JUST FOR KOSOVA · Faqe 5 Rrëfimi mbi "vehabitë" Faqe 10 JUST FOR KOSOVA Faqe 12 Piromania dhe ferri Faqe 15 Për ballin e kombit Faqe 18 Pengesat në të menduarit e drejtë Faqe

ED

ITO

RIA

LI3Secili njeri është peng i veprës së vet

Ja ku jemi sërish, në një takim të radhës me revistën tonë "ALBISLAM" dhe nuk mund ta fshe-him se, ndërkohë që përgatitet ardhja e numrit vijues, përreth nesh po ndodhin shumë gjëra, madjeedhe të përmasave botërore, ndikimi i të cilave është i pamohueshëm edhe në rrafshin lokal. S'domend se këtyre ditëve, ajo që ka zënë vend më së shumti në mediat botërore, janë dy ngjarje që kanëtë bëjnë me shqiptarët.

I tërë opinioni botëror është përqendruar te zhvillimet që kanë të bëjnë me përmbylljen e procesit tëstatusit të Kosovës. Aktualiteti po dëshmon se ky proces, përfundimin nuk e kishte edhe aq të thjeshtësiç e kanë paramenduar shumica. Kosovarët, të dehur nga euforia e dëshirës për pavarësi dhe tëmërzitur nga pritja e gjatë, as që donin të mendonin për problemin Rusi, për Nënëmadhen e serbëve,e cila, sipas pritjeve të natyrshme, do të përdorë peshën e vet për të vështirësuar procesin, në mos përasgjë tjetër, atëherë për të komercializuar ndonjë përfitim të vetin në arenën ndërkombëtare. Ditëvetë fundit, edhe në vet opinionin kosovar kanë filluar të shfaqen ndjenjat e pesimizmit dhe rezervës.Ajo më e rëndësishmja, qëndron në faktin se është bërë e gjithënjohur se për Kosovën kthim në Serbinuk ka. Gjithashtu, për gjendjen, kthim në atë të para 1999-ës, gjithashtu nuk ka. Kjo, pa asnjëmëdyshje, për shqiptarët e Kosovës është një e arritje e pamohueshme.

Mendoj se njëra nga strategjitë e pavarësimit, është duke na kushtuar shumë më shtrenjtë nga sae parashihnim. Fjala është për mungesën e platformës së mirëfilltë për periudhën postserbe nëKosovë. Nuk dyshoj se ajo ka ekzistuar në qarqe të caktuara politike, por për fat të keq, popullata egjerë nuk ka qenë e përgatitur dhe as e vetëdijesuar për problemet dhe sfidat e kësaj periudhe. Kjoka ndikuar që gjatë kësaj periudhe tranzitore, të bëhet shumë pak për ndërtimin dhe ngritjen e ven-dit në të gjitha aspektet. Ndoshta ka hapësirë të arsyetohemi se, nuk jemi mësuar që të jemi të zotëte vendit tonë, por nuk guxojmë të lejojmë që kjo të bëhet pretekst për neglizhencën, ngathtësinë dhedështimin tonë.

Ishim duke pritur që maji i këtij viti, krahas pranverës, të sillte edhe pavarësinë në Kosovë, porndodhi diçka shumë më e keqe. Fillimi i majit solli lajmin se në SHBA janë arrestuar gjashtë per-sona që po planifikonin sulm mbi bazën ushtarake Fort Diks në Nju Xhersi. Ç'është më e keqja,katër nga ata të gjashtit ishin shqiptarë. Ky rast, shikuar nga të gjitha aspektet, është për t'u gjykuar.Është e dhembshme që në një moment kaq të ndjeshëm për Kosovën dhe shqiptarët në përgjithësi tëhapen përsëri dosjet e terrorizmit dhe ekstremizmit islamik, ku protagonistë të jenë shqiptarët. Kjo,edhe sikur të ishte e mundur të mënjanoheshin të gjitha dëmet tjera, mjafton që është një shërbimshumë i çmueshëm, që i bëhet propagandës serbe e cila historikisht është dëshmuar si antishqiptaredhe antiislame.

Detyra jonë si muslimanë në këtë kohë, është të distancohemi prej të gjitha akteve dhe veprimevetë pamatura, gjithsesi joislame dhe të njëjtën kohë, të dëshmojmë se muslimani di të jetë mirënjo-hës dhe se nuk tradhton. Njëkohësisht, nuk ia japim askujt të drejtën që në emër të Islamit t'i bëjëdëm, në radhë të parë, vet Islamit. E di se, të dukesh dhe të jetosh si musliman, sot është një gjëshumë e vështirë, megjithatë duhet të jemi të durueshëm dhe me pamjen, sjelljen dhe qëndrimet tonatë demantojmë fuqishëm propagandën e cila në mënyrë shumë agresive, tenton që secilin muslimanta paraqesë si kriminel dhe terrorist potencial. Në këtë mënyrë ata shkelin në mënyrë shumë fla-grante parimin demokratik se individi është i pafajshëm derisa të mos vërtetohet fajësia e tij.

Në anën tjetër, Allahu në mënyrë të mrekullueshme na mëson se asnjëri prej neve nuk do të bëhetpeng i veprimeve të tjetrit. SECILI NJERI ËSHTË PENG I VEPRËS SË VET.

në emër të redaksisë: Ekrem B. Avdiu

Faqe 5 Rrëfimi mbi "vehabitë"

Faqe 10 JUST FOR KOSOVA

Faqe 12 Piromania dhe ferri

Faqe 15 Për ballin e kombit

Faqe 18 Pengesat në të menduarit e drejtë

Faqe 22 Umeti i krenarisë dhe i fitores

Faqe 25 Normat etike

Faqe 30 "Vrasja e kohës"

Faqe 33 Palodhësia e Shejh Albanit

Faqe 35 konflikti ideologjik mes të vërtetës dhe të kotës (2/3)

Faqe 40 Dispozita të nevojshme rreth leximit tëKuranit (2/2)

Faqe 49 Efektet e punësimit masovik të grave nëshoqërinë amerikane

Faqe 50 Ushqimi i përbashkët

Faqe 53 Si ta fitojmë dashurinë e bashkëshortes 3/3

Faqe 55 Përgjigje pyetjeve tuaja

Faqe 58 Besimi në Kader 1/2

Faqe 62 Recension i Librit "Arratisje nga Lindja"

Akt

uale

5

1 Qershor 2007 15 Xhumadel ula 1428

Artikujt e paraqitur në këtë rubrikë janë mendime dhe komente personale të autorëve dhenuk korrespondojnë patjetër me atë që redaksia i di për të vërteta

Kohëve të fundit shpesh manipu-lohet nga qarqe të ndryshme meterma ose etiketime ndaj musli-

manëve ose hoxhallarëve me qëllim,diskreditimin e tyre dhe asgjësimin epunës së tyre, duke i etiketuar esatanizuar deri ne atë pikë, sa të drejto-hen akuza prej më të rëndave, madjederi edhe në terrorizëm. Për këtë qël-lim, zgjodha pjesë nga një intervistë eResiu-l-ulemase së Bosnjës dheHercegovinës, të nderuarit z. MustafaCeriç dhënë para do kohe gazetës sëpërditshme boshnjake " Oslobodzenje"në Sarajeve, intervistë të cilën mund tagjeni ne tërësi në boshjakisht në faqen einternetit te Rijasetit të bashkësisëIslame të Bosnjes dhe Hercegovinëswww.rijaset.ba Duke shpresuar se kjointervistë, pak a shumë, do t'i sqarojë

enigmat rreth etiketimit të muslimanëveme fjalët "vehabi" dhe "vehabizëm",shpresoj që edhe në trevat tona të ndiko-jë për afrim për nga e vërteta.

Oslobodzenje: A janë kacafytjet e fun-dit të vehabive dhe policisë ne Sanxhakshkak i mjaftueshëm për brengosje sediçka e tillë mund të ndodh edhe te nenë B dhe H?

Reisu-l-ulema: Gjithsesi, rasti i sanx-hakut nuk na len indiferent. Dhunaasnjëherë nuk ka qenë mënyrë e argu-mentimit brenda boshnjak. Më e keqjaqë ka mund të ndodhë është vrasja enjeriut. Por, rasti i sanxhakut nuk ka lid-hje me lëvizjen vehabite si të këtillë.Ajoqë ka ndodhur në Sanxhak, sipas njo-hurive paraprake, është fjala për lëvizjethixhra dhe tekfir. Prej asaj që dihet nga

Rrëfimi mbi "vehabitë"

6

Akt

uale


historia, kjo është dukurie individëve dhe grupevetë cilat pranojnë vetëmbindjet e veta, për çkarefuzojnë bindjet e tëtjerëve (tekfir) dhe të cilëtkomplotojnë ikje dherebelim kundër shoqërisësë vendosur (hixhra).

Oslobodzenje: Si ekomentoni faktin se disaautoritete vehabite, kanëzgjedhur për veprimtaritëe tyre xhamitë qendrorenë qytetin e Vjetër nëSarajevë, d.m.th në mes tëmësimit të islamit tradi-cional dhe rrethit tëndikimit të rendevedervishe, të cilat rende,dijetarët vehabit i akuzojnëpër "shtrembërim tëislamit" ?

Reisu-l-ulema: Mua nukmë është e njohur se "autoritetetvehabite" kanë zgjedhur për veprimtar-itë të tyre xhamitë qendrorenë qytetin e Vjetër nëSarajevë. E para, nuk kaperson e as institucion nëbotë që përcakton ose jepdiplomë, që të mund dikushtë jetë "autoritet vehabist".E dyta, të gjitha xhamitë nëSarajevë janë në pronësi tëBashkësisë Islame dhe krejtaktivitetet në to bëhen sipasplanit dhe programit tëMexhlisit të B.I. tëSarajevës. Ajo që ka ndod-hur lidhur me xhaminëCareva, është vetëm inci-dent i cili ka mund të ndod-

hë kudo tjetër. E treta, Sarajeva gjith-monë ka qenë qytet ku janë toleruar

interpretimet e ndryshmetë islamit në fytyrën epërgjithshme të ShpalljesKur'anore, e cila paraqetshtatë harfe, ose shtatë tex-hvide, d.m.th mënyrë emësimit dhe leximit të Kuranit. Nuk është kontestueselarmia e shprehjes sëislamit. Kontestuese ështëdhuna. Çfarë do qoftë ajo.Sarajeva është simbol ishumëllojshmërisë dhe tol-erancës. Në veçanti toler-ancës mes muslimanëve.Kam shpresë se ata qëlargohen nga qyteti dhe

Dr. Mustafa Ceriç

Ka lindur në vitin 1952 në Velika Çajna teVisoko. Ka diplomuar në Universitetin e Az'haritne Kajro më 1978. Në Çikago kreu studimet pos-tidiplomike, ku paralelisht me punën atje siimam, ka dhënë edhe mësim në kolegjinAmerikan në Çikago. Më vonë kthehet dhepunon si imam në xhaminë e. Ka punuar si profe-sor i civilizimit islam në Kuala Lumpur neMalezi. Në vitin 1993 zgjedhet zëvendës reisululema ne Sarajevë, ndërsa në 1996 pranon men-shurën për kryerjen e detyrës së Reisul Ulema.Ai në vitin 2003 fiton shpërblimin e UNESKO-spër paqe Felix Houphouet Boigny.Është themelues dhe anëtar i Këshillit Evropianpër fetva në krye të cilit është Jusuf Kardavi.Gjithashtu edhe anëtar ne akademinë e fikhutpranë Rabitës në Mekë. Në vitin 2005 rizgjedhetpër Reisul Ulema të Bosnjës dhe Hercegovinës.

Pse pranojmë tëbëhemi lugat duke

"zbuluar" gjegjësisht"paramenduar"pikërisht atë që

Evropës i duhet sialibi për të gjitha

lëshimet që i ka bërënë Bosnje dhe

Hercegovinë, dukelejuar gjenocidinndaj muslimanëve

boshnjakë.

Akt

uale

7


prapë kthehen në të, nuk e kanë harruarkëtë. Në rast se harrojnë, ka të tillë qëdo t'i përkujtojnë për këtë.

Oslobodzenje: Si e përjetoni infor-matën, se edhe policia përcjellë punën egrupeve vehabite dhe për këtë informon

prokurorinë ?Reisu-l-ulema: Secili duhet të bëjë

punën e vet, po ashtu edhe policia duhettë bëjë punën e vet, me korrektësi dhendershmëri. Frika jonë është nga përnd-jekja dhe kurthet e mediumeve rreth"vehabive" dhe "vehabizmit" e cilandonjëherë di, siç tha njëri, të shndërro-het në dhunë të vërtetë dhe në "grana-tim të mendjes muslimane". Më tej,tregimi për "vehabit" shpesh shndërro-het ne sulm ndaj B.I. dhe njerëzit huto-hen se çfarë është ajo që dëshirohet tearrihet me të: "shpartallim i ekstrem-izmit të individëve" apo "rrënim të insti-tucionit të B.I."? Por, të gjithë duhet takenë të qartë se kaluankohërat e kurtheve dhendjekjeve të shtrigave.Bashkësia Islame ka obligimtë mbrojë të drejtat e gjithëmuslimanëve, edhe të atyreme të cilët nuk pajtohet nëdisa çështje. Por, njëkohë-sisht, të gjithëve duhet tubëhet e ditur se, ne vendintonë duhet doemos të

respektohen normat e B.I. ne interpre-timin dhe praktikimin publik të Islamit.

Pra, në të gjitha xhamitë, mektebet,medreset, fakultetet islame, nëxhenazet, mevludet dhe në manifestimetë tjera islame publike, janë të thirrur enjëkohësisht, përgjegjës të komentojnëislamin dhe të udhëheqin muslimanëtvetëm persona të autorizuar nga ana eB.I.

Osloboxenje: Dëgjohen vlerësime semisionarët vehabit janë më efikas se B.I.në punën me të rinjtë. Pse është kështu?

Reisu-l-ulema: Nuk e di çfarë nënkup-toni ju me Bashkësinë Islame dhe çfarëme misionarë vehabit. Unë këtu nukshoh dy palë të kundërta. BashkësiaIslame është një për të gjithë musli-manët, duke i futur ketu edhe ata të cilëtju i quani "misionarë vehabit". Nukekziston "entitet" vehabit qe garon meBashkësinë Islame në misione në atëmënyrë, që "misonerët vehabit" të jenëmë efikas nga Bashkësia Islame.Ekziston, megjithatë, diçka tjetër qëshumëkush nuk dëshiron ta shohë.Muslimanët janë lënë tërësisht pas dorenjë gjysmë shekulli, për shkak të konti-nuitetit në kujtesën e tyre për islamin,gjegjësisht në kujtesën "traditës islameboshnjake". Mos harroni se ne jemi gjen-eratë e cila është rritur, nën presionin e

rëndë të shtetit ose ateizmitagresiv dhe për këtë B.I. kaqenë e pamundësuar të bëjëmisionin e trajnimit tëmuslimanëve me mësimin eislamit tradicional dhe insti-tucional. Ndërkohë, situataka ardhur deri te hapja epërgjithshme e vendit tonëdhe muslimanët boshnjakë,posaçërisht rinia, kanë ven-

Shpresoj që kjo tëjetë pyetja e funditpër vehabitë, përf-

shirë edhe atë, se ngajanë dhe çfarë bëjnë.Ndihem si me qenënë bisedë informa-

tive policore.

Muhabetet se nuk munden tëpunësohen në B.I. ata të cilëtkanë kryer në mënyrë të rregulltstudimet e tyre islame në ArabinëSaudite, nuk është aspak evërtetë.

8

dosur kontakte me muslimanët e botësne përgjithësi dhe nga ta kanë mësuarpraktikimin e islamit i cili, jo çdo herëështë identik deri në detaje me prak-tikimin tonë boshnjak, mendoj përmënyrën e të falurit dhe të ngjashme metë.

Prandaj, kur të flitet se kush është faj-tor për rrënimin e islamit tradicional neB.H., duhet para së gjithash të drejtohetgishti në regjimin ateist të ishJugosllavisë, i cili është më përgjegjësipër faktin se muslimanët boshnjakë kanëharruar traditën e tyre (boshnjake) tëislamit. B.I. thjeshtë nuk ka qenë e aftët'u përgjigjet kërkesave të gjithë atyre, tëcilët kanë dashur të dinë menjëherëgjithçka për islamin dhe pikërisht përkëtë, shumë prej tyre kanë kërkuar ndih-më nga të tjerët, mirëpo kjo nuk do tëthotë se ata janë jashtë BashkësisëIslame. Sipas Kushtetutës se B.I. të gjithëmuslimanët janë anëtar të B.I. që ngalindja e tyre.

Oslobodzenje: Opinioni është i njohurse disa organizata joqeveritare, kanëpunuar në dërgimin e të rinjve nga këtotroje, me studime nëMedine dhe në disa qytetetë Arabisë Saudite, prej ngakthehen si kritikues sëislamit tradicional, praktikësdhe mësimit Hanefit nëBosnje. Bashkësia Islamenuk dëshiron t'i punësojë nëstrukturat e saj. Pse?

Reisu-l-ulema: Me sa edi unë, të rinjtë boshnjakëkanë shkuar në të gjitha anëte botës, e po ashtu edhe nëArabinë Saudite, jo pse kanëdashur, por sepse kanë qenëtë detyruar nga agresioni në

vetëlindjen e atyre. Por, muhabetet senuk munden të punësohen në B.I. ata tëcilët kanë kryer në mënyrë të rregulltstudimet e tyre islame në ArabinëSaudite, nuk është aspak e vërtetë.Mirëpo, nuk ndihem i obliguar ndaj kur-rkujt në kurrgjë, që ti jap sqarime lidhurme këtë çështje. Por, e ndiej nevojën tëthem se, sikur me rastin e B.I. në B.H.,çështja e vehabive dhe vehabizmit,shndërrohet në sulm ndaj Mbretërisë sëArabisë Saudite e që në fakt, është njëndërmarrje tepër jo korrekte dhe shumëdashakeqe. Para se gjithash duhet ditur seMbretëria e Arabisë Saudite është më

shumë se shtet.Arabia ështëdjepi shpirtëror i më shumëse një miliardë musli-manëve të botës. Në të janëdy qytetet e ndershmeMekka dhe Medina.

Pikërisht për këtë, ndi-hem shumë i indinjuar dhe iturpëruar njëkohësisht,para faktit se dikush, i ciliende fshihet e nuk dihetkush është, ka ngritur akt-padi për terrorizëm nëemër të shtetit të Bosnjësdhe Hercegovinës, kundërprincit Selman b. Abdulaziz


Akt

uale

Duke shpresuar sekjo intervistë, pak ashumë, do t'i sqarojëenigmat rreth etike-

timit të musli-manëve me fjalët

"vehabi" dhe"vehabizëm", shpre-soj që edhe në trevattona të ndikojë për

afrim për nga evërteta.

Nuk e di çfarë nënkuptoni ju meBashkësinë Islame dhe çfarë memisionarë vehabit. Unë këtu nukshoh dy palë të kundërta.Bashkësia Islame është një për tëgjithë muslimanët, duke i futurketu edhe ata të cilët ju i quani"misionarë vehabit".

9

Akt

uale


Al Saudit, guvernatorit tëRijadit, mikut të dëshmuartë Bosnjës dheHercegovinës. Këtë sigur-isht nuk e ka bërë as musli-mani e as patrioti boshnjak.Këtë mund ta bëjë vetëm aii cili nuk ka as din e as iman,i cili nuk ka as shpirt e asfytyrë. Mirëpo, e gjithë kjo,për fat të keq, shkon në kur-riz dhe në nderë të gjithëvemuslimanëve boshnjakë, që d.m.th. se dotë detyrohen të ndodhen në situatën e njëvetëvrasjeje morale. Sepse, boshnjakëtnuk kanë kurrgjë tjetër përveç moralit,edhe atë duan t'ua vrasin.

Por, muslimanët boshnjakë e dinë mirëse kush u ka ndihmuar në situatat më tëvështira, Princi Selman është i pari nëlistën e bamirësve dhe për këtë, do t'ijemi mirënjohës përgjithmonë, pa marrëparasysh se kush dhe çfarë mendon përkëtë çështje.

Oslobodenje: Në çfarë mase lëvizjavehabite drejtohet nga jashtë? Kush qën-dron pas kësaj?

Reisu-l-ulema: Shpresoj që kjo të jetëpyetja e fundit për vehabitë, përfshirëedhe atë, se nga janë dhe çfarë bëjnë.Ndihem si me qenë në bisedë informa-tive policore, por ju jeni gazetarë dhekeni të drejtë të pyetni çfarë të doni. Por,edhe unë kam lirinë t'iupërgjigjem në mënyrëntime. Pra, unë nuk di sadrejtohet lëvizja vehabitenga jashtë, dhe as nuk e dikush qëndron prapa saj.Nuk jam i preokupuar metë, sepse mendoj se përvendin tonë, populli ynë kashumë pyetje më të rëndë-

sishme të cilat vërtet meri-tojnë vëmendjen time. Duatë them, jam shumë i mërz-itur dhe i dëshpëruar, se jaedhe përmjet pyetjevetuaja, problemi boshnjakmbetet në rrafshin e pyet-jeve rreth "vehabive" dhe"vehabizmit". Këtë e përje-toj si nënçmim te intelig-jencës tonë, siç është edhenaivitet i llojit minor të

merremi me vetveten kësisoj, ndërsa nakontestohet e drejta për kthim, na mer-ret toka ne Kotor, ndërtohen kisha nëpërprona private boshnjake, na kontestohetnumri i përgjithshëm i viktimave civilenë Bratunc, zhvillohet aparteid në insti-tucionet shtetërore të Stocit, sulmohentë kthyerit në Fazlagiq Kullë etj. Me tëvërtet është e pakuptimtë problemi ynëtë shikohet veçanërisht nëpërmjetprizmit të "vehabizmit". Por, ku ështëinteligjenca për të na nxjerrë nga rrethivicioz në botën e përparimit kulturordhe ekonomik. Pse pranojmë të bëhemilugat duke "zbuluar" gjegjësisht "para-menduar" pikërisht atë që Evropës iduhet si alibi për të gjitha lëshimet që i kabërë në Bosnje dhe Hercegovinë, dukelejuar gjenocidin ndaj muslimanëve bosh-njakë. Kjo vardisje ose shtirje, tashmënuk ka kurrfarë kuptimi. Për atë duhet

kthyer pyetjeve të vërteta tëjetës. Duhen mësuar fëmijëttë punojnë dhe të luftojnëpër të drejtat e tyre, pa patfrikë nga askush, përveç seprej Zotit.

Zgjodhi dhe përktheu:Sedat SHABANI

Sarajeva gjithmonëka qenë qytet ku

janë toleruar inter-pretimet e ndryshmetë islamit në fytyrën

e përgjithshme tëShpalljes Kur'anore.

Nuk ka person e asinstitucion në botë që

përcakton ose jepdiplomë, që të mund

dikush të jetë"autoritet vehabist".

Akt

uale

10


Në gjithë hallakatjen e kësaj qëservohet dhe që na ka push-tuar tashmë, është shumë

vështirë, të mos ketë diçka që bëhetenkas për neve. Në të vërtetë, njeriuka prirje të dëshirojë që të bëhet iveçantë me diçka, por ai që është iprapambetur këtë prirje e kupton sidëshirë për tu veçuar sidoqoftë, meçfarëdo çmimi, gjë që është gabim imadh. Nuk duhet gjithnjë të jemindryshe prej të tjerëve. Dallimi duhettë bëhet vetëm atëherë kur e shohimse e keqja ka marrë përmasa të mëdhadhe shqetësuese. Shqetësimi ynë, nëatë rast duhet të jetë i orientuar kahmënyra e gjetjes së rrugëdaljes nga ekeqja që i ka përfshirë (apo mund t'ipërfshijë) shumicën e njerëzve për-reth nesh.

Në të vërtetë identiteti i njeriut(individ apo bashkësi) do të thotë dal-lim prej të tjerëve dhe ai identifikohetme ato gjëra që e bëjnë të dallohet prejtyre. Nëse ai i nënshtrohet shabllonit, icili në mënyrë shumë agresive, nëpër-mjet globalizimit, ka përfshirë pjesënmë të madhe të botës, ai me vullnetin evet ka hequr dorë nga identitetivetanak. Kjo paraqet dështim dhe hum-bje, por kur kjo ndodh pasi që është

JUST FOR KOSOVAShkruan: Ekrem AVDIU

11

Akt

uale


bërë sakrificë e madhe për ruajtjen eidentitetit, e më pas hiqet dorë prej tijpa pasur ndonjë zor, humbja bëhet edhemë e madhe dhe dështimi rrënuesbëhet edhe më i rëndë.

