu

ściekoacutew nie może przekraczać wartości dopuszczalnej ktoacutera wynosi

80 ms ndash dla rur żeliwnych i innych metalowych

40 ms ndash dla rur kamionkowych betonowych i z tworzyw sztucznych

c) dla odpływu tylko ściekoacutew sanitarnych Qww prędkość przepływu

ściekoacutew nie może być mniejsza od vmin = 07 ms

bullRynny z PVC-U

bullRynny z blachy aluminiowej

bullRynny miedziane

bullRynny z blachy stalowej

bullRynny cynkowo-tytanowe

Przekroje rynien a b c) poacutełokragłe d) trapezowy e f) trapezoidalny g) prostokatny h) poacutełokragły leacy

Rodzaje rynien a) okapowa b) koszowa c) gzymsowa d) leacy

Schemat kanalizacji rozdzielczej

KS1 KS2

Kanał sanitarny

Kanał deszczowy

RD1 RD2

linia regulacyjnaST1

ST2

SD1

SD2

Podział instalacji kanalizacyjnej

Instalację kanalizacyjną można podzielić na

zewnętrzną (na terenie nieruchomości lecz poza budynkiem)

wewnętrzną (w budynku)

Podział ten wydaje się oczywisty ale jest istotny przy doborze materiału instalacyjnego - nie każdy materiał sprawdzający się wewnątrz nadaje się do stworzenia instalacji zewnętrznej

Granicą między instalacją wewnętrzną a zewnętrzną jest tzw czyszczak głoacutewny (rewizja głoacutewna)

Przewody domowej

instalacji kanalizacyjnej

Przykanalik (przyłącze kanalizacyjne) ndash jest to odcinek ktoacutery łączy kanalizację na terenie nieruchomości z siecią kanalizacyjną

Najczęściej przykanalik włączany jest do studzienki (rewizyjnej lub włazowej) ktoacutera stanowi uzbrojenie sieci Możliwe jest też przyłączenie przez wpust boczny lub złącze siodłowe

Przewody domowej

instalacji kanalizacyjnej

Przykanaliki oznaczane są znakami informacyjnymi Na znaku podana jest średnica (w mm) spadek przyłącza (w promilach) oraz jego długość (w m) Granicą między siecią a instalacją jest położona w pobliżu granicy nieruchomości pierwsza studzienka licząc od strony budynku

Sieć i przykanalik

w przypadku istnienia studzienki rewizyjnej

przykanalikstudzienka rewizyjna

linia

reg

ulac

yjnastudzienka kanalizacyjna

sieć kanalizacyjna

budy

nek

instalacja

zewnętrzna

Sieć i przykanalik

w przypadku braku studzienki rewizyjnej (wg nowych przepisoacutew w przypadku braku studzienki rewizyjnej

przykanalik to odcinek biegnący od granicy budynku do granicy

nieruchomości)

linia

reg

ulac

yjnastudzienka kanalizacyjna

sieć kanalizacyjna

budy

nek

przykanalik

sieć kanalizacyjna

Instalacja kanalizacyjna składa się z 1 poziomoacutew (przewodoacutew odpływowych) ndash są to przewody

prowadzone z odpowiednim spadkiem ktoacutere odprowadzają

ścieki z pionoacutew wpustoacutew podłogowych itp do przykanalika

lub sieci zewnętrznej

2 pionoacutew (przewodoacutew spustowych) ndash są to przewody prowadzone

przez jedną lub kilka kondygnacji odprowadzające ścieki

z podejść kanalizacyjnych wpustoacutew dachowych lub rynien

do przewodoacutew odpływowych

3 podejść kanalizacyjnych ndash przewody odprowadzające ścieki

z przyboroacutew i urządzeń sanitarnych do pionoacutew lub poziomoacutew

kanalizacyjnych

podejścia pojedyncze

podejścia zbiorowe

Kanalizacja sanitarna grawitacyjna

Odprowadza wodę zanieczyszczoną (ścieki) w wyniku jej wykorzystania odpływającą z ustępoacutew spłukiwanych natryskoacutew wanien bidetoacutew zlewoacutew umywalek wpustoacutew podłogowych i innych urządzeń występujących w gospodarstwie domowym

Projektowanie kanalizacji sanitarnej odbywa się w oparciu o normę

PN ndash EN 12056 ndash 2 grudzień 2002

Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew

Część 2 Kanalizacja sanitarna projektowanie układu i obliczenia

oraz w przypadku braku informacji o normę

PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania

w projektowaniu

Podejścia kanalizacyjne ndash łączą

odpływ z pionem kanalizacyjnym

Podejścia

niewentylowane - należy montować ze spadkiem wynoszącym od 2 do 15

wentylowane ndash można zastosować tu mniejsze spadki zgodnie z przywołaną normą ale wymagają dodatkowego przewodu wentylującego

Najczęściej projektuje się podejścia niewentylowane Ich długość w typowym rozwiązaniu stosowanym w Polsce nie powinna przekraczać 30 m a w przypadku miski ustępowej 10 m po długości przewodu

W przypadku dłuższych podejść albo zwiększa się średnicę albo projektuje się podejścia wentylowane za pomocą np zaworoacutew napowietrzających

Nowa norma wprowadza cztery typy systemoacutew kanalizacyjnych jakie można spotkać w poszczegoacutelnych krajach Unii Europejskiej

W Polsce stosuje się tradycyjnie system I

System Nazwa Cechy

I

System pojedynczego pionu

z podejściami częściowo

wypełnionymi

bull jeden pion kanalizacyjny

bull wypełnienie przewodoacutew 50

II

System pojedynczego pionu

z podejściami o mniejszej

średnicy

bull jeden pion kanalizacyjny

bull wypełnienie przewodoacutew 70

III

System pojedynczego pionu

z podejściami całkowicie

wypełnionymi

bull jeden pion kanalizacyjny

bull wypełnienie przewodoacutew 100

bull każde urządzenie podłączone

oddzielnie do pionu

IV System oddzielnych pionoacutew

kanalizacyjnych

bull dwa piony ndash jeden odprowadzający

ścieki czarne z ustępoacutew spłukiwanych

i pisuaroacutew i drugi odprowadzający

pozostałe ścieki

bull wypełnienie przewodoacutew jak dla

systemoacutew I II lub III

Średnice nominalne podejść pojedynczych dobiera się w zależności od typu przyłączonego przyboru sanitarnego lub urządzenia w typowych

rozwiązaniach w Polsce wg tabeli Urządzenie DN [mm]

Umywalka bidet 40

Zlewozmywak

zmywarka pralka

wanna natrysk 50

Miska ustępowa 100

Minimalna średnica podejścia pojedynczego zdeterminowana jest przez jego długość wysokość spadania i ilość zmian kierunku zgodnie z tabelą

DN Lmax

[m] H [m]

trzy zmiany

kierunku

40

50 30 lt10

70 50 lt10

100 50 lt30

H

L

Jeśli powyższe wymiary są przekroczone lub istnieje konieczność zastosowania więcej niż trzech zmian kierunku prowadzenia przewodoacutew należy wybrać kolejną większą średnicę nominalną

Średnice nominalne podjeść zbiorowych

Zależą od natężenia przepływu ściekoacutew w projektowanym

podejściu i od zastosowanego systemu Wybierając system

należy kierować się dostępnymi na rynku przyborami trudno

bowiem wyobrazić sobie podłączanie przyboru sanitarnego

z odpływem np 40mm do przewodu o średnicy mniejszej

Utrudniałoby to swobodny odpływ ściekoacutew z tego przyboru

Natężenie przepływu ściekoacutew sanitarnych Qww

wyznacza się dla danego odcinka instalacji zgodnie

z zależnością

]sl[DUKQww

gdzie K ndash wspoacutełczynnik częstości

DU ndash odpływ jednostkowy [ls] z urządzenia

UWAGA Qww DUmax jeśli nie to Qww = DUmax

Odpływy jednostkowe DU

Odpływy jednostkowe DU -cd

Typowe wspoacutełczynniki częstości K

Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia

z przewodami odpływowymi Piony kanalizacyjne należy prowadzić bez zmiany średnicy i kierunku na całej długości w szachtach sanitarnych

U podstawy każdego pionu przed przejściem w przewoacuted odpływowy należy zamontować otwoacuter rewizyjny (czyszczak) umożliwiający dostęp do wnętrza przodu

W przypadku kanalizacji sanitarnej każdy pion musi być wentylowany w celu wyroacutewnania ciśnienia w instalacji

Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia

z przewodami odpływowymi Wentylację pionu zapewnia

przewoacuted wentylacyjny zakończony rurą wywiewną wyprowadzoną ponad połać dachu

zawoacuter napowietrzający ndash rozwiązanie dozwolone do stosowania w przypadku braku możliwości wyprowadzenia pionu ponad dach można takie rozwiązanie stosować przy spełnieniu następujących warunkoacutew

piony mają wysokość 4 do 5 kondygnacji

ostatni pion licząc od najdalszego w stosunku do kanału oraz co piąty w budynku jest zakończony rurą wywiewną

Elementy pionu kanalizacyjnego

troacutejniki doprowadzające ścieki z podejść kanalizacyjnych

czyszczak prze zmianą kierunku prowadzenia ściekoacutew ndash około 05 nad posadzką przed przejściem w przewoacuted odpływowy

rura prosta o niezmiennej średnicy na całej długości

zawoacuter napowietrzający lub rura wywiewna

W systemie kanalizacji sanitarnej wyroacuteżnić można

piony z wentylacją głoacutewną ndash zakończone rurą wywiewną lub zaworem napowietrzającym

piony z wentylacją obejściową ndash piony z dodatkowym przewodem wentylacyjnym prowadzonym obok pionu spustowego i połączonym z rurą wywiewną

Średnica pionu zależy od wybranego systemu wentylacji i obliczonego natężenia przepływu ściekoacutew dla całego pionu

Należy pamiętać o tym że minimalna średnica pionu nie może być mniejsza od średnicy największego podejścia

W typowych rozwiązaniach w Polsce minimalna średnica pionu wynosi 70mm a dla pionoacutew prowadzących ścieki z misek ustępowych 100mm

Oczywiście w tabelach należy sprawdzić czy średnicy nie należy zwiększyć ze względu na obliczoną wartość Qww

Piony z wentylacją głoacutewną

Piony z wentylacją obejściową

Przewody odpływowe

(poziomy kanalizacyjne)

Wśroacuted przewodoacutew odpływowych wyroacuteżniamy przewoacuted głoacutewny oraz przewody drugorzędne Każdy przewoacuted drugorzędny powinien być oddzielnie podłączony do głoacutewnego pod kątem 45deg

Wszystkie przewody prowadzone są najkroacutetszą drogą przeważnie wzdłuż przegrody budowlanej oraz koniecznie z zachowaniem odpowiedniego spadku

Przewody odpływowe

(poziomy kanalizacyjne)

Spadek powinien być jednakowy na całej długości co zapewnia samooczyszczanie się przewodu

Przyjęte jest że rury układa się kielichem w kierunku przeciwnym do spływu ściekoacutew

Rewizje kanalizacyjne powinno się montować

co 15 m na rurach średnicy od 100 do 150 mm

przed każdym uskokiem poziomu

Rury prowadzone przez murowane ścianki muszą być ułożone prostopadle do przegrody

Na przewody z tworzyw sztucznych powinno się w miejscach przejść dodatkowo nałożyć tuleje ochronne Umożliwią one rurom pewien ruch zabezpieczając instalację przed uszkodzeniami mechanicznymi

Przestrzeń pomiędzy tuleją a rurą powinno się zabezpieczyć izolacją

Jeśli przewody kanalizacyjne z tworzyw sztucznych układane są w sąsiedztwie przewodoacutew wydzielających ciepło powinny być osłonięte otulinami izolacyjnymi w celu zabezpieczenia przed przegrzewaniem

Przewody poziome i przykanaliki powinny być ułożone poniżej strefy przemarzania gruntu czyli na głębokości 80-140 cm zależnie od regionu kraju

Jeśli przewody prowadzone są w pomieszczeniach w ktoacuterych temperatura może spadać poniżej 0degC muszą być odpowiednio zabezpieczone przed przemarzaniem

Dla przewodoacutew prowadzonych na zewnątrz budynku należy pamiętać że warstwa gruntu pokrywającego rury kanalizacyjne powinna być o 10-20 cm większa od głębokości przemarzania gruntu jeśli przewody układa się wyżej to powinny być zaizolowane termicznie

Rury kanalizacyjne układane na zewnątrz budynku powinny być oddalone

od innych przewodoacutew co najmniej

15 m od przewodoacutew gazowych i wodociągowych

08 m od kabli energetycznych

05 m od kabli telekomunikacyjnych

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qww z uwzględnieniem następujących zasad

1 dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 05

2 dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 07

3 minimalna prędkość przepływu ściekoacutew wynosi 07 ms stąd

wynika prowadzenie przewodoacutew z odpowiednim do średnicy

spadkiem w kierunku sieci zewnętrznej

4 minimalna średnica przewodu zewnętrznego wynosi 010m

a przykanalika 015m

Dobierając średnice przewodoacutew odpływowych należy stosować

tabelę z wartościami natężenia przepływu Q0 i prędkości

przepływu v0 dla przewodoacutew o przekroju kołowym przy

pełnym wypełnieniu i wykres Manninga

=QQ0

=vv0

hd

Q

v

(hd)

1

23

4

Przykład obliczeniowy Obliczeniowe natężenie sciekoacutew sanitarnych wynosi Qww= 50 ls Na podstawie tabeli 1 QwwQ0 = 50 2014 = 025 Z wykresu odczytujemy

V = 085V0 = 085114 = 097 ms przy napełnieniu hd = 037

Zakresy dopuszczalnych spadkoacutew przewodoacutew odpływowych

DN 0100 m ndash i = 20 - 100

DN 0150 m ndash i = 15 - 150

Urządzenia dodatkowe w kanalizacji sanitarnej

W przypadku odprowadzania ściekoacutew bytowo gospodarczych do zewnętrznej sieci typu ogoacutelnospławnego w pomieszczeniach położonych na najniższych kondygnacjach w budynku może dojść do zalania spowodowanego wstecznym przepływem ściekoacutew w wyniku intensywnych opadoacutew deszczu Dlatego też w tego typu instalacjach na przewodach kanalizacyjnych odprowadzających ścieki z pomieszczeń na najniższej kondygnacji stosować należy zasuwy burzowe ktoacutere chronią instalację przed przepływem zwrotnym

Materiały w kanalizacji sanitarnej

Instalacja kanalizacyjna może być wykonana z roacuteżnych materiałoacutew ale

zawsze rury i połączenia powinny być szczelne i odporne na korozję

Obecnie najpopularniejszym materiałem używanym do budowy instalacji

wewnętrznej jest tworzywo sztuczne Rury kanalizacyjne produkuje się z

polipropylenu (PP)

roacuteżnych odmian polichlorku winylu (PVC)

Polietylenu wysokiej gęstości (PE-HD)

żywicy poliestrowej wzmacnianej włoacuteknem szklanym (GRE)

Innymi materiałami stosowanymi w kanalizacji sanitarnej są

żeliwo

kamionka

beton

Kanalizacja deszczowa

Odprowadza wody opadowe z dachoacutew i terenoacutew przyległych do nieruchomości (podjazdy tarasy parkingi itp)

Projektowanie kanalizacji deszczowej odbywa się w oparciu o normę

PN ndash EN 12056 ndash 3 grudzień 2002

Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew

Część 3 Przewody deszczowe Projektowanie układu i obliczenia

oraz w przypadku braku informacji o normę

PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania w projektowaniu

Odprowadzanie wody z dachu stromego

W przypadku dachoacutew budynkoacutew niskich (do 5 kondygnacji) ktoacutere mają odpowiednie nachylenie (przyjmuje się że powyżej 8) najczęstszym sposobem odprowadzania wody deszczowej jest zastosowanie systemu rynnowego

Zadaniem deszczowej instalacji kanalizacyjnej jest zebranie wody z dachu i odprowadzenie jej do sieci kanalizacji deszczowej lub do gruntu System rynnowy polega na naturalnym (grawitacyjnym) spływie woacuted po połaci dachowej skąd jest przejmowana przez system rur System ten roacutewnież pracuje grawitacyjnie Umowną granicą instalacji deszczowej jest wylewka z ktoacuterej woda może być skierowana do sieci kanalizacji deszczowej (ogoacutelnospławnej) lub na grunt

Podstawowe elementy

instalacji kanalizacji deszczowej

Rynny - przewody o przekroju otwartym (okrągłym prostokątnym eliptycznym trapezowym okapowym) biegnące wzdłuż krawędzi dachu Zadaniem rynien jest zebranie wody opadowej Rynny prowadzone są z lekkim spadkiem w kierunku narożnikoacutew budynku dzięki czemu woda nie wylewa się za krawędzie tylko płynie w kierunku rur spustowych

Instalacja kanalizacji deszczowej składa się z następujących elementoacutew

Rury spustowe ndash pionowe odcinki przewodoacutew o przekroju zamkniętym (najczęściej okrągłym lub prostokątnym) Zadaniem rur spustowych jest zebranie wody płynącej rynnami i odprowadzenie ich poza budynek

Odpływy ndash elementy za pomocą ktoacuterych rynny przechodzą w rury spustowe Odpływ jest odcinkiem rynny w ktoacuterym wykonany jest obrobiony otwoacuter odpowiedniego kształtu pozwalający na włączenie rury spustowej Można wyroacuteżnić odpływy przelotowe oraz odpływy końcowe ( na narożnikach pomieszczeń) Pozwalają na mocowanie rur spustowych

Narożniki do rynien ndash umożliwiają połączenie rynien w narożnikach budynku Właściwy montaż narożnikoacutew jest bardzo ważny dla właściwej pracy rynien (ruchoacutew pod wpływem temperatury) Wylewki ndash kształtki ktoacuterymi kończy się rura spustowa Wylewka może być włą- czona do kanalizacji deszczowej bądź znajdować się nad gruntem

Łączniki do rynien - złączki zwykłe uszczelkowe i korekcyjne Ponieważ montaż rynien wymaga pozostawiania tzw dylatacji (odstępoacutew) złączki korekcyjne lub uszczelkowe umożliwiają wykonanie takich połączenia z dylatacją

Łączniki do rur spustowych - kolana troacutejniki redukcje mufy mufy redukcyjne Mufy służą do włączania rur spustowych do odpływoacutew zadaniem muf redukcyjnych jest połączenie rury spustowej i odpływu o roacuteżnych średnicach Kolana pozwalają na zmianę kierunku rury spustowej Troacutejniki umożliwiają włączanie do rur spustowych wyposażenia dodatkowego

Haki i obejmy - zadaniem tych elementoacutew jest mocowanie rynien i rur spustowych do dachoacutew i ścian

Elementy wykończeniowe i dodatkowe -

zadaniem tych elementoacutew jest wykończenie

systemu lub uzupełnienie jego pracy

Przykładami mogą tu być

dekiel służący do zakończenia rynny

filtr siatkowy montowany na rurze

spustowej zatrzymujący

zanieczyszczenia

czyszczak (rewizja) umożliwiający

przegląd i czyszczenie rury spustowej

(na zdjęciu)

odprowadzenie do kanalizacji deszczowej

Jednym ze sposoboacutew odprowadzenia wody jest podłączenie systemu rynnowego do kanalizacji deszczowej

Woacutewczas na dolnym odcinku rury spustowej mniej więcej 03-08 m ponad terenem należy zamontować rewizję (czyszczak) Rewizja ma wewnątrz kratkę na ktoacuterej zbierają się liście i inne zanieczyszczenia spływające z rynny

Rura spustowa z rewizją przyłączona jest do przewodoacutew odpływowych a te łączą się z kanalizacją Średnica przewodoacutew musi być co najmniej roacutewna średnicy rur spustowych i najczęściej wynosi 100-150 mm Głębokość na jakiej powinno się układać rury zależy od strefy przemarzania i wynosi 1-14 m System taki nie ma blokady przedostawania się zapachoacutew dlatego lepiej nie podłączać go do kanalizacji ogoacutelnospławnej

Innym sposobem odprowadzenia wody bezpośrednio do kanalizacji jest podłączenie rury spustowej do osadnika rynnowego Wyposażony jest on w klapkę ktoacutera stanowi blokadę zapachową i wyciągany kosz w ktoacuterym gromadzą się większe zanieczyszczenia takie jak liście

Gdy brak sieci kanalizacji deszczowej lub ogoacutelnospławnej woda deszczowa powinna być bezpiecznie rozprowadzona po terenie posesji ale tak żeby nie spływała na sąsiednie działki

Odprowadzanie wody z dachu

płaskiego

W przypadku dachoacutew budynkoacutew wysokich (powyżej 5 kondygnacji) oraz dachoacutew o małym nachyleniu (przyjmuje się że poniżej 8) najczęstszym sposobem odprowa-dzania wody deszczowej jest system odwadniania oparty na wpustach dachowych

Wpusty dachowe pełnią rolę dachowych odwodnień punkto-wych tzn zbierają wodę z pewnej powierzchni w jednym punkcie

Odprowadzanie wody z dachu

płaskiego Woda jest odprowadzana do rury spustowej biegnącej wewnątrz budynku a stamtąd do kanalizacji deszczowej lub poza budynek do gruntu Aby odwodnienie dachu płaskiego pracowało prawidłowo wpust powinien znaleźć się w najniższym punkcie dachu a spadek w jego kierunku powinien wynosić co najmniej 3 Oproacutecz zasadniczego wpustu powinien być wpust awaryjny ktoacutery przejmie wodę w przypadku zatkania wpustu głoacutewnego Na dachu powinna być co najmniej jedna para wpustoacutew Zasady projektowania moacutewią że wpusty należy rozmieszczać co 25 m

Obliczanie kanalizacji deszczowej

Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qr (qd) [ls]

rAC

10000

IAQr

gdzie ψ lub C ndash wspoacutełczynnik spływu przyjmowany wg nowej normy jako 10 (w starej zależny od nachylenia dachu i rodzaju powierzchni odwadnianej)

A ndash efektywna powierzchnia dachu lub powierzchnia odwadniana [m2]

I ndash w starej normie miarodajne natężenie deszczu [l(sha)] przyjmowane I 300 l(sha)

r ndash natężenie opadoacutew atmosferycznych [l(sm2)] przyjmowane albo na podstawie danych statystycznych albo wg tabeli 1 w nowej normie po przemnożeniu przez wspoacutełczynnik ryzyka podany w tabeli 2

Wymiarowanie rynien i rur spustowych

1 Przewody spustowe ndash średnicę należy dobrać tak aby obliczona wartość odpływu ściekoacutew Qr nie przekraczała wartości Qrmax (qdmax) a powierzchnia odwadniana A powierzchni Amax zestawionych w tabeli w normie PN ndash 92B ndash 01707

2 Wg starej normy rynny powinny mieć średnice minimum 150 mm (dotyczy to budynkoacutew wielorodzinnych)

Efektywna

powierzchnia dachu

odwadniana przez

rynnę A [m2]

Szerokość rynny [mm] Średnica rury

spustowej [mm]

poniżej 20 70 50

20 ndash 57 100 (lub 125) 70

57 ndash 97 125 100

97 - 170 150 100

170 - 243 180 125

Dla budynkoacutew jednorodzinnych średnice rynien i przewodoacutew spustowych można określić w oparciu o efektywną powierzchnię dachu wg tabeli

Średnice poziomoacutew i przykanalikoacutew

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qr z uwzględnieniem następujących zasad

a) dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 07

b) dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 09

c) i d) jak dla kanalizacji sanitarnej

Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej

Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qt (qog) [ls]

Qww ndash natężenie odpływu ściekoacutew sanitarnych

Qr ndash natężenie odpływu ściekoacutew deszczowych

Kanalizacja ogoacutelnospławna to ten fragment ktoacutery odprowadza i ścieki sanitarne i deszczowe do zewnętrznej sieci ogoacutelnospławnej

rwwt QQQ

Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się z uwzględnieniem następujących zasad

a) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt spełnione powinny być warunki

a) i b) jak dla ściekoacutew deszczowych

b) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt obliczeniowa prędkość przepływu

ściekoacutew nie może przekraczać wartości dopuszczalnej ktoacutera wynosi

80 ms ndash dla rur żeliwnych i innych metalowych

40 ms ndash dla rur kamionkowych betonowych i z tworzyw sztucznych

c) dla odpływu tylko ściekoacutew sanitarnych Qww prędkość przepływu

ściekoacutew nie może być mniejsza od vmin = 07 ms

bullRynny z PVC-U

bullRynny z blachy aluminiowej

bullRynny miedziane

bullRynny z blachy stalowej

bullRynny cynkowo-tytanowe

Przekroje rynien a b c) poacutełokragłe d) trapezowy e f) trapezoidalny g) prostokatny h) poacutełokragły leacy

Rodzaje rynien a) okapowa b) koszowa c) gzymsowa d) leacy

Podział instalacji kanalizacyjnej

Instalację kanalizacyjną można podzielić na

zewnętrzną (na terenie nieruchomości lecz poza budynkiem)

wewnętrzną (w budynku)

Podział ten wydaje się oczywisty ale jest istotny przy doborze materiału instalacyjnego - nie każdy materiał sprawdzający się wewnątrz nadaje się do stworzenia instalacji zewnętrznej

Granicą między instalacją wewnętrzną a zewnętrzną jest tzw czyszczak głoacutewny (rewizja głoacutewna)

Przewody domowej

instalacji kanalizacyjnej

Przykanalik (przyłącze kanalizacyjne) ndash jest to odcinek ktoacutery łączy kanalizację na terenie nieruchomości z siecią kanalizacyjną

Najczęściej przykanalik włączany jest do studzienki (rewizyjnej lub włazowej) ktoacutera stanowi uzbrojenie sieci Możliwe jest też przyłączenie przez wpust boczny lub złącze siodłowe

Przewody domowej

instalacji kanalizacyjnej

Przykanaliki oznaczane są znakami informacyjnymi Na znaku podana jest średnica (w mm) spadek przyłącza (w promilach) oraz jego długość (w m) Granicą między siecią a instalacją jest położona w pobliżu granicy nieruchomości pierwsza studzienka licząc od strony budynku

Sieć i przykanalik

w przypadku istnienia studzienki rewizyjnej

przykanalikstudzienka rewizyjna

linia

reg

ulac

yjnastudzienka kanalizacyjna

sieć kanalizacyjna

budy

nek

instalacja

zewnętrzna

Sieć i przykanalik

w przypadku braku studzienki rewizyjnej (wg nowych przepisoacutew w przypadku braku studzienki rewizyjnej

przykanalik to odcinek biegnący od granicy budynku do granicy

nieruchomości)

linia

reg

ulac

yjnastudzienka kanalizacyjna

sieć kanalizacyjna

budy

nek

przykanalik

sieć kanalizacyjna

Instalacja kanalizacyjna składa się z 1 poziomoacutew (przewodoacutew odpływowych) ndash są to przewody

prowadzone z odpowiednim spadkiem ktoacutere odprowadzają

ścieki z pionoacutew wpustoacutew podłogowych itp do przykanalika

lub sieci zewnętrznej

2 pionoacutew (przewodoacutew spustowych) ndash są to przewody prowadzone

przez jedną lub kilka kondygnacji odprowadzające ścieki

z podejść kanalizacyjnych wpustoacutew dachowych lub rynien

do przewodoacutew odpływowych

3 podejść kanalizacyjnych ndash przewody odprowadzające ścieki

z przyboroacutew i urządzeń sanitarnych do pionoacutew lub poziomoacutew

kanalizacyjnych

podejścia pojedyncze

podejścia zbiorowe

Kanalizacja sanitarna grawitacyjna

Odprowadza wodę zanieczyszczoną (ścieki) w wyniku jej wykorzystania odpływającą z ustępoacutew spłukiwanych natryskoacutew wanien bidetoacutew zlewoacutew umywalek wpustoacutew podłogowych i innych urządzeń występujących w gospodarstwie domowym

Projektowanie kanalizacji sanitarnej odbywa się w oparciu o normę

PN ndash EN 12056 ndash 2 grudzień 2002

Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew

Część 2 Kanalizacja sanitarna projektowanie układu i obliczenia

oraz w przypadku braku informacji o normę

PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania

w projektowaniu

Podejścia kanalizacyjne ndash łączą

odpływ z pionem kanalizacyjnym

Podejścia

niewentylowane - należy montować ze spadkiem wynoszącym od 2 do 15

wentylowane ndash można zastosować tu mniejsze spadki zgodnie z przywołaną normą ale wymagają dodatkowego przewodu wentylującego

Najczęściej projektuje się podejścia niewentylowane Ich długość w typowym rozwiązaniu stosowanym w Polsce nie powinna przekraczać 30 m a w przypadku miski ustępowej 10 m po długości przewodu

W przypadku dłuższych podejść albo zwiększa się średnicę albo projektuje się podejścia wentylowane za pomocą np zaworoacutew napowietrzających

Nowa norma wprowadza cztery typy systemoacutew kanalizacyjnych jakie można spotkać w poszczegoacutelnych krajach Unii Europejskiej

W Polsce stosuje się tradycyjnie system I

System Nazwa Cechy

I

System pojedynczego pionu

z podejściami częściowo

wypełnionymi

bull jeden pion kanalizacyjny

bull wypełnienie przewodoacutew 50

II

System pojedynczego pionu

z podejściami o mniejszej

średnicy

bull jeden pion kanalizacyjny

bull wypełnienie przewodoacutew 70

III

System pojedynczego pionu

z podejściami całkowicie

wypełnionymi

bull jeden pion kanalizacyjny

bull wypełnienie przewodoacutew 100

bull każde urządzenie podłączone

oddzielnie do pionu

IV System oddzielnych pionoacutew

kanalizacyjnych

bull dwa piony ndash jeden odprowadzający

ścieki czarne z ustępoacutew spłukiwanych

i pisuaroacutew i drugi odprowadzający

pozostałe ścieki

bull wypełnienie przewodoacutew jak dla

systemoacutew I II lub III

Średnice nominalne podejść pojedynczych dobiera się w zależności od typu przyłączonego przyboru sanitarnego lub urządzenia w typowych

rozwiązaniach w Polsce wg tabeli Urządzenie DN [mm]

Umywalka bidet 40

Zlewozmywak

zmywarka pralka

wanna natrysk 50

Miska ustępowa 100

Minimalna średnica podejścia pojedynczego zdeterminowana jest przez jego długość wysokość spadania i ilość zmian kierunku zgodnie z tabelą

DN Lmax

[m] H [m]

trzy zmiany

kierunku

40

50 30 lt10

70 50 lt10

100 50 lt30

H

L

Jeśli powyższe wymiary są przekroczone lub istnieje konieczność zastosowania więcej niż trzech zmian kierunku prowadzenia przewodoacutew należy wybrać kolejną większą średnicę nominalną

Średnice nominalne podjeść zbiorowych

Zależą od natężenia przepływu ściekoacutew w projektowanym

podejściu i od zastosowanego systemu Wybierając system

należy kierować się dostępnymi na rynku przyborami trudno

bowiem wyobrazić sobie podłączanie przyboru sanitarnego

z odpływem np 40mm do przewodu o średnicy mniejszej

Utrudniałoby to swobodny odpływ ściekoacutew z tego przyboru

Natężenie przepływu ściekoacutew sanitarnych Qww

wyznacza się dla danego odcinka instalacji zgodnie

z zależnością

]sl[DUKQww

gdzie K ndash wspoacutełczynnik częstości

DU ndash odpływ jednostkowy [ls] z urządzenia

UWAGA Qww DUmax jeśli nie to Qww = DUmax

Odpływy jednostkowe DU

Odpływy jednostkowe DU -cd

Typowe wspoacutełczynniki częstości K

Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia

z przewodami odpływowymi Piony kanalizacyjne należy prowadzić bez zmiany średnicy i kierunku na całej długości w szachtach sanitarnych

U podstawy każdego pionu przed przejściem w przewoacuted odpływowy należy zamontować otwoacuter rewizyjny (czyszczak) umożliwiający dostęp do wnętrza przodu

W przypadku kanalizacji sanitarnej każdy pion musi być wentylowany w celu wyroacutewnania ciśnienia w instalacji

Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia

z przewodami odpływowymi Wentylację pionu zapewnia

przewoacuted wentylacyjny zakończony rurą wywiewną wyprowadzoną ponad połać dachu

zawoacuter napowietrzający ndash rozwiązanie dozwolone do stosowania w przypadku braku możliwości wyprowadzenia pionu ponad dach można takie rozwiązanie stosować przy spełnieniu następujących warunkoacutew

piony mają wysokość 4 do 5 kondygnacji

ostatni pion licząc od najdalszego w stosunku do kanału oraz co piąty w budynku jest zakończony rurą wywiewną

Elementy pionu kanalizacyjnego

troacutejniki doprowadzające ścieki z podejść kanalizacyjnych

czyszczak prze zmianą kierunku prowadzenia ściekoacutew ndash około 05 nad posadzką przed przejściem w przewoacuted odpływowy

rura prosta o niezmiennej średnicy na całej długości

zawoacuter napowietrzający lub rura wywiewna

W systemie kanalizacji sanitarnej wyroacuteżnić można

piony z wentylacją głoacutewną ndash zakończone rurą wywiewną lub zaworem napowietrzającym

piony z wentylacją obejściową ndash piony z dodatkowym przewodem wentylacyjnym prowadzonym obok pionu spustowego i połączonym z rurą wywiewną

Średnica pionu zależy od wybranego systemu wentylacji i obliczonego natężenia przepływu ściekoacutew dla całego pionu

Należy pamiętać o tym że minimalna średnica pionu nie może być mniejsza od średnicy największego podejścia

W typowych rozwiązaniach w Polsce minimalna średnica pionu wynosi 70mm a dla pionoacutew prowadzących ścieki z misek ustępowych 100mm

Oczywiście w tabelach należy sprawdzić czy średnicy nie należy zwiększyć ze względu na obliczoną wartość Qww

Piony z wentylacją głoacutewną

Piony z wentylacją obejściową

Przewody odpływowe

(poziomy kanalizacyjne)

Wśroacuted przewodoacutew odpływowych wyroacuteżniamy przewoacuted głoacutewny oraz przewody drugorzędne Każdy przewoacuted drugorzędny powinien być oddzielnie podłączony do głoacutewnego pod kątem 45deg

Wszystkie przewody prowadzone są najkroacutetszą drogą przeważnie wzdłuż przegrody budowlanej oraz koniecznie z zachowaniem odpowiedniego spadku

Przewody odpływowe

(poziomy kanalizacyjne)

Spadek powinien być jednakowy na całej długości co zapewnia samooczyszczanie się przewodu

Przyjęte jest że rury układa się kielichem w kierunku przeciwnym do spływu ściekoacutew

Rewizje kanalizacyjne powinno się montować

co 15 m na rurach średnicy od 100 do 150 mm

przed każdym uskokiem poziomu

Rury prowadzone przez murowane ścianki muszą być ułożone prostopadle do przegrody

Na przewody z tworzyw sztucznych powinno się w miejscach przejść dodatkowo nałożyć tuleje ochronne Umożliwią one rurom pewien ruch zabezpieczając instalację przed uszkodzeniami mechanicznymi

Przestrzeń pomiędzy tuleją a rurą powinno się zabezpieczyć izolacją

Jeśli przewody kanalizacyjne z tworzyw sztucznych układane są w sąsiedztwie przewodoacutew wydzielających ciepło powinny być osłonięte otulinami izolacyjnymi w celu zabezpieczenia przed przegrzewaniem

Przewody poziome i przykanaliki powinny być ułożone poniżej strefy przemarzania gruntu czyli na głębokości 80-140 cm zależnie od regionu kraju

Jeśli przewody prowadzone są w pomieszczeniach w ktoacuterych temperatura może spadać poniżej 0degC muszą być odpowiednio zabezpieczone przed przemarzaniem

Dla przewodoacutew prowadzonych na zewnątrz budynku należy pamiętać że warstwa gruntu pokrywającego rury kanalizacyjne powinna być o 10-20 cm większa od głębokości przemarzania gruntu jeśli przewody układa się wyżej to powinny być zaizolowane termicznie

Rury kanalizacyjne układane na zewnątrz budynku powinny być oddalone

od innych przewodoacutew co najmniej

15 m od przewodoacutew gazowych i wodociągowych

08 m od kabli energetycznych

05 m od kabli telekomunikacyjnych

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qww z uwzględnieniem następujących zasad

1 dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 05

2 dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 07

3 minimalna prędkość przepływu ściekoacutew wynosi 07 ms stąd

wynika prowadzenie przewodoacutew z odpowiednim do średnicy

spadkiem w kierunku sieci zewnętrznej

4 minimalna średnica przewodu zewnętrznego wynosi 010m

a przykanalika 015m

Dobierając średnice przewodoacutew odpływowych należy stosować

tabelę z wartościami natężenia przepływu Q0 i prędkości

przepływu v0 dla przewodoacutew o przekroju kołowym przy

pełnym wypełnieniu i wykres Manninga

=QQ0

=vv0

hd

Q

v

(hd)

1

23

4

Przykład obliczeniowy Obliczeniowe natężenie sciekoacutew sanitarnych wynosi Qww= 50 ls Na podstawie tabeli 1 QwwQ0 = 50 2014 = 025 Z wykresu odczytujemy

V = 085V0 = 085114 = 097 ms przy napełnieniu hd = 037

Zakresy dopuszczalnych spadkoacutew przewodoacutew odpływowych

DN 0100 m ndash i = 20 - 100

DN 0150 m ndash i = 15 - 150

Urządzenia dodatkowe w kanalizacji sanitarnej

W przypadku odprowadzania ściekoacutew bytowo gospodarczych do zewnętrznej sieci typu ogoacutelnospławnego w pomieszczeniach położonych na najniższych kondygnacjach w budynku może dojść do zalania spowodowanego wstecznym przepływem ściekoacutew w wyniku intensywnych opadoacutew deszczu Dlatego też w tego typu instalacjach na przewodach kanalizacyjnych odprowadzających ścieki z pomieszczeń na najniższej kondygnacji stosować należy zasuwy burzowe ktoacutere chronią instalację przed przepływem zwrotnym

Materiały w kanalizacji sanitarnej

Instalacja kanalizacyjna może być wykonana z roacuteżnych materiałoacutew ale

zawsze rury i połączenia powinny być szczelne i odporne na korozję

Obecnie najpopularniejszym materiałem używanym do budowy instalacji

wewnętrznej jest tworzywo sztuczne Rury kanalizacyjne produkuje się z

polipropylenu (PP)

roacuteżnych odmian polichlorku winylu (PVC)

Polietylenu wysokiej gęstości (PE-HD)

żywicy poliestrowej wzmacnianej włoacuteknem szklanym (GRE)

Innymi materiałami stosowanymi w kanalizacji sanitarnej są

żeliwo

kamionka

beton

Kanalizacja deszczowa

Odprowadza wody opadowe z dachoacutew i terenoacutew przyległych do nieruchomości (podjazdy tarasy parkingi itp)

Projektowanie kanalizacji deszczowej odbywa się w oparciu o normę

PN ndash EN 12056 ndash 3 grudzień 2002

Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew

Część 3 Przewody deszczowe Projektowanie układu i obliczenia

oraz w przypadku braku informacji o normę

PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania w projektowaniu

Odprowadzanie wody z dachu stromego

W przypadku dachoacutew budynkoacutew niskich (do 5 kondygnacji) ktoacutere mają odpowiednie nachylenie (przyjmuje się że powyżej 8) najczęstszym sposobem odprowadzania wody deszczowej jest zastosowanie systemu rynnowego

Zadaniem deszczowej instalacji kanalizacyjnej jest zebranie wody z dachu i odprowadzenie jej do sieci kanalizacji deszczowej lub do gruntu System rynnowy polega na naturalnym (grawitacyjnym) spływie woacuted po połaci dachowej skąd jest przejmowana przez system rur System ten roacutewnież pracuje grawitacyjnie Umowną granicą instalacji deszczowej jest wylewka z ktoacuterej woda może być skierowana do sieci kanalizacji deszczowej (ogoacutelnospławnej) lub na grunt

Podstawowe elementy

instalacji kanalizacji deszczowej

Rynny - przewody o przekroju otwartym (okrągłym prostokątnym eliptycznym trapezowym okapowym) biegnące wzdłuż krawędzi dachu Zadaniem rynien jest zebranie wody opadowej Rynny prowadzone są z lekkim spadkiem w kierunku narożnikoacutew budynku dzięki czemu woda nie wylewa się za krawędzie tylko płynie w kierunku rur spustowych

Instalacja kanalizacji deszczowej składa się z następujących elementoacutew

Rury spustowe ndash pionowe odcinki przewodoacutew o przekroju zamkniętym (najczęściej okrągłym lub prostokątnym) Zadaniem rur spustowych jest zebranie wody płynącej rynnami i odprowadzenie ich poza budynek

Odpływy ndash elementy za pomocą ktoacuterych rynny przechodzą w rury spustowe Odpływ jest odcinkiem rynny w ktoacuterym wykonany jest obrobiony otwoacuter odpowiedniego kształtu pozwalający na włączenie rury spustowej Można wyroacuteżnić odpływy przelotowe oraz odpływy końcowe ( na narożnikach pomieszczeń) Pozwalają na mocowanie rur spustowych

Narożniki do rynien ndash umożliwiają połączenie rynien w narożnikach budynku Właściwy montaż narożnikoacutew jest bardzo ważny dla właściwej pracy rynien (ruchoacutew pod wpływem temperatury) Wylewki ndash kształtki ktoacuterymi kończy się rura spustowa Wylewka może być włą- czona do kanalizacji deszczowej bądź znajdować się nad gruntem

Łączniki do rynien - złączki zwykłe uszczelkowe i korekcyjne Ponieważ montaż rynien wymaga pozostawiania tzw dylatacji (odstępoacutew) złączki korekcyjne lub uszczelkowe umożliwiają wykonanie takich połączenia z dylatacją

Łączniki do rur spustowych - kolana troacutejniki redukcje mufy mufy redukcyjne Mufy służą do włączania rur spustowych do odpływoacutew zadaniem muf redukcyjnych jest połączenie rury spustowej i odpływu o roacuteżnych średnicach Kolana pozwalają na zmianę kierunku rury spustowej Troacutejniki umożliwiają włączanie do rur spustowych wyposażenia dodatkowego

Haki i obejmy - zadaniem tych elementoacutew jest mocowanie rynien i rur spustowych do dachoacutew i ścian

Elementy wykończeniowe i dodatkowe -

zadaniem tych elementoacutew jest wykończenie

systemu lub uzupełnienie jego pracy

Przykładami mogą tu być

dekiel służący do zakończenia rynny

filtr siatkowy montowany na rurze

spustowej zatrzymujący

zanieczyszczenia

czyszczak (rewizja) umożliwiający

przegląd i czyszczenie rury spustowej

(na zdjęciu)

odprowadzenie do kanalizacji deszczowej

Jednym ze sposoboacutew odprowadzenia wody jest podłączenie systemu rynnowego do kanalizacji deszczowej

Woacutewczas na dolnym odcinku rury spustowej mniej więcej 03-08 m ponad terenem należy zamontować rewizję (czyszczak) Rewizja ma wewnątrz kratkę na ktoacuterej zbierają się liście i inne zanieczyszczenia spływające z rynny

Rura spustowa z rewizją przyłączona jest do przewodoacutew odpływowych a te łączą się z kanalizacją Średnica przewodoacutew musi być co najmniej roacutewna średnicy rur spustowych i najczęściej wynosi 100-150 mm Głębokość na jakiej powinno się układać rury zależy od strefy przemarzania i wynosi 1-14 m System taki nie ma blokady przedostawania się zapachoacutew dlatego lepiej nie podłączać go do kanalizacji ogoacutelnospławnej

Innym sposobem odprowadzenia wody bezpośrednio do kanalizacji jest podłączenie rury spustowej do osadnika rynnowego Wyposażony jest on w klapkę ktoacutera stanowi blokadę zapachową i wyciągany kosz w ktoacuterym gromadzą się większe zanieczyszczenia takie jak liście

Gdy brak sieci kanalizacji deszczowej lub ogoacutelnospławnej woda deszczowa powinna być bezpiecznie rozprowadzona po terenie posesji ale tak żeby nie spływała na sąsiednie działki

Odprowadzanie wody z dachu

płaskiego

W przypadku dachoacutew budynkoacutew wysokich (powyżej 5 kondygnacji) oraz dachoacutew o małym nachyleniu (przyjmuje się że poniżej 8) najczęstszym sposobem odprowa-dzania wody deszczowej jest system odwadniania oparty na wpustach dachowych

Wpusty dachowe pełnią rolę dachowych odwodnień punkto-wych tzn zbierają wodę z pewnej powierzchni w jednym punkcie

Odprowadzanie wody z dachu

płaskiego Woda jest odprowadzana do rury spustowej biegnącej wewnątrz budynku a stamtąd do kanalizacji deszczowej lub poza budynek do gruntu Aby odwodnienie dachu płaskiego pracowało prawidłowo wpust powinien znaleźć się w najniższym punkcie dachu a spadek w jego kierunku powinien wynosić co najmniej 3 Oproacutecz zasadniczego wpustu powinien być wpust awaryjny ktoacutery przejmie wodę w przypadku zatkania wpustu głoacutewnego Na dachu powinna być co najmniej jedna para wpustoacutew Zasady projektowania moacutewią że wpusty należy rozmieszczać co 25 m

Obliczanie kanalizacji deszczowej

Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qr (qd) [ls]

rAC

10000

IAQr

gdzie ψ lub C ndash wspoacutełczynnik spływu przyjmowany wg nowej normy jako 10 (w starej zależny od nachylenia dachu i rodzaju powierzchni odwadnianej)

A ndash efektywna powierzchnia dachu lub powierzchnia odwadniana [m2]

I ndash w starej normie miarodajne natężenie deszczu [l(sha)] przyjmowane I 300 l(sha)

r ndash natężenie opadoacutew atmosferycznych [l(sm2)] przyjmowane albo na podstawie danych statystycznych albo wg tabeli 1 w nowej normie po przemnożeniu przez wspoacutełczynnik ryzyka podany w tabeli 2

Wymiarowanie rynien i rur spustowych

1 Przewody spustowe ndash średnicę należy dobrać tak aby obliczona wartość odpływu ściekoacutew Qr nie przekraczała wartości Qrmax (qdmax) a powierzchnia odwadniana A powierzchni Amax zestawionych w tabeli w normie PN ndash 92B ndash 01707

2 Wg starej normy rynny powinny mieć średnice minimum 150 mm (dotyczy to budynkoacutew wielorodzinnych)

Efektywna

powierzchnia dachu

odwadniana przez

rynnę A [m2]

Szerokość rynny [mm] Średnica rury

spustowej [mm]

poniżej 20 70 50

20 ndash 57 100 (lub 125) 70

57 ndash 97 125 100

97 - 170 150 100

170 - 243 180 125

Dla budynkoacutew jednorodzinnych średnice rynien i przewodoacutew spustowych można określić w oparciu o efektywną powierzchnię dachu wg tabeli

Średnice poziomoacutew i przykanalikoacutew

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qr z uwzględnieniem następujących zasad

a) dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 07

b) dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 09

c) i d) jak dla kanalizacji sanitarnej

Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej

Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qt (qog) [ls]

Qww ndash natężenie odpływu ściekoacutew sanitarnych

Qr ndash natężenie odpływu ściekoacutew deszczowych

Kanalizacja ogoacutelnospławna to ten fragment ktoacutery odprowadza i ścieki sanitarne i deszczowe do zewnętrznej sieci ogoacutelnospławnej

rwwt QQQ

Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się z uwzględnieniem następujących zasad

a) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt spełnione powinny być warunki

a) i b) jak dla ściekoacutew deszczowych

b) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt obliczeniowa prędkość przepływu

ściekoacutew nie może przekraczać wartości dopuszczalnej ktoacutera wynosi

80 ms ndash dla rur żeliwnych i innych metalowych

40 ms ndash dla rur kamionkowych betonowych i z tworzyw sztucznych

c) dla odpływu tylko ściekoacutew sanitarnych Qww prędkość przepływu

ściekoacutew nie może być mniejsza od vmin = 07 ms

bullRynny z PVC-U

bullRynny z blachy aluminiowej

bullRynny miedziane

bullRynny z blachy stalowej

bullRynny cynkowo-tytanowe

Przekroje rynien a b c) poacutełokragłe d) trapezowy e f) trapezoidalny g) prostokatny h) poacutełokragły leacy

Rodzaje rynien a) okapowa b) koszowa c) gzymsowa d) leacy

Przewody domowej

instalacji kanalizacyjnej

Przykanalik (przyłącze kanalizacyjne) ndash jest to odcinek ktoacutery łączy kanalizację na terenie nieruchomości z siecią kanalizacyjną

Najczęściej przykanalik włączany jest do studzienki (rewizyjnej lub włazowej) ktoacutera stanowi uzbrojenie sieci Możliwe jest też przyłączenie przez wpust boczny lub złącze siodłowe

Przewody domowej

instalacji kanalizacyjnej

Przykanaliki oznaczane są znakami informacyjnymi Na znaku podana jest średnica (w mm) spadek przyłącza (w promilach) oraz jego długość (w m) Granicą między siecią a instalacją jest położona w pobliżu granicy nieruchomości pierwsza studzienka licząc od strony budynku

Sieć i przykanalik

w przypadku istnienia studzienki rewizyjnej

przykanalikstudzienka rewizyjna

linia

reg

ulac

yjnastudzienka kanalizacyjna

sieć kanalizacyjna

budy

nek

instalacja

zewnętrzna

Sieć i przykanalik

w przypadku braku studzienki rewizyjnej (wg nowych przepisoacutew w przypadku braku studzienki rewizyjnej

przykanalik to odcinek biegnący od granicy budynku do granicy

nieruchomości)

linia

reg

ulac

yjnastudzienka kanalizacyjna

sieć kanalizacyjna

budy

nek

przykanalik

sieć kanalizacyjna

Instalacja kanalizacyjna składa się z 1 poziomoacutew (przewodoacutew odpływowych) ndash są to przewody

prowadzone z odpowiednim spadkiem ktoacutere odprowadzają

ścieki z pionoacutew wpustoacutew podłogowych itp do przykanalika

lub sieci zewnętrznej

2 pionoacutew (przewodoacutew spustowych) ndash są to przewody prowadzone

przez jedną lub kilka kondygnacji odprowadzające ścieki

z podejść kanalizacyjnych wpustoacutew dachowych lub rynien

do przewodoacutew odpływowych

3 podejść kanalizacyjnych ndash przewody odprowadzające ścieki

z przyboroacutew i urządzeń sanitarnych do pionoacutew lub poziomoacutew

kanalizacyjnych

podejścia pojedyncze

podejścia zbiorowe

Kanalizacja sanitarna grawitacyjna

Odprowadza wodę zanieczyszczoną (ścieki) w wyniku jej wykorzystania odpływającą z ustępoacutew spłukiwanych natryskoacutew wanien bidetoacutew zlewoacutew umywalek wpustoacutew podłogowych i innych urządzeń występujących w gospodarstwie domowym

Projektowanie kanalizacji sanitarnej odbywa się w oparciu o normę

PN ndash EN 12056 ndash 2 grudzień 2002

Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew

Część 2 Kanalizacja sanitarna projektowanie układu i obliczenia

oraz w przypadku braku informacji o normę

PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania

w projektowaniu

Podejścia kanalizacyjne ndash łączą

odpływ z pionem kanalizacyjnym

Podejścia

niewentylowane - należy montować ze spadkiem wynoszącym od 2 do 15

wentylowane ndash można zastosować tu mniejsze spadki zgodnie z przywołaną normą ale wymagają dodatkowego przewodu wentylującego

Najczęściej projektuje się podejścia niewentylowane Ich długość w typowym rozwiązaniu stosowanym w Polsce nie powinna przekraczać 30 m a w przypadku miski ustępowej 10 m po długości przewodu

W przypadku dłuższych podejść albo zwiększa się średnicę albo projektuje się podejścia wentylowane za pomocą np zaworoacutew napowietrzających

Nowa norma wprowadza cztery typy systemoacutew kanalizacyjnych jakie można spotkać w poszczegoacutelnych krajach Unii Europejskiej

W Polsce stosuje się tradycyjnie system I

System Nazwa Cechy

I

System pojedynczego pionu

z podejściami częściowo

wypełnionymi

bull jeden pion kanalizacyjny

bull wypełnienie przewodoacutew 50

II

System pojedynczego pionu

z podejściami o mniejszej

średnicy

bull jeden pion kanalizacyjny

bull wypełnienie przewodoacutew 70

III

System pojedynczego pionu

z podejściami całkowicie

wypełnionymi

bull jeden pion kanalizacyjny

bull wypełnienie przewodoacutew 100

bull każde urządzenie podłączone

oddzielnie do pionu

IV System oddzielnych pionoacutew

kanalizacyjnych

bull dwa piony ndash jeden odprowadzający

ścieki czarne z ustępoacutew spłukiwanych

i pisuaroacutew i drugi odprowadzający

pozostałe ścieki

bull wypełnienie przewodoacutew jak dla

systemoacutew I II lub III

Średnice nominalne podejść pojedynczych dobiera się w zależności od typu przyłączonego przyboru sanitarnego lub urządzenia w typowych

rozwiązaniach w Polsce wg tabeli Urządzenie DN [mm]

Umywalka bidet 40

Zlewozmywak

zmywarka pralka

wanna natrysk 50

Miska ustępowa 100

Minimalna średnica podejścia pojedynczego zdeterminowana jest przez jego długość wysokość spadania i ilość zmian kierunku zgodnie z tabelą

DN Lmax

[m] H [m]

trzy zmiany

kierunku

40

50 30 lt10

70 50 lt10

100 50 lt30

H

L

Jeśli powyższe wymiary są przekroczone lub istnieje konieczność zastosowania więcej niż trzech zmian kierunku prowadzenia przewodoacutew należy wybrać kolejną większą średnicę nominalną

Średnice nominalne podjeść zbiorowych

Zależą od natężenia przepływu ściekoacutew w projektowanym

podejściu i od zastosowanego systemu Wybierając system

należy kierować się dostępnymi na rynku przyborami trudno

bowiem wyobrazić sobie podłączanie przyboru sanitarnego

z odpływem np 40mm do przewodu o średnicy mniejszej

Utrudniałoby to swobodny odpływ ściekoacutew z tego przyboru

Natężenie przepływu ściekoacutew sanitarnych Qww

wyznacza się dla danego odcinka instalacji zgodnie

z zależnością

]sl[DUKQww

gdzie K ndash wspoacutełczynnik częstości

DU ndash odpływ jednostkowy [ls] z urządzenia

UWAGA Qww DUmax jeśli nie to Qww = DUmax

Odpływy jednostkowe DU

Odpływy jednostkowe DU -cd

Typowe wspoacutełczynniki częstości K

Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia

z przewodami odpływowymi Piony kanalizacyjne należy prowadzić bez zmiany średnicy i kierunku na całej długości w szachtach sanitarnych

U podstawy każdego pionu przed przejściem w przewoacuted odpływowy należy zamontować otwoacuter rewizyjny (czyszczak) umożliwiający dostęp do wnętrza przodu

W przypadku kanalizacji sanitarnej każdy pion musi być wentylowany w celu wyroacutewnania ciśnienia w instalacji

Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia

z przewodami odpływowymi Wentylację pionu zapewnia

przewoacuted wentylacyjny zakończony rurą wywiewną wyprowadzoną ponad połać dachu

zawoacuter napowietrzający ndash rozwiązanie dozwolone do stosowania w przypadku braku możliwości wyprowadzenia pionu ponad dach można takie rozwiązanie stosować przy spełnieniu następujących warunkoacutew

piony mają wysokość 4 do 5 kondygnacji

ostatni pion licząc od najdalszego w stosunku do kanału oraz co piąty w budynku jest zakończony rurą wywiewną

Elementy pionu kanalizacyjnego

troacutejniki doprowadzające ścieki z podejść kanalizacyjnych

czyszczak prze zmianą kierunku prowadzenia ściekoacutew ndash około 05 nad posadzką przed przejściem w przewoacuted odpływowy

rura prosta o niezmiennej średnicy na całej długości

zawoacuter napowietrzający lub rura wywiewna

W systemie kanalizacji sanitarnej wyroacuteżnić można

piony z wentylacją głoacutewną ndash zakończone rurą wywiewną lub zaworem napowietrzającym

piony z wentylacją obejściową ndash piony z dodatkowym przewodem wentylacyjnym prowadzonym obok pionu spustowego i połączonym z rurą wywiewną

Średnica pionu zależy od wybranego systemu wentylacji i obliczonego natężenia przepływu ściekoacutew dla całego pionu

Należy pamiętać o tym że minimalna średnica pionu nie może być mniejsza od średnicy największego podejścia

W typowych rozwiązaniach w Polsce minimalna średnica pionu wynosi 70mm a dla pionoacutew prowadzących ścieki z misek ustępowych 100mm

Oczywiście w tabelach należy sprawdzić czy średnicy nie należy zwiększyć ze względu na obliczoną wartość Qww

Piony z wentylacją głoacutewną

Piony z wentylacją obejściową

Przewody odpływowe

(poziomy kanalizacyjne)

Wśroacuted przewodoacutew odpływowych wyroacuteżniamy przewoacuted głoacutewny oraz przewody drugorzędne Każdy przewoacuted drugorzędny powinien być oddzielnie podłączony do głoacutewnego pod kątem 45deg

Wszystkie przewody prowadzone są najkroacutetszą drogą przeważnie wzdłuż przegrody budowlanej oraz koniecznie z zachowaniem odpowiedniego spadku

Przewody odpływowe

(poziomy kanalizacyjne)

Spadek powinien być jednakowy na całej długości co zapewnia samooczyszczanie się przewodu

Przyjęte jest że rury układa się kielichem w kierunku przeciwnym do spływu ściekoacutew

Rewizje kanalizacyjne powinno się montować

co 15 m na rurach średnicy od 100 do 150 mm

przed każdym uskokiem poziomu

Rury prowadzone przez murowane ścianki muszą być ułożone prostopadle do przegrody

Na przewody z tworzyw sztucznych powinno się w miejscach przejść dodatkowo nałożyć tuleje ochronne Umożliwią one rurom pewien ruch zabezpieczając instalację przed uszkodzeniami mechanicznymi

Przestrzeń pomiędzy tuleją a rurą powinno się zabezpieczyć izolacją

Jeśli przewody kanalizacyjne z tworzyw sztucznych układane są w sąsiedztwie przewodoacutew wydzielających ciepło powinny być osłonięte otulinami izolacyjnymi w celu zabezpieczenia przed przegrzewaniem

Przewody poziome i przykanaliki powinny być ułożone poniżej strefy przemarzania gruntu czyli na głębokości 80-140 cm zależnie od regionu kraju

Jeśli przewody prowadzone są w pomieszczeniach w ktoacuterych temperatura może spadać poniżej 0degC muszą być odpowiednio zabezpieczone przed przemarzaniem

Dla przewodoacutew prowadzonych na zewnątrz budynku należy pamiętać że warstwa gruntu pokrywającego rury kanalizacyjne powinna być o 10-20 cm większa od głębokości przemarzania gruntu jeśli przewody układa się wyżej to powinny być zaizolowane termicznie

Rury kanalizacyjne układane na zewnątrz budynku powinny być oddalone

od innych przewodoacutew co najmniej

15 m od przewodoacutew gazowych i wodociągowych

08 m od kabli energetycznych

05 m od kabli telekomunikacyjnych

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qww z uwzględnieniem następujących zasad

1 dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 05

2 dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 07

3 minimalna prędkość przepływu ściekoacutew wynosi 07 ms stąd

wynika prowadzenie przewodoacutew z odpowiednim do średnicy

spadkiem w kierunku sieci zewnętrznej

4 minimalna średnica przewodu zewnętrznego wynosi 010m

a przykanalika 015m

Dobierając średnice przewodoacutew odpływowych należy stosować

tabelę z wartościami natężenia przepływu Q0 i prędkości

przepływu v0 dla przewodoacutew o przekroju kołowym przy

pełnym wypełnieniu i wykres Manninga

=QQ0

=vv0

hd

Q

v

(hd)

1

23

4

Przykład obliczeniowy Obliczeniowe natężenie sciekoacutew sanitarnych wynosi Qww= 50 ls Na podstawie tabeli 1 QwwQ0 = 50 2014 = 025 Z wykresu odczytujemy

V = 085V0 = 085114 = 097 ms przy napełnieniu hd = 037

Zakresy dopuszczalnych spadkoacutew przewodoacutew odpływowych

DN 0100 m ndash i = 20 - 100

DN 0150 m ndash i = 15 - 150

Urządzenia dodatkowe w kanalizacji sanitarnej

W przypadku odprowadzania ściekoacutew bytowo gospodarczych do zewnętrznej sieci typu ogoacutelnospławnego w pomieszczeniach położonych na najniższych kondygnacjach w budynku może dojść do zalania spowodowanego wstecznym przepływem ściekoacutew w wyniku intensywnych opadoacutew deszczu Dlatego też w tego typu instalacjach na przewodach kanalizacyjnych odprowadzających ścieki z pomieszczeń na najniższej kondygnacji stosować należy zasuwy burzowe ktoacutere chronią instalację przed przepływem zwrotnym

Materiały w kanalizacji sanitarnej

Instalacja kanalizacyjna może być wykonana z roacuteżnych materiałoacutew ale

zawsze rury i połączenia powinny być szczelne i odporne na korozję

Obecnie najpopularniejszym materiałem używanym do budowy instalacji

wewnętrznej jest tworzywo sztuczne Rury kanalizacyjne produkuje się z

polipropylenu (PP)

roacuteżnych odmian polichlorku winylu (PVC)

Polietylenu wysokiej gęstości (PE-HD)

żywicy poliestrowej wzmacnianej włoacuteknem szklanym (GRE)

Innymi materiałami stosowanymi w kanalizacji sanitarnej są

żeliwo

kamionka

beton

Kanalizacja deszczowa

Odprowadza wody opadowe z dachoacutew i terenoacutew przyległych do nieruchomości (podjazdy tarasy parkingi itp)

Projektowanie kanalizacji deszczowej odbywa się w oparciu o normę

PN ndash EN 12056 ndash 3 grudzień 2002

Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew

Część 3 Przewody deszczowe Projektowanie układu i obliczenia

oraz w przypadku braku informacji o normę

PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania w projektowaniu

Odprowadzanie wody z dachu stromego

W przypadku dachoacutew budynkoacutew niskich (do 5 kondygnacji) ktoacutere mają odpowiednie nachylenie (przyjmuje się że powyżej 8) najczęstszym sposobem odprowadzania wody deszczowej jest zastosowanie systemu rynnowego

Zadaniem deszczowej instalacji kanalizacyjnej jest zebranie wody z dachu i odprowadzenie jej do sieci kanalizacji deszczowej lub do gruntu System rynnowy polega na naturalnym (grawitacyjnym) spływie woacuted po połaci dachowej skąd jest przejmowana przez system rur System ten roacutewnież pracuje grawitacyjnie Umowną granicą instalacji deszczowej jest wylewka z ktoacuterej woda może być skierowana do sieci kanalizacji deszczowej (ogoacutelnospławnej) lub na grunt

Podstawowe elementy

instalacji kanalizacji deszczowej

Rynny - przewody o przekroju otwartym (okrągłym prostokątnym eliptycznym trapezowym okapowym) biegnące wzdłuż krawędzi dachu Zadaniem rynien jest zebranie wody opadowej Rynny prowadzone są z lekkim spadkiem w kierunku narożnikoacutew budynku dzięki czemu woda nie wylewa się za krawędzie tylko płynie w kierunku rur spustowych

Instalacja kanalizacji deszczowej składa się z następujących elementoacutew

Rury spustowe ndash pionowe odcinki przewodoacutew o przekroju zamkniętym (najczęściej okrągłym lub prostokątnym) Zadaniem rur spustowych jest zebranie wody płynącej rynnami i odprowadzenie ich poza budynek

Odpływy ndash elementy za pomocą ktoacuterych rynny przechodzą w rury spustowe Odpływ jest odcinkiem rynny w ktoacuterym wykonany jest obrobiony otwoacuter odpowiedniego kształtu pozwalający na włączenie rury spustowej Można wyroacuteżnić odpływy przelotowe oraz odpływy końcowe ( na narożnikach pomieszczeń) Pozwalają na mocowanie rur spustowych

Narożniki do rynien ndash umożliwiają połączenie rynien w narożnikach budynku Właściwy montaż narożnikoacutew jest bardzo ważny dla właściwej pracy rynien (ruchoacutew pod wpływem temperatury) Wylewki ndash kształtki ktoacuterymi kończy się rura spustowa Wylewka może być włą- czona do kanalizacji deszczowej bądź znajdować się nad gruntem

Łączniki do rynien - złączki zwykłe uszczelkowe i korekcyjne Ponieważ montaż rynien wymaga pozostawiania tzw dylatacji (odstępoacutew) złączki korekcyjne lub uszczelkowe umożliwiają wykonanie takich połączenia z dylatacją

Łączniki do rur spustowych - kolana troacutejniki redukcje mufy mufy redukcyjne Mufy służą do włączania rur spustowych do odpływoacutew zadaniem muf redukcyjnych jest połączenie rury spustowej i odpływu o roacuteżnych średnicach Kolana pozwalają na zmianę kierunku rury spustowej Troacutejniki umożliwiają włączanie do rur spustowych wyposażenia dodatkowego

Haki i obejmy - zadaniem tych elementoacutew jest mocowanie rynien i rur spustowych do dachoacutew i ścian

Elementy wykończeniowe i dodatkowe -

zadaniem tych elementoacutew jest wykończenie

systemu lub uzupełnienie jego pracy

Przykładami mogą tu być

dekiel służący do zakończenia rynny

filtr siatkowy montowany na rurze

spustowej zatrzymujący

zanieczyszczenia

czyszczak (rewizja) umożliwiający

przegląd i czyszczenie rury spustowej

(na zdjęciu)

odprowadzenie do kanalizacji deszczowej

Jednym ze sposoboacutew odprowadzenia wody jest podłączenie systemu rynnowego do kanalizacji deszczowej

Woacutewczas na dolnym odcinku rury spustowej mniej więcej 03-08 m ponad terenem należy zamontować rewizję (czyszczak) Rewizja ma wewnątrz kratkę na ktoacuterej zbierają się liście i inne zanieczyszczenia spływające z rynny

Rura spustowa z rewizją przyłączona jest do przewodoacutew odpływowych a te łączą się z kanalizacją Średnica przewodoacutew musi być co najmniej roacutewna średnicy rur spustowych i najczęściej wynosi 100-150 mm Głębokość na jakiej powinno się układać rury zależy od strefy przemarzania i wynosi 1-14 m System taki nie ma blokady przedostawania się zapachoacutew dlatego lepiej nie podłączać go do kanalizacji ogoacutelnospławnej

Innym sposobem odprowadzenia wody bezpośrednio do kanalizacji jest podłączenie rury spustowej do osadnika rynnowego Wyposażony jest on w klapkę ktoacutera stanowi blokadę zapachową i wyciągany kosz w ktoacuterym gromadzą się większe zanieczyszczenia takie jak liście

Gdy brak sieci kanalizacji deszczowej lub ogoacutelnospławnej woda deszczowa powinna być bezpiecznie rozprowadzona po terenie posesji ale tak żeby nie spływała na sąsiednie działki

Odprowadzanie wody z dachu

płaskiego

W przypadku dachoacutew budynkoacutew wysokich (powyżej 5 kondygnacji) oraz dachoacutew o małym nachyleniu (przyjmuje się że poniżej 8) najczęstszym sposobem odprowa-dzania wody deszczowej jest system odwadniania oparty na wpustach dachowych

Wpusty dachowe pełnią rolę dachowych odwodnień punkto-wych tzn zbierają wodę z pewnej powierzchni w jednym punkcie

Odprowadzanie wody z dachu

płaskiego Woda jest odprowadzana do rury spustowej biegnącej wewnątrz budynku a stamtąd do kanalizacji deszczowej lub poza budynek do gruntu Aby odwodnienie dachu płaskiego pracowało prawidłowo wpust powinien znaleźć się w najniższym punkcie dachu a spadek w jego kierunku powinien wynosić co najmniej 3 Oproacutecz zasadniczego wpustu powinien być wpust awaryjny ktoacutery przejmie wodę w przypadku zatkania wpustu głoacutewnego Na dachu powinna być co najmniej jedna para wpustoacutew Zasady projektowania moacutewią że wpusty należy rozmieszczać co 25 m

Obliczanie kanalizacji deszczowej

Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qr (qd) [ls]

rAC

10000

IAQr

gdzie ψ lub C ndash wspoacutełczynnik spływu przyjmowany wg nowej normy jako 10 (w starej zależny od nachylenia dachu i rodzaju powierzchni odwadnianej)

A ndash efektywna powierzchnia dachu lub powierzchnia odwadniana [m2]

I ndash w starej normie miarodajne natężenie deszczu [l(sha)] przyjmowane I 300 l(sha)

r ndash natężenie opadoacutew atmosferycznych [l(sm2)] przyjmowane albo na podstawie danych statystycznych albo wg tabeli 1 w nowej normie po przemnożeniu przez wspoacutełczynnik ryzyka podany w tabeli 2

Wymiarowanie rynien i rur spustowych

1 Przewody spustowe ndash średnicę należy dobrać tak aby obliczona wartość odpływu ściekoacutew Qr nie przekraczała wartości Qrmax (qdmax) a powierzchnia odwadniana A powierzchni Amax zestawionych w tabeli w normie PN ndash 92B ndash 01707

2 Wg starej normy rynny powinny mieć średnice minimum 150 mm (dotyczy to budynkoacutew wielorodzinnych)

Efektywna

powierzchnia dachu

odwadniana przez

rynnę A [m2]

Szerokość rynny [mm] Średnica rury

spustowej [mm]

poniżej 20 70 50

20 ndash 57 100 (lub 125) 70

57 ndash 97 125 100

97 - 170 150 100

170 - 243 180 125

Dla budynkoacutew jednorodzinnych średnice rynien i przewodoacutew spustowych można określić w oparciu o efektywną powierzchnię dachu wg tabeli

Średnice poziomoacutew i przykanalikoacutew

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qr z uwzględnieniem następujących zasad

a) dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 07

b) dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 09

c) i d) jak dla kanalizacji sanitarnej

Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej

Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qt (qog) [ls]

Qww ndash natężenie odpływu ściekoacutew sanitarnych

Qr ndash natężenie odpływu ściekoacutew deszczowych

Kanalizacja ogoacutelnospławna to ten fragment ktoacutery odprowadza i ścieki sanitarne i deszczowe do zewnętrznej sieci ogoacutelnospławnej

rwwt QQQ

Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się z uwzględnieniem następujących zasad

a) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt spełnione powinny być warunki

a) i b) jak dla ściekoacutew deszczowych

b) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt obliczeniowa prędkość przepływu

ściekoacutew nie może przekraczać wartości dopuszczalnej ktoacutera wynosi

80 ms ndash dla rur żeliwnych i innych metalowych

40 ms ndash dla rur kamionkowych betonowych i z tworzyw sztucznych

c) dla odpływu tylko ściekoacutew sanitarnych Qww prędkość przepływu

ściekoacutew nie może być mniejsza od vmin = 07 ms

bullRynny z PVC-U

bullRynny z blachy aluminiowej

bullRynny miedziane

bullRynny z blachy stalowej

bullRynny cynkowo-tytanowe

Przekroje rynien a b c) poacutełokragłe d) trapezowy e f) trapezoidalny g) prostokatny h) poacutełokragły leacy

Rodzaje rynien a) okapowa b) koszowa c) gzymsowa d) leacy

Przewody domowej

instalacji kanalizacyjnej

Przykanaliki oznaczane są znakami informacyjnymi Na znaku podana jest średnica (w mm) spadek przyłącza (w promilach) oraz jego długość (w m) Granicą między siecią a instalacją jest położona w pobliżu granicy nieruchomości pierwsza studzienka licząc od strony budynku

Sieć i przykanalik

w przypadku istnienia studzienki rewizyjnej

przykanalikstudzienka rewizyjna

linia

reg

ulac

yjnastudzienka kanalizacyjna

sieć kanalizacyjna

budy

nek

instalacja

zewnętrzna

Sieć i przykanalik

w przypadku braku studzienki rewizyjnej (wg nowych przepisoacutew w przypadku braku studzienki rewizyjnej

przykanalik to odcinek biegnący od granicy budynku do granicy

nieruchomości)

linia

reg

ulac

yjnastudzienka kanalizacyjna

sieć kanalizacyjna

budy

nek

przykanalik

sieć kanalizacyjna

Instalacja kanalizacyjna składa się z 1 poziomoacutew (przewodoacutew odpływowych) ndash są to przewody

prowadzone z odpowiednim spadkiem ktoacutere odprowadzają

ścieki z pionoacutew wpustoacutew podłogowych itp do przykanalika

lub sieci zewnętrznej

2 pionoacutew (przewodoacutew spustowych) ndash są to przewody prowadzone

przez jedną lub kilka kondygnacji odprowadzające ścieki

z podejść kanalizacyjnych wpustoacutew dachowych lub rynien

do przewodoacutew odpływowych

3 podejść kanalizacyjnych ndash przewody odprowadzające ścieki

z przyboroacutew i urządzeń sanitarnych do pionoacutew lub poziomoacutew

kanalizacyjnych

podejścia pojedyncze

podejścia zbiorowe

Kanalizacja sanitarna grawitacyjna

Odprowadza wodę zanieczyszczoną (ścieki) w wyniku jej wykorzystania odpływającą z ustępoacutew spłukiwanych natryskoacutew wanien bidetoacutew zlewoacutew umywalek wpustoacutew podłogowych i innych urządzeń występujących w gospodarstwie domowym

Projektowanie kanalizacji sanitarnej odbywa się w oparciu o normę

PN ndash EN 12056 ndash 2 grudzień 2002

Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew

Część 2 Kanalizacja sanitarna projektowanie układu i obliczenia

oraz w przypadku braku informacji o normę

PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania

w projektowaniu

Podejścia kanalizacyjne ndash łączą

odpływ z pionem kanalizacyjnym

Podejścia

niewentylowane - należy montować ze spadkiem wynoszącym od 2 do 15

wentylowane ndash można zastosować tu mniejsze spadki zgodnie z przywołaną normą ale wymagają dodatkowego przewodu wentylującego

Najczęściej projektuje się podejścia niewentylowane Ich długość w typowym rozwiązaniu stosowanym w Polsce nie powinna przekraczać 30 m a w przypadku miski ustępowej 10 m po długości przewodu

W przypadku dłuższych podejść albo zwiększa się średnicę albo projektuje się podejścia wentylowane za pomocą np zaworoacutew napowietrzających

Nowa norma wprowadza cztery typy systemoacutew kanalizacyjnych jakie można spotkać w poszczegoacutelnych krajach Unii Europejskiej

W Polsce stosuje się tradycyjnie system I

System Nazwa Cechy

I

System pojedynczego pionu

z podejściami częściowo

wypełnionymi

bull jeden pion kanalizacyjny

bull wypełnienie przewodoacutew 50

II

System pojedynczego pionu

z podejściami o mniejszej

średnicy

bull jeden pion kanalizacyjny

bull wypełnienie przewodoacutew 70

III

System pojedynczego pionu

z podejściami całkowicie

wypełnionymi

bull jeden pion kanalizacyjny

bull wypełnienie przewodoacutew 100

bull każde urządzenie podłączone

oddzielnie do pionu

IV System oddzielnych pionoacutew

kanalizacyjnych

bull dwa piony ndash jeden odprowadzający

ścieki czarne z ustępoacutew spłukiwanych

i pisuaroacutew i drugi odprowadzający

pozostałe ścieki

bull wypełnienie przewodoacutew jak dla

systemoacutew I II lub III

Średnice nominalne podejść pojedynczych dobiera się w zależności od typu przyłączonego przyboru sanitarnego lub urządzenia w typowych

rozwiązaniach w Polsce wg tabeli Urządzenie DN [mm]

Umywalka bidet 40

Zlewozmywak

zmywarka pralka

wanna natrysk 50

Miska ustępowa 100

Minimalna średnica podejścia pojedynczego zdeterminowana jest przez jego długość wysokość spadania i ilość zmian kierunku zgodnie z tabelą

DN Lmax

[m] H [m]

trzy zmiany

kierunku

40

50 30 lt10

70 50 lt10

100 50 lt30

H

L

Jeśli powyższe wymiary są przekroczone lub istnieje konieczność zastosowania więcej niż trzech zmian kierunku prowadzenia przewodoacutew należy wybrać kolejną większą średnicę nominalną

Średnice nominalne podjeść zbiorowych

Zależą od natężenia przepływu ściekoacutew w projektowanym

podejściu i od zastosowanego systemu Wybierając system

należy kierować się dostępnymi na rynku przyborami trudno

bowiem wyobrazić sobie podłączanie przyboru sanitarnego

z odpływem np 40mm do przewodu o średnicy mniejszej

Utrudniałoby to swobodny odpływ ściekoacutew z tego przyboru

Natężenie przepływu ściekoacutew sanitarnych Qww

wyznacza się dla danego odcinka instalacji zgodnie

z zależnością

]sl[DUKQww

gdzie K ndash wspoacutełczynnik częstości

DU ndash odpływ jednostkowy [ls] z urządzenia

UWAGA Qww DUmax jeśli nie to Qww = DUmax

Odpływy jednostkowe DU

Odpływy jednostkowe DU -cd

Typowe wspoacutełczynniki częstości K

Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia

z przewodami odpływowymi Piony kanalizacyjne należy prowadzić bez zmiany średnicy i kierunku na całej długości w szachtach sanitarnych

U podstawy każdego pionu przed przejściem w przewoacuted odpływowy należy zamontować otwoacuter rewizyjny (czyszczak) umożliwiający dostęp do wnętrza przodu

W przypadku kanalizacji sanitarnej każdy pion musi być wentylowany w celu wyroacutewnania ciśnienia w instalacji

Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia

z przewodami odpływowymi Wentylację pionu zapewnia

przewoacuted wentylacyjny zakończony rurą wywiewną wyprowadzoną ponad połać dachu

zawoacuter napowietrzający ndash rozwiązanie dozwolone do stosowania w przypadku braku możliwości wyprowadzenia pionu ponad dach można takie rozwiązanie stosować przy spełnieniu następujących warunkoacutew

piony mają wysokość 4 do 5 kondygnacji

ostatni pion licząc od najdalszego w stosunku do kanału oraz co piąty w budynku jest zakończony rurą wywiewną

Elementy pionu kanalizacyjnego

troacutejniki doprowadzające ścieki z podejść kanalizacyjnych

czyszczak prze zmianą kierunku prowadzenia ściekoacutew ndash około 05 nad posadzką przed przejściem w przewoacuted odpływowy

rura prosta o niezmiennej średnicy na całej długości

zawoacuter napowietrzający lub rura wywiewna

W systemie kanalizacji sanitarnej wyroacuteżnić można

piony z wentylacją głoacutewną ndash zakończone rurą wywiewną lub zaworem napowietrzającym

piony z wentylacją obejściową ndash piony z dodatkowym przewodem wentylacyjnym prowadzonym obok pionu spustowego i połączonym z rurą wywiewną

Średnica pionu zależy od wybranego systemu wentylacji i obliczonego natężenia przepływu ściekoacutew dla całego pionu

Należy pamiętać o tym że minimalna średnica pionu nie może być mniejsza od średnicy największego podejścia

W typowych rozwiązaniach w Polsce minimalna średnica pionu wynosi 70mm a dla pionoacutew prowadzących ścieki z misek ustępowych 100mm

Oczywiście w tabelach należy sprawdzić czy średnicy nie należy zwiększyć ze względu na obliczoną wartość Qww

Piony z wentylacją głoacutewną

Piony z wentylacją obejściową

Przewody odpływowe

(poziomy kanalizacyjne)

Wśroacuted przewodoacutew odpływowych wyroacuteżniamy przewoacuted głoacutewny oraz przewody drugorzędne Każdy przewoacuted drugorzędny powinien być oddzielnie podłączony do głoacutewnego pod kątem 45deg

Wszystkie przewody prowadzone są najkroacutetszą drogą przeważnie wzdłuż przegrody budowlanej oraz koniecznie z zachowaniem odpowiedniego spadku

Przewody odpływowe

(poziomy kanalizacyjne)

Spadek powinien być jednakowy na całej długości co zapewnia samooczyszczanie się przewodu

Przyjęte jest że rury układa się kielichem w kierunku przeciwnym do spływu ściekoacutew

Rewizje kanalizacyjne powinno się montować

co 15 m na rurach średnicy od 100 do 150 mm

przed każdym uskokiem poziomu

Rury prowadzone przez murowane ścianki muszą być ułożone prostopadle do przegrody

Na przewody z tworzyw sztucznych powinno się w miejscach przejść dodatkowo nałożyć tuleje ochronne Umożliwią one rurom pewien ruch zabezpieczając instalację przed uszkodzeniami mechanicznymi

Przestrzeń pomiędzy tuleją a rurą powinno się zabezpieczyć izolacją

Jeśli przewody kanalizacyjne z tworzyw sztucznych układane są w sąsiedztwie przewodoacutew wydzielających ciepło powinny być osłonięte otulinami izolacyjnymi w celu zabezpieczenia przed przegrzewaniem

Przewody poziome i przykanaliki powinny być ułożone poniżej strefy przemarzania gruntu czyli na głębokości 80-140 cm zależnie od regionu kraju

