KEMAHIRAN KEUSAHAWANAN: SATU KAJIAN ANALISIS …eprints.uthm.edu.my/id/eprint/129/1/muhammad_haron_husaini.pdf · kajian kertas kerja ini kepada keupayaan penerapan kemahiran keushawanan

Kemahiran keusahawanan

409

KEMAHIRAN KEUSAHAWANAN: SATU KAJIAN ANALISIS KANDUNGAN BUKU-BUKU TEKS

Muhammad Haron Husaini & Khairul Anuar Ahmad Abstract : Pendidikan Negara bermatlamat menghasilkan modal insan seimbang dalam empat domain utama; kognitif, psikomotor, afektif dan sosial. Kemahiran Keusahawanan pula merupakan antara kamahiran penting dalam Kemahiran-kemahiran Insaniah (Soft Skills) yang harus dimiliki oleh pelajar-pelajar Institut Pengajian Tinggi (IPT). Kajian dengan metod Analisis Kandungan (Content Analysis) ini dijalankan untuk meninjau sejauh mana buku-buku teks bahasa Arab yang digunapakai oleh pelajar-pelajar Fakulti Pengurusan & Muamalat, Kolej Universiti Islam Antarabangsa Selangor (KUIS) mengandungi ciri-ciri kamahiran keusahawanan seperti keupayaan meneroka peluang, membangunkan kesedaran tentang risiko (risk awareness), kreativiti serta inovasi dalam aktiviti berkaitan dengan pengurusan perniagaan. Kajian ini mencadangkan supaya beberapa pindaan perlu dibuat terhadap kandungan buku-buku tersebut terutama penambahan kosa kata, frasa dan ayat yang berkaitan dengan bidang keusahawanan atau perniagaan. Contoh-contoh situasi yang ada kaitan dengan kehidupan dan pengkhususan pelajar dapat menyumbang kepada peningkatan minat dan kemahiran bahasa mereka. Justeru, pendekatan, reka bentuk buku serta kaedah penyampaiannya yang memenuhi keperluan, semasa dan bersifat mesra pelanggan seharusnya dititikberatkan. Katakunci: keusahawanan, buku-buku teks Pengenalan

Di antara faktor utama yang menyumbang kepada keberkesanan proses P&P ialah buku teks. Buku teks yang baik dapat menambah minat dan kecenderongan pelajar untuk mengikuti kursus yang ditawarkan, menghayati serta menerokai disiplin seterusnya menjejaki perkembangan ilmu yang dibincangkan di dalamnya. Buku teks yang baik seharusnya disusun dengan berasaskan kajian yang meliputi bahasa, konteks dan budaya. Buku yang berkualiti, dengan mudah meraih sambutan pelajar jika sesuai kandungannya dengan peringkat umur, latar belakang dan keperluan mereka. Latarbelakang Kajian

Pertumbuhan ekonomi negara amat bergantung kepada modal insan terutamanya dalam proses Malaysia mencapai status negara maju. Dalam tempoh RMKe-9, kerajaan amat bergantung kepada modal insan yang dihasilkan oleh sistem pendidikan kebangsaan. Kerajaan akan memastikan tidak ada pihak yang tercicir dari sistem pendidikan dan setiap pelajar yang melalui sistem ini bukan sahaja dapat memenuhi kehendak pasaran dalam negara malah kehendak peringkat antarabangsa. Menyedari kepentingan ini, kerajaan akan terus berusaha menggembleng tenaga dengan pelbagai pihak yang berkepentingan untuk membangun modal insan yang bukan sahaja mempunyai kecemerlangan akademik tetapi memiliki nilai-nilai insaniah. Fokus Dan Strategi Pelaksanaan RMKe-9

Bagi tujuan pembangunkan modal insan yang mantap, RMKe-9 memberi fokus kepada perkara berikut:

1. Mengadakan lebih banyak pilihan pendidikan kepada ibu bapa dan pelajar 2. Meningkatkan keupayaan dan penguasaan ilmu pengetahuan 3. Memupuk pelajar memiliki kemahiran dan keterampilan

Prosiding SKIKS 08

410

4. Memantapkan sistem pentaksiran dan penilaian supaya lebih holistik 5. Memantapkan program kokurikulum dan sukan 6. Memperkukuhkan disiplin pelajar 7. Mempercepatkan perkhidmatan sistem aduan masalah disiplin 8. Memantapkan kurikulum

Strategi pelaksanaan supaya dapat memupuk para pelajar memiliki kemahiran dan

keterampilan ialah:

1. Melengkapkan diri pelajar dengan pelbagai jenis kemahiran hard and soft skills 2. Membina penampilan diri yang positif 3. Memupuk pelajar supaya menghayati dan mengamalkan nilai-nilai murni, budi

bahasa dan adab 4. Menekan aspek nilai murni termasuklah keselamatan, kesihatan dan kebersihan (3K)

dalam pengajaran dan pembelajaran aktiviti kokurikulum 5. Menekan aspek keselamatan, kebersihan dan kesihatan pelajar 6. Melipatgandakan program pembangunan insan bagi menangani gejala sosial melalui

penerapan nilai-nilai murni 7. Memantapkan program 3K.

Paparan di atas dengan jelas menunjukkan betapa pentingnya kemahiran dan

keterampilan pelajar sehingga ianya menduduki kedudukan 3 teratas tumpuan RMKe-9. Soft skills atau kemahiran insaniah pula dilihat sabagai strategi pelaksanaan pertama bagi menjayakan fokus tersebut.

Usaha yang sedang giat dijalan oleh pihak pengurusan Kolej Universiti Islam Antarabangsa Selangor (KUIS) dalam mengadunkan granduannya dengan 7 kemahiran insaniah amat tepat pada masanya. Keutamaan dan kesungguhan dapat dilihat menerusi pelancaran Formula 7K 7 Kemahiran Insaniah pada 26 Mac 2008 yang lalu. Antara mesej penting yang dimuatkan dalam formula tersebut ialah (KUIS 2008: 7): “Dengan fokus kepada pembentukan graduan yang berkemahiran (soft skills), formula 7K digarap perlu merentas perlaksanaan p&p bagi menghasilkan output yang diharapkan disamping mengukuhkan lagi formula 6M sebelum ini. Formula ini merupakan adunan pelbagai kemahiran yang dirasakan amat perlu dimiliki oleh setiap bakal graduan. Malah formulasinya adalah berdasarkan pengalaman KUIS dalam memenuhi permintaan dan keperluan semasa pasaran kerjaya. Ia juga amat relevan dengan misi nasional untuk membangunkan modal insan berkualiti, Pencerakinan 7K dalam proses pengajaran dan pembelajaran P&P yang merentas 4 domain (kognitif, psikomotor, afektif dan sosial) mampu menghasilkan pelajar yang bukan sahaja cemerlang dari segi pencapaian akademik malah juga hebat dari aspek penampilan dan kebolehan individu. Dengan itu, proses penerapannya perlu berterusan disamping sensitif terhadap perkembangan dan keperluan semasa. 7K menjadi satu cabaran khususnya dalam kursus-kursus yang diketahui umum sebelum ini secara tradisi sebagai khazanah klasik dunia Islam seperti ilmu Fiqh, Usuluddin, Tafsir dan sebagainya. Bagaimanapun ia perlu diketengahkan dengan kerangka yang praktikal dan mampu menangani keperluan masyarakat kini. Kebijaksanaan tenaga pengajar dengan bantuan silibus pengajaran yang komprehensif mampu menggembleng pengalaman pelajar terhadap kesinambungan ilmu dan amal, teori dan praktik serta matlamat dan cara. Justeru, keyakinan ilmu yang mantap dan latihan amali atau praktikal yang cukup mampu mendorong ke arah pembentukan sahsiah pelajar yang benar-benar versatil dengan keperluan masyarakat”.


411

Kemahiran Insaniah, Kemahiran Keusahawanan Dan Kepentingannya Terhadap Pelajar IPT

Kemahiran Insaniah dapat didefinisikan sebagai berikut (KUIS 2008: 8)

1. Human skills, non-technical skills, generic skills, essential skills, employability skills 2. A wide variety of basic knowledge, values, and life skills that are necessary to obtain

a job and keep it 3. Kemahiran yang dianggap penting bagi membolehkan seseorang pekerja untuk

berjaya –smarter not harder-.

Kemahiran Insaniah dapat diterapkan kepada pelajar-pelajar instutusi pengajian tinggi awam atau sewasta melalui 3 kaedah pembangunan (Kementerian Pengajian Tinggi Malaysia 2006: 15-16):

1. Aktiviti formal P&P 2. Aktiviti program sokongan 3. Aktiviti kehidupan di kampus

Melalui aktiviti formal P&P, Kemahiran Insaniah dilaksanakan menerusi dua model iaitu

model Matapelajaran Mandiri (stand alone subject) dan model Terapan (embedded).

Model Matapelajaran Mandiri menggunakan pendekatan melatih dan memberi peluang kepada pelajar untuk membangunkan kemahiran insaniah yang diperlukan dengan mengikuti beberapa matapelajaran yang direka bentuk khusus. Matapelajaran ini ditawarkan sebagai matapelajaran umum universiti dan elektif. Model ini juga boleh diterima guna dengan menggalakkan pelajar mengambil beberapa kursus tambahan dan dihimpunkan untuk memenuhi keperluan minor dalam sesuatu bidang lain daripada program asal yang diikuti.

Model Terapan menggunakan pendekatan yang menerapkan kemahiran insaniah secara merentas kurikulum pada aktiviti P&P bagi kursus yang diikuiti.

Oleh kerana halaman kajian ini telah dihadkan, memaksa tumpuan perbincangan dan kajian kertas kerja ini kepada keupayaan penerapan kemahiran keushawanan -salah satu kemahiran insaniah- melalui model terapan. Kajian akan menumpukan penelitian terhadap kandungan buku teks bahasa Arab yang digunapakai oleh pelajar-pelajar di Fakulti Pengurusan & Muamalah KUIS mampu untuk menerapkan kemahiran keusahawan di kalangan pelajar. Hubungan Antara Kemahiran Insaniah Dan Kemahiran Keusahawanan

Kemahiran Keusahawanan merupakan minat dan keupayaan untuk meneroka peluang dan membangunkan kesedaran terhadap risiko (risk awareness), kreativiti dan inovasi dalam aktiviti berkaitan perniagaan dan pekerjaan. Kegiatan keusahawanan merupakan satu proses memupuk dan melahirkan pelajar dengan budaya berniaga (KUIS 2008: 16).

Kemahiran Keusahawanan adalah sebahagian daripada Kemahiran Insaniah. Rajah berikut menjelaskan kedudukan dan hubungan antara kedua-dua kemahiran tersebut:

Prosiding SKIKS 08

412

Kemahiranberkomunikasidan berpasukan

Pembelajaransepanjang hayat

&pengurusaninfomasi

Kemahiranpengurusan dankeusahawanan

PemikiranKritikal &

PendekatanSaintifik

KEMAHIRAN INSANIAH

Tahap Dan Kategori Kemahiran Keusahawanan: Kemahiran Keusahawanan mempunyai 4 tahap berikut:

1. Kebolehan mengenalpasti peluang perniagaan 2. Kebolehan merangka perancangan perniagaan 3. Kebolehan membina, meneroka dan merebut peluang perniagaan dan pekerjaan. 4. Kebolehan untuk bekerja sendiri

Kemahiran Keusahwanan mempunyai dua ketegori:

1. Kategori Mesti (must have): merupakan kemahiran yang mesti dimiliki oleh setiap pelajar IPT. Jika kemahiran ini tiada, pelajar dianggap tidak kompeten.

2. Kategori Tambahan (good to have): merupakan kemahiran generik yang memberi nilai tambah kepada pelajar. Jika kemahiran ini dimiliki bersama dengan kemahiran kategori tambahan, ia boleh dianggap memiliki kompeten cemerlang.

Kebolehan mengenalpasti peluang perniagaan (kemahiran keusahawanan tahap 1) dikira

sebagai Kemahiran Keusahawanan Kategori Mesti, manakala kebolehan-kobolehan merangka perancangan perniagaan, membina serta meneroka juga merebut peluang perniagaan atau pekerjaan dan kebolehan bekerja sendiri (kemahiran keusahawanan tahap 2-4) dikira sebagai Kemahiran Keusahawanan Kategori Tambahan.


