İSİG RİSK DEĞERLENDİRME

Cemal ÖZÜDOĞRU

İş Güvenliği Koordinatörü

İSİGRİSK DEĞERLENDİRME

TEHLİKE

NEDEN GÜNDEMİMİZDE ?NEDEN GÜNDEMİMİZDE ?

RİSK

RİSK HESABI

TEHLİKE A

NALİZİ

RİSK DEĞERLENDİR

ME

İSG RİSK YÖNETİM

İ

KABUL EDİLEBİLİR

RİSK

RİSK VE GÜVENLİK

KAVRAMI

RİSK ANALİZİ

KABUL EDİLEMEZ RİSK

İSİG RİSK YÖNETİMİ

RİSK İLETİŞİMİRİSK İLETİŞİMİRİSK ALGILAMARİSK ALGILAMA

RİSK DEĞERLENDİRMERİSK DEĞERLENDİRME

Risk İletişiminin Üç İlkesiRisk İletişiminin Üç İlkesi

Algılama = Gerçek

Amaç = Güven

İletişim = Beceri-maharet

Algılama = Gerçek

Amaç = Güven

İletişim = Beceri-maharet

•Kaynağın içtenliği-samimiyeti (SİZ)•Mesajın içeriği ( NE söylediniz)•Mesajın söyleniş tarzı (NASIL söylediniz)•Planlama (NEREDE söylediniz)

Risk İletişiminde Yedi Temel Kural

(Covello ve Allen 1988)

Risk İletişiminde Yedi Temel Kural

(Covello ve Allen 1988)

Halkı taraf olarak kabul edin ve dahil olmasını

sağlayın (Özellikle ilgili tarafları) Dikkatli bir şekilde plan yapın ve çalışmalarınızı

değerlendirin Kamuoyunun özel kaygılarına kulak verin Dürüst samimi ve açık olun İnanılır ve güvenilir kaynaklarla çalışın Medyanın ihtiyaçlarına karşılık verin Açık ve anlaşılabilir şekilde konuşun

Halkı taraf olarak kabul edin ve dahil olmasını

sağlayın (Özellikle ilgili tarafları) Dikkatli bir şekilde plan yapın ve çalışmalarınızı

değerlendirin Kamuoyunun özel kaygılarına kulak verin Dürüst samimi ve açık olun İnanılır ve güvenilir kaynaklarla çalışın Medyanın ihtiyaçlarına karşılık verin Açık ve anlaşılabilir şekilde konuşun

risk algılamarisk algılama

ZamanZaman

Ris

kR

isk

alg

ılam

a a

lgıl

ama

RİSK-1

Ciddi kazaCiddi kaza


ZamanZaman

Ris

kR

isk

alg

ılam

a a

lgıl

ama

RİSK-2


Ciddi kazaCiddi kaza

Ris

kR

isk

alg

ılam

a a

lgıl

ama

ZamanZaman

RİSK-3

?

RİSK ALGILAMA

MÜHENDİS VE UZMANLAR HALK

1) Bir kömür madeninde birkaç saat çalışmak

2) Bir ay boyunca her gün tereyağlı ekmek yemek

3) Nükleer enerji santraline komşu bir evde 5 yıl

yaşamak

Eşit Risk= Milyonda bir ölüm riski

Eşit Risk= Milyonda bir ölüm riski

3 3 1

1 2 3

2 1 2

3 3 1

1 2 3

2 1 2

Nicelenmiş riski ifade etmek için kullanılan yöntemlerden biri de Ortalama ÖmürKaybıdır

OÖK:Göz önüne alınan bir risk yüzünden bir kişinin ömrünün ne kadar kısaldığı

Nicelenmiş riski ifade etmek için kullanılan yöntemlerden biri de Ortalama ÖmürKaybıdır

OÖK:Göz önüne alınan bir risk yüzünden bir kişinin ömrünün ne kadar kısaldığı

(ÇEŞİTLİ RİSKLERE BAĞLI ORTALAMA ÖMÜR KAYBI)

