20
2011 APRIL | 1 GEZOND ONDERNEMERSCHAP: WAT IS DAT? – START MET HET REPETEREN VAN UW TOEKOMST – ONDERNEMERS ZIJN GELUKKIGER – NIEUW LID COBY GOEDBLOED – NETWERKEN, NET- WERKEN – BIEDT DE BBZ DE ZELF- STANDIGE VOLDOENDE? – HOE KOM IK AAN BEDRIJFSKREDIET? – ZELF- STANDIG LEVEN HANS VAN OOSTER- HOUT – ANTIVIRUS SOFTWARE – ONDERNEMEN MET EIGEN WERK JAARGANG 12 - APRIL 2011 - NUMMER 2

Interview in Eigen Baas

Embed Size (px)

DESCRIPTION

Eigen Baas is het magazine voor de zelfstandige zonder persooneel. Jan-Volkert is kort geïnterviewd over zijn ideeën over gezond ondernemerschap in het kader van De mens en de vereniging.

Citation preview

Page 1: Interview in Eigen Baas

2011april | 1

GEZOND ONDErNEMErSCHap: WaT iS DaT? – START MET HET REPETEREN VAN UW TOEKOMST – ONDErNEMErS ZiJN GElUKKiGEr – NIEUW LID COBY GOEDBLOED – NETWErKEN, NET-WErKEN – BIEDT DE BBZ DE ZELF-STANDIGE VOLDOENDE? – HOE KOM iK aaN BEDriJFSKrEDiET? – ZELF-STANDIG LEVEN HANS VAN OOSTER-HOUT – aNTiVirUS SOFTWarE – ONDERNEMEN MET EIGEN WERK

JaarGaNG 12 - april 2011 - NUMMEr 2

Page 2: Interview in Eigen Baas

2 | april2011

IN BEELD

Het kabinet heeft positief gereageerd op het SER-advies ‘zzp’ers in beeld’. Zij neemt het advies serieus. Het kabinet wil met een aantal voorstellen komen. Zij gaat bijvoorbeeld nog meer uit-zoeken over pensioenmaatregelen voor zelfstandigen en heeft beloofd om echt gedegen aan de slag te gaan met de definitie van zelfstandig ondernemer, zoals in de VAR.Met dit advies wilde de SER bereiken dat ‘in geen enkele toekomstige discussie over arbeids-markt of sociale zekerheid men nog om de zzp’er heen kan’.

Als je dagelijks bezig bent met wetgeving, regels en politieke besluiten zie je hoe langzaam deze verandering gaat. Ik kan er wel eens ongeduldig van worden. Maar als ik kijk naar de bijna 700.000 zelfstandig ondernemers die er intussen zijn, weet ik ook dat de veranderingen onomkeerbaar zijn.

Kijken naar, luisteren naar, en praten met zelfstandig ondernemers doe ik vaak en graag. Daarom verheug ik mij nu alweer op de Ledendag op 13 mei aanstaande. De hele dag alleen maar bezig zijn met wat u drijft, wat u daarmee tot stand brengt, voor uzelf, voor klanten, voor de samenleving. Inspiratie opdoen en misschien ook wat relativering. Focussen op de kracht van het ondernemerschap. Creatieve oplossingen komen voort uit mensen, niet uit regels. Zelfstandig ondernemers keren de kansen en mogelijkheden naar hun doel. Gezond onderne-merschap heb je zelf in de hand.

Wij onderzoeken en beoordelen dagelijks de kennis, de informatie en het inzicht voor ge-zond ondernemerschap en maken deze toe-gankelijk, zodat u er direct mee aan de slag kunt. Onze aandacht gaat uit naar al onze sectoren. Een mooi voorbeeld is het door ons geschreven boek Ondernemen in de zorg, omdat de zorg een sector is met eigen regels en een groeiend aantal nieuwe onderne-mers. De lancering van dit boek vindt plaats tijdens een speciale bijeenkomst op 30 mei aanstaande in Nieuwspoort, Den Haag.We werken ook samen met organisaties zo-als Eigen Werk, een organisatie die mensen begeleidt wanneer zij vanuit een uitkering willen starten als zelfstandig ondernemer. We zijn altijd voor u bezig met informeren, adviseren, en organiseren van bijeenkom-sten, trainingen en cursussen.

Linde Gonggrijpdirecteur van FNV Zelfstandigen

coLofoN Jaargang 12, april

2011, nummer 2 Eigen Baas is het

ledenorgaan van FNV Zelfstandigen

in diensten, groen, handel, ICT, indus-

trie, vervoer en zorg en een uitgave

van Stichting FNV Pers. Het blad

verschijnt vijf keer per jaar.

Medewerkers aan dit nummer Lin-

de Gonggrijp, Ria Harmelink, Jeanne

Hoogers, Dorothy Krous, George

Parker, Astrid van Reenen-Douwes,

Ewald van Sark, Anne-Christine

Staals, Jorrit Zijdewind

Fotografie Mark Kuipers

Cover Mark Kuipers

redactionele organisatie

VM uitgevers, Lelystad

art direction en lay-out

noip creatieve vormgeving,

Nijkerk, Bart Houtman

Druk Senefelder Misset,

Doetinchem

redactieadres

Postbus 85400

3508 AK Utrecht

Tel. 030 26 37 203

Fax 030 26 37 201

E-mail [email protected]

www.fnvzzp.nl

ISSN 1570-9981

WIKKEN EN WEGEN 12

ANTIVIRUS SOFTWARE 18

Mark Kuipers

Page 3: Interview in Eigen Baas

2011april | 3

INhouD

GEORGE PARKER 6

WIKKEN EN WEGEN 12

ANTIVIRUS SOFTWARE 18

Gezond ondernemerschap: wat is dat? .......................................4Drie leden vertellen wat zij onder gezond ondernemerschap verstaan, hoe gezond zij zelf ondernemen en welke rol FNV Zelfstandigen in hun zakelijke leven speelt.

Hoe doe je dat nou? ...........................................................................6Waarom is het denken van de vorige eeuw onverenigbaar met de huidige economisch-maatschappelijke verhoudingen?

Ondernemers zijn gelukkiger .........................................................8Hoe komt het dat ondernemers, gemiddeld genomen, geluk-kiger zijn? Mirjam van Praag, hoogleraar Ondernemerschap en Organisatie, vertelt waarom dat zo is.

Nieuw lid Coby Goedbloed .......................................................... 10Coby Goedbloed werkte 35 jaar in de reguliere zorg voordat ze de stap nam om voor zichzelf te beginnen met vpkthuiszorg.

Peiling ................................................................................................... 11Wat vindt u van netwerken?

Wikken en Wegen ............................................................................. 12Als de overheid banken redt en bedrijven op de been houdt door deeltijd-WW, mag steun voor de zelfstandig ondernemer niet ontbreken en dus is er het Besluit bijzondere bijstandver-lening zelfstandigen (Bbz).

De ontmoeting .................................................................................. 14

Advies ................................................................................................... 14

Boekenplank ...................................................................................... 15

Het standpunt van FNV Zelfstandigen ..................................... 15Pensioenopbouw moet flexibel, transparant en betaalbaar zijn.

Het zelfstandig leven van Hans van Oosterhout .................. 16Opgegroeid in een ondernemersgezin was het voor Hans van Oosterhout niet meer dan logisch om zijn eigen toko te hebben.

Aanbod ................................................................................................ 18Antivirus software

Nieuws .................................................................................................. 19

Page 4: Interview in Eigen Baas

4 | april2011

FNV zelFstaNdigeN is Voor zelFstaNdig oNderNemers eeN

partNer iN gezoNd oNderNemerschap. maar wat is gezoNd

oNderNemerschap eigeNlijk? drie ledeN VaN de VereNigiNg

VertelleN wat ze hieroNder VerstaaN, hoe gezoNd zij

zelF oNderNemeN eN welke rol FNV zelFstaNdigeN iN huN

zakelijke leVeN speelt.

DE mENs EN DE vErENIgINgDOOR ANNE-CHRISTINE STAALS

Gezond ondernemerschap: wat Is Dat?

WIE: Jan-Volkert Meuldijk (39)BEDRIJF: KeurWerk, een organisatie die zzp’ers en freelancer ondersteunt bij het ondernemen. www.keurwerk.nlWAAR: BredaLID SINDS: 9 jaarGOED IN: feedback vragenKAN BETER: risico’s inschatten

WAT DENKEN UW KLANTEN OVER U?“Ondernemen is een vak. Je hebt er geen talent voor nodig, maar wel een aantal vaar-digheden die je kunt ontwikkelen. Onder-nemen is ook hard werken, maar wel met oog voor je gezondheid. Een goede balans is belangrijk. Dat is vaak moeilijk, want de meeste zzp’ers zijn gepassioneerd als het om hun vak gaat en enthousiast over de op-drachten die ze krijgen. Daar ligt mijn valkuil ook. Ik ben vaak te optimistisch en dan blijkt een opdracht achteraf meer tijd te kosten dan gedacht. Ik heb nu meer oog voor zulke risico’s en stel bijvoorbeeld voor om eerst de haalbaarheid te onderzoeken.”

WAT BETEKENT GEZOND ONDERNEMERSCHAP VOOR U?“Voor mij betekent gezond ondernemer-schap weten wat je waard bent. Daarom is het ongelooflijk belangrijk om te vragen wat de klant van jou en je werk vindt. Je leert het meest over jezelf als je weet waarom iemand voor jou blijft kiezen of juist niet meer. Met KeurWerk heb ik samen met de TU Eindhoven onderzoek gedaan naar de relatie tussen zzp’ers en hun klanten. We ontwikkelen nu een tool om klanten gericht feedback te vragen.”