413

Ciri-ciri Buku Teks yang Baik

Para pengkaji telah menetapkan beberapa ciri penting bagi sebuah buku teks bahasa Arab yang baik untuk pelajar-pelajar peringkat IPT di Malaysia seperti berikut (Ab Halim 2003: 238):

1. Objektif 2. Bersepadu 3. Peringkat pelajar 4. Latihan 5. Contoh 6. Konteks 7. Faedah 8. Perlu 9. Berperingkat-peringkat 10. Penting 11. Jelas dan senang

Ciri yang berkait dengan kertas kerja ringkas ini ialah ciri konteks (ciri ke-6). Maksud

konteks di sini ialah segala bentuk perkataan dan frasa yang hendak diajar mestilah diletak dalam konteks yang sesuai, sama ada dalam konteks bahasa (linguistic context), konteks emosi (emotional context), konteks situasi (situational context) atau konteks kebudayaan (cultural context).

Atan Long (1980: 29) dalam gesaan beliau supaya pembelajaran perlu dikaitkan dengan situasi kehidupan yang sebenar pernah menulis: sedapat-dapatnya pengajar hendaklah mengadakan situasi yang sebenar pembelajaran, para pelajar hendaklah dibimbing untuk menyedari bahawa pembelajaran dan aktiviti-aktiviti di tempat belajar sebahagian daripada kehidupan.

Dari keterangan di atas dapat dirumuskan bahawa ayat-ayat, frasa, kosa kata dan contoh-contoh yang ada kaitan dengan kehidupan pelajar dapat membantu para pelajar mempertingkatkan kemahiran bahasa mereka (Muhammad Haron Husaini 2007: 53). Deskripsi Subjek Kajian

Kajian ringkas ini terbatas skopnya dengan memilih dua buah buku yang telah disusun oleh para pensyarah Jabatan Bahasa Arab, Fakulti Bahasa Moden dan Komunikasi. Buku tersebut sedang digunapakai oleh pelajar-pelajar di Fakulti Pengurusan dan Muamalah KUIS. Deskripsi buku yang menjadi subjek kajian ini adalah seperti berikut:

Prosiding SKIKS 08

414

Buku 1: Judul buku : بھا الكتاب الناطقین اللغة العربیة منھج متكامل في تعلیم اللغة العربیة لغیركتاب

BAR 2102/BAM2103الثانيPenerbit : Jabatan Bahasa Arab, Fakulti Bahasa Moden dan Komunikasi,

KUIS Bilangan Juzuk : 1 Matlamat Buku : Tiada Panduan Pengajar : Tiada Bahan Bantu : Tiada Pendahuluan Buku : Tiada Senarai Kandungan : Tiada Saiz Buku : A4 Jumlah Halaman : 71 Jumlah Unit : 6 Halam dalam Unit : 9-15 Unit paling banyak halaman :

Unit 6

Unit paling sedikit halaman :

Unit 3

Judul-judul Unit ھّیا نتعارف (Mari Berkenalan)

Kasihanilah Saudara Seperti Mengasihi Diri) أحب أخاك مثلما تحب نفسك Kamu Sendiri)

(Kamu dan Akidah Kamu) أنت وعقیدتك (Sambutan Ramadhan di Malaysai) استقبال رمضان في مالیزیا (Perayaan Idil Adha di Malaysia) االحتفال بعید األضحى في مالیزیا (Hijrah Rasul) الھجرة النبویة Buku 2: Judul buku : لث الثاالكتاباللغة العربیةBAR 3102 Penerbit : Jabatan Bahasa Arab, Fakulti Bahasa Moden dan Komunikasi,

KUIS Bilangan Juzuk : 1 Matlamat Buku : Tiada Panduan Pengajar : Tiada Bahan Bantu : Tiada Pendahuluan Buku : Tiada Senarai Kandungan : Tiada Saiz Buku : A4 Jumlah Halaman : 78 Jumlah Unit : 6 Halam dalam Unit : 10-15 Unit paling banyak halaman :

Unit 4

Unit paling sedikit halaman :

Unit 3

Judul-judul Unit وصیة لقمان الحكیم البنھ البنك اإلسالمي ودوره في تنمیة اقتصاد البالد التعاون بالمال والعمل ال باألقوال


415

البحث عن العمل مشكالتھا ومعالجتھا: األزمة االقتصادیة إیجابیاتھا وسلبیاتھا: اإلنترنت Analisa Dan Perbincangan

Deskripsi di atas menunjukkan buku BAR 2102/2103 memiliki saiz dan jumlah halaman yang sesuai. Jumlah unit dan halaman yang dimuatkan mampu dikendalikan dalam tempoh 14 minggu atau 42 jam. Beberapa halaman penting seperti senarai kandungan buku tidak dimuatkan mungkin menyulitkan pengguna untuk mengesan tajuk, judul atau perbincangan tertentu dengan pantas. Terdapat juga jurang perbezaan yang agak ketara antara jumlah halaman setiap satu unit, sebagai contoh perbezaan antara jumlah halaman unit 6 hampir 100% lebih besar berbanding unit 3.

Judul-judul bagi ke enam-enam unit yang dimuatkan di dalam buku ini kesemuanya berkonsepkan keagamaan kecuali unit pertama yang berlatarkan komunikasi.

Meskipun buku yang menjadi subjek kajian direka untuk pelajar-pelajar Fakulti Pengurusan dan Muamalah, namun terdapat 1 sahaja frasa yang dapat dikaitkan dengan bidang keusahawanan atau perniagaan iaitu frasa إدارة األعمال التجاریة (pengurusan aktiviti perniagaan). Frasa tersebut dapat dikesan pada halaman 4 dan tidak berulang di lain-lain halaman.

Dua kosa kata yang berasal daripada akar kata yang sama didapati di halaman 22. Kedua-dua kosa kata tersebut ialah زبون (pelanggang) dan pluralnya زبائن. Dua perkataan seerti ضمن/ تكفل (insuran/jaminan) didapati sekali sahaja iaitu dalam halaman 60. Ke empat-empat kosat kasa tersebut tidak berulang lagi di mana-mana halaman lain.

Terdapat kosa kata tambahan dalam ruang penyendal halaman 27 yang boleh dikaitkan dengan keusahawana iaitu سوق (pasaran), tetapi kemunculan kosa kata ini seperti kosa kata-kosa kata lain sebelum ini yang hanya muncul sekali sahaja. Di halaman 37, terdapat dua kata plural : .(pusat beli-belah) محالت dan (kedai-kedai runcit) دكاكین

Dalam bentuk ayat pula, terdapat satu ayat sahaja dalam latihan kemahiran bahasa halaman 39: الدكاكین عبارات التھنئة بدخول شھر رمضان یعلق أصحاب (pemilik kedai-kedai runcit menggantung ungkapan tahniah sempena ketibaan bulan Ramadhan) –pelajar dikehendaki menambah kata kerja یعلق ditempat kosong-, manakala pada halaman 36 ayat yang sama dengan sedikit pengubahsuaian berulang lagi dalam latihan berbentuk tanda alamat betul atau salah.

Buku 2 (BAR 3102) terdapat sedikit perbezaan dari sudut judul-judul bagi ke enam-enam unit yang dimuatkan di dalamnya. Terdapat satu judul sahaja yang berkonsepkan keagamaan iaitu unit pertama. Unit 2, 3, 4 dan 5 pula berkonsepkan pekerjaan, ekonomi atau perniagaan manakala unit 6 berlatarkan komunikasi.

Terdapat perbezaan yang ketara antara jumlah frasa atau ayat yang berkaitan keusahawanan dan perniagaan dalam buku BAR 3102 dengan BAR 2102. Jika frasa tersebut jumlahnya satu sahaja dalam BAR 3102 tetapi peningkatan mendadak berlaku sehingga 31 frasa dalam BAR 3102. Berikut adalah senarai frasa dan yang dapat dikaitan dengan bidang keusahawanan atau perniagaan dalam BAR 3102:

Prosiding SKIKS 08

416

Frasa/ ayat Halaman تصدیر محصوالت أنتجھا المصنع اقتصاد الدولة البنك اإلسالمي تنمیة اقتصاد خدمات مالیة

رف األموالص خدمات تمویلیة أمناء االستثمار دفاتر االدخار إیداع أموال

دفع بعض الفاتورات حساب التوفیر الشراء بالتقسیط األعمال التجاریة عناصر الربا یستثمر أموال

التصرف اإلسالمي صندوق النقد الدولي البنك الدولي

األزمة االقتصادیة االقتصاد اإلسالمي الموارد المادیة الحاجات اإلنسانیة المصرف اإلسالمي العملة المالیزیة غالء أثمان

منظمة التجارة العالمیة منطقة تجارة حرة

منتدى التعاون االقتصادي آلسیا ومنطقة الھادي

10

10

12

15/19/20/23

15

16/19/21

16

16

16/24

16/24

17/24

17

18

19

21

23

26

36

36

36

36

36

36

37

41


417

58

58

63

63

63

Peningkatan ketara juga terdapat pada kosa kata yang dimuatkan dalam BAR 3102

berbangding BAR 2102. Terdapat 36 kosa kata yang boleh dikaitkan dengan bidang keusahawanan atau perniagaan. Kosa kata tersebut adalah seperti berikut: االستثمار ,(hlm. 15/24) القرض ,(hlm. 15/19) إیداع ,(hlm. 12) التسوق ,(hlm. 10) التجار ,(hlm. 8/12) ترویج(hlm. 15/21/22/24/27/36), صرف (hlm. 15), تأمین (hlm. 15), مصرف (hlm. 16/22/40/49), اإلدخار (hlm. .hlm) المتاجرة ,(16/18/20/24) المرابحة ,(hlm. 16/18/20/24) المضاربة ,(16/18) معامالت ,(16/19/24/27 ,(hlm. 19) انسحاب ,(19) ضمان ,(hlm. 19) كفالة ,(hlm. 16/18) متاجرات ,(hlm. 16) الودائع ,(16/18/24 بضاعة ,(hlm. 29/32/33) دكان ,(hlm. 26/33) التاجر ,(hlm. 19) عقد ,(hlm. 19) اتفاق ,(hlm. 19) استھالك(hlm. 29/32), التجار (hlm. 29/32/33), مفلس (hlm. 29/33), خسر (hlm. 33), التعاون (hlm. 35), احتكار (hlm. یة/الرأسمال ,(36 (hlm. 36), المیزانیة (hlm. 37), اإلعالن (hlm. 40), منتجات (hlm. 57/58), استورد (hlm. 61), .(hlm. 61/65) التجارة

Terdapat beberapa ayat dalam unit 2 yang boleh diklasifikasikan sebagai elemen pembantu kepada kemahiran keusahawan kategori mesti. Kemahiran keusahawanan kategori ini sering dikaitkan dengan kebolehan mengenal pasti peluang perniagaan. Ayat-ayat berikut setidak-tidaknya memapar dan menggalakkan supaya pelajar menceburi bidang keusahawanan: gesaan supaya berlabur di bank Islam :ینبغي ألفراد المجتمع التشجیع على االستثمار في البنك اإلسالميseharusnya berlaku dan memberi ruang kepada semua anggota masyarakat (hlm 22). keseluruhan rakyat telah berusaha kea rah mengekalkan :جاھد كل شعب في تأمین البالد استقرار اقتصادھاkeamanan negara dan kesejahteraan ekonomi (hlm. 23). pegawai bank itu bercakap dengan :تحّدث موظف البنك اإلسالمي مع ذي مال عن أھمیة االستثمار واإلدخارpemunya harta tentang kepentingan pelaburan dan menabung.

