1

Interpersoonlijke Interpersoonlijke Psychotherapie (IPT)Psychotherapie (IPT)

Rob Mellink

InhoudInhoud Inleiding Indicaties en contra-indicaties IPT kenmerken Historisch overzicht Behandeling in 3 fasen

Indicaties IPTIndicaties IPTStemmingsstoornissenStemmingsstoornissen

Major depression, acute and maintenance treatment

Geriatric depression acute and maintenance

Depressed adolescents (individual and group)

Depressed HIV positive adults

Dysthymic adults Distressed primary care

patients

Bipolar Disorder Conjoint marital therapy Antepartum/postpartum

depression Prevention of mood

disorders

3

Overige indicatiesOverige indicaties Boulimia Sociale fobie Borderline pers st Insomnia Drugs misbruik* PTSS Somatisatie stoornis

Contra-indicatiesContra-indicaties depressie te ernstig om te kunnen depressie te ernstig om te kunnen

participerenparticiperen zeer beperkt introspectief vermogenzeer beperkt introspectief vermogen hoog suicide-risicohoog suicide-risico recidiverende depressie met psychotische recidiverende depressie met psychotische

kenmerken (melancholie) mogelijk: kenmerken (melancholie) mogelijk: medicatie en IPT gecombineerdmedicatie en IPT gecombineerd

4

KenmerkenKenmerken Ontwikkeld in the ’70s door Klerman,

Weissman e.a. Aanname: door interpersoonlijke

problemen ontstaat een depressie, los van de oorzaak van de depressie

Begrip van de interpersoonlijke conflicten helpt een patient ermee om te gaan en daarmee te herstellen van een depressieve episode

* Weissman M, et al. Comprehensive guide to interpersonal psychotherapy. New York: Basic Books, 2000.

HistorischeHistorische ontwikkelingontwikkeling Psychoanalyse Harry Stack Sullivan Object Relations Therapy Interpersonal Theory (Leary,

Kiesler)

6

Historisch; van psychodynamisch Historisch; van psychodynamisch naar interpersoonlijknaar interpersoonlijk

Freud: onbewuste mentale processen bepalen ons functioneren

Skinner: gedrag is aaneenschakeling van geconditioneerde responsen die ontstaan door associatie van 2 of meer stimuli

Latere analitici (Hartmann, Latere analitici (Hartmann, Winnicott en Kernberg)Winnicott en Kernberg)

Minder van belang: ontladingsmogelijkheden van libidineuze verlangens

Belangrijk: internalisatie van band die het kind met ouders heeft/maakt

Mahler (1975)Mahler (1975) In ontwikkeling naar meer

autonomie is de affectieve kwaliteit van de band (moeder) belangrijk voor de ontwikkeling van het zelfgevoel

Bowlby (’73 ’88)Bowlby (’73 ’88) Het verlangen om gehechtheidsrelaties te

vormen is een aangeboren eigenschap Mens is tov andere zoogdieren erg

kwetsbaar kort na geboorte Extreme afhankelijkheid geeft onlust die

om beschermende hand van moeder vragen

SullivanSullivan kwaliteit van latere relatie wordt voor

belangrijk deel gevormd door gehechtheidsrelaties uit kindertijd

focus van behandeling: het opnieuw integreren van verdrongen of afgesplitste affecten

Ontwikkeling in de tijdOntwikkeling in de tijd Sinds Freud is het focus van verhelderen

van een libidineus conflict verschoven naar het blootleggen van een, intrapsychisch gekleurd, interpersoonlijk conflict (Mahler)

Klerman en Weisman (IPT)Klerman en Weisman (IPT) Pragmatisch: schrap intrapsychische uit het

behandelfocus Meestal kan zonder persoonlijkheids veranderingen de

kwaliteit van het relationele functioneren verbeteren Hierdoor klaart depressie op en wordt psychische

weerbaarheid sterker

5

Vier FocussenVier Focussen

Rouw Interpersoonlijk conflict Rolverandering Interpersoonlijk tekort

6

Houding van therapeutHouding van therapeut

Empathisch niet neutraal

Actief vragen, verhelderen help patient verschillende strategieen te overwegen suggereer eventueel strategieen zonder te sturen Houdt vast aan het gekozen focus