WAT VOEGT FNV ZELFSTANDIGEN TOE?“FNV Zelfstandigen heeft mij vooral gehol-pen met gezond starten: ik heb mijn alge-mene voorwaarden door hen laten testen en heb bijvoorbeeld gebruikgemaakt van de tariefwijzer. Verder vind ik het erg belangrijk dat ze mijn belangen behartigen.”

Page 5: Interview in Eigen Baas

2011april | 5

WIE: Jacquelien Koopman (51)BEDRIJF: Binnenkant, binnenhuisarchitect en opruimcoach. www.burobinnenkant.nlWAAR: ZutphenLID SINDS: 1 jaarGOED IN: netwerkenKAN BETER: factureren

WAT IS ER ZO LEUK AAN ZELFSTANDIG ONDERNEMERSCHAP?“Ik vind het heerlijk om mijn eigen zaak te hebben en mijn eigen succes te creëren. Tegelijkertijd wil ik soms meer mensen om me heen. Die zoek ik dan op en dat vind ik gezond ondernemen. Als zzp’er ben je vak-mens en ondernemer. Dus moet je van veel markten thuis zijn. Toch hoef je het wiel niet steeds opnieuw uit te vinden. Ik ben lid van Kamion, een lokale netwerkclub voor zzp’ers, en wissel daar ervaringen uit. Je leert veel van elkaars successen en fouten: gedeelde vreugde is dubbele vreugde, gedeelde smart is halve smart. Een voorbeeld: om te voldoen aan het urencriterium ging ik tijdschrijven. Omdat ik dat moeilijk vond, maakte mijn man een invulschema. Toen sommige Kamion-leden ook moeite hadden met een goede tijd-registratie, bood dit schema uitkomst. Prach-tig om elkaar zo in het ondernemerschap te vinden en ondersteunen.”

HOE ZAKELIjK BENT U?“Ik werk bijna alleen voor particulieren. Voor een binnenhuisarchitect en opruim-coach is een persoonlijke band belangrijk en dat vind ik lastig te combineren met een zakelijke opstelling. Daarom werk ik zonder offertes en algemene voorwaarden. Mijn eigen gevoel is maatgevend. Dat gaat goed op een punt na: het factureren blijft wringen. Mijn uurtarief is in vergelijking met collega-ondernemers al laag, maar dan nog reken ik vaak naar opdrachtgevers toe.”

WAT VOEGT FNV ZELFSTANDIGEN TOE?“Nu ik 51 ben, merk ik dat mijn fysieke gren-zen opschuiven. Even een avondje door-werken is niet meer vanzelfsprekend, zware dingen tillen ook niet. Dat vind ik nog moei-lijk te accepteren en ook wel beangstigend. Daarom heb ik via FNV Zelfstandigen een goede arbeidsongeschiktheidsverzekering afgesloten.”

WIE: Barbara Lewis (32)BEDRIJF: Stadspeil, onderzoekt in opdracht van de klant de markt, de concurrenten of de organisatie. www.stadspeil.nlWAAR: AmsterdamLID SINDS: 3 jaarGOED IN: risico’s managenKAN BETER: samenwerking zoeken

HOE IS DE BALANS TUSSEN WERK EN PRIVé?“Als zelfstandig ondernemer loop je risico’s die je als werknemer niet tegenkomt. Daar gezond mee omgaan betekent voor mij: uit-sluiten wat je kunt uitsluiten en verder ver-trouwen op een goede afloop. Je kunt niet alles aftimmeren en het heeft ook geen zin om in paniek te raken als het even stil is of je op het verkeerde moment ziek wordt. Je kunt je wel goed verzekeren en zorgen voor een gezonde balans tussen werk en privé. Om die reden heb ik ondertussen iemand in vaste dienst aangenomen. Een financieel risico in-derdaad, maar daardoor werk ik mezelf niet meer over de kop en voel ik me sterk.”

BEVALT HET ZELFSTANDIG ONDERNEMERSCHAP?“Het afgelopen jaar heb ik een klanttevre-denheidsonderzoek gehouden onder mijn eigen klanten. Daar kwam onder meer uit dat sommige opdrachtgevers mijn onder-zoeksbureau te klein vinden voor grote opdrachten. Ik wil daarom meer samenwer-king gaan zoeken, maar vind dat moeilijk omdat ik mijn zelfstandigheid en flexibiliteit niet wil opgeven. Toch ga ik dit jaar meer netwerken en sta ik open voor samenwer-kingstips. Ik vraag collega’s actief hoe zij in contact zijn gekomen met hun partners.”

WAT VOEGT FNV ZELFSTANDIGEN TOE?“Gezond ondernemen begint bij een goede start: bijeenkomsten en workshops voor zzp’ers bijwonen en zorgen dat je alles op orde hebt. Dan heb je daar later geen omkij-ken meer naar. Ik heb als starter de tip ge-kregen om mijn administratie zelf te doen en dat doe ik nog steeds. Zo heb ik altijd inzicht in mijn inkomsten, dat geeft rust. Via FNV Zelfstandigen heb ik een goede boekhouder gevonden die mijn aangiften verzorgt.”

DE ZEVEN ASPECTEN VAN GEZOND ONDERNEMERSCHAP

Gezond ondernemerschap is een term die een brede lading dekt. FnV zelfstandigen zoomt in op zeven aspecten en wil daarvoor een ondersteunende partner zijn.

1. Ondernemerstalent ontwikkelen: groeien in marketing en klantenbinding, openstaan voor feedback en leermomenten.

2. Zakelijke omgangsregels kennen: heldere afspraken vastleggen, duidelijk factureren, betalingskwesties vriendelijk maar zakelijk afhandelen.

3. Een gezonde prijs vragen: weten wat je waard bent en durven onderhandelen.

4. Samenwerken: bij de klik beginnen, samen intekenen op grote projecten, ervaringen en kennis delen.

5. Risico’s managen: de tijd nemen om iets op te bouwen, voorspelbare risico’s uitschakelen, kansen grijpen met oog voor de haken en ogen.

6. Regie houden: zorgen voor overzicht over planning en administratie, werken aan een goede balans tussen zakelijk en privé.

7. Belangen behartigen: investeren in de toekomst, de ruimte creëren om te kunnen ondernemen, meepraten over de regelgeving voor zzp’ers.

Per aspect heeft FNV Zelfstandigen middelen ontwikkeld om u te ondersteunen: workshops, checklists, voorbeeldformulieren, advies, verzekeringen en juridische hulp. Het behartigen van gezond ondernemerschap brengt FNV Zelfstandigen in de Tweede Kamer, de SER en, als het nodig is, de rechtbank.

Page 6: Interview in Eigen Baas

6 | april2011

VIER TIjDPERKENEr zijn vier tijdperken die ik op elkaar heb gestapeld en die in een schema zijn geplaatst (zie figuur 1). Dit schema is gemaakt naar aanleiding van literatuurstu-die, maar ook aan de hand van persoonlijke waarnemingen tijdens mijn contacten met duizenden bedrijven de afgelopen 25 jaar. Het geeft een overzicht van dominante thema’s en denkmodellen in die perioden. Dit kan helpen met het begrijpen waarom deze tijd vraagt om radicaal andere organi-satiemodellen.

DE PRODUCTIE-ECONOMIEDe industriële revolutie werd, volgens moderne historici, ingeluid door de uitvin-ding van de boekdrukkunst. We ontdekten manieren om veel, snel en goedkoop te produceren. Toen de stoommachine werd uitgevonden barstte het goed los: onze wijze van organiseren, communiceren, samenwerken en besturen werd over twee eeuwen heen steeds meer bepaald door massaproductie en consumptie maar leidde ook tot massa-educatie (scholen als productiesysteem), massadestructie (wereldoorlogen) en massamedia. Het idee

van veel, snel en goedkoop leidde tot een sterk hiërarchische wijze van organiseren. Dat piramidemodel (denk aan organogram-men) is een organisatiestructuur waarin met name topdown werd aangestuurd. Het is het meest passende model in het productieden-ken. Hoewel we veel voordelen genieten van dit model, zijn er ook nadelen aan verbon-den. Bijvoorbeeld:• Communicatieproblemen. Informatie gaat traag en wordt verminkt. Immers, topdown communiceren is als het doorfluisteren van een zin op een kinderpartijtje: vijf mensen verder lijkt de zin niet meer op de oorspronkelijke.• Afhankelijkheidsrelatie. De conse-quentie van deze wijze van besturen is dat mensen onderin de piramide afhankelijk worden van wat er in de top wordt beslist. De uitdruk-king ‘de hoge heren’ geeft aan hoe ondergeschikt de mensen onderin de piramide zich voelen en gedragen. Om toch inbreng te organiseren is het

hoE DoE JE Dat Nou?DOOR GEORGE PARKER

stel dat een bedrijf denkt dat ze een verkoop/marketing-probleem heeft omdat hun product niet meer verkoopt. dat kan een goede analyse zijn, maar als na nadere be-studering blijkt dat ze nog steeds floppydisks verkopen is het duidelijk dat ze géén verkoop/marketingprobleem hebben maar een innovatieprobleem. George parker, do-cent, spreker en stand-up magician, geeft in dit artikel inzicht in waarom het denken van de vorige eeuw moeilijk verenigbaar is met de huidige economisch-maatschappelijke verhoudingen.

STOP MET HET HERHALEN VAN UW VERLEDEN!