Jeśli przewody prowadzone są w pomieszczeniach w ktoacuterych temperatura może spadać poniżej 0degC muszą być odpowiednio zabezpieczone przed przemarzaniem

Dla przewodoacutew prowadzonych na zewnątrz budynku należy pamiętać że warstwa gruntu pokrywającego rury kanalizacyjne powinna być o 10-20 cm większa od głębokości przemarzania gruntu jeśli przewody układa się wyżej to powinny być zaizolowane termicznie

Rury kanalizacyjne układane na zewnątrz budynku powinny być oddalone

od innych przewodoacutew co najmniej

15 m od przewodoacutew gazowych i wodociągowych

08 m od kabli energetycznych

05 m od kabli telekomunikacyjnych

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qww z uwzględnieniem następujących zasad

1 dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 05

2 dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 07

3 minimalna prędkość przepływu ściekoacutew wynosi 07 ms stąd

wynika prowadzenie przewodoacutew z odpowiednim do średnicy

spadkiem w kierunku sieci zewnętrznej

4 minimalna średnica przewodu zewnętrznego wynosi 010m

a przykanalika 015m

Dobierając średnice przewodoacutew odpływowych należy stosować

tabelę z wartościami natężenia przepływu Q0 i prędkości

przepływu v0 dla przewodoacutew o przekroju kołowym przy

pełnym wypełnieniu i wykres Manninga

=QQ0

=vv0

hd

Q

v

(hd)

1

23

4

Przykład obliczeniowy Obliczeniowe natężenie sciekoacutew sanitarnych wynosi Qww= 50 ls Na podstawie tabeli 1 QwwQ0 = 50 2014 = 025 Z wykresu odczytujemy

V = 085V0 = 085114 = 097 ms przy napełnieniu hd = 037

Zakresy dopuszczalnych spadkoacutew przewodoacutew odpływowych

DN 0100 m ndash i = 20 - 100

DN 0150 m ndash i = 15 - 150

Urządzenia dodatkowe w kanalizacji sanitarnej

W przypadku odprowadzania ściekoacutew bytowo gospodarczych do zewnętrznej sieci typu ogoacutelnospławnego w pomieszczeniach położonych na najniższych kondygnacjach w budynku może dojść do zalania spowodowanego wstecznym przepływem ściekoacutew w wyniku intensywnych opadoacutew deszczu Dlatego też w tego typu instalacjach na przewodach kanalizacyjnych odprowadzających ścieki z pomieszczeń na najniższej kondygnacji stosować należy zasuwy burzowe ktoacutere chronią instalację przed przepływem zwrotnym

Materiały w kanalizacji sanitarnej

Instalacja kanalizacyjna może być wykonana z roacuteżnych materiałoacutew ale

zawsze rury i połączenia powinny być szczelne i odporne na korozję

Obecnie najpopularniejszym materiałem używanym do budowy instalacji

wewnętrznej jest tworzywo sztuczne Rury kanalizacyjne produkuje się z

polipropylenu (PP)

roacuteżnych odmian polichlorku winylu (PVC)

Polietylenu wysokiej gęstości (PE-HD)

żywicy poliestrowej wzmacnianej włoacuteknem szklanym (GRE)

Innymi materiałami stosowanymi w kanalizacji sanitarnej są

żeliwo

kamionka

beton

Kanalizacja deszczowa

Odprowadza wody opadowe z dachoacutew i terenoacutew przyległych do nieruchomości (podjazdy tarasy parkingi itp)

Projektowanie kanalizacji deszczowej odbywa się w oparciu o normę

PN ndash EN 12056 ndash 3 grudzień 2002

Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew

Część 3 Przewody deszczowe Projektowanie układu i obliczenia

oraz w przypadku braku informacji o normę

PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania w projektowaniu

Odprowadzanie wody z dachu stromego

W przypadku dachoacutew budynkoacutew niskich (do 5 kondygnacji) ktoacutere mają odpowiednie nachylenie (przyjmuje się że powyżej 8) najczęstszym sposobem odprowadzania wody deszczowej jest zastosowanie systemu rynnowego

Zadaniem deszczowej instalacji kanalizacyjnej jest zebranie wody z dachu i odprowadzenie jej do sieci kanalizacji deszczowej lub do gruntu System rynnowy polega na naturalnym (grawitacyjnym) spływie woacuted po połaci dachowej skąd jest przejmowana przez system rur System ten roacutewnież pracuje grawitacyjnie Umowną granicą instalacji deszczowej jest wylewka z ktoacuterej woda może być skierowana do sieci kanalizacji deszczowej (ogoacutelnospławnej) lub na grunt

Podstawowe elementy

instalacji kanalizacji deszczowej

Rynny - przewody o przekroju otwartym (okrągłym prostokątnym eliptycznym trapezowym okapowym) biegnące wzdłuż krawędzi dachu Zadaniem rynien jest zebranie wody opadowej Rynny prowadzone są z lekkim spadkiem w kierunku narożnikoacutew budynku dzięki czemu woda nie wylewa się za krawędzie tylko płynie w kierunku rur spustowych

Instalacja kanalizacji deszczowej składa się z następujących elementoacutew

Rury spustowe ndash pionowe odcinki przewodoacutew o przekroju zamkniętym (najczęściej okrągłym lub prostokątnym) Zadaniem rur spustowych jest zebranie wody płynącej rynnami i odprowadzenie ich poza budynek

Odpływy ndash elementy za pomocą ktoacuterych rynny przechodzą w rury spustowe Odpływ jest odcinkiem rynny w ktoacuterym wykonany jest obrobiony otwoacuter odpowiedniego kształtu pozwalający na włączenie rury spustowej Można wyroacuteżnić odpływy przelotowe oraz odpływy końcowe ( na narożnikach pomieszczeń) Pozwalają na mocowanie rur spustowych

Narożniki do rynien ndash umożliwiają połączenie rynien w narożnikach budynku Właściwy montaż narożnikoacutew jest bardzo ważny dla właściwej pracy rynien (ruchoacutew pod wpływem temperatury) Wylewki ndash kształtki ktoacuterymi kończy się rura spustowa Wylewka może być włą- czona do kanalizacji deszczowej bądź znajdować się nad gruntem

Łączniki do rynien - złączki zwykłe uszczelkowe i korekcyjne Ponieważ montaż rynien wymaga pozostawiania tzw dylatacji (odstępoacutew) złączki korekcyjne lub uszczelkowe umożliwiają wykonanie takich połączenia z dylatacją

Łączniki do rur spustowych - kolana troacutejniki redukcje mufy mufy redukcyjne Mufy służą do włączania rur spustowych do odpływoacutew zadaniem muf redukcyjnych jest połączenie rury spustowej i odpływu o roacuteżnych średnicach Kolana pozwalają na zmianę kierunku rury spustowej Troacutejniki umożliwiają włączanie do rur spustowych wyposażenia dodatkowego

Haki i obejmy - zadaniem tych elementoacutew jest mocowanie rynien i rur spustowych do dachoacutew i ścian

Elementy wykończeniowe i dodatkowe -

zadaniem tych elementoacutew jest wykończenie

systemu lub uzupełnienie jego pracy

Przykładami mogą tu być

dekiel służący do zakończenia rynny

filtr siatkowy montowany na rurze

spustowej zatrzymujący

zanieczyszczenia

czyszczak (rewizja) umożliwiający

przegląd i czyszczenie rury spustowej

(na zdjęciu)

odprowadzenie do kanalizacji deszczowej

Jednym ze sposoboacutew odprowadzenia wody jest podłączenie systemu rynnowego do kanalizacji deszczowej

Woacutewczas na dolnym odcinku rury spustowej mniej więcej 03-08 m ponad terenem należy zamontować rewizję (czyszczak) Rewizja ma wewnątrz kratkę na ktoacuterej zbierają się liście i inne zanieczyszczenia spływające z rynny

Rura spustowa z rewizją przyłączona jest do przewodoacutew odpływowych a te łączą się z kanalizacją Średnica przewodoacutew musi być co najmniej roacutewna średnicy rur spustowych i najczęściej wynosi 100-150 mm Głębokość na jakiej powinno się układać rury zależy od strefy przemarzania i wynosi 1-14 m System taki nie ma blokady przedostawania się zapachoacutew dlatego lepiej nie podłączać go do kanalizacji ogoacutelnospławnej

Innym sposobem odprowadzenia wody bezpośrednio do kanalizacji jest podłączenie rury spustowej do osadnika rynnowego Wyposażony jest on w klapkę ktoacutera stanowi blokadę zapachową i wyciągany kosz w ktoacuterym gromadzą się większe zanieczyszczenia takie jak liście

Gdy brak sieci kanalizacji deszczowej lub ogoacutelnospławnej woda deszczowa powinna być bezpiecznie rozprowadzona po terenie posesji ale tak żeby nie spływała na sąsiednie działki

Odprowadzanie wody z dachu

płaskiego

W przypadku dachoacutew budynkoacutew wysokich (powyżej 5 kondygnacji) oraz dachoacutew o małym nachyleniu (przyjmuje się że poniżej 8) najczęstszym sposobem odprowa-dzania wody deszczowej jest system odwadniania oparty na wpustach dachowych

Wpusty dachowe pełnią rolę dachowych odwodnień punkto-wych tzn zbierają wodę z pewnej powierzchni w jednym punkcie

Odprowadzanie wody z dachu

płaskiego Woda jest odprowadzana do rury spustowej biegnącej wewnątrz budynku a stamtąd do kanalizacji deszczowej lub poza budynek do gruntu Aby odwodnienie dachu płaskiego pracowało prawidłowo wpust powinien znaleźć się w najniższym punkcie dachu a spadek w jego kierunku powinien wynosić co najmniej 3 Oproacutecz zasadniczego wpustu powinien być wpust awaryjny ktoacutery przejmie wodę w przypadku zatkania wpustu głoacutewnego Na dachu powinna być co najmniej jedna para wpustoacutew Zasady projektowania moacutewią że wpusty należy rozmieszczać co 25 m

Obliczanie kanalizacji deszczowej

Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qr (qd) [ls]

rAC

10000

IAQr

gdzie ψ lub C ndash wspoacutełczynnik spływu przyjmowany wg nowej normy jako 10 (w starej zależny od nachylenia dachu i rodzaju powierzchni odwadnianej)

A ndash efektywna powierzchnia dachu lub powierzchnia odwadniana [m2]

I ndash w starej normie miarodajne natężenie deszczu [l(sha)] przyjmowane I 300 l(sha)

r ndash natężenie opadoacutew atmosferycznych [l(sm2)] przyjmowane albo na podstawie danych statystycznych albo wg tabeli 1 w nowej normie po przemnożeniu przez wspoacutełczynnik ryzyka podany w tabeli 2

Wymiarowanie rynien i rur spustowych

1 Przewody spustowe ndash średnicę należy dobrać tak aby obliczona wartość odpływu ściekoacutew Qr nie przekraczała wartości Qrmax (qdmax) a powierzchnia odwadniana A powierzchni Amax zestawionych w tabeli w normie PN ndash 92B ndash 01707

2 Wg starej normy rynny powinny mieć średnice minimum 150 mm (dotyczy to budynkoacutew wielorodzinnych)

Efektywna

powierzchnia dachu

odwadniana przez

rynnę A [m2]

Szerokość rynny [mm] Średnica rury

spustowej [mm]

poniżej 20 70 50

20 ndash 57 100 (lub 125) 70

57 ndash 97 125 100

97 - 170 150 100

170 - 243 180 125

Dla budynkoacutew jednorodzinnych średnice rynien i przewodoacutew spustowych można określić w oparciu o efektywną powierzchnię dachu wg tabeli

Średnice poziomoacutew i przykanalikoacutew

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qr z uwzględnieniem następujących zasad

a) dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 07

b) dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 09

c) i d) jak dla kanalizacji sanitarnej

Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej

Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qt (qog) [ls]

Qww ndash natężenie odpływu ściekoacutew sanitarnych

Qr ndash natężenie odpływu ściekoacutew deszczowych

Kanalizacja ogoacutelnospławna to ten fragment ktoacutery odprowadza i ścieki sanitarne i deszczowe do zewnętrznej sieci ogoacutelnospławnej

rwwt QQQ

Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się z uwzględnieniem następujących zasad

a) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt spełnione powinny być warunki

a) i b) jak dla ściekoacutew deszczowych

b) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt obliczeniowa prędkość przepływu

ściekoacutew nie może przekraczać wartości dopuszczalnej ktoacutera wynosi

80 ms ndash dla rur żeliwnych i innych metalowych

40 ms ndash dla rur kamionkowych betonowych i z tworzyw sztucznych

c) dla odpływu tylko ściekoacutew sanitarnych Qww prędkość przepływu

ściekoacutew nie może być mniejsza od vmin = 07 ms

bullRynny z PVC-U

bullRynny z blachy aluminiowej

bullRynny miedziane

bullRynny z blachy stalowej

bullRynny cynkowo-tytanowe

Przekroje rynien a b c) poacutełokragłe d) trapezowy e f) trapezoidalny g) prostokatny h) poacutełokragły leacy

Rodzaje rynien a) okapowa b) koszowa c) gzymsowa d) leacy

Sieć i przykanalik

w przypadku istnienia studzienki rewizyjnej

przykanalikstudzienka rewizyjna

linia

reg

ulac

yjnastudzienka kanalizacyjna

sieć kanalizacyjna

budy

nek

instalacja

zewnętrzna

Sieć i przykanalik

w przypadku braku studzienki rewizyjnej (wg nowych przepisoacutew w przypadku braku studzienki rewizyjnej

przykanalik to odcinek biegnący od granicy budynku do granicy

nieruchomości)

linia

reg

ulac

yjnastudzienka kanalizacyjna

sieć kanalizacyjna

budy

nek

przykanalik

sieć kanalizacyjna

Instalacja kanalizacyjna składa się z 1 poziomoacutew (przewodoacutew odpływowych) ndash są to przewody

prowadzone z odpowiednim spadkiem ktoacutere odprowadzają

ścieki z pionoacutew wpustoacutew podłogowych itp do przykanalika

lub sieci zewnętrznej

2 pionoacutew (przewodoacutew spustowych) ndash są to przewody prowadzone

przez jedną lub kilka kondygnacji odprowadzające ścieki

z podejść kanalizacyjnych wpustoacutew dachowych lub rynien

do przewodoacutew odpływowych

3 podejść kanalizacyjnych ndash przewody odprowadzające ścieki

z przyboroacutew i urządzeń sanitarnych do pionoacutew lub poziomoacutew

kanalizacyjnych

podejścia pojedyncze

podejścia zbiorowe

Kanalizacja sanitarna grawitacyjna

Odprowadza wodę zanieczyszczoną (ścieki) w wyniku jej wykorzystania odpływającą z ustępoacutew spłukiwanych natryskoacutew wanien bidetoacutew zlewoacutew umywalek wpustoacutew podłogowych i innych urządzeń występujących w gospodarstwie domowym

Projektowanie kanalizacji sanitarnej odbywa się w oparciu o normę

PN ndash EN 12056 ndash 2 grudzień 2002

Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew

Część 2 Kanalizacja sanitarna projektowanie układu i obliczenia

oraz w przypadku braku informacji o normę

PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania

w projektowaniu

Podejścia kanalizacyjne ndash łączą

odpływ z pionem kanalizacyjnym

Podejścia

niewentylowane - należy montować ze spadkiem wynoszącym od 2 do 15

wentylowane ndash można zastosować tu mniejsze spadki zgodnie z przywołaną normą ale wymagają dodatkowego przewodu wentylującego

Najczęściej projektuje się podejścia niewentylowane Ich długość w typowym rozwiązaniu stosowanym w Polsce nie powinna przekraczać 30 m a w przypadku miski ustępowej 10 m po długości przewodu

W przypadku dłuższych podejść albo zwiększa się średnicę albo projektuje się podejścia wentylowane za pomocą np zaworoacutew napowietrzających

Nowa norma wprowadza cztery typy systemoacutew kanalizacyjnych jakie można spotkać w poszczegoacutelnych krajach Unii Europejskiej

W Polsce stosuje się tradycyjnie system I

System Nazwa Cechy

I

System pojedynczego pionu

z podejściami częściowo

wypełnionymi

bull jeden pion kanalizacyjny

bull wypełnienie przewodoacutew 50

II

System pojedynczego pionu

z podejściami o mniejszej

średnicy

bull jeden pion kanalizacyjny

bull wypełnienie przewodoacutew 70

III

System pojedynczego pionu

z podejściami całkowicie

wypełnionymi

bull jeden pion kanalizacyjny

bull wypełnienie przewodoacutew 100

bull każde urządzenie podłączone

oddzielnie do pionu

IV System oddzielnych pionoacutew

kanalizacyjnych

bull dwa piony ndash jeden odprowadzający

ścieki czarne z ustępoacutew spłukiwanych

i pisuaroacutew i drugi odprowadzający

pozostałe ścieki

bull wypełnienie przewodoacutew jak dla

systemoacutew I II lub III

Średnice nominalne podejść pojedynczych dobiera się w zależności od typu przyłączonego przyboru sanitarnego lub urządzenia w typowych

rozwiązaniach w Polsce wg tabeli Urządzenie DN [mm]

Umywalka bidet 40

Zlewozmywak

zmywarka pralka

wanna natrysk 50

Miska ustępowa 100

Minimalna średnica podejścia pojedynczego zdeterminowana jest przez jego długość wysokość spadania i ilość zmian kierunku zgodnie z tabelą

DN Lmax

[m] H [m]

trzy zmiany

kierunku

40

50 30 lt10

70 50 lt10

100 50 lt30

H

L

Jeśli powyższe wymiary są przekroczone lub istnieje konieczność zastosowania więcej niż trzech zmian kierunku prowadzenia przewodoacutew należy wybrać kolejną większą średnicę nominalną

Średnice nominalne podjeść zbiorowych

Zależą od natężenia przepływu ściekoacutew w projektowanym

podejściu i od zastosowanego systemu Wybierając system

należy kierować się dostępnymi na rynku przyborami trudno

bowiem wyobrazić sobie podłączanie przyboru sanitarnego

z odpływem np 40mm do przewodu o średnicy mniejszej

Utrudniałoby to swobodny odpływ ściekoacutew z tego przyboru

Natężenie przepływu ściekoacutew sanitarnych Qww

wyznacza się dla danego odcinka instalacji zgodnie

z zależnością

]sl[DUKQww

gdzie K ndash wspoacutełczynnik częstości

DU ndash odpływ jednostkowy [ls] z urządzenia

UWAGA Qww DUmax jeśli nie to Qww = DUmax

Odpływy jednostkowe DU

Odpływy jednostkowe DU -cd

Typowe wspoacutełczynniki częstości K

Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia

z przewodami odpływowymi Piony kanalizacyjne należy prowadzić bez zmiany średnicy i kierunku na całej długości w szachtach sanitarnych

U podstawy każdego pionu przed przejściem w przewoacuted odpływowy należy zamontować otwoacuter rewizyjny (czyszczak) umożliwiający dostęp do wnętrza przodu

W przypadku kanalizacji sanitarnej każdy pion musi być wentylowany w celu wyroacutewnania ciśnienia w instalacji

Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia

z przewodami odpływowymi Wentylację pionu zapewnia

przewoacuted wentylacyjny zakończony rurą wywiewną wyprowadzoną ponad połać dachu

zawoacuter napowietrzający ndash rozwiązanie dozwolone do stosowania w przypadku braku możliwości wyprowadzenia pionu ponad dach można takie rozwiązanie stosować przy spełnieniu następujących warunkoacutew

piony mają wysokość 4 do 5 kondygnacji

ostatni pion licząc od najdalszego w stosunku do kanału oraz co piąty w budynku jest zakończony rurą wywiewną

Elementy pionu kanalizacyjnego

troacutejniki doprowadzające ścieki z podejść kanalizacyjnych

czyszczak prze zmianą kierunku prowadzenia ściekoacutew ndash około 05 nad posadzką przed przejściem w przewoacuted odpływowy

rura prosta o niezmiennej średnicy na całej długości

zawoacuter napowietrzający lub rura wywiewna

W systemie kanalizacji sanitarnej wyroacuteżnić można

piony z wentylacją głoacutewną ndash zakończone rurą wywiewną lub zaworem napowietrzającym

piony z wentylacją obejściową ndash piony z dodatkowym przewodem wentylacyjnym prowadzonym obok pionu spustowego i połączonym z rurą wywiewną

Średnica pionu zależy od wybranego systemu wentylacji i obliczonego natężenia przepływu ściekoacutew dla całego pionu

Należy pamiętać o tym że minimalna średnica pionu nie może być mniejsza od średnicy największego podejścia

W typowych rozwiązaniach w Polsce minimalna średnica pionu wynosi 70mm a dla pionoacutew prowadzących ścieki z misek ustępowych 100mm

Oczywiście w tabelach należy sprawdzić czy średnicy nie należy zwiększyć ze względu na obliczoną wartość Qww

Piony z wentylacją głoacutewną

Piony z wentylacją obejściową

Przewody odpływowe

(poziomy kanalizacyjne)

Wśroacuted przewodoacutew odpływowych wyroacuteżniamy przewoacuted głoacutewny oraz przewody drugorzędne Każdy przewoacuted drugorzędny powinien być oddzielnie podłączony do głoacutewnego pod kątem 45deg

Wszystkie przewody prowadzone są najkroacutetszą drogą przeważnie wzdłuż przegrody budowlanej oraz koniecznie z zachowaniem odpowiedniego spadku

Przewody odpływowe

(poziomy kanalizacyjne)

Spadek powinien być jednakowy na całej długości co zapewnia samooczyszczanie się przewodu

Przyjęte jest że rury układa się kielichem w kierunku przeciwnym do spływu ściekoacutew

Rewizje kanalizacyjne powinno się montować

co 15 m na rurach średnicy od 100 do 150 mm

przed każdym uskokiem poziomu

Rury prowadzone przez murowane ścianki muszą być ułożone prostopadle do przegrody

Na przewody z tworzyw sztucznych powinno się w miejscach przejść dodatkowo nałożyć tuleje ochronne Umożliwią one rurom pewien ruch zabezpieczając instalację przed uszkodzeniami mechanicznymi

Przestrzeń pomiędzy tuleją a rurą powinno się zabezpieczyć izolacją

Jeśli przewody kanalizacyjne z tworzyw sztucznych układane są w sąsiedztwie przewodoacutew wydzielających ciepło powinny być osłonięte otulinami izolacyjnymi w celu zabezpieczenia przed przegrzewaniem

Przewody poziome i przykanaliki powinny być ułożone poniżej strefy przemarzania gruntu czyli na głębokości 80-140 cm zależnie od regionu kraju

Jeśli przewody prowadzone są w pomieszczeniach w ktoacuterych temperatura może spadać poniżej 0degC muszą być odpowiednio zabezpieczone przed przemarzaniem

Dla przewodoacutew prowadzonych na zewnątrz budynku należy pamiętać że warstwa gruntu pokrywającego rury kanalizacyjne powinna być o 10-20 cm większa od głębokości przemarzania gruntu jeśli przewody układa się wyżej to powinny być zaizolowane termicznie

Rury kanalizacyjne układane na zewnątrz budynku powinny być oddalone

od innych przewodoacutew co najmniej

15 m od przewodoacutew gazowych i wodociągowych

08 m od kabli energetycznych

05 m od kabli telekomunikacyjnych

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qww z uwzględnieniem następujących zasad

1 dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 05

2 dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 07

3 minimalna prędkość przepływu ściekoacutew wynosi 07 ms stąd

wynika prowadzenie przewodoacutew z odpowiednim do średnicy

spadkiem w kierunku sieci zewnętrznej

4 minimalna średnica przewodu zewnętrznego wynosi 010m

a przykanalika 015m

Dobierając średnice przewodoacutew odpływowych należy stosować

tabelę z wartościami natężenia przepływu Q0 i prędkości

przepływu v0 dla przewodoacutew o przekroju kołowym przy

pełnym wypełnieniu i wykres Manninga

=QQ0

=vv0

hd

Q

v

(hd)

1

23

4

Przykład obliczeniowy Obliczeniowe natężenie sciekoacutew sanitarnych wynosi Qww= 50 ls Na podstawie tabeli 1 QwwQ0 = 50 2014 = 025 Z wykresu odczytujemy

V = 085V0 = 085114 = 097 ms przy napełnieniu hd = 037

Zakresy dopuszczalnych spadkoacutew przewodoacutew odpływowych

DN 0100 m ndash i = 20 - 100

DN 0150 m ndash i = 15 - 150

Urządzenia dodatkowe w kanalizacji sanitarnej

W przypadku odprowadzania ściekoacutew bytowo gospodarczych do zewnętrznej sieci typu ogoacutelnospławnego w pomieszczeniach położonych na najniższych kondygnacjach w budynku może dojść do zalania spowodowanego wstecznym przepływem ściekoacutew w wyniku intensywnych opadoacutew deszczu Dlatego też w tego typu instalacjach na przewodach kanalizacyjnych odprowadzających ścieki z pomieszczeń na najniższej kondygnacji stosować należy zasuwy burzowe ktoacutere chronią instalację przed przepływem zwrotnym

Materiały w kanalizacji sanitarnej

Instalacja kanalizacyjna może być wykonana z roacuteżnych materiałoacutew ale

zawsze rury i połączenia powinny być szczelne i odporne na korozję

Obecnie najpopularniejszym materiałem używanym do budowy instalacji

wewnętrznej jest tworzywo sztuczne Rury kanalizacyjne produkuje się z

polipropylenu (PP)

roacuteżnych odmian polichlorku winylu (PVC)

Polietylenu wysokiej gęstości (PE-HD)

żywicy poliestrowej wzmacnianej włoacuteknem szklanym (GRE)

Innymi materiałami stosowanymi w kanalizacji sanitarnej są

żeliwo

kamionka

beton

Kanalizacja deszczowa

Odprowadza wody opadowe z dachoacutew i terenoacutew przyległych do nieruchomości (podjazdy tarasy parkingi itp)

Projektowanie kanalizacji deszczowej odbywa się w oparciu o normę

PN ndash EN 12056 ndash 3 grudzień 2002

Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew

Część 3 Przewody deszczowe Projektowanie układu i obliczenia

oraz w przypadku braku informacji o normę

PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania w projektowaniu

Odprowadzanie wody z dachu stromego

W przypadku dachoacutew budynkoacutew niskich (do 5 kondygnacji) ktoacutere mają odpowiednie nachylenie (przyjmuje się że powyżej 8) najczęstszym sposobem odprowadzania wody deszczowej jest zastosowanie systemu rynnowego

Zadaniem deszczowej instalacji kanalizacyjnej jest zebranie wody z dachu i odprowadzenie jej do sieci kanalizacji deszczowej lub do gruntu System rynnowy polega na naturalnym (grawitacyjnym) spływie woacuted po połaci dachowej skąd jest przejmowana przez system rur System ten roacutewnież pracuje grawitacyjnie Umowną granicą instalacji deszczowej jest wylewka z ktoacuterej woda może być skierowana do sieci kanalizacji deszczowej (ogoacutelnospławnej) lub na grunt

Podstawowe elementy

instalacji kanalizacji deszczowej

Rynny - przewody o przekroju otwartym (okrągłym prostokątnym eliptycznym trapezowym okapowym) biegnące wzdłuż krawędzi dachu Zadaniem rynien jest zebranie wody opadowej Rynny prowadzone są z lekkim spadkiem w kierunku narożnikoacutew budynku dzięki czemu woda nie wylewa się za krawędzie tylko płynie w kierunku rur spustowych

Instalacja kanalizacji deszczowej składa się z następujących elementoacutew

Rury spustowe ndash pionowe odcinki przewodoacutew o przekroju zamkniętym (najczęściej okrągłym lub prostokątnym) Zadaniem rur spustowych jest zebranie wody płynącej rynnami i odprowadzenie ich poza budynek

Odpływy ndash elementy za pomocą ktoacuterych rynny przechodzą w rury spustowe Odpływ jest odcinkiem rynny w ktoacuterym wykonany jest obrobiony otwoacuter odpowiedniego kształtu pozwalający na włączenie rury spustowej Można wyroacuteżnić odpływy przelotowe oraz odpływy końcowe ( na narożnikach pomieszczeń) Pozwalają na mocowanie rur spustowych

Narożniki do rynien ndash umożliwiają połączenie rynien w narożnikach budynku Właściwy montaż narożnikoacutew jest bardzo ważny dla właściwej pracy rynien (ruchoacutew pod wpływem temperatury) Wylewki ndash kształtki ktoacuterymi kończy się rura spustowa Wylewka może być włą- czona do kanalizacji deszczowej bądź znajdować się nad gruntem

Łączniki do rynien - złączki zwykłe uszczelkowe i korekcyjne Ponieważ montaż rynien wymaga pozostawiania tzw dylatacji (odstępoacutew) złączki korekcyjne lub uszczelkowe umożliwiają wykonanie takich połączenia z dylatacją

Łączniki do rur spustowych - kolana troacutejniki redukcje mufy mufy redukcyjne Mufy służą do włączania rur spustowych do odpływoacutew zadaniem muf redukcyjnych jest połączenie rury spustowej i odpływu o roacuteżnych średnicach Kolana pozwalają na zmianę kierunku rury spustowej Troacutejniki umożliwiają włączanie do rur spustowych wyposażenia dodatkowego

Haki i obejmy - zadaniem tych elementoacutew jest mocowanie rynien i rur spustowych do dachoacutew i ścian

Elementy wykończeniowe i dodatkowe -

zadaniem tych elementoacutew jest wykończenie

systemu lub uzupełnienie jego pracy

Przykładami mogą tu być

dekiel służący do zakończenia rynny

filtr siatkowy montowany na rurze

spustowej zatrzymujący

zanieczyszczenia

czyszczak (rewizja) umożliwiający

przegląd i czyszczenie rury spustowej

(na zdjęciu)

odprowadzenie do kanalizacji deszczowej

Jednym ze sposoboacutew odprowadzenia wody jest podłączenie systemu rynnowego do kanalizacji deszczowej

Woacutewczas na dolnym odcinku rury spustowej mniej więcej 03-08 m ponad terenem należy zamontować rewizję (czyszczak) Rewizja ma wewnątrz kratkę na ktoacuterej zbierają się liście i inne zanieczyszczenia spływające z rynny

Rura spustowa z rewizją przyłączona jest do przewodoacutew odpływowych a te łączą się z kanalizacją Średnica przewodoacutew musi być co najmniej roacutewna średnicy rur spustowych i najczęściej wynosi 100-150 mm Głębokość na jakiej powinno się układać rury zależy od strefy przemarzania i wynosi 1-14 m System taki nie ma blokady przedostawania się zapachoacutew dlatego lepiej nie podłączać go do kanalizacji ogoacutelnospławnej

Innym sposobem odprowadzenia wody bezpośrednio do kanalizacji jest podłączenie rury spustowej do osadnika rynnowego Wyposażony jest on w klapkę ktoacutera stanowi blokadę zapachową i wyciągany kosz w ktoacuterym gromadzą się większe zanieczyszczenia takie jak liście

Gdy brak sieci kanalizacji deszczowej lub ogoacutelnospławnej woda deszczowa powinna być bezpiecznie rozprowadzona po terenie posesji ale tak żeby nie spływała na sąsiednie działki

Odprowadzanie wody z dachu

płaskiego

W przypadku dachoacutew budynkoacutew wysokich (powyżej 5 kondygnacji) oraz dachoacutew o małym nachyleniu (przyjmuje się że poniżej 8) najczęstszym sposobem odprowa-dzania wody deszczowej jest system odwadniania oparty na wpustach dachowych

Wpusty dachowe pełnią rolę dachowych odwodnień punkto-wych tzn zbierają wodę z pewnej powierzchni w jednym punkcie

Odprowadzanie wody z dachu

płaskiego Woda jest odprowadzana do rury spustowej biegnącej wewnątrz budynku a stamtąd do kanalizacji deszczowej lub poza budynek do gruntu Aby odwodnienie dachu płaskiego pracowało prawidłowo wpust powinien znaleźć się w najniższym punkcie dachu a spadek w jego kierunku powinien wynosić co najmniej 3 Oproacutecz zasadniczego wpustu powinien być wpust awaryjny ktoacutery przejmie wodę w przypadku zatkania wpustu głoacutewnego Na dachu powinna być co najmniej jedna para wpustoacutew Zasady projektowania moacutewią że wpusty należy rozmieszczać co 25 m

Obliczanie kanalizacji deszczowej

Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qr (qd) [ls]

rAC

10000

IAQr

gdzie ψ lub C ndash wspoacutełczynnik spływu przyjmowany wg nowej normy jako 10 (w starej zależny od nachylenia dachu i rodzaju powierzchni odwadnianej)

A ndash efektywna powierzchnia dachu lub powierzchnia odwadniana [m2]

I ndash w starej normie miarodajne natężenie deszczu [l(sha)] przyjmowane I 300 l(sha)

r ndash natężenie opadoacutew atmosferycznych [l(sm2)] przyjmowane albo na podstawie danych statystycznych albo wg tabeli 1 w nowej normie po przemnożeniu przez wspoacutełczynnik ryzyka podany w tabeli 2

Wymiarowanie rynien i rur spustowych

1 Przewody spustowe ndash średnicę należy dobrać tak aby obliczona wartość odpływu ściekoacutew Qr nie przekraczała wartości Qrmax (qdmax) a powierzchnia odwadniana A powierzchni Amax zestawionych w tabeli w normie PN ndash 92B ndash 01707

2 Wg starej normy rynny powinny mieć średnice minimum 150 mm (dotyczy to budynkoacutew wielorodzinnych)

Efektywna

powierzchnia dachu

odwadniana przez

rynnę A [m2]

Szerokość rynny [mm] Średnica rury

spustowej [mm]

poniżej 20 70 50

20 ndash 57 100 (lub 125) 70

57 ndash 97 125 100

97 - 170 150 100

170 - 243 180 125

Dla budynkoacutew jednorodzinnych średnice rynien i przewodoacutew spustowych można określić w oparciu o efektywną powierzchnię dachu wg tabeli

Średnice poziomoacutew i przykanalikoacutew

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qr z uwzględnieniem następujących zasad

a) dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 07

b) dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 09

c) i d) jak dla kanalizacji sanitarnej

Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej

Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qt (qog) [ls]

Qww ndash natężenie odpływu ściekoacutew sanitarnych

Qr ndash natężenie odpływu ściekoacutew deszczowych

Kanalizacja ogoacutelnospławna to ten fragment ktoacutery odprowadza i ścieki sanitarne i deszczowe do zewnętrznej sieci ogoacutelnospławnej

rwwt QQQ

Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się z uwzględnieniem następujących zasad

a) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt spełnione powinny być warunki

a) i b) jak dla ściekoacutew deszczowych

b) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt obliczeniowa prędkość przepływu

ściekoacutew nie może przekraczać wartości dopuszczalnej ktoacutera wynosi

80 ms ndash dla rur żeliwnych i innych metalowych

40 ms ndash dla rur kamionkowych betonowych i z tworzyw sztucznych

c) dla odpływu tylko ściekoacutew sanitarnych Qww prędkość przepływu

ściekoacutew nie może być mniejsza od vmin = 07 ms

bullRynny z PVC-U

bullRynny z blachy aluminiowej

bullRynny miedziane

bullRynny z blachy stalowej

bullRynny cynkowo-tytanowe

Przekroje rynien a b c) poacutełokragłe d) trapezowy e f) trapezoidalny g) prostokatny h) poacutełokragły leacy

Rodzaje rynien a) okapowa b) koszowa c) gzymsowa d) leacy

Sieć i przykanalik

w przypadku braku studzienki rewizyjnej (wg nowych przepisoacutew w przypadku braku studzienki rewizyjnej

przykanalik to odcinek biegnący od granicy budynku do granicy

nieruchomości)

linia

reg

ulac

yjnastudzienka kanalizacyjna

sieć kanalizacyjna

budy

nek

przykanalik

sieć kanalizacyjna

Instalacja kanalizacyjna składa się z 1 poziomoacutew (przewodoacutew odpływowych) ndash są to przewody

prowadzone z odpowiednim spadkiem ktoacutere odprowadzają

ścieki z pionoacutew wpustoacutew podłogowych itp do przykanalika

lub sieci zewnętrznej

2 pionoacutew (przewodoacutew spustowych) ndash są to przewody prowadzone

przez jedną lub kilka kondygnacji odprowadzające ścieki

z podejść kanalizacyjnych wpustoacutew dachowych lub rynien

do przewodoacutew odpływowych

3 podejść kanalizacyjnych ndash przewody odprowadzające ścieki

z przyboroacutew i urządzeń sanitarnych do pionoacutew lub poziomoacutew

kanalizacyjnych

podejścia pojedyncze

podejścia zbiorowe

Kanalizacja sanitarna grawitacyjna

Odprowadza wodę zanieczyszczoną (ścieki) w wyniku jej wykorzystania odpływającą z ustępoacutew spłukiwanych natryskoacutew wanien bidetoacutew zlewoacutew umywalek wpustoacutew podłogowych i innych urządzeń występujących w gospodarstwie domowym

Projektowanie kanalizacji sanitarnej odbywa się w oparciu o normę

PN ndash EN 12056 ndash 2 grudzień 2002

Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew

Część 2 Kanalizacja sanitarna projektowanie układu i obliczenia

oraz w przypadku braku informacji o normę

PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania

w projektowaniu

Podejścia kanalizacyjne ndash łączą

odpływ z pionem kanalizacyjnym

Podejścia

niewentylowane - należy montować ze spadkiem wynoszącym od 2 do 15

wentylowane ndash można zastosować tu mniejsze spadki zgodnie z przywołaną normą ale wymagają dodatkowego przewodu wentylującego

Najczęściej projektuje się podejścia niewentylowane Ich długość w typowym rozwiązaniu stosowanym w Polsce nie powinna przekraczać 30 m a w przypadku miski ustępowej 10 m po długości przewodu

W przypadku dłuższych podejść albo zwiększa się średnicę albo projektuje się podejścia wentylowane za pomocą np zaworoacutew napowietrzających

Nowa norma wprowadza cztery typy systemoacutew kanalizacyjnych jakie można spotkać w poszczegoacutelnych krajach Unii Europejskiej

W Polsce stosuje się tradycyjnie system I

System Nazwa Cechy

I

System pojedynczego pionu

z podejściami częściowo

wypełnionymi

bull jeden pion kanalizacyjny

bull wypełnienie przewodoacutew 50

II

System pojedynczego pionu

z podejściami o mniejszej

średnicy

bull jeden pion kanalizacyjny

bull wypełnienie przewodoacutew 70

III

System pojedynczego pionu

z podejściami całkowicie

wypełnionymi

bull jeden pion kanalizacyjny

bull wypełnienie przewodoacutew 100

bull każde urządzenie podłączone

oddzielnie do pionu

IV System oddzielnych pionoacutew

kanalizacyjnych

bull dwa piony ndash jeden odprowadzający

ścieki czarne z ustępoacutew spłukiwanych

i pisuaroacutew i drugi odprowadzający

pozostałe ścieki

bull wypełnienie przewodoacutew jak dla

systemoacutew I II lub III

Średnice nominalne podejść pojedynczych dobiera się w zależności od typu przyłączonego przyboru sanitarnego lub urządzenia w typowych

rozwiązaniach w Polsce wg tabeli Urządzenie DN [mm]

Umywalka bidet 40

Zlewozmywak

zmywarka pralka

wanna natrysk 50

Miska ustępowa 100

Minimalna średnica podejścia pojedynczego zdeterminowana jest przez jego długość wysokość spadania i ilość zmian kierunku zgodnie z tabelą

DN Lmax

[m] H [m]

trzy zmiany

kierunku

40

50 30 lt10

70 50 lt10

100 50 lt30

H

L

Jeśli powyższe wymiary są przekroczone lub istnieje konieczność zastosowania więcej niż trzech zmian kierunku prowadzenia przewodoacutew należy wybrać kolejną większą średnicę nominalną

Średnice nominalne podjeść zbiorowych

Zależą od natężenia przepływu ściekoacutew w projektowanym

podejściu i od zastosowanego systemu Wybierając system

należy kierować się dostępnymi na rynku przyborami trudno

bowiem wyobrazić sobie podłączanie przyboru sanitarnego

z odpływem np 40mm do przewodu o średnicy mniejszej

Utrudniałoby to swobodny odpływ ściekoacutew z tego przyboru

Natężenie przepływu ściekoacutew sanitarnych Qww

wyznacza się dla danego odcinka instalacji zgodnie

z zależnością

]sl[DUKQww

gdzie K ndash wspoacutełczynnik częstości

DU ndash odpływ jednostkowy [ls] z urządzenia

UWAGA Qww DUmax jeśli nie to Qww = DUmax

Odpływy jednostkowe DU

Odpływy jednostkowe DU -cd

Typowe wspoacutełczynniki częstości K

Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia

z przewodami odpływowymi Piony kanalizacyjne należy prowadzić bez zmiany średnicy i kierunku na całej długości w szachtach sanitarnych

U podstawy każdego pionu przed przejściem w przewoacuted odpływowy należy zamontować otwoacuter rewizyjny (czyszczak) umożliwiający dostęp do wnętrza przodu

W przypadku kanalizacji sanitarnej każdy pion musi być wentylowany w celu wyroacutewnania ciśnienia w instalacji

Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia

z przewodami odpływowymi Wentylację pionu zapewnia

przewoacuted wentylacyjny zakończony rurą wywiewną wyprowadzoną ponad połać dachu

zawoacuter napowietrzający ndash rozwiązanie dozwolone do stosowania w przypadku braku możliwości wyprowadzenia pionu ponad dach można takie rozwiązanie stosować przy spełnieniu następujących warunkoacutew

piony mają wysokość 4 do 5 kondygnacji

ostatni pion licząc od najdalszego w stosunku do kanału oraz co piąty w budynku jest zakończony rurą wywiewną

Elementy pionu kanalizacyjnego

troacutejniki doprowadzające ścieki z podejść kanalizacyjnych

czyszczak prze zmianą kierunku prowadzenia ściekoacutew ndash około 05 nad posadzką przed przejściem w przewoacuted odpływowy

rura prosta o niezmiennej średnicy na całej długości

zawoacuter napowietrzający lub rura wywiewna

W systemie kanalizacji sanitarnej wyroacuteżnić można

piony z wentylacją głoacutewną ndash zakończone rurą wywiewną lub zaworem napowietrzającym

piony z wentylacją obejściową ndash piony z dodatkowym przewodem wentylacyjnym prowadzonym obok pionu spustowego i połączonym z rurą wywiewną

Średnica pionu zależy od wybranego systemu wentylacji i obliczonego natężenia przepływu ściekoacutew dla całego pionu

Należy pamiętać o tym że minimalna średnica pionu nie może być mniejsza od średnicy największego podejścia

W typowych rozwiązaniach w Polsce minimalna średnica pionu wynosi 70mm a dla pionoacutew prowadzących ścieki z misek ustępowych 100mm

Oczywiście w tabelach należy sprawdzić czy średnicy nie należy zwiększyć ze względu na obliczoną wartość Qww

Piony z wentylacją głoacutewną

Piony z wentylacją obejściową

Przewody odpływowe

(poziomy kanalizacyjne)

Wśroacuted przewodoacutew odpływowych wyroacuteżniamy przewoacuted głoacutewny oraz przewody drugorzędne Każdy przewoacuted drugorzędny powinien być oddzielnie podłączony do głoacutewnego pod kątem 45deg

Wszystkie przewody prowadzone są najkroacutetszą drogą przeważnie wzdłuż przegrody budowlanej oraz koniecznie z zachowaniem odpowiedniego spadku

Przewody odpływowe

(poziomy kanalizacyjne)

Spadek powinien być jednakowy na całej długości co zapewnia samooczyszczanie się przewodu

Przyjęte jest że rury układa się kielichem w kierunku przeciwnym do spływu ściekoacutew

Rewizje kanalizacyjne powinno się montować

co 15 m na rurach średnicy od 100 do 150 mm

przed każdym uskokiem poziomu

Rury prowadzone przez murowane ścianki muszą być ułożone prostopadle do przegrody

Na przewody z tworzyw sztucznych powinno się w miejscach przejść dodatkowo nałożyć tuleje ochronne Umożliwią one rurom pewien ruch zabezpieczając instalację przed uszkodzeniami mechanicznymi

Przestrzeń pomiędzy tuleją a rurą powinno się zabezpieczyć izolacją

Jeśli przewody kanalizacyjne z tworzyw sztucznych układane są w sąsiedztwie przewodoacutew wydzielających ciepło powinny być osłonięte otulinami izolacyjnymi w celu zabezpieczenia przed przegrzewaniem

Przewody poziome i przykanaliki powinny być ułożone poniżej strefy przemarzania gruntu czyli na głębokości 80-140 cm zależnie od regionu kraju

Jeśli przewody prowadzone są w pomieszczeniach w ktoacuterych temperatura może spadać poniżej 0degC muszą być odpowiednio zabezpieczone przed przemarzaniem

Dla przewodoacutew prowadzonych na zewnątrz budynku należy pamiętać że warstwa gruntu pokrywającego rury kanalizacyjne powinna być o 10-20 cm większa od głębokości przemarzania gruntu jeśli przewody układa się wyżej to powinny być zaizolowane termicznie

Rury kanalizacyjne układane na zewnątrz budynku powinny być oddalone

od innych przewodoacutew co najmniej

15 m od przewodoacutew gazowych i wodociągowych

08 m od kabli energetycznych

05 m od kabli telekomunikacyjnych

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qww z uwzględnieniem następujących zasad

1 dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 05

2 dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 07

3 minimalna prędkość przepływu ściekoacutew wynosi 07 ms stąd

wynika prowadzenie przewodoacutew z odpowiednim do średnicy

spadkiem w kierunku sieci zewnętrznej

4 minimalna średnica przewodu zewnętrznego wynosi 010m

a przykanalika 015m

Dobierając średnice przewodoacutew odpływowych należy stosować

tabelę z wartościami natężenia przepływu Q0 i prędkości

przepływu v0 dla przewodoacutew o przekroju kołowym przy

pełnym wypełnieniu i wykres Manninga

=QQ0

=vv0

hd

Q

v

(hd)

1

23

4

Przykład obliczeniowy Obliczeniowe natężenie sciekoacutew sanitarnych wynosi Qww= 50 ls Na podstawie tabeli 1 QwwQ0 = 50 2014 = 025 Z wykresu odczytujemy

V = 085V0 = 085114 = 097 ms przy napełnieniu hd = 037

Zakresy dopuszczalnych spadkoacutew przewodoacutew odpływowych

DN 0100 m ndash i = 20 - 100

DN 0150 m ndash i = 15 - 150

Urządzenia dodatkowe w kanalizacji sanitarnej

W przypadku odprowadzania ściekoacutew bytowo gospodarczych do zewnętrznej sieci typu ogoacutelnospławnego w pomieszczeniach położonych na najniższych kondygnacjach w budynku może dojść do zalania spowodowanego wstecznym przepływem ściekoacutew w wyniku intensywnych opadoacutew deszczu Dlatego też w tego typu instalacjach na przewodach kanalizacyjnych odprowadzających ścieki z pomieszczeń na najniższej kondygnacji stosować należy zasuwy burzowe ktoacutere chronią instalację przed przepływem zwrotnym

Materiały w kanalizacji sanitarnej

Instalacja kanalizacyjna może być wykonana z roacuteżnych materiałoacutew ale

zawsze rury i połączenia powinny być szczelne i odporne na korozję

Obecnie najpopularniejszym materiałem używanym do budowy instalacji

wewnętrznej jest tworzywo sztuczne Rury kanalizacyjne produkuje się z

polipropylenu (PP)

roacuteżnych odmian polichlorku winylu (PVC)

Polietylenu wysokiej gęstości (PE-HD)

żywicy poliestrowej wzmacnianej włoacuteknem szklanym (GRE)

Innymi materiałami stosowanymi w kanalizacji sanitarnej są

żeliwo

kamionka

beton

Kanalizacja deszczowa

Odprowadza wody opadowe z dachoacutew i terenoacutew przyległych do nieruchomości (podjazdy tarasy parkingi itp)

Projektowanie kanalizacji deszczowej odbywa się w oparciu o normę

PN ndash EN 12056 ndash 3 grudzień 2002

Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew

Część 3 Przewody deszczowe Projektowanie układu i obliczenia

oraz w przypadku braku informacji o normę

PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania w projektowaniu

Odprowadzanie wody z dachu stromego

W przypadku dachoacutew budynkoacutew niskich (do 5 kondygnacji) ktoacutere mają odpowiednie nachylenie (przyjmuje się że powyżej 8) najczęstszym sposobem odprowadzania wody deszczowej jest zastosowanie systemu rynnowego

Zadaniem deszczowej instalacji kanalizacyjnej jest zebranie wody z dachu i odprowadzenie jej do sieci kanalizacji deszczowej lub do gruntu System rynnowy polega na naturalnym (grawitacyjnym) spływie woacuted po połaci dachowej skąd jest przejmowana przez system rur System ten roacutewnież pracuje grawitacyjnie Umowną granicą instalacji deszczowej jest wylewka z ktoacuterej woda może być skierowana do sieci kanalizacji deszczowej (ogoacutelnospławnej) lub na grunt

Podstawowe elementy

instalacji kanalizacji deszczowej

Rynny - przewody o przekroju otwartym (okrągłym prostokątnym eliptycznym trapezowym okapowym) biegnące wzdłuż krawędzi dachu Zadaniem rynien jest zebranie wody opadowej Rynny prowadzone są z lekkim spadkiem w kierunku narożnikoacutew budynku dzięki czemu woda nie wylewa się za krawędzie tylko płynie w kierunku rur spustowych

Instalacja kanalizacji deszczowej składa się z następujących elementoacutew

Rury spustowe ndash pionowe odcinki przewodoacutew o przekroju zamkniętym (najczęściej okrągłym lub prostokątnym) Zadaniem rur spustowych jest zebranie wody płynącej rynnami i odprowadzenie ich poza budynek

Odpływy ndash elementy za pomocą ktoacuterych rynny przechodzą w rury spustowe Odpływ jest odcinkiem rynny w ktoacuterym wykonany jest obrobiony otwoacuter odpowiedniego kształtu pozwalający na włączenie rury spustowej Można wyroacuteżnić odpływy przelotowe oraz odpływy końcowe ( na narożnikach pomieszczeń) Pozwalają na mocowanie rur spustowych

Narożniki do rynien ndash umożliwiają połączenie rynien w narożnikach budynku Właściwy montaż narożnikoacutew jest bardzo ważny dla właściwej pracy rynien (ruchoacutew pod wpływem temperatury) Wylewki ndash kształtki ktoacuterymi kończy się rura spustowa Wylewka może być włą- czona do kanalizacji deszczowej bądź znajdować się nad gruntem

Łączniki do rynien - złączki zwykłe uszczelkowe i korekcyjne Ponieważ montaż rynien wymaga pozostawiania tzw dylatacji (odstępoacutew) złączki korekcyjne lub uszczelkowe umożliwiają wykonanie takich połączenia z dylatacją

Łączniki do rur spustowych - kolana troacutejniki redukcje mufy mufy redukcyjne Mufy służą do włączania rur spustowych do odpływoacutew zadaniem muf redukcyjnych jest połączenie rury spustowej i odpływu o roacuteżnych średnicach Kolana pozwalają na zmianę kierunku rury spustowej Troacutejniki umożliwiają włączanie do rur spustowych wyposażenia dodatkowego

Haki i obejmy - zadaniem tych elementoacutew jest mocowanie rynien i rur spustowych do dachoacutew i ścian

Elementy wykończeniowe i dodatkowe -

zadaniem tych elementoacutew jest wykończenie

systemu lub uzupełnienie jego pracy

Przykładami mogą tu być

dekiel służący do zakończenia rynny

filtr siatkowy montowany na rurze

spustowej zatrzymujący

zanieczyszczenia

czyszczak (rewizja) umożliwiający

przegląd i czyszczenie rury spustowej

(na zdjęciu)

odprowadzenie do kanalizacji deszczowej

Jednym ze sposoboacutew odprowadzenia wody jest podłączenie systemu rynnowego do kanalizacji deszczowej

Woacutewczas na dolnym odcinku rury spustowej mniej więcej 03-08 m ponad terenem należy zamontować rewizję (czyszczak) Rewizja ma wewnątrz kratkę na ktoacuterej zbierają się liście i inne zanieczyszczenia spływające z rynny

Rura spustowa z rewizją przyłączona jest do przewodoacutew odpływowych a te łączą się z kanalizacją Średnica przewodoacutew musi być co najmniej roacutewna średnicy rur spustowych i najczęściej wynosi 100-150 mm Głębokość na jakiej powinno się układać rury zależy od strefy przemarzania i wynosi 1-14 m System taki nie ma blokady przedostawania się zapachoacutew dlatego lepiej nie podłączać go do kanalizacji ogoacutelnospławnej

Innym sposobem odprowadzenia wody bezpośrednio do kanalizacji jest podłączenie rury spustowej do osadnika rynnowego Wyposażony jest on w klapkę ktoacutera stanowi blokadę zapachową i wyciągany kosz w ktoacuterym gromadzą się większe zanieczyszczenia takie jak liście

Gdy brak sieci kanalizacji deszczowej lub ogoacutelnospławnej woda deszczowa powinna być bezpiecznie rozprowadzona po terenie posesji ale tak żeby nie spływała na sąsiednie działki

Odprowadzanie wody z dachu

płaskiego

W przypadku dachoacutew budynkoacutew wysokich (powyżej 5 kondygnacji) oraz dachoacutew o małym nachyleniu (przyjmuje się że poniżej 8) najczęstszym sposobem odprowa-dzania wody deszczowej jest system odwadniania oparty na wpustach dachowych

Wpusty dachowe pełnią rolę dachowych odwodnień punkto-wych tzn zbierają wodę z pewnej powierzchni w jednym punkcie

Odprowadzanie wody z dachu

płaskiego Woda jest odprowadzana do rury spustowej biegnącej wewnątrz budynku a stamtąd do kanalizacji deszczowej lub poza budynek do gruntu Aby odwodnienie dachu płaskiego pracowało prawidłowo wpust powinien znaleźć się w najniższym punkcie dachu a spadek w jego kierunku powinien wynosić co najmniej 3 Oproacutecz zasadniczego wpustu powinien być wpust awaryjny ktoacutery przejmie wodę w przypadku zatkania wpustu głoacutewnego Na dachu powinna być co najmniej jedna para wpustoacutew Zasady projektowania moacutewią że wpusty należy rozmieszczać co 25 m

Obliczanie kanalizacji deszczowej

Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qr (qd) [ls]

rAC

10000

IAQr

gdzie ψ lub C ndash wspoacutełczynnik spływu przyjmowany wg nowej normy jako 10 (w starej zależny od nachylenia dachu i rodzaju powierzchni odwadnianej)

A ndash efektywna powierzchnia dachu lub powierzchnia odwadniana [m2]

I ndash w starej normie miarodajne natężenie deszczu [l(sha)] przyjmowane I 300 l(sha)

r ndash natężenie opadoacutew atmosferycznych [l(sm2)] przyjmowane albo na podstawie danych statystycznych albo wg tabeli 1 w nowej normie po przemnożeniu przez wspoacutełczynnik ryzyka podany w tabeli 2

Wymiarowanie rynien i rur spustowych

1 Przewody spustowe ndash średnicę należy dobrać tak aby obliczona wartość odpływu ściekoacutew Qr nie przekraczała wartości Qrmax (qdmax) a powierzchnia odwadniana A powierzchni Amax zestawionych w tabeli w normie PN ndash 92B ndash 01707

2 Wg starej normy rynny powinny mieć średnice minimum 150 mm (dotyczy to budynkoacutew wielorodzinnych)

Efektywna

powierzchnia dachu

odwadniana przez

rynnę A [m2]

Szerokość rynny [mm] Średnica rury

spustowej [mm]

poniżej 20 70 50

20 ndash 57 100 (lub 125) 70

57 ndash 97 125 100

97 - 170 150 100

170 - 243 180 125

Dla budynkoacutew jednorodzinnych średnice rynien i przewodoacutew spustowych można określić w oparciu o efektywną powierzchnię dachu wg tabeli

Średnice poziomoacutew i przykanalikoacutew

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qr z uwzględnieniem następujących zasad

a) dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 07

b) dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 09

c) i d) jak dla kanalizacji sanitarnej

Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej

Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qt (qog) [ls]

Qww ndash natężenie odpływu ściekoacutew sanitarnych

Qr ndash natężenie odpływu ściekoacutew deszczowych

Kanalizacja ogoacutelnospławna to ten fragment ktoacutery odprowadza i ścieki sanitarne i deszczowe do zewnętrznej sieci ogoacutelnospławnej

rwwt QQQ

Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się z uwzględnieniem następujących zasad

a) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt spełnione powinny być warunki

a) i b) jak dla ściekoacutew deszczowych

b) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt obliczeniowa prędkość przepływu

ściekoacutew nie może przekraczać wartości dopuszczalnej ktoacutera wynosi

80 ms ndash dla rur żeliwnych i innych metalowych

40 ms ndash dla rur kamionkowych betonowych i z tworzyw sztucznych

c) dla odpływu tylko ściekoacutew sanitarnych Qww prędkość przepływu

ściekoacutew nie może być mniejsza od vmin = 07 ms

bullRynny z PVC-U

bullRynny z blachy aluminiowej

bullRynny miedziane

bullRynny z blachy stalowej

bullRynny cynkowo-tytanowe

Przekroje rynien a b c) poacutełokragłe d) trapezowy e f) trapezoidalny g) prostokatny h) poacutełokragły leacy

Rodzaje rynien a) okapowa b) koszowa c) gzymsowa d) leacy

Instalacja kanalizacyjna składa się z 1 poziomoacutew (przewodoacutew odpływowych) ndash są to przewody

prowadzone z odpowiednim spadkiem ktoacutere odprowadzają

ścieki z pionoacutew wpustoacutew podłogowych itp do przykanalika

lub sieci zewnętrznej

2 pionoacutew (przewodoacutew spustowych) ndash są to przewody prowadzone

przez jedną lub kilka kondygnacji odprowadzające ścieki

z podejść kanalizacyjnych wpustoacutew dachowych lub rynien

do przewodoacutew odpływowych

3 podejść kanalizacyjnych ndash przewody odprowadzające ścieki

z przyboroacutew i urządzeń sanitarnych do pionoacutew lub poziomoacutew

kanalizacyjnych

podejścia pojedyncze

podejścia zbiorowe

Kanalizacja sanitarna grawitacyjna

Odprowadza wodę zanieczyszczoną (ścieki) w wyniku jej wykorzystania odpływającą z ustępoacutew spłukiwanych natryskoacutew wanien bidetoacutew zlewoacutew umywalek wpustoacutew podłogowych i innych urządzeń występujących w gospodarstwie domowym

Projektowanie kanalizacji sanitarnej odbywa się w oparciu o normę

PN ndash EN 12056 ndash 2 grudzień 2002

Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew

Część 2 Kanalizacja sanitarna projektowanie układu i obliczenia

oraz w przypadku braku informacji o normę

PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania

w projektowaniu

Podejścia kanalizacyjne ndash łączą

odpływ z pionem kanalizacyjnym

Podejścia

niewentylowane - należy montować ze spadkiem wynoszącym od 2 do 15

wentylowane ndash można zastosować tu mniejsze spadki zgodnie z przywołaną normą ale wymagają dodatkowego przewodu wentylującego

Najczęściej projektuje się podejścia niewentylowane Ich długość w typowym rozwiązaniu stosowanym w Polsce nie powinna przekraczać 30 m a w przypadku miski ustępowej 10 m po długości przewodu

W przypadku dłuższych podejść albo zwiększa się średnicę albo projektuje się podejścia wentylowane za pomocą np zaworoacutew napowietrzających

Nowa norma wprowadza cztery typy systemoacutew kanalizacyjnych jakie można spotkać w poszczegoacutelnych krajach Unii Europejskiej

W Polsce stosuje się tradycyjnie system I

System Nazwa Cechy

I

System pojedynczego pionu

z podejściami częściowo

wypełnionymi

bull jeden pion kanalizacyjny

bull wypełnienie przewodoacutew 50

II

System pojedynczego pionu

z podejściami o mniejszej

średnicy

bull jeden pion kanalizacyjny

bull wypełnienie przewodoacutew 70

III

System pojedynczego pionu

z podejściami całkowicie

wypełnionymi

bull jeden pion kanalizacyjny

bull wypełnienie przewodoacutew 100

bull każde urządzenie podłączone

oddzielnie do pionu

IV System oddzielnych pionoacutew

kanalizacyjnych

bull dwa piony ndash jeden odprowadzający

ścieki czarne z ustępoacutew spłukiwanych

i pisuaroacutew i drugi odprowadzający

pozostałe ścieki

bull wypełnienie przewodoacutew jak dla

systemoacutew I II lub III

Średnice nominalne podejść pojedynczych dobiera się w zależności od typu przyłączonego przyboru sanitarnego lub urządzenia w typowych

rozwiązaniach w Polsce wg tabeli Urządzenie DN [mm]

Umywalka bidet 40

Zlewozmywak

zmywarka pralka

wanna natrysk 50

Miska ustępowa 100

Minimalna średnica podejścia pojedynczego zdeterminowana jest przez jego długość wysokość spadania i ilość zmian kierunku zgodnie z tabelą

DN Lmax

[m] H [m]

trzy zmiany

kierunku

40

50 30 lt10

70 50 lt10

100 50 lt30

H

L

Jeśli powyższe wymiary są przekroczone lub istnieje konieczność zastosowania więcej niż trzech zmian kierunku prowadzenia przewodoacutew należy wybrać kolejną większą średnicę nominalną

Średnice nominalne podjeść zbiorowych

Zależą od natężenia przepływu ściekoacutew w projektowanym

podejściu i od zastosowanego systemu Wybierając system

należy kierować się dostępnymi na rynku przyborami trudno

bowiem wyobrazić sobie podłączanie przyboru sanitarnego

z odpływem np 40mm do przewodu o średnicy mniejszej

Utrudniałoby to swobodny odpływ ściekoacutew z tego przyboru

Natężenie przepływu ściekoacutew sanitarnych Qww

wyznacza się dla danego odcinka instalacji zgodnie

z zależnością

]sl[DUKQww

gdzie K ndash wspoacutełczynnik częstości

DU ndash odpływ jednostkowy [ls] z urządzenia

UWAGA Qww DUmax jeśli nie to Qww = DUmax

Odpływy jednostkowe DU

Odpływy jednostkowe DU -cd

Typowe wspoacutełczynniki częstości K

Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia

z przewodami odpływowymi Piony kanalizacyjne należy prowadzić bez zmiany średnicy i kierunku na całej długości w szachtach sanitarnych

U podstawy każdego pionu przed przejściem w przewoacuted odpływowy należy zamontować otwoacuter rewizyjny (czyszczak) umożliwiający dostęp do wnętrza przodu

W przypadku kanalizacji sanitarnej każdy pion musi być wentylowany w celu wyroacutewnania ciśnienia w instalacji

Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia

z przewodami odpływowymi Wentylację pionu zapewnia

przewoacuted wentylacyjny zakończony rurą wywiewną wyprowadzoną ponad połać dachu

zawoacuter napowietrzający ndash rozwiązanie dozwolone do stosowania w przypadku braku możliwości wyprowadzenia pionu ponad dach można takie rozwiązanie stosować przy spełnieniu następujących warunkoacutew

piony mają wysokość 4 do 5 kondygnacji

ostatni pion licząc od najdalszego w stosunku do kanału oraz co piąty w budynku jest zakończony rurą wywiewną

Elementy pionu kanalizacyjnego

troacutejniki doprowadzające ścieki z podejść kanalizacyjnych

czyszczak prze zmianą kierunku prowadzenia ściekoacutew ndash około 05 nad posadzką przed przejściem w przewoacuted odpływowy

rura prosta o niezmiennej średnicy na całej długości

zawoacuter napowietrzający lub rura wywiewna

W systemie kanalizacji sanitarnej wyroacuteżnić można

piony z wentylacją głoacutewną ndash zakończone rurą wywiewną lub zaworem napowietrzającym

piony z wentylacją obejściową ndash piony z dodatkowym przewodem wentylacyjnym prowadzonym obok pionu spustowego i połączonym z rurą wywiewną

Średnica pionu zależy od wybranego systemu wentylacji i obliczonego natężenia przepływu ściekoacutew dla całego pionu

Należy pamiętać o tym że minimalna średnica pionu nie może być mniejsza od średnicy największego podejścia

W typowych rozwiązaniach w Polsce minimalna średnica pionu wynosi 70mm a dla pionoacutew prowadzących ścieki z misek ustępowych 100mm

Oczywiście w tabelach należy sprawdzić czy średnicy nie należy zwiększyć ze względu na obliczoną wartość Qww

Piony z wentylacją głoacutewną

Piony z wentylacją obejściową

Przewody odpływowe

(poziomy kanalizacyjne)

Wśroacuted przewodoacutew odpływowych wyroacuteżniamy przewoacuted głoacutewny oraz przewody drugorzędne Każdy przewoacuted drugorzędny powinien być oddzielnie podłączony do głoacutewnego pod kątem 45deg

Wszystkie przewody prowadzone są najkroacutetszą drogą przeważnie wzdłuż przegrody budowlanej oraz koniecznie z zachowaniem odpowiedniego spadku

Przewody odpływowe

(poziomy kanalizacyjne)

Spadek powinien być jednakowy na całej długości co zapewnia samooczyszczanie się przewodu

Przyjęte jest że rury układa się kielichem w kierunku przeciwnym do spływu ściekoacutew

Rewizje kanalizacyjne powinno się montować

co 15 m na rurach średnicy od 100 do 150 mm

przed każdym uskokiem poziomu

Rury prowadzone przez murowane ścianki muszą być ułożone prostopadle do przegrody

Na przewody z tworzyw sztucznych powinno się w miejscach przejść dodatkowo nałożyć tuleje ochronne Umożliwią one rurom pewien ruch zabezpieczając instalację przed uszkodzeniami mechanicznymi

Przestrzeń pomiędzy tuleją a rurą powinno się zabezpieczyć izolacją

Jeśli przewody kanalizacyjne z tworzyw sztucznych układane są w sąsiedztwie przewodoacutew wydzielających ciepło powinny być osłonięte otulinami izolacyjnymi w celu zabezpieczenia przed przegrzewaniem

Przewody poziome i przykanaliki powinny być ułożone poniżej strefy przemarzania gruntu czyli na głębokości 80-140 cm zależnie od regionu kraju

Jeśli przewody prowadzone są w pomieszczeniach w ktoacuterych temperatura może spadać poniżej 0degC muszą być odpowiednio zabezpieczone przed przemarzaniem

Dla przewodoacutew prowadzonych na zewnątrz budynku należy pamiętać że warstwa gruntu pokrywającego rury kanalizacyjne powinna być o 10-20 cm większa od głębokości przemarzania gruntu jeśli przewody układa się wyżej to powinny być zaizolowane termicznie

Rury kanalizacyjne układane na zewnątrz budynku powinny być oddalone

od innych przewodoacutew co najmniej

15 m od przewodoacutew gazowych i wodociągowych

08 m od kabli energetycznych

05 m od kabli telekomunikacyjnych

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qww z uwzględnieniem następujących zasad

1 dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 05

2 dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 07

3 minimalna prędkość przepływu ściekoacutew wynosi 07 ms stąd

wynika prowadzenie przewodoacutew z odpowiednim do średnicy

spadkiem w kierunku sieci zewnętrznej

4 minimalna średnica przewodu zewnętrznego wynosi 010m

a przykanalika 015m

Dobierając średnice przewodoacutew odpływowych należy stosować

tabelę z wartościami natężenia przepływu Q0 i prędkości

przepływu v0 dla przewodoacutew o przekroju kołowym przy

pełnym wypełnieniu i wykres Manninga

=QQ0

=vv0

hd

Q

v

(hd)

1

23

4

Przykład obliczeniowy Obliczeniowe natężenie sciekoacutew sanitarnych wynosi Qww= 50 ls Na podstawie tabeli 1 QwwQ0 = 50 2014 = 025 Z wykresu odczytujemy

V = 085V0 = 085114 = 097 ms przy napełnieniu hd = 037

Zakresy dopuszczalnych spadkoacutew przewodoacutew odpływowych

DN 0100 m ndash i = 20 - 100

DN 0150 m ndash i = 15 - 150

Urządzenia dodatkowe w kanalizacji sanitarnej

W przypadku odprowadzania ściekoacutew bytowo gospodarczych do zewnętrznej sieci typu ogoacutelnospławnego w pomieszczeniach położonych na najniższych kondygnacjach w budynku może dojść do zalania spowodowanego wstecznym przepływem ściekoacutew w wyniku intensywnych opadoacutew deszczu Dlatego też w tego typu instalacjach na przewodach kanalizacyjnych odprowadzających ścieki z pomieszczeń na najniższej kondygnacji stosować należy zasuwy burzowe ktoacutere chronią instalację przed przepływem zwrotnym

Materiały w kanalizacji sanitarnej

Instalacja kanalizacyjna może być wykonana z roacuteżnych materiałoacutew ale

zawsze rury i połączenia powinny być szczelne i odporne na korozję

Obecnie najpopularniejszym materiałem używanym do budowy instalacji

wewnętrznej jest tworzywo sztuczne Rury kanalizacyjne produkuje się z

polipropylenu (PP)

roacuteżnych odmian polichlorku winylu (PVC)

Polietylenu wysokiej gęstości (PE-HD)

żywicy poliestrowej wzmacnianej włoacuteknem szklanym (GRE)

Innymi materiałami stosowanymi w kanalizacji sanitarnej są

żeliwo

kamionka

beton

Kanalizacja deszczowa

Odprowadza wody opadowe z dachoacutew i terenoacutew przyległych do nieruchomości (podjazdy tarasy parkingi itp)

Projektowanie kanalizacji deszczowej odbywa się w oparciu o normę

PN ndash EN 12056 ndash 3 grudzień 2002

Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew

Część 3 Przewody deszczowe Projektowanie układu i obliczenia

oraz w przypadku braku informacji o normę

PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania w projektowaniu

Odprowadzanie wody z dachu stromego

W przypadku dachoacutew budynkoacutew niskich (do 5 kondygnacji) ktoacutere mają odpowiednie nachylenie (przyjmuje się że powyżej 8) najczęstszym sposobem odprowadzania wody deszczowej jest zastosowanie systemu rynnowego

Zadaniem deszczowej instalacji kanalizacyjnej jest zebranie wody z dachu i odprowadzenie jej do sieci kanalizacji deszczowej lub do gruntu System rynnowy polega na naturalnym (grawitacyjnym) spływie woacuted po połaci dachowej skąd jest przejmowana przez system rur System ten roacutewnież pracuje grawitacyjnie Umowną granicą instalacji deszczowej jest wylewka z ktoacuterej woda może być skierowana do sieci kanalizacji deszczowej (ogoacutelnospławnej) lub na grunt

Podstawowe elementy

instalacji kanalizacji deszczowej

Rynny - przewody o przekroju otwartym (okrągłym prostokątnym eliptycznym trapezowym okapowym) biegnące wzdłuż krawędzi dachu Zadaniem rynien jest zebranie wody opadowej Rynny prowadzone są z lekkim spadkiem w kierunku narożnikoacutew budynku dzięki czemu woda nie wylewa się za krawędzie tylko płynie w kierunku rur spustowych

Instalacja kanalizacji deszczowej składa się z następujących elementoacutew

Rury spustowe ndash pionowe odcinki przewodoacutew o przekroju zamkniętym (najczęściej okrągłym lub prostokątnym) Zadaniem rur spustowych jest zebranie wody płynącej rynnami i odprowadzenie ich poza budynek

Odpływy ndash elementy za pomocą ktoacuterych rynny przechodzą w rury spustowe Odpływ jest odcinkiem rynny w ktoacuterym wykonany jest obrobiony otwoacuter odpowiedniego kształtu pozwalający na włączenie rury spustowej Można wyroacuteżnić odpływy przelotowe oraz odpływy końcowe ( na narożnikach pomieszczeń) Pozwalają na mocowanie rur spustowych

Narożniki do rynien ndash umożliwiają połączenie rynien w narożnikach budynku Właściwy montaż narożnikoacutew jest bardzo ważny dla właściwej pracy rynien (ruchoacutew pod wpływem temperatury) Wylewki ndash kształtki ktoacuterymi kończy się rura spustowa Wylewka może być włą- czona do kanalizacji deszczowej bądź znajdować się nad gruntem

Łączniki do rynien - złączki zwykłe uszczelkowe i korekcyjne Ponieważ montaż rynien wymaga pozostawiania tzw dylatacji (odstępoacutew) złączki korekcyjne lub uszczelkowe umożliwiają wykonanie takich połączenia z dylatacją

Łączniki do rur spustowych - kolana troacutejniki redukcje mufy mufy redukcyjne Mufy służą do włączania rur spustowych do odpływoacutew zadaniem muf redukcyjnych jest połączenie rury spustowej i odpływu o roacuteżnych średnicach Kolana pozwalają na zmianę kierunku rury spustowej Troacutejniki umożliwiają włączanie do rur spustowych wyposażenia dodatkowego

Haki i obejmy - zadaniem tych elementoacutew jest mocowanie rynien i rur spustowych do dachoacutew i ścian

Elementy wykończeniowe i dodatkowe -

zadaniem tych elementoacutew jest wykończenie

systemu lub uzupełnienie jego pracy

Przykładami mogą tu być

dekiel służący do zakończenia rynny

filtr siatkowy montowany na rurze

spustowej zatrzymujący

zanieczyszczenia

czyszczak (rewizja) umożliwiający

przegląd i czyszczenie rury spustowej

(na zdjęciu)

odprowadzenie do kanalizacji deszczowej

Jednym ze sposoboacutew odprowadzenia wody jest podłączenie systemu rynnowego do kanalizacji deszczowej

Woacutewczas na dolnym odcinku rury spustowej mniej więcej 03-08 m ponad terenem należy zamontować rewizję (czyszczak) Rewizja ma wewnątrz kratkę na ktoacuterej zbierają się liście i inne zanieczyszczenia spływające z rynny

Rura spustowa z rewizją przyłączona jest do przewodoacutew odpływowych a te łączą się z kanalizacją Średnica przewodoacutew musi być co najmniej roacutewna średnicy rur spustowych i najczęściej wynosi 100-150 mm Głębokość na jakiej powinno się układać rury zależy od strefy przemarzania i wynosi 1-14 m System taki nie ma blokady przedostawania się zapachoacutew dlatego lepiej nie podłączać go do kanalizacji ogoacutelnospławnej

Innym sposobem odprowadzenia wody bezpośrednio do kanalizacji jest podłączenie rury spustowej do osadnika rynnowego Wyposażony jest on w klapkę ktoacutera stanowi blokadę zapachową i wyciągany kosz w ktoacuterym gromadzą się większe zanieczyszczenia takie jak liście

Gdy brak sieci kanalizacji deszczowej lub ogoacutelnospławnej woda deszczowa powinna być bezpiecznie rozprowadzona po terenie posesji ale tak żeby nie spływała na sąsiednie działki

Odprowadzanie wody z dachu

płaskiego

W przypadku dachoacutew budynkoacutew wysokich (powyżej 5 kondygnacji) oraz dachoacutew o małym nachyleniu (przyjmuje się że poniżej 8) najczęstszym sposobem odprowa-dzania wody deszczowej jest system odwadniania oparty na wpustach dachowych

Wpusty dachowe pełnią rolę dachowych odwodnień punkto-wych tzn zbierają wodę z pewnej powierzchni w jednym punkcie

Odprowadzanie wody z dachu

płaskiego Woda jest odprowadzana do rury spustowej biegnącej wewnątrz budynku a stamtąd do kanalizacji deszczowej lub poza budynek do gruntu Aby odwodnienie dachu płaskiego pracowało prawidłowo wpust powinien znaleźć się w najniższym punkcie dachu a spadek w jego kierunku powinien wynosić co najmniej 3 Oproacutecz zasadniczego wpustu powinien być wpust awaryjny ktoacutery przejmie wodę w przypadku zatkania wpustu głoacutewnego Na dachu powinna być co najmniej jedna para wpustoacutew Zasady projektowania moacutewią że wpusty należy rozmieszczać co 25 m

Obliczanie kanalizacji deszczowej

Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qr (qd) [ls]

rAC

10000

IAQr

gdzie ψ lub C ndash wspoacutełczynnik spływu przyjmowany wg nowej normy jako 10 (w starej zależny od nachylenia dachu i rodzaju powierzchni odwadnianej)

A ndash efektywna powierzchnia dachu lub powierzchnia odwadniana [m2]

I ndash w starej normie miarodajne natężenie deszczu [l(sha)] przyjmowane I 300 l(sha)

r ndash natężenie opadoacutew atmosferycznych [l(sm2)] przyjmowane albo na podstawie danych statystycznych albo wg tabeli 1 w nowej normie po przemnożeniu przez wspoacutełczynnik ryzyka podany w tabeli 2

Wymiarowanie rynien i rur spustowych

1 Przewody spustowe ndash średnicę należy dobrać tak aby obliczona wartość odpływu ściekoacutew Qr nie przekraczała wartości Qrmax (qdmax) a powierzchnia odwadniana A powierzchni Amax zestawionych w tabeli w normie PN ndash 92B ndash 01707

2 Wg starej normy rynny powinny mieć średnice minimum 150 mm (dotyczy to budynkoacutew wielorodzinnych)

Efektywna

powierzchnia dachu

odwadniana przez

rynnę A [m2]

Szerokość rynny [mm] Średnica rury

spustowej [mm]

poniżej 20 70 50

20 ndash 57 100 (lub 125) 70

57 ndash 97 125 100

97 - 170 150 100

170 - 243 180 125

Dla budynkoacutew jednorodzinnych średnice rynien i przewodoacutew spustowych można określić w oparciu o efektywną powierzchnię dachu wg tabeli

Średnice poziomoacutew i przykanalikoacutew

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qr z uwzględnieniem następujących zasad

a) dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 07

b) dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 09

c) i d) jak dla kanalizacji sanitarnej

Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej

Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qt (qog) [ls]

Qww ndash natężenie odpływu ściekoacutew sanitarnych

Qr ndash natężenie odpływu ściekoacutew deszczowych

Kanalizacja ogoacutelnospławna to ten fragment ktoacutery odprowadza i ścieki sanitarne i deszczowe do zewnętrznej sieci ogoacutelnospławnej

rwwt QQQ

Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się z uwzględnieniem następujących zasad

a) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt spełnione powinny być warunki

a) i b) jak dla ściekoacutew deszczowych

b) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt obliczeniowa prędkość przepływu

ściekoacutew nie może przekraczać wartości dopuszczalnej ktoacutera wynosi

80 ms ndash dla rur żeliwnych i innych metalowych

40 ms ndash dla rur kamionkowych betonowych i z tworzyw sztucznych

c) dla odpływu tylko ściekoacutew sanitarnych Qww prędkość przepływu

ściekoacutew nie może być mniejsza od vmin = 07 ms

bullRynny z PVC-U

bullRynny z blachy aluminiowej

bullRynny miedziane

bullRynny z blachy stalowej

bullRynny cynkowo-tytanowe

Przekroje rynien a b c) poacutełokragłe d) trapezowy e f) trapezoidalny g) prostokatny h) poacutełokragły leacy

Rodzaje rynien a) okapowa b) koszowa c) gzymsowa d) leacy

Kanalizacja sanitarna grawitacyjna

Odprowadza wodę zanieczyszczoną (ścieki) w wyniku jej wykorzystania odpływającą z ustępoacutew spłukiwanych natryskoacutew wanien bidetoacutew zlewoacutew umywalek wpustoacutew podłogowych i innych urządzeń występujących w gospodarstwie domowym

Projektowanie kanalizacji sanitarnej odbywa się w oparciu o normę

PN ndash EN 12056 ndash 2 grudzień 2002

Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew

Część 2 Kanalizacja sanitarna projektowanie układu i obliczenia

oraz w przypadku braku informacji o normę

PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania

w projektowaniu

Podejścia kanalizacyjne ndash łączą

odpływ z pionem kanalizacyjnym

Podejścia

niewentylowane - należy montować ze spadkiem wynoszącym od 2 do 15

wentylowane ndash można zastosować tu mniejsze spadki zgodnie z przywołaną normą ale wymagają dodatkowego przewodu wentylującego

Najczęściej projektuje się podejścia niewentylowane Ich długość w typowym rozwiązaniu stosowanym w Polsce nie powinna przekraczać 30 m a w przypadku miski ustępowej 10 m po długości przewodu

W przypadku dłuższych podejść albo zwiększa się średnicę albo projektuje się podejścia wentylowane za pomocą np zaworoacutew napowietrzających

Nowa norma wprowadza cztery typy systemoacutew kanalizacyjnych jakie można spotkać w poszczegoacutelnych krajach Unii Europejskiej

W Polsce stosuje się tradycyjnie system I

System Nazwa Cechy

I

System pojedynczego pionu

z podejściami częściowo

wypełnionymi

bull jeden pion kanalizacyjny

bull wypełnienie przewodoacutew 50

II

System pojedynczego pionu

z podejściami o mniejszej

średnicy

bull jeden pion kanalizacyjny

bull wypełnienie przewodoacutew 70

III

System pojedynczego pionu

z podejściami całkowicie

wypełnionymi

bull jeden pion kanalizacyjny

bull wypełnienie przewodoacutew 100

bull każde urządzenie podłączone

oddzielnie do pionu

IV System oddzielnych pionoacutew

kanalizacyjnych

bull dwa piony ndash jeden odprowadzający

ścieki czarne z ustępoacutew spłukiwanych

i pisuaroacutew i drugi odprowadzający

pozostałe ścieki

bull wypełnienie przewodoacutew jak dla

systemoacutew I II lub III

Średnice nominalne podejść pojedynczych dobiera się w zależności od typu przyłączonego przyboru sanitarnego lub urządzenia w typowych

rozwiązaniach w Polsce wg tabeli Urządzenie DN [mm]