RİSK

OÖK-GÜN

1 Kadın değil erkek olmak 2800

2 Kalp hastalığı 2100

3 Bekar olmak 2000

4 (ABD)’de beyaz değil siyah olmak 2000

5 Sigara (günde 1 paket) 1600

6 Kömür madeninde çalışmak 1100

7 Kanser 980

8 15 kilo fazla ağırlık 900

9 Yoksul olmak 700

10 Tüm kazalar 435

11 Madencilik yada inşaat işçiliği (sadece kazalar) 320

12 Motorlu taşıt kazaları 200

13 İş kazaları (ortalama) 74

14 Küçük arabalar (normal ölçüye göre) 50

15 Hız limitinin saatte 15 Km arttırılması 40

16 Yüksek radyasyonlu yerlerde çalışmak (18-65 yaş arası) 12

17 Ateşli silahlar 11

18 Diyet içecekleri (ömür boyu günde bir tane) 2

19 Tüm elektriği nükleer enerjiden elde etmek 1,5

20 Uçak düşmesi 1

21 Ömür boyu bir nükleer santralin yakınında yaşamak 0,03

KAYNAK:Prof.Bernard COHEN

DENEYSEL PSİKOLOJİ

1. Korkutuculuk düzeyi2. Anlaşılabilirlik düzeyi3. Etkilenecek kişi sayısı

RİSK

RİSK ALGILAMA

RİSK UZAYIRİSK UZAYI

•Tehlikenin ne ölçüde anlaşılabildiği•Tehlikenin ne denli eşit dağıldığı•Bireyin tehlikeyi ne derece önleyebileceği•Risk gönüllü olarak üstlenilip üstlenilmediği

GÖZLEMLENEMEZTEHLİKEYE MARUZ KALANLAR TARAFINDAN TANINMIYOR RİSKİN ETKİSİ GEÇ, YENİ BİR RİSK, BİLİMİN TANIMADIĞI RİSKLER

KONTROL EDİLEMEZKORKUTUCU, DÜNYA ÇAPINDA FELAKET YARATICI, SONUÇLARI ÖLDÜRÜCÜ, YASALARA UYGUN DEĞİL,GELECEK KUŞAKLAR İÇİN ÇOK TEHLİKELİ, KOLAYCA AZALTILAMAZ, RİSK ARTIYOR, GÖNÜLLÜ HİZMET YOK

GÖZLEMLENEBİLİRTEHLİKEYE MARUZ KALANLAR TARAFINDAN TANINIYOR, RİSKİN ETKİSİ ANİ, RİSK ESKİ, BİLİMİN TANIDIĞI RİSKLER

KONTROL EDİLEBİLİRKORKUTUCU DEĞİL, DÜNYA ÇAPINDA FELAKET YARATAN SONUÇLARI YOK, ÖLDÜRÜCÜ DEĞİL, YASALARA UYGUN, GELECEK KUŞAKLAR İÇİN RİSK AZ, RİSK KOLAYCA AZALTILABİLİR,RİSK AZALIYOR, GÖNÜLLÜ HİZMET

GÖZLEMLENEMEZTEHLİKEYE MARUZ KALANLAR TARAFINDAN TANINMIYOR RİSKİN ETKİSİ GEÇ, YENİ BİR RİSK, BİLİMİN TANIMADIĞI RİSKLER

KONTROL EDİLEMEZKORKUTUCU, DÜNYA ÇAPINDA FELAKET YARATICI, SONUÇLARI ÖLDÜRÜCÜ, YASALARA UYGUN DEĞİL,GELECEK KUŞAKLAR İÇİN ÇOK TEHLİKELİ, KOLAYCA AZALTILAMAZ, RİSK ARTIYOR, GÖNÜLLÜ HİZMET YOK

GÖZLEMLENEBİLİRTEHLİKEYE MARUZ KALANLAR TARAFINDAN TANINIYOR, RİSKİN ETKİSİ ANİ, RİSK ESKİ, BİLİMİN TANIDIĞI RİSKLER

KONTROL EDİLEBİLİRKORKUTUCU DEĞİL, DÜNYA ÇAPINDA FELAKET YARATAN SONUÇLARI YOK, ÖLDÜRÜCÜ DEĞİL, YASALARA UYGUN, GELECEK KUŞAKLAR İÇİN RİSK AZ, RİSK KOLAYCA AZALTILABİLİR,RİSK AZALIYOR, GÖNÜLLÜ HİZMET

•DNA TEKNOLOJİSİ

•ELEKTRİK ALANLAR•AZAOTLU GÜBRELER

•RADYOAKTİF ATIKLAR

•NÜKLEER REAKTÖR KAZALARI

•PESTİSİDLER

•URANYUM MADENCİLİĞİ

•ASBESTLE YALITMA

•CIVA

•KÖMÜR YAKMANIN ÇEVREYİ KİRLETMESİ

•UYDU ÇARPIŞMALARI

•NÜKLEER SİLAHLARDAN RADYOAKTİF SERPİNTİ

•KARBON MONOKSİT(OTOMOBİLLER)

•SIVI DOĞAL GAZIN DEPOLANMASI VE NAKLİ

•SİNİR GAZI KAZALARI

•BÜYÜK BARAJLAR

•GÖKDELEN YANGINLARI

•SUALTI İNŞAATLARI

•PARAŞÜT SPORU

•HAVACILIK

•YÜKSEK YAPILAR

•TREN KAZALARI

•TİCARİ HAVACILIK

•DİNAMİT

•TABANCA

•OTOMOBİL KAZALARI

•OTOMOBİL YARIŞLARI

•KÖMÜR MADENİ KAZALARI

•NÜKLEER SİLAHLAR(SAVAŞ)