START MET HET REPETEREN VAN UW TOEKOMST

Page 7: Interview in Eigen Baas

2011april | 7

logisch om medezeggenschapsraden, ondernemingsraden en vakbonden in het leven te roepen. Het grote bezwaar is echter dat nog steeds in piramiden wordt gedacht en het ‘wij en zij’ niet vervangen wordt door ‘ons’, zoals ontstaat als je in een cirkel staat.

DE KENNISECONOMIEHet informatietijdperk gaf een impuls aan het zelfbewustzijn. We kregen meer inzicht in de consequenties van onze wijze van organiseren en produceren. Het gevolg was een enorme toename van kennis, bewustzijn en mondigheid. Daaruit volgde de afgelopen vijftig jaar de ontwikkeling van kwaliteitssystemen zoals Six Sigma, ISO, Kaizen, et cetera. In de kenniseconomie verschoven besturingsmodellen van input/throughput-

aansturing naar sturing op (hoogwaardige) output. Personeel werd in steeds hogere mate aangesproken op hun bijdrage aan het grotere geheel en het eindproduct. Resultaatverantwoordelijke teams deden hun intrede. Opleiding was belangrijk, maar competenties werden belangrijker. De oude lijnorganisaties waren minder geschikt en er was steeds meer sprake van matrix- en projectorganisaties.

DE CREATIEVE ECONOMIEHoewel veel bedrijven nog steeds op basis

van gemaakte uren uitbetalen en de span-ning voelen met de meer outputgerichte manier van werken, ontwikkelt zich al een volgende fase. De ontwikkeling en beschik-baarheid van internet leidde tot een sociale revolutie. Kennis en informatie werd en wordt in hoog tempo toegankelijk voor veel meer mensen dan alleen de hoogopgelei-den of mensen aan de top van een land of organisatie. Dat geeft een geweldige machtsverschuiving die nu bijvoorbeeld te zien is in Egypte, Libië en Tunesië.Ook in organisaties zijn de gevolgen van deze ontwikkelingen te merken. De basis van de economie verschuift nu van ‘winst maken’ (de productie-economie) via ‘winst maken met hoogwaardige producten’ (de kenniseconomie) naar ‘waarde creëren en vermogen vermeerderen’. En die waarde en dat vermogen zijn zeker niet alleen van

financiële en materiële aard. Het gaat bijvoorbeeld ook over emotionele waarde, maatschappelijke waarde, spirituele waarde en over leervermogen, innovatief vermogen, socialisatievermogen.Dit heeft consequenties voor de wijze van besturen, organiseren, communiceren en samenwerken. Vergelijk het met het bakken van een brood. In de productie-economie stuurden we op input/throughput (de ingrediënten en het bakproces van het brood). In de kenniseconomie ligt de focus op een hoogwaardige output (het

brood zelf ). In de creatieve economie ligt het accent op hoe een klant het product of dienst beleeft (de outcome ofwel waarde). Moderne organisaties beschouwen dat laatste als het organiserend principe voor samenwerking en maakprocessen. Of het nu gaat om computers of hypotheken, auto’s of groenvoorziening, bepalend is welke waarde het product of de dienst toevoegt aan het leven van een klant.

VOORTDURENDE INNOVATIEDit alles betekent voor een organisatie en haar medewerkers dat ze zich dagelijks moeten afvragen of wat ze doen en denken bijdraagt aan de ‘outcome’ voor de klant. En dat betekent weer dat ze voortdurend bereid moeten zijn om te blijven innoveren als het gaat om product/dienst, proces/-procedure en personeel/kennis/vaardighe-den om zo een hoogwaardige ‘outcome’ te realiseren. Het is een natuurlijk verschijnsel om mee te denken, te praten, jezelf voortdurend te ontwikkelen, op klantwaarde te sturen. Maar heel veel organisaties hebben nog te maken met mensen die aangenomen zijn in de productie-economie. De snelste manier om dat op te lossen is u voor te stellen dat u vandaag uw organisatie mag oprichten en u af te vragen hoe de organisatiestruc-tuur eruit zou moeten zien, welke kwali-teiten de medewerkers zouden moeten hebben en hoe communicatie idealiter zou moeten verlopen. Als u merkt dat u niet los-komt van het hiërarchische denken begrijpt u direct waar het echte probleem zit.

WIE IS GEORGE PARKER?George Parker is een nationaal en internationaal veel gevraagd stand-up magician en zakelijk spreker. Hij reist als modern zakelijk magiër en alchemist de wereld rond. Zijn kennis en ervaring over het veranderen van de werkelijk-heid in en om ons verbeeldt hij niet alleen in shows, maar legt hij tevens vast in boeken. Daarnaast is George Parker vaste docent aan de Magic and Mystery School.George Parker is een van de sprekers op de Leden-dag van FNV Zelfstandigen op 13 mei aanstaande.

Figuur 1. de vier tijdperken

Page 8: Interview in Eigen Baas

8 | april2011

achtErgroNDJAENNE HOOGERS FOTO DOTTIE ANGEL

oNDErNEmErs ZIJN

mirjam van praag, hoogleraar ondernemerschap en organisatie, doet dagelijks onderzoek naar ondernemer-schap. zij is dan ook de aangewezen persoon om meer te vertellen over wat gezond ondernemerschap is.

“Ik ben zelf nooit ondernemer geweest, maar wel een ondernemende hoogle-raar”, zo vat Mirjam van Praag haar eigen houding tegenover ondernemerschap samen. Van Praag houdt zich als hoog-leraar Ondernemerschap en Organisatie dagelijks bezig met het bevorderen van ondernemerschap. Dit doet ze door kennis te ontwikkelen over ondernemerschap. Ondernemers kunnen dit gebruiken om hun ondernemerschap te versterken. Zij timmerde flink aan de weg om ook in het hoger onderwijs aandacht te besteden aan ondernemerschap en ondernemer-schapsvaardigheden.

PERSPECTIEF“Ik vind ondernemerschap erg belangrijk. Het is de laatste tijd veel meer gegroeid en opgekomen, mede door de opkomst van zelfstandig ondernemers. Als je mij vraagt wat gezond ondernemerschap is dan krijg je antwoord van een econoom, dat is mijn deskundigheid. Als econoom kijk je vanuit een maatschappelijk perspectief naar kosten en baten en naar wat het onderne-merschap oplevert voor de samenleving als geheel en voor de individuele mens. Maar je kijkt ook naar de ‘kosten’, ofwel de nadelen. Hoe kun je die verminderen? De nadelen voor zelfstandig ondernemers

zijn al langer duidelijk. We moeten – als samenleving – beter regelen dat zelfstan-dig ondernemers een pensioen hebben, een arbeidsongeschiktheidsverzekering en bijvoorbeeld ook onder gezonde omstan-digheden kunnen werken.”

GELUKKIGER“Er wordt veel onderzoek gedaan naar ondernemerschap en er komt steeds uit dat zelfstandig ondernemers, gemid-deld genomen, gelukkiger zijn. Dan ga je verder zoeken. Hoe komt dat? Het is geen zelfselectie, dus het is niet zo dat mensen die al gelukkig zijn dan ook maar zelfstan-dig ondernemer worden. Mensen worden gelukkiger van de stap naar zelfstandig ondernemerschap dan van andere stap-pen, zoals de overstap naar een andere baan. De enige verklaring die we ervoor hebben gevonden is dat autonomie geluk-kig maakt. Voor de meeste zelfstandigen is dat het belangrijkste om te kiezen voor het zelfstandig ondernemerschap: meer autonomie bereiken. Geen baas, geen gezeur, maar zelf bepalen hoe je je talenten inzet. Er zijn ook mensen die voor zelfstan-dig ondernemerschap kiezen om meer te verdienen of om iets groots op te bouwen, maar autonomie is de meest voorkomende motivatie.”

gELukkIgEr

Page 9: Interview in Eigen Baas

2011april | 9

HEREVALUATIE“Hoewel de keuze voor het ondernemer-schap vaak gemotiveerd wordt door auto-nomie, blijkt die autonomie vaak, bewust of onbewust, tegen te vallen. Klanten zijn regelmatig lastiger dan werkgevers (of ondergeschikten). Ook andere aspecten van het ondernemerschap kunnen in de praktijk tegenvallen Een aanzienlijk deel van de zelfstandig ondernemers verdient erg weinig en de inkomsten zijn ook erg on-zeker terwijl zij vaak wel veel uren maken. En als de prijs voor het zelfstandig onder-nemerschap te hoog wordt, door een laag

inkomen of weinig bestaanszekerheid, zal het geluk toch ook weer minder worden.Mijn advies voor gezond ondernemerschap is om af en toe de tijd te nemen voor een serieuze evaluatie. In de waan van de dag komt dat er vaak niet van, maar dat is wel goed. Stel jezelf in de eerste plaats de vraag of je die gewenste autonomie voldoende ervaart en voldoende waar-maakt. Daarnaast zou ik mezelf ook een paar andere relevante vragen stellen, zoals: haal ik hier voldoende inkomen uit en heb ik op termijn voldoende inkomensze-

kerheid? Ga hier serieus voor zitten. Weeg de voor- en nadelen, zet je mogelijkheden en kansen op een rij, vergelijk die met de alternatieven en neem beslissingen voor verbetering. Sluit bij je overwegingen niet bij voorbaat de stap uit om (weer) een baan in loondienst te zoeken.”