Umywalka bidet 40

Zlewozmywak

zmywarka pralka

wanna natrysk 50

Miska ustępowa 100

Minimalna średnica podejścia pojedynczego zdeterminowana jest przez jego długość wysokość spadania i ilość zmian kierunku zgodnie z tabelą

DN Lmax

[m] H [m]

trzy zmiany

kierunku

40

50 30 lt10

70 50 lt10

100 50 lt30

H

L

Jeśli powyższe wymiary są przekroczone lub istnieje konieczność zastosowania więcej niż trzech zmian kierunku prowadzenia przewodoacutew należy wybrać kolejną większą średnicę nominalną

Średnice nominalne podjeść zbiorowych

Zależą od natężenia przepływu ściekoacutew w projektowanym

podejściu i od zastosowanego systemu Wybierając system

należy kierować się dostępnymi na rynku przyborami trudno

bowiem wyobrazić sobie podłączanie przyboru sanitarnego

z odpływem np 40mm do przewodu o średnicy mniejszej

Utrudniałoby to swobodny odpływ ściekoacutew z tego przyboru

Natężenie przepływu ściekoacutew sanitarnych Qww

wyznacza się dla danego odcinka instalacji zgodnie

z zależnością

]sl[DUKQww

gdzie K ndash wspoacutełczynnik częstości

DU ndash odpływ jednostkowy [ls] z urządzenia

UWAGA Qww DUmax jeśli nie to Qww = DUmax

Odpływy jednostkowe DU

Odpływy jednostkowe DU -cd

Typowe wspoacutełczynniki częstości K

Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia

z przewodami odpływowymi Piony kanalizacyjne należy prowadzić bez zmiany średnicy i kierunku na całej długości w szachtach sanitarnych

U podstawy każdego pionu przed przejściem w przewoacuted odpływowy należy zamontować otwoacuter rewizyjny (czyszczak) umożliwiający dostęp do wnętrza przodu

W przypadku kanalizacji sanitarnej każdy pion musi być wentylowany w celu wyroacutewnania ciśnienia w instalacji

Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia

z przewodami odpływowymi Wentylację pionu zapewnia

przewoacuted wentylacyjny zakończony rurą wywiewną wyprowadzoną ponad połać dachu

zawoacuter napowietrzający ndash rozwiązanie dozwolone do stosowania w przypadku braku możliwości wyprowadzenia pionu ponad dach można takie rozwiązanie stosować przy spełnieniu następujących warunkoacutew

piony mają wysokość 4 do 5 kondygnacji

ostatni pion licząc od najdalszego w stosunku do kanału oraz co piąty w budynku jest zakończony rurą wywiewną

Elementy pionu kanalizacyjnego

troacutejniki doprowadzające ścieki z podejść kanalizacyjnych

czyszczak prze zmianą kierunku prowadzenia ściekoacutew ndash około 05 nad posadzką przed przejściem w przewoacuted odpływowy

rura prosta o niezmiennej średnicy na całej długości

zawoacuter napowietrzający lub rura wywiewna

W systemie kanalizacji sanitarnej wyroacuteżnić można

piony z wentylacją głoacutewną ndash zakończone rurą wywiewną lub zaworem napowietrzającym

piony z wentylacją obejściową ndash piony z dodatkowym przewodem wentylacyjnym prowadzonym obok pionu spustowego i połączonym z rurą wywiewną

Średnica pionu zależy od wybranego systemu wentylacji i obliczonego natężenia przepływu ściekoacutew dla całego pionu

Należy pamiętać o tym że minimalna średnica pionu nie może być mniejsza od średnicy największego podejścia

W typowych rozwiązaniach w Polsce minimalna średnica pionu wynosi 70mm a dla pionoacutew prowadzących ścieki z misek ustępowych 100mm

Oczywiście w tabelach należy sprawdzić czy średnicy nie należy zwiększyć ze względu na obliczoną wartość Qww

Piony z wentylacją głoacutewną

Piony z wentylacją obejściową

Przewody odpływowe

(poziomy kanalizacyjne)

Wśroacuted przewodoacutew odpływowych wyroacuteżniamy przewoacuted głoacutewny oraz przewody drugorzędne Każdy przewoacuted drugorzędny powinien być oddzielnie podłączony do głoacutewnego pod kątem 45deg

Wszystkie przewody prowadzone są najkroacutetszą drogą przeważnie wzdłuż przegrody budowlanej oraz koniecznie z zachowaniem odpowiedniego spadku

Przewody odpływowe

(poziomy kanalizacyjne)

Spadek powinien być jednakowy na całej długości co zapewnia samooczyszczanie się przewodu

Przyjęte jest że rury układa się kielichem w kierunku przeciwnym do spływu ściekoacutew

Rewizje kanalizacyjne powinno się montować

co 15 m na rurach średnicy od 100 do 150 mm

przed każdym uskokiem poziomu

Rury prowadzone przez murowane ścianki muszą być ułożone prostopadle do przegrody

Na przewody z tworzyw sztucznych powinno się w miejscach przejść dodatkowo nałożyć tuleje ochronne Umożliwią one rurom pewien ruch zabezpieczając instalację przed uszkodzeniami mechanicznymi

Przestrzeń pomiędzy tuleją a rurą powinno się zabezpieczyć izolacją

Jeśli przewody kanalizacyjne z tworzyw sztucznych układane są w sąsiedztwie przewodoacutew wydzielających ciepło powinny być osłonięte otulinami izolacyjnymi w celu zabezpieczenia przed przegrzewaniem

Przewody poziome i przykanaliki powinny być ułożone poniżej strefy przemarzania gruntu czyli na głębokości 80-140 cm zależnie od regionu kraju

Jeśli przewody prowadzone są w pomieszczeniach w ktoacuterych temperatura może spadać poniżej 0degC muszą być odpowiednio zabezpieczone przed przemarzaniem

Dla przewodoacutew prowadzonych na zewnątrz budynku należy pamiętać że warstwa gruntu pokrywającego rury kanalizacyjne powinna być o 10-20 cm większa od głębokości przemarzania gruntu jeśli przewody układa się wyżej to powinny być zaizolowane termicznie

Rury kanalizacyjne układane na zewnątrz budynku powinny być oddalone

od innych przewodoacutew co najmniej

15 m od przewodoacutew gazowych i wodociągowych

08 m od kabli energetycznych

05 m od kabli telekomunikacyjnych

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qww z uwzględnieniem następujących zasad

1 dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 05

2 dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 07

3 minimalna prędkość przepływu ściekoacutew wynosi 07 ms stąd

wynika prowadzenie przewodoacutew z odpowiednim do średnicy

spadkiem w kierunku sieci zewnętrznej

4 minimalna średnica przewodu zewnętrznego wynosi 010m

a przykanalika 015m

Dobierając średnice przewodoacutew odpływowych należy stosować

tabelę z wartościami natężenia przepływu Q0 i prędkości

przepływu v0 dla przewodoacutew o przekroju kołowym przy

pełnym wypełnieniu i wykres Manninga

=QQ0

=vv0

hd

Q

v

(hd)

1

23

4

Przykład obliczeniowy Obliczeniowe natężenie sciekoacutew sanitarnych wynosi Qww= 50 ls Na podstawie tabeli 1 QwwQ0 = 50 2014 = 025 Z wykresu odczytujemy

V = 085V0 = 085114 = 097 ms przy napełnieniu hd = 037

Zakresy dopuszczalnych spadkoacutew przewodoacutew odpływowych

DN 0100 m ndash i = 20 - 100

DN 0150 m ndash i = 15 - 150

Urządzenia dodatkowe w kanalizacji sanitarnej

W przypadku odprowadzania ściekoacutew bytowo gospodarczych do zewnętrznej sieci typu ogoacutelnospławnego w pomieszczeniach położonych na najniższych kondygnacjach w budynku może dojść do zalania spowodowanego wstecznym przepływem ściekoacutew w wyniku intensywnych opadoacutew deszczu Dlatego też w tego typu instalacjach na przewodach kanalizacyjnych odprowadzających ścieki z pomieszczeń na najniższej kondygnacji stosować należy zasuwy burzowe ktoacutere chronią instalację przed przepływem zwrotnym

Materiały w kanalizacji sanitarnej

Instalacja kanalizacyjna może być wykonana z roacuteżnych materiałoacutew ale

zawsze rury i połączenia powinny być szczelne i odporne na korozję

Obecnie najpopularniejszym materiałem używanym do budowy instalacji

wewnętrznej jest tworzywo sztuczne Rury kanalizacyjne produkuje się z

polipropylenu (PP)

roacuteżnych odmian polichlorku winylu (PVC)

Polietylenu wysokiej gęstości (PE-HD)

żywicy poliestrowej wzmacnianej włoacuteknem szklanym (GRE)

Innymi materiałami stosowanymi w kanalizacji sanitarnej są

żeliwo

kamionka

beton

Kanalizacja deszczowa

Odprowadza wody opadowe z dachoacutew i terenoacutew przyległych do nieruchomości (podjazdy tarasy parkingi itp)

Projektowanie kanalizacji deszczowej odbywa się w oparciu o normę

PN ndash EN 12056 ndash 3 grudzień 2002

Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew

Część 3 Przewody deszczowe Projektowanie układu i obliczenia

oraz w przypadku braku informacji o normę

PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania w projektowaniu

Odprowadzanie wody z dachu stromego

W przypadku dachoacutew budynkoacutew niskich (do 5 kondygnacji) ktoacutere mają odpowiednie nachylenie (przyjmuje się że powyżej 8) najczęstszym sposobem odprowadzania wody deszczowej jest zastosowanie systemu rynnowego

Zadaniem deszczowej instalacji kanalizacyjnej jest zebranie wody z dachu i odprowadzenie jej do sieci kanalizacji deszczowej lub do gruntu System rynnowy polega na naturalnym (grawitacyjnym) spływie woacuted po połaci dachowej skąd jest przejmowana przez system rur System ten roacutewnież pracuje grawitacyjnie Umowną granicą instalacji deszczowej jest wylewka z ktoacuterej woda może być skierowana do sieci kanalizacji deszczowej (ogoacutelnospławnej) lub na grunt

Podstawowe elementy

instalacji kanalizacji deszczowej

Rynny - przewody o przekroju otwartym (okrągłym prostokątnym eliptycznym trapezowym okapowym) biegnące wzdłuż krawędzi dachu Zadaniem rynien jest zebranie wody opadowej Rynny prowadzone są z lekkim spadkiem w kierunku narożnikoacutew budynku dzięki czemu woda nie wylewa się za krawędzie tylko płynie w kierunku rur spustowych

Instalacja kanalizacji deszczowej składa się z następujących elementoacutew

Rury spustowe ndash pionowe odcinki przewodoacutew o przekroju zamkniętym (najczęściej okrągłym lub prostokątnym) Zadaniem rur spustowych jest zebranie wody płynącej rynnami i odprowadzenie ich poza budynek

Odpływy ndash elementy za pomocą ktoacuterych rynny przechodzą w rury spustowe Odpływ jest odcinkiem rynny w ktoacuterym wykonany jest obrobiony otwoacuter odpowiedniego kształtu pozwalający na włączenie rury spustowej Można wyroacuteżnić odpływy przelotowe oraz odpływy końcowe ( na narożnikach pomieszczeń) Pozwalają na mocowanie rur spustowych

Narożniki do rynien ndash umożliwiają połączenie rynien w narożnikach budynku Właściwy montaż narożnikoacutew jest bardzo ważny dla właściwej pracy rynien (ruchoacutew pod wpływem temperatury) Wylewki ndash kształtki ktoacuterymi kończy się rura spustowa Wylewka może być włą- czona do kanalizacji deszczowej bądź znajdować się nad gruntem

Łączniki do rynien - złączki zwykłe uszczelkowe i korekcyjne Ponieważ montaż rynien wymaga pozostawiania tzw dylatacji (odstępoacutew) złączki korekcyjne lub uszczelkowe umożliwiają wykonanie takich połączenia z dylatacją

Łączniki do rur spustowych - kolana troacutejniki redukcje mufy mufy redukcyjne Mufy służą do włączania rur spustowych do odpływoacutew zadaniem muf redukcyjnych jest połączenie rury spustowej i odpływu o roacuteżnych średnicach Kolana pozwalają na zmianę kierunku rury spustowej Troacutejniki umożliwiają włączanie do rur spustowych wyposażenia dodatkowego

Haki i obejmy - zadaniem tych elementoacutew jest mocowanie rynien i rur spustowych do dachoacutew i ścian

Elementy wykończeniowe i dodatkowe -

zadaniem tych elementoacutew jest wykończenie

systemu lub uzupełnienie jego pracy

Przykładami mogą tu być

dekiel służący do zakończenia rynny

filtr siatkowy montowany na rurze

spustowej zatrzymujący

zanieczyszczenia

czyszczak (rewizja) umożliwiający

przegląd i czyszczenie rury spustowej

(na zdjęciu)

odprowadzenie do kanalizacji deszczowej

Jednym ze sposoboacutew odprowadzenia wody jest podłączenie systemu rynnowego do kanalizacji deszczowej

Woacutewczas na dolnym odcinku rury spustowej mniej więcej 03-08 m ponad terenem należy zamontować rewizję (czyszczak) Rewizja ma wewnątrz kratkę na ktoacuterej zbierają się liście i inne zanieczyszczenia spływające z rynny

Rura spustowa z rewizją przyłączona jest do przewodoacutew odpływowych a te łączą się z kanalizacją Średnica przewodoacutew musi być co najmniej roacutewna średnicy rur spustowych i najczęściej wynosi 100-150 mm Głębokość na jakiej powinno się układać rury zależy od strefy przemarzania i wynosi 1-14 m System taki nie ma blokady przedostawania się zapachoacutew dlatego lepiej nie podłączać go do kanalizacji ogoacutelnospławnej

Innym sposobem odprowadzenia wody bezpośrednio do kanalizacji jest podłączenie rury spustowej do osadnika rynnowego Wyposażony jest on w klapkę ktoacutera stanowi blokadę zapachową i wyciągany kosz w ktoacuterym gromadzą się większe zanieczyszczenia takie jak liście

Gdy brak sieci kanalizacji deszczowej lub ogoacutelnospławnej woda deszczowa powinna być bezpiecznie rozprowadzona po terenie posesji ale tak żeby nie spływała na sąsiednie działki

Odprowadzanie wody z dachu

płaskiego

W przypadku dachoacutew budynkoacutew wysokich (powyżej 5 kondygnacji) oraz dachoacutew o małym nachyleniu (przyjmuje się że poniżej 8) najczęstszym sposobem odprowa-dzania wody deszczowej jest system odwadniania oparty na wpustach dachowych

Wpusty dachowe pełnią rolę dachowych odwodnień punkto-wych tzn zbierają wodę z pewnej powierzchni w jednym punkcie

Odprowadzanie wody z dachu

płaskiego Woda jest odprowadzana do rury spustowej biegnącej wewnątrz budynku a stamtąd do kanalizacji deszczowej lub poza budynek do gruntu Aby odwodnienie dachu płaskiego pracowało prawidłowo wpust powinien znaleźć się w najniższym punkcie dachu a spadek w jego kierunku powinien wynosić co najmniej 3 Oproacutecz zasadniczego wpustu powinien być wpust awaryjny ktoacutery przejmie wodę w przypadku zatkania wpustu głoacutewnego Na dachu powinna być co najmniej jedna para wpustoacutew Zasady projektowania moacutewią że wpusty należy rozmieszczać co 25 m

Obliczanie kanalizacji deszczowej

Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qr (qd) [ls]

rAC

10000

IAQr

gdzie ψ lub C ndash wspoacutełczynnik spływu przyjmowany wg nowej normy jako 10 (w starej zależny od nachylenia dachu i rodzaju powierzchni odwadnianej)

A ndash efektywna powierzchnia dachu lub powierzchnia odwadniana [m2]

I ndash w starej normie miarodajne natężenie deszczu [l(sha)] przyjmowane I 300 l(sha)

r ndash natężenie opadoacutew atmosferycznych [l(sm2)] przyjmowane albo na podstawie danych statystycznych albo wg tabeli 1 w nowej normie po przemnożeniu przez wspoacutełczynnik ryzyka podany w tabeli 2

Wymiarowanie rynien i rur spustowych

1 Przewody spustowe ndash średnicę należy dobrać tak aby obliczona wartość odpływu ściekoacutew Qr nie przekraczała wartości Qrmax (qdmax) a powierzchnia odwadniana A powierzchni Amax zestawionych w tabeli w normie PN ndash 92B ndash 01707

2 Wg starej normy rynny powinny mieć średnice minimum 150 mm (dotyczy to budynkoacutew wielorodzinnych)

Efektywna

powierzchnia dachu

odwadniana przez

rynnę A [m2]

Szerokość rynny [mm] Średnica rury

spustowej [mm]

poniżej 20 70 50

20 ndash 57 100 (lub 125) 70

57 ndash 97 125 100

97 - 170 150 100

170 - 243 180 125

Dla budynkoacutew jednorodzinnych średnice rynien i przewodoacutew spustowych można określić w oparciu o efektywną powierzchnię dachu wg tabeli

Średnice poziomoacutew i przykanalikoacutew

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qr z uwzględnieniem następujących zasad

a) dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 07

b) dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 09

c) i d) jak dla kanalizacji sanitarnej

Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej

Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qt (qog) [ls]

Qww ndash natężenie odpływu ściekoacutew sanitarnych

Qr ndash natężenie odpływu ściekoacutew deszczowych

Kanalizacja ogoacutelnospławna to ten fragment ktoacutery odprowadza i ścieki sanitarne i deszczowe do zewnętrznej sieci ogoacutelnospławnej

rwwt QQQ

Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się z uwzględnieniem następujących zasad

a) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt spełnione powinny być warunki

a) i b) jak dla ściekoacutew deszczowych

b) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt obliczeniowa prędkość przepływu

ściekoacutew nie może przekraczać wartości dopuszczalnej ktoacutera wynosi

80 ms ndash dla rur żeliwnych i innych metalowych

40 ms ndash dla rur kamionkowych betonowych i z tworzyw sztucznych

c) dla odpływu tylko ściekoacutew sanitarnych Qww prędkość przepływu

ściekoacutew nie może być mniejsza od vmin = 07 ms

bullRynny z PVC-U

bullRynny z blachy aluminiowej

bullRynny miedziane

bullRynny z blachy stalowej

bullRynny cynkowo-tytanowe

Przekroje rynien a b c) poacutełokragłe d) trapezowy e f) trapezoidalny g) prostokatny h) poacutełokragły leacy

Rodzaje rynien a) okapowa b) koszowa c) gzymsowa d) leacy

Podejścia kanalizacyjne ndash łączą

odpływ z pionem kanalizacyjnym

Podejścia

niewentylowane - należy montować ze spadkiem wynoszącym od 2 do 15

wentylowane ndash można zastosować tu mniejsze spadki zgodnie z przywołaną normą ale wymagają dodatkowego przewodu wentylującego

Najczęściej projektuje się podejścia niewentylowane Ich długość w typowym rozwiązaniu stosowanym w Polsce nie powinna przekraczać 30 m a w przypadku miski ustępowej 10 m po długości przewodu

W przypadku dłuższych podejść albo zwiększa się średnicę albo projektuje się podejścia wentylowane za pomocą np zaworoacutew napowietrzających

Nowa norma wprowadza cztery typy systemoacutew kanalizacyjnych jakie można spotkać w poszczegoacutelnych krajach Unii Europejskiej

W Polsce stosuje się tradycyjnie system I

System Nazwa Cechy

I

System pojedynczego pionu

z podejściami częściowo

wypełnionymi

bull jeden pion kanalizacyjny

bull wypełnienie przewodoacutew 50

II

System pojedynczego pionu

z podejściami o mniejszej

średnicy

bull jeden pion kanalizacyjny

bull wypełnienie przewodoacutew 70

III

System pojedynczego pionu

z podejściami całkowicie

wypełnionymi

bull jeden pion kanalizacyjny

bull wypełnienie przewodoacutew 100

bull każde urządzenie podłączone

oddzielnie do pionu

IV System oddzielnych pionoacutew

kanalizacyjnych

bull dwa piony ndash jeden odprowadzający

ścieki czarne z ustępoacutew spłukiwanych

i pisuaroacutew i drugi odprowadzający

pozostałe ścieki

bull wypełnienie przewodoacutew jak dla

systemoacutew I II lub III

Średnice nominalne podejść pojedynczych dobiera się w zależności od typu przyłączonego przyboru sanitarnego lub urządzenia w typowych

rozwiązaniach w Polsce wg tabeli Urządzenie DN [mm]

Umywalka bidet 40

Zlewozmywak

zmywarka pralka

wanna natrysk 50

Miska ustępowa 100

Minimalna średnica podejścia pojedynczego zdeterminowana jest przez jego długość wysokość spadania i ilość zmian kierunku zgodnie z tabelą

DN Lmax

[m] H [m]

trzy zmiany

kierunku

40

50 30 lt10

70 50 lt10

100 50 lt30

H

L

Jeśli powyższe wymiary są przekroczone lub istnieje konieczność zastosowania więcej niż trzech zmian kierunku prowadzenia przewodoacutew należy wybrać kolejną większą średnicę nominalną

Średnice nominalne podjeść zbiorowych

Zależą od natężenia przepływu ściekoacutew w projektowanym

podejściu i od zastosowanego systemu Wybierając system

należy kierować się dostępnymi na rynku przyborami trudno

bowiem wyobrazić sobie podłączanie przyboru sanitarnego

z odpływem np 40mm do przewodu o średnicy mniejszej

Utrudniałoby to swobodny odpływ ściekoacutew z tego przyboru

Natężenie przepływu ściekoacutew sanitarnych Qww

wyznacza się dla danego odcinka instalacji zgodnie

z zależnością

]sl[DUKQww

gdzie K ndash wspoacutełczynnik częstości

DU ndash odpływ jednostkowy [ls] z urządzenia

UWAGA Qww DUmax jeśli nie to Qww = DUmax

Odpływy jednostkowe DU

Odpływy jednostkowe DU -cd

Typowe wspoacutełczynniki częstości K

Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia

z przewodami odpływowymi Piony kanalizacyjne należy prowadzić bez zmiany średnicy i kierunku na całej długości w szachtach sanitarnych

U podstawy każdego pionu przed przejściem w przewoacuted odpływowy należy zamontować otwoacuter rewizyjny (czyszczak) umożliwiający dostęp do wnętrza przodu

W przypadku kanalizacji sanitarnej każdy pion musi być wentylowany w celu wyroacutewnania ciśnienia w instalacji

Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia

z przewodami odpływowymi Wentylację pionu zapewnia

przewoacuted wentylacyjny zakończony rurą wywiewną wyprowadzoną ponad połać dachu

zawoacuter napowietrzający ndash rozwiązanie dozwolone do stosowania w przypadku braku możliwości wyprowadzenia pionu ponad dach można takie rozwiązanie stosować przy spełnieniu następujących warunkoacutew

piony mają wysokość 4 do 5 kondygnacji

ostatni pion licząc od najdalszego w stosunku do kanału oraz co piąty w budynku jest zakończony rurą wywiewną

Elementy pionu kanalizacyjnego

troacutejniki doprowadzające ścieki z podejść kanalizacyjnych

czyszczak prze zmianą kierunku prowadzenia ściekoacutew ndash około 05 nad posadzką przed przejściem w przewoacuted odpływowy

rura prosta o niezmiennej średnicy na całej długości

zawoacuter napowietrzający lub rura wywiewna

W systemie kanalizacji sanitarnej wyroacuteżnić można

piony z wentylacją głoacutewną ndash zakończone rurą wywiewną lub zaworem napowietrzającym

piony z wentylacją obejściową ndash piony z dodatkowym przewodem wentylacyjnym prowadzonym obok pionu spustowego i połączonym z rurą wywiewną

Średnica pionu zależy od wybranego systemu wentylacji i obliczonego natężenia przepływu ściekoacutew dla całego pionu

Należy pamiętać o tym że minimalna średnica pionu nie może być mniejsza od średnicy największego podejścia

W typowych rozwiązaniach w Polsce minimalna średnica pionu wynosi 70mm a dla pionoacutew prowadzących ścieki z misek ustępowych 100mm

Oczywiście w tabelach należy sprawdzić czy średnicy nie należy zwiększyć ze względu na obliczoną wartość Qww

Piony z wentylacją głoacutewną

Piony z wentylacją obejściową

Przewody odpływowe

(poziomy kanalizacyjne)

Wśroacuted przewodoacutew odpływowych wyroacuteżniamy przewoacuted głoacutewny oraz przewody drugorzędne Każdy przewoacuted drugorzędny powinien być oddzielnie podłączony do głoacutewnego pod kątem 45deg

Wszystkie przewody prowadzone są najkroacutetszą drogą przeważnie wzdłuż przegrody budowlanej oraz koniecznie z zachowaniem odpowiedniego spadku

Przewody odpływowe

(poziomy kanalizacyjne)

Spadek powinien być jednakowy na całej długości co zapewnia samooczyszczanie się przewodu

Przyjęte jest że rury układa się kielichem w kierunku przeciwnym do spływu ściekoacutew

Rewizje kanalizacyjne powinno się montować

co 15 m na rurach średnicy od 100 do 150 mm

przed każdym uskokiem poziomu

Rury prowadzone przez murowane ścianki muszą być ułożone prostopadle do przegrody

Na przewody z tworzyw sztucznych powinno się w miejscach przejść dodatkowo nałożyć tuleje ochronne Umożliwią one rurom pewien ruch zabezpieczając instalację przed uszkodzeniami mechanicznymi

Przestrzeń pomiędzy tuleją a rurą powinno się zabezpieczyć izolacją

Jeśli przewody kanalizacyjne z tworzyw sztucznych układane są w sąsiedztwie przewodoacutew wydzielających ciepło powinny być osłonięte otulinami izolacyjnymi w celu zabezpieczenia przed przegrzewaniem

Przewody poziome i przykanaliki powinny być ułożone poniżej strefy przemarzania gruntu czyli na głębokości 80-140 cm zależnie od regionu kraju

Jeśli przewody prowadzone są w pomieszczeniach w ktoacuterych temperatura może spadać poniżej 0degC muszą być odpowiednio zabezpieczone przed przemarzaniem

Dla przewodoacutew prowadzonych na zewnątrz budynku należy pamiętać że warstwa gruntu pokrywającego rury kanalizacyjne powinna być o 10-20 cm większa od głębokości przemarzania gruntu jeśli przewody układa się wyżej to powinny być zaizolowane termicznie

Rury kanalizacyjne układane na zewnątrz budynku powinny być oddalone

od innych przewodoacutew co najmniej

15 m od przewodoacutew gazowych i wodociągowych

08 m od kabli energetycznych

05 m od kabli telekomunikacyjnych

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qww z uwzględnieniem następujących zasad

1 dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 05

2 dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 07

3 minimalna prędkość przepływu ściekoacutew wynosi 07 ms stąd

wynika prowadzenie przewodoacutew z odpowiednim do średnicy

spadkiem w kierunku sieci zewnętrznej

4 minimalna średnica przewodu zewnętrznego wynosi 010m

a przykanalika 015m

Dobierając średnice przewodoacutew odpływowych należy stosować

tabelę z wartościami natężenia przepływu Q0 i prędkości

przepływu v0 dla przewodoacutew o przekroju kołowym przy

pełnym wypełnieniu i wykres Manninga

=QQ0

=vv0

hd

Q

v

(hd)

1

23

4

Przykład obliczeniowy Obliczeniowe natężenie sciekoacutew sanitarnych wynosi Qww= 50 ls Na podstawie tabeli 1 QwwQ0 = 50 2014 = 025 Z wykresu odczytujemy

V = 085V0 = 085114 = 097 ms przy napełnieniu hd = 037

Zakresy dopuszczalnych spadkoacutew przewodoacutew odpływowych

DN 0100 m ndash i = 20 - 100

DN 0150 m ndash i = 15 - 150

Urządzenia dodatkowe w kanalizacji sanitarnej

W przypadku odprowadzania ściekoacutew bytowo gospodarczych do zewnętrznej sieci typu ogoacutelnospławnego w pomieszczeniach położonych na najniższych kondygnacjach w budynku może dojść do zalania spowodowanego wstecznym przepływem ściekoacutew w wyniku intensywnych opadoacutew deszczu Dlatego też w tego typu instalacjach na przewodach kanalizacyjnych odprowadzających ścieki z pomieszczeń na najniższej kondygnacji stosować należy zasuwy burzowe ktoacutere chronią instalację przed przepływem zwrotnym

Materiały w kanalizacji sanitarnej

Instalacja kanalizacyjna może być wykonana z roacuteżnych materiałoacutew ale

zawsze rury i połączenia powinny być szczelne i odporne na korozję

Obecnie najpopularniejszym materiałem używanym do budowy instalacji

wewnętrznej jest tworzywo sztuczne Rury kanalizacyjne produkuje się z

polipropylenu (PP)

roacuteżnych odmian polichlorku winylu (PVC)

Polietylenu wysokiej gęstości (PE-HD)

żywicy poliestrowej wzmacnianej włoacuteknem szklanym (GRE)

Innymi materiałami stosowanymi w kanalizacji sanitarnej są

żeliwo

kamionka

beton

Kanalizacja deszczowa

Odprowadza wody opadowe z dachoacutew i terenoacutew przyległych do nieruchomości (podjazdy tarasy parkingi itp)

Projektowanie kanalizacji deszczowej odbywa się w oparciu o normę

PN ndash EN 12056 ndash 3 grudzień 2002

Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew

Część 3 Przewody deszczowe Projektowanie układu i obliczenia

oraz w przypadku braku informacji o normę

PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania w projektowaniu

Odprowadzanie wody z dachu stromego

W przypadku dachoacutew budynkoacutew niskich (do 5 kondygnacji) ktoacutere mają odpowiednie nachylenie (przyjmuje się że powyżej 8) najczęstszym sposobem odprowadzania wody deszczowej jest zastosowanie systemu rynnowego

Zadaniem deszczowej instalacji kanalizacyjnej jest zebranie wody z dachu i odprowadzenie jej do sieci kanalizacji deszczowej lub do gruntu System rynnowy polega na naturalnym (grawitacyjnym) spływie woacuted po połaci dachowej skąd jest przejmowana przez system rur System ten roacutewnież pracuje grawitacyjnie Umowną granicą instalacji deszczowej jest wylewka z ktoacuterej woda może być skierowana do sieci kanalizacji deszczowej (ogoacutelnospławnej) lub na grunt

Podstawowe elementy

instalacji kanalizacji deszczowej

Rynny - przewody o przekroju otwartym (okrągłym prostokątnym eliptycznym trapezowym okapowym) biegnące wzdłuż krawędzi dachu Zadaniem rynien jest zebranie wody opadowej Rynny prowadzone są z lekkim spadkiem w kierunku narożnikoacutew budynku dzięki czemu woda nie wylewa się za krawędzie tylko płynie w kierunku rur spustowych

Instalacja kanalizacji deszczowej składa się z następujących elementoacutew

Rury spustowe ndash pionowe odcinki przewodoacutew o przekroju zamkniętym (najczęściej okrągłym lub prostokątnym) Zadaniem rur spustowych jest zebranie wody płynącej rynnami i odprowadzenie ich poza budynek

Odpływy ndash elementy za pomocą ktoacuterych rynny przechodzą w rury spustowe Odpływ jest odcinkiem rynny w ktoacuterym wykonany jest obrobiony otwoacuter odpowiedniego kształtu pozwalający na włączenie rury spustowej Można wyroacuteżnić odpływy przelotowe oraz odpływy końcowe ( na narożnikach pomieszczeń) Pozwalają na mocowanie rur spustowych

Narożniki do rynien ndash umożliwiają połączenie rynien w narożnikach budynku Właściwy montaż narożnikoacutew jest bardzo ważny dla właściwej pracy rynien (ruchoacutew pod wpływem temperatury) Wylewki ndash kształtki ktoacuterymi kończy się rura spustowa Wylewka może być włą- czona do kanalizacji deszczowej bądź znajdować się nad gruntem

Łączniki do rynien - złączki zwykłe uszczelkowe i korekcyjne Ponieważ montaż rynien wymaga pozostawiania tzw dylatacji (odstępoacutew) złączki korekcyjne lub uszczelkowe umożliwiają wykonanie takich połączenia z dylatacją

Łączniki do rur spustowych - kolana troacutejniki redukcje mufy mufy redukcyjne Mufy służą do włączania rur spustowych do odpływoacutew zadaniem muf redukcyjnych jest połączenie rury spustowej i odpływu o roacuteżnych średnicach Kolana pozwalają na zmianę kierunku rury spustowej Troacutejniki umożliwiają włączanie do rur spustowych wyposażenia dodatkowego

Haki i obejmy - zadaniem tych elementoacutew jest mocowanie rynien i rur spustowych do dachoacutew i ścian

Elementy wykończeniowe i dodatkowe -

zadaniem tych elementoacutew jest wykończenie

systemu lub uzupełnienie jego pracy

Przykładami mogą tu być

dekiel służący do zakończenia rynny

filtr siatkowy montowany na rurze

spustowej zatrzymujący

zanieczyszczenia

czyszczak (rewizja) umożliwiający

przegląd i czyszczenie rury spustowej

(na zdjęciu)

odprowadzenie do kanalizacji deszczowej

Jednym ze sposoboacutew odprowadzenia wody jest podłączenie systemu rynnowego do kanalizacji deszczowej

Woacutewczas na dolnym odcinku rury spustowej mniej więcej 03-08 m ponad terenem należy zamontować rewizję (czyszczak) Rewizja ma wewnątrz kratkę na ktoacuterej zbierają się liście i inne zanieczyszczenia spływające z rynny

Rura spustowa z rewizją przyłączona jest do przewodoacutew odpływowych a te łączą się z kanalizacją Średnica przewodoacutew musi być co najmniej roacutewna średnicy rur spustowych i najczęściej wynosi 100-150 mm Głębokość na jakiej powinno się układać rury zależy od strefy przemarzania i wynosi 1-14 m System taki nie ma blokady przedostawania się zapachoacutew dlatego lepiej nie podłączać go do kanalizacji ogoacutelnospławnej

Innym sposobem odprowadzenia wody bezpośrednio do kanalizacji jest podłączenie rury spustowej do osadnika rynnowego Wyposażony jest on w klapkę ktoacutera stanowi blokadę zapachową i wyciągany kosz w ktoacuterym gromadzą się większe zanieczyszczenia takie jak liście

Gdy brak sieci kanalizacji deszczowej lub ogoacutelnospławnej woda deszczowa powinna być bezpiecznie rozprowadzona po terenie posesji ale tak żeby nie spływała na sąsiednie działki

Odprowadzanie wody z dachu

płaskiego

W przypadku dachoacutew budynkoacutew wysokich (powyżej 5 kondygnacji) oraz dachoacutew o małym nachyleniu (przyjmuje się że poniżej 8) najczęstszym sposobem odprowa-dzania wody deszczowej jest system odwadniania oparty na wpustach dachowych

Wpusty dachowe pełnią rolę dachowych odwodnień punkto-wych tzn zbierają wodę z pewnej powierzchni w jednym punkcie

Odprowadzanie wody z dachu

płaskiego Woda jest odprowadzana do rury spustowej biegnącej wewnątrz budynku a stamtąd do kanalizacji deszczowej lub poza budynek do gruntu Aby odwodnienie dachu płaskiego pracowało prawidłowo wpust powinien znaleźć się w najniższym punkcie dachu a spadek w jego kierunku powinien wynosić co najmniej 3 Oproacutecz zasadniczego wpustu powinien być wpust awaryjny ktoacutery przejmie wodę w przypadku zatkania wpustu głoacutewnego Na dachu powinna być co najmniej jedna para wpustoacutew Zasady projektowania moacutewią że wpusty należy rozmieszczać co 25 m

Obliczanie kanalizacji deszczowej

Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qr (qd) [ls]

rAC

10000

IAQr

gdzie ψ lub C ndash wspoacutełczynnik spływu przyjmowany wg nowej normy jako 10 (w starej zależny od nachylenia dachu i rodzaju powierzchni odwadnianej)

A ndash efektywna powierzchnia dachu lub powierzchnia odwadniana [m2]

I ndash w starej normie miarodajne natężenie deszczu [l(sha)] przyjmowane I 300 l(sha)

r ndash natężenie opadoacutew atmosferycznych [l(sm2)] przyjmowane albo na podstawie danych statystycznych albo wg tabeli 1 w nowej normie po przemnożeniu przez wspoacutełczynnik ryzyka podany w tabeli 2

Wymiarowanie rynien i rur spustowych

1 Przewody spustowe ndash średnicę należy dobrać tak aby obliczona wartość odpływu ściekoacutew Qr nie przekraczała wartości Qrmax (qdmax) a powierzchnia odwadniana A powierzchni Amax zestawionych w tabeli w normie PN ndash 92B ndash 01707

2 Wg starej normy rynny powinny mieć średnice minimum 150 mm (dotyczy to budynkoacutew wielorodzinnych)

Efektywna

powierzchnia dachu

odwadniana przez

rynnę A [m2]

Szerokość rynny [mm] Średnica rury

spustowej [mm]

poniżej 20 70 50

20 ndash 57 100 (lub 125) 70

57 ndash 97 125 100

97 - 170 150 100

170 - 243 180 125

Dla budynkoacutew jednorodzinnych średnice rynien i przewodoacutew spustowych można określić w oparciu o efektywną powierzchnię dachu wg tabeli

Średnice poziomoacutew i przykanalikoacutew

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qr z uwzględnieniem następujących zasad

a) dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 07

b) dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 09

c) i d) jak dla kanalizacji sanitarnej

Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej

Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qt (qog) [ls]

Qww ndash natężenie odpływu ściekoacutew sanitarnych

Qr ndash natężenie odpływu ściekoacutew deszczowych

Kanalizacja ogoacutelnospławna to ten fragment ktoacutery odprowadza i ścieki sanitarne i deszczowe do zewnętrznej sieci ogoacutelnospławnej

rwwt QQQ

Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się z uwzględnieniem następujących zasad

a) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt spełnione powinny być warunki

a) i b) jak dla ściekoacutew deszczowych

b) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt obliczeniowa prędkość przepływu

ściekoacutew nie może przekraczać wartości dopuszczalnej ktoacutera wynosi

80 ms ndash dla rur żeliwnych i innych metalowych

40 ms ndash dla rur kamionkowych betonowych i z tworzyw sztucznych

c) dla odpływu tylko ściekoacutew sanitarnych Qww prędkość przepływu

ściekoacutew nie może być mniejsza od vmin = 07 ms

bullRynny z PVC-U

bullRynny z blachy aluminiowej

bullRynny miedziane

bullRynny z blachy stalowej

bullRynny cynkowo-tytanowe

Przekroje rynien a b c) poacutełokragłe d) trapezowy e f) trapezoidalny g) prostokatny h) poacutełokragły leacy

Rodzaje rynien a) okapowa b) koszowa c) gzymsowa d) leacy

Podejścia

niewentylowane - należy montować ze spadkiem wynoszącym od 2 do 15

wentylowane ndash można zastosować tu mniejsze spadki zgodnie z przywołaną normą ale wymagają dodatkowego przewodu wentylującego

Najczęściej projektuje się podejścia niewentylowane Ich długość w typowym rozwiązaniu stosowanym w Polsce nie powinna przekraczać 30 m a w przypadku miski ustępowej 10 m po długości przewodu

W przypadku dłuższych podejść albo zwiększa się średnicę albo projektuje się podejścia wentylowane za pomocą np zaworoacutew napowietrzających

Nowa norma wprowadza cztery typy systemoacutew kanalizacyjnych jakie można spotkać w poszczegoacutelnych krajach Unii Europejskiej

W Polsce stosuje się tradycyjnie system I

System Nazwa Cechy

I

System pojedynczego pionu

z podejściami częściowo

wypełnionymi

bull jeden pion kanalizacyjny

bull wypełnienie przewodoacutew 50

II

System pojedynczego pionu

z podejściami o mniejszej

średnicy

bull jeden pion kanalizacyjny

bull wypełnienie przewodoacutew 70

III

System pojedynczego pionu

z podejściami całkowicie

wypełnionymi

bull jeden pion kanalizacyjny

bull wypełnienie przewodoacutew 100

bull każde urządzenie podłączone

oddzielnie do pionu

IV System oddzielnych pionoacutew

kanalizacyjnych

bull dwa piony ndash jeden odprowadzający

ścieki czarne z ustępoacutew spłukiwanych

i pisuaroacutew i drugi odprowadzający

pozostałe ścieki

bull wypełnienie przewodoacutew jak dla

systemoacutew I II lub III

Średnice nominalne podejść pojedynczych dobiera się w zależności od typu przyłączonego przyboru sanitarnego lub urządzenia w typowych

rozwiązaniach w Polsce wg tabeli Urządzenie DN [mm]

Umywalka bidet 40

Zlewozmywak

zmywarka pralka

wanna natrysk 50

Miska ustępowa 100

Minimalna średnica podejścia pojedynczego zdeterminowana jest przez jego długość wysokość spadania i ilość zmian kierunku zgodnie z tabelą

DN Lmax

[m] H [m]

trzy zmiany

kierunku

40

50 30 lt10

70 50 lt10

100 50 lt30

H

L

Jeśli powyższe wymiary są przekroczone lub istnieje konieczność zastosowania więcej niż trzech zmian kierunku prowadzenia przewodoacutew należy wybrać kolejną większą średnicę nominalną

Średnice nominalne podjeść zbiorowych

Zależą od natężenia przepływu ściekoacutew w projektowanym

podejściu i od zastosowanego systemu Wybierając system

należy kierować się dostępnymi na rynku przyborami trudno

bowiem wyobrazić sobie podłączanie przyboru sanitarnego

z odpływem np 40mm do przewodu o średnicy mniejszej

Utrudniałoby to swobodny odpływ ściekoacutew z tego przyboru

Natężenie przepływu ściekoacutew sanitarnych Qww

wyznacza się dla danego odcinka instalacji zgodnie

z zależnością

]sl[DUKQww

gdzie K ndash wspoacutełczynnik częstości

DU ndash odpływ jednostkowy [ls] z urządzenia

UWAGA Qww DUmax jeśli nie to Qww = DUmax

Odpływy jednostkowe DU

Odpływy jednostkowe DU -cd

Typowe wspoacutełczynniki częstości K

Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia

z przewodami odpływowymi Piony kanalizacyjne należy prowadzić bez zmiany średnicy i kierunku na całej długości w szachtach sanitarnych

U podstawy każdego pionu przed przejściem w przewoacuted odpływowy należy zamontować otwoacuter rewizyjny (czyszczak) umożliwiający dostęp do wnętrza przodu

W przypadku kanalizacji sanitarnej każdy pion musi być wentylowany w celu wyroacutewnania ciśnienia w instalacji

Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia

z przewodami odpływowymi Wentylację pionu zapewnia

przewoacuted wentylacyjny zakończony rurą wywiewną wyprowadzoną ponad połać dachu

zawoacuter napowietrzający ndash rozwiązanie dozwolone do stosowania w przypadku braku możliwości wyprowadzenia pionu ponad dach można takie rozwiązanie stosować przy spełnieniu następujących warunkoacutew

piony mają wysokość 4 do 5 kondygnacji

ostatni pion licząc od najdalszego w stosunku do kanału oraz co piąty w budynku jest zakończony rurą wywiewną

Elementy pionu kanalizacyjnego

troacutejniki doprowadzające ścieki z podejść kanalizacyjnych

czyszczak prze zmianą kierunku prowadzenia ściekoacutew ndash około 05 nad posadzką przed przejściem w przewoacuted odpływowy

rura prosta o niezmiennej średnicy na całej długości

zawoacuter napowietrzający lub rura wywiewna

W systemie kanalizacji sanitarnej wyroacuteżnić można

piony z wentylacją głoacutewną ndash zakończone rurą wywiewną lub zaworem napowietrzającym

piony z wentylacją obejściową ndash piony z dodatkowym przewodem wentylacyjnym prowadzonym obok pionu spustowego i połączonym z rurą wywiewną

Średnica pionu zależy od wybranego systemu wentylacji i obliczonego natężenia przepływu ściekoacutew dla całego pionu

Należy pamiętać o tym że minimalna średnica pionu nie może być mniejsza od średnicy największego podejścia

W typowych rozwiązaniach w Polsce minimalna średnica pionu wynosi 70mm a dla pionoacutew prowadzących ścieki z misek ustępowych 100mm

Oczywiście w tabelach należy sprawdzić czy średnicy nie należy zwiększyć ze względu na obliczoną wartość Qww

Piony z wentylacją głoacutewną

Piony z wentylacją obejściową

Przewody odpływowe

(poziomy kanalizacyjne)

Wśroacuted przewodoacutew odpływowych wyroacuteżniamy przewoacuted głoacutewny oraz przewody drugorzędne Każdy przewoacuted drugorzędny powinien być oddzielnie podłączony do głoacutewnego pod kątem 45deg

Wszystkie przewody prowadzone są najkroacutetszą drogą przeważnie wzdłuż przegrody budowlanej oraz koniecznie z zachowaniem odpowiedniego spadku

Przewody odpływowe

(poziomy kanalizacyjne)

Spadek powinien być jednakowy na całej długości co zapewnia samooczyszczanie się przewodu

Przyjęte jest że rury układa się kielichem w kierunku przeciwnym do spływu ściekoacutew

Rewizje kanalizacyjne powinno się montować

co 15 m na rurach średnicy od 100 do 150 mm

przed każdym uskokiem poziomu

Rury prowadzone przez murowane ścianki muszą być ułożone prostopadle do przegrody

Na przewody z tworzyw sztucznych powinno się w miejscach przejść dodatkowo nałożyć tuleje ochronne Umożliwią one rurom pewien ruch zabezpieczając instalację przed uszkodzeniami mechanicznymi

Przestrzeń pomiędzy tuleją a rurą powinno się zabezpieczyć izolacją

Jeśli przewody kanalizacyjne z tworzyw sztucznych układane są w sąsiedztwie przewodoacutew wydzielających ciepło powinny być osłonięte otulinami izolacyjnymi w celu zabezpieczenia przed przegrzewaniem

Przewody poziome i przykanaliki powinny być ułożone poniżej strefy przemarzania gruntu czyli na głębokości 80-140 cm zależnie od regionu kraju

Jeśli przewody prowadzone są w pomieszczeniach w ktoacuterych temperatura może spadać poniżej 0degC muszą być odpowiednio zabezpieczone przed przemarzaniem

Dla przewodoacutew prowadzonych na zewnątrz budynku należy pamiętać że warstwa gruntu pokrywającego rury kanalizacyjne powinna być o 10-20 cm większa od głębokości przemarzania gruntu jeśli przewody układa się wyżej to powinny być zaizolowane termicznie

Rury kanalizacyjne układane na zewnątrz budynku powinny być oddalone

od innych przewodoacutew co najmniej

15 m od przewodoacutew gazowych i wodociągowych

08 m od kabli energetycznych

05 m od kabli telekomunikacyjnych

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qww z uwzględnieniem następujących zasad

1 dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 05

2 dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 07

3 minimalna prędkość przepływu ściekoacutew wynosi 07 ms stąd

wynika prowadzenie przewodoacutew z odpowiednim do średnicy

spadkiem w kierunku sieci zewnętrznej

4 minimalna średnica przewodu zewnętrznego wynosi 010m

a przykanalika 015m

Dobierając średnice przewodoacutew odpływowych należy stosować

tabelę z wartościami natężenia przepływu Q0 i prędkości

przepływu v0 dla przewodoacutew o przekroju kołowym przy

pełnym wypełnieniu i wykres Manninga

=QQ0

=vv0

hd

Q

v

(hd)

1

23

4

Przykład obliczeniowy Obliczeniowe natężenie sciekoacutew sanitarnych wynosi Qww= 50 ls Na podstawie tabeli 1 QwwQ0 = 50 2014 = 025 Z wykresu odczytujemy

V = 085V0 = 085114 = 097 ms przy napełnieniu hd = 037

Zakresy dopuszczalnych spadkoacutew przewodoacutew odpływowych

DN 0100 m ndash i = 20 - 100

DN 0150 m ndash i = 15 - 150

Urządzenia dodatkowe w kanalizacji sanitarnej

W przypadku odprowadzania ściekoacutew bytowo gospodarczych do zewnętrznej sieci typu ogoacutelnospławnego w pomieszczeniach położonych na najniższych kondygnacjach w budynku może dojść do zalania spowodowanego wstecznym przepływem ściekoacutew w wyniku intensywnych opadoacutew deszczu Dlatego też w tego typu instalacjach na przewodach kanalizacyjnych odprowadzających ścieki z pomieszczeń na najniższej kondygnacji stosować należy zasuwy burzowe ktoacutere chronią instalację przed przepływem zwrotnym

Materiały w kanalizacji sanitarnej

Instalacja kanalizacyjna może być wykonana z roacuteżnych materiałoacutew ale

zawsze rury i połączenia powinny być szczelne i odporne na korozję

Obecnie najpopularniejszym materiałem używanym do budowy instalacji

wewnętrznej jest tworzywo sztuczne Rury kanalizacyjne produkuje się z

polipropylenu (PP)

roacuteżnych odmian polichlorku winylu (PVC)

Polietylenu wysokiej gęstości (PE-HD)

żywicy poliestrowej wzmacnianej włoacuteknem szklanym (GRE)

Innymi materiałami stosowanymi w kanalizacji sanitarnej są

żeliwo

kamionka

beton

Kanalizacja deszczowa

Odprowadza wody opadowe z dachoacutew i terenoacutew przyległych do nieruchomości (podjazdy tarasy parkingi itp)

Projektowanie kanalizacji deszczowej odbywa się w oparciu o normę

PN ndash EN 12056 ndash 3 grudzień 2002

Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew

Część 3 Przewody deszczowe Projektowanie układu i obliczenia

oraz w przypadku braku informacji o normę

PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania w projektowaniu

Odprowadzanie wody z dachu stromego

W przypadku dachoacutew budynkoacutew niskich (do 5 kondygnacji) ktoacutere mają odpowiednie nachylenie (przyjmuje się że powyżej 8) najczęstszym sposobem odprowadzania wody deszczowej jest zastosowanie systemu rynnowego

Zadaniem deszczowej instalacji kanalizacyjnej jest zebranie wody z dachu i odprowadzenie jej do sieci kanalizacji deszczowej lub do gruntu System rynnowy polega na naturalnym (grawitacyjnym) spływie woacuted po połaci dachowej skąd jest przejmowana przez system rur System ten roacutewnież pracuje grawitacyjnie Umowną granicą instalacji deszczowej jest wylewka z ktoacuterej woda może być skierowana do sieci kanalizacji deszczowej (ogoacutelnospławnej) lub na grunt

Podstawowe elementy

instalacji kanalizacji deszczowej

Rynny - przewody o przekroju otwartym (okrągłym prostokątnym eliptycznym trapezowym okapowym) biegnące wzdłuż krawędzi dachu Zadaniem rynien jest zebranie wody opadowej Rynny prowadzone są z lekkim spadkiem w kierunku narożnikoacutew budynku dzięki czemu woda nie wylewa się za krawędzie tylko płynie w kierunku rur spustowych

Instalacja kanalizacji deszczowej składa się z następujących elementoacutew

Rury spustowe ndash pionowe odcinki przewodoacutew o przekroju zamkniętym (najczęściej okrągłym lub prostokątnym) Zadaniem rur spustowych jest zebranie wody płynącej rynnami i odprowadzenie ich poza budynek

Odpływy ndash elementy za pomocą ktoacuterych rynny przechodzą w rury spustowe Odpływ jest odcinkiem rynny w ktoacuterym wykonany jest obrobiony otwoacuter odpowiedniego kształtu pozwalający na włączenie rury spustowej Można wyroacuteżnić odpływy przelotowe oraz odpływy końcowe ( na narożnikach pomieszczeń) Pozwalają na mocowanie rur spustowych

Narożniki do rynien ndash umożliwiają połączenie rynien w narożnikach budynku Właściwy montaż narożnikoacutew jest bardzo ważny dla właściwej pracy rynien (ruchoacutew pod wpływem temperatury) Wylewki ndash kształtki ktoacuterymi kończy się rura spustowa Wylewka może być włą- czona do kanalizacji deszczowej bądź znajdować się nad gruntem

Łączniki do rynien - złączki zwykłe uszczelkowe i korekcyjne Ponieważ montaż rynien wymaga pozostawiania tzw dylatacji (odstępoacutew) złączki korekcyjne lub uszczelkowe umożliwiają wykonanie takich połączenia z dylatacją

Łączniki do rur spustowych - kolana troacutejniki redukcje mufy mufy redukcyjne Mufy służą do włączania rur spustowych do odpływoacutew zadaniem muf redukcyjnych jest połączenie rury spustowej i odpływu o roacuteżnych średnicach Kolana pozwalają na zmianę kierunku rury spustowej Troacutejniki umożliwiają włączanie do rur spustowych wyposażenia dodatkowego

Haki i obejmy - zadaniem tych elementoacutew jest mocowanie rynien i rur spustowych do dachoacutew i ścian

Elementy wykończeniowe i dodatkowe -

zadaniem tych elementoacutew jest wykończenie

systemu lub uzupełnienie jego pracy

Przykładami mogą tu być

dekiel służący do zakończenia rynny

filtr siatkowy montowany na rurze

spustowej zatrzymujący

zanieczyszczenia

czyszczak (rewizja) umożliwiający

przegląd i czyszczenie rury spustowej

(na zdjęciu)

odprowadzenie do kanalizacji deszczowej

Jednym ze sposoboacutew odprowadzenia wody jest podłączenie systemu rynnowego do kanalizacji deszczowej

Woacutewczas na dolnym odcinku rury spustowej mniej więcej 03-08 m ponad terenem należy zamontować rewizję (czyszczak) Rewizja ma wewnątrz kratkę na ktoacuterej zbierają się liście i inne zanieczyszczenia spływające z rynny

Rura spustowa z rewizją przyłączona jest do przewodoacutew odpływowych a te łączą się z kanalizacją Średnica przewodoacutew musi być co najmniej roacutewna średnicy rur spustowych i najczęściej wynosi 100-150 mm Głębokość na jakiej powinno się układać rury zależy od strefy przemarzania i wynosi 1-14 m System taki nie ma blokady przedostawania się zapachoacutew dlatego lepiej nie podłączać go do kanalizacji ogoacutelnospławnej

Innym sposobem odprowadzenia wody bezpośrednio do kanalizacji jest podłączenie rury spustowej do osadnika rynnowego Wyposażony jest on w klapkę ktoacutera stanowi blokadę zapachową i wyciągany kosz w ktoacuterym gromadzą się większe zanieczyszczenia takie jak liście

Gdy brak sieci kanalizacji deszczowej lub ogoacutelnospławnej woda deszczowa powinna być bezpiecznie rozprowadzona po terenie posesji ale tak żeby nie spływała na sąsiednie działki

Odprowadzanie wody z dachu

płaskiego

W przypadku dachoacutew budynkoacutew wysokich (powyżej 5 kondygnacji) oraz dachoacutew o małym nachyleniu (przyjmuje się że poniżej 8) najczęstszym sposobem odprowa-dzania wody deszczowej jest system odwadniania oparty na wpustach dachowych

Wpusty dachowe pełnią rolę dachowych odwodnień punkto-wych tzn zbierają wodę z pewnej powierzchni w jednym punkcie

Odprowadzanie wody z dachu

płaskiego Woda jest odprowadzana do rury spustowej biegnącej wewnątrz budynku a stamtąd do kanalizacji deszczowej lub poza budynek do gruntu Aby odwodnienie dachu płaskiego pracowało prawidłowo wpust powinien znaleźć się w najniższym punkcie dachu a spadek w jego kierunku powinien wynosić co najmniej 3 Oproacutecz zasadniczego wpustu powinien być wpust awaryjny ktoacutery przejmie wodę w przypadku zatkania wpustu głoacutewnego Na dachu powinna być co najmniej jedna para wpustoacutew Zasady projektowania moacutewią że wpusty należy rozmieszczać co 25 m

Obliczanie kanalizacji deszczowej

Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qr (qd) [ls]

rAC

10000

IAQr

gdzie ψ lub C ndash wspoacutełczynnik spływu przyjmowany wg nowej normy jako 10 (w starej zależny od nachylenia dachu i rodzaju powierzchni odwadnianej)

A ndash efektywna powierzchnia dachu lub powierzchnia odwadniana [m2]

I ndash w starej normie miarodajne natężenie deszczu [l(sha)] przyjmowane I 300 l(sha)

r ndash natężenie opadoacutew atmosferycznych [l(sm2)] przyjmowane albo na podstawie danych statystycznych albo wg tabeli 1 w nowej normie po przemnożeniu przez wspoacutełczynnik ryzyka podany w tabeli 2

Wymiarowanie rynien i rur spustowych

1 Przewody spustowe ndash średnicę należy dobrać tak aby obliczona wartość odpływu ściekoacutew Qr nie przekraczała wartości Qrmax (qdmax) a powierzchnia odwadniana A powierzchni Amax zestawionych w tabeli w normie PN ndash 92B ndash 01707

2 Wg starej normy rynny powinny mieć średnice minimum 150 mm (dotyczy to budynkoacutew wielorodzinnych)

Efektywna

powierzchnia dachu

odwadniana przez

rynnę A [m2]

Szerokość rynny [mm] Średnica rury

spustowej [mm]

poniżej 20 70 50

20 ndash 57 100 (lub 125) 70

57 ndash 97 125 100

97 - 170 150 100

170 - 243 180 125

Dla budynkoacutew jednorodzinnych średnice rynien i przewodoacutew spustowych można określić w oparciu o efektywną powierzchnię dachu wg tabeli

Średnice poziomoacutew i przykanalikoacutew

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qr z uwzględnieniem następujących zasad

a) dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 07

b) dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 09

c) i d) jak dla kanalizacji sanitarnej

Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej

Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qt (qog) [ls]

Qww ndash natężenie odpływu ściekoacutew sanitarnych

Qr ndash natężenie odpływu ściekoacutew deszczowych

Kanalizacja ogoacutelnospławna to ten fragment ktoacutery odprowadza i ścieki sanitarne i deszczowe do zewnętrznej sieci ogoacutelnospławnej

rwwt QQQ

Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się z uwzględnieniem następujących zasad

a) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt spełnione powinny być warunki

a) i b) jak dla ściekoacutew deszczowych

b) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt obliczeniowa prędkość przepływu

ściekoacutew nie może przekraczać wartości dopuszczalnej ktoacutera wynosi

80 ms ndash dla rur żeliwnych i innych metalowych

40 ms ndash dla rur kamionkowych betonowych i z tworzyw sztucznych

c) dla odpływu tylko ściekoacutew sanitarnych Qww prędkość przepływu

ściekoacutew nie może być mniejsza od vmin = 07 ms

bullRynny z PVC-U

bullRynny z blachy aluminiowej

bullRynny miedziane

bullRynny z blachy stalowej

bullRynny cynkowo-tytanowe

Przekroje rynien a b c) poacutełokragłe d) trapezowy e f) trapezoidalny g) prostokatny h) poacutełokragły leacy

Rodzaje rynien a) okapowa b) koszowa c) gzymsowa d) leacy

System Nazwa Cechy

I

System pojedynczego pionu

z podejściami częściowo

wypełnionymi

bull jeden pion kanalizacyjny

bull wypełnienie przewodoacutew 50

II

System pojedynczego pionu

z podejściami o mniejszej

średnicy

bull jeden pion kanalizacyjny

bull wypełnienie przewodoacutew 70

III

System pojedynczego pionu

z podejściami całkowicie

wypełnionymi

bull jeden pion kanalizacyjny

bull wypełnienie przewodoacutew 100

bull każde urządzenie podłączone

oddzielnie do pionu

IV System oddzielnych pionoacutew

kanalizacyjnych

bull dwa piony ndash jeden odprowadzający

ścieki czarne z ustępoacutew spłukiwanych

i pisuaroacutew i drugi odprowadzający

pozostałe ścieki

bull wypełnienie przewodoacutew jak dla

systemoacutew I II lub III

Średnice nominalne podejść pojedynczych dobiera się w zależności od typu przyłączonego przyboru sanitarnego lub urządzenia w typowych

rozwiązaniach w Polsce wg tabeli Urządzenie DN [mm]

Umywalka bidet 40

Zlewozmywak

zmywarka pralka

wanna natrysk 50

Miska ustępowa 100

Minimalna średnica podejścia pojedynczego zdeterminowana jest przez jego długość wysokość spadania i ilość zmian kierunku zgodnie z tabelą

DN Lmax

[m] H [m]

trzy zmiany

kierunku

40

50 30 lt10

70 50 lt10

100 50 lt30

H

L

Jeśli powyższe wymiary są przekroczone lub istnieje konieczność zastosowania więcej niż trzech zmian kierunku prowadzenia przewodoacutew należy wybrać kolejną większą średnicę nominalną

Średnice nominalne podjeść zbiorowych

Zależą od natężenia przepływu ściekoacutew w projektowanym

podejściu i od zastosowanego systemu Wybierając system

należy kierować się dostępnymi na rynku przyborami trudno

bowiem wyobrazić sobie podłączanie przyboru sanitarnego

z odpływem np 40mm do przewodu o średnicy mniejszej

Utrudniałoby to swobodny odpływ ściekoacutew z tego przyboru

Natężenie przepływu ściekoacutew sanitarnych Qww

wyznacza się dla danego odcinka instalacji zgodnie

z zależnością

]sl[DUKQww

gdzie K ndash wspoacutełczynnik częstości

DU ndash odpływ jednostkowy [ls] z urządzenia

UWAGA Qww DUmax jeśli nie to Qww = DUmax

Odpływy jednostkowe DU

Odpływy jednostkowe DU -cd

Typowe wspoacutełczynniki częstości K

Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia

z przewodami odpływowymi Piony kanalizacyjne należy prowadzić bez zmiany średnicy i kierunku na całej długości w szachtach sanitarnych

U podstawy każdego pionu przed przejściem w przewoacuted odpływowy należy zamontować otwoacuter rewizyjny (czyszczak) umożliwiający dostęp do wnętrza przodu

W przypadku kanalizacji sanitarnej każdy pion musi być wentylowany w celu wyroacutewnania ciśnienia w instalacji

Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia

z przewodami odpływowymi Wentylację pionu zapewnia

przewoacuted wentylacyjny zakończony rurą wywiewną wyprowadzoną ponad połać dachu

zawoacuter napowietrzający ndash rozwiązanie dozwolone do stosowania w przypadku braku możliwości wyprowadzenia pionu ponad dach można takie rozwiązanie stosować przy spełnieniu następujących warunkoacutew

piony mają wysokość 4 do 5 kondygnacji

ostatni pion licząc od najdalszego w stosunku do kanału oraz co piąty w budynku jest zakończony rurą wywiewną

Elementy pionu kanalizacyjnego

troacutejniki doprowadzające ścieki z podejść kanalizacyjnych

czyszczak prze zmianą kierunku prowadzenia ściekoacutew ndash około 05 nad posadzką przed przejściem w przewoacuted odpływowy

rura prosta o niezmiennej średnicy na całej długości

zawoacuter napowietrzający lub rura wywiewna

W systemie kanalizacji sanitarnej wyroacuteżnić można

piony z wentylacją głoacutewną ndash zakończone rurą wywiewną lub zaworem napowietrzającym

piony z wentylacją obejściową ndash piony z dodatkowym przewodem wentylacyjnym prowadzonym obok pionu spustowego i połączonym z rurą wywiewną

Średnica pionu zależy od wybranego systemu wentylacji i obliczonego natężenia przepływu ściekoacutew dla całego pionu

Należy pamiętać o tym że minimalna średnica pionu nie może być mniejsza od średnicy największego podejścia

W typowych rozwiązaniach w Polsce minimalna średnica pionu wynosi 70mm a dla pionoacutew prowadzących ścieki z misek ustępowych 100mm

Oczywiście w tabelach należy sprawdzić czy średnicy nie należy zwiększyć ze względu na obliczoną wartość Qww

Piony z wentylacją głoacutewną

Piony z wentylacją obejściową

Przewody odpływowe

(poziomy kanalizacyjne)

Wśroacuted przewodoacutew odpływowych wyroacuteżniamy przewoacuted głoacutewny oraz przewody drugorzędne Każdy przewoacuted drugorzędny powinien być oddzielnie podłączony do głoacutewnego pod kątem 45deg

Wszystkie przewody prowadzone są najkroacutetszą drogą przeważnie wzdłuż przegrody budowlanej oraz koniecznie z zachowaniem odpowiedniego spadku

Przewody odpływowe

(poziomy kanalizacyjne)

Spadek powinien być jednakowy na całej długości co zapewnia samooczyszczanie się przewodu

Przyjęte jest że rury układa się kielichem w kierunku przeciwnym do spływu ściekoacutew

Rewizje kanalizacyjne powinno się montować

co 15 m na rurach średnicy od 100 do 150 mm

przed każdym uskokiem poziomu

Rury prowadzone przez murowane ścianki muszą być ułożone prostopadle do przegrody

Na przewody z tworzyw sztucznych powinno się w miejscach przejść dodatkowo nałożyć tuleje ochronne Umożliwią one rurom pewien ruch zabezpieczając instalację przed uszkodzeniami mechanicznymi

Przestrzeń pomiędzy tuleją a rurą powinno się zabezpieczyć izolacją

Jeśli przewody kanalizacyjne z tworzyw sztucznych układane są w sąsiedztwie przewodoacutew wydzielających ciepło powinny być osłonięte otulinami izolacyjnymi w celu zabezpieczenia przed przegrzewaniem

Przewody poziome i przykanaliki powinny być ułożone poniżej strefy przemarzania gruntu czyli na głębokości 80-140 cm zależnie od regionu kraju

Jeśli przewody prowadzone są w pomieszczeniach w ktoacuterych temperatura może spadać poniżej 0degC muszą być odpowiednio zabezpieczone przed przemarzaniem

Dla przewodoacutew prowadzonych na zewnątrz budynku należy pamiętać że warstwa gruntu pokrywającego rury kanalizacyjne powinna być o 10-20 cm większa od głębokości przemarzania gruntu jeśli przewody układa się wyżej to powinny być zaizolowane termicznie

Rury kanalizacyjne układane na zewnątrz budynku powinny być oddalone

od innych przewodoacutew co najmniej

15 m od przewodoacutew gazowych i wodociągowych

08 m od kabli energetycznych

05 m od kabli telekomunikacyjnych

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qww z uwzględnieniem następujących zasad

1 dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 05

2 dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 07

3 minimalna prędkość przepływu ściekoacutew wynosi 07 ms stąd

wynika prowadzenie przewodoacutew z odpowiednim do średnicy

spadkiem w kierunku sieci zewnętrznej

4 minimalna średnica przewodu zewnętrznego wynosi 010m

a przykanalika 015m

Dobierając średnice przewodoacutew odpływowych należy stosować

tabelę z wartościami natężenia przepływu Q0 i prędkości

przepływu v0 dla przewodoacutew o przekroju kołowym przy

pełnym wypełnieniu i wykres Manninga

=QQ0

=vv0

hd

Q

v

(hd)

1

23

4

Przykład obliczeniowy Obliczeniowe natężenie sciekoacutew sanitarnych wynosi Qww= 50 ls Na podstawie tabeli 1 QwwQ0 = 50 2014 = 025 Z wykresu odczytujemy

V = 085V0 = 085114 = 097 ms przy napełnieniu hd = 037

Zakresy dopuszczalnych spadkoacutew przewodoacutew odpływowych

DN 0100 m ndash i = 20 - 100

DN 0150 m ndash i = 15 - 150

Urządzenia dodatkowe w kanalizacji sanitarnej

W przypadku odprowadzania ściekoacutew bytowo gospodarczych do zewnętrznej sieci typu ogoacutelnospławnego w pomieszczeniach położonych na najniższych kondygnacjach w budynku może dojść do zalania spowodowanego wstecznym przepływem ściekoacutew w wyniku intensywnych opadoacutew deszczu Dlatego też w tego typu instalacjach na przewodach kanalizacyjnych odprowadzających ścieki z pomieszczeń na najniższej kondygnacji stosować należy zasuwy burzowe ktoacutere chronią instalację przed przepływem zwrotnym

Materiały w kanalizacji sanitarnej

Instalacja kanalizacyjna może być wykonana z roacuteżnych materiałoacutew ale

zawsze rury i połączenia powinny być szczelne i odporne na korozję

Obecnie najpopularniejszym materiałem używanym do budowy instalacji

wewnętrznej jest tworzywo sztuczne Rury kanalizacyjne produkuje się z

polipropylenu (PP)

roacuteżnych odmian polichlorku winylu (PVC)

Polietylenu wysokiej gęstości (PE-HD)

żywicy poliestrowej wzmacnianej włoacuteknem szklanym (GRE)

Innymi materiałami stosowanymi w kanalizacji sanitarnej są

żeliwo

kamionka

beton

Kanalizacja deszczowa

Odprowadza wody opadowe z dachoacutew i terenoacutew przyległych do nieruchomości (podjazdy tarasy parkingi itp)

Projektowanie kanalizacji deszczowej odbywa się w oparciu o normę

PN ndash EN 12056 ndash 3 grudzień 2002

Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew

Część 3 Przewody deszczowe Projektowanie układu i obliczenia

oraz w przypadku braku informacji o normę

PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania w projektowaniu

Odprowadzanie wody z dachu stromego

W przypadku dachoacutew budynkoacutew niskich (do 5 kondygnacji) ktoacutere mają odpowiednie nachylenie (przyjmuje się że powyżej 8) najczęstszym sposobem odprowadzania wody deszczowej jest zastosowanie systemu rynnowego

Zadaniem deszczowej instalacji kanalizacyjnej jest zebranie wody z dachu i odprowadzenie jej do sieci kanalizacji deszczowej lub do gruntu System rynnowy polega na naturalnym (grawitacyjnym) spływie woacuted po połaci dachowej skąd jest przejmowana przez system rur System ten roacutewnież pracuje grawitacyjnie Umowną granicą instalacji deszczowej jest wylewka z ktoacuterej woda może być skierowana do sieci kanalizacji deszczowej (ogoacutelnospławnej) lub na grunt

Podstawowe elementy

instalacji kanalizacji deszczowej

Rynny - przewody o przekroju otwartym (okrągłym prostokątnym eliptycznym trapezowym okapowym) biegnące wzdłuż krawędzi dachu Zadaniem rynien jest zebranie wody opadowej Rynny prowadzone są z lekkim spadkiem w kierunku narożnikoacutew budynku dzięki czemu woda nie wylewa się za krawędzie tylko płynie w kierunku rur spustowych

Instalacja kanalizacji deszczowej składa się z następujących elementoacutew

Rury spustowe ndash pionowe odcinki przewodoacutew o przekroju zamkniętym (najczęściej okrągłym lub prostokątnym) Zadaniem rur spustowych jest zebranie wody płynącej rynnami i odprowadzenie ich poza budynek

Odpływy ndash elementy za pomocą ktoacuterych rynny przechodzą w rury spustowe Odpływ jest odcinkiem rynny w ktoacuterym wykonany jest obrobiony otwoacuter odpowiedniego kształtu pozwalający na włączenie rury spustowej Można wyroacuteżnić odpływy przelotowe oraz odpływy końcowe ( na narożnikach pomieszczeń) Pozwalają na mocowanie rur spustowych

Narożniki do rynien ndash umożliwiają połączenie rynien w narożnikach budynku Właściwy montaż narożnikoacutew jest bardzo ważny dla właściwej pracy rynien (ruchoacutew pod wpływem temperatury) Wylewki ndash kształtki ktoacuterymi kończy się rura spustowa Wylewka może być włą- czona do kanalizacji deszczowej bądź znajdować się nad gruntem

Łączniki do rynien - złączki zwykłe uszczelkowe i korekcyjne Ponieważ montaż rynien wymaga pozostawiania tzw dylatacji (odstępoacutew) złączki korekcyjne lub uszczelkowe umożliwiają wykonanie takich połączenia z dylatacją

Łączniki do rur spustowych - kolana troacutejniki redukcje mufy mufy redukcyjne Mufy służą do włączania rur spustowych do odpływoacutew zadaniem muf redukcyjnych jest połączenie rury spustowej i odpływu o roacuteżnych średnicach Kolana pozwalają na zmianę kierunku rury spustowej Troacutejniki umożliwiają włączanie do rur spustowych wyposażenia dodatkowego

Haki i obejmy - zadaniem tych elementoacutew jest mocowanie rynien i rur spustowych do dachoacutew i ścian

Elementy wykończeniowe i dodatkowe -

zadaniem tych elementoacutew jest wykończenie

systemu lub uzupełnienie jego pracy

Przykładami mogą tu być

dekiel służący do zakończenia rynny

filtr siatkowy montowany na rurze

spustowej zatrzymujący

zanieczyszczenia

czyszczak (rewizja) umożliwiający

przegląd i czyszczenie rury spustowej

(na zdjęciu)

odprowadzenie do kanalizacji deszczowej

Jednym ze sposoboacutew odprowadzenia wody jest podłączenie systemu rynnowego do kanalizacji deszczowej

Woacutewczas na dolnym odcinku rury spustowej mniej więcej 03-08 m ponad terenem należy zamontować rewizję (czyszczak) Rewizja ma wewnątrz kratkę na ktoacuterej zbierają się liście i inne zanieczyszczenia spływające z rynny

Rura spustowa z rewizją przyłączona jest do przewodoacutew odpływowych a te łączą się z kanalizacją Średnica przewodoacutew musi być co najmniej roacutewna średnicy rur spustowych i najczęściej wynosi 100-150 mm Głębokość na jakiej powinno się układać rury zależy od strefy przemarzania i wynosi 1-14 m System taki nie ma blokady przedostawania się zapachoacutew dlatego lepiej nie podłączać go do kanalizacji ogoacutelnospławnej

Innym sposobem odprowadzenia wody bezpośrednio do kanalizacji jest podłączenie rury spustowej do osadnika rynnowego Wyposażony jest on w klapkę ktoacutera stanowi blokadę zapachową i wyciągany kosz w ktoacuterym gromadzą się większe zanieczyszczenia takie jak liście

Gdy brak sieci kanalizacji deszczowej lub ogoacutelnospławnej woda deszczowa powinna być bezpiecznie rozprowadzona po terenie posesji ale tak żeby nie spływała na sąsiednie działki

Odprowadzanie wody z dachu

płaskiego

W przypadku dachoacutew budynkoacutew wysokich (powyżej 5 kondygnacji) oraz dachoacutew o małym nachyleniu (przyjmuje się że poniżej 8) najczęstszym sposobem odprowa-dzania wody deszczowej jest system odwadniania oparty na wpustach dachowych

Wpusty dachowe pełnią rolę dachowych odwodnień punkto-wych tzn zbierają wodę z pewnej powierzchni w jednym punkcie

Odprowadzanie wody z dachu

płaskiego Woda jest odprowadzana do rury spustowej biegnącej wewnątrz budynku a stamtąd do kanalizacji deszczowej lub poza budynek do gruntu Aby odwodnienie dachu płaskiego pracowało prawidłowo wpust powinien znaleźć się w najniższym punkcie dachu a spadek w jego kierunku powinien wynosić co najmniej 3 Oproacutecz zasadniczego wpustu powinien być wpust awaryjny ktoacutery przejmie wodę w przypadku zatkania wpustu głoacutewnego Na dachu powinna być co najmniej jedna para wpustoacutew Zasady projektowania moacutewią że wpusty należy rozmieszczać co 25 m

Obliczanie kanalizacji deszczowej

Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qr (qd) [ls]

rAC

10000

IAQr

gdzie ψ lub C ndash wspoacutełczynnik spływu przyjmowany wg nowej normy jako 10 (w starej zależny od nachylenia dachu i rodzaju powierzchni odwadnianej)

A ndash efektywna powierzchnia dachu lub powierzchnia odwadniana [m2]

I ndash w starej normie miarodajne natężenie deszczu [l(sha)] przyjmowane I 300 l(sha)

r ndash natężenie opadoacutew atmosferycznych [l(sm2)] przyjmowane albo na podstawie danych statystycznych albo wg tabeli 1 w nowej normie po przemnożeniu przez wspoacutełczynnik ryzyka podany w tabeli 2

Wymiarowanie rynien i rur spustowych

1 Przewody spustowe ndash średnicę należy dobrać tak aby obliczona wartość odpływu ściekoacutew Qr nie przekraczała wartości Qrmax (qdmax) a powierzchnia odwadniana A powierzchni Amax zestawionych w tabeli w normie PN ndash 92B ndash 01707

2 Wg starej normy rynny powinny mieć średnice minimum 150 mm (dotyczy to budynkoacutew wielorodzinnych)

Efektywna

powierzchnia dachu

odwadniana przez

rynnę A [m2]

Szerokość rynny [mm] Średnica rury

spustowej [mm]

poniżej 20 70 50

20 ndash 57 100 (lub 125) 70

57 ndash 97 125 100

97 - 170 150 100

170 - 243 180 125

Dla budynkoacutew jednorodzinnych średnice rynien i przewodoacutew spustowych można określić w oparciu o efektywną powierzchnię dachu wg tabeli

Średnice poziomoacutew i przykanalikoacutew

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qr z uwzględnieniem następujących zasad

a) dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 07

b) dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 09

c) i d) jak dla kanalizacji sanitarnej

Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej

Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qt (qog) [ls]

Qww ndash natężenie odpływu ściekoacutew sanitarnych

Qr ndash natężenie odpływu ściekoacutew deszczowych

Kanalizacja ogoacutelnospławna to ten fragment ktoacutery odprowadza i ścieki sanitarne i deszczowe do zewnętrznej sieci ogoacutelnospławnej

rwwt QQQ

Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się z uwzględnieniem następujących zasad

a) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt spełnione powinny być warunki

a) i b) jak dla ściekoacutew deszczowych

b) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt obliczeniowa prędkość przepływu

ściekoacutew nie może przekraczać wartości dopuszczalnej ktoacutera wynosi

80 ms ndash dla rur żeliwnych i innych metalowych

40 ms ndash dla rur kamionkowych betonowych i z tworzyw sztucznych

c) dla odpływu tylko ściekoacutew sanitarnych Qww prędkość przepływu

ściekoacutew nie może być mniejsza od vmin = 07 ms

bullRynny z PVC-U

bullRynny z blachy aluminiowej

bullRynny miedziane

bullRynny z blachy stalowej

bullRynny cynkowo-tytanowe

Przekroje rynien a b c) poacutełokragłe d) trapezowy e f) trapezoidalny g) prostokatny h) poacutełokragły leacy

Rodzaje rynien a) okapowa b) koszowa c) gzymsowa d) leacy

Średnice nominalne podejść pojedynczych dobiera się w zależności od typu przyłączonego przyboru sanitarnego lub urządzenia w typowych

rozwiązaniach w Polsce wg tabeli Urządzenie DN [mm]

Umywalka bidet 40

Zlewozmywak

zmywarka pralka

wanna natrysk 50

Miska ustępowa 100

Minimalna średnica podejścia pojedynczego zdeterminowana jest przez jego długość wysokość spadania i ilość zmian kierunku zgodnie z tabelą

DN Lmax

[m] H [m]

trzy zmiany

kierunku

40

50 30 lt10

70 50 lt10

100 50 lt30

H

L

Jeśli powyższe wymiary są przekroczone lub istnieje konieczność zastosowania więcej niż trzech zmian kierunku prowadzenia przewodoacutew należy wybrać kolejną większą średnicę nominalną

Średnice nominalne podjeść zbiorowych

Zależą od natężenia przepływu ściekoacutew w projektowanym

podejściu i od zastosowanego systemu Wybierając system

należy kierować się dostępnymi na rynku przyborami trudno

bowiem wyobrazić sobie podłączanie przyboru sanitarnego

z odpływem np 40mm do przewodu o średnicy mniejszej

Utrudniałoby to swobodny odpływ ściekoacutew z tego przyboru

Natężenie przepływu ściekoacutew sanitarnych Qww

wyznacza się dla danego odcinka instalacji zgodnie

z zależnością

]sl[DUKQww

gdzie K ndash wspoacutełczynnik częstości

DU ndash odpływ jednostkowy [ls] z urządzenia

UWAGA Qww DUmax jeśli nie to Qww = DUmax

Odpływy jednostkowe DU

Odpływy jednostkowe DU -cd

Typowe wspoacutełczynniki częstości K

Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia

z przewodami odpływowymi Piony kanalizacyjne należy prowadzić bez zmiany średnicy i kierunku na całej długości w szachtach sanitarnych

U podstawy każdego pionu przed przejściem w przewoacuted odpływowy należy zamontować otwoacuter rewizyjny (czyszczak) umożliwiający dostęp do wnętrza przodu

W przypadku kanalizacji sanitarnej każdy pion musi być wentylowany w celu wyroacutewnania ciśnienia w instalacji

Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia

z przewodami odpływowymi Wentylację pionu zapewnia

przewoacuted wentylacyjny zakończony rurą wywiewną wyprowadzoną ponad połać dachu

zawoacuter napowietrzający ndash rozwiązanie dozwolone do stosowania w przypadku braku możliwości wyprowadzenia pionu ponad dach można takie rozwiązanie stosować przy spełnieniu następujących warunkoacutew

piony mają wysokość 4 do 5 kondygnacji

ostatni pion licząc od najdalszego w stosunku do kanału oraz co piąty w budynku jest zakończony rurą wywiewną

