Upload
lykhanh
View
220
Download
1
Embed Size (px)
Citation preview
ITEM208:HEMOGRAMME
Hémogramme=numération-formulesanguin(NFS):examenleplusprescritenFrance-Prélèvement:échantillondesangprélevédansuntubeavecanticoagulantsec(EDTA),patientnonforcémentàjeun-Examenautomatisé(compteursdecellules)ouparfrottissanguincoloréauMay-Grünwald-Giemsa
Indicatio
ns
Signesd’appel
Evoquantunediminutiond’unelignéesanguin
-Syndromeanémique:pâleur,signesd’anoxie(signesneurosensoriels,palpitation,dyspnée…)-Syndromehémorragique:purpura,ecchymoseouhématomesanormaux-Syndromeinfectieuxinexpliqué,persistant,récidivantougrave
Evoquantuneaugmentationd’unelignéesanguine
-Erythrosecutanéeoupruritàl’eau-Thromboseartérielleouveineuse-Syndrometumoral:ADP,splénomégalie-AEG,fièvreaulongcours,douleurosseuse…
Sanssigneclinique
-Grossesseau6èmemois-Ictère-Médecinedutravail-Médecinededépistage
-Enpréopératoire-Enpré-thérapeutiqueouensuivi-Avanttoutethérapeutiquepouvantmodifierlesdonnéesoul’interprétation(fer,vitamineB12,acidefolique,transfusion…)
Enurgence
-Etatdechoc-Pâleurintense-Angineulcéro-nécrotiqueourésistantauxantibiotiques
-Fièvreélevéeaprèsprisedemédicament,surtoutaprèschimiothérapie-Fièvrerésistantauxantibiotiques-Purpurapétéchialavecsyndromehémorragique
Valeursn
ormales
�Chaquelignéedoitêtreinterprétéequantitativement(nombredecellulesenvaleurabsolue,volumes,indices)etqualitativement(anomaliemorphologique,celluleanormale)�Mesuresdeconcentration:tientcompteàlafoisdescellulesetducontenant(plasma)
Hémoglobine
Valeursderéférence
Homme=13à18g/dLFemme=12à16g/dLNouveau-né=14à23g/dL�Elevéephysiologiquementchezlenouveau-né,puisbaisseprogressivementjusqu’àsavaleurminimalechezlenourrissonde3mois(11-14g/dL),stablejusqu’à4ans,puisaugmenteprogressivementpouratteindrelavaleurdel’âgeadultevers15ans
(
=Fausseanémieparhémodilution(&delavolémieplasmatique):-Physiologiqueàpartirdu2èmetrimestredegrossesse:Hbnormale>105g/L-Pathologique:hyperprotidémieimportante(gammapathiemonoclonale…),insuffisancecardiaque,hypersplénisme
& =Faussepolyglobulieparhémoconcentration:déshydratation,diurétique…
RéticulocyteNumérationencasd’anémie:normale=20à100g/L,jusqu’à220chezlenouveau-né-Encasd’anémie:régénérativesi>150g/L,arégénérativesi<150g/L�Elévationretardéejusqu’à48-72hensituationaiguë
VGMVolumeGlobulaireMoyen=hématocrite/nombredeGR:normale=82à98femtolitre-Microcytose:VGM<80flchezl’adulteou<70flchezl’enfantde1à4ans-Macrocytose:VGM>100flchezl’adulteou>95flchezl’enfantde1à4ans
CCMH
Concentrationcorpusculairemoyenneenhémoglobine=Hb/hématocrite:normale=32à36g/dl-Hypochromie<32g/dl:anémieferriprive,inflammation-Hyperchromie(>36g/dl):erreurdel’hémogrammeautomatisée(notammentenprésenced’agglutininefroide),ouplusrarementhyperchromievraieparsphérocytosehéréditaire
TGMH Teneurglobulairemoyenneenhémoglobine=Hb/nombredeGR:normale=27à32pg/cellule
Leucocytes
Numérationtotale-Naissance=10à26G/L->3mois=6à12G/L-3à6ans=10à15G/L-10à12ans=4,5à13,5G/L-Adulte=4à10G/L
Formulechezl’adulte-PNN=1,5à7G/L-PNE=0,05à0,5G/L-PNB=0,01à0,05G/L-Lymphocytes=1,5à4G/L-Monocytes=0,1à1G/L
Formulechezlenouveau-né-PNN=6à26G/L-Lymphocytes=2à11G/L-Monocytes=0,4à3,1G/L
Plaquettes-Valeursnormales(quelquesoitl’âgeetlesexe)=150à400G/L(enpratiquejusqu’à450G/L)�Toutethrombopéniesansmanifestationcliniquedoitfairerechercherunefaussethrombopénieparagrégationdesplaquettesàl’EDTA(1cas/5000):nouveauprélèvementdesangsurtubecitraté
8
Anom
alie
Urgence
-Hémoglobine<60g/Lchezl’adulteetl’enfantou<110g/Lchezlenouveau-néoumaltolérée-Hématocrite>60%-Neutropénie<0,2G/L(agranulocytoseprofonde)-Thrombopénie<10G/L,mêmeenl’absencedesyndromehémorragique-Hyperleucocytoseaveccellulesimmatures>20G/L
