Upload
phamthien
View
224
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
1
INSTALACJE WODOCIĄGOWE I KANALIZACYJNE
dr inż Iwona Polarczyk
2
Literatura
bdquoInstalacje wodociągowe projektowanie wykonanie eksploatacjardquo J Chudzicki S Sosnowski Warszawa Wydawnictwo Seidel-Przywecki 2005
bdquoInstalacje kanalizacyjne projektowanie wykonanie eksploatacjardquo J Chudzicki S Sosnowski Warszawa Wydaw Seidel- Przywecki 2004
bdquoInstalacje wodociągowe i kanalizacyjnerdquo S Sosnowski J Tabernacki J Chudzicki Warszawa Instalator Polski 2002 (2000)
bdquoInstalacje wodociągowe i kanalizacyjne materiały pomocnicze do ćwiczeńrdquo J Chudzicki S Sosnowski Warszawa Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej 2003 (1999)
bdquoĆwiczenia z instalacji wodociągowych kanalizacyjnych i gazowychrdquo pod red Danuty Brydak-Jeżowieckiej Wrocław Politechnika Wrocławska 1989
3
Instalacja wodociągowa powinna zapewnić dostarczenie do odbiorcy wody
w odpowiedniej ilości
o odpowiedniej jakości
w żądanej przez odbiorcę chwili
pod odpowiednim ciśnieniem
o odpowiedniej temperaturze
Wymagania ogoacutelne
4
Etapy rozwoju zaopatrzenia ludzi w wodę
Chudzicki Sosnowski Instalacje wodociągowe Projektowanie wykonanie eksploatacja
5
Zużycie wody użytkowej
Przykładowy rozkład godzinowego zużycia wody w budynku mieszkalnym
W zależności od rodzaju budynku poboacuter wody w ciągu doby zmienia się w czasie
6
Przepływ obliczeniowy ndash pojęciem tym określa się umowną
wartość strumienia objętości lub masy wody wyznaczoną dla
warunkoacutew uznanych za obliczeniowe w danym fragmencie
instalacji Jest to podstawowa wielkość do wymiarowania
i doboru elementoacutew instalacji ndash przewodoacutew i armatury
Przepływy obliczeniowe
7
Przepływ obliczeniowy określa zapotrzebowanie na wodę
- dobowe Gd
- średnie godzinowe Gh śr
- maksymalne godzinowe Gh max
- maksymalne chwilowe qs
Przepływy obliczeniowe
8
Dobowe zapotrzebowanie na wodę Gd
Gd = gj ∙ U [dm3d]
gj ndash jednostkowe dobowe zapotrzebowanie na wodę [dm3d∙U]
U ndash liczba użytkownikoacutew
Przepływy obliczeniowe
9
Średnie godzinowe zapotrzebowanie na wodę Gh śr
[dm3h]
τ ndash czas użytkowania instalacji w ciągu doby [h]
Przepływy obliczeniowe
τ
G=G d
śrh
10
Maksymalne godzinowe zapotrzebowanie na wodę Gh max
Gh max = Gh śr ∙ Nh [dm3h]
Nh ndash wspoacutełczynnik nieroacutewnomierności godzinowego poboru wody przyjmuje roacuteżne wartości dla zimnej wody ciepłej i ogoacutelnej
Przepływy obliczeniowe
11
Godzinowy wspoacutełczynnik nieroacutewnomierności rozbioru wody
charakteryzuje wielkość zmian zachodzących w poborze
ciepłej wody użytkowej w danym obiekcie
Wartość wspoacutełczynnika Nh zależy od przeznaczenia
i wielkości obiektu dla ktoacuterego obliczana jest instalacja
Dla budynkoacutew mieszkalnych zależy on bezpośrednio od
liczby mieszkańcoacutew Dla innych obiektoacutew wielkość rozbioru
zaroacutewno średniego jak i maksymalnego należy opracować
na podstawie analizy sposobu korzystania z instalacji
Przepływy obliczeniowe
12
Godzinowy wspoacutełczynnik nieroacutewnomierności rozbioru wody
13
Przepływy obliczeniowe
Maksymalne chwilowe zapotrzebowanie na wodę qs to obliczeniowe zapotrzebowanie wody w obiekcie na ktoacutere wymiaruje się instalację wg wzoroacutew zawartych w PN-92B-01706 w zależności od rodzaju budynku i wartości sumy normatywnych wypływoacutew z punktoacutew czerpalnych
14
15
16
Poroacutewnanie przepływoacutew normatywnych
i obliczeniowych
SPOSOBY PROWADZENIA PRZEWODOacuteW WODOCIĄGOWYCH
W BUDYNKACH
UKŁADY INSTALACJI WODOCIĄGOWYCH MOŻNA PODZIELIĆ
W zależności od sposobu
rozprowadzania wody
W zależności od ciśnienia
gwarantowanego
W zależności od wysokości podnoszenia
wody
Biorąc pod uwagę sposoacuteb rozprowadzania wody w instalacjach wewnętrznych wyroacuteżniamy
układ z rozdziałem dolnym
układ z rozdziałem goacuternym
układ pierścieniowy
UKŁAD Z ROZDZIAŁEM DOLNYM
Schemat instalacjo wodociągowej z rozdziałem dolnym
1- przewoacuted rozdzielczy dolny 2- pion wodociągowy 3 ndashodgałęzienie 4- zawoacuter czerpalny 5- zawoacuter przelotowy
UKŁAD Z ROZDZIAŁEM GOacuteRNYM
Schemat instalacji wodociągowej z rozdziałem goacuternym
1- pion zasilający zbiornik goacuterny 2- zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym 3 ndashzawoacuter zwrotny prosty 4- przewoacuted rozdzielczy goacuterny 5- zawoacuter przelotowy 6-pion wodociągowy 7-odgałęzienie 8- zawoacuter czerpalny
UKŁAD PIERŚCIENIOWY
Schemat instalacji wodociągowej pierścieniowej
1- pion zasilający zbiornik goacuterny 2- zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym 3 ndashzawoacuter zwrotny prosty 4- przewody rozdzielcze goacuterne 5- zawoacuter przelotowy 6-pion wodociągowy 7-odgałęzienie 8- zawoacuter czerpalny 9- przewoacuted rozdzielczy dolny
Rozpatrując układy wewnętrznych instalacji wodociągowych w aspekcie wysokości podnoszenia wody i dopuszczalnej wysokości ciśnienia w instalacjach wodociągowych możemy dokonać podziału na
instalacje jednostrefowe
instalacje wielostrefowe
INSTALACJE JEDNOSTREFOWE
Schemat zasilania jednostrefowego w układach chwilowego spadku ciśnienia poniżej wymaganego w sieci ulicznej
1 przewoacuted rozdzielczy (dolny) 2 pion zasilający zbiornik goacuterny 3 zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym 4 zawoacuter zwrotny prosty
5 pion wodociągowy 6 odgałęzienie 7 zawoacuter przelotowy
INSTALACJE JEDNOSTREFOWE
Rys Schemat zasilania jednostrefowego w układach chwilowego spadku ciśnienia poniżej wymaganego w sieci ulicznej
1 przewoacuted rozdzielczy (dolny) 2pion wodociągowy 3 odgałęzienie 4 zawoacuter czerpalny 5 zawoacuter zwrotny 6 zestaw do podwyższania ciśnienia
INSTALACJE DWUSTREFOWE
Rys Schemat wewnętrznej dwustrefowej instalacji wodociągowej (pierwsza strefa zasilana bezpośrednio z zewnętrznej sieci wodociągowej- układ instalacji z rozdziałem dolnym druga strefa zasilana przy pomocy zestawu podwyższającego ciśnienie- układ instalacji z rozdziałem dolnym)
1 przewoacuted rozdzielczy dolny( w pierwszej strefie) 2 zawoacuter zwrotny 3 zestaw podwyższający ciśnienie 4 zawoacuter przelotowy 5 pion wodociągowy ( pierwsza strefa) 6 odgałęzienie 7 zawoacuter czerpalny 8pion zasilający instalacje wodociągową drugiej strefy 9 przewoacuted rozdzielczy w drugiej strefie
INSTALACJE DWUSTREFOWE
Rys Schemat wewnętrznej dwustrefowej instalacji wodociągowej (pierwsza strefa bezpośrednio zasilana z zewnętrznej sieci wodociągowej- układ instalacji z rozdziałem dolnym druga strefa zasilana przez zbiornik goacuterny otwarty-układ instalacji z rozdziałem goacuternym) 1przewoacuted rozdzielczy dolny( w pierwszej strefie) 2 zawoacuter przelotowy 3 pion wodociągowy ( w pierwszej strefie)4odgałęzienie 5 zawoacuter czerpalny 6 zawoacuter zwrotny 7 pompa z silnikiem
elektrycznym 8 pion zasilający zbiornik goacuterny otwarty( drugiej strefy) 9zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym 10przewoacuted rozdzielczy goacuterny( w drugiej strefie) 11 pion wodociągowy rozdziału goacuternego ( w drugiej strefie)
INSTALACJE DWUSTREFOWE
Rys Schemat wewnętrznej dwustrefowej instalacji wodociągowej (pierwsza strefa bezpośrednio zasilana z zewnętrznej sieci wodociągowej- układ instalacji z rozdziałem goacuternym druga strefa zasilana przez zestaw do podwyższania ciśnienia- układ z rozdziałem goacuternym)1przewoacuted rozdzielczy dolny( w pierwszej strefie) 2 zawoacuter zwrotny 3 zestaw do podwyższania ciśnienia 4zawoacuter przelotowy 5 pion wodociągowy (pierwszej strefy) 6 odgałęzienie 7 zawoacuter czerpalny 8 pion zasilający drugą strefę9przewoacuted rozdzielczy goacuterny 10zawoacuter przelotowy11 pion wodociągowy drugiej strefy 12zawoacuter odcinający(
oddziela układy zasilane- przepływ wody w pionie pierwszej strefy od drugiej strefy)
INSTALACJE WIELOSTREFOWE
Rys Schemat wielostrefowej i wewnętrznej instalacji wodociągowej 1 przewoacuted rozdzielczy dolny( pierwsza strefa zasilania) 2 pion wodociągowy (pierwsza strefa) 3 odgałęzienie 4 zawoacuter czerpalny 5 pion zasilający druga
strefę 6 przewoacuted rozdzielczy dolny (drugiej strefy) 7 pion zasilający trzecia strefę 8 przewoacuted rozdzielczy dolny( trzeciej strefy) 9 zespoacuteł podwyższania ciśnienia dla pierwszej strefy 10 zespoacuteł podwyższania ciśnienia dla drugiej strefy 11 zespoacuteł podwyższania ciśnienia dla trzeciej strefy
INSTALACJE WIELOSTREFOWE
Rys Schemat wielostrefowej wewnętrznej instalacji wodociągowej układ stref z rozdziałem goacuternym
1pompa z silnikiem elektrycznym zasilająca zbiornik goacuterny otwarty trzeciej strefy 2 pompa z silnikiem elektrycznym zasilająca zbiornik goacuterny otwarty drugiej strefy 3 pompa z silnikiem elektrycznym zasilająca zbiornik goacuterny otwarty pierwszej strefy 4 pion zasilający zbiornik goacuterny otwarty pierwszej strefy 5zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym ( pierwszej strefy) 6 przewoacuted rozdzielczy goacuterny ( pierwszej strefy) 7 pion wodociągowy (pierwsza
strefa) 8 odgałęzienie 9 zawoacuter czerpalny 10 pion zasilający zbiornik goacuterny otwarty (drugiej strefy) 11 zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym (druga strefa) 12przewoacuted rozdzielczy goacuterny (druga strefa) 13 pion zasilający zbiornik goacuterny otwarty(trzecia strefa) 14 zbiornik goacuterny
otwarty z zaworem pływakowym (trzecia strefa) 15 przewoacuted rozdzielczy goacuterny (trzecia strefa)
INSTALACJE WIELOSTREFOWE
Schemat wielostrefowej wewnętrznej instalacji wodociągowej Układ stref pierścieniowy z jednym przewodem zasilającym
1 przewoacuted zasilający zbiorniki goacuterne pierwszej drugiej i trzeciej strefy 2 zbiornik goacuterny otwarty pierwszej strefy 3 zawoacuter 4 instalacja pierścieniowa pierwszej strefy 5 zbiornik goacuterny otwarty drugiej strefy 6 zawoacuter 7 instalacja pierścieniowa drugiej strefy 8 zbiornik goacuterny otwarty trzeciej strefy 9 zawoacuter czerpalny 10 instalacja pierścieniowa trzeciej strefy 11 odgałęzienie 12 zawoacuter czerpalny13
pompa z silnikiem elektrycznym
GŁOacuteWNE ZASADY PROWADZENIA INSTALACJI WODOCIĄGOWYCH
roacutewnolegle i prostopadle do ścian i stropoacutew
z jak najmniejszą ilością załamań
po trasach najkroacutetszych
przy wewnętrznych ścianach budynku
przejścia rur przez przegrody należy wyposażyć w tuleje ochronne
Instalacje zimnej i ciepłej wody mogą być rozprowadzone w następujący sposoacuteb
natynkowo ndash czyli po wierzchu ścian i przegroacuted budowlanych
w bruzdach ściennych
w szlichcie podłogowej
w pionowych szachtach i kanałach ściennych
SPOSOBY PROWADZENIA INSTALACJI
Prowadzenie instalacji w piwnicach i pod stropami
Prowadzenie rur w korytkach gdzie wydłużenia są kompensowane poprzez wyboczanie się rur
Prowadzenie rur z odgałęzieniami na łupinach wsporczych
Prowadzenie pionoacutew w szachtach instalacyjnych
Prowadzenie oraz mocowanie pionoacutew
w szachtach instalacyjnych
Układ troacutejnikowy Układ rozdzielaczowy
UKŁAD TROacuteJNIKOWY
Prowadzenie rur instalacji wodociągowej w układzie troacutejnikowym
Sposoacuteb prowadzenia przewodoacutew w węźle
sanitarnym
UKŁAD TROacuteJNIKOWY
UKŁAD TROacuteJNIKOWY
UKŁAD ROZDZIELACZOWY
Prowadzenie rur instalacji wodociągowej w układzie rozdzielaczowym
UKŁAD ROZDZIELACZOWY
UKŁAD OBWODOWY
Podpora stała
Podpora przesuwna
Przykład prowadzenia pionu instalacyjnego bez kompensatoroacutew z uwzględnieniem wyboczenia (linią przerywaną oznaczono przykładowy przewidywany kształt pionu po osiągnięciu temperatury czynnika roboczego)
Oznaczenia PP - podpora przesuwnaPS - podpora stała
ELEMENTY INSTALACJI WODOCIĄGOWYCH
Elementy instalacji wodociągowych
Przyłącze wodociągowe
Zestaw wodomierza głoacutewnego
Filtr wody zawoacuter antyskażeniowy zawory odcinające (armatura)
Przewody rozdzielcze (rozprowadzające)
Przewody pionowe (piony wodociągowe)
Przewody w pomieszczeniach sanitarnych (połączenia od pionu do punktoacutew czerpalnych)
Punkty czerpalne (baterie czerpalne i zawory)
Przyłącza do budynku 1-linia zabudowy 2- linia rozgraniczająca 3-sieć wodociągowa 4-sieć kanalizacyjna 5-zestaw wodomierzowy 6-studzienka rewizyjna
Sposoacuteb przeprowadzenia przewodu przez ścianę zewnętrzną
Podział wodomierzy
W obudowie
zamkniętej Z wyjmowaną
wstawką
pomiarową
instalowane
poziomo
kolanowe
Podział wodomierzy
1 Wodomierz działający na zasadach mechanicznych przeznaczony do wody
a) zimnej o temperaturze od 0 degC do 30 degC
b) ciepłej o temperaturze od 30 degC do 90 degC
c) gorącej o temperaturze od 30 degC do 130 degC albo od 30 degC do 180 degC
2 Wodomierz działający na zasadach elektronicznych lub mechanicznych z urządzeniami elektronicznymi albo bez przeznaczony do wody zimnej o temperaturze od 0 degC do 30 degC
Wodomierze mieszkaniowe (JS) Wodomierz powinien być zamontowany w położeniu roboczym zgodnie z oznakowaniem umieszczonym na wodomierzu przez producenta H - oznacza pozycję pracy wodomierza w poziomie V - oznacza pozycję pracy wodomierza w pionie Litera znajdująca się na tarczy wodomierza A B C lub D - oznacza klasę obciążeń wodomierza
Wodomierz sprzężony roacutewnolegle 1-wodomierz głoacutewny śrubowy 2-wodomierz boczny skrzydełkowy 3-zawoacuter zmiennego obciążenia
1 Wodomierze działające na zasadach mechanicznych przeznaczone do wody charakteryzują następujące strumienie
1) maksymalny strumień objętości (Qmax)
2) nominalny strumień objętości (Qn)
3) pośredni strumień objętości (Qt)
4) minimalny strumień objętości (Qmin)
2 Stosunek QmaxQn powinien wynosić 2
3 Rozroacuteżnia się cztery klasy metrologiczne wodomierzy klasa A klasa B klasa C klasa D
4 Klasy metrologiczne wodomierzy w zależności od wartości stosunku QminQn i QtQn
Q (q)-strumień objętości - objętość wody przepływającej przez wodomierz w przyjętej jednostce czasu
Qmax (qmax) -maksymalny strumień objętości - największy strumień objętości przy ktoacuterym wodomierz może pracować w kroacutetkim czasie bez uszkodzenia i przekroczenia błędoacutew granicznych dopuszczalnych oraz wartości maksymalnej straty ciśnienia
Qn (qn) nominalny strumień objętości - strumień objętości roacutewny połowie maksymalnego strumienia objętości przy ktoacuterym wodomierz może pracować przy przepływie ciągłym lub przerywanym i jego wskazania mieszczą się w granicach błędoacutew granicznych dopuszczalnych
Qt (qt) pośredni strumień objętości - strumień objętości dzielący zakres obciążeń pomiarowych na przedział goacuterny i dolny przy ktoacuterym błąd graniczny dopuszczalny zmienia wartość
Qmin (qmin ) minimalny strumień objętości- strumień objętości powyżej ktoacuterego wskazania wodomierza nie powinny przekraczać błędoacutew granicznych dopuszczalnych
Zakres obciążeń pomiarowych wodomierza - zakres strumienia objętości wodomierza zawarty między maksymalnym strumieniem objętości a minimalnym strumieniem objętości
Krzywa błędoacutew wodomierza
Błędy graniczne dopuszczalne wodomierzy plusmn 2 - w przedziale goacuternym zakresu obciążeń (qt q qmax)
plusmn 5 - w przedziale goacuternym zakresu obciążeń (qmin q qt)
Lokalizacja wodomierza
Doboacuter wodomierza
Aby dobrać wodomierz należy
ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe
ustalić umowny przepływ obliczeniowy dla wodomierza qw m3h
qw = 2 q
Doboacuter wodomierza
Doboacuter wodomierza
dla dobranego wodomierza ustalić w oparciu o dane producenta wodomierzy stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez wodomierz
Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem
PN-EN 1717 - Ochrona przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody w instalacjach wodociągowych i ogoacutelne wymagania dotyczące urządzeń zapobiegających zanieczyszczaniu przez przepływ zwrotny
Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem
Podział płynoacutew ktoacutere mają lub mogą mieć kontakt z wodą do picia
Kategoria 1
Woda wypływająca bezpośrednio z sieci wodociągowej przeznaczona do użytkowania przez człowieka do celoacutew konsumpcyjnych
Kategoria 2
Płyn nie stanowiący bakteriologicznego lub toksycznego zagrożenia dla człowieka
Kategoria 3
Płyn stanowiący pewne zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność co najmniej jednej substancji toksycznej lub bardzo toksycznej o LD50gt200 mgkg wagi ciała
Kategoria 4
Płyn stanowiący pewne zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność co najmniej jednej substancji toksycznej lub bardzo toksycznej o LD50200 mgkg wagi ciała lub też co najmniej jednej substancji radioaktywnej mutagennej lub rakotwoacuterczej
Kategoria 5
Płyn stanowiący zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność substancji mikrobiologicznych bądź wirusowych
Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem
Przepływ zwrotny wywołany spadkiem ciśnienia w sieci wodociągowej
Potencjalne źroacutedła zanieczyszczenia wody wodociągowej
XY
1- sieć wodociągowa
2- urządzenie zabezpieczające
X-rodzina zabezpieczenia
Y-typ zabezpieczenia
Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody
Aby dobrać zabezpieczenie należy
określić kategorię płynu
określić rodzaj zabezpieczenia wg normy
ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe
dobrać zawoacuter zwracając uwagę na średnicę wodomierza
Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody
dla dobranego zaworu ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez zawoacuter
Filtr
Doboacuter filtra
Aby dobrać filtr należy
ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe
dobrać filtr zwracając uwagę na średnicę wodomierza i zaworu antyskażeniowego
Doboacuter filtra
dla dobranego filtra ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez filtr
INSTALACJE KANALIZACYJNE
Rodzaje instalacji kanalizacyjnych
1 Kanalizacja sanitarna (bytowo ndash gospodarcza)
2 Kanalizacja deszczowa
3 Kanalizacja technologiczna
ścieki przed wprowadzeniem do kanalizacji
sanitarnej wymagają wstępnego oczyszczenia w
specjalnych urządzeniach
Odprowadzenie ściekoacutew z nieruchomości może być
realizowane na dwa sposoby
systemem ogoacutelnospławnym (zbiorczym)
lub systemem rozdzielczym
Kanalizacja ogoacutelnospławna odprowadza zaroacutewno ścieki
sanitarne (bytowe) jak i deszczowe
W kanalizacji rozdzielczej ścieki sanitarne i deszczowe
odprowadzane są rozdzielnie
Schemat kanalizacji ogoacutelnospławnej
KS1 KS2
Kanał ogoacutelnospławny
RD1 RD2
linia regulacyjna
ST1
ST2
Schemat kanalizacji rozdzielczej
KS1 KS2
Kanał sanitarny
Kanał deszczowy
RD1 RD2
linia regulacyjnaST1
ST2
SD1
SD2
Podział instalacji kanalizacyjnej
Instalację kanalizacyjną można podzielić na
zewnętrzną (na terenie nieruchomości lecz poza budynkiem)
wewnętrzną (w budynku)
Podział ten wydaje się oczywisty ale jest istotny przy doborze materiału instalacyjnego - nie każdy materiał sprawdzający się wewnątrz nadaje się do stworzenia instalacji zewnętrznej
Granicą między instalacją wewnętrzną a zewnętrzną jest tzw czyszczak głoacutewny (rewizja głoacutewna)
Przewody domowej
instalacji kanalizacyjnej
Przykanalik (przyłącze kanalizacyjne) ndash jest to odcinek ktoacutery łączy kanalizację na terenie nieruchomości z siecią kanalizacyjną
Najczęściej przykanalik włączany jest do studzienki (rewizyjnej lub włazowej) ktoacutera stanowi uzbrojenie sieci Możliwe jest też przyłączenie przez wpust boczny lub złącze siodłowe
Przewody domowej
instalacji kanalizacyjnej
Przykanaliki oznaczane są znakami informacyjnymi Na znaku podana jest średnica (w mm) spadek przyłącza (w promilach) oraz jego długość (w m) Granicą między siecią a instalacją jest położona w pobliżu granicy nieruchomości pierwsza studzienka licząc od strony budynku
Sieć i przykanalik
w przypadku istnienia studzienki rewizyjnej
przykanalikstudzienka rewizyjna
linia
reg
ulac
yjnastudzienka kanalizacyjna
sieć kanalizacyjna
budy
nek
instalacja
zewnętrzna
Sieć i przykanalik
w przypadku braku studzienki rewizyjnej (wg nowych przepisoacutew w przypadku braku studzienki rewizyjnej
przykanalik to odcinek biegnący od granicy budynku do granicy
nieruchomości)
linia
reg
ulac
yjnastudzienka kanalizacyjna
sieć kanalizacyjna
budy
nek
przykanalik
sieć kanalizacyjna
Instalacja kanalizacyjna składa się z 1 poziomoacutew (przewodoacutew odpływowych) ndash są to przewody
prowadzone z odpowiednim spadkiem ktoacutere odprowadzają
ścieki z pionoacutew wpustoacutew podłogowych itp do przykanalika
lub sieci zewnętrznej
2 pionoacutew (przewodoacutew spustowych) ndash są to przewody prowadzone
przez jedną lub kilka kondygnacji odprowadzające ścieki
z podejść kanalizacyjnych wpustoacutew dachowych lub rynien
do przewodoacutew odpływowych
3 podejść kanalizacyjnych ndash przewody odprowadzające ścieki
z przyboroacutew i urządzeń sanitarnych do pionoacutew lub poziomoacutew
kanalizacyjnych
podejścia pojedyncze
podejścia zbiorowe
Kanalizacja sanitarna grawitacyjna
Odprowadza wodę zanieczyszczoną (ścieki) w wyniku jej wykorzystania odpływającą z ustępoacutew spłukiwanych natryskoacutew wanien bidetoacutew zlewoacutew umywalek wpustoacutew podłogowych i innych urządzeń występujących w gospodarstwie domowym
Projektowanie kanalizacji sanitarnej odbywa się w oparciu o normę
PN ndash EN 12056 ndash 2 grudzień 2002
Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew
Część 2 Kanalizacja sanitarna projektowanie układu i obliczenia
oraz w przypadku braku informacji o normę
PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania
w projektowaniu
Podejścia kanalizacyjne ndash łączą
odpływ z pionem kanalizacyjnym
Podejścia
niewentylowane - należy montować ze spadkiem wynoszącym od 2 do 15
wentylowane ndash można zastosować tu mniejsze spadki zgodnie z przywołaną normą ale wymagają dodatkowego przewodu wentylującego
Najczęściej projektuje się podejścia niewentylowane Ich długość w typowym rozwiązaniu stosowanym w Polsce nie powinna przekraczać 30 m a w przypadku miski ustępowej 10 m po długości przewodu
W przypadku dłuższych podejść albo zwiększa się średnicę albo projektuje się podejścia wentylowane za pomocą np zaworoacutew napowietrzających
Nowa norma wprowadza cztery typy systemoacutew kanalizacyjnych jakie można spotkać w poszczegoacutelnych krajach Unii Europejskiej
W Polsce stosuje się tradycyjnie system I
System Nazwa Cechy
I
System pojedynczego pionu
z podejściami częściowo
wypełnionymi
bull jeden pion kanalizacyjny
bull wypełnienie przewodoacutew 50
II
System pojedynczego pionu
z podejściami o mniejszej
średnicy
bull jeden pion kanalizacyjny
bull wypełnienie przewodoacutew 70
III
System pojedynczego pionu
z podejściami całkowicie
wypełnionymi
bull jeden pion kanalizacyjny
bull wypełnienie przewodoacutew 100
bull każde urządzenie podłączone
oddzielnie do pionu
IV System oddzielnych pionoacutew
kanalizacyjnych
bull dwa piony ndash jeden odprowadzający
ścieki czarne z ustępoacutew spłukiwanych
i pisuaroacutew i drugi odprowadzający
pozostałe ścieki
bull wypełnienie przewodoacutew jak dla
systemoacutew I II lub III
Średnice nominalne podejść pojedynczych dobiera się w zależności od typu przyłączonego przyboru sanitarnego lub urządzenia w typowych
rozwiązaniach w Polsce wg tabeli Urządzenie DN [mm]
Umywalka bidet 40
Zlewozmywak
zmywarka pralka
wanna natrysk 50
Miska ustępowa 100
Minimalna średnica podejścia pojedynczego zdeterminowana jest przez jego długość wysokość spadania i ilość zmian kierunku zgodnie z tabelą
DN Lmax
[m] H [m]
trzy zmiany
kierunku
40
50 30 lt10
70 50 lt10
100 50 lt30
H
L
Jeśli powyższe wymiary są przekroczone lub istnieje konieczność zastosowania więcej niż trzech zmian kierunku prowadzenia przewodoacutew należy wybrać kolejną większą średnicę nominalną
Średnice nominalne podjeść zbiorowych
Zależą od natężenia przepływu ściekoacutew w projektowanym
podejściu i od zastosowanego systemu Wybierając system
należy kierować się dostępnymi na rynku przyborami trudno
bowiem wyobrazić sobie podłączanie przyboru sanitarnego
z odpływem np 40mm do przewodu o średnicy mniejszej
Utrudniałoby to swobodny odpływ ściekoacutew z tego przyboru
Natężenie przepływu ściekoacutew sanitarnych Qww
wyznacza się dla danego odcinka instalacji zgodnie
z zależnością
]sl[DUKQww
gdzie K ndash wspoacutełczynnik częstości
DU ndash odpływ jednostkowy [ls] z urządzenia
UWAGA Qww DUmax jeśli nie to Qww = DUmax
Odpływy jednostkowe DU
Odpływy jednostkowe DU -cd
Typowe wspoacutełczynniki częstości K
Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia
z przewodami odpływowymi Piony kanalizacyjne należy prowadzić bez zmiany średnicy i kierunku na całej długości w szachtach sanitarnych
U podstawy każdego pionu przed przejściem w przewoacuted odpływowy należy zamontować otwoacuter rewizyjny (czyszczak) umożliwiający dostęp do wnętrza przodu
W przypadku kanalizacji sanitarnej każdy pion musi być wentylowany w celu wyroacutewnania ciśnienia w instalacji
Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia
z przewodami odpływowymi Wentylację pionu zapewnia
przewoacuted wentylacyjny zakończony rurą wywiewną wyprowadzoną ponad połać dachu
zawoacuter napowietrzający ndash rozwiązanie dozwolone do stosowania w przypadku braku możliwości wyprowadzenia pionu ponad dach można takie rozwiązanie stosować przy spełnieniu następujących warunkoacutew
piony mają wysokość 4 do 5 kondygnacji
ostatni pion licząc od najdalszego w stosunku do kanału oraz co piąty w budynku jest zakończony rurą wywiewną
Elementy pionu kanalizacyjnego
troacutejniki doprowadzające ścieki z podejść kanalizacyjnych
czyszczak prze zmianą kierunku prowadzenia ściekoacutew ndash około 05 nad posadzką przed przejściem w przewoacuted odpływowy
rura prosta o niezmiennej średnicy na całej długości
zawoacuter napowietrzający lub rura wywiewna
W systemie kanalizacji sanitarnej wyroacuteżnić można
piony z wentylacją głoacutewną ndash zakończone rurą wywiewną lub zaworem napowietrzającym
piony z wentylacją obejściową ndash piony z dodatkowym przewodem wentylacyjnym prowadzonym obok pionu spustowego i połączonym z rurą wywiewną
Średnica pionu zależy od wybranego systemu wentylacji i obliczonego natężenia przepływu ściekoacutew dla całego pionu
Należy pamiętać o tym że minimalna średnica pionu nie może być mniejsza od średnicy największego podejścia
W typowych rozwiązaniach w Polsce minimalna średnica pionu wynosi 70mm a dla pionoacutew prowadzących ścieki z misek ustępowych 100mm
Oczywiście w tabelach należy sprawdzić czy średnicy nie należy zwiększyć ze względu na obliczoną wartość Qww
Piony z wentylacją głoacutewną
Piony z wentylacją obejściową
Przewody odpływowe
(poziomy kanalizacyjne)
Wśroacuted przewodoacutew odpływowych wyroacuteżniamy przewoacuted głoacutewny oraz przewody drugorzędne Każdy przewoacuted drugorzędny powinien być oddzielnie podłączony do głoacutewnego pod kątem 45deg
Wszystkie przewody prowadzone są najkroacutetszą drogą przeważnie wzdłuż przegrody budowlanej oraz koniecznie z zachowaniem odpowiedniego spadku
Przewody odpływowe
(poziomy kanalizacyjne)
Spadek powinien być jednakowy na całej długości co zapewnia samooczyszczanie się przewodu
Przyjęte jest że rury układa się kielichem w kierunku przeciwnym do spływu ściekoacutew
Rewizje kanalizacyjne powinno się montować
co 15 m na rurach średnicy od 100 do 150 mm
przed każdym uskokiem poziomu
Rury prowadzone przez murowane ścianki muszą być ułożone prostopadle do przegrody
Na przewody z tworzyw sztucznych powinno się w miejscach przejść dodatkowo nałożyć tuleje ochronne Umożliwią one rurom pewien ruch zabezpieczając instalację przed uszkodzeniami mechanicznymi
Przestrzeń pomiędzy tuleją a rurą powinno się zabezpieczyć izolacją
Jeśli przewody kanalizacyjne z tworzyw sztucznych układane są w sąsiedztwie przewodoacutew wydzielających ciepło powinny być osłonięte otulinami izolacyjnymi w celu zabezpieczenia przed przegrzewaniem
Przewody poziome i przykanaliki powinny być ułożone poniżej strefy przemarzania gruntu czyli na głębokości 80-140 cm zależnie od regionu kraju
Jeśli przewody prowadzone są w pomieszczeniach w ktoacuterych temperatura może spadać poniżej 0degC muszą być odpowiednio zabezpieczone przed przemarzaniem
Dla przewodoacutew prowadzonych na zewnątrz budynku należy pamiętać że warstwa gruntu pokrywającego rury kanalizacyjne powinna być o 10-20 cm większa od głębokości przemarzania gruntu jeśli przewody układa się wyżej to powinny być zaizolowane termicznie
Rury kanalizacyjne układane na zewnątrz budynku powinny być oddalone
od innych przewodoacutew co najmniej
15 m od przewodoacutew gazowych i wodociągowych
08 m od kabli energetycznych
05 m od kabli telekomunikacyjnych
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qww z uwzględnieniem następujących zasad
1 dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 05
2 dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 07
3 minimalna prędkość przepływu ściekoacutew wynosi 07 ms stąd
wynika prowadzenie przewodoacutew z odpowiednim do średnicy
spadkiem w kierunku sieci zewnętrznej
4 minimalna średnica przewodu zewnętrznego wynosi 010m
a przykanalika 015m
Dobierając średnice przewodoacutew odpływowych należy stosować
tabelę z wartościami natężenia przepływu Q0 i prędkości
przepływu v0 dla przewodoacutew o przekroju kołowym przy
pełnym wypełnieniu i wykres Manninga
=QQ0
=vv0
hd
Q
v
(hd)
1
23
4
Przykład obliczeniowy Obliczeniowe natężenie sciekoacutew sanitarnych wynosi Qww= 50 ls Na podstawie tabeli 1 QwwQ0 = 50 2014 = 025 Z wykresu odczytujemy
V = 085V0 = 085114 = 097 ms przy napełnieniu hd = 037
Zakresy dopuszczalnych spadkoacutew przewodoacutew odpływowych
DN 0100 m ndash i = 20 - 100
DN 0150 m ndash i = 15 - 150
Urządzenia dodatkowe w kanalizacji sanitarnej
W przypadku odprowadzania ściekoacutew bytowo gospodarczych do zewnętrznej sieci typu ogoacutelnospławnego w pomieszczeniach położonych na najniższych kondygnacjach w budynku może dojść do zalania spowodowanego wstecznym przepływem ściekoacutew w wyniku intensywnych opadoacutew deszczu Dlatego też w tego typu instalacjach na przewodach kanalizacyjnych odprowadzających ścieki z pomieszczeń na najniższej kondygnacji stosować należy zasuwy burzowe ktoacutere chronią instalację przed przepływem zwrotnym
Materiały w kanalizacji sanitarnej
Instalacja kanalizacyjna może być wykonana z roacuteżnych materiałoacutew ale
zawsze rury i połączenia powinny być szczelne i odporne na korozję
Obecnie najpopularniejszym materiałem używanym do budowy instalacji
wewnętrznej jest tworzywo sztuczne Rury kanalizacyjne produkuje się z
polipropylenu (PP)
roacuteżnych odmian polichlorku winylu (PVC)
Polietylenu wysokiej gęstości (PE-HD)
żywicy poliestrowej wzmacnianej włoacuteknem szklanym (GRE)
Innymi materiałami stosowanymi w kanalizacji sanitarnej są
żeliwo
kamionka
beton
Kanalizacja deszczowa
Odprowadza wody opadowe z dachoacutew i terenoacutew przyległych do nieruchomości (podjazdy tarasy parkingi itp)
Projektowanie kanalizacji deszczowej odbywa się w oparciu o normę
PN ndash EN 12056 ndash 3 grudzień 2002
Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew
Część 3 Przewody deszczowe Projektowanie układu i obliczenia
oraz w przypadku braku informacji o normę
PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania w projektowaniu
Odprowadzanie wody z dachu stromego
W przypadku dachoacutew budynkoacutew niskich (do 5 kondygnacji) ktoacutere mają odpowiednie nachylenie (przyjmuje się że powyżej 8) najczęstszym sposobem odprowadzania wody deszczowej jest zastosowanie systemu rynnowego
Zadaniem deszczowej instalacji kanalizacyjnej jest zebranie wody z dachu i odprowadzenie jej do sieci kanalizacji deszczowej lub do gruntu System rynnowy polega na naturalnym (grawitacyjnym) spływie woacuted po połaci dachowej skąd jest przejmowana przez system rur System ten roacutewnież pracuje grawitacyjnie Umowną granicą instalacji deszczowej jest wylewka z ktoacuterej woda może być skierowana do sieci kanalizacji deszczowej (ogoacutelnospławnej) lub na grunt
Podstawowe elementy
instalacji kanalizacji deszczowej
Rynny - przewody o przekroju otwartym (okrągłym prostokątnym eliptycznym trapezowym okapowym) biegnące wzdłuż krawędzi dachu Zadaniem rynien jest zebranie wody opadowej Rynny prowadzone są z lekkim spadkiem w kierunku narożnikoacutew budynku dzięki czemu woda nie wylewa się za krawędzie tylko płynie w kierunku rur spustowych
Instalacja kanalizacji deszczowej składa się z następujących elementoacutew
Rury spustowe ndash pionowe odcinki przewodoacutew o przekroju zamkniętym (najczęściej okrągłym lub prostokątnym) Zadaniem rur spustowych jest zebranie wody płynącej rynnami i odprowadzenie ich poza budynek
Odpływy ndash elementy za pomocą ktoacuterych rynny przechodzą w rury spustowe Odpływ jest odcinkiem rynny w ktoacuterym wykonany jest obrobiony otwoacuter odpowiedniego kształtu pozwalający na włączenie rury spustowej Można wyroacuteżnić odpływy przelotowe oraz odpływy końcowe ( na narożnikach pomieszczeń) Pozwalają na mocowanie rur spustowych
Narożniki do rynien ndash umożliwiają połączenie rynien w narożnikach budynku Właściwy montaż narożnikoacutew jest bardzo ważny dla właściwej pracy rynien (ruchoacutew pod wpływem temperatury) Wylewki ndash kształtki ktoacuterymi kończy się rura spustowa Wylewka może być włą- czona do kanalizacji deszczowej bądź znajdować się nad gruntem
Łączniki do rynien - złączki zwykłe uszczelkowe i korekcyjne Ponieważ montaż rynien wymaga pozostawiania tzw dylatacji (odstępoacutew) złączki korekcyjne lub uszczelkowe umożliwiają wykonanie takich połączenia z dylatacją
Łączniki do rur spustowych - kolana troacutejniki redukcje mufy mufy redukcyjne Mufy służą do włączania rur spustowych do odpływoacutew zadaniem muf redukcyjnych jest połączenie rury spustowej i odpływu o roacuteżnych średnicach Kolana pozwalają na zmianę kierunku rury spustowej Troacutejniki umożliwiają włączanie do rur spustowych wyposażenia dodatkowego
Haki i obejmy - zadaniem tych elementoacutew jest mocowanie rynien i rur spustowych do dachoacutew i ścian
Elementy wykończeniowe i dodatkowe -
zadaniem tych elementoacutew jest wykończenie
systemu lub uzupełnienie jego pracy
Przykładami mogą tu być
dekiel służący do zakończenia rynny
filtr siatkowy montowany na rurze
spustowej zatrzymujący
zanieczyszczenia
czyszczak (rewizja) umożliwiający
przegląd i czyszczenie rury spustowej
(na zdjęciu)
odprowadzenie do kanalizacji deszczowej
Jednym ze sposoboacutew odprowadzenia wody jest podłączenie systemu rynnowego do kanalizacji deszczowej
Woacutewczas na dolnym odcinku rury spustowej mniej więcej 03-08 m ponad terenem należy zamontować rewizję (czyszczak) Rewizja ma wewnątrz kratkę na ktoacuterej zbierają się liście i inne zanieczyszczenia spływające z rynny
Rura spustowa z rewizją przyłączona jest do przewodoacutew odpływowych a te łączą się z kanalizacją Średnica przewodoacutew musi być co najmniej roacutewna średnicy rur spustowych i najczęściej wynosi 100-150 mm Głębokość na jakiej powinno się układać rury zależy od strefy przemarzania i wynosi 1-14 m System taki nie ma blokady przedostawania się zapachoacutew dlatego lepiej nie podłączać go do kanalizacji ogoacutelnospławnej
Innym sposobem odprowadzenia wody bezpośrednio do kanalizacji jest podłączenie rury spustowej do osadnika rynnowego Wyposażony jest on w klapkę ktoacutera stanowi blokadę zapachową i wyciągany kosz w ktoacuterym gromadzą się większe zanieczyszczenia takie jak liście
Gdy brak sieci kanalizacji deszczowej lub ogoacutelnospławnej woda deszczowa powinna być bezpiecznie rozprowadzona po terenie posesji ale tak żeby nie spływała na sąsiednie działki
Odprowadzanie wody z dachu
płaskiego
W przypadku dachoacutew budynkoacutew wysokich (powyżej 5 kondygnacji) oraz dachoacutew o małym nachyleniu (przyjmuje się że poniżej 8) najczęstszym sposobem odprowa-dzania wody deszczowej jest system odwadniania oparty na wpustach dachowych
Wpusty dachowe pełnią rolę dachowych odwodnień punkto-wych tzn zbierają wodę z pewnej powierzchni w jednym punkcie
Odprowadzanie wody z dachu
płaskiego Woda jest odprowadzana do rury spustowej biegnącej wewnątrz budynku a stamtąd do kanalizacji deszczowej lub poza budynek do gruntu Aby odwodnienie dachu płaskiego pracowało prawidłowo wpust powinien znaleźć się w najniższym punkcie dachu a spadek w jego kierunku powinien wynosić co najmniej 3 Oproacutecz zasadniczego wpustu powinien być wpust awaryjny ktoacutery przejmie wodę w przypadku zatkania wpustu głoacutewnego Na dachu powinna być co najmniej jedna para wpustoacutew Zasady projektowania moacutewią że wpusty należy rozmieszczać co 25 m
Obliczanie kanalizacji deszczowej
Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qr (qd) [ls]
rAC
10000
IAQr
gdzie ψ lub C ndash wspoacutełczynnik spływu przyjmowany wg nowej normy jako 10 (w starej zależny od nachylenia dachu i rodzaju powierzchni odwadnianej)
A ndash efektywna powierzchnia dachu lub powierzchnia odwadniana [m2]
I ndash w starej normie miarodajne natężenie deszczu [l(sha)] przyjmowane I 300 l(sha)
r ndash natężenie opadoacutew atmosferycznych [l(sm2)] przyjmowane albo na podstawie danych statystycznych albo wg tabeli 1 w nowej normie po przemnożeniu przez wspoacutełczynnik ryzyka podany w tabeli 2
Wymiarowanie rynien i rur spustowych
1 Przewody spustowe ndash średnicę należy dobrać tak aby obliczona wartość odpływu ściekoacutew Qr nie przekraczała wartości Qrmax (qdmax) a powierzchnia odwadniana A powierzchni Amax zestawionych w tabeli w normie PN ndash 92B ndash 01707
2 Wg starej normy rynny powinny mieć średnice minimum 150 mm (dotyczy to budynkoacutew wielorodzinnych)
Efektywna
powierzchnia dachu
odwadniana przez
rynnę A [m2]
Szerokość rynny [mm] Średnica rury
spustowej [mm]
poniżej 20 70 50
20 ndash 57 100 (lub 125) 70
57 ndash 97 125 100
97 - 170 150 100
170 - 243 180 125
Dla budynkoacutew jednorodzinnych średnice rynien i przewodoacutew spustowych można określić w oparciu o efektywną powierzchnię dachu wg tabeli
Średnice poziomoacutew i przykanalikoacutew
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qr z uwzględnieniem następujących zasad
a) dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 07
b) dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 09
c) i d) jak dla kanalizacji sanitarnej
Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej
Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qt (qog) [ls]
Qww ndash natężenie odpływu ściekoacutew sanitarnych
Qr ndash natężenie odpływu ściekoacutew deszczowych
Kanalizacja ogoacutelnospławna to ten fragment ktoacutery odprowadza i ścieki sanitarne i deszczowe do zewnętrznej sieci ogoacutelnospławnej
rwwt QQQ
Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się z uwzględnieniem następujących zasad
a) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt spełnione powinny być warunki
a) i b) jak dla ściekoacutew deszczowych
b) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt obliczeniowa prędkość przepływu
ściekoacutew nie może przekraczać wartości dopuszczalnej ktoacutera wynosi
80 ms ndash dla rur żeliwnych i innych metalowych
40 ms ndash dla rur kamionkowych betonowych i z tworzyw sztucznych
c) dla odpływu tylko ściekoacutew sanitarnych Qww prędkość przepływu
ściekoacutew nie może być mniejsza od vmin = 07 ms
bullRynny z PVC-U
bullRynny z blachy aluminiowej
bullRynny miedziane
bullRynny z blachy stalowej
bullRynny cynkowo-tytanowe
Przekroje rynien a b c) poacutełokragłe d) trapezowy e f) trapezoidalny g) prostokatny h) poacutełokragły leacy
Rodzaje rynien a) okapowa b) koszowa c) gzymsowa d) leacy
2
Literatura
bdquoInstalacje wodociągowe projektowanie wykonanie eksploatacjardquo J Chudzicki S Sosnowski Warszawa Wydawnictwo Seidel-Przywecki 2005
bdquoInstalacje kanalizacyjne projektowanie wykonanie eksploatacjardquo J Chudzicki S Sosnowski Warszawa Wydaw Seidel- Przywecki 2004
bdquoInstalacje wodociągowe i kanalizacyjnerdquo S Sosnowski J Tabernacki J Chudzicki Warszawa Instalator Polski 2002 (2000)
bdquoInstalacje wodociągowe i kanalizacyjne materiały pomocnicze do ćwiczeńrdquo J Chudzicki S Sosnowski Warszawa Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej 2003 (1999)
bdquoĆwiczenia z instalacji wodociągowych kanalizacyjnych i gazowychrdquo pod red Danuty Brydak-Jeżowieckiej Wrocław Politechnika Wrocławska 1989
3
Instalacja wodociągowa powinna zapewnić dostarczenie do odbiorcy wody
w odpowiedniej ilości
o odpowiedniej jakości
w żądanej przez odbiorcę chwili
pod odpowiednim ciśnieniem
o odpowiedniej temperaturze
Wymagania ogoacutelne
4
Etapy rozwoju zaopatrzenia ludzi w wodę
Chudzicki Sosnowski Instalacje wodociągowe Projektowanie wykonanie eksploatacja
5
Zużycie wody użytkowej
Przykładowy rozkład godzinowego zużycia wody w budynku mieszkalnym
W zależności od rodzaju budynku poboacuter wody w ciągu doby zmienia się w czasie
6
Przepływ obliczeniowy ndash pojęciem tym określa się umowną
wartość strumienia objętości lub masy wody wyznaczoną dla
warunkoacutew uznanych za obliczeniowe w danym fragmencie
instalacji Jest to podstawowa wielkość do wymiarowania
i doboru elementoacutew instalacji ndash przewodoacutew i armatury
Przepływy obliczeniowe
7
Przepływ obliczeniowy określa zapotrzebowanie na wodę
- dobowe Gd
- średnie godzinowe Gh śr
- maksymalne godzinowe Gh max
- maksymalne chwilowe qs
Przepływy obliczeniowe
8
Dobowe zapotrzebowanie na wodę Gd
Gd = gj ∙ U [dm3d]
gj ndash jednostkowe dobowe zapotrzebowanie na wodę [dm3d∙U]
U ndash liczba użytkownikoacutew
Przepływy obliczeniowe
9
Średnie godzinowe zapotrzebowanie na wodę Gh śr
[dm3h]
τ ndash czas użytkowania instalacji w ciągu doby [h]
Przepływy obliczeniowe
τ
G=G d
śrh
10
Maksymalne godzinowe zapotrzebowanie na wodę Gh max
Gh max = Gh śr ∙ Nh [dm3h]
Nh ndash wspoacutełczynnik nieroacutewnomierności godzinowego poboru wody przyjmuje roacuteżne wartości dla zimnej wody ciepłej i ogoacutelnej
Przepływy obliczeniowe
11
Godzinowy wspoacutełczynnik nieroacutewnomierności rozbioru wody
charakteryzuje wielkość zmian zachodzących w poborze
ciepłej wody użytkowej w danym obiekcie
Wartość wspoacutełczynnika Nh zależy od przeznaczenia
i wielkości obiektu dla ktoacuterego obliczana jest instalacja
Dla budynkoacutew mieszkalnych zależy on bezpośrednio od
liczby mieszkańcoacutew Dla innych obiektoacutew wielkość rozbioru
zaroacutewno średniego jak i maksymalnego należy opracować
na podstawie analizy sposobu korzystania z instalacji
Przepływy obliczeniowe
12
Godzinowy wspoacutełczynnik nieroacutewnomierności rozbioru wody
13
Przepływy obliczeniowe
Maksymalne chwilowe zapotrzebowanie na wodę qs to obliczeniowe zapotrzebowanie wody w obiekcie na ktoacutere wymiaruje się instalację wg wzoroacutew zawartych w PN-92B-01706 w zależności od rodzaju budynku i wartości sumy normatywnych wypływoacutew z punktoacutew czerpalnych
14
15
16
Poroacutewnanie przepływoacutew normatywnych
i obliczeniowych
SPOSOBY PROWADZENIA PRZEWODOacuteW WODOCIĄGOWYCH
W BUDYNKACH
UKŁADY INSTALACJI WODOCIĄGOWYCH MOŻNA PODZIELIĆ
W zależności od sposobu
rozprowadzania wody
W zależności od ciśnienia
gwarantowanego
W zależności od wysokości podnoszenia
wody
Biorąc pod uwagę sposoacuteb rozprowadzania wody w instalacjach wewnętrznych wyroacuteżniamy
układ z rozdziałem dolnym
układ z rozdziałem goacuternym
układ pierścieniowy
UKŁAD Z ROZDZIAŁEM DOLNYM
Schemat instalacjo wodociągowej z rozdziałem dolnym
1- przewoacuted rozdzielczy dolny 2- pion wodociągowy 3 ndashodgałęzienie 4- zawoacuter czerpalny 5- zawoacuter przelotowy
UKŁAD Z ROZDZIAŁEM GOacuteRNYM
Schemat instalacji wodociągowej z rozdziałem goacuternym
1- pion zasilający zbiornik goacuterny 2- zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym 3 ndashzawoacuter zwrotny prosty 4- przewoacuted rozdzielczy goacuterny 5- zawoacuter przelotowy 6-pion wodociągowy 7-odgałęzienie 8- zawoacuter czerpalny
UKŁAD PIERŚCIENIOWY
Schemat instalacji wodociągowej pierścieniowej
1- pion zasilający zbiornik goacuterny 2- zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym 3 ndashzawoacuter zwrotny prosty 4- przewody rozdzielcze goacuterne 5- zawoacuter przelotowy 6-pion wodociągowy 7-odgałęzienie 8- zawoacuter czerpalny 9- przewoacuted rozdzielczy dolny
Rozpatrując układy wewnętrznych instalacji wodociągowych w aspekcie wysokości podnoszenia wody i dopuszczalnej wysokości ciśnienia w instalacjach wodociągowych możemy dokonać podziału na
instalacje jednostrefowe
instalacje wielostrefowe
INSTALACJE JEDNOSTREFOWE
Schemat zasilania jednostrefowego w układach chwilowego spadku ciśnienia poniżej wymaganego w sieci ulicznej
1 przewoacuted rozdzielczy (dolny) 2 pion zasilający zbiornik goacuterny 3 zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym 4 zawoacuter zwrotny prosty
5 pion wodociągowy 6 odgałęzienie 7 zawoacuter przelotowy
INSTALACJE JEDNOSTREFOWE
Rys Schemat zasilania jednostrefowego w układach chwilowego spadku ciśnienia poniżej wymaganego w sieci ulicznej
1 przewoacuted rozdzielczy (dolny) 2pion wodociągowy 3 odgałęzienie 4 zawoacuter czerpalny 5 zawoacuter zwrotny 6 zestaw do podwyższania ciśnienia
INSTALACJE DWUSTREFOWE
Rys Schemat wewnętrznej dwustrefowej instalacji wodociągowej (pierwsza strefa zasilana bezpośrednio z zewnętrznej sieci wodociągowej- układ instalacji z rozdziałem dolnym druga strefa zasilana przy pomocy zestawu podwyższającego ciśnienie- układ instalacji z rozdziałem dolnym)
1 przewoacuted rozdzielczy dolny( w pierwszej strefie) 2 zawoacuter zwrotny 3 zestaw podwyższający ciśnienie 4 zawoacuter przelotowy 5 pion wodociągowy ( pierwsza strefa) 6 odgałęzienie 7 zawoacuter czerpalny 8pion zasilający instalacje wodociągową drugiej strefy 9 przewoacuted rozdzielczy w drugiej strefie
INSTALACJE DWUSTREFOWE
Rys Schemat wewnętrznej dwustrefowej instalacji wodociągowej (pierwsza strefa bezpośrednio zasilana z zewnętrznej sieci wodociągowej- układ instalacji z rozdziałem dolnym druga strefa zasilana przez zbiornik goacuterny otwarty-układ instalacji z rozdziałem goacuternym) 1przewoacuted rozdzielczy dolny( w pierwszej strefie) 2 zawoacuter przelotowy 3 pion wodociągowy ( w pierwszej strefie)4odgałęzienie 5 zawoacuter czerpalny 6 zawoacuter zwrotny 7 pompa z silnikiem
elektrycznym 8 pion zasilający zbiornik goacuterny otwarty( drugiej strefy) 9zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym 10przewoacuted rozdzielczy goacuterny( w drugiej strefie) 11 pion wodociągowy rozdziału goacuternego ( w drugiej strefie)
INSTALACJE DWUSTREFOWE
Rys Schemat wewnętrznej dwustrefowej instalacji wodociągowej (pierwsza strefa bezpośrednio zasilana z zewnętrznej sieci wodociągowej- układ instalacji z rozdziałem goacuternym druga strefa zasilana przez zestaw do podwyższania ciśnienia- układ z rozdziałem goacuternym)1przewoacuted rozdzielczy dolny( w pierwszej strefie) 2 zawoacuter zwrotny 3 zestaw do podwyższania ciśnienia 4zawoacuter przelotowy 5 pion wodociągowy (pierwszej strefy) 6 odgałęzienie 7 zawoacuter czerpalny 8 pion zasilający drugą strefę9przewoacuted rozdzielczy goacuterny 10zawoacuter przelotowy11 pion wodociągowy drugiej strefy 12zawoacuter odcinający(
oddziela układy zasilane- przepływ wody w pionie pierwszej strefy od drugiej strefy)
INSTALACJE WIELOSTREFOWE
Rys Schemat wielostrefowej i wewnętrznej instalacji wodociągowej 1 przewoacuted rozdzielczy dolny( pierwsza strefa zasilania) 2 pion wodociągowy (pierwsza strefa) 3 odgałęzienie 4 zawoacuter czerpalny 5 pion zasilający druga
strefę 6 przewoacuted rozdzielczy dolny (drugiej strefy) 7 pion zasilający trzecia strefę 8 przewoacuted rozdzielczy dolny( trzeciej strefy) 9 zespoacuteł podwyższania ciśnienia dla pierwszej strefy 10 zespoacuteł podwyższania ciśnienia dla drugiej strefy 11 zespoacuteł podwyższania ciśnienia dla trzeciej strefy
INSTALACJE WIELOSTREFOWE
Rys Schemat wielostrefowej wewnętrznej instalacji wodociągowej układ stref z rozdziałem goacuternym
1pompa z silnikiem elektrycznym zasilająca zbiornik goacuterny otwarty trzeciej strefy 2 pompa z silnikiem elektrycznym zasilająca zbiornik goacuterny otwarty drugiej strefy 3 pompa z silnikiem elektrycznym zasilająca zbiornik goacuterny otwarty pierwszej strefy 4 pion zasilający zbiornik goacuterny otwarty pierwszej strefy 5zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym ( pierwszej strefy) 6 przewoacuted rozdzielczy goacuterny ( pierwszej strefy) 7 pion wodociągowy (pierwsza
strefa) 8 odgałęzienie 9 zawoacuter czerpalny 10 pion zasilający zbiornik goacuterny otwarty (drugiej strefy) 11 zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym (druga strefa) 12przewoacuted rozdzielczy goacuterny (druga strefa) 13 pion zasilający zbiornik goacuterny otwarty(trzecia strefa) 14 zbiornik goacuterny
otwarty z zaworem pływakowym (trzecia strefa) 15 przewoacuted rozdzielczy goacuterny (trzecia strefa)
INSTALACJE WIELOSTREFOWE
Schemat wielostrefowej wewnętrznej instalacji wodociągowej Układ stref pierścieniowy z jednym przewodem zasilającym
1 przewoacuted zasilający zbiorniki goacuterne pierwszej drugiej i trzeciej strefy 2 zbiornik goacuterny otwarty pierwszej strefy 3 zawoacuter 4 instalacja pierścieniowa pierwszej strefy 5 zbiornik goacuterny otwarty drugiej strefy 6 zawoacuter 7 instalacja pierścieniowa drugiej strefy 8 zbiornik goacuterny otwarty trzeciej strefy 9 zawoacuter czerpalny 10 instalacja pierścieniowa trzeciej strefy 11 odgałęzienie 12 zawoacuter czerpalny13
pompa z silnikiem elektrycznym
GŁOacuteWNE ZASADY PROWADZENIA INSTALACJI WODOCIĄGOWYCH
roacutewnolegle i prostopadle do ścian i stropoacutew
z jak najmniejszą ilością załamań
po trasach najkroacutetszych
przy wewnętrznych ścianach budynku
przejścia rur przez przegrody należy wyposażyć w tuleje ochronne
Instalacje zimnej i ciepłej wody mogą być rozprowadzone w następujący sposoacuteb
natynkowo ndash czyli po wierzchu ścian i przegroacuted budowlanych
w bruzdach ściennych
w szlichcie podłogowej
w pionowych szachtach i kanałach ściennych
SPOSOBY PROWADZENIA INSTALACJI
Prowadzenie instalacji w piwnicach i pod stropami
Prowadzenie rur w korytkach gdzie wydłużenia są kompensowane poprzez wyboczanie się rur
Prowadzenie rur z odgałęzieniami na łupinach wsporczych
Prowadzenie pionoacutew w szachtach instalacyjnych
Prowadzenie oraz mocowanie pionoacutew
w szachtach instalacyjnych
Układ troacutejnikowy Układ rozdzielaczowy
UKŁAD TROacuteJNIKOWY
Prowadzenie rur instalacji wodociągowej w układzie troacutejnikowym
Sposoacuteb prowadzenia przewodoacutew w węźle
sanitarnym
UKŁAD TROacuteJNIKOWY
UKŁAD TROacuteJNIKOWY
UKŁAD ROZDZIELACZOWY
Prowadzenie rur instalacji wodociągowej w układzie rozdzielaczowym
UKŁAD ROZDZIELACZOWY
UKŁAD OBWODOWY
Podpora stała
Podpora przesuwna
Przykład prowadzenia pionu instalacyjnego bez kompensatoroacutew z uwzględnieniem wyboczenia (linią przerywaną oznaczono przykładowy przewidywany kształt pionu po osiągnięciu temperatury czynnika roboczego)
Oznaczenia PP - podpora przesuwnaPS - podpora stała
ELEMENTY INSTALACJI WODOCIĄGOWYCH
Elementy instalacji wodociągowych
Przyłącze wodociągowe
Zestaw wodomierza głoacutewnego
Filtr wody zawoacuter antyskażeniowy zawory odcinające (armatura)
Przewody rozdzielcze (rozprowadzające)
Przewody pionowe (piony wodociągowe)
Przewody w pomieszczeniach sanitarnych (połączenia od pionu do punktoacutew czerpalnych)
Punkty czerpalne (baterie czerpalne i zawory)
Przyłącza do budynku 1-linia zabudowy 2- linia rozgraniczająca 3-sieć wodociągowa 4-sieć kanalizacyjna 5-zestaw wodomierzowy 6-studzienka rewizyjna
Sposoacuteb przeprowadzenia przewodu przez ścianę zewnętrzną
Podział wodomierzy
W obudowie
zamkniętej Z wyjmowaną
wstawką
pomiarową
instalowane
poziomo
kolanowe
Podział wodomierzy
1 Wodomierz działający na zasadach mechanicznych przeznaczony do wody
a) zimnej o temperaturze od 0 degC do 30 degC
b) ciepłej o temperaturze od 30 degC do 90 degC
c) gorącej o temperaturze od 30 degC do 130 degC albo od 30 degC do 180 degC
2 Wodomierz działający na zasadach elektronicznych lub mechanicznych z urządzeniami elektronicznymi albo bez przeznaczony do wody zimnej o temperaturze od 0 degC do 30 degC
Wodomierze mieszkaniowe (JS) Wodomierz powinien być zamontowany w położeniu roboczym zgodnie z oznakowaniem umieszczonym na wodomierzu przez producenta H - oznacza pozycję pracy wodomierza w poziomie V - oznacza pozycję pracy wodomierza w pionie Litera znajdująca się na tarczy wodomierza A B C lub D - oznacza klasę obciążeń wodomierza
Wodomierz sprzężony roacutewnolegle 1-wodomierz głoacutewny śrubowy 2-wodomierz boczny skrzydełkowy 3-zawoacuter zmiennego obciążenia
1 Wodomierze działające na zasadach mechanicznych przeznaczone do wody charakteryzują następujące strumienie
1) maksymalny strumień objętości (Qmax)
2) nominalny strumień objętości (Qn)
3) pośredni strumień objętości (Qt)
4) minimalny strumień objętości (Qmin)
2 Stosunek QmaxQn powinien wynosić 2
3 Rozroacuteżnia się cztery klasy metrologiczne wodomierzy klasa A klasa B klasa C klasa D
4 Klasy metrologiczne wodomierzy w zależności od wartości stosunku QminQn i QtQn
Q (q)-strumień objętości - objętość wody przepływającej przez wodomierz w przyjętej jednostce czasu
Qmax (qmax) -maksymalny strumień objętości - największy strumień objętości przy ktoacuterym wodomierz może pracować w kroacutetkim czasie bez uszkodzenia i przekroczenia błędoacutew granicznych dopuszczalnych oraz wartości maksymalnej straty ciśnienia
Qn (qn) nominalny strumień objętości - strumień objętości roacutewny połowie maksymalnego strumienia objętości przy ktoacuterym wodomierz może pracować przy przepływie ciągłym lub przerywanym i jego wskazania mieszczą się w granicach błędoacutew granicznych dopuszczalnych
Qt (qt) pośredni strumień objętości - strumień objętości dzielący zakres obciążeń pomiarowych na przedział goacuterny i dolny przy ktoacuterym błąd graniczny dopuszczalny zmienia wartość
Qmin (qmin ) minimalny strumień objętości- strumień objętości powyżej ktoacuterego wskazania wodomierza nie powinny przekraczać błędoacutew granicznych dopuszczalnych
Zakres obciążeń pomiarowych wodomierza - zakres strumienia objętości wodomierza zawarty między maksymalnym strumieniem objętości a minimalnym strumieniem objętości
Krzywa błędoacutew wodomierza
Błędy graniczne dopuszczalne wodomierzy plusmn 2 - w przedziale goacuternym zakresu obciążeń (qt q qmax)
plusmn 5 - w przedziale goacuternym zakresu obciążeń (qmin q qt)
Lokalizacja wodomierza
Doboacuter wodomierza
Aby dobrać wodomierz należy
ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe
ustalić umowny przepływ obliczeniowy dla wodomierza qw m3h
qw = 2 q
Doboacuter wodomierza
Doboacuter wodomierza
dla dobranego wodomierza ustalić w oparciu o dane producenta wodomierzy stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez wodomierz
Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem
PN-EN 1717 - Ochrona przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody w instalacjach wodociągowych i ogoacutelne wymagania dotyczące urządzeń zapobiegających zanieczyszczaniu przez przepływ zwrotny
Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem
Podział płynoacutew ktoacutere mają lub mogą mieć kontakt z wodą do picia
Kategoria 1
Woda wypływająca bezpośrednio z sieci wodociągowej przeznaczona do użytkowania przez człowieka do celoacutew konsumpcyjnych
Kategoria 2
Płyn nie stanowiący bakteriologicznego lub toksycznego zagrożenia dla człowieka
Kategoria 3
Płyn stanowiący pewne zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność co najmniej jednej substancji toksycznej lub bardzo toksycznej o LD50gt200 mgkg wagi ciała
Kategoria 4
Płyn stanowiący pewne zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność co najmniej jednej substancji toksycznej lub bardzo toksycznej o LD50200 mgkg wagi ciała lub też co najmniej jednej substancji radioaktywnej mutagennej lub rakotwoacuterczej
Kategoria 5
Płyn stanowiący zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność substancji mikrobiologicznych bądź wirusowych
Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem
Przepływ zwrotny wywołany spadkiem ciśnienia w sieci wodociągowej
Potencjalne źroacutedła zanieczyszczenia wody wodociągowej
XY
1- sieć wodociągowa
2- urządzenie zabezpieczające
X-rodzina zabezpieczenia
Y-typ zabezpieczenia
Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody
Aby dobrać zabezpieczenie należy
określić kategorię płynu
określić rodzaj zabezpieczenia wg normy
ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe
dobrać zawoacuter zwracając uwagę na średnicę wodomierza
Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody
dla dobranego zaworu ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez zawoacuter
Filtr
Doboacuter filtra
Aby dobrać filtr należy
ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe
dobrać filtr zwracając uwagę na średnicę wodomierza i zaworu antyskażeniowego
Doboacuter filtra
dla dobranego filtra ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez filtr
INSTALACJE KANALIZACYJNE
Rodzaje instalacji kanalizacyjnych
1 Kanalizacja sanitarna (bytowo ndash gospodarcza)
2 Kanalizacja deszczowa
3 Kanalizacja technologiczna
ścieki przed wprowadzeniem do kanalizacji
sanitarnej wymagają wstępnego oczyszczenia w
specjalnych urządzeniach
Odprowadzenie ściekoacutew z nieruchomości może być
realizowane na dwa sposoby
systemem ogoacutelnospławnym (zbiorczym)
lub systemem rozdzielczym
Kanalizacja ogoacutelnospławna odprowadza zaroacutewno ścieki
sanitarne (bytowe) jak i deszczowe
W kanalizacji rozdzielczej ścieki sanitarne i deszczowe
odprowadzane są rozdzielnie
Schemat kanalizacji ogoacutelnospławnej
KS1 KS2
Kanał ogoacutelnospławny
RD1 RD2
linia regulacyjna
ST1
ST2
Schemat kanalizacji rozdzielczej
KS1 KS2
Kanał sanitarny
Kanał deszczowy
RD1 RD2
linia regulacyjnaST1
ST2
SD1
SD2
Podział instalacji kanalizacyjnej
Instalację kanalizacyjną można podzielić na
zewnętrzną (na terenie nieruchomości lecz poza budynkiem)
wewnętrzną (w budynku)
Podział ten wydaje się oczywisty ale jest istotny przy doborze materiału instalacyjnego - nie każdy materiał sprawdzający się wewnątrz nadaje się do stworzenia instalacji zewnętrznej
Granicą między instalacją wewnętrzną a zewnętrzną jest tzw czyszczak głoacutewny (rewizja głoacutewna)
Przewody domowej
instalacji kanalizacyjnej
Przykanalik (przyłącze kanalizacyjne) ndash jest to odcinek ktoacutery łączy kanalizację na terenie nieruchomości z siecią kanalizacyjną
Najczęściej przykanalik włączany jest do studzienki (rewizyjnej lub włazowej) ktoacutera stanowi uzbrojenie sieci Możliwe jest też przyłączenie przez wpust boczny lub złącze siodłowe
Przewody domowej
instalacji kanalizacyjnej
Przykanaliki oznaczane są znakami informacyjnymi Na znaku podana jest średnica (w mm) spadek przyłącza (w promilach) oraz jego długość (w m) Granicą między siecią a instalacją jest położona w pobliżu granicy nieruchomości pierwsza studzienka licząc od strony budynku
Sieć i przykanalik
w przypadku istnienia studzienki rewizyjnej
przykanalikstudzienka rewizyjna
linia
reg
ulac
yjnastudzienka kanalizacyjna
sieć kanalizacyjna
budy
nek
instalacja
zewnętrzna
Sieć i przykanalik
w przypadku braku studzienki rewizyjnej (wg nowych przepisoacutew w przypadku braku studzienki rewizyjnej
przykanalik to odcinek biegnący od granicy budynku do granicy
nieruchomości)
linia
reg
ulac
yjnastudzienka kanalizacyjna
sieć kanalizacyjna
budy
nek
przykanalik
sieć kanalizacyjna
Instalacja kanalizacyjna składa się z 1 poziomoacutew (przewodoacutew odpływowych) ndash są to przewody
prowadzone z odpowiednim spadkiem ktoacutere odprowadzają
ścieki z pionoacutew wpustoacutew podłogowych itp do przykanalika
lub sieci zewnętrznej
2 pionoacutew (przewodoacutew spustowych) ndash są to przewody prowadzone
przez jedną lub kilka kondygnacji odprowadzające ścieki
z podejść kanalizacyjnych wpustoacutew dachowych lub rynien
do przewodoacutew odpływowych
3 podejść kanalizacyjnych ndash przewody odprowadzające ścieki
z przyboroacutew i urządzeń sanitarnych do pionoacutew lub poziomoacutew
kanalizacyjnych
podejścia pojedyncze
podejścia zbiorowe
Kanalizacja sanitarna grawitacyjna
Odprowadza wodę zanieczyszczoną (ścieki) w wyniku jej wykorzystania odpływającą z ustępoacutew spłukiwanych natryskoacutew wanien bidetoacutew zlewoacutew umywalek wpustoacutew podłogowych i innych urządzeń występujących w gospodarstwie domowym
Projektowanie kanalizacji sanitarnej odbywa się w oparciu o normę
PN ndash EN 12056 ndash 2 grudzień 2002
Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew
Część 2 Kanalizacja sanitarna projektowanie układu i obliczenia
oraz w przypadku braku informacji o normę
PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania
w projektowaniu
Podejścia kanalizacyjne ndash łączą
odpływ z pionem kanalizacyjnym
Podejścia
niewentylowane - należy montować ze spadkiem wynoszącym od 2 do 15
wentylowane ndash można zastosować tu mniejsze spadki zgodnie z przywołaną normą ale wymagają dodatkowego przewodu wentylującego
Najczęściej projektuje się podejścia niewentylowane Ich długość w typowym rozwiązaniu stosowanym w Polsce nie powinna przekraczać 30 m a w przypadku miski ustępowej 10 m po długości przewodu
W przypadku dłuższych podejść albo zwiększa się średnicę albo projektuje się podejścia wentylowane za pomocą np zaworoacutew napowietrzających
Nowa norma wprowadza cztery typy systemoacutew kanalizacyjnych jakie można spotkać w poszczegoacutelnych krajach Unii Europejskiej
W Polsce stosuje się tradycyjnie system I
System Nazwa Cechy
I
System pojedynczego pionu
z podejściami częściowo
wypełnionymi
bull jeden pion kanalizacyjny
bull wypełnienie przewodoacutew 50
II
System pojedynczego pionu
z podejściami o mniejszej
średnicy
bull jeden pion kanalizacyjny
bull wypełnienie przewodoacutew 70
III
System pojedynczego pionu
z podejściami całkowicie
wypełnionymi
bull jeden pion kanalizacyjny
bull wypełnienie przewodoacutew 100
bull każde urządzenie podłączone
oddzielnie do pionu
IV System oddzielnych pionoacutew
kanalizacyjnych
bull dwa piony ndash jeden odprowadzający
ścieki czarne z ustępoacutew spłukiwanych
i pisuaroacutew i drugi odprowadzający
pozostałe ścieki
bull wypełnienie przewodoacutew jak dla
systemoacutew I II lub III
Średnice nominalne podejść pojedynczych dobiera się w zależności od typu przyłączonego przyboru sanitarnego lub urządzenia w typowych
rozwiązaniach w Polsce wg tabeli Urządzenie DN [mm]
Umywalka bidet 40
Zlewozmywak
zmywarka pralka
wanna natrysk 50
Miska ustępowa 100
Minimalna średnica podejścia pojedynczego zdeterminowana jest przez jego długość wysokość spadania i ilość zmian kierunku zgodnie z tabelą
DN Lmax
[m] H [m]
trzy zmiany
kierunku
40
50 30 lt10
70 50 lt10
100 50 lt30
H
L
Jeśli powyższe wymiary są przekroczone lub istnieje konieczność zastosowania więcej niż trzech zmian kierunku prowadzenia przewodoacutew należy wybrać kolejną większą średnicę nominalną
Średnice nominalne podjeść zbiorowych
Zależą od natężenia przepływu ściekoacutew w projektowanym
podejściu i od zastosowanego systemu Wybierając system
należy kierować się dostępnymi na rynku przyborami trudno
bowiem wyobrazić sobie podłączanie przyboru sanitarnego
z odpływem np 40mm do przewodu o średnicy mniejszej
Utrudniałoby to swobodny odpływ ściekoacutew z tego przyboru
Natężenie przepływu ściekoacutew sanitarnych Qww
wyznacza się dla danego odcinka instalacji zgodnie
z zależnością
]sl[DUKQww
gdzie K ndash wspoacutełczynnik częstości
DU ndash odpływ jednostkowy [ls] z urządzenia
UWAGA Qww DUmax jeśli nie to Qww = DUmax
Odpływy jednostkowe DU
Odpływy jednostkowe DU -cd
Typowe wspoacutełczynniki częstości K
Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia
z przewodami odpływowymi Piony kanalizacyjne należy prowadzić bez zmiany średnicy i kierunku na całej długości w szachtach sanitarnych
U podstawy każdego pionu przed przejściem w przewoacuted odpływowy należy zamontować otwoacuter rewizyjny (czyszczak) umożliwiający dostęp do wnętrza przodu
W przypadku kanalizacji sanitarnej każdy pion musi być wentylowany w celu wyroacutewnania ciśnienia w instalacji
Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia
z przewodami odpływowymi Wentylację pionu zapewnia
przewoacuted wentylacyjny zakończony rurą wywiewną wyprowadzoną ponad połać dachu
zawoacuter napowietrzający ndash rozwiązanie dozwolone do stosowania w przypadku braku możliwości wyprowadzenia pionu ponad dach można takie rozwiązanie stosować przy spełnieniu następujących warunkoacutew
piony mają wysokość 4 do 5 kondygnacji
ostatni pion licząc od najdalszego w stosunku do kanału oraz co piąty w budynku jest zakończony rurą wywiewną
Elementy pionu kanalizacyjnego
troacutejniki doprowadzające ścieki z podejść kanalizacyjnych
czyszczak prze zmianą kierunku prowadzenia ściekoacutew ndash około 05 nad posadzką przed przejściem w przewoacuted odpływowy
rura prosta o niezmiennej średnicy na całej długości
zawoacuter napowietrzający lub rura wywiewna
W systemie kanalizacji sanitarnej wyroacuteżnić można
piony z wentylacją głoacutewną ndash zakończone rurą wywiewną lub zaworem napowietrzającym
piony z wentylacją obejściową ndash piony z dodatkowym przewodem wentylacyjnym prowadzonym obok pionu spustowego i połączonym z rurą wywiewną
Średnica pionu zależy od wybranego systemu wentylacji i obliczonego natężenia przepływu ściekoacutew dla całego pionu
Należy pamiętać o tym że minimalna średnica pionu nie może być mniejsza od średnicy największego podejścia
W typowych rozwiązaniach w Polsce minimalna średnica pionu wynosi 70mm a dla pionoacutew prowadzących ścieki z misek ustępowych 100mm
Oczywiście w tabelach należy sprawdzić czy średnicy nie należy zwiększyć ze względu na obliczoną wartość Qww
Piony z wentylacją głoacutewną
Piony z wentylacją obejściową
Przewody odpływowe
(poziomy kanalizacyjne)
Wśroacuted przewodoacutew odpływowych wyroacuteżniamy przewoacuted głoacutewny oraz przewody drugorzędne Każdy przewoacuted drugorzędny powinien być oddzielnie podłączony do głoacutewnego pod kątem 45deg
Wszystkie przewody prowadzone są najkroacutetszą drogą przeważnie wzdłuż przegrody budowlanej oraz koniecznie z zachowaniem odpowiedniego spadku
Przewody odpływowe
(poziomy kanalizacyjne)
Spadek powinien być jednakowy na całej długości co zapewnia samooczyszczanie się przewodu
Przyjęte jest że rury układa się kielichem w kierunku przeciwnym do spływu ściekoacutew
Rewizje kanalizacyjne powinno się montować
co 15 m na rurach średnicy od 100 do 150 mm
przed każdym uskokiem poziomu
Rury prowadzone przez murowane ścianki muszą być ułożone prostopadle do przegrody
Na przewody z tworzyw sztucznych powinno się w miejscach przejść dodatkowo nałożyć tuleje ochronne Umożliwią one rurom pewien ruch zabezpieczając instalację przed uszkodzeniami mechanicznymi
Przestrzeń pomiędzy tuleją a rurą powinno się zabezpieczyć izolacją
Jeśli przewody kanalizacyjne z tworzyw sztucznych układane są w sąsiedztwie przewodoacutew wydzielających ciepło powinny być osłonięte otulinami izolacyjnymi w celu zabezpieczenia przed przegrzewaniem
Przewody poziome i przykanaliki powinny być ułożone poniżej strefy przemarzania gruntu czyli na głębokości 80-140 cm zależnie od regionu kraju
Jeśli przewody prowadzone są w pomieszczeniach w ktoacuterych temperatura może spadać poniżej 0degC muszą być odpowiednio zabezpieczone przed przemarzaniem
Dla przewodoacutew prowadzonych na zewnątrz budynku należy pamiętać że warstwa gruntu pokrywającego rury kanalizacyjne powinna być o 10-20 cm większa od głębokości przemarzania gruntu jeśli przewody układa się wyżej to powinny być zaizolowane termicznie
Rury kanalizacyjne układane na zewnątrz budynku powinny być oddalone
od innych przewodoacutew co najmniej
15 m od przewodoacutew gazowych i wodociągowych
08 m od kabli energetycznych
05 m od kabli telekomunikacyjnych
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qww z uwzględnieniem następujących zasad
1 dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 05
2 dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 07
3 minimalna prędkość przepływu ściekoacutew wynosi 07 ms stąd
wynika prowadzenie przewodoacutew z odpowiednim do średnicy
spadkiem w kierunku sieci zewnętrznej
4 minimalna średnica przewodu zewnętrznego wynosi 010m
a przykanalika 015m
Dobierając średnice przewodoacutew odpływowych należy stosować
tabelę z wartościami natężenia przepływu Q0 i prędkości
przepływu v0 dla przewodoacutew o przekroju kołowym przy
pełnym wypełnieniu i wykres Manninga
=QQ0
=vv0
hd
Q
v
(hd)
1
23
4
Przykład obliczeniowy Obliczeniowe natężenie sciekoacutew sanitarnych wynosi Qww= 50 ls Na podstawie tabeli 1 QwwQ0 = 50 2014 = 025 Z wykresu odczytujemy
V = 085V0 = 085114 = 097 ms przy napełnieniu hd = 037
Zakresy dopuszczalnych spadkoacutew przewodoacutew odpływowych
DN 0100 m ndash i = 20 - 100
DN 0150 m ndash i = 15 - 150
Urządzenia dodatkowe w kanalizacji sanitarnej
W przypadku odprowadzania ściekoacutew bytowo gospodarczych do zewnętrznej sieci typu ogoacutelnospławnego w pomieszczeniach położonych na najniższych kondygnacjach w budynku może dojść do zalania spowodowanego wstecznym przepływem ściekoacutew w wyniku intensywnych opadoacutew deszczu Dlatego też w tego typu instalacjach na przewodach kanalizacyjnych odprowadzających ścieki z pomieszczeń na najniższej kondygnacji stosować należy zasuwy burzowe ktoacutere chronią instalację przed przepływem zwrotnym
Materiały w kanalizacji sanitarnej
Instalacja kanalizacyjna może być wykonana z roacuteżnych materiałoacutew ale
zawsze rury i połączenia powinny być szczelne i odporne na korozję
Obecnie najpopularniejszym materiałem używanym do budowy instalacji
wewnętrznej jest tworzywo sztuczne Rury kanalizacyjne produkuje się z
polipropylenu (PP)
roacuteżnych odmian polichlorku winylu (PVC)
Polietylenu wysokiej gęstości (PE-HD)
żywicy poliestrowej wzmacnianej włoacuteknem szklanym (GRE)
Innymi materiałami stosowanymi w kanalizacji sanitarnej są
żeliwo
kamionka
beton
Kanalizacja deszczowa
Odprowadza wody opadowe z dachoacutew i terenoacutew przyległych do nieruchomości (podjazdy tarasy parkingi itp)
Projektowanie kanalizacji deszczowej odbywa się w oparciu o normę
PN ndash EN 12056 ndash 3 grudzień 2002
Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew
Część 3 Przewody deszczowe Projektowanie układu i obliczenia
oraz w przypadku braku informacji o normę
PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania w projektowaniu
Odprowadzanie wody z dachu stromego
W przypadku dachoacutew budynkoacutew niskich (do 5 kondygnacji) ktoacutere mają odpowiednie nachylenie (przyjmuje się że powyżej 8) najczęstszym sposobem odprowadzania wody deszczowej jest zastosowanie systemu rynnowego
Zadaniem deszczowej instalacji kanalizacyjnej jest zebranie wody z dachu i odprowadzenie jej do sieci kanalizacji deszczowej lub do gruntu System rynnowy polega na naturalnym (grawitacyjnym) spływie woacuted po połaci dachowej skąd jest przejmowana przez system rur System ten roacutewnież pracuje grawitacyjnie Umowną granicą instalacji deszczowej jest wylewka z ktoacuterej woda może być skierowana do sieci kanalizacji deszczowej (ogoacutelnospławnej) lub na grunt
Podstawowe elementy
instalacji kanalizacji deszczowej
Rynny - przewody o przekroju otwartym (okrągłym prostokątnym eliptycznym trapezowym okapowym) biegnące wzdłuż krawędzi dachu Zadaniem rynien jest zebranie wody opadowej Rynny prowadzone są z lekkim spadkiem w kierunku narożnikoacutew budynku dzięki czemu woda nie wylewa się za krawędzie tylko płynie w kierunku rur spustowych
Instalacja kanalizacji deszczowej składa się z następujących elementoacutew
Rury spustowe ndash pionowe odcinki przewodoacutew o przekroju zamkniętym (najczęściej okrągłym lub prostokątnym) Zadaniem rur spustowych jest zebranie wody płynącej rynnami i odprowadzenie ich poza budynek
Odpływy ndash elementy za pomocą ktoacuterych rynny przechodzą w rury spustowe Odpływ jest odcinkiem rynny w ktoacuterym wykonany jest obrobiony otwoacuter odpowiedniego kształtu pozwalający na włączenie rury spustowej Można wyroacuteżnić odpływy przelotowe oraz odpływy końcowe ( na narożnikach pomieszczeń) Pozwalają na mocowanie rur spustowych
Narożniki do rynien ndash umożliwiają połączenie rynien w narożnikach budynku Właściwy montaż narożnikoacutew jest bardzo ważny dla właściwej pracy rynien (ruchoacutew pod wpływem temperatury) Wylewki ndash kształtki ktoacuterymi kończy się rura spustowa Wylewka może być włą- czona do kanalizacji deszczowej bądź znajdować się nad gruntem
Łączniki do rynien - złączki zwykłe uszczelkowe i korekcyjne Ponieważ montaż rynien wymaga pozostawiania tzw dylatacji (odstępoacutew) złączki korekcyjne lub uszczelkowe umożliwiają wykonanie takich połączenia z dylatacją
Łączniki do rur spustowych - kolana troacutejniki redukcje mufy mufy redukcyjne Mufy służą do włączania rur spustowych do odpływoacutew zadaniem muf redukcyjnych jest połączenie rury spustowej i odpływu o roacuteżnych średnicach Kolana pozwalają na zmianę kierunku rury spustowej Troacutejniki umożliwiają włączanie do rur spustowych wyposażenia dodatkowego
Haki i obejmy - zadaniem tych elementoacutew jest mocowanie rynien i rur spustowych do dachoacutew i ścian
Elementy wykończeniowe i dodatkowe -
zadaniem tych elementoacutew jest wykończenie
systemu lub uzupełnienie jego pracy
Przykładami mogą tu być
dekiel służący do zakończenia rynny
filtr siatkowy montowany na rurze
spustowej zatrzymujący
zanieczyszczenia
czyszczak (rewizja) umożliwiający
przegląd i czyszczenie rury spustowej
(na zdjęciu)
odprowadzenie do kanalizacji deszczowej
Jednym ze sposoboacutew odprowadzenia wody jest podłączenie systemu rynnowego do kanalizacji deszczowej
Woacutewczas na dolnym odcinku rury spustowej mniej więcej 03-08 m ponad terenem należy zamontować rewizję (czyszczak) Rewizja ma wewnątrz kratkę na ktoacuterej zbierają się liście i inne zanieczyszczenia spływające z rynny
Rura spustowa z rewizją przyłączona jest do przewodoacutew odpływowych a te łączą się z kanalizacją Średnica przewodoacutew musi być co najmniej roacutewna średnicy rur spustowych i najczęściej wynosi 100-150 mm Głębokość na jakiej powinno się układać rury zależy od strefy przemarzania i wynosi 1-14 m System taki nie ma blokady przedostawania się zapachoacutew dlatego lepiej nie podłączać go do kanalizacji ogoacutelnospławnej
Innym sposobem odprowadzenia wody bezpośrednio do kanalizacji jest podłączenie rury spustowej do osadnika rynnowego Wyposażony jest on w klapkę ktoacutera stanowi blokadę zapachową i wyciągany kosz w ktoacuterym gromadzą się większe zanieczyszczenia takie jak liście
Gdy brak sieci kanalizacji deszczowej lub ogoacutelnospławnej woda deszczowa powinna być bezpiecznie rozprowadzona po terenie posesji ale tak żeby nie spływała na sąsiednie działki
Odprowadzanie wody z dachu
płaskiego
W przypadku dachoacutew budynkoacutew wysokich (powyżej 5 kondygnacji) oraz dachoacutew o małym nachyleniu (przyjmuje się że poniżej 8) najczęstszym sposobem odprowa-dzania wody deszczowej jest system odwadniania oparty na wpustach dachowych
Wpusty dachowe pełnią rolę dachowych odwodnień punkto-wych tzn zbierają wodę z pewnej powierzchni w jednym punkcie
Odprowadzanie wody z dachu
płaskiego Woda jest odprowadzana do rury spustowej biegnącej wewnątrz budynku a stamtąd do kanalizacji deszczowej lub poza budynek do gruntu Aby odwodnienie dachu płaskiego pracowało prawidłowo wpust powinien znaleźć się w najniższym punkcie dachu a spadek w jego kierunku powinien wynosić co najmniej 3 Oproacutecz zasadniczego wpustu powinien być wpust awaryjny ktoacutery przejmie wodę w przypadku zatkania wpustu głoacutewnego Na dachu powinna być co najmniej jedna para wpustoacutew Zasady projektowania moacutewią że wpusty należy rozmieszczać co 25 m
Obliczanie kanalizacji deszczowej
Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qr (qd) [ls]
rAC
10000
IAQr
gdzie ψ lub C ndash wspoacutełczynnik spływu przyjmowany wg nowej normy jako 10 (w starej zależny od nachylenia dachu i rodzaju powierzchni odwadnianej)
A ndash efektywna powierzchnia dachu lub powierzchnia odwadniana [m2]
I ndash w starej normie miarodajne natężenie deszczu [l(sha)] przyjmowane I 300 l(sha)
r ndash natężenie opadoacutew atmosferycznych [l(sm2)] przyjmowane albo na podstawie danych statystycznych albo wg tabeli 1 w nowej normie po przemnożeniu przez wspoacutełczynnik ryzyka podany w tabeli 2
Wymiarowanie rynien i rur spustowych
1 Przewody spustowe ndash średnicę należy dobrać tak aby obliczona wartość odpływu ściekoacutew Qr nie przekraczała wartości Qrmax (qdmax) a powierzchnia odwadniana A powierzchni Amax zestawionych w tabeli w normie PN ndash 92B ndash 01707
2 Wg starej normy rynny powinny mieć średnice minimum 150 mm (dotyczy to budynkoacutew wielorodzinnych)
Efektywna
powierzchnia dachu
odwadniana przez
rynnę A [m2]
Szerokość rynny [mm] Średnica rury
spustowej [mm]
poniżej 20 70 50
20 ndash 57 100 (lub 125) 70
57 ndash 97 125 100
97 - 170 150 100
170 - 243 180 125
Dla budynkoacutew jednorodzinnych średnice rynien i przewodoacutew spustowych można określić w oparciu o efektywną powierzchnię dachu wg tabeli
Średnice poziomoacutew i przykanalikoacutew
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qr z uwzględnieniem następujących zasad
a) dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 07
b) dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 09
c) i d) jak dla kanalizacji sanitarnej
Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej
Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qt (qog) [ls]
Qww ndash natężenie odpływu ściekoacutew sanitarnych
Qr ndash natężenie odpływu ściekoacutew deszczowych
Kanalizacja ogoacutelnospławna to ten fragment ktoacutery odprowadza i ścieki sanitarne i deszczowe do zewnętrznej sieci ogoacutelnospławnej
rwwt QQQ
Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się z uwzględnieniem następujących zasad
a) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt spełnione powinny być warunki
a) i b) jak dla ściekoacutew deszczowych
b) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt obliczeniowa prędkość przepływu
ściekoacutew nie może przekraczać wartości dopuszczalnej ktoacutera wynosi
80 ms ndash dla rur żeliwnych i innych metalowych
40 ms ndash dla rur kamionkowych betonowych i z tworzyw sztucznych
c) dla odpływu tylko ściekoacutew sanitarnych Qww prędkość przepływu
ściekoacutew nie może być mniejsza od vmin = 07 ms
bullRynny z PVC-U
bullRynny z blachy aluminiowej
bullRynny miedziane
bullRynny z blachy stalowej
bullRynny cynkowo-tytanowe
Przekroje rynien a b c) poacutełokragłe d) trapezowy e f) trapezoidalny g) prostokatny h) poacutełokragły leacy
Rodzaje rynien a) okapowa b) koszowa c) gzymsowa d) leacy
3
Instalacja wodociągowa powinna zapewnić dostarczenie do odbiorcy wody
w odpowiedniej ilości
o odpowiedniej jakości
w żądanej przez odbiorcę chwili
pod odpowiednim ciśnieniem
o odpowiedniej temperaturze
Wymagania ogoacutelne
4
Etapy rozwoju zaopatrzenia ludzi w wodę
Chudzicki Sosnowski Instalacje wodociągowe Projektowanie wykonanie eksploatacja
5
Zużycie wody użytkowej
Przykładowy rozkład godzinowego zużycia wody w budynku mieszkalnym
W zależności od rodzaju budynku poboacuter wody w ciągu doby zmienia się w czasie
6
Przepływ obliczeniowy ndash pojęciem tym określa się umowną
wartość strumienia objętości lub masy wody wyznaczoną dla
warunkoacutew uznanych za obliczeniowe w danym fragmencie
instalacji Jest to podstawowa wielkość do wymiarowania
i doboru elementoacutew instalacji ndash przewodoacutew i armatury
Przepływy obliczeniowe
7
Przepływ obliczeniowy określa zapotrzebowanie na wodę
- dobowe Gd
- średnie godzinowe Gh śr
- maksymalne godzinowe Gh max
- maksymalne chwilowe qs
Przepływy obliczeniowe
8
Dobowe zapotrzebowanie na wodę Gd
Gd = gj ∙ U [dm3d]
gj ndash jednostkowe dobowe zapotrzebowanie na wodę [dm3d∙U]
U ndash liczba użytkownikoacutew
Przepływy obliczeniowe
9
Średnie godzinowe zapotrzebowanie na wodę Gh śr
[dm3h]
τ ndash czas użytkowania instalacji w ciągu doby [h]
Przepływy obliczeniowe
τ
G=G d
śrh
10
Maksymalne godzinowe zapotrzebowanie na wodę Gh max
Gh max = Gh śr ∙ Nh [dm3h]
Nh ndash wspoacutełczynnik nieroacutewnomierności godzinowego poboru wody przyjmuje roacuteżne wartości dla zimnej wody ciepłej i ogoacutelnej
Przepływy obliczeniowe
11
Godzinowy wspoacutełczynnik nieroacutewnomierności rozbioru wody
charakteryzuje wielkość zmian zachodzących w poborze
ciepłej wody użytkowej w danym obiekcie
Wartość wspoacutełczynnika Nh zależy od przeznaczenia
i wielkości obiektu dla ktoacuterego obliczana jest instalacja
Dla budynkoacutew mieszkalnych zależy on bezpośrednio od
liczby mieszkańcoacutew Dla innych obiektoacutew wielkość rozbioru
zaroacutewno średniego jak i maksymalnego należy opracować
na podstawie analizy sposobu korzystania z instalacji
Przepływy obliczeniowe
12
Godzinowy wspoacutełczynnik nieroacutewnomierności rozbioru wody
13
Przepływy obliczeniowe
Maksymalne chwilowe zapotrzebowanie na wodę qs to obliczeniowe zapotrzebowanie wody w obiekcie na ktoacutere wymiaruje się instalację wg wzoroacutew zawartych w PN-92B-01706 w zależności od rodzaju budynku i wartości sumy normatywnych wypływoacutew z punktoacutew czerpalnych
14
15
16
Poroacutewnanie przepływoacutew normatywnych
i obliczeniowych
SPOSOBY PROWADZENIA PRZEWODOacuteW WODOCIĄGOWYCH
W BUDYNKACH
UKŁADY INSTALACJI WODOCIĄGOWYCH MOŻNA PODZIELIĆ
W zależności od sposobu
rozprowadzania wody
W zależności od ciśnienia
gwarantowanego
W zależności od wysokości podnoszenia
wody
Biorąc pod uwagę sposoacuteb rozprowadzania wody w instalacjach wewnętrznych wyroacuteżniamy
układ z rozdziałem dolnym
układ z rozdziałem goacuternym
układ pierścieniowy
UKŁAD Z ROZDZIAŁEM DOLNYM
Schemat instalacjo wodociągowej z rozdziałem dolnym
1- przewoacuted rozdzielczy dolny 2- pion wodociągowy 3 ndashodgałęzienie 4- zawoacuter czerpalny 5- zawoacuter przelotowy
UKŁAD Z ROZDZIAŁEM GOacuteRNYM
Schemat instalacji wodociągowej z rozdziałem goacuternym
1- pion zasilający zbiornik goacuterny 2- zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym 3 ndashzawoacuter zwrotny prosty 4- przewoacuted rozdzielczy goacuterny 5- zawoacuter przelotowy 6-pion wodociągowy 7-odgałęzienie 8- zawoacuter czerpalny
UKŁAD PIERŚCIENIOWY
Schemat instalacji wodociągowej pierścieniowej
1- pion zasilający zbiornik goacuterny 2- zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym 3 ndashzawoacuter zwrotny prosty 4- przewody rozdzielcze goacuterne 5- zawoacuter przelotowy 6-pion wodociągowy 7-odgałęzienie 8- zawoacuter czerpalny 9- przewoacuted rozdzielczy dolny
Rozpatrując układy wewnętrznych instalacji wodociągowych w aspekcie wysokości podnoszenia wody i dopuszczalnej wysokości ciśnienia w instalacjach wodociągowych możemy dokonać podziału na
instalacje jednostrefowe
instalacje wielostrefowe
INSTALACJE JEDNOSTREFOWE
Schemat zasilania jednostrefowego w układach chwilowego spadku ciśnienia poniżej wymaganego w sieci ulicznej
1 przewoacuted rozdzielczy (dolny) 2 pion zasilający zbiornik goacuterny 3 zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym 4 zawoacuter zwrotny prosty
5 pion wodociągowy 6 odgałęzienie 7 zawoacuter przelotowy
INSTALACJE JEDNOSTREFOWE
Rys Schemat zasilania jednostrefowego w układach chwilowego spadku ciśnienia poniżej wymaganego w sieci ulicznej
1 przewoacuted rozdzielczy (dolny) 2pion wodociągowy 3 odgałęzienie 4 zawoacuter czerpalny 5 zawoacuter zwrotny 6 zestaw do podwyższania ciśnienia
INSTALACJE DWUSTREFOWE
Rys Schemat wewnętrznej dwustrefowej instalacji wodociągowej (pierwsza strefa zasilana bezpośrednio z zewnętrznej sieci wodociągowej- układ instalacji z rozdziałem dolnym druga strefa zasilana przy pomocy zestawu podwyższającego ciśnienie- układ instalacji z rozdziałem dolnym)
1 przewoacuted rozdzielczy dolny( w pierwszej strefie) 2 zawoacuter zwrotny 3 zestaw podwyższający ciśnienie 4 zawoacuter przelotowy 5 pion wodociągowy ( pierwsza strefa) 6 odgałęzienie 7 zawoacuter czerpalny 8pion zasilający instalacje wodociągową drugiej strefy 9 przewoacuted rozdzielczy w drugiej strefie
INSTALACJE DWUSTREFOWE
Rys Schemat wewnętrznej dwustrefowej instalacji wodociągowej (pierwsza strefa bezpośrednio zasilana z zewnętrznej sieci wodociągowej- układ instalacji z rozdziałem dolnym druga strefa zasilana przez zbiornik goacuterny otwarty-układ instalacji z rozdziałem goacuternym) 1przewoacuted rozdzielczy dolny( w pierwszej strefie) 2 zawoacuter przelotowy 3 pion wodociągowy ( w pierwszej strefie)4odgałęzienie 5 zawoacuter czerpalny 6 zawoacuter zwrotny 7 pompa z silnikiem
elektrycznym 8 pion zasilający zbiornik goacuterny otwarty( drugiej strefy) 9zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym 10przewoacuted rozdzielczy goacuterny( w drugiej strefie) 11 pion wodociągowy rozdziału goacuternego ( w drugiej strefie)
INSTALACJE DWUSTREFOWE
Rys Schemat wewnętrznej dwustrefowej instalacji wodociągowej (pierwsza strefa bezpośrednio zasilana z zewnętrznej sieci wodociągowej- układ instalacji z rozdziałem goacuternym druga strefa zasilana przez zestaw do podwyższania ciśnienia- układ z rozdziałem goacuternym)1przewoacuted rozdzielczy dolny( w pierwszej strefie) 2 zawoacuter zwrotny 3 zestaw do podwyższania ciśnienia 4zawoacuter przelotowy 5 pion wodociągowy (pierwszej strefy) 6 odgałęzienie 7 zawoacuter czerpalny 8 pion zasilający drugą strefę9przewoacuted rozdzielczy goacuterny 10zawoacuter przelotowy11 pion wodociągowy drugiej strefy 12zawoacuter odcinający(
oddziela układy zasilane- przepływ wody w pionie pierwszej strefy od drugiej strefy)
INSTALACJE WIELOSTREFOWE
Rys Schemat wielostrefowej i wewnętrznej instalacji wodociągowej 1 przewoacuted rozdzielczy dolny( pierwsza strefa zasilania) 2 pion wodociągowy (pierwsza strefa) 3 odgałęzienie 4 zawoacuter czerpalny 5 pion zasilający druga
strefę 6 przewoacuted rozdzielczy dolny (drugiej strefy) 7 pion zasilający trzecia strefę 8 przewoacuted rozdzielczy dolny( trzeciej strefy) 9 zespoacuteł podwyższania ciśnienia dla pierwszej strefy 10 zespoacuteł podwyższania ciśnienia dla drugiej strefy 11 zespoacuteł podwyższania ciśnienia dla trzeciej strefy
INSTALACJE WIELOSTREFOWE
Rys Schemat wielostrefowej wewnętrznej instalacji wodociągowej układ stref z rozdziałem goacuternym
1pompa z silnikiem elektrycznym zasilająca zbiornik goacuterny otwarty trzeciej strefy 2 pompa z silnikiem elektrycznym zasilająca zbiornik goacuterny otwarty drugiej strefy 3 pompa z silnikiem elektrycznym zasilająca zbiornik goacuterny otwarty pierwszej strefy 4 pion zasilający zbiornik goacuterny otwarty pierwszej strefy 5zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym ( pierwszej strefy) 6 przewoacuted rozdzielczy goacuterny ( pierwszej strefy) 7 pion wodociągowy (pierwsza
strefa) 8 odgałęzienie 9 zawoacuter czerpalny 10 pion zasilający zbiornik goacuterny otwarty (drugiej strefy) 11 zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym (druga strefa) 12przewoacuted rozdzielczy goacuterny (druga strefa) 13 pion zasilający zbiornik goacuterny otwarty(trzecia strefa) 14 zbiornik goacuterny
otwarty z zaworem pływakowym (trzecia strefa) 15 przewoacuted rozdzielczy goacuterny (trzecia strefa)
INSTALACJE WIELOSTREFOWE
Schemat wielostrefowej wewnętrznej instalacji wodociągowej Układ stref pierścieniowy z jednym przewodem zasilającym
1 przewoacuted zasilający zbiorniki goacuterne pierwszej drugiej i trzeciej strefy 2 zbiornik goacuterny otwarty pierwszej strefy 3 zawoacuter 4 instalacja pierścieniowa pierwszej strefy 5 zbiornik goacuterny otwarty drugiej strefy 6 zawoacuter 7 instalacja pierścieniowa drugiej strefy 8 zbiornik goacuterny otwarty trzeciej strefy 9 zawoacuter czerpalny 10 instalacja pierścieniowa trzeciej strefy 11 odgałęzienie 12 zawoacuter czerpalny13
pompa z silnikiem elektrycznym
GŁOacuteWNE ZASADY PROWADZENIA INSTALACJI WODOCIĄGOWYCH
roacutewnolegle i prostopadle do ścian i stropoacutew
z jak najmniejszą ilością załamań
po trasach najkroacutetszych
przy wewnętrznych ścianach budynku
przejścia rur przez przegrody należy wyposażyć w tuleje ochronne
Instalacje zimnej i ciepłej wody mogą być rozprowadzone w następujący sposoacuteb
natynkowo ndash czyli po wierzchu ścian i przegroacuted budowlanych
w bruzdach ściennych
w szlichcie podłogowej
w pionowych szachtach i kanałach ściennych
SPOSOBY PROWADZENIA INSTALACJI
Prowadzenie instalacji w piwnicach i pod stropami
Prowadzenie rur w korytkach gdzie wydłużenia są kompensowane poprzez wyboczanie się rur
Prowadzenie rur z odgałęzieniami na łupinach wsporczych
Prowadzenie pionoacutew w szachtach instalacyjnych
Prowadzenie oraz mocowanie pionoacutew
w szachtach instalacyjnych
Układ troacutejnikowy Układ rozdzielaczowy
UKŁAD TROacuteJNIKOWY
Prowadzenie rur instalacji wodociągowej w układzie troacutejnikowym
Sposoacuteb prowadzenia przewodoacutew w węźle
sanitarnym
UKŁAD TROacuteJNIKOWY
UKŁAD TROacuteJNIKOWY
UKŁAD ROZDZIELACZOWY
Prowadzenie rur instalacji wodociągowej w układzie rozdzielaczowym
UKŁAD ROZDZIELACZOWY
UKŁAD OBWODOWY
Podpora stała
Podpora przesuwna
Przykład prowadzenia pionu instalacyjnego bez kompensatoroacutew z uwzględnieniem wyboczenia (linią przerywaną oznaczono przykładowy przewidywany kształt pionu po osiągnięciu temperatury czynnika roboczego)
Oznaczenia PP - podpora przesuwnaPS - podpora stała
ELEMENTY INSTALACJI WODOCIĄGOWYCH
Elementy instalacji wodociągowych
Przyłącze wodociągowe
Zestaw wodomierza głoacutewnego
Filtr wody zawoacuter antyskażeniowy zawory odcinające (armatura)
Przewody rozdzielcze (rozprowadzające)
Przewody pionowe (piony wodociągowe)
Przewody w pomieszczeniach sanitarnych (połączenia od pionu do punktoacutew czerpalnych)
Punkty czerpalne (baterie czerpalne i zawory)
Przyłącza do budynku 1-linia zabudowy 2- linia rozgraniczająca 3-sieć wodociągowa 4-sieć kanalizacyjna 5-zestaw wodomierzowy 6-studzienka rewizyjna
Sposoacuteb przeprowadzenia przewodu przez ścianę zewnętrzną
Podział wodomierzy
W obudowie
zamkniętej Z wyjmowaną
wstawką
pomiarową
instalowane
poziomo
kolanowe
Podział wodomierzy
1 Wodomierz działający na zasadach mechanicznych przeznaczony do wody
a) zimnej o temperaturze od 0 degC do 30 degC
b) ciepłej o temperaturze od 30 degC do 90 degC
c) gorącej o temperaturze od 30 degC do 130 degC albo od 30 degC do 180 degC
2 Wodomierz działający na zasadach elektronicznych lub mechanicznych z urządzeniami elektronicznymi albo bez przeznaczony do wody zimnej o temperaturze od 0 degC do 30 degC
Wodomierze mieszkaniowe (JS) Wodomierz powinien być zamontowany w położeniu roboczym zgodnie z oznakowaniem umieszczonym na wodomierzu przez producenta H - oznacza pozycję pracy wodomierza w poziomie V - oznacza pozycję pracy wodomierza w pionie Litera znajdująca się na tarczy wodomierza A B C lub D - oznacza klasę obciążeń wodomierza
Wodomierz sprzężony roacutewnolegle 1-wodomierz głoacutewny śrubowy 2-wodomierz boczny skrzydełkowy 3-zawoacuter zmiennego obciążenia
1 Wodomierze działające na zasadach mechanicznych przeznaczone do wody charakteryzują następujące strumienie
1) maksymalny strumień objętości (Qmax)
2) nominalny strumień objętości (Qn)
3) pośredni strumień objętości (Qt)
4) minimalny strumień objętości (Qmin)
2 Stosunek QmaxQn powinien wynosić 2
3 Rozroacuteżnia się cztery klasy metrologiczne wodomierzy klasa A klasa B klasa C klasa D
4 Klasy metrologiczne wodomierzy w zależności od wartości stosunku QminQn i QtQn
Q (q)-strumień objętości - objętość wody przepływającej przez wodomierz w przyjętej jednostce czasu
Qmax (qmax) -maksymalny strumień objętości - największy strumień objętości przy ktoacuterym wodomierz może pracować w kroacutetkim czasie bez uszkodzenia i przekroczenia błędoacutew granicznych dopuszczalnych oraz wartości maksymalnej straty ciśnienia
Qn (qn) nominalny strumień objętości - strumień objętości roacutewny połowie maksymalnego strumienia objętości przy ktoacuterym wodomierz może pracować przy przepływie ciągłym lub przerywanym i jego wskazania mieszczą się w granicach błędoacutew granicznych dopuszczalnych
Qt (qt) pośredni strumień objętości - strumień objętości dzielący zakres obciążeń pomiarowych na przedział goacuterny i dolny przy ktoacuterym błąd graniczny dopuszczalny zmienia wartość
Qmin (qmin ) minimalny strumień objętości- strumień objętości powyżej ktoacuterego wskazania wodomierza nie powinny przekraczać błędoacutew granicznych dopuszczalnych
Zakres obciążeń pomiarowych wodomierza - zakres strumienia objętości wodomierza zawarty między maksymalnym strumieniem objętości a minimalnym strumieniem objętości
Krzywa błędoacutew wodomierza
Błędy graniczne dopuszczalne wodomierzy plusmn 2 - w przedziale goacuternym zakresu obciążeń (qt q qmax)
plusmn 5 - w przedziale goacuternym zakresu obciążeń (qmin q qt)
Lokalizacja wodomierza
Doboacuter wodomierza
Aby dobrać wodomierz należy
ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe
ustalić umowny przepływ obliczeniowy dla wodomierza qw m3h
qw = 2 q
Doboacuter wodomierza
Doboacuter wodomierza
dla dobranego wodomierza ustalić w oparciu o dane producenta wodomierzy stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez wodomierz
Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem
PN-EN 1717 - Ochrona przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody w instalacjach wodociągowych i ogoacutelne wymagania dotyczące urządzeń zapobiegających zanieczyszczaniu przez przepływ zwrotny
Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem
Podział płynoacutew ktoacutere mają lub mogą mieć kontakt z wodą do picia
Kategoria 1
Woda wypływająca bezpośrednio z sieci wodociągowej przeznaczona do użytkowania przez człowieka do celoacutew konsumpcyjnych
Kategoria 2
Płyn nie stanowiący bakteriologicznego lub toksycznego zagrożenia dla człowieka
Kategoria 3
Płyn stanowiący pewne zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność co najmniej jednej substancji toksycznej lub bardzo toksycznej o LD50gt200 mgkg wagi ciała
Kategoria 4
Płyn stanowiący pewne zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność co najmniej jednej substancji toksycznej lub bardzo toksycznej o LD50200 mgkg wagi ciała lub też co najmniej jednej substancji radioaktywnej mutagennej lub rakotwoacuterczej
Kategoria 5
Płyn stanowiący zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność substancji mikrobiologicznych bądź wirusowych
Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem
Przepływ zwrotny wywołany spadkiem ciśnienia w sieci wodociągowej
Potencjalne źroacutedła zanieczyszczenia wody wodociągowej
XY
1- sieć wodociągowa
2- urządzenie zabezpieczające
X-rodzina zabezpieczenia
Y-typ zabezpieczenia
Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody
Aby dobrać zabezpieczenie należy
określić kategorię płynu
określić rodzaj zabezpieczenia wg normy
ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe
dobrać zawoacuter zwracając uwagę na średnicę wodomierza
Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody
dla dobranego zaworu ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez zawoacuter
Filtr
Doboacuter filtra
Aby dobrać filtr należy
ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe
dobrać filtr zwracając uwagę na średnicę wodomierza i zaworu antyskażeniowego
Doboacuter filtra
dla dobranego filtra ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez filtr
INSTALACJE KANALIZACYJNE
Rodzaje instalacji kanalizacyjnych
1 Kanalizacja sanitarna (bytowo ndash gospodarcza)
2 Kanalizacja deszczowa
3 Kanalizacja technologiczna
ścieki przed wprowadzeniem do kanalizacji
sanitarnej wymagają wstępnego oczyszczenia w
specjalnych urządzeniach
Odprowadzenie ściekoacutew z nieruchomości może być
realizowane na dwa sposoby
systemem ogoacutelnospławnym (zbiorczym)
lub systemem rozdzielczym
Kanalizacja ogoacutelnospławna odprowadza zaroacutewno ścieki
sanitarne (bytowe) jak i deszczowe
W kanalizacji rozdzielczej ścieki sanitarne i deszczowe
odprowadzane są rozdzielnie
Schemat kanalizacji ogoacutelnospławnej
KS1 KS2
Kanał ogoacutelnospławny
RD1 RD2
linia regulacyjna
ST1
ST2
Schemat kanalizacji rozdzielczej
KS1 KS2
Kanał sanitarny
Kanał deszczowy
RD1 RD2
linia regulacyjnaST1
ST2
SD1
SD2
Podział instalacji kanalizacyjnej
Instalację kanalizacyjną można podzielić na
zewnętrzną (na terenie nieruchomości lecz poza budynkiem)
wewnętrzną (w budynku)
Podział ten wydaje się oczywisty ale jest istotny przy doborze materiału instalacyjnego - nie każdy materiał sprawdzający się wewnątrz nadaje się do stworzenia instalacji zewnętrznej
Granicą między instalacją wewnętrzną a zewnętrzną jest tzw czyszczak głoacutewny (rewizja głoacutewna)
Przewody domowej
instalacji kanalizacyjnej
Przykanalik (przyłącze kanalizacyjne) ndash jest to odcinek ktoacutery łączy kanalizację na terenie nieruchomości z siecią kanalizacyjną
Najczęściej przykanalik włączany jest do studzienki (rewizyjnej lub włazowej) ktoacutera stanowi uzbrojenie sieci Możliwe jest też przyłączenie przez wpust boczny lub złącze siodłowe
Przewody domowej
instalacji kanalizacyjnej
Przykanaliki oznaczane są znakami informacyjnymi Na znaku podana jest średnica (w mm) spadek przyłącza (w promilach) oraz jego długość (w m) Granicą między siecią a instalacją jest położona w pobliżu granicy nieruchomości pierwsza studzienka licząc od strony budynku
Sieć i przykanalik
w przypadku istnienia studzienki rewizyjnej
przykanalikstudzienka rewizyjna
linia
reg
ulac
yjnastudzienka kanalizacyjna
sieć kanalizacyjna
budy
nek
instalacja
zewnętrzna
Sieć i przykanalik
w przypadku braku studzienki rewizyjnej (wg nowych przepisoacutew w przypadku braku studzienki rewizyjnej
przykanalik to odcinek biegnący od granicy budynku do granicy
nieruchomości)
linia
reg
ulac
yjnastudzienka kanalizacyjna
sieć kanalizacyjna
budy
nek
przykanalik
sieć kanalizacyjna
Instalacja kanalizacyjna składa się z 1 poziomoacutew (przewodoacutew odpływowych) ndash są to przewody
prowadzone z odpowiednim spadkiem ktoacutere odprowadzają
ścieki z pionoacutew wpustoacutew podłogowych itp do przykanalika
lub sieci zewnętrznej
2 pionoacutew (przewodoacutew spustowych) ndash są to przewody prowadzone
przez jedną lub kilka kondygnacji odprowadzające ścieki
z podejść kanalizacyjnych wpustoacutew dachowych lub rynien
do przewodoacutew odpływowych
3 podejść kanalizacyjnych ndash przewody odprowadzające ścieki
z przyboroacutew i urządzeń sanitarnych do pionoacutew lub poziomoacutew
kanalizacyjnych
podejścia pojedyncze
podejścia zbiorowe
Kanalizacja sanitarna grawitacyjna
Odprowadza wodę zanieczyszczoną (ścieki) w wyniku jej wykorzystania odpływającą z ustępoacutew spłukiwanych natryskoacutew wanien bidetoacutew zlewoacutew umywalek wpustoacutew podłogowych i innych urządzeń występujących w gospodarstwie domowym
Projektowanie kanalizacji sanitarnej odbywa się w oparciu o normę
PN ndash EN 12056 ndash 2 grudzień 2002
Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew
Część 2 Kanalizacja sanitarna projektowanie układu i obliczenia
oraz w przypadku braku informacji o normę
PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania
w projektowaniu
Podejścia kanalizacyjne ndash łączą
odpływ z pionem kanalizacyjnym
Podejścia
niewentylowane - należy montować ze spadkiem wynoszącym od 2 do 15
wentylowane ndash można zastosować tu mniejsze spadki zgodnie z przywołaną normą ale wymagają dodatkowego przewodu wentylującego
Najczęściej projektuje się podejścia niewentylowane Ich długość w typowym rozwiązaniu stosowanym w Polsce nie powinna przekraczać 30 m a w przypadku miski ustępowej 10 m po długości przewodu
W przypadku dłuższych podejść albo zwiększa się średnicę albo projektuje się podejścia wentylowane za pomocą np zaworoacutew napowietrzających
Nowa norma wprowadza cztery typy systemoacutew kanalizacyjnych jakie można spotkać w poszczegoacutelnych krajach Unii Europejskiej
W Polsce stosuje się tradycyjnie system I
System Nazwa Cechy
I
System pojedynczego pionu
z podejściami częściowo
wypełnionymi
bull jeden pion kanalizacyjny
bull wypełnienie przewodoacutew 50
II
System pojedynczego pionu
z podejściami o mniejszej
średnicy
bull jeden pion kanalizacyjny
bull wypełnienie przewodoacutew 70
III
System pojedynczego pionu
z podejściami całkowicie
wypełnionymi
bull jeden pion kanalizacyjny
bull wypełnienie przewodoacutew 100
bull każde urządzenie podłączone
oddzielnie do pionu
IV System oddzielnych pionoacutew
kanalizacyjnych
bull dwa piony ndash jeden odprowadzający
ścieki czarne z ustępoacutew spłukiwanych
i pisuaroacutew i drugi odprowadzający
pozostałe ścieki
bull wypełnienie przewodoacutew jak dla
systemoacutew I II lub III
Średnice nominalne podejść pojedynczych dobiera się w zależności od typu przyłączonego przyboru sanitarnego lub urządzenia w typowych
rozwiązaniach w Polsce wg tabeli Urządzenie DN [mm]
Umywalka bidet 40
Zlewozmywak
zmywarka pralka
wanna natrysk 50
Miska ustępowa 100
Minimalna średnica podejścia pojedynczego zdeterminowana jest przez jego długość wysokość spadania i ilość zmian kierunku zgodnie z tabelą
DN Lmax
[m] H [m]
trzy zmiany
kierunku
40
50 30 lt10
70 50 lt10
100 50 lt30
H
L
Jeśli powyższe wymiary są przekroczone lub istnieje konieczność zastosowania więcej niż trzech zmian kierunku prowadzenia przewodoacutew należy wybrać kolejną większą średnicę nominalną
Średnice nominalne podjeść zbiorowych
Zależą od natężenia przepływu ściekoacutew w projektowanym
podejściu i od zastosowanego systemu Wybierając system
należy kierować się dostępnymi na rynku przyborami trudno
bowiem wyobrazić sobie podłączanie przyboru sanitarnego
z odpływem np 40mm do przewodu o średnicy mniejszej
Utrudniałoby to swobodny odpływ ściekoacutew z tego przyboru
Natężenie przepływu ściekoacutew sanitarnych Qww
wyznacza się dla danego odcinka instalacji zgodnie
z zależnością
]sl[DUKQww
gdzie K ndash wspoacutełczynnik częstości
DU ndash odpływ jednostkowy [ls] z urządzenia
UWAGA Qww DUmax jeśli nie to Qww = DUmax
Odpływy jednostkowe DU
Odpływy jednostkowe DU -cd
Typowe wspoacutełczynniki częstości K
Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia
z przewodami odpływowymi Piony kanalizacyjne należy prowadzić bez zmiany średnicy i kierunku na całej długości w szachtach sanitarnych
U podstawy każdego pionu przed przejściem w przewoacuted odpływowy należy zamontować otwoacuter rewizyjny (czyszczak) umożliwiający dostęp do wnętrza przodu
W przypadku kanalizacji sanitarnej każdy pion musi być wentylowany w celu wyroacutewnania ciśnienia w instalacji
Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia
z przewodami odpływowymi Wentylację pionu zapewnia
przewoacuted wentylacyjny zakończony rurą wywiewną wyprowadzoną ponad połać dachu
zawoacuter napowietrzający ndash rozwiązanie dozwolone do stosowania w przypadku braku możliwości wyprowadzenia pionu ponad dach można takie rozwiązanie stosować przy spełnieniu następujących warunkoacutew
piony mają wysokość 4 do 5 kondygnacji
ostatni pion licząc od najdalszego w stosunku do kanału oraz co piąty w budynku jest zakończony rurą wywiewną
Elementy pionu kanalizacyjnego
troacutejniki doprowadzające ścieki z podejść kanalizacyjnych
czyszczak prze zmianą kierunku prowadzenia ściekoacutew ndash około 05 nad posadzką przed przejściem w przewoacuted odpływowy
rura prosta o niezmiennej średnicy na całej długości
zawoacuter napowietrzający lub rura wywiewna
W systemie kanalizacji sanitarnej wyroacuteżnić można
piony z wentylacją głoacutewną ndash zakończone rurą wywiewną lub zaworem napowietrzającym
piony z wentylacją obejściową ndash piony z dodatkowym przewodem wentylacyjnym prowadzonym obok pionu spustowego i połączonym z rurą wywiewną
Średnica pionu zależy od wybranego systemu wentylacji i obliczonego natężenia przepływu ściekoacutew dla całego pionu
Należy pamiętać o tym że minimalna średnica pionu nie może być mniejsza od średnicy największego podejścia
W typowych rozwiązaniach w Polsce minimalna średnica pionu wynosi 70mm a dla pionoacutew prowadzących ścieki z misek ustępowych 100mm
Oczywiście w tabelach należy sprawdzić czy średnicy nie należy zwiększyć ze względu na obliczoną wartość Qww
Piony z wentylacją głoacutewną
Piony z wentylacją obejściową
Przewody odpływowe
(poziomy kanalizacyjne)
Wśroacuted przewodoacutew odpływowych wyroacuteżniamy przewoacuted głoacutewny oraz przewody drugorzędne Każdy przewoacuted drugorzędny powinien być oddzielnie podłączony do głoacutewnego pod kątem 45deg
Wszystkie przewody prowadzone są najkroacutetszą drogą przeważnie wzdłuż przegrody budowlanej oraz koniecznie z zachowaniem odpowiedniego spadku
Przewody odpływowe
(poziomy kanalizacyjne)
Spadek powinien być jednakowy na całej długości co zapewnia samooczyszczanie się przewodu
Przyjęte jest że rury układa się kielichem w kierunku przeciwnym do spływu ściekoacutew
Rewizje kanalizacyjne powinno się montować
co 15 m na rurach średnicy od 100 do 150 mm
przed każdym uskokiem poziomu
Rury prowadzone przez murowane ścianki muszą być ułożone prostopadle do przegrody
Na przewody z tworzyw sztucznych powinno się w miejscach przejść dodatkowo nałożyć tuleje ochronne Umożliwią one rurom pewien ruch zabezpieczając instalację przed uszkodzeniami mechanicznymi
Przestrzeń pomiędzy tuleją a rurą powinno się zabezpieczyć izolacją
Jeśli przewody kanalizacyjne z tworzyw sztucznych układane są w sąsiedztwie przewodoacutew wydzielających ciepło powinny być osłonięte otulinami izolacyjnymi w celu zabezpieczenia przed przegrzewaniem
Przewody poziome i przykanaliki powinny być ułożone poniżej strefy przemarzania gruntu czyli na głębokości 80-140 cm zależnie od regionu kraju
Jeśli przewody prowadzone są w pomieszczeniach w ktoacuterych temperatura może spadać poniżej 0degC muszą być odpowiednio zabezpieczone przed przemarzaniem
Dla przewodoacutew prowadzonych na zewnątrz budynku należy pamiętać że warstwa gruntu pokrywającego rury kanalizacyjne powinna być o 10-20 cm większa od głębokości przemarzania gruntu jeśli przewody układa się wyżej to powinny być zaizolowane termicznie
Rury kanalizacyjne układane na zewnątrz budynku powinny być oddalone
od innych przewodoacutew co najmniej
15 m od przewodoacutew gazowych i wodociągowych
08 m od kabli energetycznych
05 m od kabli telekomunikacyjnych
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qww z uwzględnieniem następujących zasad
1 dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 05
2 dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 07
3 minimalna prędkość przepływu ściekoacutew wynosi 07 ms stąd
wynika prowadzenie przewodoacutew z odpowiednim do średnicy
spadkiem w kierunku sieci zewnętrznej
4 minimalna średnica przewodu zewnętrznego wynosi 010m
a przykanalika 015m
Dobierając średnice przewodoacutew odpływowych należy stosować
tabelę z wartościami natężenia przepływu Q0 i prędkości
przepływu v0 dla przewodoacutew o przekroju kołowym przy
pełnym wypełnieniu i wykres Manninga
=QQ0
=vv0
hd
Q
v
(hd)
1
23
4
Przykład obliczeniowy Obliczeniowe natężenie sciekoacutew sanitarnych wynosi Qww= 50 ls Na podstawie tabeli 1 QwwQ0 = 50 2014 = 025 Z wykresu odczytujemy
V = 085V0 = 085114 = 097 ms przy napełnieniu hd = 037
Zakresy dopuszczalnych spadkoacutew przewodoacutew odpływowych
DN 0100 m ndash i = 20 - 100
DN 0150 m ndash i = 15 - 150
Urządzenia dodatkowe w kanalizacji sanitarnej
W przypadku odprowadzania ściekoacutew bytowo gospodarczych do zewnętrznej sieci typu ogoacutelnospławnego w pomieszczeniach położonych na najniższych kondygnacjach w budynku może dojść do zalania spowodowanego wstecznym przepływem ściekoacutew w wyniku intensywnych opadoacutew deszczu Dlatego też w tego typu instalacjach na przewodach kanalizacyjnych odprowadzających ścieki z pomieszczeń na najniższej kondygnacji stosować należy zasuwy burzowe ktoacutere chronią instalację przed przepływem zwrotnym
Materiały w kanalizacji sanitarnej
Instalacja kanalizacyjna może być wykonana z roacuteżnych materiałoacutew ale
zawsze rury i połączenia powinny być szczelne i odporne na korozję
Obecnie najpopularniejszym materiałem używanym do budowy instalacji
wewnętrznej jest tworzywo sztuczne Rury kanalizacyjne produkuje się z
polipropylenu (PP)
roacuteżnych odmian polichlorku winylu (PVC)
Polietylenu wysokiej gęstości (PE-HD)
żywicy poliestrowej wzmacnianej włoacuteknem szklanym (GRE)
Innymi materiałami stosowanymi w kanalizacji sanitarnej są
żeliwo
kamionka
beton
Kanalizacja deszczowa
Odprowadza wody opadowe z dachoacutew i terenoacutew przyległych do nieruchomości (podjazdy tarasy parkingi itp)
Projektowanie kanalizacji deszczowej odbywa się w oparciu o normę
PN ndash EN 12056 ndash 3 grudzień 2002
Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew
Część 3 Przewody deszczowe Projektowanie układu i obliczenia
oraz w przypadku braku informacji o normę
PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania w projektowaniu
Odprowadzanie wody z dachu stromego
W przypadku dachoacutew budynkoacutew niskich (do 5 kondygnacji) ktoacutere mają odpowiednie nachylenie (przyjmuje się że powyżej 8) najczęstszym sposobem odprowadzania wody deszczowej jest zastosowanie systemu rynnowego
Zadaniem deszczowej instalacji kanalizacyjnej jest zebranie wody z dachu i odprowadzenie jej do sieci kanalizacji deszczowej lub do gruntu System rynnowy polega na naturalnym (grawitacyjnym) spływie woacuted po połaci dachowej skąd jest przejmowana przez system rur System ten roacutewnież pracuje grawitacyjnie Umowną granicą instalacji deszczowej jest wylewka z ktoacuterej woda może być skierowana do sieci kanalizacji deszczowej (ogoacutelnospławnej) lub na grunt
Podstawowe elementy
instalacji kanalizacji deszczowej
Rynny - przewody o przekroju otwartym (okrągłym prostokątnym eliptycznym trapezowym okapowym) biegnące wzdłuż krawędzi dachu Zadaniem rynien jest zebranie wody opadowej Rynny prowadzone są z lekkim spadkiem w kierunku narożnikoacutew budynku dzięki czemu woda nie wylewa się za krawędzie tylko płynie w kierunku rur spustowych
Instalacja kanalizacji deszczowej składa się z następujących elementoacutew
Rury spustowe ndash pionowe odcinki przewodoacutew o przekroju zamkniętym (najczęściej okrągłym lub prostokątnym) Zadaniem rur spustowych jest zebranie wody płynącej rynnami i odprowadzenie ich poza budynek
Odpływy ndash elementy za pomocą ktoacuterych rynny przechodzą w rury spustowe Odpływ jest odcinkiem rynny w ktoacuterym wykonany jest obrobiony otwoacuter odpowiedniego kształtu pozwalający na włączenie rury spustowej Można wyroacuteżnić odpływy przelotowe oraz odpływy końcowe ( na narożnikach pomieszczeń) Pozwalają na mocowanie rur spustowych
Narożniki do rynien ndash umożliwiają połączenie rynien w narożnikach budynku Właściwy montaż narożnikoacutew jest bardzo ważny dla właściwej pracy rynien (ruchoacutew pod wpływem temperatury) Wylewki ndash kształtki ktoacuterymi kończy się rura spustowa Wylewka może być włą- czona do kanalizacji deszczowej bądź znajdować się nad gruntem
Łączniki do rynien - złączki zwykłe uszczelkowe i korekcyjne Ponieważ montaż rynien wymaga pozostawiania tzw dylatacji (odstępoacutew) złączki korekcyjne lub uszczelkowe umożliwiają wykonanie takich połączenia z dylatacją
Łączniki do rur spustowych - kolana troacutejniki redukcje mufy mufy redukcyjne Mufy służą do włączania rur spustowych do odpływoacutew zadaniem muf redukcyjnych jest połączenie rury spustowej i odpływu o roacuteżnych średnicach Kolana pozwalają na zmianę kierunku rury spustowej Troacutejniki umożliwiają włączanie do rur spustowych wyposażenia dodatkowego
Haki i obejmy - zadaniem tych elementoacutew jest mocowanie rynien i rur spustowych do dachoacutew i ścian
Elementy wykończeniowe i dodatkowe -
zadaniem tych elementoacutew jest wykończenie
systemu lub uzupełnienie jego pracy
Przykładami mogą tu być
dekiel służący do zakończenia rynny
filtr siatkowy montowany na rurze
spustowej zatrzymujący
zanieczyszczenia
czyszczak (rewizja) umożliwiający
przegląd i czyszczenie rury spustowej
(na zdjęciu)
odprowadzenie do kanalizacji deszczowej
Jednym ze sposoboacutew odprowadzenia wody jest podłączenie systemu rynnowego do kanalizacji deszczowej
Woacutewczas na dolnym odcinku rury spustowej mniej więcej 03-08 m ponad terenem należy zamontować rewizję (czyszczak) Rewizja ma wewnątrz kratkę na ktoacuterej zbierają się liście i inne zanieczyszczenia spływające z rynny
Rura spustowa z rewizją przyłączona jest do przewodoacutew odpływowych a te łączą się z kanalizacją Średnica przewodoacutew musi być co najmniej roacutewna średnicy rur spustowych i najczęściej wynosi 100-150 mm Głębokość na jakiej powinno się układać rury zależy od strefy przemarzania i wynosi 1-14 m System taki nie ma blokady przedostawania się zapachoacutew dlatego lepiej nie podłączać go do kanalizacji ogoacutelnospławnej
Innym sposobem odprowadzenia wody bezpośrednio do kanalizacji jest podłączenie rury spustowej do osadnika rynnowego Wyposażony jest on w klapkę ktoacutera stanowi blokadę zapachową i wyciągany kosz w ktoacuterym gromadzą się większe zanieczyszczenia takie jak liście
Gdy brak sieci kanalizacji deszczowej lub ogoacutelnospławnej woda deszczowa powinna być bezpiecznie rozprowadzona po terenie posesji ale tak żeby nie spływała na sąsiednie działki
Odprowadzanie wody z dachu
płaskiego
W przypadku dachoacutew budynkoacutew wysokich (powyżej 5 kondygnacji) oraz dachoacutew o małym nachyleniu (przyjmuje się że poniżej 8) najczęstszym sposobem odprowa-dzania wody deszczowej jest system odwadniania oparty na wpustach dachowych
Wpusty dachowe pełnią rolę dachowych odwodnień punkto-wych tzn zbierają wodę z pewnej powierzchni w jednym punkcie
Odprowadzanie wody z dachu
płaskiego Woda jest odprowadzana do rury spustowej biegnącej wewnątrz budynku a stamtąd do kanalizacji deszczowej lub poza budynek do gruntu Aby odwodnienie dachu płaskiego pracowało prawidłowo wpust powinien znaleźć się w najniższym punkcie dachu a spadek w jego kierunku powinien wynosić co najmniej 3 Oproacutecz zasadniczego wpustu powinien być wpust awaryjny ktoacutery przejmie wodę w przypadku zatkania wpustu głoacutewnego Na dachu powinna być co najmniej jedna para wpustoacutew Zasady projektowania moacutewią że wpusty należy rozmieszczać co 25 m
Obliczanie kanalizacji deszczowej
Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qr (qd) [ls]
rAC
10000
IAQr
gdzie ψ lub C ndash wspoacutełczynnik spływu przyjmowany wg nowej normy jako 10 (w starej zależny od nachylenia dachu i rodzaju powierzchni odwadnianej)
A ndash efektywna powierzchnia dachu lub powierzchnia odwadniana [m2]
I ndash w starej normie miarodajne natężenie deszczu [l(sha)] przyjmowane I 300 l(sha)
r ndash natężenie opadoacutew atmosferycznych [l(sm2)] przyjmowane albo na podstawie danych statystycznych albo wg tabeli 1 w nowej normie po przemnożeniu przez wspoacutełczynnik ryzyka podany w tabeli 2
Wymiarowanie rynien i rur spustowych
1 Przewody spustowe ndash średnicę należy dobrać tak aby obliczona wartość odpływu ściekoacutew Qr nie przekraczała wartości Qrmax (qdmax) a powierzchnia odwadniana A powierzchni Amax zestawionych w tabeli w normie PN ndash 92B ndash 01707
2 Wg starej normy rynny powinny mieć średnice minimum 150 mm (dotyczy to budynkoacutew wielorodzinnych)
Efektywna
powierzchnia dachu
odwadniana przez
rynnę A [m2]
Szerokość rynny [mm] Średnica rury
spustowej [mm]
poniżej 20 70 50
20 ndash 57 100 (lub 125) 70
57 ndash 97 125 100
97 - 170 150 100
170 - 243 180 125
Dla budynkoacutew jednorodzinnych średnice rynien i przewodoacutew spustowych można określić w oparciu o efektywną powierzchnię dachu wg tabeli
Średnice poziomoacutew i przykanalikoacutew
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qr z uwzględnieniem następujących zasad
a) dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 07
b) dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 09
c) i d) jak dla kanalizacji sanitarnej
Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej
Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qt (qog) [ls]
Qww ndash natężenie odpływu ściekoacutew sanitarnych
Qr ndash natężenie odpływu ściekoacutew deszczowych
Kanalizacja ogoacutelnospławna to ten fragment ktoacutery odprowadza i ścieki sanitarne i deszczowe do zewnętrznej sieci ogoacutelnospławnej
rwwt QQQ
Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się z uwzględnieniem następujących zasad
a) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt spełnione powinny być warunki
a) i b) jak dla ściekoacutew deszczowych
b) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt obliczeniowa prędkość przepływu
ściekoacutew nie może przekraczać wartości dopuszczalnej ktoacutera wynosi
80 ms ndash dla rur żeliwnych i innych metalowych
40 ms ndash dla rur kamionkowych betonowych i z tworzyw sztucznych
c) dla odpływu tylko ściekoacutew sanitarnych Qww prędkość przepływu
ściekoacutew nie może być mniejsza od vmin = 07 ms
bullRynny z PVC-U
bullRynny z blachy aluminiowej
bullRynny miedziane
bullRynny z blachy stalowej
bullRynny cynkowo-tytanowe
Przekroje rynien a b c) poacutełokragłe d) trapezowy e f) trapezoidalny g) prostokatny h) poacutełokragły leacy
Rodzaje rynien a) okapowa b) koszowa c) gzymsowa d) leacy
4
Etapy rozwoju zaopatrzenia ludzi w wodę
Chudzicki Sosnowski Instalacje wodociągowe Projektowanie wykonanie eksploatacja
5
Zużycie wody użytkowej
Przykładowy rozkład godzinowego zużycia wody w budynku mieszkalnym
W zależności od rodzaju budynku poboacuter wody w ciągu doby zmienia się w czasie
6
Przepływ obliczeniowy ndash pojęciem tym określa się umowną
wartość strumienia objętości lub masy wody wyznaczoną dla
warunkoacutew uznanych za obliczeniowe w danym fragmencie
instalacji Jest to podstawowa wielkość do wymiarowania
i doboru elementoacutew instalacji ndash przewodoacutew i armatury
Przepływy obliczeniowe
7
Przepływ obliczeniowy określa zapotrzebowanie na wodę
- dobowe Gd
- średnie godzinowe Gh śr
- maksymalne godzinowe Gh max
- maksymalne chwilowe qs
Przepływy obliczeniowe
8
Dobowe zapotrzebowanie na wodę Gd
Gd = gj ∙ U [dm3d]
gj ndash jednostkowe dobowe zapotrzebowanie na wodę [dm3d∙U]
U ndash liczba użytkownikoacutew
Przepływy obliczeniowe
9
Średnie godzinowe zapotrzebowanie na wodę Gh śr
[dm3h]
τ ndash czas użytkowania instalacji w ciągu doby [h]
Przepływy obliczeniowe
τ
G=G d
śrh
10
Maksymalne godzinowe zapotrzebowanie na wodę Gh max
Gh max = Gh śr ∙ Nh [dm3h]
Nh ndash wspoacutełczynnik nieroacutewnomierności godzinowego poboru wody przyjmuje roacuteżne wartości dla zimnej wody ciepłej i ogoacutelnej
Przepływy obliczeniowe
11
Godzinowy wspoacutełczynnik nieroacutewnomierności rozbioru wody
charakteryzuje wielkość zmian zachodzących w poborze
ciepłej wody użytkowej w danym obiekcie
Wartość wspoacutełczynnika Nh zależy od przeznaczenia
i wielkości obiektu dla ktoacuterego obliczana jest instalacja
Dla budynkoacutew mieszkalnych zależy on bezpośrednio od
liczby mieszkańcoacutew Dla innych obiektoacutew wielkość rozbioru
zaroacutewno średniego jak i maksymalnego należy opracować
na podstawie analizy sposobu korzystania z instalacji
Przepływy obliczeniowe
12
Godzinowy wspoacutełczynnik nieroacutewnomierności rozbioru wody
13
Przepływy obliczeniowe
Maksymalne chwilowe zapotrzebowanie na wodę qs to obliczeniowe zapotrzebowanie wody w obiekcie na ktoacutere wymiaruje się instalację wg wzoroacutew zawartych w PN-92B-01706 w zależności od rodzaju budynku i wartości sumy normatywnych wypływoacutew z punktoacutew czerpalnych
14
15
16
Poroacutewnanie przepływoacutew normatywnych
i obliczeniowych
SPOSOBY PROWADZENIA PRZEWODOacuteW WODOCIĄGOWYCH
W BUDYNKACH
UKŁADY INSTALACJI WODOCIĄGOWYCH MOŻNA PODZIELIĆ
W zależności od sposobu
rozprowadzania wody
W zależności od ciśnienia
gwarantowanego
W zależności od wysokości podnoszenia
wody
Biorąc pod uwagę sposoacuteb rozprowadzania wody w instalacjach wewnętrznych wyroacuteżniamy
układ z rozdziałem dolnym
układ z rozdziałem goacuternym
układ pierścieniowy
UKŁAD Z ROZDZIAŁEM DOLNYM
Schemat instalacjo wodociągowej z rozdziałem dolnym
1- przewoacuted rozdzielczy dolny 2- pion wodociągowy 3 ndashodgałęzienie 4- zawoacuter czerpalny 5- zawoacuter przelotowy
UKŁAD Z ROZDZIAŁEM GOacuteRNYM
Schemat instalacji wodociągowej z rozdziałem goacuternym
1- pion zasilający zbiornik goacuterny 2- zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym 3 ndashzawoacuter zwrotny prosty 4- przewoacuted rozdzielczy goacuterny 5- zawoacuter przelotowy 6-pion wodociągowy 7-odgałęzienie 8- zawoacuter czerpalny
UKŁAD PIERŚCIENIOWY
Schemat instalacji wodociągowej pierścieniowej
1- pion zasilający zbiornik goacuterny 2- zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym 3 ndashzawoacuter zwrotny prosty 4- przewody rozdzielcze goacuterne 5- zawoacuter przelotowy 6-pion wodociągowy 7-odgałęzienie 8- zawoacuter czerpalny 9- przewoacuted rozdzielczy dolny
Rozpatrując układy wewnętrznych instalacji wodociągowych w aspekcie wysokości podnoszenia wody i dopuszczalnej wysokości ciśnienia w instalacjach wodociągowych możemy dokonać podziału na
instalacje jednostrefowe
instalacje wielostrefowe
INSTALACJE JEDNOSTREFOWE
Schemat zasilania jednostrefowego w układach chwilowego spadku ciśnienia poniżej wymaganego w sieci ulicznej
1 przewoacuted rozdzielczy (dolny) 2 pion zasilający zbiornik goacuterny 3 zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym 4 zawoacuter zwrotny prosty
5 pion wodociągowy 6 odgałęzienie 7 zawoacuter przelotowy
INSTALACJE JEDNOSTREFOWE
Rys Schemat zasilania jednostrefowego w układach chwilowego spadku ciśnienia poniżej wymaganego w sieci ulicznej
1 przewoacuted rozdzielczy (dolny) 2pion wodociągowy 3 odgałęzienie 4 zawoacuter czerpalny 5 zawoacuter zwrotny 6 zestaw do podwyższania ciśnienia
INSTALACJE DWUSTREFOWE
Rys Schemat wewnętrznej dwustrefowej instalacji wodociągowej (pierwsza strefa zasilana bezpośrednio z zewnętrznej sieci wodociągowej- układ instalacji z rozdziałem dolnym druga strefa zasilana przy pomocy zestawu podwyższającego ciśnienie- układ instalacji z rozdziałem dolnym)
1 przewoacuted rozdzielczy dolny( w pierwszej strefie) 2 zawoacuter zwrotny 3 zestaw podwyższający ciśnienie 4 zawoacuter przelotowy 5 pion wodociągowy ( pierwsza strefa) 6 odgałęzienie 7 zawoacuter czerpalny 8pion zasilający instalacje wodociągową drugiej strefy 9 przewoacuted rozdzielczy w drugiej strefie
INSTALACJE DWUSTREFOWE
Rys Schemat wewnętrznej dwustrefowej instalacji wodociągowej (pierwsza strefa bezpośrednio zasilana z zewnętrznej sieci wodociągowej- układ instalacji z rozdziałem dolnym druga strefa zasilana przez zbiornik goacuterny otwarty-układ instalacji z rozdziałem goacuternym) 1przewoacuted rozdzielczy dolny( w pierwszej strefie) 2 zawoacuter przelotowy 3 pion wodociągowy ( w pierwszej strefie)4odgałęzienie 5 zawoacuter czerpalny 6 zawoacuter zwrotny 7 pompa z silnikiem
elektrycznym 8 pion zasilający zbiornik goacuterny otwarty( drugiej strefy) 9zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym 10przewoacuted rozdzielczy goacuterny( w drugiej strefie) 11 pion wodociągowy rozdziału goacuternego ( w drugiej strefie)
INSTALACJE DWUSTREFOWE
Rys Schemat wewnętrznej dwustrefowej instalacji wodociągowej (pierwsza strefa bezpośrednio zasilana z zewnętrznej sieci wodociągowej- układ instalacji z rozdziałem goacuternym druga strefa zasilana przez zestaw do podwyższania ciśnienia- układ z rozdziałem goacuternym)1przewoacuted rozdzielczy dolny( w pierwszej strefie) 2 zawoacuter zwrotny 3 zestaw do podwyższania ciśnienia 4zawoacuter przelotowy 5 pion wodociągowy (pierwszej strefy) 6 odgałęzienie 7 zawoacuter czerpalny 8 pion zasilający drugą strefę9przewoacuted rozdzielczy goacuterny 10zawoacuter przelotowy11 pion wodociągowy drugiej strefy 12zawoacuter odcinający(
oddziela układy zasilane- przepływ wody w pionie pierwszej strefy od drugiej strefy)
INSTALACJE WIELOSTREFOWE
Rys Schemat wielostrefowej i wewnętrznej instalacji wodociągowej 1 przewoacuted rozdzielczy dolny( pierwsza strefa zasilania) 2 pion wodociągowy (pierwsza strefa) 3 odgałęzienie 4 zawoacuter czerpalny 5 pion zasilający druga
strefę 6 przewoacuted rozdzielczy dolny (drugiej strefy) 7 pion zasilający trzecia strefę 8 przewoacuted rozdzielczy dolny( trzeciej strefy) 9 zespoacuteł podwyższania ciśnienia dla pierwszej strefy 10 zespoacuteł podwyższania ciśnienia dla drugiej strefy 11 zespoacuteł podwyższania ciśnienia dla trzeciej strefy
INSTALACJE WIELOSTREFOWE
Rys Schemat wielostrefowej wewnętrznej instalacji wodociągowej układ stref z rozdziałem goacuternym
1pompa z silnikiem elektrycznym zasilająca zbiornik goacuterny otwarty trzeciej strefy 2 pompa z silnikiem elektrycznym zasilająca zbiornik goacuterny otwarty drugiej strefy 3 pompa z silnikiem elektrycznym zasilająca zbiornik goacuterny otwarty pierwszej strefy 4 pion zasilający zbiornik goacuterny otwarty pierwszej strefy 5zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym ( pierwszej strefy) 6 przewoacuted rozdzielczy goacuterny ( pierwszej strefy) 7 pion wodociągowy (pierwsza
strefa) 8 odgałęzienie 9 zawoacuter czerpalny 10 pion zasilający zbiornik goacuterny otwarty (drugiej strefy) 11 zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym (druga strefa) 12przewoacuted rozdzielczy goacuterny (druga strefa) 13 pion zasilający zbiornik goacuterny otwarty(trzecia strefa) 14 zbiornik goacuterny
otwarty z zaworem pływakowym (trzecia strefa) 15 przewoacuted rozdzielczy goacuterny (trzecia strefa)
INSTALACJE WIELOSTREFOWE
Schemat wielostrefowej wewnętrznej instalacji wodociągowej Układ stref pierścieniowy z jednym przewodem zasilającym
1 przewoacuted zasilający zbiorniki goacuterne pierwszej drugiej i trzeciej strefy 2 zbiornik goacuterny otwarty pierwszej strefy 3 zawoacuter 4 instalacja pierścieniowa pierwszej strefy 5 zbiornik goacuterny otwarty drugiej strefy 6 zawoacuter 7 instalacja pierścieniowa drugiej strefy 8 zbiornik goacuterny otwarty trzeciej strefy 9 zawoacuter czerpalny 10 instalacja pierścieniowa trzeciej strefy 11 odgałęzienie 12 zawoacuter czerpalny13
pompa z silnikiem elektrycznym
GŁOacuteWNE ZASADY PROWADZENIA INSTALACJI WODOCIĄGOWYCH
roacutewnolegle i prostopadle do ścian i stropoacutew
z jak najmniejszą ilością załamań
po trasach najkroacutetszych
przy wewnętrznych ścianach budynku
przejścia rur przez przegrody należy wyposażyć w tuleje ochronne
Instalacje zimnej i ciepłej wody mogą być rozprowadzone w następujący sposoacuteb
natynkowo ndash czyli po wierzchu ścian i przegroacuted budowlanych
w bruzdach ściennych
w szlichcie podłogowej
w pionowych szachtach i kanałach ściennych
SPOSOBY PROWADZENIA INSTALACJI
Prowadzenie instalacji w piwnicach i pod stropami
Prowadzenie rur w korytkach gdzie wydłużenia są kompensowane poprzez wyboczanie się rur
Prowadzenie rur z odgałęzieniami na łupinach wsporczych
Prowadzenie pionoacutew w szachtach instalacyjnych
Prowadzenie oraz mocowanie pionoacutew
w szachtach instalacyjnych
Układ troacutejnikowy Układ rozdzielaczowy
UKŁAD TROacuteJNIKOWY
Prowadzenie rur instalacji wodociągowej w układzie troacutejnikowym
Sposoacuteb prowadzenia przewodoacutew w węźle
sanitarnym
UKŁAD TROacuteJNIKOWY
UKŁAD TROacuteJNIKOWY
UKŁAD ROZDZIELACZOWY
Prowadzenie rur instalacji wodociągowej w układzie rozdzielaczowym
UKŁAD ROZDZIELACZOWY
UKŁAD OBWODOWY
Podpora stała
Podpora przesuwna
Przykład prowadzenia pionu instalacyjnego bez kompensatoroacutew z uwzględnieniem wyboczenia (linią przerywaną oznaczono przykładowy przewidywany kształt pionu po osiągnięciu temperatury czynnika roboczego)
Oznaczenia PP - podpora przesuwnaPS - podpora stała
ELEMENTY INSTALACJI WODOCIĄGOWYCH
Elementy instalacji wodociągowych
Przyłącze wodociągowe
Zestaw wodomierza głoacutewnego
Filtr wody zawoacuter antyskażeniowy zawory odcinające (armatura)
Przewody rozdzielcze (rozprowadzające)
Przewody pionowe (piony wodociągowe)
Przewody w pomieszczeniach sanitarnych (połączenia od pionu do punktoacutew czerpalnych)
Punkty czerpalne (baterie czerpalne i zawory)
Przyłącza do budynku 1-linia zabudowy 2- linia rozgraniczająca 3-sieć wodociągowa 4-sieć kanalizacyjna 5-zestaw wodomierzowy 6-studzienka rewizyjna
Sposoacuteb przeprowadzenia przewodu przez ścianę zewnętrzną
Podział wodomierzy
W obudowie
zamkniętej Z wyjmowaną
wstawką
pomiarową
instalowane
poziomo
kolanowe
Podział wodomierzy
1 Wodomierz działający na zasadach mechanicznych przeznaczony do wody
a) zimnej o temperaturze od 0 degC do 30 degC
b) ciepłej o temperaturze od 30 degC do 90 degC
c) gorącej o temperaturze od 30 degC do 130 degC albo od 30 degC do 180 degC
2 Wodomierz działający na zasadach elektronicznych lub mechanicznych z urządzeniami elektronicznymi albo bez przeznaczony do wody zimnej o temperaturze od 0 degC do 30 degC
Wodomierze mieszkaniowe (JS) Wodomierz powinien być zamontowany w położeniu roboczym zgodnie z oznakowaniem umieszczonym na wodomierzu przez producenta H - oznacza pozycję pracy wodomierza w poziomie V - oznacza pozycję pracy wodomierza w pionie Litera znajdująca się na tarczy wodomierza A B C lub D - oznacza klasę obciążeń wodomierza
Wodomierz sprzężony roacutewnolegle 1-wodomierz głoacutewny śrubowy 2-wodomierz boczny skrzydełkowy 3-zawoacuter zmiennego obciążenia
1 Wodomierze działające na zasadach mechanicznych przeznaczone do wody charakteryzują następujące strumienie
1) maksymalny strumień objętości (Qmax)
2) nominalny strumień objętości (Qn)
3) pośredni strumień objętości (Qt)
4) minimalny strumień objętości (Qmin)
2 Stosunek QmaxQn powinien wynosić 2
3 Rozroacuteżnia się cztery klasy metrologiczne wodomierzy klasa A klasa B klasa C klasa D
4 Klasy metrologiczne wodomierzy w zależności od wartości stosunku QminQn i QtQn
Q (q)-strumień objętości - objętość wody przepływającej przez wodomierz w przyjętej jednostce czasu
Qmax (qmax) -maksymalny strumień objętości - największy strumień objętości przy ktoacuterym wodomierz może pracować w kroacutetkim czasie bez uszkodzenia i przekroczenia błędoacutew granicznych dopuszczalnych oraz wartości maksymalnej straty ciśnienia
Qn (qn) nominalny strumień objętości - strumień objętości roacutewny połowie maksymalnego strumienia objętości przy ktoacuterym wodomierz może pracować przy przepływie ciągłym lub przerywanym i jego wskazania mieszczą się w granicach błędoacutew granicznych dopuszczalnych
Qt (qt) pośredni strumień objętości - strumień objętości dzielący zakres obciążeń pomiarowych na przedział goacuterny i dolny przy ktoacuterym błąd graniczny dopuszczalny zmienia wartość
Qmin (qmin ) minimalny strumień objętości- strumień objętości powyżej ktoacuterego wskazania wodomierza nie powinny przekraczać błędoacutew granicznych dopuszczalnych
Zakres obciążeń pomiarowych wodomierza - zakres strumienia objętości wodomierza zawarty między maksymalnym strumieniem objętości a minimalnym strumieniem objętości
Krzywa błędoacutew wodomierza
Błędy graniczne dopuszczalne wodomierzy plusmn 2 - w przedziale goacuternym zakresu obciążeń (qt q qmax)
plusmn 5 - w przedziale goacuternym zakresu obciążeń (qmin q qt)
Lokalizacja wodomierza
Doboacuter wodomierza
Aby dobrać wodomierz należy
ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe
ustalić umowny przepływ obliczeniowy dla wodomierza qw m3h
qw = 2 q
Doboacuter wodomierza
Doboacuter wodomierza
dla dobranego wodomierza ustalić w oparciu o dane producenta wodomierzy stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez wodomierz
Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem
PN-EN 1717 - Ochrona przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody w instalacjach wodociągowych i ogoacutelne wymagania dotyczące urządzeń zapobiegających zanieczyszczaniu przez przepływ zwrotny
Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem
Podział płynoacutew ktoacutere mają lub mogą mieć kontakt z wodą do picia
Kategoria 1
Woda wypływająca bezpośrednio z sieci wodociągowej przeznaczona do użytkowania przez człowieka do celoacutew konsumpcyjnych
Kategoria 2
Płyn nie stanowiący bakteriologicznego lub toksycznego zagrożenia dla człowieka
Kategoria 3
Płyn stanowiący pewne zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność co najmniej jednej substancji toksycznej lub bardzo toksycznej o LD50gt200 mgkg wagi ciała
Kategoria 4
Płyn stanowiący pewne zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność co najmniej jednej substancji toksycznej lub bardzo toksycznej o LD50200 mgkg wagi ciała lub też co najmniej jednej substancji radioaktywnej mutagennej lub rakotwoacuterczej
Kategoria 5
Płyn stanowiący zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność substancji mikrobiologicznych bądź wirusowych
Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem
Przepływ zwrotny wywołany spadkiem ciśnienia w sieci wodociągowej
Potencjalne źroacutedła zanieczyszczenia wody wodociągowej
XY
1- sieć wodociągowa
2- urządzenie zabezpieczające
X-rodzina zabezpieczenia
Y-typ zabezpieczenia
Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody
Aby dobrać zabezpieczenie należy
określić kategorię płynu
określić rodzaj zabezpieczenia wg normy
ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe
dobrać zawoacuter zwracając uwagę na średnicę wodomierza
Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody
dla dobranego zaworu ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez zawoacuter
Filtr
Doboacuter filtra
Aby dobrać filtr należy
ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe
dobrać filtr zwracając uwagę na średnicę wodomierza i zaworu antyskażeniowego
Doboacuter filtra
dla dobranego filtra ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez filtr
INSTALACJE KANALIZACYJNE
Rodzaje instalacji kanalizacyjnych
1 Kanalizacja sanitarna (bytowo ndash gospodarcza)
2 Kanalizacja deszczowa
3 Kanalizacja technologiczna
ścieki przed wprowadzeniem do kanalizacji
sanitarnej wymagają wstępnego oczyszczenia w
specjalnych urządzeniach
Odprowadzenie ściekoacutew z nieruchomości może być
realizowane na dwa sposoby
systemem ogoacutelnospławnym (zbiorczym)
lub systemem rozdzielczym
Kanalizacja ogoacutelnospławna odprowadza zaroacutewno ścieki
sanitarne (bytowe) jak i deszczowe
W kanalizacji rozdzielczej ścieki sanitarne i deszczowe
odprowadzane są rozdzielnie
Schemat kanalizacji ogoacutelnospławnej
KS1 KS2
Kanał ogoacutelnospławny
RD1 RD2
linia regulacyjna
ST1
ST2
Schemat kanalizacji rozdzielczej
KS1 KS2
Kanał sanitarny
Kanał deszczowy
RD1 RD2
linia regulacyjnaST1
ST2
SD1
SD2
Podział instalacji kanalizacyjnej
Instalację kanalizacyjną można podzielić na
zewnętrzną (na terenie nieruchomości lecz poza budynkiem)
wewnętrzną (w budynku)
Podział ten wydaje się oczywisty ale jest istotny przy doborze materiału instalacyjnego - nie każdy materiał sprawdzający się wewnątrz nadaje się do stworzenia instalacji zewnętrznej
Granicą między instalacją wewnętrzną a zewnętrzną jest tzw czyszczak głoacutewny (rewizja głoacutewna)
Przewody domowej
instalacji kanalizacyjnej
Przykanalik (przyłącze kanalizacyjne) ndash jest to odcinek ktoacutery łączy kanalizację na terenie nieruchomości z siecią kanalizacyjną
Najczęściej przykanalik włączany jest do studzienki (rewizyjnej lub włazowej) ktoacutera stanowi uzbrojenie sieci Możliwe jest też przyłączenie przez wpust boczny lub złącze siodłowe
Przewody domowej
instalacji kanalizacyjnej
Przykanaliki oznaczane są znakami informacyjnymi Na znaku podana jest średnica (w mm) spadek przyłącza (w promilach) oraz jego długość (w m) Granicą między siecią a instalacją jest położona w pobliżu granicy nieruchomości pierwsza studzienka licząc od strony budynku
Sieć i przykanalik
w przypadku istnienia studzienki rewizyjnej
przykanalikstudzienka rewizyjna
linia
reg
ulac
yjnastudzienka kanalizacyjna
sieć kanalizacyjna
budy
nek
instalacja
zewnętrzna
Sieć i przykanalik
w przypadku braku studzienki rewizyjnej (wg nowych przepisoacutew w przypadku braku studzienki rewizyjnej
przykanalik to odcinek biegnący od granicy budynku do granicy
nieruchomości)
linia
reg
ulac
yjnastudzienka kanalizacyjna
sieć kanalizacyjna
budy
nek
przykanalik
sieć kanalizacyjna
Instalacja kanalizacyjna składa się z 1 poziomoacutew (przewodoacutew odpływowych) ndash są to przewody
prowadzone z odpowiednim spadkiem ktoacutere odprowadzają
ścieki z pionoacutew wpustoacutew podłogowych itp do przykanalika
lub sieci zewnętrznej
2 pionoacutew (przewodoacutew spustowych) ndash są to przewody prowadzone
przez jedną lub kilka kondygnacji odprowadzające ścieki
z podejść kanalizacyjnych wpustoacutew dachowych lub rynien
do przewodoacutew odpływowych
3 podejść kanalizacyjnych ndash przewody odprowadzające ścieki
z przyboroacutew i urządzeń sanitarnych do pionoacutew lub poziomoacutew
kanalizacyjnych
podejścia pojedyncze
podejścia zbiorowe
Kanalizacja sanitarna grawitacyjna
Odprowadza wodę zanieczyszczoną (ścieki) w wyniku jej wykorzystania odpływającą z ustępoacutew spłukiwanych natryskoacutew wanien bidetoacutew zlewoacutew umywalek wpustoacutew podłogowych i innych urządzeń występujących w gospodarstwie domowym
Projektowanie kanalizacji sanitarnej odbywa się w oparciu o normę
PN ndash EN 12056 ndash 2 grudzień 2002
Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew
Część 2 Kanalizacja sanitarna projektowanie układu i obliczenia
oraz w przypadku braku informacji o normę
PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania
w projektowaniu
Podejścia kanalizacyjne ndash łączą
odpływ z pionem kanalizacyjnym
Podejścia
niewentylowane - należy montować ze spadkiem wynoszącym od 2 do 15
wentylowane ndash można zastosować tu mniejsze spadki zgodnie z przywołaną normą ale wymagają dodatkowego przewodu wentylującego
Najczęściej projektuje się podejścia niewentylowane Ich długość w typowym rozwiązaniu stosowanym w Polsce nie powinna przekraczać 30 m a w przypadku miski ustępowej 10 m po długości przewodu
W przypadku dłuższych podejść albo zwiększa się średnicę albo projektuje się podejścia wentylowane za pomocą np zaworoacutew napowietrzających
Nowa norma wprowadza cztery typy systemoacutew kanalizacyjnych jakie można spotkać w poszczegoacutelnych krajach Unii Europejskiej
W Polsce stosuje się tradycyjnie system I
System Nazwa Cechy
I
System pojedynczego pionu
z podejściami częściowo
wypełnionymi
bull jeden pion kanalizacyjny
bull wypełnienie przewodoacutew 50
II
System pojedynczego pionu
z podejściami o mniejszej
średnicy
bull jeden pion kanalizacyjny
bull wypełnienie przewodoacutew 70
III
System pojedynczego pionu
z podejściami całkowicie
wypełnionymi
bull jeden pion kanalizacyjny
bull wypełnienie przewodoacutew 100
bull każde urządzenie podłączone
oddzielnie do pionu
IV System oddzielnych pionoacutew
kanalizacyjnych
bull dwa piony ndash jeden odprowadzający
ścieki czarne z ustępoacutew spłukiwanych
i pisuaroacutew i drugi odprowadzający
pozostałe ścieki
bull wypełnienie przewodoacutew jak dla
systemoacutew I II lub III
Średnice nominalne podejść pojedynczych dobiera się w zależności od typu przyłączonego przyboru sanitarnego lub urządzenia w typowych
rozwiązaniach w Polsce wg tabeli Urządzenie DN [mm]
Umywalka bidet 40
Zlewozmywak
zmywarka pralka
wanna natrysk 50
Miska ustępowa 100
Minimalna średnica podejścia pojedynczego zdeterminowana jest przez jego długość wysokość spadania i ilość zmian kierunku zgodnie z tabelą
DN Lmax
[m] H [m]
trzy zmiany
kierunku
40
50 30 lt10
70 50 lt10
100 50 lt30
H
L
Jeśli powyższe wymiary są przekroczone lub istnieje konieczność zastosowania więcej niż trzech zmian kierunku prowadzenia przewodoacutew należy wybrać kolejną większą średnicę nominalną
Średnice nominalne podjeść zbiorowych
Zależą od natężenia przepływu ściekoacutew w projektowanym
podejściu i od zastosowanego systemu Wybierając system
należy kierować się dostępnymi na rynku przyborami trudno
bowiem wyobrazić sobie podłączanie przyboru sanitarnego
z odpływem np 40mm do przewodu o średnicy mniejszej
Utrudniałoby to swobodny odpływ ściekoacutew z tego przyboru
Natężenie przepływu ściekoacutew sanitarnych Qww
wyznacza się dla danego odcinka instalacji zgodnie
z zależnością
]sl[DUKQww
gdzie K ndash wspoacutełczynnik częstości
DU ndash odpływ jednostkowy [ls] z urządzenia
UWAGA Qww DUmax jeśli nie to Qww = DUmax
Odpływy jednostkowe DU
Odpływy jednostkowe DU -cd
Typowe wspoacutełczynniki częstości K
Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia
z przewodami odpływowymi Piony kanalizacyjne należy prowadzić bez zmiany średnicy i kierunku na całej długości w szachtach sanitarnych
U podstawy każdego pionu przed przejściem w przewoacuted odpływowy należy zamontować otwoacuter rewizyjny (czyszczak) umożliwiający dostęp do wnętrza przodu
W przypadku kanalizacji sanitarnej każdy pion musi być wentylowany w celu wyroacutewnania ciśnienia w instalacji
Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia
z przewodami odpływowymi Wentylację pionu zapewnia
przewoacuted wentylacyjny zakończony rurą wywiewną wyprowadzoną ponad połać dachu
zawoacuter napowietrzający ndash rozwiązanie dozwolone do stosowania w przypadku braku możliwości wyprowadzenia pionu ponad dach można takie rozwiązanie stosować przy spełnieniu następujących warunkoacutew
piony mają wysokość 4 do 5 kondygnacji
ostatni pion licząc od najdalszego w stosunku do kanału oraz co piąty w budynku jest zakończony rurą wywiewną
Elementy pionu kanalizacyjnego
troacutejniki doprowadzające ścieki z podejść kanalizacyjnych
czyszczak prze zmianą kierunku prowadzenia ściekoacutew ndash około 05 nad posadzką przed przejściem w przewoacuted odpływowy
rura prosta o niezmiennej średnicy na całej długości
zawoacuter napowietrzający lub rura wywiewna
W systemie kanalizacji sanitarnej wyroacuteżnić można
piony z wentylacją głoacutewną ndash zakończone rurą wywiewną lub zaworem napowietrzającym
piony z wentylacją obejściową ndash piony z dodatkowym przewodem wentylacyjnym prowadzonym obok pionu spustowego i połączonym z rurą wywiewną
Średnica pionu zależy od wybranego systemu wentylacji i obliczonego natężenia przepływu ściekoacutew dla całego pionu
Należy pamiętać o tym że minimalna średnica pionu nie może być mniejsza od średnicy największego podejścia
W typowych rozwiązaniach w Polsce minimalna średnica pionu wynosi 70mm a dla pionoacutew prowadzących ścieki z misek ustępowych 100mm
Oczywiście w tabelach należy sprawdzić czy średnicy nie należy zwiększyć ze względu na obliczoną wartość Qww
Piony z wentylacją głoacutewną
Piony z wentylacją obejściową
Przewody odpływowe
(poziomy kanalizacyjne)
Wśroacuted przewodoacutew odpływowych wyroacuteżniamy przewoacuted głoacutewny oraz przewody drugorzędne Każdy przewoacuted drugorzędny powinien być oddzielnie podłączony do głoacutewnego pod kątem 45deg
Wszystkie przewody prowadzone są najkroacutetszą drogą przeważnie wzdłuż przegrody budowlanej oraz koniecznie z zachowaniem odpowiedniego spadku
Przewody odpływowe
(poziomy kanalizacyjne)
Spadek powinien być jednakowy na całej długości co zapewnia samooczyszczanie się przewodu
Przyjęte jest że rury układa się kielichem w kierunku przeciwnym do spływu ściekoacutew
Rewizje kanalizacyjne powinno się montować
co 15 m na rurach średnicy od 100 do 150 mm
przed każdym uskokiem poziomu
Rury prowadzone przez murowane ścianki muszą być ułożone prostopadle do przegrody
Na przewody z tworzyw sztucznych powinno się w miejscach przejść dodatkowo nałożyć tuleje ochronne Umożliwią one rurom pewien ruch zabezpieczając instalację przed uszkodzeniami mechanicznymi
Przestrzeń pomiędzy tuleją a rurą powinno się zabezpieczyć izolacją
Jeśli przewody kanalizacyjne z tworzyw sztucznych układane są w sąsiedztwie przewodoacutew wydzielających ciepło powinny być osłonięte otulinami izolacyjnymi w celu zabezpieczenia przed przegrzewaniem
Przewody poziome i przykanaliki powinny być ułożone poniżej strefy przemarzania gruntu czyli na głębokości 80-140 cm zależnie od regionu kraju
Jeśli przewody prowadzone są w pomieszczeniach w ktoacuterych temperatura może spadać poniżej 0degC muszą być odpowiednio zabezpieczone przed przemarzaniem
Dla przewodoacutew prowadzonych na zewnątrz budynku należy pamiętać że warstwa gruntu pokrywającego rury kanalizacyjne powinna być o 10-20 cm większa od głębokości przemarzania gruntu jeśli przewody układa się wyżej to powinny być zaizolowane termicznie
Rury kanalizacyjne układane na zewnątrz budynku powinny być oddalone
od innych przewodoacutew co najmniej
15 m od przewodoacutew gazowych i wodociągowych
08 m od kabli energetycznych
05 m od kabli telekomunikacyjnych
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qww z uwzględnieniem następujących zasad
1 dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 05
2 dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 07
3 minimalna prędkość przepływu ściekoacutew wynosi 07 ms stąd
wynika prowadzenie przewodoacutew z odpowiednim do średnicy
spadkiem w kierunku sieci zewnętrznej
4 minimalna średnica przewodu zewnętrznego wynosi 010m
a przykanalika 015m
Dobierając średnice przewodoacutew odpływowych należy stosować
tabelę z wartościami natężenia przepływu Q0 i prędkości
przepływu v0 dla przewodoacutew o przekroju kołowym przy
pełnym wypełnieniu i wykres Manninga
=QQ0
=vv0
hd
Q
v
(hd)
1
23
4
Przykład obliczeniowy Obliczeniowe natężenie sciekoacutew sanitarnych wynosi Qww= 50 ls Na podstawie tabeli 1 QwwQ0 = 50 2014 = 025 Z wykresu odczytujemy
V = 085V0 = 085114 = 097 ms przy napełnieniu hd = 037
Zakresy dopuszczalnych spadkoacutew przewodoacutew odpływowych
DN 0100 m ndash i = 20 - 100
DN 0150 m ndash i = 15 - 150
Urządzenia dodatkowe w kanalizacji sanitarnej
W przypadku odprowadzania ściekoacutew bytowo gospodarczych do zewnętrznej sieci typu ogoacutelnospławnego w pomieszczeniach położonych na najniższych kondygnacjach w budynku może dojść do zalania spowodowanego wstecznym przepływem ściekoacutew w wyniku intensywnych opadoacutew deszczu Dlatego też w tego typu instalacjach na przewodach kanalizacyjnych odprowadzających ścieki z pomieszczeń na najniższej kondygnacji stosować należy zasuwy burzowe ktoacutere chronią instalację przed przepływem zwrotnym
Materiały w kanalizacji sanitarnej
Instalacja kanalizacyjna może być wykonana z roacuteżnych materiałoacutew ale
zawsze rury i połączenia powinny być szczelne i odporne na korozję
Obecnie najpopularniejszym materiałem używanym do budowy instalacji
wewnętrznej jest tworzywo sztuczne Rury kanalizacyjne produkuje się z
polipropylenu (PP)
roacuteżnych odmian polichlorku winylu (PVC)
Polietylenu wysokiej gęstości (PE-HD)
żywicy poliestrowej wzmacnianej włoacuteknem szklanym (GRE)
Innymi materiałami stosowanymi w kanalizacji sanitarnej są
żeliwo
kamionka
beton
Kanalizacja deszczowa
Odprowadza wody opadowe z dachoacutew i terenoacutew przyległych do nieruchomości (podjazdy tarasy parkingi itp)
Projektowanie kanalizacji deszczowej odbywa się w oparciu o normę
PN ndash EN 12056 ndash 3 grudzień 2002
Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew
Część 3 Przewody deszczowe Projektowanie układu i obliczenia
oraz w przypadku braku informacji o normę
PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania w projektowaniu
Odprowadzanie wody z dachu stromego
W przypadku dachoacutew budynkoacutew niskich (do 5 kondygnacji) ktoacutere mają odpowiednie nachylenie (przyjmuje się że powyżej 8) najczęstszym sposobem odprowadzania wody deszczowej jest zastosowanie systemu rynnowego
Zadaniem deszczowej instalacji kanalizacyjnej jest zebranie wody z dachu i odprowadzenie jej do sieci kanalizacji deszczowej lub do gruntu System rynnowy polega na naturalnym (grawitacyjnym) spływie woacuted po połaci dachowej skąd jest przejmowana przez system rur System ten roacutewnież pracuje grawitacyjnie Umowną granicą instalacji deszczowej jest wylewka z ktoacuterej woda może być skierowana do sieci kanalizacji deszczowej (ogoacutelnospławnej) lub na grunt
Podstawowe elementy
instalacji kanalizacji deszczowej
Rynny - przewody o przekroju otwartym (okrągłym prostokątnym eliptycznym trapezowym okapowym) biegnące wzdłuż krawędzi dachu Zadaniem rynien jest zebranie wody opadowej Rynny prowadzone są z lekkim spadkiem w kierunku narożnikoacutew budynku dzięki czemu woda nie wylewa się za krawędzie tylko płynie w kierunku rur spustowych
Instalacja kanalizacji deszczowej składa się z następujących elementoacutew
Rury spustowe ndash pionowe odcinki przewodoacutew o przekroju zamkniętym (najczęściej okrągłym lub prostokątnym) Zadaniem rur spustowych jest zebranie wody płynącej rynnami i odprowadzenie ich poza budynek
Odpływy ndash elementy za pomocą ktoacuterych rynny przechodzą w rury spustowe Odpływ jest odcinkiem rynny w ktoacuterym wykonany jest obrobiony otwoacuter odpowiedniego kształtu pozwalający na włączenie rury spustowej Można wyroacuteżnić odpływy przelotowe oraz odpływy końcowe ( na narożnikach pomieszczeń) Pozwalają na mocowanie rur spustowych
Narożniki do rynien ndash umożliwiają połączenie rynien w narożnikach budynku Właściwy montaż narożnikoacutew jest bardzo ważny dla właściwej pracy rynien (ruchoacutew pod wpływem temperatury) Wylewki ndash kształtki ktoacuterymi kończy się rura spustowa Wylewka może być włą- czona do kanalizacji deszczowej bądź znajdować się nad gruntem
Łączniki do rynien - złączki zwykłe uszczelkowe i korekcyjne Ponieważ montaż rynien wymaga pozostawiania tzw dylatacji (odstępoacutew) złączki korekcyjne lub uszczelkowe umożliwiają wykonanie takich połączenia z dylatacją
Łączniki do rur spustowych - kolana troacutejniki redukcje mufy mufy redukcyjne Mufy służą do włączania rur spustowych do odpływoacutew zadaniem muf redukcyjnych jest połączenie rury spustowej i odpływu o roacuteżnych średnicach Kolana pozwalają na zmianę kierunku rury spustowej Troacutejniki umożliwiają włączanie do rur spustowych wyposażenia dodatkowego
Haki i obejmy - zadaniem tych elementoacutew jest mocowanie rynien i rur spustowych do dachoacutew i ścian
Elementy wykończeniowe i dodatkowe -
zadaniem tych elementoacutew jest wykończenie
systemu lub uzupełnienie jego pracy
Przykładami mogą tu być
dekiel służący do zakończenia rynny
filtr siatkowy montowany na rurze
spustowej zatrzymujący
zanieczyszczenia
czyszczak (rewizja) umożliwiający
przegląd i czyszczenie rury spustowej
(na zdjęciu)
odprowadzenie do kanalizacji deszczowej
Jednym ze sposoboacutew odprowadzenia wody jest podłączenie systemu rynnowego do kanalizacji deszczowej
Woacutewczas na dolnym odcinku rury spustowej mniej więcej 03-08 m ponad terenem należy zamontować rewizję (czyszczak) Rewizja ma wewnątrz kratkę na ktoacuterej zbierają się liście i inne zanieczyszczenia spływające z rynny
Rura spustowa z rewizją przyłączona jest do przewodoacutew odpływowych a te łączą się z kanalizacją Średnica przewodoacutew musi być co najmniej roacutewna średnicy rur spustowych i najczęściej wynosi 100-150 mm Głębokość na jakiej powinno się układać rury zależy od strefy przemarzania i wynosi 1-14 m System taki nie ma blokady przedostawania się zapachoacutew dlatego lepiej nie podłączać go do kanalizacji ogoacutelnospławnej
Innym sposobem odprowadzenia wody bezpośrednio do kanalizacji jest podłączenie rury spustowej do osadnika rynnowego Wyposażony jest on w klapkę ktoacutera stanowi blokadę zapachową i wyciągany kosz w ktoacuterym gromadzą się większe zanieczyszczenia takie jak liście
Gdy brak sieci kanalizacji deszczowej lub ogoacutelnospławnej woda deszczowa powinna być bezpiecznie rozprowadzona po terenie posesji ale tak żeby nie spływała na sąsiednie działki
Odprowadzanie wody z dachu
płaskiego
W przypadku dachoacutew budynkoacutew wysokich (powyżej 5 kondygnacji) oraz dachoacutew o małym nachyleniu (przyjmuje się że poniżej 8) najczęstszym sposobem odprowa-dzania wody deszczowej jest system odwadniania oparty na wpustach dachowych
Wpusty dachowe pełnią rolę dachowych odwodnień punkto-wych tzn zbierają wodę z pewnej powierzchni w jednym punkcie
Odprowadzanie wody z dachu
płaskiego Woda jest odprowadzana do rury spustowej biegnącej wewnątrz budynku a stamtąd do kanalizacji deszczowej lub poza budynek do gruntu Aby odwodnienie dachu płaskiego pracowało prawidłowo wpust powinien znaleźć się w najniższym punkcie dachu a spadek w jego kierunku powinien wynosić co najmniej 3 Oproacutecz zasadniczego wpustu powinien być wpust awaryjny ktoacutery przejmie wodę w przypadku zatkania wpustu głoacutewnego Na dachu powinna być co najmniej jedna para wpustoacutew Zasady projektowania moacutewią że wpusty należy rozmieszczać co 25 m
Obliczanie kanalizacji deszczowej
Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qr (qd) [ls]
rAC
10000
IAQr
gdzie ψ lub C ndash wspoacutełczynnik spływu przyjmowany wg nowej normy jako 10 (w starej zależny od nachylenia dachu i rodzaju powierzchni odwadnianej)
A ndash efektywna powierzchnia dachu lub powierzchnia odwadniana [m2]
I ndash w starej normie miarodajne natężenie deszczu [l(sha)] przyjmowane I 300 l(sha)
r ndash natężenie opadoacutew atmosferycznych [l(sm2)] przyjmowane albo na podstawie danych statystycznych albo wg tabeli 1 w nowej normie po przemnożeniu przez wspoacutełczynnik ryzyka podany w tabeli 2
Wymiarowanie rynien i rur spustowych
1 Przewody spustowe ndash średnicę należy dobrać tak aby obliczona wartość odpływu ściekoacutew Qr nie przekraczała wartości Qrmax (qdmax) a powierzchnia odwadniana A powierzchni Amax zestawionych w tabeli w normie PN ndash 92B ndash 01707
2 Wg starej normy rynny powinny mieć średnice minimum 150 mm (dotyczy to budynkoacutew wielorodzinnych)
Efektywna
powierzchnia dachu
odwadniana przez
rynnę A [m2]
Szerokość rynny [mm] Średnica rury
spustowej [mm]
poniżej 20 70 50
20 ndash 57 100 (lub 125) 70
57 ndash 97 125 100
97 - 170 150 100
170 - 243 180 125
Dla budynkoacutew jednorodzinnych średnice rynien i przewodoacutew spustowych można określić w oparciu o efektywną powierzchnię dachu wg tabeli
Średnice poziomoacutew i przykanalikoacutew
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qr z uwzględnieniem następujących zasad
a) dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 07
b) dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 09
c) i d) jak dla kanalizacji sanitarnej
Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej
Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qt (qog) [ls]
Qww ndash natężenie odpływu ściekoacutew sanitarnych
Qr ndash natężenie odpływu ściekoacutew deszczowych
Kanalizacja ogoacutelnospławna to ten fragment ktoacutery odprowadza i ścieki sanitarne i deszczowe do zewnętrznej sieci ogoacutelnospławnej
rwwt QQQ
Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się z uwzględnieniem następujących zasad
a) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt spełnione powinny być warunki
a) i b) jak dla ściekoacutew deszczowych
b) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt obliczeniowa prędkość przepływu
ściekoacutew nie może przekraczać wartości dopuszczalnej ktoacutera wynosi
80 ms ndash dla rur żeliwnych i innych metalowych
40 ms ndash dla rur kamionkowych betonowych i z tworzyw sztucznych
c) dla odpływu tylko ściekoacutew sanitarnych Qww prędkość przepływu
ściekoacutew nie może być mniejsza od vmin = 07 ms
bullRynny z PVC-U
bullRynny z blachy aluminiowej
bullRynny miedziane
bullRynny z blachy stalowej
bullRynny cynkowo-tytanowe
Przekroje rynien a b c) poacutełokragłe d) trapezowy e f) trapezoidalny g) prostokatny h) poacutełokragły leacy
Rodzaje rynien a) okapowa b) koszowa c) gzymsowa d) leacy
5
Zużycie wody użytkowej
Przykładowy rozkład godzinowego zużycia wody w budynku mieszkalnym
W zależności od rodzaju budynku poboacuter wody w ciągu doby zmienia się w czasie
6
Przepływ obliczeniowy ndash pojęciem tym określa się umowną
wartość strumienia objętości lub masy wody wyznaczoną dla
warunkoacutew uznanych za obliczeniowe w danym fragmencie
instalacji Jest to podstawowa wielkość do wymiarowania
i doboru elementoacutew instalacji ndash przewodoacutew i armatury
Przepływy obliczeniowe
7
Przepływ obliczeniowy określa zapotrzebowanie na wodę
- dobowe Gd
- średnie godzinowe Gh śr
- maksymalne godzinowe Gh max
- maksymalne chwilowe qs
Przepływy obliczeniowe
8
Dobowe zapotrzebowanie na wodę Gd
Gd = gj ∙ U [dm3d]
gj ndash jednostkowe dobowe zapotrzebowanie na wodę [dm3d∙U]
U ndash liczba użytkownikoacutew
Przepływy obliczeniowe
9
Średnie godzinowe zapotrzebowanie na wodę Gh śr
[dm3h]
τ ndash czas użytkowania instalacji w ciągu doby [h]
Przepływy obliczeniowe
τ
G=G d
śrh
10
Maksymalne godzinowe zapotrzebowanie na wodę Gh max
Gh max = Gh śr ∙ Nh [dm3h]
Nh ndash wspoacutełczynnik nieroacutewnomierności godzinowego poboru wody przyjmuje roacuteżne wartości dla zimnej wody ciepłej i ogoacutelnej
Przepływy obliczeniowe
11
Godzinowy wspoacutełczynnik nieroacutewnomierności rozbioru wody
charakteryzuje wielkość zmian zachodzących w poborze
ciepłej wody użytkowej w danym obiekcie
Wartość wspoacutełczynnika Nh zależy od przeznaczenia
i wielkości obiektu dla ktoacuterego obliczana jest instalacja
Dla budynkoacutew mieszkalnych zależy on bezpośrednio od
liczby mieszkańcoacutew Dla innych obiektoacutew wielkość rozbioru
zaroacutewno średniego jak i maksymalnego należy opracować
na podstawie analizy sposobu korzystania z instalacji
Przepływy obliczeniowe
12
Godzinowy wspoacutełczynnik nieroacutewnomierności rozbioru wody
13
Przepływy obliczeniowe
Maksymalne chwilowe zapotrzebowanie na wodę qs to obliczeniowe zapotrzebowanie wody w obiekcie na ktoacutere wymiaruje się instalację wg wzoroacutew zawartych w PN-92B-01706 w zależności od rodzaju budynku i wartości sumy normatywnych wypływoacutew z punktoacutew czerpalnych
14
15
16
Poroacutewnanie przepływoacutew normatywnych
i obliczeniowych
SPOSOBY PROWADZENIA PRZEWODOacuteW WODOCIĄGOWYCH
W BUDYNKACH
UKŁADY INSTALACJI WODOCIĄGOWYCH MOŻNA PODZIELIĆ
W zależności od sposobu
rozprowadzania wody
W zależności od ciśnienia
gwarantowanego
W zależności od wysokości podnoszenia
wody
Biorąc pod uwagę sposoacuteb rozprowadzania wody w instalacjach wewnętrznych wyroacuteżniamy
układ z rozdziałem dolnym
układ z rozdziałem goacuternym
układ pierścieniowy
UKŁAD Z ROZDZIAŁEM DOLNYM
Schemat instalacjo wodociągowej z rozdziałem dolnym
1- przewoacuted rozdzielczy dolny 2- pion wodociągowy 3 ndashodgałęzienie 4- zawoacuter czerpalny 5- zawoacuter przelotowy
UKŁAD Z ROZDZIAŁEM GOacuteRNYM
Schemat instalacji wodociągowej z rozdziałem goacuternym
1- pion zasilający zbiornik goacuterny 2- zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym 3 ndashzawoacuter zwrotny prosty 4- przewoacuted rozdzielczy goacuterny 5- zawoacuter przelotowy 6-pion wodociągowy 7-odgałęzienie 8- zawoacuter czerpalny
UKŁAD PIERŚCIENIOWY
Schemat instalacji wodociągowej pierścieniowej
1- pion zasilający zbiornik goacuterny 2- zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym 3 ndashzawoacuter zwrotny prosty 4- przewody rozdzielcze goacuterne 5- zawoacuter przelotowy 6-pion wodociągowy 7-odgałęzienie 8- zawoacuter czerpalny 9- przewoacuted rozdzielczy dolny
Rozpatrując układy wewnętrznych instalacji wodociągowych w aspekcie wysokości podnoszenia wody i dopuszczalnej wysokości ciśnienia w instalacjach wodociągowych możemy dokonać podziału na
instalacje jednostrefowe
instalacje wielostrefowe
INSTALACJE JEDNOSTREFOWE
Schemat zasilania jednostrefowego w układach chwilowego spadku ciśnienia poniżej wymaganego w sieci ulicznej
1 przewoacuted rozdzielczy (dolny) 2 pion zasilający zbiornik goacuterny 3 zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym 4 zawoacuter zwrotny prosty
5 pion wodociągowy 6 odgałęzienie 7 zawoacuter przelotowy
INSTALACJE JEDNOSTREFOWE
Rys Schemat zasilania jednostrefowego w układach chwilowego spadku ciśnienia poniżej wymaganego w sieci ulicznej
1 przewoacuted rozdzielczy (dolny) 2pion wodociągowy 3 odgałęzienie 4 zawoacuter czerpalny 5 zawoacuter zwrotny 6 zestaw do podwyższania ciśnienia
INSTALACJE DWUSTREFOWE
Rys Schemat wewnętrznej dwustrefowej instalacji wodociągowej (pierwsza strefa zasilana bezpośrednio z zewnętrznej sieci wodociągowej- układ instalacji z rozdziałem dolnym druga strefa zasilana przy pomocy zestawu podwyższającego ciśnienie- układ instalacji z rozdziałem dolnym)
1 przewoacuted rozdzielczy dolny( w pierwszej strefie) 2 zawoacuter zwrotny 3 zestaw podwyższający ciśnienie 4 zawoacuter przelotowy 5 pion wodociągowy ( pierwsza strefa) 6 odgałęzienie 7 zawoacuter czerpalny 8pion zasilający instalacje wodociągową drugiej strefy 9 przewoacuted rozdzielczy w drugiej strefie
INSTALACJE DWUSTREFOWE
Rys Schemat wewnętrznej dwustrefowej instalacji wodociągowej (pierwsza strefa bezpośrednio zasilana z zewnętrznej sieci wodociągowej- układ instalacji z rozdziałem dolnym druga strefa zasilana przez zbiornik goacuterny otwarty-układ instalacji z rozdziałem goacuternym) 1przewoacuted rozdzielczy dolny( w pierwszej strefie) 2 zawoacuter przelotowy 3 pion wodociągowy ( w pierwszej strefie)4odgałęzienie 5 zawoacuter czerpalny 6 zawoacuter zwrotny 7 pompa z silnikiem
elektrycznym 8 pion zasilający zbiornik goacuterny otwarty( drugiej strefy) 9zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym 10przewoacuted rozdzielczy goacuterny( w drugiej strefie) 11 pion wodociągowy rozdziału goacuternego ( w drugiej strefie)
INSTALACJE DWUSTREFOWE
Rys Schemat wewnętrznej dwustrefowej instalacji wodociągowej (pierwsza strefa bezpośrednio zasilana z zewnętrznej sieci wodociągowej- układ instalacji z rozdziałem goacuternym druga strefa zasilana przez zestaw do podwyższania ciśnienia- układ z rozdziałem goacuternym)1przewoacuted rozdzielczy dolny( w pierwszej strefie) 2 zawoacuter zwrotny 3 zestaw do podwyższania ciśnienia 4zawoacuter przelotowy 5 pion wodociągowy (pierwszej strefy) 6 odgałęzienie 7 zawoacuter czerpalny 8 pion zasilający drugą strefę9przewoacuted rozdzielczy goacuterny 10zawoacuter przelotowy11 pion wodociągowy drugiej strefy 12zawoacuter odcinający(
oddziela układy zasilane- przepływ wody w pionie pierwszej strefy od drugiej strefy)
INSTALACJE WIELOSTREFOWE
Rys Schemat wielostrefowej i wewnętrznej instalacji wodociągowej 1 przewoacuted rozdzielczy dolny( pierwsza strefa zasilania) 2 pion wodociągowy (pierwsza strefa) 3 odgałęzienie 4 zawoacuter czerpalny 5 pion zasilający druga
strefę 6 przewoacuted rozdzielczy dolny (drugiej strefy) 7 pion zasilający trzecia strefę 8 przewoacuted rozdzielczy dolny( trzeciej strefy) 9 zespoacuteł podwyższania ciśnienia dla pierwszej strefy 10 zespoacuteł podwyższania ciśnienia dla drugiej strefy 11 zespoacuteł podwyższania ciśnienia dla trzeciej strefy
INSTALACJE WIELOSTREFOWE
Rys Schemat wielostrefowej wewnętrznej instalacji wodociągowej układ stref z rozdziałem goacuternym
1pompa z silnikiem elektrycznym zasilająca zbiornik goacuterny otwarty trzeciej strefy 2 pompa z silnikiem elektrycznym zasilająca zbiornik goacuterny otwarty drugiej strefy 3 pompa z silnikiem elektrycznym zasilająca zbiornik goacuterny otwarty pierwszej strefy 4 pion zasilający zbiornik goacuterny otwarty pierwszej strefy 5zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym ( pierwszej strefy) 6 przewoacuted rozdzielczy goacuterny ( pierwszej strefy) 7 pion wodociągowy (pierwsza
strefa) 8 odgałęzienie 9 zawoacuter czerpalny 10 pion zasilający zbiornik goacuterny otwarty (drugiej strefy) 11 zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym (druga strefa) 12przewoacuted rozdzielczy goacuterny (druga strefa) 13 pion zasilający zbiornik goacuterny otwarty(trzecia strefa) 14 zbiornik goacuterny
otwarty z zaworem pływakowym (trzecia strefa) 15 przewoacuted rozdzielczy goacuterny (trzecia strefa)
INSTALACJE WIELOSTREFOWE
Schemat wielostrefowej wewnętrznej instalacji wodociągowej Układ stref pierścieniowy z jednym przewodem zasilającym
1 przewoacuted zasilający zbiorniki goacuterne pierwszej drugiej i trzeciej strefy 2 zbiornik goacuterny otwarty pierwszej strefy 3 zawoacuter 4 instalacja pierścieniowa pierwszej strefy 5 zbiornik goacuterny otwarty drugiej strefy 6 zawoacuter 7 instalacja pierścieniowa drugiej strefy 8 zbiornik goacuterny otwarty trzeciej strefy 9 zawoacuter czerpalny 10 instalacja pierścieniowa trzeciej strefy 11 odgałęzienie 12 zawoacuter czerpalny13
pompa z silnikiem elektrycznym
GŁOacuteWNE ZASADY PROWADZENIA INSTALACJI WODOCIĄGOWYCH
roacutewnolegle i prostopadle do ścian i stropoacutew
z jak najmniejszą ilością załamań
po trasach najkroacutetszych
przy wewnętrznych ścianach budynku
przejścia rur przez przegrody należy wyposażyć w tuleje ochronne
Instalacje zimnej i ciepłej wody mogą być rozprowadzone w następujący sposoacuteb
natynkowo ndash czyli po wierzchu ścian i przegroacuted budowlanych
w bruzdach ściennych
w szlichcie podłogowej
w pionowych szachtach i kanałach ściennych
SPOSOBY PROWADZENIA INSTALACJI
Prowadzenie instalacji w piwnicach i pod stropami
Prowadzenie rur w korytkach gdzie wydłużenia są kompensowane poprzez wyboczanie się rur
Prowadzenie rur z odgałęzieniami na łupinach wsporczych
Prowadzenie pionoacutew w szachtach instalacyjnych
Prowadzenie oraz mocowanie pionoacutew
w szachtach instalacyjnych
Układ troacutejnikowy Układ rozdzielaczowy
UKŁAD TROacuteJNIKOWY
Prowadzenie rur instalacji wodociągowej w układzie troacutejnikowym
Sposoacuteb prowadzenia przewodoacutew w węźle
sanitarnym
UKŁAD TROacuteJNIKOWY
UKŁAD TROacuteJNIKOWY
UKŁAD ROZDZIELACZOWY
Prowadzenie rur instalacji wodociągowej w układzie rozdzielaczowym
UKŁAD ROZDZIELACZOWY
UKŁAD OBWODOWY
Podpora stała
Podpora przesuwna
Przykład prowadzenia pionu instalacyjnego bez kompensatoroacutew z uwzględnieniem wyboczenia (linią przerywaną oznaczono przykładowy przewidywany kształt pionu po osiągnięciu temperatury czynnika roboczego)
Oznaczenia PP - podpora przesuwnaPS - podpora stała
ELEMENTY INSTALACJI WODOCIĄGOWYCH
Elementy instalacji wodociągowych
Przyłącze wodociągowe
Zestaw wodomierza głoacutewnego
Filtr wody zawoacuter antyskażeniowy zawory odcinające (armatura)
Przewody rozdzielcze (rozprowadzające)
Przewody pionowe (piony wodociągowe)
Przewody w pomieszczeniach sanitarnych (połączenia od pionu do punktoacutew czerpalnych)
Punkty czerpalne (baterie czerpalne i zawory)
Przyłącza do budynku 1-linia zabudowy 2- linia rozgraniczająca 3-sieć wodociągowa 4-sieć kanalizacyjna 5-zestaw wodomierzowy 6-studzienka rewizyjna
Sposoacuteb przeprowadzenia przewodu przez ścianę zewnętrzną
Podział wodomierzy
W obudowie
zamkniętej Z wyjmowaną
wstawką
pomiarową
instalowane
poziomo
kolanowe
Podział wodomierzy
1 Wodomierz działający na zasadach mechanicznych przeznaczony do wody
a) zimnej o temperaturze od 0 degC do 30 degC
b) ciepłej o temperaturze od 30 degC do 90 degC
c) gorącej o temperaturze od 30 degC do 130 degC albo od 30 degC do 180 degC
2 Wodomierz działający na zasadach elektronicznych lub mechanicznych z urządzeniami elektronicznymi albo bez przeznaczony do wody zimnej o temperaturze od 0 degC do 30 degC
Wodomierze mieszkaniowe (JS) Wodomierz powinien być zamontowany w położeniu roboczym zgodnie z oznakowaniem umieszczonym na wodomierzu przez producenta H - oznacza pozycję pracy wodomierza w poziomie V - oznacza pozycję pracy wodomierza w pionie Litera znajdująca się na tarczy wodomierza A B C lub D - oznacza klasę obciążeń wodomierza
Wodomierz sprzężony roacutewnolegle 1-wodomierz głoacutewny śrubowy 2-wodomierz boczny skrzydełkowy 3-zawoacuter zmiennego obciążenia
1 Wodomierze działające na zasadach mechanicznych przeznaczone do wody charakteryzują następujące strumienie
1) maksymalny strumień objętości (Qmax)
2) nominalny strumień objętości (Qn)
3) pośredni strumień objętości (Qt)
4) minimalny strumień objętości (Qmin)
2 Stosunek QmaxQn powinien wynosić 2
3 Rozroacuteżnia się cztery klasy metrologiczne wodomierzy klasa A klasa B klasa C klasa D
4 Klasy metrologiczne wodomierzy w zależności od wartości stosunku QminQn i QtQn
Q (q)-strumień objętości - objętość wody przepływającej przez wodomierz w przyjętej jednostce czasu
Qmax (qmax) -maksymalny strumień objętości - największy strumień objętości przy ktoacuterym wodomierz może pracować w kroacutetkim czasie bez uszkodzenia i przekroczenia błędoacutew granicznych dopuszczalnych oraz wartości maksymalnej straty ciśnienia
Qn (qn) nominalny strumień objętości - strumień objętości roacutewny połowie maksymalnego strumienia objętości przy ktoacuterym wodomierz może pracować przy przepływie ciągłym lub przerywanym i jego wskazania mieszczą się w granicach błędoacutew granicznych dopuszczalnych
Qt (qt) pośredni strumień objętości - strumień objętości dzielący zakres obciążeń pomiarowych na przedział goacuterny i dolny przy ktoacuterym błąd graniczny dopuszczalny zmienia wartość
Qmin (qmin ) minimalny strumień objętości- strumień objętości powyżej ktoacuterego wskazania wodomierza nie powinny przekraczać błędoacutew granicznych dopuszczalnych
Zakres obciążeń pomiarowych wodomierza - zakres strumienia objętości wodomierza zawarty między maksymalnym strumieniem objętości a minimalnym strumieniem objętości
Krzywa błędoacutew wodomierza
Błędy graniczne dopuszczalne wodomierzy plusmn 2 - w przedziale goacuternym zakresu obciążeń (qt q qmax)
plusmn 5 - w przedziale goacuternym zakresu obciążeń (qmin q qt)
Lokalizacja wodomierza
Doboacuter wodomierza
Aby dobrać wodomierz należy
ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe
ustalić umowny przepływ obliczeniowy dla wodomierza qw m3h
qw = 2 q
Doboacuter wodomierza
Doboacuter wodomierza
dla dobranego wodomierza ustalić w oparciu o dane producenta wodomierzy stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez wodomierz
Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem
PN-EN 1717 - Ochrona przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody w instalacjach wodociągowych i ogoacutelne wymagania dotyczące urządzeń zapobiegających zanieczyszczaniu przez przepływ zwrotny
Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem
Podział płynoacutew ktoacutere mają lub mogą mieć kontakt z wodą do picia
Kategoria 1
Woda wypływająca bezpośrednio z sieci wodociągowej przeznaczona do użytkowania przez człowieka do celoacutew konsumpcyjnych
Kategoria 2
Płyn nie stanowiący bakteriologicznego lub toksycznego zagrożenia dla człowieka
Kategoria 3
Płyn stanowiący pewne zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność co najmniej jednej substancji toksycznej lub bardzo toksycznej o LD50gt200 mgkg wagi ciała
Kategoria 4
Płyn stanowiący pewne zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność co najmniej jednej substancji toksycznej lub bardzo toksycznej o LD50200 mgkg wagi ciała lub też co najmniej jednej substancji radioaktywnej mutagennej lub rakotwoacuterczej
Kategoria 5
Płyn stanowiący zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność substancji mikrobiologicznych bądź wirusowych
Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem
Przepływ zwrotny wywołany spadkiem ciśnienia w sieci wodociągowej
Potencjalne źroacutedła zanieczyszczenia wody wodociągowej
XY
1- sieć wodociągowa
2- urządzenie zabezpieczające
X-rodzina zabezpieczenia
Y-typ zabezpieczenia
Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody
Aby dobrać zabezpieczenie należy
określić kategorię płynu
określić rodzaj zabezpieczenia wg normy
ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe
dobrać zawoacuter zwracając uwagę na średnicę wodomierza
Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody
dla dobranego zaworu ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez zawoacuter
Filtr
Doboacuter filtra
Aby dobrać filtr należy
ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe
dobrać filtr zwracając uwagę na średnicę wodomierza i zaworu antyskażeniowego
Doboacuter filtra
dla dobranego filtra ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez filtr
INSTALACJE KANALIZACYJNE
Rodzaje instalacji kanalizacyjnych
1 Kanalizacja sanitarna (bytowo ndash gospodarcza)
2 Kanalizacja deszczowa
3 Kanalizacja technologiczna
ścieki przed wprowadzeniem do kanalizacji
sanitarnej wymagają wstępnego oczyszczenia w
specjalnych urządzeniach
Odprowadzenie ściekoacutew z nieruchomości może być
realizowane na dwa sposoby
systemem ogoacutelnospławnym (zbiorczym)
lub systemem rozdzielczym
Kanalizacja ogoacutelnospławna odprowadza zaroacutewno ścieki
sanitarne (bytowe) jak i deszczowe
W kanalizacji rozdzielczej ścieki sanitarne i deszczowe
odprowadzane są rozdzielnie
Schemat kanalizacji ogoacutelnospławnej
KS1 KS2
Kanał ogoacutelnospławny
RD1 RD2
linia regulacyjna
ST1
ST2
Schemat kanalizacji rozdzielczej
KS1 KS2
Kanał sanitarny
Kanał deszczowy
RD1 RD2
linia regulacyjnaST1
ST2
SD1
SD2
Podział instalacji kanalizacyjnej
Instalację kanalizacyjną można podzielić na
zewnętrzną (na terenie nieruchomości lecz poza budynkiem)
wewnętrzną (w budynku)
Podział ten wydaje się oczywisty ale jest istotny przy doborze materiału instalacyjnego - nie każdy materiał sprawdzający się wewnątrz nadaje się do stworzenia instalacji zewnętrznej
Granicą między instalacją wewnętrzną a zewnętrzną jest tzw czyszczak głoacutewny (rewizja głoacutewna)
Przewody domowej
instalacji kanalizacyjnej
Przykanalik (przyłącze kanalizacyjne) ndash jest to odcinek ktoacutery łączy kanalizację na terenie nieruchomości z siecią kanalizacyjną
Najczęściej przykanalik włączany jest do studzienki (rewizyjnej lub włazowej) ktoacutera stanowi uzbrojenie sieci Możliwe jest też przyłączenie przez wpust boczny lub złącze siodłowe
Przewody domowej
instalacji kanalizacyjnej
Przykanaliki oznaczane są znakami informacyjnymi Na znaku podana jest średnica (w mm) spadek przyłącza (w promilach) oraz jego długość (w m) Granicą między siecią a instalacją jest położona w pobliżu granicy nieruchomości pierwsza studzienka licząc od strony budynku
Sieć i przykanalik
w przypadku istnienia studzienki rewizyjnej
przykanalikstudzienka rewizyjna
linia
reg
ulac
yjnastudzienka kanalizacyjna
sieć kanalizacyjna
budy
nek
instalacja
zewnętrzna
Sieć i przykanalik
w przypadku braku studzienki rewizyjnej (wg nowych przepisoacutew w przypadku braku studzienki rewizyjnej
przykanalik to odcinek biegnący od granicy budynku do granicy
nieruchomości)
linia
reg
ulac
yjnastudzienka kanalizacyjna
sieć kanalizacyjna
budy
nek
przykanalik
sieć kanalizacyjna
Instalacja kanalizacyjna składa się z 1 poziomoacutew (przewodoacutew odpływowych) ndash są to przewody
prowadzone z odpowiednim spadkiem ktoacutere odprowadzają
ścieki z pionoacutew wpustoacutew podłogowych itp do przykanalika
lub sieci zewnętrznej
2 pionoacutew (przewodoacutew spustowych) ndash są to przewody prowadzone
przez jedną lub kilka kondygnacji odprowadzające ścieki
z podejść kanalizacyjnych wpustoacutew dachowych lub rynien
do przewodoacutew odpływowych
3 podejść kanalizacyjnych ndash przewody odprowadzające ścieki
z przyboroacutew i urządzeń sanitarnych do pionoacutew lub poziomoacutew
kanalizacyjnych
podejścia pojedyncze
podejścia zbiorowe
Kanalizacja sanitarna grawitacyjna
Odprowadza wodę zanieczyszczoną (ścieki) w wyniku jej wykorzystania odpływającą z ustępoacutew spłukiwanych natryskoacutew wanien bidetoacutew zlewoacutew umywalek wpustoacutew podłogowych i innych urządzeń występujących w gospodarstwie domowym
Projektowanie kanalizacji sanitarnej odbywa się w oparciu o normę
PN ndash EN 12056 ndash 2 grudzień 2002
Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew
Część 2 Kanalizacja sanitarna projektowanie układu i obliczenia
oraz w przypadku braku informacji o normę
PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania
w projektowaniu
Podejścia kanalizacyjne ndash łączą
odpływ z pionem kanalizacyjnym
Podejścia
niewentylowane - należy montować ze spadkiem wynoszącym od 2 do 15
wentylowane ndash można zastosować tu mniejsze spadki zgodnie z przywołaną normą ale wymagają dodatkowego przewodu wentylującego
Najczęściej projektuje się podejścia niewentylowane Ich długość w typowym rozwiązaniu stosowanym w Polsce nie powinna przekraczać 30 m a w przypadku miski ustępowej 10 m po długości przewodu
W przypadku dłuższych podejść albo zwiększa się średnicę albo projektuje się podejścia wentylowane za pomocą np zaworoacutew napowietrzających
Nowa norma wprowadza cztery typy systemoacutew kanalizacyjnych jakie można spotkać w poszczegoacutelnych krajach Unii Europejskiej
W Polsce stosuje się tradycyjnie system I
System Nazwa Cechy
I
System pojedynczego pionu
z podejściami częściowo
wypełnionymi
bull jeden pion kanalizacyjny
bull wypełnienie przewodoacutew 50
II
System pojedynczego pionu
z podejściami o mniejszej
średnicy
bull jeden pion kanalizacyjny
bull wypełnienie przewodoacutew 70
III
System pojedynczego pionu
z podejściami całkowicie
wypełnionymi
bull jeden pion kanalizacyjny
bull wypełnienie przewodoacutew 100
bull każde urządzenie podłączone
oddzielnie do pionu
IV System oddzielnych pionoacutew
kanalizacyjnych
bull dwa piony ndash jeden odprowadzający
ścieki czarne z ustępoacutew spłukiwanych
i pisuaroacutew i drugi odprowadzający
pozostałe ścieki
bull wypełnienie przewodoacutew jak dla
systemoacutew I II lub III
Średnice nominalne podejść pojedynczych dobiera się w zależności od typu przyłączonego przyboru sanitarnego lub urządzenia w typowych
rozwiązaniach w Polsce wg tabeli Urządzenie DN [mm]
Umywalka bidet 40
Zlewozmywak
zmywarka pralka
wanna natrysk 50
Miska ustępowa 100
Minimalna średnica podejścia pojedynczego zdeterminowana jest przez jego długość wysokość spadania i ilość zmian kierunku zgodnie z tabelą
DN Lmax
[m] H [m]
trzy zmiany
kierunku
40
50 30 lt10
70 50 lt10
100 50 lt30
H
L
Jeśli powyższe wymiary są przekroczone lub istnieje konieczność zastosowania więcej niż trzech zmian kierunku prowadzenia przewodoacutew należy wybrać kolejną większą średnicę nominalną
Średnice nominalne podjeść zbiorowych
Zależą od natężenia przepływu ściekoacutew w projektowanym
podejściu i od zastosowanego systemu Wybierając system
należy kierować się dostępnymi na rynku przyborami trudno
bowiem wyobrazić sobie podłączanie przyboru sanitarnego
z odpływem np 40mm do przewodu o średnicy mniejszej
Utrudniałoby to swobodny odpływ ściekoacutew z tego przyboru
Natężenie przepływu ściekoacutew sanitarnych Qww
wyznacza się dla danego odcinka instalacji zgodnie
z zależnością
]sl[DUKQww
gdzie K ndash wspoacutełczynnik częstości
DU ndash odpływ jednostkowy [ls] z urządzenia
UWAGA Qww DUmax jeśli nie to Qww = DUmax
Odpływy jednostkowe DU
Odpływy jednostkowe DU -cd
Typowe wspoacutełczynniki częstości K
Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia
z przewodami odpływowymi Piony kanalizacyjne należy prowadzić bez zmiany średnicy i kierunku na całej długości w szachtach sanitarnych
U podstawy każdego pionu przed przejściem w przewoacuted odpływowy należy zamontować otwoacuter rewizyjny (czyszczak) umożliwiający dostęp do wnętrza przodu
W przypadku kanalizacji sanitarnej każdy pion musi być wentylowany w celu wyroacutewnania ciśnienia w instalacji
Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia
z przewodami odpływowymi Wentylację pionu zapewnia
przewoacuted wentylacyjny zakończony rurą wywiewną wyprowadzoną ponad połać dachu
zawoacuter napowietrzający ndash rozwiązanie dozwolone do stosowania w przypadku braku możliwości wyprowadzenia pionu ponad dach można takie rozwiązanie stosować przy spełnieniu następujących warunkoacutew
piony mają wysokość 4 do 5 kondygnacji
ostatni pion licząc od najdalszego w stosunku do kanału oraz co piąty w budynku jest zakończony rurą wywiewną
Elementy pionu kanalizacyjnego
troacutejniki doprowadzające ścieki z podejść kanalizacyjnych
czyszczak prze zmianą kierunku prowadzenia ściekoacutew ndash około 05 nad posadzką przed przejściem w przewoacuted odpływowy
rura prosta o niezmiennej średnicy na całej długości
zawoacuter napowietrzający lub rura wywiewna
W systemie kanalizacji sanitarnej wyroacuteżnić można
piony z wentylacją głoacutewną ndash zakończone rurą wywiewną lub zaworem napowietrzającym
piony z wentylacją obejściową ndash piony z dodatkowym przewodem wentylacyjnym prowadzonym obok pionu spustowego i połączonym z rurą wywiewną
Średnica pionu zależy od wybranego systemu wentylacji i obliczonego natężenia przepływu ściekoacutew dla całego pionu
Należy pamiętać o tym że minimalna średnica pionu nie może być mniejsza od średnicy największego podejścia
W typowych rozwiązaniach w Polsce minimalna średnica pionu wynosi 70mm a dla pionoacutew prowadzących ścieki z misek ustępowych 100mm
Oczywiście w tabelach należy sprawdzić czy średnicy nie należy zwiększyć ze względu na obliczoną wartość Qww
Piony z wentylacją głoacutewną
Piony z wentylacją obejściową
Przewody odpływowe
(poziomy kanalizacyjne)
Wśroacuted przewodoacutew odpływowych wyroacuteżniamy przewoacuted głoacutewny oraz przewody drugorzędne Każdy przewoacuted drugorzędny powinien być oddzielnie podłączony do głoacutewnego pod kątem 45deg
Wszystkie przewody prowadzone są najkroacutetszą drogą przeważnie wzdłuż przegrody budowlanej oraz koniecznie z zachowaniem odpowiedniego spadku
Przewody odpływowe
(poziomy kanalizacyjne)
Spadek powinien być jednakowy na całej długości co zapewnia samooczyszczanie się przewodu
Przyjęte jest że rury układa się kielichem w kierunku przeciwnym do spływu ściekoacutew
Rewizje kanalizacyjne powinno się montować
co 15 m na rurach średnicy od 100 do 150 mm
przed każdym uskokiem poziomu
Rury prowadzone przez murowane ścianki muszą być ułożone prostopadle do przegrody
Na przewody z tworzyw sztucznych powinno się w miejscach przejść dodatkowo nałożyć tuleje ochronne Umożliwią one rurom pewien ruch zabezpieczając instalację przed uszkodzeniami mechanicznymi
Przestrzeń pomiędzy tuleją a rurą powinno się zabezpieczyć izolacją
Jeśli przewody kanalizacyjne z tworzyw sztucznych układane są w sąsiedztwie przewodoacutew wydzielających ciepło powinny być osłonięte otulinami izolacyjnymi w celu zabezpieczenia przed przegrzewaniem
Przewody poziome i przykanaliki powinny być ułożone poniżej strefy przemarzania gruntu czyli na głębokości 80-140 cm zależnie od regionu kraju
Jeśli przewody prowadzone są w pomieszczeniach w ktoacuterych temperatura może spadać poniżej 0degC muszą być odpowiednio zabezpieczone przed przemarzaniem
Dla przewodoacutew prowadzonych na zewnątrz budynku należy pamiętać że warstwa gruntu pokrywającego rury kanalizacyjne powinna być o 10-20 cm większa od głębokości przemarzania gruntu jeśli przewody układa się wyżej to powinny być zaizolowane termicznie
Rury kanalizacyjne układane na zewnątrz budynku powinny być oddalone
od innych przewodoacutew co najmniej
15 m od przewodoacutew gazowych i wodociągowych
08 m od kabli energetycznych
05 m od kabli telekomunikacyjnych
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qww z uwzględnieniem następujących zasad
1 dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 05
2 dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 07
3 minimalna prędkość przepływu ściekoacutew wynosi 07 ms stąd
wynika prowadzenie przewodoacutew z odpowiednim do średnicy
spadkiem w kierunku sieci zewnętrznej
4 minimalna średnica przewodu zewnętrznego wynosi 010m
a przykanalika 015m
Dobierając średnice przewodoacutew odpływowych należy stosować
tabelę z wartościami natężenia przepływu Q0 i prędkości
przepływu v0 dla przewodoacutew o przekroju kołowym przy
pełnym wypełnieniu i wykres Manninga
=QQ0
=vv0
hd
Q
v
(hd)
1
23
4
Przykład obliczeniowy Obliczeniowe natężenie sciekoacutew sanitarnych wynosi Qww= 50 ls Na podstawie tabeli 1 QwwQ0 = 50 2014 = 025 Z wykresu odczytujemy
V = 085V0 = 085114 = 097 ms przy napełnieniu hd = 037
Zakresy dopuszczalnych spadkoacutew przewodoacutew odpływowych
DN 0100 m ndash i = 20 - 100
DN 0150 m ndash i = 15 - 150
Urządzenia dodatkowe w kanalizacji sanitarnej
W przypadku odprowadzania ściekoacutew bytowo gospodarczych do zewnętrznej sieci typu ogoacutelnospławnego w pomieszczeniach położonych na najniższych kondygnacjach w budynku może dojść do zalania spowodowanego wstecznym przepływem ściekoacutew w wyniku intensywnych opadoacutew deszczu Dlatego też w tego typu instalacjach na przewodach kanalizacyjnych odprowadzających ścieki z pomieszczeń na najniższej kondygnacji stosować należy zasuwy burzowe ktoacutere chronią instalację przed przepływem zwrotnym
Materiały w kanalizacji sanitarnej
Instalacja kanalizacyjna może być wykonana z roacuteżnych materiałoacutew ale
zawsze rury i połączenia powinny być szczelne i odporne na korozję
Obecnie najpopularniejszym materiałem używanym do budowy instalacji
wewnętrznej jest tworzywo sztuczne Rury kanalizacyjne produkuje się z
polipropylenu (PP)
roacuteżnych odmian polichlorku winylu (PVC)
Polietylenu wysokiej gęstości (PE-HD)
żywicy poliestrowej wzmacnianej włoacuteknem szklanym (GRE)
Innymi materiałami stosowanymi w kanalizacji sanitarnej są
żeliwo
kamionka
beton
Kanalizacja deszczowa
Odprowadza wody opadowe z dachoacutew i terenoacutew przyległych do nieruchomości (podjazdy tarasy parkingi itp)
Projektowanie kanalizacji deszczowej odbywa się w oparciu o normę
PN ndash EN 12056 ndash 3 grudzień 2002
Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew
Część 3 Przewody deszczowe Projektowanie układu i obliczenia
oraz w przypadku braku informacji o normę
PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania w projektowaniu
Odprowadzanie wody z dachu stromego
W przypadku dachoacutew budynkoacutew niskich (do 5 kondygnacji) ktoacutere mają odpowiednie nachylenie (przyjmuje się że powyżej 8) najczęstszym sposobem odprowadzania wody deszczowej jest zastosowanie systemu rynnowego
Zadaniem deszczowej instalacji kanalizacyjnej jest zebranie wody z dachu i odprowadzenie jej do sieci kanalizacji deszczowej lub do gruntu System rynnowy polega na naturalnym (grawitacyjnym) spływie woacuted po połaci dachowej skąd jest przejmowana przez system rur System ten roacutewnież pracuje grawitacyjnie Umowną granicą instalacji deszczowej jest wylewka z ktoacuterej woda może być skierowana do sieci kanalizacji deszczowej (ogoacutelnospławnej) lub na grunt
Podstawowe elementy
instalacji kanalizacji deszczowej
Rynny - przewody o przekroju otwartym (okrągłym prostokątnym eliptycznym trapezowym okapowym) biegnące wzdłuż krawędzi dachu Zadaniem rynien jest zebranie wody opadowej Rynny prowadzone są z lekkim spadkiem w kierunku narożnikoacutew budynku dzięki czemu woda nie wylewa się za krawędzie tylko płynie w kierunku rur spustowych
Instalacja kanalizacji deszczowej składa się z następujących elementoacutew
Rury spustowe ndash pionowe odcinki przewodoacutew o przekroju zamkniętym (najczęściej okrągłym lub prostokątnym) Zadaniem rur spustowych jest zebranie wody płynącej rynnami i odprowadzenie ich poza budynek
Odpływy ndash elementy za pomocą ktoacuterych rynny przechodzą w rury spustowe Odpływ jest odcinkiem rynny w ktoacuterym wykonany jest obrobiony otwoacuter odpowiedniego kształtu pozwalający na włączenie rury spustowej Można wyroacuteżnić odpływy przelotowe oraz odpływy końcowe ( na narożnikach pomieszczeń) Pozwalają na mocowanie rur spustowych
Narożniki do rynien ndash umożliwiają połączenie rynien w narożnikach budynku Właściwy montaż narożnikoacutew jest bardzo ważny dla właściwej pracy rynien (ruchoacutew pod wpływem temperatury) Wylewki ndash kształtki ktoacuterymi kończy się rura spustowa Wylewka może być włą- czona do kanalizacji deszczowej bądź znajdować się nad gruntem
Łączniki do rynien - złączki zwykłe uszczelkowe i korekcyjne Ponieważ montaż rynien wymaga pozostawiania tzw dylatacji (odstępoacutew) złączki korekcyjne lub uszczelkowe umożliwiają wykonanie takich połączenia z dylatacją
Łączniki do rur spustowych - kolana troacutejniki redukcje mufy mufy redukcyjne Mufy służą do włączania rur spustowych do odpływoacutew zadaniem muf redukcyjnych jest połączenie rury spustowej i odpływu o roacuteżnych średnicach Kolana pozwalają na zmianę kierunku rury spustowej Troacutejniki umożliwiają włączanie do rur spustowych wyposażenia dodatkowego
Haki i obejmy - zadaniem tych elementoacutew jest mocowanie rynien i rur spustowych do dachoacutew i ścian
Elementy wykończeniowe i dodatkowe -
zadaniem tych elementoacutew jest wykończenie
systemu lub uzupełnienie jego pracy
Przykładami mogą tu być
dekiel służący do zakończenia rynny
filtr siatkowy montowany na rurze
spustowej zatrzymujący
zanieczyszczenia
czyszczak (rewizja) umożliwiający
przegląd i czyszczenie rury spustowej
(na zdjęciu)
odprowadzenie do kanalizacji deszczowej
Jednym ze sposoboacutew odprowadzenia wody jest podłączenie systemu rynnowego do kanalizacji deszczowej
Woacutewczas na dolnym odcinku rury spustowej mniej więcej 03-08 m ponad terenem należy zamontować rewizję (czyszczak) Rewizja ma wewnątrz kratkę na ktoacuterej zbierają się liście i inne zanieczyszczenia spływające z rynny
Rura spustowa z rewizją przyłączona jest do przewodoacutew odpływowych a te łączą się z kanalizacją Średnica przewodoacutew musi być co najmniej roacutewna średnicy rur spustowych i najczęściej wynosi 100-150 mm Głębokość na jakiej powinno się układać rury zależy od strefy przemarzania i wynosi 1-14 m System taki nie ma blokady przedostawania się zapachoacutew dlatego lepiej nie podłączać go do kanalizacji ogoacutelnospławnej
Innym sposobem odprowadzenia wody bezpośrednio do kanalizacji jest podłączenie rury spustowej do osadnika rynnowego Wyposażony jest on w klapkę ktoacutera stanowi blokadę zapachową i wyciągany kosz w ktoacuterym gromadzą się większe zanieczyszczenia takie jak liście
Gdy brak sieci kanalizacji deszczowej lub ogoacutelnospławnej woda deszczowa powinna być bezpiecznie rozprowadzona po terenie posesji ale tak żeby nie spływała na sąsiednie działki
Odprowadzanie wody z dachu
płaskiego
W przypadku dachoacutew budynkoacutew wysokich (powyżej 5 kondygnacji) oraz dachoacutew o małym nachyleniu (przyjmuje się że poniżej 8) najczęstszym sposobem odprowa-dzania wody deszczowej jest system odwadniania oparty na wpustach dachowych
Wpusty dachowe pełnią rolę dachowych odwodnień punkto-wych tzn zbierają wodę z pewnej powierzchni w jednym punkcie
Odprowadzanie wody z dachu
płaskiego Woda jest odprowadzana do rury spustowej biegnącej wewnątrz budynku a stamtąd do kanalizacji deszczowej lub poza budynek do gruntu Aby odwodnienie dachu płaskiego pracowało prawidłowo wpust powinien znaleźć się w najniższym punkcie dachu a spadek w jego kierunku powinien wynosić co najmniej 3 Oproacutecz zasadniczego wpustu powinien być wpust awaryjny ktoacutery przejmie wodę w przypadku zatkania wpustu głoacutewnego Na dachu powinna być co najmniej jedna para wpustoacutew Zasady projektowania moacutewią że wpusty należy rozmieszczać co 25 m
Obliczanie kanalizacji deszczowej
Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qr (qd) [ls]
rAC
10000
IAQr
gdzie ψ lub C ndash wspoacutełczynnik spływu przyjmowany wg nowej normy jako 10 (w starej zależny od nachylenia dachu i rodzaju powierzchni odwadnianej)
A ndash efektywna powierzchnia dachu lub powierzchnia odwadniana [m2]
I ndash w starej normie miarodajne natężenie deszczu [l(sha)] przyjmowane I 300 l(sha)
r ndash natężenie opadoacutew atmosferycznych [l(sm2)] przyjmowane albo na podstawie danych statystycznych albo wg tabeli 1 w nowej normie po przemnożeniu przez wspoacutełczynnik ryzyka podany w tabeli 2
Wymiarowanie rynien i rur spustowych
1 Przewody spustowe ndash średnicę należy dobrać tak aby obliczona wartość odpływu ściekoacutew Qr nie przekraczała wartości Qrmax (qdmax) a powierzchnia odwadniana A powierzchni Amax zestawionych w tabeli w normie PN ndash 92B ndash 01707
2 Wg starej normy rynny powinny mieć średnice minimum 150 mm (dotyczy to budynkoacutew wielorodzinnych)
Efektywna
powierzchnia dachu
odwadniana przez
rynnę A [m2]
Szerokość rynny [mm] Średnica rury
spustowej [mm]
poniżej 20 70 50
20 ndash 57 100 (lub 125) 70
57 ndash 97 125 100
97 - 170 150 100
170 - 243 180 125
Dla budynkoacutew jednorodzinnych średnice rynien i przewodoacutew spustowych można określić w oparciu o efektywną powierzchnię dachu wg tabeli
Średnice poziomoacutew i przykanalikoacutew
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qr z uwzględnieniem następujących zasad
a) dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 07
b) dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 09
c) i d) jak dla kanalizacji sanitarnej
Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej
Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qt (qog) [ls]
Qww ndash natężenie odpływu ściekoacutew sanitarnych
Qr ndash natężenie odpływu ściekoacutew deszczowych
Kanalizacja ogoacutelnospławna to ten fragment ktoacutery odprowadza i ścieki sanitarne i deszczowe do zewnętrznej sieci ogoacutelnospławnej
rwwt QQQ
Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się z uwzględnieniem następujących zasad
a) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt spełnione powinny być warunki
a) i b) jak dla ściekoacutew deszczowych
b) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt obliczeniowa prędkość przepływu
ściekoacutew nie może przekraczać wartości dopuszczalnej ktoacutera wynosi
80 ms ndash dla rur żeliwnych i innych metalowych
40 ms ndash dla rur kamionkowych betonowych i z tworzyw sztucznych
c) dla odpływu tylko ściekoacutew sanitarnych Qww prędkość przepływu
ściekoacutew nie może być mniejsza od vmin = 07 ms
bullRynny z PVC-U
bullRynny z blachy aluminiowej
bullRynny miedziane
bullRynny z blachy stalowej
bullRynny cynkowo-tytanowe
Przekroje rynien a b c) poacutełokragłe d) trapezowy e f) trapezoidalny g) prostokatny h) poacutełokragły leacy
Rodzaje rynien a) okapowa b) koszowa c) gzymsowa d) leacy
6
Przepływ obliczeniowy ndash pojęciem tym określa się umowną
wartość strumienia objętości lub masy wody wyznaczoną dla
warunkoacutew uznanych za obliczeniowe w danym fragmencie
instalacji Jest to podstawowa wielkość do wymiarowania
i doboru elementoacutew instalacji ndash przewodoacutew i armatury
Przepływy obliczeniowe
7
Przepływ obliczeniowy określa zapotrzebowanie na wodę
- dobowe Gd
- średnie godzinowe Gh śr
- maksymalne godzinowe Gh max
- maksymalne chwilowe qs
Przepływy obliczeniowe
8
Dobowe zapotrzebowanie na wodę Gd
Gd = gj ∙ U [dm3d]
gj ndash jednostkowe dobowe zapotrzebowanie na wodę [dm3d∙U]
U ndash liczba użytkownikoacutew
Przepływy obliczeniowe
9
Średnie godzinowe zapotrzebowanie na wodę Gh śr
[dm3h]
τ ndash czas użytkowania instalacji w ciągu doby [h]
Przepływy obliczeniowe
τ
G=G d
śrh
10
Maksymalne godzinowe zapotrzebowanie na wodę Gh max
Gh max = Gh śr ∙ Nh [dm3h]
Nh ndash wspoacutełczynnik nieroacutewnomierności godzinowego poboru wody przyjmuje roacuteżne wartości dla zimnej wody ciepłej i ogoacutelnej
Przepływy obliczeniowe
11
Godzinowy wspoacutełczynnik nieroacutewnomierności rozbioru wody
charakteryzuje wielkość zmian zachodzących w poborze
ciepłej wody użytkowej w danym obiekcie
Wartość wspoacutełczynnika Nh zależy od przeznaczenia
i wielkości obiektu dla ktoacuterego obliczana jest instalacja
Dla budynkoacutew mieszkalnych zależy on bezpośrednio od
liczby mieszkańcoacutew Dla innych obiektoacutew wielkość rozbioru
zaroacutewno średniego jak i maksymalnego należy opracować
na podstawie analizy sposobu korzystania z instalacji
Przepływy obliczeniowe
12
Godzinowy wspoacutełczynnik nieroacutewnomierności rozbioru wody
13
Przepływy obliczeniowe
Maksymalne chwilowe zapotrzebowanie na wodę qs to obliczeniowe zapotrzebowanie wody w obiekcie na ktoacutere wymiaruje się instalację wg wzoroacutew zawartych w PN-92B-01706 w zależności od rodzaju budynku i wartości sumy normatywnych wypływoacutew z punktoacutew czerpalnych
14
15
16
Poroacutewnanie przepływoacutew normatywnych
i obliczeniowych
SPOSOBY PROWADZENIA PRZEWODOacuteW WODOCIĄGOWYCH
W BUDYNKACH
UKŁADY INSTALACJI WODOCIĄGOWYCH MOŻNA PODZIELIĆ
W zależności od sposobu
rozprowadzania wody
W zależności od ciśnienia
gwarantowanego
W zależności od wysokości podnoszenia
wody
Biorąc pod uwagę sposoacuteb rozprowadzania wody w instalacjach wewnętrznych wyroacuteżniamy
układ z rozdziałem dolnym
układ z rozdziałem goacuternym
układ pierścieniowy
UKŁAD Z ROZDZIAŁEM DOLNYM
Schemat instalacjo wodociągowej z rozdziałem dolnym
1- przewoacuted rozdzielczy dolny 2- pion wodociągowy 3 ndashodgałęzienie 4- zawoacuter czerpalny 5- zawoacuter przelotowy
UKŁAD Z ROZDZIAŁEM GOacuteRNYM
Schemat instalacji wodociągowej z rozdziałem goacuternym
1- pion zasilający zbiornik goacuterny 2- zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym 3 ndashzawoacuter zwrotny prosty 4- przewoacuted rozdzielczy goacuterny 5- zawoacuter przelotowy 6-pion wodociągowy 7-odgałęzienie 8- zawoacuter czerpalny
UKŁAD PIERŚCIENIOWY
Schemat instalacji wodociągowej pierścieniowej
1- pion zasilający zbiornik goacuterny 2- zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym 3 ndashzawoacuter zwrotny prosty 4- przewody rozdzielcze goacuterne 5- zawoacuter przelotowy 6-pion wodociągowy 7-odgałęzienie 8- zawoacuter czerpalny 9- przewoacuted rozdzielczy dolny
Rozpatrując układy wewnętrznych instalacji wodociągowych w aspekcie wysokości podnoszenia wody i dopuszczalnej wysokości ciśnienia w instalacjach wodociągowych możemy dokonać podziału na
instalacje jednostrefowe
instalacje wielostrefowe
INSTALACJE JEDNOSTREFOWE
Schemat zasilania jednostrefowego w układach chwilowego spadku ciśnienia poniżej wymaganego w sieci ulicznej
1 przewoacuted rozdzielczy (dolny) 2 pion zasilający zbiornik goacuterny 3 zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym 4 zawoacuter zwrotny prosty
5 pion wodociągowy 6 odgałęzienie 7 zawoacuter przelotowy
INSTALACJE JEDNOSTREFOWE
Rys Schemat zasilania jednostrefowego w układach chwilowego spadku ciśnienia poniżej wymaganego w sieci ulicznej
1 przewoacuted rozdzielczy (dolny) 2pion wodociągowy 3 odgałęzienie 4 zawoacuter czerpalny 5 zawoacuter zwrotny 6 zestaw do podwyższania ciśnienia
INSTALACJE DWUSTREFOWE
Rys Schemat wewnętrznej dwustrefowej instalacji wodociągowej (pierwsza strefa zasilana bezpośrednio z zewnętrznej sieci wodociągowej- układ instalacji z rozdziałem dolnym druga strefa zasilana przy pomocy zestawu podwyższającego ciśnienie- układ instalacji z rozdziałem dolnym)
1 przewoacuted rozdzielczy dolny( w pierwszej strefie) 2 zawoacuter zwrotny 3 zestaw podwyższający ciśnienie 4 zawoacuter przelotowy 5 pion wodociągowy ( pierwsza strefa) 6 odgałęzienie 7 zawoacuter czerpalny 8pion zasilający instalacje wodociągową drugiej strefy 9 przewoacuted rozdzielczy w drugiej strefie
INSTALACJE DWUSTREFOWE
Rys Schemat wewnętrznej dwustrefowej instalacji wodociągowej (pierwsza strefa bezpośrednio zasilana z zewnętrznej sieci wodociągowej- układ instalacji z rozdziałem dolnym druga strefa zasilana przez zbiornik goacuterny otwarty-układ instalacji z rozdziałem goacuternym) 1przewoacuted rozdzielczy dolny( w pierwszej strefie) 2 zawoacuter przelotowy 3 pion wodociągowy ( w pierwszej strefie)4odgałęzienie 5 zawoacuter czerpalny 6 zawoacuter zwrotny 7 pompa z silnikiem
elektrycznym 8 pion zasilający zbiornik goacuterny otwarty( drugiej strefy) 9zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym 10przewoacuted rozdzielczy goacuterny( w drugiej strefie) 11 pion wodociągowy rozdziału goacuternego ( w drugiej strefie)
INSTALACJE DWUSTREFOWE
Rys Schemat wewnętrznej dwustrefowej instalacji wodociągowej (pierwsza strefa bezpośrednio zasilana z zewnętrznej sieci wodociągowej- układ instalacji z rozdziałem goacuternym druga strefa zasilana przez zestaw do podwyższania ciśnienia- układ z rozdziałem goacuternym)1przewoacuted rozdzielczy dolny( w pierwszej strefie) 2 zawoacuter zwrotny 3 zestaw do podwyższania ciśnienia 4zawoacuter przelotowy 5 pion wodociągowy (pierwszej strefy) 6 odgałęzienie 7 zawoacuter czerpalny 8 pion zasilający drugą strefę9przewoacuted rozdzielczy goacuterny 10zawoacuter przelotowy11 pion wodociągowy drugiej strefy 12zawoacuter odcinający(
oddziela układy zasilane- przepływ wody w pionie pierwszej strefy od drugiej strefy)
INSTALACJE WIELOSTREFOWE
Rys Schemat wielostrefowej i wewnętrznej instalacji wodociągowej 1 przewoacuted rozdzielczy dolny( pierwsza strefa zasilania) 2 pion wodociągowy (pierwsza strefa) 3 odgałęzienie 4 zawoacuter czerpalny 5 pion zasilający druga
strefę 6 przewoacuted rozdzielczy dolny (drugiej strefy) 7 pion zasilający trzecia strefę 8 przewoacuted rozdzielczy dolny( trzeciej strefy) 9 zespoacuteł podwyższania ciśnienia dla pierwszej strefy 10 zespoacuteł podwyższania ciśnienia dla drugiej strefy 11 zespoacuteł podwyższania ciśnienia dla trzeciej strefy
INSTALACJE WIELOSTREFOWE
Rys Schemat wielostrefowej wewnętrznej instalacji wodociągowej układ stref z rozdziałem goacuternym
1pompa z silnikiem elektrycznym zasilająca zbiornik goacuterny otwarty trzeciej strefy 2 pompa z silnikiem elektrycznym zasilająca zbiornik goacuterny otwarty drugiej strefy 3 pompa z silnikiem elektrycznym zasilająca zbiornik goacuterny otwarty pierwszej strefy 4 pion zasilający zbiornik goacuterny otwarty pierwszej strefy 5zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym ( pierwszej strefy) 6 przewoacuted rozdzielczy goacuterny ( pierwszej strefy) 7 pion wodociągowy (pierwsza
strefa) 8 odgałęzienie 9 zawoacuter czerpalny 10 pion zasilający zbiornik goacuterny otwarty (drugiej strefy) 11 zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym (druga strefa) 12przewoacuted rozdzielczy goacuterny (druga strefa) 13 pion zasilający zbiornik goacuterny otwarty(trzecia strefa) 14 zbiornik goacuterny
otwarty z zaworem pływakowym (trzecia strefa) 15 przewoacuted rozdzielczy goacuterny (trzecia strefa)
INSTALACJE WIELOSTREFOWE
Schemat wielostrefowej wewnętrznej instalacji wodociągowej Układ stref pierścieniowy z jednym przewodem zasilającym
1 przewoacuted zasilający zbiorniki goacuterne pierwszej drugiej i trzeciej strefy 2 zbiornik goacuterny otwarty pierwszej strefy 3 zawoacuter 4 instalacja pierścieniowa pierwszej strefy 5 zbiornik goacuterny otwarty drugiej strefy 6 zawoacuter 7 instalacja pierścieniowa drugiej strefy 8 zbiornik goacuterny otwarty trzeciej strefy 9 zawoacuter czerpalny 10 instalacja pierścieniowa trzeciej strefy 11 odgałęzienie 12 zawoacuter czerpalny13
pompa z silnikiem elektrycznym
GŁOacuteWNE ZASADY PROWADZENIA INSTALACJI WODOCIĄGOWYCH
roacutewnolegle i prostopadle do ścian i stropoacutew
z jak najmniejszą ilością załamań
po trasach najkroacutetszych
przy wewnętrznych ścianach budynku
przejścia rur przez przegrody należy wyposażyć w tuleje ochronne
Instalacje zimnej i ciepłej wody mogą być rozprowadzone w następujący sposoacuteb
natynkowo ndash czyli po wierzchu ścian i przegroacuted budowlanych
w bruzdach ściennych
w szlichcie podłogowej
w pionowych szachtach i kanałach ściennych
SPOSOBY PROWADZENIA INSTALACJI
Prowadzenie instalacji w piwnicach i pod stropami
Prowadzenie rur w korytkach gdzie wydłużenia są kompensowane poprzez wyboczanie się rur
Prowadzenie rur z odgałęzieniami na łupinach wsporczych
Prowadzenie pionoacutew w szachtach instalacyjnych
Prowadzenie oraz mocowanie pionoacutew
w szachtach instalacyjnych
Układ troacutejnikowy Układ rozdzielaczowy
UKŁAD TROacuteJNIKOWY
Prowadzenie rur instalacji wodociągowej w układzie troacutejnikowym
Sposoacuteb prowadzenia przewodoacutew w węźle
sanitarnym
UKŁAD TROacuteJNIKOWY
UKŁAD TROacuteJNIKOWY
UKŁAD ROZDZIELACZOWY
Prowadzenie rur instalacji wodociągowej w układzie rozdzielaczowym
UKŁAD ROZDZIELACZOWY
UKŁAD OBWODOWY
Podpora stała
Podpora przesuwna
Przykład prowadzenia pionu instalacyjnego bez kompensatoroacutew z uwzględnieniem wyboczenia (linią przerywaną oznaczono przykładowy przewidywany kształt pionu po osiągnięciu temperatury czynnika roboczego)
Oznaczenia PP - podpora przesuwnaPS - podpora stała
ELEMENTY INSTALACJI WODOCIĄGOWYCH
Elementy instalacji wodociągowych
Przyłącze wodociągowe
Zestaw wodomierza głoacutewnego
Filtr wody zawoacuter antyskażeniowy zawory odcinające (armatura)
Przewody rozdzielcze (rozprowadzające)
Przewody pionowe (piony wodociągowe)
Przewody w pomieszczeniach sanitarnych (połączenia od pionu do punktoacutew czerpalnych)
Punkty czerpalne (baterie czerpalne i zawory)
Przyłącza do budynku 1-linia zabudowy 2- linia rozgraniczająca 3-sieć wodociągowa 4-sieć kanalizacyjna 5-zestaw wodomierzowy 6-studzienka rewizyjna
Sposoacuteb przeprowadzenia przewodu przez ścianę zewnętrzną
Podział wodomierzy
W obudowie
zamkniętej Z wyjmowaną
wstawką
pomiarową
instalowane
poziomo
kolanowe
Podział wodomierzy
1 Wodomierz działający na zasadach mechanicznych przeznaczony do wody
a) zimnej o temperaturze od 0 degC do 30 degC
b) ciepłej o temperaturze od 30 degC do 90 degC
c) gorącej o temperaturze od 30 degC do 130 degC albo od 30 degC do 180 degC
2 Wodomierz działający na zasadach elektronicznych lub mechanicznych z urządzeniami elektronicznymi albo bez przeznaczony do wody zimnej o temperaturze od 0 degC do 30 degC
Wodomierze mieszkaniowe (JS) Wodomierz powinien być zamontowany w położeniu roboczym zgodnie z oznakowaniem umieszczonym na wodomierzu przez producenta H - oznacza pozycję pracy wodomierza w poziomie V - oznacza pozycję pracy wodomierza w pionie Litera znajdująca się na tarczy wodomierza A B C lub D - oznacza klasę obciążeń wodomierza
Wodomierz sprzężony roacutewnolegle 1-wodomierz głoacutewny śrubowy 2-wodomierz boczny skrzydełkowy 3-zawoacuter zmiennego obciążenia
1 Wodomierze działające na zasadach mechanicznych przeznaczone do wody charakteryzują następujące strumienie
1) maksymalny strumień objętości (Qmax)
2) nominalny strumień objętości (Qn)
3) pośredni strumień objętości (Qt)
4) minimalny strumień objętości (Qmin)
2 Stosunek QmaxQn powinien wynosić 2
3 Rozroacuteżnia się cztery klasy metrologiczne wodomierzy klasa A klasa B klasa C klasa D
4 Klasy metrologiczne wodomierzy w zależności od wartości stosunku QminQn i QtQn
Q (q)-strumień objętości - objętość wody przepływającej przez wodomierz w przyjętej jednostce czasu
Qmax (qmax) -maksymalny strumień objętości - największy strumień objętości przy ktoacuterym wodomierz może pracować w kroacutetkim czasie bez uszkodzenia i przekroczenia błędoacutew granicznych dopuszczalnych oraz wartości maksymalnej straty ciśnienia
Qn (qn) nominalny strumień objętości - strumień objętości roacutewny połowie maksymalnego strumienia objętości przy ktoacuterym wodomierz może pracować przy przepływie ciągłym lub przerywanym i jego wskazania mieszczą się w granicach błędoacutew granicznych dopuszczalnych
Qt (qt) pośredni strumień objętości - strumień objętości dzielący zakres obciążeń pomiarowych na przedział goacuterny i dolny przy ktoacuterym błąd graniczny dopuszczalny zmienia wartość
Qmin (qmin ) minimalny strumień objętości- strumień objętości powyżej ktoacuterego wskazania wodomierza nie powinny przekraczać błędoacutew granicznych dopuszczalnych
Zakres obciążeń pomiarowych wodomierza - zakres strumienia objętości wodomierza zawarty między maksymalnym strumieniem objętości a minimalnym strumieniem objętości
Krzywa błędoacutew wodomierza
Błędy graniczne dopuszczalne wodomierzy plusmn 2 - w przedziale goacuternym zakresu obciążeń (qt q qmax)
plusmn 5 - w przedziale goacuternym zakresu obciążeń (qmin q qt)
Lokalizacja wodomierza
Doboacuter wodomierza
Aby dobrać wodomierz należy
ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe
ustalić umowny przepływ obliczeniowy dla wodomierza qw m3h
qw = 2 q
Doboacuter wodomierza
Doboacuter wodomierza
dla dobranego wodomierza ustalić w oparciu o dane producenta wodomierzy stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez wodomierz
Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem
PN-EN 1717 - Ochrona przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody w instalacjach wodociągowych i ogoacutelne wymagania dotyczące urządzeń zapobiegających zanieczyszczaniu przez przepływ zwrotny
Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem
Podział płynoacutew ktoacutere mają lub mogą mieć kontakt z wodą do picia
Kategoria 1
Woda wypływająca bezpośrednio z sieci wodociągowej przeznaczona do użytkowania przez człowieka do celoacutew konsumpcyjnych
Kategoria 2
Płyn nie stanowiący bakteriologicznego lub toksycznego zagrożenia dla człowieka
Kategoria 3
Płyn stanowiący pewne zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność co najmniej jednej substancji toksycznej lub bardzo toksycznej o LD50gt200 mgkg wagi ciała
Kategoria 4
Płyn stanowiący pewne zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność co najmniej jednej substancji toksycznej lub bardzo toksycznej o LD50200 mgkg wagi ciała lub też co najmniej jednej substancji radioaktywnej mutagennej lub rakotwoacuterczej
Kategoria 5
Płyn stanowiący zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność substancji mikrobiologicznych bądź wirusowych
Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem
Przepływ zwrotny wywołany spadkiem ciśnienia w sieci wodociągowej
Potencjalne źroacutedła zanieczyszczenia wody wodociągowej
XY
1- sieć wodociągowa
2- urządzenie zabezpieczające
X-rodzina zabezpieczenia
Y-typ zabezpieczenia
Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody
Aby dobrać zabezpieczenie należy
określić kategorię płynu
określić rodzaj zabezpieczenia wg normy
ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe
dobrać zawoacuter zwracając uwagę na średnicę wodomierza
Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody
dla dobranego zaworu ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez zawoacuter
Filtr
Doboacuter filtra
Aby dobrać filtr należy
ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe
dobrać filtr zwracając uwagę na średnicę wodomierza i zaworu antyskażeniowego
Doboacuter filtra
dla dobranego filtra ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez filtr
INSTALACJE KANALIZACYJNE
Rodzaje instalacji kanalizacyjnych
1 Kanalizacja sanitarna (bytowo ndash gospodarcza)
2 Kanalizacja deszczowa
3 Kanalizacja technologiczna
ścieki przed wprowadzeniem do kanalizacji
sanitarnej wymagają wstępnego oczyszczenia w
specjalnych urządzeniach
Odprowadzenie ściekoacutew z nieruchomości może być
realizowane na dwa sposoby
systemem ogoacutelnospławnym (zbiorczym)
lub systemem rozdzielczym
Kanalizacja ogoacutelnospławna odprowadza zaroacutewno ścieki
sanitarne (bytowe) jak i deszczowe
W kanalizacji rozdzielczej ścieki sanitarne i deszczowe
odprowadzane są rozdzielnie
Schemat kanalizacji ogoacutelnospławnej
KS1 KS2
Kanał ogoacutelnospławny
RD1 RD2
linia regulacyjna
ST1
ST2
Schemat kanalizacji rozdzielczej
KS1 KS2
Kanał sanitarny
Kanał deszczowy
RD1 RD2
linia regulacyjnaST1
ST2
SD1
SD2
Podział instalacji kanalizacyjnej
Instalację kanalizacyjną można podzielić na
zewnętrzną (na terenie nieruchomości lecz poza budynkiem)
wewnętrzną (w budynku)
Podział ten wydaje się oczywisty ale jest istotny przy doborze materiału instalacyjnego - nie każdy materiał sprawdzający się wewnątrz nadaje się do stworzenia instalacji zewnętrznej
Granicą między instalacją wewnętrzną a zewnętrzną jest tzw czyszczak głoacutewny (rewizja głoacutewna)
Przewody domowej
instalacji kanalizacyjnej
Przykanalik (przyłącze kanalizacyjne) ndash jest to odcinek ktoacutery łączy kanalizację na terenie nieruchomości z siecią kanalizacyjną
Najczęściej przykanalik włączany jest do studzienki (rewizyjnej lub włazowej) ktoacutera stanowi uzbrojenie sieci Możliwe jest też przyłączenie przez wpust boczny lub złącze siodłowe
Przewody domowej
instalacji kanalizacyjnej
Przykanaliki oznaczane są znakami informacyjnymi Na znaku podana jest średnica (w mm) spadek przyłącza (w promilach) oraz jego długość (w m) Granicą między siecią a instalacją jest położona w pobliżu granicy nieruchomości pierwsza studzienka licząc od strony budynku
Sieć i przykanalik
w przypadku istnienia studzienki rewizyjnej
przykanalikstudzienka rewizyjna
linia
reg
ulac
yjnastudzienka kanalizacyjna
sieć kanalizacyjna
budy
nek
instalacja
zewnętrzna
Sieć i przykanalik
w przypadku braku studzienki rewizyjnej (wg nowych przepisoacutew w przypadku braku studzienki rewizyjnej
przykanalik to odcinek biegnący od granicy budynku do granicy
nieruchomości)
linia
reg
ulac
yjnastudzienka kanalizacyjna
sieć kanalizacyjna
budy
nek
przykanalik
sieć kanalizacyjna
Instalacja kanalizacyjna składa się z 1 poziomoacutew (przewodoacutew odpływowych) ndash są to przewody
prowadzone z odpowiednim spadkiem ktoacutere odprowadzają
ścieki z pionoacutew wpustoacutew podłogowych itp do przykanalika
lub sieci zewnętrznej
2 pionoacutew (przewodoacutew spustowych) ndash są to przewody prowadzone
przez jedną lub kilka kondygnacji odprowadzające ścieki
z podejść kanalizacyjnych wpustoacutew dachowych lub rynien
do przewodoacutew odpływowych
3 podejść kanalizacyjnych ndash przewody odprowadzające ścieki
z przyboroacutew i urządzeń sanitarnych do pionoacutew lub poziomoacutew
kanalizacyjnych
podejścia pojedyncze
podejścia zbiorowe
Kanalizacja sanitarna grawitacyjna
Odprowadza wodę zanieczyszczoną (ścieki) w wyniku jej wykorzystania odpływającą z ustępoacutew spłukiwanych natryskoacutew wanien bidetoacutew zlewoacutew umywalek wpustoacutew podłogowych i innych urządzeń występujących w gospodarstwie domowym
Projektowanie kanalizacji sanitarnej odbywa się w oparciu o normę
PN ndash EN 12056 ndash 2 grudzień 2002
Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew
Część 2 Kanalizacja sanitarna projektowanie układu i obliczenia
oraz w przypadku braku informacji o normę
PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania
w projektowaniu
Podejścia kanalizacyjne ndash łączą
odpływ z pionem kanalizacyjnym
Podejścia
niewentylowane - należy montować ze spadkiem wynoszącym od 2 do 15
wentylowane ndash można zastosować tu mniejsze spadki zgodnie z przywołaną normą ale wymagają dodatkowego przewodu wentylującego
Najczęściej projektuje się podejścia niewentylowane Ich długość w typowym rozwiązaniu stosowanym w Polsce nie powinna przekraczać 30 m a w przypadku miski ustępowej 10 m po długości przewodu
W przypadku dłuższych podejść albo zwiększa się średnicę albo projektuje się podejścia wentylowane za pomocą np zaworoacutew napowietrzających
Nowa norma wprowadza cztery typy systemoacutew kanalizacyjnych jakie można spotkać w poszczegoacutelnych krajach Unii Europejskiej
W Polsce stosuje się tradycyjnie system I
System Nazwa Cechy
I
System pojedynczego pionu
z podejściami częściowo
wypełnionymi
bull jeden pion kanalizacyjny
bull wypełnienie przewodoacutew 50
II
System pojedynczego pionu
z podejściami o mniejszej
średnicy
bull jeden pion kanalizacyjny
bull wypełnienie przewodoacutew 70
III
System pojedynczego pionu
z podejściami całkowicie
wypełnionymi
bull jeden pion kanalizacyjny
bull wypełnienie przewodoacutew 100
bull każde urządzenie podłączone
oddzielnie do pionu
IV System oddzielnych pionoacutew
kanalizacyjnych
bull dwa piony ndash jeden odprowadzający
ścieki czarne z ustępoacutew spłukiwanych
i pisuaroacutew i drugi odprowadzający
pozostałe ścieki
bull wypełnienie przewodoacutew jak dla
systemoacutew I II lub III
Średnice nominalne podejść pojedynczych dobiera się w zależności od typu przyłączonego przyboru sanitarnego lub urządzenia w typowych
rozwiązaniach w Polsce wg tabeli Urządzenie DN [mm]
Umywalka bidet 40
Zlewozmywak
zmywarka pralka
wanna natrysk 50
Miska ustępowa 100
Minimalna średnica podejścia pojedynczego zdeterminowana jest przez jego długość wysokość spadania i ilość zmian kierunku zgodnie z tabelą
DN Lmax
[m] H [m]
trzy zmiany
kierunku
40
50 30 lt10
70 50 lt10
100 50 lt30
H
L
Jeśli powyższe wymiary są przekroczone lub istnieje konieczność zastosowania więcej niż trzech zmian kierunku prowadzenia przewodoacutew należy wybrać kolejną większą średnicę nominalną
Średnice nominalne podjeść zbiorowych
Zależą od natężenia przepływu ściekoacutew w projektowanym
podejściu i od zastosowanego systemu Wybierając system
należy kierować się dostępnymi na rynku przyborami trudno
bowiem wyobrazić sobie podłączanie przyboru sanitarnego
z odpływem np 40mm do przewodu o średnicy mniejszej
Utrudniałoby to swobodny odpływ ściekoacutew z tego przyboru
Natężenie przepływu ściekoacutew sanitarnych Qww
wyznacza się dla danego odcinka instalacji zgodnie
z zależnością
]sl[DUKQww
gdzie K ndash wspoacutełczynnik częstości
DU ndash odpływ jednostkowy [ls] z urządzenia
UWAGA Qww DUmax jeśli nie to Qww = DUmax
Odpływy jednostkowe DU
Odpływy jednostkowe DU -cd
Typowe wspoacutełczynniki częstości K
Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia
z przewodami odpływowymi Piony kanalizacyjne należy prowadzić bez zmiany średnicy i kierunku na całej długości w szachtach sanitarnych
U podstawy każdego pionu przed przejściem w przewoacuted odpływowy należy zamontować otwoacuter rewizyjny (czyszczak) umożliwiający dostęp do wnętrza przodu
W przypadku kanalizacji sanitarnej każdy pion musi być wentylowany w celu wyroacutewnania ciśnienia w instalacji
Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia
z przewodami odpływowymi Wentylację pionu zapewnia
przewoacuted wentylacyjny zakończony rurą wywiewną wyprowadzoną ponad połać dachu
zawoacuter napowietrzający ndash rozwiązanie dozwolone do stosowania w przypadku braku możliwości wyprowadzenia pionu ponad dach można takie rozwiązanie stosować przy spełnieniu następujących warunkoacutew
piony mają wysokość 4 do 5 kondygnacji
ostatni pion licząc od najdalszego w stosunku do kanału oraz co piąty w budynku jest zakończony rurą wywiewną
Elementy pionu kanalizacyjnego
troacutejniki doprowadzające ścieki z podejść kanalizacyjnych
czyszczak prze zmianą kierunku prowadzenia ściekoacutew ndash około 05 nad posadzką przed przejściem w przewoacuted odpływowy
rura prosta o niezmiennej średnicy na całej długości
zawoacuter napowietrzający lub rura wywiewna
W systemie kanalizacji sanitarnej wyroacuteżnić można
piony z wentylacją głoacutewną ndash zakończone rurą wywiewną lub zaworem napowietrzającym
piony z wentylacją obejściową ndash piony z dodatkowym przewodem wentylacyjnym prowadzonym obok pionu spustowego i połączonym z rurą wywiewną
Średnica pionu zależy od wybranego systemu wentylacji i obliczonego natężenia przepływu ściekoacutew dla całego pionu
Należy pamiętać o tym że minimalna średnica pionu nie może być mniejsza od średnicy największego podejścia
W typowych rozwiązaniach w Polsce minimalna średnica pionu wynosi 70mm a dla pionoacutew prowadzących ścieki z misek ustępowych 100mm
Oczywiście w tabelach należy sprawdzić czy średnicy nie należy zwiększyć ze względu na obliczoną wartość Qww
Piony z wentylacją głoacutewną
Piony z wentylacją obejściową
Przewody odpływowe
(poziomy kanalizacyjne)
Wśroacuted przewodoacutew odpływowych wyroacuteżniamy przewoacuted głoacutewny oraz przewody drugorzędne Każdy przewoacuted drugorzędny powinien być oddzielnie podłączony do głoacutewnego pod kątem 45deg
Wszystkie przewody prowadzone są najkroacutetszą drogą przeważnie wzdłuż przegrody budowlanej oraz koniecznie z zachowaniem odpowiedniego spadku
Przewody odpływowe
(poziomy kanalizacyjne)
Spadek powinien być jednakowy na całej długości co zapewnia samooczyszczanie się przewodu
Przyjęte jest że rury układa się kielichem w kierunku przeciwnym do spływu ściekoacutew
Rewizje kanalizacyjne powinno się montować
co 15 m na rurach średnicy od 100 do 150 mm
przed każdym uskokiem poziomu
Rury prowadzone przez murowane ścianki muszą być ułożone prostopadle do przegrody
Na przewody z tworzyw sztucznych powinno się w miejscach przejść dodatkowo nałożyć tuleje ochronne Umożliwią one rurom pewien ruch zabezpieczając instalację przed uszkodzeniami mechanicznymi
Przestrzeń pomiędzy tuleją a rurą powinno się zabezpieczyć izolacją
Jeśli przewody kanalizacyjne z tworzyw sztucznych układane są w sąsiedztwie przewodoacutew wydzielających ciepło powinny być osłonięte otulinami izolacyjnymi w celu zabezpieczenia przed przegrzewaniem
Przewody poziome i przykanaliki powinny być ułożone poniżej strefy przemarzania gruntu czyli na głębokości 80-140 cm zależnie od regionu kraju
Jeśli przewody prowadzone są w pomieszczeniach w ktoacuterych temperatura może spadać poniżej 0degC muszą być odpowiednio zabezpieczone przed przemarzaniem
Dla przewodoacutew prowadzonych na zewnątrz budynku należy pamiętać że warstwa gruntu pokrywającego rury kanalizacyjne powinna być o 10-20 cm większa od głębokości przemarzania gruntu jeśli przewody układa się wyżej to powinny być zaizolowane termicznie
Rury kanalizacyjne układane na zewnątrz budynku powinny być oddalone
od innych przewodoacutew co najmniej
15 m od przewodoacutew gazowych i wodociągowych
08 m od kabli energetycznych
05 m od kabli telekomunikacyjnych
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qww z uwzględnieniem następujących zasad
1 dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 05
2 dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 07
3 minimalna prędkość przepływu ściekoacutew wynosi 07 ms stąd
wynika prowadzenie przewodoacutew z odpowiednim do średnicy
spadkiem w kierunku sieci zewnętrznej
4 minimalna średnica przewodu zewnętrznego wynosi 010m
a przykanalika 015m
Dobierając średnice przewodoacutew odpływowych należy stosować
tabelę z wartościami natężenia przepływu Q0 i prędkości
przepływu v0 dla przewodoacutew o przekroju kołowym przy
pełnym wypełnieniu i wykres Manninga
=QQ0
=vv0
hd
Q
v
(hd)
1
23
4
Przykład obliczeniowy Obliczeniowe natężenie sciekoacutew sanitarnych wynosi Qww= 50 ls Na podstawie tabeli 1 QwwQ0 = 50 2014 = 025 Z wykresu odczytujemy
V = 085V0 = 085114 = 097 ms przy napełnieniu hd = 037
Zakresy dopuszczalnych spadkoacutew przewodoacutew odpływowych
DN 0100 m ndash i = 20 - 100
DN 0150 m ndash i = 15 - 150
Urządzenia dodatkowe w kanalizacji sanitarnej
W przypadku odprowadzania ściekoacutew bytowo gospodarczych do zewnętrznej sieci typu ogoacutelnospławnego w pomieszczeniach położonych na najniższych kondygnacjach w budynku może dojść do zalania spowodowanego wstecznym przepływem ściekoacutew w wyniku intensywnych opadoacutew deszczu Dlatego też w tego typu instalacjach na przewodach kanalizacyjnych odprowadzających ścieki z pomieszczeń na najniższej kondygnacji stosować należy zasuwy burzowe ktoacutere chronią instalację przed przepływem zwrotnym
Materiały w kanalizacji sanitarnej
Instalacja kanalizacyjna może być wykonana z roacuteżnych materiałoacutew ale
zawsze rury i połączenia powinny być szczelne i odporne na korozję
Obecnie najpopularniejszym materiałem używanym do budowy instalacji
wewnętrznej jest tworzywo sztuczne Rury kanalizacyjne produkuje się z
polipropylenu (PP)
roacuteżnych odmian polichlorku winylu (PVC)
Polietylenu wysokiej gęstości (PE-HD)
żywicy poliestrowej wzmacnianej włoacuteknem szklanym (GRE)
Innymi materiałami stosowanymi w kanalizacji sanitarnej są
żeliwo
kamionka
beton
Kanalizacja deszczowa
Odprowadza wody opadowe z dachoacutew i terenoacutew przyległych do nieruchomości (podjazdy tarasy parkingi itp)
Projektowanie kanalizacji deszczowej odbywa się w oparciu o normę
PN ndash EN 12056 ndash 3 grudzień 2002
Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew
Część 3 Przewody deszczowe Projektowanie układu i obliczenia
oraz w przypadku braku informacji o normę
PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania w projektowaniu
Odprowadzanie wody z dachu stromego
W przypadku dachoacutew budynkoacutew niskich (do 5 kondygnacji) ktoacutere mają odpowiednie nachylenie (przyjmuje się że powyżej 8) najczęstszym sposobem odprowadzania wody deszczowej jest zastosowanie systemu rynnowego
Zadaniem deszczowej instalacji kanalizacyjnej jest zebranie wody z dachu i odprowadzenie jej do sieci kanalizacji deszczowej lub do gruntu System rynnowy polega na naturalnym (grawitacyjnym) spływie woacuted po połaci dachowej skąd jest przejmowana przez system rur System ten roacutewnież pracuje grawitacyjnie Umowną granicą instalacji deszczowej jest wylewka z ktoacuterej woda może być skierowana do sieci kanalizacji deszczowej (ogoacutelnospławnej) lub na grunt
Podstawowe elementy
instalacji kanalizacji deszczowej
Rynny - przewody o przekroju otwartym (okrągłym prostokątnym eliptycznym trapezowym okapowym) biegnące wzdłuż krawędzi dachu Zadaniem rynien jest zebranie wody opadowej Rynny prowadzone są z lekkim spadkiem w kierunku narożnikoacutew budynku dzięki czemu woda nie wylewa się za krawędzie tylko płynie w kierunku rur spustowych
Instalacja kanalizacji deszczowej składa się z następujących elementoacutew
Rury spustowe ndash pionowe odcinki przewodoacutew o przekroju zamkniętym (najczęściej okrągłym lub prostokątnym) Zadaniem rur spustowych jest zebranie wody płynącej rynnami i odprowadzenie ich poza budynek
Odpływy ndash elementy za pomocą ktoacuterych rynny przechodzą w rury spustowe Odpływ jest odcinkiem rynny w ktoacuterym wykonany jest obrobiony otwoacuter odpowiedniego kształtu pozwalający na włączenie rury spustowej Można wyroacuteżnić odpływy przelotowe oraz odpływy końcowe ( na narożnikach pomieszczeń) Pozwalają na mocowanie rur spustowych
Narożniki do rynien ndash umożliwiają połączenie rynien w narożnikach budynku Właściwy montaż narożnikoacutew jest bardzo ważny dla właściwej pracy rynien (ruchoacutew pod wpływem temperatury) Wylewki ndash kształtki ktoacuterymi kończy się rura spustowa Wylewka może być włą- czona do kanalizacji deszczowej bądź znajdować się nad gruntem
Łączniki do rynien - złączki zwykłe uszczelkowe i korekcyjne Ponieważ montaż rynien wymaga pozostawiania tzw dylatacji (odstępoacutew) złączki korekcyjne lub uszczelkowe umożliwiają wykonanie takich połączenia z dylatacją
Łączniki do rur spustowych - kolana troacutejniki redukcje mufy mufy redukcyjne Mufy służą do włączania rur spustowych do odpływoacutew zadaniem muf redukcyjnych jest połączenie rury spustowej i odpływu o roacuteżnych średnicach Kolana pozwalają na zmianę kierunku rury spustowej Troacutejniki umożliwiają włączanie do rur spustowych wyposażenia dodatkowego
Haki i obejmy - zadaniem tych elementoacutew jest mocowanie rynien i rur spustowych do dachoacutew i ścian
Elementy wykończeniowe i dodatkowe -
zadaniem tych elementoacutew jest wykończenie
systemu lub uzupełnienie jego pracy
Przykładami mogą tu być
dekiel służący do zakończenia rynny
filtr siatkowy montowany na rurze
spustowej zatrzymujący
zanieczyszczenia
czyszczak (rewizja) umożliwiający
przegląd i czyszczenie rury spustowej
(na zdjęciu)
odprowadzenie do kanalizacji deszczowej
Jednym ze sposoboacutew odprowadzenia wody jest podłączenie systemu rynnowego do kanalizacji deszczowej
Woacutewczas na dolnym odcinku rury spustowej mniej więcej 03-08 m ponad terenem należy zamontować rewizję (czyszczak) Rewizja ma wewnątrz kratkę na ktoacuterej zbierają się liście i inne zanieczyszczenia spływające z rynny
Rura spustowa z rewizją przyłączona jest do przewodoacutew odpływowych a te łączą się z kanalizacją Średnica przewodoacutew musi być co najmniej roacutewna średnicy rur spustowych i najczęściej wynosi 100-150 mm Głębokość na jakiej powinno się układać rury zależy od strefy przemarzania i wynosi 1-14 m System taki nie ma blokady przedostawania się zapachoacutew dlatego lepiej nie podłączać go do kanalizacji ogoacutelnospławnej
Innym sposobem odprowadzenia wody bezpośrednio do kanalizacji jest podłączenie rury spustowej do osadnika rynnowego Wyposażony jest on w klapkę ktoacutera stanowi blokadę zapachową i wyciągany kosz w ktoacuterym gromadzą się większe zanieczyszczenia takie jak liście
Gdy brak sieci kanalizacji deszczowej lub ogoacutelnospławnej woda deszczowa powinna być bezpiecznie rozprowadzona po terenie posesji ale tak żeby nie spływała na sąsiednie działki
Odprowadzanie wody z dachu
płaskiego
W przypadku dachoacutew budynkoacutew wysokich (powyżej 5 kondygnacji) oraz dachoacutew o małym nachyleniu (przyjmuje się że poniżej 8) najczęstszym sposobem odprowa-dzania wody deszczowej jest system odwadniania oparty na wpustach dachowych
Wpusty dachowe pełnią rolę dachowych odwodnień punkto-wych tzn zbierają wodę z pewnej powierzchni w jednym punkcie
Odprowadzanie wody z dachu
płaskiego Woda jest odprowadzana do rury spustowej biegnącej wewnątrz budynku a stamtąd do kanalizacji deszczowej lub poza budynek do gruntu Aby odwodnienie dachu płaskiego pracowało prawidłowo wpust powinien znaleźć się w najniższym punkcie dachu a spadek w jego kierunku powinien wynosić co najmniej 3 Oproacutecz zasadniczego wpustu powinien być wpust awaryjny ktoacutery przejmie wodę w przypadku zatkania wpustu głoacutewnego Na dachu powinna być co najmniej jedna para wpustoacutew Zasady projektowania moacutewią że wpusty należy rozmieszczać co 25 m
Obliczanie kanalizacji deszczowej
Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qr (qd) [ls]
rAC
10000
IAQr
gdzie ψ lub C ndash wspoacutełczynnik spływu przyjmowany wg nowej normy jako 10 (w starej zależny od nachylenia dachu i rodzaju powierzchni odwadnianej)
A ndash efektywna powierzchnia dachu lub powierzchnia odwadniana [m2]
I ndash w starej normie miarodajne natężenie deszczu [l(sha)] przyjmowane I 300 l(sha)
r ndash natężenie opadoacutew atmosferycznych [l(sm2)] przyjmowane albo na podstawie danych statystycznych albo wg tabeli 1 w nowej normie po przemnożeniu przez wspoacutełczynnik ryzyka podany w tabeli 2
Wymiarowanie rynien i rur spustowych
1 Przewody spustowe ndash średnicę należy dobrać tak aby obliczona wartość odpływu ściekoacutew Qr nie przekraczała wartości Qrmax (qdmax) a powierzchnia odwadniana A powierzchni Amax zestawionych w tabeli w normie PN ndash 92B ndash 01707
2 Wg starej normy rynny powinny mieć średnice minimum 150 mm (dotyczy to budynkoacutew wielorodzinnych)
Efektywna
powierzchnia dachu
odwadniana przez
rynnę A [m2]
Szerokość rynny [mm] Średnica rury
spustowej [mm]
poniżej 20 70 50
20 ndash 57 100 (lub 125) 70
57 ndash 97 125 100
97 - 170 150 100
170 - 243 180 125
Dla budynkoacutew jednorodzinnych średnice rynien i przewodoacutew spustowych można określić w oparciu o efektywną powierzchnię dachu wg tabeli
Średnice poziomoacutew i przykanalikoacutew
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qr z uwzględnieniem następujących zasad
a) dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 07
b) dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 09
c) i d) jak dla kanalizacji sanitarnej
Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej
Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qt (qog) [ls]
Qww ndash natężenie odpływu ściekoacutew sanitarnych
Qr ndash natężenie odpływu ściekoacutew deszczowych
Kanalizacja ogoacutelnospławna to ten fragment ktoacutery odprowadza i ścieki sanitarne i deszczowe do zewnętrznej sieci ogoacutelnospławnej
rwwt QQQ
Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się z uwzględnieniem następujących zasad
a) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt spełnione powinny być warunki
a) i b) jak dla ściekoacutew deszczowych
b) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt obliczeniowa prędkość przepływu
ściekoacutew nie może przekraczać wartości dopuszczalnej ktoacutera wynosi
80 ms ndash dla rur żeliwnych i innych metalowych
40 ms ndash dla rur kamionkowych betonowych i z tworzyw sztucznych
c) dla odpływu tylko ściekoacutew sanitarnych Qww prędkość przepływu
ściekoacutew nie może być mniejsza od vmin = 07 ms
bullRynny z PVC-U
bullRynny z blachy aluminiowej
bullRynny miedziane
bullRynny z blachy stalowej
bullRynny cynkowo-tytanowe
Przekroje rynien a b c) poacutełokragłe d) trapezowy e f) trapezoidalny g) prostokatny h) poacutełokragły leacy
Rodzaje rynien a) okapowa b) koszowa c) gzymsowa d) leacy
7
Przepływ obliczeniowy określa zapotrzebowanie na wodę
- dobowe Gd
- średnie godzinowe Gh śr
- maksymalne godzinowe Gh max
- maksymalne chwilowe qs
Przepływy obliczeniowe
8
Dobowe zapotrzebowanie na wodę Gd
Gd = gj ∙ U [dm3d]
gj ndash jednostkowe dobowe zapotrzebowanie na wodę [dm3d∙U]
U ndash liczba użytkownikoacutew
Przepływy obliczeniowe
9
Średnie godzinowe zapotrzebowanie na wodę Gh śr
[dm3h]
τ ndash czas użytkowania instalacji w ciągu doby [h]
Przepływy obliczeniowe
τ
G=G d
śrh
10
Maksymalne godzinowe zapotrzebowanie na wodę Gh max
Gh max = Gh śr ∙ Nh [dm3h]
Nh ndash wspoacutełczynnik nieroacutewnomierności godzinowego poboru wody przyjmuje roacuteżne wartości dla zimnej wody ciepłej i ogoacutelnej
Przepływy obliczeniowe
11
Godzinowy wspoacutełczynnik nieroacutewnomierności rozbioru wody
charakteryzuje wielkość zmian zachodzących w poborze
ciepłej wody użytkowej w danym obiekcie
Wartość wspoacutełczynnika Nh zależy od przeznaczenia
i wielkości obiektu dla ktoacuterego obliczana jest instalacja
Dla budynkoacutew mieszkalnych zależy on bezpośrednio od
liczby mieszkańcoacutew Dla innych obiektoacutew wielkość rozbioru
zaroacutewno średniego jak i maksymalnego należy opracować
na podstawie analizy sposobu korzystania z instalacji
Przepływy obliczeniowe
12
Godzinowy wspoacutełczynnik nieroacutewnomierności rozbioru wody
13
Przepływy obliczeniowe
Maksymalne chwilowe zapotrzebowanie na wodę qs to obliczeniowe zapotrzebowanie wody w obiekcie na ktoacutere wymiaruje się instalację wg wzoroacutew zawartych w PN-92B-01706 w zależności od rodzaju budynku i wartości sumy normatywnych wypływoacutew z punktoacutew czerpalnych
14
15
16
Poroacutewnanie przepływoacutew normatywnych
i obliczeniowych
SPOSOBY PROWADZENIA PRZEWODOacuteW WODOCIĄGOWYCH
W BUDYNKACH
UKŁADY INSTALACJI WODOCIĄGOWYCH MOŻNA PODZIELIĆ
W zależności od sposobu
rozprowadzania wody
W zależności od ciśnienia
gwarantowanego
W zależności od wysokości podnoszenia
wody
Biorąc pod uwagę sposoacuteb rozprowadzania wody w instalacjach wewnętrznych wyroacuteżniamy
układ z rozdziałem dolnym
układ z rozdziałem goacuternym
układ pierścieniowy
UKŁAD Z ROZDZIAŁEM DOLNYM
Schemat instalacjo wodociągowej z rozdziałem dolnym
1- przewoacuted rozdzielczy dolny 2- pion wodociągowy 3 ndashodgałęzienie 4- zawoacuter czerpalny 5- zawoacuter przelotowy
UKŁAD Z ROZDZIAŁEM GOacuteRNYM
Schemat instalacji wodociągowej z rozdziałem goacuternym
1- pion zasilający zbiornik goacuterny 2- zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym 3 ndashzawoacuter zwrotny prosty 4- przewoacuted rozdzielczy goacuterny 5- zawoacuter przelotowy 6-pion wodociągowy 7-odgałęzienie 8- zawoacuter czerpalny
UKŁAD PIERŚCIENIOWY
Schemat instalacji wodociągowej pierścieniowej
1- pion zasilający zbiornik goacuterny 2- zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym 3 ndashzawoacuter zwrotny prosty 4- przewody rozdzielcze goacuterne 5- zawoacuter przelotowy 6-pion wodociągowy 7-odgałęzienie 8- zawoacuter czerpalny 9- przewoacuted rozdzielczy dolny
Rozpatrując układy wewnętrznych instalacji wodociągowych w aspekcie wysokości podnoszenia wody i dopuszczalnej wysokości ciśnienia w instalacjach wodociągowych możemy dokonać podziału na
instalacje jednostrefowe
instalacje wielostrefowe
INSTALACJE JEDNOSTREFOWE
Schemat zasilania jednostrefowego w układach chwilowego spadku ciśnienia poniżej wymaganego w sieci ulicznej
1 przewoacuted rozdzielczy (dolny) 2 pion zasilający zbiornik goacuterny 3 zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym 4 zawoacuter zwrotny prosty
5 pion wodociągowy 6 odgałęzienie 7 zawoacuter przelotowy
INSTALACJE JEDNOSTREFOWE
Rys Schemat zasilania jednostrefowego w układach chwilowego spadku ciśnienia poniżej wymaganego w sieci ulicznej
1 przewoacuted rozdzielczy (dolny) 2pion wodociągowy 3 odgałęzienie 4 zawoacuter czerpalny 5 zawoacuter zwrotny 6 zestaw do podwyższania ciśnienia
INSTALACJE DWUSTREFOWE
Rys Schemat wewnętrznej dwustrefowej instalacji wodociągowej (pierwsza strefa zasilana bezpośrednio z zewnętrznej sieci wodociągowej- układ instalacji z rozdziałem dolnym druga strefa zasilana przy pomocy zestawu podwyższającego ciśnienie- układ instalacji z rozdziałem dolnym)
1 przewoacuted rozdzielczy dolny( w pierwszej strefie) 2 zawoacuter zwrotny 3 zestaw podwyższający ciśnienie 4 zawoacuter przelotowy 5 pion wodociągowy ( pierwsza strefa) 6 odgałęzienie 7 zawoacuter czerpalny 8pion zasilający instalacje wodociągową drugiej strefy 9 przewoacuted rozdzielczy w drugiej strefie
INSTALACJE DWUSTREFOWE
Rys Schemat wewnętrznej dwustrefowej instalacji wodociągowej (pierwsza strefa bezpośrednio zasilana z zewnętrznej sieci wodociągowej- układ instalacji z rozdziałem dolnym druga strefa zasilana przez zbiornik goacuterny otwarty-układ instalacji z rozdziałem goacuternym) 1przewoacuted rozdzielczy dolny( w pierwszej strefie) 2 zawoacuter przelotowy 3 pion wodociągowy ( w pierwszej strefie)4odgałęzienie 5 zawoacuter czerpalny 6 zawoacuter zwrotny 7 pompa z silnikiem
elektrycznym 8 pion zasilający zbiornik goacuterny otwarty( drugiej strefy) 9zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym 10przewoacuted rozdzielczy goacuterny( w drugiej strefie) 11 pion wodociągowy rozdziału goacuternego ( w drugiej strefie)
INSTALACJE DWUSTREFOWE
Rys Schemat wewnętrznej dwustrefowej instalacji wodociągowej (pierwsza strefa bezpośrednio zasilana z zewnętrznej sieci wodociągowej- układ instalacji z rozdziałem goacuternym druga strefa zasilana przez zestaw do podwyższania ciśnienia- układ z rozdziałem goacuternym)1przewoacuted rozdzielczy dolny( w pierwszej strefie) 2 zawoacuter zwrotny 3 zestaw do podwyższania ciśnienia 4zawoacuter przelotowy 5 pion wodociągowy (pierwszej strefy) 6 odgałęzienie 7 zawoacuter czerpalny 8 pion zasilający drugą strefę9przewoacuted rozdzielczy goacuterny 10zawoacuter przelotowy11 pion wodociągowy drugiej strefy 12zawoacuter odcinający(
oddziela układy zasilane- przepływ wody w pionie pierwszej strefy od drugiej strefy)
INSTALACJE WIELOSTREFOWE
Rys Schemat wielostrefowej i wewnętrznej instalacji wodociągowej 1 przewoacuted rozdzielczy dolny( pierwsza strefa zasilania) 2 pion wodociągowy (pierwsza strefa) 3 odgałęzienie 4 zawoacuter czerpalny 5 pion zasilający druga
strefę 6 przewoacuted rozdzielczy dolny (drugiej strefy) 7 pion zasilający trzecia strefę 8 przewoacuted rozdzielczy dolny( trzeciej strefy) 9 zespoacuteł podwyższania ciśnienia dla pierwszej strefy 10 zespoacuteł podwyższania ciśnienia dla drugiej strefy 11 zespoacuteł podwyższania ciśnienia dla trzeciej strefy
INSTALACJE WIELOSTREFOWE
Rys Schemat wielostrefowej wewnętrznej instalacji wodociągowej układ stref z rozdziałem goacuternym
1pompa z silnikiem elektrycznym zasilająca zbiornik goacuterny otwarty trzeciej strefy 2 pompa z silnikiem elektrycznym zasilająca zbiornik goacuterny otwarty drugiej strefy 3 pompa z silnikiem elektrycznym zasilająca zbiornik goacuterny otwarty pierwszej strefy 4 pion zasilający zbiornik goacuterny otwarty pierwszej strefy 5zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym ( pierwszej strefy) 6 przewoacuted rozdzielczy goacuterny ( pierwszej strefy) 7 pion wodociągowy (pierwsza
strefa) 8 odgałęzienie 9 zawoacuter czerpalny 10 pion zasilający zbiornik goacuterny otwarty (drugiej strefy) 11 zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym (druga strefa) 12przewoacuted rozdzielczy goacuterny (druga strefa) 13 pion zasilający zbiornik goacuterny otwarty(trzecia strefa) 14 zbiornik goacuterny
otwarty z zaworem pływakowym (trzecia strefa) 15 przewoacuted rozdzielczy goacuterny (trzecia strefa)
INSTALACJE WIELOSTREFOWE
Schemat wielostrefowej wewnętrznej instalacji wodociągowej Układ stref pierścieniowy z jednym przewodem zasilającym
1 przewoacuted zasilający zbiorniki goacuterne pierwszej drugiej i trzeciej strefy 2 zbiornik goacuterny otwarty pierwszej strefy 3 zawoacuter 4 instalacja pierścieniowa pierwszej strefy 5 zbiornik goacuterny otwarty drugiej strefy 6 zawoacuter 7 instalacja pierścieniowa drugiej strefy 8 zbiornik goacuterny otwarty trzeciej strefy 9 zawoacuter czerpalny 10 instalacja pierścieniowa trzeciej strefy 11 odgałęzienie 12 zawoacuter czerpalny13
pompa z silnikiem elektrycznym
GŁOacuteWNE ZASADY PROWADZENIA INSTALACJI WODOCIĄGOWYCH
roacutewnolegle i prostopadle do ścian i stropoacutew
z jak najmniejszą ilością załamań
po trasach najkroacutetszych
przy wewnętrznych ścianach budynku
przejścia rur przez przegrody należy wyposażyć w tuleje ochronne
Instalacje zimnej i ciepłej wody mogą być rozprowadzone w następujący sposoacuteb
natynkowo ndash czyli po wierzchu ścian i przegroacuted budowlanych
w bruzdach ściennych
w szlichcie podłogowej
w pionowych szachtach i kanałach ściennych
SPOSOBY PROWADZENIA INSTALACJI
Prowadzenie instalacji w piwnicach i pod stropami
Prowadzenie rur w korytkach gdzie wydłużenia są kompensowane poprzez wyboczanie się rur
Prowadzenie rur z odgałęzieniami na łupinach wsporczych
Prowadzenie pionoacutew w szachtach instalacyjnych
Prowadzenie oraz mocowanie pionoacutew
w szachtach instalacyjnych
Układ troacutejnikowy Układ rozdzielaczowy
UKŁAD TROacuteJNIKOWY
Prowadzenie rur instalacji wodociągowej w układzie troacutejnikowym
Sposoacuteb prowadzenia przewodoacutew w węźle
sanitarnym
UKŁAD TROacuteJNIKOWY
UKŁAD TROacuteJNIKOWY
UKŁAD ROZDZIELACZOWY
Prowadzenie rur instalacji wodociągowej w układzie rozdzielaczowym
UKŁAD ROZDZIELACZOWY
UKŁAD OBWODOWY
Podpora stała
Podpora przesuwna
Przykład prowadzenia pionu instalacyjnego bez kompensatoroacutew z uwzględnieniem wyboczenia (linią przerywaną oznaczono przykładowy przewidywany kształt pionu po osiągnięciu temperatury czynnika roboczego)
Oznaczenia PP - podpora przesuwnaPS - podpora stała
ELEMENTY INSTALACJI WODOCIĄGOWYCH
Elementy instalacji wodociągowych
Przyłącze wodociągowe
Zestaw wodomierza głoacutewnego
Filtr wody zawoacuter antyskażeniowy zawory odcinające (armatura)
Przewody rozdzielcze (rozprowadzające)
Przewody pionowe (piony wodociągowe)
Przewody w pomieszczeniach sanitarnych (połączenia od pionu do punktoacutew czerpalnych)
Punkty czerpalne (baterie czerpalne i zawory)
Przyłącza do budynku 1-linia zabudowy 2- linia rozgraniczająca 3-sieć wodociągowa 4-sieć kanalizacyjna 5-zestaw wodomierzowy 6-studzienka rewizyjna
Sposoacuteb przeprowadzenia przewodu przez ścianę zewnętrzną
Podział wodomierzy
W obudowie
zamkniętej Z wyjmowaną
wstawką
pomiarową
instalowane
poziomo
kolanowe
Podział wodomierzy
1 Wodomierz działający na zasadach mechanicznych przeznaczony do wody
a) zimnej o temperaturze od 0 degC do 30 degC
b) ciepłej o temperaturze od 30 degC do 90 degC
c) gorącej o temperaturze od 30 degC do 130 degC albo od 30 degC do 180 degC
2 Wodomierz działający na zasadach elektronicznych lub mechanicznych z urządzeniami elektronicznymi albo bez przeznaczony do wody zimnej o temperaturze od 0 degC do 30 degC
Wodomierze mieszkaniowe (JS) Wodomierz powinien być zamontowany w położeniu roboczym zgodnie z oznakowaniem umieszczonym na wodomierzu przez producenta H - oznacza pozycję pracy wodomierza w poziomie V - oznacza pozycję pracy wodomierza w pionie Litera znajdująca się na tarczy wodomierza A B C lub D - oznacza klasę obciążeń wodomierza
Wodomierz sprzężony roacutewnolegle 1-wodomierz głoacutewny śrubowy 2-wodomierz boczny skrzydełkowy 3-zawoacuter zmiennego obciążenia
1 Wodomierze działające na zasadach mechanicznych przeznaczone do wody charakteryzują następujące strumienie
1) maksymalny strumień objętości (Qmax)
2) nominalny strumień objętości (Qn)
3) pośredni strumień objętości (Qt)
4) minimalny strumień objętości (Qmin)
2 Stosunek QmaxQn powinien wynosić 2
3 Rozroacuteżnia się cztery klasy metrologiczne wodomierzy klasa A klasa B klasa C klasa D
4 Klasy metrologiczne wodomierzy w zależności od wartości stosunku QminQn i QtQn
Q (q)-strumień objętości - objętość wody przepływającej przez wodomierz w przyjętej jednostce czasu
Qmax (qmax) -maksymalny strumień objętości - największy strumień objętości przy ktoacuterym wodomierz może pracować w kroacutetkim czasie bez uszkodzenia i przekroczenia błędoacutew granicznych dopuszczalnych oraz wartości maksymalnej straty ciśnienia
Qn (qn) nominalny strumień objętości - strumień objętości roacutewny połowie maksymalnego strumienia objętości przy ktoacuterym wodomierz może pracować przy przepływie ciągłym lub przerywanym i jego wskazania mieszczą się w granicach błędoacutew granicznych dopuszczalnych
Qt (qt) pośredni strumień objętości - strumień objętości dzielący zakres obciążeń pomiarowych na przedział goacuterny i dolny przy ktoacuterym błąd graniczny dopuszczalny zmienia wartość
Qmin (qmin ) minimalny strumień objętości- strumień objętości powyżej ktoacuterego wskazania wodomierza nie powinny przekraczać błędoacutew granicznych dopuszczalnych
Zakres obciążeń pomiarowych wodomierza - zakres strumienia objętości wodomierza zawarty między maksymalnym strumieniem objętości a minimalnym strumieniem objętości
Krzywa błędoacutew wodomierza
Błędy graniczne dopuszczalne wodomierzy plusmn 2 - w przedziale goacuternym zakresu obciążeń (qt q qmax)
plusmn 5 - w przedziale goacuternym zakresu obciążeń (qmin q qt)
Lokalizacja wodomierza
Doboacuter wodomierza
Aby dobrać wodomierz należy
ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe
ustalić umowny przepływ obliczeniowy dla wodomierza qw m3h
qw = 2 q
Doboacuter wodomierza
Doboacuter wodomierza
dla dobranego wodomierza ustalić w oparciu o dane producenta wodomierzy stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez wodomierz
Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem
PN-EN 1717 - Ochrona przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody w instalacjach wodociągowych i ogoacutelne wymagania dotyczące urządzeń zapobiegających zanieczyszczaniu przez przepływ zwrotny
Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem
Podział płynoacutew ktoacutere mają lub mogą mieć kontakt z wodą do picia
Kategoria 1
Woda wypływająca bezpośrednio z sieci wodociągowej przeznaczona do użytkowania przez człowieka do celoacutew konsumpcyjnych
Kategoria 2
Płyn nie stanowiący bakteriologicznego lub toksycznego zagrożenia dla człowieka
Kategoria 3
Płyn stanowiący pewne zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność co najmniej jednej substancji toksycznej lub bardzo toksycznej o LD50gt200 mgkg wagi ciała
Kategoria 4
Płyn stanowiący pewne zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność co najmniej jednej substancji toksycznej lub bardzo toksycznej o LD50200 mgkg wagi ciała lub też co najmniej jednej substancji radioaktywnej mutagennej lub rakotwoacuterczej
Kategoria 5
Płyn stanowiący zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność substancji mikrobiologicznych bądź wirusowych
Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem
Przepływ zwrotny wywołany spadkiem ciśnienia w sieci wodociągowej
Potencjalne źroacutedła zanieczyszczenia wody wodociągowej
XY
1- sieć wodociągowa
2- urządzenie zabezpieczające
X-rodzina zabezpieczenia
Y-typ zabezpieczenia
Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody
Aby dobrać zabezpieczenie należy
określić kategorię płynu
określić rodzaj zabezpieczenia wg normy
ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe
dobrać zawoacuter zwracając uwagę na średnicę wodomierza
Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody
dla dobranego zaworu ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez zawoacuter
Filtr
Doboacuter filtra
Aby dobrać filtr należy
ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe
dobrać filtr zwracając uwagę na średnicę wodomierza i zaworu antyskażeniowego
Doboacuter filtra
dla dobranego filtra ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez filtr
INSTALACJE KANALIZACYJNE
Rodzaje instalacji kanalizacyjnych
1 Kanalizacja sanitarna (bytowo ndash gospodarcza)
2 Kanalizacja deszczowa
3 Kanalizacja technologiczna
ścieki przed wprowadzeniem do kanalizacji
sanitarnej wymagają wstępnego oczyszczenia w
specjalnych urządzeniach
Odprowadzenie ściekoacutew z nieruchomości może być
realizowane na dwa sposoby
systemem ogoacutelnospławnym (zbiorczym)
lub systemem rozdzielczym
Kanalizacja ogoacutelnospławna odprowadza zaroacutewno ścieki
sanitarne (bytowe) jak i deszczowe
W kanalizacji rozdzielczej ścieki sanitarne i deszczowe
odprowadzane są rozdzielnie
Schemat kanalizacji ogoacutelnospławnej
KS1 KS2
Kanał ogoacutelnospławny
RD1 RD2
linia regulacyjna
ST1
ST2
Schemat kanalizacji rozdzielczej
KS1 KS2
Kanał sanitarny
Kanał deszczowy
RD1 RD2
linia regulacyjnaST1
ST2
SD1
SD2
Podział instalacji kanalizacyjnej
Instalację kanalizacyjną można podzielić na
zewnętrzną (na terenie nieruchomości lecz poza budynkiem)
wewnętrzną (w budynku)
Podział ten wydaje się oczywisty ale jest istotny przy doborze materiału instalacyjnego - nie każdy materiał sprawdzający się wewnątrz nadaje się do stworzenia instalacji zewnętrznej
Granicą między instalacją wewnętrzną a zewnętrzną jest tzw czyszczak głoacutewny (rewizja głoacutewna)
Przewody domowej
instalacji kanalizacyjnej
Przykanalik (przyłącze kanalizacyjne) ndash jest to odcinek ktoacutery łączy kanalizację na terenie nieruchomości z siecią kanalizacyjną
Najczęściej przykanalik włączany jest do studzienki (rewizyjnej lub włazowej) ktoacutera stanowi uzbrojenie sieci Możliwe jest też przyłączenie przez wpust boczny lub złącze siodłowe
Przewody domowej
instalacji kanalizacyjnej
Przykanaliki oznaczane są znakami informacyjnymi Na znaku podana jest średnica (w mm) spadek przyłącza (w promilach) oraz jego długość (w m) Granicą między siecią a instalacją jest położona w pobliżu granicy nieruchomości pierwsza studzienka licząc od strony budynku
Sieć i przykanalik
w przypadku istnienia studzienki rewizyjnej
przykanalikstudzienka rewizyjna
linia
reg
ulac
yjnastudzienka kanalizacyjna
sieć kanalizacyjna
budy
nek
instalacja
zewnętrzna
Sieć i przykanalik
w przypadku braku studzienki rewizyjnej (wg nowych przepisoacutew w przypadku braku studzienki rewizyjnej
przykanalik to odcinek biegnący od granicy budynku do granicy
nieruchomości)
linia
reg
ulac
yjnastudzienka kanalizacyjna
sieć kanalizacyjna
budy
nek
przykanalik
sieć kanalizacyjna
Instalacja kanalizacyjna składa się z 1 poziomoacutew (przewodoacutew odpływowych) ndash są to przewody
prowadzone z odpowiednim spadkiem ktoacutere odprowadzają
ścieki z pionoacutew wpustoacutew podłogowych itp do przykanalika
lub sieci zewnętrznej
2 pionoacutew (przewodoacutew spustowych) ndash są to przewody prowadzone
przez jedną lub kilka kondygnacji odprowadzające ścieki
z podejść kanalizacyjnych wpustoacutew dachowych lub rynien
do przewodoacutew odpływowych
3 podejść kanalizacyjnych ndash przewody odprowadzające ścieki
z przyboroacutew i urządzeń sanitarnych do pionoacutew lub poziomoacutew
kanalizacyjnych
podejścia pojedyncze
podejścia zbiorowe
Kanalizacja sanitarna grawitacyjna
Odprowadza wodę zanieczyszczoną (ścieki) w wyniku jej wykorzystania odpływającą z ustępoacutew spłukiwanych natryskoacutew wanien bidetoacutew zlewoacutew umywalek wpustoacutew podłogowych i innych urządzeń występujących w gospodarstwie domowym
Projektowanie kanalizacji sanitarnej odbywa się w oparciu o normę
PN ndash EN 12056 ndash 2 grudzień 2002
Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew
Część 2 Kanalizacja sanitarna projektowanie układu i obliczenia
oraz w przypadku braku informacji o normę
PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania
w projektowaniu
Podejścia kanalizacyjne ndash łączą
odpływ z pionem kanalizacyjnym
Podejścia
niewentylowane - należy montować ze spadkiem wynoszącym od 2 do 15
wentylowane ndash można zastosować tu mniejsze spadki zgodnie z przywołaną normą ale wymagają dodatkowego przewodu wentylującego
Najczęściej projektuje się podejścia niewentylowane Ich długość w typowym rozwiązaniu stosowanym w Polsce nie powinna przekraczać 30 m a w przypadku miski ustępowej 10 m po długości przewodu
W przypadku dłuższych podejść albo zwiększa się średnicę albo projektuje się podejścia wentylowane za pomocą np zaworoacutew napowietrzających
Nowa norma wprowadza cztery typy systemoacutew kanalizacyjnych jakie można spotkać w poszczegoacutelnych krajach Unii Europejskiej
W Polsce stosuje się tradycyjnie system I
System Nazwa Cechy
I
System pojedynczego pionu
z podejściami częściowo
wypełnionymi
bull jeden pion kanalizacyjny
bull wypełnienie przewodoacutew 50
II
System pojedynczego pionu
z podejściami o mniejszej
średnicy
bull jeden pion kanalizacyjny
bull wypełnienie przewodoacutew 70
III
System pojedynczego pionu
z podejściami całkowicie
wypełnionymi
bull jeden pion kanalizacyjny
bull wypełnienie przewodoacutew 100
bull każde urządzenie podłączone
oddzielnie do pionu
IV System oddzielnych pionoacutew
kanalizacyjnych
bull dwa piony ndash jeden odprowadzający
ścieki czarne z ustępoacutew spłukiwanych
i pisuaroacutew i drugi odprowadzający
pozostałe ścieki
bull wypełnienie przewodoacutew jak dla
systemoacutew I II lub III
Średnice nominalne podejść pojedynczych dobiera się w zależności od typu przyłączonego przyboru sanitarnego lub urządzenia w typowych
rozwiązaniach w Polsce wg tabeli Urządzenie DN [mm]
Umywalka bidet 40
Zlewozmywak
zmywarka pralka
wanna natrysk 50
Miska ustępowa 100
Minimalna średnica podejścia pojedynczego zdeterminowana jest przez jego długość wysokość spadania i ilość zmian kierunku zgodnie z tabelą
DN Lmax
[m] H [m]
trzy zmiany
kierunku
40
50 30 lt10
70 50 lt10
100 50 lt30
H
L
Jeśli powyższe wymiary są przekroczone lub istnieje konieczność zastosowania więcej niż trzech zmian kierunku prowadzenia przewodoacutew należy wybrać kolejną większą średnicę nominalną
Średnice nominalne podjeść zbiorowych
Zależą od natężenia przepływu ściekoacutew w projektowanym
podejściu i od zastosowanego systemu Wybierając system
należy kierować się dostępnymi na rynku przyborami trudno
bowiem wyobrazić sobie podłączanie przyboru sanitarnego
z odpływem np 40mm do przewodu o średnicy mniejszej
Utrudniałoby to swobodny odpływ ściekoacutew z tego przyboru
Natężenie przepływu ściekoacutew sanitarnych Qww
wyznacza się dla danego odcinka instalacji zgodnie
z zależnością
]sl[DUKQww
gdzie K ndash wspoacutełczynnik częstości
DU ndash odpływ jednostkowy [ls] z urządzenia
UWAGA Qww DUmax jeśli nie to Qww = DUmax
Odpływy jednostkowe DU
Odpływy jednostkowe DU -cd
Typowe wspoacutełczynniki częstości K
Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia
z przewodami odpływowymi Piony kanalizacyjne należy prowadzić bez zmiany średnicy i kierunku na całej długości w szachtach sanitarnych
U podstawy każdego pionu przed przejściem w przewoacuted odpływowy należy zamontować otwoacuter rewizyjny (czyszczak) umożliwiający dostęp do wnętrza przodu
W przypadku kanalizacji sanitarnej każdy pion musi być wentylowany w celu wyroacutewnania ciśnienia w instalacji
Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia
z przewodami odpływowymi Wentylację pionu zapewnia
przewoacuted wentylacyjny zakończony rurą wywiewną wyprowadzoną ponad połać dachu
zawoacuter napowietrzający ndash rozwiązanie dozwolone do stosowania w przypadku braku możliwości wyprowadzenia pionu ponad dach można takie rozwiązanie stosować przy spełnieniu następujących warunkoacutew
piony mają wysokość 4 do 5 kondygnacji
ostatni pion licząc od najdalszego w stosunku do kanału oraz co piąty w budynku jest zakończony rurą wywiewną
Elementy pionu kanalizacyjnego
troacutejniki doprowadzające ścieki z podejść kanalizacyjnych
czyszczak prze zmianą kierunku prowadzenia ściekoacutew ndash około 05 nad posadzką przed przejściem w przewoacuted odpływowy
rura prosta o niezmiennej średnicy na całej długości
zawoacuter napowietrzający lub rura wywiewna
W systemie kanalizacji sanitarnej wyroacuteżnić można
piony z wentylacją głoacutewną ndash zakończone rurą wywiewną lub zaworem napowietrzającym
piony z wentylacją obejściową ndash piony z dodatkowym przewodem wentylacyjnym prowadzonym obok pionu spustowego i połączonym z rurą wywiewną
Średnica pionu zależy od wybranego systemu wentylacji i obliczonego natężenia przepływu ściekoacutew dla całego pionu
Należy pamiętać o tym że minimalna średnica pionu nie może być mniejsza od średnicy największego podejścia
W typowych rozwiązaniach w Polsce minimalna średnica pionu wynosi 70mm a dla pionoacutew prowadzących ścieki z misek ustępowych 100mm
Oczywiście w tabelach należy sprawdzić czy średnicy nie należy zwiększyć ze względu na obliczoną wartość Qww
Piony z wentylacją głoacutewną
Piony z wentylacją obejściową
Przewody odpływowe
(poziomy kanalizacyjne)
Wśroacuted przewodoacutew odpływowych wyroacuteżniamy przewoacuted głoacutewny oraz przewody drugorzędne Każdy przewoacuted drugorzędny powinien być oddzielnie podłączony do głoacutewnego pod kątem 45deg
Wszystkie przewody prowadzone są najkroacutetszą drogą przeważnie wzdłuż przegrody budowlanej oraz koniecznie z zachowaniem odpowiedniego spadku
Przewody odpływowe
(poziomy kanalizacyjne)
Spadek powinien być jednakowy na całej długości co zapewnia samooczyszczanie się przewodu
Przyjęte jest że rury układa się kielichem w kierunku przeciwnym do spływu ściekoacutew
Rewizje kanalizacyjne powinno się montować
co 15 m na rurach średnicy od 100 do 150 mm
przed każdym uskokiem poziomu
Rury prowadzone przez murowane ścianki muszą być ułożone prostopadle do przegrody
Na przewody z tworzyw sztucznych powinno się w miejscach przejść dodatkowo nałożyć tuleje ochronne Umożliwią one rurom pewien ruch zabezpieczając instalację przed uszkodzeniami mechanicznymi
Przestrzeń pomiędzy tuleją a rurą powinno się zabezpieczyć izolacją
Jeśli przewody kanalizacyjne z tworzyw sztucznych układane są w sąsiedztwie przewodoacutew wydzielających ciepło powinny być osłonięte otulinami izolacyjnymi w celu zabezpieczenia przed przegrzewaniem
Przewody poziome i przykanaliki powinny być ułożone poniżej strefy przemarzania gruntu czyli na głębokości 80-140 cm zależnie od regionu kraju
Jeśli przewody prowadzone są w pomieszczeniach w ktoacuterych temperatura może spadać poniżej 0degC muszą być odpowiednio zabezpieczone przed przemarzaniem
Dla przewodoacutew prowadzonych na zewnątrz budynku należy pamiętać że warstwa gruntu pokrywającego rury kanalizacyjne powinna być o 10-20 cm większa od głębokości przemarzania gruntu jeśli przewody układa się wyżej to powinny być zaizolowane termicznie
Rury kanalizacyjne układane na zewnątrz budynku powinny być oddalone
od innych przewodoacutew co najmniej
15 m od przewodoacutew gazowych i wodociągowych
08 m od kabli energetycznych
05 m od kabli telekomunikacyjnych
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qww z uwzględnieniem następujących zasad
1 dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 05
2 dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 07
3 minimalna prędkość przepływu ściekoacutew wynosi 07 ms stąd
wynika prowadzenie przewodoacutew z odpowiednim do średnicy
spadkiem w kierunku sieci zewnętrznej
4 minimalna średnica przewodu zewnętrznego wynosi 010m
a przykanalika 015m
Dobierając średnice przewodoacutew odpływowych należy stosować
tabelę z wartościami natężenia przepływu Q0 i prędkości
przepływu v0 dla przewodoacutew o przekroju kołowym przy
pełnym wypełnieniu i wykres Manninga
=QQ0
=vv0
hd
Q
v
(hd)
1
23
4
Przykład obliczeniowy Obliczeniowe natężenie sciekoacutew sanitarnych wynosi Qww= 50 ls Na podstawie tabeli 1 QwwQ0 = 50 2014 = 025 Z wykresu odczytujemy
V = 085V0 = 085114 = 097 ms przy napełnieniu hd = 037
Zakresy dopuszczalnych spadkoacutew przewodoacutew odpływowych
DN 0100 m ndash i = 20 - 100
DN 0150 m ndash i = 15 - 150
Urządzenia dodatkowe w kanalizacji sanitarnej
W przypadku odprowadzania ściekoacutew bytowo gospodarczych do zewnętrznej sieci typu ogoacutelnospławnego w pomieszczeniach położonych na najniższych kondygnacjach w budynku może dojść do zalania spowodowanego wstecznym przepływem ściekoacutew w wyniku intensywnych opadoacutew deszczu Dlatego też w tego typu instalacjach na przewodach kanalizacyjnych odprowadzających ścieki z pomieszczeń na najniższej kondygnacji stosować należy zasuwy burzowe ktoacutere chronią instalację przed przepływem zwrotnym
Materiały w kanalizacji sanitarnej
Instalacja kanalizacyjna może być wykonana z roacuteżnych materiałoacutew ale
zawsze rury i połączenia powinny być szczelne i odporne na korozję
Obecnie najpopularniejszym materiałem używanym do budowy instalacji
wewnętrznej jest tworzywo sztuczne Rury kanalizacyjne produkuje się z
polipropylenu (PP)
roacuteżnych odmian polichlorku winylu (PVC)
Polietylenu wysokiej gęstości (PE-HD)
żywicy poliestrowej wzmacnianej włoacuteknem szklanym (GRE)
Innymi materiałami stosowanymi w kanalizacji sanitarnej są
żeliwo
kamionka
beton
Kanalizacja deszczowa
Odprowadza wody opadowe z dachoacutew i terenoacutew przyległych do nieruchomości (podjazdy tarasy parkingi itp)
Projektowanie kanalizacji deszczowej odbywa się w oparciu o normę
PN ndash EN 12056 ndash 3 grudzień 2002
Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew
Część 3 Przewody deszczowe Projektowanie układu i obliczenia
oraz w przypadku braku informacji o normę
PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania w projektowaniu
Odprowadzanie wody z dachu stromego
W przypadku dachoacutew budynkoacutew niskich (do 5 kondygnacji) ktoacutere mają odpowiednie nachylenie (przyjmuje się że powyżej 8) najczęstszym sposobem odprowadzania wody deszczowej jest zastosowanie systemu rynnowego
Zadaniem deszczowej instalacji kanalizacyjnej jest zebranie wody z dachu i odprowadzenie jej do sieci kanalizacji deszczowej lub do gruntu System rynnowy polega na naturalnym (grawitacyjnym) spływie woacuted po połaci dachowej skąd jest przejmowana przez system rur System ten roacutewnież pracuje grawitacyjnie Umowną granicą instalacji deszczowej jest wylewka z ktoacuterej woda może być skierowana do sieci kanalizacji deszczowej (ogoacutelnospławnej) lub na grunt
Podstawowe elementy
instalacji kanalizacji deszczowej
Rynny - przewody o przekroju otwartym (okrągłym prostokątnym eliptycznym trapezowym okapowym) biegnące wzdłuż krawędzi dachu Zadaniem rynien jest zebranie wody opadowej Rynny prowadzone są z lekkim spadkiem w kierunku narożnikoacutew budynku dzięki czemu woda nie wylewa się za krawędzie tylko płynie w kierunku rur spustowych
Instalacja kanalizacji deszczowej składa się z następujących elementoacutew
Rury spustowe ndash pionowe odcinki przewodoacutew o przekroju zamkniętym (najczęściej okrągłym lub prostokątnym) Zadaniem rur spustowych jest zebranie wody płynącej rynnami i odprowadzenie ich poza budynek
Odpływy ndash elementy za pomocą ktoacuterych rynny przechodzą w rury spustowe Odpływ jest odcinkiem rynny w ktoacuterym wykonany jest obrobiony otwoacuter odpowiedniego kształtu pozwalający na włączenie rury spustowej Można wyroacuteżnić odpływy przelotowe oraz odpływy końcowe ( na narożnikach pomieszczeń) Pozwalają na mocowanie rur spustowych
Narożniki do rynien ndash umożliwiają połączenie rynien w narożnikach budynku Właściwy montaż narożnikoacutew jest bardzo ważny dla właściwej pracy rynien (ruchoacutew pod wpływem temperatury) Wylewki ndash kształtki ktoacuterymi kończy się rura spustowa Wylewka może być włą- czona do kanalizacji deszczowej bądź znajdować się nad gruntem
Łączniki do rynien - złączki zwykłe uszczelkowe i korekcyjne Ponieważ montaż rynien wymaga pozostawiania tzw dylatacji (odstępoacutew) złączki korekcyjne lub uszczelkowe umożliwiają wykonanie takich połączenia z dylatacją
Łączniki do rur spustowych - kolana troacutejniki redukcje mufy mufy redukcyjne Mufy służą do włączania rur spustowych do odpływoacutew zadaniem muf redukcyjnych jest połączenie rury spustowej i odpływu o roacuteżnych średnicach Kolana pozwalają na zmianę kierunku rury spustowej Troacutejniki umożliwiają włączanie do rur spustowych wyposażenia dodatkowego
Haki i obejmy - zadaniem tych elementoacutew jest mocowanie rynien i rur spustowych do dachoacutew i ścian
Elementy wykończeniowe i dodatkowe -
zadaniem tych elementoacutew jest wykończenie
systemu lub uzupełnienie jego pracy
Przykładami mogą tu być
dekiel służący do zakończenia rynny
filtr siatkowy montowany na rurze
spustowej zatrzymujący
zanieczyszczenia
czyszczak (rewizja) umożliwiający
przegląd i czyszczenie rury spustowej
(na zdjęciu)
odprowadzenie do kanalizacji deszczowej
Jednym ze sposoboacutew odprowadzenia wody jest podłączenie systemu rynnowego do kanalizacji deszczowej
Woacutewczas na dolnym odcinku rury spustowej mniej więcej 03-08 m ponad terenem należy zamontować rewizję (czyszczak) Rewizja ma wewnątrz kratkę na ktoacuterej zbierają się liście i inne zanieczyszczenia spływające z rynny
Rura spustowa z rewizją przyłączona jest do przewodoacutew odpływowych a te łączą się z kanalizacją Średnica przewodoacutew musi być co najmniej roacutewna średnicy rur spustowych i najczęściej wynosi 100-150 mm Głębokość na jakiej powinno się układać rury zależy od strefy przemarzania i wynosi 1-14 m System taki nie ma blokady przedostawania się zapachoacutew dlatego lepiej nie podłączać go do kanalizacji ogoacutelnospławnej
Innym sposobem odprowadzenia wody bezpośrednio do kanalizacji jest podłączenie rury spustowej do osadnika rynnowego Wyposażony jest on w klapkę ktoacutera stanowi blokadę zapachową i wyciągany kosz w ktoacuterym gromadzą się większe zanieczyszczenia takie jak liście
Gdy brak sieci kanalizacji deszczowej lub ogoacutelnospławnej woda deszczowa powinna być bezpiecznie rozprowadzona po terenie posesji ale tak żeby nie spływała na sąsiednie działki
Odprowadzanie wody z dachu
płaskiego
W przypadku dachoacutew budynkoacutew wysokich (powyżej 5 kondygnacji) oraz dachoacutew o małym nachyleniu (przyjmuje się że poniżej 8) najczęstszym sposobem odprowa-dzania wody deszczowej jest system odwadniania oparty na wpustach dachowych
Wpusty dachowe pełnią rolę dachowych odwodnień punkto-wych tzn zbierają wodę z pewnej powierzchni w jednym punkcie
Odprowadzanie wody z dachu
płaskiego Woda jest odprowadzana do rury spustowej biegnącej wewnątrz budynku a stamtąd do kanalizacji deszczowej lub poza budynek do gruntu Aby odwodnienie dachu płaskiego pracowało prawidłowo wpust powinien znaleźć się w najniższym punkcie dachu a spadek w jego kierunku powinien wynosić co najmniej 3 Oproacutecz zasadniczego wpustu powinien być wpust awaryjny ktoacutery przejmie wodę w przypadku zatkania wpustu głoacutewnego Na dachu powinna być co najmniej jedna para wpustoacutew Zasady projektowania moacutewią że wpusty należy rozmieszczać co 25 m
Obliczanie kanalizacji deszczowej
Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qr (qd) [ls]
rAC
10000
IAQr
gdzie ψ lub C ndash wspoacutełczynnik spływu przyjmowany wg nowej normy jako 10 (w starej zależny od nachylenia dachu i rodzaju powierzchni odwadnianej)
A ndash efektywna powierzchnia dachu lub powierzchnia odwadniana [m2]
I ndash w starej normie miarodajne natężenie deszczu [l(sha)] przyjmowane I 300 l(sha)
r ndash natężenie opadoacutew atmosferycznych [l(sm2)] przyjmowane albo na podstawie danych statystycznych albo wg tabeli 1 w nowej normie po przemnożeniu przez wspoacutełczynnik ryzyka podany w tabeli 2
Wymiarowanie rynien i rur spustowych
1 Przewody spustowe ndash średnicę należy dobrać tak aby obliczona wartość odpływu ściekoacutew Qr nie przekraczała wartości Qrmax (qdmax) a powierzchnia odwadniana A powierzchni Amax zestawionych w tabeli w normie PN ndash 92B ndash 01707
2 Wg starej normy rynny powinny mieć średnice minimum 150 mm (dotyczy to budynkoacutew wielorodzinnych)
Efektywna
powierzchnia dachu
odwadniana przez
rynnę A [m2]
Szerokość rynny [mm] Średnica rury
spustowej [mm]
poniżej 20 70 50
20 ndash 57 100 (lub 125) 70
57 ndash 97 125 100
97 - 170 150 100
170 - 243 180 125
Dla budynkoacutew jednorodzinnych średnice rynien i przewodoacutew spustowych można określić w oparciu o efektywną powierzchnię dachu wg tabeli
Średnice poziomoacutew i przykanalikoacutew
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qr z uwzględnieniem następujących zasad
a) dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 07
b) dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 09
c) i d) jak dla kanalizacji sanitarnej
Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej
Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qt (qog) [ls]
Qww ndash natężenie odpływu ściekoacutew sanitarnych
Qr ndash natężenie odpływu ściekoacutew deszczowych
Kanalizacja ogoacutelnospławna to ten fragment ktoacutery odprowadza i ścieki sanitarne i deszczowe do zewnętrznej sieci ogoacutelnospławnej
rwwt QQQ
Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się z uwzględnieniem następujących zasad
a) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt spełnione powinny być warunki
a) i b) jak dla ściekoacutew deszczowych
b) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt obliczeniowa prędkość przepływu
ściekoacutew nie może przekraczać wartości dopuszczalnej ktoacutera wynosi
80 ms ndash dla rur żeliwnych i innych metalowych
40 ms ndash dla rur kamionkowych betonowych i z tworzyw sztucznych
c) dla odpływu tylko ściekoacutew sanitarnych Qww prędkość przepływu
ściekoacutew nie może być mniejsza od vmin = 07 ms
bullRynny z PVC-U
bullRynny z blachy aluminiowej
bullRynny miedziane
bullRynny z blachy stalowej
bullRynny cynkowo-tytanowe
Przekroje rynien a b c) poacutełokragłe d) trapezowy e f) trapezoidalny g) prostokatny h) poacutełokragły leacy
Rodzaje rynien a) okapowa b) koszowa c) gzymsowa d) leacy
8
Dobowe zapotrzebowanie na wodę Gd
Gd = gj ∙ U [dm3d]
gj ndash jednostkowe dobowe zapotrzebowanie na wodę [dm3d∙U]
U ndash liczba użytkownikoacutew
Przepływy obliczeniowe
9
Średnie godzinowe zapotrzebowanie na wodę Gh śr
[dm3h]
τ ndash czas użytkowania instalacji w ciągu doby [h]
Przepływy obliczeniowe
τ
G=G d
śrh
10
Maksymalne godzinowe zapotrzebowanie na wodę Gh max
Gh max = Gh śr ∙ Nh [dm3h]
Nh ndash wspoacutełczynnik nieroacutewnomierności godzinowego poboru wody przyjmuje roacuteżne wartości dla zimnej wody ciepłej i ogoacutelnej
Przepływy obliczeniowe
11
Godzinowy wspoacutełczynnik nieroacutewnomierności rozbioru wody
charakteryzuje wielkość zmian zachodzących w poborze
ciepłej wody użytkowej w danym obiekcie
Wartość wspoacutełczynnika Nh zależy od przeznaczenia
i wielkości obiektu dla ktoacuterego obliczana jest instalacja
Dla budynkoacutew mieszkalnych zależy on bezpośrednio od
liczby mieszkańcoacutew Dla innych obiektoacutew wielkość rozbioru
zaroacutewno średniego jak i maksymalnego należy opracować
na podstawie analizy sposobu korzystania z instalacji
Przepływy obliczeniowe
12
Godzinowy wspoacutełczynnik nieroacutewnomierności rozbioru wody
13
Przepływy obliczeniowe
Maksymalne chwilowe zapotrzebowanie na wodę qs to obliczeniowe zapotrzebowanie wody w obiekcie na ktoacutere wymiaruje się instalację wg wzoroacutew zawartych w PN-92B-01706 w zależności od rodzaju budynku i wartości sumy normatywnych wypływoacutew z punktoacutew czerpalnych
14
15
16
Poroacutewnanie przepływoacutew normatywnych
i obliczeniowych
SPOSOBY PROWADZENIA PRZEWODOacuteW WODOCIĄGOWYCH
W BUDYNKACH
UKŁADY INSTALACJI WODOCIĄGOWYCH MOŻNA PODZIELIĆ
W zależności od sposobu
rozprowadzania wody
W zależności od ciśnienia
gwarantowanego
W zależności od wysokości podnoszenia
wody
Biorąc pod uwagę sposoacuteb rozprowadzania wody w instalacjach wewnętrznych wyroacuteżniamy
układ z rozdziałem dolnym
układ z rozdziałem goacuternym
układ pierścieniowy
UKŁAD Z ROZDZIAŁEM DOLNYM
Schemat instalacjo wodociągowej z rozdziałem dolnym
1- przewoacuted rozdzielczy dolny 2- pion wodociągowy 3 ndashodgałęzienie 4- zawoacuter czerpalny 5- zawoacuter przelotowy
UKŁAD Z ROZDZIAŁEM GOacuteRNYM
Schemat instalacji wodociągowej z rozdziałem goacuternym
1- pion zasilający zbiornik goacuterny 2- zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym 3 ndashzawoacuter zwrotny prosty 4- przewoacuted rozdzielczy goacuterny 5- zawoacuter przelotowy 6-pion wodociągowy 7-odgałęzienie 8- zawoacuter czerpalny
UKŁAD PIERŚCIENIOWY
Schemat instalacji wodociągowej pierścieniowej
1- pion zasilający zbiornik goacuterny 2- zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym 3 ndashzawoacuter zwrotny prosty 4- przewody rozdzielcze goacuterne 5- zawoacuter przelotowy 6-pion wodociągowy 7-odgałęzienie 8- zawoacuter czerpalny 9- przewoacuted rozdzielczy dolny
Rozpatrując układy wewnętrznych instalacji wodociągowych w aspekcie wysokości podnoszenia wody i dopuszczalnej wysokości ciśnienia w instalacjach wodociągowych możemy dokonać podziału na
instalacje jednostrefowe
instalacje wielostrefowe
INSTALACJE JEDNOSTREFOWE
Schemat zasilania jednostrefowego w układach chwilowego spadku ciśnienia poniżej wymaganego w sieci ulicznej
1 przewoacuted rozdzielczy (dolny) 2 pion zasilający zbiornik goacuterny 3 zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym 4 zawoacuter zwrotny prosty
5 pion wodociągowy 6 odgałęzienie 7 zawoacuter przelotowy
INSTALACJE JEDNOSTREFOWE
Rys Schemat zasilania jednostrefowego w układach chwilowego spadku ciśnienia poniżej wymaganego w sieci ulicznej
1 przewoacuted rozdzielczy (dolny) 2pion wodociągowy 3 odgałęzienie 4 zawoacuter czerpalny 5 zawoacuter zwrotny 6 zestaw do podwyższania ciśnienia
INSTALACJE DWUSTREFOWE
Rys Schemat wewnętrznej dwustrefowej instalacji wodociągowej (pierwsza strefa zasilana bezpośrednio z zewnętrznej sieci wodociągowej- układ instalacji z rozdziałem dolnym druga strefa zasilana przy pomocy zestawu podwyższającego ciśnienie- układ instalacji z rozdziałem dolnym)
1 przewoacuted rozdzielczy dolny( w pierwszej strefie) 2 zawoacuter zwrotny 3 zestaw podwyższający ciśnienie 4 zawoacuter przelotowy 5 pion wodociągowy ( pierwsza strefa) 6 odgałęzienie 7 zawoacuter czerpalny 8pion zasilający instalacje wodociągową drugiej strefy 9 przewoacuted rozdzielczy w drugiej strefie
INSTALACJE DWUSTREFOWE
Rys Schemat wewnętrznej dwustrefowej instalacji wodociągowej (pierwsza strefa bezpośrednio zasilana z zewnętrznej sieci wodociągowej- układ instalacji z rozdziałem dolnym druga strefa zasilana przez zbiornik goacuterny otwarty-układ instalacji z rozdziałem goacuternym) 1przewoacuted rozdzielczy dolny( w pierwszej strefie) 2 zawoacuter przelotowy 3 pion wodociągowy ( w pierwszej strefie)4odgałęzienie 5 zawoacuter czerpalny 6 zawoacuter zwrotny 7 pompa z silnikiem
elektrycznym 8 pion zasilający zbiornik goacuterny otwarty( drugiej strefy) 9zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym 10przewoacuted rozdzielczy goacuterny( w drugiej strefie) 11 pion wodociągowy rozdziału goacuternego ( w drugiej strefie)
INSTALACJE DWUSTREFOWE
Rys Schemat wewnętrznej dwustrefowej instalacji wodociągowej (pierwsza strefa bezpośrednio zasilana z zewnętrznej sieci wodociągowej- układ instalacji z rozdziałem goacuternym druga strefa zasilana przez zestaw do podwyższania ciśnienia- układ z rozdziałem goacuternym)1przewoacuted rozdzielczy dolny( w pierwszej strefie) 2 zawoacuter zwrotny 3 zestaw do podwyższania ciśnienia 4zawoacuter przelotowy 5 pion wodociągowy (pierwszej strefy) 6 odgałęzienie 7 zawoacuter czerpalny 8 pion zasilający drugą strefę9przewoacuted rozdzielczy goacuterny 10zawoacuter przelotowy11 pion wodociągowy drugiej strefy 12zawoacuter odcinający(
oddziela układy zasilane- przepływ wody w pionie pierwszej strefy od drugiej strefy)
INSTALACJE WIELOSTREFOWE
Rys Schemat wielostrefowej i wewnętrznej instalacji wodociągowej 1 przewoacuted rozdzielczy dolny( pierwsza strefa zasilania) 2 pion wodociągowy (pierwsza strefa) 3 odgałęzienie 4 zawoacuter czerpalny 5 pion zasilający druga
strefę 6 przewoacuted rozdzielczy dolny (drugiej strefy) 7 pion zasilający trzecia strefę 8 przewoacuted rozdzielczy dolny( trzeciej strefy) 9 zespoacuteł podwyższania ciśnienia dla pierwszej strefy 10 zespoacuteł podwyższania ciśnienia dla drugiej strefy 11 zespoacuteł podwyższania ciśnienia dla trzeciej strefy
INSTALACJE WIELOSTREFOWE
Rys Schemat wielostrefowej wewnętrznej instalacji wodociągowej układ stref z rozdziałem goacuternym
1pompa z silnikiem elektrycznym zasilająca zbiornik goacuterny otwarty trzeciej strefy 2 pompa z silnikiem elektrycznym zasilająca zbiornik goacuterny otwarty drugiej strefy 3 pompa z silnikiem elektrycznym zasilająca zbiornik goacuterny otwarty pierwszej strefy 4 pion zasilający zbiornik goacuterny otwarty pierwszej strefy 5zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym ( pierwszej strefy) 6 przewoacuted rozdzielczy goacuterny ( pierwszej strefy) 7 pion wodociągowy (pierwsza
strefa) 8 odgałęzienie 9 zawoacuter czerpalny 10 pion zasilający zbiornik goacuterny otwarty (drugiej strefy) 11 zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym (druga strefa) 12przewoacuted rozdzielczy goacuterny (druga strefa) 13 pion zasilający zbiornik goacuterny otwarty(trzecia strefa) 14 zbiornik goacuterny
otwarty z zaworem pływakowym (trzecia strefa) 15 przewoacuted rozdzielczy goacuterny (trzecia strefa)
INSTALACJE WIELOSTREFOWE
Schemat wielostrefowej wewnętrznej instalacji wodociągowej Układ stref pierścieniowy z jednym przewodem zasilającym
1 przewoacuted zasilający zbiorniki goacuterne pierwszej drugiej i trzeciej strefy 2 zbiornik goacuterny otwarty pierwszej strefy 3 zawoacuter 4 instalacja pierścieniowa pierwszej strefy 5 zbiornik goacuterny otwarty drugiej strefy 6 zawoacuter 7 instalacja pierścieniowa drugiej strefy 8 zbiornik goacuterny otwarty trzeciej strefy 9 zawoacuter czerpalny 10 instalacja pierścieniowa trzeciej strefy 11 odgałęzienie 12 zawoacuter czerpalny13
pompa z silnikiem elektrycznym
GŁOacuteWNE ZASADY PROWADZENIA INSTALACJI WODOCIĄGOWYCH
roacutewnolegle i prostopadle do ścian i stropoacutew
z jak najmniejszą ilością załamań
po trasach najkroacutetszych
przy wewnętrznych ścianach budynku
przejścia rur przez przegrody należy wyposażyć w tuleje ochronne
Instalacje zimnej i ciepłej wody mogą być rozprowadzone w następujący sposoacuteb
natynkowo ndash czyli po wierzchu ścian i przegroacuted budowlanych
w bruzdach ściennych
w szlichcie podłogowej
w pionowych szachtach i kanałach ściennych
SPOSOBY PROWADZENIA INSTALACJI
Prowadzenie instalacji w piwnicach i pod stropami
Prowadzenie rur w korytkach gdzie wydłużenia są kompensowane poprzez wyboczanie się rur
Prowadzenie rur z odgałęzieniami na łupinach wsporczych
Prowadzenie pionoacutew w szachtach instalacyjnych
Prowadzenie oraz mocowanie pionoacutew
w szachtach instalacyjnych
Układ troacutejnikowy Układ rozdzielaczowy
UKŁAD TROacuteJNIKOWY
Prowadzenie rur instalacji wodociągowej w układzie troacutejnikowym
Sposoacuteb prowadzenia przewodoacutew w węźle
sanitarnym
UKŁAD TROacuteJNIKOWY
UKŁAD TROacuteJNIKOWY
UKŁAD ROZDZIELACZOWY
Prowadzenie rur instalacji wodociągowej w układzie rozdzielaczowym
UKŁAD ROZDZIELACZOWY
UKŁAD OBWODOWY
Podpora stała
Podpora przesuwna
Przykład prowadzenia pionu instalacyjnego bez kompensatoroacutew z uwzględnieniem wyboczenia (linią przerywaną oznaczono przykładowy przewidywany kształt pionu po osiągnięciu temperatury czynnika roboczego)
Oznaczenia PP - podpora przesuwnaPS - podpora stała
ELEMENTY INSTALACJI WODOCIĄGOWYCH
Elementy instalacji wodociągowych
Przyłącze wodociągowe
Zestaw wodomierza głoacutewnego
Filtr wody zawoacuter antyskażeniowy zawory odcinające (armatura)
Przewody rozdzielcze (rozprowadzające)
Przewody pionowe (piony wodociągowe)
Przewody w pomieszczeniach sanitarnych (połączenia od pionu do punktoacutew czerpalnych)
Punkty czerpalne (baterie czerpalne i zawory)
Przyłącza do budynku 1-linia zabudowy 2- linia rozgraniczająca 3-sieć wodociągowa 4-sieć kanalizacyjna 5-zestaw wodomierzowy 6-studzienka rewizyjna
Sposoacuteb przeprowadzenia przewodu przez ścianę zewnętrzną
Podział wodomierzy
W obudowie
zamkniętej Z wyjmowaną
wstawką
pomiarową
instalowane
poziomo
kolanowe
Podział wodomierzy
1 Wodomierz działający na zasadach mechanicznych przeznaczony do wody
a) zimnej o temperaturze od 0 degC do 30 degC
b) ciepłej o temperaturze od 30 degC do 90 degC
c) gorącej o temperaturze od 30 degC do 130 degC albo od 30 degC do 180 degC
2 Wodomierz działający na zasadach elektronicznych lub mechanicznych z urządzeniami elektronicznymi albo bez przeznaczony do wody zimnej o temperaturze od 0 degC do 30 degC
Wodomierze mieszkaniowe (JS) Wodomierz powinien być zamontowany w położeniu roboczym zgodnie z oznakowaniem umieszczonym na wodomierzu przez producenta H - oznacza pozycję pracy wodomierza w poziomie V - oznacza pozycję pracy wodomierza w pionie Litera znajdująca się na tarczy wodomierza A B C lub D - oznacza klasę obciążeń wodomierza
Wodomierz sprzężony roacutewnolegle 1-wodomierz głoacutewny śrubowy 2-wodomierz boczny skrzydełkowy 3-zawoacuter zmiennego obciążenia
1 Wodomierze działające na zasadach mechanicznych przeznaczone do wody charakteryzują następujące strumienie
1) maksymalny strumień objętości (Qmax)
2) nominalny strumień objętości (Qn)
3) pośredni strumień objętości (Qt)
4) minimalny strumień objętości (Qmin)
2 Stosunek QmaxQn powinien wynosić 2
3 Rozroacuteżnia się cztery klasy metrologiczne wodomierzy klasa A klasa B klasa C klasa D
4 Klasy metrologiczne wodomierzy w zależności od wartości stosunku QminQn i QtQn
Q (q)-strumień objętości - objętość wody przepływającej przez wodomierz w przyjętej jednostce czasu
Qmax (qmax) -maksymalny strumień objętości - największy strumień objętości przy ktoacuterym wodomierz może pracować w kroacutetkim czasie bez uszkodzenia i przekroczenia błędoacutew granicznych dopuszczalnych oraz wartości maksymalnej straty ciśnienia
Qn (qn) nominalny strumień objętości - strumień objętości roacutewny połowie maksymalnego strumienia objętości przy ktoacuterym wodomierz może pracować przy przepływie ciągłym lub przerywanym i jego wskazania mieszczą się w granicach błędoacutew granicznych dopuszczalnych
Qt (qt) pośredni strumień objętości - strumień objętości dzielący zakres obciążeń pomiarowych na przedział goacuterny i dolny przy ktoacuterym błąd graniczny dopuszczalny zmienia wartość
Qmin (qmin ) minimalny strumień objętości- strumień objętości powyżej ktoacuterego wskazania wodomierza nie powinny przekraczać błędoacutew granicznych dopuszczalnych
Zakres obciążeń pomiarowych wodomierza - zakres strumienia objętości wodomierza zawarty między maksymalnym strumieniem objętości a minimalnym strumieniem objętości
Krzywa błędoacutew wodomierza
Błędy graniczne dopuszczalne wodomierzy plusmn 2 - w przedziale goacuternym zakresu obciążeń (qt q qmax)
plusmn 5 - w przedziale goacuternym zakresu obciążeń (qmin q qt)
Lokalizacja wodomierza
Doboacuter wodomierza
Aby dobrać wodomierz należy
ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe
ustalić umowny przepływ obliczeniowy dla wodomierza qw m3h
qw = 2 q
Doboacuter wodomierza
Doboacuter wodomierza
dla dobranego wodomierza ustalić w oparciu o dane producenta wodomierzy stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez wodomierz
Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem
PN-EN 1717 - Ochrona przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody w instalacjach wodociągowych i ogoacutelne wymagania dotyczące urządzeń zapobiegających zanieczyszczaniu przez przepływ zwrotny
Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem
Podział płynoacutew ktoacutere mają lub mogą mieć kontakt z wodą do picia
Kategoria 1
Woda wypływająca bezpośrednio z sieci wodociągowej przeznaczona do użytkowania przez człowieka do celoacutew konsumpcyjnych
Kategoria 2
Płyn nie stanowiący bakteriologicznego lub toksycznego zagrożenia dla człowieka
Kategoria 3
Płyn stanowiący pewne zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność co najmniej jednej substancji toksycznej lub bardzo toksycznej o LD50gt200 mgkg wagi ciała
Kategoria 4
Płyn stanowiący pewne zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność co najmniej jednej substancji toksycznej lub bardzo toksycznej o LD50200 mgkg wagi ciała lub też co najmniej jednej substancji radioaktywnej mutagennej lub rakotwoacuterczej
Kategoria 5
Płyn stanowiący zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność substancji mikrobiologicznych bądź wirusowych
Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem
Przepływ zwrotny wywołany spadkiem ciśnienia w sieci wodociągowej
Potencjalne źroacutedła zanieczyszczenia wody wodociągowej
XY
1- sieć wodociągowa
2- urządzenie zabezpieczające
X-rodzina zabezpieczenia
Y-typ zabezpieczenia
Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody
Aby dobrać zabezpieczenie należy
określić kategorię płynu
określić rodzaj zabezpieczenia wg normy
ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe
dobrać zawoacuter zwracając uwagę na średnicę wodomierza
Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody
dla dobranego zaworu ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez zawoacuter
Filtr
Doboacuter filtra
Aby dobrać filtr należy
ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe
dobrać filtr zwracając uwagę na średnicę wodomierza i zaworu antyskażeniowego
Doboacuter filtra
dla dobranego filtra ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez filtr
INSTALACJE KANALIZACYJNE
Rodzaje instalacji kanalizacyjnych
1 Kanalizacja sanitarna (bytowo ndash gospodarcza)
2 Kanalizacja deszczowa
3 Kanalizacja technologiczna
ścieki przed wprowadzeniem do kanalizacji
sanitarnej wymagają wstępnego oczyszczenia w
specjalnych urządzeniach
Odprowadzenie ściekoacutew z nieruchomości może być
realizowane na dwa sposoby
systemem ogoacutelnospławnym (zbiorczym)
lub systemem rozdzielczym
Kanalizacja ogoacutelnospławna odprowadza zaroacutewno ścieki
sanitarne (bytowe) jak i deszczowe
W kanalizacji rozdzielczej ścieki sanitarne i deszczowe
odprowadzane są rozdzielnie
Schemat kanalizacji ogoacutelnospławnej
KS1 KS2
Kanał ogoacutelnospławny
RD1 RD2
linia regulacyjna
ST1
ST2
Schemat kanalizacji rozdzielczej
KS1 KS2
Kanał sanitarny
Kanał deszczowy
RD1 RD2
linia regulacyjnaST1
ST2
SD1
SD2
Podział instalacji kanalizacyjnej
Instalację kanalizacyjną można podzielić na
zewnętrzną (na terenie nieruchomości lecz poza budynkiem)
wewnętrzną (w budynku)
Podział ten wydaje się oczywisty ale jest istotny przy doborze materiału instalacyjnego - nie każdy materiał sprawdzający się wewnątrz nadaje się do stworzenia instalacji zewnętrznej
Granicą między instalacją wewnętrzną a zewnętrzną jest tzw czyszczak głoacutewny (rewizja głoacutewna)
Przewody domowej
instalacji kanalizacyjnej
Przykanalik (przyłącze kanalizacyjne) ndash jest to odcinek ktoacutery łączy kanalizację na terenie nieruchomości z siecią kanalizacyjną
Najczęściej przykanalik włączany jest do studzienki (rewizyjnej lub włazowej) ktoacutera stanowi uzbrojenie sieci Możliwe jest też przyłączenie przez wpust boczny lub złącze siodłowe
Przewody domowej
instalacji kanalizacyjnej
Przykanaliki oznaczane są znakami informacyjnymi Na znaku podana jest średnica (w mm) spadek przyłącza (w promilach) oraz jego długość (w m) Granicą między siecią a instalacją jest położona w pobliżu granicy nieruchomości pierwsza studzienka licząc od strony budynku
Sieć i przykanalik
w przypadku istnienia studzienki rewizyjnej
przykanalikstudzienka rewizyjna
linia
reg
ulac
yjnastudzienka kanalizacyjna
sieć kanalizacyjna
budy
nek
instalacja
zewnętrzna
Sieć i przykanalik
w przypadku braku studzienki rewizyjnej (wg nowych przepisoacutew w przypadku braku studzienki rewizyjnej
przykanalik to odcinek biegnący od granicy budynku do granicy
nieruchomości)
linia
reg
ulac
yjnastudzienka kanalizacyjna
sieć kanalizacyjna
budy
nek
przykanalik
sieć kanalizacyjna
Instalacja kanalizacyjna składa się z 1 poziomoacutew (przewodoacutew odpływowych) ndash są to przewody
prowadzone z odpowiednim spadkiem ktoacutere odprowadzają
ścieki z pionoacutew wpustoacutew podłogowych itp do przykanalika
lub sieci zewnętrznej
2 pionoacutew (przewodoacutew spustowych) ndash są to przewody prowadzone
przez jedną lub kilka kondygnacji odprowadzające ścieki
z podejść kanalizacyjnych wpustoacutew dachowych lub rynien
do przewodoacutew odpływowych
3 podejść kanalizacyjnych ndash przewody odprowadzające ścieki
z przyboroacutew i urządzeń sanitarnych do pionoacutew lub poziomoacutew
kanalizacyjnych
podejścia pojedyncze
podejścia zbiorowe
Kanalizacja sanitarna grawitacyjna
Odprowadza wodę zanieczyszczoną (ścieki) w wyniku jej wykorzystania odpływającą z ustępoacutew spłukiwanych natryskoacutew wanien bidetoacutew zlewoacutew umywalek wpustoacutew podłogowych i innych urządzeń występujących w gospodarstwie domowym
Projektowanie kanalizacji sanitarnej odbywa się w oparciu o normę
PN ndash EN 12056 ndash 2 grudzień 2002
Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew
Część 2 Kanalizacja sanitarna projektowanie układu i obliczenia
oraz w przypadku braku informacji o normę
PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania
w projektowaniu
Podejścia kanalizacyjne ndash łączą
odpływ z pionem kanalizacyjnym
Podejścia
niewentylowane - należy montować ze spadkiem wynoszącym od 2 do 15
wentylowane ndash można zastosować tu mniejsze spadki zgodnie z przywołaną normą ale wymagają dodatkowego przewodu wentylującego
Najczęściej projektuje się podejścia niewentylowane Ich długość w typowym rozwiązaniu stosowanym w Polsce nie powinna przekraczać 30 m a w przypadku miski ustępowej 10 m po długości przewodu
W przypadku dłuższych podejść albo zwiększa się średnicę albo projektuje się podejścia wentylowane za pomocą np zaworoacutew napowietrzających
Nowa norma wprowadza cztery typy systemoacutew kanalizacyjnych jakie można spotkać w poszczegoacutelnych krajach Unii Europejskiej
W Polsce stosuje się tradycyjnie system I
System Nazwa Cechy
I
System pojedynczego pionu
z podejściami częściowo
wypełnionymi
bull jeden pion kanalizacyjny
bull wypełnienie przewodoacutew 50
II
System pojedynczego pionu
z podejściami o mniejszej
średnicy
bull jeden pion kanalizacyjny
bull wypełnienie przewodoacutew 70
III
System pojedynczego pionu
z podejściami całkowicie
wypełnionymi
bull jeden pion kanalizacyjny
bull wypełnienie przewodoacutew 100
bull każde urządzenie podłączone
oddzielnie do pionu
IV System oddzielnych pionoacutew
kanalizacyjnych
bull dwa piony ndash jeden odprowadzający
ścieki czarne z ustępoacutew spłukiwanych
i pisuaroacutew i drugi odprowadzający
pozostałe ścieki
bull wypełnienie przewodoacutew jak dla
systemoacutew I II lub III
Średnice nominalne podejść pojedynczych dobiera się w zależności od typu przyłączonego przyboru sanitarnego lub urządzenia w typowych
rozwiązaniach w Polsce wg tabeli Urządzenie DN [mm]
Umywalka bidet 40
Zlewozmywak
zmywarka pralka
wanna natrysk 50
Miska ustępowa 100
Minimalna średnica podejścia pojedynczego zdeterminowana jest przez jego długość wysokość spadania i ilość zmian kierunku zgodnie z tabelą
DN Lmax
[m] H [m]
trzy zmiany
kierunku
40
50 30 lt10
70 50 lt10
100 50 lt30
H
L
Jeśli powyższe wymiary są przekroczone lub istnieje konieczność zastosowania więcej niż trzech zmian kierunku prowadzenia przewodoacutew należy wybrać kolejną większą średnicę nominalną
Średnice nominalne podjeść zbiorowych
Zależą od natężenia przepływu ściekoacutew w projektowanym
podejściu i od zastosowanego systemu Wybierając system
należy kierować się dostępnymi na rynku przyborami trudno
bowiem wyobrazić sobie podłączanie przyboru sanitarnego
z odpływem np 40mm do przewodu o średnicy mniejszej
Utrudniałoby to swobodny odpływ ściekoacutew z tego przyboru
Natężenie przepływu ściekoacutew sanitarnych Qww
wyznacza się dla danego odcinka instalacji zgodnie
z zależnością
]sl[DUKQww
gdzie K ndash wspoacutełczynnik częstości
DU ndash odpływ jednostkowy [ls] z urządzenia
UWAGA Qww DUmax jeśli nie to Qww = DUmax
Odpływy jednostkowe DU
Odpływy jednostkowe DU -cd
Typowe wspoacutełczynniki częstości K
Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia
z przewodami odpływowymi Piony kanalizacyjne należy prowadzić bez zmiany średnicy i kierunku na całej długości w szachtach sanitarnych
U podstawy każdego pionu przed przejściem w przewoacuted odpływowy należy zamontować otwoacuter rewizyjny (czyszczak) umożliwiający dostęp do wnętrza przodu
W przypadku kanalizacji sanitarnej każdy pion musi być wentylowany w celu wyroacutewnania ciśnienia w instalacji
Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia
z przewodami odpływowymi Wentylację pionu zapewnia
przewoacuted wentylacyjny zakończony rurą wywiewną wyprowadzoną ponad połać dachu
zawoacuter napowietrzający ndash rozwiązanie dozwolone do stosowania w przypadku braku możliwości wyprowadzenia pionu ponad dach można takie rozwiązanie stosować przy spełnieniu następujących warunkoacutew
piony mają wysokość 4 do 5 kondygnacji
ostatni pion licząc od najdalszego w stosunku do kanału oraz co piąty w budynku jest zakończony rurą wywiewną
Elementy pionu kanalizacyjnego
troacutejniki doprowadzające ścieki z podejść kanalizacyjnych
czyszczak prze zmianą kierunku prowadzenia ściekoacutew ndash około 05 nad posadzką przed przejściem w przewoacuted odpływowy
rura prosta o niezmiennej średnicy na całej długości
zawoacuter napowietrzający lub rura wywiewna
W systemie kanalizacji sanitarnej wyroacuteżnić można
piony z wentylacją głoacutewną ndash zakończone rurą wywiewną lub zaworem napowietrzającym
piony z wentylacją obejściową ndash piony z dodatkowym przewodem wentylacyjnym prowadzonym obok pionu spustowego i połączonym z rurą wywiewną
Średnica pionu zależy od wybranego systemu wentylacji i obliczonego natężenia przepływu ściekoacutew dla całego pionu
Należy pamiętać o tym że minimalna średnica pionu nie może być mniejsza od średnicy największego podejścia
W typowych rozwiązaniach w Polsce minimalna średnica pionu wynosi 70mm a dla pionoacutew prowadzących ścieki z misek ustępowych 100mm
Oczywiście w tabelach należy sprawdzić czy średnicy nie należy zwiększyć ze względu na obliczoną wartość Qww
Piony z wentylacją głoacutewną
Piony z wentylacją obejściową
Przewody odpływowe
(poziomy kanalizacyjne)
Wśroacuted przewodoacutew odpływowych wyroacuteżniamy przewoacuted głoacutewny oraz przewody drugorzędne Każdy przewoacuted drugorzędny powinien być oddzielnie podłączony do głoacutewnego pod kątem 45deg
Wszystkie przewody prowadzone są najkroacutetszą drogą przeważnie wzdłuż przegrody budowlanej oraz koniecznie z zachowaniem odpowiedniego spadku
Przewody odpływowe
(poziomy kanalizacyjne)
Spadek powinien być jednakowy na całej długości co zapewnia samooczyszczanie się przewodu
Przyjęte jest że rury układa się kielichem w kierunku przeciwnym do spływu ściekoacutew
Rewizje kanalizacyjne powinno się montować
co 15 m na rurach średnicy od 100 do 150 mm
przed każdym uskokiem poziomu
Rury prowadzone przez murowane ścianki muszą być ułożone prostopadle do przegrody
Na przewody z tworzyw sztucznych powinno się w miejscach przejść dodatkowo nałożyć tuleje ochronne Umożliwią one rurom pewien ruch zabezpieczając instalację przed uszkodzeniami mechanicznymi
Przestrzeń pomiędzy tuleją a rurą powinno się zabezpieczyć izolacją
Jeśli przewody kanalizacyjne z tworzyw sztucznych układane są w sąsiedztwie przewodoacutew wydzielających ciepło powinny być osłonięte otulinami izolacyjnymi w celu zabezpieczenia przed przegrzewaniem
Przewody poziome i przykanaliki powinny być ułożone poniżej strefy przemarzania gruntu czyli na głębokości 80-140 cm zależnie od regionu kraju
Jeśli przewody prowadzone są w pomieszczeniach w ktoacuterych temperatura może spadać poniżej 0degC muszą być odpowiednio zabezpieczone przed przemarzaniem
Dla przewodoacutew prowadzonych na zewnątrz budynku należy pamiętać że warstwa gruntu pokrywającego rury kanalizacyjne powinna być o 10-20 cm większa od głębokości przemarzania gruntu jeśli przewody układa się wyżej to powinny być zaizolowane termicznie
Rury kanalizacyjne układane na zewnątrz budynku powinny być oddalone
od innych przewodoacutew co najmniej
15 m od przewodoacutew gazowych i wodociągowych
08 m od kabli energetycznych
05 m od kabli telekomunikacyjnych
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qww z uwzględnieniem następujących zasad
1 dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 05
2 dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 07
3 minimalna prędkość przepływu ściekoacutew wynosi 07 ms stąd
wynika prowadzenie przewodoacutew z odpowiednim do średnicy
spadkiem w kierunku sieci zewnętrznej
4 minimalna średnica przewodu zewnętrznego wynosi 010m
a przykanalika 015m
Dobierając średnice przewodoacutew odpływowych należy stosować
tabelę z wartościami natężenia przepływu Q0 i prędkości
przepływu v0 dla przewodoacutew o przekroju kołowym przy
pełnym wypełnieniu i wykres Manninga
=QQ0
=vv0
hd
Q
v
(hd)
1
23
4
Przykład obliczeniowy Obliczeniowe natężenie sciekoacutew sanitarnych wynosi Qww= 50 ls Na podstawie tabeli 1 QwwQ0 = 50 2014 = 025 Z wykresu odczytujemy
V = 085V0 = 085114 = 097 ms przy napełnieniu hd = 037
Zakresy dopuszczalnych spadkoacutew przewodoacutew odpływowych
DN 0100 m ndash i = 20 - 100
DN 0150 m ndash i = 15 - 150
Urządzenia dodatkowe w kanalizacji sanitarnej
W przypadku odprowadzania ściekoacutew bytowo gospodarczych do zewnętrznej sieci typu ogoacutelnospławnego w pomieszczeniach położonych na najniższych kondygnacjach w budynku może dojść do zalania spowodowanego wstecznym przepływem ściekoacutew w wyniku intensywnych opadoacutew deszczu Dlatego też w tego typu instalacjach na przewodach kanalizacyjnych odprowadzających ścieki z pomieszczeń na najniższej kondygnacji stosować należy zasuwy burzowe ktoacutere chronią instalację przed przepływem zwrotnym
Materiały w kanalizacji sanitarnej
Instalacja kanalizacyjna może być wykonana z roacuteżnych materiałoacutew ale
zawsze rury i połączenia powinny być szczelne i odporne na korozję
Obecnie najpopularniejszym materiałem używanym do budowy instalacji
wewnętrznej jest tworzywo sztuczne Rury kanalizacyjne produkuje się z
polipropylenu (PP)
roacuteżnych odmian polichlorku winylu (PVC)
Polietylenu wysokiej gęstości (PE-HD)
żywicy poliestrowej wzmacnianej włoacuteknem szklanym (GRE)
Innymi materiałami stosowanymi w kanalizacji sanitarnej są
żeliwo
kamionka
beton
Kanalizacja deszczowa
Odprowadza wody opadowe z dachoacutew i terenoacutew przyległych do nieruchomości (podjazdy tarasy parkingi itp)
Projektowanie kanalizacji deszczowej odbywa się w oparciu o normę
PN ndash EN 12056 ndash 3 grudzień 2002
Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew
Część 3 Przewody deszczowe Projektowanie układu i obliczenia
oraz w przypadku braku informacji o normę
PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania w projektowaniu
Odprowadzanie wody z dachu stromego
W przypadku dachoacutew budynkoacutew niskich (do 5 kondygnacji) ktoacutere mają odpowiednie nachylenie (przyjmuje się że powyżej 8) najczęstszym sposobem odprowadzania wody deszczowej jest zastosowanie systemu rynnowego
Zadaniem deszczowej instalacji kanalizacyjnej jest zebranie wody z dachu i odprowadzenie jej do sieci kanalizacji deszczowej lub do gruntu System rynnowy polega na naturalnym (grawitacyjnym) spływie woacuted po połaci dachowej skąd jest przejmowana przez system rur System ten roacutewnież pracuje grawitacyjnie Umowną granicą instalacji deszczowej jest wylewka z ktoacuterej woda może być skierowana do sieci kanalizacji deszczowej (ogoacutelnospławnej) lub na grunt
Podstawowe elementy
instalacji kanalizacji deszczowej
Rynny - przewody o przekroju otwartym (okrągłym prostokątnym eliptycznym trapezowym okapowym) biegnące wzdłuż krawędzi dachu Zadaniem rynien jest zebranie wody opadowej Rynny prowadzone są z lekkim spadkiem w kierunku narożnikoacutew budynku dzięki czemu woda nie wylewa się za krawędzie tylko płynie w kierunku rur spustowych
Instalacja kanalizacji deszczowej składa się z następujących elementoacutew
Rury spustowe ndash pionowe odcinki przewodoacutew o przekroju zamkniętym (najczęściej okrągłym lub prostokątnym) Zadaniem rur spustowych jest zebranie wody płynącej rynnami i odprowadzenie ich poza budynek
Odpływy ndash elementy za pomocą ktoacuterych rynny przechodzą w rury spustowe Odpływ jest odcinkiem rynny w ktoacuterym wykonany jest obrobiony otwoacuter odpowiedniego kształtu pozwalający na włączenie rury spustowej Można wyroacuteżnić odpływy przelotowe oraz odpływy końcowe ( na narożnikach pomieszczeń) Pozwalają na mocowanie rur spustowych
Narożniki do rynien ndash umożliwiają połączenie rynien w narożnikach budynku Właściwy montaż narożnikoacutew jest bardzo ważny dla właściwej pracy rynien (ruchoacutew pod wpływem temperatury) Wylewki ndash kształtki ktoacuterymi kończy się rura spustowa Wylewka może być włą- czona do kanalizacji deszczowej bądź znajdować się nad gruntem
Łączniki do rynien - złączki zwykłe uszczelkowe i korekcyjne Ponieważ montaż rynien wymaga pozostawiania tzw dylatacji (odstępoacutew) złączki korekcyjne lub uszczelkowe umożliwiają wykonanie takich połączenia z dylatacją
Łączniki do rur spustowych - kolana troacutejniki redukcje mufy mufy redukcyjne Mufy służą do włączania rur spustowych do odpływoacutew zadaniem muf redukcyjnych jest połączenie rury spustowej i odpływu o roacuteżnych średnicach Kolana pozwalają na zmianę kierunku rury spustowej Troacutejniki umożliwiają włączanie do rur spustowych wyposażenia dodatkowego
Haki i obejmy - zadaniem tych elementoacutew jest mocowanie rynien i rur spustowych do dachoacutew i ścian
Elementy wykończeniowe i dodatkowe -
zadaniem tych elementoacutew jest wykończenie
systemu lub uzupełnienie jego pracy
Przykładami mogą tu być
dekiel służący do zakończenia rynny
filtr siatkowy montowany na rurze
spustowej zatrzymujący
zanieczyszczenia
czyszczak (rewizja) umożliwiający
przegląd i czyszczenie rury spustowej
(na zdjęciu)
odprowadzenie do kanalizacji deszczowej
Jednym ze sposoboacutew odprowadzenia wody jest podłączenie systemu rynnowego do kanalizacji deszczowej
Woacutewczas na dolnym odcinku rury spustowej mniej więcej 03-08 m ponad terenem należy zamontować rewizję (czyszczak) Rewizja ma wewnątrz kratkę na ktoacuterej zbierają się liście i inne zanieczyszczenia spływające z rynny
Rura spustowa z rewizją przyłączona jest do przewodoacutew odpływowych a te łączą się z kanalizacją Średnica przewodoacutew musi być co najmniej roacutewna średnicy rur spustowych i najczęściej wynosi 100-150 mm Głębokość na jakiej powinno się układać rury zależy od strefy przemarzania i wynosi 1-14 m System taki nie ma blokady przedostawania się zapachoacutew dlatego lepiej nie podłączać go do kanalizacji ogoacutelnospławnej
Innym sposobem odprowadzenia wody bezpośrednio do kanalizacji jest podłączenie rury spustowej do osadnika rynnowego Wyposażony jest on w klapkę ktoacutera stanowi blokadę zapachową i wyciągany kosz w ktoacuterym gromadzą się większe zanieczyszczenia takie jak liście
Gdy brak sieci kanalizacji deszczowej lub ogoacutelnospławnej woda deszczowa powinna być bezpiecznie rozprowadzona po terenie posesji ale tak żeby nie spływała na sąsiednie działki
Odprowadzanie wody z dachu
płaskiego
W przypadku dachoacutew budynkoacutew wysokich (powyżej 5 kondygnacji) oraz dachoacutew o małym nachyleniu (przyjmuje się że poniżej 8) najczęstszym sposobem odprowa-dzania wody deszczowej jest system odwadniania oparty na wpustach dachowych
Wpusty dachowe pełnią rolę dachowych odwodnień punkto-wych tzn zbierają wodę z pewnej powierzchni w jednym punkcie
Odprowadzanie wody z dachu
płaskiego Woda jest odprowadzana do rury spustowej biegnącej wewnątrz budynku a stamtąd do kanalizacji deszczowej lub poza budynek do gruntu Aby odwodnienie dachu płaskiego pracowało prawidłowo wpust powinien znaleźć się w najniższym punkcie dachu a spadek w jego kierunku powinien wynosić co najmniej 3 Oproacutecz zasadniczego wpustu powinien być wpust awaryjny ktoacutery przejmie wodę w przypadku zatkania wpustu głoacutewnego Na dachu powinna być co najmniej jedna para wpustoacutew Zasady projektowania moacutewią że wpusty należy rozmieszczać co 25 m
Obliczanie kanalizacji deszczowej
Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qr (qd) [ls]
rAC
10000
IAQr
gdzie ψ lub C ndash wspoacutełczynnik spływu przyjmowany wg nowej normy jako 10 (w starej zależny od nachylenia dachu i rodzaju powierzchni odwadnianej)
A ndash efektywna powierzchnia dachu lub powierzchnia odwadniana [m2]
I ndash w starej normie miarodajne natężenie deszczu [l(sha)] przyjmowane I 300 l(sha)
r ndash natężenie opadoacutew atmosferycznych [l(sm2)] przyjmowane albo na podstawie danych statystycznych albo wg tabeli 1 w nowej normie po przemnożeniu przez wspoacutełczynnik ryzyka podany w tabeli 2
Wymiarowanie rynien i rur spustowych
1 Przewody spustowe ndash średnicę należy dobrać tak aby obliczona wartość odpływu ściekoacutew Qr nie przekraczała wartości Qrmax (qdmax) a powierzchnia odwadniana A powierzchni Amax zestawionych w tabeli w normie PN ndash 92B ndash 01707
2 Wg starej normy rynny powinny mieć średnice minimum 150 mm (dotyczy to budynkoacutew wielorodzinnych)
Efektywna
powierzchnia dachu
odwadniana przez
rynnę A [m2]
Szerokość rynny [mm] Średnica rury
spustowej [mm]
poniżej 20 70 50
20 ndash 57 100 (lub 125) 70
57 ndash 97 125 100
97 - 170 150 100
170 - 243 180 125
Dla budynkoacutew jednorodzinnych średnice rynien i przewodoacutew spustowych można określić w oparciu o efektywną powierzchnię dachu wg tabeli
Średnice poziomoacutew i przykanalikoacutew
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qr z uwzględnieniem następujących zasad
a) dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 07
b) dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 09
c) i d) jak dla kanalizacji sanitarnej
Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej
Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qt (qog) [ls]
Qww ndash natężenie odpływu ściekoacutew sanitarnych
Qr ndash natężenie odpływu ściekoacutew deszczowych
Kanalizacja ogoacutelnospławna to ten fragment ktoacutery odprowadza i ścieki sanitarne i deszczowe do zewnętrznej sieci ogoacutelnospławnej
rwwt QQQ
Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się z uwzględnieniem następujących zasad
a) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt spełnione powinny być warunki
a) i b) jak dla ściekoacutew deszczowych
b) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt obliczeniowa prędkość przepływu
ściekoacutew nie może przekraczać wartości dopuszczalnej ktoacutera wynosi
80 ms ndash dla rur żeliwnych i innych metalowych
40 ms ndash dla rur kamionkowych betonowych i z tworzyw sztucznych
c) dla odpływu tylko ściekoacutew sanitarnych Qww prędkość przepływu
ściekoacutew nie może być mniejsza od vmin = 07 ms
bullRynny z PVC-U
bullRynny z blachy aluminiowej
bullRynny miedziane
bullRynny z blachy stalowej
bullRynny cynkowo-tytanowe
Przekroje rynien a b c) poacutełokragłe d) trapezowy e f) trapezoidalny g) prostokatny h) poacutełokragły leacy
Rodzaje rynien a) okapowa b) koszowa c) gzymsowa d) leacy
9
Średnie godzinowe zapotrzebowanie na wodę Gh śr
[dm3h]
τ ndash czas użytkowania instalacji w ciągu doby [h]
Przepływy obliczeniowe
τ
G=G d
śrh
10
Maksymalne godzinowe zapotrzebowanie na wodę Gh max
Gh max = Gh śr ∙ Nh [dm3h]
Nh ndash wspoacutełczynnik nieroacutewnomierności godzinowego poboru wody przyjmuje roacuteżne wartości dla zimnej wody ciepłej i ogoacutelnej
Przepływy obliczeniowe
11
Godzinowy wspoacutełczynnik nieroacutewnomierności rozbioru wody
charakteryzuje wielkość zmian zachodzących w poborze
ciepłej wody użytkowej w danym obiekcie
Wartość wspoacutełczynnika Nh zależy od przeznaczenia
i wielkości obiektu dla ktoacuterego obliczana jest instalacja
Dla budynkoacutew mieszkalnych zależy on bezpośrednio od
liczby mieszkańcoacutew Dla innych obiektoacutew wielkość rozbioru
zaroacutewno średniego jak i maksymalnego należy opracować
na podstawie analizy sposobu korzystania z instalacji
Przepływy obliczeniowe
12
Godzinowy wspoacutełczynnik nieroacutewnomierności rozbioru wody
13
Przepływy obliczeniowe
Maksymalne chwilowe zapotrzebowanie na wodę qs to obliczeniowe zapotrzebowanie wody w obiekcie na ktoacutere wymiaruje się instalację wg wzoroacutew zawartych w PN-92B-01706 w zależności od rodzaju budynku i wartości sumy normatywnych wypływoacutew z punktoacutew czerpalnych
14
15
16
Poroacutewnanie przepływoacutew normatywnych
i obliczeniowych
SPOSOBY PROWADZENIA PRZEWODOacuteW WODOCIĄGOWYCH
W BUDYNKACH
UKŁADY INSTALACJI WODOCIĄGOWYCH MOŻNA PODZIELIĆ
W zależności od sposobu
rozprowadzania wody
W zależności od ciśnienia
gwarantowanego
W zależności od wysokości podnoszenia
wody
Biorąc pod uwagę sposoacuteb rozprowadzania wody w instalacjach wewnętrznych wyroacuteżniamy
układ z rozdziałem dolnym
układ z rozdziałem goacuternym
układ pierścieniowy
UKŁAD Z ROZDZIAŁEM DOLNYM
Schemat instalacjo wodociągowej z rozdziałem dolnym
1- przewoacuted rozdzielczy dolny 2- pion wodociągowy 3 ndashodgałęzienie 4- zawoacuter czerpalny 5- zawoacuter przelotowy
UKŁAD Z ROZDZIAŁEM GOacuteRNYM
Schemat instalacji wodociągowej z rozdziałem goacuternym
1- pion zasilający zbiornik goacuterny 2- zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym 3 ndashzawoacuter zwrotny prosty 4- przewoacuted rozdzielczy goacuterny 5- zawoacuter przelotowy 6-pion wodociągowy 7-odgałęzienie 8- zawoacuter czerpalny
UKŁAD PIERŚCIENIOWY
Schemat instalacji wodociągowej pierścieniowej
1- pion zasilający zbiornik goacuterny 2- zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym 3 ndashzawoacuter zwrotny prosty 4- przewody rozdzielcze goacuterne 5- zawoacuter przelotowy 6-pion wodociągowy 7-odgałęzienie 8- zawoacuter czerpalny 9- przewoacuted rozdzielczy dolny
Rozpatrując układy wewnętrznych instalacji wodociągowych w aspekcie wysokości podnoszenia wody i dopuszczalnej wysokości ciśnienia w instalacjach wodociągowych możemy dokonać podziału na
instalacje jednostrefowe
instalacje wielostrefowe
INSTALACJE JEDNOSTREFOWE
Schemat zasilania jednostrefowego w układach chwilowego spadku ciśnienia poniżej wymaganego w sieci ulicznej
1 przewoacuted rozdzielczy (dolny) 2 pion zasilający zbiornik goacuterny 3 zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym 4 zawoacuter zwrotny prosty
5 pion wodociągowy 6 odgałęzienie 7 zawoacuter przelotowy
INSTALACJE JEDNOSTREFOWE
Rys Schemat zasilania jednostrefowego w układach chwilowego spadku ciśnienia poniżej wymaganego w sieci ulicznej
1 przewoacuted rozdzielczy (dolny) 2pion wodociągowy 3 odgałęzienie 4 zawoacuter czerpalny 5 zawoacuter zwrotny 6 zestaw do podwyższania ciśnienia
INSTALACJE DWUSTREFOWE
Rys Schemat wewnętrznej dwustrefowej instalacji wodociągowej (pierwsza strefa zasilana bezpośrednio z zewnętrznej sieci wodociągowej- układ instalacji z rozdziałem dolnym druga strefa zasilana przy pomocy zestawu podwyższającego ciśnienie- układ instalacji z rozdziałem dolnym)
1 przewoacuted rozdzielczy dolny( w pierwszej strefie) 2 zawoacuter zwrotny 3 zestaw podwyższający ciśnienie 4 zawoacuter przelotowy 5 pion wodociągowy ( pierwsza strefa) 6 odgałęzienie 7 zawoacuter czerpalny 8pion zasilający instalacje wodociągową drugiej strefy 9 przewoacuted rozdzielczy w drugiej strefie
INSTALACJE DWUSTREFOWE
Rys Schemat wewnętrznej dwustrefowej instalacji wodociągowej (pierwsza strefa bezpośrednio zasilana z zewnętrznej sieci wodociągowej- układ instalacji z rozdziałem dolnym druga strefa zasilana przez zbiornik goacuterny otwarty-układ instalacji z rozdziałem goacuternym) 1przewoacuted rozdzielczy dolny( w pierwszej strefie) 2 zawoacuter przelotowy 3 pion wodociągowy ( w pierwszej strefie)4odgałęzienie 5 zawoacuter czerpalny 6 zawoacuter zwrotny 7 pompa z silnikiem
elektrycznym 8 pion zasilający zbiornik goacuterny otwarty( drugiej strefy) 9zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym 10przewoacuted rozdzielczy goacuterny( w drugiej strefie) 11 pion wodociągowy rozdziału goacuternego ( w drugiej strefie)
INSTALACJE DWUSTREFOWE
Rys Schemat wewnętrznej dwustrefowej instalacji wodociągowej (pierwsza strefa bezpośrednio zasilana z zewnętrznej sieci wodociągowej- układ instalacji z rozdziałem goacuternym druga strefa zasilana przez zestaw do podwyższania ciśnienia- układ z rozdziałem goacuternym)1przewoacuted rozdzielczy dolny( w pierwszej strefie) 2 zawoacuter zwrotny 3 zestaw do podwyższania ciśnienia 4zawoacuter przelotowy 5 pion wodociągowy (pierwszej strefy) 6 odgałęzienie 7 zawoacuter czerpalny 8 pion zasilający drugą strefę9przewoacuted rozdzielczy goacuterny 10zawoacuter przelotowy11 pion wodociągowy drugiej strefy 12zawoacuter odcinający(
oddziela układy zasilane- przepływ wody w pionie pierwszej strefy od drugiej strefy)
INSTALACJE WIELOSTREFOWE
Rys Schemat wielostrefowej i wewnętrznej instalacji wodociągowej 1 przewoacuted rozdzielczy dolny( pierwsza strefa zasilania) 2 pion wodociągowy (pierwsza strefa) 3 odgałęzienie 4 zawoacuter czerpalny 5 pion zasilający druga
strefę 6 przewoacuted rozdzielczy dolny (drugiej strefy) 7 pion zasilający trzecia strefę 8 przewoacuted rozdzielczy dolny( trzeciej strefy) 9 zespoacuteł podwyższania ciśnienia dla pierwszej strefy 10 zespoacuteł podwyższania ciśnienia dla drugiej strefy 11 zespoacuteł podwyższania ciśnienia dla trzeciej strefy
INSTALACJE WIELOSTREFOWE
Rys Schemat wielostrefowej wewnętrznej instalacji wodociągowej układ stref z rozdziałem goacuternym
1pompa z silnikiem elektrycznym zasilająca zbiornik goacuterny otwarty trzeciej strefy 2 pompa z silnikiem elektrycznym zasilająca zbiornik goacuterny otwarty drugiej strefy 3 pompa z silnikiem elektrycznym zasilająca zbiornik goacuterny otwarty pierwszej strefy 4 pion zasilający zbiornik goacuterny otwarty pierwszej strefy 5zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym ( pierwszej strefy) 6 przewoacuted rozdzielczy goacuterny ( pierwszej strefy) 7 pion wodociągowy (pierwsza
strefa) 8 odgałęzienie 9 zawoacuter czerpalny 10 pion zasilający zbiornik goacuterny otwarty (drugiej strefy) 11 zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym (druga strefa) 12przewoacuted rozdzielczy goacuterny (druga strefa) 13 pion zasilający zbiornik goacuterny otwarty(trzecia strefa) 14 zbiornik goacuterny
otwarty z zaworem pływakowym (trzecia strefa) 15 przewoacuted rozdzielczy goacuterny (trzecia strefa)
INSTALACJE WIELOSTREFOWE
Schemat wielostrefowej wewnętrznej instalacji wodociągowej Układ stref pierścieniowy z jednym przewodem zasilającym
1 przewoacuted zasilający zbiorniki goacuterne pierwszej drugiej i trzeciej strefy 2 zbiornik goacuterny otwarty pierwszej strefy 3 zawoacuter 4 instalacja pierścieniowa pierwszej strefy 5 zbiornik goacuterny otwarty drugiej strefy 6 zawoacuter 7 instalacja pierścieniowa drugiej strefy 8 zbiornik goacuterny otwarty trzeciej strefy 9 zawoacuter czerpalny 10 instalacja pierścieniowa trzeciej strefy 11 odgałęzienie 12 zawoacuter czerpalny13
pompa z silnikiem elektrycznym
GŁOacuteWNE ZASADY PROWADZENIA INSTALACJI WODOCIĄGOWYCH
roacutewnolegle i prostopadle do ścian i stropoacutew
z jak najmniejszą ilością załamań
po trasach najkroacutetszych
przy wewnętrznych ścianach budynku
przejścia rur przez przegrody należy wyposażyć w tuleje ochronne
Instalacje zimnej i ciepłej wody mogą być rozprowadzone w następujący sposoacuteb
natynkowo ndash czyli po wierzchu ścian i przegroacuted budowlanych
w bruzdach ściennych
w szlichcie podłogowej
w pionowych szachtach i kanałach ściennych
SPOSOBY PROWADZENIA INSTALACJI
Prowadzenie instalacji w piwnicach i pod stropami
Prowadzenie rur w korytkach gdzie wydłużenia są kompensowane poprzez wyboczanie się rur
Prowadzenie rur z odgałęzieniami na łupinach wsporczych
Prowadzenie pionoacutew w szachtach instalacyjnych
Prowadzenie oraz mocowanie pionoacutew
w szachtach instalacyjnych
Układ troacutejnikowy Układ rozdzielaczowy
UKŁAD TROacuteJNIKOWY
Prowadzenie rur instalacji wodociągowej w układzie troacutejnikowym
Sposoacuteb prowadzenia przewodoacutew w węźle
sanitarnym
UKŁAD TROacuteJNIKOWY
UKŁAD TROacuteJNIKOWY
UKŁAD ROZDZIELACZOWY
Prowadzenie rur instalacji wodociągowej w układzie rozdzielaczowym
UKŁAD ROZDZIELACZOWY
UKŁAD OBWODOWY
Podpora stała
Podpora przesuwna
Przykład prowadzenia pionu instalacyjnego bez kompensatoroacutew z uwzględnieniem wyboczenia (linią przerywaną oznaczono przykładowy przewidywany kształt pionu po osiągnięciu temperatury czynnika roboczego)
Oznaczenia PP - podpora przesuwnaPS - podpora stała
ELEMENTY INSTALACJI WODOCIĄGOWYCH
Elementy instalacji wodociągowych
Przyłącze wodociągowe
Zestaw wodomierza głoacutewnego
Filtr wody zawoacuter antyskażeniowy zawory odcinające (armatura)
Przewody rozdzielcze (rozprowadzające)
Przewody pionowe (piony wodociągowe)
Przewody w pomieszczeniach sanitarnych (połączenia od pionu do punktoacutew czerpalnych)
Punkty czerpalne (baterie czerpalne i zawory)
Przyłącza do budynku 1-linia zabudowy 2- linia rozgraniczająca 3-sieć wodociągowa 4-sieć kanalizacyjna 5-zestaw wodomierzowy 6-studzienka rewizyjna
Sposoacuteb przeprowadzenia przewodu przez ścianę zewnętrzną
Podział wodomierzy
W obudowie
zamkniętej Z wyjmowaną
wstawką
pomiarową
instalowane
poziomo
kolanowe
Podział wodomierzy
1 Wodomierz działający na zasadach mechanicznych przeznaczony do wody
a) zimnej o temperaturze od 0 degC do 30 degC
b) ciepłej o temperaturze od 30 degC do 90 degC
c) gorącej o temperaturze od 30 degC do 130 degC albo od 30 degC do 180 degC
2 Wodomierz działający na zasadach elektronicznych lub mechanicznych z urządzeniami elektronicznymi albo bez przeznaczony do wody zimnej o temperaturze od 0 degC do 30 degC
Wodomierze mieszkaniowe (JS) Wodomierz powinien być zamontowany w położeniu roboczym zgodnie z oznakowaniem umieszczonym na wodomierzu przez producenta H - oznacza pozycję pracy wodomierza w poziomie V - oznacza pozycję pracy wodomierza w pionie Litera znajdująca się na tarczy wodomierza A B C lub D - oznacza klasę obciążeń wodomierza
Wodomierz sprzężony roacutewnolegle 1-wodomierz głoacutewny śrubowy 2-wodomierz boczny skrzydełkowy 3-zawoacuter zmiennego obciążenia
1 Wodomierze działające na zasadach mechanicznych przeznaczone do wody charakteryzują następujące strumienie
1) maksymalny strumień objętości (Qmax)
2) nominalny strumień objętości (Qn)
3) pośredni strumień objętości (Qt)
4) minimalny strumień objętości (Qmin)
2 Stosunek QmaxQn powinien wynosić 2
3 Rozroacuteżnia się cztery klasy metrologiczne wodomierzy klasa A klasa B klasa C klasa D
4 Klasy metrologiczne wodomierzy w zależności od wartości stosunku QminQn i QtQn
Q (q)-strumień objętości - objętość wody przepływającej przez wodomierz w przyjętej jednostce czasu
Qmax (qmax) -maksymalny strumień objętości - największy strumień objętości przy ktoacuterym wodomierz może pracować w kroacutetkim czasie bez uszkodzenia i przekroczenia błędoacutew granicznych dopuszczalnych oraz wartości maksymalnej straty ciśnienia
Qn (qn) nominalny strumień objętości - strumień objętości roacutewny połowie maksymalnego strumienia objętości przy ktoacuterym wodomierz może pracować przy przepływie ciągłym lub przerywanym i jego wskazania mieszczą się w granicach błędoacutew granicznych dopuszczalnych
Qt (qt) pośredni strumień objętości - strumień objętości dzielący zakres obciążeń pomiarowych na przedział goacuterny i dolny przy ktoacuterym błąd graniczny dopuszczalny zmienia wartość
Qmin (qmin ) minimalny strumień objętości- strumień objętości powyżej ktoacuterego wskazania wodomierza nie powinny przekraczać błędoacutew granicznych dopuszczalnych
Zakres obciążeń pomiarowych wodomierza - zakres strumienia objętości wodomierza zawarty między maksymalnym strumieniem objętości a minimalnym strumieniem objętości
Krzywa błędoacutew wodomierza
Błędy graniczne dopuszczalne wodomierzy plusmn 2 - w przedziale goacuternym zakresu obciążeń (qt q qmax)
plusmn 5 - w przedziale goacuternym zakresu obciążeń (qmin q qt)
Lokalizacja wodomierza
Doboacuter wodomierza
Aby dobrać wodomierz należy
ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe
ustalić umowny przepływ obliczeniowy dla wodomierza qw m3h
qw = 2 q
Doboacuter wodomierza
Doboacuter wodomierza
dla dobranego wodomierza ustalić w oparciu o dane producenta wodomierzy stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez wodomierz
Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem
PN-EN 1717 - Ochrona przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody w instalacjach wodociągowych i ogoacutelne wymagania dotyczące urządzeń zapobiegających zanieczyszczaniu przez przepływ zwrotny
Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem
Podział płynoacutew ktoacutere mają lub mogą mieć kontakt z wodą do picia
Kategoria 1
Woda wypływająca bezpośrednio z sieci wodociągowej przeznaczona do użytkowania przez człowieka do celoacutew konsumpcyjnych
Kategoria 2
Płyn nie stanowiący bakteriologicznego lub toksycznego zagrożenia dla człowieka
Kategoria 3
Płyn stanowiący pewne zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność co najmniej jednej substancji toksycznej lub bardzo toksycznej o LD50gt200 mgkg wagi ciała
Kategoria 4
Płyn stanowiący pewne zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność co najmniej jednej substancji toksycznej lub bardzo toksycznej o LD50200 mgkg wagi ciała lub też co najmniej jednej substancji radioaktywnej mutagennej lub rakotwoacuterczej
Kategoria 5
Płyn stanowiący zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność substancji mikrobiologicznych bądź wirusowych
Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem
Przepływ zwrotny wywołany spadkiem ciśnienia w sieci wodociągowej
Potencjalne źroacutedła zanieczyszczenia wody wodociągowej
XY
1- sieć wodociągowa
2- urządzenie zabezpieczające
X-rodzina zabezpieczenia
Y-typ zabezpieczenia
Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody
Aby dobrać zabezpieczenie należy
określić kategorię płynu
określić rodzaj zabezpieczenia wg normy
ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe
dobrać zawoacuter zwracając uwagę na średnicę wodomierza
Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody
dla dobranego zaworu ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez zawoacuter
Filtr
Doboacuter filtra
Aby dobrać filtr należy
ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe
dobrać filtr zwracając uwagę na średnicę wodomierza i zaworu antyskażeniowego
Doboacuter filtra
dla dobranego filtra ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez filtr
INSTALACJE KANALIZACYJNE
Rodzaje instalacji kanalizacyjnych
1 Kanalizacja sanitarna (bytowo ndash gospodarcza)
2 Kanalizacja deszczowa
3 Kanalizacja technologiczna
ścieki przed wprowadzeniem do kanalizacji
sanitarnej wymagają wstępnego oczyszczenia w
specjalnych urządzeniach
Odprowadzenie ściekoacutew z nieruchomości może być
realizowane na dwa sposoby
systemem ogoacutelnospławnym (zbiorczym)
lub systemem rozdzielczym
Kanalizacja ogoacutelnospławna odprowadza zaroacutewno ścieki
sanitarne (bytowe) jak i deszczowe
W kanalizacji rozdzielczej ścieki sanitarne i deszczowe
odprowadzane są rozdzielnie
Schemat kanalizacji ogoacutelnospławnej
KS1 KS2
Kanał ogoacutelnospławny
RD1 RD2
linia regulacyjna
ST1
ST2
Schemat kanalizacji rozdzielczej
KS1 KS2
Kanał sanitarny
Kanał deszczowy
RD1 RD2
linia regulacyjnaST1
ST2
SD1
SD2
Podział instalacji kanalizacyjnej
Instalację kanalizacyjną można podzielić na
zewnętrzną (na terenie nieruchomości lecz poza budynkiem)
wewnętrzną (w budynku)
Podział ten wydaje się oczywisty ale jest istotny przy doborze materiału instalacyjnego - nie każdy materiał sprawdzający się wewnątrz nadaje się do stworzenia instalacji zewnętrznej
Granicą między instalacją wewnętrzną a zewnętrzną jest tzw czyszczak głoacutewny (rewizja głoacutewna)
Przewody domowej
instalacji kanalizacyjnej
Przykanalik (przyłącze kanalizacyjne) ndash jest to odcinek ktoacutery łączy kanalizację na terenie nieruchomości z siecią kanalizacyjną
Najczęściej przykanalik włączany jest do studzienki (rewizyjnej lub włazowej) ktoacutera stanowi uzbrojenie sieci Możliwe jest też przyłączenie przez wpust boczny lub złącze siodłowe
Przewody domowej
instalacji kanalizacyjnej
Przykanaliki oznaczane są znakami informacyjnymi Na znaku podana jest średnica (w mm) spadek przyłącza (w promilach) oraz jego długość (w m) Granicą między siecią a instalacją jest położona w pobliżu granicy nieruchomości pierwsza studzienka licząc od strony budynku
Sieć i przykanalik
w przypadku istnienia studzienki rewizyjnej
przykanalikstudzienka rewizyjna
linia
reg
ulac
yjnastudzienka kanalizacyjna
sieć kanalizacyjna
budy
nek
instalacja
zewnętrzna
Sieć i przykanalik
w przypadku braku studzienki rewizyjnej (wg nowych przepisoacutew w przypadku braku studzienki rewizyjnej
przykanalik to odcinek biegnący od granicy budynku do granicy
nieruchomości)
linia
reg
ulac
yjnastudzienka kanalizacyjna
sieć kanalizacyjna
budy
nek
przykanalik
sieć kanalizacyjna
Instalacja kanalizacyjna składa się z 1 poziomoacutew (przewodoacutew odpływowych) ndash są to przewody
prowadzone z odpowiednim spadkiem ktoacutere odprowadzają
ścieki z pionoacutew wpustoacutew podłogowych itp do przykanalika
lub sieci zewnętrznej
2 pionoacutew (przewodoacutew spustowych) ndash są to przewody prowadzone
przez jedną lub kilka kondygnacji odprowadzające ścieki
z podejść kanalizacyjnych wpustoacutew dachowych lub rynien
do przewodoacutew odpływowych
3 podejść kanalizacyjnych ndash przewody odprowadzające ścieki
z przyboroacutew i urządzeń sanitarnych do pionoacutew lub poziomoacutew
kanalizacyjnych
podejścia pojedyncze
podejścia zbiorowe
Kanalizacja sanitarna grawitacyjna
Odprowadza wodę zanieczyszczoną (ścieki) w wyniku jej wykorzystania odpływającą z ustępoacutew spłukiwanych natryskoacutew wanien bidetoacutew zlewoacutew umywalek wpustoacutew podłogowych i innych urządzeń występujących w gospodarstwie domowym
Projektowanie kanalizacji sanitarnej odbywa się w oparciu o normę
PN ndash EN 12056 ndash 2 grudzień 2002
Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew
Część 2 Kanalizacja sanitarna projektowanie układu i obliczenia
oraz w przypadku braku informacji o normę
PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania
w projektowaniu
Podejścia kanalizacyjne ndash łączą
odpływ z pionem kanalizacyjnym
Podejścia
niewentylowane - należy montować ze spadkiem wynoszącym od 2 do 15
wentylowane ndash można zastosować tu mniejsze spadki zgodnie z przywołaną normą ale wymagają dodatkowego przewodu wentylującego
Najczęściej projektuje się podejścia niewentylowane Ich długość w typowym rozwiązaniu stosowanym w Polsce nie powinna przekraczać 30 m a w przypadku miski ustępowej 10 m po długości przewodu
W przypadku dłuższych podejść albo zwiększa się średnicę albo projektuje się podejścia wentylowane za pomocą np zaworoacutew napowietrzających
Nowa norma wprowadza cztery typy systemoacutew kanalizacyjnych jakie można spotkać w poszczegoacutelnych krajach Unii Europejskiej
W Polsce stosuje się tradycyjnie system I
System Nazwa Cechy
I
System pojedynczego pionu
z podejściami częściowo
wypełnionymi
bull jeden pion kanalizacyjny
bull wypełnienie przewodoacutew 50
II
System pojedynczego pionu
z podejściami o mniejszej
średnicy
bull jeden pion kanalizacyjny
bull wypełnienie przewodoacutew 70
III
System pojedynczego pionu
z podejściami całkowicie
wypełnionymi
bull jeden pion kanalizacyjny
bull wypełnienie przewodoacutew 100
bull każde urządzenie podłączone
oddzielnie do pionu
IV System oddzielnych pionoacutew
kanalizacyjnych
bull dwa piony ndash jeden odprowadzający
ścieki czarne z ustępoacutew spłukiwanych
i pisuaroacutew i drugi odprowadzający
pozostałe ścieki
bull wypełnienie przewodoacutew jak dla
systemoacutew I II lub III
Średnice nominalne podejść pojedynczych dobiera się w zależności od typu przyłączonego przyboru sanitarnego lub urządzenia w typowych
rozwiązaniach w Polsce wg tabeli Urządzenie DN [mm]
Umywalka bidet 40
Zlewozmywak
zmywarka pralka
wanna natrysk 50
Miska ustępowa 100
Minimalna średnica podejścia pojedynczego zdeterminowana jest przez jego długość wysokość spadania i ilość zmian kierunku zgodnie z tabelą
DN Lmax
[m] H [m]
trzy zmiany
kierunku
40
50 30 lt10
70 50 lt10
100 50 lt30
H
L
Jeśli powyższe wymiary są przekroczone lub istnieje konieczność zastosowania więcej niż trzech zmian kierunku prowadzenia przewodoacutew należy wybrać kolejną większą średnicę nominalną
Średnice nominalne podjeść zbiorowych
Zależą od natężenia przepływu ściekoacutew w projektowanym
podejściu i od zastosowanego systemu Wybierając system
należy kierować się dostępnymi na rynku przyborami trudno
bowiem wyobrazić sobie podłączanie przyboru sanitarnego
z odpływem np 40mm do przewodu o średnicy mniejszej
Utrudniałoby to swobodny odpływ ściekoacutew z tego przyboru
Natężenie przepływu ściekoacutew sanitarnych Qww
wyznacza się dla danego odcinka instalacji zgodnie
z zależnością
]sl[DUKQww
gdzie K ndash wspoacutełczynnik częstości
DU ndash odpływ jednostkowy [ls] z urządzenia
UWAGA Qww DUmax jeśli nie to Qww = DUmax
Odpływy jednostkowe DU
Odpływy jednostkowe DU -cd
Typowe wspoacutełczynniki częstości K
Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia
z przewodami odpływowymi Piony kanalizacyjne należy prowadzić bez zmiany średnicy i kierunku na całej długości w szachtach sanitarnych
U podstawy każdego pionu przed przejściem w przewoacuted odpływowy należy zamontować otwoacuter rewizyjny (czyszczak) umożliwiający dostęp do wnętrza przodu
W przypadku kanalizacji sanitarnej każdy pion musi być wentylowany w celu wyroacutewnania ciśnienia w instalacji
Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia
z przewodami odpływowymi Wentylację pionu zapewnia
przewoacuted wentylacyjny zakończony rurą wywiewną wyprowadzoną ponad połać dachu
zawoacuter napowietrzający ndash rozwiązanie dozwolone do stosowania w przypadku braku możliwości wyprowadzenia pionu ponad dach można takie rozwiązanie stosować przy spełnieniu następujących warunkoacutew
piony mają wysokość 4 do 5 kondygnacji
ostatni pion licząc od najdalszego w stosunku do kanału oraz co piąty w budynku jest zakończony rurą wywiewną
Elementy pionu kanalizacyjnego
troacutejniki doprowadzające ścieki z podejść kanalizacyjnych
czyszczak prze zmianą kierunku prowadzenia ściekoacutew ndash około 05 nad posadzką przed przejściem w przewoacuted odpływowy
rura prosta o niezmiennej średnicy na całej długości
zawoacuter napowietrzający lub rura wywiewna
W systemie kanalizacji sanitarnej wyroacuteżnić można
piony z wentylacją głoacutewną ndash zakończone rurą wywiewną lub zaworem napowietrzającym
piony z wentylacją obejściową ndash piony z dodatkowym przewodem wentylacyjnym prowadzonym obok pionu spustowego i połączonym z rurą wywiewną
Średnica pionu zależy od wybranego systemu wentylacji i obliczonego natężenia przepływu ściekoacutew dla całego pionu
Należy pamiętać o tym że minimalna średnica pionu nie może być mniejsza od średnicy największego podejścia
W typowych rozwiązaniach w Polsce minimalna średnica pionu wynosi 70mm a dla pionoacutew prowadzących ścieki z misek ustępowych 100mm
Oczywiście w tabelach należy sprawdzić czy średnicy nie należy zwiększyć ze względu na obliczoną wartość Qww
Piony z wentylacją głoacutewną
Piony z wentylacją obejściową
Przewody odpływowe
(poziomy kanalizacyjne)
Wśroacuted przewodoacutew odpływowych wyroacuteżniamy przewoacuted głoacutewny oraz przewody drugorzędne Każdy przewoacuted drugorzędny powinien być oddzielnie podłączony do głoacutewnego pod kątem 45deg
Wszystkie przewody prowadzone są najkroacutetszą drogą przeważnie wzdłuż przegrody budowlanej oraz koniecznie z zachowaniem odpowiedniego spadku
Przewody odpływowe
(poziomy kanalizacyjne)
Spadek powinien być jednakowy na całej długości co zapewnia samooczyszczanie się przewodu
Przyjęte jest że rury układa się kielichem w kierunku przeciwnym do spływu ściekoacutew
Rewizje kanalizacyjne powinno się montować
co 15 m na rurach średnicy od 100 do 150 mm
przed każdym uskokiem poziomu
Rury prowadzone przez murowane ścianki muszą być ułożone prostopadle do przegrody
Na przewody z tworzyw sztucznych powinno się w miejscach przejść dodatkowo nałożyć tuleje ochronne Umożliwią one rurom pewien ruch zabezpieczając instalację przed uszkodzeniami mechanicznymi
Przestrzeń pomiędzy tuleją a rurą powinno się zabezpieczyć izolacją
Jeśli przewody kanalizacyjne z tworzyw sztucznych układane są w sąsiedztwie przewodoacutew wydzielających ciepło powinny być osłonięte otulinami izolacyjnymi w celu zabezpieczenia przed przegrzewaniem
Przewody poziome i przykanaliki powinny być ułożone poniżej strefy przemarzania gruntu czyli na głębokości 80-140 cm zależnie od regionu kraju
Jeśli przewody prowadzone są w pomieszczeniach w ktoacuterych temperatura może spadać poniżej 0degC muszą być odpowiednio zabezpieczone przed przemarzaniem
Dla przewodoacutew prowadzonych na zewnątrz budynku należy pamiętać że warstwa gruntu pokrywającego rury kanalizacyjne powinna być o 10-20 cm większa od głębokości przemarzania gruntu jeśli przewody układa się wyżej to powinny być zaizolowane termicznie
Rury kanalizacyjne układane na zewnątrz budynku powinny być oddalone
od innych przewodoacutew co najmniej
15 m od przewodoacutew gazowych i wodociągowych
08 m od kabli energetycznych
05 m od kabli telekomunikacyjnych
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qww z uwzględnieniem następujących zasad
1 dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 05
2 dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 07
3 minimalna prędkość przepływu ściekoacutew wynosi 07 ms stąd
wynika prowadzenie przewodoacutew z odpowiednim do średnicy
spadkiem w kierunku sieci zewnętrznej
4 minimalna średnica przewodu zewnętrznego wynosi 010m
a przykanalika 015m
Dobierając średnice przewodoacutew odpływowych należy stosować
tabelę z wartościami natężenia przepływu Q0 i prędkości
przepływu v0 dla przewodoacutew o przekroju kołowym przy
pełnym wypełnieniu i wykres Manninga
=QQ0
=vv0
hd
Q
v
(hd)
1
23
4
Przykład obliczeniowy Obliczeniowe natężenie sciekoacutew sanitarnych wynosi Qww= 50 ls Na podstawie tabeli 1 QwwQ0 = 50 2014 = 025 Z wykresu odczytujemy
V = 085V0 = 085114 = 097 ms przy napełnieniu hd = 037
Zakresy dopuszczalnych spadkoacutew przewodoacutew odpływowych
DN 0100 m ndash i = 20 - 100
DN 0150 m ndash i = 15 - 150
Urządzenia dodatkowe w kanalizacji sanitarnej
W przypadku odprowadzania ściekoacutew bytowo gospodarczych do zewnętrznej sieci typu ogoacutelnospławnego w pomieszczeniach położonych na najniższych kondygnacjach w budynku może dojść do zalania spowodowanego wstecznym przepływem ściekoacutew w wyniku intensywnych opadoacutew deszczu Dlatego też w tego typu instalacjach na przewodach kanalizacyjnych odprowadzających ścieki z pomieszczeń na najniższej kondygnacji stosować należy zasuwy burzowe ktoacutere chronią instalację przed przepływem zwrotnym
Materiały w kanalizacji sanitarnej
Instalacja kanalizacyjna może być wykonana z roacuteżnych materiałoacutew ale
zawsze rury i połączenia powinny być szczelne i odporne na korozję
Obecnie najpopularniejszym materiałem używanym do budowy instalacji
wewnętrznej jest tworzywo sztuczne Rury kanalizacyjne produkuje się z
polipropylenu (PP)
roacuteżnych odmian polichlorku winylu (PVC)
Polietylenu wysokiej gęstości (PE-HD)
żywicy poliestrowej wzmacnianej włoacuteknem szklanym (GRE)
Innymi materiałami stosowanymi w kanalizacji sanitarnej są
żeliwo
kamionka
beton
Kanalizacja deszczowa
Odprowadza wody opadowe z dachoacutew i terenoacutew przyległych do nieruchomości (podjazdy tarasy parkingi itp)
Projektowanie kanalizacji deszczowej odbywa się w oparciu o normę
PN ndash EN 12056 ndash 3 grudzień 2002
Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew
Część 3 Przewody deszczowe Projektowanie układu i obliczenia
oraz w przypadku braku informacji o normę
PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania w projektowaniu
Odprowadzanie wody z dachu stromego
W przypadku dachoacutew budynkoacutew niskich (do 5 kondygnacji) ktoacutere mają odpowiednie nachylenie (przyjmuje się że powyżej 8) najczęstszym sposobem odprowadzania wody deszczowej jest zastosowanie systemu rynnowego
Zadaniem deszczowej instalacji kanalizacyjnej jest zebranie wody z dachu i odprowadzenie jej do sieci kanalizacji deszczowej lub do gruntu System rynnowy polega na naturalnym (grawitacyjnym) spływie woacuted po połaci dachowej skąd jest przejmowana przez system rur System ten roacutewnież pracuje grawitacyjnie Umowną granicą instalacji deszczowej jest wylewka z ktoacuterej woda może być skierowana do sieci kanalizacji deszczowej (ogoacutelnospławnej) lub na grunt
Podstawowe elementy
instalacji kanalizacji deszczowej
Rynny - przewody o przekroju otwartym (okrągłym prostokątnym eliptycznym trapezowym okapowym) biegnące wzdłuż krawędzi dachu Zadaniem rynien jest zebranie wody opadowej Rynny prowadzone są z lekkim spadkiem w kierunku narożnikoacutew budynku dzięki czemu woda nie wylewa się za krawędzie tylko płynie w kierunku rur spustowych
Instalacja kanalizacji deszczowej składa się z następujących elementoacutew
Rury spustowe ndash pionowe odcinki przewodoacutew o przekroju zamkniętym (najczęściej okrągłym lub prostokątnym) Zadaniem rur spustowych jest zebranie wody płynącej rynnami i odprowadzenie ich poza budynek
Odpływy ndash elementy za pomocą ktoacuterych rynny przechodzą w rury spustowe Odpływ jest odcinkiem rynny w ktoacuterym wykonany jest obrobiony otwoacuter odpowiedniego kształtu pozwalający na włączenie rury spustowej Można wyroacuteżnić odpływy przelotowe oraz odpływy końcowe ( na narożnikach pomieszczeń) Pozwalają na mocowanie rur spustowych
Narożniki do rynien ndash umożliwiają połączenie rynien w narożnikach budynku Właściwy montaż narożnikoacutew jest bardzo ważny dla właściwej pracy rynien (ruchoacutew pod wpływem temperatury) Wylewki ndash kształtki ktoacuterymi kończy się rura spustowa Wylewka może być włą- czona do kanalizacji deszczowej bądź znajdować się nad gruntem
Łączniki do rynien - złączki zwykłe uszczelkowe i korekcyjne Ponieważ montaż rynien wymaga pozostawiania tzw dylatacji (odstępoacutew) złączki korekcyjne lub uszczelkowe umożliwiają wykonanie takich połączenia z dylatacją
Łączniki do rur spustowych - kolana troacutejniki redukcje mufy mufy redukcyjne Mufy służą do włączania rur spustowych do odpływoacutew zadaniem muf redukcyjnych jest połączenie rury spustowej i odpływu o roacuteżnych średnicach Kolana pozwalają na zmianę kierunku rury spustowej Troacutejniki umożliwiają włączanie do rur spustowych wyposażenia dodatkowego
Haki i obejmy - zadaniem tych elementoacutew jest mocowanie rynien i rur spustowych do dachoacutew i ścian
Elementy wykończeniowe i dodatkowe -
zadaniem tych elementoacutew jest wykończenie
systemu lub uzupełnienie jego pracy
Przykładami mogą tu być
dekiel służący do zakończenia rynny
filtr siatkowy montowany na rurze
spustowej zatrzymujący
zanieczyszczenia
czyszczak (rewizja) umożliwiający
przegląd i czyszczenie rury spustowej
(na zdjęciu)
odprowadzenie do kanalizacji deszczowej
Jednym ze sposoboacutew odprowadzenia wody jest podłączenie systemu rynnowego do kanalizacji deszczowej
Woacutewczas na dolnym odcinku rury spustowej mniej więcej 03-08 m ponad terenem należy zamontować rewizję (czyszczak) Rewizja ma wewnątrz kratkę na ktoacuterej zbierają się liście i inne zanieczyszczenia spływające z rynny
Rura spustowa z rewizją przyłączona jest do przewodoacutew odpływowych a te łączą się z kanalizacją Średnica przewodoacutew musi być co najmniej roacutewna średnicy rur spustowych i najczęściej wynosi 100-150 mm Głębokość na jakiej powinno się układać rury zależy od strefy przemarzania i wynosi 1-14 m System taki nie ma blokady przedostawania się zapachoacutew dlatego lepiej nie podłączać go do kanalizacji ogoacutelnospławnej