•KAYKAYLAR

•MOTORLU ÇİMBİÇERLER

•MOTORLU KIZAKLAR

•SİGARA ALIŞKANLIĞI

•TRAMPENLER

•TRAKTÖRLER

•YÜZME HAVUZLARI•ASANSÖRLER

•KAYAK YAPMAK

•SANDAL GEZİNTİLERİ

•BİSİKLETLER

•MOTOSİKLETLER

•ALKOLE BAĞLI KAZALAR

•HAVAİ FİŞEKLER

•AŞILAR

•ASPİRİN

•KURŞUN BOYALAR

•KURŞUN(OTOMOBİLLER)

•ANTİBİYOTİKLER

•SU FLORLAMA

•SU KLORLAMA

•SAKARİN

•NİTRİTLER

•POLİVİNİLKLORÜR

•TEŞHİS RONTGENLERİ

•AŞILAR

•KAFEİN

•DOĞUM KONTROL HAPLARI

KAYNAK:SLOVIC-1987

TEHLİKE RİSKİŞ KANUNU (1475) 15 -

İŞ KANUNU (4857) 19 2

SSK 18 -

İSİGT 89 -

PARPAT 72 ---------------------------------------------------------------------------------İSİG YÖNETMELİĞİ 23 26

MEVZUATIMIZDA TEHLİKE VE RİSK KAVRAMI

YARGITAY Risk Nazariyesi -Tehlike Nazariyesi

AB MEVZUATINDA TEHLİKE VE RİSK KAVRAMI

İşyerinde Çalışanların Sağlık ve Güvenliklerini iyileştirmeyeYönelik Tedbirler Alınmasına İlişkin 12 Haziran 1989 Tarih ve 89/391/AET sayılı Konsey Direktifi;

İşverenlerin Genel YükümlülükleriMadde 6-2(a,b,c), 6-3(a) ve 9’da : İşverenlere riskleri önleme ve risk değerlendirme

zorunluluğu getirtilmiş

Avrupa Birliğinin 2002-2006 Stratejisi;•İşyerlerinde risk önleme kültürünü oluşturmak,•Sağlık ve güvenlik anlayışına global bir yaklaşım getirmek,•Serbest piyasa şartlarında eşitlik sağlamak

İşyerinde Çalışanların Sağlık ve Güvenliklerini iyileştirmeyeYönelik Tedbirler Alınmasına İlişkin 12 Haziran 1989 Tarih ve 89/391/AET sayılı Konsey Direktifi;

İşverenlerin Genel YükümlülükleriMadde 6-2(a,b,c), 6-3(a) ve 9’da : İşverenlere riskleri önleme ve risk değerlendirme

zorunluluğu getirtilmiş

Avrupa Birliğinin 2002-2006 Stratejisi;•İşyerlerinde risk önleme kültürünü oluşturmak,•Sağlık ve güvenlik anlayışına global bir yaklaşım getirmek,•Serbest piyasa şartlarında eşitlik sağlamak

EKONOMİK VE SOSYAL KOMİTENİN RAPORU•Genelde risk değerlendirme ve yazılı hale getirme-dokümantasyonun kurumsal hale getirilemediği•Risk değerlendirme kavramının ülke ve topluluk geneline yaygınlaştırılamadığı

EKONOMİK VE SOSYAL KOMİTENİN RAPORU•Genelde risk değerlendirme ve yazılı hale getirme-dokümantasyonun kurumsal hale getirilemediği•Risk değerlendirme kavramının ülke ve topluluk geneline yaygınlaştırılamadığı

DANİMARKA: İşyerlerinin % 50 si risk değerlendirmesi yaptı

İşçi sayısı: 5-19 %27 20-49 %61 50-199 %67 200- %95

ALMANYA:Bütün işyerlerinin %75sistematik ve ayrıntılı risk değerlendirme

Adalet Divanı Kararı (C-5/00) 7.2.200210 ve daha az işçi çalıştıran işyerlerinderisk değerlendirmesinin yazılı olarak belgelendirilmesinde işverenlereyükümlülük getirmeyen yasal düzenlemesinden dolayı uyarılma kararı

FRANSA (5.11.2001): Risk değerlendirmesiEn az yılda bir defa yapılacak ve belgelendirilecek

HOLLANDA: İşyerlerinin % 58 i risk değerlendirmesi yaptı•2-9 işçi çal. işyerleri % 52 si•20 ve daha fazla işçi çal. işyerleri % 80 i•100 ve daha fazla işçi çal. işyerleri % 96 sı