7

Drie fasen Drie fasen 16 WEEK Begin – Wk 1 - 4

Behandelfase – Wk 5 -13

Afsluiten behandeling – Wk 14 - 16

12 WEEK Begin – Wk 1 - 3

Behandelfase – Wk 4 - 10

Afsluiten behandeling – Wk 11 - 12

8

Taken in de beginfaseTaken in de beginfase(Wk 1 - 4)(Wk 1 - 4)

A. Stel de diagnose depressie 1. Inventariseer depressieve symptomen 2. Benoem het syndroom als een ziekte 3. Leg uit dat dit een behandelbare medische

aandoening is /geef hoop 4. Geef de patient de “ziekte rol” 5. Laat praktische problemen oplossen (bijv “wie

kan jouw helpen hier op tijd te zijn?”) 6. Overweeg medicatie

9

Taken in de beginfaseTaken in de beginfase(Wk 1 - 4)(Wk 1 - 4)

B. Leg verband tussen depressie en interpersoonlijke problemen

Wat gebeurde er ten tijde van het begin van de depressie

rouw, conflict, rolverandering zijn er persoonlijkheidstekorten/stoornis?

Instand houdende factoren Interpersoonlijke inventarisatie

10

Interpersoonlijke Interpersoonlijke inventarisatieinventarisatie

Wie zijn de belangrijke mensen in uw leven ? (zowel levend als dood)

Probeer een beeld te schetsen over deze personen:

Hoe vaak ziet u hem of haar? Hoe is deze persoon van invloed op uw stemming? Wat is prettig aan deze relatie? Wat is niet prettig? Zijn er conflicten? Wat heeft deze relatie veranderd? Heeft u meningsverschillen met hem of haar? Hoe vaak? Kunt u

een voorbeeld geven? Zou u iets aan deze relatie willen veranderen? Wat zou er niet moeten veranderen?

11

Taken in de beginfaseTaken in de beginfase(Wk 1 - 4)(Wk 1 - 4)

C. bepaal het focus Op basis van de verkregen informatie en

gerelateerd aan de depressie.- Rouw- Interpersoonlijk conflict- Rol verandering- Interpersoonlijk tekort

12

Taken in de beginfaseTaken in de beginfase(Wk 1 - 4)(Wk 1 - 4)

D. Leg regels en principes van IPT uit: Schets het interpersoonlijke probleem van de patient Stel problemen en doelen vast als het focus van de

behandeling Geef uitleg over praktische aspecten van IPT (duur,

frequentie, kosten, regels mbt het missen van afspraken)

13

Taken in de behandelfaseTaken in de behandelfase(Wk 5 - 13)(Wk 5 - 13)

Begin met stand van zaken rondom depressieve symptomen

Geef psychoeducatie over verloop en herstel

Leg verband tussen interpersoonlijke problemen en de stemming

14

Technieken in de Technieken in de behandelfasebehandelfase

Meet de stemming Leg verband tussen stemming en

relaties/conflicten Encouragement/management of affect Communicatie analyse Rollenspel Vaardigheden trainen Huiswerk Herinner regelmatig aan de therapieduur :

“Er zijn nog 7 sessies te gaan tot het einde”

15

RouwRouw Doelen

1. bevorderen van het rouwproces.

2. Help bij herstel van belangstelling en nieuwe (oude) relaties.

16

Interpersoonlijke conflictInterpersoonlijke conflictDoelen

Stel conflict vastIn welk stadium is het conflict a. Onderhandeling (situatie verhelderen om

oplossing mogelijk te maken)b. Impasse (gezamelijke wens om door te gaan

maar beiden voelen zich vast zitten)c. Ontbinding (“rouw”) Maak een plan van aanpak

17

Rol veranderingRol verandering Doelen

Verwerk het verlies van de oude rolWat zijn de kansen en uitdagingen van

de nieuwe rolOntwikkel nieuwe vaardigheden nodig

voor de nieuwe rol

18

Interpersoonlijk TekortInterpersoonlijk Tekort Doelen

Verminder de sociale isolatie

Moedig het aangaan van niuwe relaties aan

19

Afrondende faseAfrondende fase(Wk 15 - 16)(Wk 15 - 16)

Beeindiging is expliciet genoemd gedurende de hele therapie

Veranderingen in symptomen en het interpersoonlijk probleem worden uitgebreid beschouwd

Bespreek gevoelens rondom beeindiging Bespreek toekomstige stressoren en

mogelijke strategieen Bereid voor op een recidief (“wat zijn de

voortekenen?”, “wanneer trek je aan de bel?)

Beleid bij non-respons (continueren, onderhoudstherapie,…..)

Vragen?Vragen?