Innym sposobem odprowadzenia wody bezpośrednio do kanalizacji jest podłączenie rury spustowej do osadnika rynnowego Wyposażony jest on w klapkę ktoacutera stanowi blokadę zapachową i wyciągany kosz w ktoacuterym gromadzą się większe zanieczyszczenia takie jak liście
Gdy brak sieci kanalizacji deszczowej lub ogoacutelnospławnej woda deszczowa powinna być bezpiecznie rozprowadzona po terenie posesji ale tak żeby nie spływała na sąsiednie działki
Odprowadzanie wody z dachu
płaskiego
W przypadku dachoacutew budynkoacutew wysokich (powyżej 5 kondygnacji) oraz dachoacutew o małym nachyleniu (przyjmuje się że poniżej 8) najczęstszym sposobem odprowa-dzania wody deszczowej jest system odwadniania oparty na wpustach dachowych
Wpusty dachowe pełnią rolę dachowych odwodnień punkto-wych tzn zbierają wodę z pewnej powierzchni w jednym punkcie
Odprowadzanie wody z dachu
płaskiego Woda jest odprowadzana do rury spustowej biegnącej wewnątrz budynku a stamtąd do kanalizacji deszczowej lub poza budynek do gruntu Aby odwodnienie dachu płaskiego pracowało prawidłowo wpust powinien znaleźć się w najniższym punkcie dachu a spadek w jego kierunku powinien wynosić co najmniej 3 Oproacutecz zasadniczego wpustu powinien być wpust awaryjny ktoacutery przejmie wodę w przypadku zatkania wpustu głoacutewnego Na dachu powinna być co najmniej jedna para wpustoacutew Zasady projektowania moacutewią że wpusty należy rozmieszczać co 25 m
Obliczanie kanalizacji deszczowej
Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qr (qd) [ls]
rAC
10000
IAQr
gdzie ψ lub C ndash wspoacutełczynnik spływu przyjmowany wg nowej normy jako 10 (w starej zależny od nachylenia dachu i rodzaju powierzchni odwadnianej)
A ndash efektywna powierzchnia dachu lub powierzchnia odwadniana [m2]
I ndash w starej normie miarodajne natężenie deszczu [l(sha)] przyjmowane I 300 l(sha)
r ndash natężenie opadoacutew atmosferycznych [l(sm2)] przyjmowane albo na podstawie danych statystycznych albo wg tabeli 1 w nowej normie po przemnożeniu przez wspoacutełczynnik ryzyka podany w tabeli 2
Wymiarowanie rynien i rur spustowych
1 Przewody spustowe ndash średnicę należy dobrać tak aby obliczona wartość odpływu ściekoacutew Qr nie przekraczała wartości Qrmax (qdmax) a powierzchnia odwadniana A powierzchni Amax zestawionych w tabeli w normie PN ndash 92B ndash 01707
2 Wg starej normy rynny powinny mieć średnice minimum 150 mm (dotyczy to budynkoacutew wielorodzinnych)
Efektywna
powierzchnia dachu
odwadniana przez
rynnę A [m2]
Szerokość rynny [mm] Średnica rury
spustowej [mm]
poniżej 20 70 50
20 ndash 57 100 (lub 125) 70
57 ndash 97 125 100
97 - 170 150 100
170 - 243 180 125
Dla budynkoacutew jednorodzinnych średnice rynien i przewodoacutew spustowych można określić w oparciu o efektywną powierzchnię dachu wg tabeli
Średnice poziomoacutew i przykanalikoacutew
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qr z uwzględnieniem następujących zasad
a) dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 07
b) dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 09
c) i d) jak dla kanalizacji sanitarnej
Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej
Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qt (qog) [ls]
Qww ndash natężenie odpływu ściekoacutew sanitarnych
Qr ndash natężenie odpływu ściekoacutew deszczowych
Kanalizacja ogoacutelnospławna to ten fragment ktoacutery odprowadza i ścieki sanitarne i deszczowe do zewnętrznej sieci ogoacutelnospławnej
rwwt QQQ
Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się z uwzględnieniem następujących zasad
a) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt spełnione powinny być warunki
a) i b) jak dla ściekoacutew deszczowych
b) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt obliczeniowa prędkość przepływu
ściekoacutew nie może przekraczać wartości dopuszczalnej ktoacutera wynosi
80 ms ndash dla rur żeliwnych i innych metalowych
40 ms ndash dla rur kamionkowych betonowych i z tworzyw sztucznych
c) dla odpływu tylko ściekoacutew sanitarnych Qww prędkość przepływu
ściekoacutew nie może być mniejsza od vmin = 07 ms
bullRynny z PVC-U
bullRynny z blachy aluminiowej
bullRynny miedziane
bullRynny z blachy stalowej
bullRynny cynkowo-tytanowe
Przekroje rynien a b c) poacutełokragłe d) trapezowy e f) trapezoidalny g) prostokatny h) poacutełokragły leacy
Rodzaje rynien a) okapowa b) koszowa c) gzymsowa d) leacy
10
Maksymalne godzinowe zapotrzebowanie na wodę Gh max
Gh max = Gh śr ∙ Nh [dm3h]
Nh ndash wspoacutełczynnik nieroacutewnomierności godzinowego poboru wody przyjmuje roacuteżne wartości dla zimnej wody ciepłej i ogoacutelnej
Przepływy obliczeniowe
11
Godzinowy wspoacutełczynnik nieroacutewnomierności rozbioru wody
charakteryzuje wielkość zmian zachodzących w poborze
ciepłej wody użytkowej w danym obiekcie
Wartość wspoacutełczynnika Nh zależy od przeznaczenia
i wielkości obiektu dla ktoacuterego obliczana jest instalacja
Dla budynkoacutew mieszkalnych zależy on bezpośrednio od
liczby mieszkańcoacutew Dla innych obiektoacutew wielkość rozbioru
zaroacutewno średniego jak i maksymalnego należy opracować
na podstawie analizy sposobu korzystania z instalacji
Przepływy obliczeniowe
12
Godzinowy wspoacutełczynnik nieroacutewnomierności rozbioru wody
13
Przepływy obliczeniowe
Maksymalne chwilowe zapotrzebowanie na wodę qs to obliczeniowe zapotrzebowanie wody w obiekcie na ktoacutere wymiaruje się instalację wg wzoroacutew zawartych w PN-92B-01706 w zależności od rodzaju budynku i wartości sumy normatywnych wypływoacutew z punktoacutew czerpalnych
14
15
16
Poroacutewnanie przepływoacutew normatywnych
i obliczeniowych
SPOSOBY PROWADZENIA PRZEWODOacuteW WODOCIĄGOWYCH
W BUDYNKACH
UKŁADY INSTALACJI WODOCIĄGOWYCH MOŻNA PODZIELIĆ
W zależności od sposobu
rozprowadzania wody
W zależności od ciśnienia
gwarantowanego
W zależności od wysokości podnoszenia
wody
Biorąc pod uwagę sposoacuteb rozprowadzania wody w instalacjach wewnętrznych wyroacuteżniamy
układ z rozdziałem dolnym
układ z rozdziałem goacuternym
układ pierścieniowy
UKŁAD Z ROZDZIAŁEM DOLNYM
Schemat instalacjo wodociągowej z rozdziałem dolnym
1- przewoacuted rozdzielczy dolny 2- pion wodociągowy 3 ndashodgałęzienie 4- zawoacuter czerpalny 5- zawoacuter przelotowy
UKŁAD Z ROZDZIAŁEM GOacuteRNYM
Schemat instalacji wodociągowej z rozdziałem goacuternym
1- pion zasilający zbiornik goacuterny 2- zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym 3 ndashzawoacuter zwrotny prosty 4- przewoacuted rozdzielczy goacuterny 5- zawoacuter przelotowy 6-pion wodociągowy 7-odgałęzienie 8- zawoacuter czerpalny
UKŁAD PIERŚCIENIOWY
Schemat instalacji wodociągowej pierścieniowej
1- pion zasilający zbiornik goacuterny 2- zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym 3 ndashzawoacuter zwrotny prosty 4- przewody rozdzielcze goacuterne 5- zawoacuter przelotowy 6-pion wodociągowy 7-odgałęzienie 8- zawoacuter czerpalny 9- przewoacuted rozdzielczy dolny
Rozpatrując układy wewnętrznych instalacji wodociągowych w aspekcie wysokości podnoszenia wody i dopuszczalnej wysokości ciśnienia w instalacjach wodociągowych możemy dokonać podziału na
instalacje jednostrefowe
instalacje wielostrefowe
INSTALACJE JEDNOSTREFOWE
Schemat zasilania jednostrefowego w układach chwilowego spadku ciśnienia poniżej wymaganego w sieci ulicznej
1 przewoacuted rozdzielczy (dolny) 2 pion zasilający zbiornik goacuterny 3 zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym 4 zawoacuter zwrotny prosty
5 pion wodociągowy 6 odgałęzienie 7 zawoacuter przelotowy
INSTALACJE JEDNOSTREFOWE
Rys Schemat zasilania jednostrefowego w układach chwilowego spadku ciśnienia poniżej wymaganego w sieci ulicznej
1 przewoacuted rozdzielczy (dolny) 2pion wodociągowy 3 odgałęzienie 4 zawoacuter czerpalny 5 zawoacuter zwrotny 6 zestaw do podwyższania ciśnienia
INSTALACJE DWUSTREFOWE
Rys Schemat wewnętrznej dwustrefowej instalacji wodociągowej (pierwsza strefa zasilana bezpośrednio z zewnętrznej sieci wodociągowej- układ instalacji z rozdziałem dolnym druga strefa zasilana przy pomocy zestawu podwyższającego ciśnienie- układ instalacji z rozdziałem dolnym)
1 przewoacuted rozdzielczy dolny( w pierwszej strefie) 2 zawoacuter zwrotny 3 zestaw podwyższający ciśnienie 4 zawoacuter przelotowy 5 pion wodociągowy ( pierwsza strefa) 6 odgałęzienie 7 zawoacuter czerpalny 8pion zasilający instalacje wodociągową drugiej strefy 9 przewoacuted rozdzielczy w drugiej strefie
INSTALACJE DWUSTREFOWE
Rys Schemat wewnętrznej dwustrefowej instalacji wodociągowej (pierwsza strefa bezpośrednio zasilana z zewnętrznej sieci wodociągowej- układ instalacji z rozdziałem dolnym druga strefa zasilana przez zbiornik goacuterny otwarty-układ instalacji z rozdziałem goacuternym) 1przewoacuted rozdzielczy dolny( w pierwszej strefie) 2 zawoacuter przelotowy 3 pion wodociągowy ( w pierwszej strefie)4odgałęzienie 5 zawoacuter czerpalny 6 zawoacuter zwrotny 7 pompa z silnikiem
elektrycznym 8 pion zasilający zbiornik goacuterny otwarty( drugiej strefy) 9zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym 10przewoacuted rozdzielczy goacuterny( w drugiej strefie) 11 pion wodociągowy rozdziału goacuternego ( w drugiej strefie)
INSTALACJE DWUSTREFOWE
Rys Schemat wewnętrznej dwustrefowej instalacji wodociągowej (pierwsza strefa bezpośrednio zasilana z zewnętrznej sieci wodociągowej- układ instalacji z rozdziałem goacuternym druga strefa zasilana przez zestaw do podwyższania ciśnienia- układ z rozdziałem goacuternym)1przewoacuted rozdzielczy dolny( w pierwszej strefie) 2 zawoacuter zwrotny 3 zestaw do podwyższania ciśnienia 4zawoacuter przelotowy 5 pion wodociągowy (pierwszej strefy) 6 odgałęzienie 7 zawoacuter czerpalny 8 pion zasilający drugą strefę9przewoacuted rozdzielczy goacuterny 10zawoacuter przelotowy11 pion wodociągowy drugiej strefy 12zawoacuter odcinający(
oddziela układy zasilane- przepływ wody w pionie pierwszej strefy od drugiej strefy)
INSTALACJE WIELOSTREFOWE
Rys Schemat wielostrefowej i wewnętrznej instalacji wodociągowej 1 przewoacuted rozdzielczy dolny( pierwsza strefa zasilania) 2 pion wodociągowy (pierwsza strefa) 3 odgałęzienie 4 zawoacuter czerpalny 5 pion zasilający druga
strefę 6 przewoacuted rozdzielczy dolny (drugiej strefy) 7 pion zasilający trzecia strefę 8 przewoacuted rozdzielczy dolny( trzeciej strefy) 9 zespoacuteł podwyższania ciśnienia dla pierwszej strefy 10 zespoacuteł podwyższania ciśnienia dla drugiej strefy 11 zespoacuteł podwyższania ciśnienia dla trzeciej strefy
INSTALACJE WIELOSTREFOWE
Rys Schemat wielostrefowej wewnętrznej instalacji wodociągowej układ stref z rozdziałem goacuternym
1pompa z silnikiem elektrycznym zasilająca zbiornik goacuterny otwarty trzeciej strefy 2 pompa z silnikiem elektrycznym zasilająca zbiornik goacuterny otwarty drugiej strefy 3 pompa z silnikiem elektrycznym zasilająca zbiornik goacuterny otwarty pierwszej strefy 4 pion zasilający zbiornik goacuterny otwarty pierwszej strefy 5zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym ( pierwszej strefy) 6 przewoacuted rozdzielczy goacuterny ( pierwszej strefy) 7 pion wodociągowy (pierwsza
strefa) 8 odgałęzienie 9 zawoacuter czerpalny 10 pion zasilający zbiornik goacuterny otwarty (drugiej strefy) 11 zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym (druga strefa) 12przewoacuted rozdzielczy goacuterny (druga strefa) 13 pion zasilający zbiornik goacuterny otwarty(trzecia strefa) 14 zbiornik goacuterny
otwarty z zaworem pływakowym (trzecia strefa) 15 przewoacuted rozdzielczy goacuterny (trzecia strefa)
INSTALACJE WIELOSTREFOWE
Schemat wielostrefowej wewnętrznej instalacji wodociągowej Układ stref pierścieniowy z jednym przewodem zasilającym
1 przewoacuted zasilający zbiorniki goacuterne pierwszej drugiej i trzeciej strefy 2 zbiornik goacuterny otwarty pierwszej strefy 3 zawoacuter 4 instalacja pierścieniowa pierwszej strefy 5 zbiornik goacuterny otwarty drugiej strefy 6 zawoacuter 7 instalacja pierścieniowa drugiej strefy 8 zbiornik goacuterny otwarty trzeciej strefy 9 zawoacuter czerpalny 10 instalacja pierścieniowa trzeciej strefy 11 odgałęzienie 12 zawoacuter czerpalny13
pompa z silnikiem elektrycznym
GŁOacuteWNE ZASADY PROWADZENIA INSTALACJI WODOCIĄGOWYCH
roacutewnolegle i prostopadle do ścian i stropoacutew
z jak najmniejszą ilością załamań
po trasach najkroacutetszych
przy wewnętrznych ścianach budynku
przejścia rur przez przegrody należy wyposażyć w tuleje ochronne
Instalacje zimnej i ciepłej wody mogą być rozprowadzone w następujący sposoacuteb
natynkowo ndash czyli po wierzchu ścian i przegroacuted budowlanych
w bruzdach ściennych
w szlichcie podłogowej
w pionowych szachtach i kanałach ściennych
SPOSOBY PROWADZENIA INSTALACJI
Prowadzenie instalacji w piwnicach i pod stropami
Prowadzenie rur w korytkach gdzie wydłużenia są kompensowane poprzez wyboczanie się rur
Prowadzenie rur z odgałęzieniami na łupinach wsporczych
Prowadzenie pionoacutew w szachtach instalacyjnych
Prowadzenie oraz mocowanie pionoacutew
w szachtach instalacyjnych
Układ troacutejnikowy Układ rozdzielaczowy
UKŁAD TROacuteJNIKOWY
Prowadzenie rur instalacji wodociągowej w układzie troacutejnikowym
Sposoacuteb prowadzenia przewodoacutew w węźle
sanitarnym
UKŁAD TROacuteJNIKOWY
UKŁAD TROacuteJNIKOWY
UKŁAD ROZDZIELACZOWY
Prowadzenie rur instalacji wodociągowej w układzie rozdzielaczowym
UKŁAD ROZDZIELACZOWY
UKŁAD OBWODOWY
Podpora stała
Podpora przesuwna
Przykład prowadzenia pionu instalacyjnego bez kompensatoroacutew z uwzględnieniem wyboczenia (linią przerywaną oznaczono przykładowy przewidywany kształt pionu po osiągnięciu temperatury czynnika roboczego)
Oznaczenia PP - podpora przesuwnaPS - podpora stała
ELEMENTY INSTALACJI WODOCIĄGOWYCH
Elementy instalacji wodociągowych
Przyłącze wodociągowe
Zestaw wodomierza głoacutewnego
Filtr wody zawoacuter antyskażeniowy zawory odcinające (armatura)
Przewody rozdzielcze (rozprowadzające)
Przewody pionowe (piony wodociągowe)
Przewody w pomieszczeniach sanitarnych (połączenia od pionu do punktoacutew czerpalnych)
Punkty czerpalne (baterie czerpalne i zawory)
Przyłącza do budynku 1-linia zabudowy 2- linia rozgraniczająca 3-sieć wodociągowa 4-sieć kanalizacyjna 5-zestaw wodomierzowy 6-studzienka rewizyjna
Sposoacuteb przeprowadzenia przewodu przez ścianę zewnętrzną
Podział wodomierzy
W obudowie
zamkniętej Z wyjmowaną
wstawką
pomiarową
instalowane
poziomo
kolanowe
Podział wodomierzy
1 Wodomierz działający na zasadach mechanicznych przeznaczony do wody
a) zimnej o temperaturze od 0 degC do 30 degC
b) ciepłej o temperaturze od 30 degC do 90 degC
c) gorącej o temperaturze od 30 degC do 130 degC albo od 30 degC do 180 degC
2 Wodomierz działający na zasadach elektronicznych lub mechanicznych z urządzeniami elektronicznymi albo bez przeznaczony do wody zimnej o temperaturze od 0 degC do 30 degC
Wodomierze mieszkaniowe (JS) Wodomierz powinien być zamontowany w położeniu roboczym zgodnie z oznakowaniem umieszczonym na wodomierzu przez producenta H - oznacza pozycję pracy wodomierza w poziomie V - oznacza pozycję pracy wodomierza w pionie Litera znajdująca się na tarczy wodomierza A B C lub D - oznacza klasę obciążeń wodomierza
Wodomierz sprzężony roacutewnolegle 1-wodomierz głoacutewny śrubowy 2-wodomierz boczny skrzydełkowy 3-zawoacuter zmiennego obciążenia
1 Wodomierze działające na zasadach mechanicznych przeznaczone do wody charakteryzują następujące strumienie
1) maksymalny strumień objętości (Qmax)
2) nominalny strumień objętości (Qn)
3) pośredni strumień objętości (Qt)
4) minimalny strumień objętości (Qmin)
2 Stosunek QmaxQn powinien wynosić 2
3 Rozroacuteżnia się cztery klasy metrologiczne wodomierzy klasa A klasa B klasa C klasa D
4 Klasy metrologiczne wodomierzy w zależności od wartości stosunku QminQn i QtQn
Q (q)-strumień objętości - objętość wody przepływającej przez wodomierz w przyjętej jednostce czasu
Qmax (qmax) -maksymalny strumień objętości - największy strumień objętości przy ktoacuterym wodomierz może pracować w kroacutetkim czasie bez uszkodzenia i przekroczenia błędoacutew granicznych dopuszczalnych oraz wartości maksymalnej straty ciśnienia
Qn (qn) nominalny strumień objętości - strumień objętości roacutewny połowie maksymalnego strumienia objętości przy ktoacuterym wodomierz może pracować przy przepływie ciągłym lub przerywanym i jego wskazania mieszczą się w granicach błędoacutew granicznych dopuszczalnych
Qt (qt) pośredni strumień objętości - strumień objętości dzielący zakres obciążeń pomiarowych na przedział goacuterny i dolny przy ktoacuterym błąd graniczny dopuszczalny zmienia wartość
Qmin (qmin ) minimalny strumień objętości- strumień objętości powyżej ktoacuterego wskazania wodomierza nie powinny przekraczać błędoacutew granicznych dopuszczalnych
Zakres obciążeń pomiarowych wodomierza - zakres strumienia objętości wodomierza zawarty między maksymalnym strumieniem objętości a minimalnym strumieniem objętości
Krzywa błędoacutew wodomierza
Błędy graniczne dopuszczalne wodomierzy plusmn 2 - w przedziale goacuternym zakresu obciążeń (qt q qmax)
plusmn 5 - w przedziale goacuternym zakresu obciążeń (qmin q qt)
Lokalizacja wodomierza
Doboacuter wodomierza
Aby dobrać wodomierz należy
ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe
ustalić umowny przepływ obliczeniowy dla wodomierza qw m3h
qw = 2 q
Doboacuter wodomierza
Doboacuter wodomierza
dla dobranego wodomierza ustalić w oparciu o dane producenta wodomierzy stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez wodomierz
Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem
PN-EN 1717 - Ochrona przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody w instalacjach wodociągowych i ogoacutelne wymagania dotyczące urządzeń zapobiegających zanieczyszczaniu przez przepływ zwrotny
Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem
Podział płynoacutew ktoacutere mają lub mogą mieć kontakt z wodą do picia
Kategoria 1
Woda wypływająca bezpośrednio z sieci wodociągowej przeznaczona do użytkowania przez człowieka do celoacutew konsumpcyjnych
Kategoria 2
Płyn nie stanowiący bakteriologicznego lub toksycznego zagrożenia dla człowieka
Kategoria 3
Płyn stanowiący pewne zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność co najmniej jednej substancji toksycznej lub bardzo toksycznej o LD50gt200 mgkg wagi ciała
Kategoria 4
Płyn stanowiący pewne zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność co najmniej jednej substancji toksycznej lub bardzo toksycznej o LD50200 mgkg wagi ciała lub też co najmniej jednej substancji radioaktywnej mutagennej lub rakotwoacuterczej
Kategoria 5
Płyn stanowiący zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność substancji mikrobiologicznych bądź wirusowych
Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem
Przepływ zwrotny wywołany spadkiem ciśnienia w sieci wodociągowej
Potencjalne źroacutedła zanieczyszczenia wody wodociągowej
XY
1- sieć wodociągowa
2- urządzenie zabezpieczające
X-rodzina zabezpieczenia
Y-typ zabezpieczenia
Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody
Aby dobrać zabezpieczenie należy
określić kategorię płynu
określić rodzaj zabezpieczenia wg normy
ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe
dobrać zawoacuter zwracając uwagę na średnicę wodomierza
Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody
dla dobranego zaworu ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez zawoacuter
Filtr
Doboacuter filtra
Aby dobrać filtr należy
ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe
dobrać filtr zwracając uwagę na średnicę wodomierza i zaworu antyskażeniowego
Doboacuter filtra
dla dobranego filtra ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez filtr
INSTALACJE KANALIZACYJNE
Rodzaje instalacji kanalizacyjnych
1 Kanalizacja sanitarna (bytowo ndash gospodarcza)
2 Kanalizacja deszczowa
3 Kanalizacja technologiczna
ścieki przed wprowadzeniem do kanalizacji
sanitarnej wymagają wstępnego oczyszczenia w
specjalnych urządzeniach
Odprowadzenie ściekoacutew z nieruchomości może być
realizowane na dwa sposoby
systemem ogoacutelnospławnym (zbiorczym)
lub systemem rozdzielczym
Kanalizacja ogoacutelnospławna odprowadza zaroacutewno ścieki
sanitarne (bytowe) jak i deszczowe
W kanalizacji rozdzielczej ścieki sanitarne i deszczowe
odprowadzane są rozdzielnie
Schemat kanalizacji ogoacutelnospławnej
KS1 KS2
Kanał ogoacutelnospławny
RD1 RD2
linia regulacyjna
ST1
ST2
Schemat kanalizacji rozdzielczej
KS1 KS2
Kanał sanitarny
Kanał deszczowy
RD1 RD2
linia regulacyjnaST1
ST2
SD1
SD2
Podział instalacji kanalizacyjnej
Instalację kanalizacyjną można podzielić na
zewnętrzną (na terenie nieruchomości lecz poza budynkiem)
wewnętrzną (w budynku)
Podział ten wydaje się oczywisty ale jest istotny przy doborze materiału instalacyjnego - nie każdy materiał sprawdzający się wewnątrz nadaje się do stworzenia instalacji zewnętrznej
Granicą między instalacją wewnętrzną a zewnętrzną jest tzw czyszczak głoacutewny (rewizja głoacutewna)
Przewody domowej
instalacji kanalizacyjnej
Przykanalik (przyłącze kanalizacyjne) ndash jest to odcinek ktoacutery łączy kanalizację na terenie nieruchomości z siecią kanalizacyjną
Najczęściej przykanalik włączany jest do studzienki (rewizyjnej lub włazowej) ktoacutera stanowi uzbrojenie sieci Możliwe jest też przyłączenie przez wpust boczny lub złącze siodłowe
Przewody domowej
instalacji kanalizacyjnej
Przykanaliki oznaczane są znakami informacyjnymi Na znaku podana jest średnica (w mm) spadek przyłącza (w promilach) oraz jego długość (w m) Granicą między siecią a instalacją jest położona w pobliżu granicy nieruchomości pierwsza studzienka licząc od strony budynku
Sieć i przykanalik
w przypadku istnienia studzienki rewizyjnej
przykanalikstudzienka rewizyjna
linia
reg
ulac
yjnastudzienka kanalizacyjna
sieć kanalizacyjna
budy
nek
instalacja
zewnętrzna
Sieć i przykanalik
w przypadku braku studzienki rewizyjnej (wg nowych przepisoacutew w przypadku braku studzienki rewizyjnej
przykanalik to odcinek biegnący od granicy budynku do granicy
nieruchomości)
linia
reg
ulac
yjnastudzienka kanalizacyjna
sieć kanalizacyjna
budy
nek
przykanalik
sieć kanalizacyjna
Instalacja kanalizacyjna składa się z 1 poziomoacutew (przewodoacutew odpływowych) ndash są to przewody
prowadzone z odpowiednim spadkiem ktoacutere odprowadzają
ścieki z pionoacutew wpustoacutew podłogowych itp do przykanalika
lub sieci zewnętrznej
2 pionoacutew (przewodoacutew spustowych) ndash są to przewody prowadzone
przez jedną lub kilka kondygnacji odprowadzające ścieki
z podejść kanalizacyjnych wpustoacutew dachowych lub rynien
do przewodoacutew odpływowych
3 podejść kanalizacyjnych ndash przewody odprowadzające ścieki
z przyboroacutew i urządzeń sanitarnych do pionoacutew lub poziomoacutew
kanalizacyjnych
podejścia pojedyncze
podejścia zbiorowe
Kanalizacja sanitarna grawitacyjna
Odprowadza wodę zanieczyszczoną (ścieki) w wyniku jej wykorzystania odpływającą z ustępoacutew spłukiwanych natryskoacutew wanien bidetoacutew zlewoacutew umywalek wpustoacutew podłogowych i innych urządzeń występujących w gospodarstwie domowym
Projektowanie kanalizacji sanitarnej odbywa się w oparciu o normę
PN ndash EN 12056 ndash 2 grudzień 2002
Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew
Część 2 Kanalizacja sanitarna projektowanie układu i obliczenia
oraz w przypadku braku informacji o normę
PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania
w projektowaniu
Podejścia kanalizacyjne ndash łączą
odpływ z pionem kanalizacyjnym
Podejścia
niewentylowane - należy montować ze spadkiem wynoszącym od 2 do 15
wentylowane ndash można zastosować tu mniejsze spadki zgodnie z przywołaną normą ale wymagają dodatkowego przewodu wentylującego
Najczęściej projektuje się podejścia niewentylowane Ich długość w typowym rozwiązaniu stosowanym w Polsce nie powinna przekraczać 30 m a w przypadku miski ustępowej 10 m po długości przewodu
W przypadku dłuższych podejść albo zwiększa się średnicę albo projektuje się podejścia wentylowane za pomocą np zaworoacutew napowietrzających
Nowa norma wprowadza cztery typy systemoacutew kanalizacyjnych jakie można spotkać w poszczegoacutelnych krajach Unii Europejskiej
W Polsce stosuje się tradycyjnie system I
System Nazwa Cechy
I
System pojedynczego pionu
z podejściami częściowo
wypełnionymi
bull jeden pion kanalizacyjny
bull wypełnienie przewodoacutew 50
II
System pojedynczego pionu
z podejściami o mniejszej
średnicy
bull jeden pion kanalizacyjny
bull wypełnienie przewodoacutew 70
III
System pojedynczego pionu
z podejściami całkowicie
wypełnionymi
bull jeden pion kanalizacyjny
bull wypełnienie przewodoacutew 100
bull każde urządzenie podłączone
oddzielnie do pionu
IV System oddzielnych pionoacutew
kanalizacyjnych
bull dwa piony ndash jeden odprowadzający
ścieki czarne z ustępoacutew spłukiwanych
i pisuaroacutew i drugi odprowadzający
pozostałe ścieki
bull wypełnienie przewodoacutew jak dla
systemoacutew I II lub III
Średnice nominalne podejść pojedynczych dobiera się w zależności od typu przyłączonego przyboru sanitarnego lub urządzenia w typowych
rozwiązaniach w Polsce wg tabeli Urządzenie DN [mm]
Umywalka bidet 40
Zlewozmywak
zmywarka pralka
wanna natrysk 50
Miska ustępowa 100
Minimalna średnica podejścia pojedynczego zdeterminowana jest przez jego długość wysokość spadania i ilość zmian kierunku zgodnie z tabelą
DN Lmax
[m] H [m]
trzy zmiany
kierunku
40
50 30 lt10
70 50 lt10
100 50 lt30
H
L
Jeśli powyższe wymiary są przekroczone lub istnieje konieczność zastosowania więcej niż trzech zmian kierunku prowadzenia przewodoacutew należy wybrać kolejną większą średnicę nominalną
Średnice nominalne podjeść zbiorowych
Zależą od natężenia przepływu ściekoacutew w projektowanym
podejściu i od zastosowanego systemu Wybierając system
należy kierować się dostępnymi na rynku przyborami trudno
bowiem wyobrazić sobie podłączanie przyboru sanitarnego
z odpływem np 40mm do przewodu o średnicy mniejszej
Utrudniałoby to swobodny odpływ ściekoacutew z tego przyboru
Natężenie przepływu ściekoacutew sanitarnych Qww
wyznacza się dla danego odcinka instalacji zgodnie
z zależnością
]sl[DUKQww
gdzie K ndash wspoacutełczynnik częstości
DU ndash odpływ jednostkowy [ls] z urządzenia
UWAGA Qww DUmax jeśli nie to Qww = DUmax
Odpływy jednostkowe DU
Odpływy jednostkowe DU -cd
Typowe wspoacutełczynniki częstości K
Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia
z przewodami odpływowymi Piony kanalizacyjne należy prowadzić bez zmiany średnicy i kierunku na całej długości w szachtach sanitarnych
U podstawy każdego pionu przed przejściem w przewoacuted odpływowy należy zamontować otwoacuter rewizyjny (czyszczak) umożliwiający dostęp do wnętrza przodu
W przypadku kanalizacji sanitarnej każdy pion musi być wentylowany w celu wyroacutewnania ciśnienia w instalacji
Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia
z przewodami odpływowymi Wentylację pionu zapewnia
przewoacuted wentylacyjny zakończony rurą wywiewną wyprowadzoną ponad połać dachu
zawoacuter napowietrzający ndash rozwiązanie dozwolone do stosowania w przypadku braku możliwości wyprowadzenia pionu ponad dach można takie rozwiązanie stosować przy spełnieniu następujących warunkoacutew
piony mają wysokość 4 do 5 kondygnacji
ostatni pion licząc od najdalszego w stosunku do kanału oraz co piąty w budynku jest zakończony rurą wywiewną
Elementy pionu kanalizacyjnego
troacutejniki doprowadzające ścieki z podejść kanalizacyjnych
czyszczak prze zmianą kierunku prowadzenia ściekoacutew ndash około 05 nad posadzką przed przejściem w przewoacuted odpływowy
rura prosta o niezmiennej średnicy na całej długości
zawoacuter napowietrzający lub rura wywiewna
W systemie kanalizacji sanitarnej wyroacuteżnić można
piony z wentylacją głoacutewną ndash zakończone rurą wywiewną lub zaworem napowietrzającym
piony z wentylacją obejściową ndash piony z dodatkowym przewodem wentylacyjnym prowadzonym obok pionu spustowego i połączonym z rurą wywiewną
Średnica pionu zależy od wybranego systemu wentylacji i obliczonego natężenia przepływu ściekoacutew dla całego pionu
Należy pamiętać o tym że minimalna średnica pionu nie może być mniejsza od średnicy największego podejścia
W typowych rozwiązaniach w Polsce minimalna średnica pionu wynosi 70mm a dla pionoacutew prowadzących ścieki z misek ustępowych 100mm
Oczywiście w tabelach należy sprawdzić czy średnicy nie należy zwiększyć ze względu na obliczoną wartość Qww
Piony z wentylacją głoacutewną
Piony z wentylacją obejściową
Przewody odpływowe
(poziomy kanalizacyjne)
Wśroacuted przewodoacutew odpływowych wyroacuteżniamy przewoacuted głoacutewny oraz przewody drugorzędne Każdy przewoacuted drugorzędny powinien być oddzielnie podłączony do głoacutewnego pod kątem 45deg
Wszystkie przewody prowadzone są najkroacutetszą drogą przeważnie wzdłuż przegrody budowlanej oraz koniecznie z zachowaniem odpowiedniego spadku
Przewody odpływowe
(poziomy kanalizacyjne)
Spadek powinien być jednakowy na całej długości co zapewnia samooczyszczanie się przewodu
Przyjęte jest że rury układa się kielichem w kierunku przeciwnym do spływu ściekoacutew
Rewizje kanalizacyjne powinno się montować
co 15 m na rurach średnicy od 100 do 150 mm
przed każdym uskokiem poziomu
Rury prowadzone przez murowane ścianki muszą być ułożone prostopadle do przegrody
Na przewody z tworzyw sztucznych powinno się w miejscach przejść dodatkowo nałożyć tuleje ochronne Umożliwią one rurom pewien ruch zabezpieczając instalację przed uszkodzeniami mechanicznymi
Przestrzeń pomiędzy tuleją a rurą powinno się zabezpieczyć izolacją
Jeśli przewody kanalizacyjne z tworzyw sztucznych układane są w sąsiedztwie przewodoacutew wydzielających ciepło powinny być osłonięte otulinami izolacyjnymi w celu zabezpieczenia przed przegrzewaniem
Przewody poziome i przykanaliki powinny być ułożone poniżej strefy przemarzania gruntu czyli na głębokości 80-140 cm zależnie od regionu kraju
Jeśli przewody prowadzone są w pomieszczeniach w ktoacuterych temperatura może spadać poniżej 0degC muszą być odpowiednio zabezpieczone przed przemarzaniem
Dla przewodoacutew prowadzonych na zewnątrz budynku należy pamiętać że warstwa gruntu pokrywającego rury kanalizacyjne powinna być o 10-20 cm większa od głębokości przemarzania gruntu jeśli przewody układa się wyżej to powinny być zaizolowane termicznie
Rury kanalizacyjne układane na zewnątrz budynku powinny być oddalone
od innych przewodoacutew co najmniej
15 m od przewodoacutew gazowych i wodociągowych
08 m od kabli energetycznych
05 m od kabli telekomunikacyjnych
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qww z uwzględnieniem następujących zasad
1 dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 05
2 dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 07
3 minimalna prędkość przepływu ściekoacutew wynosi 07 ms stąd
wynika prowadzenie przewodoacutew z odpowiednim do średnicy
spadkiem w kierunku sieci zewnętrznej
4 minimalna średnica przewodu zewnętrznego wynosi 010m
a przykanalika 015m
Dobierając średnice przewodoacutew odpływowych należy stosować
tabelę z wartościami natężenia przepływu Q0 i prędkości
przepływu v0 dla przewodoacutew o przekroju kołowym przy
pełnym wypełnieniu i wykres Manninga
=QQ0
=vv0
hd
Q
v
(hd)
1
23
4
Przykład obliczeniowy Obliczeniowe natężenie sciekoacutew sanitarnych wynosi Qww= 50 ls Na podstawie tabeli 1 QwwQ0 = 50 2014 = 025 Z wykresu odczytujemy
V = 085V0 = 085114 = 097 ms przy napełnieniu hd = 037
Zakresy dopuszczalnych spadkoacutew przewodoacutew odpływowych
DN 0100 m ndash i = 20 - 100
DN 0150 m ndash i = 15 - 150
Urządzenia dodatkowe w kanalizacji sanitarnej
W przypadku odprowadzania ściekoacutew bytowo gospodarczych do zewnętrznej sieci typu ogoacutelnospławnego w pomieszczeniach położonych na najniższych kondygnacjach w budynku może dojść do zalania spowodowanego wstecznym przepływem ściekoacutew w wyniku intensywnych opadoacutew deszczu Dlatego też w tego typu instalacjach na przewodach kanalizacyjnych odprowadzających ścieki z pomieszczeń na najniższej kondygnacji stosować należy zasuwy burzowe ktoacutere chronią instalację przed przepływem zwrotnym
Materiały w kanalizacji sanitarnej
Instalacja kanalizacyjna może być wykonana z roacuteżnych materiałoacutew ale
zawsze rury i połączenia powinny być szczelne i odporne na korozję
Obecnie najpopularniejszym materiałem używanym do budowy instalacji
wewnętrznej jest tworzywo sztuczne Rury kanalizacyjne produkuje się z
polipropylenu (PP)
roacuteżnych odmian polichlorku winylu (PVC)
Polietylenu wysokiej gęstości (PE-HD)
żywicy poliestrowej wzmacnianej włoacuteknem szklanym (GRE)
Innymi materiałami stosowanymi w kanalizacji sanitarnej są
żeliwo
kamionka
beton
Kanalizacja deszczowa
Odprowadza wody opadowe z dachoacutew i terenoacutew przyległych do nieruchomości (podjazdy tarasy parkingi itp)
Projektowanie kanalizacji deszczowej odbywa się w oparciu o normę
PN ndash EN 12056 ndash 3 grudzień 2002
Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew
Część 3 Przewody deszczowe Projektowanie układu i obliczenia
oraz w przypadku braku informacji o normę
PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania w projektowaniu
Odprowadzanie wody z dachu stromego
W przypadku dachoacutew budynkoacutew niskich (do 5 kondygnacji) ktoacutere mają odpowiednie nachylenie (przyjmuje się że powyżej 8) najczęstszym sposobem odprowadzania wody deszczowej jest zastosowanie systemu rynnowego
Zadaniem deszczowej instalacji kanalizacyjnej jest zebranie wody z dachu i odprowadzenie jej do sieci kanalizacji deszczowej lub do gruntu System rynnowy polega na naturalnym (grawitacyjnym) spływie woacuted po połaci dachowej skąd jest przejmowana przez system rur System ten roacutewnież pracuje grawitacyjnie Umowną granicą instalacji deszczowej jest wylewka z ktoacuterej woda może być skierowana do sieci kanalizacji deszczowej (ogoacutelnospławnej) lub na grunt
Podstawowe elementy
instalacji kanalizacji deszczowej
Rynny - przewody o przekroju otwartym (okrągłym prostokątnym eliptycznym trapezowym okapowym) biegnące wzdłuż krawędzi dachu Zadaniem rynien jest zebranie wody opadowej Rynny prowadzone są z lekkim spadkiem w kierunku narożnikoacutew budynku dzięki czemu woda nie wylewa się za krawędzie tylko płynie w kierunku rur spustowych
Instalacja kanalizacji deszczowej składa się z następujących elementoacutew
Rury spustowe ndash pionowe odcinki przewodoacutew o przekroju zamkniętym (najczęściej okrągłym lub prostokątnym) Zadaniem rur spustowych jest zebranie wody płynącej rynnami i odprowadzenie ich poza budynek
Odpływy ndash elementy za pomocą ktoacuterych rynny przechodzą w rury spustowe Odpływ jest odcinkiem rynny w ktoacuterym wykonany jest obrobiony otwoacuter odpowiedniego kształtu pozwalający na włączenie rury spustowej Można wyroacuteżnić odpływy przelotowe oraz odpływy końcowe ( na narożnikach pomieszczeń) Pozwalają na mocowanie rur spustowych
Narożniki do rynien ndash umożliwiają połączenie rynien w narożnikach budynku Właściwy montaż narożnikoacutew jest bardzo ważny dla właściwej pracy rynien (ruchoacutew pod wpływem temperatury) Wylewki ndash kształtki ktoacuterymi kończy się rura spustowa Wylewka może być włą- czona do kanalizacji deszczowej bądź znajdować się nad gruntem
Łączniki do rynien - złączki zwykłe uszczelkowe i korekcyjne Ponieważ montaż rynien wymaga pozostawiania tzw dylatacji (odstępoacutew) złączki korekcyjne lub uszczelkowe umożliwiają wykonanie takich połączenia z dylatacją
Łączniki do rur spustowych - kolana troacutejniki redukcje mufy mufy redukcyjne Mufy służą do włączania rur spustowych do odpływoacutew zadaniem muf redukcyjnych jest połączenie rury spustowej i odpływu o roacuteżnych średnicach Kolana pozwalają na zmianę kierunku rury spustowej Troacutejniki umożliwiają włączanie do rur spustowych wyposażenia dodatkowego
Haki i obejmy - zadaniem tych elementoacutew jest mocowanie rynien i rur spustowych do dachoacutew i ścian
Elementy wykończeniowe i dodatkowe -
zadaniem tych elementoacutew jest wykończenie
systemu lub uzupełnienie jego pracy
Przykładami mogą tu być
dekiel służący do zakończenia rynny
filtr siatkowy montowany na rurze
spustowej zatrzymujący
zanieczyszczenia
czyszczak (rewizja) umożliwiający
przegląd i czyszczenie rury spustowej
(na zdjęciu)
odprowadzenie do kanalizacji deszczowej
Jednym ze sposoboacutew odprowadzenia wody jest podłączenie systemu rynnowego do kanalizacji deszczowej
Woacutewczas na dolnym odcinku rury spustowej mniej więcej 03-08 m ponad terenem należy zamontować rewizję (czyszczak) Rewizja ma wewnątrz kratkę na ktoacuterej zbierają się liście i inne zanieczyszczenia spływające z rynny
Rura spustowa z rewizją przyłączona jest do przewodoacutew odpływowych a te łączą się z kanalizacją Średnica przewodoacutew musi być co najmniej roacutewna średnicy rur spustowych i najczęściej wynosi 100-150 mm Głębokość na jakiej powinno się układać rury zależy od strefy przemarzania i wynosi 1-14 m System taki nie ma blokady przedostawania się zapachoacutew dlatego lepiej nie podłączać go do kanalizacji ogoacutelnospławnej
Innym sposobem odprowadzenia wody bezpośrednio do kanalizacji jest podłączenie rury spustowej do osadnika rynnowego Wyposażony jest on w klapkę ktoacutera stanowi blokadę zapachową i wyciągany kosz w ktoacuterym gromadzą się większe zanieczyszczenia takie jak liście
Gdy brak sieci kanalizacji deszczowej lub ogoacutelnospławnej woda deszczowa powinna być bezpiecznie rozprowadzona po terenie posesji ale tak żeby nie spływała na sąsiednie działki
Odprowadzanie wody z dachu
płaskiego
W przypadku dachoacutew budynkoacutew wysokich (powyżej 5 kondygnacji) oraz dachoacutew o małym nachyleniu (przyjmuje się że poniżej 8) najczęstszym sposobem odprowa-dzania wody deszczowej jest system odwadniania oparty na wpustach dachowych
Wpusty dachowe pełnią rolę dachowych odwodnień punkto-wych tzn zbierają wodę z pewnej powierzchni w jednym punkcie
Odprowadzanie wody z dachu
płaskiego Woda jest odprowadzana do rury spustowej biegnącej wewnątrz budynku a stamtąd do kanalizacji deszczowej lub poza budynek do gruntu Aby odwodnienie dachu płaskiego pracowało prawidłowo wpust powinien znaleźć się w najniższym punkcie dachu a spadek w jego kierunku powinien wynosić co najmniej 3 Oproacutecz zasadniczego wpustu powinien być wpust awaryjny ktoacutery przejmie wodę w przypadku zatkania wpustu głoacutewnego Na dachu powinna być co najmniej jedna para wpustoacutew Zasady projektowania moacutewią że wpusty należy rozmieszczać co 25 m
Obliczanie kanalizacji deszczowej
Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qr (qd) [ls]
rAC
10000
IAQr
gdzie ψ lub C ndash wspoacutełczynnik spływu przyjmowany wg nowej normy jako 10 (w starej zależny od nachylenia dachu i rodzaju powierzchni odwadnianej)
A ndash efektywna powierzchnia dachu lub powierzchnia odwadniana [m2]
I ndash w starej normie miarodajne natężenie deszczu [l(sha)] przyjmowane I 300 l(sha)
r ndash natężenie opadoacutew atmosferycznych [l(sm2)] przyjmowane albo na podstawie danych statystycznych albo wg tabeli 1 w nowej normie po przemnożeniu przez wspoacutełczynnik ryzyka podany w tabeli 2
Wymiarowanie rynien i rur spustowych
1 Przewody spustowe ndash średnicę należy dobrać tak aby obliczona wartość odpływu ściekoacutew Qr nie przekraczała wartości Qrmax (qdmax) a powierzchnia odwadniana A powierzchni Amax zestawionych w tabeli w normie PN ndash 92B ndash 01707
2 Wg starej normy rynny powinny mieć średnice minimum 150 mm (dotyczy to budynkoacutew wielorodzinnych)
Efektywna
powierzchnia dachu
odwadniana przez
rynnę A [m2]
Szerokość rynny [mm] Średnica rury
spustowej [mm]
poniżej 20 70 50
20 ndash 57 100 (lub 125) 70
57 ndash 97 125 100
97 - 170 150 100
170 - 243 180 125
Dla budynkoacutew jednorodzinnych średnice rynien i przewodoacutew spustowych można określić w oparciu o efektywną powierzchnię dachu wg tabeli
Średnice poziomoacutew i przykanalikoacutew
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qr z uwzględnieniem następujących zasad
a) dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 07
b) dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 09
c) i d) jak dla kanalizacji sanitarnej
Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej
Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qt (qog) [ls]
Qww ndash natężenie odpływu ściekoacutew sanitarnych
Qr ndash natężenie odpływu ściekoacutew deszczowych
Kanalizacja ogoacutelnospławna to ten fragment ktoacutery odprowadza i ścieki sanitarne i deszczowe do zewnętrznej sieci ogoacutelnospławnej
rwwt QQQ
Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się z uwzględnieniem następujących zasad
a) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt spełnione powinny być warunki
a) i b) jak dla ściekoacutew deszczowych
b) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt obliczeniowa prędkość przepływu
ściekoacutew nie może przekraczać wartości dopuszczalnej ktoacutera wynosi
80 ms ndash dla rur żeliwnych i innych metalowych
40 ms ndash dla rur kamionkowych betonowych i z tworzyw sztucznych
c) dla odpływu tylko ściekoacutew sanitarnych Qww prędkość przepływu
ściekoacutew nie może być mniejsza od vmin = 07 ms
bullRynny z PVC-U
bullRynny z blachy aluminiowej
bullRynny miedziane
bullRynny z blachy stalowej
bullRynny cynkowo-tytanowe
Przekroje rynien a b c) poacutełokragłe d) trapezowy e f) trapezoidalny g) prostokatny h) poacutełokragły leacy
Rodzaje rynien a) okapowa b) koszowa c) gzymsowa d) leacy
11
Godzinowy wspoacutełczynnik nieroacutewnomierności rozbioru wody
charakteryzuje wielkość zmian zachodzących w poborze
ciepłej wody użytkowej w danym obiekcie
Wartość wspoacutełczynnika Nh zależy od przeznaczenia
i wielkości obiektu dla ktoacuterego obliczana jest instalacja
Dla budynkoacutew mieszkalnych zależy on bezpośrednio od
liczby mieszkańcoacutew Dla innych obiektoacutew wielkość rozbioru
zaroacutewno średniego jak i maksymalnego należy opracować
na podstawie analizy sposobu korzystania z instalacji
Przepływy obliczeniowe
12
Godzinowy wspoacutełczynnik nieroacutewnomierności rozbioru wody
13
Przepływy obliczeniowe
Maksymalne chwilowe zapotrzebowanie na wodę qs to obliczeniowe zapotrzebowanie wody w obiekcie na ktoacutere wymiaruje się instalację wg wzoroacutew zawartych w PN-92B-01706 w zależności od rodzaju budynku i wartości sumy normatywnych wypływoacutew z punktoacutew czerpalnych
14
15
16
Poroacutewnanie przepływoacutew normatywnych
i obliczeniowych
SPOSOBY PROWADZENIA PRZEWODOacuteW WODOCIĄGOWYCH
W BUDYNKACH
UKŁADY INSTALACJI WODOCIĄGOWYCH MOŻNA PODZIELIĆ
W zależności od sposobu
rozprowadzania wody
W zależności od ciśnienia
gwarantowanego
W zależności od wysokości podnoszenia
wody
Biorąc pod uwagę sposoacuteb rozprowadzania wody w instalacjach wewnętrznych wyroacuteżniamy
układ z rozdziałem dolnym
układ z rozdziałem goacuternym
układ pierścieniowy
UKŁAD Z ROZDZIAŁEM DOLNYM
Schemat instalacjo wodociągowej z rozdziałem dolnym
1- przewoacuted rozdzielczy dolny 2- pion wodociągowy 3 ndashodgałęzienie 4- zawoacuter czerpalny 5- zawoacuter przelotowy
UKŁAD Z ROZDZIAŁEM GOacuteRNYM
Schemat instalacji wodociągowej z rozdziałem goacuternym
1- pion zasilający zbiornik goacuterny 2- zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym 3 ndashzawoacuter zwrotny prosty 4- przewoacuted rozdzielczy goacuterny 5- zawoacuter przelotowy 6-pion wodociągowy 7-odgałęzienie 8- zawoacuter czerpalny
UKŁAD PIERŚCIENIOWY
Schemat instalacji wodociągowej pierścieniowej
1- pion zasilający zbiornik goacuterny 2- zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym 3 ndashzawoacuter zwrotny prosty 4- przewody rozdzielcze goacuterne 5- zawoacuter przelotowy 6-pion wodociągowy 7-odgałęzienie 8- zawoacuter czerpalny 9- przewoacuted rozdzielczy dolny
Rozpatrując układy wewnętrznych instalacji wodociągowych w aspekcie wysokości podnoszenia wody i dopuszczalnej wysokości ciśnienia w instalacjach wodociągowych możemy dokonać podziału na
instalacje jednostrefowe
instalacje wielostrefowe
INSTALACJE JEDNOSTREFOWE
Schemat zasilania jednostrefowego w układach chwilowego spadku ciśnienia poniżej wymaganego w sieci ulicznej
1 przewoacuted rozdzielczy (dolny) 2 pion zasilający zbiornik goacuterny 3 zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym 4 zawoacuter zwrotny prosty
5 pion wodociągowy 6 odgałęzienie 7 zawoacuter przelotowy
INSTALACJE JEDNOSTREFOWE
Rys Schemat zasilania jednostrefowego w układach chwilowego spadku ciśnienia poniżej wymaganego w sieci ulicznej
1 przewoacuted rozdzielczy (dolny) 2pion wodociągowy 3 odgałęzienie 4 zawoacuter czerpalny 5 zawoacuter zwrotny 6 zestaw do podwyższania ciśnienia
INSTALACJE DWUSTREFOWE
Rys Schemat wewnętrznej dwustrefowej instalacji wodociągowej (pierwsza strefa zasilana bezpośrednio z zewnętrznej sieci wodociągowej- układ instalacji z rozdziałem dolnym druga strefa zasilana przy pomocy zestawu podwyższającego ciśnienie- układ instalacji z rozdziałem dolnym)
1 przewoacuted rozdzielczy dolny( w pierwszej strefie) 2 zawoacuter zwrotny 3 zestaw podwyższający ciśnienie 4 zawoacuter przelotowy 5 pion wodociągowy ( pierwsza strefa) 6 odgałęzienie 7 zawoacuter czerpalny 8pion zasilający instalacje wodociągową drugiej strefy 9 przewoacuted rozdzielczy w drugiej strefie
INSTALACJE DWUSTREFOWE
Rys Schemat wewnętrznej dwustrefowej instalacji wodociągowej (pierwsza strefa bezpośrednio zasilana z zewnętrznej sieci wodociągowej- układ instalacji z rozdziałem dolnym druga strefa zasilana przez zbiornik goacuterny otwarty-układ instalacji z rozdziałem goacuternym) 1przewoacuted rozdzielczy dolny( w pierwszej strefie) 2 zawoacuter przelotowy 3 pion wodociągowy ( w pierwszej strefie)4odgałęzienie 5 zawoacuter czerpalny 6 zawoacuter zwrotny 7 pompa z silnikiem
elektrycznym 8 pion zasilający zbiornik goacuterny otwarty( drugiej strefy) 9zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym 10przewoacuted rozdzielczy goacuterny( w drugiej strefie) 11 pion wodociągowy rozdziału goacuternego ( w drugiej strefie)
INSTALACJE DWUSTREFOWE
Rys Schemat wewnętrznej dwustrefowej instalacji wodociągowej (pierwsza strefa bezpośrednio zasilana z zewnętrznej sieci wodociągowej- układ instalacji z rozdziałem goacuternym druga strefa zasilana przez zestaw do podwyższania ciśnienia- układ z rozdziałem goacuternym)1przewoacuted rozdzielczy dolny( w pierwszej strefie) 2 zawoacuter zwrotny 3 zestaw do podwyższania ciśnienia 4zawoacuter przelotowy 5 pion wodociągowy (pierwszej strefy) 6 odgałęzienie 7 zawoacuter czerpalny 8 pion zasilający drugą strefę9przewoacuted rozdzielczy goacuterny 10zawoacuter przelotowy11 pion wodociągowy drugiej strefy 12zawoacuter odcinający(
oddziela układy zasilane- przepływ wody w pionie pierwszej strefy od drugiej strefy)
INSTALACJE WIELOSTREFOWE
Rys Schemat wielostrefowej i wewnętrznej instalacji wodociągowej 1 przewoacuted rozdzielczy dolny( pierwsza strefa zasilania) 2 pion wodociągowy (pierwsza strefa) 3 odgałęzienie 4 zawoacuter czerpalny 5 pion zasilający druga
strefę 6 przewoacuted rozdzielczy dolny (drugiej strefy) 7 pion zasilający trzecia strefę 8 przewoacuted rozdzielczy dolny( trzeciej strefy) 9 zespoacuteł podwyższania ciśnienia dla pierwszej strefy 10 zespoacuteł podwyższania ciśnienia dla drugiej strefy 11 zespoacuteł podwyższania ciśnienia dla trzeciej strefy
INSTALACJE WIELOSTREFOWE
Rys Schemat wielostrefowej wewnętrznej instalacji wodociągowej układ stref z rozdziałem goacuternym
1pompa z silnikiem elektrycznym zasilająca zbiornik goacuterny otwarty trzeciej strefy 2 pompa z silnikiem elektrycznym zasilająca zbiornik goacuterny otwarty drugiej strefy 3 pompa z silnikiem elektrycznym zasilająca zbiornik goacuterny otwarty pierwszej strefy 4 pion zasilający zbiornik goacuterny otwarty pierwszej strefy 5zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym ( pierwszej strefy) 6 przewoacuted rozdzielczy goacuterny ( pierwszej strefy) 7 pion wodociągowy (pierwsza
strefa) 8 odgałęzienie 9 zawoacuter czerpalny 10 pion zasilający zbiornik goacuterny otwarty (drugiej strefy) 11 zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym (druga strefa) 12przewoacuted rozdzielczy goacuterny (druga strefa) 13 pion zasilający zbiornik goacuterny otwarty(trzecia strefa) 14 zbiornik goacuterny
otwarty z zaworem pływakowym (trzecia strefa) 15 przewoacuted rozdzielczy goacuterny (trzecia strefa)
INSTALACJE WIELOSTREFOWE
Schemat wielostrefowej wewnętrznej instalacji wodociągowej Układ stref pierścieniowy z jednym przewodem zasilającym
1 przewoacuted zasilający zbiorniki goacuterne pierwszej drugiej i trzeciej strefy 2 zbiornik goacuterny otwarty pierwszej strefy 3 zawoacuter 4 instalacja pierścieniowa pierwszej strefy 5 zbiornik goacuterny otwarty drugiej strefy 6 zawoacuter 7 instalacja pierścieniowa drugiej strefy 8 zbiornik goacuterny otwarty trzeciej strefy 9 zawoacuter czerpalny 10 instalacja pierścieniowa trzeciej strefy 11 odgałęzienie 12 zawoacuter czerpalny13
pompa z silnikiem elektrycznym
GŁOacuteWNE ZASADY PROWADZENIA INSTALACJI WODOCIĄGOWYCH
roacutewnolegle i prostopadle do ścian i stropoacutew
z jak najmniejszą ilością załamań
po trasach najkroacutetszych
przy wewnętrznych ścianach budynku
przejścia rur przez przegrody należy wyposażyć w tuleje ochronne
Instalacje zimnej i ciepłej wody mogą być rozprowadzone w następujący sposoacuteb
natynkowo ndash czyli po wierzchu ścian i przegroacuted budowlanych
w bruzdach ściennych
w szlichcie podłogowej
w pionowych szachtach i kanałach ściennych
SPOSOBY PROWADZENIA INSTALACJI
Prowadzenie instalacji w piwnicach i pod stropami
Prowadzenie rur w korytkach gdzie wydłużenia są kompensowane poprzez wyboczanie się rur
Prowadzenie rur z odgałęzieniami na łupinach wsporczych
Prowadzenie pionoacutew w szachtach instalacyjnych
Prowadzenie oraz mocowanie pionoacutew
w szachtach instalacyjnych
Układ troacutejnikowy Układ rozdzielaczowy
UKŁAD TROacuteJNIKOWY
Prowadzenie rur instalacji wodociągowej w układzie troacutejnikowym
Sposoacuteb prowadzenia przewodoacutew w węźle
sanitarnym
UKŁAD TROacuteJNIKOWY
UKŁAD TROacuteJNIKOWY
UKŁAD ROZDZIELACZOWY
Prowadzenie rur instalacji wodociągowej w układzie rozdzielaczowym
UKŁAD ROZDZIELACZOWY
UKŁAD OBWODOWY
Podpora stała
Podpora przesuwna
Przykład prowadzenia pionu instalacyjnego bez kompensatoroacutew z uwzględnieniem wyboczenia (linią przerywaną oznaczono przykładowy przewidywany kształt pionu po osiągnięciu temperatury czynnika roboczego)
Oznaczenia PP - podpora przesuwnaPS - podpora stała
ELEMENTY INSTALACJI WODOCIĄGOWYCH
Elementy instalacji wodociągowych
Przyłącze wodociągowe
Zestaw wodomierza głoacutewnego
Filtr wody zawoacuter antyskażeniowy zawory odcinające (armatura)
Przewody rozdzielcze (rozprowadzające)
Przewody pionowe (piony wodociągowe)
Przewody w pomieszczeniach sanitarnych (połączenia od pionu do punktoacutew czerpalnych)
Punkty czerpalne (baterie czerpalne i zawory)
Przyłącza do budynku 1-linia zabudowy 2- linia rozgraniczająca 3-sieć wodociągowa 4-sieć kanalizacyjna 5-zestaw wodomierzowy 6-studzienka rewizyjna
Sposoacuteb przeprowadzenia przewodu przez ścianę zewnętrzną
Podział wodomierzy
W obudowie
zamkniętej Z wyjmowaną
wstawką
pomiarową
instalowane
poziomo
kolanowe
Podział wodomierzy
1 Wodomierz działający na zasadach mechanicznych przeznaczony do wody
a) zimnej o temperaturze od 0 degC do 30 degC
b) ciepłej o temperaturze od 30 degC do 90 degC
c) gorącej o temperaturze od 30 degC do 130 degC albo od 30 degC do 180 degC
2 Wodomierz działający na zasadach elektronicznych lub mechanicznych z urządzeniami elektronicznymi albo bez przeznaczony do wody zimnej o temperaturze od 0 degC do 30 degC
Wodomierze mieszkaniowe (JS) Wodomierz powinien być zamontowany w położeniu roboczym zgodnie z oznakowaniem umieszczonym na wodomierzu przez producenta H - oznacza pozycję pracy wodomierza w poziomie V - oznacza pozycję pracy wodomierza w pionie Litera znajdująca się na tarczy wodomierza A B C lub D - oznacza klasę obciążeń wodomierza
Wodomierz sprzężony roacutewnolegle 1-wodomierz głoacutewny śrubowy 2-wodomierz boczny skrzydełkowy 3-zawoacuter zmiennego obciążenia
1 Wodomierze działające na zasadach mechanicznych przeznaczone do wody charakteryzują następujące strumienie
1) maksymalny strumień objętości (Qmax)
2) nominalny strumień objętości (Qn)
3) pośredni strumień objętości (Qt)
4) minimalny strumień objętości (Qmin)
2 Stosunek QmaxQn powinien wynosić 2
3 Rozroacuteżnia się cztery klasy metrologiczne wodomierzy klasa A klasa B klasa C klasa D
4 Klasy metrologiczne wodomierzy w zależności od wartości stosunku QminQn i QtQn
Q (q)-strumień objętości - objętość wody przepływającej przez wodomierz w przyjętej jednostce czasu
Qmax (qmax) -maksymalny strumień objętości - największy strumień objętości przy ktoacuterym wodomierz może pracować w kroacutetkim czasie bez uszkodzenia i przekroczenia błędoacutew granicznych dopuszczalnych oraz wartości maksymalnej straty ciśnienia
Qn (qn) nominalny strumień objętości - strumień objętości roacutewny połowie maksymalnego strumienia objętości przy ktoacuterym wodomierz może pracować przy przepływie ciągłym lub przerywanym i jego wskazania mieszczą się w granicach błędoacutew granicznych dopuszczalnych
Qt (qt) pośredni strumień objętości - strumień objętości dzielący zakres obciążeń pomiarowych na przedział goacuterny i dolny przy ktoacuterym błąd graniczny dopuszczalny zmienia wartość
Qmin (qmin ) minimalny strumień objętości- strumień objętości powyżej ktoacuterego wskazania wodomierza nie powinny przekraczać błędoacutew granicznych dopuszczalnych
Zakres obciążeń pomiarowych wodomierza - zakres strumienia objętości wodomierza zawarty między maksymalnym strumieniem objętości a minimalnym strumieniem objętości
Krzywa błędoacutew wodomierza
Błędy graniczne dopuszczalne wodomierzy plusmn 2 - w przedziale goacuternym zakresu obciążeń (qt q qmax)
plusmn 5 - w przedziale goacuternym zakresu obciążeń (qmin q qt)
Lokalizacja wodomierza
Doboacuter wodomierza
Aby dobrać wodomierz należy
ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe
ustalić umowny przepływ obliczeniowy dla wodomierza qw m3h
qw = 2 q
Doboacuter wodomierza
Doboacuter wodomierza
dla dobranego wodomierza ustalić w oparciu o dane producenta wodomierzy stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez wodomierz
Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem
PN-EN 1717 - Ochrona przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody w instalacjach wodociągowych i ogoacutelne wymagania dotyczące urządzeń zapobiegających zanieczyszczaniu przez przepływ zwrotny
Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem
Podział płynoacutew ktoacutere mają lub mogą mieć kontakt z wodą do picia
Kategoria 1
Woda wypływająca bezpośrednio z sieci wodociągowej przeznaczona do użytkowania przez człowieka do celoacutew konsumpcyjnych
Kategoria 2
Płyn nie stanowiący bakteriologicznego lub toksycznego zagrożenia dla człowieka
Kategoria 3
Płyn stanowiący pewne zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność co najmniej jednej substancji toksycznej lub bardzo toksycznej o LD50gt200 mgkg wagi ciała
Kategoria 4
Płyn stanowiący pewne zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność co najmniej jednej substancji toksycznej lub bardzo toksycznej o LD50200 mgkg wagi ciała lub też co najmniej jednej substancji radioaktywnej mutagennej lub rakotwoacuterczej
Kategoria 5
Płyn stanowiący zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność substancji mikrobiologicznych bądź wirusowych
Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem
Przepływ zwrotny wywołany spadkiem ciśnienia w sieci wodociągowej
Potencjalne źroacutedła zanieczyszczenia wody wodociągowej
XY
1- sieć wodociągowa
2- urządzenie zabezpieczające
X-rodzina zabezpieczenia
Y-typ zabezpieczenia
Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody
Aby dobrać zabezpieczenie należy
określić kategorię płynu
określić rodzaj zabezpieczenia wg normy
ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe
dobrać zawoacuter zwracając uwagę na średnicę wodomierza
Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody
dla dobranego zaworu ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez zawoacuter
Filtr
Doboacuter filtra
Aby dobrać filtr należy
ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe
dobrać filtr zwracając uwagę na średnicę wodomierza i zaworu antyskażeniowego
Doboacuter filtra
dla dobranego filtra ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez filtr
INSTALACJE KANALIZACYJNE
Rodzaje instalacji kanalizacyjnych
1 Kanalizacja sanitarna (bytowo ndash gospodarcza)
2 Kanalizacja deszczowa
3 Kanalizacja technologiczna
ścieki przed wprowadzeniem do kanalizacji
sanitarnej wymagają wstępnego oczyszczenia w
specjalnych urządzeniach
Odprowadzenie ściekoacutew z nieruchomości może być
realizowane na dwa sposoby
systemem ogoacutelnospławnym (zbiorczym)
lub systemem rozdzielczym
Kanalizacja ogoacutelnospławna odprowadza zaroacutewno ścieki
sanitarne (bytowe) jak i deszczowe
W kanalizacji rozdzielczej ścieki sanitarne i deszczowe
odprowadzane są rozdzielnie
Schemat kanalizacji ogoacutelnospławnej
KS1 KS2
Kanał ogoacutelnospławny
RD1 RD2
linia regulacyjna
ST1
ST2
Schemat kanalizacji rozdzielczej
KS1 KS2
Kanał sanitarny
Kanał deszczowy
RD1 RD2
linia regulacyjnaST1
ST2
SD1
SD2
Podział instalacji kanalizacyjnej
Instalację kanalizacyjną można podzielić na
zewnętrzną (na terenie nieruchomości lecz poza budynkiem)
wewnętrzną (w budynku)
Podział ten wydaje się oczywisty ale jest istotny przy doborze materiału instalacyjnego - nie każdy materiał sprawdzający się wewnątrz nadaje się do stworzenia instalacji zewnętrznej
Granicą między instalacją wewnętrzną a zewnętrzną jest tzw czyszczak głoacutewny (rewizja głoacutewna)
Przewody domowej
instalacji kanalizacyjnej
Przykanalik (przyłącze kanalizacyjne) ndash jest to odcinek ktoacutery łączy kanalizację na terenie nieruchomości z siecią kanalizacyjną
Najczęściej przykanalik włączany jest do studzienki (rewizyjnej lub włazowej) ktoacutera stanowi uzbrojenie sieci Możliwe jest też przyłączenie przez wpust boczny lub złącze siodłowe
Przewody domowej
instalacji kanalizacyjnej
Przykanaliki oznaczane są znakami informacyjnymi Na znaku podana jest średnica (w mm) spadek przyłącza (w promilach) oraz jego długość (w m) Granicą między siecią a instalacją jest położona w pobliżu granicy nieruchomości pierwsza studzienka licząc od strony budynku
Sieć i przykanalik
w przypadku istnienia studzienki rewizyjnej
przykanalikstudzienka rewizyjna
linia
reg
ulac
yjnastudzienka kanalizacyjna
sieć kanalizacyjna
budy
nek
instalacja
zewnętrzna
Sieć i przykanalik
w przypadku braku studzienki rewizyjnej (wg nowych przepisoacutew w przypadku braku studzienki rewizyjnej
przykanalik to odcinek biegnący od granicy budynku do granicy
nieruchomości)
linia
reg
ulac
yjnastudzienka kanalizacyjna
sieć kanalizacyjna
budy
nek
przykanalik
sieć kanalizacyjna
Instalacja kanalizacyjna składa się z 1 poziomoacutew (przewodoacutew odpływowych) ndash są to przewody
prowadzone z odpowiednim spadkiem ktoacutere odprowadzają
ścieki z pionoacutew wpustoacutew podłogowych itp do przykanalika
lub sieci zewnętrznej
2 pionoacutew (przewodoacutew spustowych) ndash są to przewody prowadzone
przez jedną lub kilka kondygnacji odprowadzające ścieki
z podejść kanalizacyjnych wpustoacutew dachowych lub rynien
do przewodoacutew odpływowych
3 podejść kanalizacyjnych ndash przewody odprowadzające ścieki
z przyboroacutew i urządzeń sanitarnych do pionoacutew lub poziomoacutew
kanalizacyjnych
podejścia pojedyncze
podejścia zbiorowe
Kanalizacja sanitarna grawitacyjna
Odprowadza wodę zanieczyszczoną (ścieki) w wyniku jej wykorzystania odpływającą z ustępoacutew spłukiwanych natryskoacutew wanien bidetoacutew zlewoacutew umywalek wpustoacutew podłogowych i innych urządzeń występujących w gospodarstwie domowym
Projektowanie kanalizacji sanitarnej odbywa się w oparciu o normę
PN ndash EN 12056 ndash 2 grudzień 2002
Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew
Część 2 Kanalizacja sanitarna projektowanie układu i obliczenia
oraz w przypadku braku informacji o normę
PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania
w projektowaniu
Podejścia kanalizacyjne ndash łączą
odpływ z pionem kanalizacyjnym
Podejścia
niewentylowane - należy montować ze spadkiem wynoszącym od 2 do 15
wentylowane ndash można zastosować tu mniejsze spadki zgodnie z przywołaną normą ale wymagają dodatkowego przewodu wentylującego
Najczęściej projektuje się podejścia niewentylowane Ich długość w typowym rozwiązaniu stosowanym w Polsce nie powinna przekraczać 30 m a w przypadku miski ustępowej 10 m po długości przewodu
W przypadku dłuższych podejść albo zwiększa się średnicę albo projektuje się podejścia wentylowane za pomocą np zaworoacutew napowietrzających
Nowa norma wprowadza cztery typy systemoacutew kanalizacyjnych jakie można spotkać w poszczegoacutelnych krajach Unii Europejskiej
W Polsce stosuje się tradycyjnie system I
System Nazwa Cechy
I
System pojedynczego pionu
z podejściami częściowo
wypełnionymi
bull jeden pion kanalizacyjny
bull wypełnienie przewodoacutew 50
II
System pojedynczego pionu
z podejściami o mniejszej
średnicy
bull jeden pion kanalizacyjny
bull wypełnienie przewodoacutew 70
III
System pojedynczego pionu
z podejściami całkowicie
wypełnionymi
bull jeden pion kanalizacyjny
bull wypełnienie przewodoacutew 100
bull każde urządzenie podłączone
oddzielnie do pionu
IV System oddzielnych pionoacutew
kanalizacyjnych
bull dwa piony ndash jeden odprowadzający
ścieki czarne z ustępoacutew spłukiwanych
i pisuaroacutew i drugi odprowadzający
pozostałe ścieki
bull wypełnienie przewodoacutew jak dla
systemoacutew I II lub III
Średnice nominalne podejść pojedynczych dobiera się w zależności od typu przyłączonego przyboru sanitarnego lub urządzenia w typowych
rozwiązaniach w Polsce wg tabeli Urządzenie DN [mm]
Umywalka bidet 40
Zlewozmywak
zmywarka pralka
wanna natrysk 50
Miska ustępowa 100
Minimalna średnica podejścia pojedynczego zdeterminowana jest przez jego długość wysokość spadania i ilość zmian kierunku zgodnie z tabelą
DN Lmax
[m] H [m]
trzy zmiany
kierunku
40
50 30 lt10
70 50 lt10
100 50 lt30
H
L
Jeśli powyższe wymiary są przekroczone lub istnieje konieczność zastosowania więcej niż trzech zmian kierunku prowadzenia przewodoacutew należy wybrać kolejną większą średnicę nominalną
Średnice nominalne podjeść zbiorowych
Zależą od natężenia przepływu ściekoacutew w projektowanym
podejściu i od zastosowanego systemu Wybierając system
należy kierować się dostępnymi na rynku przyborami trudno
bowiem wyobrazić sobie podłączanie przyboru sanitarnego
z odpływem np 40mm do przewodu o średnicy mniejszej
Utrudniałoby to swobodny odpływ ściekoacutew z tego przyboru
Natężenie przepływu ściekoacutew sanitarnych Qww
wyznacza się dla danego odcinka instalacji zgodnie
z zależnością
]sl[DUKQww
gdzie K ndash wspoacutełczynnik częstości
DU ndash odpływ jednostkowy [ls] z urządzenia
UWAGA Qww DUmax jeśli nie to Qww = DUmax
Odpływy jednostkowe DU
Odpływy jednostkowe DU -cd
Typowe wspoacutełczynniki częstości K
Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia
z przewodami odpływowymi Piony kanalizacyjne należy prowadzić bez zmiany średnicy i kierunku na całej długości w szachtach sanitarnych
U podstawy każdego pionu przed przejściem w przewoacuted odpływowy należy zamontować otwoacuter rewizyjny (czyszczak) umożliwiający dostęp do wnętrza przodu
W przypadku kanalizacji sanitarnej każdy pion musi być wentylowany w celu wyroacutewnania ciśnienia w instalacji
Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia
z przewodami odpływowymi Wentylację pionu zapewnia
przewoacuted wentylacyjny zakończony rurą wywiewną wyprowadzoną ponad połać dachu
zawoacuter napowietrzający ndash rozwiązanie dozwolone do stosowania w przypadku braku możliwości wyprowadzenia pionu ponad dach można takie rozwiązanie stosować przy spełnieniu następujących warunkoacutew
piony mają wysokość 4 do 5 kondygnacji
ostatni pion licząc od najdalszego w stosunku do kanału oraz co piąty w budynku jest zakończony rurą wywiewną
Elementy pionu kanalizacyjnego
troacutejniki doprowadzające ścieki z podejść kanalizacyjnych
czyszczak prze zmianą kierunku prowadzenia ściekoacutew ndash około 05 nad posadzką przed przejściem w przewoacuted odpływowy
rura prosta o niezmiennej średnicy na całej długości
zawoacuter napowietrzający lub rura wywiewna
W systemie kanalizacji sanitarnej wyroacuteżnić można
piony z wentylacją głoacutewną ndash zakończone rurą wywiewną lub zaworem napowietrzającym
piony z wentylacją obejściową ndash piony z dodatkowym przewodem wentylacyjnym prowadzonym obok pionu spustowego i połączonym z rurą wywiewną
Średnica pionu zależy od wybranego systemu wentylacji i obliczonego natężenia przepływu ściekoacutew dla całego pionu
Należy pamiętać o tym że minimalna średnica pionu nie może być mniejsza od średnicy największego podejścia
W typowych rozwiązaniach w Polsce minimalna średnica pionu wynosi 70mm a dla pionoacutew prowadzących ścieki z misek ustępowych 100mm
Oczywiście w tabelach należy sprawdzić czy średnicy nie należy zwiększyć ze względu na obliczoną wartość Qww
Piony z wentylacją głoacutewną
Piony z wentylacją obejściową
Przewody odpływowe
(poziomy kanalizacyjne)
Wśroacuted przewodoacutew odpływowych wyroacuteżniamy przewoacuted głoacutewny oraz przewody drugorzędne Każdy przewoacuted drugorzędny powinien być oddzielnie podłączony do głoacutewnego pod kątem 45deg
Wszystkie przewody prowadzone są najkroacutetszą drogą przeważnie wzdłuż przegrody budowlanej oraz koniecznie z zachowaniem odpowiedniego spadku
Przewody odpływowe
(poziomy kanalizacyjne)
Spadek powinien być jednakowy na całej długości co zapewnia samooczyszczanie się przewodu
Przyjęte jest że rury układa się kielichem w kierunku przeciwnym do spływu ściekoacutew
Rewizje kanalizacyjne powinno się montować
co 15 m na rurach średnicy od 100 do 150 mm
przed każdym uskokiem poziomu
Rury prowadzone przez murowane ścianki muszą być ułożone prostopadle do przegrody
Na przewody z tworzyw sztucznych powinno się w miejscach przejść dodatkowo nałożyć tuleje ochronne Umożliwią one rurom pewien ruch zabezpieczając instalację przed uszkodzeniami mechanicznymi
Przestrzeń pomiędzy tuleją a rurą powinno się zabezpieczyć izolacją
Jeśli przewody kanalizacyjne z tworzyw sztucznych układane są w sąsiedztwie przewodoacutew wydzielających ciepło powinny być osłonięte otulinami izolacyjnymi w celu zabezpieczenia przed przegrzewaniem
Przewody poziome i przykanaliki powinny być ułożone poniżej strefy przemarzania gruntu czyli na głębokości 80-140 cm zależnie od regionu kraju
Jeśli przewody prowadzone są w pomieszczeniach w ktoacuterych temperatura może spadać poniżej 0degC muszą być odpowiednio zabezpieczone przed przemarzaniem
Dla przewodoacutew prowadzonych na zewnątrz budynku należy pamiętać że warstwa gruntu pokrywającego rury kanalizacyjne powinna być o 10-20 cm większa od głębokości przemarzania gruntu jeśli przewody układa się wyżej to powinny być zaizolowane termicznie
Rury kanalizacyjne układane na zewnątrz budynku powinny być oddalone
od innych przewodoacutew co najmniej
15 m od przewodoacutew gazowych i wodociągowych
08 m od kabli energetycznych
05 m od kabli telekomunikacyjnych
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qww z uwzględnieniem następujących zasad
1 dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 05
2 dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 07
3 minimalna prędkość przepływu ściekoacutew wynosi 07 ms stąd
wynika prowadzenie przewodoacutew z odpowiednim do średnicy
spadkiem w kierunku sieci zewnętrznej
4 minimalna średnica przewodu zewnętrznego wynosi 010m
a przykanalika 015m
Dobierając średnice przewodoacutew odpływowych należy stosować
tabelę z wartościami natężenia przepływu Q0 i prędkości
przepływu v0 dla przewodoacutew o przekroju kołowym przy
pełnym wypełnieniu i wykres Manninga
=QQ0
=vv0
hd
Q
v
(hd)
1
23
4
Przykład obliczeniowy Obliczeniowe natężenie sciekoacutew sanitarnych wynosi Qww= 50 ls Na podstawie tabeli 1 QwwQ0 = 50 2014 = 025 Z wykresu odczytujemy
V = 085V0 = 085114 = 097 ms przy napełnieniu hd = 037
Zakresy dopuszczalnych spadkoacutew przewodoacutew odpływowych
DN 0100 m ndash i = 20 - 100
DN 0150 m ndash i = 15 - 150
Urządzenia dodatkowe w kanalizacji sanitarnej
W przypadku odprowadzania ściekoacutew bytowo gospodarczych do zewnętrznej sieci typu ogoacutelnospławnego w pomieszczeniach położonych na najniższych kondygnacjach w budynku może dojść do zalania spowodowanego wstecznym przepływem ściekoacutew w wyniku intensywnych opadoacutew deszczu Dlatego też w tego typu instalacjach na przewodach kanalizacyjnych odprowadzających ścieki z pomieszczeń na najniższej kondygnacji stosować należy zasuwy burzowe ktoacutere chronią instalację przed przepływem zwrotnym
Materiały w kanalizacji sanitarnej
Instalacja kanalizacyjna może być wykonana z roacuteżnych materiałoacutew ale
zawsze rury i połączenia powinny być szczelne i odporne na korozję
Obecnie najpopularniejszym materiałem używanym do budowy instalacji
wewnętrznej jest tworzywo sztuczne Rury kanalizacyjne produkuje się z
polipropylenu (PP)
roacuteżnych odmian polichlorku winylu (PVC)
Polietylenu wysokiej gęstości (PE-HD)
żywicy poliestrowej wzmacnianej włoacuteknem szklanym (GRE)
Innymi materiałami stosowanymi w kanalizacji sanitarnej są
żeliwo
kamionka
beton
Kanalizacja deszczowa
Odprowadza wody opadowe z dachoacutew i terenoacutew przyległych do nieruchomości (podjazdy tarasy parkingi itp)
Projektowanie kanalizacji deszczowej odbywa się w oparciu o normę
PN ndash EN 12056 ndash 3 grudzień 2002
Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew
Część 3 Przewody deszczowe Projektowanie układu i obliczenia
oraz w przypadku braku informacji o normę
PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania w projektowaniu
Odprowadzanie wody z dachu stromego
W przypadku dachoacutew budynkoacutew niskich (do 5 kondygnacji) ktoacutere mają odpowiednie nachylenie (przyjmuje się że powyżej 8) najczęstszym sposobem odprowadzania wody deszczowej jest zastosowanie systemu rynnowego
Zadaniem deszczowej instalacji kanalizacyjnej jest zebranie wody z dachu i odprowadzenie jej do sieci kanalizacji deszczowej lub do gruntu System rynnowy polega na naturalnym (grawitacyjnym) spływie woacuted po połaci dachowej skąd jest przejmowana przez system rur System ten roacutewnież pracuje grawitacyjnie Umowną granicą instalacji deszczowej jest wylewka z ktoacuterej woda może być skierowana do sieci kanalizacji deszczowej (ogoacutelnospławnej) lub na grunt
Podstawowe elementy
instalacji kanalizacji deszczowej
Rynny - przewody o przekroju otwartym (okrągłym prostokątnym eliptycznym trapezowym okapowym) biegnące wzdłuż krawędzi dachu Zadaniem rynien jest zebranie wody opadowej Rynny prowadzone są z lekkim spadkiem w kierunku narożnikoacutew budynku dzięki czemu woda nie wylewa się za krawędzie tylko płynie w kierunku rur spustowych
Instalacja kanalizacji deszczowej składa się z następujących elementoacutew
Rury spustowe ndash pionowe odcinki przewodoacutew o przekroju zamkniętym (najczęściej okrągłym lub prostokątnym) Zadaniem rur spustowych jest zebranie wody płynącej rynnami i odprowadzenie ich poza budynek
Odpływy ndash elementy za pomocą ktoacuterych rynny przechodzą w rury spustowe Odpływ jest odcinkiem rynny w ktoacuterym wykonany jest obrobiony otwoacuter odpowiedniego kształtu pozwalający na włączenie rury spustowej Można wyroacuteżnić odpływy przelotowe oraz odpływy końcowe ( na narożnikach pomieszczeń) Pozwalają na mocowanie rur spustowych
Narożniki do rynien ndash umożliwiają połączenie rynien w narożnikach budynku Właściwy montaż narożnikoacutew jest bardzo ważny dla właściwej pracy rynien (ruchoacutew pod wpływem temperatury) Wylewki ndash kształtki ktoacuterymi kończy się rura spustowa Wylewka może być włą- czona do kanalizacji deszczowej bądź znajdować się nad gruntem
Łączniki do rynien - złączki zwykłe uszczelkowe i korekcyjne Ponieważ montaż rynien wymaga pozostawiania tzw dylatacji (odstępoacutew) złączki korekcyjne lub uszczelkowe umożliwiają wykonanie takich połączenia z dylatacją
Łączniki do rur spustowych - kolana troacutejniki redukcje mufy mufy redukcyjne Mufy służą do włączania rur spustowych do odpływoacutew zadaniem muf redukcyjnych jest połączenie rury spustowej i odpływu o roacuteżnych średnicach Kolana pozwalają na zmianę kierunku rury spustowej Troacutejniki umożliwiają włączanie do rur spustowych wyposażenia dodatkowego
Haki i obejmy - zadaniem tych elementoacutew jest mocowanie rynien i rur spustowych do dachoacutew i ścian
Elementy wykończeniowe i dodatkowe -
zadaniem tych elementoacutew jest wykończenie
systemu lub uzupełnienie jego pracy
Przykładami mogą tu być
dekiel służący do zakończenia rynny
filtr siatkowy montowany na rurze
spustowej zatrzymujący
zanieczyszczenia
czyszczak (rewizja) umożliwiający
przegląd i czyszczenie rury spustowej
(na zdjęciu)
odprowadzenie do kanalizacji deszczowej
Jednym ze sposoboacutew odprowadzenia wody jest podłączenie systemu rynnowego do kanalizacji deszczowej
Woacutewczas na dolnym odcinku rury spustowej mniej więcej 03-08 m ponad terenem należy zamontować rewizję (czyszczak) Rewizja ma wewnątrz kratkę na ktoacuterej zbierają się liście i inne zanieczyszczenia spływające z rynny
Rura spustowa z rewizją przyłączona jest do przewodoacutew odpływowych a te łączą się z kanalizacją Średnica przewodoacutew musi być co najmniej roacutewna średnicy rur spustowych i najczęściej wynosi 100-150 mm Głębokość na jakiej powinno się układać rury zależy od strefy przemarzania i wynosi 1-14 m System taki nie ma blokady przedostawania się zapachoacutew dlatego lepiej nie podłączać go do kanalizacji ogoacutelnospławnej
Innym sposobem odprowadzenia wody bezpośrednio do kanalizacji jest podłączenie rury spustowej do osadnika rynnowego Wyposażony jest on w klapkę ktoacutera stanowi blokadę zapachową i wyciągany kosz w ktoacuterym gromadzą się większe zanieczyszczenia takie jak liście
Gdy brak sieci kanalizacji deszczowej lub ogoacutelnospławnej woda deszczowa powinna być bezpiecznie rozprowadzona po terenie posesji ale tak żeby nie spływała na sąsiednie działki
Odprowadzanie wody z dachu
płaskiego
W przypadku dachoacutew budynkoacutew wysokich (powyżej 5 kondygnacji) oraz dachoacutew o małym nachyleniu (przyjmuje się że poniżej 8) najczęstszym sposobem odprowa-dzania wody deszczowej jest system odwadniania oparty na wpustach dachowych
Wpusty dachowe pełnią rolę dachowych odwodnień punkto-wych tzn zbierają wodę z pewnej powierzchni w jednym punkcie
Odprowadzanie wody z dachu
płaskiego Woda jest odprowadzana do rury spustowej biegnącej wewnątrz budynku a stamtąd do kanalizacji deszczowej lub poza budynek do gruntu Aby odwodnienie dachu płaskiego pracowało prawidłowo wpust powinien znaleźć się w najniższym punkcie dachu a spadek w jego kierunku powinien wynosić co najmniej 3 Oproacutecz zasadniczego wpustu powinien być wpust awaryjny ktoacutery przejmie wodę w przypadku zatkania wpustu głoacutewnego Na dachu powinna być co najmniej jedna para wpustoacutew Zasady projektowania moacutewią że wpusty należy rozmieszczać co 25 m
Obliczanie kanalizacji deszczowej
Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qr (qd) [ls]
rAC
10000
IAQr
gdzie ψ lub C ndash wspoacutełczynnik spływu przyjmowany wg nowej normy jako 10 (w starej zależny od nachylenia dachu i rodzaju powierzchni odwadnianej)
A ndash efektywna powierzchnia dachu lub powierzchnia odwadniana [m2]
I ndash w starej normie miarodajne natężenie deszczu [l(sha)] przyjmowane I 300 l(sha)
r ndash natężenie opadoacutew atmosferycznych [l(sm2)] przyjmowane albo na podstawie danych statystycznych albo wg tabeli 1 w nowej normie po przemnożeniu przez wspoacutełczynnik ryzyka podany w tabeli 2
Wymiarowanie rynien i rur spustowych
1 Przewody spustowe ndash średnicę należy dobrać tak aby obliczona wartość odpływu ściekoacutew Qr nie przekraczała wartości Qrmax (qdmax) a powierzchnia odwadniana A powierzchni Amax zestawionych w tabeli w normie PN ndash 92B ndash 01707
2 Wg starej normy rynny powinny mieć średnice minimum 150 mm (dotyczy to budynkoacutew wielorodzinnych)
Efektywna
powierzchnia dachu
odwadniana przez
rynnę A [m2]
Szerokość rynny [mm] Średnica rury
spustowej [mm]
poniżej 20 70 50
20 ndash 57 100 (lub 125) 70
57 ndash 97 125 100
97 - 170 150 100
170 - 243 180 125
Dla budynkoacutew jednorodzinnych średnice rynien i przewodoacutew spustowych można określić w oparciu o efektywną powierzchnię dachu wg tabeli
Średnice poziomoacutew i przykanalikoacutew
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qr z uwzględnieniem następujących zasad
a) dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 07
b) dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 09
c) i d) jak dla kanalizacji sanitarnej
Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej
Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qt (qog) [ls]
Qww ndash natężenie odpływu ściekoacutew sanitarnych
Qr ndash natężenie odpływu ściekoacutew deszczowych
Kanalizacja ogoacutelnospławna to ten fragment ktoacutery odprowadza i ścieki sanitarne i deszczowe do zewnętrznej sieci ogoacutelnospławnej
rwwt QQQ
Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się z uwzględnieniem następujących zasad
a) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt spełnione powinny być warunki
a) i b) jak dla ściekoacutew deszczowych
b) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt obliczeniowa prędkość przepływu
ściekoacutew nie może przekraczać wartości dopuszczalnej ktoacutera wynosi
80 ms ndash dla rur żeliwnych i innych metalowych
40 ms ndash dla rur kamionkowych betonowych i z tworzyw sztucznych
c) dla odpływu tylko ściekoacutew sanitarnych Qww prędkość przepływu
ściekoacutew nie może być mniejsza od vmin = 07 ms
bullRynny z PVC-U
bullRynny z blachy aluminiowej
bullRynny miedziane
bullRynny z blachy stalowej
bullRynny cynkowo-tytanowe
Przekroje rynien a b c) poacutełokragłe d) trapezowy e f) trapezoidalny g) prostokatny h) poacutełokragły leacy
Rodzaje rynien a) okapowa b) koszowa c) gzymsowa d) leacy
12
Godzinowy wspoacutełczynnik nieroacutewnomierności rozbioru wody
13
Przepływy obliczeniowe
Maksymalne chwilowe zapotrzebowanie na wodę qs to obliczeniowe zapotrzebowanie wody w obiekcie na ktoacutere wymiaruje się instalację wg wzoroacutew zawartych w PN-92B-01706 w zależności od rodzaju budynku i wartości sumy normatywnych wypływoacutew z punktoacutew czerpalnych
14
15
16
Poroacutewnanie przepływoacutew normatywnych
i obliczeniowych
SPOSOBY PROWADZENIA PRZEWODOacuteW WODOCIĄGOWYCH
W BUDYNKACH
UKŁADY INSTALACJI WODOCIĄGOWYCH MOŻNA PODZIELIĆ
W zależności od sposobu
rozprowadzania wody
W zależności od ciśnienia
gwarantowanego
W zależności od wysokości podnoszenia
wody
Biorąc pod uwagę sposoacuteb rozprowadzania wody w instalacjach wewnętrznych wyroacuteżniamy
układ z rozdziałem dolnym
układ z rozdziałem goacuternym
układ pierścieniowy
UKŁAD Z ROZDZIAŁEM DOLNYM
Schemat instalacjo wodociągowej z rozdziałem dolnym
1- przewoacuted rozdzielczy dolny 2- pion wodociągowy 3 ndashodgałęzienie 4- zawoacuter czerpalny 5- zawoacuter przelotowy
UKŁAD Z ROZDZIAŁEM GOacuteRNYM
Schemat instalacji wodociągowej z rozdziałem goacuternym
1- pion zasilający zbiornik goacuterny 2- zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym 3 ndashzawoacuter zwrotny prosty 4- przewoacuted rozdzielczy goacuterny 5- zawoacuter przelotowy 6-pion wodociągowy 7-odgałęzienie 8- zawoacuter czerpalny
UKŁAD PIERŚCIENIOWY
Schemat instalacji wodociągowej pierścieniowej
1- pion zasilający zbiornik goacuterny 2- zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym 3 ndashzawoacuter zwrotny prosty 4- przewody rozdzielcze goacuterne 5- zawoacuter przelotowy 6-pion wodociągowy 7-odgałęzienie 8- zawoacuter czerpalny 9- przewoacuted rozdzielczy dolny
Rozpatrując układy wewnętrznych instalacji wodociągowych w aspekcie wysokości podnoszenia wody i dopuszczalnej wysokości ciśnienia w instalacjach wodociągowych możemy dokonać podziału na
instalacje jednostrefowe
instalacje wielostrefowe
INSTALACJE JEDNOSTREFOWE
Schemat zasilania jednostrefowego w układach chwilowego spadku ciśnienia poniżej wymaganego w sieci ulicznej
1 przewoacuted rozdzielczy (dolny) 2 pion zasilający zbiornik goacuterny 3 zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym 4 zawoacuter zwrotny prosty
5 pion wodociągowy 6 odgałęzienie 7 zawoacuter przelotowy
INSTALACJE JEDNOSTREFOWE
Rys Schemat zasilania jednostrefowego w układach chwilowego spadku ciśnienia poniżej wymaganego w sieci ulicznej
1 przewoacuted rozdzielczy (dolny) 2pion wodociągowy 3 odgałęzienie 4 zawoacuter czerpalny 5 zawoacuter zwrotny 6 zestaw do podwyższania ciśnienia
INSTALACJE DWUSTREFOWE
Rys Schemat wewnętrznej dwustrefowej instalacji wodociągowej (pierwsza strefa zasilana bezpośrednio z zewnętrznej sieci wodociągowej- układ instalacji z rozdziałem dolnym druga strefa zasilana przy pomocy zestawu podwyższającego ciśnienie- układ instalacji z rozdziałem dolnym)
1 przewoacuted rozdzielczy dolny( w pierwszej strefie) 2 zawoacuter zwrotny 3 zestaw podwyższający ciśnienie 4 zawoacuter przelotowy 5 pion wodociągowy ( pierwsza strefa) 6 odgałęzienie 7 zawoacuter czerpalny 8pion zasilający instalacje wodociągową drugiej strefy 9 przewoacuted rozdzielczy w drugiej strefie
INSTALACJE DWUSTREFOWE
Rys Schemat wewnętrznej dwustrefowej instalacji wodociągowej (pierwsza strefa bezpośrednio zasilana z zewnętrznej sieci wodociągowej- układ instalacji z rozdziałem dolnym druga strefa zasilana przez zbiornik goacuterny otwarty-układ instalacji z rozdziałem goacuternym) 1przewoacuted rozdzielczy dolny( w pierwszej strefie) 2 zawoacuter przelotowy 3 pion wodociągowy ( w pierwszej strefie)4odgałęzienie 5 zawoacuter czerpalny 6 zawoacuter zwrotny 7 pompa z silnikiem
elektrycznym 8 pion zasilający zbiornik goacuterny otwarty( drugiej strefy) 9zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym 10przewoacuted rozdzielczy goacuterny( w drugiej strefie) 11 pion wodociągowy rozdziału goacuternego ( w drugiej strefie)
INSTALACJE DWUSTREFOWE
Rys Schemat wewnętrznej dwustrefowej instalacji wodociągowej (pierwsza strefa bezpośrednio zasilana z zewnętrznej sieci wodociągowej- układ instalacji z rozdziałem goacuternym druga strefa zasilana przez zestaw do podwyższania ciśnienia- układ z rozdziałem goacuternym)1przewoacuted rozdzielczy dolny( w pierwszej strefie) 2 zawoacuter zwrotny 3 zestaw do podwyższania ciśnienia 4zawoacuter przelotowy 5 pion wodociągowy (pierwszej strefy) 6 odgałęzienie 7 zawoacuter czerpalny 8 pion zasilający drugą strefę9przewoacuted rozdzielczy goacuterny 10zawoacuter przelotowy11 pion wodociągowy drugiej strefy 12zawoacuter odcinający(
oddziela układy zasilane- przepływ wody w pionie pierwszej strefy od drugiej strefy)
INSTALACJE WIELOSTREFOWE
Rys Schemat wielostrefowej i wewnętrznej instalacji wodociągowej 1 przewoacuted rozdzielczy dolny( pierwsza strefa zasilania) 2 pion wodociągowy (pierwsza strefa) 3 odgałęzienie 4 zawoacuter czerpalny 5 pion zasilający druga
strefę 6 przewoacuted rozdzielczy dolny (drugiej strefy) 7 pion zasilający trzecia strefę 8 przewoacuted rozdzielczy dolny( trzeciej strefy) 9 zespoacuteł podwyższania ciśnienia dla pierwszej strefy 10 zespoacuteł podwyższania ciśnienia dla drugiej strefy 11 zespoacuteł podwyższania ciśnienia dla trzeciej strefy
INSTALACJE WIELOSTREFOWE
Rys Schemat wielostrefowej wewnętrznej instalacji wodociągowej układ stref z rozdziałem goacuternym
1pompa z silnikiem elektrycznym zasilająca zbiornik goacuterny otwarty trzeciej strefy 2 pompa z silnikiem elektrycznym zasilająca zbiornik goacuterny otwarty drugiej strefy 3 pompa z silnikiem elektrycznym zasilająca zbiornik goacuterny otwarty pierwszej strefy 4 pion zasilający zbiornik goacuterny otwarty pierwszej strefy 5zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym ( pierwszej strefy) 6 przewoacuted rozdzielczy goacuterny ( pierwszej strefy) 7 pion wodociągowy (pierwsza
strefa) 8 odgałęzienie 9 zawoacuter czerpalny 10 pion zasilający zbiornik goacuterny otwarty (drugiej strefy) 11 zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym (druga strefa) 12przewoacuted rozdzielczy goacuterny (druga strefa) 13 pion zasilający zbiornik goacuterny otwarty(trzecia strefa) 14 zbiornik goacuterny
otwarty z zaworem pływakowym (trzecia strefa) 15 przewoacuted rozdzielczy goacuterny (trzecia strefa)
INSTALACJE WIELOSTREFOWE
Schemat wielostrefowej wewnętrznej instalacji wodociągowej Układ stref pierścieniowy z jednym przewodem zasilającym
1 przewoacuted zasilający zbiorniki goacuterne pierwszej drugiej i trzeciej strefy 2 zbiornik goacuterny otwarty pierwszej strefy 3 zawoacuter 4 instalacja pierścieniowa pierwszej strefy 5 zbiornik goacuterny otwarty drugiej strefy 6 zawoacuter 7 instalacja pierścieniowa drugiej strefy 8 zbiornik goacuterny otwarty trzeciej strefy 9 zawoacuter czerpalny 10 instalacja pierścieniowa trzeciej strefy 11 odgałęzienie 12 zawoacuter czerpalny13
pompa z silnikiem elektrycznym
GŁOacuteWNE ZASADY PROWADZENIA INSTALACJI WODOCIĄGOWYCH
roacutewnolegle i prostopadle do ścian i stropoacutew
z jak najmniejszą ilością załamań
po trasach najkroacutetszych
przy wewnętrznych ścianach budynku
przejścia rur przez przegrody należy wyposażyć w tuleje ochronne
Instalacje zimnej i ciepłej wody mogą być rozprowadzone w następujący sposoacuteb
natynkowo ndash czyli po wierzchu ścian i przegroacuted budowlanych
w bruzdach ściennych
w szlichcie podłogowej
w pionowych szachtach i kanałach ściennych
SPOSOBY PROWADZENIA INSTALACJI
Prowadzenie instalacji w piwnicach i pod stropami
Prowadzenie rur w korytkach gdzie wydłużenia są kompensowane poprzez wyboczanie się rur
Prowadzenie rur z odgałęzieniami na łupinach wsporczych
Prowadzenie pionoacutew w szachtach instalacyjnych
Prowadzenie oraz mocowanie pionoacutew
w szachtach instalacyjnych
Układ troacutejnikowy Układ rozdzielaczowy
UKŁAD TROacuteJNIKOWY
Prowadzenie rur instalacji wodociągowej w układzie troacutejnikowym
Sposoacuteb prowadzenia przewodoacutew w węźle
sanitarnym
UKŁAD TROacuteJNIKOWY
UKŁAD TROacuteJNIKOWY
UKŁAD ROZDZIELACZOWY
Prowadzenie rur instalacji wodociągowej w układzie rozdzielaczowym
UKŁAD ROZDZIELACZOWY
UKŁAD OBWODOWY
Podpora stała
Podpora przesuwna
Przykład prowadzenia pionu instalacyjnego bez kompensatoroacutew z uwzględnieniem wyboczenia (linią przerywaną oznaczono przykładowy przewidywany kształt pionu po osiągnięciu temperatury czynnika roboczego)
Oznaczenia PP - podpora przesuwnaPS - podpora stała
ELEMENTY INSTALACJI WODOCIĄGOWYCH
Elementy instalacji wodociągowych
Przyłącze wodociągowe
Zestaw wodomierza głoacutewnego
Filtr wody zawoacuter antyskażeniowy zawory odcinające (armatura)
Przewody rozdzielcze (rozprowadzające)
Przewody pionowe (piony wodociągowe)
Przewody w pomieszczeniach sanitarnych (połączenia od pionu do punktoacutew czerpalnych)
Punkty czerpalne (baterie czerpalne i zawory)
Przyłącza do budynku 1-linia zabudowy 2- linia rozgraniczająca 3-sieć wodociągowa 4-sieć kanalizacyjna 5-zestaw wodomierzowy 6-studzienka rewizyjna
Sposoacuteb przeprowadzenia przewodu przez ścianę zewnętrzną
Podział wodomierzy
W obudowie
zamkniętej Z wyjmowaną
wstawką
pomiarową
instalowane
poziomo
kolanowe
Podział wodomierzy
1 Wodomierz działający na zasadach mechanicznych przeznaczony do wody
a) zimnej o temperaturze od 0 degC do 30 degC
b) ciepłej o temperaturze od 30 degC do 90 degC
c) gorącej o temperaturze od 30 degC do 130 degC albo od 30 degC do 180 degC
2 Wodomierz działający na zasadach elektronicznych lub mechanicznych z urządzeniami elektronicznymi albo bez przeznaczony do wody zimnej o temperaturze od 0 degC do 30 degC
Wodomierze mieszkaniowe (JS) Wodomierz powinien być zamontowany w położeniu roboczym zgodnie z oznakowaniem umieszczonym na wodomierzu przez producenta H - oznacza pozycję pracy wodomierza w poziomie V - oznacza pozycję pracy wodomierza w pionie Litera znajdująca się na tarczy wodomierza A B C lub D - oznacza klasę obciążeń wodomierza
Wodomierz sprzężony roacutewnolegle 1-wodomierz głoacutewny śrubowy 2-wodomierz boczny skrzydełkowy 3-zawoacuter zmiennego obciążenia
1 Wodomierze działające na zasadach mechanicznych przeznaczone do wody charakteryzują następujące strumienie
1) maksymalny strumień objętości (Qmax)
2) nominalny strumień objętości (Qn)
3) pośredni strumień objętości (Qt)
4) minimalny strumień objętości (Qmin)
2 Stosunek QmaxQn powinien wynosić 2
3 Rozroacuteżnia się cztery klasy metrologiczne wodomierzy klasa A klasa B klasa C klasa D
4 Klasy metrologiczne wodomierzy w zależności od wartości stosunku QminQn i QtQn
Q (q)-strumień objętości - objętość wody przepływającej przez wodomierz w przyjętej jednostce czasu
Qmax (qmax) -maksymalny strumień objętości - największy strumień objętości przy ktoacuterym wodomierz może pracować w kroacutetkim czasie bez uszkodzenia i przekroczenia błędoacutew granicznych dopuszczalnych oraz wartości maksymalnej straty ciśnienia
Qn (qn) nominalny strumień objętości - strumień objętości roacutewny połowie maksymalnego strumienia objętości przy ktoacuterym wodomierz może pracować przy przepływie ciągłym lub przerywanym i jego wskazania mieszczą się w granicach błędoacutew granicznych dopuszczalnych
Qt (qt) pośredni strumień objętości - strumień objętości dzielący zakres obciążeń pomiarowych na przedział goacuterny i dolny przy ktoacuterym błąd graniczny dopuszczalny zmienia wartość
Qmin (qmin ) minimalny strumień objętości- strumień objętości powyżej ktoacuterego wskazania wodomierza nie powinny przekraczać błędoacutew granicznych dopuszczalnych
Zakres obciążeń pomiarowych wodomierza - zakres strumienia objętości wodomierza zawarty między maksymalnym strumieniem objętości a minimalnym strumieniem objętości
Krzywa błędoacutew wodomierza
Błędy graniczne dopuszczalne wodomierzy plusmn 2 - w przedziale goacuternym zakresu obciążeń (qt q qmax)
plusmn 5 - w przedziale goacuternym zakresu obciążeń (qmin q qt)
Lokalizacja wodomierza
Doboacuter wodomierza
Aby dobrać wodomierz należy
ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe
ustalić umowny przepływ obliczeniowy dla wodomierza qw m3h
qw = 2 q
Doboacuter wodomierza
Doboacuter wodomierza
dla dobranego wodomierza ustalić w oparciu o dane producenta wodomierzy stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez wodomierz
Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem
PN-EN 1717 - Ochrona przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody w instalacjach wodociągowych i ogoacutelne wymagania dotyczące urządzeń zapobiegających zanieczyszczaniu przez przepływ zwrotny
Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem
Podział płynoacutew ktoacutere mają lub mogą mieć kontakt z wodą do picia
Kategoria 1
Woda wypływająca bezpośrednio z sieci wodociągowej przeznaczona do użytkowania przez człowieka do celoacutew konsumpcyjnych
Kategoria 2
Płyn nie stanowiący bakteriologicznego lub toksycznego zagrożenia dla człowieka
Kategoria 3
Płyn stanowiący pewne zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność co najmniej jednej substancji toksycznej lub bardzo toksycznej o LD50gt200 mgkg wagi ciała
Kategoria 4
Płyn stanowiący pewne zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność co najmniej jednej substancji toksycznej lub bardzo toksycznej o LD50200 mgkg wagi ciała lub też co najmniej jednej substancji radioaktywnej mutagennej lub rakotwoacuterczej
Kategoria 5
Płyn stanowiący zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność substancji mikrobiologicznych bądź wirusowych
Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem
Przepływ zwrotny wywołany spadkiem ciśnienia w sieci wodociągowej
Potencjalne źroacutedła zanieczyszczenia wody wodociągowej
XY
1- sieć wodociągowa
2- urządzenie zabezpieczające
X-rodzina zabezpieczenia
Y-typ zabezpieczenia
Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody
Aby dobrać zabezpieczenie należy
określić kategorię płynu
określić rodzaj zabezpieczenia wg normy
ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe
dobrać zawoacuter zwracając uwagę na średnicę wodomierza
Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody
dla dobranego zaworu ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez zawoacuter
Filtr
Doboacuter filtra
Aby dobrać filtr należy
ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe
dobrać filtr zwracając uwagę na średnicę wodomierza i zaworu antyskażeniowego
Doboacuter filtra
dla dobranego filtra ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez filtr
INSTALACJE KANALIZACYJNE
Rodzaje instalacji kanalizacyjnych
1 Kanalizacja sanitarna (bytowo ndash gospodarcza)
2 Kanalizacja deszczowa
3 Kanalizacja technologiczna
ścieki przed wprowadzeniem do kanalizacji
sanitarnej wymagają wstępnego oczyszczenia w
specjalnych urządzeniach
Odprowadzenie ściekoacutew z nieruchomości może być
realizowane na dwa sposoby
systemem ogoacutelnospławnym (zbiorczym)
lub systemem rozdzielczym
Kanalizacja ogoacutelnospławna odprowadza zaroacutewno ścieki
sanitarne (bytowe) jak i deszczowe
W kanalizacji rozdzielczej ścieki sanitarne i deszczowe
odprowadzane są rozdzielnie
Schemat kanalizacji ogoacutelnospławnej
KS1 KS2
Kanał ogoacutelnospławny
RD1 RD2
linia regulacyjna
ST1
ST2
Schemat kanalizacji rozdzielczej
KS1 KS2
Kanał sanitarny
Kanał deszczowy
RD1 RD2
linia regulacyjnaST1
ST2
SD1
SD2
Podział instalacji kanalizacyjnej
Instalację kanalizacyjną można podzielić na
zewnętrzną (na terenie nieruchomości lecz poza budynkiem)
wewnętrzną (w budynku)
Podział ten wydaje się oczywisty ale jest istotny przy doborze materiału instalacyjnego - nie każdy materiał sprawdzający się wewnątrz nadaje się do stworzenia instalacji zewnętrznej
Granicą między instalacją wewnętrzną a zewnętrzną jest tzw czyszczak głoacutewny (rewizja głoacutewna)
Przewody domowej
instalacji kanalizacyjnej
Przykanalik (przyłącze kanalizacyjne) ndash jest to odcinek ktoacutery łączy kanalizację na terenie nieruchomości z siecią kanalizacyjną
Najczęściej przykanalik włączany jest do studzienki (rewizyjnej lub włazowej) ktoacutera stanowi uzbrojenie sieci Możliwe jest też przyłączenie przez wpust boczny lub złącze siodłowe
Przewody domowej
instalacji kanalizacyjnej
Przykanaliki oznaczane są znakami informacyjnymi Na znaku podana jest średnica (w mm) spadek przyłącza (w promilach) oraz jego długość (w m) Granicą między siecią a instalacją jest położona w pobliżu granicy nieruchomości pierwsza studzienka licząc od strony budynku
Sieć i przykanalik
w przypadku istnienia studzienki rewizyjnej
przykanalikstudzienka rewizyjna
linia
reg
ulac
yjnastudzienka kanalizacyjna
sieć kanalizacyjna
budy
nek
instalacja
zewnętrzna
Sieć i przykanalik
w przypadku braku studzienki rewizyjnej (wg nowych przepisoacutew w przypadku braku studzienki rewizyjnej
przykanalik to odcinek biegnący od granicy budynku do granicy
nieruchomości)
linia
reg
ulac
yjnastudzienka kanalizacyjna
sieć kanalizacyjna
budy
nek
przykanalik
sieć kanalizacyjna
Instalacja kanalizacyjna składa się z 1 poziomoacutew (przewodoacutew odpływowych) ndash są to przewody
prowadzone z odpowiednim spadkiem ktoacutere odprowadzają
ścieki z pionoacutew wpustoacutew podłogowych itp do przykanalika
lub sieci zewnętrznej
2 pionoacutew (przewodoacutew spustowych) ndash są to przewody prowadzone
przez jedną lub kilka kondygnacji odprowadzające ścieki
z podejść kanalizacyjnych wpustoacutew dachowych lub rynien
do przewodoacutew odpływowych
3 podejść kanalizacyjnych ndash przewody odprowadzające ścieki
z przyboroacutew i urządzeń sanitarnych do pionoacutew lub poziomoacutew
kanalizacyjnych
podejścia pojedyncze
podejścia zbiorowe
Kanalizacja sanitarna grawitacyjna
Odprowadza wodę zanieczyszczoną (ścieki) w wyniku jej wykorzystania odpływającą z ustępoacutew spłukiwanych natryskoacutew wanien bidetoacutew zlewoacutew umywalek wpustoacutew podłogowych i innych urządzeń występujących w gospodarstwie domowym
Projektowanie kanalizacji sanitarnej odbywa się w oparciu o normę
PN ndash EN 12056 ndash 2 grudzień 2002
Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew
Część 2 Kanalizacja sanitarna projektowanie układu i obliczenia
oraz w przypadku braku informacji o normę
PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania
w projektowaniu
Podejścia kanalizacyjne ndash łączą
odpływ z pionem kanalizacyjnym
Podejścia
niewentylowane - należy montować ze spadkiem wynoszącym od 2 do 15
wentylowane ndash można zastosować tu mniejsze spadki zgodnie z przywołaną normą ale wymagają dodatkowego przewodu wentylującego
Najczęściej projektuje się podejścia niewentylowane Ich długość w typowym rozwiązaniu stosowanym w Polsce nie powinna przekraczać 30 m a w przypadku miski ustępowej 10 m po długości przewodu
W przypadku dłuższych podejść albo zwiększa się średnicę albo projektuje się podejścia wentylowane za pomocą np zaworoacutew napowietrzających
Nowa norma wprowadza cztery typy systemoacutew kanalizacyjnych jakie można spotkać w poszczegoacutelnych krajach Unii Europejskiej
W Polsce stosuje się tradycyjnie system I
System Nazwa Cechy
I
System pojedynczego pionu
z podejściami częściowo
wypełnionymi
bull jeden pion kanalizacyjny
bull wypełnienie przewodoacutew 50
II
System pojedynczego pionu
z podejściami o mniejszej
średnicy
bull jeden pion kanalizacyjny
bull wypełnienie przewodoacutew 70
III
System pojedynczego pionu
z podejściami całkowicie
wypełnionymi
bull jeden pion kanalizacyjny
bull wypełnienie przewodoacutew 100
bull każde urządzenie podłączone
oddzielnie do pionu
IV System oddzielnych pionoacutew
kanalizacyjnych
bull dwa piony ndash jeden odprowadzający
ścieki czarne z ustępoacutew spłukiwanych
i pisuaroacutew i drugi odprowadzający
pozostałe ścieki
bull wypełnienie przewodoacutew jak dla
systemoacutew I II lub III
Średnice nominalne podejść pojedynczych dobiera się w zależności od typu przyłączonego przyboru sanitarnego lub urządzenia w typowych
rozwiązaniach w Polsce wg tabeli Urządzenie DN [mm]
Umywalka bidet 40
Zlewozmywak
zmywarka pralka
wanna natrysk 50
Miska ustępowa 100
Minimalna średnica podejścia pojedynczego zdeterminowana jest przez jego długość wysokość spadania i ilość zmian kierunku zgodnie z tabelą
DN Lmax
[m] H [m]
trzy zmiany
kierunku
40
50 30 lt10
70 50 lt10
100 50 lt30
H
L
Jeśli powyższe wymiary są przekroczone lub istnieje konieczność zastosowania więcej niż trzech zmian kierunku prowadzenia przewodoacutew należy wybrać kolejną większą średnicę nominalną
Średnice nominalne podjeść zbiorowych
Zależą od natężenia przepływu ściekoacutew w projektowanym
podejściu i od zastosowanego systemu Wybierając system
należy kierować się dostępnymi na rynku przyborami trudno
bowiem wyobrazić sobie podłączanie przyboru sanitarnego
z odpływem np 40mm do przewodu o średnicy mniejszej
Utrudniałoby to swobodny odpływ ściekoacutew z tego przyboru
Natężenie przepływu ściekoacutew sanitarnych Qww
wyznacza się dla danego odcinka instalacji zgodnie
z zależnością
]sl[DUKQww
gdzie K ndash wspoacutełczynnik częstości
DU ndash odpływ jednostkowy [ls] z urządzenia
UWAGA Qww DUmax jeśli nie to Qww = DUmax
Odpływy jednostkowe DU
Odpływy jednostkowe DU -cd
Typowe wspoacutełczynniki częstości K
Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia
z przewodami odpływowymi Piony kanalizacyjne należy prowadzić bez zmiany średnicy i kierunku na całej długości w szachtach sanitarnych
U podstawy każdego pionu przed przejściem w przewoacuted odpływowy należy zamontować otwoacuter rewizyjny (czyszczak) umożliwiający dostęp do wnętrza przodu
W przypadku kanalizacji sanitarnej każdy pion musi być wentylowany w celu wyroacutewnania ciśnienia w instalacji
Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia
z przewodami odpływowymi Wentylację pionu zapewnia
przewoacuted wentylacyjny zakończony rurą wywiewną wyprowadzoną ponad połać dachu
zawoacuter napowietrzający ndash rozwiązanie dozwolone do stosowania w przypadku braku możliwości wyprowadzenia pionu ponad dach można takie rozwiązanie stosować przy spełnieniu następujących warunkoacutew
piony mają wysokość 4 do 5 kondygnacji
ostatni pion licząc od najdalszego w stosunku do kanału oraz co piąty w budynku jest zakończony rurą wywiewną
Elementy pionu kanalizacyjnego
troacutejniki doprowadzające ścieki z podejść kanalizacyjnych
czyszczak prze zmianą kierunku prowadzenia ściekoacutew ndash około 05 nad posadzką przed przejściem w przewoacuted odpływowy
rura prosta o niezmiennej średnicy na całej długości
zawoacuter napowietrzający lub rura wywiewna
W systemie kanalizacji sanitarnej wyroacuteżnić można
piony z wentylacją głoacutewną ndash zakończone rurą wywiewną lub zaworem napowietrzającym
piony z wentylacją obejściową ndash piony z dodatkowym przewodem wentylacyjnym prowadzonym obok pionu spustowego i połączonym z rurą wywiewną
Średnica pionu zależy od wybranego systemu wentylacji i obliczonego natężenia przepływu ściekoacutew dla całego pionu
Należy pamiętać o tym że minimalna średnica pionu nie może być mniejsza od średnicy największego podejścia
W typowych rozwiązaniach w Polsce minimalna średnica pionu wynosi 70mm a dla pionoacutew prowadzących ścieki z misek ustępowych 100mm
Oczywiście w tabelach należy sprawdzić czy średnicy nie należy zwiększyć ze względu na obliczoną wartość Qww
Piony z wentylacją głoacutewną
Piony z wentylacją obejściową
Przewody odpływowe
(poziomy kanalizacyjne)
Wśroacuted przewodoacutew odpływowych wyroacuteżniamy przewoacuted głoacutewny oraz przewody drugorzędne Każdy przewoacuted drugorzędny powinien być oddzielnie podłączony do głoacutewnego pod kątem 45deg
Wszystkie przewody prowadzone są najkroacutetszą drogą przeważnie wzdłuż przegrody budowlanej oraz koniecznie z zachowaniem odpowiedniego spadku
Przewody odpływowe
(poziomy kanalizacyjne)
Spadek powinien być jednakowy na całej długości co zapewnia samooczyszczanie się przewodu
Przyjęte jest że rury układa się kielichem w kierunku przeciwnym do spływu ściekoacutew
Rewizje kanalizacyjne powinno się montować
co 15 m na rurach średnicy od 100 do 150 mm
przed każdym uskokiem poziomu
Rury prowadzone przez murowane ścianki muszą być ułożone prostopadle do przegrody
Na przewody z tworzyw sztucznych powinno się w miejscach przejść dodatkowo nałożyć tuleje ochronne Umożliwią one rurom pewien ruch zabezpieczając instalację przed uszkodzeniami mechanicznymi
Przestrzeń pomiędzy tuleją a rurą powinno się zabezpieczyć izolacją
Jeśli przewody kanalizacyjne z tworzyw sztucznych układane są w sąsiedztwie przewodoacutew wydzielających ciepło powinny być osłonięte otulinami izolacyjnymi w celu zabezpieczenia przed przegrzewaniem
Przewody poziome i przykanaliki powinny być ułożone poniżej strefy przemarzania gruntu czyli na głębokości 80-140 cm zależnie od regionu kraju
Jeśli przewody prowadzone są w pomieszczeniach w ktoacuterych temperatura może spadać poniżej 0degC muszą być odpowiednio zabezpieczone przed przemarzaniem
Dla przewodoacutew prowadzonych na zewnątrz budynku należy pamiętać że warstwa gruntu pokrywającego rury kanalizacyjne powinna być o 10-20 cm większa od głębokości przemarzania gruntu jeśli przewody układa się wyżej to powinny być zaizolowane termicznie
Rury kanalizacyjne układane na zewnątrz budynku powinny być oddalone
od innych przewodoacutew co najmniej
15 m od przewodoacutew gazowych i wodociągowych
08 m od kabli energetycznych
05 m od kabli telekomunikacyjnych
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qww z uwzględnieniem następujących zasad
1 dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 05
2 dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 07
3 minimalna prędkość przepływu ściekoacutew wynosi 07 ms stąd
wynika prowadzenie przewodoacutew z odpowiednim do średnicy
spadkiem w kierunku sieci zewnętrznej
4 minimalna średnica przewodu zewnętrznego wynosi 010m
a przykanalika 015m
Dobierając średnice przewodoacutew odpływowych należy stosować
tabelę z wartościami natężenia przepływu Q0 i prędkości
przepływu v0 dla przewodoacutew o przekroju kołowym przy
pełnym wypełnieniu i wykres Manninga
=QQ0
=vv0
hd
Q
v
(hd)
1
23
4
Przykład obliczeniowy Obliczeniowe natężenie sciekoacutew sanitarnych wynosi Qww= 50 ls Na podstawie tabeli 1 QwwQ0 = 50 2014 = 025 Z wykresu odczytujemy
V = 085V0 = 085114 = 097 ms przy napełnieniu hd = 037
Zakresy dopuszczalnych spadkoacutew przewodoacutew odpływowych
DN 0100 m ndash i = 20 - 100
DN 0150 m ndash i = 15 - 150
Urządzenia dodatkowe w kanalizacji sanitarnej
W przypadku odprowadzania ściekoacutew bytowo gospodarczych do zewnętrznej sieci typu ogoacutelnospławnego w pomieszczeniach położonych na najniższych kondygnacjach w budynku może dojść do zalania spowodowanego wstecznym przepływem ściekoacutew w wyniku intensywnych opadoacutew deszczu Dlatego też w tego typu instalacjach na przewodach kanalizacyjnych odprowadzających ścieki z pomieszczeń na najniższej kondygnacji stosować należy zasuwy burzowe ktoacutere chronią instalację przed przepływem zwrotnym
Materiały w kanalizacji sanitarnej
Instalacja kanalizacyjna może być wykonana z roacuteżnych materiałoacutew ale
zawsze rury i połączenia powinny być szczelne i odporne na korozję
Obecnie najpopularniejszym materiałem używanym do budowy instalacji
wewnętrznej jest tworzywo sztuczne Rury kanalizacyjne produkuje się z
polipropylenu (PP)
roacuteżnych odmian polichlorku winylu (PVC)
Polietylenu wysokiej gęstości (PE-HD)
żywicy poliestrowej wzmacnianej włoacuteknem szklanym (GRE)
Innymi materiałami stosowanymi w kanalizacji sanitarnej są
żeliwo
kamionka
beton
Kanalizacja deszczowa
Odprowadza wody opadowe z dachoacutew i terenoacutew przyległych do nieruchomości (podjazdy tarasy parkingi itp)
Projektowanie kanalizacji deszczowej odbywa się w oparciu o normę
PN ndash EN 12056 ndash 3 grudzień 2002
Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew
Część 3 Przewody deszczowe Projektowanie układu i obliczenia
oraz w przypadku braku informacji o normę
PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania w projektowaniu
Odprowadzanie wody z dachu stromego
W przypadku dachoacutew budynkoacutew niskich (do 5 kondygnacji) ktoacutere mają odpowiednie nachylenie (przyjmuje się że powyżej 8) najczęstszym sposobem odprowadzania wody deszczowej jest zastosowanie systemu rynnowego
Zadaniem deszczowej instalacji kanalizacyjnej jest zebranie wody z dachu i odprowadzenie jej do sieci kanalizacji deszczowej lub do gruntu System rynnowy polega na naturalnym (grawitacyjnym) spływie woacuted po połaci dachowej skąd jest przejmowana przez system rur System ten roacutewnież pracuje grawitacyjnie Umowną granicą instalacji deszczowej jest wylewka z ktoacuterej woda może być skierowana do sieci kanalizacji deszczowej (ogoacutelnospławnej) lub na grunt
Podstawowe elementy
instalacji kanalizacji deszczowej
Rynny - przewody o przekroju otwartym (okrągłym prostokątnym eliptycznym trapezowym okapowym) biegnące wzdłuż krawędzi dachu Zadaniem rynien jest zebranie wody opadowej Rynny prowadzone są z lekkim spadkiem w kierunku narożnikoacutew budynku dzięki czemu woda nie wylewa się za krawędzie tylko płynie w kierunku rur spustowych
Instalacja kanalizacji deszczowej składa się z następujących elementoacutew
Rury spustowe ndash pionowe odcinki przewodoacutew o przekroju zamkniętym (najczęściej okrągłym lub prostokątnym) Zadaniem rur spustowych jest zebranie wody płynącej rynnami i odprowadzenie ich poza budynek
Odpływy ndash elementy za pomocą ktoacuterych rynny przechodzą w rury spustowe Odpływ jest odcinkiem rynny w ktoacuterym wykonany jest obrobiony otwoacuter odpowiedniego kształtu pozwalający na włączenie rury spustowej Można wyroacuteżnić odpływy przelotowe oraz odpływy końcowe ( na narożnikach pomieszczeń) Pozwalają na mocowanie rur spustowych
Narożniki do rynien ndash umożliwiają połączenie rynien w narożnikach budynku Właściwy montaż narożnikoacutew jest bardzo ważny dla właściwej pracy rynien (ruchoacutew pod wpływem temperatury) Wylewki ndash kształtki ktoacuterymi kończy się rura spustowa Wylewka może być włą- czona do kanalizacji deszczowej bądź znajdować się nad gruntem
Łączniki do rynien - złączki zwykłe uszczelkowe i korekcyjne Ponieważ montaż rynien wymaga pozostawiania tzw dylatacji (odstępoacutew) złączki korekcyjne lub uszczelkowe umożliwiają wykonanie takich połączenia z dylatacją
Łączniki do rur spustowych - kolana troacutejniki redukcje mufy mufy redukcyjne Mufy służą do włączania rur spustowych do odpływoacutew zadaniem muf redukcyjnych jest połączenie rury spustowej i odpływu o roacuteżnych średnicach Kolana pozwalają na zmianę kierunku rury spustowej Troacutejniki umożliwiają włączanie do rur spustowych wyposażenia dodatkowego
Haki i obejmy - zadaniem tych elementoacutew jest mocowanie rynien i rur spustowych do dachoacutew i ścian
Elementy wykończeniowe i dodatkowe -
zadaniem tych elementoacutew jest wykończenie
systemu lub uzupełnienie jego pracy
Przykładami mogą tu być
dekiel służący do zakończenia rynny
filtr siatkowy montowany na rurze
spustowej zatrzymujący
zanieczyszczenia
czyszczak (rewizja) umożliwiający
przegląd i czyszczenie rury spustowej
(na zdjęciu)
odprowadzenie do kanalizacji deszczowej
Jednym ze sposoboacutew odprowadzenia wody jest podłączenie systemu rynnowego do kanalizacji deszczowej
Woacutewczas na dolnym odcinku rury spustowej mniej więcej 03-08 m ponad terenem należy zamontować rewizję (czyszczak) Rewizja ma wewnątrz kratkę na ktoacuterej zbierają się liście i inne zanieczyszczenia spływające z rynny
Rura spustowa z rewizją przyłączona jest do przewodoacutew odpływowych a te łączą się z kanalizacją Średnica przewodoacutew musi być co najmniej roacutewna średnicy rur spustowych i najczęściej wynosi 100-150 mm Głębokość na jakiej powinno się układać rury zależy od strefy przemarzania i wynosi 1-14 m System taki nie ma blokady przedostawania się zapachoacutew dlatego lepiej nie podłączać go do kanalizacji ogoacutelnospławnej
Innym sposobem odprowadzenia wody bezpośrednio do kanalizacji jest podłączenie rury spustowej do osadnika rynnowego Wyposażony jest on w klapkę ktoacutera stanowi blokadę zapachową i wyciągany kosz w ktoacuterym gromadzą się większe zanieczyszczenia takie jak liście
Gdy brak sieci kanalizacji deszczowej lub ogoacutelnospławnej woda deszczowa powinna być bezpiecznie rozprowadzona po terenie posesji ale tak żeby nie spływała na sąsiednie działki
Odprowadzanie wody z dachu
płaskiego
W przypadku dachoacutew budynkoacutew wysokich (powyżej 5 kondygnacji) oraz dachoacutew o małym nachyleniu (przyjmuje się że poniżej 8) najczęstszym sposobem odprowa-dzania wody deszczowej jest system odwadniania oparty na wpustach dachowych
Wpusty dachowe pełnią rolę dachowych odwodnień punkto-wych tzn zbierają wodę z pewnej powierzchni w jednym punkcie
Odprowadzanie wody z dachu
płaskiego Woda jest odprowadzana do rury spustowej biegnącej wewnątrz budynku a stamtąd do kanalizacji deszczowej lub poza budynek do gruntu Aby odwodnienie dachu płaskiego pracowało prawidłowo wpust powinien znaleźć się w najniższym punkcie dachu a spadek w jego kierunku powinien wynosić co najmniej 3 Oproacutecz zasadniczego wpustu powinien być wpust awaryjny ktoacutery przejmie wodę w przypadku zatkania wpustu głoacutewnego Na dachu powinna być co najmniej jedna para wpustoacutew Zasady projektowania moacutewią że wpusty należy rozmieszczać co 25 m
Obliczanie kanalizacji deszczowej
Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qr (qd) [ls]
rAC
10000
IAQr
gdzie ψ lub C ndash wspoacutełczynnik spływu przyjmowany wg nowej normy jako 10 (w starej zależny od nachylenia dachu i rodzaju powierzchni odwadnianej)
A ndash efektywna powierzchnia dachu lub powierzchnia odwadniana [m2]
I ndash w starej normie miarodajne natężenie deszczu [l(sha)] przyjmowane I 300 l(sha)
r ndash natężenie opadoacutew atmosferycznych [l(sm2)] przyjmowane albo na podstawie danych statystycznych albo wg tabeli 1 w nowej normie po przemnożeniu przez wspoacutełczynnik ryzyka podany w tabeli 2
Wymiarowanie rynien i rur spustowych
1 Przewody spustowe ndash średnicę należy dobrać tak aby obliczona wartość odpływu ściekoacutew Qr nie przekraczała wartości Qrmax (qdmax) a powierzchnia odwadniana A powierzchni Amax zestawionych w tabeli w normie PN ndash 92B ndash 01707
2 Wg starej normy rynny powinny mieć średnice minimum 150 mm (dotyczy to budynkoacutew wielorodzinnych)
Efektywna
powierzchnia dachu
odwadniana przez
rynnę A [m2]
Szerokość rynny [mm] Średnica rury
spustowej [mm]
poniżej 20 70 50
20 ndash 57 100 (lub 125) 70
57 ndash 97 125 100
97 - 170 150 100
170 - 243 180 125
Dla budynkoacutew jednorodzinnych średnice rynien i przewodoacutew spustowych można określić w oparciu o efektywną powierzchnię dachu wg tabeli
Średnice poziomoacutew i przykanalikoacutew
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qr z uwzględnieniem następujących zasad
a) dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 07
b) dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 09
c) i d) jak dla kanalizacji sanitarnej
Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej
Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qt (qog) [ls]
Qww ndash natężenie odpływu ściekoacutew sanitarnych
Qr ndash natężenie odpływu ściekoacutew deszczowych
Kanalizacja ogoacutelnospławna to ten fragment ktoacutery odprowadza i ścieki sanitarne i deszczowe do zewnętrznej sieci ogoacutelnospławnej
rwwt QQQ
Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się z uwzględnieniem następujących zasad
a) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt spełnione powinny być warunki
a) i b) jak dla ściekoacutew deszczowych
b) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt obliczeniowa prędkość przepływu
ściekoacutew nie może przekraczać wartości dopuszczalnej ktoacutera wynosi
80 ms ndash dla rur żeliwnych i innych metalowych
40 ms ndash dla rur kamionkowych betonowych i z tworzyw sztucznych
c) dla odpływu tylko ściekoacutew sanitarnych Qww prędkość przepływu
ściekoacutew nie może być mniejsza od vmin = 07 ms
bullRynny z PVC-U
bullRynny z blachy aluminiowej
bullRynny miedziane
bullRynny z blachy stalowej
bullRynny cynkowo-tytanowe
Przekroje rynien a b c) poacutełokragłe d) trapezowy e f) trapezoidalny g) prostokatny h) poacutełokragły leacy
Rodzaje rynien a) okapowa b) koszowa c) gzymsowa d) leacy
13
Przepływy obliczeniowe
Maksymalne chwilowe zapotrzebowanie na wodę qs to obliczeniowe zapotrzebowanie wody w obiekcie na ktoacutere wymiaruje się instalację wg wzoroacutew zawartych w PN-92B-01706 w zależności od rodzaju budynku i wartości sumy normatywnych wypływoacutew z punktoacutew czerpalnych
14
15
16
Poroacutewnanie przepływoacutew normatywnych
i obliczeniowych
SPOSOBY PROWADZENIA PRZEWODOacuteW WODOCIĄGOWYCH
W BUDYNKACH
UKŁADY INSTALACJI WODOCIĄGOWYCH MOŻNA PODZIELIĆ
W zależności od sposobu
rozprowadzania wody
W zależności od ciśnienia
gwarantowanego
W zależności od wysokości podnoszenia
wody
Biorąc pod uwagę sposoacuteb rozprowadzania wody w instalacjach wewnętrznych wyroacuteżniamy
układ z rozdziałem dolnym
układ z rozdziałem goacuternym
układ pierścieniowy
UKŁAD Z ROZDZIAŁEM DOLNYM
Schemat instalacjo wodociągowej z rozdziałem dolnym
1- przewoacuted rozdzielczy dolny 2- pion wodociągowy 3 ndashodgałęzienie 4- zawoacuter czerpalny 5- zawoacuter przelotowy
UKŁAD Z ROZDZIAŁEM GOacuteRNYM
Schemat instalacji wodociągowej z rozdziałem goacuternym
1- pion zasilający zbiornik goacuterny 2- zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym 3 ndashzawoacuter zwrotny prosty 4- przewoacuted rozdzielczy goacuterny 5- zawoacuter przelotowy 6-pion wodociągowy 7-odgałęzienie 8- zawoacuter czerpalny
UKŁAD PIERŚCIENIOWY
Schemat instalacji wodociągowej pierścieniowej
1- pion zasilający zbiornik goacuterny 2- zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym 3 ndashzawoacuter zwrotny prosty 4- przewody rozdzielcze goacuterne 5- zawoacuter przelotowy 6-pion wodociągowy 7-odgałęzienie 8- zawoacuter czerpalny 9- przewoacuted rozdzielczy dolny
Rozpatrując układy wewnętrznych instalacji wodociągowych w aspekcie wysokości podnoszenia wody i dopuszczalnej wysokości ciśnienia w instalacjach wodociągowych możemy dokonać podziału na
instalacje jednostrefowe
instalacje wielostrefowe
INSTALACJE JEDNOSTREFOWE
Schemat zasilania jednostrefowego w układach chwilowego spadku ciśnienia poniżej wymaganego w sieci ulicznej
1 przewoacuted rozdzielczy (dolny) 2 pion zasilający zbiornik goacuterny 3 zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym 4 zawoacuter zwrotny prosty
5 pion wodociągowy 6 odgałęzienie 7 zawoacuter przelotowy
INSTALACJE JEDNOSTREFOWE
Rys Schemat zasilania jednostrefowego w układach chwilowego spadku ciśnienia poniżej wymaganego w sieci ulicznej
1 przewoacuted rozdzielczy (dolny) 2pion wodociągowy 3 odgałęzienie 4 zawoacuter czerpalny 5 zawoacuter zwrotny 6 zestaw do podwyższania ciśnienia
INSTALACJE DWUSTREFOWE
Rys Schemat wewnętrznej dwustrefowej instalacji wodociągowej (pierwsza strefa zasilana bezpośrednio z zewnętrznej sieci wodociągowej- układ instalacji z rozdziałem dolnym druga strefa zasilana przy pomocy zestawu podwyższającego ciśnienie- układ instalacji z rozdziałem dolnym)
1 przewoacuted rozdzielczy dolny( w pierwszej strefie) 2 zawoacuter zwrotny 3 zestaw podwyższający ciśnienie 4 zawoacuter przelotowy 5 pion wodociągowy ( pierwsza strefa) 6 odgałęzienie 7 zawoacuter czerpalny 8pion zasilający instalacje wodociągową drugiej strefy 9 przewoacuted rozdzielczy w drugiej strefie
INSTALACJE DWUSTREFOWE
Rys Schemat wewnętrznej dwustrefowej instalacji wodociągowej (pierwsza strefa bezpośrednio zasilana z zewnętrznej sieci wodociągowej- układ instalacji z rozdziałem dolnym druga strefa zasilana przez zbiornik goacuterny otwarty-układ instalacji z rozdziałem goacuternym) 1przewoacuted rozdzielczy dolny( w pierwszej strefie) 2 zawoacuter przelotowy 3 pion wodociągowy ( w pierwszej strefie)4odgałęzienie 5 zawoacuter czerpalny 6 zawoacuter zwrotny 7 pompa z silnikiem
elektrycznym 8 pion zasilający zbiornik goacuterny otwarty( drugiej strefy) 9zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym 10przewoacuted rozdzielczy goacuterny( w drugiej strefie) 11 pion wodociągowy rozdziału goacuternego ( w drugiej strefie)
INSTALACJE DWUSTREFOWE
Rys Schemat wewnętrznej dwustrefowej instalacji wodociągowej (pierwsza strefa bezpośrednio zasilana z zewnętrznej sieci wodociągowej- układ instalacji z rozdziałem goacuternym druga strefa zasilana przez zestaw do podwyższania ciśnienia- układ z rozdziałem goacuternym)1przewoacuted rozdzielczy dolny( w pierwszej strefie) 2 zawoacuter zwrotny 3 zestaw do podwyższania ciśnienia 4zawoacuter przelotowy 5 pion wodociągowy (pierwszej strefy) 6 odgałęzienie 7 zawoacuter czerpalny 8 pion zasilający drugą strefę9przewoacuted rozdzielczy goacuterny 10zawoacuter przelotowy11 pion wodociągowy drugiej strefy 12zawoacuter odcinający(
oddziela układy zasilane- przepływ wody w pionie pierwszej strefy od drugiej strefy)
INSTALACJE WIELOSTREFOWE
Rys Schemat wielostrefowej i wewnętrznej instalacji wodociągowej 1 przewoacuted rozdzielczy dolny( pierwsza strefa zasilania) 2 pion wodociągowy (pierwsza strefa) 3 odgałęzienie 4 zawoacuter czerpalny 5 pion zasilający druga
strefę 6 przewoacuted rozdzielczy dolny (drugiej strefy) 7 pion zasilający trzecia strefę 8 przewoacuted rozdzielczy dolny( trzeciej strefy) 9 zespoacuteł podwyższania ciśnienia dla pierwszej strefy 10 zespoacuteł podwyższania ciśnienia dla drugiej strefy 11 zespoacuteł podwyższania ciśnienia dla trzeciej strefy
INSTALACJE WIELOSTREFOWE
Rys Schemat wielostrefowej wewnętrznej instalacji wodociągowej układ stref z rozdziałem goacuternym
1pompa z silnikiem elektrycznym zasilająca zbiornik goacuterny otwarty trzeciej strefy 2 pompa z silnikiem elektrycznym zasilająca zbiornik goacuterny otwarty drugiej strefy 3 pompa z silnikiem elektrycznym zasilająca zbiornik goacuterny otwarty pierwszej strefy 4 pion zasilający zbiornik goacuterny otwarty pierwszej strefy 5zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym ( pierwszej strefy) 6 przewoacuted rozdzielczy goacuterny ( pierwszej strefy) 7 pion wodociągowy (pierwsza
strefa) 8 odgałęzienie 9 zawoacuter czerpalny 10 pion zasilający zbiornik goacuterny otwarty (drugiej strefy) 11 zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym (druga strefa) 12przewoacuted rozdzielczy goacuterny (druga strefa) 13 pion zasilający zbiornik goacuterny otwarty(trzecia strefa) 14 zbiornik goacuterny
otwarty z zaworem pływakowym (trzecia strefa) 15 przewoacuted rozdzielczy goacuterny (trzecia strefa)
INSTALACJE WIELOSTREFOWE
Schemat wielostrefowej wewnętrznej instalacji wodociągowej Układ stref pierścieniowy z jednym przewodem zasilającym
1 przewoacuted zasilający zbiorniki goacuterne pierwszej drugiej i trzeciej strefy 2 zbiornik goacuterny otwarty pierwszej strefy 3 zawoacuter 4 instalacja pierścieniowa pierwszej strefy 5 zbiornik goacuterny otwarty drugiej strefy 6 zawoacuter 7 instalacja pierścieniowa drugiej strefy 8 zbiornik goacuterny otwarty trzeciej strefy 9 zawoacuter czerpalny 10 instalacja pierścieniowa trzeciej strefy 11 odgałęzienie 12 zawoacuter czerpalny13
pompa z silnikiem elektrycznym
GŁOacuteWNE ZASADY PROWADZENIA INSTALACJI WODOCIĄGOWYCH
roacutewnolegle i prostopadle do ścian i stropoacutew
z jak najmniejszą ilością załamań
po trasach najkroacutetszych
przy wewnętrznych ścianach budynku
przejścia rur przez przegrody należy wyposażyć w tuleje ochronne
Instalacje zimnej i ciepłej wody mogą być rozprowadzone w następujący sposoacuteb
natynkowo ndash czyli po wierzchu ścian i przegroacuted budowlanych
w bruzdach ściennych
w szlichcie podłogowej
w pionowych szachtach i kanałach ściennych
SPOSOBY PROWADZENIA INSTALACJI
Prowadzenie instalacji w piwnicach i pod stropami
Prowadzenie rur w korytkach gdzie wydłużenia są kompensowane poprzez wyboczanie się rur
Prowadzenie rur z odgałęzieniami na łupinach wsporczych
Prowadzenie pionoacutew w szachtach instalacyjnych
Prowadzenie oraz mocowanie pionoacutew
w szachtach instalacyjnych
Układ troacutejnikowy Układ rozdzielaczowy
UKŁAD TROacuteJNIKOWY
Prowadzenie rur instalacji wodociągowej w układzie troacutejnikowym
Sposoacuteb prowadzenia przewodoacutew w węźle
sanitarnym
UKŁAD TROacuteJNIKOWY
UKŁAD TROacuteJNIKOWY
UKŁAD ROZDZIELACZOWY
Prowadzenie rur instalacji wodociągowej w układzie rozdzielaczowym
UKŁAD ROZDZIELACZOWY
UKŁAD OBWODOWY
Podpora stała
Podpora przesuwna
Przykład prowadzenia pionu instalacyjnego bez kompensatoroacutew z uwzględnieniem wyboczenia (linią przerywaną oznaczono przykładowy przewidywany kształt pionu po osiągnięciu temperatury czynnika roboczego)
Oznaczenia PP - podpora przesuwnaPS - podpora stała
ELEMENTY INSTALACJI WODOCIĄGOWYCH
Elementy instalacji wodociągowych
Przyłącze wodociągowe
Zestaw wodomierza głoacutewnego
Filtr wody zawoacuter antyskażeniowy zawory odcinające (armatura)
Przewody rozdzielcze (rozprowadzające)
Przewody pionowe (piony wodociągowe)
Przewody w pomieszczeniach sanitarnych (połączenia od pionu do punktoacutew czerpalnych)
Punkty czerpalne (baterie czerpalne i zawory)
Przyłącza do budynku 1-linia zabudowy 2- linia rozgraniczająca 3-sieć wodociągowa 4-sieć kanalizacyjna 5-zestaw wodomierzowy 6-studzienka rewizyjna
Sposoacuteb przeprowadzenia przewodu przez ścianę zewnętrzną
Podział wodomierzy
W obudowie
zamkniętej Z wyjmowaną
wstawką
pomiarową
instalowane
poziomo
kolanowe
Podział wodomierzy
1 Wodomierz działający na zasadach mechanicznych przeznaczony do wody
a) zimnej o temperaturze od 0 degC do 30 degC
b) ciepłej o temperaturze od 30 degC do 90 degC
c) gorącej o temperaturze od 30 degC do 130 degC albo od 30 degC do 180 degC
2 Wodomierz działający na zasadach elektronicznych lub mechanicznych z urządzeniami elektronicznymi albo bez przeznaczony do wody zimnej o temperaturze od 0 degC do 30 degC
Wodomierze mieszkaniowe (JS) Wodomierz powinien być zamontowany w położeniu roboczym zgodnie z oznakowaniem umieszczonym na wodomierzu przez producenta H - oznacza pozycję pracy wodomierza w poziomie V - oznacza pozycję pracy wodomierza w pionie Litera znajdująca się na tarczy wodomierza A B C lub D - oznacza klasę obciążeń wodomierza
Wodomierz sprzężony roacutewnolegle 1-wodomierz głoacutewny śrubowy 2-wodomierz boczny skrzydełkowy 3-zawoacuter zmiennego obciążenia
1 Wodomierze działające na zasadach mechanicznych przeznaczone do wody charakteryzują następujące strumienie
1) maksymalny strumień objętości (Qmax)
2) nominalny strumień objętości (Qn)
3) pośredni strumień objętości (Qt)
4) minimalny strumień objętości (Qmin)
2 Stosunek QmaxQn powinien wynosić 2
3 Rozroacuteżnia się cztery klasy metrologiczne wodomierzy klasa A klasa B klasa C klasa D
4 Klasy metrologiczne wodomierzy w zależności od wartości stosunku QminQn i QtQn
Q (q)-strumień objętości - objętość wody przepływającej przez wodomierz w przyjętej jednostce czasu
Qmax (qmax) -maksymalny strumień objętości - największy strumień objętości przy ktoacuterym wodomierz może pracować w kroacutetkim czasie bez uszkodzenia i przekroczenia błędoacutew granicznych dopuszczalnych oraz wartości maksymalnej straty ciśnienia
Qn (qn) nominalny strumień objętości - strumień objętości roacutewny połowie maksymalnego strumienia objętości przy ktoacuterym wodomierz może pracować przy przepływie ciągłym lub przerywanym i jego wskazania mieszczą się w granicach błędoacutew granicznych dopuszczalnych
Qt (qt) pośredni strumień objętości - strumień objętości dzielący zakres obciążeń pomiarowych na przedział goacuterny i dolny przy ktoacuterym błąd graniczny dopuszczalny zmienia wartość
Qmin (qmin ) minimalny strumień objętości- strumień objętości powyżej ktoacuterego wskazania wodomierza nie powinny przekraczać błędoacutew granicznych dopuszczalnych
Zakres obciążeń pomiarowych wodomierza - zakres strumienia objętości wodomierza zawarty między maksymalnym strumieniem objętości a minimalnym strumieniem objętości
Krzywa błędoacutew wodomierza
Błędy graniczne dopuszczalne wodomierzy plusmn 2 - w przedziale goacuternym zakresu obciążeń (qt q qmax)
plusmn 5 - w przedziale goacuternym zakresu obciążeń (qmin q qt)
Lokalizacja wodomierza
Doboacuter wodomierza
Aby dobrać wodomierz należy
ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe
ustalić umowny przepływ obliczeniowy dla wodomierza qw m3h
qw = 2 q
Doboacuter wodomierza
Doboacuter wodomierza
dla dobranego wodomierza ustalić w oparciu o dane producenta wodomierzy stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez wodomierz
Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem
PN-EN 1717 - Ochrona przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody w instalacjach wodociągowych i ogoacutelne wymagania dotyczące urządzeń zapobiegających zanieczyszczaniu przez przepływ zwrotny
Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem
Podział płynoacutew ktoacutere mają lub mogą mieć kontakt z wodą do picia
Kategoria 1
Woda wypływająca bezpośrednio z sieci wodociągowej przeznaczona do użytkowania przez człowieka do celoacutew konsumpcyjnych
Kategoria 2
Płyn nie stanowiący bakteriologicznego lub toksycznego zagrożenia dla człowieka
Kategoria 3
Płyn stanowiący pewne zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność co najmniej jednej substancji toksycznej lub bardzo toksycznej o LD50gt200 mgkg wagi ciała
Kategoria 4
Płyn stanowiący pewne zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność co najmniej jednej substancji toksycznej lub bardzo toksycznej o LD50200 mgkg wagi ciała lub też co najmniej jednej substancji radioaktywnej mutagennej lub rakotwoacuterczej
Kategoria 5
Płyn stanowiący zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność substancji mikrobiologicznych bądź wirusowych
Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem
Przepływ zwrotny wywołany spadkiem ciśnienia w sieci wodociągowej
Potencjalne źroacutedła zanieczyszczenia wody wodociągowej
XY
1- sieć wodociągowa
2- urządzenie zabezpieczające
X-rodzina zabezpieczenia
Y-typ zabezpieczenia
Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody
Aby dobrać zabezpieczenie należy
określić kategorię płynu
określić rodzaj zabezpieczenia wg normy
ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe
dobrać zawoacuter zwracając uwagę na średnicę wodomierza
Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody
dla dobranego zaworu ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez zawoacuter
Filtr
Doboacuter filtra
Aby dobrać filtr należy
ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe
dobrać filtr zwracając uwagę na średnicę wodomierza i zaworu antyskażeniowego
Doboacuter filtra
dla dobranego filtra ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez filtr
INSTALACJE KANALIZACYJNE
Rodzaje instalacji kanalizacyjnych
1 Kanalizacja sanitarna (bytowo ndash gospodarcza)
2 Kanalizacja deszczowa
3 Kanalizacja technologiczna
ścieki przed wprowadzeniem do kanalizacji
sanitarnej wymagają wstępnego oczyszczenia w
specjalnych urządzeniach
Odprowadzenie ściekoacutew z nieruchomości może być
realizowane na dwa sposoby
systemem ogoacutelnospławnym (zbiorczym)
lub systemem rozdzielczym
Kanalizacja ogoacutelnospławna odprowadza zaroacutewno ścieki
sanitarne (bytowe) jak i deszczowe
W kanalizacji rozdzielczej ścieki sanitarne i deszczowe
odprowadzane są rozdzielnie
Schemat kanalizacji ogoacutelnospławnej
KS1 KS2
Kanał ogoacutelnospławny
RD1 RD2
linia regulacyjna
ST1
ST2
Schemat kanalizacji rozdzielczej
KS1 KS2
Kanał sanitarny
Kanał deszczowy
RD1 RD2
linia regulacyjnaST1
ST2
SD1
SD2
Podział instalacji kanalizacyjnej
Instalację kanalizacyjną można podzielić na
zewnętrzną (na terenie nieruchomości lecz poza budynkiem)
wewnętrzną (w budynku)
Podział ten wydaje się oczywisty ale jest istotny przy doborze materiału instalacyjnego - nie każdy materiał sprawdzający się wewnątrz nadaje się do stworzenia instalacji zewnętrznej
Granicą między instalacją wewnętrzną a zewnętrzną jest tzw czyszczak głoacutewny (rewizja głoacutewna)
Przewody domowej
instalacji kanalizacyjnej
Przykanalik (przyłącze kanalizacyjne) ndash jest to odcinek ktoacutery łączy kanalizację na terenie nieruchomości z siecią kanalizacyjną
Najczęściej przykanalik włączany jest do studzienki (rewizyjnej lub włazowej) ktoacutera stanowi uzbrojenie sieci Możliwe jest też przyłączenie przez wpust boczny lub złącze siodłowe
Przewody domowej
instalacji kanalizacyjnej
Przykanaliki oznaczane są znakami informacyjnymi Na znaku podana jest średnica (w mm) spadek przyłącza (w promilach) oraz jego długość (w m) Granicą między siecią a instalacją jest położona w pobliżu granicy nieruchomości pierwsza studzienka licząc od strony budynku
Sieć i przykanalik
w przypadku istnienia studzienki rewizyjnej
przykanalikstudzienka rewizyjna
linia
reg
ulac
yjnastudzienka kanalizacyjna
sieć kanalizacyjna
budy
nek
instalacja
zewnętrzna
Sieć i przykanalik
w przypadku braku studzienki rewizyjnej (wg nowych przepisoacutew w przypadku braku studzienki rewizyjnej
przykanalik to odcinek biegnący od granicy budynku do granicy
nieruchomości)
linia
reg
ulac
yjnastudzienka kanalizacyjna
sieć kanalizacyjna
budy
nek
przykanalik
sieć kanalizacyjna
Instalacja kanalizacyjna składa się z 1 poziomoacutew (przewodoacutew odpływowych) ndash są to przewody
prowadzone z odpowiednim spadkiem ktoacutere odprowadzają
ścieki z pionoacutew wpustoacutew podłogowych itp do przykanalika
lub sieci zewnętrznej
2 pionoacutew (przewodoacutew spustowych) ndash są to przewody prowadzone
przez jedną lub kilka kondygnacji odprowadzające ścieki
z podejść kanalizacyjnych wpustoacutew dachowych lub rynien
do przewodoacutew odpływowych
3 podejść kanalizacyjnych ndash przewody odprowadzające ścieki
z przyboroacutew i urządzeń sanitarnych do pionoacutew lub poziomoacutew
kanalizacyjnych
podejścia pojedyncze
podejścia zbiorowe
Kanalizacja sanitarna grawitacyjna
Odprowadza wodę zanieczyszczoną (ścieki) w wyniku jej wykorzystania odpływającą z ustępoacutew spłukiwanych natryskoacutew wanien bidetoacutew zlewoacutew umywalek wpustoacutew podłogowych i innych urządzeń występujących w gospodarstwie domowym
Projektowanie kanalizacji sanitarnej odbywa się w oparciu o normę
PN ndash EN 12056 ndash 2 grudzień 2002
Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew
Część 2 Kanalizacja sanitarna projektowanie układu i obliczenia
oraz w przypadku braku informacji o normę
PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania
w projektowaniu
Podejścia kanalizacyjne ndash łączą
odpływ z pionem kanalizacyjnym
Podejścia
niewentylowane - należy montować ze spadkiem wynoszącym od 2 do 15
wentylowane ndash można zastosować tu mniejsze spadki zgodnie z przywołaną normą ale wymagają dodatkowego przewodu wentylującego
Najczęściej projektuje się podejścia niewentylowane Ich długość w typowym rozwiązaniu stosowanym w Polsce nie powinna przekraczać 30 m a w przypadku miski ustępowej 10 m po długości przewodu
W przypadku dłuższych podejść albo zwiększa się średnicę albo projektuje się podejścia wentylowane za pomocą np zaworoacutew napowietrzających
Nowa norma wprowadza cztery typy systemoacutew kanalizacyjnych jakie można spotkać w poszczegoacutelnych krajach Unii Europejskiej
W Polsce stosuje się tradycyjnie system I
System Nazwa Cechy
I
System pojedynczego pionu
z podejściami częściowo
wypełnionymi
bull jeden pion kanalizacyjny
bull wypełnienie przewodoacutew 50
II
System pojedynczego pionu
z podejściami o mniejszej
średnicy
bull jeden pion kanalizacyjny
bull wypełnienie przewodoacutew 70
III
System pojedynczego pionu
z podejściami całkowicie
wypełnionymi
bull jeden pion kanalizacyjny
bull wypełnienie przewodoacutew 100
bull każde urządzenie podłączone
oddzielnie do pionu
IV System oddzielnych pionoacutew
kanalizacyjnych
bull dwa piony ndash jeden odprowadzający
ścieki czarne z ustępoacutew spłukiwanych
i pisuaroacutew i drugi odprowadzający
pozostałe ścieki
bull wypełnienie przewodoacutew jak dla
systemoacutew I II lub III
Średnice nominalne podejść pojedynczych dobiera się w zależności od typu przyłączonego przyboru sanitarnego lub urządzenia w typowych
rozwiązaniach w Polsce wg tabeli Urządzenie DN [mm]
Umywalka bidet 40
Zlewozmywak
zmywarka pralka
wanna natrysk 50
Miska ustępowa 100
Minimalna średnica podejścia pojedynczego zdeterminowana jest przez jego długość wysokość spadania i ilość zmian kierunku zgodnie z tabelą
DN Lmax
[m] H [m]
trzy zmiany
kierunku
40
50 30 lt10
70 50 lt10
100 50 lt30
H
L
Jeśli powyższe wymiary są przekroczone lub istnieje konieczność zastosowania więcej niż trzech zmian kierunku prowadzenia przewodoacutew należy wybrać kolejną większą średnicę nominalną
Średnice nominalne podjeść zbiorowych
Zależą od natężenia przepływu ściekoacutew w projektowanym
podejściu i od zastosowanego systemu Wybierając system
należy kierować się dostępnymi na rynku przyborami trudno
bowiem wyobrazić sobie podłączanie przyboru sanitarnego
z odpływem np 40mm do przewodu o średnicy mniejszej
Utrudniałoby to swobodny odpływ ściekoacutew z tego przyboru
Natężenie przepływu ściekoacutew sanitarnych Qww
wyznacza się dla danego odcinka instalacji zgodnie
z zależnością
]sl[DUKQww
gdzie K ndash wspoacutełczynnik częstości
DU ndash odpływ jednostkowy [ls] z urządzenia
UWAGA Qww DUmax jeśli nie to Qww = DUmax
Odpływy jednostkowe DU
Odpływy jednostkowe DU -cd
Typowe wspoacutełczynniki częstości K
Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia
z przewodami odpływowymi Piony kanalizacyjne należy prowadzić bez zmiany średnicy i kierunku na całej długości w szachtach sanitarnych
U podstawy każdego pionu przed przejściem w przewoacuted odpływowy należy zamontować otwoacuter rewizyjny (czyszczak) umożliwiający dostęp do wnętrza przodu
W przypadku kanalizacji sanitarnej każdy pion musi być wentylowany w celu wyroacutewnania ciśnienia w instalacji
Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia
z przewodami odpływowymi Wentylację pionu zapewnia
przewoacuted wentylacyjny zakończony rurą wywiewną wyprowadzoną ponad połać dachu
zawoacuter napowietrzający ndash rozwiązanie dozwolone do stosowania w przypadku braku możliwości wyprowadzenia pionu ponad dach można takie rozwiązanie stosować przy spełnieniu następujących warunkoacutew
piony mają wysokość 4 do 5 kondygnacji
ostatni pion licząc od najdalszego w stosunku do kanału oraz co piąty w budynku jest zakończony rurą wywiewną
Elementy pionu kanalizacyjnego
troacutejniki doprowadzające ścieki z podejść kanalizacyjnych
czyszczak prze zmianą kierunku prowadzenia ściekoacutew ndash około 05 nad posadzką przed przejściem w przewoacuted odpływowy
rura prosta o niezmiennej średnicy na całej długości
zawoacuter napowietrzający lub rura wywiewna
W systemie kanalizacji sanitarnej wyroacuteżnić można
piony z wentylacją głoacutewną ndash zakończone rurą wywiewną lub zaworem napowietrzającym
piony z wentylacją obejściową ndash piony z dodatkowym przewodem wentylacyjnym prowadzonym obok pionu spustowego i połączonym z rurą wywiewną
Średnica pionu zależy od wybranego systemu wentylacji i obliczonego natężenia przepływu ściekoacutew dla całego pionu
Należy pamiętać o tym że minimalna średnica pionu nie może być mniejsza od średnicy największego podejścia
W typowych rozwiązaniach w Polsce minimalna średnica pionu wynosi 70mm a dla pionoacutew prowadzących ścieki z misek ustępowych 100mm
Oczywiście w tabelach należy sprawdzić czy średnicy nie należy zwiększyć ze względu na obliczoną wartość Qww
Piony z wentylacją głoacutewną
Piony z wentylacją obejściową
Przewody odpływowe
(poziomy kanalizacyjne)
Wśroacuted przewodoacutew odpływowych wyroacuteżniamy przewoacuted głoacutewny oraz przewody drugorzędne Każdy przewoacuted drugorzędny powinien być oddzielnie podłączony do głoacutewnego pod kątem 45deg
Wszystkie przewody prowadzone są najkroacutetszą drogą przeważnie wzdłuż przegrody budowlanej oraz koniecznie z zachowaniem odpowiedniego spadku
Przewody odpływowe
(poziomy kanalizacyjne)
Spadek powinien być jednakowy na całej długości co zapewnia samooczyszczanie się przewodu
Przyjęte jest że rury układa się kielichem w kierunku przeciwnym do spływu ściekoacutew
Rewizje kanalizacyjne powinno się montować
co 15 m na rurach średnicy od 100 do 150 mm
przed każdym uskokiem poziomu
Rury prowadzone przez murowane ścianki muszą być ułożone prostopadle do przegrody
Na przewody z tworzyw sztucznych powinno się w miejscach przejść dodatkowo nałożyć tuleje ochronne Umożliwią one rurom pewien ruch zabezpieczając instalację przed uszkodzeniami mechanicznymi
Przestrzeń pomiędzy tuleją a rurą powinno się zabezpieczyć izolacją
Jeśli przewody kanalizacyjne z tworzyw sztucznych układane są w sąsiedztwie przewodoacutew wydzielających ciepło powinny być osłonięte otulinami izolacyjnymi w celu zabezpieczenia przed przegrzewaniem
Przewody poziome i przykanaliki powinny być ułożone poniżej strefy przemarzania gruntu czyli na głębokości 80-140 cm zależnie od regionu kraju
Jeśli przewody prowadzone są w pomieszczeniach w ktoacuterych temperatura może spadać poniżej 0degC muszą być odpowiednio zabezpieczone przed przemarzaniem
Dla przewodoacutew prowadzonych na zewnątrz budynku należy pamiętać że warstwa gruntu pokrywającego rury kanalizacyjne powinna być o 10-20 cm większa od głębokości przemarzania gruntu jeśli przewody układa się wyżej to powinny być zaizolowane termicznie
Rury kanalizacyjne układane na zewnątrz budynku powinny być oddalone
od innych przewodoacutew co najmniej
15 m od przewodoacutew gazowych i wodociągowych
08 m od kabli energetycznych
05 m od kabli telekomunikacyjnych
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qww z uwzględnieniem następujących zasad
1 dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 05
2 dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 07
3 minimalna prędkość przepływu ściekoacutew wynosi 07 ms stąd
wynika prowadzenie przewodoacutew z odpowiednim do średnicy
spadkiem w kierunku sieci zewnętrznej
4 minimalna średnica przewodu zewnętrznego wynosi 010m
a przykanalika 015m
Dobierając średnice przewodoacutew odpływowych należy stosować
tabelę z wartościami natężenia przepływu Q0 i prędkości
przepływu v0 dla przewodoacutew o przekroju kołowym przy
pełnym wypełnieniu i wykres Manninga
=QQ0
=vv0
hd
Q
v
(hd)
1
23
4
Przykład obliczeniowy Obliczeniowe natężenie sciekoacutew sanitarnych wynosi Qww= 50 ls Na podstawie tabeli 1 QwwQ0 = 50 2014 = 025 Z wykresu odczytujemy
V = 085V0 = 085114 = 097 ms przy napełnieniu hd = 037
Zakresy dopuszczalnych spadkoacutew przewodoacutew odpływowych
DN 0100 m ndash i = 20 - 100
DN 0150 m ndash i = 15 - 150
Urządzenia dodatkowe w kanalizacji sanitarnej
W przypadku odprowadzania ściekoacutew bytowo gospodarczych do zewnętrznej sieci typu ogoacutelnospławnego w pomieszczeniach położonych na najniższych kondygnacjach w budynku może dojść do zalania spowodowanego wstecznym przepływem ściekoacutew w wyniku intensywnych opadoacutew deszczu Dlatego też w tego typu instalacjach na przewodach kanalizacyjnych odprowadzających ścieki z pomieszczeń na najniższej kondygnacji stosować należy zasuwy burzowe ktoacutere chronią instalację przed przepływem zwrotnym
Materiały w kanalizacji sanitarnej
Instalacja kanalizacyjna może być wykonana z roacuteżnych materiałoacutew ale
zawsze rury i połączenia powinny być szczelne i odporne na korozję
Obecnie najpopularniejszym materiałem używanym do budowy instalacji
wewnętrznej jest tworzywo sztuczne Rury kanalizacyjne produkuje się z
polipropylenu (PP)
roacuteżnych odmian polichlorku winylu (PVC)
Polietylenu wysokiej gęstości (PE-HD)
żywicy poliestrowej wzmacnianej włoacuteknem szklanym (GRE)
Innymi materiałami stosowanymi w kanalizacji sanitarnej są
żeliwo
kamionka
beton
Kanalizacja deszczowa
Odprowadza wody opadowe z dachoacutew i terenoacutew przyległych do nieruchomości (podjazdy tarasy parkingi itp)
Projektowanie kanalizacji deszczowej odbywa się w oparciu o normę
PN ndash EN 12056 ndash 3 grudzień 2002
Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew
Część 3 Przewody deszczowe Projektowanie układu i obliczenia
oraz w przypadku braku informacji o normę
PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania w projektowaniu
Odprowadzanie wody z dachu stromego
W przypadku dachoacutew budynkoacutew niskich (do 5 kondygnacji) ktoacutere mają odpowiednie nachylenie (przyjmuje się że powyżej 8) najczęstszym sposobem odprowadzania wody deszczowej jest zastosowanie systemu rynnowego
Zadaniem deszczowej instalacji kanalizacyjnej jest zebranie wody z dachu i odprowadzenie jej do sieci kanalizacji deszczowej lub do gruntu System rynnowy polega na naturalnym (grawitacyjnym) spływie woacuted po połaci dachowej skąd jest przejmowana przez system rur System ten roacutewnież pracuje grawitacyjnie Umowną granicą instalacji deszczowej jest wylewka z ktoacuterej woda może być skierowana do sieci kanalizacji deszczowej (ogoacutelnospławnej) lub na grunt
Podstawowe elementy
instalacji kanalizacji deszczowej
Rynny - przewody o przekroju otwartym (okrągłym prostokątnym eliptycznym trapezowym okapowym) biegnące wzdłuż krawędzi dachu Zadaniem rynien jest zebranie wody opadowej Rynny prowadzone są z lekkim spadkiem w kierunku narożnikoacutew budynku dzięki czemu woda nie wylewa się za krawędzie tylko płynie w kierunku rur spustowych
Instalacja kanalizacji deszczowej składa się z następujących elementoacutew
Rury spustowe ndash pionowe odcinki przewodoacutew o przekroju zamkniętym (najczęściej okrągłym lub prostokątnym) Zadaniem rur spustowych jest zebranie wody płynącej rynnami i odprowadzenie ich poza budynek
Odpływy ndash elementy za pomocą ktoacuterych rynny przechodzą w rury spustowe Odpływ jest odcinkiem rynny w ktoacuterym wykonany jest obrobiony otwoacuter odpowiedniego kształtu pozwalający na włączenie rury spustowej Można wyroacuteżnić odpływy przelotowe oraz odpływy końcowe ( na narożnikach pomieszczeń) Pozwalają na mocowanie rur spustowych
Narożniki do rynien ndash umożliwiają połączenie rynien w narożnikach budynku Właściwy montaż narożnikoacutew jest bardzo ważny dla właściwej pracy rynien (ruchoacutew pod wpływem temperatury) Wylewki ndash kształtki ktoacuterymi kończy się rura spustowa Wylewka może być włą- czona do kanalizacji deszczowej bądź znajdować się nad gruntem
Łączniki do rynien - złączki zwykłe uszczelkowe i korekcyjne Ponieważ montaż rynien wymaga pozostawiania tzw dylatacji (odstępoacutew) złączki korekcyjne lub uszczelkowe umożliwiają wykonanie takich połączenia z dylatacją
Łączniki do rur spustowych - kolana troacutejniki redukcje mufy mufy redukcyjne Mufy służą do włączania rur spustowych do odpływoacutew zadaniem muf redukcyjnych jest połączenie rury spustowej i odpływu o roacuteżnych średnicach Kolana pozwalają na zmianę kierunku rury spustowej Troacutejniki umożliwiają włączanie do rur spustowych wyposażenia dodatkowego
Haki i obejmy - zadaniem tych elementoacutew jest mocowanie rynien i rur spustowych do dachoacutew i ścian
Elementy wykończeniowe i dodatkowe -
zadaniem tych elementoacutew jest wykończenie
systemu lub uzupełnienie jego pracy
Przykładami mogą tu być
dekiel służący do zakończenia rynny
filtr siatkowy montowany na rurze
spustowej zatrzymujący
zanieczyszczenia
czyszczak (rewizja) umożliwiający
przegląd i czyszczenie rury spustowej
(na zdjęciu)
odprowadzenie do kanalizacji deszczowej
Jednym ze sposoboacutew odprowadzenia wody jest podłączenie systemu rynnowego do kanalizacji deszczowej
Woacutewczas na dolnym odcinku rury spustowej mniej więcej 03-08 m ponad terenem należy zamontować rewizję (czyszczak) Rewizja ma wewnątrz kratkę na ktoacuterej zbierają się liście i inne zanieczyszczenia spływające z rynny
Rura spustowa z rewizją przyłączona jest do przewodoacutew odpływowych a te łączą się z kanalizacją Średnica przewodoacutew musi być co najmniej roacutewna średnicy rur spustowych i najczęściej wynosi 100-150 mm Głębokość na jakiej powinno się układać rury zależy od strefy przemarzania i wynosi 1-14 m System taki nie ma blokady przedostawania się zapachoacutew dlatego lepiej nie podłączać go do kanalizacji ogoacutelnospławnej
Innym sposobem odprowadzenia wody bezpośrednio do kanalizacji jest podłączenie rury spustowej do osadnika rynnowego Wyposażony jest on w klapkę ktoacutera stanowi blokadę zapachową i wyciągany kosz w ktoacuterym gromadzą się większe zanieczyszczenia takie jak liście
Gdy brak sieci kanalizacji deszczowej lub ogoacutelnospławnej woda deszczowa powinna być bezpiecznie rozprowadzona po terenie posesji ale tak żeby nie spływała na sąsiednie działki
Odprowadzanie wody z dachu
płaskiego
W przypadku dachoacutew budynkoacutew wysokich (powyżej 5 kondygnacji) oraz dachoacutew o małym nachyleniu (przyjmuje się że poniżej 8) najczęstszym sposobem odprowa-dzania wody deszczowej jest system odwadniania oparty na wpustach dachowych
Wpusty dachowe pełnią rolę dachowych odwodnień punkto-wych tzn zbierają wodę z pewnej powierzchni w jednym punkcie
Odprowadzanie wody z dachu
płaskiego Woda jest odprowadzana do rury spustowej biegnącej wewnątrz budynku a stamtąd do kanalizacji deszczowej lub poza budynek do gruntu Aby odwodnienie dachu płaskiego pracowało prawidłowo wpust powinien znaleźć się w najniższym punkcie dachu a spadek w jego kierunku powinien wynosić co najmniej 3 Oproacutecz zasadniczego wpustu powinien być wpust awaryjny ktoacutery przejmie wodę w przypadku zatkania wpustu głoacutewnego Na dachu powinna być co najmniej jedna para wpustoacutew Zasady projektowania moacutewią że wpusty należy rozmieszczać co 25 m
Obliczanie kanalizacji deszczowej
Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qr (qd) [ls]
rAC
10000
IAQr
gdzie ψ lub C ndash wspoacutełczynnik spływu przyjmowany wg nowej normy jako 10 (w starej zależny od nachylenia dachu i rodzaju powierzchni odwadnianej)
A ndash efektywna powierzchnia dachu lub powierzchnia odwadniana [m2]
I ndash w starej normie miarodajne natężenie deszczu [l(sha)] przyjmowane I 300 l(sha)
r ndash natężenie opadoacutew atmosferycznych [l(sm2)] przyjmowane albo na podstawie danych statystycznych albo wg tabeli 1 w nowej normie po przemnożeniu przez wspoacutełczynnik ryzyka podany w tabeli 2
Wymiarowanie rynien i rur spustowych
1 Przewody spustowe ndash średnicę należy dobrać tak aby obliczona wartość odpływu ściekoacutew Qr nie przekraczała wartości Qrmax (qdmax) a powierzchnia odwadniana A powierzchni Amax zestawionych w tabeli w normie PN ndash 92B ndash 01707
2 Wg starej normy rynny powinny mieć średnice minimum 150 mm (dotyczy to budynkoacutew wielorodzinnych)
Efektywna
powierzchnia dachu
odwadniana przez
rynnę A [m2]
Szerokość rynny [mm] Średnica rury
spustowej [mm]
poniżej 20 70 50
20 ndash 57 100 (lub 125) 70
57 ndash 97 125 100
97 - 170 150 100
170 - 243 180 125
Dla budynkoacutew jednorodzinnych średnice rynien i przewodoacutew spustowych można określić w oparciu o efektywną powierzchnię dachu wg tabeli
Średnice poziomoacutew i przykanalikoacutew
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qr z uwzględnieniem następujących zasad
a) dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 07
b) dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 09
c) i d) jak dla kanalizacji sanitarnej
Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej
Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qt (qog) [ls]
Qww ndash natężenie odpływu ściekoacutew sanitarnych
Qr ndash natężenie odpływu ściekoacutew deszczowych
Kanalizacja ogoacutelnospławna to ten fragment ktoacutery odprowadza i ścieki sanitarne i deszczowe do zewnętrznej sieci ogoacutelnospławnej
rwwt QQQ
Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się z uwzględnieniem następujących zasad
a) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt spełnione powinny być warunki
a) i b) jak dla ściekoacutew deszczowych
b) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt obliczeniowa prędkość przepływu
ściekoacutew nie może przekraczać wartości dopuszczalnej ktoacutera wynosi
80 ms ndash dla rur żeliwnych i innych metalowych
40 ms ndash dla rur kamionkowych betonowych i z tworzyw sztucznych
c) dla odpływu tylko ściekoacutew sanitarnych Qww prędkość przepływu
ściekoacutew nie może być mniejsza od vmin = 07 ms
bullRynny z PVC-U
bullRynny z blachy aluminiowej
bullRynny miedziane
bullRynny z blachy stalowej
bullRynny cynkowo-tytanowe
Przekroje rynien a b c) poacutełokragłe d) trapezowy e f) trapezoidalny g) prostokatny h) poacutełokragły leacy
Rodzaje rynien a) okapowa b) koszowa c) gzymsowa d) leacy
14
15
16
Poroacutewnanie przepływoacutew normatywnych
i obliczeniowych
SPOSOBY PROWADZENIA PRZEWODOacuteW WODOCIĄGOWYCH
W BUDYNKACH
UKŁADY INSTALACJI WODOCIĄGOWYCH MOŻNA PODZIELIĆ
W zależności od sposobu
rozprowadzania wody
W zależności od ciśnienia
gwarantowanego
W zależności od wysokości podnoszenia
wody
Biorąc pod uwagę sposoacuteb rozprowadzania wody w instalacjach wewnętrznych wyroacuteżniamy
układ z rozdziałem dolnym
układ z rozdziałem goacuternym
układ pierścieniowy
UKŁAD Z ROZDZIAŁEM DOLNYM
Schemat instalacjo wodociągowej z rozdziałem dolnym
1- przewoacuted rozdzielczy dolny 2- pion wodociągowy 3 ndashodgałęzienie 4- zawoacuter czerpalny 5- zawoacuter przelotowy
UKŁAD Z ROZDZIAŁEM GOacuteRNYM
Schemat instalacji wodociągowej z rozdziałem goacuternym
1- pion zasilający zbiornik goacuterny 2- zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym 3 ndashzawoacuter zwrotny prosty 4- przewoacuted rozdzielczy goacuterny 5- zawoacuter przelotowy 6-pion wodociągowy 7-odgałęzienie 8- zawoacuter czerpalny
UKŁAD PIERŚCIENIOWY
Schemat instalacji wodociągowej pierścieniowej
1- pion zasilający zbiornik goacuterny 2- zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym 3 ndashzawoacuter zwrotny prosty 4- przewody rozdzielcze goacuterne 5- zawoacuter przelotowy 6-pion wodociągowy 7-odgałęzienie 8- zawoacuter czerpalny 9- przewoacuted rozdzielczy dolny
Rozpatrując układy wewnętrznych instalacji wodociągowych w aspekcie wysokości podnoszenia wody i dopuszczalnej wysokości ciśnienia w instalacjach wodociągowych możemy dokonać podziału na
instalacje jednostrefowe
instalacje wielostrefowe
INSTALACJE JEDNOSTREFOWE
Schemat zasilania jednostrefowego w układach chwilowego spadku ciśnienia poniżej wymaganego w sieci ulicznej
1 przewoacuted rozdzielczy (dolny) 2 pion zasilający zbiornik goacuterny 3 zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym 4 zawoacuter zwrotny prosty
5 pion wodociągowy 6 odgałęzienie 7 zawoacuter przelotowy
INSTALACJE JEDNOSTREFOWE
Rys Schemat zasilania jednostrefowego w układach chwilowego spadku ciśnienia poniżej wymaganego w sieci ulicznej
1 przewoacuted rozdzielczy (dolny) 2pion wodociągowy 3 odgałęzienie 4 zawoacuter czerpalny 5 zawoacuter zwrotny 6 zestaw do podwyższania ciśnienia
INSTALACJE DWUSTREFOWE
Rys Schemat wewnętrznej dwustrefowej instalacji wodociągowej (pierwsza strefa zasilana bezpośrednio z zewnętrznej sieci wodociągowej- układ instalacji z rozdziałem dolnym druga strefa zasilana przy pomocy zestawu podwyższającego ciśnienie- układ instalacji z rozdziałem dolnym)
1 przewoacuted rozdzielczy dolny( w pierwszej strefie) 2 zawoacuter zwrotny 3 zestaw podwyższający ciśnienie 4 zawoacuter przelotowy 5 pion wodociągowy ( pierwsza strefa) 6 odgałęzienie 7 zawoacuter czerpalny 8pion zasilający instalacje wodociągową drugiej strefy 9 przewoacuted rozdzielczy w drugiej strefie
INSTALACJE DWUSTREFOWE
Rys Schemat wewnętrznej dwustrefowej instalacji wodociągowej (pierwsza strefa bezpośrednio zasilana z zewnętrznej sieci wodociągowej- układ instalacji z rozdziałem dolnym druga strefa zasilana przez zbiornik goacuterny otwarty-układ instalacji z rozdziałem goacuternym) 1przewoacuted rozdzielczy dolny( w pierwszej strefie) 2 zawoacuter przelotowy 3 pion wodociągowy ( w pierwszej strefie)4odgałęzienie 5 zawoacuter czerpalny 6 zawoacuter zwrotny 7 pompa z silnikiem
elektrycznym 8 pion zasilający zbiornik goacuterny otwarty( drugiej strefy) 9zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym 10przewoacuted rozdzielczy goacuterny( w drugiej strefie) 11 pion wodociągowy rozdziału goacuternego ( w drugiej strefie)
INSTALACJE DWUSTREFOWE
Rys Schemat wewnętrznej dwustrefowej instalacji wodociągowej (pierwsza strefa bezpośrednio zasilana z zewnętrznej sieci wodociągowej- układ instalacji z rozdziałem goacuternym druga strefa zasilana przez zestaw do podwyższania ciśnienia- układ z rozdziałem goacuternym)1przewoacuted rozdzielczy dolny( w pierwszej strefie) 2 zawoacuter zwrotny 3 zestaw do podwyższania ciśnienia 4zawoacuter przelotowy 5 pion wodociągowy (pierwszej strefy) 6 odgałęzienie 7 zawoacuter czerpalny 8 pion zasilający drugą strefę9przewoacuted rozdzielczy goacuterny 10zawoacuter przelotowy11 pion wodociągowy drugiej strefy 12zawoacuter odcinający(
oddziela układy zasilane- przepływ wody w pionie pierwszej strefy od drugiej strefy)
INSTALACJE WIELOSTREFOWE
Rys Schemat wielostrefowej i wewnętrznej instalacji wodociągowej 1 przewoacuted rozdzielczy dolny( pierwsza strefa zasilania) 2 pion wodociągowy (pierwsza strefa) 3 odgałęzienie 4 zawoacuter czerpalny 5 pion zasilający druga
strefę 6 przewoacuted rozdzielczy dolny (drugiej strefy) 7 pion zasilający trzecia strefę 8 przewoacuted rozdzielczy dolny( trzeciej strefy) 9 zespoacuteł podwyższania ciśnienia dla pierwszej strefy 10 zespoacuteł podwyższania ciśnienia dla drugiej strefy 11 zespoacuteł podwyższania ciśnienia dla trzeciej strefy
INSTALACJE WIELOSTREFOWE
Rys Schemat wielostrefowej wewnętrznej instalacji wodociągowej układ stref z rozdziałem goacuternym
1pompa z silnikiem elektrycznym zasilająca zbiornik goacuterny otwarty trzeciej strefy 2 pompa z silnikiem elektrycznym zasilająca zbiornik goacuterny otwarty drugiej strefy 3 pompa z silnikiem elektrycznym zasilająca zbiornik goacuterny otwarty pierwszej strefy 4 pion zasilający zbiornik goacuterny otwarty pierwszej strefy 5zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym ( pierwszej strefy) 6 przewoacuted rozdzielczy goacuterny ( pierwszej strefy) 7 pion wodociągowy (pierwsza
strefa) 8 odgałęzienie 9 zawoacuter czerpalny 10 pion zasilający zbiornik goacuterny otwarty (drugiej strefy) 11 zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym (druga strefa) 12przewoacuted rozdzielczy goacuterny (druga strefa) 13 pion zasilający zbiornik goacuterny otwarty(trzecia strefa) 14 zbiornik goacuterny
otwarty z zaworem pływakowym (trzecia strefa) 15 przewoacuted rozdzielczy goacuterny (trzecia strefa)
INSTALACJE WIELOSTREFOWE
Schemat wielostrefowej wewnętrznej instalacji wodociągowej Układ stref pierścieniowy z jednym przewodem zasilającym
1 przewoacuted zasilający zbiorniki goacuterne pierwszej drugiej i trzeciej strefy 2 zbiornik goacuterny otwarty pierwszej strefy 3 zawoacuter 4 instalacja pierścieniowa pierwszej strefy 5 zbiornik goacuterny otwarty drugiej strefy 6 zawoacuter 7 instalacja pierścieniowa drugiej strefy 8 zbiornik goacuterny otwarty trzeciej strefy 9 zawoacuter czerpalny 10 instalacja pierścieniowa trzeciej strefy 11 odgałęzienie 12 zawoacuter czerpalny13
pompa z silnikiem elektrycznym
GŁOacuteWNE ZASADY PROWADZENIA INSTALACJI WODOCIĄGOWYCH
roacutewnolegle i prostopadle do ścian i stropoacutew
z jak najmniejszą ilością załamań
po trasach najkroacutetszych
przy wewnętrznych ścianach budynku
przejścia rur przez przegrody należy wyposażyć w tuleje ochronne
Instalacje zimnej i ciepłej wody mogą być rozprowadzone w następujący sposoacuteb
natynkowo ndash czyli po wierzchu ścian i przegroacuted budowlanych
w bruzdach ściennych
w szlichcie podłogowej
w pionowych szachtach i kanałach ściennych
SPOSOBY PROWADZENIA INSTALACJI
Prowadzenie instalacji w piwnicach i pod stropami
Prowadzenie rur w korytkach gdzie wydłużenia są kompensowane poprzez wyboczanie się rur
Prowadzenie rur z odgałęzieniami na łupinach wsporczych
Prowadzenie pionoacutew w szachtach instalacyjnych
Prowadzenie oraz mocowanie pionoacutew
w szachtach instalacyjnych
Układ troacutejnikowy Układ rozdzielaczowy
UKŁAD TROacuteJNIKOWY
Prowadzenie rur instalacji wodociągowej w układzie troacutejnikowym
Sposoacuteb prowadzenia przewodoacutew w węźle
sanitarnym
UKŁAD TROacuteJNIKOWY
UKŁAD TROacuteJNIKOWY
UKŁAD ROZDZIELACZOWY
Prowadzenie rur instalacji wodociągowej w układzie rozdzielaczowym
UKŁAD ROZDZIELACZOWY
UKŁAD OBWODOWY
Podpora stała
Podpora przesuwna
Przykład prowadzenia pionu instalacyjnego bez kompensatoroacutew z uwzględnieniem wyboczenia (linią przerywaną oznaczono przykładowy przewidywany kształt pionu po osiągnięciu temperatury czynnika roboczego)
Oznaczenia PP - podpora przesuwnaPS - podpora stała
ELEMENTY INSTALACJI WODOCIĄGOWYCH
Elementy instalacji wodociągowych
Przyłącze wodociągowe
Zestaw wodomierza głoacutewnego
Filtr wody zawoacuter antyskażeniowy zawory odcinające (armatura)
Przewody rozdzielcze (rozprowadzające)
Przewody pionowe (piony wodociągowe)
Przewody w pomieszczeniach sanitarnych (połączenia od pionu do punktoacutew czerpalnych)
Punkty czerpalne (baterie czerpalne i zawory)
Przyłącza do budynku 1-linia zabudowy 2- linia rozgraniczająca 3-sieć wodociągowa 4-sieć kanalizacyjna 5-zestaw wodomierzowy 6-studzienka rewizyjna
Sposoacuteb przeprowadzenia przewodu przez ścianę zewnętrzną
Podział wodomierzy
W obudowie
zamkniętej Z wyjmowaną
wstawką
pomiarową
instalowane
poziomo
kolanowe
Podział wodomierzy
1 Wodomierz działający na zasadach mechanicznych przeznaczony do wody
a) zimnej o temperaturze od 0 degC do 30 degC
b) ciepłej o temperaturze od 30 degC do 90 degC
c) gorącej o temperaturze od 30 degC do 130 degC albo od 30 degC do 180 degC
2 Wodomierz działający na zasadach elektronicznych lub mechanicznych z urządzeniami elektronicznymi albo bez przeznaczony do wody zimnej o temperaturze od 0 degC do 30 degC
Wodomierze mieszkaniowe (JS) Wodomierz powinien być zamontowany w położeniu roboczym zgodnie z oznakowaniem umieszczonym na wodomierzu przez producenta H - oznacza pozycję pracy wodomierza w poziomie V - oznacza pozycję pracy wodomierza w pionie Litera znajdująca się na tarczy wodomierza A B C lub D - oznacza klasę obciążeń wodomierza
Wodomierz sprzężony roacutewnolegle 1-wodomierz głoacutewny śrubowy 2-wodomierz boczny skrzydełkowy 3-zawoacuter zmiennego obciążenia
1 Wodomierze działające na zasadach mechanicznych przeznaczone do wody charakteryzują następujące strumienie
1) maksymalny strumień objętości (Qmax)
2) nominalny strumień objętości (Qn)
3) pośredni strumień objętości (Qt)
4) minimalny strumień objętości (Qmin)
2 Stosunek QmaxQn powinien wynosić 2
3 Rozroacuteżnia się cztery klasy metrologiczne wodomierzy klasa A klasa B klasa C klasa D
4 Klasy metrologiczne wodomierzy w zależności od wartości stosunku QminQn i QtQn
Q (q)-strumień objętości - objętość wody przepływającej przez wodomierz w przyjętej jednostce czasu
Qmax (qmax) -maksymalny strumień objętości - największy strumień objętości przy ktoacuterym wodomierz może pracować w kroacutetkim czasie bez uszkodzenia i przekroczenia błędoacutew granicznych dopuszczalnych oraz wartości maksymalnej straty ciśnienia
Qn (qn) nominalny strumień objętości - strumień objętości roacutewny połowie maksymalnego strumienia objętości przy ktoacuterym wodomierz może pracować przy przepływie ciągłym lub przerywanym i jego wskazania mieszczą się w granicach błędoacutew granicznych dopuszczalnych
Qt (qt) pośredni strumień objętości - strumień objętości dzielący zakres obciążeń pomiarowych na przedział goacuterny i dolny przy ktoacuterym błąd graniczny dopuszczalny zmienia wartość
Qmin (qmin ) minimalny strumień objętości- strumień objętości powyżej ktoacuterego wskazania wodomierza nie powinny przekraczać błędoacutew granicznych dopuszczalnych
Zakres obciążeń pomiarowych wodomierza - zakres strumienia objętości wodomierza zawarty między maksymalnym strumieniem objętości a minimalnym strumieniem objętości
Krzywa błędoacutew wodomierza
Błędy graniczne dopuszczalne wodomierzy plusmn 2 - w przedziale goacuternym zakresu obciążeń (qt q qmax)
plusmn 5 - w przedziale goacuternym zakresu obciążeń (qmin q qt)
Lokalizacja wodomierza
Doboacuter wodomierza
Aby dobrać wodomierz należy
ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe
ustalić umowny przepływ obliczeniowy dla wodomierza qw m3h
qw = 2 q
Doboacuter wodomierza
Doboacuter wodomierza
dla dobranego wodomierza ustalić w oparciu o dane producenta wodomierzy stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez wodomierz
Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem
PN-EN 1717 - Ochrona przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody w instalacjach wodociągowych i ogoacutelne wymagania dotyczące urządzeń zapobiegających zanieczyszczaniu przez przepływ zwrotny
Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem
Podział płynoacutew ktoacutere mają lub mogą mieć kontakt z wodą do picia
Kategoria 1
Woda wypływająca bezpośrednio z sieci wodociągowej przeznaczona do użytkowania przez człowieka do celoacutew konsumpcyjnych
Kategoria 2
Płyn nie stanowiący bakteriologicznego lub toksycznego zagrożenia dla człowieka
Kategoria 3
Płyn stanowiący pewne zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność co najmniej jednej substancji toksycznej lub bardzo toksycznej o LD50gt200 mgkg wagi ciała
Kategoria 4
Płyn stanowiący pewne zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność co najmniej jednej substancji toksycznej lub bardzo toksycznej o LD50200 mgkg wagi ciała lub też co najmniej jednej substancji radioaktywnej mutagennej lub rakotwoacuterczej
Kategoria 5
Płyn stanowiący zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność substancji mikrobiologicznych bądź wirusowych
Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem
Przepływ zwrotny wywołany spadkiem ciśnienia w sieci wodociągowej
Potencjalne źroacutedła zanieczyszczenia wody wodociągowej
XY
1- sieć wodociągowa
2- urządzenie zabezpieczające
X-rodzina zabezpieczenia
Y-typ zabezpieczenia
Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody
Aby dobrać zabezpieczenie należy
określić kategorię płynu
określić rodzaj zabezpieczenia wg normy
ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe
dobrać zawoacuter zwracając uwagę na średnicę wodomierza
Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody
dla dobranego zaworu ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez zawoacuter
Filtr
Doboacuter filtra
Aby dobrać filtr należy
ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe
dobrać filtr zwracając uwagę na średnicę wodomierza i zaworu antyskażeniowego
Doboacuter filtra
dla dobranego filtra ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez filtr
INSTALACJE KANALIZACYJNE
Rodzaje instalacji kanalizacyjnych
1 Kanalizacja sanitarna (bytowo ndash gospodarcza)
2 Kanalizacja deszczowa
3 Kanalizacja technologiczna
ścieki przed wprowadzeniem do kanalizacji
sanitarnej wymagają wstępnego oczyszczenia w
specjalnych urządzeniach
Odprowadzenie ściekoacutew z nieruchomości może być
realizowane na dwa sposoby
systemem ogoacutelnospławnym (zbiorczym)
lub systemem rozdzielczym
Kanalizacja ogoacutelnospławna odprowadza zaroacutewno ścieki
sanitarne (bytowe) jak i deszczowe
W kanalizacji rozdzielczej ścieki sanitarne i deszczowe
odprowadzane są rozdzielnie
Schemat kanalizacji ogoacutelnospławnej
KS1 KS2
Kanał ogoacutelnospławny
RD1 RD2
linia regulacyjna
ST1
ST2
Schemat kanalizacji rozdzielczej
KS1 KS2
Kanał sanitarny
Kanał deszczowy
RD1 RD2
linia regulacyjnaST1
ST2
SD1
SD2
Podział instalacji kanalizacyjnej
Instalację kanalizacyjną można podzielić na
zewnętrzną (na terenie nieruchomości lecz poza budynkiem)
wewnętrzną (w budynku)
Podział ten wydaje się oczywisty ale jest istotny przy doborze materiału instalacyjnego - nie każdy materiał sprawdzający się wewnątrz nadaje się do stworzenia instalacji zewnętrznej
Granicą między instalacją wewnętrzną a zewnętrzną jest tzw czyszczak głoacutewny (rewizja głoacutewna)
Przewody domowej
instalacji kanalizacyjnej
Przykanalik (przyłącze kanalizacyjne) ndash jest to odcinek ktoacutery łączy kanalizację na terenie nieruchomości z siecią kanalizacyjną
Najczęściej przykanalik włączany jest do studzienki (rewizyjnej lub włazowej) ktoacutera stanowi uzbrojenie sieci Możliwe jest też przyłączenie przez wpust boczny lub złącze siodłowe
Przewody domowej
instalacji kanalizacyjnej
Przykanaliki oznaczane są znakami informacyjnymi Na znaku podana jest średnica (w mm) spadek przyłącza (w promilach) oraz jego długość (w m) Granicą między siecią a instalacją jest położona w pobliżu granicy nieruchomości pierwsza studzienka licząc od strony budynku
Sieć i przykanalik
w przypadku istnienia studzienki rewizyjnej
przykanalikstudzienka rewizyjna
linia
reg
ulac
yjnastudzienka kanalizacyjna
sieć kanalizacyjna
budy
nek
instalacja
zewnętrzna
Sieć i przykanalik
w przypadku braku studzienki rewizyjnej (wg nowych przepisoacutew w przypadku braku studzienki rewizyjnej
przykanalik to odcinek biegnący od granicy budynku do granicy
nieruchomości)
linia
reg
ulac
yjnastudzienka kanalizacyjna
sieć kanalizacyjna
budy
nek
przykanalik
sieć kanalizacyjna
Instalacja kanalizacyjna składa się z 1 poziomoacutew (przewodoacutew odpływowych) ndash są to przewody
prowadzone z odpowiednim spadkiem ktoacutere odprowadzają
ścieki z pionoacutew wpustoacutew podłogowych itp do przykanalika
lub sieci zewnętrznej
2 pionoacutew (przewodoacutew spustowych) ndash są to przewody prowadzone
przez jedną lub kilka kondygnacji odprowadzające ścieki
z podejść kanalizacyjnych wpustoacutew dachowych lub rynien
do przewodoacutew odpływowych
3 podejść kanalizacyjnych ndash przewody odprowadzające ścieki
z przyboroacutew i urządzeń sanitarnych do pionoacutew lub poziomoacutew
kanalizacyjnych
podejścia pojedyncze
podejścia zbiorowe
Kanalizacja sanitarna grawitacyjna
Odprowadza wodę zanieczyszczoną (ścieki) w wyniku jej wykorzystania odpływającą z ustępoacutew spłukiwanych natryskoacutew wanien bidetoacutew zlewoacutew umywalek wpustoacutew podłogowych i innych urządzeń występujących w gospodarstwie domowym
Projektowanie kanalizacji sanitarnej odbywa się w oparciu o normę
PN ndash EN 12056 ndash 2 grudzień 2002
Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew
Część 2 Kanalizacja sanitarna projektowanie układu i obliczenia
oraz w przypadku braku informacji o normę
PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania
w projektowaniu
Podejścia kanalizacyjne ndash łączą
odpływ z pionem kanalizacyjnym
Podejścia
niewentylowane - należy montować ze spadkiem wynoszącym od 2 do 15
wentylowane ndash można zastosować tu mniejsze spadki zgodnie z przywołaną normą ale wymagają dodatkowego przewodu wentylującego
Najczęściej projektuje się podejścia niewentylowane Ich długość w typowym rozwiązaniu stosowanym w Polsce nie powinna przekraczać 30 m a w przypadku miski ustępowej 10 m po długości przewodu
W przypadku dłuższych podejść albo zwiększa się średnicę albo projektuje się podejścia wentylowane za pomocą np zaworoacutew napowietrzających
Nowa norma wprowadza cztery typy systemoacutew kanalizacyjnych jakie można spotkać w poszczegoacutelnych krajach Unii Europejskiej
W Polsce stosuje się tradycyjnie system I
System Nazwa Cechy
I
System pojedynczego pionu
z podejściami częściowo
wypełnionymi
bull jeden pion kanalizacyjny
bull wypełnienie przewodoacutew 50
II
System pojedynczego pionu
z podejściami o mniejszej
średnicy
bull jeden pion kanalizacyjny
bull wypełnienie przewodoacutew 70
III
System pojedynczego pionu
z podejściami całkowicie
wypełnionymi
bull jeden pion kanalizacyjny
bull wypełnienie przewodoacutew 100
bull każde urządzenie podłączone
oddzielnie do pionu
IV System oddzielnych pionoacutew
kanalizacyjnych
bull dwa piony ndash jeden odprowadzający
ścieki czarne z ustępoacutew spłukiwanych
i pisuaroacutew i drugi odprowadzający
pozostałe ścieki
bull wypełnienie przewodoacutew jak dla
systemoacutew I II lub III
Średnice nominalne podejść pojedynczych dobiera się w zależności od typu przyłączonego przyboru sanitarnego lub urządzenia w typowych
rozwiązaniach w Polsce wg tabeli Urządzenie DN [mm]
Umywalka bidet 40
Zlewozmywak
zmywarka pralka
wanna natrysk 50
Miska ustępowa 100
Minimalna średnica podejścia pojedynczego zdeterminowana jest przez jego długość wysokość spadania i ilość zmian kierunku zgodnie z tabelą
DN Lmax
[m] H [m]
trzy zmiany
kierunku
40
50 30 lt10
70 50 lt10
100 50 lt30
H
L
Jeśli powyższe wymiary są przekroczone lub istnieje konieczność zastosowania więcej niż trzech zmian kierunku prowadzenia przewodoacutew należy wybrać kolejną większą średnicę nominalną
Średnice nominalne podjeść zbiorowych
Zależą od natężenia przepływu ściekoacutew w projektowanym
podejściu i od zastosowanego systemu Wybierając system
należy kierować się dostępnymi na rynku przyborami trudno
bowiem wyobrazić sobie podłączanie przyboru sanitarnego
z odpływem np 40mm do przewodu o średnicy mniejszej
Utrudniałoby to swobodny odpływ ściekoacutew z tego przyboru
Natężenie przepływu ściekoacutew sanitarnych Qww
wyznacza się dla danego odcinka instalacji zgodnie
z zależnością
]sl[DUKQww
gdzie K ndash wspoacutełczynnik częstości
DU ndash odpływ jednostkowy [ls] z urządzenia
UWAGA Qww DUmax jeśli nie to Qww = DUmax
Odpływy jednostkowe DU
Odpływy jednostkowe DU -cd
Typowe wspoacutełczynniki częstości K
Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia
z przewodami odpływowymi Piony kanalizacyjne należy prowadzić bez zmiany średnicy i kierunku na całej długości w szachtach sanitarnych
U podstawy każdego pionu przed przejściem w przewoacuted odpływowy należy zamontować otwoacuter rewizyjny (czyszczak) umożliwiający dostęp do wnętrza przodu
W przypadku kanalizacji sanitarnej każdy pion musi być wentylowany w celu wyroacutewnania ciśnienia w instalacji
Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia
z przewodami odpływowymi Wentylację pionu zapewnia
przewoacuted wentylacyjny zakończony rurą wywiewną wyprowadzoną ponad połać dachu
zawoacuter napowietrzający ndash rozwiązanie dozwolone do stosowania w przypadku braku możliwości wyprowadzenia pionu ponad dach można takie rozwiązanie stosować przy spełnieniu następujących warunkoacutew
piony mają wysokość 4 do 5 kondygnacji
ostatni pion licząc od najdalszego w stosunku do kanału oraz co piąty w budynku jest zakończony rurą wywiewną
Elementy pionu kanalizacyjnego
troacutejniki doprowadzające ścieki z podejść kanalizacyjnych
czyszczak prze zmianą kierunku prowadzenia ściekoacutew ndash około 05 nad posadzką przed przejściem w przewoacuted odpływowy
rura prosta o niezmiennej średnicy na całej długości
zawoacuter napowietrzający lub rura wywiewna
W systemie kanalizacji sanitarnej wyroacuteżnić można
piony z wentylacją głoacutewną ndash zakończone rurą wywiewną lub zaworem napowietrzającym
piony z wentylacją obejściową ndash piony z dodatkowym przewodem wentylacyjnym prowadzonym obok pionu spustowego i połączonym z rurą wywiewną
Średnica pionu zależy od wybranego systemu wentylacji i obliczonego natężenia przepływu ściekoacutew dla całego pionu
Należy pamiętać o tym że minimalna średnica pionu nie może być mniejsza od średnicy największego podejścia
W typowych rozwiązaniach w Polsce minimalna średnica pionu wynosi 70mm a dla pionoacutew prowadzących ścieki z misek ustępowych 100mm
Oczywiście w tabelach należy sprawdzić czy średnicy nie należy zwiększyć ze względu na obliczoną wartość Qww
Piony z wentylacją głoacutewną
Piony z wentylacją obejściową
Przewody odpływowe
(poziomy kanalizacyjne)
Wśroacuted przewodoacutew odpływowych wyroacuteżniamy przewoacuted głoacutewny oraz przewody drugorzędne Każdy przewoacuted drugorzędny powinien być oddzielnie podłączony do głoacutewnego pod kątem 45deg
Wszystkie przewody prowadzone są najkroacutetszą drogą przeważnie wzdłuż przegrody budowlanej oraz koniecznie z zachowaniem odpowiedniego spadku
Przewody odpływowe
(poziomy kanalizacyjne)
Spadek powinien być jednakowy na całej długości co zapewnia samooczyszczanie się przewodu
Przyjęte jest że rury układa się kielichem w kierunku przeciwnym do spływu ściekoacutew
Rewizje kanalizacyjne powinno się montować
co 15 m na rurach średnicy od 100 do 150 mm
przed każdym uskokiem poziomu
Rury prowadzone przez murowane ścianki muszą być ułożone prostopadle do przegrody
Na przewody z tworzyw sztucznych powinno się w miejscach przejść dodatkowo nałożyć tuleje ochronne Umożliwią one rurom pewien ruch zabezpieczając instalację przed uszkodzeniami mechanicznymi
Przestrzeń pomiędzy tuleją a rurą powinno się zabezpieczyć izolacją
Jeśli przewody kanalizacyjne z tworzyw sztucznych układane są w sąsiedztwie przewodoacutew wydzielających ciepło powinny być osłonięte otulinami izolacyjnymi w celu zabezpieczenia przed przegrzewaniem
Przewody poziome i przykanaliki powinny być ułożone poniżej strefy przemarzania gruntu czyli na głębokości 80-140 cm zależnie od regionu kraju
Jeśli przewody prowadzone są w pomieszczeniach w ktoacuterych temperatura może spadać poniżej 0degC muszą być odpowiednio zabezpieczone przed przemarzaniem
Dla przewodoacutew prowadzonych na zewnątrz budynku należy pamiętać że warstwa gruntu pokrywającego rury kanalizacyjne powinna być o 10-20 cm większa od głębokości przemarzania gruntu jeśli przewody układa się wyżej to powinny być zaizolowane termicznie
Rury kanalizacyjne układane na zewnątrz budynku powinny być oddalone
od innych przewodoacutew co najmniej
15 m od przewodoacutew gazowych i wodociągowych
08 m od kabli energetycznych
05 m od kabli telekomunikacyjnych
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qww z uwzględnieniem następujących zasad
1 dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 05
2 dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 07
3 minimalna prędkość przepływu ściekoacutew wynosi 07 ms stąd
wynika prowadzenie przewodoacutew z odpowiednim do średnicy
spadkiem w kierunku sieci zewnętrznej
4 minimalna średnica przewodu zewnętrznego wynosi 010m
a przykanalika 015m
Dobierając średnice przewodoacutew odpływowych należy stosować
tabelę z wartościami natężenia przepływu Q0 i prędkości
przepływu v0 dla przewodoacutew o przekroju kołowym przy
pełnym wypełnieniu i wykres Manninga
=QQ0
=vv0
hd
Q
v
(hd)
1
23
4
Przykład obliczeniowy Obliczeniowe natężenie sciekoacutew sanitarnych wynosi Qww= 50 ls Na podstawie tabeli 1 QwwQ0 = 50 2014 = 025 Z wykresu odczytujemy
V = 085V0 = 085114 = 097 ms przy napełnieniu hd = 037
Zakresy dopuszczalnych spadkoacutew przewodoacutew odpływowych
DN 0100 m ndash i = 20 - 100
DN 0150 m ndash i = 15 - 150
Urządzenia dodatkowe w kanalizacji sanitarnej
W przypadku odprowadzania ściekoacutew bytowo gospodarczych do zewnętrznej sieci typu ogoacutelnospławnego w pomieszczeniach położonych na najniższych kondygnacjach w budynku może dojść do zalania spowodowanego wstecznym przepływem ściekoacutew w wyniku intensywnych opadoacutew deszczu Dlatego też w tego typu instalacjach na przewodach kanalizacyjnych odprowadzających ścieki z pomieszczeń na najniższej kondygnacji stosować należy zasuwy burzowe ktoacutere chronią instalację przed przepływem zwrotnym
Materiały w kanalizacji sanitarnej
Instalacja kanalizacyjna może być wykonana z roacuteżnych materiałoacutew ale
zawsze rury i połączenia powinny być szczelne i odporne na korozję
Obecnie najpopularniejszym materiałem używanym do budowy instalacji
wewnętrznej jest tworzywo sztuczne Rury kanalizacyjne produkuje się z
polipropylenu (PP)
roacuteżnych odmian polichlorku winylu (PVC)
Polietylenu wysokiej gęstości (PE-HD)
żywicy poliestrowej wzmacnianej włoacuteknem szklanym (GRE)
Innymi materiałami stosowanymi w kanalizacji sanitarnej są
żeliwo
kamionka
beton
Kanalizacja deszczowa
Odprowadza wody opadowe z dachoacutew i terenoacutew przyległych do nieruchomości (podjazdy tarasy parkingi itp)
Projektowanie kanalizacji deszczowej odbywa się w oparciu o normę
PN ndash EN 12056 ndash 3 grudzień 2002
Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew
Część 3 Przewody deszczowe Projektowanie układu i obliczenia
oraz w przypadku braku informacji o normę
PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania w projektowaniu
Odprowadzanie wody z dachu stromego
W przypadku dachoacutew budynkoacutew niskich (do 5 kondygnacji) ktoacutere mają odpowiednie nachylenie (przyjmuje się że powyżej 8) najczęstszym sposobem odprowadzania wody deszczowej jest zastosowanie systemu rynnowego
Zadaniem deszczowej instalacji kanalizacyjnej jest zebranie wody z dachu i odprowadzenie jej do sieci kanalizacji deszczowej lub do gruntu System rynnowy polega na naturalnym (grawitacyjnym) spływie woacuted po połaci dachowej skąd jest przejmowana przez system rur System ten roacutewnież pracuje grawitacyjnie Umowną granicą instalacji deszczowej jest wylewka z ktoacuterej woda może być skierowana do sieci kanalizacji deszczowej (ogoacutelnospławnej) lub na grunt
Podstawowe elementy
instalacji kanalizacji deszczowej
Rynny - przewody o przekroju otwartym (okrągłym prostokątnym eliptycznym trapezowym okapowym) biegnące wzdłuż krawędzi dachu Zadaniem rynien jest zebranie wody opadowej Rynny prowadzone są z lekkim spadkiem w kierunku narożnikoacutew budynku dzięki czemu woda nie wylewa się za krawędzie tylko płynie w kierunku rur spustowych
Instalacja kanalizacji deszczowej składa się z następujących elementoacutew
Rury spustowe ndash pionowe odcinki przewodoacutew o przekroju zamkniętym (najczęściej okrągłym lub prostokątnym) Zadaniem rur spustowych jest zebranie wody płynącej rynnami i odprowadzenie ich poza budynek
Odpływy ndash elementy za pomocą ktoacuterych rynny przechodzą w rury spustowe Odpływ jest odcinkiem rynny w ktoacuterym wykonany jest obrobiony otwoacuter odpowiedniego kształtu pozwalający na włączenie rury spustowej Można wyroacuteżnić odpływy przelotowe oraz odpływy końcowe ( na narożnikach pomieszczeń) Pozwalają na mocowanie rur spustowych
Narożniki do rynien ndash umożliwiają połączenie rynien w narożnikach budynku Właściwy montaż narożnikoacutew jest bardzo ważny dla właściwej pracy rynien (ruchoacutew pod wpływem temperatury) Wylewki ndash kształtki ktoacuterymi kończy się rura spustowa Wylewka może być włą- czona do kanalizacji deszczowej bądź znajdować się nad gruntem
Łączniki do rynien - złączki zwykłe uszczelkowe i korekcyjne Ponieważ montaż rynien wymaga pozostawiania tzw dylatacji (odstępoacutew) złączki korekcyjne lub uszczelkowe umożliwiają wykonanie takich połączenia z dylatacją
Łączniki do rur spustowych - kolana troacutejniki redukcje mufy mufy redukcyjne Mufy służą do włączania rur spustowych do odpływoacutew zadaniem muf redukcyjnych jest połączenie rury spustowej i odpływu o roacuteżnych średnicach Kolana pozwalają na zmianę kierunku rury spustowej Troacutejniki umożliwiają włączanie do rur spustowych wyposażenia dodatkowego
Haki i obejmy - zadaniem tych elementoacutew jest mocowanie rynien i rur spustowych do dachoacutew i ścian
Elementy wykończeniowe i dodatkowe -
zadaniem tych elementoacutew jest wykończenie
systemu lub uzupełnienie jego pracy
Przykładami mogą tu być
dekiel służący do zakończenia rynny
filtr siatkowy montowany na rurze
spustowej zatrzymujący
zanieczyszczenia
czyszczak (rewizja) umożliwiający
przegląd i czyszczenie rury spustowej
(na zdjęciu)
odprowadzenie do kanalizacji deszczowej
Jednym ze sposoboacutew odprowadzenia wody jest podłączenie systemu rynnowego do kanalizacji deszczowej
Woacutewczas na dolnym odcinku rury spustowej mniej więcej 03-08 m ponad terenem należy zamontować rewizję (czyszczak) Rewizja ma wewnątrz kratkę na ktoacuterej zbierają się liście i inne zanieczyszczenia spływające z rynny
Rura spustowa z rewizją przyłączona jest do przewodoacutew odpływowych a te łączą się z kanalizacją Średnica przewodoacutew musi być co najmniej roacutewna średnicy rur spustowych i najczęściej wynosi 100-150 mm Głębokość na jakiej powinno się układać rury zależy od strefy przemarzania i wynosi 1-14 m System taki nie ma blokady przedostawania się zapachoacutew dlatego lepiej nie podłączać go do kanalizacji ogoacutelnospławnej
Innym sposobem odprowadzenia wody bezpośrednio do kanalizacji jest podłączenie rury spustowej do osadnika rynnowego Wyposażony jest on w klapkę ktoacutera stanowi blokadę zapachową i wyciągany kosz w ktoacuterym gromadzą się większe zanieczyszczenia takie jak liście
Gdy brak sieci kanalizacji deszczowej lub ogoacutelnospławnej woda deszczowa powinna być bezpiecznie rozprowadzona po terenie posesji ale tak żeby nie spływała na sąsiednie działki
Odprowadzanie wody z dachu
płaskiego
W przypadku dachoacutew budynkoacutew wysokich (powyżej 5 kondygnacji) oraz dachoacutew o małym nachyleniu (przyjmuje się że poniżej 8) najczęstszym sposobem odprowa-dzania wody deszczowej jest system odwadniania oparty na wpustach dachowych
Wpusty dachowe pełnią rolę dachowych odwodnień punkto-wych tzn zbierają wodę z pewnej powierzchni w jednym punkcie
Odprowadzanie wody z dachu
płaskiego Woda jest odprowadzana do rury spustowej biegnącej wewnątrz budynku a stamtąd do kanalizacji deszczowej lub poza budynek do gruntu Aby odwodnienie dachu płaskiego pracowało prawidłowo wpust powinien znaleźć się w najniższym punkcie dachu a spadek w jego kierunku powinien wynosić co najmniej 3 Oproacutecz zasadniczego wpustu powinien być wpust awaryjny ktoacutery przejmie wodę w przypadku zatkania wpustu głoacutewnego Na dachu powinna być co najmniej jedna para wpustoacutew Zasady projektowania moacutewią że wpusty należy rozmieszczać co 25 m
Obliczanie kanalizacji deszczowej
Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qr (qd) [ls]
rAC
10000
IAQr
gdzie ψ lub C ndash wspoacutełczynnik spływu przyjmowany wg nowej normy jako 10 (w starej zależny od nachylenia dachu i rodzaju powierzchni odwadnianej)
A ndash efektywna powierzchnia dachu lub powierzchnia odwadniana [m2]
I ndash w starej normie miarodajne natężenie deszczu [l(sha)] przyjmowane I 300 l(sha)
r ndash natężenie opadoacutew atmosferycznych [l(sm2)] przyjmowane albo na podstawie danych statystycznych albo wg tabeli 1 w nowej normie po przemnożeniu przez wspoacutełczynnik ryzyka podany w tabeli 2
Wymiarowanie rynien i rur spustowych
1 Przewody spustowe ndash średnicę należy dobrać tak aby obliczona wartość odpływu ściekoacutew Qr nie przekraczała wartości Qrmax (qdmax) a powierzchnia odwadniana A powierzchni Amax zestawionych w tabeli w normie PN ndash 92B ndash 01707
2 Wg starej normy rynny powinny mieć średnice minimum 150 mm (dotyczy to budynkoacutew wielorodzinnych)
Efektywna
powierzchnia dachu
odwadniana przez
rynnę A [m2]
Szerokość rynny [mm] Średnica rury
spustowej [mm]
poniżej 20 70 50
20 ndash 57 100 (lub 125) 70
57 ndash 97 125 100
97 - 170 150 100
170 - 243 180 125
Dla budynkoacutew jednorodzinnych średnice rynien i przewodoacutew spustowych można określić w oparciu o efektywną powierzchnię dachu wg tabeli
Średnice poziomoacutew i przykanalikoacutew
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qr z uwzględnieniem następujących zasad
a) dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 07
b) dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 09
c) i d) jak dla kanalizacji sanitarnej
Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej
Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qt (qog) [ls]
Qww ndash natężenie odpływu ściekoacutew sanitarnych
Qr ndash natężenie odpływu ściekoacutew deszczowych
Kanalizacja ogoacutelnospławna to ten fragment ktoacutery odprowadza i ścieki sanitarne i deszczowe do zewnętrznej sieci ogoacutelnospławnej
rwwt QQQ
Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się z uwzględnieniem następujących zasad
a) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt spełnione powinny być warunki
a) i b) jak dla ściekoacutew deszczowych
b) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt obliczeniowa prędkość przepływu
ściekoacutew nie może przekraczać wartości dopuszczalnej ktoacutera wynosi
80 ms ndash dla rur żeliwnych i innych metalowych
40 ms ndash dla rur kamionkowych betonowych i z tworzyw sztucznych
c) dla odpływu tylko ściekoacutew sanitarnych Qww prędkość przepływu
ściekoacutew nie może być mniejsza od vmin = 07 ms
bullRynny z PVC-U
bullRynny z blachy aluminiowej
bullRynny miedziane
bullRynny z blachy stalowej
bullRynny cynkowo-tytanowe
Przekroje rynien a b c) poacutełokragłe d) trapezowy e f) trapezoidalny g) prostokatny h) poacutełokragły leacy
Rodzaje rynien a) okapowa b) koszowa c) gzymsowa d) leacy
15
16
Poroacutewnanie przepływoacutew normatywnych
i obliczeniowych
SPOSOBY PROWADZENIA PRZEWODOacuteW WODOCIĄGOWYCH
W BUDYNKACH
UKŁADY INSTALACJI WODOCIĄGOWYCH MOŻNA PODZIELIĆ
W zależności od sposobu
rozprowadzania wody
W zależności od ciśnienia
gwarantowanego
W zależności od wysokości podnoszenia
wody
Biorąc pod uwagę sposoacuteb rozprowadzania wody w instalacjach wewnętrznych wyroacuteżniamy
układ z rozdziałem dolnym
układ z rozdziałem goacuternym
układ pierścieniowy
UKŁAD Z ROZDZIAŁEM DOLNYM
Schemat instalacjo wodociągowej z rozdziałem dolnym
1- przewoacuted rozdzielczy dolny 2- pion wodociągowy 3 ndashodgałęzienie 4- zawoacuter czerpalny 5- zawoacuter przelotowy
UKŁAD Z ROZDZIAŁEM GOacuteRNYM
Schemat instalacji wodociągowej z rozdziałem goacuternym
1- pion zasilający zbiornik goacuterny 2- zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym 3 ndashzawoacuter zwrotny prosty 4- przewoacuted rozdzielczy goacuterny 5- zawoacuter przelotowy 6-pion wodociągowy 7-odgałęzienie 8- zawoacuter czerpalny
UKŁAD PIERŚCIENIOWY
Schemat instalacji wodociągowej pierścieniowej
1- pion zasilający zbiornik goacuterny 2- zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym 3 ndashzawoacuter zwrotny prosty 4- przewody rozdzielcze goacuterne 5- zawoacuter przelotowy 6-pion wodociągowy 7-odgałęzienie 8- zawoacuter czerpalny 9- przewoacuted rozdzielczy dolny
Rozpatrując układy wewnętrznych instalacji wodociągowych w aspekcie wysokości podnoszenia wody i dopuszczalnej wysokości ciśnienia w instalacjach wodociągowych możemy dokonać podziału na
instalacje jednostrefowe
instalacje wielostrefowe
INSTALACJE JEDNOSTREFOWE
Schemat zasilania jednostrefowego w układach chwilowego spadku ciśnienia poniżej wymaganego w sieci ulicznej
1 przewoacuted rozdzielczy (dolny) 2 pion zasilający zbiornik goacuterny 3 zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym 4 zawoacuter zwrotny prosty
5 pion wodociągowy 6 odgałęzienie 7 zawoacuter przelotowy
INSTALACJE JEDNOSTREFOWE
Rys Schemat zasilania jednostrefowego w układach chwilowego spadku ciśnienia poniżej wymaganego w sieci ulicznej
1 przewoacuted rozdzielczy (dolny) 2pion wodociągowy 3 odgałęzienie 4 zawoacuter czerpalny 5 zawoacuter zwrotny 6 zestaw do podwyższania ciśnienia
INSTALACJE DWUSTREFOWE
Rys Schemat wewnętrznej dwustrefowej instalacji wodociągowej (pierwsza strefa zasilana bezpośrednio z zewnętrznej sieci wodociągowej- układ instalacji z rozdziałem dolnym druga strefa zasilana przy pomocy zestawu podwyższającego ciśnienie- układ instalacji z rozdziałem dolnym)
1 przewoacuted rozdzielczy dolny( w pierwszej strefie) 2 zawoacuter zwrotny 3 zestaw podwyższający ciśnienie 4 zawoacuter przelotowy 5 pion wodociągowy ( pierwsza strefa) 6 odgałęzienie 7 zawoacuter czerpalny 8pion zasilający instalacje wodociągową drugiej strefy 9 przewoacuted rozdzielczy w drugiej strefie
INSTALACJE DWUSTREFOWE
Rys Schemat wewnętrznej dwustrefowej instalacji wodociągowej (pierwsza strefa bezpośrednio zasilana z zewnętrznej sieci wodociągowej- układ instalacji z rozdziałem dolnym druga strefa zasilana przez zbiornik goacuterny otwarty-układ instalacji z rozdziałem goacuternym) 1przewoacuted rozdzielczy dolny( w pierwszej strefie) 2 zawoacuter przelotowy 3 pion wodociągowy ( w pierwszej strefie)4odgałęzienie 5 zawoacuter czerpalny 6 zawoacuter zwrotny 7 pompa z silnikiem
elektrycznym 8 pion zasilający zbiornik goacuterny otwarty( drugiej strefy) 9zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym 10przewoacuted rozdzielczy goacuterny( w drugiej strefie) 11 pion wodociągowy rozdziału goacuternego ( w drugiej strefie)
INSTALACJE DWUSTREFOWE
Rys Schemat wewnętrznej dwustrefowej instalacji wodociągowej (pierwsza strefa bezpośrednio zasilana z zewnętrznej sieci wodociągowej- układ instalacji z rozdziałem goacuternym druga strefa zasilana przez zestaw do podwyższania ciśnienia- układ z rozdziałem goacuternym)1przewoacuted rozdzielczy dolny( w pierwszej strefie) 2 zawoacuter zwrotny 3 zestaw do podwyższania ciśnienia 4zawoacuter przelotowy 5 pion wodociągowy (pierwszej strefy) 6 odgałęzienie 7 zawoacuter czerpalny 8 pion zasilający drugą strefę9przewoacuted rozdzielczy goacuterny 10zawoacuter przelotowy11 pion wodociągowy drugiej strefy 12zawoacuter odcinający(
oddziela układy zasilane- przepływ wody w pionie pierwszej strefy od drugiej strefy)
INSTALACJE WIELOSTREFOWE
Rys Schemat wielostrefowej i wewnętrznej instalacji wodociągowej 1 przewoacuted rozdzielczy dolny( pierwsza strefa zasilania) 2 pion wodociągowy (pierwsza strefa) 3 odgałęzienie 4 zawoacuter czerpalny 5 pion zasilający druga
strefę 6 przewoacuted rozdzielczy dolny (drugiej strefy) 7 pion zasilający trzecia strefę 8 przewoacuted rozdzielczy dolny( trzeciej strefy) 9 zespoacuteł podwyższania ciśnienia dla pierwszej strefy 10 zespoacuteł podwyższania ciśnienia dla drugiej strefy 11 zespoacuteł podwyższania ciśnienia dla trzeciej strefy
INSTALACJE WIELOSTREFOWE
Rys Schemat wielostrefowej wewnętrznej instalacji wodociągowej układ stref z rozdziałem goacuternym
1pompa z silnikiem elektrycznym zasilająca zbiornik goacuterny otwarty trzeciej strefy 2 pompa z silnikiem elektrycznym zasilająca zbiornik goacuterny otwarty drugiej strefy 3 pompa z silnikiem elektrycznym zasilająca zbiornik goacuterny otwarty pierwszej strefy 4 pion zasilający zbiornik goacuterny otwarty pierwszej strefy 5zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym ( pierwszej strefy) 6 przewoacuted rozdzielczy goacuterny ( pierwszej strefy) 7 pion wodociągowy (pierwsza
strefa) 8 odgałęzienie 9 zawoacuter czerpalny 10 pion zasilający zbiornik goacuterny otwarty (drugiej strefy) 11 zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym (druga strefa) 12przewoacuted rozdzielczy goacuterny (druga strefa) 13 pion zasilający zbiornik goacuterny otwarty(trzecia strefa) 14 zbiornik goacuterny
otwarty z zaworem pływakowym (trzecia strefa) 15 przewoacuted rozdzielczy goacuterny (trzecia strefa)
INSTALACJE WIELOSTREFOWE
Schemat wielostrefowej wewnętrznej instalacji wodociągowej Układ stref pierścieniowy z jednym przewodem zasilającym
1 przewoacuted zasilający zbiorniki goacuterne pierwszej drugiej i trzeciej strefy 2 zbiornik goacuterny otwarty pierwszej strefy 3 zawoacuter 4 instalacja pierścieniowa pierwszej strefy 5 zbiornik goacuterny otwarty drugiej strefy 6 zawoacuter 7 instalacja pierścieniowa drugiej strefy 8 zbiornik goacuterny otwarty trzeciej strefy 9 zawoacuter czerpalny 10 instalacja pierścieniowa trzeciej strefy 11 odgałęzienie 12 zawoacuter czerpalny13
pompa z silnikiem elektrycznym
GŁOacuteWNE ZASADY PROWADZENIA INSTALACJI WODOCIĄGOWYCH
roacutewnolegle i prostopadle do ścian i stropoacutew
z jak najmniejszą ilością załamań
po trasach najkroacutetszych
przy wewnętrznych ścianach budynku
przejścia rur przez przegrody należy wyposażyć w tuleje ochronne
Instalacje zimnej i ciepłej wody mogą być rozprowadzone w następujący sposoacuteb
natynkowo ndash czyli po wierzchu ścian i przegroacuted budowlanych
w bruzdach ściennych
w szlichcie podłogowej
w pionowych szachtach i kanałach ściennych
SPOSOBY PROWADZENIA INSTALACJI
Prowadzenie instalacji w piwnicach i pod stropami
Prowadzenie rur w korytkach gdzie wydłużenia są kompensowane poprzez wyboczanie się rur
Prowadzenie rur z odgałęzieniami na łupinach wsporczych
Prowadzenie pionoacutew w szachtach instalacyjnych
Prowadzenie oraz mocowanie pionoacutew
w szachtach instalacyjnych
Układ troacutejnikowy Układ rozdzielaczowy
UKŁAD TROacuteJNIKOWY
Prowadzenie rur instalacji wodociągowej w układzie troacutejnikowym
Sposoacuteb prowadzenia przewodoacutew w węźle
sanitarnym
UKŁAD TROacuteJNIKOWY
UKŁAD TROacuteJNIKOWY
UKŁAD ROZDZIELACZOWY
Prowadzenie rur instalacji wodociągowej w układzie rozdzielaczowym
UKŁAD ROZDZIELACZOWY
UKŁAD OBWODOWY
Podpora stała
Podpora przesuwna
Przykład prowadzenia pionu instalacyjnego bez kompensatoroacutew z uwzględnieniem wyboczenia (linią przerywaną oznaczono przykładowy przewidywany kształt pionu po osiągnięciu temperatury czynnika roboczego)
Oznaczenia PP - podpora przesuwnaPS - podpora stała
ELEMENTY INSTALACJI WODOCIĄGOWYCH
Elementy instalacji wodociągowych
Przyłącze wodociągowe
Zestaw wodomierza głoacutewnego
Filtr wody zawoacuter antyskażeniowy zawory odcinające (armatura)
Przewody rozdzielcze (rozprowadzające)
Przewody pionowe (piony wodociągowe)
Przewody w pomieszczeniach sanitarnych (połączenia od pionu do punktoacutew czerpalnych)
Punkty czerpalne (baterie czerpalne i zawory)
Przyłącza do budynku 1-linia zabudowy 2- linia rozgraniczająca 3-sieć wodociągowa 4-sieć kanalizacyjna 5-zestaw wodomierzowy 6-studzienka rewizyjna
Sposoacuteb przeprowadzenia przewodu przez ścianę zewnętrzną
Podział wodomierzy
W obudowie
zamkniętej Z wyjmowaną
wstawką
pomiarową
instalowane
poziomo
kolanowe
Podział wodomierzy
1 Wodomierz działający na zasadach mechanicznych przeznaczony do wody
a) zimnej o temperaturze od 0 degC do 30 degC
b) ciepłej o temperaturze od 30 degC do 90 degC
c) gorącej o temperaturze od 30 degC do 130 degC albo od 30 degC do 180 degC
2 Wodomierz działający na zasadach elektronicznych lub mechanicznych z urządzeniami elektronicznymi albo bez przeznaczony do wody zimnej o temperaturze od 0 degC do 30 degC
Wodomierze mieszkaniowe (JS) Wodomierz powinien być zamontowany w położeniu roboczym zgodnie z oznakowaniem umieszczonym na wodomierzu przez producenta H - oznacza pozycję pracy wodomierza w poziomie V - oznacza pozycję pracy wodomierza w pionie Litera znajdująca się na tarczy wodomierza A B C lub D - oznacza klasę obciążeń wodomierza
Wodomierz sprzężony roacutewnolegle 1-wodomierz głoacutewny śrubowy 2-wodomierz boczny skrzydełkowy 3-zawoacuter zmiennego obciążenia
1 Wodomierze działające na zasadach mechanicznych przeznaczone do wody charakteryzują następujące strumienie
1) maksymalny strumień objętości (Qmax)
2) nominalny strumień objętości (Qn)
3) pośredni strumień objętości (Qt)
4) minimalny strumień objętości (Qmin)
2 Stosunek QmaxQn powinien wynosić 2
3 Rozroacuteżnia się cztery klasy metrologiczne wodomierzy klasa A klasa B klasa C klasa D
4 Klasy metrologiczne wodomierzy w zależności od wartości stosunku QminQn i QtQn
Q (q)-strumień objętości - objętość wody przepływającej przez wodomierz w przyjętej jednostce czasu
Qmax (qmax) -maksymalny strumień objętości - największy strumień objętości przy ktoacuterym wodomierz może pracować w kroacutetkim czasie bez uszkodzenia i przekroczenia błędoacutew granicznych dopuszczalnych oraz wartości maksymalnej straty ciśnienia
Qn (qn) nominalny strumień objętości - strumień objętości roacutewny połowie maksymalnego strumienia objętości przy ktoacuterym wodomierz może pracować przy przepływie ciągłym lub przerywanym i jego wskazania mieszczą się w granicach błędoacutew granicznych dopuszczalnych
Qt (qt) pośredni strumień objętości - strumień objętości dzielący zakres obciążeń pomiarowych na przedział goacuterny i dolny przy ktoacuterym błąd graniczny dopuszczalny zmienia wartość
Qmin (qmin ) minimalny strumień objętości- strumień objętości powyżej ktoacuterego wskazania wodomierza nie powinny przekraczać błędoacutew granicznych dopuszczalnych
Zakres obciążeń pomiarowych wodomierza - zakres strumienia objętości wodomierza zawarty między maksymalnym strumieniem objętości a minimalnym strumieniem objętości
Krzywa błędoacutew wodomierza
Błędy graniczne dopuszczalne wodomierzy plusmn 2 - w przedziale goacuternym zakresu obciążeń (qt q qmax)
plusmn 5 - w przedziale goacuternym zakresu obciążeń (qmin q qt)
Lokalizacja wodomierza
Doboacuter wodomierza
Aby dobrać wodomierz należy
ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe
ustalić umowny przepływ obliczeniowy dla wodomierza qw m3h
qw = 2 q
Doboacuter wodomierza
Doboacuter wodomierza
dla dobranego wodomierza ustalić w oparciu o dane producenta wodomierzy stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez wodomierz
Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem
PN-EN 1717 - Ochrona przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody w instalacjach wodociągowych i ogoacutelne wymagania dotyczące urządzeń zapobiegających zanieczyszczaniu przez przepływ zwrotny
Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem
Podział płynoacutew ktoacutere mają lub mogą mieć kontakt z wodą do picia
Kategoria 1
Woda wypływająca bezpośrednio z sieci wodociągowej przeznaczona do użytkowania przez człowieka do celoacutew konsumpcyjnych
Kategoria 2
Płyn nie stanowiący bakteriologicznego lub toksycznego zagrożenia dla człowieka
Kategoria 3
Płyn stanowiący pewne zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność co najmniej jednej substancji toksycznej lub bardzo toksycznej o LD50gt200 mgkg wagi ciała
Kategoria 4
Płyn stanowiący pewne zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność co najmniej jednej substancji toksycznej lub bardzo toksycznej o LD50200 mgkg wagi ciała lub też co najmniej jednej substancji radioaktywnej mutagennej lub rakotwoacuterczej
Kategoria 5
Płyn stanowiący zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność substancji mikrobiologicznych bądź wirusowych
Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem
Przepływ zwrotny wywołany spadkiem ciśnienia w sieci wodociągowej
Potencjalne źroacutedła zanieczyszczenia wody wodociągowej
XY
1- sieć wodociągowa
2- urządzenie zabezpieczające
X-rodzina zabezpieczenia
Y-typ zabezpieczenia
Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody
Aby dobrać zabezpieczenie należy
określić kategorię płynu
określić rodzaj zabezpieczenia wg normy
ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe
dobrać zawoacuter zwracając uwagę na średnicę wodomierza
Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody
dla dobranego zaworu ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez zawoacuter
Filtr
Doboacuter filtra
Aby dobrać filtr należy
ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe
dobrać filtr zwracając uwagę na średnicę wodomierza i zaworu antyskażeniowego
Doboacuter filtra
dla dobranego filtra ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez filtr
INSTALACJE KANALIZACYJNE
Rodzaje instalacji kanalizacyjnych
1 Kanalizacja sanitarna (bytowo ndash gospodarcza)
2 Kanalizacja deszczowa
3 Kanalizacja technologiczna
ścieki przed wprowadzeniem do kanalizacji
sanitarnej wymagają wstępnego oczyszczenia w
specjalnych urządzeniach
Odprowadzenie ściekoacutew z nieruchomości może być
realizowane na dwa sposoby
systemem ogoacutelnospławnym (zbiorczym)
lub systemem rozdzielczym
Kanalizacja ogoacutelnospławna odprowadza zaroacutewno ścieki
sanitarne (bytowe) jak i deszczowe
W kanalizacji rozdzielczej ścieki sanitarne i deszczowe
odprowadzane są rozdzielnie
Schemat kanalizacji ogoacutelnospławnej
KS1 KS2
Kanał ogoacutelnospławny
RD1 RD2
linia regulacyjna
ST1
ST2
Schemat kanalizacji rozdzielczej
KS1 KS2
Kanał sanitarny
Kanał deszczowy
RD1 RD2
linia regulacyjnaST1
ST2
SD1
SD2
Podział instalacji kanalizacyjnej
Instalację kanalizacyjną można podzielić na
zewnętrzną (na terenie nieruchomości lecz poza budynkiem)
wewnętrzną (w budynku)
Podział ten wydaje się oczywisty ale jest istotny przy doborze materiału instalacyjnego - nie każdy materiał sprawdzający się wewnątrz nadaje się do stworzenia instalacji zewnętrznej
Granicą między instalacją wewnętrzną a zewnętrzną jest tzw czyszczak głoacutewny (rewizja głoacutewna)
Przewody domowej
instalacji kanalizacyjnej
Przykanalik (przyłącze kanalizacyjne) ndash jest to odcinek ktoacutery łączy kanalizację na terenie nieruchomości z siecią kanalizacyjną
Najczęściej przykanalik włączany jest do studzienki (rewizyjnej lub włazowej) ktoacutera stanowi uzbrojenie sieci Możliwe jest też przyłączenie przez wpust boczny lub złącze siodłowe
Przewody domowej
instalacji kanalizacyjnej
Przykanaliki oznaczane są znakami informacyjnymi Na znaku podana jest średnica (w mm) spadek przyłącza (w promilach) oraz jego długość (w m) Granicą między siecią a instalacją jest położona w pobliżu granicy nieruchomości pierwsza studzienka licząc od strony budynku
Sieć i przykanalik
w przypadku istnienia studzienki rewizyjnej
przykanalikstudzienka rewizyjna
linia
reg
ulac
yjnastudzienka kanalizacyjna
sieć kanalizacyjna
budy
nek
instalacja
zewnętrzna
Sieć i przykanalik
w przypadku braku studzienki rewizyjnej (wg nowych przepisoacutew w przypadku braku studzienki rewizyjnej
przykanalik to odcinek biegnący od granicy budynku do granicy
nieruchomości)
linia
reg
ulac
yjnastudzienka kanalizacyjna
sieć kanalizacyjna
budy
nek
przykanalik
sieć kanalizacyjna
Instalacja kanalizacyjna składa się z 1 poziomoacutew (przewodoacutew odpływowych) ndash są to przewody
prowadzone z odpowiednim spadkiem ktoacutere odprowadzają
ścieki z pionoacutew wpustoacutew podłogowych itp do przykanalika
lub sieci zewnętrznej
2 pionoacutew (przewodoacutew spustowych) ndash są to przewody prowadzone
przez jedną lub kilka kondygnacji odprowadzające ścieki
z podejść kanalizacyjnych wpustoacutew dachowych lub rynien
do przewodoacutew odpływowych
3 podejść kanalizacyjnych ndash przewody odprowadzające ścieki
z przyboroacutew i urządzeń sanitarnych do pionoacutew lub poziomoacutew
kanalizacyjnych
podejścia pojedyncze
podejścia zbiorowe
Kanalizacja sanitarna grawitacyjna
Odprowadza wodę zanieczyszczoną (ścieki) w wyniku jej wykorzystania odpływającą z ustępoacutew spłukiwanych natryskoacutew wanien bidetoacutew zlewoacutew umywalek wpustoacutew podłogowych i innych urządzeń występujących w gospodarstwie domowym
Projektowanie kanalizacji sanitarnej odbywa się w oparciu o normę
PN ndash EN 12056 ndash 2 grudzień 2002
Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew
Część 2 Kanalizacja sanitarna projektowanie układu i obliczenia
oraz w przypadku braku informacji o normę
PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania
w projektowaniu
Podejścia kanalizacyjne ndash łączą
odpływ z pionem kanalizacyjnym
Podejścia
niewentylowane - należy montować ze spadkiem wynoszącym od 2 do 15
wentylowane ndash można zastosować tu mniejsze spadki zgodnie z przywołaną normą ale wymagają dodatkowego przewodu wentylującego
Najczęściej projektuje się podejścia niewentylowane Ich długość w typowym rozwiązaniu stosowanym w Polsce nie powinna przekraczać 30 m a w przypadku miski ustępowej 10 m po długości przewodu
W przypadku dłuższych podejść albo zwiększa się średnicę albo projektuje się podejścia wentylowane za pomocą np zaworoacutew napowietrzających
Nowa norma wprowadza cztery typy systemoacutew kanalizacyjnych jakie można spotkać w poszczegoacutelnych krajach Unii Europejskiej
W Polsce stosuje się tradycyjnie system I
System Nazwa Cechy
I
System pojedynczego pionu
z podejściami częściowo
wypełnionymi
bull jeden pion kanalizacyjny
bull wypełnienie przewodoacutew 50
II
System pojedynczego pionu
z podejściami o mniejszej
średnicy
bull jeden pion kanalizacyjny
bull wypełnienie przewodoacutew 70
III
System pojedynczego pionu
z podejściami całkowicie
wypełnionymi
bull jeden pion kanalizacyjny
bull wypełnienie przewodoacutew 100
bull każde urządzenie podłączone
oddzielnie do pionu
IV System oddzielnych pionoacutew
kanalizacyjnych
bull dwa piony ndash jeden odprowadzający
ścieki czarne z ustępoacutew spłukiwanych
i pisuaroacutew i drugi odprowadzający
pozostałe ścieki
bull wypełnienie przewodoacutew jak dla
systemoacutew I II lub III
Średnice nominalne podejść pojedynczych dobiera się w zależności od typu przyłączonego przyboru sanitarnego lub urządzenia w typowych
rozwiązaniach w Polsce wg tabeli Urządzenie DN [mm]
Umywalka bidet 40
Zlewozmywak
zmywarka pralka
wanna natrysk 50
Miska ustępowa 100
Minimalna średnica podejścia pojedynczego zdeterminowana jest przez jego długość wysokość spadania i ilość zmian kierunku zgodnie z tabelą
DN Lmax
[m] H [m]
trzy zmiany
kierunku
40
50 30 lt10
70 50 lt10
100 50 lt30
H
L
Jeśli powyższe wymiary są przekroczone lub istnieje konieczność zastosowania więcej niż trzech zmian kierunku prowadzenia przewodoacutew należy wybrać kolejną większą średnicę nominalną
Średnice nominalne podjeść zbiorowych
Zależą od natężenia przepływu ściekoacutew w projektowanym
podejściu i od zastosowanego systemu Wybierając system
należy kierować się dostępnymi na rynku przyborami trudno
bowiem wyobrazić sobie podłączanie przyboru sanitarnego
z odpływem np 40mm do przewodu o średnicy mniejszej
Utrudniałoby to swobodny odpływ ściekoacutew z tego przyboru
Natężenie przepływu ściekoacutew sanitarnych Qww
wyznacza się dla danego odcinka instalacji zgodnie
z zależnością
]sl[DUKQww
gdzie K ndash wspoacutełczynnik częstości
DU ndash odpływ jednostkowy [ls] z urządzenia
UWAGA Qww DUmax jeśli nie to Qww = DUmax
Odpływy jednostkowe DU
Odpływy jednostkowe DU -cd
Typowe wspoacutełczynniki częstości K
Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia
z przewodami odpływowymi Piony kanalizacyjne należy prowadzić bez zmiany średnicy i kierunku na całej długości w szachtach sanitarnych
U podstawy każdego pionu przed przejściem w przewoacuted odpływowy należy zamontować otwoacuter rewizyjny (czyszczak) umożliwiający dostęp do wnętrza przodu
W przypadku kanalizacji sanitarnej każdy pion musi być wentylowany w celu wyroacutewnania ciśnienia w instalacji
Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia
z przewodami odpływowymi Wentylację pionu zapewnia
przewoacuted wentylacyjny zakończony rurą wywiewną wyprowadzoną ponad połać dachu
zawoacuter napowietrzający ndash rozwiązanie dozwolone do stosowania w przypadku braku możliwości wyprowadzenia pionu ponad dach można takie rozwiązanie stosować przy spełnieniu następujących warunkoacutew
piony mają wysokość 4 do 5 kondygnacji
ostatni pion licząc od najdalszego w stosunku do kanału oraz co piąty w budynku jest zakończony rurą wywiewną
Elementy pionu kanalizacyjnego
troacutejniki doprowadzające ścieki z podejść kanalizacyjnych
czyszczak prze zmianą kierunku prowadzenia ściekoacutew ndash około 05 nad posadzką przed przejściem w przewoacuted odpływowy
rura prosta o niezmiennej średnicy na całej długości
zawoacuter napowietrzający lub rura wywiewna
W systemie kanalizacji sanitarnej wyroacuteżnić można
piony z wentylacją głoacutewną ndash zakończone rurą wywiewną lub zaworem napowietrzającym
piony z wentylacją obejściową ndash piony z dodatkowym przewodem wentylacyjnym prowadzonym obok pionu spustowego i połączonym z rurą wywiewną
Średnica pionu zależy od wybranego systemu wentylacji i obliczonego natężenia przepływu ściekoacutew dla całego pionu
Należy pamiętać o tym że minimalna średnica pionu nie może być mniejsza od średnicy największego podejścia
W typowych rozwiązaniach w Polsce minimalna średnica pionu wynosi 70mm a dla pionoacutew prowadzących ścieki z misek ustępowych 100mm
Oczywiście w tabelach należy sprawdzić czy średnicy nie należy zwiększyć ze względu na obliczoną wartość Qww
Piony z wentylacją głoacutewną
Piony z wentylacją obejściową
Przewody odpływowe
(poziomy kanalizacyjne)
Wśroacuted przewodoacutew odpływowych wyroacuteżniamy przewoacuted głoacutewny oraz przewody drugorzędne Każdy przewoacuted drugorzędny powinien być oddzielnie podłączony do głoacutewnego pod kątem 45deg
Wszystkie przewody prowadzone są najkroacutetszą drogą przeważnie wzdłuż przegrody budowlanej oraz koniecznie z zachowaniem odpowiedniego spadku
Przewody odpływowe
(poziomy kanalizacyjne)
Spadek powinien być jednakowy na całej długości co zapewnia samooczyszczanie się przewodu
Przyjęte jest że rury układa się kielichem w kierunku przeciwnym do spływu ściekoacutew
Rewizje kanalizacyjne powinno się montować
co 15 m na rurach średnicy od 100 do 150 mm
przed każdym uskokiem poziomu
Rury prowadzone przez murowane ścianki muszą być ułożone prostopadle do przegrody
Na przewody z tworzyw sztucznych powinno się w miejscach przejść dodatkowo nałożyć tuleje ochronne Umożliwią one rurom pewien ruch zabezpieczając instalację przed uszkodzeniami mechanicznymi
Przestrzeń pomiędzy tuleją a rurą powinno się zabezpieczyć izolacją
Jeśli przewody kanalizacyjne z tworzyw sztucznych układane są w sąsiedztwie przewodoacutew wydzielających ciepło powinny być osłonięte otulinami izolacyjnymi w celu zabezpieczenia przed przegrzewaniem
Przewody poziome i przykanaliki powinny być ułożone poniżej strefy przemarzania gruntu czyli na głębokości 80-140 cm zależnie od regionu kraju
Jeśli przewody prowadzone są w pomieszczeniach w ktoacuterych temperatura może spadać poniżej 0degC muszą być odpowiednio zabezpieczone przed przemarzaniem
Dla przewodoacutew prowadzonych na zewnątrz budynku należy pamiętać że warstwa gruntu pokrywającego rury kanalizacyjne powinna być o 10-20 cm większa od głębokości przemarzania gruntu jeśli przewody układa się wyżej to powinny być zaizolowane termicznie
Rury kanalizacyjne układane na zewnątrz budynku powinny być oddalone
od innych przewodoacutew co najmniej
15 m od przewodoacutew gazowych i wodociągowych
08 m od kabli energetycznych
05 m od kabli telekomunikacyjnych
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qww z uwzględnieniem następujących zasad
1 dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 05
2 dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 07
3 minimalna prędkość przepływu ściekoacutew wynosi 07 ms stąd
wynika prowadzenie przewodoacutew z odpowiednim do średnicy
spadkiem w kierunku sieci zewnętrznej
4 minimalna średnica przewodu zewnętrznego wynosi 010m
a przykanalika 015m
Dobierając średnice przewodoacutew odpływowych należy stosować
tabelę z wartościami natężenia przepływu Q0 i prędkości
przepływu v0 dla przewodoacutew o przekroju kołowym przy
pełnym wypełnieniu i wykres Manninga
=QQ0
=vv0
hd
Q
v
(hd)
1
23
4
Przykład obliczeniowy Obliczeniowe natężenie sciekoacutew sanitarnych wynosi Qww= 50 ls Na podstawie tabeli 1 QwwQ0 = 50 2014 = 025 Z wykresu odczytujemy
V = 085V0 = 085114 = 097 ms przy napełnieniu hd = 037
Zakresy dopuszczalnych spadkoacutew przewodoacutew odpływowych
DN 0100 m ndash i = 20 - 100
DN 0150 m ndash i = 15 - 150
Urządzenia dodatkowe w kanalizacji sanitarnej
W przypadku odprowadzania ściekoacutew bytowo gospodarczych do zewnętrznej sieci typu ogoacutelnospławnego w pomieszczeniach położonych na najniższych kondygnacjach w budynku może dojść do zalania spowodowanego wstecznym przepływem ściekoacutew w wyniku intensywnych opadoacutew deszczu Dlatego też w tego typu instalacjach na przewodach kanalizacyjnych odprowadzających ścieki z pomieszczeń na najniższej kondygnacji stosować należy zasuwy burzowe ktoacutere chronią instalację przed przepływem zwrotnym
Materiały w kanalizacji sanitarnej
Instalacja kanalizacyjna może być wykonana z roacuteżnych materiałoacutew ale
zawsze rury i połączenia powinny być szczelne i odporne na korozję
Obecnie najpopularniejszym materiałem używanym do budowy instalacji
wewnętrznej jest tworzywo sztuczne Rury kanalizacyjne produkuje się z
polipropylenu (PP)
roacuteżnych odmian polichlorku winylu (PVC)
Polietylenu wysokiej gęstości (PE-HD)
żywicy poliestrowej wzmacnianej włoacuteknem szklanym (GRE)
Innymi materiałami stosowanymi w kanalizacji sanitarnej są
żeliwo
kamionka
beton
Kanalizacja deszczowa
Odprowadza wody opadowe z dachoacutew i terenoacutew przyległych do nieruchomości (podjazdy tarasy parkingi itp)
Projektowanie kanalizacji deszczowej odbywa się w oparciu o normę
PN ndash EN 12056 ndash 3 grudzień 2002
Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew
Część 3 Przewody deszczowe Projektowanie układu i obliczenia
oraz w przypadku braku informacji o normę
PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania w projektowaniu
Odprowadzanie wody z dachu stromego
W przypadku dachoacutew budynkoacutew niskich (do 5 kondygnacji) ktoacutere mają odpowiednie nachylenie (przyjmuje się że powyżej 8) najczęstszym sposobem odprowadzania wody deszczowej jest zastosowanie systemu rynnowego
Zadaniem deszczowej instalacji kanalizacyjnej jest zebranie wody z dachu i odprowadzenie jej do sieci kanalizacji deszczowej lub do gruntu System rynnowy polega na naturalnym (grawitacyjnym) spływie woacuted po połaci dachowej skąd jest przejmowana przez system rur System ten roacutewnież pracuje grawitacyjnie Umowną granicą instalacji deszczowej jest wylewka z ktoacuterej woda może być skierowana do sieci kanalizacji deszczowej (ogoacutelnospławnej) lub na grunt
Podstawowe elementy
instalacji kanalizacji deszczowej
Rynny - przewody o przekroju otwartym (okrągłym prostokątnym eliptycznym trapezowym okapowym) biegnące wzdłuż krawędzi dachu Zadaniem rynien jest zebranie wody opadowej Rynny prowadzone są z lekkim spadkiem w kierunku narożnikoacutew budynku dzięki czemu woda nie wylewa się za krawędzie tylko płynie w kierunku rur spustowych
Instalacja kanalizacji deszczowej składa się z następujących elementoacutew
Rury spustowe ndash pionowe odcinki przewodoacutew o przekroju zamkniętym (najczęściej okrągłym lub prostokątnym) Zadaniem rur spustowych jest zebranie wody płynącej rynnami i odprowadzenie ich poza budynek
Odpływy ndash elementy za pomocą ktoacuterych rynny przechodzą w rury spustowe Odpływ jest odcinkiem rynny w ktoacuterym wykonany jest obrobiony otwoacuter odpowiedniego kształtu pozwalający na włączenie rury spustowej Można wyroacuteżnić odpływy przelotowe oraz odpływy końcowe ( na narożnikach pomieszczeń) Pozwalają na mocowanie rur spustowych
Narożniki do rynien ndash umożliwiają połączenie rynien w narożnikach budynku Właściwy montaż narożnikoacutew jest bardzo ważny dla właściwej pracy rynien (ruchoacutew pod wpływem temperatury) Wylewki ndash kształtki ktoacuterymi kończy się rura spustowa Wylewka może być włą- czona do kanalizacji deszczowej bądź znajdować się nad gruntem
Łączniki do rynien - złączki zwykłe uszczelkowe i korekcyjne Ponieważ montaż rynien wymaga pozostawiania tzw dylatacji (odstępoacutew) złączki korekcyjne lub uszczelkowe umożliwiają wykonanie takich połączenia z dylatacją
Łączniki do rur spustowych - kolana troacutejniki redukcje mufy mufy redukcyjne Mufy służą do włączania rur spustowych do odpływoacutew zadaniem muf redukcyjnych jest połączenie rury spustowej i odpływu o roacuteżnych średnicach Kolana pozwalają na zmianę kierunku rury spustowej Troacutejniki umożliwiają włączanie do rur spustowych wyposażenia dodatkowego
Haki i obejmy - zadaniem tych elementoacutew jest mocowanie rynien i rur spustowych do dachoacutew i ścian
Elementy wykończeniowe i dodatkowe -
zadaniem tych elementoacutew jest wykończenie
systemu lub uzupełnienie jego pracy
Przykładami mogą tu być
dekiel służący do zakończenia rynny
filtr siatkowy montowany na rurze
spustowej zatrzymujący
zanieczyszczenia
czyszczak (rewizja) umożliwiający
przegląd i czyszczenie rury spustowej
(na zdjęciu)
odprowadzenie do kanalizacji deszczowej
Jednym ze sposoboacutew odprowadzenia wody jest podłączenie systemu rynnowego do kanalizacji deszczowej
Woacutewczas na dolnym odcinku rury spustowej mniej więcej 03-08 m ponad terenem należy zamontować rewizję (czyszczak) Rewizja ma wewnątrz kratkę na ktoacuterej zbierają się liście i inne zanieczyszczenia spływające z rynny
Rura spustowa z rewizją przyłączona jest do przewodoacutew odpływowych a te łączą się z kanalizacją Średnica przewodoacutew musi być co najmniej roacutewna średnicy rur spustowych i najczęściej wynosi 100-150 mm Głębokość na jakiej powinno się układać rury zależy od strefy przemarzania i wynosi 1-14 m System taki nie ma blokady przedostawania się zapachoacutew dlatego lepiej nie podłączać go do kanalizacji ogoacutelnospławnej
Innym sposobem odprowadzenia wody bezpośrednio do kanalizacji jest podłączenie rury spustowej do osadnika rynnowego Wyposażony jest on w klapkę ktoacutera stanowi blokadę zapachową i wyciągany kosz w ktoacuterym gromadzą się większe zanieczyszczenia takie jak liście
Gdy brak sieci kanalizacji deszczowej lub ogoacutelnospławnej woda deszczowa powinna być bezpiecznie rozprowadzona po terenie posesji ale tak żeby nie spływała na sąsiednie działki
Odprowadzanie wody z dachu
płaskiego
W przypadku dachoacutew budynkoacutew wysokich (powyżej 5 kondygnacji) oraz dachoacutew o małym nachyleniu (przyjmuje się że poniżej 8) najczęstszym sposobem odprowa-dzania wody deszczowej jest system odwadniania oparty na wpustach dachowych
Wpusty dachowe pełnią rolę dachowych odwodnień punkto-wych tzn zbierają wodę z pewnej powierzchni w jednym punkcie
Odprowadzanie wody z dachu
płaskiego Woda jest odprowadzana do rury spustowej biegnącej wewnątrz budynku a stamtąd do kanalizacji deszczowej lub poza budynek do gruntu Aby odwodnienie dachu płaskiego pracowało prawidłowo wpust powinien znaleźć się w najniższym punkcie dachu a spadek w jego kierunku powinien wynosić co najmniej 3 Oproacutecz zasadniczego wpustu powinien być wpust awaryjny ktoacutery przejmie wodę w przypadku zatkania wpustu głoacutewnego Na dachu powinna być co najmniej jedna para wpustoacutew Zasady projektowania moacutewią że wpusty należy rozmieszczać co 25 m
Obliczanie kanalizacji deszczowej
Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qr (qd) [ls]
rAC
10000
IAQr
gdzie ψ lub C ndash wspoacutełczynnik spływu przyjmowany wg nowej normy jako 10 (w starej zależny od nachylenia dachu i rodzaju powierzchni odwadnianej)
A ndash efektywna powierzchnia dachu lub powierzchnia odwadniana [m2]
I ndash w starej normie miarodajne natężenie deszczu [l(sha)] przyjmowane I 300 l(sha)
r ndash natężenie opadoacutew atmosferycznych [l(sm2)] przyjmowane albo na podstawie danych statystycznych albo wg tabeli 1 w nowej normie po przemnożeniu przez wspoacutełczynnik ryzyka podany w tabeli 2
Wymiarowanie rynien i rur spustowych
1 Przewody spustowe ndash średnicę należy dobrać tak aby obliczona wartość odpływu ściekoacutew Qr nie przekraczała wartości Qrmax (qdmax) a powierzchnia odwadniana A powierzchni Amax zestawionych w tabeli w normie PN ndash 92B ndash 01707
2 Wg starej normy rynny powinny mieć średnice minimum 150 mm (dotyczy to budynkoacutew wielorodzinnych)
Efektywna
powierzchnia dachu
odwadniana przez
rynnę A [m2]
Szerokość rynny [mm] Średnica rury
spustowej [mm]
poniżej 20 70 50
20 ndash 57 100 (lub 125) 70
57 ndash 97 125 100
97 - 170 150 100
170 - 243 180 125
Dla budynkoacutew jednorodzinnych średnice rynien i przewodoacutew spustowych można określić w oparciu o efektywną powierzchnię dachu wg tabeli
Średnice poziomoacutew i przykanalikoacutew
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qr z uwzględnieniem następujących zasad
a) dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 07
b) dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 09
c) i d) jak dla kanalizacji sanitarnej
Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej
Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qt (qog) [ls]
Qww ndash natężenie odpływu ściekoacutew sanitarnych
Qr ndash natężenie odpływu ściekoacutew deszczowych
Kanalizacja ogoacutelnospławna to ten fragment ktoacutery odprowadza i ścieki sanitarne i deszczowe do zewnętrznej sieci ogoacutelnospławnej
rwwt QQQ
Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się z uwzględnieniem następujących zasad
a) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt spełnione powinny być warunki
a) i b) jak dla ściekoacutew deszczowych
b) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt obliczeniowa prędkość przepływu
ściekoacutew nie może przekraczać wartości dopuszczalnej ktoacutera wynosi
80 ms ndash dla rur żeliwnych i innych metalowych
40 ms ndash dla rur kamionkowych betonowych i z tworzyw sztucznych
c) dla odpływu tylko ściekoacutew sanitarnych Qww prędkość przepływu
ściekoacutew nie może być mniejsza od vmin = 07 ms
bullRynny z PVC-U
bullRynny z blachy aluminiowej
bullRynny miedziane
bullRynny z blachy stalowej
bullRynny cynkowo-tytanowe
Przekroje rynien a b c) poacutełokragłe d) trapezowy e f) trapezoidalny g) prostokatny h) poacutełokragły leacy
Rodzaje rynien a) okapowa b) koszowa c) gzymsowa d) leacy
16
Poroacutewnanie przepływoacutew normatywnych
i obliczeniowych
SPOSOBY PROWADZENIA PRZEWODOacuteW WODOCIĄGOWYCH
W BUDYNKACH
UKŁADY INSTALACJI WODOCIĄGOWYCH MOŻNA PODZIELIĆ
W zależności od sposobu
rozprowadzania wody
W zależności od ciśnienia
gwarantowanego
W zależności od wysokości podnoszenia
wody
Biorąc pod uwagę sposoacuteb rozprowadzania wody w instalacjach wewnętrznych wyroacuteżniamy
układ z rozdziałem dolnym
układ z rozdziałem goacuternym
układ pierścieniowy
UKŁAD Z ROZDZIAŁEM DOLNYM
Schemat instalacjo wodociągowej z rozdziałem dolnym
1- przewoacuted rozdzielczy dolny 2- pion wodociągowy 3 ndashodgałęzienie 4- zawoacuter czerpalny 5- zawoacuter przelotowy
UKŁAD Z ROZDZIAŁEM GOacuteRNYM
Schemat instalacji wodociągowej z rozdziałem goacuternym
1- pion zasilający zbiornik goacuterny 2- zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym 3 ndashzawoacuter zwrotny prosty 4- przewoacuted rozdzielczy goacuterny 5- zawoacuter przelotowy 6-pion wodociągowy 7-odgałęzienie 8- zawoacuter czerpalny
UKŁAD PIERŚCIENIOWY
Schemat instalacji wodociągowej pierścieniowej
1- pion zasilający zbiornik goacuterny 2- zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym 3 ndashzawoacuter zwrotny prosty 4- przewody rozdzielcze goacuterne 5- zawoacuter przelotowy 6-pion wodociągowy 7-odgałęzienie 8- zawoacuter czerpalny 9- przewoacuted rozdzielczy dolny
Rozpatrując układy wewnętrznych instalacji wodociągowych w aspekcie wysokości podnoszenia wody i dopuszczalnej wysokości ciśnienia w instalacjach wodociągowych możemy dokonać podziału na
instalacje jednostrefowe
instalacje wielostrefowe
INSTALACJE JEDNOSTREFOWE
Schemat zasilania jednostrefowego w układach chwilowego spadku ciśnienia poniżej wymaganego w sieci ulicznej
1 przewoacuted rozdzielczy (dolny) 2 pion zasilający zbiornik goacuterny 3 zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym 4 zawoacuter zwrotny prosty
5 pion wodociągowy 6 odgałęzienie 7 zawoacuter przelotowy
INSTALACJE JEDNOSTREFOWE
Rys Schemat zasilania jednostrefowego w układach chwilowego spadku ciśnienia poniżej wymaganego w sieci ulicznej
1 przewoacuted rozdzielczy (dolny) 2pion wodociągowy 3 odgałęzienie 4 zawoacuter czerpalny 5 zawoacuter zwrotny 6 zestaw do podwyższania ciśnienia
INSTALACJE DWUSTREFOWE
Rys Schemat wewnętrznej dwustrefowej instalacji wodociągowej (pierwsza strefa zasilana bezpośrednio z zewnętrznej sieci wodociągowej- układ instalacji z rozdziałem dolnym druga strefa zasilana przy pomocy zestawu podwyższającego ciśnienie- układ instalacji z rozdziałem dolnym)
1 przewoacuted rozdzielczy dolny( w pierwszej strefie) 2 zawoacuter zwrotny 3 zestaw podwyższający ciśnienie 4 zawoacuter przelotowy 5 pion wodociągowy ( pierwsza strefa) 6 odgałęzienie 7 zawoacuter czerpalny 8pion zasilający instalacje wodociągową drugiej strefy 9 przewoacuted rozdzielczy w drugiej strefie
INSTALACJE DWUSTREFOWE
Rys Schemat wewnętrznej dwustrefowej instalacji wodociągowej (pierwsza strefa bezpośrednio zasilana z zewnętrznej sieci wodociągowej- układ instalacji z rozdziałem dolnym druga strefa zasilana przez zbiornik goacuterny otwarty-układ instalacji z rozdziałem goacuternym) 1przewoacuted rozdzielczy dolny( w pierwszej strefie) 2 zawoacuter przelotowy 3 pion wodociągowy ( w pierwszej strefie)4odgałęzienie 5 zawoacuter czerpalny 6 zawoacuter zwrotny 7 pompa z silnikiem
elektrycznym 8 pion zasilający zbiornik goacuterny otwarty( drugiej strefy) 9zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym 10przewoacuted rozdzielczy goacuterny( w drugiej strefie) 11 pion wodociągowy rozdziału goacuternego ( w drugiej strefie)
INSTALACJE DWUSTREFOWE
Rys Schemat wewnętrznej dwustrefowej instalacji wodociągowej (pierwsza strefa bezpośrednio zasilana z zewnętrznej sieci wodociągowej- układ instalacji z rozdziałem goacuternym druga strefa zasilana przez zestaw do podwyższania ciśnienia- układ z rozdziałem goacuternym)1przewoacuted rozdzielczy dolny( w pierwszej strefie) 2 zawoacuter zwrotny 3 zestaw do podwyższania ciśnienia 4zawoacuter przelotowy 5 pion wodociągowy (pierwszej strefy) 6 odgałęzienie 7 zawoacuter czerpalny 8 pion zasilający drugą strefę9przewoacuted rozdzielczy goacuterny 10zawoacuter przelotowy11 pion wodociągowy drugiej strefy 12zawoacuter odcinający(
oddziela układy zasilane- przepływ wody w pionie pierwszej strefy od drugiej strefy)
INSTALACJE WIELOSTREFOWE
Rys Schemat wielostrefowej i wewnętrznej instalacji wodociągowej 1 przewoacuted rozdzielczy dolny( pierwsza strefa zasilania) 2 pion wodociągowy (pierwsza strefa) 3 odgałęzienie 4 zawoacuter czerpalny 5 pion zasilający druga
strefę 6 przewoacuted rozdzielczy dolny (drugiej strefy) 7 pion zasilający trzecia strefę 8 przewoacuted rozdzielczy dolny( trzeciej strefy) 9 zespoacuteł podwyższania ciśnienia dla pierwszej strefy 10 zespoacuteł podwyższania ciśnienia dla drugiej strefy 11 zespoacuteł podwyższania ciśnienia dla trzeciej strefy
INSTALACJE WIELOSTREFOWE
Rys Schemat wielostrefowej wewnętrznej instalacji wodociągowej układ stref z rozdziałem goacuternym
1pompa z silnikiem elektrycznym zasilająca zbiornik goacuterny otwarty trzeciej strefy 2 pompa z silnikiem elektrycznym zasilająca zbiornik goacuterny otwarty drugiej strefy 3 pompa z silnikiem elektrycznym zasilająca zbiornik goacuterny otwarty pierwszej strefy 4 pion zasilający zbiornik goacuterny otwarty pierwszej strefy 5zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym ( pierwszej strefy) 6 przewoacuted rozdzielczy goacuterny ( pierwszej strefy) 7 pion wodociągowy (pierwsza
strefa) 8 odgałęzienie 9 zawoacuter czerpalny 10 pion zasilający zbiornik goacuterny otwarty (drugiej strefy) 11 zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym (druga strefa) 12przewoacuted rozdzielczy goacuterny (druga strefa) 13 pion zasilający zbiornik goacuterny otwarty(trzecia strefa) 14 zbiornik goacuterny
otwarty z zaworem pływakowym (trzecia strefa) 15 przewoacuted rozdzielczy goacuterny (trzecia strefa)
INSTALACJE WIELOSTREFOWE
Schemat wielostrefowej wewnętrznej instalacji wodociągowej Układ stref pierścieniowy z jednym przewodem zasilającym
1 przewoacuted zasilający zbiorniki goacuterne pierwszej drugiej i trzeciej strefy 2 zbiornik goacuterny otwarty pierwszej strefy 3 zawoacuter 4 instalacja pierścieniowa pierwszej strefy 5 zbiornik goacuterny otwarty drugiej strefy 6 zawoacuter 7 instalacja pierścieniowa drugiej strefy 8 zbiornik goacuterny otwarty trzeciej strefy 9 zawoacuter czerpalny 10 instalacja pierścieniowa trzeciej strefy 11 odgałęzienie 12 zawoacuter czerpalny13
pompa z silnikiem elektrycznym
GŁOacuteWNE ZASADY PROWADZENIA INSTALACJI WODOCIĄGOWYCH
roacutewnolegle i prostopadle do ścian i stropoacutew
z jak najmniejszą ilością załamań
po trasach najkroacutetszych
przy wewnętrznych ścianach budynku
przejścia rur przez przegrody należy wyposażyć w tuleje ochronne
Instalacje zimnej i ciepłej wody mogą być rozprowadzone w następujący sposoacuteb
natynkowo ndash czyli po wierzchu ścian i przegroacuted budowlanych
w bruzdach ściennych
w szlichcie podłogowej
w pionowych szachtach i kanałach ściennych
SPOSOBY PROWADZENIA INSTALACJI
Prowadzenie instalacji w piwnicach i pod stropami
Prowadzenie rur w korytkach gdzie wydłużenia są kompensowane poprzez wyboczanie się rur
Prowadzenie rur z odgałęzieniami na łupinach wsporczych
Prowadzenie pionoacutew w szachtach instalacyjnych
Prowadzenie oraz mocowanie pionoacutew
w szachtach instalacyjnych
Układ troacutejnikowy Układ rozdzielaczowy
UKŁAD TROacuteJNIKOWY
Prowadzenie rur instalacji wodociągowej w układzie troacutejnikowym
Sposoacuteb prowadzenia przewodoacutew w węźle
sanitarnym
UKŁAD TROacuteJNIKOWY
UKŁAD TROacuteJNIKOWY
UKŁAD ROZDZIELACZOWY
Prowadzenie rur instalacji wodociągowej w układzie rozdzielaczowym
UKŁAD ROZDZIELACZOWY
UKŁAD OBWODOWY
Podpora stała
Podpora przesuwna
Przykład prowadzenia pionu instalacyjnego bez kompensatoroacutew z uwzględnieniem wyboczenia (linią przerywaną oznaczono przykładowy przewidywany kształt pionu po osiągnięciu temperatury czynnika roboczego)
Oznaczenia PP - podpora przesuwnaPS - podpora stała
ELEMENTY INSTALACJI WODOCIĄGOWYCH
Elementy instalacji wodociągowych
Przyłącze wodociągowe
Zestaw wodomierza głoacutewnego
Filtr wody zawoacuter antyskażeniowy zawory odcinające (armatura)
Przewody rozdzielcze (rozprowadzające)
Przewody pionowe (piony wodociągowe)
Przewody w pomieszczeniach sanitarnych (połączenia od pionu do punktoacutew czerpalnych)
Punkty czerpalne (baterie czerpalne i zawory)
Przyłącza do budynku 1-linia zabudowy 2- linia rozgraniczająca 3-sieć wodociągowa 4-sieć kanalizacyjna 5-zestaw wodomierzowy 6-studzienka rewizyjna
Sposoacuteb przeprowadzenia przewodu przez ścianę zewnętrzną
Podział wodomierzy
W obudowie
zamkniętej Z wyjmowaną
wstawką
pomiarową
instalowane
poziomo
kolanowe
Podział wodomierzy
1 Wodomierz działający na zasadach mechanicznych przeznaczony do wody
a) zimnej o temperaturze od 0 degC do 30 degC
b) ciepłej o temperaturze od 30 degC do 90 degC
c) gorącej o temperaturze od 30 degC do 130 degC albo od 30 degC do 180 degC
2 Wodomierz działający na zasadach elektronicznych lub mechanicznych z urządzeniami elektronicznymi albo bez przeznaczony do wody zimnej o temperaturze od 0 degC do 30 degC
Wodomierze mieszkaniowe (JS) Wodomierz powinien być zamontowany w położeniu roboczym zgodnie z oznakowaniem umieszczonym na wodomierzu przez producenta H - oznacza pozycję pracy wodomierza w poziomie V - oznacza pozycję pracy wodomierza w pionie Litera znajdująca się na tarczy wodomierza A B C lub D - oznacza klasę obciążeń wodomierza
Wodomierz sprzężony roacutewnolegle 1-wodomierz głoacutewny śrubowy 2-wodomierz boczny skrzydełkowy 3-zawoacuter zmiennego obciążenia
1 Wodomierze działające na zasadach mechanicznych przeznaczone do wody charakteryzują następujące strumienie
1) maksymalny strumień objętości (Qmax)
2) nominalny strumień objętości (Qn)
3) pośredni strumień objętości (Qt)
4) minimalny strumień objętości (Qmin)
2 Stosunek QmaxQn powinien wynosić 2
3 Rozroacuteżnia się cztery klasy metrologiczne wodomierzy klasa A klasa B klasa C klasa D
4 Klasy metrologiczne wodomierzy w zależności od wartości stosunku QminQn i QtQn
Q (q)-strumień objętości - objętość wody przepływającej przez wodomierz w przyjętej jednostce czasu
Qmax (qmax) -maksymalny strumień objętości - największy strumień objętości przy ktoacuterym wodomierz może pracować w kroacutetkim czasie bez uszkodzenia i przekroczenia błędoacutew granicznych dopuszczalnych oraz wartości maksymalnej straty ciśnienia
Qn (qn) nominalny strumień objętości - strumień objętości roacutewny połowie maksymalnego strumienia objętości przy ktoacuterym wodomierz może pracować przy przepływie ciągłym lub przerywanym i jego wskazania mieszczą się w granicach błędoacutew granicznych dopuszczalnych
Qt (qt) pośredni strumień objętości - strumień objętości dzielący zakres obciążeń pomiarowych na przedział goacuterny i dolny przy ktoacuterym błąd graniczny dopuszczalny zmienia wartość
Qmin (qmin ) minimalny strumień objętości- strumień objętości powyżej ktoacuterego wskazania wodomierza nie powinny przekraczać błędoacutew granicznych dopuszczalnych
Zakres obciążeń pomiarowych wodomierza - zakres strumienia objętości wodomierza zawarty między maksymalnym strumieniem objętości a minimalnym strumieniem objętości
Krzywa błędoacutew wodomierza
Błędy graniczne dopuszczalne wodomierzy plusmn 2 - w przedziale goacuternym zakresu obciążeń (qt q qmax)
plusmn 5 - w przedziale goacuternym zakresu obciążeń (qmin q qt)
Lokalizacja wodomierza
Doboacuter wodomierza
Aby dobrać wodomierz należy
ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe
ustalić umowny przepływ obliczeniowy dla wodomierza qw m3h
qw = 2 q
Doboacuter wodomierza
Doboacuter wodomierza
dla dobranego wodomierza ustalić w oparciu o dane producenta wodomierzy stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez wodomierz
Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem
PN-EN 1717 - Ochrona przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody w instalacjach wodociągowych i ogoacutelne wymagania dotyczące urządzeń zapobiegających zanieczyszczaniu przez przepływ zwrotny
Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem
Podział płynoacutew ktoacutere mają lub mogą mieć kontakt z wodą do picia
Kategoria 1
Woda wypływająca bezpośrednio z sieci wodociągowej przeznaczona do użytkowania przez człowieka do celoacutew konsumpcyjnych
Kategoria 2
Płyn nie stanowiący bakteriologicznego lub toksycznego zagrożenia dla człowieka
Kategoria 3
Płyn stanowiący pewne zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność co najmniej jednej substancji toksycznej lub bardzo toksycznej o LD50gt200 mgkg wagi ciała
Kategoria 4
Płyn stanowiący pewne zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność co najmniej jednej substancji toksycznej lub bardzo toksycznej o LD50200 mgkg wagi ciała lub też co najmniej jednej substancji radioaktywnej mutagennej lub rakotwoacuterczej
Kategoria 5
Płyn stanowiący zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność substancji mikrobiologicznych bądź wirusowych
Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem
Przepływ zwrotny wywołany spadkiem ciśnienia w sieci wodociągowej
Potencjalne źroacutedła zanieczyszczenia wody wodociągowej
XY
1- sieć wodociągowa
2- urządzenie zabezpieczające
X-rodzina zabezpieczenia
Y-typ zabezpieczenia
Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody
Aby dobrać zabezpieczenie należy
określić kategorię płynu
określić rodzaj zabezpieczenia wg normy
ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe
dobrać zawoacuter zwracając uwagę na średnicę wodomierza
Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody
dla dobranego zaworu ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez zawoacuter
Filtr
Doboacuter filtra
Aby dobrać filtr należy
ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe
dobrać filtr zwracając uwagę na średnicę wodomierza i zaworu antyskażeniowego
Doboacuter filtra
dla dobranego filtra ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez filtr
INSTALACJE KANALIZACYJNE
Rodzaje instalacji kanalizacyjnych
1 Kanalizacja sanitarna (bytowo ndash gospodarcza)
2 Kanalizacja deszczowa
3 Kanalizacja technologiczna
ścieki przed wprowadzeniem do kanalizacji
sanitarnej wymagają wstępnego oczyszczenia w
specjalnych urządzeniach
Odprowadzenie ściekoacutew z nieruchomości może być
realizowane na dwa sposoby
systemem ogoacutelnospławnym (zbiorczym)
lub systemem rozdzielczym
Kanalizacja ogoacutelnospławna odprowadza zaroacutewno ścieki
sanitarne (bytowe) jak i deszczowe
W kanalizacji rozdzielczej ścieki sanitarne i deszczowe
odprowadzane są rozdzielnie
Schemat kanalizacji ogoacutelnospławnej
KS1 KS2
Kanał ogoacutelnospławny
RD1 RD2
linia regulacyjna
ST1
ST2
Schemat kanalizacji rozdzielczej
KS1 KS2
Kanał sanitarny
Kanał deszczowy
RD1 RD2
linia regulacyjnaST1
ST2
SD1
SD2
Podział instalacji kanalizacyjnej
Instalację kanalizacyjną można podzielić na
zewnętrzną (na terenie nieruchomości lecz poza budynkiem)
wewnętrzną (w budynku)
Podział ten wydaje się oczywisty ale jest istotny przy doborze materiału instalacyjnego - nie każdy materiał sprawdzający się wewnątrz nadaje się do stworzenia instalacji zewnętrznej
Granicą między instalacją wewnętrzną a zewnętrzną jest tzw czyszczak głoacutewny (rewizja głoacutewna)
Przewody domowej
instalacji kanalizacyjnej
Przykanalik (przyłącze kanalizacyjne) ndash jest to odcinek ktoacutery łączy kanalizację na terenie nieruchomości z siecią kanalizacyjną
Najczęściej przykanalik włączany jest do studzienki (rewizyjnej lub włazowej) ktoacutera stanowi uzbrojenie sieci Możliwe jest też przyłączenie przez wpust boczny lub złącze siodłowe
Przewody domowej
instalacji kanalizacyjnej
Przykanaliki oznaczane są znakami informacyjnymi Na znaku podana jest średnica (w mm) spadek przyłącza (w promilach) oraz jego długość (w m) Granicą między siecią a instalacją jest położona w pobliżu granicy nieruchomości pierwsza studzienka licząc od strony budynku
Sieć i przykanalik
w przypadku istnienia studzienki rewizyjnej
przykanalikstudzienka rewizyjna
linia
reg
ulac
yjnastudzienka kanalizacyjna
sieć kanalizacyjna
budy
nek
instalacja
zewnętrzna
Sieć i przykanalik
w przypadku braku studzienki rewizyjnej (wg nowych przepisoacutew w przypadku braku studzienki rewizyjnej
przykanalik to odcinek biegnący od granicy budynku do granicy
nieruchomości)
linia
reg
ulac
yjnastudzienka kanalizacyjna
sieć kanalizacyjna
budy
nek
przykanalik
sieć kanalizacyjna
Instalacja kanalizacyjna składa się z 1 poziomoacutew (przewodoacutew odpływowych) ndash są to przewody
prowadzone z odpowiednim spadkiem ktoacutere odprowadzają
ścieki z pionoacutew wpustoacutew podłogowych itp do przykanalika
lub sieci zewnętrznej
2 pionoacutew (przewodoacutew spustowych) ndash są to przewody prowadzone
przez jedną lub kilka kondygnacji odprowadzające ścieki
z podejść kanalizacyjnych wpustoacutew dachowych lub rynien
do przewodoacutew odpływowych
3 podejść kanalizacyjnych ndash przewody odprowadzające ścieki
z przyboroacutew i urządzeń sanitarnych do pionoacutew lub poziomoacutew
kanalizacyjnych
podejścia pojedyncze
podejścia zbiorowe
Kanalizacja sanitarna grawitacyjna
Odprowadza wodę zanieczyszczoną (ścieki) w wyniku jej wykorzystania odpływającą z ustępoacutew spłukiwanych natryskoacutew wanien bidetoacutew zlewoacutew umywalek wpustoacutew podłogowych i innych urządzeń występujących w gospodarstwie domowym
Projektowanie kanalizacji sanitarnej odbywa się w oparciu o normę
PN ndash EN 12056 ndash 2 grudzień 2002
Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew
Część 2 Kanalizacja sanitarna projektowanie układu i obliczenia
oraz w przypadku braku informacji o normę
PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania
w projektowaniu
Podejścia kanalizacyjne ndash łączą
odpływ z pionem kanalizacyjnym
Podejścia
niewentylowane - należy montować ze spadkiem wynoszącym od 2 do 15
wentylowane ndash można zastosować tu mniejsze spadki zgodnie z przywołaną normą ale wymagają dodatkowego przewodu wentylującego
Najczęściej projektuje się podejścia niewentylowane Ich długość w typowym rozwiązaniu stosowanym w Polsce nie powinna przekraczać 30 m a w przypadku miski ustępowej 10 m po długości przewodu
W przypadku dłuższych podejść albo zwiększa się średnicę albo projektuje się podejścia wentylowane za pomocą np zaworoacutew napowietrzających
Nowa norma wprowadza cztery typy systemoacutew kanalizacyjnych jakie można spotkać w poszczegoacutelnych krajach Unii Europejskiej
W Polsce stosuje się tradycyjnie system I
System Nazwa Cechy
I
System pojedynczego pionu
z podejściami częściowo
wypełnionymi
bull jeden pion kanalizacyjny
bull wypełnienie przewodoacutew 50
II
System pojedynczego pionu
z podejściami o mniejszej
średnicy
bull jeden pion kanalizacyjny
bull wypełnienie przewodoacutew 70
III
System pojedynczego pionu
z podejściami całkowicie
wypełnionymi
bull jeden pion kanalizacyjny
bull wypełnienie przewodoacutew 100
bull każde urządzenie podłączone
oddzielnie do pionu
IV System oddzielnych pionoacutew
kanalizacyjnych
bull dwa piony ndash jeden odprowadzający
ścieki czarne z ustępoacutew spłukiwanych
i pisuaroacutew i drugi odprowadzający
pozostałe ścieki
bull wypełnienie przewodoacutew jak dla
systemoacutew I II lub III
Średnice nominalne podejść pojedynczych dobiera się w zależności od typu przyłączonego przyboru sanitarnego lub urządzenia w typowych
rozwiązaniach w Polsce wg tabeli Urządzenie DN [mm]
Umywalka bidet 40
Zlewozmywak
zmywarka pralka
wanna natrysk 50
Miska ustępowa 100
Minimalna średnica podejścia pojedynczego zdeterminowana jest przez jego długość wysokość spadania i ilość zmian kierunku zgodnie z tabelą
DN Lmax
[m] H [m]
trzy zmiany
kierunku
40
50 30 lt10
70 50 lt10
100 50 lt30
H
L
Jeśli powyższe wymiary są przekroczone lub istnieje konieczność zastosowania więcej niż trzech zmian kierunku prowadzenia przewodoacutew należy wybrać kolejną większą średnicę nominalną
Średnice nominalne podjeść zbiorowych
Zależą od natężenia przepływu ściekoacutew w projektowanym
podejściu i od zastosowanego systemu Wybierając system
należy kierować się dostępnymi na rynku przyborami trudno
bowiem wyobrazić sobie podłączanie przyboru sanitarnego
z odpływem np 40mm do przewodu o średnicy mniejszej
Utrudniałoby to swobodny odpływ ściekoacutew z tego przyboru
Natężenie przepływu ściekoacutew sanitarnych Qww
wyznacza się dla danego odcinka instalacji zgodnie
z zależnością
]sl[DUKQww
gdzie K ndash wspoacutełczynnik częstości
DU ndash odpływ jednostkowy [ls] z urządzenia
UWAGA Qww DUmax jeśli nie to Qww = DUmax
Odpływy jednostkowe DU
Odpływy jednostkowe DU -cd
Typowe wspoacutełczynniki częstości K
Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia
z przewodami odpływowymi Piony kanalizacyjne należy prowadzić bez zmiany średnicy i kierunku na całej długości w szachtach sanitarnych
U podstawy każdego pionu przed przejściem w przewoacuted odpływowy należy zamontować otwoacuter rewizyjny (czyszczak) umożliwiający dostęp do wnętrza przodu
W przypadku kanalizacji sanitarnej każdy pion musi być wentylowany w celu wyroacutewnania ciśnienia w instalacji
Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia
z przewodami odpływowymi Wentylację pionu zapewnia
przewoacuted wentylacyjny zakończony rurą wywiewną wyprowadzoną ponad połać dachu
zawoacuter napowietrzający ndash rozwiązanie dozwolone do stosowania w przypadku braku możliwości wyprowadzenia pionu ponad dach można takie rozwiązanie stosować przy spełnieniu następujących warunkoacutew
piony mają wysokość 4 do 5 kondygnacji
ostatni pion licząc od najdalszego w stosunku do kanału oraz co piąty w budynku jest zakończony rurą wywiewną
Elementy pionu kanalizacyjnego
troacutejniki doprowadzające ścieki z podejść kanalizacyjnych
czyszczak prze zmianą kierunku prowadzenia ściekoacutew ndash około 05 nad posadzką przed przejściem w przewoacuted odpływowy
rura prosta o niezmiennej średnicy na całej długości
zawoacuter napowietrzający lub rura wywiewna
W systemie kanalizacji sanitarnej wyroacuteżnić można
piony z wentylacją głoacutewną ndash zakończone rurą wywiewną lub zaworem napowietrzającym
piony z wentylacją obejściową ndash piony z dodatkowym przewodem wentylacyjnym prowadzonym obok pionu spustowego i połączonym z rurą wywiewną
Średnica pionu zależy od wybranego systemu wentylacji i obliczonego natężenia przepływu ściekoacutew dla całego pionu
Należy pamiętać o tym że minimalna średnica pionu nie może być mniejsza od średnicy największego podejścia
W typowych rozwiązaniach w Polsce minimalna średnica pionu wynosi 70mm a dla pionoacutew prowadzących ścieki z misek ustępowych 100mm
Oczywiście w tabelach należy sprawdzić czy średnicy nie należy zwiększyć ze względu na obliczoną wartość Qww
Piony z wentylacją głoacutewną
Piony z wentylacją obejściową
Przewody odpływowe
(poziomy kanalizacyjne)
Wśroacuted przewodoacutew odpływowych wyroacuteżniamy przewoacuted głoacutewny oraz przewody drugorzędne Każdy przewoacuted drugorzędny powinien być oddzielnie podłączony do głoacutewnego pod kątem 45deg
Wszystkie przewody prowadzone są najkroacutetszą drogą przeważnie wzdłuż przegrody budowlanej oraz koniecznie z zachowaniem odpowiedniego spadku
Przewody odpływowe
(poziomy kanalizacyjne)
Spadek powinien być jednakowy na całej długości co zapewnia samooczyszczanie się przewodu
Przyjęte jest że rury układa się kielichem w kierunku przeciwnym do spływu ściekoacutew
Rewizje kanalizacyjne powinno się montować
co 15 m na rurach średnicy od 100 do 150 mm
przed każdym uskokiem poziomu
Rury prowadzone przez murowane ścianki muszą być ułożone prostopadle do przegrody
Na przewody z tworzyw sztucznych powinno się w miejscach przejść dodatkowo nałożyć tuleje ochronne Umożliwią one rurom pewien ruch zabezpieczając instalację przed uszkodzeniami mechanicznymi
Przestrzeń pomiędzy tuleją a rurą powinno się zabezpieczyć izolacją
Jeśli przewody kanalizacyjne z tworzyw sztucznych układane są w sąsiedztwie przewodoacutew wydzielających ciepło powinny być osłonięte otulinami izolacyjnymi w celu zabezpieczenia przed przegrzewaniem
Przewody poziome i przykanaliki powinny być ułożone poniżej strefy przemarzania gruntu czyli na głębokości 80-140 cm zależnie od regionu kraju
Jeśli przewody prowadzone są w pomieszczeniach w ktoacuterych temperatura może spadać poniżej 0degC muszą być odpowiednio zabezpieczone przed przemarzaniem
Dla przewodoacutew prowadzonych na zewnątrz budynku należy pamiętać że warstwa gruntu pokrywającego rury kanalizacyjne powinna być o 10-20 cm większa od głębokości przemarzania gruntu jeśli przewody układa się wyżej to powinny być zaizolowane termicznie
Rury kanalizacyjne układane na zewnątrz budynku powinny być oddalone
od innych przewodoacutew co najmniej
15 m od przewodoacutew gazowych i wodociągowych
08 m od kabli energetycznych
05 m od kabli telekomunikacyjnych
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qww z uwzględnieniem następujących zasad
1 dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 05
2 dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 07
3 minimalna prędkość przepływu ściekoacutew wynosi 07 ms stąd
wynika prowadzenie przewodoacutew z odpowiednim do średnicy
spadkiem w kierunku sieci zewnętrznej
4 minimalna średnica przewodu zewnętrznego wynosi 010m
a przykanalika 015m
Dobierając średnice przewodoacutew odpływowych należy stosować
tabelę z wartościami natężenia przepływu Q0 i prędkości
przepływu v0 dla przewodoacutew o przekroju kołowym przy
pełnym wypełnieniu i wykres Manninga
=QQ0
=vv0
hd
Q
v
(hd)
1
23
4
Przykład obliczeniowy Obliczeniowe natężenie sciekoacutew sanitarnych wynosi Qww= 50 ls Na podstawie tabeli 1 QwwQ0 = 50 2014 = 025 Z wykresu odczytujemy
V = 085V0 = 085114 = 097 ms przy napełnieniu hd = 037
Zakresy dopuszczalnych spadkoacutew przewodoacutew odpływowych
DN 0100 m ndash i = 20 - 100
DN 0150 m ndash i = 15 - 150
Urządzenia dodatkowe w kanalizacji sanitarnej
W przypadku odprowadzania ściekoacutew bytowo gospodarczych do zewnętrznej sieci typu ogoacutelnospławnego w pomieszczeniach położonych na najniższych kondygnacjach w budynku może dojść do zalania spowodowanego wstecznym przepływem ściekoacutew w wyniku intensywnych opadoacutew deszczu Dlatego też w tego typu instalacjach na przewodach kanalizacyjnych odprowadzających ścieki z pomieszczeń na najniższej kondygnacji stosować należy zasuwy burzowe ktoacutere chronią instalację przed przepływem zwrotnym
Materiały w kanalizacji sanitarnej
Instalacja kanalizacyjna może być wykonana z roacuteżnych materiałoacutew ale
zawsze rury i połączenia powinny być szczelne i odporne na korozję
Obecnie najpopularniejszym materiałem używanym do budowy instalacji
wewnętrznej jest tworzywo sztuczne Rury kanalizacyjne produkuje się z
polipropylenu (PP)
roacuteżnych odmian polichlorku winylu (PVC)
Polietylenu wysokiej gęstości (PE-HD)
żywicy poliestrowej wzmacnianej włoacuteknem szklanym (GRE)
Innymi materiałami stosowanymi w kanalizacji sanitarnej są
żeliwo
kamionka
beton
Kanalizacja deszczowa
Odprowadza wody opadowe z dachoacutew i terenoacutew przyległych do nieruchomości (podjazdy tarasy parkingi itp)
Projektowanie kanalizacji deszczowej odbywa się w oparciu o normę
PN ndash EN 12056 ndash 3 grudzień 2002
Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew
Część 3 Przewody deszczowe Projektowanie układu i obliczenia
oraz w przypadku braku informacji o normę
PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania w projektowaniu
Odprowadzanie wody z dachu stromego
W przypadku dachoacutew budynkoacutew niskich (do 5 kondygnacji) ktoacutere mają odpowiednie nachylenie (przyjmuje się że powyżej 8) najczęstszym sposobem odprowadzania wody deszczowej jest zastosowanie systemu rynnowego
Zadaniem deszczowej instalacji kanalizacyjnej jest zebranie wody z dachu i odprowadzenie jej do sieci kanalizacji deszczowej lub do gruntu System rynnowy polega na naturalnym (grawitacyjnym) spływie woacuted po połaci dachowej skąd jest przejmowana przez system rur System ten roacutewnież pracuje grawitacyjnie Umowną granicą instalacji deszczowej jest wylewka z ktoacuterej woda może być skierowana do sieci kanalizacji deszczowej (ogoacutelnospławnej) lub na grunt
Podstawowe elementy
instalacji kanalizacji deszczowej
Rynny - przewody o przekroju otwartym (okrągłym prostokątnym eliptycznym trapezowym okapowym) biegnące wzdłuż krawędzi dachu Zadaniem rynien jest zebranie wody opadowej Rynny prowadzone są z lekkim spadkiem w kierunku narożnikoacutew budynku dzięki czemu woda nie wylewa się za krawędzie tylko płynie w kierunku rur spustowych
Instalacja kanalizacji deszczowej składa się z następujących elementoacutew
Rury spustowe ndash pionowe odcinki przewodoacutew o przekroju zamkniętym (najczęściej okrągłym lub prostokątnym) Zadaniem rur spustowych jest zebranie wody płynącej rynnami i odprowadzenie ich poza budynek
Odpływy ndash elementy za pomocą ktoacuterych rynny przechodzą w rury spustowe Odpływ jest odcinkiem rynny w ktoacuterym wykonany jest obrobiony otwoacuter odpowiedniego kształtu pozwalający na włączenie rury spustowej Można wyroacuteżnić odpływy przelotowe oraz odpływy końcowe ( na narożnikach pomieszczeń) Pozwalają na mocowanie rur spustowych
Narożniki do rynien ndash umożliwiają połączenie rynien w narożnikach budynku Właściwy montaż narożnikoacutew jest bardzo ważny dla właściwej pracy rynien (ruchoacutew pod wpływem temperatury) Wylewki ndash kształtki ktoacuterymi kończy się rura spustowa Wylewka może być włą- czona do kanalizacji deszczowej bądź znajdować się nad gruntem
Łączniki do rynien - złączki zwykłe uszczelkowe i korekcyjne Ponieważ montaż rynien wymaga pozostawiania tzw dylatacji (odstępoacutew) złączki korekcyjne lub uszczelkowe umożliwiają wykonanie takich połączenia z dylatacją
Łączniki do rur spustowych - kolana troacutejniki redukcje mufy mufy redukcyjne Mufy służą do włączania rur spustowych do odpływoacutew zadaniem muf redukcyjnych jest połączenie rury spustowej i odpływu o roacuteżnych średnicach Kolana pozwalają na zmianę kierunku rury spustowej Troacutejniki umożliwiają włączanie do rur spustowych wyposażenia dodatkowego
Haki i obejmy - zadaniem tych elementoacutew jest mocowanie rynien i rur spustowych do dachoacutew i ścian
Elementy wykończeniowe i dodatkowe -
zadaniem tych elementoacutew jest wykończenie
systemu lub uzupełnienie jego pracy
Przykładami mogą tu być
dekiel służący do zakończenia rynny
filtr siatkowy montowany na rurze
spustowej zatrzymujący
zanieczyszczenia
czyszczak (rewizja) umożliwiający
przegląd i czyszczenie rury spustowej
(na zdjęciu)
odprowadzenie do kanalizacji deszczowej
Jednym ze sposoboacutew odprowadzenia wody jest podłączenie systemu rynnowego do kanalizacji deszczowej
Woacutewczas na dolnym odcinku rury spustowej mniej więcej 03-08 m ponad terenem należy zamontować rewizję (czyszczak) Rewizja ma wewnątrz kratkę na ktoacuterej zbierają się liście i inne zanieczyszczenia spływające z rynny
Rura spustowa z rewizją przyłączona jest do przewodoacutew odpływowych a te łączą się z kanalizacją Średnica przewodoacutew musi być co najmniej roacutewna średnicy rur spustowych i najczęściej wynosi 100-150 mm Głębokość na jakiej powinno się układać rury zależy od strefy przemarzania i wynosi 1-14 m System taki nie ma blokady przedostawania się zapachoacutew dlatego lepiej nie podłączać go do kanalizacji ogoacutelnospławnej
Innym sposobem odprowadzenia wody bezpośrednio do kanalizacji jest podłączenie rury spustowej do osadnika rynnowego Wyposażony jest on w klapkę ktoacutera stanowi blokadę zapachową i wyciągany kosz w ktoacuterym gromadzą się większe zanieczyszczenia takie jak liście
Gdy brak sieci kanalizacji deszczowej lub ogoacutelnospławnej woda deszczowa powinna być bezpiecznie rozprowadzona po terenie posesji ale tak żeby nie spływała na sąsiednie działki
Odprowadzanie wody z dachu
płaskiego
W przypadku dachoacutew budynkoacutew wysokich (powyżej 5 kondygnacji) oraz dachoacutew o małym nachyleniu (przyjmuje się że poniżej 8) najczęstszym sposobem odprowa-dzania wody deszczowej jest system odwadniania oparty na wpustach dachowych
Wpusty dachowe pełnią rolę dachowych odwodnień punkto-wych tzn zbierają wodę z pewnej powierzchni w jednym punkcie
Odprowadzanie wody z dachu
płaskiego Woda jest odprowadzana do rury spustowej biegnącej wewnątrz budynku a stamtąd do kanalizacji deszczowej lub poza budynek do gruntu Aby odwodnienie dachu płaskiego pracowało prawidłowo wpust powinien znaleźć się w najniższym punkcie dachu a spadek w jego kierunku powinien wynosić co najmniej 3 Oproacutecz zasadniczego wpustu powinien być wpust awaryjny ktoacutery przejmie wodę w przypadku zatkania wpustu głoacutewnego Na dachu powinna być co najmniej jedna para wpustoacutew Zasady projektowania moacutewią że wpusty należy rozmieszczać co 25 m
Obliczanie kanalizacji deszczowej
Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qr (qd) [ls]
rAC
10000
IAQr
gdzie ψ lub C ndash wspoacutełczynnik spływu przyjmowany wg nowej normy jako 10 (w starej zależny od nachylenia dachu i rodzaju powierzchni odwadnianej)
A ndash efektywna powierzchnia dachu lub powierzchnia odwadniana [m2]
I ndash w starej normie miarodajne natężenie deszczu [l(sha)] przyjmowane I 300 l(sha)
r ndash natężenie opadoacutew atmosferycznych [l(sm2)] przyjmowane albo na podstawie danych statystycznych albo wg tabeli 1 w nowej normie po przemnożeniu przez wspoacutełczynnik ryzyka podany w tabeli 2
Wymiarowanie rynien i rur spustowych
1 Przewody spustowe ndash średnicę należy dobrać tak aby obliczona wartość odpływu ściekoacutew Qr nie przekraczała wartości Qrmax (qdmax) a powierzchnia odwadniana A powierzchni Amax zestawionych w tabeli w normie PN ndash 92B ndash 01707
2 Wg starej normy rynny powinny mieć średnice minimum 150 mm (dotyczy to budynkoacutew wielorodzinnych)
Efektywna
powierzchnia dachu
odwadniana przez
rynnę A [m2]
Szerokość rynny [mm] Średnica rury
spustowej [mm]
poniżej 20 70 50
20 ndash 57 100 (lub 125) 70
57 ndash 97 125 100
97 - 170 150 100
170 - 243 180 125
Dla budynkoacutew jednorodzinnych średnice rynien i przewodoacutew spustowych można określić w oparciu o efektywną powierzchnię dachu wg tabeli
Średnice poziomoacutew i przykanalikoacutew
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qr z uwzględnieniem następujących zasad
a) dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 07
b) dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 09
c) i d) jak dla kanalizacji sanitarnej
Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej
Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qt (qog) [ls]
Qww ndash natężenie odpływu ściekoacutew sanitarnych
Qr ndash natężenie odpływu ściekoacutew deszczowych
Kanalizacja ogoacutelnospławna to ten fragment ktoacutery odprowadza i ścieki sanitarne i deszczowe do zewnętrznej sieci ogoacutelnospławnej
rwwt QQQ
Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się z uwzględnieniem następujących zasad
a) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt spełnione powinny być warunki
a) i b) jak dla ściekoacutew deszczowych
b) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt obliczeniowa prędkość przepływu
ściekoacutew nie może przekraczać wartości dopuszczalnej ktoacutera wynosi
80 ms ndash dla rur żeliwnych i innych metalowych
40 ms ndash dla rur kamionkowych betonowych i z tworzyw sztucznych
c) dla odpływu tylko ściekoacutew sanitarnych Qww prędkość przepływu
ściekoacutew nie może być mniejsza od vmin = 07 ms
bullRynny z PVC-U
bullRynny z blachy aluminiowej
bullRynny miedziane
bullRynny z blachy stalowej
bullRynny cynkowo-tytanowe
Przekroje rynien a b c) poacutełokragłe d) trapezowy e f) trapezoidalny g) prostokatny h) poacutełokragły leacy
Rodzaje rynien a) okapowa b) koszowa c) gzymsowa d) leacy
SPOSOBY PROWADZENIA PRZEWODOacuteW WODOCIĄGOWYCH
W BUDYNKACH
UKŁADY INSTALACJI WODOCIĄGOWYCH MOŻNA PODZIELIĆ
W zależności od sposobu
rozprowadzania wody
W zależności od ciśnienia
gwarantowanego
W zależności od wysokości podnoszenia
wody
Biorąc pod uwagę sposoacuteb rozprowadzania wody w instalacjach wewnętrznych wyroacuteżniamy
układ z rozdziałem dolnym
układ z rozdziałem goacuternym
układ pierścieniowy
UKŁAD Z ROZDZIAŁEM DOLNYM
Schemat instalacjo wodociągowej z rozdziałem dolnym
1- przewoacuted rozdzielczy dolny 2- pion wodociągowy 3 ndashodgałęzienie 4- zawoacuter czerpalny 5- zawoacuter przelotowy
UKŁAD Z ROZDZIAŁEM GOacuteRNYM
Schemat instalacji wodociągowej z rozdziałem goacuternym
1- pion zasilający zbiornik goacuterny 2- zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym 3 ndashzawoacuter zwrotny prosty 4- przewoacuted rozdzielczy goacuterny 5- zawoacuter przelotowy 6-pion wodociągowy 7-odgałęzienie 8- zawoacuter czerpalny
UKŁAD PIERŚCIENIOWY
Schemat instalacji wodociągowej pierścieniowej
1- pion zasilający zbiornik goacuterny 2- zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym 3 ndashzawoacuter zwrotny prosty 4- przewody rozdzielcze goacuterne 5- zawoacuter przelotowy 6-pion wodociągowy 7-odgałęzienie 8- zawoacuter czerpalny 9- przewoacuted rozdzielczy dolny
Rozpatrując układy wewnętrznych instalacji wodociągowych w aspekcie wysokości podnoszenia wody i dopuszczalnej wysokości ciśnienia w instalacjach wodociągowych możemy dokonać podziału na
instalacje jednostrefowe
instalacje wielostrefowe
INSTALACJE JEDNOSTREFOWE
Schemat zasilania jednostrefowego w układach chwilowego spadku ciśnienia poniżej wymaganego w sieci ulicznej
1 przewoacuted rozdzielczy (dolny) 2 pion zasilający zbiornik goacuterny 3 zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym 4 zawoacuter zwrotny prosty
5 pion wodociągowy 6 odgałęzienie 7 zawoacuter przelotowy
INSTALACJE JEDNOSTREFOWE
Rys Schemat zasilania jednostrefowego w układach chwilowego spadku ciśnienia poniżej wymaganego w sieci ulicznej
1 przewoacuted rozdzielczy (dolny) 2pion wodociągowy 3 odgałęzienie 4 zawoacuter czerpalny 5 zawoacuter zwrotny 6 zestaw do podwyższania ciśnienia
INSTALACJE DWUSTREFOWE
Rys Schemat wewnętrznej dwustrefowej instalacji wodociągowej (pierwsza strefa zasilana bezpośrednio z zewnętrznej sieci wodociągowej- układ instalacji z rozdziałem dolnym druga strefa zasilana przy pomocy zestawu podwyższającego ciśnienie- układ instalacji z rozdziałem dolnym)
1 przewoacuted rozdzielczy dolny( w pierwszej strefie) 2 zawoacuter zwrotny 3 zestaw podwyższający ciśnienie 4 zawoacuter przelotowy 5 pion wodociągowy ( pierwsza strefa) 6 odgałęzienie 7 zawoacuter czerpalny 8pion zasilający instalacje wodociągową drugiej strefy 9 przewoacuted rozdzielczy w drugiej strefie
INSTALACJE DWUSTREFOWE
Rys Schemat wewnętrznej dwustrefowej instalacji wodociągowej (pierwsza strefa bezpośrednio zasilana z zewnętrznej sieci wodociągowej- układ instalacji z rozdziałem dolnym druga strefa zasilana przez zbiornik goacuterny otwarty-układ instalacji z rozdziałem goacuternym) 1przewoacuted rozdzielczy dolny( w pierwszej strefie) 2 zawoacuter przelotowy 3 pion wodociągowy ( w pierwszej strefie)4odgałęzienie 5 zawoacuter czerpalny 6 zawoacuter zwrotny 7 pompa z silnikiem
elektrycznym 8 pion zasilający zbiornik goacuterny otwarty( drugiej strefy) 9zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym 10przewoacuted rozdzielczy goacuterny( w drugiej strefie) 11 pion wodociągowy rozdziału goacuternego ( w drugiej strefie)
INSTALACJE DWUSTREFOWE
Rys Schemat wewnętrznej dwustrefowej instalacji wodociągowej (pierwsza strefa bezpośrednio zasilana z zewnętrznej sieci wodociągowej- układ instalacji z rozdziałem goacuternym druga strefa zasilana przez zestaw do podwyższania ciśnienia- układ z rozdziałem goacuternym)1przewoacuted rozdzielczy dolny( w pierwszej strefie) 2 zawoacuter zwrotny 3 zestaw do podwyższania ciśnienia 4zawoacuter przelotowy 5 pion wodociągowy (pierwszej strefy) 6 odgałęzienie 7 zawoacuter czerpalny 8 pion zasilający drugą strefę9przewoacuted rozdzielczy goacuterny 10zawoacuter przelotowy11 pion wodociągowy drugiej strefy 12zawoacuter odcinający(
oddziela układy zasilane- przepływ wody w pionie pierwszej strefy od drugiej strefy)
INSTALACJE WIELOSTREFOWE
Rys Schemat wielostrefowej i wewnętrznej instalacji wodociągowej 1 przewoacuted rozdzielczy dolny( pierwsza strefa zasilania) 2 pion wodociągowy (pierwsza strefa) 3 odgałęzienie 4 zawoacuter czerpalny 5 pion zasilający druga
strefę 6 przewoacuted rozdzielczy dolny (drugiej strefy) 7 pion zasilający trzecia strefę 8 przewoacuted rozdzielczy dolny( trzeciej strefy) 9 zespoacuteł podwyższania ciśnienia dla pierwszej strefy 10 zespoacuteł podwyższania ciśnienia dla drugiej strefy 11 zespoacuteł podwyższania ciśnienia dla trzeciej strefy
INSTALACJE WIELOSTREFOWE
Rys Schemat wielostrefowej wewnętrznej instalacji wodociągowej układ stref z rozdziałem goacuternym
1pompa z silnikiem elektrycznym zasilająca zbiornik goacuterny otwarty trzeciej strefy 2 pompa z silnikiem elektrycznym zasilająca zbiornik goacuterny otwarty drugiej strefy 3 pompa z silnikiem elektrycznym zasilająca zbiornik goacuterny otwarty pierwszej strefy 4 pion zasilający zbiornik goacuterny otwarty pierwszej strefy 5zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym ( pierwszej strefy) 6 przewoacuted rozdzielczy goacuterny ( pierwszej strefy) 7 pion wodociągowy (pierwsza
strefa) 8 odgałęzienie 9 zawoacuter czerpalny 10 pion zasilający zbiornik goacuterny otwarty (drugiej strefy) 11 zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym (druga strefa) 12przewoacuted rozdzielczy goacuterny (druga strefa) 13 pion zasilający zbiornik goacuterny otwarty(trzecia strefa) 14 zbiornik goacuterny
otwarty z zaworem pływakowym (trzecia strefa) 15 przewoacuted rozdzielczy goacuterny (trzecia strefa)
INSTALACJE WIELOSTREFOWE
Schemat wielostrefowej wewnętrznej instalacji wodociągowej Układ stref pierścieniowy z jednym przewodem zasilającym
1 przewoacuted zasilający zbiorniki goacuterne pierwszej drugiej i trzeciej strefy 2 zbiornik goacuterny otwarty pierwszej strefy 3 zawoacuter 4 instalacja pierścieniowa pierwszej strefy 5 zbiornik goacuterny otwarty drugiej strefy 6 zawoacuter 7 instalacja pierścieniowa drugiej strefy 8 zbiornik goacuterny otwarty trzeciej strefy 9 zawoacuter czerpalny 10 instalacja pierścieniowa trzeciej strefy 11 odgałęzienie 12 zawoacuter czerpalny13
pompa z silnikiem elektrycznym
GŁOacuteWNE ZASADY PROWADZENIA INSTALACJI WODOCIĄGOWYCH
roacutewnolegle i prostopadle do ścian i stropoacutew
z jak najmniejszą ilością załamań
po trasach najkroacutetszych
przy wewnętrznych ścianach budynku
przejścia rur przez przegrody należy wyposażyć w tuleje ochronne
Instalacje zimnej i ciepłej wody mogą być rozprowadzone w następujący sposoacuteb
natynkowo ndash czyli po wierzchu ścian i przegroacuted budowlanych
w bruzdach ściennych
w szlichcie podłogowej
w pionowych szachtach i kanałach ściennych
SPOSOBY PROWADZENIA INSTALACJI
Prowadzenie instalacji w piwnicach i pod stropami
Prowadzenie rur w korytkach gdzie wydłużenia są kompensowane poprzez wyboczanie się rur
Prowadzenie rur z odgałęzieniami na łupinach wsporczych
Prowadzenie pionoacutew w szachtach instalacyjnych
Prowadzenie oraz mocowanie pionoacutew
w szachtach instalacyjnych
Układ troacutejnikowy Układ rozdzielaczowy
UKŁAD TROacuteJNIKOWY
Prowadzenie rur instalacji wodociągowej w układzie troacutejnikowym
Sposoacuteb prowadzenia przewodoacutew w węźle
sanitarnym
UKŁAD TROacuteJNIKOWY
UKŁAD TROacuteJNIKOWY
UKŁAD ROZDZIELACZOWY
Prowadzenie rur instalacji wodociągowej w układzie rozdzielaczowym
UKŁAD ROZDZIELACZOWY
UKŁAD OBWODOWY
Podpora stała
Podpora przesuwna
Przykład prowadzenia pionu instalacyjnego bez kompensatoroacutew z uwzględnieniem wyboczenia (linią przerywaną oznaczono przykładowy przewidywany kształt pionu po osiągnięciu temperatury czynnika roboczego)
Oznaczenia PP - podpora przesuwnaPS - podpora stała
ELEMENTY INSTALACJI WODOCIĄGOWYCH
Elementy instalacji wodociągowych
Przyłącze wodociągowe
Zestaw wodomierza głoacutewnego
Filtr wody zawoacuter antyskażeniowy zawory odcinające (armatura)
Przewody rozdzielcze (rozprowadzające)
Przewody pionowe (piony wodociągowe)
Przewody w pomieszczeniach sanitarnych (połączenia od pionu do punktoacutew czerpalnych)
Punkty czerpalne (baterie czerpalne i zawory)
Przyłącza do budynku 1-linia zabudowy 2- linia rozgraniczająca 3-sieć wodociągowa 4-sieć kanalizacyjna 5-zestaw wodomierzowy 6-studzienka rewizyjna
Sposoacuteb przeprowadzenia przewodu przez ścianę zewnętrzną
Podział wodomierzy
W obudowie
zamkniętej Z wyjmowaną
wstawką
pomiarową
instalowane
poziomo
kolanowe
Podział wodomierzy
1 Wodomierz działający na zasadach mechanicznych przeznaczony do wody
a) zimnej o temperaturze od 0 degC do 30 degC
b) ciepłej o temperaturze od 30 degC do 90 degC
c) gorącej o temperaturze od 30 degC do 130 degC albo od 30 degC do 180 degC
2 Wodomierz działający na zasadach elektronicznych lub mechanicznych z urządzeniami elektronicznymi albo bez przeznaczony do wody zimnej o temperaturze od 0 degC do 30 degC
Wodomierze mieszkaniowe (JS) Wodomierz powinien być zamontowany w położeniu roboczym zgodnie z oznakowaniem umieszczonym na wodomierzu przez producenta H - oznacza pozycję pracy wodomierza w poziomie V - oznacza pozycję pracy wodomierza w pionie Litera znajdująca się na tarczy wodomierza A B C lub D - oznacza klasę obciążeń wodomierza
Wodomierz sprzężony roacutewnolegle 1-wodomierz głoacutewny śrubowy 2-wodomierz boczny skrzydełkowy 3-zawoacuter zmiennego obciążenia
1 Wodomierze działające na zasadach mechanicznych przeznaczone do wody charakteryzują następujące strumienie
1) maksymalny strumień objętości (Qmax)
2) nominalny strumień objętości (Qn)
3) pośredni strumień objętości (Qt)
4) minimalny strumień objętości (Qmin)
2 Stosunek QmaxQn powinien wynosić 2
3 Rozroacuteżnia się cztery klasy metrologiczne wodomierzy klasa A klasa B klasa C klasa D
4 Klasy metrologiczne wodomierzy w zależności od wartości stosunku QminQn i QtQn
Q (q)-strumień objętości - objętość wody przepływającej przez wodomierz w przyjętej jednostce czasu
Qmax (qmax) -maksymalny strumień objętości - największy strumień objętości przy ktoacuterym wodomierz może pracować w kroacutetkim czasie bez uszkodzenia i przekroczenia błędoacutew granicznych dopuszczalnych oraz wartości maksymalnej straty ciśnienia
Qn (qn) nominalny strumień objętości - strumień objętości roacutewny połowie maksymalnego strumienia objętości przy ktoacuterym wodomierz może pracować przy przepływie ciągłym lub przerywanym i jego wskazania mieszczą się w granicach błędoacutew granicznych dopuszczalnych
Qt (qt) pośredni strumień objętości - strumień objętości dzielący zakres obciążeń pomiarowych na przedział goacuterny i dolny przy ktoacuterym błąd graniczny dopuszczalny zmienia wartość
Qmin (qmin ) minimalny strumień objętości- strumień objętości powyżej ktoacuterego wskazania wodomierza nie powinny przekraczać błędoacutew granicznych dopuszczalnych
Zakres obciążeń pomiarowych wodomierza - zakres strumienia objętości wodomierza zawarty między maksymalnym strumieniem objętości a minimalnym strumieniem objętości
Krzywa błędoacutew wodomierza
Błędy graniczne dopuszczalne wodomierzy plusmn 2 - w przedziale goacuternym zakresu obciążeń (qt q qmax)
plusmn 5 - w przedziale goacuternym zakresu obciążeń (qmin q qt)
Lokalizacja wodomierza
Doboacuter wodomierza
Aby dobrać wodomierz należy
ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe
ustalić umowny przepływ obliczeniowy dla wodomierza qw m3h
qw = 2 q
Doboacuter wodomierza
Doboacuter wodomierza
dla dobranego wodomierza ustalić w oparciu o dane producenta wodomierzy stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez wodomierz
Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem
PN-EN 1717 - Ochrona przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody w instalacjach wodociągowych i ogoacutelne wymagania dotyczące urządzeń zapobiegających zanieczyszczaniu przez przepływ zwrotny
Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem
Podział płynoacutew ktoacutere mają lub mogą mieć kontakt z wodą do picia
Kategoria 1
Woda wypływająca bezpośrednio z sieci wodociągowej przeznaczona do użytkowania przez człowieka do celoacutew konsumpcyjnych
Kategoria 2
Płyn nie stanowiący bakteriologicznego lub toksycznego zagrożenia dla człowieka
Kategoria 3
Płyn stanowiący pewne zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność co najmniej jednej substancji toksycznej lub bardzo toksycznej o LD50gt200 mgkg wagi ciała
Kategoria 4
Płyn stanowiący pewne zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność co najmniej jednej substancji toksycznej lub bardzo toksycznej o LD50200 mgkg wagi ciała lub też co najmniej jednej substancji radioaktywnej mutagennej lub rakotwoacuterczej
Kategoria 5
Płyn stanowiący zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność substancji mikrobiologicznych bądź wirusowych
Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem
Przepływ zwrotny wywołany spadkiem ciśnienia w sieci wodociągowej
Potencjalne źroacutedła zanieczyszczenia wody wodociągowej
XY
1- sieć wodociągowa
2- urządzenie zabezpieczające
X-rodzina zabezpieczenia
Y-typ zabezpieczenia
Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody
Aby dobrać zabezpieczenie należy
określić kategorię płynu
określić rodzaj zabezpieczenia wg normy
ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe
dobrać zawoacuter zwracając uwagę na średnicę wodomierza
Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody
dla dobranego zaworu ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez zawoacuter
Filtr
Doboacuter filtra
Aby dobrać filtr należy
ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe
dobrać filtr zwracając uwagę na średnicę wodomierza i zaworu antyskażeniowego
Doboacuter filtra
dla dobranego filtra ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez filtr
INSTALACJE KANALIZACYJNE
Rodzaje instalacji kanalizacyjnych
1 Kanalizacja sanitarna (bytowo ndash gospodarcza)
2 Kanalizacja deszczowa
3 Kanalizacja technologiczna
ścieki przed wprowadzeniem do kanalizacji
sanitarnej wymagają wstępnego oczyszczenia w
specjalnych urządzeniach
Odprowadzenie ściekoacutew z nieruchomości może być
realizowane na dwa sposoby
systemem ogoacutelnospławnym (zbiorczym)
lub systemem rozdzielczym
Kanalizacja ogoacutelnospławna odprowadza zaroacutewno ścieki
sanitarne (bytowe) jak i deszczowe
W kanalizacji rozdzielczej ścieki sanitarne i deszczowe
odprowadzane są rozdzielnie
Schemat kanalizacji ogoacutelnospławnej
KS1 KS2
Kanał ogoacutelnospławny
RD1 RD2
linia regulacyjna
ST1
ST2
Schemat kanalizacji rozdzielczej
KS1 KS2
Kanał sanitarny
Kanał deszczowy
RD1 RD2
linia regulacyjnaST1
ST2
SD1
SD2
Podział instalacji kanalizacyjnej
Instalację kanalizacyjną można podzielić na
zewnętrzną (na terenie nieruchomości lecz poza budynkiem)
wewnętrzną (w budynku)
Podział ten wydaje się oczywisty ale jest istotny przy doborze materiału instalacyjnego - nie każdy materiał sprawdzający się wewnątrz nadaje się do stworzenia instalacji zewnętrznej
Granicą między instalacją wewnętrzną a zewnętrzną jest tzw czyszczak głoacutewny (rewizja głoacutewna)
Przewody domowej
instalacji kanalizacyjnej
Przykanalik (przyłącze kanalizacyjne) ndash jest to odcinek ktoacutery łączy kanalizację na terenie nieruchomości z siecią kanalizacyjną
Najczęściej przykanalik włączany jest do studzienki (rewizyjnej lub włazowej) ktoacutera stanowi uzbrojenie sieci Możliwe jest też przyłączenie przez wpust boczny lub złącze siodłowe
Przewody domowej
instalacji kanalizacyjnej
Przykanaliki oznaczane są znakami informacyjnymi Na znaku podana jest średnica (w mm) spadek przyłącza (w promilach) oraz jego długość (w m) Granicą między siecią a instalacją jest położona w pobliżu granicy nieruchomości pierwsza studzienka licząc od strony budynku
Sieć i przykanalik
w przypadku istnienia studzienki rewizyjnej
przykanalikstudzienka rewizyjna
linia
reg
ulac
yjnastudzienka kanalizacyjna
sieć kanalizacyjna
budy
nek
instalacja
zewnętrzna
Sieć i przykanalik
w przypadku braku studzienki rewizyjnej (wg nowych przepisoacutew w przypadku braku studzienki rewizyjnej
przykanalik to odcinek biegnący od granicy budynku do granicy
nieruchomości)
linia
reg
ulac
yjnastudzienka kanalizacyjna
sieć kanalizacyjna
budy
nek
przykanalik
sieć kanalizacyjna
Instalacja kanalizacyjna składa się z 1 poziomoacutew (przewodoacutew odpływowych) ndash są to przewody
prowadzone z odpowiednim spadkiem ktoacutere odprowadzają
ścieki z pionoacutew wpustoacutew podłogowych itp do przykanalika
lub sieci zewnętrznej
2 pionoacutew (przewodoacutew spustowych) ndash są to przewody prowadzone
przez jedną lub kilka kondygnacji odprowadzające ścieki
z podejść kanalizacyjnych wpustoacutew dachowych lub rynien
do przewodoacutew odpływowych
3 podejść kanalizacyjnych ndash przewody odprowadzające ścieki
z przyboroacutew i urządzeń sanitarnych do pionoacutew lub poziomoacutew
kanalizacyjnych
podejścia pojedyncze
podejścia zbiorowe
Kanalizacja sanitarna grawitacyjna
Odprowadza wodę zanieczyszczoną (ścieki) w wyniku jej wykorzystania odpływającą z ustępoacutew spłukiwanych natryskoacutew wanien bidetoacutew zlewoacutew umywalek wpustoacutew podłogowych i innych urządzeń występujących w gospodarstwie domowym
Projektowanie kanalizacji sanitarnej odbywa się w oparciu o normę
PN ndash EN 12056 ndash 2 grudzień 2002
Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew
Część 2 Kanalizacja sanitarna projektowanie układu i obliczenia
oraz w przypadku braku informacji o normę
PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania
w projektowaniu
Podejścia kanalizacyjne ndash łączą
odpływ z pionem kanalizacyjnym
Podejścia
niewentylowane - należy montować ze spadkiem wynoszącym od 2 do 15
wentylowane ndash można zastosować tu mniejsze spadki zgodnie z przywołaną normą ale wymagają dodatkowego przewodu wentylującego
Najczęściej projektuje się podejścia niewentylowane Ich długość w typowym rozwiązaniu stosowanym w Polsce nie powinna przekraczać 30 m a w przypadku miski ustępowej 10 m po długości przewodu
W przypadku dłuższych podejść albo zwiększa się średnicę albo projektuje się podejścia wentylowane za pomocą np zaworoacutew napowietrzających
Nowa norma wprowadza cztery typy systemoacutew kanalizacyjnych jakie można spotkać w poszczegoacutelnych krajach Unii Europejskiej
W Polsce stosuje się tradycyjnie system I
System Nazwa Cechy
I
System pojedynczego pionu
z podejściami częściowo
wypełnionymi
bull jeden pion kanalizacyjny
bull wypełnienie przewodoacutew 50
II
System pojedynczego pionu
z podejściami o mniejszej
średnicy
bull jeden pion kanalizacyjny
bull wypełnienie przewodoacutew 70
III
System pojedynczego pionu
z podejściami całkowicie
wypełnionymi
bull jeden pion kanalizacyjny
bull wypełnienie przewodoacutew 100
bull każde urządzenie podłączone
oddzielnie do pionu
IV System oddzielnych pionoacutew
kanalizacyjnych
bull dwa piony ndash jeden odprowadzający
ścieki czarne z ustępoacutew spłukiwanych
i pisuaroacutew i drugi odprowadzający
pozostałe ścieki
bull wypełnienie przewodoacutew jak dla
systemoacutew I II lub III
Średnice nominalne podejść pojedynczych dobiera się w zależności od typu przyłączonego przyboru sanitarnego lub urządzenia w typowych
rozwiązaniach w Polsce wg tabeli Urządzenie DN [mm]
Umywalka bidet 40
Zlewozmywak
zmywarka pralka
wanna natrysk 50
Miska ustępowa 100
Minimalna średnica podejścia pojedynczego zdeterminowana jest przez jego długość wysokość spadania i ilość zmian kierunku zgodnie z tabelą
DN Lmax
[m] H [m]
trzy zmiany
kierunku
40
50 30 lt10
70 50 lt10
100 50 lt30
H
L
Jeśli powyższe wymiary są przekroczone lub istnieje konieczność zastosowania więcej niż trzech zmian kierunku prowadzenia przewodoacutew należy wybrać kolejną większą średnicę nominalną
Średnice nominalne podjeść zbiorowych
Zależą od natężenia przepływu ściekoacutew w projektowanym
podejściu i od zastosowanego systemu Wybierając system
należy kierować się dostępnymi na rynku przyborami trudno
bowiem wyobrazić sobie podłączanie przyboru sanitarnego
z odpływem np 40mm do przewodu o średnicy mniejszej
Utrudniałoby to swobodny odpływ ściekoacutew z tego przyboru
Natężenie przepływu ściekoacutew sanitarnych Qww
wyznacza się dla danego odcinka instalacji zgodnie
z zależnością
]sl[DUKQww
gdzie K ndash wspoacutełczynnik częstości
DU ndash odpływ jednostkowy [ls] z urządzenia
UWAGA Qww DUmax jeśli nie to Qww = DUmax
Odpływy jednostkowe DU
Odpływy jednostkowe DU -cd
Typowe wspoacutełczynniki częstości K
Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia
z przewodami odpływowymi Piony kanalizacyjne należy prowadzić bez zmiany średnicy i kierunku na całej długości w szachtach sanitarnych
U podstawy każdego pionu przed przejściem w przewoacuted odpływowy należy zamontować otwoacuter rewizyjny (czyszczak) umożliwiający dostęp do wnętrza przodu
W przypadku kanalizacji sanitarnej każdy pion musi być wentylowany w celu wyroacutewnania ciśnienia w instalacji
Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia
z przewodami odpływowymi Wentylację pionu zapewnia
przewoacuted wentylacyjny zakończony rurą wywiewną wyprowadzoną ponad połać dachu
zawoacuter napowietrzający ndash rozwiązanie dozwolone do stosowania w przypadku braku możliwości wyprowadzenia pionu ponad dach można takie rozwiązanie stosować przy spełnieniu następujących warunkoacutew
piony mają wysokość 4 do 5 kondygnacji
ostatni pion licząc od najdalszego w stosunku do kanału oraz co piąty w budynku jest zakończony rurą wywiewną
Elementy pionu kanalizacyjnego
troacutejniki doprowadzające ścieki z podejść kanalizacyjnych
czyszczak prze zmianą kierunku prowadzenia ściekoacutew ndash około 05 nad posadzką przed przejściem w przewoacuted odpływowy
rura prosta o niezmiennej średnicy na całej długości
zawoacuter napowietrzający lub rura wywiewna
W systemie kanalizacji sanitarnej wyroacuteżnić można
piony z wentylacją głoacutewną ndash zakończone rurą wywiewną lub zaworem napowietrzającym
piony z wentylacją obejściową ndash piony z dodatkowym przewodem wentylacyjnym prowadzonym obok pionu spustowego i połączonym z rurą wywiewną
Średnica pionu zależy od wybranego systemu wentylacji i obliczonego natężenia przepływu ściekoacutew dla całego pionu
Należy pamiętać o tym że minimalna średnica pionu nie może być mniejsza od średnicy największego podejścia
W typowych rozwiązaniach w Polsce minimalna średnica pionu wynosi 70mm a dla pionoacutew prowadzących ścieki z misek ustępowych 100mm
Oczywiście w tabelach należy sprawdzić czy średnicy nie należy zwiększyć ze względu na obliczoną wartość Qww
Piony z wentylacją głoacutewną
Piony z wentylacją obejściową
Przewody odpływowe
(poziomy kanalizacyjne)
Wśroacuted przewodoacutew odpływowych wyroacuteżniamy przewoacuted głoacutewny oraz przewody drugorzędne Każdy przewoacuted drugorzędny powinien być oddzielnie podłączony do głoacutewnego pod kątem 45deg
Wszystkie przewody prowadzone są najkroacutetszą drogą przeważnie wzdłuż przegrody budowlanej oraz koniecznie z zachowaniem odpowiedniego spadku
Przewody odpływowe
(poziomy kanalizacyjne)
Spadek powinien być jednakowy na całej długości co zapewnia samooczyszczanie się przewodu
Przyjęte jest że rury układa się kielichem w kierunku przeciwnym do spływu ściekoacutew
Rewizje kanalizacyjne powinno się montować
co 15 m na rurach średnicy od 100 do 150 mm
przed każdym uskokiem poziomu
Rury prowadzone przez murowane ścianki muszą być ułożone prostopadle do przegrody
Na przewody z tworzyw sztucznych powinno się w miejscach przejść dodatkowo nałożyć tuleje ochronne Umożliwią one rurom pewien ruch zabezpieczając instalację przed uszkodzeniami mechanicznymi
Przestrzeń pomiędzy tuleją a rurą powinno się zabezpieczyć izolacją
Jeśli przewody kanalizacyjne z tworzyw sztucznych układane są w sąsiedztwie przewodoacutew wydzielających ciepło powinny być osłonięte otulinami izolacyjnymi w celu zabezpieczenia przed przegrzewaniem
Przewody poziome i przykanaliki powinny być ułożone poniżej strefy przemarzania gruntu czyli na głębokości 80-140 cm zależnie od regionu kraju
Jeśli przewody prowadzone są w pomieszczeniach w ktoacuterych temperatura może spadać poniżej 0degC muszą być odpowiednio zabezpieczone przed przemarzaniem
Dla przewodoacutew prowadzonych na zewnątrz budynku należy pamiętać że warstwa gruntu pokrywającego rury kanalizacyjne powinna być o 10-20 cm większa od głębokości przemarzania gruntu jeśli przewody układa się wyżej to powinny być zaizolowane termicznie
Rury kanalizacyjne układane na zewnątrz budynku powinny być oddalone
od innych przewodoacutew co najmniej
15 m od przewodoacutew gazowych i wodociągowych
08 m od kabli energetycznych
05 m od kabli telekomunikacyjnych
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qww z uwzględnieniem następujących zasad
1 dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 05
2 dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 07
3 minimalna prędkość przepływu ściekoacutew wynosi 07 ms stąd
wynika prowadzenie przewodoacutew z odpowiednim do średnicy
spadkiem w kierunku sieci zewnętrznej
4 minimalna średnica przewodu zewnętrznego wynosi 010m
a przykanalika 015m
Dobierając średnice przewodoacutew odpływowych należy stosować
tabelę z wartościami natężenia przepływu Q0 i prędkości
przepływu v0 dla przewodoacutew o przekroju kołowym przy
pełnym wypełnieniu i wykres Manninga
=QQ0
=vv0
hd
Q
v
(hd)
1
23
4
Przykład obliczeniowy Obliczeniowe natężenie sciekoacutew sanitarnych wynosi Qww= 50 ls Na podstawie tabeli 1 QwwQ0 = 50 2014 = 025 Z wykresu odczytujemy
V = 085V0 = 085114 = 097 ms przy napełnieniu hd = 037
Zakresy dopuszczalnych spadkoacutew przewodoacutew odpływowych
DN 0100 m ndash i = 20 - 100
DN 0150 m ndash i = 15 - 150
Urządzenia dodatkowe w kanalizacji sanitarnej
W przypadku odprowadzania ściekoacutew bytowo gospodarczych do zewnętrznej sieci typu ogoacutelnospławnego w pomieszczeniach położonych na najniższych kondygnacjach w budynku może dojść do zalania spowodowanego wstecznym przepływem ściekoacutew w wyniku intensywnych opadoacutew deszczu Dlatego też w tego typu instalacjach na przewodach kanalizacyjnych odprowadzających ścieki z pomieszczeń na najniższej kondygnacji stosować należy zasuwy burzowe ktoacutere chronią instalację przed przepływem zwrotnym
Materiały w kanalizacji sanitarnej
Instalacja kanalizacyjna może być wykonana z roacuteżnych materiałoacutew ale
zawsze rury i połączenia powinny być szczelne i odporne na korozję
Obecnie najpopularniejszym materiałem używanym do budowy instalacji
wewnętrznej jest tworzywo sztuczne Rury kanalizacyjne produkuje się z
polipropylenu (PP)
roacuteżnych odmian polichlorku winylu (PVC)
Polietylenu wysokiej gęstości (PE-HD)
żywicy poliestrowej wzmacnianej włoacuteknem szklanym (GRE)
Innymi materiałami stosowanymi w kanalizacji sanitarnej są
żeliwo
kamionka
beton
Kanalizacja deszczowa
Odprowadza wody opadowe z dachoacutew i terenoacutew przyległych do nieruchomości (podjazdy tarasy parkingi itp)
Projektowanie kanalizacji deszczowej odbywa się w oparciu o normę
PN ndash EN 12056 ndash 3 grudzień 2002
Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew
Część 3 Przewody deszczowe Projektowanie układu i obliczenia
oraz w przypadku braku informacji o normę
PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania w projektowaniu
Odprowadzanie wody z dachu stromego
W przypadku dachoacutew budynkoacutew niskich (do 5 kondygnacji) ktoacutere mają odpowiednie nachylenie (przyjmuje się że powyżej 8) najczęstszym sposobem odprowadzania wody deszczowej jest zastosowanie systemu rynnowego
Zadaniem deszczowej instalacji kanalizacyjnej jest zebranie wody z dachu i odprowadzenie jej do sieci kanalizacji deszczowej lub do gruntu System rynnowy polega na naturalnym (grawitacyjnym) spływie woacuted po połaci dachowej skąd jest przejmowana przez system rur System ten roacutewnież pracuje grawitacyjnie Umowną granicą instalacji deszczowej jest wylewka z ktoacuterej woda może być skierowana do sieci kanalizacji deszczowej (ogoacutelnospławnej) lub na grunt
Podstawowe elementy
instalacji kanalizacji deszczowej
Rynny - przewody o przekroju otwartym (okrągłym prostokątnym eliptycznym trapezowym okapowym) biegnące wzdłuż krawędzi dachu Zadaniem rynien jest zebranie wody opadowej Rynny prowadzone są z lekkim spadkiem w kierunku narożnikoacutew budynku dzięki czemu woda nie wylewa się za krawędzie tylko płynie w kierunku rur spustowych
Instalacja kanalizacji deszczowej składa się z następujących elementoacutew
Rury spustowe ndash pionowe odcinki przewodoacutew o przekroju zamkniętym (najczęściej okrągłym lub prostokątnym) Zadaniem rur spustowych jest zebranie wody płynącej rynnami i odprowadzenie ich poza budynek
Odpływy ndash elementy za pomocą ktoacuterych rynny przechodzą w rury spustowe Odpływ jest odcinkiem rynny w ktoacuterym wykonany jest obrobiony otwoacuter odpowiedniego kształtu pozwalający na włączenie rury spustowej Można wyroacuteżnić odpływy przelotowe oraz odpływy końcowe ( na narożnikach pomieszczeń) Pozwalają na mocowanie rur spustowych
Narożniki do rynien ndash umożliwiają połączenie rynien w narożnikach budynku Właściwy montaż narożnikoacutew jest bardzo ważny dla właściwej pracy rynien (ruchoacutew pod wpływem temperatury) Wylewki ndash kształtki ktoacuterymi kończy się rura spustowa Wylewka może być włą- czona do kanalizacji deszczowej bądź znajdować się nad gruntem
Łączniki do rynien - złączki zwykłe uszczelkowe i korekcyjne Ponieważ montaż rynien wymaga pozostawiania tzw dylatacji (odstępoacutew) złączki korekcyjne lub uszczelkowe umożliwiają wykonanie takich połączenia z dylatacją
Łączniki do rur spustowych - kolana troacutejniki redukcje mufy mufy redukcyjne Mufy służą do włączania rur spustowych do odpływoacutew zadaniem muf redukcyjnych jest połączenie rury spustowej i odpływu o roacuteżnych średnicach Kolana pozwalają na zmianę kierunku rury spustowej Troacutejniki umożliwiają włączanie do rur spustowych wyposażenia dodatkowego
Haki i obejmy - zadaniem tych elementoacutew jest mocowanie rynien i rur spustowych do dachoacutew i ścian
Elementy wykończeniowe i dodatkowe -
zadaniem tych elementoacutew jest wykończenie
systemu lub uzupełnienie jego pracy
Przykładami mogą tu być
dekiel służący do zakończenia rynny
filtr siatkowy montowany na rurze
spustowej zatrzymujący
zanieczyszczenia
czyszczak (rewizja) umożliwiający
przegląd i czyszczenie rury spustowej
(na zdjęciu)
odprowadzenie do kanalizacji deszczowej
Jednym ze sposoboacutew odprowadzenia wody jest podłączenie systemu rynnowego do kanalizacji deszczowej
Woacutewczas na dolnym odcinku rury spustowej mniej więcej 03-08 m ponad terenem należy zamontować rewizję (czyszczak) Rewizja ma wewnątrz kratkę na ktoacuterej zbierają się liście i inne zanieczyszczenia spływające z rynny
Rura spustowa z rewizją przyłączona jest do przewodoacutew odpływowych a te łączą się z kanalizacją Średnica przewodoacutew musi być co najmniej roacutewna średnicy rur spustowych i najczęściej wynosi 100-150 mm Głębokość na jakiej powinno się układać rury zależy od strefy przemarzania i wynosi 1-14 m System taki nie ma blokady przedostawania się zapachoacutew dlatego lepiej nie podłączać go do kanalizacji ogoacutelnospławnej
Innym sposobem odprowadzenia wody bezpośrednio do kanalizacji jest podłączenie rury spustowej do osadnika rynnowego Wyposażony jest on w klapkę ktoacutera stanowi blokadę zapachową i wyciągany kosz w ktoacuterym gromadzą się większe zanieczyszczenia takie jak liście
Gdy brak sieci kanalizacji deszczowej lub ogoacutelnospławnej woda deszczowa powinna być bezpiecznie rozprowadzona po terenie posesji ale tak żeby nie spływała na sąsiednie działki
Odprowadzanie wody z dachu
płaskiego
W przypadku dachoacutew budynkoacutew wysokich (powyżej 5 kondygnacji) oraz dachoacutew o małym nachyleniu (przyjmuje się że poniżej 8) najczęstszym sposobem odprowa-dzania wody deszczowej jest system odwadniania oparty na wpustach dachowych
Wpusty dachowe pełnią rolę dachowych odwodnień punkto-wych tzn zbierają wodę z pewnej powierzchni w jednym punkcie
Odprowadzanie wody z dachu
płaskiego Woda jest odprowadzana do rury spustowej biegnącej wewnątrz budynku a stamtąd do kanalizacji deszczowej lub poza budynek do gruntu Aby odwodnienie dachu płaskiego pracowało prawidłowo wpust powinien znaleźć się w najniższym punkcie dachu a spadek w jego kierunku powinien wynosić co najmniej 3 Oproacutecz zasadniczego wpustu powinien być wpust awaryjny ktoacutery przejmie wodę w przypadku zatkania wpustu głoacutewnego Na dachu powinna być co najmniej jedna para wpustoacutew Zasady projektowania moacutewią że wpusty należy rozmieszczać co 25 m
Obliczanie kanalizacji deszczowej
Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qr (qd) [ls]
rAC
10000
IAQr
gdzie ψ lub C ndash wspoacutełczynnik spływu przyjmowany wg nowej normy jako 10 (w starej zależny od nachylenia dachu i rodzaju powierzchni odwadnianej)
A ndash efektywna powierzchnia dachu lub powierzchnia odwadniana [m2]
I ndash w starej normie miarodajne natężenie deszczu [l(sha)] przyjmowane I 300 l(sha)
r ndash natężenie opadoacutew atmosferycznych [l(sm2)] przyjmowane albo na podstawie danych statystycznych albo wg tabeli 1 w nowej normie po przemnożeniu przez wspoacutełczynnik ryzyka podany w tabeli 2
Wymiarowanie rynien i rur spustowych
1 Przewody spustowe ndash średnicę należy dobrać tak aby obliczona wartość odpływu ściekoacutew Qr nie przekraczała wartości Qrmax (qdmax) a powierzchnia odwadniana A powierzchni Amax zestawionych w tabeli w normie PN ndash 92B ndash 01707
2 Wg starej normy rynny powinny mieć średnice minimum 150 mm (dotyczy to budynkoacutew wielorodzinnych)
Efektywna
powierzchnia dachu
odwadniana przez
rynnę A [m2]
Szerokość rynny [mm] Średnica rury
spustowej [mm]
poniżej 20 70 50
20 ndash 57 100 (lub 125) 70
57 ndash 97 125 100
97 - 170 150 100
170 - 243 180 125
Dla budynkoacutew jednorodzinnych średnice rynien i przewodoacutew spustowych można określić w oparciu o efektywną powierzchnię dachu wg tabeli
Średnice poziomoacutew i przykanalikoacutew
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qr z uwzględnieniem następujących zasad
a) dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 07
b) dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 09
c) i d) jak dla kanalizacji sanitarnej
Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej
Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qt (qog) [ls]
Qww ndash natężenie odpływu ściekoacutew sanitarnych
Qr ndash natężenie odpływu ściekoacutew deszczowych
Kanalizacja ogoacutelnospławna to ten fragment ktoacutery odprowadza i ścieki sanitarne i deszczowe do zewnętrznej sieci ogoacutelnospławnej
rwwt QQQ
Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się z uwzględnieniem następujących zasad
a) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt spełnione powinny być warunki
a) i b) jak dla ściekoacutew deszczowych
b) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt obliczeniowa prędkość przepływu
ściekoacutew nie może przekraczać wartości dopuszczalnej ktoacutera wynosi
80 ms ndash dla rur żeliwnych i innych metalowych
40 ms ndash dla rur kamionkowych betonowych i z tworzyw sztucznych
c) dla odpływu tylko ściekoacutew sanitarnych Qww prędkość przepływu
ściekoacutew nie może być mniejsza od vmin = 07 ms
bullRynny z PVC-U
bullRynny z blachy aluminiowej
bullRynny miedziane
bullRynny z blachy stalowej
bullRynny cynkowo-tytanowe
Przekroje rynien a b c) poacutełokragłe d) trapezowy e f) trapezoidalny g) prostokatny h) poacutełokragły leacy
Rodzaje rynien a) okapowa b) koszowa c) gzymsowa d) leacy
UKŁADY INSTALACJI WODOCIĄGOWYCH MOŻNA PODZIELIĆ
W zależności od sposobu
rozprowadzania wody
W zależności od ciśnienia
gwarantowanego
W zależności od wysokości podnoszenia
wody
Biorąc pod uwagę sposoacuteb rozprowadzania wody w instalacjach wewnętrznych wyroacuteżniamy
układ z rozdziałem dolnym
układ z rozdziałem goacuternym
układ pierścieniowy
UKŁAD Z ROZDZIAŁEM DOLNYM
Schemat instalacjo wodociągowej z rozdziałem dolnym
1- przewoacuted rozdzielczy dolny 2- pion wodociągowy 3 ndashodgałęzienie 4- zawoacuter czerpalny 5- zawoacuter przelotowy
UKŁAD Z ROZDZIAŁEM GOacuteRNYM
Schemat instalacji wodociągowej z rozdziałem goacuternym
1- pion zasilający zbiornik goacuterny 2- zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym 3 ndashzawoacuter zwrotny prosty 4- przewoacuted rozdzielczy goacuterny 5- zawoacuter przelotowy 6-pion wodociągowy 7-odgałęzienie 8- zawoacuter czerpalny
UKŁAD PIERŚCIENIOWY
Schemat instalacji wodociągowej pierścieniowej
1- pion zasilający zbiornik goacuterny 2- zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym 3 ndashzawoacuter zwrotny prosty 4- przewody rozdzielcze goacuterne 5- zawoacuter przelotowy 6-pion wodociągowy 7-odgałęzienie 8- zawoacuter czerpalny 9- przewoacuted rozdzielczy dolny
Rozpatrując układy wewnętrznych instalacji wodociągowych w aspekcie wysokości podnoszenia wody i dopuszczalnej wysokości ciśnienia w instalacjach wodociągowych możemy dokonać podziału na
instalacje jednostrefowe
instalacje wielostrefowe
INSTALACJE JEDNOSTREFOWE
Schemat zasilania jednostrefowego w układach chwilowego spadku ciśnienia poniżej wymaganego w sieci ulicznej
1 przewoacuted rozdzielczy (dolny) 2 pion zasilający zbiornik goacuterny 3 zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym 4 zawoacuter zwrotny prosty
5 pion wodociągowy 6 odgałęzienie 7 zawoacuter przelotowy
INSTALACJE JEDNOSTREFOWE
Rys Schemat zasilania jednostrefowego w układach chwilowego spadku ciśnienia poniżej wymaganego w sieci ulicznej
1 przewoacuted rozdzielczy (dolny) 2pion wodociągowy 3 odgałęzienie 4 zawoacuter czerpalny 5 zawoacuter zwrotny 6 zestaw do podwyższania ciśnienia
INSTALACJE DWUSTREFOWE
Rys Schemat wewnętrznej dwustrefowej instalacji wodociągowej (pierwsza strefa zasilana bezpośrednio z zewnętrznej sieci wodociągowej- układ instalacji z rozdziałem dolnym druga strefa zasilana przy pomocy zestawu podwyższającego ciśnienie- układ instalacji z rozdziałem dolnym)
1 przewoacuted rozdzielczy dolny( w pierwszej strefie) 2 zawoacuter zwrotny 3 zestaw podwyższający ciśnienie 4 zawoacuter przelotowy 5 pion wodociągowy ( pierwsza strefa) 6 odgałęzienie 7 zawoacuter czerpalny 8pion zasilający instalacje wodociągową drugiej strefy 9 przewoacuted rozdzielczy w drugiej strefie
INSTALACJE DWUSTREFOWE
Rys Schemat wewnętrznej dwustrefowej instalacji wodociągowej (pierwsza strefa bezpośrednio zasilana z zewnętrznej sieci wodociągowej- układ instalacji z rozdziałem dolnym druga strefa zasilana przez zbiornik goacuterny otwarty-układ instalacji z rozdziałem goacuternym) 1przewoacuted rozdzielczy dolny( w pierwszej strefie) 2 zawoacuter przelotowy 3 pion wodociągowy ( w pierwszej strefie)4odgałęzienie 5 zawoacuter czerpalny 6 zawoacuter zwrotny 7 pompa z silnikiem
elektrycznym 8 pion zasilający zbiornik goacuterny otwarty( drugiej strefy) 9zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym 10przewoacuted rozdzielczy goacuterny( w drugiej strefie) 11 pion wodociągowy rozdziału goacuternego ( w drugiej strefie)
INSTALACJE DWUSTREFOWE
Rys Schemat wewnętrznej dwustrefowej instalacji wodociągowej (pierwsza strefa bezpośrednio zasilana z zewnętrznej sieci wodociągowej- układ instalacji z rozdziałem goacuternym druga strefa zasilana przez zestaw do podwyższania ciśnienia- układ z rozdziałem goacuternym)1przewoacuted rozdzielczy dolny( w pierwszej strefie) 2 zawoacuter zwrotny 3 zestaw do podwyższania ciśnienia 4zawoacuter przelotowy 5 pion wodociągowy (pierwszej strefy) 6 odgałęzienie 7 zawoacuter czerpalny 8 pion zasilający drugą strefę9przewoacuted rozdzielczy goacuterny 10zawoacuter przelotowy11 pion wodociągowy drugiej strefy 12zawoacuter odcinający(
oddziela układy zasilane- przepływ wody w pionie pierwszej strefy od drugiej strefy)
INSTALACJE WIELOSTREFOWE
Rys Schemat wielostrefowej i wewnętrznej instalacji wodociągowej 1 przewoacuted rozdzielczy dolny( pierwsza strefa zasilania) 2 pion wodociągowy (pierwsza strefa) 3 odgałęzienie 4 zawoacuter czerpalny 5 pion zasilający druga
strefę 6 przewoacuted rozdzielczy dolny (drugiej strefy) 7 pion zasilający trzecia strefę 8 przewoacuted rozdzielczy dolny( trzeciej strefy) 9 zespoacuteł podwyższania ciśnienia dla pierwszej strefy 10 zespoacuteł podwyższania ciśnienia dla drugiej strefy 11 zespoacuteł podwyższania ciśnienia dla trzeciej strefy
INSTALACJE WIELOSTREFOWE
Rys Schemat wielostrefowej wewnętrznej instalacji wodociągowej układ stref z rozdziałem goacuternym
1pompa z silnikiem elektrycznym zasilająca zbiornik goacuterny otwarty trzeciej strefy 2 pompa z silnikiem elektrycznym zasilająca zbiornik goacuterny otwarty drugiej strefy 3 pompa z silnikiem elektrycznym zasilająca zbiornik goacuterny otwarty pierwszej strefy 4 pion zasilający zbiornik goacuterny otwarty pierwszej strefy 5zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym ( pierwszej strefy) 6 przewoacuted rozdzielczy goacuterny ( pierwszej strefy) 7 pion wodociągowy (pierwsza
strefa) 8 odgałęzienie 9 zawoacuter czerpalny 10 pion zasilający zbiornik goacuterny otwarty (drugiej strefy) 11 zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym (druga strefa) 12przewoacuted rozdzielczy goacuterny (druga strefa) 13 pion zasilający zbiornik goacuterny otwarty(trzecia strefa) 14 zbiornik goacuterny
otwarty z zaworem pływakowym (trzecia strefa) 15 przewoacuted rozdzielczy goacuterny (trzecia strefa)
INSTALACJE WIELOSTREFOWE
Schemat wielostrefowej wewnętrznej instalacji wodociągowej Układ stref pierścieniowy z jednym przewodem zasilającym
1 przewoacuted zasilający zbiorniki goacuterne pierwszej drugiej i trzeciej strefy 2 zbiornik goacuterny otwarty pierwszej strefy 3 zawoacuter 4 instalacja pierścieniowa pierwszej strefy 5 zbiornik goacuterny otwarty drugiej strefy 6 zawoacuter 7 instalacja pierścieniowa drugiej strefy 8 zbiornik goacuterny otwarty trzeciej strefy 9 zawoacuter czerpalny 10 instalacja pierścieniowa trzeciej strefy 11 odgałęzienie 12 zawoacuter czerpalny13
pompa z silnikiem elektrycznym
GŁOacuteWNE ZASADY PROWADZENIA INSTALACJI WODOCIĄGOWYCH
roacutewnolegle i prostopadle do ścian i stropoacutew
z jak najmniejszą ilością załamań
po trasach najkroacutetszych
przy wewnętrznych ścianach budynku
przejścia rur przez przegrody należy wyposażyć w tuleje ochronne
Instalacje zimnej i ciepłej wody mogą być rozprowadzone w następujący sposoacuteb
natynkowo ndash czyli po wierzchu ścian i przegroacuted budowlanych
w bruzdach ściennych
w szlichcie podłogowej
w pionowych szachtach i kanałach ściennych
SPOSOBY PROWADZENIA INSTALACJI
Prowadzenie instalacji w piwnicach i pod stropami
Prowadzenie rur w korytkach gdzie wydłużenia są kompensowane poprzez wyboczanie się rur
Prowadzenie rur z odgałęzieniami na łupinach wsporczych
Prowadzenie pionoacutew w szachtach instalacyjnych
Prowadzenie oraz mocowanie pionoacutew
w szachtach instalacyjnych
Układ troacutejnikowy Układ rozdzielaczowy
UKŁAD TROacuteJNIKOWY
Prowadzenie rur instalacji wodociągowej w układzie troacutejnikowym
Sposoacuteb prowadzenia przewodoacutew w węźle
sanitarnym
UKŁAD TROacuteJNIKOWY
UKŁAD TROacuteJNIKOWY
UKŁAD ROZDZIELACZOWY
Prowadzenie rur instalacji wodociągowej w układzie rozdzielaczowym
UKŁAD ROZDZIELACZOWY
UKŁAD OBWODOWY
Podpora stała
Podpora przesuwna
Przykład prowadzenia pionu instalacyjnego bez kompensatoroacutew z uwzględnieniem wyboczenia (linią przerywaną oznaczono przykładowy przewidywany kształt pionu po osiągnięciu temperatury czynnika roboczego)
Oznaczenia PP - podpora przesuwnaPS - podpora stała
ELEMENTY INSTALACJI WODOCIĄGOWYCH
Elementy instalacji wodociągowych
Przyłącze wodociągowe
Zestaw wodomierza głoacutewnego
Filtr wody zawoacuter antyskażeniowy zawory odcinające (armatura)
Przewody rozdzielcze (rozprowadzające)
Przewody pionowe (piony wodociągowe)
Przewody w pomieszczeniach sanitarnych (połączenia od pionu do punktoacutew czerpalnych)
Punkty czerpalne (baterie czerpalne i zawory)
Przyłącza do budynku 1-linia zabudowy 2- linia rozgraniczająca 3-sieć wodociągowa 4-sieć kanalizacyjna 5-zestaw wodomierzowy 6-studzienka rewizyjna
Sposoacuteb przeprowadzenia przewodu przez ścianę zewnętrzną
Podział wodomierzy
W obudowie
zamkniętej Z wyjmowaną
wstawką
pomiarową
instalowane
poziomo
kolanowe
Podział wodomierzy
1 Wodomierz działający na zasadach mechanicznych przeznaczony do wody
a) zimnej o temperaturze od 0 degC do 30 degC
b) ciepłej o temperaturze od 30 degC do 90 degC
c) gorącej o temperaturze od 30 degC do 130 degC albo od 30 degC do 180 degC
2 Wodomierz działający na zasadach elektronicznych lub mechanicznych z urządzeniami elektronicznymi albo bez przeznaczony do wody zimnej o temperaturze od 0 degC do 30 degC
Wodomierze mieszkaniowe (JS) Wodomierz powinien być zamontowany w położeniu roboczym zgodnie z oznakowaniem umieszczonym na wodomierzu przez producenta H - oznacza pozycję pracy wodomierza w poziomie V - oznacza pozycję pracy wodomierza w pionie Litera znajdująca się na tarczy wodomierza A B C lub D - oznacza klasę obciążeń wodomierza
Wodomierz sprzężony roacutewnolegle 1-wodomierz głoacutewny śrubowy 2-wodomierz boczny skrzydełkowy 3-zawoacuter zmiennego obciążenia
1 Wodomierze działające na zasadach mechanicznych przeznaczone do wody charakteryzują następujące strumienie
1) maksymalny strumień objętości (Qmax)
2) nominalny strumień objętości (Qn)
3) pośredni strumień objętości (Qt)
4) minimalny strumień objętości (Qmin)
2 Stosunek QmaxQn powinien wynosić 2
3 Rozroacuteżnia się cztery klasy metrologiczne wodomierzy klasa A klasa B klasa C klasa D
4 Klasy metrologiczne wodomierzy w zależności od wartości stosunku QminQn i QtQn
Q (q)-strumień objętości - objętość wody przepływającej przez wodomierz w przyjętej jednostce czasu
Qmax (qmax) -maksymalny strumień objętości - największy strumień objętości przy ktoacuterym wodomierz może pracować w kroacutetkim czasie bez uszkodzenia i przekroczenia błędoacutew granicznych dopuszczalnych oraz wartości maksymalnej straty ciśnienia
Qn (qn) nominalny strumień objętości - strumień objętości roacutewny połowie maksymalnego strumienia objętości przy ktoacuterym wodomierz może pracować przy przepływie ciągłym lub przerywanym i jego wskazania mieszczą się w granicach błędoacutew granicznych dopuszczalnych
Qt (qt) pośredni strumień objętości - strumień objętości dzielący zakres obciążeń pomiarowych na przedział goacuterny i dolny przy ktoacuterym błąd graniczny dopuszczalny zmienia wartość
Qmin (qmin ) minimalny strumień objętości- strumień objętości powyżej ktoacuterego wskazania wodomierza nie powinny przekraczać błędoacutew granicznych dopuszczalnych
Zakres obciążeń pomiarowych wodomierza - zakres strumienia objętości wodomierza zawarty między maksymalnym strumieniem objętości a minimalnym strumieniem objętości
Krzywa błędoacutew wodomierza
Błędy graniczne dopuszczalne wodomierzy plusmn 2 - w przedziale goacuternym zakresu obciążeń (qt q qmax)
plusmn 5 - w przedziale goacuternym zakresu obciążeń (qmin q qt)
Lokalizacja wodomierza
Doboacuter wodomierza
Aby dobrać wodomierz należy
ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe
ustalić umowny przepływ obliczeniowy dla wodomierza qw m3h
qw = 2 q
Doboacuter wodomierza
Doboacuter wodomierza
dla dobranego wodomierza ustalić w oparciu o dane producenta wodomierzy stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez wodomierz
Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem
PN-EN 1717 - Ochrona przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody w instalacjach wodociągowych i ogoacutelne wymagania dotyczące urządzeń zapobiegających zanieczyszczaniu przez przepływ zwrotny
Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem
Podział płynoacutew ktoacutere mają lub mogą mieć kontakt z wodą do picia
Kategoria 1
Woda wypływająca bezpośrednio z sieci wodociągowej przeznaczona do użytkowania przez człowieka do celoacutew konsumpcyjnych
Kategoria 2
Płyn nie stanowiący bakteriologicznego lub toksycznego zagrożenia dla człowieka
Kategoria 3
Płyn stanowiący pewne zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność co najmniej jednej substancji toksycznej lub bardzo toksycznej o LD50gt200 mgkg wagi ciała
Kategoria 4
Płyn stanowiący pewne zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność co najmniej jednej substancji toksycznej lub bardzo toksycznej o LD50200 mgkg wagi ciała lub też co najmniej jednej substancji radioaktywnej mutagennej lub rakotwoacuterczej
Kategoria 5
Płyn stanowiący zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność substancji mikrobiologicznych bądź wirusowych
Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem
Przepływ zwrotny wywołany spadkiem ciśnienia w sieci wodociągowej
Potencjalne źroacutedła zanieczyszczenia wody wodociągowej
XY
1- sieć wodociągowa
2- urządzenie zabezpieczające
X-rodzina zabezpieczenia
Y-typ zabezpieczenia
Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody
Aby dobrać zabezpieczenie należy
określić kategorię płynu
określić rodzaj zabezpieczenia wg normy
ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe
dobrać zawoacuter zwracając uwagę na średnicę wodomierza
Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody
dla dobranego zaworu ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez zawoacuter
Filtr
Doboacuter filtra
Aby dobrać filtr należy
ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe
dobrać filtr zwracając uwagę na średnicę wodomierza i zaworu antyskażeniowego
Doboacuter filtra
dla dobranego filtra ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez filtr
INSTALACJE KANALIZACYJNE
Rodzaje instalacji kanalizacyjnych
1 Kanalizacja sanitarna (bytowo ndash gospodarcza)
2 Kanalizacja deszczowa
3 Kanalizacja technologiczna
ścieki przed wprowadzeniem do kanalizacji
sanitarnej wymagają wstępnego oczyszczenia w
specjalnych urządzeniach
Odprowadzenie ściekoacutew z nieruchomości może być
realizowane na dwa sposoby
systemem ogoacutelnospławnym (zbiorczym)
lub systemem rozdzielczym
Kanalizacja ogoacutelnospławna odprowadza zaroacutewno ścieki
sanitarne (bytowe) jak i deszczowe
W kanalizacji rozdzielczej ścieki sanitarne i deszczowe
odprowadzane są rozdzielnie
Schemat kanalizacji ogoacutelnospławnej
KS1 KS2
Kanał ogoacutelnospławny
RD1 RD2
linia regulacyjna
ST1
ST2
Schemat kanalizacji rozdzielczej
KS1 KS2
Kanał sanitarny
Kanał deszczowy
RD1 RD2
linia regulacyjnaST1
ST2
SD1
SD2
Podział instalacji kanalizacyjnej
Instalację kanalizacyjną można podzielić na
zewnętrzną (na terenie nieruchomości lecz poza budynkiem)
wewnętrzną (w budynku)
Podział ten wydaje się oczywisty ale jest istotny przy doborze materiału instalacyjnego - nie każdy materiał sprawdzający się wewnątrz nadaje się do stworzenia instalacji zewnętrznej
Granicą między instalacją wewnętrzną a zewnętrzną jest tzw czyszczak głoacutewny (rewizja głoacutewna)
Przewody domowej
instalacji kanalizacyjnej
Przykanalik (przyłącze kanalizacyjne) ndash jest to odcinek ktoacutery łączy kanalizację na terenie nieruchomości z siecią kanalizacyjną
Najczęściej przykanalik włączany jest do studzienki (rewizyjnej lub włazowej) ktoacutera stanowi uzbrojenie sieci Możliwe jest też przyłączenie przez wpust boczny lub złącze siodłowe
Przewody domowej
instalacji kanalizacyjnej
Przykanaliki oznaczane są znakami informacyjnymi Na znaku podana jest średnica (w mm) spadek przyłącza (w promilach) oraz jego długość (w m) Granicą między siecią a instalacją jest położona w pobliżu granicy nieruchomości pierwsza studzienka licząc od strony budynku
Sieć i przykanalik
w przypadku istnienia studzienki rewizyjnej
przykanalikstudzienka rewizyjna
linia
reg
ulac
yjnastudzienka kanalizacyjna
sieć kanalizacyjna
budy
nek
instalacja
zewnętrzna
Sieć i przykanalik
w przypadku braku studzienki rewizyjnej (wg nowych przepisoacutew w przypadku braku studzienki rewizyjnej
przykanalik to odcinek biegnący od granicy budynku do granicy
nieruchomości)
linia
reg
ulac
yjnastudzienka kanalizacyjna
sieć kanalizacyjna
budy
nek
przykanalik
sieć kanalizacyjna
Instalacja kanalizacyjna składa się z 1 poziomoacutew (przewodoacutew odpływowych) ndash są to przewody
prowadzone z odpowiednim spadkiem ktoacutere odprowadzają
ścieki z pionoacutew wpustoacutew podłogowych itp do przykanalika
lub sieci zewnętrznej
2 pionoacutew (przewodoacutew spustowych) ndash są to przewody prowadzone
przez jedną lub kilka kondygnacji odprowadzające ścieki
z podejść kanalizacyjnych wpustoacutew dachowych lub rynien
do przewodoacutew odpływowych
3 podejść kanalizacyjnych ndash przewody odprowadzające ścieki
z przyboroacutew i urządzeń sanitarnych do pionoacutew lub poziomoacutew
kanalizacyjnych
podejścia pojedyncze
podejścia zbiorowe
Kanalizacja sanitarna grawitacyjna
Odprowadza wodę zanieczyszczoną (ścieki) w wyniku jej wykorzystania odpływającą z ustępoacutew spłukiwanych natryskoacutew wanien bidetoacutew zlewoacutew umywalek wpustoacutew podłogowych i innych urządzeń występujących w gospodarstwie domowym
Projektowanie kanalizacji sanitarnej odbywa się w oparciu o normę
PN ndash EN 12056 ndash 2 grudzień 2002
Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew
Część 2 Kanalizacja sanitarna projektowanie układu i obliczenia
oraz w przypadku braku informacji o normę
PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania
w projektowaniu
Podejścia kanalizacyjne ndash łączą
odpływ z pionem kanalizacyjnym
Podejścia
niewentylowane - należy montować ze spadkiem wynoszącym od 2 do 15
wentylowane ndash można zastosować tu mniejsze spadki zgodnie z przywołaną normą ale wymagają dodatkowego przewodu wentylującego
Najczęściej projektuje się podejścia niewentylowane Ich długość w typowym rozwiązaniu stosowanym w Polsce nie powinna przekraczać 30 m a w przypadku miski ustępowej 10 m po długości przewodu
W przypadku dłuższych podejść albo zwiększa się średnicę albo projektuje się podejścia wentylowane za pomocą np zaworoacutew napowietrzających
Nowa norma wprowadza cztery typy systemoacutew kanalizacyjnych jakie można spotkać w poszczegoacutelnych krajach Unii Europejskiej
W Polsce stosuje się tradycyjnie system I
System Nazwa Cechy
I
System pojedynczego pionu
z podejściami częściowo
wypełnionymi
bull jeden pion kanalizacyjny
bull wypełnienie przewodoacutew 50
II
System pojedynczego pionu
z podejściami o mniejszej
średnicy
bull jeden pion kanalizacyjny
bull wypełnienie przewodoacutew 70
III
System pojedynczego pionu
z podejściami całkowicie
wypełnionymi
bull jeden pion kanalizacyjny
bull wypełnienie przewodoacutew 100
bull każde urządzenie podłączone
oddzielnie do pionu
IV System oddzielnych pionoacutew
kanalizacyjnych
bull dwa piony ndash jeden odprowadzający
ścieki czarne z ustępoacutew spłukiwanych
i pisuaroacutew i drugi odprowadzający
pozostałe ścieki
bull wypełnienie przewodoacutew jak dla
systemoacutew I II lub III
Średnice nominalne podejść pojedynczych dobiera się w zależności od typu przyłączonego przyboru sanitarnego lub urządzenia w typowych
rozwiązaniach w Polsce wg tabeli Urządzenie DN [mm]
Umywalka bidet 40
Zlewozmywak
zmywarka pralka
wanna natrysk 50
Miska ustępowa 100
Minimalna średnica podejścia pojedynczego zdeterminowana jest przez jego długość wysokość spadania i ilość zmian kierunku zgodnie z tabelą
DN Lmax
[m] H [m]
trzy zmiany
kierunku
40
50 30 lt10
70 50 lt10
100 50 lt30
H
L
Jeśli powyższe wymiary są przekroczone lub istnieje konieczność zastosowania więcej niż trzech zmian kierunku prowadzenia przewodoacutew należy wybrać kolejną większą średnicę nominalną
Średnice nominalne podjeść zbiorowych
Zależą od natężenia przepływu ściekoacutew w projektowanym
podejściu i od zastosowanego systemu Wybierając system
należy kierować się dostępnymi na rynku przyborami trudno
bowiem wyobrazić sobie podłączanie przyboru sanitarnego
z odpływem np 40mm do przewodu o średnicy mniejszej
Utrudniałoby to swobodny odpływ ściekoacutew z tego przyboru
Natężenie przepływu ściekoacutew sanitarnych Qww
wyznacza się dla danego odcinka instalacji zgodnie
z zależnością
]sl[DUKQww
gdzie K ndash wspoacutełczynnik częstości
DU ndash odpływ jednostkowy [ls] z urządzenia
UWAGA Qww DUmax jeśli nie to Qww = DUmax
Odpływy jednostkowe DU
Odpływy jednostkowe DU -cd
Typowe wspoacutełczynniki częstości K
Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia
z przewodami odpływowymi Piony kanalizacyjne należy prowadzić bez zmiany średnicy i kierunku na całej długości w szachtach sanitarnych
U podstawy każdego pionu przed przejściem w przewoacuted odpływowy należy zamontować otwoacuter rewizyjny (czyszczak) umożliwiający dostęp do wnętrza przodu
W przypadku kanalizacji sanitarnej każdy pion musi być wentylowany w celu wyroacutewnania ciśnienia w instalacji
Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia
z przewodami odpływowymi Wentylację pionu zapewnia
przewoacuted wentylacyjny zakończony rurą wywiewną wyprowadzoną ponad połać dachu
zawoacuter napowietrzający ndash rozwiązanie dozwolone do stosowania w przypadku braku możliwości wyprowadzenia pionu ponad dach można takie rozwiązanie stosować przy spełnieniu następujących warunkoacutew
piony mają wysokość 4 do 5 kondygnacji
ostatni pion licząc od najdalszego w stosunku do kanału oraz co piąty w budynku jest zakończony rurą wywiewną
Elementy pionu kanalizacyjnego
troacutejniki doprowadzające ścieki z podejść kanalizacyjnych
czyszczak prze zmianą kierunku prowadzenia ściekoacutew ndash około 05 nad posadzką przed przejściem w przewoacuted odpływowy
rura prosta o niezmiennej średnicy na całej długości
zawoacuter napowietrzający lub rura wywiewna
W systemie kanalizacji sanitarnej wyroacuteżnić można
piony z wentylacją głoacutewną ndash zakończone rurą wywiewną lub zaworem napowietrzającym
piony z wentylacją obejściową ndash piony z dodatkowym przewodem wentylacyjnym prowadzonym obok pionu spustowego i połączonym z rurą wywiewną
Średnica pionu zależy od wybranego systemu wentylacji i obliczonego natężenia przepływu ściekoacutew dla całego pionu
Należy pamiętać o tym że minimalna średnica pionu nie może być mniejsza od średnicy największego podejścia
W typowych rozwiązaniach w Polsce minimalna średnica pionu wynosi 70mm a dla pionoacutew prowadzących ścieki z misek ustępowych 100mm
Oczywiście w tabelach należy sprawdzić czy średnicy nie należy zwiększyć ze względu na obliczoną wartość Qww
Piony z wentylacją głoacutewną
Piony z wentylacją obejściową
Przewody odpływowe
(poziomy kanalizacyjne)
Wśroacuted przewodoacutew odpływowych wyroacuteżniamy przewoacuted głoacutewny oraz przewody drugorzędne Każdy przewoacuted drugorzędny powinien być oddzielnie podłączony do głoacutewnego pod kątem 45deg
Wszystkie przewody prowadzone są najkroacutetszą drogą przeważnie wzdłuż przegrody budowlanej oraz koniecznie z zachowaniem odpowiedniego spadku
Przewody odpływowe
(poziomy kanalizacyjne)
Spadek powinien być jednakowy na całej długości co zapewnia samooczyszczanie się przewodu
Przyjęte jest że rury układa się kielichem w kierunku przeciwnym do spływu ściekoacutew
Rewizje kanalizacyjne powinno się montować
co 15 m na rurach średnicy od 100 do 150 mm
przed każdym uskokiem poziomu
Rury prowadzone przez murowane ścianki muszą być ułożone prostopadle do przegrody
Na przewody z tworzyw sztucznych powinno się w miejscach przejść dodatkowo nałożyć tuleje ochronne Umożliwią one rurom pewien ruch zabezpieczając instalację przed uszkodzeniami mechanicznymi
Przestrzeń pomiędzy tuleją a rurą powinno się zabezpieczyć izolacją
Jeśli przewody kanalizacyjne z tworzyw sztucznych układane są w sąsiedztwie przewodoacutew wydzielających ciepło powinny być osłonięte otulinami izolacyjnymi w celu zabezpieczenia przed przegrzewaniem
Przewody poziome i przykanaliki powinny być ułożone poniżej strefy przemarzania gruntu czyli na głębokości 80-140 cm zależnie od regionu kraju
Jeśli przewody prowadzone są w pomieszczeniach w ktoacuterych temperatura może spadać poniżej 0degC muszą być odpowiednio zabezpieczone przed przemarzaniem
Dla przewodoacutew prowadzonych na zewnątrz budynku należy pamiętać że warstwa gruntu pokrywającego rury kanalizacyjne powinna być o 10-20 cm większa od głębokości przemarzania gruntu jeśli przewody układa się wyżej to powinny być zaizolowane termicznie
Rury kanalizacyjne układane na zewnątrz budynku powinny być oddalone
od innych przewodoacutew co najmniej
15 m od przewodoacutew gazowych i wodociągowych
08 m od kabli energetycznych
05 m od kabli telekomunikacyjnych
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qww z uwzględnieniem następujących zasad
1 dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 05
2 dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 07
3 minimalna prędkość przepływu ściekoacutew wynosi 07 ms stąd
wynika prowadzenie przewodoacutew z odpowiednim do średnicy
spadkiem w kierunku sieci zewnętrznej
4 minimalna średnica przewodu zewnętrznego wynosi 010m
a przykanalika 015m
Dobierając średnice przewodoacutew odpływowych należy stosować
tabelę z wartościami natężenia przepływu Q0 i prędkości
przepływu v0 dla przewodoacutew o przekroju kołowym przy
pełnym wypełnieniu i wykres Manninga
=QQ0
=vv0
hd
Q
v
(hd)
1
23
4
Przykład obliczeniowy Obliczeniowe natężenie sciekoacutew sanitarnych wynosi Qww= 50 ls Na podstawie tabeli 1 QwwQ0 = 50 2014 = 025 Z wykresu odczytujemy
V = 085V0 = 085114 = 097 ms przy napełnieniu hd = 037
Zakresy dopuszczalnych spadkoacutew przewodoacutew odpływowych
DN 0100 m ndash i = 20 - 100
DN 0150 m ndash i = 15 - 150
Urządzenia dodatkowe w kanalizacji sanitarnej
W przypadku odprowadzania ściekoacutew bytowo gospodarczych do zewnętrznej sieci typu ogoacutelnospławnego w pomieszczeniach położonych na najniższych kondygnacjach w budynku może dojść do zalania spowodowanego wstecznym przepływem ściekoacutew w wyniku intensywnych opadoacutew deszczu Dlatego też w tego typu instalacjach na przewodach kanalizacyjnych odprowadzających ścieki z pomieszczeń na najniższej kondygnacji stosować należy zasuwy burzowe ktoacutere chronią instalację przed przepływem zwrotnym
Materiały w kanalizacji sanitarnej
Instalacja kanalizacyjna może być wykonana z roacuteżnych materiałoacutew ale
zawsze rury i połączenia powinny być szczelne i odporne na korozję
Obecnie najpopularniejszym materiałem używanym do budowy instalacji
wewnętrznej jest tworzywo sztuczne Rury kanalizacyjne produkuje się z
polipropylenu (PP)
roacuteżnych odmian polichlorku winylu (PVC)
Polietylenu wysokiej gęstości (PE-HD)
żywicy poliestrowej wzmacnianej włoacuteknem szklanym (GRE)
Innymi materiałami stosowanymi w kanalizacji sanitarnej są
żeliwo
kamionka
beton
Kanalizacja deszczowa
Odprowadza wody opadowe z dachoacutew i terenoacutew przyległych do nieruchomości (podjazdy tarasy parkingi itp)
Projektowanie kanalizacji deszczowej odbywa się w oparciu o normę
PN ndash EN 12056 ndash 3 grudzień 2002
Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew
Część 3 Przewody deszczowe Projektowanie układu i obliczenia
oraz w przypadku braku informacji o normę
PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania w projektowaniu
Odprowadzanie wody z dachu stromego
W przypadku dachoacutew budynkoacutew niskich (do 5 kondygnacji) ktoacutere mają odpowiednie nachylenie (przyjmuje się że powyżej 8) najczęstszym sposobem odprowadzania wody deszczowej jest zastosowanie systemu rynnowego
Zadaniem deszczowej instalacji kanalizacyjnej jest zebranie wody z dachu i odprowadzenie jej do sieci kanalizacji deszczowej lub do gruntu System rynnowy polega na naturalnym (grawitacyjnym) spływie woacuted po połaci dachowej skąd jest przejmowana przez system rur System ten roacutewnież pracuje grawitacyjnie Umowną granicą instalacji deszczowej jest wylewka z ktoacuterej woda może być skierowana do sieci kanalizacji deszczowej (ogoacutelnospławnej) lub na grunt
Podstawowe elementy
instalacji kanalizacji deszczowej
Rynny - przewody o przekroju otwartym (okrągłym prostokątnym eliptycznym trapezowym okapowym) biegnące wzdłuż krawędzi dachu Zadaniem rynien jest zebranie wody opadowej Rynny prowadzone są z lekkim spadkiem w kierunku narożnikoacutew budynku dzięki czemu woda nie wylewa się za krawędzie tylko płynie w kierunku rur spustowych
Instalacja kanalizacji deszczowej składa się z następujących elementoacutew
Rury spustowe ndash pionowe odcinki przewodoacutew o przekroju zamkniętym (najczęściej okrągłym lub prostokątnym) Zadaniem rur spustowych jest zebranie wody płynącej rynnami i odprowadzenie ich poza budynek
Odpływy ndash elementy za pomocą ktoacuterych rynny przechodzą w rury spustowe Odpływ jest odcinkiem rynny w ktoacuterym wykonany jest obrobiony otwoacuter odpowiedniego kształtu pozwalający na włączenie rury spustowej Można wyroacuteżnić odpływy przelotowe oraz odpływy końcowe ( na narożnikach pomieszczeń) Pozwalają na mocowanie rur spustowych
Narożniki do rynien ndash umożliwiają połączenie rynien w narożnikach budynku Właściwy montaż narożnikoacutew jest bardzo ważny dla właściwej pracy rynien (ruchoacutew pod wpływem temperatury) Wylewki ndash kształtki ktoacuterymi kończy się rura spustowa Wylewka może być włą- czona do kanalizacji deszczowej bądź znajdować się nad gruntem
Łączniki do rynien - złączki zwykłe uszczelkowe i korekcyjne Ponieważ montaż rynien wymaga pozostawiania tzw dylatacji (odstępoacutew) złączki korekcyjne lub uszczelkowe umożliwiają wykonanie takich połączenia z dylatacją
Łączniki do rur spustowych - kolana troacutejniki redukcje mufy mufy redukcyjne Mufy służą do włączania rur spustowych do odpływoacutew zadaniem muf redukcyjnych jest połączenie rury spustowej i odpływu o roacuteżnych średnicach Kolana pozwalają na zmianę kierunku rury spustowej Troacutejniki umożliwiają włączanie do rur spustowych wyposażenia dodatkowego
Haki i obejmy - zadaniem tych elementoacutew jest mocowanie rynien i rur spustowych do dachoacutew i ścian
Elementy wykończeniowe i dodatkowe -
zadaniem tych elementoacutew jest wykończenie
systemu lub uzupełnienie jego pracy
Przykładami mogą tu być
dekiel służący do zakończenia rynny
filtr siatkowy montowany na rurze
spustowej zatrzymujący
zanieczyszczenia
czyszczak (rewizja) umożliwiający
przegląd i czyszczenie rury spustowej
(na zdjęciu)
odprowadzenie do kanalizacji deszczowej
Jednym ze sposoboacutew odprowadzenia wody jest podłączenie systemu rynnowego do kanalizacji deszczowej
Woacutewczas na dolnym odcinku rury spustowej mniej więcej 03-08 m ponad terenem należy zamontować rewizję (czyszczak) Rewizja ma wewnątrz kratkę na ktoacuterej zbierają się liście i inne zanieczyszczenia spływające z rynny
Rura spustowa z rewizją przyłączona jest do przewodoacutew odpływowych a te łączą się z kanalizacją Średnica przewodoacutew musi być co najmniej roacutewna średnicy rur spustowych i najczęściej wynosi 100-150 mm Głębokość na jakiej powinno się układać rury zależy od strefy przemarzania i wynosi 1-14 m System taki nie ma blokady przedostawania się zapachoacutew dlatego lepiej nie podłączać go do kanalizacji ogoacutelnospławnej
Innym sposobem odprowadzenia wody bezpośrednio do kanalizacji jest podłączenie rury spustowej do osadnika rynnowego Wyposażony jest on w klapkę ktoacutera stanowi blokadę zapachową i wyciągany kosz w ktoacuterym gromadzą się większe zanieczyszczenia takie jak liście
Gdy brak sieci kanalizacji deszczowej lub ogoacutelnospławnej woda deszczowa powinna być bezpiecznie rozprowadzona po terenie posesji ale tak żeby nie spływała na sąsiednie działki
Odprowadzanie wody z dachu
płaskiego
W przypadku dachoacutew budynkoacutew wysokich (powyżej 5 kondygnacji) oraz dachoacutew o małym nachyleniu (przyjmuje się że poniżej 8) najczęstszym sposobem odprowa-dzania wody deszczowej jest system odwadniania oparty na wpustach dachowych
Wpusty dachowe pełnią rolę dachowych odwodnień punkto-wych tzn zbierają wodę z pewnej powierzchni w jednym punkcie
Odprowadzanie wody z dachu
płaskiego Woda jest odprowadzana do rury spustowej biegnącej wewnątrz budynku a stamtąd do kanalizacji deszczowej lub poza budynek do gruntu Aby odwodnienie dachu płaskiego pracowało prawidłowo wpust powinien znaleźć się w najniższym punkcie dachu a spadek w jego kierunku powinien wynosić co najmniej 3 Oproacutecz zasadniczego wpustu powinien być wpust awaryjny ktoacutery przejmie wodę w przypadku zatkania wpustu głoacutewnego Na dachu powinna być co najmniej jedna para wpustoacutew Zasady projektowania moacutewią że wpusty należy rozmieszczać co 25 m
Obliczanie kanalizacji deszczowej
Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qr (qd) [ls]
rAC
10000
IAQr
gdzie ψ lub C ndash wspoacutełczynnik spływu przyjmowany wg nowej normy jako 10 (w starej zależny od nachylenia dachu i rodzaju powierzchni odwadnianej)
A ndash efektywna powierzchnia dachu lub powierzchnia odwadniana [m2]
I ndash w starej normie miarodajne natężenie deszczu [l(sha)] przyjmowane I 300 l(sha)
r ndash natężenie opadoacutew atmosferycznych [l(sm2)] przyjmowane albo na podstawie danych statystycznych albo wg tabeli 1 w nowej normie po przemnożeniu przez wspoacutełczynnik ryzyka podany w tabeli 2
Wymiarowanie rynien i rur spustowych
1 Przewody spustowe ndash średnicę należy dobrać tak aby obliczona wartość odpływu ściekoacutew Qr nie przekraczała wartości Qrmax (qdmax) a powierzchnia odwadniana A powierzchni Amax zestawionych w tabeli w normie PN ndash 92B ndash 01707
2 Wg starej normy rynny powinny mieć średnice minimum 150 mm (dotyczy to budynkoacutew wielorodzinnych)
Efektywna
powierzchnia dachu
odwadniana przez
rynnę A [m2]
Szerokość rynny [mm] Średnica rury
spustowej [mm]
poniżej 20 70 50
20 ndash 57 100 (lub 125) 70
57 ndash 97 125 100
97 - 170 150 100
170 - 243 180 125
Dla budynkoacutew jednorodzinnych średnice rynien i przewodoacutew spustowych można określić w oparciu o efektywną powierzchnię dachu wg tabeli
Średnice poziomoacutew i przykanalikoacutew
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qr z uwzględnieniem następujących zasad
a) dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 07
b) dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 09
c) i d) jak dla kanalizacji sanitarnej
Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej
Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qt (qog) [ls]
Qww ndash natężenie odpływu ściekoacutew sanitarnych
Qr ndash natężenie odpływu ściekoacutew deszczowych
Kanalizacja ogoacutelnospławna to ten fragment ktoacutery odprowadza i ścieki sanitarne i deszczowe do zewnętrznej sieci ogoacutelnospławnej
rwwt QQQ
Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się z uwzględnieniem następujących zasad
a) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt spełnione powinny być warunki
a) i b) jak dla ściekoacutew deszczowych
b) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt obliczeniowa prędkość przepływu
ściekoacutew nie może przekraczać wartości dopuszczalnej ktoacutera wynosi
80 ms ndash dla rur żeliwnych i innych metalowych
40 ms ndash dla rur kamionkowych betonowych i z tworzyw sztucznych
c) dla odpływu tylko ściekoacutew sanitarnych Qww prędkość przepływu
ściekoacutew nie może być mniejsza od vmin = 07 ms
bullRynny z PVC-U
bullRynny z blachy aluminiowej
bullRynny miedziane
bullRynny z blachy stalowej
bullRynny cynkowo-tytanowe
Przekroje rynien a b c) poacutełokragłe d) trapezowy e f) trapezoidalny g) prostokatny h) poacutełokragły leacy
Rodzaje rynien a) okapowa b) koszowa c) gzymsowa d) leacy
Biorąc pod uwagę sposoacuteb rozprowadzania wody w instalacjach wewnętrznych wyroacuteżniamy
układ z rozdziałem dolnym
układ z rozdziałem goacuternym
układ pierścieniowy
UKŁAD Z ROZDZIAŁEM DOLNYM
Schemat instalacjo wodociągowej z rozdziałem dolnym
1- przewoacuted rozdzielczy dolny 2- pion wodociągowy 3 ndashodgałęzienie 4- zawoacuter czerpalny 5- zawoacuter przelotowy
UKŁAD Z ROZDZIAŁEM GOacuteRNYM
Schemat instalacji wodociągowej z rozdziałem goacuternym
1- pion zasilający zbiornik goacuterny 2- zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym 3 ndashzawoacuter zwrotny prosty 4- przewoacuted rozdzielczy goacuterny 5- zawoacuter przelotowy 6-pion wodociągowy 7-odgałęzienie 8- zawoacuter czerpalny
UKŁAD PIERŚCIENIOWY
Schemat instalacji wodociągowej pierścieniowej
1- pion zasilający zbiornik goacuterny 2- zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym 3 ndashzawoacuter zwrotny prosty 4- przewody rozdzielcze goacuterne 5- zawoacuter przelotowy 6-pion wodociągowy 7-odgałęzienie 8- zawoacuter czerpalny 9- przewoacuted rozdzielczy dolny
Rozpatrując układy wewnętrznych instalacji wodociągowych w aspekcie wysokości podnoszenia wody i dopuszczalnej wysokości ciśnienia w instalacjach wodociągowych możemy dokonać podziału na
instalacje jednostrefowe
instalacje wielostrefowe
INSTALACJE JEDNOSTREFOWE
Schemat zasilania jednostrefowego w układach chwilowego spadku ciśnienia poniżej wymaganego w sieci ulicznej
1 przewoacuted rozdzielczy (dolny) 2 pion zasilający zbiornik goacuterny 3 zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym 4 zawoacuter zwrotny prosty
5 pion wodociągowy 6 odgałęzienie 7 zawoacuter przelotowy
INSTALACJE JEDNOSTREFOWE
Rys Schemat zasilania jednostrefowego w układach chwilowego spadku ciśnienia poniżej wymaganego w sieci ulicznej
1 przewoacuted rozdzielczy (dolny) 2pion wodociągowy 3 odgałęzienie 4 zawoacuter czerpalny 5 zawoacuter zwrotny 6 zestaw do podwyższania ciśnienia
INSTALACJE DWUSTREFOWE
Rys Schemat wewnętrznej dwustrefowej instalacji wodociągowej (pierwsza strefa zasilana bezpośrednio z zewnętrznej sieci wodociągowej- układ instalacji z rozdziałem dolnym druga strefa zasilana przy pomocy zestawu podwyższającego ciśnienie- układ instalacji z rozdziałem dolnym)
1 przewoacuted rozdzielczy dolny( w pierwszej strefie) 2 zawoacuter zwrotny 3 zestaw podwyższający ciśnienie 4 zawoacuter przelotowy 5 pion wodociągowy ( pierwsza strefa) 6 odgałęzienie 7 zawoacuter czerpalny 8pion zasilający instalacje wodociągową drugiej strefy 9 przewoacuted rozdzielczy w drugiej strefie
INSTALACJE DWUSTREFOWE
Rys Schemat wewnętrznej dwustrefowej instalacji wodociągowej (pierwsza strefa bezpośrednio zasilana z zewnętrznej sieci wodociągowej- układ instalacji z rozdziałem dolnym druga strefa zasilana przez zbiornik goacuterny otwarty-układ instalacji z rozdziałem goacuternym) 1przewoacuted rozdzielczy dolny( w pierwszej strefie) 2 zawoacuter przelotowy 3 pion wodociągowy ( w pierwszej strefie)4odgałęzienie 5 zawoacuter czerpalny 6 zawoacuter zwrotny 7 pompa z silnikiem
elektrycznym 8 pion zasilający zbiornik goacuterny otwarty( drugiej strefy) 9zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym 10przewoacuted rozdzielczy goacuterny( w drugiej strefie) 11 pion wodociągowy rozdziału goacuternego ( w drugiej strefie)
INSTALACJE DWUSTREFOWE
Rys Schemat wewnętrznej dwustrefowej instalacji wodociągowej (pierwsza strefa bezpośrednio zasilana z zewnętrznej sieci wodociągowej- układ instalacji z rozdziałem goacuternym druga strefa zasilana przez zestaw do podwyższania ciśnienia- układ z rozdziałem goacuternym)1przewoacuted rozdzielczy dolny( w pierwszej strefie) 2 zawoacuter zwrotny 3 zestaw do podwyższania ciśnienia 4zawoacuter przelotowy 5 pion wodociągowy (pierwszej strefy) 6 odgałęzienie 7 zawoacuter czerpalny 8 pion zasilający drugą strefę9przewoacuted rozdzielczy goacuterny 10zawoacuter przelotowy11 pion wodociągowy drugiej strefy 12zawoacuter odcinający(
oddziela układy zasilane- przepływ wody w pionie pierwszej strefy od drugiej strefy)
INSTALACJE WIELOSTREFOWE
Rys Schemat wielostrefowej i wewnętrznej instalacji wodociągowej 1 przewoacuted rozdzielczy dolny( pierwsza strefa zasilania) 2 pion wodociągowy (pierwsza strefa) 3 odgałęzienie 4 zawoacuter czerpalny 5 pion zasilający druga
strefę 6 przewoacuted rozdzielczy dolny (drugiej strefy) 7 pion zasilający trzecia strefę 8 przewoacuted rozdzielczy dolny( trzeciej strefy) 9 zespoacuteł podwyższania ciśnienia dla pierwszej strefy 10 zespoacuteł podwyższania ciśnienia dla drugiej strefy 11 zespoacuteł podwyższania ciśnienia dla trzeciej strefy
INSTALACJE WIELOSTREFOWE
Rys Schemat wielostrefowej wewnętrznej instalacji wodociągowej układ stref z rozdziałem goacuternym
1pompa z silnikiem elektrycznym zasilająca zbiornik goacuterny otwarty trzeciej strefy 2 pompa z silnikiem elektrycznym zasilająca zbiornik goacuterny otwarty drugiej strefy 3 pompa z silnikiem elektrycznym zasilająca zbiornik goacuterny otwarty pierwszej strefy 4 pion zasilający zbiornik goacuterny otwarty pierwszej strefy 5zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym ( pierwszej strefy) 6 przewoacuted rozdzielczy goacuterny ( pierwszej strefy) 7 pion wodociągowy (pierwsza
strefa) 8 odgałęzienie 9 zawoacuter czerpalny 10 pion zasilający zbiornik goacuterny otwarty (drugiej strefy) 11 zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym (druga strefa) 12przewoacuted rozdzielczy goacuterny (druga strefa) 13 pion zasilający zbiornik goacuterny otwarty(trzecia strefa) 14 zbiornik goacuterny
otwarty z zaworem pływakowym (trzecia strefa) 15 przewoacuted rozdzielczy goacuterny (trzecia strefa)
INSTALACJE WIELOSTREFOWE
Schemat wielostrefowej wewnętrznej instalacji wodociągowej Układ stref pierścieniowy z jednym przewodem zasilającym
1 przewoacuted zasilający zbiorniki goacuterne pierwszej drugiej i trzeciej strefy 2 zbiornik goacuterny otwarty pierwszej strefy 3 zawoacuter 4 instalacja pierścieniowa pierwszej strefy 5 zbiornik goacuterny otwarty drugiej strefy 6 zawoacuter 7 instalacja pierścieniowa drugiej strefy 8 zbiornik goacuterny otwarty trzeciej strefy 9 zawoacuter czerpalny 10 instalacja pierścieniowa trzeciej strefy 11 odgałęzienie 12 zawoacuter czerpalny13
pompa z silnikiem elektrycznym
GŁOacuteWNE ZASADY PROWADZENIA INSTALACJI WODOCIĄGOWYCH
roacutewnolegle i prostopadle do ścian i stropoacutew
z jak najmniejszą ilością załamań
po trasach najkroacutetszych
przy wewnętrznych ścianach budynku
przejścia rur przez przegrody należy wyposażyć w tuleje ochronne
Instalacje zimnej i ciepłej wody mogą być rozprowadzone w następujący sposoacuteb
natynkowo ndash czyli po wierzchu ścian i przegroacuted budowlanych
w bruzdach ściennych
w szlichcie podłogowej
w pionowych szachtach i kanałach ściennych
SPOSOBY PROWADZENIA INSTALACJI
Prowadzenie instalacji w piwnicach i pod stropami
Prowadzenie rur w korytkach gdzie wydłużenia są kompensowane poprzez wyboczanie się rur
Prowadzenie rur z odgałęzieniami na łupinach wsporczych
Prowadzenie pionoacutew w szachtach instalacyjnych
Prowadzenie oraz mocowanie pionoacutew
w szachtach instalacyjnych
Układ troacutejnikowy Układ rozdzielaczowy
UKŁAD TROacuteJNIKOWY
Prowadzenie rur instalacji wodociągowej w układzie troacutejnikowym
Sposoacuteb prowadzenia przewodoacutew w węźle
sanitarnym
UKŁAD TROacuteJNIKOWY
UKŁAD TROacuteJNIKOWY
UKŁAD ROZDZIELACZOWY
Prowadzenie rur instalacji wodociągowej w układzie rozdzielaczowym
UKŁAD ROZDZIELACZOWY
UKŁAD OBWODOWY
Podpora stała
Podpora przesuwna
Przykład prowadzenia pionu instalacyjnego bez kompensatoroacutew z uwzględnieniem wyboczenia (linią przerywaną oznaczono przykładowy przewidywany kształt pionu po osiągnięciu temperatury czynnika roboczego)
Oznaczenia PP - podpora przesuwnaPS - podpora stała
ELEMENTY INSTALACJI WODOCIĄGOWYCH
Elementy instalacji wodociągowych
Przyłącze wodociągowe
Zestaw wodomierza głoacutewnego
Filtr wody zawoacuter antyskażeniowy zawory odcinające (armatura)
Przewody rozdzielcze (rozprowadzające)
Przewody pionowe (piony wodociągowe)
Przewody w pomieszczeniach sanitarnych (połączenia od pionu do punktoacutew czerpalnych)
Punkty czerpalne (baterie czerpalne i zawory)
Przyłącza do budynku 1-linia zabudowy 2- linia rozgraniczająca 3-sieć wodociągowa 4-sieć kanalizacyjna 5-zestaw wodomierzowy 6-studzienka rewizyjna