Anémie
Anémiemicrocytaire=Troubledelasynthèsedel’hémoglobine
-Carencemartiale-Anémieinflammatoirechronique-Syndromethalassémique
Anémiemacrocytaire-Ethylisme-CarenceenvitamineB9ouB12-Syndromemyélodysplasique-Prisedecertainsmédicaments-Régénérationmédullaire-Hypothyroïdie-Hépatopathie-Hémopathiemaligne
Anémienormocytaire
-Régénérative:régénérationmédullaireaprèshémolyse,hémorragieaiguëoupost-chimiothérapie-Arégénérative=altérationdelamoelleosseuse:insuffisancerénale,dysthyroïdie,inflammationchronique
Polyglobulie=Augmentationdel’hémoglobineintra-érythrocytairecirculante:&Hb-PeutêtreévoquésuruneaugmentationdunombredeGR:->6téra/Lchezl’homme->5,5téra/Lchezlafemme
Polynucléoseneutrophile
-RépartitiondesPNN:-Danslesang:répartitionéquitableentresecteurcirculantetmarginal-Danslamoelleosseuse:secteurderéserve�Mobilisationdusecteurmarginal:stress,post-prandial(durant1h30),exercicephysique,adrénaline,corticoïdes�Mobilisationdusecteurderéserve:toxinesbactériennes,corticoïdes
Infection
-Infectionbactériennegénéralisée(septicémie)oulocalisée(angine,urinaire…)�Généralementabsenteencasd’infectionvirale(endehorsdessurinfections),�Parfoisabsentedecertainesinfectionsbactériennes:fièvretyphoïde,brucellose,tuberculose…
Causephysiologique
=Démarginationdestress:-Effortphysique,périodepost-prandiale-Suitesopératoires-Findegrossesse/suitedecouches-Nouveau-né
Hyperstimulationmédullaire
-Hémolyse-Facteurdecroissance(G-CSF)…
Autrecausepathologique
-Tabagisme-Maladieinflammatoire-Nécrosetissulaire:infarctus,pancréatite…-Cancer,lymphome-Iatrogène:corticoïdes,lithium-Alcool-Syndromemyéloprolifératif
Myélémie
=Passagedanslesangdeformesimmaturesdelalignéegranuleusedelamoelle(métamyélocytes,myélocytes,moinssouventpromyélocytes):significativesi>2%-Transitoire:infectiongrave(septicémie),anémiehémolytique,réparationd’hémorragie,régénérationmédullairedanslessuitesd’unechimiothérapieoud’insuffisancemédullaire-Chronique:syndromemyéloprolifératif,métastaseostéomédullaireErythroblastosesanguine(érythroblastémie):passagedanslesangd’érythroblaste
Neutropénie
� Risqueinfectieux(bactérienoumycotique):majeursi<0,5G/L(agranulocytose)-Sujetd’origineafricaine:excèsphysiologiquedemargination�neutropéniejusqu’à0,8-1G/L-Médicament-Infection:typhoïde,brucellose,septicémiegrave,hépatitevirale…-Hypersplénisme-Hémopathiemaligne-Troublederépartition:neutropénieisolée,asymptomatiqueetfluctuante-Causecongénitale-Connectivite-Radiationsionisantes
Hyper-éosinophilie
-Etiologie:parasitaire,allergique,médicamenteuse,rarementhémopathie…-Chezlenourrissonde6à8semaines:éosinophiliephysiologiquetransitoirefréquenteà1-2G/L
Hyper-basophilie
-Souventrencontrédefaçonmodéréedanslesétatsallergiques-Augmentationimportantedanslessyndromesmyéloprolifératifs
9
Anom
alie
Hyper-lymphocytose
-Chezl’enfant:évoqueen1erlieuuneréactionàuneinfectionbénigne(coqueluche,virose…)-Chezl’adolescent:évoqueen1erlieuunsyndromemononucléosique-Chezl’adulte(surtout>40ans):évoqueen1erlieuunsyndromelymphoprolifératif(LLC…)-Causesinfectieuses:EBV,CMV,VIH,hépatite,toxoplasmose,syphilis,brucellose,coqueluche…-Tabagisme:diagnosticd’élimination�Toutehyperlymphocytosechroniquedel’adulte(persistantouaugmentantaprèscontrôleà6-8semaines)nécessitelaréalisationd’unimmunophénotypagedeslymphocytessanguins
Adistinguerd’autrescellules
-Grandsmononucléaireshyperbasophiles(bleutés),lymphocytesactivésoustimulés:syndromemononucléosique-Blastesdeleucémieaiguë
Lymphopénie