Ekzistojnë disa gjëra që të bëjnë tëpërftosh përshtypjen se janë duke uprodhuar dhe servuar vetëm për nekëtu në Kosovë. Një produkt i tillë,krejtësisht i padukshëm, është nguliturthellë në mendjen e disa njerëzve qëjetojnë këtu. Mjerisht janë shumë ata qëmendojnë se progresi arrihet nëimitimin e të tjerëve, gjë që përbënthelbin e një mentaliteti të përdalë,edhe në rastin kur ata të cilët imitohenjanë nga pjesa e përparuar e botës.Fatkeqësia qëndron në imitimin gjys-mak, tmerrësisht negativnga ana e të prapambeturveqë u bëhet "përparim-tarëve". Mendjelehtit men-dojnë se kultura është nëtrendin në të cilin ështëshumë e vështirë të përcak-tosh në duhet ta quajmë sigjysmë veshje apo gjysmëlakuriqësi. Ka humbur bal-ansi dhe orientimi për ngavlerat dhe për nga e buku-ra, aq sa në vend që të zbu-lohen mendjet, zbulohenkërthizat, përderisa diçka etillë i trumbetohet progre-sit. Nganjëherë disave u duket se janëvonuar në çoroditje, andaj me nxitim tëmadh kanë marrë rrugën e shfrenimitsa që, edhe ata që mbajnë bajrakun nëçoroditje janë ndalur dhe çuditen meta. Nganjëherë të shkon mendja sendoshta edhe vetë shejtani po mësonprej të këtillëve. Fatkeqësia më e madhenë këtë lajthitje të pa precedent, është

ajo që të bën të qeshësh fakti, se si njësituatë e rëndë si kjo përfitohet si festëkolektive.Të qeshësh nga frika, se po tëderdheshin lotët që duhen derdhur përsituatën ku jemi, kam frikë do shkakto-jnë ndonjë vërshim të madh!

Ndërsa njeriu ecën nëpër rrugëttona, nga i gjithë pluraliteti i çorodit-jeve që hasim përreth, të krijohet për-shtypja se njëmend e gjithë ajo që për-bën ofertën e tregut, është duke uprodhuar enkas për Kosovën. Këtë,madje, e vërtetojnë edhe bilbordatgjithandej nëpër Kosovë: JUST FORKOSOVA.

Nuk do të ishte shumë shqetësuesesikur ato mbishkrime të mos shoqëro-heshin nga pamje në ato reklama, për të

cilat më së paku që mundtë thuhet është se janë tëpakuptimta. Kërthiza, tat-uazhe, fokusim i pjesëve tëturpshme, shpesh herë ngaprapa e sidomos fundeshumë të shkurtra të fem-rave. Dhe prapë ndonjëkërthizë... Çfarë të keqeka në gjithë këtë, dëgjohetndonjë zë jo rrallëherë ifuqishëm, por gjithnjë ipaarsyeshëm. Por, çfarë ekeqe duhet të ndodhë më emadhe se sa që fëmijëttanë të edukohen në kësi

pamje dhe të rriten duke i parë ato përçdo ditë? A nuk asocojnë, në tëshumtën e rasteve pamjet e tatuazhit tëtheksuar, në "gjëra" përcjellëse si:droga, vjedhjet, plaçkitjet, vrasjet...?Çfarë të keqe, madje, kishte pamjashumë irrituese e pjesës më të turp-shme të pesë femrave, të cilat nëmënyrë shumë nënçmuese patën vër-

Ndërsa njeriu ecënnëpër rrugët tona,

nga i gjithë plu-raliteti i çoroditjeveqë hasim përreth, tëkrijohet përshtypjase njëmend e gjithëajo që përbën ofer-tën e tregut, ështëduke u prodhuar

enkas për Kosovën.

Akt

uale

shuar në vendet më të dukshme tërrugëve të Kosovës? Dhe për çka: përtë reklamuar një body lossion, apodiçka të ngjashme? Edhe kjo, sigurisht,ka qenë nga pjesa e produksionit,atëbotë, akoma i pashpallur JUSTFOR KOSOVA.

Këto ditë ndodhi edhe një fatkeqësiqesharake, nga ato më të këqijat.Dikush pyeste: a më mirë është tëjesh HIV pozitiv, apo HIV negativ.Njerëzit përgjigjeshin në mënyra tëndryshme. Disa, që nuk dinin, duke unisur nga logjika se pozitivja gjithnjëështë e mirë, pohonin se më mirëështë të jesh HIV pozitiv. Ështëqesharake, por nuk është shumë eturpshme. Së paku jo aq e turpshmesa është të qenit i infektuar mevirusin e inferioritetit flagrant, i cilidisa njerëz i ka zhveshur nga çdovlerë dhe i ka privuar nga çdo emirë. Turp dhe marre është qënjeriu të jetë i infektuar me virusine çoroditjes morale, shfrenimit dhepaturpësisë. Ndërsa sëmundjafizike, qoftë ajo edhe nga ato më tërëndat, nuk e prek dhe nuk ështërrezik për shpirtin e njeriut. Së pakujo, nëse ai i shkreti, të paktën nuk eka merituar që të jetë i infektuar,qoftë edhe me HIV.

Shumë e freskët është në kujtimettona koha kur mburreshim me kom-paktësinë e familjes kosovare, medëlirësinë dhe ndershmërinë e rinisë,me turpin e vajzave. Fatkeqësisht, ajoështë vetëm një kujtesë e ëmbël e njëkohe shumë të afërt, por e cila nukështë më. Krejt kjo, JUST FORKOSOVA.

12


Ditët e kaluara u befasuam kurmorëm vesh se edhe një xhami udogj nga njerëz të panjohur.

Bëhet fjalë për xhaminë në Obednik,fshat i Demir Hisarit, Maqedoni. Djegiae xhamive në Maqedoni është bë një gjëe zakonshme, pasiqë nuk është xhamia eparë të cilës dikush ia vë flakën.

Kjo veti po bëhet e përgjithshme nëMaqedoninë jugore. U dogj më herëtxhamia e Prilepit dhe deri më sot akomanuk është meremetuar edhe pse dona-torët i kanë ofruar mjetet e duhura përmeremetimin e saj.

Dikush si duket dëshiron që nëpërmjetkëtyre veprime vandale t'i bëjë presionmuslimanëve të asaj ane që të shpërn-gulen dhe të pastrohet ai vend nga mus-limanët.

Këta njerëz janë duke e vazhduarstrategjinë e spastrimeve etnike që ka fil-luar ndaj shqiptarëve dhe muslimanëveqë para luftës së parë botërore që tëintensifikohen pas luftës së dytëbotërore. Atëherë kishte marrëveshje

Piromaniadhe ferri

Shkruan: Bekir HALIMI

13

Art

ikuj


për lehtësimin e emigrimit të musli-manëve të ish Jugosllavisë për në Turqikurse sot me këto presione dhe shtypjedëshirohet të arrihet i njëjti efekt.

Këto vite nuk është çudi nëse shehnjeri nga Manastiri, Prilepi, Velesi apoqyteteve jugore që është shpërngulur dhejeton në Strugë, Gostivar apo Tetovë. Kjoështë dëshmi se dikush atje u bën trysnitë sistematizuar shqiptarëve dhe musli-manëve që të braktisin ato vende sikur qëkanë braktisur paraardhësit e tyre dhe sotmuslimanët atje paraqesin pakicë dhe kjo

me automatizëm i sjell ata në një situatëtë disfavorshme dhe të diskriminuar.

Shtoja kësaj edhe faktin se dikujt i pen-gon rindërtimi i xhamisë në themelet eveta në një fshat të Resnjes, edhe përskajrregullimit të krejt dokumentacioneve tëduhura për zhvillimin e këtyrepunimeve, atëherë na bëhet e qartë sedikush është duke e orkestruar mirë këtëveprim dhe nuk është i rastësishëm.

Dikur na i rrënonin xhamitë, kurse sotpasi që jetojmë në "demokraci" nuk mundtë na rrënohen me dekrete politike, atodigjen, që më në fund të asgjësohen.

Kështu ndodhi edhe me Imaret xham-inë e Ohrit, në vend të cilës ndërtuankishë, kështu ndodhi edhe me kryqet mbisahat kullat, kështu ndodhi edhe meUrën e Gurit, kështu këto veprime s'pondalen dhe s'po kanë fund.

Ajo që na befason në krejt këtoveprime është:

1- Mosmarrja mësim nga e kaluara.Këto veprime të këtilla përherë kanëqenë dhe do të jenë shkak i shtimit të ten-

E kush mund të jetë më mizor seai që në xhamitë e Allahut pengontë përmendet emri i Tij (të bëhetibadet) dhe përpiqet për shkatër-rimin e tyre. Atyre nuk u takoi tëhyjnë ndryshe në to, vetëm dukeqenë të frikësuar. Ata në këtë jetëkanë nënçmim e në botën tjetërdënim të madh.

Pamje nga xhamia e djegur në Obednik, Maqedoni

Art

ikuj

14

sioneve dhe acarimit të marrëdhënievendëretnike dhe ndërfetare, të cilat meautomatizëm sjellin konflikte.

2- Heshtja ndaj këtyre veprimeve dhemosreagimi nga intelektualët e mirëfilltëmaqedonas. Andaj sikurse edhe thoshtenjë gazetar i njohur "sot të sulmoshkryeministër apo kryetar shteti nuk ështëasfare trimërie, sot trimëri është tëmbroni dikë në Maqedoni".

3- Heshtja ndaj këtyre veprimeve ngaintelektualët, politikanët, gazetarët dhepartitë politike, kurse për raste tjera kuaktorë të ndonjë gabimi apo akti jo civi-lizues janë shqiptarët dhe muslimanëtedhe pse të paargumentuara dhe për pro-cese të pa përfunduara, ata janë shumë tëzhurmshëm dhe i drejtojnë ofendimetdhe akuzat në të gjitha anët.

Dikush prej popullit tonë, që flet gjuhëntonë dhe ka ngjyrën tonë, satanizon pop-ullin e vet më shumë se tjerët dhe luanrolin e një mesiut, i cili paralajmëruakapopullin e vet nga rreziku i rikthimit tëfesë islame në mënyrë aktive në jetën epopullit tonë! Normalisht duke përdorurtermet tashmë shurdhuese në media,sikur ekstremizmin, radikalizmin, veha-bizmin, etj. Kurse qëllimi i vetëm ështëmbulimi i dështimeve të tyre dhe pengimii daljes në shesh të çdo lloj iniciative e cilaështë e sinqertë dhe në dobi të popullit.

Allahu, subhanehu ve teala, në Kuranna jep këtë sqarim në lidhje me ata qëmarrin guximin dhe bëjnë këso veprash,duke thënë:

"E kush mund të jetë më mizor se ai qënë xhamitë e Allahut pengon të për-mendet emri i Tij (të bëhet ibadet) dhepërpiqet për shkatërrimin e tyre. Atyrenuk u takoi të hyjnë ndryshe në to, vetëmduke qenë të frikësuar. Ata në këtë jetëkanë nënçmim e në botën tjetër dënim të

madh". (El-Bekare: 114).Pra, sipas Fjalëve të Allahut, ndërsa

askush nuk flet aq sigurt dhe bindshëmsikurse Allahu, shohim se:

1- Zullumi çdo herë ka fundin e keq.2- Ndalohet rrënimi i xhamive edhe në

aspekt konkret edhe në aspekt abstrakt.Domethënë edhe rrënimi i tyre mekazmë dhe lopatë edhe pengimi i real-izimit të qëllimit për të cilin është ndër-tuar xhamia.

3- Dënimi ndaj atij që vepron për rrën-imin dhe shkatërrimin e xhamive ështëposhtërimi dhe nënçmimi i tyre në dynjadhe dënimi i madh që i pret në ahiret.

4-Secili gabim që paraqet zullum ndajnjerëzve, Allahu për të ka përgatitur dydënime, një në dynja dhe tjetrin nëahiret. I jep dënimin në dynja që t'i qetë-sohet zemra e atij që i është bërë zullum.

5-Dënimi i ahiretit është shumë më imadh se dënimi i dynjasë ashtu sikurseedhe begatitë e ahiretit janë shumë më tëmëdha se ato të dynjasë, mirëpo Allahu umundëson njerëzve që të shohin një pjesëtë dënime dhe begative edhe në dynja, qëtu binden më mirë edhe kërcënimeveedhe premtimeve.

6-Myzhde për besimtarët, sepse fundiu takon atyreve, kurse ata që ua kanëshembur dhe djegur xhamitë, ata do tëturpërohen dhe nënçmohen në dynja dhedo të vijë radha që ata të mos munden tëhyjnë ndryshe përpos se të frikësuar.

Për këtë muslimanët obligohen që tudalin zot objekteve të tyre fetare, tëngrenë zërin ndaj këtyre padrejtësive dhetë solidarizohen me vëllezërit e tyre,kurse politikanëve tanë që marrin edhevotën e këtyre muslimanëve tua mbrojnëinteresin dhe të merren sinqerisht meproblemet e muslimanëve.


15

Shpesh herë, kur mendoj për gjend-jen e popullit tonë, për rrënjosjene mëkateve dhe sjelljeve amorale

në mesin e tyre, më vijnë në mendje hox-hallarët dhe puna e madhe që duhet tabëjnë ata për gjithë sa po ndodh.

Në këtë situatë, ngaqë ky makth mërreth-rrotullohet me këmbëngulje nëpërkokë, gjithnjë më dendur vetes iparashtroj pyetjen: po ne hoxhallarët,vallë a e kryejmë si duhet detyrën tonë?!

Kësisoj, në vorbullën e këtij përjetimitë dhembshëm, më feks në ndjesi, mëshungullon në veshë ajo ankesë e madhe,një britme rrëqethëse të cilën ImamAbdullah b. Mubareku e thuri në vargune një poezie:

O dijetarët e tanë! O kripa e vendit dhe umetit!Nëse edhe kripa qelbet,Kripën kush do ta pastrojë?!


Art

ikuj


Për ballin e kombit

Si do të mund të shfajësohemipara imamëve dhe dijetarëve qëkanë dhënë një kontribut aq tëmadh në historinë Islame, qëishin në ballë për përhapjen eIslamit dhe mbrojtjen e tij,ndërkohë që edhe ne sot mba-jmë emërtime të bujshme si hoxhallarë dhe dijetarë?!

Art

ikuj

16


Duke marrë në konsideratë rolin ehoxhallarëve në shoqëri, vërejmë segjendja mbizotëruese, te një pjesë bukure madhe syresh, është përtesa dheplogështia, gjendje e cila assesi nuk do tëduhej të ishte veçori e tyre. Nëse pikër-isht ata nuk janë të vetëdijshëm për rolinqë duhet të kenë, nëse ata nuk gjejnëenergji dhe nuk kanë elan tëmjaftueshëm, nëse më në fund, ata nukjanë të gatshëm të treten si qiriu për tëndriçuar tjerët, atëherë siështë e mundur të ndryshojëgjendja e popullit tonë?!

Hoxha dhe njeriu i ditur,detyrimisht duhet të marrinpërsipër rolin e parala-jmëruesit besnik dhe gjith-sesi, në kohën e duhur t'utregojnë njerëzve përrrezikun e rezultateve që dotë arrijnë nëse vazhdojnë tëecin në rrugën e devijimit, sidhe për ato rezultate që dotë kenë nëse këmbëgulin nërrugën e udhëzimit të qartë.

Pejgamberi, salAllahu ale-jhi ve selem, ka thënë: "Vëzhguesi nuk egënjen popullin e vet".

Mirëpo këtu parashtrohet një dilemëshumë e madhe në lidhje me rolin dhedetyrat që e shoqërojnë këtë rol. A jemivallë ne pikërisht të tillë, që me çdokusht dhe në çdo aspekt mundohemi tëparalajmërojmë njerëzit për rrezikun qëu kanoset nëse ata largohen nga rruga eAllahut?! Apo mos vallë jemi duke e trad-htuar popullin me heshtjen dheneglizhencën tonë?! Por me sa duketkemi harruar rolin e dijetarëve, të cilinua ka caktuar Allahu kur na ka treguar nëKuran:

Dhe kur Allahu mori zotimin nga ata që

iu pat dhënë libri: që gjithqysh t'ua pub-likoni atë njerëzve, e të mos e fshihni, porata e lanë pas dore atë për pak send tëkësaj jete; pra, bënë punë të keqe.

Mos mendo se janë të shpëtuar ata qëgëzohen për atë që bënë (e fshehin çësht-jen tënde) dhe dëshirojnë të jenë tëlavdëruar për atë që nuk e punuan mosllogarit shpëtim për ta (nuk e thanë tëvërtetën), ata kanë një dënim të dhimb-shëm". (Ali Imran: 187- 188)

Kjo besëlidhje e madheqë ka marrë Allahu, sub-hanehu ve teala, prej dije-tarëve ka pasojat e veta nësenuk realizohet ashtu siduhet.

Nuk e di se cila në faktështë pozita jonë me njerëz-it që na rrethojnë, për aq sai kemi të gjalla emocionetdhe aq herë sa na shkonnëpër mend populli, kur nadhimbset për gjendjen emjerueshme në të cilënndodhet?!

Nëse dëshirojmë vërtet tëjemi trashëgimtarët e denjë tëPejgamberit, salAllahu alejhi ve selem,duhet të tretemi për këtë fe dhe përpërhapjen e saj, pikërisht ashtu siç janëlodhur dhe siç kanë sakrifikuar për këtëfe, pejgamberët, e veçanërishtMuhamedi, salAllahu alejhi ve selem.

A kemi harruar gjithë sa thuhet nëKur'an për lodhjen dhe përpjekjet eNuhut, Ibrahimit, Musait? Vite të tëradhe dekada kanë kaluar në thirrjen epopujve të tyre në fenë e Allahut tëLartësuar dhe nuk u ligështuan aspakpër asnjë çast. Megjithëse të refuzuar,të nënçmuar, të ofenduar prej popujvetë tyre, për ta kjo asnjëherë nuk qe një

Duke marrë në kon-sideratë rolin e hoxh-allarëve në shoqëri,vërejmë se gjendja

mbizotëruese, te njëpjesë bukur e madhesyresh, është përtesa

dhe plogështia,gjendje e cila assesinuk do të duhej tëishte veçori e tyre.

Art

ikuj

17


shkak që ata të braktisinpunën dhe detyrën e caktu-ar nga Zoti i botëve. Atathirrën popullin e tyre nëfe ditën dhe natën, fshehu-razi dhe në mënyrë publike,individualisht dhe kolek-tivisht, parinë dhe masën egjerë, me aq durim e këm-bëngulje saqë vetëm Nuhu,alejhisselam, kaloi nën-tëqind e pesëdhjetë vjet nëthirrjen e popullit të vet nëfe dhe as nuk shfaqi lodhjene as nuk u mërzit prej saj.

E ne! Akoma pa filluar siashtu duhet një detyrë, njëmision, gjejmë mënyrën që të shfaqimlodhjen. Fillojmë të llogarisim sa dersedhe takime kemi bërë, u ikim detyravedhe përgjegjësive, nuk mendojmë rrethdavetit dhe metodave të tij, nuk jemikreativ në gjetjen e metodave të suk-sesshme për të bindur njerëzit, rrimëindiferentë, nuk japim sqarime përshumë fenomene dhe ndodhi, nuk mar-rim iniciativa të dobishme dhe të mira,parapëlqejmë të bëhemi tifozë dhespektatorë, refuzojmë të jemi lojtarë,nuk duam as të djersitemi, as të përthy-hemi, as të lodhemi, madje as gishtatnuk kemi dëshirë t'i lodhim, dukeshkruar apo përkthyer ndonjë fjalë tëdobishme për të mirën e islamit dhemuslimanëve në vendin tonë!

Subhanallah!Me çfarë kapitali do të dalim para

Allahut?!Si do të mund të shfajësohemi para

imamëve dhe dijetarëve që kanë dhënënjë kontribut aq të madh në historinëIslame, që ishin në ballë për përhapjen eIslamit dhe mbrojtjen e tij, ndërkohë që

edhe ne sot mbajmë emër-time të bujshme si hoxhal-larë dhe dijetarë?!

A do të kemi fytyrën eduhur e të radhitemi nëradhët e tyre, apo do tëturpërohemi?!

Me çfarë do të krenohe-mi para fëmijëve dhenipave tanë?!

Ku janë mësimet,ligjëratat, njerëzit eudhëzuar, veprat, shkrimetdhe përkthimet që kemilënë pas vete?!

A do të regjistrohemi nëhistorinë e muslimanëve

tanë si njerëz që kanë lënë gjurmë tëndritshme në zhvillimin e tyre, apoaspak nuk do të përmendemi askund?!

Nuk them se veprat tona duhet t'ibëjmë vetëm për tu përmendur, jo, porkërkoj që të bëjmë të tilla vepra që dot'i bëjnë emrat tanë të paharruar,sikurse janë bërë emrat e dijetarëve dheulemave nga brezat e kaluar.

Kemi ulema dhe dijetarë edhe në këtëshekull, që nuk kanë qenë arab, kanëqenë shqiptar, por me mundin, kon-tributin, përpjekjet, lodhjen, punën etyre ata janë radhitur krah për krah medijetarët e mëdhenj arab, madje edheshumë prej tyre ua kanë kaluar. A nukmundemi edhe ne të bëhemi si ata?!

Duhet të rishqyrtojmë pozitën tonë,aftësitë tona, potencialin tonë, kujdesindhe shkujdesjen tonë, iniciativat dhemungesën e iniciativave, energjinëtonë, kontributin tonë, kapacitetet tonaintelektuale dhe seriozitetin nëveprimet tona për këtë fe!

Allahu na udhëzoftë!

Mos mendo se janëtë shpëtuar ata qëgëzohen për atë që

bënë (e fshehinçështjen tënde) dhedëshirojnë të jenë tëlavdëruar për atë qënuk e punuan mos

llogarit shpëtim përta (nuk e thanë tëvërtetën), ata kanë

një dënim të dhimbshëm".

18

Art

ikuj


Ekzistojnë një numër pengesashqë nuk u lejojnë aftësive tona tëmendojnë siç duhet.Ato na pen-

gojnë në korrigjimin e keqkuptimevetona dhe përbëjnë pengesat më tërëndësishme për të kup-tuarit tonë të duhur tëKur'anit dhe të mësimeveislame. Ato na pengojnëplotësisht në vlerësimindhe participimin në botënqë na rrethon.

Këto pengesa e vështirë-sojnë edhe progresinshkencor, teknologjik dhekulturor. Prej tyre janë:

Të pasuarit e verbër (imitimi)

Njëra nga pengesat mëtë mëdha në të menduarite kthjellët (kulluar) ështëpasimi i dikujt në mënyrë të verbër.

Pasimi i ishte edhe shkaku kryesor sepërse paganët në Mekë refuzuan ta pra-nojnë islamin.

Allahu thotë: "E kur u thuhet atyre

(idhujtarëve): "Pranoni atë që Allahu eshpalli!" Ata thonë: "Jo, ne ndjekim atërrugë në të cilën i gjetëm prindërittanë!" Edhe sikur prindërit e tyre tëmos kenë kuptuar asgjë dhe të mos jenë

udhëzuar në rrugën e drejtë(ata do t'i pasonin)?" - SureEl-Bekare: 170.

Pranimi i jokritik i asaj qëështë trashëguar ngastërgjyshërit (apo kujtdotjetër) është i baraz membylljen (ndalimin) e plotë-sishme të aftësive racionale.

Pasimi i verbër është njëqasje animale që ndalon dhepengon çdo shpresë tëudhëzimit, reformimit osezhvillimit.

Pejgamberi, paqja dheshpëtimi i Allahut qoftë përtë, ka thënë: Mos u bëni

lajkatarë (shoqërues epshor) e të thoni:kur dikush sillet me ne mirë edhe ne dotë sillemi ashtu, e kur dikush na bënpadrejtësi edhe ne ia bëjmë të njëjtën.Por ju përgatiteni veten tuaj (në mirësi)

Pengesat në të menduarit e drejtë

Selman b. Fehd el-Aude

"Unë marr (pre-tendoj) mendimin

tim si të vërtetë, porunë pranoj mundës-inë se mund të jetëedhe gabim. Unë

pretendoj që mendi-mi tjetër është

gabim, por unë pra-noj mundësinë se

mund të jetë edhe ivërtetë".

Art

ikuj

19


që kur të tjerët sillen mirë edhe ju tëveproni kështu, e kur ju bëjnë keq jumos bëni padrejtësi ndaj tyre.

Trysnia sociale

Autoriteti i shoqërisë dhe trysnia qëmund ta shfaqë "mendja grupore" e sajparaqesin pengesa në të menduarit edrejtë. Kjo është arsyeja pse Allahu sub-hanehu ue teala kishte urdhëruar tëDërguarin e Tij, paqja dhe shpëtimi iZotit qoftë për të, që t'i urdhërojëpaganët në Mekë të çlirojnë veten e

tyre nga kjo trysni, kështu që të mundtë mendojnë me çiltërsi për mesazhinqë iu dha atyre.

Allahu thotë: "Thuaj, unë ju këshillojvetëm me një gjë: për hir të Allahut tëangazhoheni sinqerisht dy nga dy osenjë nga një, e pastaj të mendoni thellë(që ta kuptoni) se shoku juaj(Muhammedi) nuk ka ndonjë çmen-duri. Ai nuk është tjetër vetëm që t'jutërheq vërejtjen për një dënim të ash-për (nëse nuk besoni)". (Sebe': 46)

Kjo ndodh meqë kur njerëzit janëvetëm ose në grupe më të vogla, atajanë shumë më të prirur për të qenë tësinqertë dhe të ndershëm për veten etyre dhe për më tepër, të zhveshur ngapretendimet (shtirjet) që janë të pran-ishme në publik, i cili vepron si një bar-rierë (pengesë) që t'i shohin njerëzit

Kur njeriu paragjykon,aktiviteti mendor ndërpritetdhe gozhdohen konkludimetpër çështjet. Kjo ndodh kurmendjet e dobëta i shfrytëzonnjë magjistar, i cili pretendontë ketë dituri misterioze për tëpadukshmen dhe për çështjettjera të fshehta.