Sposoacuteb przeprowadzenia przewodu przez ścianę zewnętrzną
Podział wodomierzy
W obudowie
zamkniętej Z wyjmowaną
wstawką
pomiarową
instalowane
poziomo
kolanowe
Podział wodomierzy
1 Wodomierz działający na zasadach mechanicznych przeznaczony do wody
a) zimnej o temperaturze od 0 degC do 30 degC
b) ciepłej o temperaturze od 30 degC do 90 degC
c) gorącej o temperaturze od 30 degC do 130 degC albo od 30 degC do 180 degC
2 Wodomierz działający na zasadach elektronicznych lub mechanicznych z urządzeniami elektronicznymi albo bez przeznaczony do wody zimnej o temperaturze od 0 degC do 30 degC
Wodomierze mieszkaniowe (JS) Wodomierz powinien być zamontowany w położeniu roboczym zgodnie z oznakowaniem umieszczonym na wodomierzu przez producenta H - oznacza pozycję pracy wodomierza w poziomie V - oznacza pozycję pracy wodomierza w pionie Litera znajdująca się na tarczy wodomierza A B C lub D - oznacza klasę obciążeń wodomierza
Wodomierz sprzężony roacutewnolegle 1-wodomierz głoacutewny śrubowy 2-wodomierz boczny skrzydełkowy 3-zawoacuter zmiennego obciążenia
1 Wodomierze działające na zasadach mechanicznych przeznaczone do wody charakteryzują następujące strumienie
1) maksymalny strumień objętości (Qmax)
2) nominalny strumień objętości (Qn)
3) pośredni strumień objętości (Qt)
4) minimalny strumień objętości (Qmin)
2 Stosunek QmaxQn powinien wynosić 2
3 Rozroacuteżnia się cztery klasy metrologiczne wodomierzy klasa A klasa B klasa C klasa D
4 Klasy metrologiczne wodomierzy w zależności od wartości stosunku QminQn i QtQn
Q (q)-strumień objętości - objętość wody przepływającej przez wodomierz w przyjętej jednostce czasu
Qmax (qmax) -maksymalny strumień objętości - największy strumień objętości przy ktoacuterym wodomierz może pracować w kroacutetkim czasie bez uszkodzenia i przekroczenia błędoacutew granicznych dopuszczalnych oraz wartości maksymalnej straty ciśnienia
Qn (qn) nominalny strumień objętości - strumień objętości roacutewny połowie maksymalnego strumienia objętości przy ktoacuterym wodomierz może pracować przy przepływie ciągłym lub przerywanym i jego wskazania mieszczą się w granicach błędoacutew granicznych dopuszczalnych
Qt (qt) pośredni strumień objętości - strumień objętości dzielący zakres obciążeń pomiarowych na przedział goacuterny i dolny przy ktoacuterym błąd graniczny dopuszczalny zmienia wartość
Qmin (qmin ) minimalny strumień objętości- strumień objętości powyżej ktoacuterego wskazania wodomierza nie powinny przekraczać błędoacutew granicznych dopuszczalnych
Zakres obciążeń pomiarowych wodomierza - zakres strumienia objętości wodomierza zawarty między maksymalnym strumieniem objętości a minimalnym strumieniem objętości
Krzywa błędoacutew wodomierza
Błędy graniczne dopuszczalne wodomierzy plusmn 2 - w przedziale goacuternym zakresu obciążeń (qt q qmax)
plusmn 5 - w przedziale goacuternym zakresu obciążeń (qmin q qt)
Lokalizacja wodomierza
Doboacuter wodomierza
Aby dobrać wodomierz należy
ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe
ustalić umowny przepływ obliczeniowy dla wodomierza qw m3h
qw = 2 q
Doboacuter wodomierza
Doboacuter wodomierza
dla dobranego wodomierza ustalić w oparciu o dane producenta wodomierzy stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez wodomierz
Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem
PN-EN 1717 - Ochrona przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody w instalacjach wodociągowych i ogoacutelne wymagania dotyczące urządzeń zapobiegających zanieczyszczaniu przez przepływ zwrotny
Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem
Podział płynoacutew ktoacutere mają lub mogą mieć kontakt z wodą do picia
Kategoria 1
Woda wypływająca bezpośrednio z sieci wodociągowej przeznaczona do użytkowania przez człowieka do celoacutew konsumpcyjnych
Kategoria 2
Płyn nie stanowiący bakteriologicznego lub toksycznego zagrożenia dla człowieka
Kategoria 3
Płyn stanowiący pewne zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność co najmniej jednej substancji toksycznej lub bardzo toksycznej o LD50gt200 mgkg wagi ciała
Kategoria 4
Płyn stanowiący pewne zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność co najmniej jednej substancji toksycznej lub bardzo toksycznej o LD50200 mgkg wagi ciała lub też co najmniej jednej substancji radioaktywnej mutagennej lub rakotwoacuterczej
Kategoria 5
Płyn stanowiący zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność substancji mikrobiologicznych bądź wirusowych
Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem
Przepływ zwrotny wywołany spadkiem ciśnienia w sieci wodociągowej
Potencjalne źroacutedła zanieczyszczenia wody wodociągowej
XY
1- sieć wodociągowa
2- urządzenie zabezpieczające
X-rodzina zabezpieczenia
Y-typ zabezpieczenia
Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody
Aby dobrać zabezpieczenie należy
określić kategorię płynu
określić rodzaj zabezpieczenia wg normy
ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe
dobrać zawoacuter zwracając uwagę na średnicę wodomierza
Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody
dla dobranego zaworu ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez zawoacuter
Filtr
Doboacuter filtra
Aby dobrać filtr należy
ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe
dobrać filtr zwracając uwagę na średnicę wodomierza i zaworu antyskażeniowego
Doboacuter filtra
dla dobranego filtra ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez filtr
INSTALACJE KANALIZACYJNE
Rodzaje instalacji kanalizacyjnych
1 Kanalizacja sanitarna (bytowo ndash gospodarcza)
2 Kanalizacja deszczowa
3 Kanalizacja technologiczna
ścieki przed wprowadzeniem do kanalizacji
sanitarnej wymagają wstępnego oczyszczenia w
specjalnych urządzeniach
Odprowadzenie ściekoacutew z nieruchomości może być
realizowane na dwa sposoby
systemem ogoacutelnospławnym (zbiorczym)
lub systemem rozdzielczym
Kanalizacja ogoacutelnospławna odprowadza zaroacutewno ścieki
sanitarne (bytowe) jak i deszczowe
W kanalizacji rozdzielczej ścieki sanitarne i deszczowe
odprowadzane są rozdzielnie
Schemat kanalizacji ogoacutelnospławnej
KS1 KS2
Kanał ogoacutelnospławny
RD1 RD2
linia regulacyjna
ST1
ST2
Schemat kanalizacji rozdzielczej
KS1 KS2
Kanał sanitarny
Kanał deszczowy
RD1 RD2
linia regulacyjnaST1
ST2
SD1
SD2
Podział instalacji kanalizacyjnej
Instalację kanalizacyjną można podzielić na
zewnętrzną (na terenie nieruchomości lecz poza budynkiem)
wewnętrzną (w budynku)
Podział ten wydaje się oczywisty ale jest istotny przy doborze materiału instalacyjnego - nie każdy materiał sprawdzający się wewnątrz nadaje się do stworzenia instalacji zewnętrznej
Granicą między instalacją wewnętrzną a zewnętrzną jest tzw czyszczak głoacutewny (rewizja głoacutewna)
Przewody domowej
instalacji kanalizacyjnej
Przykanalik (przyłącze kanalizacyjne) ndash jest to odcinek ktoacutery łączy kanalizację na terenie nieruchomości z siecią kanalizacyjną
Najczęściej przykanalik włączany jest do studzienki (rewizyjnej lub włazowej) ktoacutera stanowi uzbrojenie sieci Możliwe jest też przyłączenie przez wpust boczny lub złącze siodłowe
Przewody domowej
instalacji kanalizacyjnej
Przykanaliki oznaczane są znakami informacyjnymi Na znaku podana jest średnica (w mm) spadek przyłącza (w promilach) oraz jego długość (w m) Granicą między siecią a instalacją jest położona w pobliżu granicy nieruchomości pierwsza studzienka licząc od strony budynku
Sieć i przykanalik
w przypadku istnienia studzienki rewizyjnej
przykanalikstudzienka rewizyjna
linia
reg
ulac
yjnastudzienka kanalizacyjna
sieć kanalizacyjna
budy
nek
instalacja
zewnętrzna
Sieć i przykanalik
w przypadku braku studzienki rewizyjnej (wg nowych przepisoacutew w przypadku braku studzienki rewizyjnej
przykanalik to odcinek biegnący od granicy budynku do granicy
nieruchomości)
linia
reg
ulac
yjnastudzienka kanalizacyjna
sieć kanalizacyjna
budy
nek
przykanalik
sieć kanalizacyjna
Instalacja kanalizacyjna składa się z 1 poziomoacutew (przewodoacutew odpływowych) ndash są to przewody
prowadzone z odpowiednim spadkiem ktoacutere odprowadzają
ścieki z pionoacutew wpustoacutew podłogowych itp do przykanalika
lub sieci zewnętrznej
2 pionoacutew (przewodoacutew spustowych) ndash są to przewody prowadzone
przez jedną lub kilka kondygnacji odprowadzające ścieki
z podejść kanalizacyjnych wpustoacutew dachowych lub rynien
do przewodoacutew odpływowych
3 podejść kanalizacyjnych ndash przewody odprowadzające ścieki
z przyboroacutew i urządzeń sanitarnych do pionoacutew lub poziomoacutew
kanalizacyjnych
podejścia pojedyncze
podejścia zbiorowe
Kanalizacja sanitarna grawitacyjna
Odprowadza wodę zanieczyszczoną (ścieki) w wyniku jej wykorzystania odpływającą z ustępoacutew spłukiwanych natryskoacutew wanien bidetoacutew zlewoacutew umywalek wpustoacutew podłogowych i innych urządzeń występujących w gospodarstwie domowym
Projektowanie kanalizacji sanitarnej odbywa się w oparciu o normę
PN ndash EN 12056 ndash 2 grudzień 2002
Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew
Część 2 Kanalizacja sanitarna projektowanie układu i obliczenia
oraz w przypadku braku informacji o normę
PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania
w projektowaniu
Podejścia kanalizacyjne ndash łączą
odpływ z pionem kanalizacyjnym
Podejścia
niewentylowane - należy montować ze spadkiem wynoszącym od 2 do 15
wentylowane ndash można zastosować tu mniejsze spadki zgodnie z przywołaną normą ale wymagają dodatkowego przewodu wentylującego
Najczęściej projektuje się podejścia niewentylowane Ich długość w typowym rozwiązaniu stosowanym w Polsce nie powinna przekraczać 30 m a w przypadku miski ustępowej 10 m po długości przewodu
W przypadku dłuższych podejść albo zwiększa się średnicę albo projektuje się podejścia wentylowane za pomocą np zaworoacutew napowietrzających
Nowa norma wprowadza cztery typy systemoacutew kanalizacyjnych jakie można spotkać w poszczegoacutelnych krajach Unii Europejskiej
W Polsce stosuje się tradycyjnie system I
System Nazwa Cechy
I
System pojedynczego pionu
z podejściami częściowo
wypełnionymi
bull jeden pion kanalizacyjny
bull wypełnienie przewodoacutew 50
II
System pojedynczego pionu
z podejściami o mniejszej
średnicy
bull jeden pion kanalizacyjny
bull wypełnienie przewodoacutew 70
III
System pojedynczego pionu
z podejściami całkowicie
wypełnionymi
bull jeden pion kanalizacyjny
bull wypełnienie przewodoacutew 100
bull każde urządzenie podłączone
oddzielnie do pionu
IV System oddzielnych pionoacutew
kanalizacyjnych
bull dwa piony ndash jeden odprowadzający
ścieki czarne z ustępoacutew spłukiwanych
i pisuaroacutew i drugi odprowadzający
pozostałe ścieki
bull wypełnienie przewodoacutew jak dla
systemoacutew I II lub III
Średnice nominalne podejść pojedynczych dobiera się w zależności od typu przyłączonego przyboru sanitarnego lub urządzenia w typowych
rozwiązaniach w Polsce wg tabeli Urządzenie DN [mm]
Umywalka bidet 40
Zlewozmywak
zmywarka pralka
wanna natrysk 50
Miska ustępowa 100
Minimalna średnica podejścia pojedynczego zdeterminowana jest przez jego długość wysokość spadania i ilość zmian kierunku zgodnie z tabelą
DN Lmax
[m] H [m]
trzy zmiany
kierunku
40
50 30 lt10
70 50 lt10
100 50 lt30
H
L
Jeśli powyższe wymiary są przekroczone lub istnieje konieczność zastosowania więcej niż trzech zmian kierunku prowadzenia przewodoacutew należy wybrać kolejną większą średnicę nominalną
Średnice nominalne podjeść zbiorowych
Zależą od natężenia przepływu ściekoacutew w projektowanym
podejściu i od zastosowanego systemu Wybierając system
należy kierować się dostępnymi na rynku przyborami trudno
bowiem wyobrazić sobie podłączanie przyboru sanitarnego
z odpływem np 40mm do przewodu o średnicy mniejszej
Utrudniałoby to swobodny odpływ ściekoacutew z tego przyboru
Natężenie przepływu ściekoacutew sanitarnych Qww
wyznacza się dla danego odcinka instalacji zgodnie
z zależnością
]sl[DUKQww
gdzie K ndash wspoacutełczynnik częstości
DU ndash odpływ jednostkowy [ls] z urządzenia
UWAGA Qww DUmax jeśli nie to Qww = DUmax
Odpływy jednostkowe DU
Odpływy jednostkowe DU -cd
Typowe wspoacutełczynniki częstości K
Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia
z przewodami odpływowymi Piony kanalizacyjne należy prowadzić bez zmiany średnicy i kierunku na całej długości w szachtach sanitarnych
U podstawy każdego pionu przed przejściem w przewoacuted odpływowy należy zamontować otwoacuter rewizyjny (czyszczak) umożliwiający dostęp do wnętrza przodu
W przypadku kanalizacji sanitarnej każdy pion musi być wentylowany w celu wyroacutewnania ciśnienia w instalacji
Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia
z przewodami odpływowymi Wentylację pionu zapewnia
przewoacuted wentylacyjny zakończony rurą wywiewną wyprowadzoną ponad połać dachu
zawoacuter napowietrzający ndash rozwiązanie dozwolone do stosowania w przypadku braku możliwości wyprowadzenia pionu ponad dach można takie rozwiązanie stosować przy spełnieniu następujących warunkoacutew
piony mają wysokość 4 do 5 kondygnacji
ostatni pion licząc od najdalszego w stosunku do kanału oraz co piąty w budynku jest zakończony rurą wywiewną
Elementy pionu kanalizacyjnego
troacutejniki doprowadzające ścieki z podejść kanalizacyjnych
czyszczak prze zmianą kierunku prowadzenia ściekoacutew ndash około 05 nad posadzką przed przejściem w przewoacuted odpływowy
rura prosta o niezmiennej średnicy na całej długości
zawoacuter napowietrzający lub rura wywiewna
W systemie kanalizacji sanitarnej wyroacuteżnić można
piony z wentylacją głoacutewną ndash zakończone rurą wywiewną lub zaworem napowietrzającym
piony z wentylacją obejściową ndash piony z dodatkowym przewodem wentylacyjnym prowadzonym obok pionu spustowego i połączonym z rurą wywiewną
Średnica pionu zależy od wybranego systemu wentylacji i obliczonego natężenia przepływu ściekoacutew dla całego pionu
Należy pamiętać o tym że minimalna średnica pionu nie może być mniejsza od średnicy największego podejścia
W typowych rozwiązaniach w Polsce minimalna średnica pionu wynosi 70mm a dla pionoacutew prowadzących ścieki z misek ustępowych 100mm
Oczywiście w tabelach należy sprawdzić czy średnicy nie należy zwiększyć ze względu na obliczoną wartość Qww
Piony z wentylacją głoacutewną
Piony z wentylacją obejściową
Przewody odpływowe
(poziomy kanalizacyjne)
Wśroacuted przewodoacutew odpływowych wyroacuteżniamy przewoacuted głoacutewny oraz przewody drugorzędne Każdy przewoacuted drugorzędny powinien być oddzielnie podłączony do głoacutewnego pod kątem 45deg
Wszystkie przewody prowadzone są najkroacutetszą drogą przeważnie wzdłuż przegrody budowlanej oraz koniecznie z zachowaniem odpowiedniego spadku
Przewody odpływowe
(poziomy kanalizacyjne)
Spadek powinien być jednakowy na całej długości co zapewnia samooczyszczanie się przewodu
Przyjęte jest że rury układa się kielichem w kierunku przeciwnym do spływu ściekoacutew
Rewizje kanalizacyjne powinno się montować
co 15 m na rurach średnicy od 100 do 150 mm
przed każdym uskokiem poziomu
Rury prowadzone przez murowane ścianki muszą być ułożone prostopadle do przegrody
Na przewody z tworzyw sztucznych powinno się w miejscach przejść dodatkowo nałożyć tuleje ochronne Umożliwią one rurom pewien ruch zabezpieczając instalację przed uszkodzeniami mechanicznymi
Przestrzeń pomiędzy tuleją a rurą powinno się zabezpieczyć izolacją
Jeśli przewody kanalizacyjne z tworzyw sztucznych układane są w sąsiedztwie przewodoacutew wydzielających ciepło powinny być osłonięte otulinami izolacyjnymi w celu zabezpieczenia przed przegrzewaniem
Przewody poziome i przykanaliki powinny być ułożone poniżej strefy przemarzania gruntu czyli na głębokości 80-140 cm zależnie od regionu kraju
Jeśli przewody prowadzone są w pomieszczeniach w ktoacuterych temperatura może spadać poniżej 0degC muszą być odpowiednio zabezpieczone przed przemarzaniem
Dla przewodoacutew prowadzonych na zewnątrz budynku należy pamiętać że warstwa gruntu pokrywającego rury kanalizacyjne powinna być o 10-20 cm większa od głębokości przemarzania gruntu jeśli przewody układa się wyżej to powinny być zaizolowane termicznie
Rury kanalizacyjne układane na zewnątrz budynku powinny być oddalone
od innych przewodoacutew co najmniej
15 m od przewodoacutew gazowych i wodociągowych
08 m od kabli energetycznych
05 m od kabli telekomunikacyjnych
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qww z uwzględnieniem następujących zasad
1 dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 05
2 dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 07
3 minimalna prędkość przepływu ściekoacutew wynosi 07 ms stąd
wynika prowadzenie przewodoacutew z odpowiednim do średnicy
spadkiem w kierunku sieci zewnętrznej
4 minimalna średnica przewodu zewnętrznego wynosi 010m
a przykanalika 015m
Dobierając średnice przewodoacutew odpływowych należy stosować
tabelę z wartościami natężenia przepływu Q0 i prędkości
przepływu v0 dla przewodoacutew o przekroju kołowym przy
pełnym wypełnieniu i wykres Manninga
=QQ0
=vv0
hd
Q
v
(hd)
1
23
4
Przykład obliczeniowy Obliczeniowe natężenie sciekoacutew sanitarnych wynosi Qww= 50 ls Na podstawie tabeli 1 QwwQ0 = 50 2014 = 025 Z wykresu odczytujemy
V = 085V0 = 085114 = 097 ms przy napełnieniu hd = 037
Zakresy dopuszczalnych spadkoacutew przewodoacutew odpływowych
DN 0100 m ndash i = 20 - 100
DN 0150 m ndash i = 15 - 150
Urządzenia dodatkowe w kanalizacji sanitarnej
W przypadku odprowadzania ściekoacutew bytowo gospodarczych do zewnętrznej sieci typu ogoacutelnospławnego w pomieszczeniach położonych na najniższych kondygnacjach w budynku może dojść do zalania spowodowanego wstecznym przepływem ściekoacutew w wyniku intensywnych opadoacutew deszczu Dlatego też w tego typu instalacjach na przewodach kanalizacyjnych odprowadzających ścieki z pomieszczeń na najniższej kondygnacji stosować należy zasuwy burzowe ktoacutere chronią instalację przed przepływem zwrotnym
Materiały w kanalizacji sanitarnej
Instalacja kanalizacyjna może być wykonana z roacuteżnych materiałoacutew ale
zawsze rury i połączenia powinny być szczelne i odporne na korozję
Obecnie najpopularniejszym materiałem używanym do budowy instalacji
wewnętrznej jest tworzywo sztuczne Rury kanalizacyjne produkuje się z
polipropylenu (PP)
roacuteżnych odmian polichlorku winylu (PVC)
Polietylenu wysokiej gęstości (PE-HD)
żywicy poliestrowej wzmacnianej włoacuteknem szklanym (GRE)
Innymi materiałami stosowanymi w kanalizacji sanitarnej są
żeliwo
kamionka
beton
Kanalizacja deszczowa
Odprowadza wody opadowe z dachoacutew i terenoacutew przyległych do nieruchomości (podjazdy tarasy parkingi itp)
Projektowanie kanalizacji deszczowej odbywa się w oparciu o normę
PN ndash EN 12056 ndash 3 grudzień 2002
Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew
Część 3 Przewody deszczowe Projektowanie układu i obliczenia
oraz w przypadku braku informacji o normę
PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania w projektowaniu
Odprowadzanie wody z dachu stromego
W przypadku dachoacutew budynkoacutew niskich (do 5 kondygnacji) ktoacutere mają odpowiednie nachylenie (przyjmuje się że powyżej 8) najczęstszym sposobem odprowadzania wody deszczowej jest zastosowanie systemu rynnowego
Zadaniem deszczowej instalacji kanalizacyjnej jest zebranie wody z dachu i odprowadzenie jej do sieci kanalizacji deszczowej lub do gruntu System rynnowy polega na naturalnym (grawitacyjnym) spływie woacuted po połaci dachowej skąd jest przejmowana przez system rur System ten roacutewnież pracuje grawitacyjnie Umowną granicą instalacji deszczowej jest wylewka z ktoacuterej woda może być skierowana do sieci kanalizacji deszczowej (ogoacutelnospławnej) lub na grunt
Podstawowe elementy
instalacji kanalizacji deszczowej
Rynny - przewody o przekroju otwartym (okrągłym prostokątnym eliptycznym trapezowym okapowym) biegnące wzdłuż krawędzi dachu Zadaniem rynien jest zebranie wody opadowej Rynny prowadzone są z lekkim spadkiem w kierunku narożnikoacutew budynku dzięki czemu woda nie wylewa się za krawędzie tylko płynie w kierunku rur spustowych
Instalacja kanalizacji deszczowej składa się z następujących elementoacutew
Rury spustowe ndash pionowe odcinki przewodoacutew o przekroju zamkniętym (najczęściej okrągłym lub prostokątnym) Zadaniem rur spustowych jest zebranie wody płynącej rynnami i odprowadzenie ich poza budynek
Odpływy ndash elementy za pomocą ktoacuterych rynny przechodzą w rury spustowe Odpływ jest odcinkiem rynny w ktoacuterym wykonany jest obrobiony otwoacuter odpowiedniego kształtu pozwalający na włączenie rury spustowej Można wyroacuteżnić odpływy przelotowe oraz odpływy końcowe ( na narożnikach pomieszczeń) Pozwalają na mocowanie rur spustowych
Narożniki do rynien ndash umożliwiają połączenie rynien w narożnikach budynku Właściwy montaż narożnikoacutew jest bardzo ważny dla właściwej pracy rynien (ruchoacutew pod wpływem temperatury) Wylewki ndash kształtki ktoacuterymi kończy się rura spustowa Wylewka może być włą- czona do kanalizacji deszczowej bądź znajdować się nad gruntem
Łączniki do rynien - złączki zwykłe uszczelkowe i korekcyjne Ponieważ montaż rynien wymaga pozostawiania tzw dylatacji (odstępoacutew) złączki korekcyjne lub uszczelkowe umożliwiają wykonanie takich połączenia z dylatacją
Łączniki do rur spustowych - kolana troacutejniki redukcje mufy mufy redukcyjne Mufy służą do włączania rur spustowych do odpływoacutew zadaniem muf redukcyjnych jest połączenie rury spustowej i odpływu o roacuteżnych średnicach Kolana pozwalają na zmianę kierunku rury spustowej Troacutejniki umożliwiają włączanie do rur spustowych wyposażenia dodatkowego
Haki i obejmy - zadaniem tych elementoacutew jest mocowanie rynien i rur spustowych do dachoacutew i ścian
Elementy wykończeniowe i dodatkowe -
zadaniem tych elementoacutew jest wykończenie
systemu lub uzupełnienie jego pracy
Przykładami mogą tu być
dekiel służący do zakończenia rynny
filtr siatkowy montowany na rurze
spustowej zatrzymujący
zanieczyszczenia
czyszczak (rewizja) umożliwiający
przegląd i czyszczenie rury spustowej
(na zdjęciu)
odprowadzenie do kanalizacji deszczowej
Jednym ze sposoboacutew odprowadzenia wody jest podłączenie systemu rynnowego do kanalizacji deszczowej
Woacutewczas na dolnym odcinku rury spustowej mniej więcej 03-08 m ponad terenem należy zamontować rewizję (czyszczak) Rewizja ma wewnątrz kratkę na ktoacuterej zbierają się liście i inne zanieczyszczenia spływające z rynny
Rura spustowa z rewizją przyłączona jest do przewodoacutew odpływowych a te łączą się z kanalizacją Średnica przewodoacutew musi być co najmniej roacutewna średnicy rur spustowych i najczęściej wynosi 100-150 mm Głębokość na jakiej powinno się układać rury zależy od strefy przemarzania i wynosi 1-14 m System taki nie ma blokady przedostawania się zapachoacutew dlatego lepiej nie podłączać go do kanalizacji ogoacutelnospławnej
Innym sposobem odprowadzenia wody bezpośrednio do kanalizacji jest podłączenie rury spustowej do osadnika rynnowego Wyposażony jest on w klapkę ktoacutera stanowi blokadę zapachową i wyciągany kosz w ktoacuterym gromadzą się większe zanieczyszczenia takie jak liście
Gdy brak sieci kanalizacji deszczowej lub ogoacutelnospławnej woda deszczowa powinna być bezpiecznie rozprowadzona po terenie posesji ale tak żeby nie spływała na sąsiednie działki
Odprowadzanie wody z dachu
płaskiego
W przypadku dachoacutew budynkoacutew wysokich (powyżej 5 kondygnacji) oraz dachoacutew o małym nachyleniu (przyjmuje się że poniżej 8) najczęstszym sposobem odprowa-dzania wody deszczowej jest system odwadniania oparty na wpustach dachowych
Wpusty dachowe pełnią rolę dachowych odwodnień punkto-wych tzn zbierają wodę z pewnej powierzchni w jednym punkcie
Odprowadzanie wody z dachu
płaskiego Woda jest odprowadzana do rury spustowej biegnącej wewnątrz budynku a stamtąd do kanalizacji deszczowej lub poza budynek do gruntu Aby odwodnienie dachu płaskiego pracowało prawidłowo wpust powinien znaleźć się w najniższym punkcie dachu a spadek w jego kierunku powinien wynosić co najmniej 3 Oproacutecz zasadniczego wpustu powinien być wpust awaryjny ktoacutery przejmie wodę w przypadku zatkania wpustu głoacutewnego Na dachu powinna być co najmniej jedna para wpustoacutew Zasady projektowania moacutewią że wpusty należy rozmieszczać co 25 m
Obliczanie kanalizacji deszczowej
Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qr (qd) [ls]
rAC
10000
IAQr
gdzie ψ lub C ndash wspoacutełczynnik spływu przyjmowany wg nowej normy jako 10 (w starej zależny od nachylenia dachu i rodzaju powierzchni odwadnianej)
A ndash efektywna powierzchnia dachu lub powierzchnia odwadniana [m2]
I ndash w starej normie miarodajne natężenie deszczu [l(sha)] przyjmowane I 300 l(sha)
r ndash natężenie opadoacutew atmosferycznych [l(sm2)] przyjmowane albo na podstawie danych statystycznych albo wg tabeli 1 w nowej normie po przemnożeniu przez wspoacutełczynnik ryzyka podany w tabeli 2
Wymiarowanie rynien i rur spustowych
1 Przewody spustowe ndash średnicę należy dobrać tak aby obliczona wartość odpływu ściekoacutew Qr nie przekraczała wartości Qrmax (qdmax) a powierzchnia odwadniana A powierzchni Amax zestawionych w tabeli w normie PN ndash 92B ndash 01707
2 Wg starej normy rynny powinny mieć średnice minimum 150 mm (dotyczy to budynkoacutew wielorodzinnych)
Efektywna
powierzchnia dachu
odwadniana przez
rynnę A [m2]
Szerokość rynny [mm] Średnica rury
spustowej [mm]
poniżej 20 70 50
20 ndash 57 100 (lub 125) 70
57 ndash 97 125 100
97 - 170 150 100
170 - 243 180 125
Dla budynkoacutew jednorodzinnych średnice rynien i przewodoacutew spustowych można określić w oparciu o efektywną powierzchnię dachu wg tabeli
Średnice poziomoacutew i przykanalikoacutew
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qr z uwzględnieniem następujących zasad
a) dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 07
b) dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 09
c) i d) jak dla kanalizacji sanitarnej
Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej
Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qt (qog) [ls]
Qww ndash natężenie odpływu ściekoacutew sanitarnych
Qr ndash natężenie odpływu ściekoacutew deszczowych
Kanalizacja ogoacutelnospławna to ten fragment ktoacutery odprowadza i ścieki sanitarne i deszczowe do zewnętrznej sieci ogoacutelnospławnej
rwwt QQQ
Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się z uwzględnieniem następujących zasad
a) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt spełnione powinny być warunki
a) i b) jak dla ściekoacutew deszczowych
b) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt obliczeniowa prędkość przepływu
ściekoacutew nie może przekraczać wartości dopuszczalnej ktoacutera wynosi
80 ms ndash dla rur żeliwnych i innych metalowych
40 ms ndash dla rur kamionkowych betonowych i z tworzyw sztucznych
c) dla odpływu tylko ściekoacutew sanitarnych Qww prędkość przepływu
ściekoacutew nie może być mniejsza od vmin = 07 ms
bullRynny z PVC-U
bullRynny z blachy aluminiowej
bullRynny miedziane
bullRynny z blachy stalowej
bullRynny cynkowo-tytanowe
Przekroje rynien a b c) poacutełokragłe d) trapezowy e f) trapezoidalny g) prostokatny h) poacutełokragły leacy
Rodzaje rynien a) okapowa b) koszowa c) gzymsowa d) leacy
UKŁAD Z ROZDZIAŁEM DOLNYM
Schemat instalacjo wodociągowej z rozdziałem dolnym
1- przewoacuted rozdzielczy dolny 2- pion wodociągowy 3 ndashodgałęzienie 4- zawoacuter czerpalny 5- zawoacuter przelotowy
UKŁAD Z ROZDZIAŁEM GOacuteRNYM
Schemat instalacji wodociągowej z rozdziałem goacuternym
1- pion zasilający zbiornik goacuterny 2- zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym 3 ndashzawoacuter zwrotny prosty 4- przewoacuted rozdzielczy goacuterny 5- zawoacuter przelotowy 6-pion wodociągowy 7-odgałęzienie 8- zawoacuter czerpalny
UKŁAD PIERŚCIENIOWY
Schemat instalacji wodociągowej pierścieniowej
1- pion zasilający zbiornik goacuterny 2- zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym 3 ndashzawoacuter zwrotny prosty 4- przewody rozdzielcze goacuterne 5- zawoacuter przelotowy 6-pion wodociągowy 7-odgałęzienie 8- zawoacuter czerpalny 9- przewoacuted rozdzielczy dolny
Rozpatrując układy wewnętrznych instalacji wodociągowych w aspekcie wysokości podnoszenia wody i dopuszczalnej wysokości ciśnienia w instalacjach wodociągowych możemy dokonać podziału na
instalacje jednostrefowe
instalacje wielostrefowe
INSTALACJE JEDNOSTREFOWE
Schemat zasilania jednostrefowego w układach chwilowego spadku ciśnienia poniżej wymaganego w sieci ulicznej
1 przewoacuted rozdzielczy (dolny) 2 pion zasilający zbiornik goacuterny 3 zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym 4 zawoacuter zwrotny prosty
5 pion wodociągowy 6 odgałęzienie 7 zawoacuter przelotowy
INSTALACJE JEDNOSTREFOWE
Rys Schemat zasilania jednostrefowego w układach chwilowego spadku ciśnienia poniżej wymaganego w sieci ulicznej
1 przewoacuted rozdzielczy (dolny) 2pion wodociągowy 3 odgałęzienie 4 zawoacuter czerpalny 5 zawoacuter zwrotny 6 zestaw do podwyższania ciśnienia
INSTALACJE DWUSTREFOWE
Rys Schemat wewnętrznej dwustrefowej instalacji wodociągowej (pierwsza strefa zasilana bezpośrednio z zewnętrznej sieci wodociągowej- układ instalacji z rozdziałem dolnym druga strefa zasilana przy pomocy zestawu podwyższającego ciśnienie- układ instalacji z rozdziałem dolnym)
1 przewoacuted rozdzielczy dolny( w pierwszej strefie) 2 zawoacuter zwrotny 3 zestaw podwyższający ciśnienie 4 zawoacuter przelotowy 5 pion wodociągowy ( pierwsza strefa) 6 odgałęzienie 7 zawoacuter czerpalny 8pion zasilający instalacje wodociągową drugiej strefy 9 przewoacuted rozdzielczy w drugiej strefie
INSTALACJE DWUSTREFOWE
Rys Schemat wewnętrznej dwustrefowej instalacji wodociągowej (pierwsza strefa bezpośrednio zasilana z zewnętrznej sieci wodociągowej- układ instalacji z rozdziałem dolnym druga strefa zasilana przez zbiornik goacuterny otwarty-układ instalacji z rozdziałem goacuternym) 1przewoacuted rozdzielczy dolny( w pierwszej strefie) 2 zawoacuter przelotowy 3 pion wodociągowy ( w pierwszej strefie)4odgałęzienie 5 zawoacuter czerpalny 6 zawoacuter zwrotny 7 pompa z silnikiem
elektrycznym 8 pion zasilający zbiornik goacuterny otwarty( drugiej strefy) 9zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym 10przewoacuted rozdzielczy goacuterny( w drugiej strefie) 11 pion wodociągowy rozdziału goacuternego ( w drugiej strefie)
INSTALACJE DWUSTREFOWE
Rys Schemat wewnętrznej dwustrefowej instalacji wodociągowej (pierwsza strefa bezpośrednio zasilana z zewnętrznej sieci wodociągowej- układ instalacji z rozdziałem goacuternym druga strefa zasilana przez zestaw do podwyższania ciśnienia- układ z rozdziałem goacuternym)1przewoacuted rozdzielczy dolny( w pierwszej strefie) 2 zawoacuter zwrotny 3 zestaw do podwyższania ciśnienia 4zawoacuter przelotowy 5 pion wodociągowy (pierwszej strefy) 6 odgałęzienie 7 zawoacuter czerpalny 8 pion zasilający drugą strefę9przewoacuted rozdzielczy goacuterny 10zawoacuter przelotowy11 pion wodociągowy drugiej strefy 12zawoacuter odcinający(
oddziela układy zasilane- przepływ wody w pionie pierwszej strefy od drugiej strefy)
INSTALACJE WIELOSTREFOWE
Rys Schemat wielostrefowej i wewnętrznej instalacji wodociągowej 1 przewoacuted rozdzielczy dolny( pierwsza strefa zasilania) 2 pion wodociągowy (pierwsza strefa) 3 odgałęzienie 4 zawoacuter czerpalny 5 pion zasilający druga
strefę 6 przewoacuted rozdzielczy dolny (drugiej strefy) 7 pion zasilający trzecia strefę 8 przewoacuted rozdzielczy dolny( trzeciej strefy) 9 zespoacuteł podwyższania ciśnienia dla pierwszej strefy 10 zespoacuteł podwyższania ciśnienia dla drugiej strefy 11 zespoacuteł podwyższania ciśnienia dla trzeciej strefy
INSTALACJE WIELOSTREFOWE
Rys Schemat wielostrefowej wewnętrznej instalacji wodociągowej układ stref z rozdziałem goacuternym
1pompa z silnikiem elektrycznym zasilająca zbiornik goacuterny otwarty trzeciej strefy 2 pompa z silnikiem elektrycznym zasilająca zbiornik goacuterny otwarty drugiej strefy 3 pompa z silnikiem elektrycznym zasilająca zbiornik goacuterny otwarty pierwszej strefy 4 pion zasilający zbiornik goacuterny otwarty pierwszej strefy 5zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym ( pierwszej strefy) 6 przewoacuted rozdzielczy goacuterny ( pierwszej strefy) 7 pion wodociągowy (pierwsza
strefa) 8 odgałęzienie 9 zawoacuter czerpalny 10 pion zasilający zbiornik goacuterny otwarty (drugiej strefy) 11 zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym (druga strefa) 12przewoacuted rozdzielczy goacuterny (druga strefa) 13 pion zasilający zbiornik goacuterny otwarty(trzecia strefa) 14 zbiornik goacuterny
otwarty z zaworem pływakowym (trzecia strefa) 15 przewoacuted rozdzielczy goacuterny (trzecia strefa)
INSTALACJE WIELOSTREFOWE
Schemat wielostrefowej wewnętrznej instalacji wodociągowej Układ stref pierścieniowy z jednym przewodem zasilającym
1 przewoacuted zasilający zbiorniki goacuterne pierwszej drugiej i trzeciej strefy 2 zbiornik goacuterny otwarty pierwszej strefy 3 zawoacuter 4 instalacja pierścieniowa pierwszej strefy 5 zbiornik goacuterny otwarty drugiej strefy 6 zawoacuter 7 instalacja pierścieniowa drugiej strefy 8 zbiornik goacuterny otwarty trzeciej strefy 9 zawoacuter czerpalny 10 instalacja pierścieniowa trzeciej strefy 11 odgałęzienie 12 zawoacuter czerpalny13
pompa z silnikiem elektrycznym
GŁOacuteWNE ZASADY PROWADZENIA INSTALACJI WODOCIĄGOWYCH
roacutewnolegle i prostopadle do ścian i stropoacutew
z jak najmniejszą ilością załamań
po trasach najkroacutetszych
przy wewnętrznych ścianach budynku
przejścia rur przez przegrody należy wyposażyć w tuleje ochronne
Instalacje zimnej i ciepłej wody mogą być rozprowadzone w następujący sposoacuteb
natynkowo ndash czyli po wierzchu ścian i przegroacuted budowlanych
w bruzdach ściennych
w szlichcie podłogowej
w pionowych szachtach i kanałach ściennych
SPOSOBY PROWADZENIA INSTALACJI
Prowadzenie instalacji w piwnicach i pod stropami
Prowadzenie rur w korytkach gdzie wydłużenia są kompensowane poprzez wyboczanie się rur
Prowadzenie rur z odgałęzieniami na łupinach wsporczych
Prowadzenie pionoacutew w szachtach instalacyjnych
Prowadzenie oraz mocowanie pionoacutew
w szachtach instalacyjnych
Układ troacutejnikowy Układ rozdzielaczowy
UKŁAD TROacuteJNIKOWY
Prowadzenie rur instalacji wodociągowej w układzie troacutejnikowym
Sposoacuteb prowadzenia przewodoacutew w węźle
sanitarnym
UKŁAD TROacuteJNIKOWY
UKŁAD TROacuteJNIKOWY
UKŁAD ROZDZIELACZOWY
Prowadzenie rur instalacji wodociągowej w układzie rozdzielaczowym
UKŁAD ROZDZIELACZOWY
UKŁAD OBWODOWY
Podpora stała
Podpora przesuwna
Przykład prowadzenia pionu instalacyjnego bez kompensatoroacutew z uwzględnieniem wyboczenia (linią przerywaną oznaczono przykładowy przewidywany kształt pionu po osiągnięciu temperatury czynnika roboczego)
Oznaczenia PP - podpora przesuwnaPS - podpora stała
ELEMENTY INSTALACJI WODOCIĄGOWYCH
Elementy instalacji wodociągowych
Przyłącze wodociągowe
Zestaw wodomierza głoacutewnego
Filtr wody zawoacuter antyskażeniowy zawory odcinające (armatura)
Przewody rozdzielcze (rozprowadzające)
Przewody pionowe (piony wodociągowe)
Przewody w pomieszczeniach sanitarnych (połączenia od pionu do punktoacutew czerpalnych)
Punkty czerpalne (baterie czerpalne i zawory)
Przyłącza do budynku 1-linia zabudowy 2- linia rozgraniczająca 3-sieć wodociągowa 4-sieć kanalizacyjna 5-zestaw wodomierzowy 6-studzienka rewizyjna
Sposoacuteb przeprowadzenia przewodu przez ścianę zewnętrzną
Podział wodomierzy
W obudowie
zamkniętej Z wyjmowaną
wstawką
pomiarową
instalowane
poziomo
kolanowe
Podział wodomierzy
1 Wodomierz działający na zasadach mechanicznych przeznaczony do wody
a) zimnej o temperaturze od 0 degC do 30 degC
b) ciepłej o temperaturze od 30 degC do 90 degC
c) gorącej o temperaturze od 30 degC do 130 degC albo od 30 degC do 180 degC
2 Wodomierz działający na zasadach elektronicznych lub mechanicznych z urządzeniami elektronicznymi albo bez przeznaczony do wody zimnej o temperaturze od 0 degC do 30 degC
Wodomierze mieszkaniowe (JS) Wodomierz powinien być zamontowany w położeniu roboczym zgodnie z oznakowaniem umieszczonym na wodomierzu przez producenta H - oznacza pozycję pracy wodomierza w poziomie V - oznacza pozycję pracy wodomierza w pionie Litera znajdująca się na tarczy wodomierza A B C lub D - oznacza klasę obciążeń wodomierza
Wodomierz sprzężony roacutewnolegle 1-wodomierz głoacutewny śrubowy 2-wodomierz boczny skrzydełkowy 3-zawoacuter zmiennego obciążenia
1 Wodomierze działające na zasadach mechanicznych przeznaczone do wody charakteryzują następujące strumienie
1) maksymalny strumień objętości (Qmax)
2) nominalny strumień objętości (Qn)
3) pośredni strumień objętości (Qt)
4) minimalny strumień objętości (Qmin)
2 Stosunek QmaxQn powinien wynosić 2
3 Rozroacuteżnia się cztery klasy metrologiczne wodomierzy klasa A klasa B klasa C klasa D
4 Klasy metrologiczne wodomierzy w zależności od wartości stosunku QminQn i QtQn
Q (q)-strumień objętości - objętość wody przepływającej przez wodomierz w przyjętej jednostce czasu
Qmax (qmax) -maksymalny strumień objętości - największy strumień objętości przy ktoacuterym wodomierz może pracować w kroacutetkim czasie bez uszkodzenia i przekroczenia błędoacutew granicznych dopuszczalnych oraz wartości maksymalnej straty ciśnienia
Qn (qn) nominalny strumień objętości - strumień objętości roacutewny połowie maksymalnego strumienia objętości przy ktoacuterym wodomierz może pracować przy przepływie ciągłym lub przerywanym i jego wskazania mieszczą się w granicach błędoacutew granicznych dopuszczalnych
Qt (qt) pośredni strumień objętości - strumień objętości dzielący zakres obciążeń pomiarowych na przedział goacuterny i dolny przy ktoacuterym błąd graniczny dopuszczalny zmienia wartość
Qmin (qmin ) minimalny strumień objętości- strumień objętości powyżej ktoacuterego wskazania wodomierza nie powinny przekraczać błędoacutew granicznych dopuszczalnych
Zakres obciążeń pomiarowych wodomierza - zakres strumienia objętości wodomierza zawarty między maksymalnym strumieniem objętości a minimalnym strumieniem objętości
Krzywa błędoacutew wodomierza
Błędy graniczne dopuszczalne wodomierzy plusmn 2 - w przedziale goacuternym zakresu obciążeń (qt q qmax)
plusmn 5 - w przedziale goacuternym zakresu obciążeń (qmin q qt)
Lokalizacja wodomierza
Doboacuter wodomierza
Aby dobrać wodomierz należy
ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe
ustalić umowny przepływ obliczeniowy dla wodomierza qw m3h
qw = 2 q
Doboacuter wodomierza
Doboacuter wodomierza
dla dobranego wodomierza ustalić w oparciu o dane producenta wodomierzy stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez wodomierz
Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem
PN-EN 1717 - Ochrona przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody w instalacjach wodociągowych i ogoacutelne wymagania dotyczące urządzeń zapobiegających zanieczyszczaniu przez przepływ zwrotny
Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem
Podział płynoacutew ktoacutere mają lub mogą mieć kontakt z wodą do picia
Kategoria 1
Woda wypływająca bezpośrednio z sieci wodociągowej przeznaczona do użytkowania przez człowieka do celoacutew konsumpcyjnych
Kategoria 2
Płyn nie stanowiący bakteriologicznego lub toksycznego zagrożenia dla człowieka
Kategoria 3
Płyn stanowiący pewne zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność co najmniej jednej substancji toksycznej lub bardzo toksycznej o LD50gt200 mgkg wagi ciała
Kategoria 4
Płyn stanowiący pewne zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność co najmniej jednej substancji toksycznej lub bardzo toksycznej o LD50200 mgkg wagi ciała lub też co najmniej jednej substancji radioaktywnej mutagennej lub rakotwoacuterczej
Kategoria 5
Płyn stanowiący zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność substancji mikrobiologicznych bądź wirusowych
Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem
Przepływ zwrotny wywołany spadkiem ciśnienia w sieci wodociągowej
Potencjalne źroacutedła zanieczyszczenia wody wodociągowej
XY
1- sieć wodociągowa
2- urządzenie zabezpieczające
X-rodzina zabezpieczenia
Y-typ zabezpieczenia
Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody
Aby dobrać zabezpieczenie należy
określić kategorię płynu
określić rodzaj zabezpieczenia wg normy
ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe
dobrać zawoacuter zwracając uwagę na średnicę wodomierza
Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody
dla dobranego zaworu ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez zawoacuter
Filtr
Doboacuter filtra
Aby dobrać filtr należy
ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe
dobrać filtr zwracając uwagę na średnicę wodomierza i zaworu antyskażeniowego
Doboacuter filtra
dla dobranego filtra ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez filtr
INSTALACJE KANALIZACYJNE
Rodzaje instalacji kanalizacyjnych
1 Kanalizacja sanitarna (bytowo ndash gospodarcza)
2 Kanalizacja deszczowa
3 Kanalizacja technologiczna
ścieki przed wprowadzeniem do kanalizacji
sanitarnej wymagają wstępnego oczyszczenia w
specjalnych urządzeniach
Odprowadzenie ściekoacutew z nieruchomości może być
realizowane na dwa sposoby
systemem ogoacutelnospławnym (zbiorczym)
lub systemem rozdzielczym
Kanalizacja ogoacutelnospławna odprowadza zaroacutewno ścieki
sanitarne (bytowe) jak i deszczowe
W kanalizacji rozdzielczej ścieki sanitarne i deszczowe
odprowadzane są rozdzielnie
Schemat kanalizacji ogoacutelnospławnej
KS1 KS2
Kanał ogoacutelnospławny
RD1 RD2
linia regulacyjna
ST1
ST2
Schemat kanalizacji rozdzielczej
KS1 KS2
Kanał sanitarny
Kanał deszczowy
RD1 RD2
linia regulacyjnaST1
ST2
SD1
SD2
Podział instalacji kanalizacyjnej
Instalację kanalizacyjną można podzielić na
zewnętrzną (na terenie nieruchomości lecz poza budynkiem)
wewnętrzną (w budynku)
Podział ten wydaje się oczywisty ale jest istotny przy doborze materiału instalacyjnego - nie każdy materiał sprawdzający się wewnątrz nadaje się do stworzenia instalacji zewnętrznej
Granicą między instalacją wewnętrzną a zewnętrzną jest tzw czyszczak głoacutewny (rewizja głoacutewna)
Przewody domowej
instalacji kanalizacyjnej
Przykanalik (przyłącze kanalizacyjne) ndash jest to odcinek ktoacutery łączy kanalizację na terenie nieruchomości z siecią kanalizacyjną
Najczęściej przykanalik włączany jest do studzienki (rewizyjnej lub włazowej) ktoacutera stanowi uzbrojenie sieci Możliwe jest też przyłączenie przez wpust boczny lub złącze siodłowe
Przewody domowej
instalacji kanalizacyjnej
Przykanaliki oznaczane są znakami informacyjnymi Na znaku podana jest średnica (w mm) spadek przyłącza (w promilach) oraz jego długość (w m) Granicą między siecią a instalacją jest położona w pobliżu granicy nieruchomości pierwsza studzienka licząc od strony budynku
Sieć i przykanalik
w przypadku istnienia studzienki rewizyjnej
przykanalikstudzienka rewizyjna
linia
reg
ulac
yjnastudzienka kanalizacyjna
sieć kanalizacyjna
budy
nek
instalacja
zewnętrzna
Sieć i przykanalik
w przypadku braku studzienki rewizyjnej (wg nowych przepisoacutew w przypadku braku studzienki rewizyjnej
przykanalik to odcinek biegnący od granicy budynku do granicy
nieruchomości)
linia
reg
ulac
yjnastudzienka kanalizacyjna
sieć kanalizacyjna
budy
nek
przykanalik
sieć kanalizacyjna
Instalacja kanalizacyjna składa się z 1 poziomoacutew (przewodoacutew odpływowych) ndash są to przewody
prowadzone z odpowiednim spadkiem ktoacutere odprowadzają
ścieki z pionoacutew wpustoacutew podłogowych itp do przykanalika
lub sieci zewnętrznej
2 pionoacutew (przewodoacutew spustowych) ndash są to przewody prowadzone
przez jedną lub kilka kondygnacji odprowadzające ścieki
z podejść kanalizacyjnych wpustoacutew dachowych lub rynien
do przewodoacutew odpływowych
3 podejść kanalizacyjnych ndash przewody odprowadzające ścieki
z przyboroacutew i urządzeń sanitarnych do pionoacutew lub poziomoacutew
kanalizacyjnych
podejścia pojedyncze
podejścia zbiorowe
Kanalizacja sanitarna grawitacyjna
Odprowadza wodę zanieczyszczoną (ścieki) w wyniku jej wykorzystania odpływającą z ustępoacutew spłukiwanych natryskoacutew wanien bidetoacutew zlewoacutew umywalek wpustoacutew podłogowych i innych urządzeń występujących w gospodarstwie domowym
Projektowanie kanalizacji sanitarnej odbywa się w oparciu o normę
PN ndash EN 12056 ndash 2 grudzień 2002
Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew
Część 2 Kanalizacja sanitarna projektowanie układu i obliczenia
oraz w przypadku braku informacji o normę
PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania
w projektowaniu
Podejścia kanalizacyjne ndash łączą
odpływ z pionem kanalizacyjnym
Podejścia
niewentylowane - należy montować ze spadkiem wynoszącym od 2 do 15
wentylowane ndash można zastosować tu mniejsze spadki zgodnie z przywołaną normą ale wymagają dodatkowego przewodu wentylującego
Najczęściej projektuje się podejścia niewentylowane Ich długość w typowym rozwiązaniu stosowanym w Polsce nie powinna przekraczać 30 m a w przypadku miski ustępowej 10 m po długości przewodu
W przypadku dłuższych podejść albo zwiększa się średnicę albo projektuje się podejścia wentylowane za pomocą np zaworoacutew napowietrzających
Nowa norma wprowadza cztery typy systemoacutew kanalizacyjnych jakie można spotkać w poszczegoacutelnych krajach Unii Europejskiej
W Polsce stosuje się tradycyjnie system I
System Nazwa Cechy
I
System pojedynczego pionu
z podejściami częściowo
wypełnionymi
bull jeden pion kanalizacyjny
bull wypełnienie przewodoacutew 50
II
System pojedynczego pionu
z podejściami o mniejszej
średnicy
bull jeden pion kanalizacyjny
bull wypełnienie przewodoacutew 70
III
System pojedynczego pionu
z podejściami całkowicie
wypełnionymi
bull jeden pion kanalizacyjny
bull wypełnienie przewodoacutew 100
bull każde urządzenie podłączone
oddzielnie do pionu
IV System oddzielnych pionoacutew
kanalizacyjnych
bull dwa piony ndash jeden odprowadzający
ścieki czarne z ustępoacutew spłukiwanych
i pisuaroacutew i drugi odprowadzający
pozostałe ścieki
bull wypełnienie przewodoacutew jak dla
systemoacutew I II lub III
Średnice nominalne podejść pojedynczych dobiera się w zależności od typu przyłączonego przyboru sanitarnego lub urządzenia w typowych
rozwiązaniach w Polsce wg tabeli Urządzenie DN [mm]
Umywalka bidet 40
Zlewozmywak
zmywarka pralka
wanna natrysk 50
Miska ustępowa 100
Minimalna średnica podejścia pojedynczego zdeterminowana jest przez jego długość wysokość spadania i ilość zmian kierunku zgodnie z tabelą
DN Lmax
[m] H [m]
trzy zmiany
kierunku
40
50 30 lt10
70 50 lt10
100 50 lt30
H
L
Jeśli powyższe wymiary są przekroczone lub istnieje konieczność zastosowania więcej niż trzech zmian kierunku prowadzenia przewodoacutew należy wybrać kolejną większą średnicę nominalną
Średnice nominalne podjeść zbiorowych
Zależą od natężenia przepływu ściekoacutew w projektowanym
podejściu i od zastosowanego systemu Wybierając system
należy kierować się dostępnymi na rynku przyborami trudno
bowiem wyobrazić sobie podłączanie przyboru sanitarnego
z odpływem np 40mm do przewodu o średnicy mniejszej
Utrudniałoby to swobodny odpływ ściekoacutew z tego przyboru
Natężenie przepływu ściekoacutew sanitarnych Qww
wyznacza się dla danego odcinka instalacji zgodnie
z zależnością
]sl[DUKQww
gdzie K ndash wspoacutełczynnik częstości
DU ndash odpływ jednostkowy [ls] z urządzenia
UWAGA Qww DUmax jeśli nie to Qww = DUmax
Odpływy jednostkowe DU
Odpływy jednostkowe DU -cd
Typowe wspoacutełczynniki częstości K
Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia
z przewodami odpływowymi Piony kanalizacyjne należy prowadzić bez zmiany średnicy i kierunku na całej długości w szachtach sanitarnych
U podstawy każdego pionu przed przejściem w przewoacuted odpływowy należy zamontować otwoacuter rewizyjny (czyszczak) umożliwiający dostęp do wnętrza przodu
W przypadku kanalizacji sanitarnej każdy pion musi być wentylowany w celu wyroacutewnania ciśnienia w instalacji
Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia
z przewodami odpływowymi Wentylację pionu zapewnia
przewoacuted wentylacyjny zakończony rurą wywiewną wyprowadzoną ponad połać dachu
zawoacuter napowietrzający ndash rozwiązanie dozwolone do stosowania w przypadku braku możliwości wyprowadzenia pionu ponad dach można takie rozwiązanie stosować przy spełnieniu następujących warunkoacutew
piony mają wysokość 4 do 5 kondygnacji
ostatni pion licząc od najdalszego w stosunku do kanału oraz co piąty w budynku jest zakończony rurą wywiewną
Elementy pionu kanalizacyjnego
troacutejniki doprowadzające ścieki z podejść kanalizacyjnych
czyszczak prze zmianą kierunku prowadzenia ściekoacutew ndash około 05 nad posadzką przed przejściem w przewoacuted odpływowy
rura prosta o niezmiennej średnicy na całej długości
zawoacuter napowietrzający lub rura wywiewna
W systemie kanalizacji sanitarnej wyroacuteżnić można
piony z wentylacją głoacutewną ndash zakończone rurą wywiewną lub zaworem napowietrzającym
piony z wentylacją obejściową ndash piony z dodatkowym przewodem wentylacyjnym prowadzonym obok pionu spustowego i połączonym z rurą wywiewną
Średnica pionu zależy od wybranego systemu wentylacji i obliczonego natężenia przepływu ściekoacutew dla całego pionu
Należy pamiętać o tym że minimalna średnica pionu nie może być mniejsza od średnicy największego podejścia
W typowych rozwiązaniach w Polsce minimalna średnica pionu wynosi 70mm a dla pionoacutew prowadzących ścieki z misek ustępowych 100mm
Oczywiście w tabelach należy sprawdzić czy średnicy nie należy zwiększyć ze względu na obliczoną wartość Qww
Piony z wentylacją głoacutewną
Piony z wentylacją obejściową
Przewody odpływowe
(poziomy kanalizacyjne)
Wśroacuted przewodoacutew odpływowych wyroacuteżniamy przewoacuted głoacutewny oraz przewody drugorzędne Każdy przewoacuted drugorzędny powinien być oddzielnie podłączony do głoacutewnego pod kątem 45deg
Wszystkie przewody prowadzone są najkroacutetszą drogą przeważnie wzdłuż przegrody budowlanej oraz koniecznie z zachowaniem odpowiedniego spadku
Przewody odpływowe
(poziomy kanalizacyjne)
Spadek powinien być jednakowy na całej długości co zapewnia samooczyszczanie się przewodu
Przyjęte jest że rury układa się kielichem w kierunku przeciwnym do spływu ściekoacutew
Rewizje kanalizacyjne powinno się montować
co 15 m na rurach średnicy od 100 do 150 mm
przed każdym uskokiem poziomu
Rury prowadzone przez murowane ścianki muszą być ułożone prostopadle do przegrody
Na przewody z tworzyw sztucznych powinno się w miejscach przejść dodatkowo nałożyć tuleje ochronne Umożliwią one rurom pewien ruch zabezpieczając instalację przed uszkodzeniami mechanicznymi
Przestrzeń pomiędzy tuleją a rurą powinno się zabezpieczyć izolacją
Jeśli przewody kanalizacyjne z tworzyw sztucznych układane są w sąsiedztwie przewodoacutew wydzielających ciepło powinny być osłonięte otulinami izolacyjnymi w celu zabezpieczenia przed przegrzewaniem
Przewody poziome i przykanaliki powinny być ułożone poniżej strefy przemarzania gruntu czyli na głębokości 80-140 cm zależnie od regionu kraju
Jeśli przewody prowadzone są w pomieszczeniach w ktoacuterych temperatura może spadać poniżej 0degC muszą być odpowiednio zabezpieczone przed przemarzaniem
Dla przewodoacutew prowadzonych na zewnątrz budynku należy pamiętać że warstwa gruntu pokrywającego rury kanalizacyjne powinna być o 10-20 cm większa od głębokości przemarzania gruntu jeśli przewody układa się wyżej to powinny być zaizolowane termicznie
Rury kanalizacyjne układane na zewnątrz budynku powinny być oddalone
od innych przewodoacutew co najmniej
15 m od przewodoacutew gazowych i wodociągowych
08 m od kabli energetycznych
05 m od kabli telekomunikacyjnych
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qww z uwzględnieniem następujących zasad
1 dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 05
2 dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 07
3 minimalna prędkość przepływu ściekoacutew wynosi 07 ms stąd
wynika prowadzenie przewodoacutew z odpowiednim do średnicy
spadkiem w kierunku sieci zewnętrznej
4 minimalna średnica przewodu zewnętrznego wynosi 010m
a przykanalika 015m
Dobierając średnice przewodoacutew odpływowych należy stosować
tabelę z wartościami natężenia przepływu Q0 i prędkości
przepływu v0 dla przewodoacutew o przekroju kołowym przy
pełnym wypełnieniu i wykres Manninga
=QQ0
=vv0
hd
Q
v
(hd)
1
23
4
Przykład obliczeniowy Obliczeniowe natężenie sciekoacutew sanitarnych wynosi Qww= 50 ls Na podstawie tabeli 1 QwwQ0 = 50 2014 = 025 Z wykresu odczytujemy
V = 085V0 = 085114 = 097 ms przy napełnieniu hd = 037
Zakresy dopuszczalnych spadkoacutew przewodoacutew odpływowych
DN 0100 m ndash i = 20 - 100
DN 0150 m ndash i = 15 - 150
Urządzenia dodatkowe w kanalizacji sanitarnej
W przypadku odprowadzania ściekoacutew bytowo gospodarczych do zewnętrznej sieci typu ogoacutelnospławnego w pomieszczeniach położonych na najniższych kondygnacjach w budynku może dojść do zalania spowodowanego wstecznym przepływem ściekoacutew w wyniku intensywnych opadoacutew deszczu Dlatego też w tego typu instalacjach na przewodach kanalizacyjnych odprowadzających ścieki z pomieszczeń na najniższej kondygnacji stosować należy zasuwy burzowe ktoacutere chronią instalację przed przepływem zwrotnym
Materiały w kanalizacji sanitarnej
Instalacja kanalizacyjna może być wykonana z roacuteżnych materiałoacutew ale
zawsze rury i połączenia powinny być szczelne i odporne na korozję
Obecnie najpopularniejszym materiałem używanym do budowy instalacji
wewnętrznej jest tworzywo sztuczne Rury kanalizacyjne produkuje się z
polipropylenu (PP)
roacuteżnych odmian polichlorku winylu (PVC)
Polietylenu wysokiej gęstości (PE-HD)
żywicy poliestrowej wzmacnianej włoacuteknem szklanym (GRE)
Innymi materiałami stosowanymi w kanalizacji sanitarnej są
żeliwo
kamionka
beton
Kanalizacja deszczowa
Odprowadza wody opadowe z dachoacutew i terenoacutew przyległych do nieruchomości (podjazdy tarasy parkingi itp)
Projektowanie kanalizacji deszczowej odbywa się w oparciu o normę
PN ndash EN 12056 ndash 3 grudzień 2002
Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew
Część 3 Przewody deszczowe Projektowanie układu i obliczenia
oraz w przypadku braku informacji o normę
PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania w projektowaniu
Odprowadzanie wody z dachu stromego
W przypadku dachoacutew budynkoacutew niskich (do 5 kondygnacji) ktoacutere mają odpowiednie nachylenie (przyjmuje się że powyżej 8) najczęstszym sposobem odprowadzania wody deszczowej jest zastosowanie systemu rynnowego
Zadaniem deszczowej instalacji kanalizacyjnej jest zebranie wody z dachu i odprowadzenie jej do sieci kanalizacji deszczowej lub do gruntu System rynnowy polega na naturalnym (grawitacyjnym) spływie woacuted po połaci dachowej skąd jest przejmowana przez system rur System ten roacutewnież pracuje grawitacyjnie Umowną granicą instalacji deszczowej jest wylewka z ktoacuterej woda może być skierowana do sieci kanalizacji deszczowej (ogoacutelnospławnej) lub na grunt
Podstawowe elementy
instalacji kanalizacji deszczowej
Rynny - przewody o przekroju otwartym (okrągłym prostokątnym eliptycznym trapezowym okapowym) biegnące wzdłuż krawędzi dachu Zadaniem rynien jest zebranie wody opadowej Rynny prowadzone są z lekkim spadkiem w kierunku narożnikoacutew budynku dzięki czemu woda nie wylewa się za krawędzie tylko płynie w kierunku rur spustowych
Instalacja kanalizacji deszczowej składa się z następujących elementoacutew
Rury spustowe ndash pionowe odcinki przewodoacutew o przekroju zamkniętym (najczęściej okrągłym lub prostokątnym) Zadaniem rur spustowych jest zebranie wody płynącej rynnami i odprowadzenie ich poza budynek
Odpływy ndash elementy za pomocą ktoacuterych rynny przechodzą w rury spustowe Odpływ jest odcinkiem rynny w ktoacuterym wykonany jest obrobiony otwoacuter odpowiedniego kształtu pozwalający na włączenie rury spustowej Można wyroacuteżnić odpływy przelotowe oraz odpływy końcowe ( na narożnikach pomieszczeń) Pozwalają na mocowanie rur spustowych
Narożniki do rynien ndash umożliwiają połączenie rynien w narożnikach budynku Właściwy montaż narożnikoacutew jest bardzo ważny dla właściwej pracy rynien (ruchoacutew pod wpływem temperatury) Wylewki ndash kształtki ktoacuterymi kończy się rura spustowa Wylewka może być włą- czona do kanalizacji deszczowej bądź znajdować się nad gruntem
Łączniki do rynien - złączki zwykłe uszczelkowe i korekcyjne Ponieważ montaż rynien wymaga pozostawiania tzw dylatacji (odstępoacutew) złączki korekcyjne lub uszczelkowe umożliwiają wykonanie takich połączenia z dylatacją
Łączniki do rur spustowych - kolana troacutejniki redukcje mufy mufy redukcyjne Mufy służą do włączania rur spustowych do odpływoacutew zadaniem muf redukcyjnych jest połączenie rury spustowej i odpływu o roacuteżnych średnicach Kolana pozwalają na zmianę kierunku rury spustowej Troacutejniki umożliwiają włączanie do rur spustowych wyposażenia dodatkowego
Haki i obejmy - zadaniem tych elementoacutew jest mocowanie rynien i rur spustowych do dachoacutew i ścian
Elementy wykończeniowe i dodatkowe -
zadaniem tych elementoacutew jest wykończenie
systemu lub uzupełnienie jego pracy
Przykładami mogą tu być
dekiel służący do zakończenia rynny
filtr siatkowy montowany na rurze
spustowej zatrzymujący
zanieczyszczenia
czyszczak (rewizja) umożliwiający
przegląd i czyszczenie rury spustowej
(na zdjęciu)
odprowadzenie do kanalizacji deszczowej
Jednym ze sposoboacutew odprowadzenia wody jest podłączenie systemu rynnowego do kanalizacji deszczowej
Woacutewczas na dolnym odcinku rury spustowej mniej więcej 03-08 m ponad terenem należy zamontować rewizję (czyszczak) Rewizja ma wewnątrz kratkę na ktoacuterej zbierają się liście i inne zanieczyszczenia spływające z rynny
Rura spustowa z rewizją przyłączona jest do przewodoacutew odpływowych a te łączą się z kanalizacją Średnica przewodoacutew musi być co najmniej roacutewna średnicy rur spustowych i najczęściej wynosi 100-150 mm Głębokość na jakiej powinno się układać rury zależy od strefy przemarzania i wynosi 1-14 m System taki nie ma blokady przedostawania się zapachoacutew dlatego lepiej nie podłączać go do kanalizacji ogoacutelnospławnej
Innym sposobem odprowadzenia wody bezpośrednio do kanalizacji jest podłączenie rury spustowej do osadnika rynnowego Wyposażony jest on w klapkę ktoacutera stanowi blokadę zapachową i wyciągany kosz w ktoacuterym gromadzą się większe zanieczyszczenia takie jak liście
Gdy brak sieci kanalizacji deszczowej lub ogoacutelnospławnej woda deszczowa powinna być bezpiecznie rozprowadzona po terenie posesji ale tak żeby nie spływała na sąsiednie działki
Odprowadzanie wody z dachu
płaskiego
W przypadku dachoacutew budynkoacutew wysokich (powyżej 5 kondygnacji) oraz dachoacutew o małym nachyleniu (przyjmuje się że poniżej 8) najczęstszym sposobem odprowa-dzania wody deszczowej jest system odwadniania oparty na wpustach dachowych
Wpusty dachowe pełnią rolę dachowych odwodnień punkto-wych tzn zbierają wodę z pewnej powierzchni w jednym punkcie
Odprowadzanie wody z dachu
płaskiego Woda jest odprowadzana do rury spustowej biegnącej wewnątrz budynku a stamtąd do kanalizacji deszczowej lub poza budynek do gruntu Aby odwodnienie dachu płaskiego pracowało prawidłowo wpust powinien znaleźć się w najniższym punkcie dachu a spadek w jego kierunku powinien wynosić co najmniej 3 Oproacutecz zasadniczego wpustu powinien być wpust awaryjny ktoacutery przejmie wodę w przypadku zatkania wpustu głoacutewnego Na dachu powinna być co najmniej jedna para wpustoacutew Zasady projektowania moacutewią że wpusty należy rozmieszczać co 25 m
Obliczanie kanalizacji deszczowej
Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qr (qd) [ls]
rAC
10000
IAQr
gdzie ψ lub C ndash wspoacutełczynnik spływu przyjmowany wg nowej normy jako 10 (w starej zależny od nachylenia dachu i rodzaju powierzchni odwadnianej)
A ndash efektywna powierzchnia dachu lub powierzchnia odwadniana [m2]
I ndash w starej normie miarodajne natężenie deszczu [l(sha)] przyjmowane I 300 l(sha)
r ndash natężenie opadoacutew atmosferycznych [l(sm2)] przyjmowane albo na podstawie danych statystycznych albo wg tabeli 1 w nowej normie po przemnożeniu przez wspoacutełczynnik ryzyka podany w tabeli 2
Wymiarowanie rynien i rur spustowych
1 Przewody spustowe ndash średnicę należy dobrać tak aby obliczona wartość odpływu ściekoacutew Qr nie przekraczała wartości Qrmax (qdmax) a powierzchnia odwadniana A powierzchni Amax zestawionych w tabeli w normie PN ndash 92B ndash 01707
2 Wg starej normy rynny powinny mieć średnice minimum 150 mm (dotyczy to budynkoacutew wielorodzinnych)
Efektywna
powierzchnia dachu
odwadniana przez
rynnę A [m2]
Szerokość rynny [mm] Średnica rury
spustowej [mm]
poniżej 20 70 50
20 ndash 57 100 (lub 125) 70
57 ndash 97 125 100
97 - 170 150 100
170 - 243 180 125
Dla budynkoacutew jednorodzinnych średnice rynien i przewodoacutew spustowych można określić w oparciu o efektywną powierzchnię dachu wg tabeli
Średnice poziomoacutew i przykanalikoacutew
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qr z uwzględnieniem następujących zasad
a) dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 07
b) dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 09
c) i d) jak dla kanalizacji sanitarnej
Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej
Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qt (qog) [ls]
Qww ndash natężenie odpływu ściekoacutew sanitarnych
Qr ndash natężenie odpływu ściekoacutew deszczowych
Kanalizacja ogoacutelnospławna to ten fragment ktoacutery odprowadza i ścieki sanitarne i deszczowe do zewnętrznej sieci ogoacutelnospławnej
rwwt QQQ
Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się z uwzględnieniem następujących zasad
a) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt spełnione powinny być warunki
a) i b) jak dla ściekoacutew deszczowych
b) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt obliczeniowa prędkość przepływu
ściekoacutew nie może przekraczać wartości dopuszczalnej ktoacutera wynosi
80 ms ndash dla rur żeliwnych i innych metalowych
40 ms ndash dla rur kamionkowych betonowych i z tworzyw sztucznych
c) dla odpływu tylko ściekoacutew sanitarnych Qww prędkość przepływu
ściekoacutew nie może być mniejsza od vmin = 07 ms
bullRynny z PVC-U
bullRynny z blachy aluminiowej
bullRynny miedziane
bullRynny z blachy stalowej
bullRynny cynkowo-tytanowe
Przekroje rynien a b c) poacutełokragłe d) trapezowy e f) trapezoidalny g) prostokatny h) poacutełokragły leacy
Rodzaje rynien a) okapowa b) koszowa c) gzymsowa d) leacy
UKŁAD Z ROZDZIAŁEM GOacuteRNYM
Schemat instalacji wodociągowej z rozdziałem goacuternym
1- pion zasilający zbiornik goacuterny 2- zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym 3 ndashzawoacuter zwrotny prosty 4- przewoacuted rozdzielczy goacuterny 5- zawoacuter przelotowy 6-pion wodociągowy 7-odgałęzienie 8- zawoacuter czerpalny
UKŁAD PIERŚCIENIOWY
Schemat instalacji wodociągowej pierścieniowej
1- pion zasilający zbiornik goacuterny 2- zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym 3 ndashzawoacuter zwrotny prosty 4- przewody rozdzielcze goacuterne 5- zawoacuter przelotowy 6-pion wodociągowy 7-odgałęzienie 8- zawoacuter czerpalny 9- przewoacuted rozdzielczy dolny
Rozpatrując układy wewnętrznych instalacji wodociągowych w aspekcie wysokości podnoszenia wody i dopuszczalnej wysokości ciśnienia w instalacjach wodociągowych możemy dokonać podziału na
instalacje jednostrefowe
instalacje wielostrefowe
INSTALACJE JEDNOSTREFOWE
Schemat zasilania jednostrefowego w układach chwilowego spadku ciśnienia poniżej wymaganego w sieci ulicznej
1 przewoacuted rozdzielczy (dolny) 2 pion zasilający zbiornik goacuterny 3 zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym 4 zawoacuter zwrotny prosty
5 pion wodociągowy 6 odgałęzienie 7 zawoacuter przelotowy
INSTALACJE JEDNOSTREFOWE
Rys Schemat zasilania jednostrefowego w układach chwilowego spadku ciśnienia poniżej wymaganego w sieci ulicznej
1 przewoacuted rozdzielczy (dolny) 2pion wodociągowy 3 odgałęzienie 4 zawoacuter czerpalny 5 zawoacuter zwrotny 6 zestaw do podwyższania ciśnienia
INSTALACJE DWUSTREFOWE
Rys Schemat wewnętrznej dwustrefowej instalacji wodociągowej (pierwsza strefa zasilana bezpośrednio z zewnętrznej sieci wodociągowej- układ instalacji z rozdziałem dolnym druga strefa zasilana przy pomocy zestawu podwyższającego ciśnienie- układ instalacji z rozdziałem dolnym)
1 przewoacuted rozdzielczy dolny( w pierwszej strefie) 2 zawoacuter zwrotny 3 zestaw podwyższający ciśnienie 4 zawoacuter przelotowy 5 pion wodociągowy ( pierwsza strefa) 6 odgałęzienie 7 zawoacuter czerpalny 8pion zasilający instalacje wodociągową drugiej strefy 9 przewoacuted rozdzielczy w drugiej strefie
INSTALACJE DWUSTREFOWE
Rys Schemat wewnętrznej dwustrefowej instalacji wodociągowej (pierwsza strefa bezpośrednio zasilana z zewnętrznej sieci wodociągowej- układ instalacji z rozdziałem dolnym druga strefa zasilana przez zbiornik goacuterny otwarty-układ instalacji z rozdziałem goacuternym) 1przewoacuted rozdzielczy dolny( w pierwszej strefie) 2 zawoacuter przelotowy 3 pion wodociągowy ( w pierwszej strefie)4odgałęzienie 5 zawoacuter czerpalny 6 zawoacuter zwrotny 7 pompa z silnikiem
elektrycznym 8 pion zasilający zbiornik goacuterny otwarty( drugiej strefy) 9zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym 10przewoacuted rozdzielczy goacuterny( w drugiej strefie) 11 pion wodociągowy rozdziału goacuternego ( w drugiej strefie)
INSTALACJE DWUSTREFOWE
Rys Schemat wewnętrznej dwustrefowej instalacji wodociągowej (pierwsza strefa bezpośrednio zasilana z zewnętrznej sieci wodociągowej- układ instalacji z rozdziałem goacuternym druga strefa zasilana przez zestaw do podwyższania ciśnienia- układ z rozdziałem goacuternym)1przewoacuted rozdzielczy dolny( w pierwszej strefie) 2 zawoacuter zwrotny 3 zestaw do podwyższania ciśnienia 4zawoacuter przelotowy 5 pion wodociągowy (pierwszej strefy) 6 odgałęzienie 7 zawoacuter czerpalny 8 pion zasilający drugą strefę9przewoacuted rozdzielczy goacuterny 10zawoacuter przelotowy11 pion wodociągowy drugiej strefy 12zawoacuter odcinający(
oddziela układy zasilane- przepływ wody w pionie pierwszej strefy od drugiej strefy)
INSTALACJE WIELOSTREFOWE
Rys Schemat wielostrefowej i wewnętrznej instalacji wodociągowej 1 przewoacuted rozdzielczy dolny( pierwsza strefa zasilania) 2 pion wodociągowy (pierwsza strefa) 3 odgałęzienie 4 zawoacuter czerpalny 5 pion zasilający druga
strefę 6 przewoacuted rozdzielczy dolny (drugiej strefy) 7 pion zasilający trzecia strefę 8 przewoacuted rozdzielczy dolny( trzeciej strefy) 9 zespoacuteł podwyższania ciśnienia dla pierwszej strefy 10 zespoacuteł podwyższania ciśnienia dla drugiej strefy 11 zespoacuteł podwyższania ciśnienia dla trzeciej strefy
INSTALACJE WIELOSTREFOWE
Rys Schemat wielostrefowej wewnętrznej instalacji wodociągowej układ stref z rozdziałem goacuternym
1pompa z silnikiem elektrycznym zasilająca zbiornik goacuterny otwarty trzeciej strefy 2 pompa z silnikiem elektrycznym zasilająca zbiornik goacuterny otwarty drugiej strefy 3 pompa z silnikiem elektrycznym zasilająca zbiornik goacuterny otwarty pierwszej strefy 4 pion zasilający zbiornik goacuterny otwarty pierwszej strefy 5zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym ( pierwszej strefy) 6 przewoacuted rozdzielczy goacuterny ( pierwszej strefy) 7 pion wodociągowy (pierwsza
strefa) 8 odgałęzienie 9 zawoacuter czerpalny 10 pion zasilający zbiornik goacuterny otwarty (drugiej strefy) 11 zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym (druga strefa) 12przewoacuted rozdzielczy goacuterny (druga strefa) 13 pion zasilający zbiornik goacuterny otwarty(trzecia strefa) 14 zbiornik goacuterny
otwarty z zaworem pływakowym (trzecia strefa) 15 przewoacuted rozdzielczy goacuterny (trzecia strefa)
INSTALACJE WIELOSTREFOWE
Schemat wielostrefowej wewnętrznej instalacji wodociągowej Układ stref pierścieniowy z jednym przewodem zasilającym
1 przewoacuted zasilający zbiorniki goacuterne pierwszej drugiej i trzeciej strefy 2 zbiornik goacuterny otwarty pierwszej strefy 3 zawoacuter 4 instalacja pierścieniowa pierwszej strefy 5 zbiornik goacuterny otwarty drugiej strefy 6 zawoacuter 7 instalacja pierścieniowa drugiej strefy 8 zbiornik goacuterny otwarty trzeciej strefy 9 zawoacuter czerpalny 10 instalacja pierścieniowa trzeciej strefy 11 odgałęzienie 12 zawoacuter czerpalny13
pompa z silnikiem elektrycznym
GŁOacuteWNE ZASADY PROWADZENIA INSTALACJI WODOCIĄGOWYCH
roacutewnolegle i prostopadle do ścian i stropoacutew
z jak najmniejszą ilością załamań
po trasach najkroacutetszych
przy wewnętrznych ścianach budynku
przejścia rur przez przegrody należy wyposażyć w tuleje ochronne
Instalacje zimnej i ciepłej wody mogą być rozprowadzone w następujący sposoacuteb
natynkowo ndash czyli po wierzchu ścian i przegroacuted budowlanych
w bruzdach ściennych
w szlichcie podłogowej
w pionowych szachtach i kanałach ściennych
SPOSOBY PROWADZENIA INSTALACJI
Prowadzenie instalacji w piwnicach i pod stropami
Prowadzenie rur w korytkach gdzie wydłużenia są kompensowane poprzez wyboczanie się rur
Prowadzenie rur z odgałęzieniami na łupinach wsporczych
Prowadzenie pionoacutew w szachtach instalacyjnych
Prowadzenie oraz mocowanie pionoacutew
w szachtach instalacyjnych
Układ troacutejnikowy Układ rozdzielaczowy
UKŁAD TROacuteJNIKOWY
Prowadzenie rur instalacji wodociągowej w układzie troacutejnikowym
Sposoacuteb prowadzenia przewodoacutew w węźle
sanitarnym
UKŁAD TROacuteJNIKOWY
UKŁAD TROacuteJNIKOWY
UKŁAD ROZDZIELACZOWY
Prowadzenie rur instalacji wodociągowej w układzie rozdzielaczowym
UKŁAD ROZDZIELACZOWY
UKŁAD OBWODOWY
Podpora stała
Podpora przesuwna
Przykład prowadzenia pionu instalacyjnego bez kompensatoroacutew z uwzględnieniem wyboczenia (linią przerywaną oznaczono przykładowy przewidywany kształt pionu po osiągnięciu temperatury czynnika roboczego)
Oznaczenia PP - podpora przesuwnaPS - podpora stała
ELEMENTY INSTALACJI WODOCIĄGOWYCH
Elementy instalacji wodociągowych
Przyłącze wodociągowe
Zestaw wodomierza głoacutewnego
Filtr wody zawoacuter antyskażeniowy zawory odcinające (armatura)
Przewody rozdzielcze (rozprowadzające)
Przewody pionowe (piony wodociągowe)
Przewody w pomieszczeniach sanitarnych (połączenia od pionu do punktoacutew czerpalnych)
Punkty czerpalne (baterie czerpalne i zawory)
Przyłącza do budynku 1-linia zabudowy 2- linia rozgraniczająca 3-sieć wodociągowa 4-sieć kanalizacyjna 5-zestaw wodomierzowy 6-studzienka rewizyjna
Sposoacuteb przeprowadzenia przewodu przez ścianę zewnętrzną
Podział wodomierzy
W obudowie
zamkniętej Z wyjmowaną
wstawką
pomiarową
instalowane
poziomo
kolanowe
Podział wodomierzy
1 Wodomierz działający na zasadach mechanicznych przeznaczony do wody
a) zimnej o temperaturze od 0 degC do 30 degC
b) ciepłej o temperaturze od 30 degC do 90 degC
c) gorącej o temperaturze od 30 degC do 130 degC albo od 30 degC do 180 degC
2 Wodomierz działający na zasadach elektronicznych lub mechanicznych z urządzeniami elektronicznymi albo bez przeznaczony do wody zimnej o temperaturze od 0 degC do 30 degC
Wodomierze mieszkaniowe (JS) Wodomierz powinien być zamontowany w położeniu roboczym zgodnie z oznakowaniem umieszczonym na wodomierzu przez producenta H - oznacza pozycję pracy wodomierza w poziomie V - oznacza pozycję pracy wodomierza w pionie Litera znajdująca się na tarczy wodomierza A B C lub D - oznacza klasę obciążeń wodomierza
Wodomierz sprzężony roacutewnolegle 1-wodomierz głoacutewny śrubowy 2-wodomierz boczny skrzydełkowy 3-zawoacuter zmiennego obciążenia
1 Wodomierze działające na zasadach mechanicznych przeznaczone do wody charakteryzują następujące strumienie
1) maksymalny strumień objętości (Qmax)
2) nominalny strumień objętości (Qn)
3) pośredni strumień objętości (Qt)
4) minimalny strumień objętości (Qmin)
2 Stosunek QmaxQn powinien wynosić 2
3 Rozroacuteżnia się cztery klasy metrologiczne wodomierzy klasa A klasa B klasa C klasa D
4 Klasy metrologiczne wodomierzy w zależności od wartości stosunku QminQn i QtQn
Q (q)-strumień objętości - objętość wody przepływającej przez wodomierz w przyjętej jednostce czasu
Qmax (qmax) -maksymalny strumień objętości - największy strumień objętości przy ktoacuterym wodomierz może pracować w kroacutetkim czasie bez uszkodzenia i przekroczenia błędoacutew granicznych dopuszczalnych oraz wartości maksymalnej straty ciśnienia
Qn (qn) nominalny strumień objętości - strumień objętości roacutewny połowie maksymalnego strumienia objętości przy ktoacuterym wodomierz może pracować przy przepływie ciągłym lub przerywanym i jego wskazania mieszczą się w granicach błędoacutew granicznych dopuszczalnych
Qt (qt) pośredni strumień objętości - strumień objętości dzielący zakres obciążeń pomiarowych na przedział goacuterny i dolny przy ktoacuterym błąd graniczny dopuszczalny zmienia wartość
Qmin (qmin ) minimalny strumień objętości- strumień objętości powyżej ktoacuterego wskazania wodomierza nie powinny przekraczać błędoacutew granicznych dopuszczalnych
Zakres obciążeń pomiarowych wodomierza - zakres strumienia objętości wodomierza zawarty między maksymalnym strumieniem objętości a minimalnym strumieniem objętości
Krzywa błędoacutew wodomierza
Błędy graniczne dopuszczalne wodomierzy plusmn 2 - w przedziale goacuternym zakresu obciążeń (qt q qmax)
plusmn 5 - w przedziale goacuternym zakresu obciążeń (qmin q qt)
Lokalizacja wodomierza
Doboacuter wodomierza
Aby dobrać wodomierz należy
ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe
ustalić umowny przepływ obliczeniowy dla wodomierza qw m3h
qw = 2 q
Doboacuter wodomierza
Doboacuter wodomierza
dla dobranego wodomierza ustalić w oparciu o dane producenta wodomierzy stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez wodomierz
Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem
PN-EN 1717 - Ochrona przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody w instalacjach wodociągowych i ogoacutelne wymagania dotyczące urządzeń zapobiegających zanieczyszczaniu przez przepływ zwrotny
Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem
Podział płynoacutew ktoacutere mają lub mogą mieć kontakt z wodą do picia
Kategoria 1
Woda wypływająca bezpośrednio z sieci wodociągowej przeznaczona do użytkowania przez człowieka do celoacutew konsumpcyjnych
Kategoria 2
Płyn nie stanowiący bakteriologicznego lub toksycznego zagrożenia dla człowieka
Kategoria 3
Płyn stanowiący pewne zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność co najmniej jednej substancji toksycznej lub bardzo toksycznej o LD50gt200 mgkg wagi ciała
Kategoria 4
Płyn stanowiący pewne zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność co najmniej jednej substancji toksycznej lub bardzo toksycznej o LD50200 mgkg wagi ciała lub też co najmniej jednej substancji radioaktywnej mutagennej lub rakotwoacuterczej
Kategoria 5
Płyn stanowiący zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność substancji mikrobiologicznych bądź wirusowych
Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem
Przepływ zwrotny wywołany spadkiem ciśnienia w sieci wodociągowej
Potencjalne źroacutedła zanieczyszczenia wody wodociągowej
XY
1- sieć wodociągowa
2- urządzenie zabezpieczające
X-rodzina zabezpieczenia
Y-typ zabezpieczenia
Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody
Aby dobrać zabezpieczenie należy
określić kategorię płynu
określić rodzaj zabezpieczenia wg normy
ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe
dobrać zawoacuter zwracając uwagę na średnicę wodomierza
Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody
dla dobranego zaworu ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez zawoacuter
Filtr
Doboacuter filtra
Aby dobrać filtr należy
ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe
dobrać filtr zwracając uwagę na średnicę wodomierza i zaworu antyskażeniowego
Doboacuter filtra
dla dobranego filtra ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez filtr
INSTALACJE KANALIZACYJNE
Rodzaje instalacji kanalizacyjnych
1 Kanalizacja sanitarna (bytowo ndash gospodarcza)
2 Kanalizacja deszczowa
3 Kanalizacja technologiczna
ścieki przed wprowadzeniem do kanalizacji
sanitarnej wymagają wstępnego oczyszczenia w
specjalnych urządzeniach
Odprowadzenie ściekoacutew z nieruchomości może być
realizowane na dwa sposoby
systemem ogoacutelnospławnym (zbiorczym)
lub systemem rozdzielczym
Kanalizacja ogoacutelnospławna odprowadza zaroacutewno ścieki
sanitarne (bytowe) jak i deszczowe
W kanalizacji rozdzielczej ścieki sanitarne i deszczowe
odprowadzane są rozdzielnie
Schemat kanalizacji ogoacutelnospławnej
KS1 KS2
Kanał ogoacutelnospławny
RD1 RD2
linia regulacyjna
ST1
ST2
Schemat kanalizacji rozdzielczej
KS1 KS2
Kanał sanitarny
Kanał deszczowy
RD1 RD2
linia regulacyjnaST1
ST2
SD1
SD2
Podział instalacji kanalizacyjnej
Instalację kanalizacyjną można podzielić na
zewnętrzną (na terenie nieruchomości lecz poza budynkiem)
wewnętrzną (w budynku)
Podział ten wydaje się oczywisty ale jest istotny przy doborze materiału instalacyjnego - nie każdy materiał sprawdzający się wewnątrz nadaje się do stworzenia instalacji zewnętrznej
Granicą między instalacją wewnętrzną a zewnętrzną jest tzw czyszczak głoacutewny (rewizja głoacutewna)
Przewody domowej
instalacji kanalizacyjnej
Przykanalik (przyłącze kanalizacyjne) ndash jest to odcinek ktoacutery łączy kanalizację na terenie nieruchomości z siecią kanalizacyjną
Najczęściej przykanalik włączany jest do studzienki (rewizyjnej lub włazowej) ktoacutera stanowi uzbrojenie sieci Możliwe jest też przyłączenie przez wpust boczny lub złącze siodłowe
Przewody domowej
instalacji kanalizacyjnej
Przykanaliki oznaczane są znakami informacyjnymi Na znaku podana jest średnica (w mm) spadek przyłącza (w promilach) oraz jego długość (w m) Granicą między siecią a instalacją jest położona w pobliżu granicy nieruchomości pierwsza studzienka licząc od strony budynku
Sieć i przykanalik
w przypadku istnienia studzienki rewizyjnej
przykanalikstudzienka rewizyjna
linia
reg
ulac
yjnastudzienka kanalizacyjna
sieć kanalizacyjna
budy
nek
instalacja
zewnętrzna
Sieć i przykanalik
w przypadku braku studzienki rewizyjnej (wg nowych przepisoacutew w przypadku braku studzienki rewizyjnej
przykanalik to odcinek biegnący od granicy budynku do granicy
nieruchomości)
linia
reg
ulac
yjnastudzienka kanalizacyjna
sieć kanalizacyjna
budy
nek
przykanalik
sieć kanalizacyjna
Instalacja kanalizacyjna składa się z 1 poziomoacutew (przewodoacutew odpływowych) ndash są to przewody
prowadzone z odpowiednim spadkiem ktoacutere odprowadzają
ścieki z pionoacutew wpustoacutew podłogowych itp do przykanalika
lub sieci zewnętrznej
2 pionoacutew (przewodoacutew spustowych) ndash są to przewody prowadzone
przez jedną lub kilka kondygnacji odprowadzające ścieki
z podejść kanalizacyjnych wpustoacutew dachowych lub rynien
do przewodoacutew odpływowych
3 podejść kanalizacyjnych ndash przewody odprowadzające ścieki
z przyboroacutew i urządzeń sanitarnych do pionoacutew lub poziomoacutew
kanalizacyjnych
podejścia pojedyncze
podejścia zbiorowe
Kanalizacja sanitarna grawitacyjna
Odprowadza wodę zanieczyszczoną (ścieki) w wyniku jej wykorzystania odpływającą z ustępoacutew spłukiwanych natryskoacutew wanien bidetoacutew zlewoacutew umywalek wpustoacutew podłogowych i innych urządzeń występujących w gospodarstwie domowym
Projektowanie kanalizacji sanitarnej odbywa się w oparciu o normę
PN ndash EN 12056 ndash 2 grudzień 2002
Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew
Część 2 Kanalizacja sanitarna projektowanie układu i obliczenia
oraz w przypadku braku informacji o normę
PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania
w projektowaniu
Podejścia kanalizacyjne ndash łączą
odpływ z pionem kanalizacyjnym
Podejścia
niewentylowane - należy montować ze spadkiem wynoszącym od 2 do 15
wentylowane ndash można zastosować tu mniejsze spadki zgodnie z przywołaną normą ale wymagają dodatkowego przewodu wentylującego
Najczęściej projektuje się podejścia niewentylowane Ich długość w typowym rozwiązaniu stosowanym w Polsce nie powinna przekraczać 30 m a w przypadku miski ustępowej 10 m po długości przewodu
W przypadku dłuższych podejść albo zwiększa się średnicę albo projektuje się podejścia wentylowane za pomocą np zaworoacutew napowietrzających
Nowa norma wprowadza cztery typy systemoacutew kanalizacyjnych jakie można spotkać w poszczegoacutelnych krajach Unii Europejskiej
W Polsce stosuje się tradycyjnie system I
System Nazwa Cechy
I
System pojedynczego pionu
z podejściami częściowo
wypełnionymi
bull jeden pion kanalizacyjny
bull wypełnienie przewodoacutew 50
II
System pojedynczego pionu
z podejściami o mniejszej
średnicy
bull jeden pion kanalizacyjny
bull wypełnienie przewodoacutew 70
III
System pojedynczego pionu
z podejściami całkowicie
wypełnionymi
bull jeden pion kanalizacyjny
bull wypełnienie przewodoacutew 100
bull każde urządzenie podłączone
oddzielnie do pionu
IV System oddzielnych pionoacutew
kanalizacyjnych
bull dwa piony ndash jeden odprowadzający
ścieki czarne z ustępoacutew spłukiwanych
i pisuaroacutew i drugi odprowadzający
pozostałe ścieki
bull wypełnienie przewodoacutew jak dla
systemoacutew I II lub III
Średnice nominalne podejść pojedynczych dobiera się w zależności od typu przyłączonego przyboru sanitarnego lub urządzenia w typowych
rozwiązaniach w Polsce wg tabeli Urządzenie DN [mm]
Umywalka bidet 40
Zlewozmywak
zmywarka pralka
wanna natrysk 50
Miska ustępowa 100
Minimalna średnica podejścia pojedynczego zdeterminowana jest przez jego długość wysokość spadania i ilość zmian kierunku zgodnie z tabelą
DN Lmax
[m] H [m]
trzy zmiany
kierunku
40
50 30 lt10
70 50 lt10
100 50 lt30
H
L
Jeśli powyższe wymiary są przekroczone lub istnieje konieczność zastosowania więcej niż trzech zmian kierunku prowadzenia przewodoacutew należy wybrać kolejną większą średnicę nominalną
Średnice nominalne podjeść zbiorowych
Zależą od natężenia przepływu ściekoacutew w projektowanym
podejściu i od zastosowanego systemu Wybierając system
należy kierować się dostępnymi na rynku przyborami trudno
bowiem wyobrazić sobie podłączanie przyboru sanitarnego
z odpływem np 40mm do przewodu o średnicy mniejszej
Utrudniałoby to swobodny odpływ ściekoacutew z tego przyboru
Natężenie przepływu ściekoacutew sanitarnych Qww
wyznacza się dla danego odcinka instalacji zgodnie
z zależnością
]sl[DUKQww
gdzie K ndash wspoacutełczynnik częstości
DU ndash odpływ jednostkowy [ls] z urządzenia
UWAGA Qww DUmax jeśli nie to Qww = DUmax
Odpływy jednostkowe DU
Odpływy jednostkowe DU -cd
Typowe wspoacutełczynniki częstości K
Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia
z przewodami odpływowymi Piony kanalizacyjne należy prowadzić bez zmiany średnicy i kierunku na całej długości w szachtach sanitarnych
U podstawy każdego pionu przed przejściem w przewoacuted odpływowy należy zamontować otwoacuter rewizyjny (czyszczak) umożliwiający dostęp do wnętrza przodu
W przypadku kanalizacji sanitarnej każdy pion musi być wentylowany w celu wyroacutewnania ciśnienia w instalacji
Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia
z przewodami odpływowymi Wentylację pionu zapewnia
przewoacuted wentylacyjny zakończony rurą wywiewną wyprowadzoną ponad połać dachu
zawoacuter napowietrzający ndash rozwiązanie dozwolone do stosowania w przypadku braku możliwości wyprowadzenia pionu ponad dach można takie rozwiązanie stosować przy spełnieniu następujących warunkoacutew
piony mają wysokość 4 do 5 kondygnacji
ostatni pion licząc od najdalszego w stosunku do kanału oraz co piąty w budynku jest zakończony rurą wywiewną
Elementy pionu kanalizacyjnego
troacutejniki doprowadzające ścieki z podejść kanalizacyjnych
czyszczak prze zmianą kierunku prowadzenia ściekoacutew ndash około 05 nad posadzką przed przejściem w przewoacuted odpływowy
rura prosta o niezmiennej średnicy na całej długości
zawoacuter napowietrzający lub rura wywiewna
W systemie kanalizacji sanitarnej wyroacuteżnić można
piony z wentylacją głoacutewną ndash zakończone rurą wywiewną lub zaworem napowietrzającym
piony z wentylacją obejściową ndash piony z dodatkowym przewodem wentylacyjnym prowadzonym obok pionu spustowego i połączonym z rurą wywiewną
Średnica pionu zależy od wybranego systemu wentylacji i obliczonego natężenia przepływu ściekoacutew dla całego pionu
Należy pamiętać o tym że minimalna średnica pionu nie może być mniejsza od średnicy największego podejścia
W typowych rozwiązaniach w Polsce minimalna średnica pionu wynosi 70mm a dla pionoacutew prowadzących ścieki z misek ustępowych 100mm
Oczywiście w tabelach należy sprawdzić czy średnicy nie należy zwiększyć ze względu na obliczoną wartość Qww
Piony z wentylacją głoacutewną
Piony z wentylacją obejściową
Przewody odpływowe
(poziomy kanalizacyjne)
Wśroacuted przewodoacutew odpływowych wyroacuteżniamy przewoacuted głoacutewny oraz przewody drugorzędne Każdy przewoacuted drugorzędny powinien być oddzielnie podłączony do głoacutewnego pod kątem 45deg
Wszystkie przewody prowadzone są najkroacutetszą drogą przeważnie wzdłuż przegrody budowlanej oraz koniecznie z zachowaniem odpowiedniego spadku
Przewody odpływowe
(poziomy kanalizacyjne)
Spadek powinien być jednakowy na całej długości co zapewnia samooczyszczanie się przewodu
Przyjęte jest że rury układa się kielichem w kierunku przeciwnym do spływu ściekoacutew
Rewizje kanalizacyjne powinno się montować
co 15 m na rurach średnicy od 100 do 150 mm
przed każdym uskokiem poziomu
Rury prowadzone przez murowane ścianki muszą być ułożone prostopadle do przegrody
Na przewody z tworzyw sztucznych powinno się w miejscach przejść dodatkowo nałożyć tuleje ochronne Umożliwią one rurom pewien ruch zabezpieczając instalację przed uszkodzeniami mechanicznymi
Przestrzeń pomiędzy tuleją a rurą powinno się zabezpieczyć izolacją
Jeśli przewody kanalizacyjne z tworzyw sztucznych układane są w sąsiedztwie przewodoacutew wydzielających ciepło powinny być osłonięte otulinami izolacyjnymi w celu zabezpieczenia przed przegrzewaniem
Przewody poziome i przykanaliki powinny być ułożone poniżej strefy przemarzania gruntu czyli na głębokości 80-140 cm zależnie od regionu kraju
Jeśli przewody prowadzone są w pomieszczeniach w ktoacuterych temperatura może spadać poniżej 0degC muszą być odpowiednio zabezpieczone przed przemarzaniem
Dla przewodoacutew prowadzonych na zewnątrz budynku należy pamiętać że warstwa gruntu pokrywającego rury kanalizacyjne powinna być o 10-20 cm większa od głębokości przemarzania gruntu jeśli przewody układa się wyżej to powinny być zaizolowane termicznie
Rury kanalizacyjne układane na zewnątrz budynku powinny być oddalone
od innych przewodoacutew co najmniej
15 m od przewodoacutew gazowych i wodociągowych
08 m od kabli energetycznych
05 m od kabli telekomunikacyjnych
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qww z uwzględnieniem następujących zasad
1 dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 05
2 dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 07
3 minimalna prędkość przepływu ściekoacutew wynosi 07 ms stąd
wynika prowadzenie przewodoacutew z odpowiednim do średnicy
spadkiem w kierunku sieci zewnętrznej
4 minimalna średnica przewodu zewnętrznego wynosi 010m
a przykanalika 015m
Dobierając średnice przewodoacutew odpływowych należy stosować
tabelę z wartościami natężenia przepływu Q0 i prędkości
przepływu v0 dla przewodoacutew o przekroju kołowym przy
pełnym wypełnieniu i wykres Manninga
=QQ0
=vv0
hd
Q
v
(hd)
1
23
4
Przykład obliczeniowy Obliczeniowe natężenie sciekoacutew sanitarnych wynosi Qww= 50 ls Na podstawie tabeli 1 QwwQ0 = 50 2014 = 025 Z wykresu odczytujemy
V = 085V0 = 085114 = 097 ms przy napełnieniu hd = 037
Zakresy dopuszczalnych spadkoacutew przewodoacutew odpływowych
DN 0100 m ndash i = 20 - 100
DN 0150 m ndash i = 15 - 150
Urządzenia dodatkowe w kanalizacji sanitarnej
W przypadku odprowadzania ściekoacutew bytowo gospodarczych do zewnętrznej sieci typu ogoacutelnospławnego w pomieszczeniach położonych na najniższych kondygnacjach w budynku może dojść do zalania spowodowanego wstecznym przepływem ściekoacutew w wyniku intensywnych opadoacutew deszczu Dlatego też w tego typu instalacjach na przewodach kanalizacyjnych odprowadzających ścieki z pomieszczeń na najniższej kondygnacji stosować należy zasuwy burzowe ktoacutere chronią instalację przed przepływem zwrotnym
Materiały w kanalizacji sanitarnej
Instalacja kanalizacyjna może być wykonana z roacuteżnych materiałoacutew ale
zawsze rury i połączenia powinny być szczelne i odporne na korozję
Obecnie najpopularniejszym materiałem używanym do budowy instalacji
wewnętrznej jest tworzywo sztuczne Rury kanalizacyjne produkuje się z
polipropylenu (PP)
roacuteżnych odmian polichlorku winylu (PVC)
Polietylenu wysokiej gęstości (PE-HD)
żywicy poliestrowej wzmacnianej włoacuteknem szklanym (GRE)
Innymi materiałami stosowanymi w kanalizacji sanitarnej są
żeliwo
kamionka
beton
Kanalizacja deszczowa
Odprowadza wody opadowe z dachoacutew i terenoacutew przyległych do nieruchomości (podjazdy tarasy parkingi itp)
Projektowanie kanalizacji deszczowej odbywa się w oparciu o normę
PN ndash EN 12056 ndash 3 grudzień 2002
Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew
Część 3 Przewody deszczowe Projektowanie układu i obliczenia
oraz w przypadku braku informacji o normę
PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania w projektowaniu
Odprowadzanie wody z dachu stromego
W przypadku dachoacutew budynkoacutew niskich (do 5 kondygnacji) ktoacutere mają odpowiednie nachylenie (przyjmuje się że powyżej 8) najczęstszym sposobem odprowadzania wody deszczowej jest zastosowanie systemu rynnowego
Zadaniem deszczowej instalacji kanalizacyjnej jest zebranie wody z dachu i odprowadzenie jej do sieci kanalizacji deszczowej lub do gruntu System rynnowy polega na naturalnym (grawitacyjnym) spływie woacuted po połaci dachowej skąd jest przejmowana przez system rur System ten roacutewnież pracuje grawitacyjnie Umowną granicą instalacji deszczowej jest wylewka z ktoacuterej woda może być skierowana do sieci kanalizacji deszczowej (ogoacutelnospławnej) lub na grunt
Podstawowe elementy
instalacji kanalizacji deszczowej
Rynny - przewody o przekroju otwartym (okrągłym prostokątnym eliptycznym trapezowym okapowym) biegnące wzdłuż krawędzi dachu Zadaniem rynien jest zebranie wody opadowej Rynny prowadzone są z lekkim spadkiem w kierunku narożnikoacutew budynku dzięki czemu woda nie wylewa się za krawędzie tylko płynie w kierunku rur spustowych
Instalacja kanalizacji deszczowej składa się z następujących elementoacutew
Rury spustowe ndash pionowe odcinki przewodoacutew o przekroju zamkniętym (najczęściej okrągłym lub prostokątnym) Zadaniem rur spustowych jest zebranie wody płynącej rynnami i odprowadzenie ich poza budynek
Odpływy ndash elementy za pomocą ktoacuterych rynny przechodzą w rury spustowe Odpływ jest odcinkiem rynny w ktoacuterym wykonany jest obrobiony otwoacuter odpowiedniego kształtu pozwalający na włączenie rury spustowej Można wyroacuteżnić odpływy przelotowe oraz odpływy końcowe ( na narożnikach pomieszczeń) Pozwalają na mocowanie rur spustowych
Narożniki do rynien ndash umożliwiają połączenie rynien w narożnikach budynku Właściwy montaż narożnikoacutew jest bardzo ważny dla właściwej pracy rynien (ruchoacutew pod wpływem temperatury) Wylewki ndash kształtki ktoacuterymi kończy się rura spustowa Wylewka może być włą- czona do kanalizacji deszczowej bądź znajdować się nad gruntem
Łączniki do rynien - złączki zwykłe uszczelkowe i korekcyjne Ponieważ montaż rynien wymaga pozostawiania tzw dylatacji (odstępoacutew) złączki korekcyjne lub uszczelkowe umożliwiają wykonanie takich połączenia z dylatacją
Łączniki do rur spustowych - kolana troacutejniki redukcje mufy mufy redukcyjne Mufy służą do włączania rur spustowych do odpływoacutew zadaniem muf redukcyjnych jest połączenie rury spustowej i odpływu o roacuteżnych średnicach Kolana pozwalają na zmianę kierunku rury spustowej Troacutejniki umożliwiają włączanie do rur spustowych wyposażenia dodatkowego
Haki i obejmy - zadaniem tych elementoacutew jest mocowanie rynien i rur spustowych do dachoacutew i ścian
Elementy wykończeniowe i dodatkowe -
zadaniem tych elementoacutew jest wykończenie
systemu lub uzupełnienie jego pracy
Przykładami mogą tu być
dekiel służący do zakończenia rynny
filtr siatkowy montowany na rurze
spustowej zatrzymujący
zanieczyszczenia
czyszczak (rewizja) umożliwiający
przegląd i czyszczenie rury spustowej
(na zdjęciu)
odprowadzenie do kanalizacji deszczowej
Jednym ze sposoboacutew odprowadzenia wody jest podłączenie systemu rynnowego do kanalizacji deszczowej
Woacutewczas na dolnym odcinku rury spustowej mniej więcej 03-08 m ponad terenem należy zamontować rewizję (czyszczak) Rewizja ma wewnątrz kratkę na ktoacuterej zbierają się liście i inne zanieczyszczenia spływające z rynny
Rura spustowa z rewizją przyłączona jest do przewodoacutew odpływowych a te łączą się z kanalizacją Średnica przewodoacutew musi być co najmniej roacutewna średnicy rur spustowych i najczęściej wynosi 100-150 mm Głębokość na jakiej powinno się układać rury zależy od strefy przemarzania i wynosi 1-14 m System taki nie ma blokady przedostawania się zapachoacutew dlatego lepiej nie podłączać go do kanalizacji ogoacutelnospławnej
Innym sposobem odprowadzenia wody bezpośrednio do kanalizacji jest podłączenie rury spustowej do osadnika rynnowego Wyposażony jest on w klapkę ktoacutera stanowi blokadę zapachową i wyciągany kosz w ktoacuterym gromadzą się większe zanieczyszczenia takie jak liście
Gdy brak sieci kanalizacji deszczowej lub ogoacutelnospławnej woda deszczowa powinna być bezpiecznie rozprowadzona po terenie posesji ale tak żeby nie spływała na sąsiednie działki
Odprowadzanie wody z dachu
płaskiego
W przypadku dachoacutew budynkoacutew wysokich (powyżej 5 kondygnacji) oraz dachoacutew o małym nachyleniu (przyjmuje się że poniżej 8) najczęstszym sposobem odprowa-dzania wody deszczowej jest system odwadniania oparty na wpustach dachowych
Wpusty dachowe pełnią rolę dachowych odwodnień punkto-wych tzn zbierają wodę z pewnej powierzchni w jednym punkcie
Odprowadzanie wody z dachu
płaskiego Woda jest odprowadzana do rury spustowej biegnącej wewnątrz budynku a stamtąd do kanalizacji deszczowej lub poza budynek do gruntu Aby odwodnienie dachu płaskiego pracowało prawidłowo wpust powinien znaleźć się w najniższym punkcie dachu a spadek w jego kierunku powinien wynosić co najmniej 3 Oproacutecz zasadniczego wpustu powinien być wpust awaryjny ktoacutery przejmie wodę w przypadku zatkania wpustu głoacutewnego Na dachu powinna być co najmniej jedna para wpustoacutew Zasady projektowania moacutewią że wpusty należy rozmieszczać co 25 m
Obliczanie kanalizacji deszczowej
Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qr (qd) [ls]
rAC
10000
IAQr
gdzie ψ lub C ndash wspoacutełczynnik spływu przyjmowany wg nowej normy jako 10 (w starej zależny od nachylenia dachu i rodzaju powierzchni odwadnianej)
A ndash efektywna powierzchnia dachu lub powierzchnia odwadniana [m2]
I ndash w starej normie miarodajne natężenie deszczu [l(sha)] przyjmowane I 300 l(sha)
r ndash natężenie opadoacutew atmosferycznych [l(sm2)] przyjmowane albo na podstawie danych statystycznych albo wg tabeli 1 w nowej normie po przemnożeniu przez wspoacutełczynnik ryzyka podany w tabeli 2
Wymiarowanie rynien i rur spustowych
1 Przewody spustowe ndash średnicę należy dobrać tak aby obliczona wartość odpływu ściekoacutew Qr nie przekraczała wartości Qrmax (qdmax) a powierzchnia odwadniana A powierzchni Amax zestawionych w tabeli w normie PN ndash 92B ndash 01707
2 Wg starej normy rynny powinny mieć średnice minimum 150 mm (dotyczy to budynkoacutew wielorodzinnych)
Efektywna
powierzchnia dachu
odwadniana przez
rynnę A [m2]
Szerokość rynny [mm] Średnica rury
spustowej [mm]
poniżej 20 70 50
20 ndash 57 100 (lub 125) 70
57 ndash 97 125 100
97 - 170 150 100
170 - 243 180 125
Dla budynkoacutew jednorodzinnych średnice rynien i przewodoacutew spustowych można określić w oparciu o efektywną powierzchnię dachu wg tabeli
Średnice poziomoacutew i przykanalikoacutew
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qr z uwzględnieniem następujących zasad
a) dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 07
b) dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 09
c) i d) jak dla kanalizacji sanitarnej
Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej
Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qt (qog) [ls]
Qww ndash natężenie odpływu ściekoacutew sanitarnych
Qr ndash natężenie odpływu ściekoacutew deszczowych
Kanalizacja ogoacutelnospławna to ten fragment ktoacutery odprowadza i ścieki sanitarne i deszczowe do zewnętrznej sieci ogoacutelnospławnej
rwwt QQQ
Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się z uwzględnieniem następujących zasad
a) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt spełnione powinny być warunki
a) i b) jak dla ściekoacutew deszczowych
b) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt obliczeniowa prędkość przepływu
ściekoacutew nie może przekraczać wartości dopuszczalnej ktoacutera wynosi
80 ms ndash dla rur żeliwnych i innych metalowych
40 ms ndash dla rur kamionkowych betonowych i z tworzyw sztucznych
c) dla odpływu tylko ściekoacutew sanitarnych Qww prędkość przepływu
ściekoacutew nie może być mniejsza od vmin = 07 ms
bullRynny z PVC-U
bullRynny z blachy aluminiowej
bullRynny miedziane
bullRynny z blachy stalowej
bullRynny cynkowo-tytanowe
Przekroje rynien a b c) poacutełokragłe d) trapezowy e f) trapezoidalny g) prostokatny h) poacutełokragły leacy
Rodzaje rynien a) okapowa b) koszowa c) gzymsowa d) leacy
UKŁAD PIERŚCIENIOWY
Schemat instalacji wodociągowej pierścieniowej
1- pion zasilający zbiornik goacuterny 2- zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym 3 ndashzawoacuter zwrotny prosty 4- przewody rozdzielcze goacuterne 5- zawoacuter przelotowy 6-pion wodociągowy 7-odgałęzienie 8- zawoacuter czerpalny 9- przewoacuted rozdzielczy dolny
Rozpatrując układy wewnętrznych instalacji wodociągowych w aspekcie wysokości podnoszenia wody i dopuszczalnej wysokości ciśnienia w instalacjach wodociągowych możemy dokonać podziału na
instalacje jednostrefowe
instalacje wielostrefowe
INSTALACJE JEDNOSTREFOWE
Schemat zasilania jednostrefowego w układach chwilowego spadku ciśnienia poniżej wymaganego w sieci ulicznej
1 przewoacuted rozdzielczy (dolny) 2 pion zasilający zbiornik goacuterny 3 zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym 4 zawoacuter zwrotny prosty
5 pion wodociągowy 6 odgałęzienie 7 zawoacuter przelotowy
INSTALACJE JEDNOSTREFOWE
Rys Schemat zasilania jednostrefowego w układach chwilowego spadku ciśnienia poniżej wymaganego w sieci ulicznej
1 przewoacuted rozdzielczy (dolny) 2pion wodociągowy 3 odgałęzienie 4 zawoacuter czerpalny 5 zawoacuter zwrotny 6 zestaw do podwyższania ciśnienia
INSTALACJE DWUSTREFOWE
Rys Schemat wewnętrznej dwustrefowej instalacji wodociągowej (pierwsza strefa zasilana bezpośrednio z zewnętrznej sieci wodociągowej- układ instalacji z rozdziałem dolnym druga strefa zasilana przy pomocy zestawu podwyższającego ciśnienie- układ instalacji z rozdziałem dolnym)
1 przewoacuted rozdzielczy dolny( w pierwszej strefie) 2 zawoacuter zwrotny 3 zestaw podwyższający ciśnienie 4 zawoacuter przelotowy 5 pion wodociągowy ( pierwsza strefa) 6 odgałęzienie 7 zawoacuter czerpalny 8pion zasilający instalacje wodociągową drugiej strefy 9 przewoacuted rozdzielczy w drugiej strefie
INSTALACJE DWUSTREFOWE
Rys Schemat wewnętrznej dwustrefowej instalacji wodociągowej (pierwsza strefa bezpośrednio zasilana z zewnętrznej sieci wodociągowej- układ instalacji z rozdziałem dolnym druga strefa zasilana przez zbiornik goacuterny otwarty-układ instalacji z rozdziałem goacuternym) 1przewoacuted rozdzielczy dolny( w pierwszej strefie) 2 zawoacuter przelotowy 3 pion wodociągowy ( w pierwszej strefie)4odgałęzienie 5 zawoacuter czerpalny 6 zawoacuter zwrotny 7 pompa z silnikiem
elektrycznym 8 pion zasilający zbiornik goacuterny otwarty( drugiej strefy) 9zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym 10przewoacuted rozdzielczy goacuterny( w drugiej strefie) 11 pion wodociągowy rozdziału goacuternego ( w drugiej strefie)
INSTALACJE DWUSTREFOWE
Rys Schemat wewnętrznej dwustrefowej instalacji wodociągowej (pierwsza strefa bezpośrednio zasilana z zewnętrznej sieci wodociągowej- układ instalacji z rozdziałem goacuternym druga strefa zasilana przez zestaw do podwyższania ciśnienia- układ z rozdziałem goacuternym)1przewoacuted rozdzielczy dolny( w pierwszej strefie) 2 zawoacuter zwrotny 3 zestaw do podwyższania ciśnienia 4zawoacuter przelotowy 5 pion wodociągowy (pierwszej strefy) 6 odgałęzienie 7 zawoacuter czerpalny 8 pion zasilający drugą strefę9przewoacuted rozdzielczy goacuterny 10zawoacuter przelotowy11 pion wodociągowy drugiej strefy 12zawoacuter odcinający(
oddziela układy zasilane- przepływ wody w pionie pierwszej strefy od drugiej strefy)
INSTALACJE WIELOSTREFOWE
Rys Schemat wielostrefowej i wewnętrznej instalacji wodociągowej 1 przewoacuted rozdzielczy dolny( pierwsza strefa zasilania) 2 pion wodociągowy (pierwsza strefa) 3 odgałęzienie 4 zawoacuter czerpalny 5 pion zasilający druga
strefę 6 przewoacuted rozdzielczy dolny (drugiej strefy) 7 pion zasilający trzecia strefę 8 przewoacuted rozdzielczy dolny( trzeciej strefy) 9 zespoacuteł podwyższania ciśnienia dla pierwszej strefy 10 zespoacuteł podwyższania ciśnienia dla drugiej strefy 11 zespoacuteł podwyższania ciśnienia dla trzeciej strefy
INSTALACJE WIELOSTREFOWE
Rys Schemat wielostrefowej wewnętrznej instalacji wodociągowej układ stref z rozdziałem goacuternym
1pompa z silnikiem elektrycznym zasilająca zbiornik goacuterny otwarty trzeciej strefy 2 pompa z silnikiem elektrycznym zasilająca zbiornik goacuterny otwarty drugiej strefy 3 pompa z silnikiem elektrycznym zasilająca zbiornik goacuterny otwarty pierwszej strefy 4 pion zasilający zbiornik goacuterny otwarty pierwszej strefy 5zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym ( pierwszej strefy) 6 przewoacuted rozdzielczy goacuterny ( pierwszej strefy) 7 pion wodociągowy (pierwsza
strefa) 8 odgałęzienie 9 zawoacuter czerpalny 10 pion zasilający zbiornik goacuterny otwarty (drugiej strefy) 11 zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym (druga strefa) 12przewoacuted rozdzielczy goacuterny (druga strefa) 13 pion zasilający zbiornik goacuterny otwarty(trzecia strefa) 14 zbiornik goacuterny
otwarty z zaworem pływakowym (trzecia strefa) 15 przewoacuted rozdzielczy goacuterny (trzecia strefa)
INSTALACJE WIELOSTREFOWE
Schemat wielostrefowej wewnętrznej instalacji wodociągowej Układ stref pierścieniowy z jednym przewodem zasilającym
1 przewoacuted zasilający zbiorniki goacuterne pierwszej drugiej i trzeciej strefy 2 zbiornik goacuterny otwarty pierwszej strefy 3 zawoacuter 4 instalacja pierścieniowa pierwszej strefy 5 zbiornik goacuterny otwarty drugiej strefy 6 zawoacuter 7 instalacja pierścieniowa drugiej strefy 8 zbiornik goacuterny otwarty trzeciej strefy 9 zawoacuter czerpalny 10 instalacja pierścieniowa trzeciej strefy 11 odgałęzienie 12 zawoacuter czerpalny13
pompa z silnikiem elektrycznym
GŁOacuteWNE ZASADY PROWADZENIA INSTALACJI WODOCIĄGOWYCH
roacutewnolegle i prostopadle do ścian i stropoacutew
z jak najmniejszą ilością załamań
po trasach najkroacutetszych
przy wewnętrznych ścianach budynku
przejścia rur przez przegrody należy wyposażyć w tuleje ochronne
Instalacje zimnej i ciepłej wody mogą być rozprowadzone w następujący sposoacuteb
natynkowo ndash czyli po wierzchu ścian i przegroacuted budowlanych
w bruzdach ściennych
w szlichcie podłogowej
w pionowych szachtach i kanałach ściennych
SPOSOBY PROWADZENIA INSTALACJI
Prowadzenie instalacji w piwnicach i pod stropami
Prowadzenie rur w korytkach gdzie wydłużenia są kompensowane poprzez wyboczanie się rur
Prowadzenie rur z odgałęzieniami na łupinach wsporczych
Prowadzenie pionoacutew w szachtach instalacyjnych
Prowadzenie oraz mocowanie pionoacutew
w szachtach instalacyjnych
Układ troacutejnikowy Układ rozdzielaczowy
UKŁAD TROacuteJNIKOWY
Prowadzenie rur instalacji wodociągowej w układzie troacutejnikowym
Sposoacuteb prowadzenia przewodoacutew w węźle
sanitarnym
UKŁAD TROacuteJNIKOWY
UKŁAD TROacuteJNIKOWY
UKŁAD ROZDZIELACZOWY
Prowadzenie rur instalacji wodociągowej w układzie rozdzielaczowym
UKŁAD ROZDZIELACZOWY
UKŁAD OBWODOWY
Podpora stała
Podpora przesuwna
Przykład prowadzenia pionu instalacyjnego bez kompensatoroacutew z uwzględnieniem wyboczenia (linią przerywaną oznaczono przykładowy przewidywany kształt pionu po osiągnięciu temperatury czynnika roboczego)
Oznaczenia PP - podpora przesuwnaPS - podpora stała
ELEMENTY INSTALACJI WODOCIĄGOWYCH
Elementy instalacji wodociągowych
Przyłącze wodociągowe
Zestaw wodomierza głoacutewnego
Filtr wody zawoacuter antyskażeniowy zawory odcinające (armatura)
Przewody rozdzielcze (rozprowadzające)
Przewody pionowe (piony wodociągowe)
Przewody w pomieszczeniach sanitarnych (połączenia od pionu do punktoacutew czerpalnych)
Punkty czerpalne (baterie czerpalne i zawory)
Przyłącza do budynku 1-linia zabudowy 2- linia rozgraniczająca 3-sieć wodociągowa 4-sieć kanalizacyjna 5-zestaw wodomierzowy 6-studzienka rewizyjna
Sposoacuteb przeprowadzenia przewodu przez ścianę zewnętrzną
Podział wodomierzy
W obudowie
zamkniętej Z wyjmowaną
wstawką
pomiarową
instalowane
poziomo
kolanowe
Podział wodomierzy
1 Wodomierz działający na zasadach mechanicznych przeznaczony do wody
a) zimnej o temperaturze od 0 degC do 30 degC
b) ciepłej o temperaturze od 30 degC do 90 degC
c) gorącej o temperaturze od 30 degC do 130 degC albo od 30 degC do 180 degC
2 Wodomierz działający na zasadach elektronicznych lub mechanicznych z urządzeniami elektronicznymi albo bez przeznaczony do wody zimnej o temperaturze od 0 degC do 30 degC
Wodomierze mieszkaniowe (JS) Wodomierz powinien być zamontowany w położeniu roboczym zgodnie z oznakowaniem umieszczonym na wodomierzu przez producenta H - oznacza pozycję pracy wodomierza w poziomie V - oznacza pozycję pracy wodomierza w pionie Litera znajdująca się na tarczy wodomierza A B C lub D - oznacza klasę obciążeń wodomierza
Wodomierz sprzężony roacutewnolegle 1-wodomierz głoacutewny śrubowy 2-wodomierz boczny skrzydełkowy 3-zawoacuter zmiennego obciążenia
1 Wodomierze działające na zasadach mechanicznych przeznaczone do wody charakteryzują następujące strumienie
1) maksymalny strumień objętości (Qmax)
2) nominalny strumień objętości (Qn)
3) pośredni strumień objętości (Qt)
4) minimalny strumień objętości (Qmin)
2 Stosunek QmaxQn powinien wynosić 2
3 Rozroacuteżnia się cztery klasy metrologiczne wodomierzy klasa A klasa B klasa C klasa D
4 Klasy metrologiczne wodomierzy w zależności od wartości stosunku QminQn i QtQn
Q (q)-strumień objętości - objętość wody przepływającej przez wodomierz w przyjętej jednostce czasu
Qmax (qmax) -maksymalny strumień objętości - największy strumień objętości przy ktoacuterym wodomierz może pracować w kroacutetkim czasie bez uszkodzenia i przekroczenia błędoacutew granicznych dopuszczalnych oraz wartości maksymalnej straty ciśnienia
Qn (qn) nominalny strumień objętości - strumień objętości roacutewny połowie maksymalnego strumienia objętości przy ktoacuterym wodomierz może pracować przy przepływie ciągłym lub przerywanym i jego wskazania mieszczą się w granicach błędoacutew granicznych dopuszczalnych
Qt (qt) pośredni strumień objętości - strumień objętości dzielący zakres obciążeń pomiarowych na przedział goacuterny i dolny przy ktoacuterym błąd graniczny dopuszczalny zmienia wartość
Qmin (qmin ) minimalny strumień objętości- strumień objętości powyżej ktoacuterego wskazania wodomierza nie powinny przekraczać błędoacutew granicznych dopuszczalnych
Zakres obciążeń pomiarowych wodomierza - zakres strumienia objętości wodomierza zawarty między maksymalnym strumieniem objętości a minimalnym strumieniem objętości
Krzywa błędoacutew wodomierza
Błędy graniczne dopuszczalne wodomierzy plusmn 2 - w przedziale goacuternym zakresu obciążeń (qt q qmax)
plusmn 5 - w przedziale goacuternym zakresu obciążeń (qmin q qt)
Lokalizacja wodomierza
Doboacuter wodomierza
Aby dobrać wodomierz należy
ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe
ustalić umowny przepływ obliczeniowy dla wodomierza qw m3h
qw = 2 q
Doboacuter wodomierza
Doboacuter wodomierza
dla dobranego wodomierza ustalić w oparciu o dane producenta wodomierzy stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez wodomierz
Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem
PN-EN 1717 - Ochrona przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody w instalacjach wodociągowych i ogoacutelne wymagania dotyczące urządzeń zapobiegających zanieczyszczaniu przez przepływ zwrotny
Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem
Podział płynoacutew ktoacutere mają lub mogą mieć kontakt z wodą do picia
Kategoria 1
Woda wypływająca bezpośrednio z sieci wodociągowej przeznaczona do użytkowania przez człowieka do celoacutew konsumpcyjnych
Kategoria 2
Płyn nie stanowiący bakteriologicznego lub toksycznego zagrożenia dla człowieka
Kategoria 3
Płyn stanowiący pewne zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność co najmniej jednej substancji toksycznej lub bardzo toksycznej o LD50gt200 mgkg wagi ciała
Kategoria 4
Płyn stanowiący pewne zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność co najmniej jednej substancji toksycznej lub bardzo toksycznej o LD50200 mgkg wagi ciała lub też co najmniej jednej substancji radioaktywnej mutagennej lub rakotwoacuterczej
Kategoria 5
Płyn stanowiący zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność substancji mikrobiologicznych bądź wirusowych
Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem
Przepływ zwrotny wywołany spadkiem ciśnienia w sieci wodociągowej
Potencjalne źroacutedła zanieczyszczenia wody wodociągowej
XY
1- sieć wodociągowa
2- urządzenie zabezpieczające
X-rodzina zabezpieczenia
Y-typ zabezpieczenia
Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody
Aby dobrać zabezpieczenie należy
określić kategorię płynu
określić rodzaj zabezpieczenia wg normy
ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe
dobrać zawoacuter zwracając uwagę na średnicę wodomierza
Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody
dla dobranego zaworu ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez zawoacuter
Filtr
Doboacuter filtra
Aby dobrać filtr należy
ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe
dobrać filtr zwracając uwagę na średnicę wodomierza i zaworu antyskażeniowego
Doboacuter filtra
dla dobranego filtra ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez filtr
INSTALACJE KANALIZACYJNE
Rodzaje instalacji kanalizacyjnych
1 Kanalizacja sanitarna (bytowo ndash gospodarcza)
2 Kanalizacja deszczowa
3 Kanalizacja technologiczna
ścieki przed wprowadzeniem do kanalizacji
sanitarnej wymagają wstępnego oczyszczenia w
specjalnych urządzeniach
Odprowadzenie ściekoacutew z nieruchomości może być
realizowane na dwa sposoby
systemem ogoacutelnospławnym (zbiorczym)
lub systemem rozdzielczym
Kanalizacja ogoacutelnospławna odprowadza zaroacutewno ścieki
sanitarne (bytowe) jak i deszczowe
W kanalizacji rozdzielczej ścieki sanitarne i deszczowe
odprowadzane są rozdzielnie
Schemat kanalizacji ogoacutelnospławnej
KS1 KS2
Kanał ogoacutelnospławny
RD1 RD2
linia regulacyjna
ST1
ST2
Schemat kanalizacji rozdzielczej
KS1 KS2
Kanał sanitarny
Kanał deszczowy
RD1 RD2
linia regulacyjnaST1
ST2
SD1
SD2
Podział instalacji kanalizacyjnej
Instalację kanalizacyjną można podzielić na
zewnętrzną (na terenie nieruchomości lecz poza budynkiem)
wewnętrzną (w budynku)
Podział ten wydaje się oczywisty ale jest istotny przy doborze materiału instalacyjnego - nie każdy materiał sprawdzający się wewnątrz nadaje się do stworzenia instalacji zewnętrznej
Granicą między instalacją wewnętrzną a zewnętrzną jest tzw czyszczak głoacutewny (rewizja głoacutewna)
Przewody domowej
instalacji kanalizacyjnej
Przykanalik (przyłącze kanalizacyjne) ndash jest to odcinek ktoacutery łączy kanalizację na terenie nieruchomości z siecią kanalizacyjną
Najczęściej przykanalik włączany jest do studzienki (rewizyjnej lub włazowej) ktoacutera stanowi uzbrojenie sieci Możliwe jest też przyłączenie przez wpust boczny lub złącze siodłowe
Przewody domowej
instalacji kanalizacyjnej
Przykanaliki oznaczane są znakami informacyjnymi Na znaku podana jest średnica (w mm) spadek przyłącza (w promilach) oraz jego długość (w m) Granicą między siecią a instalacją jest położona w pobliżu granicy nieruchomości pierwsza studzienka licząc od strony budynku
Sieć i przykanalik
w przypadku istnienia studzienki rewizyjnej
przykanalikstudzienka rewizyjna
linia
reg
ulac
yjnastudzienka kanalizacyjna
sieć kanalizacyjna
budy
nek
instalacja
zewnętrzna
Sieć i przykanalik
w przypadku braku studzienki rewizyjnej (wg nowych przepisoacutew w przypadku braku studzienki rewizyjnej
przykanalik to odcinek biegnący od granicy budynku do granicy
nieruchomości)
linia
reg
ulac
yjnastudzienka kanalizacyjna
sieć kanalizacyjna
budy
nek
przykanalik
sieć kanalizacyjna
Instalacja kanalizacyjna składa się z 1 poziomoacutew (przewodoacutew odpływowych) ndash są to przewody
prowadzone z odpowiednim spadkiem ktoacutere odprowadzają
ścieki z pionoacutew wpustoacutew podłogowych itp do przykanalika
lub sieci zewnętrznej
2 pionoacutew (przewodoacutew spustowych) ndash są to przewody prowadzone
przez jedną lub kilka kondygnacji odprowadzające ścieki
z podejść kanalizacyjnych wpustoacutew dachowych lub rynien
do przewodoacutew odpływowych
3 podejść kanalizacyjnych ndash przewody odprowadzające ścieki
z przyboroacutew i urządzeń sanitarnych do pionoacutew lub poziomoacutew
kanalizacyjnych
podejścia pojedyncze
podejścia zbiorowe
Kanalizacja sanitarna grawitacyjna
Odprowadza wodę zanieczyszczoną (ścieki) w wyniku jej wykorzystania odpływającą z ustępoacutew spłukiwanych natryskoacutew wanien bidetoacutew zlewoacutew umywalek wpustoacutew podłogowych i innych urządzeń występujących w gospodarstwie domowym
Projektowanie kanalizacji sanitarnej odbywa się w oparciu o normę
PN ndash EN 12056 ndash 2 grudzień 2002
Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew
Część 2 Kanalizacja sanitarna projektowanie układu i obliczenia
oraz w przypadku braku informacji o normę
PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania
w projektowaniu
Podejścia kanalizacyjne ndash łączą
odpływ z pionem kanalizacyjnym
Podejścia
niewentylowane - należy montować ze spadkiem wynoszącym od 2 do 15
wentylowane ndash można zastosować tu mniejsze spadki zgodnie z przywołaną normą ale wymagają dodatkowego przewodu wentylującego
Najczęściej projektuje się podejścia niewentylowane Ich długość w typowym rozwiązaniu stosowanym w Polsce nie powinna przekraczać 30 m a w przypadku miski ustępowej 10 m po długości przewodu
W przypadku dłuższych podejść albo zwiększa się średnicę albo projektuje się podejścia wentylowane za pomocą np zaworoacutew napowietrzających
Nowa norma wprowadza cztery typy systemoacutew kanalizacyjnych jakie można spotkać w poszczegoacutelnych krajach Unii Europejskiej
W Polsce stosuje się tradycyjnie system I
System Nazwa Cechy
I
System pojedynczego pionu
z podejściami częściowo
wypełnionymi
bull jeden pion kanalizacyjny
bull wypełnienie przewodoacutew 50
II
System pojedynczego pionu
z podejściami o mniejszej
średnicy
bull jeden pion kanalizacyjny
bull wypełnienie przewodoacutew 70
III
System pojedynczego pionu
z podejściami całkowicie
wypełnionymi
bull jeden pion kanalizacyjny
bull wypełnienie przewodoacutew 100
bull każde urządzenie podłączone
oddzielnie do pionu
IV System oddzielnych pionoacutew
kanalizacyjnych
bull dwa piony ndash jeden odprowadzający
ścieki czarne z ustępoacutew spłukiwanych
i pisuaroacutew i drugi odprowadzający
pozostałe ścieki
bull wypełnienie przewodoacutew jak dla
systemoacutew I II lub III
Średnice nominalne podejść pojedynczych dobiera się w zależności od typu przyłączonego przyboru sanitarnego lub urządzenia w typowych
rozwiązaniach w Polsce wg tabeli Urządzenie DN [mm]
Umywalka bidet 40
Zlewozmywak
zmywarka pralka
wanna natrysk 50
Miska ustępowa 100
Minimalna średnica podejścia pojedynczego zdeterminowana jest przez jego długość wysokość spadania i ilość zmian kierunku zgodnie z tabelą
DN Lmax
[m] H [m]
trzy zmiany
kierunku
40
50 30 lt10
70 50 lt10
100 50 lt30
H
L
Jeśli powyższe wymiary są przekroczone lub istnieje konieczność zastosowania więcej niż trzech zmian kierunku prowadzenia przewodoacutew należy wybrać kolejną większą średnicę nominalną
Średnice nominalne podjeść zbiorowych
Zależą od natężenia przepływu ściekoacutew w projektowanym
podejściu i od zastosowanego systemu Wybierając system
należy kierować się dostępnymi na rynku przyborami trudno
bowiem wyobrazić sobie podłączanie przyboru sanitarnego
z odpływem np 40mm do przewodu o średnicy mniejszej
Utrudniałoby to swobodny odpływ ściekoacutew z tego przyboru
Natężenie przepływu ściekoacutew sanitarnych Qww
wyznacza się dla danego odcinka instalacji zgodnie
z zależnością
]sl[DUKQww
gdzie K ndash wspoacutełczynnik częstości
DU ndash odpływ jednostkowy [ls] z urządzenia
UWAGA Qww DUmax jeśli nie to Qww = DUmax
Odpływy jednostkowe DU
Odpływy jednostkowe DU -cd
Typowe wspoacutełczynniki częstości K
Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia
z przewodami odpływowymi Piony kanalizacyjne należy prowadzić bez zmiany średnicy i kierunku na całej długości w szachtach sanitarnych
U podstawy każdego pionu przed przejściem w przewoacuted odpływowy należy zamontować otwoacuter rewizyjny (czyszczak) umożliwiający dostęp do wnętrza przodu
W przypadku kanalizacji sanitarnej każdy pion musi być wentylowany w celu wyroacutewnania ciśnienia w instalacji
Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia
z przewodami odpływowymi Wentylację pionu zapewnia
przewoacuted wentylacyjny zakończony rurą wywiewną wyprowadzoną ponad połać dachu
zawoacuter napowietrzający ndash rozwiązanie dozwolone do stosowania w przypadku braku możliwości wyprowadzenia pionu ponad dach można takie rozwiązanie stosować przy spełnieniu następujących warunkoacutew
piony mają wysokość 4 do 5 kondygnacji
ostatni pion licząc od najdalszego w stosunku do kanału oraz co piąty w budynku jest zakończony rurą wywiewną
Elementy pionu kanalizacyjnego
troacutejniki doprowadzające ścieki z podejść kanalizacyjnych
czyszczak prze zmianą kierunku prowadzenia ściekoacutew ndash około 05 nad posadzką przed przejściem w przewoacuted odpływowy
rura prosta o niezmiennej średnicy na całej długości
zawoacuter napowietrzający lub rura wywiewna
W systemie kanalizacji sanitarnej wyroacuteżnić można
piony z wentylacją głoacutewną ndash zakończone rurą wywiewną lub zaworem napowietrzającym
piony z wentylacją obejściową ndash piony z dodatkowym przewodem wentylacyjnym prowadzonym obok pionu spustowego i połączonym z rurą wywiewną
Średnica pionu zależy od wybranego systemu wentylacji i obliczonego natężenia przepływu ściekoacutew dla całego pionu
Należy pamiętać o tym że minimalna średnica pionu nie może być mniejsza od średnicy największego podejścia
W typowych rozwiązaniach w Polsce minimalna średnica pionu wynosi 70mm a dla pionoacutew prowadzących ścieki z misek ustępowych 100mm
Oczywiście w tabelach należy sprawdzić czy średnicy nie należy zwiększyć ze względu na obliczoną wartość Qww
Piony z wentylacją głoacutewną
Piony z wentylacją obejściową
Przewody odpływowe
(poziomy kanalizacyjne)
Wśroacuted przewodoacutew odpływowych wyroacuteżniamy przewoacuted głoacutewny oraz przewody drugorzędne Każdy przewoacuted drugorzędny powinien być oddzielnie podłączony do głoacutewnego pod kątem 45deg
Wszystkie przewody prowadzone są najkroacutetszą drogą przeważnie wzdłuż przegrody budowlanej oraz koniecznie z zachowaniem odpowiedniego spadku
Przewody odpływowe
(poziomy kanalizacyjne)
Spadek powinien być jednakowy na całej długości co zapewnia samooczyszczanie się przewodu
Przyjęte jest że rury układa się kielichem w kierunku przeciwnym do spływu ściekoacutew
Rewizje kanalizacyjne powinno się montować
co 15 m na rurach średnicy od 100 do 150 mm
przed każdym uskokiem poziomu
Rury prowadzone przez murowane ścianki muszą być ułożone prostopadle do przegrody
Na przewody z tworzyw sztucznych powinno się w miejscach przejść dodatkowo nałożyć tuleje ochronne Umożliwią one rurom pewien ruch zabezpieczając instalację przed uszkodzeniami mechanicznymi
Przestrzeń pomiędzy tuleją a rurą powinno się zabezpieczyć izolacją
Jeśli przewody kanalizacyjne z tworzyw sztucznych układane są w sąsiedztwie przewodoacutew wydzielających ciepło powinny być osłonięte otulinami izolacyjnymi w celu zabezpieczenia przed przegrzewaniem
Przewody poziome i przykanaliki powinny być ułożone poniżej strefy przemarzania gruntu czyli na głębokości 80-140 cm zależnie od regionu kraju
Jeśli przewody prowadzone są w pomieszczeniach w ktoacuterych temperatura może spadać poniżej 0degC muszą być odpowiednio zabezpieczone przed przemarzaniem
Dla przewodoacutew prowadzonych na zewnątrz budynku należy pamiętać że warstwa gruntu pokrywającego rury kanalizacyjne powinna być o 10-20 cm większa od głębokości przemarzania gruntu jeśli przewody układa się wyżej to powinny być zaizolowane termicznie
Rury kanalizacyjne układane na zewnątrz budynku powinny być oddalone
od innych przewodoacutew co najmniej
15 m od przewodoacutew gazowych i wodociągowych
08 m od kabli energetycznych
05 m od kabli telekomunikacyjnych
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qww z uwzględnieniem następujących zasad
1 dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 05
2 dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 07
3 minimalna prędkość przepływu ściekoacutew wynosi 07 ms stąd
wynika prowadzenie przewodoacutew z odpowiednim do średnicy
spadkiem w kierunku sieci zewnętrznej
4 minimalna średnica przewodu zewnętrznego wynosi 010m
a przykanalika 015m
Dobierając średnice przewodoacutew odpływowych należy stosować
tabelę z wartościami natężenia przepływu Q0 i prędkości
przepływu v0 dla przewodoacutew o przekroju kołowym przy
pełnym wypełnieniu i wykres Manninga
=QQ0
=vv0
hd
Q
v
(hd)
1
23
4
Przykład obliczeniowy Obliczeniowe natężenie sciekoacutew sanitarnych wynosi Qww= 50 ls Na podstawie tabeli 1 QwwQ0 = 50 2014 = 025 Z wykresu odczytujemy
V = 085V0 = 085114 = 097 ms przy napełnieniu hd = 037
Zakresy dopuszczalnych spadkoacutew przewodoacutew odpływowych
DN 0100 m ndash i = 20 - 100
DN 0150 m ndash i = 15 - 150
Urządzenia dodatkowe w kanalizacji sanitarnej
W przypadku odprowadzania ściekoacutew bytowo gospodarczych do zewnętrznej sieci typu ogoacutelnospławnego w pomieszczeniach położonych na najniższych kondygnacjach w budynku może dojść do zalania spowodowanego wstecznym przepływem ściekoacutew w wyniku intensywnych opadoacutew deszczu Dlatego też w tego typu instalacjach na przewodach kanalizacyjnych odprowadzających ścieki z pomieszczeń na najniższej kondygnacji stosować należy zasuwy burzowe ktoacutere chronią instalację przed przepływem zwrotnym
Materiały w kanalizacji sanitarnej
Instalacja kanalizacyjna może być wykonana z roacuteżnych materiałoacutew ale
zawsze rury i połączenia powinny być szczelne i odporne na korozję
Obecnie najpopularniejszym materiałem używanym do budowy instalacji
wewnętrznej jest tworzywo sztuczne Rury kanalizacyjne produkuje się z
polipropylenu (PP)
roacuteżnych odmian polichlorku winylu (PVC)
Polietylenu wysokiej gęstości (PE-HD)
żywicy poliestrowej wzmacnianej włoacuteknem szklanym (GRE)
Innymi materiałami stosowanymi w kanalizacji sanitarnej są
żeliwo
kamionka
beton
Kanalizacja deszczowa
Odprowadza wody opadowe z dachoacutew i terenoacutew przyległych do nieruchomości (podjazdy tarasy parkingi itp)
Projektowanie kanalizacji deszczowej odbywa się w oparciu o normę
PN ndash EN 12056 ndash 3 grudzień 2002
Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew
Część 3 Przewody deszczowe Projektowanie układu i obliczenia
oraz w przypadku braku informacji o normę
PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania w projektowaniu
Odprowadzanie wody z dachu stromego
W przypadku dachoacutew budynkoacutew niskich (do 5 kondygnacji) ktoacutere mają odpowiednie nachylenie (przyjmuje się że powyżej 8) najczęstszym sposobem odprowadzania wody deszczowej jest zastosowanie systemu rynnowego
Zadaniem deszczowej instalacji kanalizacyjnej jest zebranie wody z dachu i odprowadzenie jej do sieci kanalizacji deszczowej lub do gruntu System rynnowy polega na naturalnym (grawitacyjnym) spływie woacuted po połaci dachowej skąd jest przejmowana przez system rur System ten roacutewnież pracuje grawitacyjnie Umowną granicą instalacji deszczowej jest wylewka z ktoacuterej woda może być skierowana do sieci kanalizacji deszczowej (ogoacutelnospławnej) lub na grunt
Podstawowe elementy
instalacji kanalizacji deszczowej
Rynny - przewody o przekroju otwartym (okrągłym prostokątnym eliptycznym trapezowym okapowym) biegnące wzdłuż krawędzi dachu Zadaniem rynien jest zebranie wody opadowej Rynny prowadzone są z lekkim spadkiem w kierunku narożnikoacutew budynku dzięki czemu woda nie wylewa się za krawędzie tylko płynie w kierunku rur spustowych
Instalacja kanalizacji deszczowej składa się z następujących elementoacutew
Rury spustowe ndash pionowe odcinki przewodoacutew o przekroju zamkniętym (najczęściej okrągłym lub prostokątnym) Zadaniem rur spustowych jest zebranie wody płynącej rynnami i odprowadzenie ich poza budynek
Odpływy ndash elementy za pomocą ktoacuterych rynny przechodzą w rury spustowe Odpływ jest odcinkiem rynny w ktoacuterym wykonany jest obrobiony otwoacuter odpowiedniego kształtu pozwalający na włączenie rury spustowej Można wyroacuteżnić odpływy przelotowe oraz odpływy końcowe ( na narożnikach pomieszczeń) Pozwalają na mocowanie rur spustowych
Narożniki do rynien ndash umożliwiają połączenie rynien w narożnikach budynku Właściwy montaż narożnikoacutew jest bardzo ważny dla właściwej pracy rynien (ruchoacutew pod wpływem temperatury) Wylewki ndash kształtki ktoacuterymi kończy się rura spustowa Wylewka może być włą- czona do kanalizacji deszczowej bądź znajdować się nad gruntem
Łączniki do rynien - złączki zwykłe uszczelkowe i korekcyjne Ponieważ montaż rynien wymaga pozostawiania tzw dylatacji (odstępoacutew) złączki korekcyjne lub uszczelkowe umożliwiają wykonanie takich połączenia z dylatacją
Łączniki do rur spustowych - kolana troacutejniki redukcje mufy mufy redukcyjne Mufy służą do włączania rur spustowych do odpływoacutew zadaniem muf redukcyjnych jest połączenie rury spustowej i odpływu o roacuteżnych średnicach Kolana pozwalają na zmianę kierunku rury spustowej Troacutejniki umożliwiają włączanie do rur spustowych wyposażenia dodatkowego
Haki i obejmy - zadaniem tych elementoacutew jest mocowanie rynien i rur spustowych do dachoacutew i ścian
Elementy wykończeniowe i dodatkowe -
zadaniem tych elementoacutew jest wykończenie
systemu lub uzupełnienie jego pracy
Przykładami mogą tu być
dekiel służący do zakończenia rynny
filtr siatkowy montowany na rurze
spustowej zatrzymujący
zanieczyszczenia
czyszczak (rewizja) umożliwiający
przegląd i czyszczenie rury spustowej
(na zdjęciu)
odprowadzenie do kanalizacji deszczowej
Jednym ze sposoboacutew odprowadzenia wody jest podłączenie systemu rynnowego do kanalizacji deszczowej
Woacutewczas na dolnym odcinku rury spustowej mniej więcej 03-08 m ponad terenem należy zamontować rewizję (czyszczak) Rewizja ma wewnątrz kratkę na ktoacuterej zbierają się liście i inne zanieczyszczenia spływające z rynny
Rura spustowa z rewizją przyłączona jest do przewodoacutew odpływowych a te łączą się z kanalizacją Średnica przewodoacutew musi być co najmniej roacutewna średnicy rur spustowych i najczęściej wynosi 100-150 mm Głębokość na jakiej powinno się układać rury zależy od strefy przemarzania i wynosi 1-14 m System taki nie ma blokady przedostawania się zapachoacutew dlatego lepiej nie podłączać go do kanalizacji ogoacutelnospławnej
Innym sposobem odprowadzenia wody bezpośrednio do kanalizacji jest podłączenie rury spustowej do osadnika rynnowego Wyposażony jest on w klapkę ktoacutera stanowi blokadę zapachową i wyciągany kosz w ktoacuterym gromadzą się większe zanieczyszczenia takie jak liście
Gdy brak sieci kanalizacji deszczowej lub ogoacutelnospławnej woda deszczowa powinna być bezpiecznie rozprowadzona po terenie posesji ale tak żeby nie spływała na sąsiednie działki
Odprowadzanie wody z dachu
płaskiego
W przypadku dachoacutew budynkoacutew wysokich (powyżej 5 kondygnacji) oraz dachoacutew o małym nachyleniu (przyjmuje się że poniżej 8) najczęstszym sposobem odprowa-dzania wody deszczowej jest system odwadniania oparty na wpustach dachowych
Wpusty dachowe pełnią rolę dachowych odwodnień punkto-wych tzn zbierają wodę z pewnej powierzchni w jednym punkcie
Odprowadzanie wody z dachu
płaskiego Woda jest odprowadzana do rury spustowej biegnącej wewnątrz budynku a stamtąd do kanalizacji deszczowej lub poza budynek do gruntu Aby odwodnienie dachu płaskiego pracowało prawidłowo wpust powinien znaleźć się w najniższym punkcie dachu a spadek w jego kierunku powinien wynosić co najmniej 3 Oproacutecz zasadniczego wpustu powinien być wpust awaryjny ktoacutery przejmie wodę w przypadku zatkania wpustu głoacutewnego Na dachu powinna być co najmniej jedna para wpustoacutew Zasady projektowania moacutewią że wpusty należy rozmieszczać co 25 m
Obliczanie kanalizacji deszczowej
Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qr (qd) [ls]
rAC
10000
IAQr
gdzie ψ lub C ndash wspoacutełczynnik spływu przyjmowany wg nowej normy jako 10 (w starej zależny od nachylenia dachu i rodzaju powierzchni odwadnianej)
A ndash efektywna powierzchnia dachu lub powierzchnia odwadniana [m2]
I ndash w starej normie miarodajne natężenie deszczu [l(sha)] przyjmowane I 300 l(sha)
r ndash natężenie opadoacutew atmosferycznych [l(sm2)] przyjmowane albo na podstawie danych statystycznych albo wg tabeli 1 w nowej normie po przemnożeniu przez wspoacutełczynnik ryzyka podany w tabeli 2
Wymiarowanie rynien i rur spustowych
1 Przewody spustowe ndash średnicę należy dobrać tak aby obliczona wartość odpływu ściekoacutew Qr nie przekraczała wartości Qrmax (qdmax) a powierzchnia odwadniana A powierzchni Amax zestawionych w tabeli w normie PN ndash 92B ndash 01707
2 Wg starej normy rynny powinny mieć średnice minimum 150 mm (dotyczy to budynkoacutew wielorodzinnych)
Efektywna
powierzchnia dachu
odwadniana przez
rynnę A [m2]
Szerokość rynny [mm] Średnica rury
spustowej [mm]
poniżej 20 70 50
20 ndash 57 100 (lub 125) 70
57 ndash 97 125 100
97 - 170 150 100
170 - 243 180 125
Dla budynkoacutew jednorodzinnych średnice rynien i przewodoacutew spustowych można określić w oparciu o efektywną powierzchnię dachu wg tabeli
Średnice poziomoacutew i przykanalikoacutew
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qr z uwzględnieniem następujących zasad
a) dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 07
b) dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 09
c) i d) jak dla kanalizacji sanitarnej
Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej
Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qt (qog) [ls]
Qww ndash natężenie odpływu ściekoacutew sanitarnych
Qr ndash natężenie odpływu ściekoacutew deszczowych
Kanalizacja ogoacutelnospławna to ten fragment ktoacutery odprowadza i ścieki sanitarne i deszczowe do zewnętrznej sieci ogoacutelnospławnej
rwwt QQQ
Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się z uwzględnieniem następujących zasad
a) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt spełnione powinny być warunki
a) i b) jak dla ściekoacutew deszczowych
b) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt obliczeniowa prędkość przepływu
ściekoacutew nie może przekraczać wartości dopuszczalnej ktoacutera wynosi
80 ms ndash dla rur żeliwnych i innych metalowych
40 ms ndash dla rur kamionkowych betonowych i z tworzyw sztucznych
c) dla odpływu tylko ściekoacutew sanitarnych Qww prędkość przepływu
ściekoacutew nie może być mniejsza od vmin = 07 ms
bullRynny z PVC-U
bullRynny z blachy aluminiowej
bullRynny miedziane
bullRynny z blachy stalowej
bullRynny cynkowo-tytanowe
Przekroje rynien a b c) poacutełokragłe d) trapezowy e f) trapezoidalny g) prostokatny h) poacutełokragły leacy
Rodzaje rynien a) okapowa b) koszowa c) gzymsowa d) leacy
Rozpatrując układy wewnętrznych instalacji wodociągowych w aspekcie wysokości podnoszenia wody i dopuszczalnej wysokości ciśnienia w instalacjach wodociągowych możemy dokonać podziału na
instalacje jednostrefowe
instalacje wielostrefowe
INSTALACJE JEDNOSTREFOWE
Schemat zasilania jednostrefowego w układach chwilowego spadku ciśnienia poniżej wymaganego w sieci ulicznej
1 przewoacuted rozdzielczy (dolny) 2 pion zasilający zbiornik goacuterny 3 zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym 4 zawoacuter zwrotny prosty
5 pion wodociągowy 6 odgałęzienie 7 zawoacuter przelotowy
INSTALACJE JEDNOSTREFOWE
Rys Schemat zasilania jednostrefowego w układach chwilowego spadku ciśnienia poniżej wymaganego w sieci ulicznej
1 przewoacuted rozdzielczy (dolny) 2pion wodociągowy 3 odgałęzienie 4 zawoacuter czerpalny 5 zawoacuter zwrotny 6 zestaw do podwyższania ciśnienia
INSTALACJE DWUSTREFOWE
Rys Schemat wewnętrznej dwustrefowej instalacji wodociągowej (pierwsza strefa zasilana bezpośrednio z zewnętrznej sieci wodociągowej- układ instalacji z rozdziałem dolnym druga strefa zasilana przy pomocy zestawu podwyższającego ciśnienie- układ instalacji z rozdziałem dolnym)
1 przewoacuted rozdzielczy dolny( w pierwszej strefie) 2 zawoacuter zwrotny 3 zestaw podwyższający ciśnienie 4 zawoacuter przelotowy 5 pion wodociągowy ( pierwsza strefa) 6 odgałęzienie 7 zawoacuter czerpalny 8pion zasilający instalacje wodociągową drugiej strefy 9 przewoacuted rozdzielczy w drugiej strefie
INSTALACJE DWUSTREFOWE
Rys Schemat wewnętrznej dwustrefowej instalacji wodociągowej (pierwsza strefa bezpośrednio zasilana z zewnętrznej sieci wodociągowej- układ instalacji z rozdziałem dolnym druga strefa zasilana przez zbiornik goacuterny otwarty-układ instalacji z rozdziałem goacuternym) 1przewoacuted rozdzielczy dolny( w pierwszej strefie) 2 zawoacuter przelotowy 3 pion wodociągowy ( w pierwszej strefie)4odgałęzienie 5 zawoacuter czerpalny 6 zawoacuter zwrotny 7 pompa z silnikiem
elektrycznym 8 pion zasilający zbiornik goacuterny otwarty( drugiej strefy) 9zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym 10przewoacuted rozdzielczy goacuterny( w drugiej strefie) 11 pion wodociągowy rozdziału goacuternego ( w drugiej strefie)
INSTALACJE DWUSTREFOWE
Rys Schemat wewnętrznej dwustrefowej instalacji wodociągowej (pierwsza strefa bezpośrednio zasilana z zewnętrznej sieci wodociągowej- układ instalacji z rozdziałem goacuternym druga strefa zasilana przez zestaw do podwyższania ciśnienia- układ z rozdziałem goacuternym)1przewoacuted rozdzielczy dolny( w pierwszej strefie) 2 zawoacuter zwrotny 3 zestaw do podwyższania ciśnienia 4zawoacuter przelotowy 5 pion wodociągowy (pierwszej strefy) 6 odgałęzienie 7 zawoacuter czerpalny 8 pion zasilający drugą strefę9przewoacuted rozdzielczy goacuterny 10zawoacuter przelotowy11 pion wodociągowy drugiej strefy 12zawoacuter odcinający(
oddziela układy zasilane- przepływ wody w pionie pierwszej strefy od drugiej strefy)
INSTALACJE WIELOSTREFOWE
Rys Schemat wielostrefowej i wewnętrznej instalacji wodociągowej 1 przewoacuted rozdzielczy dolny( pierwsza strefa zasilania) 2 pion wodociągowy (pierwsza strefa) 3 odgałęzienie 4 zawoacuter czerpalny 5 pion zasilający druga
strefę 6 przewoacuted rozdzielczy dolny (drugiej strefy) 7 pion zasilający trzecia strefę 8 przewoacuted rozdzielczy dolny( trzeciej strefy) 9 zespoacuteł podwyższania ciśnienia dla pierwszej strefy 10 zespoacuteł podwyższania ciśnienia dla drugiej strefy 11 zespoacuteł podwyższania ciśnienia dla trzeciej strefy
INSTALACJE WIELOSTREFOWE
Rys Schemat wielostrefowej wewnętrznej instalacji wodociągowej układ stref z rozdziałem goacuternym
1pompa z silnikiem elektrycznym zasilająca zbiornik goacuterny otwarty trzeciej strefy 2 pompa z silnikiem elektrycznym zasilająca zbiornik goacuterny otwarty drugiej strefy 3 pompa z silnikiem elektrycznym zasilająca zbiornik goacuterny otwarty pierwszej strefy 4 pion zasilający zbiornik goacuterny otwarty pierwszej strefy 5zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym ( pierwszej strefy) 6 przewoacuted rozdzielczy goacuterny ( pierwszej strefy) 7 pion wodociągowy (pierwsza
strefa) 8 odgałęzienie 9 zawoacuter czerpalny 10 pion zasilający zbiornik goacuterny otwarty (drugiej strefy) 11 zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym (druga strefa) 12przewoacuted rozdzielczy goacuterny (druga strefa) 13 pion zasilający zbiornik goacuterny otwarty(trzecia strefa) 14 zbiornik goacuterny
otwarty z zaworem pływakowym (trzecia strefa) 15 przewoacuted rozdzielczy goacuterny (trzecia strefa)
INSTALACJE WIELOSTREFOWE
Schemat wielostrefowej wewnętrznej instalacji wodociągowej Układ stref pierścieniowy z jednym przewodem zasilającym
1 przewoacuted zasilający zbiorniki goacuterne pierwszej drugiej i trzeciej strefy 2 zbiornik goacuterny otwarty pierwszej strefy 3 zawoacuter 4 instalacja pierścieniowa pierwszej strefy 5 zbiornik goacuterny otwarty drugiej strefy 6 zawoacuter 7 instalacja pierścieniowa drugiej strefy 8 zbiornik goacuterny otwarty trzeciej strefy 9 zawoacuter czerpalny 10 instalacja pierścieniowa trzeciej strefy 11 odgałęzienie 12 zawoacuter czerpalny13
pompa z silnikiem elektrycznym
GŁOacuteWNE ZASADY PROWADZENIA INSTALACJI WODOCIĄGOWYCH
roacutewnolegle i prostopadle do ścian i stropoacutew
z jak najmniejszą ilością załamań
po trasach najkroacutetszych
przy wewnętrznych ścianach budynku
przejścia rur przez przegrody należy wyposażyć w tuleje ochronne
Instalacje zimnej i ciepłej wody mogą być rozprowadzone w następujący sposoacuteb
natynkowo ndash czyli po wierzchu ścian i przegroacuted budowlanych
w bruzdach ściennych
w szlichcie podłogowej
w pionowych szachtach i kanałach ściennych
SPOSOBY PROWADZENIA INSTALACJI
Prowadzenie instalacji w piwnicach i pod stropami
Prowadzenie rur w korytkach gdzie wydłużenia są kompensowane poprzez wyboczanie się rur
Prowadzenie rur z odgałęzieniami na łupinach wsporczych
Prowadzenie pionoacutew w szachtach instalacyjnych
Prowadzenie oraz mocowanie pionoacutew
w szachtach instalacyjnych
Układ troacutejnikowy Układ rozdzielaczowy
UKŁAD TROacuteJNIKOWY
Prowadzenie rur instalacji wodociągowej w układzie troacutejnikowym
Sposoacuteb prowadzenia przewodoacutew w węźle
sanitarnym
UKŁAD TROacuteJNIKOWY
UKŁAD TROacuteJNIKOWY
UKŁAD ROZDZIELACZOWY
Prowadzenie rur instalacji wodociągowej w układzie rozdzielaczowym
UKŁAD ROZDZIELACZOWY
UKŁAD OBWODOWY
Podpora stała
Podpora przesuwna
Przykład prowadzenia pionu instalacyjnego bez kompensatoroacutew z uwzględnieniem wyboczenia (linią przerywaną oznaczono przykładowy przewidywany kształt pionu po osiągnięciu temperatury czynnika roboczego)
Oznaczenia PP - podpora przesuwnaPS - podpora stała
ELEMENTY INSTALACJI WODOCIĄGOWYCH
Elementy instalacji wodociągowych
Przyłącze wodociągowe
Zestaw wodomierza głoacutewnego
Filtr wody zawoacuter antyskażeniowy zawory odcinające (armatura)
Przewody rozdzielcze (rozprowadzające)
Przewody pionowe (piony wodociągowe)
Przewody w pomieszczeniach sanitarnych (połączenia od pionu do punktoacutew czerpalnych)
Punkty czerpalne (baterie czerpalne i zawory)
Przyłącza do budynku 1-linia zabudowy 2- linia rozgraniczająca 3-sieć wodociągowa 4-sieć kanalizacyjna 5-zestaw wodomierzowy 6-studzienka rewizyjna
Sposoacuteb przeprowadzenia przewodu przez ścianę zewnętrzną
Podział wodomierzy
W obudowie
zamkniętej Z wyjmowaną
wstawką
pomiarową
instalowane
poziomo
kolanowe
Podział wodomierzy
1 Wodomierz działający na zasadach mechanicznych przeznaczony do wody
a) zimnej o temperaturze od 0 degC do 30 degC
b) ciepłej o temperaturze od 30 degC do 90 degC
c) gorącej o temperaturze od 30 degC do 130 degC albo od 30 degC do 180 degC
2 Wodomierz działający na zasadach elektronicznych lub mechanicznych z urządzeniami elektronicznymi albo bez przeznaczony do wody zimnej o temperaturze od 0 degC do 30 degC
Wodomierze mieszkaniowe (JS) Wodomierz powinien być zamontowany w położeniu roboczym zgodnie z oznakowaniem umieszczonym na wodomierzu przez producenta H - oznacza pozycję pracy wodomierza w poziomie V - oznacza pozycję pracy wodomierza w pionie Litera znajdująca się na tarczy wodomierza A B C lub D - oznacza klasę obciążeń wodomierza
Wodomierz sprzężony roacutewnolegle 1-wodomierz głoacutewny śrubowy 2-wodomierz boczny skrzydełkowy 3-zawoacuter zmiennego obciążenia
1 Wodomierze działające na zasadach mechanicznych przeznaczone do wody charakteryzują następujące strumienie
1) maksymalny strumień objętości (Qmax)
2) nominalny strumień objętości (Qn)
3) pośredni strumień objętości (Qt)
4) minimalny strumień objętości (Qmin)
2 Stosunek QmaxQn powinien wynosić 2
3 Rozroacuteżnia się cztery klasy metrologiczne wodomierzy klasa A klasa B klasa C klasa D
4 Klasy metrologiczne wodomierzy w zależności od wartości stosunku QminQn i QtQn
Q (q)-strumień objętości - objętość wody przepływającej przez wodomierz w przyjętej jednostce czasu
Qmax (qmax) -maksymalny strumień objętości - największy strumień objętości przy ktoacuterym wodomierz może pracować w kroacutetkim czasie bez uszkodzenia i przekroczenia błędoacutew granicznych dopuszczalnych oraz wartości maksymalnej straty ciśnienia
Qn (qn) nominalny strumień objętości - strumień objętości roacutewny połowie maksymalnego strumienia objętości przy ktoacuterym wodomierz może pracować przy przepływie ciągłym lub przerywanym i jego wskazania mieszczą się w granicach błędoacutew granicznych dopuszczalnych
Qt (qt) pośredni strumień objętości - strumień objętości dzielący zakres obciążeń pomiarowych na przedział goacuterny i dolny przy ktoacuterym błąd graniczny dopuszczalny zmienia wartość
Qmin (qmin ) minimalny strumień objętości- strumień objętości powyżej ktoacuterego wskazania wodomierza nie powinny przekraczać błędoacutew granicznych dopuszczalnych
Zakres obciążeń pomiarowych wodomierza - zakres strumienia objętości wodomierza zawarty między maksymalnym strumieniem objętości a minimalnym strumieniem objętości
Krzywa błędoacutew wodomierza
Błędy graniczne dopuszczalne wodomierzy plusmn 2 - w przedziale goacuternym zakresu obciążeń (qt q qmax)
plusmn 5 - w przedziale goacuternym zakresu obciążeń (qmin q qt)
Lokalizacja wodomierza
Doboacuter wodomierza
Aby dobrać wodomierz należy
ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe
ustalić umowny przepływ obliczeniowy dla wodomierza qw m3h
qw = 2 q
Doboacuter wodomierza
Doboacuter wodomierza
dla dobranego wodomierza ustalić w oparciu o dane producenta wodomierzy stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez wodomierz
Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem
PN-EN 1717 - Ochrona przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody w instalacjach wodociągowych i ogoacutelne wymagania dotyczące urządzeń zapobiegających zanieczyszczaniu przez przepływ zwrotny
Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem
Podział płynoacutew ktoacutere mają lub mogą mieć kontakt z wodą do picia
Kategoria 1
Woda wypływająca bezpośrednio z sieci wodociągowej przeznaczona do użytkowania przez człowieka do celoacutew konsumpcyjnych
Kategoria 2
Płyn nie stanowiący bakteriologicznego lub toksycznego zagrożenia dla człowieka
Kategoria 3
Płyn stanowiący pewne zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność co najmniej jednej substancji toksycznej lub bardzo toksycznej o LD50gt200 mgkg wagi ciała
Kategoria 4
Płyn stanowiący pewne zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność co najmniej jednej substancji toksycznej lub bardzo toksycznej o LD50200 mgkg wagi ciała lub też co najmniej jednej substancji radioaktywnej mutagennej lub rakotwoacuterczej
Kategoria 5
Płyn stanowiący zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność substancji mikrobiologicznych bądź wirusowych
Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem
Przepływ zwrotny wywołany spadkiem ciśnienia w sieci wodociągowej
Potencjalne źroacutedła zanieczyszczenia wody wodociągowej
XY
1- sieć wodociągowa
2- urządzenie zabezpieczające
X-rodzina zabezpieczenia
Y-typ zabezpieczenia
Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody
Aby dobrać zabezpieczenie należy
określić kategorię płynu
określić rodzaj zabezpieczenia wg normy
ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe
dobrać zawoacuter zwracając uwagę na średnicę wodomierza
Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody
dla dobranego zaworu ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez zawoacuter
Filtr
Doboacuter filtra
Aby dobrać filtr należy
ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe
dobrać filtr zwracając uwagę na średnicę wodomierza i zaworu antyskażeniowego
Doboacuter filtra
dla dobranego filtra ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez filtr
INSTALACJE KANALIZACYJNE
Rodzaje instalacji kanalizacyjnych
1 Kanalizacja sanitarna (bytowo ndash gospodarcza)
2 Kanalizacja deszczowa
3 Kanalizacja technologiczna
ścieki przed wprowadzeniem do kanalizacji
sanitarnej wymagają wstępnego oczyszczenia w
specjalnych urządzeniach
Odprowadzenie ściekoacutew z nieruchomości może być
realizowane na dwa sposoby
systemem ogoacutelnospławnym (zbiorczym)
lub systemem rozdzielczym
Kanalizacja ogoacutelnospławna odprowadza zaroacutewno ścieki
sanitarne (bytowe) jak i deszczowe
W kanalizacji rozdzielczej ścieki sanitarne i deszczowe
odprowadzane są rozdzielnie
Schemat kanalizacji ogoacutelnospławnej
KS1 KS2
Kanał ogoacutelnospławny
RD1 RD2
linia regulacyjna
ST1
ST2
Schemat kanalizacji rozdzielczej
KS1 KS2
Kanał sanitarny
Kanał deszczowy
RD1 RD2
linia regulacyjnaST1
ST2
SD1
SD2
Podział instalacji kanalizacyjnej
Instalację kanalizacyjną można podzielić na
zewnętrzną (na terenie nieruchomości lecz poza budynkiem)
wewnętrzną (w budynku)
Podział ten wydaje się oczywisty ale jest istotny przy doborze materiału instalacyjnego - nie każdy materiał sprawdzający się wewnątrz nadaje się do stworzenia instalacji zewnętrznej
Granicą między instalacją wewnętrzną a zewnętrzną jest tzw czyszczak głoacutewny (rewizja głoacutewna)
Przewody domowej
instalacji kanalizacyjnej
Przykanalik (przyłącze kanalizacyjne) ndash jest to odcinek ktoacutery łączy kanalizację na terenie nieruchomości z siecią kanalizacyjną
Najczęściej przykanalik włączany jest do studzienki (rewizyjnej lub włazowej) ktoacutera stanowi uzbrojenie sieci Możliwe jest też przyłączenie przez wpust boczny lub złącze siodłowe
Przewody domowej
instalacji kanalizacyjnej
Przykanaliki oznaczane są znakami informacyjnymi Na znaku podana jest średnica (w mm) spadek przyłącza (w promilach) oraz jego długość (w m) Granicą między siecią a instalacją jest położona w pobliżu granicy nieruchomości pierwsza studzienka licząc od strony budynku
Sieć i przykanalik
w przypadku istnienia studzienki rewizyjnej
przykanalikstudzienka rewizyjna
linia
reg
ulac
yjnastudzienka kanalizacyjna
sieć kanalizacyjna
budy
nek
instalacja
zewnętrzna
Sieć i przykanalik
w przypadku braku studzienki rewizyjnej (wg nowych przepisoacutew w przypadku braku studzienki rewizyjnej
przykanalik to odcinek biegnący od granicy budynku do granicy
nieruchomości)
linia
reg
ulac
yjnastudzienka kanalizacyjna
sieć kanalizacyjna
budy
nek
przykanalik
sieć kanalizacyjna
Instalacja kanalizacyjna składa się z 1 poziomoacutew (przewodoacutew odpływowych) ndash są to przewody
prowadzone z odpowiednim spadkiem ktoacutere odprowadzają
ścieki z pionoacutew wpustoacutew podłogowych itp do przykanalika
lub sieci zewnętrznej
2 pionoacutew (przewodoacutew spustowych) ndash są to przewody prowadzone
przez jedną lub kilka kondygnacji odprowadzające ścieki
z podejść kanalizacyjnych wpustoacutew dachowych lub rynien
do przewodoacutew odpływowych
3 podejść kanalizacyjnych ndash przewody odprowadzające ścieki
z przyboroacutew i urządzeń sanitarnych do pionoacutew lub poziomoacutew
kanalizacyjnych
podejścia pojedyncze
podejścia zbiorowe
Kanalizacja sanitarna grawitacyjna
Odprowadza wodę zanieczyszczoną (ścieki) w wyniku jej wykorzystania odpływającą z ustępoacutew spłukiwanych natryskoacutew wanien bidetoacutew zlewoacutew umywalek wpustoacutew podłogowych i innych urządzeń występujących w gospodarstwie domowym
Projektowanie kanalizacji sanitarnej odbywa się w oparciu o normę
PN ndash EN 12056 ndash 2 grudzień 2002
Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew
Część 2 Kanalizacja sanitarna projektowanie układu i obliczenia
oraz w przypadku braku informacji o normę
PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania
w projektowaniu
Podejścia kanalizacyjne ndash łączą
odpływ z pionem kanalizacyjnym
Podejścia
niewentylowane - należy montować ze spadkiem wynoszącym od 2 do 15
wentylowane ndash można zastosować tu mniejsze spadki zgodnie z przywołaną normą ale wymagają dodatkowego przewodu wentylującego
Najczęściej projektuje się podejścia niewentylowane Ich długość w typowym rozwiązaniu stosowanym w Polsce nie powinna przekraczać 30 m a w przypadku miski ustępowej 10 m po długości przewodu
W przypadku dłuższych podejść albo zwiększa się średnicę albo projektuje się podejścia wentylowane za pomocą np zaworoacutew napowietrzających
Nowa norma wprowadza cztery typy systemoacutew kanalizacyjnych jakie można spotkać w poszczegoacutelnych krajach Unii Europejskiej
W Polsce stosuje się tradycyjnie system I
System Nazwa Cechy
I
System pojedynczego pionu
z podejściami częściowo
wypełnionymi
bull jeden pion kanalizacyjny
bull wypełnienie przewodoacutew 50
II
System pojedynczego pionu
z podejściami o mniejszej
średnicy
bull jeden pion kanalizacyjny
bull wypełnienie przewodoacutew 70
III
System pojedynczego pionu
z podejściami całkowicie
wypełnionymi
bull jeden pion kanalizacyjny
bull wypełnienie przewodoacutew 100
bull każde urządzenie podłączone
oddzielnie do pionu
IV System oddzielnych pionoacutew
kanalizacyjnych
bull dwa piony ndash jeden odprowadzający
ścieki czarne z ustępoacutew spłukiwanych
i pisuaroacutew i drugi odprowadzający
pozostałe ścieki
bull wypełnienie przewodoacutew jak dla
systemoacutew I II lub III
Średnice nominalne podejść pojedynczych dobiera się w zależności od typu przyłączonego przyboru sanitarnego lub urządzenia w typowych
rozwiązaniach w Polsce wg tabeli Urządzenie DN [mm]
Umywalka bidet 40
Zlewozmywak
zmywarka pralka
wanna natrysk 50
Miska ustępowa 100
Minimalna średnica podejścia pojedynczego zdeterminowana jest przez jego długość wysokość spadania i ilość zmian kierunku zgodnie z tabelą
DN Lmax
[m] H [m]
trzy zmiany
kierunku
40
50 30 lt10
70 50 lt10
100 50 lt30
H
L
Jeśli powyższe wymiary są przekroczone lub istnieje konieczność zastosowania więcej niż trzech zmian kierunku prowadzenia przewodoacutew należy wybrać kolejną większą średnicę nominalną
Średnice nominalne podjeść zbiorowych
Zależą od natężenia przepływu ściekoacutew w projektowanym
podejściu i od zastosowanego systemu Wybierając system
należy kierować się dostępnymi na rynku przyborami trudno
bowiem wyobrazić sobie podłączanie przyboru sanitarnego
z odpływem np 40mm do przewodu o średnicy mniejszej
Utrudniałoby to swobodny odpływ ściekoacutew z tego przyboru
Natężenie przepływu ściekoacutew sanitarnych Qww
wyznacza się dla danego odcinka instalacji zgodnie
z zależnością
]sl[DUKQww
gdzie K ndash wspoacutełczynnik częstości
DU ndash odpływ jednostkowy [ls] z urządzenia
UWAGA Qww DUmax jeśli nie to Qww = DUmax
Odpływy jednostkowe DU
Odpływy jednostkowe DU -cd
Typowe wspoacutełczynniki częstości K
Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia
z przewodami odpływowymi Piony kanalizacyjne należy prowadzić bez zmiany średnicy i kierunku na całej długości w szachtach sanitarnych
U podstawy każdego pionu przed przejściem w przewoacuted odpływowy należy zamontować otwoacuter rewizyjny (czyszczak) umożliwiający dostęp do wnętrza przodu
W przypadku kanalizacji sanitarnej każdy pion musi być wentylowany w celu wyroacutewnania ciśnienia w instalacji
Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia
z przewodami odpływowymi Wentylację pionu zapewnia
przewoacuted wentylacyjny zakończony rurą wywiewną wyprowadzoną ponad połać dachu
zawoacuter napowietrzający ndash rozwiązanie dozwolone do stosowania w przypadku braku możliwości wyprowadzenia pionu ponad dach można takie rozwiązanie stosować przy spełnieniu następujących warunkoacutew
piony mają wysokość 4 do 5 kondygnacji
ostatni pion licząc od najdalszego w stosunku do kanału oraz co piąty w budynku jest zakończony rurą wywiewną
Elementy pionu kanalizacyjnego
troacutejniki doprowadzające ścieki z podejść kanalizacyjnych
czyszczak prze zmianą kierunku prowadzenia ściekoacutew ndash około 05 nad posadzką przed przejściem w przewoacuted odpływowy
rura prosta o niezmiennej średnicy na całej długości
zawoacuter napowietrzający lub rura wywiewna
W systemie kanalizacji sanitarnej wyroacuteżnić można
piony z wentylacją głoacutewną ndash zakończone rurą wywiewną lub zaworem napowietrzającym
piony z wentylacją obejściową ndash piony z dodatkowym przewodem wentylacyjnym prowadzonym obok pionu spustowego i połączonym z rurą wywiewną
Średnica pionu zależy od wybranego systemu wentylacji i obliczonego natężenia przepływu ściekoacutew dla całego pionu
Należy pamiętać o tym że minimalna średnica pionu nie może być mniejsza od średnicy największego podejścia
W typowych rozwiązaniach w Polsce minimalna średnica pionu wynosi 70mm a dla pionoacutew prowadzących ścieki z misek ustępowych 100mm
Oczywiście w tabelach należy sprawdzić czy średnicy nie należy zwiększyć ze względu na obliczoną wartość Qww
Piony z wentylacją głoacutewną
Piony z wentylacją obejściową
Przewody odpływowe
(poziomy kanalizacyjne)
Wśroacuted przewodoacutew odpływowych wyroacuteżniamy przewoacuted głoacutewny oraz przewody drugorzędne Każdy przewoacuted drugorzędny powinien być oddzielnie podłączony do głoacutewnego pod kątem 45deg
Wszystkie przewody prowadzone są najkroacutetszą drogą przeważnie wzdłuż przegrody budowlanej oraz koniecznie z zachowaniem odpowiedniego spadku
Przewody odpływowe
(poziomy kanalizacyjne)
Spadek powinien być jednakowy na całej długości co zapewnia samooczyszczanie się przewodu
Przyjęte jest że rury układa się kielichem w kierunku przeciwnym do spływu ściekoacutew
Rewizje kanalizacyjne powinno się montować
co 15 m na rurach średnicy od 100 do 150 mm
przed każdym uskokiem poziomu
Rury prowadzone przez murowane ścianki muszą być ułożone prostopadle do przegrody
Na przewody z tworzyw sztucznych powinno się w miejscach przejść dodatkowo nałożyć tuleje ochronne Umożliwią one rurom pewien ruch zabezpieczając instalację przed uszkodzeniami mechanicznymi
Przestrzeń pomiędzy tuleją a rurą powinno się zabezpieczyć izolacją
Jeśli przewody kanalizacyjne z tworzyw sztucznych układane są w sąsiedztwie przewodoacutew wydzielających ciepło powinny być osłonięte otulinami izolacyjnymi w celu zabezpieczenia przed przegrzewaniem
Przewody poziome i przykanaliki powinny być ułożone poniżej strefy przemarzania gruntu czyli na głębokości 80-140 cm zależnie od regionu kraju
Jeśli przewody prowadzone są w pomieszczeniach w ktoacuterych temperatura może spadać poniżej 0degC muszą być odpowiednio zabezpieczone przed przemarzaniem
Dla przewodoacutew prowadzonych na zewnątrz budynku należy pamiętać że warstwa gruntu pokrywającego rury kanalizacyjne powinna być o 10-20 cm większa od głębokości przemarzania gruntu jeśli przewody układa się wyżej to powinny być zaizolowane termicznie
Rury kanalizacyjne układane na zewnątrz budynku powinny być oddalone
od innych przewodoacutew co najmniej
15 m od przewodoacutew gazowych i wodociągowych
08 m od kabli energetycznych
05 m od kabli telekomunikacyjnych
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qww z uwzględnieniem następujących zasad
1 dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 05
2 dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 07
3 minimalna prędkość przepływu ściekoacutew wynosi 07 ms stąd
wynika prowadzenie przewodoacutew z odpowiednim do średnicy
spadkiem w kierunku sieci zewnętrznej
4 minimalna średnica przewodu zewnętrznego wynosi 010m
a przykanalika 015m
Dobierając średnice przewodoacutew odpływowych należy stosować
tabelę z wartościami natężenia przepływu Q0 i prędkości
przepływu v0 dla przewodoacutew o przekroju kołowym przy
pełnym wypełnieniu i wykres Manninga
=QQ0
=vv0
hd
Q
v
(hd)
1
23
4
Przykład obliczeniowy Obliczeniowe natężenie sciekoacutew sanitarnych wynosi Qww= 50 ls Na podstawie tabeli 1 QwwQ0 = 50 2014 = 025 Z wykresu odczytujemy
V = 085V0 = 085114 = 097 ms przy napełnieniu hd = 037
Zakresy dopuszczalnych spadkoacutew przewodoacutew odpływowych
DN 0100 m ndash i = 20 - 100
DN 0150 m ndash i = 15 - 150
Urządzenia dodatkowe w kanalizacji sanitarnej
W przypadku odprowadzania ściekoacutew bytowo gospodarczych do zewnętrznej sieci typu ogoacutelnospławnego w pomieszczeniach położonych na najniższych kondygnacjach w budynku może dojść do zalania spowodowanego wstecznym przepływem ściekoacutew w wyniku intensywnych opadoacutew deszczu Dlatego też w tego typu instalacjach na przewodach kanalizacyjnych odprowadzających ścieki z pomieszczeń na najniższej kondygnacji stosować należy zasuwy burzowe ktoacutere chronią instalację przed przepływem zwrotnym
Materiały w kanalizacji sanitarnej
Instalacja kanalizacyjna może być wykonana z roacuteżnych materiałoacutew ale
zawsze rury i połączenia powinny być szczelne i odporne na korozję
Obecnie najpopularniejszym materiałem używanym do budowy instalacji
wewnętrznej jest tworzywo sztuczne Rury kanalizacyjne produkuje się z
polipropylenu (PP)
roacuteżnych odmian polichlorku winylu (PVC)
Polietylenu wysokiej gęstości (PE-HD)
żywicy poliestrowej wzmacnianej włoacuteknem szklanym (GRE)
Innymi materiałami stosowanymi w kanalizacji sanitarnej są
żeliwo
kamionka
beton
Kanalizacja deszczowa
Odprowadza wody opadowe z dachoacutew i terenoacutew przyległych do nieruchomości (podjazdy tarasy parkingi itp)
Projektowanie kanalizacji deszczowej odbywa się w oparciu o normę
PN ndash EN 12056 ndash 3 grudzień 2002
Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew
Część 3 Przewody deszczowe Projektowanie układu i obliczenia
oraz w przypadku braku informacji o normę
PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania w projektowaniu
Odprowadzanie wody z dachu stromego
W przypadku dachoacutew budynkoacutew niskich (do 5 kondygnacji) ktoacutere mają odpowiednie nachylenie (przyjmuje się że powyżej 8) najczęstszym sposobem odprowadzania wody deszczowej jest zastosowanie systemu rynnowego
Zadaniem deszczowej instalacji kanalizacyjnej jest zebranie wody z dachu i odprowadzenie jej do sieci kanalizacji deszczowej lub do gruntu System rynnowy polega na naturalnym (grawitacyjnym) spływie woacuted po połaci dachowej skąd jest przejmowana przez system rur System ten roacutewnież pracuje grawitacyjnie Umowną granicą instalacji deszczowej jest wylewka z ktoacuterej woda może być skierowana do sieci kanalizacji deszczowej (ogoacutelnospławnej) lub na grunt
Podstawowe elementy
instalacji kanalizacji deszczowej
Rynny - przewody o przekroju otwartym (okrągłym prostokątnym eliptycznym trapezowym okapowym) biegnące wzdłuż krawędzi dachu Zadaniem rynien jest zebranie wody opadowej Rynny prowadzone są z lekkim spadkiem w kierunku narożnikoacutew budynku dzięki czemu woda nie wylewa się za krawędzie tylko płynie w kierunku rur spustowych
Instalacja kanalizacji deszczowej składa się z następujących elementoacutew
Rury spustowe ndash pionowe odcinki przewodoacutew o przekroju zamkniętym (najczęściej okrągłym lub prostokątnym) Zadaniem rur spustowych jest zebranie wody płynącej rynnami i odprowadzenie ich poza budynek
Odpływy ndash elementy za pomocą ktoacuterych rynny przechodzą w rury spustowe Odpływ jest odcinkiem rynny w ktoacuterym wykonany jest obrobiony otwoacuter odpowiedniego kształtu pozwalający na włączenie rury spustowej Można wyroacuteżnić odpływy przelotowe oraz odpływy końcowe ( na narożnikach pomieszczeń) Pozwalają na mocowanie rur spustowych
Narożniki do rynien ndash umożliwiają połączenie rynien w narożnikach budynku Właściwy montaż narożnikoacutew jest bardzo ważny dla właściwej pracy rynien (ruchoacutew pod wpływem temperatury) Wylewki ndash kształtki ktoacuterymi kończy się rura spustowa Wylewka może być włą- czona do kanalizacji deszczowej bądź znajdować się nad gruntem
Łączniki do rynien - złączki zwykłe uszczelkowe i korekcyjne Ponieważ montaż rynien wymaga pozostawiania tzw dylatacji (odstępoacutew) złączki korekcyjne lub uszczelkowe umożliwiają wykonanie takich połączenia z dylatacją
Łączniki do rur spustowych - kolana troacutejniki redukcje mufy mufy redukcyjne Mufy służą do włączania rur spustowych do odpływoacutew zadaniem muf redukcyjnych jest połączenie rury spustowej i odpływu o roacuteżnych średnicach Kolana pozwalają na zmianę kierunku rury spustowej Troacutejniki umożliwiają włączanie do rur spustowych wyposażenia dodatkowego
Haki i obejmy - zadaniem tych elementoacutew jest mocowanie rynien i rur spustowych do dachoacutew i ścian
Elementy wykończeniowe i dodatkowe -
zadaniem tych elementoacutew jest wykończenie
systemu lub uzupełnienie jego pracy
Przykładami mogą tu być
dekiel służący do zakończenia rynny
filtr siatkowy montowany na rurze
spustowej zatrzymujący
zanieczyszczenia
czyszczak (rewizja) umożliwiający
przegląd i czyszczenie rury spustowej
(na zdjęciu)
odprowadzenie do kanalizacji deszczowej
Jednym ze sposoboacutew odprowadzenia wody jest podłączenie systemu rynnowego do kanalizacji deszczowej
Woacutewczas na dolnym odcinku rury spustowej mniej więcej 03-08 m ponad terenem należy zamontować rewizję (czyszczak) Rewizja ma wewnątrz kratkę na ktoacuterej zbierają się liście i inne zanieczyszczenia spływające z rynny
Rura spustowa z rewizją przyłączona jest do przewodoacutew odpływowych a te łączą się z kanalizacją Średnica przewodoacutew musi być co najmniej roacutewna średnicy rur spustowych i najczęściej wynosi 100-150 mm Głębokość na jakiej powinno się układać rury zależy od strefy przemarzania i wynosi 1-14 m System taki nie ma blokady przedostawania się zapachoacutew dlatego lepiej nie podłączać go do kanalizacji ogoacutelnospławnej
Innym sposobem odprowadzenia wody bezpośrednio do kanalizacji jest podłączenie rury spustowej do osadnika rynnowego Wyposażony jest on w klapkę ktoacutera stanowi blokadę zapachową i wyciągany kosz w ktoacuterym gromadzą się większe zanieczyszczenia takie jak liście
Gdy brak sieci kanalizacji deszczowej lub ogoacutelnospławnej woda deszczowa powinna być bezpiecznie rozprowadzona po terenie posesji ale tak żeby nie spływała na sąsiednie działki
Odprowadzanie wody z dachu
płaskiego
W przypadku dachoacutew budynkoacutew wysokich (powyżej 5 kondygnacji) oraz dachoacutew o małym nachyleniu (przyjmuje się że poniżej 8) najczęstszym sposobem odprowa-dzania wody deszczowej jest system odwadniania oparty na wpustach dachowych
Wpusty dachowe pełnią rolę dachowych odwodnień punkto-wych tzn zbierają wodę z pewnej powierzchni w jednym punkcie
Odprowadzanie wody z dachu
płaskiego Woda jest odprowadzana do rury spustowej biegnącej wewnątrz budynku a stamtąd do kanalizacji deszczowej lub poza budynek do gruntu Aby odwodnienie dachu płaskiego pracowało prawidłowo wpust powinien znaleźć się w najniższym punkcie dachu a spadek w jego kierunku powinien wynosić co najmniej 3 Oproacutecz zasadniczego wpustu powinien być wpust awaryjny ktoacutery przejmie wodę w przypadku zatkania wpustu głoacutewnego Na dachu powinna być co najmniej jedna para wpustoacutew Zasady projektowania moacutewią że wpusty należy rozmieszczać co 25 m
Obliczanie kanalizacji deszczowej
Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qr (qd) [ls]
rAC
10000
IAQr
gdzie ψ lub C ndash wspoacutełczynnik spływu przyjmowany wg nowej normy jako 10 (w starej zależny od nachylenia dachu i rodzaju powierzchni odwadnianej)
A ndash efektywna powierzchnia dachu lub powierzchnia odwadniana [m2]
I ndash w starej normie miarodajne natężenie deszczu [l(sha)] przyjmowane I 300 l(sha)
r ndash natężenie opadoacutew atmosferycznych [l(sm2)] przyjmowane albo na podstawie danych statystycznych albo wg tabeli 1 w nowej normie po przemnożeniu przez wspoacutełczynnik ryzyka podany w tabeli 2
Wymiarowanie rynien i rur spustowych
1 Przewody spustowe ndash średnicę należy dobrać tak aby obliczona wartość odpływu ściekoacutew Qr nie przekraczała wartości Qrmax (qdmax) a powierzchnia odwadniana A powierzchni Amax zestawionych w tabeli w normie PN ndash 92B ndash 01707
2 Wg starej normy rynny powinny mieć średnice minimum 150 mm (dotyczy to budynkoacutew wielorodzinnych)
Efektywna
powierzchnia dachu
odwadniana przez
rynnę A [m2]
Szerokość rynny [mm] Średnica rury
spustowej [mm]
poniżej 20 70 50
20 ndash 57 100 (lub 125) 70
57 ndash 97 125 100
97 - 170 150 100
170 - 243 180 125
Dla budynkoacutew jednorodzinnych średnice rynien i przewodoacutew spustowych można określić w oparciu o efektywną powierzchnię dachu wg tabeli
Średnice poziomoacutew i przykanalikoacutew
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qr z uwzględnieniem następujących zasad
a) dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 07
b) dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 09
c) i d) jak dla kanalizacji sanitarnej
Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej
Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qt (qog) [ls]
Qww ndash natężenie odpływu ściekoacutew sanitarnych
Qr ndash natężenie odpływu ściekoacutew deszczowych
Kanalizacja ogoacutelnospławna to ten fragment ktoacutery odprowadza i ścieki sanitarne i deszczowe do zewnętrznej sieci ogoacutelnospławnej
rwwt QQQ
Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się z uwzględnieniem następujących zasad
a) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt spełnione powinny być warunki
a) i b) jak dla ściekoacutew deszczowych
b) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt obliczeniowa prędkość przepływu
ściekoacutew nie może przekraczać wartości dopuszczalnej ktoacutera wynosi
80 ms ndash dla rur żeliwnych i innych metalowych
40 ms ndash dla rur kamionkowych betonowych i z tworzyw sztucznych
c) dla odpływu tylko ściekoacutew sanitarnych Qww prędkość przepływu
ściekoacutew nie może być mniejsza od vmin = 07 ms
bullRynny z PVC-U
bullRynny z blachy aluminiowej
bullRynny miedziane
bullRynny z blachy stalowej
bullRynny cynkowo-tytanowe
Przekroje rynien a b c) poacutełokragłe d) trapezowy e f) trapezoidalny g) prostokatny h) poacutełokragły leacy
Rodzaje rynien a) okapowa b) koszowa c) gzymsowa d) leacy
INSTALACJE JEDNOSTREFOWE
Schemat zasilania jednostrefowego w układach chwilowego spadku ciśnienia poniżej wymaganego w sieci ulicznej
1 przewoacuted rozdzielczy (dolny) 2 pion zasilający zbiornik goacuterny 3 zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym 4 zawoacuter zwrotny prosty
5 pion wodociągowy 6 odgałęzienie 7 zawoacuter przelotowy
INSTALACJE JEDNOSTREFOWE
Rys Schemat zasilania jednostrefowego w układach chwilowego spadku ciśnienia poniżej wymaganego w sieci ulicznej
1 przewoacuted rozdzielczy (dolny) 2pion wodociągowy 3 odgałęzienie 4 zawoacuter czerpalny 5 zawoacuter zwrotny 6 zestaw do podwyższania ciśnienia
INSTALACJE DWUSTREFOWE
Rys Schemat wewnętrznej dwustrefowej instalacji wodociągowej (pierwsza strefa zasilana bezpośrednio z zewnętrznej sieci wodociągowej- układ instalacji z rozdziałem dolnym druga strefa zasilana przy pomocy zestawu podwyższającego ciśnienie- układ instalacji z rozdziałem dolnym)
1 przewoacuted rozdzielczy dolny( w pierwszej strefie) 2 zawoacuter zwrotny 3 zestaw podwyższający ciśnienie 4 zawoacuter przelotowy 5 pion wodociągowy ( pierwsza strefa) 6 odgałęzienie 7 zawoacuter czerpalny 8pion zasilający instalacje wodociągową drugiej strefy 9 przewoacuted rozdzielczy w drugiej strefie
INSTALACJE DWUSTREFOWE
Rys Schemat wewnętrznej dwustrefowej instalacji wodociągowej (pierwsza strefa bezpośrednio zasilana z zewnętrznej sieci wodociągowej- układ instalacji z rozdziałem dolnym druga strefa zasilana przez zbiornik goacuterny otwarty-układ instalacji z rozdziałem goacuternym) 1przewoacuted rozdzielczy dolny( w pierwszej strefie) 2 zawoacuter przelotowy 3 pion wodociągowy ( w pierwszej strefie)4odgałęzienie 5 zawoacuter czerpalny 6 zawoacuter zwrotny 7 pompa z silnikiem
elektrycznym 8 pion zasilający zbiornik goacuterny otwarty( drugiej strefy) 9zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym 10przewoacuted rozdzielczy goacuterny( w drugiej strefie) 11 pion wodociągowy rozdziału goacuternego ( w drugiej strefie)
INSTALACJE DWUSTREFOWE
Rys Schemat wewnętrznej dwustrefowej instalacji wodociągowej (pierwsza strefa bezpośrednio zasilana z zewnętrznej sieci wodociągowej- układ instalacji z rozdziałem goacuternym druga strefa zasilana przez zestaw do podwyższania ciśnienia- układ z rozdziałem goacuternym)1przewoacuted rozdzielczy dolny( w pierwszej strefie) 2 zawoacuter zwrotny 3 zestaw do podwyższania ciśnienia 4zawoacuter przelotowy 5 pion wodociągowy (pierwszej strefy) 6 odgałęzienie 7 zawoacuter czerpalny 8 pion zasilający drugą strefę9przewoacuted rozdzielczy goacuterny 10zawoacuter przelotowy11 pion wodociągowy drugiej strefy 12zawoacuter odcinający(
oddziela układy zasilane- przepływ wody w pionie pierwszej strefy od drugiej strefy)
INSTALACJE WIELOSTREFOWE
Rys Schemat wielostrefowej i wewnętrznej instalacji wodociągowej 1 przewoacuted rozdzielczy dolny( pierwsza strefa zasilania) 2 pion wodociągowy (pierwsza strefa) 3 odgałęzienie 4 zawoacuter czerpalny 5 pion zasilający druga
strefę 6 przewoacuted rozdzielczy dolny (drugiej strefy) 7 pion zasilający trzecia strefę 8 przewoacuted rozdzielczy dolny( trzeciej strefy) 9 zespoacuteł podwyższania ciśnienia dla pierwszej strefy 10 zespoacuteł podwyższania ciśnienia dla drugiej strefy 11 zespoacuteł podwyższania ciśnienia dla trzeciej strefy
INSTALACJE WIELOSTREFOWE
Rys Schemat wielostrefowej wewnętrznej instalacji wodociągowej układ stref z rozdziałem goacuternym
1pompa z silnikiem elektrycznym zasilająca zbiornik goacuterny otwarty trzeciej strefy 2 pompa z silnikiem elektrycznym zasilająca zbiornik goacuterny otwarty drugiej strefy 3 pompa z silnikiem elektrycznym zasilająca zbiornik goacuterny otwarty pierwszej strefy 4 pion zasilający zbiornik goacuterny otwarty pierwszej strefy 5zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym ( pierwszej strefy) 6 przewoacuted rozdzielczy goacuterny ( pierwszej strefy) 7 pion wodociągowy (pierwsza
strefa) 8 odgałęzienie 9 zawoacuter czerpalny 10 pion zasilający zbiornik goacuterny otwarty (drugiej strefy) 11 zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym (druga strefa) 12przewoacuted rozdzielczy goacuterny (druga strefa) 13 pion zasilający zbiornik goacuterny otwarty(trzecia strefa) 14 zbiornik goacuterny
otwarty z zaworem pływakowym (trzecia strefa) 15 przewoacuted rozdzielczy goacuterny (trzecia strefa)
INSTALACJE WIELOSTREFOWE
Schemat wielostrefowej wewnętrznej instalacji wodociągowej Układ stref pierścieniowy z jednym przewodem zasilającym
1 przewoacuted zasilający zbiorniki goacuterne pierwszej drugiej i trzeciej strefy 2 zbiornik goacuterny otwarty pierwszej strefy 3 zawoacuter 4 instalacja pierścieniowa pierwszej strefy 5 zbiornik goacuterny otwarty drugiej strefy 6 zawoacuter 7 instalacja pierścieniowa drugiej strefy 8 zbiornik goacuterny otwarty trzeciej strefy 9 zawoacuter czerpalny 10 instalacja pierścieniowa trzeciej strefy 11 odgałęzienie 12 zawoacuter czerpalny13
pompa z silnikiem elektrycznym
GŁOacuteWNE ZASADY PROWADZENIA INSTALACJI WODOCIĄGOWYCH
roacutewnolegle i prostopadle do ścian i stropoacutew
z jak najmniejszą ilością załamań
po trasach najkroacutetszych
przy wewnętrznych ścianach budynku
przejścia rur przez przegrody należy wyposażyć w tuleje ochronne
Instalacje zimnej i ciepłej wody mogą być rozprowadzone w następujący sposoacuteb
natynkowo ndash czyli po wierzchu ścian i przegroacuted budowlanych
w bruzdach ściennych
w szlichcie podłogowej
w pionowych szachtach i kanałach ściennych
SPOSOBY PROWADZENIA INSTALACJI
Prowadzenie instalacji w piwnicach i pod stropami
Prowadzenie rur w korytkach gdzie wydłużenia są kompensowane poprzez wyboczanie się rur
Prowadzenie rur z odgałęzieniami na łupinach wsporczych
Prowadzenie pionoacutew w szachtach instalacyjnych
Prowadzenie oraz mocowanie pionoacutew
w szachtach instalacyjnych
Układ troacutejnikowy Układ rozdzielaczowy
UKŁAD TROacuteJNIKOWY
Prowadzenie rur instalacji wodociągowej w układzie troacutejnikowym
Sposoacuteb prowadzenia przewodoacutew w węźle
sanitarnym
UKŁAD TROacuteJNIKOWY
UKŁAD TROacuteJNIKOWY
UKŁAD ROZDZIELACZOWY
Prowadzenie rur instalacji wodociągowej w układzie rozdzielaczowym
UKŁAD ROZDZIELACZOWY
UKŁAD OBWODOWY
Podpora stała
Podpora przesuwna
Przykład prowadzenia pionu instalacyjnego bez kompensatoroacutew z uwzględnieniem wyboczenia (linią przerywaną oznaczono przykładowy przewidywany kształt pionu po osiągnięciu temperatury czynnika roboczego)
Oznaczenia PP - podpora przesuwnaPS - podpora stała
ELEMENTY INSTALACJI WODOCIĄGOWYCH
Elementy instalacji wodociągowych
Przyłącze wodociągowe
Zestaw wodomierza głoacutewnego
Filtr wody zawoacuter antyskażeniowy zawory odcinające (armatura)
Przewody rozdzielcze (rozprowadzające)
Przewody pionowe (piony wodociągowe)
Przewody w pomieszczeniach sanitarnych (połączenia od pionu do punktoacutew czerpalnych)
Punkty czerpalne (baterie czerpalne i zawory)
Przyłącza do budynku 1-linia zabudowy 2- linia rozgraniczająca 3-sieć wodociągowa 4-sieć kanalizacyjna 5-zestaw wodomierzowy 6-studzienka rewizyjna
Sposoacuteb przeprowadzenia przewodu przez ścianę zewnętrzną
Podział wodomierzy
W obudowie
zamkniętej Z wyjmowaną
wstawką
pomiarową
instalowane
poziomo
kolanowe
Podział wodomierzy
1 Wodomierz działający na zasadach mechanicznych przeznaczony do wody
a) zimnej o temperaturze od 0 degC do 30 degC
b) ciepłej o temperaturze od 30 degC do 90 degC
c) gorącej o temperaturze od 30 degC do 130 degC albo od 30 degC do 180 degC
2 Wodomierz działający na zasadach elektronicznych lub mechanicznych z urządzeniami elektronicznymi albo bez przeznaczony do wody zimnej o temperaturze od 0 degC do 30 degC
Wodomierze mieszkaniowe (JS) Wodomierz powinien być zamontowany w położeniu roboczym zgodnie z oznakowaniem umieszczonym na wodomierzu przez producenta H - oznacza pozycję pracy wodomierza w poziomie V - oznacza pozycję pracy wodomierza w pionie Litera znajdująca się na tarczy wodomierza A B C lub D - oznacza klasę obciążeń wodomierza
Wodomierz sprzężony roacutewnolegle 1-wodomierz głoacutewny śrubowy 2-wodomierz boczny skrzydełkowy 3-zawoacuter zmiennego obciążenia
1 Wodomierze działające na zasadach mechanicznych przeznaczone do wody charakteryzują następujące strumienie
1) maksymalny strumień objętości (Qmax)
2) nominalny strumień objętości (Qn)
3) pośredni strumień objętości (Qt)
4) minimalny strumień objętości (Qmin)
2 Stosunek QmaxQn powinien wynosić 2
3 Rozroacuteżnia się cztery klasy metrologiczne wodomierzy klasa A klasa B klasa C klasa D
4 Klasy metrologiczne wodomierzy w zależności od wartości stosunku QminQn i QtQn
Q (q)-strumień objętości - objętość wody przepływającej przez wodomierz w przyjętej jednostce czasu
Qmax (qmax) -maksymalny strumień objętości - największy strumień objętości przy ktoacuterym wodomierz może pracować w kroacutetkim czasie bez uszkodzenia i przekroczenia błędoacutew granicznych dopuszczalnych oraz wartości maksymalnej straty ciśnienia
Qn (qn) nominalny strumień objętości - strumień objętości roacutewny połowie maksymalnego strumienia objętości przy ktoacuterym wodomierz może pracować przy przepływie ciągłym lub przerywanym i jego wskazania mieszczą się w granicach błędoacutew granicznych dopuszczalnych
Qt (qt) pośredni strumień objętości - strumień objętości dzielący zakres obciążeń pomiarowych na przedział goacuterny i dolny przy ktoacuterym błąd graniczny dopuszczalny zmienia wartość
Qmin (qmin ) minimalny strumień objętości- strumień objętości powyżej ktoacuterego wskazania wodomierza nie powinny przekraczać błędoacutew granicznych dopuszczalnych
Zakres obciążeń pomiarowych wodomierza - zakres strumienia objętości wodomierza zawarty między maksymalnym strumieniem objętości a minimalnym strumieniem objętości
Krzywa błędoacutew wodomierza
Błędy graniczne dopuszczalne wodomierzy plusmn 2 - w przedziale goacuternym zakresu obciążeń (qt q qmax)
plusmn 5 - w przedziale goacuternym zakresu obciążeń (qmin q qt)
Lokalizacja wodomierza
Doboacuter wodomierza
Aby dobrać wodomierz należy
ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe
ustalić umowny przepływ obliczeniowy dla wodomierza qw m3h
qw = 2 q
Doboacuter wodomierza
Doboacuter wodomierza
dla dobranego wodomierza ustalić w oparciu o dane producenta wodomierzy stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez wodomierz
Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem
PN-EN 1717 - Ochrona przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody w instalacjach wodociągowych i ogoacutelne wymagania dotyczące urządzeń zapobiegających zanieczyszczaniu przez przepływ zwrotny
Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem
Podział płynoacutew ktoacutere mają lub mogą mieć kontakt z wodą do picia
Kategoria 1
Woda wypływająca bezpośrednio z sieci wodociągowej przeznaczona do użytkowania przez człowieka do celoacutew konsumpcyjnych
Kategoria 2
Płyn nie stanowiący bakteriologicznego lub toksycznego zagrożenia dla człowieka
Kategoria 3
Płyn stanowiący pewne zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność co najmniej jednej substancji toksycznej lub bardzo toksycznej o LD50gt200 mgkg wagi ciała
Kategoria 4
Płyn stanowiący pewne zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność co najmniej jednej substancji toksycznej lub bardzo toksycznej o LD50200 mgkg wagi ciała lub też co najmniej jednej substancji radioaktywnej mutagennej lub rakotwoacuterczej
Kategoria 5
Płyn stanowiący zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność substancji mikrobiologicznych bądź wirusowych
Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem
Przepływ zwrotny wywołany spadkiem ciśnienia w sieci wodociągowej
Potencjalne źroacutedła zanieczyszczenia wody wodociągowej
XY
1- sieć wodociągowa
2- urządzenie zabezpieczające
X-rodzina zabezpieczenia
Y-typ zabezpieczenia
Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody
Aby dobrać zabezpieczenie należy
określić kategorię płynu
określić rodzaj zabezpieczenia wg normy
ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe
dobrać zawoacuter zwracając uwagę na średnicę wodomierza
Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody
dla dobranego zaworu ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez zawoacuter
Filtr
Doboacuter filtra
Aby dobrać filtr należy
ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe
dobrać filtr zwracając uwagę na średnicę wodomierza i zaworu antyskażeniowego
Doboacuter filtra
dla dobranego filtra ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez filtr
INSTALACJE KANALIZACYJNE
Rodzaje instalacji kanalizacyjnych
1 Kanalizacja sanitarna (bytowo ndash gospodarcza)
2 Kanalizacja deszczowa
3 Kanalizacja technologiczna
ścieki przed wprowadzeniem do kanalizacji
sanitarnej wymagają wstępnego oczyszczenia w
specjalnych urządzeniach
Odprowadzenie ściekoacutew z nieruchomości może być
realizowane na dwa sposoby
systemem ogoacutelnospławnym (zbiorczym)
lub systemem rozdzielczym
Kanalizacja ogoacutelnospławna odprowadza zaroacutewno ścieki
sanitarne (bytowe) jak i deszczowe
W kanalizacji rozdzielczej ścieki sanitarne i deszczowe
odprowadzane są rozdzielnie
Schemat kanalizacji ogoacutelnospławnej
KS1 KS2
Kanał ogoacutelnospławny
RD1 RD2
linia regulacyjna
ST1
ST2
Schemat kanalizacji rozdzielczej
KS1 KS2
Kanał sanitarny
Kanał deszczowy
RD1 RD2
linia regulacyjnaST1
ST2
SD1
SD2
Podział instalacji kanalizacyjnej
Instalację kanalizacyjną można podzielić na
zewnętrzną (na terenie nieruchomości lecz poza budynkiem)
wewnętrzną (w budynku)
Podział ten wydaje się oczywisty ale jest istotny przy doborze materiału instalacyjnego - nie każdy materiał sprawdzający się wewnątrz nadaje się do stworzenia instalacji zewnętrznej
Granicą między instalacją wewnętrzną a zewnętrzną jest tzw czyszczak głoacutewny (rewizja głoacutewna)
Przewody domowej
instalacji kanalizacyjnej
Przykanalik (przyłącze kanalizacyjne) ndash jest to odcinek ktoacutery łączy kanalizację na terenie nieruchomości z siecią kanalizacyjną
Najczęściej przykanalik włączany jest do studzienki (rewizyjnej lub włazowej) ktoacutera stanowi uzbrojenie sieci Możliwe jest też przyłączenie przez wpust boczny lub złącze siodłowe
Przewody domowej
instalacji kanalizacyjnej
Przykanaliki oznaczane są znakami informacyjnymi Na znaku podana jest średnica (w mm) spadek przyłącza (w promilach) oraz jego długość (w m) Granicą między siecią a instalacją jest położona w pobliżu granicy nieruchomości pierwsza studzienka licząc od strony budynku
Sieć i przykanalik
w przypadku istnienia studzienki rewizyjnej
przykanalikstudzienka rewizyjna
linia
reg
ulac
yjnastudzienka kanalizacyjna
sieć kanalizacyjna
budy
nek
instalacja
zewnętrzna
Sieć i przykanalik
w przypadku braku studzienki rewizyjnej (wg nowych przepisoacutew w przypadku braku studzienki rewizyjnej
przykanalik to odcinek biegnący od granicy budynku do granicy
nieruchomości)
linia
reg
ulac
yjnastudzienka kanalizacyjna
sieć kanalizacyjna
budy
nek
przykanalik
sieć kanalizacyjna
Instalacja kanalizacyjna składa się z 1 poziomoacutew (przewodoacutew odpływowych) ndash są to przewody
prowadzone z odpowiednim spadkiem ktoacutere odprowadzają
ścieki z pionoacutew wpustoacutew podłogowych itp do przykanalika
lub sieci zewnętrznej
2 pionoacutew (przewodoacutew spustowych) ndash są to przewody prowadzone
przez jedną lub kilka kondygnacji odprowadzające ścieki
z podejść kanalizacyjnych wpustoacutew dachowych lub rynien
do przewodoacutew odpływowych
3 podejść kanalizacyjnych ndash przewody odprowadzające ścieki
z przyboroacutew i urządzeń sanitarnych do pionoacutew lub poziomoacutew
kanalizacyjnych
podejścia pojedyncze
podejścia zbiorowe
Kanalizacja sanitarna grawitacyjna
Odprowadza wodę zanieczyszczoną (ścieki) w wyniku jej wykorzystania odpływającą z ustępoacutew spłukiwanych natryskoacutew wanien bidetoacutew zlewoacutew umywalek wpustoacutew podłogowych i innych urządzeń występujących w gospodarstwie domowym
Projektowanie kanalizacji sanitarnej odbywa się w oparciu o normę
PN ndash EN 12056 ndash 2 grudzień 2002
Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew
Część 2 Kanalizacja sanitarna projektowanie układu i obliczenia
oraz w przypadku braku informacji o normę
PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania
w projektowaniu
Podejścia kanalizacyjne ndash łączą
odpływ z pionem kanalizacyjnym
Podejścia
niewentylowane - należy montować ze spadkiem wynoszącym od 2 do 15
wentylowane ndash można zastosować tu mniejsze spadki zgodnie z przywołaną normą ale wymagają dodatkowego przewodu wentylującego
Najczęściej projektuje się podejścia niewentylowane Ich długość w typowym rozwiązaniu stosowanym w Polsce nie powinna przekraczać 30 m a w przypadku miski ustępowej 10 m po długości przewodu
W przypadku dłuższych podejść albo zwiększa się średnicę albo projektuje się podejścia wentylowane za pomocą np zaworoacutew napowietrzających
Nowa norma wprowadza cztery typy systemoacutew kanalizacyjnych jakie można spotkać w poszczegoacutelnych krajach Unii Europejskiej
W Polsce stosuje się tradycyjnie system I
System Nazwa Cechy
I
System pojedynczego pionu
z podejściami częściowo
wypełnionymi
bull jeden pion kanalizacyjny
bull wypełnienie przewodoacutew 50
II
System pojedynczego pionu
z podejściami o mniejszej
średnicy
bull jeden pion kanalizacyjny
bull wypełnienie przewodoacutew 70
III
System pojedynczego pionu
z podejściami całkowicie
wypełnionymi
bull jeden pion kanalizacyjny
bull wypełnienie przewodoacutew 100
bull każde urządzenie podłączone
oddzielnie do pionu
IV System oddzielnych pionoacutew
kanalizacyjnych
bull dwa piony ndash jeden odprowadzający
ścieki czarne z ustępoacutew spłukiwanych
i pisuaroacutew i drugi odprowadzający
pozostałe ścieki
bull wypełnienie przewodoacutew jak dla
systemoacutew I II lub III
Średnice nominalne podejść pojedynczych dobiera się w zależności od typu przyłączonego przyboru sanitarnego lub urządzenia w typowych
rozwiązaniach w Polsce wg tabeli Urządzenie DN [mm]
Umywalka bidet 40
Zlewozmywak
zmywarka pralka
wanna natrysk 50
Miska ustępowa 100
Minimalna średnica podejścia pojedynczego zdeterminowana jest przez jego długość wysokość spadania i ilość zmian kierunku zgodnie z tabelą
DN Lmax
[m] H [m]
trzy zmiany
kierunku
40
50 30 lt10
70 50 lt10
100 50 lt30
H
L
Jeśli powyższe wymiary są przekroczone lub istnieje konieczność zastosowania więcej niż trzech zmian kierunku prowadzenia przewodoacutew należy wybrać kolejną większą średnicę nominalną
Średnice nominalne podjeść zbiorowych
Zależą od natężenia przepływu ściekoacutew w projektowanym
podejściu i od zastosowanego systemu Wybierając system
należy kierować się dostępnymi na rynku przyborami trudno
bowiem wyobrazić sobie podłączanie przyboru sanitarnego
z odpływem np 40mm do przewodu o średnicy mniejszej
Utrudniałoby to swobodny odpływ ściekoacutew z tego przyboru
Natężenie przepływu ściekoacutew sanitarnych Qww
wyznacza się dla danego odcinka instalacji zgodnie
z zależnością
]sl[DUKQww
gdzie K ndash wspoacutełczynnik częstości
DU ndash odpływ jednostkowy [ls] z urządzenia
UWAGA Qww DUmax jeśli nie to Qww = DUmax
Odpływy jednostkowe DU
Odpływy jednostkowe DU -cd
Typowe wspoacutełczynniki częstości K
Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia
z przewodami odpływowymi Piony kanalizacyjne należy prowadzić bez zmiany średnicy i kierunku na całej długości w szachtach sanitarnych
U podstawy każdego pionu przed przejściem w przewoacuted odpływowy należy zamontować otwoacuter rewizyjny (czyszczak) umożliwiający dostęp do wnętrza przodu
W przypadku kanalizacji sanitarnej każdy pion musi być wentylowany w celu wyroacutewnania ciśnienia w instalacji
Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia
z przewodami odpływowymi Wentylację pionu zapewnia
przewoacuted wentylacyjny zakończony rurą wywiewną wyprowadzoną ponad połać dachu
zawoacuter napowietrzający ndash rozwiązanie dozwolone do stosowania w przypadku braku możliwości wyprowadzenia pionu ponad dach można takie rozwiązanie stosować przy spełnieniu następujących warunkoacutew
piony mają wysokość 4 do 5 kondygnacji
ostatni pion licząc od najdalszego w stosunku do kanału oraz co piąty w budynku jest zakończony rurą wywiewną
Elementy pionu kanalizacyjnego
troacutejniki doprowadzające ścieki z podejść kanalizacyjnych
czyszczak prze zmianą kierunku prowadzenia ściekoacutew ndash około 05 nad posadzką przed przejściem w przewoacuted odpływowy
rura prosta o niezmiennej średnicy na całej długości
zawoacuter napowietrzający lub rura wywiewna
W systemie kanalizacji sanitarnej wyroacuteżnić można
piony z wentylacją głoacutewną ndash zakończone rurą wywiewną lub zaworem napowietrzającym
piony z wentylacją obejściową ndash piony z dodatkowym przewodem wentylacyjnym prowadzonym obok pionu spustowego i połączonym z rurą wywiewną
Średnica pionu zależy od wybranego systemu wentylacji i obliczonego natężenia przepływu ściekoacutew dla całego pionu
Należy pamiętać o tym że minimalna średnica pionu nie może być mniejsza od średnicy największego podejścia
W typowych rozwiązaniach w Polsce minimalna średnica pionu wynosi 70mm a dla pionoacutew prowadzących ścieki z misek ustępowych 100mm
Oczywiście w tabelach należy sprawdzić czy średnicy nie należy zwiększyć ze względu na obliczoną wartość Qww
Piony z wentylacją głoacutewną
Piony z wentylacją obejściową
Przewody odpływowe
(poziomy kanalizacyjne)
Wśroacuted przewodoacutew odpływowych wyroacuteżniamy przewoacuted głoacutewny oraz przewody drugorzędne Każdy przewoacuted drugorzędny powinien być oddzielnie podłączony do głoacutewnego pod kątem 45deg
Wszystkie przewody prowadzone są najkroacutetszą drogą przeważnie wzdłuż przegrody budowlanej oraz koniecznie z zachowaniem odpowiedniego spadku
Przewody odpływowe
(poziomy kanalizacyjne)
Spadek powinien być jednakowy na całej długości co zapewnia samooczyszczanie się przewodu
Przyjęte jest że rury układa się kielichem w kierunku przeciwnym do spływu ściekoacutew
Rewizje kanalizacyjne powinno się montować
co 15 m na rurach średnicy od 100 do 150 mm
przed każdym uskokiem poziomu
Rury prowadzone przez murowane ścianki muszą być ułożone prostopadle do przegrody
Na przewody z tworzyw sztucznych powinno się w miejscach przejść dodatkowo nałożyć tuleje ochronne Umożliwią one rurom pewien ruch zabezpieczając instalację przed uszkodzeniami mechanicznymi
Przestrzeń pomiędzy tuleją a rurą powinno się zabezpieczyć izolacją
Jeśli przewody kanalizacyjne z tworzyw sztucznych układane są w sąsiedztwie przewodoacutew wydzielających ciepło powinny być osłonięte otulinami izolacyjnymi w celu zabezpieczenia przed przegrzewaniem
Przewody poziome i przykanaliki powinny być ułożone poniżej strefy przemarzania gruntu czyli na głębokości 80-140 cm zależnie od regionu kraju
Jeśli przewody prowadzone są w pomieszczeniach w ktoacuterych temperatura może spadać poniżej 0degC muszą być odpowiednio zabezpieczone przed przemarzaniem
Dla przewodoacutew prowadzonych na zewnątrz budynku należy pamiętać że warstwa gruntu pokrywającego rury kanalizacyjne powinna być o 10-20 cm większa od głębokości przemarzania gruntu jeśli przewody układa się wyżej to powinny być zaizolowane termicznie
Rury kanalizacyjne układane na zewnątrz budynku powinny być oddalone
od innych przewodoacutew co najmniej
15 m od przewodoacutew gazowych i wodociągowych
08 m od kabli energetycznych
05 m od kabli telekomunikacyjnych
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qww z uwzględnieniem następujących zasad
1 dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 05
2 dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 07
3 minimalna prędkość przepływu ściekoacutew wynosi 07 ms stąd
wynika prowadzenie przewodoacutew z odpowiednim do średnicy
spadkiem w kierunku sieci zewnętrznej
4 minimalna średnica przewodu zewnętrznego wynosi 010m
a przykanalika 015m
Dobierając średnice przewodoacutew odpływowych należy stosować
tabelę z wartościami natężenia przepływu Q0 i prędkości
przepływu v0 dla przewodoacutew o przekroju kołowym przy
pełnym wypełnieniu i wykres Manninga
=QQ0
=vv0
hd
Q
v
(hd)
1
23
4
Przykład obliczeniowy Obliczeniowe natężenie sciekoacutew sanitarnych wynosi Qww= 50 ls Na podstawie tabeli 1 QwwQ0 = 50 2014 = 025 Z wykresu odczytujemy
V = 085V0 = 085114 = 097 ms przy napełnieniu hd = 037
Zakresy dopuszczalnych spadkoacutew przewodoacutew odpływowych
DN 0100 m ndash i = 20 - 100
DN 0150 m ndash i = 15 - 150
Urządzenia dodatkowe w kanalizacji sanitarnej
W przypadku odprowadzania ściekoacutew bytowo gospodarczych do zewnętrznej sieci typu ogoacutelnospławnego w pomieszczeniach położonych na najniższych kondygnacjach w budynku może dojść do zalania spowodowanego wstecznym przepływem ściekoacutew w wyniku intensywnych opadoacutew deszczu Dlatego też w tego typu instalacjach na przewodach kanalizacyjnych odprowadzających ścieki z pomieszczeń na najniższej kondygnacji stosować należy zasuwy burzowe ktoacutere chronią instalację przed przepływem zwrotnym
Materiały w kanalizacji sanitarnej
Instalacja kanalizacyjna może być wykonana z roacuteżnych materiałoacutew ale
zawsze rury i połączenia powinny być szczelne i odporne na korozję
Obecnie najpopularniejszym materiałem używanym do budowy instalacji
wewnętrznej jest tworzywo sztuczne Rury kanalizacyjne produkuje się z
polipropylenu (PP)
roacuteżnych odmian polichlorku winylu (PVC)
Polietylenu wysokiej gęstości (PE-HD)
żywicy poliestrowej wzmacnianej włoacuteknem szklanym (GRE)
Innymi materiałami stosowanymi w kanalizacji sanitarnej są
żeliwo
kamionka
beton
Kanalizacja deszczowa
Odprowadza wody opadowe z dachoacutew i terenoacutew przyległych do nieruchomości (podjazdy tarasy parkingi itp)
Projektowanie kanalizacji deszczowej odbywa się w oparciu o normę
PN ndash EN 12056 ndash 3 grudzień 2002
Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew
Część 3 Przewody deszczowe Projektowanie układu i obliczenia
oraz w przypadku braku informacji o normę
PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania w projektowaniu
Odprowadzanie wody z dachu stromego
W przypadku dachoacutew budynkoacutew niskich (do 5 kondygnacji) ktoacutere mają odpowiednie nachylenie (przyjmuje się że powyżej 8) najczęstszym sposobem odprowadzania wody deszczowej jest zastosowanie systemu rynnowego
Zadaniem deszczowej instalacji kanalizacyjnej jest zebranie wody z dachu i odprowadzenie jej do sieci kanalizacji deszczowej lub do gruntu System rynnowy polega na naturalnym (grawitacyjnym) spływie woacuted po połaci dachowej skąd jest przejmowana przez system rur System ten roacutewnież pracuje grawitacyjnie Umowną granicą instalacji deszczowej jest wylewka z ktoacuterej woda może być skierowana do sieci kanalizacji deszczowej (ogoacutelnospławnej) lub na grunt
Podstawowe elementy
instalacji kanalizacji deszczowej
Rynny - przewody o przekroju otwartym (okrągłym prostokątnym eliptycznym trapezowym okapowym) biegnące wzdłuż krawędzi dachu Zadaniem rynien jest zebranie wody opadowej Rynny prowadzone są z lekkim spadkiem w kierunku narożnikoacutew budynku dzięki czemu woda nie wylewa się za krawędzie tylko płynie w kierunku rur spustowych
Instalacja kanalizacji deszczowej składa się z następujących elementoacutew
Rury spustowe ndash pionowe odcinki przewodoacutew o przekroju zamkniętym (najczęściej okrągłym lub prostokątnym) Zadaniem rur spustowych jest zebranie wody płynącej rynnami i odprowadzenie ich poza budynek
Odpływy ndash elementy za pomocą ktoacuterych rynny przechodzą w rury spustowe Odpływ jest odcinkiem rynny w ktoacuterym wykonany jest obrobiony otwoacuter odpowiedniego kształtu pozwalający na włączenie rury spustowej Można wyroacuteżnić odpływy przelotowe oraz odpływy końcowe ( na narożnikach pomieszczeń) Pozwalają na mocowanie rur spustowych
Narożniki do rynien ndash umożliwiają połączenie rynien w narożnikach budynku Właściwy montaż narożnikoacutew jest bardzo ważny dla właściwej pracy rynien (ruchoacutew pod wpływem temperatury) Wylewki ndash kształtki ktoacuterymi kończy się rura spustowa Wylewka może być włą- czona do kanalizacji deszczowej bądź znajdować się nad gruntem
Łączniki do rynien - złączki zwykłe uszczelkowe i korekcyjne Ponieważ montaż rynien wymaga pozostawiania tzw dylatacji (odstępoacutew) złączki korekcyjne lub uszczelkowe umożliwiają wykonanie takich połączenia z dylatacją
Łączniki do rur spustowych - kolana troacutejniki redukcje mufy mufy redukcyjne Mufy służą do włączania rur spustowych do odpływoacutew zadaniem muf redukcyjnych jest połączenie rury spustowej i odpływu o roacuteżnych średnicach Kolana pozwalają na zmianę kierunku rury spustowej Troacutejniki umożliwiają włączanie do rur spustowych wyposażenia dodatkowego
Haki i obejmy - zadaniem tych elementoacutew jest mocowanie rynien i rur spustowych do dachoacutew i ścian
Elementy wykończeniowe i dodatkowe -
zadaniem tych elementoacutew jest wykończenie
systemu lub uzupełnienie jego pracy
Przykładami mogą tu być
dekiel służący do zakończenia rynny
filtr siatkowy montowany na rurze
spustowej zatrzymujący
zanieczyszczenia
czyszczak (rewizja) umożliwiający
przegląd i czyszczenie rury spustowej
(na zdjęciu)
odprowadzenie do kanalizacji deszczowej
Jednym ze sposoboacutew odprowadzenia wody jest podłączenie systemu rynnowego do kanalizacji deszczowej
Woacutewczas na dolnym odcinku rury spustowej mniej więcej 03-08 m ponad terenem należy zamontować rewizję (czyszczak) Rewizja ma wewnątrz kratkę na ktoacuterej zbierają się liście i inne zanieczyszczenia spływające z rynny
Rura spustowa z rewizją przyłączona jest do przewodoacutew odpływowych a te łączą się z kanalizacją Średnica przewodoacutew musi być co najmniej roacutewna średnicy rur spustowych i najczęściej wynosi 100-150 mm Głębokość na jakiej powinno się układać rury zależy od strefy przemarzania i wynosi 1-14 m System taki nie ma blokady przedostawania się zapachoacutew dlatego lepiej nie podłączać go do kanalizacji ogoacutelnospławnej
Innym sposobem odprowadzenia wody bezpośrednio do kanalizacji jest podłączenie rury spustowej do osadnika rynnowego Wyposażony jest on w klapkę ktoacutera stanowi blokadę zapachową i wyciągany kosz w ktoacuterym gromadzą się większe zanieczyszczenia takie jak liście
Gdy brak sieci kanalizacji deszczowej lub ogoacutelnospławnej woda deszczowa powinna być bezpiecznie rozprowadzona po terenie posesji ale tak żeby nie spływała na sąsiednie działki
Odprowadzanie wody z dachu
płaskiego
W przypadku dachoacutew budynkoacutew wysokich (powyżej 5 kondygnacji) oraz dachoacutew o małym nachyleniu (przyjmuje się że poniżej 8) najczęstszym sposobem odprowa-dzania wody deszczowej jest system odwadniania oparty na wpustach dachowych
Wpusty dachowe pełnią rolę dachowych odwodnień punkto-wych tzn zbierają wodę z pewnej powierzchni w jednym punkcie
Odprowadzanie wody z dachu
płaskiego Woda jest odprowadzana do rury spustowej biegnącej wewnątrz budynku a stamtąd do kanalizacji deszczowej lub poza budynek do gruntu Aby odwodnienie dachu płaskiego pracowało prawidłowo wpust powinien znaleźć się w najniższym punkcie dachu a spadek w jego kierunku powinien wynosić co najmniej 3 Oproacutecz zasadniczego wpustu powinien być wpust awaryjny ktoacutery przejmie wodę w przypadku zatkania wpustu głoacutewnego Na dachu powinna być co najmniej jedna para wpustoacutew Zasady projektowania moacutewią że wpusty należy rozmieszczać co 25 m
Obliczanie kanalizacji deszczowej
Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qr (qd) [ls]
rAC
10000
IAQr
gdzie ψ lub C ndash wspoacutełczynnik spływu przyjmowany wg nowej normy jako 10 (w starej zależny od nachylenia dachu i rodzaju powierzchni odwadnianej)
A ndash efektywna powierzchnia dachu lub powierzchnia odwadniana [m2]
I ndash w starej normie miarodajne natężenie deszczu [l(sha)] przyjmowane I 300 l(sha)
r ndash natężenie opadoacutew atmosferycznych [l(sm2)] przyjmowane albo na podstawie danych statystycznych albo wg tabeli 1 w nowej normie po przemnożeniu przez wspoacutełczynnik ryzyka podany w tabeli 2
Wymiarowanie rynien i rur spustowych
1 Przewody spustowe ndash średnicę należy dobrać tak aby obliczona wartość odpływu ściekoacutew Qr nie przekraczała wartości Qrmax (qdmax) a powierzchnia odwadniana A powierzchni Amax zestawionych w tabeli w normie PN ndash 92B ndash 01707
2 Wg starej normy rynny powinny mieć średnice minimum 150 mm (dotyczy to budynkoacutew wielorodzinnych)
Efektywna
powierzchnia dachu
odwadniana przez
rynnę A [m2]
Szerokość rynny [mm] Średnica rury
spustowej [mm]
poniżej 20 70 50
20 ndash 57 100 (lub 125) 70
57 ndash 97 125 100
97 - 170 150 100
170 - 243 180 125
Dla budynkoacutew jednorodzinnych średnice rynien i przewodoacutew spustowych można określić w oparciu o efektywną powierzchnię dachu wg tabeli
Średnice poziomoacutew i przykanalikoacutew
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qr z uwzględnieniem następujących zasad
a) dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 07
b) dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 09
c) i d) jak dla kanalizacji sanitarnej
Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej
Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qt (qog) [ls]
Qww ndash natężenie odpływu ściekoacutew sanitarnych
Qr ndash natężenie odpływu ściekoacutew deszczowych
Kanalizacja ogoacutelnospławna to ten fragment ktoacutery odprowadza i ścieki sanitarne i deszczowe do zewnętrznej sieci ogoacutelnospławnej
rwwt QQQ
Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się z uwzględnieniem następujących zasad
a) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt spełnione powinny być warunki
a) i b) jak dla ściekoacutew deszczowych
b) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt obliczeniowa prędkość przepływu
ściekoacutew nie może przekraczać wartości dopuszczalnej ktoacutera wynosi
80 ms ndash dla rur żeliwnych i innych metalowych
40 ms ndash dla rur kamionkowych betonowych i z tworzyw sztucznych
c) dla odpływu tylko ściekoacutew sanitarnych Qww prędkość przepływu
ściekoacutew nie może być mniejsza od vmin = 07 ms
bullRynny z PVC-U
bullRynny z blachy aluminiowej
bullRynny miedziane
bullRynny z blachy stalowej
bullRynny cynkowo-tytanowe
Przekroje rynien a b c) poacutełokragłe d) trapezowy e f) trapezoidalny g) prostokatny h) poacutełokragły leacy
Rodzaje rynien a) okapowa b) koszowa c) gzymsowa d) leacy
INSTALACJE JEDNOSTREFOWE
Rys Schemat zasilania jednostrefowego w układach chwilowego spadku ciśnienia poniżej wymaganego w sieci ulicznej
1 przewoacuted rozdzielczy (dolny) 2pion wodociągowy 3 odgałęzienie 4 zawoacuter czerpalny 5 zawoacuter zwrotny 6 zestaw do podwyższania ciśnienia
INSTALACJE DWUSTREFOWE
Rys Schemat wewnętrznej dwustrefowej instalacji wodociągowej (pierwsza strefa zasilana bezpośrednio z zewnętrznej sieci wodociągowej- układ instalacji z rozdziałem dolnym druga strefa zasilana przy pomocy zestawu podwyższającego ciśnienie- układ instalacji z rozdziałem dolnym)
1 przewoacuted rozdzielczy dolny( w pierwszej strefie) 2 zawoacuter zwrotny 3 zestaw podwyższający ciśnienie 4 zawoacuter przelotowy 5 pion wodociągowy ( pierwsza strefa) 6 odgałęzienie 7 zawoacuter czerpalny 8pion zasilający instalacje wodociągową drugiej strefy 9 przewoacuted rozdzielczy w drugiej strefie
INSTALACJE DWUSTREFOWE
Rys Schemat wewnętrznej dwustrefowej instalacji wodociągowej (pierwsza strefa bezpośrednio zasilana z zewnętrznej sieci wodociągowej- układ instalacji z rozdziałem dolnym druga strefa zasilana przez zbiornik goacuterny otwarty-układ instalacji z rozdziałem goacuternym) 1przewoacuted rozdzielczy dolny( w pierwszej strefie) 2 zawoacuter przelotowy 3 pion wodociągowy ( w pierwszej strefie)4odgałęzienie 5 zawoacuter czerpalny 6 zawoacuter zwrotny 7 pompa z silnikiem
elektrycznym 8 pion zasilający zbiornik goacuterny otwarty( drugiej strefy) 9zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym 10przewoacuted rozdzielczy goacuterny( w drugiej strefie) 11 pion wodociągowy rozdziału goacuternego ( w drugiej strefie)
INSTALACJE DWUSTREFOWE
Rys Schemat wewnętrznej dwustrefowej instalacji wodociągowej (pierwsza strefa bezpośrednio zasilana z zewnętrznej sieci wodociągowej- układ instalacji z rozdziałem goacuternym druga strefa zasilana przez zestaw do podwyższania ciśnienia- układ z rozdziałem goacuternym)1przewoacuted rozdzielczy dolny( w pierwszej strefie) 2 zawoacuter zwrotny 3 zestaw do podwyższania ciśnienia 4zawoacuter przelotowy 5 pion wodociągowy (pierwszej strefy) 6 odgałęzienie 7 zawoacuter czerpalny 8 pion zasilający drugą strefę9przewoacuted rozdzielczy goacuterny 10zawoacuter przelotowy11 pion wodociągowy drugiej strefy 12zawoacuter odcinający(
oddziela układy zasilane- przepływ wody w pionie pierwszej strefy od drugiej strefy)
INSTALACJE WIELOSTREFOWE
Rys Schemat wielostrefowej i wewnętrznej instalacji wodociągowej 1 przewoacuted rozdzielczy dolny( pierwsza strefa zasilania) 2 pion wodociągowy (pierwsza strefa) 3 odgałęzienie 4 zawoacuter czerpalny 5 pion zasilający druga
strefę 6 przewoacuted rozdzielczy dolny (drugiej strefy) 7 pion zasilający trzecia strefę 8 przewoacuted rozdzielczy dolny( trzeciej strefy) 9 zespoacuteł podwyższania ciśnienia dla pierwszej strefy 10 zespoacuteł podwyższania ciśnienia dla drugiej strefy 11 zespoacuteł podwyższania ciśnienia dla trzeciej strefy
INSTALACJE WIELOSTREFOWE
Rys Schemat wielostrefowej wewnętrznej instalacji wodociągowej układ stref z rozdziałem goacuternym
1pompa z silnikiem elektrycznym zasilająca zbiornik goacuterny otwarty trzeciej strefy 2 pompa z silnikiem elektrycznym zasilająca zbiornik goacuterny otwarty drugiej strefy 3 pompa z silnikiem elektrycznym zasilająca zbiornik goacuterny otwarty pierwszej strefy 4 pion zasilający zbiornik goacuterny otwarty pierwszej strefy 5zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym ( pierwszej strefy) 6 przewoacuted rozdzielczy goacuterny ( pierwszej strefy) 7 pion wodociągowy (pierwsza
strefa) 8 odgałęzienie 9 zawoacuter czerpalny 10 pion zasilający zbiornik goacuterny otwarty (drugiej strefy) 11 zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym (druga strefa) 12przewoacuted rozdzielczy goacuterny (druga strefa) 13 pion zasilający zbiornik goacuterny otwarty(trzecia strefa) 14 zbiornik goacuterny
otwarty z zaworem pływakowym (trzecia strefa) 15 przewoacuted rozdzielczy goacuterny (trzecia strefa)
INSTALACJE WIELOSTREFOWE
Schemat wielostrefowej wewnętrznej instalacji wodociągowej Układ stref pierścieniowy z jednym przewodem zasilającym
1 przewoacuted zasilający zbiorniki goacuterne pierwszej drugiej i trzeciej strefy 2 zbiornik goacuterny otwarty pierwszej strefy 3 zawoacuter 4 instalacja pierścieniowa pierwszej strefy 5 zbiornik goacuterny otwarty drugiej strefy 6 zawoacuter 7 instalacja pierścieniowa drugiej strefy 8 zbiornik goacuterny otwarty trzeciej strefy 9 zawoacuter czerpalny 10 instalacja pierścieniowa trzeciej strefy 11 odgałęzienie 12 zawoacuter czerpalny13
pompa z silnikiem elektrycznym
GŁOacuteWNE ZASADY PROWADZENIA INSTALACJI WODOCIĄGOWYCH
roacutewnolegle i prostopadle do ścian i stropoacutew
z jak najmniejszą ilością załamań
po trasach najkroacutetszych
przy wewnętrznych ścianach budynku
przejścia rur przez przegrody należy wyposażyć w tuleje ochronne
Instalacje zimnej i ciepłej wody mogą być rozprowadzone w następujący sposoacuteb
natynkowo ndash czyli po wierzchu ścian i przegroacuted budowlanych
w bruzdach ściennych
w szlichcie podłogowej
w pionowych szachtach i kanałach ściennych
SPOSOBY PROWADZENIA INSTALACJI
Prowadzenie instalacji w piwnicach i pod stropami
Prowadzenie rur w korytkach gdzie wydłużenia są kompensowane poprzez wyboczanie się rur
Prowadzenie rur z odgałęzieniami na łupinach wsporczych
Prowadzenie pionoacutew w szachtach instalacyjnych
Prowadzenie oraz mocowanie pionoacutew
w szachtach instalacyjnych
Układ troacutejnikowy Układ rozdzielaczowy
UKŁAD TROacuteJNIKOWY
Prowadzenie rur instalacji wodociągowej w układzie troacutejnikowym
Sposoacuteb prowadzenia przewodoacutew w węźle
sanitarnym
UKŁAD TROacuteJNIKOWY
UKŁAD TROacuteJNIKOWY
UKŁAD ROZDZIELACZOWY
Prowadzenie rur instalacji wodociągowej w układzie rozdzielaczowym
UKŁAD ROZDZIELACZOWY
UKŁAD OBWODOWY
Podpora stała
Podpora przesuwna
Przykład prowadzenia pionu instalacyjnego bez kompensatoroacutew z uwzględnieniem wyboczenia (linią przerywaną oznaczono przykładowy przewidywany kształt pionu po osiągnięciu temperatury czynnika roboczego)
Oznaczenia PP - podpora przesuwnaPS - podpora stała
ELEMENTY INSTALACJI WODOCIĄGOWYCH
Elementy instalacji wodociągowych
Przyłącze wodociągowe
Zestaw wodomierza głoacutewnego
Filtr wody zawoacuter antyskażeniowy zawory odcinające (armatura)
Przewody rozdzielcze (rozprowadzające)
Przewody pionowe (piony wodociągowe)
Przewody w pomieszczeniach sanitarnych (połączenia od pionu do punktoacutew czerpalnych)
Punkty czerpalne (baterie czerpalne i zawory)
Przyłącza do budynku 1-linia zabudowy 2- linia rozgraniczająca 3-sieć wodociągowa 4-sieć kanalizacyjna 5-zestaw wodomierzowy 6-studzienka rewizyjna
Sposoacuteb przeprowadzenia przewodu przez ścianę zewnętrzną
Podział wodomierzy
W obudowie
zamkniętej Z wyjmowaną
wstawką
pomiarową
instalowane
poziomo
kolanowe
Podział wodomierzy
1 Wodomierz działający na zasadach mechanicznych przeznaczony do wody
a) zimnej o temperaturze od 0 degC do 30 degC
b) ciepłej o temperaturze od 30 degC do 90 degC
c) gorącej o temperaturze od 30 degC do 130 degC albo od 30 degC do 180 degC
2 Wodomierz działający na zasadach elektronicznych lub mechanicznych z urządzeniami elektronicznymi albo bez przeznaczony do wody zimnej o temperaturze od 0 degC do 30 degC
Wodomierze mieszkaniowe (JS) Wodomierz powinien być zamontowany w położeniu roboczym zgodnie z oznakowaniem umieszczonym na wodomierzu przez producenta H - oznacza pozycję pracy wodomierza w poziomie V - oznacza pozycję pracy wodomierza w pionie Litera znajdująca się na tarczy wodomierza A B C lub D - oznacza klasę obciążeń wodomierza
Wodomierz sprzężony roacutewnolegle 1-wodomierz głoacutewny śrubowy 2-wodomierz boczny skrzydełkowy 3-zawoacuter zmiennego obciążenia
1 Wodomierze działające na zasadach mechanicznych przeznaczone do wody charakteryzują następujące strumienie
1) maksymalny strumień objętości (Qmax)
2) nominalny strumień objętości (Qn)
3) pośredni strumień objętości (Qt)
4) minimalny strumień objętości (Qmin)
2 Stosunek QmaxQn powinien wynosić 2
3 Rozroacuteżnia się cztery klasy metrologiczne wodomierzy klasa A klasa B klasa C klasa D
4 Klasy metrologiczne wodomierzy w zależności od wartości stosunku QminQn i QtQn
Q (q)-strumień objętości - objętość wody przepływającej przez wodomierz w przyjętej jednostce czasu
Qmax (qmax) -maksymalny strumień objętości - największy strumień objętości przy ktoacuterym wodomierz może pracować w kroacutetkim czasie bez uszkodzenia i przekroczenia błędoacutew granicznych dopuszczalnych oraz wartości maksymalnej straty ciśnienia
Qn (qn) nominalny strumień objętości - strumień objętości roacutewny połowie maksymalnego strumienia objętości przy ktoacuterym wodomierz może pracować przy przepływie ciągłym lub przerywanym i jego wskazania mieszczą się w granicach błędoacutew granicznych dopuszczalnych
Qt (qt) pośredni strumień objętości - strumień objętości dzielący zakres obciążeń pomiarowych na przedział goacuterny i dolny przy ktoacuterym błąd graniczny dopuszczalny zmienia wartość
Qmin (qmin ) minimalny strumień objętości- strumień objętości powyżej ktoacuterego wskazania wodomierza nie powinny przekraczać błędoacutew granicznych dopuszczalnych
Zakres obciążeń pomiarowych wodomierza - zakres strumienia objętości wodomierza zawarty między maksymalnym strumieniem objętości a minimalnym strumieniem objętości
Krzywa błędoacutew wodomierza
Błędy graniczne dopuszczalne wodomierzy plusmn 2 - w przedziale goacuternym zakresu obciążeń (qt q qmax)
plusmn 5 - w przedziale goacuternym zakresu obciążeń (qmin q qt)
Lokalizacja wodomierza
Doboacuter wodomierza
Aby dobrać wodomierz należy
ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe
ustalić umowny przepływ obliczeniowy dla wodomierza qw m3h
qw = 2 q
Doboacuter wodomierza
Doboacuter wodomierza
dla dobranego wodomierza ustalić w oparciu o dane producenta wodomierzy stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez wodomierz
Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem
PN-EN 1717 - Ochrona przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody w instalacjach wodociągowych i ogoacutelne wymagania dotyczące urządzeń zapobiegających zanieczyszczaniu przez przepływ zwrotny
Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem
Podział płynoacutew ktoacutere mają lub mogą mieć kontakt z wodą do picia
Kategoria 1
Woda wypływająca bezpośrednio z sieci wodociągowej przeznaczona do użytkowania przez człowieka do celoacutew konsumpcyjnych
Kategoria 2
Płyn nie stanowiący bakteriologicznego lub toksycznego zagrożenia dla człowieka
Kategoria 3
Płyn stanowiący pewne zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność co najmniej jednej substancji toksycznej lub bardzo toksycznej o LD50gt200 mgkg wagi ciała
Kategoria 4
Płyn stanowiący pewne zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność co najmniej jednej substancji toksycznej lub bardzo toksycznej o LD50200 mgkg wagi ciała lub też co najmniej jednej substancji radioaktywnej mutagennej lub rakotwoacuterczej
Kategoria 5
Płyn stanowiący zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność substancji mikrobiologicznych bądź wirusowych
Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem
Przepływ zwrotny wywołany spadkiem ciśnienia w sieci wodociągowej
Potencjalne źroacutedła zanieczyszczenia wody wodociągowej
XY
1- sieć wodociągowa
2- urządzenie zabezpieczające
X-rodzina zabezpieczenia
Y-typ zabezpieczenia
Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody
Aby dobrać zabezpieczenie należy
określić kategorię płynu
określić rodzaj zabezpieczenia wg normy
ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe
dobrać zawoacuter zwracając uwagę na średnicę wodomierza
Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody
dla dobranego zaworu ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez zawoacuter
Filtr
Doboacuter filtra
Aby dobrać filtr należy
ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe
dobrać filtr zwracając uwagę na średnicę wodomierza i zaworu antyskażeniowego
Doboacuter filtra
dla dobranego filtra ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez filtr
INSTALACJE KANALIZACYJNE
Rodzaje instalacji kanalizacyjnych
1 Kanalizacja sanitarna (bytowo ndash gospodarcza)
2 Kanalizacja deszczowa
3 Kanalizacja technologiczna
ścieki przed wprowadzeniem do kanalizacji
sanitarnej wymagają wstępnego oczyszczenia w
specjalnych urządzeniach
Odprowadzenie ściekoacutew z nieruchomości może być
realizowane na dwa sposoby
systemem ogoacutelnospławnym (zbiorczym)
lub systemem rozdzielczym
Kanalizacja ogoacutelnospławna odprowadza zaroacutewno ścieki
sanitarne (bytowe) jak i deszczowe
W kanalizacji rozdzielczej ścieki sanitarne i deszczowe
odprowadzane są rozdzielnie
Schemat kanalizacji ogoacutelnospławnej
KS1 KS2
Kanał ogoacutelnospławny
RD1 RD2
linia regulacyjna
ST1
ST2
Schemat kanalizacji rozdzielczej
KS1 KS2
Kanał sanitarny
Kanał deszczowy
RD1 RD2
linia regulacyjnaST1
ST2
SD1
SD2
Podział instalacji kanalizacyjnej
Instalację kanalizacyjną można podzielić na
zewnętrzną (na terenie nieruchomości lecz poza budynkiem)
wewnętrzną (w budynku)
Podział ten wydaje się oczywisty ale jest istotny przy doborze materiału instalacyjnego - nie każdy materiał sprawdzający się wewnątrz nadaje się do stworzenia instalacji zewnętrznej
Granicą między instalacją wewnętrzną a zewnętrzną jest tzw czyszczak głoacutewny (rewizja głoacutewna)
Przewody domowej
instalacji kanalizacyjnej
Przykanalik (przyłącze kanalizacyjne) ndash jest to odcinek ktoacutery łączy kanalizację na terenie nieruchomości z siecią kanalizacyjną
Najczęściej przykanalik włączany jest do studzienki (rewizyjnej lub włazowej) ktoacutera stanowi uzbrojenie sieci Możliwe jest też przyłączenie przez wpust boczny lub złącze siodłowe
Przewody domowej
instalacji kanalizacyjnej
Przykanaliki oznaczane są znakami informacyjnymi Na znaku podana jest średnica (w mm) spadek przyłącza (w promilach) oraz jego długość (w m) Granicą między siecią a instalacją jest położona w pobliżu granicy nieruchomości pierwsza studzienka licząc od strony budynku
Sieć i przykanalik
w przypadku istnienia studzienki rewizyjnej
przykanalikstudzienka rewizyjna
linia
reg
ulac
yjnastudzienka kanalizacyjna
sieć kanalizacyjna
budy
nek
instalacja
zewnętrzna
Sieć i przykanalik
w przypadku braku studzienki rewizyjnej (wg nowych przepisoacutew w przypadku braku studzienki rewizyjnej
przykanalik to odcinek biegnący od granicy budynku do granicy
nieruchomości)
linia
reg
ulac
yjnastudzienka kanalizacyjna
sieć kanalizacyjna
budy
nek
przykanalik
sieć kanalizacyjna
Instalacja kanalizacyjna składa się z 1 poziomoacutew (przewodoacutew odpływowych) ndash są to przewody
prowadzone z odpowiednim spadkiem ktoacutere odprowadzają
ścieki z pionoacutew wpustoacutew podłogowych itp do przykanalika
lub sieci zewnętrznej
2 pionoacutew (przewodoacutew spustowych) ndash są to przewody prowadzone
przez jedną lub kilka kondygnacji odprowadzające ścieki
z podejść kanalizacyjnych wpustoacutew dachowych lub rynien
do przewodoacutew odpływowych
3 podejść kanalizacyjnych ndash przewody odprowadzające ścieki
z przyboroacutew i urządzeń sanitarnych do pionoacutew lub poziomoacutew
kanalizacyjnych
podejścia pojedyncze
podejścia zbiorowe
Kanalizacja sanitarna grawitacyjna
Odprowadza wodę zanieczyszczoną (ścieki) w wyniku jej wykorzystania odpływającą z ustępoacutew spłukiwanych natryskoacutew wanien bidetoacutew zlewoacutew umywalek wpustoacutew podłogowych i innych urządzeń występujących w gospodarstwie domowym
Projektowanie kanalizacji sanitarnej odbywa się w oparciu o normę
PN ndash EN 12056 ndash 2 grudzień 2002
Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew
Część 2 Kanalizacja sanitarna projektowanie układu i obliczenia
oraz w przypadku braku informacji o normę
PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania
w projektowaniu
Podejścia kanalizacyjne ndash łączą
odpływ z pionem kanalizacyjnym
Podejścia
niewentylowane - należy montować ze spadkiem wynoszącym od 2 do 15
wentylowane ndash można zastosować tu mniejsze spadki zgodnie z przywołaną normą ale wymagają dodatkowego przewodu wentylującego
Najczęściej projektuje się podejścia niewentylowane Ich długość w typowym rozwiązaniu stosowanym w Polsce nie powinna przekraczać 30 m a w przypadku miski ustępowej 10 m po długości przewodu
W przypadku dłuższych podejść albo zwiększa się średnicę albo projektuje się podejścia wentylowane za pomocą np zaworoacutew napowietrzających
Nowa norma wprowadza cztery typy systemoacutew kanalizacyjnych jakie można spotkać w poszczegoacutelnych krajach Unii Europejskiej
W Polsce stosuje się tradycyjnie system I
System Nazwa Cechy
I
System pojedynczego pionu
z podejściami częściowo
wypełnionymi
bull jeden pion kanalizacyjny
bull wypełnienie przewodoacutew 50
II
System pojedynczego pionu
z podejściami o mniejszej
średnicy
bull jeden pion kanalizacyjny
bull wypełnienie przewodoacutew 70
III
System pojedynczego pionu
z podejściami całkowicie
wypełnionymi
bull jeden pion kanalizacyjny
bull wypełnienie przewodoacutew 100
bull każde urządzenie podłączone
oddzielnie do pionu
IV System oddzielnych pionoacutew
kanalizacyjnych
bull dwa piony ndash jeden odprowadzający
ścieki czarne z ustępoacutew spłukiwanych
i pisuaroacutew i drugi odprowadzający
pozostałe ścieki
bull wypełnienie przewodoacutew jak dla
systemoacutew I II lub III
Średnice nominalne podejść pojedynczych dobiera się w zależności od typu przyłączonego przyboru sanitarnego lub urządzenia w typowych
rozwiązaniach w Polsce wg tabeli Urządzenie DN [mm]
Umywalka bidet 40
Zlewozmywak
zmywarka pralka
wanna natrysk 50
Miska ustępowa 100
Minimalna średnica podejścia pojedynczego zdeterminowana jest przez jego długość wysokość spadania i ilość zmian kierunku zgodnie z tabelą
DN Lmax
[m] H [m]
trzy zmiany
kierunku
40
50 30 lt10
70 50 lt10
100 50 lt30
H
L
Jeśli powyższe wymiary są przekroczone lub istnieje konieczność zastosowania więcej niż trzech zmian kierunku prowadzenia przewodoacutew należy wybrać kolejną większą średnicę nominalną
Średnice nominalne podjeść zbiorowych
Zależą od natężenia przepływu ściekoacutew w projektowanym
podejściu i od zastosowanego systemu Wybierając system
należy kierować się dostępnymi na rynku przyborami trudno
bowiem wyobrazić sobie podłączanie przyboru sanitarnego
z odpływem np 40mm do przewodu o średnicy mniejszej
Utrudniałoby to swobodny odpływ ściekoacutew z tego przyboru
Natężenie przepływu ściekoacutew sanitarnych Qww
wyznacza się dla danego odcinka instalacji zgodnie
z zależnością
]sl[DUKQww
gdzie K ndash wspoacutełczynnik częstości
DU ndash odpływ jednostkowy [ls] z urządzenia
UWAGA Qww DUmax jeśli nie to Qww = DUmax
Odpływy jednostkowe DU
Odpływy jednostkowe DU -cd
Typowe wspoacutełczynniki częstości K
Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia
z przewodami odpływowymi Piony kanalizacyjne należy prowadzić bez zmiany średnicy i kierunku na całej długości w szachtach sanitarnych
U podstawy każdego pionu przed przejściem w przewoacuted odpływowy należy zamontować otwoacuter rewizyjny (czyszczak) umożliwiający dostęp do wnętrza przodu
W przypadku kanalizacji sanitarnej każdy pion musi być wentylowany w celu wyroacutewnania ciśnienia w instalacji
Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia
z przewodami odpływowymi Wentylację pionu zapewnia
przewoacuted wentylacyjny zakończony rurą wywiewną wyprowadzoną ponad połać dachu
zawoacuter napowietrzający ndash rozwiązanie dozwolone do stosowania w przypadku braku możliwości wyprowadzenia pionu ponad dach można takie rozwiązanie stosować przy spełnieniu następujących warunkoacutew
piony mają wysokość 4 do 5 kondygnacji
ostatni pion licząc od najdalszego w stosunku do kanału oraz co piąty w budynku jest zakończony rurą wywiewną
Elementy pionu kanalizacyjnego
troacutejniki doprowadzające ścieki z podejść kanalizacyjnych
czyszczak prze zmianą kierunku prowadzenia ściekoacutew ndash około 05 nad posadzką przed przejściem w przewoacuted odpływowy
rura prosta o niezmiennej średnicy na całej długości
zawoacuter napowietrzający lub rura wywiewna
W systemie kanalizacji sanitarnej wyroacuteżnić można
piony z wentylacją głoacutewną ndash zakończone rurą wywiewną lub zaworem napowietrzającym
piony z wentylacją obejściową ndash piony z dodatkowym przewodem wentylacyjnym prowadzonym obok pionu spustowego i połączonym z rurą wywiewną
Średnica pionu zależy od wybranego systemu wentylacji i obliczonego natężenia przepływu ściekoacutew dla całego pionu
Należy pamiętać o tym że minimalna średnica pionu nie może być mniejsza od średnicy największego podejścia
W typowych rozwiązaniach w Polsce minimalna średnica pionu wynosi 70mm a dla pionoacutew prowadzących ścieki z misek ustępowych 100mm
Oczywiście w tabelach należy sprawdzić czy średnicy nie należy zwiększyć ze względu na obliczoną wartość Qww
Piony z wentylacją głoacutewną
Piony z wentylacją obejściową
Przewody odpływowe
(poziomy kanalizacyjne)
Wśroacuted przewodoacutew odpływowych wyroacuteżniamy przewoacuted głoacutewny oraz przewody drugorzędne Każdy przewoacuted drugorzędny powinien być oddzielnie podłączony do głoacutewnego pod kątem 45deg
Wszystkie przewody prowadzone są najkroacutetszą drogą przeważnie wzdłuż przegrody budowlanej oraz koniecznie z zachowaniem odpowiedniego spadku
Przewody odpływowe
(poziomy kanalizacyjne)
Spadek powinien być jednakowy na całej długości co zapewnia samooczyszczanie się przewodu
Przyjęte jest że rury układa się kielichem w kierunku przeciwnym do spływu ściekoacutew
Rewizje kanalizacyjne powinno się montować
co 15 m na rurach średnicy od 100 do 150 mm
przed każdym uskokiem poziomu
Rury prowadzone przez murowane ścianki muszą być ułożone prostopadle do przegrody
Na przewody z tworzyw sztucznych powinno się w miejscach przejść dodatkowo nałożyć tuleje ochronne Umożliwią one rurom pewien ruch zabezpieczając instalację przed uszkodzeniami mechanicznymi
Przestrzeń pomiędzy tuleją a rurą powinno się zabezpieczyć izolacją
Jeśli przewody kanalizacyjne z tworzyw sztucznych układane są w sąsiedztwie przewodoacutew wydzielających ciepło powinny być osłonięte otulinami izolacyjnymi w celu zabezpieczenia przed przegrzewaniem
Przewody poziome i przykanaliki powinny być ułożone poniżej strefy przemarzania gruntu czyli na głębokości 80-140 cm zależnie od regionu kraju
Jeśli przewody prowadzone są w pomieszczeniach w ktoacuterych temperatura może spadać poniżej 0degC muszą być odpowiednio zabezpieczone przed przemarzaniem
Dla przewodoacutew prowadzonych na zewnątrz budynku należy pamiętać że warstwa gruntu pokrywającego rury kanalizacyjne powinna być o 10-20 cm większa od głębokości przemarzania gruntu jeśli przewody układa się wyżej to powinny być zaizolowane termicznie
Rury kanalizacyjne układane na zewnątrz budynku powinny być oddalone
od innych przewodoacutew co najmniej
15 m od przewodoacutew gazowych i wodociągowych
08 m od kabli energetycznych
05 m od kabli telekomunikacyjnych
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qww z uwzględnieniem następujących zasad
1 dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 05
2 dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 07
3 minimalna prędkość przepływu ściekoacutew wynosi 07 ms stąd
wynika prowadzenie przewodoacutew z odpowiednim do średnicy
spadkiem w kierunku sieci zewnętrznej
4 minimalna średnica przewodu zewnętrznego wynosi 010m
a przykanalika 015m
Dobierając średnice przewodoacutew odpływowych należy stosować
tabelę z wartościami natężenia przepływu Q0 i prędkości
przepływu v0 dla przewodoacutew o przekroju kołowym przy
pełnym wypełnieniu i wykres Manninga
=QQ0
=vv0
hd
Q
v
(hd)
1
23
4
Przykład obliczeniowy Obliczeniowe natężenie sciekoacutew sanitarnych wynosi Qww= 50 ls Na podstawie tabeli 1 QwwQ0 = 50 2014 = 025 Z wykresu odczytujemy
V = 085V0 = 085114 = 097 ms przy napełnieniu hd = 037
Zakresy dopuszczalnych spadkoacutew przewodoacutew odpływowych
DN 0100 m ndash i = 20 - 100
DN 0150 m ndash i = 15 - 150
Urządzenia dodatkowe w kanalizacji sanitarnej
W przypadku odprowadzania ściekoacutew bytowo gospodarczych do zewnętrznej sieci typu ogoacutelnospławnego w pomieszczeniach położonych na najniższych kondygnacjach w budynku może dojść do zalania spowodowanego wstecznym przepływem ściekoacutew w wyniku intensywnych opadoacutew deszczu Dlatego też w tego typu instalacjach na przewodach kanalizacyjnych odprowadzających ścieki z pomieszczeń na najniższej kondygnacji stosować należy zasuwy burzowe ktoacutere chronią instalację przed przepływem zwrotnym
Materiały w kanalizacji sanitarnej
Instalacja kanalizacyjna może być wykonana z roacuteżnych materiałoacutew ale
zawsze rury i połączenia powinny być szczelne i odporne na korozję
Obecnie najpopularniejszym materiałem używanym do budowy instalacji
wewnętrznej jest tworzywo sztuczne Rury kanalizacyjne produkuje się z
polipropylenu (PP)
roacuteżnych odmian polichlorku winylu (PVC)
Polietylenu wysokiej gęstości (PE-HD)
żywicy poliestrowej wzmacnianej włoacuteknem szklanym (GRE)
Innymi materiałami stosowanymi w kanalizacji sanitarnej są
żeliwo
kamionka
beton
Kanalizacja deszczowa
Odprowadza wody opadowe z dachoacutew i terenoacutew przyległych do nieruchomości (podjazdy tarasy parkingi itp)
Projektowanie kanalizacji deszczowej odbywa się w oparciu o normę
PN ndash EN 12056 ndash 3 grudzień 2002
Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew
Część 3 Przewody deszczowe Projektowanie układu i obliczenia
oraz w przypadku braku informacji o normę
PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania w projektowaniu
Odprowadzanie wody z dachu stromego
W przypadku dachoacutew budynkoacutew niskich (do 5 kondygnacji) ktoacutere mają odpowiednie nachylenie (przyjmuje się że powyżej 8) najczęstszym sposobem odprowadzania wody deszczowej jest zastosowanie systemu rynnowego
Zadaniem deszczowej instalacji kanalizacyjnej jest zebranie wody z dachu i odprowadzenie jej do sieci kanalizacji deszczowej lub do gruntu System rynnowy polega na naturalnym (grawitacyjnym) spływie woacuted po połaci dachowej skąd jest przejmowana przez system rur System ten roacutewnież pracuje grawitacyjnie Umowną granicą instalacji deszczowej jest wylewka z ktoacuterej woda może być skierowana do sieci kanalizacji deszczowej (ogoacutelnospławnej) lub na grunt
Podstawowe elementy
instalacji kanalizacji deszczowej
Rynny - przewody o przekroju otwartym (okrągłym prostokątnym eliptycznym trapezowym okapowym) biegnące wzdłuż krawędzi dachu Zadaniem rynien jest zebranie wody opadowej Rynny prowadzone są z lekkim spadkiem w kierunku narożnikoacutew budynku dzięki czemu woda nie wylewa się za krawędzie tylko płynie w kierunku rur spustowych
Instalacja kanalizacji deszczowej składa się z następujących elementoacutew
Rury spustowe ndash pionowe odcinki przewodoacutew o przekroju zamkniętym (najczęściej okrągłym lub prostokątnym) Zadaniem rur spustowych jest zebranie wody płynącej rynnami i odprowadzenie ich poza budynek
Odpływy ndash elementy za pomocą ktoacuterych rynny przechodzą w rury spustowe Odpływ jest odcinkiem rynny w ktoacuterym wykonany jest obrobiony otwoacuter odpowiedniego kształtu pozwalający na włączenie rury spustowej Można wyroacuteżnić odpływy przelotowe oraz odpływy końcowe ( na narożnikach pomieszczeń) Pozwalają na mocowanie rur spustowych
Narożniki do rynien ndash umożliwiają połączenie rynien w narożnikach budynku Właściwy montaż narożnikoacutew jest bardzo ważny dla właściwej pracy rynien (ruchoacutew pod wpływem temperatury) Wylewki ndash kształtki ktoacuterymi kończy się rura spustowa Wylewka może być włą- czona do kanalizacji deszczowej bądź znajdować się nad gruntem
Łączniki do rynien - złączki zwykłe uszczelkowe i korekcyjne Ponieważ montaż rynien wymaga pozostawiania tzw dylatacji (odstępoacutew) złączki korekcyjne lub uszczelkowe umożliwiają wykonanie takich połączenia z dylatacją
Łączniki do rur spustowych - kolana troacutejniki redukcje mufy mufy redukcyjne Mufy służą do włączania rur spustowych do odpływoacutew zadaniem muf redukcyjnych jest połączenie rury spustowej i odpływu o roacuteżnych średnicach Kolana pozwalają na zmianę kierunku rury spustowej Troacutejniki umożliwiają włączanie do rur spustowych wyposażenia dodatkowego
Haki i obejmy - zadaniem tych elementoacutew jest mocowanie rynien i rur spustowych do dachoacutew i ścian
Elementy wykończeniowe i dodatkowe -
zadaniem tych elementoacutew jest wykończenie
systemu lub uzupełnienie jego pracy
Przykładami mogą tu być
dekiel służący do zakończenia rynny
filtr siatkowy montowany na rurze
spustowej zatrzymujący
zanieczyszczenia
czyszczak (rewizja) umożliwiający
przegląd i czyszczenie rury spustowej
(na zdjęciu)
odprowadzenie do kanalizacji deszczowej
Jednym ze sposoboacutew odprowadzenia wody jest podłączenie systemu rynnowego do kanalizacji deszczowej
Woacutewczas na dolnym odcinku rury spustowej mniej więcej 03-08 m ponad terenem należy zamontować rewizję (czyszczak) Rewizja ma wewnątrz kratkę na ktoacuterej zbierają się liście i inne zanieczyszczenia spływające z rynny
Rura spustowa z rewizją przyłączona jest do przewodoacutew odpływowych a te łączą się z kanalizacją Średnica przewodoacutew musi być co najmniej roacutewna średnicy rur spustowych i najczęściej wynosi 100-150 mm Głębokość na jakiej powinno się układać rury zależy od strefy przemarzania i wynosi 1-14 m System taki nie ma blokady przedostawania się zapachoacutew dlatego lepiej nie podłączać go do kanalizacji ogoacutelnospławnej
Innym sposobem odprowadzenia wody bezpośrednio do kanalizacji jest podłączenie rury spustowej do osadnika rynnowego Wyposażony jest on w klapkę ktoacutera stanowi blokadę zapachową i wyciągany kosz w ktoacuterym gromadzą się większe zanieczyszczenia takie jak liście
Gdy brak sieci kanalizacji deszczowej lub ogoacutelnospławnej woda deszczowa powinna być bezpiecznie rozprowadzona po terenie posesji ale tak żeby nie spływała na sąsiednie działki
Odprowadzanie wody z dachu
płaskiego
W przypadku dachoacutew budynkoacutew wysokich (powyżej 5 kondygnacji) oraz dachoacutew o małym nachyleniu (przyjmuje się że poniżej 8) najczęstszym sposobem odprowa-dzania wody deszczowej jest system odwadniania oparty na wpustach dachowych
Wpusty dachowe pełnią rolę dachowych odwodnień punkto-wych tzn zbierają wodę z pewnej powierzchni w jednym punkcie
Odprowadzanie wody z dachu
płaskiego Woda jest odprowadzana do rury spustowej biegnącej wewnątrz budynku a stamtąd do kanalizacji deszczowej lub poza budynek do gruntu Aby odwodnienie dachu płaskiego pracowało prawidłowo wpust powinien znaleźć się w najniższym punkcie dachu a spadek w jego kierunku powinien wynosić co najmniej 3 Oproacutecz zasadniczego wpustu powinien być wpust awaryjny ktoacutery przejmie wodę w przypadku zatkania wpustu głoacutewnego Na dachu powinna być co najmniej jedna para wpustoacutew Zasady projektowania moacutewią że wpusty należy rozmieszczać co 25 m
Obliczanie kanalizacji deszczowej
Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qr (qd) [ls]
rAC
10000
IAQr
gdzie ψ lub C ndash wspoacutełczynnik spływu przyjmowany wg nowej normy jako 10 (w starej zależny od nachylenia dachu i rodzaju powierzchni odwadnianej)
A ndash efektywna powierzchnia dachu lub powierzchnia odwadniana [m2]
I ndash w starej normie miarodajne natężenie deszczu [l(sha)] przyjmowane I 300 l(sha)
r ndash natężenie opadoacutew atmosferycznych [l(sm2)] przyjmowane albo na podstawie danych statystycznych albo wg tabeli 1 w nowej normie po przemnożeniu przez wspoacutełczynnik ryzyka podany w tabeli 2
Wymiarowanie rynien i rur spustowych
1 Przewody spustowe ndash średnicę należy dobrać tak aby obliczona wartość odpływu ściekoacutew Qr nie przekraczała wartości Qrmax (qdmax) a powierzchnia odwadniana A powierzchni Amax zestawionych w tabeli w normie PN ndash 92B ndash 01707
2 Wg starej normy rynny powinny mieć średnice minimum 150 mm (dotyczy to budynkoacutew wielorodzinnych)
Efektywna
powierzchnia dachu
odwadniana przez
rynnę A [m2]
Szerokość rynny [mm] Średnica rury
spustowej [mm]
poniżej 20 70 50
20 ndash 57 100 (lub 125) 70
57 ndash 97 125 100
97 - 170 150 100
170 - 243 180 125
Dla budynkoacutew jednorodzinnych średnice rynien i przewodoacutew spustowych można określić w oparciu o efektywną powierzchnię dachu wg tabeli
Średnice poziomoacutew i przykanalikoacutew
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qr z uwzględnieniem następujących zasad
a) dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 07
b) dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 09
c) i d) jak dla kanalizacji sanitarnej
Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej
Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qt (qog) [ls]
Qww ndash natężenie odpływu ściekoacutew sanitarnych
Qr ndash natężenie odpływu ściekoacutew deszczowych
Kanalizacja ogoacutelnospławna to ten fragment ktoacutery odprowadza i ścieki sanitarne i deszczowe do zewnętrznej sieci ogoacutelnospławnej
rwwt QQQ
Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się z uwzględnieniem następujących zasad
a) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt spełnione powinny być warunki
a) i b) jak dla ściekoacutew deszczowych
b) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt obliczeniowa prędkość przepływu
ściekoacutew nie może przekraczać wartości dopuszczalnej ktoacutera wynosi
80 ms ndash dla rur żeliwnych i innych metalowych
40 ms ndash dla rur kamionkowych betonowych i z tworzyw sztucznych
c) dla odpływu tylko ściekoacutew sanitarnych Qww prędkość przepływu
ściekoacutew nie może być mniejsza od vmin = 07 ms
bullRynny z PVC-U
bullRynny z blachy aluminiowej
bullRynny miedziane
bullRynny z blachy stalowej
bullRynny cynkowo-tytanowe
Przekroje rynien a b c) poacutełokragłe d) trapezowy e f) trapezoidalny g) prostokatny h) poacutełokragły leacy
Rodzaje rynien a) okapowa b) koszowa c) gzymsowa d) leacy
INSTALACJE DWUSTREFOWE
Rys Schemat wewnętrznej dwustrefowej instalacji wodociągowej (pierwsza strefa zasilana bezpośrednio z zewnętrznej sieci wodociągowej- układ instalacji z rozdziałem dolnym druga strefa zasilana przy pomocy zestawu podwyższającego ciśnienie- układ instalacji z rozdziałem dolnym)
1 przewoacuted rozdzielczy dolny( w pierwszej strefie) 2 zawoacuter zwrotny 3 zestaw podwyższający ciśnienie 4 zawoacuter przelotowy 5 pion wodociągowy ( pierwsza strefa) 6 odgałęzienie 7 zawoacuter czerpalny 8pion zasilający instalacje wodociągową drugiej strefy 9 przewoacuted rozdzielczy w drugiej strefie
INSTALACJE DWUSTREFOWE
Rys Schemat wewnętrznej dwustrefowej instalacji wodociągowej (pierwsza strefa bezpośrednio zasilana z zewnętrznej sieci wodociągowej- układ instalacji z rozdziałem dolnym druga strefa zasilana przez zbiornik goacuterny otwarty-układ instalacji z rozdziałem goacuternym) 1przewoacuted rozdzielczy dolny( w pierwszej strefie) 2 zawoacuter przelotowy 3 pion wodociągowy ( w pierwszej strefie)4odgałęzienie 5 zawoacuter czerpalny 6 zawoacuter zwrotny 7 pompa z silnikiem
elektrycznym 8 pion zasilający zbiornik goacuterny otwarty( drugiej strefy) 9zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym 10przewoacuted rozdzielczy goacuterny( w drugiej strefie) 11 pion wodociągowy rozdziału goacuternego ( w drugiej strefie)
INSTALACJE DWUSTREFOWE
Rys Schemat wewnętrznej dwustrefowej instalacji wodociągowej (pierwsza strefa bezpośrednio zasilana z zewnętrznej sieci wodociągowej- układ instalacji z rozdziałem goacuternym druga strefa zasilana przez zestaw do podwyższania ciśnienia- układ z rozdziałem goacuternym)1przewoacuted rozdzielczy dolny( w pierwszej strefie) 2 zawoacuter zwrotny 3 zestaw do podwyższania ciśnienia 4zawoacuter przelotowy 5 pion wodociągowy (pierwszej strefy) 6 odgałęzienie 7 zawoacuter czerpalny 8 pion zasilający drugą strefę9przewoacuted rozdzielczy goacuterny 10zawoacuter przelotowy11 pion wodociągowy drugiej strefy 12zawoacuter odcinający(
oddziela układy zasilane- przepływ wody w pionie pierwszej strefy od drugiej strefy)
INSTALACJE WIELOSTREFOWE
Rys Schemat wielostrefowej i wewnętrznej instalacji wodociągowej 1 przewoacuted rozdzielczy dolny( pierwsza strefa zasilania) 2 pion wodociągowy (pierwsza strefa) 3 odgałęzienie 4 zawoacuter czerpalny 5 pion zasilający druga
strefę 6 przewoacuted rozdzielczy dolny (drugiej strefy) 7 pion zasilający trzecia strefę 8 przewoacuted rozdzielczy dolny( trzeciej strefy) 9 zespoacuteł podwyższania ciśnienia dla pierwszej strefy 10 zespoacuteł podwyższania ciśnienia dla drugiej strefy 11 zespoacuteł podwyższania ciśnienia dla trzeciej strefy
INSTALACJE WIELOSTREFOWE
Rys Schemat wielostrefowej wewnętrznej instalacji wodociągowej układ stref z rozdziałem goacuternym
1pompa z silnikiem elektrycznym zasilająca zbiornik goacuterny otwarty trzeciej strefy 2 pompa z silnikiem elektrycznym zasilająca zbiornik goacuterny otwarty drugiej strefy 3 pompa z silnikiem elektrycznym zasilająca zbiornik goacuterny otwarty pierwszej strefy 4 pion zasilający zbiornik goacuterny otwarty pierwszej strefy 5zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym ( pierwszej strefy) 6 przewoacuted rozdzielczy goacuterny ( pierwszej strefy) 7 pion wodociągowy (pierwsza
strefa) 8 odgałęzienie 9 zawoacuter czerpalny 10 pion zasilający zbiornik goacuterny otwarty (drugiej strefy) 11 zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym (druga strefa) 12przewoacuted rozdzielczy goacuterny (druga strefa) 13 pion zasilający zbiornik goacuterny otwarty(trzecia strefa) 14 zbiornik goacuterny
otwarty z zaworem pływakowym (trzecia strefa) 15 przewoacuted rozdzielczy goacuterny (trzecia strefa)
INSTALACJE WIELOSTREFOWE
Schemat wielostrefowej wewnętrznej instalacji wodociągowej Układ stref pierścieniowy z jednym przewodem zasilającym
1 przewoacuted zasilający zbiorniki goacuterne pierwszej drugiej i trzeciej strefy 2 zbiornik goacuterny otwarty pierwszej strefy 3 zawoacuter 4 instalacja pierścieniowa pierwszej strefy 5 zbiornik goacuterny otwarty drugiej strefy 6 zawoacuter 7 instalacja pierścieniowa drugiej strefy 8 zbiornik goacuterny otwarty trzeciej strefy 9 zawoacuter czerpalny 10 instalacja pierścieniowa trzeciej strefy 11 odgałęzienie 12 zawoacuter czerpalny13
pompa z silnikiem elektrycznym
GŁOacuteWNE ZASADY PROWADZENIA INSTALACJI WODOCIĄGOWYCH
roacutewnolegle i prostopadle do ścian i stropoacutew
z jak najmniejszą ilością załamań
po trasach najkroacutetszych
przy wewnętrznych ścianach budynku
przejścia rur przez przegrody należy wyposażyć w tuleje ochronne
Instalacje zimnej i ciepłej wody mogą być rozprowadzone w następujący sposoacuteb
natynkowo ndash czyli po wierzchu ścian i przegroacuted budowlanych
w bruzdach ściennych
w szlichcie podłogowej
w pionowych szachtach i kanałach ściennych
SPOSOBY PROWADZENIA INSTALACJI
Prowadzenie instalacji w piwnicach i pod stropami
Prowadzenie rur w korytkach gdzie wydłużenia są kompensowane poprzez wyboczanie się rur
Prowadzenie rur z odgałęzieniami na łupinach wsporczych
Prowadzenie pionoacutew w szachtach instalacyjnych
Prowadzenie oraz mocowanie pionoacutew
w szachtach instalacyjnych
Układ troacutejnikowy Układ rozdzielaczowy
UKŁAD TROacuteJNIKOWY
Prowadzenie rur instalacji wodociągowej w układzie troacutejnikowym
Sposoacuteb prowadzenia przewodoacutew w węźle
sanitarnym
UKŁAD TROacuteJNIKOWY
UKŁAD TROacuteJNIKOWY
UKŁAD ROZDZIELACZOWY
Prowadzenie rur instalacji wodociągowej w układzie rozdzielaczowym
UKŁAD ROZDZIELACZOWY
UKŁAD OBWODOWY
Podpora stała
Podpora przesuwna
Przykład prowadzenia pionu instalacyjnego bez kompensatoroacutew z uwzględnieniem wyboczenia (linią przerywaną oznaczono przykładowy przewidywany kształt pionu po osiągnięciu temperatury czynnika roboczego)
Oznaczenia PP - podpora przesuwnaPS - podpora stała
ELEMENTY INSTALACJI WODOCIĄGOWYCH
Elementy instalacji wodociągowych
Przyłącze wodociągowe
Zestaw wodomierza głoacutewnego
Filtr wody zawoacuter antyskażeniowy zawory odcinające (armatura)
Przewody rozdzielcze (rozprowadzające)
Przewody pionowe (piony wodociągowe)
Przewody w pomieszczeniach sanitarnych (połączenia od pionu do punktoacutew czerpalnych)
Punkty czerpalne (baterie czerpalne i zawory)
Przyłącza do budynku 1-linia zabudowy 2- linia rozgraniczająca 3-sieć wodociągowa 4-sieć kanalizacyjna 5-zestaw wodomierzowy 6-studzienka rewizyjna
Sposoacuteb przeprowadzenia przewodu przez ścianę zewnętrzną
Podział wodomierzy
W obudowie
zamkniętej Z wyjmowaną
wstawką
pomiarową
instalowane
poziomo
kolanowe
Podział wodomierzy
1 Wodomierz działający na zasadach mechanicznych przeznaczony do wody
a) zimnej o temperaturze od 0 degC do 30 degC
b) ciepłej o temperaturze od 30 degC do 90 degC
c) gorącej o temperaturze od 30 degC do 130 degC albo od 30 degC do 180 degC
2 Wodomierz działający na zasadach elektronicznych lub mechanicznych z urządzeniami elektronicznymi albo bez przeznaczony do wody zimnej o temperaturze od 0 degC do 30 degC
Wodomierze mieszkaniowe (JS) Wodomierz powinien być zamontowany w położeniu roboczym zgodnie z oznakowaniem umieszczonym na wodomierzu przez producenta H - oznacza pozycję pracy wodomierza w poziomie V - oznacza pozycję pracy wodomierza w pionie Litera znajdująca się na tarczy wodomierza A B C lub D - oznacza klasę obciążeń wodomierza
Wodomierz sprzężony roacutewnolegle 1-wodomierz głoacutewny śrubowy 2-wodomierz boczny skrzydełkowy 3-zawoacuter zmiennego obciążenia
1 Wodomierze działające na zasadach mechanicznych przeznaczone do wody charakteryzują następujące strumienie
1) maksymalny strumień objętości (Qmax)
2) nominalny strumień objętości (Qn)
3) pośredni strumień objętości (Qt)
4) minimalny strumień objętości (Qmin)
2 Stosunek QmaxQn powinien wynosić 2
3 Rozroacuteżnia się cztery klasy metrologiczne wodomierzy klasa A klasa B klasa C klasa D
4 Klasy metrologiczne wodomierzy w zależności od wartości stosunku QminQn i QtQn
Q (q)-strumień objętości - objętość wody przepływającej przez wodomierz w przyjętej jednostce czasu
Qmax (qmax) -maksymalny strumień objętości - największy strumień objętości przy ktoacuterym wodomierz może pracować w kroacutetkim czasie bez uszkodzenia i przekroczenia błędoacutew granicznych dopuszczalnych oraz wartości maksymalnej straty ciśnienia
Qn (qn) nominalny strumień objętości - strumień objętości roacutewny połowie maksymalnego strumienia objętości przy ktoacuterym wodomierz może pracować przy przepływie ciągłym lub przerywanym i jego wskazania mieszczą się w granicach błędoacutew granicznych dopuszczalnych
Qt (qt) pośredni strumień objętości - strumień objętości dzielący zakres obciążeń pomiarowych na przedział goacuterny i dolny przy ktoacuterym błąd graniczny dopuszczalny zmienia wartość
Qmin (qmin ) minimalny strumień objętości- strumień objętości powyżej ktoacuterego wskazania wodomierza nie powinny przekraczać błędoacutew granicznych dopuszczalnych
Zakres obciążeń pomiarowych wodomierza - zakres strumienia objętości wodomierza zawarty między maksymalnym strumieniem objętości a minimalnym strumieniem objętości
Krzywa błędoacutew wodomierza
Błędy graniczne dopuszczalne wodomierzy plusmn 2 - w przedziale goacuternym zakresu obciążeń (qt q qmax)
plusmn 5 - w przedziale goacuternym zakresu obciążeń (qmin q qt)
Lokalizacja wodomierza
Doboacuter wodomierza
Aby dobrać wodomierz należy
ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe
ustalić umowny przepływ obliczeniowy dla wodomierza qw m3h
qw = 2 q
Doboacuter wodomierza
Doboacuter wodomierza
dla dobranego wodomierza ustalić w oparciu o dane producenta wodomierzy stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez wodomierz
Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem
PN-EN 1717 - Ochrona przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody w instalacjach wodociągowych i ogoacutelne wymagania dotyczące urządzeń zapobiegających zanieczyszczaniu przez przepływ zwrotny
Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem
Podział płynoacutew ktoacutere mają lub mogą mieć kontakt z wodą do picia
Kategoria 1
Woda wypływająca bezpośrednio z sieci wodociągowej przeznaczona do użytkowania przez człowieka do celoacutew konsumpcyjnych
Kategoria 2
Płyn nie stanowiący bakteriologicznego lub toksycznego zagrożenia dla człowieka
Kategoria 3
Płyn stanowiący pewne zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność co najmniej jednej substancji toksycznej lub bardzo toksycznej o LD50gt200 mgkg wagi ciała
Kategoria 4
Płyn stanowiący pewne zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność co najmniej jednej substancji toksycznej lub bardzo toksycznej o LD50200 mgkg wagi ciała lub też co najmniej jednej substancji radioaktywnej mutagennej lub rakotwoacuterczej
Kategoria 5
Płyn stanowiący zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność substancji mikrobiologicznych bądź wirusowych
Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem
Przepływ zwrotny wywołany spadkiem ciśnienia w sieci wodociągowej
Potencjalne źroacutedła zanieczyszczenia wody wodociągowej
XY
1- sieć wodociągowa
2- urządzenie zabezpieczające
X-rodzina zabezpieczenia
Y-typ zabezpieczenia
Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody
Aby dobrać zabezpieczenie należy
określić kategorię płynu
określić rodzaj zabezpieczenia wg normy
ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe
dobrać zawoacuter zwracając uwagę na średnicę wodomierza
Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody
dla dobranego zaworu ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez zawoacuter
Filtr
Doboacuter filtra
Aby dobrać filtr należy
ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe
dobrać filtr zwracając uwagę na średnicę wodomierza i zaworu antyskażeniowego
Doboacuter filtra
dla dobranego filtra ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez filtr
INSTALACJE KANALIZACYJNE
Rodzaje instalacji kanalizacyjnych
1 Kanalizacja sanitarna (bytowo ndash gospodarcza)
2 Kanalizacja deszczowa
3 Kanalizacja technologiczna
ścieki przed wprowadzeniem do kanalizacji
sanitarnej wymagają wstępnego oczyszczenia w
specjalnych urządzeniach
Odprowadzenie ściekoacutew z nieruchomości może być
realizowane na dwa sposoby
systemem ogoacutelnospławnym (zbiorczym)
lub systemem rozdzielczym
Kanalizacja ogoacutelnospławna odprowadza zaroacutewno ścieki
sanitarne (bytowe) jak i deszczowe
W kanalizacji rozdzielczej ścieki sanitarne i deszczowe
odprowadzane są rozdzielnie
Schemat kanalizacji ogoacutelnospławnej
KS1 KS2
Kanał ogoacutelnospławny
RD1 RD2
linia regulacyjna
ST1
ST2
Schemat kanalizacji rozdzielczej
KS1 KS2
Kanał sanitarny
Kanał deszczowy
RD1 RD2
linia regulacyjnaST1
ST2
SD1
SD2
Podział instalacji kanalizacyjnej
Instalację kanalizacyjną można podzielić na
zewnętrzną (na terenie nieruchomości lecz poza budynkiem)
wewnętrzną (w budynku)
Podział ten wydaje się oczywisty ale jest istotny przy doborze materiału instalacyjnego - nie każdy materiał sprawdzający się wewnątrz nadaje się do stworzenia instalacji zewnętrznej
Granicą między instalacją wewnętrzną a zewnętrzną jest tzw czyszczak głoacutewny (rewizja głoacutewna)
Przewody domowej
instalacji kanalizacyjnej
Przykanalik (przyłącze kanalizacyjne) ndash jest to odcinek ktoacutery łączy kanalizację na terenie nieruchomości z siecią kanalizacyjną
Najczęściej przykanalik włączany jest do studzienki (rewizyjnej lub włazowej) ktoacutera stanowi uzbrojenie sieci Możliwe jest też przyłączenie przez wpust boczny lub złącze siodłowe
Przewody domowej
instalacji kanalizacyjnej
Przykanaliki oznaczane są znakami informacyjnymi Na znaku podana jest średnica (w mm) spadek przyłącza (w promilach) oraz jego długość (w m) Granicą między siecią a instalacją jest położona w pobliżu granicy nieruchomości pierwsza studzienka licząc od strony budynku
Sieć i przykanalik
w przypadku istnienia studzienki rewizyjnej
przykanalikstudzienka rewizyjna
linia
reg
ulac
yjnastudzienka kanalizacyjna
sieć kanalizacyjna
budy
nek
instalacja
zewnętrzna
Sieć i przykanalik
w przypadku braku studzienki rewizyjnej (wg nowych przepisoacutew w przypadku braku studzienki rewizyjnej
przykanalik to odcinek biegnący od granicy budynku do granicy
nieruchomości)
linia
reg
ulac
yjnastudzienka kanalizacyjna
sieć kanalizacyjna
budy
nek
przykanalik
sieć kanalizacyjna
Instalacja kanalizacyjna składa się z 1 poziomoacutew (przewodoacutew odpływowych) ndash są to przewody
prowadzone z odpowiednim spadkiem ktoacutere odprowadzają
ścieki z pionoacutew wpustoacutew podłogowych itp do przykanalika
lub sieci zewnętrznej
2 pionoacutew (przewodoacutew spustowych) ndash są to przewody prowadzone
przez jedną lub kilka kondygnacji odprowadzające ścieki
z podejść kanalizacyjnych wpustoacutew dachowych lub rynien
do przewodoacutew odpływowych
3 podejść kanalizacyjnych ndash przewody odprowadzające ścieki
z przyboroacutew i urządzeń sanitarnych do pionoacutew lub poziomoacutew
kanalizacyjnych
podejścia pojedyncze
podejścia zbiorowe
Kanalizacja sanitarna grawitacyjna
Odprowadza wodę zanieczyszczoną (ścieki) w wyniku jej wykorzystania odpływającą z ustępoacutew spłukiwanych natryskoacutew wanien bidetoacutew zlewoacutew umywalek wpustoacutew podłogowych i innych urządzeń występujących w gospodarstwie domowym
Projektowanie kanalizacji sanitarnej odbywa się w oparciu o normę
PN ndash EN 12056 ndash 2 grudzień 2002
Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew
Część 2 Kanalizacja sanitarna projektowanie układu i obliczenia
oraz w przypadku braku informacji o normę
PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania
w projektowaniu
Podejścia kanalizacyjne ndash łączą
odpływ z pionem kanalizacyjnym
Podejścia
niewentylowane - należy montować ze spadkiem wynoszącym od 2 do 15
wentylowane ndash można zastosować tu mniejsze spadki zgodnie z przywołaną normą ale wymagają dodatkowego przewodu wentylującego
Najczęściej projektuje się podejścia niewentylowane Ich długość w typowym rozwiązaniu stosowanym w Polsce nie powinna przekraczać 30 m a w przypadku miski ustępowej 10 m po długości przewodu
W przypadku dłuższych podejść albo zwiększa się średnicę albo projektuje się podejścia wentylowane za pomocą np zaworoacutew napowietrzających
Nowa norma wprowadza cztery typy systemoacutew kanalizacyjnych jakie można spotkać w poszczegoacutelnych krajach Unii Europejskiej
W Polsce stosuje się tradycyjnie system I
System Nazwa Cechy
I
System pojedynczego pionu
z podejściami częściowo
wypełnionymi
bull jeden pion kanalizacyjny
bull wypełnienie przewodoacutew 50
II
System pojedynczego pionu
z podejściami o mniejszej
średnicy
bull jeden pion kanalizacyjny
bull wypełnienie przewodoacutew 70
III
System pojedynczego pionu
z podejściami całkowicie
wypełnionymi
bull jeden pion kanalizacyjny
bull wypełnienie przewodoacutew 100
bull każde urządzenie podłączone
oddzielnie do pionu
IV System oddzielnych pionoacutew
kanalizacyjnych
bull dwa piony ndash jeden odprowadzający
ścieki czarne z ustępoacutew spłukiwanych
i pisuaroacutew i drugi odprowadzający
pozostałe ścieki
bull wypełnienie przewodoacutew jak dla
systemoacutew I II lub III
Średnice nominalne podejść pojedynczych dobiera się w zależności od typu przyłączonego przyboru sanitarnego lub urządzenia w typowych
rozwiązaniach w Polsce wg tabeli Urządzenie DN [mm]
Umywalka bidet 40
Zlewozmywak
zmywarka pralka
wanna natrysk 50
Miska ustępowa 100
Minimalna średnica podejścia pojedynczego zdeterminowana jest przez jego długość wysokość spadania i ilość zmian kierunku zgodnie z tabelą
DN Lmax
[m] H [m]
trzy zmiany
kierunku
40
50 30 lt10
70 50 lt10
100 50 lt30
H
L
Jeśli powyższe wymiary są przekroczone lub istnieje konieczność zastosowania więcej niż trzech zmian kierunku prowadzenia przewodoacutew należy wybrać kolejną większą średnicę nominalną
Średnice nominalne podjeść zbiorowych
Zależą od natężenia przepływu ściekoacutew w projektowanym
podejściu i od zastosowanego systemu Wybierając system
należy kierować się dostępnymi na rynku przyborami trudno
bowiem wyobrazić sobie podłączanie przyboru sanitarnego
z odpływem np 40mm do przewodu o średnicy mniejszej
Utrudniałoby to swobodny odpływ ściekoacutew z tego przyboru
Natężenie przepływu ściekoacutew sanitarnych Qww
wyznacza się dla danego odcinka instalacji zgodnie
z zależnością
]sl[DUKQww
gdzie K ndash wspoacutełczynnik częstości
DU ndash odpływ jednostkowy [ls] z urządzenia
UWAGA Qww DUmax jeśli nie to Qww = DUmax
Odpływy jednostkowe DU
Odpływy jednostkowe DU -cd
Typowe wspoacutełczynniki częstości K
Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia
z przewodami odpływowymi Piony kanalizacyjne należy prowadzić bez zmiany średnicy i kierunku na całej długości w szachtach sanitarnych
U podstawy każdego pionu przed przejściem w przewoacuted odpływowy należy zamontować otwoacuter rewizyjny (czyszczak) umożliwiający dostęp do wnętrza przodu
W przypadku kanalizacji sanitarnej każdy pion musi być wentylowany w celu wyroacutewnania ciśnienia w instalacji
Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia
z przewodami odpływowymi Wentylację pionu zapewnia
przewoacuted wentylacyjny zakończony rurą wywiewną wyprowadzoną ponad połać dachu
zawoacuter napowietrzający ndash rozwiązanie dozwolone do stosowania w przypadku braku możliwości wyprowadzenia pionu ponad dach można takie rozwiązanie stosować przy spełnieniu następujących warunkoacutew
piony mają wysokość 4 do 5 kondygnacji
ostatni pion licząc od najdalszego w stosunku do kanału oraz co piąty w budynku jest zakończony rurą wywiewną
Elementy pionu kanalizacyjnego
troacutejniki doprowadzające ścieki z podejść kanalizacyjnych
czyszczak prze zmianą kierunku prowadzenia ściekoacutew ndash około 05 nad posadzką przed przejściem w przewoacuted odpływowy
rura prosta o niezmiennej średnicy na całej długości
zawoacuter napowietrzający lub rura wywiewna
W systemie kanalizacji sanitarnej wyroacuteżnić można
piony z wentylacją głoacutewną ndash zakończone rurą wywiewną lub zaworem napowietrzającym
piony z wentylacją obejściową ndash piony z dodatkowym przewodem wentylacyjnym prowadzonym obok pionu spustowego i połączonym z rurą wywiewną
Średnica pionu zależy od wybranego systemu wentylacji i obliczonego natężenia przepływu ściekoacutew dla całego pionu
Należy pamiętać o tym że minimalna średnica pionu nie może być mniejsza od średnicy największego podejścia
W typowych rozwiązaniach w Polsce minimalna średnica pionu wynosi 70mm a dla pionoacutew prowadzących ścieki z misek ustępowych 100mm
Oczywiście w tabelach należy sprawdzić czy średnicy nie należy zwiększyć ze względu na obliczoną wartość Qww
Piony z wentylacją głoacutewną
Piony z wentylacją obejściową
Przewody odpływowe
(poziomy kanalizacyjne)
Wśroacuted przewodoacutew odpływowych wyroacuteżniamy przewoacuted głoacutewny oraz przewody drugorzędne Każdy przewoacuted drugorzędny powinien być oddzielnie podłączony do głoacutewnego pod kątem 45deg
Wszystkie przewody prowadzone są najkroacutetszą drogą przeważnie wzdłuż przegrody budowlanej oraz koniecznie z zachowaniem odpowiedniego spadku
Przewody odpływowe
(poziomy kanalizacyjne)
Spadek powinien być jednakowy na całej długości co zapewnia samooczyszczanie się przewodu
Przyjęte jest że rury układa się kielichem w kierunku przeciwnym do spływu ściekoacutew
Rewizje kanalizacyjne powinno się montować
co 15 m na rurach średnicy od 100 do 150 mm
przed każdym uskokiem poziomu
Rury prowadzone przez murowane ścianki muszą być ułożone prostopadle do przegrody
Na przewody z tworzyw sztucznych powinno się w miejscach przejść dodatkowo nałożyć tuleje ochronne Umożliwią one rurom pewien ruch zabezpieczając instalację przed uszkodzeniami mechanicznymi
Przestrzeń pomiędzy tuleją a rurą powinno się zabezpieczyć izolacją
Jeśli przewody kanalizacyjne z tworzyw sztucznych układane są w sąsiedztwie przewodoacutew wydzielających ciepło powinny być osłonięte otulinami izolacyjnymi w celu zabezpieczenia przed przegrzewaniem
Przewody poziome i przykanaliki powinny być ułożone poniżej strefy przemarzania gruntu czyli na głębokości 80-140 cm zależnie od regionu kraju
Jeśli przewody prowadzone są w pomieszczeniach w ktoacuterych temperatura może spadać poniżej 0degC muszą być odpowiednio zabezpieczone przed przemarzaniem
Dla przewodoacutew prowadzonych na zewnątrz budynku należy pamiętać że warstwa gruntu pokrywającego rury kanalizacyjne powinna być o 10-20 cm większa od głębokości przemarzania gruntu jeśli przewody układa się wyżej to powinny być zaizolowane termicznie
Rury kanalizacyjne układane na zewnątrz budynku powinny być oddalone
od innych przewodoacutew co najmniej
15 m od przewodoacutew gazowych i wodociągowych
08 m od kabli energetycznych
05 m od kabli telekomunikacyjnych
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qww z uwzględnieniem następujących zasad
1 dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 05
2 dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 07
3 minimalna prędkość przepływu ściekoacutew wynosi 07 ms stąd
wynika prowadzenie przewodoacutew z odpowiednim do średnicy
spadkiem w kierunku sieci zewnętrznej
4 minimalna średnica przewodu zewnętrznego wynosi 010m
a przykanalika 015m
Dobierając średnice przewodoacutew odpływowych należy stosować
tabelę z wartościami natężenia przepływu Q0 i prędkości
przepływu v0 dla przewodoacutew o przekroju kołowym przy
pełnym wypełnieniu i wykres Manninga
=QQ0
=vv0
hd
Q
v
(hd)
1
23
4
Przykład obliczeniowy Obliczeniowe natężenie sciekoacutew sanitarnych wynosi Qww= 50 ls Na podstawie tabeli 1 QwwQ0 = 50 2014 = 025 Z wykresu odczytujemy
V = 085V0 = 085114 = 097 ms przy napełnieniu hd = 037
Zakresy dopuszczalnych spadkoacutew przewodoacutew odpływowych
DN 0100 m ndash i = 20 - 100
DN 0150 m ndash i = 15 - 150
Urządzenia dodatkowe w kanalizacji sanitarnej
W przypadku odprowadzania ściekoacutew bytowo gospodarczych do zewnętrznej sieci typu ogoacutelnospławnego w pomieszczeniach położonych na najniższych kondygnacjach w budynku może dojść do zalania spowodowanego wstecznym przepływem ściekoacutew w wyniku intensywnych opadoacutew deszczu Dlatego też w tego typu instalacjach na przewodach kanalizacyjnych odprowadzających ścieki z pomieszczeń na najniższej kondygnacji stosować należy zasuwy burzowe ktoacutere chronią instalację przed przepływem zwrotnym
Materiały w kanalizacji sanitarnej
Instalacja kanalizacyjna może być wykonana z roacuteżnych materiałoacutew ale
zawsze rury i połączenia powinny być szczelne i odporne na korozję
Obecnie najpopularniejszym materiałem używanym do budowy instalacji
wewnętrznej jest tworzywo sztuczne Rury kanalizacyjne produkuje się z
polipropylenu (PP)
roacuteżnych odmian polichlorku winylu (PVC)
Polietylenu wysokiej gęstości (PE-HD)
żywicy poliestrowej wzmacnianej włoacuteknem szklanym (GRE)
Innymi materiałami stosowanymi w kanalizacji sanitarnej są
żeliwo
kamionka
beton
Kanalizacja deszczowa
Odprowadza wody opadowe z dachoacutew i terenoacutew przyległych do nieruchomości (podjazdy tarasy parkingi itp)
Projektowanie kanalizacji deszczowej odbywa się w oparciu o normę
PN ndash EN 12056 ndash 3 grudzień 2002
Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew
Część 3 Przewody deszczowe Projektowanie układu i obliczenia
oraz w przypadku braku informacji o normę
PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania w projektowaniu
Odprowadzanie wody z dachu stromego
W przypadku dachoacutew budynkoacutew niskich (do 5 kondygnacji) ktoacutere mają odpowiednie nachylenie (przyjmuje się że powyżej 8) najczęstszym sposobem odprowadzania wody deszczowej jest zastosowanie systemu rynnowego
Zadaniem deszczowej instalacji kanalizacyjnej jest zebranie wody z dachu i odprowadzenie jej do sieci kanalizacji deszczowej lub do gruntu System rynnowy polega na naturalnym (grawitacyjnym) spływie woacuted po połaci dachowej skąd jest przejmowana przez system rur System ten roacutewnież pracuje grawitacyjnie Umowną granicą instalacji deszczowej jest wylewka z ktoacuterej woda może być skierowana do sieci kanalizacji deszczowej (ogoacutelnospławnej) lub na grunt
Podstawowe elementy
instalacji kanalizacji deszczowej
Rynny - przewody o przekroju otwartym (okrągłym prostokątnym eliptycznym trapezowym okapowym) biegnące wzdłuż krawędzi dachu Zadaniem rynien jest zebranie wody opadowej Rynny prowadzone są z lekkim spadkiem w kierunku narożnikoacutew budynku dzięki czemu woda nie wylewa się za krawędzie tylko płynie w kierunku rur spustowych
Instalacja kanalizacji deszczowej składa się z następujących elementoacutew
Rury spustowe ndash pionowe odcinki przewodoacutew o przekroju zamkniętym (najczęściej okrągłym lub prostokątnym) Zadaniem rur spustowych jest zebranie wody płynącej rynnami i odprowadzenie ich poza budynek
Odpływy ndash elementy za pomocą ktoacuterych rynny przechodzą w rury spustowe Odpływ jest odcinkiem rynny w ktoacuterym wykonany jest obrobiony otwoacuter odpowiedniego kształtu pozwalający na włączenie rury spustowej Można wyroacuteżnić odpływy przelotowe oraz odpływy końcowe ( na narożnikach pomieszczeń) Pozwalają na mocowanie rur spustowych
Narożniki do rynien ndash umożliwiają połączenie rynien w narożnikach budynku Właściwy montaż narożnikoacutew jest bardzo ważny dla właściwej pracy rynien (ruchoacutew pod wpływem temperatury) Wylewki ndash kształtki ktoacuterymi kończy się rura spustowa Wylewka może być włą- czona do kanalizacji deszczowej bądź znajdować się nad gruntem
Łączniki do rynien - złączki zwykłe uszczelkowe i korekcyjne Ponieważ montaż rynien wymaga pozostawiania tzw dylatacji (odstępoacutew) złączki korekcyjne lub uszczelkowe umożliwiają wykonanie takich połączenia z dylatacją
Łączniki do rur spustowych - kolana troacutejniki redukcje mufy mufy redukcyjne Mufy służą do włączania rur spustowych do odpływoacutew zadaniem muf redukcyjnych jest połączenie rury spustowej i odpływu o roacuteżnych średnicach Kolana pozwalają na zmianę kierunku rury spustowej Troacutejniki umożliwiają włączanie do rur spustowych wyposażenia dodatkowego
Haki i obejmy - zadaniem tych elementoacutew jest mocowanie rynien i rur spustowych do dachoacutew i ścian
Elementy wykończeniowe i dodatkowe -
zadaniem tych elementoacutew jest wykończenie
systemu lub uzupełnienie jego pracy
Przykładami mogą tu być
dekiel służący do zakończenia rynny
filtr siatkowy montowany na rurze
spustowej zatrzymujący
zanieczyszczenia
czyszczak (rewizja) umożliwiający
przegląd i czyszczenie rury spustowej
(na zdjęciu)
odprowadzenie do kanalizacji deszczowej
Jednym ze sposoboacutew odprowadzenia wody jest podłączenie systemu rynnowego do kanalizacji deszczowej
Woacutewczas na dolnym odcinku rury spustowej mniej więcej 03-08 m ponad terenem należy zamontować rewizję (czyszczak) Rewizja ma wewnątrz kratkę na ktoacuterej zbierają się liście i inne zanieczyszczenia spływające z rynny
Rura spustowa z rewizją przyłączona jest do przewodoacutew odpływowych a te łączą się z kanalizacją Średnica przewodoacutew musi być co najmniej roacutewna średnicy rur spustowych i najczęściej wynosi 100-150 mm Głębokość na jakiej powinno się układać rury zależy od strefy przemarzania i wynosi 1-14 m System taki nie ma blokady przedostawania się zapachoacutew dlatego lepiej nie podłączać go do kanalizacji ogoacutelnospławnej
Innym sposobem odprowadzenia wody bezpośrednio do kanalizacji jest podłączenie rury spustowej do osadnika rynnowego Wyposażony jest on w klapkę ktoacutera stanowi blokadę zapachową i wyciągany kosz w ktoacuterym gromadzą się większe zanieczyszczenia takie jak liście
Gdy brak sieci kanalizacji deszczowej lub ogoacutelnospławnej woda deszczowa powinna być bezpiecznie rozprowadzona po terenie posesji ale tak żeby nie spływała na sąsiednie działki
Odprowadzanie wody z dachu
płaskiego
W przypadku dachoacutew budynkoacutew wysokich (powyżej 5 kondygnacji) oraz dachoacutew o małym nachyleniu (przyjmuje się że poniżej 8) najczęstszym sposobem odprowa-dzania wody deszczowej jest system odwadniania oparty na wpustach dachowych
Wpusty dachowe pełnią rolę dachowych odwodnień punkto-wych tzn zbierają wodę z pewnej powierzchni w jednym punkcie
Odprowadzanie wody z dachu
płaskiego Woda jest odprowadzana do rury spustowej biegnącej wewnątrz budynku a stamtąd do kanalizacji deszczowej lub poza budynek do gruntu Aby odwodnienie dachu płaskiego pracowało prawidłowo wpust powinien znaleźć się w najniższym punkcie dachu a spadek w jego kierunku powinien wynosić co najmniej 3 Oproacutecz zasadniczego wpustu powinien być wpust awaryjny ktoacutery przejmie wodę w przypadku zatkania wpustu głoacutewnego Na dachu powinna być co najmniej jedna para wpustoacutew Zasady projektowania moacutewią że wpusty należy rozmieszczać co 25 m
Obliczanie kanalizacji deszczowej
Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qr (qd) [ls]
rAC
10000
IAQr
gdzie ψ lub C ndash wspoacutełczynnik spływu przyjmowany wg nowej normy jako 10 (w starej zależny od nachylenia dachu i rodzaju powierzchni odwadnianej)
A ndash efektywna powierzchnia dachu lub powierzchnia odwadniana [m2]
I ndash w starej normie miarodajne natężenie deszczu [l(sha)] przyjmowane I 300 l(sha)
r ndash natężenie opadoacutew atmosferycznych [l(sm2)] przyjmowane albo na podstawie danych statystycznych albo wg tabeli 1 w nowej normie po przemnożeniu przez wspoacutełczynnik ryzyka podany w tabeli 2
Wymiarowanie rynien i rur spustowych
1 Przewody spustowe ndash średnicę należy dobrać tak aby obliczona wartość odpływu ściekoacutew Qr nie przekraczała wartości Qrmax (qdmax) a powierzchnia odwadniana A powierzchni Amax zestawionych w tabeli w normie PN ndash 92B ndash 01707
2 Wg starej normy rynny powinny mieć średnice minimum 150 mm (dotyczy to budynkoacutew wielorodzinnych)
Efektywna
powierzchnia dachu
odwadniana przez
rynnę A [m2]
Szerokość rynny [mm] Średnica rury
spustowej [mm]
poniżej 20 70 50
20 ndash 57 100 (lub 125) 70
57 ndash 97 125 100
97 - 170 150 100
170 - 243 180 125
Dla budynkoacutew jednorodzinnych średnice rynien i przewodoacutew spustowych można określić w oparciu o efektywną powierzchnię dachu wg tabeli
Średnice poziomoacutew i przykanalikoacutew
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qr z uwzględnieniem następujących zasad
a) dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 07
b) dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 09
c) i d) jak dla kanalizacji sanitarnej
Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej
Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qt (qog) [ls]
Qww ndash natężenie odpływu ściekoacutew sanitarnych
Qr ndash natężenie odpływu ściekoacutew deszczowych
Kanalizacja ogoacutelnospławna to ten fragment ktoacutery odprowadza i ścieki sanitarne i deszczowe do zewnętrznej sieci ogoacutelnospławnej
rwwt QQQ
Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się z uwzględnieniem następujących zasad
a) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt spełnione powinny być warunki
a) i b) jak dla ściekoacutew deszczowych
b) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt obliczeniowa prędkość przepływu
ściekoacutew nie może przekraczać wartości dopuszczalnej ktoacutera wynosi
80 ms ndash dla rur żeliwnych i innych metalowych
40 ms ndash dla rur kamionkowych betonowych i z tworzyw sztucznych
c) dla odpływu tylko ściekoacutew sanitarnych Qww prędkość przepływu
ściekoacutew nie może być mniejsza od vmin = 07 ms
bullRynny z PVC-U
bullRynny z blachy aluminiowej
bullRynny miedziane
bullRynny z blachy stalowej
bullRynny cynkowo-tytanowe
Przekroje rynien a b c) poacutełokragłe d) trapezowy e f) trapezoidalny g) prostokatny h) poacutełokragły leacy
Rodzaje rynien a) okapowa b) koszowa c) gzymsowa d) leacy
INSTALACJE DWUSTREFOWE
Rys Schemat wewnętrznej dwustrefowej instalacji wodociągowej (pierwsza strefa bezpośrednio zasilana z zewnętrznej sieci wodociągowej- układ instalacji z rozdziałem dolnym druga strefa zasilana przez zbiornik goacuterny otwarty-układ instalacji z rozdziałem goacuternym) 1przewoacuted rozdzielczy dolny( w pierwszej strefie) 2 zawoacuter przelotowy 3 pion wodociągowy ( w pierwszej strefie)4odgałęzienie 5 zawoacuter czerpalny 6 zawoacuter zwrotny 7 pompa z silnikiem
elektrycznym 8 pion zasilający zbiornik goacuterny otwarty( drugiej strefy) 9zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym 10przewoacuted rozdzielczy goacuterny( w drugiej strefie) 11 pion wodociągowy rozdziału goacuternego ( w drugiej strefie)
INSTALACJE DWUSTREFOWE
Rys Schemat wewnętrznej dwustrefowej instalacji wodociągowej (pierwsza strefa bezpośrednio zasilana z zewnętrznej sieci wodociągowej- układ instalacji z rozdziałem goacuternym druga strefa zasilana przez zestaw do podwyższania ciśnienia- układ z rozdziałem goacuternym)1przewoacuted rozdzielczy dolny( w pierwszej strefie) 2 zawoacuter zwrotny 3 zestaw do podwyższania ciśnienia 4zawoacuter przelotowy 5 pion wodociągowy (pierwszej strefy) 6 odgałęzienie 7 zawoacuter czerpalny 8 pion zasilający drugą strefę9przewoacuted rozdzielczy goacuterny 10zawoacuter przelotowy11 pion wodociągowy drugiej strefy 12zawoacuter odcinający(
oddziela układy zasilane- przepływ wody w pionie pierwszej strefy od drugiej strefy)
INSTALACJE WIELOSTREFOWE
Rys Schemat wielostrefowej i wewnętrznej instalacji wodociągowej 1 przewoacuted rozdzielczy dolny( pierwsza strefa zasilania) 2 pion wodociągowy (pierwsza strefa) 3 odgałęzienie 4 zawoacuter czerpalny 5 pion zasilający druga
strefę 6 przewoacuted rozdzielczy dolny (drugiej strefy) 7 pion zasilający trzecia strefę 8 przewoacuted rozdzielczy dolny( trzeciej strefy) 9 zespoacuteł podwyższania ciśnienia dla pierwszej strefy 10 zespoacuteł podwyższania ciśnienia dla drugiej strefy 11 zespoacuteł podwyższania ciśnienia dla trzeciej strefy
INSTALACJE WIELOSTREFOWE
Rys Schemat wielostrefowej wewnętrznej instalacji wodociągowej układ stref z rozdziałem goacuternym
1pompa z silnikiem elektrycznym zasilająca zbiornik goacuterny otwarty trzeciej strefy 2 pompa z silnikiem elektrycznym zasilająca zbiornik goacuterny otwarty drugiej strefy 3 pompa z silnikiem elektrycznym zasilająca zbiornik goacuterny otwarty pierwszej strefy 4 pion zasilający zbiornik goacuterny otwarty pierwszej strefy 5zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym ( pierwszej strefy) 6 przewoacuted rozdzielczy goacuterny ( pierwszej strefy) 7 pion wodociągowy (pierwsza
strefa) 8 odgałęzienie 9 zawoacuter czerpalny 10 pion zasilający zbiornik goacuterny otwarty (drugiej strefy) 11 zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym (druga strefa) 12przewoacuted rozdzielczy goacuterny (druga strefa) 13 pion zasilający zbiornik goacuterny otwarty(trzecia strefa) 14 zbiornik goacuterny
otwarty z zaworem pływakowym (trzecia strefa) 15 przewoacuted rozdzielczy goacuterny (trzecia strefa)
INSTALACJE WIELOSTREFOWE
Schemat wielostrefowej wewnętrznej instalacji wodociągowej Układ stref pierścieniowy z jednym przewodem zasilającym
1 przewoacuted zasilający zbiorniki goacuterne pierwszej drugiej i trzeciej strefy 2 zbiornik goacuterny otwarty pierwszej strefy 3 zawoacuter 4 instalacja pierścieniowa pierwszej strefy 5 zbiornik goacuterny otwarty drugiej strefy 6 zawoacuter 7 instalacja pierścieniowa drugiej strefy 8 zbiornik goacuterny otwarty trzeciej strefy 9 zawoacuter czerpalny 10 instalacja pierścieniowa trzeciej strefy 11 odgałęzienie 12 zawoacuter czerpalny13
pompa z silnikiem elektrycznym
GŁOacuteWNE ZASADY PROWADZENIA INSTALACJI WODOCIĄGOWYCH
roacutewnolegle i prostopadle do ścian i stropoacutew
z jak najmniejszą ilością załamań
po trasach najkroacutetszych
przy wewnętrznych ścianach budynku
przejścia rur przez przegrody należy wyposażyć w tuleje ochronne
Instalacje zimnej i ciepłej wody mogą być rozprowadzone w następujący sposoacuteb
natynkowo ndash czyli po wierzchu ścian i przegroacuted budowlanych
w bruzdach ściennych
w szlichcie podłogowej
w pionowych szachtach i kanałach ściennych
SPOSOBY PROWADZENIA INSTALACJI
Prowadzenie instalacji w piwnicach i pod stropami
Prowadzenie rur w korytkach gdzie wydłużenia są kompensowane poprzez wyboczanie się rur
Prowadzenie rur z odgałęzieniami na łupinach wsporczych
Prowadzenie pionoacutew w szachtach instalacyjnych
Prowadzenie oraz mocowanie pionoacutew
w szachtach instalacyjnych
Układ troacutejnikowy Układ rozdzielaczowy
UKŁAD TROacuteJNIKOWY
Prowadzenie rur instalacji wodociągowej w układzie troacutejnikowym
Sposoacuteb prowadzenia przewodoacutew w węźle
sanitarnym
UKŁAD TROacuteJNIKOWY
UKŁAD TROacuteJNIKOWY
UKŁAD ROZDZIELACZOWY
Prowadzenie rur instalacji wodociągowej w układzie rozdzielaczowym
UKŁAD ROZDZIELACZOWY
UKŁAD OBWODOWY
Podpora stała
Podpora przesuwna
Przykład prowadzenia pionu instalacyjnego bez kompensatoroacutew z uwzględnieniem wyboczenia (linią przerywaną oznaczono przykładowy przewidywany kształt pionu po osiągnięciu temperatury czynnika roboczego)
Oznaczenia PP - podpora przesuwnaPS - podpora stała
ELEMENTY INSTALACJI WODOCIĄGOWYCH
Elementy instalacji wodociągowych
Przyłącze wodociągowe
Zestaw wodomierza głoacutewnego
Filtr wody zawoacuter antyskażeniowy zawory odcinające (armatura)
Przewody rozdzielcze (rozprowadzające)
Przewody pionowe (piony wodociągowe)
Przewody w pomieszczeniach sanitarnych (połączenia od pionu do punktoacutew czerpalnych)
Punkty czerpalne (baterie czerpalne i zawory)
Przyłącza do budynku 1-linia zabudowy 2- linia rozgraniczająca 3-sieć wodociągowa 4-sieć kanalizacyjna 5-zestaw wodomierzowy 6-studzienka rewizyjna
Sposoacuteb przeprowadzenia przewodu przez ścianę zewnętrzną
Podział wodomierzy
W obudowie
zamkniętej Z wyjmowaną
wstawką
pomiarową
instalowane
poziomo
kolanowe
Podział wodomierzy
1 Wodomierz działający na zasadach mechanicznych przeznaczony do wody
a) zimnej o temperaturze od 0 degC do 30 degC
b) ciepłej o temperaturze od 30 degC do 90 degC
c) gorącej o temperaturze od 30 degC do 130 degC albo od 30 degC do 180 degC
2 Wodomierz działający na zasadach elektronicznych lub mechanicznych z urządzeniami elektronicznymi albo bez przeznaczony do wody zimnej o temperaturze od 0 degC do 30 degC
Wodomierze mieszkaniowe (JS) Wodomierz powinien być zamontowany w położeniu roboczym zgodnie z oznakowaniem umieszczonym na wodomierzu przez producenta H - oznacza pozycję pracy wodomierza w poziomie V - oznacza pozycję pracy wodomierza w pionie Litera znajdująca się na tarczy wodomierza A B C lub D - oznacza klasę obciążeń wodomierza
Wodomierz sprzężony roacutewnolegle 1-wodomierz głoacutewny śrubowy 2-wodomierz boczny skrzydełkowy 3-zawoacuter zmiennego obciążenia
1 Wodomierze działające na zasadach mechanicznych przeznaczone do wody charakteryzują następujące strumienie
1) maksymalny strumień objętości (Qmax)
2) nominalny strumień objętości (Qn)
3) pośredni strumień objętości (Qt)
4) minimalny strumień objętości (Qmin)
2 Stosunek QmaxQn powinien wynosić 2
3 Rozroacuteżnia się cztery klasy metrologiczne wodomierzy klasa A klasa B klasa C klasa D
4 Klasy metrologiczne wodomierzy w zależności od wartości stosunku QminQn i QtQn
Q (q)-strumień objętości - objętość wody przepływającej przez wodomierz w przyjętej jednostce czasu
Qmax (qmax) -maksymalny strumień objętości - największy strumień objętości przy ktoacuterym wodomierz może pracować w kroacutetkim czasie bez uszkodzenia i przekroczenia błędoacutew granicznych dopuszczalnych oraz wartości maksymalnej straty ciśnienia
Qn (qn) nominalny strumień objętości - strumień objętości roacutewny połowie maksymalnego strumienia objętości przy ktoacuterym wodomierz może pracować przy przepływie ciągłym lub przerywanym i jego wskazania mieszczą się w granicach błędoacutew granicznych dopuszczalnych
Qt (qt) pośredni strumień objętości - strumień objętości dzielący zakres obciążeń pomiarowych na przedział goacuterny i dolny przy ktoacuterym błąd graniczny dopuszczalny zmienia wartość
Qmin (qmin ) minimalny strumień objętości- strumień objętości powyżej ktoacuterego wskazania wodomierza nie powinny przekraczać błędoacutew granicznych dopuszczalnych
Zakres obciążeń pomiarowych wodomierza - zakres strumienia objętości wodomierza zawarty między maksymalnym strumieniem objętości a minimalnym strumieniem objętości
Krzywa błędoacutew wodomierza
Błędy graniczne dopuszczalne wodomierzy plusmn 2 - w przedziale goacuternym zakresu obciążeń (qt q qmax)
plusmn 5 - w przedziale goacuternym zakresu obciążeń (qmin q qt)
Lokalizacja wodomierza
Doboacuter wodomierza
Aby dobrać wodomierz należy
ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe
ustalić umowny przepływ obliczeniowy dla wodomierza qw m3h
qw = 2 q
Doboacuter wodomierza
Doboacuter wodomierza
dla dobranego wodomierza ustalić w oparciu o dane producenta wodomierzy stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez wodomierz
Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem
PN-EN 1717 - Ochrona przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody w instalacjach wodociągowych i ogoacutelne wymagania dotyczące urządzeń zapobiegających zanieczyszczaniu przez przepływ zwrotny
Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem
Podział płynoacutew ktoacutere mają lub mogą mieć kontakt z wodą do picia
Kategoria 1
Woda wypływająca bezpośrednio z sieci wodociągowej przeznaczona do użytkowania przez człowieka do celoacutew konsumpcyjnych
Kategoria 2
Płyn nie stanowiący bakteriologicznego lub toksycznego zagrożenia dla człowieka
Kategoria 3
Płyn stanowiący pewne zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność co najmniej jednej substancji toksycznej lub bardzo toksycznej o LD50gt200 mgkg wagi ciała
Kategoria 4
Płyn stanowiący pewne zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność co najmniej jednej substancji toksycznej lub bardzo toksycznej o LD50200 mgkg wagi ciała lub też co najmniej jednej substancji radioaktywnej mutagennej lub rakotwoacuterczej
Kategoria 5
Płyn stanowiący zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność substancji mikrobiologicznych bądź wirusowych
Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem
Przepływ zwrotny wywołany spadkiem ciśnienia w sieci wodociągowej
Potencjalne źroacutedła zanieczyszczenia wody wodociągowej
XY
1- sieć wodociągowa
2- urządzenie zabezpieczające
X-rodzina zabezpieczenia
Y-typ zabezpieczenia
Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody
Aby dobrać zabezpieczenie należy
określić kategorię płynu
określić rodzaj zabezpieczenia wg normy
ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe
dobrać zawoacuter zwracając uwagę na średnicę wodomierza
Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody
dla dobranego zaworu ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez zawoacuter
Filtr
Doboacuter filtra
Aby dobrać filtr należy
ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe
dobrać filtr zwracając uwagę na średnicę wodomierza i zaworu antyskażeniowego
Doboacuter filtra
dla dobranego filtra ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez filtr
INSTALACJE KANALIZACYJNE
Rodzaje instalacji kanalizacyjnych
1 Kanalizacja sanitarna (bytowo ndash gospodarcza)
2 Kanalizacja deszczowa
3 Kanalizacja technologiczna
ścieki przed wprowadzeniem do kanalizacji
sanitarnej wymagają wstępnego oczyszczenia w
specjalnych urządzeniach
Odprowadzenie ściekoacutew z nieruchomości może być
realizowane na dwa sposoby
systemem ogoacutelnospławnym (zbiorczym)
lub systemem rozdzielczym
Kanalizacja ogoacutelnospławna odprowadza zaroacutewno ścieki
sanitarne (bytowe) jak i deszczowe
W kanalizacji rozdzielczej ścieki sanitarne i deszczowe
odprowadzane są rozdzielnie
Schemat kanalizacji ogoacutelnospławnej
KS1 KS2
Kanał ogoacutelnospławny
RD1 RD2
linia regulacyjna
ST1
ST2
Schemat kanalizacji rozdzielczej
KS1 KS2
Kanał sanitarny
Kanał deszczowy
RD1 RD2
linia regulacyjnaST1
ST2
SD1
SD2
Podział instalacji kanalizacyjnej
Instalację kanalizacyjną można podzielić na
zewnętrzną (na terenie nieruchomości lecz poza budynkiem)
wewnętrzną (w budynku)
Podział ten wydaje się oczywisty ale jest istotny przy doborze materiału instalacyjnego - nie każdy materiał sprawdzający się wewnątrz nadaje się do stworzenia instalacji zewnętrznej
Granicą między instalacją wewnętrzną a zewnętrzną jest tzw czyszczak głoacutewny (rewizja głoacutewna)
Przewody domowej
instalacji kanalizacyjnej
Przykanalik (przyłącze kanalizacyjne) ndash jest to odcinek ktoacutery łączy kanalizację na terenie nieruchomości z siecią kanalizacyjną
Najczęściej przykanalik włączany jest do studzienki (rewizyjnej lub włazowej) ktoacutera stanowi uzbrojenie sieci Możliwe jest też przyłączenie przez wpust boczny lub złącze siodłowe
Przewody domowej
instalacji kanalizacyjnej
Przykanaliki oznaczane są znakami informacyjnymi Na znaku podana jest średnica (w mm) spadek przyłącza (w promilach) oraz jego długość (w m) Granicą między siecią a instalacją jest położona w pobliżu granicy nieruchomości pierwsza studzienka licząc od strony budynku
Sieć i przykanalik
w przypadku istnienia studzienki rewizyjnej
przykanalikstudzienka rewizyjna
linia
reg
ulac
yjnastudzienka kanalizacyjna
sieć kanalizacyjna
budy
nek
instalacja
zewnętrzna
Sieć i przykanalik
w przypadku braku studzienki rewizyjnej (wg nowych przepisoacutew w przypadku braku studzienki rewizyjnej
przykanalik to odcinek biegnący od granicy budynku do granicy
nieruchomości)
linia
reg
ulac
yjnastudzienka kanalizacyjna
sieć kanalizacyjna
budy
nek
przykanalik
sieć kanalizacyjna
Instalacja kanalizacyjna składa się z 1 poziomoacutew (przewodoacutew odpływowych) ndash są to przewody
prowadzone z odpowiednim spadkiem ktoacutere odprowadzają
ścieki z pionoacutew wpustoacutew podłogowych itp do przykanalika
lub sieci zewnętrznej
2 pionoacutew (przewodoacutew spustowych) ndash są to przewody prowadzone
przez jedną lub kilka kondygnacji odprowadzające ścieki
z podejść kanalizacyjnych wpustoacutew dachowych lub rynien
do przewodoacutew odpływowych
3 podejść kanalizacyjnych ndash przewody odprowadzające ścieki
z przyboroacutew i urządzeń sanitarnych do pionoacutew lub poziomoacutew
kanalizacyjnych
podejścia pojedyncze
podejścia zbiorowe
Kanalizacja sanitarna grawitacyjna
Odprowadza wodę zanieczyszczoną (ścieki) w wyniku jej wykorzystania odpływającą z ustępoacutew spłukiwanych natryskoacutew wanien bidetoacutew zlewoacutew umywalek wpustoacutew podłogowych i innych urządzeń występujących w gospodarstwie domowym
Projektowanie kanalizacji sanitarnej odbywa się w oparciu o normę
PN ndash EN 12056 ndash 2 grudzień 2002
Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew
Część 2 Kanalizacja sanitarna projektowanie układu i obliczenia
oraz w przypadku braku informacji o normę
PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania
w projektowaniu
Podejścia kanalizacyjne ndash łączą
odpływ z pionem kanalizacyjnym
Podejścia
niewentylowane - należy montować ze spadkiem wynoszącym od 2 do 15
wentylowane ndash można zastosować tu mniejsze spadki zgodnie z przywołaną normą ale wymagają dodatkowego przewodu wentylującego
Najczęściej projektuje się podejścia niewentylowane Ich długość w typowym rozwiązaniu stosowanym w Polsce nie powinna przekraczać 30 m a w przypadku miski ustępowej 10 m po długości przewodu
W przypadku dłuższych podejść albo zwiększa się średnicę albo projektuje się podejścia wentylowane za pomocą np zaworoacutew napowietrzających
Nowa norma wprowadza cztery typy systemoacutew kanalizacyjnych jakie można spotkać w poszczegoacutelnych krajach Unii Europejskiej
W Polsce stosuje się tradycyjnie system I
System Nazwa Cechy
I
System pojedynczego pionu
z podejściami częściowo
wypełnionymi
bull jeden pion kanalizacyjny
bull wypełnienie przewodoacutew 50
II
System pojedynczego pionu
z podejściami o mniejszej
średnicy
bull jeden pion kanalizacyjny
bull wypełnienie przewodoacutew 70
III
System pojedynczego pionu
z podejściami całkowicie
wypełnionymi
bull jeden pion kanalizacyjny
bull wypełnienie przewodoacutew 100
bull każde urządzenie podłączone
oddzielnie do pionu
IV System oddzielnych pionoacutew
kanalizacyjnych
bull dwa piony ndash jeden odprowadzający
ścieki czarne z ustępoacutew spłukiwanych
i pisuaroacutew i drugi odprowadzający
pozostałe ścieki
bull wypełnienie przewodoacutew jak dla
systemoacutew I II lub III
Średnice nominalne podejść pojedynczych dobiera się w zależności od typu przyłączonego przyboru sanitarnego lub urządzenia w typowych
rozwiązaniach w Polsce wg tabeli Urządzenie DN [mm]
Umywalka bidet 40
Zlewozmywak
zmywarka pralka
wanna natrysk 50
Miska ustępowa 100
Minimalna średnica podejścia pojedynczego zdeterminowana jest przez jego długość wysokość spadania i ilość zmian kierunku zgodnie z tabelą
DN Lmax
[m] H [m]
trzy zmiany
kierunku
40
50 30 lt10
70 50 lt10
100 50 lt30
H
L
Jeśli powyższe wymiary są przekroczone lub istnieje konieczność zastosowania więcej niż trzech zmian kierunku prowadzenia przewodoacutew należy wybrać kolejną większą średnicę nominalną
Średnice nominalne podjeść zbiorowych
Zależą od natężenia przepływu ściekoacutew w projektowanym
podejściu i od zastosowanego systemu Wybierając system
należy kierować się dostępnymi na rynku przyborami trudno
bowiem wyobrazić sobie podłączanie przyboru sanitarnego
z odpływem np 40mm do przewodu o średnicy mniejszej
Utrudniałoby to swobodny odpływ ściekoacutew z tego przyboru
Natężenie przepływu ściekoacutew sanitarnych Qww
wyznacza się dla danego odcinka instalacji zgodnie
z zależnością
]sl[DUKQww
gdzie K ndash wspoacutełczynnik częstości
DU ndash odpływ jednostkowy [ls] z urządzenia
UWAGA Qww DUmax jeśli nie to Qww = DUmax
Odpływy jednostkowe DU
Odpływy jednostkowe DU -cd
Typowe wspoacutełczynniki częstości K
Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia
z przewodami odpływowymi Piony kanalizacyjne należy prowadzić bez zmiany średnicy i kierunku na całej długości w szachtach sanitarnych
U podstawy każdego pionu przed przejściem w przewoacuted odpływowy należy zamontować otwoacuter rewizyjny (czyszczak) umożliwiający dostęp do wnętrza przodu
W przypadku kanalizacji sanitarnej każdy pion musi być wentylowany w celu wyroacutewnania ciśnienia w instalacji
Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia
z przewodami odpływowymi Wentylację pionu zapewnia
przewoacuted wentylacyjny zakończony rurą wywiewną wyprowadzoną ponad połać dachu
zawoacuter napowietrzający ndash rozwiązanie dozwolone do stosowania w przypadku braku możliwości wyprowadzenia pionu ponad dach można takie rozwiązanie stosować przy spełnieniu następujących warunkoacutew
piony mają wysokość 4 do 5 kondygnacji
ostatni pion licząc od najdalszego w stosunku do kanału oraz co piąty w budynku jest zakończony rurą wywiewną
Elementy pionu kanalizacyjnego
troacutejniki doprowadzające ścieki z podejść kanalizacyjnych
czyszczak prze zmianą kierunku prowadzenia ściekoacutew ndash około 05 nad posadzką przed przejściem w przewoacuted odpływowy
rura prosta o niezmiennej średnicy na całej długości
zawoacuter napowietrzający lub rura wywiewna
W systemie kanalizacji sanitarnej wyroacuteżnić można
piony z wentylacją głoacutewną ndash zakończone rurą wywiewną lub zaworem napowietrzającym
piony z wentylacją obejściową ndash piony z dodatkowym przewodem wentylacyjnym prowadzonym obok pionu spustowego i połączonym z rurą wywiewną
Średnica pionu zależy od wybranego systemu wentylacji i obliczonego natężenia przepływu ściekoacutew dla całego pionu
Należy pamiętać o tym że minimalna średnica pionu nie może być mniejsza od średnicy największego podejścia
W typowych rozwiązaniach w Polsce minimalna średnica pionu wynosi 70mm a dla pionoacutew prowadzących ścieki z misek ustępowych 100mm
Oczywiście w tabelach należy sprawdzić czy średnicy nie należy zwiększyć ze względu na obliczoną wartość Qww
Piony z wentylacją głoacutewną
Piony z wentylacją obejściową
Przewody odpływowe
(poziomy kanalizacyjne)
Wśroacuted przewodoacutew odpływowych wyroacuteżniamy przewoacuted głoacutewny oraz przewody drugorzędne Każdy przewoacuted drugorzędny powinien być oddzielnie podłączony do głoacutewnego pod kątem 45deg
Wszystkie przewody prowadzone są najkroacutetszą drogą przeważnie wzdłuż przegrody budowlanej oraz koniecznie z zachowaniem odpowiedniego spadku
Przewody odpływowe
(poziomy kanalizacyjne)
Spadek powinien być jednakowy na całej długości co zapewnia samooczyszczanie się przewodu
Przyjęte jest że rury układa się kielichem w kierunku przeciwnym do spływu ściekoacutew
Rewizje kanalizacyjne powinno się montować
co 15 m na rurach średnicy od 100 do 150 mm
przed każdym uskokiem poziomu
Rury prowadzone przez murowane ścianki muszą być ułożone prostopadle do przegrody
Na przewody z tworzyw sztucznych powinno się w miejscach przejść dodatkowo nałożyć tuleje ochronne Umożliwią one rurom pewien ruch zabezpieczając instalację przed uszkodzeniami mechanicznymi
Przestrzeń pomiędzy tuleją a rurą powinno się zabezpieczyć izolacją
Jeśli przewody kanalizacyjne z tworzyw sztucznych układane są w sąsiedztwie przewodoacutew wydzielających ciepło powinny być osłonięte otulinami izolacyjnymi w celu zabezpieczenia przed przegrzewaniem
Przewody poziome i przykanaliki powinny być ułożone poniżej strefy przemarzania gruntu czyli na głębokości 80-140 cm zależnie od regionu kraju
Jeśli przewody prowadzone są w pomieszczeniach w ktoacuterych temperatura może spadać poniżej 0degC muszą być odpowiednio zabezpieczone przed przemarzaniem
Dla przewodoacutew prowadzonych na zewnątrz budynku należy pamiętać że warstwa gruntu pokrywającego rury kanalizacyjne powinna być o 10-20 cm większa od głębokości przemarzania gruntu jeśli przewody układa się wyżej to powinny być zaizolowane termicznie
Rury kanalizacyjne układane na zewnątrz budynku powinny być oddalone
od innych przewodoacutew co najmniej
15 m od przewodoacutew gazowych i wodociągowych
08 m od kabli energetycznych
05 m od kabli telekomunikacyjnych
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qww z uwzględnieniem następujących zasad
1 dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 05
2 dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 07
3 minimalna prędkość przepływu ściekoacutew wynosi 07 ms stąd
wynika prowadzenie przewodoacutew z odpowiednim do średnicy
spadkiem w kierunku sieci zewnętrznej
4 minimalna średnica przewodu zewnętrznego wynosi 010m
a przykanalika 015m
Dobierając średnice przewodoacutew odpływowych należy stosować
tabelę z wartościami natężenia przepływu Q0 i prędkości
przepływu v0 dla przewodoacutew o przekroju kołowym przy
pełnym wypełnieniu i wykres Manninga
=QQ0
=vv0
hd
Q
v
(hd)
1
23
4
Przykład obliczeniowy Obliczeniowe natężenie sciekoacutew sanitarnych wynosi Qww= 50 ls Na podstawie tabeli 1 QwwQ0 = 50 2014 = 025 Z wykresu odczytujemy
V = 085V0 = 085114 = 097 ms przy napełnieniu hd = 037
Zakresy dopuszczalnych spadkoacutew przewodoacutew odpływowych
DN 0100 m ndash i = 20 - 100
DN 0150 m ndash i = 15 - 150
Urządzenia dodatkowe w kanalizacji sanitarnej
W przypadku odprowadzania ściekoacutew bytowo gospodarczych do zewnętrznej sieci typu ogoacutelnospławnego w pomieszczeniach położonych na najniższych kondygnacjach w budynku może dojść do zalania spowodowanego wstecznym przepływem ściekoacutew w wyniku intensywnych opadoacutew deszczu Dlatego też w tego typu instalacjach na przewodach kanalizacyjnych odprowadzających ścieki z pomieszczeń na najniższej kondygnacji stosować należy zasuwy burzowe ktoacutere chronią instalację przed przepływem zwrotnym
Materiały w kanalizacji sanitarnej
Instalacja kanalizacyjna może być wykonana z roacuteżnych materiałoacutew ale
zawsze rury i połączenia powinny być szczelne i odporne na korozję
Obecnie najpopularniejszym materiałem używanym do budowy instalacji
wewnętrznej jest tworzywo sztuczne Rury kanalizacyjne produkuje się z
polipropylenu (PP)
roacuteżnych odmian polichlorku winylu (PVC)
Polietylenu wysokiej gęstości (PE-HD)
żywicy poliestrowej wzmacnianej włoacuteknem szklanym (GRE)
Innymi materiałami stosowanymi w kanalizacji sanitarnej są
żeliwo
kamionka
beton
Kanalizacja deszczowa
Odprowadza wody opadowe z dachoacutew i terenoacutew przyległych do nieruchomości (podjazdy tarasy parkingi itp)
Projektowanie kanalizacji deszczowej odbywa się w oparciu o normę
PN ndash EN 12056 ndash 3 grudzień 2002
Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew
Część 3 Przewody deszczowe Projektowanie układu i obliczenia
oraz w przypadku braku informacji o normę
PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania w projektowaniu
Odprowadzanie wody z dachu stromego
W przypadku dachoacutew budynkoacutew niskich (do 5 kondygnacji) ktoacutere mają odpowiednie nachylenie (przyjmuje się że powyżej 8) najczęstszym sposobem odprowadzania wody deszczowej jest zastosowanie systemu rynnowego
Zadaniem deszczowej instalacji kanalizacyjnej jest zebranie wody z dachu i odprowadzenie jej do sieci kanalizacji deszczowej lub do gruntu System rynnowy polega na naturalnym (grawitacyjnym) spływie woacuted po połaci dachowej skąd jest przejmowana przez system rur System ten roacutewnież pracuje grawitacyjnie Umowną granicą instalacji deszczowej jest wylewka z ktoacuterej woda może być skierowana do sieci kanalizacji deszczowej (ogoacutelnospławnej) lub na grunt
Podstawowe elementy
instalacji kanalizacji deszczowej
Rynny - przewody o przekroju otwartym (okrągłym prostokątnym eliptycznym trapezowym okapowym) biegnące wzdłuż krawędzi dachu Zadaniem rynien jest zebranie wody opadowej Rynny prowadzone są z lekkim spadkiem w kierunku narożnikoacutew budynku dzięki czemu woda nie wylewa się za krawędzie tylko płynie w kierunku rur spustowych
Instalacja kanalizacji deszczowej składa się z następujących elementoacutew
Rury spustowe ndash pionowe odcinki przewodoacutew o przekroju zamkniętym (najczęściej okrągłym lub prostokątnym) Zadaniem rur spustowych jest zebranie wody płynącej rynnami i odprowadzenie ich poza budynek
Odpływy ndash elementy za pomocą ktoacuterych rynny przechodzą w rury spustowe Odpływ jest odcinkiem rynny w ktoacuterym wykonany jest obrobiony otwoacuter odpowiedniego kształtu pozwalający na włączenie rury spustowej Można wyroacuteżnić odpływy przelotowe oraz odpływy końcowe ( na narożnikach pomieszczeń) Pozwalają na mocowanie rur spustowych
Narożniki do rynien ndash umożliwiają połączenie rynien w narożnikach budynku Właściwy montaż narożnikoacutew jest bardzo ważny dla właściwej pracy rynien (ruchoacutew pod wpływem temperatury) Wylewki ndash kształtki ktoacuterymi kończy się rura spustowa Wylewka może być włą- czona do kanalizacji deszczowej bądź znajdować się nad gruntem
Łączniki do rynien - złączki zwykłe uszczelkowe i korekcyjne Ponieważ montaż rynien wymaga pozostawiania tzw dylatacji (odstępoacutew) złączki korekcyjne lub uszczelkowe umożliwiają wykonanie takich połączenia z dylatacją
Łączniki do rur spustowych - kolana troacutejniki redukcje mufy mufy redukcyjne Mufy służą do włączania rur spustowych do odpływoacutew zadaniem muf redukcyjnych jest połączenie rury spustowej i odpływu o roacuteżnych średnicach Kolana pozwalają na zmianę kierunku rury spustowej Troacutejniki umożliwiają włączanie do rur spustowych wyposażenia dodatkowego
Haki i obejmy - zadaniem tych elementoacutew jest mocowanie rynien i rur spustowych do dachoacutew i ścian
Elementy wykończeniowe i dodatkowe -
zadaniem tych elementoacutew jest wykończenie
systemu lub uzupełnienie jego pracy
Przykładami mogą tu być
dekiel służący do zakończenia rynny
filtr siatkowy montowany na rurze
spustowej zatrzymujący
zanieczyszczenia
czyszczak (rewizja) umożliwiający
przegląd i czyszczenie rury spustowej
(na zdjęciu)
odprowadzenie do kanalizacji deszczowej
Jednym ze sposoboacutew odprowadzenia wody jest podłączenie systemu rynnowego do kanalizacji deszczowej
Woacutewczas na dolnym odcinku rury spustowej mniej więcej 03-08 m ponad terenem należy zamontować rewizję (czyszczak) Rewizja ma wewnątrz kratkę na ktoacuterej zbierają się liście i inne zanieczyszczenia spływające z rynny
Rura spustowa z rewizją przyłączona jest do przewodoacutew odpływowych a te łączą się z kanalizacją Średnica przewodoacutew musi być co najmniej roacutewna średnicy rur spustowych i najczęściej wynosi 100-150 mm Głębokość na jakiej powinno się układać rury zależy od strefy przemarzania i wynosi 1-14 m System taki nie ma blokady przedostawania się zapachoacutew dlatego lepiej nie podłączać go do kanalizacji ogoacutelnospławnej
Innym sposobem odprowadzenia wody bezpośrednio do kanalizacji jest podłączenie rury spustowej do osadnika rynnowego Wyposażony jest on w klapkę ktoacutera stanowi blokadę zapachową i wyciągany kosz w ktoacuterym gromadzą się większe zanieczyszczenia takie jak liście
Gdy brak sieci kanalizacji deszczowej lub ogoacutelnospławnej woda deszczowa powinna być bezpiecznie rozprowadzona po terenie posesji ale tak żeby nie spływała na sąsiednie działki
Odprowadzanie wody z dachu
płaskiego
W przypadku dachoacutew budynkoacutew wysokich (powyżej 5 kondygnacji) oraz dachoacutew o małym nachyleniu (przyjmuje się że poniżej 8) najczęstszym sposobem odprowa-dzania wody deszczowej jest system odwadniania oparty na wpustach dachowych
Wpusty dachowe pełnią rolę dachowych odwodnień punkto-wych tzn zbierają wodę z pewnej powierzchni w jednym punkcie
Odprowadzanie wody z dachu
płaskiego Woda jest odprowadzana do rury spustowej biegnącej wewnątrz budynku a stamtąd do kanalizacji deszczowej lub poza budynek do gruntu Aby odwodnienie dachu płaskiego pracowało prawidłowo wpust powinien znaleźć się w najniższym punkcie dachu a spadek w jego kierunku powinien wynosić co najmniej 3 Oproacutecz zasadniczego wpustu powinien być wpust awaryjny ktoacutery przejmie wodę w przypadku zatkania wpustu głoacutewnego Na dachu powinna być co najmniej jedna para wpustoacutew Zasady projektowania moacutewią że wpusty należy rozmieszczać co 25 m
Obliczanie kanalizacji deszczowej
Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qr (qd) [ls]
rAC
10000
IAQr
gdzie ψ lub C ndash wspoacutełczynnik spływu przyjmowany wg nowej normy jako 10 (w starej zależny od nachylenia dachu i rodzaju powierzchni odwadnianej)
A ndash efektywna powierzchnia dachu lub powierzchnia odwadniana [m2]
I ndash w starej normie miarodajne natężenie deszczu [l(sha)] przyjmowane I 300 l(sha)
r ndash natężenie opadoacutew atmosferycznych [l(sm2)] przyjmowane albo na podstawie danych statystycznych albo wg tabeli 1 w nowej normie po przemnożeniu przez wspoacutełczynnik ryzyka podany w tabeli 2
Wymiarowanie rynien i rur spustowych
1 Przewody spustowe ndash średnicę należy dobrać tak aby obliczona wartość odpływu ściekoacutew Qr nie przekraczała wartości Qrmax (qdmax) a powierzchnia odwadniana A powierzchni Amax zestawionych w tabeli w normie PN ndash 92B ndash 01707
2 Wg starej normy rynny powinny mieć średnice minimum 150 mm (dotyczy to budynkoacutew wielorodzinnych)
Efektywna
powierzchnia dachu
odwadniana przez
rynnę A [m2]
Szerokość rynny [mm] Średnica rury
spustowej [mm]
poniżej 20 70 50
20 ndash 57 100 (lub 125) 70
57 ndash 97 125 100
97 - 170 150 100
170 - 243 180 125
Dla budynkoacutew jednorodzinnych średnice rynien i przewodoacutew spustowych można określić w oparciu o efektywną powierzchnię dachu wg tabeli
Średnice poziomoacutew i przykanalikoacutew
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qr z uwzględnieniem następujących zasad
a) dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 07
b) dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 09
c) i d) jak dla kanalizacji sanitarnej
Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej
Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qt (qog) [ls]
Qww ndash natężenie odpływu ściekoacutew sanitarnych
Qr ndash natężenie odpływu ściekoacutew deszczowych
Kanalizacja ogoacutelnospławna to ten fragment ktoacutery odprowadza i ścieki sanitarne i deszczowe do zewnętrznej sieci ogoacutelnospławnej
rwwt QQQ
Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się z uwzględnieniem następujących zasad
a) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt spełnione powinny być warunki
a) i b) jak dla ściekoacutew deszczowych
b) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt obliczeniowa prędkość przepływu
ściekoacutew nie może przekraczać wartości dopuszczalnej ktoacutera wynosi
80 ms ndash dla rur żeliwnych i innych metalowych
40 ms ndash dla rur kamionkowych betonowych i z tworzyw sztucznych
c) dla odpływu tylko ściekoacutew sanitarnych Qww prędkość przepływu
ściekoacutew nie może być mniejsza od vmin = 07 ms
bullRynny z PVC-U
bullRynny z blachy aluminiowej
bullRynny miedziane
bullRynny z blachy stalowej
bullRynny cynkowo-tytanowe
Przekroje rynien a b c) poacutełokragłe d) trapezowy e f) trapezoidalny g) prostokatny h) poacutełokragły leacy
Rodzaje rynien a) okapowa b) koszowa c) gzymsowa d) leacy
INSTALACJE DWUSTREFOWE
Rys Schemat wewnętrznej dwustrefowej instalacji wodociągowej (pierwsza strefa bezpośrednio zasilana z zewnętrznej sieci wodociągowej- układ instalacji z rozdziałem goacuternym druga strefa zasilana przez zestaw do podwyższania ciśnienia- układ z rozdziałem goacuternym)1przewoacuted rozdzielczy dolny( w pierwszej strefie) 2 zawoacuter zwrotny 3 zestaw do podwyższania ciśnienia 4zawoacuter przelotowy 5 pion wodociągowy (pierwszej strefy) 6 odgałęzienie 7 zawoacuter czerpalny 8 pion zasilający drugą strefę9przewoacuted rozdzielczy goacuterny 10zawoacuter przelotowy11 pion wodociągowy drugiej strefy 12zawoacuter odcinający(
oddziela układy zasilane- przepływ wody w pionie pierwszej strefy od drugiej strefy)
INSTALACJE WIELOSTREFOWE
Rys Schemat wielostrefowej i wewnętrznej instalacji wodociągowej 1 przewoacuted rozdzielczy dolny( pierwsza strefa zasilania) 2 pion wodociągowy (pierwsza strefa) 3 odgałęzienie 4 zawoacuter czerpalny 5 pion zasilający druga
strefę 6 przewoacuted rozdzielczy dolny (drugiej strefy) 7 pion zasilający trzecia strefę 8 przewoacuted rozdzielczy dolny( trzeciej strefy) 9 zespoacuteł podwyższania ciśnienia dla pierwszej strefy 10 zespoacuteł podwyższania ciśnienia dla drugiej strefy 11 zespoacuteł podwyższania ciśnienia dla trzeciej strefy
INSTALACJE WIELOSTREFOWE
Rys Schemat wielostrefowej wewnętrznej instalacji wodociągowej układ stref z rozdziałem goacuternym
1pompa z silnikiem elektrycznym zasilająca zbiornik goacuterny otwarty trzeciej strefy 2 pompa z silnikiem elektrycznym zasilająca zbiornik goacuterny otwarty drugiej strefy 3 pompa z silnikiem elektrycznym zasilająca zbiornik goacuterny otwarty pierwszej strefy 4 pion zasilający zbiornik goacuterny otwarty pierwszej strefy 5zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym ( pierwszej strefy) 6 przewoacuted rozdzielczy goacuterny ( pierwszej strefy) 7 pion wodociągowy (pierwsza
strefa) 8 odgałęzienie 9 zawoacuter czerpalny 10 pion zasilający zbiornik goacuterny otwarty (drugiej strefy) 11 zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym (druga strefa) 12przewoacuted rozdzielczy goacuterny (druga strefa) 13 pion zasilający zbiornik goacuterny otwarty(trzecia strefa) 14 zbiornik goacuterny
otwarty z zaworem pływakowym (trzecia strefa) 15 przewoacuted rozdzielczy goacuterny (trzecia strefa)
INSTALACJE WIELOSTREFOWE
Schemat wielostrefowej wewnętrznej instalacji wodociągowej Układ stref pierścieniowy z jednym przewodem zasilającym
1 przewoacuted zasilający zbiorniki goacuterne pierwszej drugiej i trzeciej strefy 2 zbiornik goacuterny otwarty pierwszej strefy 3 zawoacuter 4 instalacja pierścieniowa pierwszej strefy 5 zbiornik goacuterny otwarty drugiej strefy 6 zawoacuter 7 instalacja pierścieniowa drugiej strefy 8 zbiornik goacuterny otwarty trzeciej strefy 9 zawoacuter czerpalny 10 instalacja pierścieniowa trzeciej strefy 11 odgałęzienie 12 zawoacuter czerpalny13
pompa z silnikiem elektrycznym
GŁOacuteWNE ZASADY PROWADZENIA INSTALACJI WODOCIĄGOWYCH
roacutewnolegle i prostopadle do ścian i stropoacutew
z jak najmniejszą ilością załamań
po trasach najkroacutetszych
przy wewnętrznych ścianach budynku
przejścia rur przez przegrody należy wyposażyć w tuleje ochronne
Instalacje zimnej i ciepłej wody mogą być rozprowadzone w następujący sposoacuteb
natynkowo ndash czyli po wierzchu ścian i przegroacuted budowlanych
w bruzdach ściennych
w szlichcie podłogowej
w pionowych szachtach i kanałach ściennych
SPOSOBY PROWADZENIA INSTALACJI
Prowadzenie instalacji w piwnicach i pod stropami
Prowadzenie rur w korytkach gdzie wydłużenia są kompensowane poprzez wyboczanie się rur
Prowadzenie rur z odgałęzieniami na łupinach wsporczych
Prowadzenie pionoacutew w szachtach instalacyjnych
Prowadzenie oraz mocowanie pionoacutew
w szachtach instalacyjnych
Układ troacutejnikowy Układ rozdzielaczowy
UKŁAD TROacuteJNIKOWY
Prowadzenie rur instalacji wodociągowej w układzie troacutejnikowym
Sposoacuteb prowadzenia przewodoacutew w węźle
sanitarnym
UKŁAD TROacuteJNIKOWY
UKŁAD TROacuteJNIKOWY
UKŁAD ROZDZIELACZOWY
Prowadzenie rur instalacji wodociągowej w układzie rozdzielaczowym
UKŁAD ROZDZIELACZOWY
UKŁAD OBWODOWY
Podpora stała
Podpora przesuwna
Przykład prowadzenia pionu instalacyjnego bez kompensatoroacutew z uwzględnieniem wyboczenia (linią przerywaną oznaczono przykładowy przewidywany kształt pionu po osiągnięciu temperatury czynnika roboczego)
Oznaczenia PP - podpora przesuwnaPS - podpora stała
ELEMENTY INSTALACJI WODOCIĄGOWYCH
Elementy instalacji wodociągowych
Przyłącze wodociągowe
Zestaw wodomierza głoacutewnego
Filtr wody zawoacuter antyskażeniowy zawory odcinające (armatura)
Przewody rozdzielcze (rozprowadzające)
Przewody pionowe (piony wodociągowe)
Przewody w pomieszczeniach sanitarnych (połączenia od pionu do punktoacutew czerpalnych)
Punkty czerpalne (baterie czerpalne i zawory)
Przyłącza do budynku 1-linia zabudowy 2- linia rozgraniczająca 3-sieć wodociągowa 4-sieć kanalizacyjna 5-zestaw wodomierzowy 6-studzienka rewizyjna
Sposoacuteb przeprowadzenia przewodu przez ścianę zewnętrzną
Podział wodomierzy
W obudowie
zamkniętej Z wyjmowaną
wstawką
pomiarową
instalowane
poziomo
kolanowe
Podział wodomierzy
1 Wodomierz działający na zasadach mechanicznych przeznaczony do wody
a) zimnej o temperaturze od 0 degC do 30 degC
b) ciepłej o temperaturze od 30 degC do 90 degC
c) gorącej o temperaturze od 30 degC do 130 degC albo od 30 degC do 180 degC
2 Wodomierz działający na zasadach elektronicznych lub mechanicznych z urządzeniami elektronicznymi albo bez przeznaczony do wody zimnej o temperaturze od 0 degC do 30 degC
Wodomierze mieszkaniowe (JS) Wodomierz powinien być zamontowany w położeniu roboczym zgodnie z oznakowaniem umieszczonym na wodomierzu przez producenta H - oznacza pozycję pracy wodomierza w poziomie V - oznacza pozycję pracy wodomierza w pionie Litera znajdująca się na tarczy wodomierza A B C lub D - oznacza klasę obciążeń wodomierza
Wodomierz sprzężony roacutewnolegle 1-wodomierz głoacutewny śrubowy 2-wodomierz boczny skrzydełkowy 3-zawoacuter zmiennego obciążenia
1 Wodomierze działające na zasadach mechanicznych przeznaczone do wody charakteryzują następujące strumienie
1) maksymalny strumień objętości (Qmax)
2) nominalny strumień objętości (Qn)
3) pośredni strumień objętości (Qt)
4) minimalny strumień objętości (Qmin)
2 Stosunek QmaxQn powinien wynosić 2
3 Rozroacuteżnia się cztery klasy metrologiczne wodomierzy klasa A klasa B klasa C klasa D
4 Klasy metrologiczne wodomierzy w zależności od wartości stosunku QminQn i QtQn
Q (q)-strumień objętości - objętość wody przepływającej przez wodomierz w przyjętej jednostce czasu
Qmax (qmax) -maksymalny strumień objętości - największy strumień objętości przy ktoacuterym wodomierz może pracować w kroacutetkim czasie bez uszkodzenia i przekroczenia błędoacutew granicznych dopuszczalnych oraz wartości maksymalnej straty ciśnienia
Qn (qn) nominalny strumień objętości - strumień objętości roacutewny połowie maksymalnego strumienia objętości przy ktoacuterym wodomierz może pracować przy przepływie ciągłym lub przerywanym i jego wskazania mieszczą się w granicach błędoacutew granicznych dopuszczalnych
Qt (qt) pośredni strumień objętości - strumień objętości dzielący zakres obciążeń pomiarowych na przedział goacuterny i dolny przy ktoacuterym błąd graniczny dopuszczalny zmienia wartość
Qmin (qmin ) minimalny strumień objętości- strumień objętości powyżej ktoacuterego wskazania wodomierza nie powinny przekraczać błędoacutew granicznych dopuszczalnych
Zakres obciążeń pomiarowych wodomierza - zakres strumienia objętości wodomierza zawarty między maksymalnym strumieniem objętości a minimalnym strumieniem objętości
Krzywa błędoacutew wodomierza
Błędy graniczne dopuszczalne wodomierzy plusmn 2 - w przedziale goacuternym zakresu obciążeń (qt q qmax)
plusmn 5 - w przedziale goacuternym zakresu obciążeń (qmin q qt)
Lokalizacja wodomierza
Doboacuter wodomierza
Aby dobrać wodomierz należy
ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe
ustalić umowny przepływ obliczeniowy dla wodomierza qw m3h
qw = 2 q
Doboacuter wodomierza
Doboacuter wodomierza
dla dobranego wodomierza ustalić w oparciu o dane producenta wodomierzy stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez wodomierz
Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem
PN-EN 1717 - Ochrona przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody w instalacjach wodociągowych i ogoacutelne wymagania dotyczące urządzeń zapobiegających zanieczyszczaniu przez przepływ zwrotny
Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem
Podział płynoacutew ktoacutere mają lub mogą mieć kontakt z wodą do picia
Kategoria 1
Woda wypływająca bezpośrednio z sieci wodociągowej przeznaczona do użytkowania przez człowieka do celoacutew konsumpcyjnych
Kategoria 2
Płyn nie stanowiący bakteriologicznego lub toksycznego zagrożenia dla człowieka
Kategoria 3
Płyn stanowiący pewne zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność co najmniej jednej substancji toksycznej lub bardzo toksycznej o LD50gt200 mgkg wagi ciała
Kategoria 4
Płyn stanowiący pewne zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność co najmniej jednej substancji toksycznej lub bardzo toksycznej o LD50200 mgkg wagi ciała lub też co najmniej jednej substancji radioaktywnej mutagennej lub rakotwoacuterczej
Kategoria 5
Płyn stanowiący zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność substancji mikrobiologicznych bądź wirusowych
Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem
Przepływ zwrotny wywołany spadkiem ciśnienia w sieci wodociągowej
Potencjalne źroacutedła zanieczyszczenia wody wodociągowej
XY
1- sieć wodociągowa
2- urządzenie zabezpieczające
X-rodzina zabezpieczenia
Y-typ zabezpieczenia
Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody
Aby dobrać zabezpieczenie należy
określić kategorię płynu
określić rodzaj zabezpieczenia wg normy
ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe
dobrać zawoacuter zwracając uwagę na średnicę wodomierza
Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody
dla dobranego zaworu ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez zawoacuter
Filtr
Doboacuter filtra
Aby dobrać filtr należy
ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe
dobrać filtr zwracając uwagę na średnicę wodomierza i zaworu antyskażeniowego
Doboacuter filtra
dla dobranego filtra ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez filtr
INSTALACJE KANALIZACYJNE
Rodzaje instalacji kanalizacyjnych
1 Kanalizacja sanitarna (bytowo ndash gospodarcza)
2 Kanalizacja deszczowa
3 Kanalizacja technologiczna
ścieki przed wprowadzeniem do kanalizacji
sanitarnej wymagają wstępnego oczyszczenia w
specjalnych urządzeniach
Odprowadzenie ściekoacutew z nieruchomości może być
realizowane na dwa sposoby
systemem ogoacutelnospławnym (zbiorczym)
lub systemem rozdzielczym
Kanalizacja ogoacutelnospławna odprowadza zaroacutewno ścieki
sanitarne (bytowe) jak i deszczowe
W kanalizacji rozdzielczej ścieki sanitarne i deszczowe
odprowadzane są rozdzielnie
Schemat kanalizacji ogoacutelnospławnej
KS1 KS2
Kanał ogoacutelnospławny
RD1 RD2
linia regulacyjna
ST1
ST2
Schemat kanalizacji rozdzielczej
KS1 KS2
Kanał sanitarny
Kanał deszczowy
RD1 RD2
linia regulacyjnaST1
ST2
SD1
SD2
Podział instalacji kanalizacyjnej
Instalację kanalizacyjną można podzielić na
zewnętrzną (na terenie nieruchomości lecz poza budynkiem)
wewnętrzną (w budynku)
Podział ten wydaje się oczywisty ale jest istotny przy doborze materiału instalacyjnego - nie każdy materiał sprawdzający się wewnątrz nadaje się do stworzenia instalacji zewnętrznej
Granicą między instalacją wewnętrzną a zewnętrzną jest tzw czyszczak głoacutewny (rewizja głoacutewna)
Przewody domowej
instalacji kanalizacyjnej
Przykanalik (przyłącze kanalizacyjne) ndash jest to odcinek ktoacutery łączy kanalizację na terenie nieruchomości z siecią kanalizacyjną
Najczęściej przykanalik włączany jest do studzienki (rewizyjnej lub włazowej) ktoacutera stanowi uzbrojenie sieci Możliwe jest też przyłączenie przez wpust boczny lub złącze siodłowe
Przewody domowej
instalacji kanalizacyjnej
Przykanaliki oznaczane są znakami informacyjnymi Na znaku podana jest średnica (w mm) spadek przyłącza (w promilach) oraz jego długość (w m) Granicą między siecią a instalacją jest położona w pobliżu granicy nieruchomości pierwsza studzienka licząc od strony budynku
Sieć i przykanalik
w przypadku istnienia studzienki rewizyjnej
przykanalikstudzienka rewizyjna
linia
reg
ulac
yjnastudzienka kanalizacyjna
sieć kanalizacyjna
budy
nek
instalacja
zewnętrzna
Sieć i przykanalik
w przypadku braku studzienki rewizyjnej (wg nowych przepisoacutew w przypadku braku studzienki rewizyjnej
przykanalik to odcinek biegnący od granicy budynku do granicy
nieruchomości)
linia
reg
ulac
yjnastudzienka kanalizacyjna
sieć kanalizacyjna
budy
nek
przykanalik
sieć kanalizacyjna
Instalacja kanalizacyjna składa się z 1 poziomoacutew (przewodoacutew odpływowych) ndash są to przewody
prowadzone z odpowiednim spadkiem ktoacutere odprowadzają
ścieki z pionoacutew wpustoacutew podłogowych itp do przykanalika
lub sieci zewnętrznej
2 pionoacutew (przewodoacutew spustowych) ndash są to przewody prowadzone
przez jedną lub kilka kondygnacji odprowadzające ścieki
z podejść kanalizacyjnych wpustoacutew dachowych lub rynien
do przewodoacutew odpływowych
3 podejść kanalizacyjnych ndash przewody odprowadzające ścieki
z przyboroacutew i urządzeń sanitarnych do pionoacutew lub poziomoacutew
kanalizacyjnych
podejścia pojedyncze
podejścia zbiorowe
Kanalizacja sanitarna grawitacyjna
Odprowadza wodę zanieczyszczoną (ścieki) w wyniku jej wykorzystania odpływającą z ustępoacutew spłukiwanych natryskoacutew wanien bidetoacutew zlewoacutew umywalek wpustoacutew podłogowych i innych urządzeń występujących w gospodarstwie domowym
Projektowanie kanalizacji sanitarnej odbywa się w oparciu o normę
PN ndash EN 12056 ndash 2 grudzień 2002
Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew
Część 2 Kanalizacja sanitarna projektowanie układu i obliczenia
oraz w przypadku braku informacji o normę
PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania
w projektowaniu
Podejścia kanalizacyjne ndash łączą
odpływ z pionem kanalizacyjnym
Podejścia
niewentylowane - należy montować ze spadkiem wynoszącym od 2 do 15
wentylowane ndash można zastosować tu mniejsze spadki zgodnie z przywołaną normą ale wymagają dodatkowego przewodu wentylującego
Najczęściej projektuje się podejścia niewentylowane Ich długość w typowym rozwiązaniu stosowanym w Polsce nie powinna przekraczać 30 m a w przypadku miski ustępowej 10 m po długości przewodu
W przypadku dłuższych podejść albo zwiększa się średnicę albo projektuje się podejścia wentylowane za pomocą np zaworoacutew napowietrzających
Nowa norma wprowadza cztery typy systemoacutew kanalizacyjnych jakie można spotkać w poszczegoacutelnych krajach Unii Europejskiej
W Polsce stosuje się tradycyjnie system I
System Nazwa Cechy
I
System pojedynczego pionu
z podejściami częściowo
wypełnionymi
bull jeden pion kanalizacyjny
bull wypełnienie przewodoacutew 50
II
System pojedynczego pionu
z podejściami o mniejszej
średnicy
bull jeden pion kanalizacyjny
bull wypełnienie przewodoacutew 70
III
System pojedynczego pionu
z podejściami całkowicie
wypełnionymi
bull jeden pion kanalizacyjny
bull wypełnienie przewodoacutew 100
bull każde urządzenie podłączone
oddzielnie do pionu
IV System oddzielnych pionoacutew
kanalizacyjnych
bull dwa piony ndash jeden odprowadzający
ścieki czarne z ustępoacutew spłukiwanych
i pisuaroacutew i drugi odprowadzający
pozostałe ścieki
bull wypełnienie przewodoacutew jak dla
systemoacutew I II lub III
Średnice nominalne podejść pojedynczych dobiera się w zależności od typu przyłączonego przyboru sanitarnego lub urządzenia w typowych
rozwiązaniach w Polsce wg tabeli Urządzenie DN [mm]
Umywalka bidet 40
Zlewozmywak
zmywarka pralka
wanna natrysk 50
Miska ustępowa 100
Minimalna średnica podejścia pojedynczego zdeterminowana jest przez jego długość wysokość spadania i ilość zmian kierunku zgodnie z tabelą
DN Lmax
[m] H [m]
trzy zmiany
kierunku
40
50 30 lt10
70 50 lt10
100 50 lt30
H
L
Jeśli powyższe wymiary są przekroczone lub istnieje konieczność zastosowania więcej niż trzech zmian kierunku prowadzenia przewodoacutew należy wybrać kolejną większą średnicę nominalną
Średnice nominalne podjeść zbiorowych
Zależą od natężenia przepływu ściekoacutew w projektowanym
podejściu i od zastosowanego systemu Wybierając system
należy kierować się dostępnymi na rynku przyborami trudno
bowiem wyobrazić sobie podłączanie przyboru sanitarnego
z odpływem np 40mm do przewodu o średnicy mniejszej
Utrudniałoby to swobodny odpływ ściekoacutew z tego przyboru
Natężenie przepływu ściekoacutew sanitarnych Qww
wyznacza się dla danego odcinka instalacji zgodnie
z zależnością
]sl[DUKQww
gdzie K ndash wspoacutełczynnik częstości
DU ndash odpływ jednostkowy [ls] z urządzenia
UWAGA Qww DUmax jeśli nie to Qww = DUmax
Odpływy jednostkowe DU
Odpływy jednostkowe DU -cd
Typowe wspoacutełczynniki częstości K
Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia
z przewodami odpływowymi Piony kanalizacyjne należy prowadzić bez zmiany średnicy i kierunku na całej długości w szachtach sanitarnych
U podstawy każdego pionu przed przejściem w przewoacuted odpływowy należy zamontować otwoacuter rewizyjny (czyszczak) umożliwiający dostęp do wnętrza przodu
W przypadku kanalizacji sanitarnej każdy pion musi być wentylowany w celu wyroacutewnania ciśnienia w instalacji
Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia
z przewodami odpływowymi Wentylację pionu zapewnia
przewoacuted wentylacyjny zakończony rurą wywiewną wyprowadzoną ponad połać dachu
zawoacuter napowietrzający ndash rozwiązanie dozwolone do stosowania w przypadku braku możliwości wyprowadzenia pionu ponad dach można takie rozwiązanie stosować przy spełnieniu następujących warunkoacutew
piony mają wysokość 4 do 5 kondygnacji
ostatni pion licząc od najdalszego w stosunku do kanału oraz co piąty w budynku jest zakończony rurą wywiewną
Elementy pionu kanalizacyjnego
troacutejniki doprowadzające ścieki z podejść kanalizacyjnych
czyszczak prze zmianą kierunku prowadzenia ściekoacutew ndash około 05 nad posadzką przed przejściem w przewoacuted odpływowy
rura prosta o niezmiennej średnicy na całej długości
zawoacuter napowietrzający lub rura wywiewna
W systemie kanalizacji sanitarnej wyroacuteżnić można
piony z wentylacją głoacutewną ndash zakończone rurą wywiewną lub zaworem napowietrzającym
piony z wentylacją obejściową ndash piony z dodatkowym przewodem wentylacyjnym prowadzonym obok pionu spustowego i połączonym z rurą wywiewną
Średnica pionu zależy od wybranego systemu wentylacji i obliczonego natężenia przepływu ściekoacutew dla całego pionu
Należy pamiętać o tym że minimalna średnica pionu nie może być mniejsza od średnicy największego podejścia
W typowych rozwiązaniach w Polsce minimalna średnica pionu wynosi 70mm a dla pionoacutew prowadzących ścieki z misek ustępowych 100mm
Oczywiście w tabelach należy sprawdzić czy średnicy nie należy zwiększyć ze względu na obliczoną wartość Qww
Piony z wentylacją głoacutewną
Piony z wentylacją obejściową
Przewody odpływowe
(poziomy kanalizacyjne)
Wśroacuted przewodoacutew odpływowych wyroacuteżniamy przewoacuted głoacutewny oraz przewody drugorzędne Każdy przewoacuted drugorzędny powinien być oddzielnie podłączony do głoacutewnego pod kątem 45deg
Wszystkie przewody prowadzone są najkroacutetszą drogą przeważnie wzdłuż przegrody budowlanej oraz koniecznie z zachowaniem odpowiedniego spadku
Przewody odpływowe
(poziomy kanalizacyjne)
Spadek powinien być jednakowy na całej długości co zapewnia samooczyszczanie się przewodu
Przyjęte jest że rury układa się kielichem w kierunku przeciwnym do spływu ściekoacutew
Rewizje kanalizacyjne powinno się montować
co 15 m na rurach średnicy od 100 do 150 mm
przed każdym uskokiem poziomu
Rury prowadzone przez murowane ścianki muszą być ułożone prostopadle do przegrody
Na przewody z tworzyw sztucznych powinno się w miejscach przejść dodatkowo nałożyć tuleje ochronne Umożliwią one rurom pewien ruch zabezpieczając instalację przed uszkodzeniami mechanicznymi
Przestrzeń pomiędzy tuleją a rurą powinno się zabezpieczyć izolacją
Jeśli przewody kanalizacyjne z tworzyw sztucznych układane są w sąsiedztwie przewodoacutew wydzielających ciepło powinny być osłonięte otulinami izolacyjnymi w celu zabezpieczenia przed przegrzewaniem
Przewody poziome i przykanaliki powinny być ułożone poniżej strefy przemarzania gruntu czyli na głębokości 80-140 cm zależnie od regionu kraju
Jeśli przewody prowadzone są w pomieszczeniach w ktoacuterych temperatura może spadać poniżej 0degC muszą być odpowiednio zabezpieczone przed przemarzaniem
Dla przewodoacutew prowadzonych na zewnątrz budynku należy pamiętać że warstwa gruntu pokrywającego rury kanalizacyjne powinna być o 10-20 cm większa od głębokości przemarzania gruntu jeśli przewody układa się wyżej to powinny być zaizolowane termicznie
Rury kanalizacyjne układane na zewnątrz budynku powinny być oddalone
od innych przewodoacutew co najmniej
15 m od przewodoacutew gazowych i wodociągowych
08 m od kabli energetycznych
05 m od kabli telekomunikacyjnych
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qww z uwzględnieniem następujących zasad
1 dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 05
2 dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 07
3 minimalna prędkość przepływu ściekoacutew wynosi 07 ms stąd
wynika prowadzenie przewodoacutew z odpowiednim do średnicy
spadkiem w kierunku sieci zewnętrznej
4 minimalna średnica przewodu zewnętrznego wynosi 010m
a przykanalika 015m
Dobierając średnice przewodoacutew odpływowych należy stosować
tabelę z wartościami natężenia przepływu Q0 i prędkości
przepływu v0 dla przewodoacutew o przekroju kołowym przy
pełnym wypełnieniu i wykres Manninga
=QQ0
=vv0
hd
Q
v
(hd)
1
23
4
Przykład obliczeniowy Obliczeniowe natężenie sciekoacutew sanitarnych wynosi Qww= 50 ls Na podstawie tabeli 1 QwwQ0 = 50 2014 = 025 Z wykresu odczytujemy
V = 085V0 = 085114 = 097 ms przy napełnieniu hd = 037
Zakresy dopuszczalnych spadkoacutew przewodoacutew odpływowych
DN 0100 m ndash i = 20 - 100
DN 0150 m ndash i = 15 - 150
Urządzenia dodatkowe w kanalizacji sanitarnej
W przypadku odprowadzania ściekoacutew bytowo gospodarczych do zewnętrznej sieci typu ogoacutelnospławnego w pomieszczeniach położonych na najniższych kondygnacjach w budynku może dojść do zalania spowodowanego wstecznym przepływem ściekoacutew w wyniku intensywnych opadoacutew deszczu Dlatego też w tego typu instalacjach na przewodach kanalizacyjnych odprowadzających ścieki z pomieszczeń na najniższej kondygnacji stosować należy zasuwy burzowe ktoacutere chronią instalację przed przepływem zwrotnym
Materiały w kanalizacji sanitarnej
Instalacja kanalizacyjna może być wykonana z roacuteżnych materiałoacutew ale
zawsze rury i połączenia powinny być szczelne i odporne na korozję
Obecnie najpopularniejszym materiałem używanym do budowy instalacji
wewnętrznej jest tworzywo sztuczne Rury kanalizacyjne produkuje się z
polipropylenu (PP)
roacuteżnych odmian polichlorku winylu (PVC)
Polietylenu wysokiej gęstości (PE-HD)
żywicy poliestrowej wzmacnianej włoacuteknem szklanym (GRE)
Innymi materiałami stosowanymi w kanalizacji sanitarnej są
żeliwo
kamionka
beton
Kanalizacja deszczowa
Odprowadza wody opadowe z dachoacutew i terenoacutew przyległych do nieruchomości (podjazdy tarasy parkingi itp)
Projektowanie kanalizacji deszczowej odbywa się w oparciu o normę
PN ndash EN 12056 ndash 3 grudzień 2002
Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew
Część 3 Przewody deszczowe Projektowanie układu i obliczenia
oraz w przypadku braku informacji o normę
PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania w projektowaniu
Odprowadzanie wody z dachu stromego
W przypadku dachoacutew budynkoacutew niskich (do 5 kondygnacji) ktoacutere mają odpowiednie nachylenie (przyjmuje się że powyżej 8) najczęstszym sposobem odprowadzania wody deszczowej jest zastosowanie systemu rynnowego
Zadaniem deszczowej instalacji kanalizacyjnej jest zebranie wody z dachu i odprowadzenie jej do sieci kanalizacji deszczowej lub do gruntu System rynnowy polega na naturalnym (grawitacyjnym) spływie woacuted po połaci dachowej skąd jest przejmowana przez system rur System ten roacutewnież pracuje grawitacyjnie Umowną granicą instalacji deszczowej jest wylewka z ktoacuterej woda może być skierowana do sieci kanalizacji deszczowej (ogoacutelnospławnej) lub na grunt
Podstawowe elementy
instalacji kanalizacji deszczowej
Rynny - przewody o przekroju otwartym (okrągłym prostokątnym eliptycznym trapezowym okapowym) biegnące wzdłuż krawędzi dachu Zadaniem rynien jest zebranie wody opadowej Rynny prowadzone są z lekkim spadkiem w kierunku narożnikoacutew budynku dzięki czemu woda nie wylewa się za krawędzie tylko płynie w kierunku rur spustowych
Instalacja kanalizacji deszczowej składa się z następujących elementoacutew
Rury spustowe ndash pionowe odcinki przewodoacutew o przekroju zamkniętym (najczęściej okrągłym lub prostokątnym) Zadaniem rur spustowych jest zebranie wody płynącej rynnami i odprowadzenie ich poza budynek
Odpływy ndash elementy za pomocą ktoacuterych rynny przechodzą w rury spustowe Odpływ jest odcinkiem rynny w ktoacuterym wykonany jest obrobiony otwoacuter odpowiedniego kształtu pozwalający na włączenie rury spustowej Można wyroacuteżnić odpływy przelotowe oraz odpływy końcowe ( na narożnikach pomieszczeń) Pozwalają na mocowanie rur spustowych
Narożniki do rynien ndash umożliwiają połączenie rynien w narożnikach budynku Właściwy montaż narożnikoacutew jest bardzo ważny dla właściwej pracy rynien (ruchoacutew pod wpływem temperatury) Wylewki ndash kształtki ktoacuterymi kończy się rura spustowa Wylewka może być włą- czona do kanalizacji deszczowej bądź znajdować się nad gruntem
Łączniki do rynien - złączki zwykłe uszczelkowe i korekcyjne Ponieważ montaż rynien wymaga pozostawiania tzw dylatacji (odstępoacutew) złączki korekcyjne lub uszczelkowe umożliwiają wykonanie takich połączenia z dylatacją
Łączniki do rur spustowych - kolana troacutejniki redukcje mufy mufy redukcyjne Mufy służą do włączania rur spustowych do odpływoacutew zadaniem muf redukcyjnych jest połączenie rury spustowej i odpływu o roacuteżnych średnicach Kolana pozwalają na zmianę kierunku rury spustowej Troacutejniki umożliwiają włączanie do rur spustowych wyposażenia dodatkowego
Haki i obejmy - zadaniem tych elementoacutew jest mocowanie rynien i rur spustowych do dachoacutew i ścian
Elementy wykończeniowe i dodatkowe -
zadaniem tych elementoacutew jest wykończenie
systemu lub uzupełnienie jego pracy
Przykładami mogą tu być
dekiel służący do zakończenia rynny
filtr siatkowy montowany na rurze
spustowej zatrzymujący
zanieczyszczenia
czyszczak (rewizja) umożliwiający
przegląd i czyszczenie rury spustowej
(na zdjęciu)
odprowadzenie do kanalizacji deszczowej
Jednym ze sposoboacutew odprowadzenia wody jest podłączenie systemu rynnowego do kanalizacji deszczowej
Woacutewczas na dolnym odcinku rury spustowej mniej więcej 03-08 m ponad terenem należy zamontować rewizję (czyszczak) Rewizja ma wewnątrz kratkę na ktoacuterej zbierają się liście i inne zanieczyszczenia spływające z rynny
Rura spustowa z rewizją przyłączona jest do przewodoacutew odpływowych a te łączą się z kanalizacją Średnica przewodoacutew musi być co najmniej roacutewna średnicy rur spustowych i najczęściej wynosi 100-150 mm Głębokość na jakiej powinno się układać rury zależy od strefy przemarzania i wynosi 1-14 m System taki nie ma blokady przedostawania się zapachoacutew dlatego lepiej nie podłączać go do kanalizacji ogoacutelnospławnej
Innym sposobem odprowadzenia wody bezpośrednio do kanalizacji jest podłączenie rury spustowej do osadnika rynnowego Wyposażony jest on w klapkę ktoacutera stanowi blokadę zapachową i wyciągany kosz w ktoacuterym gromadzą się większe zanieczyszczenia takie jak liście
Gdy brak sieci kanalizacji deszczowej lub ogoacutelnospławnej woda deszczowa powinna być bezpiecznie rozprowadzona po terenie posesji ale tak żeby nie spływała na sąsiednie działki
Odprowadzanie wody z dachu
płaskiego
W przypadku dachoacutew budynkoacutew wysokich (powyżej 5 kondygnacji) oraz dachoacutew o małym nachyleniu (przyjmuje się że poniżej 8) najczęstszym sposobem odprowa-dzania wody deszczowej jest system odwadniania oparty na wpustach dachowych
Wpusty dachowe pełnią rolę dachowych odwodnień punkto-wych tzn zbierają wodę z pewnej powierzchni w jednym punkcie
Odprowadzanie wody z dachu
płaskiego Woda jest odprowadzana do rury spustowej biegnącej wewnątrz budynku a stamtąd do kanalizacji deszczowej lub poza budynek do gruntu Aby odwodnienie dachu płaskiego pracowało prawidłowo wpust powinien znaleźć się w najniższym punkcie dachu a spadek w jego kierunku powinien wynosić co najmniej 3 Oproacutecz zasadniczego wpustu powinien być wpust awaryjny ktoacutery przejmie wodę w przypadku zatkania wpustu głoacutewnego Na dachu powinna być co najmniej jedna para wpustoacutew Zasady projektowania moacutewią że wpusty należy rozmieszczać co 25 m
Obliczanie kanalizacji deszczowej
Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qr (qd) [ls]
rAC
10000
IAQr
gdzie ψ lub C ndash wspoacutełczynnik spływu przyjmowany wg nowej normy jako 10 (w starej zależny od nachylenia dachu i rodzaju powierzchni odwadnianej)
A ndash efektywna powierzchnia dachu lub powierzchnia odwadniana [m2]
I ndash w starej normie miarodajne natężenie deszczu [l(sha)] przyjmowane I 300 l(sha)
r ndash natężenie opadoacutew atmosferycznych [l(sm2)] przyjmowane albo na podstawie danych statystycznych albo wg tabeli 1 w nowej normie po przemnożeniu przez wspoacutełczynnik ryzyka podany w tabeli 2
Wymiarowanie rynien i rur spustowych
1 Przewody spustowe ndash średnicę należy dobrać tak aby obliczona wartość odpływu ściekoacutew Qr nie przekraczała wartości Qrmax (qdmax) a powierzchnia odwadniana A powierzchni Amax zestawionych w tabeli w normie PN ndash 92B ndash 01707
2 Wg starej normy rynny powinny mieć średnice minimum 150 mm (dotyczy to budynkoacutew wielorodzinnych)
Efektywna
powierzchnia dachu
odwadniana przez
rynnę A [m2]
Szerokość rynny [mm] Średnica rury
spustowej [mm]
poniżej 20 70 50
20 ndash 57 100 (lub 125) 70
57 ndash 97 125 100
97 - 170 150 100
170 - 243 180 125
Dla budynkoacutew jednorodzinnych średnice rynien i przewodoacutew spustowych można określić w oparciu o efektywną powierzchnię dachu wg tabeli
Średnice poziomoacutew i przykanalikoacutew
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qr z uwzględnieniem następujących zasad
a) dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 07
b) dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 09
c) i d) jak dla kanalizacji sanitarnej
Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej
Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qt (qog) [ls]
Qww ndash natężenie odpływu ściekoacutew sanitarnych
Qr ndash natężenie odpływu ściekoacutew deszczowych
Kanalizacja ogoacutelnospławna to ten fragment ktoacutery odprowadza i ścieki sanitarne i deszczowe do zewnętrznej sieci ogoacutelnospławnej
rwwt QQQ
Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się z uwzględnieniem następujących zasad
a) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt spełnione powinny być warunki
a) i b) jak dla ściekoacutew deszczowych
b) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt obliczeniowa prędkość przepływu
ściekoacutew nie może przekraczać wartości dopuszczalnej ktoacutera wynosi
80 ms ndash dla rur żeliwnych i innych metalowych
40 ms ndash dla rur kamionkowych betonowych i z tworzyw sztucznych
c) dla odpływu tylko ściekoacutew sanitarnych Qww prędkość przepływu
ściekoacutew nie może być mniejsza od vmin = 07 ms
bullRynny z PVC-U
bullRynny z blachy aluminiowej
bullRynny miedziane
bullRynny z blachy stalowej
bullRynny cynkowo-tytanowe
Przekroje rynien a b c) poacutełokragłe d) trapezowy e f) trapezoidalny g) prostokatny h) poacutełokragły leacy
Rodzaje rynien a) okapowa b) koszowa c) gzymsowa d) leacy
INSTALACJE WIELOSTREFOWE
Rys Schemat wielostrefowej i wewnętrznej instalacji wodociągowej 1 przewoacuted rozdzielczy dolny( pierwsza strefa zasilania) 2 pion wodociągowy (pierwsza strefa) 3 odgałęzienie 4 zawoacuter czerpalny 5 pion zasilający druga
strefę 6 przewoacuted rozdzielczy dolny (drugiej strefy) 7 pion zasilający trzecia strefę 8 przewoacuted rozdzielczy dolny( trzeciej strefy) 9 zespoacuteł podwyższania ciśnienia dla pierwszej strefy 10 zespoacuteł podwyższania ciśnienia dla drugiej strefy 11 zespoacuteł podwyższania ciśnienia dla trzeciej strefy
INSTALACJE WIELOSTREFOWE
Rys Schemat wielostrefowej wewnętrznej instalacji wodociągowej układ stref z rozdziałem goacuternym
1pompa z silnikiem elektrycznym zasilająca zbiornik goacuterny otwarty trzeciej strefy 2 pompa z silnikiem elektrycznym zasilająca zbiornik goacuterny otwarty drugiej strefy 3 pompa z silnikiem elektrycznym zasilająca zbiornik goacuterny otwarty pierwszej strefy 4 pion zasilający zbiornik goacuterny otwarty pierwszej strefy 5zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym ( pierwszej strefy) 6 przewoacuted rozdzielczy goacuterny ( pierwszej strefy) 7 pion wodociągowy (pierwsza
strefa) 8 odgałęzienie 9 zawoacuter czerpalny 10 pion zasilający zbiornik goacuterny otwarty (drugiej strefy) 11 zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym (druga strefa) 12przewoacuted rozdzielczy goacuterny (druga strefa) 13 pion zasilający zbiornik goacuterny otwarty(trzecia strefa) 14 zbiornik goacuterny
otwarty z zaworem pływakowym (trzecia strefa) 15 przewoacuted rozdzielczy goacuterny (trzecia strefa)
INSTALACJE WIELOSTREFOWE
Schemat wielostrefowej wewnętrznej instalacji wodociągowej Układ stref pierścieniowy z jednym przewodem zasilającym
1 przewoacuted zasilający zbiorniki goacuterne pierwszej drugiej i trzeciej strefy 2 zbiornik goacuterny otwarty pierwszej strefy 3 zawoacuter 4 instalacja pierścieniowa pierwszej strefy 5 zbiornik goacuterny otwarty drugiej strefy 6 zawoacuter 7 instalacja pierścieniowa drugiej strefy 8 zbiornik goacuterny otwarty trzeciej strefy 9 zawoacuter czerpalny 10 instalacja pierścieniowa trzeciej strefy 11 odgałęzienie 12 zawoacuter czerpalny13
pompa z silnikiem elektrycznym
GŁOacuteWNE ZASADY PROWADZENIA INSTALACJI WODOCIĄGOWYCH
roacutewnolegle i prostopadle do ścian i stropoacutew
z jak najmniejszą ilością załamań
po trasach najkroacutetszych
przy wewnętrznych ścianach budynku
przejścia rur przez przegrody należy wyposażyć w tuleje ochronne
Instalacje zimnej i ciepłej wody mogą być rozprowadzone w następujący sposoacuteb
natynkowo ndash czyli po wierzchu ścian i przegroacuted budowlanych
w bruzdach ściennych
w szlichcie podłogowej
w pionowych szachtach i kanałach ściennych
SPOSOBY PROWADZENIA INSTALACJI
Prowadzenie instalacji w piwnicach i pod stropami
Prowadzenie rur w korytkach gdzie wydłużenia są kompensowane poprzez wyboczanie się rur
Prowadzenie rur z odgałęzieniami na łupinach wsporczych
Prowadzenie pionoacutew w szachtach instalacyjnych
Prowadzenie oraz mocowanie pionoacutew
w szachtach instalacyjnych
Układ troacutejnikowy Układ rozdzielaczowy
UKŁAD TROacuteJNIKOWY
Prowadzenie rur instalacji wodociągowej w układzie troacutejnikowym
Sposoacuteb prowadzenia przewodoacutew w węźle
sanitarnym
UKŁAD TROacuteJNIKOWY
UKŁAD TROacuteJNIKOWY
UKŁAD ROZDZIELACZOWY
Prowadzenie rur instalacji wodociągowej w układzie rozdzielaczowym
UKŁAD ROZDZIELACZOWY
UKŁAD OBWODOWY
Podpora stała
Podpora przesuwna
Przykład prowadzenia pionu instalacyjnego bez kompensatoroacutew z uwzględnieniem wyboczenia (linią przerywaną oznaczono przykładowy przewidywany kształt pionu po osiągnięciu temperatury czynnika roboczego)
Oznaczenia PP - podpora przesuwnaPS - podpora stała
ELEMENTY INSTALACJI WODOCIĄGOWYCH
Elementy instalacji wodociągowych
Przyłącze wodociągowe
Zestaw wodomierza głoacutewnego
Filtr wody zawoacuter antyskażeniowy zawory odcinające (armatura)
Przewody rozdzielcze (rozprowadzające)
Przewody pionowe (piony wodociągowe)
Przewody w pomieszczeniach sanitarnych (połączenia od pionu do punktoacutew czerpalnych)