Petikan utama dalam unit 3 mengandungi nilai dan semangat keusahawanan yang tinggi. Kandungan petikan tersebut menceritakan satu peristiwa buruk menimpa ke atas seorang peniaga, lantas rakan-rakannya tampil membantu dan akhirnya pengusaha tersebut memulakan usahanya untuk menjadi seorang usahawan yang berjaya (hlm. 30):

التعاون بالمال والعمل ال باألقوالحكي أن حریقًا دمر دكان أحد التجار وخسر ذلك التاجر كل ما یملك من بضاعة

فاجتمع أصدقائھ من التجار . وأصبح مفلسًا ال یعرف كیف یبدأ عملھ من جدیدوكل واحد منھم تكلم بكالم طویل . وأظھروا أسفھم وحزنھم على ما أصاب أخاھم

إني أشارك أخي في مصابھ العظیم بمائة : جر ثان بیده كیس وقالوقام تا. عریضبثالثمائة رینجیت، وقال : وأنت بكم تشارك؟ قال: رینجیب، وقال لمن بجواره

وبدأ التجار بمساعدة صدیقھم . سأساعده على البحث عن المكان الجدید: اآلخرلمساعدة بالمال ھكذا تكون ا. وجمعوا لھ ماًال یكفیھ للبدایة بالتجارة من جدید

.والعمل ولیس باألقوال

Prosiding SKIKS 08

418

Petikan utama unit 4 pula mengandungi elemen yang boleh merangsang para pelajar supaya merebut peluang pekerjaan. Perenggang terakhir petikan itu menceritakan watak utama (Omar) bergegas ke cyber cafe’, mengunjungi web site yang menawarkan pekerjaan, memuat turun borang dan seterusnya mengisi borang tersebut:

وجد عمر االستمارة في . أسرع عمر إلى مقھى اإلنترنیت، وفتح الموقع المشارأمأل عمر االستمارة ثم أرسلھا إلى الجھة المعنیة مع . ذلك الموقع وقام بطباعتھا

.ى المطلوبةالمتطلبات األخرKesimpulan Buku BAR2102/BAM2103 mengandungi hanya 6 kosa kata, 1 frasa dan 1 ayat sahaja yang dapat dikaitkan dengan bidang keushawanan atau perniagaan. Elemen bertaraf kemahiran keusahawanan kategori mesti (must have) berhubung kebolehan mengenal pasti peluang perniagaan, tidak didapati. Elemen-eleman bertaraf kemahiran keusahawanan kategori tambahan (good to have) seperti kebolehan merangka perancangan perniagaan, kebolehan membina, meneroka, merebut peluang pekerjaan dan perniagaan atau kebolehan bekerja sendiri, kewujudannya sudah tentu amat sukar diperolehi. Pindaan perlu dibuat terhadap kandungan buku tersebut khususnya pemilihan serta penambahan kosa kata, frasa dan ayat yang sesuai dalam konteks keusahawanan atau perniagaan. Oleh kerana buku ini disusun khas untuk para pelajar di Fakulti Pengurusan dan Muamalah, contoh-contoh situasi yang ada kaitan dengan kehidupan dan pengkhususan pelajar dapat membantu mereka mempertingkatkan minat dan kemahiran bahasa. Justeru, pendekatan, reka bentuk buku serta kaedah penyampaiannya yang memenuhi keperluan dan bersifat mesra pelajar seharusnya dititikberatkan.

Buku BAR 3102 pula mengandungi 31 frasa dan 36 kosa kata yang boleh dikaitkan dengan bidang keusahawanan atau perniagaan. Buku ini dicadangkan supaya dapat disamaratakan taburan frasa-frasa dan kosa kata – kosa dalam setiap unit, atau dapat diperbanyakkan lagi petikan yang mengandungi nilai-nilai murni seperti kesetiaan persahabatan atau elemen-elemen lain seperti mengintai dan mengenal pasti peluang perniagaan, merebut peluang pekerjaan dan perniagaan atau kebolehan bekerja sendiri.

Rujukan Atan Long. 1980. Pedagogi Kaedah Am Mengajar. Selangor: Fajar Bakti Sdn. Bhd. Ab Halim. 2003. Buku Teks Bahasa Arab di Malaysia: Antara Teori Pengajaran dan Realiti,

dalam Prosiding Wacana Pendidikan Islam Siri 3. Bangi: Fakulti Pendidikan UKM. Muhammad Haron Husaini. 2007. Tahlil Kutub Ta’lim al-Lughah al-Arabiah bi al-Muassasat al-

Islamiah al-Ulya al-Khassah. Tesis Phd. Fakulti Pendidikan, Universiti Malaya. KUIS. 2008. Formula 7K 7Kemahiran Insaniah, Risalah edaran sempena pelancaran formula 7K.

Auditorium KUIS, 26 Mac 2008. Kementerian Pengajian Tinggi Malaysia. 2006. Modul Pembangunan Kemahiran Insaniah (Soft

Skills) untuk Institusi Pengajian Tinggi Malaysia. Serdang: Penerbit Universiti Putra Malaysia.

Muhammad Haron Husaini Pusat Penyelidikan dan Pembangunan (R&D) Kolej Universiti Islam Antarabangsa Selangor (KUIS) Khairul Anuar Ahmad Fakulti Pengurusan & Muamalat (FPM) Kolej Universiti Islam Antarabangsa Selangor (KUIS)


419

MEMBANGUNKAN KEMAHIRAN GENERIK USAHAWAN MALAYSIA

(KeGUM): SATU KAJIAN KES KE ATAS USAHAWAN MAKANAN

Soaib Asimiran & Rosnani Jusoh

Abstrak: Kemahiran generik dalam menjalankan perniagaan merupakan elemen asas yang mesti dikuasai oleh seseorang usahawan yang meliputi tiga domain utama iaitu kemahiran dalam pembuatan keputusan pengurusan perniagaan, pemasaran dan kewangan. Kajian ini telah dijalankan bagi mencapai dua objektif iaitu: untuk mengenal pasti kemahiran generik yang dimiliki usahawan Malaysia (KeGUM) dan menjejak pengalaman yang dilalui usahawan bagi mengukuhkan penguasaan KeGUM. Dengan menggunakan pendekatan kualitatif melalui temubual mendalam, pemerhatian dan analisis dokumentasi, usahawan yang menjalankan perniagaan makanan di sebuah kawasan perbandaran di utara Malaysia telah dikaji dan kutipan data telah dibuat melalui temu bual semi struktur ke atas lima orang usahawan yang terlibat menguruskan lima cawangan perniagaan berkenaan. Analisis secara kualitatif telah dibuat terhadap transkripsi temu bual dan tema utama hasil temu bual telah dikategorikan mengikut domain KeGUM. Ketiga-tiga domain iaitu membuat keputusan pengurusan perniagaan, pemasaran dan kewangan disenaraikan sebagai kemahiran mesti di kalangan usahawan yang ditemu bual dan bagi mengukuhkan penguasaan dalam domain berkenaan, setiap usahawan yang telah menceritakan langkah-langkah yang perlu dilakukan untuk menjamin mereka terus berdaya saing dan bertahan dalam suasana perniagaan yang semakin kompetitif. Walaupun kajian ini adalah merupakan kajian kes dan tidak boleh digeneralisasikan kepada semua usahawan, kemahiran yang telah dikenal pasti dianggap oleh para usahawan sebagai elemen wajib dikuasai dan ditambahbaik untuk menjamin daya tahan perniagaan. Sebagai cadangan, satu kerangka model KeGUM disarankan sebagai panduan usahawan Malaysia.

Kata kunci : kemahiran generik, usahawan makanan Pengenalan

Tujuan utama usahawan membuka perniagaan ialah untuk memaksimumkan keuntungan

di samping terus berusaha untuk mengembangkan perniagaan (Longenecker, Moore, Petty, & Palich, 2006; Madura, 2007; Zimmerer & Scarborough, 2005). Oleh itu, memiliki kemahiran keusahawanan dilihat menjadi semakin penting dalam arus perubahan dunia keusahawanan masa kini (van Gelderen, 2007). Kemahiran ini diperlukan untuk memastikan usahawan dapat bertahan, perniagaan berkembang dan terus mencapai kejayaan. Untuk menubuh dan seterusnya mengurus perniagaan, usahawan perlu menguasai pelbagai kemahiran dan terus meningkatkan penguasaan kemahiran yang dimiliki. Kemahiran ini boleh dinamakan sebagai Kemahiran Generik Usahawan (KGU) dan dalam konteks usahawan Malaysia, ia boleh dianggap sebagai kemahiran asas yang mesti dikuasai oleh usahawan dalam menjalankan perniagaan. Kemahiran ini sejajar dengan harapan Kerajaan untuk memiliki modal insan yang dapat menyumbang kepada pembangunan ekonomi negara. Umum juga telah mengetahui bahawa dalam tempoh dua tahun sejak pelancaran program Gerak Usahawan pada tahun 2005, Kementerian Pembangunan Usahawan dan Koperasi (MECD) telah berjaya melahirkan lebih 20,000 usahawan yang menjalankan pelbagai bidang perniagaan termasuklah perniagaan makanan dan minuman, perabot, kosmetik, jualan langsung, insurans, perkhidmatan, pertanian dan francais (Kementerian Pembangunan Usahawan dan Koperasi, 2008). Kertas ini akan membincangkan mengenai kemahiran asas yang mesti dimiliki usahawan apabila mereka menceburkan diri dalam dunia perniagaan.

Prosiding SKIKS 08

420

Kemahiran Keusahawanan Dalam Perniagaan Van Gelderen (2007) menakrifkan kemahiran keusahawanan sebagai kebolehan yang

diterjemahkan dalam kelakuan atau tindakan seseorang usahawan. Kemahiran ini merangkumi kemampuan untuk memulakan perniagaan baru, mengurus perniagaan, membuat keputusan, mengenal pasti peluang, mengurus masa, berkomunikasi dengan baik, menyelesai masalah secara kreatif dan mengurus stress yang semuanya dianggap sebagai kemahiran asas dalam pengurusan perniagaan. Madura (2007) dan Zimmerer & Scarborough (2005) pula telah menggariskan kemahiran asas dalam perniagaan yang meliputi tiga domain utama iaitu kemahiran pembuatan keputusan pengurusan perniagaan, pemasaran dan kewangan. Menurut pandangan mereka, kemahiran pembuatan keputusan pengurusan perniagaan melibatkan hal ehwal pengurusan keseluruhan perniagaan, pemasaran melibatkan kos pemasaran dan yang berkaitan dengannya manakala kewangan pula merangkumi semua aspek yang berkaitan dengan pengendalian sumber kewangan perniagaan. Di samping itu, Zaidatol Akmaliah (2007) telah menerangkan lebih 15 perkara asas yang perlu ditanya oleh bakal usahawan dengan menjalankan analisis kemahiran keusahawanan. Secara ringkasnya, kemahiran-kemahiran asas ini perlu dimanifestasikan dalam aktiviti seharian seseorang usahawan untuk menjamin sustainability perniagaan yang dijalankan.

Domain Pengurusan

Domain pertama ialah kemahiran pengurusan. Madura (2007) dan Zimmerer &

Scarborough (2005) menerangkan bahawa kemahiran pembuatan keputusan pengurusan perniagaan adalah kemahiran utama yang melibatkan pembuatan keputusan mengenai penggunaan sumber manusia atau modal insan dan lain-lain sumber untuk digunakan dalam perniagaan. Secara amnya kemahiran yang disenaraikan perlu mampu menjawab soalan-soalan berikut:

1. Apakah barangan atau keluaran yang akan dihasilkan dan dijual oleh perniagaan? 2. Apakah jenis peralatan yang diperlukan untuk menghasilkan produk perniagaan? 3. Berapa ramaikah pekerja yang diperlukan? 4. Apakah sumber utama yang mesti diproses untuk menghasilkan produk yang

akan dijual? 5. Bagaimana semua sumber yang ada akan dapat digabungkan bagi memastikan

bahawa matlamat perniagaan dapat dicapai? Dalam aktiviti penyelarasan pengurusan perniagaan pula terdapat empat aktiviti penting

yang perlu dilaksanakan iaitu merancang, menyelaras, memimpin dan mengawal aktiviti perniagaan (Longenecker, Moore, Petty & Palich, 2006). Proses merancang adalah aktiviti pertama yang akan dijalankan untuk menentuarahkan aktiviti perniagaan supaya selari dengan matlamat organisasi. Ini diikuti dengan aktiviti penyelarasan dan usahawan yang mempunyai kemahiran akan dapat menentukan bahawa pengumpulan, penyusunan dan penggunaan semua sumber perniagaan mampu menghasilkan produk atau keluaran yang dapat memenuhi kehendak pelanggan. Sebagai pemimpin pula, usahawan wajar membimbing dan memotivasikan pekerja bawahannya supaya pekerja akan sentiasa terdorong untuk bekerja dengan bersungguh-sungguh, jujur dan tekun bagi mencapai objektif perniagaan. Akhirnya, usahawan juga perlu mampu mengadakan pemantauan secara berterusan ke atas prestasi perniagaannya supaya pencapaian semua objektif perniagaan dapat diukur. Secara ringkas, pusingan pengurusan ini dapat digambarkan seperti Rajah 1 di bawah.


421

Domain Pemasaran Domain kedua kemahiran yang disenaraikan oleh Madura (2007) ialah kemahiran

pemasaran. Empat aktiviti utama dalam domain ini ialah membangunkan produk, menentukan harga, mempromosikan dan mengedarkan produk atau perkhidmatan perniagaan. Pengetahuan mengenai keperluan dan kehendak pengguna adalah signifikan supaya usahawan dapat menyediakan barangan atau perkhidmatan yang memenuhi kehendak atau keperluan pelanggan dan dalam masa yang sama produk yang dijual atau perkhidmatan yang diberikan sampai kepada pelanggan atau pengguna. Harga jualan mestilah kompetitif dan dapat membawa pulangan yang diharapkan oleh perniagaan. Harga yang rendah mungkin membawa tanggapan bahawa barangan mempunyai kualiti yang kurang baik manakala jika harga terlalu tinggi mungkin tidak dapat menarik pelanggan untuk membelinya. Persekitaran pemasaran juga perlu mengambil kira faktor lain seperti persekitaran politik dan perundangan; persekitaran sosial dan budaya; persekitaran teknologi; persekitaran ekonomi; dan persekitaran persaingan kerana semua faktor ini boleh memberikan kesan kepada perniagaan (Zaidatol Akmaliah & Habibah, 1998).

