Jakosc jako podstawowy instrument konkurencyjnosci w przemysle 

mleczarskim na przykladzie wybranych mleczarni wojewodztwa lodzkiego

RembielakVitchev, G

Title Jakosc jako podstawowy instrument konkurencyjnosci w przemysle mleczarskim na przykladzie wybranych mleczarni wojewodztwa lodzkiego

Authors RembielakVitchev, G

Type Article

URL This version is available at: http://usir.salford.ac.uk/806/

Published Date 2003

USIR is a digital collection of the research output of the University of Salford. Where copyright permits, full text material held in the repository is made freely available online and can be read, downloaded and copied for noncommercial private study or research purposes. Please check the manuscript for any further copyright restrictions.

For more information, including our policy and submission procedure, pleasecontact the Repository Team at: usir@salford.ac.uk.

mailto:usir@salford.ac.uk

RACE NAUKOWE

Redaktor naukowy

Stanislaw Urban

Nr 983

Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej (I)im. Oskara Langego we Wroclawiu EWroclaw 2003

Akademii Ekonomicznejim. Oskara Langego we Wroclawiu

Agrobiznes 2003Jakosc jako podstawowy

instrument konkurencyjnosciw agrobiznesie

Tom 2

Recenzenci

Wies/aw Musia/. Teodor Nietupski, Stallis/aw Pajqczkowski.Alldrzej Radwall, Boiella Tallska-Hus,

Opracowanie wydawnicze i korektaZesp6/

Projekt okladkiBcata D~bska

Kopiowanie i powielanie w jakiejkolwiek formicwymaga pisemnej zgody Wydawcy

© Copyright by Akademia Ekonomiczna we WroclawiuWroclaw 2003

PL ISSN 0324-8445

Druk i oprawa: Drukarnia "MarMar" Wroclaw, ul. Hauke-Bosaka 21Naklad 250 egz.

PRACE NAUKOWE AKADEMII EKONOMICZNEJ WE WROCLA WIUNr983 --------------------- 2003

Agrobiznes 2003Jakosc jako podstawowy instrument konkurencyjnosci wagrobiznesie

Grazyna Rembielak

JAKOSC JAKO PODST AWOWY INSTRUMENTKONKURENCYJNOSCI W PRZEMYSLE MLECZARSKIM

NA PRZYKLADZIE WYBRANYCH MLECZARNIWOJEWODZTW A LODZKIEGO

1. Przemysl mleczarski w Polsce

Mleko i jego przetwory to jedne z najwamiejszych produktow spozywczychmaj

organizacja skupu oraz dostosowanie mleczami do wymaganych warunkow sanitamychjest priorytetem w modemizacji sektora. Kolejnym jest poprawa technologii i dostosowaniejej do wymagan ochrony srodowiska oraz modemizacja linii technologicznych(Sektorowy ... 2003, s. 17).

2. Konkurencyjnosc polskiego przemyslu mleczarskiego

Akcesja Polski do Unii Europejskiej sprawia, iz konieczna jest modemizacja sektoraprzetworstwa artykulow rolnych w zakresie standardow weterynaryjnych, higienicznych iochrony srodowiska. Dotyczy to szczegolnie sektora mleczarskiego, mif(snego iutylizacyjnego, a w mniejszym stopniu takZe drobiarskiego. Wymagane standardy spelniaobecnie tylko: 38 zakladow mleczarskich, 60 zakladow mif(snych, 29 zakladowdrobiarskich (stanowi1t one kategorie A). Dalszych 2186 ma szanse dostosowac sif( dowymagan unijnych przed I stycznia 2004 r. (kat. B I), a kolejnych 466 w okresieprzejsciowym (kat. B2) Sektorowy ... 2003, s. 16).