Elementy pionu kanalizacyjnego

troacutejniki doprowadzające ścieki z podejść kanalizacyjnych

czyszczak prze zmianą kierunku prowadzenia ściekoacutew ndash około 05 nad posadzką przed przejściem w przewoacuted odpływowy

rura prosta o niezmiennej średnicy na całej długości

zawoacuter napowietrzający lub rura wywiewna

W systemie kanalizacji sanitarnej wyroacuteżnić można

piony z wentylacją głoacutewną ndash zakończone rurą wywiewną lub zaworem napowietrzającym

piony z wentylacją obejściową ndash piony z dodatkowym przewodem wentylacyjnym prowadzonym obok pionu spustowego i połączonym z rurą wywiewną

Średnica pionu zależy od wybranego systemu wentylacji i obliczonego natężenia przepływu ściekoacutew dla całego pionu

Należy pamiętać o tym że minimalna średnica pionu nie może być mniejsza od średnicy największego podejścia

W typowych rozwiązaniach w Polsce minimalna średnica pionu wynosi 70mm a dla pionoacutew prowadzących ścieki z misek ustępowych 100mm

Oczywiście w tabelach należy sprawdzić czy średnicy nie należy zwiększyć ze względu na obliczoną wartość Qww

Piony z wentylacją głoacutewną

Piony z wentylacją obejściową

Przewody odpływowe

(poziomy kanalizacyjne)

Wśroacuted przewodoacutew odpływowych wyroacuteżniamy przewoacuted głoacutewny oraz przewody drugorzędne Każdy przewoacuted drugorzędny powinien być oddzielnie podłączony do głoacutewnego pod kątem 45deg

Wszystkie przewody prowadzone są najkroacutetszą drogą przeważnie wzdłuż przegrody budowlanej oraz koniecznie z zachowaniem odpowiedniego spadku

Przewody odpływowe

(poziomy kanalizacyjne)

Spadek powinien być jednakowy na całej długości co zapewnia samooczyszczanie się przewodu

Przyjęte jest że rury układa się kielichem w kierunku przeciwnym do spływu ściekoacutew

Rewizje kanalizacyjne powinno się montować

co 15 m na rurach średnicy od 100 do 150 mm

przed każdym uskokiem poziomu

Rury prowadzone przez murowane ścianki muszą być ułożone prostopadle do przegrody

Na przewody z tworzyw sztucznych powinno się w miejscach przejść dodatkowo nałożyć tuleje ochronne Umożliwią one rurom pewien ruch zabezpieczając instalację przed uszkodzeniami mechanicznymi

Przestrzeń pomiędzy tuleją a rurą powinno się zabezpieczyć izolacją

Jeśli przewody kanalizacyjne z tworzyw sztucznych układane są w sąsiedztwie przewodoacutew wydzielających ciepło powinny być osłonięte otulinami izolacyjnymi w celu zabezpieczenia przed przegrzewaniem

Przewody poziome i przykanaliki powinny być ułożone poniżej strefy przemarzania gruntu czyli na głębokości 80-140 cm zależnie od regionu kraju

Jeśli przewody prowadzone są w pomieszczeniach w ktoacuterych temperatura może spadać poniżej 0degC muszą być odpowiednio zabezpieczone przed przemarzaniem

Dla przewodoacutew prowadzonych na zewnątrz budynku należy pamiętać że warstwa gruntu pokrywającego rury kanalizacyjne powinna być o 10-20 cm większa od głębokości przemarzania gruntu jeśli przewody układa się wyżej to powinny być zaizolowane termicznie

Rury kanalizacyjne układane na zewnątrz budynku powinny być oddalone

od innych przewodoacutew co najmniej

15 m od przewodoacutew gazowych i wodociągowych

08 m od kabli energetycznych

05 m od kabli telekomunikacyjnych

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qww z uwzględnieniem następujących zasad

1 dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 05

2 dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 07

3 minimalna prędkość przepływu ściekoacutew wynosi 07 ms stąd

wynika prowadzenie przewodoacutew z odpowiednim do średnicy

spadkiem w kierunku sieci zewnętrznej

4 minimalna średnica przewodu zewnętrznego wynosi 010m

a przykanalika 015m

Dobierając średnice przewodoacutew odpływowych należy stosować

tabelę z wartościami natężenia przepływu Q0 i prędkości

przepływu v0 dla przewodoacutew o przekroju kołowym przy

pełnym wypełnieniu i wykres Manninga

=QQ0

=vv0

hd

Q

v

(hd)

1

23

4

Przykład obliczeniowy Obliczeniowe natężenie sciekoacutew sanitarnych wynosi Qww= 50 ls Na podstawie tabeli 1 QwwQ0 = 50 2014 = 025 Z wykresu odczytujemy

V = 085V0 = 085114 = 097 ms przy napełnieniu hd = 037

Zakresy dopuszczalnych spadkoacutew przewodoacutew odpływowych

DN 0100 m ndash i = 20 - 100

DN 0150 m ndash i = 15 - 150

Urządzenia dodatkowe w kanalizacji sanitarnej

W przypadku odprowadzania ściekoacutew bytowo gospodarczych do zewnętrznej sieci typu ogoacutelnospławnego w pomieszczeniach położonych na najniższych kondygnacjach w budynku może dojść do zalania spowodowanego wstecznym przepływem ściekoacutew w wyniku intensywnych opadoacutew deszczu Dlatego też w tego typu instalacjach na przewodach kanalizacyjnych odprowadzających ścieki z pomieszczeń na najniższej kondygnacji stosować należy zasuwy burzowe ktoacutere chronią instalację przed przepływem zwrotnym

Materiały w kanalizacji sanitarnej

Instalacja kanalizacyjna może być wykonana z roacuteżnych materiałoacutew ale

zawsze rury i połączenia powinny być szczelne i odporne na korozję

Obecnie najpopularniejszym materiałem używanym do budowy instalacji

wewnętrznej jest tworzywo sztuczne Rury kanalizacyjne produkuje się z

polipropylenu (PP)

roacuteżnych odmian polichlorku winylu (PVC)

Polietylenu wysokiej gęstości (PE-HD)

żywicy poliestrowej wzmacnianej włoacuteknem szklanym (GRE)

Innymi materiałami stosowanymi w kanalizacji sanitarnej są

żeliwo

kamionka

beton

Kanalizacja deszczowa

Odprowadza wody opadowe z dachoacutew i terenoacutew przyległych do nieruchomości (podjazdy tarasy parkingi itp)

Projektowanie kanalizacji deszczowej odbywa się w oparciu o normę

PN ndash EN 12056 ndash 3 grudzień 2002

Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew

Część 3 Przewody deszczowe Projektowanie układu i obliczenia

oraz w przypadku braku informacji o normę

PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania w projektowaniu

Odprowadzanie wody z dachu stromego

W przypadku dachoacutew budynkoacutew niskich (do 5 kondygnacji) ktoacutere mają odpowiednie nachylenie (przyjmuje się że powyżej 8) najczęstszym sposobem odprowadzania wody deszczowej jest zastosowanie systemu rynnowego

Zadaniem deszczowej instalacji kanalizacyjnej jest zebranie wody z dachu i odprowadzenie jej do sieci kanalizacji deszczowej lub do gruntu System rynnowy polega na naturalnym (grawitacyjnym) spływie woacuted po połaci dachowej skąd jest przejmowana przez system rur System ten roacutewnież pracuje grawitacyjnie Umowną granicą instalacji deszczowej jest wylewka z ktoacuterej woda może być skierowana do sieci kanalizacji deszczowej (ogoacutelnospławnej) lub na grunt

Podstawowe elementy

instalacji kanalizacji deszczowej

Rynny - przewody o przekroju otwartym (okrągłym prostokątnym eliptycznym trapezowym okapowym) biegnące wzdłuż krawędzi dachu Zadaniem rynien jest zebranie wody opadowej Rynny prowadzone są z lekkim spadkiem w kierunku narożnikoacutew budynku dzięki czemu woda nie wylewa się za krawędzie tylko płynie w kierunku rur spustowych

Instalacja kanalizacji deszczowej składa się z następujących elementoacutew

Rury spustowe ndash pionowe odcinki przewodoacutew o przekroju zamkniętym (najczęściej okrągłym lub prostokątnym) Zadaniem rur spustowych jest zebranie wody płynącej rynnami i odprowadzenie ich poza budynek

Odpływy ndash elementy za pomocą ktoacuterych rynny przechodzą w rury spustowe Odpływ jest odcinkiem rynny w ktoacuterym wykonany jest obrobiony otwoacuter odpowiedniego kształtu pozwalający na włączenie rury spustowej Można wyroacuteżnić odpływy przelotowe oraz odpływy końcowe ( na narożnikach pomieszczeń) Pozwalają na mocowanie rur spustowych

Narożniki do rynien ndash umożliwiają połączenie rynien w narożnikach budynku Właściwy montaż narożnikoacutew jest bardzo ważny dla właściwej pracy rynien (ruchoacutew pod wpływem temperatury) Wylewki ndash kształtki ktoacuterymi kończy się rura spustowa Wylewka może być włą- czona do kanalizacji deszczowej bądź znajdować się nad gruntem

Łączniki do rynien - złączki zwykłe uszczelkowe i korekcyjne Ponieważ montaż rynien wymaga pozostawiania tzw dylatacji (odstępoacutew) złączki korekcyjne lub uszczelkowe umożliwiają wykonanie takich połączenia z dylatacją

Łączniki do rur spustowych - kolana troacutejniki redukcje mufy mufy redukcyjne Mufy służą do włączania rur spustowych do odpływoacutew zadaniem muf redukcyjnych jest połączenie rury spustowej i odpływu o roacuteżnych średnicach Kolana pozwalają na zmianę kierunku rury spustowej Troacutejniki umożliwiają włączanie do rur spustowych wyposażenia dodatkowego

Haki i obejmy - zadaniem tych elementoacutew jest mocowanie rynien i rur spustowych do dachoacutew i ścian

Elementy wykończeniowe i dodatkowe -

zadaniem tych elementoacutew jest wykończenie

systemu lub uzupełnienie jego pracy

Przykładami mogą tu być

dekiel służący do zakończenia rynny

filtr siatkowy montowany na rurze

spustowej zatrzymujący

zanieczyszczenia

czyszczak (rewizja) umożliwiający

przegląd i czyszczenie rury spustowej

(na zdjęciu)

odprowadzenie do kanalizacji deszczowej

Jednym ze sposoboacutew odprowadzenia wody jest podłączenie systemu rynnowego do kanalizacji deszczowej

Woacutewczas na dolnym odcinku rury spustowej mniej więcej 03-08 m ponad terenem należy zamontować rewizję (czyszczak) Rewizja ma wewnątrz kratkę na ktoacuterej zbierają się liście i inne zanieczyszczenia spływające z rynny

Rura spustowa z rewizją przyłączona jest do przewodoacutew odpływowych a te łączą się z kanalizacją Średnica przewodoacutew musi być co najmniej roacutewna średnicy rur spustowych i najczęściej wynosi 100-150 mm Głębokość na jakiej powinno się układać rury zależy od strefy przemarzania i wynosi 1-14 m System taki nie ma blokady przedostawania się zapachoacutew dlatego lepiej nie podłączać go do kanalizacji ogoacutelnospławnej

Innym sposobem odprowadzenia wody bezpośrednio do kanalizacji jest podłączenie rury spustowej do osadnika rynnowego Wyposażony jest on w klapkę ktoacutera stanowi blokadę zapachową i wyciągany kosz w ktoacuterym gromadzą się większe zanieczyszczenia takie jak liście

Gdy brak sieci kanalizacji deszczowej lub ogoacutelnospławnej woda deszczowa powinna być bezpiecznie rozprowadzona po terenie posesji ale tak żeby nie spływała na sąsiednie działki

Odprowadzanie wody z dachu

płaskiego

W przypadku dachoacutew budynkoacutew wysokich (powyżej 5 kondygnacji) oraz dachoacutew o małym nachyleniu (przyjmuje się że poniżej 8) najczęstszym sposobem odprowa-dzania wody deszczowej jest system odwadniania oparty na wpustach dachowych

Wpusty dachowe pełnią rolę dachowych odwodnień punkto-wych tzn zbierają wodę z pewnej powierzchni w jednym punkcie

Odprowadzanie wody z dachu

płaskiego Woda jest odprowadzana do rury spustowej biegnącej wewnątrz budynku a stamtąd do kanalizacji deszczowej lub poza budynek do gruntu Aby odwodnienie dachu płaskiego pracowało prawidłowo wpust powinien znaleźć się w najniższym punkcie dachu a spadek w jego kierunku powinien wynosić co najmniej 3 Oproacutecz zasadniczego wpustu powinien być wpust awaryjny ktoacutery przejmie wodę w przypadku zatkania wpustu głoacutewnego Na dachu powinna być co najmniej jedna para wpustoacutew Zasady projektowania moacutewią że wpusty należy rozmieszczać co 25 m

Obliczanie kanalizacji deszczowej

Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qr (qd) [ls]

rAC

10000

IAQr

gdzie ψ lub C ndash wspoacutełczynnik spływu przyjmowany wg nowej normy jako 10 (w starej zależny od nachylenia dachu i rodzaju powierzchni odwadnianej)

A ndash efektywna powierzchnia dachu lub powierzchnia odwadniana [m2]

I ndash w starej normie miarodajne natężenie deszczu [l(sha)] przyjmowane I 300 l(sha)

r ndash natężenie opadoacutew atmosferycznych [l(sm2)] przyjmowane albo na podstawie danych statystycznych albo wg tabeli 1 w nowej normie po przemnożeniu przez wspoacutełczynnik ryzyka podany w tabeli 2

Wymiarowanie rynien i rur spustowych

1 Przewody spustowe ndash średnicę należy dobrać tak aby obliczona wartość odpływu ściekoacutew Qr nie przekraczała wartości Qrmax (qdmax) a powierzchnia odwadniana A powierzchni Amax zestawionych w tabeli w normie PN ndash 92B ndash 01707

2 Wg starej normy rynny powinny mieć średnice minimum 150 mm (dotyczy to budynkoacutew wielorodzinnych)

Efektywna

powierzchnia dachu

odwadniana przez

rynnę A [m2]

Szerokość rynny [mm] Średnica rury

spustowej [mm]

poniżej 20 70 50

20 ndash 57 100 (lub 125) 70

57 ndash 97 125 100

97 - 170 150 100

170 - 243 180 125

Dla budynkoacutew jednorodzinnych średnice rynien i przewodoacutew spustowych można określić w oparciu o efektywną powierzchnię dachu wg tabeli

Średnice poziomoacutew i przykanalikoacutew

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qr z uwzględnieniem następujących zasad

a) dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 07

b) dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 09

c) i d) jak dla kanalizacji sanitarnej

Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej

Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qt (qog) [ls]

Qww ndash natężenie odpływu ściekoacutew sanitarnych

Qr ndash natężenie odpływu ściekoacutew deszczowych

Kanalizacja ogoacutelnospławna to ten fragment ktoacutery odprowadza i ścieki sanitarne i deszczowe do zewnętrznej sieci ogoacutelnospławnej

rwwt QQQ

Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się z uwzględnieniem następujących zasad

a) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt spełnione powinny być warunki

a) i b) jak dla ściekoacutew deszczowych

b) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt obliczeniowa prędkość przepływu

ściekoacutew nie może przekraczać wartości dopuszczalnej ktoacutera wynosi

80 ms ndash dla rur żeliwnych i innych metalowych

40 ms ndash dla rur kamionkowych betonowych i z tworzyw sztucznych

c) dla odpływu tylko ściekoacutew sanitarnych Qww prędkość przepływu

ściekoacutew nie może być mniejsza od vmin = 07 ms

bullRynny z PVC-U

bullRynny z blachy aluminiowej

bullRynny miedziane

bullRynny z blachy stalowej

bullRynny cynkowo-tytanowe

Przekroje rynien a b c) poacutełokragłe d) trapezowy e f) trapezoidalny g) prostokatny h) poacutełokragły leacy

Rodzaje rynien a) okapowa b) koszowa c) gzymsowa d) leacy

Średnice nominalne podjeść zbiorowych

Zależą od natężenia przepływu ściekoacutew w projektowanym

podejściu i od zastosowanego systemu Wybierając system

należy kierować się dostępnymi na rynku przyborami trudno

bowiem wyobrazić sobie podłączanie przyboru sanitarnego

z odpływem np 40mm do przewodu o średnicy mniejszej

Utrudniałoby to swobodny odpływ ściekoacutew z tego przyboru

Natężenie przepływu ściekoacutew sanitarnych Qww

wyznacza się dla danego odcinka instalacji zgodnie

z zależnością

]sl[DUKQww

gdzie K ndash wspoacutełczynnik częstości

DU ndash odpływ jednostkowy [ls] z urządzenia

UWAGA Qww DUmax jeśli nie to Qww = DUmax

Odpływy jednostkowe DU

Odpływy jednostkowe DU -cd

Typowe wspoacutełczynniki częstości K

Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia

z przewodami odpływowymi Piony kanalizacyjne należy prowadzić bez zmiany średnicy i kierunku na całej długości w szachtach sanitarnych

U podstawy każdego pionu przed przejściem w przewoacuted odpływowy należy zamontować otwoacuter rewizyjny (czyszczak) umożliwiający dostęp do wnętrza przodu

W przypadku kanalizacji sanitarnej każdy pion musi być wentylowany w celu wyroacutewnania ciśnienia w instalacji

Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia

z przewodami odpływowymi Wentylację pionu zapewnia

przewoacuted wentylacyjny zakończony rurą wywiewną wyprowadzoną ponad połać dachu

zawoacuter napowietrzający ndash rozwiązanie dozwolone do stosowania w przypadku braku możliwości wyprowadzenia pionu ponad dach można takie rozwiązanie stosować przy spełnieniu następujących warunkoacutew

piony mają wysokość 4 do 5 kondygnacji

ostatni pion licząc od najdalszego w stosunku do kanału oraz co piąty w budynku jest zakończony rurą wywiewną

Elementy pionu kanalizacyjnego

troacutejniki doprowadzające ścieki z podejść kanalizacyjnych

czyszczak prze zmianą kierunku prowadzenia ściekoacutew ndash około 05 nad posadzką przed przejściem w przewoacuted odpływowy

rura prosta o niezmiennej średnicy na całej długości

zawoacuter napowietrzający lub rura wywiewna

W systemie kanalizacji sanitarnej wyroacuteżnić można

piony z wentylacją głoacutewną ndash zakończone rurą wywiewną lub zaworem napowietrzającym

piony z wentylacją obejściową ndash piony z dodatkowym przewodem wentylacyjnym prowadzonym obok pionu spustowego i połączonym z rurą wywiewną

Średnica pionu zależy od wybranego systemu wentylacji i obliczonego natężenia przepływu ściekoacutew dla całego pionu

Należy pamiętać o tym że minimalna średnica pionu nie może być mniejsza od średnicy największego podejścia

W typowych rozwiązaniach w Polsce minimalna średnica pionu wynosi 70mm a dla pionoacutew prowadzących ścieki z misek ustępowych 100mm

Oczywiście w tabelach należy sprawdzić czy średnicy nie należy zwiększyć ze względu na obliczoną wartość Qww

Piony z wentylacją głoacutewną

Piony z wentylacją obejściową

Przewody odpływowe

(poziomy kanalizacyjne)

Wśroacuted przewodoacutew odpływowych wyroacuteżniamy przewoacuted głoacutewny oraz przewody drugorzędne Każdy przewoacuted drugorzędny powinien być oddzielnie podłączony do głoacutewnego pod kątem 45deg

Wszystkie przewody prowadzone są najkroacutetszą drogą przeważnie wzdłuż przegrody budowlanej oraz koniecznie z zachowaniem odpowiedniego spadku

Przewody odpływowe

(poziomy kanalizacyjne)

Spadek powinien być jednakowy na całej długości co zapewnia samooczyszczanie się przewodu

Przyjęte jest że rury układa się kielichem w kierunku przeciwnym do spływu ściekoacutew

Rewizje kanalizacyjne powinno się montować

co 15 m na rurach średnicy od 100 do 150 mm

przed każdym uskokiem poziomu

Rury prowadzone przez murowane ścianki muszą być ułożone prostopadle do przegrody

Na przewody z tworzyw sztucznych powinno się w miejscach przejść dodatkowo nałożyć tuleje ochronne Umożliwią one rurom pewien ruch zabezpieczając instalację przed uszkodzeniami mechanicznymi

Przestrzeń pomiędzy tuleją a rurą powinno się zabezpieczyć izolacją

Jeśli przewody kanalizacyjne z tworzyw sztucznych układane są w sąsiedztwie przewodoacutew wydzielających ciepło powinny być osłonięte otulinami izolacyjnymi w celu zabezpieczenia przed przegrzewaniem

Przewody poziome i przykanaliki powinny być ułożone poniżej strefy przemarzania gruntu czyli na głębokości 80-140 cm zależnie od regionu kraju

Jeśli przewody prowadzone są w pomieszczeniach w ktoacuterych temperatura może spadać poniżej 0degC muszą być odpowiednio zabezpieczone przed przemarzaniem

Dla przewodoacutew prowadzonych na zewnątrz budynku należy pamiętać że warstwa gruntu pokrywającego rury kanalizacyjne powinna być o 10-20 cm większa od głębokości przemarzania gruntu jeśli przewody układa się wyżej to powinny być zaizolowane termicznie

Rury kanalizacyjne układane na zewnątrz budynku powinny być oddalone

od innych przewodoacutew co najmniej

15 m od przewodoacutew gazowych i wodociągowych

08 m od kabli energetycznych

05 m od kabli telekomunikacyjnych

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qww z uwzględnieniem następujących zasad

1 dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 05

2 dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 07

3 minimalna prędkość przepływu ściekoacutew wynosi 07 ms stąd

wynika prowadzenie przewodoacutew z odpowiednim do średnicy

spadkiem w kierunku sieci zewnętrznej

4 minimalna średnica przewodu zewnętrznego wynosi 010m

a przykanalika 015m

Dobierając średnice przewodoacutew odpływowych należy stosować

tabelę z wartościami natężenia przepływu Q0 i prędkości

przepływu v0 dla przewodoacutew o przekroju kołowym przy

pełnym wypełnieniu i wykres Manninga

=QQ0

=vv0

hd

Q

v

(hd)

1

23

4

Przykład obliczeniowy Obliczeniowe natężenie sciekoacutew sanitarnych wynosi Qww= 50 ls Na podstawie tabeli 1 QwwQ0 = 50 2014 = 025 Z wykresu odczytujemy

V = 085V0 = 085114 = 097 ms przy napełnieniu hd = 037

Zakresy dopuszczalnych spadkoacutew przewodoacutew odpływowych

DN 0100 m ndash i = 20 - 100

DN 0150 m ndash i = 15 - 150

Urządzenia dodatkowe w kanalizacji sanitarnej

W przypadku odprowadzania ściekoacutew bytowo gospodarczych do zewnętrznej sieci typu ogoacutelnospławnego w pomieszczeniach położonych na najniższych kondygnacjach w budynku może dojść do zalania spowodowanego wstecznym przepływem ściekoacutew w wyniku intensywnych opadoacutew deszczu Dlatego też w tego typu instalacjach na przewodach kanalizacyjnych odprowadzających ścieki z pomieszczeń na najniższej kondygnacji stosować należy zasuwy burzowe ktoacutere chronią instalację przed przepływem zwrotnym

Materiały w kanalizacji sanitarnej

Instalacja kanalizacyjna może być wykonana z roacuteżnych materiałoacutew ale

zawsze rury i połączenia powinny być szczelne i odporne na korozję

Obecnie najpopularniejszym materiałem używanym do budowy instalacji

wewnętrznej jest tworzywo sztuczne Rury kanalizacyjne produkuje się z

polipropylenu (PP)

roacuteżnych odmian polichlorku winylu (PVC)

Polietylenu wysokiej gęstości (PE-HD)

żywicy poliestrowej wzmacnianej włoacuteknem szklanym (GRE)

Innymi materiałami stosowanymi w kanalizacji sanitarnej są

żeliwo

kamionka

beton

Kanalizacja deszczowa

Odprowadza wody opadowe z dachoacutew i terenoacutew przyległych do nieruchomości (podjazdy tarasy parkingi itp)

Projektowanie kanalizacji deszczowej odbywa się w oparciu o normę

PN ndash EN 12056 ndash 3 grudzień 2002

Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew

Część 3 Przewody deszczowe Projektowanie układu i obliczenia

oraz w przypadku braku informacji o normę

PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania w projektowaniu

Odprowadzanie wody z dachu stromego

W przypadku dachoacutew budynkoacutew niskich (do 5 kondygnacji) ktoacutere mają odpowiednie nachylenie (przyjmuje się że powyżej 8) najczęstszym sposobem odprowadzania wody deszczowej jest zastosowanie systemu rynnowego

Zadaniem deszczowej instalacji kanalizacyjnej jest zebranie wody z dachu i odprowadzenie jej do sieci kanalizacji deszczowej lub do gruntu System rynnowy polega na naturalnym (grawitacyjnym) spływie woacuted po połaci dachowej skąd jest przejmowana przez system rur System ten roacutewnież pracuje grawitacyjnie Umowną granicą instalacji deszczowej jest wylewka z ktoacuterej woda może być skierowana do sieci kanalizacji deszczowej (ogoacutelnospławnej) lub na grunt

Podstawowe elementy

instalacji kanalizacji deszczowej

Rynny - przewody o przekroju otwartym (okrągłym prostokątnym eliptycznym trapezowym okapowym) biegnące wzdłuż krawędzi dachu Zadaniem rynien jest zebranie wody opadowej Rynny prowadzone są z lekkim spadkiem w kierunku narożnikoacutew budynku dzięki czemu woda nie wylewa się za krawędzie tylko płynie w kierunku rur spustowych

Instalacja kanalizacji deszczowej składa się z następujących elementoacutew

Rury spustowe ndash pionowe odcinki przewodoacutew o przekroju zamkniętym (najczęściej okrągłym lub prostokątnym) Zadaniem rur spustowych jest zebranie wody płynącej rynnami i odprowadzenie ich poza budynek

Odpływy ndash elementy za pomocą ktoacuterych rynny przechodzą w rury spustowe Odpływ jest odcinkiem rynny w ktoacuterym wykonany jest obrobiony otwoacuter odpowiedniego kształtu pozwalający na włączenie rury spustowej Można wyroacuteżnić odpływy przelotowe oraz odpływy końcowe ( na narożnikach pomieszczeń) Pozwalają na mocowanie rur spustowych

Narożniki do rynien ndash umożliwiają połączenie rynien w narożnikach budynku Właściwy montaż narożnikoacutew jest bardzo ważny dla właściwej pracy rynien (ruchoacutew pod wpływem temperatury) Wylewki ndash kształtki ktoacuterymi kończy się rura spustowa Wylewka może być włą- czona do kanalizacji deszczowej bądź znajdować się nad gruntem

Łączniki do rynien - złączki zwykłe uszczelkowe i korekcyjne Ponieważ montaż rynien wymaga pozostawiania tzw dylatacji (odstępoacutew) złączki korekcyjne lub uszczelkowe umożliwiają wykonanie takich połączenia z dylatacją

Łączniki do rur spustowych - kolana troacutejniki redukcje mufy mufy redukcyjne Mufy służą do włączania rur spustowych do odpływoacutew zadaniem muf redukcyjnych jest połączenie rury spustowej i odpływu o roacuteżnych średnicach Kolana pozwalają na zmianę kierunku rury spustowej Troacutejniki umożliwiają włączanie do rur spustowych wyposażenia dodatkowego

Haki i obejmy - zadaniem tych elementoacutew jest mocowanie rynien i rur spustowych do dachoacutew i ścian

Elementy wykończeniowe i dodatkowe -

zadaniem tych elementoacutew jest wykończenie

systemu lub uzupełnienie jego pracy

Przykładami mogą tu być

dekiel służący do zakończenia rynny

filtr siatkowy montowany na rurze

spustowej zatrzymujący

zanieczyszczenia

czyszczak (rewizja) umożliwiający

przegląd i czyszczenie rury spustowej

(na zdjęciu)

odprowadzenie do kanalizacji deszczowej

Jednym ze sposoboacutew odprowadzenia wody jest podłączenie systemu rynnowego do kanalizacji deszczowej

Woacutewczas na dolnym odcinku rury spustowej mniej więcej 03-08 m ponad terenem należy zamontować rewizję (czyszczak) Rewizja ma wewnątrz kratkę na ktoacuterej zbierają się liście i inne zanieczyszczenia spływające z rynny

Rura spustowa z rewizją przyłączona jest do przewodoacutew odpływowych a te łączą się z kanalizacją Średnica przewodoacutew musi być co najmniej roacutewna średnicy rur spustowych i najczęściej wynosi 100-150 mm Głębokość na jakiej powinno się układać rury zależy od strefy przemarzania i wynosi 1-14 m System taki nie ma blokady przedostawania się zapachoacutew dlatego lepiej nie podłączać go do kanalizacji ogoacutelnospławnej

Innym sposobem odprowadzenia wody bezpośrednio do kanalizacji jest podłączenie rury spustowej do osadnika rynnowego Wyposażony jest on w klapkę ktoacutera stanowi blokadę zapachową i wyciągany kosz w ktoacuterym gromadzą się większe zanieczyszczenia takie jak liście

Gdy brak sieci kanalizacji deszczowej lub ogoacutelnospławnej woda deszczowa powinna być bezpiecznie rozprowadzona po terenie posesji ale tak żeby nie spływała na sąsiednie działki

Odprowadzanie wody z dachu

płaskiego

W przypadku dachoacutew budynkoacutew wysokich (powyżej 5 kondygnacji) oraz dachoacutew o małym nachyleniu (przyjmuje się że poniżej 8) najczęstszym sposobem odprowa-dzania wody deszczowej jest system odwadniania oparty na wpustach dachowych

Wpusty dachowe pełnią rolę dachowych odwodnień punkto-wych tzn zbierają wodę z pewnej powierzchni w jednym punkcie

Odprowadzanie wody z dachu

płaskiego Woda jest odprowadzana do rury spustowej biegnącej wewnątrz budynku a stamtąd do kanalizacji deszczowej lub poza budynek do gruntu Aby odwodnienie dachu płaskiego pracowało prawidłowo wpust powinien znaleźć się w najniższym punkcie dachu a spadek w jego kierunku powinien wynosić co najmniej 3 Oproacutecz zasadniczego wpustu powinien być wpust awaryjny ktoacutery przejmie wodę w przypadku zatkania wpustu głoacutewnego Na dachu powinna być co najmniej jedna para wpustoacutew Zasady projektowania moacutewią że wpusty należy rozmieszczać co 25 m

Obliczanie kanalizacji deszczowej

Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qr (qd) [ls]

rAC

10000

IAQr

gdzie ψ lub C ndash wspoacutełczynnik spływu przyjmowany wg nowej normy jako 10 (w starej zależny od nachylenia dachu i rodzaju powierzchni odwadnianej)

A ndash efektywna powierzchnia dachu lub powierzchnia odwadniana [m2]

I ndash w starej normie miarodajne natężenie deszczu [l(sha)] przyjmowane I 300 l(sha)

r ndash natężenie opadoacutew atmosferycznych [l(sm2)] przyjmowane albo na podstawie danych statystycznych albo wg tabeli 1 w nowej normie po przemnożeniu przez wspoacutełczynnik ryzyka podany w tabeli 2

Wymiarowanie rynien i rur spustowych

1 Przewody spustowe ndash średnicę należy dobrać tak aby obliczona wartość odpływu ściekoacutew Qr nie przekraczała wartości Qrmax (qdmax) a powierzchnia odwadniana A powierzchni Amax zestawionych w tabeli w normie PN ndash 92B ndash 01707

2 Wg starej normy rynny powinny mieć średnice minimum 150 mm (dotyczy to budynkoacutew wielorodzinnych)

Efektywna

powierzchnia dachu

odwadniana przez

rynnę A [m2]

Szerokość rynny [mm] Średnica rury

spustowej [mm]

poniżej 20 70 50

20 ndash 57 100 (lub 125) 70

57 ndash 97 125 100

97 - 170 150 100

170 - 243 180 125

Dla budynkoacutew jednorodzinnych średnice rynien i przewodoacutew spustowych można określić w oparciu o efektywną powierzchnię dachu wg tabeli

Średnice poziomoacutew i przykanalikoacutew

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qr z uwzględnieniem następujących zasad

a) dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 07

b) dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 09

c) i d) jak dla kanalizacji sanitarnej

Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej

Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qt (qog) [ls]

Qww ndash natężenie odpływu ściekoacutew sanitarnych

Qr ndash natężenie odpływu ściekoacutew deszczowych

Kanalizacja ogoacutelnospławna to ten fragment ktoacutery odprowadza i ścieki sanitarne i deszczowe do zewnętrznej sieci ogoacutelnospławnej

rwwt QQQ

Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się z uwzględnieniem następujących zasad

a) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt spełnione powinny być warunki

a) i b) jak dla ściekoacutew deszczowych

b) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt obliczeniowa prędkość przepływu

ściekoacutew nie może przekraczać wartości dopuszczalnej ktoacutera wynosi

80 ms ndash dla rur żeliwnych i innych metalowych

40 ms ndash dla rur kamionkowych betonowych i z tworzyw sztucznych

c) dla odpływu tylko ściekoacutew sanitarnych Qww prędkość przepływu

ściekoacutew nie może być mniejsza od vmin = 07 ms

bullRynny z PVC-U

bullRynny z blachy aluminiowej

bullRynny miedziane

bullRynny z blachy stalowej

bullRynny cynkowo-tytanowe

Przekroje rynien a b c) poacutełokragłe d) trapezowy e f) trapezoidalny g) prostokatny h) poacutełokragły leacy

Rodzaje rynien a) okapowa b) koszowa c) gzymsowa d) leacy

Natężenie przepływu ściekoacutew sanitarnych Qww

wyznacza się dla danego odcinka instalacji zgodnie

z zależnością

]sl[DUKQww

gdzie K ndash wspoacutełczynnik częstości

DU ndash odpływ jednostkowy [ls] z urządzenia

UWAGA Qww DUmax jeśli nie to Qww = DUmax

Odpływy jednostkowe DU

Odpływy jednostkowe DU -cd

Typowe wspoacutełczynniki częstości K

Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia

z przewodami odpływowymi Piony kanalizacyjne należy prowadzić bez zmiany średnicy i kierunku na całej długości w szachtach sanitarnych

U podstawy każdego pionu przed przejściem w przewoacuted odpływowy należy zamontować otwoacuter rewizyjny (czyszczak) umożliwiający dostęp do wnętrza przodu

W przypadku kanalizacji sanitarnej każdy pion musi być wentylowany w celu wyroacutewnania ciśnienia w instalacji

Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia

z przewodami odpływowymi Wentylację pionu zapewnia

przewoacuted wentylacyjny zakończony rurą wywiewną wyprowadzoną ponad połać dachu

zawoacuter napowietrzający ndash rozwiązanie dozwolone do stosowania w przypadku braku możliwości wyprowadzenia pionu ponad dach można takie rozwiązanie stosować przy spełnieniu następujących warunkoacutew

piony mają wysokość 4 do 5 kondygnacji

ostatni pion licząc od najdalszego w stosunku do kanału oraz co piąty w budynku jest zakończony rurą wywiewną

Elementy pionu kanalizacyjnego

troacutejniki doprowadzające ścieki z podejść kanalizacyjnych

czyszczak prze zmianą kierunku prowadzenia ściekoacutew ndash około 05 nad posadzką przed przejściem w przewoacuted odpływowy

rura prosta o niezmiennej średnicy na całej długości

zawoacuter napowietrzający lub rura wywiewna

W systemie kanalizacji sanitarnej wyroacuteżnić można

piony z wentylacją głoacutewną ndash zakończone rurą wywiewną lub zaworem napowietrzającym

piony z wentylacją obejściową ndash piony z dodatkowym przewodem wentylacyjnym prowadzonym obok pionu spustowego i połączonym z rurą wywiewną

Średnica pionu zależy od wybranego systemu wentylacji i obliczonego natężenia przepływu ściekoacutew dla całego pionu

Należy pamiętać o tym że minimalna średnica pionu nie może być mniejsza od średnicy największego podejścia

W typowych rozwiązaniach w Polsce minimalna średnica pionu wynosi 70mm a dla pionoacutew prowadzących ścieki z misek ustępowych 100mm

Oczywiście w tabelach należy sprawdzić czy średnicy nie należy zwiększyć ze względu na obliczoną wartość Qww

Piony z wentylacją głoacutewną

Piony z wentylacją obejściową

Przewody odpływowe

(poziomy kanalizacyjne)

Wśroacuted przewodoacutew odpływowych wyroacuteżniamy przewoacuted głoacutewny oraz przewody drugorzędne Każdy przewoacuted drugorzędny powinien być oddzielnie podłączony do głoacutewnego pod kątem 45deg

Wszystkie przewody prowadzone są najkroacutetszą drogą przeważnie wzdłuż przegrody budowlanej oraz koniecznie z zachowaniem odpowiedniego spadku

Przewody odpływowe

(poziomy kanalizacyjne)

Spadek powinien być jednakowy na całej długości co zapewnia samooczyszczanie się przewodu

Przyjęte jest że rury układa się kielichem w kierunku przeciwnym do spływu ściekoacutew

Rewizje kanalizacyjne powinno się montować

co 15 m na rurach średnicy od 100 do 150 mm

przed każdym uskokiem poziomu

Rury prowadzone przez murowane ścianki muszą być ułożone prostopadle do przegrody

Na przewody z tworzyw sztucznych powinno się w miejscach przejść dodatkowo nałożyć tuleje ochronne Umożliwią one rurom pewien ruch zabezpieczając instalację przed uszkodzeniami mechanicznymi

Przestrzeń pomiędzy tuleją a rurą powinno się zabezpieczyć izolacją

Jeśli przewody kanalizacyjne z tworzyw sztucznych układane są w sąsiedztwie przewodoacutew wydzielających ciepło powinny być osłonięte otulinami izolacyjnymi w celu zabezpieczenia przed przegrzewaniem

Przewody poziome i przykanaliki powinny być ułożone poniżej strefy przemarzania gruntu czyli na głębokości 80-140 cm zależnie od regionu kraju

Jeśli przewody prowadzone są w pomieszczeniach w ktoacuterych temperatura może spadać poniżej 0degC muszą być odpowiednio zabezpieczone przed przemarzaniem

Dla przewodoacutew prowadzonych na zewnątrz budynku należy pamiętać że warstwa gruntu pokrywającego rury kanalizacyjne powinna być o 10-20 cm większa od głębokości przemarzania gruntu jeśli przewody układa się wyżej to powinny być zaizolowane termicznie

Rury kanalizacyjne układane na zewnątrz budynku powinny być oddalone

od innych przewodoacutew co najmniej

15 m od przewodoacutew gazowych i wodociągowych

08 m od kabli energetycznych

05 m od kabli telekomunikacyjnych

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qww z uwzględnieniem następujących zasad

1 dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 05

2 dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 07

3 minimalna prędkość przepływu ściekoacutew wynosi 07 ms stąd

wynika prowadzenie przewodoacutew z odpowiednim do średnicy

spadkiem w kierunku sieci zewnętrznej

4 minimalna średnica przewodu zewnętrznego wynosi 010m

a przykanalika 015m

Dobierając średnice przewodoacutew odpływowych należy stosować

tabelę z wartościami natężenia przepływu Q0 i prędkości

przepływu v0 dla przewodoacutew o przekroju kołowym przy

pełnym wypełnieniu i wykres Manninga

=QQ0

=vv0

hd

Q

v

(hd)

1

23

4

Przykład obliczeniowy Obliczeniowe natężenie sciekoacutew sanitarnych wynosi Qww= 50 ls Na podstawie tabeli 1 QwwQ0 = 50 2014 = 025 Z wykresu odczytujemy

V = 085V0 = 085114 = 097 ms przy napełnieniu hd = 037

Zakresy dopuszczalnych spadkoacutew przewodoacutew odpływowych

DN 0100 m ndash i = 20 - 100

DN 0150 m ndash i = 15 - 150

Urządzenia dodatkowe w kanalizacji sanitarnej

W przypadku odprowadzania ściekoacutew bytowo gospodarczych do zewnętrznej sieci typu ogoacutelnospławnego w pomieszczeniach położonych na najniższych kondygnacjach w budynku może dojść do zalania spowodowanego wstecznym przepływem ściekoacutew w wyniku intensywnych opadoacutew deszczu Dlatego też w tego typu instalacjach na przewodach kanalizacyjnych odprowadzających ścieki z pomieszczeń na najniższej kondygnacji stosować należy zasuwy burzowe ktoacutere chronią instalację przed przepływem zwrotnym

Materiały w kanalizacji sanitarnej

Instalacja kanalizacyjna może być wykonana z roacuteżnych materiałoacutew ale

zawsze rury i połączenia powinny być szczelne i odporne na korozję

Obecnie najpopularniejszym materiałem używanym do budowy instalacji

wewnętrznej jest tworzywo sztuczne Rury kanalizacyjne produkuje się z

polipropylenu (PP)

roacuteżnych odmian polichlorku winylu (PVC)

Polietylenu wysokiej gęstości (PE-HD)

żywicy poliestrowej wzmacnianej włoacuteknem szklanym (GRE)

Innymi materiałami stosowanymi w kanalizacji sanitarnej są

żeliwo

kamionka

beton

Kanalizacja deszczowa

Odprowadza wody opadowe z dachoacutew i terenoacutew przyległych do nieruchomości (podjazdy tarasy parkingi itp)

Projektowanie kanalizacji deszczowej odbywa się w oparciu o normę

PN ndash EN 12056 ndash 3 grudzień 2002

Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew

Część 3 Przewody deszczowe Projektowanie układu i obliczenia

oraz w przypadku braku informacji o normę

PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania w projektowaniu

Odprowadzanie wody z dachu stromego

W przypadku dachoacutew budynkoacutew niskich (do 5 kondygnacji) ktoacutere mają odpowiednie nachylenie (przyjmuje się że powyżej 8) najczęstszym sposobem odprowadzania wody deszczowej jest zastosowanie systemu rynnowego

Zadaniem deszczowej instalacji kanalizacyjnej jest zebranie wody z dachu i odprowadzenie jej do sieci kanalizacji deszczowej lub do gruntu System rynnowy polega na naturalnym (grawitacyjnym) spływie woacuted po połaci dachowej skąd jest przejmowana przez system rur System ten roacutewnież pracuje grawitacyjnie Umowną granicą instalacji deszczowej jest wylewka z ktoacuterej woda może być skierowana do sieci kanalizacji deszczowej (ogoacutelnospławnej) lub na grunt

Podstawowe elementy

instalacji kanalizacji deszczowej

Rynny - przewody o przekroju otwartym (okrągłym prostokątnym eliptycznym trapezowym okapowym) biegnące wzdłuż krawędzi dachu Zadaniem rynien jest zebranie wody opadowej Rynny prowadzone są z lekkim spadkiem w kierunku narożnikoacutew budynku dzięki czemu woda nie wylewa się za krawędzie tylko płynie w kierunku rur spustowych

Instalacja kanalizacji deszczowej składa się z następujących elementoacutew

Rury spustowe ndash pionowe odcinki przewodoacutew o przekroju zamkniętym (najczęściej okrągłym lub prostokątnym) Zadaniem rur spustowych jest zebranie wody płynącej rynnami i odprowadzenie ich poza budynek

Odpływy ndash elementy za pomocą ktoacuterych rynny przechodzą w rury spustowe Odpływ jest odcinkiem rynny w ktoacuterym wykonany jest obrobiony otwoacuter odpowiedniego kształtu pozwalający na włączenie rury spustowej Można wyroacuteżnić odpływy przelotowe oraz odpływy końcowe ( na narożnikach pomieszczeń) Pozwalają na mocowanie rur spustowych

Narożniki do rynien ndash umożliwiają połączenie rynien w narożnikach budynku Właściwy montaż narożnikoacutew jest bardzo ważny dla właściwej pracy rynien (ruchoacutew pod wpływem temperatury) Wylewki ndash kształtki ktoacuterymi kończy się rura spustowa Wylewka może być włą- czona do kanalizacji deszczowej bądź znajdować się nad gruntem

Łączniki do rynien - złączki zwykłe uszczelkowe i korekcyjne Ponieważ montaż rynien wymaga pozostawiania tzw dylatacji (odstępoacutew) złączki korekcyjne lub uszczelkowe umożliwiają wykonanie takich połączenia z dylatacją

Łączniki do rur spustowych - kolana troacutejniki redukcje mufy mufy redukcyjne Mufy służą do włączania rur spustowych do odpływoacutew zadaniem muf redukcyjnych jest połączenie rury spustowej i odpływu o roacuteżnych średnicach Kolana pozwalają na zmianę kierunku rury spustowej Troacutejniki umożliwiają włączanie do rur spustowych wyposażenia dodatkowego

Haki i obejmy - zadaniem tych elementoacutew jest mocowanie rynien i rur spustowych do dachoacutew i ścian

Elementy wykończeniowe i dodatkowe -

zadaniem tych elementoacutew jest wykończenie

systemu lub uzupełnienie jego pracy

Przykładami mogą tu być

dekiel służący do zakończenia rynny

filtr siatkowy montowany na rurze

spustowej zatrzymujący

zanieczyszczenia

czyszczak (rewizja) umożliwiający

przegląd i czyszczenie rury spustowej

(na zdjęciu)

odprowadzenie do kanalizacji deszczowej

Jednym ze sposoboacutew odprowadzenia wody jest podłączenie systemu rynnowego do kanalizacji deszczowej

Woacutewczas na dolnym odcinku rury spustowej mniej więcej 03-08 m ponad terenem należy zamontować rewizję (czyszczak) Rewizja ma wewnątrz kratkę na ktoacuterej zbierają się liście i inne zanieczyszczenia spływające z rynny

Rura spustowa z rewizją przyłączona jest do przewodoacutew odpływowych a te łączą się z kanalizacją Średnica przewodoacutew musi być co najmniej roacutewna średnicy rur spustowych i najczęściej wynosi 100-150 mm Głębokość na jakiej powinno się układać rury zależy od strefy przemarzania i wynosi 1-14 m System taki nie ma blokady przedostawania się zapachoacutew dlatego lepiej nie podłączać go do kanalizacji ogoacutelnospławnej

Innym sposobem odprowadzenia wody bezpośrednio do kanalizacji jest podłączenie rury spustowej do osadnika rynnowego Wyposażony jest on w klapkę ktoacutera stanowi blokadę zapachową i wyciągany kosz w ktoacuterym gromadzą się większe zanieczyszczenia takie jak liście

Gdy brak sieci kanalizacji deszczowej lub ogoacutelnospławnej woda deszczowa powinna być bezpiecznie rozprowadzona po terenie posesji ale tak żeby nie spływała na sąsiednie działki

Odprowadzanie wody z dachu

płaskiego

W przypadku dachoacutew budynkoacutew wysokich (powyżej 5 kondygnacji) oraz dachoacutew o małym nachyleniu (przyjmuje się że poniżej 8) najczęstszym sposobem odprowa-dzania wody deszczowej jest system odwadniania oparty na wpustach dachowych

Wpusty dachowe pełnią rolę dachowych odwodnień punkto-wych tzn zbierają wodę z pewnej powierzchni w jednym punkcie

Odprowadzanie wody z dachu

płaskiego Woda jest odprowadzana do rury spustowej biegnącej wewnątrz budynku a stamtąd do kanalizacji deszczowej lub poza budynek do gruntu Aby odwodnienie dachu płaskiego pracowało prawidłowo wpust powinien znaleźć się w najniższym punkcie dachu a spadek w jego kierunku powinien wynosić co najmniej 3 Oproacutecz zasadniczego wpustu powinien być wpust awaryjny ktoacutery przejmie wodę w przypadku zatkania wpustu głoacutewnego Na dachu powinna być co najmniej jedna para wpustoacutew Zasady projektowania moacutewią że wpusty należy rozmieszczać co 25 m

Obliczanie kanalizacji deszczowej

Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qr (qd) [ls]

rAC

10000

IAQr

gdzie ψ lub C ndash wspoacutełczynnik spływu przyjmowany wg nowej normy jako 10 (w starej zależny od nachylenia dachu i rodzaju powierzchni odwadnianej)

A ndash efektywna powierzchnia dachu lub powierzchnia odwadniana [m2]

I ndash w starej normie miarodajne natężenie deszczu [l(sha)] przyjmowane I 300 l(sha)

r ndash natężenie opadoacutew atmosferycznych [l(sm2)] przyjmowane albo na podstawie danych statystycznych albo wg tabeli 1 w nowej normie po przemnożeniu przez wspoacutełczynnik ryzyka podany w tabeli 2

Wymiarowanie rynien i rur spustowych

1 Przewody spustowe ndash średnicę należy dobrać tak aby obliczona wartość odpływu ściekoacutew Qr nie przekraczała wartości Qrmax (qdmax) a powierzchnia odwadniana A powierzchni Amax zestawionych w tabeli w normie PN ndash 92B ndash 01707

2 Wg starej normy rynny powinny mieć średnice minimum 150 mm (dotyczy to budynkoacutew wielorodzinnych)

Efektywna

powierzchnia dachu

odwadniana przez

rynnę A [m2]

Szerokość rynny [mm] Średnica rury

spustowej [mm]

poniżej 20 70 50

20 ndash 57 100 (lub 125) 70

57 ndash 97 125 100

97 - 170 150 100

170 - 243 180 125

Dla budynkoacutew jednorodzinnych średnice rynien i przewodoacutew spustowych można określić w oparciu o efektywną powierzchnię dachu wg tabeli

Średnice poziomoacutew i przykanalikoacutew

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qr z uwzględnieniem następujących zasad

a) dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 07

b) dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 09

c) i d) jak dla kanalizacji sanitarnej

Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej

Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qt (qog) [ls]

Qww ndash natężenie odpływu ściekoacutew sanitarnych

Qr ndash natężenie odpływu ściekoacutew deszczowych

Kanalizacja ogoacutelnospławna to ten fragment ktoacutery odprowadza i ścieki sanitarne i deszczowe do zewnętrznej sieci ogoacutelnospławnej

rwwt QQQ

Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się z uwzględnieniem następujących zasad

a) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt spełnione powinny być warunki

a) i b) jak dla ściekoacutew deszczowych

b) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt obliczeniowa prędkość przepływu

ściekoacutew nie może przekraczać wartości dopuszczalnej ktoacutera wynosi

80 ms ndash dla rur żeliwnych i innych metalowych

40 ms ndash dla rur kamionkowych betonowych i z tworzyw sztucznych

c) dla odpływu tylko ściekoacutew sanitarnych Qww prędkość przepływu

ściekoacutew nie może być mniejsza od vmin = 07 ms

bullRynny z PVC-U

bullRynny z blachy aluminiowej

bullRynny miedziane

bullRynny z blachy stalowej

bullRynny cynkowo-tytanowe

Przekroje rynien a b c) poacutełokragłe d) trapezowy e f) trapezoidalny g) prostokatny h) poacutełokragły leacy

Rodzaje rynien a) okapowa b) koszowa c) gzymsowa d) leacy

Odpływy jednostkowe DU

Odpływy jednostkowe DU -cd

Typowe wspoacutełczynniki częstości K

Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia

z przewodami odpływowymi Piony kanalizacyjne należy prowadzić bez zmiany średnicy i kierunku na całej długości w szachtach sanitarnych

U podstawy każdego pionu przed przejściem w przewoacuted odpływowy należy zamontować otwoacuter rewizyjny (czyszczak) umożliwiający dostęp do wnętrza przodu

W przypadku kanalizacji sanitarnej każdy pion musi być wentylowany w celu wyroacutewnania ciśnienia w instalacji

Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia

z przewodami odpływowymi Wentylację pionu zapewnia

przewoacuted wentylacyjny zakończony rurą wywiewną wyprowadzoną ponad połać dachu

zawoacuter napowietrzający ndash rozwiązanie dozwolone do stosowania w przypadku braku możliwości wyprowadzenia pionu ponad dach można takie rozwiązanie stosować przy spełnieniu następujących warunkoacutew

piony mają wysokość 4 do 5 kondygnacji

ostatni pion licząc od najdalszego w stosunku do kanału oraz co piąty w budynku jest zakończony rurą wywiewną

Elementy pionu kanalizacyjnego

troacutejniki doprowadzające ścieki z podejść kanalizacyjnych

czyszczak prze zmianą kierunku prowadzenia ściekoacutew ndash około 05 nad posadzką przed przejściem w przewoacuted odpływowy

rura prosta o niezmiennej średnicy na całej długości

zawoacuter napowietrzający lub rura wywiewna

W systemie kanalizacji sanitarnej wyroacuteżnić można

piony z wentylacją głoacutewną ndash zakończone rurą wywiewną lub zaworem napowietrzającym

piony z wentylacją obejściową ndash piony z dodatkowym przewodem wentylacyjnym prowadzonym obok pionu spustowego i połączonym z rurą wywiewną

Średnica pionu zależy od wybranego systemu wentylacji i obliczonego natężenia przepływu ściekoacutew dla całego pionu

Należy pamiętać o tym że minimalna średnica pionu nie może być mniejsza od średnicy największego podejścia

W typowych rozwiązaniach w Polsce minimalna średnica pionu wynosi 70mm a dla pionoacutew prowadzących ścieki z misek ustępowych 100mm

Oczywiście w tabelach należy sprawdzić czy średnicy nie należy zwiększyć ze względu na obliczoną wartość Qww

Piony z wentylacją głoacutewną

Piony z wentylacją obejściową

Przewody odpływowe

(poziomy kanalizacyjne)

Wśroacuted przewodoacutew odpływowych wyroacuteżniamy przewoacuted głoacutewny oraz przewody drugorzędne Każdy przewoacuted drugorzędny powinien być oddzielnie podłączony do głoacutewnego pod kątem 45deg

Wszystkie przewody prowadzone są najkroacutetszą drogą przeważnie wzdłuż przegrody budowlanej oraz koniecznie z zachowaniem odpowiedniego spadku

Przewody odpływowe

(poziomy kanalizacyjne)

Spadek powinien być jednakowy na całej długości co zapewnia samooczyszczanie się przewodu

Przyjęte jest że rury układa się kielichem w kierunku przeciwnym do spływu ściekoacutew

Rewizje kanalizacyjne powinno się montować

co 15 m na rurach średnicy od 100 do 150 mm

przed każdym uskokiem poziomu

Rury prowadzone przez murowane ścianki muszą być ułożone prostopadle do przegrody

Na przewody z tworzyw sztucznych powinno się w miejscach przejść dodatkowo nałożyć tuleje ochronne Umożliwią one rurom pewien ruch zabezpieczając instalację przed uszkodzeniami mechanicznymi

Przestrzeń pomiędzy tuleją a rurą powinno się zabezpieczyć izolacją

Jeśli przewody kanalizacyjne z tworzyw sztucznych układane są w sąsiedztwie przewodoacutew wydzielających ciepło powinny być osłonięte otulinami izolacyjnymi w celu zabezpieczenia przed przegrzewaniem

Przewody poziome i przykanaliki powinny być ułożone poniżej strefy przemarzania gruntu czyli na głębokości 80-140 cm zależnie od regionu kraju

Jeśli przewody prowadzone są w pomieszczeniach w ktoacuterych temperatura może spadać poniżej 0degC muszą być odpowiednio zabezpieczone przed przemarzaniem

Dla przewodoacutew prowadzonych na zewnątrz budynku należy pamiętać że warstwa gruntu pokrywającego rury kanalizacyjne powinna być o 10-20 cm większa od głębokości przemarzania gruntu jeśli przewody układa się wyżej to powinny być zaizolowane termicznie

Rury kanalizacyjne układane na zewnątrz budynku powinny być oddalone

od innych przewodoacutew co najmniej

15 m od przewodoacutew gazowych i wodociągowych

08 m od kabli energetycznych

05 m od kabli telekomunikacyjnych

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qww z uwzględnieniem następujących zasad

1 dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 05

2 dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 07

3 minimalna prędkość przepływu ściekoacutew wynosi 07 ms stąd

wynika prowadzenie przewodoacutew z odpowiednim do średnicy

spadkiem w kierunku sieci zewnętrznej

4 minimalna średnica przewodu zewnętrznego wynosi 010m

a przykanalika 015m

Dobierając średnice przewodoacutew odpływowych należy stosować

tabelę z wartościami natężenia przepływu Q0 i prędkości

przepływu v0 dla przewodoacutew o przekroju kołowym przy

pełnym wypełnieniu i wykres Manninga

=QQ0

=vv0

hd

Q

v

(hd)

1

23

4

Przykład obliczeniowy Obliczeniowe natężenie sciekoacutew sanitarnych wynosi Qww= 50 ls Na podstawie tabeli 1 QwwQ0 = 50 2014 = 025 Z wykresu odczytujemy

V = 085V0 = 085114 = 097 ms przy napełnieniu hd = 037

Zakresy dopuszczalnych spadkoacutew przewodoacutew odpływowych

DN 0100 m ndash i = 20 - 100

DN 0150 m ndash i = 15 - 150

Urządzenia dodatkowe w kanalizacji sanitarnej

W przypadku odprowadzania ściekoacutew bytowo gospodarczych do zewnętrznej sieci typu ogoacutelnospławnego w pomieszczeniach położonych na najniższych kondygnacjach w budynku może dojść do zalania spowodowanego wstecznym przepływem ściekoacutew w wyniku intensywnych opadoacutew deszczu Dlatego też w tego typu instalacjach na przewodach kanalizacyjnych odprowadzających ścieki z pomieszczeń na najniższej kondygnacji stosować należy zasuwy burzowe ktoacutere chronią instalację przed przepływem zwrotnym

Materiały w kanalizacji sanitarnej

Instalacja kanalizacyjna może być wykonana z roacuteżnych materiałoacutew ale

zawsze rury i połączenia powinny być szczelne i odporne na korozję

Obecnie najpopularniejszym materiałem używanym do budowy instalacji

wewnętrznej jest tworzywo sztuczne Rury kanalizacyjne produkuje się z

polipropylenu (PP)

roacuteżnych odmian polichlorku winylu (PVC)

Polietylenu wysokiej gęstości (PE-HD)

żywicy poliestrowej wzmacnianej włoacuteknem szklanym (GRE)

Innymi materiałami stosowanymi w kanalizacji sanitarnej są

żeliwo

kamionka

beton

Kanalizacja deszczowa

Odprowadza wody opadowe z dachoacutew i terenoacutew przyległych do nieruchomości (podjazdy tarasy parkingi itp)

Projektowanie kanalizacji deszczowej odbywa się w oparciu o normę

PN ndash EN 12056 ndash 3 grudzień 2002

Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew

Część 3 Przewody deszczowe Projektowanie układu i obliczenia

oraz w przypadku braku informacji o normę

PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania w projektowaniu

Odprowadzanie wody z dachu stromego

W przypadku dachoacutew budynkoacutew niskich (do 5 kondygnacji) ktoacutere mają odpowiednie nachylenie (przyjmuje się że powyżej 8) najczęstszym sposobem odprowadzania wody deszczowej jest zastosowanie systemu rynnowego

Zadaniem deszczowej instalacji kanalizacyjnej jest zebranie wody z dachu i odprowadzenie jej do sieci kanalizacji deszczowej lub do gruntu System rynnowy polega na naturalnym (grawitacyjnym) spływie woacuted po połaci dachowej skąd jest przejmowana przez system rur System ten roacutewnież pracuje grawitacyjnie Umowną granicą instalacji deszczowej jest wylewka z ktoacuterej woda może być skierowana do sieci kanalizacji deszczowej (ogoacutelnospławnej) lub na grunt

Podstawowe elementy

instalacji kanalizacji deszczowej

Rynny - przewody o przekroju otwartym (okrągłym prostokątnym eliptycznym trapezowym okapowym) biegnące wzdłuż krawędzi dachu Zadaniem rynien jest zebranie wody opadowej Rynny prowadzone są z lekkim spadkiem w kierunku narożnikoacutew budynku dzięki czemu woda nie wylewa się za krawędzie tylko płynie w kierunku rur spustowych

Instalacja kanalizacji deszczowej składa się z następujących elementoacutew

Rury spustowe ndash pionowe odcinki przewodoacutew o przekroju zamkniętym (najczęściej okrągłym lub prostokątnym) Zadaniem rur spustowych jest zebranie wody płynącej rynnami i odprowadzenie ich poza budynek

Odpływy ndash elementy za pomocą ktoacuterych rynny przechodzą w rury spustowe Odpływ jest odcinkiem rynny w ktoacuterym wykonany jest obrobiony otwoacuter odpowiedniego kształtu pozwalający na włączenie rury spustowej Można wyroacuteżnić odpływy przelotowe oraz odpływy końcowe ( na narożnikach pomieszczeń) Pozwalają na mocowanie rur spustowych

Narożniki do rynien ndash umożliwiają połączenie rynien w narożnikach budynku Właściwy montaż narożnikoacutew jest bardzo ważny dla właściwej pracy rynien (ruchoacutew pod wpływem temperatury) Wylewki ndash kształtki ktoacuterymi kończy się rura spustowa Wylewka może być włą- czona do kanalizacji deszczowej bądź znajdować się nad gruntem

Łączniki do rynien - złączki zwykłe uszczelkowe i korekcyjne Ponieważ montaż rynien wymaga pozostawiania tzw dylatacji (odstępoacutew) złączki korekcyjne lub uszczelkowe umożliwiają wykonanie takich połączenia z dylatacją

Łączniki do rur spustowych - kolana troacutejniki redukcje mufy mufy redukcyjne Mufy służą do włączania rur spustowych do odpływoacutew zadaniem muf redukcyjnych jest połączenie rury spustowej i odpływu o roacuteżnych średnicach Kolana pozwalają na zmianę kierunku rury spustowej Troacutejniki umożliwiają włączanie do rur spustowych wyposażenia dodatkowego

Haki i obejmy - zadaniem tych elementoacutew jest mocowanie rynien i rur spustowych do dachoacutew i ścian

Elementy wykończeniowe i dodatkowe -

zadaniem tych elementoacutew jest wykończenie

systemu lub uzupełnienie jego pracy

Przykładami mogą tu być

dekiel służący do zakończenia rynny

filtr siatkowy montowany na rurze

spustowej zatrzymujący

zanieczyszczenia

czyszczak (rewizja) umożliwiający

przegląd i czyszczenie rury spustowej

(na zdjęciu)

odprowadzenie do kanalizacji deszczowej

Jednym ze sposoboacutew odprowadzenia wody jest podłączenie systemu rynnowego do kanalizacji deszczowej

Woacutewczas na dolnym odcinku rury spustowej mniej więcej 03-08 m ponad terenem należy zamontować rewizję (czyszczak) Rewizja ma wewnątrz kratkę na ktoacuterej zbierają się liście i inne zanieczyszczenia spływające z rynny

Rura spustowa z rewizją przyłączona jest do przewodoacutew odpływowych a te łączą się z kanalizacją Średnica przewodoacutew musi być co najmniej roacutewna średnicy rur spustowych i najczęściej wynosi 100-150 mm Głębokość na jakiej powinno się układać rury zależy od strefy przemarzania i wynosi 1-14 m System taki nie ma blokady przedostawania się zapachoacutew dlatego lepiej nie podłączać go do kanalizacji ogoacutelnospławnej

Innym sposobem odprowadzenia wody bezpośrednio do kanalizacji jest podłączenie rury spustowej do osadnika rynnowego Wyposażony jest on w klapkę ktoacutera stanowi blokadę zapachową i wyciągany kosz w ktoacuterym gromadzą się większe zanieczyszczenia takie jak liście

Gdy brak sieci kanalizacji deszczowej lub ogoacutelnospławnej woda deszczowa powinna być bezpiecznie rozprowadzona po terenie posesji ale tak żeby nie spływała na sąsiednie działki

Odprowadzanie wody z dachu

płaskiego

W przypadku dachoacutew budynkoacutew wysokich (powyżej 5 kondygnacji) oraz dachoacutew o małym nachyleniu (przyjmuje się że poniżej 8) najczęstszym sposobem odprowa-dzania wody deszczowej jest system odwadniania oparty na wpustach dachowych

Wpusty dachowe pełnią rolę dachowych odwodnień punkto-wych tzn zbierają wodę z pewnej powierzchni w jednym punkcie

Odprowadzanie wody z dachu

płaskiego Woda jest odprowadzana do rury spustowej biegnącej wewnątrz budynku a stamtąd do kanalizacji deszczowej lub poza budynek do gruntu Aby odwodnienie dachu płaskiego pracowało prawidłowo wpust powinien znaleźć się w najniższym punkcie dachu a spadek w jego kierunku powinien wynosić co najmniej 3 Oproacutecz zasadniczego wpustu powinien być wpust awaryjny ktoacutery przejmie wodę w przypadku zatkania wpustu głoacutewnego Na dachu powinna być co najmniej jedna para wpustoacutew Zasady projektowania moacutewią że wpusty należy rozmieszczać co 25 m

Obliczanie kanalizacji deszczowej

Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qr (qd) [ls]

rAC

10000

IAQr

gdzie ψ lub C ndash wspoacutełczynnik spływu przyjmowany wg nowej normy jako 10 (w starej zależny od nachylenia dachu i rodzaju powierzchni odwadnianej)

A ndash efektywna powierzchnia dachu lub powierzchnia odwadniana [m2]

I ndash w starej normie miarodajne natężenie deszczu [l(sha)] przyjmowane I 300 l(sha)

r ndash natężenie opadoacutew atmosferycznych [l(sm2)] przyjmowane albo na podstawie danych statystycznych albo wg tabeli 1 w nowej normie po przemnożeniu przez wspoacutełczynnik ryzyka podany w tabeli 2

Wymiarowanie rynien i rur spustowych

1 Przewody spustowe ndash średnicę należy dobrać tak aby obliczona wartość odpływu ściekoacutew Qr nie przekraczała wartości Qrmax (qdmax) a powierzchnia odwadniana A powierzchni Amax zestawionych w tabeli w normie PN ndash 92B ndash 01707

2 Wg starej normy rynny powinny mieć średnice minimum 150 mm (dotyczy to budynkoacutew wielorodzinnych)

Efektywna

powierzchnia dachu

odwadniana przez

rynnę A [m2]

Szerokość rynny [mm] Średnica rury

spustowej [mm]

poniżej 20 70 50

20 ndash 57 100 (lub 125) 70

57 ndash 97 125 100

97 - 170 150 100

170 - 243 180 125

Dla budynkoacutew jednorodzinnych średnice rynien i przewodoacutew spustowych można określić w oparciu o efektywną powierzchnię dachu wg tabeli

Średnice poziomoacutew i przykanalikoacutew

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qr z uwzględnieniem następujących zasad

a) dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 07

b) dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 09

c) i d) jak dla kanalizacji sanitarnej

Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej

Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qt (qog) [ls]

Qww ndash natężenie odpływu ściekoacutew sanitarnych

Qr ndash natężenie odpływu ściekoacutew deszczowych

Kanalizacja ogoacutelnospławna to ten fragment ktoacutery odprowadza i ścieki sanitarne i deszczowe do zewnętrznej sieci ogoacutelnospławnej

rwwt QQQ

Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się z uwzględnieniem następujących zasad

a) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt spełnione powinny być warunki

a) i b) jak dla ściekoacutew deszczowych

b) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt obliczeniowa prędkość przepływu

ściekoacutew nie może przekraczać wartości dopuszczalnej ktoacutera wynosi

80 ms ndash dla rur żeliwnych i innych metalowych

40 ms ndash dla rur kamionkowych betonowych i z tworzyw sztucznych

c) dla odpływu tylko ściekoacutew sanitarnych Qww prędkość przepływu

ściekoacutew nie może być mniejsza od vmin = 07 ms

bullRynny z PVC-U

bullRynny z blachy aluminiowej

bullRynny miedziane

bullRynny z blachy stalowej

bullRynny cynkowo-tytanowe

Przekroje rynien a b c) poacutełokragłe d) trapezowy e f) trapezoidalny g) prostokatny h) poacutełokragły leacy

Rodzaje rynien a) okapowa b) koszowa c) gzymsowa d) leacy

Odpływy jednostkowe DU -cd

Typowe wspoacutełczynniki częstości K

Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia

z przewodami odpływowymi Piony kanalizacyjne należy prowadzić bez zmiany średnicy i kierunku na całej długości w szachtach sanitarnych

U podstawy każdego pionu przed przejściem w przewoacuted odpływowy należy zamontować otwoacuter rewizyjny (czyszczak) umożliwiający dostęp do wnętrza przodu

W przypadku kanalizacji sanitarnej każdy pion musi być wentylowany w celu wyroacutewnania ciśnienia w instalacji

Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia

z przewodami odpływowymi Wentylację pionu zapewnia

przewoacuted wentylacyjny zakończony rurą wywiewną wyprowadzoną ponad połać dachu

zawoacuter napowietrzający ndash rozwiązanie dozwolone do stosowania w przypadku braku możliwości wyprowadzenia pionu ponad dach można takie rozwiązanie stosować przy spełnieniu następujących warunkoacutew

piony mają wysokość 4 do 5 kondygnacji

ostatni pion licząc od najdalszego w stosunku do kanału oraz co piąty w budynku jest zakończony rurą wywiewną

Elementy pionu kanalizacyjnego

troacutejniki doprowadzające ścieki z podejść kanalizacyjnych

czyszczak prze zmianą kierunku prowadzenia ściekoacutew ndash około 05 nad posadzką przed przejściem w przewoacuted odpływowy

rura prosta o niezmiennej średnicy na całej długości

zawoacuter napowietrzający lub rura wywiewna

W systemie kanalizacji sanitarnej wyroacuteżnić można

piony z wentylacją głoacutewną ndash zakończone rurą wywiewną lub zaworem napowietrzającym

piony z wentylacją obejściową ndash piony z dodatkowym przewodem wentylacyjnym prowadzonym obok pionu spustowego i połączonym z rurą wywiewną

Średnica pionu zależy od wybranego systemu wentylacji i obliczonego natężenia przepływu ściekoacutew dla całego pionu

Należy pamiętać o tym że minimalna średnica pionu nie może być mniejsza od średnicy największego podejścia

W typowych rozwiązaniach w Polsce minimalna średnica pionu wynosi 70mm a dla pionoacutew prowadzących ścieki z misek ustępowych 100mm

Oczywiście w tabelach należy sprawdzić czy średnicy nie należy zwiększyć ze względu na obliczoną wartość Qww

Piony z wentylacją głoacutewną

Piony z wentylacją obejściową

Przewody odpływowe

(poziomy kanalizacyjne)

Wśroacuted przewodoacutew odpływowych wyroacuteżniamy przewoacuted głoacutewny oraz przewody drugorzędne Każdy przewoacuted drugorzędny powinien być oddzielnie podłączony do głoacutewnego pod kątem 45deg

Wszystkie przewody prowadzone są najkroacutetszą drogą przeważnie wzdłuż przegrody budowlanej oraz koniecznie z zachowaniem odpowiedniego spadku

Przewody odpływowe

(poziomy kanalizacyjne)

Spadek powinien być jednakowy na całej długości co zapewnia samooczyszczanie się przewodu

Przyjęte jest że rury układa się kielichem w kierunku przeciwnym do spływu ściekoacutew

Rewizje kanalizacyjne powinno się montować

co 15 m na rurach średnicy od 100 do 150 mm

przed każdym uskokiem poziomu

Rury prowadzone przez murowane ścianki muszą być ułożone prostopadle do przegrody

Na przewody z tworzyw sztucznych powinno się w miejscach przejść dodatkowo nałożyć tuleje ochronne Umożliwią one rurom pewien ruch zabezpieczając instalację przed uszkodzeniami mechanicznymi

Przestrzeń pomiędzy tuleją a rurą powinno się zabezpieczyć izolacją

Jeśli przewody kanalizacyjne z tworzyw sztucznych układane są w sąsiedztwie przewodoacutew wydzielających ciepło powinny być osłonięte otulinami izolacyjnymi w celu zabezpieczenia przed przegrzewaniem

Przewody poziome i przykanaliki powinny być ułożone poniżej strefy przemarzania gruntu czyli na głębokości 80-140 cm zależnie od regionu kraju

Jeśli przewody prowadzone są w pomieszczeniach w ktoacuterych temperatura może spadać poniżej 0degC muszą być odpowiednio zabezpieczone przed przemarzaniem

Dla przewodoacutew prowadzonych na zewnątrz budynku należy pamiętać że warstwa gruntu pokrywającego rury kanalizacyjne powinna być o 10-20 cm większa od głębokości przemarzania gruntu jeśli przewody układa się wyżej to powinny być zaizolowane termicznie

Rury kanalizacyjne układane na zewnątrz budynku powinny być oddalone

od innych przewodoacutew co najmniej

15 m od przewodoacutew gazowych i wodociągowych

08 m od kabli energetycznych

05 m od kabli telekomunikacyjnych

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qww z uwzględnieniem następujących zasad

1 dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 05

2 dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 07

3 minimalna prędkość przepływu ściekoacutew wynosi 07 ms stąd

wynika prowadzenie przewodoacutew z odpowiednim do średnicy

spadkiem w kierunku sieci zewnętrznej

4 minimalna średnica przewodu zewnętrznego wynosi 010m

a przykanalika 015m

Dobierając średnice przewodoacutew odpływowych należy stosować

tabelę z wartościami natężenia przepływu Q0 i prędkości

przepływu v0 dla przewodoacutew o przekroju kołowym przy

pełnym wypełnieniu i wykres Manninga

=QQ0

=vv0

hd

Q

v

(hd)

1

23

4

Przykład obliczeniowy Obliczeniowe natężenie sciekoacutew sanitarnych wynosi Qww= 50 ls Na podstawie tabeli 1 QwwQ0 = 50 2014 = 025 Z wykresu odczytujemy

V = 085V0 = 085114 = 097 ms przy napełnieniu hd = 037

Zakresy dopuszczalnych spadkoacutew przewodoacutew odpływowych

DN 0100 m ndash i = 20 - 100

DN 0150 m ndash i = 15 - 150

Urządzenia dodatkowe w kanalizacji sanitarnej

W przypadku odprowadzania ściekoacutew bytowo gospodarczych do zewnętrznej sieci typu ogoacutelnospławnego w pomieszczeniach położonych na najniższych kondygnacjach w budynku może dojść do zalania spowodowanego wstecznym przepływem ściekoacutew w wyniku intensywnych opadoacutew deszczu Dlatego też w tego typu instalacjach na przewodach kanalizacyjnych odprowadzających ścieki z pomieszczeń na najniższej kondygnacji stosować należy zasuwy burzowe ktoacutere chronią instalację przed przepływem zwrotnym

Materiały w kanalizacji sanitarnej

Instalacja kanalizacyjna może być wykonana z roacuteżnych materiałoacutew ale

zawsze rury i połączenia powinny być szczelne i odporne na korozję

Obecnie najpopularniejszym materiałem używanym do budowy instalacji

wewnętrznej jest tworzywo sztuczne Rury kanalizacyjne produkuje się z

polipropylenu (PP)

roacuteżnych odmian polichlorku winylu (PVC)

Polietylenu wysokiej gęstości (PE-HD)

żywicy poliestrowej wzmacnianej włoacuteknem szklanym (GRE)

Innymi materiałami stosowanymi w kanalizacji sanitarnej są

żeliwo

kamionka

beton

Kanalizacja deszczowa

Odprowadza wody opadowe z dachoacutew i terenoacutew przyległych do nieruchomości (podjazdy tarasy parkingi itp)

Projektowanie kanalizacji deszczowej odbywa się w oparciu o normę

PN ndash EN 12056 ndash 3 grudzień 2002

Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew

Część 3 Przewody deszczowe Projektowanie układu i obliczenia

oraz w przypadku braku informacji o normę

PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania w projektowaniu

Odprowadzanie wody z dachu stromego

W przypadku dachoacutew budynkoacutew niskich (do 5 kondygnacji) ktoacutere mają odpowiednie nachylenie (przyjmuje się że powyżej 8) najczęstszym sposobem odprowadzania wody deszczowej jest zastosowanie systemu rynnowego

Zadaniem deszczowej instalacji kanalizacyjnej jest zebranie wody z dachu i odprowadzenie jej do sieci kanalizacji deszczowej lub do gruntu System rynnowy polega na naturalnym (grawitacyjnym) spływie woacuted po połaci dachowej skąd jest przejmowana przez system rur System ten roacutewnież pracuje grawitacyjnie Umowną granicą instalacji deszczowej jest wylewka z ktoacuterej woda może być skierowana do sieci kanalizacji deszczowej (ogoacutelnospławnej) lub na grunt

Podstawowe elementy

instalacji kanalizacji deszczowej

Rynny - przewody o przekroju otwartym (okrągłym prostokątnym eliptycznym trapezowym okapowym) biegnące wzdłuż krawędzi dachu Zadaniem rynien jest zebranie wody opadowej Rynny prowadzone są z lekkim spadkiem w kierunku narożnikoacutew budynku dzięki czemu woda nie wylewa się za krawędzie tylko płynie w kierunku rur spustowych

Instalacja kanalizacji deszczowej składa się z następujących elementoacutew

Rury spustowe ndash pionowe odcinki przewodoacutew o przekroju zamkniętym (najczęściej okrągłym lub prostokątnym) Zadaniem rur spustowych jest zebranie wody płynącej rynnami i odprowadzenie ich poza budynek

Odpływy ndash elementy za pomocą ktoacuterych rynny przechodzą w rury spustowe Odpływ jest odcinkiem rynny w ktoacuterym wykonany jest obrobiony otwoacuter odpowiedniego kształtu pozwalający na włączenie rury spustowej Można wyroacuteżnić odpływy przelotowe oraz odpływy końcowe ( na narożnikach pomieszczeń) Pozwalają na mocowanie rur spustowych

Narożniki do rynien ndash umożliwiają połączenie rynien w narożnikach budynku Właściwy montaż narożnikoacutew jest bardzo ważny dla właściwej pracy rynien (ruchoacutew pod wpływem temperatury) Wylewki ndash kształtki ktoacuterymi kończy się rura spustowa Wylewka może być włą- czona do kanalizacji deszczowej bądź znajdować się nad gruntem

Łączniki do rynien - złączki zwykłe uszczelkowe i korekcyjne Ponieważ montaż rynien wymaga pozostawiania tzw dylatacji (odstępoacutew) złączki korekcyjne lub uszczelkowe umożliwiają wykonanie takich połączenia z dylatacją

Łączniki do rur spustowych - kolana troacutejniki redukcje mufy mufy redukcyjne Mufy służą do włączania rur spustowych do odpływoacutew zadaniem muf redukcyjnych jest połączenie rury spustowej i odpływu o roacuteżnych średnicach Kolana pozwalają na zmianę kierunku rury spustowej Troacutejniki umożliwiają włączanie do rur spustowych wyposażenia dodatkowego

Haki i obejmy - zadaniem tych elementoacutew jest mocowanie rynien i rur spustowych do dachoacutew i ścian

Elementy wykończeniowe i dodatkowe -

zadaniem tych elementoacutew jest wykończenie

systemu lub uzupełnienie jego pracy

Przykładami mogą tu być

dekiel służący do zakończenia rynny

filtr siatkowy montowany na rurze

spustowej zatrzymujący

zanieczyszczenia

czyszczak (rewizja) umożliwiający

przegląd i czyszczenie rury spustowej

(na zdjęciu)

odprowadzenie do kanalizacji deszczowej

Jednym ze sposoboacutew odprowadzenia wody jest podłączenie systemu rynnowego do kanalizacji deszczowej

Woacutewczas na dolnym odcinku rury spustowej mniej więcej 03-08 m ponad terenem należy zamontować rewizję (czyszczak) Rewizja ma wewnątrz kratkę na ktoacuterej zbierają się liście i inne zanieczyszczenia spływające z rynny

Rura spustowa z rewizją przyłączona jest do przewodoacutew odpływowych a te łączą się z kanalizacją Średnica przewodoacutew musi być co najmniej roacutewna średnicy rur spustowych i najczęściej wynosi 100-150 mm Głębokość na jakiej powinno się układać rury zależy od strefy przemarzania i wynosi 1-14 m System taki nie ma blokady przedostawania się zapachoacutew dlatego lepiej nie podłączać go do kanalizacji ogoacutelnospławnej

Innym sposobem odprowadzenia wody bezpośrednio do kanalizacji jest podłączenie rury spustowej do osadnika rynnowego Wyposażony jest on w klapkę ktoacutera stanowi blokadę zapachową i wyciągany kosz w ktoacuterym gromadzą się większe zanieczyszczenia takie jak liście

Gdy brak sieci kanalizacji deszczowej lub ogoacutelnospławnej woda deszczowa powinna być bezpiecznie rozprowadzona po terenie posesji ale tak żeby nie spływała na sąsiednie działki

Odprowadzanie wody z dachu

płaskiego

W przypadku dachoacutew budynkoacutew wysokich (powyżej 5 kondygnacji) oraz dachoacutew o małym nachyleniu (przyjmuje się że poniżej 8) najczęstszym sposobem odprowa-dzania wody deszczowej jest system odwadniania oparty na wpustach dachowych

Wpusty dachowe pełnią rolę dachowych odwodnień punkto-wych tzn zbierają wodę z pewnej powierzchni w jednym punkcie