Barangan pula tidak sepatutnya dipasarkan dengan menggunakan satu kaedah sahaja. Pelbagai kaedah pemasaran perlu dicuba dalam perniagaan lebih-lebih lagi dengan terdapatnya perkembangan pesat dalam teknologi maklumat. Menurut Longenecker, Moore, Petty dan Palich (2006), kemahiran dalam mempromosikan barangan melalui pelbagai kaedah amat penting untuk usahawan memberitahu pengguna mengenai keluarannya dan seterusnya bagi mempengaruhi pengguna supaya membeli keluaran yang disediakan oleh perniagaan. Sasaran pasaran harus ditentukan dengan bijak di samping tidak berbelanja berlebihan untuk pengiklanan. Selain itu, usahawan juga perlu pandai membaca strategi pesaing supaya perniagaan dapat mengambil langkah yang lebih ke hadapan berbanding pesaing. Domain Kewangan

Kemahiran pengurusan kewangan adalah domain ketiga. Pengurusan kewangan

melibatkan aktiviti seperti mendapatkan modal serta sumber kewangan untuk memulakan perniagaan, meramal jualan, mengutip hasil jualan, membuat pembayaran, menambah pelaburan dan merancang masa depan perniagaan (Madura, 2007; Scarborough & Zimmerer, 2006). Pertamanya, perlukah usahawan memulakan perniagaan dengan meminjam atau menggunakan simpanan sendiri? Seterusnya jika perlu meminjam, pilihan jenis pinjaman yang akan dibuat perlu dilakukan iaitu sama ada usahawan patut membuat pinjaman jangka pendek atau jangka panjang.

Merancang

Menyelaras

Memimpin

Memantau

Rajah 1: Pusingan pengurusan perniagaan

Prosiding SKIKS 08

422

Selain itu, untuk memulakan perniagaan misalnya terdapat beberapa pilihan seperti memulakan perniagaan sendiri atau membeli perniagaan sedia ada atau meneruskan perniagaan keluarga atau pun memulakan perniagaan francais (Longenecker, Moore, Petty & Palich, 2006). Setiap opsyen melibatkan penggunaan sumber kewangan.

Banyak perniagaan telah menghadapi masalah dalam pengurusan kewangan

(Scarborough & Zimmerer, 2006). Oleh itu, mengurus sumber kewangan dengan cekap dan efisien menjadi semakin kritikal kepada perniagaan yang dijalankan. Pada peringkat awal, kemahiran untuk menjalankan analisis kewangan setiap potensi perniagaan yang ingin diceburi akan dapat membantu usahawan membuat pelaburan yang betul. Setiap pergerakan kewangan perniagaan memerlukan penelitian dan dengan yang demikian amat wajar jika kajian ini dapat dijalankan untuk mengetahui samada usahawan-usahawan yang dikaji menguasai aspek pengurusan kewangan dan seterusnya menjejak bagaimana pula mereka meningkatkan kemahiran yang dimiliki. Kajian Ke Atas Usahawan Malaysia

Kajian ini telah dijalankan untuk mencapai dua objektif iaitu: untuk mengenal pasti kemahiran generik yang dimiliki usahawan Malaysia dan menjejak pengalaman yang dilalui usahawan bagi mengukuhkan penguasaan dalam domain utama kemahiran usahawan. Pandangan van Galderen (2007) memberikan dua pendekatan untuk menjalankan kajian mengenai kemahiran keusahawanan iaitu pertama untuk menjawab persoalan “Apakah kemahiran penting yang mesti dikuasai?” iaitu dengan menjalankan kajian literatur dan menanyakan kepada usahawan dalam usaha menyenaraikan kemahiran yang dimaksudkan. Pendekatan kedua, ialah untuk menjawab persoalan “Apakah kemahiran yang berkaitan dengan kejayaan perniagaan?” iaitu dengan menilai hubungan kemahiran terhadap kejayaan perniagaan serta kerjaya sebagai seorang usahawan. Kajian ini telah mengguna pakai pendekatan pertama yang disarankan oleh van Galderen iaitu untuk mengetahui apakah kemahiran asas yang mesti dikuasai usahawan dan seterusnya untuk mengetahui apa yang mereka lakukan untuk meningkatkan kemahiran yang dimiliki. Bagi mencapai tujuan kajian ini, temu bual telah dijalankan ke atas lima orang usahawan yang menguruskan perniagaan makanan di sebuah kawasan perbandaran di utara Malaysia.

Objektif Dan Persoalan Kajian

Kajian ini mempunyai dua objektif iaitu:

1. Untuk mengenal pasti jenis-jenis kemahiran asas perniagaan yang dimiliki usahawan.

2. Untuk menjejak langkah-langkah yang diambil bagi meningkatkan penguasaan kemahiran yang dimiliki usahawan.

Terdapat tiga soalan utama yang ingin dijawab melalui kajian ini iaitu:

1. Apakah sebab utama usahawan menceburkan diri dalam perniagaan? 2. Apakah kemahiran yang mesti dikuasai usahawan? 3. Bagaimanakah usahawan menambah baik kemahiran yang dimiliki?


423

Kaedah Kajian

Kajian ini mengguna pakai pendekatan kualitatif melalui temu bual terhadap lima orang usahawan bagi mengetahui sebab utama usahawan menceburkan diri dalam perniagaan, apakah kemahiran yang miliki, dan apakah strategi yang diambil untuk meningkatkan kemahiran dalam menguruskan perniagaan mereka. Maklumat yang diperlukan lebih mudah untuk diperolehi kerana temu bual secara mendalam akan dapat mencungkil banyak maklumat serta pandangan sebenar responden yang lazimnya sukar diperolehi melalui penggunaan soal selidik. Kesesuaian soalan yang ditanya berdasarkan protokol soalan yang dibina dirujuk kepada pensyarah yang mempunyai kepakaran dalam bidang pendidikan keusahawanan dan perbandingan juga dibuat dengan saranan mengenai kemahiran keusahawanan oleh Madura (2007) dan Scarborough & Zimmerer (2006). Setiap temu bual telah mengambil masa antara satu hingga satu setengah jam dan dengan kebenaran mereka yang ditemu bual, setiap sesi telah dirakamkan dan hasilnya telah ditulis semula bagi membolehkan analisis kualitatif seperti yang diterangkan oleh Creswell (2005), Miles & Huberman (1994) dan Strauss & Corbin (1998) dibuat. Tema utama kepada hasil temu bual telah dikategorikan untuk menjawab persoalan-persoalan kajian ini.

Kajian ini dijalankan kepada usahawan yang menjalankan perniagaan makanan.

Kesimpulan kajian hasil daripada dapatan adalah difokuskan kepada usahawan yang dikaji dan tidak dapat untuk digenerelisasikan kepada semua kumpulan usahawan. Kemahiran yang diterokai juga adalah berasaskan kepada kemahiran-kemahiran generik asas usahawan seperti yang diterangkan di bahagian awal dan tidak merangkumi kemahiran lain seperti kemahiran berfikir, kebolehan membaca, kemahiran menulis dan kemahiran mengira kerana kajian ini memberikan tumpuan kepada kemahiran asas untuk menjalankan perniagaan. Bagaimanapun, sekiranya kajian ini dijalankan kepada populasi usahawan yang menjalankan pelbagai aktiviti perniagaan lain, ada kemungkinannya untuk ditemui suatu kesimpulan yang boleh diguna pakai bagi membentuk satu kerangka umum mengenai kemahiran generik usahawan Malaysia.

Soalan Kajian 1: Apakah Sebab Utama Usahawan Menceburkan Diri Dalam Perniagaan?

Penghijrahan daripada negara asal ke Malaysia untuk membina penghidupan yang lebih baik merupakan satu perkara asas yang telah membawa kepada pembukaan perniagaan ini. Pengasas perniagaan ini berasal dari India dan telah berhijrah ke Malaya bersama bapa dan abangnya sekitar tahun 1940an. Hasil temu bual menunjukkan bahawa perniagaan ini lebih mirip kepada perniagaan warisan keluarga. Pewaris sulung kepada perniagaan (Usahawan 1) ini ialah anak sulung daripada enam beradik anak kepada pengasas perniagaan ini, manakala Usahawan 2 ialah adik kepada Usahawan 1. Usahawan 3 ialah cucu kepada pengasas perniagaan, Usahawan 4 dan Usahawan 5 ialah anak Usahawan 1. Apabila ditanya mengenai idea perniagaan ini Usahawan 1 telah menjelaskan bahawa keadaan hidup bapanya telah membuatkannya ingin membuka perniagaan ketika mula berhijrah ke Malaysia pada tahun 1940an. Penciptaan menu tersendiri hasil dari pengalaman bekerja sebagai tukang masak di restauran saudaranya telah menjadi titik tolak kepada perniagaan ini. Resepi itulah yang menjadi rahsia sehingga kini dan diakui oleh Usahawan 1 bahawa kunci utama kepada perniagaannya ialah kelainan kepada makanan yang dijualnya. Satu kemahiran yang penting bagi perniagaan makanan ialah kemahiran memasak kerana inilah yang menjadi tunggak kepada perkembangan perniagaan.

Usahawan 3 menceritakan bahawa sejarah keluarga telah membuatkannya menceburkan

diri ke dalam perniagaan ini. Bagaimanapun, pengalaman adalah penting. Oleh itu, sebelum beliau membuka perniagaannya, beliau telah terlebih dahulu bekerja selama tujuh tahun di sebuah restauran makanan segera yang popular di negara ini. Beliau telah mula bekerja sebaik tamat

Prosiding SKIKS 08

424

peperiksaan Sijil Pelajaran Malaysia dan mengakui bahawa semasa bersekolah lagi beliau telah terlibat membantu keluarganya berniaga. Beliau menjelaskan bahawa :

“Dari darjah satu lagi saya telah membantu keluarga berniaga sehinggalah sampai tingkatan lima. Kami dah diasaskan sejak dari kecil lagi untuk berniaga.”

(Usahawan 3)

Kesimpulannya, perniagaan ini yang merupakan perniagaan warisan keluarga yang telah

dijalankan lebih daripada 50 tahun yang lalu. Walaupun telah diakui oleh usahawan yang ditemu bual bahawa tidak semua di kalangan mereka berminat untuk berniaga atas alasan telah menceburi bidang lain, mereka tetap merasakan bahawa perniagaan ini perlu diteruskan kerana ia adalah satu perniagaan yang mempunyai peluang untuk terus berjaya. Bagaimanapun, bagi mengekalkan pencapaiannya, kemahiran memasak menjadi tunggak perkembangan perniagaan di samping resepi rahsia yang kekal turun temurun sehingga kini.

Soalan kajian 2: Apakah Kemahiran Yang Mesti Dikuasai Usahawan?

Kemahiran yang dimiliki usahawan yang ditemu bual telah dikategorikan sebagai kemahiran dalam pengurusan perniagaan, kemahiran dalam aspek pemasaran dan kemahiran dalam pengurusan kewangan. Setiap satunya dibincangkan seperti dalam perenggan berikut.

Kemahiran menguasai aspek pengurusan mesti dimiliki oleh usahawan. Perkara pertama

dalam konteks ini ialah untuk menentukan barangan yang ingin dijual oleh perniagaan yang dijalankan. Keputusan pengurusan secara langsung akan melibatkan kos perbelanjaan yang akan ditanggung oleh perniagaan dan menurut usahawan yang ditemui jika mereka tersilap membuat anggaran tentang perbelanjaan, belanja yang perlu ditanggung akan menjadi tinggi dan menjejaskan keuntungan perniagaan. Ada enam (6) komponen utama dalam domain pengurusan yang diberikan perhatian oleh usahawan yang ditemu bual iaitu:

• Memilih lokasi perniagaan yang strategik:

Penentuan lokasi perniagaan amat penting kepada perniagaan dan usahawan-usahawan yang ditemui dalam kajian ini mengakui bahawa salah satu faktor yang menyebabkan perniagaan ini bertahan adalah disebabkan oleh faktor lokasi perniagaan yang strategik untuk menjalankan perniagaan. Tempat perniagaan dijalankan terletak berhampiran dengan tempat yang menjadi tumpuan dan laluan orang ramai serta mudah untuk dikunjungi. Selain itu, terdapat pelbagai bentuk premis perniagaan yang dimiliki oleh perniagaan ini. Ada premis perniagaan yang berkonsepkan warung atau kedai kecil, warung terbuka dan restauran.