Punkty czerpalne (baterie czerpalne i zawory)
Przyłącza do budynku 1-linia zabudowy 2- linia rozgraniczająca 3-sieć wodociągowa 4-sieć kanalizacyjna 5-zestaw wodomierzowy 6-studzienka rewizyjna
Sposoacuteb przeprowadzenia przewodu przez ścianę zewnętrzną
Podział wodomierzy
W obudowie
zamkniętej Z wyjmowaną
wstawką
pomiarową
instalowane
poziomo
kolanowe
Podział wodomierzy
1 Wodomierz działający na zasadach mechanicznych przeznaczony do wody
a) zimnej o temperaturze od 0 degC do 30 degC
b) ciepłej o temperaturze od 30 degC do 90 degC
c) gorącej o temperaturze od 30 degC do 130 degC albo od 30 degC do 180 degC
2 Wodomierz działający na zasadach elektronicznych lub mechanicznych z urządzeniami elektronicznymi albo bez przeznaczony do wody zimnej o temperaturze od 0 degC do 30 degC
Wodomierze mieszkaniowe (JS) Wodomierz powinien być zamontowany w położeniu roboczym zgodnie z oznakowaniem umieszczonym na wodomierzu przez producenta H - oznacza pozycję pracy wodomierza w poziomie V - oznacza pozycję pracy wodomierza w pionie Litera znajdująca się na tarczy wodomierza A B C lub D - oznacza klasę obciążeń wodomierza
Wodomierz sprzężony roacutewnolegle 1-wodomierz głoacutewny śrubowy 2-wodomierz boczny skrzydełkowy 3-zawoacuter zmiennego obciążenia
1 Wodomierze działające na zasadach mechanicznych przeznaczone do wody charakteryzują następujące strumienie
1) maksymalny strumień objętości (Qmax)
2) nominalny strumień objętości (Qn)
3) pośredni strumień objętości (Qt)
4) minimalny strumień objętości (Qmin)
2 Stosunek QmaxQn powinien wynosić 2
3 Rozroacuteżnia się cztery klasy metrologiczne wodomierzy klasa A klasa B klasa C klasa D
4 Klasy metrologiczne wodomierzy w zależności od wartości stosunku QminQn i QtQn
Q (q)-strumień objętości - objętość wody przepływającej przez wodomierz w przyjętej jednostce czasu
Qmax (qmax) -maksymalny strumień objętości - największy strumień objętości przy ktoacuterym wodomierz może pracować w kroacutetkim czasie bez uszkodzenia i przekroczenia błędoacutew granicznych dopuszczalnych oraz wartości maksymalnej straty ciśnienia
Qn (qn) nominalny strumień objętości - strumień objętości roacutewny połowie maksymalnego strumienia objętości przy ktoacuterym wodomierz może pracować przy przepływie ciągłym lub przerywanym i jego wskazania mieszczą się w granicach błędoacutew granicznych dopuszczalnych
Qt (qt) pośredni strumień objętości - strumień objętości dzielący zakres obciążeń pomiarowych na przedział goacuterny i dolny przy ktoacuterym błąd graniczny dopuszczalny zmienia wartość
Qmin (qmin ) minimalny strumień objętości- strumień objętości powyżej ktoacuterego wskazania wodomierza nie powinny przekraczać błędoacutew granicznych dopuszczalnych
Zakres obciążeń pomiarowych wodomierza - zakres strumienia objętości wodomierza zawarty między maksymalnym strumieniem objętości a minimalnym strumieniem objętości
Krzywa błędoacutew wodomierza
Błędy graniczne dopuszczalne wodomierzy plusmn 2 - w przedziale goacuternym zakresu obciążeń (qt q qmax)
plusmn 5 - w przedziale goacuternym zakresu obciążeń (qmin q qt)
Lokalizacja wodomierza
Doboacuter wodomierza
Aby dobrać wodomierz należy
ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe
ustalić umowny przepływ obliczeniowy dla wodomierza qw m3h
qw = 2 q
Doboacuter wodomierza
Doboacuter wodomierza
dla dobranego wodomierza ustalić w oparciu o dane producenta wodomierzy stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez wodomierz
Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem
PN-EN 1717 - Ochrona przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody w instalacjach wodociągowych i ogoacutelne wymagania dotyczące urządzeń zapobiegających zanieczyszczaniu przez przepływ zwrotny
Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem
Podział płynoacutew ktoacutere mają lub mogą mieć kontakt z wodą do picia
Kategoria 1
Woda wypływająca bezpośrednio z sieci wodociągowej przeznaczona do użytkowania przez człowieka do celoacutew konsumpcyjnych
Kategoria 2
Płyn nie stanowiący bakteriologicznego lub toksycznego zagrożenia dla człowieka
Kategoria 3
Płyn stanowiący pewne zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność co najmniej jednej substancji toksycznej lub bardzo toksycznej o LD50gt200 mgkg wagi ciała
Kategoria 4
Płyn stanowiący pewne zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność co najmniej jednej substancji toksycznej lub bardzo toksycznej o LD50200 mgkg wagi ciała lub też co najmniej jednej substancji radioaktywnej mutagennej lub rakotwoacuterczej
Kategoria 5
Płyn stanowiący zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność substancji mikrobiologicznych bądź wirusowych
Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem
Przepływ zwrotny wywołany spadkiem ciśnienia w sieci wodociągowej
Potencjalne źroacutedła zanieczyszczenia wody wodociągowej
XY
1- sieć wodociągowa
2- urządzenie zabezpieczające
X-rodzina zabezpieczenia
Y-typ zabezpieczenia
Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody
Aby dobrać zabezpieczenie należy
określić kategorię płynu
określić rodzaj zabezpieczenia wg normy
ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe
dobrać zawoacuter zwracając uwagę na średnicę wodomierza
Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody
dla dobranego zaworu ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez zawoacuter
Filtr
Doboacuter filtra
Aby dobrać filtr należy
ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe
dobrać filtr zwracając uwagę na średnicę wodomierza i zaworu antyskażeniowego
Doboacuter filtra
dla dobranego filtra ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez filtr
INSTALACJE KANALIZACYJNE
Rodzaje instalacji kanalizacyjnych
1 Kanalizacja sanitarna (bytowo ndash gospodarcza)
2 Kanalizacja deszczowa
3 Kanalizacja technologiczna
ścieki przed wprowadzeniem do kanalizacji
sanitarnej wymagają wstępnego oczyszczenia w
specjalnych urządzeniach
Odprowadzenie ściekoacutew z nieruchomości może być
realizowane na dwa sposoby
systemem ogoacutelnospławnym (zbiorczym)
lub systemem rozdzielczym
Kanalizacja ogoacutelnospławna odprowadza zaroacutewno ścieki
sanitarne (bytowe) jak i deszczowe
W kanalizacji rozdzielczej ścieki sanitarne i deszczowe
odprowadzane są rozdzielnie
Schemat kanalizacji ogoacutelnospławnej
KS1 KS2
Kanał ogoacutelnospławny
RD1 RD2
linia regulacyjna
ST1
ST2
Schemat kanalizacji rozdzielczej
KS1 KS2
Kanał sanitarny
Kanał deszczowy
RD1 RD2
linia regulacyjnaST1
ST2
SD1
SD2
Podział instalacji kanalizacyjnej
Instalację kanalizacyjną można podzielić na
zewnętrzną (na terenie nieruchomości lecz poza budynkiem)
wewnętrzną (w budynku)
Podział ten wydaje się oczywisty ale jest istotny przy doborze materiału instalacyjnego - nie każdy materiał sprawdzający się wewnątrz nadaje się do stworzenia instalacji zewnętrznej
Granicą między instalacją wewnętrzną a zewnętrzną jest tzw czyszczak głoacutewny (rewizja głoacutewna)
Przewody domowej
instalacji kanalizacyjnej
Przykanalik (przyłącze kanalizacyjne) ndash jest to odcinek ktoacutery łączy kanalizację na terenie nieruchomości z siecią kanalizacyjną
Najczęściej przykanalik włączany jest do studzienki (rewizyjnej lub włazowej) ktoacutera stanowi uzbrojenie sieci Możliwe jest też przyłączenie przez wpust boczny lub złącze siodłowe
Przewody domowej
instalacji kanalizacyjnej
Przykanaliki oznaczane są znakami informacyjnymi Na znaku podana jest średnica (w mm) spadek przyłącza (w promilach) oraz jego długość (w m) Granicą między siecią a instalacją jest położona w pobliżu granicy nieruchomości pierwsza studzienka licząc od strony budynku
Sieć i przykanalik
w przypadku istnienia studzienki rewizyjnej
przykanalikstudzienka rewizyjna
linia
reg
ulac
yjnastudzienka kanalizacyjna
sieć kanalizacyjna
budy
nek
instalacja
zewnętrzna
Sieć i przykanalik
w przypadku braku studzienki rewizyjnej (wg nowych przepisoacutew w przypadku braku studzienki rewizyjnej
przykanalik to odcinek biegnący od granicy budynku do granicy
nieruchomości)
linia
reg
ulac
yjnastudzienka kanalizacyjna
sieć kanalizacyjna
budy
nek
przykanalik
sieć kanalizacyjna
Instalacja kanalizacyjna składa się z 1 poziomoacutew (przewodoacutew odpływowych) ndash są to przewody
prowadzone z odpowiednim spadkiem ktoacutere odprowadzają
ścieki z pionoacutew wpustoacutew podłogowych itp do przykanalika
lub sieci zewnętrznej
2 pionoacutew (przewodoacutew spustowych) ndash są to przewody prowadzone
przez jedną lub kilka kondygnacji odprowadzające ścieki
z podejść kanalizacyjnych wpustoacutew dachowych lub rynien
do przewodoacutew odpływowych
3 podejść kanalizacyjnych ndash przewody odprowadzające ścieki
z przyboroacutew i urządzeń sanitarnych do pionoacutew lub poziomoacutew
kanalizacyjnych
podejścia pojedyncze
podejścia zbiorowe
Kanalizacja sanitarna grawitacyjna
Odprowadza wodę zanieczyszczoną (ścieki) w wyniku jej wykorzystania odpływającą z ustępoacutew spłukiwanych natryskoacutew wanien bidetoacutew zlewoacutew umywalek wpustoacutew podłogowych i innych urządzeń występujących w gospodarstwie domowym
Projektowanie kanalizacji sanitarnej odbywa się w oparciu o normę
PN ndash EN 12056 ndash 2 grudzień 2002
Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew
Część 2 Kanalizacja sanitarna projektowanie układu i obliczenia
oraz w przypadku braku informacji o normę
PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania
w projektowaniu
Podejścia kanalizacyjne ndash łączą
odpływ z pionem kanalizacyjnym
Podejścia
niewentylowane - należy montować ze spadkiem wynoszącym od 2 do 15
wentylowane ndash można zastosować tu mniejsze spadki zgodnie z przywołaną normą ale wymagają dodatkowego przewodu wentylującego
Najczęściej projektuje się podejścia niewentylowane Ich długość w typowym rozwiązaniu stosowanym w Polsce nie powinna przekraczać 30 m a w przypadku miski ustępowej 10 m po długości przewodu
W przypadku dłuższych podejść albo zwiększa się średnicę albo projektuje się podejścia wentylowane za pomocą np zaworoacutew napowietrzających
Nowa norma wprowadza cztery typy systemoacutew kanalizacyjnych jakie można spotkać w poszczegoacutelnych krajach Unii Europejskiej
W Polsce stosuje się tradycyjnie system I
System Nazwa Cechy
I
System pojedynczego pionu
z podejściami częściowo
wypełnionymi
bull jeden pion kanalizacyjny
bull wypełnienie przewodoacutew 50
II
System pojedynczego pionu
z podejściami o mniejszej
średnicy
bull jeden pion kanalizacyjny
bull wypełnienie przewodoacutew 70
III
System pojedynczego pionu
z podejściami całkowicie
wypełnionymi
bull jeden pion kanalizacyjny
bull wypełnienie przewodoacutew 100
bull każde urządzenie podłączone
oddzielnie do pionu
IV System oddzielnych pionoacutew
kanalizacyjnych
bull dwa piony ndash jeden odprowadzający
ścieki czarne z ustępoacutew spłukiwanych
i pisuaroacutew i drugi odprowadzający
pozostałe ścieki
bull wypełnienie przewodoacutew jak dla
systemoacutew I II lub III
Średnice nominalne podejść pojedynczych dobiera się w zależności od typu przyłączonego przyboru sanitarnego lub urządzenia w typowych
rozwiązaniach w Polsce wg tabeli Urządzenie DN [mm]
Umywalka bidet 40
Zlewozmywak
zmywarka pralka
wanna natrysk 50
Miska ustępowa 100
Minimalna średnica podejścia pojedynczego zdeterminowana jest przez jego długość wysokość spadania i ilość zmian kierunku zgodnie z tabelą
DN Lmax
[m] H [m]
trzy zmiany
kierunku
40
50 30 lt10
70 50 lt10
100 50 lt30
H
L
Jeśli powyższe wymiary są przekroczone lub istnieje konieczność zastosowania więcej niż trzech zmian kierunku prowadzenia przewodoacutew należy wybrać kolejną większą średnicę nominalną
Średnice nominalne podjeść zbiorowych
Zależą od natężenia przepływu ściekoacutew w projektowanym
podejściu i od zastosowanego systemu Wybierając system
należy kierować się dostępnymi na rynku przyborami trudno
bowiem wyobrazić sobie podłączanie przyboru sanitarnego
z odpływem np 40mm do przewodu o średnicy mniejszej
Utrudniałoby to swobodny odpływ ściekoacutew z tego przyboru
Natężenie przepływu ściekoacutew sanitarnych Qww
wyznacza się dla danego odcinka instalacji zgodnie
z zależnością
]sl[DUKQww
gdzie K ndash wspoacutełczynnik częstości
DU ndash odpływ jednostkowy [ls] z urządzenia
UWAGA Qww DUmax jeśli nie to Qww = DUmax
Odpływy jednostkowe DU
Odpływy jednostkowe DU -cd
Typowe wspoacutełczynniki częstości K
Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia
z przewodami odpływowymi Piony kanalizacyjne należy prowadzić bez zmiany średnicy i kierunku na całej długości w szachtach sanitarnych
U podstawy każdego pionu przed przejściem w przewoacuted odpływowy należy zamontować otwoacuter rewizyjny (czyszczak) umożliwiający dostęp do wnętrza przodu
W przypadku kanalizacji sanitarnej każdy pion musi być wentylowany w celu wyroacutewnania ciśnienia w instalacji
Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia
z przewodami odpływowymi Wentylację pionu zapewnia
przewoacuted wentylacyjny zakończony rurą wywiewną wyprowadzoną ponad połać dachu
zawoacuter napowietrzający ndash rozwiązanie dozwolone do stosowania w przypadku braku możliwości wyprowadzenia pionu ponad dach można takie rozwiązanie stosować przy spełnieniu następujących warunkoacutew
piony mają wysokość 4 do 5 kondygnacji
ostatni pion licząc od najdalszego w stosunku do kanału oraz co piąty w budynku jest zakończony rurą wywiewną
Elementy pionu kanalizacyjnego
troacutejniki doprowadzające ścieki z podejść kanalizacyjnych
czyszczak prze zmianą kierunku prowadzenia ściekoacutew ndash około 05 nad posadzką przed przejściem w przewoacuted odpływowy
rura prosta o niezmiennej średnicy na całej długości
zawoacuter napowietrzający lub rura wywiewna
W systemie kanalizacji sanitarnej wyroacuteżnić można
piony z wentylacją głoacutewną ndash zakończone rurą wywiewną lub zaworem napowietrzającym
piony z wentylacją obejściową ndash piony z dodatkowym przewodem wentylacyjnym prowadzonym obok pionu spustowego i połączonym z rurą wywiewną
Średnica pionu zależy od wybranego systemu wentylacji i obliczonego natężenia przepływu ściekoacutew dla całego pionu
Należy pamiętać o tym że minimalna średnica pionu nie może być mniejsza od średnicy największego podejścia
W typowych rozwiązaniach w Polsce minimalna średnica pionu wynosi 70mm a dla pionoacutew prowadzących ścieki z misek ustępowych 100mm
Oczywiście w tabelach należy sprawdzić czy średnicy nie należy zwiększyć ze względu na obliczoną wartość Qww
Piony z wentylacją głoacutewną
Piony z wentylacją obejściową
Przewody odpływowe
(poziomy kanalizacyjne)
Wśroacuted przewodoacutew odpływowych wyroacuteżniamy przewoacuted głoacutewny oraz przewody drugorzędne Każdy przewoacuted drugorzędny powinien być oddzielnie podłączony do głoacutewnego pod kątem 45deg
Wszystkie przewody prowadzone są najkroacutetszą drogą przeważnie wzdłuż przegrody budowlanej oraz koniecznie z zachowaniem odpowiedniego spadku
Przewody odpływowe
(poziomy kanalizacyjne)
Spadek powinien być jednakowy na całej długości co zapewnia samooczyszczanie się przewodu
Przyjęte jest że rury układa się kielichem w kierunku przeciwnym do spływu ściekoacutew
Rewizje kanalizacyjne powinno się montować
co 15 m na rurach średnicy od 100 do 150 mm
przed każdym uskokiem poziomu
Rury prowadzone przez murowane ścianki muszą być ułożone prostopadle do przegrody
Na przewody z tworzyw sztucznych powinno się w miejscach przejść dodatkowo nałożyć tuleje ochronne Umożliwią one rurom pewien ruch zabezpieczając instalację przed uszkodzeniami mechanicznymi
Przestrzeń pomiędzy tuleją a rurą powinno się zabezpieczyć izolacją
Jeśli przewody kanalizacyjne z tworzyw sztucznych układane są w sąsiedztwie przewodoacutew wydzielających ciepło powinny być osłonięte otulinami izolacyjnymi w celu zabezpieczenia przed przegrzewaniem
Przewody poziome i przykanaliki powinny być ułożone poniżej strefy przemarzania gruntu czyli na głębokości 80-140 cm zależnie od regionu kraju
Jeśli przewody prowadzone są w pomieszczeniach w ktoacuterych temperatura może spadać poniżej 0degC muszą być odpowiednio zabezpieczone przed przemarzaniem
Dla przewodoacutew prowadzonych na zewnątrz budynku należy pamiętać że warstwa gruntu pokrywającego rury kanalizacyjne powinna być o 10-20 cm większa od głębokości przemarzania gruntu jeśli przewody układa się wyżej to powinny być zaizolowane termicznie
Rury kanalizacyjne układane na zewnątrz budynku powinny być oddalone
od innych przewodoacutew co najmniej
15 m od przewodoacutew gazowych i wodociągowych
08 m od kabli energetycznych
05 m od kabli telekomunikacyjnych
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qww z uwzględnieniem następujących zasad
1 dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 05
2 dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 07
3 minimalna prędkość przepływu ściekoacutew wynosi 07 ms stąd
wynika prowadzenie przewodoacutew z odpowiednim do średnicy
spadkiem w kierunku sieci zewnętrznej
4 minimalna średnica przewodu zewnętrznego wynosi 010m
a przykanalika 015m
Dobierając średnice przewodoacutew odpływowych należy stosować
tabelę z wartościami natężenia przepływu Q0 i prędkości
przepływu v0 dla przewodoacutew o przekroju kołowym przy
pełnym wypełnieniu i wykres Manninga
=QQ0
=vv0
hd
Q
v
(hd)
1
23
4
Przykład obliczeniowy Obliczeniowe natężenie sciekoacutew sanitarnych wynosi Qww= 50 ls Na podstawie tabeli 1 QwwQ0 = 50 2014 = 025 Z wykresu odczytujemy
V = 085V0 = 085114 = 097 ms przy napełnieniu hd = 037
Zakresy dopuszczalnych spadkoacutew przewodoacutew odpływowych
DN 0100 m ndash i = 20 - 100
DN 0150 m ndash i = 15 - 150
Urządzenia dodatkowe w kanalizacji sanitarnej
W przypadku odprowadzania ściekoacutew bytowo gospodarczych do zewnętrznej sieci typu ogoacutelnospławnego w pomieszczeniach położonych na najniższych kondygnacjach w budynku może dojść do zalania spowodowanego wstecznym przepływem ściekoacutew w wyniku intensywnych opadoacutew deszczu Dlatego też w tego typu instalacjach na przewodach kanalizacyjnych odprowadzających ścieki z pomieszczeń na najniższej kondygnacji stosować należy zasuwy burzowe ktoacutere chronią instalację przed przepływem zwrotnym
Materiały w kanalizacji sanitarnej
Instalacja kanalizacyjna może być wykonana z roacuteżnych materiałoacutew ale
zawsze rury i połączenia powinny być szczelne i odporne na korozję
Obecnie najpopularniejszym materiałem używanym do budowy instalacji
wewnętrznej jest tworzywo sztuczne Rury kanalizacyjne produkuje się z
polipropylenu (PP)
roacuteżnych odmian polichlorku winylu (PVC)
Polietylenu wysokiej gęstości (PE-HD)
żywicy poliestrowej wzmacnianej włoacuteknem szklanym (GRE)
Innymi materiałami stosowanymi w kanalizacji sanitarnej są
żeliwo
kamionka
beton
Kanalizacja deszczowa
Odprowadza wody opadowe z dachoacutew i terenoacutew przyległych do nieruchomości (podjazdy tarasy parkingi itp)
Projektowanie kanalizacji deszczowej odbywa się w oparciu o normę
PN ndash EN 12056 ndash 3 grudzień 2002
Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew
Część 3 Przewody deszczowe Projektowanie układu i obliczenia
oraz w przypadku braku informacji o normę
PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania w projektowaniu
Odprowadzanie wody z dachu stromego
W przypadku dachoacutew budynkoacutew niskich (do 5 kondygnacji) ktoacutere mają odpowiednie nachylenie (przyjmuje się że powyżej 8) najczęstszym sposobem odprowadzania wody deszczowej jest zastosowanie systemu rynnowego
Zadaniem deszczowej instalacji kanalizacyjnej jest zebranie wody z dachu i odprowadzenie jej do sieci kanalizacji deszczowej lub do gruntu System rynnowy polega na naturalnym (grawitacyjnym) spływie woacuted po połaci dachowej skąd jest przejmowana przez system rur System ten roacutewnież pracuje grawitacyjnie Umowną granicą instalacji deszczowej jest wylewka z ktoacuterej woda może być skierowana do sieci kanalizacji deszczowej (ogoacutelnospławnej) lub na grunt
Podstawowe elementy
instalacji kanalizacji deszczowej
Rynny - przewody o przekroju otwartym (okrągłym prostokątnym eliptycznym trapezowym okapowym) biegnące wzdłuż krawędzi dachu Zadaniem rynien jest zebranie wody opadowej Rynny prowadzone są z lekkim spadkiem w kierunku narożnikoacutew budynku dzięki czemu woda nie wylewa się za krawędzie tylko płynie w kierunku rur spustowych
Instalacja kanalizacji deszczowej składa się z następujących elementoacutew
Rury spustowe ndash pionowe odcinki przewodoacutew o przekroju zamkniętym (najczęściej okrągłym lub prostokątnym) Zadaniem rur spustowych jest zebranie wody płynącej rynnami i odprowadzenie ich poza budynek
Odpływy ndash elementy za pomocą ktoacuterych rynny przechodzą w rury spustowe Odpływ jest odcinkiem rynny w ktoacuterym wykonany jest obrobiony otwoacuter odpowiedniego kształtu pozwalający na włączenie rury spustowej Można wyroacuteżnić odpływy przelotowe oraz odpływy końcowe ( na narożnikach pomieszczeń) Pozwalają na mocowanie rur spustowych
Narożniki do rynien ndash umożliwiają połączenie rynien w narożnikach budynku Właściwy montaż narożnikoacutew jest bardzo ważny dla właściwej pracy rynien (ruchoacutew pod wpływem temperatury) Wylewki ndash kształtki ktoacuterymi kończy się rura spustowa Wylewka może być włą- czona do kanalizacji deszczowej bądź znajdować się nad gruntem
Łączniki do rynien - złączki zwykłe uszczelkowe i korekcyjne Ponieważ montaż rynien wymaga pozostawiania tzw dylatacji (odstępoacutew) złączki korekcyjne lub uszczelkowe umożliwiają wykonanie takich połączenia z dylatacją
Łączniki do rur spustowych - kolana troacutejniki redukcje mufy mufy redukcyjne Mufy służą do włączania rur spustowych do odpływoacutew zadaniem muf redukcyjnych jest połączenie rury spustowej i odpływu o roacuteżnych średnicach Kolana pozwalają na zmianę kierunku rury spustowej Troacutejniki umożliwiają włączanie do rur spustowych wyposażenia dodatkowego
Haki i obejmy - zadaniem tych elementoacutew jest mocowanie rynien i rur spustowych do dachoacutew i ścian
Elementy wykończeniowe i dodatkowe -
zadaniem tych elementoacutew jest wykończenie
systemu lub uzupełnienie jego pracy
Przykładami mogą tu być
dekiel służący do zakończenia rynny
filtr siatkowy montowany na rurze
spustowej zatrzymujący
zanieczyszczenia
czyszczak (rewizja) umożliwiający
przegląd i czyszczenie rury spustowej
(na zdjęciu)
odprowadzenie do kanalizacji deszczowej
Jednym ze sposoboacutew odprowadzenia wody jest podłączenie systemu rynnowego do kanalizacji deszczowej
Woacutewczas na dolnym odcinku rury spustowej mniej więcej 03-08 m ponad terenem należy zamontować rewizję (czyszczak) Rewizja ma wewnątrz kratkę na ktoacuterej zbierają się liście i inne zanieczyszczenia spływające z rynny
Rura spustowa z rewizją przyłączona jest do przewodoacutew odpływowych a te łączą się z kanalizacją Średnica przewodoacutew musi być co najmniej roacutewna średnicy rur spustowych i najczęściej wynosi 100-150 mm Głębokość na jakiej powinno się układać rury zależy od strefy przemarzania i wynosi 1-14 m System taki nie ma blokady przedostawania się zapachoacutew dlatego lepiej nie podłączać go do kanalizacji ogoacutelnospławnej
Innym sposobem odprowadzenia wody bezpośrednio do kanalizacji jest podłączenie rury spustowej do osadnika rynnowego Wyposażony jest on w klapkę ktoacutera stanowi blokadę zapachową i wyciągany kosz w ktoacuterym gromadzą się większe zanieczyszczenia takie jak liście
Gdy brak sieci kanalizacji deszczowej lub ogoacutelnospławnej woda deszczowa powinna być bezpiecznie rozprowadzona po terenie posesji ale tak żeby nie spływała na sąsiednie działki
Odprowadzanie wody z dachu
płaskiego
W przypadku dachoacutew budynkoacutew wysokich (powyżej 5 kondygnacji) oraz dachoacutew o małym nachyleniu (przyjmuje się że poniżej 8) najczęstszym sposobem odprowa-dzania wody deszczowej jest system odwadniania oparty na wpustach dachowych
Wpusty dachowe pełnią rolę dachowych odwodnień punkto-wych tzn zbierają wodę z pewnej powierzchni w jednym punkcie
Odprowadzanie wody z dachu
płaskiego Woda jest odprowadzana do rury spustowej biegnącej wewnątrz budynku a stamtąd do kanalizacji deszczowej lub poza budynek do gruntu Aby odwodnienie dachu płaskiego pracowało prawidłowo wpust powinien znaleźć się w najniższym punkcie dachu a spadek w jego kierunku powinien wynosić co najmniej 3 Oproacutecz zasadniczego wpustu powinien być wpust awaryjny ktoacutery przejmie wodę w przypadku zatkania wpustu głoacutewnego Na dachu powinna być co najmniej jedna para wpustoacutew Zasady projektowania moacutewią że wpusty należy rozmieszczać co 25 m
Obliczanie kanalizacji deszczowej
Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qr (qd) [ls]
rAC
10000
IAQr
gdzie ψ lub C ndash wspoacutełczynnik spływu przyjmowany wg nowej normy jako 10 (w starej zależny od nachylenia dachu i rodzaju powierzchni odwadnianej)
A ndash efektywna powierzchnia dachu lub powierzchnia odwadniana [m2]
I ndash w starej normie miarodajne natężenie deszczu [l(sha)] przyjmowane I 300 l(sha)
r ndash natężenie opadoacutew atmosferycznych [l(sm2)] przyjmowane albo na podstawie danych statystycznych albo wg tabeli 1 w nowej normie po przemnożeniu przez wspoacutełczynnik ryzyka podany w tabeli 2
Wymiarowanie rynien i rur spustowych
1 Przewody spustowe ndash średnicę należy dobrać tak aby obliczona wartość odpływu ściekoacutew Qr nie przekraczała wartości Qrmax (qdmax) a powierzchnia odwadniana A powierzchni Amax zestawionych w tabeli w normie PN ndash 92B ndash 01707
2 Wg starej normy rynny powinny mieć średnice minimum 150 mm (dotyczy to budynkoacutew wielorodzinnych)
Efektywna
powierzchnia dachu
odwadniana przez
rynnę A [m2]
Szerokość rynny [mm] Średnica rury
spustowej [mm]
poniżej 20 70 50
20 ndash 57 100 (lub 125) 70
57 ndash 97 125 100
97 - 170 150 100
170 - 243 180 125
Dla budynkoacutew jednorodzinnych średnice rynien i przewodoacutew spustowych można określić w oparciu o efektywną powierzchnię dachu wg tabeli
Średnice poziomoacutew i przykanalikoacutew
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qr z uwzględnieniem następujących zasad
a) dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 07
b) dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 09
c) i d) jak dla kanalizacji sanitarnej
Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej
Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qt (qog) [ls]
Qww ndash natężenie odpływu ściekoacutew sanitarnych
Qr ndash natężenie odpływu ściekoacutew deszczowych
Kanalizacja ogoacutelnospławna to ten fragment ktoacutery odprowadza i ścieki sanitarne i deszczowe do zewnętrznej sieci ogoacutelnospławnej
rwwt QQQ
Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się z uwzględnieniem następujących zasad
a) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt spełnione powinny być warunki
a) i b) jak dla ściekoacutew deszczowych
b) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt obliczeniowa prędkość przepływu
ściekoacutew nie może przekraczać wartości dopuszczalnej ktoacutera wynosi
80 ms ndash dla rur żeliwnych i innych metalowych
40 ms ndash dla rur kamionkowych betonowych i z tworzyw sztucznych
c) dla odpływu tylko ściekoacutew sanitarnych Qww prędkość przepływu
ściekoacutew nie może być mniejsza od vmin = 07 ms
bullRynny z PVC-U
bullRynny z blachy aluminiowej
bullRynny miedziane
bullRynny z blachy stalowej
bullRynny cynkowo-tytanowe
Przekroje rynien a b c) poacutełokragłe d) trapezowy e f) trapezoidalny g) prostokatny h) poacutełokragły leacy
Rodzaje rynien a) okapowa b) koszowa c) gzymsowa d) leacy
INSTALACJE WIELOSTREFOWE
Rys Schemat wielostrefowej wewnętrznej instalacji wodociągowej układ stref z rozdziałem goacuternym
1pompa z silnikiem elektrycznym zasilająca zbiornik goacuterny otwarty trzeciej strefy 2 pompa z silnikiem elektrycznym zasilająca zbiornik goacuterny otwarty drugiej strefy 3 pompa z silnikiem elektrycznym zasilająca zbiornik goacuterny otwarty pierwszej strefy 4 pion zasilający zbiornik goacuterny otwarty pierwszej strefy 5zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym ( pierwszej strefy) 6 przewoacuted rozdzielczy goacuterny ( pierwszej strefy) 7 pion wodociągowy (pierwsza
strefa) 8 odgałęzienie 9 zawoacuter czerpalny 10 pion zasilający zbiornik goacuterny otwarty (drugiej strefy) 11 zbiornik goacuterny otwarty z zaworem pływakowym (druga strefa) 12przewoacuted rozdzielczy goacuterny (druga strefa) 13 pion zasilający zbiornik goacuterny otwarty(trzecia strefa) 14 zbiornik goacuterny
otwarty z zaworem pływakowym (trzecia strefa) 15 przewoacuted rozdzielczy goacuterny (trzecia strefa)
INSTALACJE WIELOSTREFOWE
Schemat wielostrefowej wewnętrznej instalacji wodociągowej Układ stref pierścieniowy z jednym przewodem zasilającym
1 przewoacuted zasilający zbiorniki goacuterne pierwszej drugiej i trzeciej strefy 2 zbiornik goacuterny otwarty pierwszej strefy 3 zawoacuter 4 instalacja pierścieniowa pierwszej strefy 5 zbiornik goacuterny otwarty drugiej strefy 6 zawoacuter 7 instalacja pierścieniowa drugiej strefy 8 zbiornik goacuterny otwarty trzeciej strefy 9 zawoacuter czerpalny 10 instalacja pierścieniowa trzeciej strefy 11 odgałęzienie 12 zawoacuter czerpalny13
pompa z silnikiem elektrycznym
GŁOacuteWNE ZASADY PROWADZENIA INSTALACJI WODOCIĄGOWYCH
roacutewnolegle i prostopadle do ścian i stropoacutew
z jak najmniejszą ilością załamań
po trasach najkroacutetszych
przy wewnętrznych ścianach budynku
przejścia rur przez przegrody należy wyposażyć w tuleje ochronne
Instalacje zimnej i ciepłej wody mogą być rozprowadzone w następujący sposoacuteb
natynkowo ndash czyli po wierzchu ścian i przegroacuted budowlanych
w bruzdach ściennych
w szlichcie podłogowej
w pionowych szachtach i kanałach ściennych
SPOSOBY PROWADZENIA INSTALACJI
Prowadzenie instalacji w piwnicach i pod stropami
Prowadzenie rur w korytkach gdzie wydłużenia są kompensowane poprzez wyboczanie się rur
Prowadzenie rur z odgałęzieniami na łupinach wsporczych
Prowadzenie pionoacutew w szachtach instalacyjnych
Prowadzenie oraz mocowanie pionoacutew
w szachtach instalacyjnych
Układ troacutejnikowy Układ rozdzielaczowy
UKŁAD TROacuteJNIKOWY
Prowadzenie rur instalacji wodociągowej w układzie troacutejnikowym
Sposoacuteb prowadzenia przewodoacutew w węźle
sanitarnym
UKŁAD TROacuteJNIKOWY
UKŁAD TROacuteJNIKOWY
UKŁAD ROZDZIELACZOWY
Prowadzenie rur instalacji wodociągowej w układzie rozdzielaczowym
UKŁAD ROZDZIELACZOWY
UKŁAD OBWODOWY
Podpora stała
Podpora przesuwna
Przykład prowadzenia pionu instalacyjnego bez kompensatoroacutew z uwzględnieniem wyboczenia (linią przerywaną oznaczono przykładowy przewidywany kształt pionu po osiągnięciu temperatury czynnika roboczego)
Oznaczenia PP - podpora przesuwnaPS - podpora stała
ELEMENTY INSTALACJI WODOCIĄGOWYCH
Elementy instalacji wodociągowych
Przyłącze wodociągowe
Zestaw wodomierza głoacutewnego
Filtr wody zawoacuter antyskażeniowy zawory odcinające (armatura)
Przewody rozdzielcze (rozprowadzające)
Przewody pionowe (piony wodociągowe)
Przewody w pomieszczeniach sanitarnych (połączenia od pionu do punktoacutew czerpalnych)
Punkty czerpalne (baterie czerpalne i zawory)
Przyłącza do budynku 1-linia zabudowy 2- linia rozgraniczająca 3-sieć wodociągowa 4-sieć kanalizacyjna 5-zestaw wodomierzowy 6-studzienka rewizyjna
Sposoacuteb przeprowadzenia przewodu przez ścianę zewnętrzną
Podział wodomierzy
W obudowie
zamkniętej Z wyjmowaną
wstawką
pomiarową
instalowane
poziomo
kolanowe
Podział wodomierzy
1 Wodomierz działający na zasadach mechanicznych przeznaczony do wody
a) zimnej o temperaturze od 0 degC do 30 degC
b) ciepłej o temperaturze od 30 degC do 90 degC
c) gorącej o temperaturze od 30 degC do 130 degC albo od 30 degC do 180 degC
2 Wodomierz działający na zasadach elektronicznych lub mechanicznych z urządzeniami elektronicznymi albo bez przeznaczony do wody zimnej o temperaturze od 0 degC do 30 degC
Wodomierze mieszkaniowe (JS) Wodomierz powinien być zamontowany w położeniu roboczym zgodnie z oznakowaniem umieszczonym na wodomierzu przez producenta H - oznacza pozycję pracy wodomierza w poziomie V - oznacza pozycję pracy wodomierza w pionie Litera znajdująca się na tarczy wodomierza A B C lub D - oznacza klasę obciążeń wodomierza
Wodomierz sprzężony roacutewnolegle 1-wodomierz głoacutewny śrubowy 2-wodomierz boczny skrzydełkowy 3-zawoacuter zmiennego obciążenia
1 Wodomierze działające na zasadach mechanicznych przeznaczone do wody charakteryzują następujące strumienie
1) maksymalny strumień objętości (Qmax)
2) nominalny strumień objętości (Qn)
3) pośredni strumień objętości (Qt)
4) minimalny strumień objętości (Qmin)
2 Stosunek QmaxQn powinien wynosić 2
3 Rozroacuteżnia się cztery klasy metrologiczne wodomierzy klasa A klasa B klasa C klasa D
4 Klasy metrologiczne wodomierzy w zależności od wartości stosunku QminQn i QtQn
Q (q)-strumień objętości - objętość wody przepływającej przez wodomierz w przyjętej jednostce czasu
Qmax (qmax) -maksymalny strumień objętości - największy strumień objętości przy ktoacuterym wodomierz może pracować w kroacutetkim czasie bez uszkodzenia i przekroczenia błędoacutew granicznych dopuszczalnych oraz wartości maksymalnej straty ciśnienia
Qn (qn) nominalny strumień objętości - strumień objętości roacutewny połowie maksymalnego strumienia objętości przy ktoacuterym wodomierz może pracować przy przepływie ciągłym lub przerywanym i jego wskazania mieszczą się w granicach błędoacutew granicznych dopuszczalnych
Qt (qt) pośredni strumień objętości - strumień objętości dzielący zakres obciążeń pomiarowych na przedział goacuterny i dolny przy ktoacuterym błąd graniczny dopuszczalny zmienia wartość
Qmin (qmin ) minimalny strumień objętości- strumień objętości powyżej ktoacuterego wskazania wodomierza nie powinny przekraczać błędoacutew granicznych dopuszczalnych
Zakres obciążeń pomiarowych wodomierza - zakres strumienia objętości wodomierza zawarty między maksymalnym strumieniem objętości a minimalnym strumieniem objętości
Krzywa błędoacutew wodomierza
Błędy graniczne dopuszczalne wodomierzy plusmn 2 - w przedziale goacuternym zakresu obciążeń (qt q qmax)
plusmn 5 - w przedziale goacuternym zakresu obciążeń (qmin q qt)
Lokalizacja wodomierza
Doboacuter wodomierza
Aby dobrać wodomierz należy
ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe
ustalić umowny przepływ obliczeniowy dla wodomierza qw m3h
qw = 2 q
Doboacuter wodomierza
Doboacuter wodomierza
dla dobranego wodomierza ustalić w oparciu o dane producenta wodomierzy stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez wodomierz
Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem
PN-EN 1717 - Ochrona przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody w instalacjach wodociągowych i ogoacutelne wymagania dotyczące urządzeń zapobiegających zanieczyszczaniu przez przepływ zwrotny
Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem
Podział płynoacutew ktoacutere mają lub mogą mieć kontakt z wodą do picia
Kategoria 1
Woda wypływająca bezpośrednio z sieci wodociągowej przeznaczona do użytkowania przez człowieka do celoacutew konsumpcyjnych
Kategoria 2
Płyn nie stanowiący bakteriologicznego lub toksycznego zagrożenia dla człowieka
Kategoria 3
Płyn stanowiący pewne zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność co najmniej jednej substancji toksycznej lub bardzo toksycznej o LD50gt200 mgkg wagi ciała
Kategoria 4
Płyn stanowiący pewne zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność co najmniej jednej substancji toksycznej lub bardzo toksycznej o LD50200 mgkg wagi ciała lub też co najmniej jednej substancji radioaktywnej mutagennej lub rakotwoacuterczej
Kategoria 5
Płyn stanowiący zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność substancji mikrobiologicznych bądź wirusowych
Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem
Przepływ zwrotny wywołany spadkiem ciśnienia w sieci wodociągowej
Potencjalne źroacutedła zanieczyszczenia wody wodociągowej
XY
1- sieć wodociągowa
2- urządzenie zabezpieczające
X-rodzina zabezpieczenia
Y-typ zabezpieczenia
Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody
Aby dobrać zabezpieczenie należy
określić kategorię płynu
określić rodzaj zabezpieczenia wg normy
ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe
dobrać zawoacuter zwracając uwagę na średnicę wodomierza
Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody
dla dobranego zaworu ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez zawoacuter
Filtr
Doboacuter filtra
Aby dobrać filtr należy
ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe
dobrać filtr zwracając uwagę na średnicę wodomierza i zaworu antyskażeniowego
Doboacuter filtra
dla dobranego filtra ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez filtr
INSTALACJE KANALIZACYJNE
Rodzaje instalacji kanalizacyjnych
1 Kanalizacja sanitarna (bytowo ndash gospodarcza)
2 Kanalizacja deszczowa
3 Kanalizacja technologiczna
ścieki przed wprowadzeniem do kanalizacji
sanitarnej wymagają wstępnego oczyszczenia w
specjalnych urządzeniach
Odprowadzenie ściekoacutew z nieruchomości może być
realizowane na dwa sposoby
systemem ogoacutelnospławnym (zbiorczym)
lub systemem rozdzielczym
Kanalizacja ogoacutelnospławna odprowadza zaroacutewno ścieki
sanitarne (bytowe) jak i deszczowe
W kanalizacji rozdzielczej ścieki sanitarne i deszczowe
odprowadzane są rozdzielnie
Schemat kanalizacji ogoacutelnospławnej
KS1 KS2
Kanał ogoacutelnospławny
RD1 RD2
linia regulacyjna
ST1
ST2
Schemat kanalizacji rozdzielczej
KS1 KS2
Kanał sanitarny
Kanał deszczowy
RD1 RD2
linia regulacyjnaST1
ST2
SD1
SD2
Podział instalacji kanalizacyjnej
Instalację kanalizacyjną można podzielić na
zewnętrzną (na terenie nieruchomości lecz poza budynkiem)
wewnętrzną (w budynku)
Podział ten wydaje się oczywisty ale jest istotny przy doborze materiału instalacyjnego - nie każdy materiał sprawdzający się wewnątrz nadaje się do stworzenia instalacji zewnętrznej
Granicą między instalacją wewnętrzną a zewnętrzną jest tzw czyszczak głoacutewny (rewizja głoacutewna)
Przewody domowej
instalacji kanalizacyjnej
Przykanalik (przyłącze kanalizacyjne) ndash jest to odcinek ktoacutery łączy kanalizację na terenie nieruchomości z siecią kanalizacyjną
Najczęściej przykanalik włączany jest do studzienki (rewizyjnej lub włazowej) ktoacutera stanowi uzbrojenie sieci Możliwe jest też przyłączenie przez wpust boczny lub złącze siodłowe
Przewody domowej
instalacji kanalizacyjnej
Przykanaliki oznaczane są znakami informacyjnymi Na znaku podana jest średnica (w mm) spadek przyłącza (w promilach) oraz jego długość (w m) Granicą między siecią a instalacją jest położona w pobliżu granicy nieruchomości pierwsza studzienka licząc od strony budynku
Sieć i przykanalik
w przypadku istnienia studzienki rewizyjnej
przykanalikstudzienka rewizyjna
linia
reg
ulac
yjnastudzienka kanalizacyjna
sieć kanalizacyjna
budy
nek
instalacja
zewnętrzna
Sieć i przykanalik
w przypadku braku studzienki rewizyjnej (wg nowych przepisoacutew w przypadku braku studzienki rewizyjnej
przykanalik to odcinek biegnący od granicy budynku do granicy
nieruchomości)
linia
reg
ulac
yjnastudzienka kanalizacyjna
sieć kanalizacyjna
budy
nek
przykanalik
sieć kanalizacyjna
Instalacja kanalizacyjna składa się z 1 poziomoacutew (przewodoacutew odpływowych) ndash są to przewody
prowadzone z odpowiednim spadkiem ktoacutere odprowadzają
ścieki z pionoacutew wpustoacutew podłogowych itp do przykanalika
lub sieci zewnętrznej
2 pionoacutew (przewodoacutew spustowych) ndash są to przewody prowadzone
przez jedną lub kilka kondygnacji odprowadzające ścieki
z podejść kanalizacyjnych wpustoacutew dachowych lub rynien
do przewodoacutew odpływowych
3 podejść kanalizacyjnych ndash przewody odprowadzające ścieki
z przyboroacutew i urządzeń sanitarnych do pionoacutew lub poziomoacutew
kanalizacyjnych
podejścia pojedyncze
podejścia zbiorowe
Kanalizacja sanitarna grawitacyjna
Odprowadza wodę zanieczyszczoną (ścieki) w wyniku jej wykorzystania odpływającą z ustępoacutew spłukiwanych natryskoacutew wanien bidetoacutew zlewoacutew umywalek wpustoacutew podłogowych i innych urządzeń występujących w gospodarstwie domowym
Projektowanie kanalizacji sanitarnej odbywa się w oparciu o normę
PN ndash EN 12056 ndash 2 grudzień 2002
Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew
Część 2 Kanalizacja sanitarna projektowanie układu i obliczenia
oraz w przypadku braku informacji o normę
PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania
w projektowaniu
Podejścia kanalizacyjne ndash łączą
odpływ z pionem kanalizacyjnym
Podejścia
niewentylowane - należy montować ze spadkiem wynoszącym od 2 do 15
wentylowane ndash można zastosować tu mniejsze spadki zgodnie z przywołaną normą ale wymagają dodatkowego przewodu wentylującego
Najczęściej projektuje się podejścia niewentylowane Ich długość w typowym rozwiązaniu stosowanym w Polsce nie powinna przekraczać 30 m a w przypadku miski ustępowej 10 m po długości przewodu
W przypadku dłuższych podejść albo zwiększa się średnicę albo projektuje się podejścia wentylowane za pomocą np zaworoacutew napowietrzających
Nowa norma wprowadza cztery typy systemoacutew kanalizacyjnych jakie można spotkać w poszczegoacutelnych krajach Unii Europejskiej
W Polsce stosuje się tradycyjnie system I
System Nazwa Cechy
I
System pojedynczego pionu
z podejściami częściowo
wypełnionymi
bull jeden pion kanalizacyjny
bull wypełnienie przewodoacutew 50
II
System pojedynczego pionu
z podejściami o mniejszej
średnicy
bull jeden pion kanalizacyjny
bull wypełnienie przewodoacutew 70
III
System pojedynczego pionu
z podejściami całkowicie
wypełnionymi
bull jeden pion kanalizacyjny
bull wypełnienie przewodoacutew 100
bull każde urządzenie podłączone
oddzielnie do pionu
IV System oddzielnych pionoacutew
kanalizacyjnych
bull dwa piony ndash jeden odprowadzający
ścieki czarne z ustępoacutew spłukiwanych
i pisuaroacutew i drugi odprowadzający
pozostałe ścieki
bull wypełnienie przewodoacutew jak dla
systemoacutew I II lub III
Średnice nominalne podejść pojedynczych dobiera się w zależności od typu przyłączonego przyboru sanitarnego lub urządzenia w typowych
rozwiązaniach w Polsce wg tabeli Urządzenie DN [mm]
Umywalka bidet 40
Zlewozmywak
zmywarka pralka
wanna natrysk 50
Miska ustępowa 100
Minimalna średnica podejścia pojedynczego zdeterminowana jest przez jego długość wysokość spadania i ilość zmian kierunku zgodnie z tabelą
DN Lmax
[m] H [m]
trzy zmiany
kierunku
40
50 30 lt10
70 50 lt10
100 50 lt30
H
L
Jeśli powyższe wymiary są przekroczone lub istnieje konieczność zastosowania więcej niż trzech zmian kierunku prowadzenia przewodoacutew należy wybrać kolejną większą średnicę nominalną
Średnice nominalne podjeść zbiorowych
Zależą od natężenia przepływu ściekoacutew w projektowanym
podejściu i od zastosowanego systemu Wybierając system
należy kierować się dostępnymi na rynku przyborami trudno
bowiem wyobrazić sobie podłączanie przyboru sanitarnego
z odpływem np 40mm do przewodu o średnicy mniejszej
Utrudniałoby to swobodny odpływ ściekoacutew z tego przyboru
Natężenie przepływu ściekoacutew sanitarnych Qww
wyznacza się dla danego odcinka instalacji zgodnie
z zależnością
]sl[DUKQww
gdzie K ndash wspoacutełczynnik częstości
DU ndash odpływ jednostkowy [ls] z urządzenia
UWAGA Qww DUmax jeśli nie to Qww = DUmax
Odpływy jednostkowe DU
Odpływy jednostkowe DU -cd
Typowe wspoacutełczynniki częstości K
Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia
z przewodami odpływowymi Piony kanalizacyjne należy prowadzić bez zmiany średnicy i kierunku na całej długości w szachtach sanitarnych
U podstawy każdego pionu przed przejściem w przewoacuted odpływowy należy zamontować otwoacuter rewizyjny (czyszczak) umożliwiający dostęp do wnętrza przodu
W przypadku kanalizacji sanitarnej każdy pion musi być wentylowany w celu wyroacutewnania ciśnienia w instalacji
Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia
z przewodami odpływowymi Wentylację pionu zapewnia
przewoacuted wentylacyjny zakończony rurą wywiewną wyprowadzoną ponad połać dachu
zawoacuter napowietrzający ndash rozwiązanie dozwolone do stosowania w przypadku braku możliwości wyprowadzenia pionu ponad dach można takie rozwiązanie stosować przy spełnieniu następujących warunkoacutew
piony mają wysokość 4 do 5 kondygnacji
ostatni pion licząc od najdalszego w stosunku do kanału oraz co piąty w budynku jest zakończony rurą wywiewną
Elementy pionu kanalizacyjnego
troacutejniki doprowadzające ścieki z podejść kanalizacyjnych
czyszczak prze zmianą kierunku prowadzenia ściekoacutew ndash około 05 nad posadzką przed przejściem w przewoacuted odpływowy
rura prosta o niezmiennej średnicy na całej długości
zawoacuter napowietrzający lub rura wywiewna
W systemie kanalizacji sanitarnej wyroacuteżnić można
piony z wentylacją głoacutewną ndash zakończone rurą wywiewną lub zaworem napowietrzającym
piony z wentylacją obejściową ndash piony z dodatkowym przewodem wentylacyjnym prowadzonym obok pionu spustowego i połączonym z rurą wywiewną
Średnica pionu zależy od wybranego systemu wentylacji i obliczonego natężenia przepływu ściekoacutew dla całego pionu
Należy pamiętać o tym że minimalna średnica pionu nie może być mniejsza od średnicy największego podejścia
W typowych rozwiązaniach w Polsce minimalna średnica pionu wynosi 70mm a dla pionoacutew prowadzących ścieki z misek ustępowych 100mm
Oczywiście w tabelach należy sprawdzić czy średnicy nie należy zwiększyć ze względu na obliczoną wartość Qww
Piony z wentylacją głoacutewną
Piony z wentylacją obejściową
Przewody odpływowe
(poziomy kanalizacyjne)
Wśroacuted przewodoacutew odpływowych wyroacuteżniamy przewoacuted głoacutewny oraz przewody drugorzędne Każdy przewoacuted drugorzędny powinien być oddzielnie podłączony do głoacutewnego pod kątem 45deg
Wszystkie przewody prowadzone są najkroacutetszą drogą przeważnie wzdłuż przegrody budowlanej oraz koniecznie z zachowaniem odpowiedniego spadku
Przewody odpływowe
(poziomy kanalizacyjne)
Spadek powinien być jednakowy na całej długości co zapewnia samooczyszczanie się przewodu
Przyjęte jest że rury układa się kielichem w kierunku przeciwnym do spływu ściekoacutew
Rewizje kanalizacyjne powinno się montować
co 15 m na rurach średnicy od 100 do 150 mm
przed każdym uskokiem poziomu
Rury prowadzone przez murowane ścianki muszą być ułożone prostopadle do przegrody
Na przewody z tworzyw sztucznych powinno się w miejscach przejść dodatkowo nałożyć tuleje ochronne Umożliwią one rurom pewien ruch zabezpieczając instalację przed uszkodzeniami mechanicznymi
Przestrzeń pomiędzy tuleją a rurą powinno się zabezpieczyć izolacją
Jeśli przewody kanalizacyjne z tworzyw sztucznych układane są w sąsiedztwie przewodoacutew wydzielających ciepło powinny być osłonięte otulinami izolacyjnymi w celu zabezpieczenia przed przegrzewaniem
Przewody poziome i przykanaliki powinny być ułożone poniżej strefy przemarzania gruntu czyli na głębokości 80-140 cm zależnie od regionu kraju
Jeśli przewody prowadzone są w pomieszczeniach w ktoacuterych temperatura może spadać poniżej 0degC muszą być odpowiednio zabezpieczone przed przemarzaniem
Dla przewodoacutew prowadzonych na zewnątrz budynku należy pamiętać że warstwa gruntu pokrywającego rury kanalizacyjne powinna być o 10-20 cm większa od głębokości przemarzania gruntu jeśli przewody układa się wyżej to powinny być zaizolowane termicznie
Rury kanalizacyjne układane na zewnątrz budynku powinny być oddalone
od innych przewodoacutew co najmniej
15 m od przewodoacutew gazowych i wodociągowych
08 m od kabli energetycznych
05 m od kabli telekomunikacyjnych
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qww z uwzględnieniem następujących zasad
1 dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 05
2 dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 07
3 minimalna prędkość przepływu ściekoacutew wynosi 07 ms stąd
wynika prowadzenie przewodoacutew z odpowiednim do średnicy
spadkiem w kierunku sieci zewnętrznej
4 minimalna średnica przewodu zewnętrznego wynosi 010m
a przykanalika 015m
Dobierając średnice przewodoacutew odpływowych należy stosować
tabelę z wartościami natężenia przepływu Q0 i prędkości
przepływu v0 dla przewodoacutew o przekroju kołowym przy
pełnym wypełnieniu i wykres Manninga
=QQ0
=vv0
hd
Q
v
(hd)
1
23
4
Przykład obliczeniowy Obliczeniowe natężenie sciekoacutew sanitarnych wynosi Qww= 50 ls Na podstawie tabeli 1 QwwQ0 = 50 2014 = 025 Z wykresu odczytujemy
V = 085V0 = 085114 = 097 ms przy napełnieniu hd = 037
Zakresy dopuszczalnych spadkoacutew przewodoacutew odpływowych
DN 0100 m ndash i = 20 - 100
DN 0150 m ndash i = 15 - 150
Urządzenia dodatkowe w kanalizacji sanitarnej
W przypadku odprowadzania ściekoacutew bytowo gospodarczych do zewnętrznej sieci typu ogoacutelnospławnego w pomieszczeniach położonych na najniższych kondygnacjach w budynku może dojść do zalania spowodowanego wstecznym przepływem ściekoacutew w wyniku intensywnych opadoacutew deszczu Dlatego też w tego typu instalacjach na przewodach kanalizacyjnych odprowadzających ścieki z pomieszczeń na najniższej kondygnacji stosować należy zasuwy burzowe ktoacutere chronią instalację przed przepływem zwrotnym
Materiały w kanalizacji sanitarnej
Instalacja kanalizacyjna może być wykonana z roacuteżnych materiałoacutew ale
zawsze rury i połączenia powinny być szczelne i odporne na korozję
Obecnie najpopularniejszym materiałem używanym do budowy instalacji
wewnętrznej jest tworzywo sztuczne Rury kanalizacyjne produkuje się z
polipropylenu (PP)
roacuteżnych odmian polichlorku winylu (PVC)
Polietylenu wysokiej gęstości (PE-HD)
żywicy poliestrowej wzmacnianej włoacuteknem szklanym (GRE)
Innymi materiałami stosowanymi w kanalizacji sanitarnej są
żeliwo
kamionka
beton
Kanalizacja deszczowa
Odprowadza wody opadowe z dachoacutew i terenoacutew przyległych do nieruchomości (podjazdy tarasy parkingi itp)
Projektowanie kanalizacji deszczowej odbywa się w oparciu o normę
PN ndash EN 12056 ndash 3 grudzień 2002
Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew
Część 3 Przewody deszczowe Projektowanie układu i obliczenia
oraz w przypadku braku informacji o normę
PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania w projektowaniu
Odprowadzanie wody z dachu stromego
W przypadku dachoacutew budynkoacutew niskich (do 5 kondygnacji) ktoacutere mają odpowiednie nachylenie (przyjmuje się że powyżej 8) najczęstszym sposobem odprowadzania wody deszczowej jest zastosowanie systemu rynnowego
Zadaniem deszczowej instalacji kanalizacyjnej jest zebranie wody z dachu i odprowadzenie jej do sieci kanalizacji deszczowej lub do gruntu System rynnowy polega na naturalnym (grawitacyjnym) spływie woacuted po połaci dachowej skąd jest przejmowana przez system rur System ten roacutewnież pracuje grawitacyjnie Umowną granicą instalacji deszczowej jest wylewka z ktoacuterej woda może być skierowana do sieci kanalizacji deszczowej (ogoacutelnospławnej) lub na grunt
Podstawowe elementy
instalacji kanalizacji deszczowej
Rynny - przewody o przekroju otwartym (okrągłym prostokątnym eliptycznym trapezowym okapowym) biegnące wzdłuż krawędzi dachu Zadaniem rynien jest zebranie wody opadowej Rynny prowadzone są z lekkim spadkiem w kierunku narożnikoacutew budynku dzięki czemu woda nie wylewa się za krawędzie tylko płynie w kierunku rur spustowych
Instalacja kanalizacji deszczowej składa się z następujących elementoacutew
Rury spustowe ndash pionowe odcinki przewodoacutew o przekroju zamkniętym (najczęściej okrągłym lub prostokątnym) Zadaniem rur spustowych jest zebranie wody płynącej rynnami i odprowadzenie ich poza budynek
Odpływy ndash elementy za pomocą ktoacuterych rynny przechodzą w rury spustowe Odpływ jest odcinkiem rynny w ktoacuterym wykonany jest obrobiony otwoacuter odpowiedniego kształtu pozwalający na włączenie rury spustowej Można wyroacuteżnić odpływy przelotowe oraz odpływy końcowe ( na narożnikach pomieszczeń) Pozwalają na mocowanie rur spustowych
Narożniki do rynien ndash umożliwiają połączenie rynien w narożnikach budynku Właściwy montaż narożnikoacutew jest bardzo ważny dla właściwej pracy rynien (ruchoacutew pod wpływem temperatury) Wylewki ndash kształtki ktoacuterymi kończy się rura spustowa Wylewka może być włą- czona do kanalizacji deszczowej bądź znajdować się nad gruntem
Łączniki do rynien - złączki zwykłe uszczelkowe i korekcyjne Ponieważ montaż rynien wymaga pozostawiania tzw dylatacji (odstępoacutew) złączki korekcyjne lub uszczelkowe umożliwiają wykonanie takich połączenia z dylatacją
Łączniki do rur spustowych - kolana troacutejniki redukcje mufy mufy redukcyjne Mufy służą do włączania rur spustowych do odpływoacutew zadaniem muf redukcyjnych jest połączenie rury spustowej i odpływu o roacuteżnych średnicach Kolana pozwalają na zmianę kierunku rury spustowej Troacutejniki umożliwiają włączanie do rur spustowych wyposażenia dodatkowego
Haki i obejmy - zadaniem tych elementoacutew jest mocowanie rynien i rur spustowych do dachoacutew i ścian
Elementy wykończeniowe i dodatkowe -
zadaniem tych elementoacutew jest wykończenie
systemu lub uzupełnienie jego pracy
Przykładami mogą tu być
dekiel służący do zakończenia rynny
filtr siatkowy montowany na rurze
spustowej zatrzymujący
zanieczyszczenia
czyszczak (rewizja) umożliwiający
przegląd i czyszczenie rury spustowej
(na zdjęciu)
odprowadzenie do kanalizacji deszczowej
Jednym ze sposoboacutew odprowadzenia wody jest podłączenie systemu rynnowego do kanalizacji deszczowej
Woacutewczas na dolnym odcinku rury spustowej mniej więcej 03-08 m ponad terenem należy zamontować rewizję (czyszczak) Rewizja ma wewnątrz kratkę na ktoacuterej zbierają się liście i inne zanieczyszczenia spływające z rynny
Rura spustowa z rewizją przyłączona jest do przewodoacutew odpływowych a te łączą się z kanalizacją Średnica przewodoacutew musi być co najmniej roacutewna średnicy rur spustowych i najczęściej wynosi 100-150 mm Głębokość na jakiej powinno się układać rury zależy od strefy przemarzania i wynosi 1-14 m System taki nie ma blokady przedostawania się zapachoacutew dlatego lepiej nie podłączać go do kanalizacji ogoacutelnospławnej
Innym sposobem odprowadzenia wody bezpośrednio do kanalizacji jest podłączenie rury spustowej do osadnika rynnowego Wyposażony jest on w klapkę ktoacutera stanowi blokadę zapachową i wyciągany kosz w ktoacuterym gromadzą się większe zanieczyszczenia takie jak liście
Gdy brak sieci kanalizacji deszczowej lub ogoacutelnospławnej woda deszczowa powinna być bezpiecznie rozprowadzona po terenie posesji ale tak żeby nie spływała na sąsiednie działki
Odprowadzanie wody z dachu
płaskiego
W przypadku dachoacutew budynkoacutew wysokich (powyżej 5 kondygnacji) oraz dachoacutew o małym nachyleniu (przyjmuje się że poniżej 8) najczęstszym sposobem odprowa-dzania wody deszczowej jest system odwadniania oparty na wpustach dachowych
Wpusty dachowe pełnią rolę dachowych odwodnień punkto-wych tzn zbierają wodę z pewnej powierzchni w jednym punkcie
Odprowadzanie wody z dachu
płaskiego Woda jest odprowadzana do rury spustowej biegnącej wewnątrz budynku a stamtąd do kanalizacji deszczowej lub poza budynek do gruntu Aby odwodnienie dachu płaskiego pracowało prawidłowo wpust powinien znaleźć się w najniższym punkcie dachu a spadek w jego kierunku powinien wynosić co najmniej 3 Oproacutecz zasadniczego wpustu powinien być wpust awaryjny ktoacutery przejmie wodę w przypadku zatkania wpustu głoacutewnego Na dachu powinna być co najmniej jedna para wpustoacutew Zasady projektowania moacutewią że wpusty należy rozmieszczać co 25 m
Obliczanie kanalizacji deszczowej
Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qr (qd) [ls]
rAC
10000
IAQr
gdzie ψ lub C ndash wspoacutełczynnik spływu przyjmowany wg nowej normy jako 10 (w starej zależny od nachylenia dachu i rodzaju powierzchni odwadnianej)
A ndash efektywna powierzchnia dachu lub powierzchnia odwadniana [m2]
I ndash w starej normie miarodajne natężenie deszczu [l(sha)] przyjmowane I 300 l(sha)
r ndash natężenie opadoacutew atmosferycznych [l(sm2)] przyjmowane albo na podstawie danych statystycznych albo wg tabeli 1 w nowej normie po przemnożeniu przez wspoacutełczynnik ryzyka podany w tabeli 2
Wymiarowanie rynien i rur spustowych
1 Przewody spustowe ndash średnicę należy dobrać tak aby obliczona wartość odpływu ściekoacutew Qr nie przekraczała wartości Qrmax (qdmax) a powierzchnia odwadniana A powierzchni Amax zestawionych w tabeli w normie PN ndash 92B ndash 01707
2 Wg starej normy rynny powinny mieć średnice minimum 150 mm (dotyczy to budynkoacutew wielorodzinnych)
Efektywna
powierzchnia dachu
odwadniana przez
rynnę A [m2]
Szerokość rynny [mm] Średnica rury
spustowej [mm]
poniżej 20 70 50
20 ndash 57 100 (lub 125) 70
57 ndash 97 125 100
97 - 170 150 100
170 - 243 180 125
Dla budynkoacutew jednorodzinnych średnice rynien i przewodoacutew spustowych można określić w oparciu o efektywną powierzchnię dachu wg tabeli
Średnice poziomoacutew i przykanalikoacutew
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qr z uwzględnieniem następujących zasad
a) dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 07
b) dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 09
c) i d) jak dla kanalizacji sanitarnej
Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej
Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qt (qog) [ls]
Qww ndash natężenie odpływu ściekoacutew sanitarnych
Qr ndash natężenie odpływu ściekoacutew deszczowych
Kanalizacja ogoacutelnospławna to ten fragment ktoacutery odprowadza i ścieki sanitarne i deszczowe do zewnętrznej sieci ogoacutelnospławnej
rwwt QQQ
Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się z uwzględnieniem następujących zasad
a) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt spełnione powinny być warunki
a) i b) jak dla ściekoacutew deszczowych
b) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt obliczeniowa prędkość przepływu
ściekoacutew nie może przekraczać wartości dopuszczalnej ktoacutera wynosi
80 ms ndash dla rur żeliwnych i innych metalowych
40 ms ndash dla rur kamionkowych betonowych i z tworzyw sztucznych
c) dla odpływu tylko ściekoacutew sanitarnych Qww prędkość przepływu
ściekoacutew nie może być mniejsza od vmin = 07 ms
bullRynny z PVC-U
bullRynny z blachy aluminiowej
bullRynny miedziane
bullRynny z blachy stalowej
bullRynny cynkowo-tytanowe
Przekroje rynien a b c) poacutełokragłe d) trapezowy e f) trapezoidalny g) prostokatny h) poacutełokragły leacy
Rodzaje rynien a) okapowa b) koszowa c) gzymsowa d) leacy
INSTALACJE WIELOSTREFOWE
Schemat wielostrefowej wewnętrznej instalacji wodociągowej Układ stref pierścieniowy z jednym przewodem zasilającym
1 przewoacuted zasilający zbiorniki goacuterne pierwszej drugiej i trzeciej strefy 2 zbiornik goacuterny otwarty pierwszej strefy 3 zawoacuter 4 instalacja pierścieniowa pierwszej strefy 5 zbiornik goacuterny otwarty drugiej strefy 6 zawoacuter 7 instalacja pierścieniowa drugiej strefy 8 zbiornik goacuterny otwarty trzeciej strefy 9 zawoacuter czerpalny 10 instalacja pierścieniowa trzeciej strefy 11 odgałęzienie 12 zawoacuter czerpalny13
pompa z silnikiem elektrycznym
GŁOacuteWNE ZASADY PROWADZENIA INSTALACJI WODOCIĄGOWYCH
roacutewnolegle i prostopadle do ścian i stropoacutew
z jak najmniejszą ilością załamań
po trasach najkroacutetszych
przy wewnętrznych ścianach budynku
przejścia rur przez przegrody należy wyposażyć w tuleje ochronne
Instalacje zimnej i ciepłej wody mogą być rozprowadzone w następujący sposoacuteb
natynkowo ndash czyli po wierzchu ścian i przegroacuted budowlanych
w bruzdach ściennych
w szlichcie podłogowej
w pionowych szachtach i kanałach ściennych
SPOSOBY PROWADZENIA INSTALACJI
Prowadzenie instalacji w piwnicach i pod stropami
Prowadzenie rur w korytkach gdzie wydłużenia są kompensowane poprzez wyboczanie się rur
Prowadzenie rur z odgałęzieniami na łupinach wsporczych
Prowadzenie pionoacutew w szachtach instalacyjnych
Prowadzenie oraz mocowanie pionoacutew
w szachtach instalacyjnych
Układ troacutejnikowy Układ rozdzielaczowy
UKŁAD TROacuteJNIKOWY
Prowadzenie rur instalacji wodociągowej w układzie troacutejnikowym
Sposoacuteb prowadzenia przewodoacutew w węźle
sanitarnym
UKŁAD TROacuteJNIKOWY
UKŁAD TROacuteJNIKOWY
UKŁAD ROZDZIELACZOWY
Prowadzenie rur instalacji wodociągowej w układzie rozdzielaczowym
UKŁAD ROZDZIELACZOWY
UKŁAD OBWODOWY
Podpora stała
Podpora przesuwna
Przykład prowadzenia pionu instalacyjnego bez kompensatoroacutew z uwzględnieniem wyboczenia (linią przerywaną oznaczono przykładowy przewidywany kształt pionu po osiągnięciu temperatury czynnika roboczego)
Oznaczenia PP - podpora przesuwnaPS - podpora stała
ELEMENTY INSTALACJI WODOCIĄGOWYCH
Elementy instalacji wodociągowych
Przyłącze wodociągowe
Zestaw wodomierza głoacutewnego
Filtr wody zawoacuter antyskażeniowy zawory odcinające (armatura)
Przewody rozdzielcze (rozprowadzające)
Przewody pionowe (piony wodociągowe)
Przewody w pomieszczeniach sanitarnych (połączenia od pionu do punktoacutew czerpalnych)
Punkty czerpalne (baterie czerpalne i zawory)
Przyłącza do budynku 1-linia zabudowy 2- linia rozgraniczająca 3-sieć wodociągowa 4-sieć kanalizacyjna 5-zestaw wodomierzowy 6-studzienka rewizyjna
Sposoacuteb przeprowadzenia przewodu przez ścianę zewnętrzną
Podział wodomierzy
W obudowie
zamkniętej Z wyjmowaną
wstawką
pomiarową
instalowane
poziomo
kolanowe
Podział wodomierzy
1 Wodomierz działający na zasadach mechanicznych przeznaczony do wody
a) zimnej o temperaturze od 0 degC do 30 degC
b) ciepłej o temperaturze od 30 degC do 90 degC
c) gorącej o temperaturze od 30 degC do 130 degC albo od 30 degC do 180 degC
2 Wodomierz działający na zasadach elektronicznych lub mechanicznych z urządzeniami elektronicznymi albo bez przeznaczony do wody zimnej o temperaturze od 0 degC do 30 degC
Wodomierze mieszkaniowe (JS) Wodomierz powinien być zamontowany w położeniu roboczym zgodnie z oznakowaniem umieszczonym na wodomierzu przez producenta H - oznacza pozycję pracy wodomierza w poziomie V - oznacza pozycję pracy wodomierza w pionie Litera znajdująca się na tarczy wodomierza A B C lub D - oznacza klasę obciążeń wodomierza
Wodomierz sprzężony roacutewnolegle 1-wodomierz głoacutewny śrubowy 2-wodomierz boczny skrzydełkowy 3-zawoacuter zmiennego obciążenia
1 Wodomierze działające na zasadach mechanicznych przeznaczone do wody charakteryzują następujące strumienie
1) maksymalny strumień objętości (Qmax)
2) nominalny strumień objętości (Qn)
3) pośredni strumień objętości (Qt)
4) minimalny strumień objętości (Qmin)
2 Stosunek QmaxQn powinien wynosić 2
3 Rozroacuteżnia się cztery klasy metrologiczne wodomierzy klasa A klasa B klasa C klasa D
4 Klasy metrologiczne wodomierzy w zależności od wartości stosunku QminQn i QtQn
Q (q)-strumień objętości - objętość wody przepływającej przez wodomierz w przyjętej jednostce czasu
Qmax (qmax) -maksymalny strumień objętości - największy strumień objętości przy ktoacuterym wodomierz może pracować w kroacutetkim czasie bez uszkodzenia i przekroczenia błędoacutew granicznych dopuszczalnych oraz wartości maksymalnej straty ciśnienia
Qn (qn) nominalny strumień objętości - strumień objętości roacutewny połowie maksymalnego strumienia objętości przy ktoacuterym wodomierz może pracować przy przepływie ciągłym lub przerywanym i jego wskazania mieszczą się w granicach błędoacutew granicznych dopuszczalnych
Qt (qt) pośredni strumień objętości - strumień objętości dzielący zakres obciążeń pomiarowych na przedział goacuterny i dolny przy ktoacuterym błąd graniczny dopuszczalny zmienia wartość
Qmin (qmin ) minimalny strumień objętości- strumień objętości powyżej ktoacuterego wskazania wodomierza nie powinny przekraczać błędoacutew granicznych dopuszczalnych
Zakres obciążeń pomiarowych wodomierza - zakres strumienia objętości wodomierza zawarty między maksymalnym strumieniem objętości a minimalnym strumieniem objętości
Krzywa błędoacutew wodomierza
Błędy graniczne dopuszczalne wodomierzy plusmn 2 - w przedziale goacuternym zakresu obciążeń (qt q qmax)
plusmn 5 - w przedziale goacuternym zakresu obciążeń (qmin q qt)
Lokalizacja wodomierza
Doboacuter wodomierza
Aby dobrać wodomierz należy
ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe
ustalić umowny przepływ obliczeniowy dla wodomierza qw m3h
qw = 2 q
Doboacuter wodomierza
Doboacuter wodomierza
dla dobranego wodomierza ustalić w oparciu o dane producenta wodomierzy stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez wodomierz
Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem
PN-EN 1717 - Ochrona przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody w instalacjach wodociągowych i ogoacutelne wymagania dotyczące urządzeń zapobiegających zanieczyszczaniu przez przepływ zwrotny
Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem
Podział płynoacutew ktoacutere mają lub mogą mieć kontakt z wodą do picia
Kategoria 1
Woda wypływająca bezpośrednio z sieci wodociągowej przeznaczona do użytkowania przez człowieka do celoacutew konsumpcyjnych
Kategoria 2
Płyn nie stanowiący bakteriologicznego lub toksycznego zagrożenia dla człowieka
Kategoria 3
Płyn stanowiący pewne zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność co najmniej jednej substancji toksycznej lub bardzo toksycznej o LD50gt200 mgkg wagi ciała
Kategoria 4
Płyn stanowiący pewne zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność co najmniej jednej substancji toksycznej lub bardzo toksycznej o LD50200 mgkg wagi ciała lub też co najmniej jednej substancji radioaktywnej mutagennej lub rakotwoacuterczej
Kategoria 5
Płyn stanowiący zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność substancji mikrobiologicznych bądź wirusowych
Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem
Przepływ zwrotny wywołany spadkiem ciśnienia w sieci wodociągowej
Potencjalne źroacutedła zanieczyszczenia wody wodociągowej
XY
1- sieć wodociągowa
2- urządzenie zabezpieczające
X-rodzina zabezpieczenia
Y-typ zabezpieczenia
Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody
Aby dobrać zabezpieczenie należy
określić kategorię płynu
określić rodzaj zabezpieczenia wg normy
ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe
dobrać zawoacuter zwracając uwagę na średnicę wodomierza
Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody
dla dobranego zaworu ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez zawoacuter
Filtr
Doboacuter filtra
Aby dobrać filtr należy
ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe
dobrać filtr zwracając uwagę na średnicę wodomierza i zaworu antyskażeniowego
Doboacuter filtra
dla dobranego filtra ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez filtr
INSTALACJE KANALIZACYJNE
Rodzaje instalacji kanalizacyjnych
1 Kanalizacja sanitarna (bytowo ndash gospodarcza)
2 Kanalizacja deszczowa
3 Kanalizacja technologiczna
ścieki przed wprowadzeniem do kanalizacji
sanitarnej wymagają wstępnego oczyszczenia w
specjalnych urządzeniach
Odprowadzenie ściekoacutew z nieruchomości może być
realizowane na dwa sposoby
systemem ogoacutelnospławnym (zbiorczym)
lub systemem rozdzielczym
Kanalizacja ogoacutelnospławna odprowadza zaroacutewno ścieki
sanitarne (bytowe) jak i deszczowe
W kanalizacji rozdzielczej ścieki sanitarne i deszczowe
odprowadzane są rozdzielnie
Schemat kanalizacji ogoacutelnospławnej
KS1 KS2
Kanał ogoacutelnospławny
RD1 RD2
linia regulacyjna
ST1
ST2
Schemat kanalizacji rozdzielczej
KS1 KS2
Kanał sanitarny
Kanał deszczowy
RD1 RD2
linia regulacyjnaST1
ST2
SD1
SD2
Podział instalacji kanalizacyjnej
Instalację kanalizacyjną można podzielić na
zewnętrzną (na terenie nieruchomości lecz poza budynkiem)
wewnętrzną (w budynku)
Podział ten wydaje się oczywisty ale jest istotny przy doborze materiału instalacyjnego - nie każdy materiał sprawdzający się wewnątrz nadaje się do stworzenia instalacji zewnętrznej
Granicą między instalacją wewnętrzną a zewnętrzną jest tzw czyszczak głoacutewny (rewizja głoacutewna)
Przewody domowej
instalacji kanalizacyjnej
Przykanalik (przyłącze kanalizacyjne) ndash jest to odcinek ktoacutery łączy kanalizację na terenie nieruchomości z siecią kanalizacyjną
Najczęściej przykanalik włączany jest do studzienki (rewizyjnej lub włazowej) ktoacutera stanowi uzbrojenie sieci Możliwe jest też przyłączenie przez wpust boczny lub złącze siodłowe
Przewody domowej
instalacji kanalizacyjnej
Przykanaliki oznaczane są znakami informacyjnymi Na znaku podana jest średnica (w mm) spadek przyłącza (w promilach) oraz jego długość (w m) Granicą między siecią a instalacją jest położona w pobliżu granicy nieruchomości pierwsza studzienka licząc od strony budynku
Sieć i przykanalik
w przypadku istnienia studzienki rewizyjnej
przykanalikstudzienka rewizyjna
linia
reg
ulac
yjnastudzienka kanalizacyjna
sieć kanalizacyjna
budy
nek
instalacja
zewnętrzna
Sieć i przykanalik
w przypadku braku studzienki rewizyjnej (wg nowych przepisoacutew w przypadku braku studzienki rewizyjnej
przykanalik to odcinek biegnący od granicy budynku do granicy
nieruchomości)
linia
reg
ulac
yjnastudzienka kanalizacyjna
sieć kanalizacyjna
budy
nek
przykanalik
sieć kanalizacyjna
Instalacja kanalizacyjna składa się z 1 poziomoacutew (przewodoacutew odpływowych) ndash są to przewody
prowadzone z odpowiednim spadkiem ktoacutere odprowadzają
ścieki z pionoacutew wpustoacutew podłogowych itp do przykanalika
lub sieci zewnętrznej
2 pionoacutew (przewodoacutew spustowych) ndash są to przewody prowadzone
przez jedną lub kilka kondygnacji odprowadzające ścieki
z podejść kanalizacyjnych wpustoacutew dachowych lub rynien
do przewodoacutew odpływowych
3 podejść kanalizacyjnych ndash przewody odprowadzające ścieki
z przyboroacutew i urządzeń sanitarnych do pionoacutew lub poziomoacutew
kanalizacyjnych
podejścia pojedyncze
podejścia zbiorowe
Kanalizacja sanitarna grawitacyjna
Odprowadza wodę zanieczyszczoną (ścieki) w wyniku jej wykorzystania odpływającą z ustępoacutew spłukiwanych natryskoacutew wanien bidetoacutew zlewoacutew umywalek wpustoacutew podłogowych i innych urządzeń występujących w gospodarstwie domowym
Projektowanie kanalizacji sanitarnej odbywa się w oparciu o normę
PN ndash EN 12056 ndash 2 grudzień 2002
Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew
Część 2 Kanalizacja sanitarna projektowanie układu i obliczenia
oraz w przypadku braku informacji o normę
PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania
w projektowaniu
Podejścia kanalizacyjne ndash łączą
odpływ z pionem kanalizacyjnym
Podejścia
niewentylowane - należy montować ze spadkiem wynoszącym od 2 do 15
wentylowane ndash można zastosować tu mniejsze spadki zgodnie z przywołaną normą ale wymagają dodatkowego przewodu wentylującego
Najczęściej projektuje się podejścia niewentylowane Ich długość w typowym rozwiązaniu stosowanym w Polsce nie powinna przekraczać 30 m a w przypadku miski ustępowej 10 m po długości przewodu
W przypadku dłuższych podejść albo zwiększa się średnicę albo projektuje się podejścia wentylowane za pomocą np zaworoacutew napowietrzających
Nowa norma wprowadza cztery typy systemoacutew kanalizacyjnych jakie można spotkać w poszczegoacutelnych krajach Unii Europejskiej
W Polsce stosuje się tradycyjnie system I
System Nazwa Cechy
I
System pojedynczego pionu
z podejściami częściowo
wypełnionymi
bull jeden pion kanalizacyjny
bull wypełnienie przewodoacutew 50
II
System pojedynczego pionu
z podejściami o mniejszej
średnicy
bull jeden pion kanalizacyjny
bull wypełnienie przewodoacutew 70
III
System pojedynczego pionu
z podejściami całkowicie
wypełnionymi
bull jeden pion kanalizacyjny
bull wypełnienie przewodoacutew 100
bull każde urządzenie podłączone
oddzielnie do pionu
IV System oddzielnych pionoacutew
kanalizacyjnych
bull dwa piony ndash jeden odprowadzający
ścieki czarne z ustępoacutew spłukiwanych
i pisuaroacutew i drugi odprowadzający
pozostałe ścieki
bull wypełnienie przewodoacutew jak dla
systemoacutew I II lub III
Średnice nominalne podejść pojedynczych dobiera się w zależności od typu przyłączonego przyboru sanitarnego lub urządzenia w typowych
rozwiązaniach w Polsce wg tabeli Urządzenie DN [mm]
Umywalka bidet 40
Zlewozmywak
zmywarka pralka
wanna natrysk 50
Miska ustępowa 100
Minimalna średnica podejścia pojedynczego zdeterminowana jest przez jego długość wysokość spadania i ilość zmian kierunku zgodnie z tabelą
DN Lmax
[m] H [m]
trzy zmiany
kierunku
40
50 30 lt10
70 50 lt10
100 50 lt30
H
L
Jeśli powyższe wymiary są przekroczone lub istnieje konieczność zastosowania więcej niż trzech zmian kierunku prowadzenia przewodoacutew należy wybrać kolejną większą średnicę nominalną
Średnice nominalne podjeść zbiorowych
Zależą od natężenia przepływu ściekoacutew w projektowanym
podejściu i od zastosowanego systemu Wybierając system
należy kierować się dostępnymi na rynku przyborami trudno
bowiem wyobrazić sobie podłączanie przyboru sanitarnego
z odpływem np 40mm do przewodu o średnicy mniejszej
Utrudniałoby to swobodny odpływ ściekoacutew z tego przyboru
Natężenie przepływu ściekoacutew sanitarnych Qww
wyznacza się dla danego odcinka instalacji zgodnie
z zależnością
]sl[DUKQww
gdzie K ndash wspoacutełczynnik częstości
DU ndash odpływ jednostkowy [ls] z urządzenia
UWAGA Qww DUmax jeśli nie to Qww = DUmax
Odpływy jednostkowe DU
Odpływy jednostkowe DU -cd
Typowe wspoacutełczynniki częstości K
Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia
z przewodami odpływowymi Piony kanalizacyjne należy prowadzić bez zmiany średnicy i kierunku na całej długości w szachtach sanitarnych
U podstawy każdego pionu przed przejściem w przewoacuted odpływowy należy zamontować otwoacuter rewizyjny (czyszczak) umożliwiający dostęp do wnętrza przodu
W przypadku kanalizacji sanitarnej każdy pion musi być wentylowany w celu wyroacutewnania ciśnienia w instalacji
Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia
z przewodami odpływowymi Wentylację pionu zapewnia
przewoacuted wentylacyjny zakończony rurą wywiewną wyprowadzoną ponad połać dachu
zawoacuter napowietrzający ndash rozwiązanie dozwolone do stosowania w przypadku braku możliwości wyprowadzenia pionu ponad dach można takie rozwiązanie stosować przy spełnieniu następujących warunkoacutew
piony mają wysokość 4 do 5 kondygnacji
ostatni pion licząc od najdalszego w stosunku do kanału oraz co piąty w budynku jest zakończony rurą wywiewną
Elementy pionu kanalizacyjnego
troacutejniki doprowadzające ścieki z podejść kanalizacyjnych
czyszczak prze zmianą kierunku prowadzenia ściekoacutew ndash około 05 nad posadzką przed przejściem w przewoacuted odpływowy
rura prosta o niezmiennej średnicy na całej długości
zawoacuter napowietrzający lub rura wywiewna
W systemie kanalizacji sanitarnej wyroacuteżnić można
piony z wentylacją głoacutewną ndash zakończone rurą wywiewną lub zaworem napowietrzającym
piony z wentylacją obejściową ndash piony z dodatkowym przewodem wentylacyjnym prowadzonym obok pionu spustowego i połączonym z rurą wywiewną
Średnica pionu zależy od wybranego systemu wentylacji i obliczonego natężenia przepływu ściekoacutew dla całego pionu
Należy pamiętać o tym że minimalna średnica pionu nie może być mniejsza od średnicy największego podejścia
W typowych rozwiązaniach w Polsce minimalna średnica pionu wynosi 70mm a dla pionoacutew prowadzących ścieki z misek ustępowych 100mm
Oczywiście w tabelach należy sprawdzić czy średnicy nie należy zwiększyć ze względu na obliczoną wartość Qww
Piony z wentylacją głoacutewną
Piony z wentylacją obejściową
Przewody odpływowe
(poziomy kanalizacyjne)
Wśroacuted przewodoacutew odpływowych wyroacuteżniamy przewoacuted głoacutewny oraz przewody drugorzędne Każdy przewoacuted drugorzędny powinien być oddzielnie podłączony do głoacutewnego pod kątem 45deg
Wszystkie przewody prowadzone są najkroacutetszą drogą przeważnie wzdłuż przegrody budowlanej oraz koniecznie z zachowaniem odpowiedniego spadku
Przewody odpływowe
(poziomy kanalizacyjne)
Spadek powinien być jednakowy na całej długości co zapewnia samooczyszczanie się przewodu
Przyjęte jest że rury układa się kielichem w kierunku przeciwnym do spływu ściekoacutew
Rewizje kanalizacyjne powinno się montować
co 15 m na rurach średnicy od 100 do 150 mm
przed każdym uskokiem poziomu
Rury prowadzone przez murowane ścianki muszą być ułożone prostopadle do przegrody
Na przewody z tworzyw sztucznych powinno się w miejscach przejść dodatkowo nałożyć tuleje ochronne Umożliwią one rurom pewien ruch zabezpieczając instalację przed uszkodzeniami mechanicznymi
Przestrzeń pomiędzy tuleją a rurą powinno się zabezpieczyć izolacją
Jeśli przewody kanalizacyjne z tworzyw sztucznych układane są w sąsiedztwie przewodoacutew wydzielających ciepło powinny być osłonięte otulinami izolacyjnymi w celu zabezpieczenia przed przegrzewaniem
Przewody poziome i przykanaliki powinny być ułożone poniżej strefy przemarzania gruntu czyli na głębokości 80-140 cm zależnie od regionu kraju
Jeśli przewody prowadzone są w pomieszczeniach w ktoacuterych temperatura może spadać poniżej 0degC muszą być odpowiednio zabezpieczone przed przemarzaniem
Dla przewodoacutew prowadzonych na zewnątrz budynku należy pamiętać że warstwa gruntu pokrywającego rury kanalizacyjne powinna być o 10-20 cm większa od głębokości przemarzania gruntu jeśli przewody układa się wyżej to powinny być zaizolowane termicznie
Rury kanalizacyjne układane na zewnątrz budynku powinny być oddalone
od innych przewodoacutew co najmniej
15 m od przewodoacutew gazowych i wodociągowych
08 m od kabli energetycznych
05 m od kabli telekomunikacyjnych
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qww z uwzględnieniem następujących zasad
1 dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 05
2 dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 07
3 minimalna prędkość przepływu ściekoacutew wynosi 07 ms stąd
wynika prowadzenie przewodoacutew z odpowiednim do średnicy
spadkiem w kierunku sieci zewnętrznej
4 minimalna średnica przewodu zewnętrznego wynosi 010m
a przykanalika 015m
Dobierając średnice przewodoacutew odpływowych należy stosować
tabelę z wartościami natężenia przepływu Q0 i prędkości
przepływu v0 dla przewodoacutew o przekroju kołowym przy
pełnym wypełnieniu i wykres Manninga
=QQ0
=vv0
hd
Q
v
(hd)
1
23
4
Przykład obliczeniowy Obliczeniowe natężenie sciekoacutew sanitarnych wynosi Qww= 50 ls Na podstawie tabeli 1 QwwQ0 = 50 2014 = 025 Z wykresu odczytujemy
V = 085V0 = 085114 = 097 ms przy napełnieniu hd = 037
Zakresy dopuszczalnych spadkoacutew przewodoacutew odpływowych
DN 0100 m ndash i = 20 - 100
DN 0150 m ndash i = 15 - 150
Urządzenia dodatkowe w kanalizacji sanitarnej
W przypadku odprowadzania ściekoacutew bytowo gospodarczych do zewnętrznej sieci typu ogoacutelnospławnego w pomieszczeniach położonych na najniższych kondygnacjach w budynku może dojść do zalania spowodowanego wstecznym przepływem ściekoacutew w wyniku intensywnych opadoacutew deszczu Dlatego też w tego typu instalacjach na przewodach kanalizacyjnych odprowadzających ścieki z pomieszczeń na najniższej kondygnacji stosować należy zasuwy burzowe ktoacutere chronią instalację przed przepływem zwrotnym
Materiały w kanalizacji sanitarnej
Instalacja kanalizacyjna może być wykonana z roacuteżnych materiałoacutew ale
zawsze rury i połączenia powinny być szczelne i odporne na korozję
Obecnie najpopularniejszym materiałem używanym do budowy instalacji
wewnętrznej jest tworzywo sztuczne Rury kanalizacyjne produkuje się z
polipropylenu (PP)
roacuteżnych odmian polichlorku winylu (PVC)
Polietylenu wysokiej gęstości (PE-HD)
żywicy poliestrowej wzmacnianej włoacuteknem szklanym (GRE)
Innymi materiałami stosowanymi w kanalizacji sanitarnej są
żeliwo
kamionka
beton
Kanalizacja deszczowa
Odprowadza wody opadowe z dachoacutew i terenoacutew przyległych do nieruchomości (podjazdy tarasy parkingi itp)
Projektowanie kanalizacji deszczowej odbywa się w oparciu o normę
PN ndash EN 12056 ndash 3 grudzień 2002
Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew
Część 3 Przewody deszczowe Projektowanie układu i obliczenia
oraz w przypadku braku informacji o normę
PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania w projektowaniu
Odprowadzanie wody z dachu stromego
W przypadku dachoacutew budynkoacutew niskich (do 5 kondygnacji) ktoacutere mają odpowiednie nachylenie (przyjmuje się że powyżej 8) najczęstszym sposobem odprowadzania wody deszczowej jest zastosowanie systemu rynnowego
Zadaniem deszczowej instalacji kanalizacyjnej jest zebranie wody z dachu i odprowadzenie jej do sieci kanalizacji deszczowej lub do gruntu System rynnowy polega na naturalnym (grawitacyjnym) spływie woacuted po połaci dachowej skąd jest przejmowana przez system rur System ten roacutewnież pracuje grawitacyjnie Umowną granicą instalacji deszczowej jest wylewka z ktoacuterej woda może być skierowana do sieci kanalizacji deszczowej (ogoacutelnospławnej) lub na grunt
Podstawowe elementy
instalacji kanalizacji deszczowej
Rynny - przewody o przekroju otwartym (okrągłym prostokątnym eliptycznym trapezowym okapowym) biegnące wzdłuż krawędzi dachu Zadaniem rynien jest zebranie wody opadowej Rynny prowadzone są z lekkim spadkiem w kierunku narożnikoacutew budynku dzięki czemu woda nie wylewa się za krawędzie tylko płynie w kierunku rur spustowych
Instalacja kanalizacji deszczowej składa się z następujących elementoacutew
Rury spustowe ndash pionowe odcinki przewodoacutew o przekroju zamkniętym (najczęściej okrągłym lub prostokątnym) Zadaniem rur spustowych jest zebranie wody płynącej rynnami i odprowadzenie ich poza budynek
Odpływy ndash elementy za pomocą ktoacuterych rynny przechodzą w rury spustowe Odpływ jest odcinkiem rynny w ktoacuterym wykonany jest obrobiony otwoacuter odpowiedniego kształtu pozwalający na włączenie rury spustowej Można wyroacuteżnić odpływy przelotowe oraz odpływy końcowe ( na narożnikach pomieszczeń) Pozwalają na mocowanie rur spustowych
Narożniki do rynien ndash umożliwiają połączenie rynien w narożnikach budynku Właściwy montaż narożnikoacutew jest bardzo ważny dla właściwej pracy rynien (ruchoacutew pod wpływem temperatury) Wylewki ndash kształtki ktoacuterymi kończy się rura spustowa Wylewka może być włą- czona do kanalizacji deszczowej bądź znajdować się nad gruntem
Łączniki do rynien - złączki zwykłe uszczelkowe i korekcyjne Ponieważ montaż rynien wymaga pozostawiania tzw dylatacji (odstępoacutew) złączki korekcyjne lub uszczelkowe umożliwiają wykonanie takich połączenia z dylatacją
Łączniki do rur spustowych - kolana troacutejniki redukcje mufy mufy redukcyjne Mufy służą do włączania rur spustowych do odpływoacutew zadaniem muf redukcyjnych jest połączenie rury spustowej i odpływu o roacuteżnych średnicach Kolana pozwalają na zmianę kierunku rury spustowej Troacutejniki umożliwiają włączanie do rur spustowych wyposażenia dodatkowego
Haki i obejmy - zadaniem tych elementoacutew jest mocowanie rynien i rur spustowych do dachoacutew i ścian
Elementy wykończeniowe i dodatkowe -
zadaniem tych elementoacutew jest wykończenie
systemu lub uzupełnienie jego pracy
Przykładami mogą tu być
dekiel służący do zakończenia rynny
filtr siatkowy montowany na rurze
spustowej zatrzymujący
zanieczyszczenia
czyszczak (rewizja) umożliwiający
przegląd i czyszczenie rury spustowej
(na zdjęciu)
odprowadzenie do kanalizacji deszczowej
Jednym ze sposoboacutew odprowadzenia wody jest podłączenie systemu rynnowego do kanalizacji deszczowej
Woacutewczas na dolnym odcinku rury spustowej mniej więcej 03-08 m ponad terenem należy zamontować rewizję (czyszczak) Rewizja ma wewnątrz kratkę na ktoacuterej zbierają się liście i inne zanieczyszczenia spływające z rynny
Rura spustowa z rewizją przyłączona jest do przewodoacutew odpływowych a te łączą się z kanalizacją Średnica przewodoacutew musi być co najmniej roacutewna średnicy rur spustowych i najczęściej wynosi 100-150 mm Głębokość na jakiej powinno się układać rury zależy od strefy przemarzania i wynosi 1-14 m System taki nie ma blokady przedostawania się zapachoacutew dlatego lepiej nie podłączać go do kanalizacji ogoacutelnospławnej
Innym sposobem odprowadzenia wody bezpośrednio do kanalizacji jest podłączenie rury spustowej do osadnika rynnowego Wyposażony jest on w klapkę ktoacutera stanowi blokadę zapachową i wyciągany kosz w ktoacuterym gromadzą się większe zanieczyszczenia takie jak liście
Gdy brak sieci kanalizacji deszczowej lub ogoacutelnospławnej woda deszczowa powinna być bezpiecznie rozprowadzona po terenie posesji ale tak żeby nie spływała na sąsiednie działki
Odprowadzanie wody z dachu
płaskiego
W przypadku dachoacutew budynkoacutew wysokich (powyżej 5 kondygnacji) oraz dachoacutew o małym nachyleniu (przyjmuje się że poniżej 8) najczęstszym sposobem odprowa-dzania wody deszczowej jest system odwadniania oparty na wpustach dachowych
Wpusty dachowe pełnią rolę dachowych odwodnień punkto-wych tzn zbierają wodę z pewnej powierzchni w jednym punkcie
Odprowadzanie wody z dachu
płaskiego Woda jest odprowadzana do rury spustowej biegnącej wewnątrz budynku a stamtąd do kanalizacji deszczowej lub poza budynek do gruntu Aby odwodnienie dachu płaskiego pracowało prawidłowo wpust powinien znaleźć się w najniższym punkcie dachu a spadek w jego kierunku powinien wynosić co najmniej 3 Oproacutecz zasadniczego wpustu powinien być wpust awaryjny ktoacutery przejmie wodę w przypadku zatkania wpustu głoacutewnego Na dachu powinna być co najmniej jedna para wpustoacutew Zasady projektowania moacutewią że wpusty należy rozmieszczać co 25 m
Obliczanie kanalizacji deszczowej
Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qr (qd) [ls]
rAC
10000
IAQr
gdzie ψ lub C ndash wspoacutełczynnik spływu przyjmowany wg nowej normy jako 10 (w starej zależny od nachylenia dachu i rodzaju powierzchni odwadnianej)
A ndash efektywna powierzchnia dachu lub powierzchnia odwadniana [m2]
I ndash w starej normie miarodajne natężenie deszczu [l(sha)] przyjmowane I 300 l(sha)
r ndash natężenie opadoacutew atmosferycznych [l(sm2)] przyjmowane albo na podstawie danych statystycznych albo wg tabeli 1 w nowej normie po przemnożeniu przez wspoacutełczynnik ryzyka podany w tabeli 2
Wymiarowanie rynien i rur spustowych
1 Przewody spustowe ndash średnicę należy dobrać tak aby obliczona wartość odpływu ściekoacutew Qr nie przekraczała wartości Qrmax (qdmax) a powierzchnia odwadniana A powierzchni Amax zestawionych w tabeli w normie PN ndash 92B ndash 01707
2 Wg starej normy rynny powinny mieć średnice minimum 150 mm (dotyczy to budynkoacutew wielorodzinnych)
Efektywna
powierzchnia dachu
odwadniana przez
rynnę A [m2]
Szerokość rynny [mm] Średnica rury
spustowej [mm]
poniżej 20 70 50
20 ndash 57 100 (lub 125) 70
57 ndash 97 125 100
97 - 170 150 100
170 - 243 180 125
Dla budynkoacutew jednorodzinnych średnice rynien i przewodoacutew spustowych można określić w oparciu o efektywną powierzchnię dachu wg tabeli
Średnice poziomoacutew i przykanalikoacutew
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qr z uwzględnieniem następujących zasad
a) dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 07
b) dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 09
c) i d) jak dla kanalizacji sanitarnej
Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej
Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qt (qog) [ls]
Qww ndash natężenie odpływu ściekoacutew sanitarnych
Qr ndash natężenie odpływu ściekoacutew deszczowych
Kanalizacja ogoacutelnospławna to ten fragment ktoacutery odprowadza i ścieki sanitarne i deszczowe do zewnętrznej sieci ogoacutelnospławnej
rwwt QQQ
Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się z uwzględnieniem następujących zasad
a) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt spełnione powinny być warunki
a) i b) jak dla ściekoacutew deszczowych
b) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt obliczeniowa prędkość przepływu
ściekoacutew nie może przekraczać wartości dopuszczalnej ktoacutera wynosi
80 ms ndash dla rur żeliwnych i innych metalowych
40 ms ndash dla rur kamionkowych betonowych i z tworzyw sztucznych
c) dla odpływu tylko ściekoacutew sanitarnych Qww prędkość przepływu
ściekoacutew nie może być mniejsza od vmin = 07 ms
bullRynny z PVC-U
bullRynny z blachy aluminiowej
bullRynny miedziane
bullRynny z blachy stalowej
bullRynny cynkowo-tytanowe
Przekroje rynien a b c) poacutełokragłe d) trapezowy e f) trapezoidalny g) prostokatny h) poacutełokragły leacy
Rodzaje rynien a) okapowa b) koszowa c) gzymsowa d) leacy
GŁOacuteWNE ZASADY PROWADZENIA INSTALACJI WODOCIĄGOWYCH
roacutewnolegle i prostopadle do ścian i stropoacutew
z jak najmniejszą ilością załamań
po trasach najkroacutetszych
przy wewnętrznych ścianach budynku
przejścia rur przez przegrody należy wyposażyć w tuleje ochronne
Instalacje zimnej i ciepłej wody mogą być rozprowadzone w następujący sposoacuteb
natynkowo ndash czyli po wierzchu ścian i przegroacuted budowlanych
w bruzdach ściennych
w szlichcie podłogowej
w pionowych szachtach i kanałach ściennych
SPOSOBY PROWADZENIA INSTALACJI
Prowadzenie instalacji w piwnicach i pod stropami
Prowadzenie rur w korytkach gdzie wydłużenia są kompensowane poprzez wyboczanie się rur
Prowadzenie rur z odgałęzieniami na łupinach wsporczych
Prowadzenie pionoacutew w szachtach instalacyjnych
Prowadzenie oraz mocowanie pionoacutew
w szachtach instalacyjnych
Układ troacutejnikowy Układ rozdzielaczowy
UKŁAD TROacuteJNIKOWY
Prowadzenie rur instalacji wodociągowej w układzie troacutejnikowym
Sposoacuteb prowadzenia przewodoacutew w węźle
sanitarnym
UKŁAD TROacuteJNIKOWY
UKŁAD TROacuteJNIKOWY
UKŁAD ROZDZIELACZOWY
Prowadzenie rur instalacji wodociągowej w układzie rozdzielaczowym
UKŁAD ROZDZIELACZOWY
UKŁAD OBWODOWY
Podpora stała
Podpora przesuwna
Przykład prowadzenia pionu instalacyjnego bez kompensatoroacutew z uwzględnieniem wyboczenia (linią przerywaną oznaczono przykładowy przewidywany kształt pionu po osiągnięciu temperatury czynnika roboczego)
Oznaczenia PP - podpora przesuwnaPS - podpora stała
ELEMENTY INSTALACJI WODOCIĄGOWYCH
Elementy instalacji wodociągowych
Przyłącze wodociągowe
Zestaw wodomierza głoacutewnego
Filtr wody zawoacuter antyskażeniowy zawory odcinające (armatura)
Przewody rozdzielcze (rozprowadzające)
Przewody pionowe (piony wodociągowe)
Przewody w pomieszczeniach sanitarnych (połączenia od pionu do punktoacutew czerpalnych)
Punkty czerpalne (baterie czerpalne i zawory)
Przyłącza do budynku 1-linia zabudowy 2- linia rozgraniczająca 3-sieć wodociągowa 4-sieć kanalizacyjna 5-zestaw wodomierzowy 6-studzienka rewizyjna
Sposoacuteb przeprowadzenia przewodu przez ścianę zewnętrzną
Podział wodomierzy
W obudowie
zamkniętej Z wyjmowaną
wstawką
pomiarową
instalowane
poziomo
kolanowe
Podział wodomierzy
1 Wodomierz działający na zasadach mechanicznych przeznaczony do wody
a) zimnej o temperaturze od 0 degC do 30 degC
b) ciepłej o temperaturze od 30 degC do 90 degC
c) gorącej o temperaturze od 30 degC do 130 degC albo od 30 degC do 180 degC
2 Wodomierz działający na zasadach elektronicznych lub mechanicznych z urządzeniami elektronicznymi albo bez przeznaczony do wody zimnej o temperaturze od 0 degC do 30 degC
Wodomierze mieszkaniowe (JS) Wodomierz powinien być zamontowany w położeniu roboczym zgodnie z oznakowaniem umieszczonym na wodomierzu przez producenta H - oznacza pozycję pracy wodomierza w poziomie V - oznacza pozycję pracy wodomierza w pionie Litera znajdująca się na tarczy wodomierza A B C lub D - oznacza klasę obciążeń wodomierza
Wodomierz sprzężony roacutewnolegle 1-wodomierz głoacutewny śrubowy 2-wodomierz boczny skrzydełkowy 3-zawoacuter zmiennego obciążenia
1 Wodomierze działające na zasadach mechanicznych przeznaczone do wody charakteryzują następujące strumienie
1) maksymalny strumień objętości (Qmax)
2) nominalny strumień objętości (Qn)
3) pośredni strumień objętości (Qt)
4) minimalny strumień objętości (Qmin)
2 Stosunek QmaxQn powinien wynosić 2
3 Rozroacuteżnia się cztery klasy metrologiczne wodomierzy klasa A klasa B klasa C klasa D
4 Klasy metrologiczne wodomierzy w zależności od wartości stosunku QminQn i QtQn
Q (q)-strumień objętości - objętość wody przepływającej przez wodomierz w przyjętej jednostce czasu
Qmax (qmax) -maksymalny strumień objętości - największy strumień objętości przy ktoacuterym wodomierz może pracować w kroacutetkim czasie bez uszkodzenia i przekroczenia błędoacutew granicznych dopuszczalnych oraz wartości maksymalnej straty ciśnienia
Qn (qn) nominalny strumień objętości - strumień objętości roacutewny połowie maksymalnego strumienia objętości przy ktoacuterym wodomierz może pracować przy przepływie ciągłym lub przerywanym i jego wskazania mieszczą się w granicach błędoacutew granicznych dopuszczalnych
Qt (qt) pośredni strumień objętości - strumień objętości dzielący zakres obciążeń pomiarowych na przedział goacuterny i dolny przy ktoacuterym błąd graniczny dopuszczalny zmienia wartość
Qmin (qmin ) minimalny strumień objętości- strumień objętości powyżej ktoacuterego wskazania wodomierza nie powinny przekraczać błędoacutew granicznych dopuszczalnych
Zakres obciążeń pomiarowych wodomierza - zakres strumienia objętości wodomierza zawarty między maksymalnym strumieniem objętości a minimalnym strumieniem objętości
Krzywa błędoacutew wodomierza
Błędy graniczne dopuszczalne wodomierzy plusmn 2 - w przedziale goacuternym zakresu obciążeń (qt q qmax)
plusmn 5 - w przedziale goacuternym zakresu obciążeń (qmin q qt)
Lokalizacja wodomierza
Doboacuter wodomierza
Aby dobrać wodomierz należy
ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe
ustalić umowny przepływ obliczeniowy dla wodomierza qw m3h
qw = 2 q
Doboacuter wodomierza
Doboacuter wodomierza
dla dobranego wodomierza ustalić w oparciu o dane producenta wodomierzy stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez wodomierz
Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem
PN-EN 1717 - Ochrona przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody w instalacjach wodociągowych i ogoacutelne wymagania dotyczące urządzeń zapobiegających zanieczyszczaniu przez przepływ zwrotny
Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem
Podział płynoacutew ktoacutere mają lub mogą mieć kontakt z wodą do picia
Kategoria 1
Woda wypływająca bezpośrednio z sieci wodociągowej przeznaczona do użytkowania przez człowieka do celoacutew konsumpcyjnych
Kategoria 2
Płyn nie stanowiący bakteriologicznego lub toksycznego zagrożenia dla człowieka
Kategoria 3
Płyn stanowiący pewne zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność co najmniej jednej substancji toksycznej lub bardzo toksycznej o LD50gt200 mgkg wagi ciała
Kategoria 4
Płyn stanowiący pewne zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność co najmniej jednej substancji toksycznej lub bardzo toksycznej o LD50200 mgkg wagi ciała lub też co najmniej jednej substancji radioaktywnej mutagennej lub rakotwoacuterczej
Kategoria 5
Płyn stanowiący zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność substancji mikrobiologicznych bądź wirusowych
Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem
Przepływ zwrotny wywołany spadkiem ciśnienia w sieci wodociągowej
Potencjalne źroacutedła zanieczyszczenia wody wodociągowej
XY
1- sieć wodociągowa
2- urządzenie zabezpieczające
X-rodzina zabezpieczenia
Y-typ zabezpieczenia
Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody
Aby dobrać zabezpieczenie należy
określić kategorię płynu
określić rodzaj zabezpieczenia wg normy
ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe
dobrać zawoacuter zwracając uwagę na średnicę wodomierza
Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody
dla dobranego zaworu ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez zawoacuter
Filtr
Doboacuter filtra
Aby dobrać filtr należy
ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe
dobrać filtr zwracając uwagę na średnicę wodomierza i zaworu antyskażeniowego
Doboacuter filtra
dla dobranego filtra ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez filtr
INSTALACJE KANALIZACYJNE
Rodzaje instalacji kanalizacyjnych
1 Kanalizacja sanitarna (bytowo ndash gospodarcza)
2 Kanalizacja deszczowa
3 Kanalizacja technologiczna
ścieki przed wprowadzeniem do kanalizacji
sanitarnej wymagają wstępnego oczyszczenia w
specjalnych urządzeniach
Odprowadzenie ściekoacutew z nieruchomości może być
realizowane na dwa sposoby
systemem ogoacutelnospławnym (zbiorczym)
lub systemem rozdzielczym
Kanalizacja ogoacutelnospławna odprowadza zaroacutewno ścieki
sanitarne (bytowe) jak i deszczowe
W kanalizacji rozdzielczej ścieki sanitarne i deszczowe
odprowadzane są rozdzielnie
Schemat kanalizacji ogoacutelnospławnej
KS1 KS2
Kanał ogoacutelnospławny
RD1 RD2
linia regulacyjna
ST1
ST2
Schemat kanalizacji rozdzielczej
KS1 KS2
Kanał sanitarny
Kanał deszczowy
RD1 RD2
linia regulacyjnaST1
ST2
SD1
SD2
Podział instalacji kanalizacyjnej
Instalację kanalizacyjną można podzielić na
zewnętrzną (na terenie nieruchomości lecz poza budynkiem)
wewnętrzną (w budynku)
Podział ten wydaje się oczywisty ale jest istotny przy doborze materiału instalacyjnego - nie każdy materiał sprawdzający się wewnątrz nadaje się do stworzenia instalacji zewnętrznej
Granicą między instalacją wewnętrzną a zewnętrzną jest tzw czyszczak głoacutewny (rewizja głoacutewna)
Przewody domowej
instalacji kanalizacyjnej
Przykanalik (przyłącze kanalizacyjne) ndash jest to odcinek ktoacutery łączy kanalizację na terenie nieruchomości z siecią kanalizacyjną
Najczęściej przykanalik włączany jest do studzienki (rewizyjnej lub włazowej) ktoacutera stanowi uzbrojenie sieci Możliwe jest też przyłączenie przez wpust boczny lub złącze siodłowe
Przewody domowej
instalacji kanalizacyjnej
Przykanaliki oznaczane są znakami informacyjnymi Na znaku podana jest średnica (w mm) spadek przyłącza (w promilach) oraz jego długość (w m) Granicą między siecią a instalacją jest położona w pobliżu granicy nieruchomości pierwsza studzienka licząc od strony budynku
Sieć i przykanalik
w przypadku istnienia studzienki rewizyjnej
przykanalikstudzienka rewizyjna
linia
reg
ulac
yjnastudzienka kanalizacyjna
sieć kanalizacyjna
budy
nek
instalacja
zewnętrzna
Sieć i przykanalik
w przypadku braku studzienki rewizyjnej (wg nowych przepisoacutew w przypadku braku studzienki rewizyjnej
przykanalik to odcinek biegnący od granicy budynku do granicy
nieruchomości)
linia
reg
ulac
yjnastudzienka kanalizacyjna
sieć kanalizacyjna
budy
nek
przykanalik
sieć kanalizacyjna
Instalacja kanalizacyjna składa się z 1 poziomoacutew (przewodoacutew odpływowych) ndash są to przewody
prowadzone z odpowiednim spadkiem ktoacutere odprowadzają
ścieki z pionoacutew wpustoacutew podłogowych itp do przykanalika
lub sieci zewnętrznej
2 pionoacutew (przewodoacutew spustowych) ndash są to przewody prowadzone
przez jedną lub kilka kondygnacji odprowadzające ścieki
z podejść kanalizacyjnych wpustoacutew dachowych lub rynien
do przewodoacutew odpływowych
3 podejść kanalizacyjnych ndash przewody odprowadzające ścieki
z przyboroacutew i urządzeń sanitarnych do pionoacutew lub poziomoacutew
kanalizacyjnych
podejścia pojedyncze
podejścia zbiorowe
Kanalizacja sanitarna grawitacyjna
Odprowadza wodę zanieczyszczoną (ścieki) w wyniku jej wykorzystania odpływającą z ustępoacutew spłukiwanych natryskoacutew wanien bidetoacutew zlewoacutew umywalek wpustoacutew podłogowych i innych urządzeń występujących w gospodarstwie domowym
Projektowanie kanalizacji sanitarnej odbywa się w oparciu o normę
PN ndash EN 12056 ndash 2 grudzień 2002
Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew
Część 2 Kanalizacja sanitarna projektowanie układu i obliczenia
oraz w przypadku braku informacji o normę
PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania
w projektowaniu
Podejścia kanalizacyjne ndash łączą
odpływ z pionem kanalizacyjnym
Podejścia
niewentylowane - należy montować ze spadkiem wynoszącym od 2 do 15
wentylowane ndash można zastosować tu mniejsze spadki zgodnie z przywołaną normą ale wymagają dodatkowego przewodu wentylującego
Najczęściej projektuje się podejścia niewentylowane Ich długość w typowym rozwiązaniu stosowanym w Polsce nie powinna przekraczać 30 m a w przypadku miski ustępowej 10 m po długości przewodu
W przypadku dłuższych podejść albo zwiększa się średnicę albo projektuje się podejścia wentylowane za pomocą np zaworoacutew napowietrzających
Nowa norma wprowadza cztery typy systemoacutew kanalizacyjnych jakie można spotkać w poszczegoacutelnych krajach Unii Europejskiej
W Polsce stosuje się tradycyjnie system I
System Nazwa Cechy
I
System pojedynczego pionu
z podejściami częściowo
wypełnionymi
bull jeden pion kanalizacyjny
bull wypełnienie przewodoacutew 50
II
System pojedynczego pionu
z podejściami o mniejszej
średnicy
bull jeden pion kanalizacyjny
bull wypełnienie przewodoacutew 70
III
System pojedynczego pionu
z podejściami całkowicie
wypełnionymi
bull jeden pion kanalizacyjny
bull wypełnienie przewodoacutew 100
bull każde urządzenie podłączone
oddzielnie do pionu
IV System oddzielnych pionoacutew
kanalizacyjnych
bull dwa piony ndash jeden odprowadzający
ścieki czarne z ustępoacutew spłukiwanych
i pisuaroacutew i drugi odprowadzający
pozostałe ścieki
bull wypełnienie przewodoacutew jak dla
systemoacutew I II lub III
Średnice nominalne podejść pojedynczych dobiera się w zależności od typu przyłączonego przyboru sanitarnego lub urządzenia w typowych
rozwiązaniach w Polsce wg tabeli Urządzenie DN [mm]
Umywalka bidet 40
Zlewozmywak
zmywarka pralka
wanna natrysk 50
Miska ustępowa 100
Minimalna średnica podejścia pojedynczego zdeterminowana jest przez jego długość wysokość spadania i ilość zmian kierunku zgodnie z tabelą
DN Lmax
[m] H [m]
trzy zmiany
kierunku
40
50 30 lt10
70 50 lt10
100 50 lt30
H
L
Jeśli powyższe wymiary są przekroczone lub istnieje konieczność zastosowania więcej niż trzech zmian kierunku prowadzenia przewodoacutew należy wybrać kolejną większą średnicę nominalną
Średnice nominalne podjeść zbiorowych
Zależą od natężenia przepływu ściekoacutew w projektowanym
podejściu i od zastosowanego systemu Wybierając system
należy kierować się dostępnymi na rynku przyborami trudno
bowiem wyobrazić sobie podłączanie przyboru sanitarnego
z odpływem np 40mm do przewodu o średnicy mniejszej
Utrudniałoby to swobodny odpływ ściekoacutew z tego przyboru
Natężenie przepływu ściekoacutew sanitarnych Qww
wyznacza się dla danego odcinka instalacji zgodnie
z zależnością
]sl[DUKQww
gdzie K ndash wspoacutełczynnik częstości
DU ndash odpływ jednostkowy [ls] z urządzenia
UWAGA Qww DUmax jeśli nie to Qww = DUmax
Odpływy jednostkowe DU
Odpływy jednostkowe DU -cd
Typowe wspoacutełczynniki częstości K
Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia
z przewodami odpływowymi Piony kanalizacyjne należy prowadzić bez zmiany średnicy i kierunku na całej długości w szachtach sanitarnych
U podstawy każdego pionu przed przejściem w przewoacuted odpływowy należy zamontować otwoacuter rewizyjny (czyszczak) umożliwiający dostęp do wnętrza przodu
W przypadku kanalizacji sanitarnej każdy pion musi być wentylowany w celu wyroacutewnania ciśnienia w instalacji
Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia
z przewodami odpływowymi Wentylację pionu zapewnia
przewoacuted wentylacyjny zakończony rurą wywiewną wyprowadzoną ponad połać dachu
zawoacuter napowietrzający ndash rozwiązanie dozwolone do stosowania w przypadku braku możliwości wyprowadzenia pionu ponad dach można takie rozwiązanie stosować przy spełnieniu następujących warunkoacutew
piony mają wysokość 4 do 5 kondygnacji
ostatni pion licząc od najdalszego w stosunku do kanału oraz co piąty w budynku jest zakończony rurą wywiewną
Elementy pionu kanalizacyjnego
troacutejniki doprowadzające ścieki z podejść kanalizacyjnych
czyszczak prze zmianą kierunku prowadzenia ściekoacutew ndash około 05 nad posadzką przed przejściem w przewoacuted odpływowy
rura prosta o niezmiennej średnicy na całej długości
zawoacuter napowietrzający lub rura wywiewna
W systemie kanalizacji sanitarnej wyroacuteżnić można
piony z wentylacją głoacutewną ndash zakończone rurą wywiewną lub zaworem napowietrzającym
piony z wentylacją obejściową ndash piony z dodatkowym przewodem wentylacyjnym prowadzonym obok pionu spustowego i połączonym z rurą wywiewną
Średnica pionu zależy od wybranego systemu wentylacji i obliczonego natężenia przepływu ściekoacutew dla całego pionu
Należy pamiętać o tym że minimalna średnica pionu nie może być mniejsza od średnicy największego podejścia
W typowych rozwiązaniach w Polsce minimalna średnica pionu wynosi 70mm a dla pionoacutew prowadzących ścieki z misek ustępowych 100mm
Oczywiście w tabelach należy sprawdzić czy średnicy nie należy zwiększyć ze względu na obliczoną wartość Qww
Piony z wentylacją głoacutewną
Piony z wentylacją obejściową
Przewody odpływowe
(poziomy kanalizacyjne)
Wśroacuted przewodoacutew odpływowych wyroacuteżniamy przewoacuted głoacutewny oraz przewody drugorzędne Każdy przewoacuted drugorzędny powinien być oddzielnie podłączony do głoacutewnego pod kątem 45deg
Wszystkie przewody prowadzone są najkroacutetszą drogą przeważnie wzdłuż przegrody budowlanej oraz koniecznie z zachowaniem odpowiedniego spadku
Przewody odpływowe
(poziomy kanalizacyjne)
Spadek powinien być jednakowy na całej długości co zapewnia samooczyszczanie się przewodu
Przyjęte jest że rury układa się kielichem w kierunku przeciwnym do spływu ściekoacutew
Rewizje kanalizacyjne powinno się montować
co 15 m na rurach średnicy od 100 do 150 mm
przed każdym uskokiem poziomu
Rury prowadzone przez murowane ścianki muszą być ułożone prostopadle do przegrody
Na przewody z tworzyw sztucznych powinno się w miejscach przejść dodatkowo nałożyć tuleje ochronne Umożliwią one rurom pewien ruch zabezpieczając instalację przed uszkodzeniami mechanicznymi
Przestrzeń pomiędzy tuleją a rurą powinno się zabezpieczyć izolacją
Jeśli przewody kanalizacyjne z tworzyw sztucznych układane są w sąsiedztwie przewodoacutew wydzielających ciepło powinny być osłonięte otulinami izolacyjnymi w celu zabezpieczenia przed przegrzewaniem
Przewody poziome i przykanaliki powinny być ułożone poniżej strefy przemarzania gruntu czyli na głębokości 80-140 cm zależnie od regionu kraju
Jeśli przewody prowadzone są w pomieszczeniach w ktoacuterych temperatura może spadać poniżej 0degC muszą być odpowiednio zabezpieczone przed przemarzaniem
Dla przewodoacutew prowadzonych na zewnątrz budynku należy pamiętać że warstwa gruntu pokrywającego rury kanalizacyjne powinna być o 10-20 cm większa od głębokości przemarzania gruntu jeśli przewody układa się wyżej to powinny być zaizolowane termicznie
Rury kanalizacyjne układane na zewnątrz budynku powinny być oddalone
od innych przewodoacutew co najmniej
15 m od przewodoacutew gazowych i wodociągowych
08 m od kabli energetycznych
05 m od kabli telekomunikacyjnych
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qww z uwzględnieniem następujących zasad
1 dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 05
2 dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 07
3 minimalna prędkość przepływu ściekoacutew wynosi 07 ms stąd
wynika prowadzenie przewodoacutew z odpowiednim do średnicy
spadkiem w kierunku sieci zewnętrznej
4 minimalna średnica przewodu zewnętrznego wynosi 010m
a przykanalika 015m
Dobierając średnice przewodoacutew odpływowych należy stosować
tabelę z wartościami natężenia przepływu Q0 i prędkości
przepływu v0 dla przewodoacutew o przekroju kołowym przy
pełnym wypełnieniu i wykres Manninga
=QQ0
=vv0
hd
Q
v
(hd)
1
23
4
Przykład obliczeniowy Obliczeniowe natężenie sciekoacutew sanitarnych wynosi Qww= 50 ls Na podstawie tabeli 1 QwwQ0 = 50 2014 = 025 Z wykresu odczytujemy
V = 085V0 = 085114 = 097 ms przy napełnieniu hd = 037
Zakresy dopuszczalnych spadkoacutew przewodoacutew odpływowych
DN 0100 m ndash i = 20 - 100
DN 0150 m ndash i = 15 - 150
Urządzenia dodatkowe w kanalizacji sanitarnej
W przypadku odprowadzania ściekoacutew bytowo gospodarczych do zewnętrznej sieci typu ogoacutelnospławnego w pomieszczeniach położonych na najniższych kondygnacjach w budynku może dojść do zalania spowodowanego wstecznym przepływem ściekoacutew w wyniku intensywnych opadoacutew deszczu Dlatego też w tego typu instalacjach na przewodach kanalizacyjnych odprowadzających ścieki z pomieszczeń na najniższej kondygnacji stosować należy zasuwy burzowe ktoacutere chronią instalację przed przepływem zwrotnym
Materiały w kanalizacji sanitarnej
Instalacja kanalizacyjna może być wykonana z roacuteżnych materiałoacutew ale
zawsze rury i połączenia powinny być szczelne i odporne na korozję
Obecnie najpopularniejszym materiałem używanym do budowy instalacji
wewnętrznej jest tworzywo sztuczne Rury kanalizacyjne produkuje się z
polipropylenu (PP)
roacuteżnych odmian polichlorku winylu (PVC)
Polietylenu wysokiej gęstości (PE-HD)
żywicy poliestrowej wzmacnianej włoacuteknem szklanym (GRE)
Innymi materiałami stosowanymi w kanalizacji sanitarnej są
żeliwo
kamionka
beton
Kanalizacja deszczowa
Odprowadza wody opadowe z dachoacutew i terenoacutew przyległych do nieruchomości (podjazdy tarasy parkingi itp)
Projektowanie kanalizacji deszczowej odbywa się w oparciu o normę
PN ndash EN 12056 ndash 3 grudzień 2002
Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew
Część 3 Przewody deszczowe Projektowanie układu i obliczenia
oraz w przypadku braku informacji o normę
PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania w projektowaniu
Odprowadzanie wody z dachu stromego
W przypadku dachoacutew budynkoacutew niskich (do 5 kondygnacji) ktoacutere mają odpowiednie nachylenie (przyjmuje się że powyżej 8) najczęstszym sposobem odprowadzania wody deszczowej jest zastosowanie systemu rynnowego
Zadaniem deszczowej instalacji kanalizacyjnej jest zebranie wody z dachu i odprowadzenie jej do sieci kanalizacji deszczowej lub do gruntu System rynnowy polega na naturalnym (grawitacyjnym) spływie woacuted po połaci dachowej skąd jest przejmowana przez system rur System ten roacutewnież pracuje grawitacyjnie Umowną granicą instalacji deszczowej jest wylewka z ktoacuterej woda może być skierowana do sieci kanalizacji deszczowej (ogoacutelnospławnej) lub na grunt
Podstawowe elementy
instalacji kanalizacji deszczowej
Rynny - przewody o przekroju otwartym (okrągłym prostokątnym eliptycznym trapezowym okapowym) biegnące wzdłuż krawędzi dachu Zadaniem rynien jest zebranie wody opadowej Rynny prowadzone są z lekkim spadkiem w kierunku narożnikoacutew budynku dzięki czemu woda nie wylewa się za krawędzie tylko płynie w kierunku rur spustowych
Instalacja kanalizacji deszczowej składa się z następujących elementoacutew
Rury spustowe ndash pionowe odcinki przewodoacutew o przekroju zamkniętym (najczęściej okrągłym lub prostokątnym) Zadaniem rur spustowych jest zebranie wody płynącej rynnami i odprowadzenie ich poza budynek
Odpływy ndash elementy za pomocą ktoacuterych rynny przechodzą w rury spustowe Odpływ jest odcinkiem rynny w ktoacuterym wykonany jest obrobiony otwoacuter odpowiedniego kształtu pozwalający na włączenie rury spustowej Można wyroacuteżnić odpływy przelotowe oraz odpływy końcowe ( na narożnikach pomieszczeń) Pozwalają na mocowanie rur spustowych
Narożniki do rynien ndash umożliwiają połączenie rynien w narożnikach budynku Właściwy montaż narożnikoacutew jest bardzo ważny dla właściwej pracy rynien (ruchoacutew pod wpływem temperatury) Wylewki ndash kształtki ktoacuterymi kończy się rura spustowa Wylewka może być włą- czona do kanalizacji deszczowej bądź znajdować się nad gruntem
Łączniki do rynien - złączki zwykłe uszczelkowe i korekcyjne Ponieważ montaż rynien wymaga pozostawiania tzw dylatacji (odstępoacutew) złączki korekcyjne lub uszczelkowe umożliwiają wykonanie takich połączenia z dylatacją
Łączniki do rur spustowych - kolana troacutejniki redukcje mufy mufy redukcyjne Mufy służą do włączania rur spustowych do odpływoacutew zadaniem muf redukcyjnych jest połączenie rury spustowej i odpływu o roacuteżnych średnicach Kolana pozwalają na zmianę kierunku rury spustowej Troacutejniki umożliwiają włączanie do rur spustowych wyposażenia dodatkowego
Haki i obejmy - zadaniem tych elementoacutew jest mocowanie rynien i rur spustowych do dachoacutew i ścian
Elementy wykończeniowe i dodatkowe -
zadaniem tych elementoacutew jest wykończenie
systemu lub uzupełnienie jego pracy
Przykładami mogą tu być
dekiel służący do zakończenia rynny
filtr siatkowy montowany na rurze
spustowej zatrzymujący
zanieczyszczenia
czyszczak (rewizja) umożliwiający
przegląd i czyszczenie rury spustowej
(na zdjęciu)
odprowadzenie do kanalizacji deszczowej
Jednym ze sposoboacutew odprowadzenia wody jest podłączenie systemu rynnowego do kanalizacji deszczowej
Woacutewczas na dolnym odcinku rury spustowej mniej więcej 03-08 m ponad terenem należy zamontować rewizję (czyszczak) Rewizja ma wewnątrz kratkę na ktoacuterej zbierają się liście i inne zanieczyszczenia spływające z rynny
Rura spustowa z rewizją przyłączona jest do przewodoacutew odpływowych a te łączą się z kanalizacją Średnica przewodoacutew musi być co najmniej roacutewna średnicy rur spustowych i najczęściej wynosi 100-150 mm Głębokość na jakiej powinno się układać rury zależy od strefy przemarzania i wynosi 1-14 m System taki nie ma blokady przedostawania się zapachoacutew dlatego lepiej nie podłączać go do kanalizacji ogoacutelnospławnej
Innym sposobem odprowadzenia wody bezpośrednio do kanalizacji jest podłączenie rury spustowej do osadnika rynnowego Wyposażony jest on w klapkę ktoacutera stanowi blokadę zapachową i wyciągany kosz w ktoacuterym gromadzą się większe zanieczyszczenia takie jak liście
Gdy brak sieci kanalizacji deszczowej lub ogoacutelnospławnej woda deszczowa powinna być bezpiecznie rozprowadzona po terenie posesji ale tak żeby nie spływała na sąsiednie działki
Odprowadzanie wody z dachu
płaskiego
W przypadku dachoacutew budynkoacutew wysokich (powyżej 5 kondygnacji) oraz dachoacutew o małym nachyleniu (przyjmuje się że poniżej 8) najczęstszym sposobem odprowa-dzania wody deszczowej jest system odwadniania oparty na wpustach dachowych
Wpusty dachowe pełnią rolę dachowych odwodnień punkto-wych tzn zbierają wodę z pewnej powierzchni w jednym punkcie
Odprowadzanie wody z dachu
płaskiego Woda jest odprowadzana do rury spustowej biegnącej wewnątrz budynku a stamtąd do kanalizacji deszczowej lub poza budynek do gruntu Aby odwodnienie dachu płaskiego pracowało prawidłowo wpust powinien znaleźć się w najniższym punkcie dachu a spadek w jego kierunku powinien wynosić co najmniej 3 Oproacutecz zasadniczego wpustu powinien być wpust awaryjny ktoacutery przejmie wodę w przypadku zatkania wpustu głoacutewnego Na dachu powinna być co najmniej jedna para wpustoacutew Zasady projektowania moacutewią że wpusty należy rozmieszczać co 25 m
Obliczanie kanalizacji deszczowej
Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qr (qd) [ls]
rAC
10000
IAQr
gdzie ψ lub C ndash wspoacutełczynnik spływu przyjmowany wg nowej normy jako 10 (w starej zależny od nachylenia dachu i rodzaju powierzchni odwadnianej)
A ndash efektywna powierzchnia dachu lub powierzchnia odwadniana [m2]
I ndash w starej normie miarodajne natężenie deszczu [l(sha)] przyjmowane I 300 l(sha)
r ndash natężenie opadoacutew atmosferycznych [l(sm2)] przyjmowane albo na podstawie danych statystycznych albo wg tabeli 1 w nowej normie po przemnożeniu przez wspoacutełczynnik ryzyka podany w tabeli 2
Wymiarowanie rynien i rur spustowych
1 Przewody spustowe ndash średnicę należy dobrać tak aby obliczona wartość odpływu ściekoacutew Qr nie przekraczała wartości Qrmax (qdmax) a powierzchnia odwadniana A powierzchni Amax zestawionych w tabeli w normie PN ndash 92B ndash 01707
2 Wg starej normy rynny powinny mieć średnice minimum 150 mm (dotyczy to budynkoacutew wielorodzinnych)
Efektywna
powierzchnia dachu
odwadniana przez
rynnę A [m2]
Szerokość rynny [mm] Średnica rury
spustowej [mm]
poniżej 20 70 50
20 ndash 57 100 (lub 125) 70
57 ndash 97 125 100
97 - 170 150 100
170 - 243 180 125
Dla budynkoacutew jednorodzinnych średnice rynien i przewodoacutew spustowych można określić w oparciu o efektywną powierzchnię dachu wg tabeli
Średnice poziomoacutew i przykanalikoacutew
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qr z uwzględnieniem następujących zasad
a) dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 07
b) dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 09
c) i d) jak dla kanalizacji sanitarnej
Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej
Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qt (qog) [ls]
Qww ndash natężenie odpływu ściekoacutew sanitarnych
Qr ndash natężenie odpływu ściekoacutew deszczowych
Kanalizacja ogoacutelnospławna to ten fragment ktoacutery odprowadza i ścieki sanitarne i deszczowe do zewnętrznej sieci ogoacutelnospławnej
rwwt QQQ
Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się z uwzględnieniem następujących zasad
a) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt spełnione powinny być warunki
a) i b) jak dla ściekoacutew deszczowych
b) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt obliczeniowa prędkość przepływu
ściekoacutew nie może przekraczać wartości dopuszczalnej ktoacutera wynosi
80 ms ndash dla rur żeliwnych i innych metalowych
40 ms ndash dla rur kamionkowych betonowych i z tworzyw sztucznych
c) dla odpływu tylko ściekoacutew sanitarnych Qww prędkość przepływu
ściekoacutew nie może być mniejsza od vmin = 07 ms
bullRynny z PVC-U
bullRynny z blachy aluminiowej
bullRynny miedziane
bullRynny z blachy stalowej
bullRynny cynkowo-tytanowe
Przekroje rynien a b c) poacutełokragłe d) trapezowy e f) trapezoidalny g) prostokatny h) poacutełokragły leacy
Rodzaje rynien a) okapowa b) koszowa c) gzymsowa d) leacy
Instalacje zimnej i ciepłej wody mogą być rozprowadzone w następujący sposoacuteb
natynkowo ndash czyli po wierzchu ścian i przegroacuted budowlanych
w bruzdach ściennych
w szlichcie podłogowej
w pionowych szachtach i kanałach ściennych
SPOSOBY PROWADZENIA INSTALACJI
Prowadzenie instalacji w piwnicach i pod stropami
Prowadzenie rur w korytkach gdzie wydłużenia są kompensowane poprzez wyboczanie się rur
Prowadzenie rur z odgałęzieniami na łupinach wsporczych
Prowadzenie pionoacutew w szachtach instalacyjnych
Prowadzenie oraz mocowanie pionoacutew
w szachtach instalacyjnych
Układ troacutejnikowy Układ rozdzielaczowy
UKŁAD TROacuteJNIKOWY
Prowadzenie rur instalacji wodociągowej w układzie troacutejnikowym
Sposoacuteb prowadzenia przewodoacutew w węźle
sanitarnym
UKŁAD TROacuteJNIKOWY
UKŁAD TROacuteJNIKOWY
UKŁAD ROZDZIELACZOWY
Prowadzenie rur instalacji wodociągowej w układzie rozdzielaczowym
UKŁAD ROZDZIELACZOWY
UKŁAD OBWODOWY
Podpora stała
Podpora przesuwna
Przykład prowadzenia pionu instalacyjnego bez kompensatoroacutew z uwzględnieniem wyboczenia (linią przerywaną oznaczono przykładowy przewidywany kształt pionu po osiągnięciu temperatury czynnika roboczego)
Oznaczenia PP - podpora przesuwnaPS - podpora stała
ELEMENTY INSTALACJI WODOCIĄGOWYCH
Elementy instalacji wodociągowych
Przyłącze wodociągowe
Zestaw wodomierza głoacutewnego
Filtr wody zawoacuter antyskażeniowy zawory odcinające (armatura)
Przewody rozdzielcze (rozprowadzające)
Przewody pionowe (piony wodociągowe)
Przewody w pomieszczeniach sanitarnych (połączenia od pionu do punktoacutew czerpalnych)
Punkty czerpalne (baterie czerpalne i zawory)
Przyłącza do budynku 1-linia zabudowy 2- linia rozgraniczająca 3-sieć wodociągowa 4-sieć kanalizacyjna 5-zestaw wodomierzowy 6-studzienka rewizyjna
Sposoacuteb przeprowadzenia przewodu przez ścianę zewnętrzną
Podział wodomierzy
W obudowie
zamkniętej Z wyjmowaną
wstawką
pomiarową
instalowane
poziomo
kolanowe
Podział wodomierzy
1 Wodomierz działający na zasadach mechanicznych przeznaczony do wody
a) zimnej o temperaturze od 0 degC do 30 degC
b) ciepłej o temperaturze od 30 degC do 90 degC
c) gorącej o temperaturze od 30 degC do 130 degC albo od 30 degC do 180 degC
2 Wodomierz działający na zasadach elektronicznych lub mechanicznych z urządzeniami elektronicznymi albo bez przeznaczony do wody zimnej o temperaturze od 0 degC do 30 degC
Wodomierze mieszkaniowe (JS) Wodomierz powinien być zamontowany w położeniu roboczym zgodnie z oznakowaniem umieszczonym na wodomierzu przez producenta H - oznacza pozycję pracy wodomierza w poziomie V - oznacza pozycję pracy wodomierza w pionie Litera znajdująca się na tarczy wodomierza A B C lub D - oznacza klasę obciążeń wodomierza
Wodomierz sprzężony roacutewnolegle 1-wodomierz głoacutewny śrubowy 2-wodomierz boczny skrzydełkowy 3-zawoacuter zmiennego obciążenia
1 Wodomierze działające na zasadach mechanicznych przeznaczone do wody charakteryzują następujące strumienie
1) maksymalny strumień objętości (Qmax)
2) nominalny strumień objętości (Qn)
3) pośredni strumień objętości (Qt)
4) minimalny strumień objętości (Qmin)
2 Stosunek QmaxQn powinien wynosić 2
3 Rozroacuteżnia się cztery klasy metrologiczne wodomierzy klasa A klasa B klasa C klasa D
4 Klasy metrologiczne wodomierzy w zależności od wartości stosunku QminQn i QtQn
Q (q)-strumień objętości - objętość wody przepływającej przez wodomierz w przyjętej jednostce czasu
Qmax (qmax) -maksymalny strumień objętości - największy strumień objętości przy ktoacuterym wodomierz może pracować w kroacutetkim czasie bez uszkodzenia i przekroczenia błędoacutew granicznych dopuszczalnych oraz wartości maksymalnej straty ciśnienia
Qn (qn) nominalny strumień objętości - strumień objętości roacutewny połowie maksymalnego strumienia objętości przy ktoacuterym wodomierz może pracować przy przepływie ciągłym lub przerywanym i jego wskazania mieszczą się w granicach błędoacutew granicznych dopuszczalnych
Qt (qt) pośredni strumień objętości - strumień objętości dzielący zakres obciążeń pomiarowych na przedział goacuterny i dolny przy ktoacuterym błąd graniczny dopuszczalny zmienia wartość
Qmin (qmin ) minimalny strumień objętości- strumień objętości powyżej ktoacuterego wskazania wodomierza nie powinny przekraczać błędoacutew granicznych dopuszczalnych
Zakres obciążeń pomiarowych wodomierza - zakres strumienia objętości wodomierza zawarty między maksymalnym strumieniem objętości a minimalnym strumieniem objętości
Krzywa błędoacutew wodomierza
Błędy graniczne dopuszczalne wodomierzy plusmn 2 - w przedziale goacuternym zakresu obciążeń (qt q qmax)
plusmn 5 - w przedziale goacuternym zakresu obciążeń (qmin q qt)
Lokalizacja wodomierza
Doboacuter wodomierza
Aby dobrać wodomierz należy
ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe
ustalić umowny przepływ obliczeniowy dla wodomierza qw m3h
qw = 2 q
Doboacuter wodomierza
Doboacuter wodomierza
dla dobranego wodomierza ustalić w oparciu o dane producenta wodomierzy stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez wodomierz
Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem
PN-EN 1717 - Ochrona przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody w instalacjach wodociągowych i ogoacutelne wymagania dotyczące urządzeń zapobiegających zanieczyszczaniu przez przepływ zwrotny
Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem
Podział płynoacutew ktoacutere mają lub mogą mieć kontakt z wodą do picia
Kategoria 1
Woda wypływająca bezpośrednio z sieci wodociągowej przeznaczona do użytkowania przez człowieka do celoacutew konsumpcyjnych
Kategoria 2
Płyn nie stanowiący bakteriologicznego lub toksycznego zagrożenia dla człowieka
Kategoria 3
Płyn stanowiący pewne zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność co najmniej jednej substancji toksycznej lub bardzo toksycznej o LD50gt200 mgkg wagi ciała
Kategoria 4
Płyn stanowiący pewne zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność co najmniej jednej substancji toksycznej lub bardzo toksycznej o LD50200 mgkg wagi ciała lub też co najmniej jednej substancji radioaktywnej mutagennej lub rakotwoacuterczej
Kategoria 5
Płyn stanowiący zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność substancji mikrobiologicznych bądź wirusowych
Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem
Przepływ zwrotny wywołany spadkiem ciśnienia w sieci wodociągowej
Potencjalne źroacutedła zanieczyszczenia wody wodociągowej
XY
1- sieć wodociągowa
2- urządzenie zabezpieczające
X-rodzina zabezpieczenia
Y-typ zabezpieczenia
Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody
Aby dobrać zabezpieczenie należy
określić kategorię płynu
określić rodzaj zabezpieczenia wg normy
ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe
dobrać zawoacuter zwracając uwagę na średnicę wodomierza
Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody
dla dobranego zaworu ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez zawoacuter
Filtr
Doboacuter filtra
Aby dobrać filtr należy
ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe
dobrać filtr zwracając uwagę na średnicę wodomierza i zaworu antyskażeniowego
Doboacuter filtra
dla dobranego filtra ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez filtr
INSTALACJE KANALIZACYJNE
Rodzaje instalacji kanalizacyjnych
1 Kanalizacja sanitarna (bytowo ndash gospodarcza)
2 Kanalizacja deszczowa
3 Kanalizacja technologiczna
ścieki przed wprowadzeniem do kanalizacji
sanitarnej wymagają wstępnego oczyszczenia w
specjalnych urządzeniach
Odprowadzenie ściekoacutew z nieruchomości może być
realizowane na dwa sposoby
systemem ogoacutelnospławnym (zbiorczym)
lub systemem rozdzielczym
Kanalizacja ogoacutelnospławna odprowadza zaroacutewno ścieki
sanitarne (bytowe) jak i deszczowe
W kanalizacji rozdzielczej ścieki sanitarne i deszczowe
odprowadzane są rozdzielnie
Schemat kanalizacji ogoacutelnospławnej
KS1 KS2
Kanał ogoacutelnospławny
RD1 RD2
linia regulacyjna
ST1
ST2
Schemat kanalizacji rozdzielczej
KS1 KS2
Kanał sanitarny
Kanał deszczowy
RD1 RD2
linia regulacyjnaST1
ST2
SD1
SD2
Podział instalacji kanalizacyjnej
Instalację kanalizacyjną można podzielić na
zewnętrzną (na terenie nieruchomości lecz poza budynkiem)
wewnętrzną (w budynku)
Podział ten wydaje się oczywisty ale jest istotny przy doborze materiału instalacyjnego - nie każdy materiał sprawdzający się wewnątrz nadaje się do stworzenia instalacji zewnętrznej
Granicą między instalacją wewnętrzną a zewnętrzną jest tzw czyszczak głoacutewny (rewizja głoacutewna)
Przewody domowej
instalacji kanalizacyjnej
Przykanalik (przyłącze kanalizacyjne) ndash jest to odcinek ktoacutery łączy kanalizację na terenie nieruchomości z siecią kanalizacyjną
Najczęściej przykanalik włączany jest do studzienki (rewizyjnej lub włazowej) ktoacutera stanowi uzbrojenie sieci Możliwe jest też przyłączenie przez wpust boczny lub złącze siodłowe
Przewody domowej
instalacji kanalizacyjnej
Przykanaliki oznaczane są znakami informacyjnymi Na znaku podana jest średnica (w mm) spadek przyłącza (w promilach) oraz jego długość (w m) Granicą między siecią a instalacją jest położona w pobliżu granicy nieruchomości pierwsza studzienka licząc od strony budynku
Sieć i przykanalik
w przypadku istnienia studzienki rewizyjnej
przykanalikstudzienka rewizyjna
linia
reg
ulac
yjnastudzienka kanalizacyjna
sieć kanalizacyjna
budy
nek
instalacja
zewnętrzna
Sieć i przykanalik
w przypadku braku studzienki rewizyjnej (wg nowych przepisoacutew w przypadku braku studzienki rewizyjnej
przykanalik to odcinek biegnący od granicy budynku do granicy
nieruchomości)
linia
reg
ulac
yjnastudzienka kanalizacyjna
sieć kanalizacyjna
budy
nek
przykanalik
sieć kanalizacyjna
Instalacja kanalizacyjna składa się z 1 poziomoacutew (przewodoacutew odpływowych) ndash są to przewody
prowadzone z odpowiednim spadkiem ktoacutere odprowadzają
ścieki z pionoacutew wpustoacutew podłogowych itp do przykanalika
lub sieci zewnętrznej
2 pionoacutew (przewodoacutew spustowych) ndash są to przewody prowadzone
przez jedną lub kilka kondygnacji odprowadzające ścieki
z podejść kanalizacyjnych wpustoacutew dachowych lub rynien
do przewodoacutew odpływowych
3 podejść kanalizacyjnych ndash przewody odprowadzające ścieki
z przyboroacutew i urządzeń sanitarnych do pionoacutew lub poziomoacutew
kanalizacyjnych
podejścia pojedyncze
podejścia zbiorowe
Kanalizacja sanitarna grawitacyjna
Odprowadza wodę zanieczyszczoną (ścieki) w wyniku jej wykorzystania odpływającą z ustępoacutew spłukiwanych natryskoacutew wanien bidetoacutew zlewoacutew umywalek wpustoacutew podłogowych i innych urządzeń występujących w gospodarstwie domowym
Projektowanie kanalizacji sanitarnej odbywa się w oparciu o normę
PN ndash EN 12056 ndash 2 grudzień 2002
Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew
Część 2 Kanalizacja sanitarna projektowanie układu i obliczenia
oraz w przypadku braku informacji o normę
PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania
w projektowaniu
Podejścia kanalizacyjne ndash łączą
odpływ z pionem kanalizacyjnym
Podejścia
niewentylowane - należy montować ze spadkiem wynoszącym od 2 do 15
wentylowane ndash można zastosować tu mniejsze spadki zgodnie z przywołaną normą ale wymagają dodatkowego przewodu wentylującego
Najczęściej projektuje się podejścia niewentylowane Ich długość w typowym rozwiązaniu stosowanym w Polsce nie powinna przekraczać 30 m a w przypadku miski ustępowej 10 m po długości przewodu
W przypadku dłuższych podejść albo zwiększa się średnicę albo projektuje się podejścia wentylowane za pomocą np zaworoacutew napowietrzających
Nowa norma wprowadza cztery typy systemoacutew kanalizacyjnych jakie można spotkać w poszczegoacutelnych krajach Unii Europejskiej
W Polsce stosuje się tradycyjnie system I
System Nazwa Cechy
I
System pojedynczego pionu
z podejściami częściowo
wypełnionymi
bull jeden pion kanalizacyjny
bull wypełnienie przewodoacutew 50
II
System pojedynczego pionu
z podejściami o mniejszej
średnicy
bull jeden pion kanalizacyjny
bull wypełnienie przewodoacutew 70
III
System pojedynczego pionu
z podejściami całkowicie
wypełnionymi
bull jeden pion kanalizacyjny
bull wypełnienie przewodoacutew 100
bull każde urządzenie podłączone
oddzielnie do pionu
IV System oddzielnych pionoacutew
kanalizacyjnych
bull dwa piony ndash jeden odprowadzający
ścieki czarne z ustępoacutew spłukiwanych
i pisuaroacutew i drugi odprowadzający
pozostałe ścieki
bull wypełnienie przewodoacutew jak dla
systemoacutew I II lub III
Średnice nominalne podejść pojedynczych dobiera się w zależności od typu przyłączonego przyboru sanitarnego lub urządzenia w typowych
rozwiązaniach w Polsce wg tabeli Urządzenie DN [mm]
Umywalka bidet 40
Zlewozmywak
zmywarka pralka
wanna natrysk 50
Miska ustępowa 100
Minimalna średnica podejścia pojedynczego zdeterminowana jest przez jego długość wysokość spadania i ilość zmian kierunku zgodnie z tabelą
DN Lmax
[m] H [m]
trzy zmiany
kierunku
40
50 30 lt10
70 50 lt10
100 50 lt30
H
L
Jeśli powyższe wymiary są przekroczone lub istnieje konieczność zastosowania więcej niż trzech zmian kierunku prowadzenia przewodoacutew należy wybrać kolejną większą średnicę nominalną
Średnice nominalne podjeść zbiorowych
Zależą od natężenia przepływu ściekoacutew w projektowanym
podejściu i od zastosowanego systemu Wybierając system
należy kierować się dostępnymi na rynku przyborami trudno
bowiem wyobrazić sobie podłączanie przyboru sanitarnego
z odpływem np 40mm do przewodu o średnicy mniejszej
Utrudniałoby to swobodny odpływ ściekoacutew z tego przyboru
Natężenie przepływu ściekoacutew sanitarnych Qww
wyznacza się dla danego odcinka instalacji zgodnie
z zależnością
]sl[DUKQww
gdzie K ndash wspoacutełczynnik częstości
DU ndash odpływ jednostkowy [ls] z urządzenia
UWAGA Qww DUmax jeśli nie to Qww = DUmax
Odpływy jednostkowe DU
Odpływy jednostkowe DU -cd
Typowe wspoacutełczynniki częstości K
Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia
z przewodami odpływowymi Piony kanalizacyjne należy prowadzić bez zmiany średnicy i kierunku na całej długości w szachtach sanitarnych
U podstawy każdego pionu przed przejściem w przewoacuted odpływowy należy zamontować otwoacuter rewizyjny (czyszczak) umożliwiający dostęp do wnętrza przodu
W przypadku kanalizacji sanitarnej każdy pion musi być wentylowany w celu wyroacutewnania ciśnienia w instalacji
Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia
z przewodami odpływowymi Wentylację pionu zapewnia
przewoacuted wentylacyjny zakończony rurą wywiewną wyprowadzoną ponad połać dachu
zawoacuter napowietrzający ndash rozwiązanie dozwolone do stosowania w przypadku braku możliwości wyprowadzenia pionu ponad dach można takie rozwiązanie stosować przy spełnieniu następujących warunkoacutew
piony mają wysokość 4 do 5 kondygnacji
ostatni pion licząc od najdalszego w stosunku do kanału oraz co piąty w budynku jest zakończony rurą wywiewną
Elementy pionu kanalizacyjnego
troacutejniki doprowadzające ścieki z podejść kanalizacyjnych
czyszczak prze zmianą kierunku prowadzenia ściekoacutew ndash około 05 nad posadzką przed przejściem w przewoacuted odpływowy
rura prosta o niezmiennej średnicy na całej długości
zawoacuter napowietrzający lub rura wywiewna
W systemie kanalizacji sanitarnej wyroacuteżnić można
piony z wentylacją głoacutewną ndash zakończone rurą wywiewną lub zaworem napowietrzającym
piony z wentylacją obejściową ndash piony z dodatkowym przewodem wentylacyjnym prowadzonym obok pionu spustowego i połączonym z rurą wywiewną
Średnica pionu zależy od wybranego systemu wentylacji i obliczonego natężenia przepływu ściekoacutew dla całego pionu
Należy pamiętać o tym że minimalna średnica pionu nie może być mniejsza od średnicy największego podejścia
W typowych rozwiązaniach w Polsce minimalna średnica pionu wynosi 70mm a dla pionoacutew prowadzących ścieki z misek ustępowych 100mm
Oczywiście w tabelach należy sprawdzić czy średnicy nie należy zwiększyć ze względu na obliczoną wartość Qww
Piony z wentylacją głoacutewną
Piony z wentylacją obejściową
Przewody odpływowe
(poziomy kanalizacyjne)
Wśroacuted przewodoacutew odpływowych wyroacuteżniamy przewoacuted głoacutewny oraz przewody drugorzędne Każdy przewoacuted drugorzędny powinien być oddzielnie podłączony do głoacutewnego pod kątem 45deg
Wszystkie przewody prowadzone są najkroacutetszą drogą przeważnie wzdłuż przegrody budowlanej oraz koniecznie z zachowaniem odpowiedniego spadku
Przewody odpływowe
(poziomy kanalizacyjne)
Spadek powinien być jednakowy na całej długości co zapewnia samooczyszczanie się przewodu
Przyjęte jest że rury układa się kielichem w kierunku przeciwnym do spływu ściekoacutew
Rewizje kanalizacyjne powinno się montować
co 15 m na rurach średnicy od 100 do 150 mm
przed każdym uskokiem poziomu
Rury prowadzone przez murowane ścianki muszą być ułożone prostopadle do przegrody
Na przewody z tworzyw sztucznych powinno się w miejscach przejść dodatkowo nałożyć tuleje ochronne Umożliwią one rurom pewien ruch zabezpieczając instalację przed uszkodzeniami mechanicznymi
Przestrzeń pomiędzy tuleją a rurą powinno się zabezpieczyć izolacją
Jeśli przewody kanalizacyjne z tworzyw sztucznych układane są w sąsiedztwie przewodoacutew wydzielających ciepło powinny być osłonięte otulinami izolacyjnymi w celu zabezpieczenia przed przegrzewaniem
Przewody poziome i przykanaliki powinny być ułożone poniżej strefy przemarzania gruntu czyli na głębokości 80-140 cm zależnie od regionu kraju
Jeśli przewody prowadzone są w pomieszczeniach w ktoacuterych temperatura może spadać poniżej 0degC muszą być odpowiednio zabezpieczone przed przemarzaniem
Dla przewodoacutew prowadzonych na zewnątrz budynku należy pamiętać że warstwa gruntu pokrywającego rury kanalizacyjne powinna być o 10-20 cm większa od głębokości przemarzania gruntu jeśli przewody układa się wyżej to powinny być zaizolowane termicznie
Rury kanalizacyjne układane na zewnątrz budynku powinny być oddalone
od innych przewodoacutew co najmniej
15 m od przewodoacutew gazowych i wodociągowych
08 m od kabli energetycznych
05 m od kabli telekomunikacyjnych
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qww z uwzględnieniem następujących zasad
1 dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 05
2 dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 07
3 minimalna prędkość przepływu ściekoacutew wynosi 07 ms stąd
wynika prowadzenie przewodoacutew z odpowiednim do średnicy
spadkiem w kierunku sieci zewnętrznej
4 minimalna średnica przewodu zewnętrznego wynosi 010m
a przykanalika 015m
Dobierając średnice przewodoacutew odpływowych należy stosować
tabelę z wartościami natężenia przepływu Q0 i prędkości
przepływu v0 dla przewodoacutew o przekroju kołowym przy
pełnym wypełnieniu i wykres Manninga
=QQ0
=vv0
hd
Q
v
(hd)
1
23
4
Przykład obliczeniowy Obliczeniowe natężenie sciekoacutew sanitarnych wynosi Qww= 50 ls Na podstawie tabeli 1 QwwQ0 = 50 2014 = 025 Z wykresu odczytujemy
V = 085V0 = 085114 = 097 ms przy napełnieniu hd = 037
Zakresy dopuszczalnych spadkoacutew przewodoacutew odpływowych
DN 0100 m ndash i = 20 - 100
DN 0150 m ndash i = 15 - 150
Urządzenia dodatkowe w kanalizacji sanitarnej
W przypadku odprowadzania ściekoacutew bytowo gospodarczych do zewnętrznej sieci typu ogoacutelnospławnego w pomieszczeniach położonych na najniższych kondygnacjach w budynku może dojść do zalania spowodowanego wstecznym przepływem ściekoacutew w wyniku intensywnych opadoacutew deszczu Dlatego też w tego typu instalacjach na przewodach kanalizacyjnych odprowadzających ścieki z pomieszczeń na najniższej kondygnacji stosować należy zasuwy burzowe ktoacutere chronią instalację przed przepływem zwrotnym
Materiały w kanalizacji sanitarnej
Instalacja kanalizacyjna może być wykonana z roacuteżnych materiałoacutew ale
zawsze rury i połączenia powinny być szczelne i odporne na korozję
Obecnie najpopularniejszym materiałem używanym do budowy instalacji
wewnętrznej jest tworzywo sztuczne Rury kanalizacyjne produkuje się z
polipropylenu (PP)
roacuteżnych odmian polichlorku winylu (PVC)
Polietylenu wysokiej gęstości (PE-HD)
żywicy poliestrowej wzmacnianej włoacuteknem szklanym (GRE)
Innymi materiałami stosowanymi w kanalizacji sanitarnej są
żeliwo
kamionka
beton
Kanalizacja deszczowa
Odprowadza wody opadowe z dachoacutew i terenoacutew przyległych do nieruchomości (podjazdy tarasy parkingi itp)
Projektowanie kanalizacji deszczowej odbywa się w oparciu o normę
PN ndash EN 12056 ndash 3 grudzień 2002
Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew
Część 3 Przewody deszczowe Projektowanie układu i obliczenia
oraz w przypadku braku informacji o normę
PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania w projektowaniu
Odprowadzanie wody z dachu stromego
W przypadku dachoacutew budynkoacutew niskich (do 5 kondygnacji) ktoacutere mają odpowiednie nachylenie (przyjmuje się że powyżej 8) najczęstszym sposobem odprowadzania wody deszczowej jest zastosowanie systemu rynnowego
Zadaniem deszczowej instalacji kanalizacyjnej jest zebranie wody z dachu i odprowadzenie jej do sieci kanalizacji deszczowej lub do gruntu System rynnowy polega na naturalnym (grawitacyjnym) spływie woacuted po połaci dachowej skąd jest przejmowana przez system rur System ten roacutewnież pracuje grawitacyjnie Umowną granicą instalacji deszczowej jest wylewka z ktoacuterej woda może być skierowana do sieci kanalizacji deszczowej (ogoacutelnospławnej) lub na grunt
Podstawowe elementy
instalacji kanalizacji deszczowej
Rynny - przewody o przekroju otwartym (okrągłym prostokątnym eliptycznym trapezowym okapowym) biegnące wzdłuż krawędzi dachu Zadaniem rynien jest zebranie wody opadowej Rynny prowadzone są z lekkim spadkiem w kierunku narożnikoacutew budynku dzięki czemu woda nie wylewa się za krawędzie tylko płynie w kierunku rur spustowych
Instalacja kanalizacji deszczowej składa się z następujących elementoacutew
Rury spustowe ndash pionowe odcinki przewodoacutew o przekroju zamkniętym (najczęściej okrągłym lub prostokątnym) Zadaniem rur spustowych jest zebranie wody płynącej rynnami i odprowadzenie ich poza budynek
Odpływy ndash elementy za pomocą ktoacuterych rynny przechodzą w rury spustowe Odpływ jest odcinkiem rynny w ktoacuterym wykonany jest obrobiony otwoacuter odpowiedniego kształtu pozwalający na włączenie rury spustowej Można wyroacuteżnić odpływy przelotowe oraz odpływy końcowe ( na narożnikach pomieszczeń) Pozwalają na mocowanie rur spustowych
Narożniki do rynien ndash umożliwiają połączenie rynien w narożnikach budynku Właściwy montaż narożnikoacutew jest bardzo ważny dla właściwej pracy rynien (ruchoacutew pod wpływem temperatury) Wylewki ndash kształtki ktoacuterymi kończy się rura spustowa Wylewka może być włą- czona do kanalizacji deszczowej bądź znajdować się nad gruntem
Łączniki do rynien - złączki zwykłe uszczelkowe i korekcyjne Ponieważ montaż rynien wymaga pozostawiania tzw dylatacji (odstępoacutew) złączki korekcyjne lub uszczelkowe umożliwiają wykonanie takich połączenia z dylatacją
Łączniki do rur spustowych - kolana troacutejniki redukcje mufy mufy redukcyjne Mufy służą do włączania rur spustowych do odpływoacutew zadaniem muf redukcyjnych jest połączenie rury spustowej i odpływu o roacuteżnych średnicach Kolana pozwalają na zmianę kierunku rury spustowej Troacutejniki umożliwiają włączanie do rur spustowych wyposażenia dodatkowego
Haki i obejmy - zadaniem tych elementoacutew jest mocowanie rynien i rur spustowych do dachoacutew i ścian
Elementy wykończeniowe i dodatkowe -
zadaniem tych elementoacutew jest wykończenie
systemu lub uzupełnienie jego pracy
Przykładami mogą tu być
dekiel służący do zakończenia rynny
filtr siatkowy montowany na rurze
spustowej zatrzymujący
zanieczyszczenia
czyszczak (rewizja) umożliwiający
przegląd i czyszczenie rury spustowej
(na zdjęciu)
odprowadzenie do kanalizacji deszczowej
Jednym ze sposoboacutew odprowadzenia wody jest podłączenie systemu rynnowego do kanalizacji deszczowej
Woacutewczas na dolnym odcinku rury spustowej mniej więcej 03-08 m ponad terenem należy zamontować rewizję (czyszczak) Rewizja ma wewnątrz kratkę na ktoacuterej zbierają się liście i inne zanieczyszczenia spływające z rynny
Rura spustowa z rewizją przyłączona jest do przewodoacutew odpływowych a te łączą się z kanalizacją Średnica przewodoacutew musi być co najmniej roacutewna średnicy rur spustowych i najczęściej wynosi 100-150 mm Głębokość na jakiej powinno się układać rury zależy od strefy przemarzania i wynosi 1-14 m System taki nie ma blokady przedostawania się zapachoacutew dlatego lepiej nie podłączać go do kanalizacji ogoacutelnospławnej
Innym sposobem odprowadzenia wody bezpośrednio do kanalizacji jest podłączenie rury spustowej do osadnika rynnowego Wyposażony jest on w klapkę ktoacutera stanowi blokadę zapachową i wyciągany kosz w ktoacuterym gromadzą się większe zanieczyszczenia takie jak liście
Gdy brak sieci kanalizacji deszczowej lub ogoacutelnospławnej woda deszczowa powinna być bezpiecznie rozprowadzona po terenie posesji ale tak żeby nie spływała na sąsiednie działki
Odprowadzanie wody z dachu
płaskiego
W przypadku dachoacutew budynkoacutew wysokich (powyżej 5 kondygnacji) oraz dachoacutew o małym nachyleniu (przyjmuje się że poniżej 8) najczęstszym sposobem odprowa-dzania wody deszczowej jest system odwadniania oparty na wpustach dachowych
Wpusty dachowe pełnią rolę dachowych odwodnień punkto-wych tzn zbierają wodę z pewnej powierzchni w jednym punkcie
Odprowadzanie wody z dachu
płaskiego Woda jest odprowadzana do rury spustowej biegnącej wewnątrz budynku a stamtąd do kanalizacji deszczowej lub poza budynek do gruntu Aby odwodnienie dachu płaskiego pracowało prawidłowo wpust powinien znaleźć się w najniższym punkcie dachu a spadek w jego kierunku powinien wynosić co najmniej 3 Oproacutecz zasadniczego wpustu powinien być wpust awaryjny ktoacutery przejmie wodę w przypadku zatkania wpustu głoacutewnego Na dachu powinna być co najmniej jedna para wpustoacutew Zasady projektowania moacutewią że wpusty należy rozmieszczać co 25 m
Obliczanie kanalizacji deszczowej
Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qr (qd) [ls]
rAC
10000
IAQr
gdzie ψ lub C ndash wspoacutełczynnik spływu przyjmowany wg nowej normy jako 10 (w starej zależny od nachylenia dachu i rodzaju powierzchni odwadnianej)
A ndash efektywna powierzchnia dachu lub powierzchnia odwadniana [m2]
I ndash w starej normie miarodajne natężenie deszczu [l(sha)] przyjmowane I 300 l(sha)
r ndash natężenie opadoacutew atmosferycznych [l(sm2)] przyjmowane albo na podstawie danych statystycznych albo wg tabeli 1 w nowej normie po przemnożeniu przez wspoacutełczynnik ryzyka podany w tabeli 2
Wymiarowanie rynien i rur spustowych
1 Przewody spustowe ndash średnicę należy dobrać tak aby obliczona wartość odpływu ściekoacutew Qr nie przekraczała wartości Qrmax (qdmax) a powierzchnia odwadniana A powierzchni Amax zestawionych w tabeli w normie PN ndash 92B ndash 01707
2 Wg starej normy rynny powinny mieć średnice minimum 150 mm (dotyczy to budynkoacutew wielorodzinnych)
Efektywna
powierzchnia dachu
odwadniana przez
rynnę A [m2]
Szerokość rynny [mm] Średnica rury
spustowej [mm]
poniżej 20 70 50
20 ndash 57 100 (lub 125) 70
57 ndash 97 125 100
97 - 170 150 100
170 - 243 180 125
Dla budynkoacutew jednorodzinnych średnice rynien i przewodoacutew spustowych można określić w oparciu o efektywną powierzchnię dachu wg tabeli
Średnice poziomoacutew i przykanalikoacutew
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qr z uwzględnieniem następujących zasad
a) dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 07
b) dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 09
c) i d) jak dla kanalizacji sanitarnej
Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej
Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qt (qog) [ls]
Qww ndash natężenie odpływu ściekoacutew sanitarnych
Qr ndash natężenie odpływu ściekoacutew deszczowych
Kanalizacja ogoacutelnospławna to ten fragment ktoacutery odprowadza i ścieki sanitarne i deszczowe do zewnętrznej sieci ogoacutelnospławnej
rwwt QQQ
Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się z uwzględnieniem następujących zasad
a) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt spełnione powinny być warunki
a) i b) jak dla ściekoacutew deszczowych
b) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt obliczeniowa prędkość przepływu
ściekoacutew nie może przekraczać wartości dopuszczalnej ktoacutera wynosi
80 ms ndash dla rur żeliwnych i innych metalowych
40 ms ndash dla rur kamionkowych betonowych i z tworzyw sztucznych
c) dla odpływu tylko ściekoacutew sanitarnych Qww prędkość przepływu
ściekoacutew nie może być mniejsza od vmin = 07 ms
bullRynny z PVC-U
bullRynny z blachy aluminiowej
bullRynny miedziane
bullRynny z blachy stalowej
bullRynny cynkowo-tytanowe
Przekroje rynien a b c) poacutełokragłe d) trapezowy e f) trapezoidalny g) prostokatny h) poacutełokragły leacy
Rodzaje rynien a) okapowa b) koszowa c) gzymsowa d) leacy
Prowadzenie instalacji w piwnicach i pod stropami
Prowadzenie rur w korytkach gdzie wydłużenia są kompensowane poprzez wyboczanie się rur
Prowadzenie rur z odgałęzieniami na łupinach wsporczych
Prowadzenie pionoacutew w szachtach instalacyjnych
Prowadzenie oraz mocowanie pionoacutew
w szachtach instalacyjnych
Układ troacutejnikowy Układ rozdzielaczowy
UKŁAD TROacuteJNIKOWY
Prowadzenie rur instalacji wodociągowej w układzie troacutejnikowym
Sposoacuteb prowadzenia przewodoacutew w węźle
sanitarnym
UKŁAD TROacuteJNIKOWY
UKŁAD TROacuteJNIKOWY
UKŁAD ROZDZIELACZOWY
Prowadzenie rur instalacji wodociągowej w układzie rozdzielaczowym
UKŁAD ROZDZIELACZOWY
UKŁAD OBWODOWY
Podpora stała
Podpora przesuwna
Przykład prowadzenia pionu instalacyjnego bez kompensatoroacutew z uwzględnieniem wyboczenia (linią przerywaną oznaczono przykładowy przewidywany kształt pionu po osiągnięciu temperatury czynnika roboczego)
Oznaczenia PP - podpora przesuwnaPS - podpora stała
ELEMENTY INSTALACJI WODOCIĄGOWYCH
Elementy instalacji wodociągowych
Przyłącze wodociągowe
Zestaw wodomierza głoacutewnego
Filtr wody zawoacuter antyskażeniowy zawory odcinające (armatura)
Przewody rozdzielcze (rozprowadzające)
Przewody pionowe (piony wodociągowe)
Przewody w pomieszczeniach sanitarnych (połączenia od pionu do punktoacutew czerpalnych)
Punkty czerpalne (baterie czerpalne i zawory)
Przyłącza do budynku 1-linia zabudowy 2- linia rozgraniczająca 3-sieć wodociągowa 4-sieć kanalizacyjna 5-zestaw wodomierzowy 6-studzienka rewizyjna
Sposoacuteb przeprowadzenia przewodu przez ścianę zewnętrzną
Podział wodomierzy
W obudowie
zamkniętej Z wyjmowaną
wstawką
pomiarową
instalowane
poziomo
kolanowe
Podział wodomierzy
1 Wodomierz działający na zasadach mechanicznych przeznaczony do wody
a) zimnej o temperaturze od 0 degC do 30 degC
b) ciepłej o temperaturze od 30 degC do 90 degC
c) gorącej o temperaturze od 30 degC do 130 degC albo od 30 degC do 180 degC
2 Wodomierz działający na zasadach elektronicznych lub mechanicznych z urządzeniami elektronicznymi albo bez przeznaczony do wody zimnej o temperaturze od 0 degC do 30 degC
Wodomierze mieszkaniowe (JS) Wodomierz powinien być zamontowany w położeniu roboczym zgodnie z oznakowaniem umieszczonym na wodomierzu przez producenta H - oznacza pozycję pracy wodomierza w poziomie V - oznacza pozycję pracy wodomierza w pionie Litera znajdująca się na tarczy wodomierza A B C lub D - oznacza klasę obciążeń wodomierza
Wodomierz sprzężony roacutewnolegle 1-wodomierz głoacutewny śrubowy 2-wodomierz boczny skrzydełkowy 3-zawoacuter zmiennego obciążenia
1 Wodomierze działające na zasadach mechanicznych przeznaczone do wody charakteryzują następujące strumienie
1) maksymalny strumień objętości (Qmax)
2) nominalny strumień objętości (Qn)
3) pośredni strumień objętości (Qt)
4) minimalny strumień objętości (Qmin)
2 Stosunek QmaxQn powinien wynosić 2
3 Rozroacuteżnia się cztery klasy metrologiczne wodomierzy klasa A klasa B klasa C klasa D
4 Klasy metrologiczne wodomierzy w zależności od wartości stosunku QminQn i QtQn
Q (q)-strumień objętości - objętość wody przepływającej przez wodomierz w przyjętej jednostce czasu
Qmax (qmax) -maksymalny strumień objętości - największy strumień objętości przy ktoacuterym wodomierz może pracować w kroacutetkim czasie bez uszkodzenia i przekroczenia błędoacutew granicznych dopuszczalnych oraz wartości maksymalnej straty ciśnienia
Qn (qn) nominalny strumień objętości - strumień objętości roacutewny połowie maksymalnego strumienia objętości przy ktoacuterym wodomierz może pracować przy przepływie ciągłym lub przerywanym i jego wskazania mieszczą się w granicach błędoacutew granicznych dopuszczalnych
Qt (qt) pośredni strumień objętości - strumień objętości dzielący zakres obciążeń pomiarowych na przedział goacuterny i dolny przy ktoacuterym błąd graniczny dopuszczalny zmienia wartość
Qmin (qmin ) minimalny strumień objętości- strumień objętości powyżej ktoacuterego wskazania wodomierza nie powinny przekraczać błędoacutew granicznych dopuszczalnych
Zakres obciążeń pomiarowych wodomierza - zakres strumienia objętości wodomierza zawarty między maksymalnym strumieniem objętości a minimalnym strumieniem objętości
Krzywa błędoacutew wodomierza
Błędy graniczne dopuszczalne wodomierzy plusmn 2 - w przedziale goacuternym zakresu obciążeń (qt q qmax)
plusmn 5 - w przedziale goacuternym zakresu obciążeń (qmin q qt)
Lokalizacja wodomierza
Doboacuter wodomierza
Aby dobrać wodomierz należy
ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe
ustalić umowny przepływ obliczeniowy dla wodomierza qw m3h
qw = 2 q
Doboacuter wodomierza
Doboacuter wodomierza
dla dobranego wodomierza ustalić w oparciu o dane producenta wodomierzy stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez wodomierz
Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem
PN-EN 1717 - Ochrona przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody w instalacjach wodociągowych i ogoacutelne wymagania dotyczące urządzeń zapobiegających zanieczyszczaniu przez przepływ zwrotny
Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem
Podział płynoacutew ktoacutere mają lub mogą mieć kontakt z wodą do picia
Kategoria 1
Woda wypływająca bezpośrednio z sieci wodociągowej przeznaczona do użytkowania przez człowieka do celoacutew konsumpcyjnych
Kategoria 2
Płyn nie stanowiący bakteriologicznego lub toksycznego zagrożenia dla człowieka
Kategoria 3
Płyn stanowiący pewne zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność co najmniej jednej substancji toksycznej lub bardzo toksycznej o LD50gt200 mgkg wagi ciała
Kategoria 4
Płyn stanowiący pewne zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność co najmniej jednej substancji toksycznej lub bardzo toksycznej o LD50200 mgkg wagi ciała lub też co najmniej jednej substancji radioaktywnej mutagennej lub rakotwoacuterczej
Kategoria 5
Płyn stanowiący zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność substancji mikrobiologicznych bądź wirusowych
Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem
Przepływ zwrotny wywołany spadkiem ciśnienia w sieci wodociągowej
Potencjalne źroacutedła zanieczyszczenia wody wodociągowej
XY
1- sieć wodociągowa
2- urządzenie zabezpieczające
X-rodzina zabezpieczenia
Y-typ zabezpieczenia
Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody
Aby dobrać zabezpieczenie należy
określić kategorię płynu
określić rodzaj zabezpieczenia wg normy
ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe
dobrać zawoacuter zwracając uwagę na średnicę wodomierza
Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody
dla dobranego zaworu ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez zawoacuter
Filtr
Doboacuter filtra
Aby dobrać filtr należy
ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe
dobrać filtr zwracając uwagę na średnicę wodomierza i zaworu antyskażeniowego
Doboacuter filtra
dla dobranego filtra ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez filtr
INSTALACJE KANALIZACYJNE
Rodzaje instalacji kanalizacyjnych
1 Kanalizacja sanitarna (bytowo ndash gospodarcza)
2 Kanalizacja deszczowa
3 Kanalizacja technologiczna
ścieki przed wprowadzeniem do kanalizacji
sanitarnej wymagają wstępnego oczyszczenia w
specjalnych urządzeniach
Odprowadzenie ściekoacutew z nieruchomości może być
realizowane na dwa sposoby
systemem ogoacutelnospławnym (zbiorczym)
lub systemem rozdzielczym
Kanalizacja ogoacutelnospławna odprowadza zaroacutewno ścieki
sanitarne (bytowe) jak i deszczowe
W kanalizacji rozdzielczej ścieki sanitarne i deszczowe
odprowadzane są rozdzielnie
Schemat kanalizacji ogoacutelnospławnej
KS1 KS2
Kanał ogoacutelnospławny
RD1 RD2
linia regulacyjna
ST1
ST2
Schemat kanalizacji rozdzielczej
KS1 KS2
Kanał sanitarny
Kanał deszczowy
RD1 RD2
linia regulacyjnaST1
ST2
SD1
SD2
Podział instalacji kanalizacyjnej
Instalację kanalizacyjną można podzielić na
zewnętrzną (na terenie nieruchomości lecz poza budynkiem)
wewnętrzną (w budynku)
Podział ten wydaje się oczywisty ale jest istotny przy doborze materiału instalacyjnego - nie każdy materiał sprawdzający się wewnątrz nadaje się do stworzenia instalacji zewnętrznej
Granicą między instalacją wewnętrzną a zewnętrzną jest tzw czyszczak głoacutewny (rewizja głoacutewna)
Przewody domowej
instalacji kanalizacyjnej
Przykanalik (przyłącze kanalizacyjne) ndash jest to odcinek ktoacutery łączy kanalizację na terenie nieruchomości z siecią kanalizacyjną
Najczęściej przykanalik włączany jest do studzienki (rewizyjnej lub włazowej) ktoacutera stanowi uzbrojenie sieci Możliwe jest też przyłączenie przez wpust boczny lub złącze siodłowe
Przewody domowej
instalacji kanalizacyjnej
Przykanaliki oznaczane są znakami informacyjnymi Na znaku podana jest średnica (w mm) spadek przyłącza (w promilach) oraz jego długość (w m) Granicą między siecią a instalacją jest położona w pobliżu granicy nieruchomości pierwsza studzienka licząc od strony budynku
Sieć i przykanalik
w przypadku istnienia studzienki rewizyjnej
przykanalikstudzienka rewizyjna
linia
reg
ulac
yjnastudzienka kanalizacyjna
sieć kanalizacyjna
budy
nek
instalacja
zewnętrzna
Sieć i przykanalik
w przypadku braku studzienki rewizyjnej (wg nowych przepisoacutew w przypadku braku studzienki rewizyjnej
przykanalik to odcinek biegnący od granicy budynku do granicy
nieruchomości)
linia
reg
ulac
yjnastudzienka kanalizacyjna
sieć kanalizacyjna
budy
nek
przykanalik
sieć kanalizacyjna
Instalacja kanalizacyjna składa się z 1 poziomoacutew (przewodoacutew odpływowych) ndash są to przewody
prowadzone z odpowiednim spadkiem ktoacutere odprowadzają
ścieki z pionoacutew wpustoacutew podłogowych itp do przykanalika
lub sieci zewnętrznej
2 pionoacutew (przewodoacutew spustowych) ndash są to przewody prowadzone
przez jedną lub kilka kondygnacji odprowadzające ścieki
z podejść kanalizacyjnych wpustoacutew dachowych lub rynien
do przewodoacutew odpływowych
3 podejść kanalizacyjnych ndash przewody odprowadzające ścieki
z przyboroacutew i urządzeń sanitarnych do pionoacutew lub poziomoacutew
kanalizacyjnych
podejścia pojedyncze
podejścia zbiorowe
Kanalizacja sanitarna grawitacyjna
Odprowadza wodę zanieczyszczoną (ścieki) w wyniku jej wykorzystania odpływającą z ustępoacutew spłukiwanych natryskoacutew wanien bidetoacutew zlewoacutew umywalek wpustoacutew podłogowych i innych urządzeń występujących w gospodarstwie domowym
Projektowanie kanalizacji sanitarnej odbywa się w oparciu o normę
PN ndash EN 12056 ndash 2 grudzień 2002
Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew
Część 2 Kanalizacja sanitarna projektowanie układu i obliczenia
oraz w przypadku braku informacji o normę
PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania
w projektowaniu
Podejścia kanalizacyjne ndash łączą
odpływ z pionem kanalizacyjnym
Podejścia
niewentylowane - należy montować ze spadkiem wynoszącym od 2 do 15
wentylowane ndash można zastosować tu mniejsze spadki zgodnie z przywołaną normą ale wymagają dodatkowego przewodu wentylującego
Najczęściej projektuje się podejścia niewentylowane Ich długość w typowym rozwiązaniu stosowanym w Polsce nie powinna przekraczać 30 m a w przypadku miski ustępowej 10 m po długości przewodu
W przypadku dłuższych podejść albo zwiększa się średnicę albo projektuje się podejścia wentylowane za pomocą np zaworoacutew napowietrzających
Nowa norma wprowadza cztery typy systemoacutew kanalizacyjnych jakie można spotkać w poszczegoacutelnych krajach Unii Europejskiej
W Polsce stosuje się tradycyjnie system I
System Nazwa Cechy
I
System pojedynczego pionu
z podejściami częściowo
wypełnionymi
bull jeden pion kanalizacyjny
bull wypełnienie przewodoacutew 50
II
System pojedynczego pionu
z podejściami o mniejszej
średnicy
bull jeden pion kanalizacyjny
bull wypełnienie przewodoacutew 70
III
System pojedynczego pionu
z podejściami całkowicie
wypełnionymi
bull jeden pion kanalizacyjny
bull wypełnienie przewodoacutew 100
bull każde urządzenie podłączone
oddzielnie do pionu
IV System oddzielnych pionoacutew
kanalizacyjnych
bull dwa piony ndash jeden odprowadzający
ścieki czarne z ustępoacutew spłukiwanych
i pisuaroacutew i drugi odprowadzający
pozostałe ścieki
bull wypełnienie przewodoacutew jak dla
systemoacutew I II lub III
Średnice nominalne podejść pojedynczych dobiera się w zależności od typu przyłączonego przyboru sanitarnego lub urządzenia w typowych
rozwiązaniach w Polsce wg tabeli Urządzenie DN [mm]
Umywalka bidet 40
Zlewozmywak
zmywarka pralka
wanna natrysk 50
Miska ustępowa 100
Minimalna średnica podejścia pojedynczego zdeterminowana jest przez jego długość wysokość spadania i ilość zmian kierunku zgodnie z tabelą
DN Lmax
[m] H [m]
trzy zmiany
kierunku
40
50 30 lt10
70 50 lt10
100 50 lt30
H
L
Jeśli powyższe wymiary są przekroczone lub istnieje konieczność zastosowania więcej niż trzech zmian kierunku prowadzenia przewodoacutew należy wybrać kolejną większą średnicę nominalną
Średnice nominalne podjeść zbiorowych
Zależą od natężenia przepływu ściekoacutew w projektowanym
podejściu i od zastosowanego systemu Wybierając system
należy kierować się dostępnymi na rynku przyborami trudno
bowiem wyobrazić sobie podłączanie przyboru sanitarnego
z odpływem np 40mm do przewodu o średnicy mniejszej
Utrudniałoby to swobodny odpływ ściekoacutew z tego przyboru
Natężenie przepływu ściekoacutew sanitarnych Qww
wyznacza się dla danego odcinka instalacji zgodnie
z zależnością
]sl[DUKQww
gdzie K ndash wspoacutełczynnik częstości
DU ndash odpływ jednostkowy [ls] z urządzenia
UWAGA Qww DUmax jeśli nie to Qww = DUmax
Odpływy jednostkowe DU
Odpływy jednostkowe DU -cd
Typowe wspoacutełczynniki częstości K
Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia
z przewodami odpływowymi Piony kanalizacyjne należy prowadzić bez zmiany średnicy i kierunku na całej długości w szachtach sanitarnych
U podstawy każdego pionu przed przejściem w przewoacuted odpływowy należy zamontować otwoacuter rewizyjny (czyszczak) umożliwiający dostęp do wnętrza przodu
W przypadku kanalizacji sanitarnej każdy pion musi być wentylowany w celu wyroacutewnania ciśnienia w instalacji
Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia
z przewodami odpływowymi Wentylację pionu zapewnia
przewoacuted wentylacyjny zakończony rurą wywiewną wyprowadzoną ponad połać dachu
zawoacuter napowietrzający ndash rozwiązanie dozwolone do stosowania w przypadku braku możliwości wyprowadzenia pionu ponad dach można takie rozwiązanie stosować przy spełnieniu następujących warunkoacutew
piony mają wysokość 4 do 5 kondygnacji
ostatni pion licząc od najdalszego w stosunku do kanału oraz co piąty w budynku jest zakończony rurą wywiewną
Elementy pionu kanalizacyjnego
troacutejniki doprowadzające ścieki z podejść kanalizacyjnych
czyszczak prze zmianą kierunku prowadzenia ściekoacutew ndash około 05 nad posadzką przed przejściem w przewoacuted odpływowy
rura prosta o niezmiennej średnicy na całej długości
zawoacuter napowietrzający lub rura wywiewna
W systemie kanalizacji sanitarnej wyroacuteżnić można
piony z wentylacją głoacutewną ndash zakończone rurą wywiewną lub zaworem napowietrzającym
piony z wentylacją obejściową ndash piony z dodatkowym przewodem wentylacyjnym prowadzonym obok pionu spustowego i połączonym z rurą wywiewną
Średnica pionu zależy od wybranego systemu wentylacji i obliczonego natężenia przepływu ściekoacutew dla całego pionu
Należy pamiętać o tym że minimalna średnica pionu nie może być mniejsza od średnicy największego podejścia
W typowych rozwiązaniach w Polsce minimalna średnica pionu wynosi 70mm a dla pionoacutew prowadzących ścieki z misek ustępowych 100mm
Oczywiście w tabelach należy sprawdzić czy średnicy nie należy zwiększyć ze względu na obliczoną wartość Qww
Piony z wentylacją głoacutewną
Piony z wentylacją obejściową
Przewody odpływowe
(poziomy kanalizacyjne)
Wśroacuted przewodoacutew odpływowych wyroacuteżniamy przewoacuted głoacutewny oraz przewody drugorzędne Każdy przewoacuted drugorzędny powinien być oddzielnie podłączony do głoacutewnego pod kątem 45deg
Wszystkie przewody prowadzone są najkroacutetszą drogą przeważnie wzdłuż przegrody budowlanej oraz koniecznie z zachowaniem odpowiedniego spadku
Przewody odpływowe
(poziomy kanalizacyjne)
Spadek powinien być jednakowy na całej długości co zapewnia samooczyszczanie się przewodu
Przyjęte jest że rury układa się kielichem w kierunku przeciwnym do spływu ściekoacutew
Rewizje kanalizacyjne powinno się montować
co 15 m na rurach średnicy od 100 do 150 mm
przed każdym uskokiem poziomu
Rury prowadzone przez murowane ścianki muszą być ułożone prostopadle do przegrody
Na przewody z tworzyw sztucznych powinno się w miejscach przejść dodatkowo nałożyć tuleje ochronne Umożliwią one rurom pewien ruch zabezpieczając instalację przed uszkodzeniami mechanicznymi
Przestrzeń pomiędzy tuleją a rurą powinno się zabezpieczyć izolacją
Jeśli przewody kanalizacyjne z tworzyw sztucznych układane są w sąsiedztwie przewodoacutew wydzielających ciepło powinny być osłonięte otulinami izolacyjnymi w celu zabezpieczenia przed przegrzewaniem
Przewody poziome i przykanaliki powinny być ułożone poniżej strefy przemarzania gruntu czyli na głębokości 80-140 cm zależnie od regionu kraju
Jeśli przewody prowadzone są w pomieszczeniach w ktoacuterych temperatura może spadać poniżej 0degC muszą być odpowiednio zabezpieczone przed przemarzaniem
Dla przewodoacutew prowadzonych na zewnątrz budynku należy pamiętać że warstwa gruntu pokrywającego rury kanalizacyjne powinna być o 10-20 cm większa od głębokości przemarzania gruntu jeśli przewody układa się wyżej to powinny być zaizolowane termicznie
Rury kanalizacyjne układane na zewnątrz budynku powinny być oddalone
od innych przewodoacutew co najmniej
15 m od przewodoacutew gazowych i wodociągowych
08 m od kabli energetycznych
05 m od kabli telekomunikacyjnych
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qww z uwzględnieniem następujących zasad
1 dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 05
2 dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 07
3 minimalna prędkość przepływu ściekoacutew wynosi 07 ms stąd
wynika prowadzenie przewodoacutew z odpowiednim do średnicy
spadkiem w kierunku sieci zewnętrznej
4 minimalna średnica przewodu zewnętrznego wynosi 010m
a przykanalika 015m
Dobierając średnice przewodoacutew odpływowych należy stosować
tabelę z wartościami natężenia przepływu Q0 i prędkości
przepływu v0 dla przewodoacutew o przekroju kołowym przy
pełnym wypełnieniu i wykres Manninga
=QQ0
=vv0
hd
Q
v
(hd)
1
23
4
Przykład obliczeniowy Obliczeniowe natężenie sciekoacutew sanitarnych wynosi Qww= 50 ls Na podstawie tabeli 1 QwwQ0 = 50 2014 = 025 Z wykresu odczytujemy
V = 085V0 = 085114 = 097 ms przy napełnieniu hd = 037
Zakresy dopuszczalnych spadkoacutew przewodoacutew odpływowych
DN 0100 m ndash i = 20 - 100
DN 0150 m ndash i = 15 - 150
Urządzenia dodatkowe w kanalizacji sanitarnej
W przypadku odprowadzania ściekoacutew bytowo gospodarczych do zewnętrznej sieci typu ogoacutelnospławnego w pomieszczeniach położonych na najniższych kondygnacjach w budynku może dojść do zalania spowodowanego wstecznym przepływem ściekoacutew w wyniku intensywnych opadoacutew deszczu Dlatego też w tego typu instalacjach na przewodach kanalizacyjnych odprowadzających ścieki z pomieszczeń na najniższej kondygnacji stosować należy zasuwy burzowe ktoacutere chronią instalację przed przepływem zwrotnym
Materiały w kanalizacji sanitarnej
Instalacja kanalizacyjna może być wykonana z roacuteżnych materiałoacutew ale
zawsze rury i połączenia powinny być szczelne i odporne na korozję
Obecnie najpopularniejszym materiałem używanym do budowy instalacji
wewnętrznej jest tworzywo sztuczne Rury kanalizacyjne produkuje się z
polipropylenu (PP)
roacuteżnych odmian polichlorku winylu (PVC)
Polietylenu wysokiej gęstości (PE-HD)
żywicy poliestrowej wzmacnianej włoacuteknem szklanym (GRE)
Innymi materiałami stosowanymi w kanalizacji sanitarnej są
żeliwo
kamionka
beton
Kanalizacja deszczowa
Odprowadza wody opadowe z dachoacutew i terenoacutew przyległych do nieruchomości (podjazdy tarasy parkingi itp)
Projektowanie kanalizacji deszczowej odbywa się w oparciu o normę
PN ndash EN 12056 ndash 3 grudzień 2002
Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew
Część 3 Przewody deszczowe Projektowanie układu i obliczenia
oraz w przypadku braku informacji o normę
PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania w projektowaniu
Odprowadzanie wody z dachu stromego
W przypadku dachoacutew budynkoacutew niskich (do 5 kondygnacji) ktoacutere mają odpowiednie nachylenie (przyjmuje się że powyżej 8) najczęstszym sposobem odprowadzania wody deszczowej jest zastosowanie systemu rynnowego
Zadaniem deszczowej instalacji kanalizacyjnej jest zebranie wody z dachu i odprowadzenie jej do sieci kanalizacji deszczowej lub do gruntu System rynnowy polega na naturalnym (grawitacyjnym) spływie woacuted po połaci dachowej skąd jest przejmowana przez system rur System ten roacutewnież pracuje grawitacyjnie Umowną granicą instalacji deszczowej jest wylewka z ktoacuterej woda może być skierowana do sieci kanalizacji deszczowej (ogoacutelnospławnej) lub na grunt
Podstawowe elementy
instalacji kanalizacji deszczowej
Rynny - przewody o przekroju otwartym (okrągłym prostokątnym eliptycznym trapezowym okapowym) biegnące wzdłuż krawędzi dachu Zadaniem rynien jest zebranie wody opadowej Rynny prowadzone są z lekkim spadkiem w kierunku narożnikoacutew budynku dzięki czemu woda nie wylewa się za krawędzie tylko płynie w kierunku rur spustowych
Instalacja kanalizacji deszczowej składa się z następujących elementoacutew
Rury spustowe ndash pionowe odcinki przewodoacutew o przekroju zamkniętym (najczęściej okrągłym lub prostokątnym) Zadaniem rur spustowych jest zebranie wody płynącej rynnami i odprowadzenie ich poza budynek
Odpływy ndash elementy za pomocą ktoacuterych rynny przechodzą w rury spustowe Odpływ jest odcinkiem rynny w ktoacuterym wykonany jest obrobiony otwoacuter odpowiedniego kształtu pozwalający na włączenie rury spustowej Można wyroacuteżnić odpływy przelotowe oraz odpływy końcowe ( na narożnikach pomieszczeń) Pozwalają na mocowanie rur spustowych
Narożniki do rynien ndash umożliwiają połączenie rynien w narożnikach budynku Właściwy montaż narożnikoacutew jest bardzo ważny dla właściwej pracy rynien (ruchoacutew pod wpływem temperatury) Wylewki ndash kształtki ktoacuterymi kończy się rura spustowa Wylewka może być włą- czona do kanalizacji deszczowej bądź znajdować się nad gruntem
Łączniki do rynien - złączki zwykłe uszczelkowe i korekcyjne Ponieważ montaż rynien wymaga pozostawiania tzw dylatacji (odstępoacutew) złączki korekcyjne lub uszczelkowe umożliwiają wykonanie takich połączenia z dylatacją
Łączniki do rur spustowych - kolana troacutejniki redukcje mufy mufy redukcyjne Mufy służą do włączania rur spustowych do odpływoacutew zadaniem muf redukcyjnych jest połączenie rury spustowej i odpływu o roacuteżnych średnicach Kolana pozwalają na zmianę kierunku rury spustowej Troacutejniki umożliwiają włączanie do rur spustowych wyposażenia dodatkowego
Haki i obejmy - zadaniem tych elementoacutew jest mocowanie rynien i rur spustowych do dachoacutew i ścian
Elementy wykończeniowe i dodatkowe -
zadaniem tych elementoacutew jest wykończenie
systemu lub uzupełnienie jego pracy
Przykładami mogą tu być
dekiel służący do zakończenia rynny
filtr siatkowy montowany na rurze
spustowej zatrzymujący
zanieczyszczenia
czyszczak (rewizja) umożliwiający
przegląd i czyszczenie rury spustowej
(na zdjęciu)
odprowadzenie do kanalizacji deszczowej
Jednym ze sposoboacutew odprowadzenia wody jest podłączenie systemu rynnowego do kanalizacji deszczowej
Woacutewczas na dolnym odcinku rury spustowej mniej więcej 03-08 m ponad terenem należy zamontować rewizję (czyszczak) Rewizja ma wewnątrz kratkę na ktoacuterej zbierają się liście i inne zanieczyszczenia spływające z rynny
Rura spustowa z rewizją przyłączona jest do przewodoacutew odpływowych a te łączą się z kanalizacją Średnica przewodoacutew musi być co najmniej roacutewna średnicy rur spustowych i najczęściej wynosi 100-150 mm Głębokość na jakiej powinno się układać rury zależy od strefy przemarzania i wynosi 1-14 m System taki nie ma blokady przedostawania się zapachoacutew dlatego lepiej nie podłączać go do kanalizacji ogoacutelnospławnej
Innym sposobem odprowadzenia wody bezpośrednio do kanalizacji jest podłączenie rury spustowej do osadnika rynnowego Wyposażony jest on w klapkę ktoacutera stanowi blokadę zapachową i wyciągany kosz w ktoacuterym gromadzą się większe zanieczyszczenia takie jak liście
Gdy brak sieci kanalizacji deszczowej lub ogoacutelnospławnej woda deszczowa powinna być bezpiecznie rozprowadzona po terenie posesji ale tak żeby nie spływała na sąsiednie działki
Odprowadzanie wody z dachu
płaskiego
W przypadku dachoacutew budynkoacutew wysokich (powyżej 5 kondygnacji) oraz dachoacutew o małym nachyleniu (przyjmuje się że poniżej 8) najczęstszym sposobem odprowa-dzania wody deszczowej jest system odwadniania oparty na wpustach dachowych
Wpusty dachowe pełnią rolę dachowych odwodnień punkto-wych tzn zbierają wodę z pewnej powierzchni w jednym punkcie
Odprowadzanie wody z dachu
płaskiego Woda jest odprowadzana do rury spustowej biegnącej wewnątrz budynku a stamtąd do kanalizacji deszczowej lub poza budynek do gruntu Aby odwodnienie dachu płaskiego pracowało prawidłowo wpust powinien znaleźć się w najniższym punkcie dachu a spadek w jego kierunku powinien wynosić co najmniej 3 Oproacutecz zasadniczego wpustu powinien być wpust awaryjny ktoacutery przejmie wodę w przypadku zatkania wpustu głoacutewnego Na dachu powinna być co najmniej jedna para wpustoacutew Zasady projektowania moacutewią że wpusty należy rozmieszczać co 25 m
Obliczanie kanalizacji deszczowej
Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qr (qd) [ls]
rAC
10000
IAQr
gdzie ψ lub C ndash wspoacutełczynnik spływu przyjmowany wg nowej normy jako 10 (w starej zależny od nachylenia dachu i rodzaju powierzchni odwadnianej)
A ndash efektywna powierzchnia dachu lub powierzchnia odwadniana [m2]
I ndash w starej normie miarodajne natężenie deszczu [l(sha)] przyjmowane I 300 l(sha)
r ndash natężenie opadoacutew atmosferycznych [l(sm2)] przyjmowane albo na podstawie danych statystycznych albo wg tabeli 1 w nowej normie po przemnożeniu przez wspoacutełczynnik ryzyka podany w tabeli 2
Wymiarowanie rynien i rur spustowych
1 Przewody spustowe ndash średnicę należy dobrać tak aby obliczona wartość odpływu ściekoacutew Qr nie przekraczała wartości Qrmax (qdmax) a powierzchnia odwadniana A powierzchni Amax zestawionych w tabeli w normie PN ndash 92B ndash 01707
2 Wg starej normy rynny powinny mieć średnice minimum 150 mm (dotyczy to budynkoacutew wielorodzinnych)
Efektywna
powierzchnia dachu
odwadniana przez
rynnę A [m2]
Szerokość rynny [mm] Średnica rury
spustowej [mm]
poniżej 20 70 50
20 ndash 57 100 (lub 125) 70
57 ndash 97 125 100
97 - 170 150 100
170 - 243 180 125
Dla budynkoacutew jednorodzinnych średnice rynien i przewodoacutew spustowych można określić w oparciu o efektywną powierzchnię dachu wg tabeli
Średnice poziomoacutew i przykanalikoacutew
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qr z uwzględnieniem następujących zasad
a) dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 07
b) dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 09
c) i d) jak dla kanalizacji sanitarnej
Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej
Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qt (qog) [ls]
Qww ndash natężenie odpływu ściekoacutew sanitarnych
Qr ndash natężenie odpływu ściekoacutew deszczowych
Kanalizacja ogoacutelnospławna to ten fragment ktoacutery odprowadza i ścieki sanitarne i deszczowe do zewnętrznej sieci ogoacutelnospławnej
rwwt QQQ
Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się z uwzględnieniem następujących zasad
a) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt spełnione powinny być warunki
a) i b) jak dla ściekoacutew deszczowych
b) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt obliczeniowa prędkość przepływu
ściekoacutew nie może przekraczać wartości dopuszczalnej ktoacutera wynosi
80 ms ndash dla rur żeliwnych i innych metalowych
40 ms ndash dla rur kamionkowych betonowych i z tworzyw sztucznych
c) dla odpływu tylko ściekoacutew sanitarnych Qww prędkość przepływu
ściekoacutew nie może być mniejsza od vmin = 07 ms
bullRynny z PVC-U
bullRynny z blachy aluminiowej
bullRynny miedziane
bullRynny z blachy stalowej
bullRynny cynkowo-tytanowe
Przekroje rynien a b c) poacutełokragłe d) trapezowy e f) trapezoidalny g) prostokatny h) poacutełokragły leacy
Rodzaje rynien a) okapowa b) koszowa c) gzymsowa d) leacy
Prowadzenie pionoacutew w szachtach instalacyjnych
Prowadzenie oraz mocowanie pionoacutew
w szachtach instalacyjnych
Układ troacutejnikowy Układ rozdzielaczowy
UKŁAD TROacuteJNIKOWY
Prowadzenie rur instalacji wodociągowej w układzie troacutejnikowym
Sposoacuteb prowadzenia przewodoacutew w węźle
sanitarnym
UKŁAD TROacuteJNIKOWY
UKŁAD TROacuteJNIKOWY
UKŁAD ROZDZIELACZOWY
Prowadzenie rur instalacji wodociągowej w układzie rozdzielaczowym
UKŁAD ROZDZIELACZOWY
UKŁAD OBWODOWY
Podpora stała
Podpora przesuwna
Przykład prowadzenia pionu instalacyjnego bez kompensatoroacutew z uwzględnieniem wyboczenia (linią przerywaną oznaczono przykładowy przewidywany kształt pionu po osiągnięciu temperatury czynnika roboczego)
Oznaczenia PP - podpora przesuwnaPS - podpora stała
ELEMENTY INSTALACJI WODOCIĄGOWYCH
Elementy instalacji wodociągowych
Przyłącze wodociągowe
Zestaw wodomierza głoacutewnego
Filtr wody zawoacuter antyskażeniowy zawory odcinające (armatura)
Przewody rozdzielcze (rozprowadzające)
Przewody pionowe (piony wodociągowe)
Przewody w pomieszczeniach sanitarnych (połączenia od pionu do punktoacutew czerpalnych)
Punkty czerpalne (baterie czerpalne i zawory)
Przyłącza do budynku 1-linia zabudowy 2- linia rozgraniczająca 3-sieć wodociągowa 4-sieć kanalizacyjna 5-zestaw wodomierzowy 6-studzienka rewizyjna
Sposoacuteb przeprowadzenia przewodu przez ścianę zewnętrzną
Podział wodomierzy
W obudowie
zamkniętej Z wyjmowaną
wstawką
pomiarową
instalowane
poziomo
kolanowe
Podział wodomierzy
1 Wodomierz działający na zasadach mechanicznych przeznaczony do wody
a) zimnej o temperaturze od 0 degC do 30 degC
b) ciepłej o temperaturze od 30 degC do 90 degC
c) gorącej o temperaturze od 30 degC do 130 degC albo od 30 degC do 180 degC
2 Wodomierz działający na zasadach elektronicznych lub mechanicznych z urządzeniami elektronicznymi albo bez przeznaczony do wody zimnej o temperaturze od 0 degC do 30 degC
Wodomierze mieszkaniowe (JS) Wodomierz powinien być zamontowany w położeniu roboczym zgodnie z oznakowaniem umieszczonym na wodomierzu przez producenta H - oznacza pozycję pracy wodomierza w poziomie V - oznacza pozycję pracy wodomierza w pionie Litera znajdująca się na tarczy wodomierza A B C lub D - oznacza klasę obciążeń wodomierza
Wodomierz sprzężony roacutewnolegle 1-wodomierz głoacutewny śrubowy 2-wodomierz boczny skrzydełkowy 3-zawoacuter zmiennego obciążenia
1 Wodomierze działające na zasadach mechanicznych przeznaczone do wody charakteryzują następujące strumienie
1) maksymalny strumień objętości (Qmax)
2) nominalny strumień objętości (Qn)
3) pośredni strumień objętości (Qt)
4) minimalny strumień objętości (Qmin)
2 Stosunek QmaxQn powinien wynosić 2
3 Rozroacuteżnia się cztery klasy metrologiczne wodomierzy klasa A klasa B klasa C klasa D
4 Klasy metrologiczne wodomierzy w zależności od wartości stosunku QminQn i QtQn
Q (q)-strumień objętości - objętość wody przepływającej przez wodomierz w przyjętej jednostce czasu
Qmax (qmax) -maksymalny strumień objętości - największy strumień objętości przy ktoacuterym wodomierz może pracować w kroacutetkim czasie bez uszkodzenia i przekroczenia błędoacutew granicznych dopuszczalnych oraz wartości maksymalnej straty ciśnienia
Qn (qn) nominalny strumień objętości - strumień objętości roacutewny połowie maksymalnego strumienia objętości przy ktoacuterym wodomierz może pracować przy przepływie ciągłym lub przerywanym i jego wskazania mieszczą się w granicach błędoacutew granicznych dopuszczalnych
Qt (qt) pośredni strumień objętości - strumień objętości dzielący zakres obciążeń pomiarowych na przedział goacuterny i dolny przy ktoacuterym błąd graniczny dopuszczalny zmienia wartość
Qmin (qmin ) minimalny strumień objętości- strumień objętości powyżej ktoacuterego wskazania wodomierza nie powinny przekraczać błędoacutew granicznych dopuszczalnych
Zakres obciążeń pomiarowych wodomierza - zakres strumienia objętości wodomierza zawarty między maksymalnym strumieniem objętości a minimalnym strumieniem objętości
Krzywa błędoacutew wodomierza
Błędy graniczne dopuszczalne wodomierzy plusmn 2 - w przedziale goacuternym zakresu obciążeń (qt q qmax)
plusmn 5 - w przedziale goacuternym zakresu obciążeń (qmin q qt)
Lokalizacja wodomierza
Doboacuter wodomierza
Aby dobrać wodomierz należy
ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe
ustalić umowny przepływ obliczeniowy dla wodomierza qw m3h
qw = 2 q
Doboacuter wodomierza
Doboacuter wodomierza
dla dobranego wodomierza ustalić w oparciu o dane producenta wodomierzy stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez wodomierz
Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem
PN-EN 1717 - Ochrona przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody w instalacjach wodociągowych i ogoacutelne wymagania dotyczące urządzeń zapobiegających zanieczyszczaniu przez przepływ zwrotny
Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem
Podział płynoacutew ktoacutere mają lub mogą mieć kontakt z wodą do picia
Kategoria 1
Woda wypływająca bezpośrednio z sieci wodociągowej przeznaczona do użytkowania przez człowieka do celoacutew konsumpcyjnych
Kategoria 2
Płyn nie stanowiący bakteriologicznego lub toksycznego zagrożenia dla człowieka
Kategoria 3
Płyn stanowiący pewne zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność co najmniej jednej substancji toksycznej lub bardzo toksycznej o LD50gt200 mgkg wagi ciała
Kategoria 4
Płyn stanowiący pewne zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność co najmniej jednej substancji toksycznej lub bardzo toksycznej o LD50200 mgkg wagi ciała lub też co najmniej jednej substancji radioaktywnej mutagennej lub rakotwoacuterczej
Kategoria 5
Płyn stanowiący zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność substancji mikrobiologicznych bądź wirusowych
Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem
Przepływ zwrotny wywołany spadkiem ciśnienia w sieci wodociągowej
Potencjalne źroacutedła zanieczyszczenia wody wodociągowej
XY
1- sieć wodociągowa
2- urządzenie zabezpieczające
X-rodzina zabezpieczenia
Y-typ zabezpieczenia
Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody
Aby dobrać zabezpieczenie należy
określić kategorię płynu
określić rodzaj zabezpieczenia wg normy
ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe
dobrać zawoacuter zwracając uwagę na średnicę wodomierza
Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody
dla dobranego zaworu ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez zawoacuter
Filtr
Doboacuter filtra
Aby dobrać filtr należy
ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe
dobrać filtr zwracając uwagę na średnicę wodomierza i zaworu antyskażeniowego
Doboacuter filtra
dla dobranego filtra ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez filtr
INSTALACJE KANALIZACYJNE
Rodzaje instalacji kanalizacyjnych
1 Kanalizacja sanitarna (bytowo ndash gospodarcza)
2 Kanalizacja deszczowa
3 Kanalizacja technologiczna
ścieki przed wprowadzeniem do kanalizacji
sanitarnej wymagają wstępnego oczyszczenia w
specjalnych urządzeniach
Odprowadzenie ściekoacutew z nieruchomości może być
realizowane na dwa sposoby
systemem ogoacutelnospławnym (zbiorczym)
lub systemem rozdzielczym
Kanalizacja ogoacutelnospławna odprowadza zaroacutewno ścieki
sanitarne (bytowe) jak i deszczowe
W kanalizacji rozdzielczej ścieki sanitarne i deszczowe
odprowadzane są rozdzielnie
Schemat kanalizacji ogoacutelnospławnej
KS1 KS2
Kanał ogoacutelnospławny
RD1 RD2
linia regulacyjna
ST1
ST2
Schemat kanalizacji rozdzielczej
KS1 KS2
Kanał sanitarny
Kanał deszczowy
RD1 RD2
linia regulacyjnaST1
ST2
SD1
SD2
Podział instalacji kanalizacyjnej
Instalację kanalizacyjną można podzielić na
zewnętrzną (na terenie nieruchomości lecz poza budynkiem)
wewnętrzną (w budynku)
Podział ten wydaje się oczywisty ale jest istotny przy doborze materiału instalacyjnego - nie każdy materiał sprawdzający się wewnątrz nadaje się do stworzenia instalacji zewnętrznej
Granicą między instalacją wewnętrzną a zewnętrzną jest tzw czyszczak głoacutewny (rewizja głoacutewna)
Przewody domowej
instalacji kanalizacyjnej
Przykanalik (przyłącze kanalizacyjne) ndash jest to odcinek ktoacutery łączy kanalizację na terenie nieruchomości z siecią kanalizacyjną
Najczęściej przykanalik włączany jest do studzienki (rewizyjnej lub włazowej) ktoacutera stanowi uzbrojenie sieci Możliwe jest też przyłączenie przez wpust boczny lub złącze siodłowe
Przewody domowej
instalacji kanalizacyjnej
Przykanaliki oznaczane są znakami informacyjnymi Na znaku podana jest średnica (w mm) spadek przyłącza (w promilach) oraz jego długość (w m) Granicą między siecią a instalacją jest położona w pobliżu granicy nieruchomości pierwsza studzienka licząc od strony budynku
Sieć i przykanalik
w przypadku istnienia studzienki rewizyjnej
przykanalikstudzienka rewizyjna
linia
reg
ulac
yjnastudzienka kanalizacyjna
sieć kanalizacyjna
budy
nek
instalacja
zewnętrzna
Sieć i przykanalik
w przypadku braku studzienki rewizyjnej (wg nowych przepisoacutew w przypadku braku studzienki rewizyjnej
przykanalik to odcinek biegnący od granicy budynku do granicy
nieruchomości)
linia
reg
ulac
yjnastudzienka kanalizacyjna
sieć kanalizacyjna
budy
nek
przykanalik
sieć kanalizacyjna
Instalacja kanalizacyjna składa się z 1 poziomoacutew (przewodoacutew odpływowych) ndash są to przewody
prowadzone z odpowiednim spadkiem ktoacutere odprowadzają
ścieki z pionoacutew wpustoacutew podłogowych itp do przykanalika
lub sieci zewnętrznej
2 pionoacutew (przewodoacutew spustowych) ndash są to przewody prowadzone
przez jedną lub kilka kondygnacji odprowadzające ścieki
z podejść kanalizacyjnych wpustoacutew dachowych lub rynien
do przewodoacutew odpływowych
3 podejść kanalizacyjnych ndash przewody odprowadzające ścieki
z przyboroacutew i urządzeń sanitarnych do pionoacutew lub poziomoacutew
kanalizacyjnych
podejścia pojedyncze
podejścia zbiorowe
Kanalizacja sanitarna grawitacyjna
Odprowadza wodę zanieczyszczoną (ścieki) w wyniku jej wykorzystania odpływającą z ustępoacutew spłukiwanych natryskoacutew wanien bidetoacutew zlewoacutew umywalek wpustoacutew podłogowych i innych urządzeń występujących w gospodarstwie domowym
Projektowanie kanalizacji sanitarnej odbywa się w oparciu o normę
PN ndash EN 12056 ndash 2 grudzień 2002
Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew
Część 2 Kanalizacja sanitarna projektowanie układu i obliczenia
oraz w przypadku braku informacji o normę
PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania
w projektowaniu
Podejścia kanalizacyjne ndash łączą
odpływ z pionem kanalizacyjnym
Podejścia
niewentylowane - należy montować ze spadkiem wynoszącym od 2 do 15
wentylowane ndash można zastosować tu mniejsze spadki zgodnie z przywołaną normą ale wymagają dodatkowego przewodu wentylującego
Najczęściej projektuje się podejścia niewentylowane Ich długość w typowym rozwiązaniu stosowanym w Polsce nie powinna przekraczać 30 m a w przypadku miski ustępowej 10 m po długości przewodu
W przypadku dłuższych podejść albo zwiększa się średnicę albo projektuje się podejścia wentylowane za pomocą np zaworoacutew napowietrzających
Nowa norma wprowadza cztery typy systemoacutew kanalizacyjnych jakie można spotkać w poszczegoacutelnych krajach Unii Europejskiej
W Polsce stosuje się tradycyjnie system I
System Nazwa Cechy
I
System pojedynczego pionu
z podejściami częściowo
wypełnionymi
bull jeden pion kanalizacyjny
bull wypełnienie przewodoacutew 50
II
System pojedynczego pionu
z podejściami o mniejszej
średnicy
bull jeden pion kanalizacyjny
bull wypełnienie przewodoacutew 70
III
System pojedynczego pionu
z podejściami całkowicie
wypełnionymi
bull jeden pion kanalizacyjny
bull wypełnienie przewodoacutew 100
bull każde urządzenie podłączone
oddzielnie do pionu
IV System oddzielnych pionoacutew
kanalizacyjnych
bull dwa piony ndash jeden odprowadzający
ścieki czarne z ustępoacutew spłukiwanych
i pisuaroacutew i drugi odprowadzający
pozostałe ścieki
bull wypełnienie przewodoacutew jak dla
systemoacutew I II lub III
Średnice nominalne podejść pojedynczych dobiera się w zależności od typu przyłączonego przyboru sanitarnego lub urządzenia w typowych
rozwiązaniach w Polsce wg tabeli Urządzenie DN [mm]
Umywalka bidet 40
Zlewozmywak
zmywarka pralka
wanna natrysk 50
Miska ustępowa 100
Minimalna średnica podejścia pojedynczego zdeterminowana jest przez jego długość wysokość spadania i ilość zmian kierunku zgodnie z tabelą
DN Lmax
[m] H [m]
trzy zmiany
kierunku
40
50 30 lt10
70 50 lt10
100 50 lt30
H
L
Jeśli powyższe wymiary są przekroczone lub istnieje konieczność zastosowania więcej niż trzech zmian kierunku prowadzenia przewodoacutew należy wybrać kolejną większą średnicę nominalną
Średnice nominalne podjeść zbiorowych
Zależą od natężenia przepływu ściekoacutew w projektowanym
podejściu i od zastosowanego systemu Wybierając system
należy kierować się dostępnymi na rynku przyborami trudno
bowiem wyobrazić sobie podłączanie przyboru sanitarnego
z odpływem np 40mm do przewodu o średnicy mniejszej
Utrudniałoby to swobodny odpływ ściekoacutew z tego przyboru
Natężenie przepływu ściekoacutew sanitarnych Qww
wyznacza się dla danego odcinka instalacji zgodnie
z zależnością
]sl[DUKQww
gdzie K ndash wspoacutełczynnik częstości
DU ndash odpływ jednostkowy [ls] z urządzenia
UWAGA Qww DUmax jeśli nie to Qww = DUmax
Odpływy jednostkowe DU
Odpływy jednostkowe DU -cd
Typowe wspoacutełczynniki częstości K
Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia
z przewodami odpływowymi Piony kanalizacyjne należy prowadzić bez zmiany średnicy i kierunku na całej długości w szachtach sanitarnych
U podstawy każdego pionu przed przejściem w przewoacuted odpływowy należy zamontować otwoacuter rewizyjny (czyszczak) umożliwiający dostęp do wnętrza przodu
W przypadku kanalizacji sanitarnej każdy pion musi być wentylowany w celu wyroacutewnania ciśnienia w instalacji
Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia
z przewodami odpływowymi Wentylację pionu zapewnia
przewoacuted wentylacyjny zakończony rurą wywiewną wyprowadzoną ponad połać dachu
zawoacuter napowietrzający ndash rozwiązanie dozwolone do stosowania w przypadku braku możliwości wyprowadzenia pionu ponad dach można takie rozwiązanie stosować przy spełnieniu następujących warunkoacutew
piony mają wysokość 4 do 5 kondygnacji
ostatni pion licząc od najdalszego w stosunku do kanału oraz co piąty w budynku jest zakończony rurą wywiewną
Elementy pionu kanalizacyjnego
troacutejniki doprowadzające ścieki z podejść kanalizacyjnych
czyszczak prze zmianą kierunku prowadzenia ściekoacutew ndash około 05 nad posadzką przed przejściem w przewoacuted odpływowy
rura prosta o niezmiennej średnicy na całej długości
zawoacuter napowietrzający lub rura wywiewna
W systemie kanalizacji sanitarnej wyroacuteżnić można
piony z wentylacją głoacutewną ndash zakończone rurą wywiewną lub zaworem napowietrzającym
piony z wentylacją obejściową ndash piony z dodatkowym przewodem wentylacyjnym prowadzonym obok pionu spustowego i połączonym z rurą wywiewną
Średnica pionu zależy od wybranego systemu wentylacji i obliczonego natężenia przepływu ściekoacutew dla całego pionu
Należy pamiętać o tym że minimalna średnica pionu nie może być mniejsza od średnicy największego podejścia
W typowych rozwiązaniach w Polsce minimalna średnica pionu wynosi 70mm a dla pionoacutew prowadzących ścieki z misek ustępowych 100mm
Oczywiście w tabelach należy sprawdzić czy średnicy nie należy zwiększyć ze względu na obliczoną wartość Qww
Piony z wentylacją głoacutewną
Piony z wentylacją obejściową
Przewody odpływowe
(poziomy kanalizacyjne)
Wśroacuted przewodoacutew odpływowych wyroacuteżniamy przewoacuted głoacutewny oraz przewody drugorzędne Każdy przewoacuted drugorzędny powinien być oddzielnie podłączony do głoacutewnego pod kątem 45deg
Wszystkie przewody prowadzone są najkroacutetszą drogą przeważnie wzdłuż przegrody budowlanej oraz koniecznie z zachowaniem odpowiedniego spadku
Przewody odpływowe
(poziomy kanalizacyjne)
Spadek powinien być jednakowy na całej długości co zapewnia samooczyszczanie się przewodu
Przyjęte jest że rury układa się kielichem w kierunku przeciwnym do spływu ściekoacutew
Rewizje kanalizacyjne powinno się montować
co 15 m na rurach średnicy od 100 do 150 mm
przed każdym uskokiem poziomu
Rury prowadzone przez murowane ścianki muszą być ułożone prostopadle do przegrody
Na przewody z tworzyw sztucznych powinno się w miejscach przejść dodatkowo nałożyć tuleje ochronne Umożliwią one rurom pewien ruch zabezpieczając instalację przed uszkodzeniami mechanicznymi
Przestrzeń pomiędzy tuleją a rurą powinno się zabezpieczyć izolacją
Jeśli przewody kanalizacyjne z tworzyw sztucznych układane są w sąsiedztwie przewodoacutew wydzielających ciepło powinny być osłonięte otulinami izolacyjnymi w celu zabezpieczenia przed przegrzewaniem
Przewody poziome i przykanaliki powinny być ułożone poniżej strefy przemarzania gruntu czyli na głębokości 80-140 cm zależnie od regionu kraju
Jeśli przewody prowadzone są w pomieszczeniach w ktoacuterych temperatura może spadać poniżej 0degC muszą być odpowiednio zabezpieczone przed przemarzaniem
Dla przewodoacutew prowadzonych na zewnątrz budynku należy pamiętać że warstwa gruntu pokrywającego rury kanalizacyjne powinna być o 10-20 cm większa od głębokości przemarzania gruntu jeśli przewody układa się wyżej to powinny być zaizolowane termicznie
Rury kanalizacyjne układane na zewnątrz budynku powinny być oddalone
od innych przewodoacutew co najmniej
15 m od przewodoacutew gazowych i wodociągowych
08 m od kabli energetycznych
05 m od kabli telekomunikacyjnych
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qww z uwzględnieniem następujących zasad
1 dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 05
2 dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 07
3 minimalna prędkość przepływu ściekoacutew wynosi 07 ms stąd
wynika prowadzenie przewodoacutew z odpowiednim do średnicy
spadkiem w kierunku sieci zewnętrznej
4 minimalna średnica przewodu zewnętrznego wynosi 010m
a przykanalika 015m
Dobierając średnice przewodoacutew odpływowych należy stosować
tabelę z wartościami natężenia przepływu Q0 i prędkości
przepływu v0 dla przewodoacutew o przekroju kołowym przy
pełnym wypełnieniu i wykres Manninga
=QQ0
=vv0
hd
Q
v
(hd)
1
23
4
Przykład obliczeniowy Obliczeniowe natężenie sciekoacutew sanitarnych wynosi Qww= 50 ls Na podstawie tabeli 1 QwwQ0 = 50 2014 = 025 Z wykresu odczytujemy
V = 085V0 = 085114 = 097 ms przy napełnieniu hd = 037
Zakresy dopuszczalnych spadkoacutew przewodoacutew odpływowych
DN 0100 m ndash i = 20 - 100
DN 0150 m ndash i = 15 - 150
Urządzenia dodatkowe w kanalizacji sanitarnej
W przypadku odprowadzania ściekoacutew bytowo gospodarczych do zewnętrznej sieci typu ogoacutelnospławnego w pomieszczeniach położonych na najniższych kondygnacjach w budynku może dojść do zalania spowodowanego wstecznym przepływem ściekoacutew w wyniku intensywnych opadoacutew deszczu Dlatego też w tego typu instalacjach na przewodach kanalizacyjnych odprowadzających ścieki z pomieszczeń na najniższej kondygnacji stosować należy zasuwy burzowe ktoacutere chronią instalację przed przepływem zwrotnym
Materiały w kanalizacji sanitarnej
Instalacja kanalizacyjna może być wykonana z roacuteżnych materiałoacutew ale
zawsze rury i połączenia powinny być szczelne i odporne na korozję
Obecnie najpopularniejszym materiałem używanym do budowy instalacji
wewnętrznej jest tworzywo sztuczne Rury kanalizacyjne produkuje się z
polipropylenu (PP)
roacuteżnych odmian polichlorku winylu (PVC)
Polietylenu wysokiej gęstości (PE-HD)
żywicy poliestrowej wzmacnianej włoacuteknem szklanym (GRE)
Innymi materiałami stosowanymi w kanalizacji sanitarnej są
żeliwo
kamionka
beton
Kanalizacja deszczowa
Odprowadza wody opadowe z dachoacutew i terenoacutew przyległych do nieruchomości (podjazdy tarasy parkingi itp)
Projektowanie kanalizacji deszczowej odbywa się w oparciu o normę
PN ndash EN 12056 ndash 3 grudzień 2002
Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew
Część 3 Przewody deszczowe Projektowanie układu i obliczenia
oraz w przypadku braku informacji o normę
PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania w projektowaniu
Odprowadzanie wody z dachu stromego
W przypadku dachoacutew budynkoacutew niskich (do 5 kondygnacji) ktoacutere mają odpowiednie nachylenie (przyjmuje się że powyżej 8) najczęstszym sposobem odprowadzania wody deszczowej jest zastosowanie systemu rynnowego
Zadaniem deszczowej instalacji kanalizacyjnej jest zebranie wody z dachu i odprowadzenie jej do sieci kanalizacji deszczowej lub do gruntu System rynnowy polega na naturalnym (grawitacyjnym) spływie woacuted po połaci dachowej skąd jest przejmowana przez system rur System ten roacutewnież pracuje grawitacyjnie Umowną granicą instalacji deszczowej jest wylewka z ktoacuterej woda może być skierowana do sieci kanalizacji deszczowej (ogoacutelnospławnej) lub na grunt
Podstawowe elementy
instalacji kanalizacji deszczowej
Rynny - przewody o przekroju otwartym (okrągłym prostokątnym eliptycznym trapezowym okapowym) biegnące wzdłuż krawędzi dachu Zadaniem rynien jest zebranie wody opadowej Rynny prowadzone są z lekkim spadkiem w kierunku narożnikoacutew budynku dzięki czemu woda nie wylewa się za krawędzie tylko płynie w kierunku rur spustowych
Instalacja kanalizacji deszczowej składa się z następujących elementoacutew
Rury spustowe ndash pionowe odcinki przewodoacutew o przekroju zamkniętym (najczęściej okrągłym lub prostokątnym) Zadaniem rur spustowych jest zebranie wody płynącej rynnami i odprowadzenie ich poza budynek
Odpływy ndash elementy za pomocą ktoacuterych rynny przechodzą w rury spustowe Odpływ jest odcinkiem rynny w ktoacuterym wykonany jest obrobiony otwoacuter odpowiedniego kształtu pozwalający na włączenie rury spustowej Można wyroacuteżnić odpływy przelotowe oraz odpływy końcowe ( na narożnikach pomieszczeń) Pozwalają na mocowanie rur spustowych
Narożniki do rynien ndash umożliwiają połączenie rynien w narożnikach budynku Właściwy montaż narożnikoacutew jest bardzo ważny dla właściwej pracy rynien (ruchoacutew pod wpływem temperatury) Wylewki ndash kształtki ktoacuterymi kończy się rura spustowa Wylewka może być włą- czona do kanalizacji deszczowej bądź znajdować się nad gruntem
Łączniki do rynien - złączki zwykłe uszczelkowe i korekcyjne Ponieważ montaż rynien wymaga pozostawiania tzw dylatacji (odstępoacutew) złączki korekcyjne lub uszczelkowe umożliwiają wykonanie takich połączenia z dylatacją
Łączniki do rur spustowych - kolana troacutejniki redukcje mufy mufy redukcyjne Mufy służą do włączania rur spustowych do odpływoacutew zadaniem muf redukcyjnych jest połączenie rury spustowej i odpływu o roacuteżnych średnicach Kolana pozwalają na zmianę kierunku rury spustowej Troacutejniki umożliwiają włączanie do rur spustowych wyposażenia dodatkowego
Haki i obejmy - zadaniem tych elementoacutew jest mocowanie rynien i rur spustowych do dachoacutew i ścian
Elementy wykończeniowe i dodatkowe -
zadaniem tych elementoacutew jest wykończenie
systemu lub uzupełnienie jego pracy
Przykładami mogą tu być
dekiel służący do zakończenia rynny
filtr siatkowy montowany na rurze
spustowej zatrzymujący
zanieczyszczenia
czyszczak (rewizja) umożliwiający
przegląd i czyszczenie rury spustowej
(na zdjęciu)
odprowadzenie do kanalizacji deszczowej
Jednym ze sposoboacutew odprowadzenia wody jest podłączenie systemu rynnowego do kanalizacji deszczowej
Woacutewczas na dolnym odcinku rury spustowej mniej więcej 03-08 m ponad terenem należy zamontować rewizję (czyszczak) Rewizja ma wewnątrz kratkę na ktoacuterej zbierają się liście i inne zanieczyszczenia spływające z rynny
Rura spustowa z rewizją przyłączona jest do przewodoacutew odpływowych a te łączą się z kanalizacją Średnica przewodoacutew musi być co najmniej roacutewna średnicy rur spustowych i najczęściej wynosi 100-150 mm Głębokość na jakiej powinno się układać rury zależy od strefy przemarzania i wynosi 1-14 m System taki nie ma blokady przedostawania się zapachoacutew dlatego lepiej nie podłączać go do kanalizacji ogoacutelnospławnej
Innym sposobem odprowadzenia wody bezpośrednio do kanalizacji jest podłączenie rury spustowej do osadnika rynnowego Wyposażony jest on w klapkę ktoacutera stanowi blokadę zapachową i wyciągany kosz w ktoacuterym gromadzą się większe zanieczyszczenia takie jak liście
Gdy brak sieci kanalizacji deszczowej lub ogoacutelnospławnej woda deszczowa powinna być bezpiecznie rozprowadzona po terenie posesji ale tak żeby nie spływała na sąsiednie działki
Odprowadzanie wody z dachu
płaskiego
W przypadku dachoacutew budynkoacutew wysokich (powyżej 5 kondygnacji) oraz dachoacutew o małym nachyleniu (przyjmuje się że poniżej 8) najczęstszym sposobem odprowa-dzania wody deszczowej jest system odwadniania oparty na wpustach dachowych
Wpusty dachowe pełnią rolę dachowych odwodnień punkto-wych tzn zbierają wodę z pewnej powierzchni w jednym punkcie
Odprowadzanie wody z dachu
płaskiego Woda jest odprowadzana do rury spustowej biegnącej wewnątrz budynku a stamtąd do kanalizacji deszczowej lub poza budynek do gruntu Aby odwodnienie dachu płaskiego pracowało prawidłowo wpust powinien znaleźć się w najniższym punkcie dachu a spadek w jego kierunku powinien wynosić co najmniej 3 Oproacutecz zasadniczego wpustu powinien być wpust awaryjny ktoacutery przejmie wodę w przypadku zatkania wpustu głoacutewnego Na dachu powinna być co najmniej jedna para wpustoacutew Zasady projektowania moacutewią że wpusty należy rozmieszczać co 25 m
Obliczanie kanalizacji deszczowej
Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qr (qd) [ls]
rAC
10000
IAQr
gdzie ψ lub C ndash wspoacutełczynnik spływu przyjmowany wg nowej normy jako 10 (w starej zależny od nachylenia dachu i rodzaju powierzchni odwadnianej)
A ndash efektywna powierzchnia dachu lub powierzchnia odwadniana [m2]
I ndash w starej normie miarodajne natężenie deszczu [l(sha)] przyjmowane I 300 l(sha)
r ndash natężenie opadoacutew atmosferycznych [l(sm2)] przyjmowane albo na podstawie danych statystycznych albo wg tabeli 1 w nowej normie po przemnożeniu przez wspoacutełczynnik ryzyka podany w tabeli 2
Wymiarowanie rynien i rur spustowych
1 Przewody spustowe ndash średnicę należy dobrać tak aby obliczona wartość odpływu ściekoacutew Qr nie przekraczała wartości Qrmax (qdmax) a powierzchnia odwadniana A powierzchni Amax zestawionych w tabeli w normie PN ndash 92B ndash 01707
2 Wg starej normy rynny powinny mieć średnice minimum 150 mm (dotyczy to budynkoacutew wielorodzinnych)
Efektywna
powierzchnia dachu
odwadniana przez
rynnę A [m2]
Szerokość rynny [mm] Średnica rury
spustowej [mm]
poniżej 20 70 50
20 ndash 57 100 (lub 125) 70
57 ndash 97 125 100
97 - 170 150 100
170 - 243 180 125
Dla budynkoacutew jednorodzinnych średnice rynien i przewodoacutew spustowych można określić w oparciu o efektywną powierzchnię dachu wg tabeli
Średnice poziomoacutew i przykanalikoacutew
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qr z uwzględnieniem następujących zasad
a) dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 07
b) dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 09
c) i d) jak dla kanalizacji sanitarnej
Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej
Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qt (qog) [ls]
Qww ndash natężenie odpływu ściekoacutew sanitarnych
Qr ndash natężenie odpływu ściekoacutew deszczowych
Kanalizacja ogoacutelnospławna to ten fragment ktoacutery odprowadza i ścieki sanitarne i deszczowe do zewnętrznej sieci ogoacutelnospławnej
rwwt QQQ
Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się z uwzględnieniem następujących zasad
a) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt spełnione powinny być warunki
a) i b) jak dla ściekoacutew deszczowych
b) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt obliczeniowa prędkość przepływu
ściekoacutew nie może przekraczać wartości dopuszczalnej ktoacutera wynosi
80 ms ndash dla rur żeliwnych i innych metalowych
40 ms ndash dla rur kamionkowych betonowych i z tworzyw sztucznych
c) dla odpływu tylko ściekoacutew sanitarnych Qww prędkość przepływu
ściekoacutew nie może być mniejsza od vmin = 07 ms
bullRynny z PVC-U
bullRynny z blachy aluminiowej
bullRynny miedziane
bullRynny z blachy stalowej
bullRynny cynkowo-tytanowe
Przekroje rynien a b c) poacutełokragłe d) trapezowy e f) trapezoidalny g) prostokatny h) poacutełokragły leacy
Rodzaje rynien a) okapowa b) koszowa c) gzymsowa d) leacy
Układ troacutejnikowy Układ rozdzielaczowy
UKŁAD TROacuteJNIKOWY
Prowadzenie rur instalacji wodociągowej w układzie troacutejnikowym
Sposoacuteb prowadzenia przewodoacutew w węźle
sanitarnym
UKŁAD TROacuteJNIKOWY
UKŁAD TROacuteJNIKOWY
UKŁAD ROZDZIELACZOWY
Prowadzenie rur instalacji wodociągowej w układzie rozdzielaczowym
UKŁAD ROZDZIELACZOWY
UKŁAD OBWODOWY
Podpora stała
Podpora przesuwna
Przykład prowadzenia pionu instalacyjnego bez kompensatoroacutew z uwzględnieniem wyboczenia (linią przerywaną oznaczono przykładowy przewidywany kształt pionu po osiągnięciu temperatury czynnika roboczego)
Oznaczenia PP - podpora przesuwnaPS - podpora stała
ELEMENTY INSTALACJI WODOCIĄGOWYCH
Elementy instalacji wodociągowych
Przyłącze wodociągowe
Zestaw wodomierza głoacutewnego
Filtr wody zawoacuter antyskażeniowy zawory odcinające (armatura)
Przewody rozdzielcze (rozprowadzające)
Przewody pionowe (piony wodociągowe)
Przewody w pomieszczeniach sanitarnych (połączenia od pionu do punktoacutew czerpalnych)
Punkty czerpalne (baterie czerpalne i zawory)
Przyłącza do budynku 1-linia zabudowy 2- linia rozgraniczająca 3-sieć wodociągowa 4-sieć kanalizacyjna 5-zestaw wodomierzowy 6-studzienka rewizyjna
Sposoacuteb przeprowadzenia przewodu przez ścianę zewnętrzną
Podział wodomierzy
W obudowie
zamkniętej Z wyjmowaną
wstawką
pomiarową
instalowane
poziomo
kolanowe
Podział wodomierzy
1 Wodomierz działający na zasadach mechanicznych przeznaczony do wody
a) zimnej o temperaturze od 0 degC do 30 degC
b) ciepłej o temperaturze od 30 degC do 90 degC
c) gorącej o temperaturze od 30 degC do 130 degC albo od 30 degC do 180 degC
2 Wodomierz działający na zasadach elektronicznych lub mechanicznych z urządzeniami elektronicznymi albo bez przeznaczony do wody zimnej o temperaturze od 0 degC do 30 degC
Wodomierze mieszkaniowe (JS) Wodomierz powinien być zamontowany w położeniu roboczym zgodnie z oznakowaniem umieszczonym na wodomierzu przez producenta H - oznacza pozycję pracy wodomierza w poziomie V - oznacza pozycję pracy wodomierza w pionie Litera znajdująca się na tarczy wodomierza A B C lub D - oznacza klasę obciążeń wodomierza
Wodomierz sprzężony roacutewnolegle 1-wodomierz głoacutewny śrubowy 2-wodomierz boczny skrzydełkowy 3-zawoacuter zmiennego obciążenia
1 Wodomierze działające na zasadach mechanicznych przeznaczone do wody charakteryzują następujące strumienie
1) maksymalny strumień objętości (Qmax)
2) nominalny strumień objętości (Qn)
3) pośredni strumień objętości (Qt)
4) minimalny strumień objętości (Qmin)
2 Stosunek QmaxQn powinien wynosić 2
3 Rozroacuteżnia się cztery klasy metrologiczne wodomierzy klasa A klasa B klasa C klasa D
4 Klasy metrologiczne wodomierzy w zależności od wartości stosunku QminQn i QtQn
Q (q)-strumień objętości - objętość wody przepływającej przez wodomierz w przyjętej jednostce czasu
Qmax (qmax) -maksymalny strumień objętości - największy strumień objętości przy ktoacuterym wodomierz może pracować w kroacutetkim czasie bez uszkodzenia i przekroczenia błędoacutew granicznych dopuszczalnych oraz wartości maksymalnej straty ciśnienia
Qn (qn) nominalny strumień objętości - strumień objętości roacutewny połowie maksymalnego strumienia objętości przy ktoacuterym wodomierz może pracować przy przepływie ciągłym lub przerywanym i jego wskazania mieszczą się w granicach błędoacutew granicznych dopuszczalnych
Qt (qt) pośredni strumień objętości - strumień objętości dzielący zakres obciążeń pomiarowych na przedział goacuterny i dolny przy ktoacuterym błąd graniczny dopuszczalny zmienia wartość
Qmin (qmin ) minimalny strumień objętości- strumień objętości powyżej ktoacuterego wskazania wodomierza nie powinny przekraczać błędoacutew granicznych dopuszczalnych
Zakres obciążeń pomiarowych wodomierza - zakres strumienia objętości wodomierza zawarty między maksymalnym strumieniem objętości a minimalnym strumieniem objętości
Krzywa błędoacutew wodomierza
Błędy graniczne dopuszczalne wodomierzy plusmn 2 - w przedziale goacuternym zakresu obciążeń (qt q qmax)
plusmn 5 - w przedziale goacuternym zakresu obciążeń (qmin q qt)
Lokalizacja wodomierza
Doboacuter wodomierza
Aby dobrać wodomierz należy
ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe
ustalić umowny przepływ obliczeniowy dla wodomierza qw m3h
qw = 2 q
Doboacuter wodomierza
Doboacuter wodomierza
dla dobranego wodomierza ustalić w oparciu o dane producenta wodomierzy stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez wodomierz
Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem
PN-EN 1717 - Ochrona przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody w instalacjach wodociągowych i ogoacutelne wymagania dotyczące urządzeń zapobiegających zanieczyszczaniu przez przepływ zwrotny
Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem
Podział płynoacutew ktoacutere mają lub mogą mieć kontakt z wodą do picia
Kategoria 1
Woda wypływająca bezpośrednio z sieci wodociągowej przeznaczona do użytkowania przez człowieka do celoacutew konsumpcyjnych
Kategoria 2
Płyn nie stanowiący bakteriologicznego lub toksycznego zagrożenia dla człowieka
Kategoria 3
Płyn stanowiący pewne zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność co najmniej jednej substancji toksycznej lub bardzo toksycznej o LD50gt200 mgkg wagi ciała
Kategoria 4
Płyn stanowiący pewne zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność co najmniej jednej substancji toksycznej lub bardzo toksycznej o LD50200 mgkg wagi ciała lub też co najmniej jednej substancji radioaktywnej mutagennej lub rakotwoacuterczej
Kategoria 5
Płyn stanowiący zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność substancji mikrobiologicznych bądź wirusowych
Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem
Przepływ zwrotny wywołany spadkiem ciśnienia w sieci wodociągowej
Potencjalne źroacutedła zanieczyszczenia wody wodociągowej
XY
1- sieć wodociągowa
2- urządzenie zabezpieczające
X-rodzina zabezpieczenia
Y-typ zabezpieczenia
Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody
Aby dobrać zabezpieczenie należy
określić kategorię płynu
określić rodzaj zabezpieczenia wg normy
ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe
dobrać zawoacuter zwracając uwagę na średnicę wodomierza
Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody
dla dobranego zaworu ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez zawoacuter
Filtr
Doboacuter filtra
Aby dobrać filtr należy
ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe
dobrać filtr zwracając uwagę na średnicę wodomierza i zaworu antyskażeniowego
Doboacuter filtra
dla dobranego filtra ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez filtr
INSTALACJE KANALIZACYJNE
Rodzaje instalacji kanalizacyjnych
1 Kanalizacja sanitarna (bytowo ndash gospodarcza)
2 Kanalizacja deszczowa
3 Kanalizacja technologiczna
ścieki przed wprowadzeniem do kanalizacji
sanitarnej wymagają wstępnego oczyszczenia w
specjalnych urządzeniach
Odprowadzenie ściekoacutew z nieruchomości może być
realizowane na dwa sposoby
systemem ogoacutelnospławnym (zbiorczym)
lub systemem rozdzielczym
Kanalizacja ogoacutelnospławna odprowadza zaroacutewno ścieki
sanitarne (bytowe) jak i deszczowe
W kanalizacji rozdzielczej ścieki sanitarne i deszczowe
odprowadzane są rozdzielnie
Schemat kanalizacji ogoacutelnospławnej
KS1 KS2
Kanał ogoacutelnospławny
RD1 RD2
linia regulacyjna
ST1
ST2
Schemat kanalizacji rozdzielczej
KS1 KS2
Kanał sanitarny
Kanał deszczowy
RD1 RD2
linia regulacyjnaST1
ST2
SD1
SD2
Podział instalacji kanalizacyjnej
Instalację kanalizacyjną można podzielić na
zewnętrzną (na terenie nieruchomości lecz poza budynkiem)
wewnętrzną (w budynku)
Podział ten wydaje się oczywisty ale jest istotny przy doborze materiału instalacyjnego - nie każdy materiał sprawdzający się wewnątrz nadaje się do stworzenia instalacji zewnętrznej
Granicą między instalacją wewnętrzną a zewnętrzną jest tzw czyszczak głoacutewny (rewizja głoacutewna)
Przewody domowej
instalacji kanalizacyjnej
Przykanalik (przyłącze kanalizacyjne) ndash jest to odcinek ktoacutery łączy kanalizację na terenie nieruchomości z siecią kanalizacyjną
Najczęściej przykanalik włączany jest do studzienki (rewizyjnej lub włazowej) ktoacutera stanowi uzbrojenie sieci Możliwe jest też przyłączenie przez wpust boczny lub złącze siodłowe
Przewody domowej
instalacji kanalizacyjnej
Przykanaliki oznaczane są znakami informacyjnymi Na znaku podana jest średnica (w mm) spadek przyłącza (w promilach) oraz jego długość (w m) Granicą między siecią a instalacją jest położona w pobliżu granicy nieruchomości pierwsza studzienka licząc od strony budynku
Sieć i przykanalik
w przypadku istnienia studzienki rewizyjnej
przykanalikstudzienka rewizyjna
linia
reg
ulac
yjnastudzienka kanalizacyjna
sieć kanalizacyjna
budy
nek
instalacja
zewnętrzna
Sieć i przykanalik
w przypadku braku studzienki rewizyjnej (wg nowych przepisoacutew w przypadku braku studzienki rewizyjnej
przykanalik to odcinek biegnący od granicy budynku do granicy
nieruchomości)
linia
reg
ulac
yjnastudzienka kanalizacyjna
sieć kanalizacyjna
budy
nek
przykanalik
sieć kanalizacyjna
Instalacja kanalizacyjna składa się z 1 poziomoacutew (przewodoacutew odpływowych) ndash są to przewody
prowadzone z odpowiednim spadkiem ktoacutere odprowadzają
ścieki z pionoacutew wpustoacutew podłogowych itp do przykanalika
lub sieci zewnętrznej
2 pionoacutew (przewodoacutew spustowych) ndash są to przewody prowadzone
przez jedną lub kilka kondygnacji odprowadzające ścieki
z podejść kanalizacyjnych wpustoacutew dachowych lub rynien
do przewodoacutew odpływowych
3 podejść kanalizacyjnych ndash przewody odprowadzające ścieki
z przyboroacutew i urządzeń sanitarnych do pionoacutew lub poziomoacutew
kanalizacyjnych
podejścia pojedyncze
podejścia zbiorowe
Kanalizacja sanitarna grawitacyjna
Odprowadza wodę zanieczyszczoną (ścieki) w wyniku jej wykorzystania odpływającą z ustępoacutew spłukiwanych natryskoacutew wanien bidetoacutew zlewoacutew umywalek wpustoacutew podłogowych i innych urządzeń występujących w gospodarstwie domowym
Projektowanie kanalizacji sanitarnej odbywa się w oparciu o normę
PN ndash EN 12056 ndash 2 grudzień 2002
Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew
Część 2 Kanalizacja sanitarna projektowanie układu i obliczenia
oraz w przypadku braku informacji o normę
PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania
w projektowaniu
Podejścia kanalizacyjne ndash łączą
odpływ z pionem kanalizacyjnym
Podejścia
niewentylowane - należy montować ze spadkiem wynoszącym od 2 do 15
wentylowane ndash można zastosować tu mniejsze spadki zgodnie z przywołaną normą ale wymagają dodatkowego przewodu wentylującego
Najczęściej projektuje się podejścia niewentylowane Ich długość w typowym rozwiązaniu stosowanym w Polsce nie powinna przekraczać 30 m a w przypadku miski ustępowej 10 m po długości przewodu
W przypadku dłuższych podejść albo zwiększa się średnicę albo projektuje się podejścia wentylowane za pomocą np zaworoacutew napowietrzających
Nowa norma wprowadza cztery typy systemoacutew kanalizacyjnych jakie można spotkać w poszczegoacutelnych krajach Unii Europejskiej
W Polsce stosuje się tradycyjnie system I
System Nazwa Cechy
I
System pojedynczego pionu
z podejściami częściowo
wypełnionymi
bull jeden pion kanalizacyjny
bull wypełnienie przewodoacutew 50
II
System pojedynczego pionu
z podejściami o mniejszej
średnicy
bull jeden pion kanalizacyjny
bull wypełnienie przewodoacutew 70
III
System pojedynczego pionu
z podejściami całkowicie
wypełnionymi
bull jeden pion kanalizacyjny
bull wypełnienie przewodoacutew 100
bull każde urządzenie podłączone
oddzielnie do pionu
IV System oddzielnych pionoacutew
kanalizacyjnych
bull dwa piony ndash jeden odprowadzający
ścieki czarne z ustępoacutew spłukiwanych
i pisuaroacutew i drugi odprowadzający
pozostałe ścieki
bull wypełnienie przewodoacutew jak dla
systemoacutew I II lub III
Średnice nominalne podejść pojedynczych dobiera się w zależności od typu przyłączonego przyboru sanitarnego lub urządzenia w typowych
rozwiązaniach w Polsce wg tabeli Urządzenie DN [mm]
Umywalka bidet 40
Zlewozmywak
zmywarka pralka
wanna natrysk 50
Miska ustępowa 100
Minimalna średnica podejścia pojedynczego zdeterminowana jest przez jego długość wysokość spadania i ilość zmian kierunku zgodnie z tabelą
DN Lmax
[m] H [m]
trzy zmiany
kierunku
40
50 30 lt10
70 50 lt10
100 50 lt30
H
L
Jeśli powyższe wymiary są przekroczone lub istnieje konieczność zastosowania więcej niż trzech zmian kierunku prowadzenia przewodoacutew należy wybrać kolejną większą średnicę nominalną
Średnice nominalne podjeść zbiorowych
Zależą od natężenia przepływu ściekoacutew w projektowanym
podejściu i od zastosowanego systemu Wybierając system
należy kierować się dostępnymi na rynku przyborami trudno
bowiem wyobrazić sobie podłączanie przyboru sanitarnego
z odpływem np 40mm do przewodu o średnicy mniejszej
Utrudniałoby to swobodny odpływ ściekoacutew z tego przyboru
Natężenie przepływu ściekoacutew sanitarnych Qww
wyznacza się dla danego odcinka instalacji zgodnie
z zależnością
]sl[DUKQww
gdzie K ndash wspoacutełczynnik częstości
DU ndash odpływ jednostkowy [ls] z urządzenia
UWAGA Qww DUmax jeśli nie to Qww = DUmax
Odpływy jednostkowe DU
Odpływy jednostkowe DU -cd
Typowe wspoacutełczynniki częstości K
Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia
z przewodami odpływowymi Piony kanalizacyjne należy prowadzić bez zmiany średnicy i kierunku na całej długości w szachtach sanitarnych
U podstawy każdego pionu przed przejściem w przewoacuted odpływowy należy zamontować otwoacuter rewizyjny (czyszczak) umożliwiający dostęp do wnętrza przodu
W przypadku kanalizacji sanitarnej każdy pion musi być wentylowany w celu wyroacutewnania ciśnienia w instalacji
Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia
z przewodami odpływowymi Wentylację pionu zapewnia
przewoacuted wentylacyjny zakończony rurą wywiewną wyprowadzoną ponad połać dachu
zawoacuter napowietrzający ndash rozwiązanie dozwolone do stosowania w przypadku braku możliwości wyprowadzenia pionu ponad dach można takie rozwiązanie stosować przy spełnieniu następujących warunkoacutew
piony mają wysokość 4 do 5 kondygnacji
ostatni pion licząc od najdalszego w stosunku do kanału oraz co piąty w budynku jest zakończony rurą wywiewną
Elementy pionu kanalizacyjnego
troacutejniki doprowadzające ścieki z podejść kanalizacyjnych
czyszczak prze zmianą kierunku prowadzenia ściekoacutew ndash około 05 nad posadzką przed przejściem w przewoacuted odpływowy
rura prosta o niezmiennej średnicy na całej długości
zawoacuter napowietrzający lub rura wywiewna
W systemie kanalizacji sanitarnej wyroacuteżnić można
piony z wentylacją głoacutewną ndash zakończone rurą wywiewną lub zaworem napowietrzającym
piony z wentylacją obejściową ndash piony z dodatkowym przewodem wentylacyjnym prowadzonym obok pionu spustowego i połączonym z rurą wywiewną
Średnica pionu zależy od wybranego systemu wentylacji i obliczonego natężenia przepływu ściekoacutew dla całego pionu
Należy pamiętać o tym że minimalna średnica pionu nie może być mniejsza od średnicy największego podejścia
W typowych rozwiązaniach w Polsce minimalna średnica pionu wynosi 70mm a dla pionoacutew prowadzących ścieki z misek ustępowych 100mm
Oczywiście w tabelach należy sprawdzić czy średnicy nie należy zwiększyć ze względu na obliczoną wartość Qww
Piony z wentylacją głoacutewną
Piony z wentylacją obejściową
Przewody odpływowe
(poziomy kanalizacyjne)
Wśroacuted przewodoacutew odpływowych wyroacuteżniamy przewoacuted głoacutewny oraz przewody drugorzędne Każdy przewoacuted drugorzędny powinien być oddzielnie podłączony do głoacutewnego pod kątem 45deg
Wszystkie przewody prowadzone są najkroacutetszą drogą przeważnie wzdłuż przegrody budowlanej oraz koniecznie z zachowaniem odpowiedniego spadku
Przewody odpływowe
(poziomy kanalizacyjne)
Spadek powinien być jednakowy na całej długości co zapewnia samooczyszczanie się przewodu
Przyjęte jest że rury układa się kielichem w kierunku przeciwnym do spływu ściekoacutew
Rewizje kanalizacyjne powinno się montować
co 15 m na rurach średnicy od 100 do 150 mm
przed każdym uskokiem poziomu
Rury prowadzone przez murowane ścianki muszą być ułożone prostopadle do przegrody
Na przewody z tworzyw sztucznych powinno się w miejscach przejść dodatkowo nałożyć tuleje ochronne Umożliwią one rurom pewien ruch zabezpieczając instalację przed uszkodzeniami mechanicznymi
Przestrzeń pomiędzy tuleją a rurą powinno się zabezpieczyć izolacją
Jeśli przewody kanalizacyjne z tworzyw sztucznych układane są w sąsiedztwie przewodoacutew wydzielających ciepło powinny być osłonięte otulinami izolacyjnymi w celu zabezpieczenia przed przegrzewaniem
Przewody poziome i przykanaliki powinny być ułożone poniżej strefy przemarzania gruntu czyli na głębokości 80-140 cm zależnie od regionu kraju
Jeśli przewody prowadzone są w pomieszczeniach w ktoacuterych temperatura może spadać poniżej 0degC muszą być odpowiednio zabezpieczone przed przemarzaniem
Dla przewodoacutew prowadzonych na zewnątrz budynku należy pamiętać że warstwa gruntu pokrywającego rury kanalizacyjne powinna być o 10-20 cm większa od głębokości przemarzania gruntu jeśli przewody układa się wyżej to powinny być zaizolowane termicznie
Rury kanalizacyjne układane na zewnątrz budynku powinny być oddalone
od innych przewodoacutew co najmniej
15 m od przewodoacutew gazowych i wodociągowych
08 m od kabli energetycznych
05 m od kabli telekomunikacyjnych
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qww z uwzględnieniem następujących zasad
1 dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 05
2 dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 07
3 minimalna prędkość przepływu ściekoacutew wynosi 07 ms stąd
wynika prowadzenie przewodoacutew z odpowiednim do średnicy
spadkiem w kierunku sieci zewnętrznej
4 minimalna średnica przewodu zewnętrznego wynosi 010m
a przykanalika 015m
Dobierając średnice przewodoacutew odpływowych należy stosować
tabelę z wartościami natężenia przepływu Q0 i prędkości
przepływu v0 dla przewodoacutew o przekroju kołowym przy
pełnym wypełnieniu i wykres Manninga
=QQ0
=vv0
hd
Q
v
(hd)
1
23
4
Przykład obliczeniowy Obliczeniowe natężenie sciekoacutew sanitarnych wynosi Qww= 50 ls Na podstawie tabeli 1 QwwQ0 = 50 2014 = 025 Z wykresu odczytujemy
V = 085V0 = 085114 = 097 ms przy napełnieniu hd = 037
Zakresy dopuszczalnych spadkoacutew przewodoacutew odpływowych
DN 0100 m ndash i = 20 - 100
DN 0150 m ndash i = 15 - 150
Urządzenia dodatkowe w kanalizacji sanitarnej
W przypadku odprowadzania ściekoacutew bytowo gospodarczych do zewnętrznej sieci typu ogoacutelnospławnego w pomieszczeniach położonych na najniższych kondygnacjach w budynku może dojść do zalania spowodowanego wstecznym przepływem ściekoacutew w wyniku intensywnych opadoacutew deszczu Dlatego też w tego typu instalacjach na przewodach kanalizacyjnych odprowadzających ścieki z pomieszczeń na najniższej kondygnacji stosować należy zasuwy burzowe ktoacutere chronią instalację przed przepływem zwrotnym
Materiały w kanalizacji sanitarnej
Instalacja kanalizacyjna może być wykonana z roacuteżnych materiałoacutew ale
zawsze rury i połączenia powinny być szczelne i odporne na korozję
Obecnie najpopularniejszym materiałem używanym do budowy instalacji
wewnętrznej jest tworzywo sztuczne Rury kanalizacyjne produkuje się z
polipropylenu (PP)
roacuteżnych odmian polichlorku winylu (PVC)
Polietylenu wysokiej gęstości (PE-HD)
żywicy poliestrowej wzmacnianej włoacuteknem szklanym (GRE)
Innymi materiałami stosowanymi w kanalizacji sanitarnej są
żeliwo
kamionka
beton
Kanalizacja deszczowa
Odprowadza wody opadowe z dachoacutew i terenoacutew przyległych do nieruchomości (podjazdy tarasy parkingi itp)
Projektowanie kanalizacji deszczowej odbywa się w oparciu o normę
PN ndash EN 12056 ndash 3 grudzień 2002
Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew
Część 3 Przewody deszczowe Projektowanie układu i obliczenia
oraz w przypadku braku informacji o normę
PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania w projektowaniu
Odprowadzanie wody z dachu stromego
W przypadku dachoacutew budynkoacutew niskich (do 5 kondygnacji) ktoacutere mają odpowiednie nachylenie (przyjmuje się że powyżej 8) najczęstszym sposobem odprowadzania wody deszczowej jest zastosowanie systemu rynnowego
Zadaniem deszczowej instalacji kanalizacyjnej jest zebranie wody z dachu i odprowadzenie jej do sieci kanalizacji deszczowej lub do gruntu System rynnowy polega na naturalnym (grawitacyjnym) spływie woacuted po połaci dachowej skąd jest przejmowana przez system rur System ten roacutewnież pracuje grawitacyjnie Umowną granicą instalacji deszczowej jest wylewka z ktoacuterej woda może być skierowana do sieci kanalizacji deszczowej (ogoacutelnospławnej) lub na grunt
Podstawowe elementy
instalacji kanalizacji deszczowej
Rynny - przewody o przekroju otwartym (okrągłym prostokątnym eliptycznym trapezowym okapowym) biegnące wzdłuż krawędzi dachu Zadaniem rynien jest zebranie wody opadowej Rynny prowadzone są z lekkim spadkiem w kierunku narożnikoacutew budynku dzięki czemu woda nie wylewa się za krawędzie tylko płynie w kierunku rur spustowych
Instalacja kanalizacji deszczowej składa się z następujących elementoacutew
Rury spustowe ndash pionowe odcinki przewodoacutew o przekroju zamkniętym (najczęściej okrągłym lub prostokątnym) Zadaniem rur spustowych jest zebranie wody płynącej rynnami i odprowadzenie ich poza budynek
Odpływy ndash elementy za pomocą ktoacuterych rynny przechodzą w rury spustowe Odpływ jest odcinkiem rynny w ktoacuterym wykonany jest obrobiony otwoacuter odpowiedniego kształtu pozwalający na włączenie rury spustowej Można wyroacuteżnić odpływy przelotowe oraz odpływy końcowe ( na narożnikach pomieszczeń) Pozwalają na mocowanie rur spustowych
Narożniki do rynien ndash umożliwiają połączenie rynien w narożnikach budynku Właściwy montaż narożnikoacutew jest bardzo ważny dla właściwej pracy rynien (ruchoacutew pod wpływem temperatury) Wylewki ndash kształtki ktoacuterymi kończy się rura spustowa Wylewka może być włą- czona do kanalizacji deszczowej bądź znajdować się nad gruntem
Łączniki do rynien - złączki zwykłe uszczelkowe i korekcyjne Ponieważ montaż rynien wymaga pozostawiania tzw dylatacji (odstępoacutew) złączki korekcyjne lub uszczelkowe umożliwiają wykonanie takich połączenia z dylatacją
Łączniki do rur spustowych - kolana troacutejniki redukcje mufy mufy redukcyjne Mufy służą do włączania rur spustowych do odpływoacutew zadaniem muf redukcyjnych jest połączenie rury spustowej i odpływu o roacuteżnych średnicach Kolana pozwalają na zmianę kierunku rury spustowej Troacutejniki umożliwiają włączanie do rur spustowych wyposażenia dodatkowego
Haki i obejmy - zadaniem tych elementoacutew jest mocowanie rynien i rur spustowych do dachoacutew i ścian
Elementy wykończeniowe i dodatkowe -
zadaniem tych elementoacutew jest wykończenie
systemu lub uzupełnienie jego pracy
Przykładami mogą tu być
dekiel służący do zakończenia rynny
filtr siatkowy montowany na rurze
spustowej zatrzymujący
zanieczyszczenia
czyszczak (rewizja) umożliwiający
przegląd i czyszczenie rury spustowej
(na zdjęciu)
odprowadzenie do kanalizacji deszczowej
Jednym ze sposoboacutew odprowadzenia wody jest podłączenie systemu rynnowego do kanalizacji deszczowej
Woacutewczas na dolnym odcinku rury spustowej mniej więcej 03-08 m ponad terenem należy zamontować rewizję (czyszczak) Rewizja ma wewnątrz kratkę na ktoacuterej zbierają się liście i inne zanieczyszczenia spływające z rynny
Rura spustowa z rewizją przyłączona jest do przewodoacutew odpływowych a te łączą się z kanalizacją Średnica przewodoacutew musi być co najmniej roacutewna średnicy rur spustowych i najczęściej wynosi 100-150 mm Głębokość na jakiej powinno się układać rury zależy od strefy przemarzania i wynosi 1-14 m System taki nie ma blokady przedostawania się zapachoacutew dlatego lepiej nie podłączać go do kanalizacji ogoacutelnospławnej
Innym sposobem odprowadzenia wody bezpośrednio do kanalizacji jest podłączenie rury spustowej do osadnika rynnowego Wyposażony jest on w klapkę ktoacutera stanowi blokadę zapachową i wyciągany kosz w ktoacuterym gromadzą się większe zanieczyszczenia takie jak liście
Gdy brak sieci kanalizacji deszczowej lub ogoacutelnospławnej woda deszczowa powinna być bezpiecznie rozprowadzona po terenie posesji ale tak żeby nie spływała na sąsiednie działki
Odprowadzanie wody z dachu
płaskiego
W przypadku dachoacutew budynkoacutew wysokich (powyżej 5 kondygnacji) oraz dachoacutew o małym nachyleniu (przyjmuje się że poniżej 8) najczęstszym sposobem odprowa-dzania wody deszczowej jest system odwadniania oparty na wpustach dachowych
Wpusty dachowe pełnią rolę dachowych odwodnień punkto-wych tzn zbierają wodę z pewnej powierzchni w jednym punkcie
Odprowadzanie wody z dachu
płaskiego Woda jest odprowadzana do rury spustowej biegnącej wewnątrz budynku a stamtąd do kanalizacji deszczowej lub poza budynek do gruntu Aby odwodnienie dachu płaskiego pracowało prawidłowo wpust powinien znaleźć się w najniższym punkcie dachu a spadek w jego kierunku powinien wynosić co najmniej 3 Oproacutecz zasadniczego wpustu powinien być wpust awaryjny ktoacutery przejmie wodę w przypadku zatkania wpustu głoacutewnego Na dachu powinna być co najmniej jedna para wpustoacutew Zasady projektowania moacutewią że wpusty należy rozmieszczać co 25 m
Obliczanie kanalizacji deszczowej
Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qr (qd) [ls]
rAC
10000
IAQr
gdzie ψ lub C ndash wspoacutełczynnik spływu przyjmowany wg nowej normy jako 10 (w starej zależny od nachylenia dachu i rodzaju powierzchni odwadnianej)
A ndash efektywna powierzchnia dachu lub powierzchnia odwadniana [m2]
I ndash w starej normie miarodajne natężenie deszczu [l(sha)] przyjmowane I 300 l(sha)
r ndash natężenie opadoacutew atmosferycznych [l(sm2)] przyjmowane albo na podstawie danych statystycznych albo wg tabeli 1 w nowej normie po przemnożeniu przez wspoacutełczynnik ryzyka podany w tabeli 2
Wymiarowanie rynien i rur spustowych
1 Przewody spustowe ndash średnicę należy dobrać tak aby obliczona wartość odpływu ściekoacutew Qr nie przekraczała wartości Qrmax (qdmax) a powierzchnia odwadniana A powierzchni Amax zestawionych w tabeli w normie PN ndash 92B ndash 01707
2 Wg starej normy rynny powinny mieć średnice minimum 150 mm (dotyczy to budynkoacutew wielorodzinnych)
Efektywna
powierzchnia dachu
odwadniana przez
rynnę A [m2]
Szerokość rynny [mm] Średnica rury
spustowej [mm]
poniżej 20 70 50
20 ndash 57 100 (lub 125) 70
57 ndash 97 125 100
97 - 170 150 100
170 - 243 180 125
Dla budynkoacutew jednorodzinnych średnice rynien i przewodoacutew spustowych można określić w oparciu o efektywną powierzchnię dachu wg tabeli
Średnice poziomoacutew i przykanalikoacutew
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qr z uwzględnieniem następujących zasad
a) dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 07
b) dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 09
c) i d) jak dla kanalizacji sanitarnej
Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej
Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qt (qog) [ls]
Qww ndash natężenie odpływu ściekoacutew sanitarnych
Qr ndash natężenie odpływu ściekoacutew deszczowych
Kanalizacja ogoacutelnospławna to ten fragment ktoacutery odprowadza i ścieki sanitarne i deszczowe do zewnętrznej sieci ogoacutelnospławnej
rwwt QQQ
Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się z uwzględnieniem następujących zasad
a) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt spełnione powinny być warunki
a) i b) jak dla ściekoacutew deszczowych
b) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt obliczeniowa prędkość przepływu
ściekoacutew nie może przekraczać wartości dopuszczalnej ktoacutera wynosi
80 ms ndash dla rur żeliwnych i innych metalowych
40 ms ndash dla rur kamionkowych betonowych i z tworzyw sztucznych
c) dla odpływu tylko ściekoacutew sanitarnych Qww prędkość przepływu
ściekoacutew nie może być mniejsza od vmin = 07 ms
bullRynny z PVC-U
bullRynny z blachy aluminiowej
bullRynny miedziane
bullRynny z blachy stalowej
bullRynny cynkowo-tytanowe
Przekroje rynien a b c) poacutełokragłe d) trapezowy e f) trapezoidalny g) prostokatny h) poacutełokragły leacy
Rodzaje rynien a) okapowa b) koszowa c) gzymsowa d) leacy
UKŁAD TROacuteJNIKOWY
Prowadzenie rur instalacji wodociągowej w układzie troacutejnikowym
Sposoacuteb prowadzenia przewodoacutew w węźle
sanitarnym
UKŁAD TROacuteJNIKOWY
UKŁAD TROacuteJNIKOWY
UKŁAD ROZDZIELACZOWY
Prowadzenie rur instalacji wodociągowej w układzie rozdzielaczowym
UKŁAD ROZDZIELACZOWY
UKŁAD OBWODOWY
Podpora stała
Podpora przesuwna
Przykład prowadzenia pionu instalacyjnego bez kompensatoroacutew z uwzględnieniem wyboczenia (linią przerywaną oznaczono przykładowy przewidywany kształt pionu po osiągnięciu temperatury czynnika roboczego)
Oznaczenia PP - podpora przesuwnaPS - podpora stała
ELEMENTY INSTALACJI WODOCIĄGOWYCH
Elementy instalacji wodociągowych
Przyłącze wodociągowe
Zestaw wodomierza głoacutewnego
Filtr wody zawoacuter antyskażeniowy zawory odcinające (armatura)
Przewody rozdzielcze (rozprowadzające)
Przewody pionowe (piony wodociągowe)
Przewody w pomieszczeniach sanitarnych (połączenia od pionu do punktoacutew czerpalnych)
Punkty czerpalne (baterie czerpalne i zawory)
Przyłącza do budynku 1-linia zabudowy 2- linia rozgraniczająca 3-sieć wodociągowa 4-sieć kanalizacyjna 5-zestaw wodomierzowy 6-studzienka rewizyjna
Sposoacuteb przeprowadzenia przewodu przez ścianę zewnętrzną
Podział wodomierzy
W obudowie
zamkniętej Z wyjmowaną
wstawką
pomiarową
instalowane
poziomo
kolanowe
Podział wodomierzy
1 Wodomierz działający na zasadach mechanicznych przeznaczony do wody
a) zimnej o temperaturze od 0 degC do 30 degC
b) ciepłej o temperaturze od 30 degC do 90 degC
c) gorącej o temperaturze od 30 degC do 130 degC albo od 30 degC do 180 degC
2 Wodomierz działający na zasadach elektronicznych lub mechanicznych z urządzeniami elektronicznymi albo bez przeznaczony do wody zimnej o temperaturze od 0 degC do 30 degC
Wodomierze mieszkaniowe (JS) Wodomierz powinien być zamontowany w położeniu roboczym zgodnie z oznakowaniem umieszczonym na wodomierzu przez producenta H - oznacza pozycję pracy wodomierza w poziomie V - oznacza pozycję pracy wodomierza w pionie Litera znajdująca się na tarczy wodomierza A B C lub D - oznacza klasę obciążeń wodomierza
Wodomierz sprzężony roacutewnolegle 1-wodomierz głoacutewny śrubowy 2-wodomierz boczny skrzydełkowy 3-zawoacuter zmiennego obciążenia
1 Wodomierze działające na zasadach mechanicznych przeznaczone do wody charakteryzują następujące strumienie
1) maksymalny strumień objętości (Qmax)
2) nominalny strumień objętości (Qn)
3) pośredni strumień objętości (Qt)
4) minimalny strumień objętości (Qmin)
2 Stosunek QmaxQn powinien wynosić 2
3 Rozroacuteżnia się cztery klasy metrologiczne wodomierzy klasa A klasa B klasa C klasa D
4 Klasy metrologiczne wodomierzy w zależności od wartości stosunku QminQn i QtQn
Q (q)-strumień objętości - objętość wody przepływającej przez wodomierz w przyjętej jednostce czasu
Qmax (qmax) -maksymalny strumień objętości - największy strumień objętości przy ktoacuterym wodomierz może pracować w kroacutetkim czasie bez uszkodzenia i przekroczenia błędoacutew granicznych dopuszczalnych oraz wartości maksymalnej straty ciśnienia
Qn (qn) nominalny strumień objętości - strumień objętości roacutewny połowie maksymalnego strumienia objętości przy ktoacuterym wodomierz może pracować przy przepływie ciągłym lub przerywanym i jego wskazania mieszczą się w granicach błędoacutew granicznych dopuszczalnych
Qt (qt) pośredni strumień objętości - strumień objętości dzielący zakres obciążeń pomiarowych na przedział goacuterny i dolny przy ktoacuterym błąd graniczny dopuszczalny zmienia wartość
Qmin (qmin ) minimalny strumień objętości- strumień objętości powyżej ktoacuterego wskazania wodomierza nie powinny przekraczać błędoacutew granicznych dopuszczalnych
Zakres obciążeń pomiarowych wodomierza - zakres strumienia objętości wodomierza zawarty między maksymalnym strumieniem objętości a minimalnym strumieniem objętości
Krzywa błędoacutew wodomierza
Błędy graniczne dopuszczalne wodomierzy plusmn 2 - w przedziale goacuternym zakresu obciążeń (qt q qmax)
plusmn 5 - w przedziale goacuternym zakresu obciążeń (qmin q qt)
Lokalizacja wodomierza
Doboacuter wodomierza
Aby dobrać wodomierz należy
ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe
ustalić umowny przepływ obliczeniowy dla wodomierza qw m3h
qw = 2 q
Doboacuter wodomierza
Doboacuter wodomierza
dla dobranego wodomierza ustalić w oparciu o dane producenta wodomierzy stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez wodomierz
Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem
PN-EN 1717 - Ochrona przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody w instalacjach wodociągowych i ogoacutelne wymagania dotyczące urządzeń zapobiegających zanieczyszczaniu przez przepływ zwrotny
Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem
Podział płynoacutew ktoacutere mają lub mogą mieć kontakt z wodą do picia
Kategoria 1
Woda wypływająca bezpośrednio z sieci wodociągowej przeznaczona do użytkowania przez człowieka do celoacutew konsumpcyjnych
Kategoria 2
Płyn nie stanowiący bakteriologicznego lub toksycznego zagrożenia dla człowieka
Kategoria 3
Płyn stanowiący pewne zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność co najmniej jednej substancji toksycznej lub bardzo toksycznej o LD50gt200 mgkg wagi ciała
Kategoria 4
Płyn stanowiący pewne zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność co najmniej jednej substancji toksycznej lub bardzo toksycznej o LD50200 mgkg wagi ciała lub też co najmniej jednej substancji radioaktywnej mutagennej lub rakotwoacuterczej
Kategoria 5
Płyn stanowiący zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność substancji mikrobiologicznych bądź wirusowych
Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem
Przepływ zwrotny wywołany spadkiem ciśnienia w sieci wodociągowej
Potencjalne źroacutedła zanieczyszczenia wody wodociągowej
XY
1- sieć wodociągowa
2- urządzenie zabezpieczające
X-rodzina zabezpieczenia
Y-typ zabezpieczenia
Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody
Aby dobrać zabezpieczenie należy
określić kategorię płynu
określić rodzaj zabezpieczenia wg normy
ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe
dobrać zawoacuter zwracając uwagę na średnicę wodomierza
Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody
dla dobranego zaworu ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez zawoacuter
Filtr
Doboacuter filtra
Aby dobrać filtr należy
ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe
dobrać filtr zwracając uwagę na średnicę wodomierza i zaworu antyskażeniowego
Doboacuter filtra
dla dobranego filtra ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez filtr
INSTALACJE KANALIZACYJNE
Rodzaje instalacji kanalizacyjnych
1 Kanalizacja sanitarna (bytowo ndash gospodarcza)
2 Kanalizacja deszczowa
3 Kanalizacja technologiczna
ścieki przed wprowadzeniem do kanalizacji
sanitarnej wymagają wstępnego oczyszczenia w
specjalnych urządzeniach
Odprowadzenie ściekoacutew z nieruchomości może być
realizowane na dwa sposoby
systemem ogoacutelnospławnym (zbiorczym)
lub systemem rozdzielczym
Kanalizacja ogoacutelnospławna odprowadza zaroacutewno ścieki
sanitarne (bytowe) jak i deszczowe
W kanalizacji rozdzielczej ścieki sanitarne i deszczowe
odprowadzane są rozdzielnie
Schemat kanalizacji ogoacutelnospławnej
KS1 KS2
Kanał ogoacutelnospławny
RD1 RD2
linia regulacyjna
ST1
ST2
Schemat kanalizacji rozdzielczej
KS1 KS2
Kanał sanitarny
Kanał deszczowy
RD1 RD2
linia regulacyjnaST1
ST2
SD1
SD2
Podział instalacji kanalizacyjnej
Instalację kanalizacyjną można podzielić na
zewnętrzną (na terenie nieruchomości lecz poza budynkiem)
wewnętrzną (w budynku)
Podział ten wydaje się oczywisty ale jest istotny przy doborze materiału instalacyjnego - nie każdy materiał sprawdzający się wewnątrz nadaje się do stworzenia instalacji zewnętrznej
Granicą między instalacją wewnętrzną a zewnętrzną jest tzw czyszczak głoacutewny (rewizja głoacutewna)
Przewody domowej
instalacji kanalizacyjnej
Przykanalik (przyłącze kanalizacyjne) ndash jest to odcinek ktoacutery łączy kanalizację na terenie nieruchomości z siecią kanalizacyjną
Najczęściej przykanalik włączany jest do studzienki (rewizyjnej lub włazowej) ktoacutera stanowi uzbrojenie sieci Możliwe jest też przyłączenie przez wpust boczny lub złącze siodłowe
Przewody domowej
instalacji kanalizacyjnej
Przykanaliki oznaczane są znakami informacyjnymi Na znaku podana jest średnica (w mm) spadek przyłącza (w promilach) oraz jego długość (w m) Granicą między siecią a instalacją jest położona w pobliżu granicy nieruchomości pierwsza studzienka licząc od strony budynku
Sieć i przykanalik
w przypadku istnienia studzienki rewizyjnej
przykanalikstudzienka rewizyjna
linia
reg
ulac
yjnastudzienka kanalizacyjna
sieć kanalizacyjna
budy
nek
instalacja
zewnętrzna
Sieć i przykanalik
w przypadku braku studzienki rewizyjnej (wg nowych przepisoacutew w przypadku braku studzienki rewizyjnej
przykanalik to odcinek biegnący od granicy budynku do granicy
nieruchomości)
linia
reg
ulac
yjnastudzienka kanalizacyjna
sieć kanalizacyjna
budy
nek
przykanalik
sieć kanalizacyjna
Instalacja kanalizacyjna składa się z 1 poziomoacutew (przewodoacutew odpływowych) ndash są to przewody
prowadzone z odpowiednim spadkiem ktoacutere odprowadzają
ścieki z pionoacutew wpustoacutew podłogowych itp do przykanalika
lub sieci zewnętrznej
2 pionoacutew (przewodoacutew spustowych) ndash są to przewody prowadzone
przez jedną lub kilka kondygnacji odprowadzające ścieki
z podejść kanalizacyjnych wpustoacutew dachowych lub rynien
do przewodoacutew odpływowych
3 podejść kanalizacyjnych ndash przewody odprowadzające ścieki
z przyboroacutew i urządzeń sanitarnych do pionoacutew lub poziomoacutew
kanalizacyjnych
podejścia pojedyncze
podejścia zbiorowe
Kanalizacja sanitarna grawitacyjna
Odprowadza wodę zanieczyszczoną (ścieki) w wyniku jej wykorzystania odpływającą z ustępoacutew spłukiwanych natryskoacutew wanien bidetoacutew zlewoacutew umywalek wpustoacutew podłogowych i innych urządzeń występujących w gospodarstwie domowym
Projektowanie kanalizacji sanitarnej odbywa się w oparciu o normę
PN ndash EN 12056 ndash 2 grudzień 2002
Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew
Część 2 Kanalizacja sanitarna projektowanie układu i obliczenia
oraz w przypadku braku informacji o normę
PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania
w projektowaniu
Podejścia kanalizacyjne ndash łączą
odpływ z pionem kanalizacyjnym
Podejścia
niewentylowane - należy montować ze spadkiem wynoszącym od 2 do 15
wentylowane ndash można zastosować tu mniejsze spadki zgodnie z przywołaną normą ale wymagają dodatkowego przewodu wentylującego
Najczęściej projektuje się podejścia niewentylowane Ich długość w typowym rozwiązaniu stosowanym w Polsce nie powinna przekraczać 30 m a w przypadku miski ustępowej 10 m po długości przewodu
W przypadku dłuższych podejść albo zwiększa się średnicę albo projektuje się podejścia wentylowane za pomocą np zaworoacutew napowietrzających
Nowa norma wprowadza cztery typy systemoacutew kanalizacyjnych jakie można spotkać w poszczegoacutelnych krajach Unii Europejskiej
W Polsce stosuje się tradycyjnie system I
System Nazwa Cechy
I
System pojedynczego pionu
z podejściami częściowo
wypełnionymi
bull jeden pion kanalizacyjny
bull wypełnienie przewodoacutew 50
II
System pojedynczego pionu
z podejściami o mniejszej
średnicy
bull jeden pion kanalizacyjny
bull wypełnienie przewodoacutew 70
III
System pojedynczego pionu
z podejściami całkowicie
wypełnionymi
bull jeden pion kanalizacyjny
bull wypełnienie przewodoacutew 100
bull każde urządzenie podłączone
oddzielnie do pionu
IV System oddzielnych pionoacutew
kanalizacyjnych
bull dwa piony ndash jeden odprowadzający
ścieki czarne z ustępoacutew spłukiwanych
i pisuaroacutew i drugi odprowadzający
pozostałe ścieki
bull wypełnienie przewodoacutew jak dla
systemoacutew I II lub III
Średnice nominalne podejść pojedynczych dobiera się w zależności od typu przyłączonego przyboru sanitarnego lub urządzenia w typowych
rozwiązaniach w Polsce wg tabeli Urządzenie DN [mm]
Umywalka bidet 40
Zlewozmywak
zmywarka pralka
wanna natrysk 50
Miska ustępowa 100
Minimalna średnica podejścia pojedynczego zdeterminowana jest przez jego długość wysokość spadania i ilość zmian kierunku zgodnie z tabelą
DN Lmax
[m] H [m]
trzy zmiany
kierunku
40
50 30 lt10
70 50 lt10
100 50 lt30
H
L
Jeśli powyższe wymiary są przekroczone lub istnieje konieczność zastosowania więcej niż trzech zmian kierunku prowadzenia przewodoacutew należy wybrać kolejną większą średnicę nominalną
Średnice nominalne podjeść zbiorowych
Zależą od natężenia przepływu ściekoacutew w projektowanym
podejściu i od zastosowanego systemu Wybierając system
należy kierować się dostępnymi na rynku przyborami trudno
bowiem wyobrazić sobie podłączanie przyboru sanitarnego
z odpływem np 40mm do przewodu o średnicy mniejszej
Utrudniałoby to swobodny odpływ ściekoacutew z tego przyboru
Natężenie przepływu ściekoacutew sanitarnych Qww
wyznacza się dla danego odcinka instalacji zgodnie
z zależnością
]sl[DUKQww
gdzie K ndash wspoacutełczynnik częstości
DU ndash odpływ jednostkowy [ls] z urządzenia
UWAGA Qww DUmax jeśli nie to Qww = DUmax
Odpływy jednostkowe DU
Odpływy jednostkowe DU -cd
Typowe wspoacutełczynniki częstości K
Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia
z przewodami odpływowymi Piony kanalizacyjne należy prowadzić bez zmiany średnicy i kierunku na całej długości w szachtach sanitarnych
U podstawy każdego pionu przed przejściem w przewoacuted odpływowy należy zamontować otwoacuter rewizyjny (czyszczak) umożliwiający dostęp do wnętrza przodu
W przypadku kanalizacji sanitarnej każdy pion musi być wentylowany w celu wyroacutewnania ciśnienia w instalacji
Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia
z przewodami odpływowymi Wentylację pionu zapewnia
przewoacuted wentylacyjny zakończony rurą wywiewną wyprowadzoną ponad połać dachu
zawoacuter napowietrzający ndash rozwiązanie dozwolone do stosowania w przypadku braku możliwości wyprowadzenia pionu ponad dach można takie rozwiązanie stosować przy spełnieniu następujących warunkoacutew
piony mają wysokość 4 do 5 kondygnacji
ostatni pion licząc od najdalszego w stosunku do kanału oraz co piąty w budynku jest zakończony rurą wywiewną
Elementy pionu kanalizacyjnego
troacutejniki doprowadzające ścieki z podejść kanalizacyjnych
czyszczak prze zmianą kierunku prowadzenia ściekoacutew ndash około 05 nad posadzką przed przejściem w przewoacuted odpływowy
rura prosta o niezmiennej średnicy na całej długości
zawoacuter napowietrzający lub rura wywiewna
W systemie kanalizacji sanitarnej wyroacuteżnić można
piony z wentylacją głoacutewną ndash zakończone rurą wywiewną lub zaworem napowietrzającym
piony z wentylacją obejściową ndash piony z dodatkowym przewodem wentylacyjnym prowadzonym obok pionu spustowego i połączonym z rurą wywiewną
Średnica pionu zależy od wybranego systemu wentylacji i obliczonego natężenia przepływu ściekoacutew dla całego pionu
Należy pamiętać o tym że minimalna średnica pionu nie może być mniejsza od średnicy największego podejścia
W typowych rozwiązaniach w Polsce minimalna średnica pionu wynosi 70mm a dla pionoacutew prowadzących ścieki z misek ustępowych 100mm
Oczywiście w tabelach należy sprawdzić czy średnicy nie należy zwiększyć ze względu na obliczoną wartość Qww
Piony z wentylacją głoacutewną
Piony z wentylacją obejściową
Przewody odpływowe
(poziomy kanalizacyjne)
Wśroacuted przewodoacutew odpływowych wyroacuteżniamy przewoacuted głoacutewny oraz przewody drugorzędne Każdy przewoacuted drugorzędny powinien być oddzielnie podłączony do głoacutewnego pod kątem 45deg
Wszystkie przewody prowadzone są najkroacutetszą drogą przeważnie wzdłuż przegrody budowlanej oraz koniecznie z zachowaniem odpowiedniego spadku
Przewody odpływowe
(poziomy kanalizacyjne)
Spadek powinien być jednakowy na całej długości co zapewnia samooczyszczanie się przewodu
Przyjęte jest że rury układa się kielichem w kierunku przeciwnym do spływu ściekoacutew
Rewizje kanalizacyjne powinno się montować
co 15 m na rurach średnicy od 100 do 150 mm
przed każdym uskokiem poziomu
Rury prowadzone przez murowane ścianki muszą być ułożone prostopadle do przegrody
Na przewody z tworzyw sztucznych powinno się w miejscach przejść dodatkowo nałożyć tuleje ochronne Umożliwią one rurom pewien ruch zabezpieczając instalację przed uszkodzeniami mechanicznymi
Przestrzeń pomiędzy tuleją a rurą powinno się zabezpieczyć izolacją
Jeśli przewody kanalizacyjne z tworzyw sztucznych układane są w sąsiedztwie przewodoacutew wydzielających ciepło powinny być osłonięte otulinami izolacyjnymi w celu zabezpieczenia przed przegrzewaniem
Przewody poziome i przykanaliki powinny być ułożone poniżej strefy przemarzania gruntu czyli na głębokości 80-140 cm zależnie od regionu kraju
Jeśli przewody prowadzone są w pomieszczeniach w ktoacuterych temperatura może spadać poniżej 0degC muszą być odpowiednio zabezpieczone przed przemarzaniem
Dla przewodoacutew prowadzonych na zewnątrz budynku należy pamiętać że warstwa gruntu pokrywającego rury kanalizacyjne powinna być o 10-20 cm większa od głębokości przemarzania gruntu jeśli przewody układa się wyżej to powinny być zaizolowane termicznie
Rury kanalizacyjne układane na zewnątrz budynku powinny być oddalone
od innych przewodoacutew co najmniej
15 m od przewodoacutew gazowych i wodociągowych
08 m od kabli energetycznych
05 m od kabli telekomunikacyjnych
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qww z uwzględnieniem następujących zasad
1 dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 05
2 dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 07
3 minimalna prędkość przepływu ściekoacutew wynosi 07 ms stąd
wynika prowadzenie przewodoacutew z odpowiednim do średnicy
spadkiem w kierunku sieci zewnętrznej
4 minimalna średnica przewodu zewnętrznego wynosi 010m
a przykanalika 015m
Dobierając średnice przewodoacutew odpływowych należy stosować
tabelę z wartościami natężenia przepływu Q0 i prędkości
przepływu v0 dla przewodoacutew o przekroju kołowym przy
pełnym wypełnieniu i wykres Manninga
=QQ0
=vv0
hd
Q
v
(hd)
1
23
4
Przykład obliczeniowy Obliczeniowe natężenie sciekoacutew sanitarnych wynosi Qww= 50 ls Na podstawie tabeli 1 QwwQ0 = 50 2014 = 025 Z wykresu odczytujemy
V = 085V0 = 085114 = 097 ms przy napełnieniu hd = 037
Zakresy dopuszczalnych spadkoacutew przewodoacutew odpływowych
DN 0100 m ndash i = 20 - 100
DN 0150 m ndash i = 15 - 150
Urządzenia dodatkowe w kanalizacji sanitarnej
W przypadku odprowadzania ściekoacutew bytowo gospodarczych do zewnętrznej sieci typu ogoacutelnospławnego w pomieszczeniach położonych na najniższych kondygnacjach w budynku może dojść do zalania spowodowanego wstecznym przepływem ściekoacutew w wyniku intensywnych opadoacutew deszczu Dlatego też w tego typu instalacjach na przewodach kanalizacyjnych odprowadzających ścieki z pomieszczeń na najniższej kondygnacji stosować należy zasuwy burzowe ktoacutere chronią instalację przed przepływem zwrotnym
Materiały w kanalizacji sanitarnej
Instalacja kanalizacyjna może być wykonana z roacuteżnych materiałoacutew ale
zawsze rury i połączenia powinny być szczelne i odporne na korozję
Obecnie najpopularniejszym materiałem używanym do budowy instalacji
wewnętrznej jest tworzywo sztuczne Rury kanalizacyjne produkuje się z
polipropylenu (PP)
roacuteżnych odmian polichlorku winylu (PVC)
Polietylenu wysokiej gęstości (PE-HD)
żywicy poliestrowej wzmacnianej włoacuteknem szklanym (GRE)
Innymi materiałami stosowanymi w kanalizacji sanitarnej są
żeliwo
kamionka
beton
Kanalizacja deszczowa
Odprowadza wody opadowe z dachoacutew i terenoacutew przyległych do nieruchomości (podjazdy tarasy parkingi itp)
Projektowanie kanalizacji deszczowej odbywa się w oparciu o normę
PN ndash EN 12056 ndash 3 grudzień 2002
Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew
Część 3 Przewody deszczowe Projektowanie układu i obliczenia
oraz w przypadku braku informacji o normę
PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania w projektowaniu
Odprowadzanie wody z dachu stromego
W przypadku dachoacutew budynkoacutew niskich (do 5 kondygnacji) ktoacutere mają odpowiednie nachylenie (przyjmuje się że powyżej 8) najczęstszym sposobem odprowadzania wody deszczowej jest zastosowanie systemu rynnowego
Zadaniem deszczowej instalacji kanalizacyjnej jest zebranie wody z dachu i odprowadzenie jej do sieci kanalizacji deszczowej lub do gruntu System rynnowy polega na naturalnym (grawitacyjnym) spływie woacuted po połaci dachowej skąd jest przejmowana przez system rur System ten roacutewnież pracuje grawitacyjnie Umowną granicą instalacji deszczowej jest wylewka z ktoacuterej woda może być skierowana do sieci kanalizacji deszczowej (ogoacutelnospławnej) lub na grunt
Podstawowe elementy
instalacji kanalizacji deszczowej
Rynny - przewody o przekroju otwartym (okrągłym prostokątnym eliptycznym trapezowym okapowym) biegnące wzdłuż krawędzi dachu Zadaniem rynien jest zebranie wody opadowej Rynny prowadzone są z lekkim spadkiem w kierunku narożnikoacutew budynku dzięki czemu woda nie wylewa się za krawędzie tylko płynie w kierunku rur spustowych
Instalacja kanalizacji deszczowej składa się z następujących elementoacutew
Rury spustowe ndash pionowe odcinki przewodoacutew o przekroju zamkniętym (najczęściej okrągłym lub prostokątnym) Zadaniem rur spustowych jest zebranie wody płynącej rynnami i odprowadzenie ich poza budynek
Odpływy ndash elementy za pomocą ktoacuterych rynny przechodzą w rury spustowe Odpływ jest odcinkiem rynny w ktoacuterym wykonany jest obrobiony otwoacuter odpowiedniego kształtu pozwalający na włączenie rury spustowej Można wyroacuteżnić odpływy przelotowe oraz odpływy końcowe ( na narożnikach pomieszczeń) Pozwalają na mocowanie rur spustowych
Narożniki do rynien ndash umożliwiają połączenie rynien w narożnikach budynku Właściwy montaż narożnikoacutew jest bardzo ważny dla właściwej pracy rynien (ruchoacutew pod wpływem temperatury) Wylewki ndash kształtki ktoacuterymi kończy się rura spustowa Wylewka może być włą- czona do kanalizacji deszczowej bądź znajdować się nad gruntem
Łączniki do rynien - złączki zwykłe uszczelkowe i korekcyjne Ponieważ montaż rynien wymaga pozostawiania tzw dylatacji (odstępoacutew) złączki korekcyjne lub uszczelkowe umożliwiają wykonanie takich połączenia z dylatacją
Łączniki do rur spustowych - kolana troacutejniki redukcje mufy mufy redukcyjne Mufy służą do włączania rur spustowych do odpływoacutew zadaniem muf redukcyjnych jest połączenie rury spustowej i odpływu o roacuteżnych średnicach Kolana pozwalają na zmianę kierunku rury spustowej Troacutejniki umożliwiają włączanie do rur spustowych wyposażenia dodatkowego
Haki i obejmy - zadaniem tych elementoacutew jest mocowanie rynien i rur spustowych do dachoacutew i ścian
Elementy wykończeniowe i dodatkowe -
zadaniem tych elementoacutew jest wykończenie
systemu lub uzupełnienie jego pracy
Przykładami mogą tu być
dekiel służący do zakończenia rynny
filtr siatkowy montowany na rurze
spustowej zatrzymujący
zanieczyszczenia
czyszczak (rewizja) umożliwiający
przegląd i czyszczenie rury spustowej
(na zdjęciu)
odprowadzenie do kanalizacji deszczowej
Jednym ze sposoboacutew odprowadzenia wody jest podłączenie systemu rynnowego do kanalizacji deszczowej
Woacutewczas na dolnym odcinku rury spustowej mniej więcej 03-08 m ponad terenem należy zamontować rewizję (czyszczak) Rewizja ma wewnątrz kratkę na ktoacuterej zbierają się liście i inne zanieczyszczenia spływające z rynny
Rura spustowa z rewizją przyłączona jest do przewodoacutew odpływowych a te łączą się z kanalizacją Średnica przewodoacutew musi być co najmniej roacutewna średnicy rur spustowych i najczęściej wynosi 100-150 mm Głębokość na jakiej powinno się układać rury zależy od strefy przemarzania i wynosi 1-14 m System taki nie ma blokady przedostawania się zapachoacutew dlatego lepiej nie podłączać go do kanalizacji ogoacutelnospławnej
Innym sposobem odprowadzenia wody bezpośrednio do kanalizacji jest podłączenie rury spustowej do osadnika rynnowego Wyposażony jest on w klapkę ktoacutera stanowi blokadę zapachową i wyciągany kosz w ktoacuterym gromadzą się większe zanieczyszczenia takie jak liście
Gdy brak sieci kanalizacji deszczowej lub ogoacutelnospławnej woda deszczowa powinna być bezpiecznie rozprowadzona po terenie posesji ale tak żeby nie spływała na sąsiednie działki
Odprowadzanie wody z dachu
płaskiego
W przypadku dachoacutew budynkoacutew wysokich (powyżej 5 kondygnacji) oraz dachoacutew o małym nachyleniu (przyjmuje się że poniżej 8) najczęstszym sposobem odprowa-dzania wody deszczowej jest system odwadniania oparty na wpustach dachowych
Wpusty dachowe pełnią rolę dachowych odwodnień punkto-wych tzn zbierają wodę z pewnej powierzchni w jednym punkcie
Odprowadzanie wody z dachu
płaskiego Woda jest odprowadzana do rury spustowej biegnącej wewnątrz budynku a stamtąd do kanalizacji deszczowej lub poza budynek do gruntu Aby odwodnienie dachu płaskiego pracowało prawidłowo wpust powinien znaleźć się w najniższym punkcie dachu a spadek w jego kierunku powinien wynosić co najmniej 3 Oproacutecz zasadniczego wpustu powinien być wpust awaryjny ktoacutery przejmie wodę w przypadku zatkania wpustu głoacutewnego Na dachu powinna być co najmniej jedna para wpustoacutew Zasady projektowania moacutewią że wpusty należy rozmieszczać co 25 m
Obliczanie kanalizacji deszczowej
Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qr (qd) [ls]
rAC
10000
IAQr
gdzie ψ lub C ndash wspoacutełczynnik spływu przyjmowany wg nowej normy jako 10 (w starej zależny od nachylenia dachu i rodzaju powierzchni odwadnianej)
A ndash efektywna powierzchnia dachu lub powierzchnia odwadniana [m2]
I ndash w starej normie miarodajne natężenie deszczu [l(sha)] przyjmowane I 300 l(sha)
r ndash natężenie opadoacutew atmosferycznych [l(sm2)] przyjmowane albo na podstawie danych statystycznych albo wg tabeli 1 w nowej normie po przemnożeniu przez wspoacutełczynnik ryzyka podany w tabeli 2
Wymiarowanie rynien i rur spustowych
1 Przewody spustowe ndash średnicę należy dobrać tak aby obliczona wartość odpływu ściekoacutew Qr nie przekraczała wartości Qrmax (qdmax) a powierzchnia odwadniana A powierzchni Amax zestawionych w tabeli w normie PN ndash 92B ndash 01707
2 Wg starej normy rynny powinny mieć średnice minimum 150 mm (dotyczy to budynkoacutew wielorodzinnych)
Efektywna
powierzchnia dachu
odwadniana przez
rynnę A [m2]
Szerokość rynny [mm] Średnica rury
spustowej [mm]
poniżej 20 70 50
20 ndash 57 100 (lub 125) 70
57 ndash 97 125 100
97 - 170 150 100
170 - 243 180 125
Dla budynkoacutew jednorodzinnych średnice rynien i przewodoacutew spustowych można określić w oparciu o efektywną powierzchnię dachu wg tabeli
Średnice poziomoacutew i przykanalikoacutew
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qr z uwzględnieniem następujących zasad
a) dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 07
b) dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 09
c) i d) jak dla kanalizacji sanitarnej
Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej
Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qt (qog) [ls]
Qww ndash natężenie odpływu ściekoacutew sanitarnych
Qr ndash natężenie odpływu ściekoacutew deszczowych
Kanalizacja ogoacutelnospławna to ten fragment ktoacutery odprowadza i ścieki sanitarne i deszczowe do zewnętrznej sieci ogoacutelnospławnej
rwwt QQQ
Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się z uwzględnieniem następujących zasad
a) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt spełnione powinny być warunki
a) i b) jak dla ściekoacutew deszczowych
b) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt obliczeniowa prędkość przepływu
ściekoacutew nie może przekraczać wartości dopuszczalnej ktoacutera wynosi
80 ms ndash dla rur żeliwnych i innych metalowych
40 ms ndash dla rur kamionkowych betonowych i z tworzyw sztucznych
c) dla odpływu tylko ściekoacutew sanitarnych Qww prędkość przepływu
ściekoacutew nie może być mniejsza od vmin = 07 ms
bullRynny z PVC-U
bullRynny z blachy aluminiowej
bullRynny miedziane
bullRynny z blachy stalowej
bullRynny cynkowo-tytanowe
Przekroje rynien a b c) poacutełokragłe d) trapezowy e f) trapezoidalny g) prostokatny h) poacutełokragły leacy
Rodzaje rynien a) okapowa b) koszowa c) gzymsowa d) leacy
Sposoacuteb prowadzenia przewodoacutew w węźle
sanitarnym
UKŁAD TROacuteJNIKOWY
UKŁAD TROacuteJNIKOWY
UKŁAD ROZDZIELACZOWY
Prowadzenie rur instalacji wodociągowej w układzie rozdzielaczowym
UKŁAD ROZDZIELACZOWY
UKŁAD OBWODOWY
Podpora stała
Podpora przesuwna
Przykład prowadzenia pionu instalacyjnego bez kompensatoroacutew z uwzględnieniem wyboczenia (linią przerywaną oznaczono przykładowy przewidywany kształt pionu po osiągnięciu temperatury czynnika roboczego)
Oznaczenia PP - podpora przesuwnaPS - podpora stała
ELEMENTY INSTALACJI WODOCIĄGOWYCH
Elementy instalacji wodociągowych
Przyłącze wodociągowe
Zestaw wodomierza głoacutewnego
Filtr wody zawoacuter antyskażeniowy zawory odcinające (armatura)
Przewody rozdzielcze (rozprowadzające)
Przewody pionowe (piony wodociągowe)
Przewody w pomieszczeniach sanitarnych (połączenia od pionu do punktoacutew czerpalnych)
Punkty czerpalne (baterie czerpalne i zawory)
Przyłącza do budynku 1-linia zabudowy 2- linia rozgraniczająca 3-sieć wodociągowa 4-sieć kanalizacyjna 5-zestaw wodomierzowy 6-studzienka rewizyjna
Sposoacuteb przeprowadzenia przewodu przez ścianę zewnętrzną
Podział wodomierzy
W obudowie
zamkniętej Z wyjmowaną
wstawką
pomiarową
instalowane
poziomo
kolanowe
Podział wodomierzy
1 Wodomierz działający na zasadach mechanicznych przeznaczony do wody
a) zimnej o temperaturze od 0 degC do 30 degC
b) ciepłej o temperaturze od 30 degC do 90 degC
c) gorącej o temperaturze od 30 degC do 130 degC albo od 30 degC do 180 degC
2 Wodomierz działający na zasadach elektronicznych lub mechanicznych z urządzeniami elektronicznymi albo bez przeznaczony do wody zimnej o temperaturze od 0 degC do 30 degC
Wodomierze mieszkaniowe (JS) Wodomierz powinien być zamontowany w położeniu roboczym zgodnie z oznakowaniem umieszczonym na wodomierzu przez producenta H - oznacza pozycję pracy wodomierza w poziomie V - oznacza pozycję pracy wodomierza w pionie Litera znajdująca się na tarczy wodomierza A B C lub D - oznacza klasę obciążeń wodomierza
Wodomierz sprzężony roacutewnolegle 1-wodomierz głoacutewny śrubowy 2-wodomierz boczny skrzydełkowy 3-zawoacuter zmiennego obciążenia
1 Wodomierze działające na zasadach mechanicznych przeznaczone do wody charakteryzują następujące strumienie
1) maksymalny strumień objętości (Qmax)
2) nominalny strumień objętości (Qn)
3) pośredni strumień objętości (Qt)
4) minimalny strumień objętości (Qmin)
2 Stosunek QmaxQn powinien wynosić 2
3 Rozroacuteżnia się cztery klasy metrologiczne wodomierzy klasa A klasa B klasa C klasa D
4 Klasy metrologiczne wodomierzy w zależności od wartości stosunku QminQn i QtQn
Q (q)-strumień objętości - objętość wody przepływającej przez wodomierz w przyjętej jednostce czasu
Qmax (qmax) -maksymalny strumień objętości - największy strumień objętości przy ktoacuterym wodomierz może pracować w kroacutetkim czasie bez uszkodzenia i przekroczenia błędoacutew granicznych dopuszczalnych oraz wartości maksymalnej straty ciśnienia
Qn (qn) nominalny strumień objętości - strumień objętości roacutewny połowie maksymalnego strumienia objętości przy ktoacuterym wodomierz może pracować przy przepływie ciągłym lub przerywanym i jego wskazania mieszczą się w granicach błędoacutew granicznych dopuszczalnych
Qt (qt) pośredni strumień objętości - strumień objętości dzielący zakres obciążeń pomiarowych na przedział goacuterny i dolny przy ktoacuterym błąd graniczny dopuszczalny zmienia wartość
Qmin (qmin ) minimalny strumień objętości- strumień objętości powyżej ktoacuterego wskazania wodomierza nie powinny przekraczać błędoacutew granicznych dopuszczalnych
Zakres obciążeń pomiarowych wodomierza - zakres strumienia objętości wodomierza zawarty między maksymalnym strumieniem objętości a minimalnym strumieniem objętości
Krzywa błędoacutew wodomierza
Błędy graniczne dopuszczalne wodomierzy plusmn 2 - w przedziale goacuternym zakresu obciążeń (qt q qmax)
plusmn 5 - w przedziale goacuternym zakresu obciążeń (qmin q qt)
Lokalizacja wodomierza
Doboacuter wodomierza
Aby dobrać wodomierz należy
ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe
ustalić umowny przepływ obliczeniowy dla wodomierza qw m3h
qw = 2 q
Doboacuter wodomierza
Doboacuter wodomierza
dla dobranego wodomierza ustalić w oparciu o dane producenta wodomierzy stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez wodomierz
Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem
PN-EN 1717 - Ochrona przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody w instalacjach wodociągowych i ogoacutelne wymagania dotyczące urządzeń zapobiegających zanieczyszczaniu przez przepływ zwrotny
Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem
Podział płynoacutew ktoacutere mają lub mogą mieć kontakt z wodą do picia
Kategoria 1
Woda wypływająca bezpośrednio z sieci wodociągowej przeznaczona do użytkowania przez człowieka do celoacutew konsumpcyjnych
Kategoria 2
Płyn nie stanowiący bakteriologicznego lub toksycznego zagrożenia dla człowieka
Kategoria 3
Płyn stanowiący pewne zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność co najmniej jednej substancji toksycznej lub bardzo toksycznej o LD50gt200 mgkg wagi ciała
Kategoria 4
Płyn stanowiący pewne zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność co najmniej jednej substancji toksycznej lub bardzo toksycznej o LD50200 mgkg wagi ciała lub też co najmniej jednej substancji radioaktywnej mutagennej lub rakotwoacuterczej
Kategoria 5
Płyn stanowiący zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność substancji mikrobiologicznych bądź wirusowych
Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem
Przepływ zwrotny wywołany spadkiem ciśnienia w sieci wodociągowej
Potencjalne źroacutedła zanieczyszczenia wody wodociągowej
XY
1- sieć wodociągowa
2- urządzenie zabezpieczające
X-rodzina zabezpieczenia
Y-typ zabezpieczenia
Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody
Aby dobrać zabezpieczenie należy
określić kategorię płynu
określić rodzaj zabezpieczenia wg normy
ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe
dobrać zawoacuter zwracając uwagę na średnicę wodomierza
Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody
dla dobranego zaworu ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez zawoacuter
Filtr
Doboacuter filtra
Aby dobrać filtr należy
ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe
dobrać filtr zwracając uwagę na średnicę wodomierza i zaworu antyskażeniowego
Doboacuter filtra
dla dobranego filtra ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez filtr
INSTALACJE KANALIZACYJNE
Rodzaje instalacji kanalizacyjnych
1 Kanalizacja sanitarna (bytowo ndash gospodarcza)
2 Kanalizacja deszczowa
3 Kanalizacja technologiczna
ścieki przed wprowadzeniem do kanalizacji
sanitarnej wymagają wstępnego oczyszczenia w
specjalnych urządzeniach
Odprowadzenie ściekoacutew z nieruchomości może być
realizowane na dwa sposoby
systemem ogoacutelnospławnym (zbiorczym)
lub systemem rozdzielczym
Kanalizacja ogoacutelnospławna odprowadza zaroacutewno ścieki
sanitarne (bytowe) jak i deszczowe
W kanalizacji rozdzielczej ścieki sanitarne i deszczowe
odprowadzane są rozdzielnie
Schemat kanalizacji ogoacutelnospławnej
KS1 KS2
Kanał ogoacutelnospławny
RD1 RD2
linia regulacyjna
ST1
ST2
Schemat kanalizacji rozdzielczej
KS1 KS2
Kanał sanitarny
Kanał deszczowy
RD1 RD2
linia regulacyjnaST1
ST2
SD1
SD2
Podział instalacji kanalizacyjnej
Instalację kanalizacyjną można podzielić na
zewnętrzną (na terenie nieruchomości lecz poza budynkiem)
wewnętrzną (w budynku)
Podział ten wydaje się oczywisty ale jest istotny przy doborze materiału instalacyjnego - nie każdy materiał sprawdzający się wewnątrz nadaje się do stworzenia instalacji zewnętrznej
Granicą między instalacją wewnętrzną a zewnętrzną jest tzw czyszczak głoacutewny (rewizja głoacutewna)
Przewody domowej
instalacji kanalizacyjnej
Przykanalik (przyłącze kanalizacyjne) ndash jest to odcinek ktoacutery łączy kanalizację na terenie nieruchomości z siecią kanalizacyjną
Najczęściej przykanalik włączany jest do studzienki (rewizyjnej lub włazowej) ktoacutera stanowi uzbrojenie sieci Możliwe jest też przyłączenie przez wpust boczny lub złącze siodłowe
Przewody domowej
instalacji kanalizacyjnej
Przykanaliki oznaczane są znakami informacyjnymi Na znaku podana jest średnica (w mm) spadek przyłącza (w promilach) oraz jego długość (w m) Granicą między siecią a instalacją jest położona w pobliżu granicy nieruchomości pierwsza studzienka licząc od strony budynku
Sieć i przykanalik
w przypadku istnienia studzienki rewizyjnej
przykanalikstudzienka rewizyjna
linia
reg
ulac
yjnastudzienka kanalizacyjna
sieć kanalizacyjna
budy
nek
instalacja
zewnętrzna
Sieć i przykanalik
w przypadku braku studzienki rewizyjnej (wg nowych przepisoacutew w przypadku braku studzienki rewizyjnej
przykanalik to odcinek biegnący od granicy budynku do granicy
nieruchomości)
linia
reg
ulac
yjnastudzienka kanalizacyjna
sieć kanalizacyjna
budy
nek
przykanalik
sieć kanalizacyjna
Instalacja kanalizacyjna składa się z 1 poziomoacutew (przewodoacutew odpływowych) ndash są to przewody
prowadzone z odpowiednim spadkiem ktoacutere odprowadzają
ścieki z pionoacutew wpustoacutew podłogowych itp do przykanalika
lub sieci zewnętrznej
2 pionoacutew (przewodoacutew spustowych) ndash są to przewody prowadzone
przez jedną lub kilka kondygnacji odprowadzające ścieki
z podejść kanalizacyjnych wpustoacutew dachowych lub rynien
do przewodoacutew odpływowych
3 podejść kanalizacyjnych ndash przewody odprowadzające ścieki
z przyboroacutew i urządzeń sanitarnych do pionoacutew lub poziomoacutew
kanalizacyjnych
podejścia pojedyncze
podejścia zbiorowe
Kanalizacja sanitarna grawitacyjna
Odprowadza wodę zanieczyszczoną (ścieki) w wyniku jej wykorzystania odpływającą z ustępoacutew spłukiwanych natryskoacutew wanien bidetoacutew zlewoacutew umywalek wpustoacutew podłogowych i innych urządzeń występujących w gospodarstwie domowym
Projektowanie kanalizacji sanitarnej odbywa się w oparciu o normę
PN ndash EN 12056 ndash 2 grudzień 2002
Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew
Część 2 Kanalizacja sanitarna projektowanie układu i obliczenia
oraz w przypadku braku informacji o normę
PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania
w projektowaniu
Podejścia kanalizacyjne ndash łączą
odpływ z pionem kanalizacyjnym
Podejścia
niewentylowane - należy montować ze spadkiem wynoszącym od 2 do 15
wentylowane ndash można zastosować tu mniejsze spadki zgodnie z przywołaną normą ale wymagają dodatkowego przewodu wentylującego
Najczęściej projektuje się podejścia niewentylowane Ich długość w typowym rozwiązaniu stosowanym w Polsce nie powinna przekraczać 30 m a w przypadku miski ustępowej 10 m po długości przewodu
W przypadku dłuższych podejść albo zwiększa się średnicę albo projektuje się podejścia wentylowane za pomocą np zaworoacutew napowietrzających
Nowa norma wprowadza cztery typy systemoacutew kanalizacyjnych jakie można spotkać w poszczegoacutelnych krajach Unii Europejskiej
W Polsce stosuje się tradycyjnie system I
System Nazwa Cechy
I
System pojedynczego pionu
z podejściami częściowo
wypełnionymi
bull jeden pion kanalizacyjny
bull wypełnienie przewodoacutew 50
II
System pojedynczego pionu
z podejściami o mniejszej
średnicy
bull jeden pion kanalizacyjny
bull wypełnienie przewodoacutew 70
III
System pojedynczego pionu
z podejściami całkowicie
wypełnionymi
bull jeden pion kanalizacyjny
bull wypełnienie przewodoacutew 100
bull każde urządzenie podłączone
oddzielnie do pionu
IV System oddzielnych pionoacutew
kanalizacyjnych
bull dwa piony ndash jeden odprowadzający
ścieki czarne z ustępoacutew spłukiwanych
i pisuaroacutew i drugi odprowadzający
pozostałe ścieki
bull wypełnienie przewodoacutew jak dla
systemoacutew I II lub III
Średnice nominalne podejść pojedynczych dobiera się w zależności od typu przyłączonego przyboru sanitarnego lub urządzenia w typowych
rozwiązaniach w Polsce wg tabeli Urządzenie DN [mm]
Umywalka bidet 40
Zlewozmywak
zmywarka pralka
wanna natrysk 50
Miska ustępowa 100
Minimalna średnica podejścia pojedynczego zdeterminowana jest przez jego długość wysokość spadania i ilość zmian kierunku zgodnie z tabelą
DN Lmax
[m] H [m]
trzy zmiany
kierunku
40
50 30 lt10
70 50 lt10
100 50 lt30
H
L
Jeśli powyższe wymiary są przekroczone lub istnieje konieczność zastosowania więcej niż trzech zmian kierunku prowadzenia przewodoacutew należy wybrać kolejną większą średnicę nominalną
Średnice nominalne podjeść zbiorowych
Zależą od natężenia przepływu ściekoacutew w projektowanym
podejściu i od zastosowanego systemu Wybierając system
należy kierować się dostępnymi na rynku przyborami trudno
bowiem wyobrazić sobie podłączanie przyboru sanitarnego
z odpływem np 40mm do przewodu o średnicy mniejszej
Utrudniałoby to swobodny odpływ ściekoacutew z tego przyboru
Natężenie przepływu ściekoacutew sanitarnych Qww
wyznacza się dla danego odcinka instalacji zgodnie
z zależnością
]sl[DUKQww
gdzie K ndash wspoacutełczynnik częstości
DU ndash odpływ jednostkowy [ls] z urządzenia
UWAGA Qww DUmax jeśli nie to Qww = DUmax
Odpływy jednostkowe DU
Odpływy jednostkowe DU -cd
Typowe wspoacutełczynniki częstości K
Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia
z przewodami odpływowymi Piony kanalizacyjne należy prowadzić bez zmiany średnicy i kierunku na całej długości w szachtach sanitarnych
U podstawy każdego pionu przed przejściem w przewoacuted odpływowy należy zamontować otwoacuter rewizyjny (czyszczak) umożliwiający dostęp do wnętrza przodu
W przypadku kanalizacji sanitarnej każdy pion musi być wentylowany w celu wyroacutewnania ciśnienia w instalacji
Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia
z przewodami odpływowymi Wentylację pionu zapewnia
przewoacuted wentylacyjny zakończony rurą wywiewną wyprowadzoną ponad połać dachu
zawoacuter napowietrzający ndash rozwiązanie dozwolone do stosowania w przypadku braku możliwości wyprowadzenia pionu ponad dach można takie rozwiązanie stosować przy spełnieniu następujących warunkoacutew
piony mają wysokość 4 do 5 kondygnacji
ostatni pion licząc od najdalszego w stosunku do kanału oraz co piąty w budynku jest zakończony rurą wywiewną
Elementy pionu kanalizacyjnego
troacutejniki doprowadzające ścieki z podejść kanalizacyjnych
czyszczak prze zmianą kierunku prowadzenia ściekoacutew ndash około 05 nad posadzką przed przejściem w przewoacuted odpływowy
rura prosta o niezmiennej średnicy na całej długości
zawoacuter napowietrzający lub rura wywiewna
W systemie kanalizacji sanitarnej wyroacuteżnić można
piony z wentylacją głoacutewną ndash zakończone rurą wywiewną lub zaworem napowietrzającym
piony z wentylacją obejściową ndash piony z dodatkowym przewodem wentylacyjnym prowadzonym obok pionu spustowego i połączonym z rurą wywiewną
Średnica pionu zależy od wybranego systemu wentylacji i obliczonego natężenia przepływu ściekoacutew dla całego pionu
Należy pamiętać o tym że minimalna średnica pionu nie może być mniejsza od średnicy największego podejścia
W typowych rozwiązaniach w Polsce minimalna średnica pionu wynosi 70mm a dla pionoacutew prowadzących ścieki z misek ustępowych 100mm
Oczywiście w tabelach należy sprawdzić czy średnicy nie należy zwiększyć ze względu na obliczoną wartość Qww
Piony z wentylacją głoacutewną
Piony z wentylacją obejściową
Przewody odpływowe
(poziomy kanalizacyjne)
Wśroacuted przewodoacutew odpływowych wyroacuteżniamy przewoacuted głoacutewny oraz przewody drugorzędne Każdy przewoacuted drugorzędny powinien być oddzielnie podłączony do głoacutewnego pod kątem 45deg
Wszystkie przewody prowadzone są najkroacutetszą drogą przeważnie wzdłuż przegrody budowlanej oraz koniecznie z zachowaniem odpowiedniego spadku
Przewody odpływowe
(poziomy kanalizacyjne)
Spadek powinien być jednakowy na całej długości co zapewnia samooczyszczanie się przewodu
Przyjęte jest że rury układa się kielichem w kierunku przeciwnym do spływu ściekoacutew
Rewizje kanalizacyjne powinno się montować
co 15 m na rurach średnicy od 100 do 150 mm
przed każdym uskokiem poziomu
Rury prowadzone przez murowane ścianki muszą być ułożone prostopadle do przegrody
Na przewody z tworzyw sztucznych powinno się w miejscach przejść dodatkowo nałożyć tuleje ochronne Umożliwią one rurom pewien ruch zabezpieczając instalację przed uszkodzeniami mechanicznymi
Przestrzeń pomiędzy tuleją a rurą powinno się zabezpieczyć izolacją
Jeśli przewody kanalizacyjne z tworzyw sztucznych układane są w sąsiedztwie przewodoacutew wydzielających ciepło powinny być osłonięte otulinami izolacyjnymi w celu zabezpieczenia przed przegrzewaniem
Przewody poziome i przykanaliki powinny być ułożone poniżej strefy przemarzania gruntu czyli na głębokości 80-140 cm zależnie od regionu kraju
Jeśli przewody prowadzone są w pomieszczeniach w ktoacuterych temperatura może spadać poniżej 0degC muszą być odpowiednio zabezpieczone przed przemarzaniem
Dla przewodoacutew prowadzonych na zewnątrz budynku należy pamiętać że warstwa gruntu pokrywającego rury kanalizacyjne powinna być o 10-20 cm większa od głębokości przemarzania gruntu jeśli przewody układa się wyżej to powinny być zaizolowane termicznie
Rury kanalizacyjne układane na zewnątrz budynku powinny być oddalone
od innych przewodoacutew co najmniej
15 m od przewodoacutew gazowych i wodociągowych
08 m od kabli energetycznych
05 m od kabli telekomunikacyjnych
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qww z uwzględnieniem następujących zasad
1 dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 05
2 dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 07
3 minimalna prędkość przepływu ściekoacutew wynosi 07 ms stąd
wynika prowadzenie przewodoacutew z odpowiednim do średnicy
spadkiem w kierunku sieci zewnętrznej
4 minimalna średnica przewodu zewnętrznego wynosi 010m
a przykanalika 015m
Dobierając średnice przewodoacutew odpływowych należy stosować
tabelę z wartościami natężenia przepływu Q0 i prędkości
przepływu v0 dla przewodoacutew o przekroju kołowym przy
pełnym wypełnieniu i wykres Manninga
=QQ0
=vv0
hd
Q
v
(hd)
1
23
4
Przykład obliczeniowy Obliczeniowe natężenie sciekoacutew sanitarnych wynosi Qww= 50 ls Na podstawie tabeli 1 QwwQ0 = 50 2014 = 025 Z wykresu odczytujemy
V = 085V0 = 085114 = 097 ms przy napełnieniu hd = 037
Zakresy dopuszczalnych spadkoacutew przewodoacutew odpływowych
DN 0100 m ndash i = 20 - 100
DN 0150 m ndash i = 15 - 150
Urządzenia dodatkowe w kanalizacji sanitarnej
W przypadku odprowadzania ściekoacutew bytowo gospodarczych do zewnętrznej sieci typu ogoacutelnospławnego w pomieszczeniach położonych na najniższych kondygnacjach w budynku może dojść do zalania spowodowanego wstecznym przepływem ściekoacutew w wyniku intensywnych opadoacutew deszczu Dlatego też w tego typu instalacjach na przewodach kanalizacyjnych odprowadzających ścieki z pomieszczeń na najniższej kondygnacji stosować należy zasuwy burzowe ktoacutere chronią instalację przed przepływem zwrotnym
Materiały w kanalizacji sanitarnej
Instalacja kanalizacyjna może być wykonana z roacuteżnych materiałoacutew ale
zawsze rury i połączenia powinny być szczelne i odporne na korozję
Obecnie najpopularniejszym materiałem używanym do budowy instalacji
wewnętrznej jest tworzywo sztuczne Rury kanalizacyjne produkuje się z
polipropylenu (PP)
roacuteżnych odmian polichlorku winylu (PVC)
Polietylenu wysokiej gęstości (PE-HD)
żywicy poliestrowej wzmacnianej włoacuteknem szklanym (GRE)
Innymi materiałami stosowanymi w kanalizacji sanitarnej są
żeliwo
kamionka
beton
Kanalizacja deszczowa
Odprowadza wody opadowe z dachoacutew i terenoacutew przyległych do nieruchomości (podjazdy tarasy parkingi itp)
Projektowanie kanalizacji deszczowej odbywa się w oparciu o normę
PN ndash EN 12056 ndash 3 grudzień 2002
Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew
Część 3 Przewody deszczowe Projektowanie układu i obliczenia
oraz w przypadku braku informacji o normę
PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania w projektowaniu
Odprowadzanie wody z dachu stromego
W przypadku dachoacutew budynkoacutew niskich (do 5 kondygnacji) ktoacutere mają odpowiednie nachylenie (przyjmuje się że powyżej 8) najczęstszym sposobem odprowadzania wody deszczowej jest zastosowanie systemu rynnowego
Zadaniem deszczowej instalacji kanalizacyjnej jest zebranie wody z dachu i odprowadzenie jej do sieci kanalizacji deszczowej lub do gruntu System rynnowy polega na naturalnym (grawitacyjnym) spływie woacuted po połaci dachowej skąd jest przejmowana przez system rur System ten roacutewnież pracuje grawitacyjnie Umowną granicą instalacji deszczowej jest wylewka z ktoacuterej woda może być skierowana do sieci kanalizacji deszczowej (ogoacutelnospławnej) lub na grunt
Podstawowe elementy
instalacji kanalizacji deszczowej
Rynny - przewody o przekroju otwartym (okrągłym prostokątnym eliptycznym trapezowym okapowym) biegnące wzdłuż krawędzi dachu Zadaniem rynien jest zebranie wody opadowej Rynny prowadzone są z lekkim spadkiem w kierunku narożnikoacutew budynku dzięki czemu woda nie wylewa się za krawędzie tylko płynie w kierunku rur spustowych
Instalacja kanalizacji deszczowej składa się z następujących elementoacutew
Rury spustowe ndash pionowe odcinki przewodoacutew o przekroju zamkniętym (najczęściej okrągłym lub prostokątnym) Zadaniem rur spustowych jest zebranie wody płynącej rynnami i odprowadzenie ich poza budynek
Odpływy ndash elementy za pomocą ktoacuterych rynny przechodzą w rury spustowe Odpływ jest odcinkiem rynny w ktoacuterym wykonany jest obrobiony otwoacuter odpowiedniego kształtu pozwalający na włączenie rury spustowej Można wyroacuteżnić odpływy przelotowe oraz odpływy końcowe ( na narożnikach pomieszczeń) Pozwalają na mocowanie rur spustowych
Narożniki do rynien ndash umożliwiają połączenie rynien w narożnikach budynku Właściwy montaż narożnikoacutew jest bardzo ważny dla właściwej pracy rynien (ruchoacutew pod wpływem temperatury) Wylewki ndash kształtki ktoacuterymi kończy się rura spustowa Wylewka może być włą- czona do kanalizacji deszczowej bądź znajdować się nad gruntem
Łączniki do rynien - złączki zwykłe uszczelkowe i korekcyjne Ponieważ montaż rynien wymaga pozostawiania tzw dylatacji (odstępoacutew) złączki korekcyjne lub uszczelkowe umożliwiają wykonanie takich połączenia z dylatacją
Łączniki do rur spustowych - kolana troacutejniki redukcje mufy mufy redukcyjne Mufy służą do włączania rur spustowych do odpływoacutew zadaniem muf redukcyjnych jest połączenie rury spustowej i odpływu o roacuteżnych średnicach Kolana pozwalają na zmianę kierunku rury spustowej Troacutejniki umożliwiają włączanie do rur spustowych wyposażenia dodatkowego
Haki i obejmy - zadaniem tych elementoacutew jest mocowanie rynien i rur spustowych do dachoacutew i ścian
Elementy wykończeniowe i dodatkowe -
zadaniem tych elementoacutew jest wykończenie
systemu lub uzupełnienie jego pracy
Przykładami mogą tu być
dekiel służący do zakończenia rynny
filtr siatkowy montowany na rurze
spustowej zatrzymujący
zanieczyszczenia
czyszczak (rewizja) umożliwiający
przegląd i czyszczenie rury spustowej
(na zdjęciu)
odprowadzenie do kanalizacji deszczowej
Jednym ze sposoboacutew odprowadzenia wody jest podłączenie systemu rynnowego do kanalizacji deszczowej
Woacutewczas na dolnym odcinku rury spustowej mniej więcej 03-08 m ponad terenem należy zamontować rewizję (czyszczak) Rewizja ma wewnątrz kratkę na ktoacuterej zbierają się liście i inne zanieczyszczenia spływające z rynny
Rura spustowa z rewizją przyłączona jest do przewodoacutew odpływowych a te łączą się z kanalizacją Średnica przewodoacutew musi być co najmniej roacutewna średnicy rur spustowych i najczęściej wynosi 100-150 mm Głębokość na jakiej powinno się układać rury zależy od strefy przemarzania i wynosi 1-14 m System taki nie ma blokady przedostawania się zapachoacutew dlatego lepiej nie podłączać go do kanalizacji ogoacutelnospławnej
Innym sposobem odprowadzenia wody bezpośrednio do kanalizacji jest podłączenie rury spustowej do osadnika rynnowego Wyposażony jest on w klapkę ktoacutera stanowi blokadę zapachową i wyciągany kosz w ktoacuterym gromadzą się większe zanieczyszczenia takie jak liście
Gdy brak sieci kanalizacji deszczowej lub ogoacutelnospławnej woda deszczowa powinna być bezpiecznie rozprowadzona po terenie posesji ale tak żeby nie spływała na sąsiednie działki
Odprowadzanie wody z dachu
płaskiego
W przypadku dachoacutew budynkoacutew wysokich (powyżej 5 kondygnacji) oraz dachoacutew o małym nachyleniu (przyjmuje się że poniżej 8) najczęstszym sposobem odprowa-dzania wody deszczowej jest system odwadniania oparty na wpustach dachowych
Wpusty dachowe pełnią rolę dachowych odwodnień punkto-wych tzn zbierają wodę z pewnej powierzchni w jednym punkcie
Odprowadzanie wody z dachu
płaskiego Woda jest odprowadzana do rury spustowej biegnącej wewnątrz budynku a stamtąd do kanalizacji deszczowej lub poza budynek do gruntu Aby odwodnienie dachu płaskiego pracowało prawidłowo wpust powinien znaleźć się w najniższym punkcie dachu a spadek w jego kierunku powinien wynosić co najmniej 3 Oproacutecz zasadniczego wpustu powinien być wpust awaryjny ktoacutery przejmie wodę w przypadku zatkania wpustu głoacutewnego Na dachu powinna być co najmniej jedna para wpustoacutew Zasady projektowania moacutewią że wpusty należy rozmieszczać co 25 m
Obliczanie kanalizacji deszczowej
Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qr (qd) [ls]
rAC
10000
IAQr
gdzie ψ lub C ndash wspoacutełczynnik spływu przyjmowany wg nowej normy jako 10 (w starej zależny od nachylenia dachu i rodzaju powierzchni odwadnianej)
A ndash efektywna powierzchnia dachu lub powierzchnia odwadniana [m2]
I ndash w starej normie miarodajne natężenie deszczu [l(sha)] przyjmowane I 300 l(sha)
r ndash natężenie opadoacutew atmosferycznych [l(sm2)] przyjmowane albo na podstawie danych statystycznych albo wg tabeli 1 w nowej normie po przemnożeniu przez wspoacutełczynnik ryzyka podany w tabeli 2
Wymiarowanie rynien i rur spustowych
1 Przewody spustowe ndash średnicę należy dobrać tak aby obliczona wartość odpływu ściekoacutew Qr nie przekraczała wartości Qrmax (qdmax) a powierzchnia odwadniana A powierzchni Amax zestawionych w tabeli w normie PN ndash 92B ndash 01707
2 Wg starej normy rynny powinny mieć średnice minimum 150 mm (dotyczy to budynkoacutew wielorodzinnych)
Efektywna
powierzchnia dachu
odwadniana przez
rynnę A [m2]
Szerokość rynny [mm] Średnica rury
spustowej [mm]
poniżej 20 70 50
20 ndash 57 100 (lub 125) 70
57 ndash 97 125 100
97 - 170 150 100
170 - 243 180 125
Dla budynkoacutew jednorodzinnych średnice rynien i przewodoacutew spustowych można określić w oparciu o efektywną powierzchnię dachu wg tabeli
Średnice poziomoacutew i przykanalikoacutew
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qr z uwzględnieniem następujących zasad
a) dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 07
b) dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 09
c) i d) jak dla kanalizacji sanitarnej
Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej
Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qt (qog) [ls]
Qww ndash natężenie odpływu ściekoacutew sanitarnych
Qr ndash natężenie odpływu ściekoacutew deszczowych
Kanalizacja ogoacutelnospławna to ten fragment ktoacutery odprowadza i ścieki sanitarne i deszczowe do zewnętrznej sieci ogoacutelnospławnej
rwwt QQQ
Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się z uwzględnieniem następujących zasad
a) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt spełnione powinny być warunki
a) i b) jak dla ściekoacutew deszczowych
b) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt obliczeniowa prędkość przepływu
ściekoacutew nie może przekraczać wartości dopuszczalnej ktoacutera wynosi
80 ms ndash dla rur żeliwnych i innych metalowych
40 ms ndash dla rur kamionkowych betonowych i z tworzyw sztucznych
c) dla odpływu tylko ściekoacutew sanitarnych Qww prędkość przepływu
ściekoacutew nie może być mniejsza od vmin = 07 ms
bullRynny z PVC-U
bullRynny z blachy aluminiowej
bullRynny miedziane
bullRynny z blachy stalowej
bullRynny cynkowo-tytanowe
Przekroje rynien a b c) poacutełokragłe d) trapezowy e f) trapezoidalny g) prostokatny h) poacutełokragły leacy
Rodzaje rynien a) okapowa b) koszowa c) gzymsowa d) leacy
UKŁAD TROacuteJNIKOWY
UKŁAD ROZDZIELACZOWY
Prowadzenie rur instalacji wodociągowej w układzie rozdzielaczowym
UKŁAD ROZDZIELACZOWY
UKŁAD OBWODOWY
Podpora stała
Podpora przesuwna
Przykład prowadzenia pionu instalacyjnego bez kompensatoroacutew z uwzględnieniem wyboczenia (linią przerywaną oznaczono przykładowy przewidywany kształt pionu po osiągnięciu temperatury czynnika roboczego)
Oznaczenia PP - podpora przesuwnaPS - podpora stała
ELEMENTY INSTALACJI WODOCIĄGOWYCH
Elementy instalacji wodociągowych
Przyłącze wodociągowe
Zestaw wodomierza głoacutewnego
Filtr wody zawoacuter antyskażeniowy zawory odcinające (armatura)
Przewody rozdzielcze (rozprowadzające)
Przewody pionowe (piony wodociągowe)
Przewody w pomieszczeniach sanitarnych (połączenia od pionu do punktoacutew czerpalnych)
Punkty czerpalne (baterie czerpalne i zawory)
Przyłącza do budynku 1-linia zabudowy 2- linia rozgraniczająca 3-sieć wodociągowa 4-sieć kanalizacyjna 5-zestaw wodomierzowy 6-studzienka rewizyjna
Sposoacuteb przeprowadzenia przewodu przez ścianę zewnętrzną
Podział wodomierzy
W obudowie
zamkniętej Z wyjmowaną
wstawką
pomiarową
instalowane
poziomo
kolanowe
Podział wodomierzy
1 Wodomierz działający na zasadach mechanicznych przeznaczony do wody
a) zimnej o temperaturze od 0 degC do 30 degC
b) ciepłej o temperaturze od 30 degC do 90 degC
c) gorącej o temperaturze od 30 degC do 130 degC albo od 30 degC do 180 degC
2 Wodomierz działający na zasadach elektronicznych lub mechanicznych z urządzeniami elektronicznymi albo bez przeznaczony do wody zimnej o temperaturze od 0 degC do 30 degC
Wodomierze mieszkaniowe (JS) Wodomierz powinien być zamontowany w położeniu roboczym zgodnie z oznakowaniem umieszczonym na wodomierzu przez producenta H - oznacza pozycję pracy wodomierza w poziomie V - oznacza pozycję pracy wodomierza w pionie Litera znajdująca się na tarczy wodomierza A B C lub D - oznacza klasę obciążeń wodomierza
Wodomierz sprzężony roacutewnolegle 1-wodomierz głoacutewny śrubowy 2-wodomierz boczny skrzydełkowy 3-zawoacuter zmiennego obciążenia
1 Wodomierze działające na zasadach mechanicznych przeznaczone do wody charakteryzują następujące strumienie
1) maksymalny strumień objętości (Qmax)
2) nominalny strumień objętości (Qn)
3) pośredni strumień objętości (Qt)
4) minimalny strumień objętości (Qmin)
2 Stosunek QmaxQn powinien wynosić 2
3 Rozroacuteżnia się cztery klasy metrologiczne wodomierzy klasa A klasa B klasa C klasa D
4 Klasy metrologiczne wodomierzy w zależności od wartości stosunku QminQn i QtQn
Q (q)-strumień objętości - objętość wody przepływającej przez wodomierz w przyjętej jednostce czasu
Qmax (qmax) -maksymalny strumień objętości - największy strumień objętości przy ktoacuterym wodomierz może pracować w kroacutetkim czasie bez uszkodzenia i przekroczenia błędoacutew granicznych dopuszczalnych oraz wartości maksymalnej straty ciśnienia
Qn (qn) nominalny strumień objętości - strumień objętości roacutewny połowie maksymalnego strumienia objętości przy ktoacuterym wodomierz może pracować przy przepływie ciągłym lub przerywanym i jego wskazania mieszczą się w granicach błędoacutew granicznych dopuszczalnych
Qt (qt) pośredni strumień objętości - strumień objętości dzielący zakres obciążeń pomiarowych na przedział goacuterny i dolny przy ktoacuterym błąd graniczny dopuszczalny zmienia wartość
Qmin (qmin ) minimalny strumień objętości- strumień objętości powyżej ktoacuterego wskazania wodomierza nie powinny przekraczać błędoacutew granicznych dopuszczalnych
Zakres obciążeń pomiarowych wodomierza - zakres strumienia objętości wodomierza zawarty między maksymalnym strumieniem objętości a minimalnym strumieniem objętości
Krzywa błędoacutew wodomierza
Błędy graniczne dopuszczalne wodomierzy plusmn 2 - w przedziale goacuternym zakresu obciążeń (qt q qmax)
plusmn 5 - w przedziale goacuternym zakresu obciążeń (qmin q qt)
Lokalizacja wodomierza
Doboacuter wodomierza
Aby dobrać wodomierz należy
ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe
ustalić umowny przepływ obliczeniowy dla wodomierza qw m3h
qw = 2 q
Doboacuter wodomierza
Doboacuter wodomierza
dla dobranego wodomierza ustalić w oparciu o dane producenta wodomierzy stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez wodomierz
Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem
PN-EN 1717 - Ochrona przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody w instalacjach wodociągowych i ogoacutelne wymagania dotyczące urządzeń zapobiegających zanieczyszczaniu przez przepływ zwrotny
Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem
Podział płynoacutew ktoacutere mają lub mogą mieć kontakt z wodą do picia
Kategoria 1
Woda wypływająca bezpośrednio z sieci wodociągowej przeznaczona do użytkowania przez człowieka do celoacutew konsumpcyjnych
Kategoria 2
Płyn nie stanowiący bakteriologicznego lub toksycznego zagrożenia dla człowieka
Kategoria 3
Płyn stanowiący pewne zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność co najmniej jednej substancji toksycznej lub bardzo toksycznej o LD50gt200 mgkg wagi ciała
Kategoria 4
Płyn stanowiący pewne zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność co najmniej jednej substancji toksycznej lub bardzo toksycznej o LD50200 mgkg wagi ciała lub też co najmniej jednej substancji radioaktywnej mutagennej lub rakotwoacuterczej
Kategoria 5
Płyn stanowiący zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność substancji mikrobiologicznych bądź wirusowych
Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem
Przepływ zwrotny wywołany spadkiem ciśnienia w sieci wodociągowej
Potencjalne źroacutedła zanieczyszczenia wody wodociągowej
XY
1- sieć wodociągowa
2- urządzenie zabezpieczające
X-rodzina zabezpieczenia
Y-typ zabezpieczenia
Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody
Aby dobrać zabezpieczenie należy
określić kategorię płynu
określić rodzaj zabezpieczenia wg normy
ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe
dobrać zawoacuter zwracając uwagę na średnicę wodomierza
Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody
dla dobranego zaworu ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez zawoacuter
Filtr
Doboacuter filtra
Aby dobrać filtr należy
ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe
dobrać filtr zwracając uwagę na średnicę wodomierza i zaworu antyskażeniowego
Doboacuter filtra
dla dobranego filtra ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez filtr
INSTALACJE KANALIZACYJNE
Rodzaje instalacji kanalizacyjnych
1 Kanalizacja sanitarna (bytowo ndash gospodarcza)
2 Kanalizacja deszczowa
3 Kanalizacja technologiczna
ścieki przed wprowadzeniem do kanalizacji
sanitarnej wymagają wstępnego oczyszczenia w
specjalnych urządzeniach
Odprowadzenie ściekoacutew z nieruchomości może być
realizowane na dwa sposoby
systemem ogoacutelnospławnym (zbiorczym)
lub systemem rozdzielczym
Kanalizacja ogoacutelnospławna odprowadza zaroacutewno ścieki
sanitarne (bytowe) jak i deszczowe
W kanalizacji rozdzielczej ścieki sanitarne i deszczowe
odprowadzane są rozdzielnie
Schemat kanalizacji ogoacutelnospławnej
KS1 KS2
Kanał ogoacutelnospławny
RD1 RD2
linia regulacyjna
ST1
ST2
Schemat kanalizacji rozdzielczej
KS1 KS2
Kanał sanitarny
Kanał deszczowy
RD1 RD2
linia regulacyjnaST1
ST2
SD1
SD2
Podział instalacji kanalizacyjnej
Instalację kanalizacyjną można podzielić na
zewnętrzną (na terenie nieruchomości lecz poza budynkiem)
wewnętrzną (w budynku)
Podział ten wydaje się oczywisty ale jest istotny przy doborze materiału instalacyjnego - nie każdy materiał sprawdzający się wewnątrz nadaje się do stworzenia instalacji zewnętrznej
Granicą między instalacją wewnętrzną a zewnętrzną jest tzw czyszczak głoacutewny (rewizja głoacutewna)
Przewody domowej
instalacji kanalizacyjnej
Przykanalik (przyłącze kanalizacyjne) ndash jest to odcinek ktoacutery łączy kanalizację na terenie nieruchomości z siecią kanalizacyjną
Najczęściej przykanalik włączany jest do studzienki (rewizyjnej lub włazowej) ktoacutera stanowi uzbrojenie sieci Możliwe jest też przyłączenie przez wpust boczny lub złącze siodłowe
Przewody domowej
instalacji kanalizacyjnej
Przykanaliki oznaczane są znakami informacyjnymi Na znaku podana jest średnica (w mm) spadek przyłącza (w promilach) oraz jego długość (w m) Granicą między siecią a instalacją jest położona w pobliżu granicy nieruchomości pierwsza studzienka licząc od strony budynku
Sieć i przykanalik
w przypadku istnienia studzienki rewizyjnej
przykanalikstudzienka rewizyjna
linia
reg
ulac
yjnastudzienka kanalizacyjna
sieć kanalizacyjna
budy
nek
instalacja
zewnętrzna
Sieć i przykanalik
w przypadku braku studzienki rewizyjnej (wg nowych przepisoacutew w przypadku braku studzienki rewizyjnej
przykanalik to odcinek biegnący od granicy budynku do granicy
nieruchomości)
linia
reg
ulac
yjnastudzienka kanalizacyjna
sieć kanalizacyjna
budy
nek
przykanalik
sieć kanalizacyjna
Instalacja kanalizacyjna składa się z 1 poziomoacutew (przewodoacutew odpływowych) ndash są to przewody
prowadzone z odpowiednim spadkiem ktoacutere odprowadzają
ścieki z pionoacutew wpustoacutew podłogowych itp do przykanalika
lub sieci zewnętrznej
2 pionoacutew (przewodoacutew spustowych) ndash są to przewody prowadzone
przez jedną lub kilka kondygnacji odprowadzające ścieki
z podejść kanalizacyjnych wpustoacutew dachowych lub rynien
do przewodoacutew odpływowych
3 podejść kanalizacyjnych ndash przewody odprowadzające ścieki
z przyboroacutew i urządzeń sanitarnych do pionoacutew lub poziomoacutew
kanalizacyjnych
podejścia pojedyncze
podejścia zbiorowe
Kanalizacja sanitarna grawitacyjna
Odprowadza wodę zanieczyszczoną (ścieki) w wyniku jej wykorzystania odpływającą z ustępoacutew spłukiwanych natryskoacutew wanien bidetoacutew zlewoacutew umywalek wpustoacutew podłogowych i innych urządzeń występujących w gospodarstwie domowym
Projektowanie kanalizacji sanitarnej odbywa się w oparciu o normę
PN ndash EN 12056 ndash 2 grudzień 2002
Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew
Część 2 Kanalizacja sanitarna projektowanie układu i obliczenia
oraz w przypadku braku informacji o normę
PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania
w projektowaniu
Podejścia kanalizacyjne ndash łączą
odpływ z pionem kanalizacyjnym
Podejścia
niewentylowane - należy montować ze spadkiem wynoszącym od 2 do 15
wentylowane ndash można zastosować tu mniejsze spadki zgodnie z przywołaną normą ale wymagają dodatkowego przewodu wentylującego
Najczęściej projektuje się podejścia niewentylowane Ich długość w typowym rozwiązaniu stosowanym w Polsce nie powinna przekraczać 30 m a w przypadku miski ustępowej 10 m po długości przewodu
W przypadku dłuższych podejść albo zwiększa się średnicę albo projektuje się podejścia wentylowane za pomocą np zaworoacutew napowietrzających
Nowa norma wprowadza cztery typy systemoacutew kanalizacyjnych jakie można spotkać w poszczegoacutelnych krajach Unii Europejskiej
W Polsce stosuje się tradycyjnie system I
System Nazwa Cechy
I
System pojedynczego pionu
z podejściami częściowo
wypełnionymi
bull jeden pion kanalizacyjny
bull wypełnienie przewodoacutew 50
II
System pojedynczego pionu
z podejściami o mniejszej
średnicy
bull jeden pion kanalizacyjny
bull wypełnienie przewodoacutew 70
III
System pojedynczego pionu
z podejściami całkowicie
wypełnionymi
bull jeden pion kanalizacyjny
bull wypełnienie przewodoacutew 100
bull każde urządzenie podłączone
oddzielnie do pionu
IV System oddzielnych pionoacutew
kanalizacyjnych
bull dwa piony ndash jeden odprowadzający
ścieki czarne z ustępoacutew spłukiwanych
i pisuaroacutew i drugi odprowadzający
pozostałe ścieki
bull wypełnienie przewodoacutew jak dla
systemoacutew I II lub III
Średnice nominalne podejść pojedynczych dobiera się w zależności od typu przyłączonego przyboru sanitarnego lub urządzenia w typowych
rozwiązaniach w Polsce wg tabeli Urządzenie DN [mm]
Umywalka bidet 40
Zlewozmywak
zmywarka pralka
wanna natrysk 50
Miska ustępowa 100
Minimalna średnica podejścia pojedynczego zdeterminowana jest przez jego długość wysokość spadania i ilość zmian kierunku zgodnie z tabelą
DN Lmax
[m] H [m]
trzy zmiany
kierunku
40
50 30 lt10
70 50 lt10
100 50 lt30
H
L
Jeśli powyższe wymiary są przekroczone lub istnieje konieczność zastosowania więcej niż trzech zmian kierunku prowadzenia przewodoacutew należy wybrać kolejną większą średnicę nominalną
Średnice nominalne podjeść zbiorowych
Zależą od natężenia przepływu ściekoacutew w projektowanym
podejściu i od zastosowanego systemu Wybierając system
należy kierować się dostępnymi na rynku przyborami trudno
bowiem wyobrazić sobie podłączanie przyboru sanitarnego
z odpływem np 40mm do przewodu o średnicy mniejszej
Utrudniałoby to swobodny odpływ ściekoacutew z tego przyboru
Natężenie przepływu ściekoacutew sanitarnych Qww
wyznacza się dla danego odcinka instalacji zgodnie
z zależnością
]sl[DUKQww
gdzie K ndash wspoacutełczynnik częstości
DU ndash odpływ jednostkowy [ls] z urządzenia
UWAGA Qww DUmax jeśli nie to Qww = DUmax
Odpływy jednostkowe DU
Odpływy jednostkowe DU -cd
Typowe wspoacutełczynniki częstości K
Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia
z przewodami odpływowymi Piony kanalizacyjne należy prowadzić bez zmiany średnicy i kierunku na całej długości w szachtach sanitarnych
U podstawy każdego pionu przed przejściem w przewoacuted odpływowy należy zamontować otwoacuter rewizyjny (czyszczak) umożliwiający dostęp do wnętrza przodu
W przypadku kanalizacji sanitarnej każdy pion musi być wentylowany w celu wyroacutewnania ciśnienia w instalacji
Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia
z przewodami odpływowymi Wentylację pionu zapewnia
przewoacuted wentylacyjny zakończony rurą wywiewną wyprowadzoną ponad połać dachu
zawoacuter napowietrzający ndash rozwiązanie dozwolone do stosowania w przypadku braku możliwości wyprowadzenia pionu ponad dach można takie rozwiązanie stosować przy spełnieniu następujących warunkoacutew
piony mają wysokość 4 do 5 kondygnacji
ostatni pion licząc od najdalszego w stosunku do kanału oraz co piąty w budynku jest zakończony rurą wywiewną
Elementy pionu kanalizacyjnego
troacutejniki doprowadzające ścieki z podejść kanalizacyjnych
czyszczak prze zmianą kierunku prowadzenia ściekoacutew ndash około 05 nad posadzką przed przejściem w przewoacuted odpływowy
rura prosta o niezmiennej średnicy na całej długości
zawoacuter napowietrzający lub rura wywiewna
W systemie kanalizacji sanitarnej wyroacuteżnić można
piony z wentylacją głoacutewną ndash zakończone rurą wywiewną lub zaworem napowietrzającym
piony z wentylacją obejściową ndash piony z dodatkowym przewodem wentylacyjnym prowadzonym obok pionu spustowego i połączonym z rurą wywiewną
Średnica pionu zależy od wybranego systemu wentylacji i obliczonego natężenia przepływu ściekoacutew dla całego pionu
Należy pamiętać o tym że minimalna średnica pionu nie może być mniejsza od średnicy największego podejścia
W typowych rozwiązaniach w Polsce minimalna średnica pionu wynosi 70mm a dla pionoacutew prowadzących ścieki z misek ustępowych 100mm
Oczywiście w tabelach należy sprawdzić czy średnicy nie należy zwiększyć ze względu na obliczoną wartość Qww
Piony z wentylacją głoacutewną
Piony z wentylacją obejściową
Przewody odpływowe
(poziomy kanalizacyjne)
Wśroacuted przewodoacutew odpływowych wyroacuteżniamy przewoacuted głoacutewny oraz przewody drugorzędne Każdy przewoacuted drugorzędny powinien być oddzielnie podłączony do głoacutewnego pod kątem 45deg
Wszystkie przewody prowadzone są najkroacutetszą drogą przeważnie wzdłuż przegrody budowlanej oraz koniecznie z zachowaniem odpowiedniego spadku
Przewody odpływowe
(poziomy kanalizacyjne)
Spadek powinien być jednakowy na całej długości co zapewnia samooczyszczanie się przewodu
Przyjęte jest że rury układa się kielichem w kierunku przeciwnym do spływu ściekoacutew
Rewizje kanalizacyjne powinno się montować
co 15 m na rurach średnicy od 100 do 150 mm
przed każdym uskokiem poziomu
Rury prowadzone przez murowane ścianki muszą być ułożone prostopadle do przegrody
Na przewody z tworzyw sztucznych powinno się w miejscach przejść dodatkowo nałożyć tuleje ochronne Umożliwią one rurom pewien ruch zabezpieczając instalację przed uszkodzeniami mechanicznymi
Przestrzeń pomiędzy tuleją a rurą powinno się zabezpieczyć izolacją
Jeśli przewody kanalizacyjne z tworzyw sztucznych układane są w sąsiedztwie przewodoacutew wydzielających ciepło powinny być osłonięte otulinami izolacyjnymi w celu zabezpieczenia przed przegrzewaniem
Przewody poziome i przykanaliki powinny być ułożone poniżej strefy przemarzania gruntu czyli na głębokości 80-140 cm zależnie od regionu kraju
Jeśli przewody prowadzone są w pomieszczeniach w ktoacuterych temperatura może spadać poniżej 0degC muszą być odpowiednio zabezpieczone przed przemarzaniem
Dla przewodoacutew prowadzonych na zewnątrz budynku należy pamiętać że warstwa gruntu pokrywającego rury kanalizacyjne powinna być o 10-20 cm większa od głębokości przemarzania gruntu jeśli przewody układa się wyżej to powinny być zaizolowane termicznie
Rury kanalizacyjne układane na zewnątrz budynku powinny być oddalone
od innych przewodoacutew co najmniej
15 m od przewodoacutew gazowych i wodociągowych
08 m od kabli energetycznych
05 m od kabli telekomunikacyjnych
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qww z uwzględnieniem następujących zasad
1 dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 05
2 dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 07
3 minimalna prędkość przepływu ściekoacutew wynosi 07 ms stąd
wynika prowadzenie przewodoacutew z odpowiednim do średnicy
spadkiem w kierunku sieci zewnętrznej
4 minimalna średnica przewodu zewnętrznego wynosi 010m
a przykanalika 015m
Dobierając średnice przewodoacutew odpływowych należy stosować
tabelę z wartościami natężenia przepływu Q0 i prędkości
przepływu v0 dla przewodoacutew o przekroju kołowym przy
pełnym wypełnieniu i wykres Manninga
=QQ0
=vv0
hd
Q
v
(hd)
1
23
4
Przykład obliczeniowy Obliczeniowe natężenie sciekoacutew sanitarnych wynosi Qww= 50 ls Na podstawie tabeli 1 QwwQ0 = 50 2014 = 025 Z wykresu odczytujemy
V = 085V0 = 085114 = 097 ms przy napełnieniu hd = 037
Zakresy dopuszczalnych spadkoacutew przewodoacutew odpływowych
DN 0100 m ndash i = 20 - 100
DN 0150 m ndash i = 15 - 150
Urządzenia dodatkowe w kanalizacji sanitarnej
W przypadku odprowadzania ściekoacutew bytowo gospodarczych do zewnętrznej sieci typu ogoacutelnospławnego w pomieszczeniach położonych na najniższych kondygnacjach w budynku może dojść do zalania spowodowanego wstecznym przepływem ściekoacutew w wyniku intensywnych opadoacutew deszczu Dlatego też w tego typu instalacjach na przewodach kanalizacyjnych odprowadzających ścieki z pomieszczeń na najniższej kondygnacji stosować należy zasuwy burzowe ktoacutere chronią instalację przed przepływem zwrotnym
Materiały w kanalizacji sanitarnej
Instalacja kanalizacyjna może być wykonana z roacuteżnych materiałoacutew ale
zawsze rury i połączenia powinny być szczelne i odporne na korozję
Obecnie najpopularniejszym materiałem używanym do budowy instalacji
wewnętrznej jest tworzywo sztuczne Rury kanalizacyjne produkuje się z
polipropylenu (PP)
roacuteżnych odmian polichlorku winylu (PVC)
Polietylenu wysokiej gęstości (PE-HD)
żywicy poliestrowej wzmacnianej włoacuteknem szklanym (GRE)
Innymi materiałami stosowanymi w kanalizacji sanitarnej są
żeliwo
kamionka
beton
Kanalizacja deszczowa
Odprowadza wody opadowe z dachoacutew i terenoacutew przyległych do nieruchomości (podjazdy tarasy parkingi itp)
Projektowanie kanalizacji deszczowej odbywa się w oparciu o normę
PN ndash EN 12056 ndash 3 grudzień 2002
Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew
Część 3 Przewody deszczowe Projektowanie układu i obliczenia
oraz w przypadku braku informacji o normę
PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania w projektowaniu
Odprowadzanie wody z dachu stromego
W przypadku dachoacutew budynkoacutew niskich (do 5 kondygnacji) ktoacutere mają odpowiednie nachylenie (przyjmuje się że powyżej 8) najczęstszym sposobem odprowadzania wody deszczowej jest zastosowanie systemu rynnowego
Zadaniem deszczowej instalacji kanalizacyjnej jest zebranie wody z dachu i odprowadzenie jej do sieci kanalizacji deszczowej lub do gruntu System rynnowy polega na naturalnym (grawitacyjnym) spływie woacuted po połaci dachowej skąd jest przejmowana przez system rur System ten roacutewnież pracuje grawitacyjnie Umowną granicą instalacji deszczowej jest wylewka z ktoacuterej woda może być skierowana do sieci kanalizacji deszczowej (ogoacutelnospławnej) lub na grunt
Podstawowe elementy
instalacji kanalizacji deszczowej
Rynny - przewody o przekroju otwartym (okrągłym prostokątnym eliptycznym trapezowym okapowym) biegnące wzdłuż krawędzi dachu Zadaniem rynien jest zebranie wody opadowej Rynny prowadzone są z lekkim spadkiem w kierunku narożnikoacutew budynku dzięki czemu woda nie wylewa się za krawędzie tylko płynie w kierunku rur spustowych
Instalacja kanalizacji deszczowej składa się z następujących elementoacutew
Rury spustowe ndash pionowe odcinki przewodoacutew o przekroju zamkniętym (najczęściej okrągłym lub prostokątnym) Zadaniem rur spustowych jest zebranie wody płynącej rynnami i odprowadzenie ich poza budynek
Odpływy ndash elementy za pomocą ktoacuterych rynny przechodzą w rury spustowe Odpływ jest odcinkiem rynny w ktoacuterym wykonany jest obrobiony otwoacuter odpowiedniego kształtu pozwalający na włączenie rury spustowej Można wyroacuteżnić odpływy przelotowe oraz odpływy końcowe ( na narożnikach pomieszczeń) Pozwalają na mocowanie rur spustowych
Narożniki do rynien ndash umożliwiają połączenie rynien w narożnikach budynku Właściwy montaż narożnikoacutew jest bardzo ważny dla właściwej pracy rynien (ruchoacutew pod wpływem temperatury) Wylewki ndash kształtki ktoacuterymi kończy się rura spustowa Wylewka może być włą- czona do kanalizacji deszczowej bądź znajdować się nad gruntem
Łączniki do rynien - złączki zwykłe uszczelkowe i korekcyjne Ponieważ montaż rynien wymaga pozostawiania tzw dylatacji (odstępoacutew) złączki korekcyjne lub uszczelkowe umożliwiają wykonanie takich połączenia z dylatacją
Łączniki do rur spustowych - kolana troacutejniki redukcje mufy mufy redukcyjne Mufy służą do włączania rur spustowych do odpływoacutew zadaniem muf redukcyjnych jest połączenie rury spustowej i odpływu o roacuteżnych średnicach Kolana pozwalają na zmianę kierunku rury spustowej Troacutejniki umożliwiają włączanie do rur spustowych wyposażenia dodatkowego
Haki i obejmy - zadaniem tych elementoacutew jest mocowanie rynien i rur spustowych do dachoacutew i ścian
Elementy wykończeniowe i dodatkowe -
zadaniem tych elementoacutew jest wykończenie
systemu lub uzupełnienie jego pracy
Przykładami mogą tu być
dekiel służący do zakończenia rynny
filtr siatkowy montowany na rurze
spustowej zatrzymujący
zanieczyszczenia
czyszczak (rewizja) umożliwiający
przegląd i czyszczenie rury spustowej
(na zdjęciu)
odprowadzenie do kanalizacji deszczowej
Jednym ze sposoboacutew odprowadzenia wody jest podłączenie systemu rynnowego do kanalizacji deszczowej
Woacutewczas na dolnym odcinku rury spustowej mniej więcej 03-08 m ponad terenem należy zamontować rewizję (czyszczak) Rewizja ma wewnątrz kratkę na ktoacuterej zbierają się liście i inne zanieczyszczenia spływające z rynny
Rura spustowa z rewizją przyłączona jest do przewodoacutew odpływowych a te łączą się z kanalizacją Średnica przewodoacutew musi być co najmniej roacutewna średnicy rur spustowych i najczęściej wynosi 100-150 mm Głębokość na jakiej powinno się układać rury zależy od strefy przemarzania i wynosi 1-14 m System taki nie ma blokady przedostawania się zapachoacutew dlatego lepiej nie podłączać go do kanalizacji ogoacutelnospławnej
Innym sposobem odprowadzenia wody bezpośrednio do kanalizacji jest podłączenie rury spustowej do osadnika rynnowego Wyposażony jest on w klapkę ktoacutera stanowi blokadę zapachową i wyciągany kosz w ktoacuterym gromadzą się większe zanieczyszczenia takie jak liście
Gdy brak sieci kanalizacji deszczowej lub ogoacutelnospławnej woda deszczowa powinna być bezpiecznie rozprowadzona po terenie posesji ale tak żeby nie spływała na sąsiednie działki
Odprowadzanie wody z dachu
płaskiego
W przypadku dachoacutew budynkoacutew wysokich (powyżej 5 kondygnacji) oraz dachoacutew o małym nachyleniu (przyjmuje się że poniżej 8) najczęstszym sposobem odprowa-dzania wody deszczowej jest system odwadniania oparty na wpustach dachowych
Wpusty dachowe pełnią rolę dachowych odwodnień punkto-wych tzn zbierają wodę z pewnej powierzchni w jednym punkcie
Odprowadzanie wody z dachu
płaskiego Woda jest odprowadzana do rury spustowej biegnącej wewnątrz budynku a stamtąd do kanalizacji deszczowej lub poza budynek do gruntu Aby odwodnienie dachu płaskiego pracowało prawidłowo wpust powinien znaleźć się w najniższym punkcie dachu a spadek w jego kierunku powinien wynosić co najmniej 3 Oproacutecz zasadniczego wpustu powinien być wpust awaryjny ktoacutery przejmie wodę w przypadku zatkania wpustu głoacutewnego Na dachu powinna być co najmniej jedna para wpustoacutew Zasady projektowania moacutewią że wpusty należy rozmieszczać co 25 m
Obliczanie kanalizacji deszczowej
Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qr (qd) [ls]
rAC
10000
IAQr
gdzie ψ lub C ndash wspoacutełczynnik spływu przyjmowany wg nowej normy jako 10 (w starej zależny od nachylenia dachu i rodzaju powierzchni odwadnianej)
A ndash efektywna powierzchnia dachu lub powierzchnia odwadniana [m2]
I ndash w starej normie miarodajne natężenie deszczu [l(sha)] przyjmowane I 300 l(sha)
r ndash natężenie opadoacutew atmosferycznych [l(sm2)] przyjmowane albo na podstawie danych statystycznych albo wg tabeli 1 w nowej normie po przemnożeniu przez wspoacutełczynnik ryzyka podany w tabeli 2
Wymiarowanie rynien i rur spustowych
1 Przewody spustowe ndash średnicę należy dobrać tak aby obliczona wartość odpływu ściekoacutew Qr nie przekraczała wartości Qrmax (qdmax) a powierzchnia odwadniana A powierzchni Amax zestawionych w tabeli w normie PN ndash 92B ndash 01707
2 Wg starej normy rynny powinny mieć średnice minimum 150 mm (dotyczy to budynkoacutew wielorodzinnych)
Efektywna
powierzchnia dachu
odwadniana przez
rynnę A [m2]
Szerokość rynny [mm] Średnica rury
spustowej [mm]
poniżej 20 70 50
20 ndash 57 100 (lub 125) 70
57 ndash 97 125 100
97 - 170 150 100
170 - 243 180 125
Dla budynkoacutew jednorodzinnych średnice rynien i przewodoacutew spustowych można określić w oparciu o efektywną powierzchnię dachu wg tabeli
Średnice poziomoacutew i przykanalikoacutew
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qr z uwzględnieniem następujących zasad
a) dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 07
b) dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 09
c) i d) jak dla kanalizacji sanitarnej
Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej
Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qt (qog) [ls]
Qww ndash natężenie odpływu ściekoacutew sanitarnych
Qr ndash natężenie odpływu ściekoacutew deszczowych
Kanalizacja ogoacutelnospławna to ten fragment ktoacutery odprowadza i ścieki sanitarne i deszczowe do zewnętrznej sieci ogoacutelnospławnej
rwwt QQQ
Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się z uwzględnieniem następujących zasad
a) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt spełnione powinny być warunki
a) i b) jak dla ściekoacutew deszczowych
b) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt obliczeniowa prędkość przepływu
ściekoacutew nie może przekraczać wartości dopuszczalnej ktoacutera wynosi
80 ms ndash dla rur żeliwnych i innych metalowych
40 ms ndash dla rur kamionkowych betonowych i z tworzyw sztucznych
c) dla odpływu tylko ściekoacutew sanitarnych Qww prędkość przepływu
ściekoacutew nie może być mniejsza od vmin = 07 ms
bullRynny z PVC-U
bullRynny z blachy aluminiowej
bullRynny miedziane
bullRynny z blachy stalowej
bullRynny cynkowo-tytanowe
Przekroje rynien a b c) poacutełokragłe d) trapezowy e f) trapezoidalny g) prostokatny h) poacutełokragły leacy
Rodzaje rynien a) okapowa b) koszowa c) gzymsowa d) leacy
UKŁAD ROZDZIELACZOWY
Prowadzenie rur instalacji wodociągowej w układzie rozdzielaczowym
UKŁAD ROZDZIELACZOWY
UKŁAD OBWODOWY
Podpora stała
Podpora przesuwna
Przykład prowadzenia pionu instalacyjnego bez kompensatoroacutew z uwzględnieniem wyboczenia (linią przerywaną oznaczono przykładowy przewidywany kształt pionu po osiągnięciu temperatury czynnika roboczego)
Oznaczenia PP - podpora przesuwnaPS - podpora stała
ELEMENTY INSTALACJI WODOCIĄGOWYCH
Elementy instalacji wodociągowych
Przyłącze wodociągowe
Zestaw wodomierza głoacutewnego
Filtr wody zawoacuter antyskażeniowy zawory odcinające (armatura)
Przewody rozdzielcze (rozprowadzające)
Przewody pionowe (piony wodociągowe)
Przewody w pomieszczeniach sanitarnych (połączenia od pionu do punktoacutew czerpalnych)
Punkty czerpalne (baterie czerpalne i zawory)
Przyłącza do budynku 1-linia zabudowy 2- linia rozgraniczająca 3-sieć wodociągowa 4-sieć kanalizacyjna 5-zestaw wodomierzowy 6-studzienka rewizyjna
Sposoacuteb przeprowadzenia przewodu przez ścianę zewnętrzną
Podział wodomierzy
W obudowie
zamkniętej Z wyjmowaną
wstawką
pomiarową
instalowane
poziomo
kolanowe
Podział wodomierzy
1 Wodomierz działający na zasadach mechanicznych przeznaczony do wody
a) zimnej o temperaturze od 0 degC do 30 degC
b) ciepłej o temperaturze od 30 degC do 90 degC
c) gorącej o temperaturze od 30 degC do 130 degC albo od 30 degC do 180 degC
2 Wodomierz działający na zasadach elektronicznych lub mechanicznych z urządzeniami elektronicznymi albo bez przeznaczony do wody zimnej o temperaturze od 0 degC do 30 degC
Wodomierze mieszkaniowe (JS) Wodomierz powinien być zamontowany w położeniu roboczym zgodnie z oznakowaniem umieszczonym na wodomierzu przez producenta H - oznacza pozycję pracy wodomierza w poziomie V - oznacza pozycję pracy wodomierza w pionie Litera znajdująca się na tarczy wodomierza A B C lub D - oznacza klasę obciążeń wodomierza
Wodomierz sprzężony roacutewnolegle 1-wodomierz głoacutewny śrubowy 2-wodomierz boczny skrzydełkowy 3-zawoacuter zmiennego obciążenia
1 Wodomierze działające na zasadach mechanicznych przeznaczone do wody charakteryzują następujące strumienie
1) maksymalny strumień objętości (Qmax)
2) nominalny strumień objętości (Qn)
3) pośredni strumień objętości (Qt)
4) minimalny strumień objętości (Qmin)
2 Stosunek QmaxQn powinien wynosić 2
3 Rozroacuteżnia się cztery klasy metrologiczne wodomierzy klasa A klasa B klasa C klasa D
4 Klasy metrologiczne wodomierzy w zależności od wartości stosunku QminQn i QtQn
Q (q)-strumień objętości - objętość wody przepływającej przez wodomierz w przyjętej jednostce czasu
Qmax (qmax) -maksymalny strumień objętości - największy strumień objętości przy ktoacuterym wodomierz może pracować w kroacutetkim czasie bez uszkodzenia i przekroczenia błędoacutew granicznych dopuszczalnych oraz wartości maksymalnej straty ciśnienia
Qn (qn) nominalny strumień objętości - strumień objętości roacutewny połowie maksymalnego strumienia objętości przy ktoacuterym wodomierz może pracować przy przepływie ciągłym lub przerywanym i jego wskazania mieszczą się w granicach błędoacutew granicznych dopuszczalnych
Qt (qt) pośredni strumień objętości - strumień objętości dzielący zakres obciążeń pomiarowych na przedział goacuterny i dolny przy ktoacuterym błąd graniczny dopuszczalny zmienia wartość
Qmin (qmin ) minimalny strumień objętości- strumień objętości powyżej ktoacuterego wskazania wodomierza nie powinny przekraczać błędoacutew granicznych dopuszczalnych
Zakres obciążeń pomiarowych wodomierza - zakres strumienia objętości wodomierza zawarty między maksymalnym strumieniem objętości a minimalnym strumieniem objętości
Krzywa błędoacutew wodomierza
Błędy graniczne dopuszczalne wodomierzy plusmn 2 - w przedziale goacuternym zakresu obciążeń (qt q qmax)
plusmn 5 - w przedziale goacuternym zakresu obciążeń (qmin q qt)
Lokalizacja wodomierza
Doboacuter wodomierza
Aby dobrać wodomierz należy
ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe
ustalić umowny przepływ obliczeniowy dla wodomierza qw m3h
qw = 2 q
Doboacuter wodomierza
Doboacuter wodomierza
dla dobranego wodomierza ustalić w oparciu o dane producenta wodomierzy stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez wodomierz
Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem
PN-EN 1717 - Ochrona przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody w instalacjach wodociągowych i ogoacutelne wymagania dotyczące urządzeń zapobiegających zanieczyszczaniu przez przepływ zwrotny
Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem
Podział płynoacutew ktoacutere mają lub mogą mieć kontakt z wodą do picia
Kategoria 1
Woda wypływająca bezpośrednio z sieci wodociągowej przeznaczona do użytkowania przez człowieka do celoacutew konsumpcyjnych
Kategoria 2
Płyn nie stanowiący bakteriologicznego lub toksycznego zagrożenia dla człowieka
Kategoria 3
Płyn stanowiący pewne zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność co najmniej jednej substancji toksycznej lub bardzo toksycznej o LD50gt200 mgkg wagi ciała
Kategoria 4
Płyn stanowiący pewne zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność co najmniej jednej substancji toksycznej lub bardzo toksycznej o LD50200 mgkg wagi ciała lub też co najmniej jednej substancji radioaktywnej mutagennej lub rakotwoacuterczej
Kategoria 5
Płyn stanowiący zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność substancji mikrobiologicznych bądź wirusowych
Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem
Przepływ zwrotny wywołany spadkiem ciśnienia w sieci wodociągowej
Potencjalne źroacutedła zanieczyszczenia wody wodociągowej
XY
1- sieć wodociągowa
2- urządzenie zabezpieczające
X-rodzina zabezpieczenia
Y-typ zabezpieczenia
Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody
Aby dobrać zabezpieczenie należy
określić kategorię płynu
określić rodzaj zabezpieczenia wg normy
ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe
dobrać zawoacuter zwracając uwagę na średnicę wodomierza
Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody
dla dobranego zaworu ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez zawoacuter
Filtr
Doboacuter filtra
Aby dobrać filtr należy
ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe
dobrać filtr zwracając uwagę na średnicę wodomierza i zaworu antyskażeniowego
Doboacuter filtra
dla dobranego filtra ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez filtr
INSTALACJE KANALIZACYJNE
Rodzaje instalacji kanalizacyjnych
1 Kanalizacja sanitarna (bytowo ndash gospodarcza)
2 Kanalizacja deszczowa
3 Kanalizacja technologiczna
ścieki przed wprowadzeniem do kanalizacji
sanitarnej wymagają wstępnego oczyszczenia w
specjalnych urządzeniach
Odprowadzenie ściekoacutew z nieruchomości może być
realizowane na dwa sposoby
systemem ogoacutelnospławnym (zbiorczym)
lub systemem rozdzielczym
Kanalizacja ogoacutelnospławna odprowadza zaroacutewno ścieki
sanitarne (bytowe) jak i deszczowe
W kanalizacji rozdzielczej ścieki sanitarne i deszczowe
odprowadzane są rozdzielnie
Schemat kanalizacji ogoacutelnospławnej
KS1 KS2
Kanał ogoacutelnospławny
RD1 RD2
linia regulacyjna
ST1
ST2
Schemat kanalizacji rozdzielczej
KS1 KS2
Kanał sanitarny
Kanał deszczowy
RD1 RD2
linia regulacyjnaST1
ST2
SD1
SD2
Podział instalacji kanalizacyjnej
Instalację kanalizacyjną można podzielić na
zewnętrzną (na terenie nieruchomości lecz poza budynkiem)
wewnętrzną (w budynku)
Podział ten wydaje się oczywisty ale jest istotny przy doborze materiału instalacyjnego - nie każdy materiał sprawdzający się wewnątrz nadaje się do stworzenia instalacji zewnętrznej
Granicą między instalacją wewnętrzną a zewnętrzną jest tzw czyszczak głoacutewny (rewizja głoacutewna)
Przewody domowej
instalacji kanalizacyjnej
Przykanalik (przyłącze kanalizacyjne) ndash jest to odcinek ktoacutery łączy kanalizację na terenie nieruchomości z siecią kanalizacyjną
Najczęściej przykanalik włączany jest do studzienki (rewizyjnej lub włazowej) ktoacutera stanowi uzbrojenie sieci Możliwe jest też przyłączenie przez wpust boczny lub złącze siodłowe
Przewody domowej
instalacji kanalizacyjnej
Przykanaliki oznaczane są znakami informacyjnymi Na znaku podana jest średnica (w mm) spadek przyłącza (w promilach) oraz jego długość (w m) Granicą między siecią a instalacją jest położona w pobliżu granicy nieruchomości pierwsza studzienka licząc od strony budynku
Sieć i przykanalik
w przypadku istnienia studzienki rewizyjnej
przykanalikstudzienka rewizyjna
linia
reg
ulac
yjnastudzienka kanalizacyjna
sieć kanalizacyjna
budy
nek
instalacja
zewnętrzna
Sieć i przykanalik
w przypadku braku studzienki rewizyjnej (wg nowych przepisoacutew w przypadku braku studzienki rewizyjnej
przykanalik to odcinek biegnący od granicy budynku do granicy
nieruchomości)
linia
reg
ulac
yjnastudzienka kanalizacyjna
sieć kanalizacyjna
budy
nek
przykanalik
sieć kanalizacyjna
Instalacja kanalizacyjna składa się z 1 poziomoacutew (przewodoacutew odpływowych) ndash są to przewody
prowadzone z odpowiednim spadkiem ktoacutere odprowadzają
ścieki z pionoacutew wpustoacutew podłogowych itp do przykanalika
lub sieci zewnętrznej
2 pionoacutew (przewodoacutew spustowych) ndash są to przewody prowadzone
przez jedną lub kilka kondygnacji odprowadzające ścieki
z podejść kanalizacyjnych wpustoacutew dachowych lub rynien
do przewodoacutew odpływowych
3 podejść kanalizacyjnych ndash przewody odprowadzające ścieki
z przyboroacutew i urządzeń sanitarnych do pionoacutew lub poziomoacutew
kanalizacyjnych
podejścia pojedyncze
podejścia zbiorowe
Kanalizacja sanitarna grawitacyjna
Odprowadza wodę zanieczyszczoną (ścieki) w wyniku jej wykorzystania odpływającą z ustępoacutew spłukiwanych natryskoacutew wanien bidetoacutew zlewoacutew umywalek wpustoacutew podłogowych i innych urządzeń występujących w gospodarstwie domowym
Projektowanie kanalizacji sanitarnej odbywa się w oparciu o normę
PN ndash EN 12056 ndash 2 grudzień 2002
Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew
Część 2 Kanalizacja sanitarna projektowanie układu i obliczenia
oraz w przypadku braku informacji o normę
PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania
w projektowaniu
Podejścia kanalizacyjne ndash łączą
odpływ z pionem kanalizacyjnym
Podejścia
niewentylowane - należy montować ze spadkiem wynoszącym od 2 do 15
wentylowane ndash można zastosować tu mniejsze spadki zgodnie z przywołaną normą ale wymagają dodatkowego przewodu wentylującego
Najczęściej projektuje się podejścia niewentylowane Ich długość w typowym rozwiązaniu stosowanym w Polsce nie powinna przekraczać 30 m a w przypadku miski ustępowej 10 m po długości przewodu
W przypadku dłuższych podejść albo zwiększa się średnicę albo projektuje się podejścia wentylowane za pomocą np zaworoacutew napowietrzających
Nowa norma wprowadza cztery typy systemoacutew kanalizacyjnych jakie można spotkać w poszczegoacutelnych krajach Unii Europejskiej
W Polsce stosuje się tradycyjnie system I
System Nazwa Cechy
I
System pojedynczego pionu
z podejściami częściowo
wypełnionymi
bull jeden pion kanalizacyjny
bull wypełnienie przewodoacutew 50
II
System pojedynczego pionu
z podejściami o mniejszej
średnicy
bull jeden pion kanalizacyjny
bull wypełnienie przewodoacutew 70
III
System pojedynczego pionu
z podejściami całkowicie
wypełnionymi
bull jeden pion kanalizacyjny
bull wypełnienie przewodoacutew 100
bull każde urządzenie podłączone
oddzielnie do pionu
IV System oddzielnych pionoacutew
kanalizacyjnych
bull dwa piony ndash jeden odprowadzający
ścieki czarne z ustępoacutew spłukiwanych
i pisuaroacutew i drugi odprowadzający
pozostałe ścieki
bull wypełnienie przewodoacutew jak dla
systemoacutew I II lub III
Średnice nominalne podejść pojedynczych dobiera się w zależności od typu przyłączonego przyboru sanitarnego lub urządzenia w typowych
rozwiązaniach w Polsce wg tabeli Urządzenie DN [mm]
Umywalka bidet 40
Zlewozmywak
zmywarka pralka
wanna natrysk 50
Miska ustępowa 100
Minimalna średnica podejścia pojedynczego zdeterminowana jest przez jego długość wysokość spadania i ilość zmian kierunku zgodnie z tabelą
DN Lmax
[m] H [m]
trzy zmiany
kierunku
40
50 30 lt10
70 50 lt10
100 50 lt30
H
L
Jeśli powyższe wymiary są przekroczone lub istnieje konieczność zastosowania więcej niż trzech zmian kierunku prowadzenia przewodoacutew należy wybrać kolejną większą średnicę nominalną
Średnice nominalne podjeść zbiorowych
Zależą od natężenia przepływu ściekoacutew w projektowanym
podejściu i od zastosowanego systemu Wybierając system
należy kierować się dostępnymi na rynku przyborami trudno
bowiem wyobrazić sobie podłączanie przyboru sanitarnego
z odpływem np 40mm do przewodu o średnicy mniejszej
Utrudniałoby to swobodny odpływ ściekoacutew z tego przyboru
Natężenie przepływu ściekoacutew sanitarnych Qww
wyznacza się dla danego odcinka instalacji zgodnie
z zależnością
]sl[DUKQww
gdzie K ndash wspoacutełczynnik częstości
DU ndash odpływ jednostkowy [ls] z urządzenia
UWAGA Qww DUmax jeśli nie to Qww = DUmax
Odpływy jednostkowe DU
Odpływy jednostkowe DU -cd
Typowe wspoacutełczynniki częstości K
Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia
z przewodami odpływowymi Piony kanalizacyjne należy prowadzić bez zmiany średnicy i kierunku na całej długości w szachtach sanitarnych
U podstawy każdego pionu przed przejściem w przewoacuted odpływowy należy zamontować otwoacuter rewizyjny (czyszczak) umożliwiający dostęp do wnętrza przodu
W przypadku kanalizacji sanitarnej każdy pion musi być wentylowany w celu wyroacutewnania ciśnienia w instalacji
Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia
z przewodami odpływowymi Wentylację pionu zapewnia
przewoacuted wentylacyjny zakończony rurą wywiewną wyprowadzoną ponad połać dachu
zawoacuter napowietrzający ndash rozwiązanie dozwolone do stosowania w przypadku braku możliwości wyprowadzenia pionu ponad dach można takie rozwiązanie stosować przy spełnieniu następujących warunkoacutew
piony mają wysokość 4 do 5 kondygnacji
ostatni pion licząc od najdalszego w stosunku do kanału oraz co piąty w budynku jest zakończony rurą wywiewną
Elementy pionu kanalizacyjnego
troacutejniki doprowadzające ścieki z podejść kanalizacyjnych
czyszczak prze zmianą kierunku prowadzenia ściekoacutew ndash około 05 nad posadzką przed przejściem w przewoacuted odpływowy
rura prosta o niezmiennej średnicy na całej długości
zawoacuter napowietrzający lub rura wywiewna
W systemie kanalizacji sanitarnej wyroacuteżnić można
piony z wentylacją głoacutewną ndash zakończone rurą wywiewną lub zaworem napowietrzającym
piony z wentylacją obejściową ndash piony z dodatkowym przewodem wentylacyjnym prowadzonym obok pionu spustowego i połączonym z rurą wywiewną
Średnica pionu zależy od wybranego systemu wentylacji i obliczonego natężenia przepływu ściekoacutew dla całego pionu
Należy pamiętać o tym że minimalna średnica pionu nie może być mniejsza od średnicy największego podejścia
W typowych rozwiązaniach w Polsce minimalna średnica pionu wynosi 70mm a dla pionoacutew prowadzących ścieki z misek ustępowych 100mm
Oczywiście w tabelach należy sprawdzić czy średnicy nie należy zwiększyć ze względu na obliczoną wartość Qww
Piony z wentylacją głoacutewną
Piony z wentylacją obejściową
Przewody odpływowe
(poziomy kanalizacyjne)
Wśroacuted przewodoacutew odpływowych wyroacuteżniamy przewoacuted głoacutewny oraz przewody drugorzędne Każdy przewoacuted drugorzędny powinien być oddzielnie podłączony do głoacutewnego pod kątem 45deg
Wszystkie przewody prowadzone są najkroacutetszą drogą przeważnie wzdłuż przegrody budowlanej oraz koniecznie z zachowaniem odpowiedniego spadku
Przewody odpływowe
(poziomy kanalizacyjne)
Spadek powinien być jednakowy na całej długości co zapewnia samooczyszczanie się przewodu
Przyjęte jest że rury układa się kielichem w kierunku przeciwnym do spływu ściekoacutew
Rewizje kanalizacyjne powinno się montować
co 15 m na rurach średnicy od 100 do 150 mm
przed każdym uskokiem poziomu
Rury prowadzone przez murowane ścianki muszą być ułożone prostopadle do przegrody
Na przewody z tworzyw sztucznych powinno się w miejscach przejść dodatkowo nałożyć tuleje ochronne Umożliwią one rurom pewien ruch zabezpieczając instalację przed uszkodzeniami mechanicznymi
Przestrzeń pomiędzy tuleją a rurą powinno się zabezpieczyć izolacją
Jeśli przewody kanalizacyjne z tworzyw sztucznych układane są w sąsiedztwie przewodoacutew wydzielających ciepło powinny być osłonięte otulinami izolacyjnymi w celu zabezpieczenia przed przegrzewaniem
Przewody poziome i przykanaliki powinny być ułożone poniżej strefy przemarzania gruntu czyli na głębokości 80-140 cm zależnie od regionu kraju
Jeśli przewody prowadzone są w pomieszczeniach w ktoacuterych temperatura może spadać poniżej 0degC muszą być odpowiednio zabezpieczone przed przemarzaniem
Dla przewodoacutew prowadzonych na zewnątrz budynku należy pamiętać że warstwa gruntu pokrywającego rury kanalizacyjne powinna być o 10-20 cm większa od głębokości przemarzania gruntu jeśli przewody układa się wyżej to powinny być zaizolowane termicznie
Rury kanalizacyjne układane na zewnątrz budynku powinny być oddalone
od innych przewodoacutew co najmniej
15 m od przewodoacutew gazowych i wodociągowych
08 m od kabli energetycznych
05 m od kabli telekomunikacyjnych
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qww z uwzględnieniem następujących zasad
1 dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 05
2 dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 07
3 minimalna prędkość przepływu ściekoacutew wynosi 07 ms stąd
wynika prowadzenie przewodoacutew z odpowiednim do średnicy
spadkiem w kierunku sieci zewnętrznej
4 minimalna średnica przewodu zewnętrznego wynosi 010m
a przykanalika 015m
Dobierając średnice przewodoacutew odpływowych należy stosować
tabelę z wartościami natężenia przepływu Q0 i prędkości
przepływu v0 dla przewodoacutew o przekroju kołowym przy
pełnym wypełnieniu i wykres Manninga
=QQ0
=vv0
hd
Q
v
(hd)
1
23
4
Przykład obliczeniowy Obliczeniowe natężenie sciekoacutew sanitarnych wynosi Qww= 50 ls Na podstawie tabeli 1 QwwQ0 = 50 2014 = 025 Z wykresu odczytujemy
V = 085V0 = 085114 = 097 ms przy napełnieniu hd = 037
Zakresy dopuszczalnych spadkoacutew przewodoacutew odpływowych
DN 0100 m ndash i = 20 - 100
DN 0150 m ndash i = 15 - 150
Urządzenia dodatkowe w kanalizacji sanitarnej
W przypadku odprowadzania ściekoacutew bytowo gospodarczych do zewnętrznej sieci typu ogoacutelnospławnego w pomieszczeniach położonych na najniższych kondygnacjach w budynku może dojść do zalania spowodowanego wstecznym przepływem ściekoacutew w wyniku intensywnych opadoacutew deszczu Dlatego też w tego typu instalacjach na przewodach kanalizacyjnych odprowadzających ścieki z pomieszczeń na najniższej kondygnacji stosować należy zasuwy burzowe ktoacutere chronią instalację przed przepływem zwrotnym
Materiały w kanalizacji sanitarnej
Instalacja kanalizacyjna może być wykonana z roacuteżnych materiałoacutew ale
zawsze rury i połączenia powinny być szczelne i odporne na korozję
Obecnie najpopularniejszym materiałem używanym do budowy instalacji
wewnętrznej jest tworzywo sztuczne Rury kanalizacyjne produkuje się z
polipropylenu (PP)
roacuteżnych odmian polichlorku winylu (PVC)
Polietylenu wysokiej gęstości (PE-HD)
żywicy poliestrowej wzmacnianej włoacuteknem szklanym (GRE)
Innymi materiałami stosowanymi w kanalizacji sanitarnej są
żeliwo
kamionka
beton
Kanalizacja deszczowa
Odprowadza wody opadowe z dachoacutew i terenoacutew przyległych do nieruchomości (podjazdy tarasy parkingi itp)
Projektowanie kanalizacji deszczowej odbywa się w oparciu o normę
PN ndash EN 12056 ndash 3 grudzień 2002
Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew
Część 3 Przewody deszczowe Projektowanie układu i obliczenia
oraz w przypadku braku informacji o normę
PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania w projektowaniu
Odprowadzanie wody z dachu stromego
W przypadku dachoacutew budynkoacutew niskich (do 5 kondygnacji) ktoacutere mają odpowiednie nachylenie (przyjmuje się że powyżej 8) najczęstszym sposobem odprowadzania wody deszczowej jest zastosowanie systemu rynnowego
Zadaniem deszczowej instalacji kanalizacyjnej jest zebranie wody z dachu i odprowadzenie jej do sieci kanalizacji deszczowej lub do gruntu System rynnowy polega na naturalnym (grawitacyjnym) spływie woacuted po połaci dachowej skąd jest przejmowana przez system rur System ten roacutewnież pracuje grawitacyjnie Umowną granicą instalacji deszczowej jest wylewka z ktoacuterej woda może być skierowana do sieci kanalizacji deszczowej (ogoacutelnospławnej) lub na grunt
Podstawowe elementy
instalacji kanalizacji deszczowej
Rynny - przewody o przekroju otwartym (okrągłym prostokątnym eliptycznym trapezowym okapowym) biegnące wzdłuż krawędzi dachu Zadaniem rynien jest zebranie wody opadowej Rynny prowadzone są z lekkim spadkiem w kierunku narożnikoacutew budynku dzięki czemu woda nie wylewa się za krawędzie tylko płynie w kierunku rur spustowych