Odprowadzanie wody z dachu

płaskiego Woda jest odprowadzana do rury spustowej biegnącej wewnątrz budynku a stamtąd do kanalizacji deszczowej lub poza budynek do gruntu Aby odwodnienie dachu płaskiego pracowało prawidłowo wpust powinien znaleźć się w najniższym punkcie dachu a spadek w jego kierunku powinien wynosić co najmniej 3 Oproacutecz zasadniczego wpustu powinien być wpust awaryjny ktoacutery przejmie wodę w przypadku zatkania wpustu głoacutewnego Na dachu powinna być co najmniej jedna para wpustoacutew Zasady projektowania moacutewią że wpusty należy rozmieszczać co 25 m

Obliczanie kanalizacji deszczowej

Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qr (qd) [ls]

rAC

10000

IAQr

gdzie ψ lub C ndash wspoacutełczynnik spływu przyjmowany wg nowej normy jako 10 (w starej zależny od nachylenia dachu i rodzaju powierzchni odwadnianej)

A ndash efektywna powierzchnia dachu lub powierzchnia odwadniana [m2]

I ndash w starej normie miarodajne natężenie deszczu [l(sha)] przyjmowane I 300 l(sha)

r ndash natężenie opadoacutew atmosferycznych [l(sm2)] przyjmowane albo na podstawie danych statystycznych albo wg tabeli 1 w nowej normie po przemnożeniu przez wspoacutełczynnik ryzyka podany w tabeli 2

Wymiarowanie rynien i rur spustowych

1 Przewody spustowe ndash średnicę należy dobrać tak aby obliczona wartość odpływu ściekoacutew Qr nie przekraczała wartości Qrmax (qdmax) a powierzchnia odwadniana A powierzchni Amax zestawionych w tabeli w normie PN ndash 92B ndash 01707

2 Wg starej normy rynny powinny mieć średnice minimum 150 mm (dotyczy to budynkoacutew wielorodzinnych)

Efektywna

powierzchnia dachu

odwadniana przez

rynnę A [m2]

Szerokość rynny [mm] Średnica rury

spustowej [mm]

poniżej 20 70 50

20 ndash 57 100 (lub 125) 70

57 ndash 97 125 100

97 - 170 150 100

170 - 243 180 125

Dla budynkoacutew jednorodzinnych średnice rynien i przewodoacutew spustowych można określić w oparciu o efektywną powierzchnię dachu wg tabeli

Średnice poziomoacutew i przykanalikoacutew

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qr z uwzględnieniem następujących zasad

a) dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 07

b) dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 09

c) i d) jak dla kanalizacji sanitarnej

Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej

Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qt (qog) [ls]

Qww ndash natężenie odpływu ściekoacutew sanitarnych

Qr ndash natężenie odpływu ściekoacutew deszczowych

Kanalizacja ogoacutelnospławna to ten fragment ktoacutery odprowadza i ścieki sanitarne i deszczowe do zewnętrznej sieci ogoacutelnospławnej

rwwt QQQ

Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się z uwzględnieniem następujących zasad

a) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt spełnione powinny być warunki

a) i b) jak dla ściekoacutew deszczowych

b) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt obliczeniowa prędkość przepływu

ściekoacutew nie może przekraczać wartości dopuszczalnej ktoacutera wynosi

80 ms ndash dla rur żeliwnych i innych metalowych

40 ms ndash dla rur kamionkowych betonowych i z tworzyw sztucznych

c) dla odpływu tylko ściekoacutew sanitarnych Qww prędkość przepływu

ściekoacutew nie może być mniejsza od vmin = 07 ms

bullRynny z PVC-U

bullRynny z blachy aluminiowej

bullRynny miedziane

bullRynny z blachy stalowej

bullRynny cynkowo-tytanowe

Przekroje rynien a b c) poacutełokragłe d) trapezowy e f) trapezoidalny g) prostokatny h) poacutełokragły leacy

Rodzaje rynien a) okapowa b) koszowa c) gzymsowa d) leacy

Typowe wspoacutełczynniki częstości K

Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia

z przewodami odpływowymi Piony kanalizacyjne należy prowadzić bez zmiany średnicy i kierunku na całej długości w szachtach sanitarnych

U podstawy każdego pionu przed przejściem w przewoacuted odpływowy należy zamontować otwoacuter rewizyjny (czyszczak) umożliwiający dostęp do wnętrza przodu

W przypadku kanalizacji sanitarnej każdy pion musi być wentylowany w celu wyroacutewnania ciśnienia w instalacji

Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia

z przewodami odpływowymi Wentylację pionu zapewnia

przewoacuted wentylacyjny zakończony rurą wywiewną wyprowadzoną ponad połać dachu

zawoacuter napowietrzający ndash rozwiązanie dozwolone do stosowania w przypadku braku możliwości wyprowadzenia pionu ponad dach można takie rozwiązanie stosować przy spełnieniu następujących warunkoacutew

piony mają wysokość 4 do 5 kondygnacji

ostatni pion licząc od najdalszego w stosunku do kanału oraz co piąty w budynku jest zakończony rurą wywiewną

Elementy pionu kanalizacyjnego

troacutejniki doprowadzające ścieki z podejść kanalizacyjnych

czyszczak prze zmianą kierunku prowadzenia ściekoacutew ndash około 05 nad posadzką przed przejściem w przewoacuted odpływowy

rura prosta o niezmiennej średnicy na całej długości

zawoacuter napowietrzający lub rura wywiewna

W systemie kanalizacji sanitarnej wyroacuteżnić można

piony z wentylacją głoacutewną ndash zakończone rurą wywiewną lub zaworem napowietrzającym

piony z wentylacją obejściową ndash piony z dodatkowym przewodem wentylacyjnym prowadzonym obok pionu spustowego i połączonym z rurą wywiewną

Średnica pionu zależy od wybranego systemu wentylacji i obliczonego natężenia przepływu ściekoacutew dla całego pionu

Należy pamiętać o tym że minimalna średnica pionu nie może być mniejsza od średnicy największego podejścia

W typowych rozwiązaniach w Polsce minimalna średnica pionu wynosi 70mm a dla pionoacutew prowadzących ścieki z misek ustępowych 100mm

Oczywiście w tabelach należy sprawdzić czy średnicy nie należy zwiększyć ze względu na obliczoną wartość Qww

Piony z wentylacją głoacutewną

Piony z wentylacją obejściową

Przewody odpływowe

(poziomy kanalizacyjne)

Wśroacuted przewodoacutew odpływowych wyroacuteżniamy przewoacuted głoacutewny oraz przewody drugorzędne Każdy przewoacuted drugorzędny powinien być oddzielnie podłączony do głoacutewnego pod kątem 45deg

Wszystkie przewody prowadzone są najkroacutetszą drogą przeważnie wzdłuż przegrody budowlanej oraz koniecznie z zachowaniem odpowiedniego spadku

Przewody odpływowe

(poziomy kanalizacyjne)

Spadek powinien być jednakowy na całej długości co zapewnia samooczyszczanie się przewodu

Przyjęte jest że rury układa się kielichem w kierunku przeciwnym do spływu ściekoacutew

Rewizje kanalizacyjne powinno się montować

co 15 m na rurach średnicy od 100 do 150 mm

przed każdym uskokiem poziomu

Rury prowadzone przez murowane ścianki muszą być ułożone prostopadle do przegrody

Na przewody z tworzyw sztucznych powinno się w miejscach przejść dodatkowo nałożyć tuleje ochronne Umożliwią one rurom pewien ruch zabezpieczając instalację przed uszkodzeniami mechanicznymi

Przestrzeń pomiędzy tuleją a rurą powinno się zabezpieczyć izolacją

Jeśli przewody kanalizacyjne z tworzyw sztucznych układane są w sąsiedztwie przewodoacutew wydzielających ciepło powinny być osłonięte otulinami izolacyjnymi w celu zabezpieczenia przed przegrzewaniem

Przewody poziome i przykanaliki powinny być ułożone poniżej strefy przemarzania gruntu czyli na głębokości 80-140 cm zależnie od regionu kraju

Jeśli przewody prowadzone są w pomieszczeniach w ktoacuterych temperatura może spadać poniżej 0degC muszą być odpowiednio zabezpieczone przed przemarzaniem

Dla przewodoacutew prowadzonych na zewnątrz budynku należy pamiętać że warstwa gruntu pokrywającego rury kanalizacyjne powinna być o 10-20 cm większa od głębokości przemarzania gruntu jeśli przewody układa się wyżej to powinny być zaizolowane termicznie

Rury kanalizacyjne układane na zewnątrz budynku powinny być oddalone

od innych przewodoacutew co najmniej

15 m od przewodoacutew gazowych i wodociągowych

08 m od kabli energetycznych

05 m od kabli telekomunikacyjnych

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qww z uwzględnieniem następujących zasad

1 dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 05

2 dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 07

3 minimalna prędkość przepływu ściekoacutew wynosi 07 ms stąd

wynika prowadzenie przewodoacutew z odpowiednim do średnicy

spadkiem w kierunku sieci zewnętrznej

4 minimalna średnica przewodu zewnętrznego wynosi 010m

a przykanalika 015m

Dobierając średnice przewodoacutew odpływowych należy stosować

tabelę z wartościami natężenia przepływu Q0 i prędkości

przepływu v0 dla przewodoacutew o przekroju kołowym przy

pełnym wypełnieniu i wykres Manninga

=QQ0

=vv0

hd

Q

v

(hd)

1

23

4

Przykład obliczeniowy Obliczeniowe natężenie sciekoacutew sanitarnych wynosi Qww= 50 ls Na podstawie tabeli 1 QwwQ0 = 50 2014 = 025 Z wykresu odczytujemy

V = 085V0 = 085114 = 097 ms przy napełnieniu hd = 037

Zakresy dopuszczalnych spadkoacutew przewodoacutew odpływowych

DN 0100 m ndash i = 20 - 100

DN 0150 m ndash i = 15 - 150

Urządzenia dodatkowe w kanalizacji sanitarnej

W przypadku odprowadzania ściekoacutew bytowo gospodarczych do zewnętrznej sieci typu ogoacutelnospławnego w pomieszczeniach położonych na najniższych kondygnacjach w budynku może dojść do zalania spowodowanego wstecznym przepływem ściekoacutew w wyniku intensywnych opadoacutew deszczu Dlatego też w tego typu instalacjach na przewodach kanalizacyjnych odprowadzających ścieki z pomieszczeń na najniższej kondygnacji stosować należy zasuwy burzowe ktoacutere chronią instalację przed przepływem zwrotnym

Materiały w kanalizacji sanitarnej

Instalacja kanalizacyjna może być wykonana z roacuteżnych materiałoacutew ale

zawsze rury i połączenia powinny być szczelne i odporne na korozję

Obecnie najpopularniejszym materiałem używanym do budowy instalacji

wewnętrznej jest tworzywo sztuczne Rury kanalizacyjne produkuje się z

polipropylenu (PP)

roacuteżnych odmian polichlorku winylu (PVC)

Polietylenu wysokiej gęstości (PE-HD)

żywicy poliestrowej wzmacnianej włoacuteknem szklanym (GRE)

Innymi materiałami stosowanymi w kanalizacji sanitarnej są

żeliwo

kamionka

beton

Kanalizacja deszczowa

Odprowadza wody opadowe z dachoacutew i terenoacutew przyległych do nieruchomości (podjazdy tarasy parkingi itp)

Projektowanie kanalizacji deszczowej odbywa się w oparciu o normę

PN ndash EN 12056 ndash 3 grudzień 2002

Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew

Część 3 Przewody deszczowe Projektowanie układu i obliczenia

oraz w przypadku braku informacji o normę

PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania w projektowaniu

Odprowadzanie wody z dachu stromego

W przypadku dachoacutew budynkoacutew niskich (do 5 kondygnacji) ktoacutere mają odpowiednie nachylenie (przyjmuje się że powyżej 8) najczęstszym sposobem odprowadzania wody deszczowej jest zastosowanie systemu rynnowego

Zadaniem deszczowej instalacji kanalizacyjnej jest zebranie wody z dachu i odprowadzenie jej do sieci kanalizacji deszczowej lub do gruntu System rynnowy polega na naturalnym (grawitacyjnym) spływie woacuted po połaci dachowej skąd jest przejmowana przez system rur System ten roacutewnież pracuje grawitacyjnie Umowną granicą instalacji deszczowej jest wylewka z ktoacuterej woda może być skierowana do sieci kanalizacji deszczowej (ogoacutelnospławnej) lub na grunt

Podstawowe elementy

instalacji kanalizacji deszczowej

Rynny - przewody o przekroju otwartym (okrągłym prostokątnym eliptycznym trapezowym okapowym) biegnące wzdłuż krawędzi dachu Zadaniem rynien jest zebranie wody opadowej Rynny prowadzone są z lekkim spadkiem w kierunku narożnikoacutew budynku dzięki czemu woda nie wylewa się za krawędzie tylko płynie w kierunku rur spustowych

Instalacja kanalizacji deszczowej składa się z następujących elementoacutew

Rury spustowe ndash pionowe odcinki przewodoacutew o przekroju zamkniętym (najczęściej okrągłym lub prostokątnym) Zadaniem rur spustowych jest zebranie wody płynącej rynnami i odprowadzenie ich poza budynek

Odpływy ndash elementy za pomocą ktoacuterych rynny przechodzą w rury spustowe Odpływ jest odcinkiem rynny w ktoacuterym wykonany jest obrobiony otwoacuter odpowiedniego kształtu pozwalający na włączenie rury spustowej Można wyroacuteżnić odpływy przelotowe oraz odpływy końcowe ( na narożnikach pomieszczeń) Pozwalają na mocowanie rur spustowych

Narożniki do rynien ndash umożliwiają połączenie rynien w narożnikach budynku Właściwy montaż narożnikoacutew jest bardzo ważny dla właściwej pracy rynien (ruchoacutew pod wpływem temperatury) Wylewki ndash kształtki ktoacuterymi kończy się rura spustowa Wylewka może być włą- czona do kanalizacji deszczowej bądź znajdować się nad gruntem

Łączniki do rynien - złączki zwykłe uszczelkowe i korekcyjne Ponieważ montaż rynien wymaga pozostawiania tzw dylatacji (odstępoacutew) złączki korekcyjne lub uszczelkowe umożliwiają wykonanie takich połączenia z dylatacją

Łączniki do rur spustowych - kolana troacutejniki redukcje mufy mufy redukcyjne Mufy służą do włączania rur spustowych do odpływoacutew zadaniem muf redukcyjnych jest połączenie rury spustowej i odpływu o roacuteżnych średnicach Kolana pozwalają na zmianę kierunku rury spustowej Troacutejniki umożliwiają włączanie do rur spustowych wyposażenia dodatkowego

Haki i obejmy - zadaniem tych elementoacutew jest mocowanie rynien i rur spustowych do dachoacutew i ścian

Elementy wykończeniowe i dodatkowe -

zadaniem tych elementoacutew jest wykończenie

systemu lub uzupełnienie jego pracy

Przykładami mogą tu być

dekiel służący do zakończenia rynny

filtr siatkowy montowany na rurze

spustowej zatrzymujący

zanieczyszczenia

czyszczak (rewizja) umożliwiający

przegląd i czyszczenie rury spustowej

(na zdjęciu)

odprowadzenie do kanalizacji deszczowej

Jednym ze sposoboacutew odprowadzenia wody jest podłączenie systemu rynnowego do kanalizacji deszczowej

Woacutewczas na dolnym odcinku rury spustowej mniej więcej 03-08 m ponad terenem należy zamontować rewizję (czyszczak) Rewizja ma wewnątrz kratkę na ktoacuterej zbierają się liście i inne zanieczyszczenia spływające z rynny

Rura spustowa z rewizją przyłączona jest do przewodoacutew odpływowych a te łączą się z kanalizacją Średnica przewodoacutew musi być co najmniej roacutewna średnicy rur spustowych i najczęściej wynosi 100-150 mm Głębokość na jakiej powinno się układać rury zależy od strefy przemarzania i wynosi 1-14 m System taki nie ma blokady przedostawania się zapachoacutew dlatego lepiej nie podłączać go do kanalizacji ogoacutelnospławnej

Innym sposobem odprowadzenia wody bezpośrednio do kanalizacji jest podłączenie rury spustowej do osadnika rynnowego Wyposażony jest on w klapkę ktoacutera stanowi blokadę zapachową i wyciągany kosz w ktoacuterym gromadzą się większe zanieczyszczenia takie jak liście

Gdy brak sieci kanalizacji deszczowej lub ogoacutelnospławnej woda deszczowa powinna być bezpiecznie rozprowadzona po terenie posesji ale tak żeby nie spływała na sąsiednie działki

Odprowadzanie wody z dachu

płaskiego

W przypadku dachoacutew budynkoacutew wysokich (powyżej 5 kondygnacji) oraz dachoacutew o małym nachyleniu (przyjmuje się że poniżej 8) najczęstszym sposobem odprowa-dzania wody deszczowej jest system odwadniania oparty na wpustach dachowych

Wpusty dachowe pełnią rolę dachowych odwodnień punkto-wych tzn zbierają wodę z pewnej powierzchni w jednym punkcie

Odprowadzanie wody z dachu

płaskiego Woda jest odprowadzana do rury spustowej biegnącej wewnątrz budynku a stamtąd do kanalizacji deszczowej lub poza budynek do gruntu Aby odwodnienie dachu płaskiego pracowało prawidłowo wpust powinien znaleźć się w najniższym punkcie dachu a spadek w jego kierunku powinien wynosić co najmniej 3 Oproacutecz zasadniczego wpustu powinien być wpust awaryjny ktoacutery przejmie wodę w przypadku zatkania wpustu głoacutewnego Na dachu powinna być co najmniej jedna para wpustoacutew Zasady projektowania moacutewią że wpusty należy rozmieszczać co 25 m

Obliczanie kanalizacji deszczowej

Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qr (qd) [ls]

rAC

10000

IAQr

gdzie ψ lub C ndash wspoacutełczynnik spływu przyjmowany wg nowej normy jako 10 (w starej zależny od nachylenia dachu i rodzaju powierzchni odwadnianej)

A ndash efektywna powierzchnia dachu lub powierzchnia odwadniana [m2]

I ndash w starej normie miarodajne natężenie deszczu [l(sha)] przyjmowane I 300 l(sha)

r ndash natężenie opadoacutew atmosferycznych [l(sm2)] przyjmowane albo na podstawie danych statystycznych albo wg tabeli 1 w nowej normie po przemnożeniu przez wspoacutełczynnik ryzyka podany w tabeli 2

Wymiarowanie rynien i rur spustowych

1 Przewody spustowe ndash średnicę należy dobrać tak aby obliczona wartość odpływu ściekoacutew Qr nie przekraczała wartości Qrmax (qdmax) a powierzchnia odwadniana A powierzchni Amax zestawionych w tabeli w normie PN ndash 92B ndash 01707

2 Wg starej normy rynny powinny mieć średnice minimum 150 mm (dotyczy to budynkoacutew wielorodzinnych)

Efektywna

powierzchnia dachu

odwadniana przez

rynnę A [m2]

Szerokość rynny [mm] Średnica rury

spustowej [mm]

poniżej 20 70 50

20 ndash 57 100 (lub 125) 70

57 ndash 97 125 100

97 - 170 150 100

170 - 243 180 125

Dla budynkoacutew jednorodzinnych średnice rynien i przewodoacutew spustowych można określić w oparciu o efektywną powierzchnię dachu wg tabeli

Średnice poziomoacutew i przykanalikoacutew

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qr z uwzględnieniem następujących zasad

a) dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 07

b) dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 09

c) i d) jak dla kanalizacji sanitarnej

Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej

Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qt (qog) [ls]

Qww ndash natężenie odpływu ściekoacutew sanitarnych

Qr ndash natężenie odpływu ściekoacutew deszczowych

Kanalizacja ogoacutelnospławna to ten fragment ktoacutery odprowadza i ścieki sanitarne i deszczowe do zewnętrznej sieci ogoacutelnospławnej

rwwt QQQ

Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się z uwzględnieniem następujących zasad

a) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt spełnione powinny być warunki

a) i b) jak dla ściekoacutew deszczowych

b) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt obliczeniowa prędkość przepływu

ściekoacutew nie może przekraczać wartości dopuszczalnej ktoacutera wynosi

80 ms ndash dla rur żeliwnych i innych metalowych

40 ms ndash dla rur kamionkowych betonowych i z tworzyw sztucznych

c) dla odpływu tylko ściekoacutew sanitarnych Qww prędkość przepływu

ściekoacutew nie może być mniejsza od vmin = 07 ms

bullRynny z PVC-U

bullRynny z blachy aluminiowej

bullRynny miedziane

bullRynny z blachy stalowej

bullRynny cynkowo-tytanowe

Przekroje rynien a b c) poacutełokragłe d) trapezowy e f) trapezoidalny g) prostokatny h) poacutełokragły leacy

Rodzaje rynien a) okapowa b) koszowa c) gzymsowa d) leacy

Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia

z przewodami odpływowymi Piony kanalizacyjne należy prowadzić bez zmiany średnicy i kierunku na całej długości w szachtach sanitarnych

U podstawy każdego pionu przed przejściem w przewoacuted odpływowy należy zamontować otwoacuter rewizyjny (czyszczak) umożliwiający dostęp do wnętrza przodu

W przypadku kanalizacji sanitarnej każdy pion musi być wentylowany w celu wyroacutewnania ciśnienia w instalacji

Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia

z przewodami odpływowymi Wentylację pionu zapewnia

przewoacuted wentylacyjny zakończony rurą wywiewną wyprowadzoną ponad połać dachu

zawoacuter napowietrzający ndash rozwiązanie dozwolone do stosowania w przypadku braku możliwości wyprowadzenia pionu ponad dach można takie rozwiązanie stosować przy spełnieniu następujących warunkoacutew

piony mają wysokość 4 do 5 kondygnacji

ostatni pion licząc od najdalszego w stosunku do kanału oraz co piąty w budynku jest zakończony rurą wywiewną

Elementy pionu kanalizacyjnego

troacutejniki doprowadzające ścieki z podejść kanalizacyjnych

czyszczak prze zmianą kierunku prowadzenia ściekoacutew ndash około 05 nad posadzką przed przejściem w przewoacuted odpływowy

rura prosta o niezmiennej średnicy na całej długości

zawoacuter napowietrzający lub rura wywiewna

W systemie kanalizacji sanitarnej wyroacuteżnić można

piony z wentylacją głoacutewną ndash zakończone rurą wywiewną lub zaworem napowietrzającym

piony z wentylacją obejściową ndash piony z dodatkowym przewodem wentylacyjnym prowadzonym obok pionu spustowego i połączonym z rurą wywiewną

Średnica pionu zależy od wybranego systemu wentylacji i obliczonego natężenia przepływu ściekoacutew dla całego pionu

Należy pamiętać o tym że minimalna średnica pionu nie może być mniejsza od średnicy największego podejścia

W typowych rozwiązaniach w Polsce minimalna średnica pionu wynosi 70mm a dla pionoacutew prowadzących ścieki z misek ustępowych 100mm

Oczywiście w tabelach należy sprawdzić czy średnicy nie należy zwiększyć ze względu na obliczoną wartość Qww

Piony z wentylacją głoacutewną

Piony z wentylacją obejściową

Przewody odpływowe

(poziomy kanalizacyjne)

Wśroacuted przewodoacutew odpływowych wyroacuteżniamy przewoacuted głoacutewny oraz przewody drugorzędne Każdy przewoacuted drugorzędny powinien być oddzielnie podłączony do głoacutewnego pod kątem 45deg

Wszystkie przewody prowadzone są najkroacutetszą drogą przeważnie wzdłuż przegrody budowlanej oraz koniecznie z zachowaniem odpowiedniego spadku

Przewody odpływowe

(poziomy kanalizacyjne)

Spadek powinien być jednakowy na całej długości co zapewnia samooczyszczanie się przewodu

Przyjęte jest że rury układa się kielichem w kierunku przeciwnym do spływu ściekoacutew

Rewizje kanalizacyjne powinno się montować

co 15 m na rurach średnicy od 100 do 150 mm

przed każdym uskokiem poziomu

Rury prowadzone przez murowane ścianki muszą być ułożone prostopadle do przegrody

Na przewody z tworzyw sztucznych powinno się w miejscach przejść dodatkowo nałożyć tuleje ochronne Umożliwią one rurom pewien ruch zabezpieczając instalację przed uszkodzeniami mechanicznymi

Przestrzeń pomiędzy tuleją a rurą powinno się zabezpieczyć izolacją

Jeśli przewody kanalizacyjne z tworzyw sztucznych układane są w sąsiedztwie przewodoacutew wydzielających ciepło powinny być osłonięte otulinami izolacyjnymi w celu zabezpieczenia przed przegrzewaniem

Przewody poziome i przykanaliki powinny być ułożone poniżej strefy przemarzania gruntu czyli na głębokości 80-140 cm zależnie od regionu kraju

Jeśli przewody prowadzone są w pomieszczeniach w ktoacuterych temperatura może spadać poniżej 0degC muszą być odpowiednio zabezpieczone przed przemarzaniem

Dla przewodoacutew prowadzonych na zewnątrz budynku należy pamiętać że warstwa gruntu pokrywającego rury kanalizacyjne powinna być o 10-20 cm większa od głębokości przemarzania gruntu jeśli przewody układa się wyżej to powinny być zaizolowane termicznie

Rury kanalizacyjne układane na zewnątrz budynku powinny być oddalone

od innych przewodoacutew co najmniej

15 m od przewodoacutew gazowych i wodociągowych

08 m od kabli energetycznych

05 m od kabli telekomunikacyjnych

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qww z uwzględnieniem następujących zasad

1 dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 05

2 dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 07

3 minimalna prędkość przepływu ściekoacutew wynosi 07 ms stąd

wynika prowadzenie przewodoacutew z odpowiednim do średnicy

spadkiem w kierunku sieci zewnętrznej

4 minimalna średnica przewodu zewnętrznego wynosi 010m

a przykanalika 015m

Dobierając średnice przewodoacutew odpływowych należy stosować

tabelę z wartościami natężenia przepływu Q0 i prędkości

przepływu v0 dla przewodoacutew o przekroju kołowym przy

pełnym wypełnieniu i wykres Manninga

=QQ0

=vv0

hd

Q

v

(hd)

1

23

4

Przykład obliczeniowy Obliczeniowe natężenie sciekoacutew sanitarnych wynosi Qww= 50 ls Na podstawie tabeli 1 QwwQ0 = 50 2014 = 025 Z wykresu odczytujemy

V = 085V0 = 085114 = 097 ms przy napełnieniu hd = 037

Zakresy dopuszczalnych spadkoacutew przewodoacutew odpływowych

DN 0100 m ndash i = 20 - 100

DN 0150 m ndash i = 15 - 150

Urządzenia dodatkowe w kanalizacji sanitarnej

W przypadku odprowadzania ściekoacutew bytowo gospodarczych do zewnętrznej sieci typu ogoacutelnospławnego w pomieszczeniach położonych na najniższych kondygnacjach w budynku może dojść do zalania spowodowanego wstecznym przepływem ściekoacutew w wyniku intensywnych opadoacutew deszczu Dlatego też w tego typu instalacjach na przewodach kanalizacyjnych odprowadzających ścieki z pomieszczeń na najniższej kondygnacji stosować należy zasuwy burzowe ktoacutere chronią instalację przed przepływem zwrotnym

Materiały w kanalizacji sanitarnej

Instalacja kanalizacyjna może być wykonana z roacuteżnych materiałoacutew ale

zawsze rury i połączenia powinny być szczelne i odporne na korozję

Obecnie najpopularniejszym materiałem używanym do budowy instalacji

wewnętrznej jest tworzywo sztuczne Rury kanalizacyjne produkuje się z

polipropylenu (PP)

roacuteżnych odmian polichlorku winylu (PVC)

Polietylenu wysokiej gęstości (PE-HD)

żywicy poliestrowej wzmacnianej włoacuteknem szklanym (GRE)

Innymi materiałami stosowanymi w kanalizacji sanitarnej są

żeliwo

kamionka

beton

Kanalizacja deszczowa

Odprowadza wody opadowe z dachoacutew i terenoacutew przyległych do nieruchomości (podjazdy tarasy parkingi itp)

Projektowanie kanalizacji deszczowej odbywa się w oparciu o normę

PN ndash EN 12056 ndash 3 grudzień 2002

Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew

Część 3 Przewody deszczowe Projektowanie układu i obliczenia

oraz w przypadku braku informacji o normę

PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania w projektowaniu

Odprowadzanie wody z dachu stromego

W przypadku dachoacutew budynkoacutew niskich (do 5 kondygnacji) ktoacutere mają odpowiednie nachylenie (przyjmuje się że powyżej 8) najczęstszym sposobem odprowadzania wody deszczowej jest zastosowanie systemu rynnowego

Zadaniem deszczowej instalacji kanalizacyjnej jest zebranie wody z dachu i odprowadzenie jej do sieci kanalizacji deszczowej lub do gruntu System rynnowy polega na naturalnym (grawitacyjnym) spływie woacuted po połaci dachowej skąd jest przejmowana przez system rur System ten roacutewnież pracuje grawitacyjnie Umowną granicą instalacji deszczowej jest wylewka z ktoacuterej woda może być skierowana do sieci kanalizacji deszczowej (ogoacutelnospławnej) lub na grunt

Podstawowe elementy

instalacji kanalizacji deszczowej

Rynny - przewody o przekroju otwartym (okrągłym prostokątnym eliptycznym trapezowym okapowym) biegnące wzdłuż krawędzi dachu Zadaniem rynien jest zebranie wody opadowej Rynny prowadzone są z lekkim spadkiem w kierunku narożnikoacutew budynku dzięki czemu woda nie wylewa się za krawędzie tylko płynie w kierunku rur spustowych

Instalacja kanalizacji deszczowej składa się z następujących elementoacutew

Rury spustowe ndash pionowe odcinki przewodoacutew o przekroju zamkniętym (najczęściej okrągłym lub prostokątnym) Zadaniem rur spustowych jest zebranie wody płynącej rynnami i odprowadzenie ich poza budynek

Odpływy ndash elementy za pomocą ktoacuterych rynny przechodzą w rury spustowe Odpływ jest odcinkiem rynny w ktoacuterym wykonany jest obrobiony otwoacuter odpowiedniego kształtu pozwalający na włączenie rury spustowej Można wyroacuteżnić odpływy przelotowe oraz odpływy końcowe ( na narożnikach pomieszczeń) Pozwalają na mocowanie rur spustowych

Narożniki do rynien ndash umożliwiają połączenie rynien w narożnikach budynku Właściwy montaż narożnikoacutew jest bardzo ważny dla właściwej pracy rynien (ruchoacutew pod wpływem temperatury) Wylewki ndash kształtki ktoacuterymi kończy się rura spustowa Wylewka może być włą- czona do kanalizacji deszczowej bądź znajdować się nad gruntem

Łączniki do rynien - złączki zwykłe uszczelkowe i korekcyjne Ponieważ montaż rynien wymaga pozostawiania tzw dylatacji (odstępoacutew) złączki korekcyjne lub uszczelkowe umożliwiają wykonanie takich połączenia z dylatacją

Łączniki do rur spustowych - kolana troacutejniki redukcje mufy mufy redukcyjne Mufy służą do włączania rur spustowych do odpływoacutew zadaniem muf redukcyjnych jest połączenie rury spustowej i odpływu o roacuteżnych średnicach Kolana pozwalają na zmianę kierunku rury spustowej Troacutejniki umożliwiają włączanie do rur spustowych wyposażenia dodatkowego

Haki i obejmy - zadaniem tych elementoacutew jest mocowanie rynien i rur spustowych do dachoacutew i ścian

Elementy wykończeniowe i dodatkowe -

zadaniem tych elementoacutew jest wykończenie

systemu lub uzupełnienie jego pracy

Przykładami mogą tu być

dekiel służący do zakończenia rynny

filtr siatkowy montowany na rurze

spustowej zatrzymujący

zanieczyszczenia

czyszczak (rewizja) umożliwiający

przegląd i czyszczenie rury spustowej

(na zdjęciu)

odprowadzenie do kanalizacji deszczowej

Jednym ze sposoboacutew odprowadzenia wody jest podłączenie systemu rynnowego do kanalizacji deszczowej

Woacutewczas na dolnym odcinku rury spustowej mniej więcej 03-08 m ponad terenem należy zamontować rewizję (czyszczak) Rewizja ma wewnątrz kratkę na ktoacuterej zbierają się liście i inne zanieczyszczenia spływające z rynny

Rura spustowa z rewizją przyłączona jest do przewodoacutew odpływowych a te łączą się z kanalizacją Średnica przewodoacutew musi być co najmniej roacutewna średnicy rur spustowych i najczęściej wynosi 100-150 mm Głębokość na jakiej powinno się układać rury zależy od strefy przemarzania i wynosi 1-14 m System taki nie ma blokady przedostawania się zapachoacutew dlatego lepiej nie podłączać go do kanalizacji ogoacutelnospławnej

Innym sposobem odprowadzenia wody bezpośrednio do kanalizacji jest podłączenie rury spustowej do osadnika rynnowego Wyposażony jest on w klapkę ktoacutera stanowi blokadę zapachową i wyciągany kosz w ktoacuterym gromadzą się większe zanieczyszczenia takie jak liście

Gdy brak sieci kanalizacji deszczowej lub ogoacutelnospławnej woda deszczowa powinna być bezpiecznie rozprowadzona po terenie posesji ale tak żeby nie spływała na sąsiednie działki

Odprowadzanie wody z dachu

płaskiego

W przypadku dachoacutew budynkoacutew wysokich (powyżej 5 kondygnacji) oraz dachoacutew o małym nachyleniu (przyjmuje się że poniżej 8) najczęstszym sposobem odprowa-dzania wody deszczowej jest system odwadniania oparty na wpustach dachowych

Wpusty dachowe pełnią rolę dachowych odwodnień punkto-wych tzn zbierają wodę z pewnej powierzchni w jednym punkcie

Odprowadzanie wody z dachu

płaskiego Woda jest odprowadzana do rury spustowej biegnącej wewnątrz budynku a stamtąd do kanalizacji deszczowej lub poza budynek do gruntu Aby odwodnienie dachu płaskiego pracowało prawidłowo wpust powinien znaleźć się w najniższym punkcie dachu a spadek w jego kierunku powinien wynosić co najmniej 3 Oproacutecz zasadniczego wpustu powinien być wpust awaryjny ktoacutery przejmie wodę w przypadku zatkania wpustu głoacutewnego Na dachu powinna być co najmniej jedna para wpustoacutew Zasady projektowania moacutewią że wpusty należy rozmieszczać co 25 m

Obliczanie kanalizacji deszczowej

Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qr (qd) [ls]

rAC

10000

IAQr

gdzie ψ lub C ndash wspoacutełczynnik spływu przyjmowany wg nowej normy jako 10 (w starej zależny od nachylenia dachu i rodzaju powierzchni odwadnianej)

A ndash efektywna powierzchnia dachu lub powierzchnia odwadniana [m2]

I ndash w starej normie miarodajne natężenie deszczu [l(sha)] przyjmowane I 300 l(sha)

r ndash natężenie opadoacutew atmosferycznych [l(sm2)] przyjmowane albo na podstawie danych statystycznych albo wg tabeli 1 w nowej normie po przemnożeniu przez wspoacutełczynnik ryzyka podany w tabeli 2

Wymiarowanie rynien i rur spustowych

1 Przewody spustowe ndash średnicę należy dobrać tak aby obliczona wartość odpływu ściekoacutew Qr nie przekraczała wartości Qrmax (qdmax) a powierzchnia odwadniana A powierzchni Amax zestawionych w tabeli w normie PN ndash 92B ndash 01707

2 Wg starej normy rynny powinny mieć średnice minimum 150 mm (dotyczy to budynkoacutew wielorodzinnych)

Efektywna

powierzchnia dachu

odwadniana przez

rynnę A [m2]

Szerokość rynny [mm] Średnica rury

spustowej [mm]

poniżej 20 70 50

20 ndash 57 100 (lub 125) 70

57 ndash 97 125 100

97 - 170 150 100

170 - 243 180 125

Dla budynkoacutew jednorodzinnych średnice rynien i przewodoacutew spustowych można określić w oparciu o efektywną powierzchnię dachu wg tabeli

Średnice poziomoacutew i przykanalikoacutew

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qr z uwzględnieniem następujących zasad

a) dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 07

b) dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 09

c) i d) jak dla kanalizacji sanitarnej

Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej

Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qt (qog) [ls]

Qww ndash natężenie odpływu ściekoacutew sanitarnych

Qr ndash natężenie odpływu ściekoacutew deszczowych

Kanalizacja ogoacutelnospławna to ten fragment ktoacutery odprowadza i ścieki sanitarne i deszczowe do zewnętrznej sieci ogoacutelnospławnej

rwwt QQQ

Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się z uwzględnieniem następujących zasad

a) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt spełnione powinny być warunki

a) i b) jak dla ściekoacutew deszczowych

b) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt obliczeniowa prędkość przepływu

ściekoacutew nie może przekraczać wartości dopuszczalnej ktoacutera wynosi

80 ms ndash dla rur żeliwnych i innych metalowych

40 ms ndash dla rur kamionkowych betonowych i z tworzyw sztucznych

c) dla odpływu tylko ściekoacutew sanitarnych Qww prędkość przepływu

ściekoacutew nie może być mniejsza od vmin = 07 ms

bullRynny z PVC-U

bullRynny z blachy aluminiowej

bullRynny miedziane

bullRynny z blachy stalowej

bullRynny cynkowo-tytanowe

Przekroje rynien a b c) poacutełokragłe d) trapezowy e f) trapezoidalny g) prostokatny h) poacutełokragły leacy

Rodzaje rynien a) okapowa b) koszowa c) gzymsowa d) leacy

Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia

z przewodami odpływowymi Wentylację pionu zapewnia

przewoacuted wentylacyjny zakończony rurą wywiewną wyprowadzoną ponad połać dachu

zawoacuter napowietrzający ndash rozwiązanie dozwolone do stosowania w przypadku braku możliwości wyprowadzenia pionu ponad dach można takie rozwiązanie stosować przy spełnieniu następujących warunkoacutew

piony mają wysokość 4 do 5 kondygnacji

ostatni pion licząc od najdalszego w stosunku do kanału oraz co piąty w budynku jest zakończony rurą wywiewną

Elementy pionu kanalizacyjnego

troacutejniki doprowadzające ścieki z podejść kanalizacyjnych

czyszczak prze zmianą kierunku prowadzenia ściekoacutew ndash około 05 nad posadzką przed przejściem w przewoacuted odpływowy

rura prosta o niezmiennej średnicy na całej długości

zawoacuter napowietrzający lub rura wywiewna

W systemie kanalizacji sanitarnej wyroacuteżnić można

piony z wentylacją głoacutewną ndash zakończone rurą wywiewną lub zaworem napowietrzającym

piony z wentylacją obejściową ndash piony z dodatkowym przewodem wentylacyjnym prowadzonym obok pionu spustowego i połączonym z rurą wywiewną

Średnica pionu zależy od wybranego systemu wentylacji i obliczonego natężenia przepływu ściekoacutew dla całego pionu

Należy pamiętać o tym że minimalna średnica pionu nie może być mniejsza od średnicy największego podejścia

W typowych rozwiązaniach w Polsce minimalna średnica pionu wynosi 70mm a dla pionoacutew prowadzących ścieki z misek ustępowych 100mm

Oczywiście w tabelach należy sprawdzić czy średnicy nie należy zwiększyć ze względu na obliczoną wartość Qww

Piony z wentylacją głoacutewną

Piony z wentylacją obejściową

Przewody odpływowe

(poziomy kanalizacyjne)

Wśroacuted przewodoacutew odpływowych wyroacuteżniamy przewoacuted głoacutewny oraz przewody drugorzędne Każdy przewoacuted drugorzędny powinien być oddzielnie podłączony do głoacutewnego pod kątem 45deg

Wszystkie przewody prowadzone są najkroacutetszą drogą przeważnie wzdłuż przegrody budowlanej oraz koniecznie z zachowaniem odpowiedniego spadku

Przewody odpływowe

(poziomy kanalizacyjne)

Spadek powinien być jednakowy na całej długości co zapewnia samooczyszczanie się przewodu

Przyjęte jest że rury układa się kielichem w kierunku przeciwnym do spływu ściekoacutew

Rewizje kanalizacyjne powinno się montować

co 15 m na rurach średnicy od 100 do 150 mm

przed każdym uskokiem poziomu

Rury prowadzone przez murowane ścianki muszą być ułożone prostopadle do przegrody

Na przewody z tworzyw sztucznych powinno się w miejscach przejść dodatkowo nałożyć tuleje ochronne Umożliwią one rurom pewien ruch zabezpieczając instalację przed uszkodzeniami mechanicznymi

Przestrzeń pomiędzy tuleją a rurą powinno się zabezpieczyć izolacją

Jeśli przewody kanalizacyjne z tworzyw sztucznych układane są w sąsiedztwie przewodoacutew wydzielających ciepło powinny być osłonięte otulinami izolacyjnymi w celu zabezpieczenia przed przegrzewaniem

Przewody poziome i przykanaliki powinny być ułożone poniżej strefy przemarzania gruntu czyli na głębokości 80-140 cm zależnie od regionu kraju

Jeśli przewody prowadzone są w pomieszczeniach w ktoacuterych temperatura może spadać poniżej 0degC muszą być odpowiednio zabezpieczone przed przemarzaniem

Dla przewodoacutew prowadzonych na zewnątrz budynku należy pamiętać że warstwa gruntu pokrywającego rury kanalizacyjne powinna być o 10-20 cm większa od głębokości przemarzania gruntu jeśli przewody układa się wyżej to powinny być zaizolowane termicznie

Rury kanalizacyjne układane na zewnątrz budynku powinny być oddalone

od innych przewodoacutew co najmniej

15 m od przewodoacutew gazowych i wodociągowych

08 m od kabli energetycznych

05 m od kabli telekomunikacyjnych

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qww z uwzględnieniem następujących zasad

1 dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 05

2 dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 07

3 minimalna prędkość przepływu ściekoacutew wynosi 07 ms stąd

wynika prowadzenie przewodoacutew z odpowiednim do średnicy

spadkiem w kierunku sieci zewnętrznej

4 minimalna średnica przewodu zewnętrznego wynosi 010m

a przykanalika 015m

Dobierając średnice przewodoacutew odpływowych należy stosować

tabelę z wartościami natężenia przepływu Q0 i prędkości

przepływu v0 dla przewodoacutew o przekroju kołowym przy

pełnym wypełnieniu i wykres Manninga

=QQ0

=vv0

hd

Q

v

(hd)

1

23

4

Przykład obliczeniowy Obliczeniowe natężenie sciekoacutew sanitarnych wynosi Qww= 50 ls Na podstawie tabeli 1 QwwQ0 = 50 2014 = 025 Z wykresu odczytujemy

V = 085V0 = 085114 = 097 ms przy napełnieniu hd = 037

Zakresy dopuszczalnych spadkoacutew przewodoacutew odpływowych

DN 0100 m ndash i = 20 - 100

DN 0150 m ndash i = 15 - 150

Urządzenia dodatkowe w kanalizacji sanitarnej

W przypadku odprowadzania ściekoacutew bytowo gospodarczych do zewnętrznej sieci typu ogoacutelnospławnego w pomieszczeniach położonych na najniższych kondygnacjach w budynku może dojść do zalania spowodowanego wstecznym przepływem ściekoacutew w wyniku intensywnych opadoacutew deszczu Dlatego też w tego typu instalacjach na przewodach kanalizacyjnych odprowadzających ścieki z pomieszczeń na najniższej kondygnacji stosować należy zasuwy burzowe ktoacutere chronią instalację przed przepływem zwrotnym

Materiały w kanalizacji sanitarnej

Instalacja kanalizacyjna może być wykonana z roacuteżnych materiałoacutew ale

zawsze rury i połączenia powinny być szczelne i odporne na korozję

Obecnie najpopularniejszym materiałem używanym do budowy instalacji

wewnętrznej jest tworzywo sztuczne Rury kanalizacyjne produkuje się z

polipropylenu (PP)

roacuteżnych odmian polichlorku winylu (PVC)

Polietylenu wysokiej gęstości (PE-HD)

żywicy poliestrowej wzmacnianej włoacuteknem szklanym (GRE)

Innymi materiałami stosowanymi w kanalizacji sanitarnej są

żeliwo

kamionka

beton

Kanalizacja deszczowa

Odprowadza wody opadowe z dachoacutew i terenoacutew przyległych do nieruchomości (podjazdy tarasy parkingi itp)

Projektowanie kanalizacji deszczowej odbywa się w oparciu o normę

PN ndash EN 12056 ndash 3 grudzień 2002

Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew

Część 3 Przewody deszczowe Projektowanie układu i obliczenia

oraz w przypadku braku informacji o normę

PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania w projektowaniu

Odprowadzanie wody z dachu stromego

W przypadku dachoacutew budynkoacutew niskich (do 5 kondygnacji) ktoacutere mają odpowiednie nachylenie (przyjmuje się że powyżej 8) najczęstszym sposobem odprowadzania wody deszczowej jest zastosowanie systemu rynnowego

Zadaniem deszczowej instalacji kanalizacyjnej jest zebranie wody z dachu i odprowadzenie jej do sieci kanalizacji deszczowej lub do gruntu System rynnowy polega na naturalnym (grawitacyjnym) spływie woacuted po połaci dachowej skąd jest przejmowana przez system rur System ten roacutewnież pracuje grawitacyjnie Umowną granicą instalacji deszczowej jest wylewka z ktoacuterej woda może być skierowana do sieci kanalizacji deszczowej (ogoacutelnospławnej) lub na grunt

Podstawowe elementy

instalacji kanalizacji deszczowej

Rynny - przewody o przekroju otwartym (okrągłym prostokątnym eliptycznym trapezowym okapowym) biegnące wzdłuż krawędzi dachu Zadaniem rynien jest zebranie wody opadowej Rynny prowadzone są z lekkim spadkiem w kierunku narożnikoacutew budynku dzięki czemu woda nie wylewa się za krawędzie tylko płynie w kierunku rur spustowych

Instalacja kanalizacji deszczowej składa się z następujących elementoacutew

Rury spustowe ndash pionowe odcinki przewodoacutew o przekroju zamkniętym (najczęściej okrągłym lub prostokątnym) Zadaniem rur spustowych jest zebranie wody płynącej rynnami i odprowadzenie ich poza budynek

Odpływy ndash elementy za pomocą ktoacuterych rynny przechodzą w rury spustowe Odpływ jest odcinkiem rynny w ktoacuterym wykonany jest obrobiony otwoacuter odpowiedniego kształtu pozwalający na włączenie rury spustowej Można wyroacuteżnić odpływy przelotowe oraz odpływy końcowe ( na narożnikach pomieszczeń) Pozwalają na mocowanie rur spustowych

Narożniki do rynien ndash umożliwiają połączenie rynien w narożnikach budynku Właściwy montaż narożnikoacutew jest bardzo ważny dla właściwej pracy rynien (ruchoacutew pod wpływem temperatury) Wylewki ndash kształtki ktoacuterymi kończy się rura spustowa Wylewka może być włą- czona do kanalizacji deszczowej bądź znajdować się nad gruntem

Łączniki do rynien - złączki zwykłe uszczelkowe i korekcyjne Ponieważ montaż rynien wymaga pozostawiania tzw dylatacji (odstępoacutew) złączki korekcyjne lub uszczelkowe umożliwiają wykonanie takich połączenia z dylatacją

Łączniki do rur spustowych - kolana troacutejniki redukcje mufy mufy redukcyjne Mufy służą do włączania rur spustowych do odpływoacutew zadaniem muf redukcyjnych jest połączenie rury spustowej i odpływu o roacuteżnych średnicach Kolana pozwalają na zmianę kierunku rury spustowej Troacutejniki umożliwiają włączanie do rur spustowych wyposażenia dodatkowego

Haki i obejmy - zadaniem tych elementoacutew jest mocowanie rynien i rur spustowych do dachoacutew i ścian

Elementy wykończeniowe i dodatkowe -

zadaniem tych elementoacutew jest wykończenie

systemu lub uzupełnienie jego pracy

Przykładami mogą tu być

dekiel służący do zakończenia rynny

filtr siatkowy montowany na rurze

spustowej zatrzymujący

zanieczyszczenia

czyszczak (rewizja) umożliwiający

przegląd i czyszczenie rury spustowej

(na zdjęciu)

odprowadzenie do kanalizacji deszczowej

Jednym ze sposoboacutew odprowadzenia wody jest podłączenie systemu rynnowego do kanalizacji deszczowej

Woacutewczas na dolnym odcinku rury spustowej mniej więcej 03-08 m ponad terenem należy zamontować rewizję (czyszczak) Rewizja ma wewnątrz kratkę na ktoacuterej zbierają się liście i inne zanieczyszczenia spływające z rynny

Rura spustowa z rewizją przyłączona jest do przewodoacutew odpływowych a te łączą się z kanalizacją Średnica przewodoacutew musi być co najmniej roacutewna średnicy rur spustowych i najczęściej wynosi 100-150 mm Głębokość na jakiej powinno się układać rury zależy od strefy przemarzania i wynosi 1-14 m System taki nie ma blokady przedostawania się zapachoacutew dlatego lepiej nie podłączać go do kanalizacji ogoacutelnospławnej

Innym sposobem odprowadzenia wody bezpośrednio do kanalizacji jest podłączenie rury spustowej do osadnika rynnowego Wyposażony jest on w klapkę ktoacutera stanowi blokadę zapachową i wyciągany kosz w ktoacuterym gromadzą się większe zanieczyszczenia takie jak liście

Gdy brak sieci kanalizacji deszczowej lub ogoacutelnospławnej woda deszczowa powinna być bezpiecznie rozprowadzona po terenie posesji ale tak żeby nie spływała na sąsiednie działki

Odprowadzanie wody z dachu

płaskiego

W przypadku dachoacutew budynkoacutew wysokich (powyżej 5 kondygnacji) oraz dachoacutew o małym nachyleniu (przyjmuje się że poniżej 8) najczęstszym sposobem odprowa-dzania wody deszczowej jest system odwadniania oparty na wpustach dachowych

Wpusty dachowe pełnią rolę dachowych odwodnień punkto-wych tzn zbierają wodę z pewnej powierzchni w jednym punkcie

Odprowadzanie wody z dachu

płaskiego Woda jest odprowadzana do rury spustowej biegnącej wewnątrz budynku a stamtąd do kanalizacji deszczowej lub poza budynek do gruntu Aby odwodnienie dachu płaskiego pracowało prawidłowo wpust powinien znaleźć się w najniższym punkcie dachu a spadek w jego kierunku powinien wynosić co najmniej 3 Oproacutecz zasadniczego wpustu powinien być wpust awaryjny ktoacutery przejmie wodę w przypadku zatkania wpustu głoacutewnego Na dachu powinna być co najmniej jedna para wpustoacutew Zasady projektowania moacutewią że wpusty należy rozmieszczać co 25 m

Obliczanie kanalizacji deszczowej

Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qr (qd) [ls]

rAC

10000

IAQr

gdzie ψ lub C ndash wspoacutełczynnik spływu przyjmowany wg nowej normy jako 10 (w starej zależny od nachylenia dachu i rodzaju powierzchni odwadnianej)

A ndash efektywna powierzchnia dachu lub powierzchnia odwadniana [m2]

I ndash w starej normie miarodajne natężenie deszczu [l(sha)] przyjmowane I 300 l(sha)

r ndash natężenie opadoacutew atmosferycznych [l(sm2)] przyjmowane albo na podstawie danych statystycznych albo wg tabeli 1 w nowej normie po przemnożeniu przez wspoacutełczynnik ryzyka podany w tabeli 2

Wymiarowanie rynien i rur spustowych

1 Przewody spustowe ndash średnicę należy dobrać tak aby obliczona wartość odpływu ściekoacutew Qr nie przekraczała wartości Qrmax (qdmax) a powierzchnia odwadniana A powierzchni Amax zestawionych w tabeli w normie PN ndash 92B ndash 01707

2 Wg starej normy rynny powinny mieć średnice minimum 150 mm (dotyczy to budynkoacutew wielorodzinnych)

Efektywna

powierzchnia dachu

odwadniana przez

rynnę A [m2]

Szerokość rynny [mm] Średnica rury

spustowej [mm]

poniżej 20 70 50

20 ndash 57 100 (lub 125) 70

57 ndash 97 125 100

97 - 170 150 100

170 - 243 180 125

Dla budynkoacutew jednorodzinnych średnice rynien i przewodoacutew spustowych można określić w oparciu o efektywną powierzchnię dachu wg tabeli

Średnice poziomoacutew i przykanalikoacutew

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qr z uwzględnieniem następujących zasad

a) dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 07

b) dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 09

c) i d) jak dla kanalizacji sanitarnej

Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej

Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qt (qog) [ls]

Qww ndash natężenie odpływu ściekoacutew sanitarnych

Qr ndash natężenie odpływu ściekoacutew deszczowych

Kanalizacja ogoacutelnospławna to ten fragment ktoacutery odprowadza i ścieki sanitarne i deszczowe do zewnętrznej sieci ogoacutelnospławnej

rwwt QQQ

Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się z uwzględnieniem następujących zasad

a) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt spełnione powinny być warunki

a) i b) jak dla ściekoacutew deszczowych

b) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt obliczeniowa prędkość przepływu

ściekoacutew nie może przekraczać wartości dopuszczalnej ktoacutera wynosi

80 ms ndash dla rur żeliwnych i innych metalowych

40 ms ndash dla rur kamionkowych betonowych i z tworzyw sztucznych

c) dla odpływu tylko ściekoacutew sanitarnych Qww prędkość przepływu

ściekoacutew nie może być mniejsza od vmin = 07 ms

bullRynny z PVC-U

bullRynny z blachy aluminiowej

bullRynny miedziane

bullRynny z blachy stalowej

bullRynny cynkowo-tytanowe

Przekroje rynien a b c) poacutełokragłe d) trapezowy e f) trapezoidalny g) prostokatny h) poacutełokragły leacy

Rodzaje rynien a) okapowa b) koszowa c) gzymsowa d) leacy

Elementy pionu kanalizacyjnego

troacutejniki doprowadzające ścieki z podejść kanalizacyjnych

czyszczak prze zmianą kierunku prowadzenia ściekoacutew ndash około 05 nad posadzką przed przejściem w przewoacuted odpływowy

rura prosta o niezmiennej średnicy na całej długości

zawoacuter napowietrzający lub rura wywiewna

W systemie kanalizacji sanitarnej wyroacuteżnić można

piony z wentylacją głoacutewną ndash zakończone rurą wywiewną lub zaworem napowietrzającym

piony z wentylacją obejściową ndash piony z dodatkowym przewodem wentylacyjnym prowadzonym obok pionu spustowego i połączonym z rurą wywiewną

Średnica pionu zależy od wybranego systemu wentylacji i obliczonego natężenia przepływu ściekoacutew dla całego pionu

Należy pamiętać o tym że minimalna średnica pionu nie może być mniejsza od średnicy największego podejścia

W typowych rozwiązaniach w Polsce minimalna średnica pionu wynosi 70mm a dla pionoacutew prowadzących ścieki z misek ustępowych 100mm

Oczywiście w tabelach należy sprawdzić czy średnicy nie należy zwiększyć ze względu na obliczoną wartość Qww

Piony z wentylacją głoacutewną

Piony z wentylacją obejściową

Przewody odpływowe

(poziomy kanalizacyjne)

Wśroacuted przewodoacutew odpływowych wyroacuteżniamy przewoacuted głoacutewny oraz przewody drugorzędne Każdy przewoacuted drugorzędny powinien być oddzielnie podłączony do głoacutewnego pod kątem 45deg

Wszystkie przewody prowadzone są najkroacutetszą drogą przeważnie wzdłuż przegrody budowlanej oraz koniecznie z zachowaniem odpowiedniego spadku

Przewody odpływowe

(poziomy kanalizacyjne)

Spadek powinien być jednakowy na całej długości co zapewnia samooczyszczanie się przewodu

Przyjęte jest że rury układa się kielichem w kierunku przeciwnym do spływu ściekoacutew

Rewizje kanalizacyjne powinno się montować

co 15 m na rurach średnicy od 100 do 150 mm

przed każdym uskokiem poziomu

Rury prowadzone przez murowane ścianki muszą być ułożone prostopadle do przegrody

Na przewody z tworzyw sztucznych powinno się w miejscach przejść dodatkowo nałożyć tuleje ochronne Umożliwią one rurom pewien ruch zabezpieczając instalację przed uszkodzeniami mechanicznymi

Przestrzeń pomiędzy tuleją a rurą powinno się zabezpieczyć izolacją

Jeśli przewody kanalizacyjne z tworzyw sztucznych układane są w sąsiedztwie przewodoacutew wydzielających ciepło powinny być osłonięte otulinami izolacyjnymi w celu zabezpieczenia przed przegrzewaniem

Przewody poziome i przykanaliki powinny być ułożone poniżej strefy przemarzania gruntu czyli na głębokości 80-140 cm zależnie od regionu kraju

Jeśli przewody prowadzone są w pomieszczeniach w ktoacuterych temperatura może spadać poniżej 0degC muszą być odpowiednio zabezpieczone przed przemarzaniem

Dla przewodoacutew prowadzonych na zewnątrz budynku należy pamiętać że warstwa gruntu pokrywającego rury kanalizacyjne powinna być o 10-20 cm większa od głębokości przemarzania gruntu jeśli przewody układa się wyżej to powinny być zaizolowane termicznie

Rury kanalizacyjne układane na zewnątrz budynku powinny być oddalone

od innych przewodoacutew co najmniej

15 m od przewodoacutew gazowych i wodociągowych

08 m od kabli energetycznych

05 m od kabli telekomunikacyjnych

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qww z uwzględnieniem następujących zasad

1 dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 05

2 dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 07

3 minimalna prędkość przepływu ściekoacutew wynosi 07 ms stąd

wynika prowadzenie przewodoacutew z odpowiednim do średnicy

spadkiem w kierunku sieci zewnętrznej

4 minimalna średnica przewodu zewnętrznego wynosi 010m

a przykanalika 015m

Dobierając średnice przewodoacutew odpływowych należy stosować

tabelę z wartościami natężenia przepływu Q0 i prędkości

przepływu v0 dla przewodoacutew o przekroju kołowym przy

pełnym wypełnieniu i wykres Manninga

=QQ0

=vv0

hd

Q

v

(hd)

1

23

4

Przykład obliczeniowy Obliczeniowe natężenie sciekoacutew sanitarnych wynosi Qww= 50 ls Na podstawie tabeli 1 QwwQ0 = 50 2014 = 025 Z wykresu odczytujemy

V = 085V0 = 085114 = 097 ms przy napełnieniu hd = 037

Zakresy dopuszczalnych spadkoacutew przewodoacutew odpływowych

DN 0100 m ndash i = 20 - 100

DN 0150 m ndash i = 15 - 150

Urządzenia dodatkowe w kanalizacji sanitarnej

W przypadku odprowadzania ściekoacutew bytowo gospodarczych do zewnętrznej sieci typu ogoacutelnospławnego w pomieszczeniach położonych na najniższych kondygnacjach w budynku może dojść do zalania spowodowanego wstecznym przepływem ściekoacutew w wyniku intensywnych opadoacutew deszczu Dlatego też w tego typu instalacjach na przewodach kanalizacyjnych odprowadzających ścieki z pomieszczeń na najniższej kondygnacji stosować należy zasuwy burzowe ktoacutere chronią instalację przed przepływem zwrotnym

Materiały w kanalizacji sanitarnej

Instalacja kanalizacyjna może być wykonana z roacuteżnych materiałoacutew ale

zawsze rury i połączenia powinny być szczelne i odporne na korozję

Obecnie najpopularniejszym materiałem używanym do budowy instalacji

wewnętrznej jest tworzywo sztuczne Rury kanalizacyjne produkuje się z

polipropylenu (PP)

roacuteżnych odmian polichlorku winylu (PVC)

Polietylenu wysokiej gęstości (PE-HD)

żywicy poliestrowej wzmacnianej włoacuteknem szklanym (GRE)

Innymi materiałami stosowanymi w kanalizacji sanitarnej są

żeliwo

kamionka

beton

Kanalizacja deszczowa

Odprowadza wody opadowe z dachoacutew i terenoacutew przyległych do nieruchomości (podjazdy tarasy parkingi itp)

Projektowanie kanalizacji deszczowej odbywa się w oparciu o normę

PN ndash EN 12056 ndash 3 grudzień 2002

Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew

Część 3 Przewody deszczowe Projektowanie układu i obliczenia

oraz w przypadku braku informacji o normę

PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania w projektowaniu

Odprowadzanie wody z dachu stromego

W przypadku dachoacutew budynkoacutew niskich (do 5 kondygnacji) ktoacutere mają odpowiednie nachylenie (przyjmuje się że powyżej 8) najczęstszym sposobem odprowadzania wody deszczowej jest zastosowanie systemu rynnowego

Zadaniem deszczowej instalacji kanalizacyjnej jest zebranie wody z dachu i odprowadzenie jej do sieci kanalizacji deszczowej lub do gruntu System rynnowy polega na naturalnym (grawitacyjnym) spływie woacuted po połaci dachowej skąd jest przejmowana przez system rur System ten roacutewnież pracuje grawitacyjnie Umowną granicą instalacji deszczowej jest wylewka z ktoacuterej woda może być skierowana do sieci kanalizacji deszczowej (ogoacutelnospławnej) lub na grunt

Podstawowe elementy

instalacji kanalizacji deszczowej

Rynny - przewody o przekroju otwartym (okrągłym prostokątnym eliptycznym trapezowym okapowym) biegnące wzdłuż krawędzi dachu Zadaniem rynien jest zebranie wody opadowej Rynny prowadzone są z lekkim spadkiem w kierunku narożnikoacutew budynku dzięki czemu woda nie wylewa się za krawędzie tylko płynie w kierunku rur spustowych

Instalacja kanalizacji deszczowej składa się z następujących elementoacutew

Rury spustowe ndash pionowe odcinki przewodoacutew o przekroju zamkniętym (najczęściej okrągłym lub prostokątnym) Zadaniem rur spustowych jest zebranie wody płynącej rynnami i odprowadzenie ich poza budynek

Odpływy ndash elementy za pomocą ktoacuterych rynny przechodzą w rury spustowe Odpływ jest odcinkiem rynny w ktoacuterym wykonany jest obrobiony otwoacuter odpowiedniego kształtu pozwalający na włączenie rury spustowej Można wyroacuteżnić odpływy przelotowe oraz odpływy końcowe ( na narożnikach pomieszczeń) Pozwalają na mocowanie rur spustowych

Narożniki do rynien ndash umożliwiają połączenie rynien w narożnikach budynku Właściwy montaż narożnikoacutew jest bardzo ważny dla właściwej pracy rynien (ruchoacutew pod wpływem temperatury) Wylewki ndash kształtki ktoacuterymi kończy się rura spustowa Wylewka może być włą- czona do kanalizacji deszczowej bądź znajdować się nad gruntem

Łączniki do rynien - złączki zwykłe uszczelkowe i korekcyjne Ponieważ montaż rynien wymaga pozostawiania tzw dylatacji (odstępoacutew) złączki korekcyjne lub uszczelkowe umożliwiają wykonanie takich połączenia z dylatacją

Łączniki do rur spustowych - kolana troacutejniki redukcje mufy mufy redukcyjne Mufy służą do włączania rur spustowych do odpływoacutew zadaniem muf redukcyjnych jest połączenie rury spustowej i odpływu o roacuteżnych średnicach Kolana pozwalają na zmianę kierunku rury spustowej Troacutejniki umożliwiają włączanie do rur spustowych wyposażenia dodatkowego

Haki i obejmy - zadaniem tych elementoacutew jest mocowanie rynien i rur spustowych do dachoacutew i ścian

Elementy wykończeniowe i dodatkowe -

zadaniem tych elementoacutew jest wykończenie

systemu lub uzupełnienie jego pracy

Przykładami mogą tu być

dekiel służący do zakończenia rynny

filtr siatkowy montowany na rurze

spustowej zatrzymujący

zanieczyszczenia

czyszczak (rewizja) umożliwiający

przegląd i czyszczenie rury spustowej

(na zdjęciu)

odprowadzenie do kanalizacji deszczowej

Jednym ze sposoboacutew odprowadzenia wody jest podłączenie systemu rynnowego do kanalizacji deszczowej

Woacutewczas na dolnym odcinku rury spustowej mniej więcej 03-08 m ponad terenem należy zamontować rewizję (czyszczak) Rewizja ma wewnątrz kratkę na ktoacuterej zbierają się liście i inne zanieczyszczenia spływające z rynny

Rura spustowa z rewizją przyłączona jest do przewodoacutew odpływowych a te łączą się z kanalizacją Średnica przewodoacutew musi być co najmniej roacutewna średnicy rur spustowych i najczęściej wynosi 100-150 mm Głębokość na jakiej powinno się układać rury zależy od strefy przemarzania i wynosi 1-14 m System taki nie ma blokady przedostawania się zapachoacutew dlatego lepiej nie podłączać go do kanalizacji ogoacutelnospławnej

Innym sposobem odprowadzenia wody bezpośrednio do kanalizacji jest podłączenie rury spustowej do osadnika rynnowego Wyposażony jest on w klapkę ktoacutera stanowi blokadę zapachową i wyciągany kosz w ktoacuterym gromadzą się większe zanieczyszczenia takie jak liście

Gdy brak sieci kanalizacji deszczowej lub ogoacutelnospławnej woda deszczowa powinna być bezpiecznie rozprowadzona po terenie posesji ale tak żeby nie spływała na sąsiednie działki

Odprowadzanie wody z dachu

płaskiego

W przypadku dachoacutew budynkoacutew wysokich (powyżej 5 kondygnacji) oraz dachoacutew o małym nachyleniu (przyjmuje się że poniżej 8) najczęstszym sposobem odprowa-dzania wody deszczowej jest system odwadniania oparty na wpustach dachowych

Wpusty dachowe pełnią rolę dachowych odwodnień punkto-wych tzn zbierają wodę z pewnej powierzchni w jednym punkcie

Odprowadzanie wody z dachu

płaskiego Woda jest odprowadzana do rury spustowej biegnącej wewnątrz budynku a stamtąd do kanalizacji deszczowej lub poza budynek do gruntu Aby odwodnienie dachu płaskiego pracowało prawidłowo wpust powinien znaleźć się w najniższym punkcie dachu a spadek w jego kierunku powinien wynosić co najmniej 3 Oproacutecz zasadniczego wpustu powinien być wpust awaryjny ktoacutery przejmie wodę w przypadku zatkania wpustu głoacutewnego Na dachu powinna być co najmniej jedna para wpustoacutew Zasady projektowania moacutewią że wpusty należy rozmieszczać co 25 m

Obliczanie kanalizacji deszczowej

Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qr (qd) [ls]

rAC

10000

IAQr

gdzie ψ lub C ndash wspoacutełczynnik spływu przyjmowany wg nowej normy jako 10 (w starej zależny od nachylenia dachu i rodzaju powierzchni odwadnianej)

A ndash efektywna powierzchnia dachu lub powierzchnia odwadniana [m2]

I ndash w starej normie miarodajne natężenie deszczu [l(sha)] przyjmowane I 300 l(sha)

r ndash natężenie opadoacutew atmosferycznych [l(sm2)] przyjmowane albo na podstawie danych statystycznych albo wg tabeli 1 w nowej normie po przemnożeniu przez wspoacutełczynnik ryzyka podany w tabeli 2

Wymiarowanie rynien i rur spustowych

1 Przewody spustowe ndash średnicę należy dobrać tak aby obliczona wartość odpływu ściekoacutew Qr nie przekraczała wartości Qrmax (qdmax) a powierzchnia odwadniana A powierzchni Amax zestawionych w tabeli w normie PN ndash 92B ndash 01707

2 Wg starej normy rynny powinny mieć średnice minimum 150 mm (dotyczy to budynkoacutew wielorodzinnych)

Efektywna

powierzchnia dachu

odwadniana przez

rynnę A [m2]

Szerokość rynny [mm] Średnica rury

spustowej [mm]

poniżej 20 70 50

20 ndash 57 100 (lub 125) 70

57 ndash 97 125 100

97 - 170 150 100

170 - 243 180 125

Dla budynkoacutew jednorodzinnych średnice rynien i przewodoacutew spustowych można określić w oparciu o efektywną powierzchnię dachu wg tabeli

Średnice poziomoacutew i przykanalikoacutew

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qr z uwzględnieniem następujących zasad

a) dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 07

b) dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 09

c) i d) jak dla kanalizacji sanitarnej

Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej

Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qt (qog) [ls]

Qww ndash natężenie odpływu ściekoacutew sanitarnych

Qr ndash natężenie odpływu ściekoacutew deszczowych

Kanalizacja ogoacutelnospławna to ten fragment ktoacutery odprowadza i ścieki sanitarne i deszczowe do zewnętrznej sieci ogoacutelnospławnej

rwwt QQQ

Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się z uwzględnieniem następujących zasad

a) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt spełnione powinny być warunki

a) i b) jak dla ściekoacutew deszczowych

b) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt obliczeniowa prędkość przepływu

ściekoacutew nie może przekraczać wartości dopuszczalnej ktoacutera wynosi

80 ms ndash dla rur żeliwnych i innych metalowych

40 ms ndash dla rur kamionkowych betonowych i z tworzyw sztucznych

c) dla odpływu tylko ściekoacutew sanitarnych Qww prędkość przepływu

ściekoacutew nie może być mniejsza od vmin = 07 ms

bullRynny z PVC-U

bullRynny z blachy aluminiowej

bullRynny miedziane

bullRynny z blachy stalowej

bullRynny cynkowo-tytanowe

Przekroje rynien a b c) poacutełokragłe d) trapezowy e f) trapezoidalny g) prostokatny h) poacutełokragły leacy

Rodzaje rynien a) okapowa b) koszowa c) gzymsowa d) leacy

W systemie kanalizacji sanitarnej wyroacuteżnić można

piony z wentylacją głoacutewną ndash zakończone rurą wywiewną lub zaworem napowietrzającym

piony z wentylacją obejściową ndash piony z dodatkowym przewodem wentylacyjnym prowadzonym obok pionu spustowego i połączonym z rurą wywiewną

Średnica pionu zależy od wybranego systemu wentylacji i obliczonego natężenia przepływu ściekoacutew dla całego pionu

Należy pamiętać o tym że minimalna średnica pionu nie może być mniejsza od średnicy największego podejścia

W typowych rozwiązaniach w Polsce minimalna średnica pionu wynosi 70mm a dla pionoacutew prowadzących ścieki z misek ustępowych 100mm

Oczywiście w tabelach należy sprawdzić czy średnicy nie należy zwiększyć ze względu na obliczoną wartość Qww

Piony z wentylacją głoacutewną

Piony z wentylacją obejściową

Przewody odpływowe

(poziomy kanalizacyjne)

Wśroacuted przewodoacutew odpływowych wyroacuteżniamy przewoacuted głoacutewny oraz przewody drugorzędne Każdy przewoacuted drugorzędny powinien być oddzielnie podłączony do głoacutewnego pod kątem 45deg

Wszystkie przewody prowadzone są najkroacutetszą drogą przeważnie wzdłuż przegrody budowlanej oraz koniecznie z zachowaniem odpowiedniego spadku

Przewody odpływowe

(poziomy kanalizacyjne)

Spadek powinien być jednakowy na całej długości co zapewnia samooczyszczanie się przewodu

Przyjęte jest że rury układa się kielichem w kierunku przeciwnym do spływu ściekoacutew

Rewizje kanalizacyjne powinno się montować

co 15 m na rurach średnicy od 100 do 150 mm

przed każdym uskokiem poziomu

Rury prowadzone przez murowane ścianki muszą być ułożone prostopadle do przegrody

Na przewody z tworzyw sztucznych powinno się w miejscach przejść dodatkowo nałożyć tuleje ochronne Umożliwią one rurom pewien ruch zabezpieczając instalację przed uszkodzeniami mechanicznymi

Przestrzeń pomiędzy tuleją a rurą powinno się zabezpieczyć izolacją

Jeśli przewody kanalizacyjne z tworzyw sztucznych układane są w sąsiedztwie przewodoacutew wydzielających ciepło powinny być osłonięte otulinami izolacyjnymi w celu zabezpieczenia przed przegrzewaniem

Przewody poziome i przykanaliki powinny być ułożone poniżej strefy przemarzania gruntu czyli na głębokości 80-140 cm zależnie od regionu kraju

Jeśli przewody prowadzone są w pomieszczeniach w ktoacuterych temperatura może spadać poniżej 0degC muszą być odpowiednio zabezpieczone przed przemarzaniem

Dla przewodoacutew prowadzonych na zewnątrz budynku należy pamiętać że warstwa gruntu pokrywającego rury kanalizacyjne powinna być o 10-20 cm większa od głębokości przemarzania gruntu jeśli przewody układa się wyżej to powinny być zaizolowane termicznie

Rury kanalizacyjne układane na zewnątrz budynku powinny być oddalone

od innych przewodoacutew co najmniej

15 m od przewodoacutew gazowych i wodociągowych

08 m od kabli energetycznych

05 m od kabli telekomunikacyjnych

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qww z uwzględnieniem następujących zasad

1 dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 05

2 dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 07

3 minimalna prędkość przepływu ściekoacutew wynosi 07 ms stąd

wynika prowadzenie przewodoacutew z odpowiednim do średnicy

spadkiem w kierunku sieci zewnętrznej

4 minimalna średnica przewodu zewnętrznego wynosi 010m

a przykanalika 015m

Dobierając średnice przewodoacutew odpływowych należy stosować

tabelę z wartościami natężenia przepływu Q0 i prędkości

przepływu v0 dla przewodoacutew o przekroju kołowym przy

pełnym wypełnieniu i wykres Manninga

=QQ0

=vv0

hd

Q

v

(hd)

1

23

4

Przykład obliczeniowy Obliczeniowe natężenie sciekoacutew sanitarnych wynosi Qww= 50 ls Na podstawie tabeli 1 QwwQ0 = 50 2014 = 025 Z wykresu odczytujemy

V = 085V0 = 085114 = 097 ms przy napełnieniu hd = 037

Zakresy dopuszczalnych spadkoacutew przewodoacutew odpływowych

DN 0100 m ndash i = 20 - 100

DN 0150 m ndash i = 15 - 150

Urządzenia dodatkowe w kanalizacji sanitarnej

W przypadku odprowadzania ściekoacutew bytowo gospodarczych do zewnętrznej sieci typu ogoacutelnospławnego w pomieszczeniach położonych na najniższych kondygnacjach w budynku może dojść do zalania spowodowanego wstecznym przepływem ściekoacutew w wyniku intensywnych opadoacutew deszczu Dlatego też w tego typu instalacjach na przewodach kanalizacyjnych odprowadzających ścieki z pomieszczeń na najniższej kondygnacji stosować należy zasuwy burzowe ktoacutere chronią instalację przed przepływem zwrotnym

Materiały w kanalizacji sanitarnej

Instalacja kanalizacyjna może być wykonana z roacuteżnych materiałoacutew ale

zawsze rury i połączenia powinny być szczelne i odporne na korozję

Obecnie najpopularniejszym materiałem używanym do budowy instalacji

wewnętrznej jest tworzywo sztuczne Rury kanalizacyjne produkuje się z

polipropylenu (PP)

roacuteżnych odmian polichlorku winylu (PVC)

Polietylenu wysokiej gęstości (PE-HD)

żywicy poliestrowej wzmacnianej włoacuteknem szklanym (GRE)

Innymi materiałami stosowanymi w kanalizacji sanitarnej są

żeliwo

kamionka

beton

Kanalizacja deszczowa

Odprowadza wody opadowe z dachoacutew i terenoacutew przyległych do nieruchomości (podjazdy tarasy parkingi itp)

Projektowanie kanalizacji deszczowej odbywa się w oparciu o normę

PN ndash EN 12056 ndash 3 grudzień 2002

Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew

Część 3 Przewody deszczowe Projektowanie układu i obliczenia

oraz w przypadku braku informacji o normę

PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania w projektowaniu

Odprowadzanie wody z dachu stromego

W przypadku dachoacutew budynkoacutew niskich (do 5 kondygnacji) ktoacutere mają odpowiednie nachylenie (przyjmuje się że powyżej 8) najczęstszym sposobem odprowadzania wody deszczowej jest zastosowanie systemu rynnowego

Zadaniem deszczowej instalacji kanalizacyjnej jest zebranie wody z dachu i odprowadzenie jej do sieci kanalizacji deszczowej lub do gruntu System rynnowy polega na naturalnym (grawitacyjnym) spływie woacuted po połaci dachowej skąd jest przejmowana przez system rur System ten roacutewnież pracuje grawitacyjnie Umowną granicą instalacji deszczowej jest wylewka z ktoacuterej woda może być skierowana do sieci kanalizacji deszczowej (ogoacutelnospławnej) lub na grunt

Podstawowe elementy

instalacji kanalizacji deszczowej

Rynny - przewody o przekroju otwartym (okrągłym prostokątnym eliptycznym trapezowym okapowym) biegnące wzdłuż krawędzi dachu Zadaniem rynien jest zebranie wody opadowej Rynny prowadzone są z lekkim spadkiem w kierunku narożnikoacutew budynku dzięki czemu woda nie wylewa się za krawędzie tylko płynie w kierunku rur spustowych

Instalacja kanalizacji deszczowej składa się z następujących elementoacutew

Rury spustowe ndash pionowe odcinki przewodoacutew o przekroju zamkniętym (najczęściej okrągłym lub prostokątnym) Zadaniem rur spustowych jest zebranie wody płynącej rynnami i odprowadzenie ich poza budynek

Odpływy ndash elementy za pomocą ktoacuterych rynny przechodzą w rury spustowe Odpływ jest odcinkiem rynny w ktoacuterym wykonany jest obrobiony otwoacuter odpowiedniego kształtu pozwalający na włączenie rury spustowej Można wyroacuteżnić odpływy przelotowe oraz odpływy końcowe ( na narożnikach pomieszczeń) Pozwalają na mocowanie rur spustowych

Narożniki do rynien ndash umożliwiają połączenie rynien w narożnikach budynku Właściwy montaż narożnikoacutew jest bardzo ważny dla właściwej pracy rynien (ruchoacutew pod wpływem temperatury) Wylewki ndash kształtki ktoacuterymi kończy się rura spustowa Wylewka może być włą- czona do kanalizacji deszczowej bądź znajdować się nad gruntem

Łączniki do rynien - złączki zwykłe uszczelkowe i korekcyjne Ponieważ montaż rynien wymaga pozostawiania tzw dylatacji (odstępoacutew) złączki korekcyjne lub uszczelkowe umożliwiają wykonanie takich połączenia z dylatacją

Łączniki do rur spustowych - kolana troacutejniki redukcje mufy mufy redukcyjne Mufy służą do włączania rur spustowych do odpływoacutew zadaniem muf redukcyjnych jest połączenie rury spustowej i odpływu o roacuteżnych średnicach Kolana pozwalają na zmianę kierunku rury spustowej Troacutejniki umożliwiają włączanie do rur spustowych wyposażenia dodatkowego

Haki i obejmy - zadaniem tych elementoacutew jest mocowanie rynien i rur spustowych do dachoacutew i ścian

Elementy wykończeniowe i dodatkowe -

zadaniem tych elementoacutew jest wykończenie

systemu lub uzupełnienie jego pracy

Przykładami mogą tu być

dekiel służący do zakończenia rynny

filtr siatkowy montowany na rurze

spustowej zatrzymujący

zanieczyszczenia

czyszczak (rewizja) umożliwiający

przegląd i czyszczenie rury spustowej

(na zdjęciu)

odprowadzenie do kanalizacji deszczowej

Jednym ze sposoboacutew odprowadzenia wody jest podłączenie systemu rynnowego do kanalizacji deszczowej

Woacutewczas na dolnym odcinku rury spustowej mniej więcej 03-08 m ponad terenem należy zamontować rewizję (czyszczak) Rewizja ma wewnątrz kratkę na ktoacuterej zbierają się liście i inne zanieczyszczenia spływające z rynny

Rura spustowa z rewizją przyłączona jest do przewodoacutew odpływowych a te łączą się z kanalizacją Średnica przewodoacutew musi być co najmniej roacutewna średnicy rur spustowych i najczęściej wynosi 100-150 mm Głębokość na jakiej powinno się układać rury zależy od strefy przemarzania i wynosi 1-14 m System taki nie ma blokady przedostawania się zapachoacutew dlatego lepiej nie podłączać go do kanalizacji ogoacutelnospławnej

Innym sposobem odprowadzenia wody bezpośrednio do kanalizacji jest podłączenie rury spustowej do osadnika rynnowego Wyposażony jest on w klapkę ktoacutera stanowi blokadę zapachową i wyciągany kosz w ktoacuterym gromadzą się większe zanieczyszczenia takie jak liście

Gdy brak sieci kanalizacji deszczowej lub ogoacutelnospławnej woda deszczowa powinna być bezpiecznie rozprowadzona po terenie posesji ale tak żeby nie spływała na sąsiednie działki

Odprowadzanie wody z dachu

płaskiego

W przypadku dachoacutew budynkoacutew wysokich (powyżej 5 kondygnacji) oraz dachoacutew o małym nachyleniu (przyjmuje się że poniżej 8) najczęstszym sposobem odprowa-dzania wody deszczowej jest system odwadniania oparty na wpustach dachowych

Wpusty dachowe pełnią rolę dachowych odwodnień punkto-wych tzn zbierają wodę z pewnej powierzchni w jednym punkcie