Art

ikuj

20

dhe gjërat ashtu siç janë në të vërtetë.Allahu në Kur'an thotë: "Jo, nuk është

ashtu! Por të këqijat që i punuan, zem-rat e tyre ua mbuluan". -SureMutaffifin: 14

"Ata thanë: zemrat tonajanë të mbyllura nga ajo qëti na thërret dhe në veshëttanë kemi shurdhim tërëndë, kështu që ndërmjetnesh dhe teje ekziston njëperde, prandaj ti veprosipas tëndes e ne vazhdo-jmë tonën!" (Fussilet: 5).

Shoqëria mund tavështirësojë njohjen dhepranimin e së vërtetës,mund t'i pengojë nëveprimet e tyre njerëzit qëjanë të sinqertë.

Mirëpo, që të menduarittonë të jetë i qartë ështëesenciale që ta lësh prapandikimin e tyre dhe të mosia vësh veshin presioneve tëtyre. Një person nuk mundtë mendojë drejtë dheobjektivisht të kërkojë të vërtetën gjer-sa ndjenja e pengon dhe e turbullon,nën trysninë e fjalëve me dy kuptimedhe në frikë të opinionit publik.

Për këtë arsye, disa mendimtarëperëndimor kanë studiuar dhe kanëkonkluduar se: "Shoqëria mund tëbëhet idol i fortë që pengon të mend-uarit dhe arsyen e shëndoshë".

Paragjykimi

Një studiues ka hulumtuar se fuqiadhe ashpërsia e bindjes fetare ështëdrejtpërdrejt e lidhur me dobësinë e tëmenduarit. Këtu, ajo çfarë është refer-

uar është besimtari në përgjithësi, dukepërfshirë ato praktika të shpikura fetaretë fabrikuara nga njeriu, e që nuk janënga Allahu dhe i Dërguari i Tij, paqjadhe shpëtimi i Allahut qoftë mbi të.

Allahu ka bërë këtoobligime fetare të jashtmedhe risitë baraz me ata që irefuzojnë shenjat e Tij dhegjithashtu si një mjet(mënyrë) për t'ia vështirë-suar njerëzve rrugën e Tij.

Allahu thotë: "Kushështë më mizor se ai qëndaj Allahut shpif gënjesh-tra apo ka përgënjeshtruarfaktet e Tij". Sure El-En'amë: 21

Paragjykimi pengonmendimin racional dhelogjik, duke ia shtuarmendjes misticizmin,magjinë dhe dredhinë.

Një person që është zhy-tur në mendime të tilla ikëmbëngul shpresat e tijnë mrekullira.

Përkundrazi, Islami udhëzon qënjerëzit të përqendrohen në normat dheligjet natyrore që i ka vendosur Allahu.

Të menduarit është një aktivitet men-dor që kërkon përdorimin e arsyes qët'i organizojë proceset e të menduarit.

Kur njeriu paragjykon, aktivitetimendor ndërpritet dhe gozhdohenkonkludimet për çështjet. Kjo ndodhkur mendjet e dobëta i shfrytëzon njëmagjistar, i cili pretendon të ketë diturimisterioze për të padukshmen dhe përçështjet tjera të fshehta.

Një magjistar i tillë kufizon veten e tijnë përdorimin e mendjes se dobët.

Allahu thotë: "...Ata kanë zemra me


Mos u bëni lajkatarë(shoqërues epshor) etë thoni: kur dikush

sillet me ne mirëedhe ne do të sillemiashtu, e kur dikushna bën padrejtësi

edhe ne ia bëjmë tënjëjtën. Por ju për-gatiteni veten tuaj

(në mirësi) që kur tëtjerët sillen mirë

edhe ju të vepronikështu, e kur ju

bëjnë keq ju mosbëni padrejtësi

ndaj tyre.

21

Art

ikuj


të cilat nuk kuptojnë, kanë sy me tëcilat nuk shohin dhe kanë veshë me tëcilat nuk dëgjojnë. Ata janë si kafshët,madje edhe më të humbur, të tillë janëata të marrët". (Araf, 179)

Absolutizmi

Qëndrimi se gjithçka është e qartë,është një pengesë serioze në të mend-uarit e drejtë. Shtrëngon mendjen tëmerr një qëndrim o asnjë. Madje nëçështjet emocionale, ky qëndrimkërkon që ju ose doni diçka plotësisht,ose e përbuzni atë tërësisht.

Ali b. Ebu Talib na paralajmëronkundër kësaj tendence, duke thënë:"Duaje mikun tënd me masë, sepse njëditë mund të bëhet armik i juaji; urre-jeni atë që ju ka ofenduar me masë,sepse një ditë, ai njeri mund të bëhet idashur për ty".

Të menduarit absolutist e bën tëpamundur për një person të rishikojëqëndrimin e tij ose të korrigjojë kupti-min e tij për gjërat. Nuk bën dialog apothënë thjesht nuk e konteston çështjenpër të cilën ai ka bindje, qëkur personime qëndrimet e tij pohon formulimet(thëniet) e tij në vend që t'i diskutojato.

Një nga faktet më mendjemprehëse qëjanë thënë në lidhje me këtë çështje ishteformula (thënia) e juristit të madh ImamShafiut, Allahu e mëshiroftë. Fjalët e tijmund të merren si parime tëpërgjithshme për atë se si duhet të men-dojmë. Ai thotë: "Unë marr (pretendoj)mendimin tim si të vërtetë, por unë pra-noj mundësinë se mund të jetë edhegabim. Unë pretendoj që mendimi tjetërështë gabim, por unë pranoj mundësinëse mund të jetë edhe i vërtetë".

Imam Shafiu konstaton se ai kon-sideron mendimin e tij të jetë i saktë,sepse është ajo se çfarë ai ka rezultuarpas hulumtimeve dhe gjurmimeve tëkonsiderueshme shkencore, punës sëshumtë dhe të vështirë dhe zhytjes nëmendime.

Ai braktisë hapjen e mundësisë që aimund të jetë gabim. Prandaj ai është iaftë të kontrollojë dhe të rishikojëmendimin e tij dhe të diskutonmendimin e tij me të tjerët. Ai është ihapur për kritikët dhe për këshillat ngatë tjerët.

Ndjeshmëria ndikon në të menduarit e drejtë

Nëse një person reagon verbërishtndaj asaj që ndodh përreth atij, oseështë nën ndikimin e faktorëve sizemërimi dhe urrejtja që e bën atë ner-voz ose të irituar (gjaknxehtë), mendi-mi i tij do të jetë i padrejtë dhe i tur-bulltë. Kjo është arsyeja psePejgamberi i jonë, paqja dhe shpëtimi iZotit qoftë për të, ka thënë: "Nukduhet marrë ndonjë vendim kur jeni tëzemëruar"

Zemërimi është thjesht një manifes-tim i nervozizmit që mjegullonmendimet e njeriut.

Një musliman duhet të jetë i maturdhe syçelë nga të gjitha këto pengesa qëmjegullojnë të menduarit, veçanërishtqëkur Kur'ani na paralajmëron dukethënë: "A nuk e studiojnë me vëmend-je Kur'anin? Por jo, ata janë zemra qëkanë drynat e vet?" (Muhamed, 24)

Lusim Allahun e madhëruar që të nambrojë mendjet tona nga këto pengesanë të menduarit e drejtë dhe të qartë.

Përshtati nga Anglishtja: Fitim NUHIU

Art

ikuj

22


Dijetarët, thirrësit, madje edhebesimtarët, që të gjithë janë tëmendimit dhe pajtohen me atë

se, Umeti ynë është në përballje tëmëdha dhe po kalon kriza të shumta.Zakonisht shkaktarët e këtyre krizavenuk janë besimtarët, por nuk ështëaspak e rastit kur sheh se edhe nga mesii besimtarëve, ndodh të ketë të tillë qëproblemet i shkaktojnë vetë, i mbjellindhe i shumojnë ato. Ky Umet, ra nësprova dhe përballje nga më të ndrysh-met, nga më të rrezikshmet dhe më tëerrëtat, por, assesi nuk u shkatërrua.Mjafton të hedhim një sy shkarazipërmes historisë së Islamit dhe do tëvërejmë se jo vetëm ua cenuan të drej-tat, por edhe u rrahën dhe u mbytën nëmënyrat më çnjerëzore. Ua mohuanfenë e tyre, u munduan t'i shfarosin,shpërngulin dhe varrosin përgjith-monë. U futën sprova si në pasuri,dyshime në fe, epshe e mërzi. I lanë tëprapambetur, pa kurrfarë të drejte, tëpapunë ndonëse ishin më të zotët dhemë të shkolluarit. Sprovat nuk mbaruanme kaq, ato vazhduan, madje u keqë-

suan edhe më shumë. Erdhi dita kur ushpallën luftë haptas, duke i akuzuarpër terroristë, gjakpirës dhe të pash-pirt.

Disa nga myslimanët me besim tëdobët, por me qëllim të mirë, nga frikae mosnjohjes për gjithçka po ndodh, fil-luan edhe të mërziten për këtë gjendjetë mjerueshme, e cila me të vërtetëështë për të ardhur keq. Por, kjo gjënuk ishte për tu çuditur prej tyre, ngaseçudia e vërtetë ndodhi kur ata filluan tëbesojnë se Umetit të Muhamedit,salAllahu alejhi ve selem, po i vjen fundidhe se ai do të shkatërrohej.

Ndërkaq, në anën tjetër, dijetarët mepërvojën dhe diturinë e tyre, edhe psekishin dhimbje për këta besimtarë tësprovuar, filluan të gëzohen dhe tapërgëzojnë njëri-tjetrin për ndihmëndhe fitoren, e cila po përgatitej dheishte duke u trokitur në derë. Filluan tëbesojnë kështu ngase ky ishte premtimii Zotit. Premtimi i Atij që gjithmonëkur besimtarëve u shtoheshin telashet,për aq edhe ua afronte ndihmën e

Umeti i krenarisëdhe i fitores

Shkruan: Lulzim SUSURI

Art

ikuj

23


premtuar. Sa më i papritur ishte sulmi iarmikut aq më e befasishme ishte edhendihma e Allahut. Kurrë ky Umet nukështë goditur me telashe e sprova, veçsepërfitimi, ndihma dhe ripërtëritja kaqenë gjithmonë më e madhe.

Veçori e tij është që sa herë e godasinsprovat ai merr mësim, kthehet nga evërteta dhe përmirësohet.

Andaj u them edhe dashamirësve eedhe urrejtësve të Islamit: kurrë askushnuk do të mund ta shkatërrojë këtëUmet, kjo ëndërr asnjëherë nuk do tëbëhet realitet.

Me gjithë vështirësitë nëpër të cilatështë duke kaluar, prapë se prapë për tënuk ka arsye për t'u frikësuar ngamundësia hipotetike e shkatërrimit. KyUmet, është Umet i qëndrueshmërisë,ecjes përpara dhe ngjitjes në lartësitë eadhurimit të Zotit Një, hapat i hedh nëtokën e virtytit, arritja e tij është

përmes rrugës së krenarisë dhe fitores.Allahu assesi nuk dëshiron shkatër-

rimin e tij, kush mundohet ta bëjë njëgjë të tillë, ai vetëm se i ka shpallurluftë Zotit të Plotfuqishëm. Umet tëcilit nga Zoti i është caktuar qëndrimideri në fund të kësaj bote. Ky ështëpremtimi i Allahut, e Ai nuk shkelpremtimin e Tij.

Premtim i cili është përgjigje e lutjessë të Dërguarit, salAllahu alejhi veselem, për të cilin tregon duke thënë:"Kërkova prej Tij që mos t'ia mundëso-jë asnjë armiku ta mposht atë (Umetin)e Ai ma pranoi..."(Shënon Tirmidhiunr. 2175, senedin e të cilit e saktësonAlbani.)

Allahu në hadithin kudsij si përgjigjetë lutjes së të Dërguarit, salAllahu ale-jhi ve selem, thotë: "Nuk do t'iamundësoj asnjë armiku prej umetevetjera që ta mposhtin, e kështu ta bëjnë

24


hallall nderin e tyre, edhe sikur tëbashkoheshin të gjithë ata kudo qofshinnë fytyrë të tokës"( Shënon Muslimi nr.2889).

Andaj, nuk ka dyshim se Umeti ynëështë ai i fitores, i fundit deri në ditën eshkatërrimit të kësaj bote. Por, nukduhet harruar fakti se në disa kohëra aimund të kalojë nëpër kriza dhe sfida tëndryshme.

Besimtarë, ju përgëzoj me fjalën eAllahut: "Me të vërtetë ndihma eAllahut është afër" (Bekare, 214).

Secili doemos duhet ta dijë se Allahunuk dëshiron ta vonojë ndihmën e Tijpër këtë Umet por, ndoshta vepronashtu siç do që tì shohë punët tona.Nëse vëren se ne mundohemi të bëjmëdiçka për vete dhe e meritojmë këtëndihmë, atëherë na ndihmon epërndryshe ndihmën e Tij e vonon. I lëbesimtarët në vështirësi, pikërishtatëherë kur nuk e meritojnë ndihmën eshpejtë. Kjo ndodhë me qëllim që tëkaliten për përmirësim, sepse edhe arikur qëndron më shumë në zjarr pastro-het më tepër nga ndyrësitë. Mos harrose "Vërtet Allahu nuk e shkelë prem-

timin e dhënë". (Ali Imran, 9).Ndihma e Zotit për këtë është e pat-

jetërsueshme, ajo vazhdon të vërteto-het herë pas here sipas nevojës, porndihma e madhe do të vijë patjetëratëherë kur Allahu e sheh se ne e meri-tojmë atë. Ai thotë: "Premtimi iAllahut, e Allahu nuk e shkelë prem-timin e Tij, mirëpo shumica e njerëzvenuk e dinë". (Rum, 60).

Ndihma e Tij, vjen pasi t'i kryejmëobligimet e kërkuara, Allahu thotë:"Nëse i ndihmoni Allahut, Ai ju ndih-mon juve" (Muhamed, 55).

Nëse besoni dhe punoni sipas urd-hërave të sheriatit do të bëhenizëvendës të Tij në fytyrë të tokës:"Allahu u premtoi atyre që besuan dhebënë punë të mira se do tì lërëzëvendës në fytyrë të tokës" (Nur, 55).

Nuk ka kohë për mërzitje, as qaravit-je për plagët, e as arsye për demoraliz-im. Është koha për ngritje nga gjumi,ecje përpara dhe përmirësim. Punoniqë të ndihmoheni. Bëhuni të devotshëmqë gjendja t`ju përmirësohet, do të kor-rni sukses dhe ëndrra e fitores do t`jurealizohet.

Për këtë shkak, Umeti ynë ka nevojëqë dikush prej tyre tùa qartësojë"rrugën e drejtë të Islamit","metodologjinë e drejtë të ndryshimittë kësaj gjendje" që të ecë nëpër këtabinarë të shëndoshë. Dikush që do tùatregojë atyre mënyrën e plotësimit tëkushteve të kërkuara nga Allahu, e pas-taj Ai t'ua dërgojë ndihmën e Tij, ngasekush i plotëson obligimet ndaj Allahut,atëherë edhe Allahu e dërgon ndihmëne Tij: "Premtimin e Zotit çojeni në venddhe Unë do ta plotësoj premtiminTim"( Bekare 40).

Art

ikuj

Ndihma e Zotit për këtë është epatjetërsueshme, ajo vazhdon tëvërtetohet herë pas here sipasnevojës, por ndihma e madhe dotë vijë patjetër atëherë kurAllahu e sheh se ne e meritojmëatë. Ai thotë: "Premtimi iAllahut, e Allahu nuk e shkelëpremtimin e Tij, mirëpo shumicae njerëzve nuk e dinë".

25

Art

ikuj


Ky kriter ndoshta është më ipërhapuri në përdorimin ditorpër vlerësimin e personave dhe

veprave të tyre. Shpeshherë dëgjojmëkualifikime të llojit: Ky është politikangënjeshtar, njeri i fesë me shumë fytyraose vlerësimet si: Gruaja e ndershmedhe punëtori besnik në punën që kryen.Dhe kështu me radhë...

Ky kriter i aplikuar nga të mençurit epopullit nuk ka nevojë të argumento-

het. Si i tillë, ai është pjesë e pandarë elogjikës njerëzore.

Çështja që kërkon shpjegim ështëdebati dhe dyshimet që u nxitën ngadisa mendimtarë perëndimorë rrethvlerave etike dhe lidhshmërisë së tyre,me urdhrat dhe ndalesat hyjnore.

Disa fetarë në mesin e të cilëve kaedhe myslimanë, pretendojnë se nor-mat etike si sinqeriteti, besnikëria,devocioni janë bërë të njohur me

Kriteret e të mençurve (3/5)

NORMAT ETIKEDr. Xha'fer Shejh IDRIS

Art

ikuj

26


paraqitjen e feve dhe kanë qenë tëpakuptimta përpara fesë.

Disa tjerë janë të mendimit se vetëmbesimi është nxitësi i njeriut përpërkushtim ndaj këtyre vlerave, e thënëndryshe, ai që nuk ka besim nuk ka assjellje morale.

Kundërshtarët e tyreargumentuan se: Me anë tëperceptimit dhe përvojëskemi mësuar për ekzis-tencën (praninë) enjerëzve të sinqertë dhebesnik, që nuk kanë lidhjeme ndonjë fe. Disa filo-zofë, fetarët që u përmba-hen vlerave etike, si sin-qeriteti dhe besnikëria, iquajnë tregtarë që kërko-jnë çmimin e mallit të tyre.Këta njerëz, shtojnë ata,nuk kanë lidhje as me nor-mat etike dhe as dëlirësinëshpirtërore. Më i dëlirëështë njeriu i cili e bën këtëjo me shpresën për shpër-blim dhe as nga frika prej dënimit. Aivepron kështu, pikërisht për të arriturte ndjenjat e mira pas veprës së mirë.

Cili prej këtyre qëndrimeve është isakti?

Së pari: Nuk ka dyshim se njerëzit ikanë njohur vlerat etike, si sinqeritetit,besnikëria, çiltërsia, drejtësia dhe devo-cioni, para se t'i njohin fetë. Njohja ekëtyre vlerave ka qenë parakusht përnjohjen e fesë.

Nëse supozojmë se njerëzit nuk kanëditur të bëjnë dallim mes së vërtetësdhe gënjeshtrës, mes faktit se e vërtetaështë e mirë në kohë që gënjeshtraështë e keqe, atëherë si do të bënin dal-

limin mes pejgamberit të vërtetë dheatij që pretendon se është pejgamber? Sido të bënin dallimin mes fjalëve tëAllahut dhe shpifjeve të trilluesve?Falënderimi është thelbi i adhurimitdhe gjithë format e adhurimeve,

namazi, agjërimi, haxhietj., janë vetëm mënyra tëndryshme për ta shprehurfalënderimin ndaj Allahut.Ai që nuk e ka njohurfalënderimin si cilësi emirë, si do të mund t'ipërgjigjet thirrësve tëAllahut, të cilët i ftojnënjerëzit pikërisht nëadhurim të Allahut?

"O njerëz, adhurojeniZotin tuaj, i cili ju krijoijuve edhe ata që ishin parajush ashtu që të jeni tëdevotshëm (të shpëtuar).Ai, i cili për ju bëri tokënshtrat (vendbanim) eqiellin kulm, e prej qiellitju lëshoi shi me të cilin ju

siguroi lloje të frutave si ushqim për ju,pra mos i përshkruani Allahut shokë,duke qenë se ju e dini (që Ai nuk kashokë)." (El Bekare, 21-22)

Thirrja që njerëzit ta adhurojnëAllahun në këto ajete, është thirrje përtë shprehur falënderimin për begatitëqë Allahu ia ka dhuruar njeriut. Tënjëjtin qëllim e ka edhe thirrja qëAllahu ua drejton njerëzve në ajetet epara që i ka shpallur. Në këtë mënyrëata do të shprehin mirënjohjen e tyrendaj Allahut, i Cili i ka krijuar dhe i kabegatuar me dije. Ai njeri i cili nuk ipërgjigjet kësaj thirrjeje dhe nuk efalënderon Zotin e botëve, vetëmmashtron veten, sepse syresh mendon

Lumturia e njeriutvaret nga përkushti-mi i tij ndaj cilësive

të mira dhe këtë gjë,nuk mundet ta sig-urojë askush tjetërpërpos Krijuesit.Kjo lumturi e cila

nëse, nuk realizohetnë këtë botë,

padyshim që do tërealizohet në botënpas vdekjes, e cila

detyrimisht duhet tëekzistojë.

Art

ikuj

27


se është i pavarur prej Allahut, subhane-hu ve te'ala.

Allahu, xhele she'nuhu thotë:"Lexo me emrin e Zotit tënd, i cili

krijoi (çdo gjë). Krijoi njeriun prej njëgjaku të ngjizur (në mitrën e nënës).Lexo! Se Zoti yt është më bujari! Ai qëe mësoi (njeriun) të shkruajë mependë. Ia mësoi njeriut atë që nuk edinte. Jo, është e vërtetë se ai i kalonkufijtë, për shkak se e ndien veten tëpavarur." (El Alak, 1-7)

Së dyti: Nëse teksti i shpalljes hyjnorendërtohet mbi faktin se njerëzit e njo-hin mirësinë, sinqeritetin, besnikërinë,drejtësinë dhe devocionin etj., atëherëdo të ishte gabim që bamirësia nga njëraanë, të definohet si gjë të cilën e ka urd-hëruar Allahu dhe e liga nga ana tjetër,si gjë të cilën e ka ndaluar Allahu. Kadallim mes fjalisë: Allahu urdhërondrejtësinë, dhe fjalisë:Drejtësia është ajo të cilën eurdhëron Allahu. Në fjalinëe parë nënkuptohet se emira ka qenë e mirë (dhe eliga ka qenë e ligë) para se tënjëjtat t'i urdhërojë Allahu(ose t'i ndalojë në rastin eveprave të liga). Ndërsa ngaforma e dytë e fjalisë -nësetë njëjtën e marrim sidefinicion për të mirën dhetë ligën- nënkuptohet se ajotë cilën e ka urdhëruarAllahu nuk ka qenë e mirëpara se të vinte urdhri iAllahut dhe e liga nuk kaqenë e ligë para se të vintendalimi prej saj i Allahut. Kypohim tjetërson dhe nxitkuptime të shëmtuara, siç

pohon Shejhul Islam Ibën Tejmijje,Allahu e mëshiroftë, i cili arrin në për-fundim se fjalët e tilla i zbrazin ajetetnga kuptimet dhe i shndërrojnë ato nëpohime të së pohuarës . Sishembull ai e përmend ajetin:

"Allahu urdhëron drejtësi, bamirësi,ndihmë të afërmve, e ndalon nga imo-raliteti, nga e neveritura dhe dhuna. Jukëshillon ashtu që të merrni mësim".

Nëse themi: Drejtësia është ajo tëcilën e urdhëron Allahu, ajeti do ta ketëkuptimin si në vijim: Allahu urdhëronatë që e ka urdhëruar. Nëse përdorimformën e dytë (Allahu urdhërondrejtësi) kuptimi i ajetit do të jetë:Allahu urdhëron drejtësinë dhe atë tëcilën njerëzit e njohin si drejtësi dhemirësi. Ky element shihet qartë nëajetin:

"Kur punojnë ata (idhujtarët) diçka tëshëmtuar, thonë: "Ne i gjetëm që kësh-

tu prindërit tanë, edheAllahu na urdhëroi këtë(vizitën rreth Qabeslakuriq). Thuaju: "Allahunuk urdhëron të shëmtu-arën, a thoni për Allahunçka nuk dini? Thuaj:"Allahu ma urdhëroi muadrejtësinë dhe në tërësikthejuni Atij në çdonamaz (lutje) dhe adhuro-jeni Atë duke qenë të sin-qertë në lutje vetëm përtë. Ashtu sikur që ju filloi(krijoi) së pari, do tëktheheni te Ai." (El A'raf,28-29)

I Lartësuari hedh poshtëmundësinë, që Ai të jetëurdhërues i së shëmtuarësduke pohuar se Ai urd-

Ata që nuk besojnënë Allahun dhe

Ditën e gjykimit,nuk u përmbahennormave etike qënuk u sigurojnë

ndonjë lloj dobie nëjetën e kësaj bote.Disa prej tyre këtësjellje e praktikojnëpër shkak të ndikim-it të mirë në jetën etyre shpirtërore, osepër shkak të famësdhe lëvdatave që udestinohen atyre.

28

hëron drejtësinë. Nëse të shëmtuarën edefinon si ajo të cilën e ka ndaluarAllahu dhe drejtësinë si ajo të cilën e kaurdhëruar Allahu, do të del kuptimi qëvijon: Allahu nuk urdhëron atë që e kandaluar por, urdhëron atë që e ka urd-hëruar (lejuar).

Së treti: Pse myslimani obligohet mevirtyte të larta? Përgjigja është: Për treshkaqe:

1. Sepse, si të gjithë robërit e devot-shëm të Allahut që i përmbahen dhejanë të përqendruar në natyrën e tyre tëpastër: edhe muslimani është i sinqertë,zbaton premtimin, për arsye se i dokëto cilësi dhe i urren të kundërtat etyre. Zbatimin e këtyre vir-tyteve, ai e konsideronstolisje të vetvetes dhelargimin prej tyre, e kon-sideron njollosje.