W celu poprawy konkurencyjnosci polskiego przetworstwa spozywczegoprzedsif(biorstwa powinny skierowac swoje dzialania na kontynuowanie procesowmodemizacji technologicznych w swoich zakladach. Do poprawy konkurencyjnosciprzetworstwa wazne s1ttakZe takie dzialaniajak (Sektorowy ... 2003, s. 17):- wprowadzenie nowoczesnych systemow zapewnienia jakosci zywnosci i stabilnosci cech

jakosciowych wedlug norm ISO i HACCP;- rozwijanie integracji przetworstwa z producentami surowcow, w celu ksztaltowania cech

podazy odpowiednich dla poszczegolnych procesow przetworczych;- wprowadzanie nowoczesnej logistyki, kontroli, systemow zafZ1tdzania i marketingu;- przebudowa zaplecza magazynowego, zarz1tdzania zapasami i ekspedycji wyrobow

gotowych.Aby zapewnic polskim przedsif(biorstwom takie same szanse w konkurowaniu z

przedsif(biorstwami zagranicznymi na rynku zarowno krajowym, jak i mif(dzynarodowym,naleZy dostosowac warunki produkcji do standardow mif(dzynarodowych, ktore maj1t na

celu zapewnienie bezpieczenstwa zywnosci. Zmiany w przedsif(biorstwach powinny zatem \dotyczyc poprawy standardow higienicznych, sanitarnych i jakosciowych w produkcjiZywnosci. Polski sektor rolno-zywnosciowy powinien skierowac swoje dzialania wkierunku sprostania wymaganiom rynku, dotyczy to nie tylko wspomnianych wymaganjakosciowych, ale takze z punktu widzenia poszerzenia oferty asortymentowej.

3. Rola jakosci w przypadku produktow mleczarskich

W warunkach gospodarki rynkowej przedsif(biorstwa powinny zwracac uwagf( nietylko na instrumenty marketingu, takie jak: produkt, cena, promocja i dystrybucja, alerowniez na jakosc wytwarzanych przez siebie produktow. Wiadomo, iz w miarf( rozwojuhandlu oraz udoskonalania technik produkcji jakosc stala sif( spraw1t kluczow1t w przypadkupodpisywania kontraktow handlowych oraz okresleniu wymagan, jakim musi sprostacprodukt, aby mogl zaistniec na rynku.

Nowoczesny proces zafZ1tdzania przez jakosc (total quality management) wprowadzanowe rozumienie jakosci, ktorej nie wyznaczaj1t fizyczne cechy produktu ani jego

253

techniczne, technologiczne i produkcyjne walory. Jest to pOJ~cle jakosci, kt6ra ma"zachwycie" nabywc~, konsumenta i uzytkownika (Sztucki 1996), s. 113).

Wielu przedsi~biorc6w zrozumialo juz, ze inwestycja w popraw~ jakosci to jeden znajlepszych sposob6w uzyskania przewagi nad konkurentami. Bardzo trafnie korzysciplyn1lce z wysokiej jakosci produktu definiuje Juran (rys. 1).

- Korzysci ptyn:}ce z wysokiej jakosci produktu-

Cechy pmduktu zaspokajaj:}ce

Korzysci braku wadliwosci produktowpotrzeby nabywc6w

- zwi~kszanie satysfakcji nabywc6w,

- obnizenie wskaznika bl~d6w,- atrakcyjnose hand Iowa produktu,

- zmniejszenie liczby wybrakowanych- sprostanie konkurencji,

produkt6w,- zwi~kszenie udzialu w rynku,

- zmniejszenie odpowiedzialnosci z tytulu- zapewnienie dochod6w ze sprzedazy,

gwarancJl,- ochrona poziomu korzystnych cen

- obnizenie stopnia niezadowoleniaklient6w,- ograniczenie kontroli jakosci,- skr6cenie czasu wprowadzania produktuna rynek,- wzrost produkcji,- podniesienie jakosci dostaw

Rys. I. Korzysci plyn1lce z wysokiej jakosci produktuZr6dlo: opracowanie wlasne na podstawie (Juran 1989, s. 16-18).

Przy nasilaj1lcej si~ konkurencji wysoka jakose staje si~ wymogiem, kt6ry musz1lspelniae wszystkie gal~zie przemyslu, a w szczeg61nosci przemysl spozywczy, stanowi1lcywazn1l gal~zi1l w gospodarce narodowej. S. Urban stwierdza, ze poprawy wymaga jakoseprodukt6w mleczarskich. Wysoka jakose produkt6w jest bardzo potrzebna przy nasilaj1lcejsi~ konkurencji. Po wyczerpaniu si~ mozliwosci marketingu cenowego, maj1lcegozazwyczaj pierwotny, prymitywny charakter, nieodzowny staje si~ r6wniez marketingjakosciowy. Potrzeba stosowania marketingu jakosciowego w mleczarstwie wynika zzaostrzaj1lcej si~ konkurencji i rosn1lcych wymagan konsument6w (Urban 1999, s. 248).