Instalacja kanalizacji deszczowej składa się z następujących elementoacutew
Rury spustowe ndash pionowe odcinki przewodoacutew o przekroju zamkniętym (najczęściej okrągłym lub prostokątnym) Zadaniem rur spustowych jest zebranie wody płynącej rynnami i odprowadzenie ich poza budynek
Odpływy ndash elementy za pomocą ktoacuterych rynny przechodzą w rury spustowe Odpływ jest odcinkiem rynny w ktoacuterym wykonany jest obrobiony otwoacuter odpowiedniego kształtu pozwalający na włączenie rury spustowej Można wyroacuteżnić odpływy przelotowe oraz odpływy końcowe ( na narożnikach pomieszczeń) Pozwalają na mocowanie rur spustowych
Narożniki do rynien ndash umożliwiają połączenie rynien w narożnikach budynku Właściwy montaż narożnikoacutew jest bardzo ważny dla właściwej pracy rynien (ruchoacutew pod wpływem temperatury) Wylewki ndash kształtki ktoacuterymi kończy się rura spustowa Wylewka może być włą- czona do kanalizacji deszczowej bądź znajdować się nad gruntem
Łączniki do rynien - złączki zwykłe uszczelkowe i korekcyjne Ponieważ montaż rynien wymaga pozostawiania tzw dylatacji (odstępoacutew) złączki korekcyjne lub uszczelkowe umożliwiają wykonanie takich połączenia z dylatacją
Łączniki do rur spustowych - kolana troacutejniki redukcje mufy mufy redukcyjne Mufy służą do włączania rur spustowych do odpływoacutew zadaniem muf redukcyjnych jest połączenie rury spustowej i odpływu o roacuteżnych średnicach Kolana pozwalają na zmianę kierunku rury spustowej Troacutejniki umożliwiają włączanie do rur spustowych wyposażenia dodatkowego
Haki i obejmy - zadaniem tych elementoacutew jest mocowanie rynien i rur spustowych do dachoacutew i ścian
Elementy wykończeniowe i dodatkowe -
zadaniem tych elementoacutew jest wykończenie
systemu lub uzupełnienie jego pracy
Przykładami mogą tu być
dekiel służący do zakończenia rynny
filtr siatkowy montowany na rurze
spustowej zatrzymujący
zanieczyszczenia
czyszczak (rewizja) umożliwiający
przegląd i czyszczenie rury spustowej
(na zdjęciu)
odprowadzenie do kanalizacji deszczowej
Jednym ze sposoboacutew odprowadzenia wody jest podłączenie systemu rynnowego do kanalizacji deszczowej
Woacutewczas na dolnym odcinku rury spustowej mniej więcej 03-08 m ponad terenem należy zamontować rewizję (czyszczak) Rewizja ma wewnątrz kratkę na ktoacuterej zbierają się liście i inne zanieczyszczenia spływające z rynny
Rura spustowa z rewizją przyłączona jest do przewodoacutew odpływowych a te łączą się z kanalizacją Średnica przewodoacutew musi być co najmniej roacutewna średnicy rur spustowych i najczęściej wynosi 100-150 mm Głębokość na jakiej powinno się układać rury zależy od strefy przemarzania i wynosi 1-14 m System taki nie ma blokady przedostawania się zapachoacutew dlatego lepiej nie podłączać go do kanalizacji ogoacutelnospławnej
Innym sposobem odprowadzenia wody bezpośrednio do kanalizacji jest podłączenie rury spustowej do osadnika rynnowego Wyposażony jest on w klapkę ktoacutera stanowi blokadę zapachową i wyciągany kosz w ktoacuterym gromadzą się większe zanieczyszczenia takie jak liście
Gdy brak sieci kanalizacji deszczowej lub ogoacutelnospławnej woda deszczowa powinna być bezpiecznie rozprowadzona po terenie posesji ale tak żeby nie spływała na sąsiednie działki
Odprowadzanie wody z dachu
płaskiego
W przypadku dachoacutew budynkoacutew wysokich (powyżej 5 kondygnacji) oraz dachoacutew o małym nachyleniu (przyjmuje się że poniżej 8) najczęstszym sposobem odprowa-dzania wody deszczowej jest system odwadniania oparty na wpustach dachowych
Wpusty dachowe pełnią rolę dachowych odwodnień punkto-wych tzn zbierają wodę z pewnej powierzchni w jednym punkcie
Odprowadzanie wody z dachu
płaskiego Woda jest odprowadzana do rury spustowej biegnącej wewnątrz budynku a stamtąd do kanalizacji deszczowej lub poza budynek do gruntu Aby odwodnienie dachu płaskiego pracowało prawidłowo wpust powinien znaleźć się w najniższym punkcie dachu a spadek w jego kierunku powinien wynosić co najmniej 3 Oproacutecz zasadniczego wpustu powinien być wpust awaryjny ktoacutery przejmie wodę w przypadku zatkania wpustu głoacutewnego Na dachu powinna być co najmniej jedna para wpustoacutew Zasady projektowania moacutewią że wpusty należy rozmieszczać co 25 m
Obliczanie kanalizacji deszczowej
Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qr (qd) [ls]
rAC
10000
IAQr
gdzie ψ lub C ndash wspoacutełczynnik spływu przyjmowany wg nowej normy jako 10 (w starej zależny od nachylenia dachu i rodzaju powierzchni odwadnianej)
A ndash efektywna powierzchnia dachu lub powierzchnia odwadniana [m2]
I ndash w starej normie miarodajne natężenie deszczu [l(sha)] przyjmowane I 300 l(sha)
r ndash natężenie opadoacutew atmosferycznych [l(sm2)] przyjmowane albo na podstawie danych statystycznych albo wg tabeli 1 w nowej normie po przemnożeniu przez wspoacutełczynnik ryzyka podany w tabeli 2
Wymiarowanie rynien i rur spustowych
1 Przewody spustowe ndash średnicę należy dobrać tak aby obliczona wartość odpływu ściekoacutew Qr nie przekraczała wartości Qrmax (qdmax) a powierzchnia odwadniana A powierzchni Amax zestawionych w tabeli w normie PN ndash 92B ndash 01707
2 Wg starej normy rynny powinny mieć średnice minimum 150 mm (dotyczy to budynkoacutew wielorodzinnych)
Efektywna
powierzchnia dachu
odwadniana przez
rynnę A [m2]
Szerokość rynny [mm] Średnica rury
spustowej [mm]
poniżej 20 70 50
20 ndash 57 100 (lub 125) 70
57 ndash 97 125 100
97 - 170 150 100
170 - 243 180 125
Dla budynkoacutew jednorodzinnych średnice rynien i przewodoacutew spustowych można określić w oparciu o efektywną powierzchnię dachu wg tabeli
Średnice poziomoacutew i przykanalikoacutew
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qr z uwzględnieniem następujących zasad
a) dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 07
b) dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 09
c) i d) jak dla kanalizacji sanitarnej
Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej
Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qt (qog) [ls]
Qww ndash natężenie odpływu ściekoacutew sanitarnych
Qr ndash natężenie odpływu ściekoacutew deszczowych
Kanalizacja ogoacutelnospławna to ten fragment ktoacutery odprowadza i ścieki sanitarne i deszczowe do zewnętrznej sieci ogoacutelnospławnej
rwwt QQQ
Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się z uwzględnieniem następujących zasad
a) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt spełnione powinny być warunki
a) i b) jak dla ściekoacutew deszczowych
b) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt obliczeniowa prędkość przepływu
ściekoacutew nie może przekraczać wartości dopuszczalnej ktoacutera wynosi
80 ms ndash dla rur żeliwnych i innych metalowych
40 ms ndash dla rur kamionkowych betonowych i z tworzyw sztucznych
c) dla odpływu tylko ściekoacutew sanitarnych Qww prędkość przepływu
ściekoacutew nie może być mniejsza od vmin = 07 ms
bullRynny z PVC-U
bullRynny z blachy aluminiowej
bullRynny miedziane
bullRynny z blachy stalowej
bullRynny cynkowo-tytanowe
Przekroje rynien a b c) poacutełokragłe d) trapezowy e f) trapezoidalny g) prostokatny h) poacutełokragły leacy
Rodzaje rynien a) okapowa b) koszowa c) gzymsowa d) leacy
UKŁAD ROZDZIELACZOWY
UKŁAD OBWODOWY
Podpora stała
Podpora przesuwna
Przykład prowadzenia pionu instalacyjnego bez kompensatoroacutew z uwzględnieniem wyboczenia (linią przerywaną oznaczono przykładowy przewidywany kształt pionu po osiągnięciu temperatury czynnika roboczego)
Oznaczenia PP - podpora przesuwnaPS - podpora stała
ELEMENTY INSTALACJI WODOCIĄGOWYCH
Elementy instalacji wodociągowych
Przyłącze wodociągowe
Zestaw wodomierza głoacutewnego
Filtr wody zawoacuter antyskażeniowy zawory odcinające (armatura)
Przewody rozdzielcze (rozprowadzające)
Przewody pionowe (piony wodociągowe)
Przewody w pomieszczeniach sanitarnych (połączenia od pionu do punktoacutew czerpalnych)
Punkty czerpalne (baterie czerpalne i zawory)
Przyłącza do budynku 1-linia zabudowy 2- linia rozgraniczająca 3-sieć wodociągowa 4-sieć kanalizacyjna 5-zestaw wodomierzowy 6-studzienka rewizyjna
Sposoacuteb przeprowadzenia przewodu przez ścianę zewnętrzną
Podział wodomierzy
W obudowie
zamkniętej Z wyjmowaną
wstawką
pomiarową
instalowane
poziomo
kolanowe
Podział wodomierzy
1 Wodomierz działający na zasadach mechanicznych przeznaczony do wody
a) zimnej o temperaturze od 0 degC do 30 degC
b) ciepłej o temperaturze od 30 degC do 90 degC
c) gorącej o temperaturze od 30 degC do 130 degC albo od 30 degC do 180 degC
2 Wodomierz działający na zasadach elektronicznych lub mechanicznych z urządzeniami elektronicznymi albo bez przeznaczony do wody zimnej o temperaturze od 0 degC do 30 degC
Wodomierze mieszkaniowe (JS) Wodomierz powinien być zamontowany w położeniu roboczym zgodnie z oznakowaniem umieszczonym na wodomierzu przez producenta H - oznacza pozycję pracy wodomierza w poziomie V - oznacza pozycję pracy wodomierza w pionie Litera znajdująca się na tarczy wodomierza A B C lub D - oznacza klasę obciążeń wodomierza
Wodomierz sprzężony roacutewnolegle 1-wodomierz głoacutewny śrubowy 2-wodomierz boczny skrzydełkowy 3-zawoacuter zmiennego obciążenia
1 Wodomierze działające na zasadach mechanicznych przeznaczone do wody charakteryzują następujące strumienie
1) maksymalny strumień objętości (Qmax)
2) nominalny strumień objętości (Qn)
3) pośredni strumień objętości (Qt)
4) minimalny strumień objętości (Qmin)
2 Stosunek QmaxQn powinien wynosić 2
3 Rozroacuteżnia się cztery klasy metrologiczne wodomierzy klasa A klasa B klasa C klasa D
4 Klasy metrologiczne wodomierzy w zależności od wartości stosunku QminQn i QtQn
Q (q)-strumień objętości - objętość wody przepływającej przez wodomierz w przyjętej jednostce czasu
Qmax (qmax) -maksymalny strumień objętości - największy strumień objętości przy ktoacuterym wodomierz może pracować w kroacutetkim czasie bez uszkodzenia i przekroczenia błędoacutew granicznych dopuszczalnych oraz wartości maksymalnej straty ciśnienia
Qn (qn) nominalny strumień objętości - strumień objętości roacutewny połowie maksymalnego strumienia objętości przy ktoacuterym wodomierz może pracować przy przepływie ciągłym lub przerywanym i jego wskazania mieszczą się w granicach błędoacutew granicznych dopuszczalnych
Qt (qt) pośredni strumień objętości - strumień objętości dzielący zakres obciążeń pomiarowych na przedział goacuterny i dolny przy ktoacuterym błąd graniczny dopuszczalny zmienia wartość
Qmin (qmin ) minimalny strumień objętości- strumień objętości powyżej ktoacuterego wskazania wodomierza nie powinny przekraczać błędoacutew granicznych dopuszczalnych
Zakres obciążeń pomiarowych wodomierza - zakres strumienia objętości wodomierza zawarty między maksymalnym strumieniem objętości a minimalnym strumieniem objętości
Krzywa błędoacutew wodomierza
Błędy graniczne dopuszczalne wodomierzy plusmn 2 - w przedziale goacuternym zakresu obciążeń (qt q qmax)
plusmn 5 - w przedziale goacuternym zakresu obciążeń (qmin q qt)
Lokalizacja wodomierza
Doboacuter wodomierza
Aby dobrać wodomierz należy
ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe
ustalić umowny przepływ obliczeniowy dla wodomierza qw m3h
qw = 2 q
Doboacuter wodomierza
Doboacuter wodomierza
dla dobranego wodomierza ustalić w oparciu o dane producenta wodomierzy stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez wodomierz
Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem
PN-EN 1717 - Ochrona przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody w instalacjach wodociągowych i ogoacutelne wymagania dotyczące urządzeń zapobiegających zanieczyszczaniu przez przepływ zwrotny
Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem
Podział płynoacutew ktoacutere mają lub mogą mieć kontakt z wodą do picia
Kategoria 1
Woda wypływająca bezpośrednio z sieci wodociągowej przeznaczona do użytkowania przez człowieka do celoacutew konsumpcyjnych
Kategoria 2
Płyn nie stanowiący bakteriologicznego lub toksycznego zagrożenia dla człowieka
Kategoria 3
Płyn stanowiący pewne zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność co najmniej jednej substancji toksycznej lub bardzo toksycznej o LD50gt200 mgkg wagi ciała
Kategoria 4
Płyn stanowiący pewne zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność co najmniej jednej substancji toksycznej lub bardzo toksycznej o LD50200 mgkg wagi ciała lub też co najmniej jednej substancji radioaktywnej mutagennej lub rakotwoacuterczej
Kategoria 5
Płyn stanowiący zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność substancji mikrobiologicznych bądź wirusowych
Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem
Przepływ zwrotny wywołany spadkiem ciśnienia w sieci wodociągowej
Potencjalne źroacutedła zanieczyszczenia wody wodociągowej
XY
1- sieć wodociągowa
2- urządzenie zabezpieczające
X-rodzina zabezpieczenia
Y-typ zabezpieczenia
Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody
Aby dobrać zabezpieczenie należy
określić kategorię płynu
określić rodzaj zabezpieczenia wg normy
ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe
dobrać zawoacuter zwracając uwagę na średnicę wodomierza
Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody
dla dobranego zaworu ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez zawoacuter
Filtr
Doboacuter filtra
Aby dobrać filtr należy
ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe
dobrać filtr zwracając uwagę na średnicę wodomierza i zaworu antyskażeniowego
Doboacuter filtra
dla dobranego filtra ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez filtr
INSTALACJE KANALIZACYJNE
Rodzaje instalacji kanalizacyjnych
1 Kanalizacja sanitarna (bytowo ndash gospodarcza)
2 Kanalizacja deszczowa
3 Kanalizacja technologiczna
ścieki przed wprowadzeniem do kanalizacji
sanitarnej wymagają wstępnego oczyszczenia w
specjalnych urządzeniach
Odprowadzenie ściekoacutew z nieruchomości może być
realizowane na dwa sposoby
systemem ogoacutelnospławnym (zbiorczym)
lub systemem rozdzielczym
Kanalizacja ogoacutelnospławna odprowadza zaroacutewno ścieki
sanitarne (bytowe) jak i deszczowe
W kanalizacji rozdzielczej ścieki sanitarne i deszczowe
odprowadzane są rozdzielnie
Schemat kanalizacji ogoacutelnospławnej
KS1 KS2
Kanał ogoacutelnospławny
RD1 RD2
linia regulacyjna
ST1
ST2
Schemat kanalizacji rozdzielczej
KS1 KS2
Kanał sanitarny
Kanał deszczowy
RD1 RD2
linia regulacyjnaST1
ST2
SD1
SD2
Podział instalacji kanalizacyjnej
Instalację kanalizacyjną można podzielić na
zewnętrzną (na terenie nieruchomości lecz poza budynkiem)
wewnętrzną (w budynku)
Podział ten wydaje się oczywisty ale jest istotny przy doborze materiału instalacyjnego - nie każdy materiał sprawdzający się wewnątrz nadaje się do stworzenia instalacji zewnętrznej
Granicą między instalacją wewnętrzną a zewnętrzną jest tzw czyszczak głoacutewny (rewizja głoacutewna)
Przewody domowej
instalacji kanalizacyjnej
Przykanalik (przyłącze kanalizacyjne) ndash jest to odcinek ktoacutery łączy kanalizację na terenie nieruchomości z siecią kanalizacyjną
Najczęściej przykanalik włączany jest do studzienki (rewizyjnej lub włazowej) ktoacutera stanowi uzbrojenie sieci Możliwe jest też przyłączenie przez wpust boczny lub złącze siodłowe
Przewody domowej
instalacji kanalizacyjnej
Przykanaliki oznaczane są znakami informacyjnymi Na znaku podana jest średnica (w mm) spadek przyłącza (w promilach) oraz jego długość (w m) Granicą między siecią a instalacją jest położona w pobliżu granicy nieruchomości pierwsza studzienka licząc od strony budynku
Sieć i przykanalik
w przypadku istnienia studzienki rewizyjnej
przykanalikstudzienka rewizyjna
linia
reg
ulac
yjnastudzienka kanalizacyjna
sieć kanalizacyjna
budy
nek
instalacja
zewnętrzna
Sieć i przykanalik
w przypadku braku studzienki rewizyjnej (wg nowych przepisoacutew w przypadku braku studzienki rewizyjnej
przykanalik to odcinek biegnący od granicy budynku do granicy
nieruchomości)
linia
reg
ulac
yjnastudzienka kanalizacyjna
sieć kanalizacyjna
budy
nek
przykanalik
sieć kanalizacyjna
Instalacja kanalizacyjna składa się z 1 poziomoacutew (przewodoacutew odpływowych) ndash są to przewody
prowadzone z odpowiednim spadkiem ktoacutere odprowadzają
ścieki z pionoacutew wpustoacutew podłogowych itp do przykanalika
lub sieci zewnętrznej
2 pionoacutew (przewodoacutew spustowych) ndash są to przewody prowadzone
przez jedną lub kilka kondygnacji odprowadzające ścieki
z podejść kanalizacyjnych wpustoacutew dachowych lub rynien
do przewodoacutew odpływowych
3 podejść kanalizacyjnych ndash przewody odprowadzające ścieki
z przyboroacutew i urządzeń sanitarnych do pionoacutew lub poziomoacutew
kanalizacyjnych
podejścia pojedyncze
podejścia zbiorowe
Kanalizacja sanitarna grawitacyjna
Odprowadza wodę zanieczyszczoną (ścieki) w wyniku jej wykorzystania odpływającą z ustępoacutew spłukiwanych natryskoacutew wanien bidetoacutew zlewoacutew umywalek wpustoacutew podłogowych i innych urządzeń występujących w gospodarstwie domowym
Projektowanie kanalizacji sanitarnej odbywa się w oparciu o normę
PN ndash EN 12056 ndash 2 grudzień 2002
Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew
Część 2 Kanalizacja sanitarna projektowanie układu i obliczenia
oraz w przypadku braku informacji o normę
PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania
w projektowaniu
Podejścia kanalizacyjne ndash łączą
odpływ z pionem kanalizacyjnym
Podejścia
niewentylowane - należy montować ze spadkiem wynoszącym od 2 do 15
wentylowane ndash można zastosować tu mniejsze spadki zgodnie z przywołaną normą ale wymagają dodatkowego przewodu wentylującego
Najczęściej projektuje się podejścia niewentylowane Ich długość w typowym rozwiązaniu stosowanym w Polsce nie powinna przekraczać 30 m a w przypadku miski ustępowej 10 m po długości przewodu
W przypadku dłuższych podejść albo zwiększa się średnicę albo projektuje się podejścia wentylowane za pomocą np zaworoacutew napowietrzających
Nowa norma wprowadza cztery typy systemoacutew kanalizacyjnych jakie można spotkać w poszczegoacutelnych krajach Unii Europejskiej
W Polsce stosuje się tradycyjnie system I
System Nazwa Cechy
I
System pojedynczego pionu
z podejściami częściowo
wypełnionymi
bull jeden pion kanalizacyjny
bull wypełnienie przewodoacutew 50
II
System pojedynczego pionu
z podejściami o mniejszej
średnicy
bull jeden pion kanalizacyjny
bull wypełnienie przewodoacutew 70
III
System pojedynczego pionu
z podejściami całkowicie
wypełnionymi
bull jeden pion kanalizacyjny
bull wypełnienie przewodoacutew 100
bull każde urządzenie podłączone
oddzielnie do pionu
IV System oddzielnych pionoacutew
kanalizacyjnych
bull dwa piony ndash jeden odprowadzający
ścieki czarne z ustępoacutew spłukiwanych
i pisuaroacutew i drugi odprowadzający
pozostałe ścieki
bull wypełnienie przewodoacutew jak dla
systemoacutew I II lub III
Średnice nominalne podejść pojedynczych dobiera się w zależności od typu przyłączonego przyboru sanitarnego lub urządzenia w typowych
rozwiązaniach w Polsce wg tabeli Urządzenie DN [mm]
Umywalka bidet 40
Zlewozmywak
zmywarka pralka
wanna natrysk 50
Miska ustępowa 100
Minimalna średnica podejścia pojedynczego zdeterminowana jest przez jego długość wysokość spadania i ilość zmian kierunku zgodnie z tabelą
DN Lmax
[m] H [m]
trzy zmiany
kierunku
40
50 30 lt10
70 50 lt10
100 50 lt30
H
L
Jeśli powyższe wymiary są przekroczone lub istnieje konieczność zastosowania więcej niż trzech zmian kierunku prowadzenia przewodoacutew należy wybrać kolejną większą średnicę nominalną
Średnice nominalne podjeść zbiorowych
Zależą od natężenia przepływu ściekoacutew w projektowanym
podejściu i od zastosowanego systemu Wybierając system
należy kierować się dostępnymi na rynku przyborami trudno
bowiem wyobrazić sobie podłączanie przyboru sanitarnego
z odpływem np 40mm do przewodu o średnicy mniejszej
Utrudniałoby to swobodny odpływ ściekoacutew z tego przyboru
Natężenie przepływu ściekoacutew sanitarnych Qww
wyznacza się dla danego odcinka instalacji zgodnie
z zależnością
]sl[DUKQww
gdzie K ndash wspoacutełczynnik częstości
DU ndash odpływ jednostkowy [ls] z urządzenia
UWAGA Qww DUmax jeśli nie to Qww = DUmax
Odpływy jednostkowe DU
Odpływy jednostkowe DU -cd
Typowe wspoacutełczynniki częstości K
Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia
z przewodami odpływowymi Piony kanalizacyjne należy prowadzić bez zmiany średnicy i kierunku na całej długości w szachtach sanitarnych
U podstawy każdego pionu przed przejściem w przewoacuted odpływowy należy zamontować otwoacuter rewizyjny (czyszczak) umożliwiający dostęp do wnętrza przodu
W przypadku kanalizacji sanitarnej każdy pion musi być wentylowany w celu wyroacutewnania ciśnienia w instalacji
Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia
z przewodami odpływowymi Wentylację pionu zapewnia
przewoacuted wentylacyjny zakończony rurą wywiewną wyprowadzoną ponad połać dachu
zawoacuter napowietrzający ndash rozwiązanie dozwolone do stosowania w przypadku braku możliwości wyprowadzenia pionu ponad dach można takie rozwiązanie stosować przy spełnieniu następujących warunkoacutew
piony mają wysokość 4 do 5 kondygnacji
ostatni pion licząc od najdalszego w stosunku do kanału oraz co piąty w budynku jest zakończony rurą wywiewną
Elementy pionu kanalizacyjnego
troacutejniki doprowadzające ścieki z podejść kanalizacyjnych
czyszczak prze zmianą kierunku prowadzenia ściekoacutew ndash około 05 nad posadzką przed przejściem w przewoacuted odpływowy
rura prosta o niezmiennej średnicy na całej długości
zawoacuter napowietrzający lub rura wywiewna
W systemie kanalizacji sanitarnej wyroacuteżnić można
piony z wentylacją głoacutewną ndash zakończone rurą wywiewną lub zaworem napowietrzającym
piony z wentylacją obejściową ndash piony z dodatkowym przewodem wentylacyjnym prowadzonym obok pionu spustowego i połączonym z rurą wywiewną
Średnica pionu zależy od wybranego systemu wentylacji i obliczonego natężenia przepływu ściekoacutew dla całego pionu
Należy pamiętać o tym że minimalna średnica pionu nie może być mniejsza od średnicy największego podejścia
W typowych rozwiązaniach w Polsce minimalna średnica pionu wynosi 70mm a dla pionoacutew prowadzących ścieki z misek ustępowych 100mm
Oczywiście w tabelach należy sprawdzić czy średnicy nie należy zwiększyć ze względu na obliczoną wartość Qww
Piony z wentylacją głoacutewną
Piony z wentylacją obejściową
Przewody odpływowe
(poziomy kanalizacyjne)
Wśroacuted przewodoacutew odpływowych wyroacuteżniamy przewoacuted głoacutewny oraz przewody drugorzędne Każdy przewoacuted drugorzędny powinien być oddzielnie podłączony do głoacutewnego pod kątem 45deg
Wszystkie przewody prowadzone są najkroacutetszą drogą przeważnie wzdłuż przegrody budowlanej oraz koniecznie z zachowaniem odpowiedniego spadku
Przewody odpływowe
(poziomy kanalizacyjne)
Spadek powinien być jednakowy na całej długości co zapewnia samooczyszczanie się przewodu
Przyjęte jest że rury układa się kielichem w kierunku przeciwnym do spływu ściekoacutew
Rewizje kanalizacyjne powinno się montować
co 15 m na rurach średnicy od 100 do 150 mm
przed każdym uskokiem poziomu
Rury prowadzone przez murowane ścianki muszą być ułożone prostopadle do przegrody
Na przewody z tworzyw sztucznych powinno się w miejscach przejść dodatkowo nałożyć tuleje ochronne Umożliwią one rurom pewien ruch zabezpieczając instalację przed uszkodzeniami mechanicznymi
Przestrzeń pomiędzy tuleją a rurą powinno się zabezpieczyć izolacją
Jeśli przewody kanalizacyjne z tworzyw sztucznych układane są w sąsiedztwie przewodoacutew wydzielających ciepło powinny być osłonięte otulinami izolacyjnymi w celu zabezpieczenia przed przegrzewaniem
Przewody poziome i przykanaliki powinny być ułożone poniżej strefy przemarzania gruntu czyli na głębokości 80-140 cm zależnie od regionu kraju
Jeśli przewody prowadzone są w pomieszczeniach w ktoacuterych temperatura może spadać poniżej 0degC muszą być odpowiednio zabezpieczone przed przemarzaniem
Dla przewodoacutew prowadzonych na zewnątrz budynku należy pamiętać że warstwa gruntu pokrywającego rury kanalizacyjne powinna być o 10-20 cm większa od głębokości przemarzania gruntu jeśli przewody układa się wyżej to powinny być zaizolowane termicznie
Rury kanalizacyjne układane na zewnątrz budynku powinny być oddalone
od innych przewodoacutew co najmniej
15 m od przewodoacutew gazowych i wodociągowych
08 m od kabli energetycznych
05 m od kabli telekomunikacyjnych
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qww z uwzględnieniem następujących zasad
1 dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 05
2 dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 07
3 minimalna prędkość przepływu ściekoacutew wynosi 07 ms stąd
wynika prowadzenie przewodoacutew z odpowiednim do średnicy
spadkiem w kierunku sieci zewnętrznej
4 minimalna średnica przewodu zewnętrznego wynosi 010m
a przykanalika 015m
Dobierając średnice przewodoacutew odpływowych należy stosować
tabelę z wartościami natężenia przepływu Q0 i prędkości
przepływu v0 dla przewodoacutew o przekroju kołowym przy
pełnym wypełnieniu i wykres Manninga
=QQ0
=vv0
hd
Q
v
(hd)
1
23
4
Przykład obliczeniowy Obliczeniowe natężenie sciekoacutew sanitarnych wynosi Qww= 50 ls Na podstawie tabeli 1 QwwQ0 = 50 2014 = 025 Z wykresu odczytujemy
V = 085V0 = 085114 = 097 ms przy napełnieniu hd = 037
Zakresy dopuszczalnych spadkoacutew przewodoacutew odpływowych
DN 0100 m ndash i = 20 - 100
DN 0150 m ndash i = 15 - 150
Urządzenia dodatkowe w kanalizacji sanitarnej
W przypadku odprowadzania ściekoacutew bytowo gospodarczych do zewnętrznej sieci typu ogoacutelnospławnego w pomieszczeniach położonych na najniższych kondygnacjach w budynku może dojść do zalania spowodowanego wstecznym przepływem ściekoacutew w wyniku intensywnych opadoacutew deszczu Dlatego też w tego typu instalacjach na przewodach kanalizacyjnych odprowadzających ścieki z pomieszczeń na najniższej kondygnacji stosować należy zasuwy burzowe ktoacutere chronią instalację przed przepływem zwrotnym
Materiały w kanalizacji sanitarnej
Instalacja kanalizacyjna może być wykonana z roacuteżnych materiałoacutew ale
zawsze rury i połączenia powinny być szczelne i odporne na korozję
Obecnie najpopularniejszym materiałem używanym do budowy instalacji
wewnętrznej jest tworzywo sztuczne Rury kanalizacyjne produkuje się z
polipropylenu (PP)
roacuteżnych odmian polichlorku winylu (PVC)
Polietylenu wysokiej gęstości (PE-HD)
żywicy poliestrowej wzmacnianej włoacuteknem szklanym (GRE)
Innymi materiałami stosowanymi w kanalizacji sanitarnej są
żeliwo
kamionka
beton
Kanalizacja deszczowa
Odprowadza wody opadowe z dachoacutew i terenoacutew przyległych do nieruchomości (podjazdy tarasy parkingi itp)
Projektowanie kanalizacji deszczowej odbywa się w oparciu o normę
PN ndash EN 12056 ndash 3 grudzień 2002
Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew
Część 3 Przewody deszczowe Projektowanie układu i obliczenia
oraz w przypadku braku informacji o normę
PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania w projektowaniu
Odprowadzanie wody z dachu stromego
W przypadku dachoacutew budynkoacutew niskich (do 5 kondygnacji) ktoacutere mają odpowiednie nachylenie (przyjmuje się że powyżej 8) najczęstszym sposobem odprowadzania wody deszczowej jest zastosowanie systemu rynnowego
Zadaniem deszczowej instalacji kanalizacyjnej jest zebranie wody z dachu i odprowadzenie jej do sieci kanalizacji deszczowej lub do gruntu System rynnowy polega na naturalnym (grawitacyjnym) spływie woacuted po połaci dachowej skąd jest przejmowana przez system rur System ten roacutewnież pracuje grawitacyjnie Umowną granicą instalacji deszczowej jest wylewka z ktoacuterej woda może być skierowana do sieci kanalizacji deszczowej (ogoacutelnospławnej) lub na grunt
Podstawowe elementy
instalacji kanalizacji deszczowej
Rynny - przewody o przekroju otwartym (okrągłym prostokątnym eliptycznym trapezowym okapowym) biegnące wzdłuż krawędzi dachu Zadaniem rynien jest zebranie wody opadowej Rynny prowadzone są z lekkim spadkiem w kierunku narożnikoacutew budynku dzięki czemu woda nie wylewa się za krawędzie tylko płynie w kierunku rur spustowych
Instalacja kanalizacji deszczowej składa się z następujących elementoacutew
Rury spustowe ndash pionowe odcinki przewodoacutew o przekroju zamkniętym (najczęściej okrągłym lub prostokątnym) Zadaniem rur spustowych jest zebranie wody płynącej rynnami i odprowadzenie ich poza budynek
Odpływy ndash elementy za pomocą ktoacuterych rynny przechodzą w rury spustowe Odpływ jest odcinkiem rynny w ktoacuterym wykonany jest obrobiony otwoacuter odpowiedniego kształtu pozwalający na włączenie rury spustowej Można wyroacuteżnić odpływy przelotowe oraz odpływy końcowe ( na narożnikach pomieszczeń) Pozwalają na mocowanie rur spustowych
Narożniki do rynien ndash umożliwiają połączenie rynien w narożnikach budynku Właściwy montaż narożnikoacutew jest bardzo ważny dla właściwej pracy rynien (ruchoacutew pod wpływem temperatury) Wylewki ndash kształtki ktoacuterymi kończy się rura spustowa Wylewka może być włą- czona do kanalizacji deszczowej bądź znajdować się nad gruntem
Łączniki do rynien - złączki zwykłe uszczelkowe i korekcyjne Ponieważ montaż rynien wymaga pozostawiania tzw dylatacji (odstępoacutew) złączki korekcyjne lub uszczelkowe umożliwiają wykonanie takich połączenia z dylatacją
Łączniki do rur spustowych - kolana troacutejniki redukcje mufy mufy redukcyjne Mufy służą do włączania rur spustowych do odpływoacutew zadaniem muf redukcyjnych jest połączenie rury spustowej i odpływu o roacuteżnych średnicach Kolana pozwalają na zmianę kierunku rury spustowej Troacutejniki umożliwiają włączanie do rur spustowych wyposażenia dodatkowego
Haki i obejmy - zadaniem tych elementoacutew jest mocowanie rynien i rur spustowych do dachoacutew i ścian
Elementy wykończeniowe i dodatkowe -
zadaniem tych elementoacutew jest wykończenie
systemu lub uzupełnienie jego pracy
Przykładami mogą tu być
dekiel służący do zakończenia rynny
filtr siatkowy montowany na rurze
spustowej zatrzymujący
zanieczyszczenia
czyszczak (rewizja) umożliwiający
przegląd i czyszczenie rury spustowej
(na zdjęciu)
odprowadzenie do kanalizacji deszczowej
Jednym ze sposoboacutew odprowadzenia wody jest podłączenie systemu rynnowego do kanalizacji deszczowej
Woacutewczas na dolnym odcinku rury spustowej mniej więcej 03-08 m ponad terenem należy zamontować rewizję (czyszczak) Rewizja ma wewnątrz kratkę na ktoacuterej zbierają się liście i inne zanieczyszczenia spływające z rynny
Rura spustowa z rewizją przyłączona jest do przewodoacutew odpływowych a te łączą się z kanalizacją Średnica przewodoacutew musi być co najmniej roacutewna średnicy rur spustowych i najczęściej wynosi 100-150 mm Głębokość na jakiej powinno się układać rury zależy od strefy przemarzania i wynosi 1-14 m System taki nie ma blokady przedostawania się zapachoacutew dlatego lepiej nie podłączać go do kanalizacji ogoacutelnospławnej
Innym sposobem odprowadzenia wody bezpośrednio do kanalizacji jest podłączenie rury spustowej do osadnika rynnowego Wyposażony jest on w klapkę ktoacutera stanowi blokadę zapachową i wyciągany kosz w ktoacuterym gromadzą się większe zanieczyszczenia takie jak liście
Gdy brak sieci kanalizacji deszczowej lub ogoacutelnospławnej woda deszczowa powinna być bezpiecznie rozprowadzona po terenie posesji ale tak żeby nie spływała na sąsiednie działki
Odprowadzanie wody z dachu
płaskiego
W przypadku dachoacutew budynkoacutew wysokich (powyżej 5 kondygnacji) oraz dachoacutew o małym nachyleniu (przyjmuje się że poniżej 8) najczęstszym sposobem odprowa-dzania wody deszczowej jest system odwadniania oparty na wpustach dachowych
Wpusty dachowe pełnią rolę dachowych odwodnień punkto-wych tzn zbierają wodę z pewnej powierzchni w jednym punkcie
Odprowadzanie wody z dachu
płaskiego Woda jest odprowadzana do rury spustowej biegnącej wewnątrz budynku a stamtąd do kanalizacji deszczowej lub poza budynek do gruntu Aby odwodnienie dachu płaskiego pracowało prawidłowo wpust powinien znaleźć się w najniższym punkcie dachu a spadek w jego kierunku powinien wynosić co najmniej 3 Oproacutecz zasadniczego wpustu powinien być wpust awaryjny ktoacutery przejmie wodę w przypadku zatkania wpustu głoacutewnego Na dachu powinna być co najmniej jedna para wpustoacutew Zasady projektowania moacutewią że wpusty należy rozmieszczać co 25 m
Obliczanie kanalizacji deszczowej
Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qr (qd) [ls]
rAC
10000
IAQr
gdzie ψ lub C ndash wspoacutełczynnik spływu przyjmowany wg nowej normy jako 10 (w starej zależny od nachylenia dachu i rodzaju powierzchni odwadnianej)
A ndash efektywna powierzchnia dachu lub powierzchnia odwadniana [m2]
I ndash w starej normie miarodajne natężenie deszczu [l(sha)] przyjmowane I 300 l(sha)
r ndash natężenie opadoacutew atmosferycznych [l(sm2)] przyjmowane albo na podstawie danych statystycznych albo wg tabeli 1 w nowej normie po przemnożeniu przez wspoacutełczynnik ryzyka podany w tabeli 2
Wymiarowanie rynien i rur spustowych
1 Przewody spustowe ndash średnicę należy dobrać tak aby obliczona wartość odpływu ściekoacutew Qr nie przekraczała wartości Qrmax (qdmax) a powierzchnia odwadniana A powierzchni Amax zestawionych w tabeli w normie PN ndash 92B ndash 01707
2 Wg starej normy rynny powinny mieć średnice minimum 150 mm (dotyczy to budynkoacutew wielorodzinnych)
Efektywna
powierzchnia dachu
odwadniana przez
rynnę A [m2]
Szerokość rynny [mm] Średnica rury
spustowej [mm]
poniżej 20 70 50
20 ndash 57 100 (lub 125) 70
57 ndash 97 125 100
97 - 170 150 100
170 - 243 180 125
Dla budynkoacutew jednorodzinnych średnice rynien i przewodoacutew spustowych można określić w oparciu o efektywną powierzchnię dachu wg tabeli
Średnice poziomoacutew i przykanalikoacutew
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qr z uwzględnieniem następujących zasad
a) dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 07
b) dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 09
c) i d) jak dla kanalizacji sanitarnej
Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej
Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qt (qog) [ls]
Qww ndash natężenie odpływu ściekoacutew sanitarnych
Qr ndash natężenie odpływu ściekoacutew deszczowych
Kanalizacja ogoacutelnospławna to ten fragment ktoacutery odprowadza i ścieki sanitarne i deszczowe do zewnętrznej sieci ogoacutelnospławnej
rwwt QQQ
Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się z uwzględnieniem następujących zasad
a) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt spełnione powinny być warunki
a) i b) jak dla ściekoacutew deszczowych
b) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt obliczeniowa prędkość przepływu
ściekoacutew nie może przekraczać wartości dopuszczalnej ktoacutera wynosi
80 ms ndash dla rur żeliwnych i innych metalowych
40 ms ndash dla rur kamionkowych betonowych i z tworzyw sztucznych
c) dla odpływu tylko ściekoacutew sanitarnych Qww prędkość przepływu
ściekoacutew nie może być mniejsza od vmin = 07 ms
bullRynny z PVC-U
bullRynny z blachy aluminiowej
bullRynny miedziane
bullRynny z blachy stalowej
bullRynny cynkowo-tytanowe
Przekroje rynien a b c) poacutełokragłe d) trapezowy e f) trapezoidalny g) prostokatny h) poacutełokragły leacy
Rodzaje rynien a) okapowa b) koszowa c) gzymsowa d) leacy
UKŁAD OBWODOWY
Podpora stała
Podpora przesuwna
Przykład prowadzenia pionu instalacyjnego bez kompensatoroacutew z uwzględnieniem wyboczenia (linią przerywaną oznaczono przykładowy przewidywany kształt pionu po osiągnięciu temperatury czynnika roboczego)
Oznaczenia PP - podpora przesuwnaPS - podpora stała
ELEMENTY INSTALACJI WODOCIĄGOWYCH
Elementy instalacji wodociągowych
Przyłącze wodociągowe
Zestaw wodomierza głoacutewnego
Filtr wody zawoacuter antyskażeniowy zawory odcinające (armatura)
Przewody rozdzielcze (rozprowadzające)
Przewody pionowe (piony wodociągowe)
Przewody w pomieszczeniach sanitarnych (połączenia od pionu do punktoacutew czerpalnych)
Punkty czerpalne (baterie czerpalne i zawory)
Przyłącza do budynku 1-linia zabudowy 2- linia rozgraniczająca 3-sieć wodociągowa 4-sieć kanalizacyjna 5-zestaw wodomierzowy 6-studzienka rewizyjna
Sposoacuteb przeprowadzenia przewodu przez ścianę zewnętrzną
Podział wodomierzy
W obudowie
zamkniętej Z wyjmowaną
wstawką
pomiarową
instalowane
poziomo
kolanowe
Podział wodomierzy
1 Wodomierz działający na zasadach mechanicznych przeznaczony do wody
a) zimnej o temperaturze od 0 degC do 30 degC
b) ciepłej o temperaturze od 30 degC do 90 degC
c) gorącej o temperaturze od 30 degC do 130 degC albo od 30 degC do 180 degC
2 Wodomierz działający na zasadach elektronicznych lub mechanicznych z urządzeniami elektronicznymi albo bez przeznaczony do wody zimnej o temperaturze od 0 degC do 30 degC
Wodomierze mieszkaniowe (JS) Wodomierz powinien być zamontowany w położeniu roboczym zgodnie z oznakowaniem umieszczonym na wodomierzu przez producenta H - oznacza pozycję pracy wodomierza w poziomie V - oznacza pozycję pracy wodomierza w pionie Litera znajdująca się na tarczy wodomierza A B C lub D - oznacza klasę obciążeń wodomierza
Wodomierz sprzężony roacutewnolegle 1-wodomierz głoacutewny śrubowy 2-wodomierz boczny skrzydełkowy 3-zawoacuter zmiennego obciążenia
1 Wodomierze działające na zasadach mechanicznych przeznaczone do wody charakteryzują następujące strumienie
1) maksymalny strumień objętości (Qmax)
2) nominalny strumień objętości (Qn)
3) pośredni strumień objętości (Qt)
4) minimalny strumień objętości (Qmin)
2 Stosunek QmaxQn powinien wynosić 2
3 Rozroacuteżnia się cztery klasy metrologiczne wodomierzy klasa A klasa B klasa C klasa D
4 Klasy metrologiczne wodomierzy w zależności od wartości stosunku QminQn i QtQn
Q (q)-strumień objętości - objętość wody przepływającej przez wodomierz w przyjętej jednostce czasu
Qmax (qmax) -maksymalny strumień objętości - największy strumień objętości przy ktoacuterym wodomierz może pracować w kroacutetkim czasie bez uszkodzenia i przekroczenia błędoacutew granicznych dopuszczalnych oraz wartości maksymalnej straty ciśnienia
Qn (qn) nominalny strumień objętości - strumień objętości roacutewny połowie maksymalnego strumienia objętości przy ktoacuterym wodomierz może pracować przy przepływie ciągłym lub przerywanym i jego wskazania mieszczą się w granicach błędoacutew granicznych dopuszczalnych
Qt (qt) pośredni strumień objętości - strumień objętości dzielący zakres obciążeń pomiarowych na przedział goacuterny i dolny przy ktoacuterym błąd graniczny dopuszczalny zmienia wartość
Qmin (qmin ) minimalny strumień objętości- strumień objętości powyżej ktoacuterego wskazania wodomierza nie powinny przekraczać błędoacutew granicznych dopuszczalnych
Zakres obciążeń pomiarowych wodomierza - zakres strumienia objętości wodomierza zawarty między maksymalnym strumieniem objętości a minimalnym strumieniem objętości
Krzywa błędoacutew wodomierza
Błędy graniczne dopuszczalne wodomierzy plusmn 2 - w przedziale goacuternym zakresu obciążeń (qt q qmax)
plusmn 5 - w przedziale goacuternym zakresu obciążeń (qmin q qt)
Lokalizacja wodomierza
Doboacuter wodomierza
Aby dobrać wodomierz należy
ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe
ustalić umowny przepływ obliczeniowy dla wodomierza qw m3h
qw = 2 q
Doboacuter wodomierza
Doboacuter wodomierza
dla dobranego wodomierza ustalić w oparciu o dane producenta wodomierzy stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez wodomierz
Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem
PN-EN 1717 - Ochrona przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody w instalacjach wodociągowych i ogoacutelne wymagania dotyczące urządzeń zapobiegających zanieczyszczaniu przez przepływ zwrotny
Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem
Podział płynoacutew ktoacutere mają lub mogą mieć kontakt z wodą do picia
Kategoria 1
Woda wypływająca bezpośrednio z sieci wodociągowej przeznaczona do użytkowania przez człowieka do celoacutew konsumpcyjnych
Kategoria 2
Płyn nie stanowiący bakteriologicznego lub toksycznego zagrożenia dla człowieka
Kategoria 3
Płyn stanowiący pewne zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność co najmniej jednej substancji toksycznej lub bardzo toksycznej o LD50gt200 mgkg wagi ciała
Kategoria 4
Płyn stanowiący pewne zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność co najmniej jednej substancji toksycznej lub bardzo toksycznej o LD50200 mgkg wagi ciała lub też co najmniej jednej substancji radioaktywnej mutagennej lub rakotwoacuterczej
Kategoria 5
Płyn stanowiący zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność substancji mikrobiologicznych bądź wirusowych
Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem
Przepływ zwrotny wywołany spadkiem ciśnienia w sieci wodociągowej
Potencjalne źroacutedła zanieczyszczenia wody wodociągowej
XY
1- sieć wodociągowa
2- urządzenie zabezpieczające
X-rodzina zabezpieczenia
Y-typ zabezpieczenia
Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody
Aby dobrać zabezpieczenie należy
określić kategorię płynu
określić rodzaj zabezpieczenia wg normy
ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe
dobrać zawoacuter zwracając uwagę na średnicę wodomierza
Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody
dla dobranego zaworu ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez zawoacuter
Filtr
Doboacuter filtra
Aby dobrać filtr należy
ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe
dobrać filtr zwracając uwagę na średnicę wodomierza i zaworu antyskażeniowego
Doboacuter filtra
dla dobranego filtra ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez filtr
INSTALACJE KANALIZACYJNE
Rodzaje instalacji kanalizacyjnych
1 Kanalizacja sanitarna (bytowo ndash gospodarcza)
2 Kanalizacja deszczowa
3 Kanalizacja technologiczna
ścieki przed wprowadzeniem do kanalizacji
sanitarnej wymagają wstępnego oczyszczenia w
specjalnych urządzeniach
Odprowadzenie ściekoacutew z nieruchomości może być
realizowane na dwa sposoby
systemem ogoacutelnospławnym (zbiorczym)
lub systemem rozdzielczym
Kanalizacja ogoacutelnospławna odprowadza zaroacutewno ścieki
sanitarne (bytowe) jak i deszczowe
W kanalizacji rozdzielczej ścieki sanitarne i deszczowe
odprowadzane są rozdzielnie
Schemat kanalizacji ogoacutelnospławnej
KS1 KS2
Kanał ogoacutelnospławny
RD1 RD2
linia regulacyjna
ST1
ST2
Schemat kanalizacji rozdzielczej
KS1 KS2
Kanał sanitarny
Kanał deszczowy
RD1 RD2
linia regulacyjnaST1
ST2
SD1
SD2
Podział instalacji kanalizacyjnej
Instalację kanalizacyjną można podzielić na
zewnętrzną (na terenie nieruchomości lecz poza budynkiem)
wewnętrzną (w budynku)
Podział ten wydaje się oczywisty ale jest istotny przy doborze materiału instalacyjnego - nie każdy materiał sprawdzający się wewnątrz nadaje się do stworzenia instalacji zewnętrznej
Granicą między instalacją wewnętrzną a zewnętrzną jest tzw czyszczak głoacutewny (rewizja głoacutewna)
Przewody domowej
instalacji kanalizacyjnej
Przykanalik (przyłącze kanalizacyjne) ndash jest to odcinek ktoacutery łączy kanalizację na terenie nieruchomości z siecią kanalizacyjną
Najczęściej przykanalik włączany jest do studzienki (rewizyjnej lub włazowej) ktoacutera stanowi uzbrojenie sieci Możliwe jest też przyłączenie przez wpust boczny lub złącze siodłowe
Przewody domowej
instalacji kanalizacyjnej
Przykanaliki oznaczane są znakami informacyjnymi Na znaku podana jest średnica (w mm) spadek przyłącza (w promilach) oraz jego długość (w m) Granicą między siecią a instalacją jest położona w pobliżu granicy nieruchomości pierwsza studzienka licząc od strony budynku
Sieć i przykanalik
w przypadku istnienia studzienki rewizyjnej
przykanalikstudzienka rewizyjna
linia
reg
ulac
yjnastudzienka kanalizacyjna
sieć kanalizacyjna
budy
nek
instalacja
zewnętrzna
Sieć i przykanalik
w przypadku braku studzienki rewizyjnej (wg nowych przepisoacutew w przypadku braku studzienki rewizyjnej
przykanalik to odcinek biegnący od granicy budynku do granicy
nieruchomości)
linia
reg
ulac
yjnastudzienka kanalizacyjna
sieć kanalizacyjna
budy
nek
przykanalik
sieć kanalizacyjna
Instalacja kanalizacyjna składa się z 1 poziomoacutew (przewodoacutew odpływowych) ndash są to przewody
prowadzone z odpowiednim spadkiem ktoacutere odprowadzają
ścieki z pionoacutew wpustoacutew podłogowych itp do przykanalika
lub sieci zewnętrznej
2 pionoacutew (przewodoacutew spustowych) ndash są to przewody prowadzone
przez jedną lub kilka kondygnacji odprowadzające ścieki
z podejść kanalizacyjnych wpustoacutew dachowych lub rynien
do przewodoacutew odpływowych
3 podejść kanalizacyjnych ndash przewody odprowadzające ścieki
z przyboroacutew i urządzeń sanitarnych do pionoacutew lub poziomoacutew
kanalizacyjnych
podejścia pojedyncze
podejścia zbiorowe
Kanalizacja sanitarna grawitacyjna
Odprowadza wodę zanieczyszczoną (ścieki) w wyniku jej wykorzystania odpływającą z ustępoacutew spłukiwanych natryskoacutew wanien bidetoacutew zlewoacutew umywalek wpustoacutew podłogowych i innych urządzeń występujących w gospodarstwie domowym
Projektowanie kanalizacji sanitarnej odbywa się w oparciu o normę
PN ndash EN 12056 ndash 2 grudzień 2002
Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew
Część 2 Kanalizacja sanitarna projektowanie układu i obliczenia
oraz w przypadku braku informacji o normę
PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania
w projektowaniu
Podejścia kanalizacyjne ndash łączą
odpływ z pionem kanalizacyjnym
Podejścia
niewentylowane - należy montować ze spadkiem wynoszącym od 2 do 15
wentylowane ndash można zastosować tu mniejsze spadki zgodnie z przywołaną normą ale wymagają dodatkowego przewodu wentylującego
Najczęściej projektuje się podejścia niewentylowane Ich długość w typowym rozwiązaniu stosowanym w Polsce nie powinna przekraczać 30 m a w przypadku miski ustępowej 10 m po długości przewodu
W przypadku dłuższych podejść albo zwiększa się średnicę albo projektuje się podejścia wentylowane za pomocą np zaworoacutew napowietrzających
Nowa norma wprowadza cztery typy systemoacutew kanalizacyjnych jakie można spotkać w poszczegoacutelnych krajach Unii Europejskiej
W Polsce stosuje się tradycyjnie system I
System Nazwa Cechy
I
System pojedynczego pionu
z podejściami częściowo
wypełnionymi
bull jeden pion kanalizacyjny
bull wypełnienie przewodoacutew 50
II
System pojedynczego pionu
z podejściami o mniejszej
średnicy
bull jeden pion kanalizacyjny
bull wypełnienie przewodoacutew 70
III
System pojedynczego pionu
z podejściami całkowicie
wypełnionymi
bull jeden pion kanalizacyjny
bull wypełnienie przewodoacutew 100
bull każde urządzenie podłączone
oddzielnie do pionu
IV System oddzielnych pionoacutew
kanalizacyjnych
bull dwa piony ndash jeden odprowadzający
ścieki czarne z ustępoacutew spłukiwanych
i pisuaroacutew i drugi odprowadzający
pozostałe ścieki
bull wypełnienie przewodoacutew jak dla
systemoacutew I II lub III
Średnice nominalne podejść pojedynczych dobiera się w zależności od typu przyłączonego przyboru sanitarnego lub urządzenia w typowych
rozwiązaniach w Polsce wg tabeli Urządzenie DN [mm]
Umywalka bidet 40
Zlewozmywak
zmywarka pralka
wanna natrysk 50
Miska ustępowa 100
Minimalna średnica podejścia pojedynczego zdeterminowana jest przez jego długość wysokość spadania i ilość zmian kierunku zgodnie z tabelą
DN Lmax
[m] H [m]
trzy zmiany
kierunku
40
50 30 lt10
70 50 lt10
100 50 lt30
H
L
Jeśli powyższe wymiary są przekroczone lub istnieje konieczność zastosowania więcej niż trzech zmian kierunku prowadzenia przewodoacutew należy wybrać kolejną większą średnicę nominalną
Średnice nominalne podjeść zbiorowych
Zależą od natężenia przepływu ściekoacutew w projektowanym
podejściu i od zastosowanego systemu Wybierając system
należy kierować się dostępnymi na rynku przyborami trudno
bowiem wyobrazić sobie podłączanie przyboru sanitarnego
z odpływem np 40mm do przewodu o średnicy mniejszej
Utrudniałoby to swobodny odpływ ściekoacutew z tego przyboru
Natężenie przepływu ściekoacutew sanitarnych Qww
wyznacza się dla danego odcinka instalacji zgodnie
z zależnością
]sl[DUKQww
gdzie K ndash wspoacutełczynnik częstości
DU ndash odpływ jednostkowy [ls] z urządzenia
UWAGA Qww DUmax jeśli nie to Qww = DUmax
Odpływy jednostkowe DU
Odpływy jednostkowe DU -cd
Typowe wspoacutełczynniki częstości K
Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia
z przewodami odpływowymi Piony kanalizacyjne należy prowadzić bez zmiany średnicy i kierunku na całej długości w szachtach sanitarnych
U podstawy każdego pionu przed przejściem w przewoacuted odpływowy należy zamontować otwoacuter rewizyjny (czyszczak) umożliwiający dostęp do wnętrza przodu
W przypadku kanalizacji sanitarnej każdy pion musi być wentylowany w celu wyroacutewnania ciśnienia w instalacji
Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia
z przewodami odpływowymi Wentylację pionu zapewnia
przewoacuted wentylacyjny zakończony rurą wywiewną wyprowadzoną ponad połać dachu
zawoacuter napowietrzający ndash rozwiązanie dozwolone do stosowania w przypadku braku możliwości wyprowadzenia pionu ponad dach można takie rozwiązanie stosować przy spełnieniu następujących warunkoacutew
piony mają wysokość 4 do 5 kondygnacji
ostatni pion licząc od najdalszego w stosunku do kanału oraz co piąty w budynku jest zakończony rurą wywiewną
Elementy pionu kanalizacyjnego
troacutejniki doprowadzające ścieki z podejść kanalizacyjnych
czyszczak prze zmianą kierunku prowadzenia ściekoacutew ndash około 05 nad posadzką przed przejściem w przewoacuted odpływowy
rura prosta o niezmiennej średnicy na całej długości
zawoacuter napowietrzający lub rura wywiewna
W systemie kanalizacji sanitarnej wyroacuteżnić można
piony z wentylacją głoacutewną ndash zakończone rurą wywiewną lub zaworem napowietrzającym
piony z wentylacją obejściową ndash piony z dodatkowym przewodem wentylacyjnym prowadzonym obok pionu spustowego i połączonym z rurą wywiewną
Średnica pionu zależy od wybranego systemu wentylacji i obliczonego natężenia przepływu ściekoacutew dla całego pionu
Należy pamiętać o tym że minimalna średnica pionu nie może być mniejsza od średnicy największego podejścia
W typowych rozwiązaniach w Polsce minimalna średnica pionu wynosi 70mm a dla pionoacutew prowadzących ścieki z misek ustępowych 100mm
Oczywiście w tabelach należy sprawdzić czy średnicy nie należy zwiększyć ze względu na obliczoną wartość Qww
Piony z wentylacją głoacutewną
Piony z wentylacją obejściową
Przewody odpływowe
(poziomy kanalizacyjne)
Wśroacuted przewodoacutew odpływowych wyroacuteżniamy przewoacuted głoacutewny oraz przewody drugorzędne Każdy przewoacuted drugorzędny powinien być oddzielnie podłączony do głoacutewnego pod kątem 45deg
Wszystkie przewody prowadzone są najkroacutetszą drogą przeważnie wzdłuż przegrody budowlanej oraz koniecznie z zachowaniem odpowiedniego spadku
Przewody odpływowe
(poziomy kanalizacyjne)
Spadek powinien być jednakowy na całej długości co zapewnia samooczyszczanie się przewodu
Przyjęte jest że rury układa się kielichem w kierunku przeciwnym do spływu ściekoacutew
Rewizje kanalizacyjne powinno się montować
co 15 m na rurach średnicy od 100 do 150 mm
przed każdym uskokiem poziomu
Rury prowadzone przez murowane ścianki muszą być ułożone prostopadle do przegrody
Na przewody z tworzyw sztucznych powinno się w miejscach przejść dodatkowo nałożyć tuleje ochronne Umożliwią one rurom pewien ruch zabezpieczając instalację przed uszkodzeniami mechanicznymi
Przestrzeń pomiędzy tuleją a rurą powinno się zabezpieczyć izolacją
Jeśli przewody kanalizacyjne z tworzyw sztucznych układane są w sąsiedztwie przewodoacutew wydzielających ciepło powinny być osłonięte otulinami izolacyjnymi w celu zabezpieczenia przed przegrzewaniem
Przewody poziome i przykanaliki powinny być ułożone poniżej strefy przemarzania gruntu czyli na głębokości 80-140 cm zależnie od regionu kraju
Jeśli przewody prowadzone są w pomieszczeniach w ktoacuterych temperatura może spadać poniżej 0degC muszą być odpowiednio zabezpieczone przed przemarzaniem
Dla przewodoacutew prowadzonych na zewnątrz budynku należy pamiętać że warstwa gruntu pokrywającego rury kanalizacyjne powinna być o 10-20 cm większa od głębokości przemarzania gruntu jeśli przewody układa się wyżej to powinny być zaizolowane termicznie
Rury kanalizacyjne układane na zewnątrz budynku powinny być oddalone
od innych przewodoacutew co najmniej
15 m od przewodoacutew gazowych i wodociągowych
08 m od kabli energetycznych
05 m od kabli telekomunikacyjnych
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qww z uwzględnieniem następujących zasad
1 dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 05
2 dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 07
3 minimalna prędkość przepływu ściekoacutew wynosi 07 ms stąd
wynika prowadzenie przewodoacutew z odpowiednim do średnicy
spadkiem w kierunku sieci zewnętrznej
4 minimalna średnica przewodu zewnętrznego wynosi 010m
a przykanalika 015m
Dobierając średnice przewodoacutew odpływowych należy stosować
tabelę z wartościami natężenia przepływu Q0 i prędkości
przepływu v0 dla przewodoacutew o przekroju kołowym przy
pełnym wypełnieniu i wykres Manninga
=QQ0
=vv0
hd
Q
v
(hd)
1
23
4
Przykład obliczeniowy Obliczeniowe natężenie sciekoacutew sanitarnych wynosi Qww= 50 ls Na podstawie tabeli 1 QwwQ0 = 50 2014 = 025 Z wykresu odczytujemy
V = 085V0 = 085114 = 097 ms przy napełnieniu hd = 037
Zakresy dopuszczalnych spadkoacutew przewodoacutew odpływowych
DN 0100 m ndash i = 20 - 100
DN 0150 m ndash i = 15 - 150
Urządzenia dodatkowe w kanalizacji sanitarnej
W przypadku odprowadzania ściekoacutew bytowo gospodarczych do zewnętrznej sieci typu ogoacutelnospławnego w pomieszczeniach położonych na najniższych kondygnacjach w budynku może dojść do zalania spowodowanego wstecznym przepływem ściekoacutew w wyniku intensywnych opadoacutew deszczu Dlatego też w tego typu instalacjach na przewodach kanalizacyjnych odprowadzających ścieki z pomieszczeń na najniższej kondygnacji stosować należy zasuwy burzowe ktoacutere chronią instalację przed przepływem zwrotnym
Materiały w kanalizacji sanitarnej
Instalacja kanalizacyjna może być wykonana z roacuteżnych materiałoacutew ale
zawsze rury i połączenia powinny być szczelne i odporne na korozję
Obecnie najpopularniejszym materiałem używanym do budowy instalacji
wewnętrznej jest tworzywo sztuczne Rury kanalizacyjne produkuje się z
polipropylenu (PP)
roacuteżnych odmian polichlorku winylu (PVC)
Polietylenu wysokiej gęstości (PE-HD)
żywicy poliestrowej wzmacnianej włoacuteknem szklanym (GRE)
Innymi materiałami stosowanymi w kanalizacji sanitarnej są
żeliwo
kamionka
beton
Kanalizacja deszczowa
Odprowadza wody opadowe z dachoacutew i terenoacutew przyległych do nieruchomości (podjazdy tarasy parkingi itp)
Projektowanie kanalizacji deszczowej odbywa się w oparciu o normę
PN ndash EN 12056 ndash 3 grudzień 2002
Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew
Część 3 Przewody deszczowe Projektowanie układu i obliczenia
oraz w przypadku braku informacji o normę
PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania w projektowaniu
Odprowadzanie wody z dachu stromego
W przypadku dachoacutew budynkoacutew niskich (do 5 kondygnacji) ktoacutere mają odpowiednie nachylenie (przyjmuje się że powyżej 8) najczęstszym sposobem odprowadzania wody deszczowej jest zastosowanie systemu rynnowego
Zadaniem deszczowej instalacji kanalizacyjnej jest zebranie wody z dachu i odprowadzenie jej do sieci kanalizacji deszczowej lub do gruntu System rynnowy polega na naturalnym (grawitacyjnym) spływie woacuted po połaci dachowej skąd jest przejmowana przez system rur System ten roacutewnież pracuje grawitacyjnie Umowną granicą instalacji deszczowej jest wylewka z ktoacuterej woda może być skierowana do sieci kanalizacji deszczowej (ogoacutelnospławnej) lub na grunt
Podstawowe elementy
instalacji kanalizacji deszczowej
Rynny - przewody o przekroju otwartym (okrągłym prostokątnym eliptycznym trapezowym okapowym) biegnące wzdłuż krawędzi dachu Zadaniem rynien jest zebranie wody opadowej Rynny prowadzone są z lekkim spadkiem w kierunku narożnikoacutew budynku dzięki czemu woda nie wylewa się za krawędzie tylko płynie w kierunku rur spustowych
Instalacja kanalizacji deszczowej składa się z następujących elementoacutew
Rury spustowe ndash pionowe odcinki przewodoacutew o przekroju zamkniętym (najczęściej okrągłym lub prostokątnym) Zadaniem rur spustowych jest zebranie wody płynącej rynnami i odprowadzenie ich poza budynek
Odpływy ndash elementy za pomocą ktoacuterych rynny przechodzą w rury spustowe Odpływ jest odcinkiem rynny w ktoacuterym wykonany jest obrobiony otwoacuter odpowiedniego kształtu pozwalający na włączenie rury spustowej Można wyroacuteżnić odpływy przelotowe oraz odpływy końcowe ( na narożnikach pomieszczeń) Pozwalają na mocowanie rur spustowych
Narożniki do rynien ndash umożliwiają połączenie rynien w narożnikach budynku Właściwy montaż narożnikoacutew jest bardzo ważny dla właściwej pracy rynien (ruchoacutew pod wpływem temperatury) Wylewki ndash kształtki ktoacuterymi kończy się rura spustowa Wylewka może być włą- czona do kanalizacji deszczowej bądź znajdować się nad gruntem
Łączniki do rynien - złączki zwykłe uszczelkowe i korekcyjne Ponieważ montaż rynien wymaga pozostawiania tzw dylatacji (odstępoacutew) złączki korekcyjne lub uszczelkowe umożliwiają wykonanie takich połączenia z dylatacją
Łączniki do rur spustowych - kolana troacutejniki redukcje mufy mufy redukcyjne Mufy służą do włączania rur spustowych do odpływoacutew zadaniem muf redukcyjnych jest połączenie rury spustowej i odpływu o roacuteżnych średnicach Kolana pozwalają na zmianę kierunku rury spustowej Troacutejniki umożliwiają włączanie do rur spustowych wyposażenia dodatkowego
Haki i obejmy - zadaniem tych elementoacutew jest mocowanie rynien i rur spustowych do dachoacutew i ścian
Elementy wykończeniowe i dodatkowe -
zadaniem tych elementoacutew jest wykończenie
systemu lub uzupełnienie jego pracy
Przykładami mogą tu być
dekiel służący do zakończenia rynny
filtr siatkowy montowany na rurze
spustowej zatrzymujący
zanieczyszczenia
czyszczak (rewizja) umożliwiający
przegląd i czyszczenie rury spustowej
(na zdjęciu)
odprowadzenie do kanalizacji deszczowej
Jednym ze sposoboacutew odprowadzenia wody jest podłączenie systemu rynnowego do kanalizacji deszczowej
Woacutewczas na dolnym odcinku rury spustowej mniej więcej 03-08 m ponad terenem należy zamontować rewizję (czyszczak) Rewizja ma wewnątrz kratkę na ktoacuterej zbierają się liście i inne zanieczyszczenia spływające z rynny
Rura spustowa z rewizją przyłączona jest do przewodoacutew odpływowych a te łączą się z kanalizacją Średnica przewodoacutew musi być co najmniej roacutewna średnicy rur spustowych i najczęściej wynosi 100-150 mm Głębokość na jakiej powinno się układać rury zależy od strefy przemarzania i wynosi 1-14 m System taki nie ma blokady przedostawania się zapachoacutew dlatego lepiej nie podłączać go do kanalizacji ogoacutelnospławnej
Innym sposobem odprowadzenia wody bezpośrednio do kanalizacji jest podłączenie rury spustowej do osadnika rynnowego Wyposażony jest on w klapkę ktoacutera stanowi blokadę zapachową i wyciągany kosz w ktoacuterym gromadzą się większe zanieczyszczenia takie jak liście
Gdy brak sieci kanalizacji deszczowej lub ogoacutelnospławnej woda deszczowa powinna być bezpiecznie rozprowadzona po terenie posesji ale tak żeby nie spływała na sąsiednie działki
Odprowadzanie wody z dachu
płaskiego
W przypadku dachoacutew budynkoacutew wysokich (powyżej 5 kondygnacji) oraz dachoacutew o małym nachyleniu (przyjmuje się że poniżej 8) najczęstszym sposobem odprowa-dzania wody deszczowej jest system odwadniania oparty na wpustach dachowych
Wpusty dachowe pełnią rolę dachowych odwodnień punkto-wych tzn zbierają wodę z pewnej powierzchni w jednym punkcie
Odprowadzanie wody z dachu
płaskiego Woda jest odprowadzana do rury spustowej biegnącej wewnątrz budynku a stamtąd do kanalizacji deszczowej lub poza budynek do gruntu Aby odwodnienie dachu płaskiego pracowało prawidłowo wpust powinien znaleźć się w najniższym punkcie dachu a spadek w jego kierunku powinien wynosić co najmniej 3 Oproacutecz zasadniczego wpustu powinien być wpust awaryjny ktoacutery przejmie wodę w przypadku zatkania wpustu głoacutewnego Na dachu powinna być co najmniej jedna para wpustoacutew Zasady projektowania moacutewią że wpusty należy rozmieszczać co 25 m
Obliczanie kanalizacji deszczowej
Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qr (qd) [ls]
rAC
10000
IAQr
gdzie ψ lub C ndash wspoacutełczynnik spływu przyjmowany wg nowej normy jako 10 (w starej zależny od nachylenia dachu i rodzaju powierzchni odwadnianej)
A ndash efektywna powierzchnia dachu lub powierzchnia odwadniana [m2]
I ndash w starej normie miarodajne natężenie deszczu [l(sha)] przyjmowane I 300 l(sha)
r ndash natężenie opadoacutew atmosferycznych [l(sm2)] przyjmowane albo na podstawie danych statystycznych albo wg tabeli 1 w nowej normie po przemnożeniu przez wspoacutełczynnik ryzyka podany w tabeli 2
Wymiarowanie rynien i rur spustowych
1 Przewody spustowe ndash średnicę należy dobrać tak aby obliczona wartość odpływu ściekoacutew Qr nie przekraczała wartości Qrmax (qdmax) a powierzchnia odwadniana A powierzchni Amax zestawionych w tabeli w normie PN ndash 92B ndash 01707
2 Wg starej normy rynny powinny mieć średnice minimum 150 mm (dotyczy to budynkoacutew wielorodzinnych)
Efektywna
powierzchnia dachu
odwadniana przez
rynnę A [m2]
Szerokość rynny [mm] Średnica rury
spustowej [mm]
poniżej 20 70 50
20 ndash 57 100 (lub 125) 70
57 ndash 97 125 100
97 - 170 150 100
170 - 243 180 125
Dla budynkoacutew jednorodzinnych średnice rynien i przewodoacutew spustowych można określić w oparciu o efektywną powierzchnię dachu wg tabeli
Średnice poziomoacutew i przykanalikoacutew
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qr z uwzględnieniem następujących zasad
a) dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 07
b) dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 09
c) i d) jak dla kanalizacji sanitarnej
Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej
Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qt (qog) [ls]
Qww ndash natężenie odpływu ściekoacutew sanitarnych
Qr ndash natężenie odpływu ściekoacutew deszczowych
Kanalizacja ogoacutelnospławna to ten fragment ktoacutery odprowadza i ścieki sanitarne i deszczowe do zewnętrznej sieci ogoacutelnospławnej
rwwt QQQ
Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się z uwzględnieniem następujących zasad
a) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt spełnione powinny być warunki
a) i b) jak dla ściekoacutew deszczowych
b) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt obliczeniowa prędkość przepływu
ściekoacutew nie może przekraczać wartości dopuszczalnej ktoacutera wynosi
80 ms ndash dla rur żeliwnych i innych metalowych
40 ms ndash dla rur kamionkowych betonowych i z tworzyw sztucznych
c) dla odpływu tylko ściekoacutew sanitarnych Qww prędkość przepływu
ściekoacutew nie może być mniejsza od vmin = 07 ms
bullRynny z PVC-U
bullRynny z blachy aluminiowej
bullRynny miedziane
bullRynny z blachy stalowej
bullRynny cynkowo-tytanowe
Przekroje rynien a b c) poacutełokragłe d) trapezowy e f) trapezoidalny g) prostokatny h) poacutełokragły leacy
Rodzaje rynien a) okapowa b) koszowa c) gzymsowa d) leacy
Podpora stała
Podpora przesuwna
Przykład prowadzenia pionu instalacyjnego bez kompensatoroacutew z uwzględnieniem wyboczenia (linią przerywaną oznaczono przykładowy przewidywany kształt pionu po osiągnięciu temperatury czynnika roboczego)
Oznaczenia PP - podpora przesuwnaPS - podpora stała
ELEMENTY INSTALACJI WODOCIĄGOWYCH
Elementy instalacji wodociągowych
Przyłącze wodociągowe
Zestaw wodomierza głoacutewnego
Filtr wody zawoacuter antyskażeniowy zawory odcinające (armatura)
Przewody rozdzielcze (rozprowadzające)
Przewody pionowe (piony wodociągowe)
Przewody w pomieszczeniach sanitarnych (połączenia od pionu do punktoacutew czerpalnych)
Punkty czerpalne (baterie czerpalne i zawory)
Przyłącza do budynku 1-linia zabudowy 2- linia rozgraniczająca 3-sieć wodociągowa 4-sieć kanalizacyjna 5-zestaw wodomierzowy 6-studzienka rewizyjna
Sposoacuteb przeprowadzenia przewodu przez ścianę zewnętrzną
Podział wodomierzy
W obudowie
zamkniętej Z wyjmowaną
wstawką
pomiarową
instalowane
poziomo
kolanowe
Podział wodomierzy
1 Wodomierz działający na zasadach mechanicznych przeznaczony do wody
a) zimnej o temperaturze od 0 degC do 30 degC
b) ciepłej o temperaturze od 30 degC do 90 degC
c) gorącej o temperaturze od 30 degC do 130 degC albo od 30 degC do 180 degC
2 Wodomierz działający na zasadach elektronicznych lub mechanicznych z urządzeniami elektronicznymi albo bez przeznaczony do wody zimnej o temperaturze od 0 degC do 30 degC
Wodomierze mieszkaniowe (JS) Wodomierz powinien być zamontowany w położeniu roboczym zgodnie z oznakowaniem umieszczonym na wodomierzu przez producenta H - oznacza pozycję pracy wodomierza w poziomie V - oznacza pozycję pracy wodomierza w pionie Litera znajdująca się na tarczy wodomierza A B C lub D - oznacza klasę obciążeń wodomierza
Wodomierz sprzężony roacutewnolegle 1-wodomierz głoacutewny śrubowy 2-wodomierz boczny skrzydełkowy 3-zawoacuter zmiennego obciążenia
1 Wodomierze działające na zasadach mechanicznych przeznaczone do wody charakteryzują następujące strumienie
1) maksymalny strumień objętości (Qmax)
2) nominalny strumień objętości (Qn)
3) pośredni strumień objętości (Qt)
4) minimalny strumień objętości (Qmin)
2 Stosunek QmaxQn powinien wynosić 2
3 Rozroacuteżnia się cztery klasy metrologiczne wodomierzy klasa A klasa B klasa C klasa D
4 Klasy metrologiczne wodomierzy w zależności od wartości stosunku QminQn i QtQn
Q (q)-strumień objętości - objętość wody przepływającej przez wodomierz w przyjętej jednostce czasu
Qmax (qmax) -maksymalny strumień objętości - największy strumień objętości przy ktoacuterym wodomierz może pracować w kroacutetkim czasie bez uszkodzenia i przekroczenia błędoacutew granicznych dopuszczalnych oraz wartości maksymalnej straty ciśnienia
Qn (qn) nominalny strumień objętości - strumień objętości roacutewny połowie maksymalnego strumienia objętości przy ktoacuterym wodomierz może pracować przy przepływie ciągłym lub przerywanym i jego wskazania mieszczą się w granicach błędoacutew granicznych dopuszczalnych
Qt (qt) pośredni strumień objętości - strumień objętości dzielący zakres obciążeń pomiarowych na przedział goacuterny i dolny przy ktoacuterym błąd graniczny dopuszczalny zmienia wartość
Qmin (qmin ) minimalny strumień objętości- strumień objętości powyżej ktoacuterego wskazania wodomierza nie powinny przekraczać błędoacutew granicznych dopuszczalnych
Zakres obciążeń pomiarowych wodomierza - zakres strumienia objętości wodomierza zawarty między maksymalnym strumieniem objętości a minimalnym strumieniem objętości
Krzywa błędoacutew wodomierza
Błędy graniczne dopuszczalne wodomierzy plusmn 2 - w przedziale goacuternym zakresu obciążeń (qt q qmax)
plusmn 5 - w przedziale goacuternym zakresu obciążeń (qmin q qt)
Lokalizacja wodomierza
Doboacuter wodomierza
Aby dobrać wodomierz należy
ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe
ustalić umowny przepływ obliczeniowy dla wodomierza qw m3h
qw = 2 q
Doboacuter wodomierza
Doboacuter wodomierza
dla dobranego wodomierza ustalić w oparciu o dane producenta wodomierzy stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez wodomierz
Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem
PN-EN 1717 - Ochrona przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody w instalacjach wodociągowych i ogoacutelne wymagania dotyczące urządzeń zapobiegających zanieczyszczaniu przez przepływ zwrotny
Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem
Podział płynoacutew ktoacutere mają lub mogą mieć kontakt z wodą do picia
Kategoria 1
Woda wypływająca bezpośrednio z sieci wodociągowej przeznaczona do użytkowania przez człowieka do celoacutew konsumpcyjnych
Kategoria 2
Płyn nie stanowiący bakteriologicznego lub toksycznego zagrożenia dla człowieka
Kategoria 3
Płyn stanowiący pewne zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność co najmniej jednej substancji toksycznej lub bardzo toksycznej o LD50gt200 mgkg wagi ciała
Kategoria 4
Płyn stanowiący pewne zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność co najmniej jednej substancji toksycznej lub bardzo toksycznej o LD50200 mgkg wagi ciała lub też co najmniej jednej substancji radioaktywnej mutagennej lub rakotwoacuterczej
Kategoria 5
Płyn stanowiący zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność substancji mikrobiologicznych bądź wirusowych
Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem
Przepływ zwrotny wywołany spadkiem ciśnienia w sieci wodociągowej
Potencjalne źroacutedła zanieczyszczenia wody wodociągowej
XY
1- sieć wodociągowa
2- urządzenie zabezpieczające
X-rodzina zabezpieczenia
Y-typ zabezpieczenia
Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody
Aby dobrać zabezpieczenie należy
określić kategorię płynu
określić rodzaj zabezpieczenia wg normy
ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe
dobrać zawoacuter zwracając uwagę na średnicę wodomierza
Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody
dla dobranego zaworu ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez zawoacuter
Filtr
Doboacuter filtra
Aby dobrać filtr należy
ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe
dobrać filtr zwracając uwagę na średnicę wodomierza i zaworu antyskażeniowego
Doboacuter filtra
dla dobranego filtra ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez filtr
INSTALACJE KANALIZACYJNE
Rodzaje instalacji kanalizacyjnych
1 Kanalizacja sanitarna (bytowo ndash gospodarcza)
2 Kanalizacja deszczowa
3 Kanalizacja technologiczna
ścieki przed wprowadzeniem do kanalizacji
sanitarnej wymagają wstępnego oczyszczenia w
specjalnych urządzeniach
Odprowadzenie ściekoacutew z nieruchomości może być
realizowane na dwa sposoby
systemem ogoacutelnospławnym (zbiorczym)
lub systemem rozdzielczym
Kanalizacja ogoacutelnospławna odprowadza zaroacutewno ścieki
sanitarne (bytowe) jak i deszczowe
W kanalizacji rozdzielczej ścieki sanitarne i deszczowe
odprowadzane są rozdzielnie
Schemat kanalizacji ogoacutelnospławnej
KS1 KS2
Kanał ogoacutelnospławny
RD1 RD2
linia regulacyjna
ST1
ST2
Schemat kanalizacji rozdzielczej
KS1 KS2
Kanał sanitarny
Kanał deszczowy
RD1 RD2
linia regulacyjnaST1
ST2
SD1
SD2
Podział instalacji kanalizacyjnej
Instalację kanalizacyjną można podzielić na
zewnętrzną (na terenie nieruchomości lecz poza budynkiem)
wewnętrzną (w budynku)
Podział ten wydaje się oczywisty ale jest istotny przy doborze materiału instalacyjnego - nie każdy materiał sprawdzający się wewnątrz nadaje się do stworzenia instalacji zewnętrznej
Granicą między instalacją wewnętrzną a zewnętrzną jest tzw czyszczak głoacutewny (rewizja głoacutewna)
Przewody domowej
instalacji kanalizacyjnej
Przykanalik (przyłącze kanalizacyjne) ndash jest to odcinek ktoacutery łączy kanalizację na terenie nieruchomości z siecią kanalizacyjną
Najczęściej przykanalik włączany jest do studzienki (rewizyjnej lub włazowej) ktoacutera stanowi uzbrojenie sieci Możliwe jest też przyłączenie przez wpust boczny lub złącze siodłowe
Przewody domowej
instalacji kanalizacyjnej
Przykanaliki oznaczane są znakami informacyjnymi Na znaku podana jest średnica (w mm) spadek przyłącza (w promilach) oraz jego długość (w m) Granicą między siecią a instalacją jest położona w pobliżu granicy nieruchomości pierwsza studzienka licząc od strony budynku
Sieć i przykanalik
w przypadku istnienia studzienki rewizyjnej
przykanalikstudzienka rewizyjna
linia
reg
ulac
yjnastudzienka kanalizacyjna
sieć kanalizacyjna
budy
nek
instalacja
zewnętrzna
Sieć i przykanalik
w przypadku braku studzienki rewizyjnej (wg nowych przepisoacutew w przypadku braku studzienki rewizyjnej
przykanalik to odcinek biegnący od granicy budynku do granicy
nieruchomości)
linia
reg
ulac
yjnastudzienka kanalizacyjna
sieć kanalizacyjna
budy
nek
przykanalik
sieć kanalizacyjna
Instalacja kanalizacyjna składa się z 1 poziomoacutew (przewodoacutew odpływowych) ndash są to przewody
prowadzone z odpowiednim spadkiem ktoacutere odprowadzają
ścieki z pionoacutew wpustoacutew podłogowych itp do przykanalika
lub sieci zewnętrznej
2 pionoacutew (przewodoacutew spustowych) ndash są to przewody prowadzone
przez jedną lub kilka kondygnacji odprowadzające ścieki
z podejść kanalizacyjnych wpustoacutew dachowych lub rynien
do przewodoacutew odpływowych
3 podejść kanalizacyjnych ndash przewody odprowadzające ścieki
z przyboroacutew i urządzeń sanitarnych do pionoacutew lub poziomoacutew
kanalizacyjnych
podejścia pojedyncze
podejścia zbiorowe
Kanalizacja sanitarna grawitacyjna
Odprowadza wodę zanieczyszczoną (ścieki) w wyniku jej wykorzystania odpływającą z ustępoacutew spłukiwanych natryskoacutew wanien bidetoacutew zlewoacutew umywalek wpustoacutew podłogowych i innych urządzeń występujących w gospodarstwie domowym
Projektowanie kanalizacji sanitarnej odbywa się w oparciu o normę
PN ndash EN 12056 ndash 2 grudzień 2002
Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew
Część 2 Kanalizacja sanitarna projektowanie układu i obliczenia
oraz w przypadku braku informacji o normę
PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania
w projektowaniu
Podejścia kanalizacyjne ndash łączą
odpływ z pionem kanalizacyjnym
Podejścia
niewentylowane - należy montować ze spadkiem wynoszącym od 2 do 15
wentylowane ndash można zastosować tu mniejsze spadki zgodnie z przywołaną normą ale wymagają dodatkowego przewodu wentylującego
Najczęściej projektuje się podejścia niewentylowane Ich długość w typowym rozwiązaniu stosowanym w Polsce nie powinna przekraczać 30 m a w przypadku miski ustępowej 10 m po długości przewodu
W przypadku dłuższych podejść albo zwiększa się średnicę albo projektuje się podejścia wentylowane za pomocą np zaworoacutew napowietrzających
Nowa norma wprowadza cztery typy systemoacutew kanalizacyjnych jakie można spotkać w poszczegoacutelnych krajach Unii Europejskiej
W Polsce stosuje się tradycyjnie system I
System Nazwa Cechy
I
System pojedynczego pionu
z podejściami częściowo
wypełnionymi
bull jeden pion kanalizacyjny
bull wypełnienie przewodoacutew 50
II
System pojedynczego pionu
z podejściami o mniejszej
średnicy
bull jeden pion kanalizacyjny
bull wypełnienie przewodoacutew 70
III
System pojedynczego pionu
z podejściami całkowicie
wypełnionymi
bull jeden pion kanalizacyjny
bull wypełnienie przewodoacutew 100
bull każde urządzenie podłączone
oddzielnie do pionu
IV System oddzielnych pionoacutew
kanalizacyjnych
bull dwa piony ndash jeden odprowadzający
ścieki czarne z ustępoacutew spłukiwanych
i pisuaroacutew i drugi odprowadzający
pozostałe ścieki
bull wypełnienie przewodoacutew jak dla
systemoacutew I II lub III
Średnice nominalne podejść pojedynczych dobiera się w zależności od typu przyłączonego przyboru sanitarnego lub urządzenia w typowych
rozwiązaniach w Polsce wg tabeli Urządzenie DN [mm]
Umywalka bidet 40
Zlewozmywak
zmywarka pralka
wanna natrysk 50
Miska ustępowa 100
Minimalna średnica podejścia pojedynczego zdeterminowana jest przez jego długość wysokość spadania i ilość zmian kierunku zgodnie z tabelą
DN Lmax
[m] H [m]
trzy zmiany
kierunku
40
50 30 lt10
70 50 lt10
100 50 lt30
H
L
Jeśli powyższe wymiary są przekroczone lub istnieje konieczność zastosowania więcej niż trzech zmian kierunku prowadzenia przewodoacutew należy wybrać kolejną większą średnicę nominalną
Średnice nominalne podjeść zbiorowych
Zależą od natężenia przepływu ściekoacutew w projektowanym
podejściu i od zastosowanego systemu Wybierając system
należy kierować się dostępnymi na rynku przyborami trudno
bowiem wyobrazić sobie podłączanie przyboru sanitarnego
z odpływem np 40mm do przewodu o średnicy mniejszej
Utrudniałoby to swobodny odpływ ściekoacutew z tego przyboru
Natężenie przepływu ściekoacutew sanitarnych Qww
wyznacza się dla danego odcinka instalacji zgodnie
z zależnością
]sl[DUKQww
gdzie K ndash wspoacutełczynnik częstości
DU ndash odpływ jednostkowy [ls] z urządzenia
UWAGA Qww DUmax jeśli nie to Qww = DUmax
Odpływy jednostkowe DU
Odpływy jednostkowe DU -cd
Typowe wspoacutełczynniki częstości K
Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia
z przewodami odpływowymi Piony kanalizacyjne należy prowadzić bez zmiany średnicy i kierunku na całej długości w szachtach sanitarnych
U podstawy każdego pionu przed przejściem w przewoacuted odpływowy należy zamontować otwoacuter rewizyjny (czyszczak) umożliwiający dostęp do wnętrza przodu
W przypadku kanalizacji sanitarnej każdy pion musi być wentylowany w celu wyroacutewnania ciśnienia w instalacji
Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia
z przewodami odpływowymi Wentylację pionu zapewnia
przewoacuted wentylacyjny zakończony rurą wywiewną wyprowadzoną ponad połać dachu
zawoacuter napowietrzający ndash rozwiązanie dozwolone do stosowania w przypadku braku możliwości wyprowadzenia pionu ponad dach można takie rozwiązanie stosować przy spełnieniu następujących warunkoacutew
piony mają wysokość 4 do 5 kondygnacji
ostatni pion licząc od najdalszego w stosunku do kanału oraz co piąty w budynku jest zakończony rurą wywiewną
Elementy pionu kanalizacyjnego
troacutejniki doprowadzające ścieki z podejść kanalizacyjnych
czyszczak prze zmianą kierunku prowadzenia ściekoacutew ndash około 05 nad posadzką przed przejściem w przewoacuted odpływowy
rura prosta o niezmiennej średnicy na całej długości
zawoacuter napowietrzający lub rura wywiewna
W systemie kanalizacji sanitarnej wyroacuteżnić można
piony z wentylacją głoacutewną ndash zakończone rurą wywiewną lub zaworem napowietrzającym
piony z wentylacją obejściową ndash piony z dodatkowym przewodem wentylacyjnym prowadzonym obok pionu spustowego i połączonym z rurą wywiewną
Średnica pionu zależy od wybranego systemu wentylacji i obliczonego natężenia przepływu ściekoacutew dla całego pionu
Należy pamiętać o tym że minimalna średnica pionu nie może być mniejsza od średnicy największego podejścia
W typowych rozwiązaniach w Polsce minimalna średnica pionu wynosi 70mm a dla pionoacutew prowadzących ścieki z misek ustępowych 100mm
Oczywiście w tabelach należy sprawdzić czy średnicy nie należy zwiększyć ze względu na obliczoną wartość Qww
Piony z wentylacją głoacutewną
Piony z wentylacją obejściową
Przewody odpływowe
(poziomy kanalizacyjne)
Wśroacuted przewodoacutew odpływowych wyroacuteżniamy przewoacuted głoacutewny oraz przewody drugorzędne Każdy przewoacuted drugorzędny powinien być oddzielnie podłączony do głoacutewnego pod kątem 45deg
Wszystkie przewody prowadzone są najkroacutetszą drogą przeważnie wzdłuż przegrody budowlanej oraz koniecznie z zachowaniem odpowiedniego spadku
Przewody odpływowe
(poziomy kanalizacyjne)
Spadek powinien być jednakowy na całej długości co zapewnia samooczyszczanie się przewodu
Przyjęte jest że rury układa się kielichem w kierunku przeciwnym do spływu ściekoacutew
Rewizje kanalizacyjne powinno się montować
co 15 m na rurach średnicy od 100 do 150 mm
przed każdym uskokiem poziomu
Rury prowadzone przez murowane ścianki muszą być ułożone prostopadle do przegrody
Na przewody z tworzyw sztucznych powinno się w miejscach przejść dodatkowo nałożyć tuleje ochronne Umożliwią one rurom pewien ruch zabezpieczając instalację przed uszkodzeniami mechanicznymi
Przestrzeń pomiędzy tuleją a rurą powinno się zabezpieczyć izolacją
Jeśli przewody kanalizacyjne z tworzyw sztucznych układane są w sąsiedztwie przewodoacutew wydzielających ciepło powinny być osłonięte otulinami izolacyjnymi w celu zabezpieczenia przed przegrzewaniem
Przewody poziome i przykanaliki powinny być ułożone poniżej strefy przemarzania gruntu czyli na głębokości 80-140 cm zależnie od regionu kraju
Jeśli przewody prowadzone są w pomieszczeniach w ktoacuterych temperatura może spadać poniżej 0degC muszą być odpowiednio zabezpieczone przed przemarzaniem
Dla przewodoacutew prowadzonych na zewnątrz budynku należy pamiętać że warstwa gruntu pokrywającego rury kanalizacyjne powinna być o 10-20 cm większa od głębokości przemarzania gruntu jeśli przewody układa się wyżej to powinny być zaizolowane termicznie
Rury kanalizacyjne układane na zewnątrz budynku powinny być oddalone
od innych przewodoacutew co najmniej
15 m od przewodoacutew gazowych i wodociągowych
08 m od kabli energetycznych
05 m od kabli telekomunikacyjnych
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qww z uwzględnieniem następujących zasad
1 dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 05
2 dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 07
3 minimalna prędkość przepływu ściekoacutew wynosi 07 ms stąd
wynika prowadzenie przewodoacutew z odpowiednim do średnicy
spadkiem w kierunku sieci zewnętrznej
4 minimalna średnica przewodu zewnętrznego wynosi 010m
a przykanalika 015m
Dobierając średnice przewodoacutew odpływowych należy stosować
tabelę z wartościami natężenia przepływu Q0 i prędkości
przepływu v0 dla przewodoacutew o przekroju kołowym przy
pełnym wypełnieniu i wykres Manninga
=QQ0
=vv0
hd
Q
v
(hd)
1
23
4
Przykład obliczeniowy Obliczeniowe natężenie sciekoacutew sanitarnych wynosi Qww= 50 ls Na podstawie tabeli 1 QwwQ0 = 50 2014 = 025 Z wykresu odczytujemy
V = 085V0 = 085114 = 097 ms przy napełnieniu hd = 037
Zakresy dopuszczalnych spadkoacutew przewodoacutew odpływowych
DN 0100 m ndash i = 20 - 100
DN 0150 m ndash i = 15 - 150
Urządzenia dodatkowe w kanalizacji sanitarnej
W przypadku odprowadzania ściekoacutew bytowo gospodarczych do zewnętrznej sieci typu ogoacutelnospławnego w pomieszczeniach położonych na najniższych kondygnacjach w budynku może dojść do zalania spowodowanego wstecznym przepływem ściekoacutew w wyniku intensywnych opadoacutew deszczu Dlatego też w tego typu instalacjach na przewodach kanalizacyjnych odprowadzających ścieki z pomieszczeń na najniższej kondygnacji stosować należy zasuwy burzowe ktoacutere chronią instalację przed przepływem zwrotnym
Materiały w kanalizacji sanitarnej
Instalacja kanalizacyjna może być wykonana z roacuteżnych materiałoacutew ale
zawsze rury i połączenia powinny być szczelne i odporne na korozję
Obecnie najpopularniejszym materiałem używanym do budowy instalacji
wewnętrznej jest tworzywo sztuczne Rury kanalizacyjne produkuje się z
polipropylenu (PP)
roacuteżnych odmian polichlorku winylu (PVC)
Polietylenu wysokiej gęstości (PE-HD)
żywicy poliestrowej wzmacnianej włoacuteknem szklanym (GRE)
Innymi materiałami stosowanymi w kanalizacji sanitarnej są
żeliwo
kamionka
beton
Kanalizacja deszczowa
Odprowadza wody opadowe z dachoacutew i terenoacutew przyległych do nieruchomości (podjazdy tarasy parkingi itp)
Projektowanie kanalizacji deszczowej odbywa się w oparciu o normę
PN ndash EN 12056 ndash 3 grudzień 2002
Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew
Część 3 Przewody deszczowe Projektowanie układu i obliczenia
oraz w przypadku braku informacji o normę
PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania w projektowaniu
Odprowadzanie wody z dachu stromego
W przypadku dachoacutew budynkoacutew niskich (do 5 kondygnacji) ktoacutere mają odpowiednie nachylenie (przyjmuje się że powyżej 8) najczęstszym sposobem odprowadzania wody deszczowej jest zastosowanie systemu rynnowego
Zadaniem deszczowej instalacji kanalizacyjnej jest zebranie wody z dachu i odprowadzenie jej do sieci kanalizacji deszczowej lub do gruntu System rynnowy polega na naturalnym (grawitacyjnym) spływie woacuted po połaci dachowej skąd jest przejmowana przez system rur System ten roacutewnież pracuje grawitacyjnie Umowną granicą instalacji deszczowej jest wylewka z ktoacuterej woda może być skierowana do sieci kanalizacji deszczowej (ogoacutelnospławnej) lub na grunt
Podstawowe elementy
instalacji kanalizacji deszczowej
Rynny - przewody o przekroju otwartym (okrągłym prostokątnym eliptycznym trapezowym okapowym) biegnące wzdłuż krawędzi dachu Zadaniem rynien jest zebranie wody opadowej Rynny prowadzone są z lekkim spadkiem w kierunku narożnikoacutew budynku dzięki czemu woda nie wylewa się za krawędzie tylko płynie w kierunku rur spustowych
Instalacja kanalizacji deszczowej składa się z następujących elementoacutew
Rury spustowe ndash pionowe odcinki przewodoacutew o przekroju zamkniętym (najczęściej okrągłym lub prostokątnym) Zadaniem rur spustowych jest zebranie wody płynącej rynnami i odprowadzenie ich poza budynek
Odpływy ndash elementy za pomocą ktoacuterych rynny przechodzą w rury spustowe Odpływ jest odcinkiem rynny w ktoacuterym wykonany jest obrobiony otwoacuter odpowiedniego kształtu pozwalający na włączenie rury spustowej Można wyroacuteżnić odpływy przelotowe oraz odpływy końcowe ( na narożnikach pomieszczeń) Pozwalają na mocowanie rur spustowych
Narożniki do rynien ndash umożliwiają połączenie rynien w narożnikach budynku Właściwy montaż narożnikoacutew jest bardzo ważny dla właściwej pracy rynien (ruchoacutew pod wpływem temperatury) Wylewki ndash kształtki ktoacuterymi kończy się rura spustowa Wylewka może być włą- czona do kanalizacji deszczowej bądź znajdować się nad gruntem
Łączniki do rynien - złączki zwykłe uszczelkowe i korekcyjne Ponieważ montaż rynien wymaga pozostawiania tzw dylatacji (odstępoacutew) złączki korekcyjne lub uszczelkowe umożliwiają wykonanie takich połączenia z dylatacją
Łączniki do rur spustowych - kolana troacutejniki redukcje mufy mufy redukcyjne Mufy służą do włączania rur spustowych do odpływoacutew zadaniem muf redukcyjnych jest połączenie rury spustowej i odpływu o roacuteżnych średnicach Kolana pozwalają na zmianę kierunku rury spustowej Troacutejniki umożliwiają włączanie do rur spustowych wyposażenia dodatkowego
Haki i obejmy - zadaniem tych elementoacutew jest mocowanie rynien i rur spustowych do dachoacutew i ścian
Elementy wykończeniowe i dodatkowe -
zadaniem tych elementoacutew jest wykończenie
systemu lub uzupełnienie jego pracy
Przykładami mogą tu być
dekiel służący do zakończenia rynny
filtr siatkowy montowany na rurze
spustowej zatrzymujący
zanieczyszczenia
czyszczak (rewizja) umożliwiający
przegląd i czyszczenie rury spustowej
(na zdjęciu)
odprowadzenie do kanalizacji deszczowej
Jednym ze sposoboacutew odprowadzenia wody jest podłączenie systemu rynnowego do kanalizacji deszczowej
Woacutewczas na dolnym odcinku rury spustowej mniej więcej 03-08 m ponad terenem należy zamontować rewizję (czyszczak) Rewizja ma wewnątrz kratkę na ktoacuterej zbierają się liście i inne zanieczyszczenia spływające z rynny
Rura spustowa z rewizją przyłączona jest do przewodoacutew odpływowych a te łączą się z kanalizacją Średnica przewodoacutew musi być co najmniej roacutewna średnicy rur spustowych i najczęściej wynosi 100-150 mm Głębokość na jakiej powinno się układać rury zależy od strefy przemarzania i wynosi 1-14 m System taki nie ma blokady przedostawania się zapachoacutew dlatego lepiej nie podłączać go do kanalizacji ogoacutelnospławnej
Innym sposobem odprowadzenia wody bezpośrednio do kanalizacji jest podłączenie rury spustowej do osadnika rynnowego Wyposażony jest on w klapkę ktoacutera stanowi blokadę zapachową i wyciągany kosz w ktoacuterym gromadzą się większe zanieczyszczenia takie jak liście
Gdy brak sieci kanalizacji deszczowej lub ogoacutelnospławnej woda deszczowa powinna być bezpiecznie rozprowadzona po terenie posesji ale tak żeby nie spływała na sąsiednie działki
Odprowadzanie wody z dachu
płaskiego
W przypadku dachoacutew budynkoacutew wysokich (powyżej 5 kondygnacji) oraz dachoacutew o małym nachyleniu (przyjmuje się że poniżej 8) najczęstszym sposobem odprowa-dzania wody deszczowej jest system odwadniania oparty na wpustach dachowych
Wpusty dachowe pełnią rolę dachowych odwodnień punkto-wych tzn zbierają wodę z pewnej powierzchni w jednym punkcie
Odprowadzanie wody z dachu
płaskiego Woda jest odprowadzana do rury spustowej biegnącej wewnątrz budynku a stamtąd do kanalizacji deszczowej lub poza budynek do gruntu Aby odwodnienie dachu płaskiego pracowało prawidłowo wpust powinien znaleźć się w najniższym punkcie dachu a spadek w jego kierunku powinien wynosić co najmniej 3 Oproacutecz zasadniczego wpustu powinien być wpust awaryjny ktoacutery przejmie wodę w przypadku zatkania wpustu głoacutewnego Na dachu powinna być co najmniej jedna para wpustoacutew Zasady projektowania moacutewią że wpusty należy rozmieszczać co 25 m
Obliczanie kanalizacji deszczowej
Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qr (qd) [ls]
rAC
10000
IAQr
gdzie ψ lub C ndash wspoacutełczynnik spływu przyjmowany wg nowej normy jako 10 (w starej zależny od nachylenia dachu i rodzaju powierzchni odwadnianej)
A ndash efektywna powierzchnia dachu lub powierzchnia odwadniana [m2]
I ndash w starej normie miarodajne natężenie deszczu [l(sha)] przyjmowane I 300 l(sha)
r ndash natężenie opadoacutew atmosferycznych [l(sm2)] przyjmowane albo na podstawie danych statystycznych albo wg tabeli 1 w nowej normie po przemnożeniu przez wspoacutełczynnik ryzyka podany w tabeli 2
Wymiarowanie rynien i rur spustowych
1 Przewody spustowe ndash średnicę należy dobrać tak aby obliczona wartość odpływu ściekoacutew Qr nie przekraczała wartości Qrmax (qdmax) a powierzchnia odwadniana A powierzchni Amax zestawionych w tabeli w normie PN ndash 92B ndash 01707
2 Wg starej normy rynny powinny mieć średnice minimum 150 mm (dotyczy to budynkoacutew wielorodzinnych)
Efektywna
powierzchnia dachu
odwadniana przez
rynnę A [m2]
Szerokość rynny [mm] Średnica rury
spustowej [mm]
poniżej 20 70 50
20 ndash 57 100 (lub 125) 70
57 ndash 97 125 100
97 - 170 150 100
170 - 243 180 125
Dla budynkoacutew jednorodzinnych średnice rynien i przewodoacutew spustowych można określić w oparciu o efektywną powierzchnię dachu wg tabeli
Średnice poziomoacutew i przykanalikoacutew
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qr z uwzględnieniem następujących zasad
a) dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 07
b) dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 09
c) i d) jak dla kanalizacji sanitarnej
Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej
Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qt (qog) [ls]
Qww ndash natężenie odpływu ściekoacutew sanitarnych
Qr ndash natężenie odpływu ściekoacutew deszczowych
Kanalizacja ogoacutelnospławna to ten fragment ktoacutery odprowadza i ścieki sanitarne i deszczowe do zewnętrznej sieci ogoacutelnospławnej
rwwt QQQ
Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się z uwzględnieniem następujących zasad
a) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt spełnione powinny być warunki
a) i b) jak dla ściekoacutew deszczowych
b) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt obliczeniowa prędkość przepływu
ściekoacutew nie może przekraczać wartości dopuszczalnej ktoacutera wynosi
80 ms ndash dla rur żeliwnych i innych metalowych
40 ms ndash dla rur kamionkowych betonowych i z tworzyw sztucznych
c) dla odpływu tylko ściekoacutew sanitarnych Qww prędkość przepływu
ściekoacutew nie może być mniejsza od vmin = 07 ms
bullRynny z PVC-U
bullRynny z blachy aluminiowej
bullRynny miedziane
bullRynny z blachy stalowej
bullRynny cynkowo-tytanowe
Przekroje rynien a b c) poacutełokragłe d) trapezowy e f) trapezoidalny g) prostokatny h) poacutełokragły leacy
Rodzaje rynien a) okapowa b) koszowa c) gzymsowa d) leacy
ELEMENTY INSTALACJI WODOCIĄGOWYCH
Elementy instalacji wodociągowych
Przyłącze wodociągowe
Zestaw wodomierza głoacutewnego
Filtr wody zawoacuter antyskażeniowy zawory odcinające (armatura)
Przewody rozdzielcze (rozprowadzające)
Przewody pionowe (piony wodociągowe)
Przewody w pomieszczeniach sanitarnych (połączenia od pionu do punktoacutew czerpalnych)
Punkty czerpalne (baterie czerpalne i zawory)
Przyłącza do budynku 1-linia zabudowy 2- linia rozgraniczająca 3-sieć wodociągowa 4-sieć kanalizacyjna 5-zestaw wodomierzowy 6-studzienka rewizyjna
Sposoacuteb przeprowadzenia przewodu przez ścianę zewnętrzną
Podział wodomierzy
W obudowie
zamkniętej Z wyjmowaną
wstawką
pomiarową
instalowane
poziomo
kolanowe
Podział wodomierzy
1 Wodomierz działający na zasadach mechanicznych przeznaczony do wody
a) zimnej o temperaturze od 0 degC do 30 degC
b) ciepłej o temperaturze od 30 degC do 90 degC
c) gorącej o temperaturze od 30 degC do 130 degC albo od 30 degC do 180 degC
2 Wodomierz działający na zasadach elektronicznych lub mechanicznych z urządzeniami elektronicznymi albo bez przeznaczony do wody zimnej o temperaturze od 0 degC do 30 degC
Wodomierze mieszkaniowe (JS) Wodomierz powinien być zamontowany w położeniu roboczym zgodnie z oznakowaniem umieszczonym na wodomierzu przez producenta H - oznacza pozycję pracy wodomierza w poziomie V - oznacza pozycję pracy wodomierza w pionie Litera znajdująca się na tarczy wodomierza A B C lub D - oznacza klasę obciążeń wodomierza
Wodomierz sprzężony roacutewnolegle 1-wodomierz głoacutewny śrubowy 2-wodomierz boczny skrzydełkowy 3-zawoacuter zmiennego obciążenia
1 Wodomierze działające na zasadach mechanicznych przeznaczone do wody charakteryzują następujące strumienie
1) maksymalny strumień objętości (Qmax)
2) nominalny strumień objętości (Qn)
3) pośredni strumień objętości (Qt)
4) minimalny strumień objętości (Qmin)
2 Stosunek QmaxQn powinien wynosić 2
3 Rozroacuteżnia się cztery klasy metrologiczne wodomierzy klasa A klasa B klasa C klasa D
4 Klasy metrologiczne wodomierzy w zależności od wartości stosunku QminQn i QtQn
Q (q)-strumień objętości - objętość wody przepływającej przez wodomierz w przyjętej jednostce czasu
Qmax (qmax) -maksymalny strumień objętości - największy strumień objętości przy ktoacuterym wodomierz może pracować w kroacutetkim czasie bez uszkodzenia i przekroczenia błędoacutew granicznych dopuszczalnych oraz wartości maksymalnej straty ciśnienia
Qn (qn) nominalny strumień objętości - strumień objętości roacutewny połowie maksymalnego strumienia objętości przy ktoacuterym wodomierz może pracować przy przepływie ciągłym lub przerywanym i jego wskazania mieszczą się w granicach błędoacutew granicznych dopuszczalnych
Qt (qt) pośredni strumień objętości - strumień objętości dzielący zakres obciążeń pomiarowych na przedział goacuterny i dolny przy ktoacuterym błąd graniczny dopuszczalny zmienia wartość
Qmin (qmin ) minimalny strumień objętości- strumień objętości powyżej ktoacuterego wskazania wodomierza nie powinny przekraczać błędoacutew granicznych dopuszczalnych
Zakres obciążeń pomiarowych wodomierza - zakres strumienia objętości wodomierza zawarty między maksymalnym strumieniem objętości a minimalnym strumieniem objętości
Krzywa błędoacutew wodomierza
Błędy graniczne dopuszczalne wodomierzy plusmn 2 - w przedziale goacuternym zakresu obciążeń (qt q qmax)
plusmn 5 - w przedziale goacuternym zakresu obciążeń (qmin q qt)
Lokalizacja wodomierza
Doboacuter wodomierza
Aby dobrać wodomierz należy
ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe
ustalić umowny przepływ obliczeniowy dla wodomierza qw m3h
qw = 2 q
Doboacuter wodomierza
Doboacuter wodomierza
dla dobranego wodomierza ustalić w oparciu o dane producenta wodomierzy stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez wodomierz
Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem
PN-EN 1717 - Ochrona przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody w instalacjach wodociągowych i ogoacutelne wymagania dotyczące urządzeń zapobiegających zanieczyszczaniu przez przepływ zwrotny
Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem
Podział płynoacutew ktoacutere mają lub mogą mieć kontakt z wodą do picia
Kategoria 1
Woda wypływająca bezpośrednio z sieci wodociągowej przeznaczona do użytkowania przez człowieka do celoacutew konsumpcyjnych
Kategoria 2
Płyn nie stanowiący bakteriologicznego lub toksycznego zagrożenia dla człowieka
Kategoria 3
Płyn stanowiący pewne zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność co najmniej jednej substancji toksycznej lub bardzo toksycznej o LD50gt200 mgkg wagi ciała
Kategoria 4
Płyn stanowiący pewne zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność co najmniej jednej substancji toksycznej lub bardzo toksycznej o LD50200 mgkg wagi ciała lub też co najmniej jednej substancji radioaktywnej mutagennej lub rakotwoacuterczej
Kategoria 5
Płyn stanowiący zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność substancji mikrobiologicznych bądź wirusowych
Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem
Przepływ zwrotny wywołany spadkiem ciśnienia w sieci wodociągowej
Potencjalne źroacutedła zanieczyszczenia wody wodociągowej
XY
1- sieć wodociągowa
2- urządzenie zabezpieczające
X-rodzina zabezpieczenia
Y-typ zabezpieczenia
Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody
Aby dobrać zabezpieczenie należy
określić kategorię płynu
określić rodzaj zabezpieczenia wg normy
ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe
dobrać zawoacuter zwracając uwagę na średnicę wodomierza
Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody
dla dobranego zaworu ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez zawoacuter
Filtr
Doboacuter filtra
Aby dobrać filtr należy
ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe
dobrać filtr zwracając uwagę na średnicę wodomierza i zaworu antyskażeniowego
Doboacuter filtra
dla dobranego filtra ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez filtr
INSTALACJE KANALIZACYJNE
Rodzaje instalacji kanalizacyjnych
1 Kanalizacja sanitarna (bytowo ndash gospodarcza)
2 Kanalizacja deszczowa
3 Kanalizacja technologiczna
ścieki przed wprowadzeniem do kanalizacji
sanitarnej wymagają wstępnego oczyszczenia w
specjalnych urządzeniach
Odprowadzenie ściekoacutew z nieruchomości może być
realizowane na dwa sposoby
systemem ogoacutelnospławnym (zbiorczym)
lub systemem rozdzielczym
Kanalizacja ogoacutelnospławna odprowadza zaroacutewno ścieki
sanitarne (bytowe) jak i deszczowe
W kanalizacji rozdzielczej ścieki sanitarne i deszczowe
odprowadzane są rozdzielnie
Schemat kanalizacji ogoacutelnospławnej
KS1 KS2
Kanał ogoacutelnospławny
RD1 RD2
linia regulacyjna
ST1
ST2
Schemat kanalizacji rozdzielczej
KS1 KS2
Kanał sanitarny
Kanał deszczowy
RD1 RD2
linia regulacyjnaST1
ST2
SD1
SD2
Podział instalacji kanalizacyjnej
Instalację kanalizacyjną można podzielić na
zewnętrzną (na terenie nieruchomości lecz poza budynkiem)
wewnętrzną (w budynku)
Podział ten wydaje się oczywisty ale jest istotny przy doborze materiału instalacyjnego - nie każdy materiał sprawdzający się wewnątrz nadaje się do stworzenia instalacji zewnętrznej
Granicą między instalacją wewnętrzną a zewnętrzną jest tzw czyszczak głoacutewny (rewizja głoacutewna)
Przewody domowej
instalacji kanalizacyjnej
Przykanalik (przyłącze kanalizacyjne) ndash jest to odcinek ktoacutery łączy kanalizację na terenie nieruchomości z siecią kanalizacyjną
Najczęściej przykanalik włączany jest do studzienki (rewizyjnej lub włazowej) ktoacutera stanowi uzbrojenie sieci Możliwe jest też przyłączenie przez wpust boczny lub złącze siodłowe
Przewody domowej
instalacji kanalizacyjnej
Przykanaliki oznaczane są znakami informacyjnymi Na znaku podana jest średnica (w mm) spadek przyłącza (w promilach) oraz jego długość (w m) Granicą między siecią a instalacją jest położona w pobliżu granicy nieruchomości pierwsza studzienka licząc od strony budynku
Sieć i przykanalik
w przypadku istnienia studzienki rewizyjnej
przykanalikstudzienka rewizyjna
linia
reg
ulac
yjnastudzienka kanalizacyjna
sieć kanalizacyjna
budy
nek
instalacja
zewnętrzna
Sieć i przykanalik
w przypadku braku studzienki rewizyjnej (wg nowych przepisoacutew w przypadku braku studzienki rewizyjnej
przykanalik to odcinek biegnący od granicy budynku do granicy
nieruchomości)
linia
reg
ulac
yjnastudzienka kanalizacyjna
sieć kanalizacyjna
budy
nek
przykanalik
sieć kanalizacyjna
Instalacja kanalizacyjna składa się z 1 poziomoacutew (przewodoacutew odpływowych) ndash są to przewody
prowadzone z odpowiednim spadkiem ktoacutere odprowadzają
ścieki z pionoacutew wpustoacutew podłogowych itp do przykanalika
lub sieci zewnętrznej
2 pionoacutew (przewodoacutew spustowych) ndash są to przewody prowadzone
przez jedną lub kilka kondygnacji odprowadzające ścieki
z podejść kanalizacyjnych wpustoacutew dachowych lub rynien
do przewodoacutew odpływowych
3 podejść kanalizacyjnych ndash przewody odprowadzające ścieki
z przyboroacutew i urządzeń sanitarnych do pionoacutew lub poziomoacutew
kanalizacyjnych
podejścia pojedyncze
podejścia zbiorowe
Kanalizacja sanitarna grawitacyjna
Odprowadza wodę zanieczyszczoną (ścieki) w wyniku jej wykorzystania odpływającą z ustępoacutew spłukiwanych natryskoacutew wanien bidetoacutew zlewoacutew umywalek wpustoacutew podłogowych i innych urządzeń występujących w gospodarstwie domowym
Projektowanie kanalizacji sanitarnej odbywa się w oparciu o normę
PN ndash EN 12056 ndash 2 grudzień 2002
Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew
Część 2 Kanalizacja sanitarna projektowanie układu i obliczenia
oraz w przypadku braku informacji o normę
PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania
w projektowaniu
Podejścia kanalizacyjne ndash łączą
odpływ z pionem kanalizacyjnym
Podejścia
niewentylowane - należy montować ze spadkiem wynoszącym od 2 do 15
wentylowane ndash można zastosować tu mniejsze spadki zgodnie z przywołaną normą ale wymagają dodatkowego przewodu wentylującego
Najczęściej projektuje się podejścia niewentylowane Ich długość w typowym rozwiązaniu stosowanym w Polsce nie powinna przekraczać 30 m a w przypadku miski ustępowej 10 m po długości przewodu
W przypadku dłuższych podejść albo zwiększa się średnicę albo projektuje się podejścia wentylowane za pomocą np zaworoacutew napowietrzających
Nowa norma wprowadza cztery typy systemoacutew kanalizacyjnych jakie można spotkać w poszczegoacutelnych krajach Unii Europejskiej
W Polsce stosuje się tradycyjnie system I
System Nazwa Cechy
I
System pojedynczego pionu
z podejściami częściowo
wypełnionymi
bull jeden pion kanalizacyjny
bull wypełnienie przewodoacutew 50
II
System pojedynczego pionu
z podejściami o mniejszej
średnicy
bull jeden pion kanalizacyjny
bull wypełnienie przewodoacutew 70
III
System pojedynczego pionu
z podejściami całkowicie
wypełnionymi
bull jeden pion kanalizacyjny
bull wypełnienie przewodoacutew 100
bull każde urządzenie podłączone
oddzielnie do pionu
IV System oddzielnych pionoacutew
kanalizacyjnych
bull dwa piony ndash jeden odprowadzający
ścieki czarne z ustępoacutew spłukiwanych
i pisuaroacutew i drugi odprowadzający
pozostałe ścieki
bull wypełnienie przewodoacutew jak dla
systemoacutew I II lub III
Średnice nominalne podejść pojedynczych dobiera się w zależności od typu przyłączonego przyboru sanitarnego lub urządzenia w typowych
rozwiązaniach w Polsce wg tabeli Urządzenie DN [mm]
Umywalka bidet 40
Zlewozmywak
zmywarka pralka
wanna natrysk 50
Miska ustępowa 100
Minimalna średnica podejścia pojedynczego zdeterminowana jest przez jego długość wysokość spadania i ilość zmian kierunku zgodnie z tabelą
DN Lmax
[m] H [m]
trzy zmiany
kierunku
40
50 30 lt10
70 50 lt10
100 50 lt30
H
L
Jeśli powyższe wymiary są przekroczone lub istnieje konieczność zastosowania więcej niż trzech zmian kierunku prowadzenia przewodoacutew należy wybrać kolejną większą średnicę nominalną
Średnice nominalne podjeść zbiorowych
Zależą od natężenia przepływu ściekoacutew w projektowanym
podejściu i od zastosowanego systemu Wybierając system
należy kierować się dostępnymi na rynku przyborami trudno
bowiem wyobrazić sobie podłączanie przyboru sanitarnego
z odpływem np 40mm do przewodu o średnicy mniejszej
Utrudniałoby to swobodny odpływ ściekoacutew z tego przyboru
Natężenie przepływu ściekoacutew sanitarnych Qww
wyznacza się dla danego odcinka instalacji zgodnie
z zależnością
]sl[DUKQww
gdzie K ndash wspoacutełczynnik częstości
DU ndash odpływ jednostkowy [ls] z urządzenia
UWAGA Qww DUmax jeśli nie to Qww = DUmax
Odpływy jednostkowe DU
Odpływy jednostkowe DU -cd
Typowe wspoacutełczynniki częstości K
Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia
z przewodami odpływowymi Piony kanalizacyjne należy prowadzić bez zmiany średnicy i kierunku na całej długości w szachtach sanitarnych
U podstawy każdego pionu przed przejściem w przewoacuted odpływowy należy zamontować otwoacuter rewizyjny (czyszczak) umożliwiający dostęp do wnętrza przodu
W przypadku kanalizacji sanitarnej każdy pion musi być wentylowany w celu wyroacutewnania ciśnienia w instalacji
Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia
z przewodami odpływowymi Wentylację pionu zapewnia
przewoacuted wentylacyjny zakończony rurą wywiewną wyprowadzoną ponad połać dachu
zawoacuter napowietrzający ndash rozwiązanie dozwolone do stosowania w przypadku braku możliwości wyprowadzenia pionu ponad dach można takie rozwiązanie stosować przy spełnieniu następujących warunkoacutew
piony mają wysokość 4 do 5 kondygnacji
ostatni pion licząc od najdalszego w stosunku do kanału oraz co piąty w budynku jest zakończony rurą wywiewną
Elementy pionu kanalizacyjnego
troacutejniki doprowadzające ścieki z podejść kanalizacyjnych
czyszczak prze zmianą kierunku prowadzenia ściekoacutew ndash około 05 nad posadzką przed przejściem w przewoacuted odpływowy
rura prosta o niezmiennej średnicy na całej długości
zawoacuter napowietrzający lub rura wywiewna
W systemie kanalizacji sanitarnej wyroacuteżnić można
piony z wentylacją głoacutewną ndash zakończone rurą wywiewną lub zaworem napowietrzającym
piony z wentylacją obejściową ndash piony z dodatkowym przewodem wentylacyjnym prowadzonym obok pionu spustowego i połączonym z rurą wywiewną
Średnica pionu zależy od wybranego systemu wentylacji i obliczonego natężenia przepływu ściekoacutew dla całego pionu
Należy pamiętać o tym że minimalna średnica pionu nie może być mniejsza od średnicy największego podejścia
W typowych rozwiązaniach w Polsce minimalna średnica pionu wynosi 70mm a dla pionoacutew prowadzących ścieki z misek ustępowych 100mm
Oczywiście w tabelach należy sprawdzić czy średnicy nie należy zwiększyć ze względu na obliczoną wartość Qww
Piony z wentylacją głoacutewną
Piony z wentylacją obejściową
Przewody odpływowe
(poziomy kanalizacyjne)
Wśroacuted przewodoacutew odpływowych wyroacuteżniamy przewoacuted głoacutewny oraz przewody drugorzędne Każdy przewoacuted drugorzędny powinien być oddzielnie podłączony do głoacutewnego pod kątem 45deg
Wszystkie przewody prowadzone są najkroacutetszą drogą przeważnie wzdłuż przegrody budowlanej oraz koniecznie z zachowaniem odpowiedniego spadku
Przewody odpływowe
(poziomy kanalizacyjne)
Spadek powinien być jednakowy na całej długości co zapewnia samooczyszczanie się przewodu
Przyjęte jest że rury układa się kielichem w kierunku przeciwnym do spływu ściekoacutew
Rewizje kanalizacyjne powinno się montować
co 15 m na rurach średnicy od 100 do 150 mm
przed każdym uskokiem poziomu
Rury prowadzone przez murowane ścianki muszą być ułożone prostopadle do przegrody
Na przewody z tworzyw sztucznych powinno się w miejscach przejść dodatkowo nałożyć tuleje ochronne Umożliwią one rurom pewien ruch zabezpieczając instalację przed uszkodzeniami mechanicznymi
Przestrzeń pomiędzy tuleją a rurą powinno się zabezpieczyć izolacją
Jeśli przewody kanalizacyjne z tworzyw sztucznych układane są w sąsiedztwie przewodoacutew wydzielających ciepło powinny być osłonięte otulinami izolacyjnymi w celu zabezpieczenia przed przegrzewaniem
Przewody poziome i przykanaliki powinny być ułożone poniżej strefy przemarzania gruntu czyli na głębokości 80-140 cm zależnie od regionu kraju
Jeśli przewody prowadzone są w pomieszczeniach w ktoacuterych temperatura może spadać poniżej 0degC muszą być odpowiednio zabezpieczone przed przemarzaniem
Dla przewodoacutew prowadzonych na zewnątrz budynku należy pamiętać że warstwa gruntu pokrywającego rury kanalizacyjne powinna być o 10-20 cm większa od głębokości przemarzania gruntu jeśli przewody układa się wyżej to powinny być zaizolowane termicznie
Rury kanalizacyjne układane na zewnątrz budynku powinny być oddalone
od innych przewodoacutew co najmniej
15 m od przewodoacutew gazowych i wodociągowych
08 m od kabli energetycznych
05 m od kabli telekomunikacyjnych
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qww z uwzględnieniem następujących zasad
1 dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 05
2 dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 07
3 minimalna prędkość przepływu ściekoacutew wynosi 07 ms stąd
wynika prowadzenie przewodoacutew z odpowiednim do średnicy
spadkiem w kierunku sieci zewnętrznej
4 minimalna średnica przewodu zewnętrznego wynosi 010m
a przykanalika 015m
Dobierając średnice przewodoacutew odpływowych należy stosować
tabelę z wartościami natężenia przepływu Q0 i prędkości
przepływu v0 dla przewodoacutew o przekroju kołowym przy
pełnym wypełnieniu i wykres Manninga
=QQ0
=vv0
hd
Q
v
(hd)
1
23
4
Przykład obliczeniowy Obliczeniowe natężenie sciekoacutew sanitarnych wynosi Qww= 50 ls Na podstawie tabeli 1 QwwQ0 = 50 2014 = 025 Z wykresu odczytujemy
V = 085V0 = 085114 = 097 ms przy napełnieniu hd = 037
Zakresy dopuszczalnych spadkoacutew przewodoacutew odpływowych
DN 0100 m ndash i = 20 - 100
DN 0150 m ndash i = 15 - 150
Urządzenia dodatkowe w kanalizacji sanitarnej
W przypadku odprowadzania ściekoacutew bytowo gospodarczych do zewnętrznej sieci typu ogoacutelnospławnego w pomieszczeniach położonych na najniższych kondygnacjach w budynku może dojść do zalania spowodowanego wstecznym przepływem ściekoacutew w wyniku intensywnych opadoacutew deszczu Dlatego też w tego typu instalacjach na przewodach kanalizacyjnych odprowadzających ścieki z pomieszczeń na najniższej kondygnacji stosować należy zasuwy burzowe ktoacutere chronią instalację przed przepływem zwrotnym
Materiały w kanalizacji sanitarnej
Instalacja kanalizacyjna może być wykonana z roacuteżnych materiałoacutew ale
zawsze rury i połączenia powinny być szczelne i odporne na korozję
Obecnie najpopularniejszym materiałem używanym do budowy instalacji
wewnętrznej jest tworzywo sztuczne Rury kanalizacyjne produkuje się z
polipropylenu (PP)
roacuteżnych odmian polichlorku winylu (PVC)
Polietylenu wysokiej gęstości (PE-HD)
żywicy poliestrowej wzmacnianej włoacuteknem szklanym (GRE)
Innymi materiałami stosowanymi w kanalizacji sanitarnej są
żeliwo
kamionka
beton
Kanalizacja deszczowa
Odprowadza wody opadowe z dachoacutew i terenoacutew przyległych do nieruchomości (podjazdy tarasy parkingi itp)
Projektowanie kanalizacji deszczowej odbywa się w oparciu o normę
PN ndash EN 12056 ndash 3 grudzień 2002
Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew
Część 3 Przewody deszczowe Projektowanie układu i obliczenia
oraz w przypadku braku informacji o normę
PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania w projektowaniu
Odprowadzanie wody z dachu stromego
W przypadku dachoacutew budynkoacutew niskich (do 5 kondygnacji) ktoacutere mają odpowiednie nachylenie (przyjmuje się że powyżej 8) najczęstszym sposobem odprowadzania wody deszczowej jest zastosowanie systemu rynnowego
Zadaniem deszczowej instalacji kanalizacyjnej jest zebranie wody z dachu i odprowadzenie jej do sieci kanalizacji deszczowej lub do gruntu System rynnowy polega na naturalnym (grawitacyjnym) spływie woacuted po połaci dachowej skąd jest przejmowana przez system rur System ten roacutewnież pracuje grawitacyjnie Umowną granicą instalacji deszczowej jest wylewka z ktoacuterej woda może być skierowana do sieci kanalizacji deszczowej (ogoacutelnospławnej) lub na grunt
Podstawowe elementy
instalacji kanalizacji deszczowej
Rynny - przewody o przekroju otwartym (okrągłym prostokątnym eliptycznym trapezowym okapowym) biegnące wzdłuż krawędzi dachu Zadaniem rynien jest zebranie wody opadowej Rynny prowadzone są z lekkim spadkiem w kierunku narożnikoacutew budynku dzięki czemu woda nie wylewa się za krawędzie tylko płynie w kierunku rur spustowych
Instalacja kanalizacji deszczowej składa się z następujących elementoacutew
Rury spustowe ndash pionowe odcinki przewodoacutew o przekroju zamkniętym (najczęściej okrągłym lub prostokątnym) Zadaniem rur spustowych jest zebranie wody płynącej rynnami i odprowadzenie ich poza budynek
Odpływy ndash elementy za pomocą ktoacuterych rynny przechodzą w rury spustowe Odpływ jest odcinkiem rynny w ktoacuterym wykonany jest obrobiony otwoacuter odpowiedniego kształtu pozwalający na włączenie rury spustowej Można wyroacuteżnić odpływy przelotowe oraz odpływy końcowe ( na narożnikach pomieszczeń) Pozwalają na mocowanie rur spustowych
Narożniki do rynien ndash umożliwiają połączenie rynien w narożnikach budynku Właściwy montaż narożnikoacutew jest bardzo ważny dla właściwej pracy rynien (ruchoacutew pod wpływem temperatury) Wylewki ndash kształtki ktoacuterymi kończy się rura spustowa Wylewka może być włą- czona do kanalizacji deszczowej bądź znajdować się nad gruntem
Łączniki do rynien - złączki zwykłe uszczelkowe i korekcyjne Ponieważ montaż rynien wymaga pozostawiania tzw dylatacji (odstępoacutew) złączki korekcyjne lub uszczelkowe umożliwiają wykonanie takich połączenia z dylatacją
Łączniki do rur spustowych - kolana troacutejniki redukcje mufy mufy redukcyjne Mufy służą do włączania rur spustowych do odpływoacutew zadaniem muf redukcyjnych jest połączenie rury spustowej i odpływu o roacuteżnych średnicach Kolana pozwalają na zmianę kierunku rury spustowej Troacutejniki umożliwiają włączanie do rur spustowych wyposażenia dodatkowego
Haki i obejmy - zadaniem tych elementoacutew jest mocowanie rynien i rur spustowych do dachoacutew i ścian
Elementy wykończeniowe i dodatkowe -
zadaniem tych elementoacutew jest wykończenie
systemu lub uzupełnienie jego pracy
Przykładami mogą tu być
dekiel służący do zakończenia rynny
filtr siatkowy montowany na rurze
spustowej zatrzymujący
zanieczyszczenia
czyszczak (rewizja) umożliwiający
przegląd i czyszczenie rury spustowej
(na zdjęciu)
odprowadzenie do kanalizacji deszczowej
Jednym ze sposoboacutew odprowadzenia wody jest podłączenie systemu rynnowego do kanalizacji deszczowej
Woacutewczas na dolnym odcinku rury spustowej mniej więcej 03-08 m ponad terenem należy zamontować rewizję (czyszczak) Rewizja ma wewnątrz kratkę na ktoacuterej zbierają się liście i inne zanieczyszczenia spływające z rynny
Rura spustowa z rewizją przyłączona jest do przewodoacutew odpływowych a te łączą się z kanalizacją Średnica przewodoacutew musi być co najmniej roacutewna średnicy rur spustowych i najczęściej wynosi 100-150 mm Głębokość na jakiej powinno się układać rury zależy od strefy przemarzania i wynosi 1-14 m System taki nie ma blokady przedostawania się zapachoacutew dlatego lepiej nie podłączać go do kanalizacji ogoacutelnospławnej
Innym sposobem odprowadzenia wody bezpośrednio do kanalizacji jest podłączenie rury spustowej do osadnika rynnowego Wyposażony jest on w klapkę ktoacutera stanowi blokadę zapachową i wyciągany kosz w ktoacuterym gromadzą się większe zanieczyszczenia takie jak liście
Gdy brak sieci kanalizacji deszczowej lub ogoacutelnospławnej woda deszczowa powinna być bezpiecznie rozprowadzona po terenie posesji ale tak żeby nie spływała na sąsiednie działki
Odprowadzanie wody z dachu
płaskiego
W przypadku dachoacutew budynkoacutew wysokich (powyżej 5 kondygnacji) oraz dachoacutew o małym nachyleniu (przyjmuje się że poniżej 8) najczęstszym sposobem odprowa-dzania wody deszczowej jest system odwadniania oparty na wpustach dachowych
Wpusty dachowe pełnią rolę dachowych odwodnień punkto-wych tzn zbierają wodę z pewnej powierzchni w jednym punkcie
Odprowadzanie wody z dachu
płaskiego Woda jest odprowadzana do rury spustowej biegnącej wewnątrz budynku a stamtąd do kanalizacji deszczowej lub poza budynek do gruntu Aby odwodnienie dachu płaskiego pracowało prawidłowo wpust powinien znaleźć się w najniższym punkcie dachu a spadek w jego kierunku powinien wynosić co najmniej 3 Oproacutecz zasadniczego wpustu powinien być wpust awaryjny ktoacutery przejmie wodę w przypadku zatkania wpustu głoacutewnego Na dachu powinna być co najmniej jedna para wpustoacutew Zasady projektowania moacutewią że wpusty należy rozmieszczać co 25 m
Obliczanie kanalizacji deszczowej
Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qr (qd) [ls]
rAC
10000
IAQr
gdzie ψ lub C ndash wspoacutełczynnik spływu przyjmowany wg nowej normy jako 10 (w starej zależny od nachylenia dachu i rodzaju powierzchni odwadnianej)
A ndash efektywna powierzchnia dachu lub powierzchnia odwadniana [m2]
I ndash w starej normie miarodajne natężenie deszczu [l(sha)] przyjmowane I 300 l(sha)
r ndash natężenie opadoacutew atmosferycznych [l(sm2)] przyjmowane albo na podstawie danych statystycznych albo wg tabeli 1 w nowej normie po przemnożeniu przez wspoacutełczynnik ryzyka podany w tabeli 2
Wymiarowanie rynien i rur spustowych
1 Przewody spustowe ndash średnicę należy dobrać tak aby obliczona wartość odpływu ściekoacutew Qr nie przekraczała wartości Qrmax (qdmax) a powierzchnia odwadniana A powierzchni Amax zestawionych w tabeli w normie PN ndash 92B ndash 01707
2 Wg starej normy rynny powinny mieć średnice minimum 150 mm (dotyczy to budynkoacutew wielorodzinnych)
Efektywna
powierzchnia dachu
odwadniana przez
rynnę A [m2]
Szerokość rynny [mm] Średnica rury
spustowej [mm]
poniżej 20 70 50
20 ndash 57 100 (lub 125) 70
57 ndash 97 125 100
97 - 170 150 100
170 - 243 180 125
Dla budynkoacutew jednorodzinnych średnice rynien i przewodoacutew spustowych można określić w oparciu o efektywną powierzchnię dachu wg tabeli
Średnice poziomoacutew i przykanalikoacutew
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qr z uwzględnieniem następujących zasad
a) dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 07
b) dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 09
c) i d) jak dla kanalizacji sanitarnej
Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej
Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qt (qog) [ls]
Qww ndash natężenie odpływu ściekoacutew sanitarnych
Qr ndash natężenie odpływu ściekoacutew deszczowych
Kanalizacja ogoacutelnospławna to ten fragment ktoacutery odprowadza i ścieki sanitarne i deszczowe do zewnętrznej sieci ogoacutelnospławnej
rwwt QQQ
Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się z uwzględnieniem następujących zasad
a) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt spełnione powinny być warunki
a) i b) jak dla ściekoacutew deszczowych
b) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt obliczeniowa prędkość przepływu
ściekoacutew nie może przekraczać wartości dopuszczalnej ktoacutera wynosi
80 ms ndash dla rur żeliwnych i innych metalowych
40 ms ndash dla rur kamionkowych betonowych i z tworzyw sztucznych
c) dla odpływu tylko ściekoacutew sanitarnych Qww prędkość przepływu
ściekoacutew nie może być mniejsza od vmin = 07 ms
bullRynny z PVC-U
bullRynny z blachy aluminiowej
bullRynny miedziane
bullRynny z blachy stalowej
bullRynny cynkowo-tytanowe
Przekroje rynien a b c) poacutełokragłe d) trapezowy e f) trapezoidalny g) prostokatny h) poacutełokragły leacy
Rodzaje rynien a) okapowa b) koszowa c) gzymsowa d) leacy
Elementy instalacji wodociągowych
Przyłącze wodociągowe
Zestaw wodomierza głoacutewnego
Filtr wody zawoacuter antyskażeniowy zawory odcinające (armatura)
Przewody rozdzielcze (rozprowadzające)
Przewody pionowe (piony wodociągowe)
Przewody w pomieszczeniach sanitarnych (połączenia od pionu do punktoacutew czerpalnych)
Punkty czerpalne (baterie czerpalne i zawory)
Przyłącza do budynku 1-linia zabudowy 2- linia rozgraniczająca 3-sieć wodociągowa 4-sieć kanalizacyjna 5-zestaw wodomierzowy 6-studzienka rewizyjna
Sposoacuteb przeprowadzenia przewodu przez ścianę zewnętrzną
Podział wodomierzy
W obudowie
zamkniętej Z wyjmowaną
wstawką
pomiarową
instalowane
poziomo
kolanowe
Podział wodomierzy
1 Wodomierz działający na zasadach mechanicznych przeznaczony do wody
a) zimnej o temperaturze od 0 degC do 30 degC
b) ciepłej o temperaturze od 30 degC do 90 degC
c) gorącej o temperaturze od 30 degC do 130 degC albo od 30 degC do 180 degC
2 Wodomierz działający na zasadach elektronicznych lub mechanicznych z urządzeniami elektronicznymi albo bez przeznaczony do wody zimnej o temperaturze od 0 degC do 30 degC
Wodomierze mieszkaniowe (JS) Wodomierz powinien być zamontowany w położeniu roboczym zgodnie z oznakowaniem umieszczonym na wodomierzu przez producenta H - oznacza pozycję pracy wodomierza w poziomie V - oznacza pozycję pracy wodomierza w pionie Litera znajdująca się na tarczy wodomierza A B C lub D - oznacza klasę obciążeń wodomierza
Wodomierz sprzężony roacutewnolegle 1-wodomierz głoacutewny śrubowy 2-wodomierz boczny skrzydełkowy 3-zawoacuter zmiennego obciążenia
1 Wodomierze działające na zasadach mechanicznych przeznaczone do wody charakteryzują następujące strumienie
1) maksymalny strumień objętości (Qmax)
2) nominalny strumień objętości (Qn)
3) pośredni strumień objętości (Qt)
4) minimalny strumień objętości (Qmin)
2 Stosunek QmaxQn powinien wynosić 2
3 Rozroacuteżnia się cztery klasy metrologiczne wodomierzy klasa A klasa B klasa C klasa D
4 Klasy metrologiczne wodomierzy w zależności od wartości stosunku QminQn i QtQn
Q (q)-strumień objętości - objętość wody przepływającej przez wodomierz w przyjętej jednostce czasu
Qmax (qmax) -maksymalny strumień objętości - największy strumień objętości przy ktoacuterym wodomierz może pracować w kroacutetkim czasie bez uszkodzenia i przekroczenia błędoacutew granicznych dopuszczalnych oraz wartości maksymalnej straty ciśnienia
Qn (qn) nominalny strumień objętości - strumień objętości roacutewny połowie maksymalnego strumienia objętości przy ktoacuterym wodomierz może pracować przy przepływie ciągłym lub przerywanym i jego wskazania mieszczą się w granicach błędoacutew granicznych dopuszczalnych
Qt (qt) pośredni strumień objętości - strumień objętości dzielący zakres obciążeń pomiarowych na przedział goacuterny i dolny przy ktoacuterym błąd graniczny dopuszczalny zmienia wartość
Qmin (qmin ) minimalny strumień objętości- strumień objętości powyżej ktoacuterego wskazania wodomierza nie powinny przekraczać błędoacutew granicznych dopuszczalnych
Zakres obciążeń pomiarowych wodomierza - zakres strumienia objętości wodomierza zawarty między maksymalnym strumieniem objętości a minimalnym strumieniem objętości
Krzywa błędoacutew wodomierza
Błędy graniczne dopuszczalne wodomierzy plusmn 2 - w przedziale goacuternym zakresu obciążeń (qt q qmax)
plusmn 5 - w przedziale goacuternym zakresu obciążeń (qmin q qt)
Lokalizacja wodomierza
Doboacuter wodomierza
Aby dobrać wodomierz należy
ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe
ustalić umowny przepływ obliczeniowy dla wodomierza qw m3h
qw = 2 q
Doboacuter wodomierza
Doboacuter wodomierza
dla dobranego wodomierza ustalić w oparciu o dane producenta wodomierzy stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez wodomierz
Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem
PN-EN 1717 - Ochrona przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody w instalacjach wodociągowych i ogoacutelne wymagania dotyczące urządzeń zapobiegających zanieczyszczaniu przez przepływ zwrotny
Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem
Podział płynoacutew ktoacutere mają lub mogą mieć kontakt z wodą do picia
Kategoria 1
Woda wypływająca bezpośrednio z sieci wodociągowej przeznaczona do użytkowania przez człowieka do celoacutew konsumpcyjnych
Kategoria 2
Płyn nie stanowiący bakteriologicznego lub toksycznego zagrożenia dla człowieka
Kategoria 3
Płyn stanowiący pewne zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność co najmniej jednej substancji toksycznej lub bardzo toksycznej o LD50gt200 mgkg wagi ciała
Kategoria 4
Płyn stanowiący pewne zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność co najmniej jednej substancji toksycznej lub bardzo toksycznej o LD50200 mgkg wagi ciała lub też co najmniej jednej substancji radioaktywnej mutagennej lub rakotwoacuterczej
Kategoria 5
Płyn stanowiący zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność substancji mikrobiologicznych bądź wirusowych
Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem
Przepływ zwrotny wywołany spadkiem ciśnienia w sieci wodociągowej
Potencjalne źroacutedła zanieczyszczenia wody wodociągowej
XY
1- sieć wodociągowa
2- urządzenie zabezpieczające
X-rodzina zabezpieczenia
Y-typ zabezpieczenia
Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody
Aby dobrać zabezpieczenie należy
określić kategorię płynu
określić rodzaj zabezpieczenia wg normy
ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe
dobrać zawoacuter zwracając uwagę na średnicę wodomierza
Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody
dla dobranego zaworu ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez zawoacuter
Filtr
Doboacuter filtra
Aby dobrać filtr należy
ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe
dobrać filtr zwracając uwagę na średnicę wodomierza i zaworu antyskażeniowego
Doboacuter filtra
dla dobranego filtra ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez filtr
INSTALACJE KANALIZACYJNE
Rodzaje instalacji kanalizacyjnych
1 Kanalizacja sanitarna (bytowo ndash gospodarcza)
2 Kanalizacja deszczowa
3 Kanalizacja technologiczna
ścieki przed wprowadzeniem do kanalizacji
sanitarnej wymagają wstępnego oczyszczenia w
specjalnych urządzeniach
Odprowadzenie ściekoacutew z nieruchomości może być
realizowane na dwa sposoby
systemem ogoacutelnospławnym (zbiorczym)
lub systemem rozdzielczym
Kanalizacja ogoacutelnospławna odprowadza zaroacutewno ścieki
sanitarne (bytowe) jak i deszczowe
W kanalizacji rozdzielczej ścieki sanitarne i deszczowe
odprowadzane są rozdzielnie
Schemat kanalizacji ogoacutelnospławnej
KS1 KS2
Kanał ogoacutelnospławny
RD1 RD2
linia regulacyjna
ST1
ST2
Schemat kanalizacji rozdzielczej
KS1 KS2
Kanał sanitarny
Kanał deszczowy
RD1 RD2
linia regulacyjnaST1
ST2
SD1
SD2
Podział instalacji kanalizacyjnej
Instalację kanalizacyjną można podzielić na
zewnętrzną (na terenie nieruchomości lecz poza budynkiem)
wewnętrzną (w budynku)
Podział ten wydaje się oczywisty ale jest istotny przy doborze materiału instalacyjnego - nie każdy materiał sprawdzający się wewnątrz nadaje się do stworzenia instalacji zewnętrznej
Granicą między instalacją wewnętrzną a zewnętrzną jest tzw czyszczak głoacutewny (rewizja głoacutewna)
Przewody domowej
instalacji kanalizacyjnej
Przykanalik (przyłącze kanalizacyjne) ndash jest to odcinek ktoacutery łączy kanalizację na terenie nieruchomości z siecią kanalizacyjną
Najczęściej przykanalik włączany jest do studzienki (rewizyjnej lub włazowej) ktoacutera stanowi uzbrojenie sieci Możliwe jest też przyłączenie przez wpust boczny lub złącze siodłowe
Przewody domowej
instalacji kanalizacyjnej
Przykanaliki oznaczane są znakami informacyjnymi Na znaku podana jest średnica (w mm) spadek przyłącza (w promilach) oraz jego długość (w m) Granicą między siecią a instalacją jest położona w pobliżu granicy nieruchomości pierwsza studzienka licząc od strony budynku
Sieć i przykanalik
w przypadku istnienia studzienki rewizyjnej
przykanalikstudzienka rewizyjna
linia
reg
ulac
yjnastudzienka kanalizacyjna
sieć kanalizacyjna
budy
nek
instalacja
zewnętrzna
Sieć i przykanalik
w przypadku braku studzienki rewizyjnej (wg nowych przepisoacutew w przypadku braku studzienki rewizyjnej
przykanalik to odcinek biegnący od granicy budynku do granicy
nieruchomości)
linia
reg
ulac
yjnastudzienka kanalizacyjna
sieć kanalizacyjna
budy
nek
przykanalik
sieć kanalizacyjna
Instalacja kanalizacyjna składa się z 1 poziomoacutew (przewodoacutew odpływowych) ndash są to przewody
prowadzone z odpowiednim spadkiem ktoacutere odprowadzają
ścieki z pionoacutew wpustoacutew podłogowych itp do przykanalika
lub sieci zewnętrznej
2 pionoacutew (przewodoacutew spustowych) ndash są to przewody prowadzone
przez jedną lub kilka kondygnacji odprowadzające ścieki
z podejść kanalizacyjnych wpustoacutew dachowych lub rynien
do przewodoacutew odpływowych
3 podejść kanalizacyjnych ndash przewody odprowadzające ścieki
z przyboroacutew i urządzeń sanitarnych do pionoacutew lub poziomoacutew
kanalizacyjnych
podejścia pojedyncze
podejścia zbiorowe
Kanalizacja sanitarna grawitacyjna
Odprowadza wodę zanieczyszczoną (ścieki) w wyniku jej wykorzystania odpływającą z ustępoacutew spłukiwanych natryskoacutew wanien bidetoacutew zlewoacutew umywalek wpustoacutew podłogowych i innych urządzeń występujących w gospodarstwie domowym
Projektowanie kanalizacji sanitarnej odbywa się w oparciu o normę
PN ndash EN 12056 ndash 2 grudzień 2002
Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew
Część 2 Kanalizacja sanitarna projektowanie układu i obliczenia
oraz w przypadku braku informacji o normę
PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania
w projektowaniu
Podejścia kanalizacyjne ndash łączą
odpływ z pionem kanalizacyjnym
Podejścia
niewentylowane - należy montować ze spadkiem wynoszącym od 2 do 15
wentylowane ndash można zastosować tu mniejsze spadki zgodnie z przywołaną normą ale wymagają dodatkowego przewodu wentylującego
Najczęściej projektuje się podejścia niewentylowane Ich długość w typowym rozwiązaniu stosowanym w Polsce nie powinna przekraczać 30 m a w przypadku miski ustępowej 10 m po długości przewodu
W przypadku dłuższych podejść albo zwiększa się średnicę albo projektuje się podejścia wentylowane za pomocą np zaworoacutew napowietrzających
Nowa norma wprowadza cztery typy systemoacutew kanalizacyjnych jakie można spotkać w poszczegoacutelnych krajach Unii Europejskiej
W Polsce stosuje się tradycyjnie system I
System Nazwa Cechy
I
System pojedynczego pionu
z podejściami częściowo
wypełnionymi
bull jeden pion kanalizacyjny
bull wypełnienie przewodoacutew 50
II
System pojedynczego pionu
z podejściami o mniejszej
średnicy
bull jeden pion kanalizacyjny
bull wypełnienie przewodoacutew 70
III
System pojedynczego pionu
z podejściami całkowicie
wypełnionymi
bull jeden pion kanalizacyjny
bull wypełnienie przewodoacutew 100
bull każde urządzenie podłączone
oddzielnie do pionu
IV System oddzielnych pionoacutew
kanalizacyjnych
bull dwa piony ndash jeden odprowadzający
ścieki czarne z ustępoacutew spłukiwanych
i pisuaroacutew i drugi odprowadzający
pozostałe ścieki
bull wypełnienie przewodoacutew jak dla
systemoacutew I II lub III
Średnice nominalne podejść pojedynczych dobiera się w zależności od typu przyłączonego przyboru sanitarnego lub urządzenia w typowych
rozwiązaniach w Polsce wg tabeli Urządzenie DN [mm]
Umywalka bidet 40
Zlewozmywak
zmywarka pralka
wanna natrysk 50
Miska ustępowa 100
Minimalna średnica podejścia pojedynczego zdeterminowana jest przez jego długość wysokość spadania i ilość zmian kierunku zgodnie z tabelą
DN Lmax
[m] H [m]
trzy zmiany
kierunku
40
50 30 lt10
70 50 lt10
100 50 lt30
H
L
Jeśli powyższe wymiary są przekroczone lub istnieje konieczność zastosowania więcej niż trzech zmian kierunku prowadzenia przewodoacutew należy wybrać kolejną większą średnicę nominalną
Średnice nominalne podjeść zbiorowych
Zależą od natężenia przepływu ściekoacutew w projektowanym
podejściu i od zastosowanego systemu Wybierając system
należy kierować się dostępnymi na rynku przyborami trudno
bowiem wyobrazić sobie podłączanie przyboru sanitarnego
z odpływem np 40mm do przewodu o średnicy mniejszej
Utrudniałoby to swobodny odpływ ściekoacutew z tego przyboru
Natężenie przepływu ściekoacutew sanitarnych Qww
wyznacza się dla danego odcinka instalacji zgodnie
z zależnością
]sl[DUKQww
gdzie K ndash wspoacutełczynnik częstości
DU ndash odpływ jednostkowy [ls] z urządzenia
UWAGA Qww DUmax jeśli nie to Qww = DUmax
Odpływy jednostkowe DU
Odpływy jednostkowe DU -cd
Typowe wspoacutełczynniki częstości K
Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia
z przewodami odpływowymi Piony kanalizacyjne należy prowadzić bez zmiany średnicy i kierunku na całej długości w szachtach sanitarnych
U podstawy każdego pionu przed przejściem w przewoacuted odpływowy należy zamontować otwoacuter rewizyjny (czyszczak) umożliwiający dostęp do wnętrza przodu
W przypadku kanalizacji sanitarnej każdy pion musi być wentylowany w celu wyroacutewnania ciśnienia w instalacji
Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia
z przewodami odpływowymi Wentylację pionu zapewnia
przewoacuted wentylacyjny zakończony rurą wywiewną wyprowadzoną ponad połać dachu
zawoacuter napowietrzający ndash rozwiązanie dozwolone do stosowania w przypadku braku możliwości wyprowadzenia pionu ponad dach można takie rozwiązanie stosować przy spełnieniu następujących warunkoacutew
piony mają wysokość 4 do 5 kondygnacji
ostatni pion licząc od najdalszego w stosunku do kanału oraz co piąty w budynku jest zakończony rurą wywiewną
Elementy pionu kanalizacyjnego
troacutejniki doprowadzające ścieki z podejść kanalizacyjnych
czyszczak prze zmianą kierunku prowadzenia ściekoacutew ndash około 05 nad posadzką przed przejściem w przewoacuted odpływowy
rura prosta o niezmiennej średnicy na całej długości
zawoacuter napowietrzający lub rura wywiewna
W systemie kanalizacji sanitarnej wyroacuteżnić można
piony z wentylacją głoacutewną ndash zakończone rurą wywiewną lub zaworem napowietrzającym
piony z wentylacją obejściową ndash piony z dodatkowym przewodem wentylacyjnym prowadzonym obok pionu spustowego i połączonym z rurą wywiewną
Średnica pionu zależy od wybranego systemu wentylacji i obliczonego natężenia przepływu ściekoacutew dla całego pionu
Należy pamiętać o tym że minimalna średnica pionu nie może być mniejsza od średnicy największego podejścia
W typowych rozwiązaniach w Polsce minimalna średnica pionu wynosi 70mm a dla pionoacutew prowadzących ścieki z misek ustępowych 100mm
Oczywiście w tabelach należy sprawdzić czy średnicy nie należy zwiększyć ze względu na obliczoną wartość Qww
Piony z wentylacją głoacutewną
Piony z wentylacją obejściową
Przewody odpływowe
(poziomy kanalizacyjne)
Wśroacuted przewodoacutew odpływowych wyroacuteżniamy przewoacuted głoacutewny oraz przewody drugorzędne Każdy przewoacuted drugorzędny powinien być oddzielnie podłączony do głoacutewnego pod kątem 45deg
Wszystkie przewody prowadzone są najkroacutetszą drogą przeważnie wzdłuż przegrody budowlanej oraz koniecznie z zachowaniem odpowiedniego spadku
Przewody odpływowe
(poziomy kanalizacyjne)
Spadek powinien być jednakowy na całej długości co zapewnia samooczyszczanie się przewodu
Przyjęte jest że rury układa się kielichem w kierunku przeciwnym do spływu ściekoacutew
Rewizje kanalizacyjne powinno się montować
co 15 m na rurach średnicy od 100 do 150 mm
przed każdym uskokiem poziomu
Rury prowadzone przez murowane ścianki muszą być ułożone prostopadle do przegrody
Na przewody z tworzyw sztucznych powinno się w miejscach przejść dodatkowo nałożyć tuleje ochronne Umożliwią one rurom pewien ruch zabezpieczając instalację przed uszkodzeniami mechanicznymi
Przestrzeń pomiędzy tuleją a rurą powinno się zabezpieczyć izolacją
Jeśli przewody kanalizacyjne z tworzyw sztucznych układane są w sąsiedztwie przewodoacutew wydzielających ciepło powinny być osłonięte otulinami izolacyjnymi w celu zabezpieczenia przed przegrzewaniem
Przewody poziome i przykanaliki powinny być ułożone poniżej strefy przemarzania gruntu czyli na głębokości 80-140 cm zależnie od regionu kraju
Jeśli przewody prowadzone są w pomieszczeniach w ktoacuterych temperatura może spadać poniżej 0degC muszą być odpowiednio zabezpieczone przed przemarzaniem
Dla przewodoacutew prowadzonych na zewnątrz budynku należy pamiętać że warstwa gruntu pokrywającego rury kanalizacyjne powinna być o 10-20 cm większa od głębokości przemarzania gruntu jeśli przewody układa się wyżej to powinny być zaizolowane termicznie
Rury kanalizacyjne układane na zewnątrz budynku powinny być oddalone
od innych przewodoacutew co najmniej
15 m od przewodoacutew gazowych i wodociągowych
08 m od kabli energetycznych
05 m od kabli telekomunikacyjnych
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qww z uwzględnieniem następujących zasad
1 dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 05
2 dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 07
3 minimalna prędkość przepływu ściekoacutew wynosi 07 ms stąd
wynika prowadzenie przewodoacutew z odpowiednim do średnicy
spadkiem w kierunku sieci zewnętrznej
4 minimalna średnica przewodu zewnętrznego wynosi 010m
a przykanalika 015m
Dobierając średnice przewodoacutew odpływowych należy stosować
tabelę z wartościami natężenia przepływu Q0 i prędkości
przepływu v0 dla przewodoacutew o przekroju kołowym przy
pełnym wypełnieniu i wykres Manninga
=QQ0
=vv0
hd
Q
v
(hd)
1
23
4
Przykład obliczeniowy Obliczeniowe natężenie sciekoacutew sanitarnych wynosi Qww= 50 ls Na podstawie tabeli 1 QwwQ0 = 50 2014 = 025 Z wykresu odczytujemy
V = 085V0 = 085114 = 097 ms przy napełnieniu hd = 037
Zakresy dopuszczalnych spadkoacutew przewodoacutew odpływowych
DN 0100 m ndash i = 20 - 100
DN 0150 m ndash i = 15 - 150
Urządzenia dodatkowe w kanalizacji sanitarnej
W przypadku odprowadzania ściekoacutew bytowo gospodarczych do zewnętrznej sieci typu ogoacutelnospławnego w pomieszczeniach położonych na najniższych kondygnacjach w budynku może dojść do zalania spowodowanego wstecznym przepływem ściekoacutew w wyniku intensywnych opadoacutew deszczu Dlatego też w tego typu instalacjach na przewodach kanalizacyjnych odprowadzających ścieki z pomieszczeń na najniższej kondygnacji stosować należy zasuwy burzowe ktoacutere chronią instalację przed przepływem zwrotnym
Materiały w kanalizacji sanitarnej
Instalacja kanalizacyjna może być wykonana z roacuteżnych materiałoacutew ale
zawsze rury i połączenia powinny być szczelne i odporne na korozję
Obecnie najpopularniejszym materiałem używanym do budowy instalacji
wewnętrznej jest tworzywo sztuczne Rury kanalizacyjne produkuje się z
polipropylenu (PP)
roacuteżnych odmian polichlorku winylu (PVC)
Polietylenu wysokiej gęstości (PE-HD)
żywicy poliestrowej wzmacnianej włoacuteknem szklanym (GRE)
Innymi materiałami stosowanymi w kanalizacji sanitarnej są
żeliwo
kamionka
beton
Kanalizacja deszczowa
Odprowadza wody opadowe z dachoacutew i terenoacutew przyległych do nieruchomości (podjazdy tarasy parkingi itp)
Projektowanie kanalizacji deszczowej odbywa się w oparciu o normę
PN ndash EN 12056 ndash 3 grudzień 2002
Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew
Część 3 Przewody deszczowe Projektowanie układu i obliczenia
oraz w przypadku braku informacji o normę
PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania w projektowaniu
Odprowadzanie wody z dachu stromego
W przypadku dachoacutew budynkoacutew niskich (do 5 kondygnacji) ktoacutere mają odpowiednie nachylenie (przyjmuje się że powyżej 8) najczęstszym sposobem odprowadzania wody deszczowej jest zastosowanie systemu rynnowego
Zadaniem deszczowej instalacji kanalizacyjnej jest zebranie wody z dachu i odprowadzenie jej do sieci kanalizacji deszczowej lub do gruntu System rynnowy polega na naturalnym (grawitacyjnym) spływie woacuted po połaci dachowej skąd jest przejmowana przez system rur System ten roacutewnież pracuje grawitacyjnie Umowną granicą instalacji deszczowej jest wylewka z ktoacuterej woda może być skierowana do sieci kanalizacji deszczowej (ogoacutelnospławnej) lub na grunt
Podstawowe elementy
instalacji kanalizacji deszczowej
Rynny - przewody o przekroju otwartym (okrągłym prostokątnym eliptycznym trapezowym okapowym) biegnące wzdłuż krawędzi dachu Zadaniem rynien jest zebranie wody opadowej Rynny prowadzone są z lekkim spadkiem w kierunku narożnikoacutew budynku dzięki czemu woda nie wylewa się za krawędzie tylko płynie w kierunku rur spustowych
Instalacja kanalizacji deszczowej składa się z następujących elementoacutew
Rury spustowe ndash pionowe odcinki przewodoacutew o przekroju zamkniętym (najczęściej okrągłym lub prostokątnym) Zadaniem rur spustowych jest zebranie wody płynącej rynnami i odprowadzenie ich poza budynek
Odpływy ndash elementy za pomocą ktoacuterych rynny przechodzą w rury spustowe Odpływ jest odcinkiem rynny w ktoacuterym wykonany jest obrobiony otwoacuter odpowiedniego kształtu pozwalający na włączenie rury spustowej Można wyroacuteżnić odpływy przelotowe oraz odpływy końcowe ( na narożnikach pomieszczeń) Pozwalają na mocowanie rur spustowych
Narożniki do rynien ndash umożliwiają połączenie rynien w narożnikach budynku Właściwy montaż narożnikoacutew jest bardzo ważny dla właściwej pracy rynien (ruchoacutew pod wpływem temperatury) Wylewki ndash kształtki ktoacuterymi kończy się rura spustowa Wylewka może być włą- czona do kanalizacji deszczowej bądź znajdować się nad gruntem
Łączniki do rynien - złączki zwykłe uszczelkowe i korekcyjne Ponieważ montaż rynien wymaga pozostawiania tzw dylatacji (odstępoacutew) złączki korekcyjne lub uszczelkowe umożliwiają wykonanie takich połączenia z dylatacją
Łączniki do rur spustowych - kolana troacutejniki redukcje mufy mufy redukcyjne Mufy służą do włączania rur spustowych do odpływoacutew zadaniem muf redukcyjnych jest połączenie rury spustowej i odpływu o roacuteżnych średnicach Kolana pozwalają na zmianę kierunku rury spustowej Troacutejniki umożliwiają włączanie do rur spustowych wyposażenia dodatkowego
Haki i obejmy - zadaniem tych elementoacutew jest mocowanie rynien i rur spustowych do dachoacutew i ścian
Elementy wykończeniowe i dodatkowe -
zadaniem tych elementoacutew jest wykończenie
systemu lub uzupełnienie jego pracy
Przykładami mogą tu być
dekiel służący do zakończenia rynny
filtr siatkowy montowany na rurze
spustowej zatrzymujący
zanieczyszczenia
czyszczak (rewizja) umożliwiający
przegląd i czyszczenie rury spustowej
(na zdjęciu)
odprowadzenie do kanalizacji deszczowej
Jednym ze sposoboacutew odprowadzenia wody jest podłączenie systemu rynnowego do kanalizacji deszczowej
Woacutewczas na dolnym odcinku rury spustowej mniej więcej 03-08 m ponad terenem należy zamontować rewizję (czyszczak) Rewizja ma wewnątrz kratkę na ktoacuterej zbierają się liście i inne zanieczyszczenia spływające z rynny
Rura spustowa z rewizją przyłączona jest do przewodoacutew odpływowych a te łączą się z kanalizacją Średnica przewodoacutew musi być co najmniej roacutewna średnicy rur spustowych i najczęściej wynosi 100-150 mm Głębokość na jakiej powinno się układać rury zależy od strefy przemarzania i wynosi 1-14 m System taki nie ma blokady przedostawania się zapachoacutew dlatego lepiej nie podłączać go do kanalizacji ogoacutelnospławnej
Innym sposobem odprowadzenia wody bezpośrednio do kanalizacji jest podłączenie rury spustowej do osadnika rynnowego Wyposażony jest on w klapkę ktoacutera stanowi blokadę zapachową i wyciągany kosz w ktoacuterym gromadzą się większe zanieczyszczenia takie jak liście
Gdy brak sieci kanalizacji deszczowej lub ogoacutelnospławnej woda deszczowa powinna być bezpiecznie rozprowadzona po terenie posesji ale tak żeby nie spływała na sąsiednie działki
Odprowadzanie wody z dachu
płaskiego
W przypadku dachoacutew budynkoacutew wysokich (powyżej 5 kondygnacji) oraz dachoacutew o małym nachyleniu (przyjmuje się że poniżej 8) najczęstszym sposobem odprowa-dzania wody deszczowej jest system odwadniania oparty na wpustach dachowych
Wpusty dachowe pełnią rolę dachowych odwodnień punkto-wych tzn zbierają wodę z pewnej powierzchni w jednym punkcie
Odprowadzanie wody z dachu
płaskiego Woda jest odprowadzana do rury spustowej biegnącej wewnątrz budynku a stamtąd do kanalizacji deszczowej lub poza budynek do gruntu Aby odwodnienie dachu płaskiego pracowało prawidłowo wpust powinien znaleźć się w najniższym punkcie dachu a spadek w jego kierunku powinien wynosić co najmniej 3 Oproacutecz zasadniczego wpustu powinien być wpust awaryjny ktoacutery przejmie wodę w przypadku zatkania wpustu głoacutewnego Na dachu powinna być co najmniej jedna para wpustoacutew Zasady projektowania moacutewią że wpusty należy rozmieszczać co 25 m
Obliczanie kanalizacji deszczowej
Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qr (qd) [ls]
rAC
10000
IAQr
gdzie ψ lub C ndash wspoacutełczynnik spływu przyjmowany wg nowej normy jako 10 (w starej zależny od nachylenia dachu i rodzaju powierzchni odwadnianej)
A ndash efektywna powierzchnia dachu lub powierzchnia odwadniana [m2]
I ndash w starej normie miarodajne natężenie deszczu [l(sha)] przyjmowane I 300 l(sha)
r ndash natężenie opadoacutew atmosferycznych [l(sm2)] przyjmowane albo na podstawie danych statystycznych albo wg tabeli 1 w nowej normie po przemnożeniu przez wspoacutełczynnik ryzyka podany w tabeli 2
Wymiarowanie rynien i rur spustowych
1 Przewody spustowe ndash średnicę należy dobrać tak aby obliczona wartość odpływu ściekoacutew Qr nie przekraczała wartości Qrmax (qdmax) a powierzchnia odwadniana A powierzchni Amax zestawionych w tabeli w normie PN ndash 92B ndash 01707
2 Wg starej normy rynny powinny mieć średnice minimum 150 mm (dotyczy to budynkoacutew wielorodzinnych)
Efektywna
powierzchnia dachu
odwadniana przez
rynnę A [m2]
Szerokość rynny [mm] Średnica rury
spustowej [mm]
poniżej 20 70 50
20 ndash 57 100 (lub 125) 70
57 ndash 97 125 100
97 - 170 150 100
170 - 243 180 125
Dla budynkoacutew jednorodzinnych średnice rynien i przewodoacutew spustowych można określić w oparciu o efektywną powierzchnię dachu wg tabeli
Średnice poziomoacutew i przykanalikoacutew
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qr z uwzględnieniem następujących zasad
a) dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 07
b) dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 09
c) i d) jak dla kanalizacji sanitarnej
Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej
Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qt (qog) [ls]
Qww ndash natężenie odpływu ściekoacutew sanitarnych
Qr ndash natężenie odpływu ściekoacutew deszczowych
Kanalizacja ogoacutelnospławna to ten fragment ktoacutery odprowadza i ścieki sanitarne i deszczowe do zewnętrznej sieci ogoacutelnospławnej
rwwt QQQ
Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się z uwzględnieniem następujących zasad
a) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt spełnione powinny być warunki
a) i b) jak dla ściekoacutew deszczowych
b) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt obliczeniowa prędkość przepływu
ściekoacutew nie może przekraczać wartości dopuszczalnej ktoacutera wynosi
80 ms ndash dla rur żeliwnych i innych metalowych
40 ms ndash dla rur kamionkowych betonowych i z tworzyw sztucznych
c) dla odpływu tylko ściekoacutew sanitarnych Qww prędkość przepływu
ściekoacutew nie może być mniejsza od vmin = 07 ms
bullRynny z PVC-U
bullRynny z blachy aluminiowej
bullRynny miedziane
bullRynny z blachy stalowej
bullRynny cynkowo-tytanowe
Przekroje rynien a b c) poacutełokragłe d) trapezowy e f) trapezoidalny g) prostokatny h) poacutełokragły leacy
Rodzaje rynien a) okapowa b) koszowa c) gzymsowa d) leacy
Przyłącza do budynku 1-linia zabudowy 2- linia rozgraniczająca 3-sieć wodociągowa 4-sieć kanalizacyjna 5-zestaw wodomierzowy 6-studzienka rewizyjna
Sposoacuteb przeprowadzenia przewodu przez ścianę zewnętrzną
Podział wodomierzy
W obudowie
zamkniętej Z wyjmowaną
wstawką
pomiarową
instalowane
poziomo
kolanowe
Podział wodomierzy
1 Wodomierz działający na zasadach mechanicznych przeznaczony do wody
a) zimnej o temperaturze od 0 degC do 30 degC
b) ciepłej o temperaturze od 30 degC do 90 degC
c) gorącej o temperaturze od 30 degC do 130 degC albo od 30 degC do 180 degC
2 Wodomierz działający na zasadach elektronicznych lub mechanicznych z urządzeniami elektronicznymi albo bez przeznaczony do wody zimnej o temperaturze od 0 degC do 30 degC
Wodomierze mieszkaniowe (JS) Wodomierz powinien być zamontowany w położeniu roboczym zgodnie z oznakowaniem umieszczonym na wodomierzu przez producenta H - oznacza pozycję pracy wodomierza w poziomie V - oznacza pozycję pracy wodomierza w pionie Litera znajdująca się na tarczy wodomierza A B C lub D - oznacza klasę obciążeń wodomierza
Wodomierz sprzężony roacutewnolegle 1-wodomierz głoacutewny śrubowy 2-wodomierz boczny skrzydełkowy 3-zawoacuter zmiennego obciążenia
1 Wodomierze działające na zasadach mechanicznych przeznaczone do wody charakteryzują następujące strumienie
1) maksymalny strumień objętości (Qmax)
2) nominalny strumień objętości (Qn)
3) pośredni strumień objętości (Qt)
4) minimalny strumień objętości (Qmin)
2 Stosunek QmaxQn powinien wynosić 2
3 Rozroacuteżnia się cztery klasy metrologiczne wodomierzy klasa A klasa B klasa C klasa D
4 Klasy metrologiczne wodomierzy w zależności od wartości stosunku QminQn i QtQn
Q (q)-strumień objętości - objętość wody przepływającej przez wodomierz w przyjętej jednostce czasu
Qmax (qmax) -maksymalny strumień objętości - największy strumień objętości przy ktoacuterym wodomierz może pracować w kroacutetkim czasie bez uszkodzenia i przekroczenia błędoacutew granicznych dopuszczalnych oraz wartości maksymalnej straty ciśnienia
Qn (qn) nominalny strumień objętości - strumień objętości roacutewny połowie maksymalnego strumienia objętości przy ktoacuterym wodomierz może pracować przy przepływie ciągłym lub przerywanym i jego wskazania mieszczą się w granicach błędoacutew granicznych dopuszczalnych
Qt (qt) pośredni strumień objętości - strumień objętości dzielący zakres obciążeń pomiarowych na przedział goacuterny i dolny przy ktoacuterym błąd graniczny dopuszczalny zmienia wartość
Qmin (qmin ) minimalny strumień objętości- strumień objętości powyżej ktoacuterego wskazania wodomierza nie powinny przekraczać błędoacutew granicznych dopuszczalnych
Zakres obciążeń pomiarowych wodomierza - zakres strumienia objętości wodomierza zawarty między maksymalnym strumieniem objętości a minimalnym strumieniem objętości
Krzywa błędoacutew wodomierza
Błędy graniczne dopuszczalne wodomierzy plusmn 2 - w przedziale goacuternym zakresu obciążeń (qt q qmax)
plusmn 5 - w przedziale goacuternym zakresu obciążeń (qmin q qt)
Lokalizacja wodomierza
Doboacuter wodomierza
Aby dobrać wodomierz należy
ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe
ustalić umowny przepływ obliczeniowy dla wodomierza qw m3h
qw = 2 q
Doboacuter wodomierza
Doboacuter wodomierza
dla dobranego wodomierza ustalić w oparciu o dane producenta wodomierzy stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez wodomierz
Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem
PN-EN 1717 - Ochrona przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody w instalacjach wodociągowych i ogoacutelne wymagania dotyczące urządzeń zapobiegających zanieczyszczaniu przez przepływ zwrotny
Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem
Podział płynoacutew ktoacutere mają lub mogą mieć kontakt z wodą do picia
Kategoria 1
Woda wypływająca bezpośrednio z sieci wodociągowej przeznaczona do użytkowania przez człowieka do celoacutew konsumpcyjnych
Kategoria 2
Płyn nie stanowiący bakteriologicznego lub toksycznego zagrożenia dla człowieka
Kategoria 3
Płyn stanowiący pewne zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność co najmniej jednej substancji toksycznej lub bardzo toksycznej o LD50gt200 mgkg wagi ciała
Kategoria 4
Płyn stanowiący pewne zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność co najmniej jednej substancji toksycznej lub bardzo toksycznej o LD50200 mgkg wagi ciała lub też co najmniej jednej substancji radioaktywnej mutagennej lub rakotwoacuterczej
Kategoria 5
Płyn stanowiący zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność substancji mikrobiologicznych bądź wirusowych
Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem
Przepływ zwrotny wywołany spadkiem ciśnienia w sieci wodociągowej
Potencjalne źroacutedła zanieczyszczenia wody wodociągowej
XY
1- sieć wodociągowa
2- urządzenie zabezpieczające
X-rodzina zabezpieczenia
Y-typ zabezpieczenia
Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody
Aby dobrać zabezpieczenie należy
określić kategorię płynu
określić rodzaj zabezpieczenia wg normy
ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe
dobrać zawoacuter zwracając uwagę na średnicę wodomierza
Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody
dla dobranego zaworu ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez zawoacuter
Filtr
Doboacuter filtra
Aby dobrać filtr należy
ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe
dobrać filtr zwracając uwagę na średnicę wodomierza i zaworu antyskażeniowego
Doboacuter filtra
dla dobranego filtra ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez filtr
INSTALACJE KANALIZACYJNE
Rodzaje instalacji kanalizacyjnych
1 Kanalizacja sanitarna (bytowo ndash gospodarcza)
2 Kanalizacja deszczowa
3 Kanalizacja technologiczna
ścieki przed wprowadzeniem do kanalizacji
sanitarnej wymagają wstępnego oczyszczenia w
specjalnych urządzeniach
Odprowadzenie ściekoacutew z nieruchomości może być
realizowane na dwa sposoby
systemem ogoacutelnospławnym (zbiorczym)
lub systemem rozdzielczym
Kanalizacja ogoacutelnospławna odprowadza zaroacutewno ścieki
sanitarne (bytowe) jak i deszczowe
W kanalizacji rozdzielczej ścieki sanitarne i deszczowe
odprowadzane są rozdzielnie
Schemat kanalizacji ogoacutelnospławnej
KS1 KS2
Kanał ogoacutelnospławny
RD1 RD2
linia regulacyjna
ST1
ST2
Schemat kanalizacji rozdzielczej
KS1 KS2
Kanał sanitarny
Kanał deszczowy
RD1 RD2
linia regulacyjnaST1
ST2
SD1
SD2
Podział instalacji kanalizacyjnej
Instalację kanalizacyjną można podzielić na
zewnętrzną (na terenie nieruchomości lecz poza budynkiem)
wewnętrzną (w budynku)
Podział ten wydaje się oczywisty ale jest istotny przy doborze materiału instalacyjnego - nie każdy materiał sprawdzający się wewnątrz nadaje się do stworzenia instalacji zewnętrznej
Granicą między instalacją wewnętrzną a zewnętrzną jest tzw czyszczak głoacutewny (rewizja głoacutewna)
Przewody domowej
instalacji kanalizacyjnej
Przykanalik (przyłącze kanalizacyjne) ndash jest to odcinek ktoacutery łączy kanalizację na terenie nieruchomości z siecią kanalizacyjną
Najczęściej przykanalik włączany jest do studzienki (rewizyjnej lub włazowej) ktoacutera stanowi uzbrojenie sieci Możliwe jest też przyłączenie przez wpust boczny lub złącze siodłowe
Przewody domowej
instalacji kanalizacyjnej
Przykanaliki oznaczane są znakami informacyjnymi Na znaku podana jest średnica (w mm) spadek przyłącza (w promilach) oraz jego długość (w m) Granicą między siecią a instalacją jest położona w pobliżu granicy nieruchomości pierwsza studzienka licząc od strony budynku
Sieć i przykanalik
w przypadku istnienia studzienki rewizyjnej
przykanalikstudzienka rewizyjna
linia
reg
ulac
yjnastudzienka kanalizacyjna
sieć kanalizacyjna
budy
nek
instalacja
zewnętrzna
Sieć i przykanalik
w przypadku braku studzienki rewizyjnej (wg nowych przepisoacutew w przypadku braku studzienki rewizyjnej
przykanalik to odcinek biegnący od granicy budynku do granicy
nieruchomości)
linia
reg
ulac
yjnastudzienka kanalizacyjna
sieć kanalizacyjna
budy
nek
przykanalik
sieć kanalizacyjna
Instalacja kanalizacyjna składa się z 1 poziomoacutew (przewodoacutew odpływowych) ndash są to przewody
prowadzone z odpowiednim spadkiem ktoacutere odprowadzają
ścieki z pionoacutew wpustoacutew podłogowych itp do przykanalika
lub sieci zewnętrznej
2 pionoacutew (przewodoacutew spustowych) ndash są to przewody prowadzone
przez jedną lub kilka kondygnacji odprowadzające ścieki
z podejść kanalizacyjnych wpustoacutew dachowych lub rynien
do przewodoacutew odpływowych
3 podejść kanalizacyjnych ndash przewody odprowadzające ścieki
z przyboroacutew i urządzeń sanitarnych do pionoacutew lub poziomoacutew
kanalizacyjnych
podejścia pojedyncze
podejścia zbiorowe
Kanalizacja sanitarna grawitacyjna
Odprowadza wodę zanieczyszczoną (ścieki) w wyniku jej wykorzystania odpływającą z ustępoacutew spłukiwanych natryskoacutew wanien bidetoacutew zlewoacutew umywalek wpustoacutew podłogowych i innych urządzeń występujących w gospodarstwie domowym
Projektowanie kanalizacji sanitarnej odbywa się w oparciu o normę
PN ndash EN 12056 ndash 2 grudzień 2002
Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew
Część 2 Kanalizacja sanitarna projektowanie układu i obliczenia
oraz w przypadku braku informacji o normę
PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania
w projektowaniu
Podejścia kanalizacyjne ndash łączą
odpływ z pionem kanalizacyjnym
Podejścia
niewentylowane - należy montować ze spadkiem wynoszącym od 2 do 15
wentylowane ndash można zastosować tu mniejsze spadki zgodnie z przywołaną normą ale wymagają dodatkowego przewodu wentylującego
Najczęściej projektuje się podejścia niewentylowane Ich długość w typowym rozwiązaniu stosowanym w Polsce nie powinna przekraczać 30 m a w przypadku miski ustępowej 10 m po długości przewodu
W przypadku dłuższych podejść albo zwiększa się średnicę albo projektuje się podejścia wentylowane za pomocą np zaworoacutew napowietrzających
Nowa norma wprowadza cztery typy systemoacutew kanalizacyjnych jakie można spotkać w poszczegoacutelnych krajach Unii Europejskiej
W Polsce stosuje się tradycyjnie system I
System Nazwa Cechy
I
System pojedynczego pionu
z podejściami częściowo
wypełnionymi
bull jeden pion kanalizacyjny
bull wypełnienie przewodoacutew 50
II
System pojedynczego pionu
z podejściami o mniejszej
średnicy
bull jeden pion kanalizacyjny
bull wypełnienie przewodoacutew 70
III
System pojedynczego pionu
z podejściami całkowicie
wypełnionymi
bull jeden pion kanalizacyjny
bull wypełnienie przewodoacutew 100
bull każde urządzenie podłączone
oddzielnie do pionu
IV System oddzielnych pionoacutew
kanalizacyjnych
bull dwa piony ndash jeden odprowadzający
ścieki czarne z ustępoacutew spłukiwanych
i pisuaroacutew i drugi odprowadzający
pozostałe ścieki
bull wypełnienie przewodoacutew jak dla
systemoacutew I II lub III
Średnice nominalne podejść pojedynczych dobiera się w zależności od typu przyłączonego przyboru sanitarnego lub urządzenia w typowych
rozwiązaniach w Polsce wg tabeli Urządzenie DN [mm]
Umywalka bidet 40
Zlewozmywak
zmywarka pralka
wanna natrysk 50
Miska ustępowa 100
Minimalna średnica podejścia pojedynczego zdeterminowana jest przez jego długość wysokość spadania i ilość zmian kierunku zgodnie z tabelą
DN Lmax
[m] H [m]
trzy zmiany
kierunku
40
50 30 lt10
70 50 lt10
100 50 lt30
H
L
Jeśli powyższe wymiary są przekroczone lub istnieje konieczność zastosowania więcej niż trzech zmian kierunku prowadzenia przewodoacutew należy wybrać kolejną większą średnicę nominalną
Średnice nominalne podjeść zbiorowych
Zależą od natężenia przepływu ściekoacutew w projektowanym
podejściu i od zastosowanego systemu Wybierając system
należy kierować się dostępnymi na rynku przyborami trudno
bowiem wyobrazić sobie podłączanie przyboru sanitarnego
z odpływem np 40mm do przewodu o średnicy mniejszej
Utrudniałoby to swobodny odpływ ściekoacutew z tego przyboru
Natężenie przepływu ściekoacutew sanitarnych Qww
wyznacza się dla danego odcinka instalacji zgodnie
z zależnością
]sl[DUKQww
gdzie K ndash wspoacutełczynnik częstości
DU ndash odpływ jednostkowy [ls] z urządzenia
UWAGA Qww DUmax jeśli nie to Qww = DUmax
Odpływy jednostkowe DU
Odpływy jednostkowe DU -cd
Typowe wspoacutełczynniki częstości K
Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia
z przewodami odpływowymi Piony kanalizacyjne należy prowadzić bez zmiany średnicy i kierunku na całej długości w szachtach sanitarnych
U podstawy każdego pionu przed przejściem w przewoacuted odpływowy należy zamontować otwoacuter rewizyjny (czyszczak) umożliwiający dostęp do wnętrza przodu
W przypadku kanalizacji sanitarnej każdy pion musi być wentylowany w celu wyroacutewnania ciśnienia w instalacji
Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia
z przewodami odpływowymi Wentylację pionu zapewnia
przewoacuted wentylacyjny zakończony rurą wywiewną wyprowadzoną ponad połać dachu
zawoacuter napowietrzający ndash rozwiązanie dozwolone do stosowania w przypadku braku możliwości wyprowadzenia pionu ponad dach można takie rozwiązanie stosować przy spełnieniu następujących warunkoacutew
piony mają wysokość 4 do 5 kondygnacji
ostatni pion licząc od najdalszego w stosunku do kanału oraz co piąty w budynku jest zakończony rurą wywiewną
Elementy pionu kanalizacyjnego
troacutejniki doprowadzające ścieki z podejść kanalizacyjnych
czyszczak prze zmianą kierunku prowadzenia ściekoacutew ndash około 05 nad posadzką przed przejściem w przewoacuted odpływowy
rura prosta o niezmiennej średnicy na całej długości
zawoacuter napowietrzający lub rura wywiewna
W systemie kanalizacji sanitarnej wyroacuteżnić można
piony z wentylacją głoacutewną ndash zakończone rurą wywiewną lub zaworem napowietrzającym
piony z wentylacją obejściową ndash piony z dodatkowym przewodem wentylacyjnym prowadzonym obok pionu spustowego i połączonym z rurą wywiewną
Średnica pionu zależy od wybranego systemu wentylacji i obliczonego natężenia przepływu ściekoacutew dla całego pionu
Należy pamiętać o tym że minimalna średnica pionu nie może być mniejsza od średnicy największego podejścia
W typowych rozwiązaniach w Polsce minimalna średnica pionu wynosi 70mm a dla pionoacutew prowadzących ścieki z misek ustępowych 100mm
Oczywiście w tabelach należy sprawdzić czy średnicy nie należy zwiększyć ze względu na obliczoną wartość Qww
Piony z wentylacją głoacutewną
Piony z wentylacją obejściową
Przewody odpływowe
(poziomy kanalizacyjne)
Wśroacuted przewodoacutew odpływowych wyroacuteżniamy przewoacuted głoacutewny oraz przewody drugorzędne Każdy przewoacuted drugorzędny powinien być oddzielnie podłączony do głoacutewnego pod kątem 45deg
Wszystkie przewody prowadzone są najkroacutetszą drogą przeważnie wzdłuż przegrody budowlanej oraz koniecznie z zachowaniem odpowiedniego spadku
Przewody odpływowe
(poziomy kanalizacyjne)
Spadek powinien być jednakowy na całej długości co zapewnia samooczyszczanie się przewodu
Przyjęte jest że rury układa się kielichem w kierunku przeciwnym do spływu ściekoacutew
Rewizje kanalizacyjne powinno się montować
co 15 m na rurach średnicy od 100 do 150 mm
przed każdym uskokiem poziomu
Rury prowadzone przez murowane ścianki muszą być ułożone prostopadle do przegrody
Na przewody z tworzyw sztucznych powinno się w miejscach przejść dodatkowo nałożyć tuleje ochronne Umożliwią one rurom pewien ruch zabezpieczając instalację przed uszkodzeniami mechanicznymi
Przestrzeń pomiędzy tuleją a rurą powinno się zabezpieczyć izolacją
Jeśli przewody kanalizacyjne z tworzyw sztucznych układane są w sąsiedztwie przewodoacutew wydzielających ciepło powinny być osłonięte otulinami izolacyjnymi w celu zabezpieczenia przed przegrzewaniem
Przewody poziome i przykanaliki powinny być ułożone poniżej strefy przemarzania gruntu czyli na głębokości 80-140 cm zależnie od regionu kraju
Jeśli przewody prowadzone są w pomieszczeniach w ktoacuterych temperatura może spadać poniżej 0degC muszą być odpowiednio zabezpieczone przed przemarzaniem
Dla przewodoacutew prowadzonych na zewnątrz budynku należy pamiętać że warstwa gruntu pokrywającego rury kanalizacyjne powinna być o 10-20 cm większa od głębokości przemarzania gruntu jeśli przewody układa się wyżej to powinny być zaizolowane termicznie
Rury kanalizacyjne układane na zewnątrz budynku powinny być oddalone
od innych przewodoacutew co najmniej
15 m od przewodoacutew gazowych i wodociągowych
08 m od kabli energetycznych
05 m od kabli telekomunikacyjnych
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qww z uwzględnieniem następujących zasad
1 dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 05
2 dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 07
3 minimalna prędkość przepływu ściekoacutew wynosi 07 ms stąd
wynika prowadzenie przewodoacutew z odpowiednim do średnicy
spadkiem w kierunku sieci zewnętrznej
4 minimalna średnica przewodu zewnętrznego wynosi 010m
a przykanalika 015m
Dobierając średnice przewodoacutew odpływowych należy stosować
tabelę z wartościami natężenia przepływu Q0 i prędkości
przepływu v0 dla przewodoacutew o przekroju kołowym przy
pełnym wypełnieniu i wykres Manninga
=QQ0
=vv0
hd
Q
v
(hd)
1
23
4
Przykład obliczeniowy Obliczeniowe natężenie sciekoacutew sanitarnych wynosi Qww= 50 ls Na podstawie tabeli 1 QwwQ0 = 50 2014 = 025 Z wykresu odczytujemy
V = 085V0 = 085114 = 097 ms przy napełnieniu hd = 037
Zakresy dopuszczalnych spadkoacutew przewodoacutew odpływowych
DN 0100 m ndash i = 20 - 100
DN 0150 m ndash i = 15 - 150
Urządzenia dodatkowe w kanalizacji sanitarnej
W przypadku odprowadzania ściekoacutew bytowo gospodarczych do zewnętrznej sieci typu ogoacutelnospławnego w pomieszczeniach położonych na najniższych kondygnacjach w budynku może dojść do zalania spowodowanego wstecznym przepływem ściekoacutew w wyniku intensywnych opadoacutew deszczu Dlatego też w tego typu instalacjach na przewodach kanalizacyjnych odprowadzających ścieki z pomieszczeń na najniższej kondygnacji stosować należy zasuwy burzowe ktoacutere chronią instalację przed przepływem zwrotnym
Materiały w kanalizacji sanitarnej
Instalacja kanalizacyjna może być wykonana z roacuteżnych materiałoacutew ale
zawsze rury i połączenia powinny być szczelne i odporne na korozję
Obecnie najpopularniejszym materiałem używanym do budowy instalacji
wewnętrznej jest tworzywo sztuczne Rury kanalizacyjne produkuje się z
polipropylenu (PP)
roacuteżnych odmian polichlorku winylu (PVC)
Polietylenu wysokiej gęstości (PE-HD)
żywicy poliestrowej wzmacnianej włoacuteknem szklanym (GRE)
Innymi materiałami stosowanymi w kanalizacji sanitarnej są
żeliwo
kamionka
beton
Kanalizacja deszczowa
Odprowadza wody opadowe z dachoacutew i terenoacutew przyległych do nieruchomości (podjazdy tarasy parkingi itp)
Projektowanie kanalizacji deszczowej odbywa się w oparciu o normę
PN ndash EN 12056 ndash 3 grudzień 2002
Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew
Część 3 Przewody deszczowe Projektowanie układu i obliczenia
oraz w przypadku braku informacji o normę
PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania w projektowaniu
Odprowadzanie wody z dachu stromego
W przypadku dachoacutew budynkoacutew niskich (do 5 kondygnacji) ktoacutere mają odpowiednie nachylenie (przyjmuje się że powyżej 8) najczęstszym sposobem odprowadzania wody deszczowej jest zastosowanie systemu rynnowego
Zadaniem deszczowej instalacji kanalizacyjnej jest zebranie wody z dachu i odprowadzenie jej do sieci kanalizacji deszczowej lub do gruntu System rynnowy polega na naturalnym (grawitacyjnym) spływie woacuted po połaci dachowej skąd jest przejmowana przez system rur System ten roacutewnież pracuje grawitacyjnie Umowną granicą instalacji deszczowej jest wylewka z ktoacuterej woda może być skierowana do sieci kanalizacji deszczowej (ogoacutelnospławnej) lub na grunt
Podstawowe elementy
instalacji kanalizacji deszczowej
Rynny - przewody o przekroju otwartym (okrągłym prostokątnym eliptycznym trapezowym okapowym) biegnące wzdłuż krawędzi dachu Zadaniem rynien jest zebranie wody opadowej Rynny prowadzone są z lekkim spadkiem w kierunku narożnikoacutew budynku dzięki czemu woda nie wylewa się za krawędzie tylko płynie w kierunku rur spustowych
Instalacja kanalizacji deszczowej składa się z następujących elementoacutew
Rury spustowe ndash pionowe odcinki przewodoacutew o przekroju zamkniętym (najczęściej okrągłym lub prostokątnym) Zadaniem rur spustowych jest zebranie wody płynącej rynnami i odprowadzenie ich poza budynek
Odpływy ndash elementy za pomocą ktoacuterych rynny przechodzą w rury spustowe Odpływ jest odcinkiem rynny w ktoacuterym wykonany jest obrobiony otwoacuter odpowiedniego kształtu pozwalający na włączenie rury spustowej Można wyroacuteżnić odpływy przelotowe oraz odpływy końcowe ( na narożnikach pomieszczeń) Pozwalają na mocowanie rur spustowych
Narożniki do rynien ndash umożliwiają połączenie rynien w narożnikach budynku Właściwy montaż narożnikoacutew jest bardzo ważny dla właściwej pracy rynien (ruchoacutew pod wpływem temperatury) Wylewki ndash kształtki ktoacuterymi kończy się rura spustowa Wylewka może być włą- czona do kanalizacji deszczowej bądź znajdować się nad gruntem
Łączniki do rynien - złączki zwykłe uszczelkowe i korekcyjne Ponieważ montaż rynien wymaga pozostawiania tzw dylatacji (odstępoacutew) złączki korekcyjne lub uszczelkowe umożliwiają wykonanie takich połączenia z dylatacją
Łączniki do rur spustowych - kolana troacutejniki redukcje mufy mufy redukcyjne Mufy służą do włączania rur spustowych do odpływoacutew zadaniem muf redukcyjnych jest połączenie rury spustowej i odpływu o roacuteżnych średnicach Kolana pozwalają na zmianę kierunku rury spustowej Troacutejniki umożliwiają włączanie do rur spustowych wyposażenia dodatkowego
Haki i obejmy - zadaniem tych elementoacutew jest mocowanie rynien i rur spustowych do dachoacutew i ścian
Elementy wykończeniowe i dodatkowe -
zadaniem tych elementoacutew jest wykończenie
systemu lub uzupełnienie jego pracy
Przykładami mogą tu być
dekiel służący do zakończenia rynny
filtr siatkowy montowany na rurze
spustowej zatrzymujący
zanieczyszczenia
czyszczak (rewizja) umożliwiający
przegląd i czyszczenie rury spustowej
(na zdjęciu)
odprowadzenie do kanalizacji deszczowej
Jednym ze sposoboacutew odprowadzenia wody jest podłączenie systemu rynnowego do kanalizacji deszczowej
Woacutewczas na dolnym odcinku rury spustowej mniej więcej 03-08 m ponad terenem należy zamontować rewizję (czyszczak) Rewizja ma wewnątrz kratkę na ktoacuterej zbierają się liście i inne zanieczyszczenia spływające z rynny
Rura spustowa z rewizją przyłączona jest do przewodoacutew odpływowych a te łączą się z kanalizacją Średnica przewodoacutew musi być co najmniej roacutewna średnicy rur spustowych i najczęściej wynosi 100-150 mm Głębokość na jakiej powinno się układać rury zależy od strefy przemarzania i wynosi 1-14 m System taki nie ma blokady przedostawania się zapachoacutew dlatego lepiej nie podłączać go do kanalizacji ogoacutelnospławnej
Innym sposobem odprowadzenia wody bezpośrednio do kanalizacji jest podłączenie rury spustowej do osadnika rynnowego Wyposażony jest on w klapkę ktoacutera stanowi blokadę zapachową i wyciągany kosz w ktoacuterym gromadzą się większe zanieczyszczenia takie jak liście
Gdy brak sieci kanalizacji deszczowej lub ogoacutelnospławnej woda deszczowa powinna być bezpiecznie rozprowadzona po terenie posesji ale tak żeby nie spływała na sąsiednie działki
Odprowadzanie wody z dachu
płaskiego
W przypadku dachoacutew budynkoacutew wysokich (powyżej 5 kondygnacji) oraz dachoacutew o małym nachyleniu (przyjmuje się że poniżej 8) najczęstszym sposobem odprowa-dzania wody deszczowej jest system odwadniania oparty na wpustach dachowych
Wpusty dachowe pełnią rolę dachowych odwodnień punkto-wych tzn zbierają wodę z pewnej powierzchni w jednym punkcie
Odprowadzanie wody z dachu
płaskiego Woda jest odprowadzana do rury spustowej biegnącej wewnątrz budynku a stamtąd do kanalizacji deszczowej lub poza budynek do gruntu Aby odwodnienie dachu płaskiego pracowało prawidłowo wpust powinien znaleźć się w najniższym punkcie dachu a spadek w jego kierunku powinien wynosić co najmniej 3 Oproacutecz zasadniczego wpustu powinien być wpust awaryjny ktoacutery przejmie wodę w przypadku zatkania wpustu głoacutewnego Na dachu powinna być co najmniej jedna para wpustoacutew Zasady projektowania moacutewią że wpusty należy rozmieszczać co 25 m
Obliczanie kanalizacji deszczowej
Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qr (qd) [ls]
rAC
10000
IAQr
gdzie ψ lub C ndash wspoacutełczynnik spływu przyjmowany wg nowej normy jako 10 (w starej zależny od nachylenia dachu i rodzaju powierzchni odwadnianej)
A ndash efektywna powierzchnia dachu lub powierzchnia odwadniana [m2]
I ndash w starej normie miarodajne natężenie deszczu [l(sha)] przyjmowane I 300 l(sha)
r ndash natężenie opadoacutew atmosferycznych [l(sm2)] przyjmowane albo na podstawie danych statystycznych albo wg tabeli 1 w nowej normie po przemnożeniu przez wspoacutełczynnik ryzyka podany w tabeli 2
Wymiarowanie rynien i rur spustowych
1 Przewody spustowe ndash średnicę należy dobrać tak aby obliczona wartość odpływu ściekoacutew Qr nie przekraczała wartości Qrmax (qdmax) a powierzchnia odwadniana A powierzchni Amax zestawionych w tabeli w normie PN ndash 92B ndash 01707
2 Wg starej normy rynny powinny mieć średnice minimum 150 mm (dotyczy to budynkoacutew wielorodzinnych)
Efektywna
powierzchnia dachu
odwadniana przez
rynnę A [m2]
Szerokość rynny [mm] Średnica rury
spustowej [mm]
poniżej 20 70 50
20 ndash 57 100 (lub 125) 70
57 ndash 97 125 100
97 - 170 150 100
170 - 243 180 125
Dla budynkoacutew jednorodzinnych średnice rynien i przewodoacutew spustowych można określić w oparciu o efektywną powierzchnię dachu wg tabeli
Średnice poziomoacutew i przykanalikoacutew
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qr z uwzględnieniem następujących zasad
a) dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 07
b) dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 09
c) i d) jak dla kanalizacji sanitarnej
Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej
Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qt (qog) [ls]
Qww ndash natężenie odpływu ściekoacutew sanitarnych
Qr ndash natężenie odpływu ściekoacutew deszczowych
Kanalizacja ogoacutelnospławna to ten fragment ktoacutery odprowadza i ścieki sanitarne i deszczowe do zewnętrznej sieci ogoacutelnospławnej
rwwt QQQ
Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się z uwzględnieniem następujących zasad
a) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt spełnione powinny być warunki
a) i b) jak dla ściekoacutew deszczowych
b) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt obliczeniowa prędkość przepływu
ściekoacutew nie może przekraczać wartości dopuszczalnej ktoacutera wynosi
80 ms ndash dla rur żeliwnych i innych metalowych
40 ms ndash dla rur kamionkowych betonowych i z tworzyw sztucznych
c) dla odpływu tylko ściekoacutew sanitarnych Qww prędkość przepływu
ściekoacutew nie może być mniejsza od vmin = 07 ms
bullRynny z PVC-U
bullRynny z blachy aluminiowej
bullRynny miedziane
bullRynny z blachy stalowej
bullRynny cynkowo-tytanowe
Przekroje rynien a b c) poacutełokragłe d) trapezowy e f) trapezoidalny g) prostokatny h) poacutełokragły leacy
Rodzaje rynien a) okapowa b) koszowa c) gzymsowa d) leacy
Sposoacuteb przeprowadzenia przewodu przez ścianę zewnętrzną
Podział wodomierzy
W obudowie
zamkniętej Z wyjmowaną
wstawką
pomiarową
instalowane
poziomo
kolanowe
Podział wodomierzy
1 Wodomierz działający na zasadach mechanicznych przeznaczony do wody
a) zimnej o temperaturze od 0 degC do 30 degC
b) ciepłej o temperaturze od 30 degC do 90 degC
c) gorącej o temperaturze od 30 degC do 130 degC albo od 30 degC do 180 degC
2 Wodomierz działający na zasadach elektronicznych lub mechanicznych z urządzeniami elektronicznymi albo bez przeznaczony do wody zimnej o temperaturze od 0 degC do 30 degC
Wodomierze mieszkaniowe (JS) Wodomierz powinien być zamontowany w położeniu roboczym zgodnie z oznakowaniem umieszczonym na wodomierzu przez producenta H - oznacza pozycję pracy wodomierza w poziomie V - oznacza pozycję pracy wodomierza w pionie Litera znajdująca się na tarczy wodomierza A B C lub D - oznacza klasę obciążeń wodomierza
Wodomierz sprzężony roacutewnolegle 1-wodomierz głoacutewny śrubowy 2-wodomierz boczny skrzydełkowy 3-zawoacuter zmiennego obciążenia
1 Wodomierze działające na zasadach mechanicznych przeznaczone do wody charakteryzują następujące strumienie
1) maksymalny strumień objętości (Qmax)
2) nominalny strumień objętości (Qn)
3) pośredni strumień objętości (Qt)
4) minimalny strumień objętości (Qmin)
2 Stosunek QmaxQn powinien wynosić 2
3 Rozroacuteżnia się cztery klasy metrologiczne wodomierzy klasa A klasa B klasa C klasa D
4 Klasy metrologiczne wodomierzy w zależności od wartości stosunku QminQn i QtQn
Q (q)-strumień objętości - objętość wody przepływającej przez wodomierz w przyjętej jednostce czasu
Qmax (qmax) -maksymalny strumień objętości - największy strumień objętości przy ktoacuterym wodomierz może pracować w kroacutetkim czasie bez uszkodzenia i przekroczenia błędoacutew granicznych dopuszczalnych oraz wartości maksymalnej straty ciśnienia
Qn (qn) nominalny strumień objętości - strumień objętości roacutewny połowie maksymalnego strumienia objętości przy ktoacuterym wodomierz może pracować przy przepływie ciągłym lub przerywanym i jego wskazania mieszczą się w granicach błędoacutew granicznych dopuszczalnych
Qt (qt) pośredni strumień objętości - strumień objętości dzielący zakres obciążeń pomiarowych na przedział goacuterny i dolny przy ktoacuterym błąd graniczny dopuszczalny zmienia wartość
Qmin (qmin ) minimalny strumień objętości- strumień objętości powyżej ktoacuterego wskazania wodomierza nie powinny przekraczać błędoacutew granicznych dopuszczalnych
Zakres obciążeń pomiarowych wodomierza - zakres strumienia objętości wodomierza zawarty między maksymalnym strumieniem objętości a minimalnym strumieniem objętości
Krzywa błędoacutew wodomierza
Błędy graniczne dopuszczalne wodomierzy plusmn 2 - w przedziale goacuternym zakresu obciążeń (qt q qmax)
plusmn 5 - w przedziale goacuternym zakresu obciążeń (qmin q qt)
Lokalizacja wodomierza
Doboacuter wodomierza
Aby dobrać wodomierz należy
ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe
ustalić umowny przepływ obliczeniowy dla wodomierza qw m3h
qw = 2 q
Doboacuter wodomierza
Doboacuter wodomierza
dla dobranego wodomierza ustalić w oparciu o dane producenta wodomierzy stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez wodomierz
Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem
PN-EN 1717 - Ochrona przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody w instalacjach wodociągowych i ogoacutelne wymagania dotyczące urządzeń zapobiegających zanieczyszczaniu przez przepływ zwrotny
Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem
Podział płynoacutew ktoacutere mają lub mogą mieć kontakt z wodą do picia
Kategoria 1
Woda wypływająca bezpośrednio z sieci wodociągowej przeznaczona do użytkowania przez człowieka do celoacutew konsumpcyjnych
Kategoria 2
Płyn nie stanowiący bakteriologicznego lub toksycznego zagrożenia dla człowieka
Kategoria 3
Płyn stanowiący pewne zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność co najmniej jednej substancji toksycznej lub bardzo toksycznej o LD50gt200 mgkg wagi ciała
Kategoria 4
Płyn stanowiący pewne zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność co najmniej jednej substancji toksycznej lub bardzo toksycznej o LD50200 mgkg wagi ciała lub też co najmniej jednej substancji radioaktywnej mutagennej lub rakotwoacuterczej
Kategoria 5
Płyn stanowiący zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność substancji mikrobiologicznych bądź wirusowych
Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem
Przepływ zwrotny wywołany spadkiem ciśnienia w sieci wodociągowej
Potencjalne źroacutedła zanieczyszczenia wody wodociągowej
XY
1- sieć wodociągowa
2- urządzenie zabezpieczające
X-rodzina zabezpieczenia
Y-typ zabezpieczenia
Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody
Aby dobrać zabezpieczenie należy
określić kategorię płynu
określić rodzaj zabezpieczenia wg normy
ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe
dobrać zawoacuter zwracając uwagę na średnicę wodomierza
Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody
dla dobranego zaworu ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez zawoacuter
Filtr
Doboacuter filtra
Aby dobrać filtr należy
ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe
dobrać filtr zwracając uwagę na średnicę wodomierza i zaworu antyskażeniowego
Doboacuter filtra
dla dobranego filtra ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez filtr
INSTALACJE KANALIZACYJNE
Rodzaje instalacji kanalizacyjnych
1 Kanalizacja sanitarna (bytowo ndash gospodarcza)
2 Kanalizacja deszczowa
3 Kanalizacja technologiczna
ścieki przed wprowadzeniem do kanalizacji
sanitarnej wymagają wstępnego oczyszczenia w
specjalnych urządzeniach
Odprowadzenie ściekoacutew z nieruchomości może być
realizowane na dwa sposoby
systemem ogoacutelnospławnym (zbiorczym)
lub systemem rozdzielczym
Kanalizacja ogoacutelnospławna odprowadza zaroacutewno ścieki
sanitarne (bytowe) jak i deszczowe
W kanalizacji rozdzielczej ścieki sanitarne i deszczowe
odprowadzane są rozdzielnie
Schemat kanalizacji ogoacutelnospławnej
KS1 KS2
Kanał ogoacutelnospławny
RD1 RD2
linia regulacyjna
ST1
ST2
Schemat kanalizacji rozdzielczej
KS1 KS2
Kanał sanitarny
Kanał deszczowy
RD1 RD2
linia regulacyjnaST1
ST2
SD1
SD2
Podział instalacji kanalizacyjnej
Instalację kanalizacyjną można podzielić na
zewnętrzną (na terenie nieruchomości lecz poza budynkiem)
wewnętrzną (w budynku)
Podział ten wydaje się oczywisty ale jest istotny przy doborze materiału instalacyjnego - nie każdy materiał sprawdzający się wewnątrz nadaje się do stworzenia instalacji zewnętrznej
Granicą między instalacją wewnętrzną a zewnętrzną jest tzw czyszczak głoacutewny (rewizja głoacutewna)
Przewody domowej
instalacji kanalizacyjnej
Przykanalik (przyłącze kanalizacyjne) ndash jest to odcinek ktoacutery łączy kanalizację na terenie nieruchomości z siecią kanalizacyjną
Najczęściej przykanalik włączany jest do studzienki (rewizyjnej lub włazowej) ktoacutera stanowi uzbrojenie sieci Możliwe jest też przyłączenie przez wpust boczny lub złącze siodłowe
Przewody domowej
instalacji kanalizacyjnej
Przykanaliki oznaczane są znakami informacyjnymi Na znaku podana jest średnica (w mm) spadek przyłącza (w promilach) oraz jego długość (w m) Granicą między siecią a instalacją jest położona w pobliżu granicy nieruchomości pierwsza studzienka licząc od strony budynku
Sieć i przykanalik
w przypadku istnienia studzienki rewizyjnej
przykanalikstudzienka rewizyjna
linia
reg
ulac
yjnastudzienka kanalizacyjna
sieć kanalizacyjna
budy
nek
instalacja
zewnętrzna
Sieć i przykanalik
w przypadku braku studzienki rewizyjnej (wg nowych przepisoacutew w przypadku braku studzienki rewizyjnej
przykanalik to odcinek biegnący od granicy budynku do granicy
nieruchomości)
linia
reg
ulac
yjnastudzienka kanalizacyjna
sieć kanalizacyjna
budy
nek
przykanalik
sieć kanalizacyjna
Instalacja kanalizacyjna składa się z 1 poziomoacutew (przewodoacutew odpływowych) ndash są to przewody
prowadzone z odpowiednim spadkiem ktoacutere odprowadzają
ścieki z pionoacutew wpustoacutew podłogowych itp do przykanalika
lub sieci zewnętrznej
2 pionoacutew (przewodoacutew spustowych) ndash są to przewody prowadzone
przez jedną lub kilka kondygnacji odprowadzające ścieki
z podejść kanalizacyjnych wpustoacutew dachowych lub rynien
do przewodoacutew odpływowych
3 podejść kanalizacyjnych ndash przewody odprowadzające ścieki
z przyboroacutew i urządzeń sanitarnych do pionoacutew lub poziomoacutew
kanalizacyjnych
podejścia pojedyncze
podejścia zbiorowe
Kanalizacja sanitarna grawitacyjna
Odprowadza wodę zanieczyszczoną (ścieki) w wyniku jej wykorzystania odpływającą z ustępoacutew spłukiwanych natryskoacutew wanien bidetoacutew zlewoacutew umywalek wpustoacutew podłogowych i innych urządzeń występujących w gospodarstwie domowym
Projektowanie kanalizacji sanitarnej odbywa się w oparciu o normę
PN ndash EN 12056 ndash 2 grudzień 2002
Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew
Część 2 Kanalizacja sanitarna projektowanie układu i obliczenia
oraz w przypadku braku informacji o normę
PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania
w projektowaniu
Podejścia kanalizacyjne ndash łączą
odpływ z pionem kanalizacyjnym
Podejścia
niewentylowane - należy montować ze spadkiem wynoszącym od 2 do 15
wentylowane ndash można zastosować tu mniejsze spadki zgodnie z przywołaną normą ale wymagają dodatkowego przewodu wentylującego
Najczęściej projektuje się podejścia niewentylowane Ich długość w typowym rozwiązaniu stosowanym w Polsce nie powinna przekraczać 30 m a w przypadku miski ustępowej 10 m po długości przewodu
W przypadku dłuższych podejść albo zwiększa się średnicę albo projektuje się podejścia wentylowane za pomocą np zaworoacutew napowietrzających
Nowa norma wprowadza cztery typy systemoacutew kanalizacyjnych jakie można spotkać w poszczegoacutelnych krajach Unii Europejskiej
W Polsce stosuje się tradycyjnie system I
System Nazwa Cechy
I
System pojedynczego pionu
z podejściami częściowo
wypełnionymi
bull jeden pion kanalizacyjny
bull wypełnienie przewodoacutew 50
II
System pojedynczego pionu
z podejściami o mniejszej
średnicy
bull jeden pion kanalizacyjny
bull wypełnienie przewodoacutew 70
III
System pojedynczego pionu
z podejściami całkowicie
wypełnionymi
bull jeden pion kanalizacyjny
bull wypełnienie przewodoacutew 100
bull każde urządzenie podłączone
oddzielnie do pionu
IV System oddzielnych pionoacutew
kanalizacyjnych
bull dwa piony ndash jeden odprowadzający
ścieki czarne z ustępoacutew spłukiwanych
i pisuaroacutew i drugi odprowadzający
pozostałe ścieki
bull wypełnienie przewodoacutew jak dla
systemoacutew I II lub III
Średnice nominalne podejść pojedynczych dobiera się w zależności od typu przyłączonego przyboru sanitarnego lub urządzenia w typowych
rozwiązaniach w Polsce wg tabeli Urządzenie DN [mm]
Umywalka bidet 40
Zlewozmywak
zmywarka pralka
wanna natrysk 50
Miska ustępowa 100
Minimalna średnica podejścia pojedynczego zdeterminowana jest przez jego długość wysokość spadania i ilość zmian kierunku zgodnie z tabelą
DN Lmax
[m] H [m]
trzy zmiany
kierunku
40
50 30 lt10
70 50 lt10
100 50 lt30
H
L
Jeśli powyższe wymiary są przekroczone lub istnieje konieczność zastosowania więcej niż trzech zmian kierunku prowadzenia przewodoacutew należy wybrać kolejną większą średnicę nominalną
Średnice nominalne podjeść zbiorowych
Zależą od natężenia przepływu ściekoacutew w projektowanym
podejściu i od zastosowanego systemu Wybierając system
należy kierować się dostępnymi na rynku przyborami trudno
bowiem wyobrazić sobie podłączanie przyboru sanitarnego
z odpływem np 40mm do przewodu o średnicy mniejszej
Utrudniałoby to swobodny odpływ ściekoacutew z tego przyboru
Natężenie przepływu ściekoacutew sanitarnych Qww
wyznacza się dla danego odcinka instalacji zgodnie
z zależnością
]sl[DUKQww
gdzie K ndash wspoacutełczynnik częstości
DU ndash odpływ jednostkowy [ls] z urządzenia
UWAGA Qww DUmax jeśli nie to Qww = DUmax
Odpływy jednostkowe DU
Odpływy jednostkowe DU -cd
Typowe wspoacutełczynniki częstości K
Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia
z przewodami odpływowymi Piony kanalizacyjne należy prowadzić bez zmiany średnicy i kierunku na całej długości w szachtach sanitarnych
U podstawy każdego pionu przed przejściem w przewoacuted odpływowy należy zamontować otwoacuter rewizyjny (czyszczak) umożliwiający dostęp do wnętrza przodu
W przypadku kanalizacji sanitarnej każdy pion musi być wentylowany w celu wyroacutewnania ciśnienia w instalacji
Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia
z przewodami odpływowymi Wentylację pionu zapewnia
przewoacuted wentylacyjny zakończony rurą wywiewną wyprowadzoną ponad połać dachu
zawoacuter napowietrzający ndash rozwiązanie dozwolone do stosowania w przypadku braku możliwości wyprowadzenia pionu ponad dach można takie rozwiązanie stosować przy spełnieniu następujących warunkoacutew
piony mają wysokość 4 do 5 kondygnacji
ostatni pion licząc od najdalszego w stosunku do kanału oraz co piąty w budynku jest zakończony rurą wywiewną
Elementy pionu kanalizacyjnego
troacutejniki doprowadzające ścieki z podejść kanalizacyjnych
czyszczak prze zmianą kierunku prowadzenia ściekoacutew ndash około 05 nad posadzką przed przejściem w przewoacuted odpływowy
rura prosta o niezmiennej średnicy na całej długości
zawoacuter napowietrzający lub rura wywiewna
W systemie kanalizacji sanitarnej wyroacuteżnić można
piony z wentylacją głoacutewną ndash zakończone rurą wywiewną lub zaworem napowietrzającym
piony z wentylacją obejściową ndash piony z dodatkowym przewodem wentylacyjnym prowadzonym obok pionu spustowego i połączonym z rurą wywiewną
Średnica pionu zależy od wybranego systemu wentylacji i obliczonego natężenia przepływu ściekoacutew dla całego pionu
Należy pamiętać o tym że minimalna średnica pionu nie może być mniejsza od średnicy największego podejścia
W typowych rozwiązaniach w Polsce minimalna średnica pionu wynosi 70mm a dla pionoacutew prowadzących ścieki z misek ustępowych 100mm
Oczywiście w tabelach należy sprawdzić czy średnicy nie należy zwiększyć ze względu na obliczoną wartość Qww
Piony z wentylacją głoacutewną
Piony z wentylacją obejściową
Przewody odpływowe
(poziomy kanalizacyjne)
Wśroacuted przewodoacutew odpływowych wyroacuteżniamy przewoacuted głoacutewny oraz przewody drugorzędne Każdy przewoacuted drugorzędny powinien być oddzielnie podłączony do głoacutewnego pod kątem 45deg
Wszystkie przewody prowadzone są najkroacutetszą drogą przeważnie wzdłuż przegrody budowlanej oraz koniecznie z zachowaniem odpowiedniego spadku
Przewody odpływowe
(poziomy kanalizacyjne)
Spadek powinien być jednakowy na całej długości co zapewnia samooczyszczanie się przewodu
Przyjęte jest że rury układa się kielichem w kierunku przeciwnym do spływu ściekoacutew
Rewizje kanalizacyjne powinno się montować
co 15 m na rurach średnicy od 100 do 150 mm
przed każdym uskokiem poziomu
Rury prowadzone przez murowane ścianki muszą być ułożone prostopadle do przegrody
Na przewody z tworzyw sztucznych powinno się w miejscach przejść dodatkowo nałożyć tuleje ochronne Umożliwią one rurom pewien ruch zabezpieczając instalację przed uszkodzeniami mechanicznymi
Przestrzeń pomiędzy tuleją a rurą powinno się zabezpieczyć izolacją
Jeśli przewody kanalizacyjne z tworzyw sztucznych układane są w sąsiedztwie przewodoacutew wydzielających ciepło powinny być osłonięte otulinami izolacyjnymi w celu zabezpieczenia przed przegrzewaniem
Przewody poziome i przykanaliki powinny być ułożone poniżej strefy przemarzania gruntu czyli na głębokości 80-140 cm zależnie od regionu kraju
Jeśli przewody prowadzone są w pomieszczeniach w ktoacuterych temperatura może spadać poniżej 0degC muszą być odpowiednio zabezpieczone przed przemarzaniem
Dla przewodoacutew prowadzonych na zewnątrz budynku należy pamiętać że warstwa gruntu pokrywającego rury kanalizacyjne powinna być o 10-20 cm większa od głębokości przemarzania gruntu jeśli przewody układa się wyżej to powinny być zaizolowane termicznie
Rury kanalizacyjne układane na zewnątrz budynku powinny być oddalone
od innych przewodoacutew co najmniej
15 m od przewodoacutew gazowych i wodociągowych
08 m od kabli energetycznych
05 m od kabli telekomunikacyjnych
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qww z uwzględnieniem następujących zasad
1 dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 05
2 dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 07
3 minimalna prędkość przepływu ściekoacutew wynosi 07 ms stąd
wynika prowadzenie przewodoacutew z odpowiednim do średnicy
spadkiem w kierunku sieci zewnętrznej
4 minimalna średnica przewodu zewnętrznego wynosi 010m
a przykanalika 015m
Dobierając średnice przewodoacutew odpływowych należy stosować
tabelę z wartościami natężenia przepływu Q0 i prędkości
przepływu v0 dla przewodoacutew o przekroju kołowym przy
pełnym wypełnieniu i wykres Manninga
=QQ0
=vv0
hd
Q
v
(hd)
1
23
4
Przykład obliczeniowy Obliczeniowe natężenie sciekoacutew sanitarnych wynosi Qww= 50 ls Na podstawie tabeli 1 QwwQ0 = 50 2014 = 025 Z wykresu odczytujemy
V = 085V0 = 085114 = 097 ms przy napełnieniu hd = 037
Zakresy dopuszczalnych spadkoacutew przewodoacutew odpływowych
DN 0100 m ndash i = 20 - 100
DN 0150 m ndash i = 15 - 150
Urządzenia dodatkowe w kanalizacji sanitarnej
W przypadku odprowadzania ściekoacutew bytowo gospodarczych do zewnętrznej sieci typu ogoacutelnospławnego w pomieszczeniach położonych na najniższych kondygnacjach w budynku może dojść do zalania spowodowanego wstecznym przepływem ściekoacutew w wyniku intensywnych opadoacutew deszczu Dlatego też w tego typu instalacjach na przewodach kanalizacyjnych odprowadzających ścieki z pomieszczeń na najniższej kondygnacji stosować należy zasuwy burzowe ktoacutere chronią instalację przed przepływem zwrotnym
Materiały w kanalizacji sanitarnej
Instalacja kanalizacyjna może być wykonana z roacuteżnych materiałoacutew ale
zawsze rury i połączenia powinny być szczelne i odporne na korozję
Obecnie najpopularniejszym materiałem używanym do budowy instalacji
wewnętrznej jest tworzywo sztuczne Rury kanalizacyjne produkuje się z
polipropylenu (PP)
roacuteżnych odmian polichlorku winylu (PVC)
Polietylenu wysokiej gęstości (PE-HD)
żywicy poliestrowej wzmacnianej włoacuteknem szklanym (GRE)
Innymi materiałami stosowanymi w kanalizacji sanitarnej są
żeliwo
kamionka
beton
Kanalizacja deszczowa
Odprowadza wody opadowe z dachoacutew i terenoacutew przyległych do nieruchomości (podjazdy tarasy parkingi itp)
Projektowanie kanalizacji deszczowej odbywa się w oparciu o normę
PN ndash EN 12056 ndash 3 grudzień 2002
Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew
Część 3 Przewody deszczowe Projektowanie układu i obliczenia
oraz w przypadku braku informacji o normę
PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania w projektowaniu
Odprowadzanie wody z dachu stromego
W przypadku dachoacutew budynkoacutew niskich (do 5 kondygnacji) ktoacutere mają odpowiednie nachylenie (przyjmuje się że powyżej 8) najczęstszym sposobem odprowadzania wody deszczowej jest zastosowanie systemu rynnowego
Zadaniem deszczowej instalacji kanalizacyjnej jest zebranie wody z dachu i odprowadzenie jej do sieci kanalizacji deszczowej lub do gruntu System rynnowy polega na naturalnym (grawitacyjnym) spływie woacuted po połaci dachowej skąd jest przejmowana przez system rur System ten roacutewnież pracuje grawitacyjnie Umowną granicą instalacji deszczowej jest wylewka z ktoacuterej woda może być skierowana do sieci kanalizacji deszczowej (ogoacutelnospławnej) lub na grunt
Podstawowe elementy
instalacji kanalizacji deszczowej
Rynny - przewody o przekroju otwartym (okrągłym prostokątnym eliptycznym trapezowym okapowym) biegnące wzdłuż krawędzi dachu Zadaniem rynien jest zebranie wody opadowej Rynny prowadzone są z lekkim spadkiem w kierunku narożnikoacutew budynku dzięki czemu woda nie wylewa się za krawędzie tylko płynie w kierunku rur spustowych
Instalacja kanalizacji deszczowej składa się z następujących elementoacutew
Rury spustowe ndash pionowe odcinki przewodoacutew o przekroju zamkniętym (najczęściej okrągłym lub prostokątnym) Zadaniem rur spustowych jest zebranie wody płynącej rynnami i odprowadzenie ich poza budynek
Odpływy ndash elementy za pomocą ktoacuterych rynny przechodzą w rury spustowe Odpływ jest odcinkiem rynny w ktoacuterym wykonany jest obrobiony otwoacuter odpowiedniego kształtu pozwalający na włączenie rury spustowej Można wyroacuteżnić odpływy przelotowe oraz odpływy końcowe ( na narożnikach pomieszczeń) Pozwalają na mocowanie rur spustowych
Narożniki do rynien ndash umożliwiają połączenie rynien w narożnikach budynku Właściwy montaż narożnikoacutew jest bardzo ważny dla właściwej pracy rynien (ruchoacutew pod wpływem temperatury) Wylewki ndash kształtki ktoacuterymi kończy się rura spustowa Wylewka może być włą- czona do kanalizacji deszczowej bądź znajdować się nad gruntem
Łączniki do rynien - złączki zwykłe uszczelkowe i korekcyjne Ponieważ montaż rynien wymaga pozostawiania tzw dylatacji (odstępoacutew) złączki korekcyjne lub uszczelkowe umożliwiają wykonanie takich połączenia z dylatacją
Łączniki do rur spustowych - kolana troacutejniki redukcje mufy mufy redukcyjne Mufy służą do włączania rur spustowych do odpływoacutew zadaniem muf redukcyjnych jest połączenie rury spustowej i odpływu o roacuteżnych średnicach Kolana pozwalają na zmianę kierunku rury spustowej Troacutejniki umożliwiają włączanie do rur spustowych wyposażenia dodatkowego
Haki i obejmy - zadaniem tych elementoacutew jest mocowanie rynien i rur spustowych do dachoacutew i ścian
Elementy wykończeniowe i dodatkowe -
zadaniem tych elementoacutew jest wykończenie
systemu lub uzupełnienie jego pracy
Przykładami mogą tu być
dekiel służący do zakończenia rynny
filtr siatkowy montowany na rurze
spustowej zatrzymujący
zanieczyszczenia
czyszczak (rewizja) umożliwiający
przegląd i czyszczenie rury spustowej
(na zdjęciu)
odprowadzenie do kanalizacji deszczowej
Jednym ze sposoboacutew odprowadzenia wody jest podłączenie systemu rynnowego do kanalizacji deszczowej
Woacutewczas na dolnym odcinku rury spustowej mniej więcej 03-08 m ponad terenem należy zamontować rewizję (czyszczak) Rewizja ma wewnątrz kratkę na ktoacuterej zbierają się liście i inne zanieczyszczenia spływające z rynny
Rura spustowa z rewizją przyłączona jest do przewodoacutew odpływowych a te łączą się z kanalizacją Średnica przewodoacutew musi być co najmniej roacutewna średnicy rur spustowych i najczęściej wynosi 100-150 mm Głębokość na jakiej powinno się układać rury zależy od strefy przemarzania i wynosi 1-14 m System taki nie ma blokady przedostawania się zapachoacutew dlatego lepiej nie podłączać go do kanalizacji ogoacutelnospławnej
Innym sposobem odprowadzenia wody bezpośrednio do kanalizacji jest podłączenie rury spustowej do osadnika rynnowego Wyposażony jest on w klapkę ktoacutera stanowi blokadę zapachową i wyciągany kosz w ktoacuterym gromadzą się większe zanieczyszczenia takie jak liście
Gdy brak sieci kanalizacji deszczowej lub ogoacutelnospławnej woda deszczowa powinna być bezpiecznie rozprowadzona po terenie posesji ale tak żeby nie spływała na sąsiednie działki
Odprowadzanie wody z dachu
płaskiego
W przypadku dachoacutew budynkoacutew wysokich (powyżej 5 kondygnacji) oraz dachoacutew o małym nachyleniu (przyjmuje się że poniżej 8) najczęstszym sposobem odprowa-dzania wody deszczowej jest system odwadniania oparty na wpustach dachowych
Wpusty dachowe pełnią rolę dachowych odwodnień punkto-wych tzn zbierają wodę z pewnej powierzchni w jednym punkcie
Odprowadzanie wody z dachu
płaskiego Woda jest odprowadzana do rury spustowej biegnącej wewnątrz budynku a stamtąd do kanalizacji deszczowej lub poza budynek do gruntu Aby odwodnienie dachu płaskiego pracowało prawidłowo wpust powinien znaleźć się w najniższym punkcie dachu a spadek w jego kierunku powinien wynosić co najmniej 3 Oproacutecz zasadniczego wpustu powinien być wpust awaryjny ktoacutery przejmie wodę w przypadku zatkania wpustu głoacutewnego Na dachu powinna być co najmniej jedna para wpustoacutew Zasady projektowania moacutewią że wpusty należy rozmieszczać co 25 m
Obliczanie kanalizacji deszczowej
Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qr (qd) [ls]
rAC
10000
IAQr
gdzie ψ lub C ndash wspoacutełczynnik spływu przyjmowany wg nowej normy jako 10 (w starej zależny od nachylenia dachu i rodzaju powierzchni odwadnianej)
A ndash efektywna powierzchnia dachu lub powierzchnia odwadniana [m2]
I ndash w starej normie miarodajne natężenie deszczu [l(sha)] przyjmowane I 300 l(sha)
r ndash natężenie opadoacutew atmosferycznych [l(sm2)] przyjmowane albo na podstawie danych statystycznych albo wg tabeli 1 w nowej normie po przemnożeniu przez wspoacutełczynnik ryzyka podany w tabeli 2
Wymiarowanie rynien i rur spustowych
1 Przewody spustowe ndash średnicę należy dobrać tak aby obliczona wartość odpływu ściekoacutew Qr nie przekraczała wartości Qrmax (qdmax) a powierzchnia odwadniana A powierzchni Amax zestawionych w tabeli w normie PN ndash 92B ndash 01707
2 Wg starej normy rynny powinny mieć średnice minimum 150 mm (dotyczy to budynkoacutew wielorodzinnych)
Efektywna
powierzchnia dachu
odwadniana przez
rynnę A [m2]
Szerokość rynny [mm] Średnica rury
spustowej [mm]
poniżej 20 70 50
20 ndash 57 100 (lub 125) 70
57 ndash 97 125 100
97 - 170 150 100
170 - 243 180 125
Dla budynkoacutew jednorodzinnych średnice rynien i przewodoacutew spustowych można określić w oparciu o efektywną powierzchnię dachu wg tabeli
Średnice poziomoacutew i przykanalikoacutew
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qr z uwzględnieniem następujących zasad
a) dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 07
b) dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 09
c) i d) jak dla kanalizacji sanitarnej
Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej
Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qt (qog) [ls]
Qww ndash natężenie odpływu ściekoacutew sanitarnych
Qr ndash natężenie odpływu ściekoacutew deszczowych
Kanalizacja ogoacutelnospławna to ten fragment ktoacutery odprowadza i ścieki sanitarne i deszczowe do zewnętrznej sieci ogoacutelnospławnej
rwwt QQQ
Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się z uwzględnieniem następujących zasad
a) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt spełnione powinny być warunki
a) i b) jak dla ściekoacutew deszczowych
b) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt obliczeniowa prędkość przepływu
ściekoacutew nie może przekraczać wartości dopuszczalnej ktoacutera wynosi
80 ms ndash dla rur żeliwnych i innych metalowych
40 ms ndash dla rur kamionkowych betonowych i z tworzyw sztucznych
c) dla odpływu tylko ściekoacutew sanitarnych Qww prędkość przepływu
ściekoacutew nie może być mniejsza od vmin = 07 ms
bullRynny z PVC-U
bullRynny z blachy aluminiowej
bullRynny miedziane
bullRynny z blachy stalowej
bullRynny cynkowo-tytanowe
Przekroje rynien a b c) poacutełokragłe d) trapezowy e f) trapezoidalny g) prostokatny h) poacutełokragły leacy
Rodzaje rynien a) okapowa b) koszowa c) gzymsowa d) leacy
Podział wodomierzy
W obudowie
zamkniętej Z wyjmowaną
wstawką
pomiarową
instalowane
poziomo
kolanowe
Podział wodomierzy
1 Wodomierz działający na zasadach mechanicznych przeznaczony do wody
a) zimnej o temperaturze od 0 degC do 30 degC
b) ciepłej o temperaturze od 30 degC do 90 degC
c) gorącej o temperaturze od 30 degC do 130 degC albo od 30 degC do 180 degC
2 Wodomierz działający na zasadach elektronicznych lub mechanicznych z urządzeniami elektronicznymi albo bez przeznaczony do wody zimnej o temperaturze od 0 degC do 30 degC
Wodomierze mieszkaniowe (JS) Wodomierz powinien być zamontowany w położeniu roboczym zgodnie z oznakowaniem umieszczonym na wodomierzu przez producenta H - oznacza pozycję pracy wodomierza w poziomie V - oznacza pozycję pracy wodomierza w pionie Litera znajdująca się na tarczy wodomierza A B C lub D - oznacza klasę obciążeń wodomierza
Wodomierz sprzężony roacutewnolegle 1-wodomierz głoacutewny śrubowy 2-wodomierz boczny skrzydełkowy 3-zawoacuter zmiennego obciążenia
1 Wodomierze działające na zasadach mechanicznych przeznaczone do wody charakteryzują następujące strumienie
1) maksymalny strumień objętości (Qmax)
2) nominalny strumień objętości (Qn)
3) pośredni strumień objętości (Qt)
4) minimalny strumień objętości (Qmin)
2 Stosunek QmaxQn powinien wynosić 2
3 Rozroacuteżnia się cztery klasy metrologiczne wodomierzy klasa A klasa B klasa C klasa D
4 Klasy metrologiczne wodomierzy w zależności od wartości stosunku QminQn i QtQn
Q (q)-strumień objętości - objętość wody przepływającej przez wodomierz w przyjętej jednostce czasu
Qmax (qmax) -maksymalny strumień objętości - największy strumień objętości przy ktoacuterym wodomierz może pracować w kroacutetkim czasie bez uszkodzenia i przekroczenia błędoacutew granicznych dopuszczalnych oraz wartości maksymalnej straty ciśnienia
Qn (qn) nominalny strumień objętości - strumień objętości roacutewny połowie maksymalnego strumienia objętości przy ktoacuterym wodomierz może pracować przy przepływie ciągłym lub przerywanym i jego wskazania mieszczą się w granicach błędoacutew granicznych dopuszczalnych
Qt (qt) pośredni strumień objętości - strumień objętości dzielący zakres obciążeń pomiarowych na przedział goacuterny i dolny przy ktoacuterym błąd graniczny dopuszczalny zmienia wartość
Qmin (qmin ) minimalny strumień objętości- strumień objętości powyżej ktoacuterego wskazania wodomierza nie powinny przekraczać błędoacutew granicznych dopuszczalnych
Zakres obciążeń pomiarowych wodomierza - zakres strumienia objętości wodomierza zawarty między maksymalnym strumieniem objętości a minimalnym strumieniem objętości
Krzywa błędoacutew wodomierza
Błędy graniczne dopuszczalne wodomierzy plusmn 2 - w przedziale goacuternym zakresu obciążeń (qt q qmax)
plusmn 5 - w przedziale goacuternym zakresu obciążeń (qmin q qt)
Lokalizacja wodomierza
Doboacuter wodomierza
Aby dobrać wodomierz należy
ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe
ustalić umowny przepływ obliczeniowy dla wodomierza qw m3h
qw = 2 q
Doboacuter wodomierza
Doboacuter wodomierza
dla dobranego wodomierza ustalić w oparciu o dane producenta wodomierzy stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez wodomierz
Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem
PN-EN 1717 - Ochrona przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody w instalacjach wodociągowych i ogoacutelne wymagania dotyczące urządzeń zapobiegających zanieczyszczaniu przez przepływ zwrotny
Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem
Podział płynoacutew ktoacutere mają lub mogą mieć kontakt z wodą do picia
Kategoria 1
Woda wypływająca bezpośrednio z sieci wodociągowej przeznaczona do użytkowania przez człowieka do celoacutew konsumpcyjnych
Kategoria 2
Płyn nie stanowiący bakteriologicznego lub toksycznego zagrożenia dla człowieka
Kategoria 3
Płyn stanowiący pewne zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność co najmniej jednej substancji toksycznej lub bardzo toksycznej o LD50gt200 mgkg wagi ciała
Kategoria 4
Płyn stanowiący pewne zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność co najmniej jednej substancji toksycznej lub bardzo toksycznej o LD50200 mgkg wagi ciała lub też co najmniej jednej substancji radioaktywnej mutagennej lub rakotwoacuterczej
Kategoria 5
Płyn stanowiący zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność substancji mikrobiologicznych bądź wirusowych
Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem
Przepływ zwrotny wywołany spadkiem ciśnienia w sieci wodociągowej
Potencjalne źroacutedła zanieczyszczenia wody wodociągowej
XY
1- sieć wodociągowa
2- urządzenie zabezpieczające
X-rodzina zabezpieczenia
Y-typ zabezpieczenia
Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody
Aby dobrać zabezpieczenie należy
określić kategorię płynu
określić rodzaj zabezpieczenia wg normy
ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe
dobrać zawoacuter zwracając uwagę na średnicę wodomierza
Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody
dla dobranego zaworu ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez zawoacuter
Filtr
Doboacuter filtra
Aby dobrać filtr należy
ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe
dobrać filtr zwracając uwagę na średnicę wodomierza i zaworu antyskażeniowego
Doboacuter filtra
dla dobranego filtra ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez filtr
INSTALACJE KANALIZACYJNE
Rodzaje instalacji kanalizacyjnych
1 Kanalizacja sanitarna (bytowo ndash gospodarcza)
2 Kanalizacja deszczowa
3 Kanalizacja technologiczna
ścieki przed wprowadzeniem do kanalizacji
sanitarnej wymagają wstępnego oczyszczenia w
specjalnych urządzeniach
Odprowadzenie ściekoacutew z nieruchomości może być
realizowane na dwa sposoby
systemem ogoacutelnospławnym (zbiorczym)
lub systemem rozdzielczym
Kanalizacja ogoacutelnospławna odprowadza zaroacutewno ścieki
sanitarne (bytowe) jak i deszczowe
W kanalizacji rozdzielczej ścieki sanitarne i deszczowe
odprowadzane są rozdzielnie
Schemat kanalizacji ogoacutelnospławnej
KS1 KS2
Kanał ogoacutelnospławny
RD1 RD2
linia regulacyjna
ST1
ST2
Schemat kanalizacji rozdzielczej
KS1 KS2
Kanał sanitarny
Kanał deszczowy
RD1 RD2
linia regulacyjnaST1
ST2
SD1
SD2
Podział instalacji kanalizacyjnej
Instalację kanalizacyjną można podzielić na
zewnętrzną (na terenie nieruchomości lecz poza budynkiem)
wewnętrzną (w budynku)
Podział ten wydaje się oczywisty ale jest istotny przy doborze materiału instalacyjnego - nie każdy materiał sprawdzający się wewnątrz nadaje się do stworzenia instalacji zewnętrznej
Granicą między instalacją wewnętrzną a zewnętrzną jest tzw czyszczak głoacutewny (rewizja głoacutewna)
Przewody domowej
instalacji kanalizacyjnej
Przykanalik (przyłącze kanalizacyjne) ndash jest to odcinek ktoacutery łączy kanalizację na terenie nieruchomości z siecią kanalizacyjną
Najczęściej przykanalik włączany jest do studzienki (rewizyjnej lub włazowej) ktoacutera stanowi uzbrojenie sieci Możliwe jest też przyłączenie przez wpust boczny lub złącze siodłowe
Przewody domowej
instalacji kanalizacyjnej
Przykanaliki oznaczane są znakami informacyjnymi Na znaku podana jest średnica (w mm) spadek przyłącza (w promilach) oraz jego długość (w m) Granicą między siecią a instalacją jest położona w pobliżu granicy nieruchomości pierwsza studzienka licząc od strony budynku
Sieć i przykanalik
w przypadku istnienia studzienki rewizyjnej
przykanalikstudzienka rewizyjna
linia
reg
ulac
yjnastudzienka kanalizacyjna
sieć kanalizacyjna
budy
nek
instalacja
zewnętrzna
Sieć i przykanalik
w przypadku braku studzienki rewizyjnej (wg nowych przepisoacutew w przypadku braku studzienki rewizyjnej
przykanalik to odcinek biegnący od granicy budynku do granicy
nieruchomości)
linia
reg
ulac
yjnastudzienka kanalizacyjna
sieć kanalizacyjna
budy
nek
przykanalik
sieć kanalizacyjna
Instalacja kanalizacyjna składa się z 1 poziomoacutew (przewodoacutew odpływowych) ndash są to przewody
prowadzone z odpowiednim spadkiem ktoacutere odprowadzają
ścieki z pionoacutew wpustoacutew podłogowych itp do przykanalika
lub sieci zewnętrznej
2 pionoacutew (przewodoacutew spustowych) ndash są to przewody prowadzone
przez jedną lub kilka kondygnacji odprowadzające ścieki
z podejść kanalizacyjnych wpustoacutew dachowych lub rynien
do przewodoacutew odpływowych
3 podejść kanalizacyjnych ndash przewody odprowadzające ścieki
z przyboroacutew i urządzeń sanitarnych do pionoacutew lub poziomoacutew
kanalizacyjnych
podejścia pojedyncze
podejścia zbiorowe
Kanalizacja sanitarna grawitacyjna
Odprowadza wodę zanieczyszczoną (ścieki) w wyniku jej wykorzystania odpływającą z ustępoacutew spłukiwanych natryskoacutew wanien bidetoacutew zlewoacutew umywalek wpustoacutew podłogowych i innych urządzeń występujących w gospodarstwie domowym
Projektowanie kanalizacji sanitarnej odbywa się w oparciu o normę
PN ndash EN 12056 ndash 2 grudzień 2002
Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew
Część 2 Kanalizacja sanitarna projektowanie układu i obliczenia
oraz w przypadku braku informacji o normę
PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania
w projektowaniu
Podejścia kanalizacyjne ndash łączą
odpływ z pionem kanalizacyjnym
Podejścia
niewentylowane - należy montować ze spadkiem wynoszącym od 2 do 15
wentylowane ndash można zastosować tu mniejsze spadki zgodnie z przywołaną normą ale wymagają dodatkowego przewodu wentylującego
Najczęściej projektuje się podejścia niewentylowane Ich długość w typowym rozwiązaniu stosowanym w Polsce nie powinna przekraczać 30 m a w przypadku miski ustępowej 10 m po długości przewodu
W przypadku dłuższych podejść albo zwiększa się średnicę albo projektuje się podejścia wentylowane za pomocą np zaworoacutew napowietrzających
Nowa norma wprowadza cztery typy systemoacutew kanalizacyjnych jakie można spotkać w poszczegoacutelnych krajach Unii Europejskiej
W Polsce stosuje się tradycyjnie system I
System Nazwa Cechy
I
System pojedynczego pionu
z podejściami częściowo
wypełnionymi
bull jeden pion kanalizacyjny
bull wypełnienie przewodoacutew 50
II
System pojedynczego pionu
z podejściami o mniejszej
średnicy
bull jeden pion kanalizacyjny
bull wypełnienie przewodoacutew 70
III
System pojedynczego pionu
z podejściami całkowicie
wypełnionymi
bull jeden pion kanalizacyjny
bull wypełnienie przewodoacutew 100
bull każde urządzenie podłączone
oddzielnie do pionu
IV System oddzielnych pionoacutew
kanalizacyjnych
bull dwa piony ndash jeden odprowadzający
ścieki czarne z ustępoacutew spłukiwanych
i pisuaroacutew i drugi odprowadzający
pozostałe ścieki
bull wypełnienie przewodoacutew jak dla
systemoacutew I II lub III
Średnice nominalne podejść pojedynczych dobiera się w zależności od typu przyłączonego przyboru sanitarnego lub urządzenia w typowych
rozwiązaniach w Polsce wg tabeli Urządzenie DN [mm]
Umywalka bidet 40
Zlewozmywak
zmywarka pralka
wanna natrysk 50
Miska ustępowa 100
Minimalna średnica podejścia pojedynczego zdeterminowana jest przez jego długość wysokość spadania i ilość zmian kierunku zgodnie z tabelą
DN Lmax
[m] H [m]
trzy zmiany
kierunku
40
50 30 lt10
70 50 lt10
100 50 lt30
H
L
Jeśli powyższe wymiary są przekroczone lub istnieje konieczność zastosowania więcej niż trzech zmian kierunku prowadzenia przewodoacutew należy wybrać kolejną większą średnicę nominalną
Średnice nominalne podjeść zbiorowych
Zależą od natężenia przepływu ściekoacutew w projektowanym
podejściu i od zastosowanego systemu Wybierając system
należy kierować się dostępnymi na rynku przyborami trudno
bowiem wyobrazić sobie podłączanie przyboru sanitarnego
z odpływem np 40mm do przewodu o średnicy mniejszej
Utrudniałoby to swobodny odpływ ściekoacutew z tego przyboru
Natężenie przepływu ściekoacutew sanitarnych Qww
wyznacza się dla danego odcinka instalacji zgodnie
z zależnością
]sl[DUKQww
gdzie K ndash wspoacutełczynnik częstości
DU ndash odpływ jednostkowy [ls] z urządzenia
UWAGA Qww DUmax jeśli nie to Qww = DUmax
Odpływy jednostkowe DU
Odpływy jednostkowe DU -cd
Typowe wspoacutełczynniki częstości K
Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia
z przewodami odpływowymi Piony kanalizacyjne należy prowadzić bez zmiany średnicy i kierunku na całej długości w szachtach sanitarnych
U podstawy każdego pionu przed przejściem w przewoacuted odpływowy należy zamontować otwoacuter rewizyjny (czyszczak) umożliwiający dostęp do wnętrza przodu
W przypadku kanalizacji sanitarnej każdy pion musi być wentylowany w celu wyroacutewnania ciśnienia w instalacji
Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia
z przewodami odpływowymi Wentylację pionu zapewnia
przewoacuted wentylacyjny zakończony rurą wywiewną wyprowadzoną ponad połać dachu
zawoacuter napowietrzający ndash rozwiązanie dozwolone do stosowania w przypadku braku możliwości wyprowadzenia pionu ponad dach można takie rozwiązanie stosować przy spełnieniu następujących warunkoacutew
piony mają wysokość 4 do 5 kondygnacji
ostatni pion licząc od najdalszego w stosunku do kanału oraz co piąty w budynku jest zakończony rurą wywiewną
Elementy pionu kanalizacyjnego
troacutejniki doprowadzające ścieki z podejść kanalizacyjnych
czyszczak prze zmianą kierunku prowadzenia ściekoacutew ndash około 05 nad posadzką przed przejściem w przewoacuted odpływowy
rura prosta o niezmiennej średnicy na całej długości
zawoacuter napowietrzający lub rura wywiewna
W systemie kanalizacji sanitarnej wyroacuteżnić można
piony z wentylacją głoacutewną ndash zakończone rurą wywiewną lub zaworem napowietrzającym
piony z wentylacją obejściową ndash piony z dodatkowym przewodem wentylacyjnym prowadzonym obok pionu spustowego i połączonym z rurą wywiewną
Średnica pionu zależy od wybranego systemu wentylacji i obliczonego natężenia przepływu ściekoacutew dla całego pionu
Należy pamiętać o tym że minimalna średnica pionu nie może być mniejsza od średnicy największego podejścia
W typowych rozwiązaniach w Polsce minimalna średnica pionu wynosi 70mm a dla pionoacutew prowadzących ścieki z misek ustępowych 100mm
Oczywiście w tabelach należy sprawdzić czy średnicy nie należy zwiększyć ze względu na obliczoną wartość Qww
Piony z wentylacją głoacutewną
Piony z wentylacją obejściową
Przewody odpływowe
(poziomy kanalizacyjne)
Wśroacuted przewodoacutew odpływowych wyroacuteżniamy przewoacuted głoacutewny oraz przewody drugorzędne Każdy przewoacuted drugorzędny powinien być oddzielnie podłączony do głoacutewnego pod kątem 45deg
Wszystkie przewody prowadzone są najkroacutetszą drogą przeważnie wzdłuż przegrody budowlanej oraz koniecznie z zachowaniem odpowiedniego spadku
Przewody odpływowe
(poziomy kanalizacyjne)
Spadek powinien być jednakowy na całej długości co zapewnia samooczyszczanie się przewodu
Przyjęte jest że rury układa się kielichem w kierunku przeciwnym do spływu ściekoacutew
Rewizje kanalizacyjne powinno się montować
co 15 m na rurach średnicy od 100 do 150 mm
przed każdym uskokiem poziomu
Rury prowadzone przez murowane ścianki muszą być ułożone prostopadle do przegrody
Na przewody z tworzyw sztucznych powinno się w miejscach przejść dodatkowo nałożyć tuleje ochronne Umożliwią one rurom pewien ruch zabezpieczając instalację przed uszkodzeniami mechanicznymi
Przestrzeń pomiędzy tuleją a rurą powinno się zabezpieczyć izolacją
Jeśli przewody kanalizacyjne z tworzyw sztucznych układane są w sąsiedztwie przewodoacutew wydzielających ciepło powinny być osłonięte otulinami izolacyjnymi w celu zabezpieczenia przed przegrzewaniem
Przewody poziome i przykanaliki powinny być ułożone poniżej strefy przemarzania gruntu czyli na głębokości 80-140 cm zależnie od regionu kraju
Jeśli przewody prowadzone są w pomieszczeniach w ktoacuterych temperatura może spadać poniżej 0degC muszą być odpowiednio zabezpieczone przed przemarzaniem
Dla przewodoacutew prowadzonych na zewnątrz budynku należy pamiętać że warstwa gruntu pokrywającego rury kanalizacyjne powinna być o 10-20 cm większa od głębokości przemarzania gruntu jeśli przewody układa się wyżej to powinny być zaizolowane termicznie
Rury kanalizacyjne układane na zewnątrz budynku powinny być oddalone
od innych przewodoacutew co najmniej
15 m od przewodoacutew gazowych i wodociągowych
08 m od kabli energetycznych
05 m od kabli telekomunikacyjnych
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qww z uwzględnieniem następujących zasad
1 dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 05
2 dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 07
3 minimalna prędkość przepływu ściekoacutew wynosi 07 ms stąd
wynika prowadzenie przewodoacutew z odpowiednim do średnicy
spadkiem w kierunku sieci zewnętrznej
4 minimalna średnica przewodu zewnętrznego wynosi 010m
a przykanalika 015m
Dobierając średnice przewodoacutew odpływowych należy stosować
tabelę z wartościami natężenia przepływu Q0 i prędkości
przepływu v0 dla przewodoacutew o przekroju kołowym przy
pełnym wypełnieniu i wykres Manninga
=QQ0
=vv0
hd
Q
v
(hd)
1
23
4
Przykład obliczeniowy Obliczeniowe natężenie sciekoacutew sanitarnych wynosi Qww= 50 ls Na podstawie tabeli 1 QwwQ0 = 50 2014 = 025 Z wykresu odczytujemy
V = 085V0 = 085114 = 097 ms przy napełnieniu hd = 037
Zakresy dopuszczalnych spadkoacutew przewodoacutew odpływowych
DN 0100 m ndash i = 20 - 100
DN 0150 m ndash i = 15 - 150
Urządzenia dodatkowe w kanalizacji sanitarnej
W przypadku odprowadzania ściekoacutew bytowo gospodarczych do zewnętrznej sieci typu ogoacutelnospławnego w pomieszczeniach położonych na najniższych kondygnacjach w budynku może dojść do zalania spowodowanego wstecznym przepływem ściekoacutew w wyniku intensywnych opadoacutew deszczu Dlatego też w tego typu instalacjach na przewodach kanalizacyjnych odprowadzających ścieki z pomieszczeń na najniższej kondygnacji stosować należy zasuwy burzowe ktoacutere chronią instalację przed przepływem zwrotnym
Materiały w kanalizacji sanitarnej
Instalacja kanalizacyjna może być wykonana z roacuteżnych materiałoacutew ale
zawsze rury i połączenia powinny być szczelne i odporne na korozję
Obecnie najpopularniejszym materiałem używanym do budowy instalacji
wewnętrznej jest tworzywo sztuczne Rury kanalizacyjne produkuje się z
polipropylenu (PP)
roacuteżnych odmian polichlorku winylu (PVC)
Polietylenu wysokiej gęstości (PE-HD)
żywicy poliestrowej wzmacnianej włoacuteknem szklanym (GRE)
Innymi materiałami stosowanymi w kanalizacji sanitarnej są
żeliwo
kamionka
beton
Kanalizacja deszczowa
Odprowadza wody opadowe z dachoacutew i terenoacutew przyległych do nieruchomości (podjazdy tarasy parkingi itp)
Projektowanie kanalizacji deszczowej odbywa się w oparciu o normę
PN ndash EN 12056 ndash 3 grudzień 2002
Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew
Część 3 Przewody deszczowe Projektowanie układu i obliczenia
oraz w przypadku braku informacji o normę
PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania w projektowaniu
Odprowadzanie wody z dachu stromego
W przypadku dachoacutew budynkoacutew niskich (do 5 kondygnacji) ktoacutere mają odpowiednie nachylenie (przyjmuje się że powyżej 8) najczęstszym sposobem odprowadzania wody deszczowej jest zastosowanie systemu rynnowego
Zadaniem deszczowej instalacji kanalizacyjnej jest zebranie wody z dachu i odprowadzenie jej do sieci kanalizacji deszczowej lub do gruntu System rynnowy polega na naturalnym (grawitacyjnym) spływie woacuted po połaci dachowej skąd jest przejmowana przez system rur System ten roacutewnież pracuje grawitacyjnie Umowną granicą instalacji deszczowej jest wylewka z ktoacuterej woda może być skierowana do sieci kanalizacji deszczowej (ogoacutelnospławnej) lub na grunt
Podstawowe elementy
instalacji kanalizacji deszczowej
Rynny - przewody o przekroju otwartym (okrągłym prostokątnym eliptycznym trapezowym okapowym) biegnące wzdłuż krawędzi dachu Zadaniem rynien jest zebranie wody opadowej Rynny prowadzone są z lekkim spadkiem w kierunku narożnikoacutew budynku dzięki czemu woda nie wylewa się za krawędzie tylko płynie w kierunku rur spustowych
Instalacja kanalizacji deszczowej składa się z następujących elementoacutew
Rury spustowe ndash pionowe odcinki przewodoacutew o przekroju zamkniętym (najczęściej okrągłym lub prostokątnym) Zadaniem rur spustowych jest zebranie wody płynącej rynnami i odprowadzenie ich poza budynek
Odpływy ndash elementy za pomocą ktoacuterych rynny przechodzą w rury spustowe Odpływ jest odcinkiem rynny w ktoacuterym wykonany jest obrobiony otwoacuter odpowiedniego kształtu pozwalający na włączenie rury spustowej Można wyroacuteżnić odpływy przelotowe oraz odpływy końcowe ( na narożnikach pomieszczeń) Pozwalają na mocowanie rur spustowych
Narożniki do rynien ndash umożliwiają połączenie rynien w narożnikach budynku Właściwy montaż narożnikoacutew jest bardzo ważny dla właściwej pracy rynien (ruchoacutew pod wpływem temperatury) Wylewki ndash kształtki ktoacuterymi kończy się rura spustowa Wylewka może być włą- czona do kanalizacji deszczowej bądź znajdować się nad gruntem
Łączniki do rynien - złączki zwykłe uszczelkowe i korekcyjne Ponieważ montaż rynien wymaga pozostawiania tzw dylatacji (odstępoacutew) złączki korekcyjne lub uszczelkowe umożliwiają wykonanie takich połączenia z dylatacją
Łączniki do rur spustowych - kolana troacutejniki redukcje mufy mufy redukcyjne Mufy służą do włączania rur spustowych do odpływoacutew zadaniem muf redukcyjnych jest połączenie rury spustowej i odpływu o roacuteżnych średnicach Kolana pozwalają na zmianę kierunku rury spustowej Troacutejniki umożliwiają włączanie do rur spustowych wyposażenia dodatkowego
Haki i obejmy - zadaniem tych elementoacutew jest mocowanie rynien i rur spustowych do dachoacutew i ścian
Elementy wykończeniowe i dodatkowe -
zadaniem tych elementoacutew jest wykończenie
systemu lub uzupełnienie jego pracy
Przykładami mogą tu być
dekiel służący do zakończenia rynny
filtr siatkowy montowany na rurze
spustowej zatrzymujący
zanieczyszczenia
czyszczak (rewizja) umożliwiający
przegląd i czyszczenie rury spustowej
(na zdjęciu)
odprowadzenie do kanalizacji deszczowej
Jednym ze sposoboacutew odprowadzenia wody jest podłączenie systemu rynnowego do kanalizacji deszczowej
Woacutewczas na dolnym odcinku rury spustowej mniej więcej 03-08 m ponad terenem należy zamontować rewizję (czyszczak) Rewizja ma wewnątrz kratkę na ktoacuterej zbierają się liście i inne zanieczyszczenia spływające z rynny
Rura spustowa z rewizją przyłączona jest do przewodoacutew odpływowych a te łączą się z kanalizacją Średnica przewodoacutew musi być co najmniej roacutewna średnicy rur spustowych i najczęściej wynosi 100-150 mm Głębokość na jakiej powinno się układać rury zależy od strefy przemarzania i wynosi 1-14 m System taki nie ma blokady przedostawania się zapachoacutew dlatego lepiej nie podłączać go do kanalizacji ogoacutelnospławnej
Innym sposobem odprowadzenia wody bezpośrednio do kanalizacji jest podłączenie rury spustowej do osadnika rynnowego Wyposażony jest on w klapkę ktoacutera stanowi blokadę zapachową i wyciągany kosz w ktoacuterym gromadzą się większe zanieczyszczenia takie jak liście
Gdy brak sieci kanalizacji deszczowej lub ogoacutelnospławnej woda deszczowa powinna być bezpiecznie rozprowadzona po terenie posesji ale tak żeby nie spływała na sąsiednie działki
Odprowadzanie wody z dachu
płaskiego
W przypadku dachoacutew budynkoacutew wysokich (powyżej 5 kondygnacji) oraz dachoacutew o małym nachyleniu (przyjmuje się że poniżej 8) najczęstszym sposobem odprowa-dzania wody deszczowej jest system odwadniania oparty na wpustach dachowych
Wpusty dachowe pełnią rolę dachowych odwodnień punkto-wych tzn zbierają wodę z pewnej powierzchni w jednym punkcie
Odprowadzanie wody z dachu
płaskiego Woda jest odprowadzana do rury spustowej biegnącej wewnątrz budynku a stamtąd do kanalizacji deszczowej lub poza budynek do gruntu Aby odwodnienie dachu płaskiego pracowało prawidłowo wpust powinien znaleźć się w najniższym punkcie dachu a spadek w jego kierunku powinien wynosić co najmniej 3 Oproacutecz zasadniczego wpustu powinien być wpust awaryjny ktoacutery przejmie wodę w przypadku zatkania wpustu głoacutewnego Na dachu powinna być co najmniej jedna para wpustoacutew Zasady projektowania moacutewią że wpusty należy rozmieszczać co 25 m
Obliczanie kanalizacji deszczowej
Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qr (qd) [ls]
rAC
10000
IAQr
gdzie ψ lub C ndash wspoacutełczynnik spływu przyjmowany wg nowej normy jako 10 (w starej zależny od nachylenia dachu i rodzaju powierzchni odwadnianej)
A ndash efektywna powierzchnia dachu lub powierzchnia odwadniana [m2]
I ndash w starej normie miarodajne natężenie deszczu [l(sha)] przyjmowane I 300 l(sha)
r ndash natężenie opadoacutew atmosferycznych [l(sm2)] przyjmowane albo na podstawie danych statystycznych albo wg tabeli 1 w nowej normie po przemnożeniu przez wspoacutełczynnik ryzyka podany w tabeli 2
Wymiarowanie rynien i rur spustowych
1 Przewody spustowe ndash średnicę należy dobrać tak aby obliczona wartość odpływu ściekoacutew Qr nie przekraczała wartości Qrmax (qdmax) a powierzchnia odwadniana A powierzchni Amax zestawionych w tabeli w normie PN ndash 92B ndash 01707
2 Wg starej normy rynny powinny mieć średnice minimum 150 mm (dotyczy to budynkoacutew wielorodzinnych)
Efektywna
powierzchnia dachu
odwadniana przez
rynnę A [m2]
Szerokość rynny [mm] Średnica rury
spustowej [mm]
poniżej 20 70 50
20 ndash 57 100 (lub 125) 70
57 ndash 97 125 100
97 - 170 150 100
170 - 243 180 125
Dla budynkoacutew jednorodzinnych średnice rynien i przewodoacutew spustowych można określić w oparciu o efektywną powierzchnię dachu wg tabeli
Średnice poziomoacutew i przykanalikoacutew
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qr z uwzględnieniem następujących zasad
a) dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 07
b) dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 09
c) i d) jak dla kanalizacji sanitarnej
Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej
Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qt (qog) [ls]
Qww ndash natężenie odpływu ściekoacutew sanitarnych
Qr ndash natężenie odpływu ściekoacutew deszczowych
Kanalizacja ogoacutelnospławna to ten fragment ktoacutery odprowadza i ścieki sanitarne i deszczowe do zewnętrznej sieci ogoacutelnospławnej
rwwt QQQ
Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się z uwzględnieniem następujących zasad
a) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt spełnione powinny być warunki
a) i b) jak dla ściekoacutew deszczowych
b) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt obliczeniowa prędkość przepływu
ściekoacutew nie może przekraczać wartości dopuszczalnej ktoacutera wynosi
80 ms ndash dla rur żeliwnych i innych metalowych
40 ms ndash dla rur kamionkowych betonowych i z tworzyw sztucznych
c) dla odpływu tylko ściekoacutew sanitarnych Qww prędkość przepływu
ściekoacutew nie może być mniejsza od vmin = 07 ms
bullRynny z PVC-U
bullRynny z blachy aluminiowej
bullRynny miedziane
bullRynny z blachy stalowej
bullRynny cynkowo-tytanowe
Przekroje rynien a b c) poacutełokragłe d) trapezowy e f) trapezoidalny g) prostokatny h) poacutełokragły leacy
Rodzaje rynien a) okapowa b) koszowa c) gzymsowa d) leacy
Podział wodomierzy
1 Wodomierz działający na zasadach mechanicznych przeznaczony do wody
a) zimnej o temperaturze od 0 degC do 30 degC
b) ciepłej o temperaturze od 30 degC do 90 degC
c) gorącej o temperaturze od 30 degC do 130 degC albo od 30 degC do 180 degC
2 Wodomierz działający na zasadach elektronicznych lub mechanicznych z urządzeniami elektronicznymi albo bez przeznaczony do wody zimnej o temperaturze od 0 degC do 30 degC
Wodomierze mieszkaniowe (JS) Wodomierz powinien być zamontowany w położeniu roboczym zgodnie z oznakowaniem umieszczonym na wodomierzu przez producenta H - oznacza pozycję pracy wodomierza w poziomie V - oznacza pozycję pracy wodomierza w pionie Litera znajdująca się na tarczy wodomierza A B C lub D - oznacza klasę obciążeń wodomierza
Wodomierz sprzężony roacutewnolegle 1-wodomierz głoacutewny śrubowy 2-wodomierz boczny skrzydełkowy 3-zawoacuter zmiennego obciążenia
1 Wodomierze działające na zasadach mechanicznych przeznaczone do wody charakteryzują następujące strumienie
1) maksymalny strumień objętości (Qmax)
2) nominalny strumień objętości (Qn)
3) pośredni strumień objętości (Qt)
4) minimalny strumień objętości (Qmin)
2 Stosunek QmaxQn powinien wynosić 2
3 Rozroacuteżnia się cztery klasy metrologiczne wodomierzy klasa A klasa B klasa C klasa D
4 Klasy metrologiczne wodomierzy w zależności od wartości stosunku QminQn i QtQn
Q (q)-strumień objętości - objętość wody przepływającej przez wodomierz w przyjętej jednostce czasu
Qmax (qmax) -maksymalny strumień objętości - największy strumień objętości przy ktoacuterym wodomierz może pracować w kroacutetkim czasie bez uszkodzenia i przekroczenia błędoacutew granicznych dopuszczalnych oraz wartości maksymalnej straty ciśnienia
Qn (qn) nominalny strumień objętości - strumień objętości roacutewny połowie maksymalnego strumienia objętości przy ktoacuterym wodomierz może pracować przy przepływie ciągłym lub przerywanym i jego wskazania mieszczą się w granicach błędoacutew granicznych dopuszczalnych
Qt (qt) pośredni strumień objętości - strumień objętości dzielący zakres obciążeń pomiarowych na przedział goacuterny i dolny przy ktoacuterym błąd graniczny dopuszczalny zmienia wartość
Qmin (qmin ) minimalny strumień objętości- strumień objętości powyżej ktoacuterego wskazania wodomierza nie powinny przekraczać błędoacutew granicznych dopuszczalnych
Zakres obciążeń pomiarowych wodomierza - zakres strumienia objętości wodomierza zawarty między maksymalnym strumieniem objętości a minimalnym strumieniem objętości
Krzywa błędoacutew wodomierza
Błędy graniczne dopuszczalne wodomierzy plusmn 2 - w przedziale goacuternym zakresu obciążeń (qt q qmax)
plusmn 5 - w przedziale goacuternym zakresu obciążeń (qmin q qt)
Lokalizacja wodomierza
Doboacuter wodomierza
Aby dobrać wodomierz należy
ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe
ustalić umowny przepływ obliczeniowy dla wodomierza qw m3h
qw = 2 q
Doboacuter wodomierza
Doboacuter wodomierza
dla dobranego wodomierza ustalić w oparciu o dane producenta wodomierzy stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez wodomierz
Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem
PN-EN 1717 - Ochrona przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody w instalacjach wodociągowych i ogoacutelne wymagania dotyczące urządzeń zapobiegających zanieczyszczaniu przez przepływ zwrotny
Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem
Podział płynoacutew ktoacutere mają lub mogą mieć kontakt z wodą do picia
Kategoria 1
Woda wypływająca bezpośrednio z sieci wodociągowej przeznaczona do użytkowania przez człowieka do celoacutew konsumpcyjnych
Kategoria 2
Płyn nie stanowiący bakteriologicznego lub toksycznego zagrożenia dla człowieka
Kategoria 3
Płyn stanowiący pewne zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność co najmniej jednej substancji toksycznej lub bardzo toksycznej o LD50gt200 mgkg wagi ciała
Kategoria 4
Płyn stanowiący pewne zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność co najmniej jednej substancji toksycznej lub bardzo toksycznej o LD50200 mgkg wagi ciała lub też co najmniej jednej substancji radioaktywnej mutagennej lub rakotwoacuterczej
Kategoria 5
Płyn stanowiący zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność substancji mikrobiologicznych bądź wirusowych
Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem
Przepływ zwrotny wywołany spadkiem ciśnienia w sieci wodociągowej
Potencjalne źroacutedła zanieczyszczenia wody wodociągowej
XY
1- sieć wodociągowa
2- urządzenie zabezpieczające
X-rodzina zabezpieczenia
Y-typ zabezpieczenia
Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody
Aby dobrać zabezpieczenie należy
określić kategorię płynu
określić rodzaj zabezpieczenia wg normy
ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe
dobrać zawoacuter zwracając uwagę na średnicę wodomierza
Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody
dla dobranego zaworu ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez zawoacuter
Filtr
Doboacuter filtra
Aby dobrać filtr należy
ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe
dobrać filtr zwracając uwagę na średnicę wodomierza i zaworu antyskażeniowego
Doboacuter filtra
dla dobranego filtra ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez filtr
INSTALACJE KANALIZACYJNE
Rodzaje instalacji kanalizacyjnych
1 Kanalizacja sanitarna (bytowo ndash gospodarcza)
2 Kanalizacja deszczowa
3 Kanalizacja technologiczna
ścieki przed wprowadzeniem do kanalizacji
sanitarnej wymagają wstępnego oczyszczenia w
specjalnych urządzeniach
Odprowadzenie ściekoacutew z nieruchomości może być
realizowane na dwa sposoby
systemem ogoacutelnospławnym (zbiorczym)
lub systemem rozdzielczym
Kanalizacja ogoacutelnospławna odprowadza zaroacutewno ścieki
sanitarne (bytowe) jak i deszczowe
W kanalizacji rozdzielczej ścieki sanitarne i deszczowe
odprowadzane są rozdzielnie
Schemat kanalizacji ogoacutelnospławnej
KS1 KS2
Kanał ogoacutelnospławny
RD1 RD2
linia regulacyjna
ST1
ST2
Schemat kanalizacji rozdzielczej
KS1 KS2
Kanał sanitarny
Kanał deszczowy
RD1 RD2
linia regulacyjnaST1
ST2
SD1
SD2
Podział instalacji kanalizacyjnej
Instalację kanalizacyjną można podzielić na
zewnętrzną (na terenie nieruchomości lecz poza budynkiem)
wewnętrzną (w budynku)
Podział ten wydaje się oczywisty ale jest istotny przy doborze materiału instalacyjnego - nie każdy materiał sprawdzający się wewnątrz nadaje się do stworzenia instalacji zewnętrznej
Granicą między instalacją wewnętrzną a zewnętrzną jest tzw czyszczak głoacutewny (rewizja głoacutewna)
Przewody domowej
instalacji kanalizacyjnej
Przykanalik (przyłącze kanalizacyjne) ndash jest to odcinek ktoacutery łączy kanalizację na terenie nieruchomości z siecią kanalizacyjną
Najczęściej przykanalik włączany jest do studzienki (rewizyjnej lub włazowej) ktoacutera stanowi uzbrojenie sieci Możliwe jest też przyłączenie przez wpust boczny lub złącze siodłowe
Przewody domowej
instalacji kanalizacyjnej
Przykanaliki oznaczane są znakami informacyjnymi Na znaku podana jest średnica (w mm) spadek przyłącza (w promilach) oraz jego długość (w m) Granicą między siecią a instalacją jest położona w pobliżu granicy nieruchomości pierwsza studzienka licząc od strony budynku
Sieć i przykanalik
w przypadku istnienia studzienki rewizyjnej
przykanalikstudzienka rewizyjna
linia
reg
ulac
yjnastudzienka kanalizacyjna
sieć kanalizacyjna
budy
nek
instalacja
zewnętrzna
Sieć i przykanalik
w przypadku braku studzienki rewizyjnej (wg nowych przepisoacutew w przypadku braku studzienki rewizyjnej
przykanalik to odcinek biegnący od granicy budynku do granicy
nieruchomości)
linia
reg
ulac
yjnastudzienka kanalizacyjna
sieć kanalizacyjna
budy
nek
przykanalik
sieć kanalizacyjna
Instalacja kanalizacyjna składa się z 1 poziomoacutew (przewodoacutew odpływowych) ndash są to przewody
prowadzone z odpowiednim spadkiem ktoacutere odprowadzają
ścieki z pionoacutew wpustoacutew podłogowych itp do przykanalika
lub sieci zewnętrznej
2 pionoacutew (przewodoacutew spustowych) ndash są to przewody prowadzone
przez jedną lub kilka kondygnacji odprowadzające ścieki
z podejść kanalizacyjnych wpustoacutew dachowych lub rynien
do przewodoacutew odpływowych
3 podejść kanalizacyjnych ndash przewody odprowadzające ścieki
z przyboroacutew i urządzeń sanitarnych do pionoacutew lub poziomoacutew
kanalizacyjnych
podejścia pojedyncze
podejścia zbiorowe
Kanalizacja sanitarna grawitacyjna
Odprowadza wodę zanieczyszczoną (ścieki) w wyniku jej wykorzystania odpływającą z ustępoacutew spłukiwanych natryskoacutew wanien bidetoacutew zlewoacutew umywalek wpustoacutew podłogowych i innych urządzeń występujących w gospodarstwie domowym
Projektowanie kanalizacji sanitarnej odbywa się w oparciu o normę
PN ndash EN 12056 ndash 2 grudzień 2002
Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew
Część 2 Kanalizacja sanitarna projektowanie układu i obliczenia
oraz w przypadku braku informacji o normę
PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania
w projektowaniu
Podejścia kanalizacyjne ndash łączą
odpływ z pionem kanalizacyjnym
Podejścia
niewentylowane - należy montować ze spadkiem wynoszącym od 2 do 15
wentylowane ndash można zastosować tu mniejsze spadki zgodnie z przywołaną normą ale wymagają dodatkowego przewodu wentylującego
Najczęściej projektuje się podejścia niewentylowane Ich długość w typowym rozwiązaniu stosowanym w Polsce nie powinna przekraczać 30 m a w przypadku miski ustępowej 10 m po długości przewodu
W przypadku dłuższych podejść albo zwiększa się średnicę albo projektuje się podejścia wentylowane za pomocą np zaworoacutew napowietrzających
Nowa norma wprowadza cztery typy systemoacutew kanalizacyjnych jakie można spotkać w poszczegoacutelnych krajach Unii Europejskiej
W Polsce stosuje się tradycyjnie system I
System Nazwa Cechy
I
System pojedynczego pionu
z podejściami częściowo
wypełnionymi
bull jeden pion kanalizacyjny
bull wypełnienie przewodoacutew 50
II
System pojedynczego pionu
z podejściami o mniejszej
średnicy
bull jeden pion kanalizacyjny
bull wypełnienie przewodoacutew 70
III
System pojedynczego pionu
z podejściami całkowicie
wypełnionymi
bull jeden pion kanalizacyjny
bull wypełnienie przewodoacutew 100
bull każde urządzenie podłączone
oddzielnie do pionu
IV System oddzielnych pionoacutew
kanalizacyjnych
bull dwa piony ndash jeden odprowadzający
ścieki czarne z ustępoacutew spłukiwanych
i pisuaroacutew i drugi odprowadzający
pozostałe ścieki
bull wypełnienie przewodoacutew jak dla
systemoacutew I II lub III
Średnice nominalne podejść pojedynczych dobiera się w zależności od typu przyłączonego przyboru sanitarnego lub urządzenia w typowych
rozwiązaniach w Polsce wg tabeli Urządzenie DN [mm]
Umywalka bidet 40
Zlewozmywak
zmywarka pralka
wanna natrysk 50
Miska ustępowa 100
Minimalna średnica podejścia pojedynczego zdeterminowana jest przez jego długość wysokość spadania i ilość zmian kierunku zgodnie z tabelą
DN Lmax
[m] H [m]
trzy zmiany
kierunku
40
50 30 lt10
70 50 lt10
100 50 lt30
H
L
Jeśli powyższe wymiary są przekroczone lub istnieje konieczność zastosowania więcej niż trzech zmian kierunku prowadzenia przewodoacutew należy wybrać kolejną większą średnicę nominalną
Średnice nominalne podjeść zbiorowych
Zależą od natężenia przepływu ściekoacutew w projektowanym
podejściu i od zastosowanego systemu Wybierając system
należy kierować się dostępnymi na rynku przyborami trudno
bowiem wyobrazić sobie podłączanie przyboru sanitarnego
z odpływem np 40mm do przewodu o średnicy mniejszej
Utrudniałoby to swobodny odpływ ściekoacutew z tego przyboru
Natężenie przepływu ściekoacutew sanitarnych Qww
wyznacza się dla danego odcinka instalacji zgodnie
z zależnością
]sl[DUKQww
gdzie K ndash wspoacutełczynnik częstości
DU ndash odpływ jednostkowy [ls] z urządzenia
UWAGA Qww DUmax jeśli nie to Qww = DUmax
Odpływy jednostkowe DU
Odpływy jednostkowe DU -cd
Typowe wspoacutełczynniki częstości K
Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia
z przewodami odpływowymi Piony kanalizacyjne należy prowadzić bez zmiany średnicy i kierunku na całej długości w szachtach sanitarnych
U podstawy każdego pionu przed przejściem w przewoacuted odpływowy należy zamontować otwoacuter rewizyjny (czyszczak) umożliwiający dostęp do wnętrza przodu
W przypadku kanalizacji sanitarnej każdy pion musi być wentylowany w celu wyroacutewnania ciśnienia w instalacji
Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia
z przewodami odpływowymi Wentylację pionu zapewnia
przewoacuted wentylacyjny zakończony rurą wywiewną wyprowadzoną ponad połać dachu
zawoacuter napowietrzający ndash rozwiązanie dozwolone do stosowania w przypadku braku możliwości wyprowadzenia pionu ponad dach można takie rozwiązanie stosować przy spełnieniu następujących warunkoacutew
piony mają wysokość 4 do 5 kondygnacji
ostatni pion licząc od najdalszego w stosunku do kanału oraz co piąty w budynku jest zakończony rurą wywiewną
Elementy pionu kanalizacyjnego
troacutejniki doprowadzające ścieki z podejść kanalizacyjnych
czyszczak prze zmianą kierunku prowadzenia ściekoacutew ndash około 05 nad posadzką przed przejściem w przewoacuted odpływowy
rura prosta o niezmiennej średnicy na całej długości
zawoacuter napowietrzający lub rura wywiewna
W systemie kanalizacji sanitarnej wyroacuteżnić można
piony z wentylacją głoacutewną ndash zakończone rurą wywiewną lub zaworem napowietrzającym
piony z wentylacją obejściową ndash piony z dodatkowym przewodem wentylacyjnym prowadzonym obok pionu spustowego i połączonym z rurą wywiewną
Średnica pionu zależy od wybranego systemu wentylacji i obliczonego natężenia przepływu ściekoacutew dla całego pionu
Należy pamiętać o tym że minimalna średnica pionu nie może być mniejsza od średnicy największego podejścia
W typowych rozwiązaniach w Polsce minimalna średnica pionu wynosi 70mm a dla pionoacutew prowadzących ścieki z misek ustępowych 100mm
Oczywiście w tabelach należy sprawdzić czy średnicy nie należy zwiększyć ze względu na obliczoną wartość Qww
Piony z wentylacją głoacutewną
Piony z wentylacją obejściową
Przewody odpływowe
(poziomy kanalizacyjne)
Wśroacuted przewodoacutew odpływowych wyroacuteżniamy przewoacuted głoacutewny oraz przewody drugorzędne Każdy przewoacuted drugorzędny powinien być oddzielnie podłączony do głoacutewnego pod kątem 45deg
Wszystkie przewody prowadzone są najkroacutetszą drogą przeważnie wzdłuż przegrody budowlanej oraz koniecznie z zachowaniem odpowiedniego spadku
Przewody odpływowe
(poziomy kanalizacyjne)
Spadek powinien być jednakowy na całej długości co zapewnia samooczyszczanie się przewodu
Przyjęte jest że rury układa się kielichem w kierunku przeciwnym do spływu ściekoacutew
Rewizje kanalizacyjne powinno się montować
co 15 m na rurach średnicy od 100 do 150 mm
przed każdym uskokiem poziomu
Rury prowadzone przez murowane ścianki muszą być ułożone prostopadle do przegrody
Na przewody z tworzyw sztucznych powinno się w miejscach przejść dodatkowo nałożyć tuleje ochronne Umożliwią one rurom pewien ruch zabezpieczając instalację przed uszkodzeniami mechanicznymi
Przestrzeń pomiędzy tuleją a rurą powinno się zabezpieczyć izolacją
Jeśli przewody kanalizacyjne z tworzyw sztucznych układane są w sąsiedztwie przewodoacutew wydzielających ciepło powinny być osłonięte otulinami izolacyjnymi w celu zabezpieczenia przed przegrzewaniem
Przewody poziome i przykanaliki powinny być ułożone poniżej strefy przemarzania gruntu czyli na głębokości 80-140 cm zależnie od regionu kraju
Jeśli przewody prowadzone są w pomieszczeniach w ktoacuterych temperatura może spadać poniżej 0degC muszą być odpowiednio zabezpieczone przed przemarzaniem
Dla przewodoacutew prowadzonych na zewnątrz budynku należy pamiętać że warstwa gruntu pokrywającego rury kanalizacyjne powinna być o 10-20 cm większa od głębokości przemarzania gruntu jeśli przewody układa się wyżej to powinny być zaizolowane termicznie
Rury kanalizacyjne układane na zewnątrz budynku powinny być oddalone
od innych przewodoacutew co najmniej
15 m od przewodoacutew gazowych i wodociągowych
08 m od kabli energetycznych
05 m od kabli telekomunikacyjnych
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qww z uwzględnieniem następujących zasad
1 dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 05
2 dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 07
3 minimalna prędkość przepływu ściekoacutew wynosi 07 ms stąd
wynika prowadzenie przewodoacutew z odpowiednim do średnicy
spadkiem w kierunku sieci zewnętrznej
4 minimalna średnica przewodu zewnętrznego wynosi 010m
a przykanalika 015m
Dobierając średnice przewodoacutew odpływowych należy stosować
tabelę z wartościami natężenia przepływu Q0 i prędkości
przepływu v0 dla przewodoacutew o przekroju kołowym przy
pełnym wypełnieniu i wykres Manninga
=QQ0
=vv0
hd
Q
v
(hd)
1
23
4
Przykład obliczeniowy Obliczeniowe natężenie sciekoacutew sanitarnych wynosi Qww= 50 ls Na podstawie tabeli 1 QwwQ0 = 50 2014 = 025 Z wykresu odczytujemy
V = 085V0 = 085114 = 097 ms przy napełnieniu hd = 037
Zakresy dopuszczalnych spadkoacutew przewodoacutew odpływowych
DN 0100 m ndash i = 20 - 100
DN 0150 m ndash i = 15 - 150
Urządzenia dodatkowe w kanalizacji sanitarnej
W przypadku odprowadzania ściekoacutew bytowo gospodarczych do zewnętrznej sieci typu ogoacutelnospławnego w pomieszczeniach położonych na najniższych kondygnacjach w budynku może dojść do zalania spowodowanego wstecznym przepływem ściekoacutew w wyniku intensywnych opadoacutew deszczu Dlatego też w tego typu instalacjach na przewodach kanalizacyjnych odprowadzających ścieki z pomieszczeń na najniższej kondygnacji stosować należy zasuwy burzowe ktoacutere chronią instalację przed przepływem zwrotnym
Materiały w kanalizacji sanitarnej
Instalacja kanalizacyjna może być wykonana z roacuteżnych materiałoacutew ale
zawsze rury i połączenia powinny być szczelne i odporne na korozję
Obecnie najpopularniejszym materiałem używanym do budowy instalacji
wewnętrznej jest tworzywo sztuczne Rury kanalizacyjne produkuje się z
polipropylenu (PP)
roacuteżnych odmian polichlorku winylu (PVC)
Polietylenu wysokiej gęstości (PE-HD)
żywicy poliestrowej wzmacnianej włoacuteknem szklanym (GRE)
Innymi materiałami stosowanymi w kanalizacji sanitarnej są
żeliwo
kamionka
beton
Kanalizacja deszczowa
Odprowadza wody opadowe z dachoacutew i terenoacutew przyległych do nieruchomości (podjazdy tarasy parkingi itp)
Projektowanie kanalizacji deszczowej odbywa się w oparciu o normę
PN ndash EN 12056 ndash 3 grudzień 2002
Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew
Część 3 Przewody deszczowe Projektowanie układu i obliczenia
oraz w przypadku braku informacji o normę
PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania w projektowaniu
Odprowadzanie wody z dachu stromego
W przypadku dachoacutew budynkoacutew niskich (do 5 kondygnacji) ktoacutere mają odpowiednie nachylenie (przyjmuje się że powyżej 8) najczęstszym sposobem odprowadzania wody deszczowej jest zastosowanie systemu rynnowego
Zadaniem deszczowej instalacji kanalizacyjnej jest zebranie wody z dachu i odprowadzenie jej do sieci kanalizacji deszczowej lub do gruntu System rynnowy polega na naturalnym (grawitacyjnym) spływie woacuted po połaci dachowej skąd jest przejmowana przez system rur System ten roacutewnież pracuje grawitacyjnie Umowną granicą instalacji deszczowej jest wylewka z ktoacuterej woda może być skierowana do sieci kanalizacji deszczowej (ogoacutelnospławnej) lub na grunt
Podstawowe elementy
instalacji kanalizacji deszczowej
Rynny - przewody o przekroju otwartym (okrągłym prostokątnym eliptycznym trapezowym okapowym) biegnące wzdłuż krawędzi dachu Zadaniem rynien jest zebranie wody opadowej Rynny prowadzone są z lekkim spadkiem w kierunku narożnikoacutew budynku dzięki czemu woda nie wylewa się za krawędzie tylko płynie w kierunku rur spustowych
Instalacja kanalizacji deszczowej składa się z następujących elementoacutew
Rury spustowe ndash pionowe odcinki przewodoacutew o przekroju zamkniętym (najczęściej okrągłym lub prostokątnym) Zadaniem rur spustowych jest zebranie wody płynącej rynnami i odprowadzenie ich poza budynek
Odpływy ndash elementy za pomocą ktoacuterych rynny przechodzą w rury spustowe Odpływ jest odcinkiem rynny w ktoacuterym wykonany jest obrobiony otwoacuter odpowiedniego kształtu pozwalający na włączenie rury spustowej Można wyroacuteżnić odpływy przelotowe oraz odpływy końcowe ( na narożnikach pomieszczeń) Pozwalają na mocowanie rur spustowych
Narożniki do rynien ndash umożliwiają połączenie rynien w narożnikach budynku Właściwy montaż narożnikoacutew jest bardzo ważny dla właściwej pracy rynien (ruchoacutew pod wpływem temperatury) Wylewki ndash kształtki ktoacuterymi kończy się rura spustowa Wylewka może być włą- czona do kanalizacji deszczowej bądź znajdować się nad gruntem
Łączniki do rynien - złączki zwykłe uszczelkowe i korekcyjne Ponieważ montaż rynien wymaga pozostawiania tzw dylatacji (odstępoacutew) złączki korekcyjne lub uszczelkowe umożliwiają wykonanie takich połączenia z dylatacją
Łączniki do rur spustowych - kolana troacutejniki redukcje mufy mufy redukcyjne Mufy służą do włączania rur spustowych do odpływoacutew zadaniem muf redukcyjnych jest połączenie rury spustowej i odpływu o roacuteżnych średnicach Kolana pozwalają na zmianę kierunku rury spustowej Troacutejniki umożliwiają włączanie do rur spustowych wyposażenia dodatkowego
Haki i obejmy - zadaniem tych elementoacutew jest mocowanie rynien i rur spustowych do dachoacutew i ścian
Elementy wykończeniowe i dodatkowe -
zadaniem tych elementoacutew jest wykończenie
systemu lub uzupełnienie jego pracy
Przykładami mogą tu być
dekiel służący do zakończenia rynny
filtr siatkowy montowany na rurze
spustowej zatrzymujący
zanieczyszczenia
czyszczak (rewizja) umożliwiający
przegląd i czyszczenie rury spustowej
(na zdjęciu)
odprowadzenie do kanalizacji deszczowej
Jednym ze sposoboacutew odprowadzenia wody jest podłączenie systemu rynnowego do kanalizacji deszczowej
Woacutewczas na dolnym odcinku rury spustowej mniej więcej 03-08 m ponad terenem należy zamontować rewizję (czyszczak) Rewizja ma wewnątrz kratkę na ktoacuterej zbierają się liście i inne zanieczyszczenia spływające z rynny
Rura spustowa z rewizją przyłączona jest do przewodoacutew odpływowych a te łączą się z kanalizacją Średnica przewodoacutew musi być co najmniej roacutewna średnicy rur spustowych i najczęściej wynosi 100-150 mm Głębokość na jakiej powinno się układać rury zależy od strefy przemarzania i wynosi 1-14 m System taki nie ma blokady przedostawania się zapachoacutew dlatego lepiej nie podłączać go do kanalizacji ogoacutelnospławnej
Innym sposobem odprowadzenia wody bezpośrednio do kanalizacji jest podłączenie rury spustowej do osadnika rynnowego Wyposażony jest on w klapkę ktoacutera stanowi blokadę zapachową i wyciągany kosz w ktoacuterym gromadzą się większe zanieczyszczenia takie jak liście
Gdy brak sieci kanalizacji deszczowej lub ogoacutelnospławnej woda deszczowa powinna być bezpiecznie rozprowadzona po terenie posesji ale tak żeby nie spływała na sąsiednie działki
Odprowadzanie wody z dachu
płaskiego
W przypadku dachoacutew budynkoacutew wysokich (powyżej 5 kondygnacji) oraz dachoacutew o małym nachyleniu (przyjmuje się że poniżej 8) najczęstszym sposobem odprowa-dzania wody deszczowej jest system odwadniania oparty na wpustach dachowych
Wpusty dachowe pełnią rolę dachowych odwodnień punkto-wych tzn zbierają wodę z pewnej powierzchni w jednym punkcie
Odprowadzanie wody z dachu
płaskiego Woda jest odprowadzana do rury spustowej biegnącej wewnątrz budynku a stamtąd do kanalizacji deszczowej lub poza budynek do gruntu Aby odwodnienie dachu płaskiego pracowało prawidłowo wpust powinien znaleźć się w najniższym punkcie dachu a spadek w jego kierunku powinien wynosić co najmniej 3 Oproacutecz zasadniczego wpustu powinien być wpust awaryjny ktoacutery przejmie wodę w przypadku zatkania wpustu głoacutewnego Na dachu powinna być co najmniej jedna para wpustoacutew Zasady projektowania moacutewią że wpusty należy rozmieszczać co 25 m
Obliczanie kanalizacji deszczowej
Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qr (qd) [ls]
rAC
10000
IAQr
gdzie ψ lub C ndash wspoacutełczynnik spływu przyjmowany wg nowej normy jako 10 (w starej zależny od nachylenia dachu i rodzaju powierzchni odwadnianej)
A ndash efektywna powierzchnia dachu lub powierzchnia odwadniana [m2]
I ndash w starej normie miarodajne natężenie deszczu [l(sha)] przyjmowane I 300 l(sha)
r ndash natężenie opadoacutew atmosferycznych [l(sm2)] przyjmowane albo na podstawie danych statystycznych albo wg tabeli 1 w nowej normie po przemnożeniu przez wspoacutełczynnik ryzyka podany w tabeli 2
Wymiarowanie rynien i rur spustowych
1 Przewody spustowe ndash średnicę należy dobrać tak aby obliczona wartość odpływu ściekoacutew Qr nie przekraczała wartości Qrmax (qdmax) a powierzchnia odwadniana A powierzchni Amax zestawionych w tabeli w normie PN ndash 92B ndash 01707
2 Wg starej normy rynny powinny mieć średnice minimum 150 mm (dotyczy to budynkoacutew wielorodzinnych)
Efektywna
powierzchnia dachu
odwadniana przez
rynnę A [m2]
Szerokość rynny [mm] Średnica rury
spustowej [mm]
poniżej 20 70 50
20 ndash 57 100 (lub 125) 70
57 ndash 97 125 100
97 - 170 150 100
170 - 243 180 125
Dla budynkoacutew jednorodzinnych średnice rynien i przewodoacutew spustowych można określić w oparciu o efektywną powierzchnię dachu wg tabeli
Średnice poziomoacutew i przykanalikoacutew
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qr z uwzględnieniem następujących zasad
a) dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 07
b) dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 09
c) i d) jak dla kanalizacji sanitarnej
Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej
Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qt (qog) [ls]
Qww ndash natężenie odpływu ściekoacutew sanitarnych
Qr ndash natężenie odpływu ściekoacutew deszczowych
Kanalizacja ogoacutelnospławna to ten fragment ktoacutery odprowadza i ścieki sanitarne i deszczowe do zewnętrznej sieci ogoacutelnospławnej
rwwt QQQ
Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się z uwzględnieniem następujących zasad
a) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt spełnione powinny być warunki
a) i b) jak dla ściekoacutew deszczowych
b) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt obliczeniowa prędkość przepływu
ściekoacutew nie może przekraczać wartości dopuszczalnej ktoacutera wynosi
80 ms ndash dla rur żeliwnych i innych metalowych
40 ms ndash dla rur kamionkowych betonowych i z tworzyw sztucznych
c) dla odpływu tylko ściekoacutew sanitarnych Qww prędkość przepływu
ściekoacutew nie może być mniejsza od vmin = 07 ms
bullRynny z PVC-U
bullRynny z blachy aluminiowej
bullRynny miedziane
bullRynny z blachy stalowej
bullRynny cynkowo-tytanowe
Przekroje rynien a b c) poacutełokragłe d) trapezowy e f) trapezoidalny g) prostokatny h) poacutełokragły leacy
Rodzaje rynien a) okapowa b) koszowa c) gzymsowa d) leacy
Wodomierze mieszkaniowe (JS) Wodomierz powinien być zamontowany w położeniu roboczym zgodnie z oznakowaniem umieszczonym na wodomierzu przez producenta H - oznacza pozycję pracy wodomierza w poziomie V - oznacza pozycję pracy wodomierza w pionie Litera znajdująca się na tarczy wodomierza A B C lub D - oznacza klasę obciążeń wodomierza
Wodomierz sprzężony roacutewnolegle 1-wodomierz głoacutewny śrubowy 2-wodomierz boczny skrzydełkowy 3-zawoacuter zmiennego obciążenia
1 Wodomierze działające na zasadach mechanicznych przeznaczone do wody charakteryzują następujące strumienie
1) maksymalny strumień objętości (Qmax)
2) nominalny strumień objętości (Qn)
3) pośredni strumień objętości (Qt)
4) minimalny strumień objętości (Qmin)
2 Stosunek QmaxQn powinien wynosić 2
3 Rozroacuteżnia się cztery klasy metrologiczne wodomierzy klasa A klasa B klasa C klasa D
4 Klasy metrologiczne wodomierzy w zależności od wartości stosunku QminQn i QtQn
Q (q)-strumień objętości - objętość wody przepływającej przez wodomierz w przyjętej jednostce czasu
Qmax (qmax) -maksymalny strumień objętości - największy strumień objętości przy ktoacuterym wodomierz może pracować w kroacutetkim czasie bez uszkodzenia i przekroczenia błędoacutew granicznych dopuszczalnych oraz wartości maksymalnej straty ciśnienia
Qn (qn) nominalny strumień objętości - strumień objętości roacutewny połowie maksymalnego strumienia objętości przy ktoacuterym wodomierz może pracować przy przepływie ciągłym lub przerywanym i jego wskazania mieszczą się w granicach błędoacutew granicznych dopuszczalnych
Qt (qt) pośredni strumień objętości - strumień objętości dzielący zakres obciążeń pomiarowych na przedział goacuterny i dolny przy ktoacuterym błąd graniczny dopuszczalny zmienia wartość
Qmin (qmin ) minimalny strumień objętości- strumień objętości powyżej ktoacuterego wskazania wodomierza nie powinny przekraczać błędoacutew granicznych dopuszczalnych
Zakres obciążeń pomiarowych wodomierza - zakres strumienia objętości wodomierza zawarty między maksymalnym strumieniem objętości a minimalnym strumieniem objętości
Krzywa błędoacutew wodomierza
Błędy graniczne dopuszczalne wodomierzy plusmn 2 - w przedziale goacuternym zakresu obciążeń (qt q qmax)
plusmn 5 - w przedziale goacuternym zakresu obciążeń (qmin q qt)
Lokalizacja wodomierza
Doboacuter wodomierza
Aby dobrać wodomierz należy
ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe
ustalić umowny przepływ obliczeniowy dla wodomierza qw m3h
qw = 2 q
Doboacuter wodomierza
Doboacuter wodomierza
dla dobranego wodomierza ustalić w oparciu o dane producenta wodomierzy stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez wodomierz
Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem
PN-EN 1717 - Ochrona przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody w instalacjach wodociągowych i ogoacutelne wymagania dotyczące urządzeń zapobiegających zanieczyszczaniu przez przepływ zwrotny
Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem
Podział płynoacutew ktoacutere mają lub mogą mieć kontakt z wodą do picia
Kategoria 1
Woda wypływająca bezpośrednio z sieci wodociągowej przeznaczona do użytkowania przez człowieka do celoacutew konsumpcyjnych
Kategoria 2
Płyn nie stanowiący bakteriologicznego lub toksycznego zagrożenia dla człowieka
Kategoria 3
Płyn stanowiący pewne zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność co najmniej jednej substancji toksycznej lub bardzo toksycznej o LD50gt200 mgkg wagi ciała
Kategoria 4
Płyn stanowiący pewne zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność co najmniej jednej substancji toksycznej lub bardzo toksycznej o LD50200 mgkg wagi ciała lub też co najmniej jednej substancji radioaktywnej mutagennej lub rakotwoacuterczej
Kategoria 5
Płyn stanowiący zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność substancji mikrobiologicznych bądź wirusowych
Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem
Przepływ zwrotny wywołany spadkiem ciśnienia w sieci wodociągowej
Potencjalne źroacutedła zanieczyszczenia wody wodociągowej
XY
1- sieć wodociągowa
2- urządzenie zabezpieczające
X-rodzina zabezpieczenia
Y-typ zabezpieczenia
Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody
Aby dobrać zabezpieczenie należy
określić kategorię płynu
określić rodzaj zabezpieczenia wg normy
ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe
dobrać zawoacuter zwracając uwagę na średnicę wodomierza
Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody
dla dobranego zaworu ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez zawoacuter
Filtr
Doboacuter filtra
Aby dobrać filtr należy
ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe
dobrać filtr zwracając uwagę na średnicę wodomierza i zaworu antyskażeniowego
Doboacuter filtra
dla dobranego filtra ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez filtr
INSTALACJE KANALIZACYJNE
Rodzaje instalacji kanalizacyjnych
1 Kanalizacja sanitarna (bytowo ndash gospodarcza)
2 Kanalizacja deszczowa
3 Kanalizacja technologiczna
ścieki przed wprowadzeniem do kanalizacji
sanitarnej wymagają wstępnego oczyszczenia w
specjalnych urządzeniach
Odprowadzenie ściekoacutew z nieruchomości może być
realizowane na dwa sposoby
systemem ogoacutelnospławnym (zbiorczym)
lub systemem rozdzielczym
Kanalizacja ogoacutelnospławna odprowadza zaroacutewno ścieki
sanitarne (bytowe) jak i deszczowe
W kanalizacji rozdzielczej ścieki sanitarne i deszczowe
odprowadzane są rozdzielnie
Schemat kanalizacji ogoacutelnospławnej
KS1 KS2
Kanał ogoacutelnospławny
RD1 RD2
linia regulacyjna
ST1
ST2
Schemat kanalizacji rozdzielczej
KS1 KS2
Kanał sanitarny
Kanał deszczowy
RD1 RD2
linia regulacyjnaST1
ST2
SD1
SD2
Podział instalacji kanalizacyjnej
Instalację kanalizacyjną można podzielić na
zewnętrzną (na terenie nieruchomości lecz poza budynkiem)
wewnętrzną (w budynku)
Podział ten wydaje się oczywisty ale jest istotny przy doborze materiału instalacyjnego - nie każdy materiał sprawdzający się wewnątrz nadaje się do stworzenia instalacji zewnętrznej
Granicą między instalacją wewnętrzną a zewnętrzną jest tzw czyszczak głoacutewny (rewizja głoacutewna)
Przewody domowej
instalacji kanalizacyjnej
Przykanalik (przyłącze kanalizacyjne) ndash jest to odcinek ktoacutery łączy kanalizację na terenie nieruchomości z siecią kanalizacyjną
Najczęściej przykanalik włączany jest do studzienki (rewizyjnej lub włazowej) ktoacutera stanowi uzbrojenie sieci Możliwe jest też przyłączenie przez wpust boczny lub złącze siodłowe
Przewody domowej
instalacji kanalizacyjnej
Przykanaliki oznaczane są znakami informacyjnymi Na znaku podana jest średnica (w mm) spadek przyłącza (w promilach) oraz jego długość (w m) Granicą między siecią a instalacją jest położona w pobliżu granicy nieruchomości pierwsza studzienka licząc od strony budynku
Sieć i przykanalik
w przypadku istnienia studzienki rewizyjnej
przykanalikstudzienka rewizyjna
linia
reg
ulac
yjnastudzienka kanalizacyjna
sieć kanalizacyjna
budy
nek
instalacja
zewnętrzna
Sieć i przykanalik
w przypadku braku studzienki rewizyjnej (wg nowych przepisoacutew w przypadku braku studzienki rewizyjnej
przykanalik to odcinek biegnący od granicy budynku do granicy
nieruchomości)
linia
reg
ulac
yjnastudzienka kanalizacyjna
sieć kanalizacyjna
budy
nek
przykanalik
sieć kanalizacyjna
Instalacja kanalizacyjna składa się z 1 poziomoacutew (przewodoacutew odpływowych) ndash są to przewody
prowadzone z odpowiednim spadkiem ktoacutere odprowadzają
ścieki z pionoacutew wpustoacutew podłogowych itp do przykanalika
lub sieci zewnętrznej
2 pionoacutew (przewodoacutew spustowych) ndash są to przewody prowadzone
przez jedną lub kilka kondygnacji odprowadzające ścieki
z podejść kanalizacyjnych wpustoacutew dachowych lub rynien
do przewodoacutew odpływowych
3 podejść kanalizacyjnych ndash przewody odprowadzające ścieki
z przyboroacutew i urządzeń sanitarnych do pionoacutew lub poziomoacutew
kanalizacyjnych
podejścia pojedyncze
podejścia zbiorowe
Kanalizacja sanitarna grawitacyjna
Odprowadza wodę zanieczyszczoną (ścieki) w wyniku jej wykorzystania odpływającą z ustępoacutew spłukiwanych natryskoacutew wanien bidetoacutew zlewoacutew umywalek wpustoacutew podłogowych i innych urządzeń występujących w gospodarstwie domowym
Projektowanie kanalizacji sanitarnej odbywa się w oparciu o normę
PN ndash EN 12056 ndash 2 grudzień 2002
Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew
Część 2 Kanalizacja sanitarna projektowanie układu i obliczenia
oraz w przypadku braku informacji o normę
PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania
w projektowaniu
Podejścia kanalizacyjne ndash łączą
odpływ z pionem kanalizacyjnym
Podejścia
niewentylowane - należy montować ze spadkiem wynoszącym od 2 do 15
wentylowane ndash można zastosować tu mniejsze spadki zgodnie z przywołaną normą ale wymagają dodatkowego przewodu wentylującego
Najczęściej projektuje się podejścia niewentylowane Ich długość w typowym rozwiązaniu stosowanym w Polsce nie powinna przekraczać 30 m a w przypadku miski ustępowej 10 m po długości przewodu
W przypadku dłuższych podejść albo zwiększa się średnicę albo projektuje się podejścia wentylowane za pomocą np zaworoacutew napowietrzających
Nowa norma wprowadza cztery typy systemoacutew kanalizacyjnych jakie można spotkać w poszczegoacutelnych krajach Unii Europejskiej
W Polsce stosuje się tradycyjnie system I
System Nazwa Cechy
I
System pojedynczego pionu
z podejściami częściowo
wypełnionymi
bull jeden pion kanalizacyjny
bull wypełnienie przewodoacutew 50
II
System pojedynczego pionu
z podejściami o mniejszej
średnicy
bull jeden pion kanalizacyjny
bull wypełnienie przewodoacutew 70
III
System pojedynczego pionu
z podejściami całkowicie
wypełnionymi
bull jeden pion kanalizacyjny
bull wypełnienie przewodoacutew 100
bull każde urządzenie podłączone
oddzielnie do pionu
IV System oddzielnych pionoacutew
kanalizacyjnych
bull dwa piony ndash jeden odprowadzający
ścieki czarne z ustępoacutew spłukiwanych
i pisuaroacutew i drugi odprowadzający
pozostałe ścieki
bull wypełnienie przewodoacutew jak dla
systemoacutew I II lub III
Średnice nominalne podejść pojedynczych dobiera się w zależności od typu przyłączonego przyboru sanitarnego lub urządzenia w typowych
rozwiązaniach w Polsce wg tabeli Urządzenie DN [mm]
Umywalka bidet 40
Zlewozmywak
zmywarka pralka
wanna natrysk 50
Miska ustępowa 100
Minimalna średnica podejścia pojedynczego zdeterminowana jest przez jego długość wysokość spadania i ilość zmian kierunku zgodnie z tabelą
DN Lmax
[m] H [m]
trzy zmiany
kierunku
40
50 30 lt10
70 50 lt10
100 50 lt30
H
L
Jeśli powyższe wymiary są przekroczone lub istnieje konieczność zastosowania więcej niż trzech zmian kierunku prowadzenia przewodoacutew należy wybrać kolejną większą średnicę nominalną
Średnice nominalne podjeść zbiorowych
Zależą od natężenia przepływu ściekoacutew w projektowanym
podejściu i od zastosowanego systemu Wybierając system
należy kierować się dostępnymi na rynku przyborami trudno
bowiem wyobrazić sobie podłączanie przyboru sanitarnego
z odpływem np 40mm do przewodu o średnicy mniejszej
Utrudniałoby to swobodny odpływ ściekoacutew z tego przyboru
Natężenie przepływu ściekoacutew sanitarnych Qww
wyznacza się dla danego odcinka instalacji zgodnie
z zależnością
]sl[DUKQww
gdzie K ndash wspoacutełczynnik częstości
DU ndash odpływ jednostkowy [ls] z urządzenia
UWAGA Qww DUmax jeśli nie to Qww = DUmax
Odpływy jednostkowe DU
Odpływy jednostkowe DU -cd
Typowe wspoacutełczynniki częstości K
Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia
z przewodami odpływowymi Piony kanalizacyjne należy prowadzić bez zmiany średnicy i kierunku na całej długości w szachtach sanitarnych
U podstawy każdego pionu przed przejściem w przewoacuted odpływowy należy zamontować otwoacuter rewizyjny (czyszczak) umożliwiający dostęp do wnętrza przodu
W przypadku kanalizacji sanitarnej każdy pion musi być wentylowany w celu wyroacutewnania ciśnienia w instalacji
Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia
z przewodami odpływowymi Wentylację pionu zapewnia
przewoacuted wentylacyjny zakończony rurą wywiewną wyprowadzoną ponad połać dachu
zawoacuter napowietrzający ndash rozwiązanie dozwolone do stosowania w przypadku braku możliwości wyprowadzenia pionu ponad dach można takie rozwiązanie stosować przy spełnieniu następujących warunkoacutew
piony mają wysokość 4 do 5 kondygnacji
ostatni pion licząc od najdalszego w stosunku do kanału oraz co piąty w budynku jest zakończony rurą wywiewną
Elementy pionu kanalizacyjnego
troacutejniki doprowadzające ścieki z podejść kanalizacyjnych
czyszczak prze zmianą kierunku prowadzenia ściekoacutew ndash około 05 nad posadzką przed przejściem w przewoacuted odpływowy
rura prosta o niezmiennej średnicy na całej długości
zawoacuter napowietrzający lub rura wywiewna
W systemie kanalizacji sanitarnej wyroacuteżnić można
piony z wentylacją głoacutewną ndash zakończone rurą wywiewną lub zaworem napowietrzającym
piony z wentylacją obejściową ndash piony z dodatkowym przewodem wentylacyjnym prowadzonym obok pionu spustowego i połączonym z rurą wywiewną
Średnica pionu zależy od wybranego systemu wentylacji i obliczonego natężenia przepływu ściekoacutew dla całego pionu
Należy pamiętać o tym że minimalna średnica pionu nie może być mniejsza od średnicy największego podejścia
W typowych rozwiązaniach w Polsce minimalna średnica pionu wynosi 70mm a dla pionoacutew prowadzących ścieki z misek ustępowych 100mm
Oczywiście w tabelach należy sprawdzić czy średnicy nie należy zwiększyć ze względu na obliczoną wartość Qww
Piony z wentylacją głoacutewną
Piony z wentylacją obejściową
Przewody odpływowe
(poziomy kanalizacyjne)
Wśroacuted przewodoacutew odpływowych wyroacuteżniamy przewoacuted głoacutewny oraz przewody drugorzędne Każdy przewoacuted drugorzędny powinien być oddzielnie podłączony do głoacutewnego pod kątem 45deg
Wszystkie przewody prowadzone są najkroacutetszą drogą przeważnie wzdłuż przegrody budowlanej oraz koniecznie z zachowaniem odpowiedniego spadku
Przewody odpływowe
(poziomy kanalizacyjne)
Spadek powinien być jednakowy na całej długości co zapewnia samooczyszczanie się przewodu
Przyjęte jest że rury układa się kielichem w kierunku przeciwnym do spływu ściekoacutew
Rewizje kanalizacyjne powinno się montować
co 15 m na rurach średnicy od 100 do 150 mm
przed każdym uskokiem poziomu
Rury prowadzone przez murowane ścianki muszą być ułożone prostopadle do przegrody
Na przewody z tworzyw sztucznych powinno się w miejscach przejść dodatkowo nałożyć tuleje ochronne Umożliwią one rurom pewien ruch zabezpieczając instalację przed uszkodzeniami mechanicznymi
Przestrzeń pomiędzy tuleją a rurą powinno się zabezpieczyć izolacją
Jeśli przewody kanalizacyjne z tworzyw sztucznych układane są w sąsiedztwie przewodoacutew wydzielających ciepło powinny być osłonięte otulinami izolacyjnymi w celu zabezpieczenia przed przegrzewaniem
Przewody poziome i przykanaliki powinny być ułożone poniżej strefy przemarzania gruntu czyli na głębokości 80-140 cm zależnie od regionu kraju
Jeśli przewody prowadzone są w pomieszczeniach w ktoacuterych temperatura może spadać poniżej 0degC muszą być odpowiednio zabezpieczone przed przemarzaniem
Dla przewodoacutew prowadzonych na zewnątrz budynku należy pamiętać że warstwa gruntu pokrywającego rury kanalizacyjne powinna być o 10-20 cm większa od głębokości przemarzania gruntu jeśli przewody układa się wyżej to powinny być zaizolowane termicznie
Rury kanalizacyjne układane na zewnątrz budynku powinny być oddalone
od innych przewodoacutew co najmniej
15 m od przewodoacutew gazowych i wodociągowych
08 m od kabli energetycznych
05 m od kabli telekomunikacyjnych
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qww z uwzględnieniem następujących zasad
1 dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 05
2 dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 07
3 minimalna prędkość przepływu ściekoacutew wynosi 07 ms stąd
wynika prowadzenie przewodoacutew z odpowiednim do średnicy
spadkiem w kierunku sieci zewnętrznej
4 minimalna średnica przewodu zewnętrznego wynosi 010m
a przykanalika 015m
Dobierając średnice przewodoacutew odpływowych należy stosować
tabelę z wartościami natężenia przepływu Q0 i prędkości
przepływu v0 dla przewodoacutew o przekroju kołowym przy
pełnym wypełnieniu i wykres Manninga
=QQ0
=vv0
hd
Q
v
(hd)
1
23
4
Przykład obliczeniowy Obliczeniowe natężenie sciekoacutew sanitarnych wynosi Qww= 50 ls Na podstawie tabeli 1 QwwQ0 = 50 2014 = 025 Z wykresu odczytujemy
V = 085V0 = 085114 = 097 ms przy napełnieniu hd = 037
Zakresy dopuszczalnych spadkoacutew przewodoacutew odpływowych
DN 0100 m ndash i = 20 - 100
DN 0150 m ndash i = 15 - 150
Urządzenia dodatkowe w kanalizacji sanitarnej
W przypadku odprowadzania ściekoacutew bytowo gospodarczych do zewnętrznej sieci typu ogoacutelnospławnego w pomieszczeniach położonych na najniższych kondygnacjach w budynku może dojść do zalania spowodowanego wstecznym przepływem ściekoacutew w wyniku intensywnych opadoacutew deszczu Dlatego też w tego typu instalacjach na przewodach kanalizacyjnych odprowadzających ścieki z pomieszczeń na najniższej kondygnacji stosować należy zasuwy burzowe ktoacutere chronią instalację przed przepływem zwrotnym
Materiały w kanalizacji sanitarnej
Instalacja kanalizacyjna może być wykonana z roacuteżnych materiałoacutew ale
zawsze rury i połączenia powinny być szczelne i odporne na korozję
Obecnie najpopularniejszym materiałem używanym do budowy instalacji
wewnętrznej jest tworzywo sztuczne Rury kanalizacyjne produkuje się z
polipropylenu (PP)
roacuteżnych odmian polichlorku winylu (PVC)
Polietylenu wysokiej gęstości (PE-HD)
żywicy poliestrowej wzmacnianej włoacuteknem szklanym (GRE)
Innymi materiałami stosowanymi w kanalizacji sanitarnej są
żeliwo
kamionka
beton
Kanalizacja deszczowa
Odprowadza wody opadowe z dachoacutew i terenoacutew przyległych do nieruchomości (podjazdy tarasy parkingi itp)
Projektowanie kanalizacji deszczowej odbywa się w oparciu o normę
PN ndash EN 12056 ndash 3 grudzień 2002
Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew
Część 3 Przewody deszczowe Projektowanie układu i obliczenia
oraz w przypadku braku informacji o normę
PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania w projektowaniu
Odprowadzanie wody z dachu stromego
W przypadku dachoacutew budynkoacutew niskich (do 5 kondygnacji) ktoacutere mają odpowiednie nachylenie (przyjmuje się że powyżej 8) najczęstszym sposobem odprowadzania wody deszczowej jest zastosowanie systemu rynnowego
Zadaniem deszczowej instalacji kanalizacyjnej jest zebranie wody z dachu i odprowadzenie jej do sieci kanalizacji deszczowej lub do gruntu System rynnowy polega na naturalnym (grawitacyjnym) spływie woacuted po połaci dachowej skąd jest przejmowana przez system rur System ten roacutewnież pracuje grawitacyjnie Umowną granicą instalacji deszczowej jest wylewka z ktoacuterej woda może być skierowana do sieci kanalizacji deszczowej (ogoacutelnospławnej) lub na grunt
Podstawowe elementy
instalacji kanalizacji deszczowej
Rynny - przewody o przekroju otwartym (okrągłym prostokątnym eliptycznym trapezowym okapowym) biegnące wzdłuż krawędzi dachu Zadaniem rynien jest zebranie wody opadowej Rynny prowadzone są z lekkim spadkiem w kierunku narożnikoacutew budynku dzięki czemu woda nie wylewa się za krawędzie tylko płynie w kierunku rur spustowych
Instalacja kanalizacji deszczowej składa się z następujących elementoacutew
Rury spustowe ndash pionowe odcinki przewodoacutew o przekroju zamkniętym (najczęściej okrągłym lub prostokątnym) Zadaniem rur spustowych jest zebranie wody płynącej rynnami i odprowadzenie ich poza budynek
Odpływy ndash elementy za pomocą ktoacuterych rynny przechodzą w rury spustowe Odpływ jest odcinkiem rynny w ktoacuterym wykonany jest obrobiony otwoacuter odpowiedniego kształtu pozwalający na włączenie rury spustowej Można wyroacuteżnić odpływy przelotowe oraz odpływy końcowe ( na narożnikach pomieszczeń) Pozwalają na mocowanie rur spustowych
Narożniki do rynien ndash umożliwiają połączenie rynien w narożnikach budynku Właściwy montaż narożnikoacutew jest bardzo ważny dla właściwej pracy rynien (ruchoacutew pod wpływem temperatury) Wylewki ndash kształtki ktoacuterymi kończy się rura spustowa Wylewka może być włą- czona do kanalizacji deszczowej bądź znajdować się nad gruntem
Łączniki do rynien - złączki zwykłe uszczelkowe i korekcyjne Ponieważ montaż rynien wymaga pozostawiania tzw dylatacji (odstępoacutew) złączki korekcyjne lub uszczelkowe umożliwiają wykonanie takich połączenia z dylatacją
Łączniki do rur spustowych - kolana troacutejniki redukcje mufy mufy redukcyjne Mufy służą do włączania rur spustowych do odpływoacutew zadaniem muf redukcyjnych jest połączenie rury spustowej i odpływu o roacuteżnych średnicach Kolana pozwalają na zmianę kierunku rury spustowej Troacutejniki umożliwiają włączanie do rur spustowych wyposażenia dodatkowego
Haki i obejmy - zadaniem tych elementoacutew jest mocowanie rynien i rur spustowych do dachoacutew i ścian
Elementy wykończeniowe i dodatkowe -
zadaniem tych elementoacutew jest wykończenie
systemu lub uzupełnienie jego pracy
Przykładami mogą tu być
dekiel służący do zakończenia rynny
filtr siatkowy montowany na rurze
spustowej zatrzymujący
zanieczyszczenia
czyszczak (rewizja) umożliwiający
przegląd i czyszczenie rury spustowej
(na zdjęciu)
odprowadzenie do kanalizacji deszczowej
Jednym ze sposoboacutew odprowadzenia wody jest podłączenie systemu rynnowego do kanalizacji deszczowej
Woacutewczas na dolnym odcinku rury spustowej mniej więcej 03-08 m ponad terenem należy zamontować rewizję (czyszczak) Rewizja ma wewnątrz kratkę na ktoacuterej zbierają się liście i inne zanieczyszczenia spływające z rynny
Rura spustowa z rewizją przyłączona jest do przewodoacutew odpływowych a te łączą się z kanalizacją Średnica przewodoacutew musi być co najmniej roacutewna średnicy rur spustowych i najczęściej wynosi 100-150 mm Głębokość na jakiej powinno się układać rury zależy od strefy przemarzania i wynosi 1-14 m System taki nie ma blokady przedostawania się zapachoacutew dlatego lepiej nie podłączać go do kanalizacji ogoacutelnospławnej
Innym sposobem odprowadzenia wody bezpośrednio do kanalizacji jest podłączenie rury spustowej do osadnika rynnowego Wyposażony jest on w klapkę ktoacutera stanowi blokadę zapachową i wyciągany kosz w ktoacuterym gromadzą się większe zanieczyszczenia takie jak liście
Gdy brak sieci kanalizacji deszczowej lub ogoacutelnospławnej woda deszczowa powinna być bezpiecznie rozprowadzona po terenie posesji ale tak żeby nie spływała na sąsiednie działki
Odprowadzanie wody z dachu
płaskiego
W przypadku dachoacutew budynkoacutew wysokich (powyżej 5 kondygnacji) oraz dachoacutew o małym nachyleniu (przyjmuje się że poniżej 8) najczęstszym sposobem odprowa-dzania wody deszczowej jest system odwadniania oparty na wpustach dachowych
Wpusty dachowe pełnią rolę dachowych odwodnień punkto-wych tzn zbierają wodę z pewnej powierzchni w jednym punkcie
Odprowadzanie wody z dachu
płaskiego Woda jest odprowadzana do rury spustowej biegnącej wewnątrz budynku a stamtąd do kanalizacji deszczowej lub poza budynek do gruntu Aby odwodnienie dachu płaskiego pracowało prawidłowo wpust powinien znaleźć się w najniższym punkcie dachu a spadek w jego kierunku powinien wynosić co najmniej 3 Oproacutecz zasadniczego wpustu powinien być wpust awaryjny ktoacutery przejmie wodę w przypadku zatkania wpustu głoacutewnego Na dachu powinna być co najmniej jedna para wpustoacutew Zasady projektowania moacutewią że wpusty należy rozmieszczać co 25 m
Obliczanie kanalizacji deszczowej
Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qr (qd) [ls]
rAC
10000
IAQr
gdzie ψ lub C ndash wspoacutełczynnik spływu przyjmowany wg nowej normy jako 10 (w starej zależny od nachylenia dachu i rodzaju powierzchni odwadnianej)
A ndash efektywna powierzchnia dachu lub powierzchnia odwadniana [m2]
I ndash w starej normie miarodajne natężenie deszczu [l(sha)] przyjmowane I 300 l(sha)
r ndash natężenie opadoacutew atmosferycznych [l(sm2)] przyjmowane albo na podstawie danych statystycznych albo wg tabeli 1 w nowej normie po przemnożeniu przez wspoacutełczynnik ryzyka podany w tabeli 2
Wymiarowanie rynien i rur spustowych
1 Przewody spustowe ndash średnicę należy dobrać tak aby obliczona wartość odpływu ściekoacutew Qr nie przekraczała wartości Qrmax (qdmax) a powierzchnia odwadniana A powierzchni Amax zestawionych w tabeli w normie PN ndash 92B ndash 01707
2 Wg starej normy rynny powinny mieć średnice minimum 150 mm (dotyczy to budynkoacutew wielorodzinnych)
Efektywna
powierzchnia dachu
odwadniana przez
rynnę A [m2]
Szerokość rynny [mm] Średnica rury
spustowej [mm]
poniżej 20 70 50
20 ndash 57 100 (lub 125) 70
57 ndash 97 125 100
97 - 170 150 100
170 - 243 180 125
Dla budynkoacutew jednorodzinnych średnice rynien i przewodoacutew spustowych można określić w oparciu o efektywną powierzchnię dachu wg tabeli
Średnice poziomoacutew i przykanalikoacutew
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qr z uwzględnieniem następujących zasad
a) dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 07
b) dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 09
c) i d) jak dla kanalizacji sanitarnej
Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej
Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qt (qog) [ls]
Qww ndash natężenie odpływu ściekoacutew sanitarnych
Qr ndash natężenie odpływu ściekoacutew deszczowych
Kanalizacja ogoacutelnospławna to ten fragment ktoacutery odprowadza i ścieki sanitarne i deszczowe do zewnętrznej sieci ogoacutelnospławnej
rwwt QQQ
Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się z uwzględnieniem następujących zasad
a) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt spełnione powinny być warunki
a) i b) jak dla ściekoacutew deszczowych
b) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt obliczeniowa prędkość przepływu
ściekoacutew nie może przekraczać wartości dopuszczalnej ktoacutera wynosi
80 ms ndash dla rur żeliwnych i innych metalowych
40 ms ndash dla rur kamionkowych betonowych i z tworzyw sztucznych
c) dla odpływu tylko ściekoacutew sanitarnych Qww prędkość przepływu
ściekoacutew nie może być mniejsza od vmin = 07 ms
bullRynny z PVC-U
bullRynny z blachy aluminiowej
bullRynny miedziane
bullRynny z blachy stalowej
bullRynny cynkowo-tytanowe
Przekroje rynien a b c) poacutełokragłe d) trapezowy e f) trapezoidalny g) prostokatny h) poacutełokragły leacy
Rodzaje rynien a) okapowa b) koszowa c) gzymsowa d) leacy
Wodomierz sprzężony roacutewnolegle 1-wodomierz głoacutewny śrubowy 2-wodomierz boczny skrzydełkowy 3-zawoacuter zmiennego obciążenia
1 Wodomierze działające na zasadach mechanicznych przeznaczone do wody charakteryzują następujące strumienie
1) maksymalny strumień objętości (Qmax)
2) nominalny strumień objętości (Qn)
3) pośredni strumień objętości (Qt)
4) minimalny strumień objętości (Qmin)
2 Stosunek QmaxQn powinien wynosić 2
3 Rozroacuteżnia się cztery klasy metrologiczne wodomierzy klasa A klasa B klasa C klasa D
4 Klasy metrologiczne wodomierzy w zależności od wartości stosunku QminQn i QtQn
Q (q)-strumień objętości - objętość wody przepływającej przez wodomierz w przyjętej jednostce czasu
Qmax (qmax) -maksymalny strumień objętości - największy strumień objętości przy ktoacuterym wodomierz może pracować w kroacutetkim czasie bez uszkodzenia i przekroczenia błędoacutew granicznych dopuszczalnych oraz wartości maksymalnej straty ciśnienia
Qn (qn) nominalny strumień objętości - strumień objętości roacutewny połowie maksymalnego strumienia objętości przy ktoacuterym wodomierz może pracować przy przepływie ciągłym lub przerywanym i jego wskazania mieszczą się w granicach błędoacutew granicznych dopuszczalnych
Qt (qt) pośredni strumień objętości - strumień objętości dzielący zakres obciążeń pomiarowych na przedział goacuterny i dolny przy ktoacuterym błąd graniczny dopuszczalny zmienia wartość
Qmin (qmin ) minimalny strumień objętości- strumień objętości powyżej ktoacuterego wskazania wodomierza nie powinny przekraczać błędoacutew granicznych dopuszczalnych
Zakres obciążeń pomiarowych wodomierza - zakres strumienia objętości wodomierza zawarty między maksymalnym strumieniem objętości a minimalnym strumieniem objętości
Krzywa błędoacutew wodomierza
Błędy graniczne dopuszczalne wodomierzy plusmn 2 - w przedziale goacuternym zakresu obciążeń (qt q qmax)
plusmn 5 - w przedziale goacuternym zakresu obciążeń (qmin q qt)
Lokalizacja wodomierza
Doboacuter wodomierza
Aby dobrać wodomierz należy
ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe
ustalić umowny przepływ obliczeniowy dla wodomierza qw m3h
qw = 2 q
Doboacuter wodomierza
Doboacuter wodomierza
dla dobranego wodomierza ustalić w oparciu o dane producenta wodomierzy stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez wodomierz
Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem
PN-EN 1717 - Ochrona przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody w instalacjach wodociągowych i ogoacutelne wymagania dotyczące urządzeń zapobiegających zanieczyszczaniu przez przepływ zwrotny
Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem
Podział płynoacutew ktoacutere mają lub mogą mieć kontakt z wodą do picia
Kategoria 1
Woda wypływająca bezpośrednio z sieci wodociągowej przeznaczona do użytkowania przez człowieka do celoacutew konsumpcyjnych
Kategoria 2
Płyn nie stanowiący bakteriologicznego lub toksycznego zagrożenia dla człowieka
Kategoria 3
Płyn stanowiący pewne zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność co najmniej jednej substancji toksycznej lub bardzo toksycznej o LD50gt200 mgkg wagi ciała
Kategoria 4
Płyn stanowiący pewne zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność co najmniej jednej substancji toksycznej lub bardzo toksycznej o LD50200 mgkg wagi ciała lub też co najmniej jednej substancji radioaktywnej mutagennej lub rakotwoacuterczej
Kategoria 5
Płyn stanowiący zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność substancji mikrobiologicznych bądź wirusowych
Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem
Przepływ zwrotny wywołany spadkiem ciśnienia w sieci wodociągowej
Potencjalne źroacutedła zanieczyszczenia wody wodociągowej
XY
1- sieć wodociągowa
2- urządzenie zabezpieczające
X-rodzina zabezpieczenia
Y-typ zabezpieczenia
Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody
Aby dobrać zabezpieczenie należy
określić kategorię płynu
określić rodzaj zabezpieczenia wg normy
ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe
dobrać zawoacuter zwracając uwagę na średnicę wodomierza
Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody
dla dobranego zaworu ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez zawoacuter
Filtr
Doboacuter filtra
Aby dobrać filtr należy
ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe
dobrać filtr zwracając uwagę na średnicę wodomierza i zaworu antyskażeniowego
Doboacuter filtra
dla dobranego filtra ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez filtr
INSTALACJE KANALIZACYJNE
Rodzaje instalacji kanalizacyjnych
1 Kanalizacja sanitarna (bytowo ndash gospodarcza)
2 Kanalizacja deszczowa
3 Kanalizacja technologiczna
ścieki przed wprowadzeniem do kanalizacji
sanitarnej wymagają wstępnego oczyszczenia w
specjalnych urządzeniach
Odprowadzenie ściekoacutew z nieruchomości może być
realizowane na dwa sposoby
systemem ogoacutelnospławnym (zbiorczym)
lub systemem rozdzielczym
Kanalizacja ogoacutelnospławna odprowadza zaroacutewno ścieki
sanitarne (bytowe) jak i deszczowe
W kanalizacji rozdzielczej ścieki sanitarne i deszczowe
odprowadzane są rozdzielnie
Schemat kanalizacji ogoacutelnospławnej
KS1 KS2
Kanał ogoacutelnospławny
RD1 RD2
linia regulacyjna
ST1
ST2
Schemat kanalizacji rozdzielczej
KS1 KS2
Kanał sanitarny
Kanał deszczowy
RD1 RD2
linia regulacyjnaST1
ST2
SD1
SD2
Podział instalacji kanalizacyjnej
Instalację kanalizacyjną można podzielić na
zewnętrzną (na terenie nieruchomości lecz poza budynkiem)
wewnętrzną (w budynku)
Podział ten wydaje się oczywisty ale jest istotny przy doborze materiału instalacyjnego - nie każdy materiał sprawdzający się wewnątrz nadaje się do stworzenia instalacji zewnętrznej
Granicą między instalacją wewnętrzną a zewnętrzną jest tzw czyszczak głoacutewny (rewizja głoacutewna)
Przewody domowej
instalacji kanalizacyjnej
Przykanalik (przyłącze kanalizacyjne) ndash jest to odcinek ktoacutery łączy kanalizację na terenie nieruchomości z siecią kanalizacyjną
Najczęściej przykanalik włączany jest do studzienki (rewizyjnej lub włazowej) ktoacutera stanowi uzbrojenie sieci Możliwe jest też przyłączenie przez wpust boczny lub złącze siodłowe
Przewody domowej
instalacji kanalizacyjnej
Przykanaliki oznaczane są znakami informacyjnymi Na znaku podana jest średnica (w mm) spadek przyłącza (w promilach) oraz jego długość (w m) Granicą między siecią a instalacją jest położona w pobliżu granicy nieruchomości pierwsza studzienka licząc od strony budynku
Sieć i przykanalik
w przypadku istnienia studzienki rewizyjnej
przykanalikstudzienka rewizyjna
linia
reg
ulac
yjnastudzienka kanalizacyjna
sieć kanalizacyjna
budy
nek
instalacja
zewnętrzna
Sieć i przykanalik
w przypadku braku studzienki rewizyjnej (wg nowych przepisoacutew w przypadku braku studzienki rewizyjnej
przykanalik to odcinek biegnący od granicy budynku do granicy
nieruchomości)
linia
reg
ulac
yjnastudzienka kanalizacyjna
sieć kanalizacyjna
budy
nek
przykanalik
sieć kanalizacyjna
Instalacja kanalizacyjna składa się z 1 poziomoacutew (przewodoacutew odpływowych) ndash są to przewody
prowadzone z odpowiednim spadkiem ktoacutere odprowadzają
ścieki z pionoacutew wpustoacutew podłogowych itp do przykanalika
lub sieci zewnętrznej
2 pionoacutew (przewodoacutew spustowych) ndash są to przewody prowadzone
przez jedną lub kilka kondygnacji odprowadzające ścieki
z podejść kanalizacyjnych wpustoacutew dachowych lub rynien
do przewodoacutew odpływowych
3 podejść kanalizacyjnych ndash przewody odprowadzające ścieki
z przyboroacutew i urządzeń sanitarnych do pionoacutew lub poziomoacutew
kanalizacyjnych
podejścia pojedyncze
podejścia zbiorowe
Kanalizacja sanitarna grawitacyjna
Odprowadza wodę zanieczyszczoną (ścieki) w wyniku jej wykorzystania odpływającą z ustępoacutew spłukiwanych natryskoacutew wanien bidetoacutew zlewoacutew umywalek wpustoacutew podłogowych i innych urządzeń występujących w gospodarstwie domowym
Projektowanie kanalizacji sanitarnej odbywa się w oparciu o normę
PN ndash EN 12056 ndash 2 grudzień 2002
Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew
Część 2 Kanalizacja sanitarna projektowanie układu i obliczenia
oraz w przypadku braku informacji o normę
PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania
w projektowaniu
Podejścia kanalizacyjne ndash łączą
odpływ z pionem kanalizacyjnym
Podejścia
niewentylowane - należy montować ze spadkiem wynoszącym od 2 do 15
wentylowane ndash można zastosować tu mniejsze spadki zgodnie z przywołaną normą ale wymagają dodatkowego przewodu wentylującego
Najczęściej projektuje się podejścia niewentylowane Ich długość w typowym rozwiązaniu stosowanym w Polsce nie powinna przekraczać 30 m a w przypadku miski ustępowej 10 m po długości przewodu
W przypadku dłuższych podejść albo zwiększa się średnicę albo projektuje się podejścia wentylowane za pomocą np zaworoacutew napowietrzających
Nowa norma wprowadza cztery typy systemoacutew kanalizacyjnych jakie można spotkać w poszczegoacutelnych krajach Unii Europejskiej
W Polsce stosuje się tradycyjnie system I
System Nazwa Cechy
I
System pojedynczego pionu
z podejściami częściowo
wypełnionymi
bull jeden pion kanalizacyjny
bull wypełnienie przewodoacutew 50
II
System pojedynczego pionu
z podejściami o mniejszej
średnicy
bull jeden pion kanalizacyjny
bull wypełnienie przewodoacutew 70
III
System pojedynczego pionu
z podejściami całkowicie
wypełnionymi
bull jeden pion kanalizacyjny
bull wypełnienie przewodoacutew 100
bull każde urządzenie podłączone
oddzielnie do pionu
IV System oddzielnych pionoacutew
kanalizacyjnych
bull dwa piony ndash jeden odprowadzający
ścieki czarne z ustępoacutew spłukiwanych
i pisuaroacutew i drugi odprowadzający
pozostałe ścieki
bull wypełnienie przewodoacutew jak dla
systemoacutew I II lub III
Średnice nominalne podejść pojedynczych dobiera się w zależności od typu przyłączonego przyboru sanitarnego lub urządzenia w typowych
rozwiązaniach w Polsce wg tabeli Urządzenie DN [mm]
Umywalka bidet 40
Zlewozmywak
zmywarka pralka
wanna natrysk 50
Miska ustępowa 100
Minimalna średnica podejścia pojedynczego zdeterminowana jest przez jego długość wysokość spadania i ilość zmian kierunku zgodnie z tabelą
DN Lmax
[m] H [m]
trzy zmiany
kierunku
40
50 30 lt10
70 50 lt10
100 50 lt30
H
L
Jeśli powyższe wymiary są przekroczone lub istnieje konieczność zastosowania więcej niż trzech zmian kierunku prowadzenia przewodoacutew należy wybrać kolejną większą średnicę nominalną
Średnice nominalne podjeść zbiorowych
Zależą od natężenia przepływu ściekoacutew w projektowanym
podejściu i od zastosowanego systemu Wybierając system
należy kierować się dostępnymi na rynku przyborami trudno
bowiem wyobrazić sobie podłączanie przyboru sanitarnego
z odpływem np 40mm do przewodu o średnicy mniejszej
Utrudniałoby to swobodny odpływ ściekoacutew z tego przyboru
Natężenie przepływu ściekoacutew sanitarnych Qww
wyznacza się dla danego odcinka instalacji zgodnie
z zależnością
]sl[DUKQww
gdzie K ndash wspoacutełczynnik częstości
DU ndash odpływ jednostkowy [ls] z urządzenia
UWAGA Qww DUmax jeśli nie to Qww = DUmax
Odpływy jednostkowe DU
Odpływy jednostkowe DU -cd
Typowe wspoacutełczynniki częstości K
Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia
z przewodami odpływowymi Piony kanalizacyjne należy prowadzić bez zmiany średnicy i kierunku na całej długości w szachtach sanitarnych
U podstawy każdego pionu przed przejściem w przewoacuted odpływowy należy zamontować otwoacuter rewizyjny (czyszczak) umożliwiający dostęp do wnętrza przodu
W przypadku kanalizacji sanitarnej każdy pion musi być wentylowany w celu wyroacutewnania ciśnienia w instalacji
Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia
z przewodami odpływowymi Wentylację pionu zapewnia
przewoacuted wentylacyjny zakończony rurą wywiewną wyprowadzoną ponad połać dachu
zawoacuter napowietrzający ndash rozwiązanie dozwolone do stosowania w przypadku braku możliwości wyprowadzenia pionu ponad dach można takie rozwiązanie stosować przy spełnieniu następujących warunkoacutew
piony mają wysokość 4 do 5 kondygnacji
ostatni pion licząc od najdalszego w stosunku do kanału oraz co piąty w budynku jest zakończony rurą wywiewną
Elementy pionu kanalizacyjnego
troacutejniki doprowadzające ścieki z podejść kanalizacyjnych
czyszczak prze zmianą kierunku prowadzenia ściekoacutew ndash około 05 nad posadzką przed przejściem w przewoacuted odpływowy
rura prosta o niezmiennej średnicy na całej długości
zawoacuter napowietrzający lub rura wywiewna
W systemie kanalizacji sanitarnej wyroacuteżnić można
piony z wentylacją głoacutewną ndash zakończone rurą wywiewną lub zaworem napowietrzającym
piony z wentylacją obejściową ndash piony z dodatkowym przewodem wentylacyjnym prowadzonym obok pionu spustowego i połączonym z rurą wywiewną
Średnica pionu zależy od wybranego systemu wentylacji i obliczonego natężenia przepływu ściekoacutew dla całego pionu
Należy pamiętać o tym że minimalna średnica pionu nie może być mniejsza od średnicy największego podejścia
W typowych rozwiązaniach w Polsce minimalna średnica pionu wynosi 70mm a dla pionoacutew prowadzących ścieki z misek ustępowych 100mm
Oczywiście w tabelach należy sprawdzić czy średnicy nie należy zwiększyć ze względu na obliczoną wartość Qww
Piony z wentylacją głoacutewną
Piony z wentylacją obejściową
Przewody odpływowe
(poziomy kanalizacyjne)
Wśroacuted przewodoacutew odpływowych wyroacuteżniamy przewoacuted głoacutewny oraz przewody drugorzędne Każdy przewoacuted drugorzędny powinien być oddzielnie podłączony do głoacutewnego pod kątem 45deg
Wszystkie przewody prowadzone są najkroacutetszą drogą przeważnie wzdłuż przegrody budowlanej oraz koniecznie z zachowaniem odpowiedniego spadku
Przewody odpływowe
(poziomy kanalizacyjne)
Spadek powinien być jednakowy na całej długości co zapewnia samooczyszczanie się przewodu
Przyjęte jest że rury układa się kielichem w kierunku przeciwnym do spływu ściekoacutew
Rewizje kanalizacyjne powinno się montować
co 15 m na rurach średnicy od 100 do 150 mm
przed każdym uskokiem poziomu
Rury prowadzone przez murowane ścianki muszą być ułożone prostopadle do przegrody
Na przewody z tworzyw sztucznych powinno się w miejscach przejść dodatkowo nałożyć tuleje ochronne Umożliwią one rurom pewien ruch zabezpieczając instalację przed uszkodzeniami mechanicznymi
Przestrzeń pomiędzy tuleją a rurą powinno się zabezpieczyć izolacją
Jeśli przewody kanalizacyjne z tworzyw sztucznych układane są w sąsiedztwie przewodoacutew wydzielających ciepło powinny być osłonięte otulinami izolacyjnymi w celu zabezpieczenia przed przegrzewaniem
Przewody poziome i przykanaliki powinny być ułożone poniżej strefy przemarzania gruntu czyli na głębokości 80-140 cm zależnie od regionu kraju
Jeśli przewody prowadzone są w pomieszczeniach w ktoacuterych temperatura może spadać poniżej 0degC muszą być odpowiednio zabezpieczone przed przemarzaniem
Dla przewodoacutew prowadzonych na zewnątrz budynku należy pamiętać że warstwa gruntu pokrywającego rury kanalizacyjne powinna być o 10-20 cm większa od głębokości przemarzania gruntu jeśli przewody układa się wyżej to powinny być zaizolowane termicznie
Rury kanalizacyjne układane na zewnątrz budynku powinny być oddalone
od innych przewodoacutew co najmniej
15 m od przewodoacutew gazowych i wodociągowych
08 m od kabli energetycznych
05 m od kabli telekomunikacyjnych
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qww z uwzględnieniem następujących zasad
1 dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 05
2 dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 07
3 minimalna prędkość przepływu ściekoacutew wynosi 07 ms stąd
wynika prowadzenie przewodoacutew z odpowiednim do średnicy
spadkiem w kierunku sieci zewnętrznej
4 minimalna średnica przewodu zewnętrznego wynosi 010m
a przykanalika 015m
Dobierając średnice przewodoacutew odpływowych należy stosować
tabelę z wartościami natężenia przepływu Q0 i prędkości
przepływu v0 dla przewodoacutew o przekroju kołowym przy
pełnym wypełnieniu i wykres Manninga
=QQ0
=vv0
hd
Q
v
(hd)
1
23
4
Przykład obliczeniowy Obliczeniowe natężenie sciekoacutew sanitarnych wynosi Qww= 50 ls Na podstawie tabeli 1 QwwQ0 = 50 2014 = 025 Z wykresu odczytujemy
V = 085V0 = 085114 = 097 ms przy napełnieniu hd = 037
Zakresy dopuszczalnych spadkoacutew przewodoacutew odpływowych
DN 0100 m ndash i = 20 - 100
DN 0150 m ndash i = 15 - 150
Urządzenia dodatkowe w kanalizacji sanitarnej
W przypadku odprowadzania ściekoacutew bytowo gospodarczych do zewnętrznej sieci typu ogoacutelnospławnego w pomieszczeniach położonych na najniższych kondygnacjach w budynku może dojść do zalania spowodowanego wstecznym przepływem ściekoacutew w wyniku intensywnych opadoacutew deszczu Dlatego też w tego typu instalacjach na przewodach kanalizacyjnych odprowadzających ścieki z pomieszczeń na najniższej kondygnacji stosować należy zasuwy burzowe ktoacutere chronią instalację przed przepływem zwrotnym
Materiały w kanalizacji sanitarnej
Instalacja kanalizacyjna może być wykonana z roacuteżnych materiałoacutew ale
zawsze rury i połączenia powinny być szczelne i odporne na korozję
Obecnie najpopularniejszym materiałem używanym do budowy instalacji
wewnętrznej jest tworzywo sztuczne Rury kanalizacyjne produkuje się z
polipropylenu (PP)
roacuteżnych odmian polichlorku winylu (PVC)
Polietylenu wysokiej gęstości (PE-HD)
żywicy poliestrowej wzmacnianej włoacuteknem szklanym (GRE)
Innymi materiałami stosowanymi w kanalizacji sanitarnej są
żeliwo
kamionka
beton
Kanalizacja deszczowa
Odprowadza wody opadowe z dachoacutew i terenoacutew przyległych do nieruchomości (podjazdy tarasy parkingi itp)
Projektowanie kanalizacji deszczowej odbywa się w oparciu o normę
PN ndash EN 12056 ndash 3 grudzień 2002
Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew
Część 3 Przewody deszczowe Projektowanie układu i obliczenia
oraz w przypadku braku informacji o normę
PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania w projektowaniu
Odprowadzanie wody z dachu stromego
W przypadku dachoacutew budynkoacutew niskich (do 5 kondygnacji) ktoacutere mają odpowiednie nachylenie (przyjmuje się że powyżej 8) najczęstszym sposobem odprowadzania wody deszczowej jest zastosowanie systemu rynnowego
Zadaniem deszczowej instalacji kanalizacyjnej jest zebranie wody z dachu i odprowadzenie jej do sieci kanalizacji deszczowej lub do gruntu System rynnowy polega na naturalnym (grawitacyjnym) spływie woacuted po połaci dachowej skąd jest przejmowana przez system rur System ten roacutewnież pracuje grawitacyjnie Umowną granicą instalacji deszczowej jest wylewka z ktoacuterej woda może być skierowana do sieci kanalizacji deszczowej (ogoacutelnospławnej) lub na grunt
Podstawowe elementy
instalacji kanalizacji deszczowej
Rynny - przewody o przekroju otwartym (okrągłym prostokątnym eliptycznym trapezowym okapowym) biegnące wzdłuż krawędzi dachu Zadaniem rynien jest zebranie wody opadowej Rynny prowadzone są z lekkim spadkiem w kierunku narożnikoacutew budynku dzięki czemu woda nie wylewa się za krawędzie tylko płynie w kierunku rur spustowych
Instalacja kanalizacji deszczowej składa się z następujących elementoacutew
Rury spustowe ndash pionowe odcinki przewodoacutew o przekroju zamkniętym (najczęściej okrągłym lub prostokątnym) Zadaniem rur spustowych jest zebranie wody płynącej rynnami i odprowadzenie ich poza budynek
Odpływy ndash elementy za pomocą ktoacuterych rynny przechodzą w rury spustowe Odpływ jest odcinkiem rynny w ktoacuterym wykonany jest obrobiony otwoacuter odpowiedniego kształtu pozwalający na włączenie rury spustowej Można wyroacuteżnić odpływy przelotowe oraz odpływy końcowe ( na narożnikach pomieszczeń) Pozwalają na mocowanie rur spustowych
Narożniki do rynien ndash umożliwiają połączenie rynien w narożnikach budynku Właściwy montaż narożnikoacutew jest bardzo ważny dla właściwej pracy rynien (ruchoacutew pod wpływem temperatury) Wylewki ndash kształtki ktoacuterymi kończy się rura spustowa Wylewka może być włą- czona do kanalizacji deszczowej bądź znajdować się nad gruntem
Łączniki do rynien - złączki zwykłe uszczelkowe i korekcyjne Ponieważ montaż rynien wymaga pozostawiania tzw dylatacji (odstępoacutew) złączki korekcyjne lub uszczelkowe umożliwiają wykonanie takich połączenia z dylatacją
Łączniki do rur spustowych - kolana troacutejniki redukcje mufy mufy redukcyjne Mufy służą do włączania rur spustowych do odpływoacutew zadaniem muf redukcyjnych jest połączenie rury spustowej i odpływu o roacuteżnych średnicach Kolana pozwalają na zmianę kierunku rury spustowej Troacutejniki umożliwiają włączanie do rur spustowych wyposażenia dodatkowego
Haki i obejmy - zadaniem tych elementoacutew jest mocowanie rynien i rur spustowych do dachoacutew i ścian
Elementy wykończeniowe i dodatkowe -
zadaniem tych elementoacutew jest wykończenie
systemu lub uzupełnienie jego pracy
Przykładami mogą tu być
dekiel służący do zakończenia rynny
filtr siatkowy montowany na rurze
spustowej zatrzymujący
zanieczyszczenia
czyszczak (rewizja) umożliwiający
przegląd i czyszczenie rury spustowej
(na zdjęciu)
odprowadzenie do kanalizacji deszczowej
Jednym ze sposoboacutew odprowadzenia wody jest podłączenie systemu rynnowego do kanalizacji deszczowej
Woacutewczas na dolnym odcinku rury spustowej mniej więcej 03-08 m ponad terenem należy zamontować rewizję (czyszczak) Rewizja ma wewnątrz kratkę na ktoacuterej zbierają się liście i inne zanieczyszczenia spływające z rynny
Rura spustowa z rewizją przyłączona jest do przewodoacutew odpływowych a te łączą się z kanalizacją Średnica przewodoacutew musi być co najmniej roacutewna średnicy rur spustowych i najczęściej wynosi 100-150 mm Głębokość na jakiej powinno się układać rury zależy od strefy przemarzania i wynosi 1-14 m System taki nie ma blokady przedostawania się zapachoacutew dlatego lepiej nie podłączać go do kanalizacji ogoacutelnospławnej
Innym sposobem odprowadzenia wody bezpośrednio do kanalizacji jest podłączenie rury spustowej do osadnika rynnowego Wyposażony jest on w klapkę ktoacutera stanowi blokadę zapachową i wyciągany kosz w ktoacuterym gromadzą się większe zanieczyszczenia takie jak liście
Gdy brak sieci kanalizacji deszczowej lub ogoacutelnospławnej woda deszczowa powinna być bezpiecznie rozprowadzona po terenie posesji ale tak żeby nie spływała na sąsiednie działki
Odprowadzanie wody z dachu
płaskiego
W przypadku dachoacutew budynkoacutew wysokich (powyżej 5 kondygnacji) oraz dachoacutew o małym nachyleniu (przyjmuje się że poniżej 8) najczęstszym sposobem odprowa-dzania wody deszczowej jest system odwadniania oparty na wpustach dachowych
Wpusty dachowe pełnią rolę dachowych odwodnień punkto-wych tzn zbierają wodę z pewnej powierzchni w jednym punkcie
Odprowadzanie wody z dachu
płaskiego Woda jest odprowadzana do rury spustowej biegnącej wewnątrz budynku a stamtąd do kanalizacji deszczowej lub poza budynek do gruntu Aby odwodnienie dachu płaskiego pracowało prawidłowo wpust powinien znaleźć się w najniższym punkcie dachu a spadek w jego kierunku powinien wynosić co najmniej 3 Oproacutecz zasadniczego wpustu powinien być wpust awaryjny ktoacutery przejmie wodę w przypadku zatkania wpustu głoacutewnego Na dachu powinna być co najmniej jedna para wpustoacutew Zasady projektowania moacutewią że wpusty należy rozmieszczać co 25 m
Obliczanie kanalizacji deszczowej
Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qr (qd) [ls]
rAC
10000
IAQr
gdzie ψ lub C ndash wspoacutełczynnik spływu przyjmowany wg nowej normy jako 10 (w starej zależny od nachylenia dachu i rodzaju powierzchni odwadnianej)
A ndash efektywna powierzchnia dachu lub powierzchnia odwadniana [m2]
I ndash w starej normie miarodajne natężenie deszczu [l(sha)] przyjmowane I 300 l(sha)
r ndash natężenie opadoacutew atmosferycznych [l(sm2)] przyjmowane albo na podstawie danych statystycznych albo wg tabeli 1 w nowej normie po przemnożeniu przez wspoacutełczynnik ryzyka podany w tabeli 2
Wymiarowanie rynien i rur spustowych
1 Przewody spustowe ndash średnicę należy dobrać tak aby obliczona wartość odpływu ściekoacutew Qr nie przekraczała wartości Qrmax (qdmax) a powierzchnia odwadniana A powierzchni Amax zestawionych w tabeli w normie PN ndash 92B ndash 01707
2 Wg starej normy rynny powinny mieć średnice minimum 150 mm (dotyczy to budynkoacutew wielorodzinnych)
Efektywna
powierzchnia dachu
odwadniana przez
rynnę A [m2]
Szerokość rynny [mm] Średnica rury
spustowej [mm]
poniżej 20 70 50
20 ndash 57 100 (lub 125) 70
57 ndash 97 125 100
97 - 170 150 100
170 - 243 180 125
Dla budynkoacutew jednorodzinnych średnice rynien i przewodoacutew spustowych można określić w oparciu o efektywną powierzchnię dachu wg tabeli
Średnice poziomoacutew i przykanalikoacutew
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qr z uwzględnieniem następujących zasad
a) dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 07
b) dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 09
c) i d) jak dla kanalizacji sanitarnej
Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej
Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qt (qog) [ls]
Qww ndash natężenie odpływu ściekoacutew sanitarnych
Qr ndash natężenie odpływu ściekoacutew deszczowych
Kanalizacja ogoacutelnospławna to ten fragment ktoacutery odprowadza i ścieki sanitarne i deszczowe do zewnętrznej sieci ogoacutelnospławnej
rwwt QQQ
Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się z uwzględnieniem następujących zasad
a) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt spełnione powinny być warunki
a) i b) jak dla ściekoacutew deszczowych
b) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt obliczeniowa prędkość przepływu
ściekoacutew nie może przekraczać wartości dopuszczalnej ktoacutera wynosi
80 ms ndash dla rur żeliwnych i innych metalowych
40 ms ndash dla rur kamionkowych betonowych i z tworzyw sztucznych
c) dla odpływu tylko ściekoacutew sanitarnych Qww prędkość przepływu
ściekoacutew nie może być mniejsza od vmin = 07 ms
bullRynny z PVC-U
bullRynny z blachy aluminiowej
bullRynny miedziane
bullRynny z blachy stalowej
bullRynny cynkowo-tytanowe
Przekroje rynien a b c) poacutełokragłe d) trapezowy e f) trapezoidalny g) prostokatny h) poacutełokragły leacy
Rodzaje rynien a) okapowa b) koszowa c) gzymsowa d) leacy
1 Wodomierze działające na zasadach mechanicznych przeznaczone do wody charakteryzują następujące strumienie
1) maksymalny strumień objętości (Qmax)
2) nominalny strumień objętości (Qn)
3) pośredni strumień objętości (Qt)
4) minimalny strumień objętości (Qmin)
2 Stosunek QmaxQn powinien wynosić 2
3 Rozroacuteżnia się cztery klasy metrologiczne wodomierzy klasa A klasa B klasa C klasa D
4 Klasy metrologiczne wodomierzy w zależności od wartości stosunku QminQn i QtQn
Q (q)-strumień objętości - objętość wody przepływającej przez wodomierz w przyjętej jednostce czasu
Qmax (qmax) -maksymalny strumień objętości - największy strumień objętości przy ktoacuterym wodomierz może pracować w kroacutetkim czasie bez uszkodzenia i przekroczenia błędoacutew granicznych dopuszczalnych oraz wartości maksymalnej straty ciśnienia
Qn (qn) nominalny strumień objętości - strumień objętości roacutewny połowie maksymalnego strumienia objętości przy ktoacuterym wodomierz może pracować przy przepływie ciągłym lub przerywanym i jego wskazania mieszczą się w granicach błędoacutew granicznych dopuszczalnych
Qt (qt) pośredni strumień objętości - strumień objętości dzielący zakres obciążeń pomiarowych na przedział goacuterny i dolny przy ktoacuterym błąd graniczny dopuszczalny zmienia wartość
Qmin (qmin ) minimalny strumień objętości- strumień objętości powyżej ktoacuterego wskazania wodomierza nie powinny przekraczać błędoacutew granicznych dopuszczalnych
Zakres obciążeń pomiarowych wodomierza - zakres strumienia objętości wodomierza zawarty między maksymalnym strumieniem objętości a minimalnym strumieniem objętości
Krzywa błędoacutew wodomierza
Błędy graniczne dopuszczalne wodomierzy plusmn 2 - w przedziale goacuternym zakresu obciążeń (qt q qmax)
plusmn 5 - w przedziale goacuternym zakresu obciążeń (qmin q qt)
Lokalizacja wodomierza
Doboacuter wodomierza
Aby dobrać wodomierz należy
ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe
ustalić umowny przepływ obliczeniowy dla wodomierza qw m3h
qw = 2 q
Doboacuter wodomierza
Doboacuter wodomierza
dla dobranego wodomierza ustalić w oparciu o dane producenta wodomierzy stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez wodomierz
Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem
PN-EN 1717 - Ochrona przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody w instalacjach wodociągowych i ogoacutelne wymagania dotyczące urządzeń zapobiegających zanieczyszczaniu przez przepływ zwrotny
Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem
Podział płynoacutew ktoacutere mają lub mogą mieć kontakt z wodą do picia
Kategoria 1
Woda wypływająca bezpośrednio z sieci wodociągowej przeznaczona do użytkowania przez człowieka do celoacutew konsumpcyjnych
Kategoria 2
Płyn nie stanowiący bakteriologicznego lub toksycznego zagrożenia dla człowieka
Kategoria 3
Płyn stanowiący pewne zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność co najmniej jednej substancji toksycznej lub bardzo toksycznej o LD50gt200 mgkg wagi ciała
Kategoria 4
Płyn stanowiący pewne zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność co najmniej jednej substancji toksycznej lub bardzo toksycznej o LD50200 mgkg wagi ciała lub też co najmniej jednej substancji radioaktywnej mutagennej lub rakotwoacuterczej
Kategoria 5
Płyn stanowiący zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność substancji mikrobiologicznych bądź wirusowych
Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem
Przepływ zwrotny wywołany spadkiem ciśnienia w sieci wodociągowej
Potencjalne źroacutedła zanieczyszczenia wody wodociągowej
XY
1- sieć wodociągowa
2- urządzenie zabezpieczające
X-rodzina zabezpieczenia
Y-typ zabezpieczenia
Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody
Aby dobrać zabezpieczenie należy
określić kategorię płynu
określić rodzaj zabezpieczenia wg normy
ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe
dobrać zawoacuter zwracając uwagę na średnicę wodomierza
Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody
dla dobranego zaworu ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez zawoacuter
Filtr
Doboacuter filtra
Aby dobrać filtr należy
ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe
dobrać filtr zwracając uwagę na średnicę wodomierza i zaworu antyskażeniowego
Doboacuter filtra
dla dobranego filtra ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez filtr
INSTALACJE KANALIZACYJNE
Rodzaje instalacji kanalizacyjnych
1 Kanalizacja sanitarna (bytowo ndash gospodarcza)
2 Kanalizacja deszczowa
3 Kanalizacja technologiczna
ścieki przed wprowadzeniem do kanalizacji
sanitarnej wymagają wstępnego oczyszczenia w
specjalnych urządzeniach
Odprowadzenie ściekoacutew z nieruchomości może być
realizowane na dwa sposoby
systemem ogoacutelnospławnym (zbiorczym)
lub systemem rozdzielczym
Kanalizacja ogoacutelnospławna odprowadza zaroacutewno ścieki
sanitarne (bytowe) jak i deszczowe
W kanalizacji rozdzielczej ścieki sanitarne i deszczowe
odprowadzane są rozdzielnie
Schemat kanalizacji ogoacutelnospławnej
KS1 KS2
Kanał ogoacutelnospławny
RD1 RD2
linia regulacyjna
ST1
ST2
Schemat kanalizacji rozdzielczej
KS1 KS2
Kanał sanitarny
Kanał deszczowy
RD1 RD2
linia regulacyjnaST1
ST2
SD1
SD2
Podział instalacji kanalizacyjnej
Instalację kanalizacyjną można podzielić na
zewnętrzną (na terenie nieruchomości lecz poza budynkiem)
wewnętrzną (w budynku)
Podział ten wydaje się oczywisty ale jest istotny przy doborze materiału instalacyjnego - nie każdy materiał sprawdzający się wewnątrz nadaje się do stworzenia instalacji zewnętrznej
Granicą między instalacją wewnętrzną a zewnętrzną jest tzw czyszczak głoacutewny (rewizja głoacutewna)
Przewody domowej
instalacji kanalizacyjnej
Przykanalik (przyłącze kanalizacyjne) ndash jest to odcinek ktoacutery łączy kanalizację na terenie nieruchomości z siecią kanalizacyjną
Najczęściej przykanalik włączany jest do studzienki (rewizyjnej lub włazowej) ktoacutera stanowi uzbrojenie sieci Możliwe jest też przyłączenie przez wpust boczny lub złącze siodłowe
Przewody domowej
instalacji kanalizacyjnej
Przykanaliki oznaczane są znakami informacyjnymi Na znaku podana jest średnica (w mm) spadek przyłącza (w promilach) oraz jego długość (w m) Granicą między siecią a instalacją jest położona w pobliżu granicy nieruchomości pierwsza studzienka licząc od strony budynku
Sieć i przykanalik
w przypadku istnienia studzienki rewizyjnej
przykanalikstudzienka rewizyjna
linia
reg
ulac
yjnastudzienka kanalizacyjna
sieć kanalizacyjna
budy
nek
instalacja
zewnętrzna
Sieć i przykanalik
w przypadku braku studzienki rewizyjnej (wg nowych przepisoacutew w przypadku braku studzienki rewizyjnej
przykanalik to odcinek biegnący od granicy budynku do granicy
nieruchomości)
linia
reg
ulac
yjnastudzienka kanalizacyjna
sieć kanalizacyjna
budy
nek
przykanalik
sieć kanalizacyjna
Instalacja kanalizacyjna składa się z 1 poziomoacutew (przewodoacutew odpływowych) ndash są to przewody
prowadzone z odpowiednim spadkiem ktoacutere odprowadzają
ścieki z pionoacutew wpustoacutew podłogowych itp do przykanalika
lub sieci zewnętrznej
2 pionoacutew (przewodoacutew spustowych) ndash są to przewody prowadzone
przez jedną lub kilka kondygnacji odprowadzające ścieki
z podejść kanalizacyjnych wpustoacutew dachowych lub rynien
do przewodoacutew odpływowych
3 podejść kanalizacyjnych ndash przewody odprowadzające ścieki
z przyboroacutew i urządzeń sanitarnych do pionoacutew lub poziomoacutew
kanalizacyjnych
podejścia pojedyncze
podejścia zbiorowe
Kanalizacja sanitarna grawitacyjna
Odprowadza wodę zanieczyszczoną (ścieki) w wyniku jej wykorzystania odpływającą z ustępoacutew spłukiwanych natryskoacutew wanien bidetoacutew zlewoacutew umywalek wpustoacutew podłogowych i innych urządzeń występujących w gospodarstwie domowym
Projektowanie kanalizacji sanitarnej odbywa się w oparciu o normę
PN ndash EN 12056 ndash 2 grudzień 2002
Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew
Część 2 Kanalizacja sanitarna projektowanie układu i obliczenia
oraz w przypadku braku informacji o normę
PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania
w projektowaniu
Podejścia kanalizacyjne ndash łączą
odpływ z pionem kanalizacyjnym
Podejścia
niewentylowane - należy montować ze spadkiem wynoszącym od 2 do 15
wentylowane ndash można zastosować tu mniejsze spadki zgodnie z przywołaną normą ale wymagają dodatkowego przewodu wentylującego
Najczęściej projektuje się podejścia niewentylowane Ich długość w typowym rozwiązaniu stosowanym w Polsce nie powinna przekraczać 30 m a w przypadku miski ustępowej 10 m po długości przewodu
W przypadku dłuższych podejść albo zwiększa się średnicę albo projektuje się podejścia wentylowane za pomocą np zaworoacutew napowietrzających
Nowa norma wprowadza cztery typy systemoacutew kanalizacyjnych jakie można spotkać w poszczegoacutelnych krajach Unii Europejskiej
W Polsce stosuje się tradycyjnie system I
System Nazwa Cechy
I
System pojedynczego pionu
z podejściami częściowo
wypełnionymi
bull jeden pion kanalizacyjny
bull wypełnienie przewodoacutew 50
II
System pojedynczego pionu
z podejściami o mniejszej
średnicy
bull jeden pion kanalizacyjny
bull wypełnienie przewodoacutew 70
III
System pojedynczego pionu
z podejściami całkowicie
wypełnionymi
bull jeden pion kanalizacyjny
bull wypełnienie przewodoacutew 100
bull każde urządzenie podłączone
oddzielnie do pionu
IV System oddzielnych pionoacutew
kanalizacyjnych
bull dwa piony ndash jeden odprowadzający
ścieki czarne z ustępoacutew spłukiwanych
i pisuaroacutew i drugi odprowadzający
pozostałe ścieki
bull wypełnienie przewodoacutew jak dla
systemoacutew I II lub III
Średnice nominalne podejść pojedynczych dobiera się w zależności od typu przyłączonego przyboru sanitarnego lub urządzenia w typowych
rozwiązaniach w Polsce wg tabeli Urządzenie DN [mm]
Umywalka bidet 40
Zlewozmywak
zmywarka pralka
wanna natrysk 50
Miska ustępowa 100
Minimalna średnica podejścia pojedynczego zdeterminowana jest przez jego długość wysokość spadania i ilość zmian kierunku zgodnie z tabelą
DN Lmax
[m] H [m]
trzy zmiany
kierunku
40
50 30 lt10
70 50 lt10
100 50 lt30
H
L
Jeśli powyższe wymiary są przekroczone lub istnieje konieczność zastosowania więcej niż trzech zmian kierunku prowadzenia przewodoacutew należy wybrać kolejną większą średnicę nominalną
Średnice nominalne podjeść zbiorowych
Zależą od natężenia przepływu ściekoacutew w projektowanym
podejściu i od zastosowanego systemu Wybierając system
należy kierować się dostępnymi na rynku przyborami trudno
bowiem wyobrazić sobie podłączanie przyboru sanitarnego
z odpływem np 40mm do przewodu o średnicy mniejszej
Utrudniałoby to swobodny odpływ ściekoacutew z tego przyboru
Natężenie przepływu ściekoacutew sanitarnych Qww
wyznacza się dla danego odcinka instalacji zgodnie
z zależnością
]sl[DUKQww
gdzie K ndash wspoacutełczynnik częstości
DU ndash odpływ jednostkowy [ls] z urządzenia
UWAGA Qww DUmax jeśli nie to Qww = DUmax
Odpływy jednostkowe DU
Odpływy jednostkowe DU -cd
Typowe wspoacutełczynniki częstości K
Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia
z przewodami odpływowymi Piony kanalizacyjne należy prowadzić bez zmiany średnicy i kierunku na całej długości w szachtach sanitarnych
U podstawy każdego pionu przed przejściem w przewoacuted odpływowy należy zamontować otwoacuter rewizyjny (czyszczak) umożliwiający dostęp do wnętrza przodu
W przypadku kanalizacji sanitarnej każdy pion musi być wentylowany w celu wyroacutewnania ciśnienia w instalacji
Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia
z przewodami odpływowymi Wentylację pionu zapewnia
przewoacuted wentylacyjny zakończony rurą wywiewną wyprowadzoną ponad połać dachu
zawoacuter napowietrzający ndash rozwiązanie dozwolone do stosowania w przypadku braku możliwości wyprowadzenia pionu ponad dach można takie rozwiązanie stosować przy spełnieniu następujących warunkoacutew
piony mają wysokość 4 do 5 kondygnacji
ostatni pion licząc od najdalszego w stosunku do kanału oraz co piąty w budynku jest zakończony rurą wywiewną
Elementy pionu kanalizacyjnego
troacutejniki doprowadzające ścieki z podejść kanalizacyjnych
czyszczak prze zmianą kierunku prowadzenia ściekoacutew ndash około 05 nad posadzką przed przejściem w przewoacuted odpływowy
rura prosta o niezmiennej średnicy na całej długości
zawoacuter napowietrzający lub rura wywiewna
W systemie kanalizacji sanitarnej wyroacuteżnić można
piony z wentylacją głoacutewną ndash zakończone rurą wywiewną lub zaworem napowietrzającym
piony z wentylacją obejściową ndash piony z dodatkowym przewodem wentylacyjnym prowadzonym obok pionu spustowego i połączonym z rurą wywiewną
Średnica pionu zależy od wybranego systemu wentylacji i obliczonego natężenia przepływu ściekoacutew dla całego pionu
Należy pamiętać o tym że minimalna średnica pionu nie może być mniejsza od średnicy największego podejścia
W typowych rozwiązaniach w Polsce minimalna średnica pionu wynosi 70mm a dla pionoacutew prowadzących ścieki z misek ustępowych 100mm
Oczywiście w tabelach należy sprawdzić czy średnicy nie należy zwiększyć ze względu na obliczoną wartość Qww
Piony z wentylacją głoacutewną
Piony z wentylacją obejściową
Przewody odpływowe
(poziomy kanalizacyjne)
Wśroacuted przewodoacutew odpływowych wyroacuteżniamy przewoacuted głoacutewny oraz przewody drugorzędne Każdy przewoacuted drugorzędny powinien być oddzielnie podłączony do głoacutewnego pod kątem 45deg
Wszystkie przewody prowadzone są najkroacutetszą drogą przeważnie wzdłuż przegrody budowlanej oraz koniecznie z zachowaniem odpowiedniego spadku
Przewody odpływowe
(poziomy kanalizacyjne)
Spadek powinien być jednakowy na całej długości co zapewnia samooczyszczanie się przewodu
Przyjęte jest że rury układa się kielichem w kierunku przeciwnym do spływu ściekoacutew
Rewizje kanalizacyjne powinno się montować
co 15 m na rurach średnicy od 100 do 150 mm
przed każdym uskokiem poziomu
Rury prowadzone przez murowane ścianki muszą być ułożone prostopadle do przegrody
Na przewody z tworzyw sztucznych powinno się w miejscach przejść dodatkowo nałożyć tuleje ochronne Umożliwią one rurom pewien ruch zabezpieczając instalację przed uszkodzeniami mechanicznymi
Przestrzeń pomiędzy tuleją a rurą powinno się zabezpieczyć izolacją
Jeśli przewody kanalizacyjne z tworzyw sztucznych układane są w sąsiedztwie przewodoacutew wydzielających ciepło powinny być osłonięte otulinami izolacyjnymi w celu zabezpieczenia przed przegrzewaniem
Przewody poziome i przykanaliki powinny być ułożone poniżej strefy przemarzania gruntu czyli na głębokości 80-140 cm zależnie od regionu kraju
Jeśli przewody prowadzone są w pomieszczeniach w ktoacuterych temperatura może spadać poniżej 0degC muszą być odpowiednio zabezpieczone przed przemarzaniem
Dla przewodoacutew prowadzonych na zewnątrz budynku należy pamiętać że warstwa gruntu pokrywającego rury kanalizacyjne powinna być o 10-20 cm większa od głębokości przemarzania gruntu jeśli przewody układa się wyżej to powinny być zaizolowane termicznie
Rury kanalizacyjne układane na zewnątrz budynku powinny być oddalone
od innych przewodoacutew co najmniej
15 m od przewodoacutew gazowych i wodociągowych
08 m od kabli energetycznych
05 m od kabli telekomunikacyjnych
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qww z uwzględnieniem następujących zasad
1 dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 05
2 dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 07
3 minimalna prędkość przepływu ściekoacutew wynosi 07 ms stąd
wynika prowadzenie przewodoacutew z odpowiednim do średnicy
spadkiem w kierunku sieci zewnętrznej
4 minimalna średnica przewodu zewnętrznego wynosi 010m
a przykanalika 015m
Dobierając średnice przewodoacutew odpływowych należy stosować
tabelę z wartościami natężenia przepływu Q0 i prędkości
przepływu v0 dla przewodoacutew o przekroju kołowym przy
pełnym wypełnieniu i wykres Manninga
=QQ0
=vv0
hd
Q
v
(hd)
1
23
4
Przykład obliczeniowy Obliczeniowe natężenie sciekoacutew sanitarnych wynosi Qww= 50 ls Na podstawie tabeli 1 QwwQ0 = 50 2014 = 025 Z wykresu odczytujemy
V = 085V0 = 085114 = 097 ms przy napełnieniu hd = 037
Zakresy dopuszczalnych spadkoacutew przewodoacutew odpływowych
DN 0100 m ndash i = 20 - 100
DN 0150 m ndash i = 15 - 150
Urządzenia dodatkowe w kanalizacji sanitarnej
W przypadku odprowadzania ściekoacutew bytowo gospodarczych do zewnętrznej sieci typu ogoacutelnospławnego w pomieszczeniach położonych na najniższych kondygnacjach w budynku może dojść do zalania spowodowanego wstecznym przepływem ściekoacutew w wyniku intensywnych opadoacutew deszczu Dlatego też w tego typu instalacjach na przewodach kanalizacyjnych odprowadzających ścieki z pomieszczeń na najniższej kondygnacji stosować należy zasuwy burzowe ktoacutere chronią instalację przed przepływem zwrotnym
Materiały w kanalizacji sanitarnej
Instalacja kanalizacyjna może być wykonana z roacuteżnych materiałoacutew ale
zawsze rury i połączenia powinny być szczelne i odporne na korozję
Obecnie najpopularniejszym materiałem używanym do budowy instalacji
wewnętrznej jest tworzywo sztuczne Rury kanalizacyjne produkuje się z
polipropylenu (PP)
roacuteżnych odmian polichlorku winylu (PVC)
Polietylenu wysokiej gęstości (PE-HD)
żywicy poliestrowej wzmacnianej włoacuteknem szklanym (GRE)
Innymi materiałami stosowanymi w kanalizacji sanitarnej są
żeliwo
kamionka
beton
Kanalizacja deszczowa
Odprowadza wody opadowe z dachoacutew i terenoacutew przyległych do nieruchomości (podjazdy tarasy parkingi itp)
Projektowanie kanalizacji deszczowej odbywa się w oparciu o normę
PN ndash EN 12056 ndash 3 grudzień 2002
Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew
Część 3 Przewody deszczowe Projektowanie układu i obliczenia
oraz w przypadku braku informacji o normę
PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania w projektowaniu
Odprowadzanie wody z dachu stromego
W przypadku dachoacutew budynkoacutew niskich (do 5 kondygnacji) ktoacutere mają odpowiednie nachylenie (przyjmuje się że powyżej 8) najczęstszym sposobem odprowadzania wody deszczowej jest zastosowanie systemu rynnowego
Zadaniem deszczowej instalacji kanalizacyjnej jest zebranie wody z dachu i odprowadzenie jej do sieci kanalizacji deszczowej lub do gruntu System rynnowy polega na naturalnym (grawitacyjnym) spływie woacuted po połaci dachowej skąd jest przejmowana przez system rur System ten roacutewnież pracuje grawitacyjnie Umowną granicą instalacji deszczowej jest wylewka z ktoacuterej woda może być skierowana do sieci kanalizacji deszczowej (ogoacutelnospławnej) lub na grunt
Podstawowe elementy
instalacji kanalizacji deszczowej
Rynny - przewody o przekroju otwartym (okrągłym prostokątnym eliptycznym trapezowym okapowym) biegnące wzdłuż krawędzi dachu Zadaniem rynien jest zebranie wody opadowej Rynny prowadzone są z lekkim spadkiem w kierunku narożnikoacutew budynku dzięki czemu woda nie wylewa się za krawędzie tylko płynie w kierunku rur spustowych
Instalacja kanalizacji deszczowej składa się z następujących elementoacutew
Rury spustowe ndash pionowe odcinki przewodoacutew o przekroju zamkniętym (najczęściej okrągłym lub prostokątnym) Zadaniem rur spustowych jest zebranie wody płynącej rynnami i odprowadzenie ich poza budynek
Odpływy ndash elementy za pomocą ktoacuterych rynny przechodzą w rury spustowe Odpływ jest odcinkiem rynny w ktoacuterym wykonany jest obrobiony otwoacuter odpowiedniego kształtu pozwalający na włączenie rury spustowej Można wyroacuteżnić odpływy przelotowe oraz odpływy końcowe ( na narożnikach pomieszczeń) Pozwalają na mocowanie rur spustowych
Narożniki do rynien ndash umożliwiają połączenie rynien w narożnikach budynku Właściwy montaż narożnikoacutew jest bardzo ważny dla właściwej pracy rynien (ruchoacutew pod wpływem temperatury) Wylewki ndash kształtki ktoacuterymi kończy się rura spustowa Wylewka może być włą- czona do kanalizacji deszczowej bądź znajdować się nad gruntem
Łączniki do rynien - złączki zwykłe uszczelkowe i korekcyjne Ponieważ montaż rynien wymaga pozostawiania tzw dylatacji (odstępoacutew) złączki korekcyjne lub uszczelkowe umożliwiają wykonanie takich połączenia z dylatacją
Łączniki do rur spustowych - kolana troacutejniki redukcje mufy mufy redukcyjne Mufy służą do włączania rur spustowych do odpływoacutew zadaniem muf redukcyjnych jest połączenie rury spustowej i odpływu o roacuteżnych średnicach Kolana pozwalają na zmianę kierunku rury spustowej Troacutejniki umożliwiają włączanie do rur spustowych wyposażenia dodatkowego
Haki i obejmy - zadaniem tych elementoacutew jest mocowanie rynien i rur spustowych do dachoacutew i ścian
Elementy wykończeniowe i dodatkowe -
zadaniem tych elementoacutew jest wykończenie
systemu lub uzupełnienie jego pracy
Przykładami mogą tu być
dekiel służący do zakończenia rynny
filtr siatkowy montowany na rurze
spustowej zatrzymujący
zanieczyszczenia
czyszczak (rewizja) umożliwiający
przegląd i czyszczenie rury spustowej
(na zdjęciu)
odprowadzenie do kanalizacji deszczowej
Jednym ze sposoboacutew odprowadzenia wody jest podłączenie systemu rynnowego do kanalizacji deszczowej
Woacutewczas na dolnym odcinku rury spustowej mniej więcej 03-08 m ponad terenem należy zamontować rewizję (czyszczak) Rewizja ma wewnątrz kratkę na ktoacuterej zbierają się liście i inne zanieczyszczenia spływające z rynny
Rura spustowa z rewizją przyłączona jest do przewodoacutew odpływowych a te łączą się z kanalizacją Średnica przewodoacutew musi być co najmniej roacutewna średnicy rur spustowych i najczęściej wynosi 100-150 mm Głębokość na jakiej powinno się układać rury zależy od strefy przemarzania i wynosi 1-14 m System taki nie ma blokady przedostawania się zapachoacutew dlatego lepiej nie podłączać go do kanalizacji ogoacutelnospławnej
Innym sposobem odprowadzenia wody bezpośrednio do kanalizacji jest podłączenie rury spustowej do osadnika rynnowego Wyposażony jest on w klapkę ktoacutera stanowi blokadę zapachową i wyciągany kosz w ktoacuterym gromadzą się większe zanieczyszczenia takie jak liście
Gdy brak sieci kanalizacji deszczowej lub ogoacutelnospławnej woda deszczowa powinna być bezpiecznie rozprowadzona po terenie posesji ale tak żeby nie spływała na sąsiednie działki
Odprowadzanie wody z dachu
płaskiego
W przypadku dachoacutew budynkoacutew wysokich (powyżej 5 kondygnacji) oraz dachoacutew o małym nachyleniu (przyjmuje się że poniżej 8) najczęstszym sposobem odprowa-dzania wody deszczowej jest system odwadniania oparty na wpustach dachowych
Wpusty dachowe pełnią rolę dachowych odwodnień punkto-wych tzn zbierają wodę z pewnej powierzchni w jednym punkcie
Odprowadzanie wody z dachu
płaskiego Woda jest odprowadzana do rury spustowej biegnącej wewnątrz budynku a stamtąd do kanalizacji deszczowej lub poza budynek do gruntu Aby odwodnienie dachu płaskiego pracowało prawidłowo wpust powinien znaleźć się w najniższym punkcie dachu a spadek w jego kierunku powinien wynosić co najmniej 3 Oproacutecz zasadniczego wpustu powinien być wpust awaryjny ktoacutery przejmie wodę w przypadku zatkania wpustu głoacutewnego Na dachu powinna być co najmniej jedna para wpustoacutew Zasady projektowania moacutewią że wpusty należy rozmieszczać co 25 m
Obliczanie kanalizacji deszczowej
Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qr (qd) [ls]
rAC
10000
IAQr
gdzie ψ lub C ndash wspoacutełczynnik spływu przyjmowany wg nowej normy jako 10 (w starej zależny od nachylenia dachu i rodzaju powierzchni odwadnianej)
A ndash efektywna powierzchnia dachu lub powierzchnia odwadniana [m2]
I ndash w starej normie miarodajne natężenie deszczu [l(sha)] przyjmowane I 300 l(sha)
r ndash natężenie opadoacutew atmosferycznych [l(sm2)] przyjmowane albo na podstawie danych statystycznych albo wg tabeli 1 w nowej normie po przemnożeniu przez wspoacutełczynnik ryzyka podany w tabeli 2
Wymiarowanie rynien i rur spustowych
1 Przewody spustowe ndash średnicę należy dobrać tak aby obliczona wartość odpływu ściekoacutew Qr nie przekraczała wartości Qrmax (qdmax) a powierzchnia odwadniana A powierzchni Amax zestawionych w tabeli w normie PN ndash 92B ndash 01707
2 Wg starej normy rynny powinny mieć średnice minimum 150 mm (dotyczy to budynkoacutew wielorodzinnych)
Efektywna
powierzchnia dachu
odwadniana przez
rynnę A [m2]
Szerokość rynny [mm] Średnica rury
spustowej [mm]
poniżej 20 70 50
20 ndash 57 100 (lub 125) 70
57 ndash 97 125 100
97 - 170 150 100
170 - 243 180 125
Dla budynkoacutew jednorodzinnych średnice rynien i przewodoacutew spustowych można określić w oparciu o efektywną powierzchnię dachu wg tabeli
Średnice poziomoacutew i przykanalikoacutew
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qr z uwzględnieniem następujących zasad
a) dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 07
b) dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 09
c) i d) jak dla kanalizacji sanitarnej
Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej
Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qt (qog) [ls]
Qww ndash natężenie odpływu ściekoacutew sanitarnych
Qr ndash natężenie odpływu ściekoacutew deszczowych
Kanalizacja ogoacutelnospławna to ten fragment ktoacutery odprowadza i ścieki sanitarne i deszczowe do zewnętrznej sieci ogoacutelnospławnej
rwwt QQQ
Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się z uwzględnieniem następujących zasad
a) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt spełnione powinny być warunki
a) i b) jak dla ściekoacutew deszczowych
b) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt obliczeniowa prędkość przepływu
ściekoacutew nie może przekraczać wartości dopuszczalnej ktoacutera wynosi
80 ms ndash dla rur żeliwnych i innych metalowych
40 ms ndash dla rur kamionkowych betonowych i z tworzyw sztucznych
c) dla odpływu tylko ściekoacutew sanitarnych Qww prędkość przepływu
ściekoacutew nie może być mniejsza od vmin = 07 ms
bullRynny z PVC-U
bullRynny z blachy aluminiowej
bullRynny miedziane
bullRynny z blachy stalowej
bullRynny cynkowo-tytanowe
Przekroje rynien a b c) poacutełokragłe d) trapezowy e f) trapezoidalny g) prostokatny h) poacutełokragły leacy
Rodzaje rynien a) okapowa b) koszowa c) gzymsowa d) leacy
Q (q)-strumień objętości - objętość wody przepływającej przez wodomierz w przyjętej jednostce czasu
Qmax (qmax) -maksymalny strumień objętości - największy strumień objętości przy ktoacuterym wodomierz może pracować w kroacutetkim czasie bez uszkodzenia i przekroczenia błędoacutew granicznych dopuszczalnych oraz wartości maksymalnej straty ciśnienia
Qn (qn) nominalny strumień objętości - strumień objętości roacutewny połowie maksymalnego strumienia objętości przy ktoacuterym wodomierz może pracować przy przepływie ciągłym lub przerywanym i jego wskazania mieszczą się w granicach błędoacutew granicznych dopuszczalnych
Qt (qt) pośredni strumień objętości - strumień objętości dzielący zakres obciążeń pomiarowych na przedział goacuterny i dolny przy ktoacuterym błąd graniczny dopuszczalny zmienia wartość
Qmin (qmin ) minimalny strumień objętości- strumień objętości powyżej ktoacuterego wskazania wodomierza nie powinny przekraczać błędoacutew granicznych dopuszczalnych
Zakres obciążeń pomiarowych wodomierza - zakres strumienia objętości wodomierza zawarty między maksymalnym strumieniem objętości a minimalnym strumieniem objętości
Krzywa błędoacutew wodomierza
Błędy graniczne dopuszczalne wodomierzy plusmn 2 - w przedziale goacuternym zakresu obciążeń (qt q qmax)
plusmn 5 - w przedziale goacuternym zakresu obciążeń (qmin q qt)
Lokalizacja wodomierza
Doboacuter wodomierza
Aby dobrać wodomierz należy
ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe
ustalić umowny przepływ obliczeniowy dla wodomierza qw m3h
qw = 2 q
Doboacuter wodomierza
Doboacuter wodomierza
dla dobranego wodomierza ustalić w oparciu o dane producenta wodomierzy stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez wodomierz
Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem
PN-EN 1717 - Ochrona przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody w instalacjach wodociągowych i ogoacutelne wymagania dotyczące urządzeń zapobiegających zanieczyszczaniu przez przepływ zwrotny
Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem
Podział płynoacutew ktoacutere mają lub mogą mieć kontakt z wodą do picia
Kategoria 1
Woda wypływająca bezpośrednio z sieci wodociągowej przeznaczona do użytkowania przez człowieka do celoacutew konsumpcyjnych
Kategoria 2
Płyn nie stanowiący bakteriologicznego lub toksycznego zagrożenia dla człowieka
Kategoria 3
Płyn stanowiący pewne zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność co najmniej jednej substancji toksycznej lub bardzo toksycznej o LD50gt200 mgkg wagi ciała
Kategoria 4
Płyn stanowiący pewne zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność co najmniej jednej substancji toksycznej lub bardzo toksycznej o LD50200 mgkg wagi ciała lub też co najmniej jednej substancji radioaktywnej mutagennej lub rakotwoacuterczej
Kategoria 5
Płyn stanowiący zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność substancji mikrobiologicznych bądź wirusowych
Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem
Przepływ zwrotny wywołany spadkiem ciśnienia w sieci wodociągowej
Potencjalne źroacutedła zanieczyszczenia wody wodociągowej
XY
1- sieć wodociągowa
2- urządzenie zabezpieczające
X-rodzina zabezpieczenia
Y-typ zabezpieczenia
Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody
Aby dobrać zabezpieczenie należy
określić kategorię płynu