2. Besimi në Allahun dhedashuria ndaj veprave që ido Allahu, vetëm e përfor-con këtë ndjenje të natyr-shme.

2. Me këto vepra aishpreson shpërblimin eAllahut, në veçanti kur atëvepër e përcjell sakrifica. Në gjithaaspektet e jetës ai vepron sipaskritereve të mençurisë.

Zbatimi i këtyre normave etike, disanjerëz i konsiderojnë si vepra nëkundërshtim me kriteret e mençurisë,sepse sipas tyre vepra e cila nuk sjellasnjë dobi, është e pakuptimtë. Meçfarë cilësie, vlerat etike i përjashtojmënga rregulli i përgjithshëm "veprimisipas dobisë dhe dëmit"?

Edhe ata që nuk besojnë në Allahundhe Ditën e gjykimit, nuk u përmbahennormave etike që nuk u sigurojnë ndon-

jë lloj dobie në jetën e kësaj bote. Disaprej tyre këtë sjellje e praktikojnë përshkak të ndikimit të mirë në jetën e tyreshpirtërore, ose për shkak të famës dhelëvdatave që u destinohen atyre. Edhebujarët e njohur si Hatim Et Ta'i nise-shin nga ky aspekt.

Pse ky shpërblim simbolik i kësajbote të jetë më i mirë se shpërblimi ipritur prej Allahut në botën e pastajme?

Kur në kohën e rinisë mendoja rrethfjalëve të këtyre filozofëve vëmendjenma tërhoqi ky ajet i Kur'anit famëmadh:

"Allahu tha: Kjo është dita që tëdrejtëve (të sinqertëve) u bën dobidrejtësia (sinqeriteti) e tyre. Ata kanë

xhenete në të cilët rrjed-hin lumenj, janë për jetë tëpasosur në ta. Allahu ështëi kënaqur me ta dhe atajanë të kënaqur ndaj Tij.Ky është shpëtim i madh."(Maide, 119)

Thashë: Pasi që sin-qeriteti, që është në kryetë cilësive të larta morale,njeriut i siguron dobi tëveçantë, atëherë dobia epritur për sjelljen e mirë

të ndonjë individi, nuk ndeshet mepraktikimin e saj.

Ajet që ngjalli interesimin tim ështëedhe ajeti në të cilin gjeta përgjigjenpër dilemën e tyre:

"A mund të jetë shpërblimi i veprëssë mirë diç tjetër, pos të mirës."(Rahman, 60)

që me fjalë tjera mundet të parafrazo-het kështu: Atë që ju e konsideronit tëpaparamendueshme për sjelljen e mirë(dobi e pritur për atë sjellje) është prejelementeve thelbësore të saj.

Disa filozofë që iniciuan këtë debat,Art

ikuj


Ai që nuk e ka njo-hur falënderimin si

cilësi e mirë, si do tëmund t'i përgjigjet

thirrësve të Allahut,të cilët i ftojnë

njerëzit pikërisht nëadhurim të Allahut?

29

vetë kanë përmendur dilemën që ehedh poshtë pohimin e tyre. Kanti, filo-zofi gjerman që u bë i njohur me teor-inë e tij "Imperativi kategorik" sipas tëcilës njeriu duhet t'u përmbahet vler-ave etike, jo për ndonjë shkakshpirtëror apo faktor të jashtëm, porpër të zbatuar detyrën e tij ndaj ligjit tëcilin e quan "Ligji moral".

Vetë Kanti në një vend tjetër mepohimin e tij hedh poshtë këtë teori:

Gjatë analizës rreth argumenteve përekzistimin e Zotit ai thotë se, një prejargumenteve më të mirë është ligjimoral, që si imperativ e shpall drejtës-inë.Thënë ndryshe: Lumturia e njeriutvaret nga përkushtimi i tij ndaj cilësivetë mira dhe këtë gjë, nuk mundet ta sig-urojë askush tjetër përpos Krijuesit.Kjo lumturi e cila nëse, nuk realizohet

në këtë botë, padyshim që do të reali-zohet në botën pas vdekjes, e ciladetyrimisht duhet të ekzistojë.

Lexuesi mysliman argumentin"moral" e gjen në shumë ajete të Librittë shenjtë: "A mos menduan ata qëbëjnë vepra të këqija (krime) se do tëna shpëtojnë (t'i ikin dënimeve)? Sa ishëmtuar është gjykimi i tyre!" (ElAnkebut, 4)

"Është e sigurt se për të devotshmitdo të ketë te Zoti i tyre kopshte tëbegatshme. A do t'i bëjmë kriminelëttë barabartë me myslimanët? Ç'ështëme ju, si gjykoni ashtu?" (El Kalem,34 - 36)

Përktheu:Talha KURTISHI

Art

ikuj


30

Art

ikuj


Lartësuar me Madhështi qoftë Ai, nëDorë të të Cilit është Mbisundimidhe Ai është i Zoti për të bërë çdo

gjë. I Cili ka krijuar vdekjen dhe jetën,me qëllim që të provojë kush nga ju ështëmë i miri në vepra. Dhe Ai është iGjithëfuqishmi, gjithnjë Falësi i Madh.(Mulk, 1-2)

Salavati dhe selami i Allahut tëLartësuar qoftë mbi Muhamedin, paqjadhe bekimet e Allahut qofshin mbi të.

Besimi i muslimanit është nëtrekëndëshin bindje, shqiptim dheveprim. Kësisoj rilindja e besimit nëzemër është çështje e patjetërsueshmedhe e domosdoshme për çdo besimtar.

Kjo realizohet duke kryer detyrat obliga-tive, duke riorganizuar jetën në standard-et dhe normat e sistemit islam, po ashtuduke harmonizuar kohën gjatë zhvil-limeve dinamike.

Përpjekja e çdo besimtari për të riven-dosur disiplinë në administrimin e kohëspasqyron mendjemprehtësinë e njënjeriu serioz. Kështu duhet të jetë musli-mani, i tillë që në asnjë rast të mosinjorojë rëndësinë e kohës dhe tëveprimit.

Është me rëndësi për të theksojmëkëtu, se muslimanët sot nuk i kushtojnërëndësi kohës. Marrëzisht dhe në mënyrëkrejt të padobishme e humbin kohën,

"Vrasja e kohës"Shkruan: Ulvi FEJZULLAHU

Art

ikuj

duke kaluar orë të tëra paraekranit dhe kjo, për njënumër të konsiderueshëmmuslimanësh është pothua-jse normale. Të marrim njëshembull nga përditshmëriajonë:

Dy orë kohë e humburgjatë ndjekjes së një ndeshjefutbolli, një orë e humburgjatë shikimit të serialit, paradhe mbrapa tyre reklamatafro një orë, pastaj, shfaqja efilmit për gati dy orë. Tëgjitha këto deri tani lloga-riten gjashtë orë duke mos llogariturdramën, programet zbavitëse dhehumoret.

Pra mbi gjashtë orë në ditë humben kotsë koti.Vallë, a nuk është kjo mënyrë e tëjetuarit, një e metë që s'e pikasim, por qëmeriton urrejtjen tonë ?!

Humbja e kohës nga ana jonë, apo sipasterminologjisë së përdorur "vrasja ekohës" është bërë vërtet një lloj arti ikeq, "vrasje" e cila realizohet duke hapurmes nesh debate shterpe, të panevo-jshme, duke grumbulluar pa një synim tëqartë informata dhe lajme, në shumicën erasteve jo të sakta, duke u shërbyer mengjarje jo vetëm të rëndësishme, porshpesh edhe mjaft të dëmshme, e të tjera,e të tjera.

Për fatin tonë të keq, kjo sëmundje etrashëguar prej "injorancës", është njëdukuri mjaft e dendur edhe ndërmjetfetarëve. Një pjesë e vëllezërve, jo vetëmqë nuk janë të kujdesshëm në lidhje meshfrytëzimin e mirë të kohës, porpërkundrazi, parapëlqejnë t'i jepenpasivitetit, përjetimit të kotësisë dhekësisoj, shumë kohë ia falin gjumit tëzgjatur, ose limontisë së pushimit afatg-

jatë. Gjithsesi, ana më ekeqe e kësaj dukurie ështëajo, kur këta "vrasës tëkohës" së vet, përpiqen tëbëjnë të njëjtën edhe mekohën e të tjerëve.

Koha është dhunti eçmuar, një dhuratë mad-hore dhe këtë nuk e kupto-jnë vetëm ata të cilët sin-qerisht i pranuan, kuptuandhe praktikojnë, porosit eAllahut të Lartësuar dhekëshillat profetike. IbënKajjimi thotë: Kur Allahu ia

do të mirën besimtarit e ndihmon atë nëveprime. Kështu veprimet e vazh-dueshme ripërtërinë energjinë dhefuqinë e besimit, kurse në anën tjetërlargohet lodhja, mërzia, plogështia...

Të parët tanë ishin të përkushtuar nëruajtjen e kohës dhe ishin të pikëlluar,kur një pjesë e saj shkonte pa angazhim.Disa u shprehën duke thënë: O njeri! Tije ditë, nëse të shkon një ditë, ka shkuarnjë pjesë e jotja. Të parët tanë ishin tëinkurajuar për vepra të mira dhe bëninkonkurrence për t'u dalluar në të mira.Ata shpejtonin për të kërkuar falje ngaAllahu i Lartësuar dhe ishin adhurues tëdenjë, gjer në vdekje. Këta ishin më tëmirët në besim, më të fortit, më tëdashurit dhe më të ngriturit te AllahuFuqiplotë. Ishin të ngritur te Ai mepërulje dhe sexhde, për secilën sexhde qëe bënë ndaj Allahut, Allahu i Lartësuar ingriti me nga një shkallë.

Të nderuar vëllezër!Të mësojmë nga veprimet e të parëve

tanë dhe mos të mashtrohemi, duke ineglizhuar dhuntitë dhe të mirat me tëcilat Allahu i Madhëruar na begatoi.Muhamedi paqja dhe bekimi qoftë mbi të

31


Meditoni thellë përmundësitë dhe

hapësirat e pamat-shme që ofron fejapër veprat e secilit

njeri, nuk ka dyshimse larmia e

veprimeve në feështë shumë më e

gjerë sesa kuptimettona!

32

Art

ikuj


thotë: ''Në dy begati shumica e njerëzvejanë mashtruar, në shëndet dhe kohën elirë.'' (Shënon Buhariu)

Bëni kujdes në lidhje detyrat dheobligimet që keni, mos iu nënshtronidembelisë dhe papunësisë, filloni tëmendoni rreth kësaj çështje dhe vepronimenjëherë, pa humbur kohë. Planifikonisipas kohës, gjithë orarin e obligimevepërgjegjëse për çdo pjesë të ditës dhenatës. Duhet të përpiqeni që patjetër tëmësoni një pjesë nga Kurani dhe tapraktikoni atë që mësuat sipas sunnetittë Muhamedit paqja dhe bekimi qoftëmbi të. Është e domosdoshme njohjame akiden e të parëve tanë, siç është poaq e domosdoshme të thërrasësh njerëz-it në rrugën e Allahut të Lartësuar.

Po ashtu, përpiquni të dalloni rëndës-inë dhe vlerën e udhëzimit të secilitnjeri në fenë e Allahut. Mos shpenzonikohën tuaj vetëm për pamjen tuaj tëjashtme, kujdesuni në praktikat tuajaedhe për anën e brendshme të asaj qëflisni, si dhe asaj që veproni, sepsenjeriu më i mirë është ai që vepronfjalët e vërteta që thotë dhe beson bind-shëm në të vërtetën e zbritur nga Allahudhe në praktikën e të Dërguarit të Tijpaqja dhe bekimi qoftë mbi të.Veprat sikëto kurrsesi mos i nënç-moni, edhe nëse në pamjetë parë iu ngjajnë sikurbëhet fjalë për gjëra tëvogla.

Meditoni thellë përmundësitë dhe hapësirat epamatshme që ofron fejapër veprat e secilit njeri,nuk ka dyshim se larmia eveprimeve në fe ështëshumë më e gjerë sesakuptimet tona!

Këto janë disa mësime që tregojnëburimin e pashtershëm e fesë së Allahutdhe gjerësinë e përsosjes së Dhuntisë sëTij ndaj gjithë njerëzimit. Pikërisht kjogjerësi e pamatë e dhuratës së Allahupër njerëzit, na bën të kuptojmë se nukka kohë për të humbur, as kohë për lojëdhe as për kotësi e shaka.

Besimtarë i sinqertë është:- ai i cili i di detyrat dhe përgjegjësit e

veta,- ai i cili ka hartuar strategjinë dhe

orarin e veprimit- ai i cili e synon shpërblimin e

Allahut, Xhennetin Firdevs.Besimtari i vërtetë përjeton një jetë të

mirë e të lumtur në këtë botë: "Kushdoqë bën punë të mirë, burrëapo grua, duke qenë besim-tar (i vërtetë), Ne do t'ijapim atij jetë të mirë (nëkëtë botë), e (në botëntjetër) do t'u japim shpër-blimin më të mirë përveprat e tyre më të mira qëata i kanë punuar." (Nahl,97).

Allahu im! Na jep të miranë këtë botë dhe botëntjetër.

Një pjesë e vëllezërve, jovetëm që nuk janë tëkujdesshëm në lidhje meshfrytëzimin e mirë të kohës,por përkundrazi, parapëlqejnët'i jepen pasivitetit, përjetimittë kotësisë dhe kësisoj, shumëkohë ia falin gjumit të zgjatur,ose limontisë së pushimitafatgjatë.

Besimi i muslimanitështë në

trekëndëshin bindje,shqiptim dhe

veprim. Kësisojrilindja e besimit nëzemër është çështjee patjetërsueshme

dhe e domosdoshmepër çdo besimtar.

Art

ikuj

33

Një natë vonë, duke hulumtuar nëinternet e gjeta këtë shkrim, icili më pëlqeu pa masë dhe më

shtyri ta përkthej e të bëhem shkak, përtë sjellë gëzim në zemrat e muslimanëve,duke parë si shembull të gjallë një dijetarkaq të madh, i cili nuk ishte lodhur nëkëtë rrugë edhe pse i kishte mbushurtetëdhjetë e katër vjet.

Nëse ky dijetar kaq i madh dhe me këtëmoshë nuk është lodhur nga puna përfenë e Allahut, në thirrjen e njerëzve përudhëzim në Sunnet, çka do të kishim

thënë ne hoxhallarët e rinj, të cilët përpak punë që bëjmë, nuk mbetet vend pai përmendur ato, apo nuk na mbetetvullnet dhe elan për të shtuar edhe diçkamë shumë në këto vepra të mira.

Këtë rast që ua paraqesim vëllezërvetanë është një shembull konkret nga kohajonë, të gjithë asaj që do të provojmë t'uatregojmë me fakte dhe argumente ngaKur'ani, Sunneti dhe jeta e sahabeve, qëmos të thonë se ajo që kanë bërë ata,është utopi dhe idealizim i paarritshëm,por që mund të arrihet poqe se kemivullnet të çeliktë dhe aspirata të mëdha.

Në librin "Sahihu Mevaridudh-Dhem'an" nën hadithin me numër ren-dor 2087, të cilin e transmeton EbuHurejre, radijAllahu anhu, ngaPejgamberi, salAllahu alejhi ve selem, icili na rrëfen:

"Ymri i umetit tim është mes tëgjashtëdhjetave dhe të shtatëdhjetave,kurse një pakicë do ta kalojë këtë kufi".Ibën Arefe tha: unë jam nga ajo pakicë.

Shejh Albani, rahimehullah, e bën këtëkoment duke thënë: "Edhe unë jam nga


Palodhësia e Shejh ALBANIT


Disa herë më shkon ndër mendta dëshiroj vdekjen, për shkaktë devijimeve që i kanë kapluarmuslimanët në fe dhe për shkaktë nënçmimit që i ka kapluar,madje edhe nga njerëzit më tëposhtër. Mirëpo këtë gabimnuk e kisha bërë duke e paspara syve të mi që nga fëmijëriahadithin e Enesit.

34


Art

ikuj

ajo pakicë, pasi që tani kam kaluar tëtetëdhjetë e katrën dhe e lus Allahun,subhanehu ve teala, që të jem nga ata qëjetojnë gjatë dhe bëjnë vepra të mira.Edhe përskaj të kësaj gjendje, disa herëmë shkon ndër mend ta dëshiroj vdek-jen, për shkak të devijimeve që i kanëkapluar muslimanët në fe dhe për shkaktë nënçmimit që i ka kapluar, madje edhenga njerëzit më të poshtër. Mirëpo këtëgabim nuk e kisha bërë duke e pas parasyve të mi që nga fëmijëria hadithin eEnesit, radijAllahu anhu, andaj nuk mëtakon mua të them asgjë tjetër përposasaj që më ka urdhëruar Pejgamberi im,salAllahu alejhi ve selem: "Allahu im, mëjep jetë përderisa jeta është më mirë përmua dhe ma merr shpirtin përderisavdekja është më mirë për mua". Dheduke u lutur me atë që na ka mësuarPejgamberi, salAllahu alejhi ve selem:"Allahu im më bë të kënaqem medëgjimin, shikimin dhe fuqinë timepërderisa jam gjallë dhe lëri ato pasmeje".

Allahu ma dha këtë begati dhe më bëritë kënaqem me këto gjëra, andaj ja unë

akoma hulumtoj, përpunoj dhe shkruajme një elan të paparë, fali namazin nafilenë këmbë dhe vet vozis veturën në desti-nacione të largëta, madje me një shpe-jtësi, për të cilën disa të dashur mëkëshillojnë ta ngadalësoj, por unë përkëtë gjë kam sqarim detal, të cilin e dinëdisa! Këtë e them nën moton "begatitë eZotit tënd tregoi", duke e lutur Allahun,subhanehu ve teala, që të mi shtojë tëmirat e Tija dhe të gjitha këto t'i lë pasmeje, të ma marrë shpirtin si muslimandhe i kapur për sunnet, për të cilin kamzotuar tërë jetën time, duke bërë thirrjenë te, duke shkruar për te dhe shpresoj tëmë shoqërojë me shehidët, me burrat edevotshëm, pasi që ata janë shoqëria mëe mirë, kurse Allahu është Ai që Dëgjondhe i Përgjigjet lutjeve".

Allahun e lusim që t'ia pranojë veprat emira hoxhës tonë, t'i falë gabimet dhe t'idhurojë Firdeusin e lartë, sepse kjo ështëgrada më e lartë e xhennetit, për shkaktë mundit dhe kontributit të madh që kadhënë për afrimin e njerëzve meSunnetin e Pejgamberit, salAllahu alejhive selem.Amin.

35

Tem

a


Kështu në këtë gjendje, "shiizmi iparë" ishte i përshtatshëm përsecilin që dëshironte shkatërrimin

e Islamit. Pikërisht këtë e përdorte seciliqë kishte armiqësi me Islamin, secili qëndjente neveri ndaj tij, secili që dëshi-ronte të fusë mësimet e të parëve çifut,krishterë apo hindus dhe secili që dëshi-ronte të pavarësohet dhe shkëputet ngashteti Islam. Të gjithë këta, shfrytëzonindhelpërish "dashurinë ndaj familjes sëndershme" si mbulesë për të gjitha planetdashakeqe që kishin".1

konflikti ideologjik mestë vërtetësdhe të kotës(2/3)

Abdullah EL-XHERBUË

1 Shih: Fexhrul Islam, nga Ahmed Emin, fq. 276

Tem

a36


I pari i këtyre çrregul-luesve ishte Abdullah b. Sebeel-Humejri, i cili themeloisektin Sebeije. Madje, tëgjitha sektet e shiave ndod-hën si rrjedhojë e ideve të tij.Ai është i pari që pretendoise Aliju, Allahu qoftë ikënaqur me të, është ai qëduhet të udhëheqë dhe se aido të rikthehet para se tëpërfundojë kjo botë.Ai ështëi pari që përhapi besimin nëreinkarnacionin2 (mishë-rimin) e një pjese të Zotit teAliju e pas tij, edhe teimamët. Bin Sebe po ashtuishte prej atyre që iniciuan rebelimin edisa njerëzve kundër Othmanit, Allahuqoftë i kënaqur me të.

Bidati i këtij3 shiizmi ishte çelësi krye-sor i derës së idhujtarisë dhe respektimitekstrem të personaliteteve, adhurimit tëtyre dhe kërkimit të bekimit te varret etyre.

Ibën Tejmije thotë: "Nëpërmjet tyre,dyfytyrëshit futën në Islam atë që deshën,sepse i pari që shpiku fenë e shiave ishteçifut i pabesë, që shfaqte Islam ndërsafshehte mosbesim, me qëllim që hilet e tijtë kenë sukses në shtrembërimin e fesë sëmyslimanëve.Ai përdorte të njëjtat dred-hi që Pali4 i përdori kur bëri shtrem-bërimin e fesë së krishterëve. Ky, BinSebe, ndikoi në futjen e shumë kallave,

saqë u vra Othmani, radi-jallahu anhu, ndërsa për fattë keq, ne mesin e mysli-manëve çdoherë ka të atillëqë u përgjigjen ftesave tëdyfytyrëshve. Allahu iLartësuar këtë na e tregoi,në ajetin: "Sikur të kishindalë me ju, ata do t'jushtonin juve vetëm të keqe,do të shtinin ngatërresamidis jush dhe do të ngjall-nin përçarje, sepse edhendër ju ka nga ata që uavënë veshin. Por Allahu injeh mirë keqbërësit".(Teube 47).

Pastaj, kur u përça ummeti, në dogmëne veçantë të tyre, që njihet si el-Imame(imamat) shpiku se imamët (udhëheqësit)janë të caktuar me tekst dhe janë tëpagabueshëm, më pas shfaqi fjalët e ndytakundër Ebu Bekrit dhe Omerit, Allahuqoftë i kënaqur me ata dy. Këto fjalë zunëvend në disa zemra të mbushura mepadrejtësi dhe mosdije, edhe pse fillimishtishin myslimanë.Tanimë u shfaq shiizmi, icili hapi derën e idhujtarisë.

Kur këta të pabesë, u forcuan nëpushtet, urdhëruan ndërtimin e vendevetë "shenjta" dhe anashkalimin e xhamive,me pretekst se namazi me xhemat faletvetëm pas personave të pagabueshëm.

Për të nxitur në ndezjen e qirinjve dhelutjen në ato vende të "shenjta", si dhe

Në shekullin e shtatënga Hixhreti, ide-

ologjia sufiste tashmëishte bërë moçal i tëgjitha ideve të këqijadhe shtrembërimevetë rënda, të cilat u

importuan nga med-hhebet dhe fetë tjera.

Në shumë sekte tësufijve nuk mund tëhasësh asgjë të fesë

Islame.

2 Reinkarnacion quhet pretendimi se pas vdekjes së njeriut, shpirti shpërngulet dhe lind në trup tjetër.3 Bidat d.m.th. risi në fe. Bidati i shiizmit fillimisht ishte animi i tepruar nga ana e familjes së Resulullahut, salal-lahu alejhi ue selem.4 Pali apo ndryshe Shauli ishte çifut që kishte armiqësi të madhe me pasuesit e Isait, alejhi selam. Ai kishte rol kyçnë përndjekjen dhe vrasjen e tyre. Pas ngritjes së Isait, alejhi selam, ai u "konvertua" në fenë e Isait, madje u bënjë personalitet i dalluar i kësaj feje. Ai shtrembëroi fenë e Isait, ku e përhapi idhujtarinë (politeizmin).Themeletkryesore që i shpiku ai, të cilat më vonë u bënë edhe themele të krishterimit janë: feja e krishterë është për tëgjithë, triniteti si teori e formësimit të Zotit prej Atit,Birit (Isait) dhe shpirtit të shenjtë, përhapja e besimit se Isaiështë bir i Zotit, se ai është kryqëzuar me qëllim që t'i falen mëkatet të gjithë krishterëve dhe se Isai qëndron ulurnga e djathta e babait të tij. I Lartësuar dhe i Pastër është Zoti prej këtyre fjalëve. (shih: el-mesihije D-r. AhmedShelebi fq. 104-115)

Tem

a

37


madhërimin e tyre, kanë rrëfyer gënjesh-tra të tilla, që nuk i kam hasur as te gën-jeshtrat që i kanë bërë çifutët apokrishterët... dhe gënjyen në emër tëMuhamedit, paqja dhe bekimi i Allahutqoftë mbi të, dhe familjes së tij, gënjesh-tra me të cilat e ndërruan këtë fe, poredhe këtë ummet krejtësisht. Shpikënidhujtarinë që ndeshet direkt me njësimine Allahut (teuhidin), dhe ashtu bënëtubimin mes idhujtarisë (shirkut) dhegënjeshtrës.

Ende pa përfunduar shekul-li i parë, mundi i këtyre çrreg-ulluesve ziliqarë dha frytet etij, u përhapën shumë sekte tëlajthitura shiite, me të cilët umashtruan shumë myslimanë.Të gjithë ata ishin prijësit eideologjive shkatërruese dhebesimeve të kota. U shpërn-danë anekënd botës Islamedhe arritën të kenë thirrësdhe pseudodijetarë tëmësimeve të tyre, të cilëtshkatërronin trupin eummetit nga brendia.