Odprowadzanie wody z dachu

płaskiego Woda jest odprowadzana do rury spustowej biegnącej wewnątrz budynku a stamtąd do kanalizacji deszczowej lub poza budynek do gruntu Aby odwodnienie dachu płaskiego pracowało prawidłowo wpust powinien znaleźć się w najniższym punkcie dachu a spadek w jego kierunku powinien wynosić co najmniej 3 Oproacutecz zasadniczego wpustu powinien być wpust awaryjny ktoacutery przejmie wodę w przypadku zatkania wpustu głoacutewnego Na dachu powinna być co najmniej jedna para wpustoacutew Zasady projektowania moacutewią że wpusty należy rozmieszczać co 25 m

Obliczanie kanalizacji deszczowej

Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qr (qd) [ls]

rAC

10000

IAQr

gdzie ψ lub C ndash wspoacutełczynnik spływu przyjmowany wg nowej normy jako 10 (w starej zależny od nachylenia dachu i rodzaju powierzchni odwadnianej)

A ndash efektywna powierzchnia dachu lub powierzchnia odwadniana [m2]

I ndash w starej normie miarodajne natężenie deszczu [l(sha)] przyjmowane I 300 l(sha)

r ndash natężenie opadoacutew atmosferycznych [l(sm2)] przyjmowane albo na podstawie danych statystycznych albo wg tabeli 1 w nowej normie po przemnożeniu przez wspoacutełczynnik ryzyka podany w tabeli 2

Wymiarowanie rynien i rur spustowych

1 Przewody spustowe ndash średnicę należy dobrać tak aby obliczona wartość odpływu ściekoacutew Qr nie przekraczała wartości Qrmax (qdmax) a powierzchnia odwadniana A powierzchni Amax zestawionych w tabeli w normie PN ndash 92B ndash 01707

2 Wg starej normy rynny powinny mieć średnice minimum 150 mm (dotyczy to budynkoacutew wielorodzinnych)

Efektywna

powierzchnia dachu

odwadniana przez

rynnę A [m2]

Szerokość rynny [mm] Średnica rury

spustowej [mm]

poniżej 20 70 50

20 ndash 57 100 (lub 125) 70

57 ndash 97 125 100

97 - 170 150 100

170 - 243 180 125

Dla budynkoacutew jednorodzinnych średnice rynien i przewodoacutew spustowych można określić w oparciu o efektywną powierzchnię dachu wg tabeli

Średnice poziomoacutew i przykanalikoacutew

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qr z uwzględnieniem następujących zasad

a) dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 07

b) dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 09

c) i d) jak dla kanalizacji sanitarnej

Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej

Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qt (qog) [ls]

Qww ndash natężenie odpływu ściekoacutew sanitarnych

Qr ndash natężenie odpływu ściekoacutew deszczowych

Kanalizacja ogoacutelnospławna to ten fragment ktoacutery odprowadza i ścieki sanitarne i deszczowe do zewnętrznej sieci ogoacutelnospławnej

rwwt QQQ

Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się z uwzględnieniem następujących zasad

a) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt spełnione powinny być warunki

a) i b) jak dla ściekoacutew deszczowych

b) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt obliczeniowa prędkość przepływu

ściekoacutew nie może przekraczać wartości dopuszczalnej ktoacutera wynosi

80 ms ndash dla rur żeliwnych i innych metalowych

40 ms ndash dla rur kamionkowych betonowych i z tworzyw sztucznych

c) dla odpływu tylko ściekoacutew sanitarnych Qww prędkość przepływu

ściekoacutew nie może być mniejsza od vmin = 07 ms

bullRynny z PVC-U

bullRynny z blachy aluminiowej

bullRynny miedziane

bullRynny z blachy stalowej

bullRynny cynkowo-tytanowe

Przekroje rynien a b c) poacutełokragłe d) trapezowy e f) trapezoidalny g) prostokatny h) poacutełokragły leacy

Rodzaje rynien a) okapowa b) koszowa c) gzymsowa d) leacy

Piony z wentylacją głoacutewną

Piony z wentylacją obejściową

Przewody odpływowe

(poziomy kanalizacyjne)

Wśroacuted przewodoacutew odpływowych wyroacuteżniamy przewoacuted głoacutewny oraz przewody drugorzędne Każdy przewoacuted drugorzędny powinien być oddzielnie podłączony do głoacutewnego pod kątem 45deg

Wszystkie przewody prowadzone są najkroacutetszą drogą przeważnie wzdłuż przegrody budowlanej oraz koniecznie z zachowaniem odpowiedniego spadku

Przewody odpływowe

(poziomy kanalizacyjne)

Spadek powinien być jednakowy na całej długości co zapewnia samooczyszczanie się przewodu

Przyjęte jest że rury układa się kielichem w kierunku przeciwnym do spływu ściekoacutew

Rewizje kanalizacyjne powinno się montować

co 15 m na rurach średnicy od 100 do 150 mm

przed każdym uskokiem poziomu

Rury prowadzone przez murowane ścianki muszą być ułożone prostopadle do przegrody

Na przewody z tworzyw sztucznych powinno się w miejscach przejść dodatkowo nałożyć tuleje ochronne Umożliwią one rurom pewien ruch zabezpieczając instalację przed uszkodzeniami mechanicznymi

Przestrzeń pomiędzy tuleją a rurą powinno się zabezpieczyć izolacją

Jeśli przewody kanalizacyjne z tworzyw sztucznych układane są w sąsiedztwie przewodoacutew wydzielających ciepło powinny być osłonięte otulinami izolacyjnymi w celu zabezpieczenia przed przegrzewaniem

Przewody poziome i przykanaliki powinny być ułożone poniżej strefy przemarzania gruntu czyli na głębokości 80-140 cm zależnie od regionu kraju

Jeśli przewody prowadzone są w pomieszczeniach w ktoacuterych temperatura może spadać poniżej 0degC muszą być odpowiednio zabezpieczone przed przemarzaniem

Dla przewodoacutew prowadzonych na zewnątrz budynku należy pamiętać że warstwa gruntu pokrywającego rury kanalizacyjne powinna być o 10-20 cm większa od głębokości przemarzania gruntu jeśli przewody układa się wyżej to powinny być zaizolowane termicznie

Rury kanalizacyjne układane na zewnątrz budynku powinny być oddalone

od innych przewodoacutew co najmniej

15 m od przewodoacutew gazowych i wodociągowych

08 m od kabli energetycznych

05 m od kabli telekomunikacyjnych

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qww z uwzględnieniem następujących zasad

1 dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 05

2 dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 07

3 minimalna prędkość przepływu ściekoacutew wynosi 07 ms stąd

wynika prowadzenie przewodoacutew z odpowiednim do średnicy

spadkiem w kierunku sieci zewnętrznej

4 minimalna średnica przewodu zewnętrznego wynosi 010m

a przykanalika 015m

Dobierając średnice przewodoacutew odpływowych należy stosować

tabelę z wartościami natężenia przepływu Q0 i prędkości

przepływu v0 dla przewodoacutew o przekroju kołowym przy

pełnym wypełnieniu i wykres Manninga

=QQ0

=vv0

hd

Q

v

(hd)

1

23

4

Przykład obliczeniowy Obliczeniowe natężenie sciekoacutew sanitarnych wynosi Qww= 50 ls Na podstawie tabeli 1 QwwQ0 = 50 2014 = 025 Z wykresu odczytujemy

V = 085V0 = 085114 = 097 ms przy napełnieniu hd = 037

Zakresy dopuszczalnych spadkoacutew przewodoacutew odpływowych

DN 0100 m ndash i = 20 - 100

DN 0150 m ndash i = 15 - 150

Urządzenia dodatkowe w kanalizacji sanitarnej

W przypadku odprowadzania ściekoacutew bytowo gospodarczych do zewnętrznej sieci typu ogoacutelnospławnego w pomieszczeniach położonych na najniższych kondygnacjach w budynku może dojść do zalania spowodowanego wstecznym przepływem ściekoacutew w wyniku intensywnych opadoacutew deszczu Dlatego też w tego typu instalacjach na przewodach kanalizacyjnych odprowadzających ścieki z pomieszczeń na najniższej kondygnacji stosować należy zasuwy burzowe ktoacutere chronią instalację przed przepływem zwrotnym

Materiały w kanalizacji sanitarnej

Instalacja kanalizacyjna może być wykonana z roacuteżnych materiałoacutew ale

zawsze rury i połączenia powinny być szczelne i odporne na korozję

Obecnie najpopularniejszym materiałem używanym do budowy instalacji

wewnętrznej jest tworzywo sztuczne Rury kanalizacyjne produkuje się z

polipropylenu (PP)

roacuteżnych odmian polichlorku winylu (PVC)

Polietylenu wysokiej gęstości (PE-HD)

żywicy poliestrowej wzmacnianej włoacuteknem szklanym (GRE)

Innymi materiałami stosowanymi w kanalizacji sanitarnej są

żeliwo

kamionka

beton

Kanalizacja deszczowa

Odprowadza wody opadowe z dachoacutew i terenoacutew przyległych do nieruchomości (podjazdy tarasy parkingi itp)

Projektowanie kanalizacji deszczowej odbywa się w oparciu o normę

PN ndash EN 12056 ndash 3 grudzień 2002

Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew

Część 3 Przewody deszczowe Projektowanie układu i obliczenia

oraz w przypadku braku informacji o normę

PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania w projektowaniu

Odprowadzanie wody z dachu stromego

W przypadku dachoacutew budynkoacutew niskich (do 5 kondygnacji) ktoacutere mają odpowiednie nachylenie (przyjmuje się że powyżej 8) najczęstszym sposobem odprowadzania wody deszczowej jest zastosowanie systemu rynnowego

Zadaniem deszczowej instalacji kanalizacyjnej jest zebranie wody z dachu i odprowadzenie jej do sieci kanalizacji deszczowej lub do gruntu System rynnowy polega na naturalnym (grawitacyjnym) spływie woacuted po połaci dachowej skąd jest przejmowana przez system rur System ten roacutewnież pracuje grawitacyjnie Umowną granicą instalacji deszczowej jest wylewka z ktoacuterej woda może być skierowana do sieci kanalizacji deszczowej (ogoacutelnospławnej) lub na grunt

Podstawowe elementy

instalacji kanalizacji deszczowej

Rynny - przewody o przekroju otwartym (okrągłym prostokątnym eliptycznym trapezowym okapowym) biegnące wzdłuż krawędzi dachu Zadaniem rynien jest zebranie wody opadowej Rynny prowadzone są z lekkim spadkiem w kierunku narożnikoacutew budynku dzięki czemu woda nie wylewa się za krawędzie tylko płynie w kierunku rur spustowych

Instalacja kanalizacji deszczowej składa się z następujących elementoacutew

Rury spustowe ndash pionowe odcinki przewodoacutew o przekroju zamkniętym (najczęściej okrągłym lub prostokątnym) Zadaniem rur spustowych jest zebranie wody płynącej rynnami i odprowadzenie ich poza budynek

Odpływy ndash elementy za pomocą ktoacuterych rynny przechodzą w rury spustowe Odpływ jest odcinkiem rynny w ktoacuterym wykonany jest obrobiony otwoacuter odpowiedniego kształtu pozwalający na włączenie rury spustowej Można wyroacuteżnić odpływy przelotowe oraz odpływy końcowe ( na narożnikach pomieszczeń) Pozwalają na mocowanie rur spustowych

Narożniki do rynien ndash umożliwiają połączenie rynien w narożnikach budynku Właściwy montaż narożnikoacutew jest bardzo ważny dla właściwej pracy rynien (ruchoacutew pod wpływem temperatury) Wylewki ndash kształtki ktoacuterymi kończy się rura spustowa Wylewka może być włą- czona do kanalizacji deszczowej bądź znajdować się nad gruntem

Łączniki do rynien - złączki zwykłe uszczelkowe i korekcyjne Ponieważ montaż rynien wymaga pozostawiania tzw dylatacji (odstępoacutew) złączki korekcyjne lub uszczelkowe umożliwiają wykonanie takich połączenia z dylatacją

Łączniki do rur spustowych - kolana troacutejniki redukcje mufy mufy redukcyjne Mufy służą do włączania rur spustowych do odpływoacutew zadaniem muf redukcyjnych jest połączenie rury spustowej i odpływu o roacuteżnych średnicach Kolana pozwalają na zmianę kierunku rury spustowej Troacutejniki umożliwiają włączanie do rur spustowych wyposażenia dodatkowego

Haki i obejmy - zadaniem tych elementoacutew jest mocowanie rynien i rur spustowych do dachoacutew i ścian

Elementy wykończeniowe i dodatkowe -

zadaniem tych elementoacutew jest wykończenie

systemu lub uzupełnienie jego pracy

Przykładami mogą tu być

dekiel służący do zakończenia rynny

filtr siatkowy montowany na rurze

spustowej zatrzymujący

zanieczyszczenia

czyszczak (rewizja) umożliwiający

przegląd i czyszczenie rury spustowej

(na zdjęciu)

odprowadzenie do kanalizacji deszczowej

Jednym ze sposoboacutew odprowadzenia wody jest podłączenie systemu rynnowego do kanalizacji deszczowej

Woacutewczas na dolnym odcinku rury spustowej mniej więcej 03-08 m ponad terenem należy zamontować rewizję (czyszczak) Rewizja ma wewnątrz kratkę na ktoacuterej zbierają się liście i inne zanieczyszczenia spływające z rynny

Rura spustowa z rewizją przyłączona jest do przewodoacutew odpływowych a te łączą się z kanalizacją Średnica przewodoacutew musi być co najmniej roacutewna średnicy rur spustowych i najczęściej wynosi 100-150 mm Głębokość na jakiej powinno się układać rury zależy od strefy przemarzania i wynosi 1-14 m System taki nie ma blokady przedostawania się zapachoacutew dlatego lepiej nie podłączać go do kanalizacji ogoacutelnospławnej

Innym sposobem odprowadzenia wody bezpośrednio do kanalizacji jest podłączenie rury spustowej do osadnika rynnowego Wyposażony jest on w klapkę ktoacutera stanowi blokadę zapachową i wyciągany kosz w ktoacuterym gromadzą się większe zanieczyszczenia takie jak liście

Gdy brak sieci kanalizacji deszczowej lub ogoacutelnospławnej woda deszczowa powinna być bezpiecznie rozprowadzona po terenie posesji ale tak żeby nie spływała na sąsiednie działki

Odprowadzanie wody z dachu

płaskiego

W przypadku dachoacutew budynkoacutew wysokich (powyżej 5 kondygnacji) oraz dachoacutew o małym nachyleniu (przyjmuje się że poniżej 8) najczęstszym sposobem odprowa-dzania wody deszczowej jest system odwadniania oparty na wpustach dachowych

Wpusty dachowe pełnią rolę dachowych odwodnień punkto-wych tzn zbierają wodę z pewnej powierzchni w jednym punkcie

Odprowadzanie wody z dachu

płaskiego Woda jest odprowadzana do rury spustowej biegnącej wewnątrz budynku a stamtąd do kanalizacji deszczowej lub poza budynek do gruntu Aby odwodnienie dachu płaskiego pracowało prawidłowo wpust powinien znaleźć się w najniższym punkcie dachu a spadek w jego kierunku powinien wynosić co najmniej 3 Oproacutecz zasadniczego wpustu powinien być wpust awaryjny ktoacutery przejmie wodę w przypadku zatkania wpustu głoacutewnego Na dachu powinna być co najmniej jedna para wpustoacutew Zasady projektowania moacutewią że wpusty należy rozmieszczać co 25 m

Obliczanie kanalizacji deszczowej

Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qr (qd) [ls]

rAC

10000

IAQr

gdzie ψ lub C ndash wspoacutełczynnik spływu przyjmowany wg nowej normy jako 10 (w starej zależny od nachylenia dachu i rodzaju powierzchni odwadnianej)

A ndash efektywna powierzchnia dachu lub powierzchnia odwadniana [m2]

I ndash w starej normie miarodajne natężenie deszczu [l(sha)] przyjmowane I 300 l(sha)

r ndash natężenie opadoacutew atmosferycznych [l(sm2)] przyjmowane albo na podstawie danych statystycznych albo wg tabeli 1 w nowej normie po przemnożeniu przez wspoacutełczynnik ryzyka podany w tabeli 2

Wymiarowanie rynien i rur spustowych

1 Przewody spustowe ndash średnicę należy dobrać tak aby obliczona wartość odpływu ściekoacutew Qr nie przekraczała wartości Qrmax (qdmax) a powierzchnia odwadniana A powierzchni Amax zestawionych w tabeli w normie PN ndash 92B ndash 01707

2 Wg starej normy rynny powinny mieć średnice minimum 150 mm (dotyczy to budynkoacutew wielorodzinnych)

Efektywna

powierzchnia dachu

odwadniana przez

rynnę A [m2]

Szerokość rynny [mm] Średnica rury

spustowej [mm]

poniżej 20 70 50

20 ndash 57 100 (lub 125) 70

57 ndash 97 125 100

97 - 170 150 100

170 - 243 180 125

Dla budynkoacutew jednorodzinnych średnice rynien i przewodoacutew spustowych można określić w oparciu o efektywną powierzchnię dachu wg tabeli

Średnice poziomoacutew i przykanalikoacutew

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qr z uwzględnieniem następujących zasad

a) dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 07

b) dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 09

c) i d) jak dla kanalizacji sanitarnej

Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej

Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qt (qog) [ls]

Qww ndash natężenie odpływu ściekoacutew sanitarnych

Qr ndash natężenie odpływu ściekoacutew deszczowych

Kanalizacja ogoacutelnospławna to ten fragment ktoacutery odprowadza i ścieki sanitarne i deszczowe do zewnętrznej sieci ogoacutelnospławnej

rwwt QQQ

Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się z uwzględnieniem następujących zasad

a) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt spełnione powinny być warunki

a) i b) jak dla ściekoacutew deszczowych

b) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt obliczeniowa prędkość przepływu

ściekoacutew nie może przekraczać wartości dopuszczalnej ktoacutera wynosi

80 ms ndash dla rur żeliwnych i innych metalowych

40 ms ndash dla rur kamionkowych betonowych i z tworzyw sztucznych

c) dla odpływu tylko ściekoacutew sanitarnych Qww prędkość przepływu

ściekoacutew nie może być mniejsza od vmin = 07 ms

bullRynny z PVC-U

bullRynny z blachy aluminiowej

bullRynny miedziane

bullRynny z blachy stalowej

bullRynny cynkowo-tytanowe

Przekroje rynien a b c) poacutełokragłe d) trapezowy e f) trapezoidalny g) prostokatny h) poacutełokragły leacy

Rodzaje rynien a) okapowa b) koszowa c) gzymsowa d) leacy

Piony z wentylacją obejściową

Przewody odpływowe

(poziomy kanalizacyjne)

Wśroacuted przewodoacutew odpływowych wyroacuteżniamy przewoacuted głoacutewny oraz przewody drugorzędne Każdy przewoacuted drugorzędny powinien być oddzielnie podłączony do głoacutewnego pod kątem 45deg

Wszystkie przewody prowadzone są najkroacutetszą drogą przeważnie wzdłuż przegrody budowlanej oraz koniecznie z zachowaniem odpowiedniego spadku

Przewody odpływowe

(poziomy kanalizacyjne)

Spadek powinien być jednakowy na całej długości co zapewnia samooczyszczanie się przewodu

Przyjęte jest że rury układa się kielichem w kierunku przeciwnym do spływu ściekoacutew

Rewizje kanalizacyjne powinno się montować

co 15 m na rurach średnicy od 100 do 150 mm

przed każdym uskokiem poziomu

Rury prowadzone przez murowane ścianki muszą być ułożone prostopadle do przegrody

Na przewody z tworzyw sztucznych powinno się w miejscach przejść dodatkowo nałożyć tuleje ochronne Umożliwią one rurom pewien ruch zabezpieczając instalację przed uszkodzeniami mechanicznymi

Przestrzeń pomiędzy tuleją a rurą powinno się zabezpieczyć izolacją

Jeśli przewody kanalizacyjne z tworzyw sztucznych układane są w sąsiedztwie przewodoacutew wydzielających ciepło powinny być osłonięte otulinami izolacyjnymi w celu zabezpieczenia przed przegrzewaniem

Przewody poziome i przykanaliki powinny być ułożone poniżej strefy przemarzania gruntu czyli na głębokości 80-140 cm zależnie od regionu kraju

Jeśli przewody prowadzone są w pomieszczeniach w ktoacuterych temperatura może spadać poniżej 0degC muszą być odpowiednio zabezpieczone przed przemarzaniem

Dla przewodoacutew prowadzonych na zewnątrz budynku należy pamiętać że warstwa gruntu pokrywającego rury kanalizacyjne powinna być o 10-20 cm większa od głębokości przemarzania gruntu jeśli przewody układa się wyżej to powinny być zaizolowane termicznie

Rury kanalizacyjne układane na zewnątrz budynku powinny być oddalone

od innych przewodoacutew co najmniej

15 m od przewodoacutew gazowych i wodociągowych

08 m od kabli energetycznych

05 m od kabli telekomunikacyjnych

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qww z uwzględnieniem następujących zasad

1 dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 05

2 dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 07

3 minimalna prędkość przepływu ściekoacutew wynosi 07 ms stąd

wynika prowadzenie przewodoacutew z odpowiednim do średnicy

spadkiem w kierunku sieci zewnętrznej

4 minimalna średnica przewodu zewnętrznego wynosi 010m

a przykanalika 015m

Dobierając średnice przewodoacutew odpływowych należy stosować

tabelę z wartościami natężenia przepływu Q0 i prędkości

przepływu v0 dla przewodoacutew o przekroju kołowym przy

pełnym wypełnieniu i wykres Manninga

=QQ0

=vv0

hd

Q

v

(hd)

1

23

4

Przykład obliczeniowy Obliczeniowe natężenie sciekoacutew sanitarnych wynosi Qww= 50 ls Na podstawie tabeli 1 QwwQ0 = 50 2014 = 025 Z wykresu odczytujemy

V = 085V0 = 085114 = 097 ms przy napełnieniu hd = 037

Zakresy dopuszczalnych spadkoacutew przewodoacutew odpływowych

DN 0100 m ndash i = 20 - 100

DN 0150 m ndash i = 15 - 150

Urządzenia dodatkowe w kanalizacji sanitarnej

W przypadku odprowadzania ściekoacutew bytowo gospodarczych do zewnętrznej sieci typu ogoacutelnospławnego w pomieszczeniach położonych na najniższych kondygnacjach w budynku może dojść do zalania spowodowanego wstecznym przepływem ściekoacutew w wyniku intensywnych opadoacutew deszczu Dlatego też w tego typu instalacjach na przewodach kanalizacyjnych odprowadzających ścieki z pomieszczeń na najniższej kondygnacji stosować należy zasuwy burzowe ktoacutere chronią instalację przed przepływem zwrotnym

Materiały w kanalizacji sanitarnej

Instalacja kanalizacyjna może być wykonana z roacuteżnych materiałoacutew ale

zawsze rury i połączenia powinny być szczelne i odporne na korozję

Obecnie najpopularniejszym materiałem używanym do budowy instalacji

wewnętrznej jest tworzywo sztuczne Rury kanalizacyjne produkuje się z

polipropylenu (PP)

roacuteżnych odmian polichlorku winylu (PVC)

Polietylenu wysokiej gęstości (PE-HD)

żywicy poliestrowej wzmacnianej włoacuteknem szklanym (GRE)

Innymi materiałami stosowanymi w kanalizacji sanitarnej są

żeliwo

kamionka

beton

Kanalizacja deszczowa

Odprowadza wody opadowe z dachoacutew i terenoacutew przyległych do nieruchomości (podjazdy tarasy parkingi itp)

Projektowanie kanalizacji deszczowej odbywa się w oparciu o normę

PN ndash EN 12056 ndash 3 grudzień 2002

Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew

Część 3 Przewody deszczowe Projektowanie układu i obliczenia

oraz w przypadku braku informacji o normę

PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania w projektowaniu

Odprowadzanie wody z dachu stromego

W przypadku dachoacutew budynkoacutew niskich (do 5 kondygnacji) ktoacutere mają odpowiednie nachylenie (przyjmuje się że powyżej 8) najczęstszym sposobem odprowadzania wody deszczowej jest zastosowanie systemu rynnowego

Zadaniem deszczowej instalacji kanalizacyjnej jest zebranie wody z dachu i odprowadzenie jej do sieci kanalizacji deszczowej lub do gruntu System rynnowy polega na naturalnym (grawitacyjnym) spływie woacuted po połaci dachowej skąd jest przejmowana przez system rur System ten roacutewnież pracuje grawitacyjnie Umowną granicą instalacji deszczowej jest wylewka z ktoacuterej woda może być skierowana do sieci kanalizacji deszczowej (ogoacutelnospławnej) lub na grunt

Podstawowe elementy

instalacji kanalizacji deszczowej

Rynny - przewody o przekroju otwartym (okrągłym prostokątnym eliptycznym trapezowym okapowym) biegnące wzdłuż krawędzi dachu Zadaniem rynien jest zebranie wody opadowej Rynny prowadzone są z lekkim spadkiem w kierunku narożnikoacutew budynku dzięki czemu woda nie wylewa się za krawędzie tylko płynie w kierunku rur spustowych

Instalacja kanalizacji deszczowej składa się z następujących elementoacutew

Rury spustowe ndash pionowe odcinki przewodoacutew o przekroju zamkniętym (najczęściej okrągłym lub prostokątnym) Zadaniem rur spustowych jest zebranie wody płynącej rynnami i odprowadzenie ich poza budynek

Odpływy ndash elementy za pomocą ktoacuterych rynny przechodzą w rury spustowe Odpływ jest odcinkiem rynny w ktoacuterym wykonany jest obrobiony otwoacuter odpowiedniego kształtu pozwalający na włączenie rury spustowej Można wyroacuteżnić odpływy przelotowe oraz odpływy końcowe ( na narożnikach pomieszczeń) Pozwalają na mocowanie rur spustowych

Narożniki do rynien ndash umożliwiają połączenie rynien w narożnikach budynku Właściwy montaż narożnikoacutew jest bardzo ważny dla właściwej pracy rynien (ruchoacutew pod wpływem temperatury) Wylewki ndash kształtki ktoacuterymi kończy się rura spustowa Wylewka może być włą- czona do kanalizacji deszczowej bądź znajdować się nad gruntem

Łączniki do rynien - złączki zwykłe uszczelkowe i korekcyjne Ponieważ montaż rynien wymaga pozostawiania tzw dylatacji (odstępoacutew) złączki korekcyjne lub uszczelkowe umożliwiają wykonanie takich połączenia z dylatacją

Łączniki do rur spustowych - kolana troacutejniki redukcje mufy mufy redukcyjne Mufy służą do włączania rur spustowych do odpływoacutew zadaniem muf redukcyjnych jest połączenie rury spustowej i odpływu o roacuteżnych średnicach Kolana pozwalają na zmianę kierunku rury spustowej Troacutejniki umożliwiają włączanie do rur spustowych wyposażenia dodatkowego

Haki i obejmy - zadaniem tych elementoacutew jest mocowanie rynien i rur spustowych do dachoacutew i ścian

Elementy wykończeniowe i dodatkowe -

zadaniem tych elementoacutew jest wykończenie

systemu lub uzupełnienie jego pracy

Przykładami mogą tu być

dekiel służący do zakończenia rynny

filtr siatkowy montowany na rurze

spustowej zatrzymujący

zanieczyszczenia

czyszczak (rewizja) umożliwiający

przegląd i czyszczenie rury spustowej

(na zdjęciu)

odprowadzenie do kanalizacji deszczowej

Jednym ze sposoboacutew odprowadzenia wody jest podłączenie systemu rynnowego do kanalizacji deszczowej

Woacutewczas na dolnym odcinku rury spustowej mniej więcej 03-08 m ponad terenem należy zamontować rewizję (czyszczak) Rewizja ma wewnątrz kratkę na ktoacuterej zbierają się liście i inne zanieczyszczenia spływające z rynny

Rura spustowa z rewizją przyłączona jest do przewodoacutew odpływowych a te łączą się z kanalizacją Średnica przewodoacutew musi być co najmniej roacutewna średnicy rur spustowych i najczęściej wynosi 100-150 mm Głębokość na jakiej powinno się układać rury zależy od strefy przemarzania i wynosi 1-14 m System taki nie ma blokady przedostawania się zapachoacutew dlatego lepiej nie podłączać go do kanalizacji ogoacutelnospławnej

Innym sposobem odprowadzenia wody bezpośrednio do kanalizacji jest podłączenie rury spustowej do osadnika rynnowego Wyposażony jest on w klapkę ktoacutera stanowi blokadę zapachową i wyciągany kosz w ktoacuterym gromadzą się większe zanieczyszczenia takie jak liście

Gdy brak sieci kanalizacji deszczowej lub ogoacutelnospławnej woda deszczowa powinna być bezpiecznie rozprowadzona po terenie posesji ale tak żeby nie spływała na sąsiednie działki

Odprowadzanie wody z dachu

płaskiego

W przypadku dachoacutew budynkoacutew wysokich (powyżej 5 kondygnacji) oraz dachoacutew o małym nachyleniu (przyjmuje się że poniżej 8) najczęstszym sposobem odprowa-dzania wody deszczowej jest system odwadniania oparty na wpustach dachowych

Wpusty dachowe pełnią rolę dachowych odwodnień punkto-wych tzn zbierają wodę z pewnej powierzchni w jednym punkcie

Odprowadzanie wody z dachu

płaskiego Woda jest odprowadzana do rury spustowej biegnącej wewnątrz budynku a stamtąd do kanalizacji deszczowej lub poza budynek do gruntu Aby odwodnienie dachu płaskiego pracowało prawidłowo wpust powinien znaleźć się w najniższym punkcie dachu a spadek w jego kierunku powinien wynosić co najmniej 3 Oproacutecz zasadniczego wpustu powinien być wpust awaryjny ktoacutery przejmie wodę w przypadku zatkania wpustu głoacutewnego Na dachu powinna być co najmniej jedna para wpustoacutew Zasady projektowania moacutewią że wpusty należy rozmieszczać co 25 m

Obliczanie kanalizacji deszczowej

Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qr (qd) [ls]

rAC

10000

IAQr

gdzie ψ lub C ndash wspoacutełczynnik spływu przyjmowany wg nowej normy jako 10 (w starej zależny od nachylenia dachu i rodzaju powierzchni odwadnianej)

A ndash efektywna powierzchnia dachu lub powierzchnia odwadniana [m2]

I ndash w starej normie miarodajne natężenie deszczu [l(sha)] przyjmowane I 300 l(sha)

r ndash natężenie opadoacutew atmosferycznych [l(sm2)] przyjmowane albo na podstawie danych statystycznych albo wg tabeli 1 w nowej normie po przemnożeniu przez wspoacutełczynnik ryzyka podany w tabeli 2

Wymiarowanie rynien i rur spustowych

1 Przewody spustowe ndash średnicę należy dobrać tak aby obliczona wartość odpływu ściekoacutew Qr nie przekraczała wartości Qrmax (qdmax) a powierzchnia odwadniana A powierzchni Amax zestawionych w tabeli w normie PN ndash 92B ndash 01707

2 Wg starej normy rynny powinny mieć średnice minimum 150 mm (dotyczy to budynkoacutew wielorodzinnych)

Efektywna

powierzchnia dachu

odwadniana przez

rynnę A [m2]

Szerokość rynny [mm] Średnica rury

spustowej [mm]

poniżej 20 70 50

20 ndash 57 100 (lub 125) 70

57 ndash 97 125 100

97 - 170 150 100

170 - 243 180 125

Dla budynkoacutew jednorodzinnych średnice rynien i przewodoacutew spustowych można określić w oparciu o efektywną powierzchnię dachu wg tabeli

Średnice poziomoacutew i przykanalikoacutew

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qr z uwzględnieniem następujących zasad

a) dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 07

b) dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 09

c) i d) jak dla kanalizacji sanitarnej

Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej

Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qt (qog) [ls]

Qww ndash natężenie odpływu ściekoacutew sanitarnych

Qr ndash natężenie odpływu ściekoacutew deszczowych

Kanalizacja ogoacutelnospławna to ten fragment ktoacutery odprowadza i ścieki sanitarne i deszczowe do zewnętrznej sieci ogoacutelnospławnej

rwwt QQQ

Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się z uwzględnieniem następujących zasad

a) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt spełnione powinny być warunki

a) i b) jak dla ściekoacutew deszczowych

b) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt obliczeniowa prędkość przepływu

ściekoacutew nie może przekraczać wartości dopuszczalnej ktoacutera wynosi

80 ms ndash dla rur żeliwnych i innych metalowych

40 ms ndash dla rur kamionkowych betonowych i z tworzyw sztucznych

c) dla odpływu tylko ściekoacutew sanitarnych Qww prędkość przepływu

ściekoacutew nie może być mniejsza od vmin = 07 ms

bullRynny z PVC-U

bullRynny z blachy aluminiowej

bullRynny miedziane

bullRynny z blachy stalowej

bullRynny cynkowo-tytanowe

Przekroje rynien a b c) poacutełokragłe d) trapezowy e f) trapezoidalny g) prostokatny h) poacutełokragły leacy

Rodzaje rynien a) okapowa b) koszowa c) gzymsowa d) leacy

Przewody odpływowe

(poziomy kanalizacyjne)

Wśroacuted przewodoacutew odpływowych wyroacuteżniamy przewoacuted głoacutewny oraz przewody drugorzędne Każdy przewoacuted drugorzędny powinien być oddzielnie podłączony do głoacutewnego pod kątem 45deg

Wszystkie przewody prowadzone są najkroacutetszą drogą przeważnie wzdłuż przegrody budowlanej oraz koniecznie z zachowaniem odpowiedniego spadku

Przewody odpływowe

(poziomy kanalizacyjne)

Spadek powinien być jednakowy na całej długości co zapewnia samooczyszczanie się przewodu

Przyjęte jest że rury układa się kielichem w kierunku przeciwnym do spływu ściekoacutew

Rewizje kanalizacyjne powinno się montować

co 15 m na rurach średnicy od 100 do 150 mm

przed każdym uskokiem poziomu

Rury prowadzone przez murowane ścianki muszą być ułożone prostopadle do przegrody

Na przewody z tworzyw sztucznych powinno się w miejscach przejść dodatkowo nałożyć tuleje ochronne Umożliwią one rurom pewien ruch zabezpieczając instalację przed uszkodzeniami mechanicznymi

Przestrzeń pomiędzy tuleją a rurą powinno się zabezpieczyć izolacją

Jeśli przewody kanalizacyjne z tworzyw sztucznych układane są w sąsiedztwie przewodoacutew wydzielających ciepło powinny być osłonięte otulinami izolacyjnymi w celu zabezpieczenia przed przegrzewaniem

Przewody poziome i przykanaliki powinny być ułożone poniżej strefy przemarzania gruntu czyli na głębokości 80-140 cm zależnie od regionu kraju

Jeśli przewody prowadzone są w pomieszczeniach w ktoacuterych temperatura może spadać poniżej 0degC muszą być odpowiednio zabezpieczone przed przemarzaniem

Dla przewodoacutew prowadzonych na zewnątrz budynku należy pamiętać że warstwa gruntu pokrywającego rury kanalizacyjne powinna być o 10-20 cm większa od głębokości przemarzania gruntu jeśli przewody układa się wyżej to powinny być zaizolowane termicznie

Rury kanalizacyjne układane na zewnątrz budynku powinny być oddalone

od innych przewodoacutew co najmniej

15 m od przewodoacutew gazowych i wodociągowych

08 m od kabli energetycznych

05 m od kabli telekomunikacyjnych

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qww z uwzględnieniem następujących zasad

1 dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 05

2 dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 07

3 minimalna prędkość przepływu ściekoacutew wynosi 07 ms stąd

wynika prowadzenie przewodoacutew z odpowiednim do średnicy

spadkiem w kierunku sieci zewnętrznej

4 minimalna średnica przewodu zewnętrznego wynosi 010m

a przykanalika 015m

Dobierając średnice przewodoacutew odpływowych należy stosować

tabelę z wartościami natężenia przepływu Q0 i prędkości

przepływu v0 dla przewodoacutew o przekroju kołowym przy

pełnym wypełnieniu i wykres Manninga

=QQ0

=vv0

hd

Q

v

(hd)

1

23

4

Przykład obliczeniowy Obliczeniowe natężenie sciekoacutew sanitarnych wynosi Qww= 50 ls Na podstawie tabeli 1 QwwQ0 = 50 2014 = 025 Z wykresu odczytujemy

V = 085V0 = 085114 = 097 ms przy napełnieniu hd = 037

Zakresy dopuszczalnych spadkoacutew przewodoacutew odpływowych

DN 0100 m ndash i = 20 - 100

DN 0150 m ndash i = 15 - 150

Urządzenia dodatkowe w kanalizacji sanitarnej

W przypadku odprowadzania ściekoacutew bytowo gospodarczych do zewnętrznej sieci typu ogoacutelnospławnego w pomieszczeniach położonych na najniższych kondygnacjach w budynku może dojść do zalania spowodowanego wstecznym przepływem ściekoacutew w wyniku intensywnych opadoacutew deszczu Dlatego też w tego typu instalacjach na przewodach kanalizacyjnych odprowadzających ścieki z pomieszczeń na najniższej kondygnacji stosować należy zasuwy burzowe ktoacutere chronią instalację przed przepływem zwrotnym

Materiały w kanalizacji sanitarnej

Instalacja kanalizacyjna może być wykonana z roacuteżnych materiałoacutew ale

zawsze rury i połączenia powinny być szczelne i odporne na korozję

Obecnie najpopularniejszym materiałem używanym do budowy instalacji

wewnętrznej jest tworzywo sztuczne Rury kanalizacyjne produkuje się z

polipropylenu (PP)

roacuteżnych odmian polichlorku winylu (PVC)

Polietylenu wysokiej gęstości (PE-HD)

żywicy poliestrowej wzmacnianej włoacuteknem szklanym (GRE)

Innymi materiałami stosowanymi w kanalizacji sanitarnej są

żeliwo

kamionka

beton

Kanalizacja deszczowa

Odprowadza wody opadowe z dachoacutew i terenoacutew przyległych do nieruchomości (podjazdy tarasy parkingi itp)

Projektowanie kanalizacji deszczowej odbywa się w oparciu o normę

PN ndash EN 12056 ndash 3 grudzień 2002

Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew

Część 3 Przewody deszczowe Projektowanie układu i obliczenia

oraz w przypadku braku informacji o normę

PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania w projektowaniu

Odprowadzanie wody z dachu stromego

W przypadku dachoacutew budynkoacutew niskich (do 5 kondygnacji) ktoacutere mają odpowiednie nachylenie (przyjmuje się że powyżej 8) najczęstszym sposobem odprowadzania wody deszczowej jest zastosowanie systemu rynnowego

Zadaniem deszczowej instalacji kanalizacyjnej jest zebranie wody z dachu i odprowadzenie jej do sieci kanalizacji deszczowej lub do gruntu System rynnowy polega na naturalnym (grawitacyjnym) spływie woacuted po połaci dachowej skąd jest przejmowana przez system rur System ten roacutewnież pracuje grawitacyjnie Umowną granicą instalacji deszczowej jest wylewka z ktoacuterej woda może być skierowana do sieci kanalizacji deszczowej (ogoacutelnospławnej) lub na grunt

Podstawowe elementy

instalacji kanalizacji deszczowej

Rynny - przewody o przekroju otwartym (okrągłym prostokątnym eliptycznym trapezowym okapowym) biegnące wzdłuż krawędzi dachu Zadaniem rynien jest zebranie wody opadowej Rynny prowadzone są z lekkim spadkiem w kierunku narożnikoacutew budynku dzięki czemu woda nie wylewa się za krawędzie tylko płynie w kierunku rur spustowych

Instalacja kanalizacji deszczowej składa się z następujących elementoacutew

Rury spustowe ndash pionowe odcinki przewodoacutew o przekroju zamkniętym (najczęściej okrągłym lub prostokątnym) Zadaniem rur spustowych jest zebranie wody płynącej rynnami i odprowadzenie ich poza budynek

Odpływy ndash elementy za pomocą ktoacuterych rynny przechodzą w rury spustowe Odpływ jest odcinkiem rynny w ktoacuterym wykonany jest obrobiony otwoacuter odpowiedniego kształtu pozwalający na włączenie rury spustowej Można wyroacuteżnić odpływy przelotowe oraz odpływy końcowe ( na narożnikach pomieszczeń) Pozwalają na mocowanie rur spustowych

Narożniki do rynien ndash umożliwiają połączenie rynien w narożnikach budynku Właściwy montaż narożnikoacutew jest bardzo ważny dla właściwej pracy rynien (ruchoacutew pod wpływem temperatury) Wylewki ndash kształtki ktoacuterymi kończy się rura spustowa Wylewka może być włą- czona do kanalizacji deszczowej bądź znajdować się nad gruntem

Łączniki do rynien - złączki zwykłe uszczelkowe i korekcyjne Ponieważ montaż rynien wymaga pozostawiania tzw dylatacji (odstępoacutew) złączki korekcyjne lub uszczelkowe umożliwiają wykonanie takich połączenia z dylatacją

Łączniki do rur spustowych - kolana troacutejniki redukcje mufy mufy redukcyjne Mufy służą do włączania rur spustowych do odpływoacutew zadaniem muf redukcyjnych jest połączenie rury spustowej i odpływu o roacuteżnych średnicach Kolana pozwalają na zmianę kierunku rury spustowej Troacutejniki umożliwiają włączanie do rur spustowych wyposażenia dodatkowego

Haki i obejmy - zadaniem tych elementoacutew jest mocowanie rynien i rur spustowych do dachoacutew i ścian

Elementy wykończeniowe i dodatkowe -

zadaniem tych elementoacutew jest wykończenie

systemu lub uzupełnienie jego pracy

Przykładami mogą tu być

dekiel służący do zakończenia rynny

filtr siatkowy montowany na rurze

spustowej zatrzymujący

zanieczyszczenia

czyszczak (rewizja) umożliwiający

przegląd i czyszczenie rury spustowej

(na zdjęciu)

odprowadzenie do kanalizacji deszczowej

Jednym ze sposoboacutew odprowadzenia wody jest podłączenie systemu rynnowego do kanalizacji deszczowej

Woacutewczas na dolnym odcinku rury spustowej mniej więcej 03-08 m ponad terenem należy zamontować rewizję (czyszczak) Rewizja ma wewnątrz kratkę na ktoacuterej zbierają się liście i inne zanieczyszczenia spływające z rynny

Rura spustowa z rewizją przyłączona jest do przewodoacutew odpływowych a te łączą się z kanalizacją Średnica przewodoacutew musi być co najmniej roacutewna średnicy rur spustowych i najczęściej wynosi 100-150 mm Głębokość na jakiej powinno się układać rury zależy od strefy przemarzania i wynosi 1-14 m System taki nie ma blokady przedostawania się zapachoacutew dlatego lepiej nie podłączać go do kanalizacji ogoacutelnospławnej

Innym sposobem odprowadzenia wody bezpośrednio do kanalizacji jest podłączenie rury spustowej do osadnika rynnowego Wyposażony jest on w klapkę ktoacutera stanowi blokadę zapachową i wyciągany kosz w ktoacuterym gromadzą się większe zanieczyszczenia takie jak liście

Gdy brak sieci kanalizacji deszczowej lub ogoacutelnospławnej woda deszczowa powinna być bezpiecznie rozprowadzona po terenie posesji ale tak żeby nie spływała na sąsiednie działki

Odprowadzanie wody z dachu

płaskiego

W przypadku dachoacutew budynkoacutew wysokich (powyżej 5 kondygnacji) oraz dachoacutew o małym nachyleniu (przyjmuje się że poniżej 8) najczęstszym sposobem odprowa-dzania wody deszczowej jest system odwadniania oparty na wpustach dachowych

Wpusty dachowe pełnią rolę dachowych odwodnień punkto-wych tzn zbierają wodę z pewnej powierzchni w jednym punkcie

Odprowadzanie wody z dachu

płaskiego Woda jest odprowadzana do rury spustowej biegnącej wewnątrz budynku a stamtąd do kanalizacji deszczowej lub poza budynek do gruntu Aby odwodnienie dachu płaskiego pracowało prawidłowo wpust powinien znaleźć się w najniższym punkcie dachu a spadek w jego kierunku powinien wynosić co najmniej 3 Oproacutecz zasadniczego wpustu powinien być wpust awaryjny ktoacutery przejmie wodę w przypadku zatkania wpustu głoacutewnego Na dachu powinna być co najmniej jedna para wpustoacutew Zasady projektowania moacutewią że wpusty należy rozmieszczać co 25 m

Obliczanie kanalizacji deszczowej

Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qr (qd) [ls]

rAC

10000

IAQr

gdzie ψ lub C ndash wspoacutełczynnik spływu przyjmowany wg nowej normy jako 10 (w starej zależny od nachylenia dachu i rodzaju powierzchni odwadnianej)

A ndash efektywna powierzchnia dachu lub powierzchnia odwadniana [m2]

I ndash w starej normie miarodajne natężenie deszczu [l(sha)] przyjmowane I 300 l(sha)

r ndash natężenie opadoacutew atmosferycznych [l(sm2)] przyjmowane albo na podstawie danych statystycznych albo wg tabeli 1 w nowej normie po przemnożeniu przez wspoacutełczynnik ryzyka podany w tabeli 2

Wymiarowanie rynien i rur spustowych

1 Przewody spustowe ndash średnicę należy dobrać tak aby obliczona wartość odpływu ściekoacutew Qr nie przekraczała wartości Qrmax (qdmax) a powierzchnia odwadniana A powierzchni Amax zestawionych w tabeli w normie PN ndash 92B ndash 01707

2 Wg starej normy rynny powinny mieć średnice minimum 150 mm (dotyczy to budynkoacutew wielorodzinnych)

Efektywna

powierzchnia dachu

odwadniana przez

rynnę A [m2]

Szerokość rynny [mm] Średnica rury

spustowej [mm]

poniżej 20 70 50

20 ndash 57 100 (lub 125) 70

57 ndash 97 125 100

97 - 170 150 100

170 - 243 180 125

Dla budynkoacutew jednorodzinnych średnice rynien i przewodoacutew spustowych można określić w oparciu o efektywną powierzchnię dachu wg tabeli

Średnice poziomoacutew i przykanalikoacutew

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qr z uwzględnieniem następujących zasad

a) dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 07

b) dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 09

c) i d) jak dla kanalizacji sanitarnej

Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej

Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qt (qog) [ls]

Qww ndash natężenie odpływu ściekoacutew sanitarnych

Qr ndash natężenie odpływu ściekoacutew deszczowych

Kanalizacja ogoacutelnospławna to ten fragment ktoacutery odprowadza i ścieki sanitarne i deszczowe do zewnętrznej sieci ogoacutelnospławnej

rwwt QQQ

Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się z uwzględnieniem następujących zasad

a) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt spełnione powinny być warunki

a) i b) jak dla ściekoacutew deszczowych

b) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt obliczeniowa prędkość przepływu

ściekoacutew nie może przekraczać wartości dopuszczalnej ktoacutera wynosi

80 ms ndash dla rur żeliwnych i innych metalowych

40 ms ndash dla rur kamionkowych betonowych i z tworzyw sztucznych

c) dla odpływu tylko ściekoacutew sanitarnych Qww prędkość przepływu

ściekoacutew nie może być mniejsza od vmin = 07 ms

bullRynny z PVC-U

bullRynny z blachy aluminiowej

bullRynny miedziane

bullRynny z blachy stalowej

bullRynny cynkowo-tytanowe

Przekroje rynien a b c) poacutełokragłe d) trapezowy e f) trapezoidalny g) prostokatny h) poacutełokragły leacy

Rodzaje rynien a) okapowa b) koszowa c) gzymsowa d) leacy

Przewody odpływowe

(poziomy kanalizacyjne)

Spadek powinien być jednakowy na całej długości co zapewnia samooczyszczanie się przewodu

Przyjęte jest że rury układa się kielichem w kierunku przeciwnym do spływu ściekoacutew

Rewizje kanalizacyjne powinno się montować

co 15 m na rurach średnicy od 100 do 150 mm

przed każdym uskokiem poziomu

Rury prowadzone przez murowane ścianki muszą być ułożone prostopadle do przegrody

Na przewody z tworzyw sztucznych powinno się w miejscach przejść dodatkowo nałożyć tuleje ochronne Umożliwią one rurom pewien ruch zabezpieczając instalację przed uszkodzeniami mechanicznymi

Przestrzeń pomiędzy tuleją a rurą powinno się zabezpieczyć izolacją

Jeśli przewody kanalizacyjne z tworzyw sztucznych układane są w sąsiedztwie przewodoacutew wydzielających ciepło powinny być osłonięte otulinami izolacyjnymi w celu zabezpieczenia przed przegrzewaniem

Przewody poziome i przykanaliki powinny być ułożone poniżej strefy przemarzania gruntu czyli na głębokości 80-140 cm zależnie od regionu kraju

Jeśli przewody prowadzone są w pomieszczeniach w ktoacuterych temperatura może spadać poniżej 0degC muszą być odpowiednio zabezpieczone przed przemarzaniem

Dla przewodoacutew prowadzonych na zewnątrz budynku należy pamiętać że warstwa gruntu pokrywającego rury kanalizacyjne powinna być o 10-20 cm większa od głębokości przemarzania gruntu jeśli przewody układa się wyżej to powinny być zaizolowane termicznie

Rury kanalizacyjne układane na zewnątrz budynku powinny być oddalone

od innych przewodoacutew co najmniej

15 m od przewodoacutew gazowych i wodociągowych

08 m od kabli energetycznych

05 m od kabli telekomunikacyjnych

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qww z uwzględnieniem następujących zasad

1 dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 05

2 dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 07

3 minimalna prędkość przepływu ściekoacutew wynosi 07 ms stąd

wynika prowadzenie przewodoacutew z odpowiednim do średnicy

spadkiem w kierunku sieci zewnętrznej

4 minimalna średnica przewodu zewnętrznego wynosi 010m

a przykanalika 015m

Dobierając średnice przewodoacutew odpływowych należy stosować

tabelę z wartościami natężenia przepływu Q0 i prędkości

przepływu v0 dla przewodoacutew o przekroju kołowym przy

pełnym wypełnieniu i wykres Manninga

=QQ0

=vv0

hd

Q

v

(hd)

1

23

4

Przykład obliczeniowy Obliczeniowe natężenie sciekoacutew sanitarnych wynosi Qww= 50 ls Na podstawie tabeli 1 QwwQ0 = 50 2014 = 025 Z wykresu odczytujemy

V = 085V0 = 085114 = 097 ms przy napełnieniu hd = 037

Zakresy dopuszczalnych spadkoacutew przewodoacutew odpływowych

DN 0100 m ndash i = 20 - 100

DN 0150 m ndash i = 15 - 150

Urządzenia dodatkowe w kanalizacji sanitarnej

W przypadku odprowadzania ściekoacutew bytowo gospodarczych do zewnętrznej sieci typu ogoacutelnospławnego w pomieszczeniach położonych na najniższych kondygnacjach w budynku może dojść do zalania spowodowanego wstecznym przepływem ściekoacutew w wyniku intensywnych opadoacutew deszczu Dlatego też w tego typu instalacjach na przewodach kanalizacyjnych odprowadzających ścieki z pomieszczeń na najniższej kondygnacji stosować należy zasuwy burzowe ktoacutere chronią instalację przed przepływem zwrotnym

Materiały w kanalizacji sanitarnej

Instalacja kanalizacyjna może być wykonana z roacuteżnych materiałoacutew ale

zawsze rury i połączenia powinny być szczelne i odporne na korozję

Obecnie najpopularniejszym materiałem używanym do budowy instalacji

wewnętrznej jest tworzywo sztuczne Rury kanalizacyjne produkuje się z

polipropylenu (PP)

roacuteżnych odmian polichlorku winylu (PVC)

Polietylenu wysokiej gęstości (PE-HD)

żywicy poliestrowej wzmacnianej włoacuteknem szklanym (GRE)

Innymi materiałami stosowanymi w kanalizacji sanitarnej są

żeliwo

kamionka

beton

Kanalizacja deszczowa

Odprowadza wody opadowe z dachoacutew i terenoacutew przyległych do nieruchomości (podjazdy tarasy parkingi itp)

Projektowanie kanalizacji deszczowej odbywa się w oparciu o normę

PN ndash EN 12056 ndash 3 grudzień 2002

Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew

Część 3 Przewody deszczowe Projektowanie układu i obliczenia

oraz w przypadku braku informacji o normę

PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania w projektowaniu

Odprowadzanie wody z dachu stromego

W przypadku dachoacutew budynkoacutew niskich (do 5 kondygnacji) ktoacutere mają odpowiednie nachylenie (przyjmuje się że powyżej 8) najczęstszym sposobem odprowadzania wody deszczowej jest zastosowanie systemu rynnowego

Zadaniem deszczowej instalacji kanalizacyjnej jest zebranie wody z dachu i odprowadzenie jej do sieci kanalizacji deszczowej lub do gruntu System rynnowy polega na naturalnym (grawitacyjnym) spływie woacuted po połaci dachowej skąd jest przejmowana przez system rur System ten roacutewnież pracuje grawitacyjnie Umowną granicą instalacji deszczowej jest wylewka z ktoacuterej woda może być skierowana do sieci kanalizacji deszczowej (ogoacutelnospławnej) lub na grunt

Podstawowe elementy

instalacji kanalizacji deszczowej

Rynny - przewody o przekroju otwartym (okrągłym prostokątnym eliptycznym trapezowym okapowym) biegnące wzdłuż krawędzi dachu Zadaniem rynien jest zebranie wody opadowej Rynny prowadzone są z lekkim spadkiem w kierunku narożnikoacutew budynku dzięki czemu woda nie wylewa się za krawędzie tylko płynie w kierunku rur spustowych

Instalacja kanalizacji deszczowej składa się z następujących elementoacutew

Rury spustowe ndash pionowe odcinki przewodoacutew o przekroju zamkniętym (najczęściej okrągłym lub prostokątnym) Zadaniem rur spustowych jest zebranie wody płynącej rynnami i odprowadzenie ich poza budynek

Odpływy ndash elementy za pomocą ktoacuterych rynny przechodzą w rury spustowe Odpływ jest odcinkiem rynny w ktoacuterym wykonany jest obrobiony otwoacuter odpowiedniego kształtu pozwalający na włączenie rury spustowej Można wyroacuteżnić odpływy przelotowe oraz odpływy końcowe ( na narożnikach pomieszczeń) Pozwalają na mocowanie rur spustowych

Narożniki do rynien ndash umożliwiają połączenie rynien w narożnikach budynku Właściwy montaż narożnikoacutew jest bardzo ważny dla właściwej pracy rynien (ruchoacutew pod wpływem temperatury) Wylewki ndash kształtki ktoacuterymi kończy się rura spustowa Wylewka może być włą- czona do kanalizacji deszczowej bądź znajdować się nad gruntem

Łączniki do rynien - złączki zwykłe uszczelkowe i korekcyjne Ponieważ montaż rynien wymaga pozostawiania tzw dylatacji (odstępoacutew) złączki korekcyjne lub uszczelkowe umożliwiają wykonanie takich połączenia z dylatacją

Łączniki do rur spustowych - kolana troacutejniki redukcje mufy mufy redukcyjne Mufy służą do włączania rur spustowych do odpływoacutew zadaniem muf redukcyjnych jest połączenie rury spustowej i odpływu o roacuteżnych średnicach Kolana pozwalają na zmianę kierunku rury spustowej Troacutejniki umożliwiają włączanie do rur spustowych wyposażenia dodatkowego

Haki i obejmy - zadaniem tych elementoacutew jest mocowanie rynien i rur spustowych do dachoacutew i ścian

Elementy wykończeniowe i dodatkowe -

zadaniem tych elementoacutew jest wykończenie

systemu lub uzupełnienie jego pracy

Przykładami mogą tu być

dekiel służący do zakończenia rynny

filtr siatkowy montowany na rurze

spustowej zatrzymujący

zanieczyszczenia

czyszczak (rewizja) umożliwiający

przegląd i czyszczenie rury spustowej

(na zdjęciu)

odprowadzenie do kanalizacji deszczowej

Jednym ze sposoboacutew odprowadzenia wody jest podłączenie systemu rynnowego do kanalizacji deszczowej

Woacutewczas na dolnym odcinku rury spustowej mniej więcej 03-08 m ponad terenem należy zamontować rewizję (czyszczak) Rewizja ma wewnątrz kratkę na ktoacuterej zbierają się liście i inne zanieczyszczenia spływające z rynny

Rura spustowa z rewizją przyłączona jest do przewodoacutew odpływowych a te łączą się z kanalizacją Średnica przewodoacutew musi być co najmniej roacutewna średnicy rur spustowych i najczęściej wynosi 100-150 mm Głębokość na jakiej powinno się układać rury zależy od strefy przemarzania i wynosi 1-14 m System taki nie ma blokady przedostawania się zapachoacutew dlatego lepiej nie podłączać go do kanalizacji ogoacutelnospławnej

Innym sposobem odprowadzenia wody bezpośrednio do kanalizacji jest podłączenie rury spustowej do osadnika rynnowego Wyposażony jest on w klapkę ktoacutera stanowi blokadę zapachową i wyciągany kosz w ktoacuterym gromadzą się większe zanieczyszczenia takie jak liście

Gdy brak sieci kanalizacji deszczowej lub ogoacutelnospławnej woda deszczowa powinna być bezpiecznie rozprowadzona po terenie posesji ale tak żeby nie spływała na sąsiednie działki

Odprowadzanie wody z dachu

płaskiego

W przypadku dachoacutew budynkoacutew wysokich (powyżej 5 kondygnacji) oraz dachoacutew o małym nachyleniu (przyjmuje się że poniżej 8) najczęstszym sposobem odprowa-dzania wody deszczowej jest system odwadniania oparty na wpustach dachowych

Wpusty dachowe pełnią rolę dachowych odwodnień punkto-wych tzn zbierają wodę z pewnej powierzchni w jednym punkcie

Odprowadzanie wody z dachu

płaskiego Woda jest odprowadzana do rury spustowej biegnącej wewnątrz budynku a stamtąd do kanalizacji deszczowej lub poza budynek do gruntu Aby odwodnienie dachu płaskiego pracowało prawidłowo wpust powinien znaleźć się w najniższym punkcie dachu a spadek w jego kierunku powinien wynosić co najmniej 3 Oproacutecz zasadniczego wpustu powinien być wpust awaryjny ktoacutery przejmie wodę w przypadku zatkania wpustu głoacutewnego Na dachu powinna być co najmniej jedna para wpustoacutew Zasady projektowania moacutewią że wpusty należy rozmieszczać co 25 m

Obliczanie kanalizacji deszczowej

Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qr (qd) [ls]

rAC

10000

IAQr

gdzie ψ lub C ndash wspoacutełczynnik spływu przyjmowany wg nowej normy jako 10 (w starej zależny od nachylenia dachu i rodzaju powierzchni odwadnianej)

A ndash efektywna powierzchnia dachu lub powierzchnia odwadniana [m2]

I ndash w starej normie miarodajne natężenie deszczu [l(sha)] przyjmowane I 300 l(sha)

r ndash natężenie opadoacutew atmosferycznych [l(sm2)] przyjmowane albo na podstawie danych statystycznych albo wg tabeli 1 w nowej normie po przemnożeniu przez wspoacutełczynnik ryzyka podany w tabeli 2

Wymiarowanie rynien i rur spustowych

1 Przewody spustowe ndash średnicę należy dobrać tak aby obliczona wartość odpływu ściekoacutew Qr nie przekraczała wartości Qrmax (qdmax) a powierzchnia odwadniana A powierzchni Amax zestawionych w tabeli w normie PN ndash 92B ndash 01707

2 Wg starej normy rynny powinny mieć średnice minimum 150 mm (dotyczy to budynkoacutew wielorodzinnych)

Efektywna

powierzchnia dachu

odwadniana przez

rynnę A [m2]

Szerokość rynny [mm] Średnica rury

spustowej [mm]

poniżej 20 70 50

20 ndash 57 100 (lub 125) 70

57 ndash 97 125 100

97 - 170 150 100

170 - 243 180 125

Dla budynkoacutew jednorodzinnych średnice rynien i przewodoacutew spustowych można określić w oparciu o efektywną powierzchnię dachu wg tabeli

Średnice poziomoacutew i przykanalikoacutew

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qr z uwzględnieniem następujących zasad

a) dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 07

b) dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 09

c) i d) jak dla kanalizacji sanitarnej

Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej

Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qt (qog) [ls]

Qww ndash natężenie odpływu ściekoacutew sanitarnych

Qr ndash natężenie odpływu ściekoacutew deszczowych

Kanalizacja ogoacutelnospławna to ten fragment ktoacutery odprowadza i ścieki sanitarne i deszczowe do zewnętrznej sieci ogoacutelnospławnej

rwwt QQQ

Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się z uwzględnieniem następujących zasad

a) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt spełnione powinny być warunki

a) i b) jak dla ściekoacutew deszczowych

b) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt obliczeniowa prędkość przepływu

ściekoacutew nie może przekraczać wartości dopuszczalnej ktoacutera wynosi

80 ms ndash dla rur żeliwnych i innych metalowych

40 ms ndash dla rur kamionkowych betonowych i z tworzyw sztucznych

c) dla odpływu tylko ściekoacutew sanitarnych Qww prędkość przepływu

ściekoacutew nie może być mniejsza od vmin = 07 ms

bullRynny z PVC-U

bullRynny z blachy aluminiowej

bullRynny miedziane

bullRynny z blachy stalowej

bullRynny cynkowo-tytanowe

Przekroje rynien a b c) poacutełokragłe d) trapezowy e f) trapezoidalny g) prostokatny h) poacutełokragły leacy

Rodzaje rynien a) okapowa b) koszowa c) gzymsowa d) leacy

Rury prowadzone przez murowane ścianki muszą być ułożone prostopadle do przegrody

Na przewody z tworzyw sztucznych powinno się w miejscach przejść dodatkowo nałożyć tuleje ochronne Umożliwią one rurom pewien ruch zabezpieczając instalację przed uszkodzeniami mechanicznymi

Przestrzeń pomiędzy tuleją a rurą powinno się zabezpieczyć izolacją

Jeśli przewody kanalizacyjne z tworzyw sztucznych układane są w sąsiedztwie przewodoacutew wydzielających ciepło powinny być osłonięte otulinami izolacyjnymi w celu zabezpieczenia przed przegrzewaniem

Przewody poziome i przykanaliki powinny być ułożone poniżej strefy przemarzania gruntu czyli na głębokości 80-140 cm zależnie od regionu kraju

Jeśli przewody prowadzone są w pomieszczeniach w ktoacuterych temperatura może spadać poniżej 0degC muszą być odpowiednio zabezpieczone przed przemarzaniem

Dla przewodoacutew prowadzonych na zewnątrz budynku należy pamiętać że warstwa gruntu pokrywającego rury kanalizacyjne powinna być o 10-20 cm większa od głębokości przemarzania gruntu jeśli przewody układa się wyżej to powinny być zaizolowane termicznie

Rury kanalizacyjne układane na zewnątrz budynku powinny być oddalone

od innych przewodoacutew co najmniej

15 m od przewodoacutew gazowych i wodociągowych

08 m od kabli energetycznych

05 m od kabli telekomunikacyjnych

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qww z uwzględnieniem następujących zasad

1 dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 05

2 dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 07

3 minimalna prędkość przepływu ściekoacutew wynosi 07 ms stąd

wynika prowadzenie przewodoacutew z odpowiednim do średnicy

spadkiem w kierunku sieci zewnętrznej

4 minimalna średnica przewodu zewnętrznego wynosi 010m

a przykanalika 015m

Dobierając średnice przewodoacutew odpływowych należy stosować

tabelę z wartościami natężenia przepływu Q0 i prędkości

przepływu v0 dla przewodoacutew o przekroju kołowym przy

pełnym wypełnieniu i wykres Manninga

=QQ0

=vv0

hd

Q

v

(hd)

1

23

4

Przykład obliczeniowy Obliczeniowe natężenie sciekoacutew sanitarnych wynosi Qww= 50 ls Na podstawie tabeli 1 QwwQ0 = 50 2014 = 025 Z wykresu odczytujemy

V = 085V0 = 085114 = 097 ms przy napełnieniu hd = 037

Zakresy dopuszczalnych spadkoacutew przewodoacutew odpływowych

DN 0100 m ndash i = 20 - 100

DN 0150 m ndash i = 15 - 150

Urządzenia dodatkowe w kanalizacji sanitarnej

W przypadku odprowadzania ściekoacutew bytowo gospodarczych do zewnętrznej sieci typu ogoacutelnospławnego w pomieszczeniach położonych na najniższych kondygnacjach w budynku może dojść do zalania spowodowanego wstecznym przepływem ściekoacutew w wyniku intensywnych opadoacutew deszczu Dlatego też w tego typu instalacjach na przewodach kanalizacyjnych odprowadzających ścieki z pomieszczeń na najniższej kondygnacji stosować należy zasuwy burzowe ktoacutere chronią instalację przed przepływem zwrotnym

Materiały w kanalizacji sanitarnej

Instalacja kanalizacyjna może być wykonana z roacuteżnych materiałoacutew ale

zawsze rury i połączenia powinny być szczelne i odporne na korozję

Obecnie najpopularniejszym materiałem używanym do budowy instalacji

wewnętrznej jest tworzywo sztuczne Rury kanalizacyjne produkuje się z

polipropylenu (PP)

roacuteżnych odmian polichlorku winylu (PVC)

Polietylenu wysokiej gęstości (PE-HD)

żywicy poliestrowej wzmacnianej włoacuteknem szklanym (GRE)

Innymi materiałami stosowanymi w kanalizacji sanitarnej są

żeliwo

kamionka

beton

Kanalizacja deszczowa

Odprowadza wody opadowe z dachoacutew i terenoacutew przyległych do nieruchomości (podjazdy tarasy parkingi itp)

Projektowanie kanalizacji deszczowej odbywa się w oparciu o normę

PN ndash EN 12056 ndash 3 grudzień 2002

Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew

Część 3 Przewody deszczowe Projektowanie układu i obliczenia

oraz w przypadku braku informacji o normę

PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania w projektowaniu

Odprowadzanie wody z dachu stromego

W przypadku dachoacutew budynkoacutew niskich (do 5 kondygnacji) ktoacutere mają odpowiednie nachylenie (przyjmuje się że powyżej 8) najczęstszym sposobem odprowadzania wody deszczowej jest zastosowanie systemu rynnowego

Zadaniem deszczowej instalacji kanalizacyjnej jest zebranie wody z dachu i odprowadzenie jej do sieci kanalizacji deszczowej lub do gruntu System rynnowy polega na naturalnym (grawitacyjnym) spływie woacuted po połaci dachowej skąd jest przejmowana przez system rur System ten roacutewnież pracuje grawitacyjnie Umowną granicą instalacji deszczowej jest wylewka z ktoacuterej woda może być skierowana do sieci kanalizacji deszczowej (ogoacutelnospławnej) lub na grunt

Podstawowe elementy

instalacji kanalizacji deszczowej

Rynny - przewody o przekroju otwartym (okrągłym prostokątnym eliptycznym trapezowym okapowym) biegnące wzdłuż krawędzi dachu Zadaniem rynien jest zebranie wody opadowej Rynny prowadzone są z lekkim spadkiem w kierunku narożnikoacutew budynku dzięki czemu woda nie wylewa się za krawędzie tylko płynie w kierunku rur spustowych

Instalacja kanalizacji deszczowej składa się z następujących elementoacutew

Rury spustowe ndash pionowe odcinki przewodoacutew o przekroju zamkniętym (najczęściej okrągłym lub prostokątnym) Zadaniem rur spustowych jest zebranie wody płynącej rynnami i odprowadzenie ich poza budynek

Odpływy ndash elementy za pomocą ktoacuterych rynny przechodzą w rury spustowe Odpływ jest odcinkiem rynny w ktoacuterym wykonany jest obrobiony otwoacuter odpowiedniego kształtu pozwalający na włączenie rury spustowej Można wyroacuteżnić odpływy przelotowe oraz odpływy końcowe ( na narożnikach pomieszczeń) Pozwalają na mocowanie rur spustowych

Narożniki do rynien ndash umożliwiają połączenie rynien w narożnikach budynku Właściwy montaż narożnikoacutew jest bardzo ważny dla właściwej pracy rynien (ruchoacutew pod wpływem temperatury) Wylewki ndash kształtki ktoacuterymi kończy się rura spustowa Wylewka może być włą- czona do kanalizacji deszczowej bądź znajdować się nad gruntem

Łączniki do rynien - złączki zwykłe uszczelkowe i korekcyjne Ponieważ montaż rynien wymaga pozostawiania tzw dylatacji (odstępoacutew) złączki korekcyjne lub uszczelkowe umożliwiają wykonanie takich połączenia z dylatacją

Łączniki do rur spustowych - kolana troacutejniki redukcje mufy mufy redukcyjne Mufy służą do włączania rur spustowych do odpływoacutew zadaniem muf redukcyjnych jest połączenie rury spustowej i odpływu o roacuteżnych średnicach Kolana pozwalają na zmianę kierunku rury spustowej Troacutejniki umożliwiają włączanie do rur spustowych wyposażenia dodatkowego

Haki i obejmy - zadaniem tych elementoacutew jest mocowanie rynien i rur spustowych do dachoacutew i ścian

Elementy wykończeniowe i dodatkowe -

zadaniem tych elementoacutew jest wykończenie

systemu lub uzupełnienie jego pracy

Przykładami mogą tu być

dekiel służący do zakończenia rynny

filtr siatkowy montowany na rurze

spustowej zatrzymujący

zanieczyszczenia

czyszczak (rewizja) umożliwiający

przegląd i czyszczenie rury spustowej

(na zdjęciu)

odprowadzenie do kanalizacji deszczowej

Jednym ze sposoboacutew odprowadzenia wody jest podłączenie systemu rynnowego do kanalizacji deszczowej

Woacutewczas na dolnym odcinku rury spustowej mniej więcej 03-08 m ponad terenem należy zamontować rewizję (czyszczak) Rewizja ma wewnątrz kratkę na ktoacuterej zbierają się liście i inne zanieczyszczenia spływające z rynny

Rura spustowa z rewizją przyłączona jest do przewodoacutew odpływowych a te łączą się z kanalizacją Średnica przewodoacutew musi być co najmniej roacutewna średnicy rur spustowych i najczęściej wynosi 100-150 mm Głębokość na jakiej powinno się układać rury zależy od strefy przemarzania i wynosi 1-14 m System taki nie ma blokady przedostawania się zapachoacutew dlatego lepiej nie podłączać go do kanalizacji ogoacutelnospławnej

Innym sposobem odprowadzenia wody bezpośrednio do kanalizacji jest podłączenie rury spustowej do osadnika rynnowego Wyposażony jest on w klapkę ktoacutera stanowi blokadę zapachową i wyciągany kosz w ktoacuterym gromadzą się większe zanieczyszczenia takie jak liście

Gdy brak sieci kanalizacji deszczowej lub ogoacutelnospławnej woda deszczowa powinna być bezpiecznie rozprowadzona po terenie posesji ale tak żeby nie spływała na sąsiednie działki

Odprowadzanie wody z dachu

płaskiego

W przypadku dachoacutew budynkoacutew wysokich (powyżej 5 kondygnacji) oraz dachoacutew o małym nachyleniu (przyjmuje się że poniżej 8) najczęstszym sposobem odprowa-dzania wody deszczowej jest system odwadniania oparty na wpustach dachowych

Wpusty dachowe pełnią rolę dachowych odwodnień punkto-wych tzn zbierają wodę z pewnej powierzchni w jednym punkcie

Odprowadzanie wody z dachu

płaskiego Woda jest odprowadzana do rury spustowej biegnącej wewnątrz budynku a stamtąd do kanalizacji deszczowej lub poza budynek do gruntu Aby odwodnienie dachu płaskiego pracowało prawidłowo wpust powinien znaleźć się w najniższym punkcie dachu a spadek w jego kierunku powinien wynosić co najmniej 3 Oproacutecz zasadniczego wpustu powinien być wpust awaryjny ktoacutery przejmie wodę w przypadku zatkania wpustu głoacutewnego Na dachu powinna być co najmniej jedna para wpustoacutew Zasady projektowania moacutewią że wpusty należy rozmieszczać co 25 m

Obliczanie kanalizacji deszczowej

Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qr (qd) [ls]

rAC

10000

IAQr

gdzie ψ lub C ndash wspoacutełczynnik spływu przyjmowany wg nowej normy jako 10 (w starej zależny od nachylenia dachu i rodzaju powierzchni odwadnianej)

A ndash efektywna powierzchnia dachu lub powierzchnia odwadniana [m2]

I ndash w starej normie miarodajne natężenie deszczu [l(sha)] przyjmowane I 300 l(sha)

r ndash natężenie opadoacutew atmosferycznych [l(sm2)] przyjmowane albo na podstawie danych statystycznych albo wg tabeli 1 w nowej normie po przemnożeniu przez wspoacutełczynnik ryzyka podany w tabeli 2

Wymiarowanie rynien i rur spustowych

1 Przewody spustowe ndash średnicę należy dobrać tak aby obliczona wartość odpływu ściekoacutew Qr nie przekraczała wartości Qrmax (qdmax) a powierzchnia odwadniana A powierzchni Amax zestawionych w tabeli w normie PN ndash 92B ndash 01707

2 Wg starej normy rynny powinny mieć średnice minimum 150 mm (dotyczy to budynkoacutew wielorodzinnych)

Efektywna

powierzchnia dachu

odwadniana przez

rynnę A [m2]

Szerokość rynny [mm] Średnica rury

spustowej [mm]

poniżej 20 70 50

20 ndash 57 100 (lub 125) 70

57 ndash 97 125 100

97 - 170 150 100

170 - 243 180 125

Dla budynkoacutew jednorodzinnych średnice rynien i przewodoacutew spustowych można określić w oparciu o efektywną powierzchnię dachu wg tabeli

Średnice poziomoacutew i przykanalikoacutew

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qr z uwzględnieniem następujących zasad

a) dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 07

b) dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 09

c) i d) jak dla kanalizacji sanitarnej

Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej

Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qt (qog) [ls]

Qww ndash natężenie odpływu ściekoacutew sanitarnych

Qr ndash natężenie odpływu ściekoacutew deszczowych

Kanalizacja ogoacutelnospławna to ten fragment ktoacutery odprowadza i ścieki sanitarne i deszczowe do zewnętrznej sieci ogoacutelnospławnej

rwwt QQQ

Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się z uwzględnieniem następujących zasad

a) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt spełnione powinny być warunki

a) i b) jak dla ściekoacutew deszczowych

b) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt obliczeniowa prędkość przepływu

ściekoacutew nie może przekraczać wartości dopuszczalnej ktoacutera wynosi

80 ms ndash dla rur żeliwnych i innych metalowych

40 ms ndash dla rur kamionkowych betonowych i z tworzyw sztucznych

c) dla odpływu tylko ściekoacutew sanitarnych Qww prędkość przepływu

ściekoacutew nie może być mniejsza od vmin = 07 ms

bullRynny z PVC-U

bullRynny z blachy aluminiowej

bullRynny miedziane

bullRynny z blachy stalowej

bullRynny cynkowo-tytanowe

Przekroje rynien a b c) poacutełokragłe d) trapezowy e f) trapezoidalny g) prostokatny h) poacutełokragły leacy

Rodzaje rynien a) okapowa b) koszowa c) gzymsowa d) leacy

Przewody poziome i przykanaliki powinny być ułożone poniżej strefy przemarzania gruntu czyli na głębokości 80-140 cm zależnie od regionu kraju

Jeśli przewody prowadzone są w pomieszczeniach w ktoacuterych temperatura może spadać poniżej 0degC muszą być odpowiednio zabezpieczone przed przemarzaniem

Dla przewodoacutew prowadzonych na zewnątrz budynku należy pamiętać że warstwa gruntu pokrywającego rury kanalizacyjne powinna być o 10-20 cm większa od głębokości przemarzania gruntu jeśli przewody układa się wyżej to powinny być zaizolowane termicznie

Rury kanalizacyjne układane na zewnątrz budynku powinny być oddalone

od innych przewodoacutew co najmniej

15 m od przewodoacutew gazowych i wodociągowych

08 m od kabli energetycznych

05 m od kabli telekomunikacyjnych

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qww z uwzględnieniem następujących zasad

1 dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 05

2 dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 07

3 minimalna prędkość przepływu ściekoacutew wynosi 07 ms stąd

wynika prowadzenie przewodoacutew z odpowiednim do średnicy

spadkiem w kierunku sieci zewnętrznej

4 minimalna średnica przewodu zewnętrznego wynosi 010m

a przykanalika 015m

Dobierając średnice przewodoacutew odpływowych należy stosować

tabelę z wartościami natężenia przepływu Q0 i prędkości

przepływu v0 dla przewodoacutew o przekroju kołowym przy

pełnym wypełnieniu i wykres Manninga

=QQ0

=vv0

hd

Q

v

(hd)

1

23

4

Przykład obliczeniowy Obliczeniowe natężenie sciekoacutew sanitarnych wynosi Qww= 50 ls Na podstawie tabeli 1 QwwQ0 = 50 2014 = 025 Z wykresu odczytujemy

V = 085V0 = 085114 = 097 ms przy napełnieniu hd = 037

Zakresy dopuszczalnych spadkoacutew przewodoacutew odpływowych

DN 0100 m ndash i = 20 - 100

DN 0150 m ndash i = 15 - 150

Urządzenia dodatkowe w kanalizacji sanitarnej

W przypadku odprowadzania ściekoacutew bytowo gospodarczych do zewnętrznej sieci typu ogoacutelnospławnego w pomieszczeniach położonych na najniższych kondygnacjach w budynku może dojść do zalania spowodowanego wstecznym przepływem ściekoacutew w wyniku intensywnych opadoacutew deszczu Dlatego też w tego typu instalacjach na przewodach kanalizacyjnych odprowadzających ścieki z pomieszczeń na najniższej kondygnacji stosować należy zasuwy burzowe ktoacutere chronią instalację przed przepływem zwrotnym

Materiały w kanalizacji sanitarnej

Instalacja kanalizacyjna może być wykonana z roacuteżnych materiałoacutew ale

zawsze rury i połączenia powinny być szczelne i odporne na korozję

Obecnie najpopularniejszym materiałem używanym do budowy instalacji

wewnętrznej jest tworzywo sztuczne Rury kanalizacyjne produkuje się z

polipropylenu (PP)

roacuteżnych odmian polichlorku winylu (PVC)

Polietylenu wysokiej gęstości (PE-HD)

żywicy poliestrowej wzmacnianej włoacuteknem szklanym (GRE)

Innymi materiałami stosowanymi w kanalizacji sanitarnej są

żeliwo

kamionka

beton

Kanalizacja deszczowa

Odprowadza wody opadowe z dachoacutew i terenoacutew przyległych do nieruchomości (podjazdy tarasy parkingi itp)

Projektowanie kanalizacji deszczowej odbywa się w oparciu o normę

PN ndash EN 12056 ndash 3 grudzień 2002

Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew

Część 3 Przewody deszczowe Projektowanie układu i obliczenia

oraz w przypadku braku informacji o normę

PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania w projektowaniu

Odprowadzanie wody z dachu stromego

W przypadku dachoacutew budynkoacutew niskich (do 5 kondygnacji) ktoacutere mają odpowiednie nachylenie (przyjmuje się że powyżej 8) najczęstszym sposobem odprowadzania wody deszczowej jest zastosowanie systemu rynnowego

Zadaniem deszczowej instalacji kanalizacyjnej jest zebranie wody z dachu i odprowadzenie jej do sieci kanalizacji deszczowej lub do gruntu System rynnowy polega na naturalnym (grawitacyjnym) spływie woacuted po połaci dachowej skąd jest przejmowana przez system rur System ten roacutewnież pracuje grawitacyjnie Umowną granicą instalacji deszczowej jest wylewka z ktoacuterej woda może być skierowana do sieci kanalizacji deszczowej (ogoacutelnospławnej) lub na grunt

Podstawowe elementy

instalacji kanalizacji deszczowej

Rynny - przewody o przekroju otwartym (okrągłym prostokątnym eliptycznym trapezowym okapowym) biegnące wzdłuż krawędzi dachu Zadaniem rynien jest zebranie wody opadowej Rynny prowadzone są z lekkim spadkiem w kierunku narożnikoacutew budynku dzięki czemu woda nie wylewa się za krawędzie tylko płynie w kierunku rur spustowych

Instalacja kanalizacji deszczowej składa się z następujących elementoacutew

Rury spustowe ndash pionowe odcinki przewodoacutew o przekroju zamkniętym (najczęściej okrągłym lub prostokątnym) Zadaniem rur spustowych jest zebranie wody płynącej rynnami i odprowadzenie ich poza budynek

Odpływy ndash elementy za pomocą ktoacuterych rynny przechodzą w rury spustowe Odpływ jest odcinkiem rynny w ktoacuterym wykonany jest obrobiony otwoacuter odpowiedniego kształtu pozwalający na włączenie rury spustowej Można wyroacuteżnić odpływy przelotowe oraz odpływy końcowe ( na narożnikach pomieszczeń) Pozwalają na mocowanie rur spustowych