określić rodzaj zabezpieczenia wg normy
ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe
dobrać zawoacuter zwracając uwagę na średnicę wodomierza
Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody
dla dobranego zaworu ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez zawoacuter
Filtr
Doboacuter filtra
Aby dobrać filtr należy
ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe
dobrać filtr zwracając uwagę na średnicę wodomierza i zaworu antyskażeniowego
Doboacuter filtra
dla dobranego filtra ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez filtr
INSTALACJE KANALIZACYJNE
Rodzaje instalacji kanalizacyjnych
1 Kanalizacja sanitarna (bytowo ndash gospodarcza)
2 Kanalizacja deszczowa
3 Kanalizacja technologiczna
ścieki przed wprowadzeniem do kanalizacji
sanitarnej wymagają wstępnego oczyszczenia w
specjalnych urządzeniach
Odprowadzenie ściekoacutew z nieruchomości może być
realizowane na dwa sposoby
systemem ogoacutelnospławnym (zbiorczym)
lub systemem rozdzielczym
Kanalizacja ogoacutelnospławna odprowadza zaroacutewno ścieki
sanitarne (bytowe) jak i deszczowe
W kanalizacji rozdzielczej ścieki sanitarne i deszczowe
odprowadzane są rozdzielnie
Schemat kanalizacji ogoacutelnospławnej
KS1 KS2
Kanał ogoacutelnospławny
RD1 RD2
linia regulacyjna
ST1
ST2
Schemat kanalizacji rozdzielczej
KS1 KS2
Kanał sanitarny
Kanał deszczowy
RD1 RD2
linia regulacyjnaST1
ST2
SD1
SD2
Podział instalacji kanalizacyjnej
Instalację kanalizacyjną można podzielić na
zewnętrzną (na terenie nieruchomości lecz poza budynkiem)
wewnętrzną (w budynku)
Podział ten wydaje się oczywisty ale jest istotny przy doborze materiału instalacyjnego - nie każdy materiał sprawdzający się wewnątrz nadaje się do stworzenia instalacji zewnętrznej
Granicą między instalacją wewnętrzną a zewnętrzną jest tzw czyszczak głoacutewny (rewizja głoacutewna)
Przewody domowej
instalacji kanalizacyjnej
Przykanalik (przyłącze kanalizacyjne) ndash jest to odcinek ktoacutery łączy kanalizację na terenie nieruchomości z siecią kanalizacyjną
Najczęściej przykanalik włączany jest do studzienki (rewizyjnej lub włazowej) ktoacutera stanowi uzbrojenie sieci Możliwe jest też przyłączenie przez wpust boczny lub złącze siodłowe
Przewody domowej
instalacji kanalizacyjnej
Przykanaliki oznaczane są znakami informacyjnymi Na znaku podana jest średnica (w mm) spadek przyłącza (w promilach) oraz jego długość (w m) Granicą między siecią a instalacją jest położona w pobliżu granicy nieruchomości pierwsza studzienka licząc od strony budynku
Sieć i przykanalik
w przypadku istnienia studzienki rewizyjnej
przykanalikstudzienka rewizyjna
linia
reg
ulac
yjnastudzienka kanalizacyjna
sieć kanalizacyjna
budy
nek
instalacja
zewnętrzna
Sieć i przykanalik
w przypadku braku studzienki rewizyjnej (wg nowych przepisoacutew w przypadku braku studzienki rewizyjnej
przykanalik to odcinek biegnący od granicy budynku do granicy
nieruchomości)
linia
reg
ulac
yjnastudzienka kanalizacyjna
sieć kanalizacyjna
budy
nek
przykanalik
sieć kanalizacyjna
Instalacja kanalizacyjna składa się z 1 poziomoacutew (przewodoacutew odpływowych) ndash są to przewody
prowadzone z odpowiednim spadkiem ktoacutere odprowadzają
ścieki z pionoacutew wpustoacutew podłogowych itp do przykanalika
lub sieci zewnętrznej
2 pionoacutew (przewodoacutew spustowych) ndash są to przewody prowadzone
przez jedną lub kilka kondygnacji odprowadzające ścieki
z podejść kanalizacyjnych wpustoacutew dachowych lub rynien
do przewodoacutew odpływowych
3 podejść kanalizacyjnych ndash przewody odprowadzające ścieki
z przyboroacutew i urządzeń sanitarnych do pionoacutew lub poziomoacutew
kanalizacyjnych
podejścia pojedyncze
podejścia zbiorowe
Kanalizacja sanitarna grawitacyjna
Odprowadza wodę zanieczyszczoną (ścieki) w wyniku jej wykorzystania odpływającą z ustępoacutew spłukiwanych natryskoacutew wanien bidetoacutew zlewoacutew umywalek wpustoacutew podłogowych i innych urządzeń występujących w gospodarstwie domowym
Projektowanie kanalizacji sanitarnej odbywa się w oparciu o normę
PN ndash EN 12056 ndash 2 grudzień 2002
Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew
Część 2 Kanalizacja sanitarna projektowanie układu i obliczenia
oraz w przypadku braku informacji o normę
PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania
w projektowaniu
Podejścia kanalizacyjne ndash łączą
odpływ z pionem kanalizacyjnym
Podejścia
niewentylowane - należy montować ze spadkiem wynoszącym od 2 do 15
wentylowane ndash można zastosować tu mniejsze spadki zgodnie z przywołaną normą ale wymagają dodatkowego przewodu wentylującego
Najczęściej projektuje się podejścia niewentylowane Ich długość w typowym rozwiązaniu stosowanym w Polsce nie powinna przekraczać 30 m a w przypadku miski ustępowej 10 m po długości przewodu
W przypadku dłuższych podejść albo zwiększa się średnicę albo projektuje się podejścia wentylowane za pomocą np zaworoacutew napowietrzających
Nowa norma wprowadza cztery typy systemoacutew kanalizacyjnych jakie można spotkać w poszczegoacutelnych krajach Unii Europejskiej
W Polsce stosuje się tradycyjnie system I
System Nazwa Cechy
I
System pojedynczego pionu
z podejściami częściowo
wypełnionymi
bull jeden pion kanalizacyjny
bull wypełnienie przewodoacutew 50
II
System pojedynczego pionu
z podejściami o mniejszej
średnicy
bull jeden pion kanalizacyjny
bull wypełnienie przewodoacutew 70
III
System pojedynczego pionu
z podejściami całkowicie
wypełnionymi
bull jeden pion kanalizacyjny
bull wypełnienie przewodoacutew 100
bull każde urządzenie podłączone
oddzielnie do pionu
IV System oddzielnych pionoacutew
kanalizacyjnych
bull dwa piony ndash jeden odprowadzający
ścieki czarne z ustępoacutew spłukiwanych
i pisuaroacutew i drugi odprowadzający
pozostałe ścieki
bull wypełnienie przewodoacutew jak dla
systemoacutew I II lub III
Średnice nominalne podejść pojedynczych dobiera się w zależności od typu przyłączonego przyboru sanitarnego lub urządzenia w typowych
rozwiązaniach w Polsce wg tabeli Urządzenie DN [mm]
Umywalka bidet 40
Zlewozmywak
zmywarka pralka
wanna natrysk 50
Miska ustępowa 100
Minimalna średnica podejścia pojedynczego zdeterminowana jest przez jego długość wysokość spadania i ilość zmian kierunku zgodnie z tabelą
DN Lmax
[m] H [m]
trzy zmiany
kierunku
40
50 30 lt10
70 50 lt10
100 50 lt30
H
L
Jeśli powyższe wymiary są przekroczone lub istnieje konieczność zastosowania więcej niż trzech zmian kierunku prowadzenia przewodoacutew należy wybrać kolejną większą średnicę nominalną
Średnice nominalne podjeść zbiorowych
Zależą od natężenia przepływu ściekoacutew w projektowanym
podejściu i od zastosowanego systemu Wybierając system
należy kierować się dostępnymi na rynku przyborami trudno
bowiem wyobrazić sobie podłączanie przyboru sanitarnego
z odpływem np 40mm do przewodu o średnicy mniejszej
Utrudniałoby to swobodny odpływ ściekoacutew z tego przyboru
Natężenie przepływu ściekoacutew sanitarnych Qww
wyznacza się dla danego odcinka instalacji zgodnie
z zależnością
]sl[DUKQww
gdzie K ndash wspoacutełczynnik częstości
DU ndash odpływ jednostkowy [ls] z urządzenia
UWAGA Qww DUmax jeśli nie to Qww = DUmax
Odpływy jednostkowe DU
Odpływy jednostkowe DU -cd
Typowe wspoacutełczynniki częstości K
Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia
z przewodami odpływowymi Piony kanalizacyjne należy prowadzić bez zmiany średnicy i kierunku na całej długości w szachtach sanitarnych
U podstawy każdego pionu przed przejściem w przewoacuted odpływowy należy zamontować otwoacuter rewizyjny (czyszczak) umożliwiający dostęp do wnętrza przodu
W przypadku kanalizacji sanitarnej każdy pion musi być wentylowany w celu wyroacutewnania ciśnienia w instalacji
Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia
z przewodami odpływowymi Wentylację pionu zapewnia
przewoacuted wentylacyjny zakończony rurą wywiewną wyprowadzoną ponad połać dachu
zawoacuter napowietrzający ndash rozwiązanie dozwolone do stosowania w przypadku braku możliwości wyprowadzenia pionu ponad dach można takie rozwiązanie stosować przy spełnieniu następujących warunkoacutew
piony mają wysokość 4 do 5 kondygnacji
ostatni pion licząc od najdalszego w stosunku do kanału oraz co piąty w budynku jest zakończony rurą wywiewną
Elementy pionu kanalizacyjnego
troacutejniki doprowadzające ścieki z podejść kanalizacyjnych
czyszczak prze zmianą kierunku prowadzenia ściekoacutew ndash około 05 nad posadzką przed przejściem w przewoacuted odpływowy
rura prosta o niezmiennej średnicy na całej długości
zawoacuter napowietrzający lub rura wywiewna
W systemie kanalizacji sanitarnej wyroacuteżnić można
piony z wentylacją głoacutewną ndash zakończone rurą wywiewną lub zaworem napowietrzającym
piony z wentylacją obejściową ndash piony z dodatkowym przewodem wentylacyjnym prowadzonym obok pionu spustowego i połączonym z rurą wywiewną
Średnica pionu zależy od wybranego systemu wentylacji i obliczonego natężenia przepływu ściekoacutew dla całego pionu
Należy pamiętać o tym że minimalna średnica pionu nie może być mniejsza od średnicy największego podejścia
W typowych rozwiązaniach w Polsce minimalna średnica pionu wynosi 70mm a dla pionoacutew prowadzących ścieki z misek ustępowych 100mm
Oczywiście w tabelach należy sprawdzić czy średnicy nie należy zwiększyć ze względu na obliczoną wartość Qww
Piony z wentylacją głoacutewną
Piony z wentylacją obejściową
Przewody odpływowe
(poziomy kanalizacyjne)
Wśroacuted przewodoacutew odpływowych wyroacuteżniamy przewoacuted głoacutewny oraz przewody drugorzędne Każdy przewoacuted drugorzędny powinien być oddzielnie podłączony do głoacutewnego pod kątem 45deg
Wszystkie przewody prowadzone są najkroacutetszą drogą przeważnie wzdłuż przegrody budowlanej oraz koniecznie z zachowaniem odpowiedniego spadku
Przewody odpływowe
(poziomy kanalizacyjne)
Spadek powinien być jednakowy na całej długości co zapewnia samooczyszczanie się przewodu
Przyjęte jest że rury układa się kielichem w kierunku przeciwnym do spływu ściekoacutew
Rewizje kanalizacyjne powinno się montować
co 15 m na rurach średnicy od 100 do 150 mm
przed każdym uskokiem poziomu
Rury prowadzone przez murowane ścianki muszą być ułożone prostopadle do przegrody
Na przewody z tworzyw sztucznych powinno się w miejscach przejść dodatkowo nałożyć tuleje ochronne Umożliwią one rurom pewien ruch zabezpieczając instalację przed uszkodzeniami mechanicznymi
Przestrzeń pomiędzy tuleją a rurą powinno się zabezpieczyć izolacją
Jeśli przewody kanalizacyjne z tworzyw sztucznych układane są w sąsiedztwie przewodoacutew wydzielających ciepło powinny być osłonięte otulinami izolacyjnymi w celu zabezpieczenia przed przegrzewaniem
Przewody poziome i przykanaliki powinny być ułożone poniżej strefy przemarzania gruntu czyli na głębokości 80-140 cm zależnie od regionu kraju
Jeśli przewody prowadzone są w pomieszczeniach w ktoacuterych temperatura może spadać poniżej 0degC muszą być odpowiednio zabezpieczone przed przemarzaniem
Dla przewodoacutew prowadzonych na zewnątrz budynku należy pamiętać że warstwa gruntu pokrywającego rury kanalizacyjne powinna być o 10-20 cm większa od głębokości przemarzania gruntu jeśli przewody układa się wyżej to powinny być zaizolowane termicznie
Rury kanalizacyjne układane na zewnątrz budynku powinny być oddalone
od innych przewodoacutew co najmniej
15 m od przewodoacutew gazowych i wodociągowych
08 m od kabli energetycznych
05 m od kabli telekomunikacyjnych
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qww z uwzględnieniem następujących zasad
1 dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 05
2 dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 07
3 minimalna prędkość przepływu ściekoacutew wynosi 07 ms stąd
wynika prowadzenie przewodoacutew z odpowiednim do średnicy
spadkiem w kierunku sieci zewnętrznej
4 minimalna średnica przewodu zewnętrznego wynosi 010m
a przykanalika 015m
Dobierając średnice przewodoacutew odpływowych należy stosować
tabelę z wartościami natężenia przepływu Q0 i prędkości
przepływu v0 dla przewodoacutew o przekroju kołowym przy
pełnym wypełnieniu i wykres Manninga
=QQ0
=vv0
hd
Q
v
(hd)
1
23
4
Przykład obliczeniowy Obliczeniowe natężenie sciekoacutew sanitarnych wynosi Qww= 50 ls Na podstawie tabeli 1 QwwQ0 = 50 2014 = 025 Z wykresu odczytujemy
V = 085V0 = 085114 = 097 ms przy napełnieniu hd = 037
Zakresy dopuszczalnych spadkoacutew przewodoacutew odpływowych
DN 0100 m ndash i = 20 - 100
DN 0150 m ndash i = 15 - 150
Urządzenia dodatkowe w kanalizacji sanitarnej
W przypadku odprowadzania ściekoacutew bytowo gospodarczych do zewnętrznej sieci typu ogoacutelnospławnego w pomieszczeniach położonych na najniższych kondygnacjach w budynku może dojść do zalania spowodowanego wstecznym przepływem ściekoacutew w wyniku intensywnych opadoacutew deszczu Dlatego też w tego typu instalacjach na przewodach kanalizacyjnych odprowadzających ścieki z pomieszczeń na najniższej kondygnacji stosować należy zasuwy burzowe ktoacutere chronią instalację przed przepływem zwrotnym
Materiały w kanalizacji sanitarnej
Instalacja kanalizacyjna może być wykonana z roacuteżnych materiałoacutew ale
zawsze rury i połączenia powinny być szczelne i odporne na korozję
Obecnie najpopularniejszym materiałem używanym do budowy instalacji
wewnętrznej jest tworzywo sztuczne Rury kanalizacyjne produkuje się z
polipropylenu (PP)
roacuteżnych odmian polichlorku winylu (PVC)
Polietylenu wysokiej gęstości (PE-HD)
żywicy poliestrowej wzmacnianej włoacuteknem szklanym (GRE)
Innymi materiałami stosowanymi w kanalizacji sanitarnej są
żeliwo
kamionka
beton
Kanalizacja deszczowa
Odprowadza wody opadowe z dachoacutew i terenoacutew przyległych do nieruchomości (podjazdy tarasy parkingi itp)
Projektowanie kanalizacji deszczowej odbywa się w oparciu o normę
PN ndash EN 12056 ndash 3 grudzień 2002
Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew
Część 3 Przewody deszczowe Projektowanie układu i obliczenia
oraz w przypadku braku informacji o normę
PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania w projektowaniu
Odprowadzanie wody z dachu stromego
W przypadku dachoacutew budynkoacutew niskich (do 5 kondygnacji) ktoacutere mają odpowiednie nachylenie (przyjmuje się że powyżej 8) najczęstszym sposobem odprowadzania wody deszczowej jest zastosowanie systemu rynnowego
Zadaniem deszczowej instalacji kanalizacyjnej jest zebranie wody z dachu i odprowadzenie jej do sieci kanalizacji deszczowej lub do gruntu System rynnowy polega na naturalnym (grawitacyjnym) spływie woacuted po połaci dachowej skąd jest przejmowana przez system rur System ten roacutewnież pracuje grawitacyjnie Umowną granicą instalacji deszczowej jest wylewka z ktoacuterej woda może być skierowana do sieci kanalizacji deszczowej (ogoacutelnospławnej) lub na grunt
Podstawowe elementy
instalacji kanalizacji deszczowej
Rynny - przewody o przekroju otwartym (okrągłym prostokątnym eliptycznym trapezowym okapowym) biegnące wzdłuż krawędzi dachu Zadaniem rynien jest zebranie wody opadowej Rynny prowadzone są z lekkim spadkiem w kierunku narożnikoacutew budynku dzięki czemu woda nie wylewa się za krawędzie tylko płynie w kierunku rur spustowych
Instalacja kanalizacji deszczowej składa się z następujących elementoacutew
Rury spustowe ndash pionowe odcinki przewodoacutew o przekroju zamkniętym (najczęściej okrągłym lub prostokątnym) Zadaniem rur spustowych jest zebranie wody płynącej rynnami i odprowadzenie ich poza budynek
Odpływy ndash elementy za pomocą ktoacuterych rynny przechodzą w rury spustowe Odpływ jest odcinkiem rynny w ktoacuterym wykonany jest obrobiony otwoacuter odpowiedniego kształtu pozwalający na włączenie rury spustowej Można wyroacuteżnić odpływy przelotowe oraz odpływy końcowe ( na narożnikach pomieszczeń) Pozwalają na mocowanie rur spustowych
Narożniki do rynien ndash umożliwiają połączenie rynien w narożnikach budynku Właściwy montaż narożnikoacutew jest bardzo ważny dla właściwej pracy rynien (ruchoacutew pod wpływem temperatury) Wylewki ndash kształtki ktoacuterymi kończy się rura spustowa Wylewka może być włą- czona do kanalizacji deszczowej bądź znajdować się nad gruntem
Łączniki do rynien - złączki zwykłe uszczelkowe i korekcyjne Ponieważ montaż rynien wymaga pozostawiania tzw dylatacji (odstępoacutew) złączki korekcyjne lub uszczelkowe umożliwiają wykonanie takich połączenia z dylatacją
Łączniki do rur spustowych - kolana troacutejniki redukcje mufy mufy redukcyjne Mufy służą do włączania rur spustowych do odpływoacutew zadaniem muf redukcyjnych jest połączenie rury spustowej i odpływu o roacuteżnych średnicach Kolana pozwalają na zmianę kierunku rury spustowej Troacutejniki umożliwiają włączanie do rur spustowych wyposażenia dodatkowego
Haki i obejmy - zadaniem tych elementoacutew jest mocowanie rynien i rur spustowych do dachoacutew i ścian
Elementy wykończeniowe i dodatkowe -
zadaniem tych elementoacutew jest wykończenie
systemu lub uzupełnienie jego pracy
Przykładami mogą tu być
dekiel służący do zakończenia rynny
filtr siatkowy montowany na rurze
spustowej zatrzymujący
zanieczyszczenia
czyszczak (rewizja) umożliwiający
przegląd i czyszczenie rury spustowej
(na zdjęciu)
odprowadzenie do kanalizacji deszczowej
Jednym ze sposoboacutew odprowadzenia wody jest podłączenie systemu rynnowego do kanalizacji deszczowej
Woacutewczas na dolnym odcinku rury spustowej mniej więcej 03-08 m ponad terenem należy zamontować rewizję (czyszczak) Rewizja ma wewnątrz kratkę na ktoacuterej zbierają się liście i inne zanieczyszczenia spływające z rynny
Rura spustowa z rewizją przyłączona jest do przewodoacutew odpływowych a te łączą się z kanalizacją Średnica przewodoacutew musi być co najmniej roacutewna średnicy rur spustowych i najczęściej wynosi 100-150 mm Głębokość na jakiej powinno się układać rury zależy od strefy przemarzania i wynosi 1-14 m System taki nie ma blokady przedostawania się zapachoacutew dlatego lepiej nie podłączać go do kanalizacji ogoacutelnospławnej
Innym sposobem odprowadzenia wody bezpośrednio do kanalizacji jest podłączenie rury spustowej do osadnika rynnowego Wyposażony jest on w klapkę ktoacutera stanowi blokadę zapachową i wyciągany kosz w ktoacuterym gromadzą się większe zanieczyszczenia takie jak liście
Gdy brak sieci kanalizacji deszczowej lub ogoacutelnospławnej woda deszczowa powinna być bezpiecznie rozprowadzona po terenie posesji ale tak żeby nie spływała na sąsiednie działki
Odprowadzanie wody z dachu
płaskiego
W przypadku dachoacutew budynkoacutew wysokich (powyżej 5 kondygnacji) oraz dachoacutew o małym nachyleniu (przyjmuje się że poniżej 8) najczęstszym sposobem odprowa-dzania wody deszczowej jest system odwadniania oparty na wpustach dachowych
Wpusty dachowe pełnią rolę dachowych odwodnień punkto-wych tzn zbierają wodę z pewnej powierzchni w jednym punkcie
Odprowadzanie wody z dachu
płaskiego Woda jest odprowadzana do rury spustowej biegnącej wewnątrz budynku a stamtąd do kanalizacji deszczowej lub poza budynek do gruntu Aby odwodnienie dachu płaskiego pracowało prawidłowo wpust powinien znaleźć się w najniższym punkcie dachu a spadek w jego kierunku powinien wynosić co najmniej 3 Oproacutecz zasadniczego wpustu powinien być wpust awaryjny ktoacutery przejmie wodę w przypadku zatkania wpustu głoacutewnego Na dachu powinna być co najmniej jedna para wpustoacutew Zasady projektowania moacutewią że wpusty należy rozmieszczać co 25 m
Obliczanie kanalizacji deszczowej
Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qr (qd) [ls]
rAC
10000
IAQr
gdzie ψ lub C ndash wspoacutełczynnik spływu przyjmowany wg nowej normy jako 10 (w starej zależny od nachylenia dachu i rodzaju powierzchni odwadnianej)
A ndash efektywna powierzchnia dachu lub powierzchnia odwadniana [m2]
I ndash w starej normie miarodajne natężenie deszczu [l(sha)] przyjmowane I 300 l(sha)
r ndash natężenie opadoacutew atmosferycznych [l(sm2)] przyjmowane albo na podstawie danych statystycznych albo wg tabeli 1 w nowej normie po przemnożeniu przez wspoacutełczynnik ryzyka podany w tabeli 2
Wymiarowanie rynien i rur spustowych
1 Przewody spustowe ndash średnicę należy dobrać tak aby obliczona wartość odpływu ściekoacutew Qr nie przekraczała wartości Qrmax (qdmax) a powierzchnia odwadniana A powierzchni Amax zestawionych w tabeli w normie PN ndash 92B ndash 01707
2 Wg starej normy rynny powinny mieć średnice minimum 150 mm (dotyczy to budynkoacutew wielorodzinnych)
Efektywna
powierzchnia dachu
odwadniana przez
rynnę A [m2]
Szerokość rynny [mm] Średnica rury
spustowej [mm]
poniżej 20 70 50
20 ndash 57 100 (lub 125) 70
57 ndash 97 125 100
97 - 170 150 100
170 - 243 180 125
Dla budynkoacutew jednorodzinnych średnice rynien i przewodoacutew spustowych można określić w oparciu o efektywną powierzchnię dachu wg tabeli
Średnice poziomoacutew i przykanalikoacutew
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qr z uwzględnieniem następujących zasad
a) dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 07
b) dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 09
c) i d) jak dla kanalizacji sanitarnej
Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej
Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qt (qog) [ls]
Qww ndash natężenie odpływu ściekoacutew sanitarnych
Qr ndash natężenie odpływu ściekoacutew deszczowych
Kanalizacja ogoacutelnospławna to ten fragment ktoacutery odprowadza i ścieki sanitarne i deszczowe do zewnętrznej sieci ogoacutelnospławnej
rwwt QQQ
Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się z uwzględnieniem następujących zasad
a) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt spełnione powinny być warunki
a) i b) jak dla ściekoacutew deszczowych
b) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt obliczeniowa prędkość przepływu
ściekoacutew nie może przekraczać wartości dopuszczalnej ktoacutera wynosi
80 ms ndash dla rur żeliwnych i innych metalowych
40 ms ndash dla rur kamionkowych betonowych i z tworzyw sztucznych
c) dla odpływu tylko ściekoacutew sanitarnych Qww prędkość przepływu
ściekoacutew nie może być mniejsza od vmin = 07 ms
bullRynny z PVC-U
bullRynny z blachy aluminiowej
bullRynny miedziane
bullRynny z blachy stalowej
bullRynny cynkowo-tytanowe
Przekroje rynien a b c) poacutełokragłe d) trapezowy e f) trapezoidalny g) prostokatny h) poacutełokragły leacy
Rodzaje rynien a) okapowa b) koszowa c) gzymsowa d) leacy
Krzywa błędoacutew wodomierza
Błędy graniczne dopuszczalne wodomierzy plusmn 2 - w przedziale goacuternym zakresu obciążeń (qt q qmax)
plusmn 5 - w przedziale goacuternym zakresu obciążeń (qmin q qt)
Lokalizacja wodomierza
Doboacuter wodomierza
Aby dobrać wodomierz należy
ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe
ustalić umowny przepływ obliczeniowy dla wodomierza qw m3h
qw = 2 q
Doboacuter wodomierza
Doboacuter wodomierza
dla dobranego wodomierza ustalić w oparciu o dane producenta wodomierzy stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez wodomierz
Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem
PN-EN 1717 - Ochrona przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody w instalacjach wodociągowych i ogoacutelne wymagania dotyczące urządzeń zapobiegających zanieczyszczaniu przez przepływ zwrotny
Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem
Podział płynoacutew ktoacutere mają lub mogą mieć kontakt z wodą do picia
Kategoria 1
Woda wypływająca bezpośrednio z sieci wodociągowej przeznaczona do użytkowania przez człowieka do celoacutew konsumpcyjnych
Kategoria 2
Płyn nie stanowiący bakteriologicznego lub toksycznego zagrożenia dla człowieka
Kategoria 3
Płyn stanowiący pewne zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność co najmniej jednej substancji toksycznej lub bardzo toksycznej o LD50gt200 mgkg wagi ciała
Kategoria 4
Płyn stanowiący pewne zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność co najmniej jednej substancji toksycznej lub bardzo toksycznej o LD50200 mgkg wagi ciała lub też co najmniej jednej substancji radioaktywnej mutagennej lub rakotwoacuterczej
Kategoria 5
Płyn stanowiący zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność substancji mikrobiologicznych bądź wirusowych
Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem
Przepływ zwrotny wywołany spadkiem ciśnienia w sieci wodociągowej
Potencjalne źroacutedła zanieczyszczenia wody wodociągowej
XY
1- sieć wodociągowa
2- urządzenie zabezpieczające
X-rodzina zabezpieczenia
Y-typ zabezpieczenia
Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody
Aby dobrać zabezpieczenie należy
określić kategorię płynu
określić rodzaj zabezpieczenia wg normy
ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe
dobrać zawoacuter zwracając uwagę na średnicę wodomierza
Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody
dla dobranego zaworu ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez zawoacuter
Filtr
Doboacuter filtra
Aby dobrać filtr należy
ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe
dobrać filtr zwracając uwagę na średnicę wodomierza i zaworu antyskażeniowego
Doboacuter filtra
dla dobranego filtra ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez filtr
INSTALACJE KANALIZACYJNE
Rodzaje instalacji kanalizacyjnych
1 Kanalizacja sanitarna (bytowo ndash gospodarcza)
2 Kanalizacja deszczowa
3 Kanalizacja technologiczna
ścieki przed wprowadzeniem do kanalizacji
sanitarnej wymagają wstępnego oczyszczenia w
specjalnych urządzeniach
Odprowadzenie ściekoacutew z nieruchomości może być
realizowane na dwa sposoby
systemem ogoacutelnospławnym (zbiorczym)
lub systemem rozdzielczym
Kanalizacja ogoacutelnospławna odprowadza zaroacutewno ścieki
sanitarne (bytowe) jak i deszczowe
W kanalizacji rozdzielczej ścieki sanitarne i deszczowe
odprowadzane są rozdzielnie
Schemat kanalizacji ogoacutelnospławnej
KS1 KS2
Kanał ogoacutelnospławny
RD1 RD2
linia regulacyjna
ST1
ST2
Schemat kanalizacji rozdzielczej
KS1 KS2
Kanał sanitarny
Kanał deszczowy
RD1 RD2
linia regulacyjnaST1
ST2
SD1
SD2
Podział instalacji kanalizacyjnej
Instalację kanalizacyjną można podzielić na
zewnętrzną (na terenie nieruchomości lecz poza budynkiem)
wewnętrzną (w budynku)
Podział ten wydaje się oczywisty ale jest istotny przy doborze materiału instalacyjnego - nie każdy materiał sprawdzający się wewnątrz nadaje się do stworzenia instalacji zewnętrznej
Granicą między instalacją wewnętrzną a zewnętrzną jest tzw czyszczak głoacutewny (rewizja głoacutewna)
Przewody domowej
instalacji kanalizacyjnej
Przykanalik (przyłącze kanalizacyjne) ndash jest to odcinek ktoacutery łączy kanalizację na terenie nieruchomości z siecią kanalizacyjną
Najczęściej przykanalik włączany jest do studzienki (rewizyjnej lub włazowej) ktoacutera stanowi uzbrojenie sieci Możliwe jest też przyłączenie przez wpust boczny lub złącze siodłowe
Przewody domowej
instalacji kanalizacyjnej
Przykanaliki oznaczane są znakami informacyjnymi Na znaku podana jest średnica (w mm) spadek przyłącza (w promilach) oraz jego długość (w m) Granicą między siecią a instalacją jest położona w pobliżu granicy nieruchomości pierwsza studzienka licząc od strony budynku
Sieć i przykanalik
w przypadku istnienia studzienki rewizyjnej
przykanalikstudzienka rewizyjna
linia
reg
ulac
yjnastudzienka kanalizacyjna
sieć kanalizacyjna
budy
nek
instalacja
zewnętrzna
Sieć i przykanalik
w przypadku braku studzienki rewizyjnej (wg nowych przepisoacutew w przypadku braku studzienki rewizyjnej
przykanalik to odcinek biegnący od granicy budynku do granicy
nieruchomości)
linia
reg
ulac
yjnastudzienka kanalizacyjna
sieć kanalizacyjna
budy
nek
przykanalik
sieć kanalizacyjna
Instalacja kanalizacyjna składa się z 1 poziomoacutew (przewodoacutew odpływowych) ndash są to przewody
prowadzone z odpowiednim spadkiem ktoacutere odprowadzają
ścieki z pionoacutew wpustoacutew podłogowych itp do przykanalika
lub sieci zewnętrznej
2 pionoacutew (przewodoacutew spustowych) ndash są to przewody prowadzone
przez jedną lub kilka kondygnacji odprowadzające ścieki
z podejść kanalizacyjnych wpustoacutew dachowych lub rynien
do przewodoacutew odpływowych
3 podejść kanalizacyjnych ndash przewody odprowadzające ścieki
z przyboroacutew i urządzeń sanitarnych do pionoacutew lub poziomoacutew
kanalizacyjnych
podejścia pojedyncze
podejścia zbiorowe
Kanalizacja sanitarna grawitacyjna
Odprowadza wodę zanieczyszczoną (ścieki) w wyniku jej wykorzystania odpływającą z ustępoacutew spłukiwanych natryskoacutew wanien bidetoacutew zlewoacutew umywalek wpustoacutew podłogowych i innych urządzeń występujących w gospodarstwie domowym
Projektowanie kanalizacji sanitarnej odbywa się w oparciu o normę
PN ndash EN 12056 ndash 2 grudzień 2002
Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew
Część 2 Kanalizacja sanitarna projektowanie układu i obliczenia
oraz w przypadku braku informacji o normę
PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania
w projektowaniu
Podejścia kanalizacyjne ndash łączą
odpływ z pionem kanalizacyjnym
Podejścia
niewentylowane - należy montować ze spadkiem wynoszącym od 2 do 15
wentylowane ndash można zastosować tu mniejsze spadki zgodnie z przywołaną normą ale wymagają dodatkowego przewodu wentylującego
Najczęściej projektuje się podejścia niewentylowane Ich długość w typowym rozwiązaniu stosowanym w Polsce nie powinna przekraczać 30 m a w przypadku miski ustępowej 10 m po długości przewodu
W przypadku dłuższych podejść albo zwiększa się średnicę albo projektuje się podejścia wentylowane za pomocą np zaworoacutew napowietrzających
Nowa norma wprowadza cztery typy systemoacutew kanalizacyjnych jakie można spotkać w poszczegoacutelnych krajach Unii Europejskiej
W Polsce stosuje się tradycyjnie system I
System Nazwa Cechy
I
System pojedynczego pionu
z podejściami częściowo
wypełnionymi
bull jeden pion kanalizacyjny
bull wypełnienie przewodoacutew 50
II
System pojedynczego pionu
z podejściami o mniejszej
średnicy
bull jeden pion kanalizacyjny
bull wypełnienie przewodoacutew 70
III
System pojedynczego pionu
z podejściami całkowicie
wypełnionymi
bull jeden pion kanalizacyjny
bull wypełnienie przewodoacutew 100
bull każde urządzenie podłączone
oddzielnie do pionu
IV System oddzielnych pionoacutew
kanalizacyjnych
bull dwa piony ndash jeden odprowadzający
ścieki czarne z ustępoacutew spłukiwanych
i pisuaroacutew i drugi odprowadzający
pozostałe ścieki
bull wypełnienie przewodoacutew jak dla
systemoacutew I II lub III
Średnice nominalne podejść pojedynczych dobiera się w zależności od typu przyłączonego przyboru sanitarnego lub urządzenia w typowych
rozwiązaniach w Polsce wg tabeli Urządzenie DN [mm]
Umywalka bidet 40
Zlewozmywak
zmywarka pralka
wanna natrysk 50
Miska ustępowa 100
Minimalna średnica podejścia pojedynczego zdeterminowana jest przez jego długość wysokość spadania i ilość zmian kierunku zgodnie z tabelą
DN Lmax
[m] H [m]
trzy zmiany
kierunku
40
50 30 lt10
70 50 lt10
100 50 lt30
H
L
Jeśli powyższe wymiary są przekroczone lub istnieje konieczność zastosowania więcej niż trzech zmian kierunku prowadzenia przewodoacutew należy wybrać kolejną większą średnicę nominalną
Średnice nominalne podjeść zbiorowych
Zależą od natężenia przepływu ściekoacutew w projektowanym
podejściu i od zastosowanego systemu Wybierając system
należy kierować się dostępnymi na rynku przyborami trudno
bowiem wyobrazić sobie podłączanie przyboru sanitarnego
z odpływem np 40mm do przewodu o średnicy mniejszej
Utrudniałoby to swobodny odpływ ściekoacutew z tego przyboru
Natężenie przepływu ściekoacutew sanitarnych Qww
wyznacza się dla danego odcinka instalacji zgodnie
z zależnością
]sl[DUKQww
gdzie K ndash wspoacutełczynnik częstości
DU ndash odpływ jednostkowy [ls] z urządzenia
UWAGA Qww DUmax jeśli nie to Qww = DUmax
Odpływy jednostkowe DU
Odpływy jednostkowe DU -cd
Typowe wspoacutełczynniki częstości K
Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia
z przewodami odpływowymi Piony kanalizacyjne należy prowadzić bez zmiany średnicy i kierunku na całej długości w szachtach sanitarnych
U podstawy każdego pionu przed przejściem w przewoacuted odpływowy należy zamontować otwoacuter rewizyjny (czyszczak) umożliwiający dostęp do wnętrza przodu
W przypadku kanalizacji sanitarnej każdy pion musi być wentylowany w celu wyroacutewnania ciśnienia w instalacji
Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia
z przewodami odpływowymi Wentylację pionu zapewnia
przewoacuted wentylacyjny zakończony rurą wywiewną wyprowadzoną ponad połać dachu
zawoacuter napowietrzający ndash rozwiązanie dozwolone do stosowania w przypadku braku możliwości wyprowadzenia pionu ponad dach można takie rozwiązanie stosować przy spełnieniu następujących warunkoacutew
piony mają wysokość 4 do 5 kondygnacji
ostatni pion licząc od najdalszego w stosunku do kanału oraz co piąty w budynku jest zakończony rurą wywiewną
Elementy pionu kanalizacyjnego
troacutejniki doprowadzające ścieki z podejść kanalizacyjnych
czyszczak prze zmianą kierunku prowadzenia ściekoacutew ndash około 05 nad posadzką przed przejściem w przewoacuted odpływowy
rura prosta o niezmiennej średnicy na całej długości
zawoacuter napowietrzający lub rura wywiewna
W systemie kanalizacji sanitarnej wyroacuteżnić można
piony z wentylacją głoacutewną ndash zakończone rurą wywiewną lub zaworem napowietrzającym
piony z wentylacją obejściową ndash piony z dodatkowym przewodem wentylacyjnym prowadzonym obok pionu spustowego i połączonym z rurą wywiewną
Średnica pionu zależy od wybranego systemu wentylacji i obliczonego natężenia przepływu ściekoacutew dla całego pionu
Należy pamiętać o tym że minimalna średnica pionu nie może być mniejsza od średnicy największego podejścia
W typowych rozwiązaniach w Polsce minimalna średnica pionu wynosi 70mm a dla pionoacutew prowadzących ścieki z misek ustępowych 100mm
Oczywiście w tabelach należy sprawdzić czy średnicy nie należy zwiększyć ze względu na obliczoną wartość Qww
Piony z wentylacją głoacutewną
Piony z wentylacją obejściową
Przewody odpływowe
(poziomy kanalizacyjne)
Wśroacuted przewodoacutew odpływowych wyroacuteżniamy przewoacuted głoacutewny oraz przewody drugorzędne Każdy przewoacuted drugorzędny powinien być oddzielnie podłączony do głoacutewnego pod kątem 45deg
Wszystkie przewody prowadzone są najkroacutetszą drogą przeważnie wzdłuż przegrody budowlanej oraz koniecznie z zachowaniem odpowiedniego spadku
Przewody odpływowe
(poziomy kanalizacyjne)
Spadek powinien być jednakowy na całej długości co zapewnia samooczyszczanie się przewodu
Przyjęte jest że rury układa się kielichem w kierunku przeciwnym do spływu ściekoacutew
Rewizje kanalizacyjne powinno się montować
co 15 m na rurach średnicy od 100 do 150 mm
przed każdym uskokiem poziomu
Rury prowadzone przez murowane ścianki muszą być ułożone prostopadle do przegrody
Na przewody z tworzyw sztucznych powinno się w miejscach przejść dodatkowo nałożyć tuleje ochronne Umożliwią one rurom pewien ruch zabezpieczając instalację przed uszkodzeniami mechanicznymi
Przestrzeń pomiędzy tuleją a rurą powinno się zabezpieczyć izolacją
Jeśli przewody kanalizacyjne z tworzyw sztucznych układane są w sąsiedztwie przewodoacutew wydzielających ciepło powinny być osłonięte otulinami izolacyjnymi w celu zabezpieczenia przed przegrzewaniem
Przewody poziome i przykanaliki powinny być ułożone poniżej strefy przemarzania gruntu czyli na głębokości 80-140 cm zależnie od regionu kraju
Jeśli przewody prowadzone są w pomieszczeniach w ktoacuterych temperatura może spadać poniżej 0degC muszą być odpowiednio zabezpieczone przed przemarzaniem
Dla przewodoacutew prowadzonych na zewnątrz budynku należy pamiętać że warstwa gruntu pokrywającego rury kanalizacyjne powinna być o 10-20 cm większa od głębokości przemarzania gruntu jeśli przewody układa się wyżej to powinny być zaizolowane termicznie
Rury kanalizacyjne układane na zewnątrz budynku powinny być oddalone
od innych przewodoacutew co najmniej
15 m od przewodoacutew gazowych i wodociągowych
08 m od kabli energetycznych
05 m od kabli telekomunikacyjnych
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qww z uwzględnieniem następujących zasad
1 dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 05
2 dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 07
3 minimalna prędkość przepływu ściekoacutew wynosi 07 ms stąd
wynika prowadzenie przewodoacutew z odpowiednim do średnicy
spadkiem w kierunku sieci zewnętrznej
4 minimalna średnica przewodu zewnętrznego wynosi 010m
a przykanalika 015m
Dobierając średnice przewodoacutew odpływowych należy stosować
tabelę z wartościami natężenia przepływu Q0 i prędkości
przepływu v0 dla przewodoacutew o przekroju kołowym przy
pełnym wypełnieniu i wykres Manninga
=QQ0
=vv0
hd
Q
v
(hd)
1
23
4
Przykład obliczeniowy Obliczeniowe natężenie sciekoacutew sanitarnych wynosi Qww= 50 ls Na podstawie tabeli 1 QwwQ0 = 50 2014 = 025 Z wykresu odczytujemy
V = 085V0 = 085114 = 097 ms przy napełnieniu hd = 037
Zakresy dopuszczalnych spadkoacutew przewodoacutew odpływowych
DN 0100 m ndash i = 20 - 100
DN 0150 m ndash i = 15 - 150
Urządzenia dodatkowe w kanalizacji sanitarnej
W przypadku odprowadzania ściekoacutew bytowo gospodarczych do zewnętrznej sieci typu ogoacutelnospławnego w pomieszczeniach położonych na najniższych kondygnacjach w budynku może dojść do zalania spowodowanego wstecznym przepływem ściekoacutew w wyniku intensywnych opadoacutew deszczu Dlatego też w tego typu instalacjach na przewodach kanalizacyjnych odprowadzających ścieki z pomieszczeń na najniższej kondygnacji stosować należy zasuwy burzowe ktoacutere chronią instalację przed przepływem zwrotnym
Materiały w kanalizacji sanitarnej
Instalacja kanalizacyjna może być wykonana z roacuteżnych materiałoacutew ale
zawsze rury i połączenia powinny być szczelne i odporne na korozję
Obecnie najpopularniejszym materiałem używanym do budowy instalacji
wewnętrznej jest tworzywo sztuczne Rury kanalizacyjne produkuje się z
polipropylenu (PP)
roacuteżnych odmian polichlorku winylu (PVC)
Polietylenu wysokiej gęstości (PE-HD)
żywicy poliestrowej wzmacnianej włoacuteknem szklanym (GRE)
Innymi materiałami stosowanymi w kanalizacji sanitarnej są
żeliwo
kamionka
beton
Kanalizacja deszczowa
Odprowadza wody opadowe z dachoacutew i terenoacutew przyległych do nieruchomości (podjazdy tarasy parkingi itp)
Projektowanie kanalizacji deszczowej odbywa się w oparciu o normę
PN ndash EN 12056 ndash 3 grudzień 2002
Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew
Część 3 Przewody deszczowe Projektowanie układu i obliczenia
oraz w przypadku braku informacji o normę
PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania w projektowaniu
Odprowadzanie wody z dachu stromego
W przypadku dachoacutew budynkoacutew niskich (do 5 kondygnacji) ktoacutere mają odpowiednie nachylenie (przyjmuje się że powyżej 8) najczęstszym sposobem odprowadzania wody deszczowej jest zastosowanie systemu rynnowego
Zadaniem deszczowej instalacji kanalizacyjnej jest zebranie wody z dachu i odprowadzenie jej do sieci kanalizacji deszczowej lub do gruntu System rynnowy polega na naturalnym (grawitacyjnym) spływie woacuted po połaci dachowej skąd jest przejmowana przez system rur System ten roacutewnież pracuje grawitacyjnie Umowną granicą instalacji deszczowej jest wylewka z ktoacuterej woda może być skierowana do sieci kanalizacji deszczowej (ogoacutelnospławnej) lub na grunt
Podstawowe elementy
instalacji kanalizacji deszczowej
Rynny - przewody o przekroju otwartym (okrągłym prostokątnym eliptycznym trapezowym okapowym) biegnące wzdłuż krawędzi dachu Zadaniem rynien jest zebranie wody opadowej Rynny prowadzone są z lekkim spadkiem w kierunku narożnikoacutew budynku dzięki czemu woda nie wylewa się za krawędzie tylko płynie w kierunku rur spustowych
Instalacja kanalizacji deszczowej składa się z następujących elementoacutew
Rury spustowe ndash pionowe odcinki przewodoacutew o przekroju zamkniętym (najczęściej okrągłym lub prostokątnym) Zadaniem rur spustowych jest zebranie wody płynącej rynnami i odprowadzenie ich poza budynek
Odpływy ndash elementy za pomocą ktoacuterych rynny przechodzą w rury spustowe Odpływ jest odcinkiem rynny w ktoacuterym wykonany jest obrobiony otwoacuter odpowiedniego kształtu pozwalający na włączenie rury spustowej Można wyroacuteżnić odpływy przelotowe oraz odpływy końcowe ( na narożnikach pomieszczeń) Pozwalają na mocowanie rur spustowych
Narożniki do rynien ndash umożliwiają połączenie rynien w narożnikach budynku Właściwy montaż narożnikoacutew jest bardzo ważny dla właściwej pracy rynien (ruchoacutew pod wpływem temperatury) Wylewki ndash kształtki ktoacuterymi kończy się rura spustowa Wylewka może być włą- czona do kanalizacji deszczowej bądź znajdować się nad gruntem
Łączniki do rynien - złączki zwykłe uszczelkowe i korekcyjne Ponieważ montaż rynien wymaga pozostawiania tzw dylatacji (odstępoacutew) złączki korekcyjne lub uszczelkowe umożliwiają wykonanie takich połączenia z dylatacją
Łączniki do rur spustowych - kolana troacutejniki redukcje mufy mufy redukcyjne Mufy służą do włączania rur spustowych do odpływoacutew zadaniem muf redukcyjnych jest połączenie rury spustowej i odpływu o roacuteżnych średnicach Kolana pozwalają na zmianę kierunku rury spustowej Troacutejniki umożliwiają włączanie do rur spustowych wyposażenia dodatkowego
Haki i obejmy - zadaniem tych elementoacutew jest mocowanie rynien i rur spustowych do dachoacutew i ścian
Elementy wykończeniowe i dodatkowe -
zadaniem tych elementoacutew jest wykończenie
systemu lub uzupełnienie jego pracy
Przykładami mogą tu być
dekiel służący do zakończenia rynny
filtr siatkowy montowany na rurze
spustowej zatrzymujący
zanieczyszczenia
czyszczak (rewizja) umożliwiający
przegląd i czyszczenie rury spustowej
(na zdjęciu)
odprowadzenie do kanalizacji deszczowej
Jednym ze sposoboacutew odprowadzenia wody jest podłączenie systemu rynnowego do kanalizacji deszczowej
Woacutewczas na dolnym odcinku rury spustowej mniej więcej 03-08 m ponad terenem należy zamontować rewizję (czyszczak) Rewizja ma wewnątrz kratkę na ktoacuterej zbierają się liście i inne zanieczyszczenia spływające z rynny
Rura spustowa z rewizją przyłączona jest do przewodoacutew odpływowych a te łączą się z kanalizacją Średnica przewodoacutew musi być co najmniej roacutewna średnicy rur spustowych i najczęściej wynosi 100-150 mm Głębokość na jakiej powinno się układać rury zależy od strefy przemarzania i wynosi 1-14 m System taki nie ma blokady przedostawania się zapachoacutew dlatego lepiej nie podłączać go do kanalizacji ogoacutelnospławnej
Innym sposobem odprowadzenia wody bezpośrednio do kanalizacji jest podłączenie rury spustowej do osadnika rynnowego Wyposażony jest on w klapkę ktoacutera stanowi blokadę zapachową i wyciągany kosz w ktoacuterym gromadzą się większe zanieczyszczenia takie jak liście
Gdy brak sieci kanalizacji deszczowej lub ogoacutelnospławnej woda deszczowa powinna być bezpiecznie rozprowadzona po terenie posesji ale tak żeby nie spływała na sąsiednie działki
Odprowadzanie wody z dachu
płaskiego
W przypadku dachoacutew budynkoacutew wysokich (powyżej 5 kondygnacji) oraz dachoacutew o małym nachyleniu (przyjmuje się że poniżej 8) najczęstszym sposobem odprowa-dzania wody deszczowej jest system odwadniania oparty na wpustach dachowych
Wpusty dachowe pełnią rolę dachowych odwodnień punkto-wych tzn zbierają wodę z pewnej powierzchni w jednym punkcie
Odprowadzanie wody z dachu
płaskiego Woda jest odprowadzana do rury spustowej biegnącej wewnątrz budynku a stamtąd do kanalizacji deszczowej lub poza budynek do gruntu Aby odwodnienie dachu płaskiego pracowało prawidłowo wpust powinien znaleźć się w najniższym punkcie dachu a spadek w jego kierunku powinien wynosić co najmniej 3 Oproacutecz zasadniczego wpustu powinien być wpust awaryjny ktoacutery przejmie wodę w przypadku zatkania wpustu głoacutewnego Na dachu powinna być co najmniej jedna para wpustoacutew Zasady projektowania moacutewią że wpusty należy rozmieszczać co 25 m
Obliczanie kanalizacji deszczowej
Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qr (qd) [ls]
rAC
10000
IAQr
gdzie ψ lub C ndash wspoacutełczynnik spływu przyjmowany wg nowej normy jako 10 (w starej zależny od nachylenia dachu i rodzaju powierzchni odwadnianej)
A ndash efektywna powierzchnia dachu lub powierzchnia odwadniana [m2]
I ndash w starej normie miarodajne natężenie deszczu [l(sha)] przyjmowane I 300 l(sha)
r ndash natężenie opadoacutew atmosferycznych [l(sm2)] przyjmowane albo na podstawie danych statystycznych albo wg tabeli 1 w nowej normie po przemnożeniu przez wspoacutełczynnik ryzyka podany w tabeli 2
Wymiarowanie rynien i rur spustowych
1 Przewody spustowe ndash średnicę należy dobrać tak aby obliczona wartość odpływu ściekoacutew Qr nie przekraczała wartości Qrmax (qdmax) a powierzchnia odwadniana A powierzchni Amax zestawionych w tabeli w normie PN ndash 92B ndash 01707
2 Wg starej normy rynny powinny mieć średnice minimum 150 mm (dotyczy to budynkoacutew wielorodzinnych)
Efektywna
powierzchnia dachu
odwadniana przez
rynnę A [m2]
Szerokość rynny [mm] Średnica rury
spustowej [mm]
poniżej 20 70 50
20 ndash 57 100 (lub 125) 70
57 ndash 97 125 100
97 - 170 150 100
170 - 243 180 125
Dla budynkoacutew jednorodzinnych średnice rynien i przewodoacutew spustowych można określić w oparciu o efektywną powierzchnię dachu wg tabeli
Średnice poziomoacutew i przykanalikoacutew
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qr z uwzględnieniem następujących zasad
a) dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 07
b) dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 09
c) i d) jak dla kanalizacji sanitarnej
Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej
Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qt (qog) [ls]
Qww ndash natężenie odpływu ściekoacutew sanitarnych
Qr ndash natężenie odpływu ściekoacutew deszczowych
Kanalizacja ogoacutelnospławna to ten fragment ktoacutery odprowadza i ścieki sanitarne i deszczowe do zewnętrznej sieci ogoacutelnospławnej
rwwt QQQ
Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się z uwzględnieniem następujących zasad
a) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt spełnione powinny być warunki
a) i b) jak dla ściekoacutew deszczowych
b) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt obliczeniowa prędkość przepływu
ściekoacutew nie może przekraczać wartości dopuszczalnej ktoacutera wynosi
80 ms ndash dla rur żeliwnych i innych metalowych
40 ms ndash dla rur kamionkowych betonowych i z tworzyw sztucznych
c) dla odpływu tylko ściekoacutew sanitarnych Qww prędkość przepływu
ściekoacutew nie może być mniejsza od vmin = 07 ms
bullRynny z PVC-U
bullRynny z blachy aluminiowej
bullRynny miedziane
bullRynny z blachy stalowej
bullRynny cynkowo-tytanowe
Przekroje rynien a b c) poacutełokragłe d) trapezowy e f) trapezoidalny g) prostokatny h) poacutełokragły leacy
Rodzaje rynien a) okapowa b) koszowa c) gzymsowa d) leacy
Lokalizacja wodomierza
Doboacuter wodomierza
Aby dobrać wodomierz należy
ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe
ustalić umowny przepływ obliczeniowy dla wodomierza qw m3h
qw = 2 q
Doboacuter wodomierza
Doboacuter wodomierza
dla dobranego wodomierza ustalić w oparciu o dane producenta wodomierzy stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez wodomierz
Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem
PN-EN 1717 - Ochrona przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody w instalacjach wodociągowych i ogoacutelne wymagania dotyczące urządzeń zapobiegających zanieczyszczaniu przez przepływ zwrotny
Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem
Podział płynoacutew ktoacutere mają lub mogą mieć kontakt z wodą do picia
Kategoria 1
Woda wypływająca bezpośrednio z sieci wodociągowej przeznaczona do użytkowania przez człowieka do celoacutew konsumpcyjnych
Kategoria 2
Płyn nie stanowiący bakteriologicznego lub toksycznego zagrożenia dla człowieka
Kategoria 3
Płyn stanowiący pewne zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność co najmniej jednej substancji toksycznej lub bardzo toksycznej o LD50gt200 mgkg wagi ciała
Kategoria 4
Płyn stanowiący pewne zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność co najmniej jednej substancji toksycznej lub bardzo toksycznej o LD50200 mgkg wagi ciała lub też co najmniej jednej substancji radioaktywnej mutagennej lub rakotwoacuterczej
Kategoria 5
Płyn stanowiący zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność substancji mikrobiologicznych bądź wirusowych
Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem
Przepływ zwrotny wywołany spadkiem ciśnienia w sieci wodociągowej
Potencjalne źroacutedła zanieczyszczenia wody wodociągowej
XY
1- sieć wodociągowa
2- urządzenie zabezpieczające
X-rodzina zabezpieczenia
Y-typ zabezpieczenia
Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody
Aby dobrać zabezpieczenie należy
określić kategorię płynu
określić rodzaj zabezpieczenia wg normy
ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe
dobrać zawoacuter zwracając uwagę na średnicę wodomierza
Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody
dla dobranego zaworu ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez zawoacuter
Filtr
Doboacuter filtra
Aby dobrać filtr należy
ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe
dobrać filtr zwracając uwagę na średnicę wodomierza i zaworu antyskażeniowego
Doboacuter filtra
dla dobranego filtra ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez filtr
INSTALACJE KANALIZACYJNE
Rodzaje instalacji kanalizacyjnych
1 Kanalizacja sanitarna (bytowo ndash gospodarcza)
2 Kanalizacja deszczowa
3 Kanalizacja technologiczna
ścieki przed wprowadzeniem do kanalizacji
sanitarnej wymagają wstępnego oczyszczenia w
specjalnych urządzeniach
Odprowadzenie ściekoacutew z nieruchomości może być
realizowane na dwa sposoby
systemem ogoacutelnospławnym (zbiorczym)
lub systemem rozdzielczym
Kanalizacja ogoacutelnospławna odprowadza zaroacutewno ścieki
sanitarne (bytowe) jak i deszczowe
W kanalizacji rozdzielczej ścieki sanitarne i deszczowe
odprowadzane są rozdzielnie
Schemat kanalizacji ogoacutelnospławnej
KS1 KS2
Kanał ogoacutelnospławny
RD1 RD2
linia regulacyjna
ST1
ST2
Schemat kanalizacji rozdzielczej
KS1 KS2
Kanał sanitarny
Kanał deszczowy
RD1 RD2
linia regulacyjnaST1
ST2
SD1
SD2
Podział instalacji kanalizacyjnej
Instalację kanalizacyjną można podzielić na
zewnętrzną (na terenie nieruchomości lecz poza budynkiem)
wewnętrzną (w budynku)
Podział ten wydaje się oczywisty ale jest istotny przy doborze materiału instalacyjnego - nie każdy materiał sprawdzający się wewnątrz nadaje się do stworzenia instalacji zewnętrznej
Granicą między instalacją wewnętrzną a zewnętrzną jest tzw czyszczak głoacutewny (rewizja głoacutewna)
Przewody domowej
instalacji kanalizacyjnej
Przykanalik (przyłącze kanalizacyjne) ndash jest to odcinek ktoacutery łączy kanalizację na terenie nieruchomości z siecią kanalizacyjną
Najczęściej przykanalik włączany jest do studzienki (rewizyjnej lub włazowej) ktoacutera stanowi uzbrojenie sieci Możliwe jest też przyłączenie przez wpust boczny lub złącze siodłowe
Przewody domowej
instalacji kanalizacyjnej
Przykanaliki oznaczane są znakami informacyjnymi Na znaku podana jest średnica (w mm) spadek przyłącza (w promilach) oraz jego długość (w m) Granicą między siecią a instalacją jest położona w pobliżu granicy nieruchomości pierwsza studzienka licząc od strony budynku
Sieć i przykanalik
w przypadku istnienia studzienki rewizyjnej
przykanalikstudzienka rewizyjna
linia
reg
ulac
yjnastudzienka kanalizacyjna
sieć kanalizacyjna
budy
nek
instalacja
zewnętrzna
Sieć i przykanalik
w przypadku braku studzienki rewizyjnej (wg nowych przepisoacutew w przypadku braku studzienki rewizyjnej
przykanalik to odcinek biegnący od granicy budynku do granicy
nieruchomości)
linia
reg
ulac
yjnastudzienka kanalizacyjna
sieć kanalizacyjna
budy
nek
przykanalik
sieć kanalizacyjna
Instalacja kanalizacyjna składa się z 1 poziomoacutew (przewodoacutew odpływowych) ndash są to przewody
prowadzone z odpowiednim spadkiem ktoacutere odprowadzają
ścieki z pionoacutew wpustoacutew podłogowych itp do przykanalika
lub sieci zewnętrznej
2 pionoacutew (przewodoacutew spustowych) ndash są to przewody prowadzone
przez jedną lub kilka kondygnacji odprowadzające ścieki
z podejść kanalizacyjnych wpustoacutew dachowych lub rynien
do przewodoacutew odpływowych
3 podejść kanalizacyjnych ndash przewody odprowadzające ścieki
z przyboroacutew i urządzeń sanitarnych do pionoacutew lub poziomoacutew
kanalizacyjnych
podejścia pojedyncze
podejścia zbiorowe
Kanalizacja sanitarna grawitacyjna
Odprowadza wodę zanieczyszczoną (ścieki) w wyniku jej wykorzystania odpływającą z ustępoacutew spłukiwanych natryskoacutew wanien bidetoacutew zlewoacutew umywalek wpustoacutew podłogowych i innych urządzeń występujących w gospodarstwie domowym
Projektowanie kanalizacji sanitarnej odbywa się w oparciu o normę
PN ndash EN 12056 ndash 2 grudzień 2002
Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew
Część 2 Kanalizacja sanitarna projektowanie układu i obliczenia
oraz w przypadku braku informacji o normę
PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania
w projektowaniu
Podejścia kanalizacyjne ndash łączą
odpływ z pionem kanalizacyjnym
Podejścia
niewentylowane - należy montować ze spadkiem wynoszącym od 2 do 15
wentylowane ndash można zastosować tu mniejsze spadki zgodnie z przywołaną normą ale wymagają dodatkowego przewodu wentylującego
Najczęściej projektuje się podejścia niewentylowane Ich długość w typowym rozwiązaniu stosowanym w Polsce nie powinna przekraczać 30 m a w przypadku miski ustępowej 10 m po długości przewodu
W przypadku dłuższych podejść albo zwiększa się średnicę albo projektuje się podejścia wentylowane za pomocą np zaworoacutew napowietrzających
Nowa norma wprowadza cztery typy systemoacutew kanalizacyjnych jakie można spotkać w poszczegoacutelnych krajach Unii Europejskiej
W Polsce stosuje się tradycyjnie system I
System Nazwa Cechy
I
System pojedynczego pionu
z podejściami częściowo
wypełnionymi
bull jeden pion kanalizacyjny
bull wypełnienie przewodoacutew 50
II
System pojedynczego pionu
z podejściami o mniejszej
średnicy
bull jeden pion kanalizacyjny
bull wypełnienie przewodoacutew 70
III
System pojedynczego pionu
z podejściami całkowicie
wypełnionymi
bull jeden pion kanalizacyjny
bull wypełnienie przewodoacutew 100
bull każde urządzenie podłączone
oddzielnie do pionu
IV System oddzielnych pionoacutew
kanalizacyjnych
bull dwa piony ndash jeden odprowadzający
ścieki czarne z ustępoacutew spłukiwanych
i pisuaroacutew i drugi odprowadzający
pozostałe ścieki
bull wypełnienie przewodoacutew jak dla
systemoacutew I II lub III
Średnice nominalne podejść pojedynczych dobiera się w zależności od typu przyłączonego przyboru sanitarnego lub urządzenia w typowych
rozwiązaniach w Polsce wg tabeli Urządzenie DN [mm]
Umywalka bidet 40
Zlewozmywak
zmywarka pralka
wanna natrysk 50
Miska ustępowa 100
Minimalna średnica podejścia pojedynczego zdeterminowana jest przez jego długość wysokość spadania i ilość zmian kierunku zgodnie z tabelą
DN Lmax
[m] H [m]
trzy zmiany
kierunku
40
50 30 lt10
70 50 lt10
100 50 lt30
H
L
Jeśli powyższe wymiary są przekroczone lub istnieje konieczność zastosowania więcej niż trzech zmian kierunku prowadzenia przewodoacutew należy wybrać kolejną większą średnicę nominalną
Średnice nominalne podjeść zbiorowych
Zależą od natężenia przepływu ściekoacutew w projektowanym
podejściu i od zastosowanego systemu Wybierając system
należy kierować się dostępnymi na rynku przyborami trudno
bowiem wyobrazić sobie podłączanie przyboru sanitarnego
z odpływem np 40mm do przewodu o średnicy mniejszej
Utrudniałoby to swobodny odpływ ściekoacutew z tego przyboru
Natężenie przepływu ściekoacutew sanitarnych Qww
wyznacza się dla danego odcinka instalacji zgodnie
z zależnością
]sl[DUKQww
gdzie K ndash wspoacutełczynnik częstości
DU ndash odpływ jednostkowy [ls] z urządzenia
UWAGA Qww DUmax jeśli nie to Qww = DUmax
Odpływy jednostkowe DU
Odpływy jednostkowe DU -cd
Typowe wspoacutełczynniki częstości K
Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia
z przewodami odpływowymi Piony kanalizacyjne należy prowadzić bez zmiany średnicy i kierunku na całej długości w szachtach sanitarnych
U podstawy każdego pionu przed przejściem w przewoacuted odpływowy należy zamontować otwoacuter rewizyjny (czyszczak) umożliwiający dostęp do wnętrza przodu
W przypadku kanalizacji sanitarnej każdy pion musi być wentylowany w celu wyroacutewnania ciśnienia w instalacji
Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia
z przewodami odpływowymi Wentylację pionu zapewnia
przewoacuted wentylacyjny zakończony rurą wywiewną wyprowadzoną ponad połać dachu
zawoacuter napowietrzający ndash rozwiązanie dozwolone do stosowania w przypadku braku możliwości wyprowadzenia pionu ponad dach można takie rozwiązanie stosować przy spełnieniu następujących warunkoacutew
piony mają wysokość 4 do 5 kondygnacji
ostatni pion licząc od najdalszego w stosunku do kanału oraz co piąty w budynku jest zakończony rurą wywiewną
Elementy pionu kanalizacyjnego
troacutejniki doprowadzające ścieki z podejść kanalizacyjnych
czyszczak prze zmianą kierunku prowadzenia ściekoacutew ndash około 05 nad posadzką przed przejściem w przewoacuted odpływowy
rura prosta o niezmiennej średnicy na całej długości
zawoacuter napowietrzający lub rura wywiewna
W systemie kanalizacji sanitarnej wyroacuteżnić można
piony z wentylacją głoacutewną ndash zakończone rurą wywiewną lub zaworem napowietrzającym
piony z wentylacją obejściową ndash piony z dodatkowym przewodem wentylacyjnym prowadzonym obok pionu spustowego i połączonym z rurą wywiewną
Średnica pionu zależy od wybranego systemu wentylacji i obliczonego natężenia przepływu ściekoacutew dla całego pionu
Należy pamiętać o tym że minimalna średnica pionu nie może być mniejsza od średnicy największego podejścia
W typowych rozwiązaniach w Polsce minimalna średnica pionu wynosi 70mm a dla pionoacutew prowadzących ścieki z misek ustępowych 100mm
Oczywiście w tabelach należy sprawdzić czy średnicy nie należy zwiększyć ze względu na obliczoną wartość Qww
Piony z wentylacją głoacutewną
Piony z wentylacją obejściową
Przewody odpływowe
(poziomy kanalizacyjne)
Wśroacuted przewodoacutew odpływowych wyroacuteżniamy przewoacuted głoacutewny oraz przewody drugorzędne Każdy przewoacuted drugorzędny powinien być oddzielnie podłączony do głoacutewnego pod kątem 45deg
Wszystkie przewody prowadzone są najkroacutetszą drogą przeważnie wzdłuż przegrody budowlanej oraz koniecznie z zachowaniem odpowiedniego spadku
Przewody odpływowe
(poziomy kanalizacyjne)
Spadek powinien być jednakowy na całej długości co zapewnia samooczyszczanie się przewodu
Przyjęte jest że rury układa się kielichem w kierunku przeciwnym do spływu ściekoacutew
Rewizje kanalizacyjne powinno się montować
co 15 m na rurach średnicy od 100 do 150 mm
przed każdym uskokiem poziomu
Rury prowadzone przez murowane ścianki muszą być ułożone prostopadle do przegrody
Na przewody z tworzyw sztucznych powinno się w miejscach przejść dodatkowo nałożyć tuleje ochronne Umożliwią one rurom pewien ruch zabezpieczając instalację przed uszkodzeniami mechanicznymi
Przestrzeń pomiędzy tuleją a rurą powinno się zabezpieczyć izolacją
Jeśli przewody kanalizacyjne z tworzyw sztucznych układane są w sąsiedztwie przewodoacutew wydzielających ciepło powinny być osłonięte otulinami izolacyjnymi w celu zabezpieczenia przed przegrzewaniem
Przewody poziome i przykanaliki powinny być ułożone poniżej strefy przemarzania gruntu czyli na głębokości 80-140 cm zależnie od regionu kraju
Jeśli przewody prowadzone są w pomieszczeniach w ktoacuterych temperatura może spadać poniżej 0degC muszą być odpowiednio zabezpieczone przed przemarzaniem
Dla przewodoacutew prowadzonych na zewnątrz budynku należy pamiętać że warstwa gruntu pokrywającego rury kanalizacyjne powinna być o 10-20 cm większa od głębokości przemarzania gruntu jeśli przewody układa się wyżej to powinny być zaizolowane termicznie
Rury kanalizacyjne układane na zewnątrz budynku powinny być oddalone
od innych przewodoacutew co najmniej
15 m od przewodoacutew gazowych i wodociągowych
08 m od kabli energetycznych
05 m od kabli telekomunikacyjnych
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qww z uwzględnieniem następujących zasad
1 dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 05
2 dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 07
3 minimalna prędkość przepływu ściekoacutew wynosi 07 ms stąd
wynika prowadzenie przewodoacutew z odpowiednim do średnicy
spadkiem w kierunku sieci zewnętrznej
4 minimalna średnica przewodu zewnętrznego wynosi 010m
a przykanalika 015m
Dobierając średnice przewodoacutew odpływowych należy stosować
tabelę z wartościami natężenia przepływu Q0 i prędkości
przepływu v0 dla przewodoacutew o przekroju kołowym przy
pełnym wypełnieniu i wykres Manninga
=QQ0
=vv0
hd
Q
v
(hd)
1
23
4
Przykład obliczeniowy Obliczeniowe natężenie sciekoacutew sanitarnych wynosi Qww= 50 ls Na podstawie tabeli 1 QwwQ0 = 50 2014 = 025 Z wykresu odczytujemy
V = 085V0 = 085114 = 097 ms przy napełnieniu hd = 037
Zakresy dopuszczalnych spadkoacutew przewodoacutew odpływowych
DN 0100 m ndash i = 20 - 100
DN 0150 m ndash i = 15 - 150
Urządzenia dodatkowe w kanalizacji sanitarnej
W przypadku odprowadzania ściekoacutew bytowo gospodarczych do zewnętrznej sieci typu ogoacutelnospławnego w pomieszczeniach położonych na najniższych kondygnacjach w budynku może dojść do zalania spowodowanego wstecznym przepływem ściekoacutew w wyniku intensywnych opadoacutew deszczu Dlatego też w tego typu instalacjach na przewodach kanalizacyjnych odprowadzających ścieki z pomieszczeń na najniższej kondygnacji stosować należy zasuwy burzowe ktoacutere chronią instalację przed przepływem zwrotnym
Materiały w kanalizacji sanitarnej
Instalacja kanalizacyjna może być wykonana z roacuteżnych materiałoacutew ale
zawsze rury i połączenia powinny być szczelne i odporne na korozję
Obecnie najpopularniejszym materiałem używanym do budowy instalacji
wewnętrznej jest tworzywo sztuczne Rury kanalizacyjne produkuje się z
polipropylenu (PP)
roacuteżnych odmian polichlorku winylu (PVC)
Polietylenu wysokiej gęstości (PE-HD)
żywicy poliestrowej wzmacnianej włoacuteknem szklanym (GRE)
Innymi materiałami stosowanymi w kanalizacji sanitarnej są
żeliwo
kamionka
beton
Kanalizacja deszczowa
Odprowadza wody opadowe z dachoacutew i terenoacutew przyległych do nieruchomości (podjazdy tarasy parkingi itp)
Projektowanie kanalizacji deszczowej odbywa się w oparciu o normę
PN ndash EN 12056 ndash 3 grudzień 2002
Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew
Część 3 Przewody deszczowe Projektowanie układu i obliczenia
oraz w przypadku braku informacji o normę
PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania w projektowaniu
Odprowadzanie wody z dachu stromego
W przypadku dachoacutew budynkoacutew niskich (do 5 kondygnacji) ktoacutere mają odpowiednie nachylenie (przyjmuje się że powyżej 8) najczęstszym sposobem odprowadzania wody deszczowej jest zastosowanie systemu rynnowego
Zadaniem deszczowej instalacji kanalizacyjnej jest zebranie wody z dachu i odprowadzenie jej do sieci kanalizacji deszczowej lub do gruntu System rynnowy polega na naturalnym (grawitacyjnym) spływie woacuted po połaci dachowej skąd jest przejmowana przez system rur System ten roacutewnież pracuje grawitacyjnie Umowną granicą instalacji deszczowej jest wylewka z ktoacuterej woda może być skierowana do sieci kanalizacji deszczowej (ogoacutelnospławnej) lub na grunt
Podstawowe elementy
instalacji kanalizacji deszczowej
Rynny - przewody o przekroju otwartym (okrągłym prostokątnym eliptycznym trapezowym okapowym) biegnące wzdłuż krawędzi dachu Zadaniem rynien jest zebranie wody opadowej Rynny prowadzone są z lekkim spadkiem w kierunku narożnikoacutew budynku dzięki czemu woda nie wylewa się za krawędzie tylko płynie w kierunku rur spustowych
Instalacja kanalizacji deszczowej składa się z następujących elementoacutew
Rury spustowe ndash pionowe odcinki przewodoacutew o przekroju zamkniętym (najczęściej okrągłym lub prostokątnym) Zadaniem rur spustowych jest zebranie wody płynącej rynnami i odprowadzenie ich poza budynek
Odpływy ndash elementy za pomocą ktoacuterych rynny przechodzą w rury spustowe Odpływ jest odcinkiem rynny w ktoacuterym wykonany jest obrobiony otwoacuter odpowiedniego kształtu pozwalający na włączenie rury spustowej Można wyroacuteżnić odpływy przelotowe oraz odpływy końcowe ( na narożnikach pomieszczeń) Pozwalają na mocowanie rur spustowych
Narożniki do rynien ndash umożliwiają połączenie rynien w narożnikach budynku Właściwy montaż narożnikoacutew jest bardzo ważny dla właściwej pracy rynien (ruchoacutew pod wpływem temperatury) Wylewki ndash kształtki ktoacuterymi kończy się rura spustowa Wylewka może być włą- czona do kanalizacji deszczowej bądź znajdować się nad gruntem
Łączniki do rynien - złączki zwykłe uszczelkowe i korekcyjne Ponieważ montaż rynien wymaga pozostawiania tzw dylatacji (odstępoacutew) złączki korekcyjne lub uszczelkowe umożliwiają wykonanie takich połączenia z dylatacją
Łączniki do rur spustowych - kolana troacutejniki redukcje mufy mufy redukcyjne Mufy służą do włączania rur spustowych do odpływoacutew zadaniem muf redukcyjnych jest połączenie rury spustowej i odpływu o roacuteżnych średnicach Kolana pozwalają na zmianę kierunku rury spustowej Troacutejniki umożliwiają włączanie do rur spustowych wyposażenia dodatkowego
Haki i obejmy - zadaniem tych elementoacutew jest mocowanie rynien i rur spustowych do dachoacutew i ścian
Elementy wykończeniowe i dodatkowe -
zadaniem tych elementoacutew jest wykończenie
systemu lub uzupełnienie jego pracy
Przykładami mogą tu być
dekiel służący do zakończenia rynny
filtr siatkowy montowany na rurze
spustowej zatrzymujący
zanieczyszczenia
czyszczak (rewizja) umożliwiający
przegląd i czyszczenie rury spustowej
(na zdjęciu)
odprowadzenie do kanalizacji deszczowej
Jednym ze sposoboacutew odprowadzenia wody jest podłączenie systemu rynnowego do kanalizacji deszczowej
Woacutewczas na dolnym odcinku rury spustowej mniej więcej 03-08 m ponad terenem należy zamontować rewizję (czyszczak) Rewizja ma wewnątrz kratkę na ktoacuterej zbierają się liście i inne zanieczyszczenia spływające z rynny
Rura spustowa z rewizją przyłączona jest do przewodoacutew odpływowych a te łączą się z kanalizacją Średnica przewodoacutew musi być co najmniej roacutewna średnicy rur spustowych i najczęściej wynosi 100-150 mm Głębokość na jakiej powinno się układać rury zależy od strefy przemarzania i wynosi 1-14 m System taki nie ma blokady przedostawania się zapachoacutew dlatego lepiej nie podłączać go do kanalizacji ogoacutelnospławnej
Innym sposobem odprowadzenia wody bezpośrednio do kanalizacji jest podłączenie rury spustowej do osadnika rynnowego Wyposażony jest on w klapkę ktoacutera stanowi blokadę zapachową i wyciągany kosz w ktoacuterym gromadzą się większe zanieczyszczenia takie jak liście
Gdy brak sieci kanalizacji deszczowej lub ogoacutelnospławnej woda deszczowa powinna być bezpiecznie rozprowadzona po terenie posesji ale tak żeby nie spływała na sąsiednie działki
Odprowadzanie wody z dachu
płaskiego
W przypadku dachoacutew budynkoacutew wysokich (powyżej 5 kondygnacji) oraz dachoacutew o małym nachyleniu (przyjmuje się że poniżej 8) najczęstszym sposobem odprowa-dzania wody deszczowej jest system odwadniania oparty na wpustach dachowych
Wpusty dachowe pełnią rolę dachowych odwodnień punkto-wych tzn zbierają wodę z pewnej powierzchni w jednym punkcie
Odprowadzanie wody z dachu
płaskiego Woda jest odprowadzana do rury spustowej biegnącej wewnątrz budynku a stamtąd do kanalizacji deszczowej lub poza budynek do gruntu Aby odwodnienie dachu płaskiego pracowało prawidłowo wpust powinien znaleźć się w najniższym punkcie dachu a spadek w jego kierunku powinien wynosić co najmniej 3 Oproacutecz zasadniczego wpustu powinien być wpust awaryjny ktoacutery przejmie wodę w przypadku zatkania wpustu głoacutewnego Na dachu powinna być co najmniej jedna para wpustoacutew Zasady projektowania moacutewią że wpusty należy rozmieszczać co 25 m
Obliczanie kanalizacji deszczowej
Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qr (qd) [ls]
rAC
10000
IAQr
gdzie ψ lub C ndash wspoacutełczynnik spływu przyjmowany wg nowej normy jako 10 (w starej zależny od nachylenia dachu i rodzaju powierzchni odwadnianej)
A ndash efektywna powierzchnia dachu lub powierzchnia odwadniana [m2]
I ndash w starej normie miarodajne natężenie deszczu [l(sha)] przyjmowane I 300 l(sha)
r ndash natężenie opadoacutew atmosferycznych [l(sm2)] przyjmowane albo na podstawie danych statystycznych albo wg tabeli 1 w nowej normie po przemnożeniu przez wspoacutełczynnik ryzyka podany w tabeli 2
Wymiarowanie rynien i rur spustowych
1 Przewody spustowe ndash średnicę należy dobrać tak aby obliczona wartość odpływu ściekoacutew Qr nie przekraczała wartości Qrmax (qdmax) a powierzchnia odwadniana A powierzchni Amax zestawionych w tabeli w normie PN ndash 92B ndash 01707
2 Wg starej normy rynny powinny mieć średnice minimum 150 mm (dotyczy to budynkoacutew wielorodzinnych)
Efektywna
powierzchnia dachu
odwadniana przez
rynnę A [m2]
Szerokość rynny [mm] Średnica rury
spustowej [mm]
poniżej 20 70 50
20 ndash 57 100 (lub 125) 70
57 ndash 97 125 100
97 - 170 150 100
170 - 243 180 125
Dla budynkoacutew jednorodzinnych średnice rynien i przewodoacutew spustowych można określić w oparciu o efektywną powierzchnię dachu wg tabeli
Średnice poziomoacutew i przykanalikoacutew
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qr z uwzględnieniem następujących zasad
a) dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 07
b) dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 09
c) i d) jak dla kanalizacji sanitarnej
Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej
Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qt (qog) [ls]
Qww ndash natężenie odpływu ściekoacutew sanitarnych
Qr ndash natężenie odpływu ściekoacutew deszczowych
Kanalizacja ogoacutelnospławna to ten fragment ktoacutery odprowadza i ścieki sanitarne i deszczowe do zewnętrznej sieci ogoacutelnospławnej
rwwt QQQ
Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się z uwzględnieniem następujących zasad
a) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt spełnione powinny być warunki
a) i b) jak dla ściekoacutew deszczowych
b) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt obliczeniowa prędkość przepływu
ściekoacutew nie może przekraczać wartości dopuszczalnej ktoacutera wynosi
80 ms ndash dla rur żeliwnych i innych metalowych
40 ms ndash dla rur kamionkowych betonowych i z tworzyw sztucznych
c) dla odpływu tylko ściekoacutew sanitarnych Qww prędkość przepływu
ściekoacutew nie może być mniejsza od vmin = 07 ms
bullRynny z PVC-U
bullRynny z blachy aluminiowej
bullRynny miedziane
bullRynny z blachy stalowej
bullRynny cynkowo-tytanowe
Przekroje rynien a b c) poacutełokragłe d) trapezowy e f) trapezoidalny g) prostokatny h) poacutełokragły leacy
Rodzaje rynien a) okapowa b) koszowa c) gzymsowa d) leacy
Doboacuter wodomierza
Aby dobrać wodomierz należy
ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe
ustalić umowny przepływ obliczeniowy dla wodomierza qw m3h
qw = 2 q
Doboacuter wodomierza
Doboacuter wodomierza
dla dobranego wodomierza ustalić w oparciu o dane producenta wodomierzy stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez wodomierz
Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem
PN-EN 1717 - Ochrona przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody w instalacjach wodociągowych i ogoacutelne wymagania dotyczące urządzeń zapobiegających zanieczyszczaniu przez przepływ zwrotny
Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem
Podział płynoacutew ktoacutere mają lub mogą mieć kontakt z wodą do picia
Kategoria 1
Woda wypływająca bezpośrednio z sieci wodociągowej przeznaczona do użytkowania przez człowieka do celoacutew konsumpcyjnych
Kategoria 2
Płyn nie stanowiący bakteriologicznego lub toksycznego zagrożenia dla człowieka
Kategoria 3
Płyn stanowiący pewne zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność co najmniej jednej substancji toksycznej lub bardzo toksycznej o LD50gt200 mgkg wagi ciała
Kategoria 4
Płyn stanowiący pewne zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność co najmniej jednej substancji toksycznej lub bardzo toksycznej o LD50200 mgkg wagi ciała lub też co najmniej jednej substancji radioaktywnej mutagennej lub rakotwoacuterczej
Kategoria 5
Płyn stanowiący zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność substancji mikrobiologicznych bądź wirusowych
Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem
Przepływ zwrotny wywołany spadkiem ciśnienia w sieci wodociągowej
Potencjalne źroacutedła zanieczyszczenia wody wodociągowej
XY
1- sieć wodociągowa
2- urządzenie zabezpieczające
X-rodzina zabezpieczenia
Y-typ zabezpieczenia
Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody
Aby dobrać zabezpieczenie należy
określić kategorię płynu
określić rodzaj zabezpieczenia wg normy
ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe
dobrać zawoacuter zwracając uwagę na średnicę wodomierza
Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody
dla dobranego zaworu ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez zawoacuter
Filtr
Doboacuter filtra
Aby dobrać filtr należy
ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe
dobrać filtr zwracając uwagę na średnicę wodomierza i zaworu antyskażeniowego
Doboacuter filtra
dla dobranego filtra ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez filtr
INSTALACJE KANALIZACYJNE
Rodzaje instalacji kanalizacyjnych
1 Kanalizacja sanitarna (bytowo ndash gospodarcza)
2 Kanalizacja deszczowa
3 Kanalizacja technologiczna
ścieki przed wprowadzeniem do kanalizacji
sanitarnej wymagają wstępnego oczyszczenia w
specjalnych urządzeniach
Odprowadzenie ściekoacutew z nieruchomości może być
realizowane na dwa sposoby
systemem ogoacutelnospławnym (zbiorczym)
lub systemem rozdzielczym
Kanalizacja ogoacutelnospławna odprowadza zaroacutewno ścieki
sanitarne (bytowe) jak i deszczowe
W kanalizacji rozdzielczej ścieki sanitarne i deszczowe
odprowadzane są rozdzielnie
Schemat kanalizacji ogoacutelnospławnej
KS1 KS2
Kanał ogoacutelnospławny
RD1 RD2
linia regulacyjna
ST1
ST2
Schemat kanalizacji rozdzielczej
KS1 KS2
Kanał sanitarny
Kanał deszczowy
RD1 RD2
linia regulacyjnaST1
ST2
SD1
SD2
Podział instalacji kanalizacyjnej
Instalację kanalizacyjną można podzielić na
zewnętrzną (na terenie nieruchomości lecz poza budynkiem)
wewnętrzną (w budynku)
Podział ten wydaje się oczywisty ale jest istotny przy doborze materiału instalacyjnego - nie każdy materiał sprawdzający się wewnątrz nadaje się do stworzenia instalacji zewnętrznej
Granicą między instalacją wewnętrzną a zewnętrzną jest tzw czyszczak głoacutewny (rewizja głoacutewna)
Przewody domowej
instalacji kanalizacyjnej
Przykanalik (przyłącze kanalizacyjne) ndash jest to odcinek ktoacutery łączy kanalizację na terenie nieruchomości z siecią kanalizacyjną
Najczęściej przykanalik włączany jest do studzienki (rewizyjnej lub włazowej) ktoacutera stanowi uzbrojenie sieci Możliwe jest też przyłączenie przez wpust boczny lub złącze siodłowe
Przewody domowej
instalacji kanalizacyjnej
Przykanaliki oznaczane są znakami informacyjnymi Na znaku podana jest średnica (w mm) spadek przyłącza (w promilach) oraz jego długość (w m) Granicą między siecią a instalacją jest położona w pobliżu granicy nieruchomości pierwsza studzienka licząc od strony budynku
Sieć i przykanalik
w przypadku istnienia studzienki rewizyjnej
przykanalikstudzienka rewizyjna
linia
reg
ulac
yjnastudzienka kanalizacyjna
sieć kanalizacyjna
budy
nek
instalacja
zewnętrzna
Sieć i przykanalik
w przypadku braku studzienki rewizyjnej (wg nowych przepisoacutew w przypadku braku studzienki rewizyjnej
przykanalik to odcinek biegnący od granicy budynku do granicy
nieruchomości)
linia
reg
ulac
yjnastudzienka kanalizacyjna
sieć kanalizacyjna
budy
nek
przykanalik
sieć kanalizacyjna
Instalacja kanalizacyjna składa się z 1 poziomoacutew (przewodoacutew odpływowych) ndash są to przewody
prowadzone z odpowiednim spadkiem ktoacutere odprowadzają
ścieki z pionoacutew wpustoacutew podłogowych itp do przykanalika
lub sieci zewnętrznej
2 pionoacutew (przewodoacutew spustowych) ndash są to przewody prowadzone
przez jedną lub kilka kondygnacji odprowadzające ścieki
z podejść kanalizacyjnych wpustoacutew dachowych lub rynien
do przewodoacutew odpływowych
3 podejść kanalizacyjnych ndash przewody odprowadzające ścieki
z przyboroacutew i urządzeń sanitarnych do pionoacutew lub poziomoacutew
kanalizacyjnych
podejścia pojedyncze
podejścia zbiorowe
Kanalizacja sanitarna grawitacyjna
Odprowadza wodę zanieczyszczoną (ścieki) w wyniku jej wykorzystania odpływającą z ustępoacutew spłukiwanych natryskoacutew wanien bidetoacutew zlewoacutew umywalek wpustoacutew podłogowych i innych urządzeń występujących w gospodarstwie domowym
Projektowanie kanalizacji sanitarnej odbywa się w oparciu o normę
PN ndash EN 12056 ndash 2 grudzień 2002
Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew
Część 2 Kanalizacja sanitarna projektowanie układu i obliczenia
oraz w przypadku braku informacji o normę
PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania
w projektowaniu
Podejścia kanalizacyjne ndash łączą
odpływ z pionem kanalizacyjnym
Podejścia
niewentylowane - należy montować ze spadkiem wynoszącym od 2 do 15
wentylowane ndash można zastosować tu mniejsze spadki zgodnie z przywołaną normą ale wymagają dodatkowego przewodu wentylującego
Najczęściej projektuje się podejścia niewentylowane Ich długość w typowym rozwiązaniu stosowanym w Polsce nie powinna przekraczać 30 m a w przypadku miski ustępowej 10 m po długości przewodu
W przypadku dłuższych podejść albo zwiększa się średnicę albo projektuje się podejścia wentylowane za pomocą np zaworoacutew napowietrzających
Nowa norma wprowadza cztery typy systemoacutew kanalizacyjnych jakie można spotkać w poszczegoacutelnych krajach Unii Europejskiej
W Polsce stosuje się tradycyjnie system I
System Nazwa Cechy
I
System pojedynczego pionu
z podejściami częściowo
wypełnionymi
bull jeden pion kanalizacyjny
bull wypełnienie przewodoacutew 50
II
System pojedynczego pionu
z podejściami o mniejszej
średnicy
bull jeden pion kanalizacyjny
bull wypełnienie przewodoacutew 70
III
System pojedynczego pionu
z podejściami całkowicie
wypełnionymi
bull jeden pion kanalizacyjny
bull wypełnienie przewodoacutew 100
bull każde urządzenie podłączone
oddzielnie do pionu
IV System oddzielnych pionoacutew
kanalizacyjnych
bull dwa piony ndash jeden odprowadzający
ścieki czarne z ustępoacutew spłukiwanych
i pisuaroacutew i drugi odprowadzający
pozostałe ścieki
bull wypełnienie przewodoacutew jak dla
systemoacutew I II lub III
Średnice nominalne podejść pojedynczych dobiera się w zależności od typu przyłączonego przyboru sanitarnego lub urządzenia w typowych
rozwiązaniach w Polsce wg tabeli Urządzenie DN [mm]
Umywalka bidet 40
Zlewozmywak
zmywarka pralka
wanna natrysk 50
Miska ustępowa 100
Minimalna średnica podejścia pojedynczego zdeterminowana jest przez jego długość wysokość spadania i ilość zmian kierunku zgodnie z tabelą
DN Lmax
[m] H [m]
trzy zmiany
kierunku
40
50 30 lt10
70 50 lt10
100 50 lt30
H
L
Jeśli powyższe wymiary są przekroczone lub istnieje konieczność zastosowania więcej niż trzech zmian kierunku prowadzenia przewodoacutew należy wybrać kolejną większą średnicę nominalną
Średnice nominalne podjeść zbiorowych
Zależą od natężenia przepływu ściekoacutew w projektowanym
podejściu i od zastosowanego systemu Wybierając system
należy kierować się dostępnymi na rynku przyborami trudno
bowiem wyobrazić sobie podłączanie przyboru sanitarnego
z odpływem np 40mm do przewodu o średnicy mniejszej
Utrudniałoby to swobodny odpływ ściekoacutew z tego przyboru
Natężenie przepływu ściekoacutew sanitarnych Qww
wyznacza się dla danego odcinka instalacji zgodnie
z zależnością
]sl[DUKQww
gdzie K ndash wspoacutełczynnik częstości
DU ndash odpływ jednostkowy [ls] z urządzenia
UWAGA Qww DUmax jeśli nie to Qww = DUmax
Odpływy jednostkowe DU
Odpływy jednostkowe DU -cd
Typowe wspoacutełczynniki częstości K
Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia
z przewodami odpływowymi Piony kanalizacyjne należy prowadzić bez zmiany średnicy i kierunku na całej długości w szachtach sanitarnych
U podstawy każdego pionu przed przejściem w przewoacuted odpływowy należy zamontować otwoacuter rewizyjny (czyszczak) umożliwiający dostęp do wnętrza przodu
W przypadku kanalizacji sanitarnej każdy pion musi być wentylowany w celu wyroacutewnania ciśnienia w instalacji
Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia
z przewodami odpływowymi Wentylację pionu zapewnia
przewoacuted wentylacyjny zakończony rurą wywiewną wyprowadzoną ponad połać dachu
zawoacuter napowietrzający ndash rozwiązanie dozwolone do stosowania w przypadku braku możliwości wyprowadzenia pionu ponad dach można takie rozwiązanie stosować przy spełnieniu następujących warunkoacutew
piony mają wysokość 4 do 5 kondygnacji
ostatni pion licząc od najdalszego w stosunku do kanału oraz co piąty w budynku jest zakończony rurą wywiewną
Elementy pionu kanalizacyjnego
troacutejniki doprowadzające ścieki z podejść kanalizacyjnych
czyszczak prze zmianą kierunku prowadzenia ściekoacutew ndash około 05 nad posadzką przed przejściem w przewoacuted odpływowy
rura prosta o niezmiennej średnicy na całej długości
zawoacuter napowietrzający lub rura wywiewna
W systemie kanalizacji sanitarnej wyroacuteżnić można
piony z wentylacją głoacutewną ndash zakończone rurą wywiewną lub zaworem napowietrzającym
piony z wentylacją obejściową ndash piony z dodatkowym przewodem wentylacyjnym prowadzonym obok pionu spustowego i połączonym z rurą wywiewną
Średnica pionu zależy od wybranego systemu wentylacji i obliczonego natężenia przepływu ściekoacutew dla całego pionu
Należy pamiętać o tym że minimalna średnica pionu nie może być mniejsza od średnicy największego podejścia
W typowych rozwiązaniach w Polsce minimalna średnica pionu wynosi 70mm a dla pionoacutew prowadzących ścieki z misek ustępowych 100mm
Oczywiście w tabelach należy sprawdzić czy średnicy nie należy zwiększyć ze względu na obliczoną wartość Qww
Piony z wentylacją głoacutewną
Piony z wentylacją obejściową
Przewody odpływowe
(poziomy kanalizacyjne)
Wśroacuted przewodoacutew odpływowych wyroacuteżniamy przewoacuted głoacutewny oraz przewody drugorzędne Każdy przewoacuted drugorzędny powinien być oddzielnie podłączony do głoacutewnego pod kątem 45deg
Wszystkie przewody prowadzone są najkroacutetszą drogą przeważnie wzdłuż przegrody budowlanej oraz koniecznie z zachowaniem odpowiedniego spadku
Przewody odpływowe
(poziomy kanalizacyjne)
Spadek powinien być jednakowy na całej długości co zapewnia samooczyszczanie się przewodu
Przyjęte jest że rury układa się kielichem w kierunku przeciwnym do spływu ściekoacutew
Rewizje kanalizacyjne powinno się montować
co 15 m na rurach średnicy od 100 do 150 mm
przed każdym uskokiem poziomu
Rury prowadzone przez murowane ścianki muszą być ułożone prostopadle do przegrody
Na przewody z tworzyw sztucznych powinno się w miejscach przejść dodatkowo nałożyć tuleje ochronne Umożliwią one rurom pewien ruch zabezpieczając instalację przed uszkodzeniami mechanicznymi
Przestrzeń pomiędzy tuleją a rurą powinno się zabezpieczyć izolacją
Jeśli przewody kanalizacyjne z tworzyw sztucznych układane są w sąsiedztwie przewodoacutew wydzielających ciepło powinny być osłonięte otulinami izolacyjnymi w celu zabezpieczenia przed przegrzewaniem
Przewody poziome i przykanaliki powinny być ułożone poniżej strefy przemarzania gruntu czyli na głębokości 80-140 cm zależnie od regionu kraju
Jeśli przewody prowadzone są w pomieszczeniach w ktoacuterych temperatura może spadać poniżej 0degC muszą być odpowiednio zabezpieczone przed przemarzaniem
Dla przewodoacutew prowadzonych na zewnątrz budynku należy pamiętać że warstwa gruntu pokrywającego rury kanalizacyjne powinna być o 10-20 cm większa od głębokości przemarzania gruntu jeśli przewody układa się wyżej to powinny być zaizolowane termicznie
Rury kanalizacyjne układane na zewnątrz budynku powinny być oddalone
od innych przewodoacutew co najmniej
15 m od przewodoacutew gazowych i wodociągowych
08 m od kabli energetycznych
05 m od kabli telekomunikacyjnych
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qww z uwzględnieniem następujących zasad
1 dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 05
2 dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 07
3 minimalna prędkość przepływu ściekoacutew wynosi 07 ms stąd
wynika prowadzenie przewodoacutew z odpowiednim do średnicy
spadkiem w kierunku sieci zewnętrznej
4 minimalna średnica przewodu zewnętrznego wynosi 010m
a przykanalika 015m
Dobierając średnice przewodoacutew odpływowych należy stosować
tabelę z wartościami natężenia przepływu Q0 i prędkości
przepływu v0 dla przewodoacutew o przekroju kołowym przy
pełnym wypełnieniu i wykres Manninga
=QQ0
=vv0
hd
Q
v
(hd)
1
23
4
Przykład obliczeniowy Obliczeniowe natężenie sciekoacutew sanitarnych wynosi Qww= 50 ls Na podstawie tabeli 1 QwwQ0 = 50 2014 = 025 Z wykresu odczytujemy
V = 085V0 = 085114 = 097 ms przy napełnieniu hd = 037
Zakresy dopuszczalnych spadkoacutew przewodoacutew odpływowych
DN 0100 m ndash i = 20 - 100
DN 0150 m ndash i = 15 - 150
Urządzenia dodatkowe w kanalizacji sanitarnej
W przypadku odprowadzania ściekoacutew bytowo gospodarczych do zewnętrznej sieci typu ogoacutelnospławnego w pomieszczeniach położonych na najniższych kondygnacjach w budynku może dojść do zalania spowodowanego wstecznym przepływem ściekoacutew w wyniku intensywnych opadoacutew deszczu Dlatego też w tego typu instalacjach na przewodach kanalizacyjnych odprowadzających ścieki z pomieszczeń na najniższej kondygnacji stosować należy zasuwy burzowe ktoacutere chronią instalację przed przepływem zwrotnym
Materiały w kanalizacji sanitarnej
Instalacja kanalizacyjna może być wykonana z roacuteżnych materiałoacutew ale
zawsze rury i połączenia powinny być szczelne i odporne na korozję
Obecnie najpopularniejszym materiałem używanym do budowy instalacji
wewnętrznej jest tworzywo sztuczne Rury kanalizacyjne produkuje się z
polipropylenu (PP)
roacuteżnych odmian polichlorku winylu (PVC)
Polietylenu wysokiej gęstości (PE-HD)
żywicy poliestrowej wzmacnianej włoacuteknem szklanym (GRE)
Innymi materiałami stosowanymi w kanalizacji sanitarnej są
żeliwo
kamionka
beton
Kanalizacja deszczowa
Odprowadza wody opadowe z dachoacutew i terenoacutew przyległych do nieruchomości (podjazdy tarasy parkingi itp)
Projektowanie kanalizacji deszczowej odbywa się w oparciu o normę
PN ndash EN 12056 ndash 3 grudzień 2002
Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew
Część 3 Przewody deszczowe Projektowanie układu i obliczenia
oraz w przypadku braku informacji o normę
PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania w projektowaniu
Odprowadzanie wody z dachu stromego
W przypadku dachoacutew budynkoacutew niskich (do 5 kondygnacji) ktoacutere mają odpowiednie nachylenie (przyjmuje się że powyżej 8) najczęstszym sposobem odprowadzania wody deszczowej jest zastosowanie systemu rynnowego
Zadaniem deszczowej instalacji kanalizacyjnej jest zebranie wody z dachu i odprowadzenie jej do sieci kanalizacji deszczowej lub do gruntu System rynnowy polega na naturalnym (grawitacyjnym) spływie woacuted po połaci dachowej skąd jest przejmowana przez system rur System ten roacutewnież pracuje grawitacyjnie Umowną granicą instalacji deszczowej jest wylewka z ktoacuterej woda może być skierowana do sieci kanalizacji deszczowej (ogoacutelnospławnej) lub na grunt
Podstawowe elementy
instalacji kanalizacji deszczowej
Rynny - przewody o przekroju otwartym (okrągłym prostokątnym eliptycznym trapezowym okapowym) biegnące wzdłuż krawędzi dachu Zadaniem rynien jest zebranie wody opadowej Rynny prowadzone są z lekkim spadkiem w kierunku narożnikoacutew budynku dzięki czemu woda nie wylewa się za krawędzie tylko płynie w kierunku rur spustowych
Instalacja kanalizacji deszczowej składa się z następujących elementoacutew
Rury spustowe ndash pionowe odcinki przewodoacutew o przekroju zamkniętym (najczęściej okrągłym lub prostokątnym) Zadaniem rur spustowych jest zebranie wody płynącej rynnami i odprowadzenie ich poza budynek
Odpływy ndash elementy za pomocą ktoacuterych rynny przechodzą w rury spustowe Odpływ jest odcinkiem rynny w ktoacuterym wykonany jest obrobiony otwoacuter odpowiedniego kształtu pozwalający na włączenie rury spustowej Można wyroacuteżnić odpływy przelotowe oraz odpływy końcowe ( na narożnikach pomieszczeń) Pozwalają na mocowanie rur spustowych
Narożniki do rynien ndash umożliwiają połączenie rynien w narożnikach budynku Właściwy montaż narożnikoacutew jest bardzo ważny dla właściwej pracy rynien (ruchoacutew pod wpływem temperatury) Wylewki ndash kształtki ktoacuterymi kończy się rura spustowa Wylewka może być włą- czona do kanalizacji deszczowej bądź znajdować się nad gruntem
Łączniki do rynien - złączki zwykłe uszczelkowe i korekcyjne Ponieważ montaż rynien wymaga pozostawiania tzw dylatacji (odstępoacutew) złączki korekcyjne lub uszczelkowe umożliwiają wykonanie takich połączenia z dylatacją
Łączniki do rur spustowych - kolana troacutejniki redukcje mufy mufy redukcyjne Mufy służą do włączania rur spustowych do odpływoacutew zadaniem muf redukcyjnych jest połączenie rury spustowej i odpływu o roacuteżnych średnicach Kolana pozwalają na zmianę kierunku rury spustowej Troacutejniki umożliwiają włączanie do rur spustowych wyposażenia dodatkowego
Haki i obejmy - zadaniem tych elementoacutew jest mocowanie rynien i rur spustowych do dachoacutew i ścian
Elementy wykończeniowe i dodatkowe -
zadaniem tych elementoacutew jest wykończenie
systemu lub uzupełnienie jego pracy
Przykładami mogą tu być
dekiel służący do zakończenia rynny
filtr siatkowy montowany na rurze
spustowej zatrzymujący
zanieczyszczenia
czyszczak (rewizja) umożliwiający
przegląd i czyszczenie rury spustowej
(na zdjęciu)
odprowadzenie do kanalizacji deszczowej
Jednym ze sposoboacutew odprowadzenia wody jest podłączenie systemu rynnowego do kanalizacji deszczowej
Woacutewczas na dolnym odcinku rury spustowej mniej więcej 03-08 m ponad terenem należy zamontować rewizję (czyszczak) Rewizja ma wewnątrz kratkę na ktoacuterej zbierają się liście i inne zanieczyszczenia spływające z rynny
Rura spustowa z rewizją przyłączona jest do przewodoacutew odpływowych a te łączą się z kanalizacją Średnica przewodoacutew musi być co najmniej roacutewna średnicy rur spustowych i najczęściej wynosi 100-150 mm Głębokość na jakiej powinno się układać rury zależy od strefy przemarzania i wynosi 1-14 m System taki nie ma blokady przedostawania się zapachoacutew dlatego lepiej nie podłączać go do kanalizacji ogoacutelnospławnej
Innym sposobem odprowadzenia wody bezpośrednio do kanalizacji jest podłączenie rury spustowej do osadnika rynnowego Wyposażony jest on w klapkę ktoacutera stanowi blokadę zapachową i wyciągany kosz w ktoacuterym gromadzą się większe zanieczyszczenia takie jak liście
Gdy brak sieci kanalizacji deszczowej lub ogoacutelnospławnej woda deszczowa powinna być bezpiecznie rozprowadzona po terenie posesji ale tak żeby nie spływała na sąsiednie działki
Odprowadzanie wody z dachu
płaskiego
W przypadku dachoacutew budynkoacutew wysokich (powyżej 5 kondygnacji) oraz dachoacutew o małym nachyleniu (przyjmuje się że poniżej 8) najczęstszym sposobem odprowa-dzania wody deszczowej jest system odwadniania oparty na wpustach dachowych
Wpusty dachowe pełnią rolę dachowych odwodnień punkto-wych tzn zbierają wodę z pewnej powierzchni w jednym punkcie
Odprowadzanie wody z dachu
płaskiego Woda jest odprowadzana do rury spustowej biegnącej wewnątrz budynku a stamtąd do kanalizacji deszczowej lub poza budynek do gruntu Aby odwodnienie dachu płaskiego pracowało prawidłowo wpust powinien znaleźć się w najniższym punkcie dachu a spadek w jego kierunku powinien wynosić co najmniej 3 Oproacutecz zasadniczego wpustu powinien być wpust awaryjny ktoacutery przejmie wodę w przypadku zatkania wpustu głoacutewnego Na dachu powinna być co najmniej jedna para wpustoacutew Zasady projektowania moacutewią że wpusty należy rozmieszczać co 25 m
Obliczanie kanalizacji deszczowej
Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qr (qd) [ls]
rAC
10000
IAQr
gdzie ψ lub C ndash wspoacutełczynnik spływu przyjmowany wg nowej normy jako 10 (w starej zależny od nachylenia dachu i rodzaju powierzchni odwadnianej)
A ndash efektywna powierzchnia dachu lub powierzchnia odwadniana [m2]
I ndash w starej normie miarodajne natężenie deszczu [l(sha)] przyjmowane I 300 l(sha)
r ndash natężenie opadoacutew atmosferycznych [l(sm2)] przyjmowane albo na podstawie danych statystycznych albo wg tabeli 1 w nowej normie po przemnożeniu przez wspoacutełczynnik ryzyka podany w tabeli 2
Wymiarowanie rynien i rur spustowych
1 Przewody spustowe ndash średnicę należy dobrać tak aby obliczona wartość odpływu ściekoacutew Qr nie przekraczała wartości Qrmax (qdmax) a powierzchnia odwadniana A powierzchni Amax zestawionych w tabeli w normie PN ndash 92B ndash 01707
2 Wg starej normy rynny powinny mieć średnice minimum 150 mm (dotyczy to budynkoacutew wielorodzinnych)
Efektywna
powierzchnia dachu
odwadniana przez
rynnę A [m2]
Szerokość rynny [mm] Średnica rury
spustowej [mm]
poniżej 20 70 50
20 ndash 57 100 (lub 125) 70
57 ndash 97 125 100
97 - 170 150 100
170 - 243 180 125
Dla budynkoacutew jednorodzinnych średnice rynien i przewodoacutew spustowych można określić w oparciu o efektywną powierzchnię dachu wg tabeli
Średnice poziomoacutew i przykanalikoacutew
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qr z uwzględnieniem następujących zasad
a) dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 07
b) dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 09
c) i d) jak dla kanalizacji sanitarnej
Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej
Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qt (qog) [ls]
Qww ndash natężenie odpływu ściekoacutew sanitarnych
Qr ndash natężenie odpływu ściekoacutew deszczowych
Kanalizacja ogoacutelnospławna to ten fragment ktoacutery odprowadza i ścieki sanitarne i deszczowe do zewnętrznej sieci ogoacutelnospławnej
rwwt QQQ
Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się z uwzględnieniem następujących zasad
a) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt spełnione powinny być warunki
a) i b) jak dla ściekoacutew deszczowych
b) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt obliczeniowa prędkość przepływu
ściekoacutew nie może przekraczać wartości dopuszczalnej ktoacutera wynosi
80 ms ndash dla rur żeliwnych i innych metalowych
40 ms ndash dla rur kamionkowych betonowych i z tworzyw sztucznych
c) dla odpływu tylko ściekoacutew sanitarnych Qww prędkość przepływu
ściekoacutew nie może być mniejsza od vmin = 07 ms
bullRynny z PVC-U
bullRynny z blachy aluminiowej
bullRynny miedziane
bullRynny z blachy stalowej
bullRynny cynkowo-tytanowe
Przekroje rynien a b c) poacutełokragłe d) trapezowy e f) trapezoidalny g) prostokatny h) poacutełokragły leacy
Rodzaje rynien a) okapowa b) koszowa c) gzymsowa d) leacy
Doboacuter wodomierza
Doboacuter wodomierza
dla dobranego wodomierza ustalić w oparciu o dane producenta wodomierzy stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez wodomierz
Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem
PN-EN 1717 - Ochrona przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody w instalacjach wodociągowych i ogoacutelne wymagania dotyczące urządzeń zapobiegających zanieczyszczaniu przez przepływ zwrotny
Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem
Podział płynoacutew ktoacutere mają lub mogą mieć kontakt z wodą do picia
Kategoria 1
Woda wypływająca bezpośrednio z sieci wodociągowej przeznaczona do użytkowania przez człowieka do celoacutew konsumpcyjnych
Kategoria 2
Płyn nie stanowiący bakteriologicznego lub toksycznego zagrożenia dla człowieka
Kategoria 3
Płyn stanowiący pewne zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność co najmniej jednej substancji toksycznej lub bardzo toksycznej o LD50gt200 mgkg wagi ciała
Kategoria 4
Płyn stanowiący pewne zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność co najmniej jednej substancji toksycznej lub bardzo toksycznej o LD50200 mgkg wagi ciała lub też co najmniej jednej substancji radioaktywnej mutagennej lub rakotwoacuterczej
Kategoria 5
Płyn stanowiący zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność substancji mikrobiologicznych bądź wirusowych
Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem
Przepływ zwrotny wywołany spadkiem ciśnienia w sieci wodociągowej
Potencjalne źroacutedła zanieczyszczenia wody wodociągowej
XY
1- sieć wodociągowa
2- urządzenie zabezpieczające
X-rodzina zabezpieczenia
Y-typ zabezpieczenia
Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody
Aby dobrać zabezpieczenie należy
określić kategorię płynu
określić rodzaj zabezpieczenia wg normy
ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe
dobrać zawoacuter zwracając uwagę na średnicę wodomierza
Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody
dla dobranego zaworu ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez zawoacuter
Filtr
Doboacuter filtra
Aby dobrać filtr należy
ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe
dobrać filtr zwracając uwagę na średnicę wodomierza i zaworu antyskażeniowego
Doboacuter filtra
dla dobranego filtra ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez filtr
INSTALACJE KANALIZACYJNE
Rodzaje instalacji kanalizacyjnych
1 Kanalizacja sanitarna (bytowo ndash gospodarcza)
2 Kanalizacja deszczowa
3 Kanalizacja technologiczna
ścieki przed wprowadzeniem do kanalizacji
sanitarnej wymagają wstępnego oczyszczenia w
specjalnych urządzeniach
Odprowadzenie ściekoacutew z nieruchomości może być
realizowane na dwa sposoby
systemem ogoacutelnospławnym (zbiorczym)
lub systemem rozdzielczym
Kanalizacja ogoacutelnospławna odprowadza zaroacutewno ścieki
sanitarne (bytowe) jak i deszczowe
W kanalizacji rozdzielczej ścieki sanitarne i deszczowe
odprowadzane są rozdzielnie
Schemat kanalizacji ogoacutelnospławnej
KS1 KS2
Kanał ogoacutelnospławny
RD1 RD2
linia regulacyjna
ST1
ST2
Schemat kanalizacji rozdzielczej
KS1 KS2
Kanał sanitarny
Kanał deszczowy
RD1 RD2
linia regulacyjnaST1
ST2
SD1
SD2
Podział instalacji kanalizacyjnej
Instalację kanalizacyjną można podzielić na
zewnętrzną (na terenie nieruchomości lecz poza budynkiem)
wewnętrzną (w budynku)
Podział ten wydaje się oczywisty ale jest istotny przy doborze materiału instalacyjnego - nie każdy materiał sprawdzający się wewnątrz nadaje się do stworzenia instalacji zewnętrznej
Granicą między instalacją wewnętrzną a zewnętrzną jest tzw czyszczak głoacutewny (rewizja głoacutewna)
Przewody domowej
instalacji kanalizacyjnej
Przykanalik (przyłącze kanalizacyjne) ndash jest to odcinek ktoacutery łączy kanalizację na terenie nieruchomości z siecią kanalizacyjną
Najczęściej przykanalik włączany jest do studzienki (rewizyjnej lub włazowej) ktoacutera stanowi uzbrojenie sieci Możliwe jest też przyłączenie przez wpust boczny lub złącze siodłowe
Przewody domowej
instalacji kanalizacyjnej
Przykanaliki oznaczane są znakami informacyjnymi Na znaku podana jest średnica (w mm) spadek przyłącza (w promilach) oraz jego długość (w m) Granicą między siecią a instalacją jest położona w pobliżu granicy nieruchomości pierwsza studzienka licząc od strony budynku
Sieć i przykanalik
w przypadku istnienia studzienki rewizyjnej
przykanalikstudzienka rewizyjna
linia
reg
ulac
yjnastudzienka kanalizacyjna
sieć kanalizacyjna
budy
nek
instalacja
zewnętrzna
Sieć i przykanalik
w przypadku braku studzienki rewizyjnej (wg nowych przepisoacutew w przypadku braku studzienki rewizyjnej
przykanalik to odcinek biegnący od granicy budynku do granicy
nieruchomości)
linia
reg
ulac
yjnastudzienka kanalizacyjna
sieć kanalizacyjna
budy
nek
przykanalik
sieć kanalizacyjna
Instalacja kanalizacyjna składa się z 1 poziomoacutew (przewodoacutew odpływowych) ndash są to przewody
prowadzone z odpowiednim spadkiem ktoacutere odprowadzają
ścieki z pionoacutew wpustoacutew podłogowych itp do przykanalika
lub sieci zewnętrznej
2 pionoacutew (przewodoacutew spustowych) ndash są to przewody prowadzone
przez jedną lub kilka kondygnacji odprowadzające ścieki
z podejść kanalizacyjnych wpustoacutew dachowych lub rynien
do przewodoacutew odpływowych
3 podejść kanalizacyjnych ndash przewody odprowadzające ścieki
z przyboroacutew i urządzeń sanitarnych do pionoacutew lub poziomoacutew
kanalizacyjnych
podejścia pojedyncze
podejścia zbiorowe
Kanalizacja sanitarna grawitacyjna
Odprowadza wodę zanieczyszczoną (ścieki) w wyniku jej wykorzystania odpływającą z ustępoacutew spłukiwanych natryskoacutew wanien bidetoacutew zlewoacutew umywalek wpustoacutew podłogowych i innych urządzeń występujących w gospodarstwie domowym
Projektowanie kanalizacji sanitarnej odbywa się w oparciu o normę
PN ndash EN 12056 ndash 2 grudzień 2002
Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew
Część 2 Kanalizacja sanitarna projektowanie układu i obliczenia
oraz w przypadku braku informacji o normę
PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania
w projektowaniu
Podejścia kanalizacyjne ndash łączą
odpływ z pionem kanalizacyjnym
Podejścia
niewentylowane - należy montować ze spadkiem wynoszącym od 2 do 15
wentylowane ndash można zastosować tu mniejsze spadki zgodnie z przywołaną normą ale wymagają dodatkowego przewodu wentylującego
Najczęściej projektuje się podejścia niewentylowane Ich długość w typowym rozwiązaniu stosowanym w Polsce nie powinna przekraczać 30 m a w przypadku miski ustępowej 10 m po długości przewodu
W przypadku dłuższych podejść albo zwiększa się średnicę albo projektuje się podejścia wentylowane za pomocą np zaworoacutew napowietrzających
Nowa norma wprowadza cztery typy systemoacutew kanalizacyjnych jakie można spotkać w poszczegoacutelnych krajach Unii Europejskiej
W Polsce stosuje się tradycyjnie system I
System Nazwa Cechy
I
System pojedynczego pionu
z podejściami częściowo
wypełnionymi
bull jeden pion kanalizacyjny
bull wypełnienie przewodoacutew 50
II
System pojedynczego pionu
z podejściami o mniejszej
średnicy
bull jeden pion kanalizacyjny
bull wypełnienie przewodoacutew 70
III
System pojedynczego pionu
z podejściami całkowicie
wypełnionymi
bull jeden pion kanalizacyjny
bull wypełnienie przewodoacutew 100
bull każde urządzenie podłączone
oddzielnie do pionu
IV System oddzielnych pionoacutew
kanalizacyjnych
bull dwa piony ndash jeden odprowadzający
ścieki czarne z ustępoacutew spłukiwanych
i pisuaroacutew i drugi odprowadzający
pozostałe ścieki
bull wypełnienie przewodoacutew jak dla
systemoacutew I II lub III
Średnice nominalne podejść pojedynczych dobiera się w zależności od typu przyłączonego przyboru sanitarnego lub urządzenia w typowych
rozwiązaniach w Polsce wg tabeli Urządzenie DN [mm]
Umywalka bidet 40
Zlewozmywak
zmywarka pralka
wanna natrysk 50
Miska ustępowa 100
Minimalna średnica podejścia pojedynczego zdeterminowana jest przez jego długość wysokość spadania i ilość zmian kierunku zgodnie z tabelą
DN Lmax
[m] H [m]
trzy zmiany
kierunku
40
50 30 lt10
70 50 lt10
100 50 lt30
H
L
Jeśli powyższe wymiary są przekroczone lub istnieje konieczność zastosowania więcej niż trzech zmian kierunku prowadzenia przewodoacutew należy wybrać kolejną większą średnicę nominalną
Średnice nominalne podjeść zbiorowych
Zależą od natężenia przepływu ściekoacutew w projektowanym
podejściu i od zastosowanego systemu Wybierając system
należy kierować się dostępnymi na rynku przyborami trudno
bowiem wyobrazić sobie podłączanie przyboru sanitarnego
z odpływem np 40mm do przewodu o średnicy mniejszej
Utrudniałoby to swobodny odpływ ściekoacutew z tego przyboru
Natężenie przepływu ściekoacutew sanitarnych Qww
wyznacza się dla danego odcinka instalacji zgodnie
z zależnością
]sl[DUKQww
gdzie K ndash wspoacutełczynnik częstości
DU ndash odpływ jednostkowy [ls] z urządzenia
UWAGA Qww DUmax jeśli nie to Qww = DUmax
Odpływy jednostkowe DU
Odpływy jednostkowe DU -cd
Typowe wspoacutełczynniki częstości K
Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia
z przewodami odpływowymi Piony kanalizacyjne należy prowadzić bez zmiany średnicy i kierunku na całej długości w szachtach sanitarnych
U podstawy każdego pionu przed przejściem w przewoacuted odpływowy należy zamontować otwoacuter rewizyjny (czyszczak) umożliwiający dostęp do wnętrza przodu
W przypadku kanalizacji sanitarnej każdy pion musi być wentylowany w celu wyroacutewnania ciśnienia w instalacji
Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia
z przewodami odpływowymi Wentylację pionu zapewnia
przewoacuted wentylacyjny zakończony rurą wywiewną wyprowadzoną ponad połać dachu
zawoacuter napowietrzający ndash rozwiązanie dozwolone do stosowania w przypadku braku możliwości wyprowadzenia pionu ponad dach można takie rozwiązanie stosować przy spełnieniu następujących warunkoacutew
piony mają wysokość 4 do 5 kondygnacji
ostatni pion licząc od najdalszego w stosunku do kanału oraz co piąty w budynku jest zakończony rurą wywiewną
Elementy pionu kanalizacyjnego
troacutejniki doprowadzające ścieki z podejść kanalizacyjnych
czyszczak prze zmianą kierunku prowadzenia ściekoacutew ndash około 05 nad posadzką przed przejściem w przewoacuted odpływowy
rura prosta o niezmiennej średnicy na całej długości
zawoacuter napowietrzający lub rura wywiewna
W systemie kanalizacji sanitarnej wyroacuteżnić można
piony z wentylacją głoacutewną ndash zakończone rurą wywiewną lub zaworem napowietrzającym
piony z wentylacją obejściową ndash piony z dodatkowym przewodem wentylacyjnym prowadzonym obok pionu spustowego i połączonym z rurą wywiewną
Średnica pionu zależy od wybranego systemu wentylacji i obliczonego natężenia przepływu ściekoacutew dla całego pionu
Należy pamiętać o tym że minimalna średnica pionu nie może być mniejsza od średnicy największego podejścia
W typowych rozwiązaniach w Polsce minimalna średnica pionu wynosi 70mm a dla pionoacutew prowadzących ścieki z misek ustępowych 100mm
Oczywiście w tabelach należy sprawdzić czy średnicy nie należy zwiększyć ze względu na obliczoną wartość Qww
Piony z wentylacją głoacutewną
Piony z wentylacją obejściową
Przewody odpływowe
(poziomy kanalizacyjne)
Wśroacuted przewodoacutew odpływowych wyroacuteżniamy przewoacuted głoacutewny oraz przewody drugorzędne Każdy przewoacuted drugorzędny powinien być oddzielnie podłączony do głoacutewnego pod kątem 45deg
Wszystkie przewody prowadzone są najkroacutetszą drogą przeważnie wzdłuż przegrody budowlanej oraz koniecznie z zachowaniem odpowiedniego spadku
Przewody odpływowe
(poziomy kanalizacyjne)
Spadek powinien być jednakowy na całej długości co zapewnia samooczyszczanie się przewodu
Przyjęte jest że rury układa się kielichem w kierunku przeciwnym do spływu ściekoacutew
Rewizje kanalizacyjne powinno się montować
co 15 m na rurach średnicy od 100 do 150 mm
przed każdym uskokiem poziomu
Rury prowadzone przez murowane ścianki muszą być ułożone prostopadle do przegrody
Na przewody z tworzyw sztucznych powinno się w miejscach przejść dodatkowo nałożyć tuleje ochronne Umożliwią one rurom pewien ruch zabezpieczając instalację przed uszkodzeniami mechanicznymi
Przestrzeń pomiędzy tuleją a rurą powinno się zabezpieczyć izolacją
Jeśli przewody kanalizacyjne z tworzyw sztucznych układane są w sąsiedztwie przewodoacutew wydzielających ciepło powinny być osłonięte otulinami izolacyjnymi w celu zabezpieczenia przed przegrzewaniem
Przewody poziome i przykanaliki powinny być ułożone poniżej strefy przemarzania gruntu czyli na głębokości 80-140 cm zależnie od regionu kraju
Jeśli przewody prowadzone są w pomieszczeniach w ktoacuterych temperatura może spadać poniżej 0degC muszą być odpowiednio zabezpieczone przed przemarzaniem
Dla przewodoacutew prowadzonych na zewnątrz budynku należy pamiętać że warstwa gruntu pokrywającego rury kanalizacyjne powinna być o 10-20 cm większa od głębokości przemarzania gruntu jeśli przewody układa się wyżej to powinny być zaizolowane termicznie
Rury kanalizacyjne układane na zewnątrz budynku powinny być oddalone
od innych przewodoacutew co najmniej
15 m od przewodoacutew gazowych i wodociągowych
08 m od kabli energetycznych
05 m od kabli telekomunikacyjnych
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qww z uwzględnieniem następujących zasad
1 dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 05
2 dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 07
3 minimalna prędkość przepływu ściekoacutew wynosi 07 ms stąd
wynika prowadzenie przewodoacutew z odpowiednim do średnicy
spadkiem w kierunku sieci zewnętrznej
4 minimalna średnica przewodu zewnętrznego wynosi 010m
a przykanalika 015m
Dobierając średnice przewodoacutew odpływowych należy stosować
tabelę z wartościami natężenia przepływu Q0 i prędkości
przepływu v0 dla przewodoacutew o przekroju kołowym przy
pełnym wypełnieniu i wykres Manninga
=QQ0
=vv0
hd
Q
v
(hd)
1
23
4
Przykład obliczeniowy Obliczeniowe natężenie sciekoacutew sanitarnych wynosi Qww= 50 ls Na podstawie tabeli 1 QwwQ0 = 50 2014 = 025 Z wykresu odczytujemy
V = 085V0 = 085114 = 097 ms przy napełnieniu hd = 037
Zakresy dopuszczalnych spadkoacutew przewodoacutew odpływowych
DN 0100 m ndash i = 20 - 100
DN 0150 m ndash i = 15 - 150
Urządzenia dodatkowe w kanalizacji sanitarnej
W przypadku odprowadzania ściekoacutew bytowo gospodarczych do zewnętrznej sieci typu ogoacutelnospławnego w pomieszczeniach położonych na najniższych kondygnacjach w budynku może dojść do zalania spowodowanego wstecznym przepływem ściekoacutew w wyniku intensywnych opadoacutew deszczu Dlatego też w tego typu instalacjach na przewodach kanalizacyjnych odprowadzających ścieki z pomieszczeń na najniższej kondygnacji stosować należy zasuwy burzowe ktoacutere chronią instalację przed przepływem zwrotnym
Materiały w kanalizacji sanitarnej
Instalacja kanalizacyjna może być wykonana z roacuteżnych materiałoacutew ale
zawsze rury i połączenia powinny być szczelne i odporne na korozję
Obecnie najpopularniejszym materiałem używanym do budowy instalacji
wewnętrznej jest tworzywo sztuczne Rury kanalizacyjne produkuje się z
polipropylenu (PP)
roacuteżnych odmian polichlorku winylu (PVC)
Polietylenu wysokiej gęstości (PE-HD)
żywicy poliestrowej wzmacnianej włoacuteknem szklanym (GRE)
Innymi materiałami stosowanymi w kanalizacji sanitarnej są
żeliwo
kamionka
beton
Kanalizacja deszczowa
Odprowadza wody opadowe z dachoacutew i terenoacutew przyległych do nieruchomości (podjazdy tarasy parkingi itp)
Projektowanie kanalizacji deszczowej odbywa się w oparciu o normę
PN ndash EN 12056 ndash 3 grudzień 2002
Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew
Część 3 Przewody deszczowe Projektowanie układu i obliczenia
oraz w przypadku braku informacji o normę
PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania w projektowaniu
Odprowadzanie wody z dachu stromego
W przypadku dachoacutew budynkoacutew niskich (do 5 kondygnacji) ktoacutere mają odpowiednie nachylenie (przyjmuje się że powyżej 8) najczęstszym sposobem odprowadzania wody deszczowej jest zastosowanie systemu rynnowego
Zadaniem deszczowej instalacji kanalizacyjnej jest zebranie wody z dachu i odprowadzenie jej do sieci kanalizacji deszczowej lub do gruntu System rynnowy polega na naturalnym (grawitacyjnym) spływie woacuted po połaci dachowej skąd jest przejmowana przez system rur System ten roacutewnież pracuje grawitacyjnie Umowną granicą instalacji deszczowej jest wylewka z ktoacuterej woda może być skierowana do sieci kanalizacji deszczowej (ogoacutelnospławnej) lub na grunt
Podstawowe elementy
instalacji kanalizacji deszczowej
Rynny - przewody o przekroju otwartym (okrągłym prostokątnym eliptycznym trapezowym okapowym) biegnące wzdłuż krawędzi dachu Zadaniem rynien jest zebranie wody opadowej Rynny prowadzone są z lekkim spadkiem w kierunku narożnikoacutew budynku dzięki czemu woda nie wylewa się za krawędzie tylko płynie w kierunku rur spustowych
Instalacja kanalizacji deszczowej składa się z następujących elementoacutew
Rury spustowe ndash pionowe odcinki przewodoacutew o przekroju zamkniętym (najczęściej okrągłym lub prostokątnym) Zadaniem rur spustowych jest zebranie wody płynącej rynnami i odprowadzenie ich poza budynek
Odpływy ndash elementy za pomocą ktoacuterych rynny przechodzą w rury spustowe Odpływ jest odcinkiem rynny w ktoacuterym wykonany jest obrobiony otwoacuter odpowiedniego kształtu pozwalający na włączenie rury spustowej Można wyroacuteżnić odpływy przelotowe oraz odpływy końcowe ( na narożnikach pomieszczeń) Pozwalają na mocowanie rur spustowych
Narożniki do rynien ndash umożliwiają połączenie rynien w narożnikach budynku Właściwy montaż narożnikoacutew jest bardzo ważny dla właściwej pracy rynien (ruchoacutew pod wpływem temperatury) Wylewki ndash kształtki ktoacuterymi kończy się rura spustowa Wylewka może być włą- czona do kanalizacji deszczowej bądź znajdować się nad gruntem
Łączniki do rynien - złączki zwykłe uszczelkowe i korekcyjne Ponieważ montaż rynien wymaga pozostawiania tzw dylatacji (odstępoacutew) złączki korekcyjne lub uszczelkowe umożliwiają wykonanie takich połączenia z dylatacją
Łączniki do rur spustowych - kolana troacutejniki redukcje mufy mufy redukcyjne Mufy służą do włączania rur spustowych do odpływoacutew zadaniem muf redukcyjnych jest połączenie rury spustowej i odpływu o roacuteżnych średnicach Kolana pozwalają na zmianę kierunku rury spustowej Troacutejniki umożliwiają włączanie do rur spustowych wyposażenia dodatkowego
Haki i obejmy - zadaniem tych elementoacutew jest mocowanie rynien i rur spustowych do dachoacutew i ścian
Elementy wykończeniowe i dodatkowe -
zadaniem tych elementoacutew jest wykończenie
systemu lub uzupełnienie jego pracy
Przykładami mogą tu być
dekiel służący do zakończenia rynny
filtr siatkowy montowany na rurze
spustowej zatrzymujący
zanieczyszczenia
czyszczak (rewizja) umożliwiający
przegląd i czyszczenie rury spustowej
(na zdjęciu)
odprowadzenie do kanalizacji deszczowej
Jednym ze sposoboacutew odprowadzenia wody jest podłączenie systemu rynnowego do kanalizacji deszczowej
Woacutewczas na dolnym odcinku rury spustowej mniej więcej 03-08 m ponad terenem należy zamontować rewizję (czyszczak) Rewizja ma wewnątrz kratkę na ktoacuterej zbierają się liście i inne zanieczyszczenia spływające z rynny
Rura spustowa z rewizją przyłączona jest do przewodoacutew odpływowych a te łączą się z kanalizacją Średnica przewodoacutew musi być co najmniej roacutewna średnicy rur spustowych i najczęściej wynosi 100-150 mm Głębokość na jakiej powinno się układać rury zależy od strefy przemarzania i wynosi 1-14 m System taki nie ma blokady przedostawania się zapachoacutew dlatego lepiej nie podłączać go do kanalizacji ogoacutelnospławnej
Innym sposobem odprowadzenia wody bezpośrednio do kanalizacji jest podłączenie rury spustowej do osadnika rynnowego Wyposażony jest on w klapkę ktoacutera stanowi blokadę zapachową i wyciągany kosz w ktoacuterym gromadzą się większe zanieczyszczenia takie jak liście
Gdy brak sieci kanalizacji deszczowej lub ogoacutelnospławnej woda deszczowa powinna być bezpiecznie rozprowadzona po terenie posesji ale tak żeby nie spływała na sąsiednie działki
Odprowadzanie wody z dachu
płaskiego
W przypadku dachoacutew budynkoacutew wysokich (powyżej 5 kondygnacji) oraz dachoacutew o małym nachyleniu (przyjmuje się że poniżej 8) najczęstszym sposobem odprowa-dzania wody deszczowej jest system odwadniania oparty na wpustach dachowych
Wpusty dachowe pełnią rolę dachowych odwodnień punkto-wych tzn zbierają wodę z pewnej powierzchni w jednym punkcie
Odprowadzanie wody z dachu
płaskiego Woda jest odprowadzana do rury spustowej biegnącej wewnątrz budynku a stamtąd do kanalizacji deszczowej lub poza budynek do gruntu Aby odwodnienie dachu płaskiego pracowało prawidłowo wpust powinien znaleźć się w najniższym punkcie dachu a spadek w jego kierunku powinien wynosić co najmniej 3 Oproacutecz zasadniczego wpustu powinien być wpust awaryjny ktoacutery przejmie wodę w przypadku zatkania wpustu głoacutewnego Na dachu powinna być co najmniej jedna para wpustoacutew Zasady projektowania moacutewią że wpusty należy rozmieszczać co 25 m
Obliczanie kanalizacji deszczowej
Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qr (qd) [ls]
rAC
10000
IAQr
gdzie ψ lub C ndash wspoacutełczynnik spływu przyjmowany wg nowej normy jako 10 (w starej zależny od nachylenia dachu i rodzaju powierzchni odwadnianej)
A ndash efektywna powierzchnia dachu lub powierzchnia odwadniana [m2]
I ndash w starej normie miarodajne natężenie deszczu [l(sha)] przyjmowane I 300 l(sha)
r ndash natężenie opadoacutew atmosferycznych [l(sm2)] przyjmowane albo na podstawie danych statystycznych albo wg tabeli 1 w nowej normie po przemnożeniu przez wspoacutełczynnik ryzyka podany w tabeli 2
Wymiarowanie rynien i rur spustowych
1 Przewody spustowe ndash średnicę należy dobrać tak aby obliczona wartość odpływu ściekoacutew Qr nie przekraczała wartości Qrmax (qdmax) a powierzchnia odwadniana A powierzchni Amax zestawionych w tabeli w normie PN ndash 92B ndash 01707
2 Wg starej normy rynny powinny mieć średnice minimum 150 mm (dotyczy to budynkoacutew wielorodzinnych)
Efektywna
powierzchnia dachu
odwadniana przez
rynnę A [m2]
Szerokość rynny [mm] Średnica rury
spustowej [mm]
poniżej 20 70 50
20 ndash 57 100 (lub 125) 70
57 ndash 97 125 100
97 - 170 150 100
170 - 243 180 125
Dla budynkoacutew jednorodzinnych średnice rynien i przewodoacutew spustowych można określić w oparciu o efektywną powierzchnię dachu wg tabeli
Średnice poziomoacutew i przykanalikoacutew
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qr z uwzględnieniem następujących zasad
a) dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 07
b) dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 09
c) i d) jak dla kanalizacji sanitarnej
Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej
Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qt (qog) [ls]
Qww ndash natężenie odpływu ściekoacutew sanitarnych
Qr ndash natężenie odpływu ściekoacutew deszczowych
Kanalizacja ogoacutelnospławna to ten fragment ktoacutery odprowadza i ścieki sanitarne i deszczowe do zewnętrznej sieci ogoacutelnospławnej
rwwt QQQ
Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się z uwzględnieniem następujących zasad
a) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt spełnione powinny być warunki
a) i b) jak dla ściekoacutew deszczowych
b) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt obliczeniowa prędkość przepływu
ściekoacutew nie może przekraczać wartości dopuszczalnej ktoacutera wynosi
80 ms ndash dla rur żeliwnych i innych metalowych
40 ms ndash dla rur kamionkowych betonowych i z tworzyw sztucznych
c) dla odpływu tylko ściekoacutew sanitarnych Qww prędkość przepływu
ściekoacutew nie może być mniejsza od vmin = 07 ms
bullRynny z PVC-U
bullRynny z blachy aluminiowej
bullRynny miedziane
bullRynny z blachy stalowej
bullRynny cynkowo-tytanowe
Przekroje rynien a b c) poacutełokragłe d) trapezowy e f) trapezoidalny g) prostokatny h) poacutełokragły leacy
Rodzaje rynien a) okapowa b) koszowa c) gzymsowa d) leacy
Doboacuter wodomierza
dla dobranego wodomierza ustalić w oparciu o dane producenta wodomierzy stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez wodomierz
Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem
PN-EN 1717 - Ochrona przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody w instalacjach wodociągowych i ogoacutelne wymagania dotyczące urządzeń zapobiegających zanieczyszczaniu przez przepływ zwrotny
Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem
Podział płynoacutew ktoacutere mają lub mogą mieć kontakt z wodą do picia
Kategoria 1
Woda wypływająca bezpośrednio z sieci wodociągowej przeznaczona do użytkowania przez człowieka do celoacutew konsumpcyjnych
Kategoria 2
Płyn nie stanowiący bakteriologicznego lub toksycznego zagrożenia dla człowieka
Kategoria 3
Płyn stanowiący pewne zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność co najmniej jednej substancji toksycznej lub bardzo toksycznej o LD50gt200 mgkg wagi ciała
Kategoria 4
Płyn stanowiący pewne zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność co najmniej jednej substancji toksycznej lub bardzo toksycznej o LD50200 mgkg wagi ciała lub też co najmniej jednej substancji radioaktywnej mutagennej lub rakotwoacuterczej
Kategoria 5
Płyn stanowiący zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność substancji mikrobiologicznych bądź wirusowych
Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem
Przepływ zwrotny wywołany spadkiem ciśnienia w sieci wodociągowej
Potencjalne źroacutedła zanieczyszczenia wody wodociągowej
XY
1- sieć wodociągowa
2- urządzenie zabezpieczające
X-rodzina zabezpieczenia
Y-typ zabezpieczenia
Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody
Aby dobrać zabezpieczenie należy
określić kategorię płynu
określić rodzaj zabezpieczenia wg normy
ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe
dobrać zawoacuter zwracając uwagę na średnicę wodomierza
Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody
dla dobranego zaworu ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez zawoacuter
Filtr
Doboacuter filtra
Aby dobrać filtr należy
ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe
dobrać filtr zwracając uwagę na średnicę wodomierza i zaworu antyskażeniowego
Doboacuter filtra
dla dobranego filtra ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez filtr
INSTALACJE KANALIZACYJNE
Rodzaje instalacji kanalizacyjnych
1 Kanalizacja sanitarna (bytowo ndash gospodarcza)
2 Kanalizacja deszczowa
3 Kanalizacja technologiczna
ścieki przed wprowadzeniem do kanalizacji
sanitarnej wymagają wstępnego oczyszczenia w
specjalnych urządzeniach
Odprowadzenie ściekoacutew z nieruchomości może być
realizowane na dwa sposoby
systemem ogoacutelnospławnym (zbiorczym)
lub systemem rozdzielczym
Kanalizacja ogoacutelnospławna odprowadza zaroacutewno ścieki
sanitarne (bytowe) jak i deszczowe
W kanalizacji rozdzielczej ścieki sanitarne i deszczowe
odprowadzane są rozdzielnie
Schemat kanalizacji ogoacutelnospławnej
KS1 KS2
Kanał ogoacutelnospławny
RD1 RD2
linia regulacyjna
ST1
ST2
Schemat kanalizacji rozdzielczej
KS1 KS2
Kanał sanitarny
Kanał deszczowy
RD1 RD2
linia regulacyjnaST1
ST2
SD1
SD2
Podział instalacji kanalizacyjnej
Instalację kanalizacyjną można podzielić na
zewnętrzną (na terenie nieruchomości lecz poza budynkiem)
wewnętrzną (w budynku)
Podział ten wydaje się oczywisty ale jest istotny przy doborze materiału instalacyjnego - nie każdy materiał sprawdzający się wewnątrz nadaje się do stworzenia instalacji zewnętrznej
Granicą między instalacją wewnętrzną a zewnętrzną jest tzw czyszczak głoacutewny (rewizja głoacutewna)
Przewody domowej
instalacji kanalizacyjnej
Przykanalik (przyłącze kanalizacyjne) ndash jest to odcinek ktoacutery łączy kanalizację na terenie nieruchomości z siecią kanalizacyjną
Najczęściej przykanalik włączany jest do studzienki (rewizyjnej lub włazowej) ktoacutera stanowi uzbrojenie sieci Możliwe jest też przyłączenie przez wpust boczny lub złącze siodłowe
Przewody domowej
instalacji kanalizacyjnej
Przykanaliki oznaczane są znakami informacyjnymi Na znaku podana jest średnica (w mm) spadek przyłącza (w promilach) oraz jego długość (w m) Granicą między siecią a instalacją jest położona w pobliżu granicy nieruchomości pierwsza studzienka licząc od strony budynku
Sieć i przykanalik
w przypadku istnienia studzienki rewizyjnej
przykanalikstudzienka rewizyjna
linia
reg
ulac
yjnastudzienka kanalizacyjna
sieć kanalizacyjna
budy
nek
instalacja
zewnętrzna
Sieć i przykanalik
w przypadku braku studzienki rewizyjnej (wg nowych przepisoacutew w przypadku braku studzienki rewizyjnej
przykanalik to odcinek biegnący od granicy budynku do granicy
nieruchomości)
linia
reg
ulac
yjnastudzienka kanalizacyjna
sieć kanalizacyjna
budy
nek
przykanalik
sieć kanalizacyjna
Instalacja kanalizacyjna składa się z 1 poziomoacutew (przewodoacutew odpływowych) ndash są to przewody
prowadzone z odpowiednim spadkiem ktoacutere odprowadzają
ścieki z pionoacutew wpustoacutew podłogowych itp do przykanalika
lub sieci zewnętrznej
2 pionoacutew (przewodoacutew spustowych) ndash są to przewody prowadzone
przez jedną lub kilka kondygnacji odprowadzające ścieki
z podejść kanalizacyjnych wpustoacutew dachowych lub rynien
do przewodoacutew odpływowych
3 podejść kanalizacyjnych ndash przewody odprowadzające ścieki
z przyboroacutew i urządzeń sanitarnych do pionoacutew lub poziomoacutew
kanalizacyjnych
podejścia pojedyncze
podejścia zbiorowe
Kanalizacja sanitarna grawitacyjna
Odprowadza wodę zanieczyszczoną (ścieki) w wyniku jej wykorzystania odpływającą z ustępoacutew spłukiwanych natryskoacutew wanien bidetoacutew zlewoacutew umywalek wpustoacutew podłogowych i innych urządzeń występujących w gospodarstwie domowym
Projektowanie kanalizacji sanitarnej odbywa się w oparciu o normę
PN ndash EN 12056 ndash 2 grudzień 2002
Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew
Część 2 Kanalizacja sanitarna projektowanie układu i obliczenia
oraz w przypadku braku informacji o normę
PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania
w projektowaniu
Podejścia kanalizacyjne ndash łączą
odpływ z pionem kanalizacyjnym
Podejścia
niewentylowane - należy montować ze spadkiem wynoszącym od 2 do 15
wentylowane ndash można zastosować tu mniejsze spadki zgodnie z przywołaną normą ale wymagają dodatkowego przewodu wentylującego
Najczęściej projektuje się podejścia niewentylowane Ich długość w typowym rozwiązaniu stosowanym w Polsce nie powinna przekraczać 30 m a w przypadku miski ustępowej 10 m po długości przewodu
W przypadku dłuższych podejść albo zwiększa się średnicę albo projektuje się podejścia wentylowane za pomocą np zaworoacutew napowietrzających
Nowa norma wprowadza cztery typy systemoacutew kanalizacyjnych jakie można spotkać w poszczegoacutelnych krajach Unii Europejskiej
W Polsce stosuje się tradycyjnie system I
System Nazwa Cechy
I
System pojedynczego pionu
z podejściami częściowo
wypełnionymi
bull jeden pion kanalizacyjny
bull wypełnienie przewodoacutew 50
II
System pojedynczego pionu
z podejściami o mniejszej
średnicy
bull jeden pion kanalizacyjny
bull wypełnienie przewodoacutew 70
III
System pojedynczego pionu
z podejściami całkowicie
wypełnionymi
bull jeden pion kanalizacyjny
bull wypełnienie przewodoacutew 100
bull każde urządzenie podłączone
oddzielnie do pionu
IV System oddzielnych pionoacutew
kanalizacyjnych
bull dwa piony ndash jeden odprowadzający
ścieki czarne z ustępoacutew spłukiwanych
i pisuaroacutew i drugi odprowadzający
pozostałe ścieki
bull wypełnienie przewodoacutew jak dla
systemoacutew I II lub III
Średnice nominalne podejść pojedynczych dobiera się w zależności od typu przyłączonego przyboru sanitarnego lub urządzenia w typowych
rozwiązaniach w Polsce wg tabeli Urządzenie DN [mm]
Umywalka bidet 40
Zlewozmywak
zmywarka pralka
wanna natrysk 50
Miska ustępowa 100
Minimalna średnica podejścia pojedynczego zdeterminowana jest przez jego długość wysokość spadania i ilość zmian kierunku zgodnie z tabelą
DN Lmax
[m] H [m]
trzy zmiany
kierunku
40
50 30 lt10
70 50 lt10
100 50 lt30
H
L
Jeśli powyższe wymiary są przekroczone lub istnieje konieczność zastosowania więcej niż trzech zmian kierunku prowadzenia przewodoacutew należy wybrać kolejną większą średnicę nominalną
Średnice nominalne podjeść zbiorowych
Zależą od natężenia przepływu ściekoacutew w projektowanym
podejściu i od zastosowanego systemu Wybierając system
należy kierować się dostępnymi na rynku przyborami trudno
bowiem wyobrazić sobie podłączanie przyboru sanitarnego
z odpływem np 40mm do przewodu o średnicy mniejszej
Utrudniałoby to swobodny odpływ ściekoacutew z tego przyboru
Natężenie przepływu ściekoacutew sanitarnych Qww
wyznacza się dla danego odcinka instalacji zgodnie
z zależnością
]sl[DUKQww
gdzie K ndash wspoacutełczynnik częstości
DU ndash odpływ jednostkowy [ls] z urządzenia
UWAGA Qww DUmax jeśli nie to Qww = DUmax
Odpływy jednostkowe DU
Odpływy jednostkowe DU -cd
Typowe wspoacutełczynniki częstości K
Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia
z przewodami odpływowymi Piony kanalizacyjne należy prowadzić bez zmiany średnicy i kierunku na całej długości w szachtach sanitarnych
U podstawy każdego pionu przed przejściem w przewoacuted odpływowy należy zamontować otwoacuter rewizyjny (czyszczak) umożliwiający dostęp do wnętrza przodu
W przypadku kanalizacji sanitarnej każdy pion musi być wentylowany w celu wyroacutewnania ciśnienia w instalacji
Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia
z przewodami odpływowymi Wentylację pionu zapewnia
przewoacuted wentylacyjny zakończony rurą wywiewną wyprowadzoną ponad połać dachu
zawoacuter napowietrzający ndash rozwiązanie dozwolone do stosowania w przypadku braku możliwości wyprowadzenia pionu ponad dach można takie rozwiązanie stosować przy spełnieniu następujących warunkoacutew
piony mają wysokość 4 do 5 kondygnacji
ostatni pion licząc od najdalszego w stosunku do kanału oraz co piąty w budynku jest zakończony rurą wywiewną
Elementy pionu kanalizacyjnego
troacutejniki doprowadzające ścieki z podejść kanalizacyjnych
czyszczak prze zmianą kierunku prowadzenia ściekoacutew ndash około 05 nad posadzką przed przejściem w przewoacuted odpływowy
rura prosta o niezmiennej średnicy na całej długości
zawoacuter napowietrzający lub rura wywiewna
W systemie kanalizacji sanitarnej wyroacuteżnić można
piony z wentylacją głoacutewną ndash zakończone rurą wywiewną lub zaworem napowietrzającym
piony z wentylacją obejściową ndash piony z dodatkowym przewodem wentylacyjnym prowadzonym obok pionu spustowego i połączonym z rurą wywiewną
Średnica pionu zależy od wybranego systemu wentylacji i obliczonego natężenia przepływu ściekoacutew dla całego pionu
Należy pamiętać o tym że minimalna średnica pionu nie może być mniejsza od średnicy największego podejścia
W typowych rozwiązaniach w Polsce minimalna średnica pionu wynosi 70mm a dla pionoacutew prowadzących ścieki z misek ustępowych 100mm
Oczywiście w tabelach należy sprawdzić czy średnicy nie należy zwiększyć ze względu na obliczoną wartość Qww
Piony z wentylacją głoacutewną
Piony z wentylacją obejściową
Przewody odpływowe
(poziomy kanalizacyjne)
Wśroacuted przewodoacutew odpływowych wyroacuteżniamy przewoacuted głoacutewny oraz przewody drugorzędne Każdy przewoacuted drugorzędny powinien być oddzielnie podłączony do głoacutewnego pod kątem 45deg
Wszystkie przewody prowadzone są najkroacutetszą drogą przeważnie wzdłuż przegrody budowlanej oraz koniecznie z zachowaniem odpowiedniego spadku
Przewody odpływowe
(poziomy kanalizacyjne)
Spadek powinien być jednakowy na całej długości co zapewnia samooczyszczanie się przewodu
Przyjęte jest że rury układa się kielichem w kierunku przeciwnym do spływu ściekoacutew
Rewizje kanalizacyjne powinno się montować
co 15 m na rurach średnicy od 100 do 150 mm
przed każdym uskokiem poziomu
Rury prowadzone przez murowane ścianki muszą być ułożone prostopadle do przegrody
Na przewody z tworzyw sztucznych powinno się w miejscach przejść dodatkowo nałożyć tuleje ochronne Umożliwią one rurom pewien ruch zabezpieczając instalację przed uszkodzeniami mechanicznymi
Przestrzeń pomiędzy tuleją a rurą powinno się zabezpieczyć izolacją
Jeśli przewody kanalizacyjne z tworzyw sztucznych układane są w sąsiedztwie przewodoacutew wydzielających ciepło powinny być osłonięte otulinami izolacyjnymi w celu zabezpieczenia przed przegrzewaniem
Przewody poziome i przykanaliki powinny być ułożone poniżej strefy przemarzania gruntu czyli na głębokości 80-140 cm zależnie od regionu kraju
Jeśli przewody prowadzone są w pomieszczeniach w ktoacuterych temperatura może spadać poniżej 0degC muszą być odpowiednio zabezpieczone przed przemarzaniem
Dla przewodoacutew prowadzonych na zewnątrz budynku należy pamiętać że warstwa gruntu pokrywającego rury kanalizacyjne powinna być o 10-20 cm większa od głębokości przemarzania gruntu jeśli przewody układa się wyżej to powinny być zaizolowane termicznie
Rury kanalizacyjne układane na zewnątrz budynku powinny być oddalone
od innych przewodoacutew co najmniej
15 m od przewodoacutew gazowych i wodociągowych
08 m od kabli energetycznych
05 m od kabli telekomunikacyjnych
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qww z uwzględnieniem następujących zasad
1 dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 05
2 dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 07
3 minimalna prędkość przepływu ściekoacutew wynosi 07 ms stąd
wynika prowadzenie przewodoacutew z odpowiednim do średnicy
spadkiem w kierunku sieci zewnętrznej
4 minimalna średnica przewodu zewnętrznego wynosi 010m
a przykanalika 015m
Dobierając średnice przewodoacutew odpływowych należy stosować
tabelę z wartościami natężenia przepływu Q0 i prędkości
przepływu v0 dla przewodoacutew o przekroju kołowym przy
pełnym wypełnieniu i wykres Manninga
=QQ0
=vv0
hd
Q
v
(hd)
1
23
4
Przykład obliczeniowy Obliczeniowe natężenie sciekoacutew sanitarnych wynosi Qww= 50 ls Na podstawie tabeli 1 QwwQ0 = 50 2014 = 025 Z wykresu odczytujemy
V = 085V0 = 085114 = 097 ms przy napełnieniu hd = 037
Zakresy dopuszczalnych spadkoacutew przewodoacutew odpływowych
DN 0100 m ndash i = 20 - 100
DN 0150 m ndash i = 15 - 150
Urządzenia dodatkowe w kanalizacji sanitarnej
W przypadku odprowadzania ściekoacutew bytowo gospodarczych do zewnętrznej sieci typu ogoacutelnospławnego w pomieszczeniach położonych na najniższych kondygnacjach w budynku może dojść do zalania spowodowanego wstecznym przepływem ściekoacutew w wyniku intensywnych opadoacutew deszczu Dlatego też w tego typu instalacjach na przewodach kanalizacyjnych odprowadzających ścieki z pomieszczeń na najniższej kondygnacji stosować należy zasuwy burzowe ktoacutere chronią instalację przed przepływem zwrotnym
Materiały w kanalizacji sanitarnej
Instalacja kanalizacyjna może być wykonana z roacuteżnych materiałoacutew ale
zawsze rury i połączenia powinny być szczelne i odporne na korozję
Obecnie najpopularniejszym materiałem używanym do budowy instalacji
wewnętrznej jest tworzywo sztuczne Rury kanalizacyjne produkuje się z
polipropylenu (PP)
roacuteżnych odmian polichlorku winylu (PVC)
Polietylenu wysokiej gęstości (PE-HD)
żywicy poliestrowej wzmacnianej włoacuteknem szklanym (GRE)
Innymi materiałami stosowanymi w kanalizacji sanitarnej są
żeliwo
kamionka
beton
Kanalizacja deszczowa
Odprowadza wody opadowe z dachoacutew i terenoacutew przyległych do nieruchomości (podjazdy tarasy parkingi itp)
Projektowanie kanalizacji deszczowej odbywa się w oparciu o normę
PN ndash EN 12056 ndash 3 grudzień 2002
Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew
Część 3 Przewody deszczowe Projektowanie układu i obliczenia
oraz w przypadku braku informacji o normę
PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania w projektowaniu
Odprowadzanie wody z dachu stromego
W przypadku dachoacutew budynkoacutew niskich (do 5 kondygnacji) ktoacutere mają odpowiednie nachylenie (przyjmuje się że powyżej 8) najczęstszym sposobem odprowadzania wody deszczowej jest zastosowanie systemu rynnowego
Zadaniem deszczowej instalacji kanalizacyjnej jest zebranie wody z dachu i odprowadzenie jej do sieci kanalizacji deszczowej lub do gruntu System rynnowy polega na naturalnym (grawitacyjnym) spływie woacuted po połaci dachowej skąd jest przejmowana przez system rur System ten roacutewnież pracuje grawitacyjnie Umowną granicą instalacji deszczowej jest wylewka z ktoacuterej woda może być skierowana do sieci kanalizacji deszczowej (ogoacutelnospławnej) lub na grunt
Podstawowe elementy
instalacji kanalizacji deszczowej
Rynny - przewody o przekroju otwartym (okrągłym prostokątnym eliptycznym trapezowym okapowym) biegnące wzdłuż krawędzi dachu Zadaniem rynien jest zebranie wody opadowej Rynny prowadzone są z lekkim spadkiem w kierunku narożnikoacutew budynku dzięki czemu woda nie wylewa się za krawędzie tylko płynie w kierunku rur spustowych
Instalacja kanalizacji deszczowej składa się z następujących elementoacutew
Rury spustowe ndash pionowe odcinki przewodoacutew o przekroju zamkniętym (najczęściej okrągłym lub prostokątnym) Zadaniem rur spustowych jest zebranie wody płynącej rynnami i odprowadzenie ich poza budynek
Odpływy ndash elementy za pomocą ktoacuterych rynny przechodzą w rury spustowe Odpływ jest odcinkiem rynny w ktoacuterym wykonany jest obrobiony otwoacuter odpowiedniego kształtu pozwalający na włączenie rury spustowej Można wyroacuteżnić odpływy przelotowe oraz odpływy końcowe ( na narożnikach pomieszczeń) Pozwalają na mocowanie rur spustowych
Narożniki do rynien ndash umożliwiają połączenie rynien w narożnikach budynku Właściwy montaż narożnikoacutew jest bardzo ważny dla właściwej pracy rynien (ruchoacutew pod wpływem temperatury) Wylewki ndash kształtki ktoacuterymi kończy się rura spustowa Wylewka może być włą- czona do kanalizacji deszczowej bądź znajdować się nad gruntem
Łączniki do rynien - złączki zwykłe uszczelkowe i korekcyjne Ponieważ montaż rynien wymaga pozostawiania tzw dylatacji (odstępoacutew) złączki korekcyjne lub uszczelkowe umożliwiają wykonanie takich połączenia z dylatacją
Łączniki do rur spustowych - kolana troacutejniki redukcje mufy mufy redukcyjne Mufy służą do włączania rur spustowych do odpływoacutew zadaniem muf redukcyjnych jest połączenie rury spustowej i odpływu o roacuteżnych średnicach Kolana pozwalają na zmianę kierunku rury spustowej Troacutejniki umożliwiają włączanie do rur spustowych wyposażenia dodatkowego
Haki i obejmy - zadaniem tych elementoacutew jest mocowanie rynien i rur spustowych do dachoacutew i ścian
Elementy wykończeniowe i dodatkowe -
zadaniem tych elementoacutew jest wykończenie
systemu lub uzupełnienie jego pracy
Przykładami mogą tu być
dekiel służący do zakończenia rynny
filtr siatkowy montowany na rurze
spustowej zatrzymujący
zanieczyszczenia
czyszczak (rewizja) umożliwiający
przegląd i czyszczenie rury spustowej
(na zdjęciu)
odprowadzenie do kanalizacji deszczowej
Jednym ze sposoboacutew odprowadzenia wody jest podłączenie systemu rynnowego do kanalizacji deszczowej
Woacutewczas na dolnym odcinku rury spustowej mniej więcej 03-08 m ponad terenem należy zamontować rewizję (czyszczak) Rewizja ma wewnątrz kratkę na ktoacuterej zbierają się liście i inne zanieczyszczenia spływające z rynny
Rura spustowa z rewizją przyłączona jest do przewodoacutew odpływowych a te łączą się z kanalizacją Średnica przewodoacutew musi być co najmniej roacutewna średnicy rur spustowych i najczęściej wynosi 100-150 mm Głębokość na jakiej powinno się układać rury zależy od strefy przemarzania i wynosi 1-14 m System taki nie ma blokady przedostawania się zapachoacutew dlatego lepiej nie podłączać go do kanalizacji ogoacutelnospławnej
Innym sposobem odprowadzenia wody bezpośrednio do kanalizacji jest podłączenie rury spustowej do osadnika rynnowego Wyposażony jest on w klapkę ktoacutera stanowi blokadę zapachową i wyciągany kosz w ktoacuterym gromadzą się większe zanieczyszczenia takie jak liście
Gdy brak sieci kanalizacji deszczowej lub ogoacutelnospławnej woda deszczowa powinna być bezpiecznie rozprowadzona po terenie posesji ale tak żeby nie spływała na sąsiednie działki
Odprowadzanie wody z dachu
płaskiego
W przypadku dachoacutew budynkoacutew wysokich (powyżej 5 kondygnacji) oraz dachoacutew o małym nachyleniu (przyjmuje się że poniżej 8) najczęstszym sposobem odprowa-dzania wody deszczowej jest system odwadniania oparty na wpustach dachowych
Wpusty dachowe pełnią rolę dachowych odwodnień punkto-wych tzn zbierają wodę z pewnej powierzchni w jednym punkcie
Odprowadzanie wody z dachu
płaskiego Woda jest odprowadzana do rury spustowej biegnącej wewnątrz budynku a stamtąd do kanalizacji deszczowej lub poza budynek do gruntu Aby odwodnienie dachu płaskiego pracowało prawidłowo wpust powinien znaleźć się w najniższym punkcie dachu a spadek w jego kierunku powinien wynosić co najmniej 3 Oproacutecz zasadniczego wpustu powinien być wpust awaryjny ktoacutery przejmie wodę w przypadku zatkania wpustu głoacutewnego Na dachu powinna być co najmniej jedna para wpustoacutew Zasady projektowania moacutewią że wpusty należy rozmieszczać co 25 m
Obliczanie kanalizacji deszczowej
Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qr (qd) [ls]
rAC
10000
IAQr
gdzie ψ lub C ndash wspoacutełczynnik spływu przyjmowany wg nowej normy jako 10 (w starej zależny od nachylenia dachu i rodzaju powierzchni odwadnianej)
A ndash efektywna powierzchnia dachu lub powierzchnia odwadniana [m2]
I ndash w starej normie miarodajne natężenie deszczu [l(sha)] przyjmowane I 300 l(sha)
r ndash natężenie opadoacutew atmosferycznych [l(sm2)] przyjmowane albo na podstawie danych statystycznych albo wg tabeli 1 w nowej normie po przemnożeniu przez wspoacutełczynnik ryzyka podany w tabeli 2
Wymiarowanie rynien i rur spustowych
1 Przewody spustowe ndash średnicę należy dobrać tak aby obliczona wartość odpływu ściekoacutew Qr nie przekraczała wartości Qrmax (qdmax) a powierzchnia odwadniana A powierzchni Amax zestawionych w tabeli w normie PN ndash 92B ndash 01707
2 Wg starej normy rynny powinny mieć średnice minimum 150 mm (dotyczy to budynkoacutew wielorodzinnych)
Efektywna
powierzchnia dachu
odwadniana przez
rynnę A [m2]
Szerokość rynny [mm] Średnica rury
spustowej [mm]
poniżej 20 70 50
20 ndash 57 100 (lub 125) 70
57 ndash 97 125 100
97 - 170 150 100
170 - 243 180 125
Dla budynkoacutew jednorodzinnych średnice rynien i przewodoacutew spustowych można określić w oparciu o efektywną powierzchnię dachu wg tabeli
Średnice poziomoacutew i przykanalikoacutew
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qr z uwzględnieniem następujących zasad
a) dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 07
b) dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 09
c) i d) jak dla kanalizacji sanitarnej
Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej
Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qt (qog) [ls]
Qww ndash natężenie odpływu ściekoacutew sanitarnych
Qr ndash natężenie odpływu ściekoacutew deszczowych
Kanalizacja ogoacutelnospławna to ten fragment ktoacutery odprowadza i ścieki sanitarne i deszczowe do zewnętrznej sieci ogoacutelnospławnej
rwwt QQQ
Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się z uwzględnieniem następujących zasad
a) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt spełnione powinny być warunki
a) i b) jak dla ściekoacutew deszczowych
b) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt obliczeniowa prędkość przepływu
ściekoacutew nie może przekraczać wartości dopuszczalnej ktoacutera wynosi
80 ms ndash dla rur żeliwnych i innych metalowych
40 ms ndash dla rur kamionkowych betonowych i z tworzyw sztucznych
c) dla odpływu tylko ściekoacutew sanitarnych Qww prędkość przepływu
ściekoacutew nie może być mniejsza od vmin = 07 ms
bullRynny z PVC-U
bullRynny z blachy aluminiowej
bullRynny miedziane
bullRynny z blachy stalowej
bullRynny cynkowo-tytanowe
Przekroje rynien a b c) poacutełokragłe d) trapezowy e f) trapezoidalny g) prostokatny h) poacutełokragły leacy
Rodzaje rynien a) okapowa b) koszowa c) gzymsowa d) leacy
Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem
PN-EN 1717 - Ochrona przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody w instalacjach wodociągowych i ogoacutelne wymagania dotyczące urządzeń zapobiegających zanieczyszczaniu przez przepływ zwrotny
Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem
Podział płynoacutew ktoacutere mają lub mogą mieć kontakt z wodą do picia
Kategoria 1
Woda wypływająca bezpośrednio z sieci wodociągowej przeznaczona do użytkowania przez człowieka do celoacutew konsumpcyjnych
Kategoria 2
Płyn nie stanowiący bakteriologicznego lub toksycznego zagrożenia dla człowieka
Kategoria 3
Płyn stanowiący pewne zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność co najmniej jednej substancji toksycznej lub bardzo toksycznej o LD50gt200 mgkg wagi ciała
Kategoria 4
Płyn stanowiący pewne zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność co najmniej jednej substancji toksycznej lub bardzo toksycznej o LD50200 mgkg wagi ciała lub też co najmniej jednej substancji radioaktywnej mutagennej lub rakotwoacuterczej
Kategoria 5
Płyn stanowiący zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność substancji mikrobiologicznych bądź wirusowych
Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem
Przepływ zwrotny wywołany spadkiem ciśnienia w sieci wodociągowej
Potencjalne źroacutedła zanieczyszczenia wody wodociągowej
XY
1- sieć wodociągowa
2- urządzenie zabezpieczające
X-rodzina zabezpieczenia
Y-typ zabezpieczenia
Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody
Aby dobrać zabezpieczenie należy
określić kategorię płynu
określić rodzaj zabezpieczenia wg normy
ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe
dobrać zawoacuter zwracając uwagę na średnicę wodomierza
Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody
dla dobranego zaworu ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez zawoacuter
Filtr
Doboacuter filtra
Aby dobrać filtr należy
ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe
dobrać filtr zwracając uwagę na średnicę wodomierza i zaworu antyskażeniowego
Doboacuter filtra
dla dobranego filtra ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez filtr
INSTALACJE KANALIZACYJNE
Rodzaje instalacji kanalizacyjnych
1 Kanalizacja sanitarna (bytowo ndash gospodarcza)
2 Kanalizacja deszczowa
3 Kanalizacja technologiczna
ścieki przed wprowadzeniem do kanalizacji
sanitarnej wymagają wstępnego oczyszczenia w
specjalnych urządzeniach
Odprowadzenie ściekoacutew z nieruchomości może być
realizowane na dwa sposoby
systemem ogoacutelnospławnym (zbiorczym)
lub systemem rozdzielczym
Kanalizacja ogoacutelnospławna odprowadza zaroacutewno ścieki
sanitarne (bytowe) jak i deszczowe
W kanalizacji rozdzielczej ścieki sanitarne i deszczowe
odprowadzane są rozdzielnie
Schemat kanalizacji ogoacutelnospławnej
KS1 KS2
Kanał ogoacutelnospławny
RD1 RD2
linia regulacyjna
ST1
ST2
Schemat kanalizacji rozdzielczej
KS1 KS2
Kanał sanitarny
Kanał deszczowy
RD1 RD2
linia regulacyjnaST1
ST2
SD1
SD2
Podział instalacji kanalizacyjnej
Instalację kanalizacyjną można podzielić na
zewnętrzną (na terenie nieruchomości lecz poza budynkiem)
wewnętrzną (w budynku)
Podział ten wydaje się oczywisty ale jest istotny przy doborze materiału instalacyjnego - nie każdy materiał sprawdzający się wewnątrz nadaje się do stworzenia instalacji zewnętrznej
Granicą między instalacją wewnętrzną a zewnętrzną jest tzw czyszczak głoacutewny (rewizja głoacutewna)
Przewody domowej
instalacji kanalizacyjnej
Przykanalik (przyłącze kanalizacyjne) ndash jest to odcinek ktoacutery łączy kanalizację na terenie nieruchomości z siecią kanalizacyjną
Najczęściej przykanalik włączany jest do studzienki (rewizyjnej lub włazowej) ktoacutera stanowi uzbrojenie sieci Możliwe jest też przyłączenie przez wpust boczny lub złącze siodłowe
Przewody domowej
instalacji kanalizacyjnej
Przykanaliki oznaczane są znakami informacyjnymi Na znaku podana jest średnica (w mm) spadek przyłącza (w promilach) oraz jego długość (w m) Granicą między siecią a instalacją jest położona w pobliżu granicy nieruchomości pierwsza studzienka licząc od strony budynku
Sieć i przykanalik
w przypadku istnienia studzienki rewizyjnej
przykanalikstudzienka rewizyjna
linia
reg
ulac
yjnastudzienka kanalizacyjna
sieć kanalizacyjna
budy
nek
instalacja
zewnętrzna
Sieć i przykanalik
w przypadku braku studzienki rewizyjnej (wg nowych przepisoacutew w przypadku braku studzienki rewizyjnej
przykanalik to odcinek biegnący od granicy budynku do granicy
nieruchomości)
linia
reg
ulac
yjnastudzienka kanalizacyjna
sieć kanalizacyjna
budy
nek
przykanalik
sieć kanalizacyjna
Instalacja kanalizacyjna składa się z 1 poziomoacutew (przewodoacutew odpływowych) ndash są to przewody
prowadzone z odpowiednim spadkiem ktoacutere odprowadzają
ścieki z pionoacutew wpustoacutew podłogowych itp do przykanalika
lub sieci zewnętrznej
2 pionoacutew (przewodoacutew spustowych) ndash są to przewody prowadzone
przez jedną lub kilka kondygnacji odprowadzające ścieki
z podejść kanalizacyjnych wpustoacutew dachowych lub rynien
do przewodoacutew odpływowych
3 podejść kanalizacyjnych ndash przewody odprowadzające ścieki
z przyboroacutew i urządzeń sanitarnych do pionoacutew lub poziomoacutew
kanalizacyjnych
podejścia pojedyncze
podejścia zbiorowe
Kanalizacja sanitarna grawitacyjna
Odprowadza wodę zanieczyszczoną (ścieki) w wyniku jej wykorzystania odpływającą z ustępoacutew spłukiwanych natryskoacutew wanien bidetoacutew zlewoacutew umywalek wpustoacutew podłogowych i innych urządzeń występujących w gospodarstwie domowym
Projektowanie kanalizacji sanitarnej odbywa się w oparciu o normę
PN ndash EN 12056 ndash 2 grudzień 2002
Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew
Część 2 Kanalizacja sanitarna projektowanie układu i obliczenia
oraz w przypadku braku informacji o normę
PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania
w projektowaniu
Podejścia kanalizacyjne ndash łączą
odpływ z pionem kanalizacyjnym
Podejścia
niewentylowane - należy montować ze spadkiem wynoszącym od 2 do 15
wentylowane ndash można zastosować tu mniejsze spadki zgodnie z przywołaną normą ale wymagają dodatkowego przewodu wentylującego
Najczęściej projektuje się podejścia niewentylowane Ich długość w typowym rozwiązaniu stosowanym w Polsce nie powinna przekraczać 30 m a w przypadku miski ustępowej 10 m po długości przewodu
W przypadku dłuższych podejść albo zwiększa się średnicę albo projektuje się podejścia wentylowane za pomocą np zaworoacutew napowietrzających
Nowa norma wprowadza cztery typy systemoacutew kanalizacyjnych jakie można spotkać w poszczegoacutelnych krajach Unii Europejskiej
W Polsce stosuje się tradycyjnie system I
System Nazwa Cechy
I
System pojedynczego pionu
z podejściami częściowo
wypełnionymi
bull jeden pion kanalizacyjny
bull wypełnienie przewodoacutew 50
II
System pojedynczego pionu
z podejściami o mniejszej
średnicy
bull jeden pion kanalizacyjny
bull wypełnienie przewodoacutew 70
III
System pojedynczego pionu
z podejściami całkowicie
wypełnionymi
bull jeden pion kanalizacyjny
bull wypełnienie przewodoacutew 100
bull każde urządzenie podłączone
oddzielnie do pionu
IV System oddzielnych pionoacutew
kanalizacyjnych
bull dwa piony ndash jeden odprowadzający
ścieki czarne z ustępoacutew spłukiwanych
i pisuaroacutew i drugi odprowadzający
pozostałe ścieki
bull wypełnienie przewodoacutew jak dla
systemoacutew I II lub III
Średnice nominalne podejść pojedynczych dobiera się w zależności od typu przyłączonego przyboru sanitarnego lub urządzenia w typowych
rozwiązaniach w Polsce wg tabeli Urządzenie DN [mm]
Umywalka bidet 40
Zlewozmywak
zmywarka pralka
wanna natrysk 50
Miska ustępowa 100
Minimalna średnica podejścia pojedynczego zdeterminowana jest przez jego długość wysokość spadania i ilość zmian kierunku zgodnie z tabelą
DN Lmax
[m] H [m]
trzy zmiany
kierunku
40
50 30 lt10
70 50 lt10
100 50 lt30
H
L
Jeśli powyższe wymiary są przekroczone lub istnieje konieczność zastosowania więcej niż trzech zmian kierunku prowadzenia przewodoacutew należy wybrać kolejną większą średnicę nominalną
Średnice nominalne podjeść zbiorowych
Zależą od natężenia przepływu ściekoacutew w projektowanym
podejściu i od zastosowanego systemu Wybierając system
należy kierować się dostępnymi na rynku przyborami trudno
bowiem wyobrazić sobie podłączanie przyboru sanitarnego
z odpływem np 40mm do przewodu o średnicy mniejszej
Utrudniałoby to swobodny odpływ ściekoacutew z tego przyboru
Natężenie przepływu ściekoacutew sanitarnych Qww
wyznacza się dla danego odcinka instalacji zgodnie
z zależnością
]sl[DUKQww
gdzie K ndash wspoacutełczynnik częstości
DU ndash odpływ jednostkowy [ls] z urządzenia
UWAGA Qww DUmax jeśli nie to Qww = DUmax
Odpływy jednostkowe DU
Odpływy jednostkowe DU -cd
Typowe wspoacutełczynniki częstości K
Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia
z przewodami odpływowymi Piony kanalizacyjne należy prowadzić bez zmiany średnicy i kierunku na całej długości w szachtach sanitarnych
U podstawy każdego pionu przed przejściem w przewoacuted odpływowy należy zamontować otwoacuter rewizyjny (czyszczak) umożliwiający dostęp do wnętrza przodu
W przypadku kanalizacji sanitarnej każdy pion musi być wentylowany w celu wyroacutewnania ciśnienia w instalacji
Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia
z przewodami odpływowymi Wentylację pionu zapewnia
przewoacuted wentylacyjny zakończony rurą wywiewną wyprowadzoną ponad połać dachu
zawoacuter napowietrzający ndash rozwiązanie dozwolone do stosowania w przypadku braku możliwości wyprowadzenia pionu ponad dach można takie rozwiązanie stosować przy spełnieniu następujących warunkoacutew
piony mają wysokość 4 do 5 kondygnacji
ostatni pion licząc od najdalszego w stosunku do kanału oraz co piąty w budynku jest zakończony rurą wywiewną
Elementy pionu kanalizacyjnego
troacutejniki doprowadzające ścieki z podejść kanalizacyjnych
czyszczak prze zmianą kierunku prowadzenia ściekoacutew ndash około 05 nad posadzką przed przejściem w przewoacuted odpływowy
rura prosta o niezmiennej średnicy na całej długości
zawoacuter napowietrzający lub rura wywiewna
W systemie kanalizacji sanitarnej wyroacuteżnić można
piony z wentylacją głoacutewną ndash zakończone rurą wywiewną lub zaworem napowietrzającym
piony z wentylacją obejściową ndash piony z dodatkowym przewodem wentylacyjnym prowadzonym obok pionu spustowego i połączonym z rurą wywiewną
Średnica pionu zależy od wybranego systemu wentylacji i obliczonego natężenia przepływu ściekoacutew dla całego pionu
Należy pamiętać o tym że minimalna średnica pionu nie może być mniejsza od średnicy największego podejścia
W typowych rozwiązaniach w Polsce minimalna średnica pionu wynosi 70mm a dla pionoacutew prowadzących ścieki z misek ustępowych 100mm
Oczywiście w tabelach należy sprawdzić czy średnicy nie należy zwiększyć ze względu na obliczoną wartość Qww
Piony z wentylacją głoacutewną
Piony z wentylacją obejściową
Przewody odpływowe
(poziomy kanalizacyjne)
Wśroacuted przewodoacutew odpływowych wyroacuteżniamy przewoacuted głoacutewny oraz przewody drugorzędne Każdy przewoacuted drugorzędny powinien być oddzielnie podłączony do głoacutewnego pod kątem 45deg
Wszystkie przewody prowadzone są najkroacutetszą drogą przeważnie wzdłuż przegrody budowlanej oraz koniecznie z zachowaniem odpowiedniego spadku
Przewody odpływowe
(poziomy kanalizacyjne)
Spadek powinien być jednakowy na całej długości co zapewnia samooczyszczanie się przewodu
Przyjęte jest że rury układa się kielichem w kierunku przeciwnym do spływu ściekoacutew
Rewizje kanalizacyjne powinno się montować
co 15 m na rurach średnicy od 100 do 150 mm
przed każdym uskokiem poziomu
Rury prowadzone przez murowane ścianki muszą być ułożone prostopadle do przegrody
Na przewody z tworzyw sztucznych powinno się w miejscach przejść dodatkowo nałożyć tuleje ochronne Umożliwią one rurom pewien ruch zabezpieczając instalację przed uszkodzeniami mechanicznymi
Przestrzeń pomiędzy tuleją a rurą powinno się zabezpieczyć izolacją
Jeśli przewody kanalizacyjne z tworzyw sztucznych układane są w sąsiedztwie przewodoacutew wydzielających ciepło powinny być osłonięte otulinami izolacyjnymi w celu zabezpieczenia przed przegrzewaniem
Przewody poziome i przykanaliki powinny być ułożone poniżej strefy przemarzania gruntu czyli na głębokości 80-140 cm zależnie od regionu kraju
Jeśli przewody prowadzone są w pomieszczeniach w ktoacuterych temperatura może spadać poniżej 0degC muszą być odpowiednio zabezpieczone przed przemarzaniem
Dla przewodoacutew prowadzonych na zewnątrz budynku należy pamiętać że warstwa gruntu pokrywającego rury kanalizacyjne powinna być o 10-20 cm większa od głębokości przemarzania gruntu jeśli przewody układa się wyżej to powinny być zaizolowane termicznie
Rury kanalizacyjne układane na zewnątrz budynku powinny być oddalone
od innych przewodoacutew co najmniej
15 m od przewodoacutew gazowych i wodociągowych
08 m od kabli energetycznych
05 m od kabli telekomunikacyjnych
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qww z uwzględnieniem następujących zasad
1 dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 05
2 dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 07
3 minimalna prędkość przepływu ściekoacutew wynosi 07 ms stąd
wynika prowadzenie przewodoacutew z odpowiednim do średnicy
spadkiem w kierunku sieci zewnętrznej
4 minimalna średnica przewodu zewnętrznego wynosi 010m
a przykanalika 015m
Dobierając średnice przewodoacutew odpływowych należy stosować
tabelę z wartościami natężenia przepływu Q0 i prędkości
przepływu v0 dla przewodoacutew o przekroju kołowym przy
pełnym wypełnieniu i wykres Manninga
=QQ0
=vv0
hd
Q
v
(hd)
1
23
4
Przykład obliczeniowy Obliczeniowe natężenie sciekoacutew sanitarnych wynosi Qww= 50 ls Na podstawie tabeli 1 QwwQ0 = 50 2014 = 025 Z wykresu odczytujemy
V = 085V0 = 085114 = 097 ms przy napełnieniu hd = 037
Zakresy dopuszczalnych spadkoacutew przewodoacutew odpływowych
DN 0100 m ndash i = 20 - 100
DN 0150 m ndash i = 15 - 150
Urządzenia dodatkowe w kanalizacji sanitarnej
W przypadku odprowadzania ściekoacutew bytowo gospodarczych do zewnętrznej sieci typu ogoacutelnospławnego w pomieszczeniach położonych na najniższych kondygnacjach w budynku może dojść do zalania spowodowanego wstecznym przepływem ściekoacutew w wyniku intensywnych opadoacutew deszczu Dlatego też w tego typu instalacjach na przewodach kanalizacyjnych odprowadzających ścieki z pomieszczeń na najniższej kondygnacji stosować należy zasuwy burzowe ktoacutere chronią instalację przed przepływem zwrotnym
Materiały w kanalizacji sanitarnej
Instalacja kanalizacyjna może być wykonana z roacuteżnych materiałoacutew ale
zawsze rury i połączenia powinny być szczelne i odporne na korozję
Obecnie najpopularniejszym materiałem używanym do budowy instalacji
wewnętrznej jest tworzywo sztuczne Rury kanalizacyjne produkuje się z
polipropylenu (PP)
roacuteżnych odmian polichlorku winylu (PVC)
Polietylenu wysokiej gęstości (PE-HD)
żywicy poliestrowej wzmacnianej włoacuteknem szklanym (GRE)
Innymi materiałami stosowanymi w kanalizacji sanitarnej są
żeliwo
kamionka
beton
Kanalizacja deszczowa
Odprowadza wody opadowe z dachoacutew i terenoacutew przyległych do nieruchomości (podjazdy tarasy parkingi itp)
Projektowanie kanalizacji deszczowej odbywa się w oparciu o normę
PN ndash EN 12056 ndash 3 grudzień 2002
Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew
Część 3 Przewody deszczowe Projektowanie układu i obliczenia
oraz w przypadku braku informacji o normę
PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania w projektowaniu
Odprowadzanie wody z dachu stromego
W przypadku dachoacutew budynkoacutew niskich (do 5 kondygnacji) ktoacutere mają odpowiednie nachylenie (przyjmuje się że powyżej 8) najczęstszym sposobem odprowadzania wody deszczowej jest zastosowanie systemu rynnowego
Zadaniem deszczowej instalacji kanalizacyjnej jest zebranie wody z dachu i odprowadzenie jej do sieci kanalizacji deszczowej lub do gruntu System rynnowy polega na naturalnym (grawitacyjnym) spływie woacuted po połaci dachowej skąd jest przejmowana przez system rur System ten roacutewnież pracuje grawitacyjnie Umowną granicą instalacji deszczowej jest wylewka z ktoacuterej woda może być skierowana do sieci kanalizacji deszczowej (ogoacutelnospławnej) lub na grunt
Podstawowe elementy
instalacji kanalizacji deszczowej
Rynny - przewody o przekroju otwartym (okrągłym prostokątnym eliptycznym trapezowym okapowym) biegnące wzdłuż krawędzi dachu Zadaniem rynien jest zebranie wody opadowej Rynny prowadzone są z lekkim spadkiem w kierunku narożnikoacutew budynku dzięki czemu woda nie wylewa się za krawędzie tylko płynie w kierunku rur spustowych
Instalacja kanalizacji deszczowej składa się z następujących elementoacutew
Rury spustowe ndash pionowe odcinki przewodoacutew o przekroju zamkniętym (najczęściej okrągłym lub prostokątnym) Zadaniem rur spustowych jest zebranie wody płynącej rynnami i odprowadzenie ich poza budynek
Odpływy ndash elementy za pomocą ktoacuterych rynny przechodzą w rury spustowe Odpływ jest odcinkiem rynny w ktoacuterym wykonany jest obrobiony otwoacuter odpowiedniego kształtu pozwalający na włączenie rury spustowej Można wyroacuteżnić odpływy przelotowe oraz odpływy końcowe ( na narożnikach pomieszczeń) Pozwalają na mocowanie rur spustowych
Narożniki do rynien ndash umożliwiają połączenie rynien w narożnikach budynku Właściwy montaż narożnikoacutew jest bardzo ważny dla właściwej pracy rynien (ruchoacutew pod wpływem temperatury) Wylewki ndash kształtki ktoacuterymi kończy się rura spustowa Wylewka może być włą- czona do kanalizacji deszczowej bądź znajdować się nad gruntem
Łączniki do rynien - złączki zwykłe uszczelkowe i korekcyjne Ponieważ montaż rynien wymaga pozostawiania tzw dylatacji (odstępoacutew) złączki korekcyjne lub uszczelkowe umożliwiają wykonanie takich połączenia z dylatacją
Łączniki do rur spustowych - kolana troacutejniki redukcje mufy mufy redukcyjne Mufy służą do włączania rur spustowych do odpływoacutew zadaniem muf redukcyjnych jest połączenie rury spustowej i odpływu o roacuteżnych średnicach Kolana pozwalają na zmianę kierunku rury spustowej Troacutejniki umożliwiają włączanie do rur spustowych wyposażenia dodatkowego
Haki i obejmy - zadaniem tych elementoacutew jest mocowanie rynien i rur spustowych do dachoacutew i ścian
Elementy wykończeniowe i dodatkowe -
zadaniem tych elementoacutew jest wykończenie
systemu lub uzupełnienie jego pracy
Przykładami mogą tu być
dekiel służący do zakończenia rynny
filtr siatkowy montowany na rurze
spustowej zatrzymujący
zanieczyszczenia
czyszczak (rewizja) umożliwiający
przegląd i czyszczenie rury spustowej
(na zdjęciu)
odprowadzenie do kanalizacji deszczowej
Jednym ze sposoboacutew odprowadzenia wody jest podłączenie systemu rynnowego do kanalizacji deszczowej
Woacutewczas na dolnym odcinku rury spustowej mniej więcej 03-08 m ponad terenem należy zamontować rewizję (czyszczak) Rewizja ma wewnątrz kratkę na ktoacuterej zbierają się liście i inne zanieczyszczenia spływające z rynny
Rura spustowa z rewizją przyłączona jest do przewodoacutew odpływowych a te łączą się z kanalizacją Średnica przewodoacutew musi być co najmniej roacutewna średnicy rur spustowych i najczęściej wynosi 100-150 mm Głębokość na jakiej powinno się układać rury zależy od strefy przemarzania i wynosi 1-14 m System taki nie ma blokady przedostawania się zapachoacutew dlatego lepiej nie podłączać go do kanalizacji ogoacutelnospławnej
Innym sposobem odprowadzenia wody bezpośrednio do kanalizacji jest podłączenie rury spustowej do osadnika rynnowego Wyposażony jest on w klapkę ktoacutera stanowi blokadę zapachową i wyciągany kosz w ktoacuterym gromadzą się większe zanieczyszczenia takie jak liście
Gdy brak sieci kanalizacji deszczowej lub ogoacutelnospławnej woda deszczowa powinna być bezpiecznie rozprowadzona po terenie posesji ale tak żeby nie spływała na sąsiednie działki
Odprowadzanie wody z dachu
płaskiego
W przypadku dachoacutew budynkoacutew wysokich (powyżej 5 kondygnacji) oraz dachoacutew o małym nachyleniu (przyjmuje się że poniżej 8) najczęstszym sposobem odprowa-dzania wody deszczowej jest system odwadniania oparty na wpustach dachowych
Wpusty dachowe pełnią rolę dachowych odwodnień punkto-wych tzn zbierają wodę z pewnej powierzchni w jednym punkcie
Odprowadzanie wody z dachu
płaskiego Woda jest odprowadzana do rury spustowej biegnącej wewnątrz budynku a stamtąd do kanalizacji deszczowej lub poza budynek do gruntu Aby odwodnienie dachu płaskiego pracowało prawidłowo wpust powinien znaleźć się w najniższym punkcie dachu a spadek w jego kierunku powinien wynosić co najmniej 3 Oproacutecz zasadniczego wpustu powinien być wpust awaryjny ktoacutery przejmie wodę w przypadku zatkania wpustu głoacutewnego Na dachu powinna być co najmniej jedna para wpustoacutew Zasady projektowania moacutewią że wpusty należy rozmieszczać co 25 m
Obliczanie kanalizacji deszczowej
Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qr (qd) [ls]
rAC
10000
IAQr
gdzie ψ lub C ndash wspoacutełczynnik spływu przyjmowany wg nowej normy jako 10 (w starej zależny od nachylenia dachu i rodzaju powierzchni odwadnianej)
A ndash efektywna powierzchnia dachu lub powierzchnia odwadniana [m2]
I ndash w starej normie miarodajne natężenie deszczu [l(sha)] przyjmowane I 300 l(sha)
r ndash natężenie opadoacutew atmosferycznych [l(sm2)] przyjmowane albo na podstawie danych statystycznych albo wg tabeli 1 w nowej normie po przemnożeniu przez wspoacutełczynnik ryzyka podany w tabeli 2
Wymiarowanie rynien i rur spustowych
1 Przewody spustowe ndash średnicę należy dobrać tak aby obliczona wartość odpływu ściekoacutew Qr nie przekraczała wartości Qrmax (qdmax) a powierzchnia odwadniana A powierzchni Amax zestawionych w tabeli w normie PN ndash 92B ndash 01707
2 Wg starej normy rynny powinny mieć średnice minimum 150 mm (dotyczy to budynkoacutew wielorodzinnych)
Efektywna
powierzchnia dachu
odwadniana przez
rynnę A [m2]
Szerokość rynny [mm] Średnica rury
spustowej [mm]
poniżej 20 70 50
20 ndash 57 100 (lub 125) 70
57 ndash 97 125 100
97 - 170 150 100
170 - 243 180 125
Dla budynkoacutew jednorodzinnych średnice rynien i przewodoacutew spustowych można określić w oparciu o efektywną powierzchnię dachu wg tabeli
Średnice poziomoacutew i przykanalikoacutew
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qr z uwzględnieniem następujących zasad
a) dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 07
b) dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 09
c) i d) jak dla kanalizacji sanitarnej
Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej
Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qt (qog) [ls]
Qww ndash natężenie odpływu ściekoacutew sanitarnych
Qr ndash natężenie odpływu ściekoacutew deszczowych
Kanalizacja ogoacutelnospławna to ten fragment ktoacutery odprowadza i ścieki sanitarne i deszczowe do zewnętrznej sieci ogoacutelnospławnej
rwwt QQQ
Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się z uwzględnieniem następujących zasad
a) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt spełnione powinny być warunki
a) i b) jak dla ściekoacutew deszczowych
b) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt obliczeniowa prędkość przepływu
ściekoacutew nie może przekraczać wartości dopuszczalnej ktoacutera wynosi
80 ms ndash dla rur żeliwnych i innych metalowych
40 ms ndash dla rur kamionkowych betonowych i z tworzyw sztucznych
c) dla odpływu tylko ściekoacutew sanitarnych Qww prędkość przepływu
ściekoacutew nie może być mniejsza od vmin = 07 ms
bullRynny z PVC-U
bullRynny z blachy aluminiowej
bullRynny miedziane
bullRynny z blachy stalowej
bullRynny cynkowo-tytanowe
Przekroje rynien a b c) poacutełokragłe d) trapezowy e f) trapezoidalny g) prostokatny h) poacutełokragły leacy
Rodzaje rynien a) okapowa b) koszowa c) gzymsowa d) leacy
Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem
Podział płynoacutew ktoacutere mają lub mogą mieć kontakt z wodą do picia
Kategoria 1
Woda wypływająca bezpośrednio z sieci wodociągowej przeznaczona do użytkowania przez człowieka do celoacutew konsumpcyjnych
Kategoria 2
Płyn nie stanowiący bakteriologicznego lub toksycznego zagrożenia dla człowieka
Kategoria 3
Płyn stanowiący pewne zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność co najmniej jednej substancji toksycznej lub bardzo toksycznej o LD50gt200 mgkg wagi ciała
Kategoria 4
Płyn stanowiący pewne zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność co najmniej jednej substancji toksycznej lub bardzo toksycznej o LD50200 mgkg wagi ciała lub też co najmniej jednej substancji radioaktywnej mutagennej lub rakotwoacuterczej
Kategoria 5
Płyn stanowiący zagrożenie dla zdrowia człowieka z uwagi na obecność substancji mikrobiologicznych bądź wirusowych
Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem
Przepływ zwrotny wywołany spadkiem ciśnienia w sieci wodociągowej
Potencjalne źroacutedła zanieczyszczenia wody wodociągowej
XY
1- sieć wodociągowa
2- urządzenie zabezpieczające
X-rodzina zabezpieczenia
Y-typ zabezpieczenia
Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody
Aby dobrać zabezpieczenie należy
określić kategorię płynu
określić rodzaj zabezpieczenia wg normy
ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe
dobrać zawoacuter zwracając uwagę na średnicę wodomierza
Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody
dla dobranego zaworu ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez zawoacuter
Filtr
Doboacuter filtra
Aby dobrać filtr należy
ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe
dobrać filtr zwracając uwagę na średnicę wodomierza i zaworu antyskażeniowego
Doboacuter filtra
dla dobranego filtra ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez filtr
INSTALACJE KANALIZACYJNE
Rodzaje instalacji kanalizacyjnych
1 Kanalizacja sanitarna (bytowo ndash gospodarcza)
2 Kanalizacja deszczowa
3 Kanalizacja technologiczna
ścieki przed wprowadzeniem do kanalizacji
sanitarnej wymagają wstępnego oczyszczenia w
specjalnych urządzeniach
Odprowadzenie ściekoacutew z nieruchomości może być
realizowane na dwa sposoby
systemem ogoacutelnospławnym (zbiorczym)
lub systemem rozdzielczym
Kanalizacja ogoacutelnospławna odprowadza zaroacutewno ścieki
sanitarne (bytowe) jak i deszczowe
W kanalizacji rozdzielczej ścieki sanitarne i deszczowe
odprowadzane są rozdzielnie
Schemat kanalizacji ogoacutelnospławnej
KS1 KS2
Kanał ogoacutelnospławny
RD1 RD2
linia regulacyjna
ST1
ST2
Schemat kanalizacji rozdzielczej
KS1 KS2
Kanał sanitarny
Kanał deszczowy
RD1 RD2
linia regulacyjnaST1
ST2
SD1
SD2
Podział instalacji kanalizacyjnej
Instalację kanalizacyjną można podzielić na
zewnętrzną (na terenie nieruchomości lecz poza budynkiem)
wewnętrzną (w budynku)
Podział ten wydaje się oczywisty ale jest istotny przy doborze materiału instalacyjnego - nie każdy materiał sprawdzający się wewnątrz nadaje się do stworzenia instalacji zewnętrznej
Granicą między instalacją wewnętrzną a zewnętrzną jest tzw czyszczak głoacutewny (rewizja głoacutewna)
Przewody domowej
instalacji kanalizacyjnej
Przykanalik (przyłącze kanalizacyjne) ndash jest to odcinek ktoacutery łączy kanalizację na terenie nieruchomości z siecią kanalizacyjną
Najczęściej przykanalik włączany jest do studzienki (rewizyjnej lub włazowej) ktoacutera stanowi uzbrojenie sieci Możliwe jest też przyłączenie przez wpust boczny lub złącze siodłowe
Przewody domowej
instalacji kanalizacyjnej
Przykanaliki oznaczane są znakami informacyjnymi Na znaku podana jest średnica (w mm) spadek przyłącza (w promilach) oraz jego długość (w m) Granicą między siecią a instalacją jest położona w pobliżu granicy nieruchomości pierwsza studzienka licząc od strony budynku
Sieć i przykanalik
w przypadku istnienia studzienki rewizyjnej
przykanalikstudzienka rewizyjna
linia
reg
ulac
yjnastudzienka kanalizacyjna
sieć kanalizacyjna
budy
nek
instalacja
zewnętrzna
Sieć i przykanalik
w przypadku braku studzienki rewizyjnej (wg nowych przepisoacutew w przypadku braku studzienki rewizyjnej
przykanalik to odcinek biegnący od granicy budynku do granicy
nieruchomości)
linia
reg
ulac
yjnastudzienka kanalizacyjna
sieć kanalizacyjna
budy
nek
przykanalik
sieć kanalizacyjna
Instalacja kanalizacyjna składa się z 1 poziomoacutew (przewodoacutew odpływowych) ndash są to przewody
prowadzone z odpowiednim spadkiem ktoacutere odprowadzają
ścieki z pionoacutew wpustoacutew podłogowych itp do przykanalika
lub sieci zewnętrznej
2 pionoacutew (przewodoacutew spustowych) ndash są to przewody prowadzone
przez jedną lub kilka kondygnacji odprowadzające ścieki
z podejść kanalizacyjnych wpustoacutew dachowych lub rynien
do przewodoacutew odpływowych
3 podejść kanalizacyjnych ndash przewody odprowadzające ścieki
z przyboroacutew i urządzeń sanitarnych do pionoacutew lub poziomoacutew
kanalizacyjnych
podejścia pojedyncze
podejścia zbiorowe
Kanalizacja sanitarna grawitacyjna
Odprowadza wodę zanieczyszczoną (ścieki) w wyniku jej wykorzystania odpływającą z ustępoacutew spłukiwanych natryskoacutew wanien bidetoacutew zlewoacutew umywalek wpustoacutew podłogowych i innych urządzeń występujących w gospodarstwie domowym
Projektowanie kanalizacji sanitarnej odbywa się w oparciu o normę
PN ndash EN 12056 ndash 2 grudzień 2002
Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew
Część 2 Kanalizacja sanitarna projektowanie układu i obliczenia
oraz w przypadku braku informacji o normę
PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania
w projektowaniu
Podejścia kanalizacyjne ndash łączą
odpływ z pionem kanalizacyjnym
Podejścia
niewentylowane - należy montować ze spadkiem wynoszącym od 2 do 15
wentylowane ndash można zastosować tu mniejsze spadki zgodnie z przywołaną normą ale wymagają dodatkowego przewodu wentylującego
Najczęściej projektuje się podejścia niewentylowane Ich długość w typowym rozwiązaniu stosowanym w Polsce nie powinna przekraczać 30 m a w przypadku miski ustępowej 10 m po długości przewodu
W przypadku dłuższych podejść albo zwiększa się średnicę albo projektuje się podejścia wentylowane za pomocą np zaworoacutew napowietrzających
Nowa norma wprowadza cztery typy systemoacutew kanalizacyjnych jakie można spotkać w poszczegoacutelnych krajach Unii Europejskiej
W Polsce stosuje się tradycyjnie system I
System Nazwa Cechy
I
System pojedynczego pionu
z podejściami częściowo
wypełnionymi
bull jeden pion kanalizacyjny
bull wypełnienie przewodoacutew 50
II
System pojedynczego pionu
z podejściami o mniejszej
średnicy
bull jeden pion kanalizacyjny
bull wypełnienie przewodoacutew 70
III
System pojedynczego pionu
z podejściami całkowicie
wypełnionymi
bull jeden pion kanalizacyjny
bull wypełnienie przewodoacutew 100
bull każde urządzenie podłączone
oddzielnie do pionu
IV System oddzielnych pionoacutew
kanalizacyjnych
bull dwa piony ndash jeden odprowadzający
ścieki czarne z ustępoacutew spłukiwanych
i pisuaroacutew i drugi odprowadzający
pozostałe ścieki
bull wypełnienie przewodoacutew jak dla
systemoacutew I II lub III
Średnice nominalne podejść pojedynczych dobiera się w zależności od typu przyłączonego przyboru sanitarnego lub urządzenia w typowych
rozwiązaniach w Polsce wg tabeli Urządzenie DN [mm]
Umywalka bidet 40
Zlewozmywak
zmywarka pralka
wanna natrysk 50
Miska ustępowa 100
Minimalna średnica podejścia pojedynczego zdeterminowana jest przez jego długość wysokość spadania i ilość zmian kierunku zgodnie z tabelą
DN Lmax
[m] H [m]
trzy zmiany
kierunku
40
50 30 lt10
70 50 lt10
100 50 lt30
H
L
Jeśli powyższe wymiary są przekroczone lub istnieje konieczność zastosowania więcej niż trzech zmian kierunku prowadzenia przewodoacutew należy wybrać kolejną większą średnicę nominalną
Średnice nominalne podjeść zbiorowych
Zależą od natężenia przepływu ściekoacutew w projektowanym
podejściu i od zastosowanego systemu Wybierając system
należy kierować się dostępnymi na rynku przyborami trudno
bowiem wyobrazić sobie podłączanie przyboru sanitarnego
z odpływem np 40mm do przewodu o średnicy mniejszej
Utrudniałoby to swobodny odpływ ściekoacutew z tego przyboru
Natężenie przepływu ściekoacutew sanitarnych Qww
wyznacza się dla danego odcinka instalacji zgodnie
z zależnością
]sl[DUKQww
gdzie K ndash wspoacutełczynnik częstości
DU ndash odpływ jednostkowy [ls] z urządzenia
UWAGA Qww DUmax jeśli nie to Qww = DUmax
Odpływy jednostkowe DU
Odpływy jednostkowe DU -cd
Typowe wspoacutełczynniki częstości K
Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia
z przewodami odpływowymi Piony kanalizacyjne należy prowadzić bez zmiany średnicy i kierunku na całej długości w szachtach sanitarnych
U podstawy każdego pionu przed przejściem w przewoacuted odpływowy należy zamontować otwoacuter rewizyjny (czyszczak) umożliwiający dostęp do wnętrza przodu
W przypadku kanalizacji sanitarnej każdy pion musi być wentylowany w celu wyroacutewnania ciśnienia w instalacji
Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia
z przewodami odpływowymi Wentylację pionu zapewnia
przewoacuted wentylacyjny zakończony rurą wywiewną wyprowadzoną ponad połać dachu
zawoacuter napowietrzający ndash rozwiązanie dozwolone do stosowania w przypadku braku możliwości wyprowadzenia pionu ponad dach można takie rozwiązanie stosować przy spełnieniu następujących warunkoacutew
piony mają wysokość 4 do 5 kondygnacji
ostatni pion licząc od najdalszego w stosunku do kanału oraz co piąty w budynku jest zakończony rurą wywiewną
Elementy pionu kanalizacyjnego
troacutejniki doprowadzające ścieki z podejść kanalizacyjnych
czyszczak prze zmianą kierunku prowadzenia ściekoacutew ndash około 05 nad posadzką przed przejściem w przewoacuted odpływowy
rura prosta o niezmiennej średnicy na całej długości
zawoacuter napowietrzający lub rura wywiewna
W systemie kanalizacji sanitarnej wyroacuteżnić można
piony z wentylacją głoacutewną ndash zakończone rurą wywiewną lub zaworem napowietrzającym
piony z wentylacją obejściową ndash piony z dodatkowym przewodem wentylacyjnym prowadzonym obok pionu spustowego i połączonym z rurą wywiewną
Średnica pionu zależy od wybranego systemu wentylacji i obliczonego natężenia przepływu ściekoacutew dla całego pionu
Należy pamiętać o tym że minimalna średnica pionu nie może być mniejsza od średnicy największego podejścia
W typowych rozwiązaniach w Polsce minimalna średnica pionu wynosi 70mm a dla pionoacutew prowadzących ścieki z misek ustępowych 100mm
Oczywiście w tabelach należy sprawdzić czy średnicy nie należy zwiększyć ze względu na obliczoną wartość Qww
Piony z wentylacją głoacutewną
Piony z wentylacją obejściową
Przewody odpływowe
(poziomy kanalizacyjne)
Wśroacuted przewodoacutew odpływowych wyroacuteżniamy przewoacuted głoacutewny oraz przewody drugorzędne Każdy przewoacuted drugorzędny powinien być oddzielnie podłączony do głoacutewnego pod kątem 45deg
Wszystkie przewody prowadzone są najkroacutetszą drogą przeważnie wzdłuż przegrody budowlanej oraz koniecznie z zachowaniem odpowiedniego spadku
Przewody odpływowe
(poziomy kanalizacyjne)
Spadek powinien być jednakowy na całej długości co zapewnia samooczyszczanie się przewodu
Przyjęte jest że rury układa się kielichem w kierunku przeciwnym do spływu ściekoacutew
Rewizje kanalizacyjne powinno się montować
co 15 m na rurach średnicy od 100 do 150 mm
przed każdym uskokiem poziomu
Rury prowadzone przez murowane ścianki muszą być ułożone prostopadle do przegrody
Na przewody z tworzyw sztucznych powinno się w miejscach przejść dodatkowo nałożyć tuleje ochronne Umożliwią one rurom pewien ruch zabezpieczając instalację przed uszkodzeniami mechanicznymi
Przestrzeń pomiędzy tuleją a rurą powinno się zabezpieczyć izolacją
Jeśli przewody kanalizacyjne z tworzyw sztucznych układane są w sąsiedztwie przewodoacutew wydzielających ciepło powinny być osłonięte otulinami izolacyjnymi w celu zabezpieczenia przed przegrzewaniem
Przewody poziome i przykanaliki powinny być ułożone poniżej strefy przemarzania gruntu czyli na głębokości 80-140 cm zależnie od regionu kraju
Jeśli przewody prowadzone są w pomieszczeniach w ktoacuterych temperatura może spadać poniżej 0degC muszą być odpowiednio zabezpieczone przed przemarzaniem
Dla przewodoacutew prowadzonych na zewnątrz budynku należy pamiętać że warstwa gruntu pokrywającego rury kanalizacyjne powinna być o 10-20 cm większa od głębokości przemarzania gruntu jeśli przewody układa się wyżej to powinny być zaizolowane termicznie
Rury kanalizacyjne układane na zewnątrz budynku powinny być oddalone
od innych przewodoacutew co najmniej
15 m od przewodoacutew gazowych i wodociągowych
08 m od kabli energetycznych
05 m od kabli telekomunikacyjnych
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qww z uwzględnieniem następujących zasad
1 dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 05
2 dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 07
3 minimalna prędkość przepływu ściekoacutew wynosi 07 ms stąd
wynika prowadzenie przewodoacutew z odpowiednim do średnicy
spadkiem w kierunku sieci zewnętrznej
4 minimalna średnica przewodu zewnętrznego wynosi 010m
a przykanalika 015m
Dobierając średnice przewodoacutew odpływowych należy stosować
tabelę z wartościami natężenia przepływu Q0 i prędkości
przepływu v0 dla przewodoacutew o przekroju kołowym przy
pełnym wypełnieniu i wykres Manninga
=QQ0
=vv0
hd
Q
v
(hd)
1
23
4
Przykład obliczeniowy Obliczeniowe natężenie sciekoacutew sanitarnych wynosi Qww= 50 ls Na podstawie tabeli 1 QwwQ0 = 50 2014 = 025 Z wykresu odczytujemy
V = 085V0 = 085114 = 097 ms przy napełnieniu hd = 037
Zakresy dopuszczalnych spadkoacutew przewodoacutew odpływowych
DN 0100 m ndash i = 20 - 100
DN 0150 m ndash i = 15 - 150
Urządzenia dodatkowe w kanalizacji sanitarnej
W przypadku odprowadzania ściekoacutew bytowo gospodarczych do zewnętrznej sieci typu ogoacutelnospławnego w pomieszczeniach położonych na najniższych kondygnacjach w budynku może dojść do zalania spowodowanego wstecznym przepływem ściekoacutew w wyniku intensywnych opadoacutew deszczu Dlatego też w tego typu instalacjach na przewodach kanalizacyjnych odprowadzających ścieki z pomieszczeń na najniższej kondygnacji stosować należy zasuwy burzowe ktoacutere chronią instalację przed przepływem zwrotnym
Materiały w kanalizacji sanitarnej
Instalacja kanalizacyjna może być wykonana z roacuteżnych materiałoacutew ale
zawsze rury i połączenia powinny być szczelne i odporne na korozję
Obecnie najpopularniejszym materiałem używanym do budowy instalacji
wewnętrznej jest tworzywo sztuczne Rury kanalizacyjne produkuje się z
polipropylenu (PP)
roacuteżnych odmian polichlorku winylu (PVC)
Polietylenu wysokiej gęstości (PE-HD)
żywicy poliestrowej wzmacnianej włoacuteknem szklanym (GRE)
Innymi materiałami stosowanymi w kanalizacji sanitarnej są
żeliwo
kamionka
beton
Kanalizacja deszczowa
Odprowadza wody opadowe z dachoacutew i terenoacutew przyległych do nieruchomości (podjazdy tarasy parkingi itp)
Projektowanie kanalizacji deszczowej odbywa się w oparciu o normę
PN ndash EN 12056 ndash 3 grudzień 2002
Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew
Część 3 Przewody deszczowe Projektowanie układu i obliczenia
oraz w przypadku braku informacji o normę
PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania w projektowaniu
Odprowadzanie wody z dachu stromego
W przypadku dachoacutew budynkoacutew niskich (do 5 kondygnacji) ktoacutere mają odpowiednie nachylenie (przyjmuje się że powyżej 8) najczęstszym sposobem odprowadzania wody deszczowej jest zastosowanie systemu rynnowego
Zadaniem deszczowej instalacji kanalizacyjnej jest zebranie wody z dachu i odprowadzenie jej do sieci kanalizacji deszczowej lub do gruntu System rynnowy polega na naturalnym (grawitacyjnym) spływie woacuted po połaci dachowej skąd jest przejmowana przez system rur System ten roacutewnież pracuje grawitacyjnie Umowną granicą instalacji deszczowej jest wylewka z ktoacuterej woda może być skierowana do sieci kanalizacji deszczowej (ogoacutelnospławnej) lub na grunt
Podstawowe elementy
instalacji kanalizacji deszczowej
Rynny - przewody o przekroju otwartym (okrągłym prostokątnym eliptycznym trapezowym okapowym) biegnące wzdłuż krawędzi dachu Zadaniem rynien jest zebranie wody opadowej Rynny prowadzone są z lekkim spadkiem w kierunku narożnikoacutew budynku dzięki czemu woda nie wylewa się za krawędzie tylko płynie w kierunku rur spustowych
Instalacja kanalizacji deszczowej składa się z następujących elementoacutew
Rury spustowe ndash pionowe odcinki przewodoacutew o przekroju zamkniętym (najczęściej okrągłym lub prostokątnym) Zadaniem rur spustowych jest zebranie wody płynącej rynnami i odprowadzenie ich poza budynek
Odpływy ndash elementy za pomocą ktoacuterych rynny przechodzą w rury spustowe Odpływ jest odcinkiem rynny w ktoacuterym wykonany jest obrobiony otwoacuter odpowiedniego kształtu pozwalający na włączenie rury spustowej Można wyroacuteżnić odpływy przelotowe oraz odpływy końcowe ( na narożnikach pomieszczeń) Pozwalają na mocowanie rur spustowych
Narożniki do rynien ndash umożliwiają połączenie rynien w narożnikach budynku Właściwy montaż narożnikoacutew jest bardzo ważny dla właściwej pracy rynien (ruchoacutew pod wpływem temperatury) Wylewki ndash kształtki ktoacuterymi kończy się rura spustowa Wylewka może być włą- czona do kanalizacji deszczowej bądź znajdować się nad gruntem
Łączniki do rynien - złączki zwykłe uszczelkowe i korekcyjne Ponieważ montaż rynien wymaga pozostawiania tzw dylatacji (odstępoacutew) złączki korekcyjne lub uszczelkowe umożliwiają wykonanie takich połączenia z dylatacją
Łączniki do rur spustowych - kolana troacutejniki redukcje mufy mufy redukcyjne Mufy służą do włączania rur spustowych do odpływoacutew zadaniem muf redukcyjnych jest połączenie rury spustowej i odpływu o roacuteżnych średnicach Kolana pozwalają na zmianę kierunku rury spustowej Troacutejniki umożliwiają włączanie do rur spustowych wyposażenia dodatkowego
Haki i obejmy - zadaniem tych elementoacutew jest mocowanie rynien i rur spustowych do dachoacutew i ścian
Elementy wykończeniowe i dodatkowe -
zadaniem tych elementoacutew jest wykończenie
systemu lub uzupełnienie jego pracy
Przykładami mogą tu być
dekiel służący do zakończenia rynny
filtr siatkowy montowany na rurze
spustowej zatrzymujący
zanieczyszczenia
czyszczak (rewizja) umożliwiający
przegląd i czyszczenie rury spustowej
(na zdjęciu)
odprowadzenie do kanalizacji deszczowej
Jednym ze sposoboacutew odprowadzenia wody jest podłączenie systemu rynnowego do kanalizacji deszczowej
Woacutewczas na dolnym odcinku rury spustowej mniej więcej 03-08 m ponad terenem należy zamontować rewizję (czyszczak) Rewizja ma wewnątrz kratkę na ktoacuterej zbierają się liście i inne zanieczyszczenia spływające z rynny
Rura spustowa z rewizją przyłączona jest do przewodoacutew odpływowych a te łączą się z kanalizacją Średnica przewodoacutew musi być co najmniej roacutewna średnicy rur spustowych i najczęściej wynosi 100-150 mm Głębokość na jakiej powinno się układać rury zależy od strefy przemarzania i wynosi 1-14 m System taki nie ma blokady przedostawania się zapachoacutew dlatego lepiej nie podłączać go do kanalizacji ogoacutelnospławnej
Innym sposobem odprowadzenia wody bezpośrednio do kanalizacji jest podłączenie rury spustowej do osadnika rynnowego Wyposażony jest on w klapkę ktoacutera stanowi blokadę zapachową i wyciągany kosz w ktoacuterym gromadzą się większe zanieczyszczenia takie jak liście
Gdy brak sieci kanalizacji deszczowej lub ogoacutelnospławnej woda deszczowa powinna być bezpiecznie rozprowadzona po terenie posesji ale tak żeby nie spływała na sąsiednie działki
Odprowadzanie wody z dachu
płaskiego
W przypadku dachoacutew budynkoacutew wysokich (powyżej 5 kondygnacji) oraz dachoacutew o małym nachyleniu (przyjmuje się że poniżej 8) najczęstszym sposobem odprowa-dzania wody deszczowej jest system odwadniania oparty na wpustach dachowych
Wpusty dachowe pełnią rolę dachowych odwodnień punkto-wych tzn zbierają wodę z pewnej powierzchni w jednym punkcie
Odprowadzanie wody z dachu
płaskiego Woda jest odprowadzana do rury spustowej biegnącej wewnątrz budynku a stamtąd do kanalizacji deszczowej lub poza budynek do gruntu Aby odwodnienie dachu płaskiego pracowało prawidłowo wpust powinien znaleźć się w najniższym punkcie dachu a spadek w jego kierunku powinien wynosić co najmniej 3 Oproacutecz zasadniczego wpustu powinien być wpust awaryjny ktoacutery przejmie wodę w przypadku zatkania wpustu głoacutewnego Na dachu powinna być co najmniej jedna para wpustoacutew Zasady projektowania moacutewią że wpusty należy rozmieszczać co 25 m
Obliczanie kanalizacji deszczowej
Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qr (qd) [ls]
rAC
10000
IAQr
gdzie ψ lub C ndash wspoacutełczynnik spływu przyjmowany wg nowej normy jako 10 (w starej zależny od nachylenia dachu i rodzaju powierzchni odwadnianej)
A ndash efektywna powierzchnia dachu lub powierzchnia odwadniana [m2]
I ndash w starej normie miarodajne natężenie deszczu [l(sha)] przyjmowane I 300 l(sha)
r ndash natężenie opadoacutew atmosferycznych [l(sm2)] przyjmowane albo na podstawie danych statystycznych albo wg tabeli 1 w nowej normie po przemnożeniu przez wspoacutełczynnik ryzyka podany w tabeli 2
Wymiarowanie rynien i rur spustowych
1 Przewody spustowe ndash średnicę należy dobrać tak aby obliczona wartość odpływu ściekoacutew Qr nie przekraczała wartości Qrmax (qdmax) a powierzchnia odwadniana A powierzchni Amax zestawionych w tabeli w normie PN ndash 92B ndash 01707
2 Wg starej normy rynny powinny mieć średnice minimum 150 mm (dotyczy to budynkoacutew wielorodzinnych)
Efektywna
powierzchnia dachu
odwadniana przez
rynnę A [m2]
Szerokość rynny [mm] Średnica rury
spustowej [mm]
poniżej 20 70 50
20 ndash 57 100 (lub 125) 70
57 ndash 97 125 100
97 - 170 150 100
170 - 243 180 125
Dla budynkoacutew jednorodzinnych średnice rynien i przewodoacutew spustowych można określić w oparciu o efektywną powierzchnię dachu wg tabeli
Średnice poziomoacutew i przykanalikoacutew
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qr z uwzględnieniem następujących zasad
a) dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 07
b) dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 09
c) i d) jak dla kanalizacji sanitarnej
Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej
Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qt (qog) [ls]
Qww ndash natężenie odpływu ściekoacutew sanitarnych
Qr ndash natężenie odpływu ściekoacutew deszczowych
Kanalizacja ogoacutelnospławna to ten fragment ktoacutery odprowadza i ścieki sanitarne i deszczowe do zewnętrznej sieci ogoacutelnospławnej
rwwt QQQ
Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się z uwzględnieniem następujących zasad
a) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt spełnione powinny być warunki
a) i b) jak dla ściekoacutew deszczowych
b) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt obliczeniowa prędkość przepływu
ściekoacutew nie może przekraczać wartości dopuszczalnej ktoacutera wynosi
80 ms ndash dla rur żeliwnych i innych metalowych
40 ms ndash dla rur kamionkowych betonowych i z tworzyw sztucznych
c) dla odpływu tylko ściekoacutew sanitarnych Qww prędkość przepływu
ściekoacutew nie może być mniejsza od vmin = 07 ms
bullRynny z PVC-U
bullRynny z blachy aluminiowej
bullRynny miedziane
bullRynny z blachy stalowej
bullRynny cynkowo-tytanowe
Przekroje rynien a b c) poacutełokragłe d) trapezowy e f) trapezoidalny g) prostokatny h) poacutełokragły leacy
Rodzaje rynien a) okapowa b) koszowa c) gzymsowa d) leacy
Zabezpieczenie wody przed wtoacuternym zanieczyszczeniem
Przepływ zwrotny wywołany spadkiem ciśnienia w sieci wodociągowej
Potencjalne źroacutedła zanieczyszczenia wody wodociągowej
XY
1- sieć wodociągowa
2- urządzenie zabezpieczające
X-rodzina zabezpieczenia
Y-typ zabezpieczenia
Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody
Aby dobrać zabezpieczenie należy
określić kategorię płynu
określić rodzaj zabezpieczenia wg normy
ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe
dobrać zawoacuter zwracając uwagę na średnicę wodomierza
Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody
dla dobranego zaworu ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez zawoacuter
Filtr
Doboacuter filtra
Aby dobrać filtr należy
ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe
dobrać filtr zwracając uwagę na średnicę wodomierza i zaworu antyskażeniowego
Doboacuter filtra
dla dobranego filtra ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez filtr
INSTALACJE KANALIZACYJNE
Rodzaje instalacji kanalizacyjnych
1 Kanalizacja sanitarna (bytowo ndash gospodarcza)
2 Kanalizacja deszczowa
3 Kanalizacja technologiczna
ścieki przed wprowadzeniem do kanalizacji
sanitarnej wymagają wstępnego oczyszczenia w
specjalnych urządzeniach
Odprowadzenie ściekoacutew z nieruchomości może być
realizowane na dwa sposoby
systemem ogoacutelnospławnym (zbiorczym)
lub systemem rozdzielczym
Kanalizacja ogoacutelnospławna odprowadza zaroacutewno ścieki
sanitarne (bytowe) jak i deszczowe
W kanalizacji rozdzielczej ścieki sanitarne i deszczowe
odprowadzane są rozdzielnie
Schemat kanalizacji ogoacutelnospławnej
KS1 KS2
Kanał ogoacutelnospławny
RD1 RD2
linia regulacyjna
ST1
ST2
Schemat kanalizacji rozdzielczej
KS1 KS2
Kanał sanitarny
Kanał deszczowy
RD1 RD2
linia regulacyjnaST1
ST2
SD1
SD2
Podział instalacji kanalizacyjnej
Instalację kanalizacyjną można podzielić na
zewnętrzną (na terenie nieruchomości lecz poza budynkiem)
wewnętrzną (w budynku)
Podział ten wydaje się oczywisty ale jest istotny przy doborze materiału instalacyjnego - nie każdy materiał sprawdzający się wewnątrz nadaje się do stworzenia instalacji zewnętrznej
Granicą między instalacją wewnętrzną a zewnętrzną jest tzw czyszczak głoacutewny (rewizja głoacutewna)
Przewody domowej
instalacji kanalizacyjnej
Przykanalik (przyłącze kanalizacyjne) ndash jest to odcinek ktoacutery łączy kanalizację na terenie nieruchomości z siecią kanalizacyjną
Najczęściej przykanalik włączany jest do studzienki (rewizyjnej lub włazowej) ktoacutera stanowi uzbrojenie sieci Możliwe jest też przyłączenie przez wpust boczny lub złącze siodłowe
Przewody domowej
instalacji kanalizacyjnej
Przykanaliki oznaczane są znakami informacyjnymi Na znaku podana jest średnica (w mm) spadek przyłącza (w promilach) oraz jego długość (w m) Granicą między siecią a instalacją jest położona w pobliżu granicy nieruchomości pierwsza studzienka licząc od strony budynku
Sieć i przykanalik
w przypadku istnienia studzienki rewizyjnej
przykanalikstudzienka rewizyjna
linia
reg
ulac
yjnastudzienka kanalizacyjna
sieć kanalizacyjna
budy
nek
instalacja
zewnętrzna
Sieć i przykanalik
w przypadku braku studzienki rewizyjnej (wg nowych przepisoacutew w przypadku braku studzienki rewizyjnej
przykanalik to odcinek biegnący od granicy budynku do granicy
nieruchomości)
linia
reg
ulac
yjnastudzienka kanalizacyjna
sieć kanalizacyjna
budy
nek
przykanalik
sieć kanalizacyjna
Instalacja kanalizacyjna składa się z 1 poziomoacutew (przewodoacutew odpływowych) ndash są to przewody
prowadzone z odpowiednim spadkiem ktoacutere odprowadzają
ścieki z pionoacutew wpustoacutew podłogowych itp do przykanalika
lub sieci zewnętrznej
2 pionoacutew (przewodoacutew spustowych) ndash są to przewody prowadzone
przez jedną lub kilka kondygnacji odprowadzające ścieki
z podejść kanalizacyjnych wpustoacutew dachowych lub rynien
do przewodoacutew odpływowych
3 podejść kanalizacyjnych ndash przewody odprowadzające ścieki
z przyboroacutew i urządzeń sanitarnych do pionoacutew lub poziomoacutew
kanalizacyjnych
podejścia pojedyncze
podejścia zbiorowe
Kanalizacja sanitarna grawitacyjna
Odprowadza wodę zanieczyszczoną (ścieki) w wyniku jej wykorzystania odpływającą z ustępoacutew spłukiwanych natryskoacutew wanien bidetoacutew zlewoacutew umywalek wpustoacutew podłogowych i innych urządzeń występujących w gospodarstwie domowym
Projektowanie kanalizacji sanitarnej odbywa się w oparciu o normę
PN ndash EN 12056 ndash 2 grudzień 2002
Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew
Część 2 Kanalizacja sanitarna projektowanie układu i obliczenia
oraz w przypadku braku informacji o normę
PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania
w projektowaniu
Podejścia kanalizacyjne ndash łączą
odpływ z pionem kanalizacyjnym
Podejścia
niewentylowane - należy montować ze spadkiem wynoszącym od 2 do 15
wentylowane ndash można zastosować tu mniejsze spadki zgodnie z przywołaną normą ale wymagają dodatkowego przewodu wentylującego
Najczęściej projektuje się podejścia niewentylowane Ich długość w typowym rozwiązaniu stosowanym w Polsce nie powinna przekraczać 30 m a w przypadku miski ustępowej 10 m po długości przewodu
W przypadku dłuższych podejść albo zwiększa się średnicę albo projektuje się podejścia wentylowane za pomocą np zaworoacutew napowietrzających
Nowa norma wprowadza cztery typy systemoacutew kanalizacyjnych jakie można spotkać w poszczegoacutelnych krajach Unii Europejskiej
W Polsce stosuje się tradycyjnie system I
System Nazwa Cechy
I
System pojedynczego pionu
z podejściami częściowo
wypełnionymi
bull jeden pion kanalizacyjny
bull wypełnienie przewodoacutew 50
II
System pojedynczego pionu
z podejściami o mniejszej
średnicy
bull jeden pion kanalizacyjny
bull wypełnienie przewodoacutew 70
III
System pojedynczego pionu
z podejściami całkowicie
wypełnionymi
bull jeden pion kanalizacyjny
bull wypełnienie przewodoacutew 100
bull każde urządzenie podłączone
oddzielnie do pionu
IV System oddzielnych pionoacutew
kanalizacyjnych
bull dwa piony ndash jeden odprowadzający
ścieki czarne z ustępoacutew spłukiwanych
i pisuaroacutew i drugi odprowadzający
pozostałe ścieki
bull wypełnienie przewodoacutew jak dla
systemoacutew I II lub III
Średnice nominalne podejść pojedynczych dobiera się w zależności od typu przyłączonego przyboru sanitarnego lub urządzenia w typowych
rozwiązaniach w Polsce wg tabeli Urządzenie DN [mm]
Umywalka bidet 40
Zlewozmywak
zmywarka pralka
wanna natrysk 50
Miska ustępowa 100
Minimalna średnica podejścia pojedynczego zdeterminowana jest przez jego długość wysokość spadania i ilość zmian kierunku zgodnie z tabelą
DN Lmax
[m] H [m]
trzy zmiany
kierunku
40
50 30 lt10
70 50 lt10
100 50 lt30
H
L
Jeśli powyższe wymiary są przekroczone lub istnieje konieczność zastosowania więcej niż trzech zmian kierunku prowadzenia przewodoacutew należy wybrać kolejną większą średnicę nominalną
Średnice nominalne podjeść zbiorowych
Zależą od natężenia przepływu ściekoacutew w projektowanym
podejściu i od zastosowanego systemu Wybierając system
należy kierować się dostępnymi na rynku przyborami trudno
bowiem wyobrazić sobie podłączanie przyboru sanitarnego
z odpływem np 40mm do przewodu o średnicy mniejszej
Utrudniałoby to swobodny odpływ ściekoacutew z tego przyboru
Natężenie przepływu ściekoacutew sanitarnych Qww
wyznacza się dla danego odcinka instalacji zgodnie
z zależnością
]sl[DUKQww
gdzie K ndash wspoacutełczynnik częstości
DU ndash odpływ jednostkowy [ls] z urządzenia
UWAGA Qww DUmax jeśli nie to Qww = DUmax
Odpływy jednostkowe DU
Odpływy jednostkowe DU -cd
Typowe wspoacutełczynniki częstości K
Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia
z przewodami odpływowymi Piony kanalizacyjne należy prowadzić bez zmiany średnicy i kierunku na całej długości w szachtach sanitarnych
U podstawy każdego pionu przed przejściem w przewoacuted odpływowy należy zamontować otwoacuter rewizyjny (czyszczak) umożliwiający dostęp do wnętrza przodu
W przypadku kanalizacji sanitarnej każdy pion musi być wentylowany w celu wyroacutewnania ciśnienia w instalacji
Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia
z przewodami odpływowymi Wentylację pionu zapewnia
przewoacuted wentylacyjny zakończony rurą wywiewną wyprowadzoną ponad połać dachu
zawoacuter napowietrzający ndash rozwiązanie dozwolone do stosowania w przypadku braku możliwości wyprowadzenia pionu ponad dach można takie rozwiązanie stosować przy spełnieniu następujących warunkoacutew
piony mają wysokość 4 do 5 kondygnacji
ostatni pion licząc od najdalszego w stosunku do kanału oraz co piąty w budynku jest zakończony rurą wywiewną
Elementy pionu kanalizacyjnego
troacutejniki doprowadzające ścieki z podejść kanalizacyjnych
czyszczak prze zmianą kierunku prowadzenia ściekoacutew ndash około 05 nad posadzką przed przejściem w przewoacuted odpływowy
rura prosta o niezmiennej średnicy na całej długości
zawoacuter napowietrzający lub rura wywiewna
W systemie kanalizacji sanitarnej wyroacuteżnić można
piony z wentylacją głoacutewną ndash zakończone rurą wywiewną lub zaworem napowietrzającym
piony z wentylacją obejściową ndash piony z dodatkowym przewodem wentylacyjnym prowadzonym obok pionu spustowego i połączonym z rurą wywiewną
Średnica pionu zależy od wybranego systemu wentylacji i obliczonego natężenia przepływu ściekoacutew dla całego pionu
Należy pamiętać o tym że minimalna średnica pionu nie może być mniejsza od średnicy największego podejścia
W typowych rozwiązaniach w Polsce minimalna średnica pionu wynosi 70mm a dla pionoacutew prowadzących ścieki z misek ustępowych 100mm
Oczywiście w tabelach należy sprawdzić czy średnicy nie należy zwiększyć ze względu na obliczoną wartość Qww
Piony z wentylacją głoacutewną
Piony z wentylacją obejściową
Przewody odpływowe
(poziomy kanalizacyjne)
Wśroacuted przewodoacutew odpływowych wyroacuteżniamy przewoacuted głoacutewny oraz przewody drugorzędne Każdy przewoacuted drugorzędny powinien być oddzielnie podłączony do głoacutewnego pod kątem 45deg
Wszystkie przewody prowadzone są najkroacutetszą drogą przeważnie wzdłuż przegrody budowlanej oraz koniecznie z zachowaniem odpowiedniego spadku
Przewody odpływowe
(poziomy kanalizacyjne)
Spadek powinien być jednakowy na całej długości co zapewnia samooczyszczanie się przewodu
Przyjęte jest że rury układa się kielichem w kierunku przeciwnym do spływu ściekoacutew
Rewizje kanalizacyjne powinno się montować
co 15 m na rurach średnicy od 100 do 150 mm
przed każdym uskokiem poziomu
Rury prowadzone przez murowane ścianki muszą być ułożone prostopadle do przegrody
Na przewody z tworzyw sztucznych powinno się w miejscach przejść dodatkowo nałożyć tuleje ochronne Umożliwią one rurom pewien ruch zabezpieczając instalację przed uszkodzeniami mechanicznymi
Przestrzeń pomiędzy tuleją a rurą powinno się zabezpieczyć izolacją
Jeśli przewody kanalizacyjne z tworzyw sztucznych układane są w sąsiedztwie przewodoacutew wydzielających ciepło powinny być osłonięte otulinami izolacyjnymi w celu zabezpieczenia przed przegrzewaniem
Przewody poziome i przykanaliki powinny być ułożone poniżej strefy przemarzania gruntu czyli na głębokości 80-140 cm zależnie od regionu kraju
Jeśli przewody prowadzone są w pomieszczeniach w ktoacuterych temperatura może spadać poniżej 0degC muszą być odpowiednio zabezpieczone przed przemarzaniem
Dla przewodoacutew prowadzonych na zewnątrz budynku należy pamiętać że warstwa gruntu pokrywającego rury kanalizacyjne powinna być o 10-20 cm większa od głębokości przemarzania gruntu jeśli przewody układa się wyżej to powinny być zaizolowane termicznie
Rury kanalizacyjne układane na zewnątrz budynku powinny być oddalone
od innych przewodoacutew co najmniej
15 m od przewodoacutew gazowych i wodociągowych
08 m od kabli energetycznych
05 m od kabli telekomunikacyjnych
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qww z uwzględnieniem następujących zasad
1 dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 05
2 dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 07
3 minimalna prędkość przepływu ściekoacutew wynosi 07 ms stąd
wynika prowadzenie przewodoacutew z odpowiednim do średnicy
spadkiem w kierunku sieci zewnętrznej
4 minimalna średnica przewodu zewnętrznego wynosi 010m
a przykanalika 015m
Dobierając średnice przewodoacutew odpływowych należy stosować
tabelę z wartościami natężenia przepływu Q0 i prędkości
przepływu v0 dla przewodoacutew o przekroju kołowym przy
pełnym wypełnieniu i wykres Manninga
=QQ0
=vv0
hd
Q
v
(hd)
1
23
4
Przykład obliczeniowy Obliczeniowe natężenie sciekoacutew sanitarnych wynosi Qww= 50 ls Na podstawie tabeli 1 QwwQ0 = 50 2014 = 025 Z wykresu odczytujemy
V = 085V0 = 085114 = 097 ms przy napełnieniu hd = 037
Zakresy dopuszczalnych spadkoacutew przewodoacutew odpływowych
DN 0100 m ndash i = 20 - 100
DN 0150 m ndash i = 15 - 150
Urządzenia dodatkowe w kanalizacji sanitarnej
W przypadku odprowadzania ściekoacutew bytowo gospodarczych do zewnętrznej sieci typu ogoacutelnospławnego w pomieszczeniach położonych na najniższych kondygnacjach w budynku może dojść do zalania spowodowanego wstecznym przepływem ściekoacutew w wyniku intensywnych opadoacutew deszczu Dlatego też w tego typu instalacjach na przewodach kanalizacyjnych odprowadzających ścieki z pomieszczeń na najniższej kondygnacji stosować należy zasuwy burzowe ktoacutere chronią instalację przed przepływem zwrotnym
Materiały w kanalizacji sanitarnej
Instalacja kanalizacyjna może być wykonana z roacuteżnych materiałoacutew ale
zawsze rury i połączenia powinny być szczelne i odporne na korozję
Obecnie najpopularniejszym materiałem używanym do budowy instalacji
wewnętrznej jest tworzywo sztuczne Rury kanalizacyjne produkuje się z
polipropylenu (PP)
roacuteżnych odmian polichlorku winylu (PVC)
Polietylenu wysokiej gęstości (PE-HD)
żywicy poliestrowej wzmacnianej włoacuteknem szklanym (GRE)
Innymi materiałami stosowanymi w kanalizacji sanitarnej są
żeliwo
kamionka
beton
Kanalizacja deszczowa
Odprowadza wody opadowe z dachoacutew i terenoacutew przyległych do nieruchomości (podjazdy tarasy parkingi itp)
Projektowanie kanalizacji deszczowej odbywa się w oparciu o normę
PN ndash EN 12056 ndash 3 grudzień 2002
Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew
Część 3 Przewody deszczowe Projektowanie układu i obliczenia
oraz w przypadku braku informacji o normę
PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania w projektowaniu
Odprowadzanie wody z dachu stromego
W przypadku dachoacutew budynkoacutew niskich (do 5 kondygnacji) ktoacutere mają odpowiednie nachylenie (przyjmuje się że powyżej 8) najczęstszym sposobem odprowadzania wody deszczowej jest zastosowanie systemu rynnowego
Zadaniem deszczowej instalacji kanalizacyjnej jest zebranie wody z dachu i odprowadzenie jej do sieci kanalizacji deszczowej lub do gruntu System rynnowy polega na naturalnym (grawitacyjnym) spływie woacuted po połaci dachowej skąd jest przejmowana przez system rur System ten roacutewnież pracuje grawitacyjnie Umowną granicą instalacji deszczowej jest wylewka z ktoacuterej woda może być skierowana do sieci kanalizacji deszczowej (ogoacutelnospławnej) lub na grunt
Podstawowe elementy
instalacji kanalizacji deszczowej
Rynny - przewody o przekroju otwartym (okrągłym prostokątnym eliptycznym trapezowym okapowym) biegnące wzdłuż krawędzi dachu Zadaniem rynien jest zebranie wody opadowej Rynny prowadzone są z lekkim spadkiem w kierunku narożnikoacutew budynku dzięki czemu woda nie wylewa się za krawędzie tylko płynie w kierunku rur spustowych
Instalacja kanalizacji deszczowej składa się z następujących elementoacutew
Rury spustowe ndash pionowe odcinki przewodoacutew o przekroju zamkniętym (najczęściej okrągłym lub prostokątnym) Zadaniem rur spustowych jest zebranie wody płynącej rynnami i odprowadzenie ich poza budynek
Odpływy ndash elementy za pomocą ktoacuterych rynny przechodzą w rury spustowe Odpływ jest odcinkiem rynny w ktoacuterym wykonany jest obrobiony otwoacuter odpowiedniego kształtu pozwalający na włączenie rury spustowej Można wyroacuteżnić odpływy przelotowe oraz odpływy końcowe ( na narożnikach pomieszczeń) Pozwalają na mocowanie rur spustowych
Narożniki do rynien ndash umożliwiają połączenie rynien w narożnikach budynku Właściwy montaż narożnikoacutew jest bardzo ważny dla właściwej pracy rynien (ruchoacutew pod wpływem temperatury) Wylewki ndash kształtki ktoacuterymi kończy się rura spustowa Wylewka może być włą- czona do kanalizacji deszczowej bądź znajdować się nad gruntem
Łączniki do rynien - złączki zwykłe uszczelkowe i korekcyjne Ponieważ montaż rynien wymaga pozostawiania tzw dylatacji (odstępoacutew) złączki korekcyjne lub uszczelkowe umożliwiają wykonanie takich połączenia z dylatacją
Łączniki do rur spustowych - kolana troacutejniki redukcje mufy mufy redukcyjne Mufy służą do włączania rur spustowych do odpływoacutew zadaniem muf redukcyjnych jest połączenie rury spustowej i odpływu o roacuteżnych średnicach Kolana pozwalają na zmianę kierunku rury spustowej Troacutejniki umożliwiają włączanie do rur spustowych wyposażenia dodatkowego
Haki i obejmy - zadaniem tych elementoacutew jest mocowanie rynien i rur spustowych do dachoacutew i ścian
Elementy wykończeniowe i dodatkowe -
zadaniem tych elementoacutew jest wykończenie
systemu lub uzupełnienie jego pracy
Przykładami mogą tu być
dekiel służący do zakończenia rynny
filtr siatkowy montowany na rurze
spustowej zatrzymujący
zanieczyszczenia
czyszczak (rewizja) umożliwiający
przegląd i czyszczenie rury spustowej
(na zdjęciu)
odprowadzenie do kanalizacji deszczowej
Jednym ze sposoboacutew odprowadzenia wody jest podłączenie systemu rynnowego do kanalizacji deszczowej
Woacutewczas na dolnym odcinku rury spustowej mniej więcej 03-08 m ponad terenem należy zamontować rewizję (czyszczak) Rewizja ma wewnątrz kratkę na ktoacuterej zbierają się liście i inne zanieczyszczenia spływające z rynny
Rura spustowa z rewizją przyłączona jest do przewodoacutew odpływowych a te łączą się z kanalizacją Średnica przewodoacutew musi być co najmniej roacutewna średnicy rur spustowych i najczęściej wynosi 100-150 mm Głębokość na jakiej powinno się układać rury zależy od strefy przemarzania i wynosi 1-14 m System taki nie ma blokady przedostawania się zapachoacutew dlatego lepiej nie podłączać go do kanalizacji ogoacutelnospławnej
Innym sposobem odprowadzenia wody bezpośrednio do kanalizacji jest podłączenie rury spustowej do osadnika rynnowego Wyposażony jest on w klapkę ktoacutera stanowi blokadę zapachową i wyciągany kosz w ktoacuterym gromadzą się większe zanieczyszczenia takie jak liście
Gdy brak sieci kanalizacji deszczowej lub ogoacutelnospławnej woda deszczowa powinna być bezpiecznie rozprowadzona po terenie posesji ale tak żeby nie spływała na sąsiednie działki
Odprowadzanie wody z dachu
płaskiego
W przypadku dachoacutew budynkoacutew wysokich (powyżej 5 kondygnacji) oraz dachoacutew o małym nachyleniu (przyjmuje się że poniżej 8) najczęstszym sposobem odprowa-dzania wody deszczowej jest system odwadniania oparty na wpustach dachowych
Wpusty dachowe pełnią rolę dachowych odwodnień punkto-wych tzn zbierają wodę z pewnej powierzchni w jednym punkcie
Odprowadzanie wody z dachu
płaskiego Woda jest odprowadzana do rury spustowej biegnącej wewnątrz budynku a stamtąd do kanalizacji deszczowej lub poza budynek do gruntu Aby odwodnienie dachu płaskiego pracowało prawidłowo wpust powinien znaleźć się w najniższym punkcie dachu a spadek w jego kierunku powinien wynosić co najmniej 3 Oproacutecz zasadniczego wpustu powinien być wpust awaryjny ktoacutery przejmie wodę w przypadku zatkania wpustu głoacutewnego Na dachu powinna być co najmniej jedna para wpustoacutew Zasady projektowania moacutewią że wpusty należy rozmieszczać co 25 m
Obliczanie kanalizacji deszczowej
Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qr (qd) [ls]
rAC
10000
IAQr
gdzie ψ lub C ndash wspoacutełczynnik spływu przyjmowany wg nowej normy jako 10 (w starej zależny od nachylenia dachu i rodzaju powierzchni odwadnianej)
A ndash efektywna powierzchnia dachu lub powierzchnia odwadniana [m2]
I ndash w starej normie miarodajne natężenie deszczu [l(sha)] przyjmowane I 300 l(sha)
r ndash natężenie opadoacutew atmosferycznych [l(sm2)] przyjmowane albo na podstawie danych statystycznych albo wg tabeli 1 w nowej normie po przemnożeniu przez wspoacutełczynnik ryzyka podany w tabeli 2
Wymiarowanie rynien i rur spustowych
1 Przewody spustowe ndash średnicę należy dobrać tak aby obliczona wartość odpływu ściekoacutew Qr nie przekraczała wartości Qrmax (qdmax) a powierzchnia odwadniana A powierzchni Amax zestawionych w tabeli w normie PN ndash 92B ndash 01707
2 Wg starej normy rynny powinny mieć średnice minimum 150 mm (dotyczy to budynkoacutew wielorodzinnych)
Efektywna
powierzchnia dachu
odwadniana przez
rynnę A [m2]
Szerokość rynny [mm] Średnica rury
spustowej [mm]
poniżej 20 70 50
20 ndash 57 100 (lub 125) 70
57 ndash 97 125 100
97 - 170 150 100
170 - 243 180 125
Dla budynkoacutew jednorodzinnych średnice rynien i przewodoacutew spustowych można określić w oparciu o efektywną powierzchnię dachu wg tabeli
Średnice poziomoacutew i przykanalikoacutew
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qr z uwzględnieniem następujących zasad
a) dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 07
b) dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 09
c) i d) jak dla kanalizacji sanitarnej
Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej
Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qt (qog) [ls]
Qww ndash natężenie odpływu ściekoacutew sanitarnych
Qr ndash natężenie odpływu ściekoacutew deszczowych
Kanalizacja ogoacutelnospławna to ten fragment ktoacutery odprowadza i ścieki sanitarne i deszczowe do zewnętrznej sieci ogoacutelnospławnej
rwwt QQQ
Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się z uwzględnieniem następujących zasad
a) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt spełnione powinny być warunki
a) i b) jak dla ściekoacutew deszczowych
b) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt obliczeniowa prędkość przepływu
ściekoacutew nie może przekraczać wartości dopuszczalnej ktoacutera wynosi
80 ms ndash dla rur żeliwnych i innych metalowych
40 ms ndash dla rur kamionkowych betonowych i z tworzyw sztucznych
c) dla odpływu tylko ściekoacutew sanitarnych Qww prędkość przepływu
ściekoacutew nie może być mniejsza od vmin = 07 ms
bullRynny z PVC-U
bullRynny z blachy aluminiowej
bullRynny miedziane
bullRynny z blachy stalowej
bullRynny cynkowo-tytanowe
Przekroje rynien a b c) poacutełokragłe d) trapezowy e f) trapezoidalny g) prostokatny h) poacutełokragły leacy
Rodzaje rynien a) okapowa b) koszowa c) gzymsowa d) leacy
Potencjalne źroacutedła zanieczyszczenia wody wodociągowej
XY
1- sieć wodociągowa
2- urządzenie zabezpieczające
X-rodzina zabezpieczenia
Y-typ zabezpieczenia
Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody
Aby dobrać zabezpieczenie należy
określić kategorię płynu
określić rodzaj zabezpieczenia wg normy
ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe
dobrać zawoacuter zwracając uwagę na średnicę wodomierza
Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody
dla dobranego zaworu ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez zawoacuter
Filtr
Doboacuter filtra
Aby dobrać filtr należy
ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe
dobrać filtr zwracając uwagę na średnicę wodomierza i zaworu antyskażeniowego
Doboacuter filtra
dla dobranego filtra ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez filtr
INSTALACJE KANALIZACYJNE
Rodzaje instalacji kanalizacyjnych
1 Kanalizacja sanitarna (bytowo ndash gospodarcza)
2 Kanalizacja deszczowa
3 Kanalizacja technologiczna
ścieki przed wprowadzeniem do kanalizacji
sanitarnej wymagają wstępnego oczyszczenia w
specjalnych urządzeniach
Odprowadzenie ściekoacutew z nieruchomości może być
realizowane na dwa sposoby
systemem ogoacutelnospławnym (zbiorczym)
lub systemem rozdzielczym
Kanalizacja ogoacutelnospławna odprowadza zaroacutewno ścieki
sanitarne (bytowe) jak i deszczowe
W kanalizacji rozdzielczej ścieki sanitarne i deszczowe
odprowadzane są rozdzielnie
Schemat kanalizacji ogoacutelnospławnej
KS1 KS2
Kanał ogoacutelnospławny
RD1 RD2
linia regulacyjna
ST1
ST2
Schemat kanalizacji rozdzielczej
KS1 KS2
Kanał sanitarny
Kanał deszczowy
RD1 RD2
linia regulacyjnaST1
ST2
SD1
SD2
Podział instalacji kanalizacyjnej
Instalację kanalizacyjną można podzielić na
zewnętrzną (na terenie nieruchomości lecz poza budynkiem)
wewnętrzną (w budynku)
Podział ten wydaje się oczywisty ale jest istotny przy doborze materiału instalacyjnego - nie każdy materiał sprawdzający się wewnątrz nadaje się do stworzenia instalacji zewnętrznej
Granicą między instalacją wewnętrzną a zewnętrzną jest tzw czyszczak głoacutewny (rewizja głoacutewna)
Przewody domowej
instalacji kanalizacyjnej
Przykanalik (przyłącze kanalizacyjne) ndash jest to odcinek ktoacutery łączy kanalizację na terenie nieruchomości z siecią kanalizacyjną
Najczęściej przykanalik włączany jest do studzienki (rewizyjnej lub włazowej) ktoacutera stanowi uzbrojenie sieci Możliwe jest też przyłączenie przez wpust boczny lub złącze siodłowe
Przewody domowej
instalacji kanalizacyjnej
Przykanaliki oznaczane są znakami informacyjnymi Na znaku podana jest średnica (w mm) spadek przyłącza (w promilach) oraz jego długość (w m) Granicą między siecią a instalacją jest położona w pobliżu granicy nieruchomości pierwsza studzienka licząc od strony budynku
Sieć i przykanalik
w przypadku istnienia studzienki rewizyjnej
przykanalikstudzienka rewizyjna
linia
reg
ulac
yjnastudzienka kanalizacyjna
sieć kanalizacyjna
budy
nek
instalacja
zewnętrzna
Sieć i przykanalik
w przypadku braku studzienki rewizyjnej (wg nowych przepisoacutew w przypadku braku studzienki rewizyjnej
przykanalik to odcinek biegnący od granicy budynku do granicy
nieruchomości)
linia
reg
ulac
yjnastudzienka kanalizacyjna
sieć kanalizacyjna
budy
nek
przykanalik
sieć kanalizacyjna
Instalacja kanalizacyjna składa się z 1 poziomoacutew (przewodoacutew odpływowych) ndash są to przewody
prowadzone z odpowiednim spadkiem ktoacutere odprowadzają
ścieki z pionoacutew wpustoacutew podłogowych itp do przykanalika
lub sieci zewnętrznej
2 pionoacutew (przewodoacutew spustowych) ndash są to przewody prowadzone
przez jedną lub kilka kondygnacji odprowadzające ścieki
z podejść kanalizacyjnych wpustoacutew dachowych lub rynien
do przewodoacutew odpływowych
3 podejść kanalizacyjnych ndash przewody odprowadzające ścieki
z przyboroacutew i urządzeń sanitarnych do pionoacutew lub poziomoacutew
kanalizacyjnych
podejścia pojedyncze
podejścia zbiorowe
Kanalizacja sanitarna grawitacyjna
Odprowadza wodę zanieczyszczoną (ścieki) w wyniku jej wykorzystania odpływającą z ustępoacutew spłukiwanych natryskoacutew wanien bidetoacutew zlewoacutew umywalek wpustoacutew podłogowych i innych urządzeń występujących w gospodarstwie domowym
Projektowanie kanalizacji sanitarnej odbywa się w oparciu o normę
PN ndash EN 12056 ndash 2 grudzień 2002
Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew
Część 2 Kanalizacja sanitarna projektowanie układu i obliczenia
oraz w przypadku braku informacji o normę
PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania
w projektowaniu
Podejścia kanalizacyjne ndash łączą
odpływ z pionem kanalizacyjnym
Podejścia
niewentylowane - należy montować ze spadkiem wynoszącym od 2 do 15
wentylowane ndash można zastosować tu mniejsze spadki zgodnie z przywołaną normą ale wymagają dodatkowego przewodu wentylującego
Najczęściej projektuje się podejścia niewentylowane Ich długość w typowym rozwiązaniu stosowanym w Polsce nie powinna przekraczać 30 m a w przypadku miski ustępowej 10 m po długości przewodu
W przypadku dłuższych podejść albo zwiększa się średnicę albo projektuje się podejścia wentylowane za pomocą np zaworoacutew napowietrzających
Nowa norma wprowadza cztery typy systemoacutew kanalizacyjnych jakie można spotkać w poszczegoacutelnych krajach Unii Europejskiej
W Polsce stosuje się tradycyjnie system I
System Nazwa Cechy
I
System pojedynczego pionu
z podejściami częściowo
wypełnionymi
bull jeden pion kanalizacyjny
bull wypełnienie przewodoacutew 50
II
System pojedynczego pionu
z podejściami o mniejszej
średnicy
bull jeden pion kanalizacyjny
bull wypełnienie przewodoacutew 70
III
System pojedynczego pionu
z podejściami całkowicie
wypełnionymi
bull jeden pion kanalizacyjny
bull wypełnienie przewodoacutew 100
bull każde urządzenie podłączone
oddzielnie do pionu
IV System oddzielnych pionoacutew
kanalizacyjnych
bull dwa piony ndash jeden odprowadzający
ścieki czarne z ustępoacutew spłukiwanych
i pisuaroacutew i drugi odprowadzający
pozostałe ścieki
bull wypełnienie przewodoacutew jak dla
systemoacutew I II lub III
Średnice nominalne podejść pojedynczych dobiera się w zależności od typu przyłączonego przyboru sanitarnego lub urządzenia w typowych
rozwiązaniach w Polsce wg tabeli Urządzenie DN [mm]
Umywalka bidet 40
Zlewozmywak
zmywarka pralka
wanna natrysk 50
Miska ustępowa 100
Minimalna średnica podejścia pojedynczego zdeterminowana jest przez jego długość wysokość spadania i ilość zmian kierunku zgodnie z tabelą
DN Lmax
[m] H [m]
trzy zmiany
kierunku
40
50 30 lt10
70 50 lt10
100 50 lt30
H
L
Jeśli powyższe wymiary są przekroczone lub istnieje konieczność zastosowania więcej niż trzech zmian kierunku prowadzenia przewodoacutew należy wybrać kolejną większą średnicę nominalną
Średnice nominalne podjeść zbiorowych
Zależą od natężenia przepływu ściekoacutew w projektowanym
podejściu i od zastosowanego systemu Wybierając system
należy kierować się dostępnymi na rynku przyborami trudno
bowiem wyobrazić sobie podłączanie przyboru sanitarnego
z odpływem np 40mm do przewodu o średnicy mniejszej
Utrudniałoby to swobodny odpływ ściekoacutew z tego przyboru
Natężenie przepływu ściekoacutew sanitarnych Qww
wyznacza się dla danego odcinka instalacji zgodnie
z zależnością
]sl[DUKQww
gdzie K ndash wspoacutełczynnik częstości
DU ndash odpływ jednostkowy [ls] z urządzenia
UWAGA Qww DUmax jeśli nie to Qww = DUmax
Odpływy jednostkowe DU
Odpływy jednostkowe DU -cd
Typowe wspoacutełczynniki częstości K
Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia
z przewodami odpływowymi Piony kanalizacyjne należy prowadzić bez zmiany średnicy i kierunku na całej długości w szachtach sanitarnych
U podstawy każdego pionu przed przejściem w przewoacuted odpływowy należy zamontować otwoacuter rewizyjny (czyszczak) umożliwiający dostęp do wnętrza przodu
W przypadku kanalizacji sanitarnej każdy pion musi być wentylowany w celu wyroacutewnania ciśnienia w instalacji
Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia
z przewodami odpływowymi Wentylację pionu zapewnia
przewoacuted wentylacyjny zakończony rurą wywiewną wyprowadzoną ponad połać dachu
zawoacuter napowietrzający ndash rozwiązanie dozwolone do stosowania w przypadku braku możliwości wyprowadzenia pionu ponad dach można takie rozwiązanie stosować przy spełnieniu następujących warunkoacutew
piony mają wysokość 4 do 5 kondygnacji
ostatni pion licząc od najdalszego w stosunku do kanału oraz co piąty w budynku jest zakończony rurą wywiewną
Elementy pionu kanalizacyjnego
troacutejniki doprowadzające ścieki z podejść kanalizacyjnych
czyszczak prze zmianą kierunku prowadzenia ściekoacutew ndash około 05 nad posadzką przed przejściem w przewoacuted odpływowy
rura prosta o niezmiennej średnicy na całej długości
zawoacuter napowietrzający lub rura wywiewna
W systemie kanalizacji sanitarnej wyroacuteżnić można
piony z wentylacją głoacutewną ndash zakończone rurą wywiewną lub zaworem napowietrzającym
piony z wentylacją obejściową ndash piony z dodatkowym przewodem wentylacyjnym prowadzonym obok pionu spustowego i połączonym z rurą wywiewną
Średnica pionu zależy od wybranego systemu wentylacji i obliczonego natężenia przepływu ściekoacutew dla całego pionu
Należy pamiętać o tym że minimalna średnica pionu nie może być mniejsza od średnicy największego podejścia
W typowych rozwiązaniach w Polsce minimalna średnica pionu wynosi 70mm a dla pionoacutew prowadzących ścieki z misek ustępowych 100mm
Oczywiście w tabelach należy sprawdzić czy średnicy nie należy zwiększyć ze względu na obliczoną wartość Qww
Piony z wentylacją głoacutewną
Piony z wentylacją obejściową
Przewody odpływowe
(poziomy kanalizacyjne)
Wśroacuted przewodoacutew odpływowych wyroacuteżniamy przewoacuted głoacutewny oraz przewody drugorzędne Każdy przewoacuted drugorzędny powinien być oddzielnie podłączony do głoacutewnego pod kątem 45deg
Wszystkie przewody prowadzone są najkroacutetszą drogą przeważnie wzdłuż przegrody budowlanej oraz koniecznie z zachowaniem odpowiedniego spadku
Przewody odpływowe
(poziomy kanalizacyjne)
Spadek powinien być jednakowy na całej długości co zapewnia samooczyszczanie się przewodu
Przyjęte jest że rury układa się kielichem w kierunku przeciwnym do spływu ściekoacutew
Rewizje kanalizacyjne powinno się montować
co 15 m na rurach średnicy od 100 do 150 mm
przed każdym uskokiem poziomu
Rury prowadzone przez murowane ścianki muszą być ułożone prostopadle do przegrody
Na przewody z tworzyw sztucznych powinno się w miejscach przejść dodatkowo nałożyć tuleje ochronne Umożliwią one rurom pewien ruch zabezpieczając instalację przed uszkodzeniami mechanicznymi
Przestrzeń pomiędzy tuleją a rurą powinno się zabezpieczyć izolacją
Jeśli przewody kanalizacyjne z tworzyw sztucznych układane są w sąsiedztwie przewodoacutew wydzielających ciepło powinny być osłonięte otulinami izolacyjnymi w celu zabezpieczenia przed przegrzewaniem
Przewody poziome i przykanaliki powinny być ułożone poniżej strefy przemarzania gruntu czyli na głębokości 80-140 cm zależnie od regionu kraju
Jeśli przewody prowadzone są w pomieszczeniach w ktoacuterych temperatura może spadać poniżej 0degC muszą być odpowiednio zabezpieczone przed przemarzaniem
Dla przewodoacutew prowadzonych na zewnątrz budynku należy pamiętać że warstwa gruntu pokrywającego rury kanalizacyjne powinna być o 10-20 cm większa od głębokości przemarzania gruntu jeśli przewody układa się wyżej to powinny być zaizolowane termicznie
Rury kanalizacyjne układane na zewnątrz budynku powinny być oddalone
od innych przewodoacutew co najmniej
15 m od przewodoacutew gazowych i wodociągowych
08 m od kabli energetycznych
05 m od kabli telekomunikacyjnych
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qww z uwzględnieniem następujących zasad
1 dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 05
2 dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 07
3 minimalna prędkość przepływu ściekoacutew wynosi 07 ms stąd
wynika prowadzenie przewodoacutew z odpowiednim do średnicy
spadkiem w kierunku sieci zewnętrznej
4 minimalna średnica przewodu zewnętrznego wynosi 010m
a przykanalika 015m
Dobierając średnice przewodoacutew odpływowych należy stosować
tabelę z wartościami natężenia przepływu Q0 i prędkości
przepływu v0 dla przewodoacutew o przekroju kołowym przy
pełnym wypełnieniu i wykres Manninga
=QQ0
=vv0
hd
Q
v
(hd)
1
23
4
Przykład obliczeniowy Obliczeniowe natężenie sciekoacutew sanitarnych wynosi Qww= 50 ls Na podstawie tabeli 1 QwwQ0 = 50 2014 = 025 Z wykresu odczytujemy
V = 085V0 = 085114 = 097 ms przy napełnieniu hd = 037
Zakresy dopuszczalnych spadkoacutew przewodoacutew odpływowych
DN 0100 m ndash i = 20 - 100
DN 0150 m ndash i = 15 - 150
Urządzenia dodatkowe w kanalizacji sanitarnej
W przypadku odprowadzania ściekoacutew bytowo gospodarczych do zewnętrznej sieci typu ogoacutelnospławnego w pomieszczeniach położonych na najniższych kondygnacjach w budynku może dojść do zalania spowodowanego wstecznym przepływem ściekoacutew w wyniku intensywnych opadoacutew deszczu Dlatego też w tego typu instalacjach na przewodach kanalizacyjnych odprowadzających ścieki z pomieszczeń na najniższej kondygnacji stosować należy zasuwy burzowe ktoacutere chronią instalację przed przepływem zwrotnym
Materiały w kanalizacji sanitarnej
Instalacja kanalizacyjna może być wykonana z roacuteżnych materiałoacutew ale
zawsze rury i połączenia powinny być szczelne i odporne na korozję
Obecnie najpopularniejszym materiałem używanym do budowy instalacji
wewnętrznej jest tworzywo sztuczne Rury kanalizacyjne produkuje się z
polipropylenu (PP)
roacuteżnych odmian polichlorku winylu (PVC)
Polietylenu wysokiej gęstości (PE-HD)
żywicy poliestrowej wzmacnianej włoacuteknem szklanym (GRE)
Innymi materiałami stosowanymi w kanalizacji sanitarnej są
żeliwo
kamionka
beton
Kanalizacja deszczowa
Odprowadza wody opadowe z dachoacutew i terenoacutew przyległych do nieruchomości (podjazdy tarasy parkingi itp)
Projektowanie kanalizacji deszczowej odbywa się w oparciu o normę
PN ndash EN 12056 ndash 3 grudzień 2002
Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew
Część 3 Przewody deszczowe Projektowanie układu i obliczenia
oraz w przypadku braku informacji o normę
PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania w projektowaniu
Odprowadzanie wody z dachu stromego
W przypadku dachoacutew budynkoacutew niskich (do 5 kondygnacji) ktoacutere mają odpowiednie nachylenie (przyjmuje się że powyżej 8) najczęstszym sposobem odprowadzania wody deszczowej jest zastosowanie systemu rynnowego
Zadaniem deszczowej instalacji kanalizacyjnej jest zebranie wody z dachu i odprowadzenie jej do sieci kanalizacji deszczowej lub do gruntu System rynnowy polega na naturalnym (grawitacyjnym) spływie woacuted po połaci dachowej skąd jest przejmowana przez system rur System ten roacutewnież pracuje grawitacyjnie Umowną granicą instalacji deszczowej jest wylewka z ktoacuterej woda może być skierowana do sieci kanalizacji deszczowej (ogoacutelnospławnej) lub na grunt
Podstawowe elementy
instalacji kanalizacji deszczowej
Rynny - przewody o przekroju otwartym (okrągłym prostokątnym eliptycznym trapezowym okapowym) biegnące wzdłuż krawędzi dachu Zadaniem rynien jest zebranie wody opadowej Rynny prowadzone są z lekkim spadkiem w kierunku narożnikoacutew budynku dzięki czemu woda nie wylewa się za krawędzie tylko płynie w kierunku rur spustowych
Instalacja kanalizacji deszczowej składa się z następujących elementoacutew
Rury spustowe ndash pionowe odcinki przewodoacutew o przekroju zamkniętym (najczęściej okrągłym lub prostokątnym) Zadaniem rur spustowych jest zebranie wody płynącej rynnami i odprowadzenie ich poza budynek
Odpływy ndash elementy za pomocą ktoacuterych rynny przechodzą w rury spustowe Odpływ jest odcinkiem rynny w ktoacuterym wykonany jest obrobiony otwoacuter odpowiedniego kształtu pozwalający na włączenie rury spustowej Można wyroacuteżnić odpływy przelotowe oraz odpływy końcowe ( na narożnikach pomieszczeń) Pozwalają na mocowanie rur spustowych
Narożniki do rynien ndash umożliwiają połączenie rynien w narożnikach budynku Właściwy montaż narożnikoacutew jest bardzo ważny dla właściwej pracy rynien (ruchoacutew pod wpływem temperatury) Wylewki ndash kształtki ktoacuterymi kończy się rura spustowa Wylewka może być włą- czona do kanalizacji deszczowej bądź znajdować się nad gruntem
Łączniki do rynien - złączki zwykłe uszczelkowe i korekcyjne Ponieważ montaż rynien wymaga pozostawiania tzw dylatacji (odstępoacutew) złączki korekcyjne lub uszczelkowe umożliwiają wykonanie takich połączenia z dylatacją
Łączniki do rur spustowych - kolana troacutejniki redukcje mufy mufy redukcyjne Mufy służą do włączania rur spustowych do odpływoacutew zadaniem muf redukcyjnych jest połączenie rury spustowej i odpływu o roacuteżnych średnicach Kolana pozwalają na zmianę kierunku rury spustowej Troacutejniki umożliwiają włączanie do rur spustowych wyposażenia dodatkowego
Haki i obejmy - zadaniem tych elementoacutew jest mocowanie rynien i rur spustowych do dachoacutew i ścian
Elementy wykończeniowe i dodatkowe -
zadaniem tych elementoacutew jest wykończenie
systemu lub uzupełnienie jego pracy
Przykładami mogą tu być
dekiel służący do zakończenia rynny
filtr siatkowy montowany na rurze
spustowej zatrzymujący
zanieczyszczenia
czyszczak (rewizja) umożliwiający
przegląd i czyszczenie rury spustowej
(na zdjęciu)
odprowadzenie do kanalizacji deszczowej
Jednym ze sposoboacutew odprowadzenia wody jest podłączenie systemu rynnowego do kanalizacji deszczowej
Woacutewczas na dolnym odcinku rury spustowej mniej więcej 03-08 m ponad terenem należy zamontować rewizję (czyszczak) Rewizja ma wewnątrz kratkę na ktoacuterej zbierają się liście i inne zanieczyszczenia spływające z rynny
Rura spustowa z rewizją przyłączona jest do przewodoacutew odpływowych a te łączą się z kanalizacją Średnica przewodoacutew musi być co najmniej roacutewna średnicy rur spustowych i najczęściej wynosi 100-150 mm Głębokość na jakiej powinno się układać rury zależy od strefy przemarzania i wynosi 1-14 m System taki nie ma blokady przedostawania się zapachoacutew dlatego lepiej nie podłączać go do kanalizacji ogoacutelnospławnej
Innym sposobem odprowadzenia wody bezpośrednio do kanalizacji jest podłączenie rury spustowej do osadnika rynnowego Wyposażony jest on w klapkę ktoacutera stanowi blokadę zapachową i wyciągany kosz w ktoacuterym gromadzą się większe zanieczyszczenia takie jak liście
Gdy brak sieci kanalizacji deszczowej lub ogoacutelnospławnej woda deszczowa powinna być bezpiecznie rozprowadzona po terenie posesji ale tak żeby nie spływała na sąsiednie działki
Odprowadzanie wody z dachu
płaskiego
W przypadku dachoacutew budynkoacutew wysokich (powyżej 5 kondygnacji) oraz dachoacutew o małym nachyleniu (przyjmuje się że poniżej 8) najczęstszym sposobem odprowa-dzania wody deszczowej jest system odwadniania oparty na wpustach dachowych
Wpusty dachowe pełnią rolę dachowych odwodnień punkto-wych tzn zbierają wodę z pewnej powierzchni w jednym punkcie
Odprowadzanie wody z dachu
płaskiego Woda jest odprowadzana do rury spustowej biegnącej wewnątrz budynku a stamtąd do kanalizacji deszczowej lub poza budynek do gruntu Aby odwodnienie dachu płaskiego pracowało prawidłowo wpust powinien znaleźć się w najniższym punkcie dachu a spadek w jego kierunku powinien wynosić co najmniej 3 Oproacutecz zasadniczego wpustu powinien być wpust awaryjny ktoacutery przejmie wodę w przypadku zatkania wpustu głoacutewnego Na dachu powinna być co najmniej jedna para wpustoacutew Zasady projektowania moacutewią że wpusty należy rozmieszczać co 25 m
Obliczanie kanalizacji deszczowej
Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qr (qd) [ls]
rAC
10000
IAQr
gdzie ψ lub C ndash wspoacutełczynnik spływu przyjmowany wg nowej normy jako 10 (w starej zależny od nachylenia dachu i rodzaju powierzchni odwadnianej)
A ndash efektywna powierzchnia dachu lub powierzchnia odwadniana [m2]
I ndash w starej normie miarodajne natężenie deszczu [l(sha)] przyjmowane I 300 l(sha)
r ndash natężenie opadoacutew atmosferycznych [l(sm2)] przyjmowane albo na podstawie danych statystycznych albo wg tabeli 1 w nowej normie po przemnożeniu przez wspoacutełczynnik ryzyka podany w tabeli 2
Wymiarowanie rynien i rur spustowych
1 Przewody spustowe ndash średnicę należy dobrać tak aby obliczona wartość odpływu ściekoacutew Qr nie przekraczała wartości Qrmax (qdmax) a powierzchnia odwadniana A powierzchni Amax zestawionych w tabeli w normie PN ndash 92B ndash 01707
2 Wg starej normy rynny powinny mieć średnice minimum 150 mm (dotyczy to budynkoacutew wielorodzinnych)
Efektywna
powierzchnia dachu
odwadniana przez
rynnę A [m2]
Szerokość rynny [mm] Średnica rury
spustowej [mm]
poniżej 20 70 50
20 ndash 57 100 (lub 125) 70
57 ndash 97 125 100
97 - 170 150 100
170 - 243 180 125
Dla budynkoacutew jednorodzinnych średnice rynien i przewodoacutew spustowych można określić w oparciu o efektywną powierzchnię dachu wg tabeli
Średnice poziomoacutew i przykanalikoacutew
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qr z uwzględnieniem następujących zasad
a) dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 07
b) dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 09
c) i d) jak dla kanalizacji sanitarnej
Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej
Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qt (qog) [ls]
Qww ndash natężenie odpływu ściekoacutew sanitarnych
Qr ndash natężenie odpływu ściekoacutew deszczowych
Kanalizacja ogoacutelnospławna to ten fragment ktoacutery odprowadza i ścieki sanitarne i deszczowe do zewnętrznej sieci ogoacutelnospławnej
rwwt QQQ
Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się z uwzględnieniem następujących zasad
a) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt spełnione powinny być warunki
a) i b) jak dla ściekoacutew deszczowych
b) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt obliczeniowa prędkość przepływu
ściekoacutew nie może przekraczać wartości dopuszczalnej ktoacutera wynosi
80 ms ndash dla rur żeliwnych i innych metalowych
40 ms ndash dla rur kamionkowych betonowych i z tworzyw sztucznych
c) dla odpływu tylko ściekoacutew sanitarnych Qww prędkość przepływu
ściekoacutew nie może być mniejsza od vmin = 07 ms
bullRynny z PVC-U
bullRynny z blachy aluminiowej
bullRynny miedziane
bullRynny z blachy stalowej
bullRynny cynkowo-tytanowe
Przekroje rynien a b c) poacutełokragłe d) trapezowy e f) trapezoidalny g) prostokatny h) poacutełokragły leacy
Rodzaje rynien a) okapowa b) koszowa c) gzymsowa d) leacy
Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody
Aby dobrać zabezpieczenie należy
określić kategorię płynu
określić rodzaj zabezpieczenia wg normy
ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe
dobrać zawoacuter zwracając uwagę na średnicę wodomierza
Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody
dla dobranego zaworu ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez zawoacuter
Filtr
Doboacuter filtra
Aby dobrać filtr należy
ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe
dobrać filtr zwracając uwagę na średnicę wodomierza i zaworu antyskażeniowego
Doboacuter filtra
dla dobranego filtra ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez filtr
INSTALACJE KANALIZACYJNE
Rodzaje instalacji kanalizacyjnych
1 Kanalizacja sanitarna (bytowo ndash gospodarcza)
2 Kanalizacja deszczowa
3 Kanalizacja technologiczna
ścieki przed wprowadzeniem do kanalizacji
sanitarnej wymagają wstępnego oczyszczenia w
specjalnych urządzeniach
Odprowadzenie ściekoacutew z nieruchomości może być
realizowane na dwa sposoby
systemem ogoacutelnospławnym (zbiorczym)
lub systemem rozdzielczym
Kanalizacja ogoacutelnospławna odprowadza zaroacutewno ścieki
sanitarne (bytowe) jak i deszczowe
W kanalizacji rozdzielczej ścieki sanitarne i deszczowe
odprowadzane są rozdzielnie
Schemat kanalizacji ogoacutelnospławnej
KS1 KS2
Kanał ogoacutelnospławny
RD1 RD2
linia regulacyjna
ST1
ST2
Schemat kanalizacji rozdzielczej
KS1 KS2
Kanał sanitarny
Kanał deszczowy
RD1 RD2
linia regulacyjnaST1
ST2
SD1
SD2
Podział instalacji kanalizacyjnej
Instalację kanalizacyjną można podzielić na
zewnętrzną (na terenie nieruchomości lecz poza budynkiem)
wewnętrzną (w budynku)
Podział ten wydaje się oczywisty ale jest istotny przy doborze materiału instalacyjnego - nie każdy materiał sprawdzający się wewnątrz nadaje się do stworzenia instalacji zewnętrznej
Granicą między instalacją wewnętrzną a zewnętrzną jest tzw czyszczak głoacutewny (rewizja głoacutewna)
Przewody domowej
instalacji kanalizacyjnej
Przykanalik (przyłącze kanalizacyjne) ndash jest to odcinek ktoacutery łączy kanalizację na terenie nieruchomości z siecią kanalizacyjną
Najczęściej przykanalik włączany jest do studzienki (rewizyjnej lub włazowej) ktoacutera stanowi uzbrojenie sieci Możliwe jest też przyłączenie przez wpust boczny lub złącze siodłowe
Przewody domowej
instalacji kanalizacyjnej
Przykanaliki oznaczane są znakami informacyjnymi Na znaku podana jest średnica (w mm) spadek przyłącza (w promilach) oraz jego długość (w m) Granicą między siecią a instalacją jest położona w pobliżu granicy nieruchomości pierwsza studzienka licząc od strony budynku
Sieć i przykanalik
w przypadku istnienia studzienki rewizyjnej
przykanalikstudzienka rewizyjna
linia
reg
ulac
yjnastudzienka kanalizacyjna
sieć kanalizacyjna
budy
nek
instalacja
zewnętrzna
Sieć i przykanalik
w przypadku braku studzienki rewizyjnej (wg nowych przepisoacutew w przypadku braku studzienki rewizyjnej
przykanalik to odcinek biegnący od granicy budynku do granicy
nieruchomości)
linia
reg
ulac
yjnastudzienka kanalizacyjna
sieć kanalizacyjna
budy
nek
przykanalik
sieć kanalizacyjna
Instalacja kanalizacyjna składa się z 1 poziomoacutew (przewodoacutew odpływowych) ndash są to przewody
prowadzone z odpowiednim spadkiem ktoacutere odprowadzają
ścieki z pionoacutew wpustoacutew podłogowych itp do przykanalika
lub sieci zewnętrznej
2 pionoacutew (przewodoacutew spustowych) ndash są to przewody prowadzone
przez jedną lub kilka kondygnacji odprowadzające ścieki
z podejść kanalizacyjnych wpustoacutew dachowych lub rynien
do przewodoacutew odpływowych
3 podejść kanalizacyjnych ndash przewody odprowadzające ścieki
z przyboroacutew i urządzeń sanitarnych do pionoacutew lub poziomoacutew
kanalizacyjnych
podejścia pojedyncze
podejścia zbiorowe
Kanalizacja sanitarna grawitacyjna
Odprowadza wodę zanieczyszczoną (ścieki) w wyniku jej wykorzystania odpływającą z ustępoacutew spłukiwanych natryskoacutew wanien bidetoacutew zlewoacutew umywalek wpustoacutew podłogowych i innych urządzeń występujących w gospodarstwie domowym
Projektowanie kanalizacji sanitarnej odbywa się w oparciu o normę
PN ndash EN 12056 ndash 2 grudzień 2002
Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew
Część 2 Kanalizacja sanitarna projektowanie układu i obliczenia
oraz w przypadku braku informacji o normę
PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania
w projektowaniu
Podejścia kanalizacyjne ndash łączą
odpływ z pionem kanalizacyjnym
Podejścia
niewentylowane - należy montować ze spadkiem wynoszącym od 2 do 15
wentylowane ndash można zastosować tu mniejsze spadki zgodnie z przywołaną normą ale wymagają dodatkowego przewodu wentylującego
Najczęściej projektuje się podejścia niewentylowane Ich długość w typowym rozwiązaniu stosowanym w Polsce nie powinna przekraczać 30 m a w przypadku miski ustępowej 10 m po długości przewodu
W przypadku dłuższych podejść albo zwiększa się średnicę albo projektuje się podejścia wentylowane za pomocą np zaworoacutew napowietrzających
Nowa norma wprowadza cztery typy systemoacutew kanalizacyjnych jakie można spotkać w poszczegoacutelnych krajach Unii Europejskiej
W Polsce stosuje się tradycyjnie system I
System Nazwa Cechy
I
System pojedynczego pionu
z podejściami częściowo
wypełnionymi
bull jeden pion kanalizacyjny
bull wypełnienie przewodoacutew 50
II
System pojedynczego pionu
z podejściami o mniejszej
średnicy
bull jeden pion kanalizacyjny
bull wypełnienie przewodoacutew 70
III
System pojedynczego pionu
z podejściami całkowicie
wypełnionymi
bull jeden pion kanalizacyjny
bull wypełnienie przewodoacutew 100
bull każde urządzenie podłączone
oddzielnie do pionu
IV System oddzielnych pionoacutew
kanalizacyjnych
bull dwa piony ndash jeden odprowadzający
ścieki czarne z ustępoacutew spłukiwanych
i pisuaroacutew i drugi odprowadzający
pozostałe ścieki
bull wypełnienie przewodoacutew jak dla
systemoacutew I II lub III
Średnice nominalne podejść pojedynczych dobiera się w zależności od typu przyłączonego przyboru sanitarnego lub urządzenia w typowych
rozwiązaniach w Polsce wg tabeli Urządzenie DN [mm]
Umywalka bidet 40
Zlewozmywak
zmywarka pralka
wanna natrysk 50
Miska ustępowa 100
Minimalna średnica podejścia pojedynczego zdeterminowana jest przez jego długość wysokość spadania i ilość zmian kierunku zgodnie z tabelą
DN Lmax
[m] H [m]
trzy zmiany
kierunku
40
50 30 lt10
70 50 lt10
100 50 lt30
H
L
Jeśli powyższe wymiary są przekroczone lub istnieje konieczność zastosowania więcej niż trzech zmian kierunku prowadzenia przewodoacutew należy wybrać kolejną większą średnicę nominalną
Średnice nominalne podjeść zbiorowych
Zależą od natężenia przepływu ściekoacutew w projektowanym
podejściu i od zastosowanego systemu Wybierając system
należy kierować się dostępnymi na rynku przyborami trudno
bowiem wyobrazić sobie podłączanie przyboru sanitarnego
z odpływem np 40mm do przewodu o średnicy mniejszej
Utrudniałoby to swobodny odpływ ściekoacutew z tego przyboru
Natężenie przepływu ściekoacutew sanitarnych Qww
wyznacza się dla danego odcinka instalacji zgodnie
z zależnością
]sl[DUKQww
gdzie K ndash wspoacutełczynnik częstości
DU ndash odpływ jednostkowy [ls] z urządzenia
UWAGA Qww DUmax jeśli nie to Qww = DUmax
Odpływy jednostkowe DU
Odpływy jednostkowe DU -cd
Typowe wspoacutełczynniki częstości K
Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia
z przewodami odpływowymi Piony kanalizacyjne należy prowadzić bez zmiany średnicy i kierunku na całej długości w szachtach sanitarnych
U podstawy każdego pionu przed przejściem w przewoacuted odpływowy należy zamontować otwoacuter rewizyjny (czyszczak) umożliwiający dostęp do wnętrza przodu
W przypadku kanalizacji sanitarnej każdy pion musi być wentylowany w celu wyroacutewnania ciśnienia w instalacji
Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia
z przewodami odpływowymi Wentylację pionu zapewnia
przewoacuted wentylacyjny zakończony rurą wywiewną wyprowadzoną ponad połać dachu
zawoacuter napowietrzający ndash rozwiązanie dozwolone do stosowania w przypadku braku możliwości wyprowadzenia pionu ponad dach można takie rozwiązanie stosować przy spełnieniu następujących warunkoacutew
piony mają wysokość 4 do 5 kondygnacji
ostatni pion licząc od najdalszego w stosunku do kanału oraz co piąty w budynku jest zakończony rurą wywiewną
Elementy pionu kanalizacyjnego
troacutejniki doprowadzające ścieki z podejść kanalizacyjnych
czyszczak prze zmianą kierunku prowadzenia ściekoacutew ndash około 05 nad posadzką przed przejściem w przewoacuted odpływowy
rura prosta o niezmiennej średnicy na całej długości
zawoacuter napowietrzający lub rura wywiewna
W systemie kanalizacji sanitarnej wyroacuteżnić można
piony z wentylacją głoacutewną ndash zakończone rurą wywiewną lub zaworem napowietrzającym
piony z wentylacją obejściową ndash piony z dodatkowym przewodem wentylacyjnym prowadzonym obok pionu spustowego i połączonym z rurą wywiewną
Średnica pionu zależy od wybranego systemu wentylacji i obliczonego natężenia przepływu ściekoacutew dla całego pionu
Należy pamiętać o tym że minimalna średnica pionu nie może być mniejsza od średnicy największego podejścia
W typowych rozwiązaniach w Polsce minimalna średnica pionu wynosi 70mm a dla pionoacutew prowadzących ścieki z misek ustępowych 100mm
Oczywiście w tabelach należy sprawdzić czy średnicy nie należy zwiększyć ze względu na obliczoną wartość Qww
Piony z wentylacją głoacutewną
Piony z wentylacją obejściową
Przewody odpływowe
(poziomy kanalizacyjne)
Wśroacuted przewodoacutew odpływowych wyroacuteżniamy przewoacuted głoacutewny oraz przewody drugorzędne Każdy przewoacuted drugorzędny powinien być oddzielnie podłączony do głoacutewnego pod kątem 45deg
Wszystkie przewody prowadzone są najkroacutetszą drogą przeważnie wzdłuż przegrody budowlanej oraz koniecznie z zachowaniem odpowiedniego spadku
Przewody odpływowe
(poziomy kanalizacyjne)
Spadek powinien być jednakowy na całej długości co zapewnia samooczyszczanie się przewodu
Przyjęte jest że rury układa się kielichem w kierunku przeciwnym do spływu ściekoacutew
Rewizje kanalizacyjne powinno się montować
co 15 m na rurach średnicy od 100 do 150 mm
przed każdym uskokiem poziomu
Rury prowadzone przez murowane ścianki muszą być ułożone prostopadle do przegrody
Na przewody z tworzyw sztucznych powinno się w miejscach przejść dodatkowo nałożyć tuleje ochronne Umożliwią one rurom pewien ruch zabezpieczając instalację przed uszkodzeniami mechanicznymi
Przestrzeń pomiędzy tuleją a rurą powinno się zabezpieczyć izolacją
Jeśli przewody kanalizacyjne z tworzyw sztucznych układane są w sąsiedztwie przewodoacutew wydzielających ciepło powinny być osłonięte otulinami izolacyjnymi w celu zabezpieczenia przed przegrzewaniem
Przewody poziome i przykanaliki powinny być ułożone poniżej strefy przemarzania gruntu czyli na głębokości 80-140 cm zależnie od regionu kraju
Jeśli przewody prowadzone są w pomieszczeniach w ktoacuterych temperatura może spadać poniżej 0degC muszą być odpowiednio zabezpieczone przed przemarzaniem
Dla przewodoacutew prowadzonych na zewnątrz budynku należy pamiętać że warstwa gruntu pokrywającego rury kanalizacyjne powinna być o 10-20 cm większa od głębokości przemarzania gruntu jeśli przewody układa się wyżej to powinny być zaizolowane termicznie
Rury kanalizacyjne układane na zewnątrz budynku powinny być oddalone
od innych przewodoacutew co najmniej
15 m od przewodoacutew gazowych i wodociągowych
08 m od kabli energetycznych
05 m od kabli telekomunikacyjnych
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qww z uwzględnieniem następujących zasad
1 dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 05
2 dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 07
3 minimalna prędkość przepływu ściekoacutew wynosi 07 ms stąd
wynika prowadzenie przewodoacutew z odpowiednim do średnicy
spadkiem w kierunku sieci zewnętrznej
4 minimalna średnica przewodu zewnętrznego wynosi 010m
a przykanalika 015m
Dobierając średnice przewodoacutew odpływowych należy stosować
tabelę z wartościami natężenia przepływu Q0 i prędkości
przepływu v0 dla przewodoacutew o przekroju kołowym przy
pełnym wypełnieniu i wykres Manninga
=QQ0
=vv0
hd
Q
v
(hd)
1
23
4
Przykład obliczeniowy Obliczeniowe natężenie sciekoacutew sanitarnych wynosi Qww= 50 ls Na podstawie tabeli 1 QwwQ0 = 50 2014 = 025 Z wykresu odczytujemy
V = 085V0 = 085114 = 097 ms przy napełnieniu hd = 037
Zakresy dopuszczalnych spadkoacutew przewodoacutew odpływowych
DN 0100 m ndash i = 20 - 100
DN 0150 m ndash i = 15 - 150
Urządzenia dodatkowe w kanalizacji sanitarnej
W przypadku odprowadzania ściekoacutew bytowo gospodarczych do zewnętrznej sieci typu ogoacutelnospławnego w pomieszczeniach położonych na najniższych kondygnacjach w budynku może dojść do zalania spowodowanego wstecznym przepływem ściekoacutew w wyniku intensywnych opadoacutew deszczu Dlatego też w tego typu instalacjach na przewodach kanalizacyjnych odprowadzających ścieki z pomieszczeń na najniższej kondygnacji stosować należy zasuwy burzowe ktoacutere chronią instalację przed przepływem zwrotnym
Materiały w kanalizacji sanitarnej
Instalacja kanalizacyjna może być wykonana z roacuteżnych materiałoacutew ale
zawsze rury i połączenia powinny być szczelne i odporne na korozję
Obecnie najpopularniejszym materiałem używanym do budowy instalacji
wewnętrznej jest tworzywo sztuczne Rury kanalizacyjne produkuje się z
polipropylenu (PP)
roacuteżnych odmian polichlorku winylu (PVC)
Polietylenu wysokiej gęstości (PE-HD)
żywicy poliestrowej wzmacnianej włoacuteknem szklanym (GRE)
Innymi materiałami stosowanymi w kanalizacji sanitarnej są
żeliwo
kamionka
beton
Kanalizacja deszczowa
Odprowadza wody opadowe z dachoacutew i terenoacutew przyległych do nieruchomości (podjazdy tarasy parkingi itp)
Projektowanie kanalizacji deszczowej odbywa się w oparciu o normę
PN ndash EN 12056 ndash 3 grudzień 2002
Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew
Część 3 Przewody deszczowe Projektowanie układu i obliczenia
oraz w przypadku braku informacji o normę
PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania w projektowaniu
Odprowadzanie wody z dachu stromego
W przypadku dachoacutew budynkoacutew niskich (do 5 kondygnacji) ktoacutere mają odpowiednie nachylenie (przyjmuje się że powyżej 8) najczęstszym sposobem odprowadzania wody deszczowej jest zastosowanie systemu rynnowego
Zadaniem deszczowej instalacji kanalizacyjnej jest zebranie wody z dachu i odprowadzenie jej do sieci kanalizacji deszczowej lub do gruntu System rynnowy polega na naturalnym (grawitacyjnym) spływie woacuted po połaci dachowej skąd jest przejmowana przez system rur System ten roacutewnież pracuje grawitacyjnie Umowną granicą instalacji deszczowej jest wylewka z ktoacuterej woda może być skierowana do sieci kanalizacji deszczowej (ogoacutelnospławnej) lub na grunt
Podstawowe elementy
instalacji kanalizacji deszczowej
Rynny - przewody o przekroju otwartym (okrągłym prostokątnym eliptycznym trapezowym okapowym) biegnące wzdłuż krawędzi dachu Zadaniem rynien jest zebranie wody opadowej Rynny prowadzone są z lekkim spadkiem w kierunku narożnikoacutew budynku dzięki czemu woda nie wylewa się za krawędzie tylko płynie w kierunku rur spustowych
Instalacja kanalizacji deszczowej składa się z następujących elementoacutew
Rury spustowe ndash pionowe odcinki przewodoacutew o przekroju zamkniętym (najczęściej okrągłym lub prostokątnym) Zadaniem rur spustowych jest zebranie wody płynącej rynnami i odprowadzenie ich poza budynek
Odpływy ndash elementy za pomocą ktoacuterych rynny przechodzą w rury spustowe Odpływ jest odcinkiem rynny w ktoacuterym wykonany jest obrobiony otwoacuter odpowiedniego kształtu pozwalający na włączenie rury spustowej Można wyroacuteżnić odpływy przelotowe oraz odpływy końcowe ( na narożnikach pomieszczeń) Pozwalają na mocowanie rur spustowych
Narożniki do rynien ndash umożliwiają połączenie rynien w narożnikach budynku Właściwy montaż narożnikoacutew jest bardzo ważny dla właściwej pracy rynien (ruchoacutew pod wpływem temperatury) Wylewki ndash kształtki ktoacuterymi kończy się rura spustowa Wylewka może być włą- czona do kanalizacji deszczowej bądź znajdować się nad gruntem
Łączniki do rynien - złączki zwykłe uszczelkowe i korekcyjne Ponieważ montaż rynien wymaga pozostawiania tzw dylatacji (odstępoacutew) złączki korekcyjne lub uszczelkowe umożliwiają wykonanie takich połączenia z dylatacją
Łączniki do rur spustowych - kolana troacutejniki redukcje mufy mufy redukcyjne Mufy służą do włączania rur spustowych do odpływoacutew zadaniem muf redukcyjnych jest połączenie rury spustowej i odpływu o roacuteżnych średnicach Kolana pozwalają na zmianę kierunku rury spustowej Troacutejniki umożliwiają włączanie do rur spustowych wyposażenia dodatkowego
Haki i obejmy - zadaniem tych elementoacutew jest mocowanie rynien i rur spustowych do dachoacutew i ścian
Elementy wykończeniowe i dodatkowe -
zadaniem tych elementoacutew jest wykończenie
systemu lub uzupełnienie jego pracy
Przykładami mogą tu być
dekiel służący do zakończenia rynny
filtr siatkowy montowany na rurze
spustowej zatrzymujący
zanieczyszczenia
czyszczak (rewizja) umożliwiający
przegląd i czyszczenie rury spustowej
(na zdjęciu)
odprowadzenie do kanalizacji deszczowej
Jednym ze sposoboacutew odprowadzenia wody jest podłączenie systemu rynnowego do kanalizacji deszczowej
Woacutewczas na dolnym odcinku rury spustowej mniej więcej 03-08 m ponad terenem należy zamontować rewizję (czyszczak) Rewizja ma wewnątrz kratkę na ktoacuterej zbierają się liście i inne zanieczyszczenia spływające z rynny
Rura spustowa z rewizją przyłączona jest do przewodoacutew odpływowych a te łączą się z kanalizacją Średnica przewodoacutew musi być co najmniej roacutewna średnicy rur spustowych i najczęściej wynosi 100-150 mm Głębokość na jakiej powinno się układać rury zależy od strefy przemarzania i wynosi 1-14 m System taki nie ma blokady przedostawania się zapachoacutew dlatego lepiej nie podłączać go do kanalizacji ogoacutelnospławnej
Innym sposobem odprowadzenia wody bezpośrednio do kanalizacji jest podłączenie rury spustowej do osadnika rynnowego Wyposażony jest on w klapkę ktoacutera stanowi blokadę zapachową i wyciągany kosz w ktoacuterym gromadzą się większe zanieczyszczenia takie jak liście
Gdy brak sieci kanalizacji deszczowej lub ogoacutelnospławnej woda deszczowa powinna być bezpiecznie rozprowadzona po terenie posesji ale tak żeby nie spływała na sąsiednie działki
Odprowadzanie wody z dachu
płaskiego
W przypadku dachoacutew budynkoacutew wysokich (powyżej 5 kondygnacji) oraz dachoacutew o małym nachyleniu (przyjmuje się że poniżej 8) najczęstszym sposobem odprowa-dzania wody deszczowej jest system odwadniania oparty na wpustach dachowych
Wpusty dachowe pełnią rolę dachowych odwodnień punkto-wych tzn zbierają wodę z pewnej powierzchni w jednym punkcie
Odprowadzanie wody z dachu
płaskiego Woda jest odprowadzana do rury spustowej biegnącej wewnątrz budynku a stamtąd do kanalizacji deszczowej lub poza budynek do gruntu Aby odwodnienie dachu płaskiego pracowało prawidłowo wpust powinien znaleźć się w najniższym punkcie dachu a spadek w jego kierunku powinien wynosić co najmniej 3 Oproacutecz zasadniczego wpustu powinien być wpust awaryjny ktoacutery przejmie wodę w przypadku zatkania wpustu głoacutewnego Na dachu powinna być co najmniej jedna para wpustoacutew Zasady projektowania moacutewią że wpusty należy rozmieszczać co 25 m
Obliczanie kanalizacji deszczowej
Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qr (qd) [ls]
rAC
10000
IAQr
gdzie ψ lub C ndash wspoacutełczynnik spływu przyjmowany wg nowej normy jako 10 (w starej zależny od nachylenia dachu i rodzaju powierzchni odwadnianej)
A ndash efektywna powierzchnia dachu lub powierzchnia odwadniana [m2]
I ndash w starej normie miarodajne natężenie deszczu [l(sha)] przyjmowane I 300 l(sha)
r ndash natężenie opadoacutew atmosferycznych [l(sm2)] przyjmowane albo na podstawie danych statystycznych albo wg tabeli 1 w nowej normie po przemnożeniu przez wspoacutełczynnik ryzyka podany w tabeli 2
Wymiarowanie rynien i rur spustowych
1 Przewody spustowe ndash średnicę należy dobrać tak aby obliczona wartość odpływu ściekoacutew Qr nie przekraczała wartości Qrmax (qdmax) a powierzchnia odwadniana A powierzchni Amax zestawionych w tabeli w normie PN ndash 92B ndash 01707
2 Wg starej normy rynny powinny mieć średnice minimum 150 mm (dotyczy to budynkoacutew wielorodzinnych)
Efektywna
powierzchnia dachu
odwadniana przez
rynnę A [m2]
Szerokość rynny [mm] Średnica rury
spustowej [mm]
poniżej 20 70 50
20 ndash 57 100 (lub 125) 70
57 ndash 97 125 100
97 - 170 150 100
170 - 243 180 125
Dla budynkoacutew jednorodzinnych średnice rynien i przewodoacutew spustowych można określić w oparciu o efektywną powierzchnię dachu wg tabeli
Średnice poziomoacutew i przykanalikoacutew
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qr z uwzględnieniem następujących zasad
a) dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 07
b) dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 09
c) i d) jak dla kanalizacji sanitarnej
Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej
Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qt (qog) [ls]
Qww ndash natężenie odpływu ściekoacutew sanitarnych
Qr ndash natężenie odpływu ściekoacutew deszczowych
Kanalizacja ogoacutelnospławna to ten fragment ktoacutery odprowadza i ścieki sanitarne i deszczowe do zewnętrznej sieci ogoacutelnospławnej
rwwt QQQ
Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się z uwzględnieniem następujących zasad
a) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt spełnione powinny być warunki
a) i b) jak dla ściekoacutew deszczowych
b) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt obliczeniowa prędkość przepływu
ściekoacutew nie może przekraczać wartości dopuszczalnej ktoacutera wynosi
80 ms ndash dla rur żeliwnych i innych metalowych
40 ms ndash dla rur kamionkowych betonowych i z tworzyw sztucznych
c) dla odpływu tylko ściekoacutew sanitarnych Qww prędkość przepływu
ściekoacutew nie może być mniejsza od vmin = 07 ms
bullRynny z PVC-U
bullRynny z blachy aluminiowej
bullRynny miedziane
bullRynny z blachy stalowej
bullRynny cynkowo-tytanowe
Przekroje rynien a b c) poacutełokragłe d) trapezowy e f) trapezoidalny g) prostokatny h) poacutełokragły leacy
Rodzaje rynien a) okapowa b) koszowa c) gzymsowa d) leacy
Doboacuter zabezpieczenia przed wtoacuternym zanieczyszczeniem wody
dla dobranego zaworu ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez zawoacuter
Filtr
Doboacuter filtra
Aby dobrać filtr należy
ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe
dobrać filtr zwracając uwagę na średnicę wodomierza i zaworu antyskażeniowego
Doboacuter filtra
dla dobranego filtra ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez filtr
INSTALACJE KANALIZACYJNE
Rodzaje instalacji kanalizacyjnych
1 Kanalizacja sanitarna (bytowo ndash gospodarcza)
2 Kanalizacja deszczowa
3 Kanalizacja technologiczna
ścieki przed wprowadzeniem do kanalizacji
sanitarnej wymagają wstępnego oczyszczenia w
specjalnych urządzeniach
Odprowadzenie ściekoacutew z nieruchomości może być
realizowane na dwa sposoby
systemem ogoacutelnospławnym (zbiorczym)
lub systemem rozdzielczym
Kanalizacja ogoacutelnospławna odprowadza zaroacutewno ścieki
sanitarne (bytowe) jak i deszczowe
W kanalizacji rozdzielczej ścieki sanitarne i deszczowe
odprowadzane są rozdzielnie
Schemat kanalizacji ogoacutelnospławnej
KS1 KS2
Kanał ogoacutelnospławny
RD1 RD2
linia regulacyjna
ST1
ST2
Schemat kanalizacji rozdzielczej
KS1 KS2
Kanał sanitarny
Kanał deszczowy
RD1 RD2
linia regulacyjnaST1
ST2
SD1
SD2
Podział instalacji kanalizacyjnej
Instalację kanalizacyjną można podzielić na
zewnętrzną (na terenie nieruchomości lecz poza budynkiem)
wewnętrzną (w budynku)
Podział ten wydaje się oczywisty ale jest istotny przy doborze materiału instalacyjnego - nie każdy materiał sprawdzający się wewnątrz nadaje się do stworzenia instalacji zewnętrznej
Granicą między instalacją wewnętrzną a zewnętrzną jest tzw czyszczak głoacutewny (rewizja głoacutewna)
Przewody domowej
instalacji kanalizacyjnej
Przykanalik (przyłącze kanalizacyjne) ndash jest to odcinek ktoacutery łączy kanalizację na terenie nieruchomości z siecią kanalizacyjną
Najczęściej przykanalik włączany jest do studzienki (rewizyjnej lub włazowej) ktoacutera stanowi uzbrojenie sieci Możliwe jest też przyłączenie przez wpust boczny lub złącze siodłowe
Przewody domowej
instalacji kanalizacyjnej
Przykanaliki oznaczane są znakami informacyjnymi Na znaku podana jest średnica (w mm) spadek przyłącza (w promilach) oraz jego długość (w m) Granicą między siecią a instalacją jest położona w pobliżu granicy nieruchomości pierwsza studzienka licząc od strony budynku
Sieć i przykanalik
w przypadku istnienia studzienki rewizyjnej
przykanalikstudzienka rewizyjna
linia
reg
ulac
yjnastudzienka kanalizacyjna
sieć kanalizacyjna
budy
nek
instalacja
zewnętrzna
Sieć i przykanalik
w przypadku braku studzienki rewizyjnej (wg nowych przepisoacutew w przypadku braku studzienki rewizyjnej
przykanalik to odcinek biegnący od granicy budynku do granicy
nieruchomości)
linia
reg
ulac
yjnastudzienka kanalizacyjna
sieć kanalizacyjna
budy
nek
przykanalik
sieć kanalizacyjna
Instalacja kanalizacyjna składa się z 1 poziomoacutew (przewodoacutew odpływowych) ndash są to przewody
prowadzone z odpowiednim spadkiem ktoacutere odprowadzają
ścieki z pionoacutew wpustoacutew podłogowych itp do przykanalika
lub sieci zewnętrznej
2 pionoacutew (przewodoacutew spustowych) ndash są to przewody prowadzone
przez jedną lub kilka kondygnacji odprowadzające ścieki
z podejść kanalizacyjnych wpustoacutew dachowych lub rynien
do przewodoacutew odpływowych
3 podejść kanalizacyjnych ndash przewody odprowadzające ścieki
z przyboroacutew i urządzeń sanitarnych do pionoacutew lub poziomoacutew
kanalizacyjnych
podejścia pojedyncze
podejścia zbiorowe
Kanalizacja sanitarna grawitacyjna
Odprowadza wodę zanieczyszczoną (ścieki) w wyniku jej wykorzystania odpływającą z ustępoacutew spłukiwanych natryskoacutew wanien bidetoacutew zlewoacutew umywalek wpustoacutew podłogowych i innych urządzeń występujących w gospodarstwie domowym
Projektowanie kanalizacji sanitarnej odbywa się w oparciu o normę
PN ndash EN 12056 ndash 2 grudzień 2002
Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew
Część 2 Kanalizacja sanitarna projektowanie układu i obliczenia
oraz w przypadku braku informacji o normę
PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania
w projektowaniu
Podejścia kanalizacyjne ndash łączą
odpływ z pionem kanalizacyjnym
Podejścia
niewentylowane - należy montować ze spadkiem wynoszącym od 2 do 15
wentylowane ndash można zastosować tu mniejsze spadki zgodnie z przywołaną normą ale wymagają dodatkowego przewodu wentylującego
Najczęściej projektuje się podejścia niewentylowane Ich długość w typowym rozwiązaniu stosowanym w Polsce nie powinna przekraczać 30 m a w przypadku miski ustępowej 10 m po długości przewodu
W przypadku dłuższych podejść albo zwiększa się średnicę albo projektuje się podejścia wentylowane za pomocą np zaworoacutew napowietrzających
Nowa norma wprowadza cztery typy systemoacutew kanalizacyjnych jakie można spotkać w poszczegoacutelnych krajach Unii Europejskiej
W Polsce stosuje się tradycyjnie system I
System Nazwa Cechy
I
System pojedynczego pionu
z podejściami częściowo
wypełnionymi
bull jeden pion kanalizacyjny
bull wypełnienie przewodoacutew 50
II
System pojedynczego pionu
z podejściami o mniejszej
średnicy
bull jeden pion kanalizacyjny
bull wypełnienie przewodoacutew 70
III
System pojedynczego pionu
z podejściami całkowicie
wypełnionymi
bull jeden pion kanalizacyjny
bull wypełnienie przewodoacutew 100
bull każde urządzenie podłączone
oddzielnie do pionu
IV System oddzielnych pionoacutew
kanalizacyjnych
bull dwa piony ndash jeden odprowadzający
ścieki czarne z ustępoacutew spłukiwanych
i pisuaroacutew i drugi odprowadzający
pozostałe ścieki
bull wypełnienie przewodoacutew jak dla
systemoacutew I II lub III
Średnice nominalne podejść pojedynczych dobiera się w zależności od typu przyłączonego przyboru sanitarnego lub urządzenia w typowych
rozwiązaniach w Polsce wg tabeli Urządzenie DN [mm]
Umywalka bidet 40
Zlewozmywak
zmywarka pralka
wanna natrysk 50
Miska ustępowa 100
Minimalna średnica podejścia pojedynczego zdeterminowana jest przez jego długość wysokość spadania i ilość zmian kierunku zgodnie z tabelą
DN Lmax
[m] H [m]
trzy zmiany
kierunku
40
50 30 lt10
70 50 lt10
100 50 lt30
H
L
Jeśli powyższe wymiary są przekroczone lub istnieje konieczność zastosowania więcej niż trzech zmian kierunku prowadzenia przewodoacutew należy wybrać kolejną większą średnicę nominalną
Średnice nominalne podjeść zbiorowych
Zależą od natężenia przepływu ściekoacutew w projektowanym
podejściu i od zastosowanego systemu Wybierając system
należy kierować się dostępnymi na rynku przyborami trudno
bowiem wyobrazić sobie podłączanie przyboru sanitarnego
z odpływem np 40mm do przewodu o średnicy mniejszej
Utrudniałoby to swobodny odpływ ściekoacutew z tego przyboru
Natężenie przepływu ściekoacutew sanitarnych Qww
wyznacza się dla danego odcinka instalacji zgodnie
z zależnością
]sl[DUKQww
gdzie K ndash wspoacutełczynnik częstości
DU ndash odpływ jednostkowy [ls] z urządzenia
UWAGA Qww DUmax jeśli nie to Qww = DUmax
Odpływy jednostkowe DU
Odpływy jednostkowe DU -cd
Typowe wspoacutełczynniki częstości K
Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia
z przewodami odpływowymi Piony kanalizacyjne należy prowadzić bez zmiany średnicy i kierunku na całej długości w szachtach sanitarnych
U podstawy każdego pionu przed przejściem w przewoacuted odpływowy należy zamontować otwoacuter rewizyjny (czyszczak) umożliwiający dostęp do wnętrza przodu
W przypadku kanalizacji sanitarnej każdy pion musi być wentylowany w celu wyroacutewnania ciśnienia w instalacji
Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia
z przewodami odpływowymi Wentylację pionu zapewnia
przewoacuted wentylacyjny zakończony rurą wywiewną wyprowadzoną ponad połać dachu
zawoacuter napowietrzający ndash rozwiązanie dozwolone do stosowania w przypadku braku możliwości wyprowadzenia pionu ponad dach można takie rozwiązanie stosować przy spełnieniu następujących warunkoacutew
piony mają wysokość 4 do 5 kondygnacji
ostatni pion licząc od najdalszego w stosunku do kanału oraz co piąty w budynku jest zakończony rurą wywiewną
Elementy pionu kanalizacyjnego
troacutejniki doprowadzające ścieki z podejść kanalizacyjnych
czyszczak prze zmianą kierunku prowadzenia ściekoacutew ndash około 05 nad posadzką przed przejściem w przewoacuted odpływowy
rura prosta o niezmiennej średnicy na całej długości
zawoacuter napowietrzający lub rura wywiewna
W systemie kanalizacji sanitarnej wyroacuteżnić można
piony z wentylacją głoacutewną ndash zakończone rurą wywiewną lub zaworem napowietrzającym
piony z wentylacją obejściową ndash piony z dodatkowym przewodem wentylacyjnym prowadzonym obok pionu spustowego i połączonym z rurą wywiewną
Średnica pionu zależy od wybranego systemu wentylacji i obliczonego natężenia przepływu ściekoacutew dla całego pionu
Należy pamiętać o tym że minimalna średnica pionu nie może być mniejsza od średnicy największego podejścia
W typowych rozwiązaniach w Polsce minimalna średnica pionu wynosi 70mm a dla pionoacutew prowadzących ścieki z misek ustępowych 100mm
Oczywiście w tabelach należy sprawdzić czy średnicy nie należy zwiększyć ze względu na obliczoną wartość Qww
Piony z wentylacją głoacutewną
Piony z wentylacją obejściową
Przewody odpływowe
(poziomy kanalizacyjne)
Wśroacuted przewodoacutew odpływowych wyroacuteżniamy przewoacuted głoacutewny oraz przewody drugorzędne Każdy przewoacuted drugorzędny powinien być oddzielnie podłączony do głoacutewnego pod kątem 45deg
Wszystkie przewody prowadzone są najkroacutetszą drogą przeważnie wzdłuż przegrody budowlanej oraz koniecznie z zachowaniem odpowiedniego spadku
Przewody odpływowe
(poziomy kanalizacyjne)
Spadek powinien być jednakowy na całej długości co zapewnia samooczyszczanie się przewodu
Przyjęte jest że rury układa się kielichem w kierunku przeciwnym do spływu ściekoacutew
Rewizje kanalizacyjne powinno się montować
co 15 m na rurach średnicy od 100 do 150 mm
przed każdym uskokiem poziomu
Rury prowadzone przez murowane ścianki muszą być ułożone prostopadle do przegrody
Na przewody z tworzyw sztucznych powinno się w miejscach przejść dodatkowo nałożyć tuleje ochronne Umożliwią one rurom pewien ruch zabezpieczając instalację przed uszkodzeniami mechanicznymi
Przestrzeń pomiędzy tuleją a rurą powinno się zabezpieczyć izolacją
Jeśli przewody kanalizacyjne z tworzyw sztucznych układane są w sąsiedztwie przewodoacutew wydzielających ciepło powinny być osłonięte otulinami izolacyjnymi w celu zabezpieczenia przed przegrzewaniem
Przewody poziome i przykanaliki powinny być ułożone poniżej strefy przemarzania gruntu czyli na głębokości 80-140 cm zależnie od regionu kraju
Jeśli przewody prowadzone są w pomieszczeniach w ktoacuterych temperatura może spadać poniżej 0degC muszą być odpowiednio zabezpieczone przed przemarzaniem
Dla przewodoacutew prowadzonych na zewnątrz budynku należy pamiętać że warstwa gruntu pokrywającego rury kanalizacyjne powinna być o 10-20 cm większa od głębokości przemarzania gruntu jeśli przewody układa się wyżej to powinny być zaizolowane termicznie
Rury kanalizacyjne układane na zewnątrz budynku powinny być oddalone
od innych przewodoacutew co najmniej
15 m od przewodoacutew gazowych i wodociągowych
08 m od kabli energetycznych
05 m od kabli telekomunikacyjnych
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qww z uwzględnieniem następujących zasad
1 dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 05
2 dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 07
3 minimalna prędkość przepływu ściekoacutew wynosi 07 ms stąd
wynika prowadzenie przewodoacutew z odpowiednim do średnicy
spadkiem w kierunku sieci zewnętrznej
4 minimalna średnica przewodu zewnętrznego wynosi 010m
a przykanalika 015m
Dobierając średnice przewodoacutew odpływowych należy stosować
tabelę z wartościami natężenia przepływu Q0 i prędkości
przepływu v0 dla przewodoacutew o przekroju kołowym przy
pełnym wypełnieniu i wykres Manninga
=QQ0
=vv0
hd
Q
v
(hd)
1
23
4
Przykład obliczeniowy Obliczeniowe natężenie sciekoacutew sanitarnych wynosi Qww= 50 ls Na podstawie tabeli 1 QwwQ0 = 50 2014 = 025 Z wykresu odczytujemy
V = 085V0 = 085114 = 097 ms przy napełnieniu hd = 037
Zakresy dopuszczalnych spadkoacutew przewodoacutew odpływowych
DN 0100 m ndash i = 20 - 100
DN 0150 m ndash i = 15 - 150
Urządzenia dodatkowe w kanalizacji sanitarnej
W przypadku odprowadzania ściekoacutew bytowo gospodarczych do zewnętrznej sieci typu ogoacutelnospławnego w pomieszczeniach położonych na najniższych kondygnacjach w budynku może dojść do zalania spowodowanego wstecznym przepływem ściekoacutew w wyniku intensywnych opadoacutew deszczu Dlatego też w tego typu instalacjach na przewodach kanalizacyjnych odprowadzających ścieki z pomieszczeń na najniższej kondygnacji stosować należy zasuwy burzowe ktoacutere chronią instalację przed przepływem zwrotnym
Materiały w kanalizacji sanitarnej
Instalacja kanalizacyjna może być wykonana z roacuteżnych materiałoacutew ale
zawsze rury i połączenia powinny być szczelne i odporne na korozję
Obecnie najpopularniejszym materiałem używanym do budowy instalacji
wewnętrznej jest tworzywo sztuczne Rury kanalizacyjne produkuje się z
polipropylenu (PP)
roacuteżnych odmian polichlorku winylu (PVC)
Polietylenu wysokiej gęstości (PE-HD)
żywicy poliestrowej wzmacnianej włoacuteknem szklanym (GRE)
Innymi materiałami stosowanymi w kanalizacji sanitarnej są
żeliwo
kamionka
beton
Kanalizacja deszczowa
Odprowadza wody opadowe z dachoacutew i terenoacutew przyległych do nieruchomości (podjazdy tarasy parkingi itp)
Projektowanie kanalizacji deszczowej odbywa się w oparciu o normę
PN ndash EN 12056 ndash 3 grudzień 2002
Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew
Część 3 Przewody deszczowe Projektowanie układu i obliczenia
oraz w przypadku braku informacji o normę
PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania w projektowaniu
Odprowadzanie wody z dachu stromego
W przypadku dachoacutew budynkoacutew niskich (do 5 kondygnacji) ktoacutere mają odpowiednie nachylenie (przyjmuje się że powyżej 8) najczęstszym sposobem odprowadzania wody deszczowej jest zastosowanie systemu rynnowego
Zadaniem deszczowej instalacji kanalizacyjnej jest zebranie wody z dachu i odprowadzenie jej do sieci kanalizacji deszczowej lub do gruntu System rynnowy polega na naturalnym (grawitacyjnym) spływie woacuted po połaci dachowej skąd jest przejmowana przez system rur System ten roacutewnież pracuje grawitacyjnie Umowną granicą instalacji deszczowej jest wylewka z ktoacuterej woda może być skierowana do sieci kanalizacji deszczowej (ogoacutelnospławnej) lub na grunt
Podstawowe elementy
instalacji kanalizacji deszczowej
Rynny - przewody o przekroju otwartym (okrągłym prostokątnym eliptycznym trapezowym okapowym) biegnące wzdłuż krawędzi dachu Zadaniem rynien jest zebranie wody opadowej Rynny prowadzone są z lekkim spadkiem w kierunku narożnikoacutew budynku dzięki czemu woda nie wylewa się za krawędzie tylko płynie w kierunku rur spustowych
Instalacja kanalizacji deszczowej składa się z następujących elementoacutew
Rury spustowe ndash pionowe odcinki przewodoacutew o przekroju zamkniętym (najczęściej okrągłym lub prostokątnym) Zadaniem rur spustowych jest zebranie wody płynącej rynnami i odprowadzenie ich poza budynek
Odpływy ndash elementy za pomocą ktoacuterych rynny przechodzą w rury spustowe Odpływ jest odcinkiem rynny w ktoacuterym wykonany jest obrobiony otwoacuter odpowiedniego kształtu pozwalający na włączenie rury spustowej Można wyroacuteżnić odpływy przelotowe oraz odpływy końcowe ( na narożnikach pomieszczeń) Pozwalają na mocowanie rur spustowych
Narożniki do rynien ndash umożliwiają połączenie rynien w narożnikach budynku Właściwy montaż narożnikoacutew jest bardzo ważny dla właściwej pracy rynien (ruchoacutew pod wpływem temperatury) Wylewki ndash kształtki ktoacuterymi kończy się rura spustowa Wylewka może być włą- czona do kanalizacji deszczowej bądź znajdować się nad gruntem
Łączniki do rynien - złączki zwykłe uszczelkowe i korekcyjne Ponieważ montaż rynien wymaga pozostawiania tzw dylatacji (odstępoacutew) złączki korekcyjne lub uszczelkowe umożliwiają wykonanie takich połączenia z dylatacją
Łączniki do rur spustowych - kolana troacutejniki redukcje mufy mufy redukcyjne Mufy służą do włączania rur spustowych do odpływoacutew zadaniem muf redukcyjnych jest połączenie rury spustowej i odpływu o roacuteżnych średnicach Kolana pozwalają na zmianę kierunku rury spustowej Troacutejniki umożliwiają włączanie do rur spustowych wyposażenia dodatkowego
Haki i obejmy - zadaniem tych elementoacutew jest mocowanie rynien i rur spustowych do dachoacutew i ścian
Elementy wykończeniowe i dodatkowe -
zadaniem tych elementoacutew jest wykończenie
systemu lub uzupełnienie jego pracy
Przykładami mogą tu być
dekiel służący do zakończenia rynny
filtr siatkowy montowany na rurze
spustowej zatrzymujący
zanieczyszczenia
czyszczak (rewizja) umożliwiający
przegląd i czyszczenie rury spustowej
(na zdjęciu)
odprowadzenie do kanalizacji deszczowej
Jednym ze sposoboacutew odprowadzenia wody jest podłączenie systemu rynnowego do kanalizacji deszczowej
Woacutewczas na dolnym odcinku rury spustowej mniej więcej 03-08 m ponad terenem należy zamontować rewizję (czyszczak) Rewizja ma wewnątrz kratkę na ktoacuterej zbierają się liście i inne zanieczyszczenia spływające z rynny
Rura spustowa z rewizją przyłączona jest do przewodoacutew odpływowych a te łączą się z kanalizacją Średnica przewodoacutew musi być co najmniej roacutewna średnicy rur spustowych i najczęściej wynosi 100-150 mm Głębokość na jakiej powinno się układać rury zależy od strefy przemarzania i wynosi 1-14 m System taki nie ma blokady przedostawania się zapachoacutew dlatego lepiej nie podłączać go do kanalizacji ogoacutelnospławnej
Innym sposobem odprowadzenia wody bezpośrednio do kanalizacji jest podłączenie rury spustowej do osadnika rynnowego Wyposażony jest on w klapkę ktoacutera stanowi blokadę zapachową i wyciągany kosz w ktoacuterym gromadzą się większe zanieczyszczenia takie jak liście
Gdy brak sieci kanalizacji deszczowej lub ogoacutelnospławnej woda deszczowa powinna być bezpiecznie rozprowadzona po terenie posesji ale tak żeby nie spływała na sąsiednie działki
Odprowadzanie wody z dachu
płaskiego
W przypadku dachoacutew budynkoacutew wysokich (powyżej 5 kondygnacji) oraz dachoacutew o małym nachyleniu (przyjmuje się że poniżej 8) najczęstszym sposobem odprowa-dzania wody deszczowej jest system odwadniania oparty na wpustach dachowych
Wpusty dachowe pełnią rolę dachowych odwodnień punkto-wych tzn zbierają wodę z pewnej powierzchni w jednym punkcie
Odprowadzanie wody z dachu
płaskiego Woda jest odprowadzana do rury spustowej biegnącej wewnątrz budynku a stamtąd do kanalizacji deszczowej lub poza budynek do gruntu Aby odwodnienie dachu płaskiego pracowało prawidłowo wpust powinien znaleźć się w najniższym punkcie dachu a spadek w jego kierunku powinien wynosić co najmniej 3 Oproacutecz zasadniczego wpustu powinien być wpust awaryjny ktoacutery przejmie wodę w przypadku zatkania wpustu głoacutewnego Na dachu powinna być co najmniej jedna para wpustoacutew Zasady projektowania moacutewią że wpusty należy rozmieszczać co 25 m
Obliczanie kanalizacji deszczowej
Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qr (qd) [ls]
rAC
10000
IAQr
gdzie ψ lub C ndash wspoacutełczynnik spływu przyjmowany wg nowej normy jako 10 (w starej zależny od nachylenia dachu i rodzaju powierzchni odwadnianej)
A ndash efektywna powierzchnia dachu lub powierzchnia odwadniana [m2]
I ndash w starej normie miarodajne natężenie deszczu [l(sha)] przyjmowane I 300 l(sha)
r ndash natężenie opadoacutew atmosferycznych [l(sm2)] przyjmowane albo na podstawie danych statystycznych albo wg tabeli 1 w nowej normie po przemnożeniu przez wspoacutełczynnik ryzyka podany w tabeli 2
Wymiarowanie rynien i rur spustowych
1 Przewody spustowe ndash średnicę należy dobrać tak aby obliczona wartość odpływu ściekoacutew Qr nie przekraczała wartości Qrmax (qdmax) a powierzchnia odwadniana A powierzchni Amax zestawionych w tabeli w normie PN ndash 92B ndash 01707
2 Wg starej normy rynny powinny mieć średnice minimum 150 mm (dotyczy to budynkoacutew wielorodzinnych)
Efektywna
powierzchnia dachu
odwadniana przez
rynnę A [m2]
Szerokość rynny [mm] Średnica rury
spustowej [mm]
poniżej 20 70 50
20 ndash 57 100 (lub 125) 70
57 ndash 97 125 100
97 - 170 150 100
170 - 243 180 125
Dla budynkoacutew jednorodzinnych średnice rynien i przewodoacutew spustowych można określić w oparciu o efektywną powierzchnię dachu wg tabeli
Średnice poziomoacutew i przykanalikoacutew
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qr z uwzględnieniem następujących zasad
a) dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 07
b) dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 09
c) i d) jak dla kanalizacji sanitarnej
Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej
Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qt (qog) [ls]
Qww ndash natężenie odpływu ściekoacutew sanitarnych
Qr ndash natężenie odpływu ściekoacutew deszczowych
Kanalizacja ogoacutelnospławna to ten fragment ktoacutery odprowadza i ścieki sanitarne i deszczowe do zewnętrznej sieci ogoacutelnospławnej
rwwt QQQ
Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się z uwzględnieniem następujących zasad
a) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt spełnione powinny być warunki
a) i b) jak dla ściekoacutew deszczowych
b) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt obliczeniowa prędkość przepływu
ściekoacutew nie może przekraczać wartości dopuszczalnej ktoacutera wynosi
80 ms ndash dla rur żeliwnych i innych metalowych
40 ms ndash dla rur kamionkowych betonowych i z tworzyw sztucznych
c) dla odpływu tylko ściekoacutew sanitarnych Qww prędkość przepływu
ściekoacutew nie może być mniejsza od vmin = 07 ms
bullRynny z PVC-U
bullRynny z blachy aluminiowej
bullRynny miedziane
bullRynny z blachy stalowej
bullRynny cynkowo-tytanowe
Przekroje rynien a b c) poacutełokragłe d) trapezowy e f) trapezoidalny g) prostokatny h) poacutełokragły leacy
Rodzaje rynien a) okapowa b) koszowa c) gzymsowa d) leacy
Filtr
Doboacuter filtra
Aby dobrać filtr należy
ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe
dobrać filtr zwracając uwagę na średnicę wodomierza i zaworu antyskażeniowego
Doboacuter filtra
dla dobranego filtra ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez filtr
INSTALACJE KANALIZACYJNE
Rodzaje instalacji kanalizacyjnych
1 Kanalizacja sanitarna (bytowo ndash gospodarcza)
2 Kanalizacja deszczowa
3 Kanalizacja technologiczna
ścieki przed wprowadzeniem do kanalizacji
sanitarnej wymagają wstępnego oczyszczenia w
specjalnych urządzeniach
Odprowadzenie ściekoacutew z nieruchomości może być
realizowane na dwa sposoby
systemem ogoacutelnospławnym (zbiorczym)
lub systemem rozdzielczym
Kanalizacja ogoacutelnospławna odprowadza zaroacutewno ścieki
sanitarne (bytowe) jak i deszczowe
W kanalizacji rozdzielczej ścieki sanitarne i deszczowe
odprowadzane są rozdzielnie
Schemat kanalizacji ogoacutelnospławnej
KS1 KS2
Kanał ogoacutelnospławny
RD1 RD2
linia regulacyjna
ST1
ST2
Schemat kanalizacji rozdzielczej
KS1 KS2
Kanał sanitarny
Kanał deszczowy
RD1 RD2
linia regulacyjnaST1
ST2
SD1
SD2
Podział instalacji kanalizacyjnej
Instalację kanalizacyjną można podzielić na
zewnętrzną (na terenie nieruchomości lecz poza budynkiem)
wewnętrzną (w budynku)
Podział ten wydaje się oczywisty ale jest istotny przy doborze materiału instalacyjnego - nie każdy materiał sprawdzający się wewnątrz nadaje się do stworzenia instalacji zewnętrznej
Granicą między instalacją wewnętrzną a zewnętrzną jest tzw czyszczak głoacutewny (rewizja głoacutewna)
Przewody domowej
instalacji kanalizacyjnej
Przykanalik (przyłącze kanalizacyjne) ndash jest to odcinek ktoacutery łączy kanalizację na terenie nieruchomości z siecią kanalizacyjną
Najczęściej przykanalik włączany jest do studzienki (rewizyjnej lub włazowej) ktoacutera stanowi uzbrojenie sieci Możliwe jest też przyłączenie przez wpust boczny lub złącze siodłowe
Przewody domowej
instalacji kanalizacyjnej
Przykanaliki oznaczane są znakami informacyjnymi Na znaku podana jest średnica (w mm) spadek przyłącza (w promilach) oraz jego długość (w m) Granicą między siecią a instalacją jest położona w pobliżu granicy nieruchomości pierwsza studzienka licząc od strony budynku
Sieć i przykanalik
w przypadku istnienia studzienki rewizyjnej
przykanalikstudzienka rewizyjna
linia
reg
ulac
yjnastudzienka kanalizacyjna
sieć kanalizacyjna
budy
nek
instalacja
zewnętrzna
Sieć i przykanalik
w przypadku braku studzienki rewizyjnej (wg nowych przepisoacutew w przypadku braku studzienki rewizyjnej
przykanalik to odcinek biegnący od granicy budynku do granicy
nieruchomości)
linia
reg
ulac
yjnastudzienka kanalizacyjna
sieć kanalizacyjna
budy
nek
przykanalik
sieć kanalizacyjna
Instalacja kanalizacyjna składa się z 1 poziomoacutew (przewodoacutew odpływowych) ndash są to przewody
prowadzone z odpowiednim spadkiem ktoacutere odprowadzają
ścieki z pionoacutew wpustoacutew podłogowych itp do przykanalika
lub sieci zewnętrznej
2 pionoacutew (przewodoacutew spustowych) ndash są to przewody prowadzone
przez jedną lub kilka kondygnacji odprowadzające ścieki
z podejść kanalizacyjnych wpustoacutew dachowych lub rynien
do przewodoacutew odpływowych
3 podejść kanalizacyjnych ndash przewody odprowadzające ścieki
z przyboroacutew i urządzeń sanitarnych do pionoacutew lub poziomoacutew
kanalizacyjnych
podejścia pojedyncze
podejścia zbiorowe
Kanalizacja sanitarna grawitacyjna
Odprowadza wodę zanieczyszczoną (ścieki) w wyniku jej wykorzystania odpływającą z ustępoacutew spłukiwanych natryskoacutew wanien bidetoacutew zlewoacutew umywalek wpustoacutew podłogowych i innych urządzeń występujących w gospodarstwie domowym
Projektowanie kanalizacji sanitarnej odbywa się w oparciu o normę
PN ndash EN 12056 ndash 2 grudzień 2002
Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew
Część 2 Kanalizacja sanitarna projektowanie układu i obliczenia
oraz w przypadku braku informacji o normę
PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania
w projektowaniu
Podejścia kanalizacyjne ndash łączą
odpływ z pionem kanalizacyjnym
Podejścia
niewentylowane - należy montować ze spadkiem wynoszącym od 2 do 15
wentylowane ndash można zastosować tu mniejsze spadki zgodnie z przywołaną normą ale wymagają dodatkowego przewodu wentylującego
Najczęściej projektuje się podejścia niewentylowane Ich długość w typowym rozwiązaniu stosowanym w Polsce nie powinna przekraczać 30 m a w przypadku miski ustępowej 10 m po długości przewodu
W przypadku dłuższych podejść albo zwiększa się średnicę albo projektuje się podejścia wentylowane za pomocą np zaworoacutew napowietrzających
Nowa norma wprowadza cztery typy systemoacutew kanalizacyjnych jakie można spotkać w poszczegoacutelnych krajach Unii Europejskiej
W Polsce stosuje się tradycyjnie system I
System Nazwa Cechy
I
System pojedynczego pionu
z podejściami częściowo
wypełnionymi
bull jeden pion kanalizacyjny
bull wypełnienie przewodoacutew 50
II
System pojedynczego pionu
z podejściami o mniejszej
średnicy
bull jeden pion kanalizacyjny
bull wypełnienie przewodoacutew 70
III
System pojedynczego pionu
z podejściami całkowicie
wypełnionymi
bull jeden pion kanalizacyjny
bull wypełnienie przewodoacutew 100
bull każde urządzenie podłączone
oddzielnie do pionu
IV System oddzielnych pionoacutew
kanalizacyjnych
bull dwa piony ndash jeden odprowadzający
ścieki czarne z ustępoacutew spłukiwanych
i pisuaroacutew i drugi odprowadzający
pozostałe ścieki
bull wypełnienie przewodoacutew jak dla
systemoacutew I II lub III
Średnice nominalne podejść pojedynczych dobiera się w zależności od typu przyłączonego przyboru sanitarnego lub urządzenia w typowych
rozwiązaniach w Polsce wg tabeli Urządzenie DN [mm]
Umywalka bidet 40
Zlewozmywak
zmywarka pralka
wanna natrysk 50
Miska ustępowa 100
Minimalna średnica podejścia pojedynczego zdeterminowana jest przez jego długość wysokość spadania i ilość zmian kierunku zgodnie z tabelą
DN Lmax
[m] H [m]
trzy zmiany
kierunku
40
50 30 lt10
70 50 lt10
100 50 lt30
H
L
Jeśli powyższe wymiary są przekroczone lub istnieje konieczność zastosowania więcej niż trzech zmian kierunku prowadzenia przewodoacutew należy wybrać kolejną większą średnicę nominalną
Średnice nominalne podjeść zbiorowych
Zależą od natężenia przepływu ściekoacutew w projektowanym
podejściu i od zastosowanego systemu Wybierając system
należy kierować się dostępnymi na rynku przyborami trudno
bowiem wyobrazić sobie podłączanie przyboru sanitarnego
z odpływem np 40mm do przewodu o średnicy mniejszej
Utrudniałoby to swobodny odpływ ściekoacutew z tego przyboru
Natężenie przepływu ściekoacutew sanitarnych Qww
wyznacza się dla danego odcinka instalacji zgodnie
z zależnością
]sl[DUKQww
gdzie K ndash wspoacutełczynnik częstości
DU ndash odpływ jednostkowy [ls] z urządzenia
UWAGA Qww DUmax jeśli nie to Qww = DUmax
Odpływy jednostkowe DU
Odpływy jednostkowe DU -cd
Typowe wspoacutełczynniki częstości K
Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia
z przewodami odpływowymi Piony kanalizacyjne należy prowadzić bez zmiany średnicy i kierunku na całej długości w szachtach sanitarnych
U podstawy każdego pionu przed przejściem w przewoacuted odpływowy należy zamontować otwoacuter rewizyjny (czyszczak) umożliwiający dostęp do wnętrza przodu
W przypadku kanalizacji sanitarnej każdy pion musi być wentylowany w celu wyroacutewnania ciśnienia w instalacji
Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia
z przewodami odpływowymi Wentylację pionu zapewnia
przewoacuted wentylacyjny zakończony rurą wywiewną wyprowadzoną ponad połać dachu
zawoacuter napowietrzający ndash rozwiązanie dozwolone do stosowania w przypadku braku możliwości wyprowadzenia pionu ponad dach można takie rozwiązanie stosować przy spełnieniu następujących warunkoacutew
piony mają wysokość 4 do 5 kondygnacji
ostatni pion licząc od najdalszego w stosunku do kanału oraz co piąty w budynku jest zakończony rurą wywiewną
Elementy pionu kanalizacyjnego
troacutejniki doprowadzające ścieki z podejść kanalizacyjnych
czyszczak prze zmianą kierunku prowadzenia ściekoacutew ndash około 05 nad posadzką przed przejściem w przewoacuted odpływowy
rura prosta o niezmiennej średnicy na całej długości
zawoacuter napowietrzający lub rura wywiewna
W systemie kanalizacji sanitarnej wyroacuteżnić można
piony z wentylacją głoacutewną ndash zakończone rurą wywiewną lub zaworem napowietrzającym
piony z wentylacją obejściową ndash piony z dodatkowym przewodem wentylacyjnym prowadzonym obok pionu spustowego i połączonym z rurą wywiewną
Średnica pionu zależy od wybranego systemu wentylacji i obliczonego natężenia przepływu ściekoacutew dla całego pionu
Należy pamiętać o tym że minimalna średnica pionu nie może być mniejsza od średnicy największego podejścia
W typowych rozwiązaniach w Polsce minimalna średnica pionu wynosi 70mm a dla pionoacutew prowadzących ścieki z misek ustępowych 100mm
Oczywiście w tabelach należy sprawdzić czy średnicy nie należy zwiększyć ze względu na obliczoną wartość Qww
Piony z wentylacją głoacutewną
Piony z wentylacją obejściową
Przewody odpływowe
(poziomy kanalizacyjne)
Wśroacuted przewodoacutew odpływowych wyroacuteżniamy przewoacuted głoacutewny oraz przewody drugorzędne Każdy przewoacuted drugorzędny powinien być oddzielnie podłączony do głoacutewnego pod kątem 45deg
Wszystkie przewody prowadzone są najkroacutetszą drogą przeważnie wzdłuż przegrody budowlanej oraz koniecznie z zachowaniem odpowiedniego spadku
Przewody odpływowe
(poziomy kanalizacyjne)
Spadek powinien być jednakowy na całej długości co zapewnia samooczyszczanie się przewodu
Przyjęte jest że rury układa się kielichem w kierunku przeciwnym do spływu ściekoacutew
Rewizje kanalizacyjne powinno się montować
co 15 m na rurach średnicy od 100 do 150 mm
przed każdym uskokiem poziomu
Rury prowadzone przez murowane ścianki muszą być ułożone prostopadle do przegrody
Na przewody z tworzyw sztucznych powinno się w miejscach przejść dodatkowo nałożyć tuleje ochronne Umożliwią one rurom pewien ruch zabezpieczając instalację przed uszkodzeniami mechanicznymi
Przestrzeń pomiędzy tuleją a rurą powinno się zabezpieczyć izolacją
Jeśli przewody kanalizacyjne z tworzyw sztucznych układane są w sąsiedztwie przewodoacutew wydzielających ciepło powinny być osłonięte otulinami izolacyjnymi w celu zabezpieczenia przed przegrzewaniem
Przewody poziome i przykanaliki powinny być ułożone poniżej strefy przemarzania gruntu czyli na głębokości 80-140 cm zależnie od regionu kraju
Jeśli przewody prowadzone są w pomieszczeniach w ktoacuterych temperatura może spadać poniżej 0degC muszą być odpowiednio zabezpieczone przed przemarzaniem
Dla przewodoacutew prowadzonych na zewnątrz budynku należy pamiętać że warstwa gruntu pokrywającego rury kanalizacyjne powinna być o 10-20 cm większa od głębokości przemarzania gruntu jeśli przewody układa się wyżej to powinny być zaizolowane termicznie
Rury kanalizacyjne układane na zewnątrz budynku powinny być oddalone
od innych przewodoacutew co najmniej
15 m od przewodoacutew gazowych i wodociągowych
08 m od kabli energetycznych
05 m od kabli telekomunikacyjnych
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qww z uwzględnieniem następujących zasad
1 dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 05
2 dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 07
3 minimalna prędkość przepływu ściekoacutew wynosi 07 ms stąd
wynika prowadzenie przewodoacutew z odpowiednim do średnicy
spadkiem w kierunku sieci zewnętrznej
4 minimalna średnica przewodu zewnętrznego wynosi 010m
a przykanalika 015m
Dobierając średnice przewodoacutew odpływowych należy stosować
tabelę z wartościami natężenia przepływu Q0 i prędkości
przepływu v0 dla przewodoacutew o przekroju kołowym przy
pełnym wypełnieniu i wykres Manninga
=QQ0
=vv0
hd
Q
v
(hd)
1
23
4
Przykład obliczeniowy Obliczeniowe natężenie sciekoacutew sanitarnych wynosi Qww= 50 ls Na podstawie tabeli 1 QwwQ0 = 50 2014 = 025 Z wykresu odczytujemy
V = 085V0 = 085114 = 097 ms przy napełnieniu hd = 037
Zakresy dopuszczalnych spadkoacutew przewodoacutew odpływowych
DN 0100 m ndash i = 20 - 100
DN 0150 m ndash i = 15 - 150
Urządzenia dodatkowe w kanalizacji sanitarnej
W przypadku odprowadzania ściekoacutew bytowo gospodarczych do zewnętrznej sieci typu ogoacutelnospławnego w pomieszczeniach położonych na najniższych kondygnacjach w budynku może dojść do zalania spowodowanego wstecznym przepływem ściekoacutew w wyniku intensywnych opadoacutew deszczu Dlatego też w tego typu instalacjach na przewodach kanalizacyjnych odprowadzających ścieki z pomieszczeń na najniższej kondygnacji stosować należy zasuwy burzowe ktoacutere chronią instalację przed przepływem zwrotnym
Materiały w kanalizacji sanitarnej
Instalacja kanalizacyjna może być wykonana z roacuteżnych materiałoacutew ale
zawsze rury i połączenia powinny być szczelne i odporne na korozję
Obecnie najpopularniejszym materiałem używanym do budowy instalacji
wewnętrznej jest tworzywo sztuczne Rury kanalizacyjne produkuje się z
polipropylenu (PP)
roacuteżnych odmian polichlorku winylu (PVC)
Polietylenu wysokiej gęstości (PE-HD)
żywicy poliestrowej wzmacnianej włoacuteknem szklanym (GRE)
Innymi materiałami stosowanymi w kanalizacji sanitarnej są
żeliwo
kamionka
beton
Kanalizacja deszczowa
Odprowadza wody opadowe z dachoacutew i terenoacutew przyległych do nieruchomości (podjazdy tarasy parkingi itp)
Projektowanie kanalizacji deszczowej odbywa się w oparciu o normę
PN ndash EN 12056 ndash 3 grudzień 2002
Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew
Część 3 Przewody deszczowe Projektowanie układu i obliczenia
oraz w przypadku braku informacji o normę
PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania w projektowaniu
Odprowadzanie wody z dachu stromego
W przypadku dachoacutew budynkoacutew niskich (do 5 kondygnacji) ktoacutere mają odpowiednie nachylenie (przyjmuje się że powyżej 8) najczęstszym sposobem odprowadzania wody deszczowej jest zastosowanie systemu rynnowego
Zadaniem deszczowej instalacji kanalizacyjnej jest zebranie wody z dachu i odprowadzenie jej do sieci kanalizacji deszczowej lub do gruntu System rynnowy polega na naturalnym (grawitacyjnym) spływie woacuted po połaci dachowej skąd jest przejmowana przez system rur System ten roacutewnież pracuje grawitacyjnie Umowną granicą instalacji deszczowej jest wylewka z ktoacuterej woda może być skierowana do sieci kanalizacji deszczowej (ogoacutelnospławnej) lub na grunt
Podstawowe elementy
instalacji kanalizacji deszczowej
Rynny - przewody o przekroju otwartym (okrągłym prostokątnym eliptycznym trapezowym okapowym) biegnące wzdłuż krawędzi dachu Zadaniem rynien jest zebranie wody opadowej Rynny prowadzone są z lekkim spadkiem w kierunku narożnikoacutew budynku dzięki czemu woda nie wylewa się za krawędzie tylko płynie w kierunku rur spustowych
Instalacja kanalizacji deszczowej składa się z następujących elementoacutew
Rury spustowe ndash pionowe odcinki przewodoacutew o przekroju zamkniętym (najczęściej okrągłym lub prostokątnym) Zadaniem rur spustowych jest zebranie wody płynącej rynnami i odprowadzenie ich poza budynek
Odpływy ndash elementy za pomocą ktoacuterych rynny przechodzą w rury spustowe Odpływ jest odcinkiem rynny w ktoacuterym wykonany jest obrobiony otwoacuter odpowiedniego kształtu pozwalający na włączenie rury spustowej Można wyroacuteżnić odpływy przelotowe oraz odpływy końcowe ( na narożnikach pomieszczeń) Pozwalają na mocowanie rur spustowych
Narożniki do rynien ndash umożliwiają połączenie rynien w narożnikach budynku Właściwy montaż narożnikoacutew jest bardzo ważny dla właściwej pracy rynien (ruchoacutew pod wpływem temperatury) Wylewki ndash kształtki ktoacuterymi kończy się rura spustowa Wylewka może być włą- czona do kanalizacji deszczowej bądź znajdować się nad gruntem
Łączniki do rynien - złączki zwykłe uszczelkowe i korekcyjne Ponieważ montaż rynien wymaga pozostawiania tzw dylatacji (odstępoacutew) złączki korekcyjne lub uszczelkowe umożliwiają wykonanie takich połączenia z dylatacją
Łączniki do rur spustowych - kolana troacutejniki redukcje mufy mufy redukcyjne Mufy służą do włączania rur spustowych do odpływoacutew zadaniem muf redukcyjnych jest połączenie rury spustowej i odpływu o roacuteżnych średnicach Kolana pozwalają na zmianę kierunku rury spustowej Troacutejniki umożliwiają włączanie do rur spustowych wyposażenia dodatkowego
Haki i obejmy - zadaniem tych elementoacutew jest mocowanie rynien i rur spustowych do dachoacutew i ścian
Elementy wykończeniowe i dodatkowe -
zadaniem tych elementoacutew jest wykończenie
systemu lub uzupełnienie jego pracy
Przykładami mogą tu być
dekiel służący do zakończenia rynny
filtr siatkowy montowany na rurze
spustowej zatrzymujący
zanieczyszczenia
czyszczak (rewizja) umożliwiający
przegląd i czyszczenie rury spustowej
(na zdjęciu)
odprowadzenie do kanalizacji deszczowej
Jednym ze sposoboacutew odprowadzenia wody jest podłączenie systemu rynnowego do kanalizacji deszczowej
Woacutewczas na dolnym odcinku rury spustowej mniej więcej 03-08 m ponad terenem należy zamontować rewizję (czyszczak) Rewizja ma wewnątrz kratkę na ktoacuterej zbierają się liście i inne zanieczyszczenia spływające z rynny
Rura spustowa z rewizją przyłączona jest do przewodoacutew odpływowych a te łączą się z kanalizacją Średnica przewodoacutew musi być co najmniej roacutewna średnicy rur spustowych i najczęściej wynosi 100-150 mm Głębokość na jakiej powinno się układać rury zależy od strefy przemarzania i wynosi 1-14 m System taki nie ma blokady przedostawania się zapachoacutew dlatego lepiej nie podłączać go do kanalizacji ogoacutelnospławnej
Innym sposobem odprowadzenia wody bezpośrednio do kanalizacji jest podłączenie rury spustowej do osadnika rynnowego Wyposażony jest on w klapkę ktoacutera stanowi blokadę zapachową i wyciągany kosz w ktoacuterym gromadzą się większe zanieczyszczenia takie jak liście
Gdy brak sieci kanalizacji deszczowej lub ogoacutelnospławnej woda deszczowa powinna być bezpiecznie rozprowadzona po terenie posesji ale tak żeby nie spływała na sąsiednie działki
Odprowadzanie wody z dachu
płaskiego
W przypadku dachoacutew budynkoacutew wysokich (powyżej 5 kondygnacji) oraz dachoacutew o małym nachyleniu (przyjmuje się że poniżej 8) najczęstszym sposobem odprowa-dzania wody deszczowej jest system odwadniania oparty na wpustach dachowych
Wpusty dachowe pełnią rolę dachowych odwodnień punkto-wych tzn zbierają wodę z pewnej powierzchni w jednym punkcie
Odprowadzanie wody z dachu
płaskiego Woda jest odprowadzana do rury spustowej biegnącej wewnątrz budynku a stamtąd do kanalizacji deszczowej lub poza budynek do gruntu Aby odwodnienie dachu płaskiego pracowało prawidłowo wpust powinien znaleźć się w najniższym punkcie dachu a spadek w jego kierunku powinien wynosić co najmniej 3 Oproacutecz zasadniczego wpustu powinien być wpust awaryjny ktoacutery przejmie wodę w przypadku zatkania wpustu głoacutewnego Na dachu powinna być co najmniej jedna para wpustoacutew Zasady projektowania moacutewią że wpusty należy rozmieszczać co 25 m
Obliczanie kanalizacji deszczowej
Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qr (qd) [ls]
rAC
10000
IAQr
gdzie ψ lub C ndash wspoacutełczynnik spływu przyjmowany wg nowej normy jako 10 (w starej zależny od nachylenia dachu i rodzaju powierzchni odwadnianej)
A ndash efektywna powierzchnia dachu lub powierzchnia odwadniana [m2]
I ndash w starej normie miarodajne natężenie deszczu [l(sha)] przyjmowane I 300 l(sha)
r ndash natężenie opadoacutew atmosferycznych [l(sm2)] przyjmowane albo na podstawie danych statystycznych albo wg tabeli 1 w nowej normie po przemnożeniu przez wspoacutełczynnik ryzyka podany w tabeli 2
Wymiarowanie rynien i rur spustowych
1 Przewody spustowe ndash średnicę należy dobrać tak aby obliczona wartość odpływu ściekoacutew Qr nie przekraczała wartości Qrmax (qdmax) a powierzchnia odwadniana A powierzchni Amax zestawionych w tabeli w normie PN ndash 92B ndash 01707
2 Wg starej normy rynny powinny mieć średnice minimum 150 mm (dotyczy to budynkoacutew wielorodzinnych)
Efektywna
powierzchnia dachu
odwadniana przez
rynnę A [m2]
Szerokość rynny [mm] Średnica rury
spustowej [mm]
poniżej 20 70 50
20 ndash 57 100 (lub 125) 70
57 ndash 97 125 100
97 - 170 150 100
170 - 243 180 125
Dla budynkoacutew jednorodzinnych średnice rynien i przewodoacutew spustowych można określić w oparciu o efektywną powierzchnię dachu wg tabeli
Średnice poziomoacutew i przykanalikoacutew
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qr z uwzględnieniem następujących zasad
a) dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 07
b) dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 09
c) i d) jak dla kanalizacji sanitarnej
Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej
Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qt (qog) [ls]
Qww ndash natężenie odpływu ściekoacutew sanitarnych
Qr ndash natężenie odpływu ściekoacutew deszczowych
Kanalizacja ogoacutelnospławna to ten fragment ktoacutery odprowadza i ścieki sanitarne i deszczowe do zewnętrznej sieci ogoacutelnospławnej
rwwt QQQ
Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się z uwzględnieniem następujących zasad
a) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt spełnione powinny być warunki
a) i b) jak dla ściekoacutew deszczowych
b) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt obliczeniowa prędkość przepływu
ściekoacutew nie może przekraczać wartości dopuszczalnej ktoacutera wynosi
80 ms ndash dla rur żeliwnych i innych metalowych
40 ms ndash dla rur kamionkowych betonowych i z tworzyw sztucznych
c) dla odpływu tylko ściekoacutew sanitarnych Qww prędkość przepływu
ściekoacutew nie może być mniejsza od vmin = 07 ms
bullRynny z PVC-U
bullRynny z blachy aluminiowej
bullRynny miedziane
bullRynny z blachy stalowej
bullRynny cynkowo-tytanowe
Przekroje rynien a b c) poacutełokragłe d) trapezowy e f) trapezoidalny g) prostokatny h) poacutełokragły leacy
Rodzaje rynien a) okapowa b) koszowa c) gzymsowa d) leacy
Doboacuter filtra
Aby dobrać filtr należy
ustalić przepływ obliczeniowy wody q dla budynku lub części budynku jeżeli przewiduje się więcej niż jedno podłączenie wodociągowe
dobrać filtr zwracając uwagę na średnicę wodomierza i zaworu antyskażeniowego
Doboacuter filtra
dla dobranego filtra ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez filtr
INSTALACJE KANALIZACYJNE
Rodzaje instalacji kanalizacyjnych
1 Kanalizacja sanitarna (bytowo ndash gospodarcza)
2 Kanalizacja deszczowa
3 Kanalizacja technologiczna
ścieki przed wprowadzeniem do kanalizacji
sanitarnej wymagają wstępnego oczyszczenia w
specjalnych urządzeniach
Odprowadzenie ściekoacutew z nieruchomości może być
realizowane na dwa sposoby
systemem ogoacutelnospławnym (zbiorczym)
lub systemem rozdzielczym
Kanalizacja ogoacutelnospławna odprowadza zaroacutewno ścieki
sanitarne (bytowe) jak i deszczowe
W kanalizacji rozdzielczej ścieki sanitarne i deszczowe
odprowadzane są rozdzielnie
Schemat kanalizacji ogoacutelnospławnej
KS1 KS2
Kanał ogoacutelnospławny
RD1 RD2
linia regulacyjna
ST1
ST2
Schemat kanalizacji rozdzielczej
KS1 KS2
Kanał sanitarny
Kanał deszczowy
RD1 RD2
linia regulacyjnaST1
ST2
SD1
SD2
Podział instalacji kanalizacyjnej
Instalację kanalizacyjną można podzielić na
zewnętrzną (na terenie nieruchomości lecz poza budynkiem)
wewnętrzną (w budynku)
Podział ten wydaje się oczywisty ale jest istotny przy doborze materiału instalacyjnego - nie każdy materiał sprawdzający się wewnątrz nadaje się do stworzenia instalacji zewnętrznej
Granicą między instalacją wewnętrzną a zewnętrzną jest tzw czyszczak głoacutewny (rewizja głoacutewna)
Przewody domowej
instalacji kanalizacyjnej
Przykanalik (przyłącze kanalizacyjne) ndash jest to odcinek ktoacutery łączy kanalizację na terenie nieruchomości z siecią kanalizacyjną
Najczęściej przykanalik włączany jest do studzienki (rewizyjnej lub włazowej) ktoacutera stanowi uzbrojenie sieci Możliwe jest też przyłączenie przez wpust boczny lub złącze siodłowe
Przewody domowej
instalacji kanalizacyjnej
Przykanaliki oznaczane są znakami informacyjnymi Na znaku podana jest średnica (w mm) spadek przyłącza (w promilach) oraz jego długość (w m) Granicą między siecią a instalacją jest położona w pobliżu granicy nieruchomości pierwsza studzienka licząc od strony budynku
Sieć i przykanalik
w przypadku istnienia studzienki rewizyjnej
przykanalikstudzienka rewizyjna
linia
reg
ulac
yjnastudzienka kanalizacyjna
sieć kanalizacyjna
budy
nek
instalacja
zewnętrzna
Sieć i przykanalik
w przypadku braku studzienki rewizyjnej (wg nowych przepisoacutew w przypadku braku studzienki rewizyjnej
przykanalik to odcinek biegnący od granicy budynku do granicy
nieruchomości)
linia
reg
ulac
yjnastudzienka kanalizacyjna
sieć kanalizacyjna
budy
nek
przykanalik
sieć kanalizacyjna
Instalacja kanalizacyjna składa się z 1 poziomoacutew (przewodoacutew odpływowych) ndash są to przewody
prowadzone z odpowiednim spadkiem ktoacutere odprowadzają
ścieki z pionoacutew wpustoacutew podłogowych itp do przykanalika
lub sieci zewnętrznej
2 pionoacutew (przewodoacutew spustowych) ndash są to przewody prowadzone
przez jedną lub kilka kondygnacji odprowadzające ścieki
z podejść kanalizacyjnych wpustoacutew dachowych lub rynien
do przewodoacutew odpływowych
3 podejść kanalizacyjnych ndash przewody odprowadzające ścieki
z przyboroacutew i urządzeń sanitarnych do pionoacutew lub poziomoacutew
kanalizacyjnych
podejścia pojedyncze
podejścia zbiorowe
Kanalizacja sanitarna grawitacyjna
Odprowadza wodę zanieczyszczoną (ścieki) w wyniku jej wykorzystania odpływającą z ustępoacutew spłukiwanych natryskoacutew wanien bidetoacutew zlewoacutew umywalek wpustoacutew podłogowych i innych urządzeń występujących w gospodarstwie domowym
Projektowanie kanalizacji sanitarnej odbywa się w oparciu o normę
PN ndash EN 12056 ndash 2 grudzień 2002
Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew
Część 2 Kanalizacja sanitarna projektowanie układu i obliczenia
oraz w przypadku braku informacji o normę
PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania
w projektowaniu
Podejścia kanalizacyjne ndash łączą
odpływ z pionem kanalizacyjnym
Podejścia
niewentylowane - należy montować ze spadkiem wynoszącym od 2 do 15
wentylowane ndash można zastosować tu mniejsze spadki zgodnie z przywołaną normą ale wymagają dodatkowego przewodu wentylującego
Najczęściej projektuje się podejścia niewentylowane Ich długość w typowym rozwiązaniu stosowanym w Polsce nie powinna przekraczać 30 m a w przypadku miski ustępowej 10 m po długości przewodu
W przypadku dłuższych podejść albo zwiększa się średnicę albo projektuje się podejścia wentylowane za pomocą np zaworoacutew napowietrzających
Nowa norma wprowadza cztery typy systemoacutew kanalizacyjnych jakie można spotkać w poszczegoacutelnych krajach Unii Europejskiej
W Polsce stosuje się tradycyjnie system I
System Nazwa Cechy
I
System pojedynczego pionu
z podejściami częściowo
wypełnionymi
bull jeden pion kanalizacyjny
bull wypełnienie przewodoacutew 50
II
System pojedynczego pionu
z podejściami o mniejszej
średnicy
bull jeden pion kanalizacyjny
bull wypełnienie przewodoacutew 70
III
System pojedynczego pionu
z podejściami całkowicie
wypełnionymi
bull jeden pion kanalizacyjny
bull wypełnienie przewodoacutew 100
bull każde urządzenie podłączone
oddzielnie do pionu
IV System oddzielnych pionoacutew
kanalizacyjnych
bull dwa piony ndash jeden odprowadzający
ścieki czarne z ustępoacutew spłukiwanych
i pisuaroacutew i drugi odprowadzający
pozostałe ścieki
bull wypełnienie przewodoacutew jak dla
systemoacutew I II lub III
Średnice nominalne podejść pojedynczych dobiera się w zależności od typu przyłączonego przyboru sanitarnego lub urządzenia w typowych
rozwiązaniach w Polsce wg tabeli Urządzenie DN [mm]
Umywalka bidet 40
Zlewozmywak
zmywarka pralka
wanna natrysk 50
Miska ustępowa 100
Minimalna średnica podejścia pojedynczego zdeterminowana jest przez jego długość wysokość spadania i ilość zmian kierunku zgodnie z tabelą
DN Lmax
[m] H [m]
trzy zmiany
kierunku
40
50 30 lt10
70 50 lt10
100 50 lt30
H
L
Jeśli powyższe wymiary są przekroczone lub istnieje konieczność zastosowania więcej niż trzech zmian kierunku prowadzenia przewodoacutew należy wybrać kolejną większą średnicę nominalną
Średnice nominalne podjeść zbiorowych
Zależą od natężenia przepływu ściekoacutew w projektowanym
podejściu i od zastosowanego systemu Wybierając system
należy kierować się dostępnymi na rynku przyborami trudno
bowiem wyobrazić sobie podłączanie przyboru sanitarnego
z odpływem np 40mm do przewodu o średnicy mniejszej
Utrudniałoby to swobodny odpływ ściekoacutew z tego przyboru
Natężenie przepływu ściekoacutew sanitarnych Qww
wyznacza się dla danego odcinka instalacji zgodnie
z zależnością
]sl[DUKQww
gdzie K ndash wspoacutełczynnik częstości
DU ndash odpływ jednostkowy [ls] z urządzenia
UWAGA Qww DUmax jeśli nie to Qww = DUmax
Odpływy jednostkowe DU
Odpływy jednostkowe DU -cd
Typowe wspoacutełczynniki częstości K
Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia
z przewodami odpływowymi Piony kanalizacyjne należy prowadzić bez zmiany średnicy i kierunku na całej długości w szachtach sanitarnych
U podstawy każdego pionu przed przejściem w przewoacuted odpływowy należy zamontować otwoacuter rewizyjny (czyszczak) umożliwiający dostęp do wnętrza przodu
W przypadku kanalizacji sanitarnej każdy pion musi być wentylowany w celu wyroacutewnania ciśnienia w instalacji
Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia
z przewodami odpływowymi Wentylację pionu zapewnia
przewoacuted wentylacyjny zakończony rurą wywiewną wyprowadzoną ponad połać dachu
zawoacuter napowietrzający ndash rozwiązanie dozwolone do stosowania w przypadku braku możliwości wyprowadzenia pionu ponad dach można takie rozwiązanie stosować przy spełnieniu następujących warunkoacutew
piony mają wysokość 4 do 5 kondygnacji
ostatni pion licząc od najdalszego w stosunku do kanału oraz co piąty w budynku jest zakończony rurą wywiewną
Elementy pionu kanalizacyjnego
troacutejniki doprowadzające ścieki z podejść kanalizacyjnych
czyszczak prze zmianą kierunku prowadzenia ściekoacutew ndash około 05 nad posadzką przed przejściem w przewoacuted odpływowy
rura prosta o niezmiennej średnicy na całej długości
zawoacuter napowietrzający lub rura wywiewna
W systemie kanalizacji sanitarnej wyroacuteżnić można
piony z wentylacją głoacutewną ndash zakończone rurą wywiewną lub zaworem napowietrzającym
piony z wentylacją obejściową ndash piony z dodatkowym przewodem wentylacyjnym prowadzonym obok pionu spustowego i połączonym z rurą wywiewną
Średnica pionu zależy od wybranego systemu wentylacji i obliczonego natężenia przepływu ściekoacutew dla całego pionu
Należy pamiętać o tym że minimalna średnica pionu nie może być mniejsza od średnicy największego podejścia
W typowych rozwiązaniach w Polsce minimalna średnica pionu wynosi 70mm a dla pionoacutew prowadzących ścieki z misek ustępowych 100mm
Oczywiście w tabelach należy sprawdzić czy średnicy nie należy zwiększyć ze względu na obliczoną wartość Qww
Piony z wentylacją głoacutewną
Piony z wentylacją obejściową
Przewody odpływowe
(poziomy kanalizacyjne)
Wśroacuted przewodoacutew odpływowych wyroacuteżniamy przewoacuted głoacutewny oraz przewody drugorzędne Każdy przewoacuted drugorzędny powinien być oddzielnie podłączony do głoacutewnego pod kątem 45deg
Wszystkie przewody prowadzone są najkroacutetszą drogą przeważnie wzdłuż przegrody budowlanej oraz koniecznie z zachowaniem odpowiedniego spadku
Przewody odpływowe
(poziomy kanalizacyjne)
Spadek powinien być jednakowy na całej długości co zapewnia samooczyszczanie się przewodu
Przyjęte jest że rury układa się kielichem w kierunku przeciwnym do spływu ściekoacutew
Rewizje kanalizacyjne powinno się montować
co 15 m na rurach średnicy od 100 do 150 mm
przed każdym uskokiem poziomu
Rury prowadzone przez murowane ścianki muszą być ułożone prostopadle do przegrody
Na przewody z tworzyw sztucznych powinno się w miejscach przejść dodatkowo nałożyć tuleje ochronne Umożliwią one rurom pewien ruch zabezpieczając instalację przed uszkodzeniami mechanicznymi
Przestrzeń pomiędzy tuleją a rurą powinno się zabezpieczyć izolacją
Jeśli przewody kanalizacyjne z tworzyw sztucznych układane są w sąsiedztwie przewodoacutew wydzielających ciepło powinny być osłonięte otulinami izolacyjnymi w celu zabezpieczenia przed przegrzewaniem
Przewody poziome i przykanaliki powinny być ułożone poniżej strefy przemarzania gruntu czyli na głębokości 80-140 cm zależnie od regionu kraju
Jeśli przewody prowadzone są w pomieszczeniach w ktoacuterych temperatura może spadać poniżej 0degC muszą być odpowiednio zabezpieczone przed przemarzaniem
Dla przewodoacutew prowadzonych na zewnątrz budynku należy pamiętać że warstwa gruntu pokrywającego rury kanalizacyjne powinna być o 10-20 cm większa od głębokości przemarzania gruntu jeśli przewody układa się wyżej to powinny być zaizolowane termicznie
Rury kanalizacyjne układane na zewnątrz budynku powinny być oddalone
od innych przewodoacutew co najmniej
15 m od przewodoacutew gazowych i wodociągowych
08 m od kabli energetycznych
05 m od kabli telekomunikacyjnych
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qww z uwzględnieniem następujących zasad
1 dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 05
2 dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 07
3 minimalna prędkość przepływu ściekoacutew wynosi 07 ms stąd
wynika prowadzenie przewodoacutew z odpowiednim do średnicy
spadkiem w kierunku sieci zewnętrznej
4 minimalna średnica przewodu zewnętrznego wynosi 010m
a przykanalika 015m
Dobierając średnice przewodoacutew odpływowych należy stosować
tabelę z wartościami natężenia przepływu Q0 i prędkości
przepływu v0 dla przewodoacutew o przekroju kołowym przy
pełnym wypełnieniu i wykres Manninga
=QQ0
=vv0
hd
Q
v
(hd)
1
23
4
Przykład obliczeniowy Obliczeniowe natężenie sciekoacutew sanitarnych wynosi Qww= 50 ls Na podstawie tabeli 1 QwwQ0 = 50 2014 = 025 Z wykresu odczytujemy
V = 085V0 = 085114 = 097 ms przy napełnieniu hd = 037
Zakresy dopuszczalnych spadkoacutew przewodoacutew odpływowych
DN 0100 m ndash i = 20 - 100
DN 0150 m ndash i = 15 - 150
Urządzenia dodatkowe w kanalizacji sanitarnej
W przypadku odprowadzania ściekoacutew bytowo gospodarczych do zewnętrznej sieci typu ogoacutelnospławnego w pomieszczeniach położonych na najniższych kondygnacjach w budynku może dojść do zalania spowodowanego wstecznym przepływem ściekoacutew w wyniku intensywnych opadoacutew deszczu Dlatego też w tego typu instalacjach na przewodach kanalizacyjnych odprowadzających ścieki z pomieszczeń na najniższej kondygnacji stosować należy zasuwy burzowe ktoacutere chronią instalację przed przepływem zwrotnym
Materiały w kanalizacji sanitarnej
Instalacja kanalizacyjna może być wykonana z roacuteżnych materiałoacutew ale
zawsze rury i połączenia powinny być szczelne i odporne na korozję
Obecnie najpopularniejszym materiałem używanym do budowy instalacji
wewnętrznej jest tworzywo sztuczne Rury kanalizacyjne produkuje się z
polipropylenu (PP)
roacuteżnych odmian polichlorku winylu (PVC)
Polietylenu wysokiej gęstości (PE-HD)
żywicy poliestrowej wzmacnianej włoacuteknem szklanym (GRE)
Innymi materiałami stosowanymi w kanalizacji sanitarnej są
żeliwo
kamionka
beton
Kanalizacja deszczowa
Odprowadza wody opadowe z dachoacutew i terenoacutew przyległych do nieruchomości (podjazdy tarasy parkingi itp)
Projektowanie kanalizacji deszczowej odbywa się w oparciu o normę
PN ndash EN 12056 ndash 3 grudzień 2002
Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew
Część 3 Przewody deszczowe Projektowanie układu i obliczenia
oraz w przypadku braku informacji o normę
PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania w projektowaniu
Odprowadzanie wody z dachu stromego
W przypadku dachoacutew budynkoacutew niskich (do 5 kondygnacji) ktoacutere mają odpowiednie nachylenie (przyjmuje się że powyżej 8) najczęstszym sposobem odprowadzania wody deszczowej jest zastosowanie systemu rynnowego
Zadaniem deszczowej instalacji kanalizacyjnej jest zebranie wody z dachu i odprowadzenie jej do sieci kanalizacji deszczowej lub do gruntu System rynnowy polega na naturalnym (grawitacyjnym) spływie woacuted po połaci dachowej skąd jest przejmowana przez system rur System ten roacutewnież pracuje grawitacyjnie Umowną granicą instalacji deszczowej jest wylewka z ktoacuterej woda może być skierowana do sieci kanalizacji deszczowej (ogoacutelnospławnej) lub na grunt
Podstawowe elementy
instalacji kanalizacji deszczowej
Rynny - przewody o przekroju otwartym (okrągłym prostokątnym eliptycznym trapezowym okapowym) biegnące wzdłuż krawędzi dachu Zadaniem rynien jest zebranie wody opadowej Rynny prowadzone są z lekkim spadkiem w kierunku narożnikoacutew budynku dzięki czemu woda nie wylewa się za krawędzie tylko płynie w kierunku rur spustowych
Instalacja kanalizacji deszczowej składa się z następujących elementoacutew
Rury spustowe ndash pionowe odcinki przewodoacutew o przekroju zamkniętym (najczęściej okrągłym lub prostokątnym) Zadaniem rur spustowych jest zebranie wody płynącej rynnami i odprowadzenie ich poza budynek
Odpływy ndash elementy za pomocą ktoacuterych rynny przechodzą w rury spustowe Odpływ jest odcinkiem rynny w ktoacuterym wykonany jest obrobiony otwoacuter odpowiedniego kształtu pozwalający na włączenie rury spustowej Można wyroacuteżnić odpływy przelotowe oraz odpływy końcowe ( na narożnikach pomieszczeń) Pozwalają na mocowanie rur spustowych
Narożniki do rynien ndash umożliwiają połączenie rynien w narożnikach budynku Właściwy montaż narożnikoacutew jest bardzo ważny dla właściwej pracy rynien (ruchoacutew pod wpływem temperatury) Wylewki ndash kształtki ktoacuterymi kończy się rura spustowa Wylewka może być włą- czona do kanalizacji deszczowej bądź znajdować się nad gruntem
Łączniki do rynien - złączki zwykłe uszczelkowe i korekcyjne Ponieważ montaż rynien wymaga pozostawiania tzw dylatacji (odstępoacutew) złączki korekcyjne lub uszczelkowe umożliwiają wykonanie takich połączenia z dylatacją
Łączniki do rur spustowych - kolana troacutejniki redukcje mufy mufy redukcyjne Mufy służą do włączania rur spustowych do odpływoacutew zadaniem muf redukcyjnych jest połączenie rury spustowej i odpływu o roacuteżnych średnicach Kolana pozwalają na zmianę kierunku rury spustowej Troacutejniki umożliwiają włączanie do rur spustowych wyposażenia dodatkowego
Haki i obejmy - zadaniem tych elementoacutew jest mocowanie rynien i rur spustowych do dachoacutew i ścian
Elementy wykończeniowe i dodatkowe -
zadaniem tych elementoacutew jest wykończenie
systemu lub uzupełnienie jego pracy
Przykładami mogą tu być
dekiel służący do zakończenia rynny
filtr siatkowy montowany na rurze
spustowej zatrzymujący
zanieczyszczenia
czyszczak (rewizja) umożliwiający
przegląd i czyszczenie rury spustowej
(na zdjęciu)
odprowadzenie do kanalizacji deszczowej
Jednym ze sposoboacutew odprowadzenia wody jest podłączenie systemu rynnowego do kanalizacji deszczowej
Woacutewczas na dolnym odcinku rury spustowej mniej więcej 03-08 m ponad terenem należy zamontować rewizję (czyszczak) Rewizja ma wewnątrz kratkę na ktoacuterej zbierają się liście i inne zanieczyszczenia spływające z rynny
Rura spustowa z rewizją przyłączona jest do przewodoacutew odpływowych a te łączą się z kanalizacją Średnica przewodoacutew musi być co najmniej roacutewna średnicy rur spustowych i najczęściej wynosi 100-150 mm Głębokość na jakiej powinno się układać rury zależy od strefy przemarzania i wynosi 1-14 m System taki nie ma blokady przedostawania się zapachoacutew dlatego lepiej nie podłączać go do kanalizacji ogoacutelnospławnej
Innym sposobem odprowadzenia wody bezpośrednio do kanalizacji jest podłączenie rury spustowej do osadnika rynnowego Wyposażony jest on w klapkę ktoacutera stanowi blokadę zapachową i wyciągany kosz w ktoacuterym gromadzą się większe zanieczyszczenia takie jak liście
Gdy brak sieci kanalizacji deszczowej lub ogoacutelnospławnej woda deszczowa powinna być bezpiecznie rozprowadzona po terenie posesji ale tak żeby nie spływała na sąsiednie działki
Odprowadzanie wody z dachu
płaskiego
W przypadku dachoacutew budynkoacutew wysokich (powyżej 5 kondygnacji) oraz dachoacutew o małym nachyleniu (przyjmuje się że poniżej 8) najczęstszym sposobem odprowa-dzania wody deszczowej jest system odwadniania oparty na wpustach dachowych
Wpusty dachowe pełnią rolę dachowych odwodnień punkto-wych tzn zbierają wodę z pewnej powierzchni w jednym punkcie
Odprowadzanie wody z dachu
płaskiego Woda jest odprowadzana do rury spustowej biegnącej wewnątrz budynku a stamtąd do kanalizacji deszczowej lub poza budynek do gruntu Aby odwodnienie dachu płaskiego pracowało prawidłowo wpust powinien znaleźć się w najniższym punkcie dachu a spadek w jego kierunku powinien wynosić co najmniej 3 Oproacutecz zasadniczego wpustu powinien być wpust awaryjny ktoacutery przejmie wodę w przypadku zatkania wpustu głoacutewnego Na dachu powinna być co najmniej jedna para wpustoacutew Zasady projektowania moacutewią że wpusty należy rozmieszczać co 25 m
Obliczanie kanalizacji deszczowej
Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qr (qd) [ls]
rAC
10000
IAQr
gdzie ψ lub C ndash wspoacutełczynnik spływu przyjmowany wg nowej normy jako 10 (w starej zależny od nachylenia dachu i rodzaju powierzchni odwadnianej)
A ndash efektywna powierzchnia dachu lub powierzchnia odwadniana [m2]
I ndash w starej normie miarodajne natężenie deszczu [l(sha)] przyjmowane I 300 l(sha)
r ndash natężenie opadoacutew atmosferycznych [l(sm2)] przyjmowane albo na podstawie danych statystycznych albo wg tabeli 1 w nowej normie po przemnożeniu przez wspoacutełczynnik ryzyka podany w tabeli 2
Wymiarowanie rynien i rur spustowych
1 Przewody spustowe ndash średnicę należy dobrać tak aby obliczona wartość odpływu ściekoacutew Qr nie przekraczała wartości Qrmax (qdmax) a powierzchnia odwadniana A powierzchni Amax zestawionych w tabeli w normie PN ndash 92B ndash 01707
2 Wg starej normy rynny powinny mieć średnice minimum 150 mm (dotyczy to budynkoacutew wielorodzinnych)
Efektywna
powierzchnia dachu
odwadniana przez
rynnę A [m2]
Szerokość rynny [mm] Średnica rury
spustowej [mm]
poniżej 20 70 50
20 ndash 57 100 (lub 125) 70
57 ndash 97 125 100
97 - 170 150 100
170 - 243 180 125
Dla budynkoacutew jednorodzinnych średnice rynien i przewodoacutew spustowych można określić w oparciu o efektywną powierzchnię dachu wg tabeli
Średnice poziomoacutew i przykanalikoacutew
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qr z uwzględnieniem następujących zasad
a) dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 07
b) dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 09
c) i d) jak dla kanalizacji sanitarnej
Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej
Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qt (qog) [ls]
Qww ndash natężenie odpływu ściekoacutew sanitarnych
Qr ndash natężenie odpływu ściekoacutew deszczowych
Kanalizacja ogoacutelnospławna to ten fragment ktoacutery odprowadza i ścieki sanitarne i deszczowe do zewnętrznej sieci ogoacutelnospławnej
rwwt QQQ
Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się z uwzględnieniem następujących zasad
a) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt spełnione powinny być warunki
a) i b) jak dla ściekoacutew deszczowych
b) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt obliczeniowa prędkość przepływu
ściekoacutew nie może przekraczać wartości dopuszczalnej ktoacutera wynosi
80 ms ndash dla rur żeliwnych i innych metalowych
40 ms ndash dla rur kamionkowych betonowych i z tworzyw sztucznych
c) dla odpływu tylko ściekoacutew sanitarnych Qww prędkość przepływu
ściekoacutew nie może być mniejsza od vmin = 07 ms
bullRynny z PVC-U
bullRynny z blachy aluminiowej
bullRynny miedziane
bullRynny z blachy stalowej
bullRynny cynkowo-tytanowe
Przekroje rynien a b c) poacutełokragłe d) trapezowy e f) trapezoidalny g) prostokatny h) poacutełokragły leacy
Rodzaje rynien a) okapowa b) koszowa c) gzymsowa d) leacy
Doboacuter filtra
dla dobranego filtra ustalić w oparciu o dane producenta stratę ciśnienia odpowiadającą przepływowi obliczeniowemu wody q przez filtr
INSTALACJE KANALIZACYJNE
Rodzaje instalacji kanalizacyjnych
1 Kanalizacja sanitarna (bytowo ndash gospodarcza)
2 Kanalizacja deszczowa
3 Kanalizacja technologiczna
ścieki przed wprowadzeniem do kanalizacji
sanitarnej wymagają wstępnego oczyszczenia w
specjalnych urządzeniach
Odprowadzenie ściekoacutew z nieruchomości może być
realizowane na dwa sposoby
systemem ogoacutelnospławnym (zbiorczym)
lub systemem rozdzielczym
Kanalizacja ogoacutelnospławna odprowadza zaroacutewno ścieki
sanitarne (bytowe) jak i deszczowe
W kanalizacji rozdzielczej ścieki sanitarne i deszczowe
odprowadzane są rozdzielnie
Schemat kanalizacji ogoacutelnospławnej
KS1 KS2
Kanał ogoacutelnospławny
RD1 RD2
linia regulacyjna
ST1
ST2
Schemat kanalizacji rozdzielczej
KS1 KS2
Kanał sanitarny
Kanał deszczowy
RD1 RD2
linia regulacyjnaST1
ST2
SD1
SD2
Podział instalacji kanalizacyjnej
Instalację kanalizacyjną można podzielić na
zewnętrzną (na terenie nieruchomości lecz poza budynkiem)
wewnętrzną (w budynku)
Podział ten wydaje się oczywisty ale jest istotny przy doborze materiału instalacyjnego - nie każdy materiał sprawdzający się wewnątrz nadaje się do stworzenia instalacji zewnętrznej
Granicą między instalacją wewnętrzną a zewnętrzną jest tzw czyszczak głoacutewny (rewizja głoacutewna)
Przewody domowej
instalacji kanalizacyjnej
Przykanalik (przyłącze kanalizacyjne) ndash jest to odcinek ktoacutery łączy kanalizację na terenie nieruchomości z siecią kanalizacyjną
Najczęściej przykanalik włączany jest do studzienki (rewizyjnej lub włazowej) ktoacutera stanowi uzbrojenie sieci Możliwe jest też przyłączenie przez wpust boczny lub złącze siodłowe
Przewody domowej
instalacji kanalizacyjnej
Przykanaliki oznaczane są znakami informacyjnymi Na znaku podana jest średnica (w mm) spadek przyłącza (w promilach) oraz jego długość (w m) Granicą między siecią a instalacją jest położona w pobliżu granicy nieruchomości pierwsza studzienka licząc od strony budynku
Sieć i przykanalik
w przypadku istnienia studzienki rewizyjnej
przykanalikstudzienka rewizyjna
linia
reg
ulac
yjnastudzienka kanalizacyjna
sieć kanalizacyjna
budy
nek
instalacja
zewnętrzna
Sieć i przykanalik
w przypadku braku studzienki rewizyjnej (wg nowych przepisoacutew w przypadku braku studzienki rewizyjnej
przykanalik to odcinek biegnący od granicy budynku do granicy
nieruchomości)
linia
reg
ulac
yjnastudzienka kanalizacyjna
sieć kanalizacyjna
budy
nek
przykanalik
sieć kanalizacyjna
Instalacja kanalizacyjna składa się z 1 poziomoacutew (przewodoacutew odpływowych) ndash są to przewody
prowadzone z odpowiednim spadkiem ktoacutere odprowadzają
ścieki z pionoacutew wpustoacutew podłogowych itp do przykanalika
lub sieci zewnętrznej
2 pionoacutew (przewodoacutew spustowych) ndash są to przewody prowadzone
przez jedną lub kilka kondygnacji odprowadzające ścieki
z podejść kanalizacyjnych wpustoacutew dachowych lub rynien
do przewodoacutew odpływowych
3 podejść kanalizacyjnych ndash przewody odprowadzające ścieki
z przyboroacutew i urządzeń sanitarnych do pionoacutew lub poziomoacutew
kanalizacyjnych
podejścia pojedyncze
podejścia zbiorowe
Kanalizacja sanitarna grawitacyjna
Odprowadza wodę zanieczyszczoną (ścieki) w wyniku jej wykorzystania odpływającą z ustępoacutew spłukiwanych natryskoacutew wanien bidetoacutew zlewoacutew umywalek wpustoacutew podłogowych i innych urządzeń występujących w gospodarstwie domowym
Projektowanie kanalizacji sanitarnej odbywa się w oparciu o normę
PN ndash EN 12056 ndash 2 grudzień 2002
Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew
Część 2 Kanalizacja sanitarna projektowanie układu i obliczenia
oraz w przypadku braku informacji o normę
PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania
w projektowaniu
Podejścia kanalizacyjne ndash łączą
odpływ z pionem kanalizacyjnym
Podejścia
niewentylowane - należy montować ze spadkiem wynoszącym od 2 do 15
wentylowane ndash można zastosować tu mniejsze spadki zgodnie z przywołaną normą ale wymagają dodatkowego przewodu wentylującego
Najczęściej projektuje się podejścia niewentylowane Ich długość w typowym rozwiązaniu stosowanym w Polsce nie powinna przekraczać 30 m a w przypadku miski ustępowej 10 m po długości przewodu
W przypadku dłuższych podejść albo zwiększa się średnicę albo projektuje się podejścia wentylowane za pomocą np zaworoacutew napowietrzających
Nowa norma wprowadza cztery typy systemoacutew kanalizacyjnych jakie można spotkać w poszczegoacutelnych krajach Unii Europejskiej
W Polsce stosuje się tradycyjnie system I
System Nazwa Cechy
I
System pojedynczego pionu
z podejściami częściowo
wypełnionymi
bull jeden pion kanalizacyjny
bull wypełnienie przewodoacutew 50
II
System pojedynczego pionu
z podejściami o mniejszej
średnicy
bull jeden pion kanalizacyjny
bull wypełnienie przewodoacutew 70
III
System pojedynczego pionu
z podejściami całkowicie
wypełnionymi
bull jeden pion kanalizacyjny
bull wypełnienie przewodoacutew 100
bull każde urządzenie podłączone
oddzielnie do pionu
IV System oddzielnych pionoacutew
kanalizacyjnych
bull dwa piony ndash jeden odprowadzający
ścieki czarne z ustępoacutew spłukiwanych
i pisuaroacutew i drugi odprowadzający
pozostałe ścieki
bull wypełnienie przewodoacutew jak dla
systemoacutew I II lub III
Średnice nominalne podejść pojedynczych dobiera się w zależności od typu przyłączonego przyboru sanitarnego lub urządzenia w typowych
rozwiązaniach w Polsce wg tabeli Urządzenie DN [mm]
Umywalka bidet 40
Zlewozmywak
zmywarka pralka
wanna natrysk 50
Miska ustępowa 100
Minimalna średnica podejścia pojedynczego zdeterminowana jest przez jego długość wysokość spadania i ilość zmian kierunku zgodnie z tabelą
DN Lmax
[m] H [m]
trzy zmiany
kierunku
40
50 30 lt10
70 50 lt10
100 50 lt30
H
L
Jeśli powyższe wymiary są przekroczone lub istnieje konieczność zastosowania więcej niż trzech zmian kierunku prowadzenia przewodoacutew należy wybrać kolejną większą średnicę nominalną
Średnice nominalne podjeść zbiorowych
Zależą od natężenia przepływu ściekoacutew w projektowanym
podejściu i od zastosowanego systemu Wybierając system
należy kierować się dostępnymi na rynku przyborami trudno
bowiem wyobrazić sobie podłączanie przyboru sanitarnego
z odpływem np 40mm do przewodu o średnicy mniejszej
Utrudniałoby to swobodny odpływ ściekoacutew z tego przyboru
Natężenie przepływu ściekoacutew sanitarnych Qww
wyznacza się dla danego odcinka instalacji zgodnie
z zależnością
]sl[DUKQww
gdzie K ndash wspoacutełczynnik częstości
DU ndash odpływ jednostkowy [ls] z urządzenia
UWAGA Qww DUmax jeśli nie to Qww = DUmax
Odpływy jednostkowe DU
Odpływy jednostkowe DU -cd
Typowe wspoacutełczynniki częstości K
Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia
z przewodami odpływowymi Piony kanalizacyjne należy prowadzić bez zmiany średnicy i kierunku na całej długości w szachtach sanitarnych
U podstawy każdego pionu przed przejściem w przewoacuted odpływowy należy zamontować otwoacuter rewizyjny (czyszczak) umożliwiający dostęp do wnętrza przodu
W przypadku kanalizacji sanitarnej każdy pion musi być wentylowany w celu wyroacutewnania ciśnienia w instalacji
Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia
z przewodami odpływowymi Wentylację pionu zapewnia
przewoacuted wentylacyjny zakończony rurą wywiewną wyprowadzoną ponad połać dachu
zawoacuter napowietrzający ndash rozwiązanie dozwolone do stosowania w przypadku braku możliwości wyprowadzenia pionu ponad dach można takie rozwiązanie stosować przy spełnieniu następujących warunkoacutew
piony mają wysokość 4 do 5 kondygnacji
ostatni pion licząc od najdalszego w stosunku do kanału oraz co piąty w budynku jest zakończony rurą wywiewną
Elementy pionu kanalizacyjnego
troacutejniki doprowadzające ścieki z podejść kanalizacyjnych
czyszczak prze zmianą kierunku prowadzenia ściekoacutew ndash około 05 nad posadzką przed przejściem w przewoacuted odpływowy
rura prosta o niezmiennej średnicy na całej długości
zawoacuter napowietrzający lub rura wywiewna
W systemie kanalizacji sanitarnej wyroacuteżnić można
piony z wentylacją głoacutewną ndash zakończone rurą wywiewną lub zaworem napowietrzającym
piony z wentylacją obejściową ndash piony z dodatkowym przewodem wentylacyjnym prowadzonym obok pionu spustowego i połączonym z rurą wywiewną
Średnica pionu zależy od wybranego systemu wentylacji i obliczonego natężenia przepływu ściekoacutew dla całego pionu
Należy pamiętać o tym że minimalna średnica pionu nie może być mniejsza od średnicy największego podejścia
W typowych rozwiązaniach w Polsce minimalna średnica pionu wynosi 70mm a dla pionoacutew prowadzących ścieki z misek ustępowych 100mm
Oczywiście w tabelach należy sprawdzić czy średnicy nie należy zwiększyć ze względu na obliczoną wartość Qww
Piony z wentylacją głoacutewną
Piony z wentylacją obejściową
Przewody odpływowe
(poziomy kanalizacyjne)
Wśroacuted przewodoacutew odpływowych wyroacuteżniamy przewoacuted głoacutewny oraz przewody drugorzędne Każdy przewoacuted drugorzędny powinien być oddzielnie podłączony do głoacutewnego pod kątem 45deg
Wszystkie przewody prowadzone są najkroacutetszą drogą przeważnie wzdłuż przegrody budowlanej oraz koniecznie z zachowaniem odpowiedniego spadku
Przewody odpływowe
(poziomy kanalizacyjne)
Spadek powinien być jednakowy na całej długości co zapewnia samooczyszczanie się przewodu
Przyjęte jest że rury układa się kielichem w kierunku przeciwnym do spływu ściekoacutew
Rewizje kanalizacyjne powinno się montować
co 15 m na rurach średnicy od 100 do 150 mm
przed każdym uskokiem poziomu
Rury prowadzone przez murowane ścianki muszą być ułożone prostopadle do przegrody
Na przewody z tworzyw sztucznych powinno się w miejscach przejść dodatkowo nałożyć tuleje ochronne Umożliwią one rurom pewien ruch zabezpieczając instalację przed uszkodzeniami mechanicznymi
Przestrzeń pomiędzy tuleją a rurą powinno się zabezpieczyć izolacją
Jeśli przewody kanalizacyjne z tworzyw sztucznych układane są w sąsiedztwie przewodoacutew wydzielających ciepło powinny być osłonięte otulinami izolacyjnymi w celu zabezpieczenia przed przegrzewaniem
Przewody poziome i przykanaliki powinny być ułożone poniżej strefy przemarzania gruntu czyli na głębokości 80-140 cm zależnie od regionu kraju
Jeśli przewody prowadzone są w pomieszczeniach w ktoacuterych temperatura może spadać poniżej 0degC muszą być odpowiednio zabezpieczone przed przemarzaniem
Dla przewodoacutew prowadzonych na zewnątrz budynku należy pamiętać że warstwa gruntu pokrywającego rury kanalizacyjne powinna być o 10-20 cm większa od głębokości przemarzania gruntu jeśli przewody układa się wyżej to powinny być zaizolowane termicznie
Rury kanalizacyjne układane na zewnątrz budynku powinny być oddalone
od innych przewodoacutew co najmniej
15 m od przewodoacutew gazowych i wodociągowych
08 m od kabli energetycznych
05 m od kabli telekomunikacyjnych
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qww z uwzględnieniem następujących zasad
1 dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 05
2 dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 07
3 minimalna prędkość przepływu ściekoacutew wynosi 07 ms stąd
wynika prowadzenie przewodoacutew z odpowiednim do średnicy
spadkiem w kierunku sieci zewnętrznej
4 minimalna średnica przewodu zewnętrznego wynosi 010m
a przykanalika 015m
Dobierając średnice przewodoacutew odpływowych należy stosować
tabelę z wartościami natężenia przepływu Q0 i prędkości
przepływu v0 dla przewodoacutew o przekroju kołowym przy
pełnym wypełnieniu i wykres Manninga
=QQ0
=vv0
hd
Q
v
(hd)
1
23
4
Przykład obliczeniowy Obliczeniowe natężenie sciekoacutew sanitarnych wynosi Qww= 50 ls Na podstawie tabeli 1 QwwQ0 = 50 2014 = 025 Z wykresu odczytujemy
V = 085V0 = 085114 = 097 ms przy napełnieniu hd = 037
Zakresy dopuszczalnych spadkoacutew przewodoacutew odpływowych
DN 0100 m ndash i = 20 - 100
DN 0150 m ndash i = 15 - 150
Urządzenia dodatkowe w kanalizacji sanitarnej
W przypadku odprowadzania ściekoacutew bytowo gospodarczych do zewnętrznej sieci typu ogoacutelnospławnego w pomieszczeniach położonych na najniższych kondygnacjach w budynku może dojść do zalania spowodowanego wstecznym przepływem ściekoacutew w wyniku intensywnych opadoacutew deszczu Dlatego też w tego typu instalacjach na przewodach kanalizacyjnych odprowadzających ścieki z pomieszczeń na najniższej kondygnacji stosować należy zasuwy burzowe ktoacutere chronią instalację przed przepływem zwrotnym