İNGİLTERE: 89/391 uyumlaştırıldıktan sonra işyerlerinin %50 si bir kez risk değ. yapmış•Bütün işyerlerinin % 80 i risk değerlendirmesi yapmış•İşyerlerinin % 22 sinde herhangi bir doküman yok•Büyük ölçekli işyerlerinin %3 ünde•50 ve daha fazla işçi çalıştıranların %24 ü Risk değerlendirmesinde doküman yükümlülüğünü yerine getirmemiş

•İŞVERENLERİN •% 30 Gerekli değil•% 21 Zamanında yaptırmamış•% 9 Yükümlülüğünü bilmiyor•% 8 Hiç duymamış•% 7 Çok zaman ve para gerektirdiği

1 KAZA ANALİZİ 16 KRİTİK YOL ANALİZİ

2 EYLEM HATA ANALİZİ 17 KRAYOJENİK SİSTEMLERİN GÜVENLİK ANALİZİ

3 BARİER ANALİZİ 18 HASAR MODU VE ETKİLERİ ANALİZİ

4 BENT PİN ANALİZİ (BPA) 19 DEAKTİVASYON GÜVENLİK ANALİZİ

5 KABLO HATA MATRİSİ (CFMA) 20 SİSTEM GÜVENLİĞİNDE GRAFİKSEL FAYDA

6 NEDEN - SONUÇ ANALİZİ 21 ELEKTROMANYETİK UYUMLULUK ANALİZİ VE TESTİ (EMC)

7 DEĞİŞİM ANALİZİ 22 ENERJİ ANALİZİ

8 ÇEKLİST ANALİZİ 23 TEHLİKENİN KEŞFİ VE ANALİZİ İÇİN ENERJİ TAKİBİ VE BARİER ANALİZİ (ETBA)

9 KİMYASAL PROSES NİCEL RİSK ANALİZİ (CPQRA)

24 ENERJİ TAKİBİ ÇEKLİSTELERİ

10 ORTAK NEDEN ANALİZİ 25 ÇEVRESEL RİSK ANALİZİ

11 KRİTER KARŞILAŞTIRMA (CTC) 26 OLAY VE KAZA ETKEN MODELLEME

12 KAPALI ALAN GÜVENLİĞİ 27 OLAY AĞACI ANALİZİ (ETA)

13 OLASILIK ANALİZİ 28 PATLAYICI GÜVENLİK ANALİZİ

14 KONTROL ORANLAMA KOD YÖNTEMİ (CRC)

29 DIŞ OLAYLAR ANALİZİ

15 KRİTİKLİK ANALİZİ 30 SİSTEM GÜVENLİK ANALİZİ

TEHLİKE ANALİZ VE SİSTEM GÜVENLİĞİ YÖNTEMLERİ-TEKNİKLERİTEHLİKE ANALİZ VE SİSTEM GÜVENLİĞİ YÖNTEMLERİ-TEKNİKLERİ

31 HATA MODU VE ETKİLERİ ANALİZİ (FMEA)

46 ARABİRİM ANALİZİ

32 HATA MODLARI, ETKİLERİ VE TEHLİKE ANALİZİ (FMECA)

47 İŞ GÜVENLİĞİ ANALİZİ (JSA)

33 TEHLİKE AĞACI ANALİZİ 48 LAZER GÜVENLİĞİ ANALİZİ

34 HATA YALITIM METODOLOJİSİ 49 HATA VE RİSK AĞACI ANALİZİ YÖNETİMİ (MORT)

35 HATA AĞACI ANALİZİ (FTA) 50 MADDE UYUMLULUK ANALİZİ

36 YANGIN TEHLİKELERİ ANALİZİ 51 ENKÖTÜ KAZA DURUMUNDA MAKSİMUM GÜVENİLİRLİK

37 AKIŞ ANALİZİ 52 MODELLEME

38 TEHLİKE ANALİZİ 53 YALITILMIŞ İNSAN

39 TEHLİKE VE ÇALIŞABİLİRLİK ANALİZİ

(HAZOP)