W przypadku mleka wymogi jakosciowe S1luj~te w normie PN-A-86002: 1999 Mlekosurowe do skupu, m6wi1lcej, iz mleko "nie powinno bye niczym uzupelniane i niczegopozbawiane" (PN-A-86002 1999). Zgodnie z podan1l norm1l nie wolno dostarczae aniskupowae surowego mleka 0 nast~puj1lcych cechach:• "zafalszowanego",• pochodz1lcego od kr6w chorych i b~d1lcych w trakcie leczenia,

254

• uzyskanego zaraz po zakOllczeniu leczenia krowy, ale przed uptywem zalecanego przezweterynarza okresu karencji dla stosowanego leku,

• uzyskanego p6Zniej niz trzy tygodnie przed wycieleniem i wczesniej niz szese tygodni powycieleniu,

• podlegaj

7. Opracowanie dokumentacji systemu HACCP dotyc~cej etapow jego wprowadzania orazustalenie sposobu rejestrowania i przechowywania danych oraz archiwizowaniadokumentacji systemu (Berdowski, Berdowski, Kilkowska 2002).

System I-IACCP pozwala zidentyfikowae wszelkie zagrozenia zwi~zane z produkcj~zywnosci i umozliwia staly nadzor nad najwazniejszymi punktami procesutechnologicznego. Z kolei norma ISO 900 1:2000 podaje, jakie wymagania powinna spelnieorganizacja, aby produkowane przez ni~ wyroby spelnialy oczekiwania klientow, natomiastnie precyzuje, w jaki sposob tego dokonae. Oznacza to, ze wybor metody jest dowolny,liczy si« jedynie osi~ni«cie wymaganego efektu.

4. Zagadnienie jakosci w wybranych przedsi~biorstwach mleczarskichwojewodztwa lodzkiego

W celu przeanalizowania problemu stosowania systemow jakosci wprzedsi«biorstwach przemyslu mleczarskiego zdecydowano si« na przeprowadzenie badaJ1w tym zakresie w szesciu wybranych mleczamiach wojewodztwa lodzkiego. W tym celuprzeprowadzono wywiad, w ktorym zapytano m.in. 0 to, czy badane przedsi«biorstwoposiada certyfikaty jakosci b~di ubiega si« 0 ich uzyskanie. Wyniki badania pokazujq, zepolowa badanych wprowadzila systemy jakosci HACCP oraz ISO 900 I :2000, a takZecertyfikaty Unii Europejskiej na eksport mleka w proszku. Z pozostalych przedsi«biorstwjedynie jedno nie ubiega si« 0 uzyskanie certyfikatow jakosci.

W przeprowadzonym badaniu starano si« takZe uzyskae informacje, czyprzedsi«biorstwa podejmuj~ dzialania w celu poprawy jakosci produkowanych wyrobow ina czym te dzialania polcgaj~. Okazalo si«, ze wszystkie sposrod badanych przedsi«biorstwmleczarskich przeprowadzaj~ tego typu dzialania i glownie polegaj~ one na:- zmianie parku maszynowego na nowoczesny z calkowitym wyeliminowaniem kontaktu

surowca z powietrzem w procesie technologicznym,- wykorzystywaniu opakowan pozwalaj~cych na wydluzenie terminu przydatnosci do

spozycia,- podejmowaniu dzialan na rzecz dostawcow mleka, polegaj~cych na otrzymywaniu

surowca lepszej jakosci, np. montowanie schladzalnikow mleka,- wprowadzaniu rezimow higieniczno-technologicznych oraz stosowaniu nowoczesnych

szczepionek bakteryjnych.Na koniec poproszono badane przedsi«biorstwa 0 ocenl( postrzegania jakosci

wlasnych produktow przez klientow. Oceny podano w skali 1-5, przypisuj~c I-ocen«najnizszq, a 5-ocenl( najwyzsz~. Wszyscy badani ocenili postrzeganie jakosci na 4.Swiadczy to 0 dose dobrej ocenie jakosci w mleczamiach, jednakze widae, ze badaneprzedsi«biorstwa maj~ swiadomose koniecznosci dokonywania poprawy obecnego stanurzeczy, gdyz zadna z badanych mleczami nie wystawila sobieoceny bardzo dobrej.