SLIMME INVESTERING“Een goede verbetering kan zijn om te investeren in scholing. In de praktijk blijkt dat zelfstandig ondernemers minder toeko-men aan scholing. Niemand verplicht het je, je wordt er niet voor betaald, je krijgt er

geen tijd voor. Kortom, er zijn veel redenen te vinden om het niet te doen. Maar het is ongelofelijk belangrijk dat zelfstandig on-dernemers dit wel doen. We zien namelijk ook dat zelfstandig ondernemers meer profijt uit scholing halen dan werknemers. Onderwijs leidt voor zelfstandig onder-nemers vaker tot succes. Scholing is een slimme investering. Het kan scholing in het vakgebied zijn maar ik zou zeker ook inves-teren in scholing van ondernemersvaar-digheden. Tegenwoordig krijgen leerlingen en studenten dat al steeds vaker in hun

onderwijs mee. Zelfstandig ondernemers die al langer bezig zijn hebben eigenlijk nooit les gehad in ondernemerschap. Dus daar kan nog veel worden gewonnen. Ga een cursus creativiteit, marktgerichtheid, klantenwerking, marketing of omgaan met nieuwe media doen, of een andere cursus die uw vaardigheden aanscherpt. Om goed in de markt te staan, moet een zelfstandig ondernemer van veel markten thuis zijn.”Hoe komt het dat zelfstandig ondernemers meer halen uit scholing? “Ik denk dat dit ook weer met autonomie te maken heeft. Doordat je meer autonoom bent kun je ook meer zelf bepalen hoe je je talenten inzet en ontwikkelt. Je kunt je eigen bedrijf zo in-richten dat alles wat jij doet goed past bij je talenten en effectief is voor jouw doelen.”«VOOR GEZOND ONDERNEMERSCHAP

IS DE VRAAG INTERESSANT HOE jE DE VOORDELEN KUNT VERSTERKEN» WIE IS MIRjAM VAN

PRAAG?

Mirjam van Praag is als hoogleraar Onderne-merschap en Organisatie verbonden aan de Universiteit van Amsterdam. Als wetenschap-pelijk directeur van het door haar opgerichte Amsterdam Center for Entrepreneurs (ACE) bracht zij een samenwerkingsverband tot stand rond kennis en onderwijs over ondernemerschap. Bij dit samenwerkingsverband zijn behalve de twee Amsterdamse universiteiten ook de Hogeschool van Amsterdam, de gemeente, de Kamer van Koophandel en allerlei andere partners betrokken. Mirjam van Praag is als onafhankelijk deskundige kroonlid van de SER.

gELukkIgEr

Page 10: Interview in Eigen Baas

10 | april2011

coBY goEDBLoED (52)

“Ik heb 35 jaar in de reguliere zorg gewerkt. Ik ben be-gonnen als ziekenverzorgende, maar ik wilde meer dus heb ik de opleiding verpleegkundige A gevolgd. Daarna heb ik een paar jaar in Egypte gewoond. Na een korte pe-riode van acclimatiseren ben ik op zoek gegaan naar een baan. Dat lukte, ik heb gewerkt als verpleegkundige in een ziekenhuis op een intensive care-afdeling voor pas-geborenen (neonatal).Eenmaal terug in Nederland heb ik in ziekenhuizen, een epilepsiecentrum en een verpleeghuis gewerkt. Bij deze laatste onder meer als afdelingshoofd op een psychogeri-atrische afdeling. Ik was medeverantwoordelijk voor de inzetbaarheid van het personeel, de implementatie- en evaluatie van organisatieveranderingen en het beleid, evenals voor zorggerelateerde veranderingen op afde-lingsniveau. Uiteindelijk had ik genoeg van iedere keer maar weer wisselingen van het management, de bezui-nigingen en de constante tijdsdruk. De kloof met mijn visie op de kwaliteit van de zorg werd steeds groter en dat brak me op. Anderhalf jaar geleden heb ik ontslag genomen, ondanks de financiële consequenties. Na een paar maanden be-gon het te kriebelen, ik wilde wel voor mezelf aan de slag. En dus ben ik op internet gaan surfen, onder andere op de site van FNV Zelfstandigen. Daarnaast heb ik ge-sprekken gehad met de Kamer van Koophandel, de Be-lastingdienst, bemiddelingsbureaus en zzp’ers. Vorig jaar juli ben ik gestart met mijn eigen bedrijf, vpkthuiszorg. Ik begeleid, ondersteun, verzorg en verpleeg mensen aan huis. Wat het zo bijzonder maakt is dat ik zorg op een per-soonlijke manier kan geven, aangepast aan de zorgvraag, naar de wens van de klant en in een voor de klant ver-trouwde omgeving.Op dit moment werk ik ongeveer 24 uur per week via bemiddelingsbureaus en via mijn eigen netwerk. Naast mijn werk ben ik volop bezig met mijn website, www.vpkthuiszorg.nl en het uitbreiden van mijn netwerk. Ik ben BIG-geregistreerd, lid van V&VN en ik sta ingeschre-ven in het kwaliteitsregister, waarin vastgelegd is wat je als verpleegkundige aan je bekwaamheid doet. Omdat ik het belangrijk vindt om mijn deskundigheid op peil te houden, volg ik bijscholingen en workshops en ga ik de opleiding hbo-ouderenzorg doen. Lid van FNV Zelfstandigen ben ik om op de hoogte te blij-ven van de ontwikkelingen omtrent het zelfstandig onder-nemerschap. Zij houden voor mij de vinger aan de pols zogezegd. Ik ga ook naar dagen die FNV Zelfstandigen voor de zorg organiseert. Echt, soms zou ik willen dat er meer uren in een dag zitten, want zowel mijn beroep als het zelfstandig ondernemerschap zijn boeiend en divers. Het geeft energie en blijft een uitdaging.”

vPk thuIsZorg

NIEuw LIDDOOR RIA HARMELINKFOTOGRAFIE MARK KUIPERS

www.vpkthuiszorg.nl

Page 11: Interview in Eigen Baas

2011april | 11

PEILINg

NEtwErkEN, NEtwErkENVoor zelfstandig ondernemers is netwer-ken een belangrijke marketingtool. Via via komt u in contact met opdrachtgevers en in relevante netwerken kunt u laten zien wat u in huis hebt. Netwerken is belangrijk voor gezond ondernemerschap. Maar zijn er ook verschillen tussen hoe bijvoorbeeld vrouwen netwerken en hoe mannen dat doen? FNV Zelfstandigen heeft deze en andere vragen in een enquête voorgelegd aan haar leden.

ONLINE NETWERKENDe enquête over netwerken geeft aan dat bijna 80% van onze leden netwerken. Vrouwen zeggen vaker dan mannen dat ze netwerken, maar mannen besteden weer meer uren aan netwerkactiviteiten. Online netwerken is intussen bijna even belangrijk dan het letterlijk bij elkaar komen, maar is nog niet de meest favoriete vorm.Zelfstandig ondernemers netwerken het liefst binnen een netwerk, een bijeenkomst of een platform dat als doel heeft om te netwerken. Online netwerken staat op de tweede plaats. Een opvallend verschil tus-sen mannen en vrouwen is dat maar een op de tien vrouwen graag naar een borrel of receptie gaat, bij mannen is dit bijna een op de vijf.

Favoriete vormen van netwerken zijn:• regionale of professionele netwerken• sociale media• congressen of seminars• opleiding of cursus• borrel

WAAROM NETWERKEN?Netwerken is met name voor ondernemers die diensten en producten aan bedrijven leveren, een belangrijk marketinginstru-ment. Via netwerken komt u in contact met opdrachtgevers. Netwerken is ook een ma-nier om samenwerkingspartners te vinden en kennis te delen. Als meest aangegeven

reden kwam het volgende naar voren:• nieuwe contacten• zakelijk profileren• acquisitie• omdat het leuk is!

TIPS VAN ONZE LEDEN• Begin met een goede voorbereiding. Stel

een doel waarmee u thuis wilt komen. Ga zoals u naar een feestje gaat. Zorg dat u er zin in hebt. Ga voor uw plezier. Wees uzelf. Wees echt.

• Afraders: over uzelf praten, uw diensten promoten, uw visitekaartje opdringen.

• Wel doen: luisteren, wezenlijk contact maken, gul zijn en uw eigen netwerk willen delen.

• Focus op wat uzelf wilt bereiken en zoek daar het meest effectieve netwerk bij.

• Overdrijf niet in het zoeken naar con-tacten. Zoals een lid aangeeft: ‘mensen die onnodig contact met mijn bedrijf proberen te leggen, vind ik erg irritant. Die contacten kap ik meteen af’.

• Netwerken is ook mensen bellen als het nodig is. Bijvoorbeeld als u een opdracht aangeboden krijgt waar uzelf geen tijd voor heeft of waarvan u weet dat een ander het beter kan.

• Een netwerk opbouwen met vluchtige kennissen levert een groot netwerk op. Investeren in een relatienetwerk levert een waardevol netwerk op.

• Gebruik niet te veel woorden die inhoudsloos zijn geworden, zoals uitdaging, positief, et cetera. Dan komt u waarachtiger over.

NETWERKLESDoe mee aan Social Business Development. Zorg ervoor dat u iedereen (online) volgt die er op uw gebied toe doet. Maak lijsten (Twitter) aan met hun namen, wees adviserend met links (niet van uw eigen product, anders lijkt dit op spam). Op de lange termijn zou dit wel kunnen. Men gaat u dan als een autoriteit zien op uw vakgebied. Zo doet u aan personal branding en dat resulteert weer in offerteaanvragen. Dan komt het moment om het contact uit te diepen met een borrel/hapje en eventueel de zaken op te starten. Ook via LinkedIn kunt u beoogde klanten een mail sturen met informatie. Maak eventueel gebruik van een ‘uitlegvideo’ over uw product of dienst.Kortom, online netwerken is effectief en gemakkelijk te starten zonder budget, lange autoritten en het bezoeken van dure congressen.