54 AĞ MANTIK ANALİZİ

40 TEHLİKE MODU ETKİLERİ ANALİZİ 55 NÜKLEER KRİTİKLİK ANALİZİ

41 YAZILIM-DONANIM GÜVENLİK ANALİZİ 56 NÜKLEER PATLAYICILAR PROSES TEHLİKE ANALİZİ

42 SAĞLIK TEHLİKE DEĞERLENDİRME (HHA)

57 NÜKLEER GÜVENLİK ANALİZİ

43 İNSAN HATA ANALİZİ 58 NÜKLEER GÜVENLİK ÇAPRAZ-KONTROL ANALİZİ

44 İNSAN FAKTÖRLERİ ANALİZİ 59 İŞLEM VE DESTEK TEHLİKE ANALİZİ

45 İNSAN GÜVENİLİRLİĞİ ANALİZİ (HRA) 60 OPERASYONEL HAZIRLIĞIN GÖZDEN GEÇİRİLMESİ


62 PETRİ AĞ ANALİZİ 77 SENARYO ANALİZİ

63 ÖN TEHLİKE ANALİZİ (PHA) 78 SİSMİK ANALİZ

64 ÖN TEHLİKE LİSTESİ 79 ARDIŞIK ZAMANLI OLAYLAR PLANI (STEP)

65 MUHTEMEL HİBRİD ANALİTİK SİSTEM DEĞERLENDİRME

80 TEK NOKTA HATA ANALİZİ

66 MUHTEMEL RİSK DEĞERLENDİRME 81 GİZLİ AKIM ANALİZİ

67 PROSEDÜR ANALİZİ 82 YAZILIM HATA MODU VE ETKİLERİ ANALİZİ (SFMEA)

68 PROSES TEHLİKE ANALİZİ 83 YAZILIM HATA AĞACI ANALİZİ (SFTA)

69 ÜRETİM SİSTEM TEHLİKE ANALİZİ 84 YAZILIM TEHLİKE ANALİZİ

70 PROTOTİP GELİŞTİRME 85 YAZILIM GİZLİ AKIM ANALİZİ (SSCA)

71 RADYOLOJİK TEHLİKE GÜVENLİK ANALİZİ

86 İSTATİSTİKSEL PROSES KONTROLÜ

72 GÖRECE SINIFLANDIRMA 87 YAPISAL GÜVENLİK ANALİZİ

73 TEKRARLANMIŞ TEHLİKE ANALİZİ 88 ALT SİSTEM TEHLİKE ANALİZİ

74 RİSK TABANLI KARAR ANALİZİ 89 SİSTEM TEHLİKE ANALİZİ (SHA)

75 KÖK NEDEN ANALİZİ 90 SİSTEMATİK TEFTİŞ

76 GÜVENLİK TEFTİŞİ 91 SİSTEMATİK İŞ GÜVENLİĞİ ANALİZİ


92 İŞ ANALİZİ 107 MOND İNDEKSİ (ICI)

93 İNSAN HATASI TAHMİN TEKNİĞİ (THERP)

108 İTALYAN İNDEKSİ (ISPESL )

94 TEST GÜVENLİĞİ ANALİZİ 109 KİMYASAL MARUZİYET İNDEKSİ (CEI)

95 BEKLENEN(DÜŞMAN) TEHLİKE ANALİZİ 110 SPIRS TEHLİKE İNDEKSİ-İSVEÇ ÇEVRE KAZA İNDEKSİ

96 ACİL MÜDAHALE DEĞERLENDİRMESİNDE ZAMAN KAYBI ANALİZİ (T/LA)

111 IAEA-HIZLI RİSK SINIFLANDIRMA YÖNTEMİ

97 BELİRSİZLİK ANALİZİ 112 İTALYAN İNDEKSİ (ISPESL)

98 İŞ ANALİZİ SÜRESİNCE-İLERLE 113 KİMYASAL MARUZİYET İNDEKSİ (CEI)

99 OLURSA NE OLUR ANALİZİ (WHAT-İF) 114 SPIRS TEHLİKE İNDEKSİ-İSVEÇ ÇEVRE KAZA İNDEKSİ

100 OLURSA NE OLUR ÇEKLİST ANALİZİ 115 IAEA-HIZLI RİSK SINIFLANDIRMA YÖNTEMİ

101 RÜZGAR/TORNADO ANALİZİ 116 MARKOV MODELLEME

102 SÜREÇ-SİSTEM KONTROL LİSTELERİ 117 MONTE CARLO VE HİPERKÜP ÖRNEKLEME

103 İŞLEMLERİ İNCELEME TEKNİĞİ 118 BAYESİEN ANALİZ

104 GÜVENLİK AĞIRLIKLI TEHLİKE İNDEKSİ (SweHI)

119 KRİTİKLİK ANALİZİ

120 ZÜRİH TEHLİKE ANALİZİ (ZHA)

105 KAZA TEHLİKE İNDEKSİ (AHI)

106 DOW YANGIN VE PATLAMA İNDEKSİ


Büyük Endüstriyel Kazaların Önlenmesi

Council Directive 96/82/EC (SEVESO II)

ILO, (1990) Uygulama Kodu- Büyük Endüstriyel Kazaların Önlenmesi

ILO-OSH 2001 İSİG Yönetim Sistemleri

ISO 17776:2000(E) Petrol ve Doğalgaz endüstrilerinde Tehlikenin Tanınması ve Risk Değerlendirme