Karshi shiave, të cilët etepronin në "respektin" ndajAlijut, radijallahu anhu, ushfaq edhe sekti i havarix-hëve5, i cili u themelua mbi baza tërësishttë kota: mbi gjykimin e Othmanit dheAlijut se janë kafira (jobesimtarë), mbigjykimin e secilit që bën mëkat të madh sikafir dhe mbi besimin se rebelimi është idetyrueshëm ndaj çdo udhëheqësi tëpadrejtë.

Këtë situatë (me havarixhët) e shfry-tëzuan ziliqarë tjerë, të cilët kur panë se

këto lloj dredhi kanë sukses, morën edhenjë hov kundër ehli sunetit. Këta (të tjerëpra) filluan të shfaqen nëpërmjet sufizmitdhe asketizmit të shtrembëruar, fillimi i tëcilit doli në pah, në fillim të shekullit tëdytë nga hixhreti. Themelet më të rëndë-sishme të këtij sekti ishin: të qenit sa mëasket në dije dhe sa më të angazhuar medhikër (përmendje e Allahut) dheadhurim - sipas supozimeve të tyre.

Kjo është një asfiksi tjetër e madhe dheplus një tjetër vrimë e rrezikshme për

veprimtaritë e ideologjiveshkatërruese.

Ky sekt kishte njëzbrazëtirë të rrezikshme,ajo është: anashkalimi imetodologjisë së pasuesvetë hadithit në perceptimine dijes, që do të thotëpraktikisht ndarje e duk-shme ndërmjet urdhëre-save Kur'anore dhe sunetittë Pejgamberit paqja dhebekimi i Allahut qoftë mbitë. Ata, për të marrë njo-huri mbështeten në shije,pëlqim, ndjenja, mahnitjeme hallet e njerëzve dhepamjen e personave.Këtu, ata kanë një ngjash-

mëri të madhe me shiitët.Kjo është gjendje që u pëlqen shumë

djajve, madje ua mundëson edheveprimet e mallkuara.

Ibnul Xheuzi, duke i përshkruar këtanjerëz dhe formën e mashtrimit të tyrenga ana e djajve, qofshin ata djaj njerëzapo xhind, të cilët ndikuan në prishjen emendimeve dhe besimit të tyre, thotë:

Ata përziejnë tëvërtetën me të

shtrembëtën dhearrijnë të bëhenshëmbëlltyrë në

veprimin e asaj që,djajtë paraprakishte kanë hijeshuar nëzemrat e njerëzve.Këta përfitojnë dhe

vazhdimisht kanësukses për të tërhe-

qur pas vetes njerëzit naivë.

5 Havarixh quhen ata që u rebeluan kundër udhëheqësit të drejtë,Alijut, radijallahu anhu. Më pas, u ndanë edhe nëshumë nënsekte. Këta ekzistojnë edhe sot, prej sekteve të tyre është sekti ibadijeh (ky i fundit është i përhapur nëOman).Të gjithë sektet e tyre pajtohen se çdo mëkat i madh është kufër (mosbesim) dhe vepruesin e atij mëkatiAllahu do ta dënojë përhershëm. Këtë e kundërshton vetëm sekti nexhdat. (shih: el-ferku bejnel firek fq. 72 etj).

Tem

a38


"Thelbi i mashtrimit të tij ishte pengiminga nxënia e dijes duke i bindur se qëlli-mi kryesor është vetëm veprimi. Pasi qëu shuajt qiriu i dijes te ata, filluan të shko-jnë kuturu nëpër errësira, ashtu që diku-jt iu duk se qëllimi kryesor është largimii plotë nga të mirat e kësaj bote dherefuzuan çdo të mirë për trupin e tyre...këta njerëz, qëllimet i kishin të pastra,mirëpo nuk e kishin të qëlluar metodën;dikush tjetër për shkak dijes së cekët qëkishte vepronte sipas transmetimeve tëtrilluara, duke mos ditur se janë të trillu-ara; pastaj u paraqitën të tjerë, të cilët fil-luan të trumbetojnë rreth urisë, var-fërisë, vesveseve, mendimeve... e mëvonë erdhën të tjerë, të cilët edhe më ezhvilluan shkollën e tesavvufit (sufizmit,asketizmit), duke i dhënë veçori me tëcilat do të dallohet, sikur: veshja errobave të trasha, argumentimi me shije,vallëzimi tek ata, fishkëllima...

Çështja merr një shtrirje të mëtejshme,ndërsa shehlerët e tyre har-tonin për ta gjithçka që donindhe flisnin çka dëshironin.Por, a pajtoheshin të gjithë atanë faktin se janë larg dije-tarëve? Jo, madje ata ishin tëmendimit se zotërojnëshkencën më madhështore, tëcilën e quajtën "dija e brend-shme-ilmul batin", ndërkohëqë dija tjetër fetare, sipas tyre,është vetëm dije e jashtme.Disa prej tyre madje, arritënderi në fantazi të shfrenuaradhe të prishura, saqë pretendonin sevetëm ata zotërojnë të vërtetën.Të gjithëkëta gjenden mes kufrit dhe bidatit.

Më vonë u degëzuan edhe më shumë,duke shpikur lloj-lloj tarikati ndërsa besi-

mi i tyre shtrembëroi krejtësisht. Ashtuqë disa prej tyre besojnë se Allahumishërohet në trupin e ndonjërit prejnjerëzve, apo te të gjithë krijesat e Tij.Kështu iblisi, nëpërmjet llojeve të bidatiti udhëheq ata nga të dojë ai".6

Këto fjalë madhështore nga ky dijetarshumë i zgjuar na e bëjnë të qartë sibashkëpunojnë djajtë, njerëz qofshin apoxhind, në lajthitjen e njerëzve. Na e bëjnëtë qartë se si ata plotësojnë punën e njëri

tjetrit. Xhindët fusinvesveset dhe dyshimet nëpërzemra, ua zbukurojnë tështrembëtën derisa t'i mah-nitin. Pastaj, djajtë njerëz,vijnë me pamje të besimtar-it, asketit dhe devot-shmërisë, a në realitet atajanë thirrës në fenë e shej-tanit. Ata përziejnë tëvërtetën me të shtrembëtëndhe arrijnë të bëhen shëm-bëlltyrë në veprimin e asajqë, djajtë paraprakisht e

kanë hijeshuar në zemrat e njerëzve. Këtapërfitojnë dhe vazhdimisht kanë suksespër të tërhequr pas vetes njerëzit naivë,që më vonë i nxjerrin nga imani, për t'ihedhur më pas në errësirat e të kotës.

Nëpërmjet tyre, dyfytyrëshitfutën në Islam atë që deshën,sepse i pari që shpiku fenë e shi-ave ishte çifut i pabesë, që shfaqteIslam ndërsa fshehte mosbesim,me qëllim që hilet e tij të kenësukses në shtrembërimin e fesë sëmyslimanëve.

Karshi shiave, tëcilët e tepronin në"respektin" ndajAlijut, radijallahuanhu, u shfaq edhesekti i havarixhëve, i cili u themeluambi baza tërësisht

të kota.

6 Shih:Telbis Iblis, nga Ebul Ferexh b. Xhevzi, fq. 163-64.

39

Tem

a


Këta njerëz mashtrues, krahas të tjerave,mendojnë edhe se janë duke vepruarmirë.

Sufizmi pra, pas shiizmit, u bë dera edytë nëpër të cilën hynë armiqtë e Islamitpër ta luftuar dhe shembur Islamin për-brenda.

Ihsan Dhahir, Allahu e mëshiroftë, kathënë: "Sufizmi u shfaq me pamje të njëmedhhebi të veçantë dhe me njerëz tëveçantë. Këtë e përqafuannjerëz dhe persona të ulëtdhe të thjeshtë, që nuk men-donin thellë dhe seriozisht.Ata mashtroheshin me aske-tizmin e tyre dhe metodën eafrimit kah Allahu. Por, asnuk dinin themelet mbi tëcilët u bazua ky fetarizëmdhe as rregullat me të cilat undërtua ky medhheb. Atapërqafonin këto ide me njënaivitet të paparë. Mirëpokishte të tjerë, të cilët përqa-fuan këtë medhheb, sepseduke u fshehur me mbulesëne medhhebit në fjalë, do tëkenë mundësi shkatërrimin e Islamit dherregullave të tij, do të krijonin mundësi qënë Islam të fusin idetë e judaizmit dhekrishterimit, nga njëra anë, dhe idetë zjar-rputiste me ato antiarabe në anën tjetër.Po ashtu nuk harronin edhe përhapjen eideve dhe besimeve të hindusëve, budis-

tëve dhe filozofëve të Greqisë. Të gjithakëto, me synimin që të arrijnë rrëzimin eshtyllave të Islamit, fshirjen e mësimeve tëMuhamedit, paqja dhe bekimi i Allahutqoftë mbi të, zhdukjen e Islamit dheshfuqizimin e sheriatit. Këtë e zbukuroninme tingujt e panteizmit7, bashkimin e bes-imeve (feve), dhënien përparësi "evliave"para pejgamberëve, kundërshtimin editurisë, pretendimin e dallimit mes she-

riatit dhe hakikatit, thurjene përrallave dhe tregimevetë mbushura me mrekulli tëjashtëzakonshme (mux-hize), si dhe shumë besëtyt-ni dhe çmenduri tjera".8

Ashtu siç Bin Sebe dhethirrës të tjerë nga batini-jtë9, kalëruan me shiizminpër të përhapur ideologjishkatërruese, ashtu edhesufizmi ishte një mejdan përtë bërë mashtrime dheshtrembërime më të mëdhadhe më të ndyta.

Halaxhi10 përhapi idenë epanteizmit në shumicën e

tarikateve të sufizmit, e cila u bë pjesë erëndësishme në mësimet e tyre.Ai zgjod-hi një terminologji tashmë të pranuar nëkokat e atyre e njerëzve, në mënyrë që taketë më lehtë përhapjen e ideve të injo-rancës dhe mosbesimit.

Këtë e pasoi Bin Arabiu11 i cili përhapte

Thelbi i mashtrimit të tijishte pengimi nga nxë-nia e dijes duke i bindurse qëllimi kryesor ështëvetëm veprimi. Pasi qëu shuajt qiriu i dijes teata, filluan të shkojnëkuturu nëpër errësira,

ashtu që dikujt iu duk seqëllimi kryesor ështëlargimi i plotë nga tëmirat e kësaj bote dherefuzuan çdo të mirëpër trupin e tyre...

7 Panteizmi apo vahdetul vuxhud quhet mendimi i atyre që thonë se gjithësia dhe Zoti janë një, i Lartësuar ështëAllahu nga këto fjalë. Ata besojnë se çdo gjë është Allahu, se gjithësia është shfaqje e Qenies së Allahut dhe besojnëse ekzistimi i gjërave është vetë ekzistimi i Allahut. I Pastër dhe I Lartë je Allahu im, këto janë shpifje të rënda.8 Et-tesavuff - elmensheë uel mesadir, Ihsan Ilha DHAHIR, fq. 45.9 Batinij është emër përmbledhës për të gjitha sektet që pretendojnë se ekziston dije e brendshme (fshehur) dhee jashtme. Me këto pretendime janë të njohur të gjitha sektet e shiave dhe sufijve.10 Emri i tij i plotë është: Husejn b. Mensur Halaxh. Ka prejardhje persiane, u shfaq para njerëzve me asketizëmdhe devotshmëri. Shprehu panteizmin si besim, foli fjalë shumë të këqija dhe të fëlliqura, ai thoshte: Unë jamHaku (i Vërteti d.m.th. Allahu). Dijetarët dhanë fetva se ai është kafir dhe duhet të vritet. U bë mirë dhe ky ipacipë u vra me urdhër të Muktedir el-Abbasi në vitin 309 H.11 I humburi, jobesimtari, mësuesi i sufive ekstrem, Muhamed b. Alij b. Muhamed et-Tai, i njohur si Ibën Arabi.Shumë dijetarë kanë dhënë fetvanë se ky njeri është jobesimtar.

Tem

a40


idenë se Allahu është mishëruar në trupate të gjitha krijesave (vahdetul vuxhud).Aishkroi libra që përmbajnë kufër të qartë,ai mohon se Allahu ekziston me Qeniene Tij, mohon se është i ndarë nga krije-sat dhe i njësuar më cilësitë e plota. Meato libra, ai dëshiron të shembëthemelin kryesor, mbi të cilin ndërtohetIslami.Ai themel është Teuhidi (njësimi iAllahut në zotërim, adhurim, në emratdhe cilësitë e Tij).

Këta dy i pasuan edhe shumë prishës tëmëvonshëm. Me mendimet e tyre shumënjerëz gabuan rrugën.

Në shekullin e shtatë nga Hixhreti, ide-ologjia sufiste tashmë ishte bërë moçal itë gjitha ideve të këqija dhe shtrem-bërimeve të rënda, të cilat u importuannga medhhebet dhe fetë tjera. Në shumësekte të sufijve nuk mund të hasësh asgjëtë fesë Islame, përpos emra, të cilat janënjollosur me të tilla baza nga injoranca.

Prej metodave të shiave dhe sufijve përshtrembërimin e të vërtetës, është edhendryshimi i kuptimeve të teksteve, pre-tendimi i diturisë së jashtme dhe asaj tëbrendshme. Këto rregulla i shfrytëzuanpër të lozur me tekstet e Kur'anit sipasdëshirës, ku futën çdo pikëpamje të keqedhe ideologji shkatërruese, duke ikomentuar tekstet, sipas kuptimit dhedijes së brendshme (të fshehur - ilmulbatin).

Me këto rregulla të vendosura prej tyre(interpretimi përmes dijes së brend-shme), ata ndër të tjera, patën suksesedhe për t'iu shmangur pyetjeve të drejt-përdrejta që bëheshin lidhur me mësimete tyre, të cilat duken fare qartë se janështrembërime të mëdha dhe larg Islamit.

Përktheu:Omer BERISHA

4. Prekja e Kur'anit pa abdesShumica e dijetarëve janë të mendimit

se nuk është e lejuar të preket Kurani paabdes, madje Ibën Abdulberi (ngaulemat maliki) thekson se në këtë kaixhma (konsensus). Sido që të jetë pre-tendimi i ixhmasë, nuk është i qën-drueshëm pasi që vërtetohet nga njëgrup i dijetarëve të kenë thënë se, lejo-het prekja e Kuranit edhe pa abdes.

Në vazhdim do të sjellim qëndrimet etë dy palëve, por së pari duhet tì bëjmëme dije lexuesit se, mospajtimi i dije-tarëve në prekjen, respektivishtmosprekjen e Kuranit, ka të bëjë meorigjinalin e Kuranit; është fjala këtu përprekjen e librit ku është përmbledhurmesazhi i zbritur i Allahut të Lartësuar

Dispozita tënevojshmerreth leximit tëKuranit (2/2)

Shkruajnë: Fadil MUSLIU dhe Alaudin ABAZI

Tem

a

41


(mus`hafi në gjuhën arabe), e jo përkthi-mi ose komentimi i tij. Me fjalë tjeralejohet të preken pa abdes, librat qëpërmbajnë ajete të Kuranit, ose Kurani ibashkangjitur me përkthim, ose Kuranime komentim dhe kjo nuk është objekt imospajtimit ndërmjet tyre.

Mendimi i parë:Qëndrimi i katër imamëve (Ebu

Hanife, Maliku, Shafiu dhe Ahmedi) dhei shumicës së dijetarëve, si Ebu Jusufi,Muhamed ibën Haseni, Ibën AbdulBerri, Neveviu, Ibën Tejmije, Ibën Bazi(Allahu i mëshiroftë të gjithë) dhe shumëtë tjerë, është se nuk lejohet të preket

mus`hafi pa abdes.Argumentet e tyre:1. Ata argumentuan me thënien e

Allahut të Lartësuar: "Se me të vërtetë aiështë Kur'an i famshëm. Është në njëlibër të ruajtur. Atë nuk e prek kush,vetëm të pastrit. Është i zbritur prejZotit të botëve." Vakia, 77-80.

Ajeti: "...Atë nuk e prek kush, vetëmtë pastrit", vërteton se nuk lejohet tëpreket Kurani pa abdes.

2. Transmetohet në letrën eMuhamedit, salallahu alejhi ve selem, tëcilën ua kishte shkruar banorëve tëJemenit, mes të tjerash në të gjendet eshkruar: "...dhe mos ta prek Kuranin,vetëm se ai që është i pastër..."1

-"i pastër", është për qëllim personi icili merr abdes, ashtu si thotë Allahu iLartësuar në fund të ajetit me të cilinurdhëron marrjen e abdesit para se tëfalemi: "...Allahu nuk dëshiron (meobligimin për abdes e larje) t'iu sjellëndonjë vështirësi, por dëshiron t'ju pas-troj." Maide, 6.

3. Ekziston një numër i haditheve tëcilat vërtetojnë se nuk i lejohet besimtar-it ta prekë Mus`hafin pa abdes.Të gjithakëto hadithe, edhe pse në zinxhirin e

transmetimit kemi fjalë qënuk janë të qën-

drueshme, ato sëbashku përforco-hen dhe arrijnë

shkallën e hasenit dhemund të argumentojmë

me to.Pastaj është e qartë se në këtë

gjithësi nuk kemi ndonjë fjalë më tëmadhëruar dhe më të ndershme se

1 Kjo letër te fukahat njihet si "Shkrimi i Amëribën Shuajbit" dhe ata nxjerrin mjaft dispozitanga ajo, atë e shënon Taberaniu, Darekutniu

dhe Bejhikiu.

Kur të lexojmë Kuran, duhet tëkemi parasysh se jemi duke ekryer një adhurim mjaft të rëndë-sishëm në Islam dhe duhet tëmundohemi që, gjithmonë ta lex-ojmë atë me abdes, të ulur, tëpërqendruar, etj. Kështu, vërteto-het se Profeti bekimi dhe paqja eAllahut qofshin mbi të, kur bintepër të fjetur, lutjet dhe pjesët eKuranit që zakonisht i lexontepara gjumit, ato i lexonte dukeqenë i ulur në shtrat.

Tem

a42


fjala e Allahut të Lartësuar,prandaj detyra e myslimanitështë të shfaqë respektin etij ndaj fjalës së Allahut dhemos ta prek atë pa abdes.

Vërejteje: Ata dijetarë tëcilët kanë thënë se nuk lejo-het të preket Kurani paabdes, kanë për qëllimprekjen e drejtpërdrejt medorë të Mus`hafit, por nësemus`hafi kapet me diç qëndërmjetëson prekjen edrejtpërdrejt me dorë, sime dorëz, apo diçka tjetëratëherë kjo është e lejuaredhe tek ata.

Mendimi i dytë:Mendimi i një grupi të dijetarëve është

se, lejohet të preket Kurani pa abdes, pornë përgjithësi ata e kanë urryer një gjë tëtillë.

Këtë mendim e përfaqësojnë një grupshumë më i vogël i dijetarëve, ndër ta:medh`hebi Dhahiri në krye me EbuDavud Dhahiriun, pastaj Hamad IbënSulejmani (mësuesi i Ebu Hanifes) dheHakem Ibën Utbe (Allahu i mëshiroftë tëgjithë). Kurse nga dijetarët të cilët kanëardhur më vonë dhe e kanë lejuar prek-jen, është edhe Shevkaniu. Këtë qën-drim, fuqimisht e mbështet edhe shejhu injohur Muhamed Nasirudin Albani.Gjithashtu, në mbështetje të kësaj pikë-pamje, ka anuar edhe shejh MuhamedIbën Salih el-Uthejmin (Allahu i mëshi-roftë të gjithë), në disa përgjigje kurështë pyetur rreth kësaj. Këto fetva gjen-den në koleksionin e tij të fetvave"Mexhmu Fetava Ibën Uthejmin", por nëfund të jetës së tij, më saktësisht në librin

"Sherhu Mumti" (i cili kon-siderohet nga librat e fundittë tij), i kthehet qëndrimittë shumicës, se nuk lejohetprekja e Kuranit pa abdes,duke theksuar se është më esigurt dhe më e qën-drueshme.

Argumentet e mendimittë dytë:

Dijetarët të cilët kanëthënë se lejohet prekja eKuranit pa abdes, pikënisjae argumentimit të tyre qën-dron në atë se, besimtari nëesencë është i liruar ngaobligimet (Beraètu Aslije).Prandaj çdo farz ose edhe

ndalesë me të cilën ngarkohet ai, duhettë jetë i nxjerrë nga citatet e qarta sheri-atike dhe ne, nuk mund tì vërtetojmëbesimtarit mëkatin për ndonjë vepër qënuk e ka punuar, nëse kjo nuk vërtetohetme Kuran ose Hadith të qartë. Derisa kjonuk ka ndodhur në prekjen e Kuranit paabdes, atëherë besimtari mbetet i pan-garkuar me këtë.

Kurse përgjigja ndaj argumenteve tëdijetarëve që kanë ndaluar prekjen ështëkështu:

2 Hadithi Mursel është ai hadith që transmeton ndonjëri nga Tabi'inët drejtpërdrejte nga Pejgamberi bekimi dhepaqja e Allahun qofshin mbi të, pa e përmendur emrin e sehabiut.

"Ata që Allahun e për-mendin me përkujtim

kur janë në këmbë,kur janë ulur, kur janë

të shtrirë dhe thel-lohen në mendime

rreth krijimit të qiejvee të tokës (duke

thënë): Zoti ynë, këtënuk e krijove kot,i lartësuar qofsh,

ruana prej dënimit tëzjarrit!"

Ajo që shihet nga ky hadith mundte themi se kemi me shume argu-mente se leximi i Kuranit nevende ku kryhet nevoja është indaluar, sepse nëse i Dërguari iAllahut nuk e ktheu selamin,atëherë leximi i Kuranit ka për-parësi të mos bëhet në këto vende.

43

1. Përgjigja ndaj argumentimit meajetet Kuranore të sures Vakia, është sekëto ajete kanë të bëjnë me librin i ciligjendet në Levhi Mahfudh dhe është përqëllim prekja e Melekëve, jo për njerëz-it, më saktësisht për prekjen e besim-tarëve. Prandaj argumentimi me të nukështë me vend.

2. Hadithi i Amër b. Shuajbit është idobët, pasi që është hadithmursel2 , dhe ky lloj ihadithit bënë pjesë në ran-gun e haditheve të dobëta.Prandaj, nuk mendoj seështë saktësisht e qëlluar tëvërtetojmë dispozita dukeu bazuar në hadithe tëdobëta, e aq më pak nëseështë në pyetje vërtetimi imëkatit ndaj besimtarëve,që nuk aplikojnë atë qëaludon ai hadith.

Por edhe nëse themi sehadithi është i saktë, apo sëpaku arrin shkallën ehasenit, ashtu si vërtetojnëdisa dijetarë3 , prapë seprapë hadithi mund tënënkuptojë ndalimin eprekjes nga jobesimtarët,pasi që qëllimi i "pastër-tisë" në hadith ështëpastërtia kuptimore(pastërtia nga njollat eshirkut dhe kufrit), pra nukështë për qëllim pastërtia e besimtarit(abdesi).

3. Kurse sa i përket haditheve tjera metë cilat kanë argumentuar shumica e dije-tarëve (xhumhuri), ata i janë përgjigjurse edhe pse ndoshta këto së bashku,mund të arrijnë shkallën e hasenit, të

gjitha këto hadithe janë të paqarta, kësh-tu që në të gjitha përmendet që njeriu tëjetë "i pastër". Kjo fjalë mund të ketëkuptimin, që njeriu të jetë i pastër ngashirku e kufri dhe mund të ketë kuptimintë jetë me abdes. Ata i japin kuptimin eparë pasi që besimtari, në esencë është ipastër dhe ata thonë se ndalesa e prekjessë Kuranit, ka të bëjë me jobesimtarët.

Përfundim rreth prekjessë Kuranit pa abdes:

Në përgjithësi ky ishtedebati i fukahave në këtëçështje dhe ne në këtërast, nuk do të zgjerohemimë shumë, por do të për-fundojmë duke e sjellëpërfundimin që e ka bërëshejhi i Ez`herit në të kalu-arën, AbdulhalimMahmud4 (Allahu emëshiroftë), kur ështëpyetur për këtë prob-lematikë, ai pasi që sjellthëniet e ulemave, thek-son:

"Ajo në të cilën nuk kadyshim është se prekja eMus`hafit duke qenë ipastër krejtësisht (do tëthotë me abdes), është ngagjërat për të cilat besim-tari duhet të përkujdesetsa herë që të ketë mundësipër këtë. Kjo është një

punë e lehtë dhe me këtë Kurani ven-doset në pozitën e merituar, ku Mus`hafirespektohet dhe nderohet. Por, nëse bes-imtari gjendet në një pozitë ku nuk kamundësi të marrë abdes, për ndonjëarsye, në të njëjtën kohë, ai ka mundësitë lexojë nga mus`hafi. Në këtë rast,

Tem

a


Sido që të jetë, mendi-mi i parë është zgjed-hur nga një numër imadh i ulemave dhe

duket te jetë, më i qël-luari, pra është i ndalu-ar leximi i Kuranit ngaana e xhunubit, nëse

me lexim ka për qëllimkryerjen e adhurimit të

leximit të Kuranit,mirëpo nëse nuk e ka

për qëllim këtë,atëherë lejohet tëthemi Bismilah,Elhamdulilah,

Subhane ledhi...kurjemi në situata kuthuhen këto lutje,

Allahu e di më së miri!