Page 12: Interview in Eigen Baas

12 | april2011

wIkkEN EN wEgENDOOR EWALD VAN SARK

Een ondernemer dopt graag zijn eigen boontjes. Toch kan het van belang zijn te kijken naar tijdelijke ondersteuning in crisistijd. Dan gaat het niet over krediet bij een bank, maar over de eigen gemeente die u met het Besluit bijzondere bijstand-verlening zelfstandigen (Bbz) in de hand kan helpen. Want als de overheid banken redt en bedrijven met werknemers door deeltijd-WW op de been houdt, mag steun voor de zelfstandige niet ontbreken.

MOGELIjKHEDEN In februari 2009 riep het ministerie van Sociale Zaken gemeenten op om maximaal de mogelijkheden te benutten die de Bbz biedt. Het ministerie wil dat gemeenten aanvragen van zelfstandig ondernemers met spoed behandelen en dat ze voor-schotten geven. En, last but not least, dat gemeenten zoveel mogelijk kijken naar een oplossing voor het financiële probleem van deze groep ondernemers. Kortom, help de zzp’er snel en pak de aanvraag niet bureaucratisch aan.Wat is de praktijk? Uit twee onderzoeken van de Raad van Werk en Inkomen (RWI) en van het EIM – in opdracht van het mi-nisterie van Sociale Zaken – uit 2010 blijkt dat een grote meerderheid van zelfstandig ondernemers de regeling niet eens kent. Gemeenten hebben wel meer aanvragen gekregen, maar het aantal toekenningen is nauwelijks gewijzigd. Conclusie: zelfstan-dig ondernemers krijgen dus vaker nul op het rekest. En dat in een tijd dat financiële hulp hard nodig kan zijn.

VERSCHILLENDGemeenten gaan verschillend om met de Bbz. Er zijn gemeenten die beperkt gebruikmaken van hun beleidsvrijheid. Anderen zoeken vanwege de crisis hun weg in de regeling en doen meer voor de zelfstandig ondernemer. De gemeenten die de beste service verlenen, bieden extra ondersteuning in de vorm van cursus-sen, specifiek op ondernemers gerichte schuldhulpverlening en extra voorlichting.Het grootste probleem is dat gemeenten nog zoekende zijn óf niet goed op de hoogte zijn van de mogelijkheden om optimaal van de beleidsruimte gebruik te maken. Gemeenten zijn huiverig om de randen van de wet op te zoeken. Er is een gebrek aan capaciteit waardoor aanvra-gen te lang blijven liggen. In een aantal

de wereld heeft een enorme economische dip meegemaakt. de vraag of we nog een tweede ronde (double dip) krijgen wordt steeds vaker met nee beantwoord. herstel vindt plaats, maar niet in alle sectoren in dezelfde mate. het beeld is dus wisselend en de zelfstandige die zijn bedrijf staande heeft ge-houden, houdt zijn hart soms vast.

BIEDt DE BBZ DE ZELfstaNDIgE voLDoENDE?

Page 13: Interview in Eigen Baas

2011april | 13

gevallen komt een zelfstandig ondernemer zélf te laat met de hulpvraag. Tot slot zijn gemeenten in het huidige politieke klimaat onzeker over de vraag of het Rijk de kos-ten vergoedt, of dat deze voor rekening van de gemeenten zijn.

EEN BEROEP DOEN OP DE BBZEr zijn vier groepen die een beroep op de Bbz kunnen doen, te weten starters, gevestigde zelfstandigen met tijdelijke financiële problemen, oudere zelfstandi-gen met een niet-levensvatbaar bedrijf en zelfstandig ondernemers die hun niet-levensvatbare bedrijf willen beëindigen.

• BBZ VOOR STARTERS: voor zelfstandig ondernemers die starten is er een aantal mogelijkheden. Zo is er de periodieke uit-kering die in principe als renteloze lening wordt verstrekt. Na de bijstandsverlening bepaalt de gemeente of u eventueel nog een deel van de lening moet terugbetalen. Ook heeft u maximaal 36 maanden recht op de uitkering starter. Er kan tevens een rente-dragend starterskrediet worden verleend van maximaal€.33.366 (norm per 1 januari 2011). Tot slot is er de mogelijkheid dat de begeleidingskosten van een deskundige voor het eerste jaar worden vergoed.Om voor de Bbz in aanmerking te komen moet u wel aan enkele eisen voldoen:u dient een bedrijf of zelfstandig beroep te hebben dat levensvatbaar is. U moet een bedrijfsinkomen hebben dat voldoende oplevert voor uw levensonderhoud en de instandhouding van uw bedrijf. Ook moet

u minimaal 1225 uren per jaar in uw eigen bedrijf werken (gemiddeld dus 23,5 uur per week) en financiering via een bank of borgstellingsfonds moet niet mogelijk zijn.

• BBZ VOOR GEVESTIGDE ZELFSTANDIGEN: geves-tigde zelfstandigen kunnen in aanmerking komen voor een periodieke uitkering als zij tijdelijke inkomensproblemen heb-ben. De Bbz vult uw inkomen aan tot de bijstandsnorm. De uitkering duurt twaalf maanden en kan worden verlengd met maximaal 24 maanden. De uitkering is in principe een renteloze lening. Als de le-vensvatbaarheid van uw bedrijf in gevaar is kan bedrijfskapitaal worden verstrekt tot maximaal €.18.234 (norm 2011). Dit betreft een rentedragende lening die in tien jaar terugbetaald moet worden.

• BBZ VOOR OUDERE ZELFSTANDIGEN: bent u 55 jaar of ouder en minstens tien jaar werkzaam als zelfstandige, dan kunt u op grond van de Bbz in aanmerking komen voor aanvullende bijstand. Hiervoor hoeft uw bedrijf niet levensvatbaar te zijn, maar moet u wel een bruto inkomen uit uw bedrijf hebben van minimaal €.7198 (norm 2011). Als oudere zelfstandige kunt u eventueel ook bijstand in de vorm van bedrijfskapitaal krijgen. U kunt maximaal €.9062 krijgen (norm 2011).

• BBZ BEËINDIGERS: een zelfstandige die zijn bedrijf beëindigt omdat het niet levens-vatbaar is, kan ook een beroep op de Bbz doen. Als u onvoldoende inkomsten heeft in de periode van liquidatie van uw

bedrijf, kunt u maximaal twaalf maanden een aanvullende uitkering krijgen voor levensonderhoud. Binnen die periode moet u uw bedrijf definitief sluiten en ander werk zoeken. Is beëindiging van uw bedrijf binnen één jaar onmogelijk, dan kan de uitkering met maximaal twaalf maanden worden verlengd. Het gaat hierbij om een renteloze lening. Verstrek-king van bedrijfskapitaal is in deze situatie niet mogelijk.

VERSCHILLENDE MOGELIjKHEDENVoor verschillende groepen zelfstandigen zijn er dus verschillende mogelijkheden om door de gemeente ondersteund te worden. Vervolgonderzoek moet nog leren of de oproep van het ministerie van Sociale Zaken uit 2009 aan gemeenten om meer te doen voor zelfstandigen beter wordt opgevolgd dan in 2010 het geval was. Van groot belang is dat er meer eenduidigheid komt en gemeenten gelijke gevallen gelijk behandelen.

«EEN GROTE MEERDERHEID VAN DE ZELFSTANDIG ONDERNEMERS KENT DE BBZ-REGELING NIET»

Page 14: Interview in Eigen Baas

14 | april2011

Netwerken! De een vindt het heel leuk, de ander vindt het tijdro-vend, maar het feit blijft dat netwerken nuttig is. Voor een zelfstandig ondernemer is een netwerk zeer waardevol. De kern van netwerken is het vormen van constructieve en goede relaties. In deze relaties moet u wel investeren voordat er überhaupt iets vruchtbaars uit kan komen. FNV Zelfstandigen wil bijdragen aan het opbouwen van een hoogwaardig en kwalitatief goed netwerk. Vandaar dat wij op dit moment druk bezig zijn met het organiseren van regionale netwerk-bijeenkomsten voor onze leden.

REGIONALE NETWERKBIjEENKOMSTENIn april 2011 start FNV Zelfstandigen met een serie regionale net-werkbijeenkomsten. Dit is een uitstekende gelegenheid om andere leden te ontmoeten en begroeten. Wij denken dat u als zelfstandig ondernemer hierdoor een extra push krijgt om te investeren in on-dernemersrelaties en in uw omgeving. De regionale bijeenkomsten onderscheiden zich op een aantal punten van andere georganiseer-de netwerkbijeenkomsten, met als meest kenmerkend aspect de kleinschalige opzet. U krijgt van ons alle ruimte om écht te werken aan het versterken van uzelf, uw ondernemerschap en het opdoen van nieuwe duurzame relaties.

DOE MEE!De eerste regionale netwerkbijeenkomsten in 2011 zijn op de volgende data: 19 april in Rotterdam, 27 april in Elst (Gelderland) en 29 april in Roosendaal. Op het moment dat er in uw regio een netwerkbijeenkomst georganiseerd wordt door een van onze leden informeren wij u hierover per e-mail. Is er in uw regio nog geen net-werkbijeenkomst van FNV Zelfstandigen geweest en u wilt deze wel organiseren? Wij zijn altijd op zoek naar leden die betrokken zijn bij de vereniging en het voortouw willen nemen. Neem contact met ons op via e-mail: [email protected]. FNV Zelfstandigen kan in overleg bijdragen aan de eventuele kosten voor een locatie.