Materiały w kanalizacji sanitarnej
Instalacja kanalizacyjna może być wykonana z roacuteżnych materiałoacutew ale
zawsze rury i połączenia powinny być szczelne i odporne na korozję
Obecnie najpopularniejszym materiałem używanym do budowy instalacji
wewnętrznej jest tworzywo sztuczne Rury kanalizacyjne produkuje się z
polipropylenu (PP)
roacuteżnych odmian polichlorku winylu (PVC)
Polietylenu wysokiej gęstości (PE-HD)
żywicy poliestrowej wzmacnianej włoacuteknem szklanym (GRE)
Innymi materiałami stosowanymi w kanalizacji sanitarnej są
żeliwo
kamionka
beton
Kanalizacja deszczowa
Odprowadza wody opadowe z dachoacutew i terenoacutew przyległych do nieruchomości (podjazdy tarasy parkingi itp)
Projektowanie kanalizacji deszczowej odbywa się w oparciu o normę
PN ndash EN 12056 ndash 3 grudzień 2002
Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew
Część 3 Przewody deszczowe Projektowanie układu i obliczenia
oraz w przypadku braku informacji o normę
PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania w projektowaniu
Odprowadzanie wody z dachu stromego
W przypadku dachoacutew budynkoacutew niskich (do 5 kondygnacji) ktoacutere mają odpowiednie nachylenie (przyjmuje się że powyżej 8) najczęstszym sposobem odprowadzania wody deszczowej jest zastosowanie systemu rynnowego
Zadaniem deszczowej instalacji kanalizacyjnej jest zebranie wody z dachu i odprowadzenie jej do sieci kanalizacji deszczowej lub do gruntu System rynnowy polega na naturalnym (grawitacyjnym) spływie woacuted po połaci dachowej skąd jest przejmowana przez system rur System ten roacutewnież pracuje grawitacyjnie Umowną granicą instalacji deszczowej jest wylewka z ktoacuterej woda może być skierowana do sieci kanalizacji deszczowej (ogoacutelnospławnej) lub na grunt
Podstawowe elementy
instalacji kanalizacji deszczowej
Rynny - przewody o przekroju otwartym (okrągłym prostokątnym eliptycznym trapezowym okapowym) biegnące wzdłuż krawędzi dachu Zadaniem rynien jest zebranie wody opadowej Rynny prowadzone są z lekkim spadkiem w kierunku narożnikoacutew budynku dzięki czemu woda nie wylewa się za krawędzie tylko płynie w kierunku rur spustowych
Instalacja kanalizacji deszczowej składa się z następujących elementoacutew
Rury spustowe ndash pionowe odcinki przewodoacutew o przekroju zamkniętym (najczęściej okrągłym lub prostokątnym) Zadaniem rur spustowych jest zebranie wody płynącej rynnami i odprowadzenie ich poza budynek
Odpływy ndash elementy za pomocą ktoacuterych rynny przechodzą w rury spustowe Odpływ jest odcinkiem rynny w ktoacuterym wykonany jest obrobiony otwoacuter odpowiedniego kształtu pozwalający na włączenie rury spustowej Można wyroacuteżnić odpływy przelotowe oraz odpływy końcowe ( na narożnikach pomieszczeń) Pozwalają na mocowanie rur spustowych
Narożniki do rynien ndash umożliwiają połączenie rynien w narożnikach budynku Właściwy montaż narożnikoacutew jest bardzo ważny dla właściwej pracy rynien (ruchoacutew pod wpływem temperatury) Wylewki ndash kształtki ktoacuterymi kończy się rura spustowa Wylewka może być włą- czona do kanalizacji deszczowej bądź znajdować się nad gruntem
Łączniki do rynien - złączki zwykłe uszczelkowe i korekcyjne Ponieważ montaż rynien wymaga pozostawiania tzw dylatacji (odstępoacutew) złączki korekcyjne lub uszczelkowe umożliwiają wykonanie takich połączenia z dylatacją
Łączniki do rur spustowych - kolana troacutejniki redukcje mufy mufy redukcyjne Mufy służą do włączania rur spustowych do odpływoacutew zadaniem muf redukcyjnych jest połączenie rury spustowej i odpływu o roacuteżnych średnicach Kolana pozwalają na zmianę kierunku rury spustowej Troacutejniki umożliwiają włączanie do rur spustowych wyposażenia dodatkowego
Haki i obejmy - zadaniem tych elementoacutew jest mocowanie rynien i rur spustowych do dachoacutew i ścian
Elementy wykończeniowe i dodatkowe -
zadaniem tych elementoacutew jest wykończenie
systemu lub uzupełnienie jego pracy
Przykładami mogą tu być
dekiel służący do zakończenia rynny
filtr siatkowy montowany na rurze
spustowej zatrzymujący
zanieczyszczenia
czyszczak (rewizja) umożliwiający
przegląd i czyszczenie rury spustowej
(na zdjęciu)
odprowadzenie do kanalizacji deszczowej
Jednym ze sposoboacutew odprowadzenia wody jest podłączenie systemu rynnowego do kanalizacji deszczowej
Woacutewczas na dolnym odcinku rury spustowej mniej więcej 03-08 m ponad terenem należy zamontować rewizję (czyszczak) Rewizja ma wewnątrz kratkę na ktoacuterej zbierają się liście i inne zanieczyszczenia spływające z rynny
Rura spustowa z rewizją przyłączona jest do przewodoacutew odpływowych a te łączą się z kanalizacją Średnica przewodoacutew musi być co najmniej roacutewna średnicy rur spustowych i najczęściej wynosi 100-150 mm Głębokość na jakiej powinno się układać rury zależy od strefy przemarzania i wynosi 1-14 m System taki nie ma blokady przedostawania się zapachoacutew dlatego lepiej nie podłączać go do kanalizacji ogoacutelnospławnej
Innym sposobem odprowadzenia wody bezpośrednio do kanalizacji jest podłączenie rury spustowej do osadnika rynnowego Wyposażony jest on w klapkę ktoacutera stanowi blokadę zapachową i wyciągany kosz w ktoacuterym gromadzą się większe zanieczyszczenia takie jak liście
Gdy brak sieci kanalizacji deszczowej lub ogoacutelnospławnej woda deszczowa powinna być bezpiecznie rozprowadzona po terenie posesji ale tak żeby nie spływała na sąsiednie działki
Odprowadzanie wody z dachu
płaskiego
W przypadku dachoacutew budynkoacutew wysokich (powyżej 5 kondygnacji) oraz dachoacutew o małym nachyleniu (przyjmuje się że poniżej 8) najczęstszym sposobem odprowa-dzania wody deszczowej jest system odwadniania oparty na wpustach dachowych
Wpusty dachowe pełnią rolę dachowych odwodnień punkto-wych tzn zbierają wodę z pewnej powierzchni w jednym punkcie
Odprowadzanie wody z dachu
płaskiego Woda jest odprowadzana do rury spustowej biegnącej wewnątrz budynku a stamtąd do kanalizacji deszczowej lub poza budynek do gruntu Aby odwodnienie dachu płaskiego pracowało prawidłowo wpust powinien znaleźć się w najniższym punkcie dachu a spadek w jego kierunku powinien wynosić co najmniej 3 Oproacutecz zasadniczego wpustu powinien być wpust awaryjny ktoacutery przejmie wodę w przypadku zatkania wpustu głoacutewnego Na dachu powinna być co najmniej jedna para wpustoacutew Zasady projektowania moacutewią że wpusty należy rozmieszczać co 25 m
Obliczanie kanalizacji deszczowej
Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qr (qd) [ls]
rAC
10000
IAQr
gdzie ψ lub C ndash wspoacutełczynnik spływu przyjmowany wg nowej normy jako 10 (w starej zależny od nachylenia dachu i rodzaju powierzchni odwadnianej)
A ndash efektywna powierzchnia dachu lub powierzchnia odwadniana [m2]
I ndash w starej normie miarodajne natężenie deszczu [l(sha)] przyjmowane I 300 l(sha)
r ndash natężenie opadoacutew atmosferycznych [l(sm2)] przyjmowane albo na podstawie danych statystycznych albo wg tabeli 1 w nowej normie po przemnożeniu przez wspoacutełczynnik ryzyka podany w tabeli 2
Wymiarowanie rynien i rur spustowych
1 Przewody spustowe ndash średnicę należy dobrać tak aby obliczona wartość odpływu ściekoacutew Qr nie przekraczała wartości Qrmax (qdmax) a powierzchnia odwadniana A powierzchni Amax zestawionych w tabeli w normie PN ndash 92B ndash 01707
2 Wg starej normy rynny powinny mieć średnice minimum 150 mm (dotyczy to budynkoacutew wielorodzinnych)
Efektywna
powierzchnia dachu
odwadniana przez
rynnę A [m2]
Szerokość rynny [mm] Średnica rury
spustowej [mm]
poniżej 20 70 50
20 ndash 57 100 (lub 125) 70
57 ndash 97 125 100
97 - 170 150 100
170 - 243 180 125
Dla budynkoacutew jednorodzinnych średnice rynien i przewodoacutew spustowych można określić w oparciu o efektywną powierzchnię dachu wg tabeli
Średnice poziomoacutew i przykanalikoacutew
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qr z uwzględnieniem następujących zasad
a) dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 07
b) dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 09
c) i d) jak dla kanalizacji sanitarnej
Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej
Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qt (qog) [ls]
Qww ndash natężenie odpływu ściekoacutew sanitarnych
Qr ndash natężenie odpływu ściekoacutew deszczowych
Kanalizacja ogoacutelnospławna to ten fragment ktoacutery odprowadza i ścieki sanitarne i deszczowe do zewnętrznej sieci ogoacutelnospławnej
rwwt QQQ
Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się z uwzględnieniem następujących zasad
a) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt spełnione powinny być warunki
a) i b) jak dla ściekoacutew deszczowych
b) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt obliczeniowa prędkość przepływu
ściekoacutew nie może przekraczać wartości dopuszczalnej ktoacutera wynosi
80 ms ndash dla rur żeliwnych i innych metalowych
40 ms ndash dla rur kamionkowych betonowych i z tworzyw sztucznych
c) dla odpływu tylko ściekoacutew sanitarnych Qww prędkość przepływu
ściekoacutew nie może być mniejsza od vmin = 07 ms
bullRynny z PVC-U
bullRynny z blachy aluminiowej
bullRynny miedziane
bullRynny z blachy stalowej
bullRynny cynkowo-tytanowe
Przekroje rynien a b c) poacutełokragłe d) trapezowy e f) trapezoidalny g) prostokatny h) poacutełokragły leacy
Rodzaje rynien a) okapowa b) koszowa c) gzymsowa d) leacy
INSTALACJE KANALIZACYJNE
Rodzaje instalacji kanalizacyjnych
1 Kanalizacja sanitarna (bytowo ndash gospodarcza)
2 Kanalizacja deszczowa
3 Kanalizacja technologiczna
ścieki przed wprowadzeniem do kanalizacji
sanitarnej wymagają wstępnego oczyszczenia w
specjalnych urządzeniach
Odprowadzenie ściekoacutew z nieruchomości może być
realizowane na dwa sposoby
systemem ogoacutelnospławnym (zbiorczym)
lub systemem rozdzielczym
Kanalizacja ogoacutelnospławna odprowadza zaroacutewno ścieki
sanitarne (bytowe) jak i deszczowe
W kanalizacji rozdzielczej ścieki sanitarne i deszczowe
odprowadzane są rozdzielnie
Schemat kanalizacji ogoacutelnospławnej
KS1 KS2
Kanał ogoacutelnospławny
RD1 RD2
linia regulacyjna
ST1
ST2
Schemat kanalizacji rozdzielczej
KS1 KS2
Kanał sanitarny
Kanał deszczowy
RD1 RD2
linia regulacyjnaST1
ST2
SD1
SD2
Podział instalacji kanalizacyjnej
Instalację kanalizacyjną można podzielić na
zewnętrzną (na terenie nieruchomości lecz poza budynkiem)
wewnętrzną (w budynku)
Podział ten wydaje się oczywisty ale jest istotny przy doborze materiału instalacyjnego - nie każdy materiał sprawdzający się wewnątrz nadaje się do stworzenia instalacji zewnętrznej
Granicą między instalacją wewnętrzną a zewnętrzną jest tzw czyszczak głoacutewny (rewizja głoacutewna)
Przewody domowej
instalacji kanalizacyjnej
Przykanalik (przyłącze kanalizacyjne) ndash jest to odcinek ktoacutery łączy kanalizację na terenie nieruchomości z siecią kanalizacyjną
Najczęściej przykanalik włączany jest do studzienki (rewizyjnej lub włazowej) ktoacutera stanowi uzbrojenie sieci Możliwe jest też przyłączenie przez wpust boczny lub złącze siodłowe
Przewody domowej
instalacji kanalizacyjnej
Przykanaliki oznaczane są znakami informacyjnymi Na znaku podana jest średnica (w mm) spadek przyłącza (w promilach) oraz jego długość (w m) Granicą między siecią a instalacją jest położona w pobliżu granicy nieruchomości pierwsza studzienka licząc od strony budynku
Sieć i przykanalik
w przypadku istnienia studzienki rewizyjnej
przykanalikstudzienka rewizyjna
linia
reg
ulac
yjnastudzienka kanalizacyjna
sieć kanalizacyjna
budy
nek
instalacja
zewnętrzna
Sieć i przykanalik
w przypadku braku studzienki rewizyjnej (wg nowych przepisoacutew w przypadku braku studzienki rewizyjnej
przykanalik to odcinek biegnący od granicy budynku do granicy
nieruchomości)
linia
reg
ulac
yjnastudzienka kanalizacyjna
sieć kanalizacyjna
budy
nek
przykanalik
sieć kanalizacyjna
Instalacja kanalizacyjna składa się z 1 poziomoacutew (przewodoacutew odpływowych) ndash są to przewody
prowadzone z odpowiednim spadkiem ktoacutere odprowadzają
ścieki z pionoacutew wpustoacutew podłogowych itp do przykanalika
lub sieci zewnętrznej
2 pionoacutew (przewodoacutew spustowych) ndash są to przewody prowadzone
przez jedną lub kilka kondygnacji odprowadzające ścieki
z podejść kanalizacyjnych wpustoacutew dachowych lub rynien
do przewodoacutew odpływowych
3 podejść kanalizacyjnych ndash przewody odprowadzające ścieki
z przyboroacutew i urządzeń sanitarnych do pionoacutew lub poziomoacutew
kanalizacyjnych
podejścia pojedyncze
podejścia zbiorowe
Kanalizacja sanitarna grawitacyjna
Odprowadza wodę zanieczyszczoną (ścieki) w wyniku jej wykorzystania odpływającą z ustępoacutew spłukiwanych natryskoacutew wanien bidetoacutew zlewoacutew umywalek wpustoacutew podłogowych i innych urządzeń występujących w gospodarstwie domowym
Projektowanie kanalizacji sanitarnej odbywa się w oparciu o normę
PN ndash EN 12056 ndash 2 grudzień 2002
Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew
Część 2 Kanalizacja sanitarna projektowanie układu i obliczenia
oraz w przypadku braku informacji o normę
PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania
w projektowaniu
Podejścia kanalizacyjne ndash łączą
odpływ z pionem kanalizacyjnym
Podejścia
niewentylowane - należy montować ze spadkiem wynoszącym od 2 do 15
wentylowane ndash można zastosować tu mniejsze spadki zgodnie z przywołaną normą ale wymagają dodatkowego przewodu wentylującego
Najczęściej projektuje się podejścia niewentylowane Ich długość w typowym rozwiązaniu stosowanym w Polsce nie powinna przekraczać 30 m a w przypadku miski ustępowej 10 m po długości przewodu
W przypadku dłuższych podejść albo zwiększa się średnicę albo projektuje się podejścia wentylowane za pomocą np zaworoacutew napowietrzających
Nowa norma wprowadza cztery typy systemoacutew kanalizacyjnych jakie można spotkać w poszczegoacutelnych krajach Unii Europejskiej
W Polsce stosuje się tradycyjnie system I
System Nazwa Cechy
I
System pojedynczego pionu
z podejściami częściowo
wypełnionymi
bull jeden pion kanalizacyjny
bull wypełnienie przewodoacutew 50
II
System pojedynczego pionu
z podejściami o mniejszej
średnicy
bull jeden pion kanalizacyjny
bull wypełnienie przewodoacutew 70
III
System pojedynczego pionu
z podejściami całkowicie
wypełnionymi
bull jeden pion kanalizacyjny
bull wypełnienie przewodoacutew 100
bull każde urządzenie podłączone
oddzielnie do pionu
IV System oddzielnych pionoacutew
kanalizacyjnych
bull dwa piony ndash jeden odprowadzający
ścieki czarne z ustępoacutew spłukiwanych
i pisuaroacutew i drugi odprowadzający
pozostałe ścieki
bull wypełnienie przewodoacutew jak dla
systemoacutew I II lub III
Średnice nominalne podejść pojedynczych dobiera się w zależności od typu przyłączonego przyboru sanitarnego lub urządzenia w typowych
rozwiązaniach w Polsce wg tabeli Urządzenie DN [mm]
Umywalka bidet 40
Zlewozmywak
zmywarka pralka
wanna natrysk 50
Miska ustępowa 100
Minimalna średnica podejścia pojedynczego zdeterminowana jest przez jego długość wysokość spadania i ilość zmian kierunku zgodnie z tabelą
DN Lmax
[m] H [m]
trzy zmiany
kierunku
40
50 30 lt10
70 50 lt10
100 50 lt30
H
L
Jeśli powyższe wymiary są przekroczone lub istnieje konieczność zastosowania więcej niż trzech zmian kierunku prowadzenia przewodoacutew należy wybrać kolejną większą średnicę nominalną
Średnice nominalne podjeść zbiorowych
Zależą od natężenia przepływu ściekoacutew w projektowanym
podejściu i od zastosowanego systemu Wybierając system
należy kierować się dostępnymi na rynku przyborami trudno
bowiem wyobrazić sobie podłączanie przyboru sanitarnego
z odpływem np 40mm do przewodu o średnicy mniejszej
Utrudniałoby to swobodny odpływ ściekoacutew z tego przyboru
Natężenie przepływu ściekoacutew sanitarnych Qww
wyznacza się dla danego odcinka instalacji zgodnie
z zależnością
]sl[DUKQww
gdzie K ndash wspoacutełczynnik częstości
DU ndash odpływ jednostkowy [ls] z urządzenia
UWAGA Qww DUmax jeśli nie to Qww = DUmax
Odpływy jednostkowe DU
Odpływy jednostkowe DU -cd
Typowe wspoacutełczynniki częstości K
Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia
z przewodami odpływowymi Piony kanalizacyjne należy prowadzić bez zmiany średnicy i kierunku na całej długości w szachtach sanitarnych
U podstawy każdego pionu przed przejściem w przewoacuted odpływowy należy zamontować otwoacuter rewizyjny (czyszczak) umożliwiający dostęp do wnętrza przodu
W przypadku kanalizacji sanitarnej każdy pion musi być wentylowany w celu wyroacutewnania ciśnienia w instalacji
Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia
z przewodami odpływowymi Wentylację pionu zapewnia
przewoacuted wentylacyjny zakończony rurą wywiewną wyprowadzoną ponad połać dachu
zawoacuter napowietrzający ndash rozwiązanie dozwolone do stosowania w przypadku braku możliwości wyprowadzenia pionu ponad dach można takie rozwiązanie stosować przy spełnieniu następujących warunkoacutew
piony mają wysokość 4 do 5 kondygnacji
ostatni pion licząc od najdalszego w stosunku do kanału oraz co piąty w budynku jest zakończony rurą wywiewną
Elementy pionu kanalizacyjnego
troacutejniki doprowadzające ścieki z podejść kanalizacyjnych
czyszczak prze zmianą kierunku prowadzenia ściekoacutew ndash około 05 nad posadzką przed przejściem w przewoacuted odpływowy
rura prosta o niezmiennej średnicy na całej długości
zawoacuter napowietrzający lub rura wywiewna
W systemie kanalizacji sanitarnej wyroacuteżnić można
piony z wentylacją głoacutewną ndash zakończone rurą wywiewną lub zaworem napowietrzającym
piony z wentylacją obejściową ndash piony z dodatkowym przewodem wentylacyjnym prowadzonym obok pionu spustowego i połączonym z rurą wywiewną
Średnica pionu zależy od wybranego systemu wentylacji i obliczonego natężenia przepływu ściekoacutew dla całego pionu
Należy pamiętać o tym że minimalna średnica pionu nie może być mniejsza od średnicy największego podejścia
W typowych rozwiązaniach w Polsce minimalna średnica pionu wynosi 70mm a dla pionoacutew prowadzących ścieki z misek ustępowych 100mm
Oczywiście w tabelach należy sprawdzić czy średnicy nie należy zwiększyć ze względu na obliczoną wartość Qww
Piony z wentylacją głoacutewną
Piony z wentylacją obejściową
Przewody odpływowe
(poziomy kanalizacyjne)
Wśroacuted przewodoacutew odpływowych wyroacuteżniamy przewoacuted głoacutewny oraz przewody drugorzędne Każdy przewoacuted drugorzędny powinien być oddzielnie podłączony do głoacutewnego pod kątem 45deg
Wszystkie przewody prowadzone są najkroacutetszą drogą przeważnie wzdłuż przegrody budowlanej oraz koniecznie z zachowaniem odpowiedniego spadku
Przewody odpływowe
(poziomy kanalizacyjne)
Spadek powinien być jednakowy na całej długości co zapewnia samooczyszczanie się przewodu
Przyjęte jest że rury układa się kielichem w kierunku przeciwnym do spływu ściekoacutew
Rewizje kanalizacyjne powinno się montować
co 15 m na rurach średnicy od 100 do 150 mm
przed każdym uskokiem poziomu
Rury prowadzone przez murowane ścianki muszą być ułożone prostopadle do przegrody
Na przewody z tworzyw sztucznych powinno się w miejscach przejść dodatkowo nałożyć tuleje ochronne Umożliwią one rurom pewien ruch zabezpieczając instalację przed uszkodzeniami mechanicznymi
Przestrzeń pomiędzy tuleją a rurą powinno się zabezpieczyć izolacją
Jeśli przewody kanalizacyjne z tworzyw sztucznych układane są w sąsiedztwie przewodoacutew wydzielających ciepło powinny być osłonięte otulinami izolacyjnymi w celu zabezpieczenia przed przegrzewaniem
Przewody poziome i przykanaliki powinny być ułożone poniżej strefy przemarzania gruntu czyli na głębokości 80-140 cm zależnie od regionu kraju
Jeśli przewody prowadzone są w pomieszczeniach w ktoacuterych temperatura może spadać poniżej 0degC muszą być odpowiednio zabezpieczone przed przemarzaniem
Dla przewodoacutew prowadzonych na zewnątrz budynku należy pamiętać że warstwa gruntu pokrywającego rury kanalizacyjne powinna być o 10-20 cm większa od głębokości przemarzania gruntu jeśli przewody układa się wyżej to powinny być zaizolowane termicznie
Rury kanalizacyjne układane na zewnątrz budynku powinny być oddalone
od innych przewodoacutew co najmniej
15 m od przewodoacutew gazowych i wodociągowych
08 m od kabli energetycznych
05 m od kabli telekomunikacyjnych
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qww z uwzględnieniem następujących zasad
1 dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 05
2 dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 07
3 minimalna prędkość przepływu ściekoacutew wynosi 07 ms stąd
wynika prowadzenie przewodoacutew z odpowiednim do średnicy
spadkiem w kierunku sieci zewnętrznej
4 minimalna średnica przewodu zewnętrznego wynosi 010m
a przykanalika 015m
Dobierając średnice przewodoacutew odpływowych należy stosować
tabelę z wartościami natężenia przepływu Q0 i prędkości
przepływu v0 dla przewodoacutew o przekroju kołowym przy
pełnym wypełnieniu i wykres Manninga
=QQ0
=vv0
hd
Q
v
(hd)
1
23
4
Przykład obliczeniowy Obliczeniowe natężenie sciekoacutew sanitarnych wynosi Qww= 50 ls Na podstawie tabeli 1 QwwQ0 = 50 2014 = 025 Z wykresu odczytujemy
V = 085V0 = 085114 = 097 ms przy napełnieniu hd = 037
Zakresy dopuszczalnych spadkoacutew przewodoacutew odpływowych
DN 0100 m ndash i = 20 - 100
DN 0150 m ndash i = 15 - 150
Urządzenia dodatkowe w kanalizacji sanitarnej
W przypadku odprowadzania ściekoacutew bytowo gospodarczych do zewnętrznej sieci typu ogoacutelnospławnego w pomieszczeniach położonych na najniższych kondygnacjach w budynku może dojść do zalania spowodowanego wstecznym przepływem ściekoacutew w wyniku intensywnych opadoacutew deszczu Dlatego też w tego typu instalacjach na przewodach kanalizacyjnych odprowadzających ścieki z pomieszczeń na najniższej kondygnacji stosować należy zasuwy burzowe ktoacutere chronią instalację przed przepływem zwrotnym
Materiały w kanalizacji sanitarnej
Instalacja kanalizacyjna może być wykonana z roacuteżnych materiałoacutew ale
zawsze rury i połączenia powinny być szczelne i odporne na korozję
Obecnie najpopularniejszym materiałem używanym do budowy instalacji
wewnętrznej jest tworzywo sztuczne Rury kanalizacyjne produkuje się z
polipropylenu (PP)
roacuteżnych odmian polichlorku winylu (PVC)
Polietylenu wysokiej gęstości (PE-HD)
żywicy poliestrowej wzmacnianej włoacuteknem szklanym (GRE)
Innymi materiałami stosowanymi w kanalizacji sanitarnej są
żeliwo
kamionka
beton
Kanalizacja deszczowa
Odprowadza wody opadowe z dachoacutew i terenoacutew przyległych do nieruchomości (podjazdy tarasy parkingi itp)
Projektowanie kanalizacji deszczowej odbywa się w oparciu o normę
PN ndash EN 12056 ndash 3 grudzień 2002
Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew
Część 3 Przewody deszczowe Projektowanie układu i obliczenia
oraz w przypadku braku informacji o normę
PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania w projektowaniu
Odprowadzanie wody z dachu stromego
W przypadku dachoacutew budynkoacutew niskich (do 5 kondygnacji) ktoacutere mają odpowiednie nachylenie (przyjmuje się że powyżej 8) najczęstszym sposobem odprowadzania wody deszczowej jest zastosowanie systemu rynnowego
Zadaniem deszczowej instalacji kanalizacyjnej jest zebranie wody z dachu i odprowadzenie jej do sieci kanalizacji deszczowej lub do gruntu System rynnowy polega na naturalnym (grawitacyjnym) spływie woacuted po połaci dachowej skąd jest przejmowana przez system rur System ten roacutewnież pracuje grawitacyjnie Umowną granicą instalacji deszczowej jest wylewka z ktoacuterej woda może być skierowana do sieci kanalizacji deszczowej (ogoacutelnospławnej) lub na grunt
Podstawowe elementy
instalacji kanalizacji deszczowej
Rynny - przewody o przekroju otwartym (okrągłym prostokątnym eliptycznym trapezowym okapowym) biegnące wzdłuż krawędzi dachu Zadaniem rynien jest zebranie wody opadowej Rynny prowadzone są z lekkim spadkiem w kierunku narożnikoacutew budynku dzięki czemu woda nie wylewa się za krawędzie tylko płynie w kierunku rur spustowych
Instalacja kanalizacji deszczowej składa się z następujących elementoacutew
Rury spustowe ndash pionowe odcinki przewodoacutew o przekroju zamkniętym (najczęściej okrągłym lub prostokątnym) Zadaniem rur spustowych jest zebranie wody płynącej rynnami i odprowadzenie ich poza budynek
Odpływy ndash elementy za pomocą ktoacuterych rynny przechodzą w rury spustowe Odpływ jest odcinkiem rynny w ktoacuterym wykonany jest obrobiony otwoacuter odpowiedniego kształtu pozwalający na włączenie rury spustowej Można wyroacuteżnić odpływy przelotowe oraz odpływy końcowe ( na narożnikach pomieszczeń) Pozwalają na mocowanie rur spustowych
Narożniki do rynien ndash umożliwiają połączenie rynien w narożnikach budynku Właściwy montaż narożnikoacutew jest bardzo ważny dla właściwej pracy rynien (ruchoacutew pod wpływem temperatury) Wylewki ndash kształtki ktoacuterymi kończy się rura spustowa Wylewka może być włą- czona do kanalizacji deszczowej bądź znajdować się nad gruntem
Łączniki do rynien - złączki zwykłe uszczelkowe i korekcyjne Ponieważ montaż rynien wymaga pozostawiania tzw dylatacji (odstępoacutew) złączki korekcyjne lub uszczelkowe umożliwiają wykonanie takich połączenia z dylatacją
Łączniki do rur spustowych - kolana troacutejniki redukcje mufy mufy redukcyjne Mufy służą do włączania rur spustowych do odpływoacutew zadaniem muf redukcyjnych jest połączenie rury spustowej i odpływu o roacuteżnych średnicach Kolana pozwalają na zmianę kierunku rury spustowej Troacutejniki umożliwiają włączanie do rur spustowych wyposażenia dodatkowego
Haki i obejmy - zadaniem tych elementoacutew jest mocowanie rynien i rur spustowych do dachoacutew i ścian
Elementy wykończeniowe i dodatkowe -
zadaniem tych elementoacutew jest wykończenie
systemu lub uzupełnienie jego pracy
Przykładami mogą tu być
dekiel służący do zakończenia rynny
filtr siatkowy montowany na rurze
spustowej zatrzymujący
zanieczyszczenia
czyszczak (rewizja) umożliwiający
przegląd i czyszczenie rury spustowej
(na zdjęciu)
odprowadzenie do kanalizacji deszczowej
Jednym ze sposoboacutew odprowadzenia wody jest podłączenie systemu rynnowego do kanalizacji deszczowej
Woacutewczas na dolnym odcinku rury spustowej mniej więcej 03-08 m ponad terenem należy zamontować rewizję (czyszczak) Rewizja ma wewnątrz kratkę na ktoacuterej zbierają się liście i inne zanieczyszczenia spływające z rynny
Rura spustowa z rewizją przyłączona jest do przewodoacutew odpływowych a te łączą się z kanalizacją Średnica przewodoacutew musi być co najmniej roacutewna średnicy rur spustowych i najczęściej wynosi 100-150 mm Głębokość na jakiej powinno się układać rury zależy od strefy przemarzania i wynosi 1-14 m System taki nie ma blokady przedostawania się zapachoacutew dlatego lepiej nie podłączać go do kanalizacji ogoacutelnospławnej
Innym sposobem odprowadzenia wody bezpośrednio do kanalizacji jest podłączenie rury spustowej do osadnika rynnowego Wyposażony jest on w klapkę ktoacutera stanowi blokadę zapachową i wyciągany kosz w ktoacuterym gromadzą się większe zanieczyszczenia takie jak liście
Gdy brak sieci kanalizacji deszczowej lub ogoacutelnospławnej woda deszczowa powinna być bezpiecznie rozprowadzona po terenie posesji ale tak żeby nie spływała na sąsiednie działki
Odprowadzanie wody z dachu
płaskiego
W przypadku dachoacutew budynkoacutew wysokich (powyżej 5 kondygnacji) oraz dachoacutew o małym nachyleniu (przyjmuje się że poniżej 8) najczęstszym sposobem odprowa-dzania wody deszczowej jest system odwadniania oparty na wpustach dachowych
Wpusty dachowe pełnią rolę dachowych odwodnień punkto-wych tzn zbierają wodę z pewnej powierzchni w jednym punkcie
Odprowadzanie wody z dachu
płaskiego Woda jest odprowadzana do rury spustowej biegnącej wewnątrz budynku a stamtąd do kanalizacji deszczowej lub poza budynek do gruntu Aby odwodnienie dachu płaskiego pracowało prawidłowo wpust powinien znaleźć się w najniższym punkcie dachu a spadek w jego kierunku powinien wynosić co najmniej 3 Oproacutecz zasadniczego wpustu powinien być wpust awaryjny ktoacutery przejmie wodę w przypadku zatkania wpustu głoacutewnego Na dachu powinna być co najmniej jedna para wpustoacutew Zasady projektowania moacutewią że wpusty należy rozmieszczać co 25 m
Obliczanie kanalizacji deszczowej
Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qr (qd) [ls]
rAC
10000
IAQr
gdzie ψ lub C ndash wspoacutełczynnik spływu przyjmowany wg nowej normy jako 10 (w starej zależny od nachylenia dachu i rodzaju powierzchni odwadnianej)
A ndash efektywna powierzchnia dachu lub powierzchnia odwadniana [m2]
I ndash w starej normie miarodajne natężenie deszczu [l(sha)] przyjmowane I 300 l(sha)
r ndash natężenie opadoacutew atmosferycznych [l(sm2)] przyjmowane albo na podstawie danych statystycznych albo wg tabeli 1 w nowej normie po przemnożeniu przez wspoacutełczynnik ryzyka podany w tabeli 2
Wymiarowanie rynien i rur spustowych
1 Przewody spustowe ndash średnicę należy dobrać tak aby obliczona wartość odpływu ściekoacutew Qr nie przekraczała wartości Qrmax (qdmax) a powierzchnia odwadniana A powierzchni Amax zestawionych w tabeli w normie PN ndash 92B ndash 01707
2 Wg starej normy rynny powinny mieć średnice minimum 150 mm (dotyczy to budynkoacutew wielorodzinnych)
Efektywna
powierzchnia dachu
odwadniana przez
rynnę A [m2]
Szerokość rynny [mm] Średnica rury
spustowej [mm]
poniżej 20 70 50
20 ndash 57 100 (lub 125) 70
57 ndash 97 125 100
97 - 170 150 100
170 - 243 180 125
Dla budynkoacutew jednorodzinnych średnice rynien i przewodoacutew spustowych można określić w oparciu o efektywną powierzchnię dachu wg tabeli
Średnice poziomoacutew i przykanalikoacutew
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qr z uwzględnieniem następujących zasad
a) dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 07
b) dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 09
c) i d) jak dla kanalizacji sanitarnej
Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej
Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qt (qog) [ls]
Qww ndash natężenie odpływu ściekoacutew sanitarnych
Qr ndash natężenie odpływu ściekoacutew deszczowych
Kanalizacja ogoacutelnospławna to ten fragment ktoacutery odprowadza i ścieki sanitarne i deszczowe do zewnętrznej sieci ogoacutelnospławnej
rwwt QQQ
Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się z uwzględnieniem następujących zasad
a) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt spełnione powinny być warunki
a) i b) jak dla ściekoacutew deszczowych
b) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt obliczeniowa prędkość przepływu
ściekoacutew nie może przekraczać wartości dopuszczalnej ktoacutera wynosi
80 ms ndash dla rur żeliwnych i innych metalowych
40 ms ndash dla rur kamionkowych betonowych i z tworzyw sztucznych
c) dla odpływu tylko ściekoacutew sanitarnych Qww prędkość przepływu
ściekoacutew nie może być mniejsza od vmin = 07 ms
bullRynny z PVC-U
bullRynny z blachy aluminiowej
bullRynny miedziane
bullRynny z blachy stalowej
bullRynny cynkowo-tytanowe
Przekroje rynien a b c) poacutełokragłe d) trapezowy e f) trapezoidalny g) prostokatny h) poacutełokragły leacy
Rodzaje rynien a) okapowa b) koszowa c) gzymsowa d) leacy
Rodzaje instalacji kanalizacyjnych
1 Kanalizacja sanitarna (bytowo ndash gospodarcza)
2 Kanalizacja deszczowa
3 Kanalizacja technologiczna
ścieki przed wprowadzeniem do kanalizacji
sanitarnej wymagają wstępnego oczyszczenia w
specjalnych urządzeniach
Odprowadzenie ściekoacutew z nieruchomości może być
realizowane na dwa sposoby
systemem ogoacutelnospławnym (zbiorczym)
lub systemem rozdzielczym
Kanalizacja ogoacutelnospławna odprowadza zaroacutewno ścieki
sanitarne (bytowe) jak i deszczowe
W kanalizacji rozdzielczej ścieki sanitarne i deszczowe
odprowadzane są rozdzielnie
Schemat kanalizacji ogoacutelnospławnej
KS1 KS2
Kanał ogoacutelnospławny
RD1 RD2
linia regulacyjna
ST1
ST2
Schemat kanalizacji rozdzielczej
KS1 KS2
Kanał sanitarny
Kanał deszczowy
RD1 RD2
linia regulacyjnaST1
ST2
SD1
SD2
Podział instalacji kanalizacyjnej
Instalację kanalizacyjną można podzielić na
zewnętrzną (na terenie nieruchomości lecz poza budynkiem)
wewnętrzną (w budynku)
Podział ten wydaje się oczywisty ale jest istotny przy doborze materiału instalacyjnego - nie każdy materiał sprawdzający się wewnątrz nadaje się do stworzenia instalacji zewnętrznej
Granicą między instalacją wewnętrzną a zewnętrzną jest tzw czyszczak głoacutewny (rewizja głoacutewna)
Przewody domowej
instalacji kanalizacyjnej
Przykanalik (przyłącze kanalizacyjne) ndash jest to odcinek ktoacutery łączy kanalizację na terenie nieruchomości z siecią kanalizacyjną
Najczęściej przykanalik włączany jest do studzienki (rewizyjnej lub włazowej) ktoacutera stanowi uzbrojenie sieci Możliwe jest też przyłączenie przez wpust boczny lub złącze siodłowe
Przewody domowej
instalacji kanalizacyjnej
Przykanaliki oznaczane są znakami informacyjnymi Na znaku podana jest średnica (w mm) spadek przyłącza (w promilach) oraz jego długość (w m) Granicą między siecią a instalacją jest położona w pobliżu granicy nieruchomości pierwsza studzienka licząc od strony budynku
Sieć i przykanalik
w przypadku istnienia studzienki rewizyjnej
przykanalikstudzienka rewizyjna
linia
reg
ulac
yjnastudzienka kanalizacyjna
sieć kanalizacyjna
budy
nek
instalacja
zewnętrzna
Sieć i przykanalik
w przypadku braku studzienki rewizyjnej (wg nowych przepisoacutew w przypadku braku studzienki rewizyjnej
przykanalik to odcinek biegnący od granicy budynku do granicy
nieruchomości)
linia
reg
ulac
yjnastudzienka kanalizacyjna
sieć kanalizacyjna
budy
nek
przykanalik
sieć kanalizacyjna
Instalacja kanalizacyjna składa się z 1 poziomoacutew (przewodoacutew odpływowych) ndash są to przewody
prowadzone z odpowiednim spadkiem ktoacutere odprowadzają
ścieki z pionoacutew wpustoacutew podłogowych itp do przykanalika
lub sieci zewnętrznej
2 pionoacutew (przewodoacutew spustowych) ndash są to przewody prowadzone
przez jedną lub kilka kondygnacji odprowadzające ścieki
z podejść kanalizacyjnych wpustoacutew dachowych lub rynien
do przewodoacutew odpływowych
3 podejść kanalizacyjnych ndash przewody odprowadzające ścieki
z przyboroacutew i urządzeń sanitarnych do pionoacutew lub poziomoacutew
kanalizacyjnych
podejścia pojedyncze
podejścia zbiorowe
Kanalizacja sanitarna grawitacyjna
Odprowadza wodę zanieczyszczoną (ścieki) w wyniku jej wykorzystania odpływającą z ustępoacutew spłukiwanych natryskoacutew wanien bidetoacutew zlewoacutew umywalek wpustoacutew podłogowych i innych urządzeń występujących w gospodarstwie domowym
Projektowanie kanalizacji sanitarnej odbywa się w oparciu o normę
PN ndash EN 12056 ndash 2 grudzień 2002
Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew
Część 2 Kanalizacja sanitarna projektowanie układu i obliczenia
oraz w przypadku braku informacji o normę
PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania
w projektowaniu
Podejścia kanalizacyjne ndash łączą
odpływ z pionem kanalizacyjnym
Podejścia
niewentylowane - należy montować ze spadkiem wynoszącym od 2 do 15
wentylowane ndash można zastosować tu mniejsze spadki zgodnie z przywołaną normą ale wymagają dodatkowego przewodu wentylującego
Najczęściej projektuje się podejścia niewentylowane Ich długość w typowym rozwiązaniu stosowanym w Polsce nie powinna przekraczać 30 m a w przypadku miski ustępowej 10 m po długości przewodu
W przypadku dłuższych podejść albo zwiększa się średnicę albo projektuje się podejścia wentylowane za pomocą np zaworoacutew napowietrzających
Nowa norma wprowadza cztery typy systemoacutew kanalizacyjnych jakie można spotkać w poszczegoacutelnych krajach Unii Europejskiej
W Polsce stosuje się tradycyjnie system I
System Nazwa Cechy
I
System pojedynczego pionu
z podejściami częściowo
wypełnionymi
bull jeden pion kanalizacyjny
bull wypełnienie przewodoacutew 50
II
System pojedynczego pionu
z podejściami o mniejszej
średnicy
bull jeden pion kanalizacyjny
bull wypełnienie przewodoacutew 70
III
System pojedynczego pionu
z podejściami całkowicie
wypełnionymi
bull jeden pion kanalizacyjny
bull wypełnienie przewodoacutew 100
bull każde urządzenie podłączone
oddzielnie do pionu
IV System oddzielnych pionoacutew
kanalizacyjnych
bull dwa piony ndash jeden odprowadzający
ścieki czarne z ustępoacutew spłukiwanych
i pisuaroacutew i drugi odprowadzający
pozostałe ścieki
bull wypełnienie przewodoacutew jak dla
systemoacutew I II lub III
Średnice nominalne podejść pojedynczych dobiera się w zależności od typu przyłączonego przyboru sanitarnego lub urządzenia w typowych
rozwiązaniach w Polsce wg tabeli Urządzenie DN [mm]
Umywalka bidet 40
Zlewozmywak
zmywarka pralka
wanna natrysk 50
Miska ustępowa 100
Minimalna średnica podejścia pojedynczego zdeterminowana jest przez jego długość wysokość spadania i ilość zmian kierunku zgodnie z tabelą
DN Lmax
[m] H [m]
trzy zmiany
kierunku
40
50 30 lt10
70 50 lt10
100 50 lt30
H
L
Jeśli powyższe wymiary są przekroczone lub istnieje konieczność zastosowania więcej niż trzech zmian kierunku prowadzenia przewodoacutew należy wybrać kolejną większą średnicę nominalną
Średnice nominalne podjeść zbiorowych
Zależą od natężenia przepływu ściekoacutew w projektowanym
podejściu i od zastosowanego systemu Wybierając system
należy kierować się dostępnymi na rynku przyborami trudno
bowiem wyobrazić sobie podłączanie przyboru sanitarnego
z odpływem np 40mm do przewodu o średnicy mniejszej
Utrudniałoby to swobodny odpływ ściekoacutew z tego przyboru
Natężenie przepływu ściekoacutew sanitarnych Qww
wyznacza się dla danego odcinka instalacji zgodnie
z zależnością
]sl[DUKQww
gdzie K ndash wspoacutełczynnik częstości
DU ndash odpływ jednostkowy [ls] z urządzenia
UWAGA Qww DUmax jeśli nie to Qww = DUmax
Odpływy jednostkowe DU
Odpływy jednostkowe DU -cd
Typowe wspoacutełczynniki częstości K
Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia
z przewodami odpływowymi Piony kanalizacyjne należy prowadzić bez zmiany średnicy i kierunku na całej długości w szachtach sanitarnych
U podstawy każdego pionu przed przejściem w przewoacuted odpływowy należy zamontować otwoacuter rewizyjny (czyszczak) umożliwiający dostęp do wnętrza przodu
W przypadku kanalizacji sanitarnej każdy pion musi być wentylowany w celu wyroacutewnania ciśnienia w instalacji
Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia
z przewodami odpływowymi Wentylację pionu zapewnia
przewoacuted wentylacyjny zakończony rurą wywiewną wyprowadzoną ponad połać dachu
zawoacuter napowietrzający ndash rozwiązanie dozwolone do stosowania w przypadku braku możliwości wyprowadzenia pionu ponad dach można takie rozwiązanie stosować przy spełnieniu następujących warunkoacutew
piony mają wysokość 4 do 5 kondygnacji
ostatni pion licząc od najdalszego w stosunku do kanału oraz co piąty w budynku jest zakończony rurą wywiewną
Elementy pionu kanalizacyjnego
troacutejniki doprowadzające ścieki z podejść kanalizacyjnych
czyszczak prze zmianą kierunku prowadzenia ściekoacutew ndash około 05 nad posadzką przed przejściem w przewoacuted odpływowy
rura prosta o niezmiennej średnicy na całej długości
zawoacuter napowietrzający lub rura wywiewna
W systemie kanalizacji sanitarnej wyroacuteżnić można
piony z wentylacją głoacutewną ndash zakończone rurą wywiewną lub zaworem napowietrzającym
piony z wentylacją obejściową ndash piony z dodatkowym przewodem wentylacyjnym prowadzonym obok pionu spustowego i połączonym z rurą wywiewną
Średnica pionu zależy od wybranego systemu wentylacji i obliczonego natężenia przepływu ściekoacutew dla całego pionu
Należy pamiętać o tym że minimalna średnica pionu nie może być mniejsza od średnicy największego podejścia
W typowych rozwiązaniach w Polsce minimalna średnica pionu wynosi 70mm a dla pionoacutew prowadzących ścieki z misek ustępowych 100mm
Oczywiście w tabelach należy sprawdzić czy średnicy nie należy zwiększyć ze względu na obliczoną wartość Qww
Piony z wentylacją głoacutewną
Piony z wentylacją obejściową
Przewody odpływowe
(poziomy kanalizacyjne)
Wśroacuted przewodoacutew odpływowych wyroacuteżniamy przewoacuted głoacutewny oraz przewody drugorzędne Każdy przewoacuted drugorzędny powinien być oddzielnie podłączony do głoacutewnego pod kątem 45deg
Wszystkie przewody prowadzone są najkroacutetszą drogą przeważnie wzdłuż przegrody budowlanej oraz koniecznie z zachowaniem odpowiedniego spadku
Przewody odpływowe
(poziomy kanalizacyjne)
Spadek powinien być jednakowy na całej długości co zapewnia samooczyszczanie się przewodu
Przyjęte jest że rury układa się kielichem w kierunku przeciwnym do spływu ściekoacutew
Rewizje kanalizacyjne powinno się montować
co 15 m na rurach średnicy od 100 do 150 mm
przed każdym uskokiem poziomu
Rury prowadzone przez murowane ścianki muszą być ułożone prostopadle do przegrody
Na przewody z tworzyw sztucznych powinno się w miejscach przejść dodatkowo nałożyć tuleje ochronne Umożliwią one rurom pewien ruch zabezpieczając instalację przed uszkodzeniami mechanicznymi
Przestrzeń pomiędzy tuleją a rurą powinno się zabezpieczyć izolacją
Jeśli przewody kanalizacyjne z tworzyw sztucznych układane są w sąsiedztwie przewodoacutew wydzielających ciepło powinny być osłonięte otulinami izolacyjnymi w celu zabezpieczenia przed przegrzewaniem
Przewody poziome i przykanaliki powinny być ułożone poniżej strefy przemarzania gruntu czyli na głębokości 80-140 cm zależnie od regionu kraju
Jeśli przewody prowadzone są w pomieszczeniach w ktoacuterych temperatura może spadać poniżej 0degC muszą być odpowiednio zabezpieczone przed przemarzaniem
Dla przewodoacutew prowadzonych na zewnątrz budynku należy pamiętać że warstwa gruntu pokrywającego rury kanalizacyjne powinna być o 10-20 cm większa od głębokości przemarzania gruntu jeśli przewody układa się wyżej to powinny być zaizolowane termicznie
Rury kanalizacyjne układane na zewnątrz budynku powinny być oddalone
od innych przewodoacutew co najmniej
15 m od przewodoacutew gazowych i wodociągowych
08 m od kabli energetycznych
05 m od kabli telekomunikacyjnych
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qww z uwzględnieniem następujących zasad
1 dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 05
2 dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 07
3 minimalna prędkość przepływu ściekoacutew wynosi 07 ms stąd
wynika prowadzenie przewodoacutew z odpowiednim do średnicy
spadkiem w kierunku sieci zewnętrznej
4 minimalna średnica przewodu zewnętrznego wynosi 010m
a przykanalika 015m
Dobierając średnice przewodoacutew odpływowych należy stosować
tabelę z wartościami natężenia przepływu Q0 i prędkości
przepływu v0 dla przewodoacutew o przekroju kołowym przy
pełnym wypełnieniu i wykres Manninga
=QQ0
=vv0
hd
Q
v
(hd)
1
23
4
Przykład obliczeniowy Obliczeniowe natężenie sciekoacutew sanitarnych wynosi Qww= 50 ls Na podstawie tabeli 1 QwwQ0 = 50 2014 = 025 Z wykresu odczytujemy
V = 085V0 = 085114 = 097 ms przy napełnieniu hd = 037
Zakresy dopuszczalnych spadkoacutew przewodoacutew odpływowych
DN 0100 m ndash i = 20 - 100
DN 0150 m ndash i = 15 - 150
Urządzenia dodatkowe w kanalizacji sanitarnej
W przypadku odprowadzania ściekoacutew bytowo gospodarczych do zewnętrznej sieci typu ogoacutelnospławnego w pomieszczeniach położonych na najniższych kondygnacjach w budynku może dojść do zalania spowodowanego wstecznym przepływem ściekoacutew w wyniku intensywnych opadoacutew deszczu Dlatego też w tego typu instalacjach na przewodach kanalizacyjnych odprowadzających ścieki z pomieszczeń na najniższej kondygnacji stosować należy zasuwy burzowe ktoacutere chronią instalację przed przepływem zwrotnym
Materiały w kanalizacji sanitarnej
Instalacja kanalizacyjna może być wykonana z roacuteżnych materiałoacutew ale
zawsze rury i połączenia powinny być szczelne i odporne na korozję
Obecnie najpopularniejszym materiałem używanym do budowy instalacji
wewnętrznej jest tworzywo sztuczne Rury kanalizacyjne produkuje się z
polipropylenu (PP)
roacuteżnych odmian polichlorku winylu (PVC)
Polietylenu wysokiej gęstości (PE-HD)
żywicy poliestrowej wzmacnianej włoacuteknem szklanym (GRE)
Innymi materiałami stosowanymi w kanalizacji sanitarnej są
żeliwo
kamionka
beton
Kanalizacja deszczowa
Odprowadza wody opadowe z dachoacutew i terenoacutew przyległych do nieruchomości (podjazdy tarasy parkingi itp)
Projektowanie kanalizacji deszczowej odbywa się w oparciu o normę
PN ndash EN 12056 ndash 3 grudzień 2002
Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew
Część 3 Przewody deszczowe Projektowanie układu i obliczenia
oraz w przypadku braku informacji o normę
PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania w projektowaniu
Odprowadzanie wody z dachu stromego
W przypadku dachoacutew budynkoacutew niskich (do 5 kondygnacji) ktoacutere mają odpowiednie nachylenie (przyjmuje się że powyżej 8) najczęstszym sposobem odprowadzania wody deszczowej jest zastosowanie systemu rynnowego
Zadaniem deszczowej instalacji kanalizacyjnej jest zebranie wody z dachu i odprowadzenie jej do sieci kanalizacji deszczowej lub do gruntu System rynnowy polega na naturalnym (grawitacyjnym) spływie woacuted po połaci dachowej skąd jest przejmowana przez system rur System ten roacutewnież pracuje grawitacyjnie Umowną granicą instalacji deszczowej jest wylewka z ktoacuterej woda może być skierowana do sieci kanalizacji deszczowej (ogoacutelnospławnej) lub na grunt
Podstawowe elementy
instalacji kanalizacji deszczowej
Rynny - przewody o przekroju otwartym (okrągłym prostokątnym eliptycznym trapezowym okapowym) biegnące wzdłuż krawędzi dachu Zadaniem rynien jest zebranie wody opadowej Rynny prowadzone są z lekkim spadkiem w kierunku narożnikoacutew budynku dzięki czemu woda nie wylewa się za krawędzie tylko płynie w kierunku rur spustowych
Instalacja kanalizacji deszczowej składa się z następujących elementoacutew
Rury spustowe ndash pionowe odcinki przewodoacutew o przekroju zamkniętym (najczęściej okrągłym lub prostokątnym) Zadaniem rur spustowych jest zebranie wody płynącej rynnami i odprowadzenie ich poza budynek
Odpływy ndash elementy za pomocą ktoacuterych rynny przechodzą w rury spustowe Odpływ jest odcinkiem rynny w ktoacuterym wykonany jest obrobiony otwoacuter odpowiedniego kształtu pozwalający na włączenie rury spustowej Można wyroacuteżnić odpływy przelotowe oraz odpływy końcowe ( na narożnikach pomieszczeń) Pozwalają na mocowanie rur spustowych
Narożniki do rynien ndash umożliwiają połączenie rynien w narożnikach budynku Właściwy montaż narożnikoacutew jest bardzo ważny dla właściwej pracy rynien (ruchoacutew pod wpływem temperatury) Wylewki ndash kształtki ktoacuterymi kończy się rura spustowa Wylewka może być włą- czona do kanalizacji deszczowej bądź znajdować się nad gruntem
Łączniki do rynien - złączki zwykłe uszczelkowe i korekcyjne Ponieważ montaż rynien wymaga pozostawiania tzw dylatacji (odstępoacutew) złączki korekcyjne lub uszczelkowe umożliwiają wykonanie takich połączenia z dylatacją
Łączniki do rur spustowych - kolana troacutejniki redukcje mufy mufy redukcyjne Mufy służą do włączania rur spustowych do odpływoacutew zadaniem muf redukcyjnych jest połączenie rury spustowej i odpływu o roacuteżnych średnicach Kolana pozwalają na zmianę kierunku rury spustowej Troacutejniki umożliwiają włączanie do rur spustowych wyposażenia dodatkowego
Haki i obejmy - zadaniem tych elementoacutew jest mocowanie rynien i rur spustowych do dachoacutew i ścian
Elementy wykończeniowe i dodatkowe -
zadaniem tych elementoacutew jest wykończenie
systemu lub uzupełnienie jego pracy
Przykładami mogą tu być
dekiel służący do zakończenia rynny
filtr siatkowy montowany na rurze
spustowej zatrzymujący
zanieczyszczenia
czyszczak (rewizja) umożliwiający
przegląd i czyszczenie rury spustowej
(na zdjęciu)
odprowadzenie do kanalizacji deszczowej
Jednym ze sposoboacutew odprowadzenia wody jest podłączenie systemu rynnowego do kanalizacji deszczowej
Woacutewczas na dolnym odcinku rury spustowej mniej więcej 03-08 m ponad terenem należy zamontować rewizję (czyszczak) Rewizja ma wewnątrz kratkę na ktoacuterej zbierają się liście i inne zanieczyszczenia spływające z rynny
Rura spustowa z rewizją przyłączona jest do przewodoacutew odpływowych a te łączą się z kanalizacją Średnica przewodoacutew musi być co najmniej roacutewna średnicy rur spustowych i najczęściej wynosi 100-150 mm Głębokość na jakiej powinno się układać rury zależy od strefy przemarzania i wynosi 1-14 m System taki nie ma blokady przedostawania się zapachoacutew dlatego lepiej nie podłączać go do kanalizacji ogoacutelnospławnej
Innym sposobem odprowadzenia wody bezpośrednio do kanalizacji jest podłączenie rury spustowej do osadnika rynnowego Wyposażony jest on w klapkę ktoacutera stanowi blokadę zapachową i wyciągany kosz w ktoacuterym gromadzą się większe zanieczyszczenia takie jak liście
Gdy brak sieci kanalizacji deszczowej lub ogoacutelnospławnej woda deszczowa powinna być bezpiecznie rozprowadzona po terenie posesji ale tak żeby nie spływała na sąsiednie działki
Odprowadzanie wody z dachu
płaskiego
W przypadku dachoacutew budynkoacutew wysokich (powyżej 5 kondygnacji) oraz dachoacutew o małym nachyleniu (przyjmuje się że poniżej 8) najczęstszym sposobem odprowa-dzania wody deszczowej jest system odwadniania oparty na wpustach dachowych
Wpusty dachowe pełnią rolę dachowych odwodnień punkto-wych tzn zbierają wodę z pewnej powierzchni w jednym punkcie
Odprowadzanie wody z dachu
płaskiego Woda jest odprowadzana do rury spustowej biegnącej wewnątrz budynku a stamtąd do kanalizacji deszczowej lub poza budynek do gruntu Aby odwodnienie dachu płaskiego pracowało prawidłowo wpust powinien znaleźć się w najniższym punkcie dachu a spadek w jego kierunku powinien wynosić co najmniej 3 Oproacutecz zasadniczego wpustu powinien być wpust awaryjny ktoacutery przejmie wodę w przypadku zatkania wpustu głoacutewnego Na dachu powinna być co najmniej jedna para wpustoacutew Zasady projektowania moacutewią że wpusty należy rozmieszczać co 25 m
Obliczanie kanalizacji deszczowej
Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qr (qd) [ls]
rAC
10000
IAQr
gdzie ψ lub C ndash wspoacutełczynnik spływu przyjmowany wg nowej normy jako 10 (w starej zależny od nachylenia dachu i rodzaju powierzchni odwadnianej)
A ndash efektywna powierzchnia dachu lub powierzchnia odwadniana [m2]
I ndash w starej normie miarodajne natężenie deszczu [l(sha)] przyjmowane I 300 l(sha)
r ndash natężenie opadoacutew atmosferycznych [l(sm2)] przyjmowane albo na podstawie danych statystycznych albo wg tabeli 1 w nowej normie po przemnożeniu przez wspoacutełczynnik ryzyka podany w tabeli 2
Wymiarowanie rynien i rur spustowych
1 Przewody spustowe ndash średnicę należy dobrać tak aby obliczona wartość odpływu ściekoacutew Qr nie przekraczała wartości Qrmax (qdmax) a powierzchnia odwadniana A powierzchni Amax zestawionych w tabeli w normie PN ndash 92B ndash 01707
2 Wg starej normy rynny powinny mieć średnice minimum 150 mm (dotyczy to budynkoacutew wielorodzinnych)
Efektywna
powierzchnia dachu
odwadniana przez
rynnę A [m2]
Szerokość rynny [mm] Średnica rury
spustowej [mm]
poniżej 20 70 50
20 ndash 57 100 (lub 125) 70
57 ndash 97 125 100
97 - 170 150 100
170 - 243 180 125
Dla budynkoacutew jednorodzinnych średnice rynien i przewodoacutew spustowych można określić w oparciu o efektywną powierzchnię dachu wg tabeli
Średnice poziomoacutew i przykanalikoacutew
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qr z uwzględnieniem następujących zasad
a) dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 07
b) dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 09
c) i d) jak dla kanalizacji sanitarnej
Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej
Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qt (qog) [ls]
Qww ndash natężenie odpływu ściekoacutew sanitarnych
Qr ndash natężenie odpływu ściekoacutew deszczowych
Kanalizacja ogoacutelnospławna to ten fragment ktoacutery odprowadza i ścieki sanitarne i deszczowe do zewnętrznej sieci ogoacutelnospławnej
rwwt QQQ
Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się z uwzględnieniem następujących zasad
a) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt spełnione powinny być warunki
a) i b) jak dla ściekoacutew deszczowych
b) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt obliczeniowa prędkość przepływu
ściekoacutew nie może przekraczać wartości dopuszczalnej ktoacutera wynosi
80 ms ndash dla rur żeliwnych i innych metalowych
40 ms ndash dla rur kamionkowych betonowych i z tworzyw sztucznych
c) dla odpływu tylko ściekoacutew sanitarnych Qww prędkość przepływu
ściekoacutew nie może być mniejsza od vmin = 07 ms
bullRynny z PVC-U
bullRynny z blachy aluminiowej
bullRynny miedziane
bullRynny z blachy stalowej
bullRynny cynkowo-tytanowe
Przekroje rynien a b c) poacutełokragłe d) trapezowy e f) trapezoidalny g) prostokatny h) poacutełokragły leacy
Rodzaje rynien a) okapowa b) koszowa c) gzymsowa d) leacy
Odprowadzenie ściekoacutew z nieruchomości może być
realizowane na dwa sposoby
systemem ogoacutelnospławnym (zbiorczym)
lub systemem rozdzielczym
Kanalizacja ogoacutelnospławna odprowadza zaroacutewno ścieki
sanitarne (bytowe) jak i deszczowe
W kanalizacji rozdzielczej ścieki sanitarne i deszczowe
odprowadzane są rozdzielnie
Schemat kanalizacji ogoacutelnospławnej
KS1 KS2
Kanał ogoacutelnospławny
RD1 RD2
linia regulacyjna
ST1
ST2
Schemat kanalizacji rozdzielczej
KS1 KS2
Kanał sanitarny
Kanał deszczowy
RD1 RD2
linia regulacyjnaST1
ST2
SD1
SD2
Podział instalacji kanalizacyjnej
Instalację kanalizacyjną można podzielić na
zewnętrzną (na terenie nieruchomości lecz poza budynkiem)
wewnętrzną (w budynku)
Podział ten wydaje się oczywisty ale jest istotny przy doborze materiału instalacyjnego - nie każdy materiał sprawdzający się wewnątrz nadaje się do stworzenia instalacji zewnętrznej
Granicą między instalacją wewnętrzną a zewnętrzną jest tzw czyszczak głoacutewny (rewizja głoacutewna)
Przewody domowej
instalacji kanalizacyjnej
Przykanalik (przyłącze kanalizacyjne) ndash jest to odcinek ktoacutery łączy kanalizację na terenie nieruchomości z siecią kanalizacyjną
Najczęściej przykanalik włączany jest do studzienki (rewizyjnej lub włazowej) ktoacutera stanowi uzbrojenie sieci Możliwe jest też przyłączenie przez wpust boczny lub złącze siodłowe
Przewody domowej
instalacji kanalizacyjnej
Przykanaliki oznaczane są znakami informacyjnymi Na znaku podana jest średnica (w mm) spadek przyłącza (w promilach) oraz jego długość (w m) Granicą między siecią a instalacją jest położona w pobliżu granicy nieruchomości pierwsza studzienka licząc od strony budynku
Sieć i przykanalik
w przypadku istnienia studzienki rewizyjnej
przykanalikstudzienka rewizyjna
linia
reg
ulac
yjnastudzienka kanalizacyjna
sieć kanalizacyjna
budy
nek
instalacja
zewnętrzna
Sieć i przykanalik
w przypadku braku studzienki rewizyjnej (wg nowych przepisoacutew w przypadku braku studzienki rewizyjnej
przykanalik to odcinek biegnący od granicy budynku do granicy
nieruchomości)
linia
reg
ulac
yjnastudzienka kanalizacyjna
sieć kanalizacyjna
budy
nek
przykanalik
sieć kanalizacyjna
Instalacja kanalizacyjna składa się z 1 poziomoacutew (przewodoacutew odpływowych) ndash są to przewody
prowadzone z odpowiednim spadkiem ktoacutere odprowadzają
ścieki z pionoacutew wpustoacutew podłogowych itp do przykanalika
lub sieci zewnętrznej
2 pionoacutew (przewodoacutew spustowych) ndash są to przewody prowadzone
przez jedną lub kilka kondygnacji odprowadzające ścieki
z podejść kanalizacyjnych wpustoacutew dachowych lub rynien
do przewodoacutew odpływowych
3 podejść kanalizacyjnych ndash przewody odprowadzające ścieki
z przyboroacutew i urządzeń sanitarnych do pionoacutew lub poziomoacutew
kanalizacyjnych
podejścia pojedyncze
podejścia zbiorowe
Kanalizacja sanitarna grawitacyjna
Odprowadza wodę zanieczyszczoną (ścieki) w wyniku jej wykorzystania odpływającą z ustępoacutew spłukiwanych natryskoacutew wanien bidetoacutew zlewoacutew umywalek wpustoacutew podłogowych i innych urządzeń występujących w gospodarstwie domowym
Projektowanie kanalizacji sanitarnej odbywa się w oparciu o normę
PN ndash EN 12056 ndash 2 grudzień 2002
Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew
Część 2 Kanalizacja sanitarna projektowanie układu i obliczenia
oraz w przypadku braku informacji o normę
PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania
w projektowaniu
Podejścia kanalizacyjne ndash łączą
odpływ z pionem kanalizacyjnym
Podejścia
niewentylowane - należy montować ze spadkiem wynoszącym od 2 do 15
wentylowane ndash można zastosować tu mniejsze spadki zgodnie z przywołaną normą ale wymagają dodatkowego przewodu wentylującego
Najczęściej projektuje się podejścia niewentylowane Ich długość w typowym rozwiązaniu stosowanym w Polsce nie powinna przekraczać 30 m a w przypadku miski ustępowej 10 m po długości przewodu
W przypadku dłuższych podejść albo zwiększa się średnicę albo projektuje się podejścia wentylowane za pomocą np zaworoacutew napowietrzających
Nowa norma wprowadza cztery typy systemoacutew kanalizacyjnych jakie można spotkać w poszczegoacutelnych krajach Unii Europejskiej
W Polsce stosuje się tradycyjnie system I
System Nazwa Cechy
I
System pojedynczego pionu
z podejściami częściowo
wypełnionymi
bull jeden pion kanalizacyjny
bull wypełnienie przewodoacutew 50
II
System pojedynczego pionu
z podejściami o mniejszej
średnicy
bull jeden pion kanalizacyjny
bull wypełnienie przewodoacutew 70
III
System pojedynczego pionu
z podejściami całkowicie
wypełnionymi
bull jeden pion kanalizacyjny
bull wypełnienie przewodoacutew 100
bull każde urządzenie podłączone
oddzielnie do pionu
IV System oddzielnych pionoacutew
kanalizacyjnych
bull dwa piony ndash jeden odprowadzający
ścieki czarne z ustępoacutew spłukiwanych
i pisuaroacutew i drugi odprowadzający
pozostałe ścieki
bull wypełnienie przewodoacutew jak dla
systemoacutew I II lub III
Średnice nominalne podejść pojedynczych dobiera się w zależności od typu przyłączonego przyboru sanitarnego lub urządzenia w typowych
rozwiązaniach w Polsce wg tabeli Urządzenie DN [mm]
Umywalka bidet 40
Zlewozmywak
zmywarka pralka
wanna natrysk 50
Miska ustępowa 100
Minimalna średnica podejścia pojedynczego zdeterminowana jest przez jego długość wysokość spadania i ilość zmian kierunku zgodnie z tabelą
DN Lmax
[m] H [m]
trzy zmiany
kierunku
40
50 30 lt10
70 50 lt10
100 50 lt30
H
L
Jeśli powyższe wymiary są przekroczone lub istnieje konieczność zastosowania więcej niż trzech zmian kierunku prowadzenia przewodoacutew należy wybrać kolejną większą średnicę nominalną
Średnice nominalne podjeść zbiorowych
Zależą od natężenia przepływu ściekoacutew w projektowanym
podejściu i od zastosowanego systemu Wybierając system
należy kierować się dostępnymi na rynku przyborami trudno
bowiem wyobrazić sobie podłączanie przyboru sanitarnego
z odpływem np 40mm do przewodu o średnicy mniejszej
Utrudniałoby to swobodny odpływ ściekoacutew z tego przyboru
Natężenie przepływu ściekoacutew sanitarnych Qww
wyznacza się dla danego odcinka instalacji zgodnie
z zależnością
]sl[DUKQww
gdzie K ndash wspoacutełczynnik częstości
DU ndash odpływ jednostkowy [ls] z urządzenia
UWAGA Qww DUmax jeśli nie to Qww = DUmax
Odpływy jednostkowe DU
Odpływy jednostkowe DU -cd
Typowe wspoacutełczynniki częstości K
Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia
z przewodami odpływowymi Piony kanalizacyjne należy prowadzić bez zmiany średnicy i kierunku na całej długości w szachtach sanitarnych
U podstawy każdego pionu przed przejściem w przewoacuted odpływowy należy zamontować otwoacuter rewizyjny (czyszczak) umożliwiający dostęp do wnętrza przodu
W przypadku kanalizacji sanitarnej każdy pion musi być wentylowany w celu wyroacutewnania ciśnienia w instalacji
Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia
z przewodami odpływowymi Wentylację pionu zapewnia
przewoacuted wentylacyjny zakończony rurą wywiewną wyprowadzoną ponad połać dachu
zawoacuter napowietrzający ndash rozwiązanie dozwolone do stosowania w przypadku braku możliwości wyprowadzenia pionu ponad dach można takie rozwiązanie stosować przy spełnieniu następujących warunkoacutew
piony mają wysokość 4 do 5 kondygnacji
ostatni pion licząc od najdalszego w stosunku do kanału oraz co piąty w budynku jest zakończony rurą wywiewną
Elementy pionu kanalizacyjnego
troacutejniki doprowadzające ścieki z podejść kanalizacyjnych
czyszczak prze zmianą kierunku prowadzenia ściekoacutew ndash około 05 nad posadzką przed przejściem w przewoacuted odpływowy
rura prosta o niezmiennej średnicy na całej długości
zawoacuter napowietrzający lub rura wywiewna
W systemie kanalizacji sanitarnej wyroacuteżnić można
piony z wentylacją głoacutewną ndash zakończone rurą wywiewną lub zaworem napowietrzającym
piony z wentylacją obejściową ndash piony z dodatkowym przewodem wentylacyjnym prowadzonym obok pionu spustowego i połączonym z rurą wywiewną
Średnica pionu zależy od wybranego systemu wentylacji i obliczonego natężenia przepływu ściekoacutew dla całego pionu
Należy pamiętać o tym że minimalna średnica pionu nie może być mniejsza od średnicy największego podejścia
W typowych rozwiązaniach w Polsce minimalna średnica pionu wynosi 70mm a dla pionoacutew prowadzących ścieki z misek ustępowych 100mm
Oczywiście w tabelach należy sprawdzić czy średnicy nie należy zwiększyć ze względu na obliczoną wartość Qww
Piony z wentylacją głoacutewną
Piony z wentylacją obejściową
Przewody odpływowe
(poziomy kanalizacyjne)
Wśroacuted przewodoacutew odpływowych wyroacuteżniamy przewoacuted głoacutewny oraz przewody drugorzędne Każdy przewoacuted drugorzędny powinien być oddzielnie podłączony do głoacutewnego pod kątem 45deg
Wszystkie przewody prowadzone są najkroacutetszą drogą przeważnie wzdłuż przegrody budowlanej oraz koniecznie z zachowaniem odpowiedniego spadku
Przewody odpływowe
(poziomy kanalizacyjne)
Spadek powinien być jednakowy na całej długości co zapewnia samooczyszczanie się przewodu
Przyjęte jest że rury układa się kielichem w kierunku przeciwnym do spływu ściekoacutew
Rewizje kanalizacyjne powinno się montować
co 15 m na rurach średnicy od 100 do 150 mm
przed każdym uskokiem poziomu
Rury prowadzone przez murowane ścianki muszą być ułożone prostopadle do przegrody
Na przewody z tworzyw sztucznych powinno się w miejscach przejść dodatkowo nałożyć tuleje ochronne Umożliwią one rurom pewien ruch zabezpieczając instalację przed uszkodzeniami mechanicznymi
Przestrzeń pomiędzy tuleją a rurą powinno się zabezpieczyć izolacją
Jeśli przewody kanalizacyjne z tworzyw sztucznych układane są w sąsiedztwie przewodoacutew wydzielających ciepło powinny być osłonięte otulinami izolacyjnymi w celu zabezpieczenia przed przegrzewaniem
Przewody poziome i przykanaliki powinny być ułożone poniżej strefy przemarzania gruntu czyli na głębokości 80-140 cm zależnie od regionu kraju
Jeśli przewody prowadzone są w pomieszczeniach w ktoacuterych temperatura może spadać poniżej 0degC muszą być odpowiednio zabezpieczone przed przemarzaniem
Dla przewodoacutew prowadzonych na zewnątrz budynku należy pamiętać że warstwa gruntu pokrywającego rury kanalizacyjne powinna być o 10-20 cm większa od głębokości przemarzania gruntu jeśli przewody układa się wyżej to powinny być zaizolowane termicznie
Rury kanalizacyjne układane na zewnątrz budynku powinny być oddalone
od innych przewodoacutew co najmniej
15 m od przewodoacutew gazowych i wodociągowych
08 m od kabli energetycznych
05 m od kabli telekomunikacyjnych
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qww z uwzględnieniem następujących zasad
1 dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 05
2 dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 07
3 minimalna prędkość przepływu ściekoacutew wynosi 07 ms stąd
wynika prowadzenie przewodoacutew z odpowiednim do średnicy
spadkiem w kierunku sieci zewnętrznej
4 minimalna średnica przewodu zewnętrznego wynosi 010m
a przykanalika 015m
Dobierając średnice przewodoacutew odpływowych należy stosować
tabelę z wartościami natężenia przepływu Q0 i prędkości
przepływu v0 dla przewodoacutew o przekroju kołowym przy
pełnym wypełnieniu i wykres Manninga
=QQ0
=vv0
hd
Q
v
(hd)
1
23
4
Przykład obliczeniowy Obliczeniowe natężenie sciekoacutew sanitarnych wynosi Qww= 50 ls Na podstawie tabeli 1 QwwQ0 = 50 2014 = 025 Z wykresu odczytujemy
V = 085V0 = 085114 = 097 ms przy napełnieniu hd = 037
Zakresy dopuszczalnych spadkoacutew przewodoacutew odpływowych
DN 0100 m ndash i = 20 - 100
DN 0150 m ndash i = 15 - 150
Urządzenia dodatkowe w kanalizacji sanitarnej
W przypadku odprowadzania ściekoacutew bytowo gospodarczych do zewnętrznej sieci typu ogoacutelnospławnego w pomieszczeniach położonych na najniższych kondygnacjach w budynku może dojść do zalania spowodowanego wstecznym przepływem ściekoacutew w wyniku intensywnych opadoacutew deszczu Dlatego też w tego typu instalacjach na przewodach kanalizacyjnych odprowadzających ścieki z pomieszczeń na najniższej kondygnacji stosować należy zasuwy burzowe ktoacutere chronią instalację przed przepływem zwrotnym
Materiały w kanalizacji sanitarnej
Instalacja kanalizacyjna może być wykonana z roacuteżnych materiałoacutew ale
zawsze rury i połączenia powinny być szczelne i odporne na korozję
Obecnie najpopularniejszym materiałem używanym do budowy instalacji
wewnętrznej jest tworzywo sztuczne Rury kanalizacyjne produkuje się z
polipropylenu (PP)
roacuteżnych odmian polichlorku winylu (PVC)
Polietylenu wysokiej gęstości (PE-HD)
żywicy poliestrowej wzmacnianej włoacuteknem szklanym (GRE)
Innymi materiałami stosowanymi w kanalizacji sanitarnej są
żeliwo
kamionka
beton
Kanalizacja deszczowa
Odprowadza wody opadowe z dachoacutew i terenoacutew przyległych do nieruchomości (podjazdy tarasy parkingi itp)
Projektowanie kanalizacji deszczowej odbywa się w oparciu o normę
PN ndash EN 12056 ndash 3 grudzień 2002
Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew
Część 3 Przewody deszczowe Projektowanie układu i obliczenia
oraz w przypadku braku informacji o normę
PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania w projektowaniu
Odprowadzanie wody z dachu stromego
W przypadku dachoacutew budynkoacutew niskich (do 5 kondygnacji) ktoacutere mają odpowiednie nachylenie (przyjmuje się że powyżej 8) najczęstszym sposobem odprowadzania wody deszczowej jest zastosowanie systemu rynnowego
Zadaniem deszczowej instalacji kanalizacyjnej jest zebranie wody z dachu i odprowadzenie jej do sieci kanalizacji deszczowej lub do gruntu System rynnowy polega na naturalnym (grawitacyjnym) spływie woacuted po połaci dachowej skąd jest przejmowana przez system rur System ten roacutewnież pracuje grawitacyjnie Umowną granicą instalacji deszczowej jest wylewka z ktoacuterej woda może być skierowana do sieci kanalizacji deszczowej (ogoacutelnospławnej) lub na grunt
Podstawowe elementy
instalacji kanalizacji deszczowej
Rynny - przewody o przekroju otwartym (okrągłym prostokątnym eliptycznym trapezowym okapowym) biegnące wzdłuż krawędzi dachu Zadaniem rynien jest zebranie wody opadowej Rynny prowadzone są z lekkim spadkiem w kierunku narożnikoacutew budynku dzięki czemu woda nie wylewa się za krawędzie tylko płynie w kierunku rur spustowych
Instalacja kanalizacji deszczowej składa się z następujących elementoacutew
Rury spustowe ndash pionowe odcinki przewodoacutew o przekroju zamkniętym (najczęściej okrągłym lub prostokątnym) Zadaniem rur spustowych jest zebranie wody płynącej rynnami i odprowadzenie ich poza budynek
Odpływy ndash elementy za pomocą ktoacuterych rynny przechodzą w rury spustowe Odpływ jest odcinkiem rynny w ktoacuterym wykonany jest obrobiony otwoacuter odpowiedniego kształtu pozwalający na włączenie rury spustowej Można wyroacuteżnić odpływy przelotowe oraz odpływy końcowe ( na narożnikach pomieszczeń) Pozwalają na mocowanie rur spustowych
Narożniki do rynien ndash umożliwiają połączenie rynien w narożnikach budynku Właściwy montaż narożnikoacutew jest bardzo ważny dla właściwej pracy rynien (ruchoacutew pod wpływem temperatury) Wylewki ndash kształtki ktoacuterymi kończy się rura spustowa Wylewka może być włą- czona do kanalizacji deszczowej bądź znajdować się nad gruntem
Łączniki do rynien - złączki zwykłe uszczelkowe i korekcyjne Ponieważ montaż rynien wymaga pozostawiania tzw dylatacji (odstępoacutew) złączki korekcyjne lub uszczelkowe umożliwiają wykonanie takich połączenia z dylatacją
Łączniki do rur spustowych - kolana troacutejniki redukcje mufy mufy redukcyjne Mufy służą do włączania rur spustowych do odpływoacutew zadaniem muf redukcyjnych jest połączenie rury spustowej i odpływu o roacuteżnych średnicach Kolana pozwalają na zmianę kierunku rury spustowej Troacutejniki umożliwiają włączanie do rur spustowych wyposażenia dodatkowego
Haki i obejmy - zadaniem tych elementoacutew jest mocowanie rynien i rur spustowych do dachoacutew i ścian
Elementy wykończeniowe i dodatkowe -
zadaniem tych elementoacutew jest wykończenie
systemu lub uzupełnienie jego pracy
Przykładami mogą tu być
dekiel służący do zakończenia rynny
filtr siatkowy montowany na rurze
spustowej zatrzymujący
zanieczyszczenia
czyszczak (rewizja) umożliwiający
przegląd i czyszczenie rury spustowej
(na zdjęciu)
odprowadzenie do kanalizacji deszczowej
Jednym ze sposoboacutew odprowadzenia wody jest podłączenie systemu rynnowego do kanalizacji deszczowej
Woacutewczas na dolnym odcinku rury spustowej mniej więcej 03-08 m ponad terenem należy zamontować rewizję (czyszczak) Rewizja ma wewnątrz kratkę na ktoacuterej zbierają się liście i inne zanieczyszczenia spływające z rynny
Rura spustowa z rewizją przyłączona jest do przewodoacutew odpływowych a te łączą się z kanalizacją Średnica przewodoacutew musi być co najmniej roacutewna średnicy rur spustowych i najczęściej wynosi 100-150 mm Głębokość na jakiej powinno się układać rury zależy od strefy przemarzania i wynosi 1-14 m System taki nie ma blokady przedostawania się zapachoacutew dlatego lepiej nie podłączać go do kanalizacji ogoacutelnospławnej
Innym sposobem odprowadzenia wody bezpośrednio do kanalizacji jest podłączenie rury spustowej do osadnika rynnowego Wyposażony jest on w klapkę ktoacutera stanowi blokadę zapachową i wyciągany kosz w ktoacuterym gromadzą się większe zanieczyszczenia takie jak liście
Gdy brak sieci kanalizacji deszczowej lub ogoacutelnospławnej woda deszczowa powinna być bezpiecznie rozprowadzona po terenie posesji ale tak żeby nie spływała na sąsiednie działki
Odprowadzanie wody z dachu
płaskiego
W przypadku dachoacutew budynkoacutew wysokich (powyżej 5 kondygnacji) oraz dachoacutew o małym nachyleniu (przyjmuje się że poniżej 8) najczęstszym sposobem odprowa-dzania wody deszczowej jest system odwadniania oparty na wpustach dachowych
Wpusty dachowe pełnią rolę dachowych odwodnień punkto-wych tzn zbierają wodę z pewnej powierzchni w jednym punkcie
Odprowadzanie wody z dachu
płaskiego Woda jest odprowadzana do rury spustowej biegnącej wewnątrz budynku a stamtąd do kanalizacji deszczowej lub poza budynek do gruntu Aby odwodnienie dachu płaskiego pracowało prawidłowo wpust powinien znaleźć się w najniższym punkcie dachu a spadek w jego kierunku powinien wynosić co najmniej 3 Oproacutecz zasadniczego wpustu powinien być wpust awaryjny ktoacutery przejmie wodę w przypadku zatkania wpustu głoacutewnego Na dachu powinna być co najmniej jedna para wpustoacutew Zasady projektowania moacutewią że wpusty należy rozmieszczać co 25 m
Obliczanie kanalizacji deszczowej
Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qr (qd) [ls]
rAC
10000
IAQr
gdzie ψ lub C ndash wspoacutełczynnik spływu przyjmowany wg nowej normy jako 10 (w starej zależny od nachylenia dachu i rodzaju powierzchni odwadnianej)
A ndash efektywna powierzchnia dachu lub powierzchnia odwadniana [m2]
I ndash w starej normie miarodajne natężenie deszczu [l(sha)] przyjmowane I 300 l(sha)
r ndash natężenie opadoacutew atmosferycznych [l(sm2)] przyjmowane albo na podstawie danych statystycznych albo wg tabeli 1 w nowej normie po przemnożeniu przez wspoacutełczynnik ryzyka podany w tabeli 2
Wymiarowanie rynien i rur spustowych
1 Przewody spustowe ndash średnicę należy dobrać tak aby obliczona wartość odpływu ściekoacutew Qr nie przekraczała wartości Qrmax (qdmax) a powierzchnia odwadniana A powierzchni Amax zestawionych w tabeli w normie PN ndash 92B ndash 01707
2 Wg starej normy rynny powinny mieć średnice minimum 150 mm (dotyczy to budynkoacutew wielorodzinnych)
Efektywna
powierzchnia dachu
odwadniana przez
rynnę A [m2]
Szerokość rynny [mm] Średnica rury
spustowej [mm]
poniżej 20 70 50
20 ndash 57 100 (lub 125) 70
57 ndash 97 125 100
97 - 170 150 100
170 - 243 180 125
Dla budynkoacutew jednorodzinnych średnice rynien i przewodoacutew spustowych można określić w oparciu o efektywną powierzchnię dachu wg tabeli
Średnice poziomoacutew i przykanalikoacutew
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qr z uwzględnieniem następujących zasad
a) dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 07
b) dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 09
c) i d) jak dla kanalizacji sanitarnej
Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej
Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qt (qog) [ls]
Qww ndash natężenie odpływu ściekoacutew sanitarnych
Qr ndash natężenie odpływu ściekoacutew deszczowych
Kanalizacja ogoacutelnospławna to ten fragment ktoacutery odprowadza i ścieki sanitarne i deszczowe do zewnętrznej sieci ogoacutelnospławnej
rwwt QQQ
Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się z uwzględnieniem następujących zasad
a) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt spełnione powinny być warunki
a) i b) jak dla ściekoacutew deszczowych
b) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt obliczeniowa prędkość przepływu
ściekoacutew nie może przekraczać wartości dopuszczalnej ktoacutera wynosi
80 ms ndash dla rur żeliwnych i innych metalowych
40 ms ndash dla rur kamionkowych betonowych i z tworzyw sztucznych
c) dla odpływu tylko ściekoacutew sanitarnych Qww prędkość przepływu
ściekoacutew nie może być mniejsza od vmin = 07 ms
bullRynny z PVC-U
bullRynny z blachy aluminiowej
bullRynny miedziane
bullRynny z blachy stalowej
bullRynny cynkowo-tytanowe
Przekroje rynien a b c) poacutełokragłe d) trapezowy e f) trapezoidalny g) prostokatny h) poacutełokragły leacy
Rodzaje rynien a) okapowa b) koszowa c) gzymsowa d) leacy
Schemat kanalizacji ogoacutelnospławnej
KS1 KS2
Kanał ogoacutelnospławny
RD1 RD2
linia regulacyjna
ST1
ST2
Schemat kanalizacji rozdzielczej
KS1 KS2
Kanał sanitarny
Kanał deszczowy
RD1 RD2
linia regulacyjnaST1
ST2
SD1
SD2
Podział instalacji kanalizacyjnej
Instalację kanalizacyjną można podzielić na
zewnętrzną (na terenie nieruchomości lecz poza budynkiem)
wewnętrzną (w budynku)
Podział ten wydaje się oczywisty ale jest istotny przy doborze materiału instalacyjnego - nie każdy materiał sprawdzający się wewnątrz nadaje się do stworzenia instalacji zewnętrznej
Granicą między instalacją wewnętrzną a zewnętrzną jest tzw czyszczak głoacutewny (rewizja głoacutewna)
Przewody domowej
instalacji kanalizacyjnej
Przykanalik (przyłącze kanalizacyjne) ndash jest to odcinek ktoacutery łączy kanalizację na terenie nieruchomości z siecią kanalizacyjną
Najczęściej przykanalik włączany jest do studzienki (rewizyjnej lub włazowej) ktoacutera stanowi uzbrojenie sieci Możliwe jest też przyłączenie przez wpust boczny lub złącze siodłowe
Przewody domowej
instalacji kanalizacyjnej
Przykanaliki oznaczane są znakami informacyjnymi Na znaku podana jest średnica (w mm) spadek przyłącza (w promilach) oraz jego długość (w m) Granicą między siecią a instalacją jest położona w pobliżu granicy nieruchomości pierwsza studzienka licząc od strony budynku
Sieć i przykanalik
w przypadku istnienia studzienki rewizyjnej
przykanalikstudzienka rewizyjna
linia
reg
ulac
yjnastudzienka kanalizacyjna
sieć kanalizacyjna
budy
nek
instalacja
zewnętrzna
Sieć i przykanalik
w przypadku braku studzienki rewizyjnej (wg nowych przepisoacutew w przypadku braku studzienki rewizyjnej
przykanalik to odcinek biegnący od granicy budynku do granicy
nieruchomości)
linia
reg
ulac
yjnastudzienka kanalizacyjna
sieć kanalizacyjna
budy
nek
przykanalik
sieć kanalizacyjna
Instalacja kanalizacyjna składa się z 1 poziomoacutew (przewodoacutew odpływowych) ndash są to przewody
prowadzone z odpowiednim spadkiem ktoacutere odprowadzają
ścieki z pionoacutew wpustoacutew podłogowych itp do przykanalika
lub sieci zewnętrznej
2 pionoacutew (przewodoacutew spustowych) ndash są to przewody prowadzone
przez jedną lub kilka kondygnacji odprowadzające ścieki
z podejść kanalizacyjnych wpustoacutew dachowych lub rynien
do przewodoacutew odpływowych
3 podejść kanalizacyjnych ndash przewody odprowadzające ścieki
z przyboroacutew i urządzeń sanitarnych do pionoacutew lub poziomoacutew
kanalizacyjnych
podejścia pojedyncze
podejścia zbiorowe
Kanalizacja sanitarna grawitacyjna
Odprowadza wodę zanieczyszczoną (ścieki) w wyniku jej wykorzystania odpływającą z ustępoacutew spłukiwanych natryskoacutew wanien bidetoacutew zlewoacutew umywalek wpustoacutew podłogowych i innych urządzeń występujących w gospodarstwie domowym
Projektowanie kanalizacji sanitarnej odbywa się w oparciu o normę
PN ndash EN 12056 ndash 2 grudzień 2002
Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew
Część 2 Kanalizacja sanitarna projektowanie układu i obliczenia
oraz w przypadku braku informacji o normę
PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania
w projektowaniu
Podejścia kanalizacyjne ndash łączą
odpływ z pionem kanalizacyjnym
Podejścia
niewentylowane - należy montować ze spadkiem wynoszącym od 2 do 15
wentylowane ndash można zastosować tu mniejsze spadki zgodnie z przywołaną normą ale wymagają dodatkowego przewodu wentylującego
Najczęściej projektuje się podejścia niewentylowane Ich długość w typowym rozwiązaniu stosowanym w Polsce nie powinna przekraczać 30 m a w przypadku miski ustępowej 10 m po długości przewodu
W przypadku dłuższych podejść albo zwiększa się średnicę albo projektuje się podejścia wentylowane za pomocą np zaworoacutew napowietrzających
Nowa norma wprowadza cztery typy systemoacutew kanalizacyjnych jakie można spotkać w poszczegoacutelnych krajach Unii Europejskiej
W Polsce stosuje się tradycyjnie system I
System Nazwa Cechy
I
System pojedynczego pionu
z podejściami częściowo
wypełnionymi
bull jeden pion kanalizacyjny
bull wypełnienie przewodoacutew 50
II
System pojedynczego pionu
z podejściami o mniejszej
średnicy
bull jeden pion kanalizacyjny
bull wypełnienie przewodoacutew 70
III
System pojedynczego pionu
z podejściami całkowicie
wypełnionymi
bull jeden pion kanalizacyjny
bull wypełnienie przewodoacutew 100
bull każde urządzenie podłączone
oddzielnie do pionu
IV System oddzielnych pionoacutew
kanalizacyjnych
bull dwa piony ndash jeden odprowadzający
ścieki czarne z ustępoacutew spłukiwanych
i pisuaroacutew i drugi odprowadzający
pozostałe ścieki
bull wypełnienie przewodoacutew jak dla
systemoacutew I II lub III
Średnice nominalne podejść pojedynczych dobiera się w zależności od typu przyłączonego przyboru sanitarnego lub urządzenia w typowych
rozwiązaniach w Polsce wg tabeli Urządzenie DN [mm]
Umywalka bidet 40
Zlewozmywak
zmywarka pralka
wanna natrysk 50
Miska ustępowa 100
Minimalna średnica podejścia pojedynczego zdeterminowana jest przez jego długość wysokość spadania i ilość zmian kierunku zgodnie z tabelą
DN Lmax
[m] H [m]
trzy zmiany
kierunku
40
50 30 lt10
70 50 lt10
100 50 lt30
H
L
Jeśli powyższe wymiary są przekroczone lub istnieje konieczność zastosowania więcej niż trzech zmian kierunku prowadzenia przewodoacutew należy wybrać kolejną większą średnicę nominalną
Średnice nominalne podjeść zbiorowych
Zależą od natężenia przepływu ściekoacutew w projektowanym
podejściu i od zastosowanego systemu Wybierając system
należy kierować się dostępnymi na rynku przyborami trudno
bowiem wyobrazić sobie podłączanie przyboru sanitarnego
z odpływem np 40mm do przewodu o średnicy mniejszej
Utrudniałoby to swobodny odpływ ściekoacutew z tego przyboru
Natężenie przepływu ściekoacutew sanitarnych Qww
wyznacza się dla danego odcinka instalacji zgodnie
z zależnością
]sl[DUKQww
gdzie K ndash wspoacutełczynnik częstości
DU ndash odpływ jednostkowy [ls] z urządzenia
UWAGA Qww DUmax jeśli nie to Qww = DUmax
Odpływy jednostkowe DU
Odpływy jednostkowe DU -cd
Typowe wspoacutełczynniki częstości K
Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia
z przewodami odpływowymi Piony kanalizacyjne należy prowadzić bez zmiany średnicy i kierunku na całej długości w szachtach sanitarnych
U podstawy każdego pionu przed przejściem w przewoacuted odpływowy należy zamontować otwoacuter rewizyjny (czyszczak) umożliwiający dostęp do wnętrza przodu
W przypadku kanalizacji sanitarnej każdy pion musi być wentylowany w celu wyroacutewnania ciśnienia w instalacji
Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia
z przewodami odpływowymi Wentylację pionu zapewnia
przewoacuted wentylacyjny zakończony rurą wywiewną wyprowadzoną ponad połać dachu
zawoacuter napowietrzający ndash rozwiązanie dozwolone do stosowania w przypadku braku możliwości wyprowadzenia pionu ponad dach można takie rozwiązanie stosować przy spełnieniu następujących warunkoacutew
piony mają wysokość 4 do 5 kondygnacji
ostatni pion licząc od najdalszego w stosunku do kanału oraz co piąty w budynku jest zakończony rurą wywiewną
Elementy pionu kanalizacyjnego
troacutejniki doprowadzające ścieki z podejść kanalizacyjnych
czyszczak prze zmianą kierunku prowadzenia ściekoacutew ndash około 05 nad posadzką przed przejściem w przewoacuted odpływowy
rura prosta o niezmiennej średnicy na całej długości
zawoacuter napowietrzający lub rura wywiewna
W systemie kanalizacji sanitarnej wyroacuteżnić można
piony z wentylacją głoacutewną ndash zakończone rurą wywiewną lub zaworem napowietrzającym
piony z wentylacją obejściową ndash piony z dodatkowym przewodem wentylacyjnym prowadzonym obok pionu spustowego i połączonym z rurą wywiewną
Średnica pionu zależy od wybranego systemu wentylacji i obliczonego natężenia przepływu ściekoacutew dla całego pionu
Należy pamiętać o tym że minimalna średnica pionu nie może być mniejsza od średnicy największego podejścia
W typowych rozwiązaniach w Polsce minimalna średnica pionu wynosi 70mm a dla pionoacutew prowadzących ścieki z misek ustępowych 100mm
Oczywiście w tabelach należy sprawdzić czy średnicy nie należy zwiększyć ze względu na obliczoną wartość Qww
Piony z wentylacją głoacutewną
Piony z wentylacją obejściową
Przewody odpływowe
(poziomy kanalizacyjne)
Wśroacuted przewodoacutew odpływowych wyroacuteżniamy przewoacuted głoacutewny oraz przewody drugorzędne Każdy przewoacuted drugorzędny powinien być oddzielnie podłączony do głoacutewnego pod kątem 45deg
Wszystkie przewody prowadzone są najkroacutetszą drogą przeważnie wzdłuż przegrody budowlanej oraz koniecznie z zachowaniem odpowiedniego spadku
Przewody odpływowe
(poziomy kanalizacyjne)
Spadek powinien być jednakowy na całej długości co zapewnia samooczyszczanie się przewodu
Przyjęte jest że rury układa się kielichem w kierunku przeciwnym do spływu ściekoacutew
Rewizje kanalizacyjne powinno się montować
co 15 m na rurach średnicy od 100 do 150 mm
przed każdym uskokiem poziomu
Rury prowadzone przez murowane ścianki muszą być ułożone prostopadle do przegrody
Na przewody z tworzyw sztucznych powinno się w miejscach przejść dodatkowo nałożyć tuleje ochronne Umożliwią one rurom pewien ruch zabezpieczając instalację przed uszkodzeniami mechanicznymi
Przestrzeń pomiędzy tuleją a rurą powinno się zabezpieczyć izolacją
Jeśli przewody kanalizacyjne z tworzyw sztucznych układane są w sąsiedztwie przewodoacutew wydzielających ciepło powinny być osłonięte otulinami izolacyjnymi w celu zabezpieczenia przed przegrzewaniem
Przewody poziome i przykanaliki powinny być ułożone poniżej strefy przemarzania gruntu czyli na głębokości 80-140 cm zależnie od regionu kraju
Jeśli przewody prowadzone są w pomieszczeniach w ktoacuterych temperatura może spadać poniżej 0degC muszą być odpowiednio zabezpieczone przed przemarzaniem
Dla przewodoacutew prowadzonych na zewnątrz budynku należy pamiętać że warstwa gruntu pokrywającego rury kanalizacyjne powinna być o 10-20 cm większa od głębokości przemarzania gruntu jeśli przewody układa się wyżej to powinny być zaizolowane termicznie
Rury kanalizacyjne układane na zewnątrz budynku powinny być oddalone
od innych przewodoacutew co najmniej
15 m od przewodoacutew gazowych i wodociągowych
08 m od kabli energetycznych
05 m od kabli telekomunikacyjnych
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qww z uwzględnieniem następujących zasad
1 dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 05
2 dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 07
3 minimalna prędkość przepływu ściekoacutew wynosi 07 ms stąd
wynika prowadzenie przewodoacutew z odpowiednim do średnicy
spadkiem w kierunku sieci zewnętrznej
4 minimalna średnica przewodu zewnętrznego wynosi 010m
a przykanalika 015m
Dobierając średnice przewodoacutew odpływowych należy stosować
tabelę z wartościami natężenia przepływu Q0 i prędkości
przepływu v0 dla przewodoacutew o przekroju kołowym przy
pełnym wypełnieniu i wykres Manninga
=QQ0
=vv0
hd
Q
v
(hd)
1
23
4
Przykład obliczeniowy Obliczeniowe natężenie sciekoacutew sanitarnych wynosi Qww= 50 ls Na podstawie tabeli 1 QwwQ0 = 50 2014 = 025 Z wykresu odczytujemy
V = 085V0 = 085114 = 097 ms przy napełnieniu hd = 037
Zakresy dopuszczalnych spadkoacutew przewodoacutew odpływowych
DN 0100 m ndash i = 20 - 100
DN 0150 m ndash i = 15 - 150
Urządzenia dodatkowe w kanalizacji sanitarnej
W przypadku odprowadzania ściekoacutew bytowo gospodarczych do zewnętrznej sieci typu ogoacutelnospławnego w pomieszczeniach położonych na najniższych kondygnacjach w budynku może dojść do zalania spowodowanego wstecznym przepływem ściekoacutew w wyniku intensywnych opadoacutew deszczu Dlatego też w tego typu instalacjach na przewodach kanalizacyjnych odprowadzających ścieki z pomieszczeń na najniższej kondygnacji stosować należy zasuwy burzowe ktoacutere chronią instalację przed przepływem zwrotnym
Materiały w kanalizacji sanitarnej
Instalacja kanalizacyjna może być wykonana z roacuteżnych materiałoacutew ale
zawsze rury i połączenia powinny być szczelne i odporne na korozję
Obecnie najpopularniejszym materiałem używanym do budowy instalacji
wewnętrznej jest tworzywo sztuczne Rury kanalizacyjne produkuje się z
polipropylenu (PP)
roacuteżnych odmian polichlorku winylu (PVC)
Polietylenu wysokiej gęstości (PE-HD)
żywicy poliestrowej wzmacnianej włoacuteknem szklanym (GRE)
Innymi materiałami stosowanymi w kanalizacji sanitarnej są
żeliwo
kamionka
beton
Kanalizacja deszczowa
Odprowadza wody opadowe z dachoacutew i terenoacutew przyległych do nieruchomości (podjazdy tarasy parkingi itp)
Projektowanie kanalizacji deszczowej odbywa się w oparciu o normę
PN ndash EN 12056 ndash 3 grudzień 2002
Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew
Część 3 Przewody deszczowe Projektowanie układu i obliczenia
oraz w przypadku braku informacji o normę
PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania w projektowaniu
Odprowadzanie wody z dachu stromego
W przypadku dachoacutew budynkoacutew niskich (do 5 kondygnacji) ktoacutere mają odpowiednie nachylenie (przyjmuje się że powyżej 8) najczęstszym sposobem odprowadzania wody deszczowej jest zastosowanie systemu rynnowego
Zadaniem deszczowej instalacji kanalizacyjnej jest zebranie wody z dachu i odprowadzenie jej do sieci kanalizacji deszczowej lub do gruntu System rynnowy polega na naturalnym (grawitacyjnym) spływie woacuted po połaci dachowej skąd jest przejmowana przez system rur System ten roacutewnież pracuje grawitacyjnie Umowną granicą instalacji deszczowej jest wylewka z ktoacuterej woda może być skierowana do sieci kanalizacji deszczowej (ogoacutelnospławnej) lub na grunt
Podstawowe elementy
instalacji kanalizacji deszczowej
Rynny - przewody o przekroju otwartym (okrągłym prostokątnym eliptycznym trapezowym okapowym) biegnące wzdłuż krawędzi dachu Zadaniem rynien jest zebranie wody opadowej Rynny prowadzone są z lekkim spadkiem w kierunku narożnikoacutew budynku dzięki czemu woda nie wylewa się za krawędzie tylko płynie w kierunku rur spustowych
Instalacja kanalizacji deszczowej składa się z następujących elementoacutew
Rury spustowe ndash pionowe odcinki przewodoacutew o przekroju zamkniętym (najczęściej okrągłym lub prostokątnym) Zadaniem rur spustowych jest zebranie wody płynącej rynnami i odprowadzenie ich poza budynek
Odpływy ndash elementy za pomocą ktoacuterych rynny przechodzą w rury spustowe Odpływ jest odcinkiem rynny w ktoacuterym wykonany jest obrobiony otwoacuter odpowiedniego kształtu pozwalający na włączenie rury spustowej Można wyroacuteżnić odpływy przelotowe oraz odpływy końcowe ( na narożnikach pomieszczeń) Pozwalają na mocowanie rur spustowych
Narożniki do rynien ndash umożliwiają połączenie rynien w narożnikach budynku Właściwy montaż narożnikoacutew jest bardzo ważny dla właściwej pracy rynien (ruchoacutew pod wpływem temperatury) Wylewki ndash kształtki ktoacuterymi kończy się rura spustowa Wylewka może być włą- czona do kanalizacji deszczowej bądź znajdować się nad gruntem
Łączniki do rynien - złączki zwykłe uszczelkowe i korekcyjne Ponieważ montaż rynien wymaga pozostawiania tzw dylatacji (odstępoacutew) złączki korekcyjne lub uszczelkowe umożliwiają wykonanie takich połączenia z dylatacją
Łączniki do rur spustowych - kolana troacutejniki redukcje mufy mufy redukcyjne Mufy służą do włączania rur spustowych do odpływoacutew zadaniem muf redukcyjnych jest połączenie rury spustowej i odpływu o roacuteżnych średnicach Kolana pozwalają na zmianę kierunku rury spustowej Troacutejniki umożliwiają włączanie do rur spustowych wyposażenia dodatkowego
Haki i obejmy - zadaniem tych elementoacutew jest mocowanie rynien i rur spustowych do dachoacutew i ścian
Elementy wykończeniowe i dodatkowe -
zadaniem tych elementoacutew jest wykończenie
systemu lub uzupełnienie jego pracy
Przykładami mogą tu być
dekiel służący do zakończenia rynny
filtr siatkowy montowany na rurze
spustowej zatrzymujący
zanieczyszczenia
czyszczak (rewizja) umożliwiający
przegląd i czyszczenie rury spustowej
(na zdjęciu)
odprowadzenie do kanalizacji deszczowej
Jednym ze sposoboacutew odprowadzenia wody jest podłączenie systemu rynnowego do kanalizacji deszczowej
Woacutewczas na dolnym odcinku rury spustowej mniej więcej 03-08 m ponad terenem należy zamontować rewizję (czyszczak) Rewizja ma wewnątrz kratkę na ktoacuterej zbierają się liście i inne zanieczyszczenia spływające z rynny
Rura spustowa z rewizją przyłączona jest do przewodoacutew odpływowych a te łączą się z kanalizacją Średnica przewodoacutew musi być co najmniej roacutewna średnicy rur spustowych i najczęściej wynosi 100-150 mm Głębokość na jakiej powinno się układać rury zależy od strefy przemarzania i wynosi 1-14 m System taki nie ma blokady przedostawania się zapachoacutew dlatego lepiej nie podłączać go do kanalizacji ogoacutelnospławnej
Innym sposobem odprowadzenia wody bezpośrednio do kanalizacji jest podłączenie rury spustowej do osadnika rynnowego Wyposażony jest on w klapkę ktoacutera stanowi blokadę zapachową i wyciągany kosz w ktoacuterym gromadzą się większe zanieczyszczenia takie jak liście
Gdy brak sieci kanalizacji deszczowej lub ogoacutelnospławnej woda deszczowa powinna być bezpiecznie rozprowadzona po terenie posesji ale tak żeby nie spływała na sąsiednie działki
Odprowadzanie wody z dachu
płaskiego
W przypadku dachoacutew budynkoacutew wysokich (powyżej 5 kondygnacji) oraz dachoacutew o małym nachyleniu (przyjmuje się że poniżej 8) najczęstszym sposobem odprowa-dzania wody deszczowej jest system odwadniania oparty na wpustach dachowych
Wpusty dachowe pełnią rolę dachowych odwodnień punkto-wych tzn zbierają wodę z pewnej powierzchni w jednym punkcie
Odprowadzanie wody z dachu
płaskiego Woda jest odprowadzana do rury spustowej biegnącej wewnątrz budynku a stamtąd do kanalizacji deszczowej lub poza budynek do gruntu Aby odwodnienie dachu płaskiego pracowało prawidłowo wpust powinien znaleźć się w najniższym punkcie dachu a spadek w jego kierunku powinien wynosić co najmniej 3 Oproacutecz zasadniczego wpustu powinien być wpust awaryjny ktoacutery przejmie wodę w przypadku zatkania wpustu głoacutewnego Na dachu powinna być co najmniej jedna para wpustoacutew Zasady projektowania moacutewią że wpusty należy rozmieszczać co 25 m
Obliczanie kanalizacji deszczowej
Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qr (qd) [ls]
rAC
10000
IAQr
gdzie ψ lub C ndash wspoacutełczynnik spływu przyjmowany wg nowej normy jako 10 (w starej zależny od nachylenia dachu i rodzaju powierzchni odwadnianej)
A ndash efektywna powierzchnia dachu lub powierzchnia odwadniana [m2]
I ndash w starej normie miarodajne natężenie deszczu [l(sha)] przyjmowane I 300 l(sha)
r ndash natężenie opadoacutew atmosferycznych [l(sm2)] przyjmowane albo na podstawie danych statystycznych albo wg tabeli 1 w nowej normie po przemnożeniu przez wspoacutełczynnik ryzyka podany w tabeli 2
Wymiarowanie rynien i rur spustowych
1 Przewody spustowe ndash średnicę należy dobrać tak aby obliczona wartość odpływu ściekoacutew Qr nie przekraczała wartości Qrmax (qdmax) a powierzchnia odwadniana A powierzchni Amax zestawionych w tabeli w normie PN ndash 92B ndash 01707
2 Wg starej normy rynny powinny mieć średnice minimum 150 mm (dotyczy to budynkoacutew wielorodzinnych)
Efektywna
powierzchnia dachu
odwadniana przez
rynnę A [m2]
Szerokość rynny [mm] Średnica rury
spustowej [mm]
poniżej 20 70 50
20 ndash 57 100 (lub 125) 70
57 ndash 97 125 100
97 - 170 150 100
170 - 243 180 125
Dla budynkoacutew jednorodzinnych średnice rynien i przewodoacutew spustowych można określić w oparciu o efektywną powierzchnię dachu wg tabeli
Średnice poziomoacutew i przykanalikoacutew
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qr z uwzględnieniem następujących zasad
a) dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 07
b) dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 09
c) i d) jak dla kanalizacji sanitarnej
Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej
Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qt (qog) [ls]
Qww ndash natężenie odpływu ściekoacutew sanitarnych
Qr ndash natężenie odpływu ściekoacutew deszczowych
Kanalizacja ogoacutelnospławna to ten fragment ktoacutery odprowadza i ścieki sanitarne i deszczowe do zewnętrznej sieci ogoacutelnospławnej
rwwt QQQ
Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się z uwzględnieniem następujących zasad
a) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt spełnione powinny być warunki
a) i b) jak dla ściekoacutew deszczowych
b) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt obliczeniowa prędkość przepływu
ściekoacutew nie może przekraczać wartości dopuszczalnej ktoacutera wynosi
80 ms ndash dla rur żeliwnych i innych metalowych
40 ms ndash dla rur kamionkowych betonowych i z tworzyw sztucznych
c) dla odpływu tylko ściekoacutew sanitarnych Qww prędkość przepływu
ściekoacutew nie może być mniejsza od vmin = 07 ms
bullRynny z PVC-U
bullRynny z blachy aluminiowej
bullRynny miedziane
bullRynny z blachy stalowej
bullRynny cynkowo-tytanowe
Przekroje rynien a b c) poacutełokragłe d) trapezowy e f) trapezoidalny g) prostokatny h) poacutełokragły leacy
Rodzaje rynien a) okapowa b) koszowa c) gzymsowa d) leacy
Schemat kanalizacji rozdzielczej
KS1 KS2
Kanał sanitarny
Kanał deszczowy
RD1 RD2
linia regulacyjnaST1
ST2
SD1
SD2
Podział instalacji kanalizacyjnej
Instalację kanalizacyjną można podzielić na
zewnętrzną (na terenie nieruchomości lecz poza budynkiem)
wewnętrzną (w budynku)
Podział ten wydaje się oczywisty ale jest istotny przy doborze materiału instalacyjnego - nie każdy materiał sprawdzający się wewnątrz nadaje się do stworzenia instalacji zewnętrznej
Granicą między instalacją wewnętrzną a zewnętrzną jest tzw czyszczak głoacutewny (rewizja głoacutewna)
Przewody domowej
instalacji kanalizacyjnej
Przykanalik (przyłącze kanalizacyjne) ndash jest to odcinek ktoacutery łączy kanalizację na terenie nieruchomości z siecią kanalizacyjną
Najczęściej przykanalik włączany jest do studzienki (rewizyjnej lub włazowej) ktoacutera stanowi uzbrojenie sieci Możliwe jest też przyłączenie przez wpust boczny lub złącze siodłowe
Przewody domowej
instalacji kanalizacyjnej
Przykanaliki oznaczane są znakami informacyjnymi Na znaku podana jest średnica (w mm) spadek przyłącza (w promilach) oraz jego długość (w m) Granicą między siecią a instalacją jest położona w pobliżu granicy nieruchomości pierwsza studzienka licząc od strony budynku
Sieć i przykanalik
w przypadku istnienia studzienki rewizyjnej
przykanalikstudzienka rewizyjna
linia
reg
ulac
yjnastudzienka kanalizacyjna
sieć kanalizacyjna
budy
nek
instalacja
zewnętrzna
Sieć i przykanalik
w przypadku braku studzienki rewizyjnej (wg nowych przepisoacutew w przypadku braku studzienki rewizyjnej
przykanalik to odcinek biegnący od granicy budynku do granicy
nieruchomości)
linia
reg
ulac
yjnastudzienka kanalizacyjna
sieć kanalizacyjna
budy
nek
przykanalik
sieć kanalizacyjna
Instalacja kanalizacyjna składa się z 1 poziomoacutew (przewodoacutew odpływowych) ndash są to przewody
prowadzone z odpowiednim spadkiem ktoacutere odprowadzają
ścieki z pionoacutew wpustoacutew podłogowych itp do przykanalika
lub sieci zewnętrznej
2 pionoacutew (przewodoacutew spustowych) ndash są to przewody prowadzone
przez jedną lub kilka kondygnacji odprowadzające ścieki
z podejść kanalizacyjnych wpustoacutew dachowych lub rynien
do przewodoacutew odpływowych
3 podejść kanalizacyjnych ndash przewody odprowadzające ścieki
z przyboroacutew i urządzeń sanitarnych do pionoacutew lub poziomoacutew
kanalizacyjnych
podejścia pojedyncze
podejścia zbiorowe
Kanalizacja sanitarna grawitacyjna
Odprowadza wodę zanieczyszczoną (ścieki) w wyniku jej wykorzystania odpływającą z ustępoacutew spłukiwanych natryskoacutew wanien bidetoacutew zlewoacutew umywalek wpustoacutew podłogowych i innych urządzeń występujących w gospodarstwie domowym
Projektowanie kanalizacji sanitarnej odbywa się w oparciu o normę
PN ndash EN 12056 ndash 2 grudzień 2002
Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew
Część 2 Kanalizacja sanitarna projektowanie układu i obliczenia
oraz w przypadku braku informacji o normę
PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania
w projektowaniu
Podejścia kanalizacyjne ndash łączą
odpływ z pionem kanalizacyjnym
Podejścia
niewentylowane - należy montować ze spadkiem wynoszącym od 2 do 15
wentylowane ndash można zastosować tu mniejsze spadki zgodnie z przywołaną normą ale wymagają dodatkowego przewodu wentylującego
Najczęściej projektuje się podejścia niewentylowane Ich długość w typowym rozwiązaniu stosowanym w Polsce nie powinna przekraczać 30 m a w przypadku miski ustępowej 10 m po długości przewodu
W przypadku dłuższych podejść albo zwiększa się średnicę albo projektuje się podejścia wentylowane za pomocą np zaworoacutew napowietrzających
Nowa norma wprowadza cztery typy systemoacutew kanalizacyjnych jakie można spotkać w poszczegoacutelnych krajach Unii Europejskiej
W Polsce stosuje się tradycyjnie system I
System Nazwa Cechy
I
System pojedynczego pionu
z podejściami częściowo
wypełnionymi
bull jeden pion kanalizacyjny
bull wypełnienie przewodoacutew 50
II
System pojedynczego pionu
z podejściami o mniejszej
średnicy
bull jeden pion kanalizacyjny
bull wypełnienie przewodoacutew 70
III
System pojedynczego pionu
z podejściami całkowicie
wypełnionymi
bull jeden pion kanalizacyjny
bull wypełnienie przewodoacutew 100
bull każde urządzenie podłączone
oddzielnie do pionu
IV System oddzielnych pionoacutew
kanalizacyjnych
bull dwa piony ndash jeden odprowadzający
ścieki czarne z ustępoacutew spłukiwanych
i pisuaroacutew i drugi odprowadzający
pozostałe ścieki
bull wypełnienie przewodoacutew jak dla
systemoacutew I II lub III
Średnice nominalne podejść pojedynczych dobiera się w zależności od typu przyłączonego przyboru sanitarnego lub urządzenia w typowych
rozwiązaniach w Polsce wg tabeli Urządzenie DN [mm]
Umywalka bidet 40
Zlewozmywak
zmywarka pralka
wanna natrysk 50
Miska ustępowa 100
Minimalna średnica podejścia pojedynczego zdeterminowana jest przez jego długość wysokość spadania i ilość zmian kierunku zgodnie z tabelą
DN Lmax
[m] H [m]
trzy zmiany
kierunku
40
50 30 lt10
70 50 lt10
100 50 lt30
H
L
Jeśli powyższe wymiary są przekroczone lub istnieje konieczność zastosowania więcej niż trzech zmian kierunku prowadzenia przewodoacutew należy wybrać kolejną większą średnicę nominalną
Średnice nominalne podjeść zbiorowych
Zależą od natężenia przepływu ściekoacutew w projektowanym
podejściu i od zastosowanego systemu Wybierając system
należy kierować się dostępnymi na rynku przyborami trudno
bowiem wyobrazić sobie podłączanie przyboru sanitarnego
z odpływem np 40mm do przewodu o średnicy mniejszej
Utrudniałoby to swobodny odpływ ściekoacutew z tego przyboru
Natężenie przepływu ściekoacutew sanitarnych Qww
wyznacza się dla danego odcinka instalacji zgodnie
z zależnością
]sl[DUKQww
gdzie K ndash wspoacutełczynnik częstości
DU ndash odpływ jednostkowy [ls] z urządzenia
UWAGA Qww DUmax jeśli nie to Qww = DUmax
Odpływy jednostkowe DU
Odpływy jednostkowe DU -cd
Typowe wspoacutełczynniki częstości K
Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia
z przewodami odpływowymi Piony kanalizacyjne należy prowadzić bez zmiany średnicy i kierunku na całej długości w szachtach sanitarnych
U podstawy każdego pionu przed przejściem w przewoacuted odpływowy należy zamontować otwoacuter rewizyjny (czyszczak) umożliwiający dostęp do wnętrza przodu
W przypadku kanalizacji sanitarnej każdy pion musi być wentylowany w celu wyroacutewnania ciśnienia w instalacji
Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia
z przewodami odpływowymi Wentylację pionu zapewnia
przewoacuted wentylacyjny zakończony rurą wywiewną wyprowadzoną ponad połać dachu
zawoacuter napowietrzający ndash rozwiązanie dozwolone do stosowania w przypadku braku możliwości wyprowadzenia pionu ponad dach można takie rozwiązanie stosować przy spełnieniu następujących warunkoacutew
piony mają wysokość 4 do 5 kondygnacji
ostatni pion licząc od najdalszego w stosunku do kanału oraz co piąty w budynku jest zakończony rurą wywiewną
Elementy pionu kanalizacyjnego
troacutejniki doprowadzające ścieki z podejść kanalizacyjnych
czyszczak prze zmianą kierunku prowadzenia ściekoacutew ndash około 05 nad posadzką przed przejściem w przewoacuted odpływowy
rura prosta o niezmiennej średnicy na całej długości
zawoacuter napowietrzający lub rura wywiewna
W systemie kanalizacji sanitarnej wyroacuteżnić można
piony z wentylacją głoacutewną ndash zakończone rurą wywiewną lub zaworem napowietrzającym
piony z wentylacją obejściową ndash piony z dodatkowym przewodem wentylacyjnym prowadzonym obok pionu spustowego i połączonym z rurą wywiewną
Średnica pionu zależy od wybranego systemu wentylacji i obliczonego natężenia przepływu ściekoacutew dla całego pionu
Należy pamiętać o tym że minimalna średnica pionu nie może być mniejsza od średnicy największego podejścia
W typowych rozwiązaniach w Polsce minimalna średnica pionu wynosi 70mm a dla pionoacutew prowadzących ścieki z misek ustępowych 100mm
Oczywiście w tabelach należy sprawdzić czy średnicy nie należy zwiększyć ze względu na obliczoną wartość Qww
Piony z wentylacją głoacutewną
Piony z wentylacją obejściową
Przewody odpływowe
(poziomy kanalizacyjne)
Wśroacuted przewodoacutew odpływowych wyroacuteżniamy przewoacuted głoacutewny oraz przewody drugorzędne Każdy przewoacuted drugorzędny powinien być oddzielnie podłączony do głoacutewnego pod kątem 45deg
Wszystkie przewody prowadzone są najkroacutetszą drogą przeważnie wzdłuż przegrody budowlanej oraz koniecznie z zachowaniem odpowiedniego spadku
Przewody odpływowe
(poziomy kanalizacyjne)
Spadek powinien być jednakowy na całej długości co zapewnia samooczyszczanie się przewodu
Przyjęte jest że rury układa się kielichem w kierunku przeciwnym do spływu ściekoacutew
Rewizje kanalizacyjne powinno się montować
co 15 m na rurach średnicy od 100 do 150 mm
przed każdym uskokiem poziomu
Rury prowadzone przez murowane ścianki muszą być ułożone prostopadle do przegrody
Na przewody z tworzyw sztucznych powinno się w miejscach przejść dodatkowo nałożyć tuleje ochronne Umożliwią one rurom pewien ruch zabezpieczając instalację przed uszkodzeniami mechanicznymi
Przestrzeń pomiędzy tuleją a rurą powinno się zabezpieczyć izolacją
Jeśli przewody kanalizacyjne z tworzyw sztucznych układane są w sąsiedztwie przewodoacutew wydzielających ciepło powinny być osłonięte otulinami izolacyjnymi w celu zabezpieczenia przed przegrzewaniem
Przewody poziome i przykanaliki powinny być ułożone poniżej strefy przemarzania gruntu czyli na głębokości 80-140 cm zależnie od regionu kraju
Jeśli przewody prowadzone są w pomieszczeniach w ktoacuterych temperatura może spadać poniżej 0degC muszą być odpowiednio zabezpieczone przed przemarzaniem
Dla przewodoacutew prowadzonych na zewnątrz budynku należy pamiętać że warstwa gruntu pokrywającego rury kanalizacyjne powinna być o 10-20 cm większa od głębokości przemarzania gruntu jeśli przewody układa się wyżej to powinny być zaizolowane termicznie
Rury kanalizacyjne układane na zewnątrz budynku powinny być oddalone
od innych przewodoacutew co najmniej
15 m od przewodoacutew gazowych i wodociągowych
08 m od kabli energetycznych
05 m od kabli telekomunikacyjnych
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qww z uwzględnieniem następujących zasad
1 dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 05
2 dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 07
3 minimalna prędkość przepływu ściekoacutew wynosi 07 ms stąd
wynika prowadzenie przewodoacutew z odpowiednim do średnicy
spadkiem w kierunku sieci zewnętrznej
4 minimalna średnica przewodu zewnętrznego wynosi 010m
a przykanalika 015m
Dobierając średnice przewodoacutew odpływowych należy stosować
tabelę z wartościami natężenia przepływu Q0 i prędkości
przepływu v0 dla przewodoacutew o przekroju kołowym przy
pełnym wypełnieniu i wykres Manninga
=QQ0
=vv0
hd
Q
v
(hd)
1
23
4
Przykład obliczeniowy Obliczeniowe natężenie sciekoacutew sanitarnych wynosi Qww= 50 ls Na podstawie tabeli 1 QwwQ0 = 50 2014 = 025 Z wykresu odczytujemy
V = 085V0 = 085114 = 097 ms przy napełnieniu hd = 037
Zakresy dopuszczalnych spadkoacutew przewodoacutew odpływowych
DN 0100 m ndash i = 20 - 100
DN 0150 m ndash i = 15 - 150
Urządzenia dodatkowe w kanalizacji sanitarnej
W przypadku odprowadzania ściekoacutew bytowo gospodarczych do zewnętrznej sieci typu ogoacutelnospławnego w pomieszczeniach położonych na najniższych kondygnacjach w budynku może dojść do zalania spowodowanego wstecznym przepływem ściekoacutew w wyniku intensywnych opadoacutew deszczu Dlatego też w tego typu instalacjach na przewodach kanalizacyjnych odprowadzających ścieki z pomieszczeń na najniższej kondygnacji stosować należy zasuwy burzowe ktoacutere chronią instalację przed przepływem zwrotnym
Materiały w kanalizacji sanitarnej
Instalacja kanalizacyjna może być wykonana z roacuteżnych materiałoacutew ale
zawsze rury i połączenia powinny być szczelne i odporne na korozję
Obecnie najpopularniejszym materiałem używanym do budowy instalacji
wewnętrznej jest tworzywo sztuczne Rury kanalizacyjne produkuje się z
polipropylenu (PP)
roacuteżnych odmian polichlorku winylu (PVC)
Polietylenu wysokiej gęstości (PE-HD)
żywicy poliestrowej wzmacnianej włoacuteknem szklanym (GRE)
Innymi materiałami stosowanymi w kanalizacji sanitarnej są
żeliwo
kamionka
beton
Kanalizacja deszczowa
Odprowadza wody opadowe z dachoacutew i terenoacutew przyległych do nieruchomości (podjazdy tarasy parkingi itp)
Projektowanie kanalizacji deszczowej odbywa się w oparciu o normę
PN ndash EN 12056 ndash 3 grudzień 2002
Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew
Część 3 Przewody deszczowe Projektowanie układu i obliczenia
oraz w przypadku braku informacji o normę
PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania w projektowaniu
Odprowadzanie wody z dachu stromego
W przypadku dachoacutew budynkoacutew niskich (do 5 kondygnacji) ktoacutere mają odpowiednie nachylenie (przyjmuje się że powyżej 8) najczęstszym sposobem odprowadzania wody deszczowej jest zastosowanie systemu rynnowego
Zadaniem deszczowej instalacji kanalizacyjnej jest zebranie wody z dachu i odprowadzenie jej do sieci kanalizacji deszczowej lub do gruntu System rynnowy polega na naturalnym (grawitacyjnym) spływie woacuted po połaci dachowej skąd jest przejmowana przez system rur System ten roacutewnież pracuje grawitacyjnie Umowną granicą instalacji deszczowej jest wylewka z ktoacuterej woda może być skierowana do sieci kanalizacji deszczowej (ogoacutelnospławnej) lub na grunt
Podstawowe elementy
instalacji kanalizacji deszczowej
Rynny - przewody o przekroju otwartym (okrągłym prostokątnym eliptycznym trapezowym okapowym) biegnące wzdłuż krawędzi dachu Zadaniem rynien jest zebranie wody opadowej Rynny prowadzone są z lekkim spadkiem w kierunku narożnikoacutew budynku dzięki czemu woda nie wylewa się za krawędzie tylko płynie w kierunku rur spustowych
Instalacja kanalizacji deszczowej składa się z następujących elementoacutew
Rury spustowe ndash pionowe odcinki przewodoacutew o przekroju zamkniętym (najczęściej okrągłym lub prostokątnym) Zadaniem rur spustowych jest zebranie wody płynącej rynnami i odprowadzenie ich poza budynek
Odpływy ndash elementy za pomocą ktoacuterych rynny przechodzą w rury spustowe Odpływ jest odcinkiem rynny w ktoacuterym wykonany jest obrobiony otwoacuter odpowiedniego kształtu pozwalający na włączenie rury spustowej Można wyroacuteżnić odpływy przelotowe oraz odpływy końcowe ( na narożnikach pomieszczeń) Pozwalają na mocowanie rur spustowych
Narożniki do rynien ndash umożliwiają połączenie rynien w narożnikach budynku Właściwy montaż narożnikoacutew jest bardzo ważny dla właściwej pracy rynien (ruchoacutew pod wpływem temperatury) Wylewki ndash kształtki ktoacuterymi kończy się rura spustowa Wylewka może być włą- czona do kanalizacji deszczowej bądź znajdować się nad gruntem
Łączniki do rynien - złączki zwykłe uszczelkowe i korekcyjne Ponieważ montaż rynien wymaga pozostawiania tzw dylatacji (odstępoacutew) złączki korekcyjne lub uszczelkowe umożliwiają wykonanie takich połączenia z dylatacją
Łączniki do rur spustowych - kolana troacutejniki redukcje mufy mufy redukcyjne Mufy służą do włączania rur spustowych do odpływoacutew zadaniem muf redukcyjnych jest połączenie rury spustowej i odpływu o roacuteżnych średnicach Kolana pozwalają na zmianę kierunku rury spustowej Troacutejniki umożliwiają włączanie do rur spustowych wyposażenia dodatkowego
Haki i obejmy - zadaniem tych elementoacutew jest mocowanie rynien i rur spustowych do dachoacutew i ścian
Elementy wykończeniowe i dodatkowe -
zadaniem tych elementoacutew jest wykończenie
systemu lub uzupełnienie jego pracy
Przykładami mogą tu być
dekiel służący do zakończenia rynny
filtr siatkowy montowany na rurze
spustowej zatrzymujący
zanieczyszczenia
czyszczak (rewizja) umożliwiający
przegląd i czyszczenie rury spustowej
(na zdjęciu)
odprowadzenie do kanalizacji deszczowej
Jednym ze sposoboacutew odprowadzenia wody jest podłączenie systemu rynnowego do kanalizacji deszczowej
Woacutewczas na dolnym odcinku rury spustowej mniej więcej 03-08 m ponad terenem należy zamontować rewizję (czyszczak) Rewizja ma wewnątrz kratkę na ktoacuterej zbierają się liście i inne zanieczyszczenia spływające z rynny
Rura spustowa z rewizją przyłączona jest do przewodoacutew odpływowych a te łączą się z kanalizacją Średnica przewodoacutew musi być co najmniej roacutewna średnicy rur spustowych i najczęściej wynosi 100-150 mm Głębokość na jakiej powinno się układać rury zależy od strefy przemarzania i wynosi 1-14 m System taki nie ma blokady przedostawania się zapachoacutew dlatego lepiej nie podłączać go do kanalizacji ogoacutelnospławnej
Innym sposobem odprowadzenia wody bezpośrednio do kanalizacji jest podłączenie rury spustowej do osadnika rynnowego Wyposażony jest on w klapkę ktoacutera stanowi blokadę zapachową i wyciągany kosz w ktoacuterym gromadzą się większe zanieczyszczenia takie jak liście
Gdy brak sieci kanalizacji deszczowej lub ogoacutelnospławnej woda deszczowa powinna być bezpiecznie rozprowadzona po terenie posesji ale tak żeby nie spływała na sąsiednie działki
Odprowadzanie wody z dachu
płaskiego
W przypadku dachoacutew budynkoacutew wysokich (powyżej 5 kondygnacji) oraz dachoacutew o małym nachyleniu (przyjmuje się że poniżej 8) najczęstszym sposobem odprowa-dzania wody deszczowej jest system odwadniania oparty na wpustach dachowych
Wpusty dachowe pełnią rolę dachowych odwodnień punkto-wych tzn zbierają wodę z pewnej powierzchni w jednym punkcie
Odprowadzanie wody z dachu
płaskiego Woda jest odprowadzana do rury spustowej biegnącej wewnątrz budynku a stamtąd do kanalizacji deszczowej lub poza budynek do gruntu Aby odwodnienie dachu płaskiego pracowało prawidłowo wpust powinien znaleźć się w najniższym punkcie dachu a spadek w jego kierunku powinien wynosić co najmniej 3 Oproacutecz zasadniczego wpustu powinien być wpust awaryjny ktoacutery przejmie wodę w przypadku zatkania wpustu głoacutewnego Na dachu powinna być co najmniej jedna para wpustoacutew Zasady projektowania moacutewią że wpusty należy rozmieszczać co 25 m
Obliczanie kanalizacji deszczowej
Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qr (qd) [ls]
rAC
10000
IAQr
gdzie ψ lub C ndash wspoacutełczynnik spływu przyjmowany wg nowej normy jako 10 (w starej zależny od nachylenia dachu i rodzaju powierzchni odwadnianej)
A ndash efektywna powierzchnia dachu lub powierzchnia odwadniana [m2]
I ndash w starej normie miarodajne natężenie deszczu [l(sha)] przyjmowane I 300 l(sha)
r ndash natężenie opadoacutew atmosferycznych [l(sm2)] przyjmowane albo na podstawie danych statystycznych albo wg tabeli 1 w nowej normie po przemnożeniu przez wspoacutełczynnik ryzyka podany w tabeli 2
Wymiarowanie rynien i rur spustowych
1 Przewody spustowe ndash średnicę należy dobrać tak aby obliczona wartość odpływu ściekoacutew Qr nie przekraczała wartości Qrmax (qdmax) a powierzchnia odwadniana A powierzchni Amax zestawionych w tabeli w normie PN ndash 92B ndash 01707
2 Wg starej normy rynny powinny mieć średnice minimum 150 mm (dotyczy to budynkoacutew wielorodzinnych)
Efektywna
powierzchnia dachu
odwadniana przez
rynnę A [m2]
Szerokość rynny [mm] Średnica rury
spustowej [mm]
poniżej 20 70 50
20 ndash 57 100 (lub 125) 70
57 ndash 97 125 100
97 - 170 150 100
170 - 243 180 125
Dla budynkoacutew jednorodzinnych średnice rynien i przewodoacutew spustowych można określić w oparciu o efektywną powierzchnię dachu wg tabeli
Średnice poziomoacutew i przykanalikoacutew
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qr z uwzględnieniem następujących zasad
a) dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 07
b) dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 09
c) i d) jak dla kanalizacji sanitarnej
Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej
Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qt (qog) [ls]
Qww ndash natężenie odpływu ściekoacutew sanitarnych
Qr ndash natężenie odpływu ściekoacutew deszczowych
Kanalizacja ogoacutelnospławna to ten fragment ktoacutery odprowadza i ścieki sanitarne i deszczowe do zewnętrznej sieci ogoacutelnospławnej
rwwt QQQ
Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się z uwzględnieniem następujących zasad
a) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt spełnione powinny być warunki
a) i b) jak dla ściekoacutew deszczowych
b) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt obliczeniowa prędkość przepływu
ściekoacutew nie może przekraczać wartości dopuszczalnej ktoacutera wynosi
80 ms ndash dla rur żeliwnych i innych metalowych
40 ms ndash dla rur kamionkowych betonowych i z tworzyw sztucznych
c) dla odpływu tylko ściekoacutew sanitarnych Qww prędkość przepływu
ściekoacutew nie może być mniejsza od vmin = 07 ms
bullRynny z PVC-U
bullRynny z blachy aluminiowej
bullRynny miedziane
bullRynny z blachy stalowej
bullRynny cynkowo-tytanowe
Przekroje rynien a b c) poacutełokragłe d) trapezowy e f) trapezoidalny g) prostokatny h) poacutełokragły leacy
Rodzaje rynien a) okapowa b) koszowa c) gzymsowa d) leacy
Podział instalacji kanalizacyjnej
Instalację kanalizacyjną można podzielić na
zewnętrzną (na terenie nieruchomości lecz poza budynkiem)
wewnętrzną (w budynku)
Podział ten wydaje się oczywisty ale jest istotny przy doborze materiału instalacyjnego - nie każdy materiał sprawdzający się wewnątrz nadaje się do stworzenia instalacji zewnętrznej
Granicą między instalacją wewnętrzną a zewnętrzną jest tzw czyszczak głoacutewny (rewizja głoacutewna)
Przewody domowej
instalacji kanalizacyjnej
Przykanalik (przyłącze kanalizacyjne) ndash jest to odcinek ktoacutery łączy kanalizację na terenie nieruchomości z siecią kanalizacyjną
Najczęściej przykanalik włączany jest do studzienki (rewizyjnej lub włazowej) ktoacutera stanowi uzbrojenie sieci Możliwe jest też przyłączenie przez wpust boczny lub złącze siodłowe
Przewody domowej
instalacji kanalizacyjnej
Przykanaliki oznaczane są znakami informacyjnymi Na znaku podana jest średnica (w mm) spadek przyłącza (w promilach) oraz jego długość (w m) Granicą między siecią a instalacją jest położona w pobliżu granicy nieruchomości pierwsza studzienka licząc od strony budynku
Sieć i przykanalik
w przypadku istnienia studzienki rewizyjnej
przykanalikstudzienka rewizyjna
linia
reg
ulac
yjnastudzienka kanalizacyjna
sieć kanalizacyjna
budy
nek
instalacja
zewnętrzna
Sieć i przykanalik
w przypadku braku studzienki rewizyjnej (wg nowych przepisoacutew w przypadku braku studzienki rewizyjnej
przykanalik to odcinek biegnący od granicy budynku do granicy
nieruchomości)
linia
reg
ulac
yjnastudzienka kanalizacyjna
sieć kanalizacyjna
budy
nek
przykanalik
sieć kanalizacyjna
Instalacja kanalizacyjna składa się z 1 poziomoacutew (przewodoacutew odpływowych) ndash są to przewody
prowadzone z odpowiednim spadkiem ktoacutere odprowadzają
ścieki z pionoacutew wpustoacutew podłogowych itp do przykanalika
lub sieci zewnętrznej
2 pionoacutew (przewodoacutew spustowych) ndash są to przewody prowadzone
przez jedną lub kilka kondygnacji odprowadzające ścieki
z podejść kanalizacyjnych wpustoacutew dachowych lub rynien
do przewodoacutew odpływowych
3 podejść kanalizacyjnych ndash przewody odprowadzające ścieki
z przyboroacutew i urządzeń sanitarnych do pionoacutew lub poziomoacutew
kanalizacyjnych
podejścia pojedyncze
podejścia zbiorowe
Kanalizacja sanitarna grawitacyjna
Odprowadza wodę zanieczyszczoną (ścieki) w wyniku jej wykorzystania odpływającą z ustępoacutew spłukiwanych natryskoacutew wanien bidetoacutew zlewoacutew umywalek wpustoacutew podłogowych i innych urządzeń występujących w gospodarstwie domowym
Projektowanie kanalizacji sanitarnej odbywa się w oparciu o normę
PN ndash EN 12056 ndash 2 grudzień 2002
Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew
Część 2 Kanalizacja sanitarna projektowanie układu i obliczenia
oraz w przypadku braku informacji o normę
PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania
w projektowaniu
Podejścia kanalizacyjne ndash łączą
odpływ z pionem kanalizacyjnym
Podejścia
niewentylowane - należy montować ze spadkiem wynoszącym od 2 do 15
wentylowane ndash można zastosować tu mniejsze spadki zgodnie z przywołaną normą ale wymagają dodatkowego przewodu wentylującego
Najczęściej projektuje się podejścia niewentylowane Ich długość w typowym rozwiązaniu stosowanym w Polsce nie powinna przekraczać 30 m a w przypadku miski ustępowej 10 m po długości przewodu
W przypadku dłuższych podejść albo zwiększa się średnicę albo projektuje się podejścia wentylowane za pomocą np zaworoacutew napowietrzających
Nowa norma wprowadza cztery typy systemoacutew kanalizacyjnych jakie można spotkać w poszczegoacutelnych krajach Unii Europejskiej
W Polsce stosuje się tradycyjnie system I
System Nazwa Cechy
I
System pojedynczego pionu
z podejściami częściowo
wypełnionymi
bull jeden pion kanalizacyjny
bull wypełnienie przewodoacutew 50
II
System pojedynczego pionu
z podejściami o mniejszej
średnicy
bull jeden pion kanalizacyjny
bull wypełnienie przewodoacutew 70
III
System pojedynczego pionu
z podejściami całkowicie
wypełnionymi
bull jeden pion kanalizacyjny
bull wypełnienie przewodoacutew 100
bull każde urządzenie podłączone
oddzielnie do pionu
IV System oddzielnych pionoacutew
kanalizacyjnych
bull dwa piony ndash jeden odprowadzający
ścieki czarne z ustępoacutew spłukiwanych
i pisuaroacutew i drugi odprowadzający
pozostałe ścieki
bull wypełnienie przewodoacutew jak dla
systemoacutew I II lub III
Średnice nominalne podejść pojedynczych dobiera się w zależności od typu przyłączonego przyboru sanitarnego lub urządzenia w typowych
rozwiązaniach w Polsce wg tabeli Urządzenie DN [mm]
Umywalka bidet 40
Zlewozmywak
zmywarka pralka
wanna natrysk 50
Miska ustępowa 100
Minimalna średnica podejścia pojedynczego zdeterminowana jest przez jego długość wysokość spadania i ilość zmian kierunku zgodnie z tabelą
DN Lmax
[m] H [m]
trzy zmiany
kierunku
40
50 30 lt10
70 50 lt10
100 50 lt30
H
L
Jeśli powyższe wymiary są przekroczone lub istnieje konieczność zastosowania więcej niż trzech zmian kierunku prowadzenia przewodoacutew należy wybrać kolejną większą średnicę nominalną
Średnice nominalne podjeść zbiorowych
Zależą od natężenia przepływu ściekoacutew w projektowanym
podejściu i od zastosowanego systemu Wybierając system
należy kierować się dostępnymi na rynku przyborami trudno
bowiem wyobrazić sobie podłączanie przyboru sanitarnego
z odpływem np 40mm do przewodu o średnicy mniejszej
Utrudniałoby to swobodny odpływ ściekoacutew z tego przyboru
Natężenie przepływu ściekoacutew sanitarnych Qww
wyznacza się dla danego odcinka instalacji zgodnie
z zależnością
]sl[DUKQww
gdzie K ndash wspoacutełczynnik częstości
DU ndash odpływ jednostkowy [ls] z urządzenia
UWAGA Qww DUmax jeśli nie to Qww = DUmax
Odpływy jednostkowe DU
Odpływy jednostkowe DU -cd
Typowe wspoacutełczynniki częstości K
Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia
z przewodami odpływowymi Piony kanalizacyjne należy prowadzić bez zmiany średnicy i kierunku na całej długości w szachtach sanitarnych
U podstawy każdego pionu przed przejściem w przewoacuted odpływowy należy zamontować otwoacuter rewizyjny (czyszczak) umożliwiający dostęp do wnętrza przodu
W przypadku kanalizacji sanitarnej każdy pion musi być wentylowany w celu wyroacutewnania ciśnienia w instalacji
Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia
z przewodami odpływowymi Wentylację pionu zapewnia
przewoacuted wentylacyjny zakończony rurą wywiewną wyprowadzoną ponad połać dachu
zawoacuter napowietrzający ndash rozwiązanie dozwolone do stosowania w przypadku braku możliwości wyprowadzenia pionu ponad dach można takie rozwiązanie stosować przy spełnieniu następujących warunkoacutew
piony mają wysokość 4 do 5 kondygnacji
ostatni pion licząc od najdalszego w stosunku do kanału oraz co piąty w budynku jest zakończony rurą wywiewną
Elementy pionu kanalizacyjnego
troacutejniki doprowadzające ścieki z podejść kanalizacyjnych
czyszczak prze zmianą kierunku prowadzenia ściekoacutew ndash około 05 nad posadzką przed przejściem w przewoacuted odpływowy
rura prosta o niezmiennej średnicy na całej długości
zawoacuter napowietrzający lub rura wywiewna
W systemie kanalizacji sanitarnej wyroacuteżnić można
piony z wentylacją głoacutewną ndash zakończone rurą wywiewną lub zaworem napowietrzającym
piony z wentylacją obejściową ndash piony z dodatkowym przewodem wentylacyjnym prowadzonym obok pionu spustowego i połączonym z rurą wywiewną
Średnica pionu zależy od wybranego systemu wentylacji i obliczonego natężenia przepływu ściekoacutew dla całego pionu
Należy pamiętać o tym że minimalna średnica pionu nie może być mniejsza od średnicy największego podejścia
W typowych rozwiązaniach w Polsce minimalna średnica pionu wynosi 70mm a dla pionoacutew prowadzących ścieki z misek ustępowych 100mm
Oczywiście w tabelach należy sprawdzić czy średnicy nie należy zwiększyć ze względu na obliczoną wartość Qww
Piony z wentylacją głoacutewną
Piony z wentylacją obejściową
Przewody odpływowe
(poziomy kanalizacyjne)
Wśroacuted przewodoacutew odpływowych wyroacuteżniamy przewoacuted głoacutewny oraz przewody drugorzędne Każdy przewoacuted drugorzędny powinien być oddzielnie podłączony do głoacutewnego pod kątem 45deg
Wszystkie przewody prowadzone są najkroacutetszą drogą przeważnie wzdłuż przegrody budowlanej oraz koniecznie z zachowaniem odpowiedniego spadku
Przewody odpływowe
(poziomy kanalizacyjne)
Spadek powinien być jednakowy na całej długości co zapewnia samooczyszczanie się przewodu
Przyjęte jest że rury układa się kielichem w kierunku przeciwnym do spływu ściekoacutew
Rewizje kanalizacyjne powinno się montować
co 15 m na rurach średnicy od 100 do 150 mm
przed każdym uskokiem poziomu
Rury prowadzone przez murowane ścianki muszą być ułożone prostopadle do przegrody
Na przewody z tworzyw sztucznych powinno się w miejscach przejść dodatkowo nałożyć tuleje ochronne Umożliwią one rurom pewien ruch zabezpieczając instalację przed uszkodzeniami mechanicznymi
Przestrzeń pomiędzy tuleją a rurą powinno się zabezpieczyć izolacją
Jeśli przewody kanalizacyjne z tworzyw sztucznych układane są w sąsiedztwie przewodoacutew wydzielających ciepło powinny być osłonięte otulinami izolacyjnymi w celu zabezpieczenia przed przegrzewaniem
Przewody poziome i przykanaliki powinny być ułożone poniżej strefy przemarzania gruntu czyli na głębokości 80-140 cm zależnie od regionu kraju
Jeśli przewody prowadzone są w pomieszczeniach w ktoacuterych temperatura może spadać poniżej 0degC muszą być odpowiednio zabezpieczone przed przemarzaniem
Dla przewodoacutew prowadzonych na zewnątrz budynku należy pamiętać że warstwa gruntu pokrywającego rury kanalizacyjne powinna być o 10-20 cm większa od głębokości przemarzania gruntu jeśli przewody układa się wyżej to powinny być zaizolowane termicznie
Rury kanalizacyjne układane na zewnątrz budynku powinny być oddalone
od innych przewodoacutew co najmniej
15 m od przewodoacutew gazowych i wodociągowych
08 m od kabli energetycznych
05 m od kabli telekomunikacyjnych
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qww z uwzględnieniem następujących zasad
1 dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 05
2 dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 07
3 minimalna prędkość przepływu ściekoacutew wynosi 07 ms stąd
wynika prowadzenie przewodoacutew z odpowiednim do średnicy
spadkiem w kierunku sieci zewnętrznej
4 minimalna średnica przewodu zewnętrznego wynosi 010m
a przykanalika 015m
Dobierając średnice przewodoacutew odpływowych należy stosować
tabelę z wartościami natężenia przepływu Q0 i prędkości
przepływu v0 dla przewodoacutew o przekroju kołowym przy
pełnym wypełnieniu i wykres Manninga
=QQ0
=vv0
hd
Q
v
(hd)
1
23
4
Przykład obliczeniowy Obliczeniowe natężenie sciekoacutew sanitarnych wynosi Qww= 50 ls Na podstawie tabeli 1 QwwQ0 = 50 2014 = 025 Z wykresu odczytujemy
V = 085V0 = 085114 = 097 ms przy napełnieniu hd = 037
Zakresy dopuszczalnych spadkoacutew przewodoacutew odpływowych
DN 0100 m ndash i = 20 - 100
DN 0150 m ndash i = 15 - 150
Urządzenia dodatkowe w kanalizacji sanitarnej
W przypadku odprowadzania ściekoacutew bytowo gospodarczych do zewnętrznej sieci typu ogoacutelnospławnego w pomieszczeniach położonych na najniższych kondygnacjach w budynku może dojść do zalania spowodowanego wstecznym przepływem ściekoacutew w wyniku intensywnych opadoacutew deszczu Dlatego też w tego typu instalacjach na przewodach kanalizacyjnych odprowadzających ścieki z pomieszczeń na najniższej kondygnacji stosować należy zasuwy burzowe ktoacutere chronią instalację przed przepływem zwrotnym
Materiały w kanalizacji sanitarnej
Instalacja kanalizacyjna może być wykonana z roacuteżnych materiałoacutew ale
zawsze rury i połączenia powinny być szczelne i odporne na korozję
Obecnie najpopularniejszym materiałem używanym do budowy instalacji
wewnętrznej jest tworzywo sztuczne Rury kanalizacyjne produkuje się z
polipropylenu (PP)
roacuteżnych odmian polichlorku winylu (PVC)
Polietylenu wysokiej gęstości (PE-HD)
żywicy poliestrowej wzmacnianej włoacuteknem szklanym (GRE)
Innymi materiałami stosowanymi w kanalizacji sanitarnej są
żeliwo
kamionka
beton
Kanalizacja deszczowa
Odprowadza wody opadowe z dachoacutew i terenoacutew przyległych do nieruchomości (podjazdy tarasy parkingi itp)
Projektowanie kanalizacji deszczowej odbywa się w oparciu o normę
PN ndash EN 12056 ndash 3 grudzień 2002
Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew
Część 3 Przewody deszczowe Projektowanie układu i obliczenia
oraz w przypadku braku informacji o normę
PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania w projektowaniu
Odprowadzanie wody z dachu stromego
W przypadku dachoacutew budynkoacutew niskich (do 5 kondygnacji) ktoacutere mają odpowiednie nachylenie (przyjmuje się że powyżej 8) najczęstszym sposobem odprowadzania wody deszczowej jest zastosowanie systemu rynnowego
Zadaniem deszczowej instalacji kanalizacyjnej jest zebranie wody z dachu i odprowadzenie jej do sieci kanalizacji deszczowej lub do gruntu System rynnowy polega na naturalnym (grawitacyjnym) spływie woacuted po połaci dachowej skąd jest przejmowana przez system rur System ten roacutewnież pracuje grawitacyjnie Umowną granicą instalacji deszczowej jest wylewka z ktoacuterej woda może być skierowana do sieci kanalizacji deszczowej (ogoacutelnospławnej) lub na grunt
Podstawowe elementy
instalacji kanalizacji deszczowej
Rynny - przewody o przekroju otwartym (okrągłym prostokątnym eliptycznym trapezowym okapowym) biegnące wzdłuż krawędzi dachu Zadaniem rynien jest zebranie wody opadowej Rynny prowadzone są z lekkim spadkiem w kierunku narożnikoacutew budynku dzięki czemu woda nie wylewa się za krawędzie tylko płynie w kierunku rur spustowych
Instalacja kanalizacji deszczowej składa się z następujących elementoacutew
Rury spustowe ndash pionowe odcinki przewodoacutew o przekroju zamkniętym (najczęściej okrągłym lub prostokątnym) Zadaniem rur spustowych jest zebranie wody płynącej rynnami i odprowadzenie ich poza budynek
Odpływy ndash elementy za pomocą ktoacuterych rynny przechodzą w rury spustowe Odpływ jest odcinkiem rynny w ktoacuterym wykonany jest obrobiony otwoacuter odpowiedniego kształtu pozwalający na włączenie rury spustowej Można wyroacuteżnić odpływy przelotowe oraz odpływy końcowe ( na narożnikach pomieszczeń) Pozwalają na mocowanie rur spustowych
Narożniki do rynien ndash umożliwiają połączenie rynien w narożnikach budynku Właściwy montaż narożnikoacutew jest bardzo ważny dla właściwej pracy rynien (ruchoacutew pod wpływem temperatury) Wylewki ndash kształtki ktoacuterymi kończy się rura spustowa Wylewka może być włą- czona do kanalizacji deszczowej bądź znajdować się nad gruntem
Łączniki do rynien - złączki zwykłe uszczelkowe i korekcyjne Ponieważ montaż rynien wymaga pozostawiania tzw dylatacji (odstępoacutew) złączki korekcyjne lub uszczelkowe umożliwiają wykonanie takich połączenia z dylatacją
Łączniki do rur spustowych - kolana troacutejniki redukcje mufy mufy redukcyjne Mufy służą do włączania rur spustowych do odpływoacutew zadaniem muf redukcyjnych jest połączenie rury spustowej i odpływu o roacuteżnych średnicach Kolana pozwalają na zmianę kierunku rury spustowej Troacutejniki umożliwiają włączanie do rur spustowych wyposażenia dodatkowego
Haki i obejmy - zadaniem tych elementoacutew jest mocowanie rynien i rur spustowych do dachoacutew i ścian
Elementy wykończeniowe i dodatkowe -
zadaniem tych elementoacutew jest wykończenie
systemu lub uzupełnienie jego pracy
Przykładami mogą tu być
dekiel służący do zakończenia rynny
filtr siatkowy montowany na rurze
spustowej zatrzymujący
zanieczyszczenia
czyszczak (rewizja) umożliwiający
przegląd i czyszczenie rury spustowej
(na zdjęciu)
odprowadzenie do kanalizacji deszczowej
Jednym ze sposoboacutew odprowadzenia wody jest podłączenie systemu rynnowego do kanalizacji deszczowej
Woacutewczas na dolnym odcinku rury spustowej mniej więcej 03-08 m ponad terenem należy zamontować rewizję (czyszczak) Rewizja ma wewnątrz kratkę na ktoacuterej zbierają się liście i inne zanieczyszczenia spływające z rynny
Rura spustowa z rewizją przyłączona jest do przewodoacutew odpływowych a te łączą się z kanalizacją Średnica przewodoacutew musi być co najmniej roacutewna średnicy rur spustowych i najczęściej wynosi 100-150 mm Głębokość na jakiej powinno się układać rury zależy od strefy przemarzania i wynosi 1-14 m System taki nie ma blokady przedostawania się zapachoacutew dlatego lepiej nie podłączać go do kanalizacji ogoacutelnospławnej
Innym sposobem odprowadzenia wody bezpośrednio do kanalizacji jest podłączenie rury spustowej do osadnika rynnowego Wyposażony jest on w klapkę ktoacutera stanowi blokadę zapachową i wyciągany kosz w ktoacuterym gromadzą się większe zanieczyszczenia takie jak liście
Gdy brak sieci kanalizacji deszczowej lub ogoacutelnospławnej woda deszczowa powinna być bezpiecznie rozprowadzona po terenie posesji ale tak żeby nie spływała na sąsiednie działki
Odprowadzanie wody z dachu
płaskiego
W przypadku dachoacutew budynkoacutew wysokich (powyżej 5 kondygnacji) oraz dachoacutew o małym nachyleniu (przyjmuje się że poniżej 8) najczęstszym sposobem odprowa-dzania wody deszczowej jest system odwadniania oparty na wpustach dachowych
Wpusty dachowe pełnią rolę dachowych odwodnień punkto-wych tzn zbierają wodę z pewnej powierzchni w jednym punkcie
Odprowadzanie wody z dachu
płaskiego Woda jest odprowadzana do rury spustowej biegnącej wewnątrz budynku a stamtąd do kanalizacji deszczowej lub poza budynek do gruntu Aby odwodnienie dachu płaskiego pracowało prawidłowo wpust powinien znaleźć się w najniższym punkcie dachu a spadek w jego kierunku powinien wynosić co najmniej 3 Oproacutecz zasadniczego wpustu powinien być wpust awaryjny ktoacutery przejmie wodę w przypadku zatkania wpustu głoacutewnego Na dachu powinna być co najmniej jedna para wpustoacutew Zasady projektowania moacutewią że wpusty należy rozmieszczać co 25 m
Obliczanie kanalizacji deszczowej
Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qr (qd) [ls]
rAC
10000
IAQr
gdzie ψ lub C ndash wspoacutełczynnik spływu przyjmowany wg nowej normy jako 10 (w starej zależny od nachylenia dachu i rodzaju powierzchni odwadnianej)
A ndash efektywna powierzchnia dachu lub powierzchnia odwadniana [m2]
I ndash w starej normie miarodajne natężenie deszczu [l(sha)] przyjmowane I 300 l(sha)
r ndash natężenie opadoacutew atmosferycznych [l(sm2)] przyjmowane albo na podstawie danych statystycznych albo wg tabeli 1 w nowej normie po przemnożeniu przez wspoacutełczynnik ryzyka podany w tabeli 2
Wymiarowanie rynien i rur spustowych
1 Przewody spustowe ndash średnicę należy dobrać tak aby obliczona wartość odpływu ściekoacutew Qr nie przekraczała wartości Qrmax (qdmax) a powierzchnia odwadniana A powierzchni Amax zestawionych w tabeli w normie PN ndash 92B ndash 01707
2 Wg starej normy rynny powinny mieć średnice minimum 150 mm (dotyczy to budynkoacutew wielorodzinnych)
Efektywna
powierzchnia dachu
odwadniana przez
rynnę A [m2]
Szerokość rynny [mm] Średnica rury
spustowej [mm]
poniżej 20 70 50
20 ndash 57 100 (lub 125) 70
57 ndash 97 125 100
97 - 170 150 100
170 - 243 180 125
Dla budynkoacutew jednorodzinnych średnice rynien i przewodoacutew spustowych można określić w oparciu o efektywną powierzchnię dachu wg tabeli
Średnice poziomoacutew i przykanalikoacutew
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qr z uwzględnieniem następujących zasad
a) dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 07
b) dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 09
c) i d) jak dla kanalizacji sanitarnej
Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej
Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qt (qog) [ls]
Qww ndash natężenie odpływu ściekoacutew sanitarnych
Qr ndash natężenie odpływu ściekoacutew deszczowych
Kanalizacja ogoacutelnospławna to ten fragment ktoacutery odprowadza i ścieki sanitarne i deszczowe do zewnętrznej sieci ogoacutelnospławnej
rwwt QQQ
Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się z uwzględnieniem następujących zasad
a) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt spełnione powinny być warunki
a) i b) jak dla ściekoacutew deszczowych
b) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt obliczeniowa prędkość przepływu
ściekoacutew nie może przekraczać wartości dopuszczalnej ktoacutera wynosi
80 ms ndash dla rur żeliwnych i innych metalowych
40 ms ndash dla rur kamionkowych betonowych i z tworzyw sztucznych
c) dla odpływu tylko ściekoacutew sanitarnych Qww prędkość przepływu
ściekoacutew nie może być mniejsza od vmin = 07 ms
bullRynny z PVC-U
bullRynny z blachy aluminiowej
bullRynny miedziane
bullRynny z blachy stalowej
bullRynny cynkowo-tytanowe
Przekroje rynien a b c) poacutełokragłe d) trapezowy e f) trapezoidalny g) prostokatny h) poacutełokragły leacy
Rodzaje rynien a) okapowa b) koszowa c) gzymsowa d) leacy
Przewody domowej
instalacji kanalizacyjnej
Przykanalik (przyłącze kanalizacyjne) ndash jest to odcinek ktoacutery łączy kanalizację na terenie nieruchomości z siecią kanalizacyjną
Najczęściej przykanalik włączany jest do studzienki (rewizyjnej lub włazowej) ktoacutera stanowi uzbrojenie sieci Możliwe jest też przyłączenie przez wpust boczny lub złącze siodłowe
Przewody domowej
instalacji kanalizacyjnej
Przykanaliki oznaczane są znakami informacyjnymi Na znaku podana jest średnica (w mm) spadek przyłącza (w promilach) oraz jego długość (w m) Granicą między siecią a instalacją jest położona w pobliżu granicy nieruchomości pierwsza studzienka licząc od strony budynku
Sieć i przykanalik
w przypadku istnienia studzienki rewizyjnej
przykanalikstudzienka rewizyjna
linia
reg
ulac
yjnastudzienka kanalizacyjna
sieć kanalizacyjna
budy
nek
instalacja
zewnętrzna
Sieć i przykanalik
w przypadku braku studzienki rewizyjnej (wg nowych przepisoacutew w przypadku braku studzienki rewizyjnej
przykanalik to odcinek biegnący od granicy budynku do granicy
nieruchomości)
linia
reg
ulac
yjnastudzienka kanalizacyjna
sieć kanalizacyjna
budy
nek
przykanalik
sieć kanalizacyjna
Instalacja kanalizacyjna składa się z 1 poziomoacutew (przewodoacutew odpływowych) ndash są to przewody
prowadzone z odpowiednim spadkiem ktoacutere odprowadzają
ścieki z pionoacutew wpustoacutew podłogowych itp do przykanalika
lub sieci zewnętrznej
2 pionoacutew (przewodoacutew spustowych) ndash są to przewody prowadzone
przez jedną lub kilka kondygnacji odprowadzające ścieki
z podejść kanalizacyjnych wpustoacutew dachowych lub rynien
do przewodoacutew odpływowych
3 podejść kanalizacyjnych ndash przewody odprowadzające ścieki
z przyboroacutew i urządzeń sanitarnych do pionoacutew lub poziomoacutew
kanalizacyjnych
podejścia pojedyncze
podejścia zbiorowe
Kanalizacja sanitarna grawitacyjna
Odprowadza wodę zanieczyszczoną (ścieki) w wyniku jej wykorzystania odpływającą z ustępoacutew spłukiwanych natryskoacutew wanien bidetoacutew zlewoacutew umywalek wpustoacutew podłogowych i innych urządzeń występujących w gospodarstwie domowym
Projektowanie kanalizacji sanitarnej odbywa się w oparciu o normę
PN ndash EN 12056 ndash 2 grudzień 2002
Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew
Część 2 Kanalizacja sanitarna projektowanie układu i obliczenia
oraz w przypadku braku informacji o normę
PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania
w projektowaniu
Podejścia kanalizacyjne ndash łączą
odpływ z pionem kanalizacyjnym
Podejścia
niewentylowane - należy montować ze spadkiem wynoszącym od 2 do 15
wentylowane ndash można zastosować tu mniejsze spadki zgodnie z przywołaną normą ale wymagają dodatkowego przewodu wentylującego
Najczęściej projektuje się podejścia niewentylowane Ich długość w typowym rozwiązaniu stosowanym w Polsce nie powinna przekraczać 30 m a w przypadku miski ustępowej 10 m po długości przewodu
W przypadku dłuższych podejść albo zwiększa się średnicę albo projektuje się podejścia wentylowane za pomocą np zaworoacutew napowietrzających
Nowa norma wprowadza cztery typy systemoacutew kanalizacyjnych jakie można spotkać w poszczegoacutelnych krajach Unii Europejskiej
W Polsce stosuje się tradycyjnie system I
System Nazwa Cechy
I
System pojedynczego pionu
z podejściami częściowo
wypełnionymi
bull jeden pion kanalizacyjny
bull wypełnienie przewodoacutew 50
II
System pojedynczego pionu
z podejściami o mniejszej
średnicy
bull jeden pion kanalizacyjny
bull wypełnienie przewodoacutew 70
III
System pojedynczego pionu
z podejściami całkowicie
wypełnionymi
bull jeden pion kanalizacyjny
bull wypełnienie przewodoacutew 100
bull każde urządzenie podłączone
oddzielnie do pionu
IV System oddzielnych pionoacutew
kanalizacyjnych
bull dwa piony ndash jeden odprowadzający
ścieki czarne z ustępoacutew spłukiwanych
i pisuaroacutew i drugi odprowadzający
pozostałe ścieki
bull wypełnienie przewodoacutew jak dla
systemoacutew I II lub III
Średnice nominalne podejść pojedynczych dobiera się w zależności od typu przyłączonego przyboru sanitarnego lub urządzenia w typowych
rozwiązaniach w Polsce wg tabeli Urządzenie DN [mm]
Umywalka bidet 40
Zlewozmywak
zmywarka pralka
wanna natrysk 50
Miska ustępowa 100
Minimalna średnica podejścia pojedynczego zdeterminowana jest przez jego długość wysokość spadania i ilość zmian kierunku zgodnie z tabelą
DN Lmax
[m] H [m]
trzy zmiany
kierunku
40
50 30 lt10
70 50 lt10
100 50 lt30
H
L
Jeśli powyższe wymiary są przekroczone lub istnieje konieczność zastosowania więcej niż trzech zmian kierunku prowadzenia przewodoacutew należy wybrać kolejną większą średnicę nominalną
Średnice nominalne podjeść zbiorowych
Zależą od natężenia przepływu ściekoacutew w projektowanym
podejściu i od zastosowanego systemu Wybierając system
należy kierować się dostępnymi na rynku przyborami trudno
bowiem wyobrazić sobie podłączanie przyboru sanitarnego
z odpływem np 40mm do przewodu o średnicy mniejszej
Utrudniałoby to swobodny odpływ ściekoacutew z tego przyboru
Natężenie przepływu ściekoacutew sanitarnych Qww
wyznacza się dla danego odcinka instalacji zgodnie
z zależnością
]sl[DUKQww
gdzie K ndash wspoacutełczynnik częstości
DU ndash odpływ jednostkowy [ls] z urządzenia
UWAGA Qww DUmax jeśli nie to Qww = DUmax
Odpływy jednostkowe DU
Odpływy jednostkowe DU -cd
Typowe wspoacutełczynniki częstości K
Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia
z przewodami odpływowymi Piony kanalizacyjne należy prowadzić bez zmiany średnicy i kierunku na całej długości w szachtach sanitarnych
U podstawy każdego pionu przed przejściem w przewoacuted odpływowy należy zamontować otwoacuter rewizyjny (czyszczak) umożliwiający dostęp do wnętrza przodu
W przypadku kanalizacji sanitarnej każdy pion musi być wentylowany w celu wyroacutewnania ciśnienia w instalacji
Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia
z przewodami odpływowymi Wentylację pionu zapewnia
przewoacuted wentylacyjny zakończony rurą wywiewną wyprowadzoną ponad połać dachu
zawoacuter napowietrzający ndash rozwiązanie dozwolone do stosowania w przypadku braku możliwości wyprowadzenia pionu ponad dach można takie rozwiązanie stosować przy spełnieniu następujących warunkoacutew
piony mają wysokość 4 do 5 kondygnacji
ostatni pion licząc od najdalszego w stosunku do kanału oraz co piąty w budynku jest zakończony rurą wywiewną
Elementy pionu kanalizacyjnego
troacutejniki doprowadzające ścieki z podejść kanalizacyjnych
czyszczak prze zmianą kierunku prowadzenia ściekoacutew ndash około 05 nad posadzką przed przejściem w przewoacuted odpływowy
rura prosta o niezmiennej średnicy na całej długości
zawoacuter napowietrzający lub rura wywiewna
W systemie kanalizacji sanitarnej wyroacuteżnić można
piony z wentylacją głoacutewną ndash zakończone rurą wywiewną lub zaworem napowietrzającym
piony z wentylacją obejściową ndash piony z dodatkowym przewodem wentylacyjnym prowadzonym obok pionu spustowego i połączonym z rurą wywiewną
Średnica pionu zależy od wybranego systemu wentylacji i obliczonego natężenia przepływu ściekoacutew dla całego pionu
Należy pamiętać o tym że minimalna średnica pionu nie może być mniejsza od średnicy największego podejścia
W typowych rozwiązaniach w Polsce minimalna średnica pionu wynosi 70mm a dla pionoacutew prowadzących ścieki z misek ustępowych 100mm
Oczywiście w tabelach należy sprawdzić czy średnicy nie należy zwiększyć ze względu na obliczoną wartość Qww
Piony z wentylacją głoacutewną
Piony z wentylacją obejściową
Przewody odpływowe
(poziomy kanalizacyjne)
Wśroacuted przewodoacutew odpływowych wyroacuteżniamy przewoacuted głoacutewny oraz przewody drugorzędne Każdy przewoacuted drugorzędny powinien być oddzielnie podłączony do głoacutewnego pod kątem 45deg
Wszystkie przewody prowadzone są najkroacutetszą drogą przeważnie wzdłuż przegrody budowlanej oraz koniecznie z zachowaniem odpowiedniego spadku
Przewody odpływowe
(poziomy kanalizacyjne)
Spadek powinien być jednakowy na całej długości co zapewnia samooczyszczanie się przewodu
Przyjęte jest że rury układa się kielichem w kierunku przeciwnym do spływu ściekoacutew
Rewizje kanalizacyjne powinno się montować
co 15 m na rurach średnicy od 100 do 150 mm
przed każdym uskokiem poziomu
Rury prowadzone przez murowane ścianki muszą być ułożone prostopadle do przegrody
Na przewody z tworzyw sztucznych powinno się w miejscach przejść dodatkowo nałożyć tuleje ochronne Umożliwią one rurom pewien ruch zabezpieczając instalację przed uszkodzeniami mechanicznymi
Przestrzeń pomiędzy tuleją a rurą powinno się zabezpieczyć izolacją
Jeśli przewody kanalizacyjne z tworzyw sztucznych układane są w sąsiedztwie przewodoacutew wydzielających ciepło powinny być osłonięte otulinami izolacyjnymi w celu zabezpieczenia przed przegrzewaniem
Przewody poziome i przykanaliki powinny być ułożone poniżej strefy przemarzania gruntu czyli na głębokości 80-140 cm zależnie od regionu kraju
Jeśli przewody prowadzone są w pomieszczeniach w ktoacuterych temperatura może spadać poniżej 0degC muszą być odpowiednio zabezpieczone przed przemarzaniem
Dla przewodoacutew prowadzonych na zewnątrz budynku należy pamiętać że warstwa gruntu pokrywającego rury kanalizacyjne powinna być o 10-20 cm większa od głębokości przemarzania gruntu jeśli przewody układa się wyżej to powinny być zaizolowane termicznie
Rury kanalizacyjne układane na zewnątrz budynku powinny być oddalone
od innych przewodoacutew co najmniej
15 m od przewodoacutew gazowych i wodociągowych
08 m od kabli energetycznych
05 m od kabli telekomunikacyjnych
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qww z uwzględnieniem następujących zasad
1 dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 05
2 dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 07
3 minimalna prędkość przepływu ściekoacutew wynosi 07 ms stąd
wynika prowadzenie przewodoacutew z odpowiednim do średnicy
spadkiem w kierunku sieci zewnętrznej
4 minimalna średnica przewodu zewnętrznego wynosi 010m
a przykanalika 015m
Dobierając średnice przewodoacutew odpływowych należy stosować
tabelę z wartościami natężenia przepływu Q0 i prędkości
przepływu v0 dla przewodoacutew o przekroju kołowym przy
pełnym wypełnieniu i wykres Manninga
=QQ0
=vv0
hd
Q
v
(hd)
1
23
4
Przykład obliczeniowy Obliczeniowe natężenie sciekoacutew sanitarnych wynosi Qww= 50 ls Na podstawie tabeli 1 QwwQ0 = 50 2014 = 025 Z wykresu odczytujemy
V = 085V0 = 085114 = 097 ms przy napełnieniu hd = 037
Zakresy dopuszczalnych spadkoacutew przewodoacutew odpływowych
DN 0100 m ndash i = 20 - 100
DN 0150 m ndash i = 15 - 150
Urządzenia dodatkowe w kanalizacji sanitarnej
W przypadku odprowadzania ściekoacutew bytowo gospodarczych do zewnętrznej sieci typu ogoacutelnospławnego w pomieszczeniach położonych na najniższych kondygnacjach w budynku może dojść do zalania spowodowanego wstecznym przepływem ściekoacutew w wyniku intensywnych opadoacutew deszczu Dlatego też w tego typu instalacjach na przewodach kanalizacyjnych odprowadzających ścieki z pomieszczeń na najniższej kondygnacji stosować należy zasuwy burzowe ktoacutere chronią instalację przed przepływem zwrotnym
Materiały w kanalizacji sanitarnej
Instalacja kanalizacyjna może być wykonana z roacuteżnych materiałoacutew ale
zawsze rury i połączenia powinny być szczelne i odporne na korozję
Obecnie najpopularniejszym materiałem używanym do budowy instalacji
wewnętrznej jest tworzywo sztuczne Rury kanalizacyjne produkuje się z
polipropylenu (PP)
roacuteżnych odmian polichlorku winylu (PVC)
Polietylenu wysokiej gęstości (PE-HD)
żywicy poliestrowej wzmacnianej włoacuteknem szklanym (GRE)
Innymi materiałami stosowanymi w kanalizacji sanitarnej są
żeliwo
kamionka
beton
Kanalizacja deszczowa
Odprowadza wody opadowe z dachoacutew i terenoacutew przyległych do nieruchomości (podjazdy tarasy parkingi itp)
Projektowanie kanalizacji deszczowej odbywa się w oparciu o normę
PN ndash EN 12056 ndash 3 grudzień 2002
Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew
Część 3 Przewody deszczowe Projektowanie układu i obliczenia
oraz w przypadku braku informacji o normę
PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania w projektowaniu
Odprowadzanie wody z dachu stromego
W przypadku dachoacutew budynkoacutew niskich (do 5 kondygnacji) ktoacutere mają odpowiednie nachylenie (przyjmuje się że powyżej 8) najczęstszym sposobem odprowadzania wody deszczowej jest zastosowanie systemu rynnowego
Zadaniem deszczowej instalacji kanalizacyjnej jest zebranie wody z dachu i odprowadzenie jej do sieci kanalizacji deszczowej lub do gruntu System rynnowy polega na naturalnym (grawitacyjnym) spływie woacuted po połaci dachowej skąd jest przejmowana przez system rur System ten roacutewnież pracuje grawitacyjnie Umowną granicą instalacji deszczowej jest wylewka z ktoacuterej woda może być skierowana do sieci kanalizacji deszczowej (ogoacutelnospławnej) lub na grunt
Podstawowe elementy
instalacji kanalizacji deszczowej
Rynny - przewody o przekroju otwartym (okrągłym prostokątnym eliptycznym trapezowym okapowym) biegnące wzdłuż krawędzi dachu Zadaniem rynien jest zebranie wody opadowej Rynny prowadzone są z lekkim spadkiem w kierunku narożnikoacutew budynku dzięki czemu woda nie wylewa się za krawędzie tylko płynie w kierunku rur spustowych
Instalacja kanalizacji deszczowej składa się z następujących elementoacutew
Rury spustowe ndash pionowe odcinki przewodoacutew o przekroju zamkniętym (najczęściej okrągłym lub prostokątnym) Zadaniem rur spustowych jest zebranie wody płynącej rynnami i odprowadzenie ich poza budynek
Odpływy ndash elementy za pomocą ktoacuterych rynny przechodzą w rury spustowe Odpływ jest odcinkiem rynny w ktoacuterym wykonany jest obrobiony otwoacuter odpowiedniego kształtu pozwalający na włączenie rury spustowej Można wyroacuteżnić odpływy przelotowe oraz odpływy końcowe ( na narożnikach pomieszczeń) Pozwalają na mocowanie rur spustowych
Narożniki do rynien ndash umożliwiają połączenie rynien w narożnikach budynku Właściwy montaż narożnikoacutew jest bardzo ważny dla właściwej pracy rynien (ruchoacutew pod wpływem temperatury) Wylewki ndash kształtki ktoacuterymi kończy się rura spustowa Wylewka może być włą- czona do kanalizacji deszczowej bądź znajdować się nad gruntem
Łączniki do rynien - złączki zwykłe uszczelkowe i korekcyjne Ponieważ montaż rynien wymaga pozostawiania tzw dylatacji (odstępoacutew) złączki korekcyjne lub uszczelkowe umożliwiają wykonanie takich połączenia z dylatacją
Łączniki do rur spustowych - kolana troacutejniki redukcje mufy mufy redukcyjne Mufy służą do włączania rur spustowych do odpływoacutew zadaniem muf redukcyjnych jest połączenie rury spustowej i odpływu o roacuteżnych średnicach Kolana pozwalają na zmianę kierunku rury spustowej Troacutejniki umożliwiają włączanie do rur spustowych wyposażenia dodatkowego
Haki i obejmy - zadaniem tych elementoacutew jest mocowanie rynien i rur spustowych do dachoacutew i ścian
Elementy wykończeniowe i dodatkowe -
zadaniem tych elementoacutew jest wykończenie
systemu lub uzupełnienie jego pracy
Przykładami mogą tu być
dekiel służący do zakończenia rynny
filtr siatkowy montowany na rurze
spustowej zatrzymujący
zanieczyszczenia
czyszczak (rewizja) umożliwiający
przegląd i czyszczenie rury spustowej
(na zdjęciu)
odprowadzenie do kanalizacji deszczowej
Jednym ze sposoboacutew odprowadzenia wody jest podłączenie systemu rynnowego do kanalizacji deszczowej
Woacutewczas na dolnym odcinku rury spustowej mniej więcej 03-08 m ponad terenem należy zamontować rewizję (czyszczak) Rewizja ma wewnątrz kratkę na ktoacuterej zbierają się liście i inne zanieczyszczenia spływające z rynny
Rura spustowa z rewizją przyłączona jest do przewodoacutew odpływowych a te łączą się z kanalizacją Średnica przewodoacutew musi być co najmniej roacutewna średnicy rur spustowych i najczęściej wynosi 100-150 mm Głębokość na jakiej powinno się układać rury zależy od strefy przemarzania i wynosi 1-14 m System taki nie ma blokady przedostawania się zapachoacutew dlatego lepiej nie podłączać go do kanalizacji ogoacutelnospławnej
Innym sposobem odprowadzenia wody bezpośrednio do kanalizacji jest podłączenie rury spustowej do osadnika rynnowego Wyposażony jest on w klapkę ktoacutera stanowi blokadę zapachową i wyciągany kosz w ktoacuterym gromadzą się większe zanieczyszczenia takie jak liście
Gdy brak sieci kanalizacji deszczowej lub ogoacutelnospławnej woda deszczowa powinna być bezpiecznie rozprowadzona po terenie posesji ale tak żeby nie spływała na sąsiednie działki
Odprowadzanie wody z dachu
płaskiego
W przypadku dachoacutew budynkoacutew wysokich (powyżej 5 kondygnacji) oraz dachoacutew o małym nachyleniu (przyjmuje się że poniżej 8) najczęstszym sposobem odprowa-dzania wody deszczowej jest system odwadniania oparty na wpustach dachowych
Wpusty dachowe pełnią rolę dachowych odwodnień punkto-wych tzn zbierają wodę z pewnej powierzchni w jednym punkcie
Odprowadzanie wody z dachu
płaskiego Woda jest odprowadzana do rury spustowej biegnącej wewnątrz budynku a stamtąd do kanalizacji deszczowej lub poza budynek do gruntu Aby odwodnienie dachu płaskiego pracowało prawidłowo wpust powinien znaleźć się w najniższym punkcie dachu a spadek w jego kierunku powinien wynosić co najmniej 3 Oproacutecz zasadniczego wpustu powinien być wpust awaryjny ktoacutery przejmie wodę w przypadku zatkania wpustu głoacutewnego Na dachu powinna być co najmniej jedna para wpustoacutew Zasady projektowania moacutewią że wpusty należy rozmieszczać co 25 m
Obliczanie kanalizacji deszczowej
Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qr (qd) [ls]
rAC
10000
IAQr
gdzie ψ lub C ndash wspoacutełczynnik spływu przyjmowany wg nowej normy jako 10 (w starej zależny od nachylenia dachu i rodzaju powierzchni odwadnianej)
A ndash efektywna powierzchnia dachu lub powierzchnia odwadniana [m2]
I ndash w starej normie miarodajne natężenie deszczu [l(sha)] przyjmowane I 300 l(sha)
r ndash natężenie opadoacutew atmosferycznych [l(sm2)] przyjmowane albo na podstawie danych statystycznych albo wg tabeli 1 w nowej normie po przemnożeniu przez wspoacutełczynnik ryzyka podany w tabeli 2
Wymiarowanie rynien i rur spustowych
1 Przewody spustowe ndash średnicę należy dobrać tak aby obliczona wartość odpływu ściekoacutew Qr nie przekraczała wartości Qrmax (qdmax) a powierzchnia odwadniana A powierzchni Amax zestawionych w tabeli w normie PN ndash 92B ndash 01707
2 Wg starej normy rynny powinny mieć średnice minimum 150 mm (dotyczy to budynkoacutew wielorodzinnych)
Efektywna
powierzchnia dachu
odwadniana przez
rynnę A [m2]
Szerokość rynny [mm] Średnica rury
spustowej [mm]
poniżej 20 70 50
20 ndash 57 100 (lub 125) 70
57 ndash 97 125 100
97 - 170 150 100
170 - 243 180 125
Dla budynkoacutew jednorodzinnych średnice rynien i przewodoacutew spustowych można określić w oparciu o efektywną powierzchnię dachu wg tabeli
Średnice poziomoacutew i przykanalikoacutew
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qr z uwzględnieniem następujących zasad
a) dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 07
b) dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 09
c) i d) jak dla kanalizacji sanitarnej
Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej
Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qt (qog) [ls]
Qww ndash natężenie odpływu ściekoacutew sanitarnych
Qr ndash natężenie odpływu ściekoacutew deszczowych
Kanalizacja ogoacutelnospławna to ten fragment ktoacutery odprowadza i ścieki sanitarne i deszczowe do zewnętrznej sieci ogoacutelnospławnej
rwwt QQQ
Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się z uwzględnieniem następujących zasad
a) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt spełnione powinny być warunki
a) i b) jak dla ściekoacutew deszczowych
b) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt obliczeniowa prędkość przepływu
ściekoacutew nie może przekraczać wartości dopuszczalnej ktoacutera wynosi
80 ms ndash dla rur żeliwnych i innych metalowych
40 ms ndash dla rur kamionkowych betonowych i z tworzyw sztucznych
c) dla odpływu tylko ściekoacutew sanitarnych Qww prędkość przepływu
ściekoacutew nie może być mniejsza od vmin = 07 ms
bullRynny z PVC-U
bullRynny z blachy aluminiowej
bullRynny miedziane
bullRynny z blachy stalowej
bullRynny cynkowo-tytanowe
Przekroje rynien a b c) poacutełokragłe d) trapezowy e f) trapezoidalny g) prostokatny h) poacutełokragły leacy
Rodzaje rynien a) okapowa b) koszowa c) gzymsowa d) leacy
Przewody domowej
instalacji kanalizacyjnej
Przykanaliki oznaczane są znakami informacyjnymi Na znaku podana jest średnica (w mm) spadek przyłącza (w promilach) oraz jego długość (w m) Granicą między siecią a instalacją jest położona w pobliżu granicy nieruchomości pierwsza studzienka licząc od strony budynku
Sieć i przykanalik
w przypadku istnienia studzienki rewizyjnej
przykanalikstudzienka rewizyjna
linia
reg
ulac
yjnastudzienka kanalizacyjna
sieć kanalizacyjna
budy
nek
instalacja
zewnętrzna
Sieć i przykanalik
w przypadku braku studzienki rewizyjnej (wg nowych przepisoacutew w przypadku braku studzienki rewizyjnej
przykanalik to odcinek biegnący od granicy budynku do granicy
nieruchomości)
linia
reg
ulac
yjnastudzienka kanalizacyjna
sieć kanalizacyjna
budy
nek
przykanalik
sieć kanalizacyjna
Instalacja kanalizacyjna składa się z 1 poziomoacutew (przewodoacutew odpływowych) ndash są to przewody
prowadzone z odpowiednim spadkiem ktoacutere odprowadzają
ścieki z pionoacutew wpustoacutew podłogowych itp do przykanalika
lub sieci zewnętrznej
2 pionoacutew (przewodoacutew spustowych) ndash są to przewody prowadzone
przez jedną lub kilka kondygnacji odprowadzające ścieki
z podejść kanalizacyjnych wpustoacutew dachowych lub rynien
do przewodoacutew odpływowych
3 podejść kanalizacyjnych ndash przewody odprowadzające ścieki
z przyboroacutew i urządzeń sanitarnych do pionoacutew lub poziomoacutew
kanalizacyjnych
podejścia pojedyncze
podejścia zbiorowe
Kanalizacja sanitarna grawitacyjna
Odprowadza wodę zanieczyszczoną (ścieki) w wyniku jej wykorzystania odpływającą z ustępoacutew spłukiwanych natryskoacutew wanien bidetoacutew zlewoacutew umywalek wpustoacutew podłogowych i innych urządzeń występujących w gospodarstwie domowym
Projektowanie kanalizacji sanitarnej odbywa się w oparciu o normę
PN ndash EN 12056 ndash 2 grudzień 2002
Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew
Część 2 Kanalizacja sanitarna projektowanie układu i obliczenia
oraz w przypadku braku informacji o normę
PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania
w projektowaniu
Podejścia kanalizacyjne ndash łączą
odpływ z pionem kanalizacyjnym
Podejścia
niewentylowane - należy montować ze spadkiem wynoszącym od 2 do 15
wentylowane ndash można zastosować tu mniejsze spadki zgodnie z przywołaną normą ale wymagają dodatkowego przewodu wentylującego
Najczęściej projektuje się podejścia niewentylowane Ich długość w typowym rozwiązaniu stosowanym w Polsce nie powinna przekraczać 30 m a w przypadku miski ustępowej 10 m po długości przewodu
W przypadku dłuższych podejść albo zwiększa się średnicę albo projektuje się podejścia wentylowane za pomocą np zaworoacutew napowietrzających
Nowa norma wprowadza cztery typy systemoacutew kanalizacyjnych jakie można spotkać w poszczegoacutelnych krajach Unii Europejskiej
W Polsce stosuje się tradycyjnie system I
System Nazwa Cechy
I
System pojedynczego pionu
z podejściami częściowo
wypełnionymi
bull jeden pion kanalizacyjny
bull wypełnienie przewodoacutew 50
II
System pojedynczego pionu
z podejściami o mniejszej
średnicy
bull jeden pion kanalizacyjny
bull wypełnienie przewodoacutew 70
III
System pojedynczego pionu
z podejściami całkowicie
wypełnionymi
bull jeden pion kanalizacyjny
bull wypełnienie przewodoacutew 100
bull każde urządzenie podłączone
oddzielnie do pionu
IV System oddzielnych pionoacutew
kanalizacyjnych
bull dwa piony ndash jeden odprowadzający
ścieki czarne z ustępoacutew spłukiwanych
i pisuaroacutew i drugi odprowadzający
pozostałe ścieki
bull wypełnienie przewodoacutew jak dla
systemoacutew I II lub III
Średnice nominalne podejść pojedynczych dobiera się w zależności od typu przyłączonego przyboru sanitarnego lub urządzenia w typowych
rozwiązaniach w Polsce wg tabeli Urządzenie DN [mm]
Umywalka bidet 40
Zlewozmywak
zmywarka pralka
wanna natrysk 50
Miska ustępowa 100
Minimalna średnica podejścia pojedynczego zdeterminowana jest przez jego długość wysokość spadania i ilość zmian kierunku zgodnie z tabelą
DN Lmax
[m] H [m]
trzy zmiany
kierunku
40
50 30 lt10
70 50 lt10
100 50 lt30
H
L
Jeśli powyższe wymiary są przekroczone lub istnieje konieczność zastosowania więcej niż trzech zmian kierunku prowadzenia przewodoacutew należy wybrać kolejną większą średnicę nominalną
Średnice nominalne podjeść zbiorowych
Zależą od natężenia przepływu ściekoacutew w projektowanym
podejściu i od zastosowanego systemu Wybierając system
należy kierować się dostępnymi na rynku przyborami trudno
bowiem wyobrazić sobie podłączanie przyboru sanitarnego
z odpływem np 40mm do przewodu o średnicy mniejszej
Utrudniałoby to swobodny odpływ ściekoacutew z tego przyboru
Natężenie przepływu ściekoacutew sanitarnych Qww
wyznacza się dla danego odcinka instalacji zgodnie
z zależnością
]sl[DUKQww
gdzie K ndash wspoacutełczynnik częstości
DU ndash odpływ jednostkowy [ls] z urządzenia
UWAGA Qww DUmax jeśli nie to Qww = DUmax
Odpływy jednostkowe DU
Odpływy jednostkowe DU -cd
Typowe wspoacutełczynniki częstości K
Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia
z przewodami odpływowymi Piony kanalizacyjne należy prowadzić bez zmiany średnicy i kierunku na całej długości w szachtach sanitarnych
U podstawy każdego pionu przed przejściem w przewoacuted odpływowy należy zamontować otwoacuter rewizyjny (czyszczak) umożliwiający dostęp do wnętrza przodu
W przypadku kanalizacji sanitarnej każdy pion musi być wentylowany w celu wyroacutewnania ciśnienia w instalacji
Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia
z przewodami odpływowymi Wentylację pionu zapewnia
przewoacuted wentylacyjny zakończony rurą wywiewną wyprowadzoną ponad połać dachu
zawoacuter napowietrzający ndash rozwiązanie dozwolone do stosowania w przypadku braku możliwości wyprowadzenia pionu ponad dach można takie rozwiązanie stosować przy spełnieniu następujących warunkoacutew
piony mają wysokość 4 do 5 kondygnacji
ostatni pion licząc od najdalszego w stosunku do kanału oraz co piąty w budynku jest zakończony rurą wywiewną
Elementy pionu kanalizacyjnego
troacutejniki doprowadzające ścieki z podejść kanalizacyjnych
czyszczak prze zmianą kierunku prowadzenia ściekoacutew ndash około 05 nad posadzką przed przejściem w przewoacuted odpływowy
rura prosta o niezmiennej średnicy na całej długości
zawoacuter napowietrzający lub rura wywiewna
W systemie kanalizacji sanitarnej wyroacuteżnić można
piony z wentylacją głoacutewną ndash zakończone rurą wywiewną lub zaworem napowietrzającym
piony z wentylacją obejściową ndash piony z dodatkowym przewodem wentylacyjnym prowadzonym obok pionu spustowego i połączonym z rurą wywiewną
Średnica pionu zależy od wybranego systemu wentylacji i obliczonego natężenia przepływu ściekoacutew dla całego pionu
Należy pamiętać o tym że minimalna średnica pionu nie może być mniejsza od średnicy największego podejścia
W typowych rozwiązaniach w Polsce minimalna średnica pionu wynosi 70mm a dla pionoacutew prowadzących ścieki z misek ustępowych 100mm
Oczywiście w tabelach należy sprawdzić czy średnicy nie należy zwiększyć ze względu na obliczoną wartość Qww
Piony z wentylacją głoacutewną
Piony z wentylacją obejściową
Przewody odpływowe
(poziomy kanalizacyjne)
Wśroacuted przewodoacutew odpływowych wyroacuteżniamy przewoacuted głoacutewny oraz przewody drugorzędne Każdy przewoacuted drugorzędny powinien być oddzielnie podłączony do głoacutewnego pod kątem 45deg
Wszystkie przewody prowadzone są najkroacutetszą drogą przeważnie wzdłuż przegrody budowlanej oraz koniecznie z zachowaniem odpowiedniego spadku
Przewody odpływowe
(poziomy kanalizacyjne)
Spadek powinien być jednakowy na całej długości co zapewnia samooczyszczanie się przewodu
Przyjęte jest że rury układa się kielichem w kierunku przeciwnym do spływu ściekoacutew
Rewizje kanalizacyjne powinno się montować
co 15 m na rurach średnicy od 100 do 150 mm
przed każdym uskokiem poziomu
Rury prowadzone przez murowane ścianki muszą być ułożone prostopadle do przegrody
Na przewody z tworzyw sztucznych powinno się w miejscach przejść dodatkowo nałożyć tuleje ochronne Umożliwią one rurom pewien ruch zabezpieczając instalację przed uszkodzeniami mechanicznymi
Przestrzeń pomiędzy tuleją a rurą powinno się zabezpieczyć izolacją
Jeśli przewody kanalizacyjne z tworzyw sztucznych układane są w sąsiedztwie przewodoacutew wydzielających ciepło powinny być osłonięte otulinami izolacyjnymi w celu zabezpieczenia przed przegrzewaniem
Przewody poziome i przykanaliki powinny być ułożone poniżej strefy przemarzania gruntu czyli na głębokości 80-140 cm zależnie od regionu kraju
Jeśli przewody prowadzone są w pomieszczeniach w ktoacuterych temperatura może spadać poniżej 0degC muszą być odpowiednio zabezpieczone przed przemarzaniem
Dla przewodoacutew prowadzonych na zewnątrz budynku należy pamiętać że warstwa gruntu pokrywającego rury kanalizacyjne powinna być o 10-20 cm większa od głębokości przemarzania gruntu jeśli przewody układa się wyżej to powinny być zaizolowane termicznie
Rury kanalizacyjne układane na zewnątrz budynku powinny być oddalone
od innych przewodoacutew co najmniej
15 m od przewodoacutew gazowych i wodociągowych
08 m od kabli energetycznych
05 m od kabli telekomunikacyjnych
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qww z uwzględnieniem następujących zasad
1 dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 05
2 dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 07
3 minimalna prędkość przepływu ściekoacutew wynosi 07 ms stąd
wynika prowadzenie przewodoacutew z odpowiednim do średnicy
spadkiem w kierunku sieci zewnętrznej
4 minimalna średnica przewodu zewnętrznego wynosi 010m
a przykanalika 015m
Dobierając średnice przewodoacutew odpływowych należy stosować
tabelę z wartościami natężenia przepływu Q0 i prędkości
przepływu v0 dla przewodoacutew o przekroju kołowym przy
pełnym wypełnieniu i wykres Manninga
=QQ0
=vv0
hd
Q
v
(hd)
1
23
4
Przykład obliczeniowy Obliczeniowe natężenie sciekoacutew sanitarnych wynosi Qww= 50 ls Na podstawie tabeli 1 QwwQ0 = 50 2014 = 025 Z wykresu odczytujemy
V = 085V0 = 085114 = 097 ms przy napełnieniu hd = 037
Zakresy dopuszczalnych spadkoacutew przewodoacutew odpływowych
DN 0100 m ndash i = 20 - 100
DN 0150 m ndash i = 15 - 150
Urządzenia dodatkowe w kanalizacji sanitarnej
W przypadku odprowadzania ściekoacutew bytowo gospodarczych do zewnętrznej sieci typu ogoacutelnospławnego w pomieszczeniach położonych na najniższych kondygnacjach w budynku może dojść do zalania spowodowanego wstecznym przepływem ściekoacutew w wyniku intensywnych opadoacutew deszczu Dlatego też w tego typu instalacjach na przewodach kanalizacyjnych odprowadzających ścieki z pomieszczeń na najniższej kondygnacji stosować należy zasuwy burzowe ktoacutere chronią instalację przed przepływem zwrotnym
Materiały w kanalizacji sanitarnej
Instalacja kanalizacyjna może być wykonana z roacuteżnych materiałoacutew ale
zawsze rury i połączenia powinny być szczelne i odporne na korozję
Obecnie najpopularniejszym materiałem używanym do budowy instalacji
wewnętrznej jest tworzywo sztuczne Rury kanalizacyjne produkuje się z
polipropylenu (PP)
roacuteżnych odmian polichlorku winylu (PVC)
Polietylenu wysokiej gęstości (PE-HD)
żywicy poliestrowej wzmacnianej włoacuteknem szklanym (GRE)
Innymi materiałami stosowanymi w kanalizacji sanitarnej są
żeliwo
kamionka
beton
Kanalizacja deszczowa
Odprowadza wody opadowe z dachoacutew i terenoacutew przyległych do nieruchomości (podjazdy tarasy parkingi itp)
Projektowanie kanalizacji deszczowej odbywa się w oparciu o normę
PN ndash EN 12056 ndash 3 grudzień 2002
Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew
Część 3 Przewody deszczowe Projektowanie układu i obliczenia
oraz w przypadku braku informacji o normę
PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania w projektowaniu
Odprowadzanie wody z dachu stromego
W przypadku dachoacutew budynkoacutew niskich (do 5 kondygnacji) ktoacutere mają odpowiednie nachylenie (przyjmuje się że powyżej 8) najczęstszym sposobem odprowadzania wody deszczowej jest zastosowanie systemu rynnowego
Zadaniem deszczowej instalacji kanalizacyjnej jest zebranie wody z dachu i odprowadzenie jej do sieci kanalizacji deszczowej lub do gruntu System rynnowy polega na naturalnym (grawitacyjnym) spływie woacuted po połaci dachowej skąd jest przejmowana przez system rur System ten roacutewnież pracuje grawitacyjnie Umowną granicą instalacji deszczowej jest wylewka z ktoacuterej woda może być skierowana do sieci kanalizacji deszczowej (ogoacutelnospławnej) lub na grunt
Podstawowe elementy
instalacji kanalizacji deszczowej
Rynny - przewody o przekroju otwartym (okrągłym prostokątnym eliptycznym trapezowym okapowym) biegnące wzdłuż krawędzi dachu Zadaniem rynien jest zebranie wody opadowej Rynny prowadzone są z lekkim spadkiem w kierunku narożnikoacutew budynku dzięki czemu woda nie wylewa się za krawędzie tylko płynie w kierunku rur spustowych
Instalacja kanalizacji deszczowej składa się z następujących elementoacutew
Rury spustowe ndash pionowe odcinki przewodoacutew o przekroju zamkniętym (najczęściej okrągłym lub prostokątnym) Zadaniem rur spustowych jest zebranie wody płynącej rynnami i odprowadzenie ich poza budynek
Odpływy ndash elementy za pomocą ktoacuterych rynny przechodzą w rury spustowe Odpływ jest odcinkiem rynny w ktoacuterym wykonany jest obrobiony otwoacuter odpowiedniego kształtu pozwalający na włączenie rury spustowej Można wyroacuteżnić odpływy przelotowe oraz odpływy końcowe ( na narożnikach pomieszczeń) Pozwalają na mocowanie rur spustowych
Narożniki do rynien ndash umożliwiają połączenie rynien w narożnikach budynku Właściwy montaż narożnikoacutew jest bardzo ważny dla właściwej pracy rynien (ruchoacutew pod wpływem temperatury) Wylewki ndash kształtki ktoacuterymi kończy się rura spustowa Wylewka może być włą- czona do kanalizacji deszczowej bądź znajdować się nad gruntem
Łączniki do rynien - złączki zwykłe uszczelkowe i korekcyjne Ponieważ montaż rynien wymaga pozostawiania tzw dylatacji (odstępoacutew) złączki korekcyjne lub uszczelkowe umożliwiają wykonanie takich połączenia z dylatacją
Łączniki do rur spustowych - kolana troacutejniki redukcje mufy mufy redukcyjne Mufy służą do włączania rur spustowych do odpływoacutew zadaniem muf redukcyjnych jest połączenie rury spustowej i odpływu o roacuteżnych średnicach Kolana pozwalają na zmianę kierunku rury spustowej Troacutejniki umożliwiają włączanie do rur spustowych wyposażenia dodatkowego
Haki i obejmy - zadaniem tych elementoacutew jest mocowanie rynien i rur spustowych do dachoacutew i ścian
Elementy wykończeniowe i dodatkowe -
zadaniem tych elementoacutew jest wykończenie
systemu lub uzupełnienie jego pracy
Przykładami mogą tu być
dekiel służący do zakończenia rynny
filtr siatkowy montowany na rurze
spustowej zatrzymujący
zanieczyszczenia
czyszczak (rewizja) umożliwiający
przegląd i czyszczenie rury spustowej
(na zdjęciu)
odprowadzenie do kanalizacji deszczowej
Jednym ze sposoboacutew odprowadzenia wody jest podłączenie systemu rynnowego do kanalizacji deszczowej
Woacutewczas na dolnym odcinku rury spustowej mniej więcej 03-08 m ponad terenem należy zamontować rewizję (czyszczak) Rewizja ma wewnątrz kratkę na ktoacuterej zbierają się liście i inne zanieczyszczenia spływające z rynny
Rura spustowa z rewizją przyłączona jest do przewodoacutew odpływowych a te łączą się z kanalizacją Średnica przewodoacutew musi być co najmniej roacutewna średnicy rur spustowych i najczęściej wynosi 100-150 mm Głębokość na jakiej powinno się układać rury zależy od strefy przemarzania i wynosi 1-14 m System taki nie ma blokady przedostawania się zapachoacutew dlatego lepiej nie podłączać go do kanalizacji ogoacutelnospławnej
Innym sposobem odprowadzenia wody bezpośrednio do kanalizacji jest podłączenie rury spustowej do osadnika rynnowego Wyposażony jest on w klapkę ktoacutera stanowi blokadę zapachową i wyciągany kosz w ktoacuterym gromadzą się większe zanieczyszczenia takie jak liście
Gdy brak sieci kanalizacji deszczowej lub ogoacutelnospławnej woda deszczowa powinna być bezpiecznie rozprowadzona po terenie posesji ale tak żeby nie spływała na sąsiednie działki
Odprowadzanie wody z dachu
płaskiego
W przypadku dachoacutew budynkoacutew wysokich (powyżej 5 kondygnacji) oraz dachoacutew o małym nachyleniu (przyjmuje się że poniżej 8) najczęstszym sposobem odprowa-dzania wody deszczowej jest system odwadniania oparty na wpustach dachowych
Wpusty dachowe pełnią rolę dachowych odwodnień punkto-wych tzn zbierają wodę z pewnej powierzchni w jednym punkcie
Odprowadzanie wody z dachu
płaskiego Woda jest odprowadzana do rury spustowej biegnącej wewnątrz budynku a stamtąd do kanalizacji deszczowej lub poza budynek do gruntu Aby odwodnienie dachu płaskiego pracowało prawidłowo wpust powinien znaleźć się w najniższym punkcie dachu a spadek w jego kierunku powinien wynosić co najmniej 3 Oproacutecz zasadniczego wpustu powinien być wpust awaryjny ktoacutery przejmie wodę w przypadku zatkania wpustu głoacutewnego Na dachu powinna być co najmniej jedna para wpustoacutew Zasady projektowania moacutewią że wpusty należy rozmieszczać co 25 m
Obliczanie kanalizacji deszczowej
Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qr (qd) [ls]
rAC
10000
IAQr
gdzie ψ lub C ndash wspoacutełczynnik spływu przyjmowany wg nowej normy jako 10 (w starej zależny od nachylenia dachu i rodzaju powierzchni odwadnianej)
A ndash efektywna powierzchnia dachu lub powierzchnia odwadniana [m2]
I ndash w starej normie miarodajne natężenie deszczu [l(sha)] przyjmowane I 300 l(sha)
r ndash natężenie opadoacutew atmosferycznych [l(sm2)] przyjmowane albo na podstawie danych statystycznych albo wg tabeli 1 w nowej normie po przemnożeniu przez wspoacutełczynnik ryzyka podany w tabeli 2
Wymiarowanie rynien i rur spustowych
1 Przewody spustowe ndash średnicę należy dobrać tak aby obliczona wartość odpływu ściekoacutew Qr nie przekraczała wartości Qrmax (qdmax) a powierzchnia odwadniana A powierzchni Amax zestawionych w tabeli w normie PN ndash 92B ndash 01707
2 Wg starej normy rynny powinny mieć średnice minimum 150 mm (dotyczy to budynkoacutew wielorodzinnych)
Efektywna
powierzchnia dachu
odwadniana przez
rynnę A [m2]
Szerokość rynny [mm] Średnica rury
spustowej [mm]
poniżej 20 70 50
20 ndash 57 100 (lub 125) 70
57 ndash 97 125 100
97 - 170 150 100
170 - 243 180 125
Dla budynkoacutew jednorodzinnych średnice rynien i przewodoacutew spustowych można określić w oparciu o efektywną powierzchnię dachu wg tabeli
Średnice poziomoacutew i przykanalikoacutew
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qr z uwzględnieniem następujących zasad
a) dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 07
b) dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 09
c) i d) jak dla kanalizacji sanitarnej
Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej
Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qt (qog) [ls]
Qww ndash natężenie odpływu ściekoacutew sanitarnych
Qr ndash natężenie odpływu ściekoacutew deszczowych
Kanalizacja ogoacutelnospławna to ten fragment ktoacutery odprowadza i ścieki sanitarne i deszczowe do zewnętrznej sieci ogoacutelnospławnej
rwwt QQQ
Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się z uwzględnieniem następujących zasad
a) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt spełnione powinny być warunki
a) i b) jak dla ściekoacutew deszczowych
b) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt obliczeniowa prędkość przepływu
ściekoacutew nie może przekraczać wartości dopuszczalnej ktoacutera wynosi
80 ms ndash dla rur żeliwnych i innych metalowych
40 ms ndash dla rur kamionkowych betonowych i z tworzyw sztucznych
c) dla odpływu tylko ściekoacutew sanitarnych Qww prędkość przepływu
ściekoacutew nie może być mniejsza od vmin = 07 ms
bullRynny z PVC-U
bullRynny z blachy aluminiowej
bullRynny miedziane
bullRynny z blachy stalowej
bullRynny cynkowo-tytanowe
Przekroje rynien a b c) poacutełokragłe d) trapezowy e f) trapezoidalny g) prostokatny h) poacutełokragły leacy
Rodzaje rynien a) okapowa b) koszowa c) gzymsowa d) leacy
Sieć i przykanalik
w przypadku istnienia studzienki rewizyjnej
przykanalikstudzienka rewizyjna
linia
reg
ulac
yjnastudzienka kanalizacyjna
sieć kanalizacyjna
budy
nek
instalacja
zewnętrzna
Sieć i przykanalik
w przypadku braku studzienki rewizyjnej (wg nowych przepisoacutew w przypadku braku studzienki rewizyjnej
przykanalik to odcinek biegnący od granicy budynku do granicy
nieruchomości)
linia
reg
ulac
yjnastudzienka kanalizacyjna
sieć kanalizacyjna
budy
nek
przykanalik
sieć kanalizacyjna
Instalacja kanalizacyjna składa się z 1 poziomoacutew (przewodoacutew odpływowych) ndash są to przewody
prowadzone z odpowiednim spadkiem ktoacutere odprowadzają
ścieki z pionoacutew wpustoacutew podłogowych itp do przykanalika
lub sieci zewnętrznej
2 pionoacutew (przewodoacutew spustowych) ndash są to przewody prowadzone
przez jedną lub kilka kondygnacji odprowadzające ścieki
z podejść kanalizacyjnych wpustoacutew dachowych lub rynien
do przewodoacutew odpływowych
3 podejść kanalizacyjnych ndash przewody odprowadzające ścieki
z przyboroacutew i urządzeń sanitarnych do pionoacutew lub poziomoacutew
kanalizacyjnych
podejścia pojedyncze
podejścia zbiorowe
Kanalizacja sanitarna grawitacyjna
Odprowadza wodę zanieczyszczoną (ścieki) w wyniku jej wykorzystania odpływającą z ustępoacutew spłukiwanych natryskoacutew wanien bidetoacutew zlewoacutew umywalek wpustoacutew podłogowych i innych urządzeń występujących w gospodarstwie domowym
Projektowanie kanalizacji sanitarnej odbywa się w oparciu o normę
PN ndash EN 12056 ndash 2 grudzień 2002
Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew
Część 2 Kanalizacja sanitarna projektowanie układu i obliczenia
oraz w przypadku braku informacji o normę
PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania
w projektowaniu
Podejścia kanalizacyjne ndash łączą
odpływ z pionem kanalizacyjnym
Podejścia
niewentylowane - należy montować ze spadkiem wynoszącym od 2 do 15
wentylowane ndash można zastosować tu mniejsze spadki zgodnie z przywołaną normą ale wymagają dodatkowego przewodu wentylującego
Najczęściej projektuje się podejścia niewentylowane Ich długość w typowym rozwiązaniu stosowanym w Polsce nie powinna przekraczać 30 m a w przypadku miski ustępowej 10 m po długości przewodu
W przypadku dłuższych podejść albo zwiększa się średnicę albo projektuje się podejścia wentylowane za pomocą np zaworoacutew napowietrzających
Nowa norma wprowadza cztery typy systemoacutew kanalizacyjnych jakie można spotkać w poszczegoacutelnych krajach Unii Europejskiej
W Polsce stosuje się tradycyjnie system I
System Nazwa Cechy
I
System pojedynczego pionu
z podejściami częściowo
wypełnionymi
bull jeden pion kanalizacyjny
bull wypełnienie przewodoacutew 50
II
System pojedynczego pionu
z podejściami o mniejszej
średnicy
bull jeden pion kanalizacyjny
bull wypełnienie przewodoacutew 70
III
System pojedynczego pionu
z podejściami całkowicie
wypełnionymi
bull jeden pion kanalizacyjny
bull wypełnienie przewodoacutew 100
bull każde urządzenie podłączone
oddzielnie do pionu
IV System oddzielnych pionoacutew
kanalizacyjnych
bull dwa piony ndash jeden odprowadzający
ścieki czarne z ustępoacutew spłukiwanych
i pisuaroacutew i drugi odprowadzający
pozostałe ścieki
bull wypełnienie przewodoacutew jak dla
systemoacutew I II lub III
Średnice nominalne podejść pojedynczych dobiera się w zależności od typu przyłączonego przyboru sanitarnego lub urządzenia w typowych
rozwiązaniach w Polsce wg tabeli Urządzenie DN [mm]
Umywalka bidet 40
Zlewozmywak
zmywarka pralka
wanna natrysk 50
Miska ustępowa 100
Minimalna średnica podejścia pojedynczego zdeterminowana jest przez jego długość wysokość spadania i ilość zmian kierunku zgodnie z tabelą
DN Lmax
[m] H [m]
trzy zmiany
kierunku
40
50 30 lt10
70 50 lt10
100 50 lt30
H
L
Jeśli powyższe wymiary są przekroczone lub istnieje konieczność zastosowania więcej niż trzech zmian kierunku prowadzenia przewodoacutew należy wybrać kolejną większą średnicę nominalną
Średnice nominalne podjeść zbiorowych
Zależą od natężenia przepływu ściekoacutew w projektowanym
podejściu i od zastosowanego systemu Wybierając system
należy kierować się dostępnymi na rynku przyborami trudno
bowiem wyobrazić sobie podłączanie przyboru sanitarnego
z odpływem np 40mm do przewodu o średnicy mniejszej
Utrudniałoby to swobodny odpływ ściekoacutew z tego przyboru
Natężenie przepływu ściekoacutew sanitarnych Qww
wyznacza się dla danego odcinka instalacji zgodnie
z zależnością
]sl[DUKQww
gdzie K ndash wspoacutełczynnik częstości
DU ndash odpływ jednostkowy [ls] z urządzenia
UWAGA Qww DUmax jeśli nie to Qww = DUmax
Odpływy jednostkowe DU
Odpływy jednostkowe DU -cd
Typowe wspoacutełczynniki częstości K
Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia
z przewodami odpływowymi Piony kanalizacyjne należy prowadzić bez zmiany średnicy i kierunku na całej długości w szachtach sanitarnych
U podstawy każdego pionu przed przejściem w przewoacuted odpływowy należy zamontować otwoacuter rewizyjny (czyszczak) umożliwiający dostęp do wnętrza przodu
W przypadku kanalizacji sanitarnej każdy pion musi być wentylowany w celu wyroacutewnania ciśnienia w instalacji
Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia
z przewodami odpływowymi Wentylację pionu zapewnia
przewoacuted wentylacyjny zakończony rurą wywiewną wyprowadzoną ponad połać dachu
zawoacuter napowietrzający ndash rozwiązanie dozwolone do stosowania w przypadku braku możliwości wyprowadzenia pionu ponad dach można takie rozwiązanie stosować przy spełnieniu następujących warunkoacutew
piony mają wysokość 4 do 5 kondygnacji
ostatni pion licząc od najdalszego w stosunku do kanału oraz co piąty w budynku jest zakończony rurą wywiewną
Elementy pionu kanalizacyjnego
troacutejniki doprowadzające ścieki z podejść kanalizacyjnych
czyszczak prze zmianą kierunku prowadzenia ściekoacutew ndash około 05 nad posadzką przed przejściem w przewoacuted odpływowy
rura prosta o niezmiennej średnicy na całej długości
zawoacuter napowietrzający lub rura wywiewna
W systemie kanalizacji sanitarnej wyroacuteżnić można
piony z wentylacją głoacutewną ndash zakończone rurą wywiewną lub zaworem napowietrzającym
piony z wentylacją obejściową ndash piony z dodatkowym przewodem wentylacyjnym prowadzonym obok pionu spustowego i połączonym z rurą wywiewną
Średnica pionu zależy od wybranego systemu wentylacji i obliczonego natężenia przepływu ściekoacutew dla całego pionu
Należy pamiętać o tym że minimalna średnica pionu nie może być mniejsza od średnicy największego podejścia
W typowych rozwiązaniach w Polsce minimalna średnica pionu wynosi 70mm a dla pionoacutew prowadzących ścieki z misek ustępowych 100mm
Oczywiście w tabelach należy sprawdzić czy średnicy nie należy zwiększyć ze względu na obliczoną wartość Qww
Piony z wentylacją głoacutewną
Piony z wentylacją obejściową
Przewody odpływowe
(poziomy kanalizacyjne)
Wśroacuted przewodoacutew odpływowych wyroacuteżniamy przewoacuted głoacutewny oraz przewody drugorzędne Każdy przewoacuted drugorzędny powinien być oddzielnie podłączony do głoacutewnego pod kątem 45deg
Wszystkie przewody prowadzone są najkroacutetszą drogą przeważnie wzdłuż przegrody budowlanej oraz koniecznie z zachowaniem odpowiedniego spadku
Przewody odpływowe
(poziomy kanalizacyjne)
Spadek powinien być jednakowy na całej długości co zapewnia samooczyszczanie się przewodu
Przyjęte jest że rury układa się kielichem w kierunku przeciwnym do spływu ściekoacutew
Rewizje kanalizacyjne powinno się montować
co 15 m na rurach średnicy od 100 do 150 mm
przed każdym uskokiem poziomu
Rury prowadzone przez murowane ścianki muszą być ułożone prostopadle do przegrody
Na przewody z tworzyw sztucznych powinno się w miejscach przejść dodatkowo nałożyć tuleje ochronne Umożliwią one rurom pewien ruch zabezpieczając instalację przed uszkodzeniami mechanicznymi
Przestrzeń pomiędzy tuleją a rurą powinno się zabezpieczyć izolacją
Jeśli przewody kanalizacyjne z tworzyw sztucznych układane są w sąsiedztwie przewodoacutew wydzielających ciepło powinny być osłonięte otulinami izolacyjnymi w celu zabezpieczenia przed przegrzewaniem
Przewody poziome i przykanaliki powinny być ułożone poniżej strefy przemarzania gruntu czyli na głębokości 80-140 cm zależnie od regionu kraju
Jeśli przewody prowadzone są w pomieszczeniach w ktoacuterych temperatura może spadać poniżej 0degC muszą być odpowiednio zabezpieczone przed przemarzaniem
Dla przewodoacutew prowadzonych na zewnątrz budynku należy pamiętać że warstwa gruntu pokrywającego rury kanalizacyjne powinna być o 10-20 cm większa od głębokości przemarzania gruntu jeśli przewody układa się wyżej to powinny być zaizolowane termicznie
Rury kanalizacyjne układane na zewnątrz budynku powinny być oddalone
od innych przewodoacutew co najmniej
15 m od przewodoacutew gazowych i wodociągowych
08 m od kabli energetycznych
05 m od kabli telekomunikacyjnych
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qww z uwzględnieniem następujących zasad
1 dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 05
2 dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 07
3 minimalna prędkość przepływu ściekoacutew wynosi 07 ms stąd
wynika prowadzenie przewodoacutew z odpowiednim do średnicy
spadkiem w kierunku sieci zewnętrznej
4 minimalna średnica przewodu zewnętrznego wynosi 010m
a przykanalika 015m
Dobierając średnice przewodoacutew odpływowych należy stosować
tabelę z wartościami natężenia przepływu Q0 i prędkości
przepływu v0 dla przewodoacutew o przekroju kołowym przy
pełnym wypełnieniu i wykres Manninga
=QQ0
=vv0
hd
Q
v
(hd)
1
23
4
Przykład obliczeniowy Obliczeniowe natężenie sciekoacutew sanitarnych wynosi Qww= 50 ls Na podstawie tabeli 1 QwwQ0 = 50 2014 = 025 Z wykresu odczytujemy
V = 085V0 = 085114 = 097 ms przy napełnieniu hd = 037
Zakresy dopuszczalnych spadkoacutew przewodoacutew odpływowych
DN 0100 m ndash i = 20 - 100
DN 0150 m ndash i = 15 - 150
Urządzenia dodatkowe w kanalizacji sanitarnej
W przypadku odprowadzania ściekoacutew bytowo gospodarczych do zewnętrznej sieci typu ogoacutelnospławnego w pomieszczeniach położonych na najniższych kondygnacjach w budynku może dojść do zalania spowodowanego wstecznym przepływem ściekoacutew w wyniku intensywnych opadoacutew deszczu Dlatego też w tego typu instalacjach na przewodach kanalizacyjnych odprowadzających ścieki z pomieszczeń na najniższej kondygnacji stosować należy zasuwy burzowe ktoacutere chronią instalację przed przepływem zwrotnym
Materiały w kanalizacji sanitarnej
Instalacja kanalizacyjna może być wykonana z roacuteżnych materiałoacutew ale
zawsze rury i połączenia powinny być szczelne i odporne na korozję
Obecnie najpopularniejszym materiałem używanym do budowy instalacji
wewnętrznej jest tworzywo sztuczne Rury kanalizacyjne produkuje się z
polipropylenu (PP)
roacuteżnych odmian polichlorku winylu (PVC)
Polietylenu wysokiej gęstości (PE-HD)
żywicy poliestrowej wzmacnianej włoacuteknem szklanym (GRE)
Innymi materiałami stosowanymi w kanalizacji sanitarnej są
żeliwo
kamionka
beton
Kanalizacja deszczowa
Odprowadza wody opadowe z dachoacutew i terenoacutew przyległych do nieruchomości (podjazdy tarasy parkingi itp)
Projektowanie kanalizacji deszczowej odbywa się w oparciu o normę
PN ndash EN 12056 ndash 3 grudzień 2002
Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew
Część 3 Przewody deszczowe Projektowanie układu i obliczenia
oraz w przypadku braku informacji o normę
PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania w projektowaniu
Odprowadzanie wody z dachu stromego
W przypadku dachoacutew budynkoacutew niskich (do 5 kondygnacji) ktoacutere mają odpowiednie nachylenie (przyjmuje się że powyżej 8) najczęstszym sposobem odprowadzania wody deszczowej jest zastosowanie systemu rynnowego
Zadaniem deszczowej instalacji kanalizacyjnej jest zebranie wody z dachu i odprowadzenie jej do sieci kanalizacji deszczowej lub do gruntu System rynnowy polega na naturalnym (grawitacyjnym) spływie woacuted po połaci dachowej skąd jest przejmowana przez system rur System ten roacutewnież pracuje grawitacyjnie Umowną granicą instalacji deszczowej jest wylewka z ktoacuterej woda może być skierowana do sieci kanalizacji deszczowej (ogoacutelnospławnej) lub na grunt
Podstawowe elementy
instalacji kanalizacji deszczowej
Rynny - przewody o przekroju otwartym (okrągłym prostokątnym eliptycznym trapezowym okapowym) biegnące wzdłuż krawędzi dachu Zadaniem rynien jest zebranie wody opadowej Rynny prowadzone są z lekkim spadkiem w kierunku narożnikoacutew budynku dzięki czemu woda nie wylewa się za krawędzie tylko płynie w kierunku rur spustowych
Instalacja kanalizacji deszczowej składa się z następujących elementoacutew
Rury spustowe ndash pionowe odcinki przewodoacutew o przekroju zamkniętym (najczęściej okrągłym lub prostokątnym) Zadaniem rur spustowych jest zebranie wody płynącej rynnami i odprowadzenie ich poza budynek
Odpływy ndash elementy za pomocą ktoacuterych rynny przechodzą w rury spustowe Odpływ jest odcinkiem rynny w ktoacuterym wykonany jest obrobiony otwoacuter odpowiedniego kształtu pozwalający na włączenie rury spustowej Można wyroacuteżnić odpływy przelotowe oraz odpływy końcowe ( na narożnikach pomieszczeń) Pozwalają na mocowanie rur spustowych
Narożniki do rynien ndash umożliwiają połączenie rynien w narożnikach budynku Właściwy montaż narożnikoacutew jest bardzo ważny dla właściwej pracy rynien (ruchoacutew pod wpływem temperatury) Wylewki ndash kształtki ktoacuterymi kończy się rura spustowa Wylewka może być włą- czona do kanalizacji deszczowej bądź znajdować się nad gruntem
Łączniki do rynien - złączki zwykłe uszczelkowe i korekcyjne Ponieważ montaż rynien wymaga pozostawiania tzw dylatacji (odstępoacutew) złączki korekcyjne lub uszczelkowe umożliwiają wykonanie takich połączenia z dylatacją
Łączniki do rur spustowych - kolana troacutejniki redukcje mufy mufy redukcyjne Mufy służą do włączania rur spustowych do odpływoacutew zadaniem muf redukcyjnych jest połączenie rury spustowej i odpływu o roacuteżnych średnicach Kolana pozwalają na zmianę kierunku rury spustowej Troacutejniki umożliwiają włączanie do rur spustowych wyposażenia dodatkowego
Haki i obejmy - zadaniem tych elementoacutew jest mocowanie rynien i rur spustowych do dachoacutew i ścian
Elementy wykończeniowe i dodatkowe -
zadaniem tych elementoacutew jest wykończenie
systemu lub uzupełnienie jego pracy
Przykładami mogą tu być
dekiel służący do zakończenia rynny
filtr siatkowy montowany na rurze
spustowej zatrzymujący
zanieczyszczenia
czyszczak (rewizja) umożliwiający
przegląd i czyszczenie rury spustowej
(na zdjęciu)
odprowadzenie do kanalizacji deszczowej
Jednym ze sposoboacutew odprowadzenia wody jest podłączenie systemu rynnowego do kanalizacji deszczowej
Woacutewczas na dolnym odcinku rury spustowej mniej więcej 03-08 m ponad terenem należy zamontować rewizję (czyszczak) Rewizja ma wewnątrz kratkę na ktoacuterej zbierają się liście i inne zanieczyszczenia spływające z rynny
Rura spustowa z rewizją przyłączona jest do przewodoacutew odpływowych a te łączą się z kanalizacją Średnica przewodoacutew musi być co najmniej roacutewna średnicy rur spustowych i najczęściej wynosi 100-150 mm Głębokość na jakiej powinno się układać rury zależy od strefy przemarzania i wynosi 1-14 m System taki nie ma blokady przedostawania się zapachoacutew dlatego lepiej nie podłączać go do kanalizacji ogoacutelnospławnej
Innym sposobem odprowadzenia wody bezpośrednio do kanalizacji jest podłączenie rury spustowej do osadnika rynnowego Wyposażony jest on w klapkę ktoacutera stanowi blokadę zapachową i wyciągany kosz w ktoacuterym gromadzą się większe zanieczyszczenia takie jak liście
Gdy brak sieci kanalizacji deszczowej lub ogoacutelnospławnej woda deszczowa powinna być bezpiecznie rozprowadzona po terenie posesji ale tak żeby nie spływała na sąsiednie działki
Odprowadzanie wody z dachu
płaskiego
W przypadku dachoacutew budynkoacutew wysokich (powyżej 5 kondygnacji) oraz dachoacutew o małym nachyleniu (przyjmuje się że poniżej 8) najczęstszym sposobem odprowa-dzania wody deszczowej jest system odwadniania oparty na wpustach dachowych
Wpusty dachowe pełnią rolę dachowych odwodnień punkto-wych tzn zbierają wodę z pewnej powierzchni w jednym punkcie
Odprowadzanie wody z dachu
płaskiego Woda jest odprowadzana do rury spustowej biegnącej wewnątrz budynku a stamtąd do kanalizacji deszczowej lub poza budynek do gruntu Aby odwodnienie dachu płaskiego pracowało prawidłowo wpust powinien znaleźć się w najniższym punkcie dachu a spadek w jego kierunku powinien wynosić co najmniej 3 Oproacutecz zasadniczego wpustu powinien być wpust awaryjny ktoacutery przejmie wodę w przypadku zatkania wpustu głoacutewnego Na dachu powinna być co najmniej jedna para wpustoacutew Zasady projektowania moacutewią że wpusty należy rozmieszczać co 25 m
Obliczanie kanalizacji deszczowej
Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qr (qd) [ls]
rAC
10000
IAQr
gdzie ψ lub C ndash wspoacutełczynnik spływu przyjmowany wg nowej normy jako 10 (w starej zależny od nachylenia dachu i rodzaju powierzchni odwadnianej)
A ndash efektywna powierzchnia dachu lub powierzchnia odwadniana [m2]
I ndash w starej normie miarodajne natężenie deszczu [l(sha)] przyjmowane I 300 l(sha)
r ndash natężenie opadoacutew atmosferycznych [l(sm2)] przyjmowane albo na podstawie danych statystycznych albo wg tabeli 1 w nowej normie po przemnożeniu przez wspoacutełczynnik ryzyka podany w tabeli 2
Wymiarowanie rynien i rur spustowych
1 Przewody spustowe ndash średnicę należy dobrać tak aby obliczona wartość odpływu ściekoacutew Qr nie przekraczała wartości Qrmax (qdmax) a powierzchnia odwadniana A powierzchni Amax zestawionych w tabeli w normie PN ndash 92B ndash 01707
2 Wg starej normy rynny powinny mieć średnice minimum 150 mm (dotyczy to budynkoacutew wielorodzinnych)
Efektywna
powierzchnia dachu
odwadniana przez
rynnę A [m2]
Szerokość rynny [mm] Średnica rury
spustowej [mm]
poniżej 20 70 50
20 ndash 57 100 (lub 125) 70
57 ndash 97 125 100
97 - 170 150 100
170 - 243 180 125
Dla budynkoacutew jednorodzinnych średnice rynien i przewodoacutew spustowych można określić w oparciu o efektywną powierzchnię dachu wg tabeli
Średnice poziomoacutew i przykanalikoacutew
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qr z uwzględnieniem następujących zasad
a) dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 07
b) dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 09
c) i d) jak dla kanalizacji sanitarnej
Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej
Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qt (qog) [ls]
Qww ndash natężenie odpływu ściekoacutew sanitarnych
Qr ndash natężenie odpływu ściekoacutew deszczowych
Kanalizacja ogoacutelnospławna to ten fragment ktoacutery odprowadza i ścieki sanitarne i deszczowe do zewnętrznej sieci ogoacutelnospławnej
rwwt QQQ
Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się z uwzględnieniem następujących zasad
a) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt spełnione powinny być warunki
a) i b) jak dla ściekoacutew deszczowych
b) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt obliczeniowa prędkość przepływu
ściekoacutew nie może przekraczać wartości dopuszczalnej ktoacutera wynosi
80 ms ndash dla rur żeliwnych i innych metalowych
40 ms ndash dla rur kamionkowych betonowych i z tworzyw sztucznych
c) dla odpływu tylko ściekoacutew sanitarnych Qww prędkość przepływu
ściekoacutew nie może być mniejsza od vmin = 07 ms
bullRynny z PVC-U
bullRynny z blachy aluminiowej
bullRynny miedziane
bullRynny z blachy stalowej
bullRynny cynkowo-tytanowe
Przekroje rynien a b c) poacutełokragłe d) trapezowy e f) trapezoidalny g) prostokatny h) poacutełokragły leacy
Rodzaje rynien a) okapowa b) koszowa c) gzymsowa d) leacy
Sieć i przykanalik
w przypadku braku studzienki rewizyjnej (wg nowych przepisoacutew w przypadku braku studzienki rewizyjnej
przykanalik to odcinek biegnący od granicy budynku do granicy
nieruchomości)
linia
reg
ulac
yjnastudzienka kanalizacyjna
sieć kanalizacyjna
budy
nek
przykanalik
sieć kanalizacyjna
Instalacja kanalizacyjna składa się z 1 poziomoacutew (przewodoacutew odpływowych) ndash są to przewody
prowadzone z odpowiednim spadkiem ktoacutere odprowadzają
ścieki z pionoacutew wpustoacutew podłogowych itp do przykanalika
lub sieci zewnętrznej
2 pionoacutew (przewodoacutew spustowych) ndash są to przewody prowadzone
przez jedną lub kilka kondygnacji odprowadzające ścieki
z podejść kanalizacyjnych wpustoacutew dachowych lub rynien
do przewodoacutew odpływowych
3 podejść kanalizacyjnych ndash przewody odprowadzające ścieki
z przyboroacutew i urządzeń sanitarnych do pionoacutew lub poziomoacutew
kanalizacyjnych
podejścia pojedyncze
podejścia zbiorowe
Kanalizacja sanitarna grawitacyjna
Odprowadza wodę zanieczyszczoną (ścieki) w wyniku jej wykorzystania odpływającą z ustępoacutew spłukiwanych natryskoacutew wanien bidetoacutew zlewoacutew umywalek wpustoacutew podłogowych i innych urządzeń występujących w gospodarstwie domowym
Projektowanie kanalizacji sanitarnej odbywa się w oparciu o normę
PN ndash EN 12056 ndash 2 grudzień 2002
Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew
Część 2 Kanalizacja sanitarna projektowanie układu i obliczenia
oraz w przypadku braku informacji o normę
PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania
w projektowaniu
Podejścia kanalizacyjne ndash łączą
odpływ z pionem kanalizacyjnym
Podejścia
niewentylowane - należy montować ze spadkiem wynoszącym od 2 do 15
wentylowane ndash można zastosować tu mniejsze spadki zgodnie z przywołaną normą ale wymagają dodatkowego przewodu wentylującego
Najczęściej projektuje się podejścia niewentylowane Ich długość w typowym rozwiązaniu stosowanym w Polsce nie powinna przekraczać 30 m a w przypadku miski ustępowej 10 m po długości przewodu
W przypadku dłuższych podejść albo zwiększa się średnicę albo projektuje się podejścia wentylowane za pomocą np zaworoacutew napowietrzających
Nowa norma wprowadza cztery typy systemoacutew kanalizacyjnych jakie można spotkać w poszczegoacutelnych krajach Unii Europejskiej
W Polsce stosuje się tradycyjnie system I
System Nazwa Cechy
I
System pojedynczego pionu
z podejściami częściowo
wypełnionymi
bull jeden pion kanalizacyjny
bull wypełnienie przewodoacutew 50
II
System pojedynczego pionu
z podejściami o mniejszej
średnicy
bull jeden pion kanalizacyjny
bull wypełnienie przewodoacutew 70
III
System pojedynczego pionu
z podejściami całkowicie
wypełnionymi
bull jeden pion kanalizacyjny
bull wypełnienie przewodoacutew 100
bull każde urządzenie podłączone
oddzielnie do pionu
IV System oddzielnych pionoacutew
kanalizacyjnych
bull dwa piony ndash jeden odprowadzający
ścieki czarne z ustępoacutew spłukiwanych
i pisuaroacutew i drugi odprowadzający
pozostałe ścieki
bull wypełnienie przewodoacutew jak dla
systemoacutew I II lub III
Średnice nominalne podejść pojedynczych dobiera się w zależności od typu przyłączonego przyboru sanitarnego lub urządzenia w typowych
rozwiązaniach w Polsce wg tabeli Urządzenie DN [mm]
Umywalka bidet 40
Zlewozmywak
zmywarka pralka
wanna natrysk 50
Miska ustępowa 100
Minimalna średnica podejścia pojedynczego zdeterminowana jest przez jego długość wysokość spadania i ilość zmian kierunku zgodnie z tabelą
DN Lmax
[m] H [m]
trzy zmiany
kierunku
40
50 30 lt10
70 50 lt10
100 50 lt30
H
L
Jeśli powyższe wymiary są przekroczone lub istnieje konieczność zastosowania więcej niż trzech zmian kierunku prowadzenia przewodoacutew należy wybrać kolejną większą średnicę nominalną
Średnice nominalne podjeść zbiorowych
Zależą od natężenia przepływu ściekoacutew w projektowanym
podejściu i od zastosowanego systemu Wybierając system
należy kierować się dostępnymi na rynku przyborami trudno
bowiem wyobrazić sobie podłączanie przyboru sanitarnego
z odpływem np 40mm do przewodu o średnicy mniejszej
Utrudniałoby to swobodny odpływ ściekoacutew z tego przyboru
Natężenie przepływu ściekoacutew sanitarnych Qww
wyznacza się dla danego odcinka instalacji zgodnie
z zależnością
]sl[DUKQww
gdzie K ndash wspoacutełczynnik częstości
DU ndash odpływ jednostkowy [ls] z urządzenia
UWAGA Qww DUmax jeśli nie to Qww = DUmax
Odpływy jednostkowe DU
Odpływy jednostkowe DU -cd
Typowe wspoacutełczynniki częstości K
Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia
z przewodami odpływowymi Piony kanalizacyjne należy prowadzić bez zmiany średnicy i kierunku na całej długości w szachtach sanitarnych
U podstawy każdego pionu przed przejściem w przewoacuted odpływowy należy zamontować otwoacuter rewizyjny (czyszczak) umożliwiający dostęp do wnętrza przodu
W przypadku kanalizacji sanitarnej każdy pion musi być wentylowany w celu wyroacutewnania ciśnienia w instalacji
Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia
z przewodami odpływowymi Wentylację pionu zapewnia
przewoacuted wentylacyjny zakończony rurą wywiewną wyprowadzoną ponad połać dachu
zawoacuter napowietrzający ndash rozwiązanie dozwolone do stosowania w przypadku braku możliwości wyprowadzenia pionu ponad dach można takie rozwiązanie stosować przy spełnieniu następujących warunkoacutew
piony mają wysokość 4 do 5 kondygnacji
ostatni pion licząc od najdalszego w stosunku do kanału oraz co piąty w budynku jest zakończony rurą wywiewną
Elementy pionu kanalizacyjnego
troacutejniki doprowadzające ścieki z podejść kanalizacyjnych
czyszczak prze zmianą kierunku prowadzenia ściekoacutew ndash około 05 nad posadzką przed przejściem w przewoacuted odpływowy
rura prosta o niezmiennej średnicy na całej długości
zawoacuter napowietrzający lub rura wywiewna
W systemie kanalizacji sanitarnej wyroacuteżnić można
piony z wentylacją głoacutewną ndash zakończone rurą wywiewną lub zaworem napowietrzającym
piony z wentylacją obejściową ndash piony z dodatkowym przewodem wentylacyjnym prowadzonym obok pionu spustowego i połączonym z rurą wywiewną
Średnica pionu zależy od wybranego systemu wentylacji i obliczonego natężenia przepływu ściekoacutew dla całego pionu
Należy pamiętać o tym że minimalna średnica pionu nie może być mniejsza od średnicy największego podejścia
W typowych rozwiązaniach w Polsce minimalna średnica pionu wynosi 70mm a dla pionoacutew prowadzących ścieki z misek ustępowych 100mm
Oczywiście w tabelach należy sprawdzić czy średnicy nie należy zwiększyć ze względu na obliczoną wartość Qww
Piony z wentylacją głoacutewną
Piony z wentylacją obejściową
Przewody odpływowe
(poziomy kanalizacyjne)
Wśroacuted przewodoacutew odpływowych wyroacuteżniamy przewoacuted głoacutewny oraz przewody drugorzędne Każdy przewoacuted drugorzędny powinien być oddzielnie podłączony do głoacutewnego pod kątem 45deg
Wszystkie przewody prowadzone są najkroacutetszą drogą przeważnie wzdłuż przegrody budowlanej oraz koniecznie z zachowaniem odpowiedniego spadku
Przewody odpływowe
(poziomy kanalizacyjne)
Spadek powinien być jednakowy na całej długości co zapewnia samooczyszczanie się przewodu
Przyjęte jest że rury układa się kielichem w kierunku przeciwnym do spływu ściekoacutew
Rewizje kanalizacyjne powinno się montować
co 15 m na rurach średnicy od 100 do 150 mm
przed każdym uskokiem poziomu
Rury prowadzone przez murowane ścianki muszą być ułożone prostopadle do przegrody
Na przewody z tworzyw sztucznych powinno się w miejscach przejść dodatkowo nałożyć tuleje ochronne Umożliwią one rurom pewien ruch zabezpieczając instalację przed uszkodzeniami mechanicznymi
Przestrzeń pomiędzy tuleją a rurą powinno się zabezpieczyć izolacją
Jeśli przewody kanalizacyjne z tworzyw sztucznych układane są w sąsiedztwie przewodoacutew wydzielających ciepło powinny być osłonięte otulinami izolacyjnymi w celu zabezpieczenia przed przegrzewaniem
Przewody poziome i przykanaliki powinny być ułożone poniżej strefy przemarzania gruntu czyli na głębokości 80-140 cm zależnie od regionu kraju
Jeśli przewody prowadzone są w pomieszczeniach w ktoacuterych temperatura może spadać poniżej 0degC muszą być odpowiednio zabezpieczone przed przemarzaniem
Dla przewodoacutew prowadzonych na zewnątrz budynku należy pamiętać że warstwa gruntu pokrywającego rury kanalizacyjne powinna być o 10-20 cm większa od głębokości przemarzania gruntu jeśli przewody układa się wyżej to powinny być zaizolowane termicznie
Rury kanalizacyjne układane na zewnątrz budynku powinny być oddalone
od innych przewodoacutew co najmniej
15 m od przewodoacutew gazowych i wodociągowych
08 m od kabli energetycznych
05 m od kabli telekomunikacyjnych
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qww z uwzględnieniem następujących zasad
1 dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 05
2 dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 07
3 minimalna prędkość przepływu ściekoacutew wynosi 07 ms stąd
wynika prowadzenie przewodoacutew z odpowiednim do średnicy
spadkiem w kierunku sieci zewnętrznej
4 minimalna średnica przewodu zewnętrznego wynosi 010m
a przykanalika 015m
Dobierając średnice przewodoacutew odpływowych należy stosować
tabelę z wartościami natężenia przepływu Q0 i prędkości
przepływu v0 dla przewodoacutew o przekroju kołowym przy
pełnym wypełnieniu i wykres Manninga
=QQ0
=vv0
hd
Q
v
(hd)
1
23
4
Przykład obliczeniowy Obliczeniowe natężenie sciekoacutew sanitarnych wynosi Qww= 50 ls Na podstawie tabeli 1 QwwQ0 = 50 2014 = 025 Z wykresu odczytujemy
V = 085V0 = 085114 = 097 ms przy napełnieniu hd = 037
Zakresy dopuszczalnych spadkoacutew przewodoacutew odpływowych
DN 0100 m ndash i = 20 - 100
DN 0150 m ndash i = 15 - 150
Urządzenia dodatkowe w kanalizacji sanitarnej
W przypadku odprowadzania ściekoacutew bytowo gospodarczych do zewnętrznej sieci typu ogoacutelnospławnego w pomieszczeniach położonych na najniższych kondygnacjach w budynku może dojść do zalania spowodowanego wstecznym przepływem ściekoacutew w wyniku intensywnych opadoacutew deszczu Dlatego też w tego typu instalacjach na przewodach kanalizacyjnych odprowadzających ścieki z pomieszczeń na najniższej kondygnacji stosować należy zasuwy burzowe ktoacutere chronią instalację przed przepływem zwrotnym
Materiały w kanalizacji sanitarnej
Instalacja kanalizacyjna może być wykonana z roacuteżnych materiałoacutew ale
zawsze rury i połączenia powinny być szczelne i odporne na korozję
Obecnie najpopularniejszym materiałem używanym do budowy instalacji
wewnętrznej jest tworzywo sztuczne Rury kanalizacyjne produkuje się z
polipropylenu (PP)
roacuteżnych odmian polichlorku winylu (PVC)
Polietylenu wysokiej gęstości (PE-HD)
żywicy poliestrowej wzmacnianej włoacuteknem szklanym (GRE)
Innymi materiałami stosowanymi w kanalizacji sanitarnej są
żeliwo
kamionka
beton
Kanalizacja deszczowa
Odprowadza wody opadowe z dachoacutew i terenoacutew przyległych do nieruchomości (podjazdy tarasy parkingi itp)
Projektowanie kanalizacji deszczowej odbywa się w oparciu o normę
PN ndash EN 12056 ndash 3 grudzień 2002
Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew
Część 3 Przewody deszczowe Projektowanie układu i obliczenia
oraz w przypadku braku informacji o normę
PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania w projektowaniu
Odprowadzanie wody z dachu stromego
W przypadku dachoacutew budynkoacutew niskich (do 5 kondygnacji) ktoacutere mają odpowiednie nachylenie (przyjmuje się że powyżej 8) najczęstszym sposobem odprowadzania wody deszczowej jest zastosowanie systemu rynnowego
Zadaniem deszczowej instalacji kanalizacyjnej jest zebranie wody z dachu i odprowadzenie jej do sieci kanalizacji deszczowej lub do gruntu System rynnowy polega na naturalnym (grawitacyjnym) spływie woacuted po połaci dachowej skąd jest przejmowana przez system rur System ten roacutewnież pracuje grawitacyjnie Umowną granicą instalacji deszczowej jest wylewka z ktoacuterej woda może być skierowana do sieci kanalizacji deszczowej (ogoacutelnospławnej) lub na grunt
Podstawowe elementy
instalacji kanalizacji deszczowej
Rynny - przewody o przekroju otwartym (okrągłym prostokątnym eliptycznym trapezowym okapowym) biegnące wzdłuż krawędzi dachu Zadaniem rynien jest zebranie wody opadowej Rynny prowadzone są z lekkim spadkiem w kierunku narożnikoacutew budynku dzięki czemu woda nie wylewa się za krawędzie tylko płynie w kierunku rur spustowych
Instalacja kanalizacji deszczowej składa się z następujących elementoacutew
Rury spustowe ndash pionowe odcinki przewodoacutew o przekroju zamkniętym (najczęściej okrągłym lub prostokątnym) Zadaniem rur spustowych jest zebranie wody płynącej rynnami i odprowadzenie ich poza budynek
Odpływy ndash elementy za pomocą ktoacuterych rynny przechodzą w rury spustowe Odpływ jest odcinkiem rynny w ktoacuterym wykonany jest obrobiony otwoacuter odpowiedniego kształtu pozwalający na włączenie rury spustowej Można wyroacuteżnić odpływy przelotowe oraz odpływy końcowe ( na narożnikach pomieszczeń) Pozwalają na mocowanie rur spustowych
Narożniki do rynien ndash umożliwiają połączenie rynien w narożnikach budynku Właściwy montaż narożnikoacutew jest bardzo ważny dla właściwej pracy rynien (ruchoacutew pod wpływem temperatury) Wylewki ndash kształtki ktoacuterymi kończy się rura spustowa Wylewka może być włą- czona do kanalizacji deszczowej bądź znajdować się nad gruntem
Łączniki do rynien - złączki zwykłe uszczelkowe i korekcyjne Ponieważ montaż rynien wymaga pozostawiania tzw dylatacji (odstępoacutew) złączki korekcyjne lub uszczelkowe umożliwiają wykonanie takich połączenia z dylatacją
Łączniki do rur spustowych - kolana troacutejniki redukcje mufy mufy redukcyjne Mufy służą do włączania rur spustowych do odpływoacutew zadaniem muf redukcyjnych jest połączenie rury spustowej i odpływu o roacuteżnych średnicach Kolana pozwalają na zmianę kierunku rury spustowej Troacutejniki umożliwiają włączanie do rur spustowych wyposażenia dodatkowego
Haki i obejmy - zadaniem tych elementoacutew jest mocowanie rynien i rur spustowych do dachoacutew i ścian
Elementy wykończeniowe i dodatkowe -
zadaniem tych elementoacutew jest wykończenie
systemu lub uzupełnienie jego pracy
Przykładami mogą tu być
dekiel służący do zakończenia rynny
filtr siatkowy montowany na rurze
spustowej zatrzymujący
zanieczyszczenia
czyszczak (rewizja) umożliwiający
przegląd i czyszczenie rury spustowej
(na zdjęciu)
odprowadzenie do kanalizacji deszczowej
Jednym ze sposoboacutew odprowadzenia wody jest podłączenie systemu rynnowego do kanalizacji deszczowej
Woacutewczas na dolnym odcinku rury spustowej mniej więcej 03-08 m ponad terenem należy zamontować rewizję (czyszczak) Rewizja ma wewnątrz kratkę na ktoacuterej zbierają się liście i inne zanieczyszczenia spływające z rynny
Rura spustowa z rewizją przyłączona jest do przewodoacutew odpływowych a te łączą się z kanalizacją Średnica przewodoacutew musi być co najmniej roacutewna średnicy rur spustowych i najczęściej wynosi 100-150 mm Głębokość na jakiej powinno się układać rury zależy od strefy przemarzania i wynosi 1-14 m System taki nie ma blokady przedostawania się zapachoacutew dlatego lepiej nie podłączać go do kanalizacji ogoacutelnospławnej
Innym sposobem odprowadzenia wody bezpośrednio do kanalizacji jest podłączenie rury spustowej do osadnika rynnowego Wyposażony jest on w klapkę ktoacutera stanowi blokadę zapachową i wyciągany kosz w ktoacuterym gromadzą się większe zanieczyszczenia takie jak liście
Gdy brak sieci kanalizacji deszczowej lub ogoacutelnospławnej woda deszczowa powinna być bezpiecznie rozprowadzona po terenie posesji ale tak żeby nie spływała na sąsiednie działki
Odprowadzanie wody z dachu
płaskiego
W przypadku dachoacutew budynkoacutew wysokich (powyżej 5 kondygnacji) oraz dachoacutew o małym nachyleniu (przyjmuje się że poniżej 8) najczęstszym sposobem odprowa-dzania wody deszczowej jest system odwadniania oparty na wpustach dachowych
Wpusty dachowe pełnią rolę dachowych odwodnień punkto-wych tzn zbierają wodę z pewnej powierzchni w jednym punkcie
Odprowadzanie wody z dachu
płaskiego Woda jest odprowadzana do rury spustowej biegnącej wewnątrz budynku a stamtąd do kanalizacji deszczowej lub poza budynek do gruntu Aby odwodnienie dachu płaskiego pracowało prawidłowo wpust powinien znaleźć się w najniższym punkcie dachu a spadek w jego kierunku powinien wynosić co najmniej 3 Oproacutecz zasadniczego wpustu powinien być wpust awaryjny ktoacutery przejmie wodę w przypadku zatkania wpustu głoacutewnego Na dachu powinna być co najmniej jedna para wpustoacutew Zasady projektowania moacutewią że wpusty należy rozmieszczać co 25 m
Obliczanie kanalizacji deszczowej
Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qr (qd) [ls]
rAC
10000
IAQr
gdzie ψ lub C ndash wspoacutełczynnik spływu przyjmowany wg nowej normy jako 10 (w starej zależny od nachylenia dachu i rodzaju powierzchni odwadnianej)
A ndash efektywna powierzchnia dachu lub powierzchnia odwadniana [m2]
I ndash w starej normie miarodajne natężenie deszczu [l(sha)] przyjmowane I 300 l(sha)
r ndash natężenie opadoacutew atmosferycznych [l(sm2)] przyjmowane albo na podstawie danych statystycznych albo wg tabeli 1 w nowej normie po przemnożeniu przez wspoacutełczynnik ryzyka podany w tabeli 2
Wymiarowanie rynien i rur spustowych
1 Przewody spustowe ndash średnicę należy dobrać tak aby obliczona wartość odpływu ściekoacutew Qr nie przekraczała wartości Qrmax (qdmax) a powierzchnia odwadniana A powierzchni Amax zestawionych w tabeli w normie PN ndash 92B ndash 01707
2 Wg starej normy rynny powinny mieć średnice minimum 150 mm (dotyczy to budynkoacutew wielorodzinnych)
Efektywna
powierzchnia dachu
odwadniana przez
rynnę A [m2]
Szerokość rynny [mm] Średnica rury
spustowej [mm]
poniżej 20 70 50
20 ndash 57 100 (lub 125) 70
57 ndash 97 125 100
97 - 170 150 100
170 - 243 180 125
Dla budynkoacutew jednorodzinnych średnice rynien i przewodoacutew spustowych można określić w oparciu o efektywną powierzchnię dachu wg tabeli
Średnice poziomoacutew i przykanalikoacutew
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qr z uwzględnieniem następujących zasad
a) dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 07
b) dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 09
c) i d) jak dla kanalizacji sanitarnej
Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej
Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qt (qog) [ls]
Qww ndash natężenie odpływu ściekoacutew sanitarnych
Qr ndash natężenie odpływu ściekoacutew deszczowych
Kanalizacja ogoacutelnospławna to ten fragment ktoacutery odprowadza i ścieki sanitarne i deszczowe do zewnętrznej sieci ogoacutelnospławnej
rwwt QQQ
Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się z uwzględnieniem następujących zasad
a) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt spełnione powinny być warunki
a) i b) jak dla ściekoacutew deszczowych
b) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt obliczeniowa prędkość przepływu
ściekoacutew nie może przekraczać wartości dopuszczalnej ktoacutera wynosi
80 ms ndash dla rur żeliwnych i innych metalowych
40 ms ndash dla rur kamionkowych betonowych i z tworzyw sztucznych
c) dla odpływu tylko ściekoacutew sanitarnych Qww prędkość przepływu
ściekoacutew nie może być mniejsza od vmin = 07 ms
bullRynny z PVC-U
bullRynny z blachy aluminiowej
bullRynny miedziane
bullRynny z blachy stalowej
bullRynny cynkowo-tytanowe
Przekroje rynien a b c) poacutełokragłe d) trapezowy e f) trapezoidalny g) prostokatny h) poacutełokragły leacy
Rodzaje rynien a) okapowa b) koszowa c) gzymsowa d) leacy
Instalacja kanalizacyjna składa się z 1 poziomoacutew (przewodoacutew odpływowych) ndash są to przewody
prowadzone z odpowiednim spadkiem ktoacutere odprowadzają
ścieki z pionoacutew wpustoacutew podłogowych itp do przykanalika
lub sieci zewnętrznej
2 pionoacutew (przewodoacutew spustowych) ndash są to przewody prowadzone
przez jedną lub kilka kondygnacji odprowadzające ścieki
z podejść kanalizacyjnych wpustoacutew dachowych lub rynien
do przewodoacutew odpływowych
3 podejść kanalizacyjnych ndash przewody odprowadzające ścieki
z przyboroacutew i urządzeń sanitarnych do pionoacutew lub poziomoacutew
kanalizacyjnych
podejścia pojedyncze
podejścia zbiorowe
Kanalizacja sanitarna grawitacyjna
Odprowadza wodę zanieczyszczoną (ścieki) w wyniku jej wykorzystania odpływającą z ustępoacutew spłukiwanych natryskoacutew wanien bidetoacutew zlewoacutew umywalek wpustoacutew podłogowych i innych urządzeń występujących w gospodarstwie domowym
Projektowanie kanalizacji sanitarnej odbywa się w oparciu o normę
PN ndash EN 12056 ndash 2 grudzień 2002
Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew
Część 2 Kanalizacja sanitarna projektowanie układu i obliczenia
oraz w przypadku braku informacji o normę
PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania
w projektowaniu
Podejścia kanalizacyjne ndash łączą
odpływ z pionem kanalizacyjnym
Podejścia
niewentylowane - należy montować ze spadkiem wynoszącym od 2 do 15
wentylowane ndash można zastosować tu mniejsze spadki zgodnie z przywołaną normą ale wymagają dodatkowego przewodu wentylującego
Najczęściej projektuje się podejścia niewentylowane Ich długość w typowym rozwiązaniu stosowanym w Polsce nie powinna przekraczać 30 m a w przypadku miski ustępowej 10 m po długości przewodu
W przypadku dłuższych podejść albo zwiększa się średnicę albo projektuje się podejścia wentylowane za pomocą np zaworoacutew napowietrzających
Nowa norma wprowadza cztery typy systemoacutew kanalizacyjnych jakie można spotkać w poszczegoacutelnych krajach Unii Europejskiej
W Polsce stosuje się tradycyjnie system I
System Nazwa Cechy
I
System pojedynczego pionu
z podejściami częściowo
wypełnionymi
bull jeden pion kanalizacyjny
bull wypełnienie przewodoacutew 50
II
System pojedynczego pionu
z podejściami o mniejszej
średnicy
bull jeden pion kanalizacyjny
bull wypełnienie przewodoacutew 70
III
System pojedynczego pionu
z podejściami całkowicie
wypełnionymi
bull jeden pion kanalizacyjny
bull wypełnienie przewodoacutew 100
bull każde urządzenie podłączone
oddzielnie do pionu
IV System oddzielnych pionoacutew
kanalizacyjnych
bull dwa piony ndash jeden odprowadzający
ścieki czarne z ustępoacutew spłukiwanych
i pisuaroacutew i drugi odprowadzający
pozostałe ścieki
bull wypełnienie przewodoacutew jak dla
systemoacutew I II lub III
Średnice nominalne podejść pojedynczych dobiera się w zależności od typu przyłączonego przyboru sanitarnego lub urządzenia w typowych
rozwiązaniach w Polsce wg tabeli Urządzenie DN [mm]
Umywalka bidet 40
Zlewozmywak
zmywarka pralka
wanna natrysk 50
Miska ustępowa 100
Minimalna średnica podejścia pojedynczego zdeterminowana jest przez jego długość wysokość spadania i ilość zmian kierunku zgodnie z tabelą
DN Lmax
[m] H [m]
trzy zmiany
kierunku
40
50 30 lt10
70 50 lt10
100 50 lt30
H
L
Jeśli powyższe wymiary są przekroczone lub istnieje konieczność zastosowania więcej niż trzech zmian kierunku prowadzenia przewodoacutew należy wybrać kolejną większą średnicę nominalną
Średnice nominalne podjeść zbiorowych
Zależą od natężenia przepływu ściekoacutew w projektowanym
podejściu i od zastosowanego systemu Wybierając system
należy kierować się dostępnymi na rynku przyborami trudno
bowiem wyobrazić sobie podłączanie przyboru sanitarnego
z odpływem np 40mm do przewodu o średnicy mniejszej
Utrudniałoby to swobodny odpływ ściekoacutew z tego przyboru
Natężenie przepływu ściekoacutew sanitarnych Qww
wyznacza się dla danego odcinka instalacji zgodnie
z zależnością
]sl[DUKQww
gdzie K ndash wspoacutełczynnik częstości
DU ndash odpływ jednostkowy [ls] z urządzenia
UWAGA Qww DUmax jeśli nie to Qww = DUmax
Odpływy jednostkowe DU
Odpływy jednostkowe DU -cd
Typowe wspoacutełczynniki częstości K
Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia
z przewodami odpływowymi Piony kanalizacyjne należy prowadzić bez zmiany średnicy i kierunku na całej długości w szachtach sanitarnych
U podstawy każdego pionu przed przejściem w przewoacuted odpływowy należy zamontować otwoacuter rewizyjny (czyszczak) umożliwiający dostęp do wnętrza przodu
W przypadku kanalizacji sanitarnej każdy pion musi być wentylowany w celu wyroacutewnania ciśnienia w instalacji
Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia
z przewodami odpływowymi Wentylację pionu zapewnia
przewoacuted wentylacyjny zakończony rurą wywiewną wyprowadzoną ponad połać dachu
zawoacuter napowietrzający ndash rozwiązanie dozwolone do stosowania w przypadku braku możliwości wyprowadzenia pionu ponad dach można takie rozwiązanie stosować przy spełnieniu następujących warunkoacutew
piony mają wysokość 4 do 5 kondygnacji
ostatni pion licząc od najdalszego w stosunku do kanału oraz co piąty w budynku jest zakończony rurą wywiewną
Elementy pionu kanalizacyjnego
troacutejniki doprowadzające ścieki z podejść kanalizacyjnych
czyszczak prze zmianą kierunku prowadzenia ściekoacutew ndash około 05 nad posadzką przed przejściem w przewoacuted odpływowy
rura prosta o niezmiennej średnicy na całej długości
zawoacuter napowietrzający lub rura wywiewna
W systemie kanalizacji sanitarnej wyroacuteżnić można
piony z wentylacją głoacutewną ndash zakończone rurą wywiewną lub zaworem napowietrzającym
piony z wentylacją obejściową ndash piony z dodatkowym przewodem wentylacyjnym prowadzonym obok pionu spustowego i połączonym z rurą wywiewną
Średnica pionu zależy od wybranego systemu wentylacji i obliczonego natężenia przepływu ściekoacutew dla całego pionu
Należy pamiętać o tym że minimalna średnica pionu nie może być mniejsza od średnicy największego podejścia
W typowych rozwiązaniach w Polsce minimalna średnica pionu wynosi 70mm a dla pionoacutew prowadzących ścieki z misek ustępowych 100mm
Oczywiście w tabelach należy sprawdzić czy średnicy nie należy zwiększyć ze względu na obliczoną wartość Qww
Piony z wentylacją głoacutewną
Piony z wentylacją obejściową
Przewody odpływowe
(poziomy kanalizacyjne)
Wśroacuted przewodoacutew odpływowych wyroacuteżniamy przewoacuted głoacutewny oraz przewody drugorzędne Każdy przewoacuted drugorzędny powinien być oddzielnie podłączony do głoacutewnego pod kątem 45deg
Wszystkie przewody prowadzone są najkroacutetszą drogą przeważnie wzdłuż przegrody budowlanej oraz koniecznie z zachowaniem odpowiedniego spadku
Przewody odpływowe
(poziomy kanalizacyjne)
Spadek powinien być jednakowy na całej długości co zapewnia samooczyszczanie się przewodu
Przyjęte jest że rury układa się kielichem w kierunku przeciwnym do spływu ściekoacutew
Rewizje kanalizacyjne powinno się montować
co 15 m na rurach średnicy od 100 do 150 mm
przed każdym uskokiem poziomu
Rury prowadzone przez murowane ścianki muszą być ułożone prostopadle do przegrody
Na przewody z tworzyw sztucznych powinno się w miejscach przejść dodatkowo nałożyć tuleje ochronne Umożliwią one rurom pewien ruch zabezpieczając instalację przed uszkodzeniami mechanicznymi
Przestrzeń pomiędzy tuleją a rurą powinno się zabezpieczyć izolacją
Jeśli przewody kanalizacyjne z tworzyw sztucznych układane są w sąsiedztwie przewodoacutew wydzielających ciepło powinny być osłonięte otulinami izolacyjnymi w celu zabezpieczenia przed przegrzewaniem
Przewody poziome i przykanaliki powinny być ułożone poniżej strefy przemarzania gruntu czyli na głębokości 80-140 cm zależnie od regionu kraju
Jeśli przewody prowadzone są w pomieszczeniach w ktoacuterych temperatura może spadać poniżej 0degC muszą być odpowiednio zabezpieczone przed przemarzaniem
Dla przewodoacutew prowadzonych na zewnątrz budynku należy pamiętać że warstwa gruntu pokrywającego rury kanalizacyjne powinna być o 10-20 cm większa od głębokości przemarzania gruntu jeśli przewody układa się wyżej to powinny być zaizolowane termicznie
Rury kanalizacyjne układane na zewnątrz budynku powinny być oddalone
od innych przewodoacutew co najmniej
15 m od przewodoacutew gazowych i wodociągowych
08 m od kabli energetycznych
05 m od kabli telekomunikacyjnych
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qww z uwzględnieniem następujących zasad
1 dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 05
2 dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 07
3 minimalna prędkość przepływu ściekoacutew wynosi 07 ms stąd
wynika prowadzenie przewodoacutew z odpowiednim do średnicy
spadkiem w kierunku sieci zewnętrznej
4 minimalna średnica przewodu zewnętrznego wynosi 010m
a przykanalika 015m
Dobierając średnice przewodoacutew odpływowych należy stosować
tabelę z wartościami natężenia przepływu Q0 i prędkości
przepływu v0 dla przewodoacutew o przekroju kołowym przy
pełnym wypełnieniu i wykres Manninga
=QQ0
=vv0
hd
Q
v
(hd)
1
23
4
Przykład obliczeniowy Obliczeniowe natężenie sciekoacutew sanitarnych wynosi Qww= 50 ls Na podstawie tabeli 1 QwwQ0 = 50 2014 = 025 Z wykresu odczytujemy
V = 085V0 = 085114 = 097 ms przy napełnieniu hd = 037
Zakresy dopuszczalnych spadkoacutew przewodoacutew odpływowych
DN 0100 m ndash i = 20 - 100
DN 0150 m ndash i = 15 - 150
Urządzenia dodatkowe w kanalizacji sanitarnej
W przypadku odprowadzania ściekoacutew bytowo gospodarczych do zewnętrznej sieci typu ogoacutelnospławnego w pomieszczeniach położonych na najniższych kondygnacjach w budynku może dojść do zalania spowodowanego wstecznym przepływem ściekoacutew w wyniku intensywnych opadoacutew deszczu Dlatego też w tego typu instalacjach na przewodach kanalizacyjnych odprowadzających ścieki z pomieszczeń na najniższej kondygnacji stosować należy zasuwy burzowe ktoacutere chronią instalację przed przepływem zwrotnym
Materiały w kanalizacji sanitarnej
Instalacja kanalizacyjna może być wykonana z roacuteżnych materiałoacutew ale
zawsze rury i połączenia powinny być szczelne i odporne na korozję
Obecnie najpopularniejszym materiałem używanym do budowy instalacji
wewnętrznej jest tworzywo sztuczne Rury kanalizacyjne produkuje się z
polipropylenu (PP)
roacuteżnych odmian polichlorku winylu (PVC)
Polietylenu wysokiej gęstości (PE-HD)
żywicy poliestrowej wzmacnianej włoacuteknem szklanym (GRE)
Innymi materiałami stosowanymi w kanalizacji sanitarnej są
żeliwo
kamionka
beton
Kanalizacja deszczowa
Odprowadza wody opadowe z dachoacutew i terenoacutew przyległych do nieruchomości (podjazdy tarasy parkingi itp)
Projektowanie kanalizacji deszczowej odbywa się w oparciu o normę
PN ndash EN 12056 ndash 3 grudzień 2002
Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew
Część 3 Przewody deszczowe Projektowanie układu i obliczenia
oraz w przypadku braku informacji o normę
PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania w projektowaniu
Odprowadzanie wody z dachu stromego
W przypadku dachoacutew budynkoacutew niskich (do 5 kondygnacji) ktoacutere mają odpowiednie nachylenie (przyjmuje się że powyżej 8) najczęstszym sposobem odprowadzania wody deszczowej jest zastosowanie systemu rynnowego
Zadaniem deszczowej instalacji kanalizacyjnej jest zebranie wody z dachu i odprowadzenie jej do sieci kanalizacji deszczowej lub do gruntu System rynnowy polega na naturalnym (grawitacyjnym) spływie woacuted po połaci dachowej skąd jest przejmowana przez system rur System ten roacutewnież pracuje grawitacyjnie Umowną granicą instalacji deszczowej jest wylewka z ktoacuterej woda może być skierowana do sieci kanalizacji deszczowej (ogoacutelnospławnej) lub na grunt
Podstawowe elementy
instalacji kanalizacji deszczowej
Rynny - przewody o przekroju otwartym (okrągłym prostokątnym eliptycznym trapezowym okapowym) biegnące wzdłuż krawędzi dachu Zadaniem rynien jest zebranie wody opadowej Rynny prowadzone są z lekkim spadkiem w kierunku narożnikoacutew budynku dzięki czemu woda nie wylewa się za krawędzie tylko płynie w kierunku rur spustowych
Instalacja kanalizacji deszczowej składa się z następujących elementoacutew
Rury spustowe ndash pionowe odcinki przewodoacutew o przekroju zamkniętym (najczęściej okrągłym lub prostokątnym) Zadaniem rur spustowych jest zebranie wody płynącej rynnami i odprowadzenie ich poza budynek
Odpływy ndash elementy za pomocą ktoacuterych rynny przechodzą w rury spustowe Odpływ jest odcinkiem rynny w ktoacuterym wykonany jest obrobiony otwoacuter odpowiedniego kształtu pozwalający na włączenie rury spustowej Można wyroacuteżnić odpływy przelotowe oraz odpływy końcowe ( na narożnikach pomieszczeń) Pozwalają na mocowanie rur spustowych
Narożniki do rynien ndash umożliwiają połączenie rynien w narożnikach budynku Właściwy montaż narożnikoacutew jest bardzo ważny dla właściwej pracy rynien (ruchoacutew pod wpływem temperatury) Wylewki ndash kształtki ktoacuterymi kończy się rura spustowa Wylewka może być włą- czona do kanalizacji deszczowej bądź znajdować się nad gruntem
Łączniki do rynien - złączki zwykłe uszczelkowe i korekcyjne Ponieważ montaż rynien wymaga pozostawiania tzw dylatacji (odstępoacutew) złączki korekcyjne lub uszczelkowe umożliwiają wykonanie takich połączenia z dylatacją
Łączniki do rur spustowych - kolana troacutejniki redukcje mufy mufy redukcyjne Mufy służą do włączania rur spustowych do odpływoacutew zadaniem muf redukcyjnych jest połączenie rury spustowej i odpływu o roacuteżnych średnicach Kolana pozwalają na zmianę kierunku rury spustowej Troacutejniki umożliwiają włączanie do rur spustowych wyposażenia dodatkowego
Haki i obejmy - zadaniem tych elementoacutew jest mocowanie rynien i rur spustowych do dachoacutew i ścian
Elementy wykończeniowe i dodatkowe -
zadaniem tych elementoacutew jest wykończenie
systemu lub uzupełnienie jego pracy
Przykładami mogą tu być
dekiel służący do zakończenia rynny
filtr siatkowy montowany na rurze
spustowej zatrzymujący
zanieczyszczenia
czyszczak (rewizja) umożliwiający
przegląd i czyszczenie rury spustowej
(na zdjęciu)
odprowadzenie do kanalizacji deszczowej
Jednym ze sposoboacutew odprowadzenia wody jest podłączenie systemu rynnowego do kanalizacji deszczowej
Woacutewczas na dolnym odcinku rury spustowej mniej więcej 03-08 m ponad terenem należy zamontować rewizję (czyszczak) Rewizja ma wewnątrz kratkę na ktoacuterej zbierają się liście i inne zanieczyszczenia spływające z rynny
Rura spustowa z rewizją przyłączona jest do przewodoacutew odpływowych a te łączą się z kanalizacją Średnica przewodoacutew musi być co najmniej roacutewna średnicy rur spustowych i najczęściej wynosi 100-150 mm Głębokość na jakiej powinno się układać rury zależy od strefy przemarzania i wynosi 1-14 m System taki nie ma blokady przedostawania się zapachoacutew dlatego lepiej nie podłączać go do kanalizacji ogoacutelnospławnej
Innym sposobem odprowadzenia wody bezpośrednio do kanalizacji jest podłączenie rury spustowej do osadnika rynnowego Wyposażony jest on w klapkę ktoacutera stanowi blokadę zapachową i wyciągany kosz w ktoacuterym gromadzą się większe zanieczyszczenia takie jak liście
Gdy brak sieci kanalizacji deszczowej lub ogoacutelnospławnej woda deszczowa powinna być bezpiecznie rozprowadzona po terenie posesji ale tak żeby nie spływała na sąsiednie działki
Odprowadzanie wody z dachu
płaskiego
W przypadku dachoacutew budynkoacutew wysokich (powyżej 5 kondygnacji) oraz dachoacutew o małym nachyleniu (przyjmuje się że poniżej 8) najczęstszym sposobem odprowa-dzania wody deszczowej jest system odwadniania oparty na wpustach dachowych
Wpusty dachowe pełnią rolę dachowych odwodnień punkto-wych tzn zbierają wodę z pewnej powierzchni w jednym punkcie
Odprowadzanie wody z dachu
płaskiego Woda jest odprowadzana do rury spustowej biegnącej wewnątrz budynku a stamtąd do kanalizacji deszczowej lub poza budynek do gruntu Aby odwodnienie dachu płaskiego pracowało prawidłowo wpust powinien znaleźć się w najniższym punkcie dachu a spadek w jego kierunku powinien wynosić co najmniej 3 Oproacutecz zasadniczego wpustu powinien być wpust awaryjny ktoacutery przejmie wodę w przypadku zatkania wpustu głoacutewnego Na dachu powinna być co najmniej jedna para wpustoacutew Zasady projektowania moacutewią że wpusty należy rozmieszczać co 25 m
Obliczanie kanalizacji deszczowej
Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qr (qd) [ls]
rAC
10000
IAQr
gdzie ψ lub C ndash wspoacutełczynnik spływu przyjmowany wg nowej normy jako 10 (w starej zależny od nachylenia dachu i rodzaju powierzchni odwadnianej)
A ndash efektywna powierzchnia dachu lub powierzchnia odwadniana [m2]
I ndash w starej normie miarodajne natężenie deszczu [l(sha)] przyjmowane I 300 l(sha)
r ndash natężenie opadoacutew atmosferycznych [l(sm2)] przyjmowane albo na podstawie danych statystycznych albo wg tabeli 1 w nowej normie po przemnożeniu przez wspoacutełczynnik ryzyka podany w tabeli 2
Wymiarowanie rynien i rur spustowych
1 Przewody spustowe ndash średnicę należy dobrać tak aby obliczona wartość odpływu ściekoacutew Qr nie przekraczała wartości Qrmax (qdmax) a powierzchnia odwadniana A powierzchni Amax zestawionych w tabeli w normie PN ndash 92B ndash 01707
2 Wg starej normy rynny powinny mieć średnice minimum 150 mm (dotyczy to budynkoacutew wielorodzinnych)
Efektywna
powierzchnia dachu
odwadniana przez
rynnę A [m2]
Szerokość rynny [mm] Średnica rury
spustowej [mm]
poniżej 20 70 50
20 ndash 57 100 (lub 125) 70
57 ndash 97 125 100
97 - 170 150 100
170 - 243 180 125
Dla budynkoacutew jednorodzinnych średnice rynien i przewodoacutew spustowych można określić w oparciu o efektywną powierzchnię dachu wg tabeli
Średnice poziomoacutew i przykanalikoacutew
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qr z uwzględnieniem następujących zasad
a) dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 07
b) dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 09
c) i d) jak dla kanalizacji sanitarnej
Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej
Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qt (qog) [ls]
Qww ndash natężenie odpływu ściekoacutew sanitarnych
Qr ndash natężenie odpływu ściekoacutew deszczowych
Kanalizacja ogoacutelnospławna to ten fragment ktoacutery odprowadza i ścieki sanitarne i deszczowe do zewnętrznej sieci ogoacutelnospławnej
rwwt QQQ
Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się z uwzględnieniem następujących zasad
a) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt spełnione powinny być warunki
a) i b) jak dla ściekoacutew deszczowych
b) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt obliczeniowa prędkość przepływu
ściekoacutew nie może przekraczać wartości dopuszczalnej ktoacutera wynosi
80 ms ndash dla rur żeliwnych i innych metalowych
40 ms ndash dla rur kamionkowych betonowych i z tworzyw sztucznych
c) dla odpływu tylko ściekoacutew sanitarnych Qww prędkość przepływu
ściekoacutew nie może być mniejsza od vmin = 07 ms
bullRynny z PVC-U
bullRynny z blachy aluminiowej
bullRynny miedziane
bullRynny z blachy stalowej
bullRynny cynkowo-tytanowe
Przekroje rynien a b c) poacutełokragłe d) trapezowy e f) trapezoidalny g) prostokatny h) poacutełokragły leacy
Rodzaje rynien a) okapowa b) koszowa c) gzymsowa d) leacy
Kanalizacja sanitarna grawitacyjna
Odprowadza wodę zanieczyszczoną (ścieki) w wyniku jej wykorzystania odpływającą z ustępoacutew spłukiwanych natryskoacutew wanien bidetoacutew zlewoacutew umywalek wpustoacutew podłogowych i innych urządzeń występujących w gospodarstwie domowym
Projektowanie kanalizacji sanitarnej odbywa się w oparciu o normę
PN ndash EN 12056 ndash 2 grudzień 2002
Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew
Część 2 Kanalizacja sanitarna projektowanie układu i obliczenia
oraz w przypadku braku informacji o normę
PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania
w projektowaniu
Podejścia kanalizacyjne ndash łączą
odpływ z pionem kanalizacyjnym
Podejścia
niewentylowane - należy montować ze spadkiem wynoszącym od 2 do 15
wentylowane ndash można zastosować tu mniejsze spadki zgodnie z przywołaną normą ale wymagają dodatkowego przewodu wentylującego
Najczęściej projektuje się podejścia niewentylowane Ich długość w typowym rozwiązaniu stosowanym w Polsce nie powinna przekraczać 30 m a w przypadku miski ustępowej 10 m po długości przewodu
W przypadku dłuższych podejść albo zwiększa się średnicę albo projektuje się podejścia wentylowane za pomocą np zaworoacutew napowietrzających
Nowa norma wprowadza cztery typy systemoacutew kanalizacyjnych jakie można spotkać w poszczegoacutelnych krajach Unii Europejskiej
W Polsce stosuje się tradycyjnie system I
System Nazwa Cechy
I
System pojedynczego pionu
z podejściami częściowo
wypełnionymi
bull jeden pion kanalizacyjny
bull wypełnienie przewodoacutew 50
II
System pojedynczego pionu
z podejściami o mniejszej
średnicy
bull jeden pion kanalizacyjny
bull wypełnienie przewodoacutew 70
III
System pojedynczego pionu
z podejściami całkowicie
wypełnionymi
bull jeden pion kanalizacyjny
bull wypełnienie przewodoacutew 100
bull każde urządzenie podłączone
oddzielnie do pionu
IV System oddzielnych pionoacutew
kanalizacyjnych
bull dwa piony ndash jeden odprowadzający
ścieki czarne z ustępoacutew spłukiwanych
i pisuaroacutew i drugi odprowadzający
pozostałe ścieki
bull wypełnienie przewodoacutew jak dla
systemoacutew I II lub III
Średnice nominalne podejść pojedynczych dobiera się w zależności od typu przyłączonego przyboru sanitarnego lub urządzenia w typowych
rozwiązaniach w Polsce wg tabeli Urządzenie DN [mm]
Umywalka bidet 40
Zlewozmywak
zmywarka pralka
wanna natrysk 50
Miska ustępowa 100
Minimalna średnica podejścia pojedynczego zdeterminowana jest przez jego długość wysokość spadania i ilość zmian kierunku zgodnie z tabelą
DN Lmax
[m] H [m]
trzy zmiany
kierunku
40
50 30 lt10
70 50 lt10
100 50 lt30
H
L
Jeśli powyższe wymiary są przekroczone lub istnieje konieczność zastosowania więcej niż trzech zmian kierunku prowadzenia przewodoacutew należy wybrać kolejną większą średnicę nominalną
Średnice nominalne podjeść zbiorowych
Zależą od natężenia przepływu ściekoacutew w projektowanym
podejściu i od zastosowanego systemu Wybierając system
należy kierować się dostępnymi na rynku przyborami trudno
bowiem wyobrazić sobie podłączanie przyboru sanitarnego
z odpływem np 40mm do przewodu o średnicy mniejszej
Utrudniałoby to swobodny odpływ ściekoacutew z tego przyboru
Natężenie przepływu ściekoacutew sanitarnych Qww
wyznacza się dla danego odcinka instalacji zgodnie
z zależnością
]sl[DUKQww
gdzie K ndash wspoacutełczynnik częstości
DU ndash odpływ jednostkowy [ls] z urządzenia
UWAGA Qww DUmax jeśli nie to Qww = DUmax
Odpływy jednostkowe DU
Odpływy jednostkowe DU -cd
Typowe wspoacutełczynniki częstości K
Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia
z przewodami odpływowymi Piony kanalizacyjne należy prowadzić bez zmiany średnicy i kierunku na całej długości w szachtach sanitarnych
U podstawy każdego pionu przed przejściem w przewoacuted odpływowy należy zamontować otwoacuter rewizyjny (czyszczak) umożliwiający dostęp do wnętrza przodu
W przypadku kanalizacji sanitarnej każdy pion musi być wentylowany w celu wyroacutewnania ciśnienia w instalacji
Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia
z przewodami odpływowymi Wentylację pionu zapewnia
przewoacuted wentylacyjny zakończony rurą wywiewną wyprowadzoną ponad połać dachu
zawoacuter napowietrzający ndash rozwiązanie dozwolone do stosowania w przypadku braku możliwości wyprowadzenia pionu ponad dach można takie rozwiązanie stosować przy spełnieniu następujących warunkoacutew
piony mają wysokość 4 do 5 kondygnacji
ostatni pion licząc od najdalszego w stosunku do kanału oraz co piąty w budynku jest zakończony rurą wywiewną
Elementy pionu kanalizacyjnego
troacutejniki doprowadzające ścieki z podejść kanalizacyjnych
czyszczak prze zmianą kierunku prowadzenia ściekoacutew ndash około 05 nad posadzką przed przejściem w przewoacuted odpływowy
rura prosta o niezmiennej średnicy na całej długości
zawoacuter napowietrzający lub rura wywiewna
W systemie kanalizacji sanitarnej wyroacuteżnić można
piony z wentylacją głoacutewną ndash zakończone rurą wywiewną lub zaworem napowietrzającym
piony z wentylacją obejściową ndash piony z dodatkowym przewodem wentylacyjnym prowadzonym obok pionu spustowego i połączonym z rurą wywiewną
Średnica pionu zależy od wybranego systemu wentylacji i obliczonego natężenia przepływu ściekoacutew dla całego pionu
Należy pamiętać o tym że minimalna średnica pionu nie może być mniejsza od średnicy największego podejścia
W typowych rozwiązaniach w Polsce minimalna średnica pionu wynosi 70mm a dla pionoacutew prowadzących ścieki z misek ustępowych 100mm
Oczywiście w tabelach należy sprawdzić czy średnicy nie należy zwiększyć ze względu na obliczoną wartość Qww
Piony z wentylacją głoacutewną
Piony z wentylacją obejściową
Przewody odpływowe
(poziomy kanalizacyjne)
Wśroacuted przewodoacutew odpływowych wyroacuteżniamy przewoacuted głoacutewny oraz przewody drugorzędne Każdy przewoacuted drugorzędny powinien być oddzielnie podłączony do głoacutewnego pod kątem 45deg
Wszystkie przewody prowadzone są najkroacutetszą drogą przeważnie wzdłuż przegrody budowlanej oraz koniecznie z zachowaniem odpowiedniego spadku
Przewody odpływowe
(poziomy kanalizacyjne)
Spadek powinien być jednakowy na całej długości co zapewnia samooczyszczanie się przewodu
Przyjęte jest że rury układa się kielichem w kierunku przeciwnym do spływu ściekoacutew
Rewizje kanalizacyjne powinno się montować
co 15 m na rurach średnicy od 100 do 150 mm
przed każdym uskokiem poziomu
Rury prowadzone przez murowane ścianki muszą być ułożone prostopadle do przegrody
Na przewody z tworzyw sztucznych powinno się w miejscach przejść dodatkowo nałożyć tuleje ochronne Umożliwią one rurom pewien ruch zabezpieczając instalację przed uszkodzeniami mechanicznymi
Przestrzeń pomiędzy tuleją a rurą powinno się zabezpieczyć izolacją
Jeśli przewody kanalizacyjne z tworzyw sztucznych układane są w sąsiedztwie przewodoacutew wydzielających ciepło powinny być osłonięte otulinami izolacyjnymi w celu zabezpieczenia przed przegrzewaniem
Przewody poziome i przykanaliki powinny być ułożone poniżej strefy przemarzania gruntu czyli na głębokości 80-140 cm zależnie od regionu kraju
Jeśli przewody prowadzone są w pomieszczeniach w ktoacuterych temperatura może spadać poniżej 0degC muszą być odpowiednio zabezpieczone przed przemarzaniem
Dla przewodoacutew prowadzonych na zewnątrz budynku należy pamiętać że warstwa gruntu pokrywającego rury kanalizacyjne powinna być o 10-20 cm większa od głębokości przemarzania gruntu jeśli przewody układa się wyżej to powinny być zaizolowane termicznie
Rury kanalizacyjne układane na zewnątrz budynku powinny być oddalone
od innych przewodoacutew co najmniej
15 m od przewodoacutew gazowych i wodociągowych
08 m od kabli energetycznych
05 m od kabli telekomunikacyjnych
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qww z uwzględnieniem następujących zasad
1 dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 05
2 dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 07
3 minimalna prędkość przepływu ściekoacutew wynosi 07 ms stąd
wynika prowadzenie przewodoacutew z odpowiednim do średnicy
spadkiem w kierunku sieci zewnętrznej
4 minimalna średnica przewodu zewnętrznego wynosi 010m
a przykanalika 015m
Dobierając średnice przewodoacutew odpływowych należy stosować
tabelę z wartościami natężenia przepływu Q0 i prędkości
przepływu v0 dla przewodoacutew o przekroju kołowym przy
pełnym wypełnieniu i wykres Manninga
=QQ0
=vv0
hd
Q
v
(hd)
1
23
4
Przykład obliczeniowy Obliczeniowe natężenie sciekoacutew sanitarnych wynosi Qww= 50 ls Na podstawie tabeli 1 QwwQ0 = 50 2014 = 025 Z wykresu odczytujemy
V = 085V0 = 085114 = 097 ms przy napełnieniu hd = 037
Zakresy dopuszczalnych spadkoacutew przewodoacutew odpływowych
DN 0100 m ndash i = 20 - 100
DN 0150 m ndash i = 15 - 150
Urządzenia dodatkowe w kanalizacji sanitarnej
W przypadku odprowadzania ściekoacutew bytowo gospodarczych do zewnętrznej sieci typu ogoacutelnospławnego w pomieszczeniach położonych na najniższych kondygnacjach w budynku może dojść do zalania spowodowanego wstecznym przepływem ściekoacutew w wyniku intensywnych opadoacutew deszczu Dlatego też w tego typu instalacjach na przewodach kanalizacyjnych odprowadzających ścieki z pomieszczeń na najniższej kondygnacji stosować należy zasuwy burzowe ktoacutere chronią instalację przed przepływem zwrotnym
Materiały w kanalizacji sanitarnej
Instalacja kanalizacyjna może być wykonana z roacuteżnych materiałoacutew ale
zawsze rury i połączenia powinny być szczelne i odporne na korozję
Obecnie najpopularniejszym materiałem używanym do budowy instalacji
wewnętrznej jest tworzywo sztuczne Rury kanalizacyjne produkuje się z
polipropylenu (PP)
roacuteżnych odmian polichlorku winylu (PVC)
Polietylenu wysokiej gęstości (PE-HD)
żywicy poliestrowej wzmacnianej włoacuteknem szklanym (GRE)
Innymi materiałami stosowanymi w kanalizacji sanitarnej są
żeliwo
kamionka
beton
Kanalizacja deszczowa
Odprowadza wody opadowe z dachoacutew i terenoacutew przyległych do nieruchomości (podjazdy tarasy parkingi itp)
Projektowanie kanalizacji deszczowej odbywa się w oparciu o normę
PN ndash EN 12056 ndash 3 grudzień 2002
Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew
Część 3 Przewody deszczowe Projektowanie układu i obliczenia
oraz w przypadku braku informacji o normę
PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania w projektowaniu
Odprowadzanie wody z dachu stromego
W przypadku dachoacutew budynkoacutew niskich (do 5 kondygnacji) ktoacutere mają odpowiednie nachylenie (przyjmuje się że powyżej 8) najczęstszym sposobem odprowadzania wody deszczowej jest zastosowanie systemu rynnowego
Zadaniem deszczowej instalacji kanalizacyjnej jest zebranie wody z dachu i odprowadzenie jej do sieci kanalizacji deszczowej lub do gruntu System rynnowy polega na naturalnym (grawitacyjnym) spływie woacuted po połaci dachowej skąd jest przejmowana przez system rur System ten roacutewnież pracuje grawitacyjnie Umowną granicą instalacji deszczowej jest wylewka z ktoacuterej woda może być skierowana do sieci kanalizacji deszczowej (ogoacutelnospławnej) lub na grunt
Podstawowe elementy
instalacji kanalizacji deszczowej
Rynny - przewody o przekroju otwartym (okrągłym prostokątnym eliptycznym trapezowym okapowym) biegnące wzdłuż krawędzi dachu Zadaniem rynien jest zebranie wody opadowej Rynny prowadzone są z lekkim spadkiem w kierunku narożnikoacutew budynku dzięki czemu woda nie wylewa się za krawędzie tylko płynie w kierunku rur spustowych
Instalacja kanalizacji deszczowej składa się z następujących elementoacutew
Rury spustowe ndash pionowe odcinki przewodoacutew o przekroju zamkniętym (najczęściej okrągłym lub prostokątnym) Zadaniem rur spustowych jest zebranie wody płynącej rynnami i odprowadzenie ich poza budynek
Odpływy ndash elementy za pomocą ktoacuterych rynny przechodzą w rury spustowe Odpływ jest odcinkiem rynny w ktoacuterym wykonany jest obrobiony otwoacuter odpowiedniego kształtu pozwalający na włączenie rury spustowej Można wyroacuteżnić odpływy przelotowe oraz odpływy końcowe ( na narożnikach pomieszczeń) Pozwalają na mocowanie rur spustowych
Narożniki do rynien ndash umożliwiają połączenie rynien w narożnikach budynku Właściwy montaż narożnikoacutew jest bardzo ważny dla właściwej pracy rynien (ruchoacutew pod wpływem temperatury) Wylewki ndash kształtki ktoacuterymi kończy się rura spustowa Wylewka może być włą- czona do kanalizacji deszczowej bądź znajdować się nad gruntem
Łączniki do rynien - złączki zwykłe uszczelkowe i korekcyjne Ponieważ montaż rynien wymaga pozostawiania tzw dylatacji (odstępoacutew) złączki korekcyjne lub uszczelkowe umożliwiają wykonanie takich połączenia z dylatacją
Łączniki do rur spustowych - kolana troacutejniki redukcje mufy mufy redukcyjne Mufy służą do włączania rur spustowych do odpływoacutew zadaniem muf redukcyjnych jest połączenie rury spustowej i odpływu o roacuteżnych średnicach Kolana pozwalają na zmianę kierunku rury spustowej Troacutejniki umożliwiają włączanie do rur spustowych wyposażenia dodatkowego
Haki i obejmy - zadaniem tych elementoacutew jest mocowanie rynien i rur spustowych do dachoacutew i ścian
Elementy wykończeniowe i dodatkowe -
zadaniem tych elementoacutew jest wykończenie
systemu lub uzupełnienie jego pracy
Przykładami mogą tu być
dekiel służący do zakończenia rynny
filtr siatkowy montowany na rurze
spustowej zatrzymujący
zanieczyszczenia
czyszczak (rewizja) umożliwiający
przegląd i czyszczenie rury spustowej
(na zdjęciu)
odprowadzenie do kanalizacji deszczowej
Jednym ze sposoboacutew odprowadzenia wody jest podłączenie systemu rynnowego do kanalizacji deszczowej
Woacutewczas na dolnym odcinku rury spustowej mniej więcej 03-08 m ponad terenem należy zamontować rewizję (czyszczak) Rewizja ma wewnątrz kratkę na ktoacuterej zbierają się liście i inne zanieczyszczenia spływające z rynny
Rura spustowa z rewizją przyłączona jest do przewodoacutew odpływowych a te łączą się z kanalizacją Średnica przewodoacutew musi być co najmniej roacutewna średnicy rur spustowych i najczęściej wynosi 100-150 mm Głębokość na jakiej powinno się układać rury zależy od strefy przemarzania i wynosi 1-14 m System taki nie ma blokady przedostawania się zapachoacutew dlatego lepiej nie podłączać go do kanalizacji ogoacutelnospławnej
Innym sposobem odprowadzenia wody bezpośrednio do kanalizacji jest podłączenie rury spustowej do osadnika rynnowego Wyposażony jest on w klapkę ktoacutera stanowi blokadę zapachową i wyciągany kosz w ktoacuterym gromadzą się większe zanieczyszczenia takie jak liście
Gdy brak sieci kanalizacji deszczowej lub ogoacutelnospławnej woda deszczowa powinna być bezpiecznie rozprowadzona po terenie posesji ale tak żeby nie spływała na sąsiednie działki
Odprowadzanie wody z dachu
płaskiego
W przypadku dachoacutew budynkoacutew wysokich (powyżej 5 kondygnacji) oraz dachoacutew o małym nachyleniu (przyjmuje się że poniżej 8) najczęstszym sposobem odprowa-dzania wody deszczowej jest system odwadniania oparty na wpustach dachowych
Wpusty dachowe pełnią rolę dachowych odwodnień punkto-wych tzn zbierają wodę z pewnej powierzchni w jednym punkcie
Odprowadzanie wody z dachu
płaskiego Woda jest odprowadzana do rury spustowej biegnącej wewnątrz budynku a stamtąd do kanalizacji deszczowej lub poza budynek do gruntu Aby odwodnienie dachu płaskiego pracowało prawidłowo wpust powinien znaleźć się w najniższym punkcie dachu a spadek w jego kierunku powinien wynosić co najmniej 3 Oproacutecz zasadniczego wpustu powinien być wpust awaryjny ktoacutery przejmie wodę w przypadku zatkania wpustu głoacutewnego Na dachu powinna być co najmniej jedna para wpustoacutew Zasady projektowania moacutewią że wpusty należy rozmieszczać co 25 m
Obliczanie kanalizacji deszczowej
Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qr (qd) [ls]
rAC
10000
IAQr
gdzie ψ lub C ndash wspoacutełczynnik spływu przyjmowany wg nowej normy jako 10 (w starej zależny od nachylenia dachu i rodzaju powierzchni odwadnianej)
A ndash efektywna powierzchnia dachu lub powierzchnia odwadniana [m2]
I ndash w starej normie miarodajne natężenie deszczu [l(sha)] przyjmowane I 300 l(sha)
r ndash natężenie opadoacutew atmosferycznych [l(sm2)] przyjmowane albo na podstawie danych statystycznych albo wg tabeli 1 w nowej normie po przemnożeniu przez wspoacutełczynnik ryzyka podany w tabeli 2
Wymiarowanie rynien i rur spustowych
1 Przewody spustowe ndash średnicę należy dobrać tak aby obliczona wartość odpływu ściekoacutew Qr nie przekraczała wartości Qrmax (qdmax) a powierzchnia odwadniana A powierzchni Amax zestawionych w tabeli w normie PN ndash 92B ndash 01707
2 Wg starej normy rynny powinny mieć średnice minimum 150 mm (dotyczy to budynkoacutew wielorodzinnych)
Efektywna
powierzchnia dachu
odwadniana przez
rynnę A [m2]
Szerokość rynny [mm] Średnica rury
spustowej [mm]
poniżej 20 70 50
20 ndash 57 100 (lub 125) 70
57 ndash 97 125 100
97 - 170 150 100
170 - 243 180 125
Dla budynkoacutew jednorodzinnych średnice rynien i przewodoacutew spustowych można określić w oparciu o efektywną powierzchnię dachu wg tabeli
Średnice poziomoacutew i przykanalikoacutew
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qr z uwzględnieniem następujących zasad
a) dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 07
b) dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 09
c) i d) jak dla kanalizacji sanitarnej
Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej
Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qt (qog) [ls]
Qww ndash natężenie odpływu ściekoacutew sanitarnych
Qr ndash natężenie odpływu ściekoacutew deszczowych
Kanalizacja ogoacutelnospławna to ten fragment ktoacutery odprowadza i ścieki sanitarne i deszczowe do zewnętrznej sieci ogoacutelnospławnej
rwwt QQQ
Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się z uwzględnieniem następujących zasad
a) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt spełnione powinny być warunki
a) i b) jak dla ściekoacutew deszczowych
b) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt obliczeniowa prędkość przepływu
ściekoacutew nie może przekraczać wartości dopuszczalnej ktoacutera wynosi
80 ms ndash dla rur żeliwnych i innych metalowych
40 ms ndash dla rur kamionkowych betonowych i z tworzyw sztucznych
c) dla odpływu tylko ściekoacutew sanitarnych Qww prędkość przepływu
ściekoacutew nie może być mniejsza od vmin = 07 ms
bullRynny z PVC-U
bullRynny z blachy aluminiowej
bullRynny miedziane
bullRynny z blachy stalowej
bullRynny cynkowo-tytanowe
Przekroje rynien a b c) poacutełokragłe d) trapezowy e f) trapezoidalny g) prostokatny h) poacutełokragły leacy
Rodzaje rynien a) okapowa b) koszowa c) gzymsowa d) leacy
Podejścia kanalizacyjne ndash łączą
odpływ z pionem kanalizacyjnym
Podejścia
niewentylowane - należy montować ze spadkiem wynoszącym od 2 do 15
wentylowane ndash można zastosować tu mniejsze spadki zgodnie z przywołaną normą ale wymagają dodatkowego przewodu wentylującego
Najczęściej projektuje się podejścia niewentylowane Ich długość w typowym rozwiązaniu stosowanym w Polsce nie powinna przekraczać 30 m a w przypadku miski ustępowej 10 m po długości przewodu
W przypadku dłuższych podejść albo zwiększa się średnicę albo projektuje się podejścia wentylowane za pomocą np zaworoacutew napowietrzających
Nowa norma wprowadza cztery typy systemoacutew kanalizacyjnych jakie można spotkać w poszczegoacutelnych krajach Unii Europejskiej
W Polsce stosuje się tradycyjnie system I
System Nazwa Cechy
I
System pojedynczego pionu
z podejściami częściowo
wypełnionymi
bull jeden pion kanalizacyjny
bull wypełnienie przewodoacutew 50
II
System pojedynczego pionu
z podejściami o mniejszej
średnicy
bull jeden pion kanalizacyjny
bull wypełnienie przewodoacutew 70
III
System pojedynczego pionu
z podejściami całkowicie
wypełnionymi
bull jeden pion kanalizacyjny
bull wypełnienie przewodoacutew 100
bull każde urządzenie podłączone
oddzielnie do pionu
IV System oddzielnych pionoacutew
kanalizacyjnych
bull dwa piony ndash jeden odprowadzający
ścieki czarne z ustępoacutew spłukiwanych
i pisuaroacutew i drugi odprowadzający
pozostałe ścieki
bull wypełnienie przewodoacutew jak dla
systemoacutew I II lub III
Średnice nominalne podejść pojedynczych dobiera się w zależności od typu przyłączonego przyboru sanitarnego lub urządzenia w typowych
rozwiązaniach w Polsce wg tabeli Urządzenie DN [mm]
Umywalka bidet 40
Zlewozmywak
zmywarka pralka
wanna natrysk 50
Miska ustępowa 100
Minimalna średnica podejścia pojedynczego zdeterminowana jest przez jego długość wysokość spadania i ilość zmian kierunku zgodnie z tabelą
DN Lmax
[m] H [m]
trzy zmiany
kierunku
40
50 30 lt10
70 50 lt10
100 50 lt30
H
L
Jeśli powyższe wymiary są przekroczone lub istnieje konieczność zastosowania więcej niż trzech zmian kierunku prowadzenia przewodoacutew należy wybrać kolejną większą średnicę nominalną
Średnice nominalne podjeść zbiorowych
Zależą od natężenia przepływu ściekoacutew w projektowanym
podejściu i od zastosowanego systemu Wybierając system
należy kierować się dostępnymi na rynku przyborami trudno
bowiem wyobrazić sobie podłączanie przyboru sanitarnego
z odpływem np 40mm do przewodu o średnicy mniejszej
Utrudniałoby to swobodny odpływ ściekoacutew z tego przyboru
Natężenie przepływu ściekoacutew sanitarnych Qww
wyznacza się dla danego odcinka instalacji zgodnie
z zależnością
]sl[DUKQww
gdzie K ndash wspoacutełczynnik częstości
DU ndash odpływ jednostkowy [ls] z urządzenia
UWAGA Qww DUmax jeśli nie to Qww = DUmax
Odpływy jednostkowe DU
Odpływy jednostkowe DU -cd
Typowe wspoacutełczynniki częstości K
Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia
z przewodami odpływowymi Piony kanalizacyjne należy prowadzić bez zmiany średnicy i kierunku na całej długości w szachtach sanitarnych
U podstawy każdego pionu przed przejściem w przewoacuted odpływowy należy zamontować otwoacuter rewizyjny (czyszczak) umożliwiający dostęp do wnętrza przodu
W przypadku kanalizacji sanitarnej każdy pion musi być wentylowany w celu wyroacutewnania ciśnienia w instalacji
Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia
z przewodami odpływowymi Wentylację pionu zapewnia
przewoacuted wentylacyjny zakończony rurą wywiewną wyprowadzoną ponad połać dachu
zawoacuter napowietrzający ndash rozwiązanie dozwolone do stosowania w przypadku braku możliwości wyprowadzenia pionu ponad dach można takie rozwiązanie stosować przy spełnieniu następujących warunkoacutew
piony mają wysokość 4 do 5 kondygnacji
ostatni pion licząc od najdalszego w stosunku do kanału oraz co piąty w budynku jest zakończony rurą wywiewną
Elementy pionu kanalizacyjnego
troacutejniki doprowadzające ścieki z podejść kanalizacyjnych
czyszczak prze zmianą kierunku prowadzenia ściekoacutew ndash około 05 nad posadzką przed przejściem w przewoacuted odpływowy
rura prosta o niezmiennej średnicy na całej długości
zawoacuter napowietrzający lub rura wywiewna
W systemie kanalizacji sanitarnej wyroacuteżnić można
piony z wentylacją głoacutewną ndash zakończone rurą wywiewną lub zaworem napowietrzającym
piony z wentylacją obejściową ndash piony z dodatkowym przewodem wentylacyjnym prowadzonym obok pionu spustowego i połączonym z rurą wywiewną
Średnica pionu zależy od wybranego systemu wentylacji i obliczonego natężenia przepływu ściekoacutew dla całego pionu
Należy pamiętać o tym że minimalna średnica pionu nie może być mniejsza od średnicy największego podejścia
W typowych rozwiązaniach w Polsce minimalna średnica pionu wynosi 70mm a dla pionoacutew prowadzących ścieki z misek ustępowych 100mm
Oczywiście w tabelach należy sprawdzić czy średnicy nie należy zwiększyć ze względu na obliczoną wartość Qww
Piony z wentylacją głoacutewną
Piony z wentylacją obejściową
Przewody odpływowe
(poziomy kanalizacyjne)
Wśroacuted przewodoacutew odpływowych wyroacuteżniamy przewoacuted głoacutewny oraz przewody drugorzędne Każdy przewoacuted drugorzędny powinien być oddzielnie podłączony do głoacutewnego pod kątem 45deg
Wszystkie przewody prowadzone są najkroacutetszą drogą przeważnie wzdłuż przegrody budowlanej oraz koniecznie z zachowaniem odpowiedniego spadku
Przewody odpływowe
(poziomy kanalizacyjne)
Spadek powinien być jednakowy na całej długości co zapewnia samooczyszczanie się przewodu
Przyjęte jest że rury układa się kielichem w kierunku przeciwnym do spływu ściekoacutew
Rewizje kanalizacyjne powinno się montować
co 15 m na rurach średnicy od 100 do 150 mm
przed każdym uskokiem poziomu
Rury prowadzone przez murowane ścianki muszą być ułożone prostopadle do przegrody
Na przewody z tworzyw sztucznych powinno się w miejscach przejść dodatkowo nałożyć tuleje ochronne Umożliwią one rurom pewien ruch zabezpieczając instalację przed uszkodzeniami mechanicznymi
Przestrzeń pomiędzy tuleją a rurą powinno się zabezpieczyć izolacją
Jeśli przewody kanalizacyjne z tworzyw sztucznych układane są w sąsiedztwie przewodoacutew wydzielających ciepło powinny być osłonięte otulinami izolacyjnymi w celu zabezpieczenia przed przegrzewaniem
Przewody poziome i przykanaliki powinny być ułożone poniżej strefy przemarzania gruntu czyli na głębokości 80-140 cm zależnie od regionu kraju
Jeśli przewody prowadzone są w pomieszczeniach w ktoacuterych temperatura może spadać poniżej 0degC muszą być odpowiednio zabezpieczone przed przemarzaniem
Dla przewodoacutew prowadzonych na zewnątrz budynku należy pamiętać że warstwa gruntu pokrywającego rury kanalizacyjne powinna być o 10-20 cm większa od głębokości przemarzania gruntu jeśli przewody układa się wyżej to powinny być zaizolowane termicznie
Rury kanalizacyjne układane na zewnątrz budynku powinny być oddalone
od innych przewodoacutew co najmniej
15 m od przewodoacutew gazowych i wodociągowych
08 m od kabli energetycznych
05 m od kabli telekomunikacyjnych
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qww z uwzględnieniem następujących zasad
1 dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 05
2 dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 07
3 minimalna prędkość przepływu ściekoacutew wynosi 07 ms stąd
wynika prowadzenie przewodoacutew z odpowiednim do średnicy
spadkiem w kierunku sieci zewnętrznej
4 minimalna średnica przewodu zewnętrznego wynosi 010m
a przykanalika 015m
Dobierając średnice przewodoacutew odpływowych należy stosować
tabelę z wartościami natężenia przepływu Q0 i prędkości
przepływu v0 dla przewodoacutew o przekroju kołowym przy
pełnym wypełnieniu i wykres Manninga
=QQ0
=vv0
hd
Q
v
(hd)
1
23
4
Przykład obliczeniowy Obliczeniowe natężenie sciekoacutew sanitarnych wynosi Qww= 50 ls Na podstawie tabeli 1 QwwQ0 = 50 2014 = 025 Z wykresu odczytujemy
V = 085V0 = 085114 = 097 ms przy napełnieniu hd = 037
Zakresy dopuszczalnych spadkoacutew przewodoacutew odpływowych
DN 0100 m ndash i = 20 - 100
DN 0150 m ndash i = 15 - 150
Urządzenia dodatkowe w kanalizacji sanitarnej
W przypadku odprowadzania ściekoacutew bytowo gospodarczych do zewnętrznej sieci typu ogoacutelnospławnego w pomieszczeniach położonych na najniższych kondygnacjach w budynku może dojść do zalania spowodowanego wstecznym przepływem ściekoacutew w wyniku intensywnych opadoacutew deszczu Dlatego też w tego typu instalacjach na przewodach kanalizacyjnych odprowadzających ścieki z pomieszczeń na najniższej kondygnacji stosować należy zasuwy burzowe ktoacutere chronią instalację przed przepływem zwrotnym
Materiały w kanalizacji sanitarnej
Instalacja kanalizacyjna może być wykonana z roacuteżnych materiałoacutew ale
zawsze rury i połączenia powinny być szczelne i odporne na korozję
Obecnie najpopularniejszym materiałem używanym do budowy instalacji
wewnętrznej jest tworzywo sztuczne Rury kanalizacyjne produkuje się z
polipropylenu (PP)
roacuteżnych odmian polichlorku winylu (PVC)
Polietylenu wysokiej gęstości (PE-HD)
żywicy poliestrowej wzmacnianej włoacuteknem szklanym (GRE)
Innymi materiałami stosowanymi w kanalizacji sanitarnej są
żeliwo
kamionka
beton
Kanalizacja deszczowa
Odprowadza wody opadowe z dachoacutew i terenoacutew przyległych do nieruchomości (podjazdy tarasy parkingi itp)
Projektowanie kanalizacji deszczowej odbywa się w oparciu o normę
PN ndash EN 12056 ndash 3 grudzień 2002
Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew
Część 3 Przewody deszczowe Projektowanie układu i obliczenia
oraz w przypadku braku informacji o normę
PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania w projektowaniu
Odprowadzanie wody z dachu stromego
W przypadku dachoacutew budynkoacutew niskich (do 5 kondygnacji) ktoacutere mają odpowiednie nachylenie (przyjmuje się że powyżej 8) najczęstszym sposobem odprowadzania wody deszczowej jest zastosowanie systemu rynnowego
Zadaniem deszczowej instalacji kanalizacyjnej jest zebranie wody z dachu i odprowadzenie jej do sieci kanalizacji deszczowej lub do gruntu System rynnowy polega na naturalnym (grawitacyjnym) spływie woacuted po połaci dachowej skąd jest przejmowana przez system rur System ten roacutewnież pracuje grawitacyjnie Umowną granicą instalacji deszczowej jest wylewka z ktoacuterej woda może być skierowana do sieci kanalizacji deszczowej (ogoacutelnospławnej) lub na grunt
Podstawowe elementy
instalacji kanalizacji deszczowej
Rynny - przewody o przekroju otwartym (okrągłym prostokątnym eliptycznym trapezowym okapowym) biegnące wzdłuż krawędzi dachu Zadaniem rynien jest zebranie wody opadowej Rynny prowadzone są z lekkim spadkiem w kierunku narożnikoacutew budynku dzięki czemu woda nie wylewa się za krawędzie tylko płynie w kierunku rur spustowych
Instalacja kanalizacji deszczowej składa się z następujących elementoacutew
Rury spustowe ndash pionowe odcinki przewodoacutew o przekroju zamkniętym (najczęściej okrągłym lub prostokątnym) Zadaniem rur spustowych jest zebranie wody płynącej rynnami i odprowadzenie ich poza budynek
Odpływy ndash elementy za pomocą ktoacuterych rynny przechodzą w rury spustowe Odpływ jest odcinkiem rynny w ktoacuterym wykonany jest obrobiony otwoacuter odpowiedniego kształtu pozwalający na włączenie rury spustowej Można wyroacuteżnić odpływy przelotowe oraz odpływy końcowe ( na narożnikach pomieszczeń) Pozwalają na mocowanie rur spustowych
Narożniki do rynien ndash umożliwiają połączenie rynien w narożnikach budynku Właściwy montaż narożnikoacutew jest bardzo ważny dla właściwej pracy rynien (ruchoacutew pod wpływem temperatury) Wylewki ndash kształtki ktoacuterymi kończy się rura spustowa Wylewka może być włą- czona do kanalizacji deszczowej bądź znajdować się nad gruntem
Łączniki do rynien - złączki zwykłe uszczelkowe i korekcyjne Ponieważ montaż rynien wymaga pozostawiania tzw dylatacji (odstępoacutew) złączki korekcyjne lub uszczelkowe umożliwiają wykonanie takich połączenia z dylatacją
Łączniki do rur spustowych - kolana troacutejniki redukcje mufy mufy redukcyjne Mufy służą do włączania rur spustowych do odpływoacutew zadaniem muf redukcyjnych jest połączenie rury spustowej i odpływu o roacuteżnych średnicach Kolana pozwalają na zmianę kierunku rury spustowej Troacutejniki umożliwiają włączanie do rur spustowych wyposażenia dodatkowego
Haki i obejmy - zadaniem tych elementoacutew jest mocowanie rynien i rur spustowych do dachoacutew i ścian
Elementy wykończeniowe i dodatkowe -
zadaniem tych elementoacutew jest wykończenie
systemu lub uzupełnienie jego pracy
Przykładami mogą tu być
dekiel służący do zakończenia rynny
filtr siatkowy montowany na rurze
spustowej zatrzymujący
zanieczyszczenia
czyszczak (rewizja) umożliwiający
przegląd i czyszczenie rury spustowej
(na zdjęciu)
odprowadzenie do kanalizacji deszczowej
Jednym ze sposoboacutew odprowadzenia wody jest podłączenie systemu rynnowego do kanalizacji deszczowej
Woacutewczas na dolnym odcinku rury spustowej mniej więcej 03-08 m ponad terenem należy zamontować rewizję (czyszczak) Rewizja ma wewnątrz kratkę na ktoacuterej zbierają się liście i inne zanieczyszczenia spływające z rynny
Rura spustowa z rewizją przyłączona jest do przewodoacutew odpływowych a te łączą się z kanalizacją Średnica przewodoacutew musi być co najmniej roacutewna średnicy rur spustowych i najczęściej wynosi 100-150 mm Głębokość na jakiej powinno się układać rury zależy od strefy przemarzania i wynosi 1-14 m System taki nie ma blokady przedostawania się zapachoacutew dlatego lepiej nie podłączać go do kanalizacji ogoacutelnospławnej
Innym sposobem odprowadzenia wody bezpośrednio do kanalizacji jest podłączenie rury spustowej do osadnika rynnowego Wyposażony jest on w klapkę ktoacutera stanowi blokadę zapachową i wyciągany kosz w ktoacuterym gromadzą się większe zanieczyszczenia takie jak liście
Gdy brak sieci kanalizacji deszczowej lub ogoacutelnospławnej woda deszczowa powinna być bezpiecznie rozprowadzona po terenie posesji ale tak żeby nie spływała na sąsiednie działki
Odprowadzanie wody z dachu
płaskiego
W przypadku dachoacutew budynkoacutew wysokich (powyżej 5 kondygnacji) oraz dachoacutew o małym nachyleniu (przyjmuje się że poniżej 8) najczęstszym sposobem odprowa-dzania wody deszczowej jest system odwadniania oparty na wpustach dachowych
Wpusty dachowe pełnią rolę dachowych odwodnień punkto-wych tzn zbierają wodę z pewnej powierzchni w jednym punkcie
Odprowadzanie wody z dachu
płaskiego Woda jest odprowadzana do rury spustowej biegnącej wewnątrz budynku a stamtąd do kanalizacji deszczowej lub poza budynek do gruntu Aby odwodnienie dachu płaskiego pracowało prawidłowo wpust powinien znaleźć się w najniższym punkcie dachu a spadek w jego kierunku powinien wynosić co najmniej 3 Oproacutecz zasadniczego wpustu powinien być wpust awaryjny ktoacutery przejmie wodę w przypadku zatkania wpustu głoacutewnego Na dachu powinna być co najmniej jedna para wpustoacutew Zasady projektowania moacutewią że wpusty należy rozmieszczać co 25 m
Obliczanie kanalizacji deszczowej
Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qr (qd) [ls]
rAC
10000
IAQr
gdzie ψ lub C ndash wspoacutełczynnik spływu przyjmowany wg nowej normy jako 10 (w starej zależny od nachylenia dachu i rodzaju powierzchni odwadnianej)
A ndash efektywna powierzchnia dachu lub powierzchnia odwadniana [m2]
I ndash w starej normie miarodajne natężenie deszczu [l(sha)] przyjmowane I 300 l(sha)
r ndash natężenie opadoacutew atmosferycznych [l(sm2)] przyjmowane albo na podstawie danych statystycznych albo wg tabeli 1 w nowej normie po przemnożeniu przez wspoacutełczynnik ryzyka podany w tabeli 2
Wymiarowanie rynien i rur spustowych
1 Przewody spustowe ndash średnicę należy dobrać tak aby obliczona wartość odpływu ściekoacutew Qr nie przekraczała wartości Qrmax (qdmax) a powierzchnia odwadniana A powierzchni Amax zestawionych w tabeli w normie PN ndash 92B ndash 01707
2 Wg starej normy rynny powinny mieć średnice minimum 150 mm (dotyczy to budynkoacutew wielorodzinnych)
Efektywna
powierzchnia dachu
odwadniana przez
rynnę A [m2]
Szerokość rynny [mm] Średnica rury
spustowej [mm]
poniżej 20 70 50
20 ndash 57 100 (lub 125) 70
57 ndash 97 125 100
97 - 170 150 100
170 - 243 180 125
Dla budynkoacutew jednorodzinnych średnice rynien i przewodoacutew spustowych można określić w oparciu o efektywną powierzchnię dachu wg tabeli
Średnice poziomoacutew i przykanalikoacutew
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qr z uwzględnieniem następujących zasad
a) dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 07
b) dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 09
c) i d) jak dla kanalizacji sanitarnej
Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej
Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qt (qog) [ls]
Qww ndash natężenie odpływu ściekoacutew sanitarnych
Qr ndash natężenie odpływu ściekoacutew deszczowych
Kanalizacja ogoacutelnospławna to ten fragment ktoacutery odprowadza i ścieki sanitarne i deszczowe do zewnętrznej sieci ogoacutelnospławnej
rwwt QQQ
Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się z uwzględnieniem następujących zasad
a) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt spełnione powinny być warunki
a) i b) jak dla ściekoacutew deszczowych
b) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt obliczeniowa prędkość przepływu
ściekoacutew nie może przekraczać wartości dopuszczalnej ktoacutera wynosi
80 ms ndash dla rur żeliwnych i innych metalowych
40 ms ndash dla rur kamionkowych betonowych i z tworzyw sztucznych
c) dla odpływu tylko ściekoacutew sanitarnych Qww prędkość przepływu
ściekoacutew nie może być mniejsza od vmin = 07 ms
bullRynny z PVC-U
bullRynny z blachy aluminiowej
bullRynny miedziane
bullRynny z blachy stalowej
bullRynny cynkowo-tytanowe
Przekroje rynien a b c) poacutełokragłe d) trapezowy e f) trapezoidalny g) prostokatny h) poacutełokragły leacy
Rodzaje rynien a) okapowa b) koszowa c) gzymsowa d) leacy
Podejścia
niewentylowane - należy montować ze spadkiem wynoszącym od 2 do 15
wentylowane ndash można zastosować tu mniejsze spadki zgodnie z przywołaną normą ale wymagają dodatkowego przewodu wentylującego
Najczęściej projektuje się podejścia niewentylowane Ich długość w typowym rozwiązaniu stosowanym w Polsce nie powinna przekraczać 30 m a w przypadku miski ustępowej 10 m po długości przewodu
W przypadku dłuższych podejść albo zwiększa się średnicę albo projektuje się podejścia wentylowane za pomocą np zaworoacutew napowietrzających
Nowa norma wprowadza cztery typy systemoacutew kanalizacyjnych jakie można spotkać w poszczegoacutelnych krajach Unii Europejskiej
W Polsce stosuje się tradycyjnie system I
System Nazwa Cechy
I
System pojedynczego pionu
z podejściami częściowo
wypełnionymi
bull jeden pion kanalizacyjny
bull wypełnienie przewodoacutew 50
II
System pojedynczego pionu
z podejściami o mniejszej
średnicy
bull jeden pion kanalizacyjny
bull wypełnienie przewodoacutew 70
III
System pojedynczego pionu
z podejściami całkowicie
wypełnionymi
bull jeden pion kanalizacyjny
bull wypełnienie przewodoacutew 100
bull każde urządzenie podłączone
oddzielnie do pionu
IV System oddzielnych pionoacutew
kanalizacyjnych
bull dwa piony ndash jeden odprowadzający
ścieki czarne z ustępoacutew spłukiwanych
i pisuaroacutew i drugi odprowadzający
pozostałe ścieki
bull wypełnienie przewodoacutew jak dla
systemoacutew I II lub III
Średnice nominalne podejść pojedynczych dobiera się w zależności od typu przyłączonego przyboru sanitarnego lub urządzenia w typowych
rozwiązaniach w Polsce wg tabeli Urządzenie DN [mm]
Umywalka bidet 40
Zlewozmywak
zmywarka pralka
wanna natrysk 50
Miska ustępowa 100
Minimalna średnica podejścia pojedynczego zdeterminowana jest przez jego długość wysokość spadania i ilość zmian kierunku zgodnie z tabelą
DN Lmax
[m] H [m]
trzy zmiany
kierunku
40
50 30 lt10
70 50 lt10
100 50 lt30
H
L
Jeśli powyższe wymiary są przekroczone lub istnieje konieczność zastosowania więcej niż trzech zmian kierunku prowadzenia przewodoacutew należy wybrać kolejną większą średnicę nominalną
Średnice nominalne podjeść zbiorowych
Zależą od natężenia przepływu ściekoacutew w projektowanym
podejściu i od zastosowanego systemu Wybierając system
należy kierować się dostępnymi na rynku przyborami trudno
bowiem wyobrazić sobie podłączanie przyboru sanitarnego
z odpływem np 40mm do przewodu o średnicy mniejszej
Utrudniałoby to swobodny odpływ ściekoacutew z tego przyboru
Natężenie przepływu ściekoacutew sanitarnych Qww
wyznacza się dla danego odcinka instalacji zgodnie
z zależnością
]sl[DUKQww
gdzie K ndash wspoacutełczynnik częstości
DU ndash odpływ jednostkowy [ls] z urządzenia
UWAGA Qww DUmax jeśli nie to Qww = DUmax
Odpływy jednostkowe DU
Odpływy jednostkowe DU -cd
Typowe wspoacutełczynniki częstości K
Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia
z przewodami odpływowymi Piony kanalizacyjne należy prowadzić bez zmiany średnicy i kierunku na całej długości w szachtach sanitarnych
U podstawy każdego pionu przed przejściem w przewoacuted odpływowy należy zamontować otwoacuter rewizyjny (czyszczak) umożliwiający dostęp do wnętrza przodu
W przypadku kanalizacji sanitarnej każdy pion musi być wentylowany w celu wyroacutewnania ciśnienia w instalacji
Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia
z przewodami odpływowymi Wentylację pionu zapewnia
przewoacuted wentylacyjny zakończony rurą wywiewną wyprowadzoną ponad połać dachu
zawoacuter napowietrzający ndash rozwiązanie dozwolone do stosowania w przypadku braku możliwości wyprowadzenia pionu ponad dach można takie rozwiązanie stosować przy spełnieniu następujących warunkoacutew
piony mają wysokość 4 do 5 kondygnacji
ostatni pion licząc od najdalszego w stosunku do kanału oraz co piąty w budynku jest zakończony rurą wywiewną
Elementy pionu kanalizacyjnego
troacutejniki doprowadzające ścieki z podejść kanalizacyjnych
czyszczak prze zmianą kierunku prowadzenia ściekoacutew ndash około 05 nad posadzką przed przejściem w przewoacuted odpływowy
rura prosta o niezmiennej średnicy na całej długości
zawoacuter napowietrzający lub rura wywiewna
W systemie kanalizacji sanitarnej wyroacuteżnić można
piony z wentylacją głoacutewną ndash zakończone rurą wywiewną lub zaworem napowietrzającym
piony z wentylacją obejściową ndash piony z dodatkowym przewodem wentylacyjnym prowadzonym obok pionu spustowego i połączonym z rurą wywiewną
Średnica pionu zależy od wybranego systemu wentylacji i obliczonego natężenia przepływu ściekoacutew dla całego pionu
Należy pamiętać o tym że minimalna średnica pionu nie może być mniejsza od średnicy największego podejścia
W typowych rozwiązaniach w Polsce minimalna średnica pionu wynosi 70mm a dla pionoacutew prowadzących ścieki z misek ustępowych 100mm
Oczywiście w tabelach należy sprawdzić czy średnicy nie należy zwiększyć ze względu na obliczoną wartość Qww
Piony z wentylacją głoacutewną
Piony z wentylacją obejściową
Przewody odpływowe
(poziomy kanalizacyjne)
Wśroacuted przewodoacutew odpływowych wyroacuteżniamy przewoacuted głoacutewny oraz przewody drugorzędne Każdy przewoacuted drugorzędny powinien być oddzielnie podłączony do głoacutewnego pod kątem 45deg
Wszystkie przewody prowadzone są najkroacutetszą drogą przeważnie wzdłuż przegrody budowlanej oraz koniecznie z zachowaniem odpowiedniego spadku
Przewody odpływowe
(poziomy kanalizacyjne)
Spadek powinien być jednakowy na całej długości co zapewnia samooczyszczanie się przewodu
Przyjęte jest że rury układa się kielichem w kierunku przeciwnym do spływu ściekoacutew
Rewizje kanalizacyjne powinno się montować
co 15 m na rurach średnicy od 100 do 150 mm
przed każdym uskokiem poziomu
Rury prowadzone przez murowane ścianki muszą być ułożone prostopadle do przegrody
Na przewody z tworzyw sztucznych powinno się w miejscach przejść dodatkowo nałożyć tuleje ochronne Umożliwią one rurom pewien ruch zabezpieczając instalację przed uszkodzeniami mechanicznymi
Przestrzeń pomiędzy tuleją a rurą powinno się zabezpieczyć izolacją
Jeśli przewody kanalizacyjne z tworzyw sztucznych układane są w sąsiedztwie przewodoacutew wydzielających ciepło powinny być osłonięte otulinami izolacyjnymi w celu zabezpieczenia przed przegrzewaniem
Przewody poziome i przykanaliki powinny być ułożone poniżej strefy przemarzania gruntu czyli na głębokości 80-140 cm zależnie od regionu kraju
Jeśli przewody prowadzone są w pomieszczeniach w ktoacuterych temperatura może spadać poniżej 0degC muszą być odpowiednio zabezpieczone przed przemarzaniem
Dla przewodoacutew prowadzonych na zewnątrz budynku należy pamiętać że warstwa gruntu pokrywającego rury kanalizacyjne powinna być o 10-20 cm większa od głębokości przemarzania gruntu jeśli przewody układa się wyżej to powinny być zaizolowane termicznie
Rury kanalizacyjne układane na zewnątrz budynku powinny być oddalone
od innych przewodoacutew co najmniej
15 m od przewodoacutew gazowych i wodociągowych
08 m od kabli energetycznych
05 m od kabli telekomunikacyjnych
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qww z uwzględnieniem następujących zasad
1 dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 05
2 dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 07
3 minimalna prędkość przepływu ściekoacutew wynosi 07 ms stąd
wynika prowadzenie przewodoacutew z odpowiednim do średnicy
spadkiem w kierunku sieci zewnętrznej
4 minimalna średnica przewodu zewnętrznego wynosi 010m
a przykanalika 015m
Dobierając średnice przewodoacutew odpływowych należy stosować
tabelę z wartościami natężenia przepływu Q0 i prędkości
przepływu v0 dla przewodoacutew o przekroju kołowym przy
pełnym wypełnieniu i wykres Manninga
=QQ0
=vv0
hd
Q
v
(hd)
1
23
4
Przykład obliczeniowy Obliczeniowe natężenie sciekoacutew sanitarnych wynosi Qww= 50 ls Na podstawie tabeli 1 QwwQ0 = 50 2014 = 025 Z wykresu odczytujemy
V = 085V0 = 085114 = 097 ms przy napełnieniu hd = 037
Zakresy dopuszczalnych spadkoacutew przewodoacutew odpływowych
DN 0100 m ndash i = 20 - 100
DN 0150 m ndash i = 15 - 150
Urządzenia dodatkowe w kanalizacji sanitarnej
W przypadku odprowadzania ściekoacutew bytowo gospodarczych do zewnętrznej sieci typu ogoacutelnospławnego w pomieszczeniach położonych na najniższych kondygnacjach w budynku może dojść do zalania spowodowanego wstecznym przepływem ściekoacutew w wyniku intensywnych opadoacutew deszczu Dlatego też w tego typu instalacjach na przewodach kanalizacyjnych odprowadzających ścieki z pomieszczeń na najniższej kondygnacji stosować należy zasuwy burzowe ktoacutere chronią instalację przed przepływem zwrotnym
Materiały w kanalizacji sanitarnej
Instalacja kanalizacyjna może być wykonana z roacuteżnych materiałoacutew ale
zawsze rury i połączenia powinny być szczelne i odporne na korozję
Obecnie najpopularniejszym materiałem używanym do budowy instalacji
wewnętrznej jest tworzywo sztuczne Rury kanalizacyjne produkuje się z
polipropylenu (PP)
roacuteżnych odmian polichlorku winylu (PVC)
Polietylenu wysokiej gęstości (PE-HD)
żywicy poliestrowej wzmacnianej włoacuteknem szklanym (GRE)
Innymi materiałami stosowanymi w kanalizacji sanitarnej są
żeliwo
kamionka
beton
Kanalizacja deszczowa
Odprowadza wody opadowe z dachoacutew i terenoacutew przyległych do nieruchomości (podjazdy tarasy parkingi itp)
Projektowanie kanalizacji deszczowej odbywa się w oparciu o normę
PN ndash EN 12056 ndash 3 grudzień 2002
Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew
Część 3 Przewody deszczowe Projektowanie układu i obliczenia
oraz w przypadku braku informacji o normę
PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania w projektowaniu
Odprowadzanie wody z dachu stromego
W przypadku dachoacutew budynkoacutew niskich (do 5 kondygnacji) ktoacutere mają odpowiednie nachylenie (przyjmuje się że powyżej 8) najczęstszym sposobem odprowadzania wody deszczowej jest zastosowanie systemu rynnowego
Zadaniem deszczowej instalacji kanalizacyjnej jest zebranie wody z dachu i odprowadzenie jej do sieci kanalizacji deszczowej lub do gruntu System rynnowy polega na naturalnym (grawitacyjnym) spływie woacuted po połaci dachowej skąd jest przejmowana przez system rur System ten roacutewnież pracuje grawitacyjnie Umowną granicą instalacji deszczowej jest wylewka z ktoacuterej woda może być skierowana do sieci kanalizacji deszczowej (ogoacutelnospławnej) lub na grunt
Podstawowe elementy
instalacji kanalizacji deszczowej
Rynny - przewody o przekroju otwartym (okrągłym prostokątnym eliptycznym trapezowym okapowym) biegnące wzdłuż krawędzi dachu Zadaniem rynien jest zebranie wody opadowej Rynny prowadzone są z lekkim spadkiem w kierunku narożnikoacutew budynku dzięki czemu woda nie wylewa się za krawędzie tylko płynie w kierunku rur spustowych
Instalacja kanalizacji deszczowej składa się z następujących elementoacutew
Rury spustowe ndash pionowe odcinki przewodoacutew o przekroju zamkniętym (najczęściej okrągłym lub prostokątnym) Zadaniem rur spustowych jest zebranie wody płynącej rynnami i odprowadzenie ich poza budynek
Odpływy ndash elementy za pomocą ktoacuterych rynny przechodzą w rury spustowe Odpływ jest odcinkiem rynny w ktoacuterym wykonany jest obrobiony otwoacuter odpowiedniego kształtu pozwalający na włączenie rury spustowej Można wyroacuteżnić odpływy przelotowe oraz odpływy końcowe ( na narożnikach pomieszczeń) Pozwalają na mocowanie rur spustowych
Narożniki do rynien ndash umożliwiają połączenie rynien w narożnikach budynku Właściwy montaż narożnikoacutew jest bardzo ważny dla właściwej pracy rynien (ruchoacutew pod wpływem temperatury) Wylewki ndash kształtki ktoacuterymi kończy się rura spustowa Wylewka może być włą- czona do kanalizacji deszczowej bądź znajdować się nad gruntem
Łączniki do rynien - złączki zwykłe uszczelkowe i korekcyjne Ponieważ montaż rynien wymaga pozostawiania tzw dylatacji (odstępoacutew) złączki korekcyjne lub uszczelkowe umożliwiają wykonanie takich połączenia z dylatacją
Łączniki do rur spustowych - kolana troacutejniki redukcje mufy mufy redukcyjne Mufy służą do włączania rur spustowych do odpływoacutew zadaniem muf redukcyjnych jest połączenie rury spustowej i odpływu o roacuteżnych średnicach Kolana pozwalają na zmianę kierunku rury spustowej Troacutejniki umożliwiają włączanie do rur spustowych wyposażenia dodatkowego
Haki i obejmy - zadaniem tych elementoacutew jest mocowanie rynien i rur spustowych do dachoacutew i ścian
Elementy wykończeniowe i dodatkowe -
zadaniem tych elementoacutew jest wykończenie
systemu lub uzupełnienie jego pracy
Przykładami mogą tu być
dekiel służący do zakończenia rynny
filtr siatkowy montowany na rurze
spustowej zatrzymujący
zanieczyszczenia
czyszczak (rewizja) umożliwiający
przegląd i czyszczenie rury spustowej
(na zdjęciu)
odprowadzenie do kanalizacji deszczowej
Jednym ze sposoboacutew odprowadzenia wody jest podłączenie systemu rynnowego do kanalizacji deszczowej
Woacutewczas na dolnym odcinku rury spustowej mniej więcej 03-08 m ponad terenem należy zamontować rewizję (czyszczak) Rewizja ma wewnątrz kratkę na ktoacuterej zbierają się liście i inne zanieczyszczenia spływające z rynny
Rura spustowa z rewizją przyłączona jest do przewodoacutew odpływowych a te łączą się z kanalizacją Średnica przewodoacutew musi być co najmniej roacutewna średnicy rur spustowych i najczęściej wynosi 100-150 mm Głębokość na jakiej powinno się układać rury zależy od strefy przemarzania i wynosi 1-14 m System taki nie ma blokady przedostawania się zapachoacutew dlatego lepiej nie podłączać go do kanalizacji ogoacutelnospławnej
Innym sposobem odprowadzenia wody bezpośrednio do kanalizacji jest podłączenie rury spustowej do osadnika rynnowego Wyposażony jest on w klapkę ktoacutera stanowi blokadę zapachową i wyciągany kosz w ktoacuterym gromadzą się większe zanieczyszczenia takie jak liście
Gdy brak sieci kanalizacji deszczowej lub ogoacutelnospławnej woda deszczowa powinna być bezpiecznie rozprowadzona po terenie posesji ale tak żeby nie spływała na sąsiednie działki
Odprowadzanie wody z dachu
płaskiego
W przypadku dachoacutew budynkoacutew wysokich (powyżej 5 kondygnacji) oraz dachoacutew o małym nachyleniu (przyjmuje się że poniżej 8) najczęstszym sposobem odprowa-dzania wody deszczowej jest system odwadniania oparty na wpustach dachowych
Wpusty dachowe pełnią rolę dachowych odwodnień punkto-wych tzn zbierają wodę z pewnej powierzchni w jednym punkcie
Odprowadzanie wody z dachu
płaskiego Woda jest odprowadzana do rury spustowej biegnącej wewnątrz budynku a stamtąd do kanalizacji deszczowej lub poza budynek do gruntu Aby odwodnienie dachu płaskiego pracowało prawidłowo wpust powinien znaleźć się w najniższym punkcie dachu a spadek w jego kierunku powinien wynosić co najmniej 3 Oproacutecz zasadniczego wpustu powinien być wpust awaryjny ktoacutery przejmie wodę w przypadku zatkania wpustu głoacutewnego Na dachu powinna być co najmniej jedna para wpustoacutew Zasady projektowania moacutewią że wpusty należy rozmieszczać co 25 m
Obliczanie kanalizacji deszczowej
Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qr (qd) [ls]
rAC
10000
IAQr
gdzie ψ lub C ndash wspoacutełczynnik spływu przyjmowany wg nowej normy jako 10 (w starej zależny od nachylenia dachu i rodzaju powierzchni odwadnianej)
A ndash efektywna powierzchnia dachu lub powierzchnia odwadniana [m2]
I ndash w starej normie miarodajne natężenie deszczu [l(sha)] przyjmowane I 300 l(sha)
r ndash natężenie opadoacutew atmosferycznych [l(sm2)] przyjmowane albo na podstawie danych statystycznych albo wg tabeli 1 w nowej normie po przemnożeniu przez wspoacutełczynnik ryzyka podany w tabeli 2
Wymiarowanie rynien i rur spustowych
1 Przewody spustowe ndash średnicę należy dobrać tak aby obliczona wartość odpływu ściekoacutew Qr nie przekraczała wartości Qrmax (qdmax) a powierzchnia odwadniana A powierzchni Amax zestawionych w tabeli w normie PN ndash 92B ndash 01707
2 Wg starej normy rynny powinny mieć średnice minimum 150 mm (dotyczy to budynkoacutew wielorodzinnych)
Efektywna
powierzchnia dachu
odwadniana przez
rynnę A [m2]
Szerokość rynny [mm] Średnica rury
spustowej [mm]
poniżej 20 70 50
20 ndash 57 100 (lub 125) 70
57 ndash 97 125 100
97 - 170 150 100
170 - 243 180 125
Dla budynkoacutew jednorodzinnych średnice rynien i przewodoacutew spustowych można określić w oparciu o efektywną powierzchnię dachu wg tabeli
Średnice poziomoacutew i przykanalikoacutew
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qr z uwzględnieniem następujących zasad
a) dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 07
b) dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 09
c) i d) jak dla kanalizacji sanitarnej
Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej
Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qt (qog) [ls]
Qww ndash natężenie odpływu ściekoacutew sanitarnych
Qr ndash natężenie odpływu ściekoacutew deszczowych
Kanalizacja ogoacutelnospławna to ten fragment ktoacutery odprowadza i ścieki sanitarne i deszczowe do zewnętrznej sieci ogoacutelnospławnej
rwwt QQQ
Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się z uwzględnieniem następujących zasad
a) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt spełnione powinny być warunki
a) i b) jak dla ściekoacutew deszczowych
b) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt obliczeniowa prędkość przepływu
ściekoacutew nie może przekraczać wartości dopuszczalnej ktoacutera wynosi
80 ms ndash dla rur żeliwnych i innych metalowych
40 ms ndash dla rur kamionkowych betonowych i z tworzyw sztucznych
c) dla odpływu tylko ściekoacutew sanitarnych Qww prędkość przepływu
ściekoacutew nie może być mniejsza od vmin = 07 ms
bullRynny z PVC-U
bullRynny z blachy aluminiowej
bullRynny miedziane
bullRynny z blachy stalowej
bullRynny cynkowo-tytanowe
Przekroje rynien a b c) poacutełokragłe d) trapezowy e f) trapezoidalny g) prostokatny h) poacutełokragły leacy
Rodzaje rynien a) okapowa b) koszowa c) gzymsowa d) leacy
System Nazwa Cechy
I
System pojedynczego pionu
z podejściami częściowo
wypełnionymi
bull jeden pion kanalizacyjny
bull wypełnienie przewodoacutew 50
II
System pojedynczego pionu
z podejściami o mniejszej
średnicy
bull jeden pion kanalizacyjny
bull wypełnienie przewodoacutew 70
III
System pojedynczego pionu
z podejściami całkowicie
wypełnionymi
bull jeden pion kanalizacyjny
bull wypełnienie przewodoacutew 100
bull każde urządzenie podłączone
oddzielnie do pionu
IV System oddzielnych pionoacutew
kanalizacyjnych
bull dwa piony ndash jeden odprowadzający
ścieki czarne z ustępoacutew spłukiwanych
i pisuaroacutew i drugi odprowadzający
pozostałe ścieki
bull wypełnienie przewodoacutew jak dla
systemoacutew I II lub III
Średnice nominalne podejść pojedynczych dobiera się w zależności od typu przyłączonego przyboru sanitarnego lub urządzenia w typowych
rozwiązaniach w Polsce wg tabeli Urządzenie DN [mm]
Umywalka bidet 40
Zlewozmywak
zmywarka pralka
wanna natrysk 50
Miska ustępowa 100
Minimalna średnica podejścia pojedynczego zdeterminowana jest przez jego długość wysokość spadania i ilość zmian kierunku zgodnie z tabelą
DN Lmax
[m] H [m]
trzy zmiany
kierunku
40
50 30 lt10
70 50 lt10
100 50 lt30
H
L
Jeśli powyższe wymiary są przekroczone lub istnieje konieczność zastosowania więcej niż trzech zmian kierunku prowadzenia przewodoacutew należy wybrać kolejną większą średnicę nominalną
Średnice nominalne podjeść zbiorowych
Zależą od natężenia przepływu ściekoacutew w projektowanym
podejściu i od zastosowanego systemu Wybierając system
należy kierować się dostępnymi na rynku przyborami trudno
bowiem wyobrazić sobie podłączanie przyboru sanitarnego
z odpływem np 40mm do przewodu o średnicy mniejszej
Utrudniałoby to swobodny odpływ ściekoacutew z tego przyboru
Natężenie przepływu ściekoacutew sanitarnych Qww
wyznacza się dla danego odcinka instalacji zgodnie
z zależnością
]sl[DUKQww
gdzie K ndash wspoacutełczynnik częstości
DU ndash odpływ jednostkowy [ls] z urządzenia
UWAGA Qww DUmax jeśli nie to Qww = DUmax
Odpływy jednostkowe DU
Odpływy jednostkowe DU -cd
Typowe wspoacutełczynniki częstości K
Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia
z przewodami odpływowymi Piony kanalizacyjne należy prowadzić bez zmiany średnicy i kierunku na całej długości w szachtach sanitarnych
U podstawy każdego pionu przed przejściem w przewoacuted odpływowy należy zamontować otwoacuter rewizyjny (czyszczak) umożliwiający dostęp do wnętrza przodu
W przypadku kanalizacji sanitarnej każdy pion musi być wentylowany w celu wyroacutewnania ciśnienia w instalacji
Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia
z przewodami odpływowymi Wentylację pionu zapewnia
przewoacuted wentylacyjny zakończony rurą wywiewną wyprowadzoną ponad połać dachu
zawoacuter napowietrzający ndash rozwiązanie dozwolone do stosowania w przypadku braku możliwości wyprowadzenia pionu ponad dach można takie rozwiązanie stosować przy spełnieniu następujących warunkoacutew
piony mają wysokość 4 do 5 kondygnacji
ostatni pion licząc od najdalszego w stosunku do kanału oraz co piąty w budynku jest zakończony rurą wywiewną
Elementy pionu kanalizacyjnego
troacutejniki doprowadzające ścieki z podejść kanalizacyjnych
czyszczak prze zmianą kierunku prowadzenia ściekoacutew ndash około 05 nad posadzką przed przejściem w przewoacuted odpływowy
rura prosta o niezmiennej średnicy na całej długości
zawoacuter napowietrzający lub rura wywiewna
W systemie kanalizacji sanitarnej wyroacuteżnić można
piony z wentylacją głoacutewną ndash zakończone rurą wywiewną lub zaworem napowietrzającym
piony z wentylacją obejściową ndash piony z dodatkowym przewodem wentylacyjnym prowadzonym obok pionu spustowego i połączonym z rurą wywiewną
Średnica pionu zależy od wybranego systemu wentylacji i obliczonego natężenia przepływu ściekoacutew dla całego pionu
Należy pamiętać o tym że minimalna średnica pionu nie może być mniejsza od średnicy największego podejścia
W typowych rozwiązaniach w Polsce minimalna średnica pionu wynosi 70mm a dla pionoacutew prowadzących ścieki z misek ustępowych 100mm
Oczywiście w tabelach należy sprawdzić czy średnicy nie należy zwiększyć ze względu na obliczoną wartość Qww
Piony z wentylacją głoacutewną
Piony z wentylacją obejściową
Przewody odpływowe
(poziomy kanalizacyjne)
Wśroacuted przewodoacutew odpływowych wyroacuteżniamy przewoacuted głoacutewny oraz przewody drugorzędne Każdy przewoacuted drugorzędny powinien być oddzielnie podłączony do głoacutewnego pod kątem 45deg
Wszystkie przewody prowadzone są najkroacutetszą drogą przeważnie wzdłuż przegrody budowlanej oraz koniecznie z zachowaniem odpowiedniego spadku
Przewody odpływowe
(poziomy kanalizacyjne)
Spadek powinien być jednakowy na całej długości co zapewnia samooczyszczanie się przewodu
Przyjęte jest że rury układa się kielichem w kierunku przeciwnym do spływu ściekoacutew
Rewizje kanalizacyjne powinno się montować
co 15 m na rurach średnicy od 100 do 150 mm
przed każdym uskokiem poziomu
Rury prowadzone przez murowane ścianki muszą być ułożone prostopadle do przegrody
Na przewody z tworzyw sztucznych powinno się w miejscach przejść dodatkowo nałożyć tuleje ochronne Umożliwią one rurom pewien ruch zabezpieczając instalację przed uszkodzeniami mechanicznymi
Przestrzeń pomiędzy tuleją a rurą powinno się zabezpieczyć izolacją
Jeśli przewody kanalizacyjne z tworzyw sztucznych układane są w sąsiedztwie przewodoacutew wydzielających ciepło powinny być osłonięte otulinami izolacyjnymi w celu zabezpieczenia przed przegrzewaniem
Przewody poziome i przykanaliki powinny być ułożone poniżej strefy przemarzania gruntu czyli na głębokości 80-140 cm zależnie od regionu kraju
Jeśli przewody prowadzone są w pomieszczeniach w ktoacuterych temperatura może spadać poniżej 0degC muszą być odpowiednio zabezpieczone przed przemarzaniem
Dla przewodoacutew prowadzonych na zewnątrz budynku należy pamiętać że warstwa gruntu pokrywającego rury kanalizacyjne powinna być o 10-20 cm większa od głębokości przemarzania gruntu jeśli przewody układa się wyżej to powinny być zaizolowane termicznie
Rury kanalizacyjne układane na zewnątrz budynku powinny być oddalone
od innych przewodoacutew co najmniej
15 m od przewodoacutew gazowych i wodociągowych
08 m od kabli energetycznych
05 m od kabli telekomunikacyjnych
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qww z uwzględnieniem następujących zasad
1 dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 05
2 dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 07
3 minimalna prędkość przepływu ściekoacutew wynosi 07 ms stąd
wynika prowadzenie przewodoacutew z odpowiednim do średnicy
spadkiem w kierunku sieci zewnętrznej
4 minimalna średnica przewodu zewnętrznego wynosi 010m
a przykanalika 015m
Dobierając średnice przewodoacutew odpływowych należy stosować
tabelę z wartościami natężenia przepływu Q0 i prędkości
przepływu v0 dla przewodoacutew o przekroju kołowym przy
pełnym wypełnieniu i wykres Manninga
=QQ0
=vv0
hd
Q
v
(hd)
1
23
4
Przykład obliczeniowy Obliczeniowe natężenie sciekoacutew sanitarnych wynosi Qww= 50 ls Na podstawie tabeli 1 QwwQ0 = 50 2014 = 025 Z wykresu odczytujemy
V = 085V0 = 085114 = 097 ms przy napełnieniu hd = 037
Zakresy dopuszczalnych spadkoacutew przewodoacutew odpływowych
DN 0100 m ndash i = 20 - 100
DN 0150 m ndash i = 15 - 150
Urządzenia dodatkowe w kanalizacji sanitarnej
W przypadku odprowadzania ściekoacutew bytowo gospodarczych do zewnętrznej sieci typu ogoacutelnospławnego w pomieszczeniach położonych na najniższych kondygnacjach w budynku może dojść do zalania spowodowanego wstecznym przepływem ściekoacutew w wyniku intensywnych opadoacutew deszczu Dlatego też w tego typu instalacjach na przewodach kanalizacyjnych odprowadzających ścieki z pomieszczeń na najniższej kondygnacji stosować należy zasuwy burzowe ktoacutere chronią instalację przed przepływem zwrotnym
Materiały w kanalizacji sanitarnej
Instalacja kanalizacyjna może być wykonana z roacuteżnych materiałoacutew ale
zawsze rury i połączenia powinny być szczelne i odporne na korozję
Obecnie najpopularniejszym materiałem używanym do budowy instalacji
wewnętrznej jest tworzywo sztuczne Rury kanalizacyjne produkuje się z
polipropylenu (PP)
roacuteżnych odmian polichlorku winylu (PVC)
Polietylenu wysokiej gęstości (PE-HD)
żywicy poliestrowej wzmacnianej włoacuteknem szklanym (GRE)
Innymi materiałami stosowanymi w kanalizacji sanitarnej są
żeliwo
kamionka
beton
Kanalizacja deszczowa
Odprowadza wody opadowe z dachoacutew i terenoacutew przyległych do nieruchomości (podjazdy tarasy parkingi itp)
Projektowanie kanalizacji deszczowej odbywa się w oparciu o normę
PN ndash EN 12056 ndash 3 grudzień 2002
Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew
Część 3 Przewody deszczowe Projektowanie układu i obliczenia
oraz w przypadku braku informacji o normę
PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania w projektowaniu
Odprowadzanie wody z dachu stromego
W przypadku dachoacutew budynkoacutew niskich (do 5 kondygnacji) ktoacutere mają odpowiednie nachylenie (przyjmuje się że powyżej 8) najczęstszym sposobem odprowadzania wody deszczowej jest zastosowanie systemu rynnowego
Zadaniem deszczowej instalacji kanalizacyjnej jest zebranie wody z dachu i odprowadzenie jej do sieci kanalizacji deszczowej lub do gruntu System rynnowy polega na naturalnym (grawitacyjnym) spływie woacuted po połaci dachowej skąd jest przejmowana przez system rur System ten roacutewnież pracuje grawitacyjnie Umowną granicą instalacji deszczowej jest wylewka z ktoacuterej woda może być skierowana do sieci kanalizacji deszczowej (ogoacutelnospławnej) lub na grunt
Podstawowe elementy
instalacji kanalizacji deszczowej
Rynny - przewody o przekroju otwartym (okrągłym prostokątnym eliptycznym trapezowym okapowym) biegnące wzdłuż krawędzi dachu Zadaniem rynien jest zebranie wody opadowej Rynny prowadzone są z lekkim spadkiem w kierunku narożnikoacutew budynku dzięki czemu woda nie wylewa się za krawędzie tylko płynie w kierunku rur spustowych
Instalacja kanalizacji deszczowej składa się z następujących elementoacutew
Rury spustowe ndash pionowe odcinki przewodoacutew o przekroju zamkniętym (najczęściej okrągłym lub prostokątnym) Zadaniem rur spustowych jest zebranie wody płynącej rynnami i odprowadzenie ich poza budynek
Odpływy ndash elementy za pomocą ktoacuterych rynny przechodzą w rury spustowe Odpływ jest odcinkiem rynny w ktoacuterym wykonany jest obrobiony otwoacuter odpowiedniego kształtu pozwalający na włączenie rury spustowej Można wyroacuteżnić odpływy przelotowe oraz odpływy końcowe ( na narożnikach pomieszczeń) Pozwalają na mocowanie rur spustowych
Narożniki do rynien ndash umożliwiają połączenie rynien w narożnikach budynku Właściwy montaż narożnikoacutew jest bardzo ważny dla właściwej pracy rynien (ruchoacutew pod wpływem temperatury) Wylewki ndash kształtki ktoacuterymi kończy się rura spustowa Wylewka może być włą- czona do kanalizacji deszczowej bądź znajdować się nad gruntem
Łączniki do rynien - złączki zwykłe uszczelkowe i korekcyjne Ponieważ montaż rynien wymaga pozostawiania tzw dylatacji (odstępoacutew) złączki korekcyjne lub uszczelkowe umożliwiają wykonanie takich połączenia z dylatacją
Łączniki do rur spustowych - kolana troacutejniki redukcje mufy mufy redukcyjne Mufy służą do włączania rur spustowych do odpływoacutew zadaniem muf redukcyjnych jest połączenie rury spustowej i odpływu o roacuteżnych średnicach Kolana pozwalają na zmianę kierunku rury spustowej Troacutejniki umożliwiają włączanie do rur spustowych wyposażenia dodatkowego
Haki i obejmy - zadaniem tych elementoacutew jest mocowanie rynien i rur spustowych do dachoacutew i ścian
Elementy wykończeniowe i dodatkowe -
zadaniem tych elementoacutew jest wykończenie
systemu lub uzupełnienie jego pracy
Przykładami mogą tu być
dekiel służący do zakończenia rynny
filtr siatkowy montowany na rurze
spustowej zatrzymujący
zanieczyszczenia
czyszczak (rewizja) umożliwiający
przegląd i czyszczenie rury spustowej
(na zdjęciu)
odprowadzenie do kanalizacji deszczowej
Jednym ze sposoboacutew odprowadzenia wody jest podłączenie systemu rynnowego do kanalizacji deszczowej
Woacutewczas na dolnym odcinku rury spustowej mniej więcej 03-08 m ponad terenem należy zamontować rewizję (czyszczak) Rewizja ma wewnątrz kratkę na ktoacuterej zbierają się liście i inne zanieczyszczenia spływające z rynny
Rura spustowa z rewizją przyłączona jest do przewodoacutew odpływowych a te łączą się z kanalizacją Średnica przewodoacutew musi być co najmniej roacutewna średnicy rur spustowych i najczęściej wynosi 100-150 mm Głębokość na jakiej powinno się układać rury zależy od strefy przemarzania i wynosi 1-14 m System taki nie ma blokady przedostawania się zapachoacutew dlatego lepiej nie podłączać go do kanalizacji ogoacutelnospławnej
Innym sposobem odprowadzenia wody bezpośrednio do kanalizacji jest podłączenie rury spustowej do osadnika rynnowego Wyposażony jest on w klapkę ktoacutera stanowi blokadę zapachową i wyciągany kosz w ktoacuterym gromadzą się większe zanieczyszczenia takie jak liście
Gdy brak sieci kanalizacji deszczowej lub ogoacutelnospławnej woda deszczowa powinna być bezpiecznie rozprowadzona po terenie posesji ale tak żeby nie spływała na sąsiednie działki
Odprowadzanie wody z dachu
płaskiego
W przypadku dachoacutew budynkoacutew wysokich (powyżej 5 kondygnacji) oraz dachoacutew o małym nachyleniu (przyjmuje się że poniżej 8) najczęstszym sposobem odprowa-dzania wody deszczowej jest system odwadniania oparty na wpustach dachowych
Wpusty dachowe pełnią rolę dachowych odwodnień punkto-wych tzn zbierają wodę z pewnej powierzchni w jednym punkcie
Odprowadzanie wody z dachu
płaskiego Woda jest odprowadzana do rury spustowej biegnącej wewnątrz budynku a stamtąd do kanalizacji deszczowej lub poza budynek do gruntu Aby odwodnienie dachu płaskiego pracowało prawidłowo wpust powinien znaleźć się w najniższym punkcie dachu a spadek w jego kierunku powinien wynosić co najmniej 3 Oproacutecz zasadniczego wpustu powinien być wpust awaryjny ktoacutery przejmie wodę w przypadku zatkania wpustu głoacutewnego Na dachu powinna być co najmniej jedna para wpustoacutew Zasady projektowania moacutewią że wpusty należy rozmieszczać co 25 m
Obliczanie kanalizacji deszczowej
Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qr (qd) [ls]
rAC
10000
IAQr
gdzie ψ lub C ndash wspoacutełczynnik spływu przyjmowany wg nowej normy jako 10 (w starej zależny od nachylenia dachu i rodzaju powierzchni odwadnianej)
A ndash efektywna powierzchnia dachu lub powierzchnia odwadniana [m2]
I ndash w starej normie miarodajne natężenie deszczu [l(sha)] przyjmowane I 300 l(sha)
r ndash natężenie opadoacutew atmosferycznych [l(sm2)] przyjmowane albo na podstawie danych statystycznych albo wg tabeli 1 w nowej normie po przemnożeniu przez wspoacutełczynnik ryzyka podany w tabeli 2
Wymiarowanie rynien i rur spustowych
1 Przewody spustowe ndash średnicę należy dobrać tak aby obliczona wartość odpływu ściekoacutew Qr nie przekraczała wartości Qrmax (qdmax) a powierzchnia odwadniana A powierzchni Amax zestawionych w tabeli w normie PN ndash 92B ndash 01707
2 Wg starej normy rynny powinny mieć średnice minimum 150 mm (dotyczy to budynkoacutew wielorodzinnych)
Efektywna
powierzchnia dachu
odwadniana przez
rynnę A [m2]
Szerokość rynny [mm] Średnica rury
spustowej [mm]
poniżej 20 70 50
20 ndash 57 100 (lub 125) 70
57 ndash 97 125 100
97 - 170 150 100
170 - 243 180 125
Dla budynkoacutew jednorodzinnych średnice rynien i przewodoacutew spustowych można określić w oparciu o efektywną powierzchnię dachu wg tabeli
Średnice poziomoacutew i przykanalikoacutew
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qr z uwzględnieniem następujących zasad
a) dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 07
b) dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 09
c) i d) jak dla kanalizacji sanitarnej
Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej
Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qt (qog) [ls]
Qww ndash natężenie odpływu ściekoacutew sanitarnych
Qr ndash natężenie odpływu ściekoacutew deszczowych
Kanalizacja ogoacutelnospławna to ten fragment ktoacutery odprowadza i ścieki sanitarne i deszczowe do zewnętrznej sieci ogoacutelnospławnej
rwwt QQQ
Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się z uwzględnieniem następujących zasad
a) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt spełnione powinny być warunki
a) i b) jak dla ściekoacutew deszczowych
b) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt obliczeniowa prędkość przepływu
ściekoacutew nie może przekraczać wartości dopuszczalnej ktoacutera wynosi
80 ms ndash dla rur żeliwnych i innych metalowych
40 ms ndash dla rur kamionkowych betonowych i z tworzyw sztucznych
c) dla odpływu tylko ściekoacutew sanitarnych Qww prędkość przepływu
ściekoacutew nie może być mniejsza od vmin = 07 ms
bullRynny z PVC-U
bullRynny z blachy aluminiowej
bullRynny miedziane
bullRynny z blachy stalowej
bullRynny cynkowo-tytanowe
Przekroje rynien a b c) poacutełokragłe d) trapezowy e f) trapezoidalny g) prostokatny h) poacutełokragły leacy
Rodzaje rynien a) okapowa b) koszowa c) gzymsowa d) leacy
Średnice nominalne podejść pojedynczych dobiera się w zależności od typu przyłączonego przyboru sanitarnego lub urządzenia w typowych
rozwiązaniach w Polsce wg tabeli Urządzenie DN [mm]
Umywalka bidet 40
Zlewozmywak
zmywarka pralka
wanna natrysk 50
Miska ustępowa 100
Minimalna średnica podejścia pojedynczego zdeterminowana jest przez jego długość wysokość spadania i ilość zmian kierunku zgodnie z tabelą
DN Lmax
[m] H [m]
trzy zmiany
kierunku
40
50 30 lt10
70 50 lt10
100 50 lt30
H
L
Jeśli powyższe wymiary są przekroczone lub istnieje konieczność zastosowania więcej niż trzech zmian kierunku prowadzenia przewodoacutew należy wybrać kolejną większą średnicę nominalną
Średnice nominalne podjeść zbiorowych
Zależą od natężenia przepływu ściekoacutew w projektowanym
podejściu i od zastosowanego systemu Wybierając system
należy kierować się dostępnymi na rynku przyborami trudno
bowiem wyobrazić sobie podłączanie przyboru sanitarnego
z odpływem np 40mm do przewodu o średnicy mniejszej
Utrudniałoby to swobodny odpływ ściekoacutew z tego przyboru
Natężenie przepływu ściekoacutew sanitarnych Qww
wyznacza się dla danego odcinka instalacji zgodnie
z zależnością
]sl[DUKQww
gdzie K ndash wspoacutełczynnik częstości
DU ndash odpływ jednostkowy [ls] z urządzenia
UWAGA Qww DUmax jeśli nie to Qww = DUmax
Odpływy jednostkowe DU
Odpływy jednostkowe DU -cd
Typowe wspoacutełczynniki częstości K
Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia
z przewodami odpływowymi Piony kanalizacyjne należy prowadzić bez zmiany średnicy i kierunku na całej długości w szachtach sanitarnych
U podstawy każdego pionu przed przejściem w przewoacuted odpływowy należy zamontować otwoacuter rewizyjny (czyszczak) umożliwiający dostęp do wnętrza przodu
W przypadku kanalizacji sanitarnej każdy pion musi być wentylowany w celu wyroacutewnania ciśnienia w instalacji
Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia
z przewodami odpływowymi Wentylację pionu zapewnia
przewoacuted wentylacyjny zakończony rurą wywiewną wyprowadzoną ponad połać dachu
zawoacuter napowietrzający ndash rozwiązanie dozwolone do stosowania w przypadku braku możliwości wyprowadzenia pionu ponad dach można takie rozwiązanie stosować przy spełnieniu następujących warunkoacutew
piony mają wysokość 4 do 5 kondygnacji
ostatni pion licząc od najdalszego w stosunku do kanału oraz co piąty w budynku jest zakończony rurą wywiewną
Elementy pionu kanalizacyjnego
troacutejniki doprowadzające ścieki z podejść kanalizacyjnych
czyszczak prze zmianą kierunku prowadzenia ściekoacutew ndash około 05 nad posadzką przed przejściem w przewoacuted odpływowy
rura prosta o niezmiennej średnicy na całej długości
zawoacuter napowietrzający lub rura wywiewna
W systemie kanalizacji sanitarnej wyroacuteżnić można
piony z wentylacją głoacutewną ndash zakończone rurą wywiewną lub zaworem napowietrzającym
piony z wentylacją obejściową ndash piony z dodatkowym przewodem wentylacyjnym prowadzonym obok pionu spustowego i połączonym z rurą wywiewną
Średnica pionu zależy od wybranego systemu wentylacji i obliczonego natężenia przepływu ściekoacutew dla całego pionu
Należy pamiętać o tym że minimalna średnica pionu nie może być mniejsza od średnicy największego podejścia
W typowych rozwiązaniach w Polsce minimalna średnica pionu wynosi 70mm a dla pionoacutew prowadzących ścieki z misek ustępowych 100mm
Oczywiście w tabelach należy sprawdzić czy średnicy nie należy zwiększyć ze względu na obliczoną wartość Qww
Piony z wentylacją głoacutewną
Piony z wentylacją obejściową
Przewody odpływowe
(poziomy kanalizacyjne)
Wśroacuted przewodoacutew odpływowych wyroacuteżniamy przewoacuted głoacutewny oraz przewody drugorzędne Każdy przewoacuted drugorzędny powinien być oddzielnie podłączony do głoacutewnego pod kątem 45deg
Wszystkie przewody prowadzone są najkroacutetszą drogą przeważnie wzdłuż przegrody budowlanej oraz koniecznie z zachowaniem odpowiedniego spadku
Przewody odpływowe
(poziomy kanalizacyjne)
Spadek powinien być jednakowy na całej długości co zapewnia samooczyszczanie się przewodu
Przyjęte jest że rury układa się kielichem w kierunku przeciwnym do spływu ściekoacutew
Rewizje kanalizacyjne powinno się montować
co 15 m na rurach średnicy od 100 do 150 mm
przed każdym uskokiem poziomu
Rury prowadzone przez murowane ścianki muszą być ułożone prostopadle do przegrody
Na przewody z tworzyw sztucznych powinno się w miejscach przejść dodatkowo nałożyć tuleje ochronne Umożliwią one rurom pewien ruch zabezpieczając instalację przed uszkodzeniami mechanicznymi
Przestrzeń pomiędzy tuleją a rurą powinno się zabezpieczyć izolacją
Jeśli przewody kanalizacyjne z tworzyw sztucznych układane są w sąsiedztwie przewodoacutew wydzielających ciepło powinny być osłonięte otulinami izolacyjnymi w celu zabezpieczenia przed przegrzewaniem
Przewody poziome i przykanaliki powinny być ułożone poniżej strefy przemarzania gruntu czyli na głębokości 80-140 cm zależnie od regionu kraju
Jeśli przewody prowadzone są w pomieszczeniach w ktoacuterych temperatura może spadać poniżej 0degC muszą być odpowiednio zabezpieczone przed przemarzaniem
Dla przewodoacutew prowadzonych na zewnątrz budynku należy pamiętać że warstwa gruntu pokrywającego rury kanalizacyjne powinna być o 10-20 cm większa od głębokości przemarzania gruntu jeśli przewody układa się wyżej to powinny być zaizolowane termicznie
Rury kanalizacyjne układane na zewnątrz budynku powinny być oddalone
od innych przewodoacutew co najmniej
15 m od przewodoacutew gazowych i wodociągowych
08 m od kabli energetycznych
05 m od kabli telekomunikacyjnych
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qww z uwzględnieniem następujących zasad
1 dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 05
2 dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 07
3 minimalna prędkość przepływu ściekoacutew wynosi 07 ms stąd
wynika prowadzenie przewodoacutew z odpowiednim do średnicy
spadkiem w kierunku sieci zewnętrznej
4 minimalna średnica przewodu zewnętrznego wynosi 010m
a przykanalika 015m
Dobierając średnice przewodoacutew odpływowych należy stosować
tabelę z wartościami natężenia przepływu Q0 i prędkości
przepływu v0 dla przewodoacutew o przekroju kołowym przy
pełnym wypełnieniu i wykres Manninga
=QQ0
=vv0
hd
Q
v
(hd)
1
23
4
Przykład obliczeniowy Obliczeniowe natężenie sciekoacutew sanitarnych wynosi Qww= 50 ls Na podstawie tabeli 1 QwwQ0 = 50 2014 = 025 Z wykresu odczytujemy
V = 085V0 = 085114 = 097 ms przy napełnieniu hd = 037
Zakresy dopuszczalnych spadkoacutew przewodoacutew odpływowych
DN 0100 m ndash i = 20 - 100
DN 0150 m ndash i = 15 - 150
Urządzenia dodatkowe w kanalizacji sanitarnej
W przypadku odprowadzania ściekoacutew bytowo gospodarczych do zewnętrznej sieci typu ogoacutelnospławnego w pomieszczeniach położonych na najniższych kondygnacjach w budynku może dojść do zalania spowodowanego wstecznym przepływem ściekoacutew w wyniku intensywnych opadoacutew deszczu Dlatego też w tego typu instalacjach na przewodach kanalizacyjnych odprowadzających ścieki z pomieszczeń na najniższej kondygnacji stosować należy zasuwy burzowe ktoacutere chronią instalację przed przepływem zwrotnym
Materiały w kanalizacji sanitarnej
Instalacja kanalizacyjna może być wykonana z roacuteżnych materiałoacutew ale
zawsze rury i połączenia powinny być szczelne i odporne na korozję
Obecnie najpopularniejszym materiałem używanym do budowy instalacji
wewnętrznej jest tworzywo sztuczne Rury kanalizacyjne produkuje się z
polipropylenu (PP)
roacuteżnych odmian polichlorku winylu (PVC)
Polietylenu wysokiej gęstości (PE-HD)
żywicy poliestrowej wzmacnianej włoacuteknem szklanym (GRE)
Innymi materiałami stosowanymi w kanalizacji sanitarnej są
żeliwo
kamionka
beton
Kanalizacja deszczowa
Odprowadza wody opadowe z dachoacutew i terenoacutew przyległych do nieruchomości (podjazdy tarasy parkingi itp)
Projektowanie kanalizacji deszczowej odbywa się w oparciu o normę
PN ndash EN 12056 ndash 3 grudzień 2002
Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew
Część 3 Przewody deszczowe Projektowanie układu i obliczenia
oraz w przypadku braku informacji o normę
PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania w projektowaniu
Odprowadzanie wody z dachu stromego
W przypadku dachoacutew budynkoacutew niskich (do 5 kondygnacji) ktoacutere mają odpowiednie nachylenie (przyjmuje się że powyżej 8) najczęstszym sposobem odprowadzania wody deszczowej jest zastosowanie systemu rynnowego
Zadaniem deszczowej instalacji kanalizacyjnej jest zebranie wody z dachu i odprowadzenie jej do sieci kanalizacji deszczowej lub do gruntu System rynnowy polega na naturalnym (grawitacyjnym) spływie woacuted po połaci dachowej skąd jest przejmowana przez system rur System ten roacutewnież pracuje grawitacyjnie Umowną granicą instalacji deszczowej jest wylewka z ktoacuterej woda może być skierowana do sieci kanalizacji deszczowej (ogoacutelnospławnej) lub na grunt
Podstawowe elementy
instalacji kanalizacji deszczowej
Rynny - przewody o przekroju otwartym (okrągłym prostokątnym eliptycznym trapezowym okapowym) biegnące wzdłuż krawędzi dachu Zadaniem rynien jest zebranie wody opadowej Rynny prowadzone są z lekkim spadkiem w kierunku narożnikoacutew budynku dzięki czemu woda nie wylewa się za krawędzie tylko płynie w kierunku rur spustowych
Instalacja kanalizacji deszczowej składa się z następujących elementoacutew
Rury spustowe ndash pionowe odcinki przewodoacutew o przekroju zamkniętym (najczęściej okrągłym lub prostokątnym) Zadaniem rur spustowych jest zebranie wody płynącej rynnami i odprowadzenie ich poza budynek
Odpływy ndash elementy za pomocą ktoacuterych rynny przechodzą w rury spustowe Odpływ jest odcinkiem rynny w ktoacuterym wykonany jest obrobiony otwoacuter odpowiedniego kształtu pozwalający na włączenie rury spustowej Można wyroacuteżnić odpływy przelotowe oraz odpływy końcowe ( na narożnikach pomieszczeń) Pozwalają na mocowanie rur spustowych
Narożniki do rynien ndash umożliwiają połączenie rynien w narożnikach budynku Właściwy montaż narożnikoacutew jest bardzo ważny dla właściwej pracy rynien (ruchoacutew pod wpływem temperatury) Wylewki ndash kształtki ktoacuterymi kończy się rura spustowa Wylewka może być włą- czona do kanalizacji deszczowej bądź znajdować się nad gruntem
Łączniki do rynien - złączki zwykłe uszczelkowe i korekcyjne Ponieważ montaż rynien wymaga pozostawiania tzw dylatacji (odstępoacutew) złączki korekcyjne lub uszczelkowe umożliwiają wykonanie takich połączenia z dylatacją
Łączniki do rur spustowych - kolana troacutejniki redukcje mufy mufy redukcyjne Mufy służą do włączania rur spustowych do odpływoacutew zadaniem muf redukcyjnych jest połączenie rury spustowej i odpływu o roacuteżnych średnicach Kolana pozwalają na zmianę kierunku rury spustowej Troacutejniki umożliwiają włączanie do rur spustowych wyposażenia dodatkowego
Haki i obejmy - zadaniem tych elementoacutew jest mocowanie rynien i rur spustowych do dachoacutew i ścian
Elementy wykończeniowe i dodatkowe -
zadaniem tych elementoacutew jest wykończenie
systemu lub uzupełnienie jego pracy
Przykładami mogą tu być
dekiel służący do zakończenia rynny
filtr siatkowy montowany na rurze
spustowej zatrzymujący
zanieczyszczenia
czyszczak (rewizja) umożliwiający
przegląd i czyszczenie rury spustowej
(na zdjęciu)
odprowadzenie do kanalizacji deszczowej
Jednym ze sposoboacutew odprowadzenia wody jest podłączenie systemu rynnowego do kanalizacji deszczowej
Woacutewczas na dolnym odcinku rury spustowej mniej więcej 03-08 m ponad terenem należy zamontować rewizję (czyszczak) Rewizja ma wewnątrz kratkę na ktoacuterej zbierają się liście i inne zanieczyszczenia spływające z rynny
Rura spustowa z rewizją przyłączona jest do przewodoacutew odpływowych a te łączą się z kanalizacją Średnica przewodoacutew musi być co najmniej roacutewna średnicy rur spustowych i najczęściej wynosi 100-150 mm Głębokość na jakiej powinno się układać rury zależy od strefy przemarzania i wynosi 1-14 m System taki nie ma blokady przedostawania się zapachoacutew dlatego lepiej nie podłączać go do kanalizacji ogoacutelnospławnej
Innym sposobem odprowadzenia wody bezpośrednio do kanalizacji jest podłączenie rury spustowej do osadnika rynnowego Wyposażony jest on w klapkę ktoacutera stanowi blokadę zapachową i wyciągany kosz w ktoacuterym gromadzą się większe zanieczyszczenia takie jak liście
Gdy brak sieci kanalizacji deszczowej lub ogoacutelnospławnej woda deszczowa powinna być bezpiecznie rozprowadzona po terenie posesji ale tak żeby nie spływała na sąsiednie działki
Odprowadzanie wody z dachu
płaskiego
W przypadku dachoacutew budynkoacutew wysokich (powyżej 5 kondygnacji) oraz dachoacutew o małym nachyleniu (przyjmuje się że poniżej 8) najczęstszym sposobem odprowa-dzania wody deszczowej jest system odwadniania oparty na wpustach dachowych
Wpusty dachowe pełnią rolę dachowych odwodnień punkto-wych tzn zbierają wodę z pewnej powierzchni w jednym punkcie
Odprowadzanie wody z dachu
płaskiego Woda jest odprowadzana do rury spustowej biegnącej wewnątrz budynku a stamtąd do kanalizacji deszczowej lub poza budynek do gruntu Aby odwodnienie dachu płaskiego pracowało prawidłowo wpust powinien znaleźć się w najniższym punkcie dachu a spadek w jego kierunku powinien wynosić co najmniej 3 Oproacutecz zasadniczego wpustu powinien być wpust awaryjny ktoacutery przejmie wodę w przypadku zatkania wpustu głoacutewnego Na dachu powinna być co najmniej jedna para wpustoacutew Zasady projektowania moacutewią że wpusty należy rozmieszczać co 25 m
Obliczanie kanalizacji deszczowej
Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qr (qd) [ls]
rAC
10000
IAQr
gdzie ψ lub C ndash wspoacutełczynnik spływu przyjmowany wg nowej normy jako 10 (w starej zależny od nachylenia dachu i rodzaju powierzchni odwadnianej)
A ndash efektywna powierzchnia dachu lub powierzchnia odwadniana [m2]
I ndash w starej normie miarodajne natężenie deszczu [l(sha)] przyjmowane I 300 l(sha)
r ndash natężenie opadoacutew atmosferycznych [l(sm2)] przyjmowane albo na podstawie danych statystycznych albo wg tabeli 1 w nowej normie po przemnożeniu przez wspoacutełczynnik ryzyka podany w tabeli 2
Wymiarowanie rynien i rur spustowych
1 Przewody spustowe ndash średnicę należy dobrać tak aby obliczona wartość odpływu ściekoacutew Qr nie przekraczała wartości Qrmax (qdmax) a powierzchnia odwadniana A powierzchni Amax zestawionych w tabeli w normie PN ndash 92B ndash 01707
2 Wg starej normy rynny powinny mieć średnice minimum 150 mm (dotyczy to budynkoacutew wielorodzinnych)
Efektywna
powierzchnia dachu
odwadniana przez
rynnę A [m2]
Szerokość rynny [mm] Średnica rury
spustowej [mm]
poniżej 20 70 50
20 ndash 57 100 (lub 125) 70
57 ndash 97 125 100
97 - 170 150 100
170 - 243 180 125
Dla budynkoacutew jednorodzinnych średnice rynien i przewodoacutew spustowych można określić w oparciu o efektywną powierzchnię dachu wg tabeli
Średnice poziomoacutew i przykanalikoacutew
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qr z uwzględnieniem następujących zasad
a) dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 07
b) dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 09
c) i d) jak dla kanalizacji sanitarnej
Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej
Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qt (qog) [ls]
Qww ndash natężenie odpływu ściekoacutew sanitarnych
Qr ndash natężenie odpływu ściekoacutew deszczowych
Kanalizacja ogoacutelnospławna to ten fragment ktoacutery odprowadza i ścieki sanitarne i deszczowe do zewnętrznej sieci ogoacutelnospławnej
rwwt QQQ
Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się z uwzględnieniem następujących zasad
a) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt spełnione powinny być warunki
a) i b) jak dla ściekoacutew deszczowych
b) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt obliczeniowa prędkość przepływu
ściekoacutew nie może przekraczać wartości dopuszczalnej ktoacutera wynosi
80 ms ndash dla rur żeliwnych i innych metalowych
40 ms ndash dla rur kamionkowych betonowych i z tworzyw sztucznych
c) dla odpływu tylko ściekoacutew sanitarnych Qww prędkość przepływu
ściekoacutew nie może być mniejsza od vmin = 07 ms
bullRynny z PVC-U
bullRynny z blachy aluminiowej
bullRynny miedziane
bullRynny z blachy stalowej
bullRynny cynkowo-tytanowe
Przekroje rynien a b c) poacutełokragłe d) trapezowy e f) trapezoidalny g) prostokatny h) poacutełokragły leacy
Rodzaje rynien a) okapowa b) koszowa c) gzymsowa d) leacy
Średnice nominalne podjeść zbiorowych
Zależą od natężenia przepływu ściekoacutew w projektowanym
podejściu i od zastosowanego systemu Wybierając system
należy kierować się dostępnymi na rynku przyborami trudno
bowiem wyobrazić sobie podłączanie przyboru sanitarnego
z odpływem np 40mm do przewodu o średnicy mniejszej
Utrudniałoby to swobodny odpływ ściekoacutew z tego przyboru
Natężenie przepływu ściekoacutew sanitarnych Qww
wyznacza się dla danego odcinka instalacji zgodnie
z zależnością
]sl[DUKQww
gdzie K ndash wspoacutełczynnik częstości
DU ndash odpływ jednostkowy [ls] z urządzenia
UWAGA Qww DUmax jeśli nie to Qww = DUmax
Odpływy jednostkowe DU
Odpływy jednostkowe DU -cd
Typowe wspoacutełczynniki częstości K
Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia
z przewodami odpływowymi Piony kanalizacyjne należy prowadzić bez zmiany średnicy i kierunku na całej długości w szachtach sanitarnych
U podstawy każdego pionu przed przejściem w przewoacuted odpływowy należy zamontować otwoacuter rewizyjny (czyszczak) umożliwiający dostęp do wnętrza przodu
W przypadku kanalizacji sanitarnej każdy pion musi być wentylowany w celu wyroacutewnania ciśnienia w instalacji
Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia
z przewodami odpływowymi Wentylację pionu zapewnia
przewoacuted wentylacyjny zakończony rurą wywiewną wyprowadzoną ponad połać dachu
zawoacuter napowietrzający ndash rozwiązanie dozwolone do stosowania w przypadku braku możliwości wyprowadzenia pionu ponad dach można takie rozwiązanie stosować przy spełnieniu następujących warunkoacutew
piony mają wysokość 4 do 5 kondygnacji
ostatni pion licząc od najdalszego w stosunku do kanału oraz co piąty w budynku jest zakończony rurą wywiewną
Elementy pionu kanalizacyjnego
troacutejniki doprowadzające ścieki z podejść kanalizacyjnych
czyszczak prze zmianą kierunku prowadzenia ściekoacutew ndash około 05 nad posadzką przed przejściem w przewoacuted odpływowy
rura prosta o niezmiennej średnicy na całej długości
zawoacuter napowietrzający lub rura wywiewna
W systemie kanalizacji sanitarnej wyroacuteżnić można
piony z wentylacją głoacutewną ndash zakończone rurą wywiewną lub zaworem napowietrzającym
piony z wentylacją obejściową ndash piony z dodatkowym przewodem wentylacyjnym prowadzonym obok pionu spustowego i połączonym z rurą wywiewną
Średnica pionu zależy od wybranego systemu wentylacji i obliczonego natężenia przepływu ściekoacutew dla całego pionu
Należy pamiętać o tym że minimalna średnica pionu nie może być mniejsza od średnicy największego podejścia
W typowych rozwiązaniach w Polsce minimalna średnica pionu wynosi 70mm a dla pionoacutew prowadzących ścieki z misek ustępowych 100mm
Oczywiście w tabelach należy sprawdzić czy średnicy nie należy zwiększyć ze względu na obliczoną wartość Qww
Piony z wentylacją głoacutewną
Piony z wentylacją obejściową
Przewody odpływowe
(poziomy kanalizacyjne)
Wśroacuted przewodoacutew odpływowych wyroacuteżniamy przewoacuted głoacutewny oraz przewody drugorzędne Każdy przewoacuted drugorzędny powinien być oddzielnie podłączony do głoacutewnego pod kątem 45deg
Wszystkie przewody prowadzone są najkroacutetszą drogą przeważnie wzdłuż przegrody budowlanej oraz koniecznie z zachowaniem odpowiedniego spadku
Przewody odpływowe
(poziomy kanalizacyjne)
Spadek powinien być jednakowy na całej długości co zapewnia samooczyszczanie się przewodu
Przyjęte jest że rury układa się kielichem w kierunku przeciwnym do spływu ściekoacutew
Rewizje kanalizacyjne powinno się montować
co 15 m na rurach średnicy od 100 do 150 mm
przed każdym uskokiem poziomu
Rury prowadzone przez murowane ścianki muszą być ułożone prostopadle do przegrody
Na przewody z tworzyw sztucznych powinno się w miejscach przejść dodatkowo nałożyć tuleje ochronne Umożliwią one rurom pewien ruch zabezpieczając instalację przed uszkodzeniami mechanicznymi
Przestrzeń pomiędzy tuleją a rurą powinno się zabezpieczyć izolacją
Jeśli przewody kanalizacyjne z tworzyw sztucznych układane są w sąsiedztwie przewodoacutew wydzielających ciepło powinny być osłonięte otulinami izolacyjnymi w celu zabezpieczenia przed przegrzewaniem
Przewody poziome i przykanaliki powinny być ułożone poniżej strefy przemarzania gruntu czyli na głębokości 80-140 cm zależnie od regionu kraju
Jeśli przewody prowadzone są w pomieszczeniach w ktoacuterych temperatura może spadać poniżej 0degC muszą być odpowiednio zabezpieczone przed przemarzaniem
Dla przewodoacutew prowadzonych na zewnątrz budynku należy pamiętać że warstwa gruntu pokrywającego rury kanalizacyjne powinna być o 10-20 cm większa od głębokości przemarzania gruntu jeśli przewody układa się wyżej to powinny być zaizolowane termicznie
Rury kanalizacyjne układane na zewnątrz budynku powinny być oddalone
od innych przewodoacutew co najmniej
15 m od przewodoacutew gazowych i wodociągowych
08 m od kabli energetycznych
05 m od kabli telekomunikacyjnych
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qww z uwzględnieniem następujących zasad
1 dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 05
2 dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 07
3 minimalna prędkość przepływu ściekoacutew wynosi 07 ms stąd
wynika prowadzenie przewodoacutew z odpowiednim do średnicy
spadkiem w kierunku sieci zewnętrznej
4 minimalna średnica przewodu zewnętrznego wynosi 010m
a przykanalika 015m
Dobierając średnice przewodoacutew odpływowych należy stosować
tabelę z wartościami natężenia przepływu Q0 i prędkości
przepływu v0 dla przewodoacutew o przekroju kołowym przy
pełnym wypełnieniu i wykres Manninga
=QQ0
=vv0
hd
Q
v
(hd)
1
23
4
Przykład obliczeniowy Obliczeniowe natężenie sciekoacutew sanitarnych wynosi Qww= 50 ls Na podstawie tabeli 1 QwwQ0 = 50 2014 = 025 Z wykresu odczytujemy
V = 085V0 = 085114 = 097 ms przy napełnieniu hd = 037
Zakresy dopuszczalnych spadkoacutew przewodoacutew odpływowych
DN 0100 m ndash i = 20 - 100
DN 0150 m ndash i = 15 - 150
Urządzenia dodatkowe w kanalizacji sanitarnej
W przypadku odprowadzania ściekoacutew bytowo gospodarczych do zewnętrznej sieci typu ogoacutelnospławnego w pomieszczeniach położonych na najniższych kondygnacjach w budynku może dojść do zalania spowodowanego wstecznym przepływem ściekoacutew w wyniku intensywnych opadoacutew deszczu Dlatego też w tego typu instalacjach na przewodach kanalizacyjnych odprowadzających ścieki z pomieszczeń na najniższej kondygnacji stosować należy zasuwy burzowe ktoacutere chronią instalację przed przepływem zwrotnym
Materiały w kanalizacji sanitarnej
Instalacja kanalizacyjna może być wykonana z roacuteżnych materiałoacutew ale
zawsze rury i połączenia powinny być szczelne i odporne na korozję
Obecnie najpopularniejszym materiałem używanym do budowy instalacji
wewnętrznej jest tworzywo sztuczne Rury kanalizacyjne produkuje się z
polipropylenu (PP)
roacuteżnych odmian polichlorku winylu (PVC)
Polietylenu wysokiej gęstości (PE-HD)
żywicy poliestrowej wzmacnianej włoacuteknem szklanym (GRE)
Innymi materiałami stosowanymi w kanalizacji sanitarnej są
żeliwo
kamionka
beton
Kanalizacja deszczowa
Odprowadza wody opadowe z dachoacutew i terenoacutew przyległych do nieruchomości (podjazdy tarasy parkingi itp)
Projektowanie kanalizacji deszczowej odbywa się w oparciu o normę
PN ndash EN 12056 ndash 3 grudzień 2002
Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew
Część 3 Przewody deszczowe Projektowanie układu i obliczenia
oraz w przypadku braku informacji o normę
PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania w projektowaniu
Odprowadzanie wody z dachu stromego
W przypadku dachoacutew budynkoacutew niskich (do 5 kondygnacji) ktoacutere mają odpowiednie nachylenie (przyjmuje się że powyżej 8) najczęstszym sposobem odprowadzania wody deszczowej jest zastosowanie systemu rynnowego
Zadaniem deszczowej instalacji kanalizacyjnej jest zebranie wody z dachu i odprowadzenie jej do sieci kanalizacji deszczowej lub do gruntu System rynnowy polega na naturalnym (grawitacyjnym) spływie woacuted po połaci dachowej skąd jest przejmowana przez system rur System ten roacutewnież pracuje grawitacyjnie Umowną granicą instalacji deszczowej jest wylewka z ktoacuterej woda może być skierowana do sieci kanalizacji deszczowej (ogoacutelnospławnej) lub na grunt
Podstawowe elementy
instalacji kanalizacji deszczowej
Rynny - przewody o przekroju otwartym (okrągłym prostokątnym eliptycznym trapezowym okapowym) biegnące wzdłuż krawędzi dachu Zadaniem rynien jest zebranie wody opadowej Rynny prowadzone są z lekkim spadkiem w kierunku narożnikoacutew budynku dzięki czemu woda nie wylewa się za krawędzie tylko płynie w kierunku rur spustowych
Instalacja kanalizacji deszczowej składa się z następujących elementoacutew
Rury spustowe ndash pionowe odcinki przewodoacutew o przekroju zamkniętym (najczęściej okrągłym lub prostokątnym) Zadaniem rur spustowych jest zebranie wody płynącej rynnami i odprowadzenie ich poza budynek
Odpływy ndash elementy za pomocą ktoacuterych rynny przechodzą w rury spustowe Odpływ jest odcinkiem rynny w ktoacuterym wykonany jest obrobiony otwoacuter odpowiedniego kształtu pozwalający na włączenie rury spustowej Można wyroacuteżnić odpływy przelotowe oraz odpływy końcowe ( na narożnikach pomieszczeń) Pozwalają na mocowanie rur spustowych
Narożniki do rynien ndash umożliwiają połączenie rynien w narożnikach budynku Właściwy montaż narożnikoacutew jest bardzo ważny dla właściwej pracy rynien (ruchoacutew pod wpływem temperatury) Wylewki ndash kształtki ktoacuterymi kończy się rura spustowa Wylewka może być włą- czona do kanalizacji deszczowej bądź znajdować się nad gruntem
Łączniki do rynien - złączki zwykłe uszczelkowe i korekcyjne Ponieważ montaż rynien wymaga pozostawiania tzw dylatacji (odstępoacutew) złączki korekcyjne lub uszczelkowe umożliwiają wykonanie takich połączenia z dylatacją
Łączniki do rur spustowych - kolana troacutejniki redukcje mufy mufy redukcyjne Mufy służą do włączania rur spustowych do odpływoacutew zadaniem muf redukcyjnych jest połączenie rury spustowej i odpływu o roacuteżnych średnicach Kolana pozwalają na zmianę kierunku rury spustowej Troacutejniki umożliwiają włączanie do rur spustowych wyposażenia dodatkowego
Haki i obejmy - zadaniem tych elementoacutew jest mocowanie rynien i rur spustowych do dachoacutew i ścian
Elementy wykończeniowe i dodatkowe -
zadaniem tych elementoacutew jest wykończenie
systemu lub uzupełnienie jego pracy
Przykładami mogą tu być
dekiel służący do zakończenia rynny
filtr siatkowy montowany na rurze
spustowej zatrzymujący
zanieczyszczenia
czyszczak (rewizja) umożliwiający
przegląd i czyszczenie rury spustowej
(na zdjęciu)
odprowadzenie do kanalizacji deszczowej
Jednym ze sposoboacutew odprowadzenia wody jest podłączenie systemu rynnowego do kanalizacji deszczowej
Woacutewczas na dolnym odcinku rury spustowej mniej więcej 03-08 m ponad terenem należy zamontować rewizję (czyszczak) Rewizja ma wewnątrz kratkę na ktoacuterej zbierają się liście i inne zanieczyszczenia spływające z rynny
Rura spustowa z rewizją przyłączona jest do przewodoacutew odpływowych a te łączą się z kanalizacją Średnica przewodoacutew musi być co najmniej roacutewna średnicy rur spustowych i najczęściej wynosi 100-150 mm Głębokość na jakiej powinno się układać rury zależy od strefy przemarzania i wynosi 1-14 m System taki nie ma blokady przedostawania się zapachoacutew dlatego lepiej nie podłączać go do kanalizacji ogoacutelnospławnej
Innym sposobem odprowadzenia wody bezpośrednio do kanalizacji jest podłączenie rury spustowej do osadnika rynnowego Wyposażony jest on w klapkę ktoacutera stanowi blokadę zapachową i wyciągany kosz w ktoacuterym gromadzą się większe zanieczyszczenia takie jak liście
Gdy brak sieci kanalizacji deszczowej lub ogoacutelnospławnej woda deszczowa powinna być bezpiecznie rozprowadzona po terenie posesji ale tak żeby nie spływała na sąsiednie działki
Odprowadzanie wody z dachu
płaskiego
W przypadku dachoacutew budynkoacutew wysokich (powyżej 5 kondygnacji) oraz dachoacutew o małym nachyleniu (przyjmuje się że poniżej 8) najczęstszym sposobem odprowa-dzania wody deszczowej jest system odwadniania oparty na wpustach dachowych
Wpusty dachowe pełnią rolę dachowych odwodnień punkto-wych tzn zbierają wodę z pewnej powierzchni w jednym punkcie
Odprowadzanie wody z dachu
płaskiego Woda jest odprowadzana do rury spustowej biegnącej wewnątrz budynku a stamtąd do kanalizacji deszczowej lub poza budynek do gruntu Aby odwodnienie dachu płaskiego pracowało prawidłowo wpust powinien znaleźć się w najniższym punkcie dachu a spadek w jego kierunku powinien wynosić co najmniej 3 Oproacutecz zasadniczego wpustu powinien być wpust awaryjny ktoacutery przejmie wodę w przypadku zatkania wpustu głoacutewnego Na dachu powinna być co najmniej jedna para wpustoacutew Zasady projektowania moacutewią że wpusty należy rozmieszczać co 25 m