3 Ibën Haxheri thekson: "Senedi i këtij hadithi nuk ka vërejtje"4 Shejh Abdulhalim Mahmud u emrua shejh i Ez`herit viteve të shtatëdhjeta.

Tem

a44


njeriut i lejohet ta marrëqëndrimin e dijetarëve tëcilët kanë lejuar prekjen emus`hafit pa abdes dhe kjopër të është më mirë se talërë leximin e Kuranit, sidhe shansin të fitojë shpër-blim nga leximi. Allahu e dimë së miri".

5. Leximi i Kuranit duke qenëxhunub

Muslimani është i interesuar që në çdokohë dhe në çdo gjendje të lexojëKuranin që të afrohet me këtë lexim tekAllahu i Lartësuar, mirëpo ekzistojnë disaraste, në të cilat ai nuk mund ta bëjë këtë.Nga këto raste është kur të jetë xhunub(gjendja pas daljes së spermës apo mar-rëdhënieve seksuale). Në vijim do tëshohim mendimet e fukahave për këtëçështje, por për të qenë më e kapshmekëtë do ta trajtojmë duke e ndarë në dyraste:

1. Leximi i Kuranit duke qenë xhunub.2. Leximi i një ajeti ose më pak, duke

qenë xhunub Së pari: Leximi i Kuranit duke qenë

xhunubDijetarët islam kanë dy mendime sa i

përket leximit të Kuranit nga ai që ështëxhunub

Mendimi i parë:Nuk lejohet leximi i Kuranit nga ai që

është xhunub dhe të këtij mendimi, janëdijetarët e medh-hebit Hanefi, Shafi,Hanbeli dhe një transmetim nga imamMaliku. Argumentet për këtë janë tëshumta e ne do të përmendim vetëm disaprej tyre:

1. Transmeton Abdullahb. Seleme se Aliu radiallahuanhu ka thënë: "I Dërguarii Allahut, salallahu alejhi veselem, kur ka dalë ngatualeti, ka lexuar Kuran, kangrënë me ne mish dheasgjë nuk e ka penguar ngaleximi i Kuranit përveçxhunubllëkut"5

Dhe në një transmetimintjetër qëndron se:

"Muhamedi salallahu alejhi ve selem naka lexuar Kuran në çdo gjendje, përveçkur ka qenë xhunub"6 .

2. Aliu radiallahu anhu ka thënë: "Ekam parë të Dërguarin e Allahut, salal-lahu alejhi ve selem, duke marr abdes,pastaj lexoi diçka nga Kurani dhe tha:"Kështu vepron ai që nuk është xhunub,ndërsa xhunubi nuk lexon asnjë ajet"7 .

3.Transmeton Ebu Garif el Hamdhanise Aliu radiallahu anhu ka thënë: "LexoniKuran përderisa nuk jeni xhunub e kur tëjeni xhunub, mos lexoni as një shkronjëtë vetme"8

Nga këto argumente që i kemi paravetes, shihet qartë se leximi i Kuranit ngaai/ajo që është xhunub është i ndaluar.Edhe pse disa nga këto hadithe janë tëdobëta (daif), por kur të këtë shumetransmetime ato e forcojnë njëra tjetrëndhe vlejnë për të argumentuar me to.

Në praktikën e të Dërguarit të Allahutsalallahu alejhi ve selem shohim se nuk iuka dhënë leje atyre qe kanë qenë xhunub,që të marrin pjesë në namazin e bajramitdhe ta falin atë, e as që të kryejnëobligimet në vendet e shenjta (menasik),në kohën e haxhit, derisa këtë, ua kishte

Prandaj mendimimë i qëndrueshëm

për këtë, ështëmendimi i shumicëssë dijetarëve se, nuk

lejohet leximi iKuranit kur jemi

xhunub.

5 Hadithin e shënon Tirmidhiu dhe thotë hadithi është hasen sahih, gjithashtu atë e shënojnë edhe Ebu Davudi, IbenMaxhe, Bejhekiu ,Nesaiu, Darukutniu, Hakimi dhe Ahmedi.6 Shënon Tirmidhiu.7 Shënon Ahmedi dhe Hejthemiu e përmend ne Mexhmu.8 Shënon Darukutniu, Bejhekiu dhe Abdurrezaku.

Tem

a

45


lejuar grave me menstruacione.Mendimi i dytë:Është se lejohet leximi i Kuranit për atë

që është xhunub dhe të këtij mendimijanë vetëm medh`hebi Dhahiri. Prejargumenteve që janë bazuar ata, veçojmëhadithin që përshkruan letrën të cilënMuhamedi salallahu alejhi ve selem iakishte dërguar Herakliut, perandoritromak ku shkruante: "BismilahiRrahmani Rrahim ngaMuhamedi robi i Allahutdhe i Dërguari i Tij, teHerakliu i madhi i rom-akëve, paqja e Allahut qoftembi ata që e pasojnë rrugëne drejt.Të thërras që të pra-nosh islamin, të shpëtoshdhe të shpërblehesh dyfish,por nëse ti refuzon, do tëkesh mëkatin tënd dhe tëshërbëtorëve të tu..."9.

Me këtë hadith ata argu-mentojnë se Muhamedi,salallahu alejhi ve selem, idërgoi letër romakeve e ataishin jobesimtarë dhe jobes-imtarët, mund të jenë edhetë papastër (xhunub) e në letrën dërguaratyre, kishte edhe ajete kuranore dhe atai lexonin ato. Nga kjo mund te argumen-tojmë se, është lejuar që Kuranin ta lex-ojnë edhe ata që janë xhunub.

Por këtë argumentim, dijetari i njohurIbën Haxher e refuzon në tri aspekte:

Aspekti i parë: Kjo është një ngjarje eveçante, jo e përgjithshme dhe në raste tëposaçme, kur nevoja është e madhe kjolejohet, siç është rasti kur ua komuniko-jmë fenë jobesimtarëve dhe ua tërheqimvërejtjen atyre, ngjashëm me rastin nëkëtë hadith.

Aspekti i dytë: Kjo letër u përngjanlibrave të tefsirit, ose fikhut, të cilat i lex-ojmë për të mësuar nga ato dhe leximi ityre është i lejuar sepse këtu, nuk ështëpër qëllim leximi i Kuranit (si adhurim)por leximi i librave te tefsirit apo fikhut.

Aspekti i tretë: Në këtë hadith nuk kaargument se i është lejuar xhunubit që tëlexojë Kuran; xhunubit i ndalohet leximii Kuranit kur ai e din se atë që po e lexon

është Kuran, ndërsa kurlexon diçka në ndonjë letërdhe nuk e din se ajo ështëKuran atëherë atij kjo nuk indalohet10. Prandaj mendi-mi më i qëndrueshëm përkëtë, është mendimi i shu-micës së dijetarëve se, nuklejohet leximi i Kuranit kurjemi xhunub.

Së dyti: Leximi i një ajetiose më pak, duke qenëxhunub

Fukahat islam edhe nëkëtë kanë mospajtim, ata tëcilët e lejuan leximin e Ku-ranit për atë që është xhu-nub, është më parësore të

lejojnë leximin e një ajeti nga ai. Në anëntjetër ata dijetarë që ndaluan këtë, njëpjesë e tyre e lejuan të lexohen pjesë tëajeteve në këtë gjendje. Në vazhdim dotë sjellim qëndrimet e tyre:

Mendimi i parë:Pjesa dërrmuese e dijetareve Hanefi,

Shafi dhe Hanbeli janë të mendimit senëse lexojmë pjesë nga ajetet e Kuranit,të cilat vijnë në kontekst të lutjeve tëndryshme dhe dhikrit të përgjithshëm si;

-Besmeleja ne fillim të ushqimit.-Thënia "Elhamdulilah" pas për-

fundimit të ushqimit.

Çdo farz ose edhendalesë me të cilën

ngarkohet ai, duhet tëjetë i nxjerrë nga

citatet e qarta sheri-atike dhe ne, nuk

mund tì vërtetojmëbesimtarit mëkatin

për ndonjë vepër qënuk e ka punuar, nësekjo nuk vërtetohet meKuran ose Hadith të

qartë.

9 Shënon Buhariu.10 "Fet-hul Bari" vëll.I, f.408.

Tem

a46


-Pjesa e ajetit i cili në të njëjtën kohëështë edhe duaja e hipjes në mjetin eudhëtimit: "Subhane ledhi sehhare lenahadha ve ma kuna lehu mukrinijn"-"ILartësuar është Ai që i nënshtroi këto përne, sepse ne nuk do te kishim mundësi tabënim këtë" Zuhruf, 13.

Ata thonë se ajetet e ngjashme me këtodhe që përdoren në këtë formë, janë tëlejuara të thuhen për personin që ështëxhunub.

Mendimi i dytë:Lejohet leximi i një pjese të ajetit

d.m.th., më pak se ajeti komplet edhenëse ajeti nuk vjen në kontekst të lutjes,por me kusht që ajeti Kuranor mos tëjetë i gjatë si Ajetu Dejn11 . Këtë e thotëImam Ebu Hanife në një transmetim tëtij dhe disa nga nxënësit e tij e thonë tënjëjtën gjë, gjithashtu edhe ImamAhmedi, në njërin nga transmetimet ethotë këtë dhe kësisoj e pasojnë disapjesëtarë të medhhebit të tij.

Argumentet e tyre për këtë që thonëjanë: 1. Namazi i muslimanit nuk është ivërtete nëse lexohet me pak se një ajetdhe 2. Çka është me pak se një ajet nukquhet Kuran dhe për këtë i lejohetxhunubit që ta lexojë.

Mendimi i tretë:

Nuk lejohet leximi i Kuranit ngaxhunubi përveç rasteve specifike, siajetet ku kërkojmë mbrojtje tek Allahunga shejtani i mallkuar, ajetet e rukjesdhe ajetet qe argumentojmë me to, përndonjë dispozitë të caktuar prej dispozi-tave të sheriatit dhe këtë e thotë ImamMaliku me argumentin që pason:"Njeriu në çdo kohë ka nevojë për tëkërkuar mbrojtje tek Allahu i Madhëruar,po ashtu ka nevojë për rukje për vete dhepër të tjerët, si dhe ka nevojë të argu-mentojë me disa ajete edhe kur ështëxhunub.

Sido që të jetë, mendimi i parë ështëzgjedhur nga një numër i madh i ulemavedhe duket te jetë, më i qëlluari, pra ështëi ndaluar leximi i Kuranit nga ana exhunubit, nëse me lexim ka për qëllimkryerjen e adhurimit të leximit tëKuranit, mirëpo nëse nuk e ka për qëllimkëtë, atëherë lejohet të themi Bismilah,Elhamdulilah, Subhane ledhi...kur jeminë situata ku thuhen këto lutje, Allahu edi më së miri!

6. Leximi i Kuranit në banjë Para se të flasim për leximin e Kuranit

në banjë është mirë të shohim se çkakuptojmë me emrin banjë (hammam).Banjë është vendi në të cilin lahemi meujë të nxehte apo të ftohtë12 .

Pra me banjë nuk kuptojmë vendin kukryhet nevoja e vogël apo e madhe, porështë vendi që shërben për tu pastruar meujë. Por në kohën e sotme në shumicën eshtëpive gjenden se bashku banja, vendipër kryerjen e nevojës (WC) si dhe vendipër larjen e duarve (marrjen abdes).Prandaj do të flasim së pari për leximin eKuranit në banjat të posaçme për pastrim,pastaj do ta trajtojmë leximin e Kuranit në

Në praktikën e të Dërguarit tëAllahut salallahu alejhi ve selemshohim se nuk iu ka dhënë lejeatyre qe kanë qenë xhunub, që tëmarrin pjesë në namazin ebajramit dhe ta falin atë, e as qëtë kryejnë obligimet në vendet eshenjta (menasik), në kohën ehaxhit, derisa këtë, ua kishtelejuar grave me menstruacione.

11 Ajeti i dejnit (borxhit) është ajeti 282 i sures Bekare dhe është ajeti më i gjatë në Kuran.12 "Ennihaje", Ibën el Ethiri, vëll.I, f. 445 dhe "Essihah", El Xhevheri, vëll. 5, f. 1904

47

vendin ku kryhet nevoja (WC).Së pari: Leximi i Kuranit në banjë të

posaçme për pastrim:Fukahat kanë dy mendime për këtë

çështje:Mendimi i parë:Leximi i Kuranit ne banjë është

mekruh (i urryer) dhe të këtij mendimijanë imami Ebu Hanife, Ebu Jusufi, imamAhmedi dhe disa nga nxënësit e tij.

Argumentet e tyre janë:1. Uji i përdorur në banjë është i

papastër, andaj Kurani duhet te ruhet ngavendet e papastra dhe në këto vendeështë e urryer te lexohet Kurani.

2. Banja është vend ku zbulohen pjesëte turpshme të trupit, gjë e cila nuk bëhetnë ndonjë vend tjetër, për këtë ështëmirë që të ruhet Kurani nga këto vendedhe të mos lexohet në të.

Mendimi i dytë:Thotë se leximi i Kuranit në banjë, nuk

është i urryer dhe të këtij mendimi janëMuhamed b. el-Hasen nga dijetarët emedhhebit Hanefi, imam Maliku, imamShafiu dhe disa dijetare te medhhebitHanbeli.

Argumentet e tyre janë si vijon:Nga suneti i Muhamedit, salallahu ale-

jhi ve selem, hadithi i Aishes, radiallahuanha, e cila ka thënë: "Pejgamberi alejhisselam e përmendte Zotin ne çdo kohë."Shënon Buhariu dhe Muslimi.

Mund tì përgjigjemi kësaj se, qëlliminë këtë hadith nuk është vendi por ështëkoha, prandaj mendimi i parë ështëmendimi i zgjedhur, duke patur parasyshrespektin që kemi për Kuranin, si dhekujdesi që mos të gjendet në vende jo tëpastra, kur dihet se në banjë hyn i rrituri,plaku, fëmija dhe i sëmuri, andaj kamundësi që të këtë pa pastërti. Allahu e

di me se miri.Së dyti: Leximi i Kuranit në vende ku

kryhet nevojaFukahat edhe në këtë mesele kanë dy

mendime:Mendimi i parë: Është i ndaluar leximi

i Kuranit ne vende ku kryhet nevoja(WC) ky është mendimi i Malikive dhedisa dijetarëve te medhhebit Hanbeli.

Argumentet e tyre janë:1. Nga suneti është hadithi te cilin e

transmeton Ebu Seid el Hudri se i der-guari i Allahut, salallahu alejhi ve selem,ka thënë: "Nuk bën të dalin dy veta e tëflasin kur i kane të zbuluara pjesët e turp-shme të trupit duke e kryer nevojën,sepse Allahu i Madhërishëm e urren atëvepër."13

Me këtë hadith argumentojnë dukethënë se,Allahu ka urdhëruar që të mbu-lohen pjesët e turpshme dhe ka ndaluarbisedën gjatë kryerjes se nevojës, e nësebiseda është e ndaluar atëherë leximi iKuranit është edhe më i ndaluar...

Mendimi i dytë: Është e urryer(mekruh) leximi i Kuranit në vende kukryhet nevoja dhe ky është mendimi iHanefive (Fetava Hanije 1/162), Shafive(Mexhmu 2/88) dhe imam Ahmedi(Mesail imam Ahmed 1/6) me disa ngapasuesit e tij.

Argumenti i tyre është: TransmetonAbdullah b. Omeri radiallahu anhuma, senjë njëri kaloi pranë Pejgamberit ale-jhisselam, kur ai ishte duke e kryer nevo-jën e vogël dhe i dha selam Pejgamberitalejhisselam, e ai nuk ia ktheu selamin14.

Argumentojnë me këtë veprim tëMuhamedit, salallahu alejhi ve selem,duke thënë se pejgamberi alejhisselam,nuk ia ktheu selamin atij njeriu edhe pse,kthimi i selamit është vaxhib dhe kjo

Tem

a


13 Shënon Ebu Davudi, Ibën Maxhe, Dhehebiu, Ahmedi dhe Hakimi dhe thotë se hadithi është sahih.14 Shenon Muslimi.

48

Tem

a


argumenton se është e urryer përmendjae Allahut ne vendet ku kryhet nevoja.Mirëpo, ajo që shihet nga ky hadith mundte themi se kemi me shume argumente seleximi i Kuranit ne vende ku kryhet nevo-ja është i ndaluar, sepse nëse i Dërguari iAllahut nuk e ktheu selamin, atëherë lex-imi i Kuranit ka përparësi të mos bëhet nëkëto vende kur dihet vlera e Kuranit dherespekti që ne duhet të kemi për të siLibër i Shenjtë.

Mendimi më i qëlluar dhe më i zgjed-hur, duket të jetë mendimi i parë se ështëi ndaluar leximi i Kuranit në vendet kukryhet nevoja dhe Allahu e di më së miri.

7. Leximi i Kuranit i shtrirëLeximi i Kuranit duke qenë i shtrirë

është i lejuar ashtu sikurse që lejohet lex-imi i tij pa abdes.

-Argument për këtë kemi ajetinKur'anor, ku thotë Allahu i Lartësuar, kurflet për muslimanët dhe cilësitë e tyre:"Ata që Allahun e përmendin me përkuj-tim kur janë në këmbë, kur janë ulur, kurjanë të shtrirë dhe thellohen në mendimerreth krijimit të qiejve e të tokës (dukethënë): Zoti ynë, këtë nuk e krijove kot, ilartësuar qofsh, ruana prej dënimit të zjar-rit!" (Ale Imran, 191)

Në ajet përmendet se nga veçoritë ebesimtarëve është se ata e përkujtojnëAllahun e Lartësuar në çdo formë; dukeqenë në këmbë, të ulur dhe të shtrirë. Njënga format e përkujtimit (dhikrit) ështëedhe leximi i Kuranit.

-Argument tjetër për këtë është hadithitë cilin e transmeton Aishja, radiallahuanha, ku thotë: "Pejgamberi salallahu ale-jhi ve selem e përmendte Allahun në çdokohë".15

Gjithashtu, Sheukani në librin e tij

"Nejlul eutar" dhe disa të tjerë e për-mendin, hadithin ku tregon Mejmunebint Harith (Allahu qoftë i kënaqur metë!) se Muhamedi (Paqja dhe bekimi qof-shin mbi të!) këndonte Kuran duke qenëi shtrirë në prehër të Aishes, ndërkohë qëajo ishte me menstruacione.

Muhamed b. Salih el-Uthejmin, kurështë pyetur rreth leximit të Kuranitduke qenë i shtrirë thotë: "Leximi iKuranit i shtrirë nuk ka diç të keqe nëkëtë, pasi që Muhamedi salallahu alejhi veselem e lexonte Kuranin duke qenë imbështetur në prehër të Aishes, Allahuqoftë i kënaqur me të, madje kur ajo ishteme menstruacione. Prandaj nuk prishpunë nëse besimtari lexon Kuranin, ngamus`hafi ose përmendësh, duke qenë imbështetur ose i shtrirë dhe në këtë nukka të keqe."

Në fund të kësaj dëshirojmë të bëjmëme dije se kur themi se kjo lejohet, nuknënkupton se kështu duhet ta bëjë prak-tikë besimtari leximin e Kuranit. Përarsye se është mjaft e qartë se kur të lex-ojmë Kuran, duhet të kemi parasysh sejemi duke e kryer një adhurim mjaft tërëndësishëm në Islam dhe duhet tëmundohemi që, gjithmonë ta lexojmë atëme abdes, të ulur, të përqendruar, etj.Kështu, vërtetohet se Profeti bekimi dhepaqja e Allahut qofshin mbi të, kur bintepër të fjetur, lutjet dhe pjesët e Kuranitqë zakonisht i lexonte para gjumit, ato ilexonte duke qenë i ulur në shtrat. Por,nëse në ndonjë rast ndihemi të lodhur,ose nganjëherë shtrihemi të pushojmë,por jemi në gjendje të përsërisim ngaKurani ashtu të shtrirë, atëherë nuk ka tëkeqe ta shfrytëzojmë kohën që të lexojmëdhe përkujtojmë fjalët e Allahut edheashtu. Allahu e di më së miri!

15 Shënon Buhariu dhe Muslimi

Në vitin 1940 përqindja e grave tëpunësuara që kishin fëmijë nënmoshën tetëmbëdhjetë vjeçare

ishte 8.6% . Në vitin 1987 ajo përqindjeishte 60.2%.

Megjithatë shumica e tyre janë të punë-suara në shkallët e ulëta të piramidësekonomike. Shumica e tyre punojnë sikontabiliste (78%) dhe në postin esekretares (99%). Vetëm (31%) mbajnëpostet e udhëheqjes dhe administrimit."Barazia gjinore" është vetëm ëndërr ecila ka mashtruar shumë gra të "dalin"prej shtëpisë. Efekti i kësaj dalje masovikeishte shkatërrimi i strukturës familjare.

"Barazia gjinore" nuk ishte ajo që ndikoinë punësimin e grave në përmasa të gjëra.Shkaqet ishin politike dhe ekonomike,revolucioni industrial, The GreatDepression (periudha e krizës së madheekonomike në Amerikë në vitet e tridhje-

ta), luftërat botërore, ndikuan në rritjen epërqindjes të grave të punësuara.Fillimisht punësoheshin gratë e varfra,pastaj të pamartuarat, pastaj të martuaratpa fëmijë, pastaj të martuarat me fëmijëtë mëdhenj dhe në fund gjithë gratë.

Pas punësimit masovik të grave tele-vizioni u bë edukatori i fëmijëve.Shumicën e kohës jashtë gjumit fëmijët ekalonin para ekranit televiziv.

Tek gratë e punësuara rritet vetëbesimidhe sigurohet pavarësia ekonomike.(sipas një studimit në Universitetin eHarvardit, gratë të pamartuara dhe pa G

rua

ja d

he f

am

ilja

49


Efektet e punësimit masovik tëgrave në shoqërinë amerikane

Ariba bint HALID"Barazia gjinore" është vetëm

ëndërr e cila ka mashtruarshumë gra të "dalin" prejshtëpisë. Efekti i kësaj daljemasovike ishte shkatërrimi istrukturës familjare.

Gru

aja

dhe

fa

mil

ja50

fëmijë fitojnë 13% më tepër se ato tëmartuarat dhe 15% më tepër se ato qëjanë të martuara dhe kanë fëmijë)

Kjo shkakton uljen e martesave dhelindjeve, rritet përqindja e shkurorëz-imeve dhe e grave që pa përkrahje tëburrit kujdesen për fëmijët e tyre. NëAmerikë pritet që çdo martesë të për-fundon me shkurorëzim.

Mungesa e nënës në periudhat medelikate te jetës së fëmijës ka ndikuarnegativisht në formimin e tyre si njerëz.Rritja e kriminalitetit dhe sjelljeve devi-jante është më se e dukshme nëshoqërinë amerikane.

Ata që kërkojnë më shumë informatale tu referohen këtyre librave dhe pub-likimeve si dhe faqeve të internetit:

1. Hawes, Joseph M., ed. AmericanFamilies: A Research Guide andHistorical Handbook. Neë York:Greenwood Press, 1990; 2. Mintz,Steven. Domestic Revolutions. NewYork: the Free Press, 1988; 3. Gary B.Nash, American Odyssey. New York:Glencoe McGraw-Hill, 2002; 4.Wilson,Margaret Gibbons. The AmericanWoman in Transition. Connecticut:Greenwood Press, 1979; 5. Goldstein,Joshua S.War and Gender: How GenderShapes the War System and Vice Versa.Cambridge University Press, 2001; 6.U.S. Department of Labor, Women'sBureau. Women in the Force, 1900-2002.http://www.infoplease.com/ipa/0/1/0/4/6/7/A0104673.html; 7.The Library of Congress Rosie theRiveter: Real Women Workers in WorldWar II http://www.loc.gov/rr/pro-gram/journey/rosie-transcript.html;

Zgjodhi dhe përktheu:Talha KUTISHI

Erdhi koha t'i harroniangazhimet e fëmijëve tuaj mesporte të ndryshme, me kurse,

pagat e trajnuesve, harxhimet eshkollave elite: nëse dëshironi të për-forconi mundësinë që fëmija juaj tëjetë më i suksesshëm, atë mund tabëni në mënyrë shumë të thjeshtë -ulja në tryezën familjare, e lirë dhe erregullt.

Fillimisht duket se është ngecjeprapa, mirëpo edhe prindërit edheorganizata të ndryshme, pajtohen sekur është në pyetje bashkimi familjar,ata e promovojnë këtë në luftënkundër mënyrës së jetesës, e cilakarakterizohet kryesisht me angazhimtë tepërt. Bonnie Michaels, këshilltarëpër çështje të jetës dhe punës, thotë:"Ekzistojnë njerëz "adhurues tëpunës" që i kanë humbur prioritetet etyre. I kanë humbur ndjenjat përçështjet që me të vërtetë janë tërëndësishme." "Koha e fëmijëve duhettë jetë e planifikuar dhe e mbushur meobligime deri në maksimum."

Ushqimi i përbashkët

Reuters HEALTH


51

Shkencëtarët vërtetojnë sëregjistrimi i fëmijëve nëaktivitete të ndryshme përtë ndikuar në të ardhme nëkomisionet e regjistrimitnëpër fakultet, si dhe tëpunuarit deri vonë përshkak të përparimit në kar-rierë, bëjnë presion të madhnë lidhjet familjare.