• Menjual produk berkualiti :

Produk berkualiti menjadi teras kepada perniagaan ini. Dua jenis makanan yang menjadi teras kepada perniagaan ialah mee rebus dan rojak yang berkualiti yang sehingga kini masih terus menjadikan restauran-restauran yang diusahakan sebagai pilihan pengunjung.


425

• Menghayati amalan agama :

Penghayatan agama Islam menjadi nadi kepada pengurusan perniagaan ini dan usahawan-usahawan yang ditemui amat percaya dan yakin bahawa kejayaan perniagaan mereka adalah rezeki kurniaan Allah. Oleh itu, telah menjadi amalan kepada perniagaan ini untuk mengadakan majlis tahlil dan doa selamat di samping memberi sedekah.

• Memelihara hubungan dengan pekerja :

Pekerja disifatkan sebagai aset yang penting kepada perniagaan ini dan pengurusan yang baik dapat memelihara hubungan yang baik dengan pekerja yang bekerja di cawangan-cawangan perniagaan ini.

• Mempunyai pengalaman, sabar dan rajin :

Dalam konteks ini untuk menjadi pengurus yang baik usahawan perlu memiliki pertamanya pengalaman, kedua sabar dan ketiga rajin.

• Mengetahui undang-undang perniagaan :

Pengurusan perlu mahir tentang undang-undang dan peraturan yang sedang berkuatkuasa. Pembayaran gaji pada waktunya, caruman ke dalam skim Kumpulan Wang Simpanan Pekerja (KWSP) dan skim Pekerja Pertubuhan Keselamatan Sosial Malaysia (PERKESO) semuanya dilakukan oleh usahawan-usahawan yang ditemu bual.

Kemahiran kedua yang ada di kalangan usahawan yang ditemu bual ialah kemahiran

mengurus pemasaran. Terdapat empat (4) komponen utama dalam domain pemasaran yang diamalkan oleh perniagaan ini iaitu harga, layanan, promosi dan strategi perniagaan. Setiap komponen berkenaan diterangkan di bawah ini.

• Menetapkan harga pada kadar kompetitif: Harga makanan perniagaan ini adalah berpatutan dan jika dibandingkan dengan

pengusaha lain harganya dilihat kompetitif. Walaupun mempunyai lima cawangan, harga yang dikenakan di setiap cawangan adalah seragam yang bertujuan mengelakkan persaingan yang tidak sihat di antara cawangan-cawangan perniagaan ini.

• Memelihara hubungan baik dengan pelanggan: “Customer is always right”, itulah konsep yang menjadi cogan kata perniagaan yang

dijalankan. Oleh itu, mereka sentiasa terbuka kepada cadangan atau teguran daripada pelanggan yang datang dan sentiasa berusaha untuk memperbetulkan sebarang kesilapan atau kekurangan.

Prosiding SKIKS 08

426

• Mempelbagai kaedah promosi : Promosi yang telah dilakukan termasuklah menerusi rencana dalam akhbar New

Straits Times yang menceritakan mengenai kehebatan mee rebus dan rojak perniagaan yang telah menggelarkannya sebagai ‘The Best Mee in town’.

• Mengukuhkan strategi penguasaan pasaran : Penguasaan pasaran dilakukan dengan membina hubungan atau networking dengan

pelbagai golongan pelanggan yang datang ke cawangan-cawangan restauran ini. Hasilnya terbukti apabila ramai golongan ternama termasuklah ahli politik serta pemimpin negara telah menikmati makanan yang disediakan.

Kemahiran mengurus kewangan adalah satu lagi kemahiran mesti di kalangan mereka. Ada tiga (3) komponen utama dalam domain pengurusan kewangan iaitu komponen pengurusan akaun, pembayaran gaji dan imbuhan, dan pengurusan pendapatan jualan.

• Mengurus akaun :

Mengurus akaun kewangan dengan baik adalah kunci kepada kejayaan mengurus kewangan perniagaan. Para usahawan mengakui pada peringkat awal memang mereka tidak arif tentang selok belok perakaunan dan simpan kira tetapi kini telah faham mengenai kepentingannya serta sanggup mendapatkan khidmat firma perakaunan untuk memastikan semua urusan kewangan diselenggara dengan baik termasuklah untuk penyediaan penyata kewangan.

• Mengurus pembayaran gaji :

Pembayaran gaji adalah berasaskan kepada peranan dalam perniagaan, dari pemilik hinggalah pelayan restauran. Semuanya dibayar gaji yang bersesuaian dan yang paling penting menurut usahawan yang ditemu bual ialah bayaran gaji dibuat tepat pada masanya mengikut kadar yang berpatutan dengan kerja yang dijalankan.

• Mengurus hasil jualan :

Kutipan jualan penting untuk diselenggara dengan betul dan jujur. Oleh itu, kutipan jualan harian dilakukan oleh pengurus atau pemilik sendiri.

Soalan Kajian 3: Bagaimanakah Usahawan Menambah Baik Kemahiran Yang Dimiliki?

Walaupun kajian mendapati bahawa para usahawan memiliki kemahiran-kemahiran yang disenaraikan serta dapat menguasainya dengan baik, namun tahap penguasaan yang dimiliki tidak dapat ditentukan melalui kajian ini. Dapatan adalah ditumpukan kepada kemahiran generik yang dimiliki oleh usahawan-usahawan yang ditemu bual sahaja. Bagaimanapun, mereka telah menyatakan bahawa strategi dan langkah-langkah yang bersesuaian dan praktikal akan dan sedang diambil oleh perniagaan ini supaya kejayaan yang dikecapi setakat ini dapat dikekalkan.


427

Usahawan yang ditemui ingin terus meningkatkan kemahiran yang dimiliki. Hasil temu bual menunjukkan terdapat empat (4) komponen pengurusan yang menjadi fokus pengurusan iaitu:

• Rancangan masa depan : Survival perniagaan ini bergantung kepada perancangan yang teliti. Usahawan ingin meneruskan perniagaan ini dengan menurunkannya kepada generasi keluarga supaya perniagaan warisan ini akan diteruskan oleh generasi yang akan datang.

• Penjagaan kualiti produk : Semua usahawan yang terlibat mengakui bahawa mereka perlu menguasai warisan resepi supaya kualitinya terjamin.

• Penyelidikan dan Pembangunan : Pengusaha yang ditemui telah menyebut tentang hasrat untuk membuat penyelidikan dan pembangunan kerana mereka bercita-cita ingin menjadikan produk yang dijual mempunyai kualiti global setanding dengan produk antarabangsa.

• Pengalaman berniaga :

Pengalaman amat dititik beratkan dan menjadi cita-cita usahawan supaya setiap ahli keluarga yang ingin meneruskan perniagaan ini bekerja dahulu di perniagaan ini dari peringkat awal lagi supaya dapat menimba pengalaman yang sesuai dengan alam perniagaan.

Kemahiran dalam mengurus pemasaran menerusi lima aktiviti utama akan diberikan

tumpuan: • Customer is always right :

Falsafah yang diamalkan pada masa sekarang yang melayan pelanggan dengan berkonsepkan customer is always right adalah menjadi pegangan perniagaan.

• Lokasi strategik :

Lokasi yang strategik adalah penting dan sebagai tambahan kepada kedudukan yang baik, perniagaan turut memastikan bahawa premis perniagaan mereka berhampiran dengan tempat untuk meletak kenderaan.

• Penampilan premis perniagaan :

Langkah-langkah akan terus diambil untuk menjamin penampilan premis yang menarik, bersih dan selesa di samping mengutamakan kebersihan makanan yang dijual.

Prosiding SKIKS 08

428

• Promosi :

Untuk terus meningkatkan jualan, mereka berhasrat mempelbagaikan kaedah promosi perniagaan. Ini termasuklah untuk mengadakan laman web sendiri di samping mengadakan promosi menerusi majalah dan menyertai karnival pelancongan di seluruh negara.

• Pelanggan sasaran :

Terdapat dua kelompok utama pelanggan iaitu pelanggan sedia ada dan pelanggan baru. Mereka akan memastikan bahawa pelanggan sedia ada akan terus datang ke restauran mereka dan akan mengajak kenalan yang lain untuk datang. Manakala pelanggan baru pula mereka akan memastikan bahawa pengalaman pertama datang ke restauran ini akan membuatkan mereka untuk kembali semula.

Bagi mengurus kewangan pula dua langkah utama diambil bagi meningkatkan kemahiran:

• Program anjuran Kerajaan : Mereka sentiasa menghadiri kursus kewangan sama ada anjuran MARA atau agensi Kerajaan lain. Mereka juga sentiasa mendapat bimbingan daripada pegawai MARA dalam aspek kewangan. • Mengurus wang tunai : Seorang ahli keluarga sama ada isteri atau anak bertugas sebagai juru wang untuk mengurus kutipan harian. Menurut mereka, urusan berkaitan dengan kewangan seboleh-bolehnya dikendalikan oleh ahli keluarga kerana amat sukar untuk mencari pembantu kedai yang benar-benar jujur apabila berurusan dengan kewangan.

Model Kemahiran Generik Usahawan Malaysia (KeGUM)

Hasil daripada kajian yang dijalankan, kami telah cuba merumuskan kemahiran-kemahiran yang dimiliki usahawan yang ditemu bual dan mencadangkan satu kerangka dinamakan Model Kemahiran Generik Usahawan Malaysia (KeGUM). Rajah 2 menunjukkan perkaitan di antara tiga domain kemahiran yang diperlukan dengan komponen setiap domain dan kesannya kepada aktiviti perniagaan. Dalam setiap domain tersebut terdapat elemen-elemen yang nyata telah dimiliki serta dikuasai oleh usahawan yang ditemu bual.

Dalam Rajah 2 juga, kami cuba menunjukkan ikatan yang penting di antara ketiga-tiga

domain kemahiran yang dianggap sebagai kemahiran generik dan setiap domain mampu memberikan impak kepada permintaan terhadap produk, jualan dan pendapatan perniagaan. Secara umumnya, usahawan yang ditemu bual telah menceritakan mengenai ikatan yang perlu ada di antara komponen-komponen berkaitan bermula dari penentuan barangan yang ingin dijual kerana pemilihan yang betul mengenai produk yang dijual boleh mempengaruhi permintaan pelanggan. Harga yang ditetapkan juga boleh mendatangkan kesan kepada permintaan dan selepas jualan dibuat, kemahiran dalam mengurus pendapatan perniagaan memberikan impak kepada prestasi keseluruhan perniagaan. Bagi mengukuhkan penguasaan dalam setiap domain berkenaan, para usahawan telah menceritakan langkah-langkah yang perlu dilakukan untuk


429

menjamin mereka terus berdaya saing dan bertahan dalam suasana perniagaan yang semakin kompetitif. Bagaimanapun, pada peringkat ini kami belum menentukan tahap penguasaan kemahiran yang dikuasai kerana fokus kami ialah untuk mengetahui apakah kemahiran yang mesti ada untuk seseorang usahawan menceburi perniagaan.

Kesimpulan

Kajian ini telah cuba menjawab tiga persoalan penting dalam bidang keusahawanan iaitu apakah yang menyebabkan seseorang usahawan memilih bidang keusahawanan, apakah kemahiran yang mesti dimiliki dan bagaimana usahawan meningkatkan kemahiran mereka. Ketiga-tiga kemahiran iaitu kemahiran pengurusan, pemasaran dan kewangan semuanya boleh dipelajari dan dengan kesabaran, minat dan komitmen yang tinggi semuanya boleh dipertingkatkan. Dengan menggabung jalinkan kemahiran yang mesti ada, impak yang diharapkan melalui aktiviti perniagaan harus dapat dicapai dan objektif utama perniagaan untuk mendapat keuntungan sewajarnya dalam gapaian usahawan. Kerangka yang dihasilkan adalah sesuai untuk dijadikan rujukan dan langkah yang berikutnya yang perlu difikirkan ialah untuk mengetahui tahap penguasaan yang dimiliki di kalangan usahawan. Perkara ini boleh dicapai melalui kajian lanjut. Kesimpulannya ialah Kemahiran Generik Usahawan Malaysia (KeGUM) adalah satu kerangka yang perlu dikuasai usahawan sebelum menceburkan diri dalam bidang perniagaan dan peningkatan mesti dibuat dari masa ke semasa supaya usahawan terus berdaya saing dan mampu untuk bertahan dalam arus perniagaan yang semakin pelbagai dan tidak menentu.