Narożniki do rynien ndash umożliwiają połączenie rynien w narożnikach budynku Właściwy montaż narożnikoacutew jest bardzo ważny dla właściwej pracy rynien (ruchoacutew pod wpływem temperatury) Wylewki ndash kształtki ktoacuterymi kończy się rura spustowa Wylewka może być włą- czona do kanalizacji deszczowej bądź znajdować się nad gruntem

Łączniki do rynien - złączki zwykłe uszczelkowe i korekcyjne Ponieważ montaż rynien wymaga pozostawiania tzw dylatacji (odstępoacutew) złączki korekcyjne lub uszczelkowe umożliwiają wykonanie takich połączenia z dylatacją

Łączniki do rur spustowych - kolana troacutejniki redukcje mufy mufy redukcyjne Mufy służą do włączania rur spustowych do odpływoacutew zadaniem muf redukcyjnych jest połączenie rury spustowej i odpływu o roacuteżnych średnicach Kolana pozwalają na zmianę kierunku rury spustowej Troacutejniki umożliwiają włączanie do rur spustowych wyposażenia dodatkowego

Haki i obejmy - zadaniem tych elementoacutew jest mocowanie rynien i rur spustowych do dachoacutew i ścian

Elementy wykończeniowe i dodatkowe -

zadaniem tych elementoacutew jest wykończenie

systemu lub uzupełnienie jego pracy

Przykładami mogą tu być

dekiel służący do zakończenia rynny

filtr siatkowy montowany na rurze

spustowej zatrzymujący

zanieczyszczenia

czyszczak (rewizja) umożliwiający

przegląd i czyszczenie rury spustowej

(na zdjęciu)

odprowadzenie do kanalizacji deszczowej

Jednym ze sposoboacutew odprowadzenia wody jest podłączenie systemu rynnowego do kanalizacji deszczowej

Woacutewczas na dolnym odcinku rury spustowej mniej więcej 03-08 m ponad terenem należy zamontować rewizję (czyszczak) Rewizja ma wewnątrz kratkę na ktoacuterej zbierają się liście i inne zanieczyszczenia spływające z rynny

Rura spustowa z rewizją przyłączona jest do przewodoacutew odpływowych a te łączą się z kanalizacją Średnica przewodoacutew musi być co najmniej roacutewna średnicy rur spustowych i najczęściej wynosi 100-150 mm Głębokość na jakiej powinno się układać rury zależy od strefy przemarzania i wynosi 1-14 m System taki nie ma blokady przedostawania się zapachoacutew dlatego lepiej nie podłączać go do kanalizacji ogoacutelnospławnej

Innym sposobem odprowadzenia wody bezpośrednio do kanalizacji jest podłączenie rury spustowej do osadnika rynnowego Wyposażony jest on w klapkę ktoacutera stanowi blokadę zapachową i wyciągany kosz w ktoacuterym gromadzą się większe zanieczyszczenia takie jak liście

Gdy brak sieci kanalizacji deszczowej lub ogoacutelnospławnej woda deszczowa powinna być bezpiecznie rozprowadzona po terenie posesji ale tak żeby nie spływała na sąsiednie działki

Odprowadzanie wody z dachu

płaskiego

W przypadku dachoacutew budynkoacutew wysokich (powyżej 5 kondygnacji) oraz dachoacutew o małym nachyleniu (przyjmuje się że poniżej 8) najczęstszym sposobem odprowa-dzania wody deszczowej jest system odwadniania oparty na wpustach dachowych

Wpusty dachowe pełnią rolę dachowych odwodnień punkto-wych tzn zbierają wodę z pewnej powierzchni w jednym punkcie

Odprowadzanie wody z dachu

płaskiego Woda jest odprowadzana do rury spustowej biegnącej wewnątrz budynku a stamtąd do kanalizacji deszczowej lub poza budynek do gruntu Aby odwodnienie dachu płaskiego pracowało prawidłowo wpust powinien znaleźć się w najniższym punkcie dachu a spadek w jego kierunku powinien wynosić co najmniej 3 Oproacutecz zasadniczego wpustu powinien być wpust awaryjny ktoacutery przejmie wodę w przypadku zatkania wpustu głoacutewnego Na dachu powinna być co najmniej jedna para wpustoacutew Zasady projektowania moacutewią że wpusty należy rozmieszczać co 25 m

Obliczanie kanalizacji deszczowej

Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qr (qd) [ls]

rAC

10000

IAQr

gdzie ψ lub C ndash wspoacutełczynnik spływu przyjmowany wg nowej normy jako 10 (w starej zależny od nachylenia dachu i rodzaju powierzchni odwadnianej)

A ndash efektywna powierzchnia dachu lub powierzchnia odwadniana [m2]

I ndash w starej normie miarodajne natężenie deszczu [l(sha)] przyjmowane I 300 l(sha)

r ndash natężenie opadoacutew atmosferycznych [l(sm2)] przyjmowane albo na podstawie danych statystycznych albo wg tabeli 1 w nowej normie po przemnożeniu przez wspoacutełczynnik ryzyka podany w tabeli 2

Wymiarowanie rynien i rur spustowych

1 Przewody spustowe ndash średnicę należy dobrać tak aby obliczona wartość odpływu ściekoacutew Qr nie przekraczała wartości Qrmax (qdmax) a powierzchnia odwadniana A powierzchni Amax zestawionych w tabeli w normie PN ndash 92B ndash 01707

2 Wg starej normy rynny powinny mieć średnice minimum 150 mm (dotyczy to budynkoacutew wielorodzinnych)

Efektywna

powierzchnia dachu

odwadniana przez

rynnę A [m2]

Szerokość rynny [mm] Średnica rury

spustowej [mm]

poniżej 20 70 50

20 ndash 57 100 (lub 125) 70

57 ndash 97 125 100

97 - 170 150 100

170 - 243 180 125

Dla budynkoacutew jednorodzinnych średnice rynien i przewodoacutew spustowych można określić w oparciu o efektywną powierzchnię dachu wg tabeli

Średnice poziomoacutew i przykanalikoacutew

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qr z uwzględnieniem następujących zasad

a) dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 07

b) dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 09

c) i d) jak dla kanalizacji sanitarnej

Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej

Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qt (qog) [ls]

Qww ndash natężenie odpływu ściekoacutew sanitarnych

Qr ndash natężenie odpływu ściekoacutew deszczowych

Kanalizacja ogoacutelnospławna to ten fragment ktoacutery odprowadza i ścieki sanitarne i deszczowe do zewnętrznej sieci ogoacutelnospławnej

rwwt QQQ

Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się z uwzględnieniem następujących zasad

a) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt spełnione powinny być warunki

a) i b) jak dla ściekoacutew deszczowych

b) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt obliczeniowa prędkość przepływu

ściekoacutew nie może przekraczać wartości dopuszczalnej ktoacutera wynosi

80 ms ndash dla rur żeliwnych i innych metalowych

40 ms ndash dla rur kamionkowych betonowych i z tworzyw sztucznych

c) dla odpływu tylko ściekoacutew sanitarnych Qww prędkość przepływu

ściekoacutew nie może być mniejsza od vmin = 07 ms

bullRynny z PVC-U

bullRynny z blachy aluminiowej

bullRynny miedziane

bullRynny z blachy stalowej

bullRynny cynkowo-tytanowe

Przekroje rynien a b c) poacutełokragłe d) trapezowy e f) trapezoidalny g) prostokatny h) poacutełokragły leacy

Rodzaje rynien a) okapowa b) koszowa c) gzymsowa d) leacy

Rury kanalizacyjne układane na zewnątrz budynku powinny być oddalone

od innych przewodoacutew co najmniej

15 m od przewodoacutew gazowych i wodociągowych

08 m od kabli energetycznych

05 m od kabli telekomunikacyjnych

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qww z uwzględnieniem następujących zasad

1 dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 05

2 dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 07

3 minimalna prędkość przepływu ściekoacutew wynosi 07 ms stąd

wynika prowadzenie przewodoacutew z odpowiednim do średnicy

spadkiem w kierunku sieci zewnętrznej

4 minimalna średnica przewodu zewnętrznego wynosi 010m

a przykanalika 015m

Dobierając średnice przewodoacutew odpływowych należy stosować

tabelę z wartościami natężenia przepływu Q0 i prędkości

przepływu v0 dla przewodoacutew o przekroju kołowym przy

pełnym wypełnieniu i wykres Manninga

=QQ0

=vv0

hd

Q

v

(hd)

1

23

4

Przykład obliczeniowy Obliczeniowe natężenie sciekoacutew sanitarnych wynosi Qww= 50 ls Na podstawie tabeli 1 QwwQ0 = 50 2014 = 025 Z wykresu odczytujemy

V = 085V0 = 085114 = 097 ms przy napełnieniu hd = 037

Zakresy dopuszczalnych spadkoacutew przewodoacutew odpływowych

DN 0100 m ndash i = 20 - 100

DN 0150 m ndash i = 15 - 150

Urządzenia dodatkowe w kanalizacji sanitarnej

W przypadku odprowadzania ściekoacutew bytowo gospodarczych do zewnętrznej sieci typu ogoacutelnospławnego w pomieszczeniach położonych na najniższych kondygnacjach w budynku może dojść do zalania spowodowanego wstecznym przepływem ściekoacutew w wyniku intensywnych opadoacutew deszczu Dlatego też w tego typu instalacjach na przewodach kanalizacyjnych odprowadzających ścieki z pomieszczeń na najniższej kondygnacji stosować należy zasuwy burzowe ktoacutere chronią instalację przed przepływem zwrotnym

Materiały w kanalizacji sanitarnej

Instalacja kanalizacyjna może być wykonana z roacuteżnych materiałoacutew ale

zawsze rury i połączenia powinny być szczelne i odporne na korozję

Obecnie najpopularniejszym materiałem używanym do budowy instalacji

wewnętrznej jest tworzywo sztuczne Rury kanalizacyjne produkuje się z

polipropylenu (PP)

roacuteżnych odmian polichlorku winylu (PVC)

Polietylenu wysokiej gęstości (PE-HD)

żywicy poliestrowej wzmacnianej włoacuteknem szklanym (GRE)

Innymi materiałami stosowanymi w kanalizacji sanitarnej są

żeliwo

kamionka

beton

Kanalizacja deszczowa

Odprowadza wody opadowe z dachoacutew i terenoacutew przyległych do nieruchomości (podjazdy tarasy parkingi itp)

Projektowanie kanalizacji deszczowej odbywa się w oparciu o normę

PN ndash EN 12056 ndash 3 grudzień 2002

Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew

Część 3 Przewody deszczowe Projektowanie układu i obliczenia

oraz w przypadku braku informacji o normę

PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania w projektowaniu

Odprowadzanie wody z dachu stromego

W przypadku dachoacutew budynkoacutew niskich (do 5 kondygnacji) ktoacutere mają odpowiednie nachylenie (przyjmuje się że powyżej 8) najczęstszym sposobem odprowadzania wody deszczowej jest zastosowanie systemu rynnowego

Zadaniem deszczowej instalacji kanalizacyjnej jest zebranie wody z dachu i odprowadzenie jej do sieci kanalizacji deszczowej lub do gruntu System rynnowy polega na naturalnym (grawitacyjnym) spływie woacuted po połaci dachowej skąd jest przejmowana przez system rur System ten roacutewnież pracuje grawitacyjnie Umowną granicą instalacji deszczowej jest wylewka z ktoacuterej woda może być skierowana do sieci kanalizacji deszczowej (ogoacutelnospławnej) lub na grunt

Podstawowe elementy

instalacji kanalizacji deszczowej

Rynny - przewody o przekroju otwartym (okrągłym prostokątnym eliptycznym trapezowym okapowym) biegnące wzdłuż krawędzi dachu Zadaniem rynien jest zebranie wody opadowej Rynny prowadzone są z lekkim spadkiem w kierunku narożnikoacutew budynku dzięki czemu woda nie wylewa się za krawędzie tylko płynie w kierunku rur spustowych

Instalacja kanalizacji deszczowej składa się z następujących elementoacutew

Rury spustowe ndash pionowe odcinki przewodoacutew o przekroju zamkniętym (najczęściej okrągłym lub prostokątnym) Zadaniem rur spustowych jest zebranie wody płynącej rynnami i odprowadzenie ich poza budynek

Odpływy ndash elementy za pomocą ktoacuterych rynny przechodzą w rury spustowe Odpływ jest odcinkiem rynny w ktoacuterym wykonany jest obrobiony otwoacuter odpowiedniego kształtu pozwalający na włączenie rury spustowej Można wyroacuteżnić odpływy przelotowe oraz odpływy końcowe ( na narożnikach pomieszczeń) Pozwalają na mocowanie rur spustowych

Narożniki do rynien ndash umożliwiają połączenie rynien w narożnikach budynku Właściwy montaż narożnikoacutew jest bardzo ważny dla właściwej pracy rynien (ruchoacutew pod wpływem temperatury) Wylewki ndash kształtki ktoacuterymi kończy się rura spustowa Wylewka może być włą- czona do kanalizacji deszczowej bądź znajdować się nad gruntem

Łączniki do rynien - złączki zwykłe uszczelkowe i korekcyjne Ponieważ montaż rynien wymaga pozostawiania tzw dylatacji (odstępoacutew) złączki korekcyjne lub uszczelkowe umożliwiają wykonanie takich połączenia z dylatacją

Łączniki do rur spustowych - kolana troacutejniki redukcje mufy mufy redukcyjne Mufy służą do włączania rur spustowych do odpływoacutew zadaniem muf redukcyjnych jest połączenie rury spustowej i odpływu o roacuteżnych średnicach Kolana pozwalają na zmianę kierunku rury spustowej Troacutejniki umożliwiają włączanie do rur spustowych wyposażenia dodatkowego

Haki i obejmy - zadaniem tych elementoacutew jest mocowanie rynien i rur spustowych do dachoacutew i ścian

Elementy wykończeniowe i dodatkowe -

zadaniem tych elementoacutew jest wykończenie

systemu lub uzupełnienie jego pracy

Przykładami mogą tu być

dekiel służący do zakończenia rynny

filtr siatkowy montowany na rurze

spustowej zatrzymujący

zanieczyszczenia

czyszczak (rewizja) umożliwiający

przegląd i czyszczenie rury spustowej

(na zdjęciu)

odprowadzenie do kanalizacji deszczowej

Jednym ze sposoboacutew odprowadzenia wody jest podłączenie systemu rynnowego do kanalizacji deszczowej

Woacutewczas na dolnym odcinku rury spustowej mniej więcej 03-08 m ponad terenem należy zamontować rewizję (czyszczak) Rewizja ma wewnątrz kratkę na ktoacuterej zbierają się liście i inne zanieczyszczenia spływające z rynny

Rura spustowa z rewizją przyłączona jest do przewodoacutew odpływowych a te łączą się z kanalizacją Średnica przewodoacutew musi być co najmniej roacutewna średnicy rur spustowych i najczęściej wynosi 100-150 mm Głębokość na jakiej powinno się układać rury zależy od strefy przemarzania i wynosi 1-14 m System taki nie ma blokady przedostawania się zapachoacutew dlatego lepiej nie podłączać go do kanalizacji ogoacutelnospławnej

Innym sposobem odprowadzenia wody bezpośrednio do kanalizacji jest podłączenie rury spustowej do osadnika rynnowego Wyposażony jest on w klapkę ktoacutera stanowi blokadę zapachową i wyciągany kosz w ktoacuterym gromadzą się większe zanieczyszczenia takie jak liście

Gdy brak sieci kanalizacji deszczowej lub ogoacutelnospławnej woda deszczowa powinna być bezpiecznie rozprowadzona po terenie posesji ale tak żeby nie spływała na sąsiednie działki

Odprowadzanie wody z dachu

płaskiego

W przypadku dachoacutew budynkoacutew wysokich (powyżej 5 kondygnacji) oraz dachoacutew o małym nachyleniu (przyjmuje się że poniżej 8) najczęstszym sposobem odprowa-dzania wody deszczowej jest system odwadniania oparty na wpustach dachowych

Wpusty dachowe pełnią rolę dachowych odwodnień punkto-wych tzn zbierają wodę z pewnej powierzchni w jednym punkcie

Odprowadzanie wody z dachu

płaskiego Woda jest odprowadzana do rury spustowej biegnącej wewnątrz budynku a stamtąd do kanalizacji deszczowej lub poza budynek do gruntu Aby odwodnienie dachu płaskiego pracowało prawidłowo wpust powinien znaleźć się w najniższym punkcie dachu a spadek w jego kierunku powinien wynosić co najmniej 3 Oproacutecz zasadniczego wpustu powinien być wpust awaryjny ktoacutery przejmie wodę w przypadku zatkania wpustu głoacutewnego Na dachu powinna być co najmniej jedna para wpustoacutew Zasady projektowania moacutewią że wpusty należy rozmieszczać co 25 m

Obliczanie kanalizacji deszczowej

Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qr (qd) [ls]

rAC

10000

IAQr

gdzie ψ lub C ndash wspoacutełczynnik spływu przyjmowany wg nowej normy jako 10 (w starej zależny od nachylenia dachu i rodzaju powierzchni odwadnianej)

A ndash efektywna powierzchnia dachu lub powierzchnia odwadniana [m2]

I ndash w starej normie miarodajne natężenie deszczu [l(sha)] przyjmowane I 300 l(sha)

r ndash natężenie opadoacutew atmosferycznych [l(sm2)] przyjmowane albo na podstawie danych statystycznych albo wg tabeli 1 w nowej normie po przemnożeniu przez wspoacutełczynnik ryzyka podany w tabeli 2

Wymiarowanie rynien i rur spustowych

1 Przewody spustowe ndash średnicę należy dobrać tak aby obliczona wartość odpływu ściekoacutew Qr nie przekraczała wartości Qrmax (qdmax) a powierzchnia odwadniana A powierzchni Amax zestawionych w tabeli w normie PN ndash 92B ndash 01707

2 Wg starej normy rynny powinny mieć średnice minimum 150 mm (dotyczy to budynkoacutew wielorodzinnych)

Efektywna

powierzchnia dachu

odwadniana przez

rynnę A [m2]

Szerokość rynny [mm] Średnica rury

spustowej [mm]

poniżej 20 70 50

20 ndash 57 100 (lub 125) 70

57 ndash 97 125 100

97 - 170 150 100

170 - 243 180 125

Dla budynkoacutew jednorodzinnych średnice rynien i przewodoacutew spustowych można określić w oparciu o efektywną powierzchnię dachu wg tabeli

Średnice poziomoacutew i przykanalikoacutew

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qr z uwzględnieniem następujących zasad

a) dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 07

b) dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 09

c) i d) jak dla kanalizacji sanitarnej

Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej

Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qt (qog) [ls]

Qww ndash natężenie odpływu ściekoacutew sanitarnych

Qr ndash natężenie odpływu ściekoacutew deszczowych

Kanalizacja ogoacutelnospławna to ten fragment ktoacutery odprowadza i ścieki sanitarne i deszczowe do zewnętrznej sieci ogoacutelnospławnej

rwwt QQQ

Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się z uwzględnieniem następujących zasad

a) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt spełnione powinny być warunki

a) i b) jak dla ściekoacutew deszczowych

b) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt obliczeniowa prędkość przepływu

ściekoacutew nie może przekraczać wartości dopuszczalnej ktoacutera wynosi

80 ms ndash dla rur żeliwnych i innych metalowych

40 ms ndash dla rur kamionkowych betonowych i z tworzyw sztucznych

c) dla odpływu tylko ściekoacutew sanitarnych Qww prędkość przepływu

ściekoacutew nie może być mniejsza od vmin = 07 ms

bullRynny z PVC-U

bullRynny z blachy aluminiowej

bullRynny miedziane

bullRynny z blachy stalowej

bullRynny cynkowo-tytanowe

Przekroje rynien a b c) poacutełokragłe d) trapezowy e f) trapezoidalny g) prostokatny h) poacutełokragły leacy

Rodzaje rynien a) okapowa b) koszowa c) gzymsowa d) leacy

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qww z uwzględnieniem następujących zasad

1 dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 05

2 dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 07

3 minimalna prędkość przepływu ściekoacutew wynosi 07 ms stąd

wynika prowadzenie przewodoacutew z odpowiednim do średnicy

spadkiem w kierunku sieci zewnętrznej

4 minimalna średnica przewodu zewnętrznego wynosi 010m

a przykanalika 015m

Dobierając średnice przewodoacutew odpływowych należy stosować

tabelę z wartościami natężenia przepływu Q0 i prędkości

przepływu v0 dla przewodoacutew o przekroju kołowym przy

pełnym wypełnieniu i wykres Manninga

=QQ0

=vv0

hd

Q

v

(hd)

1

23

4

Przykład obliczeniowy Obliczeniowe natężenie sciekoacutew sanitarnych wynosi Qww= 50 ls Na podstawie tabeli 1 QwwQ0 = 50 2014 = 025 Z wykresu odczytujemy

V = 085V0 = 085114 = 097 ms przy napełnieniu hd = 037

Zakresy dopuszczalnych spadkoacutew przewodoacutew odpływowych

DN 0100 m ndash i = 20 - 100

DN 0150 m ndash i = 15 - 150

Urządzenia dodatkowe w kanalizacji sanitarnej

W przypadku odprowadzania ściekoacutew bytowo gospodarczych do zewnętrznej sieci typu ogoacutelnospławnego w pomieszczeniach położonych na najniższych kondygnacjach w budynku może dojść do zalania spowodowanego wstecznym przepływem ściekoacutew w wyniku intensywnych opadoacutew deszczu Dlatego też w tego typu instalacjach na przewodach kanalizacyjnych odprowadzających ścieki z pomieszczeń na najniższej kondygnacji stosować należy zasuwy burzowe ktoacutere chronią instalację przed przepływem zwrotnym

Materiały w kanalizacji sanitarnej

Instalacja kanalizacyjna może być wykonana z roacuteżnych materiałoacutew ale

zawsze rury i połączenia powinny być szczelne i odporne na korozję

Obecnie najpopularniejszym materiałem używanym do budowy instalacji

wewnętrznej jest tworzywo sztuczne Rury kanalizacyjne produkuje się z

polipropylenu (PP)

roacuteżnych odmian polichlorku winylu (PVC)

Polietylenu wysokiej gęstości (PE-HD)

żywicy poliestrowej wzmacnianej włoacuteknem szklanym (GRE)

Innymi materiałami stosowanymi w kanalizacji sanitarnej są

żeliwo

kamionka

beton

Kanalizacja deszczowa

Odprowadza wody opadowe z dachoacutew i terenoacutew przyległych do nieruchomości (podjazdy tarasy parkingi itp)

Projektowanie kanalizacji deszczowej odbywa się w oparciu o normę

PN ndash EN 12056 ndash 3 grudzień 2002

Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew

Część 3 Przewody deszczowe Projektowanie układu i obliczenia

oraz w przypadku braku informacji o normę

PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania w projektowaniu

Odprowadzanie wody z dachu stromego

W przypadku dachoacutew budynkoacutew niskich (do 5 kondygnacji) ktoacutere mają odpowiednie nachylenie (przyjmuje się że powyżej 8) najczęstszym sposobem odprowadzania wody deszczowej jest zastosowanie systemu rynnowego

Zadaniem deszczowej instalacji kanalizacyjnej jest zebranie wody z dachu i odprowadzenie jej do sieci kanalizacji deszczowej lub do gruntu System rynnowy polega na naturalnym (grawitacyjnym) spływie woacuted po połaci dachowej skąd jest przejmowana przez system rur System ten roacutewnież pracuje grawitacyjnie Umowną granicą instalacji deszczowej jest wylewka z ktoacuterej woda może być skierowana do sieci kanalizacji deszczowej (ogoacutelnospławnej) lub na grunt

Podstawowe elementy

instalacji kanalizacji deszczowej

Rynny - przewody o przekroju otwartym (okrągłym prostokątnym eliptycznym trapezowym okapowym) biegnące wzdłuż krawędzi dachu Zadaniem rynien jest zebranie wody opadowej Rynny prowadzone są z lekkim spadkiem w kierunku narożnikoacutew budynku dzięki czemu woda nie wylewa się za krawędzie tylko płynie w kierunku rur spustowych

Instalacja kanalizacji deszczowej składa się z następujących elementoacutew

Rury spustowe ndash pionowe odcinki przewodoacutew o przekroju zamkniętym (najczęściej okrągłym lub prostokątnym) Zadaniem rur spustowych jest zebranie wody płynącej rynnami i odprowadzenie ich poza budynek

Odpływy ndash elementy za pomocą ktoacuterych rynny przechodzą w rury spustowe Odpływ jest odcinkiem rynny w ktoacuterym wykonany jest obrobiony otwoacuter odpowiedniego kształtu pozwalający na włączenie rury spustowej Można wyroacuteżnić odpływy przelotowe oraz odpływy końcowe ( na narożnikach pomieszczeń) Pozwalają na mocowanie rur spustowych

Narożniki do rynien ndash umożliwiają połączenie rynien w narożnikach budynku Właściwy montaż narożnikoacutew jest bardzo ważny dla właściwej pracy rynien (ruchoacutew pod wpływem temperatury) Wylewki ndash kształtki ktoacuterymi kończy się rura spustowa Wylewka może być włą- czona do kanalizacji deszczowej bądź znajdować się nad gruntem

Łączniki do rynien - złączki zwykłe uszczelkowe i korekcyjne Ponieważ montaż rynien wymaga pozostawiania tzw dylatacji (odstępoacutew) złączki korekcyjne lub uszczelkowe umożliwiają wykonanie takich połączenia z dylatacją

Łączniki do rur spustowych - kolana troacutejniki redukcje mufy mufy redukcyjne Mufy służą do włączania rur spustowych do odpływoacutew zadaniem muf redukcyjnych jest połączenie rury spustowej i odpływu o roacuteżnych średnicach Kolana pozwalają na zmianę kierunku rury spustowej Troacutejniki umożliwiają włączanie do rur spustowych wyposażenia dodatkowego

Haki i obejmy - zadaniem tych elementoacutew jest mocowanie rynien i rur spustowych do dachoacutew i ścian

Elementy wykończeniowe i dodatkowe -

zadaniem tych elementoacutew jest wykończenie

systemu lub uzupełnienie jego pracy

Przykładami mogą tu być

dekiel służący do zakończenia rynny

filtr siatkowy montowany na rurze

spustowej zatrzymujący

zanieczyszczenia

czyszczak (rewizja) umożliwiający

przegląd i czyszczenie rury spustowej

(na zdjęciu)

odprowadzenie do kanalizacji deszczowej

Jednym ze sposoboacutew odprowadzenia wody jest podłączenie systemu rynnowego do kanalizacji deszczowej

Woacutewczas na dolnym odcinku rury spustowej mniej więcej 03-08 m ponad terenem należy zamontować rewizję (czyszczak) Rewizja ma wewnątrz kratkę na ktoacuterej zbierają się liście i inne zanieczyszczenia spływające z rynny

Rura spustowa z rewizją przyłączona jest do przewodoacutew odpływowych a te łączą się z kanalizacją Średnica przewodoacutew musi być co najmniej roacutewna średnicy rur spustowych i najczęściej wynosi 100-150 mm Głębokość na jakiej powinno się układać rury zależy od strefy przemarzania i wynosi 1-14 m System taki nie ma blokady przedostawania się zapachoacutew dlatego lepiej nie podłączać go do kanalizacji ogoacutelnospławnej

Innym sposobem odprowadzenia wody bezpośrednio do kanalizacji jest podłączenie rury spustowej do osadnika rynnowego Wyposażony jest on w klapkę ktoacutera stanowi blokadę zapachową i wyciągany kosz w ktoacuterym gromadzą się większe zanieczyszczenia takie jak liście

Gdy brak sieci kanalizacji deszczowej lub ogoacutelnospławnej woda deszczowa powinna być bezpiecznie rozprowadzona po terenie posesji ale tak żeby nie spływała na sąsiednie działki

Odprowadzanie wody z dachu

płaskiego

W przypadku dachoacutew budynkoacutew wysokich (powyżej 5 kondygnacji) oraz dachoacutew o małym nachyleniu (przyjmuje się że poniżej 8) najczęstszym sposobem odprowa-dzania wody deszczowej jest system odwadniania oparty na wpustach dachowych

Wpusty dachowe pełnią rolę dachowych odwodnień punkto-wych tzn zbierają wodę z pewnej powierzchni w jednym punkcie

Odprowadzanie wody z dachu

płaskiego Woda jest odprowadzana do rury spustowej biegnącej wewnątrz budynku a stamtąd do kanalizacji deszczowej lub poza budynek do gruntu Aby odwodnienie dachu płaskiego pracowało prawidłowo wpust powinien znaleźć się w najniższym punkcie dachu a spadek w jego kierunku powinien wynosić co najmniej 3 Oproacutecz zasadniczego wpustu powinien być wpust awaryjny ktoacutery przejmie wodę w przypadku zatkania wpustu głoacutewnego Na dachu powinna być co najmniej jedna para wpustoacutew Zasady projektowania moacutewią że wpusty należy rozmieszczać co 25 m

Obliczanie kanalizacji deszczowej

Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qr (qd) [ls]

rAC

10000

IAQr

gdzie ψ lub C ndash wspoacutełczynnik spływu przyjmowany wg nowej normy jako 10 (w starej zależny od nachylenia dachu i rodzaju powierzchni odwadnianej)

A ndash efektywna powierzchnia dachu lub powierzchnia odwadniana [m2]

I ndash w starej normie miarodajne natężenie deszczu [l(sha)] przyjmowane I 300 l(sha)

r ndash natężenie opadoacutew atmosferycznych [l(sm2)] przyjmowane albo na podstawie danych statystycznych albo wg tabeli 1 w nowej normie po przemnożeniu przez wspoacutełczynnik ryzyka podany w tabeli 2

Wymiarowanie rynien i rur spustowych

1 Przewody spustowe ndash średnicę należy dobrać tak aby obliczona wartość odpływu ściekoacutew Qr nie przekraczała wartości Qrmax (qdmax) a powierzchnia odwadniana A powierzchni Amax zestawionych w tabeli w normie PN ndash 92B ndash 01707

2 Wg starej normy rynny powinny mieć średnice minimum 150 mm (dotyczy to budynkoacutew wielorodzinnych)

Efektywna

powierzchnia dachu

odwadniana przez

rynnę A [m2]

Szerokość rynny [mm] Średnica rury

spustowej [mm]

poniżej 20 70 50

20 ndash 57 100 (lub 125) 70

57 ndash 97 125 100

97 - 170 150 100

170 - 243 180 125

Dla budynkoacutew jednorodzinnych średnice rynien i przewodoacutew spustowych można określić w oparciu o efektywną powierzchnię dachu wg tabeli

Średnice poziomoacutew i przykanalikoacutew

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qr z uwzględnieniem następujących zasad

a) dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 07

b) dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 09

c) i d) jak dla kanalizacji sanitarnej

Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej

Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qt (qog) [ls]

Qww ndash natężenie odpływu ściekoacutew sanitarnych

Qr ndash natężenie odpływu ściekoacutew deszczowych

Kanalizacja ogoacutelnospławna to ten fragment ktoacutery odprowadza i ścieki sanitarne i deszczowe do zewnętrznej sieci ogoacutelnospławnej

rwwt QQQ

Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się z uwzględnieniem następujących zasad

a) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt spełnione powinny być warunki

a) i b) jak dla ściekoacutew deszczowych

b) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt obliczeniowa prędkość przepływu

ściekoacutew nie może przekraczać wartości dopuszczalnej ktoacutera wynosi

80 ms ndash dla rur żeliwnych i innych metalowych

40 ms ndash dla rur kamionkowych betonowych i z tworzyw sztucznych

c) dla odpływu tylko ściekoacutew sanitarnych Qww prędkość przepływu

ściekoacutew nie może być mniejsza od vmin = 07 ms

bullRynny z PVC-U

bullRynny z blachy aluminiowej

bullRynny miedziane

bullRynny z blachy stalowej

bullRynny cynkowo-tytanowe

Przekroje rynien a b c) poacutełokragłe d) trapezowy e f) trapezoidalny g) prostokatny h) poacutełokragły leacy

Rodzaje rynien a) okapowa b) koszowa c) gzymsowa d) leacy

Dobierając średnice przewodoacutew odpływowych należy stosować

tabelę z wartościami natężenia przepływu Q0 i prędkości

przepływu v0 dla przewodoacutew o przekroju kołowym przy

pełnym wypełnieniu i wykres Manninga

=QQ0

=vv0

hd

Q

v

(hd)

1

23

4

Przykład obliczeniowy Obliczeniowe natężenie sciekoacutew sanitarnych wynosi Qww= 50 ls Na podstawie tabeli 1 QwwQ0 = 50 2014 = 025 Z wykresu odczytujemy

V = 085V0 = 085114 = 097 ms przy napełnieniu hd = 037

Zakresy dopuszczalnych spadkoacutew przewodoacutew odpływowych

DN 0100 m ndash i = 20 - 100

DN 0150 m ndash i = 15 - 150

Urządzenia dodatkowe w kanalizacji sanitarnej

W przypadku odprowadzania ściekoacutew bytowo gospodarczych do zewnętrznej sieci typu ogoacutelnospławnego w pomieszczeniach położonych na najniższych kondygnacjach w budynku może dojść do zalania spowodowanego wstecznym przepływem ściekoacutew w wyniku intensywnych opadoacutew deszczu Dlatego też w tego typu instalacjach na przewodach kanalizacyjnych odprowadzających ścieki z pomieszczeń na najniższej kondygnacji stosować należy zasuwy burzowe ktoacutere chronią instalację przed przepływem zwrotnym

Materiały w kanalizacji sanitarnej

Instalacja kanalizacyjna może być wykonana z roacuteżnych materiałoacutew ale

zawsze rury i połączenia powinny być szczelne i odporne na korozję

Obecnie najpopularniejszym materiałem używanym do budowy instalacji

wewnętrznej jest tworzywo sztuczne Rury kanalizacyjne produkuje się z

polipropylenu (PP)

roacuteżnych odmian polichlorku winylu (PVC)

Polietylenu wysokiej gęstości (PE-HD)

żywicy poliestrowej wzmacnianej włoacuteknem szklanym (GRE)

Innymi materiałami stosowanymi w kanalizacji sanitarnej są

żeliwo

kamionka

beton

Kanalizacja deszczowa

Odprowadza wody opadowe z dachoacutew i terenoacutew przyległych do nieruchomości (podjazdy tarasy parkingi itp)

Projektowanie kanalizacji deszczowej odbywa się w oparciu o normę

PN ndash EN 12056 ndash 3 grudzień 2002

Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew

Część 3 Przewody deszczowe Projektowanie układu i obliczenia

oraz w przypadku braku informacji o normę

PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania w projektowaniu

Odprowadzanie wody z dachu stromego

W przypadku dachoacutew budynkoacutew niskich (do 5 kondygnacji) ktoacutere mają odpowiednie nachylenie (przyjmuje się że powyżej 8) najczęstszym sposobem odprowadzania wody deszczowej jest zastosowanie systemu rynnowego

Zadaniem deszczowej instalacji kanalizacyjnej jest zebranie wody z dachu i odprowadzenie jej do sieci kanalizacji deszczowej lub do gruntu System rynnowy polega na naturalnym (grawitacyjnym) spływie woacuted po połaci dachowej skąd jest przejmowana przez system rur System ten roacutewnież pracuje grawitacyjnie Umowną granicą instalacji deszczowej jest wylewka z ktoacuterej woda może być skierowana do sieci kanalizacji deszczowej (ogoacutelnospławnej) lub na grunt

Podstawowe elementy

instalacji kanalizacji deszczowej

Rynny - przewody o przekroju otwartym (okrągłym prostokątnym eliptycznym trapezowym okapowym) biegnące wzdłuż krawędzi dachu Zadaniem rynien jest zebranie wody opadowej Rynny prowadzone są z lekkim spadkiem w kierunku narożnikoacutew budynku dzięki czemu woda nie wylewa się za krawędzie tylko płynie w kierunku rur spustowych

Instalacja kanalizacji deszczowej składa się z następujących elementoacutew

Rury spustowe ndash pionowe odcinki przewodoacutew o przekroju zamkniętym (najczęściej okrągłym lub prostokątnym) Zadaniem rur spustowych jest zebranie wody płynącej rynnami i odprowadzenie ich poza budynek

Odpływy ndash elementy za pomocą ktoacuterych rynny przechodzą w rury spustowe Odpływ jest odcinkiem rynny w ktoacuterym wykonany jest obrobiony otwoacuter odpowiedniego kształtu pozwalający na włączenie rury spustowej Można wyroacuteżnić odpływy przelotowe oraz odpływy końcowe ( na narożnikach pomieszczeń) Pozwalają na mocowanie rur spustowych

Narożniki do rynien ndash umożliwiają połączenie rynien w narożnikach budynku Właściwy montaż narożnikoacutew jest bardzo ważny dla właściwej pracy rynien (ruchoacutew pod wpływem temperatury) Wylewki ndash kształtki ktoacuterymi kończy się rura spustowa Wylewka może być włą- czona do kanalizacji deszczowej bądź znajdować się nad gruntem

Łączniki do rynien - złączki zwykłe uszczelkowe i korekcyjne Ponieważ montaż rynien wymaga pozostawiania tzw dylatacji (odstępoacutew) złączki korekcyjne lub uszczelkowe umożliwiają wykonanie takich połączenia z dylatacją

Łączniki do rur spustowych - kolana troacutejniki redukcje mufy mufy redukcyjne Mufy służą do włączania rur spustowych do odpływoacutew zadaniem muf redukcyjnych jest połączenie rury spustowej i odpływu o roacuteżnych średnicach Kolana pozwalają na zmianę kierunku rury spustowej Troacutejniki umożliwiają włączanie do rur spustowych wyposażenia dodatkowego

Haki i obejmy - zadaniem tych elementoacutew jest mocowanie rynien i rur spustowych do dachoacutew i ścian

Elementy wykończeniowe i dodatkowe -

zadaniem tych elementoacutew jest wykończenie

systemu lub uzupełnienie jego pracy

Przykładami mogą tu być

dekiel służący do zakończenia rynny

filtr siatkowy montowany na rurze

spustowej zatrzymujący

zanieczyszczenia

czyszczak (rewizja) umożliwiający

przegląd i czyszczenie rury spustowej

(na zdjęciu)

odprowadzenie do kanalizacji deszczowej

Jednym ze sposoboacutew odprowadzenia wody jest podłączenie systemu rynnowego do kanalizacji deszczowej

Woacutewczas na dolnym odcinku rury spustowej mniej więcej 03-08 m ponad terenem należy zamontować rewizję (czyszczak) Rewizja ma wewnątrz kratkę na ktoacuterej zbierają się liście i inne zanieczyszczenia spływające z rynny

Rura spustowa z rewizją przyłączona jest do przewodoacutew odpływowych a te łączą się z kanalizacją Średnica przewodoacutew musi być co najmniej roacutewna średnicy rur spustowych i najczęściej wynosi 100-150 mm Głębokość na jakiej powinno się układać rury zależy od strefy przemarzania i wynosi 1-14 m System taki nie ma blokady przedostawania się zapachoacutew dlatego lepiej nie podłączać go do kanalizacji ogoacutelnospławnej

Innym sposobem odprowadzenia wody bezpośrednio do kanalizacji jest podłączenie rury spustowej do osadnika rynnowego Wyposażony jest on w klapkę ktoacutera stanowi blokadę zapachową i wyciągany kosz w ktoacuterym gromadzą się większe zanieczyszczenia takie jak liście

Gdy brak sieci kanalizacji deszczowej lub ogoacutelnospławnej woda deszczowa powinna być bezpiecznie rozprowadzona po terenie posesji ale tak żeby nie spływała na sąsiednie działki

Odprowadzanie wody z dachu

płaskiego

W przypadku dachoacutew budynkoacutew wysokich (powyżej 5 kondygnacji) oraz dachoacutew o małym nachyleniu (przyjmuje się że poniżej 8) najczęstszym sposobem odprowa-dzania wody deszczowej jest system odwadniania oparty na wpustach dachowych

Wpusty dachowe pełnią rolę dachowych odwodnień punkto-wych tzn zbierają wodę z pewnej powierzchni w jednym punkcie

Odprowadzanie wody z dachu

płaskiego Woda jest odprowadzana do rury spustowej biegnącej wewnątrz budynku a stamtąd do kanalizacji deszczowej lub poza budynek do gruntu Aby odwodnienie dachu płaskiego pracowało prawidłowo wpust powinien znaleźć się w najniższym punkcie dachu a spadek w jego kierunku powinien wynosić co najmniej 3 Oproacutecz zasadniczego wpustu powinien być wpust awaryjny ktoacutery przejmie wodę w przypadku zatkania wpustu głoacutewnego Na dachu powinna być co najmniej jedna para wpustoacutew Zasady projektowania moacutewią że wpusty należy rozmieszczać co 25 m

Obliczanie kanalizacji deszczowej

Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qr (qd) [ls]

rAC

10000

IAQr

gdzie ψ lub C ndash wspoacutełczynnik spływu przyjmowany wg nowej normy jako 10 (w starej zależny od nachylenia dachu i rodzaju powierzchni odwadnianej)

A ndash efektywna powierzchnia dachu lub powierzchnia odwadniana [m2]

I ndash w starej normie miarodajne natężenie deszczu [l(sha)] przyjmowane I 300 l(sha)

r ndash natężenie opadoacutew atmosferycznych [l(sm2)] przyjmowane albo na podstawie danych statystycznych albo wg tabeli 1 w nowej normie po przemnożeniu przez wspoacutełczynnik ryzyka podany w tabeli 2

Wymiarowanie rynien i rur spustowych

1 Przewody spustowe ndash średnicę należy dobrać tak aby obliczona wartość odpływu ściekoacutew Qr nie przekraczała wartości Qrmax (qdmax) a powierzchnia odwadniana A powierzchni Amax zestawionych w tabeli w normie PN ndash 92B ndash 01707

2 Wg starej normy rynny powinny mieć średnice minimum 150 mm (dotyczy to budynkoacutew wielorodzinnych)

Efektywna

powierzchnia dachu

odwadniana przez

rynnę A [m2]

Szerokość rynny [mm] Średnica rury

spustowej [mm]

poniżej 20 70 50

20 ndash 57 100 (lub 125) 70

57 ndash 97 125 100

97 - 170 150 100

170 - 243 180 125

Dla budynkoacutew jednorodzinnych średnice rynien i przewodoacutew spustowych można określić w oparciu o efektywną powierzchnię dachu wg tabeli

Średnice poziomoacutew i przykanalikoacutew

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qr z uwzględnieniem następujących zasad

a) dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 07

b) dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 09

c) i d) jak dla kanalizacji sanitarnej

Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej

Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qt (qog) [ls]

Qww ndash natężenie odpływu ściekoacutew sanitarnych

Qr ndash natężenie odpływu ściekoacutew deszczowych

Kanalizacja ogoacutelnospławna to ten fragment ktoacutery odprowadza i ścieki sanitarne i deszczowe do zewnętrznej sieci ogoacutelnospławnej

rwwt QQQ

Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się z uwzględnieniem następujących zasad

a) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt spełnione powinny być warunki

a) i b) jak dla ściekoacutew deszczowych

b) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt obliczeniowa prędkość przepływu

ściekoacutew nie może przekraczać wartości dopuszczalnej ktoacutera wynosi

80 ms ndash dla rur żeliwnych i innych metalowych

40 ms ndash dla rur kamionkowych betonowych i z tworzyw sztucznych

c) dla odpływu tylko ściekoacutew sanitarnych Qww prędkość przepływu

ściekoacutew nie może być mniejsza od vmin = 07 ms

bullRynny z PVC-U

bullRynny z blachy aluminiowej

bullRynny miedziane

bullRynny z blachy stalowej

bullRynny cynkowo-tytanowe

Przekroje rynien a b c) poacutełokragłe d) trapezowy e f) trapezoidalny g) prostokatny h) poacutełokragły leacy

Rodzaje rynien a) okapowa b) koszowa c) gzymsowa d) leacy

Przykład obliczeniowy Obliczeniowe natężenie sciekoacutew sanitarnych wynosi Qww= 50 ls Na podstawie tabeli 1 QwwQ0 = 50 2014 = 025 Z wykresu odczytujemy

V = 085V0 = 085114 = 097 ms przy napełnieniu hd = 037

Zakresy dopuszczalnych spadkoacutew przewodoacutew odpływowych

DN 0100 m ndash i = 20 - 100

DN 0150 m ndash i = 15 - 150

Urządzenia dodatkowe w kanalizacji sanitarnej

W przypadku odprowadzania ściekoacutew bytowo gospodarczych do zewnętrznej sieci typu ogoacutelnospławnego w pomieszczeniach położonych na najniższych kondygnacjach w budynku może dojść do zalania spowodowanego wstecznym przepływem ściekoacutew w wyniku intensywnych opadoacutew deszczu Dlatego też w tego typu instalacjach na przewodach kanalizacyjnych odprowadzających ścieki z pomieszczeń na najniższej kondygnacji stosować należy zasuwy burzowe ktoacutere chronią instalację przed przepływem zwrotnym

Materiały w kanalizacji sanitarnej

Instalacja kanalizacyjna może być wykonana z roacuteżnych materiałoacutew ale

zawsze rury i połączenia powinny być szczelne i odporne na korozję

Obecnie najpopularniejszym materiałem używanym do budowy instalacji

wewnętrznej jest tworzywo sztuczne Rury kanalizacyjne produkuje się z

polipropylenu (PP)

roacuteżnych odmian polichlorku winylu (PVC)

Polietylenu wysokiej gęstości (PE-HD)

żywicy poliestrowej wzmacnianej włoacuteknem szklanym (GRE)

Innymi materiałami stosowanymi w kanalizacji sanitarnej są

żeliwo

kamionka

beton

Kanalizacja deszczowa

Odprowadza wody opadowe z dachoacutew i terenoacutew przyległych do nieruchomości (podjazdy tarasy parkingi itp)

Projektowanie kanalizacji deszczowej odbywa się w oparciu o normę

PN ndash EN 12056 ndash 3 grudzień 2002

Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew

Część 3 Przewody deszczowe Projektowanie układu i obliczenia

oraz w przypadku braku informacji o normę

PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania w projektowaniu

Odprowadzanie wody z dachu stromego

W przypadku dachoacutew budynkoacutew niskich (do 5 kondygnacji) ktoacutere mają odpowiednie nachylenie (przyjmuje się że powyżej 8) najczęstszym sposobem odprowadzania wody deszczowej jest zastosowanie systemu rynnowego

Zadaniem deszczowej instalacji kanalizacyjnej jest zebranie wody z dachu i odprowadzenie jej do sieci kanalizacji deszczowej lub do gruntu System rynnowy polega na naturalnym (grawitacyjnym) spływie woacuted po połaci dachowej skąd jest przejmowana przez system rur System ten roacutewnież pracuje grawitacyjnie Umowną granicą instalacji deszczowej jest wylewka z ktoacuterej woda może być skierowana do sieci kanalizacji deszczowej (ogoacutelnospławnej) lub na grunt

Podstawowe elementy

instalacji kanalizacji deszczowej

Rynny - przewody o przekroju otwartym (okrągłym prostokątnym eliptycznym trapezowym okapowym) biegnące wzdłuż krawędzi dachu Zadaniem rynien jest zebranie wody opadowej Rynny prowadzone są z lekkim spadkiem w kierunku narożnikoacutew budynku dzięki czemu woda nie wylewa się za krawędzie tylko płynie w kierunku rur spustowych

Instalacja kanalizacji deszczowej składa się z następujących elementoacutew

Rury spustowe ndash pionowe odcinki przewodoacutew o przekroju zamkniętym (najczęściej okrągłym lub prostokątnym) Zadaniem rur spustowych jest zebranie wody płynącej rynnami i odprowadzenie ich poza budynek

Odpływy ndash elementy za pomocą ktoacuterych rynny przechodzą w rury spustowe Odpływ jest odcinkiem rynny w ktoacuterym wykonany jest obrobiony otwoacuter odpowiedniego kształtu pozwalający na włączenie rury spustowej Można wyroacuteżnić odpływy przelotowe oraz odpływy końcowe ( na narożnikach pomieszczeń) Pozwalają na mocowanie rur spustowych

Narożniki do rynien ndash umożliwiają połączenie rynien w narożnikach budynku Właściwy montaż narożnikoacutew jest bardzo ważny dla właściwej pracy rynien (ruchoacutew pod wpływem temperatury) Wylewki ndash kształtki ktoacuterymi kończy się rura spustowa Wylewka może być włą- czona do kanalizacji deszczowej bądź znajdować się nad gruntem

Łączniki do rynien - złączki zwykłe uszczelkowe i korekcyjne Ponieważ montaż rynien wymaga pozostawiania tzw dylatacji (odstępoacutew) złączki korekcyjne lub uszczelkowe umożliwiają wykonanie takich połączenia z dylatacją

Łączniki do rur spustowych - kolana troacutejniki redukcje mufy mufy redukcyjne Mufy służą do włączania rur spustowych do odpływoacutew zadaniem muf redukcyjnych jest połączenie rury spustowej i odpływu o roacuteżnych średnicach Kolana pozwalają na zmianę kierunku rury spustowej Troacutejniki umożliwiają włączanie do rur spustowych wyposażenia dodatkowego

Haki i obejmy - zadaniem tych elementoacutew jest mocowanie rynien i rur spustowych do dachoacutew i ścian

Elementy wykończeniowe i dodatkowe -

zadaniem tych elementoacutew jest wykończenie

systemu lub uzupełnienie jego pracy

Przykładami mogą tu być

dekiel służący do zakończenia rynny

filtr siatkowy montowany na rurze

spustowej zatrzymujący

zanieczyszczenia

czyszczak (rewizja) umożliwiający

przegląd i czyszczenie rury spustowej

(na zdjęciu)

odprowadzenie do kanalizacji deszczowej

Jednym ze sposoboacutew odprowadzenia wody jest podłączenie systemu rynnowego do kanalizacji deszczowej

Woacutewczas na dolnym odcinku rury spustowej mniej więcej 03-08 m ponad terenem należy zamontować rewizję (czyszczak) Rewizja ma wewnątrz kratkę na ktoacuterej zbierają się liście i inne zanieczyszczenia spływające z rynny

Rura spustowa z rewizją przyłączona jest do przewodoacutew odpływowych a te łączą się z kanalizacją Średnica przewodoacutew musi być co najmniej roacutewna średnicy rur spustowych i najczęściej wynosi 100-150 mm Głębokość na jakiej powinno się układać rury zależy od strefy przemarzania i wynosi 1-14 m System taki nie ma blokady przedostawania się zapachoacutew dlatego lepiej nie podłączać go do kanalizacji ogoacutelnospławnej

Innym sposobem odprowadzenia wody bezpośrednio do kanalizacji jest podłączenie rury spustowej do osadnika rynnowego Wyposażony jest on w klapkę ktoacutera stanowi blokadę zapachową i wyciągany kosz w ktoacuterym gromadzą się większe zanieczyszczenia takie jak liście

Gdy brak sieci kanalizacji deszczowej lub ogoacutelnospławnej woda deszczowa powinna być bezpiecznie rozprowadzona po terenie posesji ale tak żeby nie spływała na sąsiednie działki

Odprowadzanie wody z dachu

płaskiego

W przypadku dachoacutew budynkoacutew wysokich (powyżej 5 kondygnacji) oraz dachoacutew o małym nachyleniu (przyjmuje się że poniżej 8) najczęstszym sposobem odprowa-dzania wody deszczowej jest system odwadniania oparty na wpustach dachowych

Wpusty dachowe pełnią rolę dachowych odwodnień punkto-wych tzn zbierają wodę z pewnej powierzchni w jednym punkcie

Odprowadzanie wody z dachu

płaskiego Woda jest odprowadzana do rury spustowej biegnącej wewnątrz budynku a stamtąd do kanalizacji deszczowej lub poza budynek do gruntu Aby odwodnienie dachu płaskiego pracowało prawidłowo wpust powinien znaleźć się w najniższym punkcie dachu a spadek w jego kierunku powinien wynosić co najmniej 3 Oproacutecz zasadniczego wpustu powinien być wpust awaryjny ktoacutery przejmie wodę w przypadku zatkania wpustu głoacutewnego Na dachu powinna być co najmniej jedna para wpustoacutew Zasady projektowania moacutewią że wpusty należy rozmieszczać co 25 m

Obliczanie kanalizacji deszczowej

Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qr (qd) [ls]

rAC

10000

IAQr

gdzie ψ lub C ndash wspoacutełczynnik spływu przyjmowany wg nowej normy jako 10 (w starej zależny od nachylenia dachu i rodzaju powierzchni odwadnianej)

A ndash efektywna powierzchnia dachu lub powierzchnia odwadniana [m2]

I ndash w starej normie miarodajne natężenie deszczu [l(sha)] przyjmowane I 300 l(sha)

r ndash natężenie opadoacutew atmosferycznych [l(sm2)] przyjmowane albo na podstawie danych statystycznych albo wg tabeli 1 w nowej normie po przemnożeniu przez wspoacutełczynnik ryzyka podany w tabeli 2

Wymiarowanie rynien i rur spustowych

1 Przewody spustowe ndash średnicę należy dobrać tak aby obliczona wartość odpływu ściekoacutew Qr nie przekraczała wartości Qrmax (qdmax) a powierzchnia odwadniana A powierzchni Amax zestawionych w tabeli w normie PN ndash 92B ndash 01707

2 Wg starej normy rynny powinny mieć średnice minimum 150 mm (dotyczy to budynkoacutew wielorodzinnych)

Efektywna

powierzchnia dachu

odwadniana przez

rynnę A [m2]

Szerokość rynny [mm] Średnica rury

spustowej [mm]

poniżej 20 70 50

20 ndash 57 100 (lub 125) 70

57 ndash 97 125 100

97 - 170 150 100

170 - 243 180 125

Dla budynkoacutew jednorodzinnych średnice rynien i przewodoacutew spustowych można określić w oparciu o efektywną powierzchnię dachu wg tabeli

Średnice poziomoacutew i przykanalikoacutew

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qr z uwzględnieniem następujących zasad

a) dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 07

b) dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 09

c) i d) jak dla kanalizacji sanitarnej

Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej

Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qt (qog) [ls]

Qww ndash natężenie odpływu ściekoacutew sanitarnych

Qr ndash natężenie odpływu ściekoacutew deszczowych

Kanalizacja ogoacutelnospławna to ten fragment ktoacutery odprowadza i ścieki sanitarne i deszczowe do zewnętrznej sieci ogoacutelnospławnej

rwwt QQQ

Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się z uwzględnieniem następujących zasad

a) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt spełnione powinny być warunki

a) i b) jak dla ściekoacutew deszczowych

b) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt obliczeniowa prędkość przepływu

ściekoacutew nie może przekraczać wartości dopuszczalnej ktoacutera wynosi

80 ms ndash dla rur żeliwnych i innych metalowych

40 ms ndash dla rur kamionkowych betonowych i z tworzyw sztucznych

c) dla odpływu tylko ściekoacutew sanitarnych Qww prędkość przepływu

ściekoacutew nie może być mniejsza od vmin = 07 ms

bullRynny z PVC-U

bullRynny z blachy aluminiowej

bullRynny miedziane

bullRynny z blachy stalowej

bullRynny cynkowo-tytanowe

Przekroje rynien a b c) poacutełokragłe d) trapezowy e f) trapezoidalny g) prostokatny h) poacutełokragły leacy

Rodzaje rynien a) okapowa b) koszowa c) gzymsowa d) leacy

Zakresy dopuszczalnych spadkoacutew przewodoacutew odpływowych

DN 0100 m ndash i = 20 - 100

DN 0150 m ndash i = 15 - 150

Urządzenia dodatkowe w kanalizacji sanitarnej

W przypadku odprowadzania ściekoacutew bytowo gospodarczych do zewnętrznej sieci typu ogoacutelnospławnego w pomieszczeniach położonych na najniższych kondygnacjach w budynku może dojść do zalania spowodowanego wstecznym przepływem ściekoacutew w wyniku intensywnych opadoacutew deszczu Dlatego też w tego typu instalacjach na przewodach kanalizacyjnych odprowadzających ścieki z pomieszczeń na najniższej kondygnacji stosować należy zasuwy burzowe ktoacutere chronią instalację przed przepływem zwrotnym

Materiały w kanalizacji sanitarnej

Instalacja kanalizacyjna może być wykonana z roacuteżnych materiałoacutew ale

zawsze rury i połączenia powinny być szczelne i odporne na korozję

Obecnie najpopularniejszym materiałem używanym do budowy instalacji

wewnętrznej jest tworzywo sztuczne Rury kanalizacyjne produkuje się z

polipropylenu (PP)

roacuteżnych odmian polichlorku winylu (PVC)

Polietylenu wysokiej gęstości (PE-HD)

żywicy poliestrowej wzmacnianej włoacuteknem szklanym (GRE)

Innymi materiałami stosowanymi w kanalizacji sanitarnej są

żeliwo

kamionka

beton

Kanalizacja deszczowa

Odprowadza wody opadowe z dachoacutew i terenoacutew przyległych do nieruchomości (podjazdy tarasy parkingi itp)

Projektowanie kanalizacji deszczowej odbywa się w oparciu o normę

PN ndash EN 12056 ndash 3 grudzień 2002

Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew

Część 3 Przewody deszczowe Projektowanie układu i obliczenia

oraz w przypadku braku informacji o normę

PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania w projektowaniu

Odprowadzanie wody z dachu stromego

W przypadku dachoacutew budynkoacutew niskich (do 5 kondygnacji) ktoacutere mają odpowiednie nachylenie (przyjmuje się że powyżej 8) najczęstszym sposobem odprowadzania wody deszczowej jest zastosowanie systemu rynnowego

Zadaniem deszczowej instalacji kanalizacyjnej jest zebranie wody z dachu i odprowadzenie jej do sieci kanalizacji deszczowej lub do gruntu System rynnowy polega na naturalnym (grawitacyjnym) spływie woacuted po połaci dachowej skąd jest przejmowana przez system rur System ten roacutewnież pracuje grawitacyjnie Umowną granicą instalacji deszczowej jest wylewka z ktoacuterej woda może być skierowana do sieci kanalizacji deszczowej (ogoacutelnospławnej) lub na grunt

Podstawowe elementy

instalacji kanalizacji deszczowej

Rynny - przewody o przekroju otwartym (okrągłym prostokątnym eliptycznym trapezowym okapowym) biegnące wzdłuż krawędzi dachu Zadaniem rynien jest zebranie wody opadowej Rynny prowadzone są z lekkim spadkiem w kierunku narożnikoacutew budynku dzięki czemu woda nie wylewa się za krawędzie tylko płynie w kierunku rur spustowych

Instalacja kanalizacji deszczowej składa się z następujących elementoacutew

Rury spustowe ndash pionowe odcinki przewodoacutew o przekroju zamkniętym (najczęściej okrągłym lub prostokątnym) Zadaniem rur spustowych jest zebranie wody płynącej rynnami i odprowadzenie ich poza budynek

Odpływy ndash elementy za pomocą ktoacuterych rynny przechodzą w rury spustowe Odpływ jest odcinkiem rynny w ktoacuterym wykonany jest obrobiony otwoacuter odpowiedniego kształtu pozwalający na włączenie rury spustowej Można wyroacuteżnić odpływy przelotowe oraz odpływy końcowe ( na narożnikach pomieszczeń) Pozwalają na mocowanie rur spustowych

Narożniki do rynien ndash umożliwiają połączenie rynien w narożnikach budynku Właściwy montaż narożnikoacutew jest bardzo ważny dla właściwej pracy rynien (ruchoacutew pod wpływem temperatury) Wylewki ndash kształtki ktoacuterymi kończy się rura spustowa Wylewka może być włą- czona do kanalizacji deszczowej bądź znajdować się nad gruntem

Łączniki do rynien - złączki zwykłe uszczelkowe i korekcyjne Ponieważ montaż rynien wymaga pozostawiania tzw dylatacji (odstępoacutew) złączki korekcyjne lub uszczelkowe umożliwiają wykonanie takich połączenia z dylatacją

Łączniki do rur spustowych - kolana troacutejniki redukcje mufy mufy redukcyjne Mufy służą do włączania rur spustowych do odpływoacutew zadaniem muf redukcyjnych jest połączenie rury spustowej i odpływu o roacuteżnych średnicach Kolana pozwalają na zmianę kierunku rury spustowej Troacutejniki umożliwiają włączanie do rur spustowych wyposażenia dodatkowego

Haki i obejmy - zadaniem tych elementoacutew jest mocowanie rynien i rur spustowych do dachoacutew i ścian

Elementy wykończeniowe i dodatkowe -

zadaniem tych elementoacutew jest wykończenie

systemu lub uzupełnienie jego pracy

Przykładami mogą tu być

dekiel służący do zakończenia rynny

filtr siatkowy montowany na rurze

spustowej zatrzymujący

zanieczyszczenia

czyszczak (rewizja) umożliwiający

przegląd i czyszczenie rury spustowej

(na zdjęciu)

odprowadzenie do kanalizacji deszczowej

Jednym ze sposoboacutew odprowadzenia wody jest podłączenie systemu rynnowego do kanalizacji deszczowej

Woacutewczas na dolnym odcinku rury spustowej mniej więcej 03-08 m ponad terenem należy zamontować rewizję (czyszczak) Rewizja ma wewnątrz kratkę na ktoacuterej zbierają się liście i inne zanieczyszczenia spływające z rynny

Rura spustowa z rewizją przyłączona jest do przewodoacutew odpływowych a te łączą się z kanalizacją Średnica przewodoacutew musi być co najmniej roacutewna średnicy rur spustowych i najczęściej wynosi 100-150 mm Głębokość na jakiej powinno się układać rury zależy od strefy przemarzania i wynosi 1-14 m System taki nie ma blokady przedostawania się zapachoacutew dlatego lepiej nie podłączać go do kanalizacji ogoacutelnospławnej

Innym sposobem odprowadzenia wody bezpośrednio do kanalizacji jest podłączenie rury spustowej do osadnika rynnowego Wyposażony jest on w klapkę ktoacutera stanowi blokadę zapachową i wyciągany kosz w ktoacuterym gromadzą się większe zanieczyszczenia takie jak liście

Gdy brak sieci kanalizacji deszczowej lub ogoacutelnospławnej woda deszczowa powinna być bezpiecznie rozprowadzona po terenie posesji ale tak żeby nie spływała na sąsiednie działki

Odprowadzanie wody z dachu

płaskiego

W przypadku dachoacutew budynkoacutew wysokich (powyżej 5 kondygnacji) oraz dachoacutew o małym nachyleniu (przyjmuje się że poniżej 8) najczęstszym sposobem odprowa-dzania wody deszczowej jest system odwadniania oparty na wpustach dachowych

Wpusty dachowe pełnią rolę dachowych odwodnień punkto-wych tzn zbierają wodę z pewnej powierzchni w jednym punkcie

Odprowadzanie wody z dachu

płaskiego Woda jest odprowadzana do rury spustowej biegnącej wewnątrz budynku a stamtąd do kanalizacji deszczowej lub poza budynek do gruntu Aby odwodnienie dachu płaskiego pracowało prawidłowo wpust powinien znaleźć się w najniższym punkcie dachu a spadek w jego kierunku powinien wynosić co najmniej 3 Oproacutecz zasadniczego wpustu powinien być wpust awaryjny ktoacutery przejmie wodę w przypadku zatkania wpustu głoacutewnego Na dachu powinna być co najmniej jedna para wpustoacutew Zasady projektowania moacutewią że wpusty należy rozmieszczać co 25 m

Obliczanie kanalizacji deszczowej

Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qr (qd) [ls]

rAC

10000

IAQr

gdzie ψ lub C ndash wspoacutełczynnik spływu przyjmowany wg nowej normy jako 10 (w starej zależny od nachylenia dachu i rodzaju powierzchni odwadnianej)

A ndash efektywna powierzchnia dachu lub powierzchnia odwadniana [m2]

I ndash w starej normie miarodajne natężenie deszczu [l(sha)] przyjmowane I 300 l(sha)

r ndash natężenie opadoacutew atmosferycznych [l(sm2)] przyjmowane albo na podstawie danych statystycznych albo wg tabeli 1 w nowej normie po przemnożeniu przez wspoacutełczynnik ryzyka podany w tabeli 2

Wymiarowanie rynien i rur spustowych

1 Przewody spustowe ndash średnicę należy dobrać tak aby obliczona wartość odpływu ściekoacutew Qr nie przekraczała wartości Qrmax (qdmax) a powierzchnia odwadniana A powierzchni Amax zestawionych w tabeli w normie PN ndash 92B ndash 01707

2 Wg starej normy rynny powinny mieć średnice minimum 150 mm (dotyczy to budynkoacutew wielorodzinnych)

Efektywna

powierzchnia dachu

odwadniana przez

rynnę A [m2]

Szerokość rynny [mm] Średnica rury

spustowej [mm]

poniżej 20 70 50

20 ndash 57 100 (lub 125) 70

57 ndash 97 125 100

97 - 170 150 100

170 - 243 180 125

Dla budynkoacutew jednorodzinnych średnice rynien i przewodoacutew spustowych można określić w oparciu o efektywną powierzchnię dachu wg tabeli

Średnice poziomoacutew i przykanalikoacutew

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qr z uwzględnieniem następujących zasad

a) dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 07

b) dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 09

c) i d) jak dla kanalizacji sanitarnej

Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej

Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qt (qog) [ls]

Qww ndash natężenie odpływu ściekoacutew sanitarnych

Qr ndash natężenie odpływu ściekoacutew deszczowych

Kanalizacja ogoacutelnospławna to ten fragment ktoacutery odprowadza i ścieki sanitarne i deszczowe do zewnętrznej sieci ogoacutelnospławnej

rwwt QQQ

Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się z uwzględnieniem następujących zasad

a) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt spełnione powinny być warunki

a) i b) jak dla ściekoacutew deszczowych

b) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt obliczeniowa prędkość przepływu

ściekoacutew nie może przekraczać wartości dopuszczalnej ktoacutera wynosi

80 ms ndash dla rur żeliwnych i innych metalowych

40 ms ndash dla rur kamionkowych betonowych i z tworzyw sztucznych

c) dla odpływu tylko ściekoacutew sanitarnych Qww prędkość przepływu

ściekoacutew nie może być mniejsza od vmin = 07 ms

bullRynny z PVC-U

bullRynny z blachy aluminiowej

bullRynny miedziane

bullRynny z blachy stalowej

bullRynny cynkowo-tytanowe

Przekroje rynien a b c) poacutełokragłe d) trapezowy e f) trapezoidalny g) prostokatny h) poacutełokragły leacy

Rodzaje rynien a) okapowa b) koszowa c) gzymsowa d) leacy

Materiały w kanalizacji sanitarnej

Instalacja kanalizacyjna może być wykonana z roacuteżnych materiałoacutew ale

zawsze rury i połączenia powinny być szczelne i odporne na korozję

Obecnie najpopularniejszym materiałem używanym do budowy instalacji

wewnętrznej jest tworzywo sztuczne Rury kanalizacyjne produkuje się z

polipropylenu (PP)

roacuteżnych odmian polichlorku winylu (PVC)

Polietylenu wysokiej gęstości (PE-HD)

żywicy poliestrowej wzmacnianej włoacuteknem szklanym (GRE)

Innymi materiałami stosowanymi w kanalizacji sanitarnej są

żeliwo

kamionka

beton

Kanalizacja deszczowa

Odprowadza wody opadowe z dachoacutew i terenoacutew przyległych do nieruchomości (podjazdy tarasy parkingi itp)

Projektowanie kanalizacji deszczowej odbywa się w oparciu o normę

PN ndash EN 12056 ndash 3 grudzień 2002

Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew

Część 3 Przewody deszczowe Projektowanie układu i obliczenia

oraz w przypadku braku informacji o normę

PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania w projektowaniu

Odprowadzanie wody z dachu stromego

W przypadku dachoacutew budynkoacutew niskich (do 5 kondygnacji) ktoacutere mają odpowiednie nachylenie (przyjmuje się że powyżej 8) najczęstszym sposobem odprowadzania wody deszczowej jest zastosowanie systemu rynnowego

Zadaniem deszczowej instalacji kanalizacyjnej jest zebranie wody z dachu i odprowadzenie jej do sieci kanalizacji deszczowej lub do gruntu System rynnowy polega na naturalnym (grawitacyjnym) spływie woacuted po połaci dachowej skąd jest przejmowana przez system rur System ten roacutewnież pracuje grawitacyjnie Umowną granicą instalacji deszczowej jest wylewka z ktoacuterej woda może być skierowana do sieci kanalizacji deszczowej (ogoacutelnospławnej) lub na grunt

Podstawowe elementy

instalacji kanalizacji deszczowej

Rynny - przewody o przekroju otwartym (okrągłym prostokątnym eliptycznym trapezowym okapowym) biegnące wzdłuż krawędzi dachu Zadaniem rynien jest zebranie wody opadowej Rynny prowadzone są z lekkim spadkiem w kierunku narożnikoacutew budynku dzięki czemu woda nie wylewa się za krawędzie tylko płynie w kierunku rur spustowych

Instalacja kanalizacji deszczowej składa się z następujących elementoacutew

Rury spustowe ndash pionowe odcinki przewodoacutew o przekroju zamkniętym (najczęściej okrągłym lub prostokątnym) Zadaniem rur spustowych jest zebranie wody płynącej rynnami i odprowadzenie ich poza budynek

Odpływy ndash elementy za pomocą ktoacuterych rynny przechodzą w rury spustowe Odpływ jest odcinkiem rynny w ktoacuterym wykonany jest obrobiony otwoacuter odpowiedniego kształtu pozwalający na włączenie rury spustowej Można wyroacuteżnić odpływy przelotowe oraz odpływy końcowe ( na narożnikach pomieszczeń) Pozwalają na mocowanie rur spustowych

Narożniki do rynien ndash umożliwiają połączenie rynien w narożnikach budynku Właściwy montaż narożnikoacutew jest bardzo ważny dla właściwej pracy rynien (ruchoacutew pod wpływem temperatury) Wylewki ndash kształtki ktoacuterymi kończy się rura spustowa Wylewka może być włą- czona do kanalizacji deszczowej bądź znajdować się nad gruntem

Łączniki do rynien - złączki zwykłe uszczelkowe i korekcyjne Ponieważ montaż rynien wymaga pozostawiania tzw dylatacji (odstępoacutew) złączki korekcyjne lub uszczelkowe umożliwiają wykonanie takich połączenia z dylatacją

Łączniki do rur spustowych - kolana troacutejniki redukcje mufy mufy redukcyjne Mufy służą do włączania rur spustowych do odpływoacutew zadaniem muf redukcyjnych jest połączenie rury spustowej i odpływu o roacuteżnych średnicach Kolana pozwalają na zmianę kierunku rury spustowej Troacutejniki umożliwiają włączanie do rur spustowych wyposażenia dodatkowego

Haki i obejmy - zadaniem tych elementoacutew jest mocowanie rynien i rur spustowych do dachoacutew i ścian

Elementy wykończeniowe i dodatkowe -

zadaniem tych elementoacutew jest wykończenie

systemu lub uzupełnienie jego pracy

Przykładami mogą tu być

dekiel służący do zakończenia rynny

filtr siatkowy montowany na rurze

spustowej zatrzymujący

zanieczyszczenia

czyszczak (rewizja) umożliwiający

przegląd i czyszczenie rury spustowej

(na zdjęciu)

odprowadzenie do kanalizacji deszczowej

Jednym ze sposoboacutew odprowadzenia wody jest podłączenie systemu rynnowego do kanalizacji deszczowej

Woacutewczas na dolnym odcinku rury spustowej mniej więcej 03-08 m ponad terenem należy zamontować rewizję (czyszczak) Rewizja ma wewnątrz kratkę na ktoacuterej zbierają się liście i inne zanieczyszczenia spływające z rynny

Rura spustowa z rewizją przyłączona jest do przewodoacutew odpływowych a te łączą się z kanalizacją Średnica przewodoacutew musi być co najmniej roacutewna średnicy rur spustowych i najczęściej wynosi 100-150 mm Głębokość na jakiej powinno się układać rury zależy od strefy przemarzania i wynosi 1-14 m System taki nie ma blokady przedostawania się zapachoacutew dlatego lepiej nie podłączać go do kanalizacji ogoacutelnospławnej

Innym sposobem odprowadzenia wody bezpośrednio do kanalizacji jest podłączenie rury spustowej do osadnika rynnowego Wyposażony jest on w klapkę ktoacutera stanowi blokadę zapachową i wyciągany kosz w ktoacuterym gromadzą się większe zanieczyszczenia takie jak liście

Gdy brak sieci kanalizacji deszczowej lub ogoacutelnospławnej woda deszczowa powinna być bezpiecznie rozprowadzona po terenie posesji ale tak żeby nie spływała na sąsiednie działki

Odprowadzanie wody z dachu

płaskiego

W przypadku dachoacutew budynkoacutew wysokich (powyżej 5 kondygnacji) oraz dachoacutew o małym nachyleniu (przyjmuje się że poniżej 8) najczęstszym sposobem odprowa-dzania wody deszczowej jest system odwadniania oparty na wpustach dachowych

Wpusty dachowe pełnią rolę dachowych odwodnień punkto-wych tzn zbierają wodę z pewnej powierzchni w jednym punkcie

Odprowadzanie wody z dachu

płaskiego Woda jest odprowadzana do rury spustowej biegnącej wewnątrz budynku a stamtąd do kanalizacji deszczowej lub poza budynek do gruntu Aby odwodnienie dachu płaskiego pracowało prawidłowo wpust powinien znaleźć się w najniższym punkcie dachu a spadek w jego kierunku powinien wynosić co najmniej 3 Oproacutecz zasadniczego wpustu powinien być wpust awaryjny ktoacutery przejmie wodę w przypadku zatkania wpustu głoacutewnego Na dachu powinna być co najmniej jedna para wpustoacutew Zasady projektowania moacutewią że wpusty należy rozmieszczać co 25 m

Obliczanie kanalizacji deszczowej

Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qr (qd) [ls]

rAC

10000

IAQr

gdzie ψ lub C ndash wspoacutełczynnik spływu przyjmowany wg nowej normy jako 10 (w starej zależny od nachylenia dachu i rodzaju powierzchni odwadnianej)

A ndash efektywna powierzchnia dachu lub powierzchnia odwadniana [m2]

I ndash w starej normie miarodajne natężenie deszczu [l(sha)] przyjmowane I 300 l(sha)

r ndash natężenie opadoacutew atmosferycznych [l(sm2)] przyjmowane albo na podstawie danych statystycznych albo wg tabeli 1 w nowej normie po przemnożeniu przez wspoacutełczynnik ryzyka podany w tabeli 2

Wymiarowanie rynien i rur spustowych

1 Przewody spustowe ndash średnicę należy dobrać tak aby obliczona wartość odpływu ściekoacutew Qr nie przekraczała wartości Qrmax (qdmax) a powierzchnia odwadniana A powierzchni Amax zestawionych w tabeli w normie PN ndash 92B ndash 01707

2 Wg starej normy rynny powinny mieć średnice minimum 150 mm (dotyczy to budynkoacutew wielorodzinnych)

Efektywna

powierzchnia dachu

odwadniana przez

rynnę A [m2]

Szerokość rynny [mm] Średnica rury

spustowej [mm]

poniżej 20 70 50

20 ndash 57 100 (lub 125) 70

57 ndash 97 125 100

97 - 170 150 100

170 - 243 180 125

Dla budynkoacutew jednorodzinnych średnice rynien i przewodoacutew spustowych można określić w oparciu o efektywną powierzchnię dachu wg tabeli

Średnice poziomoacutew i przykanalikoacutew

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qr z uwzględnieniem następujących zasad

a) dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 07

b) dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 09

c) i d) jak dla kanalizacji sanitarnej

Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej

Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qt (qog) [ls]

Qww ndash natężenie odpływu ściekoacutew sanitarnych

Qr ndash natężenie odpływu ściekoacutew deszczowych

Kanalizacja ogoacutelnospławna to ten fragment ktoacutery odprowadza i ścieki sanitarne i deszczowe do zewnętrznej sieci ogoacutelnospławnej

rwwt QQQ

Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się z uwzględnieniem następujących zasad

a) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt spełnione powinny być warunki

a) i b) jak dla ściekoacutew deszczowych

b) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt obliczeniowa prędkość przepływu

ściekoacutew nie może przekraczać wartości dopuszczalnej ktoacutera wynosi

80 ms ndash dla rur żeliwnych i innych metalowych

40 ms ndash dla rur kamionkowych betonowych i z tworzyw sztucznych

c) dla odpływu tylko ściekoacutew sanitarnych Qww prędkość przepływu

ściekoacutew nie może być mniejsza od vmin = 07 ms

bullRynny z PVC-U

bullRynny z blachy aluminiowej

bullRynny miedziane

bullRynny z blachy stalowej

bullRynny cynkowo-tytanowe

Przekroje rynien a b c) poacutełokragłe d) trapezowy e f) trapezoidalny g) prostokatny h) poacutełokragły leacy

Rodzaje rynien a) okapowa b) koszowa c) gzymsowa d) leacy

Kanalizacja deszczowa

Odprowadza wody opadowe z dachoacutew i terenoacutew przyległych do nieruchomości (podjazdy tarasy parkingi itp)

Projektowanie kanalizacji deszczowej odbywa się w oparciu o normę

PN ndash EN 12056 ndash 3 grudzień 2002

Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew

Część 3 Przewody deszczowe Projektowanie układu i obliczenia

oraz w przypadku braku informacji o normę

PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania w projektowaniu

Odprowadzanie wody z dachu stromego

W przypadku dachoacutew budynkoacutew niskich (do 5 kondygnacji) ktoacutere mają odpowiednie nachylenie (przyjmuje się że powyżej 8) najczęstszym sposobem odprowadzania wody deszczowej jest zastosowanie systemu rynnowego

Zadaniem deszczowej instalacji kanalizacyjnej jest zebranie wody z dachu i odprowadzenie jej do sieci kanalizacji deszczowej lub do gruntu System rynnowy polega na naturalnym (grawitacyjnym) spływie woacuted po połaci dachowej skąd jest przejmowana przez system rur System ten roacutewnież pracuje grawitacyjnie Umowną granicą instalacji deszczowej jest wylewka z ktoacuterej woda może być skierowana do sieci kanalizacji deszczowej (ogoacutelnospławnej) lub na grunt

Podstawowe elementy

instalacji kanalizacji deszczowej

Rynny - przewody o przekroju otwartym (okrągłym prostokątnym eliptycznym trapezowym okapowym) biegnące wzdłuż krawędzi dachu Zadaniem rynien jest zebranie wody opadowej Rynny prowadzone są z lekkim spadkiem w kierunku narożnikoacutew budynku dzięki czemu woda nie wylewa się za krawędzie tylko płynie w kierunku rur spustowych

Instalacja kanalizacji deszczowej składa się z następujących elementoacutew

Rury spustowe ndash pionowe odcinki przewodoacutew o przekroju zamkniętym (najczęściej okrągłym lub prostokątnym) Zadaniem rur spustowych jest zebranie wody płynącej rynnami i odprowadzenie ich poza budynek

Odpływy ndash elementy za pomocą ktoacuterych rynny przechodzą w rury spustowe Odpływ jest odcinkiem rynny w ktoacuterym wykonany jest obrobiony otwoacuter odpowiedniego kształtu pozwalający na włączenie rury spustowej Można wyroacuteżnić odpływy przelotowe oraz odpływy końcowe ( na narożnikach pomieszczeń) Pozwalają na mocowanie rur spustowych

Narożniki do rynien ndash umożliwiają połączenie rynien w narożnikach budynku Właściwy montaż narożnikoacutew jest bardzo ważny dla właściwej pracy rynien (ruchoacutew pod wpływem temperatury) Wylewki ndash kształtki ktoacuterymi kończy się rura spustowa Wylewka może być włą- czona do kanalizacji deszczowej bądź znajdować się nad gruntem

Łączniki do rynien - złączki zwykłe uszczelkowe i korekcyjne Ponieważ montaż rynien wymaga pozostawiania tzw dylatacji (odstępoacutew) złączki korekcyjne lub uszczelkowe umożliwiają wykonanie takich połączenia z dylatacją

Łączniki do rur spustowych - kolana troacutejniki redukcje mufy mufy redukcyjne Mufy służą do włączania rur spustowych do odpływoacutew zadaniem muf redukcyjnych jest połączenie rury spustowej i odpływu o roacuteżnych średnicach Kolana pozwalają na zmianę kierunku rury spustowej Troacutejniki umożliwiają włączanie do rur spustowych wyposażenia dodatkowego

Haki i obejmy - zadaniem tych elementoacutew jest mocowanie rynien i rur spustowych do dachoacutew i ścian

Elementy wykończeniowe i dodatkowe -

zadaniem tych elementoacutew jest wykończenie

systemu lub uzupełnienie jego pracy

Przykładami mogą tu być

dekiel służący do zakończenia rynny

filtr siatkowy montowany na rurze

spustowej zatrzymujący

zanieczyszczenia

czyszczak (rewizja) umożliwiający

przegląd i czyszczenie rury spustowej

(na zdjęciu)

odprowadzenie do kanalizacji deszczowej

Jednym ze sposoboacutew odprowadzenia wody jest podłączenie systemu rynnowego do kanalizacji deszczowej

Woacutewczas na dolnym odcinku rury spustowej mniej więcej 03-08 m ponad terenem należy zamontować rewizję (czyszczak) Rewizja ma wewnątrz kratkę na ktoacuterej zbierają się liście i inne zanieczyszczenia spływające z rynny