DOROTHy KROLIS HOUDT ZICH ALS LID VAN DE RAAD VAN BEHEER VAN FNV ZELFSTANDIGEN BEZIG MET REGIONALE BIJEENKOMSTEN.

DE oNtmoEtINg aDvIEsDOOR DOROTHy KROLIS

Ondernemers konden altijd al aankloppen bij banken, maar – zeker de laatste jaren – waren deze steeds minder bereid om kleine bedrijfskredieten te verstrekken. Kleine leningen zijn duur voor de banken. Ondernemers die een BKR (Bureau Kre-diet Registratie) hebben, kunnen al helemaal geen lening krij-gen. Tot slot eist een bank een ondernemingsplan dat tip top in orde is en dat is voor veel ondernemers lastig. De meesten hebben wel een plan in hun hoofd, maar het op papier zetten en een liquiditeitsbegroting maken is toch net iets ingewikkel-der.Kortom, ontzettend veel dromen van ondernemers konden niet worden waargemaakt. Daarnaast waren er vanuit de over-heid versnipperde regelingen voor specifieke groepen star-ters, maar daar kon weer niet elke ondernemer een beroep op doen.

COACHING & KREDIETFNV Zelfstandigen is blij met de introductie van microfinancie-ring in Nederland. Sinds 2008 kunnen ondernemers (starters en doorstarters) terecht bij een van de vele microfinancie-ringsondernemerspunten voor advies en coaching. Voor het daadwerkelijk verstrekken van een krediet is de organisatie Qredits opgericht. Ondernemers kunnen microkredieten tot €.35.000 aanvragen. Qredits is een samenwerkingswerkings-verband van banken en overheid.

MF-ONDERNEMERSPUNTIn de praktijk blijkt dat zelfstandig ondernemers behoefte heb-ben aan een onafhankelijk klankbord, een deskundig en soms ook kritisch geluid van een ervaringsdeskundige die zijn spo-ren in de praktijk heeft verdiend. Iemand die kan helpen met het schrijven van een ondernemingsplan, ondersteuning kan bieden bij het zoeken naar een bedrijfslocatie en vragen kan beantwoorden met betrekking tot de Belastingdienst, de be-drijfsvorm en de administratie van het bedrijf. Dat is allemaal te vinden bij het MF-ondernemerspunt.

WWW.EIGENBAAS.NL Hoe vindt u een MF-ondernemerspunt in de buurt? Kijk op www.eigenbaas.nl en vul uw postcode in. Op deze website vindt u meer informatie over microfinanciering. U kunt zich bij-voorbeeld ook aanmelden als coach. En waarom deze naam? FNV Zelfstandigen leent graag de naam van ons blad aan dit initiatief.

hoE kom Ik aaN BEDrIJfskrEDIEt

NEtwErkEN Is waarDEvoL

voor ELkE ZZP’Er

Page 15: Interview in Eigen Baas

staNDPuNt fNv ZELfstaNDIgEN

PENsIoENAls het aan minister Kamp ligt, kunnen starters in 2012 tien jaar fiscaal ondersteund aangesloten blijven bij hun oude werknemerspensi-oenfonds. Deze mogelijkheid was er al, maar werd slechts drie jaar fiscaal ondersteund. Goed nieuws voor oudere starters, maar zelf-standigen die niet tot deze categorie behoren hebben hier niet zoveel aan. Volgens FNV Zelfstandigen zijn er te weinig mogelijkheden om een pensioen op te bouwen dat voldoet aan de eisen van zelfstandig ondernemers: flexibel, transparant, betaalbaar en met voldoende rendement. Ook het kabinet wil nu uitzoeken waarom zelfstandig on-dernemers zo weinig gebruikmaken van de voorzieningen die er zijn.

NADEEL VOOR ZELFSTANDIGENZelfstandig ondernemers zonder personeel zijn meestal niet in dienst van hun eigen bedrijf en bouwen geen of een beperkt bedrijfskapitaal op. Zij hebben geen ‘eigen pensioenoplossing’ en zijn aangewezen op oplossingen die ontwikkeld zijn voor mensen met een ‘pensioengat’. Deze producten (in de derde pijler) hebben drie nadelen ten opzichte van het werknemerspensioenfonds (de tweede pijler). Ze zijn fiscaal minder goed gefaciliteerd; ze kennen minder bescherming en ze zijn vaak niet transparant. Producten in dit segment kennen hoge risico’s en kosten (woekerpolis) of ze leveren weinig op (banksparen). Veel zelfstandigen reserveren op andere manieren voor later, bijvoor-beeld door overwaarde op het huis. Zelfstandigen willen zelf de hand aan de knoppen houden om reserves flexibel op te bouwen en naar eigen keuze in te zetten. Een groot nadeel is dat deze reserveringen nauwelijks fiscaal worden gefaciliteerd.

STANDPUNT FNV ZELFSTANDIGEN• GELIJKE BEHANDELING door de overheid van alle burgers in het fiscaal

faciliteren van het opbouwen van aanvullend pensioen – ongeacht in welke pijler dat wordt opgebouwd. Deze gelijke behande-ling geldt dan ook in het recht om het opgebouwde pensioen te beschermen in perioden dat het tegenzit.

• TOETS door de overheid van bestaande pensioenmogelijkheden voor zelfstandigen aan de criteria die ondernemers zelf belangrijk vinden: flexibel, transparant en betaalbaar.

EIGEN PENSIOENFONDS?FNV Zelfstandigen heeft met een aantal experts op pensioengebied gepraat over de mogelijkheden om een pensioenfonds voor zelfstan-digen te starten. Waarom? Een collectief fonds betekent: risico’s en kosten delen, de winst is voor de deelnemers, zelf sturen en goede fiscale bescherming. De meeste experts zien wel mogelijkheden voor een collectief pensioen speciaal voor zelfstandig ondernemers. Mits deze optimaal aangepast is aan de wensen van zelfstandig onderne-mers. Het uitgangspunt is dan een zeer aantrekkelijk product met een lichte verplichting. Een belangrijke voorwaarde is dat de overheid dit collectief fiscaal moet ondersteunen.

gEt socIaLHeeft u wel eens gehoord van ‘social media’ maar geen idee hoe het pre-cies werkt en wat u ermee kunt? So-cial media? Huh, wat zou dat zijn? Iets met sociaal, en tv, internet… of? Veel mensen zijn bang de boot te missen. Social media is niet eng, niet moeilijk. Er zal nooit gezegd worden dat je mee móet doen, maar er wordt wel vaak gezegd dat je jezelf als ondernemer tekort doet als je niet meedoet. Je kunt beter, sneller, doeltreffender ondernemen als je social media inzet. Met social media is:• uw bereik groter• uw marketinginspanning

doelgerichter• uw budget zeer overzichtelijk• de funfactor hoger!

Wilt u ontdekken hoe u zo effectief mogelijk online kunt netwerken? Dan hebt u met Get social het juiste boek te pakken.

Get social! Online netwerken voor beginners, Scriptum, ISBN 9789055947423, €.14,95 + €.1,95 verzendkosten.

ZZP 2011Leden van FNV Zelfstandigen krijgen in de boekhandel exclusief 20% korting op het boek ZZP 2011. De bon onderaan deze pagina geeft u recht op deze korting. U kunt alvast reken-schema’s en een e-sample downloa-den (www.zzp-freelancen.nl).De nieuwe editie van het standaard-werk voor ZZP’ers – voorheen het Handboek Freelancen – is helemaal geactualiseerd. Nieuw zijn onder andere: aftrekposten en belasting-tarieven 2011 • Buitenlandse klussen • Crowdfunding • Eigen verklaring • Elektronisch factureren • Fictief dienstverband • Huwelijkse voorwaar-den • LinkedIn • Pensioenregister • Studiebeurs • Twitter • WW-herleving • Vangnetverzekering • Wanbetaling.Daarnaast biedt dit 336 pagina’s tellende handboek natuurlijk alle praktische informatie over de flexi-bele economie • Marketing, promotie en tarieven • Netwerken en klanten binden • Offertes en contracten • Begroting, boekhouding en belasting-aangifte • Risico’s en verzekeringen • Rechtsvormen.

KORTINGSBON BOEK «ZZP 2011» Als lezer van Eigen Baas ontvangt u tegen inlevering van deze bon bij de erkende boekhandel €.5 korting op het boek ZZP 2011 van Tijs van den Boomen, uitgeverij Nieuwezijds, ISBN 9789057123092.

De winkelprijs is €.25. U betaalt dus slechts €.20.

Deze actie is geldig van 22 april 2011 t/m 22 juli 2011Actienummer: 901-85472

BIJ fNv ZELfstaNDIgEN oP DE PLaNk

Page 16: Interview in Eigen Baas

16 | april2011

ZELfstaNDIg LEvENDOOR RIA HARMELINKFOTOGRAFIE MARK KUIPERS

HANS VAN OOSTERHOUT, NET-ACADEMIE

«IN mIJN hoofD BEN Ik aLtIJD mEt mIJN wErk BEZIg»

Page 17: Interview in Eigen Baas

2011april | 17

HET BLOED KRUIPT WAAR HET NIET GAAN KAN?“Ja. Ondernemen is me met de paplepel ingegoten. Toch heb ik niet altijd een eigen bedrijf gehad. Ik heb jaren in loondienst ge-werkt, onder meer bij de ABN en het GAK. Maar op een of andere manier kon ik daar niet echt mijn draai vinden. Ik wilde zelfstandig zijn en ben in 1994 schoorvoetend begonnen met Handout Consul-tants, een bedrijfje op het gebied van Neuro Linguïstisch Program-meren (NLP), een methodiek voor training, coaching en communi-catieverbetering. Alleen had je toen nog geen organisatie als FNV Zelfstandigen waar je als startende ondernemer met al je vragen terecht kon. Ik wist niet goed hoe ik mijn talent moest vermarkten, dus toen ben ik weer in loondienst gegaan. Toch bleef de onrust.”