-Infectionvirale(toustypedevirus,dontleVIH),parfoisbactérienne(signedegravité)-Lymphome-Cancer-Iatrogène:radiothérapie,chimiothérapie,traitementimmunosuppresseur,corticoïdes-Déficitimmunitaireprimitif:DICS,syndromedeDi-George…-Maladieauto-immune:lupus,sarcoïdose…-Insuffisancerénalechronique,notammentchezledialysé-Idiopathique(rare)
Hyper-monocytose
Monocytosetransitoire
=Réactionnelleàuneinfectionouuneinflammation:-Bactérienne:tuberculose,brucellose,endocardite,typhoïde…-Parasitaire:paludisme,leishmaniose…-Cancer-Inflammation-Nécrosetissulaire-Phasederéparationd’uneagranulocytose
Monocytosechronique
-Hémopathiemaligne:-Leucémiemyélomonocytairechroniquechezlesujetâgé-Leucémieaiguëmonoblastique
Thrombopénie
=Découvertefortuiteourévéléeparunsyndromehémorragique-Risquehémorragique:-Aucunrisquespontanési>50G/L(saufthrombopathieassociée)-Risqued’hémorragiespontanégravesi<5G/L�5%demortalité-Eliminerunefaussethrombopénieàl’EDTA(surtoutenl’absencedesyndromehémorragique)-Indicationdemyélogramme:thrombopénieisoléesanscauseévidenteoubi-/pancytopénie
Précautions
=Gestesàéviterouencadrer(transfusiondeplaquettesencasdethrombopéniecentrale),surtoutsithrombopénie<50G/L:-Injectionintramusculaire-Ponctionlombaire,pleuraleoupéricardique-Biopsiepercutanée-Sportstraumatisants-Touteinterventionchirurgicale(dontavulsiondentaire)
Thrombocytose
� Risquethrombotique(jusqu’à1500G/L)etrisquehémorragique(surtoutsi>1500G/L)-Généralementréactionnelle(taux<800G/L):stresspost-chirurgical,accouchement,syndromeinflammatoire,carencemartiale,splénectomie/asplénie-Plusrarementduàunsyndromemyéloprolifératif:thrombocytémieessentielle,maladiedeVaquez,leucémiemyéloïdechronique,myélofibroseprimitive
Frottissanguin
=AnomaliemorphologiquedesGR:-Hématienormale:celluleanucléebiconcave-Anisocytose:hématiesdetailleinégale-Poïkilocytose:hématiesdeformesdifférentes-Schizocytes=fragmentsd’hématies:hémolysemécanique,aussiretrouvéencasd’anémieferriprive,mégaloblastiqueoumyélodysplasique-Drépanocytes=hématiesenformedefaucille:drépanocytose-Micro-sphérocytose=petiteshématiessphériques:sphérocytosehéréditaire(nonspécifique)-Acanthocyte=spiculesàlasurfacedesGR:cirrhose-Dacryocytes=hématiesenlarme:myélofibrose-Hématiesponctuées=ponctuationsbasophiles(ARNdénaturé):saturnisme,myélodysplasie,thalassémiehétérozygote-CorpsdeJolly=inclusionbasophile(reliquatnucléaireintra-cytoplasmique),normalementéliminérapidementparlarate:asplénisme-CorpsdeHeinz=agrégatsd’Hboxydée:déficitenG6PD
10
EXPLORATIONMEDULLAIRECytologiqu
e
Myélo-gramme
=Aspirationmédullaireavecétalementsurlame:étudecytologique
Indication
-Anémienormo-oumacrocytairearégénérative,thrombopénie,neutropénie-Blastosecirculante-Signesdemyélodysplasieaufrottissanguin-Picmonoclonal-Biland’extension:lymphome(encomplémentdelaBOM),maladiedeWaldenström
Site
-Ponctionsternale:-Contre-indiqué:-Chezl’enfant(nonossifié)-Encasd’infectioncutanée-Antécédentdesternotomie(fragilisé)-Noninformatifencasd’antécédentd’irradiationthoracique-Ponctioniliaquepostérieureouantérieure:contre-indiquéencasd’infectioncutanée�Noncontre-indiquéencasdethrombopénieoudetroubledecoagulation
Analyse
-Cytologie:étudesurlameaprèscolorationparuncytologiste=analysequalitativeetquantitativedescellulesdelamoelleosseuse-Immunophénotypage:étudesurcytomètredefluxdemarqueurscellulaires-Cytogénétique:caryotypesurcellulesmétaphasiques-Biologiemoléculaire:recherched’anomalieparPCR-Myéloculture:recherchedeBAAR…
Histolog
ique
Biopsieostéo-
médullaire
=Prélèvementd’unecarottedemoelleosseuse:étudehistologique
Indication-Pancytopénieàmoellepauvre-Aspirationmédullaireimpossibleoudifficile-Biland’extension:lymphome
Site -Uniquementenrégioniliaque
CI -Thrombopénie<50G/Loutroubledecoagulation
Analyse -Histologie:examenluparunanatomopathologiste
11