Tiga domain kemahiran

Komponen Kesan

Pengurusan Permintaan terhadap produk

Pemasaran

Kewangan

• Lokasi • Produk • Agama • Hubungan • Pengalaman • Undang-undang

Jualan produk

Pendapatan perniagaan

Rajah 2: Model Kemahiran Generik Usahawan Malaysia (KeGUM)

• Harga kompetitif • Hubungan

dengan pelanggan • Promosi • Pasaran

• Akaun • Gaji • Jualan

Prosiding SKIKS 08

430

Rujukan

Creswell, J.W. (2005). Educational research – Planning, conducting, and evaluating quantitative and qualitative research. (3rd ed.). New Jersey: PEARSON Merrill Prentice Hall.

Kementerian Pembangunan Usahawan dan Koperasi - MECD lahir 20,000 usahawan baru pelbagai bidang. (2008, 1 Januari). Berita Harian, ms. 26.

Longenecker, J. G., Moore, C.W., Petty, J.W. & Palich, L.E. (2006). Small business management: An entrepreneurial emphasis (13th ed.). Mason, OH: Thompson South-Western.

Madura, J. (2007). Introduction to business. (4th ed.). Mason, OH: Thompson South-Western. Miles, M.B. & Huberman, A.M. (1994). Qualitative data analysis (2nd Edition). Thousand Oaks:

SAGE Publications. Strauss, A. & Corbin, J. (1998). Basics of qualitative research – Techniques and procedures for

developing grounded theory (2nd ed). Thousand Oaks: SAGE. Van Gelderen, M. (2007). Research based yet action oriented: Developing individual level

enterprising competencies. Kertas kerja yang dibentangkan di 17th Global Conference – Internationalizing Entrepreneurship Education and Training, 8 – 11 July, 2007, Faculty of Management and Economics, Gdansk University of Technology. Gdansk: Poland.

Zaidatol Akmaliah Lope Pihie. (2007). Usahawan & Keusahawanan: Satu Perspektif Pendidikan. Serdang: Penerbit Universiti Putra Malaysia.

Zaidatol Akmaliah Lope Pihie & Habibah Elias. (1998). Keusahawanan & Motivasi Diri. Serdang: Penerbit Universiti Putra Malaysia.

Scarborough, N. M & Zimmerer, T. W. (2006). Essentials of entrepreneurship and small business management. Upper Saddle River, NJ: Pearson/Prentice Hall.

Soaib bin Asimiran Universiti Putra Malaysia Email: [email protected] Rosnani Jusoh Fakulti Pengajian Pendidikan Email: [email protected]


431

KEMAHIRAN EMPLOYABILITY DALAM KALANGAN MAHASISWA DAN PENSYARAH: PERBANDINGAN DENGAN INDUSTRI

Kahirol Mohd. Salleh, Wan Nur Hidayah Ibrahim, Nor Lisa Sulaiman,

Badaruddin Ibrahim & Mohamad Zaid Mustafa

Abstrak: Kajian ini dijalankan bertujuan untuk mengenalpasti perbezaan ciri-ciri kemahiran employability yang diterapkan oleh pensyarah kejuruteraan di Universiti Tun Hussein Onn Malaysia (UTHM) dan pelajar tahun akhir kejuruteraan di UTHM dengan industri. Selain itu, kajian ini juga ingin mengkaji kekuatan hubungan yang wujud di antara penerapan pensyarah, penguasaan dan kehendak industri terhadap elemen kemahiran employability. Seramai 610 responden terdiri daripada 405 pelajar tahun akhir fakulti kejuruteraan di UTHM, 149 pensyarah fakulti kejuruteraan di UTHM dan 56 personel yang bekerja di dalam bidang kejuruteraan. Responden bagi pelajar dan pensyarah dipilih secara rawak manakala responden bagi kumpulan industri dipilih berdasarkan persampelan kebetulan. Kajian ini merupakan kajian deskriptif secara tinjauan yang menggunakan borang soal-selidik untuk mengumpulan data. Data dikumpul dan dianalisis menggunakan perisian Statistical Packege for the Social Sciences (SPSS 11.0 for Windows). Dapatan kajian menunjukkan, wujud perbezaan dari pemberatan elemen apabila pensyarah cenderung untuk menerapkan kemahiran komunikasi pada pelajar. Manakala pihak industri lebih mementingkan sifat tanggungjawab. Pelajar pula lebih menekankan kemahiran bekerja bersama orang lain. Kajian juga jelas menunjukkan perhubungan di antara penerapan pensyarah dan kehendak industri adalah positif kuat. Manakala, perhubungan di antara penguasaan pelajar dengan kehendak industri pula adalah positif sederhana. Bagi penerapan pensyarah dengan penguasaan kemahiran employability pelajar, dapatan menunjukkan perhubungan yang positif sederhana wujud di antaranya. Secara kesimpulan, pensyarah sedar akan kehendak semasa industri tetapi penguasaan pelajar masih di tahap sederhana.

Kata kunci : employability, mahasiswa Pengenalan

Kepentingan kemahiran teknikal dalam mendapatkan pekerjaan berunsurkan kejuruteraan

memang tidak dapat dipertikaikan. Namun, seiring dengan perubahan masa, permintaan terhadap kemahiran tenaga kerja juga telah berubah. Menurut Yahya (2004), pekerja yang berkualiti ditakrifkan adalah pekerja yang memiliki bukan sahaja kemahiran teknikal yang baik malah turut mempunyai kemahiran employability. Kemahiran employability memang dilihat sebagai satu elemen yang penting dalam mewujudkan pekerja yang berketrampilan dalam bidang pekerjaan yang di ceburi. Di sebabkan perubahan dalam permintaan industri pada masa ini maka satu perbezaan atau jurang kemahiran dikesan di antara permintaan pihak industri dan graduan yang dikeluarkan oleh sistem pendidikan. Jurang ini semakin ketara apabila industri melaporkan kekosongan jawatan dalam bidang pekerjaan akibat kekurangan calon yang berkelayakan. Ini jelas dapat di lihat dalam laporan yang di keluarkan oleh National Associated of Manufactured (NAM et al, 2001) mengenai jurang kemahiran yang wujud ke atas pekerja. Jurang yang wujud bukan sahaja melibatkan pekerjaan dari satu bidang sahaja tetapi ia turut terjadi kepada hampir kesemua bidang pekerjaan dan disebabkan oleh kekurangan kemahiran employability dalam diri. Malah jurang yang wujud ini juga merupakan faktor utama penolakan permohonan calon bekerja. Penolakan calon bekerja terjadi apabila calon atau graduan gagal menguasai kriteria kemahiran-kemahiran yang digariskan sebagai keperluan industri.

Dalam merapatkan jurang kemahiran ini, pendapat dan persepsi bagi setiap pihak yang terlibat harus di ambil kira dan di teliti di mana sebenarnya punca kewujudan jurang tersebut. Malah menurut NAM et al. (2001), turut menekankan bahawa kejayaan dalam pembangunan

Prosiding SKIKS 08

432

tenaga kerja bergantung kepada pendekatan yang strategik yang melibatkan kerjasama antara kesemua pihak iaitu pekerja, majikan, pensyarah, graduan dan pihak berkuasa (kerajaan) untuk menjamin keberkesanannya. Selain persepsi yang melibatkan kesemua pihak seperti graduan, pensyarah dan pihak industri harus di ambil kira, penerapan elemen ini di dalam pengajaran juga harus ditekankan (M. Z. Kamsah, 2004). Sebagai seorang pensyarah yang bertanggungjawab di dalam pembentukkan kemahiran graduan, strategi pengajaran dan pendekatan pembelajaran pensyarah dilihat sebagai satu aspek yang mampu menyediakan mengubah permasalahan ini.

Faktor berlakunya jurang ini dikaji oleh beberapa penyelidik (Saunders et al., 2005; Raybould & Wilkins, 2005) yang menyatakan kewujudan perbezaan pendapat di antara pensyarah dan industri berlaku kerana pemberatan yang tidak sama ke atas elemen kemahiran teknikal dan kemahiran employability. Selain itu, sistem pendidikan juga dikatakan kurang memberikan pendedahan kepada graduan dengan situasi sebenar dunia pekerjaan (NAM et al., 2001). Malah, sistem pendidikan disarankan mengkaji semula kurikulum dengan membina sebuah kurikulum yang mampu menyediakan graduan dengan kemahiran yang diperlukan agar jurang ini dapat di perkecilkan. Selain itu, perbezaan pendapat turut terjadi di antara pelajar dan industri. Jika dilihat kembali pada kajian yang di jalankan oleh Saunders et al. (2005), pelajar lebih memberi penekanan ke atas kemahiran teknikal berbeza dengan pemberatan pihak industri yang meletakkan kemahiran employability dan kebolehan pekerja dalam mengaplikasikan sesuatu kemahiran sebagai pemberatan utama mereka. Perbezaan pendapat ini dilihat sebagai satu faktor kenapa graduan gagal menguasai kemahiran yang dikehendaki oleh industri. Skop Kajian

Kajian yang dijalankan hanya tertumpu kepada tiga kumpulan responden sahaja. Kumpulan pertama merupakan pensyarah kejuruteraan di ketiga-tiga fakulti kejuruteraan iaitu Fakulti Kejuruteraan Elektrik dan Elektronik, Fakuti Kejuruteraan Awam dan Alam Sekitar serta Fakulti Kejuruteraan Mekanikal dan Pembuatan, Universiti Tun Hussein Onn Malaysia (UTHM) yang dijadikan populasi kajian. Manakala kumpulan kedua pula terdiri daripada pelajar ijazah tahun akhir kejuruteraan juga di ketiga-tiga fakulti di UTHM yang dijadikan populasi kajian. Kumpulan yang terakhir iaitu kumpulan ketiga pula terdiri daripada beberapa syarikat yang mewakili pihak industri di dalam bidang kejuruteraan.

Elemen kemahiran employability yang hendak dikaji secara dasarnya meliputi 46 elemen

kemahiran employability yang telah dikenalpasti sebagai elemen kemahiran yang perlu dimiliki oleh pekerja. Elemen-elemen kemahiran employability tersebut dikelompokkan pula kepada 9 sub-kemahiran dan 3 kumpulan kemahiran employability utama merujuk kepada kategori yang diketengahkan oleh The Conference Board of Canada seperti berikut:

i. Kemahiran Asas (kemahiran komunikasi, kemahiran menguruskan maklumat, kemahiran penyelesaian masalah dan kemahiran menggunakan nombor)

ii. Kemahiran Mengurus Diri (kebolehan bersikap positif, kebolehan bertanggungjawab dan kebolehan membuat penyesuaian,

iii. Kemahiran Berpasukan (kebolehan bekerja dengan orang lain dan kebolehan melibatkan diri dalam sesuatu projek atau tugas)


433

Metodologi Kajian

Kajian yang dijalankan merupakan kajian kuantitatif berbentuk deskriptif secara tinjauan yang bertujuan untuk mengkaji jurang perbezaan kemahiran yang wujud di antara elemen kemahiran employability pada penerapan pensyarah dan penguasaan pelajar dibandingkan dengan kehendak industri. Instrumen kajian ini diubahsuai daripada soal-selidik dan instrumen-instrumen kajian yang pernah dijalankan dalam bidang berkenaan. Pengubahsuaian dilakukan oleh pengkaji berdasarkan objektif dan persoalan kajian yang hendak dikaji. Borang soal-selidik yang diubahsuai digunakan bertujuan untuk melihat jurang perbezaan kemahiran yang wujud di antara elemen kemahiran employability pada penerapan pensyarah dan penguasaan pelajar dibandingkan dengan kehendak industri Terdapat tiga set soal-selidik yang digunakan untuk tujuan kajian ini. Secara umumnya setiap set borang soalselidik mengandungi beberapa bahagian . Bahagian A adalah soal-selidik untuk pensyarah yang mengandungi maklumat latar belakang responden, dan elemen kemahiran employability yang diterapkan oleh responden di dalam pengajaran. Bahgaian B adalah soal-selidik untuk pelajar yang mengandungi maklumat latar belakang responden dan penilaian tahap kemahiran yang dikuasai responden.Manakala Bahagian C, adalah soalselidik untuk industri mengandungi maklumat latar belakang responden dan elemen kemahiran employability yang di anggap penting.