Obliczanie kanalizacji deszczowej
Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qr (qd) [ls]
rAC
10000
IAQr
gdzie ψ lub C ndash wspoacutełczynnik spływu przyjmowany wg nowej normy jako 10 (w starej zależny od nachylenia dachu i rodzaju powierzchni odwadnianej)
A ndash efektywna powierzchnia dachu lub powierzchnia odwadniana [m2]
I ndash w starej normie miarodajne natężenie deszczu [l(sha)] przyjmowane I 300 l(sha)
r ndash natężenie opadoacutew atmosferycznych [l(sm2)] przyjmowane albo na podstawie danych statystycznych albo wg tabeli 1 w nowej normie po przemnożeniu przez wspoacutełczynnik ryzyka podany w tabeli 2
Wymiarowanie rynien i rur spustowych
1 Przewody spustowe ndash średnicę należy dobrać tak aby obliczona wartość odpływu ściekoacutew Qr nie przekraczała wartości Qrmax (qdmax) a powierzchnia odwadniana A powierzchni Amax zestawionych w tabeli w normie PN ndash 92B ndash 01707
2 Wg starej normy rynny powinny mieć średnice minimum 150 mm (dotyczy to budynkoacutew wielorodzinnych)
Efektywna
powierzchnia dachu
odwadniana przez
rynnę A [m2]
Szerokość rynny [mm] Średnica rury
spustowej [mm]
poniżej 20 70 50
20 ndash 57 100 (lub 125) 70
57 ndash 97 125 100
97 - 170 150 100
170 - 243 180 125
Dla budynkoacutew jednorodzinnych średnice rynien i przewodoacutew spustowych można określić w oparciu o efektywną powierzchnię dachu wg tabeli
Średnice poziomoacutew i przykanalikoacutew
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qr z uwzględnieniem następujących zasad
a) dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 07
b) dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 09
c) i d) jak dla kanalizacji sanitarnej
Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej
Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qt (qog) [ls]
Qww ndash natężenie odpływu ściekoacutew sanitarnych
Qr ndash natężenie odpływu ściekoacutew deszczowych
Kanalizacja ogoacutelnospławna to ten fragment ktoacutery odprowadza i ścieki sanitarne i deszczowe do zewnętrznej sieci ogoacutelnospławnej
rwwt QQQ
Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się z uwzględnieniem następujących zasad
a) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt spełnione powinny być warunki
a) i b) jak dla ściekoacutew deszczowych
b) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt obliczeniowa prędkość przepływu
ściekoacutew nie może przekraczać wartości dopuszczalnej ktoacutera wynosi
80 ms ndash dla rur żeliwnych i innych metalowych
40 ms ndash dla rur kamionkowych betonowych i z tworzyw sztucznych
c) dla odpływu tylko ściekoacutew sanitarnych Qww prędkość przepływu
ściekoacutew nie może być mniejsza od vmin = 07 ms
bullRynny z PVC-U
bullRynny z blachy aluminiowej
bullRynny miedziane
bullRynny z blachy stalowej
bullRynny cynkowo-tytanowe
Przekroje rynien a b c) poacutełokragłe d) trapezowy e f) trapezoidalny g) prostokatny h) poacutełokragły leacy
Rodzaje rynien a) okapowa b) koszowa c) gzymsowa d) leacy
Natężenie przepływu ściekoacutew sanitarnych Qww
wyznacza się dla danego odcinka instalacji zgodnie
z zależnością
]sl[DUKQww
gdzie K ndash wspoacutełczynnik częstości
DU ndash odpływ jednostkowy [ls] z urządzenia
UWAGA Qww DUmax jeśli nie to Qww = DUmax
Odpływy jednostkowe DU
Odpływy jednostkowe DU -cd
Typowe wspoacutełczynniki częstości K
Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia
z przewodami odpływowymi Piony kanalizacyjne należy prowadzić bez zmiany średnicy i kierunku na całej długości w szachtach sanitarnych
U podstawy każdego pionu przed przejściem w przewoacuted odpływowy należy zamontować otwoacuter rewizyjny (czyszczak) umożliwiający dostęp do wnętrza przodu
W przypadku kanalizacji sanitarnej każdy pion musi być wentylowany w celu wyroacutewnania ciśnienia w instalacji
Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia
z przewodami odpływowymi Wentylację pionu zapewnia
przewoacuted wentylacyjny zakończony rurą wywiewną wyprowadzoną ponad połać dachu
zawoacuter napowietrzający ndash rozwiązanie dozwolone do stosowania w przypadku braku możliwości wyprowadzenia pionu ponad dach można takie rozwiązanie stosować przy spełnieniu następujących warunkoacutew
piony mają wysokość 4 do 5 kondygnacji
ostatni pion licząc od najdalszego w stosunku do kanału oraz co piąty w budynku jest zakończony rurą wywiewną
Elementy pionu kanalizacyjnego
troacutejniki doprowadzające ścieki z podejść kanalizacyjnych
czyszczak prze zmianą kierunku prowadzenia ściekoacutew ndash około 05 nad posadzką przed przejściem w przewoacuted odpływowy
rura prosta o niezmiennej średnicy na całej długości
zawoacuter napowietrzający lub rura wywiewna
W systemie kanalizacji sanitarnej wyroacuteżnić można
piony z wentylacją głoacutewną ndash zakończone rurą wywiewną lub zaworem napowietrzającym
piony z wentylacją obejściową ndash piony z dodatkowym przewodem wentylacyjnym prowadzonym obok pionu spustowego i połączonym z rurą wywiewną
Średnica pionu zależy od wybranego systemu wentylacji i obliczonego natężenia przepływu ściekoacutew dla całego pionu
Należy pamiętać o tym że minimalna średnica pionu nie może być mniejsza od średnicy największego podejścia
W typowych rozwiązaniach w Polsce minimalna średnica pionu wynosi 70mm a dla pionoacutew prowadzących ścieki z misek ustępowych 100mm
Oczywiście w tabelach należy sprawdzić czy średnicy nie należy zwiększyć ze względu na obliczoną wartość Qww
Piony z wentylacją głoacutewną
Piony z wentylacją obejściową
Przewody odpływowe
(poziomy kanalizacyjne)
Wśroacuted przewodoacutew odpływowych wyroacuteżniamy przewoacuted głoacutewny oraz przewody drugorzędne Każdy przewoacuted drugorzędny powinien być oddzielnie podłączony do głoacutewnego pod kątem 45deg
Wszystkie przewody prowadzone są najkroacutetszą drogą przeważnie wzdłuż przegrody budowlanej oraz koniecznie z zachowaniem odpowiedniego spadku
Przewody odpływowe
(poziomy kanalizacyjne)
Spadek powinien być jednakowy na całej długości co zapewnia samooczyszczanie się przewodu
Przyjęte jest że rury układa się kielichem w kierunku przeciwnym do spływu ściekoacutew
Rewizje kanalizacyjne powinno się montować
co 15 m na rurach średnicy od 100 do 150 mm
przed każdym uskokiem poziomu
Rury prowadzone przez murowane ścianki muszą być ułożone prostopadle do przegrody
Na przewody z tworzyw sztucznych powinno się w miejscach przejść dodatkowo nałożyć tuleje ochronne Umożliwią one rurom pewien ruch zabezpieczając instalację przed uszkodzeniami mechanicznymi
Przestrzeń pomiędzy tuleją a rurą powinno się zabezpieczyć izolacją
Jeśli przewody kanalizacyjne z tworzyw sztucznych układane są w sąsiedztwie przewodoacutew wydzielających ciepło powinny być osłonięte otulinami izolacyjnymi w celu zabezpieczenia przed przegrzewaniem
Przewody poziome i przykanaliki powinny być ułożone poniżej strefy przemarzania gruntu czyli na głębokości 80-140 cm zależnie od regionu kraju
Jeśli przewody prowadzone są w pomieszczeniach w ktoacuterych temperatura może spadać poniżej 0degC muszą być odpowiednio zabezpieczone przed przemarzaniem
Dla przewodoacutew prowadzonych na zewnątrz budynku należy pamiętać że warstwa gruntu pokrywającego rury kanalizacyjne powinna być o 10-20 cm większa od głębokości przemarzania gruntu jeśli przewody układa się wyżej to powinny być zaizolowane termicznie
Rury kanalizacyjne układane na zewnątrz budynku powinny być oddalone
od innych przewodoacutew co najmniej
15 m od przewodoacutew gazowych i wodociągowych
08 m od kabli energetycznych
05 m od kabli telekomunikacyjnych
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qww z uwzględnieniem następujących zasad
1 dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 05
2 dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 07
3 minimalna prędkość przepływu ściekoacutew wynosi 07 ms stąd
wynika prowadzenie przewodoacutew z odpowiednim do średnicy
spadkiem w kierunku sieci zewnętrznej
4 minimalna średnica przewodu zewnętrznego wynosi 010m
a przykanalika 015m
Dobierając średnice przewodoacutew odpływowych należy stosować
tabelę z wartościami natężenia przepływu Q0 i prędkości
przepływu v0 dla przewodoacutew o przekroju kołowym przy
pełnym wypełnieniu i wykres Manninga
=QQ0
=vv0
hd
Q
v
(hd)
1
23
4
Przykład obliczeniowy Obliczeniowe natężenie sciekoacutew sanitarnych wynosi Qww= 50 ls Na podstawie tabeli 1 QwwQ0 = 50 2014 = 025 Z wykresu odczytujemy
V = 085V0 = 085114 = 097 ms przy napełnieniu hd = 037
Zakresy dopuszczalnych spadkoacutew przewodoacutew odpływowych
DN 0100 m ndash i = 20 - 100
DN 0150 m ndash i = 15 - 150
Urządzenia dodatkowe w kanalizacji sanitarnej
W przypadku odprowadzania ściekoacutew bytowo gospodarczych do zewnętrznej sieci typu ogoacutelnospławnego w pomieszczeniach położonych na najniższych kondygnacjach w budynku może dojść do zalania spowodowanego wstecznym przepływem ściekoacutew w wyniku intensywnych opadoacutew deszczu Dlatego też w tego typu instalacjach na przewodach kanalizacyjnych odprowadzających ścieki z pomieszczeń na najniższej kondygnacji stosować należy zasuwy burzowe ktoacutere chronią instalację przed przepływem zwrotnym
Materiały w kanalizacji sanitarnej
Instalacja kanalizacyjna może być wykonana z roacuteżnych materiałoacutew ale
zawsze rury i połączenia powinny być szczelne i odporne na korozję
Obecnie najpopularniejszym materiałem używanym do budowy instalacji
wewnętrznej jest tworzywo sztuczne Rury kanalizacyjne produkuje się z
polipropylenu (PP)
roacuteżnych odmian polichlorku winylu (PVC)
Polietylenu wysokiej gęstości (PE-HD)
żywicy poliestrowej wzmacnianej włoacuteknem szklanym (GRE)
Innymi materiałami stosowanymi w kanalizacji sanitarnej są
żeliwo
kamionka
beton
Kanalizacja deszczowa
Odprowadza wody opadowe z dachoacutew i terenoacutew przyległych do nieruchomości (podjazdy tarasy parkingi itp)
Projektowanie kanalizacji deszczowej odbywa się w oparciu o normę
PN ndash EN 12056 ndash 3 grudzień 2002
Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew
Część 3 Przewody deszczowe Projektowanie układu i obliczenia
oraz w przypadku braku informacji o normę
PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania w projektowaniu
Odprowadzanie wody z dachu stromego
W przypadku dachoacutew budynkoacutew niskich (do 5 kondygnacji) ktoacutere mają odpowiednie nachylenie (przyjmuje się że powyżej 8) najczęstszym sposobem odprowadzania wody deszczowej jest zastosowanie systemu rynnowego
Zadaniem deszczowej instalacji kanalizacyjnej jest zebranie wody z dachu i odprowadzenie jej do sieci kanalizacji deszczowej lub do gruntu System rynnowy polega na naturalnym (grawitacyjnym) spływie woacuted po połaci dachowej skąd jest przejmowana przez system rur System ten roacutewnież pracuje grawitacyjnie Umowną granicą instalacji deszczowej jest wylewka z ktoacuterej woda może być skierowana do sieci kanalizacji deszczowej (ogoacutelnospławnej) lub na grunt
Podstawowe elementy
instalacji kanalizacji deszczowej
Rynny - przewody o przekroju otwartym (okrągłym prostokątnym eliptycznym trapezowym okapowym) biegnące wzdłuż krawędzi dachu Zadaniem rynien jest zebranie wody opadowej Rynny prowadzone są z lekkim spadkiem w kierunku narożnikoacutew budynku dzięki czemu woda nie wylewa się za krawędzie tylko płynie w kierunku rur spustowych
Instalacja kanalizacji deszczowej składa się z następujących elementoacutew
Rury spustowe ndash pionowe odcinki przewodoacutew o przekroju zamkniętym (najczęściej okrągłym lub prostokątnym) Zadaniem rur spustowych jest zebranie wody płynącej rynnami i odprowadzenie ich poza budynek
Odpływy ndash elementy za pomocą ktoacuterych rynny przechodzą w rury spustowe Odpływ jest odcinkiem rynny w ktoacuterym wykonany jest obrobiony otwoacuter odpowiedniego kształtu pozwalający na włączenie rury spustowej Można wyroacuteżnić odpływy przelotowe oraz odpływy końcowe ( na narożnikach pomieszczeń) Pozwalają na mocowanie rur spustowych
Narożniki do rynien ndash umożliwiają połączenie rynien w narożnikach budynku Właściwy montaż narożnikoacutew jest bardzo ważny dla właściwej pracy rynien (ruchoacutew pod wpływem temperatury) Wylewki ndash kształtki ktoacuterymi kończy się rura spustowa Wylewka może być włą- czona do kanalizacji deszczowej bądź znajdować się nad gruntem
Łączniki do rynien - złączki zwykłe uszczelkowe i korekcyjne Ponieważ montaż rynien wymaga pozostawiania tzw dylatacji (odstępoacutew) złączki korekcyjne lub uszczelkowe umożliwiają wykonanie takich połączenia z dylatacją
Łączniki do rur spustowych - kolana troacutejniki redukcje mufy mufy redukcyjne Mufy służą do włączania rur spustowych do odpływoacutew zadaniem muf redukcyjnych jest połączenie rury spustowej i odpływu o roacuteżnych średnicach Kolana pozwalają na zmianę kierunku rury spustowej Troacutejniki umożliwiają włączanie do rur spustowych wyposażenia dodatkowego
Haki i obejmy - zadaniem tych elementoacutew jest mocowanie rynien i rur spustowych do dachoacutew i ścian
Elementy wykończeniowe i dodatkowe -
zadaniem tych elementoacutew jest wykończenie
systemu lub uzupełnienie jego pracy
Przykładami mogą tu być
dekiel służący do zakończenia rynny
filtr siatkowy montowany na rurze
spustowej zatrzymujący
zanieczyszczenia
czyszczak (rewizja) umożliwiający
przegląd i czyszczenie rury spustowej
(na zdjęciu)
odprowadzenie do kanalizacji deszczowej
Jednym ze sposoboacutew odprowadzenia wody jest podłączenie systemu rynnowego do kanalizacji deszczowej
Woacutewczas na dolnym odcinku rury spustowej mniej więcej 03-08 m ponad terenem należy zamontować rewizję (czyszczak) Rewizja ma wewnątrz kratkę na ktoacuterej zbierają się liście i inne zanieczyszczenia spływające z rynny
Rura spustowa z rewizją przyłączona jest do przewodoacutew odpływowych a te łączą się z kanalizacją Średnica przewodoacutew musi być co najmniej roacutewna średnicy rur spustowych i najczęściej wynosi 100-150 mm Głębokość na jakiej powinno się układać rury zależy od strefy przemarzania i wynosi 1-14 m System taki nie ma blokady przedostawania się zapachoacutew dlatego lepiej nie podłączać go do kanalizacji ogoacutelnospławnej
Innym sposobem odprowadzenia wody bezpośrednio do kanalizacji jest podłączenie rury spustowej do osadnika rynnowego Wyposażony jest on w klapkę ktoacutera stanowi blokadę zapachową i wyciągany kosz w ktoacuterym gromadzą się większe zanieczyszczenia takie jak liście
Gdy brak sieci kanalizacji deszczowej lub ogoacutelnospławnej woda deszczowa powinna być bezpiecznie rozprowadzona po terenie posesji ale tak żeby nie spływała na sąsiednie działki
Odprowadzanie wody z dachu
płaskiego
W przypadku dachoacutew budynkoacutew wysokich (powyżej 5 kondygnacji) oraz dachoacutew o małym nachyleniu (przyjmuje się że poniżej 8) najczęstszym sposobem odprowa-dzania wody deszczowej jest system odwadniania oparty na wpustach dachowych
Wpusty dachowe pełnią rolę dachowych odwodnień punkto-wych tzn zbierają wodę z pewnej powierzchni w jednym punkcie
Odprowadzanie wody z dachu
płaskiego Woda jest odprowadzana do rury spustowej biegnącej wewnątrz budynku a stamtąd do kanalizacji deszczowej lub poza budynek do gruntu Aby odwodnienie dachu płaskiego pracowało prawidłowo wpust powinien znaleźć się w najniższym punkcie dachu a spadek w jego kierunku powinien wynosić co najmniej 3 Oproacutecz zasadniczego wpustu powinien być wpust awaryjny ktoacutery przejmie wodę w przypadku zatkania wpustu głoacutewnego Na dachu powinna być co najmniej jedna para wpustoacutew Zasady projektowania moacutewią że wpusty należy rozmieszczać co 25 m
Obliczanie kanalizacji deszczowej
Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qr (qd) [ls]
rAC
10000
IAQr
gdzie ψ lub C ndash wspoacutełczynnik spływu przyjmowany wg nowej normy jako 10 (w starej zależny od nachylenia dachu i rodzaju powierzchni odwadnianej)
A ndash efektywna powierzchnia dachu lub powierzchnia odwadniana [m2]
I ndash w starej normie miarodajne natężenie deszczu [l(sha)] przyjmowane I 300 l(sha)
r ndash natężenie opadoacutew atmosferycznych [l(sm2)] przyjmowane albo na podstawie danych statystycznych albo wg tabeli 1 w nowej normie po przemnożeniu przez wspoacutełczynnik ryzyka podany w tabeli 2
Wymiarowanie rynien i rur spustowych
1 Przewody spustowe ndash średnicę należy dobrać tak aby obliczona wartość odpływu ściekoacutew Qr nie przekraczała wartości Qrmax (qdmax) a powierzchnia odwadniana A powierzchni Amax zestawionych w tabeli w normie PN ndash 92B ndash 01707
2 Wg starej normy rynny powinny mieć średnice minimum 150 mm (dotyczy to budynkoacutew wielorodzinnych)
Efektywna
powierzchnia dachu
odwadniana przez
rynnę A [m2]
Szerokość rynny [mm] Średnica rury
spustowej [mm]
poniżej 20 70 50
20 ndash 57 100 (lub 125) 70
57 ndash 97 125 100
97 - 170 150 100
170 - 243 180 125
Dla budynkoacutew jednorodzinnych średnice rynien i przewodoacutew spustowych można określić w oparciu o efektywną powierzchnię dachu wg tabeli
Średnice poziomoacutew i przykanalikoacutew
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qr z uwzględnieniem następujących zasad
a) dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 07
b) dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 09
c) i d) jak dla kanalizacji sanitarnej
Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej
Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qt (qog) [ls]
Qww ndash natężenie odpływu ściekoacutew sanitarnych
Qr ndash natężenie odpływu ściekoacutew deszczowych
Kanalizacja ogoacutelnospławna to ten fragment ktoacutery odprowadza i ścieki sanitarne i deszczowe do zewnętrznej sieci ogoacutelnospławnej
rwwt QQQ
Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się z uwzględnieniem następujących zasad
a) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt spełnione powinny być warunki
a) i b) jak dla ściekoacutew deszczowych
b) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt obliczeniowa prędkość przepływu
ściekoacutew nie może przekraczać wartości dopuszczalnej ktoacutera wynosi
80 ms ndash dla rur żeliwnych i innych metalowych
40 ms ndash dla rur kamionkowych betonowych i z tworzyw sztucznych
c) dla odpływu tylko ściekoacutew sanitarnych Qww prędkość przepływu
ściekoacutew nie może być mniejsza od vmin = 07 ms
bullRynny z PVC-U
bullRynny z blachy aluminiowej
bullRynny miedziane
bullRynny z blachy stalowej
bullRynny cynkowo-tytanowe
Przekroje rynien a b c) poacutełokragłe d) trapezowy e f) trapezoidalny g) prostokatny h) poacutełokragły leacy
Rodzaje rynien a) okapowa b) koszowa c) gzymsowa d) leacy
Odpływy jednostkowe DU
Odpływy jednostkowe DU -cd
Typowe wspoacutełczynniki częstości K
Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia
z przewodami odpływowymi Piony kanalizacyjne należy prowadzić bez zmiany średnicy i kierunku na całej długości w szachtach sanitarnych
U podstawy każdego pionu przed przejściem w przewoacuted odpływowy należy zamontować otwoacuter rewizyjny (czyszczak) umożliwiający dostęp do wnętrza przodu
W przypadku kanalizacji sanitarnej każdy pion musi być wentylowany w celu wyroacutewnania ciśnienia w instalacji
Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia
z przewodami odpływowymi Wentylację pionu zapewnia
przewoacuted wentylacyjny zakończony rurą wywiewną wyprowadzoną ponad połać dachu
zawoacuter napowietrzający ndash rozwiązanie dozwolone do stosowania w przypadku braku możliwości wyprowadzenia pionu ponad dach można takie rozwiązanie stosować przy spełnieniu następujących warunkoacutew
piony mają wysokość 4 do 5 kondygnacji
ostatni pion licząc od najdalszego w stosunku do kanału oraz co piąty w budynku jest zakończony rurą wywiewną
Elementy pionu kanalizacyjnego
troacutejniki doprowadzające ścieki z podejść kanalizacyjnych
czyszczak prze zmianą kierunku prowadzenia ściekoacutew ndash około 05 nad posadzką przed przejściem w przewoacuted odpływowy
rura prosta o niezmiennej średnicy na całej długości
zawoacuter napowietrzający lub rura wywiewna
W systemie kanalizacji sanitarnej wyroacuteżnić można
piony z wentylacją głoacutewną ndash zakończone rurą wywiewną lub zaworem napowietrzającym
piony z wentylacją obejściową ndash piony z dodatkowym przewodem wentylacyjnym prowadzonym obok pionu spustowego i połączonym z rurą wywiewną
Średnica pionu zależy od wybranego systemu wentylacji i obliczonego natężenia przepływu ściekoacutew dla całego pionu
Należy pamiętać o tym że minimalna średnica pionu nie może być mniejsza od średnicy największego podejścia
W typowych rozwiązaniach w Polsce minimalna średnica pionu wynosi 70mm a dla pionoacutew prowadzących ścieki z misek ustępowych 100mm
Oczywiście w tabelach należy sprawdzić czy średnicy nie należy zwiększyć ze względu na obliczoną wartość Qww
Piony z wentylacją głoacutewną
Piony z wentylacją obejściową
Przewody odpływowe
(poziomy kanalizacyjne)
Wśroacuted przewodoacutew odpływowych wyroacuteżniamy przewoacuted głoacutewny oraz przewody drugorzędne Każdy przewoacuted drugorzędny powinien być oddzielnie podłączony do głoacutewnego pod kątem 45deg
Wszystkie przewody prowadzone są najkroacutetszą drogą przeważnie wzdłuż przegrody budowlanej oraz koniecznie z zachowaniem odpowiedniego spadku
Przewody odpływowe
(poziomy kanalizacyjne)
Spadek powinien być jednakowy na całej długości co zapewnia samooczyszczanie się przewodu
Przyjęte jest że rury układa się kielichem w kierunku przeciwnym do spływu ściekoacutew
Rewizje kanalizacyjne powinno się montować
co 15 m na rurach średnicy od 100 do 150 mm
przed każdym uskokiem poziomu
Rury prowadzone przez murowane ścianki muszą być ułożone prostopadle do przegrody
Na przewody z tworzyw sztucznych powinno się w miejscach przejść dodatkowo nałożyć tuleje ochronne Umożliwią one rurom pewien ruch zabezpieczając instalację przed uszkodzeniami mechanicznymi
Przestrzeń pomiędzy tuleją a rurą powinno się zabezpieczyć izolacją
Jeśli przewody kanalizacyjne z tworzyw sztucznych układane są w sąsiedztwie przewodoacutew wydzielających ciepło powinny być osłonięte otulinami izolacyjnymi w celu zabezpieczenia przed przegrzewaniem
Przewody poziome i przykanaliki powinny być ułożone poniżej strefy przemarzania gruntu czyli na głębokości 80-140 cm zależnie od regionu kraju
Jeśli przewody prowadzone są w pomieszczeniach w ktoacuterych temperatura może spadać poniżej 0degC muszą być odpowiednio zabezpieczone przed przemarzaniem
Dla przewodoacutew prowadzonych na zewnątrz budynku należy pamiętać że warstwa gruntu pokrywającego rury kanalizacyjne powinna być o 10-20 cm większa od głębokości przemarzania gruntu jeśli przewody układa się wyżej to powinny być zaizolowane termicznie
Rury kanalizacyjne układane na zewnątrz budynku powinny być oddalone
od innych przewodoacutew co najmniej
15 m od przewodoacutew gazowych i wodociągowych
08 m od kabli energetycznych
05 m od kabli telekomunikacyjnych
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qww z uwzględnieniem następujących zasad
1 dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 05
2 dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 07
3 minimalna prędkość przepływu ściekoacutew wynosi 07 ms stąd
wynika prowadzenie przewodoacutew z odpowiednim do średnicy
spadkiem w kierunku sieci zewnętrznej
4 minimalna średnica przewodu zewnętrznego wynosi 010m
a przykanalika 015m
Dobierając średnice przewodoacutew odpływowych należy stosować
tabelę z wartościami natężenia przepływu Q0 i prędkości
przepływu v0 dla przewodoacutew o przekroju kołowym przy
pełnym wypełnieniu i wykres Manninga
=QQ0
=vv0
hd
Q
v
(hd)
1
23
4
Przykład obliczeniowy Obliczeniowe natężenie sciekoacutew sanitarnych wynosi Qww= 50 ls Na podstawie tabeli 1 QwwQ0 = 50 2014 = 025 Z wykresu odczytujemy
V = 085V0 = 085114 = 097 ms przy napełnieniu hd = 037
Zakresy dopuszczalnych spadkoacutew przewodoacutew odpływowych
DN 0100 m ndash i = 20 - 100
DN 0150 m ndash i = 15 - 150
Urządzenia dodatkowe w kanalizacji sanitarnej
W przypadku odprowadzania ściekoacutew bytowo gospodarczych do zewnętrznej sieci typu ogoacutelnospławnego w pomieszczeniach położonych na najniższych kondygnacjach w budynku może dojść do zalania spowodowanego wstecznym przepływem ściekoacutew w wyniku intensywnych opadoacutew deszczu Dlatego też w tego typu instalacjach na przewodach kanalizacyjnych odprowadzających ścieki z pomieszczeń na najniższej kondygnacji stosować należy zasuwy burzowe ktoacutere chronią instalację przed przepływem zwrotnym
Materiały w kanalizacji sanitarnej
Instalacja kanalizacyjna może być wykonana z roacuteżnych materiałoacutew ale
zawsze rury i połączenia powinny być szczelne i odporne na korozję
Obecnie najpopularniejszym materiałem używanym do budowy instalacji
wewnętrznej jest tworzywo sztuczne Rury kanalizacyjne produkuje się z
polipropylenu (PP)
roacuteżnych odmian polichlorku winylu (PVC)
Polietylenu wysokiej gęstości (PE-HD)
żywicy poliestrowej wzmacnianej włoacuteknem szklanym (GRE)
Innymi materiałami stosowanymi w kanalizacji sanitarnej są
żeliwo
kamionka
beton
Kanalizacja deszczowa
Odprowadza wody opadowe z dachoacutew i terenoacutew przyległych do nieruchomości (podjazdy tarasy parkingi itp)
Projektowanie kanalizacji deszczowej odbywa się w oparciu o normę
PN ndash EN 12056 ndash 3 grudzień 2002
Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew
Część 3 Przewody deszczowe Projektowanie układu i obliczenia
oraz w przypadku braku informacji o normę
PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania w projektowaniu
Odprowadzanie wody z dachu stromego
W przypadku dachoacutew budynkoacutew niskich (do 5 kondygnacji) ktoacutere mają odpowiednie nachylenie (przyjmuje się że powyżej 8) najczęstszym sposobem odprowadzania wody deszczowej jest zastosowanie systemu rynnowego
Zadaniem deszczowej instalacji kanalizacyjnej jest zebranie wody z dachu i odprowadzenie jej do sieci kanalizacji deszczowej lub do gruntu System rynnowy polega na naturalnym (grawitacyjnym) spływie woacuted po połaci dachowej skąd jest przejmowana przez system rur System ten roacutewnież pracuje grawitacyjnie Umowną granicą instalacji deszczowej jest wylewka z ktoacuterej woda może być skierowana do sieci kanalizacji deszczowej (ogoacutelnospławnej) lub na grunt
Podstawowe elementy
instalacji kanalizacji deszczowej
Rynny - przewody o przekroju otwartym (okrągłym prostokątnym eliptycznym trapezowym okapowym) biegnące wzdłuż krawędzi dachu Zadaniem rynien jest zebranie wody opadowej Rynny prowadzone są z lekkim spadkiem w kierunku narożnikoacutew budynku dzięki czemu woda nie wylewa się za krawędzie tylko płynie w kierunku rur spustowych
Instalacja kanalizacji deszczowej składa się z następujących elementoacutew
Rury spustowe ndash pionowe odcinki przewodoacutew o przekroju zamkniętym (najczęściej okrągłym lub prostokątnym) Zadaniem rur spustowych jest zebranie wody płynącej rynnami i odprowadzenie ich poza budynek
Odpływy ndash elementy za pomocą ktoacuterych rynny przechodzą w rury spustowe Odpływ jest odcinkiem rynny w ktoacuterym wykonany jest obrobiony otwoacuter odpowiedniego kształtu pozwalający na włączenie rury spustowej Można wyroacuteżnić odpływy przelotowe oraz odpływy końcowe ( na narożnikach pomieszczeń) Pozwalają na mocowanie rur spustowych
Narożniki do rynien ndash umożliwiają połączenie rynien w narożnikach budynku Właściwy montaż narożnikoacutew jest bardzo ważny dla właściwej pracy rynien (ruchoacutew pod wpływem temperatury) Wylewki ndash kształtki ktoacuterymi kończy się rura spustowa Wylewka może być włą- czona do kanalizacji deszczowej bądź znajdować się nad gruntem
Łączniki do rynien - złączki zwykłe uszczelkowe i korekcyjne Ponieważ montaż rynien wymaga pozostawiania tzw dylatacji (odstępoacutew) złączki korekcyjne lub uszczelkowe umożliwiają wykonanie takich połączenia z dylatacją
Łączniki do rur spustowych - kolana troacutejniki redukcje mufy mufy redukcyjne Mufy służą do włączania rur spustowych do odpływoacutew zadaniem muf redukcyjnych jest połączenie rury spustowej i odpływu o roacuteżnych średnicach Kolana pozwalają na zmianę kierunku rury spustowej Troacutejniki umożliwiają włączanie do rur spustowych wyposażenia dodatkowego
Haki i obejmy - zadaniem tych elementoacutew jest mocowanie rynien i rur spustowych do dachoacutew i ścian
Elementy wykończeniowe i dodatkowe -
zadaniem tych elementoacutew jest wykończenie
systemu lub uzupełnienie jego pracy
Przykładami mogą tu być
dekiel służący do zakończenia rynny
filtr siatkowy montowany na rurze
spustowej zatrzymujący
zanieczyszczenia
czyszczak (rewizja) umożliwiający
przegląd i czyszczenie rury spustowej
(na zdjęciu)
odprowadzenie do kanalizacji deszczowej
Jednym ze sposoboacutew odprowadzenia wody jest podłączenie systemu rynnowego do kanalizacji deszczowej
Woacutewczas na dolnym odcinku rury spustowej mniej więcej 03-08 m ponad terenem należy zamontować rewizję (czyszczak) Rewizja ma wewnątrz kratkę na ktoacuterej zbierają się liście i inne zanieczyszczenia spływające z rynny
Rura spustowa z rewizją przyłączona jest do przewodoacutew odpływowych a te łączą się z kanalizacją Średnica przewodoacutew musi być co najmniej roacutewna średnicy rur spustowych i najczęściej wynosi 100-150 mm Głębokość na jakiej powinno się układać rury zależy od strefy przemarzania i wynosi 1-14 m System taki nie ma blokady przedostawania się zapachoacutew dlatego lepiej nie podłączać go do kanalizacji ogoacutelnospławnej
Innym sposobem odprowadzenia wody bezpośrednio do kanalizacji jest podłączenie rury spustowej do osadnika rynnowego Wyposażony jest on w klapkę ktoacutera stanowi blokadę zapachową i wyciągany kosz w ktoacuterym gromadzą się większe zanieczyszczenia takie jak liście
Gdy brak sieci kanalizacji deszczowej lub ogoacutelnospławnej woda deszczowa powinna być bezpiecznie rozprowadzona po terenie posesji ale tak żeby nie spływała na sąsiednie działki
Odprowadzanie wody z dachu
płaskiego
W przypadku dachoacutew budynkoacutew wysokich (powyżej 5 kondygnacji) oraz dachoacutew o małym nachyleniu (przyjmuje się że poniżej 8) najczęstszym sposobem odprowa-dzania wody deszczowej jest system odwadniania oparty na wpustach dachowych
Wpusty dachowe pełnią rolę dachowych odwodnień punkto-wych tzn zbierają wodę z pewnej powierzchni w jednym punkcie
Odprowadzanie wody z dachu
płaskiego Woda jest odprowadzana do rury spustowej biegnącej wewnątrz budynku a stamtąd do kanalizacji deszczowej lub poza budynek do gruntu Aby odwodnienie dachu płaskiego pracowało prawidłowo wpust powinien znaleźć się w najniższym punkcie dachu a spadek w jego kierunku powinien wynosić co najmniej 3 Oproacutecz zasadniczego wpustu powinien być wpust awaryjny ktoacutery przejmie wodę w przypadku zatkania wpustu głoacutewnego Na dachu powinna być co najmniej jedna para wpustoacutew Zasady projektowania moacutewią że wpusty należy rozmieszczać co 25 m
Obliczanie kanalizacji deszczowej
Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qr (qd) [ls]
rAC
10000
IAQr
gdzie ψ lub C ndash wspoacutełczynnik spływu przyjmowany wg nowej normy jako 10 (w starej zależny od nachylenia dachu i rodzaju powierzchni odwadnianej)
A ndash efektywna powierzchnia dachu lub powierzchnia odwadniana [m2]
I ndash w starej normie miarodajne natężenie deszczu [l(sha)] przyjmowane I 300 l(sha)
r ndash natężenie opadoacutew atmosferycznych [l(sm2)] przyjmowane albo na podstawie danych statystycznych albo wg tabeli 1 w nowej normie po przemnożeniu przez wspoacutełczynnik ryzyka podany w tabeli 2
Wymiarowanie rynien i rur spustowych
1 Przewody spustowe ndash średnicę należy dobrać tak aby obliczona wartość odpływu ściekoacutew Qr nie przekraczała wartości Qrmax (qdmax) a powierzchnia odwadniana A powierzchni Amax zestawionych w tabeli w normie PN ndash 92B ndash 01707
2 Wg starej normy rynny powinny mieć średnice minimum 150 mm (dotyczy to budynkoacutew wielorodzinnych)
Efektywna
powierzchnia dachu
odwadniana przez
rynnę A [m2]
Szerokość rynny [mm] Średnica rury
spustowej [mm]
poniżej 20 70 50
20 ndash 57 100 (lub 125) 70
57 ndash 97 125 100
97 - 170 150 100
170 - 243 180 125
Dla budynkoacutew jednorodzinnych średnice rynien i przewodoacutew spustowych można określić w oparciu o efektywną powierzchnię dachu wg tabeli
Średnice poziomoacutew i przykanalikoacutew
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qr z uwzględnieniem następujących zasad
a) dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 07
b) dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 09
c) i d) jak dla kanalizacji sanitarnej
Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej
Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qt (qog) [ls]
Qww ndash natężenie odpływu ściekoacutew sanitarnych
Qr ndash natężenie odpływu ściekoacutew deszczowych
Kanalizacja ogoacutelnospławna to ten fragment ktoacutery odprowadza i ścieki sanitarne i deszczowe do zewnętrznej sieci ogoacutelnospławnej
rwwt QQQ
Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się z uwzględnieniem następujących zasad
a) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt spełnione powinny być warunki
a) i b) jak dla ściekoacutew deszczowych
b) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt obliczeniowa prędkość przepływu
ściekoacutew nie może przekraczać wartości dopuszczalnej ktoacutera wynosi
80 ms ndash dla rur żeliwnych i innych metalowych
40 ms ndash dla rur kamionkowych betonowych i z tworzyw sztucznych
c) dla odpływu tylko ściekoacutew sanitarnych Qww prędkość przepływu
ściekoacutew nie może być mniejsza od vmin = 07 ms
bullRynny z PVC-U
bullRynny z blachy aluminiowej
bullRynny miedziane
bullRynny z blachy stalowej
bullRynny cynkowo-tytanowe
Przekroje rynien a b c) poacutełokragłe d) trapezowy e f) trapezoidalny g) prostokatny h) poacutełokragły leacy
Rodzaje rynien a) okapowa b) koszowa c) gzymsowa d) leacy
Odpływy jednostkowe DU -cd
Typowe wspoacutełczynniki częstości K
Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia
z przewodami odpływowymi Piony kanalizacyjne należy prowadzić bez zmiany średnicy i kierunku na całej długości w szachtach sanitarnych
U podstawy każdego pionu przed przejściem w przewoacuted odpływowy należy zamontować otwoacuter rewizyjny (czyszczak) umożliwiający dostęp do wnętrza przodu
W przypadku kanalizacji sanitarnej każdy pion musi być wentylowany w celu wyroacutewnania ciśnienia w instalacji
Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia
z przewodami odpływowymi Wentylację pionu zapewnia
przewoacuted wentylacyjny zakończony rurą wywiewną wyprowadzoną ponad połać dachu
zawoacuter napowietrzający ndash rozwiązanie dozwolone do stosowania w przypadku braku możliwości wyprowadzenia pionu ponad dach można takie rozwiązanie stosować przy spełnieniu następujących warunkoacutew
piony mają wysokość 4 do 5 kondygnacji
ostatni pion licząc od najdalszego w stosunku do kanału oraz co piąty w budynku jest zakończony rurą wywiewną
Elementy pionu kanalizacyjnego
troacutejniki doprowadzające ścieki z podejść kanalizacyjnych
czyszczak prze zmianą kierunku prowadzenia ściekoacutew ndash około 05 nad posadzką przed przejściem w przewoacuted odpływowy
rura prosta o niezmiennej średnicy na całej długości
zawoacuter napowietrzający lub rura wywiewna
W systemie kanalizacji sanitarnej wyroacuteżnić można
piony z wentylacją głoacutewną ndash zakończone rurą wywiewną lub zaworem napowietrzającym
piony z wentylacją obejściową ndash piony z dodatkowym przewodem wentylacyjnym prowadzonym obok pionu spustowego i połączonym z rurą wywiewną
Średnica pionu zależy od wybranego systemu wentylacji i obliczonego natężenia przepływu ściekoacutew dla całego pionu
Należy pamiętać o tym że minimalna średnica pionu nie może być mniejsza od średnicy największego podejścia
W typowych rozwiązaniach w Polsce minimalna średnica pionu wynosi 70mm a dla pionoacutew prowadzących ścieki z misek ustępowych 100mm
Oczywiście w tabelach należy sprawdzić czy średnicy nie należy zwiększyć ze względu na obliczoną wartość Qww
Piony z wentylacją głoacutewną
Piony z wentylacją obejściową
Przewody odpływowe
(poziomy kanalizacyjne)
Wśroacuted przewodoacutew odpływowych wyroacuteżniamy przewoacuted głoacutewny oraz przewody drugorzędne Każdy przewoacuted drugorzędny powinien być oddzielnie podłączony do głoacutewnego pod kątem 45deg
Wszystkie przewody prowadzone są najkroacutetszą drogą przeważnie wzdłuż przegrody budowlanej oraz koniecznie z zachowaniem odpowiedniego spadku
Przewody odpływowe
(poziomy kanalizacyjne)
Spadek powinien być jednakowy na całej długości co zapewnia samooczyszczanie się przewodu
Przyjęte jest że rury układa się kielichem w kierunku przeciwnym do spływu ściekoacutew
Rewizje kanalizacyjne powinno się montować
co 15 m na rurach średnicy od 100 do 150 mm
przed każdym uskokiem poziomu
Rury prowadzone przez murowane ścianki muszą być ułożone prostopadle do przegrody
Na przewody z tworzyw sztucznych powinno się w miejscach przejść dodatkowo nałożyć tuleje ochronne Umożliwią one rurom pewien ruch zabezpieczając instalację przed uszkodzeniami mechanicznymi
Przestrzeń pomiędzy tuleją a rurą powinno się zabezpieczyć izolacją
Jeśli przewody kanalizacyjne z tworzyw sztucznych układane są w sąsiedztwie przewodoacutew wydzielających ciepło powinny być osłonięte otulinami izolacyjnymi w celu zabezpieczenia przed przegrzewaniem
Przewody poziome i przykanaliki powinny być ułożone poniżej strefy przemarzania gruntu czyli na głębokości 80-140 cm zależnie od regionu kraju
Jeśli przewody prowadzone są w pomieszczeniach w ktoacuterych temperatura może spadać poniżej 0degC muszą być odpowiednio zabezpieczone przed przemarzaniem
Dla przewodoacutew prowadzonych na zewnątrz budynku należy pamiętać że warstwa gruntu pokrywającego rury kanalizacyjne powinna być o 10-20 cm większa od głębokości przemarzania gruntu jeśli przewody układa się wyżej to powinny być zaizolowane termicznie
Rury kanalizacyjne układane na zewnątrz budynku powinny być oddalone
od innych przewodoacutew co najmniej
15 m od przewodoacutew gazowych i wodociągowych
08 m od kabli energetycznych
05 m od kabli telekomunikacyjnych
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qww z uwzględnieniem następujących zasad
1 dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 05
2 dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 07
3 minimalna prędkość przepływu ściekoacutew wynosi 07 ms stąd
wynika prowadzenie przewodoacutew z odpowiednim do średnicy
spadkiem w kierunku sieci zewnętrznej
4 minimalna średnica przewodu zewnętrznego wynosi 010m
a przykanalika 015m
Dobierając średnice przewodoacutew odpływowych należy stosować
tabelę z wartościami natężenia przepływu Q0 i prędkości
przepływu v0 dla przewodoacutew o przekroju kołowym przy
pełnym wypełnieniu i wykres Manninga
=QQ0
=vv0
hd
Q
v
(hd)
1
23
4
Przykład obliczeniowy Obliczeniowe natężenie sciekoacutew sanitarnych wynosi Qww= 50 ls Na podstawie tabeli 1 QwwQ0 = 50 2014 = 025 Z wykresu odczytujemy
V = 085V0 = 085114 = 097 ms przy napełnieniu hd = 037
Zakresy dopuszczalnych spadkoacutew przewodoacutew odpływowych
DN 0100 m ndash i = 20 - 100
DN 0150 m ndash i = 15 - 150
Urządzenia dodatkowe w kanalizacji sanitarnej
W przypadku odprowadzania ściekoacutew bytowo gospodarczych do zewnętrznej sieci typu ogoacutelnospławnego w pomieszczeniach położonych na najniższych kondygnacjach w budynku może dojść do zalania spowodowanego wstecznym przepływem ściekoacutew w wyniku intensywnych opadoacutew deszczu Dlatego też w tego typu instalacjach na przewodach kanalizacyjnych odprowadzających ścieki z pomieszczeń na najniższej kondygnacji stosować należy zasuwy burzowe ktoacutere chronią instalację przed przepływem zwrotnym
Materiały w kanalizacji sanitarnej
Instalacja kanalizacyjna może być wykonana z roacuteżnych materiałoacutew ale
zawsze rury i połączenia powinny być szczelne i odporne na korozję
Obecnie najpopularniejszym materiałem używanym do budowy instalacji
wewnętrznej jest tworzywo sztuczne Rury kanalizacyjne produkuje się z
polipropylenu (PP)
roacuteżnych odmian polichlorku winylu (PVC)
Polietylenu wysokiej gęstości (PE-HD)
żywicy poliestrowej wzmacnianej włoacuteknem szklanym (GRE)
Innymi materiałami stosowanymi w kanalizacji sanitarnej są
żeliwo
kamionka
beton
Kanalizacja deszczowa
Odprowadza wody opadowe z dachoacutew i terenoacutew przyległych do nieruchomości (podjazdy tarasy parkingi itp)
Projektowanie kanalizacji deszczowej odbywa się w oparciu o normę
PN ndash EN 12056 ndash 3 grudzień 2002
Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew
Część 3 Przewody deszczowe Projektowanie układu i obliczenia
oraz w przypadku braku informacji o normę
PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania w projektowaniu
Odprowadzanie wody z dachu stromego
W przypadku dachoacutew budynkoacutew niskich (do 5 kondygnacji) ktoacutere mają odpowiednie nachylenie (przyjmuje się że powyżej 8) najczęstszym sposobem odprowadzania wody deszczowej jest zastosowanie systemu rynnowego
Zadaniem deszczowej instalacji kanalizacyjnej jest zebranie wody z dachu i odprowadzenie jej do sieci kanalizacji deszczowej lub do gruntu System rynnowy polega na naturalnym (grawitacyjnym) spływie woacuted po połaci dachowej skąd jest przejmowana przez system rur System ten roacutewnież pracuje grawitacyjnie Umowną granicą instalacji deszczowej jest wylewka z ktoacuterej woda może być skierowana do sieci kanalizacji deszczowej (ogoacutelnospławnej) lub na grunt
Podstawowe elementy
instalacji kanalizacji deszczowej
Rynny - przewody o przekroju otwartym (okrągłym prostokątnym eliptycznym trapezowym okapowym) biegnące wzdłuż krawędzi dachu Zadaniem rynien jest zebranie wody opadowej Rynny prowadzone są z lekkim spadkiem w kierunku narożnikoacutew budynku dzięki czemu woda nie wylewa się za krawędzie tylko płynie w kierunku rur spustowych
Instalacja kanalizacji deszczowej składa się z następujących elementoacutew
Rury spustowe ndash pionowe odcinki przewodoacutew o przekroju zamkniętym (najczęściej okrągłym lub prostokątnym) Zadaniem rur spustowych jest zebranie wody płynącej rynnami i odprowadzenie ich poza budynek
Odpływy ndash elementy za pomocą ktoacuterych rynny przechodzą w rury spustowe Odpływ jest odcinkiem rynny w ktoacuterym wykonany jest obrobiony otwoacuter odpowiedniego kształtu pozwalający na włączenie rury spustowej Można wyroacuteżnić odpływy przelotowe oraz odpływy końcowe ( na narożnikach pomieszczeń) Pozwalają na mocowanie rur spustowych
Narożniki do rynien ndash umożliwiają połączenie rynien w narożnikach budynku Właściwy montaż narożnikoacutew jest bardzo ważny dla właściwej pracy rynien (ruchoacutew pod wpływem temperatury) Wylewki ndash kształtki ktoacuterymi kończy się rura spustowa Wylewka może być włą- czona do kanalizacji deszczowej bądź znajdować się nad gruntem
Łączniki do rynien - złączki zwykłe uszczelkowe i korekcyjne Ponieważ montaż rynien wymaga pozostawiania tzw dylatacji (odstępoacutew) złączki korekcyjne lub uszczelkowe umożliwiają wykonanie takich połączenia z dylatacją
Łączniki do rur spustowych - kolana troacutejniki redukcje mufy mufy redukcyjne Mufy służą do włączania rur spustowych do odpływoacutew zadaniem muf redukcyjnych jest połączenie rury spustowej i odpływu o roacuteżnych średnicach Kolana pozwalają na zmianę kierunku rury spustowej Troacutejniki umożliwiają włączanie do rur spustowych wyposażenia dodatkowego
Haki i obejmy - zadaniem tych elementoacutew jest mocowanie rynien i rur spustowych do dachoacutew i ścian
Elementy wykończeniowe i dodatkowe -
zadaniem tych elementoacutew jest wykończenie
systemu lub uzupełnienie jego pracy
Przykładami mogą tu być
dekiel służący do zakończenia rynny
filtr siatkowy montowany na rurze
spustowej zatrzymujący
zanieczyszczenia
czyszczak (rewizja) umożliwiający
przegląd i czyszczenie rury spustowej
(na zdjęciu)
odprowadzenie do kanalizacji deszczowej
Jednym ze sposoboacutew odprowadzenia wody jest podłączenie systemu rynnowego do kanalizacji deszczowej
Woacutewczas na dolnym odcinku rury spustowej mniej więcej 03-08 m ponad terenem należy zamontować rewizję (czyszczak) Rewizja ma wewnątrz kratkę na ktoacuterej zbierają się liście i inne zanieczyszczenia spływające z rynny
Rura spustowa z rewizją przyłączona jest do przewodoacutew odpływowych a te łączą się z kanalizacją Średnica przewodoacutew musi być co najmniej roacutewna średnicy rur spustowych i najczęściej wynosi 100-150 mm Głębokość na jakiej powinno się układać rury zależy od strefy przemarzania i wynosi 1-14 m System taki nie ma blokady przedostawania się zapachoacutew dlatego lepiej nie podłączać go do kanalizacji ogoacutelnospławnej
Innym sposobem odprowadzenia wody bezpośrednio do kanalizacji jest podłączenie rury spustowej do osadnika rynnowego Wyposażony jest on w klapkę ktoacutera stanowi blokadę zapachową i wyciągany kosz w ktoacuterym gromadzą się większe zanieczyszczenia takie jak liście
Gdy brak sieci kanalizacji deszczowej lub ogoacutelnospławnej woda deszczowa powinna być bezpiecznie rozprowadzona po terenie posesji ale tak żeby nie spływała na sąsiednie działki
Odprowadzanie wody z dachu
płaskiego
W przypadku dachoacutew budynkoacutew wysokich (powyżej 5 kondygnacji) oraz dachoacutew o małym nachyleniu (przyjmuje się że poniżej 8) najczęstszym sposobem odprowa-dzania wody deszczowej jest system odwadniania oparty na wpustach dachowych
Wpusty dachowe pełnią rolę dachowych odwodnień punkto-wych tzn zbierają wodę z pewnej powierzchni w jednym punkcie
Odprowadzanie wody z dachu
płaskiego Woda jest odprowadzana do rury spustowej biegnącej wewnątrz budynku a stamtąd do kanalizacji deszczowej lub poza budynek do gruntu Aby odwodnienie dachu płaskiego pracowało prawidłowo wpust powinien znaleźć się w najniższym punkcie dachu a spadek w jego kierunku powinien wynosić co najmniej 3 Oproacutecz zasadniczego wpustu powinien być wpust awaryjny ktoacutery przejmie wodę w przypadku zatkania wpustu głoacutewnego Na dachu powinna być co najmniej jedna para wpustoacutew Zasady projektowania moacutewią że wpusty należy rozmieszczać co 25 m
Obliczanie kanalizacji deszczowej
Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qr (qd) [ls]
rAC
10000
IAQr
gdzie ψ lub C ndash wspoacutełczynnik spływu przyjmowany wg nowej normy jako 10 (w starej zależny od nachylenia dachu i rodzaju powierzchni odwadnianej)
A ndash efektywna powierzchnia dachu lub powierzchnia odwadniana [m2]
I ndash w starej normie miarodajne natężenie deszczu [l(sha)] przyjmowane I 300 l(sha)
r ndash natężenie opadoacutew atmosferycznych [l(sm2)] przyjmowane albo na podstawie danych statystycznych albo wg tabeli 1 w nowej normie po przemnożeniu przez wspoacutełczynnik ryzyka podany w tabeli 2
Wymiarowanie rynien i rur spustowych
1 Przewody spustowe ndash średnicę należy dobrać tak aby obliczona wartość odpływu ściekoacutew Qr nie przekraczała wartości Qrmax (qdmax) a powierzchnia odwadniana A powierzchni Amax zestawionych w tabeli w normie PN ndash 92B ndash 01707
2 Wg starej normy rynny powinny mieć średnice minimum 150 mm (dotyczy to budynkoacutew wielorodzinnych)
Efektywna
powierzchnia dachu
odwadniana przez
rynnę A [m2]
Szerokość rynny [mm] Średnica rury
spustowej [mm]
poniżej 20 70 50
20 ndash 57 100 (lub 125) 70
57 ndash 97 125 100
97 - 170 150 100
170 - 243 180 125
Dla budynkoacutew jednorodzinnych średnice rynien i przewodoacutew spustowych można określić w oparciu o efektywną powierzchnię dachu wg tabeli
Średnice poziomoacutew i przykanalikoacutew
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qr z uwzględnieniem następujących zasad
a) dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 07
b) dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 09
c) i d) jak dla kanalizacji sanitarnej
Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej
Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qt (qog) [ls]
Qww ndash natężenie odpływu ściekoacutew sanitarnych
Qr ndash natężenie odpływu ściekoacutew deszczowych
Kanalizacja ogoacutelnospławna to ten fragment ktoacutery odprowadza i ścieki sanitarne i deszczowe do zewnętrznej sieci ogoacutelnospławnej
rwwt QQQ
Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się z uwzględnieniem następujących zasad
a) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt spełnione powinny być warunki
a) i b) jak dla ściekoacutew deszczowych
b) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt obliczeniowa prędkość przepływu
ściekoacutew nie może przekraczać wartości dopuszczalnej ktoacutera wynosi
80 ms ndash dla rur żeliwnych i innych metalowych
40 ms ndash dla rur kamionkowych betonowych i z tworzyw sztucznych
c) dla odpływu tylko ściekoacutew sanitarnych Qww prędkość przepływu
ściekoacutew nie może być mniejsza od vmin = 07 ms
bullRynny z PVC-U
bullRynny z blachy aluminiowej
bullRynny miedziane
bullRynny z blachy stalowej
bullRynny cynkowo-tytanowe
Przekroje rynien a b c) poacutełokragłe d) trapezowy e f) trapezoidalny g) prostokatny h) poacutełokragły leacy
Rodzaje rynien a) okapowa b) koszowa c) gzymsowa d) leacy
Typowe wspoacutełczynniki częstości K
Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia
z przewodami odpływowymi Piony kanalizacyjne należy prowadzić bez zmiany średnicy i kierunku na całej długości w szachtach sanitarnych
U podstawy każdego pionu przed przejściem w przewoacuted odpływowy należy zamontować otwoacuter rewizyjny (czyszczak) umożliwiający dostęp do wnętrza przodu
W przypadku kanalizacji sanitarnej każdy pion musi być wentylowany w celu wyroacutewnania ciśnienia w instalacji
Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia
z przewodami odpływowymi Wentylację pionu zapewnia
przewoacuted wentylacyjny zakończony rurą wywiewną wyprowadzoną ponad połać dachu
zawoacuter napowietrzający ndash rozwiązanie dozwolone do stosowania w przypadku braku możliwości wyprowadzenia pionu ponad dach można takie rozwiązanie stosować przy spełnieniu następujących warunkoacutew
piony mają wysokość 4 do 5 kondygnacji
ostatni pion licząc od najdalszego w stosunku do kanału oraz co piąty w budynku jest zakończony rurą wywiewną
Elementy pionu kanalizacyjnego
troacutejniki doprowadzające ścieki z podejść kanalizacyjnych
czyszczak prze zmianą kierunku prowadzenia ściekoacutew ndash około 05 nad posadzką przed przejściem w przewoacuted odpływowy
rura prosta o niezmiennej średnicy na całej długości
zawoacuter napowietrzający lub rura wywiewna
W systemie kanalizacji sanitarnej wyroacuteżnić można
piony z wentylacją głoacutewną ndash zakończone rurą wywiewną lub zaworem napowietrzającym
piony z wentylacją obejściową ndash piony z dodatkowym przewodem wentylacyjnym prowadzonym obok pionu spustowego i połączonym z rurą wywiewną
Średnica pionu zależy od wybranego systemu wentylacji i obliczonego natężenia przepływu ściekoacutew dla całego pionu
Należy pamiętać o tym że minimalna średnica pionu nie może być mniejsza od średnicy największego podejścia
W typowych rozwiązaniach w Polsce minimalna średnica pionu wynosi 70mm a dla pionoacutew prowadzących ścieki z misek ustępowych 100mm
Oczywiście w tabelach należy sprawdzić czy średnicy nie należy zwiększyć ze względu na obliczoną wartość Qww
Piony z wentylacją głoacutewną
Piony z wentylacją obejściową
Przewody odpływowe
(poziomy kanalizacyjne)
Wśroacuted przewodoacutew odpływowych wyroacuteżniamy przewoacuted głoacutewny oraz przewody drugorzędne Każdy przewoacuted drugorzędny powinien być oddzielnie podłączony do głoacutewnego pod kątem 45deg
Wszystkie przewody prowadzone są najkroacutetszą drogą przeważnie wzdłuż przegrody budowlanej oraz koniecznie z zachowaniem odpowiedniego spadku
Przewody odpływowe
(poziomy kanalizacyjne)
Spadek powinien być jednakowy na całej długości co zapewnia samooczyszczanie się przewodu
Przyjęte jest że rury układa się kielichem w kierunku przeciwnym do spływu ściekoacutew
Rewizje kanalizacyjne powinno się montować
co 15 m na rurach średnicy od 100 do 150 mm
przed każdym uskokiem poziomu
Rury prowadzone przez murowane ścianki muszą być ułożone prostopadle do przegrody
Na przewody z tworzyw sztucznych powinno się w miejscach przejść dodatkowo nałożyć tuleje ochronne Umożliwią one rurom pewien ruch zabezpieczając instalację przed uszkodzeniami mechanicznymi
Przestrzeń pomiędzy tuleją a rurą powinno się zabezpieczyć izolacją
Jeśli przewody kanalizacyjne z tworzyw sztucznych układane są w sąsiedztwie przewodoacutew wydzielających ciepło powinny być osłonięte otulinami izolacyjnymi w celu zabezpieczenia przed przegrzewaniem
Przewody poziome i przykanaliki powinny być ułożone poniżej strefy przemarzania gruntu czyli na głębokości 80-140 cm zależnie od regionu kraju
Jeśli przewody prowadzone są w pomieszczeniach w ktoacuterych temperatura może spadać poniżej 0degC muszą być odpowiednio zabezpieczone przed przemarzaniem
Dla przewodoacutew prowadzonych na zewnątrz budynku należy pamiętać że warstwa gruntu pokrywającego rury kanalizacyjne powinna być o 10-20 cm większa od głębokości przemarzania gruntu jeśli przewody układa się wyżej to powinny być zaizolowane termicznie
Rury kanalizacyjne układane na zewnątrz budynku powinny być oddalone
od innych przewodoacutew co najmniej
15 m od przewodoacutew gazowych i wodociągowych
08 m od kabli energetycznych
05 m od kabli telekomunikacyjnych
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qww z uwzględnieniem następujących zasad
1 dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 05
2 dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 07
3 minimalna prędkość przepływu ściekoacutew wynosi 07 ms stąd
wynika prowadzenie przewodoacutew z odpowiednim do średnicy
spadkiem w kierunku sieci zewnętrznej
4 minimalna średnica przewodu zewnętrznego wynosi 010m
a przykanalika 015m
Dobierając średnice przewodoacutew odpływowych należy stosować
tabelę z wartościami natężenia przepływu Q0 i prędkości
przepływu v0 dla przewodoacutew o przekroju kołowym przy
pełnym wypełnieniu i wykres Manninga
=QQ0
=vv0
hd
Q
v
(hd)
1
23
4
Przykład obliczeniowy Obliczeniowe natężenie sciekoacutew sanitarnych wynosi Qww= 50 ls Na podstawie tabeli 1 QwwQ0 = 50 2014 = 025 Z wykresu odczytujemy
V = 085V0 = 085114 = 097 ms przy napełnieniu hd = 037
Zakresy dopuszczalnych spadkoacutew przewodoacutew odpływowych
DN 0100 m ndash i = 20 - 100
DN 0150 m ndash i = 15 - 150
Urządzenia dodatkowe w kanalizacji sanitarnej
W przypadku odprowadzania ściekoacutew bytowo gospodarczych do zewnętrznej sieci typu ogoacutelnospławnego w pomieszczeniach położonych na najniższych kondygnacjach w budynku może dojść do zalania spowodowanego wstecznym przepływem ściekoacutew w wyniku intensywnych opadoacutew deszczu Dlatego też w tego typu instalacjach na przewodach kanalizacyjnych odprowadzających ścieki z pomieszczeń na najniższej kondygnacji stosować należy zasuwy burzowe ktoacutere chronią instalację przed przepływem zwrotnym
Materiały w kanalizacji sanitarnej
Instalacja kanalizacyjna może być wykonana z roacuteżnych materiałoacutew ale
zawsze rury i połączenia powinny być szczelne i odporne na korozję
Obecnie najpopularniejszym materiałem używanym do budowy instalacji
wewnętrznej jest tworzywo sztuczne Rury kanalizacyjne produkuje się z
polipropylenu (PP)
roacuteżnych odmian polichlorku winylu (PVC)
Polietylenu wysokiej gęstości (PE-HD)
żywicy poliestrowej wzmacnianej włoacuteknem szklanym (GRE)
Innymi materiałami stosowanymi w kanalizacji sanitarnej są
żeliwo
kamionka
beton
Kanalizacja deszczowa
Odprowadza wody opadowe z dachoacutew i terenoacutew przyległych do nieruchomości (podjazdy tarasy parkingi itp)
Projektowanie kanalizacji deszczowej odbywa się w oparciu o normę
PN ndash EN 12056 ndash 3 grudzień 2002
Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew
Część 3 Przewody deszczowe Projektowanie układu i obliczenia
oraz w przypadku braku informacji o normę
PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania w projektowaniu
Odprowadzanie wody z dachu stromego
W przypadku dachoacutew budynkoacutew niskich (do 5 kondygnacji) ktoacutere mają odpowiednie nachylenie (przyjmuje się że powyżej 8) najczęstszym sposobem odprowadzania wody deszczowej jest zastosowanie systemu rynnowego
Zadaniem deszczowej instalacji kanalizacyjnej jest zebranie wody z dachu i odprowadzenie jej do sieci kanalizacji deszczowej lub do gruntu System rynnowy polega na naturalnym (grawitacyjnym) spływie woacuted po połaci dachowej skąd jest przejmowana przez system rur System ten roacutewnież pracuje grawitacyjnie Umowną granicą instalacji deszczowej jest wylewka z ktoacuterej woda może być skierowana do sieci kanalizacji deszczowej (ogoacutelnospławnej) lub na grunt
Podstawowe elementy
instalacji kanalizacji deszczowej
Rynny - przewody o przekroju otwartym (okrągłym prostokątnym eliptycznym trapezowym okapowym) biegnące wzdłuż krawędzi dachu Zadaniem rynien jest zebranie wody opadowej Rynny prowadzone są z lekkim spadkiem w kierunku narożnikoacutew budynku dzięki czemu woda nie wylewa się za krawędzie tylko płynie w kierunku rur spustowych
Instalacja kanalizacji deszczowej składa się z następujących elementoacutew
Rury spustowe ndash pionowe odcinki przewodoacutew o przekroju zamkniętym (najczęściej okrągłym lub prostokątnym) Zadaniem rur spustowych jest zebranie wody płynącej rynnami i odprowadzenie ich poza budynek
Odpływy ndash elementy za pomocą ktoacuterych rynny przechodzą w rury spustowe Odpływ jest odcinkiem rynny w ktoacuterym wykonany jest obrobiony otwoacuter odpowiedniego kształtu pozwalający na włączenie rury spustowej Można wyroacuteżnić odpływy przelotowe oraz odpływy końcowe ( na narożnikach pomieszczeń) Pozwalają na mocowanie rur spustowych
Narożniki do rynien ndash umożliwiają połączenie rynien w narożnikach budynku Właściwy montaż narożnikoacutew jest bardzo ważny dla właściwej pracy rynien (ruchoacutew pod wpływem temperatury) Wylewki ndash kształtki ktoacuterymi kończy się rura spustowa Wylewka może być włą- czona do kanalizacji deszczowej bądź znajdować się nad gruntem
Łączniki do rynien - złączki zwykłe uszczelkowe i korekcyjne Ponieważ montaż rynien wymaga pozostawiania tzw dylatacji (odstępoacutew) złączki korekcyjne lub uszczelkowe umożliwiają wykonanie takich połączenia z dylatacją
Łączniki do rur spustowych - kolana troacutejniki redukcje mufy mufy redukcyjne Mufy służą do włączania rur spustowych do odpływoacutew zadaniem muf redukcyjnych jest połączenie rury spustowej i odpływu o roacuteżnych średnicach Kolana pozwalają na zmianę kierunku rury spustowej Troacutejniki umożliwiają włączanie do rur spustowych wyposażenia dodatkowego
Haki i obejmy - zadaniem tych elementoacutew jest mocowanie rynien i rur spustowych do dachoacutew i ścian
Elementy wykończeniowe i dodatkowe -
zadaniem tych elementoacutew jest wykończenie
systemu lub uzupełnienie jego pracy
Przykładami mogą tu być
dekiel służący do zakończenia rynny
filtr siatkowy montowany na rurze
spustowej zatrzymujący
zanieczyszczenia
czyszczak (rewizja) umożliwiający
przegląd i czyszczenie rury spustowej
(na zdjęciu)
odprowadzenie do kanalizacji deszczowej
Jednym ze sposoboacutew odprowadzenia wody jest podłączenie systemu rynnowego do kanalizacji deszczowej
Woacutewczas na dolnym odcinku rury spustowej mniej więcej 03-08 m ponad terenem należy zamontować rewizję (czyszczak) Rewizja ma wewnątrz kratkę na ktoacuterej zbierają się liście i inne zanieczyszczenia spływające z rynny
Rura spustowa z rewizją przyłączona jest do przewodoacutew odpływowych a te łączą się z kanalizacją Średnica przewodoacutew musi być co najmniej roacutewna średnicy rur spustowych i najczęściej wynosi 100-150 mm Głębokość na jakiej powinno się układać rury zależy od strefy przemarzania i wynosi 1-14 m System taki nie ma blokady przedostawania się zapachoacutew dlatego lepiej nie podłączać go do kanalizacji ogoacutelnospławnej
Innym sposobem odprowadzenia wody bezpośrednio do kanalizacji jest podłączenie rury spustowej do osadnika rynnowego Wyposażony jest on w klapkę ktoacutera stanowi blokadę zapachową i wyciągany kosz w ktoacuterym gromadzą się większe zanieczyszczenia takie jak liście
Gdy brak sieci kanalizacji deszczowej lub ogoacutelnospławnej woda deszczowa powinna być bezpiecznie rozprowadzona po terenie posesji ale tak żeby nie spływała na sąsiednie działki
Odprowadzanie wody z dachu
płaskiego
W przypadku dachoacutew budynkoacutew wysokich (powyżej 5 kondygnacji) oraz dachoacutew o małym nachyleniu (przyjmuje się że poniżej 8) najczęstszym sposobem odprowa-dzania wody deszczowej jest system odwadniania oparty na wpustach dachowych
Wpusty dachowe pełnią rolę dachowych odwodnień punkto-wych tzn zbierają wodę z pewnej powierzchni w jednym punkcie
Odprowadzanie wody z dachu
płaskiego Woda jest odprowadzana do rury spustowej biegnącej wewnątrz budynku a stamtąd do kanalizacji deszczowej lub poza budynek do gruntu Aby odwodnienie dachu płaskiego pracowało prawidłowo wpust powinien znaleźć się w najniższym punkcie dachu a spadek w jego kierunku powinien wynosić co najmniej 3 Oproacutecz zasadniczego wpustu powinien być wpust awaryjny ktoacutery przejmie wodę w przypadku zatkania wpustu głoacutewnego Na dachu powinna być co najmniej jedna para wpustoacutew Zasady projektowania moacutewią że wpusty należy rozmieszczać co 25 m
Obliczanie kanalizacji deszczowej
Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qr (qd) [ls]
rAC
10000
IAQr
gdzie ψ lub C ndash wspoacutełczynnik spływu przyjmowany wg nowej normy jako 10 (w starej zależny od nachylenia dachu i rodzaju powierzchni odwadnianej)
A ndash efektywna powierzchnia dachu lub powierzchnia odwadniana [m2]
I ndash w starej normie miarodajne natężenie deszczu [l(sha)] przyjmowane I 300 l(sha)
r ndash natężenie opadoacutew atmosferycznych [l(sm2)] przyjmowane albo na podstawie danych statystycznych albo wg tabeli 1 w nowej normie po przemnożeniu przez wspoacutełczynnik ryzyka podany w tabeli 2
Wymiarowanie rynien i rur spustowych
1 Przewody spustowe ndash średnicę należy dobrać tak aby obliczona wartość odpływu ściekoacutew Qr nie przekraczała wartości Qrmax (qdmax) a powierzchnia odwadniana A powierzchni Amax zestawionych w tabeli w normie PN ndash 92B ndash 01707
2 Wg starej normy rynny powinny mieć średnice minimum 150 mm (dotyczy to budynkoacutew wielorodzinnych)
Efektywna
powierzchnia dachu
odwadniana przez
rynnę A [m2]
Szerokość rynny [mm] Średnica rury
spustowej [mm]
poniżej 20 70 50
20 ndash 57 100 (lub 125) 70
57 ndash 97 125 100
97 - 170 150 100
170 - 243 180 125
Dla budynkoacutew jednorodzinnych średnice rynien i przewodoacutew spustowych można określić w oparciu o efektywną powierzchnię dachu wg tabeli
Średnice poziomoacutew i przykanalikoacutew
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qr z uwzględnieniem następujących zasad
a) dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 07
b) dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 09
c) i d) jak dla kanalizacji sanitarnej
Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej
Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qt (qog) [ls]
Qww ndash natężenie odpływu ściekoacutew sanitarnych
Qr ndash natężenie odpływu ściekoacutew deszczowych
Kanalizacja ogoacutelnospławna to ten fragment ktoacutery odprowadza i ścieki sanitarne i deszczowe do zewnętrznej sieci ogoacutelnospławnej
rwwt QQQ
Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się z uwzględnieniem następujących zasad
a) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt spełnione powinny być warunki
a) i b) jak dla ściekoacutew deszczowych
b) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt obliczeniowa prędkość przepływu
ściekoacutew nie może przekraczać wartości dopuszczalnej ktoacutera wynosi
80 ms ndash dla rur żeliwnych i innych metalowych
40 ms ndash dla rur kamionkowych betonowych i z tworzyw sztucznych
c) dla odpływu tylko ściekoacutew sanitarnych Qww prędkość przepływu
ściekoacutew nie może być mniejsza od vmin = 07 ms
bullRynny z PVC-U
bullRynny z blachy aluminiowej
bullRynny miedziane
bullRynny z blachy stalowej
bullRynny cynkowo-tytanowe
Przekroje rynien a b c) poacutełokragłe d) trapezowy e f) trapezoidalny g) prostokatny h) poacutełokragły leacy
Rodzaje rynien a) okapowa b) koszowa c) gzymsowa d) leacy
Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia
z przewodami odpływowymi Piony kanalizacyjne należy prowadzić bez zmiany średnicy i kierunku na całej długości w szachtach sanitarnych
U podstawy każdego pionu przed przejściem w przewoacuted odpływowy należy zamontować otwoacuter rewizyjny (czyszczak) umożliwiający dostęp do wnętrza przodu
W przypadku kanalizacji sanitarnej każdy pion musi być wentylowany w celu wyroacutewnania ciśnienia w instalacji
Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia
z przewodami odpływowymi Wentylację pionu zapewnia
przewoacuted wentylacyjny zakończony rurą wywiewną wyprowadzoną ponad połać dachu
zawoacuter napowietrzający ndash rozwiązanie dozwolone do stosowania w przypadku braku możliwości wyprowadzenia pionu ponad dach można takie rozwiązanie stosować przy spełnieniu następujących warunkoacutew
piony mają wysokość 4 do 5 kondygnacji
ostatni pion licząc od najdalszego w stosunku do kanału oraz co piąty w budynku jest zakończony rurą wywiewną
Elementy pionu kanalizacyjnego
troacutejniki doprowadzające ścieki z podejść kanalizacyjnych
czyszczak prze zmianą kierunku prowadzenia ściekoacutew ndash około 05 nad posadzką przed przejściem w przewoacuted odpływowy
rura prosta o niezmiennej średnicy na całej długości
zawoacuter napowietrzający lub rura wywiewna
W systemie kanalizacji sanitarnej wyroacuteżnić można
piony z wentylacją głoacutewną ndash zakończone rurą wywiewną lub zaworem napowietrzającym
piony z wentylacją obejściową ndash piony z dodatkowym przewodem wentylacyjnym prowadzonym obok pionu spustowego i połączonym z rurą wywiewną
Średnica pionu zależy od wybranego systemu wentylacji i obliczonego natężenia przepływu ściekoacutew dla całego pionu
Należy pamiętać o tym że minimalna średnica pionu nie może być mniejsza od średnicy największego podejścia
W typowych rozwiązaniach w Polsce minimalna średnica pionu wynosi 70mm a dla pionoacutew prowadzących ścieki z misek ustępowych 100mm
Oczywiście w tabelach należy sprawdzić czy średnicy nie należy zwiększyć ze względu na obliczoną wartość Qww
Piony z wentylacją głoacutewną
Piony z wentylacją obejściową
Przewody odpływowe
(poziomy kanalizacyjne)
Wśroacuted przewodoacutew odpływowych wyroacuteżniamy przewoacuted głoacutewny oraz przewody drugorzędne Każdy przewoacuted drugorzędny powinien być oddzielnie podłączony do głoacutewnego pod kątem 45deg
Wszystkie przewody prowadzone są najkroacutetszą drogą przeważnie wzdłuż przegrody budowlanej oraz koniecznie z zachowaniem odpowiedniego spadku
Przewody odpływowe
(poziomy kanalizacyjne)
Spadek powinien być jednakowy na całej długości co zapewnia samooczyszczanie się przewodu
Przyjęte jest że rury układa się kielichem w kierunku przeciwnym do spływu ściekoacutew
Rewizje kanalizacyjne powinno się montować
co 15 m na rurach średnicy od 100 do 150 mm
przed każdym uskokiem poziomu
Rury prowadzone przez murowane ścianki muszą być ułożone prostopadle do przegrody
Na przewody z tworzyw sztucznych powinno się w miejscach przejść dodatkowo nałożyć tuleje ochronne Umożliwią one rurom pewien ruch zabezpieczając instalację przed uszkodzeniami mechanicznymi
Przestrzeń pomiędzy tuleją a rurą powinno się zabezpieczyć izolacją
Jeśli przewody kanalizacyjne z tworzyw sztucznych układane są w sąsiedztwie przewodoacutew wydzielających ciepło powinny być osłonięte otulinami izolacyjnymi w celu zabezpieczenia przed przegrzewaniem
Przewody poziome i przykanaliki powinny być ułożone poniżej strefy przemarzania gruntu czyli na głębokości 80-140 cm zależnie od regionu kraju
Jeśli przewody prowadzone są w pomieszczeniach w ktoacuterych temperatura może spadać poniżej 0degC muszą być odpowiednio zabezpieczone przed przemarzaniem
Dla przewodoacutew prowadzonych na zewnątrz budynku należy pamiętać że warstwa gruntu pokrywającego rury kanalizacyjne powinna być o 10-20 cm większa od głębokości przemarzania gruntu jeśli przewody układa się wyżej to powinny być zaizolowane termicznie
Rury kanalizacyjne układane na zewnątrz budynku powinny być oddalone
od innych przewodoacutew co najmniej
15 m od przewodoacutew gazowych i wodociągowych
08 m od kabli energetycznych
05 m od kabli telekomunikacyjnych
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qww z uwzględnieniem następujących zasad
1 dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 05
2 dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 07
3 minimalna prędkość przepływu ściekoacutew wynosi 07 ms stąd
wynika prowadzenie przewodoacutew z odpowiednim do średnicy
spadkiem w kierunku sieci zewnętrznej
4 minimalna średnica przewodu zewnętrznego wynosi 010m
a przykanalika 015m
Dobierając średnice przewodoacutew odpływowych należy stosować
tabelę z wartościami natężenia przepływu Q0 i prędkości
przepływu v0 dla przewodoacutew o przekroju kołowym przy
pełnym wypełnieniu i wykres Manninga
=QQ0
=vv0
hd
Q
v
(hd)
1
23
4
Przykład obliczeniowy Obliczeniowe natężenie sciekoacutew sanitarnych wynosi Qww= 50 ls Na podstawie tabeli 1 QwwQ0 = 50 2014 = 025 Z wykresu odczytujemy
V = 085V0 = 085114 = 097 ms przy napełnieniu hd = 037
Zakresy dopuszczalnych spadkoacutew przewodoacutew odpływowych
DN 0100 m ndash i = 20 - 100
DN 0150 m ndash i = 15 - 150
Urządzenia dodatkowe w kanalizacji sanitarnej
W przypadku odprowadzania ściekoacutew bytowo gospodarczych do zewnętrznej sieci typu ogoacutelnospławnego w pomieszczeniach położonych na najniższych kondygnacjach w budynku może dojść do zalania spowodowanego wstecznym przepływem ściekoacutew w wyniku intensywnych opadoacutew deszczu Dlatego też w tego typu instalacjach na przewodach kanalizacyjnych odprowadzających ścieki z pomieszczeń na najniższej kondygnacji stosować należy zasuwy burzowe ktoacutere chronią instalację przed przepływem zwrotnym
Materiały w kanalizacji sanitarnej
Instalacja kanalizacyjna może być wykonana z roacuteżnych materiałoacutew ale
zawsze rury i połączenia powinny być szczelne i odporne na korozję
Obecnie najpopularniejszym materiałem używanym do budowy instalacji
wewnętrznej jest tworzywo sztuczne Rury kanalizacyjne produkuje się z
polipropylenu (PP)
roacuteżnych odmian polichlorku winylu (PVC)
Polietylenu wysokiej gęstości (PE-HD)
żywicy poliestrowej wzmacnianej włoacuteknem szklanym (GRE)
Innymi materiałami stosowanymi w kanalizacji sanitarnej są
żeliwo
kamionka
beton
Kanalizacja deszczowa
Odprowadza wody opadowe z dachoacutew i terenoacutew przyległych do nieruchomości (podjazdy tarasy parkingi itp)
Projektowanie kanalizacji deszczowej odbywa się w oparciu o normę
PN ndash EN 12056 ndash 3 grudzień 2002
Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew
Część 3 Przewody deszczowe Projektowanie układu i obliczenia
oraz w przypadku braku informacji o normę
PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania w projektowaniu
Odprowadzanie wody z dachu stromego
W przypadku dachoacutew budynkoacutew niskich (do 5 kondygnacji) ktoacutere mają odpowiednie nachylenie (przyjmuje się że powyżej 8) najczęstszym sposobem odprowadzania wody deszczowej jest zastosowanie systemu rynnowego
Zadaniem deszczowej instalacji kanalizacyjnej jest zebranie wody z dachu i odprowadzenie jej do sieci kanalizacji deszczowej lub do gruntu System rynnowy polega na naturalnym (grawitacyjnym) spływie woacuted po połaci dachowej skąd jest przejmowana przez system rur System ten roacutewnież pracuje grawitacyjnie Umowną granicą instalacji deszczowej jest wylewka z ktoacuterej woda może być skierowana do sieci kanalizacji deszczowej (ogoacutelnospławnej) lub na grunt
Podstawowe elementy
instalacji kanalizacji deszczowej
Rynny - przewody o przekroju otwartym (okrągłym prostokątnym eliptycznym trapezowym okapowym) biegnące wzdłuż krawędzi dachu Zadaniem rynien jest zebranie wody opadowej Rynny prowadzone są z lekkim spadkiem w kierunku narożnikoacutew budynku dzięki czemu woda nie wylewa się za krawędzie tylko płynie w kierunku rur spustowych
Instalacja kanalizacji deszczowej składa się z następujących elementoacutew
Rury spustowe ndash pionowe odcinki przewodoacutew o przekroju zamkniętym (najczęściej okrągłym lub prostokątnym) Zadaniem rur spustowych jest zebranie wody płynącej rynnami i odprowadzenie ich poza budynek
Odpływy ndash elementy za pomocą ktoacuterych rynny przechodzą w rury spustowe Odpływ jest odcinkiem rynny w ktoacuterym wykonany jest obrobiony otwoacuter odpowiedniego kształtu pozwalający na włączenie rury spustowej Można wyroacuteżnić odpływy przelotowe oraz odpływy końcowe ( na narożnikach pomieszczeń) Pozwalają na mocowanie rur spustowych
Narożniki do rynien ndash umożliwiają połączenie rynien w narożnikach budynku Właściwy montaż narożnikoacutew jest bardzo ważny dla właściwej pracy rynien (ruchoacutew pod wpływem temperatury) Wylewki ndash kształtki ktoacuterymi kończy się rura spustowa Wylewka może być włą- czona do kanalizacji deszczowej bądź znajdować się nad gruntem
Łączniki do rynien - złączki zwykłe uszczelkowe i korekcyjne Ponieważ montaż rynien wymaga pozostawiania tzw dylatacji (odstępoacutew) złączki korekcyjne lub uszczelkowe umożliwiają wykonanie takich połączenia z dylatacją
Łączniki do rur spustowych - kolana troacutejniki redukcje mufy mufy redukcyjne Mufy służą do włączania rur spustowych do odpływoacutew zadaniem muf redukcyjnych jest połączenie rury spustowej i odpływu o roacuteżnych średnicach Kolana pozwalają na zmianę kierunku rury spustowej Troacutejniki umożliwiają włączanie do rur spustowych wyposażenia dodatkowego
Haki i obejmy - zadaniem tych elementoacutew jest mocowanie rynien i rur spustowych do dachoacutew i ścian
Elementy wykończeniowe i dodatkowe -
zadaniem tych elementoacutew jest wykończenie
systemu lub uzupełnienie jego pracy
Przykładami mogą tu być
dekiel służący do zakończenia rynny
filtr siatkowy montowany na rurze
spustowej zatrzymujący
zanieczyszczenia
czyszczak (rewizja) umożliwiający
przegląd i czyszczenie rury spustowej
(na zdjęciu)
odprowadzenie do kanalizacji deszczowej
Jednym ze sposoboacutew odprowadzenia wody jest podłączenie systemu rynnowego do kanalizacji deszczowej
Woacutewczas na dolnym odcinku rury spustowej mniej więcej 03-08 m ponad terenem należy zamontować rewizję (czyszczak) Rewizja ma wewnątrz kratkę na ktoacuterej zbierają się liście i inne zanieczyszczenia spływające z rynny
Rura spustowa z rewizją przyłączona jest do przewodoacutew odpływowych a te łączą się z kanalizacją Średnica przewodoacutew musi być co najmniej roacutewna średnicy rur spustowych i najczęściej wynosi 100-150 mm Głębokość na jakiej powinno się układać rury zależy od strefy przemarzania i wynosi 1-14 m System taki nie ma blokady przedostawania się zapachoacutew dlatego lepiej nie podłączać go do kanalizacji ogoacutelnospławnej
Innym sposobem odprowadzenia wody bezpośrednio do kanalizacji jest podłączenie rury spustowej do osadnika rynnowego Wyposażony jest on w klapkę ktoacutera stanowi blokadę zapachową i wyciągany kosz w ktoacuterym gromadzą się większe zanieczyszczenia takie jak liście
Gdy brak sieci kanalizacji deszczowej lub ogoacutelnospławnej woda deszczowa powinna być bezpiecznie rozprowadzona po terenie posesji ale tak żeby nie spływała na sąsiednie działki
Odprowadzanie wody z dachu
płaskiego
W przypadku dachoacutew budynkoacutew wysokich (powyżej 5 kondygnacji) oraz dachoacutew o małym nachyleniu (przyjmuje się że poniżej 8) najczęstszym sposobem odprowa-dzania wody deszczowej jest system odwadniania oparty na wpustach dachowych
Wpusty dachowe pełnią rolę dachowych odwodnień punkto-wych tzn zbierają wodę z pewnej powierzchni w jednym punkcie
Odprowadzanie wody z dachu
płaskiego Woda jest odprowadzana do rury spustowej biegnącej wewnątrz budynku a stamtąd do kanalizacji deszczowej lub poza budynek do gruntu Aby odwodnienie dachu płaskiego pracowało prawidłowo wpust powinien znaleźć się w najniższym punkcie dachu a spadek w jego kierunku powinien wynosić co najmniej 3 Oproacutecz zasadniczego wpustu powinien być wpust awaryjny ktoacutery przejmie wodę w przypadku zatkania wpustu głoacutewnego Na dachu powinna być co najmniej jedna para wpustoacutew Zasady projektowania moacutewią że wpusty należy rozmieszczać co 25 m
Obliczanie kanalizacji deszczowej
Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qr (qd) [ls]
rAC
10000
IAQr
gdzie ψ lub C ndash wspoacutełczynnik spływu przyjmowany wg nowej normy jako 10 (w starej zależny od nachylenia dachu i rodzaju powierzchni odwadnianej)
A ndash efektywna powierzchnia dachu lub powierzchnia odwadniana [m2]
I ndash w starej normie miarodajne natężenie deszczu [l(sha)] przyjmowane I 300 l(sha)
r ndash natężenie opadoacutew atmosferycznych [l(sm2)] przyjmowane albo na podstawie danych statystycznych albo wg tabeli 1 w nowej normie po przemnożeniu przez wspoacutełczynnik ryzyka podany w tabeli 2
Wymiarowanie rynien i rur spustowych
1 Przewody spustowe ndash średnicę należy dobrać tak aby obliczona wartość odpływu ściekoacutew Qr nie przekraczała wartości Qrmax (qdmax) a powierzchnia odwadniana A powierzchni Amax zestawionych w tabeli w normie PN ndash 92B ndash 01707
2 Wg starej normy rynny powinny mieć średnice minimum 150 mm (dotyczy to budynkoacutew wielorodzinnych)
Efektywna
powierzchnia dachu
odwadniana przez
rynnę A [m2]
Szerokość rynny [mm] Średnica rury
spustowej [mm]
poniżej 20 70 50
20 ndash 57 100 (lub 125) 70
57 ndash 97 125 100
97 - 170 150 100
170 - 243 180 125
Dla budynkoacutew jednorodzinnych średnice rynien i przewodoacutew spustowych można określić w oparciu o efektywną powierzchnię dachu wg tabeli
Średnice poziomoacutew i przykanalikoacutew
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qr z uwzględnieniem następujących zasad
a) dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 07
b) dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 09
c) i d) jak dla kanalizacji sanitarnej
Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej
Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qt (qog) [ls]
Qww ndash natężenie odpływu ściekoacutew sanitarnych
Qr ndash natężenie odpływu ściekoacutew deszczowych
Kanalizacja ogoacutelnospławna to ten fragment ktoacutery odprowadza i ścieki sanitarne i deszczowe do zewnętrznej sieci ogoacutelnospławnej
rwwt QQQ
Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się z uwzględnieniem następujących zasad
a) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt spełnione powinny być warunki
a) i b) jak dla ściekoacutew deszczowych
b) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt obliczeniowa prędkość przepływu
ściekoacutew nie może przekraczać wartości dopuszczalnej ktoacutera wynosi
80 ms ndash dla rur żeliwnych i innych metalowych
40 ms ndash dla rur kamionkowych betonowych i z tworzyw sztucznych
c) dla odpływu tylko ściekoacutew sanitarnych Qww prędkość przepływu
ściekoacutew nie może być mniejsza od vmin = 07 ms
bullRynny z PVC-U
bullRynny z blachy aluminiowej
bullRynny miedziane
bullRynny z blachy stalowej
bullRynny cynkowo-tytanowe
Przekroje rynien a b c) poacutełokragłe d) trapezowy e f) trapezoidalny g) prostokatny h) poacutełokragły leacy
Rodzaje rynien a) okapowa b) koszowa c) gzymsowa d) leacy
Piony kanalizacyjne ndash łączą podejścia
z przewodami odpływowymi Wentylację pionu zapewnia
przewoacuted wentylacyjny zakończony rurą wywiewną wyprowadzoną ponad połać dachu
zawoacuter napowietrzający ndash rozwiązanie dozwolone do stosowania w przypadku braku możliwości wyprowadzenia pionu ponad dach można takie rozwiązanie stosować przy spełnieniu następujących warunkoacutew
piony mają wysokość 4 do 5 kondygnacji
ostatni pion licząc od najdalszego w stosunku do kanału oraz co piąty w budynku jest zakończony rurą wywiewną
Elementy pionu kanalizacyjnego
troacutejniki doprowadzające ścieki z podejść kanalizacyjnych
czyszczak prze zmianą kierunku prowadzenia ściekoacutew ndash około 05 nad posadzką przed przejściem w przewoacuted odpływowy
rura prosta o niezmiennej średnicy na całej długości
zawoacuter napowietrzający lub rura wywiewna
W systemie kanalizacji sanitarnej wyroacuteżnić można
piony z wentylacją głoacutewną ndash zakończone rurą wywiewną lub zaworem napowietrzającym
piony z wentylacją obejściową ndash piony z dodatkowym przewodem wentylacyjnym prowadzonym obok pionu spustowego i połączonym z rurą wywiewną
Średnica pionu zależy od wybranego systemu wentylacji i obliczonego natężenia przepływu ściekoacutew dla całego pionu
Należy pamiętać o tym że minimalna średnica pionu nie może być mniejsza od średnicy największego podejścia
W typowych rozwiązaniach w Polsce minimalna średnica pionu wynosi 70mm a dla pionoacutew prowadzących ścieki z misek ustępowych 100mm
Oczywiście w tabelach należy sprawdzić czy średnicy nie należy zwiększyć ze względu na obliczoną wartość Qww
Piony z wentylacją głoacutewną
Piony z wentylacją obejściową
Przewody odpływowe
(poziomy kanalizacyjne)
Wśroacuted przewodoacutew odpływowych wyroacuteżniamy przewoacuted głoacutewny oraz przewody drugorzędne Każdy przewoacuted drugorzędny powinien być oddzielnie podłączony do głoacutewnego pod kątem 45deg
Wszystkie przewody prowadzone są najkroacutetszą drogą przeważnie wzdłuż przegrody budowlanej oraz koniecznie z zachowaniem odpowiedniego spadku
Przewody odpływowe
(poziomy kanalizacyjne)
Spadek powinien być jednakowy na całej długości co zapewnia samooczyszczanie się przewodu
Przyjęte jest że rury układa się kielichem w kierunku przeciwnym do spływu ściekoacutew
Rewizje kanalizacyjne powinno się montować
co 15 m na rurach średnicy od 100 do 150 mm
przed każdym uskokiem poziomu
Rury prowadzone przez murowane ścianki muszą być ułożone prostopadle do przegrody
Na przewody z tworzyw sztucznych powinno się w miejscach przejść dodatkowo nałożyć tuleje ochronne Umożliwią one rurom pewien ruch zabezpieczając instalację przed uszkodzeniami mechanicznymi
Przestrzeń pomiędzy tuleją a rurą powinno się zabezpieczyć izolacją
Jeśli przewody kanalizacyjne z tworzyw sztucznych układane są w sąsiedztwie przewodoacutew wydzielających ciepło powinny być osłonięte otulinami izolacyjnymi w celu zabezpieczenia przed przegrzewaniem
Przewody poziome i przykanaliki powinny być ułożone poniżej strefy przemarzania gruntu czyli na głębokości 80-140 cm zależnie od regionu kraju
Jeśli przewody prowadzone są w pomieszczeniach w ktoacuterych temperatura może spadać poniżej 0degC muszą być odpowiednio zabezpieczone przed przemarzaniem
Dla przewodoacutew prowadzonych na zewnątrz budynku należy pamiętać że warstwa gruntu pokrywającego rury kanalizacyjne powinna być o 10-20 cm większa od głębokości przemarzania gruntu jeśli przewody układa się wyżej to powinny być zaizolowane termicznie
Rury kanalizacyjne układane na zewnątrz budynku powinny być oddalone
od innych przewodoacutew co najmniej
15 m od przewodoacutew gazowych i wodociągowych
08 m od kabli energetycznych
05 m od kabli telekomunikacyjnych
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qww z uwzględnieniem następujących zasad
1 dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 05
2 dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 07
3 minimalna prędkość przepływu ściekoacutew wynosi 07 ms stąd
wynika prowadzenie przewodoacutew z odpowiednim do średnicy
spadkiem w kierunku sieci zewnętrznej
4 minimalna średnica przewodu zewnętrznego wynosi 010m
a przykanalika 015m
Dobierając średnice przewodoacutew odpływowych należy stosować
tabelę z wartościami natężenia przepływu Q0 i prędkości
przepływu v0 dla przewodoacutew o przekroju kołowym przy
pełnym wypełnieniu i wykres Manninga
=QQ0
=vv0
hd
Q
v
(hd)
1
23
4
Przykład obliczeniowy Obliczeniowe natężenie sciekoacutew sanitarnych wynosi Qww= 50 ls Na podstawie tabeli 1 QwwQ0 = 50 2014 = 025 Z wykresu odczytujemy
V = 085V0 = 085114 = 097 ms przy napełnieniu hd = 037
Zakresy dopuszczalnych spadkoacutew przewodoacutew odpływowych
DN 0100 m ndash i = 20 - 100
DN 0150 m ndash i = 15 - 150
Urządzenia dodatkowe w kanalizacji sanitarnej
W przypadku odprowadzania ściekoacutew bytowo gospodarczych do zewnętrznej sieci typu ogoacutelnospławnego w pomieszczeniach położonych na najniższych kondygnacjach w budynku może dojść do zalania spowodowanego wstecznym przepływem ściekoacutew w wyniku intensywnych opadoacutew deszczu Dlatego też w tego typu instalacjach na przewodach kanalizacyjnych odprowadzających ścieki z pomieszczeń na najniższej kondygnacji stosować należy zasuwy burzowe ktoacutere chronią instalację przed przepływem zwrotnym
Materiały w kanalizacji sanitarnej
Instalacja kanalizacyjna może być wykonana z roacuteżnych materiałoacutew ale
zawsze rury i połączenia powinny być szczelne i odporne na korozję
Obecnie najpopularniejszym materiałem używanym do budowy instalacji
wewnętrznej jest tworzywo sztuczne Rury kanalizacyjne produkuje się z
polipropylenu (PP)
roacuteżnych odmian polichlorku winylu (PVC)
Polietylenu wysokiej gęstości (PE-HD)
żywicy poliestrowej wzmacnianej włoacuteknem szklanym (GRE)
Innymi materiałami stosowanymi w kanalizacji sanitarnej są
żeliwo
kamionka
beton
Kanalizacja deszczowa
Odprowadza wody opadowe z dachoacutew i terenoacutew przyległych do nieruchomości (podjazdy tarasy parkingi itp)
Projektowanie kanalizacji deszczowej odbywa się w oparciu o normę
PN ndash EN 12056 ndash 3 grudzień 2002
Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew
Część 3 Przewody deszczowe Projektowanie układu i obliczenia
oraz w przypadku braku informacji o normę
PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania w projektowaniu
Odprowadzanie wody z dachu stromego
W przypadku dachoacutew budynkoacutew niskich (do 5 kondygnacji) ktoacutere mają odpowiednie nachylenie (przyjmuje się że powyżej 8) najczęstszym sposobem odprowadzania wody deszczowej jest zastosowanie systemu rynnowego
Zadaniem deszczowej instalacji kanalizacyjnej jest zebranie wody z dachu i odprowadzenie jej do sieci kanalizacji deszczowej lub do gruntu System rynnowy polega na naturalnym (grawitacyjnym) spływie woacuted po połaci dachowej skąd jest przejmowana przez system rur System ten roacutewnież pracuje grawitacyjnie Umowną granicą instalacji deszczowej jest wylewka z ktoacuterej woda może być skierowana do sieci kanalizacji deszczowej (ogoacutelnospławnej) lub na grunt
Podstawowe elementy
instalacji kanalizacji deszczowej
Rynny - przewody o przekroju otwartym (okrągłym prostokątnym eliptycznym trapezowym okapowym) biegnące wzdłuż krawędzi dachu Zadaniem rynien jest zebranie wody opadowej Rynny prowadzone są z lekkim spadkiem w kierunku narożnikoacutew budynku dzięki czemu woda nie wylewa się za krawędzie tylko płynie w kierunku rur spustowych
Instalacja kanalizacji deszczowej składa się z następujących elementoacutew
Rury spustowe ndash pionowe odcinki przewodoacutew o przekroju zamkniętym (najczęściej okrągłym lub prostokątnym) Zadaniem rur spustowych jest zebranie wody płynącej rynnami i odprowadzenie ich poza budynek
Odpływy ndash elementy za pomocą ktoacuterych rynny przechodzą w rury spustowe Odpływ jest odcinkiem rynny w ktoacuterym wykonany jest obrobiony otwoacuter odpowiedniego kształtu pozwalający na włączenie rury spustowej Można wyroacuteżnić odpływy przelotowe oraz odpływy końcowe ( na narożnikach pomieszczeń) Pozwalają na mocowanie rur spustowych
Narożniki do rynien ndash umożliwiają połączenie rynien w narożnikach budynku Właściwy montaż narożnikoacutew jest bardzo ważny dla właściwej pracy rynien (ruchoacutew pod wpływem temperatury) Wylewki ndash kształtki ktoacuterymi kończy się rura spustowa Wylewka może być włą- czona do kanalizacji deszczowej bądź znajdować się nad gruntem
Łączniki do rynien - złączki zwykłe uszczelkowe i korekcyjne Ponieważ montaż rynien wymaga pozostawiania tzw dylatacji (odstępoacutew) złączki korekcyjne lub uszczelkowe umożliwiają wykonanie takich połączenia z dylatacją
Łączniki do rur spustowych - kolana troacutejniki redukcje mufy mufy redukcyjne Mufy służą do włączania rur spustowych do odpływoacutew zadaniem muf redukcyjnych jest połączenie rury spustowej i odpływu o roacuteżnych średnicach Kolana pozwalają na zmianę kierunku rury spustowej Troacutejniki umożliwiają włączanie do rur spustowych wyposażenia dodatkowego
Haki i obejmy - zadaniem tych elementoacutew jest mocowanie rynien i rur spustowych do dachoacutew i ścian
Elementy wykończeniowe i dodatkowe -
zadaniem tych elementoacutew jest wykończenie
systemu lub uzupełnienie jego pracy
Przykładami mogą tu być
dekiel służący do zakończenia rynny
filtr siatkowy montowany na rurze
spustowej zatrzymujący
zanieczyszczenia
czyszczak (rewizja) umożliwiający
przegląd i czyszczenie rury spustowej
(na zdjęciu)
odprowadzenie do kanalizacji deszczowej
Jednym ze sposoboacutew odprowadzenia wody jest podłączenie systemu rynnowego do kanalizacji deszczowej
Woacutewczas na dolnym odcinku rury spustowej mniej więcej 03-08 m ponad terenem należy zamontować rewizję (czyszczak) Rewizja ma wewnątrz kratkę na ktoacuterej zbierają się liście i inne zanieczyszczenia spływające z rynny
Rura spustowa z rewizją przyłączona jest do przewodoacutew odpływowych a te łączą się z kanalizacją Średnica przewodoacutew musi być co najmniej roacutewna średnicy rur spustowych i najczęściej wynosi 100-150 mm Głębokość na jakiej powinno się układać rury zależy od strefy przemarzania i wynosi 1-14 m System taki nie ma blokady przedostawania się zapachoacutew dlatego lepiej nie podłączać go do kanalizacji ogoacutelnospławnej
Innym sposobem odprowadzenia wody bezpośrednio do kanalizacji jest podłączenie rury spustowej do osadnika rynnowego Wyposażony jest on w klapkę ktoacutera stanowi blokadę zapachową i wyciągany kosz w ktoacuterym gromadzą się większe zanieczyszczenia takie jak liście
Gdy brak sieci kanalizacji deszczowej lub ogoacutelnospławnej woda deszczowa powinna być bezpiecznie rozprowadzona po terenie posesji ale tak żeby nie spływała na sąsiednie działki
Odprowadzanie wody z dachu
płaskiego
W przypadku dachoacutew budynkoacutew wysokich (powyżej 5 kondygnacji) oraz dachoacutew o małym nachyleniu (przyjmuje się że poniżej 8) najczęstszym sposobem odprowa-dzania wody deszczowej jest system odwadniania oparty na wpustach dachowych
Wpusty dachowe pełnią rolę dachowych odwodnień punkto-wych tzn zbierają wodę z pewnej powierzchni w jednym punkcie
Odprowadzanie wody z dachu
płaskiego Woda jest odprowadzana do rury spustowej biegnącej wewnątrz budynku a stamtąd do kanalizacji deszczowej lub poza budynek do gruntu Aby odwodnienie dachu płaskiego pracowało prawidłowo wpust powinien znaleźć się w najniższym punkcie dachu a spadek w jego kierunku powinien wynosić co najmniej 3 Oproacutecz zasadniczego wpustu powinien być wpust awaryjny ktoacutery przejmie wodę w przypadku zatkania wpustu głoacutewnego Na dachu powinna być co najmniej jedna para wpustoacutew Zasady projektowania moacutewią że wpusty należy rozmieszczać co 25 m
Obliczanie kanalizacji deszczowej
Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qr (qd) [ls]
rAC
10000
IAQr
gdzie ψ lub C ndash wspoacutełczynnik spływu przyjmowany wg nowej normy jako 10 (w starej zależny od nachylenia dachu i rodzaju powierzchni odwadnianej)
A ndash efektywna powierzchnia dachu lub powierzchnia odwadniana [m2]
I ndash w starej normie miarodajne natężenie deszczu [l(sha)] przyjmowane I 300 l(sha)
r ndash natężenie opadoacutew atmosferycznych [l(sm2)] przyjmowane albo na podstawie danych statystycznych albo wg tabeli 1 w nowej normie po przemnożeniu przez wspoacutełczynnik ryzyka podany w tabeli 2
Wymiarowanie rynien i rur spustowych
1 Przewody spustowe ndash średnicę należy dobrać tak aby obliczona wartość odpływu ściekoacutew Qr nie przekraczała wartości Qrmax (qdmax) a powierzchnia odwadniana A powierzchni Amax zestawionych w tabeli w normie PN ndash 92B ndash 01707
2 Wg starej normy rynny powinny mieć średnice minimum 150 mm (dotyczy to budynkoacutew wielorodzinnych)
Efektywna
powierzchnia dachu
odwadniana przez
rynnę A [m2]
Szerokość rynny [mm] Średnica rury
spustowej [mm]
poniżej 20 70 50
20 ndash 57 100 (lub 125) 70
57 ndash 97 125 100
97 - 170 150 100
170 - 243 180 125
Dla budynkoacutew jednorodzinnych średnice rynien i przewodoacutew spustowych można określić w oparciu o efektywną powierzchnię dachu wg tabeli
Średnice poziomoacutew i przykanalikoacutew
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qr z uwzględnieniem następujących zasad
a) dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 07
b) dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 09
c) i d) jak dla kanalizacji sanitarnej
Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej
Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qt (qog) [ls]
Qww ndash natężenie odpływu ściekoacutew sanitarnych
Qr ndash natężenie odpływu ściekoacutew deszczowych
Kanalizacja ogoacutelnospławna to ten fragment ktoacutery odprowadza i ścieki sanitarne i deszczowe do zewnętrznej sieci ogoacutelnospławnej
rwwt QQQ
Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się z uwzględnieniem następujących zasad
a) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt spełnione powinny być warunki
a) i b) jak dla ściekoacutew deszczowych
b) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt obliczeniowa prędkość przepływu
ściekoacutew nie może przekraczać wartości dopuszczalnej ktoacutera wynosi
80 ms ndash dla rur żeliwnych i innych metalowych
40 ms ndash dla rur kamionkowych betonowych i z tworzyw sztucznych
c) dla odpływu tylko ściekoacutew sanitarnych Qww prędkość przepływu
ściekoacutew nie może być mniejsza od vmin = 07 ms
bullRynny z PVC-U
bullRynny z blachy aluminiowej
bullRynny miedziane
bullRynny z blachy stalowej
bullRynny cynkowo-tytanowe
Przekroje rynien a b c) poacutełokragłe d) trapezowy e f) trapezoidalny g) prostokatny h) poacutełokragły leacy
Rodzaje rynien a) okapowa b) koszowa c) gzymsowa d) leacy
Elementy pionu kanalizacyjnego
troacutejniki doprowadzające ścieki z podejść kanalizacyjnych
czyszczak prze zmianą kierunku prowadzenia ściekoacutew ndash około 05 nad posadzką przed przejściem w przewoacuted odpływowy
rura prosta o niezmiennej średnicy na całej długości
zawoacuter napowietrzający lub rura wywiewna
W systemie kanalizacji sanitarnej wyroacuteżnić można
piony z wentylacją głoacutewną ndash zakończone rurą wywiewną lub zaworem napowietrzającym
piony z wentylacją obejściową ndash piony z dodatkowym przewodem wentylacyjnym prowadzonym obok pionu spustowego i połączonym z rurą wywiewną
Średnica pionu zależy od wybranego systemu wentylacji i obliczonego natężenia przepływu ściekoacutew dla całego pionu
Należy pamiętać o tym że minimalna średnica pionu nie może być mniejsza od średnicy największego podejścia
W typowych rozwiązaniach w Polsce minimalna średnica pionu wynosi 70mm a dla pionoacutew prowadzących ścieki z misek ustępowych 100mm
Oczywiście w tabelach należy sprawdzić czy średnicy nie należy zwiększyć ze względu na obliczoną wartość Qww
Piony z wentylacją głoacutewną
Piony z wentylacją obejściową
Przewody odpływowe
(poziomy kanalizacyjne)
Wśroacuted przewodoacutew odpływowych wyroacuteżniamy przewoacuted głoacutewny oraz przewody drugorzędne Każdy przewoacuted drugorzędny powinien być oddzielnie podłączony do głoacutewnego pod kątem 45deg
Wszystkie przewody prowadzone są najkroacutetszą drogą przeważnie wzdłuż przegrody budowlanej oraz koniecznie z zachowaniem odpowiedniego spadku
Przewody odpływowe
(poziomy kanalizacyjne)
Spadek powinien być jednakowy na całej długości co zapewnia samooczyszczanie się przewodu
Przyjęte jest że rury układa się kielichem w kierunku przeciwnym do spływu ściekoacutew
Rewizje kanalizacyjne powinno się montować
co 15 m na rurach średnicy od 100 do 150 mm
przed każdym uskokiem poziomu
Rury prowadzone przez murowane ścianki muszą być ułożone prostopadle do przegrody
Na przewody z tworzyw sztucznych powinno się w miejscach przejść dodatkowo nałożyć tuleje ochronne Umożliwią one rurom pewien ruch zabezpieczając instalację przed uszkodzeniami mechanicznymi
Przestrzeń pomiędzy tuleją a rurą powinno się zabezpieczyć izolacją
Jeśli przewody kanalizacyjne z tworzyw sztucznych układane są w sąsiedztwie przewodoacutew wydzielających ciepło powinny być osłonięte otulinami izolacyjnymi w celu zabezpieczenia przed przegrzewaniem
Przewody poziome i przykanaliki powinny być ułożone poniżej strefy przemarzania gruntu czyli na głębokości 80-140 cm zależnie od regionu kraju
Jeśli przewody prowadzone są w pomieszczeniach w ktoacuterych temperatura może spadać poniżej 0degC muszą być odpowiednio zabezpieczone przed przemarzaniem
Dla przewodoacutew prowadzonych na zewnątrz budynku należy pamiętać że warstwa gruntu pokrywającego rury kanalizacyjne powinna być o 10-20 cm większa od głębokości przemarzania gruntu jeśli przewody układa się wyżej to powinny być zaizolowane termicznie
Rury kanalizacyjne układane na zewnątrz budynku powinny być oddalone
od innych przewodoacutew co najmniej
15 m od przewodoacutew gazowych i wodociągowych
08 m od kabli energetycznych
05 m od kabli telekomunikacyjnych
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qww z uwzględnieniem następujących zasad
1 dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 05
2 dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 07
3 minimalna prędkość przepływu ściekoacutew wynosi 07 ms stąd
wynika prowadzenie przewodoacutew z odpowiednim do średnicy
spadkiem w kierunku sieci zewnętrznej
4 minimalna średnica przewodu zewnętrznego wynosi 010m
a przykanalika 015m
Dobierając średnice przewodoacutew odpływowych należy stosować
tabelę z wartościami natężenia przepływu Q0 i prędkości
przepływu v0 dla przewodoacutew o przekroju kołowym przy
pełnym wypełnieniu i wykres Manninga
=QQ0
=vv0
hd
Q
v
(hd)
1
23
4
Przykład obliczeniowy Obliczeniowe natężenie sciekoacutew sanitarnych wynosi Qww= 50 ls Na podstawie tabeli 1 QwwQ0 = 50 2014 = 025 Z wykresu odczytujemy
V = 085V0 = 085114 = 097 ms przy napełnieniu hd = 037
Zakresy dopuszczalnych spadkoacutew przewodoacutew odpływowych
DN 0100 m ndash i = 20 - 100
DN 0150 m ndash i = 15 - 150
Urządzenia dodatkowe w kanalizacji sanitarnej
W przypadku odprowadzania ściekoacutew bytowo gospodarczych do zewnętrznej sieci typu ogoacutelnospławnego w pomieszczeniach położonych na najniższych kondygnacjach w budynku może dojść do zalania spowodowanego wstecznym przepływem ściekoacutew w wyniku intensywnych opadoacutew deszczu Dlatego też w tego typu instalacjach na przewodach kanalizacyjnych odprowadzających ścieki z pomieszczeń na najniższej kondygnacji stosować należy zasuwy burzowe ktoacutere chronią instalację przed przepływem zwrotnym
Materiały w kanalizacji sanitarnej
Instalacja kanalizacyjna może być wykonana z roacuteżnych materiałoacutew ale
zawsze rury i połączenia powinny być szczelne i odporne na korozję
Obecnie najpopularniejszym materiałem używanym do budowy instalacji
wewnętrznej jest tworzywo sztuczne Rury kanalizacyjne produkuje się z
polipropylenu (PP)
roacuteżnych odmian polichlorku winylu (PVC)
Polietylenu wysokiej gęstości (PE-HD)
żywicy poliestrowej wzmacnianej włoacuteknem szklanym (GRE)
Innymi materiałami stosowanymi w kanalizacji sanitarnej są
żeliwo
kamionka
beton
Kanalizacja deszczowa
Odprowadza wody opadowe z dachoacutew i terenoacutew przyległych do nieruchomości (podjazdy tarasy parkingi itp)
Projektowanie kanalizacji deszczowej odbywa się w oparciu o normę
PN ndash EN 12056 ndash 3 grudzień 2002
Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew
Część 3 Przewody deszczowe Projektowanie układu i obliczenia
oraz w przypadku braku informacji o normę
PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania w projektowaniu
Odprowadzanie wody z dachu stromego
W przypadku dachoacutew budynkoacutew niskich (do 5 kondygnacji) ktoacutere mają odpowiednie nachylenie (przyjmuje się że powyżej 8) najczęstszym sposobem odprowadzania wody deszczowej jest zastosowanie systemu rynnowego
Zadaniem deszczowej instalacji kanalizacyjnej jest zebranie wody z dachu i odprowadzenie jej do sieci kanalizacji deszczowej lub do gruntu System rynnowy polega na naturalnym (grawitacyjnym) spływie woacuted po połaci dachowej skąd jest przejmowana przez system rur System ten roacutewnież pracuje grawitacyjnie Umowną granicą instalacji deszczowej jest wylewka z ktoacuterej woda może być skierowana do sieci kanalizacji deszczowej (ogoacutelnospławnej) lub na grunt
Podstawowe elementy
instalacji kanalizacji deszczowej
Rynny - przewody o przekroju otwartym (okrągłym prostokątnym eliptycznym trapezowym okapowym) biegnące wzdłuż krawędzi dachu Zadaniem rynien jest zebranie wody opadowej Rynny prowadzone są z lekkim spadkiem w kierunku narożnikoacutew budynku dzięki czemu woda nie wylewa się za krawędzie tylko płynie w kierunku rur spustowych
Instalacja kanalizacji deszczowej składa się z następujących elementoacutew
Rury spustowe ndash pionowe odcinki przewodoacutew o przekroju zamkniętym (najczęściej okrągłym lub prostokątnym) Zadaniem rur spustowych jest zebranie wody płynącej rynnami i odprowadzenie ich poza budynek
Odpływy ndash elementy za pomocą ktoacuterych rynny przechodzą w rury spustowe Odpływ jest odcinkiem rynny w ktoacuterym wykonany jest obrobiony otwoacuter odpowiedniego kształtu pozwalający na włączenie rury spustowej Można wyroacuteżnić odpływy przelotowe oraz odpływy końcowe ( na narożnikach pomieszczeń) Pozwalają na mocowanie rur spustowych
Narożniki do rynien ndash umożliwiają połączenie rynien w narożnikach budynku Właściwy montaż narożnikoacutew jest bardzo ważny dla właściwej pracy rynien (ruchoacutew pod wpływem temperatury) Wylewki ndash kształtki ktoacuterymi kończy się rura spustowa Wylewka może być włą- czona do kanalizacji deszczowej bądź znajdować się nad gruntem
Łączniki do rynien - złączki zwykłe uszczelkowe i korekcyjne Ponieważ montaż rynien wymaga pozostawiania tzw dylatacji (odstępoacutew) złączki korekcyjne lub uszczelkowe umożliwiają wykonanie takich połączenia z dylatacją
Łączniki do rur spustowych - kolana troacutejniki redukcje mufy mufy redukcyjne Mufy służą do włączania rur spustowych do odpływoacutew zadaniem muf redukcyjnych jest połączenie rury spustowej i odpływu o roacuteżnych średnicach Kolana pozwalają na zmianę kierunku rury spustowej Troacutejniki umożliwiają włączanie do rur spustowych wyposażenia dodatkowego
Haki i obejmy - zadaniem tych elementoacutew jest mocowanie rynien i rur spustowych do dachoacutew i ścian
Elementy wykończeniowe i dodatkowe -
zadaniem tych elementoacutew jest wykończenie
systemu lub uzupełnienie jego pracy
Przykładami mogą tu być
dekiel służący do zakończenia rynny
filtr siatkowy montowany na rurze
spustowej zatrzymujący
zanieczyszczenia
czyszczak (rewizja) umożliwiający
przegląd i czyszczenie rury spustowej
(na zdjęciu)
odprowadzenie do kanalizacji deszczowej
Jednym ze sposoboacutew odprowadzenia wody jest podłączenie systemu rynnowego do kanalizacji deszczowej
Woacutewczas na dolnym odcinku rury spustowej mniej więcej 03-08 m ponad terenem należy zamontować rewizję (czyszczak) Rewizja ma wewnątrz kratkę na ktoacuterej zbierają się liście i inne zanieczyszczenia spływające z rynny
Rura spustowa z rewizją przyłączona jest do przewodoacutew odpływowych a te łączą się z kanalizacją Średnica przewodoacutew musi być co najmniej roacutewna średnicy rur spustowych i najczęściej wynosi 100-150 mm Głębokość na jakiej powinno się układać rury zależy od strefy przemarzania i wynosi 1-14 m System taki nie ma blokady przedostawania się zapachoacutew dlatego lepiej nie podłączać go do kanalizacji ogoacutelnospławnej
Innym sposobem odprowadzenia wody bezpośrednio do kanalizacji jest podłączenie rury spustowej do osadnika rynnowego Wyposażony jest on w klapkę ktoacutera stanowi blokadę zapachową i wyciągany kosz w ktoacuterym gromadzą się większe zanieczyszczenia takie jak liście
Gdy brak sieci kanalizacji deszczowej lub ogoacutelnospławnej woda deszczowa powinna być bezpiecznie rozprowadzona po terenie posesji ale tak żeby nie spływała na sąsiednie działki
Odprowadzanie wody z dachu
płaskiego
W przypadku dachoacutew budynkoacutew wysokich (powyżej 5 kondygnacji) oraz dachoacutew o małym nachyleniu (przyjmuje się że poniżej 8) najczęstszym sposobem odprowa-dzania wody deszczowej jest system odwadniania oparty na wpustach dachowych
Wpusty dachowe pełnią rolę dachowych odwodnień punkto-wych tzn zbierają wodę z pewnej powierzchni w jednym punkcie
Odprowadzanie wody z dachu
płaskiego Woda jest odprowadzana do rury spustowej biegnącej wewnątrz budynku a stamtąd do kanalizacji deszczowej lub poza budynek do gruntu Aby odwodnienie dachu płaskiego pracowało prawidłowo wpust powinien znaleźć się w najniższym punkcie dachu a spadek w jego kierunku powinien wynosić co najmniej 3 Oproacutecz zasadniczego wpustu powinien być wpust awaryjny ktoacutery przejmie wodę w przypadku zatkania wpustu głoacutewnego Na dachu powinna być co najmniej jedna para wpustoacutew Zasady projektowania moacutewią że wpusty należy rozmieszczać co 25 m
Obliczanie kanalizacji deszczowej
Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qr (qd) [ls]
rAC
10000
IAQr
gdzie ψ lub C ndash wspoacutełczynnik spływu przyjmowany wg nowej normy jako 10 (w starej zależny od nachylenia dachu i rodzaju powierzchni odwadnianej)
A ndash efektywna powierzchnia dachu lub powierzchnia odwadniana [m2]
I ndash w starej normie miarodajne natężenie deszczu [l(sha)] przyjmowane I 300 l(sha)
r ndash natężenie opadoacutew atmosferycznych [l(sm2)] przyjmowane albo na podstawie danych statystycznych albo wg tabeli 1 w nowej normie po przemnożeniu przez wspoacutełczynnik ryzyka podany w tabeli 2
Wymiarowanie rynien i rur spustowych
1 Przewody spustowe ndash średnicę należy dobrać tak aby obliczona wartość odpływu ściekoacutew Qr nie przekraczała wartości Qrmax (qdmax) a powierzchnia odwadniana A powierzchni Amax zestawionych w tabeli w normie PN ndash 92B ndash 01707
2 Wg starej normy rynny powinny mieć średnice minimum 150 mm (dotyczy to budynkoacutew wielorodzinnych)
Efektywna
powierzchnia dachu
odwadniana przez
rynnę A [m2]
Szerokość rynny [mm] Średnica rury
spustowej [mm]
poniżej 20 70 50
20 ndash 57 100 (lub 125) 70
57 ndash 97 125 100
97 - 170 150 100
170 - 243 180 125
Dla budynkoacutew jednorodzinnych średnice rynien i przewodoacutew spustowych można określić w oparciu o efektywną powierzchnię dachu wg tabeli
Średnice poziomoacutew i przykanalikoacutew
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qr z uwzględnieniem następujących zasad
a) dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 07
b) dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 09
c) i d) jak dla kanalizacji sanitarnej
Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej
Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qt (qog) [ls]
Qww ndash natężenie odpływu ściekoacutew sanitarnych
Qr ndash natężenie odpływu ściekoacutew deszczowych
Kanalizacja ogoacutelnospławna to ten fragment ktoacutery odprowadza i ścieki sanitarne i deszczowe do zewnętrznej sieci ogoacutelnospławnej
rwwt QQQ
Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się z uwzględnieniem następujących zasad
a) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt spełnione powinny być warunki
a) i b) jak dla ściekoacutew deszczowych
b) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt obliczeniowa prędkość przepływu
ściekoacutew nie może przekraczać wartości dopuszczalnej ktoacutera wynosi
80 ms ndash dla rur żeliwnych i innych metalowych
40 ms ndash dla rur kamionkowych betonowych i z tworzyw sztucznych
c) dla odpływu tylko ściekoacutew sanitarnych Qww prędkość przepływu
ściekoacutew nie może być mniejsza od vmin = 07 ms
bullRynny z PVC-U
bullRynny z blachy aluminiowej
bullRynny miedziane
bullRynny z blachy stalowej
bullRynny cynkowo-tytanowe
Przekroje rynien a b c) poacutełokragłe d) trapezowy e f) trapezoidalny g) prostokatny h) poacutełokragły leacy
Rodzaje rynien a) okapowa b) koszowa c) gzymsowa d) leacy
W systemie kanalizacji sanitarnej wyroacuteżnić można
piony z wentylacją głoacutewną ndash zakończone rurą wywiewną lub zaworem napowietrzającym
piony z wentylacją obejściową ndash piony z dodatkowym przewodem wentylacyjnym prowadzonym obok pionu spustowego i połączonym z rurą wywiewną
Średnica pionu zależy od wybranego systemu wentylacji i obliczonego natężenia przepływu ściekoacutew dla całego pionu
Należy pamiętać o tym że minimalna średnica pionu nie może być mniejsza od średnicy największego podejścia
W typowych rozwiązaniach w Polsce minimalna średnica pionu wynosi 70mm a dla pionoacutew prowadzących ścieki z misek ustępowych 100mm
Oczywiście w tabelach należy sprawdzić czy średnicy nie należy zwiększyć ze względu na obliczoną wartość Qww
Piony z wentylacją głoacutewną
Piony z wentylacją obejściową
Przewody odpływowe
(poziomy kanalizacyjne)
Wśroacuted przewodoacutew odpływowych wyroacuteżniamy przewoacuted głoacutewny oraz przewody drugorzędne Każdy przewoacuted drugorzędny powinien być oddzielnie podłączony do głoacutewnego pod kątem 45deg
Wszystkie przewody prowadzone są najkroacutetszą drogą przeważnie wzdłuż przegrody budowlanej oraz koniecznie z zachowaniem odpowiedniego spadku
Przewody odpływowe
(poziomy kanalizacyjne)
Spadek powinien być jednakowy na całej długości co zapewnia samooczyszczanie się przewodu
Przyjęte jest że rury układa się kielichem w kierunku przeciwnym do spływu ściekoacutew
Rewizje kanalizacyjne powinno się montować
co 15 m na rurach średnicy od 100 do 150 mm
przed każdym uskokiem poziomu
Rury prowadzone przez murowane ścianki muszą być ułożone prostopadle do przegrody
Na przewody z tworzyw sztucznych powinno się w miejscach przejść dodatkowo nałożyć tuleje ochronne Umożliwią one rurom pewien ruch zabezpieczając instalację przed uszkodzeniami mechanicznymi
Przestrzeń pomiędzy tuleją a rurą powinno się zabezpieczyć izolacją
Jeśli przewody kanalizacyjne z tworzyw sztucznych układane są w sąsiedztwie przewodoacutew wydzielających ciepło powinny być osłonięte otulinami izolacyjnymi w celu zabezpieczenia przed przegrzewaniem
Przewody poziome i przykanaliki powinny być ułożone poniżej strefy przemarzania gruntu czyli na głębokości 80-140 cm zależnie od regionu kraju
Jeśli przewody prowadzone są w pomieszczeniach w ktoacuterych temperatura może spadać poniżej 0degC muszą być odpowiednio zabezpieczone przed przemarzaniem
Dla przewodoacutew prowadzonych na zewnątrz budynku należy pamiętać że warstwa gruntu pokrywającego rury kanalizacyjne powinna być o 10-20 cm większa od głębokości przemarzania gruntu jeśli przewody układa się wyżej to powinny być zaizolowane termicznie
Rury kanalizacyjne układane na zewnątrz budynku powinny być oddalone
od innych przewodoacutew co najmniej
15 m od przewodoacutew gazowych i wodociągowych
08 m od kabli energetycznych
05 m od kabli telekomunikacyjnych
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qww z uwzględnieniem następujących zasad
1 dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 05
2 dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 07
3 minimalna prędkość przepływu ściekoacutew wynosi 07 ms stąd
wynika prowadzenie przewodoacutew z odpowiednim do średnicy
spadkiem w kierunku sieci zewnętrznej
4 minimalna średnica przewodu zewnętrznego wynosi 010m
a przykanalika 015m
Dobierając średnice przewodoacutew odpływowych należy stosować
tabelę z wartościami natężenia przepływu Q0 i prędkości
przepływu v0 dla przewodoacutew o przekroju kołowym przy
pełnym wypełnieniu i wykres Manninga
=QQ0
=vv0
hd
Q
v
(hd)
1
23
4
Przykład obliczeniowy Obliczeniowe natężenie sciekoacutew sanitarnych wynosi Qww= 50 ls Na podstawie tabeli 1 QwwQ0 = 50 2014 = 025 Z wykresu odczytujemy
V = 085V0 = 085114 = 097 ms przy napełnieniu hd = 037
Zakresy dopuszczalnych spadkoacutew przewodoacutew odpływowych
DN 0100 m ndash i = 20 - 100
DN 0150 m ndash i = 15 - 150
Urządzenia dodatkowe w kanalizacji sanitarnej
W przypadku odprowadzania ściekoacutew bytowo gospodarczych do zewnętrznej sieci typu ogoacutelnospławnego w pomieszczeniach położonych na najniższych kondygnacjach w budynku może dojść do zalania spowodowanego wstecznym przepływem ściekoacutew w wyniku intensywnych opadoacutew deszczu Dlatego też w tego typu instalacjach na przewodach kanalizacyjnych odprowadzających ścieki z pomieszczeń na najniższej kondygnacji stosować należy zasuwy burzowe ktoacutere chronią instalację przed przepływem zwrotnym
Materiały w kanalizacji sanitarnej
Instalacja kanalizacyjna może być wykonana z roacuteżnych materiałoacutew ale
zawsze rury i połączenia powinny być szczelne i odporne na korozję
Obecnie najpopularniejszym materiałem używanym do budowy instalacji
wewnętrznej jest tworzywo sztuczne Rury kanalizacyjne produkuje się z
polipropylenu (PP)
roacuteżnych odmian polichlorku winylu (PVC)
Polietylenu wysokiej gęstości (PE-HD)
żywicy poliestrowej wzmacnianej włoacuteknem szklanym (GRE)
Innymi materiałami stosowanymi w kanalizacji sanitarnej są
żeliwo
kamionka
beton
Kanalizacja deszczowa
Odprowadza wody opadowe z dachoacutew i terenoacutew przyległych do nieruchomości (podjazdy tarasy parkingi itp)
Projektowanie kanalizacji deszczowej odbywa się w oparciu o normę
PN ndash EN 12056 ndash 3 grudzień 2002
Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew
Część 3 Przewody deszczowe Projektowanie układu i obliczenia
oraz w przypadku braku informacji o normę
PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania w projektowaniu
Odprowadzanie wody z dachu stromego
W przypadku dachoacutew budynkoacutew niskich (do 5 kondygnacji) ktoacutere mają odpowiednie nachylenie (przyjmuje się że powyżej 8) najczęstszym sposobem odprowadzania wody deszczowej jest zastosowanie systemu rynnowego
Zadaniem deszczowej instalacji kanalizacyjnej jest zebranie wody z dachu i odprowadzenie jej do sieci kanalizacji deszczowej lub do gruntu System rynnowy polega na naturalnym (grawitacyjnym) spływie woacuted po połaci dachowej skąd jest przejmowana przez system rur System ten roacutewnież pracuje grawitacyjnie Umowną granicą instalacji deszczowej jest wylewka z ktoacuterej woda może być skierowana do sieci kanalizacji deszczowej (ogoacutelnospławnej) lub na grunt
Podstawowe elementy
instalacji kanalizacji deszczowej
Rynny - przewody o przekroju otwartym (okrągłym prostokątnym eliptycznym trapezowym okapowym) biegnące wzdłuż krawędzi dachu Zadaniem rynien jest zebranie wody opadowej Rynny prowadzone są z lekkim spadkiem w kierunku narożnikoacutew budynku dzięki czemu woda nie wylewa się za krawędzie tylko płynie w kierunku rur spustowych
Instalacja kanalizacji deszczowej składa się z następujących elementoacutew
Rury spustowe ndash pionowe odcinki przewodoacutew o przekroju zamkniętym (najczęściej okrągłym lub prostokątnym) Zadaniem rur spustowych jest zebranie wody płynącej rynnami i odprowadzenie ich poza budynek
Odpływy ndash elementy za pomocą ktoacuterych rynny przechodzą w rury spustowe Odpływ jest odcinkiem rynny w ktoacuterym wykonany jest obrobiony otwoacuter odpowiedniego kształtu pozwalający na włączenie rury spustowej Można wyroacuteżnić odpływy przelotowe oraz odpływy końcowe ( na narożnikach pomieszczeń) Pozwalają na mocowanie rur spustowych
Narożniki do rynien ndash umożliwiają połączenie rynien w narożnikach budynku Właściwy montaż narożnikoacutew jest bardzo ważny dla właściwej pracy rynien (ruchoacutew pod wpływem temperatury) Wylewki ndash kształtki ktoacuterymi kończy się rura spustowa Wylewka może być włą- czona do kanalizacji deszczowej bądź znajdować się nad gruntem
Łączniki do rynien - złączki zwykłe uszczelkowe i korekcyjne Ponieważ montaż rynien wymaga pozostawiania tzw dylatacji (odstępoacutew) złączki korekcyjne lub uszczelkowe umożliwiają wykonanie takich połączenia z dylatacją
Łączniki do rur spustowych - kolana troacutejniki redukcje mufy mufy redukcyjne Mufy służą do włączania rur spustowych do odpływoacutew zadaniem muf redukcyjnych jest połączenie rury spustowej i odpływu o roacuteżnych średnicach Kolana pozwalają na zmianę kierunku rury spustowej Troacutejniki umożliwiają włączanie do rur spustowych wyposażenia dodatkowego
Haki i obejmy - zadaniem tych elementoacutew jest mocowanie rynien i rur spustowych do dachoacutew i ścian
Elementy wykończeniowe i dodatkowe -
zadaniem tych elementoacutew jest wykończenie
systemu lub uzupełnienie jego pracy
Przykładami mogą tu być
dekiel służący do zakończenia rynny
filtr siatkowy montowany na rurze
spustowej zatrzymujący
zanieczyszczenia
czyszczak (rewizja) umożliwiający
przegląd i czyszczenie rury spustowej
(na zdjęciu)
odprowadzenie do kanalizacji deszczowej
Jednym ze sposoboacutew odprowadzenia wody jest podłączenie systemu rynnowego do kanalizacji deszczowej
Woacutewczas na dolnym odcinku rury spustowej mniej więcej 03-08 m ponad terenem należy zamontować rewizję (czyszczak) Rewizja ma wewnątrz kratkę na ktoacuterej zbierają się liście i inne zanieczyszczenia spływające z rynny
Rura spustowa z rewizją przyłączona jest do przewodoacutew odpływowych a te łączą się z kanalizacją Średnica przewodoacutew musi być co najmniej roacutewna średnicy rur spustowych i najczęściej wynosi 100-150 mm Głębokość na jakiej powinno się układać rury zależy od strefy przemarzania i wynosi 1-14 m System taki nie ma blokady przedostawania się zapachoacutew dlatego lepiej nie podłączać go do kanalizacji ogoacutelnospławnej
Innym sposobem odprowadzenia wody bezpośrednio do kanalizacji jest podłączenie rury spustowej do osadnika rynnowego Wyposażony jest on w klapkę ktoacutera stanowi blokadę zapachową i wyciągany kosz w ktoacuterym gromadzą się większe zanieczyszczenia takie jak liście
Gdy brak sieci kanalizacji deszczowej lub ogoacutelnospławnej woda deszczowa powinna być bezpiecznie rozprowadzona po terenie posesji ale tak żeby nie spływała na sąsiednie działki
Odprowadzanie wody z dachu
płaskiego
W przypadku dachoacutew budynkoacutew wysokich (powyżej 5 kondygnacji) oraz dachoacutew o małym nachyleniu (przyjmuje się że poniżej 8) najczęstszym sposobem odprowa-dzania wody deszczowej jest system odwadniania oparty na wpustach dachowych
Wpusty dachowe pełnią rolę dachowych odwodnień punkto-wych tzn zbierają wodę z pewnej powierzchni w jednym punkcie
Odprowadzanie wody z dachu
płaskiego Woda jest odprowadzana do rury spustowej biegnącej wewnątrz budynku a stamtąd do kanalizacji deszczowej lub poza budynek do gruntu Aby odwodnienie dachu płaskiego pracowało prawidłowo wpust powinien znaleźć się w najniższym punkcie dachu a spadek w jego kierunku powinien wynosić co najmniej 3 Oproacutecz zasadniczego wpustu powinien być wpust awaryjny ktoacutery przejmie wodę w przypadku zatkania wpustu głoacutewnego Na dachu powinna być co najmniej jedna para wpustoacutew Zasady projektowania moacutewią że wpusty należy rozmieszczać co 25 m
Obliczanie kanalizacji deszczowej
Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qr (qd) [ls]
rAC
10000
IAQr
gdzie ψ lub C ndash wspoacutełczynnik spływu przyjmowany wg nowej normy jako 10 (w starej zależny od nachylenia dachu i rodzaju powierzchni odwadnianej)
A ndash efektywna powierzchnia dachu lub powierzchnia odwadniana [m2]
I ndash w starej normie miarodajne natężenie deszczu [l(sha)] przyjmowane I 300 l(sha)
r ndash natężenie opadoacutew atmosferycznych [l(sm2)] przyjmowane albo na podstawie danych statystycznych albo wg tabeli 1 w nowej normie po przemnożeniu przez wspoacutełczynnik ryzyka podany w tabeli 2
Wymiarowanie rynien i rur spustowych
1 Przewody spustowe ndash średnicę należy dobrać tak aby obliczona wartość odpływu ściekoacutew Qr nie przekraczała wartości Qrmax (qdmax) a powierzchnia odwadniana A powierzchni Amax zestawionych w tabeli w normie PN ndash 92B ndash 01707
2 Wg starej normy rynny powinny mieć średnice minimum 150 mm (dotyczy to budynkoacutew wielorodzinnych)
Efektywna
powierzchnia dachu
odwadniana przez
rynnę A [m2]
Szerokość rynny [mm] Średnica rury
spustowej [mm]
poniżej 20 70 50
20 ndash 57 100 (lub 125) 70
57 ndash 97 125 100
97 - 170 150 100
170 - 243 180 125
Dla budynkoacutew jednorodzinnych średnice rynien i przewodoacutew spustowych można określić w oparciu o efektywną powierzchnię dachu wg tabeli
Średnice poziomoacutew i przykanalikoacutew
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qr z uwzględnieniem następujących zasad
a) dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 07
b) dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 09
c) i d) jak dla kanalizacji sanitarnej
Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej
Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qt (qog) [ls]
Qww ndash natężenie odpływu ściekoacutew sanitarnych
Qr ndash natężenie odpływu ściekoacutew deszczowych
Kanalizacja ogoacutelnospławna to ten fragment ktoacutery odprowadza i ścieki sanitarne i deszczowe do zewnętrznej sieci ogoacutelnospławnej
rwwt QQQ
Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się z uwzględnieniem następujących zasad
a) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt spełnione powinny być warunki
a) i b) jak dla ściekoacutew deszczowych
b) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt obliczeniowa prędkość przepływu
ściekoacutew nie może przekraczać wartości dopuszczalnej ktoacutera wynosi
80 ms ndash dla rur żeliwnych i innych metalowych
40 ms ndash dla rur kamionkowych betonowych i z tworzyw sztucznych
c) dla odpływu tylko ściekoacutew sanitarnych Qww prędkość przepływu
ściekoacutew nie może być mniejsza od vmin = 07 ms
bullRynny z PVC-U
bullRynny z blachy aluminiowej
bullRynny miedziane
bullRynny z blachy stalowej
bullRynny cynkowo-tytanowe
Przekroje rynien a b c) poacutełokragłe d) trapezowy e f) trapezoidalny g) prostokatny h) poacutełokragły leacy
Rodzaje rynien a) okapowa b) koszowa c) gzymsowa d) leacy
Piony z wentylacją głoacutewną
Piony z wentylacją obejściową
Przewody odpływowe
(poziomy kanalizacyjne)
Wśroacuted przewodoacutew odpływowych wyroacuteżniamy przewoacuted głoacutewny oraz przewody drugorzędne Każdy przewoacuted drugorzędny powinien być oddzielnie podłączony do głoacutewnego pod kątem 45deg
Wszystkie przewody prowadzone są najkroacutetszą drogą przeważnie wzdłuż przegrody budowlanej oraz koniecznie z zachowaniem odpowiedniego spadku
Przewody odpływowe
(poziomy kanalizacyjne)
Spadek powinien być jednakowy na całej długości co zapewnia samooczyszczanie się przewodu
Przyjęte jest że rury układa się kielichem w kierunku przeciwnym do spływu ściekoacutew
Rewizje kanalizacyjne powinno się montować
co 15 m na rurach średnicy od 100 do 150 mm
przed każdym uskokiem poziomu
Rury prowadzone przez murowane ścianki muszą być ułożone prostopadle do przegrody
Na przewody z tworzyw sztucznych powinno się w miejscach przejść dodatkowo nałożyć tuleje ochronne Umożliwią one rurom pewien ruch zabezpieczając instalację przed uszkodzeniami mechanicznymi
Przestrzeń pomiędzy tuleją a rurą powinno się zabezpieczyć izolacją
Jeśli przewody kanalizacyjne z tworzyw sztucznych układane są w sąsiedztwie przewodoacutew wydzielających ciepło powinny być osłonięte otulinami izolacyjnymi w celu zabezpieczenia przed przegrzewaniem
Przewody poziome i przykanaliki powinny być ułożone poniżej strefy przemarzania gruntu czyli na głębokości 80-140 cm zależnie od regionu kraju
Jeśli przewody prowadzone są w pomieszczeniach w ktoacuterych temperatura może spadać poniżej 0degC muszą być odpowiednio zabezpieczone przed przemarzaniem
Dla przewodoacutew prowadzonych na zewnątrz budynku należy pamiętać że warstwa gruntu pokrywającego rury kanalizacyjne powinna być o 10-20 cm większa od głębokości przemarzania gruntu jeśli przewody układa się wyżej to powinny być zaizolowane termicznie
Rury kanalizacyjne układane na zewnątrz budynku powinny być oddalone
od innych przewodoacutew co najmniej
15 m od przewodoacutew gazowych i wodociągowych
08 m od kabli energetycznych
05 m od kabli telekomunikacyjnych
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qww z uwzględnieniem następujących zasad
1 dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 05
2 dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 07
3 minimalna prędkość przepływu ściekoacutew wynosi 07 ms stąd
wynika prowadzenie przewodoacutew z odpowiednim do średnicy
spadkiem w kierunku sieci zewnętrznej
4 minimalna średnica przewodu zewnętrznego wynosi 010m
a przykanalika 015m
Dobierając średnice przewodoacutew odpływowych należy stosować
tabelę z wartościami natężenia przepływu Q0 i prędkości
przepływu v0 dla przewodoacutew o przekroju kołowym przy
pełnym wypełnieniu i wykres Manninga
=QQ0
=vv0
hd
Q
v
(hd)
1
23
4
Przykład obliczeniowy Obliczeniowe natężenie sciekoacutew sanitarnych wynosi Qww= 50 ls Na podstawie tabeli 1 QwwQ0 = 50 2014 = 025 Z wykresu odczytujemy
V = 085V0 = 085114 = 097 ms przy napełnieniu hd = 037
Zakresy dopuszczalnych spadkoacutew przewodoacutew odpływowych
DN 0100 m ndash i = 20 - 100
DN 0150 m ndash i = 15 - 150
Urządzenia dodatkowe w kanalizacji sanitarnej
W przypadku odprowadzania ściekoacutew bytowo gospodarczych do zewnętrznej sieci typu ogoacutelnospławnego w pomieszczeniach położonych na najniższych kondygnacjach w budynku może dojść do zalania spowodowanego wstecznym przepływem ściekoacutew w wyniku intensywnych opadoacutew deszczu Dlatego też w tego typu instalacjach na przewodach kanalizacyjnych odprowadzających ścieki z pomieszczeń na najniższej kondygnacji stosować należy zasuwy burzowe ktoacutere chronią instalację przed przepływem zwrotnym
Materiały w kanalizacji sanitarnej
Instalacja kanalizacyjna może być wykonana z roacuteżnych materiałoacutew ale
zawsze rury i połączenia powinny być szczelne i odporne na korozję
Obecnie najpopularniejszym materiałem używanym do budowy instalacji
wewnętrznej jest tworzywo sztuczne Rury kanalizacyjne produkuje się z
polipropylenu (PP)
roacuteżnych odmian polichlorku winylu (PVC)
Polietylenu wysokiej gęstości (PE-HD)
żywicy poliestrowej wzmacnianej włoacuteknem szklanym (GRE)
Innymi materiałami stosowanymi w kanalizacji sanitarnej są
żeliwo
kamionka
beton
Kanalizacja deszczowa
Odprowadza wody opadowe z dachoacutew i terenoacutew przyległych do nieruchomości (podjazdy tarasy parkingi itp)
Projektowanie kanalizacji deszczowej odbywa się w oparciu o normę
PN ndash EN 12056 ndash 3 grudzień 2002
Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew
Część 3 Przewody deszczowe Projektowanie układu i obliczenia
oraz w przypadku braku informacji o normę
PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania w projektowaniu
Odprowadzanie wody z dachu stromego
W przypadku dachoacutew budynkoacutew niskich (do 5 kondygnacji) ktoacutere mają odpowiednie nachylenie (przyjmuje się że powyżej 8) najczęstszym sposobem odprowadzania wody deszczowej jest zastosowanie systemu rynnowego
Zadaniem deszczowej instalacji kanalizacyjnej jest zebranie wody z dachu i odprowadzenie jej do sieci kanalizacji deszczowej lub do gruntu System rynnowy polega na naturalnym (grawitacyjnym) spływie woacuted po połaci dachowej skąd jest przejmowana przez system rur System ten roacutewnież pracuje grawitacyjnie Umowną granicą instalacji deszczowej jest wylewka z ktoacuterej woda może być skierowana do sieci kanalizacji deszczowej (ogoacutelnospławnej) lub na grunt
Podstawowe elementy
instalacji kanalizacji deszczowej
Rynny - przewody o przekroju otwartym (okrągłym prostokątnym eliptycznym trapezowym okapowym) biegnące wzdłuż krawędzi dachu Zadaniem rynien jest zebranie wody opadowej Rynny prowadzone są z lekkim spadkiem w kierunku narożnikoacutew budynku dzięki czemu woda nie wylewa się za krawędzie tylko płynie w kierunku rur spustowych
Instalacja kanalizacji deszczowej składa się z następujących elementoacutew
Rury spustowe ndash pionowe odcinki przewodoacutew o przekroju zamkniętym (najczęściej okrągłym lub prostokątnym) Zadaniem rur spustowych jest zebranie wody płynącej rynnami i odprowadzenie ich poza budynek
Odpływy ndash elementy za pomocą ktoacuterych rynny przechodzą w rury spustowe Odpływ jest odcinkiem rynny w ktoacuterym wykonany jest obrobiony otwoacuter odpowiedniego kształtu pozwalający na włączenie rury spustowej Można wyroacuteżnić odpływy przelotowe oraz odpływy końcowe ( na narożnikach pomieszczeń) Pozwalają na mocowanie rur spustowych
Narożniki do rynien ndash umożliwiają połączenie rynien w narożnikach budynku Właściwy montaż narożnikoacutew jest bardzo ważny dla właściwej pracy rynien (ruchoacutew pod wpływem temperatury) Wylewki ndash kształtki ktoacuterymi kończy się rura spustowa Wylewka może być włą- czona do kanalizacji deszczowej bądź znajdować się nad gruntem
Łączniki do rynien - złączki zwykłe uszczelkowe i korekcyjne Ponieważ montaż rynien wymaga pozostawiania tzw dylatacji (odstępoacutew) złączki korekcyjne lub uszczelkowe umożliwiają wykonanie takich połączenia z dylatacją
Łączniki do rur spustowych - kolana troacutejniki redukcje mufy mufy redukcyjne Mufy służą do włączania rur spustowych do odpływoacutew zadaniem muf redukcyjnych jest połączenie rury spustowej i odpływu o roacuteżnych średnicach Kolana pozwalają na zmianę kierunku rury spustowej Troacutejniki umożliwiają włączanie do rur spustowych wyposażenia dodatkowego
Haki i obejmy - zadaniem tych elementoacutew jest mocowanie rynien i rur spustowych do dachoacutew i ścian
Elementy wykończeniowe i dodatkowe -
zadaniem tych elementoacutew jest wykończenie
systemu lub uzupełnienie jego pracy
Przykładami mogą tu być
dekiel służący do zakończenia rynny
filtr siatkowy montowany na rurze
spustowej zatrzymujący
zanieczyszczenia
czyszczak (rewizja) umożliwiający
przegląd i czyszczenie rury spustowej
(na zdjęciu)
odprowadzenie do kanalizacji deszczowej
Jednym ze sposoboacutew odprowadzenia wody jest podłączenie systemu rynnowego do kanalizacji deszczowej
Woacutewczas na dolnym odcinku rury spustowej mniej więcej 03-08 m ponad terenem należy zamontować rewizję (czyszczak) Rewizja ma wewnątrz kratkę na ktoacuterej zbierają się liście i inne zanieczyszczenia spływające z rynny
Rura spustowa z rewizją przyłączona jest do przewodoacutew odpływowych a te łączą się z kanalizacją Średnica przewodoacutew musi być co najmniej roacutewna średnicy rur spustowych i najczęściej wynosi 100-150 mm Głębokość na jakiej powinno się układać rury zależy od strefy przemarzania i wynosi 1-14 m System taki nie ma blokady przedostawania się zapachoacutew dlatego lepiej nie podłączać go do kanalizacji ogoacutelnospławnej
Innym sposobem odprowadzenia wody bezpośrednio do kanalizacji jest podłączenie rury spustowej do osadnika rynnowego Wyposażony jest on w klapkę ktoacutera stanowi blokadę zapachową i wyciągany kosz w ktoacuterym gromadzą się większe zanieczyszczenia takie jak liście
Gdy brak sieci kanalizacji deszczowej lub ogoacutelnospławnej woda deszczowa powinna być bezpiecznie rozprowadzona po terenie posesji ale tak żeby nie spływała na sąsiednie działki
Odprowadzanie wody z dachu
płaskiego
W przypadku dachoacutew budynkoacutew wysokich (powyżej 5 kondygnacji) oraz dachoacutew o małym nachyleniu (przyjmuje się że poniżej 8) najczęstszym sposobem odprowa-dzania wody deszczowej jest system odwadniania oparty na wpustach dachowych
Wpusty dachowe pełnią rolę dachowych odwodnień punkto-wych tzn zbierają wodę z pewnej powierzchni w jednym punkcie
Odprowadzanie wody z dachu
płaskiego Woda jest odprowadzana do rury spustowej biegnącej wewnątrz budynku a stamtąd do kanalizacji deszczowej lub poza budynek do gruntu Aby odwodnienie dachu płaskiego pracowało prawidłowo wpust powinien znaleźć się w najniższym punkcie dachu a spadek w jego kierunku powinien wynosić co najmniej 3 Oproacutecz zasadniczego wpustu powinien być wpust awaryjny ktoacutery przejmie wodę w przypadku zatkania wpustu głoacutewnego Na dachu powinna być co najmniej jedna para wpustoacutew Zasady projektowania moacutewią że wpusty należy rozmieszczać co 25 m
Obliczanie kanalizacji deszczowej
Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qr (qd) [ls]
rAC
10000
IAQr
gdzie ψ lub C ndash wspoacutełczynnik spływu przyjmowany wg nowej normy jako 10 (w starej zależny od nachylenia dachu i rodzaju powierzchni odwadnianej)
A ndash efektywna powierzchnia dachu lub powierzchnia odwadniana [m2]
I ndash w starej normie miarodajne natężenie deszczu [l(sha)] przyjmowane I 300 l(sha)
r ndash natężenie opadoacutew atmosferycznych [l(sm2)] przyjmowane albo na podstawie danych statystycznych albo wg tabeli 1 w nowej normie po przemnożeniu przez wspoacutełczynnik ryzyka podany w tabeli 2
Wymiarowanie rynien i rur spustowych
1 Przewody spustowe ndash średnicę należy dobrać tak aby obliczona wartość odpływu ściekoacutew Qr nie przekraczała wartości Qrmax (qdmax) a powierzchnia odwadniana A powierzchni Amax zestawionych w tabeli w normie PN ndash 92B ndash 01707
2 Wg starej normy rynny powinny mieć średnice minimum 150 mm (dotyczy to budynkoacutew wielorodzinnych)
Efektywna
powierzchnia dachu
odwadniana przez
rynnę A [m2]
Szerokość rynny [mm] Średnica rury
spustowej [mm]
poniżej 20 70 50
20 ndash 57 100 (lub 125) 70
57 ndash 97 125 100
97 - 170 150 100
170 - 243 180 125
Dla budynkoacutew jednorodzinnych średnice rynien i przewodoacutew spustowych można określić w oparciu o efektywną powierzchnię dachu wg tabeli
Średnice poziomoacutew i przykanalikoacutew
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qr z uwzględnieniem następujących zasad
a) dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 07
b) dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 09
c) i d) jak dla kanalizacji sanitarnej
Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej
Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qt (qog) [ls]
Qww ndash natężenie odpływu ściekoacutew sanitarnych
Qr ndash natężenie odpływu ściekoacutew deszczowych
Kanalizacja ogoacutelnospławna to ten fragment ktoacutery odprowadza i ścieki sanitarne i deszczowe do zewnętrznej sieci ogoacutelnospławnej
rwwt QQQ
Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się z uwzględnieniem następujących zasad
a) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt spełnione powinny być warunki
a) i b) jak dla ściekoacutew deszczowych
b) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt obliczeniowa prędkość przepływu
ściekoacutew nie może przekraczać wartości dopuszczalnej ktoacutera wynosi
80 ms ndash dla rur żeliwnych i innych metalowych
40 ms ndash dla rur kamionkowych betonowych i z tworzyw sztucznych
c) dla odpływu tylko ściekoacutew sanitarnych Qww prędkość przepływu
ściekoacutew nie może być mniejsza od vmin = 07 ms
bullRynny z PVC-U
bullRynny z blachy aluminiowej
bullRynny miedziane
bullRynny z blachy stalowej
bullRynny cynkowo-tytanowe
Przekroje rynien a b c) poacutełokragłe d) trapezowy e f) trapezoidalny g) prostokatny h) poacutełokragły leacy
Rodzaje rynien a) okapowa b) koszowa c) gzymsowa d) leacy
Piony z wentylacją obejściową
Przewody odpływowe
(poziomy kanalizacyjne)
Wśroacuted przewodoacutew odpływowych wyroacuteżniamy przewoacuted głoacutewny oraz przewody drugorzędne Każdy przewoacuted drugorzędny powinien być oddzielnie podłączony do głoacutewnego pod kątem 45deg
Wszystkie przewody prowadzone są najkroacutetszą drogą przeważnie wzdłuż przegrody budowlanej oraz koniecznie z zachowaniem odpowiedniego spadku
Przewody odpływowe
(poziomy kanalizacyjne)
Spadek powinien być jednakowy na całej długości co zapewnia samooczyszczanie się przewodu
Przyjęte jest że rury układa się kielichem w kierunku przeciwnym do spływu ściekoacutew
Rewizje kanalizacyjne powinno się montować
co 15 m na rurach średnicy od 100 do 150 mm
przed każdym uskokiem poziomu
Rury prowadzone przez murowane ścianki muszą być ułożone prostopadle do przegrody
Na przewody z tworzyw sztucznych powinno się w miejscach przejść dodatkowo nałożyć tuleje ochronne Umożliwią one rurom pewien ruch zabezpieczając instalację przed uszkodzeniami mechanicznymi
Przestrzeń pomiędzy tuleją a rurą powinno się zabezpieczyć izolacją
Jeśli przewody kanalizacyjne z tworzyw sztucznych układane są w sąsiedztwie przewodoacutew wydzielających ciepło powinny być osłonięte otulinami izolacyjnymi w celu zabezpieczenia przed przegrzewaniem
Przewody poziome i przykanaliki powinny być ułożone poniżej strefy przemarzania gruntu czyli na głębokości 80-140 cm zależnie od regionu kraju
Jeśli przewody prowadzone są w pomieszczeniach w ktoacuterych temperatura może spadać poniżej 0degC muszą być odpowiednio zabezpieczone przed przemarzaniem
Dla przewodoacutew prowadzonych na zewnątrz budynku należy pamiętać że warstwa gruntu pokrywającego rury kanalizacyjne powinna być o 10-20 cm większa od głębokości przemarzania gruntu jeśli przewody układa się wyżej to powinny być zaizolowane termicznie
Rury kanalizacyjne układane na zewnątrz budynku powinny być oddalone
od innych przewodoacutew co najmniej
15 m od przewodoacutew gazowych i wodociągowych
08 m od kabli energetycznych
05 m od kabli telekomunikacyjnych
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qww z uwzględnieniem następujących zasad
1 dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 05
2 dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 07
3 minimalna prędkość przepływu ściekoacutew wynosi 07 ms stąd
wynika prowadzenie przewodoacutew z odpowiednim do średnicy
spadkiem w kierunku sieci zewnętrznej
4 minimalna średnica przewodu zewnętrznego wynosi 010m
a przykanalika 015m
Dobierając średnice przewodoacutew odpływowych należy stosować
tabelę z wartościami natężenia przepływu Q0 i prędkości
przepływu v0 dla przewodoacutew o przekroju kołowym przy
pełnym wypełnieniu i wykres Manninga
=QQ0
=vv0
hd
Q
v
(hd)
1
23
4
Przykład obliczeniowy Obliczeniowe natężenie sciekoacutew sanitarnych wynosi Qww= 50 ls Na podstawie tabeli 1 QwwQ0 = 50 2014 = 025 Z wykresu odczytujemy
V = 085V0 = 085114 = 097 ms przy napełnieniu hd = 037
Zakresy dopuszczalnych spadkoacutew przewodoacutew odpływowych
DN 0100 m ndash i = 20 - 100
DN 0150 m ndash i = 15 - 150
Urządzenia dodatkowe w kanalizacji sanitarnej
W przypadku odprowadzania ściekoacutew bytowo gospodarczych do zewnętrznej sieci typu ogoacutelnospławnego w pomieszczeniach położonych na najniższych kondygnacjach w budynku może dojść do zalania spowodowanego wstecznym przepływem ściekoacutew w wyniku intensywnych opadoacutew deszczu Dlatego też w tego typu instalacjach na przewodach kanalizacyjnych odprowadzających ścieki z pomieszczeń na najniższej kondygnacji stosować należy zasuwy burzowe ktoacutere chronią instalację przed przepływem zwrotnym
Materiały w kanalizacji sanitarnej
Instalacja kanalizacyjna może być wykonana z roacuteżnych materiałoacutew ale
zawsze rury i połączenia powinny być szczelne i odporne na korozję
Obecnie najpopularniejszym materiałem używanym do budowy instalacji
wewnętrznej jest tworzywo sztuczne Rury kanalizacyjne produkuje się z
polipropylenu (PP)
roacuteżnych odmian polichlorku winylu (PVC)
Polietylenu wysokiej gęstości (PE-HD)
żywicy poliestrowej wzmacnianej włoacuteknem szklanym (GRE)
Innymi materiałami stosowanymi w kanalizacji sanitarnej są
żeliwo
kamionka
beton
Kanalizacja deszczowa
Odprowadza wody opadowe z dachoacutew i terenoacutew przyległych do nieruchomości (podjazdy tarasy parkingi itp)
Projektowanie kanalizacji deszczowej odbywa się w oparciu o normę
PN ndash EN 12056 ndash 3 grudzień 2002
Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew
Część 3 Przewody deszczowe Projektowanie układu i obliczenia
oraz w przypadku braku informacji o normę
PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania w projektowaniu
Odprowadzanie wody z dachu stromego
W przypadku dachoacutew budynkoacutew niskich (do 5 kondygnacji) ktoacutere mają odpowiednie nachylenie (przyjmuje się że powyżej 8) najczęstszym sposobem odprowadzania wody deszczowej jest zastosowanie systemu rynnowego
Zadaniem deszczowej instalacji kanalizacyjnej jest zebranie wody z dachu i odprowadzenie jej do sieci kanalizacji deszczowej lub do gruntu System rynnowy polega na naturalnym (grawitacyjnym) spływie woacuted po połaci dachowej skąd jest przejmowana przez system rur System ten roacutewnież pracuje grawitacyjnie Umowną granicą instalacji deszczowej jest wylewka z ktoacuterej woda może być skierowana do sieci kanalizacji deszczowej (ogoacutelnospławnej) lub na grunt
Podstawowe elementy
instalacji kanalizacji deszczowej
Rynny - przewody o przekroju otwartym (okrągłym prostokątnym eliptycznym trapezowym okapowym) biegnące wzdłuż krawędzi dachu Zadaniem rynien jest zebranie wody opadowej Rynny prowadzone są z lekkim spadkiem w kierunku narożnikoacutew budynku dzięki czemu woda nie wylewa się za krawędzie tylko płynie w kierunku rur spustowych
Instalacja kanalizacji deszczowej składa się z następujących elementoacutew
Rury spustowe ndash pionowe odcinki przewodoacutew o przekroju zamkniętym (najczęściej okrągłym lub prostokątnym) Zadaniem rur spustowych jest zebranie wody płynącej rynnami i odprowadzenie ich poza budynek
Odpływy ndash elementy za pomocą ktoacuterych rynny przechodzą w rury spustowe Odpływ jest odcinkiem rynny w ktoacuterym wykonany jest obrobiony otwoacuter odpowiedniego kształtu pozwalający na włączenie rury spustowej Można wyroacuteżnić odpływy przelotowe oraz odpływy końcowe ( na narożnikach pomieszczeń) Pozwalają na mocowanie rur spustowych
Narożniki do rynien ndash umożliwiają połączenie rynien w narożnikach budynku Właściwy montaż narożnikoacutew jest bardzo ważny dla właściwej pracy rynien (ruchoacutew pod wpływem temperatury) Wylewki ndash kształtki ktoacuterymi kończy się rura spustowa Wylewka może być włą- czona do kanalizacji deszczowej bądź znajdować się nad gruntem
Łączniki do rynien - złączki zwykłe uszczelkowe i korekcyjne Ponieważ montaż rynien wymaga pozostawiania tzw dylatacji (odstępoacutew) złączki korekcyjne lub uszczelkowe umożliwiają wykonanie takich połączenia z dylatacją
Łączniki do rur spustowych - kolana troacutejniki redukcje mufy mufy redukcyjne Mufy służą do włączania rur spustowych do odpływoacutew zadaniem muf redukcyjnych jest połączenie rury spustowej i odpływu o roacuteżnych średnicach Kolana pozwalają na zmianę kierunku rury spustowej Troacutejniki umożliwiają włączanie do rur spustowych wyposażenia dodatkowego
Haki i obejmy - zadaniem tych elementoacutew jest mocowanie rynien i rur spustowych do dachoacutew i ścian
Elementy wykończeniowe i dodatkowe -
zadaniem tych elementoacutew jest wykończenie
systemu lub uzupełnienie jego pracy
Przykładami mogą tu być
dekiel służący do zakończenia rynny
filtr siatkowy montowany na rurze
spustowej zatrzymujący
zanieczyszczenia
czyszczak (rewizja) umożliwiający
przegląd i czyszczenie rury spustowej
(na zdjęciu)
odprowadzenie do kanalizacji deszczowej
Jednym ze sposoboacutew odprowadzenia wody jest podłączenie systemu rynnowego do kanalizacji deszczowej
Woacutewczas na dolnym odcinku rury spustowej mniej więcej 03-08 m ponad terenem należy zamontować rewizję (czyszczak) Rewizja ma wewnątrz kratkę na ktoacuterej zbierają się liście i inne zanieczyszczenia spływające z rynny
Rura spustowa z rewizją przyłączona jest do przewodoacutew odpływowych a te łączą się z kanalizacją Średnica przewodoacutew musi być co najmniej roacutewna średnicy rur spustowych i najczęściej wynosi 100-150 mm Głębokość na jakiej powinno się układać rury zależy od strefy przemarzania i wynosi 1-14 m System taki nie ma blokady przedostawania się zapachoacutew dlatego lepiej nie podłączać go do kanalizacji ogoacutelnospławnej
Innym sposobem odprowadzenia wody bezpośrednio do kanalizacji jest podłączenie rury spustowej do osadnika rynnowego Wyposażony jest on w klapkę ktoacutera stanowi blokadę zapachową i wyciągany kosz w ktoacuterym gromadzą się większe zanieczyszczenia takie jak liście
Gdy brak sieci kanalizacji deszczowej lub ogoacutelnospławnej woda deszczowa powinna być bezpiecznie rozprowadzona po terenie posesji ale tak żeby nie spływała na sąsiednie działki
Odprowadzanie wody z dachu
płaskiego
W przypadku dachoacutew budynkoacutew wysokich (powyżej 5 kondygnacji) oraz dachoacutew o małym nachyleniu (przyjmuje się że poniżej 8) najczęstszym sposobem odprowa-dzania wody deszczowej jest system odwadniania oparty na wpustach dachowych
Wpusty dachowe pełnią rolę dachowych odwodnień punkto-wych tzn zbierają wodę z pewnej powierzchni w jednym punkcie
Odprowadzanie wody z dachu
płaskiego Woda jest odprowadzana do rury spustowej biegnącej wewnątrz budynku a stamtąd do kanalizacji deszczowej lub poza budynek do gruntu Aby odwodnienie dachu płaskiego pracowało prawidłowo wpust powinien znaleźć się w najniższym punkcie dachu a spadek w jego kierunku powinien wynosić co najmniej 3 Oproacutecz zasadniczego wpustu powinien być wpust awaryjny ktoacutery przejmie wodę w przypadku zatkania wpustu głoacutewnego Na dachu powinna być co najmniej jedna para wpustoacutew Zasady projektowania moacutewią że wpusty należy rozmieszczać co 25 m
Obliczanie kanalizacji deszczowej
Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qr (qd) [ls]
rAC
10000
IAQr
gdzie ψ lub C ndash wspoacutełczynnik spływu przyjmowany wg nowej normy jako 10 (w starej zależny od nachylenia dachu i rodzaju powierzchni odwadnianej)
A ndash efektywna powierzchnia dachu lub powierzchnia odwadniana [m2]
I ndash w starej normie miarodajne natężenie deszczu [l(sha)] przyjmowane I 300 l(sha)
r ndash natężenie opadoacutew atmosferycznych [l(sm2)] przyjmowane albo na podstawie danych statystycznych albo wg tabeli 1 w nowej normie po przemnożeniu przez wspoacutełczynnik ryzyka podany w tabeli 2
Wymiarowanie rynien i rur spustowych
1 Przewody spustowe ndash średnicę należy dobrać tak aby obliczona wartość odpływu ściekoacutew Qr nie przekraczała wartości Qrmax (qdmax) a powierzchnia odwadniana A powierzchni Amax zestawionych w tabeli w normie PN ndash 92B ndash 01707
2 Wg starej normy rynny powinny mieć średnice minimum 150 mm (dotyczy to budynkoacutew wielorodzinnych)
Efektywna
powierzchnia dachu
odwadniana przez
rynnę A [m2]
Szerokość rynny [mm] Średnica rury
spustowej [mm]
poniżej 20 70 50
20 ndash 57 100 (lub 125) 70
57 ndash 97 125 100
97 - 170 150 100
170 - 243 180 125
Dla budynkoacutew jednorodzinnych średnice rynien i przewodoacutew spustowych można określić w oparciu o efektywną powierzchnię dachu wg tabeli
Średnice poziomoacutew i przykanalikoacutew
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qr z uwzględnieniem następujących zasad
a) dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 07
b) dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 09
c) i d) jak dla kanalizacji sanitarnej
Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej
Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qt (qog) [ls]
Qww ndash natężenie odpływu ściekoacutew sanitarnych
Qr ndash natężenie odpływu ściekoacutew deszczowych
Kanalizacja ogoacutelnospławna to ten fragment ktoacutery odprowadza i ścieki sanitarne i deszczowe do zewnętrznej sieci ogoacutelnospławnej
rwwt QQQ
Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się z uwzględnieniem następujących zasad
a) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt spełnione powinny być warunki
a) i b) jak dla ściekoacutew deszczowych
b) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt obliczeniowa prędkość przepływu
ściekoacutew nie może przekraczać wartości dopuszczalnej ktoacutera wynosi
80 ms ndash dla rur żeliwnych i innych metalowych
40 ms ndash dla rur kamionkowych betonowych i z tworzyw sztucznych
c) dla odpływu tylko ściekoacutew sanitarnych Qww prędkość przepływu
ściekoacutew nie może być mniejsza od vmin = 07 ms
bullRynny z PVC-U
bullRynny z blachy aluminiowej
bullRynny miedziane
bullRynny z blachy stalowej
bullRynny cynkowo-tytanowe
Przekroje rynien a b c) poacutełokragłe d) trapezowy e f) trapezoidalny g) prostokatny h) poacutełokragły leacy
Rodzaje rynien a) okapowa b) koszowa c) gzymsowa d) leacy
Przewody odpływowe
(poziomy kanalizacyjne)
Wśroacuted przewodoacutew odpływowych wyroacuteżniamy przewoacuted głoacutewny oraz przewody drugorzędne Każdy przewoacuted drugorzędny powinien być oddzielnie podłączony do głoacutewnego pod kątem 45deg
Wszystkie przewody prowadzone są najkroacutetszą drogą przeważnie wzdłuż przegrody budowlanej oraz koniecznie z zachowaniem odpowiedniego spadku
Przewody odpływowe
(poziomy kanalizacyjne)
Spadek powinien być jednakowy na całej długości co zapewnia samooczyszczanie się przewodu
Przyjęte jest że rury układa się kielichem w kierunku przeciwnym do spływu ściekoacutew
Rewizje kanalizacyjne powinno się montować
co 15 m na rurach średnicy od 100 do 150 mm
przed każdym uskokiem poziomu
Rury prowadzone przez murowane ścianki muszą być ułożone prostopadle do przegrody
Na przewody z tworzyw sztucznych powinno się w miejscach przejść dodatkowo nałożyć tuleje ochronne Umożliwią one rurom pewien ruch zabezpieczając instalację przed uszkodzeniami mechanicznymi
Przestrzeń pomiędzy tuleją a rurą powinno się zabezpieczyć izolacją
Jeśli przewody kanalizacyjne z tworzyw sztucznych układane są w sąsiedztwie przewodoacutew wydzielających ciepło powinny być osłonięte otulinami izolacyjnymi w celu zabezpieczenia przed przegrzewaniem
Przewody poziome i przykanaliki powinny być ułożone poniżej strefy przemarzania gruntu czyli na głębokości 80-140 cm zależnie od regionu kraju
Jeśli przewody prowadzone są w pomieszczeniach w ktoacuterych temperatura może spadać poniżej 0degC muszą być odpowiednio zabezpieczone przed przemarzaniem
Dla przewodoacutew prowadzonych na zewnątrz budynku należy pamiętać że warstwa gruntu pokrywającego rury kanalizacyjne powinna być o 10-20 cm większa od głębokości przemarzania gruntu jeśli przewody układa się wyżej to powinny być zaizolowane termicznie
Rury kanalizacyjne układane na zewnątrz budynku powinny być oddalone
od innych przewodoacutew co najmniej
15 m od przewodoacutew gazowych i wodociągowych
08 m od kabli energetycznych
05 m od kabli telekomunikacyjnych
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qww z uwzględnieniem następujących zasad
1 dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 05
2 dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 07
3 minimalna prędkość przepływu ściekoacutew wynosi 07 ms stąd
wynika prowadzenie przewodoacutew z odpowiednim do średnicy
spadkiem w kierunku sieci zewnętrznej
4 minimalna średnica przewodu zewnętrznego wynosi 010m
a przykanalika 015m
Dobierając średnice przewodoacutew odpływowych należy stosować
tabelę z wartościami natężenia przepływu Q0 i prędkości
przepływu v0 dla przewodoacutew o przekroju kołowym przy
pełnym wypełnieniu i wykres Manninga
=QQ0
=vv0
hd
Q
v
(hd)
1
23
4
Przykład obliczeniowy Obliczeniowe natężenie sciekoacutew sanitarnych wynosi Qww= 50 ls Na podstawie tabeli 1 QwwQ0 = 50 2014 = 025 Z wykresu odczytujemy
V = 085V0 = 085114 = 097 ms przy napełnieniu hd = 037
Zakresy dopuszczalnych spadkoacutew przewodoacutew odpływowych
DN 0100 m ndash i = 20 - 100
DN 0150 m ndash i = 15 - 150
Urządzenia dodatkowe w kanalizacji sanitarnej
W przypadku odprowadzania ściekoacutew bytowo gospodarczych do zewnętrznej sieci typu ogoacutelnospławnego w pomieszczeniach położonych na najniższych kondygnacjach w budynku może dojść do zalania spowodowanego wstecznym przepływem ściekoacutew w wyniku intensywnych opadoacutew deszczu Dlatego też w tego typu instalacjach na przewodach kanalizacyjnych odprowadzających ścieki z pomieszczeń na najniższej kondygnacji stosować należy zasuwy burzowe ktoacutere chronią instalację przed przepływem zwrotnym
Materiały w kanalizacji sanitarnej
Instalacja kanalizacyjna może być wykonana z roacuteżnych materiałoacutew ale
zawsze rury i połączenia powinny być szczelne i odporne na korozję
Obecnie najpopularniejszym materiałem używanym do budowy instalacji
wewnętrznej jest tworzywo sztuczne Rury kanalizacyjne produkuje się z
polipropylenu (PP)
roacuteżnych odmian polichlorku winylu (PVC)
Polietylenu wysokiej gęstości (PE-HD)
żywicy poliestrowej wzmacnianej włoacuteknem szklanym (GRE)
Innymi materiałami stosowanymi w kanalizacji sanitarnej są
żeliwo
kamionka
beton
Kanalizacja deszczowa
Odprowadza wody opadowe z dachoacutew i terenoacutew przyległych do nieruchomości (podjazdy tarasy parkingi itp)
Projektowanie kanalizacji deszczowej odbywa się w oparciu o normę
PN ndash EN 12056 ndash 3 grudzień 2002
Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew
Część 3 Przewody deszczowe Projektowanie układu i obliczenia
oraz w przypadku braku informacji o normę
PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania w projektowaniu
Odprowadzanie wody z dachu stromego
W przypadku dachoacutew budynkoacutew niskich (do 5 kondygnacji) ktoacutere mają odpowiednie nachylenie (przyjmuje się że powyżej 8) najczęstszym sposobem odprowadzania wody deszczowej jest zastosowanie systemu rynnowego
Zadaniem deszczowej instalacji kanalizacyjnej jest zebranie wody z dachu i odprowadzenie jej do sieci kanalizacji deszczowej lub do gruntu System rynnowy polega na naturalnym (grawitacyjnym) spływie woacuted po połaci dachowej skąd jest przejmowana przez system rur System ten roacutewnież pracuje grawitacyjnie Umowną granicą instalacji deszczowej jest wylewka z ktoacuterej woda może być skierowana do sieci kanalizacji deszczowej (ogoacutelnospławnej) lub na grunt
Podstawowe elementy
instalacji kanalizacji deszczowej
Rynny - przewody o przekroju otwartym (okrągłym prostokątnym eliptycznym trapezowym okapowym) biegnące wzdłuż krawędzi dachu Zadaniem rynien jest zebranie wody opadowej Rynny prowadzone są z lekkim spadkiem w kierunku narożnikoacutew budynku dzięki czemu woda nie wylewa się za krawędzie tylko płynie w kierunku rur spustowych
Instalacja kanalizacji deszczowej składa się z następujących elementoacutew
Rury spustowe ndash pionowe odcinki przewodoacutew o przekroju zamkniętym (najczęściej okrągłym lub prostokątnym) Zadaniem rur spustowych jest zebranie wody płynącej rynnami i odprowadzenie ich poza budynek
Odpływy ndash elementy za pomocą ktoacuterych rynny przechodzą w rury spustowe Odpływ jest odcinkiem rynny w ktoacuterym wykonany jest obrobiony otwoacuter odpowiedniego kształtu pozwalający na włączenie rury spustowej Można wyroacuteżnić odpływy przelotowe oraz odpływy końcowe ( na narożnikach pomieszczeń) Pozwalają na mocowanie rur spustowych
Narożniki do rynien ndash umożliwiają połączenie rynien w narożnikach budynku Właściwy montaż narożnikoacutew jest bardzo ważny dla właściwej pracy rynien (ruchoacutew pod wpływem temperatury) Wylewki ndash kształtki ktoacuterymi kończy się rura spustowa Wylewka może być włą- czona do kanalizacji deszczowej bądź znajdować się nad gruntem
Łączniki do rynien - złączki zwykłe uszczelkowe i korekcyjne Ponieważ montaż rynien wymaga pozostawiania tzw dylatacji (odstępoacutew) złączki korekcyjne lub uszczelkowe umożliwiają wykonanie takich połączenia z dylatacją
Łączniki do rur spustowych - kolana troacutejniki redukcje mufy mufy redukcyjne Mufy służą do włączania rur spustowych do odpływoacutew zadaniem muf redukcyjnych jest połączenie rury spustowej i odpływu o roacuteżnych średnicach Kolana pozwalają na zmianę kierunku rury spustowej Troacutejniki umożliwiają włączanie do rur spustowych wyposażenia dodatkowego
Haki i obejmy - zadaniem tych elementoacutew jest mocowanie rynien i rur spustowych do dachoacutew i ścian
Elementy wykończeniowe i dodatkowe -
zadaniem tych elementoacutew jest wykończenie
systemu lub uzupełnienie jego pracy
Przykładami mogą tu być
dekiel służący do zakończenia rynny
filtr siatkowy montowany na rurze
spustowej zatrzymujący
zanieczyszczenia
czyszczak (rewizja) umożliwiający
przegląd i czyszczenie rury spustowej
(na zdjęciu)
odprowadzenie do kanalizacji deszczowej
Jednym ze sposoboacutew odprowadzenia wody jest podłączenie systemu rynnowego do kanalizacji deszczowej
Woacutewczas na dolnym odcinku rury spustowej mniej więcej 03-08 m ponad terenem należy zamontować rewizję (czyszczak) Rewizja ma wewnątrz kratkę na ktoacuterej zbierają się liście i inne zanieczyszczenia spływające z rynny
Rura spustowa z rewizją przyłączona jest do przewodoacutew odpływowych a te łączą się z kanalizacją Średnica przewodoacutew musi być co najmniej roacutewna średnicy rur spustowych i najczęściej wynosi 100-150 mm Głębokość na jakiej powinno się układać rury zależy od strefy przemarzania i wynosi 1-14 m System taki nie ma blokady przedostawania się zapachoacutew dlatego lepiej nie podłączać go do kanalizacji ogoacutelnospławnej
Innym sposobem odprowadzenia wody bezpośrednio do kanalizacji jest podłączenie rury spustowej do osadnika rynnowego Wyposażony jest on w klapkę ktoacutera stanowi blokadę zapachową i wyciągany kosz w ktoacuterym gromadzą się większe zanieczyszczenia takie jak liście
Gdy brak sieci kanalizacji deszczowej lub ogoacutelnospławnej woda deszczowa powinna być bezpiecznie rozprowadzona po terenie posesji ale tak żeby nie spływała na sąsiednie działki
Odprowadzanie wody z dachu
płaskiego
W przypadku dachoacutew budynkoacutew wysokich (powyżej 5 kondygnacji) oraz dachoacutew o małym nachyleniu (przyjmuje się że poniżej 8) najczęstszym sposobem odprowa-dzania wody deszczowej jest system odwadniania oparty na wpustach dachowych
Wpusty dachowe pełnią rolę dachowych odwodnień punkto-wych tzn zbierają wodę z pewnej powierzchni w jednym punkcie
Odprowadzanie wody z dachu
płaskiego Woda jest odprowadzana do rury spustowej biegnącej wewnątrz budynku a stamtąd do kanalizacji deszczowej lub poza budynek do gruntu Aby odwodnienie dachu płaskiego pracowało prawidłowo wpust powinien znaleźć się w najniższym punkcie dachu a spadek w jego kierunku powinien wynosić co najmniej 3 Oproacutecz zasadniczego wpustu powinien być wpust awaryjny ktoacutery przejmie wodę w przypadku zatkania wpustu głoacutewnego Na dachu powinna być co najmniej jedna para wpustoacutew Zasady projektowania moacutewią że wpusty należy rozmieszczać co 25 m
Obliczanie kanalizacji deszczowej
Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qr (qd) [ls]
rAC
10000
IAQr
gdzie ψ lub C ndash wspoacutełczynnik spływu przyjmowany wg nowej normy jako 10 (w starej zależny od nachylenia dachu i rodzaju powierzchni odwadnianej)
A ndash efektywna powierzchnia dachu lub powierzchnia odwadniana [m2]
I ndash w starej normie miarodajne natężenie deszczu [l(sha)] przyjmowane I 300 l(sha)
r ndash natężenie opadoacutew atmosferycznych [l(sm2)] przyjmowane albo na podstawie danych statystycznych albo wg tabeli 1 w nowej normie po przemnożeniu przez wspoacutełczynnik ryzyka podany w tabeli 2
Wymiarowanie rynien i rur spustowych
1 Przewody spustowe ndash średnicę należy dobrać tak aby obliczona wartość odpływu ściekoacutew Qr nie przekraczała wartości Qrmax (qdmax) a powierzchnia odwadniana A powierzchni Amax zestawionych w tabeli w normie PN ndash 92B ndash 01707
2 Wg starej normy rynny powinny mieć średnice minimum 150 mm (dotyczy to budynkoacutew wielorodzinnych)
Efektywna
powierzchnia dachu
odwadniana przez
rynnę A [m2]
Szerokość rynny [mm] Średnica rury
spustowej [mm]
poniżej 20 70 50
20 ndash 57 100 (lub 125) 70
57 ndash 97 125 100
97 - 170 150 100
170 - 243 180 125
Dla budynkoacutew jednorodzinnych średnice rynien i przewodoacutew spustowych można określić w oparciu o efektywną powierzchnię dachu wg tabeli
Średnice poziomoacutew i przykanalikoacutew
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qr z uwzględnieniem następujących zasad
a) dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 07
b) dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 09
c) i d) jak dla kanalizacji sanitarnej
Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej
Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qt (qog) [ls]
Qww ndash natężenie odpływu ściekoacutew sanitarnych
Qr ndash natężenie odpływu ściekoacutew deszczowych
Kanalizacja ogoacutelnospławna to ten fragment ktoacutery odprowadza i ścieki sanitarne i deszczowe do zewnętrznej sieci ogoacutelnospławnej
rwwt QQQ
Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się z uwzględnieniem następujących zasad
a) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt spełnione powinny być warunki
a) i b) jak dla ściekoacutew deszczowych
b) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt obliczeniowa prędkość przepływu
ściekoacutew nie może przekraczać wartości dopuszczalnej ktoacutera wynosi
80 ms ndash dla rur żeliwnych i innych metalowych
40 ms ndash dla rur kamionkowych betonowych i z tworzyw sztucznych
c) dla odpływu tylko ściekoacutew sanitarnych Qww prędkość przepływu
ściekoacutew nie może być mniejsza od vmin = 07 ms
bullRynny z PVC-U
bullRynny z blachy aluminiowej
bullRynny miedziane
bullRynny z blachy stalowej
bullRynny cynkowo-tytanowe
Przekroje rynien a b c) poacutełokragłe d) trapezowy e f) trapezoidalny g) prostokatny h) poacutełokragły leacy
Rodzaje rynien a) okapowa b) koszowa c) gzymsowa d) leacy
Przewody odpływowe
(poziomy kanalizacyjne)
Spadek powinien być jednakowy na całej długości co zapewnia samooczyszczanie się przewodu
Przyjęte jest że rury układa się kielichem w kierunku przeciwnym do spływu ściekoacutew
Rewizje kanalizacyjne powinno się montować
co 15 m na rurach średnicy od 100 do 150 mm
przed każdym uskokiem poziomu
Rury prowadzone przez murowane ścianki muszą być ułożone prostopadle do przegrody
Na przewody z tworzyw sztucznych powinno się w miejscach przejść dodatkowo nałożyć tuleje ochronne Umożliwią one rurom pewien ruch zabezpieczając instalację przed uszkodzeniami mechanicznymi
Przestrzeń pomiędzy tuleją a rurą powinno się zabezpieczyć izolacją
Jeśli przewody kanalizacyjne z tworzyw sztucznych układane są w sąsiedztwie przewodoacutew wydzielających ciepło powinny być osłonięte otulinami izolacyjnymi w celu zabezpieczenia przed przegrzewaniem
Przewody poziome i przykanaliki powinny być ułożone poniżej strefy przemarzania gruntu czyli na głębokości 80-140 cm zależnie od regionu kraju
Jeśli przewody prowadzone są w pomieszczeniach w ktoacuterych temperatura może spadać poniżej 0degC muszą być odpowiednio zabezpieczone przed przemarzaniem
Dla przewodoacutew prowadzonych na zewnątrz budynku należy pamiętać że warstwa gruntu pokrywającego rury kanalizacyjne powinna być o 10-20 cm większa od głębokości przemarzania gruntu jeśli przewody układa się wyżej to powinny być zaizolowane termicznie
Rury kanalizacyjne układane na zewnątrz budynku powinny być oddalone
od innych przewodoacutew co najmniej
15 m od przewodoacutew gazowych i wodociągowych
08 m od kabli energetycznych
05 m od kabli telekomunikacyjnych
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qww z uwzględnieniem następujących zasad
1 dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 05
2 dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 07
3 minimalna prędkość przepływu ściekoacutew wynosi 07 ms stąd
wynika prowadzenie przewodoacutew z odpowiednim do średnicy
spadkiem w kierunku sieci zewnętrznej
4 minimalna średnica przewodu zewnętrznego wynosi 010m
a przykanalika 015m
Dobierając średnice przewodoacutew odpływowych należy stosować
tabelę z wartościami natężenia przepływu Q0 i prędkości
przepływu v0 dla przewodoacutew o przekroju kołowym przy
pełnym wypełnieniu i wykres Manninga
=QQ0
=vv0
hd
Q
v
(hd)
1
23
4
Przykład obliczeniowy Obliczeniowe natężenie sciekoacutew sanitarnych wynosi Qww= 50 ls Na podstawie tabeli 1 QwwQ0 = 50 2014 = 025 Z wykresu odczytujemy
V = 085V0 = 085114 = 097 ms przy napełnieniu hd = 037
Zakresy dopuszczalnych spadkoacutew przewodoacutew odpływowych
DN 0100 m ndash i = 20 - 100
DN 0150 m ndash i = 15 - 150
Urządzenia dodatkowe w kanalizacji sanitarnej
W przypadku odprowadzania ściekoacutew bytowo gospodarczych do zewnętrznej sieci typu ogoacutelnospławnego w pomieszczeniach położonych na najniższych kondygnacjach w budynku może dojść do zalania spowodowanego wstecznym przepływem ściekoacutew w wyniku intensywnych opadoacutew deszczu Dlatego też w tego typu instalacjach na przewodach kanalizacyjnych odprowadzających ścieki z pomieszczeń na najniższej kondygnacji stosować należy zasuwy burzowe ktoacutere chronią instalację przed przepływem zwrotnym
Materiały w kanalizacji sanitarnej
Instalacja kanalizacyjna może być wykonana z roacuteżnych materiałoacutew ale
zawsze rury i połączenia powinny być szczelne i odporne na korozję
Obecnie najpopularniejszym materiałem używanym do budowy instalacji
wewnętrznej jest tworzywo sztuczne Rury kanalizacyjne produkuje się z
polipropylenu (PP)
roacuteżnych odmian polichlorku winylu (PVC)
Polietylenu wysokiej gęstości (PE-HD)
żywicy poliestrowej wzmacnianej włoacuteknem szklanym (GRE)
Innymi materiałami stosowanymi w kanalizacji sanitarnej są
żeliwo
kamionka
beton
Kanalizacja deszczowa
Odprowadza wody opadowe z dachoacutew i terenoacutew przyległych do nieruchomości (podjazdy tarasy parkingi itp)
Projektowanie kanalizacji deszczowej odbywa się w oparciu o normę
PN ndash EN 12056 ndash 3 grudzień 2002
Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew
Część 3 Przewody deszczowe Projektowanie układu i obliczenia
oraz w przypadku braku informacji o normę
PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania w projektowaniu
Odprowadzanie wody z dachu stromego
W przypadku dachoacutew budynkoacutew niskich (do 5 kondygnacji) ktoacutere mają odpowiednie nachylenie (przyjmuje się że powyżej 8) najczęstszym sposobem odprowadzania wody deszczowej jest zastosowanie systemu rynnowego
Zadaniem deszczowej instalacji kanalizacyjnej jest zebranie wody z dachu i odprowadzenie jej do sieci kanalizacji deszczowej lub do gruntu System rynnowy polega na naturalnym (grawitacyjnym) spływie woacuted po połaci dachowej skąd jest przejmowana przez system rur System ten roacutewnież pracuje grawitacyjnie Umowną granicą instalacji deszczowej jest wylewka z ktoacuterej woda może być skierowana do sieci kanalizacji deszczowej (ogoacutelnospławnej) lub na grunt
Podstawowe elementy
instalacji kanalizacji deszczowej
Rynny - przewody o przekroju otwartym (okrągłym prostokątnym eliptycznym trapezowym okapowym) biegnące wzdłuż krawędzi dachu Zadaniem rynien jest zebranie wody opadowej Rynny prowadzone są z lekkim spadkiem w kierunku narożnikoacutew budynku dzięki czemu woda nie wylewa się za krawędzie tylko płynie w kierunku rur spustowych
Instalacja kanalizacji deszczowej składa się z następujących elementoacutew
Rury spustowe ndash pionowe odcinki przewodoacutew o przekroju zamkniętym (najczęściej okrągłym lub prostokątnym) Zadaniem rur spustowych jest zebranie wody płynącej rynnami i odprowadzenie ich poza budynek
Odpływy ndash elementy za pomocą ktoacuterych rynny przechodzą w rury spustowe Odpływ jest odcinkiem rynny w ktoacuterym wykonany jest obrobiony otwoacuter odpowiedniego kształtu pozwalający na włączenie rury spustowej Można wyroacuteżnić odpływy przelotowe oraz odpływy końcowe ( na narożnikach pomieszczeń) Pozwalają na mocowanie rur spustowych
Narożniki do rynien ndash umożliwiają połączenie rynien w narożnikach budynku Właściwy montaż narożnikoacutew jest bardzo ważny dla właściwej pracy rynien (ruchoacutew pod wpływem temperatury) Wylewki ndash kształtki ktoacuterymi kończy się rura spustowa Wylewka może być włą- czona do kanalizacji deszczowej bądź znajdować się nad gruntem
Łączniki do rynien - złączki zwykłe uszczelkowe i korekcyjne Ponieważ montaż rynien wymaga pozostawiania tzw dylatacji (odstępoacutew) złączki korekcyjne lub uszczelkowe umożliwiają wykonanie takich połączenia z dylatacją
Łączniki do rur spustowych - kolana troacutejniki redukcje mufy mufy redukcyjne Mufy służą do włączania rur spustowych do odpływoacutew zadaniem muf redukcyjnych jest połączenie rury spustowej i odpływu o roacuteżnych średnicach Kolana pozwalają na zmianę kierunku rury spustowej Troacutejniki umożliwiają włączanie do rur spustowych wyposażenia dodatkowego
Haki i obejmy - zadaniem tych elementoacutew jest mocowanie rynien i rur spustowych do dachoacutew i ścian
Elementy wykończeniowe i dodatkowe -
zadaniem tych elementoacutew jest wykończenie
systemu lub uzupełnienie jego pracy
Przykładami mogą tu być
dekiel służący do zakończenia rynny
filtr siatkowy montowany na rurze
spustowej zatrzymujący
zanieczyszczenia
czyszczak (rewizja) umożliwiający
przegląd i czyszczenie rury spustowej
(na zdjęciu)
odprowadzenie do kanalizacji deszczowej
Jednym ze sposoboacutew odprowadzenia wody jest podłączenie systemu rynnowego do kanalizacji deszczowej
Woacutewczas na dolnym odcinku rury spustowej mniej więcej 03-08 m ponad terenem należy zamontować rewizję (czyszczak) Rewizja ma wewnątrz kratkę na ktoacuterej zbierają się liście i inne zanieczyszczenia spływające z rynny
Rura spustowa z rewizją przyłączona jest do przewodoacutew odpływowych a te łączą się z kanalizacją Średnica przewodoacutew musi być co najmniej roacutewna średnicy rur spustowych i najczęściej wynosi 100-150 mm Głębokość na jakiej powinno się układać rury zależy od strefy przemarzania i wynosi 1-14 m System taki nie ma blokady przedostawania się zapachoacutew dlatego lepiej nie podłączać go do kanalizacji ogoacutelnospławnej
Innym sposobem odprowadzenia wody bezpośrednio do kanalizacji jest podłączenie rury spustowej do osadnika rynnowego Wyposażony jest on w klapkę ktoacutera stanowi blokadę zapachową i wyciągany kosz w ktoacuterym gromadzą się większe zanieczyszczenia takie jak liście
Gdy brak sieci kanalizacji deszczowej lub ogoacutelnospławnej woda deszczowa powinna być bezpiecznie rozprowadzona po terenie posesji ale tak żeby nie spływała na sąsiednie działki
Odprowadzanie wody z dachu
płaskiego
W przypadku dachoacutew budynkoacutew wysokich (powyżej 5 kondygnacji) oraz dachoacutew o małym nachyleniu (przyjmuje się że poniżej 8) najczęstszym sposobem odprowa-dzania wody deszczowej jest system odwadniania oparty na wpustach dachowych
Wpusty dachowe pełnią rolę dachowych odwodnień punkto-wych tzn zbierają wodę z pewnej powierzchni w jednym punkcie
Odprowadzanie wody z dachu
płaskiego Woda jest odprowadzana do rury spustowej biegnącej wewnątrz budynku a stamtąd do kanalizacji deszczowej lub poza budynek do gruntu Aby odwodnienie dachu płaskiego pracowało prawidłowo wpust powinien znaleźć się w najniższym punkcie dachu a spadek w jego kierunku powinien wynosić co najmniej 3 Oproacutecz zasadniczego wpustu powinien być wpust awaryjny ktoacutery przejmie wodę w przypadku zatkania wpustu głoacutewnego Na dachu powinna być co najmniej jedna para wpustoacutew Zasady projektowania moacutewią że wpusty należy rozmieszczać co 25 m
Obliczanie kanalizacji deszczowej
Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qr (qd) [ls]
rAC
10000
IAQr
gdzie ψ lub C ndash wspoacutełczynnik spływu przyjmowany wg nowej normy jako 10 (w starej zależny od nachylenia dachu i rodzaju powierzchni odwadnianej)
A ndash efektywna powierzchnia dachu lub powierzchnia odwadniana [m2]
I ndash w starej normie miarodajne natężenie deszczu [l(sha)] przyjmowane I 300 l(sha)
r ndash natężenie opadoacutew atmosferycznych [l(sm2)] przyjmowane albo na podstawie danych statystycznych albo wg tabeli 1 w nowej normie po przemnożeniu przez wspoacutełczynnik ryzyka podany w tabeli 2
Wymiarowanie rynien i rur spustowych
1 Przewody spustowe ndash średnicę należy dobrać tak aby obliczona wartość odpływu ściekoacutew Qr nie przekraczała wartości Qrmax (qdmax) a powierzchnia odwadniana A powierzchni Amax zestawionych w tabeli w normie PN ndash 92B ndash 01707
2 Wg starej normy rynny powinny mieć średnice minimum 150 mm (dotyczy to budynkoacutew wielorodzinnych)
Efektywna
powierzchnia dachu
odwadniana przez
rynnę A [m2]
Szerokość rynny [mm] Średnica rury
spustowej [mm]
poniżej 20 70 50
20 ndash 57 100 (lub 125) 70
57 ndash 97 125 100
97 - 170 150 100
170 - 243 180 125
Dla budynkoacutew jednorodzinnych średnice rynien i przewodoacutew spustowych można określić w oparciu o efektywną powierzchnię dachu wg tabeli
Średnice poziomoacutew i przykanalikoacutew
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qr z uwzględnieniem następujących zasad
a) dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 07
b) dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 09
c) i d) jak dla kanalizacji sanitarnej
Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej
Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qt (qog) [ls]
Qww ndash natężenie odpływu ściekoacutew sanitarnych
Qr ndash natężenie odpływu ściekoacutew deszczowych
Kanalizacja ogoacutelnospławna to ten fragment ktoacutery odprowadza i ścieki sanitarne i deszczowe do zewnętrznej sieci ogoacutelnospławnej
rwwt QQQ
Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się z uwzględnieniem następujących zasad
a) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt spełnione powinny być warunki
a) i b) jak dla ściekoacutew deszczowych
b) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt obliczeniowa prędkość przepływu
ściekoacutew nie może przekraczać wartości dopuszczalnej ktoacutera wynosi
80 ms ndash dla rur żeliwnych i innych metalowych
40 ms ndash dla rur kamionkowych betonowych i z tworzyw sztucznych
c) dla odpływu tylko ściekoacutew sanitarnych Qww prędkość przepływu
ściekoacutew nie może być mniejsza od vmin = 07 ms
bullRynny z PVC-U
bullRynny z blachy aluminiowej
bullRynny miedziane
bullRynny z blachy stalowej
bullRynny cynkowo-tytanowe
Przekroje rynien a b c) poacutełokragłe d) trapezowy e f) trapezoidalny g) prostokatny h) poacutełokragły leacy
Rodzaje rynien a) okapowa b) koszowa c) gzymsowa d) leacy
Rury prowadzone przez murowane ścianki muszą być ułożone prostopadle do przegrody
Na przewody z tworzyw sztucznych powinno się w miejscach przejść dodatkowo nałożyć tuleje ochronne Umożliwią one rurom pewien ruch zabezpieczając instalację przed uszkodzeniami mechanicznymi
Przestrzeń pomiędzy tuleją a rurą powinno się zabezpieczyć izolacją
Jeśli przewody kanalizacyjne z tworzyw sztucznych układane są w sąsiedztwie przewodoacutew wydzielających ciepło powinny być osłonięte otulinami izolacyjnymi w celu zabezpieczenia przed przegrzewaniem
Przewody poziome i przykanaliki powinny być ułożone poniżej strefy przemarzania gruntu czyli na głębokości 80-140 cm zależnie od regionu kraju
Jeśli przewody prowadzone są w pomieszczeniach w ktoacuterych temperatura może spadać poniżej 0degC muszą być odpowiednio zabezpieczone przed przemarzaniem
Dla przewodoacutew prowadzonych na zewnątrz budynku należy pamiętać że warstwa gruntu pokrywającego rury kanalizacyjne powinna być o 10-20 cm większa od głębokości przemarzania gruntu jeśli przewody układa się wyżej to powinny być zaizolowane termicznie
Rury kanalizacyjne układane na zewnątrz budynku powinny być oddalone
od innych przewodoacutew co najmniej
15 m od przewodoacutew gazowych i wodociągowych
08 m od kabli energetycznych
05 m od kabli telekomunikacyjnych
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qww z uwzględnieniem następujących zasad
1 dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 05
2 dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 07
3 minimalna prędkość przepływu ściekoacutew wynosi 07 ms stąd
wynika prowadzenie przewodoacutew z odpowiednim do średnicy
spadkiem w kierunku sieci zewnętrznej
4 minimalna średnica przewodu zewnętrznego wynosi 010m
a przykanalika 015m
Dobierając średnice przewodoacutew odpływowych należy stosować
tabelę z wartościami natężenia przepływu Q0 i prędkości
przepływu v0 dla przewodoacutew o przekroju kołowym przy
pełnym wypełnieniu i wykres Manninga
=QQ0
=vv0
hd
Q
v
(hd)
1
23
4
Przykład obliczeniowy Obliczeniowe natężenie sciekoacutew sanitarnych wynosi Qww= 50 ls Na podstawie tabeli 1 QwwQ0 = 50 2014 = 025 Z wykresu odczytujemy
V = 085V0 = 085114 = 097 ms przy napełnieniu hd = 037
Zakresy dopuszczalnych spadkoacutew przewodoacutew odpływowych
DN 0100 m ndash i = 20 - 100
DN 0150 m ndash i = 15 - 150
Urządzenia dodatkowe w kanalizacji sanitarnej
W przypadku odprowadzania ściekoacutew bytowo gospodarczych do zewnętrznej sieci typu ogoacutelnospławnego w pomieszczeniach położonych na najniższych kondygnacjach w budynku może dojść do zalania spowodowanego wstecznym przepływem ściekoacutew w wyniku intensywnych opadoacutew deszczu Dlatego też w tego typu instalacjach na przewodach kanalizacyjnych odprowadzających ścieki z pomieszczeń na najniższej kondygnacji stosować należy zasuwy burzowe ktoacutere chronią instalację przed przepływem zwrotnym
Materiały w kanalizacji sanitarnej
Instalacja kanalizacyjna może być wykonana z roacuteżnych materiałoacutew ale
zawsze rury i połączenia powinny być szczelne i odporne na korozję
Obecnie najpopularniejszym materiałem używanym do budowy instalacji
wewnętrznej jest tworzywo sztuczne Rury kanalizacyjne produkuje się z
polipropylenu (PP)
roacuteżnych odmian polichlorku winylu (PVC)
Polietylenu wysokiej gęstości (PE-HD)
żywicy poliestrowej wzmacnianej włoacuteknem szklanym (GRE)
Innymi materiałami stosowanymi w kanalizacji sanitarnej są
żeliwo
kamionka
beton
Kanalizacja deszczowa
Odprowadza wody opadowe z dachoacutew i terenoacutew przyległych do nieruchomości (podjazdy tarasy parkingi itp)
Projektowanie kanalizacji deszczowej odbywa się w oparciu o normę
PN ndash EN 12056 ndash 3 grudzień 2002
Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew
Część 3 Przewody deszczowe Projektowanie układu i obliczenia
oraz w przypadku braku informacji o normę
PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania w projektowaniu
Odprowadzanie wody z dachu stromego
W przypadku dachoacutew budynkoacutew niskich (do 5 kondygnacji) ktoacutere mają odpowiednie nachylenie (przyjmuje się że powyżej 8) najczęstszym sposobem odprowadzania wody deszczowej jest zastosowanie systemu rynnowego
Zadaniem deszczowej instalacji kanalizacyjnej jest zebranie wody z dachu i odprowadzenie jej do sieci kanalizacji deszczowej lub do gruntu System rynnowy polega na naturalnym (grawitacyjnym) spływie woacuted po połaci dachowej skąd jest przejmowana przez system rur System ten roacutewnież pracuje grawitacyjnie Umowną granicą instalacji deszczowej jest wylewka z ktoacuterej woda może być skierowana do sieci kanalizacji deszczowej (ogoacutelnospławnej) lub na grunt
Podstawowe elementy
instalacji kanalizacji deszczowej
Rynny - przewody o przekroju otwartym (okrągłym prostokątnym eliptycznym trapezowym okapowym) biegnące wzdłuż krawędzi dachu Zadaniem rynien jest zebranie wody opadowej Rynny prowadzone są z lekkim spadkiem w kierunku narożnikoacutew budynku dzięki czemu woda nie wylewa się za krawędzie tylko płynie w kierunku rur spustowych
Instalacja kanalizacji deszczowej składa się z następujących elementoacutew
Rury spustowe ndash pionowe odcinki przewodoacutew o przekroju zamkniętym (najczęściej okrągłym lub prostokątnym) Zadaniem rur spustowych jest zebranie wody płynącej rynnami i odprowadzenie ich poza budynek
Odpływy ndash elementy za pomocą ktoacuterych rynny przechodzą w rury spustowe Odpływ jest odcinkiem rynny w ktoacuterym wykonany jest obrobiony otwoacuter odpowiedniego kształtu pozwalający na włączenie rury spustowej Można wyroacuteżnić odpływy przelotowe oraz odpływy końcowe ( na narożnikach pomieszczeń) Pozwalają na mocowanie rur spustowych
Narożniki do rynien ndash umożliwiają połączenie rynien w narożnikach budynku Właściwy montaż narożnikoacutew jest bardzo ważny dla właściwej pracy rynien (ruchoacutew pod wpływem temperatury) Wylewki ndash kształtki ktoacuterymi kończy się rura spustowa Wylewka może być włą- czona do kanalizacji deszczowej bądź znajdować się nad gruntem
Łączniki do rynien - złączki zwykłe uszczelkowe i korekcyjne Ponieważ montaż rynien wymaga pozostawiania tzw dylatacji (odstępoacutew) złączki korekcyjne lub uszczelkowe umożliwiają wykonanie takich połączenia z dylatacją
Łączniki do rur spustowych - kolana troacutejniki redukcje mufy mufy redukcyjne Mufy służą do włączania rur spustowych do odpływoacutew zadaniem muf redukcyjnych jest połączenie rury spustowej i odpływu o roacuteżnych średnicach Kolana pozwalają na zmianę kierunku rury spustowej Troacutejniki umożliwiają włączanie do rur spustowych wyposażenia dodatkowego
Haki i obejmy - zadaniem tych elementoacutew jest mocowanie rynien i rur spustowych do dachoacutew i ścian
Elementy wykończeniowe i dodatkowe -
zadaniem tych elementoacutew jest wykończenie
systemu lub uzupełnienie jego pracy
Przykładami mogą tu być
dekiel służący do zakończenia rynny
filtr siatkowy montowany na rurze
spustowej zatrzymujący
zanieczyszczenia
czyszczak (rewizja) umożliwiający
przegląd i czyszczenie rury spustowej
(na zdjęciu)
odprowadzenie do kanalizacji deszczowej
Jednym ze sposoboacutew odprowadzenia wody jest podłączenie systemu rynnowego do kanalizacji deszczowej
Woacutewczas na dolnym odcinku rury spustowej mniej więcej 03-08 m ponad terenem należy zamontować rewizję (czyszczak) Rewizja ma wewnątrz kratkę na ktoacuterej zbierają się liście i inne zanieczyszczenia spływające z rynny
Rura spustowa z rewizją przyłączona jest do przewodoacutew odpływowych a te łączą się z kanalizacją Średnica przewodoacutew musi być co najmniej roacutewna średnicy rur spustowych i najczęściej wynosi 100-150 mm Głębokość na jakiej powinno się układać rury zależy od strefy przemarzania i wynosi 1-14 m System taki nie ma blokady przedostawania się zapachoacutew dlatego lepiej nie podłączać go do kanalizacji ogoacutelnospławnej
Innym sposobem odprowadzenia wody bezpośrednio do kanalizacji jest podłączenie rury spustowej do osadnika rynnowego Wyposażony jest on w klapkę ktoacutera stanowi blokadę zapachową i wyciągany kosz w ktoacuterym gromadzą się większe zanieczyszczenia takie jak liście
Gdy brak sieci kanalizacji deszczowej lub ogoacutelnospławnej woda deszczowa powinna być bezpiecznie rozprowadzona po terenie posesji ale tak żeby nie spływała na sąsiednie działki
Odprowadzanie wody z dachu
płaskiego
W przypadku dachoacutew budynkoacutew wysokich (powyżej 5 kondygnacji) oraz dachoacutew o małym nachyleniu (przyjmuje się że poniżej 8) najczęstszym sposobem odprowa-dzania wody deszczowej jest system odwadniania oparty na wpustach dachowych
Wpusty dachowe pełnią rolę dachowych odwodnień punkto-wych tzn zbierają wodę z pewnej powierzchni w jednym punkcie
Odprowadzanie wody z dachu
płaskiego Woda jest odprowadzana do rury spustowej biegnącej wewnątrz budynku a stamtąd do kanalizacji deszczowej lub poza budynek do gruntu Aby odwodnienie dachu płaskiego pracowało prawidłowo wpust powinien znaleźć się w najniższym punkcie dachu a spadek w jego kierunku powinien wynosić co najmniej 3 Oproacutecz zasadniczego wpustu powinien być wpust awaryjny ktoacutery przejmie wodę w przypadku zatkania wpustu głoacutewnego Na dachu powinna być co najmniej jedna para wpustoacutew Zasady projektowania moacutewią że wpusty należy rozmieszczać co 25 m
Obliczanie kanalizacji deszczowej
Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qr (qd) [ls]
rAC
10000
IAQr
gdzie ψ lub C ndash wspoacutełczynnik spływu przyjmowany wg nowej normy jako 10 (w starej zależny od nachylenia dachu i rodzaju powierzchni odwadnianej)
A ndash efektywna powierzchnia dachu lub powierzchnia odwadniana [m2]
I ndash w starej normie miarodajne natężenie deszczu [l(sha)] przyjmowane I 300 l(sha)
r ndash natężenie opadoacutew atmosferycznych [l(sm2)] przyjmowane albo na podstawie danych statystycznych albo wg tabeli 1 w nowej normie po przemnożeniu przez wspoacutełczynnik ryzyka podany w tabeli 2
Wymiarowanie rynien i rur spustowych
1 Przewody spustowe ndash średnicę należy dobrać tak aby obliczona wartość odpływu ściekoacutew Qr nie przekraczała wartości Qrmax (qdmax) a powierzchnia odwadniana A powierzchni Amax zestawionych w tabeli w normie PN ndash 92B ndash 01707
2 Wg starej normy rynny powinny mieć średnice minimum 150 mm (dotyczy to budynkoacutew wielorodzinnych)
Efektywna
powierzchnia dachu
odwadniana przez
rynnę A [m2]
Szerokość rynny [mm] Średnica rury
spustowej [mm]
poniżej 20 70 50
20 ndash 57 100 (lub 125) 70
57 ndash 97 125 100
97 - 170 150 100
170 - 243 180 125
Dla budynkoacutew jednorodzinnych średnice rynien i przewodoacutew spustowych można określić w oparciu o efektywną powierzchnię dachu wg tabeli
Średnice poziomoacutew i przykanalikoacutew
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qr z uwzględnieniem następujących zasad
a) dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 07
b) dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 09
c) i d) jak dla kanalizacji sanitarnej
Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej
Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qt (qog) [ls]
Qww ndash natężenie odpływu ściekoacutew sanitarnych
Qr ndash natężenie odpływu ściekoacutew deszczowych
Kanalizacja ogoacutelnospławna to ten fragment ktoacutery odprowadza i ścieki sanitarne i deszczowe do zewnętrznej sieci ogoacutelnospławnej
rwwt QQQ
Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się z uwzględnieniem następujących zasad
a) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt spełnione powinny być warunki
a) i b) jak dla ściekoacutew deszczowych
b) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt obliczeniowa prędkość przepływu
ściekoacutew nie może przekraczać wartości dopuszczalnej ktoacutera wynosi
80 ms ndash dla rur żeliwnych i innych metalowych
40 ms ndash dla rur kamionkowych betonowych i z tworzyw sztucznych
c) dla odpływu tylko ściekoacutew sanitarnych Qww prędkość przepływu
ściekoacutew nie może być mniejsza od vmin = 07 ms
bullRynny z PVC-U
bullRynny z blachy aluminiowej
bullRynny miedziane
bullRynny z blachy stalowej
bullRynny cynkowo-tytanowe
Przekroje rynien a b c) poacutełokragłe d) trapezowy e f) trapezoidalny g) prostokatny h) poacutełokragły leacy
Rodzaje rynien a) okapowa b) koszowa c) gzymsowa d) leacy
Przewody poziome i przykanaliki powinny być ułożone poniżej strefy przemarzania gruntu czyli na głębokości 80-140 cm zależnie od regionu kraju
Jeśli przewody prowadzone są w pomieszczeniach w ktoacuterych temperatura może spadać poniżej 0degC muszą być odpowiednio zabezpieczone przed przemarzaniem
Dla przewodoacutew prowadzonych na zewnątrz budynku należy pamiętać że warstwa gruntu pokrywającego rury kanalizacyjne powinna być o 10-20 cm większa od głębokości przemarzania gruntu jeśli przewody układa się wyżej to powinny być zaizolowane termicznie
Rury kanalizacyjne układane na zewnątrz budynku powinny być oddalone
od innych przewodoacutew co najmniej
15 m od przewodoacutew gazowych i wodociągowych
08 m od kabli energetycznych
05 m od kabli telekomunikacyjnych
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qww z uwzględnieniem następujących zasad
1 dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 05
2 dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 07
3 minimalna prędkość przepływu ściekoacutew wynosi 07 ms stąd
wynika prowadzenie przewodoacutew z odpowiednim do średnicy
spadkiem w kierunku sieci zewnętrznej
4 minimalna średnica przewodu zewnętrznego wynosi 010m
a przykanalika 015m
Dobierając średnice przewodoacutew odpływowych należy stosować
tabelę z wartościami natężenia przepływu Q0 i prędkości
przepływu v0 dla przewodoacutew o przekroju kołowym przy
pełnym wypełnieniu i wykres Manninga
=QQ0
=vv0
hd
Q
v
(hd)
1
23
4
Przykład obliczeniowy Obliczeniowe natężenie sciekoacutew sanitarnych wynosi Qww= 50 ls Na podstawie tabeli 1 QwwQ0 = 50 2014 = 025 Z wykresu odczytujemy
V = 085V0 = 085114 = 097 ms przy napełnieniu hd = 037
Zakresy dopuszczalnych spadkoacutew przewodoacutew odpływowych
DN 0100 m ndash i = 20 - 100
DN 0150 m ndash i = 15 - 150
Urządzenia dodatkowe w kanalizacji sanitarnej
W przypadku odprowadzania ściekoacutew bytowo gospodarczych do zewnętrznej sieci typu ogoacutelnospławnego w pomieszczeniach położonych na najniższych kondygnacjach w budynku może dojść do zalania spowodowanego wstecznym przepływem ściekoacutew w wyniku intensywnych opadoacutew deszczu Dlatego też w tego typu instalacjach na przewodach kanalizacyjnych odprowadzających ścieki z pomieszczeń na najniższej kondygnacji stosować należy zasuwy burzowe ktoacutere chronią instalację przed przepływem zwrotnym
Materiały w kanalizacji sanitarnej
Instalacja kanalizacyjna może być wykonana z roacuteżnych materiałoacutew ale
zawsze rury i połączenia powinny być szczelne i odporne na korozję
Obecnie najpopularniejszym materiałem używanym do budowy instalacji
wewnętrznej jest tworzywo sztuczne Rury kanalizacyjne produkuje się z
polipropylenu (PP)
roacuteżnych odmian polichlorku winylu (PVC)
Polietylenu wysokiej gęstości (PE-HD)
żywicy poliestrowej wzmacnianej włoacuteknem szklanym (GRE)
Innymi materiałami stosowanymi w kanalizacji sanitarnej są
żeliwo
kamionka
beton
Kanalizacja deszczowa
Odprowadza wody opadowe z dachoacutew i terenoacutew przyległych do nieruchomości (podjazdy tarasy parkingi itp)
Projektowanie kanalizacji deszczowej odbywa się w oparciu o normę
PN ndash EN 12056 ndash 3 grudzień 2002
Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew
Część 3 Przewody deszczowe Projektowanie układu i obliczenia
oraz w przypadku braku informacji o normę
PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania w projektowaniu
Odprowadzanie wody z dachu stromego
W przypadku dachoacutew budynkoacutew niskich (do 5 kondygnacji) ktoacutere mają odpowiednie nachylenie (przyjmuje się że powyżej 8) najczęstszym sposobem odprowadzania wody deszczowej jest zastosowanie systemu rynnowego
Zadaniem deszczowej instalacji kanalizacyjnej jest zebranie wody z dachu i odprowadzenie jej do sieci kanalizacji deszczowej lub do gruntu System rynnowy polega na naturalnym (grawitacyjnym) spływie woacuted po połaci dachowej skąd jest przejmowana przez system rur System ten roacutewnież pracuje grawitacyjnie Umowną granicą instalacji deszczowej jest wylewka z ktoacuterej woda może być skierowana do sieci kanalizacji deszczowej (ogoacutelnospławnej) lub na grunt
Podstawowe elementy
instalacji kanalizacji deszczowej
Rynny - przewody o przekroju otwartym (okrągłym prostokątnym eliptycznym trapezowym okapowym) biegnące wzdłuż krawędzi dachu Zadaniem rynien jest zebranie wody opadowej Rynny prowadzone są z lekkim spadkiem w kierunku narożnikoacutew budynku dzięki czemu woda nie wylewa się za krawędzie tylko płynie w kierunku rur spustowych
Instalacja kanalizacji deszczowej składa się z następujących elementoacutew
Rury spustowe ndash pionowe odcinki przewodoacutew o przekroju zamkniętym (najczęściej okrągłym lub prostokątnym) Zadaniem rur spustowych jest zebranie wody płynącej rynnami i odprowadzenie ich poza budynek
Odpływy ndash elementy za pomocą ktoacuterych rynny przechodzą w rury spustowe Odpływ jest odcinkiem rynny w ktoacuterym wykonany jest obrobiony otwoacuter odpowiedniego kształtu pozwalający na włączenie rury spustowej Można wyroacuteżnić odpływy przelotowe oraz odpływy końcowe ( na narożnikach pomieszczeń) Pozwalają na mocowanie rur spustowych
Narożniki do rynien ndash umożliwiają połączenie rynien w narożnikach budynku Właściwy montaż narożnikoacutew jest bardzo ważny dla właściwej pracy rynien (ruchoacutew pod wpływem temperatury) Wylewki ndash kształtki ktoacuterymi kończy się rura spustowa Wylewka może być włą- czona do kanalizacji deszczowej bądź znajdować się nad gruntem
Łączniki do rynien - złączki zwykłe uszczelkowe i korekcyjne Ponieważ montaż rynien wymaga pozostawiania tzw dylatacji (odstępoacutew) złączki korekcyjne lub uszczelkowe umożliwiają wykonanie takich połączenia z dylatacją
Łączniki do rur spustowych - kolana troacutejniki redukcje mufy mufy redukcyjne Mufy służą do włączania rur spustowych do odpływoacutew zadaniem muf redukcyjnych jest połączenie rury spustowej i odpływu o roacuteżnych średnicach Kolana pozwalają na zmianę kierunku rury spustowej Troacutejniki umożliwiają włączanie do rur spustowych wyposażenia dodatkowego
Haki i obejmy - zadaniem tych elementoacutew jest mocowanie rynien i rur spustowych do dachoacutew i ścian
Elementy wykończeniowe i dodatkowe -
zadaniem tych elementoacutew jest wykończenie
systemu lub uzupełnienie jego pracy
Przykładami mogą tu być
dekiel służący do zakończenia rynny
filtr siatkowy montowany na rurze
spustowej zatrzymujący
zanieczyszczenia
czyszczak (rewizja) umożliwiający
przegląd i czyszczenie rury spustowej
(na zdjęciu)
odprowadzenie do kanalizacji deszczowej
Jednym ze sposoboacutew odprowadzenia wody jest podłączenie systemu rynnowego do kanalizacji deszczowej
Woacutewczas na dolnym odcinku rury spustowej mniej więcej 03-08 m ponad terenem należy zamontować rewizję (czyszczak) Rewizja ma wewnątrz kratkę na ktoacuterej zbierają się liście i inne zanieczyszczenia spływające z rynny
Rura spustowa z rewizją przyłączona jest do przewodoacutew odpływowych a te łączą się z kanalizacją Średnica przewodoacutew musi być co najmniej roacutewna średnicy rur spustowych i najczęściej wynosi 100-150 mm Głębokość na jakiej powinno się układać rury zależy od strefy przemarzania i wynosi 1-14 m System taki nie ma blokady przedostawania się zapachoacutew dlatego lepiej nie podłączać go do kanalizacji ogoacutelnospławnej
Innym sposobem odprowadzenia wody bezpośrednio do kanalizacji jest podłączenie rury spustowej do osadnika rynnowego Wyposażony jest on w klapkę ktoacutera stanowi blokadę zapachową i wyciągany kosz w ktoacuterym gromadzą się większe zanieczyszczenia takie jak liście
Gdy brak sieci kanalizacji deszczowej lub ogoacutelnospławnej woda deszczowa powinna być bezpiecznie rozprowadzona po terenie posesji ale tak żeby nie spływała na sąsiednie działki
Odprowadzanie wody z dachu
płaskiego
W przypadku dachoacutew budynkoacutew wysokich (powyżej 5 kondygnacji) oraz dachoacutew o małym nachyleniu (przyjmuje się że poniżej 8) najczęstszym sposobem odprowa-dzania wody deszczowej jest system odwadniania oparty na wpustach dachowych
Wpusty dachowe pełnią rolę dachowych odwodnień punkto-wych tzn zbierają wodę z pewnej powierzchni w jednym punkcie
Odprowadzanie wody z dachu
płaskiego Woda jest odprowadzana do rury spustowej biegnącej wewnątrz budynku a stamtąd do kanalizacji deszczowej lub poza budynek do gruntu Aby odwodnienie dachu płaskiego pracowało prawidłowo wpust powinien znaleźć się w najniższym punkcie dachu a spadek w jego kierunku powinien wynosić co najmniej 3 Oproacutecz zasadniczego wpustu powinien być wpust awaryjny ktoacutery przejmie wodę w przypadku zatkania wpustu głoacutewnego Na dachu powinna być co najmniej jedna para wpustoacutew Zasady projektowania moacutewią że wpusty należy rozmieszczać co 25 m
Obliczanie kanalizacji deszczowej
Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qr (qd) [ls]
rAC
10000
IAQr
gdzie ψ lub C ndash wspoacutełczynnik spływu przyjmowany wg nowej normy jako 10 (w starej zależny od nachylenia dachu i rodzaju powierzchni odwadnianej)
A ndash efektywna powierzchnia dachu lub powierzchnia odwadniana [m2]
I ndash w starej normie miarodajne natężenie deszczu [l(sha)] przyjmowane I 300 l(sha)
r ndash natężenie opadoacutew atmosferycznych [l(sm2)] przyjmowane albo na podstawie danych statystycznych albo wg tabeli 1 w nowej normie po przemnożeniu przez wspoacutełczynnik ryzyka podany w tabeli 2
Wymiarowanie rynien i rur spustowych
1 Przewody spustowe ndash średnicę należy dobrać tak aby obliczona wartość odpływu ściekoacutew Qr nie przekraczała wartości Qrmax (qdmax) a powierzchnia odwadniana A powierzchni Amax zestawionych w tabeli w normie PN ndash 92B ndash 01707
2 Wg starej normy rynny powinny mieć średnice minimum 150 mm (dotyczy to budynkoacutew wielorodzinnych)
Efektywna
powierzchnia dachu
odwadniana przez
rynnę A [m2]
Szerokość rynny [mm] Średnica rury
spustowej [mm]
poniżej 20 70 50
20 ndash 57 100 (lub 125) 70
57 ndash 97 125 100
97 - 170 150 100
170 - 243 180 125
Dla budynkoacutew jednorodzinnych średnice rynien i przewodoacutew spustowych można określić w oparciu o efektywną powierzchnię dachu wg tabeli
Średnice poziomoacutew i przykanalikoacutew
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qr z uwzględnieniem następujących zasad
a) dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 07
b) dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 09
c) i d) jak dla kanalizacji sanitarnej
Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej
Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qt (qog) [ls]
Qww ndash natężenie odpływu ściekoacutew sanitarnych
Qr ndash natężenie odpływu ściekoacutew deszczowych
Kanalizacja ogoacutelnospławna to ten fragment ktoacutery odprowadza i ścieki sanitarne i deszczowe do zewnętrznej sieci ogoacutelnospławnej
rwwt QQQ
Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się z uwzględnieniem następujących zasad
a) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt spełnione powinny być warunki
a) i b) jak dla ściekoacutew deszczowych
b) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt obliczeniowa prędkość przepływu
ściekoacutew nie może przekraczać wartości dopuszczalnej ktoacutera wynosi
80 ms ndash dla rur żeliwnych i innych metalowych
40 ms ndash dla rur kamionkowych betonowych i z tworzyw sztucznych
c) dla odpływu tylko ściekoacutew sanitarnych Qww prędkość przepływu
ściekoacutew nie może być mniejsza od vmin = 07 ms
bullRynny z PVC-U
bullRynny z blachy aluminiowej
bullRynny miedziane
bullRynny z blachy stalowej
bullRynny cynkowo-tytanowe
Przekroje rynien a b c) poacutełokragłe d) trapezowy e f) trapezoidalny g) prostokatny h) poacutełokragły leacy
Rodzaje rynien a) okapowa b) koszowa c) gzymsowa d) leacy
Rury kanalizacyjne układane na zewnątrz budynku powinny być oddalone
od innych przewodoacutew co najmniej
15 m od przewodoacutew gazowych i wodociągowych
08 m od kabli energetycznych
05 m od kabli telekomunikacyjnych
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qww z uwzględnieniem następujących zasad
1 dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 05
2 dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 07
3 minimalna prędkość przepływu ściekoacutew wynosi 07 ms stąd
wynika prowadzenie przewodoacutew z odpowiednim do średnicy
spadkiem w kierunku sieci zewnętrznej
4 minimalna średnica przewodu zewnętrznego wynosi 010m
a przykanalika 015m
Dobierając średnice przewodoacutew odpływowych należy stosować
tabelę z wartościami natężenia przepływu Q0 i prędkości
przepływu v0 dla przewodoacutew o przekroju kołowym przy
pełnym wypełnieniu i wykres Manninga
=QQ0
=vv0
hd
Q
v
(hd)
1
23
4
Przykład obliczeniowy Obliczeniowe natężenie sciekoacutew sanitarnych wynosi Qww= 50 ls Na podstawie tabeli 1 QwwQ0 = 50 2014 = 025 Z wykresu odczytujemy
V = 085V0 = 085114 = 097 ms przy napełnieniu hd = 037
Zakresy dopuszczalnych spadkoacutew przewodoacutew odpływowych
DN 0100 m ndash i = 20 - 100
DN 0150 m ndash i = 15 - 150
Urządzenia dodatkowe w kanalizacji sanitarnej
W przypadku odprowadzania ściekoacutew bytowo gospodarczych do zewnętrznej sieci typu ogoacutelnospławnego w pomieszczeniach położonych na najniższych kondygnacjach w budynku może dojść do zalania spowodowanego wstecznym przepływem ściekoacutew w wyniku intensywnych opadoacutew deszczu Dlatego też w tego typu instalacjach na przewodach kanalizacyjnych odprowadzających ścieki z pomieszczeń na najniższej kondygnacji stosować należy zasuwy burzowe ktoacutere chronią instalację przed przepływem zwrotnym
Materiały w kanalizacji sanitarnej
Instalacja kanalizacyjna może być wykonana z roacuteżnych materiałoacutew ale
zawsze rury i połączenia powinny być szczelne i odporne na korozję
Obecnie najpopularniejszym materiałem używanym do budowy instalacji
wewnętrznej jest tworzywo sztuczne Rury kanalizacyjne produkuje się z
polipropylenu (PP)
roacuteżnych odmian polichlorku winylu (PVC)
Polietylenu wysokiej gęstości (PE-HD)
żywicy poliestrowej wzmacnianej włoacuteknem szklanym (GRE)
Innymi materiałami stosowanymi w kanalizacji sanitarnej są
żeliwo
kamionka
beton
Kanalizacja deszczowa
Odprowadza wody opadowe z dachoacutew i terenoacutew przyległych do nieruchomości (podjazdy tarasy parkingi itp)
Projektowanie kanalizacji deszczowej odbywa się w oparciu o normę
PN ndash EN 12056 ndash 3 grudzień 2002
Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew
Część 3 Przewody deszczowe Projektowanie układu i obliczenia
oraz w przypadku braku informacji o normę
PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania w projektowaniu
Odprowadzanie wody z dachu stromego
W przypadku dachoacutew budynkoacutew niskich (do 5 kondygnacji) ktoacutere mają odpowiednie nachylenie (przyjmuje się że powyżej 8) najczęstszym sposobem odprowadzania wody deszczowej jest zastosowanie systemu rynnowego
Zadaniem deszczowej instalacji kanalizacyjnej jest zebranie wody z dachu i odprowadzenie jej do sieci kanalizacji deszczowej lub do gruntu System rynnowy polega na naturalnym (grawitacyjnym) spływie woacuted po połaci dachowej skąd jest przejmowana przez system rur System ten roacutewnież pracuje grawitacyjnie Umowną granicą instalacji deszczowej jest wylewka z ktoacuterej woda może być skierowana do sieci kanalizacji deszczowej (ogoacutelnospławnej) lub na grunt
Podstawowe elementy
instalacji kanalizacji deszczowej
Rynny - przewody o przekroju otwartym (okrągłym prostokątnym eliptycznym trapezowym okapowym) biegnące wzdłuż krawędzi dachu Zadaniem rynien jest zebranie wody opadowej Rynny prowadzone są z lekkim spadkiem w kierunku narożnikoacutew budynku dzięki czemu woda nie wylewa się za krawędzie tylko płynie w kierunku rur spustowych
Instalacja kanalizacji deszczowej składa się z następujących elementoacutew
Rury spustowe ndash pionowe odcinki przewodoacutew o przekroju zamkniętym (najczęściej okrągłym lub prostokątnym) Zadaniem rur spustowych jest zebranie wody płynącej rynnami i odprowadzenie ich poza budynek
Odpływy ndash elementy za pomocą ktoacuterych rynny przechodzą w rury spustowe Odpływ jest odcinkiem rynny w ktoacuterym wykonany jest obrobiony otwoacuter odpowiedniego kształtu pozwalający na włączenie rury spustowej Można wyroacuteżnić odpływy przelotowe oraz odpływy końcowe ( na narożnikach pomieszczeń) Pozwalają na mocowanie rur spustowych
Narożniki do rynien ndash umożliwiają połączenie rynien w narożnikach budynku Właściwy montaż narożnikoacutew jest bardzo ważny dla właściwej pracy rynien (ruchoacutew pod wpływem temperatury) Wylewki ndash kształtki ktoacuterymi kończy się rura spustowa Wylewka może być włą- czona do kanalizacji deszczowej bądź znajdować się nad gruntem
Łączniki do rynien - złączki zwykłe uszczelkowe i korekcyjne Ponieważ montaż rynien wymaga pozostawiania tzw dylatacji (odstępoacutew) złączki korekcyjne lub uszczelkowe umożliwiają wykonanie takich połączenia z dylatacją
Łączniki do rur spustowych - kolana troacutejniki redukcje mufy mufy redukcyjne Mufy służą do włączania rur spustowych do odpływoacutew zadaniem muf redukcyjnych jest połączenie rury spustowej i odpływu o roacuteżnych średnicach Kolana pozwalają na zmianę kierunku rury spustowej Troacutejniki umożliwiają włączanie do rur spustowych wyposażenia dodatkowego
Haki i obejmy - zadaniem tych elementoacutew jest mocowanie rynien i rur spustowych do dachoacutew i ścian
Elementy wykończeniowe i dodatkowe -
zadaniem tych elementoacutew jest wykończenie
systemu lub uzupełnienie jego pracy
Przykładami mogą tu być
dekiel służący do zakończenia rynny
filtr siatkowy montowany na rurze
spustowej zatrzymujący
zanieczyszczenia
czyszczak (rewizja) umożliwiający
przegląd i czyszczenie rury spustowej
(na zdjęciu)
odprowadzenie do kanalizacji deszczowej
Jednym ze sposoboacutew odprowadzenia wody jest podłączenie systemu rynnowego do kanalizacji deszczowej
Woacutewczas na dolnym odcinku rury spustowej mniej więcej 03-08 m ponad terenem należy zamontować rewizję (czyszczak) Rewizja ma wewnątrz kratkę na ktoacuterej zbierają się liście i inne zanieczyszczenia spływające z rynny
Rura spustowa z rewizją przyłączona jest do przewodoacutew odpływowych a te łączą się z kanalizacją Średnica przewodoacutew musi być co najmniej roacutewna średnicy rur spustowych i najczęściej wynosi 100-150 mm Głębokość na jakiej powinno się układać rury zależy od strefy przemarzania i wynosi 1-14 m System taki nie ma blokady przedostawania się zapachoacutew dlatego lepiej nie podłączać go do kanalizacji ogoacutelnospławnej
Innym sposobem odprowadzenia wody bezpośrednio do kanalizacji jest podłączenie rury spustowej do osadnika rynnowego Wyposażony jest on w klapkę ktoacutera stanowi blokadę zapachową i wyciągany kosz w ktoacuterym gromadzą się większe zanieczyszczenia takie jak liście
Gdy brak sieci kanalizacji deszczowej lub ogoacutelnospławnej woda deszczowa powinna być bezpiecznie rozprowadzona po terenie posesji ale tak żeby nie spływała na sąsiednie działki
Odprowadzanie wody z dachu
płaskiego
W przypadku dachoacutew budynkoacutew wysokich (powyżej 5 kondygnacji) oraz dachoacutew o małym nachyleniu (przyjmuje się że poniżej 8) najczęstszym sposobem odprowa-dzania wody deszczowej jest system odwadniania oparty na wpustach dachowych
Wpusty dachowe pełnią rolę dachowych odwodnień punkto-wych tzn zbierają wodę z pewnej powierzchni w jednym punkcie
Odprowadzanie wody z dachu
płaskiego Woda jest odprowadzana do rury spustowej biegnącej wewnątrz budynku a stamtąd do kanalizacji deszczowej lub poza budynek do gruntu Aby odwodnienie dachu płaskiego pracowało prawidłowo wpust powinien znaleźć się w najniższym punkcie dachu a spadek w jego kierunku powinien wynosić co najmniej 3 Oproacutecz zasadniczego wpustu powinien być wpust awaryjny ktoacutery przejmie wodę w przypadku zatkania wpustu głoacutewnego Na dachu powinna być co najmniej jedna para wpustoacutew Zasady projektowania moacutewią że wpusty należy rozmieszczać co 25 m
Obliczanie kanalizacji deszczowej
Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qr (qd) [ls]
rAC
10000
IAQr
gdzie ψ lub C ndash wspoacutełczynnik spływu przyjmowany wg nowej normy jako 10 (w starej zależny od nachylenia dachu i rodzaju powierzchni odwadnianej)
A ndash efektywna powierzchnia dachu lub powierzchnia odwadniana [m2]
I ndash w starej normie miarodajne natężenie deszczu [l(sha)] przyjmowane I 300 l(sha)
r ndash natężenie opadoacutew atmosferycznych [l(sm2)] przyjmowane albo na podstawie danych statystycznych albo wg tabeli 1 w nowej normie po przemnożeniu przez wspoacutełczynnik ryzyka podany w tabeli 2
Wymiarowanie rynien i rur spustowych
1 Przewody spustowe ndash średnicę należy dobrać tak aby obliczona wartość odpływu ściekoacutew Qr nie przekraczała wartości Qrmax (qdmax) a powierzchnia odwadniana A powierzchni Amax zestawionych w tabeli w normie PN ndash 92B ndash 01707
2 Wg starej normy rynny powinny mieć średnice minimum 150 mm (dotyczy to budynkoacutew wielorodzinnych)
Efektywna
powierzchnia dachu
odwadniana przez
rynnę A [m2]
Szerokość rynny [mm] Średnica rury
spustowej [mm]
poniżej 20 70 50
20 ndash 57 100 (lub 125) 70
57 ndash 97 125 100
97 - 170 150 100
170 - 243 180 125
Dla budynkoacutew jednorodzinnych średnice rynien i przewodoacutew spustowych można określić w oparciu o efektywną powierzchnię dachu wg tabeli
Średnice poziomoacutew i przykanalikoacutew
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qr z uwzględnieniem następujących zasad
a) dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 07
b) dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 09
c) i d) jak dla kanalizacji sanitarnej
Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej
Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qt (qog) [ls]
Qww ndash natężenie odpływu ściekoacutew sanitarnych
Qr ndash natężenie odpływu ściekoacutew deszczowych
Kanalizacja ogoacutelnospławna to ten fragment ktoacutery odprowadza i ścieki sanitarne i deszczowe do zewnętrznej sieci ogoacutelnospławnej
rwwt QQQ
Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się z uwzględnieniem następujących zasad
a) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt spełnione powinny być warunki
a) i b) jak dla ściekoacutew deszczowych
b) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt obliczeniowa prędkość przepływu
ściekoacutew nie może przekraczać wartości dopuszczalnej ktoacutera wynosi
80 ms ndash dla rur żeliwnych i innych metalowych
40 ms ndash dla rur kamionkowych betonowych i z tworzyw sztucznych
c) dla odpływu tylko ściekoacutew sanitarnych Qww prędkość przepływu
ściekoacutew nie może być mniejsza od vmin = 07 ms
bullRynny z PVC-U
bullRynny z blachy aluminiowej
bullRynny miedziane
bullRynny z blachy stalowej
bullRynny cynkowo-tytanowe
Przekroje rynien a b c) poacutełokragłe d) trapezowy e f) trapezoidalny g) prostokatny h) poacutełokragły leacy
Rodzaje rynien a) okapowa b) koszowa c) gzymsowa d) leacy
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qww z uwzględnieniem następujących zasad
1 dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 05
2 dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 07
3 minimalna prędkość przepływu ściekoacutew wynosi 07 ms stąd
wynika prowadzenie przewodoacutew z odpowiednim do średnicy
spadkiem w kierunku sieci zewnętrznej
4 minimalna średnica przewodu zewnętrznego wynosi 010m
a przykanalika 015m
Dobierając średnice przewodoacutew odpływowych należy stosować
tabelę z wartościami natężenia przepływu Q0 i prędkości
przepływu v0 dla przewodoacutew o przekroju kołowym przy
pełnym wypełnieniu i wykres Manninga
=QQ0
=vv0
hd
Q
v
(hd)
1
23
4
Przykład obliczeniowy Obliczeniowe natężenie sciekoacutew sanitarnych wynosi Qww= 50 ls Na podstawie tabeli 1 QwwQ0 = 50 2014 = 025 Z wykresu odczytujemy
V = 085V0 = 085114 = 097 ms przy napełnieniu hd = 037
Zakresy dopuszczalnych spadkoacutew przewodoacutew odpływowych
DN 0100 m ndash i = 20 - 100
DN 0150 m ndash i = 15 - 150
Urządzenia dodatkowe w kanalizacji sanitarnej
W przypadku odprowadzania ściekoacutew bytowo gospodarczych do zewnętrznej sieci typu ogoacutelnospławnego w pomieszczeniach położonych na najniższych kondygnacjach w budynku może dojść do zalania spowodowanego wstecznym przepływem ściekoacutew w wyniku intensywnych opadoacutew deszczu Dlatego też w tego typu instalacjach na przewodach kanalizacyjnych odprowadzających ścieki z pomieszczeń na najniższej kondygnacji stosować należy zasuwy burzowe ktoacutere chronią instalację przed przepływem zwrotnym
Materiały w kanalizacji sanitarnej
Instalacja kanalizacyjna może być wykonana z roacuteżnych materiałoacutew ale
zawsze rury i połączenia powinny być szczelne i odporne na korozję
Obecnie najpopularniejszym materiałem używanym do budowy instalacji
wewnętrznej jest tworzywo sztuczne Rury kanalizacyjne produkuje się z
polipropylenu (PP)
roacuteżnych odmian polichlorku winylu (PVC)
Polietylenu wysokiej gęstości (PE-HD)
żywicy poliestrowej wzmacnianej włoacuteknem szklanym (GRE)
Innymi materiałami stosowanymi w kanalizacji sanitarnej są
żeliwo
kamionka
beton
Kanalizacja deszczowa
Odprowadza wody opadowe z dachoacutew i terenoacutew przyległych do nieruchomości (podjazdy tarasy parkingi itp)
Projektowanie kanalizacji deszczowej odbywa się w oparciu o normę
PN ndash EN 12056 ndash 3 grudzień 2002
Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew
Część 3 Przewody deszczowe Projektowanie układu i obliczenia
oraz w przypadku braku informacji o normę
PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania w projektowaniu
Odprowadzanie wody z dachu stromego
W przypadku dachoacutew budynkoacutew niskich (do 5 kondygnacji) ktoacutere mają odpowiednie nachylenie (przyjmuje się że powyżej 8) najczęstszym sposobem odprowadzania wody deszczowej jest zastosowanie systemu rynnowego
Zadaniem deszczowej instalacji kanalizacyjnej jest zebranie wody z dachu i odprowadzenie jej do sieci kanalizacji deszczowej lub do gruntu System rynnowy polega na naturalnym (grawitacyjnym) spływie woacuted po połaci dachowej skąd jest przejmowana przez system rur System ten roacutewnież pracuje grawitacyjnie Umowną granicą instalacji deszczowej jest wylewka z ktoacuterej woda może być skierowana do sieci kanalizacji deszczowej (ogoacutelnospławnej) lub na grunt
Podstawowe elementy
instalacji kanalizacji deszczowej
Rynny - przewody o przekroju otwartym (okrągłym prostokątnym eliptycznym trapezowym okapowym) biegnące wzdłuż krawędzi dachu Zadaniem rynien jest zebranie wody opadowej Rynny prowadzone są z lekkim spadkiem w kierunku narożnikoacutew budynku dzięki czemu woda nie wylewa się za krawędzie tylko płynie w kierunku rur spustowych
Instalacja kanalizacji deszczowej składa się z następujących elementoacutew
Rury spustowe ndash pionowe odcinki przewodoacutew o przekroju zamkniętym (najczęściej okrągłym lub prostokątnym) Zadaniem rur spustowych jest zebranie wody płynącej rynnami i odprowadzenie ich poza budynek
Odpływy ndash elementy za pomocą ktoacuterych rynny przechodzą w rury spustowe Odpływ jest odcinkiem rynny w ktoacuterym wykonany jest obrobiony otwoacuter odpowiedniego kształtu pozwalający na włączenie rury spustowej Można wyroacuteżnić odpływy przelotowe oraz odpływy końcowe ( na narożnikach pomieszczeń) Pozwalają na mocowanie rur spustowych
Narożniki do rynien ndash umożliwiają połączenie rynien w narożnikach budynku Właściwy montaż narożnikoacutew jest bardzo ważny dla właściwej pracy rynien (ruchoacutew pod wpływem temperatury) Wylewki ndash kształtki ktoacuterymi kończy się rura spustowa Wylewka może być włą- czona do kanalizacji deszczowej bądź znajdować się nad gruntem
Łączniki do rynien - złączki zwykłe uszczelkowe i korekcyjne Ponieważ montaż rynien wymaga pozostawiania tzw dylatacji (odstępoacutew) złączki korekcyjne lub uszczelkowe umożliwiają wykonanie takich połączenia z dylatacją
Łączniki do rur spustowych - kolana troacutejniki redukcje mufy mufy redukcyjne Mufy służą do włączania rur spustowych do odpływoacutew zadaniem muf redukcyjnych jest połączenie rury spustowej i odpływu o roacuteżnych średnicach Kolana pozwalają na zmianę kierunku rury spustowej Troacutejniki umożliwiają włączanie do rur spustowych wyposażenia dodatkowego
Haki i obejmy - zadaniem tych elementoacutew jest mocowanie rynien i rur spustowych do dachoacutew i ścian
Elementy wykończeniowe i dodatkowe -
zadaniem tych elementoacutew jest wykończenie
systemu lub uzupełnienie jego pracy
Przykładami mogą tu być
dekiel służący do zakończenia rynny
filtr siatkowy montowany na rurze
spustowej zatrzymujący
zanieczyszczenia
czyszczak (rewizja) umożliwiający
przegląd i czyszczenie rury spustowej
(na zdjęciu)
odprowadzenie do kanalizacji deszczowej
Jednym ze sposoboacutew odprowadzenia wody jest podłączenie systemu rynnowego do kanalizacji deszczowej
Woacutewczas na dolnym odcinku rury spustowej mniej więcej 03-08 m ponad terenem należy zamontować rewizję (czyszczak) Rewizja ma wewnątrz kratkę na ktoacuterej zbierają się liście i inne zanieczyszczenia spływające z rynny
Rura spustowa z rewizją przyłączona jest do przewodoacutew odpływowych a te łączą się z kanalizacją Średnica przewodoacutew musi być co najmniej roacutewna średnicy rur spustowych i najczęściej wynosi 100-150 mm Głębokość na jakiej powinno się układać rury zależy od strefy przemarzania i wynosi 1-14 m System taki nie ma blokady przedostawania się zapachoacutew dlatego lepiej nie podłączać go do kanalizacji ogoacutelnospławnej
Innym sposobem odprowadzenia wody bezpośrednio do kanalizacji jest podłączenie rury spustowej do osadnika rynnowego Wyposażony jest on w klapkę ktoacutera stanowi blokadę zapachową i wyciągany kosz w ktoacuterym gromadzą się większe zanieczyszczenia takie jak liście
Gdy brak sieci kanalizacji deszczowej lub ogoacutelnospławnej woda deszczowa powinna być bezpiecznie rozprowadzona po terenie posesji ale tak żeby nie spływała na sąsiednie działki
Odprowadzanie wody z dachu
płaskiego
W przypadku dachoacutew budynkoacutew wysokich (powyżej 5 kondygnacji) oraz dachoacutew o małym nachyleniu (przyjmuje się że poniżej 8) najczęstszym sposobem odprowa-dzania wody deszczowej jest system odwadniania oparty na wpustach dachowych
Wpusty dachowe pełnią rolę dachowych odwodnień punkto-wych tzn zbierają wodę z pewnej powierzchni w jednym punkcie
Odprowadzanie wody z dachu
płaskiego Woda jest odprowadzana do rury spustowej biegnącej wewnątrz budynku a stamtąd do kanalizacji deszczowej lub poza budynek do gruntu Aby odwodnienie dachu płaskiego pracowało prawidłowo wpust powinien znaleźć się w najniższym punkcie dachu a spadek w jego kierunku powinien wynosić co najmniej 3 Oproacutecz zasadniczego wpustu powinien być wpust awaryjny ktoacutery przejmie wodę w przypadku zatkania wpustu głoacutewnego Na dachu powinna być co najmniej jedna para wpustoacutew Zasady projektowania moacutewią że wpusty należy rozmieszczać co 25 m
Obliczanie kanalizacji deszczowej
Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qr (qd) [ls]
rAC
10000
IAQr
gdzie ψ lub C ndash wspoacutełczynnik spływu przyjmowany wg nowej normy jako 10 (w starej zależny od nachylenia dachu i rodzaju powierzchni odwadnianej)
A ndash efektywna powierzchnia dachu lub powierzchnia odwadniana [m2]
I ndash w starej normie miarodajne natężenie deszczu [l(sha)] przyjmowane I 300 l(sha)
r ndash natężenie opadoacutew atmosferycznych [l(sm2)] przyjmowane albo na podstawie danych statystycznych albo wg tabeli 1 w nowej normie po przemnożeniu przez wspoacutełczynnik ryzyka podany w tabeli 2
Wymiarowanie rynien i rur spustowych
1 Przewody spustowe ndash średnicę należy dobrać tak aby obliczona wartość odpływu ściekoacutew Qr nie przekraczała wartości Qrmax (qdmax) a powierzchnia odwadniana A powierzchni Amax zestawionych w tabeli w normie PN ndash 92B ndash 01707
2 Wg starej normy rynny powinny mieć średnice minimum 150 mm (dotyczy to budynkoacutew wielorodzinnych)
Efektywna
powierzchnia dachu
odwadniana przez
rynnę A [m2]
Szerokość rynny [mm] Średnica rury
spustowej [mm]
poniżej 20 70 50
20 ndash 57 100 (lub 125) 70
57 ndash 97 125 100
97 - 170 150 100
170 - 243 180 125
Dla budynkoacutew jednorodzinnych średnice rynien i przewodoacutew spustowych można określić w oparciu o efektywną powierzchnię dachu wg tabeli
Średnice poziomoacutew i przykanalikoacutew
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qr z uwzględnieniem następujących zasad
a) dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 07
b) dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 09
c) i d) jak dla kanalizacji sanitarnej
Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej
Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qt (qog) [ls]
Qww ndash natężenie odpływu ściekoacutew sanitarnych
Qr ndash natężenie odpływu ściekoacutew deszczowych
Kanalizacja ogoacutelnospławna to ten fragment ktoacutery odprowadza i ścieki sanitarne i deszczowe do zewnętrznej sieci ogoacutelnospławnej
rwwt QQQ
Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się z uwzględnieniem następujących zasad
a) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt spełnione powinny być warunki
a) i b) jak dla ściekoacutew deszczowych
b) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt obliczeniowa prędkość przepływu
ściekoacutew nie może przekraczać wartości dopuszczalnej ktoacutera wynosi
80 ms ndash dla rur żeliwnych i innych metalowych
40 ms ndash dla rur kamionkowych betonowych i z tworzyw sztucznych
c) dla odpływu tylko ściekoacutew sanitarnych Qww prędkość przepływu
ściekoacutew nie może być mniejsza od vmin = 07 ms
bullRynny z PVC-U
bullRynny z blachy aluminiowej
bullRynny miedziane
bullRynny z blachy stalowej
bullRynny cynkowo-tytanowe
Przekroje rynien a b c) poacutełokragłe d) trapezowy e f) trapezoidalny g) prostokatny h) poacutełokragły leacy
Rodzaje rynien a) okapowa b) koszowa c) gzymsowa d) leacy
Dobierając średnice przewodoacutew odpływowych należy stosować
tabelę z wartościami natężenia przepływu Q0 i prędkości
przepływu v0 dla przewodoacutew o przekroju kołowym przy
pełnym wypełnieniu i wykres Manninga
=QQ0
=vv0
hd
Q
v
(hd)
1
23
4
Przykład obliczeniowy Obliczeniowe natężenie sciekoacutew sanitarnych wynosi Qww= 50 ls Na podstawie tabeli 1 QwwQ0 = 50 2014 = 025 Z wykresu odczytujemy
V = 085V0 = 085114 = 097 ms przy napełnieniu hd = 037
Zakresy dopuszczalnych spadkoacutew przewodoacutew odpływowych
DN 0100 m ndash i = 20 - 100
DN 0150 m ndash i = 15 - 150
Urządzenia dodatkowe w kanalizacji sanitarnej
W przypadku odprowadzania ściekoacutew bytowo gospodarczych do zewnętrznej sieci typu ogoacutelnospławnego w pomieszczeniach położonych na najniższych kondygnacjach w budynku może dojść do zalania spowodowanego wstecznym przepływem ściekoacutew w wyniku intensywnych opadoacutew deszczu Dlatego też w tego typu instalacjach na przewodach kanalizacyjnych odprowadzających ścieki z pomieszczeń na najniższej kondygnacji stosować należy zasuwy burzowe ktoacutere chronią instalację przed przepływem zwrotnym
Materiały w kanalizacji sanitarnej
Instalacja kanalizacyjna może być wykonana z roacuteżnych materiałoacutew ale
zawsze rury i połączenia powinny być szczelne i odporne na korozję
Obecnie najpopularniejszym materiałem używanym do budowy instalacji
wewnętrznej jest tworzywo sztuczne Rury kanalizacyjne produkuje się z
polipropylenu (PP)
roacuteżnych odmian polichlorku winylu (PVC)
Polietylenu wysokiej gęstości (PE-HD)
żywicy poliestrowej wzmacnianej włoacuteknem szklanym (GRE)
Innymi materiałami stosowanymi w kanalizacji sanitarnej są
żeliwo
kamionka
beton
Kanalizacja deszczowa
Odprowadza wody opadowe z dachoacutew i terenoacutew przyległych do nieruchomości (podjazdy tarasy parkingi itp)
Projektowanie kanalizacji deszczowej odbywa się w oparciu o normę
PN ndash EN 12056 ndash 3 grudzień 2002
Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew
Część 3 Przewody deszczowe Projektowanie układu i obliczenia
oraz w przypadku braku informacji o normę
PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania w projektowaniu
Odprowadzanie wody z dachu stromego
W przypadku dachoacutew budynkoacutew niskich (do 5 kondygnacji) ktoacutere mają odpowiednie nachylenie (przyjmuje się że powyżej 8) najczęstszym sposobem odprowadzania wody deszczowej jest zastosowanie systemu rynnowego
Zadaniem deszczowej instalacji kanalizacyjnej jest zebranie wody z dachu i odprowadzenie jej do sieci kanalizacji deszczowej lub do gruntu System rynnowy polega na naturalnym (grawitacyjnym) spływie woacuted po połaci dachowej skąd jest przejmowana przez system rur System ten roacutewnież pracuje grawitacyjnie Umowną granicą instalacji deszczowej jest wylewka z ktoacuterej woda może być skierowana do sieci kanalizacji deszczowej (ogoacutelnospławnej) lub na grunt
Podstawowe elementy
instalacji kanalizacji deszczowej
Rynny - przewody o przekroju otwartym (okrągłym prostokątnym eliptycznym trapezowym okapowym) biegnące wzdłuż krawędzi dachu Zadaniem rynien jest zebranie wody opadowej Rynny prowadzone są z lekkim spadkiem w kierunku narożnikoacutew budynku dzięki czemu woda nie wylewa się za krawędzie tylko płynie w kierunku rur spustowych
Instalacja kanalizacji deszczowej składa się z następujących elementoacutew
Rury spustowe ndash pionowe odcinki przewodoacutew o przekroju zamkniętym (najczęściej okrągłym lub prostokątnym) Zadaniem rur spustowych jest zebranie wody płynącej rynnami i odprowadzenie ich poza budynek
Odpływy ndash elementy za pomocą ktoacuterych rynny przechodzą w rury spustowe Odpływ jest odcinkiem rynny w ktoacuterym wykonany jest obrobiony otwoacuter odpowiedniego kształtu pozwalający na włączenie rury spustowej Można wyroacuteżnić odpływy przelotowe oraz odpływy końcowe ( na narożnikach pomieszczeń) Pozwalają na mocowanie rur spustowych
Narożniki do rynien ndash umożliwiają połączenie rynien w narożnikach budynku Właściwy montaż narożnikoacutew jest bardzo ważny dla właściwej pracy rynien (ruchoacutew pod wpływem temperatury) Wylewki ndash kształtki ktoacuterymi kończy się rura spustowa Wylewka może być włą- czona do kanalizacji deszczowej bądź znajdować się nad gruntem
Łączniki do rynien - złączki zwykłe uszczelkowe i korekcyjne Ponieważ montaż rynien wymaga pozostawiania tzw dylatacji (odstępoacutew) złączki korekcyjne lub uszczelkowe umożliwiają wykonanie takich połączenia z dylatacją
Łączniki do rur spustowych - kolana troacutejniki redukcje mufy mufy redukcyjne Mufy służą do włączania rur spustowych do odpływoacutew zadaniem muf redukcyjnych jest połączenie rury spustowej i odpływu o roacuteżnych średnicach Kolana pozwalają na zmianę kierunku rury spustowej Troacutejniki umożliwiają włączanie do rur spustowych wyposażenia dodatkowego
Haki i obejmy - zadaniem tych elementoacutew jest mocowanie rynien i rur spustowych do dachoacutew i ścian
Elementy wykończeniowe i dodatkowe -
zadaniem tych elementoacutew jest wykończenie
systemu lub uzupełnienie jego pracy
Przykładami mogą tu być
dekiel służący do zakończenia rynny
filtr siatkowy montowany na rurze
spustowej zatrzymujący
zanieczyszczenia
czyszczak (rewizja) umożliwiający
przegląd i czyszczenie rury spustowej
(na zdjęciu)
odprowadzenie do kanalizacji deszczowej
Jednym ze sposoboacutew odprowadzenia wody jest podłączenie systemu rynnowego do kanalizacji deszczowej
Woacutewczas na dolnym odcinku rury spustowej mniej więcej 03-08 m ponad terenem należy zamontować rewizję (czyszczak) Rewizja ma wewnątrz kratkę na ktoacuterej zbierają się liście i inne zanieczyszczenia spływające z rynny
Rura spustowa z rewizją przyłączona jest do przewodoacutew odpływowych a te łączą się z kanalizacją Średnica przewodoacutew musi być co najmniej roacutewna średnicy rur spustowych i najczęściej wynosi 100-150 mm Głębokość na jakiej powinno się układać rury zależy od strefy przemarzania i wynosi 1-14 m System taki nie ma blokady przedostawania się zapachoacutew dlatego lepiej nie podłączać go do kanalizacji ogoacutelnospławnej
Innym sposobem odprowadzenia wody bezpośrednio do kanalizacji jest podłączenie rury spustowej do osadnika rynnowego Wyposażony jest on w klapkę ktoacutera stanowi blokadę zapachową i wyciągany kosz w ktoacuterym gromadzą się większe zanieczyszczenia takie jak liście
Gdy brak sieci kanalizacji deszczowej lub ogoacutelnospławnej woda deszczowa powinna być bezpiecznie rozprowadzona po terenie posesji ale tak żeby nie spływała na sąsiednie działki
Odprowadzanie wody z dachu
płaskiego
W przypadku dachoacutew budynkoacutew wysokich (powyżej 5 kondygnacji) oraz dachoacutew o małym nachyleniu (przyjmuje się że poniżej 8) najczęstszym sposobem odprowa-dzania wody deszczowej jest system odwadniania oparty na wpustach dachowych
Wpusty dachowe pełnią rolę dachowych odwodnień punkto-wych tzn zbierają wodę z pewnej powierzchni w jednym punkcie
Odprowadzanie wody z dachu
płaskiego Woda jest odprowadzana do rury spustowej biegnącej wewnątrz budynku a stamtąd do kanalizacji deszczowej lub poza budynek do gruntu Aby odwodnienie dachu płaskiego pracowało prawidłowo wpust powinien znaleźć się w najniższym punkcie dachu a spadek w jego kierunku powinien wynosić co najmniej 3 Oproacutecz zasadniczego wpustu powinien być wpust awaryjny ktoacutery przejmie wodę w przypadku zatkania wpustu głoacutewnego Na dachu powinna być co najmniej jedna para wpustoacutew Zasady projektowania moacutewią że wpusty należy rozmieszczać co 25 m
Obliczanie kanalizacji deszczowej
Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qr (qd) [ls]
rAC
10000
IAQr
gdzie ψ lub C ndash wspoacutełczynnik spływu przyjmowany wg nowej normy jako 10 (w starej zależny od nachylenia dachu i rodzaju powierzchni odwadnianej)
A ndash efektywna powierzchnia dachu lub powierzchnia odwadniana [m2]
I ndash w starej normie miarodajne natężenie deszczu [l(sha)] przyjmowane I 300 l(sha)
r ndash natężenie opadoacutew atmosferycznych [l(sm2)] przyjmowane albo na podstawie danych statystycznych albo wg tabeli 1 w nowej normie po przemnożeniu przez wspoacutełczynnik ryzyka podany w tabeli 2
Wymiarowanie rynien i rur spustowych
1 Przewody spustowe ndash średnicę należy dobrać tak aby obliczona wartość odpływu ściekoacutew Qr nie przekraczała wartości Qrmax (qdmax) a powierzchnia odwadniana A powierzchni Amax zestawionych w tabeli w normie PN ndash 92B ndash 01707
2 Wg starej normy rynny powinny mieć średnice minimum 150 mm (dotyczy to budynkoacutew wielorodzinnych)
Efektywna
powierzchnia dachu
odwadniana przez
rynnę A [m2]
Szerokość rynny [mm] Średnica rury
spustowej [mm]
poniżej 20 70 50
20 ndash 57 100 (lub 125) 70
57 ndash 97 125 100
97 - 170 150 100
170 - 243 180 125
Dla budynkoacutew jednorodzinnych średnice rynien i przewodoacutew spustowych można określić w oparciu o efektywną powierzchnię dachu wg tabeli
Średnice poziomoacutew i przykanalikoacutew
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qr z uwzględnieniem następujących zasad
a) dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 07
b) dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 09
c) i d) jak dla kanalizacji sanitarnej
Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej
Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qt (qog) [ls]
Qww ndash natężenie odpływu ściekoacutew sanitarnych
Qr ndash natężenie odpływu ściekoacutew deszczowych
Kanalizacja ogoacutelnospławna to ten fragment ktoacutery odprowadza i ścieki sanitarne i deszczowe do zewnętrznej sieci ogoacutelnospławnej
rwwt QQQ
Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się z uwzględnieniem następujących zasad
a) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt spełnione powinny być warunki
a) i b) jak dla ściekoacutew deszczowych
b) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt obliczeniowa prędkość przepływu
ściekoacutew nie może przekraczać wartości dopuszczalnej ktoacutera wynosi
80 ms ndash dla rur żeliwnych i innych metalowych
40 ms ndash dla rur kamionkowych betonowych i z tworzyw sztucznych
c) dla odpływu tylko ściekoacutew sanitarnych Qww prędkość przepływu
ściekoacutew nie może być mniejsza od vmin = 07 ms
bullRynny z PVC-U
bullRynny z blachy aluminiowej
bullRynny miedziane
bullRynny z blachy stalowej
bullRynny cynkowo-tytanowe
Przekroje rynien a b c) poacutełokragłe d) trapezowy e f) trapezoidalny g) prostokatny h) poacutełokragły leacy
Rodzaje rynien a) okapowa b) koszowa c) gzymsowa d) leacy
Przykład obliczeniowy Obliczeniowe natężenie sciekoacutew sanitarnych wynosi Qww= 50 ls Na podstawie tabeli 1 QwwQ0 = 50 2014 = 025 Z wykresu odczytujemy
V = 085V0 = 085114 = 097 ms przy napełnieniu hd = 037
Zakresy dopuszczalnych spadkoacutew przewodoacutew odpływowych
DN 0100 m ndash i = 20 - 100
DN 0150 m ndash i = 15 - 150
Urządzenia dodatkowe w kanalizacji sanitarnej
W przypadku odprowadzania ściekoacutew bytowo gospodarczych do zewnętrznej sieci typu ogoacutelnospławnego w pomieszczeniach położonych na najniższych kondygnacjach w budynku może dojść do zalania spowodowanego wstecznym przepływem ściekoacutew w wyniku intensywnych opadoacutew deszczu Dlatego też w tego typu instalacjach na przewodach kanalizacyjnych odprowadzających ścieki z pomieszczeń na najniższej kondygnacji stosować należy zasuwy burzowe ktoacutere chronią instalację przed przepływem zwrotnym
Materiały w kanalizacji sanitarnej
Instalacja kanalizacyjna może być wykonana z roacuteżnych materiałoacutew ale
zawsze rury i połączenia powinny być szczelne i odporne na korozję
Obecnie najpopularniejszym materiałem używanym do budowy instalacji
wewnętrznej jest tworzywo sztuczne Rury kanalizacyjne produkuje się z
polipropylenu (PP)
roacuteżnych odmian polichlorku winylu (PVC)
Polietylenu wysokiej gęstości (PE-HD)
żywicy poliestrowej wzmacnianej włoacuteknem szklanym (GRE)
Innymi materiałami stosowanymi w kanalizacji sanitarnej są
żeliwo
kamionka
beton
Kanalizacja deszczowa
Odprowadza wody opadowe z dachoacutew i terenoacutew przyległych do nieruchomości (podjazdy tarasy parkingi itp)
Projektowanie kanalizacji deszczowej odbywa się w oparciu o normę
PN ndash EN 12056 ndash 3 grudzień 2002
Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew
Część 3 Przewody deszczowe Projektowanie układu i obliczenia
oraz w przypadku braku informacji o normę
PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania w projektowaniu
Odprowadzanie wody z dachu stromego
W przypadku dachoacutew budynkoacutew niskich (do 5 kondygnacji) ktoacutere mają odpowiednie nachylenie (przyjmuje się że powyżej 8) najczęstszym sposobem odprowadzania wody deszczowej jest zastosowanie systemu rynnowego
Zadaniem deszczowej instalacji kanalizacyjnej jest zebranie wody z dachu i odprowadzenie jej do sieci kanalizacji deszczowej lub do gruntu System rynnowy polega na naturalnym (grawitacyjnym) spływie woacuted po połaci dachowej skąd jest przejmowana przez system rur System ten roacutewnież pracuje grawitacyjnie Umowną granicą instalacji deszczowej jest wylewka z ktoacuterej woda może być skierowana do sieci kanalizacji deszczowej (ogoacutelnospławnej) lub na grunt
Podstawowe elementy
instalacji kanalizacji deszczowej
Rynny - przewody o przekroju otwartym (okrągłym prostokątnym eliptycznym trapezowym okapowym) biegnące wzdłuż krawędzi dachu Zadaniem rynien jest zebranie wody opadowej Rynny prowadzone są z lekkim spadkiem w kierunku narożnikoacutew budynku dzięki czemu woda nie wylewa się za krawędzie tylko płynie w kierunku rur spustowych
Instalacja kanalizacji deszczowej składa się z następujących elementoacutew
Rury spustowe ndash pionowe odcinki przewodoacutew o przekroju zamkniętym (najczęściej okrągłym lub prostokątnym) Zadaniem rur spustowych jest zebranie wody płynącej rynnami i odprowadzenie ich poza budynek
Odpływy ndash elementy za pomocą ktoacuterych rynny przechodzą w rury spustowe Odpływ jest odcinkiem rynny w ktoacuterym wykonany jest obrobiony otwoacuter odpowiedniego kształtu pozwalający na włączenie rury spustowej Można wyroacuteżnić odpływy przelotowe oraz odpływy końcowe ( na narożnikach pomieszczeń) Pozwalają na mocowanie rur spustowych
Narożniki do rynien ndash umożliwiają połączenie rynien w narożnikach budynku Właściwy montaż narożnikoacutew jest bardzo ważny dla właściwej pracy rynien (ruchoacutew pod wpływem temperatury) Wylewki ndash kształtki ktoacuterymi kończy się rura spustowa Wylewka może być włą- czona do kanalizacji deszczowej bądź znajdować się nad gruntem
Łączniki do rynien - złączki zwykłe uszczelkowe i korekcyjne Ponieważ montaż rynien wymaga pozostawiania tzw dylatacji (odstępoacutew) złączki korekcyjne lub uszczelkowe umożliwiają wykonanie takich połączenia z dylatacją
Łączniki do rur spustowych - kolana troacutejniki redukcje mufy mufy redukcyjne Mufy służą do włączania rur spustowych do odpływoacutew zadaniem muf redukcyjnych jest połączenie rury spustowej i odpływu o roacuteżnych średnicach Kolana pozwalają na zmianę kierunku rury spustowej Troacutejniki umożliwiają włączanie do rur spustowych wyposażenia dodatkowego
Haki i obejmy - zadaniem tych elementoacutew jest mocowanie rynien i rur spustowych do dachoacutew i ścian
Elementy wykończeniowe i dodatkowe -
zadaniem tych elementoacutew jest wykończenie
systemu lub uzupełnienie jego pracy
Przykładami mogą tu być
dekiel służący do zakończenia rynny
filtr siatkowy montowany na rurze
spustowej zatrzymujący
zanieczyszczenia
czyszczak (rewizja) umożliwiający
przegląd i czyszczenie rury spustowej
(na zdjęciu)
odprowadzenie do kanalizacji deszczowej
Jednym ze sposoboacutew odprowadzenia wody jest podłączenie systemu rynnowego do kanalizacji deszczowej
Woacutewczas na dolnym odcinku rury spustowej mniej więcej 03-08 m ponad terenem należy zamontować rewizję (czyszczak) Rewizja ma wewnątrz kratkę na ktoacuterej zbierają się liście i inne zanieczyszczenia spływające z rynny
Rura spustowa z rewizją przyłączona jest do przewodoacutew odpływowych a te łączą się z kanalizacją Średnica przewodoacutew musi być co najmniej roacutewna średnicy rur spustowych i najczęściej wynosi 100-150 mm Głębokość na jakiej powinno się układać rury zależy od strefy przemarzania i wynosi 1-14 m System taki nie ma blokady przedostawania się zapachoacutew dlatego lepiej nie podłączać go do kanalizacji ogoacutelnospławnej
Innym sposobem odprowadzenia wody bezpośrednio do kanalizacji jest podłączenie rury spustowej do osadnika rynnowego Wyposażony jest on w klapkę ktoacutera stanowi blokadę zapachową i wyciągany kosz w ktoacuterym gromadzą się większe zanieczyszczenia takie jak liście
Gdy brak sieci kanalizacji deszczowej lub ogoacutelnospławnej woda deszczowa powinna być bezpiecznie rozprowadzona po terenie posesji ale tak żeby nie spływała na sąsiednie działki
Odprowadzanie wody z dachu
płaskiego
W przypadku dachoacutew budynkoacutew wysokich (powyżej 5 kondygnacji) oraz dachoacutew o małym nachyleniu (przyjmuje się że poniżej 8) najczęstszym sposobem odprowa-dzania wody deszczowej jest system odwadniania oparty na wpustach dachowych
Wpusty dachowe pełnią rolę dachowych odwodnień punkto-wych tzn zbierają wodę z pewnej powierzchni w jednym punkcie
Odprowadzanie wody z dachu
płaskiego Woda jest odprowadzana do rury spustowej biegnącej wewnątrz budynku a stamtąd do kanalizacji deszczowej lub poza budynek do gruntu Aby odwodnienie dachu płaskiego pracowało prawidłowo wpust powinien znaleźć się w najniższym punkcie dachu a spadek w jego kierunku powinien wynosić co najmniej 3 Oproacutecz zasadniczego wpustu powinien być wpust awaryjny ktoacutery przejmie wodę w przypadku zatkania wpustu głoacutewnego Na dachu powinna być co najmniej jedna para wpustoacutew Zasady projektowania moacutewią że wpusty należy rozmieszczać co 25 m
Obliczanie kanalizacji deszczowej
Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qr (qd) [ls]
rAC
10000
IAQr
gdzie ψ lub C ndash wspoacutełczynnik spływu przyjmowany wg nowej normy jako 10 (w starej zależny od nachylenia dachu i rodzaju powierzchni odwadnianej)
A ndash efektywna powierzchnia dachu lub powierzchnia odwadniana [m2]
I ndash w starej normie miarodajne natężenie deszczu [l(sha)] przyjmowane I 300 l(sha)
r ndash natężenie opadoacutew atmosferycznych [l(sm2)] przyjmowane albo na podstawie danych statystycznych albo wg tabeli 1 w nowej normie po przemnożeniu przez wspoacutełczynnik ryzyka podany w tabeli 2
Wymiarowanie rynien i rur spustowych
1 Przewody spustowe ndash średnicę należy dobrać tak aby obliczona wartość odpływu ściekoacutew Qr nie przekraczała wartości Qrmax (qdmax) a powierzchnia odwadniana A powierzchni Amax zestawionych w tabeli w normie PN ndash 92B ndash 01707
2 Wg starej normy rynny powinny mieć średnice minimum 150 mm (dotyczy to budynkoacutew wielorodzinnych)
Efektywna
powierzchnia dachu
odwadniana przez
rynnę A [m2]
Szerokość rynny [mm] Średnica rury
spustowej [mm]
poniżej 20 70 50
20 ndash 57 100 (lub 125) 70
57 ndash 97 125 100
97 - 170 150 100
170 - 243 180 125
Dla budynkoacutew jednorodzinnych średnice rynien i przewodoacutew spustowych można określić w oparciu o efektywną powierzchnię dachu wg tabeli
Średnice poziomoacutew i przykanalikoacutew
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qr z uwzględnieniem następujących zasad
a) dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 07
b) dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 09
c) i d) jak dla kanalizacji sanitarnej
Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej
Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qt (qog) [ls]
Qww ndash natężenie odpływu ściekoacutew sanitarnych
Qr ndash natężenie odpływu ściekoacutew deszczowych
Kanalizacja ogoacutelnospławna to ten fragment ktoacutery odprowadza i ścieki sanitarne i deszczowe do zewnętrznej sieci ogoacutelnospławnej
rwwt QQQ
Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się z uwzględnieniem następujących zasad
a) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt spełnione powinny być warunki
a) i b) jak dla ściekoacutew deszczowych
b) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt obliczeniowa prędkość przepływu
ściekoacutew nie może przekraczać wartości dopuszczalnej ktoacutera wynosi
80 ms ndash dla rur żeliwnych i innych metalowych
40 ms ndash dla rur kamionkowych betonowych i z tworzyw sztucznych
c) dla odpływu tylko ściekoacutew sanitarnych Qww prędkość przepływu
ściekoacutew nie może być mniejsza od vmin = 07 ms
bullRynny z PVC-U
bullRynny z blachy aluminiowej
bullRynny miedziane
bullRynny z blachy stalowej
bullRynny cynkowo-tytanowe
Przekroje rynien a b c) poacutełokragłe d) trapezowy e f) trapezoidalny g) prostokatny h) poacutełokragły leacy
Rodzaje rynien a) okapowa b) koszowa c) gzymsowa d) leacy
Zakresy dopuszczalnych spadkoacutew przewodoacutew odpływowych
DN 0100 m ndash i = 20 - 100
DN 0150 m ndash i = 15 - 150
Urządzenia dodatkowe w kanalizacji sanitarnej
W przypadku odprowadzania ściekoacutew bytowo gospodarczych do zewnętrznej sieci typu ogoacutelnospławnego w pomieszczeniach położonych na najniższych kondygnacjach w budynku może dojść do zalania spowodowanego wstecznym przepływem ściekoacutew w wyniku intensywnych opadoacutew deszczu Dlatego też w tego typu instalacjach na przewodach kanalizacyjnych odprowadzających ścieki z pomieszczeń na najniższej kondygnacji stosować należy zasuwy burzowe ktoacutere chronią instalację przed przepływem zwrotnym
Materiały w kanalizacji sanitarnej
Instalacja kanalizacyjna może być wykonana z roacuteżnych materiałoacutew ale
zawsze rury i połączenia powinny być szczelne i odporne na korozję
Obecnie najpopularniejszym materiałem używanym do budowy instalacji
wewnętrznej jest tworzywo sztuczne Rury kanalizacyjne produkuje się z
polipropylenu (PP)
roacuteżnych odmian polichlorku winylu (PVC)
Polietylenu wysokiej gęstości (PE-HD)
żywicy poliestrowej wzmacnianej włoacuteknem szklanym (GRE)
Innymi materiałami stosowanymi w kanalizacji sanitarnej są
żeliwo
kamionka
beton
Kanalizacja deszczowa
Odprowadza wody opadowe z dachoacutew i terenoacutew przyległych do nieruchomości (podjazdy tarasy parkingi itp)
Projektowanie kanalizacji deszczowej odbywa się w oparciu o normę
PN ndash EN 12056 ndash 3 grudzień 2002
Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew
Część 3 Przewody deszczowe Projektowanie układu i obliczenia
oraz w przypadku braku informacji o normę
PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania w projektowaniu
Odprowadzanie wody z dachu stromego
W przypadku dachoacutew budynkoacutew niskich (do 5 kondygnacji) ktoacutere mają odpowiednie nachylenie (przyjmuje się że powyżej 8) najczęstszym sposobem odprowadzania wody deszczowej jest zastosowanie systemu rynnowego
Zadaniem deszczowej instalacji kanalizacyjnej jest zebranie wody z dachu i odprowadzenie jej do sieci kanalizacji deszczowej lub do gruntu System rynnowy polega na naturalnym (grawitacyjnym) spływie woacuted po połaci dachowej skąd jest przejmowana przez system rur System ten roacutewnież pracuje grawitacyjnie Umowną granicą instalacji deszczowej jest wylewka z ktoacuterej woda może być skierowana do sieci kanalizacji deszczowej (ogoacutelnospławnej) lub na grunt
Podstawowe elementy
instalacji kanalizacji deszczowej
Rynny - przewody o przekroju otwartym (okrągłym prostokątnym eliptycznym trapezowym okapowym) biegnące wzdłuż krawędzi dachu Zadaniem rynien jest zebranie wody opadowej Rynny prowadzone są z lekkim spadkiem w kierunku narożnikoacutew budynku dzięki czemu woda nie wylewa się za krawędzie tylko płynie w kierunku rur spustowych
Instalacja kanalizacji deszczowej składa się z następujących elementoacutew
Rury spustowe ndash pionowe odcinki przewodoacutew o przekroju zamkniętym (najczęściej okrągłym lub prostokątnym) Zadaniem rur spustowych jest zebranie wody płynącej rynnami i odprowadzenie ich poza budynek
Odpływy ndash elementy za pomocą ktoacuterych rynny przechodzą w rury spustowe Odpływ jest odcinkiem rynny w ktoacuterym wykonany jest obrobiony otwoacuter odpowiedniego kształtu pozwalający na włączenie rury spustowej Można wyroacuteżnić odpływy przelotowe oraz odpływy końcowe ( na narożnikach pomieszczeń) Pozwalają na mocowanie rur spustowych
Narożniki do rynien ndash umożliwiają połączenie rynien w narożnikach budynku Właściwy montaż narożnikoacutew jest bardzo ważny dla właściwej pracy rynien (ruchoacutew pod wpływem temperatury) Wylewki ndash kształtki ktoacuterymi kończy się rura spustowa Wylewka może być włą- czona do kanalizacji deszczowej bądź znajdować się nad gruntem
Łączniki do rynien - złączki zwykłe uszczelkowe i korekcyjne Ponieważ montaż rynien wymaga pozostawiania tzw dylatacji (odstępoacutew) złączki korekcyjne lub uszczelkowe umożliwiają wykonanie takich połączenia z dylatacją
Łączniki do rur spustowych - kolana troacutejniki redukcje mufy mufy redukcyjne Mufy służą do włączania rur spustowych do odpływoacutew zadaniem muf redukcyjnych jest połączenie rury spustowej i odpływu o roacuteżnych średnicach Kolana pozwalają na zmianę kierunku rury spustowej Troacutejniki umożliwiają włączanie do rur spustowych wyposażenia dodatkowego
Haki i obejmy - zadaniem tych elementoacutew jest mocowanie rynien i rur spustowych do dachoacutew i ścian
Elementy wykończeniowe i dodatkowe -
zadaniem tych elementoacutew jest wykończenie
systemu lub uzupełnienie jego pracy
Przykładami mogą tu być
dekiel służący do zakończenia rynny
filtr siatkowy montowany na rurze
spustowej zatrzymujący
zanieczyszczenia
czyszczak (rewizja) umożliwiający
przegląd i czyszczenie rury spustowej
(na zdjęciu)
odprowadzenie do kanalizacji deszczowej
Jednym ze sposoboacutew odprowadzenia wody jest podłączenie systemu rynnowego do kanalizacji deszczowej
Woacutewczas na dolnym odcinku rury spustowej mniej więcej 03-08 m ponad terenem należy zamontować rewizję (czyszczak) Rewizja ma wewnątrz kratkę na ktoacuterej zbierają się liście i inne zanieczyszczenia spływające z rynny
Rura spustowa z rewizją przyłączona jest do przewodoacutew odpływowych a te łączą się z kanalizacją Średnica przewodoacutew musi być co najmniej roacutewna średnicy rur spustowych i najczęściej wynosi 100-150 mm Głębokość na jakiej powinno się układać rury zależy od strefy przemarzania i wynosi 1-14 m System taki nie ma blokady przedostawania się zapachoacutew dlatego lepiej nie podłączać go do kanalizacji ogoacutelnospławnej
Innym sposobem odprowadzenia wody bezpośrednio do kanalizacji jest podłączenie rury spustowej do osadnika rynnowego Wyposażony jest on w klapkę ktoacutera stanowi blokadę zapachową i wyciągany kosz w ktoacuterym gromadzą się większe zanieczyszczenia takie jak liście
Gdy brak sieci kanalizacji deszczowej lub ogoacutelnospławnej woda deszczowa powinna być bezpiecznie rozprowadzona po terenie posesji ale tak żeby nie spływała na sąsiednie działki
Odprowadzanie wody z dachu
płaskiego
W przypadku dachoacutew budynkoacutew wysokich (powyżej 5 kondygnacji) oraz dachoacutew o małym nachyleniu (przyjmuje się że poniżej 8) najczęstszym sposobem odprowa-dzania wody deszczowej jest system odwadniania oparty na wpustach dachowych
Wpusty dachowe pełnią rolę dachowych odwodnień punkto-wych tzn zbierają wodę z pewnej powierzchni w jednym punkcie
Odprowadzanie wody z dachu
płaskiego Woda jest odprowadzana do rury spustowej biegnącej wewnątrz budynku a stamtąd do kanalizacji deszczowej lub poza budynek do gruntu Aby odwodnienie dachu płaskiego pracowało prawidłowo wpust powinien znaleźć się w najniższym punkcie dachu a spadek w jego kierunku powinien wynosić co najmniej 3 Oproacutecz zasadniczego wpustu powinien być wpust awaryjny ktoacutery przejmie wodę w przypadku zatkania wpustu głoacutewnego Na dachu powinna być co najmniej jedna para wpustoacutew Zasady projektowania moacutewią że wpusty należy rozmieszczać co 25 m
Obliczanie kanalizacji deszczowej
Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qr (qd) [ls]
rAC
10000
IAQr
gdzie ψ lub C ndash wspoacutełczynnik spływu przyjmowany wg nowej normy jako 10 (w starej zależny od nachylenia dachu i rodzaju powierzchni odwadnianej)
A ndash efektywna powierzchnia dachu lub powierzchnia odwadniana [m2]
I ndash w starej normie miarodajne natężenie deszczu [l(sha)] przyjmowane I 300 l(sha)
r ndash natężenie opadoacutew atmosferycznych [l(sm2)] przyjmowane albo na podstawie danych statystycznych albo wg tabeli 1 w nowej normie po przemnożeniu przez wspoacutełczynnik ryzyka podany w tabeli 2
Wymiarowanie rynien i rur spustowych
1 Przewody spustowe ndash średnicę należy dobrać tak aby obliczona wartość odpływu ściekoacutew Qr nie przekraczała wartości Qrmax (qdmax) a powierzchnia odwadniana A powierzchni Amax zestawionych w tabeli w normie PN ndash 92B ndash 01707
2 Wg starej normy rynny powinny mieć średnice minimum 150 mm (dotyczy to budynkoacutew wielorodzinnych)
Efektywna
powierzchnia dachu
odwadniana przez
rynnę A [m2]
Szerokość rynny [mm] Średnica rury
spustowej [mm]
poniżej 20 70 50
20 ndash 57 100 (lub 125) 70
57 ndash 97 125 100
97 - 170 150 100
170 - 243 180 125
Dla budynkoacutew jednorodzinnych średnice rynien i przewodoacutew spustowych można określić w oparciu o efektywną powierzchnię dachu wg tabeli
Średnice poziomoacutew i przykanalikoacutew
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qr z uwzględnieniem następujących zasad
a) dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 07
b) dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 09
c) i d) jak dla kanalizacji sanitarnej
Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej
Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qt (qog) [ls]
Qww ndash natężenie odpływu ściekoacutew sanitarnych
Qr ndash natężenie odpływu ściekoacutew deszczowych
Kanalizacja ogoacutelnospławna to ten fragment ktoacutery odprowadza i ścieki sanitarne i deszczowe do zewnętrznej sieci ogoacutelnospławnej
rwwt QQQ
Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się z uwzględnieniem następujących zasad
a) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt spełnione powinny być warunki
a) i b) jak dla ściekoacutew deszczowych
b) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt obliczeniowa prędkość przepływu
ściekoacutew nie może przekraczać wartości dopuszczalnej ktoacutera wynosi
80 ms ndash dla rur żeliwnych i innych metalowych
40 ms ndash dla rur kamionkowych betonowych i z tworzyw sztucznych
c) dla odpływu tylko ściekoacutew sanitarnych Qww prędkość przepływu
ściekoacutew nie może być mniejsza od vmin = 07 ms
bullRynny z PVC-U
bullRynny z blachy aluminiowej
bullRynny miedziane
bullRynny z blachy stalowej
bullRynny cynkowo-tytanowe
Przekroje rynien a b c) poacutełokragłe d) trapezowy e f) trapezoidalny g) prostokatny h) poacutełokragły leacy
Rodzaje rynien a) okapowa b) koszowa c) gzymsowa d) leacy
Materiały w kanalizacji sanitarnej
Instalacja kanalizacyjna może być wykonana z roacuteżnych materiałoacutew ale
zawsze rury i połączenia powinny być szczelne i odporne na korozję
Obecnie najpopularniejszym materiałem używanym do budowy instalacji
wewnętrznej jest tworzywo sztuczne Rury kanalizacyjne produkuje się z
polipropylenu (PP)
roacuteżnych odmian polichlorku winylu (PVC)
Polietylenu wysokiej gęstości (PE-HD)
żywicy poliestrowej wzmacnianej włoacuteknem szklanym (GRE)
Innymi materiałami stosowanymi w kanalizacji sanitarnej są
żeliwo
kamionka
beton
Kanalizacja deszczowa
Odprowadza wody opadowe z dachoacutew i terenoacutew przyległych do nieruchomości (podjazdy tarasy parkingi itp)
Projektowanie kanalizacji deszczowej odbywa się w oparciu o normę
PN ndash EN 12056 ndash 3 grudzień 2002
Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew
Część 3 Przewody deszczowe Projektowanie układu i obliczenia
oraz w przypadku braku informacji o normę
PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania w projektowaniu
Odprowadzanie wody z dachu stromego
W przypadku dachoacutew budynkoacutew niskich (do 5 kondygnacji) ktoacutere mają odpowiednie nachylenie (przyjmuje się że powyżej 8) najczęstszym sposobem odprowadzania wody deszczowej jest zastosowanie systemu rynnowego
Zadaniem deszczowej instalacji kanalizacyjnej jest zebranie wody z dachu i odprowadzenie jej do sieci kanalizacji deszczowej lub do gruntu System rynnowy polega na naturalnym (grawitacyjnym) spływie woacuted po połaci dachowej skąd jest przejmowana przez system rur System ten roacutewnież pracuje grawitacyjnie Umowną granicą instalacji deszczowej jest wylewka z ktoacuterej woda może być skierowana do sieci kanalizacji deszczowej (ogoacutelnospławnej) lub na grunt
Podstawowe elementy
instalacji kanalizacji deszczowej
Rynny - przewody o przekroju otwartym (okrągłym prostokątnym eliptycznym trapezowym okapowym) biegnące wzdłuż krawędzi dachu Zadaniem rynien jest zebranie wody opadowej Rynny prowadzone są z lekkim spadkiem w kierunku narożnikoacutew budynku dzięki czemu woda nie wylewa się za krawędzie tylko płynie w kierunku rur spustowych
Instalacja kanalizacji deszczowej składa się z następujących elementoacutew
Rury spustowe ndash pionowe odcinki przewodoacutew o przekroju zamkniętym (najczęściej okrągłym lub prostokątnym) Zadaniem rur spustowych jest zebranie wody płynącej rynnami i odprowadzenie ich poza budynek
Odpływy ndash elementy za pomocą ktoacuterych rynny przechodzą w rury spustowe Odpływ jest odcinkiem rynny w ktoacuterym wykonany jest obrobiony otwoacuter odpowiedniego kształtu pozwalający na włączenie rury spustowej Można wyroacuteżnić odpływy przelotowe oraz odpływy końcowe ( na narożnikach pomieszczeń) Pozwalają na mocowanie rur spustowych
Narożniki do rynien ndash umożliwiają połączenie rynien w narożnikach budynku Właściwy montaż narożnikoacutew jest bardzo ważny dla właściwej pracy rynien (ruchoacutew pod wpływem temperatury) Wylewki ndash kształtki ktoacuterymi kończy się rura spustowa Wylewka może być włą- czona do kanalizacji deszczowej bądź znajdować się nad gruntem
Łączniki do rynien - złączki zwykłe uszczelkowe i korekcyjne Ponieważ montaż rynien wymaga pozostawiania tzw dylatacji (odstępoacutew) złączki korekcyjne lub uszczelkowe umożliwiają wykonanie takich połączenia z dylatacją
Łączniki do rur spustowych - kolana troacutejniki redukcje mufy mufy redukcyjne Mufy służą do włączania rur spustowych do odpływoacutew zadaniem muf redukcyjnych jest połączenie rury spustowej i odpływu o roacuteżnych średnicach Kolana pozwalają na zmianę kierunku rury spustowej Troacutejniki umożliwiają włączanie do rur spustowych wyposażenia dodatkowego
Haki i obejmy - zadaniem tych elementoacutew jest mocowanie rynien i rur spustowych do dachoacutew i ścian
Elementy wykończeniowe i dodatkowe -
zadaniem tych elementoacutew jest wykończenie
systemu lub uzupełnienie jego pracy
Przykładami mogą tu być
dekiel służący do zakończenia rynny
filtr siatkowy montowany na rurze
spustowej zatrzymujący
zanieczyszczenia
czyszczak (rewizja) umożliwiający
przegląd i czyszczenie rury spustowej
(na zdjęciu)
odprowadzenie do kanalizacji deszczowej
Jednym ze sposoboacutew odprowadzenia wody jest podłączenie systemu rynnowego do kanalizacji deszczowej
Woacutewczas na dolnym odcinku rury spustowej mniej więcej 03-08 m ponad terenem należy zamontować rewizję (czyszczak) Rewizja ma wewnątrz kratkę na ktoacuterej zbierają się liście i inne zanieczyszczenia spływające z rynny
Rura spustowa z rewizją przyłączona jest do przewodoacutew odpływowych a te łączą się z kanalizacją Średnica przewodoacutew musi być co najmniej roacutewna średnicy rur spustowych i najczęściej wynosi 100-150 mm Głębokość na jakiej powinno się układać rury zależy od strefy przemarzania i wynosi 1-14 m System taki nie ma blokady przedostawania się zapachoacutew dlatego lepiej nie podłączać go do kanalizacji ogoacutelnospławnej
Innym sposobem odprowadzenia wody bezpośrednio do kanalizacji jest podłączenie rury spustowej do osadnika rynnowego Wyposażony jest on w klapkę ktoacutera stanowi blokadę zapachową i wyciągany kosz w ktoacuterym gromadzą się większe zanieczyszczenia takie jak liście
Gdy brak sieci kanalizacji deszczowej lub ogoacutelnospławnej woda deszczowa powinna być bezpiecznie rozprowadzona po terenie posesji ale tak żeby nie spływała na sąsiednie działki
Odprowadzanie wody z dachu
płaskiego
W przypadku dachoacutew budynkoacutew wysokich (powyżej 5 kondygnacji) oraz dachoacutew o małym nachyleniu (przyjmuje się że poniżej 8) najczęstszym sposobem odprowa-dzania wody deszczowej jest system odwadniania oparty na wpustach dachowych
Wpusty dachowe pełnią rolę dachowych odwodnień punkto-wych tzn zbierają wodę z pewnej powierzchni w jednym punkcie
Odprowadzanie wody z dachu
płaskiego Woda jest odprowadzana do rury spustowej biegnącej wewnątrz budynku a stamtąd do kanalizacji deszczowej lub poza budynek do gruntu Aby odwodnienie dachu płaskiego pracowało prawidłowo wpust powinien znaleźć się w najniższym punkcie dachu a spadek w jego kierunku powinien wynosić co najmniej 3 Oproacutecz zasadniczego wpustu powinien być wpust awaryjny ktoacutery przejmie wodę w przypadku zatkania wpustu głoacutewnego Na dachu powinna być co najmniej jedna para wpustoacutew Zasady projektowania moacutewią że wpusty należy rozmieszczać co 25 m
Obliczanie kanalizacji deszczowej
Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qr (qd) [ls]
rAC
10000
IAQr
gdzie ψ lub C ndash wspoacutełczynnik spływu przyjmowany wg nowej normy jako 10 (w starej zależny od nachylenia dachu i rodzaju powierzchni odwadnianej)
A ndash efektywna powierzchnia dachu lub powierzchnia odwadniana [m2]
I ndash w starej normie miarodajne natężenie deszczu [l(sha)] przyjmowane I 300 l(sha)
r ndash natężenie opadoacutew atmosferycznych [l(sm2)] przyjmowane albo na podstawie danych statystycznych albo wg tabeli 1 w nowej normie po przemnożeniu przez wspoacutełczynnik ryzyka podany w tabeli 2
Wymiarowanie rynien i rur spustowych
1 Przewody spustowe ndash średnicę należy dobrać tak aby obliczona wartość odpływu ściekoacutew Qr nie przekraczała wartości Qrmax (qdmax) a powierzchnia odwadniana A powierzchni Amax zestawionych w tabeli w normie PN ndash 92B ndash 01707
2 Wg starej normy rynny powinny mieć średnice minimum 150 mm (dotyczy to budynkoacutew wielorodzinnych)
Efektywna
powierzchnia dachu
odwadniana przez
rynnę A [m2]
Szerokość rynny [mm] Średnica rury
spustowej [mm]
poniżej 20 70 50
20 ndash 57 100 (lub 125) 70
57 ndash 97 125 100
97 - 170 150 100
170 - 243 180 125
Dla budynkoacutew jednorodzinnych średnice rynien i przewodoacutew spustowych można określić w oparciu o efektywną powierzchnię dachu wg tabeli
Średnice poziomoacutew i przykanalikoacutew
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qr z uwzględnieniem następujących zasad
a) dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 07
b) dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 09
c) i d) jak dla kanalizacji sanitarnej
Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej
Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qt (qog) [ls]
Qww ndash natężenie odpływu ściekoacutew sanitarnych
Qr ndash natężenie odpływu ściekoacutew deszczowych
Kanalizacja ogoacutelnospławna to ten fragment ktoacutery odprowadza i ścieki sanitarne i deszczowe do zewnętrznej sieci ogoacutelnospławnej
rwwt QQQ
Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się z uwzględnieniem następujących zasad
a) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt spełnione powinny być warunki
a) i b) jak dla ściekoacutew deszczowych
b) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt obliczeniowa prędkość przepływu
ściekoacutew nie może przekraczać wartości dopuszczalnej ktoacutera wynosi
80 ms ndash dla rur żeliwnych i innych metalowych
40 ms ndash dla rur kamionkowych betonowych i z tworzyw sztucznych
c) dla odpływu tylko ściekoacutew sanitarnych Qww prędkość przepływu
ściekoacutew nie może być mniejsza od vmin = 07 ms
bullRynny z PVC-U
bullRynny z blachy aluminiowej
bullRynny miedziane
bullRynny z blachy stalowej
bullRynny cynkowo-tytanowe
Przekroje rynien a b c) poacutełokragłe d) trapezowy e f) trapezoidalny g) prostokatny h) poacutełokragły leacy
Rodzaje rynien a) okapowa b) koszowa c) gzymsowa d) leacy
Kanalizacja deszczowa
Odprowadza wody opadowe z dachoacutew i terenoacutew przyległych do nieruchomości (podjazdy tarasy parkingi itp)
Projektowanie kanalizacji deszczowej odbywa się w oparciu o normę
PN ndash EN 12056 ndash 3 grudzień 2002
Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynkoacutew
Część 3 Przewody deszczowe Projektowanie układu i obliczenia
oraz w przypadku braku informacji o normę
PN ndash 92B ndash 01707 Instalacje kanalizacyjne Wymagania w projektowaniu
Odprowadzanie wody z dachu stromego
W przypadku dachoacutew budynkoacutew niskich (do 5 kondygnacji) ktoacutere mają odpowiednie nachylenie (przyjmuje się że powyżej 8) najczęstszym sposobem odprowadzania wody deszczowej jest zastosowanie systemu rynnowego
Zadaniem deszczowej instalacji kanalizacyjnej jest zebranie wody z dachu i odprowadzenie jej do sieci kanalizacji deszczowej lub do gruntu System rynnowy polega na naturalnym (grawitacyjnym) spływie woacuted po połaci dachowej skąd jest przejmowana przez system rur System ten roacutewnież pracuje grawitacyjnie Umowną granicą instalacji deszczowej jest wylewka z ktoacuterej woda może być skierowana do sieci kanalizacji deszczowej (ogoacutelnospławnej) lub na grunt
Podstawowe elementy
instalacji kanalizacji deszczowej
Rynny - przewody o przekroju otwartym (okrągłym prostokątnym eliptycznym trapezowym okapowym) biegnące wzdłuż krawędzi dachu Zadaniem rynien jest zebranie wody opadowej Rynny prowadzone są z lekkim spadkiem w kierunku narożnikoacutew budynku dzięki czemu woda nie wylewa się za krawędzie tylko płynie w kierunku rur spustowych
Instalacja kanalizacji deszczowej składa się z następujących elementoacutew
Rury spustowe ndash pionowe odcinki przewodoacutew o przekroju zamkniętym (najczęściej okrągłym lub prostokątnym) Zadaniem rur spustowych jest zebranie wody płynącej rynnami i odprowadzenie ich poza budynek
Odpływy ndash elementy za pomocą ktoacuterych rynny przechodzą w rury spustowe Odpływ jest odcinkiem rynny w ktoacuterym wykonany jest obrobiony otwoacuter odpowiedniego kształtu pozwalający na włączenie rury spustowej Można wyroacuteżnić odpływy przelotowe oraz odpływy końcowe ( na narożnikach pomieszczeń) Pozwalają na mocowanie rur spustowych
Narożniki do rynien ndash umożliwiają połączenie rynien w narożnikach budynku Właściwy montaż narożnikoacutew jest bardzo ważny dla właściwej pracy rynien (ruchoacutew pod wpływem temperatury) Wylewki ndash kształtki ktoacuterymi kończy się rura spustowa Wylewka może być włą- czona do kanalizacji deszczowej bądź znajdować się nad gruntem
Łączniki do rynien - złączki zwykłe uszczelkowe i korekcyjne Ponieważ montaż rynien wymaga pozostawiania tzw dylatacji (odstępoacutew) złączki korekcyjne lub uszczelkowe umożliwiają wykonanie takich połączenia z dylatacją
Łączniki do rur spustowych - kolana troacutejniki redukcje mufy mufy redukcyjne Mufy służą do włączania rur spustowych do odpływoacutew zadaniem muf redukcyjnych jest połączenie rury spustowej i odpływu o roacuteżnych średnicach Kolana pozwalają na zmianę kierunku rury spustowej Troacutejniki umożliwiają włączanie do rur spustowych wyposażenia dodatkowego
Haki i obejmy - zadaniem tych elementoacutew jest mocowanie rynien i rur spustowych do dachoacutew i ścian
Elementy wykończeniowe i dodatkowe -
zadaniem tych elementoacutew jest wykończenie
systemu lub uzupełnienie jego pracy
Przykładami mogą tu być
dekiel służący do zakończenia rynny
filtr siatkowy montowany na rurze
spustowej zatrzymujący
zanieczyszczenia
czyszczak (rewizja) umożliwiający
przegląd i czyszczenie rury spustowej
(na zdjęciu)
odprowadzenie do kanalizacji deszczowej
Jednym ze sposoboacutew odprowadzenia wody jest podłączenie systemu rynnowego do kanalizacji deszczowej
Woacutewczas na dolnym odcinku rury spustowej mniej więcej 03-08 m ponad terenem należy zamontować rewizję (czyszczak) Rewizja ma wewnątrz kratkę na ktoacuterej zbierają się liście i inne zanieczyszczenia spływające z rynny
Rura spustowa z rewizją przyłączona jest do przewodoacutew odpływowych a te łączą się z kanalizacją Średnica przewodoacutew musi być co najmniej roacutewna średnicy rur spustowych i najczęściej wynosi 100-150 mm Głębokość na jakiej powinno się układać rury zależy od strefy przemarzania i wynosi 1-14 m System taki nie ma blokady przedostawania się zapachoacutew dlatego lepiej nie podłączać go do kanalizacji ogoacutelnospławnej
Innym sposobem odprowadzenia wody bezpośrednio do kanalizacji jest podłączenie rury spustowej do osadnika rynnowego Wyposażony jest on w klapkę ktoacutera stanowi blokadę zapachową i wyciągany kosz w ktoacuterym gromadzą się większe zanieczyszczenia takie jak liście
Gdy brak sieci kanalizacji deszczowej lub ogoacutelnospławnej woda deszczowa powinna być bezpiecznie rozprowadzona po terenie posesji ale tak żeby nie spływała na sąsiednie działki
Odprowadzanie wody z dachu
płaskiego
W przypadku dachoacutew budynkoacutew wysokich (powyżej 5 kondygnacji) oraz dachoacutew o małym nachyleniu (przyjmuje się że poniżej 8) najczęstszym sposobem odprowa-dzania wody deszczowej jest system odwadniania oparty na wpustach dachowych
Wpusty dachowe pełnią rolę dachowych odwodnień punkto-wych tzn zbierają wodę z pewnej powierzchni w jednym punkcie
Odprowadzanie wody z dachu
płaskiego Woda jest odprowadzana do rury spustowej biegnącej wewnątrz budynku a stamtąd do kanalizacji deszczowej lub poza budynek do gruntu Aby odwodnienie dachu płaskiego pracowało prawidłowo wpust powinien znaleźć się w najniższym punkcie dachu a spadek w jego kierunku powinien wynosić co najmniej 3 Oproacutecz zasadniczego wpustu powinien być wpust awaryjny ktoacutery przejmie wodę w przypadku zatkania wpustu głoacutewnego Na dachu powinna być co najmniej jedna para wpustoacutew Zasady projektowania moacutewią że wpusty należy rozmieszczać co 25 m
Obliczanie kanalizacji deszczowej
Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qr (qd) [ls]
rAC
10000
IAQr
gdzie ψ lub C ndash wspoacutełczynnik spływu przyjmowany wg nowej normy jako 10 (w starej zależny od nachylenia dachu i rodzaju powierzchni odwadnianej)
A ndash efektywna powierzchnia dachu lub powierzchnia odwadniana [m2]
I ndash w starej normie miarodajne natężenie deszczu [l(sha)] przyjmowane I 300 l(sha)
r ndash natężenie opadoacutew atmosferycznych [l(sm2)] przyjmowane albo na podstawie danych statystycznych albo wg tabeli 1 w nowej normie po przemnożeniu przez wspoacutełczynnik ryzyka podany w tabeli 2
Wymiarowanie rynien i rur spustowych
1 Przewody spustowe ndash średnicę należy dobrać tak aby obliczona wartość odpływu ściekoacutew Qr nie przekraczała wartości Qrmax (qdmax) a powierzchnia odwadniana A powierzchni Amax zestawionych w tabeli w normie PN ndash 92B ndash 01707
2 Wg starej normy rynny powinny mieć średnice minimum 150 mm (dotyczy to budynkoacutew wielorodzinnych)
Efektywna
powierzchnia dachu
odwadniana przez
rynnę A [m2]
Szerokość rynny [mm] Średnica rury
spustowej [mm]
poniżej 20 70 50
20 ndash 57 100 (lub 125) 70
57 ndash 97 125 100
97 - 170 150 100
170 - 243 180 125
Dla budynkoacutew jednorodzinnych średnice rynien i przewodoacutew spustowych można określić w oparciu o efektywną powierzchnię dachu wg tabeli
Średnice poziomoacutew i przykanalikoacutew
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qr z uwzględnieniem następujących zasad
a) dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 07
b) dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 09
c) i d) jak dla kanalizacji sanitarnej
Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej
Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qt (qog) [ls]
Qww ndash natężenie odpływu ściekoacutew sanitarnych
Qr ndash natężenie odpływu ściekoacutew deszczowych
Kanalizacja ogoacutelnospławna to ten fragment ktoacutery odprowadza i ścieki sanitarne i deszczowe do zewnętrznej sieci ogoacutelnospławnej
rwwt QQQ
Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się z uwzględnieniem następujących zasad
a) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt spełnione powinny być warunki
a) i b) jak dla ściekoacutew deszczowych
b) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt obliczeniowa prędkość przepływu
ściekoacutew nie może przekraczać wartości dopuszczalnej ktoacutera wynosi
80 ms ndash dla rur żeliwnych i innych metalowych
40 ms ndash dla rur kamionkowych betonowych i z tworzyw sztucznych
c) dla odpływu tylko ściekoacutew sanitarnych Qww prędkość przepływu
ściekoacutew nie może być mniejsza od vmin = 07 ms
bullRynny z PVC-U
bullRynny z blachy aluminiowej
bullRynny miedziane
bullRynny z blachy stalowej
bullRynny cynkowo-tytanowe
Przekroje rynien a b c) poacutełokragłe d) trapezowy e f) trapezoidalny g) prostokatny h) poacutełokragły leacy
Rodzaje rynien a) okapowa b) koszowa c) gzymsowa d) leacy
Odprowadzanie wody z dachu stromego
W przypadku dachoacutew budynkoacutew niskich (do 5 kondygnacji) ktoacutere mają odpowiednie nachylenie (przyjmuje się że powyżej 8) najczęstszym sposobem odprowadzania wody deszczowej jest zastosowanie systemu rynnowego
Zadaniem deszczowej instalacji kanalizacyjnej jest zebranie wody z dachu i odprowadzenie jej do sieci kanalizacji deszczowej lub do gruntu System rynnowy polega na naturalnym (grawitacyjnym) spływie woacuted po połaci dachowej skąd jest przejmowana przez system rur System ten roacutewnież pracuje grawitacyjnie Umowną granicą instalacji deszczowej jest wylewka z ktoacuterej woda może być skierowana do sieci kanalizacji deszczowej (ogoacutelnospławnej) lub na grunt
Podstawowe elementy
instalacji kanalizacji deszczowej
Rynny - przewody o przekroju otwartym (okrągłym prostokątnym eliptycznym trapezowym okapowym) biegnące wzdłuż krawędzi dachu Zadaniem rynien jest zebranie wody opadowej Rynny prowadzone są z lekkim spadkiem w kierunku narożnikoacutew budynku dzięki czemu woda nie wylewa się za krawędzie tylko płynie w kierunku rur spustowych
Instalacja kanalizacji deszczowej składa się z następujących elementoacutew
Rury spustowe ndash pionowe odcinki przewodoacutew o przekroju zamkniętym (najczęściej okrągłym lub prostokątnym) Zadaniem rur spustowych jest zebranie wody płynącej rynnami i odprowadzenie ich poza budynek
Odpływy ndash elementy za pomocą ktoacuterych rynny przechodzą w rury spustowe Odpływ jest odcinkiem rynny w ktoacuterym wykonany jest obrobiony otwoacuter odpowiedniego kształtu pozwalający na włączenie rury spustowej Można wyroacuteżnić odpływy przelotowe oraz odpływy końcowe ( na narożnikach pomieszczeń) Pozwalają na mocowanie rur spustowych
Narożniki do rynien ndash umożliwiają połączenie rynien w narożnikach budynku Właściwy montaż narożnikoacutew jest bardzo ważny dla właściwej pracy rynien (ruchoacutew pod wpływem temperatury) Wylewki ndash kształtki ktoacuterymi kończy się rura spustowa Wylewka może być włą- czona do kanalizacji deszczowej bądź znajdować się nad gruntem
Łączniki do rynien - złączki zwykłe uszczelkowe i korekcyjne Ponieważ montaż rynien wymaga pozostawiania tzw dylatacji (odstępoacutew) złączki korekcyjne lub uszczelkowe umożliwiają wykonanie takich połączenia z dylatacją
Łączniki do rur spustowych - kolana troacutejniki redukcje mufy mufy redukcyjne Mufy służą do włączania rur spustowych do odpływoacutew zadaniem muf redukcyjnych jest połączenie rury spustowej i odpływu o roacuteżnych średnicach Kolana pozwalają na zmianę kierunku rury spustowej Troacutejniki umożliwiają włączanie do rur spustowych wyposażenia dodatkowego
Haki i obejmy - zadaniem tych elementoacutew jest mocowanie rynien i rur spustowych do dachoacutew i ścian
Elementy wykończeniowe i dodatkowe -
zadaniem tych elementoacutew jest wykończenie
systemu lub uzupełnienie jego pracy
Przykładami mogą tu być
dekiel służący do zakończenia rynny
filtr siatkowy montowany na rurze
spustowej zatrzymujący
zanieczyszczenia
czyszczak (rewizja) umożliwiający
przegląd i czyszczenie rury spustowej
(na zdjęciu)
odprowadzenie do kanalizacji deszczowej
Jednym ze sposoboacutew odprowadzenia wody jest podłączenie systemu rynnowego do kanalizacji deszczowej
Woacutewczas na dolnym odcinku rury spustowej mniej więcej 03-08 m ponad terenem należy zamontować rewizję (czyszczak) Rewizja ma wewnątrz kratkę na ktoacuterej zbierają się liście i inne zanieczyszczenia spływające z rynny
Rura spustowa z rewizją przyłączona jest do przewodoacutew odpływowych a te łączą się z kanalizacją Średnica przewodoacutew musi być co najmniej roacutewna średnicy rur spustowych i najczęściej wynosi 100-150 mm Głębokość na jakiej powinno się układać rury zależy od strefy przemarzania i wynosi 1-14 m System taki nie ma blokady przedostawania się zapachoacutew dlatego lepiej nie podłączać go do kanalizacji ogoacutelnospławnej
Innym sposobem odprowadzenia wody bezpośrednio do kanalizacji jest podłączenie rury spustowej do osadnika rynnowego Wyposażony jest on w klapkę ktoacutera stanowi blokadę zapachową i wyciągany kosz w ktoacuterym gromadzą się większe zanieczyszczenia takie jak liście
Gdy brak sieci kanalizacji deszczowej lub ogoacutelnospławnej woda deszczowa powinna być bezpiecznie rozprowadzona po terenie posesji ale tak żeby nie spływała na sąsiednie działki
Odprowadzanie wody z dachu
płaskiego
W przypadku dachoacutew budynkoacutew wysokich (powyżej 5 kondygnacji) oraz dachoacutew o małym nachyleniu (przyjmuje się że poniżej 8) najczęstszym sposobem odprowa-dzania wody deszczowej jest system odwadniania oparty na wpustach dachowych
Wpusty dachowe pełnią rolę dachowych odwodnień punkto-wych tzn zbierają wodę z pewnej powierzchni w jednym punkcie
Odprowadzanie wody z dachu
płaskiego Woda jest odprowadzana do rury spustowej biegnącej wewnątrz budynku a stamtąd do kanalizacji deszczowej lub poza budynek do gruntu Aby odwodnienie dachu płaskiego pracowało prawidłowo wpust powinien znaleźć się w najniższym punkcie dachu a spadek w jego kierunku powinien wynosić co najmniej 3 Oproacutecz zasadniczego wpustu powinien być wpust awaryjny ktoacutery przejmie wodę w przypadku zatkania wpustu głoacutewnego Na dachu powinna być co najmniej jedna para wpustoacutew Zasady projektowania moacutewią że wpusty należy rozmieszczać co 25 m
Obliczanie kanalizacji deszczowej
Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qr (qd) [ls]
rAC
10000
IAQr
gdzie ψ lub C ndash wspoacutełczynnik spływu przyjmowany wg nowej normy jako 10 (w starej zależny od nachylenia dachu i rodzaju powierzchni odwadnianej)
A ndash efektywna powierzchnia dachu lub powierzchnia odwadniana [m2]
I ndash w starej normie miarodajne natężenie deszczu [l(sha)] przyjmowane I 300 l(sha)
r ndash natężenie opadoacutew atmosferycznych [l(sm2)] przyjmowane albo na podstawie danych statystycznych albo wg tabeli 1 w nowej normie po przemnożeniu przez wspoacutełczynnik ryzyka podany w tabeli 2
Wymiarowanie rynien i rur spustowych
1 Przewody spustowe ndash średnicę należy dobrać tak aby obliczona wartość odpływu ściekoacutew Qr nie przekraczała wartości Qrmax (qdmax) a powierzchnia odwadniana A powierzchni Amax zestawionych w tabeli w normie PN ndash 92B ndash 01707
2 Wg starej normy rynny powinny mieć średnice minimum 150 mm (dotyczy to budynkoacutew wielorodzinnych)
Efektywna
powierzchnia dachu
odwadniana przez
rynnę A [m2]
Szerokość rynny [mm] Średnica rury
spustowej [mm]
poniżej 20 70 50
20 ndash 57 100 (lub 125) 70
57 ndash 97 125 100
97 - 170 150 100
170 - 243 180 125
Dla budynkoacutew jednorodzinnych średnice rynien i przewodoacutew spustowych można określić w oparciu o efektywną powierzchnię dachu wg tabeli
Średnice poziomoacutew i przykanalikoacutew
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qr z uwzględnieniem następujących zasad
a) dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 07
b) dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 09
c) i d) jak dla kanalizacji sanitarnej
Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej
Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qt (qog) [ls]
Qww ndash natężenie odpływu ściekoacutew sanitarnych
Qr ndash natężenie odpływu ściekoacutew deszczowych
Kanalizacja ogoacutelnospławna to ten fragment ktoacutery odprowadza i ścieki sanitarne i deszczowe do zewnętrznej sieci ogoacutelnospławnej
rwwt QQQ
Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się z uwzględnieniem następujących zasad
a) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt spełnione powinny być warunki
a) i b) jak dla ściekoacutew deszczowych
b) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt obliczeniowa prędkość przepływu
ściekoacutew nie może przekraczać wartości dopuszczalnej ktoacutera wynosi
80 ms ndash dla rur żeliwnych i innych metalowych
40 ms ndash dla rur kamionkowych betonowych i z tworzyw sztucznych
c) dla odpływu tylko ściekoacutew sanitarnych Qww prędkość przepływu
ściekoacutew nie może być mniejsza od vmin = 07 ms
bullRynny z PVC-U
bullRynny z blachy aluminiowej
bullRynny miedziane
bullRynny z blachy stalowej
bullRynny cynkowo-tytanowe
Przekroje rynien a b c) poacutełokragłe d) trapezowy e f) trapezoidalny g) prostokatny h) poacutełokragły leacy
Rodzaje rynien a) okapowa b) koszowa c) gzymsowa d) leacy
Podstawowe elementy
instalacji kanalizacji deszczowej
Rynny - przewody o przekroju otwartym (okrągłym prostokątnym eliptycznym trapezowym okapowym) biegnące wzdłuż krawędzi dachu Zadaniem rynien jest zebranie wody opadowej Rynny prowadzone są z lekkim spadkiem w kierunku narożnikoacutew budynku dzięki czemu woda nie wylewa się za krawędzie tylko płynie w kierunku rur spustowych
Instalacja kanalizacji deszczowej składa się z następujących elementoacutew
Rury spustowe ndash pionowe odcinki przewodoacutew o przekroju zamkniętym (najczęściej okrągłym lub prostokątnym) Zadaniem rur spustowych jest zebranie wody płynącej rynnami i odprowadzenie ich poza budynek
Odpływy ndash elementy za pomocą ktoacuterych rynny przechodzą w rury spustowe Odpływ jest odcinkiem rynny w ktoacuterym wykonany jest obrobiony otwoacuter odpowiedniego kształtu pozwalający na włączenie rury spustowej Można wyroacuteżnić odpływy przelotowe oraz odpływy końcowe ( na narożnikach pomieszczeń) Pozwalają na mocowanie rur spustowych
Narożniki do rynien ndash umożliwiają połączenie rynien w narożnikach budynku Właściwy montaż narożnikoacutew jest bardzo ważny dla właściwej pracy rynien (ruchoacutew pod wpływem temperatury) Wylewki ndash kształtki ktoacuterymi kończy się rura spustowa Wylewka może być włą- czona do kanalizacji deszczowej bądź znajdować się nad gruntem
Łączniki do rynien - złączki zwykłe uszczelkowe i korekcyjne Ponieważ montaż rynien wymaga pozostawiania tzw dylatacji (odstępoacutew) złączki korekcyjne lub uszczelkowe umożliwiają wykonanie takich połączenia z dylatacją
Łączniki do rur spustowych - kolana troacutejniki redukcje mufy mufy redukcyjne Mufy służą do włączania rur spustowych do odpływoacutew zadaniem muf redukcyjnych jest połączenie rury spustowej i odpływu o roacuteżnych średnicach Kolana pozwalają na zmianę kierunku rury spustowej Troacutejniki umożliwiają włączanie do rur spustowych wyposażenia dodatkowego
Haki i obejmy - zadaniem tych elementoacutew jest mocowanie rynien i rur spustowych do dachoacutew i ścian
Elementy wykończeniowe i dodatkowe -
zadaniem tych elementoacutew jest wykończenie
systemu lub uzupełnienie jego pracy
Przykładami mogą tu być
dekiel służący do zakończenia rynny
filtr siatkowy montowany na rurze
spustowej zatrzymujący
zanieczyszczenia
czyszczak (rewizja) umożliwiający
przegląd i czyszczenie rury spustowej
(na zdjęciu)
odprowadzenie do kanalizacji deszczowej
Jednym ze sposoboacutew odprowadzenia wody jest podłączenie systemu rynnowego do kanalizacji deszczowej
Woacutewczas na dolnym odcinku rury spustowej mniej więcej 03-08 m ponad terenem należy zamontować rewizję (czyszczak) Rewizja ma wewnątrz kratkę na ktoacuterej zbierają się liście i inne zanieczyszczenia spływające z rynny
Rura spustowa z rewizją przyłączona jest do przewodoacutew odpływowych a te łączą się z kanalizacją Średnica przewodoacutew musi być co najmniej roacutewna średnicy rur spustowych i najczęściej wynosi 100-150 mm Głębokość na jakiej powinno się układać rury zależy od strefy przemarzania i wynosi 1-14 m System taki nie ma blokady przedostawania się zapachoacutew dlatego lepiej nie podłączać go do kanalizacji ogoacutelnospławnej
Innym sposobem odprowadzenia wody bezpośrednio do kanalizacji jest podłączenie rury spustowej do osadnika rynnowego Wyposażony jest on w klapkę ktoacutera stanowi blokadę zapachową i wyciągany kosz w ktoacuterym gromadzą się większe zanieczyszczenia takie jak liście
Gdy brak sieci kanalizacji deszczowej lub ogoacutelnospławnej woda deszczowa powinna być bezpiecznie rozprowadzona po terenie posesji ale tak żeby nie spływała na sąsiednie działki
Odprowadzanie wody z dachu
płaskiego
W przypadku dachoacutew budynkoacutew wysokich (powyżej 5 kondygnacji) oraz dachoacutew o małym nachyleniu (przyjmuje się że poniżej 8) najczęstszym sposobem odprowa-dzania wody deszczowej jest system odwadniania oparty na wpustach dachowych
Wpusty dachowe pełnią rolę dachowych odwodnień punkto-wych tzn zbierają wodę z pewnej powierzchni w jednym punkcie
Odprowadzanie wody z dachu
płaskiego Woda jest odprowadzana do rury spustowej biegnącej wewnątrz budynku a stamtąd do kanalizacji deszczowej lub poza budynek do gruntu Aby odwodnienie dachu płaskiego pracowało prawidłowo wpust powinien znaleźć się w najniższym punkcie dachu a spadek w jego kierunku powinien wynosić co najmniej 3 Oproacutecz zasadniczego wpustu powinien być wpust awaryjny ktoacutery przejmie wodę w przypadku zatkania wpustu głoacutewnego Na dachu powinna być co najmniej jedna para wpustoacutew Zasady projektowania moacutewią że wpusty należy rozmieszczać co 25 m
Obliczanie kanalizacji deszczowej
Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qr (qd) [ls]
rAC
10000
IAQr
gdzie ψ lub C ndash wspoacutełczynnik spływu przyjmowany wg nowej normy jako 10 (w starej zależny od nachylenia dachu i rodzaju powierzchni odwadnianej)
A ndash efektywna powierzchnia dachu lub powierzchnia odwadniana [m2]
I ndash w starej normie miarodajne natężenie deszczu [l(sha)] przyjmowane I 300 l(sha)
r ndash natężenie opadoacutew atmosferycznych [l(sm2)] przyjmowane albo na podstawie danych statystycznych albo wg tabeli 1 w nowej normie po przemnożeniu przez wspoacutełczynnik ryzyka podany w tabeli 2
Wymiarowanie rynien i rur spustowych
1 Przewody spustowe ndash średnicę należy dobrać tak aby obliczona wartość odpływu ściekoacutew Qr nie przekraczała wartości Qrmax (qdmax) a powierzchnia odwadniana A powierzchni Amax zestawionych w tabeli w normie PN ndash 92B ndash 01707
2 Wg starej normy rynny powinny mieć średnice minimum 150 mm (dotyczy to budynkoacutew wielorodzinnych)
Efektywna
powierzchnia dachu
odwadniana przez
rynnę A [m2]
Szerokość rynny [mm] Średnica rury
spustowej [mm]
poniżej 20 70 50
20 ndash 57 100 (lub 125) 70
57 ndash 97 125 100
97 - 170 150 100
170 - 243 180 125
Dla budynkoacutew jednorodzinnych średnice rynien i przewodoacutew spustowych można określić w oparciu o efektywną powierzchnię dachu wg tabeli
Średnice poziomoacutew i przykanalikoacutew
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qr z uwzględnieniem następujących zasad
a) dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 07
b) dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 09
c) i d) jak dla kanalizacji sanitarnej
Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej
Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qt (qog) [ls]
Qww ndash natężenie odpływu ściekoacutew sanitarnych
Qr ndash natężenie odpływu ściekoacutew deszczowych
Kanalizacja ogoacutelnospławna to ten fragment ktoacutery odprowadza i ścieki sanitarne i deszczowe do zewnętrznej sieci ogoacutelnospławnej
rwwt QQQ
Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się z uwzględnieniem następujących zasad
a) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt spełnione powinny być warunki
a) i b) jak dla ściekoacutew deszczowych
b) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt obliczeniowa prędkość przepływu
ściekoacutew nie może przekraczać wartości dopuszczalnej ktoacutera wynosi
80 ms ndash dla rur żeliwnych i innych metalowych
40 ms ndash dla rur kamionkowych betonowych i z tworzyw sztucznych
c) dla odpływu tylko ściekoacutew sanitarnych Qww prędkość przepływu
ściekoacutew nie może być mniejsza od vmin = 07 ms
bullRynny z PVC-U
bullRynny z blachy aluminiowej
bullRynny miedziane
bullRynny z blachy stalowej
bullRynny cynkowo-tytanowe
Przekroje rynien a b c) poacutełokragłe d) trapezowy e f) trapezoidalny g) prostokatny h) poacutełokragły leacy
Rodzaje rynien a) okapowa b) koszowa c) gzymsowa d) leacy
Rury spustowe ndash pionowe odcinki przewodoacutew o przekroju zamkniętym (najczęściej okrągłym lub prostokątnym) Zadaniem rur spustowych jest zebranie wody płynącej rynnami i odprowadzenie ich poza budynek
Odpływy ndash elementy za pomocą ktoacuterych rynny przechodzą w rury spustowe Odpływ jest odcinkiem rynny w ktoacuterym wykonany jest obrobiony otwoacuter odpowiedniego kształtu pozwalający na włączenie rury spustowej Można wyroacuteżnić odpływy przelotowe oraz odpływy końcowe ( na narożnikach pomieszczeń) Pozwalają na mocowanie rur spustowych
Narożniki do rynien ndash umożliwiają połączenie rynien w narożnikach budynku Właściwy montaż narożnikoacutew jest bardzo ważny dla właściwej pracy rynien (ruchoacutew pod wpływem temperatury) Wylewki ndash kształtki ktoacuterymi kończy się rura spustowa Wylewka może być włą- czona do kanalizacji deszczowej bądź znajdować się nad gruntem
Łączniki do rynien - złączki zwykłe uszczelkowe i korekcyjne Ponieważ montaż rynien wymaga pozostawiania tzw dylatacji (odstępoacutew) złączki korekcyjne lub uszczelkowe umożliwiają wykonanie takich połączenia z dylatacją
Łączniki do rur spustowych - kolana troacutejniki redukcje mufy mufy redukcyjne Mufy służą do włączania rur spustowych do odpływoacutew zadaniem muf redukcyjnych jest połączenie rury spustowej i odpływu o roacuteżnych średnicach Kolana pozwalają na zmianę kierunku rury spustowej Troacutejniki umożliwiają włączanie do rur spustowych wyposażenia dodatkowego
Haki i obejmy - zadaniem tych elementoacutew jest mocowanie rynien i rur spustowych do dachoacutew i ścian
Elementy wykończeniowe i dodatkowe -
zadaniem tych elementoacutew jest wykończenie
systemu lub uzupełnienie jego pracy
Przykładami mogą tu być
dekiel służący do zakończenia rynny
filtr siatkowy montowany na rurze
spustowej zatrzymujący
zanieczyszczenia
czyszczak (rewizja) umożliwiający
przegląd i czyszczenie rury spustowej
(na zdjęciu)
odprowadzenie do kanalizacji deszczowej
Jednym ze sposoboacutew odprowadzenia wody jest podłączenie systemu rynnowego do kanalizacji deszczowej
Woacutewczas na dolnym odcinku rury spustowej mniej więcej 03-08 m ponad terenem należy zamontować rewizję (czyszczak) Rewizja ma wewnątrz kratkę na ktoacuterej zbierają się liście i inne zanieczyszczenia spływające z rynny
Rura spustowa z rewizją przyłączona jest do przewodoacutew odpływowych a te łączą się z kanalizacją Średnica przewodoacutew musi być co najmniej roacutewna średnicy rur spustowych i najczęściej wynosi 100-150 mm Głębokość na jakiej powinno się układać rury zależy od strefy przemarzania i wynosi 1-14 m System taki nie ma blokady przedostawania się zapachoacutew dlatego lepiej nie podłączać go do kanalizacji ogoacutelnospławnej
Innym sposobem odprowadzenia wody bezpośrednio do kanalizacji jest podłączenie rury spustowej do osadnika rynnowego Wyposażony jest on w klapkę ktoacutera stanowi blokadę zapachową i wyciągany kosz w ktoacuterym gromadzą się większe zanieczyszczenia takie jak liście
Gdy brak sieci kanalizacji deszczowej lub ogoacutelnospławnej woda deszczowa powinna być bezpiecznie rozprowadzona po terenie posesji ale tak żeby nie spływała na sąsiednie działki
Odprowadzanie wody z dachu
płaskiego
W przypadku dachoacutew budynkoacutew wysokich (powyżej 5 kondygnacji) oraz dachoacutew o małym nachyleniu (przyjmuje się że poniżej 8) najczęstszym sposobem odprowa-dzania wody deszczowej jest system odwadniania oparty na wpustach dachowych
Wpusty dachowe pełnią rolę dachowych odwodnień punkto-wych tzn zbierają wodę z pewnej powierzchni w jednym punkcie
Odprowadzanie wody z dachu
płaskiego Woda jest odprowadzana do rury spustowej biegnącej wewnątrz budynku a stamtąd do kanalizacji deszczowej lub poza budynek do gruntu Aby odwodnienie dachu płaskiego pracowało prawidłowo wpust powinien znaleźć się w najniższym punkcie dachu a spadek w jego kierunku powinien wynosić co najmniej 3 Oproacutecz zasadniczego wpustu powinien być wpust awaryjny ktoacutery przejmie wodę w przypadku zatkania wpustu głoacutewnego Na dachu powinna być co najmniej jedna para wpustoacutew Zasady projektowania moacutewią że wpusty należy rozmieszczać co 25 m
Obliczanie kanalizacji deszczowej
Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qr (qd) [ls]
rAC
10000
IAQr
gdzie ψ lub C ndash wspoacutełczynnik spływu przyjmowany wg nowej normy jako 10 (w starej zależny od nachylenia dachu i rodzaju powierzchni odwadnianej)
A ndash efektywna powierzchnia dachu lub powierzchnia odwadniana [m2]
I ndash w starej normie miarodajne natężenie deszczu [l(sha)] przyjmowane I 300 l(sha)
r ndash natężenie opadoacutew atmosferycznych [l(sm2)] przyjmowane albo na podstawie danych statystycznych albo wg tabeli 1 w nowej normie po przemnożeniu przez wspoacutełczynnik ryzyka podany w tabeli 2
Wymiarowanie rynien i rur spustowych
1 Przewody spustowe ndash średnicę należy dobrać tak aby obliczona wartość odpływu ściekoacutew Qr nie przekraczała wartości Qrmax (qdmax) a powierzchnia odwadniana A powierzchni Amax zestawionych w tabeli w normie PN ndash 92B ndash 01707
2 Wg starej normy rynny powinny mieć średnice minimum 150 mm (dotyczy to budynkoacutew wielorodzinnych)
Efektywna
powierzchnia dachu
odwadniana przez
rynnę A [m2]
Szerokość rynny [mm] Średnica rury
spustowej [mm]
poniżej 20 70 50
20 ndash 57 100 (lub 125) 70
57 ndash 97 125 100
97 - 170 150 100
170 - 243 180 125
Dla budynkoacutew jednorodzinnych średnice rynien i przewodoacutew spustowych można określić w oparciu o efektywną powierzchnię dachu wg tabeli
Średnice poziomoacutew i przykanalikoacutew
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qr z uwzględnieniem następujących zasad
a) dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 07
b) dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 09
c) i d) jak dla kanalizacji sanitarnej
Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej
Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qt (qog) [ls]
Qww ndash natężenie odpływu ściekoacutew sanitarnych
Qr ndash natężenie odpływu ściekoacutew deszczowych
Kanalizacja ogoacutelnospławna to ten fragment ktoacutery odprowadza i ścieki sanitarne i deszczowe do zewnętrznej sieci ogoacutelnospławnej
rwwt QQQ
Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się z uwzględnieniem następujących zasad
a) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt spełnione powinny być warunki
a) i b) jak dla ściekoacutew deszczowych
b) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt obliczeniowa prędkość przepływu
ściekoacutew nie może przekraczać wartości dopuszczalnej ktoacutera wynosi
80 ms ndash dla rur żeliwnych i innych metalowych
40 ms ndash dla rur kamionkowych betonowych i z tworzyw sztucznych
c) dla odpływu tylko ściekoacutew sanitarnych Qww prędkość przepływu
ściekoacutew nie może być mniejsza od vmin = 07 ms
bullRynny z PVC-U
bullRynny z blachy aluminiowej
bullRynny miedziane
bullRynny z blachy stalowej
bullRynny cynkowo-tytanowe
Przekroje rynien a b c) poacutełokragłe d) trapezowy e f) trapezoidalny g) prostokatny h) poacutełokragły leacy
Rodzaje rynien a) okapowa b) koszowa c) gzymsowa d) leacy
Narożniki do rynien ndash umożliwiają połączenie rynien w narożnikach budynku Właściwy montaż narożnikoacutew jest bardzo ważny dla właściwej pracy rynien (ruchoacutew pod wpływem temperatury) Wylewki ndash kształtki ktoacuterymi kończy się rura spustowa Wylewka może być włą- czona do kanalizacji deszczowej bądź znajdować się nad gruntem
Łączniki do rynien - złączki zwykłe uszczelkowe i korekcyjne Ponieważ montaż rynien wymaga pozostawiania tzw dylatacji (odstępoacutew) złączki korekcyjne lub uszczelkowe umożliwiają wykonanie takich połączenia z dylatacją
Łączniki do rur spustowych - kolana troacutejniki redukcje mufy mufy redukcyjne Mufy służą do włączania rur spustowych do odpływoacutew zadaniem muf redukcyjnych jest połączenie rury spustowej i odpływu o roacuteżnych średnicach Kolana pozwalają na zmianę kierunku rury spustowej Troacutejniki umożliwiają włączanie do rur spustowych wyposażenia dodatkowego
Haki i obejmy - zadaniem tych elementoacutew jest mocowanie rynien i rur spustowych do dachoacutew i ścian
Elementy wykończeniowe i dodatkowe -
zadaniem tych elementoacutew jest wykończenie
systemu lub uzupełnienie jego pracy
Przykładami mogą tu być
dekiel służący do zakończenia rynny
filtr siatkowy montowany na rurze
spustowej zatrzymujący
zanieczyszczenia
czyszczak (rewizja) umożliwiający
przegląd i czyszczenie rury spustowej
(na zdjęciu)
odprowadzenie do kanalizacji deszczowej
Jednym ze sposoboacutew odprowadzenia wody jest podłączenie systemu rynnowego do kanalizacji deszczowej
Woacutewczas na dolnym odcinku rury spustowej mniej więcej 03-08 m ponad terenem należy zamontować rewizję (czyszczak) Rewizja ma wewnątrz kratkę na ktoacuterej zbierają się liście i inne zanieczyszczenia spływające z rynny
Rura spustowa z rewizją przyłączona jest do przewodoacutew odpływowych a te łączą się z kanalizacją Średnica przewodoacutew musi być co najmniej roacutewna średnicy rur spustowych i najczęściej wynosi 100-150 mm Głębokość na jakiej powinno się układać rury zależy od strefy przemarzania i wynosi 1-14 m System taki nie ma blokady przedostawania się zapachoacutew dlatego lepiej nie podłączać go do kanalizacji ogoacutelnospławnej
Innym sposobem odprowadzenia wody bezpośrednio do kanalizacji jest podłączenie rury spustowej do osadnika rynnowego Wyposażony jest on w klapkę ktoacutera stanowi blokadę zapachową i wyciągany kosz w ktoacuterym gromadzą się większe zanieczyszczenia takie jak liście
Gdy brak sieci kanalizacji deszczowej lub ogoacutelnospławnej woda deszczowa powinna być bezpiecznie rozprowadzona po terenie posesji ale tak żeby nie spływała na sąsiednie działki
Odprowadzanie wody z dachu
płaskiego
W przypadku dachoacutew budynkoacutew wysokich (powyżej 5 kondygnacji) oraz dachoacutew o małym nachyleniu (przyjmuje się że poniżej 8) najczęstszym sposobem odprowa-dzania wody deszczowej jest system odwadniania oparty na wpustach dachowych
Wpusty dachowe pełnią rolę dachowych odwodnień punkto-wych tzn zbierają wodę z pewnej powierzchni w jednym punkcie
Odprowadzanie wody z dachu
płaskiego Woda jest odprowadzana do rury spustowej biegnącej wewnątrz budynku a stamtąd do kanalizacji deszczowej lub poza budynek do gruntu Aby odwodnienie dachu płaskiego pracowało prawidłowo wpust powinien znaleźć się w najniższym punkcie dachu a spadek w jego kierunku powinien wynosić co najmniej 3 Oproacutecz zasadniczego wpustu powinien być wpust awaryjny ktoacutery przejmie wodę w przypadku zatkania wpustu głoacutewnego Na dachu powinna być co najmniej jedna para wpustoacutew Zasady projektowania moacutewią że wpusty należy rozmieszczać co 25 m
Obliczanie kanalizacji deszczowej
Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qr (qd) [ls]
rAC
10000
IAQr
gdzie ψ lub C ndash wspoacutełczynnik spływu przyjmowany wg nowej normy jako 10 (w starej zależny od nachylenia dachu i rodzaju powierzchni odwadnianej)
A ndash efektywna powierzchnia dachu lub powierzchnia odwadniana [m2]
I ndash w starej normie miarodajne natężenie deszczu [l(sha)] przyjmowane I 300 l(sha)
r ndash natężenie opadoacutew atmosferycznych [l(sm2)] przyjmowane albo na podstawie danych statystycznych albo wg tabeli 1 w nowej normie po przemnożeniu przez wspoacutełczynnik ryzyka podany w tabeli 2
Wymiarowanie rynien i rur spustowych
1 Przewody spustowe ndash średnicę należy dobrać tak aby obliczona wartość odpływu ściekoacutew Qr nie przekraczała wartości Qrmax (qdmax) a powierzchnia odwadniana A powierzchni Amax zestawionych w tabeli w normie PN ndash 92B ndash 01707
2 Wg starej normy rynny powinny mieć średnice minimum 150 mm (dotyczy to budynkoacutew wielorodzinnych)
Efektywna
powierzchnia dachu
odwadniana przez
rynnę A [m2]
Szerokość rynny [mm] Średnica rury
spustowej [mm]
poniżej 20 70 50
20 ndash 57 100 (lub 125) 70
57 ndash 97 125 100
97 - 170 150 100
170 - 243 180 125
Dla budynkoacutew jednorodzinnych średnice rynien i przewodoacutew spustowych można określić w oparciu o efektywną powierzchnię dachu wg tabeli
Średnice poziomoacutew i przykanalikoacutew
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qr z uwzględnieniem następujących zasad
a) dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 07
b) dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 09
c) i d) jak dla kanalizacji sanitarnej
Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej
Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qt (qog) [ls]
Qww ndash natężenie odpływu ściekoacutew sanitarnych
Qr ndash natężenie odpływu ściekoacutew deszczowych
Kanalizacja ogoacutelnospławna to ten fragment ktoacutery odprowadza i ścieki sanitarne i deszczowe do zewnętrznej sieci ogoacutelnospławnej
rwwt QQQ
Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się z uwzględnieniem następujących zasad
a) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt spełnione powinny być warunki
a) i b) jak dla ściekoacutew deszczowych
b) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt obliczeniowa prędkość przepływu
ściekoacutew nie może przekraczać wartości dopuszczalnej ktoacutera wynosi
80 ms ndash dla rur żeliwnych i innych metalowych
40 ms ndash dla rur kamionkowych betonowych i z tworzyw sztucznych
c) dla odpływu tylko ściekoacutew sanitarnych Qww prędkość przepływu
ściekoacutew nie może być mniejsza od vmin = 07 ms
bullRynny z PVC-U
bullRynny z blachy aluminiowej
bullRynny miedziane
bullRynny z blachy stalowej
bullRynny cynkowo-tytanowe
Przekroje rynien a b c) poacutełokragłe d) trapezowy e f) trapezoidalny g) prostokatny h) poacutełokragły leacy
Rodzaje rynien a) okapowa b) koszowa c) gzymsowa d) leacy
Łączniki do rur spustowych - kolana troacutejniki redukcje mufy mufy redukcyjne Mufy służą do włączania rur spustowych do odpływoacutew zadaniem muf redukcyjnych jest połączenie rury spustowej i odpływu o roacuteżnych średnicach Kolana pozwalają na zmianę kierunku rury spustowej Troacutejniki umożliwiają włączanie do rur spustowych wyposażenia dodatkowego
Haki i obejmy - zadaniem tych elementoacutew jest mocowanie rynien i rur spustowych do dachoacutew i ścian
Elementy wykończeniowe i dodatkowe -
zadaniem tych elementoacutew jest wykończenie
systemu lub uzupełnienie jego pracy
Przykładami mogą tu być
dekiel służący do zakończenia rynny
filtr siatkowy montowany na rurze
spustowej zatrzymujący
zanieczyszczenia
czyszczak (rewizja) umożliwiający
przegląd i czyszczenie rury spustowej
(na zdjęciu)
odprowadzenie do kanalizacji deszczowej
Jednym ze sposoboacutew odprowadzenia wody jest podłączenie systemu rynnowego do kanalizacji deszczowej
Woacutewczas na dolnym odcinku rury spustowej mniej więcej 03-08 m ponad terenem należy zamontować rewizję (czyszczak) Rewizja ma wewnątrz kratkę na ktoacuterej zbierają się liście i inne zanieczyszczenia spływające z rynny
Rura spustowa z rewizją przyłączona jest do przewodoacutew odpływowych a te łączą się z kanalizacją Średnica przewodoacutew musi być co najmniej roacutewna średnicy rur spustowych i najczęściej wynosi 100-150 mm Głębokość na jakiej powinno się układać rury zależy od strefy przemarzania i wynosi 1-14 m System taki nie ma blokady przedostawania się zapachoacutew dlatego lepiej nie podłączać go do kanalizacji ogoacutelnospławnej
Innym sposobem odprowadzenia wody bezpośrednio do kanalizacji jest podłączenie rury spustowej do osadnika rynnowego Wyposażony jest on w klapkę ktoacutera stanowi blokadę zapachową i wyciągany kosz w ktoacuterym gromadzą się większe zanieczyszczenia takie jak liście
Gdy brak sieci kanalizacji deszczowej lub ogoacutelnospławnej woda deszczowa powinna być bezpiecznie rozprowadzona po terenie posesji ale tak żeby nie spływała na sąsiednie działki
Odprowadzanie wody z dachu
płaskiego
W przypadku dachoacutew budynkoacutew wysokich (powyżej 5 kondygnacji) oraz dachoacutew o małym nachyleniu (przyjmuje się że poniżej 8) najczęstszym sposobem odprowa-dzania wody deszczowej jest system odwadniania oparty na wpustach dachowych
Wpusty dachowe pełnią rolę dachowych odwodnień punkto-wych tzn zbierają wodę z pewnej powierzchni w jednym punkcie
Odprowadzanie wody z dachu
płaskiego Woda jest odprowadzana do rury spustowej biegnącej wewnątrz budynku a stamtąd do kanalizacji deszczowej lub poza budynek do gruntu Aby odwodnienie dachu płaskiego pracowało prawidłowo wpust powinien znaleźć się w najniższym punkcie dachu a spadek w jego kierunku powinien wynosić co najmniej 3 Oproacutecz zasadniczego wpustu powinien być wpust awaryjny ktoacutery przejmie wodę w przypadku zatkania wpustu głoacutewnego Na dachu powinna być co najmniej jedna para wpustoacutew Zasady projektowania moacutewią że wpusty należy rozmieszczać co 25 m
Obliczanie kanalizacji deszczowej
Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qr (qd) [ls]
rAC
10000
IAQr
gdzie ψ lub C ndash wspoacutełczynnik spływu przyjmowany wg nowej normy jako 10 (w starej zależny od nachylenia dachu i rodzaju powierzchni odwadnianej)
A ndash efektywna powierzchnia dachu lub powierzchnia odwadniana [m2]
I ndash w starej normie miarodajne natężenie deszczu [l(sha)] przyjmowane I 300 l(sha)
r ndash natężenie opadoacutew atmosferycznych [l(sm2)] przyjmowane albo na podstawie danych statystycznych albo wg tabeli 1 w nowej normie po przemnożeniu przez wspoacutełczynnik ryzyka podany w tabeli 2
Wymiarowanie rynien i rur spustowych
1 Przewody spustowe ndash średnicę należy dobrać tak aby obliczona wartość odpływu ściekoacutew Qr nie przekraczała wartości Qrmax (qdmax) a powierzchnia odwadniana A powierzchni Amax zestawionych w tabeli w normie PN ndash 92B ndash 01707
2 Wg starej normy rynny powinny mieć średnice minimum 150 mm (dotyczy to budynkoacutew wielorodzinnych)
Efektywna
powierzchnia dachu
odwadniana przez
rynnę A [m2]
Szerokość rynny [mm] Średnica rury
spustowej [mm]
poniżej 20 70 50
20 ndash 57 100 (lub 125) 70
57 ndash 97 125 100
97 - 170 150 100
170 - 243 180 125
Dla budynkoacutew jednorodzinnych średnice rynien i przewodoacutew spustowych można określić w oparciu o efektywną powierzchnię dachu wg tabeli
Średnice poziomoacutew i przykanalikoacutew
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qr z uwzględnieniem następujących zasad
a) dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 07
b) dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 09
c) i d) jak dla kanalizacji sanitarnej
Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej
Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qt (qog) [ls]
Qww ndash natężenie odpływu ściekoacutew sanitarnych
Qr ndash natężenie odpływu ściekoacutew deszczowych
Kanalizacja ogoacutelnospławna to ten fragment ktoacutery odprowadza i ścieki sanitarne i deszczowe do zewnętrznej sieci ogoacutelnospławnej
rwwt QQQ
Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się z uwzględnieniem następujących zasad
a) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt spełnione powinny być warunki
a) i b) jak dla ściekoacutew deszczowych
b) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt obliczeniowa prędkość przepływu
ściekoacutew nie może przekraczać wartości dopuszczalnej ktoacutera wynosi
80 ms ndash dla rur żeliwnych i innych metalowych
40 ms ndash dla rur kamionkowych betonowych i z tworzyw sztucznych
c) dla odpływu tylko ściekoacutew sanitarnych Qww prędkość przepływu
ściekoacutew nie może być mniejsza od vmin = 07 ms
bullRynny z PVC-U
bullRynny z blachy aluminiowej
bullRynny miedziane
bullRynny z blachy stalowej
bullRynny cynkowo-tytanowe
Przekroje rynien a b c) poacutełokragłe d) trapezowy e f) trapezoidalny g) prostokatny h) poacutełokragły leacy
Rodzaje rynien a) okapowa b) koszowa c) gzymsowa d) leacy
Elementy wykończeniowe i dodatkowe -
zadaniem tych elementoacutew jest wykończenie
systemu lub uzupełnienie jego pracy
Przykładami mogą tu być
dekiel służący do zakończenia rynny
filtr siatkowy montowany na rurze
spustowej zatrzymujący
zanieczyszczenia
czyszczak (rewizja) umożliwiający
przegląd i czyszczenie rury spustowej
(na zdjęciu)
odprowadzenie do kanalizacji deszczowej
Jednym ze sposoboacutew odprowadzenia wody jest podłączenie systemu rynnowego do kanalizacji deszczowej
Woacutewczas na dolnym odcinku rury spustowej mniej więcej 03-08 m ponad terenem należy zamontować rewizję (czyszczak) Rewizja ma wewnątrz kratkę na ktoacuterej zbierają się liście i inne zanieczyszczenia spływające z rynny
Rura spustowa z rewizją przyłączona jest do przewodoacutew odpływowych a te łączą się z kanalizacją Średnica przewodoacutew musi być co najmniej roacutewna średnicy rur spustowych i najczęściej wynosi 100-150 mm Głębokość na jakiej powinno się układać rury zależy od strefy przemarzania i wynosi 1-14 m System taki nie ma blokady przedostawania się zapachoacutew dlatego lepiej nie podłączać go do kanalizacji ogoacutelnospławnej
Innym sposobem odprowadzenia wody bezpośrednio do kanalizacji jest podłączenie rury spustowej do osadnika rynnowego Wyposażony jest on w klapkę ktoacutera stanowi blokadę zapachową i wyciągany kosz w ktoacuterym gromadzą się większe zanieczyszczenia takie jak liście
Gdy brak sieci kanalizacji deszczowej lub ogoacutelnospławnej woda deszczowa powinna być bezpiecznie rozprowadzona po terenie posesji ale tak żeby nie spływała na sąsiednie działki
Odprowadzanie wody z dachu
płaskiego
W przypadku dachoacutew budynkoacutew wysokich (powyżej 5 kondygnacji) oraz dachoacutew o małym nachyleniu (przyjmuje się że poniżej 8) najczęstszym sposobem odprowa-dzania wody deszczowej jest system odwadniania oparty na wpustach dachowych
Wpusty dachowe pełnią rolę dachowych odwodnień punkto-wych tzn zbierają wodę z pewnej powierzchni w jednym punkcie
Odprowadzanie wody z dachu
płaskiego Woda jest odprowadzana do rury spustowej biegnącej wewnątrz budynku a stamtąd do kanalizacji deszczowej lub poza budynek do gruntu Aby odwodnienie dachu płaskiego pracowało prawidłowo wpust powinien znaleźć się w najniższym punkcie dachu a spadek w jego kierunku powinien wynosić co najmniej 3 Oproacutecz zasadniczego wpustu powinien być wpust awaryjny ktoacutery przejmie wodę w przypadku zatkania wpustu głoacutewnego Na dachu powinna być co najmniej jedna para wpustoacutew Zasady projektowania moacutewią że wpusty należy rozmieszczać co 25 m
Obliczanie kanalizacji deszczowej
Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qr (qd) [ls]
rAC
10000
IAQr
gdzie ψ lub C ndash wspoacutełczynnik spływu przyjmowany wg nowej normy jako 10 (w starej zależny od nachylenia dachu i rodzaju powierzchni odwadnianej)
A ndash efektywna powierzchnia dachu lub powierzchnia odwadniana [m2]
I ndash w starej normie miarodajne natężenie deszczu [l(sha)] przyjmowane I 300 l(sha)
r ndash natężenie opadoacutew atmosferycznych [l(sm2)] przyjmowane albo na podstawie danych statystycznych albo wg tabeli 1 w nowej normie po przemnożeniu przez wspoacutełczynnik ryzyka podany w tabeli 2
Wymiarowanie rynien i rur spustowych
1 Przewody spustowe ndash średnicę należy dobrać tak aby obliczona wartość odpływu ściekoacutew Qr nie przekraczała wartości Qrmax (qdmax) a powierzchnia odwadniana A powierzchni Amax zestawionych w tabeli w normie PN ndash 92B ndash 01707
2 Wg starej normy rynny powinny mieć średnice minimum 150 mm (dotyczy to budynkoacutew wielorodzinnych)
Efektywna
powierzchnia dachu
odwadniana przez
rynnę A [m2]
Szerokość rynny [mm] Średnica rury
spustowej [mm]
poniżej 20 70 50
20 ndash 57 100 (lub 125) 70
57 ndash 97 125 100
97 - 170 150 100
170 - 243 180 125
Dla budynkoacutew jednorodzinnych średnice rynien i przewodoacutew spustowych można określić w oparciu o efektywną powierzchnię dachu wg tabeli
Średnice poziomoacutew i przykanalikoacutew
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qr z uwzględnieniem następujących zasad
a) dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 07
b) dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 09
c) i d) jak dla kanalizacji sanitarnej
Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej
Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qt (qog) [ls]
Qww ndash natężenie odpływu ściekoacutew sanitarnych
Qr ndash natężenie odpływu ściekoacutew deszczowych
Kanalizacja ogoacutelnospławna to ten fragment ktoacutery odprowadza i ścieki sanitarne i deszczowe do zewnętrznej sieci ogoacutelnospławnej
rwwt QQQ
Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się z uwzględnieniem następujących zasad
a) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt spełnione powinny być warunki
a) i b) jak dla ściekoacutew deszczowych
b) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt obliczeniowa prędkość przepływu
ściekoacutew nie może przekraczać wartości dopuszczalnej ktoacutera wynosi
80 ms ndash dla rur żeliwnych i innych metalowych
40 ms ndash dla rur kamionkowych betonowych i z tworzyw sztucznych
c) dla odpływu tylko ściekoacutew sanitarnych Qww prędkość przepływu
ściekoacutew nie może być mniejsza od vmin = 07 ms
bullRynny z PVC-U
bullRynny z blachy aluminiowej
bullRynny miedziane
bullRynny z blachy stalowej
bullRynny cynkowo-tytanowe
Przekroje rynien a b c) poacutełokragłe d) trapezowy e f) trapezoidalny g) prostokatny h) poacutełokragły leacy
Rodzaje rynien a) okapowa b) koszowa c) gzymsowa d) leacy
Jednym ze sposoboacutew odprowadzenia wody jest podłączenie systemu rynnowego do kanalizacji deszczowej
Woacutewczas na dolnym odcinku rury spustowej mniej więcej 03-08 m ponad terenem należy zamontować rewizję (czyszczak) Rewizja ma wewnątrz kratkę na ktoacuterej zbierają się liście i inne zanieczyszczenia spływające z rynny
Rura spustowa z rewizją przyłączona jest do przewodoacutew odpływowych a te łączą się z kanalizacją Średnica przewodoacutew musi być co najmniej roacutewna średnicy rur spustowych i najczęściej wynosi 100-150 mm Głębokość na jakiej powinno się układać rury zależy od strefy przemarzania i wynosi 1-14 m System taki nie ma blokady przedostawania się zapachoacutew dlatego lepiej nie podłączać go do kanalizacji ogoacutelnospławnej
Innym sposobem odprowadzenia wody bezpośrednio do kanalizacji jest podłączenie rury spustowej do osadnika rynnowego Wyposażony jest on w klapkę ktoacutera stanowi blokadę zapachową i wyciągany kosz w ktoacuterym gromadzą się większe zanieczyszczenia takie jak liście
Gdy brak sieci kanalizacji deszczowej lub ogoacutelnospławnej woda deszczowa powinna być bezpiecznie rozprowadzona po terenie posesji ale tak żeby nie spływała na sąsiednie działki
Odprowadzanie wody z dachu
płaskiego
W przypadku dachoacutew budynkoacutew wysokich (powyżej 5 kondygnacji) oraz dachoacutew o małym nachyleniu (przyjmuje się że poniżej 8) najczęstszym sposobem odprowa-dzania wody deszczowej jest system odwadniania oparty na wpustach dachowych
Wpusty dachowe pełnią rolę dachowych odwodnień punkto-wych tzn zbierają wodę z pewnej powierzchni w jednym punkcie
Odprowadzanie wody z dachu
płaskiego Woda jest odprowadzana do rury spustowej biegnącej wewnątrz budynku a stamtąd do kanalizacji deszczowej lub poza budynek do gruntu Aby odwodnienie dachu płaskiego pracowało prawidłowo wpust powinien znaleźć się w najniższym punkcie dachu a spadek w jego kierunku powinien wynosić co najmniej 3 Oproacutecz zasadniczego wpustu powinien być wpust awaryjny ktoacutery przejmie wodę w przypadku zatkania wpustu głoacutewnego Na dachu powinna być co najmniej jedna para wpustoacutew Zasady projektowania moacutewią że wpusty należy rozmieszczać co 25 m
Obliczanie kanalizacji deszczowej
Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qr (qd) [ls]
rAC
10000
IAQr
gdzie ψ lub C ndash wspoacutełczynnik spływu przyjmowany wg nowej normy jako 10 (w starej zależny od nachylenia dachu i rodzaju powierzchni odwadnianej)
A ndash efektywna powierzchnia dachu lub powierzchnia odwadniana [m2]
I ndash w starej normie miarodajne natężenie deszczu [l(sha)] przyjmowane I 300 l(sha)
r ndash natężenie opadoacutew atmosferycznych [l(sm2)] przyjmowane albo na podstawie danych statystycznych albo wg tabeli 1 w nowej normie po przemnożeniu przez wspoacutełczynnik ryzyka podany w tabeli 2
Wymiarowanie rynien i rur spustowych
1 Przewody spustowe ndash średnicę należy dobrać tak aby obliczona wartość odpływu ściekoacutew Qr nie przekraczała wartości Qrmax (qdmax) a powierzchnia odwadniana A powierzchni Amax zestawionych w tabeli w normie PN ndash 92B ndash 01707
2 Wg starej normy rynny powinny mieć średnice minimum 150 mm (dotyczy to budynkoacutew wielorodzinnych)
Efektywna
powierzchnia dachu
odwadniana przez
rynnę A [m2]
Szerokość rynny [mm] Średnica rury
spustowej [mm]
poniżej 20 70 50
20 ndash 57 100 (lub 125) 70
57 ndash 97 125 100
97 - 170 150 100
170 - 243 180 125
Dla budynkoacutew jednorodzinnych średnice rynien i przewodoacutew spustowych można określić w oparciu o efektywną powierzchnię dachu wg tabeli
Średnice poziomoacutew i przykanalikoacutew
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qr z uwzględnieniem następujących zasad
a) dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 07
b) dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 09
c) i d) jak dla kanalizacji sanitarnej
Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej
Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qt (qog) [ls]
Qww ndash natężenie odpływu ściekoacutew sanitarnych
Qr ndash natężenie odpływu ściekoacutew deszczowych
Kanalizacja ogoacutelnospławna to ten fragment ktoacutery odprowadza i ścieki sanitarne i deszczowe do zewnętrznej sieci ogoacutelnospławnej
rwwt QQQ
Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się z uwzględnieniem następujących zasad
a) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt spełnione powinny być warunki
a) i b) jak dla ściekoacutew deszczowych
b) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt obliczeniowa prędkość przepływu
ściekoacutew nie może przekraczać wartości dopuszczalnej ktoacutera wynosi
80 ms ndash dla rur żeliwnych i innych metalowych
40 ms ndash dla rur kamionkowych betonowych i z tworzyw sztucznych
c) dla odpływu tylko ściekoacutew sanitarnych Qww prędkość przepływu
ściekoacutew nie może być mniejsza od vmin = 07 ms
bullRynny z PVC-U
bullRynny z blachy aluminiowej
bullRynny miedziane
bullRynny z blachy stalowej
bullRynny cynkowo-tytanowe
Przekroje rynien a b c) poacutełokragłe d) trapezowy e f) trapezoidalny g) prostokatny h) poacutełokragły leacy
Rodzaje rynien a) okapowa b) koszowa c) gzymsowa d) leacy
Innym sposobem odprowadzenia wody bezpośrednio do kanalizacji jest podłączenie rury spustowej do osadnika rynnowego Wyposażony jest on w klapkę ktoacutera stanowi blokadę zapachową i wyciągany kosz w ktoacuterym gromadzą się większe zanieczyszczenia takie jak liście
Gdy brak sieci kanalizacji deszczowej lub ogoacutelnospławnej woda deszczowa powinna być bezpiecznie rozprowadzona po terenie posesji ale tak żeby nie spływała na sąsiednie działki
Odprowadzanie wody z dachu
płaskiego
W przypadku dachoacutew budynkoacutew wysokich (powyżej 5 kondygnacji) oraz dachoacutew o małym nachyleniu (przyjmuje się że poniżej 8) najczęstszym sposobem odprowa-dzania wody deszczowej jest system odwadniania oparty na wpustach dachowych
Wpusty dachowe pełnią rolę dachowych odwodnień punkto-wych tzn zbierają wodę z pewnej powierzchni w jednym punkcie
Odprowadzanie wody z dachu
płaskiego Woda jest odprowadzana do rury spustowej biegnącej wewnątrz budynku a stamtąd do kanalizacji deszczowej lub poza budynek do gruntu Aby odwodnienie dachu płaskiego pracowało prawidłowo wpust powinien znaleźć się w najniższym punkcie dachu a spadek w jego kierunku powinien wynosić co najmniej 3 Oproacutecz zasadniczego wpustu powinien być wpust awaryjny ktoacutery przejmie wodę w przypadku zatkania wpustu głoacutewnego Na dachu powinna być co najmniej jedna para wpustoacutew Zasady projektowania moacutewią że wpusty należy rozmieszczać co 25 m
Obliczanie kanalizacji deszczowej
Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qr (qd) [ls]
rAC
10000
IAQr
gdzie ψ lub C ndash wspoacutełczynnik spływu przyjmowany wg nowej normy jako 10 (w starej zależny od nachylenia dachu i rodzaju powierzchni odwadnianej)
A ndash efektywna powierzchnia dachu lub powierzchnia odwadniana [m2]
I ndash w starej normie miarodajne natężenie deszczu [l(sha)] przyjmowane I 300 l(sha)
r ndash natężenie opadoacutew atmosferycznych [l(sm2)] przyjmowane albo na podstawie danych statystycznych albo wg tabeli 1 w nowej normie po przemnożeniu przez wspoacutełczynnik ryzyka podany w tabeli 2
Wymiarowanie rynien i rur spustowych
1 Przewody spustowe ndash średnicę należy dobrać tak aby obliczona wartość odpływu ściekoacutew Qr nie przekraczała wartości Qrmax (qdmax) a powierzchnia odwadniana A powierzchni Amax zestawionych w tabeli w normie PN ndash 92B ndash 01707
2 Wg starej normy rynny powinny mieć średnice minimum 150 mm (dotyczy to budynkoacutew wielorodzinnych)
Efektywna
powierzchnia dachu
odwadniana przez
rynnę A [m2]
Szerokość rynny [mm] Średnica rury
spustowej [mm]
poniżej 20 70 50
20 ndash 57 100 (lub 125) 70
57 ndash 97 125 100
97 - 170 150 100
170 - 243 180 125
Dla budynkoacutew jednorodzinnych średnice rynien i przewodoacutew spustowych można określić w oparciu o efektywną powierzchnię dachu wg tabeli
Średnice poziomoacutew i przykanalikoacutew
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qr z uwzględnieniem następujących zasad
a) dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 07
b) dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 09
c) i d) jak dla kanalizacji sanitarnej
Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej
Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qt (qog) [ls]
Qww ndash natężenie odpływu ściekoacutew sanitarnych
Qr ndash natężenie odpływu ściekoacutew deszczowych
Kanalizacja ogoacutelnospławna to ten fragment ktoacutery odprowadza i ścieki sanitarne i deszczowe do zewnętrznej sieci ogoacutelnospławnej
rwwt QQQ
Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się z uwzględnieniem następujących zasad
a) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt spełnione powinny być warunki
a) i b) jak dla ściekoacutew deszczowych
b) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt obliczeniowa prędkość przepływu
ściekoacutew nie może przekraczać wartości dopuszczalnej ktoacutera wynosi
80 ms ndash dla rur żeliwnych i innych metalowych
40 ms ndash dla rur kamionkowych betonowych i z tworzyw sztucznych
c) dla odpływu tylko ściekoacutew sanitarnych Qww prędkość przepływu
ściekoacutew nie może być mniejsza od vmin = 07 ms
bullRynny z PVC-U
bullRynny z blachy aluminiowej
bullRynny miedziane
bullRynny z blachy stalowej
bullRynny cynkowo-tytanowe
Przekroje rynien a b c) poacutełokragłe d) trapezowy e f) trapezoidalny g) prostokatny h) poacutełokragły leacy
Rodzaje rynien a) okapowa b) koszowa c) gzymsowa d) leacy
Odprowadzanie wody z dachu
płaskiego
W przypadku dachoacutew budynkoacutew wysokich (powyżej 5 kondygnacji) oraz dachoacutew o małym nachyleniu (przyjmuje się że poniżej 8) najczęstszym sposobem odprowa-dzania wody deszczowej jest system odwadniania oparty na wpustach dachowych
Wpusty dachowe pełnią rolę dachowych odwodnień punkto-wych tzn zbierają wodę z pewnej powierzchni w jednym punkcie
Odprowadzanie wody z dachu
płaskiego Woda jest odprowadzana do rury spustowej biegnącej wewnątrz budynku a stamtąd do kanalizacji deszczowej lub poza budynek do gruntu Aby odwodnienie dachu płaskiego pracowało prawidłowo wpust powinien znaleźć się w najniższym punkcie dachu a spadek w jego kierunku powinien wynosić co najmniej 3 Oproacutecz zasadniczego wpustu powinien być wpust awaryjny ktoacutery przejmie wodę w przypadku zatkania wpustu głoacutewnego Na dachu powinna być co najmniej jedna para wpustoacutew Zasady projektowania moacutewią że wpusty należy rozmieszczać co 25 m
Obliczanie kanalizacji deszczowej
Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qr (qd) [ls]
rAC
10000
IAQr
gdzie ψ lub C ndash wspoacutełczynnik spływu przyjmowany wg nowej normy jako 10 (w starej zależny od nachylenia dachu i rodzaju powierzchni odwadnianej)
A ndash efektywna powierzchnia dachu lub powierzchnia odwadniana [m2]
I ndash w starej normie miarodajne natężenie deszczu [l(sha)] przyjmowane I 300 l(sha)
r ndash natężenie opadoacutew atmosferycznych [l(sm2)] przyjmowane albo na podstawie danych statystycznych albo wg tabeli 1 w nowej normie po przemnożeniu przez wspoacutełczynnik ryzyka podany w tabeli 2
Wymiarowanie rynien i rur spustowych
1 Przewody spustowe ndash średnicę należy dobrać tak aby obliczona wartość odpływu ściekoacutew Qr nie przekraczała wartości Qrmax (qdmax) a powierzchnia odwadniana A powierzchni Amax zestawionych w tabeli w normie PN ndash 92B ndash 01707
2 Wg starej normy rynny powinny mieć średnice minimum 150 mm (dotyczy to budynkoacutew wielorodzinnych)
Efektywna
powierzchnia dachu
odwadniana przez
rynnę A [m2]
Szerokość rynny [mm] Średnica rury
spustowej [mm]
poniżej 20 70 50
20 ndash 57 100 (lub 125) 70
57 ndash 97 125 100
97 - 170 150 100
170 - 243 180 125
Dla budynkoacutew jednorodzinnych średnice rynien i przewodoacutew spustowych można określić w oparciu o efektywną powierzchnię dachu wg tabeli
Średnice poziomoacutew i przykanalikoacutew
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qr z uwzględnieniem następujących zasad
a) dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 07
b) dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 09
c) i d) jak dla kanalizacji sanitarnej
Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej
Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qt (qog) [ls]
Qww ndash natężenie odpływu ściekoacutew sanitarnych
Qr ndash natężenie odpływu ściekoacutew deszczowych
Kanalizacja ogoacutelnospławna to ten fragment ktoacutery odprowadza i ścieki sanitarne i deszczowe do zewnętrznej sieci ogoacutelnospławnej
rwwt QQQ
Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się z uwzględnieniem następujących zasad
a) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt spełnione powinny być warunki
a) i b) jak dla ściekoacutew deszczowych
b) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt obliczeniowa prędkość przepływu
ściekoacutew nie może przekraczać wartości dopuszczalnej ktoacutera wynosi
80 ms ndash dla rur żeliwnych i innych metalowych
40 ms ndash dla rur kamionkowych betonowych i z tworzyw sztucznych
c) dla odpływu tylko ściekoacutew sanitarnych Qww prędkość przepływu
ściekoacutew nie może być mniejsza od vmin = 07 ms
bullRynny z PVC-U
bullRynny z blachy aluminiowej
bullRynny miedziane
bullRynny z blachy stalowej
bullRynny cynkowo-tytanowe
Przekroje rynien a b c) poacutełokragłe d) trapezowy e f) trapezoidalny g) prostokatny h) poacutełokragły leacy
Rodzaje rynien a) okapowa b) koszowa c) gzymsowa d) leacy
Odprowadzanie wody z dachu
płaskiego Woda jest odprowadzana do rury spustowej biegnącej wewnątrz budynku a stamtąd do kanalizacji deszczowej lub poza budynek do gruntu Aby odwodnienie dachu płaskiego pracowało prawidłowo wpust powinien znaleźć się w najniższym punkcie dachu a spadek w jego kierunku powinien wynosić co najmniej 3 Oproacutecz zasadniczego wpustu powinien być wpust awaryjny ktoacutery przejmie wodę w przypadku zatkania wpustu głoacutewnego Na dachu powinna być co najmniej jedna para wpustoacutew Zasady projektowania moacutewią że wpusty należy rozmieszczać co 25 m
Obliczanie kanalizacji deszczowej
Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qr (qd) [ls]
rAC
10000
IAQr
gdzie ψ lub C ndash wspoacutełczynnik spływu przyjmowany wg nowej normy jako 10 (w starej zależny od nachylenia dachu i rodzaju powierzchni odwadnianej)
A ndash efektywna powierzchnia dachu lub powierzchnia odwadniana [m2]
I ndash w starej normie miarodajne natężenie deszczu [l(sha)] przyjmowane I 300 l(sha)
r ndash natężenie opadoacutew atmosferycznych [l(sm2)] przyjmowane albo na podstawie danych statystycznych albo wg tabeli 1 w nowej normie po przemnożeniu przez wspoacutełczynnik ryzyka podany w tabeli 2
Wymiarowanie rynien i rur spustowych
1 Przewody spustowe ndash średnicę należy dobrać tak aby obliczona wartość odpływu ściekoacutew Qr nie przekraczała wartości Qrmax (qdmax) a powierzchnia odwadniana A powierzchni Amax zestawionych w tabeli w normie PN ndash 92B ndash 01707
2 Wg starej normy rynny powinny mieć średnice minimum 150 mm (dotyczy to budynkoacutew wielorodzinnych)
Efektywna
powierzchnia dachu
odwadniana przez
rynnę A [m2]
Szerokość rynny [mm] Średnica rury
spustowej [mm]
poniżej 20 70 50
20 ndash 57 100 (lub 125) 70
57 ndash 97 125 100
97 - 170 150 100
170 - 243 180 125
Dla budynkoacutew jednorodzinnych średnice rynien i przewodoacutew spustowych można określić w oparciu o efektywną powierzchnię dachu wg tabeli
Średnice poziomoacutew i przykanalikoacutew
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qr z uwzględnieniem następujących zasad
a) dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 07
b) dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 09
c) i d) jak dla kanalizacji sanitarnej
Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej
Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qt (qog) [ls]
Qww ndash natężenie odpływu ściekoacutew sanitarnych
Qr ndash natężenie odpływu ściekoacutew deszczowych
Kanalizacja ogoacutelnospławna to ten fragment ktoacutery odprowadza i ścieki sanitarne i deszczowe do zewnętrznej sieci ogoacutelnospławnej
rwwt QQQ
Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się z uwzględnieniem następujących zasad
a) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt spełnione powinny być warunki
a) i b) jak dla ściekoacutew deszczowych
b) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt obliczeniowa prędkość przepływu
ściekoacutew nie może przekraczać wartości dopuszczalnej ktoacutera wynosi
80 ms ndash dla rur żeliwnych i innych metalowych
40 ms ndash dla rur kamionkowych betonowych i z tworzyw sztucznych
c) dla odpływu tylko ściekoacutew sanitarnych Qww prędkość przepływu
ściekoacutew nie może być mniejsza od vmin = 07 ms
bullRynny z PVC-U
bullRynny z blachy aluminiowej
bullRynny miedziane
bullRynny z blachy stalowej
bullRynny cynkowo-tytanowe
Przekroje rynien a b c) poacutełokragłe d) trapezowy e f) trapezoidalny g) prostokatny h) poacutełokragły leacy
Rodzaje rynien a) okapowa b) koszowa c) gzymsowa d) leacy
Obliczanie kanalizacji deszczowej
Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qr (qd) [ls]
rAC
10000
IAQr
gdzie ψ lub C ndash wspoacutełczynnik spływu przyjmowany wg nowej normy jako 10 (w starej zależny od nachylenia dachu i rodzaju powierzchni odwadnianej)
A ndash efektywna powierzchnia dachu lub powierzchnia odwadniana [m2]
I ndash w starej normie miarodajne natężenie deszczu [l(sha)] przyjmowane I 300 l(sha)
r ndash natężenie opadoacutew atmosferycznych [l(sm2)] przyjmowane albo na podstawie danych statystycznych albo wg tabeli 1 w nowej normie po przemnożeniu przez wspoacutełczynnik ryzyka podany w tabeli 2
Wymiarowanie rynien i rur spustowych
1 Przewody spustowe ndash średnicę należy dobrać tak aby obliczona wartość odpływu ściekoacutew Qr nie przekraczała wartości Qrmax (qdmax) a powierzchnia odwadniana A powierzchni Amax zestawionych w tabeli w normie PN ndash 92B ndash 01707
2 Wg starej normy rynny powinny mieć średnice minimum 150 mm (dotyczy to budynkoacutew wielorodzinnych)
Efektywna
powierzchnia dachu
odwadniana przez
rynnę A [m2]
Szerokość rynny [mm] Średnica rury
spustowej [mm]
poniżej 20 70 50
20 ndash 57 100 (lub 125) 70
57 ndash 97 125 100
97 - 170 150 100
170 - 243 180 125
Dla budynkoacutew jednorodzinnych średnice rynien i przewodoacutew spustowych można określić w oparciu o efektywną powierzchnię dachu wg tabeli
Średnice poziomoacutew i przykanalikoacutew
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qr z uwzględnieniem następujących zasad
a) dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 07
b) dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 09
c) i d) jak dla kanalizacji sanitarnej
Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej
Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qt (qog) [ls]
Qww ndash natężenie odpływu ściekoacutew sanitarnych
Qr ndash natężenie odpływu ściekoacutew deszczowych
Kanalizacja ogoacutelnospławna to ten fragment ktoacutery odprowadza i ścieki sanitarne i deszczowe do zewnętrznej sieci ogoacutelnospławnej
rwwt QQQ
Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się z uwzględnieniem następujących zasad
a) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt spełnione powinny być warunki
a) i b) jak dla ściekoacutew deszczowych
b) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt obliczeniowa prędkość przepływu
ściekoacutew nie może przekraczać wartości dopuszczalnej ktoacutera wynosi
80 ms ndash dla rur żeliwnych i innych metalowych
40 ms ndash dla rur kamionkowych betonowych i z tworzyw sztucznych
c) dla odpływu tylko ściekoacutew sanitarnych Qww prędkość przepływu
ściekoacutew nie może być mniejsza od vmin = 07 ms
bullRynny z PVC-U
bullRynny z blachy aluminiowej
bullRynny miedziane
bullRynny z blachy stalowej
bullRynny cynkowo-tytanowe
Przekroje rynien a b c) poacutełokragłe d) trapezowy e f) trapezoidalny g) prostokatny h) poacutełokragły leacy
Rodzaje rynien a) okapowa b) koszowa c) gzymsowa d) leacy
Wymiarowanie rynien i rur spustowych
1 Przewody spustowe ndash średnicę należy dobrać tak aby obliczona wartość odpływu ściekoacutew Qr nie przekraczała wartości Qrmax (qdmax) a powierzchnia odwadniana A powierzchni Amax zestawionych w tabeli w normie PN ndash 92B ndash 01707
2 Wg starej normy rynny powinny mieć średnice minimum 150 mm (dotyczy to budynkoacutew wielorodzinnych)
Efektywna
powierzchnia dachu
odwadniana przez
rynnę A [m2]
Szerokość rynny [mm] Średnica rury
spustowej [mm]
poniżej 20 70 50
20 ndash 57 100 (lub 125) 70
57 ndash 97 125 100
97 - 170 150 100
170 - 243 180 125
Dla budynkoacutew jednorodzinnych średnice rynien i przewodoacutew spustowych można określić w oparciu o efektywną powierzchnię dachu wg tabeli
Średnice poziomoacutew i przykanalikoacutew
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qr z uwzględnieniem następujących zasad
a) dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 07
b) dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 09
c) i d) jak dla kanalizacji sanitarnej
Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej
Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qt (qog) [ls]
Qww ndash natężenie odpływu ściekoacutew sanitarnych
Qr ndash natężenie odpływu ściekoacutew deszczowych
Kanalizacja ogoacutelnospławna to ten fragment ktoacutery odprowadza i ścieki sanitarne i deszczowe do zewnętrznej sieci ogoacutelnospławnej
rwwt QQQ
Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się z uwzględnieniem następujących zasad
a) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt spełnione powinny być warunki
a) i b) jak dla ściekoacutew deszczowych
b) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt obliczeniowa prędkość przepływu
ściekoacutew nie może przekraczać wartości dopuszczalnej ktoacutera wynosi
80 ms ndash dla rur żeliwnych i innych metalowych
40 ms ndash dla rur kamionkowych betonowych i z tworzyw sztucznych
c) dla odpływu tylko ściekoacutew sanitarnych Qww prędkość przepływu
ściekoacutew nie może być mniejsza od vmin = 07 ms
bullRynny z PVC-U
bullRynny z blachy aluminiowej
bullRynny miedziane
bullRynny z blachy stalowej
bullRynny cynkowo-tytanowe
Przekroje rynien a b c) poacutełokragłe d) trapezowy e f) trapezoidalny g) prostokatny h) poacutełokragły leacy
Rodzaje rynien a) okapowa b) koszowa c) gzymsowa d) leacy
Efektywna
powierzchnia dachu
odwadniana przez
rynnę A [m2]
Szerokość rynny [mm] Średnica rury
spustowej [mm]
poniżej 20 70 50
20 ndash 57 100 (lub 125) 70
57 ndash 97 125 100
97 - 170 150 100
170 - 243 180 125
Dla budynkoacutew jednorodzinnych średnice rynien i przewodoacutew spustowych można określić w oparciu o efektywną powierzchnię dachu wg tabeli
Średnice poziomoacutew i przykanalikoacutew
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qr z uwzględnieniem następujących zasad
a) dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 07
b) dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 09
c) i d) jak dla kanalizacji sanitarnej
Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej
Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qt (qog) [ls]
Qww ndash natężenie odpływu ściekoacutew sanitarnych
Qr ndash natężenie odpływu ściekoacutew deszczowych
Kanalizacja ogoacutelnospławna to ten fragment ktoacutery odprowadza i ścieki sanitarne i deszczowe do zewnętrznej sieci ogoacutelnospławnej
rwwt QQQ
Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się z uwzględnieniem następujących zasad
a) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt spełnione powinny być warunki
a) i b) jak dla ściekoacutew deszczowych
b) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt obliczeniowa prędkość przepływu
ściekoacutew nie może przekraczać wartości dopuszczalnej ktoacutera wynosi
80 ms ndash dla rur żeliwnych i innych metalowych
40 ms ndash dla rur kamionkowych betonowych i z tworzyw sztucznych
c) dla odpływu tylko ściekoacutew sanitarnych Qww prędkość przepływu
ściekoacutew nie może być mniejsza od vmin = 07 ms
bullRynny z PVC-U
bullRynny z blachy aluminiowej
bullRynny miedziane
bullRynny z blachy stalowej
bullRynny cynkowo-tytanowe
Przekroje rynien a b c) poacutełokragłe d) trapezowy e f) trapezoidalny g) prostokatny h) poacutełokragły leacy
Rodzaje rynien a) okapowa b) koszowa c) gzymsowa d) leacy
Średnice poziomoacutew i przykanalikoacutew
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się na podstawie obliczonej wartości natężenia przepływu ściekoacutew Qr z uwzględnieniem następujących zasad
a) dla wszystkich przewodoacutew prowadzonych wewnątrz budynku i na zewnątrz do pierwszej studzienki rewizyjnej oraz dla przewodoacutew zewnętrznych o średnicy DNlt015m obliczeniowe napełnienie przewodu hd 07
b) dla przewodoacutew zewnętrznych z wyjątkiem wymienionych wyżej obliczeniowe napełnienie hd 09
c) i d) jak dla kanalizacji sanitarnej
Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej
Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qt (qog) [ls]
Qww ndash natężenie odpływu ściekoacutew sanitarnych
Qr ndash natężenie odpływu ściekoacutew deszczowych
Kanalizacja ogoacutelnospławna to ten fragment ktoacutery odprowadza i ścieki sanitarne i deszczowe do zewnętrznej sieci ogoacutelnospławnej
rwwt QQQ
Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się z uwzględnieniem następujących zasad
a) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt spełnione powinny być warunki
a) i b) jak dla ściekoacutew deszczowych
b) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt obliczeniowa prędkość przepływu
ściekoacutew nie może przekraczać wartości dopuszczalnej ktoacutera wynosi
80 ms ndash dla rur żeliwnych i innych metalowych
40 ms ndash dla rur kamionkowych betonowych i z tworzyw sztucznych
c) dla odpływu tylko ściekoacutew sanitarnych Qww prędkość przepływu
ściekoacutew nie może być mniejsza od vmin = 07 ms
bullRynny z PVC-U
bullRynny z blachy aluminiowej
bullRynny miedziane
bullRynny z blachy stalowej
bullRynny cynkowo-tytanowe
Przekroje rynien a b c) poacutełokragłe d) trapezowy e f) trapezoidalny g) prostokatny h) poacutełokragły leacy
Rodzaje rynien a) okapowa b) koszowa c) gzymsowa d) leacy
Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej
Doboacuter średnic przewodoacutew następuje w oparciu o obliczoną wartość natężenia odpływu woacuted opadowych Qt (qog) [ls]
Qww ndash natężenie odpływu ściekoacutew sanitarnych
Qr ndash natężenie odpływu ściekoacutew deszczowych
Kanalizacja ogoacutelnospławna to ten fragment ktoacutery odprowadza i ścieki sanitarne i deszczowe do zewnętrznej sieci ogoacutelnospławnej
rwwt QQQ
Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się z uwzględnieniem następujących zasad
a) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt spełnione powinny być warunki
a) i b) jak dla ściekoacutew deszczowych
b) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt obliczeniowa prędkość przepływu
ściekoacutew nie może przekraczać wartości dopuszczalnej ktoacutera wynosi
80 ms ndash dla rur żeliwnych i innych metalowych
40 ms ndash dla rur kamionkowych betonowych i z tworzyw sztucznych
c) dla odpływu tylko ściekoacutew sanitarnych Qww prędkość przepływu
ściekoacutew nie może być mniejsza od vmin = 07 ms
bullRynny z PVC-U
bullRynny z blachy aluminiowej
bullRynny miedziane
bullRynny z blachy stalowej
bullRynny cynkowo-tytanowe
Przekroje rynien a b c) poacutełokragłe d) trapezowy e f) trapezoidalny g) prostokatny h) poacutełokragły leacy
Rodzaje rynien a) okapowa b) koszowa c) gzymsowa d) leacy
Obliczanie kanalizacji ogoacutelnospławnej
Średnice przewodoacutew odpływowych określa się z uwzględnieniem następujących zasad
a) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt spełnione powinny być warunki
a) i b) jak dla ściekoacutew deszczowych
b) dla obliczonego odpływu ściekoacutew Qt obliczeniowa prędkość przepływu
ściekoacutew nie może przekraczać wartości dopuszczalnej ktoacutera wynosi
80 ms ndash dla rur żeliwnych i innych metalowych
40 ms ndash dla rur kamionkowych betonowych i z tworzyw sztucznych
c) dla odpływu tylko ściekoacutew sanitarnych Qww prędkość przepływu
ściekoacutew nie może być mniejsza od vmin = 07 ms
bullRynny z PVC-U
bullRynny z blachy aluminiowej
bullRynny miedziane
bullRynny z blachy stalowej
bullRynny cynkowo-tytanowe
Przekroje rynien a b c) poacutełokragłe d) trapezowy e f) trapezoidalny g) prostokatny h) poacutełokragły leacy
Rodzaje rynien a) okapowa b) koszowa c) gzymsowa d) leacy
bullRynny z PVC-U
bullRynny z blachy aluminiowej
bullRynny miedziane
bullRynny z blachy stalowej
bullRynny cynkowo-tytanowe
Przekroje rynien a b c) poacutełokragłe d) trapezowy e f) trapezoidalny g) prostokatny h) poacutełokragły leacy
Rodzaje rynien a) okapowa b) koszowa c) gzymsowa d) leacy