Na podkreslenie zasluguje rowniez fakt, ze jedna sposrod badanych mleczami,mianowicie Okrl(gowa Spoldzielnia Mleczarska Radomsko produkuje wyroby klasy extra ipromuje je pod mark~ "dobre". Marka ta stala si« wlasnosci~ firmy w paidziemiku 200 I r.Fakt ten stal si« bardzo pomocny w ugruntowaniu pozycji firmy w branzy mleczarskiej,gdyz mocna marka stala si« synonimem wysokiej jakosci wyrobow.

Podsumowuj~c, wysoka jakose pomaga stworzye korzystny wizerunekprzedsi«biorstwa i jego produktow. Dla przedstawienia wizerunku wytwarzanych i

256

sprzedawanych wyrob6w przedsiltbiorstwa maj~ do wyboru wiele instrument6w, jednakzekazdy z nich w inny spos6b wplywa na budowanie swiadomosci oraz postrzeganie ichprzez klient6w. W ostatnich latach waga zagadnienia jakosci i standard6w w produkcjiwyrob6w mleczarskich znacznie wzrosla. Obecnie widae wyrainie, ze na rynkukonkurencyjnym mog~ wygrae jedynie ci producenci, kt6rzy dostosuj~ silt do wymagaitjakosciowych stawianych im przez konsument6w, nie wystarczy juz bowiemwyprodukowae tani produkt, powinien on bye przede wszystkim zdrowy, odZywczy,bezpieczny i higieniczny.

Literatura

Berdowski 1., Berdowski F.J., Kilkowska 1. (2002): Zasady wdraiania nowej normy ISO9001 wersja 2000 oraz niektore aspekty metody HACCP za1ecane do wdroienia wzakladach mleczarskich. "Przegl~d Mleczarski" nr I.

Juran 1.M. (1989): Juran on Leadership for Quality. The Free Press, A Division ofMacmiIlian Inc., New York.

PN-A-86002: 1999. Mleko surowe do skupu.Palasz L. (2002): Rynek przemyslu mleczarskiego w warunkach integracji z UniqEuropejskq. Prace Naukowe Akademii Ekonomicznej we Wroctawiu nr 941.

Przybylowski P., Krawczyk A. (2002): Kompatybilnosc systemu zarzqdzania jakosciq ISO9001:2000 i systemu HA CC? w przemysle mleczarskim. "Przegl~d Mleczarski" nr 4.

Sektorowy Program Operacyjny "Restrukturyzacja i modernizacja sektora iywnosciowegoi rozwoj obszarow wiejskich ". Projekt. Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi. (2002).http://www.minrol.gov.pI/Publikacje/SOP_07_10.doc 2003.01.18.

Sztucki T. (1996): Marketing przedsi~biorcy i menediera. AW Placet, Warszawa.Urban S. (1999): Marketing produktow spoiywczych. Wydawnictwo Akademii

Ekonomicznej, Wroctaw.Ustawa z 11.05.2001r. 0 warunkach zdrowotnych zywnosci i zywienia. DzU 2001, nr 63,

poz. 634.

QUALITY AS A BASIC INSTRUMENTOF COMPETETIVENESS IN DIARY INDUSTRY

ON THE EXAMPLE OF SELECTED DAIRIESOF THE LODZ VOIVODSHIP

Summary

In the face of rich market competition companies make decisions to undertake various actionsin order to win or keep customers. In the paper the role of quality in case of dairy products ispresented. As an example there are shown the following quality systems: HACCP and the norm ISO900 I :2000. In order to illustrate the situation in Poland the results of research conducted in selected

dairies of lodzkie voivodship were presented.

257