Dapatan Kajian

Hasil dapatan kajian dianalisis dengan menggunakan skor min dan tahap skor min. Nilai min keseluruhan yang diperolehi bagi setiap faktor ditafsirkan mengikut skala yang ditetapkan sebagai ukuran. Interpretasi tahap julat skor min adalah seperti berikut:

Tafsiran Nilai Min

Skor Min Tahap 1.00 – 2.50 Rendah 2.51 – 3.50 Sederhana 3.51 – 5.00 Tinggi

(Sumber: Diadaptasi daripada Wiersma W. , 1995)

Bagi tafsiran korelasi pula, pengkaji merujuk kepada tafsiran korelasi yang di ambil dan

diadaptasikan daripada Alias Baba (1995).

Tafsiran Pekali Korelasi Perhubungan Antara Dua Pembolehubah Pekali Korelasi Kekuatan Hubungan

0.00 – 0.20 Sangat Lemah 0.21 – 0.40 Lemah 0.41 – 0.60 Sederhana 0.61 – 0.80 Kuat 0.81 – 1.00 Sangat Kuat

(Sumber: Diadaptasi daripada Alias Baba, 1995)

Prosiding SKIKS 08

434

Ciri-ciri kemahiran employability yang diterapkan oleh pensyarah kejuruteraan di UTHM dengan kemahiran employability yang dikehendaki oleh industri

Kajian bertujuan untuk melihat perbezaan di antara ciri-ciri kemahiran employability yang diterapkan oleh pensyarah kejuruteraan dengan kemahiran employability yang dikehendaki oleh industri. Ringkasan data yang telah diperolehi ditunjukkan mengikut kelompok sub-kemahiran seperti di Jadual 1a dan Jadual 1b.

Jadual 1a: Perbezaan Min Bagi Industri Dan Pensyarah

Kemahiran Utama Sub-Kemahiran Min

Industri Min

Pensyarah Nilai

Perbezaan Kemahiran

Berkomunikasi 4.375 4.481 -0.106

Kemahiran Matematik 3.5765 3.8648 -0.2883 Kemahiran Mengurus

Maklumat 4.2024 4.2729 -0.0705 Kemahiran

Asas

Kemahiran Menyelesaikan Masalah 4.372 4.3915 -0.0195

Kemahiran Menunjukkan Sikap Dan Kelakuan

Yang Positif. 4.3691 4.3579 0.0112

Bertanggungjawab 4.4732 4.3691 0.1041

Kemahiran Menguruskan

Diri Dapat menyesuaikan Diri 4.375 4.4107 -0.0357 Bekerja Bersama Dengan

Orang Lain 4.4583 4.4519 0.0064 Kemahiran Berpasukan Melibatkan Diri Di

Dalam Projek Dan Tugasan.

4.2294 4.4648 -0.2354

Purata Perbezaan Jika Nilai Negatif Diabaikan

4.3405 4.2701 0.8771

Hasil dapatan kajian pada Jadual 1a menunjukkan perbezaan nilai min industri dan pensyarah. Berdasarkan jadual tersebut enam nilai perbezaan bagi sub-kemahiran yang memberikan nilai negatif. Nilai negatif tersebut menggambarkan nilai min penerapan pensyarah adalah melebihi penetapan kepentingan industri. Manakala bagi nilai perbezaan yang positif pula bermakna penetapan kepentingan industri/majikan adalah melebihi min penerapan pensyarah. Merujuk kepada jadual 1a, enam daripada nilai perbezaan itu merupakan nilai negatif manakala, tiga daripadanya bernilai positif. Ini menunjukkan bahawa keseluruhannya nilai min pensyarah lebih tinggi daripada nilai min industri. Jika diabaikan tanda negatif tersebut, didapati sub-kemahiran, kemahiran menggunakan nombor menunjukkan nilai perbezaan yang paling besar iaitu 0.2883. Manakala sub-kemahiran yang menunjukkan perbezaan yang paling sedikit pula ialah kemahiran bekerja bersama orang lain iaitu dengan nilai perbezaan hanya 0.0064. Perbezaan nilai min keseluruhan di dalam jadual 1a menunjukkan perbezaan keseluruhan ialah 0.8771. Nilai yang menghampiri satu ini merupakan perbezaan yang tidak terlalu besar. Oleh itu, dapat disimpulkan bahawa perbezaan yang wujud di antara pensyarah dan industri tidak ketara dan boleh dinyatakan sebagai tidak mempunyai perbezaan.


435

Jadual 1 b: Perbezaan Rank Kedudukan Bagi Industri Dan Pensyarah

Kemahiran Utama Sub-Kemahiran Rank

Industri Rank

Pensyarah Perbezaan

Rank Kemahiran

Berkomunikasi 3.5 1 2.5

Kemahiran Matematik 9 9 0 Kemahiran Mengurus

Maklumat 8 8 0 Kemahiran

Asas

Kemahiran Menyelesaikan Masalah 5 5 0

Kemahiran Utama Sub-Kemahiran Rank

Industri Rank

Pensyarah Perbezaan

Rank Kemahiran Menunjukkan

Sikap Dan Kelakuan Yang Positif.

6 7 -1

Bertanggungjawab 1 6 -5


Diri Dapat Menyesuaikan Diri 3.5 4 -0.5 Bekerja Bersama Dengan

Orang Lain 2 3 -1 Kemahiran Berpasukan Melibatkan Diri Di

Dalam Projek Dan Tugasan.

7 2 5

Purata Perbezaan Jika Nilai Negatif Diabaikan 1.875 Jadual 1b pula menunjukkan perbezaan rank kedudukan bagi sub-kemahiran, kemahiran employability. Oleh itu bagi perbezaan rank yang bernilai negatif, ia membawa maksud bahawa pensyarah meletakkan rank kedudukan sub-kemahiran tersebut lebih tinggi berbanding rank kedudukan dari industri/majikan. Sub-kemahiran yang mempunyai nilai perbezaan yang paling besar ialah kemahiran berkomunikasi. Manakala, terdapat tiga sub-kemahiran yang tidak mempunyai perbezaan (perbezaan kosong) iaitu kemahiran matematik, kemahiran menguruskan maklumat dan kemahiran menyelesaikan masalah. Manakala, terdapat empat kemahiran yang mempunyai perbezaan rank kedudukan yang negatif iaitu kesemua sub-kemahiran di dalam kemahiran menguruskan diri (kemahiran menunjukkan sikap dan kelakuan yang positif, bertanggungjawab, dapat menyesuaikan diri) dan sub-kemahiran bekerja bersama dengan orang lain. Jika merujuk kepada nilai perbezaan keseluruhan yang ditunjukkan di dalam jadual 1b, perbezaan keseluruhan bagi rank kedudukan nilai min pensyarah dan industri adalah sebanyak 1.875. Nilai ini menunjukkan bahawa perbezaan yang agak besar wujud di dalam penyusunan rank kedudukan nilai min bagi sub-kemahiran pensyarah dan industri.

Prosiding SKIKS 08

436

Rajah 1: Nilai Perbezaan Kedudukan Rank Industri Dan Pensyarah.

Rajah 1 menunjukkan nilai perbezaan rank kedudukan industri dan pensyarah. Berdasarkan rajah tersebut terdapat tiga sub-kemahiran yang berada di bawah aras kosong dengan memberi nilai negatif pada perbezaan tersebut. Ini bermaksud bahawa pada sub-kemahiran tersebut rank kedudukan pensyarah adalah lebih tinggi berbanding rank kedudukan industri bagi elemen tersebut. Manakala, nilai perbezaan positif pula membawa maksud sebaliknya dan nilai perbezaan kosong pula dikatakan tidak mempunyai perbezaan dari segi rank kedudukan sub-kemahiran tersebut.

Hasil dapatan kajian menunjukkan bahawa penyediaan graduan lepasan universiti yang memiliki kemahiran yang dikehendaki oleh pihak industri bermula dengan pendekatan dan pemberatan elemen kemahiran tersebut oleh pensyarah ketika sesi pengajaran berlaku. Pensyarah fakulti kejuruteraan di UTHM sedar akan kepentingan dan sudah pun menerapkan unsur tersebut di dalam pengajaran mereka selaras dengan kehendak Modul Pembangunan Kemahiran Insaniah (Soft Skills) untuk Institusi Pengajian Tinggi Malaysia. Dapatan ini selari dengan hasil dapatan kajian oelh pengkaji lepas (Khairul Faizah, 2007) yang menunjukkan bahawa tahap penerapan elemen kemahiran employability oleh pensyarah kejuruteraan adalah tinggi iaitu dengan nilai min=4.36 keseluruhannya. Penerapan elemen ini di dalam sesi pengajaran pensyarah dapat membantu penguasaan pelajar agar kehendak industri dapat dipenuhi. Seorang pensyarah harus mengetahui dengan jelas perkara yang perlu diterapkan dengan perkara yang dikehendaki oleh industri selaras dengan salah-satu fungsi kurikulum iaitu menyediakan pelajar atau bakal graduan untuk berkhidmat di dalam industri. Walaupun penerapan elemen ini bukanlah satu-satunya jalan bagi menghasilkan graduan yang berkemahiran employability namun, ia merupakan satu elemen di dalam keseluruhan pembangunan kemahiran tersebut di kalangan pelajar IPTA (KPTM, 2006). Malah, jika dilihat pada analisis dapatan, min keseluruhan penerapan pensyarah (min=4.36) adalah lebih tinggi dari nilai min kehendak industri (min=4.29). Dapatan ini turut disokong oleh kenyataan Smith & Kats (2005), bahawa 24% dari guru mengatakan piawai kehendak industri merupakan elemen utama di dalam pengajaran mereka manakala 76% lagi mengatakan bahawa piawai kehendak industri elemen yang penting di dalam pengajaran mereka. Walaupun secara keseluruhannya, nilai min kehendak industri (4.3634) melebihi nilai min penerapan pensyarah (4.2937) namun, pemberatan terhadap elemen-elemen tersebut adalah berbeza. Hasil dapatan menunjukkan bahawa pensyarah meletakkan kemahiran komunikasi


437

sebagai kemahiran yang mempunyai pemberatan yang paling tinggi (rank=1) di dalam pengajaran. Ini agak berbeza dengan pemberatan kehendak industri di dalam kajian ini di mana, pihak industri di dalam kajian ini meletakkan pemberatan yang paling tinggi pada sub-kemahiran bertanggungjawab. Dapatan ini berbeza dengan Lee & Tan (2003), di mana kemahiran berkomunikasi merupakan kemahiran yang mempunyai nilai tertinggi paling dikehendaki industri. Malah, dapatan kajian ini juga berbeza dengan dapatan Khairul Faizah (2007), yang menunjukkan kemahiran membuat keputusan merupakan kemahiran yang paling banyak diterapkan oleh pensyarah. Elemen membuat keputusan di dalam kajian ini merupakan sebahagian daripada kemahiran menyelesaikan masalah. Ciri-ciri kemahiran employability yang dimiliki oleh pelajar tahun akhir kejuruteraan di UTHM yang dengan kemahiran employability yang dikehendaki oleh industri.

Kajian juga bertujuan untuk melihat perbezaan di antara ciri-ciri kemahiran employability yang dikuasai oleh pelajar kejuruteraan dengan kemahiran employability yang dikehendaki oleh industri. Ringkasan data yang telah diperolehi ditunjukkan di dalam Jadual 2a dan Jadual 2b mengikut kelompok sub-kemahiran.

Jadual 2a: Perbezaan Min Bagi Industri Dan Pelajar Kemahiran

Utama Sub-kemahiran Min Industri

Min Pelajar

Nilai Perbezaan

Kemahiran berkomunikasi 4.375 3.2412 1.1338

Kemahiran matematik 3.5765 3.6952 -0.1187 Kemahiran Mengurus

Maklumat 4.2024 3.4576 0.7448 Kemahiran

Asas

Kemahiran Menyelesaikan Masalah 4.372 3.6844 0.6876


Yang Positif. 4.3691 3.7391 0.63

Bertanggungjawab 4.4732 3.7700 0.7032


Diri Dapat menyesuaikan Diri 4.375 3.8040 0.571 Bekerja bersama dengan

orang lain 4.4583 3.9214 0.5369 Kemahiran Berpasukan Melibatkan diri di dalam

projek dan tugasan. 4.2294 3.7759 0.4535

Purata Perbezaan Jika Nilai Negatif Diabaikan 4.2701 3.6765 0.5936

Jadual 2a. menunjukkan perbezaan nilai min industri dan pelajar. Nilai perbezaan

tersebut di kira menggunakan formula; Nilai Perbezaan = Min Industri – Min Pelajar. Berdasarkan jadual tersebut hanya satu nilai perbezaan bagi sub-kemahiran yang memberikan nilai negatif. Nilai negatif tersebut menggambarkan nilai min penerapan pensyarah adalah melebihi penetapan kepentingan industri. Manakala bagi nilai perbezaan yang positif pula bermakna penetapan kepentingan industri/majikan adalah melebihi min penerapan pensyarah.