Rura spustowa z rewizją przyłączona jest do przewodoacutew odpływowych a te łączą się z kanalizacją Średnica przewodoacutew musi być co najmniej roacutewna średnicy rur spustowych i najczęściej wynosi 100-150 mm Głębokość na jakiej powinno się układać rury zależy od strefy przemarzania i wynosi 1-14 m System taki nie ma blokady przedostawania się zapachoacutew dlatego lepiej nie podłączać go do kanalizacji ogoacutelnospławnej

Innym sposobem odprowadzenia wody bezpośrednio do kanalizacji jest podłączenie rury spustowej do osadnika rynnowego Wyposażony jest on w klapkę ktoacutera stanowi blokadę zapachową i wyciągany kosz w ktoacuterym gromadzą się większe zanieczyszczenia takie jak liście

Gdy brak sieci kanalizacji deszczowej lub ogoacutelnospławnej woda deszczowa powinna być bezpiecznie rozprowadzona po terenie posesji ale tak żeby nie spływała na sąsiednie działki

Odprowadzanie wody z dachu

płaskiego

W przypadku dachoacutew budynkoacutew wysokich (powyżej 5 kondygnacji) oraz dachoacutew o małym nachyleniu (przyjmuje się że poniżej 8) najczęstszym sposobem odprowa-dzania wody deszczowej jest system odwadniania oparty na wpustach dachowych

Wpusty dachowe pełnią rolę dachowych odwodnień punkto-wych tzn zbierają wodę z pewnej powierzchni w jednym punkcie

Odprowadzanie wody z dachu

płaskiego Woda jest odprowadzana do rury spustowej biegnącej wewnątrz budynku a stamtąd do kanalizacji deszczowej lub poza budynek do gruntu Aby odwodnienie dachu płaskiego pracowało prawidłowo wpust powinien znaleźć się w najniższym punkcie dachu a spadek w jego kierunku powinien wynosić co najmniej 3 Oproacutecz zasadniczego wpustu powinien być wpust awaryjny ktoacutery przejmie wodę w przypadku zatkania wpustu głoacutewnego Na dachu powinna być co najmniej jedna para wpustoacutew Zasady projektowania moacutewią że wpusty należy rozmieszczać co 25 m

Obliczanie kanalizacji deszczowej

Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qr (qd) [ls]

rAC

10000

IAQr

gdzie ψ lub C ndash wspoacutełczynnik spływu przyjmowany wg nowej normy jako 10 (w starej zależny od nachylenia dachu i rodzaju powierzchni odwadnianej)

A ndash efektywna powierzchnia dachu lub powierzchnia odwadniana [m2]

I ndash w starej normie miarodajne natężenie deszczu [l(sha)] przyjmowane I 300 l(sha)

r ndash natężenie opadoacutew atmosferycznych [l(sm2)] przyjmowane albo na podstawie danych statystycznych albo wg tabeli 1 w nowej normie po przemnożeniu przez wspoacutełczynnik ryzyka podany w tabeli 2

Wymiarowanie rynien i rur spustowych

1 Przewody spustowe ndash średnicę należy dobrać tak aby obliczona wartość odpływu ściekoacutew Qr nie przekraczała wartości Qrmax (qdmax) a powierzchnia odwadniana A powierzchni Amax zestawionych w tabeli w normie PN ndash 92B ndash 01707

2 Wg starej normy rynny powinny mieć średnice minimum 150 mm (dotyczy to budynkoacutew wielorodzinnych)

Efektywna

powierzchnia dachu

odwadniana przez

rynnę A [m2]

Szerokość rynny [mm] Średnica rury

spustowej [mm]

poniżej 20 70 50

20 ndash 57 100 (lub 125) 70

57 ndash 97 125 100

97 - 170 150 100

170 - 243 180 125

Dla budynkoacutew jednorodzinnych średnice rynien i przewodoacutew spustowych można określić w oparciu o efektywną powierzchnię dachu wg tabeli

Średnice poziomoacutew i przykanalikoacutew

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qr z uwzględnieniem następujących zasad

a) dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 07

b) dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 09

c) i d) jak dla kanalizacji sanitarnej

Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej

Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qt (qog) [ls]

Qww ndash natężenie odpływu ściekoacutew sanitarnych

Qr ndash natężenie odpływu ściekoacutew deszczowych

Kanalizacja ogoacutelnospławna to ten fragment ktoacutery odprowadza i ścieki sanitarne i deszczowe do zewnętrznej sieci ogoacutelnospławnej

rwwt QQQ

Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się z uwzględnieniem następujących zasad

a) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt spełnione powinny być warunki

a) i b) jak dla ściekoacutew deszczowych

b) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt obliczeniowa prędkość przepływu

ściekoacutew nie może przekraczać wartości dopuszczalnej ktoacutera wynosi

80 ms ndash dla rur żeliwnych i innych metalowych

40 ms ndash dla rur kamionkowych betonowych i z tworzyw sztucznych

c) dla odpływu tylko ściekoacutew sanitarnych Qww prędkość przepływu

ściekoacutew nie może być mniejsza od vmin = 07 ms

bullRynny z PVC-U

bullRynny z blachy aluminiowej

bullRynny miedziane

bullRynny z blachy stalowej

bullRynny cynkowo-tytanowe

Przekroje rynien a b c) poacutełokragłe d) trapezowy e f) trapezoidalny g) prostokatny h) poacutełokragły leacy

Rodzaje rynien a) okapowa b) koszowa c) gzymsowa d) leacy

Odprowadzanie wody z dachu stromego

W przypadku dachoacutew budynkoacutew niskich (do 5 kondygnacji) ktoacutere mają odpowiednie nachylenie (przyjmuje się że powyżej 8) najczęstszym sposobem odprowadzania wody deszczowej jest zastosowanie systemu rynnowego

Zadaniem deszczowej instalacji kanalizacyjnej jest zebranie wody z dachu i odprowadzenie jej do sieci kanalizacji deszczowej lub do gruntu System rynnowy polega na naturalnym (grawitacyjnym) spływie woacuted po połaci dachowej skąd jest przejmowana przez system rur System ten roacutewnież pracuje grawitacyjnie Umowną granicą instalacji deszczowej jest wylewka z ktoacuterej woda może być skierowana do sieci kanalizacji deszczowej (ogoacutelnospławnej) lub na grunt

Podstawowe elementy

instalacji kanalizacji deszczowej

Rynny - przewody o przekroju otwartym (okrągłym prostokątnym eliptycznym trapezowym okapowym) biegnące wzdłuż krawędzi dachu Zadaniem rynien jest zebranie wody opadowej Rynny prowadzone są z lekkim spadkiem w kierunku narożnikoacutew budynku dzięki czemu woda nie wylewa się za krawędzie tylko płynie w kierunku rur spustowych

Instalacja kanalizacji deszczowej składa się z następujących elementoacutew

Rury spustowe ndash pionowe odcinki przewodoacutew o przekroju zamkniętym (najczęściej okrągłym lub prostokątnym) Zadaniem rur spustowych jest zebranie wody płynącej rynnami i odprowadzenie ich poza budynek

Odpływy ndash elementy za pomocą ktoacuterych rynny przechodzą w rury spustowe Odpływ jest odcinkiem rynny w ktoacuterym wykonany jest obrobiony otwoacuter odpowiedniego kształtu pozwalający na włączenie rury spustowej Można wyroacuteżnić odpływy przelotowe oraz odpływy końcowe ( na narożnikach pomieszczeń) Pozwalają na mocowanie rur spustowych

Narożniki do rynien ndash umożliwiają połączenie rynien w narożnikach budynku Właściwy montaż narożnikoacutew jest bardzo ważny dla właściwej pracy rynien (ruchoacutew pod wpływem temperatury) Wylewki ndash kształtki ktoacuterymi kończy się rura spustowa Wylewka może być włą- czona do kanalizacji deszczowej bądź znajdować się nad gruntem

Łączniki do rynien - złączki zwykłe uszczelkowe i korekcyjne Ponieważ montaż rynien wymaga pozostawiania tzw dylatacji (odstępoacutew) złączki korekcyjne lub uszczelkowe umożliwiają wykonanie takich połączenia z dylatacją

Łączniki do rur spustowych - kolana troacutejniki redukcje mufy mufy redukcyjne Mufy służą do włączania rur spustowych do odpływoacutew zadaniem muf redukcyjnych jest połączenie rury spustowej i odpływu o roacuteżnych średnicach Kolana pozwalają na zmianę kierunku rury spustowej Troacutejniki umożliwiają włączanie do rur spustowych wyposażenia dodatkowego

Haki i obejmy - zadaniem tych elementoacutew jest mocowanie rynien i rur spustowych do dachoacutew i ścian

Elementy wykończeniowe i dodatkowe -

zadaniem tych elementoacutew jest wykończenie

systemu lub uzupełnienie jego pracy

Przykładami mogą tu być

dekiel służący do zakończenia rynny

filtr siatkowy montowany na rurze

spustowej zatrzymujący

zanieczyszczenia

czyszczak (rewizja) umożliwiający

przegląd i czyszczenie rury spustowej

(na zdjęciu)

odprowadzenie do kanalizacji deszczowej

Jednym ze sposoboacutew odprowadzenia wody jest podłączenie systemu rynnowego do kanalizacji deszczowej

Woacutewczas na dolnym odcinku rury spustowej mniej więcej 03-08 m ponad terenem należy zamontować rewizję (czyszczak) Rewizja ma wewnątrz kratkę na ktoacuterej zbierają się liście i inne zanieczyszczenia spływające z rynny

Rura spustowa z rewizją przyłączona jest do przewodoacutew odpływowych a te łączą się z kanalizacją Średnica przewodoacutew musi być co najmniej roacutewna średnicy rur spustowych i najczęściej wynosi 100-150 mm Głębokość na jakiej powinno się układać rury zależy od strefy przemarzania i wynosi 1-14 m System taki nie ma blokady przedostawania się zapachoacutew dlatego lepiej nie podłączać go do kanalizacji ogoacutelnospławnej

Innym sposobem odprowadzenia wody bezpośrednio do kanalizacji jest podłączenie rury spustowej do osadnika rynnowego Wyposażony jest on w klapkę ktoacutera stanowi blokadę zapachową i wyciągany kosz w ktoacuterym gromadzą się większe zanieczyszczenia takie jak liście

Gdy brak sieci kanalizacji deszczowej lub ogoacutelnospławnej woda deszczowa powinna być bezpiecznie rozprowadzona po terenie posesji ale tak żeby nie spływała na sąsiednie działki

Odprowadzanie wody z dachu

płaskiego

W przypadku dachoacutew budynkoacutew wysokich (powyżej 5 kondygnacji) oraz dachoacutew o małym nachyleniu (przyjmuje się że poniżej 8) najczęstszym sposobem odprowa-dzania wody deszczowej jest system odwadniania oparty na wpustach dachowych

Wpusty dachowe pełnią rolę dachowych odwodnień punkto-wych tzn zbierają wodę z pewnej powierzchni w jednym punkcie

Odprowadzanie wody z dachu

płaskiego Woda jest odprowadzana do rury spustowej biegnącej wewnątrz budynku a stamtąd do kanalizacji deszczowej lub poza budynek do gruntu Aby odwodnienie dachu płaskiego pracowało prawidłowo wpust powinien znaleźć się w najniższym punkcie dachu a spadek w jego kierunku powinien wynosić co najmniej 3 Oproacutecz zasadniczego wpustu powinien być wpust awaryjny ktoacutery przejmie wodę w przypadku zatkania wpustu głoacutewnego Na dachu powinna być co najmniej jedna para wpustoacutew Zasady projektowania moacutewią że wpusty należy rozmieszczać co 25 m

Obliczanie kanalizacji deszczowej

Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qr (qd) [ls]

rAC

10000

IAQr

gdzie ψ lub C ndash wspoacutełczynnik spływu przyjmowany wg nowej normy jako 10 (w starej zależny od nachylenia dachu i rodzaju powierzchni odwadnianej)

A ndash efektywna powierzchnia dachu lub powierzchnia odwadniana [m2]

I ndash w starej normie miarodajne natężenie deszczu [l(sha)] przyjmowane I 300 l(sha)

r ndash natężenie opadoacutew atmosferycznych [l(sm2)] przyjmowane albo na podstawie danych statystycznych albo wg tabeli 1 w nowej normie po przemnożeniu przez wspoacutełczynnik ryzyka podany w tabeli 2

Wymiarowanie rynien i rur spustowych

1 Przewody spustowe ndash średnicę należy dobrać tak aby obliczona wartość odpływu ściekoacutew Qr nie przekraczała wartości Qrmax (qdmax) a powierzchnia odwadniana A powierzchni Amax zestawionych w tabeli w normie PN ndash 92B ndash 01707

2 Wg starej normy rynny powinny mieć średnice minimum 150 mm (dotyczy to budynkoacutew wielorodzinnych)

Efektywna

powierzchnia dachu

odwadniana przez

rynnę A [m2]

Szerokość rynny [mm] Średnica rury

spustowej [mm]

poniżej 20 70 50

20 ndash 57 100 (lub 125) 70

57 ndash 97 125 100

97 - 170 150 100

170 - 243 180 125

Dla budynkoacutew jednorodzinnych średnice rynien i przewodoacutew spustowych można określić w oparciu o efektywną powierzchnię dachu wg tabeli

Średnice poziomoacutew i przykanalikoacutew

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qr z uwzględnieniem następujących zasad

a) dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 07

b) dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 09

c) i d) jak dla kanalizacji sanitarnej

Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej

Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qt (qog) [ls]

Qww ndash natężenie odpływu ściekoacutew sanitarnych

Qr ndash natężenie odpływu ściekoacutew deszczowych

Kanalizacja ogoacutelnospławna to ten fragment ktoacutery odprowadza i ścieki sanitarne i deszczowe do zewnętrznej sieci ogoacutelnospławnej

rwwt QQQ

Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się z uwzględnieniem następujących zasad

a) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt spełnione powinny być warunki

a) i b) jak dla ściekoacutew deszczowych

b) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt obliczeniowa prędkość przepływu

ściekoacutew nie może przekraczać wartości dopuszczalnej ktoacutera wynosi

80 ms ndash dla rur żeliwnych i innych metalowych

40 ms ndash dla rur kamionkowych betonowych i z tworzyw sztucznych

c) dla odpływu tylko ściekoacutew sanitarnych Qww prędkość przepływu

ściekoacutew nie może być mniejsza od vmin = 07 ms

bullRynny z PVC-U

bullRynny z blachy aluminiowej

bullRynny miedziane

bullRynny z blachy stalowej

bullRynny cynkowo-tytanowe

Przekroje rynien a b c) poacutełokragłe d) trapezowy e f) trapezoidalny g) prostokatny h) poacutełokragły leacy

Rodzaje rynien a) okapowa b) koszowa c) gzymsowa d) leacy

Podstawowe elementy

instalacji kanalizacji deszczowej

Rynny - przewody o przekroju otwartym (okrągłym prostokątnym eliptycznym trapezowym okapowym) biegnące wzdłuż krawędzi dachu Zadaniem rynien jest zebranie wody opadowej Rynny prowadzone są z lekkim spadkiem w kierunku narożnikoacutew budynku dzięki czemu woda nie wylewa się za krawędzie tylko płynie w kierunku rur spustowych

Instalacja kanalizacji deszczowej składa się z następujących elementoacutew

Rury spustowe ndash pionowe odcinki przewodoacutew o przekroju zamkniętym (najczęściej okrągłym lub prostokątnym) Zadaniem rur spustowych jest zebranie wody płynącej rynnami i odprowadzenie ich poza budynek

Odpływy ndash elementy za pomocą ktoacuterych rynny przechodzą w rury spustowe Odpływ jest odcinkiem rynny w ktoacuterym wykonany jest obrobiony otwoacuter odpowiedniego kształtu pozwalający na włączenie rury spustowej Można wyroacuteżnić odpływy przelotowe oraz odpływy końcowe ( na narożnikach pomieszczeń) Pozwalają na mocowanie rur spustowych

Narożniki do rynien ndash umożliwiają połączenie rynien w narożnikach budynku Właściwy montaż narożnikoacutew jest bardzo ważny dla właściwej pracy rynien (ruchoacutew pod wpływem temperatury) Wylewki ndash kształtki ktoacuterymi kończy się rura spustowa Wylewka może być włą- czona do kanalizacji deszczowej bądź znajdować się nad gruntem

Łączniki do rynien - złączki zwykłe uszczelkowe i korekcyjne Ponieważ montaż rynien wymaga pozostawiania tzw dylatacji (odstępoacutew) złączki korekcyjne lub uszczelkowe umożliwiają wykonanie takich połączenia z dylatacją

Łączniki do rur spustowych - kolana troacutejniki redukcje mufy mufy redukcyjne Mufy służą do włączania rur spustowych do odpływoacutew zadaniem muf redukcyjnych jest połączenie rury spustowej i odpływu o roacuteżnych średnicach Kolana pozwalają na zmianę kierunku rury spustowej Troacutejniki umożliwiają włączanie do rur spustowych wyposażenia dodatkowego

Haki i obejmy - zadaniem tych elementoacutew jest mocowanie rynien i rur spustowych do dachoacutew i ścian

Elementy wykończeniowe i dodatkowe -

zadaniem tych elementoacutew jest wykończenie

systemu lub uzupełnienie jego pracy

Przykładami mogą tu być

dekiel służący do zakończenia rynny

filtr siatkowy montowany na rurze

spustowej zatrzymujący

zanieczyszczenia

czyszczak (rewizja) umożliwiający

przegląd i czyszczenie rury spustowej

(na zdjęciu)

odprowadzenie do kanalizacji deszczowej

Jednym ze sposoboacutew odprowadzenia wody jest podłączenie systemu rynnowego do kanalizacji deszczowej

Woacutewczas na dolnym odcinku rury spustowej mniej więcej 03-08 m ponad terenem należy zamontować rewizję (czyszczak) Rewizja ma wewnątrz kratkę na ktoacuterej zbierają się liście i inne zanieczyszczenia spływające z rynny

Rura spustowa z rewizją przyłączona jest do przewodoacutew odpływowych a te łączą się z kanalizacją Średnica przewodoacutew musi być co najmniej roacutewna średnicy rur spustowych i najczęściej wynosi 100-150 mm Głębokość na jakiej powinno się układać rury zależy od strefy przemarzania i wynosi 1-14 m System taki nie ma blokady przedostawania się zapachoacutew dlatego lepiej nie podłączać go do kanalizacji ogoacutelnospławnej

Innym sposobem odprowadzenia wody bezpośrednio do kanalizacji jest podłączenie rury spustowej do osadnika rynnowego Wyposażony jest on w klapkę ktoacutera stanowi blokadę zapachową i wyciągany kosz w ktoacuterym gromadzą się większe zanieczyszczenia takie jak liście

Gdy brak sieci kanalizacji deszczowej lub ogoacutelnospławnej woda deszczowa powinna być bezpiecznie rozprowadzona po terenie posesji ale tak żeby nie spływała na sąsiednie działki

Odprowadzanie wody z dachu

płaskiego

W przypadku dachoacutew budynkoacutew wysokich (powyżej 5 kondygnacji) oraz dachoacutew o małym nachyleniu (przyjmuje się że poniżej 8) najczęstszym sposobem odprowa-dzania wody deszczowej jest system odwadniania oparty na wpustach dachowych

Wpusty dachowe pełnią rolę dachowych odwodnień punkto-wych tzn zbierają wodę z pewnej powierzchni w jednym punkcie

Odprowadzanie wody z dachu

płaskiego Woda jest odprowadzana do rury spustowej biegnącej wewnątrz budynku a stamtąd do kanalizacji deszczowej lub poza budynek do gruntu Aby odwodnienie dachu płaskiego pracowało prawidłowo wpust powinien znaleźć się w najniższym punkcie dachu a spadek w jego kierunku powinien wynosić co najmniej 3 Oproacutecz zasadniczego wpustu powinien być wpust awaryjny ktoacutery przejmie wodę w przypadku zatkania wpustu głoacutewnego Na dachu powinna być co najmniej jedna para wpustoacutew Zasady projektowania moacutewią że wpusty należy rozmieszczać co 25 m

Obliczanie kanalizacji deszczowej

Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qr (qd) [ls]

rAC

10000

IAQr

gdzie ψ lub C ndash wspoacutełczynnik spływu przyjmowany wg nowej normy jako 10 (w starej zależny od nachylenia dachu i rodzaju powierzchni odwadnianej)

A ndash efektywna powierzchnia dachu lub powierzchnia odwadniana [m2]

I ndash w starej normie miarodajne natężenie deszczu [l(sha)] przyjmowane I 300 l(sha)

r ndash natężenie opadoacutew atmosferycznych [l(sm2)] przyjmowane albo na podstawie danych statystycznych albo wg tabeli 1 w nowej normie po przemnożeniu przez wspoacutełczynnik ryzyka podany w tabeli 2

Wymiarowanie rynien i rur spustowych

1 Przewody spustowe ndash średnicę należy dobrać tak aby obliczona wartość odpływu ściekoacutew Qr nie przekraczała wartości Qrmax (qdmax) a powierzchnia odwadniana A powierzchni Amax zestawionych w tabeli w normie PN ndash 92B ndash 01707

2 Wg starej normy rynny powinny mieć średnice minimum 150 mm (dotyczy to budynkoacutew wielorodzinnych)

Efektywna

powierzchnia dachu

odwadniana przez

rynnę A [m2]

Szerokość rynny [mm] Średnica rury

spustowej [mm]

poniżej 20 70 50

20 ndash 57 100 (lub 125) 70

57 ndash 97 125 100

97 - 170 150 100

170 - 243 180 125

Dla budynkoacutew jednorodzinnych średnice rynien i przewodoacutew spustowych można określić w oparciu o efektywną powierzchnię dachu wg tabeli

Średnice poziomoacutew i przykanalikoacutew

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qr z uwzględnieniem następujących zasad

a) dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 07

b) dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 09

c) i d) jak dla kanalizacji sanitarnej

Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej

Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qt (qog) [ls]

Qww ndash natężenie odpływu ściekoacutew sanitarnych

Qr ndash natężenie odpływu ściekoacutew deszczowych

Kanalizacja ogoacutelnospławna to ten fragment ktoacutery odprowadza i ścieki sanitarne i deszczowe do zewnętrznej sieci ogoacutelnospławnej

rwwt QQQ

Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się z uwzględnieniem następujących zasad

a) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt spełnione powinny być warunki

a) i b) jak dla ściekoacutew deszczowych

b) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt obliczeniowa prędkość przepływu

ściekoacutew nie może przekraczać wartości dopuszczalnej ktoacutera wynosi

80 ms ndash dla rur żeliwnych i innych metalowych

40 ms ndash dla rur kamionkowych betonowych i z tworzyw sztucznych

c) dla odpływu tylko ściekoacutew sanitarnych Qww prędkość przepływu

ściekoacutew nie może być mniejsza od vmin = 07 ms

bullRynny z PVC-U

bullRynny z blachy aluminiowej

bullRynny miedziane

bullRynny z blachy stalowej

bullRynny cynkowo-tytanowe

Przekroje rynien a b c) poacutełokragłe d) trapezowy e f) trapezoidalny g) prostokatny h) poacutełokragły leacy

Rodzaje rynien a) okapowa b) koszowa c) gzymsowa d) leacy

Rury spustowe ndash pionowe odcinki przewodoacutew o przekroju zamkniętym (najczęściej okrągłym lub prostokątnym) Zadaniem rur spustowych jest zebranie wody płynącej rynnami i odprowadzenie ich poza budynek

Odpływy ndash elementy za pomocą ktoacuterych rynny przechodzą w rury spustowe Odpływ jest odcinkiem rynny w ktoacuterym wykonany jest obrobiony otwoacuter odpowiedniego kształtu pozwalający na włączenie rury spustowej Można wyroacuteżnić odpływy przelotowe oraz odpływy końcowe ( na narożnikach pomieszczeń) Pozwalają na mocowanie rur spustowych

Narożniki do rynien ndash umożliwiają połączenie rynien w narożnikach budynku Właściwy montaż narożnikoacutew jest bardzo ważny dla właściwej pracy rynien (ruchoacutew pod wpływem temperatury) Wylewki ndash kształtki ktoacuterymi kończy się rura spustowa Wylewka może być włą- czona do kanalizacji deszczowej bądź znajdować się nad gruntem

Łączniki do rynien - złączki zwykłe uszczelkowe i korekcyjne Ponieważ montaż rynien wymaga pozostawiania tzw dylatacji (odstępoacutew) złączki korekcyjne lub uszczelkowe umożliwiają wykonanie takich połączenia z dylatacją

Łączniki do rur spustowych - kolana troacutejniki redukcje mufy mufy redukcyjne Mufy służą do włączania rur spustowych do odpływoacutew zadaniem muf redukcyjnych jest połączenie rury spustowej i odpływu o roacuteżnych średnicach Kolana pozwalają na zmianę kierunku rury spustowej Troacutejniki umożliwiają włączanie do rur spustowych wyposażenia dodatkowego

Haki i obejmy - zadaniem tych elementoacutew jest mocowanie rynien i rur spustowych do dachoacutew i ścian

Elementy wykończeniowe i dodatkowe -

zadaniem tych elementoacutew jest wykończenie

systemu lub uzupełnienie jego pracy

Przykładami mogą tu być

dekiel służący do zakończenia rynny

filtr siatkowy montowany na rurze

spustowej zatrzymujący

zanieczyszczenia

czyszczak (rewizja) umożliwiający

przegląd i czyszczenie rury spustowej

(na zdjęciu)

odprowadzenie do kanalizacji deszczowej

Jednym ze sposoboacutew odprowadzenia wody jest podłączenie systemu rynnowego do kanalizacji deszczowej

Woacutewczas na dolnym odcinku rury spustowej mniej więcej 03-08 m ponad terenem należy zamontować rewizję (czyszczak) Rewizja ma wewnątrz kratkę na ktoacuterej zbierają się liście i inne zanieczyszczenia spływające z rynny

Rura spustowa z rewizją przyłączona jest do przewodoacutew odpływowych a te łączą się z kanalizacją Średnica przewodoacutew musi być co najmniej roacutewna średnicy rur spustowych i najczęściej wynosi 100-150 mm Głębokość na jakiej powinno się układać rury zależy od strefy przemarzania i wynosi 1-14 m System taki nie ma blokady przedostawania się zapachoacutew dlatego lepiej nie podłączać go do kanalizacji ogoacutelnospławnej

Innym sposobem odprowadzenia wody bezpośrednio do kanalizacji jest podłączenie rury spustowej do osadnika rynnowego Wyposażony jest on w klapkę ktoacutera stanowi blokadę zapachową i wyciągany kosz w ktoacuterym gromadzą się większe zanieczyszczenia takie jak liście

Gdy brak sieci kanalizacji deszczowej lub ogoacutelnospławnej woda deszczowa powinna być bezpiecznie rozprowadzona po terenie posesji ale tak żeby nie spływała na sąsiednie działki

Odprowadzanie wody z dachu

płaskiego

W przypadku dachoacutew budynkoacutew wysokich (powyżej 5 kondygnacji) oraz dachoacutew o małym nachyleniu (przyjmuje się że poniżej 8) najczęstszym sposobem odprowa-dzania wody deszczowej jest system odwadniania oparty na wpustach dachowych

Wpusty dachowe pełnią rolę dachowych odwodnień punkto-wych tzn zbierają wodę z pewnej powierzchni w jednym punkcie

Odprowadzanie wody z dachu

płaskiego Woda jest odprowadzana do rury spustowej biegnącej wewnątrz budynku a stamtąd do kanalizacji deszczowej lub poza budynek do gruntu Aby odwodnienie dachu płaskiego pracowało prawidłowo wpust powinien znaleźć się w najniższym punkcie dachu a spadek w jego kierunku powinien wynosić co najmniej 3 Oproacutecz zasadniczego wpustu powinien być wpust awaryjny ktoacutery przejmie wodę w przypadku zatkania wpustu głoacutewnego Na dachu powinna być co najmniej jedna para wpustoacutew Zasady projektowania moacutewią że wpusty należy rozmieszczać co 25 m

Obliczanie kanalizacji deszczowej

Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qr (qd) [ls]

rAC

10000

IAQr

gdzie ψ lub C ndash wspoacutełczynnik spływu przyjmowany wg nowej normy jako 10 (w starej zależny od nachylenia dachu i rodzaju powierzchni odwadnianej)

A ndash efektywna powierzchnia dachu lub powierzchnia odwadniana [m2]

I ndash w starej normie miarodajne natężenie deszczu [l(sha)] przyjmowane I 300 l(sha)

r ndash natężenie opadoacutew atmosferycznych [l(sm2)] przyjmowane albo na podstawie danych statystycznych albo wg tabeli 1 w nowej normie po przemnożeniu przez wspoacutełczynnik ryzyka podany w tabeli 2

Wymiarowanie rynien i rur spustowych

1 Przewody spustowe ndash średnicę należy dobrać tak aby obliczona wartość odpływu ściekoacutew Qr nie przekraczała wartości Qrmax (qdmax) a powierzchnia odwadniana A powierzchni Amax zestawionych w tabeli w normie PN ndash 92B ndash 01707

2 Wg starej normy rynny powinny mieć średnice minimum 150 mm (dotyczy to budynkoacutew wielorodzinnych)

Efektywna

powierzchnia dachu

odwadniana przez

rynnę A [m2]

Szerokość rynny [mm] Średnica rury

spustowej [mm]

poniżej 20 70 50

20 ndash 57 100 (lub 125) 70

57 ndash 97 125 100

97 - 170 150 100

170 - 243 180 125

Dla budynkoacutew jednorodzinnych średnice rynien i przewodoacutew spustowych można określić w oparciu o efektywną powierzchnię dachu wg tabeli

Średnice poziomoacutew i przykanalikoacutew

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qr z uwzględnieniem następujących zasad

a) dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 07

b) dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 09

c) i d) jak dla kanalizacji sanitarnej

Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej

Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qt (qog) [ls]

Qww ndash natężenie odpływu ściekoacutew sanitarnych

Qr ndash natężenie odpływu ściekoacutew deszczowych

Kanalizacja ogoacutelnospławna to ten fragment ktoacutery odprowadza i ścieki sanitarne i deszczowe do zewnętrznej sieci ogoacutelnospławnej

rwwt QQQ

Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się z uwzględnieniem następujących zasad

a) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt spełnione powinny być warunki

a) i b) jak dla ściekoacutew deszczowych

b) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt obliczeniowa prędkość przepływu

ściekoacutew nie może przekraczać wartości dopuszczalnej ktoacutera wynosi

80 ms ndash dla rur żeliwnych i innych metalowych

40 ms ndash dla rur kamionkowych betonowych i z tworzyw sztucznych

c) dla odpływu tylko ściekoacutew sanitarnych Qww prędkość przepływu

ściekoacutew nie może być mniejsza od vmin = 07 ms

bullRynny z PVC-U

bullRynny z blachy aluminiowej

bullRynny miedziane

bullRynny z blachy stalowej

bullRynny cynkowo-tytanowe

Przekroje rynien a b c) poacutełokragłe d) trapezowy e f) trapezoidalny g) prostokatny h) poacutełokragły leacy

Rodzaje rynien a) okapowa b) koszowa c) gzymsowa d) leacy

Narożniki do rynien ndash umożliwiają połączenie rynien w narożnikach budynku Właściwy montaż narożnikoacutew jest bardzo ważny dla właściwej pracy rynien (ruchoacutew pod wpływem temperatury) Wylewki ndash kształtki ktoacuterymi kończy się rura spustowa Wylewka może być włą- czona do kanalizacji deszczowej bądź znajdować się nad gruntem

Łączniki do rynien - złączki zwykłe uszczelkowe i korekcyjne Ponieważ montaż rynien wymaga pozostawiania tzw dylatacji (odstępoacutew) złączki korekcyjne lub uszczelkowe umożliwiają wykonanie takich połączenia z dylatacją

Łączniki do rur spustowych - kolana troacutejniki redukcje mufy mufy redukcyjne Mufy służą do włączania rur spustowych do odpływoacutew zadaniem muf redukcyjnych jest połączenie rury spustowej i odpływu o roacuteżnych średnicach Kolana pozwalają na zmianę kierunku rury spustowej Troacutejniki umożliwiają włączanie do rur spustowych wyposażenia dodatkowego

Haki i obejmy - zadaniem tych elementoacutew jest mocowanie rynien i rur spustowych do dachoacutew i ścian

Elementy wykończeniowe i dodatkowe -

zadaniem tych elementoacutew jest wykończenie

systemu lub uzupełnienie jego pracy

Przykładami mogą tu być

dekiel służący do zakończenia rynny

filtr siatkowy montowany na rurze

spustowej zatrzymujący

zanieczyszczenia

czyszczak (rewizja) umożliwiający

przegląd i czyszczenie rury spustowej

(na zdjęciu)

odprowadzenie do kanalizacji deszczowej

Jednym ze sposoboacutew odprowadzenia wody jest podłączenie systemu rynnowego do kanalizacji deszczowej

Woacutewczas na dolnym odcinku rury spustowej mniej więcej 03-08 m ponad terenem należy zamontować rewizję (czyszczak) Rewizja ma wewnątrz kratkę na ktoacuterej zbierają się liście i inne zanieczyszczenia spływające z rynny

Rura spustowa z rewizją przyłączona jest do przewodoacutew odpływowych a te łączą się z kanalizacją Średnica przewodoacutew musi być co najmniej roacutewna średnicy rur spustowych i najczęściej wynosi 100-150 mm Głębokość na jakiej powinno się układać rury zależy od strefy przemarzania i wynosi 1-14 m System taki nie ma blokady przedostawania się zapachoacutew dlatego lepiej nie podłączać go do kanalizacji ogoacutelnospławnej

Innym sposobem odprowadzenia wody bezpośrednio do kanalizacji jest podłączenie rury spustowej do osadnika rynnowego Wyposażony jest on w klapkę ktoacutera stanowi blokadę zapachową i wyciągany kosz w ktoacuterym gromadzą się większe zanieczyszczenia takie jak liście

Gdy brak sieci kanalizacji deszczowej lub ogoacutelnospławnej woda deszczowa powinna być bezpiecznie rozprowadzona po terenie posesji ale tak żeby nie spływała na sąsiednie działki

Odprowadzanie wody z dachu

płaskiego

W przypadku dachoacutew budynkoacutew wysokich (powyżej 5 kondygnacji) oraz dachoacutew o małym nachyleniu (przyjmuje się że poniżej 8) najczęstszym sposobem odprowa-dzania wody deszczowej jest system odwadniania oparty na wpustach dachowych

Wpusty dachowe pełnią rolę dachowych odwodnień punkto-wych tzn zbierają wodę z pewnej powierzchni w jednym punkcie

Odprowadzanie wody z dachu

płaskiego Woda jest odprowadzana do rury spustowej biegnącej wewnątrz budynku a stamtąd do kanalizacji deszczowej lub poza budynek do gruntu Aby odwodnienie dachu płaskiego pracowało prawidłowo wpust powinien znaleźć się w najniższym punkcie dachu a spadek w jego kierunku powinien wynosić co najmniej 3 Oproacutecz zasadniczego wpustu powinien być wpust awaryjny ktoacutery przejmie wodę w przypadku zatkania wpustu głoacutewnego Na dachu powinna być co najmniej jedna para wpustoacutew Zasady projektowania moacutewią że wpusty należy rozmieszczać co 25 m

Obliczanie kanalizacji deszczowej

Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qr (qd) [ls]

rAC

10000

IAQr

gdzie ψ lub C ndash wspoacutełczynnik spływu przyjmowany wg nowej normy jako 10 (w starej zależny od nachylenia dachu i rodzaju powierzchni odwadnianej)

A ndash efektywna powierzchnia dachu lub powierzchnia odwadniana [m2]

I ndash w starej normie miarodajne natężenie deszczu [l(sha)] przyjmowane I 300 l(sha)

r ndash natężenie opadoacutew atmosferycznych [l(sm2)] przyjmowane albo na podstawie danych statystycznych albo wg tabeli 1 w nowej normie po przemnożeniu przez wspoacutełczynnik ryzyka podany w tabeli 2

Wymiarowanie rynien i rur spustowych

1 Przewody spustowe ndash średnicę należy dobrać tak aby obliczona wartość odpływu ściekoacutew Qr nie przekraczała wartości Qrmax (qdmax) a powierzchnia odwadniana A powierzchni Amax zestawionych w tabeli w normie PN ndash 92B ndash 01707

2 Wg starej normy rynny powinny mieć średnice minimum 150 mm (dotyczy to budynkoacutew wielorodzinnych)

Efektywna

powierzchnia dachu

odwadniana przez

rynnę A [m2]

Szerokość rynny [mm] Średnica rury

spustowej [mm]

poniżej 20 70 50

20 ndash 57 100 (lub 125) 70

57 ndash 97 125 100

97 - 170 150 100

170 - 243 180 125

Dla budynkoacutew jednorodzinnych średnice rynien i przewodoacutew spustowych można określić w oparciu o efektywną powierzchnię dachu wg tabeli

Średnice poziomoacutew i przykanalikoacutew

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qr z uwzględnieniem następujących zasad

a) dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 07

b) dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 09

c) i d) jak dla kanalizacji sanitarnej

Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej

Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qt (qog) [ls]

Qww ndash natężenie odpływu ściekoacutew sanitarnych

Qr ndash natężenie odpływu ściekoacutew deszczowych

Kanalizacja ogoacutelnospławna to ten fragment ktoacutery odprowadza i ścieki sanitarne i deszczowe do zewnętrznej sieci ogoacutelnospławnej

rwwt QQQ

Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się z uwzględnieniem następujących zasad

a) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt spełnione powinny być warunki

a) i b) jak dla ściekoacutew deszczowych

b) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt obliczeniowa prędkość przepływu

ściekoacutew nie może przekraczać wartości dopuszczalnej ktoacutera wynosi

80 ms ndash dla rur żeliwnych i innych metalowych

40 ms ndash dla rur kamionkowych betonowych i z tworzyw sztucznych

c) dla odpływu tylko ściekoacutew sanitarnych Qww prędkość przepływu

ściekoacutew nie może być mniejsza od vmin = 07 ms

bullRynny z PVC-U

bullRynny z blachy aluminiowej

bullRynny miedziane

bullRynny z blachy stalowej

bullRynny cynkowo-tytanowe

Przekroje rynien a b c) poacutełokragłe d) trapezowy e f) trapezoidalny g) prostokatny h) poacutełokragły leacy

Rodzaje rynien a) okapowa b) koszowa c) gzymsowa d) leacy

Łączniki do rur spustowych - kolana troacutejniki redukcje mufy mufy redukcyjne Mufy służą do włączania rur spustowych do odpływoacutew zadaniem muf redukcyjnych jest połączenie rury spustowej i odpływu o roacuteżnych średnicach Kolana pozwalają na zmianę kierunku rury spustowej Troacutejniki umożliwiają włączanie do rur spustowych wyposażenia dodatkowego

Haki i obejmy - zadaniem tych elementoacutew jest mocowanie rynien i rur spustowych do dachoacutew i ścian

Elementy wykończeniowe i dodatkowe -

zadaniem tych elementoacutew jest wykończenie

systemu lub uzupełnienie jego pracy

Przykładami mogą tu być

dekiel służący do zakończenia rynny

filtr siatkowy montowany na rurze

spustowej zatrzymujący

zanieczyszczenia

czyszczak (rewizja) umożliwiający

przegląd i czyszczenie rury spustowej

(na zdjęciu)

odprowadzenie do kanalizacji deszczowej

Jednym ze sposoboacutew odprowadzenia wody jest podłączenie systemu rynnowego do kanalizacji deszczowej

Woacutewczas na dolnym odcinku rury spustowej mniej więcej 03-08 m ponad terenem należy zamontować rewizję (czyszczak) Rewizja ma wewnątrz kratkę na ktoacuterej zbierają się liście i inne zanieczyszczenia spływające z rynny

Rura spustowa z rewizją przyłączona jest do przewodoacutew odpływowych a te łączą się z kanalizacją Średnica przewodoacutew musi być co najmniej roacutewna średnicy rur spustowych i najczęściej wynosi 100-150 mm Głębokość na jakiej powinno się układać rury zależy od strefy przemarzania i wynosi 1-14 m System taki nie ma blokady przedostawania się zapachoacutew dlatego lepiej nie podłączać go do kanalizacji ogoacutelnospławnej

Innym sposobem odprowadzenia wody bezpośrednio do kanalizacji jest podłączenie rury spustowej do osadnika rynnowego Wyposażony jest on w klapkę ktoacutera stanowi blokadę zapachową i wyciągany kosz w ktoacuterym gromadzą się większe zanieczyszczenia takie jak liście

Gdy brak sieci kanalizacji deszczowej lub ogoacutelnospławnej woda deszczowa powinna być bezpiecznie rozprowadzona po terenie posesji ale tak żeby nie spływała na sąsiednie działki

Odprowadzanie wody z dachu

płaskiego

W przypadku dachoacutew budynkoacutew wysokich (powyżej 5 kondygnacji) oraz dachoacutew o małym nachyleniu (przyjmuje się że poniżej 8) najczęstszym sposobem odprowa-dzania wody deszczowej jest system odwadniania oparty na wpustach dachowych

Wpusty dachowe pełnią rolę dachowych odwodnień punkto-wych tzn zbierają wodę z pewnej powierzchni w jednym punkcie

Odprowadzanie wody z dachu

płaskiego Woda jest odprowadzana do rury spustowej biegnącej wewnątrz budynku a stamtąd do kanalizacji deszczowej lub poza budynek do gruntu Aby odwodnienie dachu płaskiego pracowało prawidłowo wpust powinien znaleźć się w najniższym punkcie dachu a spadek w jego kierunku powinien wynosić co najmniej 3 Oproacutecz zasadniczego wpustu powinien być wpust awaryjny ktoacutery przejmie wodę w przypadku zatkania wpustu głoacutewnego Na dachu powinna być co najmniej jedna para wpustoacutew Zasady projektowania moacutewią że wpusty należy rozmieszczać co 25 m

Obliczanie kanalizacji deszczowej

Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qr (qd) [ls]

rAC

10000

IAQr

gdzie ψ lub C ndash wspoacutełczynnik spływu przyjmowany wg nowej normy jako 10 (w starej zależny od nachylenia dachu i rodzaju powierzchni odwadnianej)

A ndash efektywna powierzchnia dachu lub powierzchnia odwadniana [m2]

I ndash w starej normie miarodajne natężenie deszczu [l(sha)] przyjmowane I 300 l(sha)

r ndash natężenie opadoacutew atmosferycznych [l(sm2)] przyjmowane albo na podstawie danych statystycznych albo wg tabeli 1 w nowej normie po przemnożeniu przez wspoacutełczynnik ryzyka podany w tabeli 2

Wymiarowanie rynien i rur spustowych

1 Przewody spustowe ndash średnicę należy dobrać tak aby obliczona wartość odpływu ściekoacutew Qr nie przekraczała wartości Qrmax (qdmax) a powierzchnia odwadniana A powierzchni Amax zestawionych w tabeli w normie PN ndash 92B ndash 01707

2 Wg starej normy rynny powinny mieć średnice minimum 150 mm (dotyczy to budynkoacutew wielorodzinnych)

Efektywna

powierzchnia dachu

odwadniana przez

rynnę A [m2]

Szerokość rynny [mm] Średnica rury

spustowej [mm]

poniżej 20 70 50

20 ndash 57 100 (lub 125) 70

57 ndash 97 125 100

97 - 170 150 100

170 - 243 180 125

Dla budynkoacutew jednorodzinnych średnice rynien i przewodoacutew spustowych można określić w oparciu o efektywną powierzchnię dachu wg tabeli

Średnice poziomoacutew i przykanalikoacutew

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qr z uwzględnieniem następujących zasad

a) dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 07

b) dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 09

c) i d) jak dla kanalizacji sanitarnej

Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej

Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qt (qog) [ls]

Qww ndash natężenie odpływu ściekoacutew sanitarnych

Qr ndash natężenie odpływu ściekoacutew deszczowych

Kanalizacja ogoacutelnospławna to ten fragment ktoacutery odprowadza i ścieki sanitarne i deszczowe do zewnętrznej sieci ogoacutelnospławnej

rwwt QQQ

Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się z uwzględnieniem następujących zasad

a) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt spełnione powinny być warunki

a) i b) jak dla ściekoacutew deszczowych

b) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt obliczeniowa prędkość przepływu

ściekoacutew nie może przekraczać wartości dopuszczalnej ktoacutera wynosi

80 ms ndash dla rur żeliwnych i innych metalowych

40 ms ndash dla rur kamionkowych betonowych i z tworzyw sztucznych

c) dla odpływu tylko ściekoacutew sanitarnych Qww prędkość przepływu

ściekoacutew nie może być mniejsza od vmin = 07 ms

bullRynny z PVC-U

bullRynny z blachy aluminiowej

bullRynny miedziane

bullRynny z blachy stalowej

bullRynny cynkowo-tytanowe

Przekroje rynien a b c) poacutełokragłe d) trapezowy e f) trapezoidalny g) prostokatny h) poacutełokragły leacy

Rodzaje rynien a) okapowa b) koszowa c) gzymsowa d) leacy

Elementy wykończeniowe i dodatkowe -

zadaniem tych elementoacutew jest wykończenie

systemu lub uzupełnienie jego pracy

Przykładami mogą tu być

dekiel służący do zakończenia rynny

filtr siatkowy montowany na rurze

spustowej zatrzymujący

zanieczyszczenia

czyszczak (rewizja) umożliwiający

przegląd i czyszczenie rury spustowej

(na zdjęciu)

odprowadzenie do kanalizacji deszczowej

Jednym ze sposoboacutew odprowadzenia wody jest podłączenie systemu rynnowego do kanalizacji deszczowej

Woacutewczas na dolnym odcinku rury spustowej mniej więcej 03-08 m ponad terenem należy zamontować rewizję (czyszczak) Rewizja ma wewnątrz kratkę na ktoacuterej zbierają się liście i inne zanieczyszczenia spływające z rynny

Rura spustowa z rewizją przyłączona jest do przewodoacutew odpływowych a te łączą się z kanalizacją Średnica przewodoacutew musi być co najmniej roacutewna średnicy rur spustowych i najczęściej wynosi 100-150 mm Głębokość na jakiej powinno się układać rury zależy od strefy przemarzania i wynosi 1-14 m System taki nie ma blokady przedostawania się zapachoacutew dlatego lepiej nie podłączać go do kanalizacji ogoacutelnospławnej

Innym sposobem odprowadzenia wody bezpośrednio do kanalizacji jest podłączenie rury spustowej do osadnika rynnowego Wyposażony jest on w klapkę ktoacutera stanowi blokadę zapachową i wyciągany kosz w ktoacuterym gromadzą się większe zanieczyszczenia takie jak liście

Gdy brak sieci kanalizacji deszczowej lub ogoacutelnospławnej woda deszczowa powinna być bezpiecznie rozprowadzona po terenie posesji ale tak żeby nie spływała na sąsiednie działki

Odprowadzanie wody z dachu

płaskiego

W przypadku dachoacutew budynkoacutew wysokich (powyżej 5 kondygnacji) oraz dachoacutew o małym nachyleniu (przyjmuje się że poniżej 8) najczęstszym sposobem odprowa-dzania wody deszczowej jest system odwadniania oparty na wpustach dachowych

Wpusty dachowe pełnią rolę dachowych odwodnień punkto-wych tzn zbierają wodę z pewnej powierzchni w jednym punkcie

Odprowadzanie wody z dachu

płaskiego Woda jest odprowadzana do rury spustowej biegnącej wewnątrz budynku a stamtąd do kanalizacji deszczowej lub poza budynek do gruntu Aby odwodnienie dachu płaskiego pracowało prawidłowo wpust powinien znaleźć się w najniższym punkcie dachu a spadek w jego kierunku powinien wynosić co najmniej 3 Oproacutecz zasadniczego wpustu powinien być wpust awaryjny ktoacutery przejmie wodę w przypadku zatkania wpustu głoacutewnego Na dachu powinna być co najmniej jedna para wpustoacutew Zasady projektowania moacutewią że wpusty należy rozmieszczać co 25 m

Obliczanie kanalizacji deszczowej

Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qr (qd) [ls]

rAC

10000

IAQr

gdzie ψ lub C ndash wspoacutełczynnik spływu przyjmowany wg nowej normy jako 10 (w starej zależny od nachylenia dachu i rodzaju powierzchni odwadnianej)

A ndash efektywna powierzchnia dachu lub powierzchnia odwadniana [m2]

I ndash w starej normie miarodajne natężenie deszczu [l(sha)] przyjmowane I 300 l(sha)

r ndash natężenie opadoacutew atmosferycznych [l(sm2)] przyjmowane albo na podstawie danych statystycznych albo wg tabeli 1 w nowej normie po przemnożeniu przez wspoacutełczynnik ryzyka podany w tabeli 2

Wymiarowanie rynien i rur spustowych

1 Przewody spustowe ndash średnicę należy dobrać tak aby obliczona wartość odpływu ściekoacutew Qr nie przekraczała wartości Qrmax (qdmax) a powierzchnia odwadniana A powierzchni Amax zestawionych w tabeli w normie PN ndash 92B ndash 01707

2 Wg starej normy rynny powinny mieć średnice minimum 150 mm (dotyczy to budynkoacutew wielorodzinnych)

Efektywna

powierzchnia dachu

odwadniana przez

rynnę A [m2]

Szerokość rynny [mm] Średnica rury

spustowej [mm]

poniżej 20 70 50

20 ndash 57 100 (lub 125) 70

57 ndash 97 125 100

97 - 170 150 100

170 - 243 180 125

Dla budynkoacutew jednorodzinnych średnice rynien i przewodoacutew spustowych można określić w oparciu o efektywną powierzchnię dachu wg tabeli

Średnice poziomoacutew i przykanalikoacutew

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qr z uwzględnieniem następujących zasad

a) dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 07

b) dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 09

c) i d) jak dla kanalizacji sanitarnej

Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej

Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qt (qog) [ls]

Qww ndash natężenie odpływu ściekoacutew sanitarnych

Qr ndash natężenie odpływu ściekoacutew deszczowych

Kanalizacja ogoacutelnospławna to ten fragment ktoacutery odprowadza i ścieki sanitarne i deszczowe do zewnętrznej sieci ogoacutelnospławnej

rwwt QQQ

Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się z uwzględnieniem następujących zasad

a) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt spełnione powinny być warunki

a) i b) jak dla ściekoacutew deszczowych

b) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt obliczeniowa prędkość przepływu

ściekoacutew nie może przekraczać wartości dopuszczalnej ktoacutera wynosi

80 ms ndash dla rur żeliwnych i innych metalowych

40 ms ndash dla rur kamionkowych betonowych i z tworzyw sztucznych

c) dla odpływu tylko ściekoacutew sanitarnych Qww prędkość przepływu

ściekoacutew nie może być mniejsza od vmin = 07 ms

bullRynny z PVC-U

bullRynny z blachy aluminiowej

bullRynny miedziane

bullRynny z blachy stalowej

bullRynny cynkowo-tytanowe

Przekroje rynien a b c) poacutełokragłe d) trapezowy e f) trapezoidalny g) prostokatny h) poacutełokragły leacy

Rodzaje rynien a) okapowa b) koszowa c) gzymsowa d) leacy

Jednym ze sposoboacutew odprowadzenia wody jest podłączenie systemu rynnowego do kanalizacji deszczowej

Woacutewczas na dolnym odcinku rury spustowej mniej więcej 03-08 m ponad terenem należy zamontować rewizję (czyszczak) Rewizja ma wewnątrz kratkę na ktoacuterej zbierają się liście i inne zanieczyszczenia spływające z rynny

Rura spustowa z rewizją przyłączona jest do przewodoacutew odpływowych a te łączą się z kanalizacją Średnica przewodoacutew musi być co najmniej roacutewna średnicy rur spustowych i najczęściej wynosi 100-150 mm Głębokość na jakiej powinno się układać rury zależy od strefy przemarzania i wynosi 1-14 m System taki nie ma blokady przedostawania się zapachoacutew dlatego lepiej nie podłączać go do kanalizacji ogoacutelnospławnej

Innym sposobem odprowadzenia wody bezpośrednio do kanalizacji jest podłączenie rury spustowej do osadnika rynnowego Wyposażony jest on w klapkę ktoacutera stanowi blokadę zapachową i wyciągany kosz w ktoacuterym gromadzą się większe zanieczyszczenia takie jak liście

Gdy brak sieci kanalizacji deszczowej lub ogoacutelnospławnej woda deszczowa powinna być bezpiecznie rozprowadzona po terenie posesji ale tak żeby nie spływała na sąsiednie działki

Odprowadzanie wody z dachu

płaskiego

W przypadku dachoacutew budynkoacutew wysokich (powyżej 5 kondygnacji) oraz dachoacutew o małym nachyleniu (przyjmuje się że poniżej 8) najczęstszym sposobem odprowa-dzania wody deszczowej jest system odwadniania oparty na wpustach dachowych

Wpusty dachowe pełnią rolę dachowych odwodnień punkto-wych tzn zbierają wodę z pewnej powierzchni w jednym punkcie

Odprowadzanie wody z dachu

płaskiego Woda jest odprowadzana do rury spustowej biegnącej wewnątrz budynku a stamtąd do kanalizacji deszczowej lub poza budynek do gruntu Aby odwodnienie dachu płaskiego pracowało prawidłowo wpust powinien znaleźć się w najniższym punkcie dachu a spadek w jego kierunku powinien wynosić co najmniej 3 Oproacutecz zasadniczego wpustu powinien być wpust awaryjny ktoacutery przejmie wodę w przypadku zatkania wpustu głoacutewnego Na dachu powinna być co najmniej jedna para wpustoacutew Zasady projektowania moacutewią że wpusty należy rozmieszczać co 25 m

Obliczanie kanalizacji deszczowej

Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qr (qd) [ls]

rAC

10000

IAQr

gdzie ψ lub C ndash wspoacutełczynnik spływu przyjmowany wg nowej normy jako 10 (w starej zależny od nachylenia dachu i rodzaju powierzchni odwadnianej)

A ndash efektywna powierzchnia dachu lub powierzchnia odwadniana [m2]

I ndash w starej normie miarodajne natężenie deszczu [l(sha)] przyjmowane I 300 l(sha)

r ndash natężenie opadoacutew atmosferycznych [l(sm2)] przyjmowane albo na podstawie danych statystycznych albo wg tabeli 1 w nowej normie po przemnożeniu przez wspoacutełczynnik ryzyka podany w tabeli 2

Wymiarowanie rynien i rur spustowych

1 Przewody spustowe ndash średnicę należy dobrać tak aby obliczona wartość odpływu ściekoacutew Qr nie przekraczała wartości Qrmax (qdmax) a powierzchnia odwadniana A powierzchni Amax zestawionych w tabeli w normie PN ndash 92B ndash 01707

2 Wg starej normy rynny powinny mieć średnice minimum 150 mm (dotyczy to budynkoacutew wielorodzinnych)

Efektywna

powierzchnia dachu

odwadniana przez

rynnę A [m2]

Szerokość rynny [mm] Średnica rury

spustowej [mm]

poniżej 20 70 50

20 ndash 57 100 (lub 125) 70

57 ndash 97 125 100

97 - 170 150 100

170 - 243 180 125

Dla budynkoacutew jednorodzinnych średnice rynien i przewodoacutew spustowych można określić w oparciu o efektywną powierzchnię dachu wg tabeli

Średnice poziomoacutew i przykanalikoacutew

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qr z uwzględnieniem następujących zasad

a) dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 07

b) dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 09

c) i d) jak dla kanalizacji sanitarnej

Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej

Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qt (qog) [ls]

Qww ndash natężenie odpływu ściekoacutew sanitarnych

Qr ndash natężenie odpływu ściekoacutew deszczowych

Kanalizacja ogoacutelnospławna to ten fragment ktoacutery odprowadza i ścieki sanitarne i deszczowe do zewnętrznej sieci ogoacutelnospławnej

rwwt QQQ

Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się z uwzględnieniem następujących zasad

a) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt spełnione powinny być warunki

a) i b) jak dla ściekoacutew deszczowych

b) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt obliczeniowa prędkość przepływu

ściekoacutew nie może przekraczać wartości dopuszczalnej ktoacutera wynosi

80 ms ndash dla rur żeliwnych i innych metalowych

40 ms ndash dla rur kamionkowych betonowych i z tworzyw sztucznych

c) dla odpływu tylko ściekoacutew sanitarnych Qww prędkość przepływu

ściekoacutew nie może być mniejsza od vmin = 07 ms

bullRynny z PVC-U

bullRynny z blachy aluminiowej

bullRynny miedziane

bullRynny z blachy stalowej

bullRynny cynkowo-tytanowe

Przekroje rynien a b c) poacutełokragłe d) trapezowy e f) trapezoidalny g) prostokatny h) poacutełokragły leacy

Rodzaje rynien a) okapowa b) koszowa c) gzymsowa d) leacy

Innym sposobem odprowadzenia wody bezpośrednio do kanalizacji jest podłączenie rury spustowej do osadnika rynnowego Wyposażony jest on w klapkę ktoacutera stanowi blokadę zapachową i wyciągany kosz w ktoacuterym gromadzą się większe zanieczyszczenia takie jak liście

Gdy brak sieci kanalizacji deszczowej lub ogoacutelnospławnej woda deszczowa powinna być bezpiecznie rozprowadzona po terenie posesji ale tak żeby nie spływała na sąsiednie działki

Odprowadzanie wody z dachu

płaskiego

W przypadku dachoacutew budynkoacutew wysokich (powyżej 5 kondygnacji) oraz dachoacutew o małym nachyleniu (przyjmuje się że poniżej 8) najczęstszym sposobem odprowa-dzania wody deszczowej jest system odwadniania oparty na wpustach dachowych

Wpusty dachowe pełnią rolę dachowych odwodnień punkto-wych tzn zbierają wodę z pewnej powierzchni w jednym punkcie

Odprowadzanie wody z dachu

płaskiego Woda jest odprowadzana do rury spustowej biegnącej wewnątrz budynku a stamtąd do kanalizacji deszczowej lub poza budynek do gruntu Aby odwodnienie dachu płaskiego pracowało prawidłowo wpust powinien znaleźć się w najniższym punkcie dachu a spadek w jego kierunku powinien wynosić co najmniej 3 Oproacutecz zasadniczego wpustu powinien być wpust awaryjny ktoacutery przejmie wodę w przypadku zatkania wpustu głoacutewnego Na dachu powinna być co najmniej jedna para wpustoacutew Zasady projektowania moacutewią że wpusty należy rozmieszczać co 25 m

Obliczanie kanalizacji deszczowej

Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qr (qd) [ls]

rAC

10000

IAQr

gdzie ψ lub C ndash wspoacutełczynnik spływu przyjmowany wg nowej normy jako 10 (w starej zależny od nachylenia dachu i rodzaju powierzchni odwadnianej)

A ndash efektywna powierzchnia dachu lub powierzchnia odwadniana [m2]

I ndash w starej normie miarodajne natężenie deszczu [l(sha)] przyjmowane I 300 l(sha)

r ndash natężenie opadoacutew atmosferycznych [l(sm2)] przyjmowane albo na podstawie danych statystycznych albo wg tabeli 1 w nowej normie po przemnożeniu przez wspoacutełczynnik ryzyka podany w tabeli 2

Wymiarowanie rynien i rur spustowych

1 Przewody spustowe ndash średnicę należy dobrać tak aby obliczona wartość odpływu ściekoacutew Qr nie przekraczała wartości Qrmax (qdmax) a powierzchnia odwadniana A powierzchni Amax zestawionych w tabeli w normie PN ndash 92B ndash 01707

2 Wg starej normy rynny powinny mieć średnice minimum 150 mm (dotyczy to budynkoacutew wielorodzinnych)

Efektywna

powierzchnia dachu

odwadniana przez

rynnę A [m2]

Szerokość rynny [mm] Średnica rury

spustowej [mm]

poniżej 20 70 50

20 ndash 57 100 (lub 125) 70

57 ndash 97 125 100

97 - 170 150 100

170 - 243 180 125

Dla budynkoacutew jednorodzinnych średnice rynien i przewodoacutew spustowych można określić w oparciu o efektywną powierzchnię dachu wg tabeli

Średnice poziomoacutew i przykanalikoacutew

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qr z uwzględnieniem następujących zasad

a) dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 07

b) dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 09

c) i d) jak dla kanalizacji sanitarnej

Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej

Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qt (qog) [ls]

Qww ndash natężenie odpływu ściekoacutew sanitarnych

Qr ndash natężenie odpływu ściekoacutew deszczowych

Kanalizacja ogoacutelnospławna to ten fragment ktoacutery odprowadza i ścieki sanitarne i deszczowe do zewnętrznej sieci ogoacutelnospławnej

rwwt QQQ

Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się z uwzględnieniem następujących zasad

a) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt spełnione powinny być warunki

a) i b) jak dla ściekoacutew deszczowych

b) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt obliczeniowa prędkość przepływu

ściekoacutew nie może przekraczać wartości dopuszczalnej ktoacutera wynosi

80 ms ndash dla rur żeliwnych i innych metalowych

40 ms ndash dla rur kamionkowych betonowych i z tworzyw sztucznych

c) dla odpływu tylko ściekoacutew sanitarnych Qww prędkość przepływu

ściekoacutew nie może być mniejsza od vmin = 07 ms

bullRynny z PVC-U

bullRynny z blachy aluminiowej

bullRynny miedziane

bullRynny z blachy stalowej

bullRynny cynkowo-tytanowe

Przekroje rynien a b c) poacutełokragłe d) trapezowy e f) trapezoidalny g) prostokatny h) poacutełokragły leacy

Rodzaje rynien a) okapowa b) koszowa c) gzymsowa d) leacy

Odprowadzanie wody z dachu

płaskiego

W przypadku dachoacutew budynkoacutew wysokich (powyżej 5 kondygnacji) oraz dachoacutew o małym nachyleniu (przyjmuje się że poniżej 8) najczęstszym sposobem odprowa-dzania wody deszczowej jest system odwadniania oparty na wpustach dachowych

Wpusty dachowe pełnią rolę dachowych odwodnień punkto-wych tzn zbierają wodę z pewnej powierzchni w jednym punkcie

Odprowadzanie wody z dachu

płaskiego Woda jest odprowadzana do rury spustowej biegnącej wewnątrz budynku a stamtąd do kanalizacji deszczowej lub poza budynek do gruntu Aby odwodnienie dachu płaskiego pracowało prawidłowo wpust powinien znaleźć się w najniższym punkcie dachu a spadek w jego kierunku powinien wynosić co najmniej 3 Oproacutecz zasadniczego wpustu powinien być wpust awaryjny ktoacutery przejmie wodę w przypadku zatkania wpustu głoacutewnego Na dachu powinna być co najmniej jedna para wpustoacutew Zasady projektowania moacutewią że wpusty należy rozmieszczać co 25 m

Obliczanie kanalizacji deszczowej

Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qr (qd) [ls]

rAC

10000

IAQr

gdzie ψ lub C ndash wspoacutełczynnik spływu przyjmowany wg nowej normy jako 10 (w starej zależny od nachylenia dachu i rodzaju powierzchni odwadnianej)

A ndash efektywna powierzchnia dachu lub powierzchnia odwadniana [m2]

I ndash w starej normie miarodajne natężenie deszczu [l(sha)] przyjmowane I 300 l(sha)

r ndash natężenie opadoacutew atmosferycznych [l(sm2)] przyjmowane albo na podstawie danych statystycznych albo wg tabeli 1 w nowej normie po przemnożeniu przez wspoacutełczynnik ryzyka podany w tabeli 2

Wymiarowanie rynien i rur spustowych

1 Przewody spustowe ndash średnicę należy dobrać tak aby obliczona wartość odpływu ściekoacutew Qr nie przekraczała wartości Qrmax (qdmax) a powierzchnia odwadniana A powierzchni Amax zestawionych w tabeli w normie PN ndash 92B ndash 01707

2 Wg starej normy rynny powinny mieć średnice minimum 150 mm (dotyczy to budynkoacutew wielorodzinnych)

Efektywna

powierzchnia dachu

odwadniana przez

rynnę A [m2]

Szerokość rynny [mm] Średnica rury

spustowej [mm]

poniżej 20 70 50

20 ndash 57 100 (lub 125) 70

57 ndash 97 125 100

97 - 170 150 100

170 - 243 180 125

Dla budynkoacutew jednorodzinnych średnice rynien i przewodoacutew spustowych można określić w oparciu o efektywną powierzchnię dachu wg tabeli

Średnice poziomoacutew i przykanalikoacutew

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qr z uwzględnieniem następujących zasad

a) dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 07

b) dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 09

c) i d) jak dla kanalizacji sanitarnej

Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej

Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qt (qog) [ls]

Qww ndash natężenie odpływu ściekoacutew sanitarnych

Qr ndash natężenie odpływu ściekoacutew deszczowych

Kanalizacja ogoacutelnospławna to ten fragment ktoacutery odprowadza i ścieki sanitarne i deszczowe do zewnętrznej sieci ogoacutelnospławnej

rwwt QQQ

Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się z uwzględnieniem następujących zasad

a) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt spełnione powinny być warunki

a) i b) jak dla ściekoacutew deszczowych

b) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt obliczeniowa prędkość przepływu

ściekoacutew nie może przekraczać wartości dopuszczalnej ktoacutera wynosi

80 ms ndash dla rur żeliwnych i innych metalowych

40 ms ndash dla rur kamionkowych betonowych i z tworzyw sztucznych

c) dla odpływu tylko ściekoacutew sanitarnych Qww prędkość przepływu

ściekoacutew nie może być mniejsza od vmin = 07 ms

bullRynny z PVC-U

bullRynny z blachy aluminiowej

bullRynny miedziane

bullRynny z blachy stalowej

bullRynny cynkowo-tytanowe

Przekroje rynien a b c) poacutełokragłe d) trapezowy e f) trapezoidalny g) prostokatny h) poacutełokragły leacy

Rodzaje rynien a) okapowa b) koszowa c) gzymsowa d) leacy

Odprowadzanie wody z dachu

płaskiego Woda jest odprowadzana do rury spustowej biegnącej wewnątrz budynku a stamtąd do kanalizacji deszczowej lub poza budynek do gruntu Aby odwodnienie dachu płaskiego pracowało prawidłowo wpust powinien znaleźć się w najniższym punkcie dachu a spadek w jego kierunku powinien wynosić co najmniej 3 Oproacutecz zasadniczego wpustu powinien być wpust awaryjny ktoacutery przejmie wodę w przypadku zatkania wpustu głoacutewnego Na dachu powinna być co najmniej jedna para wpustoacutew Zasady projektowania moacutewią że wpusty należy rozmieszczać co 25 m

Obliczanie kanalizacji deszczowej

Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qr (qd) [ls]

rAC

10000

IAQr

gdzie ψ lub C ndash wspoacutełczynnik spływu przyjmowany wg nowej normy jako 10 (w starej zależny od nachylenia dachu i rodzaju powierzchni odwadnianej)

A ndash efektywna powierzchnia dachu lub powierzchnia odwadniana [m2]

I ndash w starej normie miarodajne natężenie deszczu [l(sha)] przyjmowane I 300 l(sha)

r ndash natężenie opadoacutew atmosferycznych [l(sm2)] przyjmowane albo na podstawie danych statystycznych albo wg tabeli 1 w nowej normie po przemnożeniu przez wspoacutełczynnik ryzyka podany w tabeli 2

Wymiarowanie rynien i rur spustowych

1 Przewody spustowe ndash średnicę należy dobrać tak aby obliczona wartość odpływu ściekoacutew Qr nie przekraczała wartości Qrmax (qdmax) a powierzchnia odwadniana A powierzchni Amax zestawionych w tabeli w normie PN ndash 92B ndash 01707

2 Wg starej normy rynny powinny mieć średnice minimum 150 mm (dotyczy to budynkoacutew wielorodzinnych)

Efektywna

powierzchnia dachu

odwadniana przez

rynnę A [m2]

Szerokość rynny [mm] Średnica rury

spustowej [mm]

poniżej 20 70 50

20 ndash 57 100 (lub 125) 70

57 ndash 97 125 100

97 - 170 150 100

170 - 243 180 125

Dla budynkoacutew jednorodzinnych średnice rynien i przewodoacutew spustowych można określić w oparciu o efektywną powierzchnię dachu wg tabeli

Średnice poziomoacutew i przykanalikoacutew

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qr z uwzględnieniem następujących zasad

a) dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 07

b) dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 09

c) i d) jak dla kanalizacji sanitarnej

Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej

Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qt (qog) [ls]

Qww ndash natężenie odpływu ściekoacutew sanitarnych

Qr ndash natężenie odpływu ściekoacutew deszczowych

Kanalizacja ogoacutelnospławna to ten fragment ktoacutery odprowadza i ścieki sanitarne i deszczowe do zewnętrznej sieci ogoacutelnospławnej

rwwt QQQ

Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się z uwzględnieniem następujących zasad

a) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt spełnione powinny być warunki

a) i b) jak dla ściekoacutew deszczowych

b) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt obliczeniowa prędkość przepływu

ściekoacutew nie może przekraczać wartości dopuszczalnej ktoacutera wynosi

80 ms ndash dla rur żeliwnych i innych metalowych

40 ms ndash dla rur kamionkowych betonowych i z tworzyw sztucznych

c) dla odpływu tylko ściekoacutew sanitarnych Qww prędkość przepływu

ściekoacutew nie może być mniejsza od vmin = 07 ms

bullRynny z PVC-U

bullRynny z blachy aluminiowej

bullRynny miedziane

bullRynny z blachy stalowej

bullRynny cynkowo-tytanowe

Przekroje rynien a b c) poacutełokragłe d) trapezowy e f) trapezoidalny g) prostokatny h) poacutełokragły leacy

Rodzaje rynien a) okapowa b) koszowa c) gzymsowa d) leacy

Obliczanie kanalizacji deszczowej

Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qr (qd) [ls]

rAC

10000

IAQr

gdzie ψ lub C ndash wspoacutełczynnik spływu przyjmowany wg nowej normy jako 10 (w starej zależny od nachylenia dachu i rodzaju powierzchni odwadnianej)

A ndash efektywna powierzchnia dachu lub powierzchnia odwadniana [m2]

I ndash w starej normie miarodajne natężenie deszczu [l(sha)] przyjmowane I 300 l(sha)

r ndash natężenie opadoacutew atmosferycznych [l(sm2)] przyjmowane albo na podstawie danych statystycznych albo wg tabeli 1 w nowej normie po przemnożeniu przez wspoacutełczynnik ryzyka podany w tabeli 2

Wymiarowanie rynien i rur spustowych

1 Przewody spustowe ndash średnicę należy dobrać tak aby obliczona wartość odpływu ściekoacutew Qr nie przekraczała wartości Qrmax (qdmax) a powierzchnia odwadniana A powierzchni Amax zestawionych w tabeli w normie PN ndash 92B ndash 01707

2 Wg starej normy rynny powinny mieć średnice minimum 150 mm (dotyczy to budynkoacutew wielorodzinnych)

Efektywna

powierzchnia dachu

odwadniana przez

rynnę A [m2]

Szerokość rynny [mm] Średnica rury

spustowej [mm]

poniżej 20 70 50

20 ndash 57 100 (lub 125) 70

57 ndash 97 125 100

97 - 170 150 100

170 - 243 180 125

Dla budynkoacutew jednorodzinnych średnice rynien i przewodoacutew spustowych można określić w oparciu o efektywną powierzchnię dachu wg tabeli

Średnice poziomoacutew i przykanalikoacutew

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qr z uwzględnieniem następujących zasad

a) dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 07

b) dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 09

c) i d) jak dla kanalizacji sanitarnej

Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej

Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qt (qog) [ls]

Qww ndash natężenie odpływu ściekoacutew sanitarnych

Qr ndash natężenie odpływu ściekoacutew deszczowych

Kanalizacja ogoacutelnospławna to ten fragment ktoacutery odprowadza i ścieki sanitarne i deszczowe do zewnętrznej sieci ogoacutelnospławnej

rwwt QQQ

Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się z uwzględnieniem następujących zasad

a) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt spełnione powinny być warunki

a) i b) jak dla ściekoacutew deszczowych

b) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt obliczeniowa prędkość przepływu

ściekoacutew nie może przekraczać wartości dopuszczalnej ktoacutera wynosi

80 ms ndash dla rur żeliwnych i innych metalowych

40 ms ndash dla rur kamionkowych betonowych i z tworzyw sztucznych

c) dla odpływu tylko ściekoacutew sanitarnych Qww prędkość przepływu

ściekoacutew nie może być mniejsza od vmin = 07 ms

bullRynny z PVC-U

bullRynny z blachy aluminiowej

bullRynny miedziane

bullRynny z blachy stalowej

bullRynny cynkowo-tytanowe

Przekroje rynien a b c) poacutełokragłe d) trapezowy e f) trapezoidalny g) prostokatny h) poacutełokragły leacy

Rodzaje rynien a) okapowa b) koszowa c) gzymsowa d) leacy

Wymiarowanie rynien i rur spustowych

1 Przewody spustowe ndash średnicę należy dobrać tak aby obliczona wartość odpływu ściekoacutew Qr nie przekraczała wartości Qrmax (qdmax) a powierzchnia odwadniana A powierzchni Amax zestawionych w tabeli w normie PN ndash 92B ndash 01707

2 Wg starej normy rynny powinny mieć średnice minimum 150 mm (dotyczy to budynkoacutew wielorodzinnych)

Efektywna

powierzchnia dachu

odwadniana przez

rynnę A [m2]

Szerokość rynny [mm] Średnica rury

spustowej [mm]

poniżej 20 70 50

20 ndash 57 100 (lub 125) 70

57 ndash 97 125 100

97 - 170 150 100

170 - 243 180 125

Dla budynkoacutew jednorodzinnych średnice rynien i przewodoacutew spustowych można określić w oparciu o efektywną powierzchnię dachu wg tabeli

Średnice poziomoacutew i przykanalikoacutew

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qr z uwzględnieniem następujących zasad

a) dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 07

b) dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 09

c) i d) jak dla kanalizacji sanitarnej

Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej

Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qt (qog) [ls]

Qww ndash natężenie odpływu ściekoacutew sanitarnych

Qr ndash natężenie odpływu ściekoacutew deszczowych

Kanalizacja ogoacutelnospławna to ten fragment ktoacutery odprowadza i ścieki sanitarne i deszczowe do zewnętrznej sieci ogoacutelnospławnej

rwwt QQQ

Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się z uwzględnieniem następujących zasad

a) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt spełnione powinny być warunki

a) i b) jak dla ściekoacutew deszczowych

b) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt obliczeniowa prędkość przepływu

ściekoacutew nie może przekraczać wartości dopuszczalnej ktoacutera wynosi

80 ms ndash dla rur żeliwnych i innych metalowych

40 ms ndash dla rur kamionkowych betonowych i z tworzyw sztucznych

c) dla odpływu tylko ściekoacutew sanitarnych Qww prędkość przepływu

ściekoacutew nie może być mniejsza od vmin = 07 ms

bullRynny z PVC-U

bullRynny z blachy aluminiowej

bullRynny miedziane

bullRynny z blachy stalowej

bullRynny cynkowo-tytanowe

Przekroje rynien a b c) poacutełokragłe d) trapezowy e f) trapezoidalny g) prostokatny h) poacutełokragły leacy

Rodzaje rynien a) okapowa b) koszowa c) gzymsowa d) leacy

Efektywna

powierzchnia dachu

odwadniana przez

rynnę A [m2]

Szerokość rynny [mm] Średnica rury

spustowej [mm]

poniżej 20 70 50

20 ndash 57 100 (lub 125) 70

57 ndash 97 125 100

97 - 170 150 100

170 - 243 180 125

Dla budynkoacutew jednorodzinnych średnice rynien i przewodoacutew spustowych można określić w oparciu o efektywną powierzchnię dachu wg tabeli

Średnice poziomoacutew i przykanalikoacutew

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qr z uwzględnieniem następujących zasad

a) dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 07

b) dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 09

c) i d) jak dla kanalizacji sanitarnej

Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej

Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qt (qog) [ls]

Qww ndash natężenie odpływu ściekoacutew sanitarnych

Qr ndash natężenie odpływu ściekoacutew deszczowych

Kanalizacja ogoacutelnospławna to ten fragment ktoacutery odprowadza i ścieki sanitarne i deszczowe do zewnętrznej sieci ogoacutelnospławnej

rwwt QQQ

Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się z uwzględnieniem następujących zasad

a) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt spełnione powinny być warunki

a) i b) jak dla ściekoacutew deszczowych

b) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt obliczeniowa prędkość przepływu

ściekoacutew nie może przekraczać wartości dopuszczalnej ktoacutera wynosi

80 ms ndash dla rur żeliwnych i innych metalowych

40 ms ndash dla rur kamionkowych betonowych i z tworzyw sztucznych

c) dla odpływu tylko ściekoacutew sanitarnych Qww prędkość przepływu

ściekoacutew nie może być mniejsza od vmin = 07 ms

bullRynny z PVC-U

bullRynny z blachy aluminiowej

bullRynny miedziane

bullRynny z blachy stalowej

bullRynny cynkowo-tytanowe

Przekroje rynien a b c) poacutełokragłe d) trapezowy e f) trapezoidalny g) prostokatny h) poacutełokragły leacy

Rodzaje rynien a) okapowa b) koszowa c) gzymsowa d) leacy

Średnice poziomoacutew i przykanalikoacutew

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qr z uwzględnieniem następujących zasad

a) dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 07

b) dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 09

c) i d) jak dla kanalizacji sanitarnej

Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej

Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qt (qog) [ls]

Qww ndash natężenie odpływu ściekoacutew sanitarnych

Qr ndash natężenie odpływu ściekoacutew deszczowych

Kanalizacja ogoacutelnospławna to ten fragment ktoacutery odprowadza i ścieki sanitarne i deszczowe do zewnętrznej sieci ogoacutelnospławnej

rwwt QQQ

Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się z uwzględnieniem następujących zasad

a) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt spełnione powinny być warunki

a) i b) jak dla ściekoacutew deszczowych

b) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt obliczeniowa prędkość przepływu

ściekoacutew nie może przekraczać wartości dopuszczalnej ktoacutera wynosi

80 ms ndash dla rur żeliwnych i innych metalowych

40 ms ndash dla rur kamionkowych betonowych i z tworzyw sztucznych

c) dla odpływu tylko ściekoacutew sanitarnych Qww prędkość przepływu

ściekoacutew nie może być mniejsza od vmin = 07 ms

bullRynny z PVC-U

bullRynny z blachy aluminiowej

bullRynny miedziane

bullRynny z blachy stalowej

bullRynny cynkowo-tytanowe

Przekroje rynien a b c) poacutełokragłe d) trapezowy e f) trapezoidalny g) prostokatny h) poacutełokragły leacy

Rodzaje rynien a) okapowa b) koszowa c) gzymsowa d) leacy

Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej

Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qt (qog) [ls]

Qww ndash natężenie odpływu ściekoacutew sanitarnych

Qr ndash natężenie odpływu ściekoacutew deszczowych

Kanalizacja ogoacutelnospławna to ten fragment ktoacutery odprowadza i ścieki sanitarne i deszczowe do zewnętrznej sieci ogoacutelnospławnej

rwwt QQQ

Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się z uwzględnieniem następujących zasad

a) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt spełnione powinny być warunki

a) i b) jak dla ściekoacutew deszczowych

b) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt obliczeniowa prędkość przepływu

ściekoacutew nie może przekraczać wartości dopuszczalnej ktoacutera wynosi

80 ms ndash dla rur żeliwnych i innych metalowych

40 ms ndash dla rur kamionkowych betonowych i z tworzyw sztucznych

c) dla odpływu tylko ściekoacutew sanitarnych Qww prędkość przepływu

ściekoacutew nie może być mniejsza od vmin = 07 ms

bullRynny z PVC-U

bullRynny z blachy aluminiowej

bullRynny miedziane

bullRynny z blachy stalowej

bullRynny cynkowo-tytanowe

Przekroje rynien a b c) poacutełokragłe d) trapezowy e f) trapezoidalny g) prostokatny h) poacutełokragły leacy

Rodzaje rynien a) okapowa b) koszowa c) gzymsowa d) leacy

Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej

Średnice przewodoacutew odpływowych określa się z uwzględnieniem następujących zasad

a) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt spełnione powinny być warunki

a) i b) jak dla ściekoacutew deszczowych

b) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt obliczeniowa prędkość przepływu

ściekoacutew nie może przekraczać wartości dopuszczalnej ktoacutera wynosi

80 ms ndash dla rur żeliwnych i innych metalowych

40 ms ndash dla rur kamionkowych betonowych i z tworzyw sztucznych

c) dla odpływu tylko ściekoacutew sanitarnych Qww prędkość przepływu

ściekoacutew nie może być mniejsza od vmin = 07 ms

bullRynny z PVC-U

bullRynny z blachy aluminiowej

bullRynny miedziane

bullRynny z blachy stalowej

bullRynny cynkowo-tytanowe

Przekroje rynien a b c) poacutełokragłe d) trapezowy e f) trapezoidalny g) prostokatny h) poacutełokragły leacy

Rodzaje rynien a) okapowa b) koszowa c) gzymsowa d) leacy

bullRynny z PVC-U

bullRynny z blachy aluminiowej

bullRynny miedziane

bullRynny z blachy stalowej

bullRynny cynkowo-tytanowe

Przekroje rynien a b c) poacutełokragłe d) trapezowy e f) trapezoidalny g) prostokatny h) poacutełokragły leacy

Rodzaje rynien a) okapowa b) koszowa c) gzymsowa d) leacy

Rodzaje rynien a) okapowa b) koszowa c) gzymsowa d) leacy