EN DUS?“En dus ben ik in 2005 eerst begonnen met IITT Benelux en per januari 2009 met Net-Academie. Mijn bedrijf bestaat uit drie onder-delen: de IT-tak, de coachingtak en sinds kort de zorgtak. Bij de IT-tak moet je denken aan trainingen op het gebied van Word, Excel, PowerPoint, Prince2, SAP, et cetera. Ik bied op maat gemaakte migratietrajecten aan en begeleid deze. Zo kan er probleemloos overgestapt worden van oude naar nieuwe software. Daar sluit het coachen op een natuurlijke manier bij aan.”

IK MIS DE ZORGTAK IN JE VERHAAL“Daarin werk ik samen met Zorg Centraal. De insteek is meer han-den aan het bed. Ik ontwikkel trajecten om mensen die graag in de zorg willen werken op een goede manier in te laten stromen.”

DAT LAATSTE IS WEL HEEEEEL WAT ANDERS“Dat klopt, dit komt voort uit maatschappelijke betrokkenheid maar ook uit kansen zien. Het haakt aan bij mijn kennis en ik kan wat voor een ander betekenen. Het mooie van mijn vak is dat ik mensen kan laten groeien door kennis over te brengen. Daarnaast doet een goede ondernemer natuurlijk aan risicospreiding. Ik zie zo vaak zelfstandigen om me heen die op één paard blijven wedden, dat vind ik verschraling. Ik wil me kunnen en durven inzetten op andere terreinen, mezelf blijven ontwikkelen.”

EN BAKKEN MET GELD VERDIENEN?“Haha. In de ICT-trainingsbranche is er veel scheefgroei qua tarieven. In 2008 kostte een trainingsdocent rond de €.450, nu is dat €.250 voor dezelfde training. ICT’ers zijn de nieuwe prostituees in Nederland. Daar bedoel ik mee dat de markt zzp’ers enorm onder druk zet, ze tegen elkaar uitspeelt. Dat kun je proberen op te lossen door onderscheidend en betrouwbaar te zijn en door kwaliteit te leveren, maar het blijft schipperen. Over de tarieven moeten betere afspraken worden gemaakt, daarom heb ik me ook gemeld bij de commissie ICT van FNV Zelfstandigen. We discussiëren en spar-ren over eventuele mogelijkheden. Alleen samen kun je een vuist maken.”

ACQUIREER JE ACTIEF?“Ik houd mijn ogen en oren altijd open. Daarnaast maak ik tien uur per week vrij voor social media. Ik zit op Facebook, Twitter en LinkedIn. Ik speur actief op deze sites en daar haal ik ook echt opdrachten vandaan. Bij LinkedIn zit ik in een eigen nieuwsgroep. Daar zet ik regelmatig stellingen op. Niet alleen over ICT, maar ook over de zorg. Zo zwengel ik discussies aan en kweek ik interesse voor mijn bedrijf. Ik vraag ook geregeld of mensen een mening of stelling op mijn website, www.net-academie.nl willen zetten. Om ze te triggeren dat te doen, krijgt de beste inzending een fles Prosecco. Dat alles valt onder het kopje acquisitie.”

MOET DIT OOK LEIDEN TOT GROTER GROEIEN?“Uiteindelijk wil ik graag structureel met vier á vijf mensen werken. Dat hoeft geen personeel te zijn. Het liefst zou ik willen samenwer-ken met een vaste kern van zzp’ers die de missie en de visie van Net-Academie goed kunnen uitdragen. Een van de dingen die in-herent zijn aan het zzp’er zijn, is dat je altijd alleen werkt. Dat vind ik soms lastig, ik heb behoefte aan reflectie en wil graag sparren met anderen over nieuwe ontwikkelingen en noviteiten op ICT-gebied. Waar gaat het heen in onze branche? Hoe anticiperen we daarop? Dat sparren probeer ik te realiseren door regelmatig met een man of vijf uit het vak af te spreken. Dan discussiëren we tijdens een broodje of een etentje. Ook aan mijn klanten vraag ik altijd wat hun toekomstverwachtingen zijn, hoe zij denken dat de ICT-branche zich ontwikkelt. Als je een goede band met de klant hebt, wil hij graag met je meedenken. En daar kan ik mijn voordeel mee doen.”

HOUD JE NOG WEL EEN BEETJE VRIJE TIJD OVER?“Strikt genomen heb ik niet echt een goede werk-privébalans. Dat ik heb ik nooit gehad, ook niet in loondienst. Gemiddeld werk ik tussen de vijftig en zestig uur per week. Ik houd wel zoveel mogelijk vaste werktijden aan, maar in mijn hoofd ben ik altijd met mijn werk bezig. Mijn voelhorens staan altijd uit. Ik sta elke dag om zes uur op en lees als eerste de krant. Dan zie ik zo vaak dingen staan waarvan ik denk: hé, daar kan ik zakelijk wat mee. Tja, is dat werk of privé?”

opgegroeid in een ondernemersgezin was het voor hans van oosterhout (52) niet meer dan logisch om zijn eigen toko te hebben. met Net-academie verzorgt hij onder meer trainingen op het gebied van kantoorautomatisering en projectmanagement. “Na een goede training werk je Net wat efficiënter.”

«IK HEB BEHOEFTE AAN REFLECTIE EN WIL GRAAG SPARREN MET ANDEREN OVER NIEUWE ONTWIKKELINGEN EN NOVITEITEN OP ICT-GEBIED»

Page 18: Interview in Eigen Baas

18 | april2011

aaNBoD

aNtIvIrus softwarE

FNV Zelfstandigen weet dat een zelfstandig onder-nemer allerlei zaken regelt via de computer. U wilt

vanzelfsprekend veiligheid garanderen naar uw klanten toe en bijvoorbeeld geen

onverwachte virussen versturen via de mail zodat u daardoor onbedoeld pc’s van klanten besmet.

Wij willen graag dat u op een veilige manier kunt ondernemen en letten daarbij ook op de uitgaven die softwarepakketten met zich meebrengen. FNV Zelfstandigen biedt haar leden daarom een flinke korting van 50% aan op ESET-producten. Zowel uit testen van de Consumentengids als van het magazine Computer Totaal! blijkt dat de antivirus software ESET NOD32 zich onder de besten mag scharen. ESET NOD32 Antivirus is software die op een snelle, lichte en onopvallende manier uw digitale wereld beschermt zonder het systeem te vertragen of u tot last te zijn.

DE BELANGRIjKSTE VOORDELENVAN ESET NOD 32:• Beschermt tegen virussen, spyware,

Trojans, keyloggers en andere malware bedreigingen.

• Blokkeert proactief de meeste nieuwe bedreigingen, ruim voordat andere producenten deze nog maar hebben opgemerkt, waardoor u maximaal bevei-ligd bent tegen bekende en onbekende bedreigingen.

• Scant en schoont internetverkeer en e-mail, zelfs wanneer deze SSL-gecodeerd zijn, zodat uw e-mail altijd veilig is.

• Houdt bedreigingen via verwijderbare media tegen zodat u vol vertrouwen documenten kunt delen.

• Versimpelt systeemanalyses en -herstel door geïntegreerde SysInspector en SysRescue.

• Voorkomt door zelfverdediging dat malware het niveau van beveiliging kan verlagen.

• Verwerkt ongemerkt kleine definitie-up-dates, zonder dat het uw systeem belast.

• Verleent gratis technisch support via web- of e-mail.

KORTINGMisschien heeft u er al over gelezen in onze nieuwsbrief, maar de korting geldt voor alle ESET-producten, dus ook voor Smart Security. U kunt via de link www.fnvzzp.nl/software de software aanschaffen. Bij de bestelling moet u de kortingscode FNVZZP invullen, de 50% korting wordt direct bij betaling met u verrekend.Schoonbeek ICT biedt een uitstekende klantenondersteuning en is reseller van deze software. U kunt de link: www.schoonbeekict.nl/helpdesk.html gebruiken bij ondersteuning of vragen.

Page 19: Interview in Eigen Baas

2011april | 19

ONDERNEEM HET MET EIGEN WERKSteeds meer mensen in Nederland maken de keus om voor zichzelf te begin-nen. Vaak vanwege een lang gekoesterde droom en geloof in eigen kunnen, maar ook vanwege (arbeidsmarkt)omstandigheden. Ondernemen is leuk, inspirerend en dynamisch, maar ook spannend. Verantwoord ondernemen staat of valt met een goede voorbereiding en dat is precies waar Eigen Werk in Amsterdam bij helpt.

SAMENWERKINGSVERBANDEigen Werk is een samenwerkingsverband tussen het UWV Werkbedrijf en de Dienst Werk en Inkomen Amsterdam. Zij heeft de afgelopen vijf jaar bij-zonder veel ervaring opgebouwd in het begeleiden van starters vanuit een uitkering. Er zijn via Eigen Werk ruim zevenhonderd ondernemers vanuit een uitkering hun bedrijf gestart. Eigen Werk werkt onder andere nauw samen met FNV Zelfstandigen.

TWEE TRAjECTENEigen Werk biedt twee trajecten aan:• Quickstart: een kortdurend individueel traject, met name geschikt voor

mensen die al in een gevorderd stadium zijn wat betreft de voorbereidin-gen van hun bedrijf.