ISO 9000 –9001 (2000) Kalite Yönetim Sistemleri ISO 14000 Çevre Yönetimi

TS 18001 (OHSAS-18001) TS 18002 (OHSAS 18002) İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetim Sistemleri ve Uygulama Kılavuzu

TS EN 1050 Makinalarda Güvenlik-Risk Değerlendirmesi

TS EN 292-1-2 Makinalarda Güvenlik

TS EN 1441 Tıbbı Cihazlar-Risk Analizi

TS IEC 60300 Güvenebilirlik Yönetimi

TS 13001(HACCP)

TS IEC 62198 Proje Risk Yönetimi

INSTITUTE OF ELECTRICAL AND ELECTRONIC ENGINEERS

IEEE Standard 1074 - IEEE standard 1058

AS/NZS 4360 (1999) Risk Management

AS/NZS 4804:2001, İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetim Sistemleri

Queensland Rail Standard STD/0007/WHS: Güvenlik Risk Yönetimi,"

U.S. DoD standard 2167A

1910 Occupational Safety and Health Standards (OSHA)

21 CFR 807.90 29 CFR 1910.119

29 CFR 1910.146 29 CFR 1926.64

DODI 5000.36 NASA NHB 1700.1

ANSI/ISA S84.01-1996.

MIL-STD1629A (FMEA)

MILSTD- 882B SİSTEM GÜVENLİĞİ

MILSTD- 882C SİSTEM GÜVENLİĞİ

International Electrotechnical Commission

IEC/ISO standard 15504, SPICE model

(IEC) 61025: 1990, (FTA)

IEC 60812 (1985-07) (FMEA)

IEC 61025 (1990-10) (FTA)IEC 61165 (1995-01) Markov tekniği

IEC 62308 Güvenilirlik analizi

IEC 61882 (2001-05) (HAZOP) IEC 61508,

IEC 61882 (HAZOP)—Uygulama rehberi (2001).

IEC 60300-3-9 (1995-12) Teknolojik sistemlerin risk analizi

IEC 812 - FMEA

CEI/IEC International Standard (1998): IEC 61508 - Functional Safety of Electrical/ Electronic/ Programmable Sytems

British Standards Institute (1996) BS 8800

BS 5760 (1988) BS EN-954 BS EN-1037

Zürih Tehlike Analizi (ZHA)

Risk tolerability, ALARA (HSE)

IChemE, Institution of Chemical Engineers Safety Weighted Hazard Index (SWeHI): Petroleum and Petrochemical Industries

American Institute of Chemical Engineers Dow's fire and explosion index

The Mond Fire, Explosion & Toxicity Index

NATO [1997] (STANAG) 4404, Document AC/310- D/139. KAYNAKLARKAYNAKLAR

RİSK MATRİSİRİSK MATRİSİ

Olasılık Ortaya çıkma olasılığı / frekans için derecelendirme

basamakları ------------------- --------------------------------------------------ÇOK KÜÇÜK Yılda birKÜÇÜK Üç ayda birORTA Ayda birYÜKSEK Haftada birÇOK YÜKSEK Her gün

Olasılık Ortaya çıkma olasılığı / frekans için derecelendirme

basamakları ------------------- --------------------------------------------------ÇOK KÜÇÜK Yılda birKÜÇÜK Üç ayda birORTA Ayda birYÜKSEK Haftada birÇOK YÜKSEK Her gün

R= O X ŞR= O X Ş

R: Risk O: Olasılık D: Zarar verme derecesi (Şiddet)

RİSK MATRİSİRİSK MATRİSİ

SONUÇ DERECELENDİRME--------------- -----------------------------------------

ÇOK HAFİF: İş saati kaybı yok, ilkyardım gerektiren

HAFİF : İş günü kaybı yok, ilk yardım gerektiren

ORTA : Hafif yaralanma, tedavi gerekir

CİDDİ : Ölüm, Ciddi yaralanma, meslek hastalığı

ÇOK CİDDİ: Birden çok ölüm, sürekli iş göremezlik

SONUÇ DERECELENDİRME--------------- -----------------------------------------

ÇOK HAFİF: İş saati kaybı yok, ilkyardım gerektiren

HAFİF : İş günü kaybı yok, ilk yardım gerektiren

ORTA : Hafif yaralanma, tedavi gerekir

CİDDİ : Ölüm, Ciddi yaralanma, meslek hastalığı

ÇOK CİDDİ: Birden çok ölüm, sürekli iş göremezlik

RİSK DÜZEYİ VEYA RİSK SKORU

ZARARIN AĞIRLIĞI

ZARARIN AĞIRLIĞI

OLASILIK

Çok Hafif (1)