"Ushqimi i përbashkëtështë rast i volitshëm qëanëtarët e familjes të kthe-hen në botën reale." vazh-don Michaels

Sipas një studimi shtetërorqë ka përfshirë fëmijët e moshës 3deri 12 vjeç, është konstatuar seushqimet e përbashkëta në shtëpiparaqesin faktorin më të fuqishëmpër sukses më të mirë në shkollë. Ai

është më i rëndësishëmse parapërgatitja dhepjesëmarrja në tubimetfetare.

Shkencëtarët kanëzbuluar lidhje tëngushtë ndërmjet kon-sumimit të më së paku5 ushqime të mbrëmjesgjatë javës meprindërit, dhe zvogë-limit të rrezikut që atafëmijë të bëhen për-dorues të drogës apo tëkenë shprehi të këqijaushqimore.

Kur Stephanie Lally pas tre vitevepushim lindjeje është kthyer në punësi ekspert për resurse njerëzore, kafilluar të punojë në ndërmarrjenTexas Roadhouse inc., shkaku se kjo

Gru

aja

dhe

fa

mil

ja


Ekspertët pohojnë seushqimet e për-

bashkëta më të mirajanë atëherë kur TV-

ja është fikur dhekur të gjithë lirshëmbisedojnë, kur fëmi-

jët nuk detyrohenme ushqim të veçan-të e as që kërkohet

prej tyre ta shpjego-jnë notën e dobët.

Gru

aja

dhe

fa

mil

ja52

kompani e restoranteve i ka ofruarasaj përkrahje në punën e saj që nëkohën e darkës të jetë pranë bijës sësaj të vogël.

"Kur tubohemi, ndihemi përmrekulli, na jepet mundësia t'i nda-jmë përvojat dhe secili tregon si e kakaluar ditën, kurse vajza tregon se çkai ka ngjarë në shkollë", ka thënë Lally.

Ushqimet familjare në mënyrëdrastike janë zvogëluar ndërmjet 70-tave të shek. të kaluar, dhe fillimit tëkëtij shekulli, por shkencëtarët thonëse situata tani ka filluar tëndryshohet. Një raport i shpallur ngaUNICEF-i, Amerikën e ka vendosurnë fundin e listës të shteteve tëpasura, shkaku është se vetëm 65%nga fëmijët pesëmbëdhjetëvjeçarë,hanë ushqimin kryesor me familjet etyre disa here në javë. Në Francë, Italidhe Rusi, përqindja ka qenë mbi90%.

Sipas një studimi të cilin e ka bërëQendra shtetërore për varshmëri dhekeqpërdorim të substancave nëKolumbi, SHBA, adoleshentët të cilëthanë ushqim me familjen vetëm dyhere në javë, apo edhe më pak se kaq,janë në rrezik të dyfishtë për të pirëduhan apo pije alkoolike, në dallimnga moshatarët e tyre, të cilët kanë 5ushqime të përbashkëta familjare nëjavë.

Michaels thotë : Adoleshentëtidhnakë nuk janë çdo here shoqëriamë e mirë për në tryezë. "Bëni diçkaspeciale në të cilën edhe ata do tëjenë pjesëmarrës. Ndoshta një mëng-jes i vonuar të dielën??? ".

Ekspertët pohojnë se ushqimet për-bashkëta më të mira janë atëherë kurTV-ja është fikur dhe kur të gjithë lir-

shëm bisedojnë, kur fëmijët nukdetyrohen me ushqim të veçantë e asqë kërkohet prej tyre ta shpjegojnënotën e dobët.

Anketat na tregojnë se edheprindërit, edhe fëmijët dëshirojnë metepër ushqime të përbashkëta famil-jare, kurse si pengesë më të madhe ishohin angazhimet e punës.Megjithatë, kjo ndoshta edhe mund të

ndryshohet.Shumë nga punëdhënësit mundëso-

jnë një orar fleksibil të punës aposhkurtimin e orarit të punës, kështutë inkurajojnë punëtorët që të kalojnëmë tepër kohë më fëmijët e tyre.

"Drejtori ka kuptuar se nuk duhetparë punëtori para vetes, për tuvërtetuar se ai e ka kryer punën mesukses" ka thënë Stejsi Gibson, shef injësisë për punë, në Bristol-MyersSquibbu. "Ne sinqerisht besojmë sepo që se punëtori ka jetë të gëzuarfamiljare, ai/ajo, atë gëzim do tabartë edhe në jetën e tij/saj profe-sionale".

Përktheu: Fatmir DASHI


Shkencëtarët vërtetojnë sëregjistrimi i fëmijëve nëaktivitete të ndryshme për tëndikuar në të ardhme në komi-sionet e regjistrimit nëpër fakul-tet, si dhe të punuarit deri vonëpër shkak të përparimit në karri-erë, bëjnë presion të madh nëlidhjet familjare.

Lavdërimi i gruas në praninë e tëtjerëve

Lëvdatat dhe fjalët miradije përbashkëshorten në prezencën e prindërvetë saj si dhe në praninë e familjarëve tëburrit, janë vepër e pëlqyer që ndikonpozitivisht në mirëkuptimin dhe har-moninë mes bashkëshortëve. Tëkundërtën mundemi ta themi për kri-tikën, apo vërejtjen e shprehur haptazi nëprezencën e të afërmve të saj, e veçanër-isht në prezencën e familjarëve të burrit.Burri që dëshiron të këshillojë gruan etij, duhet të zgjedhë kohën dhe vendin epërshtatshëm. Këshillat në vetmi dheatmosfere më intime, janë më të fryt-shme dhe më të dobishme se ato publike.Këshilla e tillë vërteton sinqeritetin ekëshillë-dhënësit i cili nuk dëshiron qëpersonin e këshilluar ta turpërojë në

prani të "publikut". Këshillat dhe kritikatnë llogari të gruas, të shprehura në vetmidhe lavdërimi i saj në praninë e tëtjerëve, do ta nxisin, që ajo ti përmirëso-jë gabimet e saj, të bëhet më e mirë dhemë e ndershme. Një sjellje e tillë do tëndihmojë në thellimin dhe forcimin edashurisë bashkëshortore.

Respekti ndaj prindërve dhe familjes sëgruas:

Prindërit e bashkëshortes si mysli-manë, si shkaku biologjik për ekzistencëne gruas, si njerëz që janë pajtuar që bija etyre të jetë bashkëshortja jote, duhet tëgëzojnë respekt të veçantë. Realiteti eflet të kundërtën.

Sa larg jemi prej fjalëve të Resulullahit,salallahu alejhi ve seleme, i cili ka thënë:"Ai që nuk i falënderon njerëzit nukështë as mirënjohës ndaj Allahut."

53Si ta fitojmë dashurinë ebashkëshortes 33 // 33

Elvedin PEZIQ

Gru

aja

dhe

fa

mil

ja


"Allahu e ka mëshiruar burrin icili zgjohet natën për të falënamaz, i cili e zgjon gruan e tij enëse ajo refuzon e spërkat me ujënë fytyrë. Allahu e ka mëshiruargruan e cila zgjohet natën për tëfalë namaz, e cila e zgjon burrin esaj e nëse ai refuzon e spërkat meujë në fytyrë".

Gru

aja

dhe

fa

mil

ja54


(Hadithin e shënon Tirmidhiu, nr. 1954-1955 dhe si autentik e ka vlerësuarAlbani). Sjellja e mirë ndaj vjehrrës dhevjehrrit ndikon pozitivisht në forcimin elidhjes martesore dhe në rritjen edashurisë. Si mundemi të presim, prejgruas dashuri dhe respekt ndaj burrit, icili vazhdimisht i fyen dhe nënçmonprindërit e saj, prindërit tëcilët e kanë rritur, edukuar,gjaku i të cilëve rrjedh nëdamarët e saj. Islami është fee cila thërret në sjellje tëmirë ndaj njerëzve nëpërgjithësi, dhe ndaj të afër-mve në veçanti. Me sjellje tëmirë ai do të përfitojëmbështetjen dhe respektin etyre.Autoriteti i fituar, ështëshans i volitshëm përthirrjen e tyre si dhe këshillimin e tyre nëçështjet e fesë. Sjellja e mirë është provëe drejtësisë e cila në çdo situatë është elavdëruar. Shumë burra insistojnë që gru-aja të sillet mirë ndaj familjes së burrit,kur në fakt ata vetë me vepër e me fjalë,nuk e vërtetojnë se një trajtim të tillë ekanë merituar.

Ndihma i ndërsjellët në vepra të mira:Ka shumë shanse të volitshme që burri

dhe gruaja ta ndihmojnë dhe nxisin njëritjetrin në vepra të mira. Leximi i për-bashkët i Kur'anit, agjërimi vullnetar,namazi i natës, leximi i librave, urdhëri-mi për të mirë, vizitat e përbashkëta tëfamiljes fqinjëve dhe të sëmurëve...Adhurimet që kryhen bashkërisht mesiguri e rrisin bereqetin, respektin dhedashurinë e ndërsjellët. Kështu fitohetmëshira e Allahut për të cilën padyshim,gjithë kemi nevojë. I dërguari i Allahut,salallahu alejhi ve seleme, ka thënë:"Allahu e ka mëshiruar burrin i cili zgjo-

het natën për të falë namaz, i cili e zgjongruan e tij e nëse ajo refuzon e spërkatme ujë në fytyrë. Allahu e ka mëshiruargruan e cila zgjohet natën për të falënamaz, e cila e zgjon burrin e saj e nëse airefuzon e spërkat me ujë në fytyrë".(Hadithin e shënon Ebu Davudi, nr. 1308dhe si autentik e ka vlerësuar Albani)

Në një hadith tjetër qën-dron: "Kur njeriu e zgjonbashkëshorten e tij natëndhe së bashku i falin dyreqate namaz, të dyshkruhen në mesin e atyreqë e përmendin shumëAllahun." (Hadithin eshënon Ebu Davudi, nr.1309 dhe si autentik e kavlerësuar Albani)

Kujdesi për shëndetin e gruas:Gratë për nga natyra janë më të dobëta

se burrat. Edhe problemet e tyre shën-detësore janë të veçanta. Këtë fakt burrinuk duhet ta neglizhojë e as ta harrojëdiçka të tillë. Kontrollet e rregulltamjekësore, gjatë shtatzënisë në veçanti,janë obligime që burri duhet t'i kryej ndajgruas. Mbështetja e plotë dhe përkrahjagjatë sëmundjeve, e ushqen dhe forconlidhjen martesore. Shtatzënia si njëgjendje e ndërlikuar psiko-fizike, pas tëcilës pritet ardhja e anëtarit të ri në famil-je, kërkon kujdes dhe ndihmë të veçantë.Pakujdesia në këtë periudhë mund tëketë pasoja serioze, për shëndetin nëveçanti dhe për martesën në përgjithësi.

Këto ishin disa këshilla të dobishme përnjë jetë të lumtur bashkëshortore.

Allahun e lusim që ato tu bëjnë dobibesimtarëve.Amin

Përktheu: Remzije KURTISHI

Shumë burra insisto-jnë që gruaja të silletmirë ndaj familjes sëburrit, kur në fakt

ata vetë me vepër eme fjalë, nuk e

vërtetojnë se një tra-jtim të tillë e kanë

merituar.

Përgjigjet: Ali Shaban Tanusha

Pyetje: Në jetën e përditshme na ndodhtë dëgjojmë nga disa shokë apo në TV ngaudhëheqësit e programeve televizive, kur eduan shumë një gjë, të thonë: "e adhuroj".A është me vend kjo shprehje apo e gabuar?

Përgjigje: Në emër të Allahut tëvetmit që duhet të adhurohet.

Shprehja "adhuroj" d.m.th: e quajdhe e nderoj dikë a diçka si perëndi, ipërulem e i falem duke e njohur sihyjni me fuqi të mbinatyrshme. Sipaskëtij kuptimi besimtari musliman nukbën ta shprehë këtë fjalë, përpos përAllahun, se për ndryshe bën mëkatinmë të madh dhe padrejtësinë më tëmadhe ndaj Krijuesit të tij, Allahut tëLartmadhëruar. Adhurimi i takonvetëm Allahut dhe vetëm ndaj Atij,duhet të kemi dashuri dhe nderim pamasë. Ndaj të gjithëve tjerëve, përposAllahut, nderimet, dashurinë duhet t'ikemi me masë.

Pyetje: Hoxhë i nderuar, punojmë merroga të vogla dhe orar të gjatë pune (mëtepër se 8 orë). E kemi pranuar këtë punëpasi nuk kemi ku të shkojmë, por edhekonkurrenca është e madhe. Këtë krizëdhe fukarallëk, pronarët e shfrytëzojnëdhe ne trajtohemi si skllav e jo si punë-torë. Ndonjëherë detyrohemi të punojmëjashtë orarit, por edhe ditët e diela. Ne

nuk guxojmë të ankohemi apo të bëjmëvërejtje, se na kanoset përjashtim ngapuna. Ne mezi ia dalim me këto rroga tëvogla, e me mbet pa to, vaj halli për ne.

Hoxhë i nderuar, ne kemi dëgjuar se katë atillë që marrin pa leje nga malli ipronarit për ta kompensuar punën etepërt, por ne nuk bëjmë një gjë të tillë.Na trego se si e shqyrton këtë çështje she-riati islam. Py

etje

p r

gji

gje

55


Përgjigje pyetjeve tuaja

56

Pyet

je p

rg

jig

je


Përgjigje: Falënderimi i takonAllahut Zotit të botëve, paqja dhebekimet e Allahut qofshin për pejgam-berin tonë Muhamedin alejhi salatu veselam.

Allahu i madhëruar thotë në Kur'an:"Allahu nuk e ndryshon gjendjen e njëpopulli përderisa ata ta ndryshojnëveten e tyre " Rad 11

Cenimi dhe mosvlerësimi i forcëspunëtore është një nga defektet eshoqërisë sonë. Është për tu habitur senë krahasim me perëndimin, te nepunëtorët punojnë me orar më tëgjatë dhe me paga më të ulëta e poskësaj, keqtrajtohen. Kjo gjendje epunëtorëve në këtë kohë paraqet njëformë të re të kohës skllavopronarebashkëkohore. Një punë që e kalonorarin tetë orësh dhe me këto rrogaaktuale, ai punëtorë më nuk ështëpunëtor, por është rob. Atij nuk i kambetur kohë për obligime tjera që i kandaj Krijuesit të tij, Allahut. I ështëpërkushtuar "zotëriut" maksimalisht,shkon në mëngjes dhe kthehet nëmbrëmje, kur kthehet nga puna i lod-hur, nuk mundet të bëjë asnjë ibadet.Kështu ai është shndërruar në rob idynjasë dhe ka humbur edhe dynjanë,edhe Ahiretin. Për këtë gjendje nukmundemi t'i fajësojmë (vetëm)pronarët e sotëm, se kjo gjendje ështëkah moti, por i këshillojmë që të për-piqen ta ndryshojnë këtë gjendje tëmjerueshme. Të sillen mirë me punë-torët dhe t'i trajtojnë mirë. Për punënpas orarit, të paguhen me paga shtesëse për ndryshe Allahu mundë t'iahumbë të gjithë atë pasuri dhe nuk i lefare asgjë. Sa për përkujtim le ta lexo-jnë ajetin e lartpërmendur.

E sa u përket atyre, që atë punë të

tepërt të tyre duan ta kompensojnëduke marr gjëra pa leje prej pronarit,kjo nuk lejohet. Ajo konsiderohetmëkat i madh. Besimtari nuk duhet taketë mëkatin si destinacion, për tëkompensuar atë që pretendon se kambet mangët nga pronari.

E lusim Allahun të na i përmirësojëtregtarët, t'ua shtojë besnikërinë tepunëtorët e të na përmirësojë gjend-jen, Ai është Gjithfuqishëm përgjithçka.

Pyetje: Esselamu alejkumHoxhë i nderuar më parë kam përdorur

preparat për dezinfektim të gojës, mirëponjë ditë e lexova përmbajtjen e këtijpreparati dhe aty shkruante se përmbannjë përqindje të alkoolit. A është e lejuarkjo apo është e ndaluar. Nëse është endaluar, a kam mëkat për përdorimin qëe kam bërë deri tani, se unë tashmë i jamshmangur përdorimit të saj, derisa të mëvijë përgjigja prej atyre që janë kompe-tent për këtë gjë?

Allahu ju shpërbleftë

Përgjigje:Esselamu alejkum. Nëpërgjigjen e kësaj pyetjeje kamkërkuar në burime të ndryshme dhejam konsultuar me kolegët e mi. Nënjërën nga fetvatë është edhe e Prof.Dr. Suud b. Abdullah El-Funejsan ishdekani i fakultetit të sheriatit pranUniversitetit të Imam Muhamed b.Saud. Në fetvanë e tij qëndron se lejo-het përdorimi i barnave (edhepreparateve) që përmbajnë përqindjetë alkoolit, posaçërisht nëse përqindjaështë e vogël. Barnat në përgjithësikanë përqindje të alkoolit në përbër-jen e tyre. Përdorimi i këtyre ilaçevedhe preparateve, është konsideruar e

57

Pyet

je p

rg

jig

je


lejuar, e vështruar kjo në aspektin edomosdoshmërisë sheriatike.Hadithet për ndalesën e pirjes sëalkoolit, kanë ardhur për ndalesën përpirje më qëllim të dehurit e jo për tushëruar. Numër i madh i dijetarëvedhe komisione të fetvave në lëmin efikhut kanë dhënë fetva për lejes.Allahu i bashkoftë të gjithë!

Dijetari i njohur Adnan Ar'ur kathënë: Duhet të kemi kujdes për dygjëra:

E para: se alkooli pasi të përzihetme barin apo preparatin a e ruancilësinë e tij, apo merr cilësi tjera mepërzierjen dhe bëhet lëndë tjetër qënuk deh? Nëse përgjigjja është se indryshon cilësitë kimike, atëherë nukka dëm pa marrë parasysh sa e kapërqindjen. Kësisoj, çdo lëndë që indryshon cilësitë e saja tëmëparshme, ndryshohet edhe ligji imëparshëm për të.

E dyta: nëse nuk është ndryshuaralkooli dhe i ka ruajtur cilësitë, nëkëtë rast duhet të kemi kujdes se nukështë e lejuar përpos nëse nuk mundettë dehë, pa marrë parasysh se sa do tëpihej prej saj, se për ndryshe është endaluar.

Pyetje: Hoxhë i nderuar, disa herëkemi dëgjuar se shkëmbi në Mesxhidul-Aksa prej ku pejgamberi ynë është ngjiturnë Miraxh, qëndron në ajër pa u mbështe-tur në tokë, e atë e mban kudreti (fuqia)i Allahut. Na tregoni se ç'është tamam evërteta rreth kësaj.Allahu ju shpërbleftë.

Përgjigje: Shkëmbi në Mesxhidul-Aksa nuk qëndron në ajër dhe pa u

mbështetur në tokë. Ajo mbahet nëkodrën e cila është pjesë e sajë.

Mirëpo, të mos çuditemi, sepseAllahu e ka krijuar sistemin diellor, kuka trupa qiellor të mëdhenj dhe qën-drojnë (lundrojnë) në qiell. Të gjithakëto Allahu i ka në kujdesin e Tij dhe imban me kudretin e Tij. Allahu i mad-hëruar ka thënë: "Allahu i mban qiejtdhe tokën që të mos zhduken, e nësezhduken, s'ka askush pos Tij që mundt'i mbajë …" Fatir 41 dhe po ashtu kathënë: "Nga argumentet e Tij është qëme fuqinë e Tij bëri të qëndrojë (pashtyllë) qielli e Toka, … " Rum 25. Nëlidhje me këtë, sa për ilustrim epotencojmë rastin me kodrën Tur, tëcilën Allahu e ka ngritur mbi populline Musait alejhi selam, kur ata nukzbatuan atë që i kishte porositurMusai, nga urdhrat e Allahut. KodraTur ka qëndruar në ajër me kudretin eAllahut Fuqiplotë. Allahu i madhëruarka thënë: "(Përkujtoni) Kur Ne patëmmarrë prej jush besën tuaj, ngritëmmbi ju (kodrën) Turin (u thamë):veproni sipas atij (Tevratit) që uadhamë me seriozitet, e mësoni atë qëështë në te, ashtu që të ruheni. "Bekare 63, dhe në një Ajet tjetër:"Përkujto kur ngritëm kodrën mbi tasi re, e ata menduan se ajo do të biembi ta. (Ne u thamë): "Merrni këtë qëua dhamë me kujdes dhe përkujtoniç'keni në të, e të ndaleni nga ajo qëështë e ndaluar. " Araf 171

Pra e vërteta në lidhje me shkëmbinnë Mesxhidul-Aksa është se ajo ështëe mbështetur në kodër dhe nuk rri nëajër si shkëmb.

Në këtë rubrikë mirëpresim të gjitha pyetjet e juaja, ndërsa ato më interesante do të botohen.Pyetjet mund t'i dërgoni në [email protected]

Ilm

iha

lli

58


1. Definicioni i Kaderit dhe rëndësia e tij:

Kaderi nënkupton përcaktimin egjërave nga ana e Allahut në bazë tëdijes së Tij paraprake dhe ashtu siç e kakërkuar urtësia. Ky për-caktim buron nga fuqia eAllahut, Ai ka fuqi përgjithçka dhe vepron atë qëdëshiron.

Besimi në Kader ështëprej besimit në njësimin eAllahut në të qenit Zot.Është një prej shtyllave tëdomosdoshme për tëekzistuar imani. Allahu,subhanehu ve teala, thotë:"Ne çdo send kemi kri-juar me masë të caktuar."(Kamer: 49) Pejgamberi,salallahu alejhi ve selem,kur u pyet se ç'ështëimani, u përgjigj: "të besosh Allahun,melekët, librat, pejgamberët, dhe tëbesosh në caktimin e Allahut, të mirëndhe të keqen prej Tij."( Buhariu dheMuslimi )

2. Shkallët e besimit në Kader:

Nuk plotësohet besimi në Kaderpërveç se me realizimin e katërshkallëve të tij. Ato janë:

Shkalla e parë; - besimi në diturinë e

amshuar të Allahut që përfshinë gjithç-ka. Allahu, subhanehu ve teala, thotë:"A nuk e ke ditur se Allahu di çka ekzis-ton në qiell e në tokë, e tërë ajo është eshënuar në libër, ajo për Allahun është

shumë lehtë." (Haxh: 70)Shkalla e dytë: besimi në

shkrimin e çdo gjëje që dotë ndodhë në Pllakën eFshehur (Leuhul mahfudh)si rezultat i asaj që Allahu eka ditur. Allahu, subhanehuve teala, thotë: "Asgjë nukkemi lënë pas dore nga evi-denca"( En'am: 40)Pejgamberi, salallahu alejhive selem, thotë: "Allahu,subhanehu ve teala, i kashkruar caktimet e krijesavepesëdhjetë mijë vite parakrijimit të qiejve dhetokës."( Muslimi)

Shkalla e tretë: besimi se dëshira eAllahut zbatohet dhe fuqia e Tij ështëgjithëpërfshirëse. Allahu, subhanehu veteala, thotë: "Por ju nuk mund të dëshi-roni, vetëm se me vullnetin e Allahut,Zotit të botëve" (Tekvir: 29)

Kur një njeri i tha Pejgamberit, salal-lahu alejhi ve selem: ajo që dëshiron tidhe Allahu (bëhet), ai ia ktheu: "mëbëre të barabartë me Allahun?! Jo, porthuaj: atë që dëshiron vetëm Allahu"(Ahmedi )

Besimi në Kader 1/2Shkruan: Agim BEKIRI

Njeriu e di dalliminmes të qenit i

detyruar dhe i lirë.Kur zbret poshtë

nëpërmjet shkallëvedhe kur dikush ehedh prej lartë. E

para kryhet me vull-netin dhe lirinë e tijkurse e dyta pa vull-

netin e tij.

Ilm

iha

lli

59


Shkalla e katërt: besimi se Allahu,subhanehu ve teala, është krijuesi i çdogjëje.Allahu, subhanehu ve teala, thotë:"Allahu është krijues i çdo sendi dhe Aiështë mbikëqyrës ndaj çdo gjëje."(Zumer: 62), po ashtu Allahu, subhane-hu ve teala, thotë: "E Allahu ju krijoijuve edhe atë që e punoni."( Safat: 96)

Pejgamberi, salallahu alejhi ve selem,thotë: "Allahu e krijon mjeshtrin dhemjeshtërinë e tij."( Buhariu )

3. Llojet e caktimeve:

a) Caktimi i përgjithshëm i tëgjitha ekzistencave. Ky është caktimi qëu shkrua në Pllakën e Fshehur para se tëkrijohen qiejt dhe toka pesëdhjetë mijëvjet.

b) Caktimi i jetës që përfshinë çdogjë që ka të bëjë me njeriun prej kur t'ijepet shpirti e deri në vdekje.

c) Caktimi vjetor që përfshinëgjithçka që do të ndodhë brenda vitit.Vendimi për këtë sillet çdo vit në Natëne Kadrit. Allahu, subhanehu ve teala,thotë: "ë atë (natë) zgjidhet çdo çështjenë mënyrë të prerë"( Duhan: 4)

d) Caktimi ditor i cili ka të bëjëme atë që ndodhë brenda ditës, dhëniae jetës apo marrja e shpirtrave, krenar-ia apo nënçmimi i dikujt, fitimi apohumbja dhe gjëra të tjera. Allahu, sub-hanehu ve teala, thotë: "(Ai mbetet)Atij i drejtohet me lutje kush është në

Asnjëri nuk ka argument kundërAllahut për obligimet që nuk ikryen apo haramet që i bën,përkundrazi argumenti i plot-fushqishëm është kundërnjerëzve të tillë. Argumentimime Kader mund të përdoretgjatë fatkeqësive e jo për t'iarsyetuar të metat dhe mëkatet.