• Standaardprogramma: een langer durend groepstraject dat u volgt met collegastarters.

Voor beide trajecten geldt dat u altijd een coach van Eigen Werk krijgt, workshops volgt en adviesuren bij een aan hen gelieerd consultancybureau ontvangt. In de workshops komen alle facetten van het ondernemen aan de orde.

DEELNAMEWie wil deelnemen aan Eigen Werk met tijdelijk behoud van een WW-uitke-ring moet langer dan een jaar werkloos zijn en in (groot) Amsterdam wonen. Wie korter dan een jaar een WW-uitkering heeft, kan wel het Quickstart-programma volgen. Wilt u deelnemen met tijdelijk behoud van een Wwb-uit-kering dan moet u ouder zijn dan 27 jaar en in Amsterdam woonachtig zijn.Wilt u ondersteuning bij het opzetten van een eigen bedrijf, dan kunt u uw deelname aan Eigen Werk bespreken met uw werkcoach bij het UWV Werk-bedrijf of uw klantmanager bij de Dienst Werk en Inkomen Amsterdam.In geval van een Wajong- of Wia-uitkering kan deelname met de arbeidsdes-kundige worden besproken.

Voor meer informatie: www.eigenwerkamsterdam.nl

NIEuws

NS-BUSINESSCARDSteeds meer zelfstandig ondernemers zonder personeel ontdekken de voordelen van het reizen met het openbaar vervoer: onderweg altijd op een veilige en efficiënte manier zakendoen.FNV Zelfstandigen heeft voor haar leden een aantrekkelijk aanbod met de Nederlandse Spoorwegen geregeld. Het reizen van ‘deur tot deur’ wordt een stuk eenvoudiger met de NS-Business Card. Alle transacties regelt u met één kaart. Losse kaartjes of bonnetjes zijn verleden tijd, want elke maand ontvangt u een overzicht van uw bestedingen.Leden van FNV Zelfstandigen krijgen exclusief 50% korting op de aanschaf van de NS-Business Card. Daardoor kost deze nog maar €.15. U ontvangt ook nog vijf vouchers voor gratis koffie. Uiteraard gelden alle andere, vaste voordelen van de NS-Business Card evengoed. Geïnteresseerd? Ga dan naar onze website http://www.fnvondernemers.nl/businesscard/ en vul bij aanmelding de promotiecode F38 in.

TRAIN jE FITOnderzoek heeft uitgewezen dat ondernemers extra rendement halen uit trainingen, cursussen en opleidingen. Wilt u ook met een beetje moeite veel resultaat bereiken? Volg een training van FNV Zelfstandigen. Ga naar www.fnvzzp.nl/nl/producten/trainingen.html voor uitgebreide informatie. De komende maanden is er nog plaats bij de volgende trainingen: 13 mei Netwerken en acquisitie – maak je netwerkactiviteiten ef-

fectief17 en 24 Social media – stappen maken op het web door slim mei gebruik te maken van social media 24 mei Maak je eigen Mona Lisa in Photoshop – leer omgaan met

Photoshop door het zelf te doen31 mei Aanleveren – van visitekaartje tot uitgebreide brochure.

Waar moet je op letten bij het aanleveren van drukwerk?14 juni Word succesvol via LinkedIn – een uitgebreid college met

veel praktijkvoorbeelden, tips en trucs17 juni Spelen met woorden en daden – leer hoe je een gesprek

met een opdrachtgever zelf kunt sturen22 juni Internetmarketing en Google adwords – een website maken

is niet genoeg. Hoe zorg je ervoor dat bezoekers je vinden?24 juni Basiscursus administratie. Deze basiscursus helpt om op

een simpele manier de administratie op orde te brengen. Aan de hand van vele praktijkvoorbeelden wordt alleen die informatie aangereikt die echt nodig is voor de boekhouding

ONDERNEMEN IN DE ZORGSpeciaal voor ondernemers in de zorg heeft FNV Zelfstandigen een handige gids samengesteld. Leden kunnen deze gratis downloaden. Liever de papieren versie? U kunt deze bestellen door een mail te stu-ren naar [email protected]. Op 30 mei 2011 is er in Nieuwspoort, Den Haag een bijeenkomst speciaal voor mensen in de zorgsector. Het boek zal daar gepresenteerd worden.

ZOEK EEN ZELFSTANDIGEVia Mijn FNVzzp loggen onze leden in om aan speciale informatie te komen, maar ook om een profiel van de onderneming aan te maken. Veel van onze leden hebben deze manier van netwerken al ontdekt. U kunt zoeken op naam, maar ook op vakgebied. Een lid wees ons erop dat het profiel niet geselecteerd kon worden naar regio. Wij hebben dit aangepast en voortaan kunt u het zoekresultaat zien op Google Maps. Dan weet u meteen wie er bij u in de buurt gevestigd is – of kan een ander zien of u uit de omgeving komt. Nieuwsgierig? Kijk op: www.fnvzzp.nl/zoekeenzelfstandige.

Page 20: Interview in Eigen Baas

20 | april2011

coNtactFNV Zelfstandigen, bezoekadres: Varrolaan 100

Postbus 85400, 3508 AK UtrechtHet kantoor is van maandag tot en met donderdag bereikbaar

van 8:30 uur tot 17.00 uur, vrijdag tot 16.00 uur,op telefoon 030-2637203

www.fnvzzp.nl, [email protected]

BROCHURESBrochures en folders kunt u bestellen via www.fnvzzp.nl . U kunt ze ook downloaden. Log in bij Mijn FNVzzp en kijk bij Service-center.

MAILCONTACT Wanneer u per e-mail contact zoekt met ons is het handig als uw bericht meteen bij de juiste persoon terecht komt.

Heeft u een vraag over uw lidmaatschap, uw gegevens, of over het inloggen op de website, stuur dan een mail naar [email protected].

Heeft u een vraag voor het juridisch spreekuur, of heeft een van de juridisch medewerkers u gevraagd om zaken door te mailen, gebruik dan het mailadres [email protected].

Wilt u iets doorgeven dat te maken heeft met een bijeenkomst of cursus die door ons wordt georganiseerd, mail dan naar [email protected].

Voor een algemene vraag, opmerking of bericht kunt u mailen naar [email protected].

PARTNER IN GEZOND ONDERNEMERSCHAP

GOEDE BAASZelfstandigen zijn hun eigen baas. Maar heb je daarmee een goede baas of kan het beter? Wat voor een baas zijn zij nu voor zichzelf? Zelfstandig ondernemers kunnen hun eigen tijd indelen. Werken als het moet of vrij nemen wanneer dit uitkomt. Maar word je wel eens beloond voor al dat werken? Misschien een inte-ressant onderwerp om eens over te sparren met andere zelfstandig ondernemers. Wij vroegen het aan onze leden.

• Elke dag werken hoeft niet slecht te zijn, als je maar niet meer dan zes uur per dag maakt.

Gert Bakker

• Zet het in je agenda. Verwen jezelf regel-matig... met een arrangementje uitwaaien op het strand… kunst kopen… een week-endje weg naar een Europese hoofd-stad… een mooi pak aanschaffen… een dagje sauna… een zeiltripje… een leuke workshop... Kortom, investeer in jezelf en/of een ander!

Dorrit Wajer

• Werk totaal, rust totaal. Maarten Hoogslag

• Neem tijd voor jezelf en je gezin. Wat heb je aan een goedlopend bedrijf als je een-zaam bent omdat je partner wegloopt en je kinderen je maar amper meer kennen.

Willem Sterk

• Sluit je aan bij een lokaal ondernemers-netwerk (dat bij jou past), dan heb je altijd ‘collega’s’ met wie je kunt sparren.

Cora Bastiaansen

• Plan twee dagen per week zonder afspra-ken. Dan heb je (1) altijd ruimte voor leuke dingen en (2) altijd ruimte om op achter-stallige zaken in te lopen en voorkom je een uitdijende waslijst met ‘things to do’.

Will Visscher

• Seneca, Pascal en Schopenhauer lezen. Lucy Arts

• Los niet alles eenzaam en alleen op. Maak een goede analyse van wat je kunt uitbe-steden en huur vervolgens diensten in, bij-voorbeeld die van een personal assistent. Mocht je bang zijn voor de kosten: je kunt zelf berekenen wat zo iemand je oplevert. Maar durf ook geld te besteden aan het leuk en het gemakkelijk maken voor je-zelf. Betrek andere zzp’ers in je projecten, vraag hulp! Zzp’ers denken graag met an-deren mee, zolang dat wederkerig is.

Elroy Cocheret

• Ik geef mezelf ieder jaar een riant aantal weken vakantie en blijf mezelf inspireren door jaarlijkse scholing.

Elise van Bussel

REAGEERWat is uw favoriete manier om nieuwe dingen te leren en uw vaardigheden bij te houden? Wat doet u om uw kennis en talent te versterken? Als er op dit gebied een verschil is tussen uw ideaal en de werkelijkheid, waarom is dat dan zo? FNV Zelfstandigen wil het graag van u weten.Daarnaast horen wij ook graag wat u vindt van het trainingsaanbod van FNV Zelfstandigen. Kortom, geef uw ervaringen en mening over ‘leren en trainen’ door aan ons. Dat kan door een mail te sturen naar [email protected]. RECTIFICATIE In nummer 1-2011 van Eigen Baas staat

op pag. 4 per abuis vermeld dat de foto gemaakt is

door Mark Kuipers. Dit moet zijn Dorrit Wajer. Even-

eens in dit nummer staat op pag. 14 Pix and Pages.

Dit moet zijn Pix & Pages.