Hafif (2)

Orta (3)

Ciddi (4)

Çok Ciddi (5)

Çok Küçük (1)

Anlamsız 1

Düşük 2

Düşük 3

Düşük 4

Düşük 5

Küçük (2)

Düşük 2

Düşük 4

Düşük 6

Orta 8

Orta 10

Orta (3)

Düşük 3

Düşük 6

Orta 9

Orta 12

Orta 15

Yüksek (4)

Düşük 4

Orta 8

Orta 12

Yüksek 16

Yüksek 20

ÇokYüksek (5)

Düşük 5

Orta 10

Orta 15

Yüksek 20

Tolore Edilemez 25

SONUÇSONUÇ

OLASILIKOLASILIKÇOK HAFİFHAFİFORTACİDDİÇOK CİDDİ

ÇOK YÜKSEK

YÜKSEK

ORTA

KÜÇÜK

ÇOK KÜÇÜK

YÜKSEK YÜKSEK

5

4

3

2

1

5 4 3 2 1

25YÜKSEK

YÜKSEK

20 15ORTA

10DÜŞÜK

5

20YÜKSEK DÜŞÜKORTA ORTA

16 12 8 4

ORTA ORTAORTA DÜŞÜK DÜŞÜK

DÜŞÜKORTA ORTA DÜŞÜK DÜŞÜK

DÜŞÜK DÜŞÜKDÜŞÜKDÜŞÜKDÜŞÜK

15 12 9 6 3

10 8 6 4 2

5 4 3 2 1

R= O X ŞR= O X Ş

SONUÇ EYLEM

15,16,20,25KABUL EDİLEMEZ RİSK

Bu risklerle ilgili hemen çalışma yapın

8,9,10,12,15DİKKATE DEĞER RİSK

Bu risklere mümkün olduğu kadar çabuk müdahale edin

1,2,3,4,5,6KABUL EDİLEBİLİR RİSK

Acil tedbir gerektirmeyebilir

KABUL EDİLEMEZ RİSK

DİKKATE DEĞER RİSK

KABUL EDİLEBİLİR RİSK

5 4 3 2 1

5

4

3

2

1

KATEGORİ DERECE TANIM

I ÖnemsizYaralanma yok. Makine yada proseste önemsiz hasarla sonuçlanacak hata

II ÖnemliCiddi yaralanma yok. Makine yada sistemde çok önemli hasar olmaksızın oluşabilecek hata

III Çok Önemli

Çok önemli yaralanma. Makine yada sistemde çok önemli hasara yol açacak hata

IV FelaketÖlümlü yaralanma. Tüm makine yada sistemin kaybına yol açacak hata

Düzey İhtimal Tanım

A 10-1 Çok Sık

B 10-2 Sık

C 10-3 Arada sırada

D 10-4 Düşük

E 10-5 Çok düşük

A

B

C

D

E

I II III IVDüşük Risk Orta RiskYüksek Risk

FMEA

Hemen Hemen KesinHemen Hemen Kesin

OldukçaOldukçaMuhtemelMuhtemel

OLASILIKOLASILIK

Nadir Nadir Fakat Fakat MümkünMümkün

Oldukça Oldukça Az ihtimalAz ihtimal

Çok zor tasavvur Çok zor tasavvur Edilebilir Edilebilir Fakat Kuvetle Fakat Kuvetle İhtimal Dahilinde Değilİhtimal Dahilinde Değil

Pratik OlarakPratik Olarakİmkansızİmkansız

ÇİZGİÇİZGİ ÇİZGİÇİZGİ

Çık Nadir (Yılda Çık Nadir (Yılda Bir Yada Az)Bir Yada Az)

MARUZİYETMARUZİYET

NadirNadir

Seyrek Seyrek (Ayda Bir)(Ayda Bir)Ara SıraAra Sıra

Sık SıkSık Sık

Sürekli (Günde Bir)Sürekli (Günde Bir)

Pek Çok ölümPek Çok ölüm

Çok ÖlümÇok Ölüm

ÖlümÖlüm

Ciddi Ciddi YaralanmaYaralanma

Kazalı Kazalı DurumDurum

İlk Yardım İlk Yardım GerektirenGerektirenDurumDurum

FelaketFelaket

Çok KötüÇok Kötü

Çok CiddiÇok Ciddi

Önemli Önemli

CiddiCiddi

Dikkate Dikkate AlınmalıAlınmalı

MUHTEMEL SONUÇLARMUHTEMEL SONUÇLAR

RİSK SKORURİSK SKORU

RİSK AZALTMARİSK AZALTMA

DÜZELTME MALİYETİDÜZELTME MALİYETİ

DOĞRULAMA SKORUDOĞRULAMA SKORU

Yüksek Yüksek OrandaOrandaDoğrulandıDoğrulandı

DoğrulandıDoğrulandı

ŞüpheliŞüpheliBelirsiz Belirsiz DeğerDeğer

RİSK NOMOGRAFİSİRİSK NOMOGRAFİSİKaynak:Kaynak:G. F.Kinney G. F.Kinney veve A. D. Wiruth A. D. Wiruth