Ilm

iha

lli

60


qiej e në tokë dhe Ai në çdo momentështë i angazhuar në çështje të reja (falëmëkate, largon brengosje, jep jetë, jepvdekje, krijon gjendje, zhduk të tjeraetj.)."( Rahman: 29)

4. Besimi i selefit në Kader:

Besimi i tyre mund të përkufizohet sivijon: besimi se Allahu është krijuesi içdo gjëje, Zoti dhe mbreti i tyre. Ai iparacaktoi gjërat para se të ndodhin. Icaktoi sa do të jetojnë, sa do të kenëfurnizim, çka do të veprojnë dhe si dota kenë përfundimin, të lumtur apo tëdëshpëruar. Pra çdo gjë eka shënuar në Pllakën eFshehur. Atë që dëshiroiAllahu, u bë, e atë që nuk edëshiroi, nuk u bë. Ai e diatë që ka ndodhur, atë qëdo të ndodhë dhe atë qënuk ka ndodhur mirëposikur të ndodhte si do tëishte. Ai është iPlotfuqishëm për gjithçka,e udhëzon kë të dëshirojëdhe e devijon kë të dëshi-rojë. Njerëzit kanë vull-netin e tyre të lirë, si dhefuqi me të cilat veprojnëatë që ua caktoi Allahu,mirëpo gjithnjë duke e ditur se ata nukmund të dëshirojnë diçka pa vullnetin eAllahut. Allahu, subhanehu ve teala,thotë: "E ata, të cilët luftuan për hirTonë, Ne me siguri do t'i orientojmërrugës për te Ne, e nuk ka dyshim seAllahu është në krahun e bamirësve."(Ankebut: 69)

Allahu, subhanehu ve teala, është kri-jues i njerëzve dhe veprave të Tij, kurseata i kryejnë veprat e tyre në mënyrë

reale. Asnjëri nuk ka argument kundërAllahut për obligimet që nuk i kryenapo haramet që i bën, përkundraziargumenti i plotfushqishëm ështëkundër njerëzve të tillë. Argumentimime Kader mund të përdoret gjatëfatkeqësive e jo për t'i arsyetuar tëmetat dhe mëkatet, ashtu siç na tregoiPejgamberi, salallahu alejhi ve selem, seAdemi dhe Musai patën një zënkë.Musai tha: ti je babai ynë që na nxoreprej Xhennetit (ngase dalja e Ademitprej Xhennetit ishte për shkak ngrëniesnga pema e ndaluar).Ademi ia ktheu: amë qorton për diçka që Allahu ma ka

shkruar para se të më kri-jojë. Muhammedi, salal-lahu alejhi ve selem, thotë:Ademi e fitoi Musain nëkëtë zënkë. (dy ose treherë).( Buhariu dheMuslimi )

5. Veprat e njerëzve:

Veprat të cilat i krijonAllahu, subhanehu veteala, në gjithësi ndahen nëdy grupe:

Një: vepra që Allahu,subhanehu ve teala, i bëntë ngjajnë në krijesat e Tij.

Këtu nuk mund të ndërhyjë dëshira apovullneti i dikujt tjetër, porse zbatohetvullneti i Allahut, sikur: vdekja, dhëniae jetës, sëmundja, shërimi e tjerë.Allahu, subhanehu ve teala, thotë: " EAllahu ju krijoi juve, edhe atë që epunoni."( Safat: 96), po ashtu Allahu,subhanehu ve teala, thotë: " Ai është qëkrijoi vdekjen dhe jetën, për t'juprovuar se cili prej jush është mëvepërmirë. Ai është ngadhënjyesi,

Ai i paracaktoi gjëratpara se të ndodhin. Icaktoi sa do të jeto-jnë, sa do të kenë

furnizim, çka do tëveprojnë dhe si do takenë përfundimin, tëlumtur apo të dësh-përuar. Pra çdo gjë e

ka shënuar nëPllakën e Fshehur.

61

Ilm

iha

lli


mëkatfalësi."( Mulk: 2)Dy: vepra që njerëzit i kryejnë me lir-

inë dhe vullnetin e tyre. Këtë gjë Allahuua mundësoi, Ai thotë: " Për atë ngamesi që dëshiron të gjendet në tëvërtetën."( Tekvir: 28), po ashtuAllahu, subhanehu ve teala, thotë: " E tithuaj: "E vërteta është nga Zoti juaj, ekush të dojë, le të besojë, e kush tëdojë, le të mohojë"( Kehf: 29) veprat ekëtij lloji nëse janë të mira atëherëlavdërohen, në të kundërtën qortohen.Allahu nuk dënon vetëm për ato vepraqë janë bërë me lirinë dhe zgjedhjen enjeriut. Allahu, subhanehu ve teala,thotë: " dhe Unë nuk jam zullumqarpër robërit"( Kaf: 29)

Njeriu e di dallimin mes të qenit idetyruar dhe i lirë. Kur zbret poshtënëpërmjet shkallëve dhe kur dikush ehedh prej lartë. E para kryhet me vull-netin dhe lirinë e tij kurse e dyta pavullnetin e tij.

6. Përputhja mes të qenit gjithçka e krijuarprej Allahut dhe vullnetit të lirë të njeriut:

Allahu, subhanehu ve teala, e ka kri-juar njeriun dhe i ka krijuar veprat e tij.Njeriut i ka dhënë vullnet të lirë dhefuqi. Njeriu në mënyrë reale është kry-erësi i drejtpërdrejtë i veprave të tij.Kur beson, beson me dëshirën dhe vull-netin e tij. Kur mohon, këtë e bën mëdëshirën dhe vullnetin e tij të plotë,sikur kur themi: ky fryt është prej këtijdruri, kjo bimë është prej kësaj tokë,me kuptimin se ndodhë prej saj. Kurthuhet "prej Allahut" do të thotë: ai eka krijuar prej saj. Kështu pra nuk kakundërthënie dhe bëhet pajtimi mesligjit të Allahut dhe kaderit të tij.Allahu, subhanehu ve teala, thotë: "E

Allahu ju krijoi juve edhe atë që epunoni."( Safat: 96) Po ashtu thotë: "E,sa i përket atij që jep dhe ruhet, dhevërteton bindshëm për më të mirën,Ne do ta përgatitim atë për më tëlehtën. E sa i përket atij që bën koprracidhe ndien veten të pavarur (nga Zoti),dhe që përgënjeshtron atë më të mirën,Ne do ta përgatisim për më tëvështirën."( Lejl: 5-10)

7. Obligimi e njeriut drejt kaderit:

Një: të kërkojë ndihmë prej Allahut,subhanehu ve teala, për t'i kryerobligimet dhe të largohet nga ndalesat.Të lusë Allahun që t'ia lehtësojë tëmirën dhe ta largojë nga e keqja. Duhettë mbështetet në Të, të kërkojë mbrojt-je prej Tij. Të shfaqë nevojën e Tij përAllahun për të arritur të mirat dhe përt'u larguar nga e keqja. Pejgamberi,salallahu alejhi ve selem, thotë:"kujdesu për atë që të bën dobi, kërkondihmë prej Allahut dhe mos humbdurimin. Nëse të godet diçka, mosthuaj: sikur të veproja kështu do tëndodhte kështu, mirëpo thuaj: Allahu eka caktuar dhe Ai vepron ç'të dojë,ngase fjala "sikur" i hapë dyert e shej-tanit.

Dy: të jetë durimtar në gjërat që janëcaktuar për të, të mos humbë durimin.Duhet ta dijë se ajo është prej Allahutandaj duhet të pajtohet dhe të dorëzo-het. Vazhdimisht të kujtojë se ajo që eka goditur s'ka mund të mos ndodh dheajo që s'ka ndodhur s'ka mund që tagodet siç ka thënë Pejgamberi, salallahualejhi ve selem.

Lib

ri62


"Arratisje nga Lindja " është njëhulumtim sistematik i orientalizmitshqiptar nga Rilindja Kombëtare, peri-udha që vendosi themelet e shtetësisëshqiptare, periudha midis dy luftëravebotërore, komunizmi dhe deri teShqipëria e ditëve të sotme. Koncepti i"orientalizmit" i përdorur nga autoriështë huazuar nga Eduard Said në librinme titullin "Orientalism" (1978). Përrastin e Shqipërisë orientalizmi ështëpërkufizuar si ligjërim modernizues i eli-tave shqiptare që e objektifikojnërealitetin shqiptar mbi dikotominëPerëndim-Lindje, ku Perëndimi dheLindja përfaqësojnë kategori kuptimoredhe simbole të thjeshtuara dhe plotësishtkundërvënëse ndaj njëra-tjetrës;

Perëndimi simbolizon përparimin,dritën, diturinë, lirinë dhe gjithçka tëmirë në përgjithësi, ndërsa Lindja është ekundërta: regresi, errësira, skllavëria,injoranca dhe e keqja në përgjithësi.Autori ia ka arritur me sukses të argu-mentojë se orientalizmi ka qenë njëligjërim i përhapur i elitave politike dheintelektuale shqiptare, që nga koha eRilindjes Kombëtare në fund të shekullit19 e deri tani. Krijimi i identitetit shqip-tar dhe tentativa për të modernizuarShqipërinë është portretizuar si një për-pjekje e vazhdueshme për shpëtimin evendit prej Lindjes dhe pastrimin e pop-ullit shqiptar prej mbetjeve orientale, tëcilat kohë pas kohe janë identifikuar sipengesa në rrugën e Shqipërisë drejt

Recension iLibrit"Arratisjenga Lindja"

Blendi KAJSIU Autori i librit: Enis SulstarovaBotoi: Botimet DUDAJ - Tiranë

Lib

ri

63


modernitetit apo Perëndimitnë përgjithësi. Kjo ka prod-huar meta-narrativa që shpje-gojnë çdo "dështim shqiptar"me anë të ndikimeve të vazh-dueshme orientale, të cilatpavarësisht përpjekjeve të sajpër t'u shpëtuar, duket sikurShqipëria asnjëherë nuk i kahequr qafe.

Kapitull i parë, "Orient-alizmi", përmban kuadrinteorik të librit, mbi të cilinjanë zhvilluar kapitujt e mëpasshëm. Aiofron një trajtim të shtjelluar dhe përku-fizim të termit "orientalizëm". Autorishpjegon kuptimet e paradigmës orien-taliste të zhvilluar nga Eudard Saidi nëveprën e tij themelore dhe më pas vendosnjë përkufizim më të ngushtë të oriental-izmit së bashku me themelet teorike tëkonceptit që ai përdor në pjesën tjetër tëlibrit, të bazuara mbi perspektivën eFukosë (Michel Foucault). Në të njëjtënmënyrë, metodologjia e përdorur për tëeksploruar orientalizmin është gjene-ologjia fukojane që shqyrton fushat emundësisë, nëpërmjet të cilave formo-hen konceptet dhe ligjërimet, pa iu refer-uar ndonjë faktori transhendental apometa-narrativave. Ky është një kombinimunik dhe i çuditshëm, meqë bashkon dyqasje teorike, atë të një humanisti,Eduard Said, dhe atë të një post-struktu-ralisti, Mishel Fuko. Këtë autori e kakuptuar dhe përpiqet ta kapërcejë dukeargumentuar në fund të kapitullit seFukoja dhe Saidi nuk janë shumë largnjëri-tjetrit, por duke mos bërë përpjek-je për t'i pajtuar kontradiktat teorikemidis të dyve; në vend të kësaj Sulstarovaka parapëlqyer të përdorë ato që ka gje-tur të dobishëm te secili prej autorëve.

Kapitulli i dytëeksploron shfaqjen e nëRilindjen KombëtareShqiptare. Autori analizondisa prej teksteve letraremë të njohura dhe autorëte Rilindjes, si NaimFrashëri, Sami Frashëridhe Naum Veqilharxhi.Sulstarova ndalet më gjatënë poemën e NaimFrashërit, "Historia eSkënderbeut", një vepër

shumë e njohur që është pjesë e teksteveshkollore në Shqipëri. Në këtë kapitullautori dëshmon se si gjatë RilindjesKombëtare identiteti shqiptar u struktu-rua përkundër Tjetrit Oriental, i cili nëshumicën e rasteve ishte Turku. Nënjërën anë shqiptarët në tekstet eRilindjes përshkruhen si popullsi evropi-ane/perëndimore plot me virtyte,potenciale dhe mundësi, përkundërtjetrit oriental që është e kundërta egjithçkaje që përfaqësojnë shqiptarët fis-nikë dhe një pengesë në rrugën eShqipërisë për të arritur potencialet eplota të saj, pra një vend modern, evropi-an dhe perëndimor.

Ligjërimi orientalist gjurmohet më tejnë periudhën mes dy luftërave në dykapitujt vijues, "Oksidentalizimi iShqipërisë" dhe "Personazhe oriental-iste:Ali Pasha dhe Xheladin Beu". Në fil-lim autori jep një shikim të ligjërimit tëperiudhës, duke u fokusuar veçanërishtnë shkrimet e dy autorëve në zë të kohës.Krist Maloki dhe Branko Merxhani. Tëdy ata kontribuuan në debatin politik tëpërqendruar te çështja e modernizimitdhe domosdoshmërisë për ta çliruarShqipërinë prej shtrëngimit të sëshkuarës së saj orientale. Autori tregon

Libri "Arratisje ngalindja" është njëvepër akademikeorigjinale e stan-

dardeve të larta. Përkëtë arsye libri i

Sulstarovës përbënlajm për akademinë

shqiptare.

Lib

ri64


mbështetjen e tyre të madhe mbistereotipet e orientalit dhe oksidentalit,ku i pari përfaqëson problemin dhe i dytizgjidhjen. Orientali eksplorohet në detajnë karakterin e Xheladin beut të tregim-it të mirënjohur "Vjeshta e Xheladinbeut", i Mitrush Kutelit. Xheladin beuështë mishërimi oriental, një perversseksual, mizor, dinak, ipabesë, plotësisht i zhveshurprej moralit dhe i konsumuarprej grykësisë seksuale, feu-dali tipik prapanik që i zërrugën përparimit, perëndi-morizimit dhe modernizim-it. Nëpër tërë kapitullin aikrahasohet me Ali Pashën,një tjetër personazh, i cilimegjithëse historik dhe joletrar, nuk ka qenë mëshumë se sa produkti i narra-tivave orientale. Autori tre-gon se Ali Pasha, që ka qenëkarakterizuar në Perëndim simishërimi i Orienti, është identik meXheladin Beun në gati të gjitha përver-sitetet, të metat apo veset. Kjo provon semë shumë se figura historike, fiksionaleapo artistike, ato në fakt shërbejnë sistereotipe orientale. Kjo i bashkon ata nëhapësirë dhe kohë.

Në kapitullin tjetër, "Orientalizmi nëRealizmin Socialist: Rasti i Kadaresë"autori argumenton se ligjërimi orientalistvazhdoi edhe gjatë periudhës komuniste,pavarësisht se Shqipëria bënte pjesë nebllokun lindor. Kapitulli fillon duketreguar se si orientalizmi si ligjërim ishtepjesë e mendimit të Marksit dhe vijonme një shtjellim të orientalizmit nëletërsinë shqiptare të realizmit socialist.Autori fokusohet te vepra e IsmailKadaresë, si shkrimtari më i lexuar dhe

më me ndikim gjatë komunizmit.Ai tre-gon se si Kadareja mbështetet mbilogjikën orientaliste për të glorifikuarqëndresën shqiptare vis-a-vis murtajësaziatike, Perandorisë Osmane që po kër-cënonte Evropën, duke hequr një para-lele të qartë me qëndresën e Shqipërisëkomuniste kundër kapitalizmit, socio-

revizionizmit dhe botësimperialiste. Autori tregonse në veprën e Kadaresë,Shqipëria edhe atëherë kurlufton kundër osmanëveapo kur ndahet prej Kinës aBS-së, është duke i qëndru-ar kërcënimit oriental. Kyështë një kërcënim imi-nent, që duhet përballuarjo vetëm nga jashtë, poredhe nga brenda. Identitetimodern, evropian i shqip-tarëve kërcënohet prej ori-entalëve brenda shoqërisëshqiptare, të cilët dëshiro-

jnë Lindjen dhe e urrejnë përparimin.Ndonjëherë ata janë herë borgjezët epërmbysur, herë klasat feudale dhe herëarmiqtë e Partisë së Punës.

Ortientalizmi i Kadaresë analizohetedhe më tutje gjatë periudhës post-komuniste, në kapitullin pasues me titull"Orientalizmi bashkëkohor shqiptar".Në periudhën paskomuniste ligjërimiorientalist përqendrohet në rreziqet qëmbeturinat orientale të së kaluarës isjellin identitetit evropian të shqiptarëve.Rënia e komunizmit e shikuar me lenteorientaliste u interpretua si rasti historiki Shqipërisë për t'u kthyer në vendin e sajnatyror, Evropë. Duke shqyrtuar disaprej teksteve të njohura letrare dhe pub-licistët e periudhës post-komuniste,autori tregon se shqetësimi kryesor në

Sidoqoftë puna eSulstarovës ka qenë

e suksesshme nëzbulimin e

orientalizmit shqip-tar dhe në dokumen-timin dhe analizimine tij në një mënyrëshumë sistematike,argumentuese dhe

bindëse.

Lib

ri

65


ligjërimin orientalist ështëse rruga e Shqipërisë drejtEvropës vonohet prejtrashëgimisë së të shkuarësorientale, me fjalë të tjeraprej Perandorisë Osmane.Trashëgimia më prob-lematike e së shkuarësmbetet islami, që shihet sinjë barrierë serioze drejt njëidentiteti të plotë evropianpër Shqipërinë. Pasojat eislamofobisë dhe të të men-duarit orientalist radhiten nëkapitullin përfundimtar "Mjerimi i orien-talizmit shqiptar". Këtu autori ofron njëkritikë të përgjithshme të qasjes oriental-iste dhe përvijon sfidat që ajo i bën ndër-timit të një shoqërie të hapur dhe toler-ante.

Megjithëse një studim shumë seriozdhe i mirëdokumentuar, vepra eSulstarovës është e pambrojtur përballëtë njëjtave kritika që i janë bërë EduardSaidit për veprën e tij "Orientalism".Dikotomia Perëndim-Lindje është tepëre thjeshtëzuar dhe tenton të përforcojëdy kategoritë që kritikon. Në procesin e

eksplorimit, analizimit dhe nxjerrjes nëdritë të kësaj dikotomie, autori gjithashtue riprodhon atë. Siç thotë një fjalë e urtëpopullore "Kur mban një çekiç në dorë,do të shohësh gozhda gjithandej". Çekiçinë duart e Sulstarovës është paradigma

orientaliste, gozhdët janëligjërimet nacionaliste, tëcilat ai i shikon kudo njësojtë përhapura që nga Rilindjae deri në Shqipërinë esotme. Theksi mbi paradig-mën orientaliste kaanashkaluar eksplorimin eligjërimit orientalist per se.Për pasojë orientalizmiështë trajtuar si një ligjërimi pandryshuar, homogjendhe solid. Kjo shkonkundër themeleve teorike

të qasjes gjeneologjikë fukojane, mbi tëcilat autori ka ngritur hulumtimin e tij.Gjeneologjia e Fukosë fokusohet mbipikat e thyerjes dhe jo të vazhdimësisë.Prandaj, një qasje gjeneologjike fukojaneduhet të kishte kërkuar të identifikontese si ligjërimi orientalist ka ndryshuardhe evoluar në kohë, në vend që të shihtese si ka mbetur i njëjtë. Përndryshe duhettë pranojmë thelbin e pandryshueshëm tëorientalizmit. Në vend të eksplorimit tëthyerjeve brenda ligjërimit orientalistdhe se si ka evoluar ai në kohë, në përp-jekjen e tij pedante të dokumentimit tëorientalizmit në Shqipëri, autori duket sejep një orientalizëm të pandryshuar, i cilivepron në të njëjtën mënyrë, pavarësishtprej rrethanave. Kjo gjë është veçanërishtproblematike gjatë trajtimit të periudhëskomuniste, ku orientalizmi nuk arrin tëshpjegojë aleancat e Shqipërisë meRusinë dhe Kinën kundër Perëndimit.

Prandaj në vend të fokusimit mbidokumentimin e orientalizmit, njëdetyrë kjo që autori e ka përmbushurmjaft mirë, më shumë vëmendje i duhejkushtuar përdorimeve strategjike të ori-entalizmit. Nga kjo perspektivë, domos-doshmëria e një Tjetri oriental për të

Kjo gjë ështëveçanërisht prob-

lematike gjatë traj-timit të periudhës

komuniste, ku orien-talizmi nuk arrin tëshpjegojë aleancat e

Shqipërisë meRusinë dhe Kinën

kundër Perëndimit.

Trashëgimia më problematike esë shkuarës mbetet islami, qëshihet si një barrierë seriozedrejt një identiteti të plotëevropian për Shqipërinë.

Lib

ri66


prodhuar shqiptarin mod-ern mund të ishte eksploru-ar më thellë. Këtu një qasjelakaniane (sipas psikoanal-izës së Jacque Lacan) mundtë kishte qenë e dobishme.Prej perspektivës lakaniane,orientali përfaqëson Tjetrin,me T të madhe, përkundërtë cilit identiteti shqiptar,ose të paktën një pjesë e tij,ndërtohet. Një qasje e tillëmund të ndihmojë të trego-het se ligjërimi nacionalistnuk ka një esencë të vetën,por përdoret strategjikishtnë periudha të ndryshmepër të nxjerrë në pah iden-titetin shqiptar. Prandajështë e kotë të radhitenkarakteristikat e orientalit, ose të trego-het se si nuk ndryshojnë ato, sepse orien-tali mund të ekzistojë dhe të funksionojëvetëm në marrëdhënie me procesin endërtimit dhe daljes në pah të identitetitshqiptar. Në fakt, ky ligjërim mbi tëgjitha i shërben procesit të ndërtimit tëidentitetit dhe do të ndryshojë sipasdinamikave të tij. Kjo është arsyeja psevendndodhja e tij ka ndryshuarvazhdimisht prej gjeografisë te ideologjiadhe prej ideologjisë te feja, sikurse duketse ndodh sot kur ligjërimi orientalistduket i fokusuar te islami. Një ditë orien-tali është anti-Evropë, ditën tjetër ështëanti-komunist, sot është anti-kristian ekështu me radhë.

Sidoqoftë puna e Sulstarovës ka qenë esuksesshme në zbulimin e orientalizmitshqiptar dhe në dokumentimin dhe analiz-imin e tij në një mënyrë shumë sistem-atike, argumentuese dhe bindëse.Pavarësisht prej faktit nëse jemi në një

mendje me argumentin e tij,ose jo, na duhet të përballemime analizat e argumentuaramirë dhe kërkimin sistem-atik. Me anë të kërkimit dheqasjes teorike, Sulstarova kahedhur një hap të gux-imshëm dhe të suksesshëmnë një fushë pak të njohur nëShqipëri. Prandaj në shumëaspekte ka realizuar njëstudim pionier mbi të cilinmund të mbështeten të tjerëstudiues shqiptarë apo të huajtë interesuar për oriental-izmin. Kjo vlen për më tepërduke pasur parasysh cilësinë eshumicës së punëveakademike që janë botuarderi tani në Shqipëri dhe që

variojnë nga shumë të dobëta deri tëplagjiarizuara. Prandaj me librin e tijSulstarova ka mbushur një boshllëk prob-lematik në kërkimin kualitativ në Shqipëri.Libri "Arratisje nga lindja" është një vepërakademike origjinale e standardeve tëlarta. Për këtë arsye libri i Sulstarovës për-bën lajm për akademinë shqiptare. Në tënjëjtën kohë ai është një kontribut seriozshkencor në fushën e studimeve shqiptaredhe të identitetit dhe si i tillë është një teksti rëndësishëm për t'u lexuar nga ata që janëtë interesuar në identitetet, kulturën, poli-tikën dhe shoqërinë shqiptare. Në fakt, emeta më e madhe e këtij libri është se përmomentin është vetëm në gjuhën shqipe.Pa dyshim që është një vepër që duhetpërkthyer në anglisht dhe gjuhë të tjerapër të kapur një audiencë më të gjerë.

Marrë nga: Revista Polis, UniversitetiEuropian i Tiranës (UET)

Kapitulli fillon duketreguar se si orien-talizmi si ligjërim

ishte pjesë emendimit të Marksit

dhe vijon me njështjellim të oriental-

izmit në letërsinëshqiptare të real-

izmit socialist.Autori fokusohet te

vepra e IsmailKadaresë, si shkrim-tari më i lexuar dhemë me ndikim gjatë

komunizmit.

Documents

JUST FOR KOSOVA · Faqe 5 Rrëfimi mbi "vehabitë" Faqe 10 JUST FOR KOSOVA Faqe 12 Piromania dhe ferri Faqe 15 Për ballin e kombit Faqe 18 Pengesat në të menduarit e drejtë Faqe