RİSK DOĞRULAMA NOMOGRAFİSİRİSK DOĞRULAMA NOMOGRAFİSİ

ÇİZGİÇİZGİ

SIK SIKSIK SIK

1010-1-1

ARA SIRAARA SIRA

1010-2-2

AZ İHTİMALAZ İHTİMAL

1010-3-3

OLDUKÇA AZOLDUKÇA AZ İHTİMALİHTİMAL

1010-4-4

OLDUKÇA ÇOKOLDUKÇA ÇOK AZ İHTİMALAZ İHTİMAL

1010-5-5

HEMEN HEMENHEMEN HEMEN İMKANSIZİMKANSIZ

1010-6-6

OLASILIK DÜZEYİOLASILIK DÜZEYİ

TEHLİKEYE MARUZİYETTEHLİKEYE MARUZİYET% ZAMAN% ZAMAN

24 SAAT24 SAATGÜNGÜN

Kaynak: Hani RAAFATKaynak: Hani RAAFAT

RİSK SONUÇLARIRİSK SONUÇLARI

RİSK DÜZEYİRİSK DÜZEYİ

DÜŞÜKDÜŞÜK

ORTAORTA

ÖNEMLİÖNEMLİ

YÜKSEKYÜKSEK

RİSK NOMOGRAFİSİRİSK NOMOGRAFİSİRİSK NOMOGRAFİSİRİSK NOMOGRAFİSİ

RİSK ÇEŞİDİ KATEGORİ

I

KATEGORİ

II

KATEGORİ

III

KATEGORİ

IV

KATEGORİ

V

KATEGORİ

VI

EKONOMİK

ZARAR<£1000

Çok Düşük

< £10,000

Kayda Değer

<£100,000

Önemli

< £1m.

Büyük Kayıp

>£1m.

Çok Büyük Kayıp

Tam Kayıp

KİŞİ ÜZERİNDEKİ

ETKİLER

Önemsiz

3 Günden Az İşgünü

Kaybı

Önemli

3-56 gün İş Günü Kaybı

Ciddi

2 Aylık İşgünü Kaybı

Çok Ciddi

Sürekli İş görememezlik

Ölümlü

Ölüm

Pek Çok Ölüm

Ölüm

HALK ÜZERİNDEKİ

ETKİLER

Sıkıntı verici

Şikayet -Yakınma

Ayakta Tedavi

Hastanede Bakım

Potansiyel Ciddi

Yaralanma

Ölümlü

HALK REAKSİYONU

Ilımlı Mutedil

Önemsiz Yerel

Protesto

Önemli Yerel ve Ulusal Medya Tepkisi

Çok Büyük Oranda Yerel ve Önemsiz

Tepkisi

Çok Büyük Ulusal Medya Tepkisi

İşin Durdurulması Yönünde Çok Büyük Ulusal

Medya Tepkisi

ÇEVRE ÜZERİNDEKİ

ETKİLER

Önemsiz Geçici Kısa Süreli Hasar

Önemli Kirlilik

Çok Önemli Kirlilik

Geniş Alana

Yayılmış Zarar

Felaket

I II III IV V VI

Kaynak: Hani RAAFATKaynak: Hani RAAFAT

DAİRE TESTERE TEZGAHLARINDA RİSK DEĞERLENDİRME

İŞYERİ: BÖLÜM: TARİH-DEĞERLENDİREN

TANIMLANMIŞ TEHLİKE OLASILIK SONUÇ RİSK DERECESİ

KONTROL ŞEKLİ

VE SÜRESİ

RİSK AZALTMA

5- Çok Yüksek

4- Yüksek

3- Orta

2- Küçük

1- Çok küçük

5- Çok Ciddi

4- Ciddi

3- Orta

2- Hafif

1- Çok Hafif

•Yüksek•Orta•Düşük

1.KISA

2.ORTA

3.UZUN

1.KÜÇÜK

2.ETKİN

3.ORTADAN KALDIRILDI

KORUYUCU 1 2 3 1 2 3

YOK 5 4 YÜKSEK

ELEKTRİK

GÖREV

OPERATÖR

ÇEVRE

5 4 3 2 1

5

4

3

2

1

TEŞEKKÜRLER

Cemal ÖZÜDOĞRUİş Güvenliği Koordinatörü

Documents

İSİG RİSK DEĞERLENDİRME