Jadual 2a. juga menunjukkan hanya terdapat satu sub-kemahiran yang memberikan nilai

negatif iaitu kemahiran matematik dengan nilai perbezaan sebanyak -0.1187. Sub-kemahiran

Prosiding SKIKS 08

438

matematik juga merupakan sub-kemahiran yang memberikan nilai perbezaan min yang terkecil. Manakala. sub-kemahiran yang mempuanyai nilai perbezaan min yang paling besar di antara pelajar dan industri ialah kemahiran berkomunikasi dengan nilai perbezaan sebanyak 1.1338. Manakala, nilai perbezaan min secara keseluruhannya ialah 0.5936. Nilai perbezaan ini menunjukkan perbezaan yang tidak ketara di antara industri dan pelajar.

Jadual 2b: Perbezaan Rank Kedudukan Bagi Industri Dan Pelajar

Kemahiran Utama Sub-kemahiran Rank

Industri Rank

Pelajar Perbezaan

Rank Kemahiran

berkomunikasi 3.5 9 -5.5

Kemahiran matematik 9 6 3 Kemahiran Mengurus

Maklumat 8 8 0 Kemahiran

asas

Kemahiran Menyelesaikan Masalah 5 7 -2


Yang Positif. 6 5 1

Bertanggungjawab 1 4 -3


Diri Dapat menyesuaikan Diri 3.5 2 1.5

Kemahiran Utama Sub-kemahiran Rank

Industri Rank

Pelajar Perbezaan

Rank Bekerja bersama dengan

orang lain 2 1 1 Kemahiran Berpasukan Melibatkan diri di dalam

projek dan tugasan. 7 3 4

Purata Perbezaan Jika Nilai Negatif Diabaikan 2.333

Jadual 2b menunjukkan perbezaan rank kedudukan bagi sub-kemahiran kemahiran

employability. Bagi perbezaan ini, formula yang digunakan ialah; Perbezaan Rank = Rank Industri – Rank Pelajar. Oleh itu bagi perbezaan rank yang bernilai negatif, ia membawa maksud bahawa pelajar meletakkan rank kedudukan sub-kemahiran tersebut lebih tinggi berbanding rank kedudukan dari industri/majikan. Jadual 2b juga menunjukkan perbezaan rank kedudukan mengiktu nilai min dagi industri dan pelajar. Sub-kemahiran yang menunjukkan nilai perbezaan rank yang paling besar ialah kemahiran berkomunikasi dengan nilai perbezaan -5.5. Nilai perbezaan ini menunjukkan perbezaan yang ketara wujud di antara industri dan pelajar dalam meletakkan rank kedudukan sub-kemahiran berkomunikasi. Manakala, sub-kemahiran menguruskan maklumat pula tidak memberikan perbezaan rank di antara industri dan pelajar. Kedua-dua pihak meletakkan kemahiran berkomunikasi pada kedudukan kelapan. Perbezaan pada keseluruhan kedudukan pula adalah sebanyak 2.333. Nilai ini menunjukkan perbezaan yang ketara wujud di antara industri dan pelajar dalam meletakkan rank kedudukan sub-kemahiran tersebut.


439

Rajah 2: Nilai Perbezaan Kedudukan Rank Industri & Pelajar

Rajah 2 menunjukkan nilai perbezaan rank kedudukan industri dan pelajar. Berdasarkan rajah tersebut terdapat tiga sub-kemahiran yang berada di bawah aras kosong dengan memberi nilai negatif pada perbezaan tersebut. Ini bermaksud bahawa pada sub-kemahiran tersebut rank kedudukan pelajar adalah lebih tinggi berbanding rank kedudukan industri bagi elemen tersebut. Manakala, nilai perbezaan positif pula membawa maksud sebaliknya dan nilai perbezaan kosong pula dikatakan tidak mempunyai perbezaan dari segi rank kedudukan sub-kemahiran tersebut.

Hasil dapatan kajian menunjukkan penguasaan pelajar kejuruteraan terhadap elemen kemahiran employability masih jauh ke belakang berbanding apa yang dikehendaki industri. Pelajar kejuruteraan dilihat sebagai bakal pekerja yang mempunyai kemahiran teknikal yang baik tetapi tidak di dalam kemahiran bukan teknikal. Kekurangan dalam kemahiran employability ini dilihat sebagai satu alasan utama pihak industri menolak permohonan kerja (NAM et al., 2001). Pekerja yang mempunyai kemahiran teknikal yang tinggi tidak menjamin sebuah syarikat atau industri itu untuk terus maju dan berkembang jika tanpa kemahiran lain seperti kemahiran menyelesaikan masalah, kemahiran bekerjasama dan kemahiran yang lain yang di golongkan sebagai kemahiran employability. Berdasarkan analisis dapatan kajian ini, setiap elemen yang dikaji mempunyai kekurangan penguasaan oleh pelajar berbanding apa yang dikehendaki oleh industri. Dapatan ini selari dengan dapatan Lee & Tan (2003). Berdasarkan analisis kajian ini, kemahiran yang paling kurang dikuasai oleh pelajar ialah kemahiran berkomunikasi (min=3.24). Walaupun, kemahiran ini mempunyai nilai min yang terendah namun, ia masih berada di tahap sederhana. Diikuti dengan kemahiran menguruskan maklumat (min=3.46), kemahiran menyelesaikan masalah (min=3.68), dan kemahiran mengunakan nombor (min=3.70). Manakala kemahiran yang paling dikuasai pelajar ialah sub-kemahiran yang tergolong di dalam kemahiran berpasukan iaitu kemahiran bekerja bersama orang lain. Kemahiran ini merupakan kemahiran yang mempunyai nilai min tertinggi dengan tahap penguasaan tinggi (min = 3.92 ). Jika dibandingkan dengan dapatan Tan & Lee (2003), kemahiran komunikasi interpersonal merupakan kemahiran yang rendah penguasaan bagi graduan bidang kejuruteraan. Dapatan ini saling bersonsangan dengan dapatan kajian ini. Faktor persekitaran tempat belajar dan penekanan kurikulum dilihat sebagai salah satu faktor kedua-dua dapatan ini berbeza di antara satu lain.

Prosiding SKIKS 08

440

Jika dilihat analisis dapatan, item soalan yang mempunyai nilai min yang terendah ialah ‘menjelaskan idea utama’ (min=2.97), di dalam kelompok sub-kemahiran berkomunikasi. Manakala rank kedudukan yang kedua terbawah iaitu item yang mempunyai min kedua terendah (min=3.10), turut tergolong dalam kumpulan yang sama iaitu item ‘mengenalpasti idea utama’. Malah, satu lagi item yang berada di kelompok ini iaitu item ‘memberi penerangan yang jelas’ juga berada di rank kedudukan yang agak rendah iaitu di rank yang ke-36 daripada keseluruhan 46 item (min=3.65). Dapatan itu, jelas membuktikan bahawa pelajar tahun akhir fakulti kejuruteraan paling kurang menguasai elemen kemahiran berkomunikasi. Rumusan

Secara keseluruhan hasil dapatan kajian menunjukkan bahawa perbezaan di antara tahap penerapan elemen kemahiran employability di dalam pengajaran pensyarah kejuruteraan di UTHM dengan tahap kepentingan elemen kemahiran employability bagi pihak industri di dalam kajian ini tidak jauh berbeza. Malah, pensyarah di UTHM bergiat aktif di dalam menyerapkan dan menyediakan pelajar kejuruteraan ke alam pekerjaan yang sebenar. Pensyarah lebih menekankan elemen ini di dalam pengajaran berbanding apa yang dikehendaki oleh pihak industri di dalam kajian ini. Ini merupakan sesuatu dapatan yang positif.

Walau bagaimanapun, kajian juga menunjukkan bahawa penguasaan pelajar terhadap elemen ini masih di tahap sederhana walaupun penerapan telah dilakukan oleh pensyarah. Ini bermakna, penguasaan pelajar terhadap elemen ini memerlukan bantuan lain atau aktiviti yang lain selain mendapat latihan di dalam sesi pembelajaran di dalam kelas sahaja. Pelajar harus bergiat di dalam kegiatan kokurikulum secara konsisten sambil mengimbanginya dengan akademik bagi mendapat penguasaan elemen kemahiran employability yang lebih tinggi

Rujukan Khairul Faizah (2007), ”Tahap Kemahiran Generik Di Kalangan Pelajar Diploma Pendidikan

Lepasan Ijazah (DPLI).” UTHM: Tesis Sarjana. Lee F.T dan Tan J.H (2003). “Project Management Skills Demand For Engineering Graduates in

Malaysia.” dalam Institute of Engineers, Malaysia “Buletin Bulanan IJM: Jurutera. Edisi June 2003. ” Selangor: Dimension Publishing Sdn. Bhd. 16-25.

M. Z Kamsah (2004). ”Developing Generic Skills in Classroom Environment: Engineering Students’ Perspective.” Johor: Universiti Teknologi Malaysia.

National Association of Manufacturers (NAM), Andersen & Center for Workforce Success ( 2001). “The Skills Gap, 2001”. National Association of Manufacturers. http://www.nam.org/Docs/CenterforWorkforceSuccess/27473_2001SkillsGap.pdf?DocTypeID=9&TrackID=Param=@CategoryID=958@TPT=The%2BSkills%2BGap%2B200. Dicapai pada 19 Ogos 2007.

Raybould M. dan Wilkins H.(2005) “Over Qualified And Under Experienced: Turning Graduates Into Hospitality Managers.” International Journal of Contemporary Hospitality Management. 17(3). 203-216.

Saunders M.N.K, Skinner D. And Beresford R. (2005). ”Mismatched Perception Expextations: An exploration of stakeholders’ views of key and technical skills in vocational education and training.” Journal of European Industrial Training. 29 (5). 369-382.

Smith B.P dan Kats S. (2005), “Employability Standards: Teachers’ Perceptions of Inclusion in Family and Consumer Sciences Secondary Curriculum.” Career and Technical Education Research, 30(3), 189-211


441

Yahya Buntat (2004). “Integrasi Kemahiran “Employability” Dalam Program Pendidikan Vokasional Pertanian Dan Industri Di Malaysia.” UTM Skudai. Tesis Phd

Kahirol bin Mohd. Salleh email : [email protected] Wan Nur Hidayah binti Ibrahim, Nor Lisa binti Sulaiman, email : [email protected] Badaruddin bin Ibrahim email : [email protected] Mohamad Zaid bin Mustafa Fakulti Pendidikan Teknikal Universiti Tun Hussein Onn Malaysia 86400 Parit Raja, Batu Pahat, Johor, Malaysia

Prosiding SKIKS 08

442


443

PENERAPAN DAN PENGUASAAN KEMAHIRAN GENERIK DALAM PROSES PENGAJARAN & PEMBELAJARAN BAGI PROGRAM PENGURUSAN HOTEL

KATERING DI POLITEKNIK KE ARAH KEPERLUAN INDUSTRI

Abdul Rasid Abdul Razzaq, Nurhaini Sawah, Jailani Md.Yunos, Jamaluddin Hashim, M. Zaid Mustaffa, Mohd Yusof Hadi & Ahmad Rizal Madar

Abstrak : Industri perhotelan memerlukan pekerja yang memiliki kemahiran teknikal dan kemahiran generik. Penguasaan kemahiran generik adalah menjadi satu keutamaan kepada pihak industri dalam proses pemilihan bakal pekerja mereka. Sehubungan dengan itu, kajian ini bertujuan untuk mengenalpasti tahap penerapan kemahiran generik dan penguasaan di kalangan pelajar dalam proses pengajaran dan pembelajaran bagi program Diploma Pengurusan Hotel dan Katering di Politeknik. Selain daripada itu kajian ini juga melihat samada terdapat perbezaan penerapan kemahiran tersebut berdasarkan politeknik yang berbeza. Kajian ini adalah berbentuk deskriptif dengan menggunakan soal selidik sebagai instrumennya. Seramai 226 orang pelajar tahun akhir bagi program Diploma Pengurusan Hotel dan Katering di dua buah politeknik iaitu Politeknik Johor Bahru, Politeknik Melimau, Melaka, Politeknik Sabak Bernam, Selangor dipilih sebagai sampel dalam kajian ini.. Data yang diperolehi dianalisis menggunakan perisian Statistical Package for Sosial Sciences (SPSS) versi 12 untuk mendapatkan nilai peratus, skor min dan ujian t tidak bersandar. Dapatan kajian menunjukkan penerapan dan penguasaan kemahiran generik di kalangan responden adalah tinggi. Hasil kajian juga menunjukkan terdapat perbezaan tahap penerapan kemahiran generik melalui pembelajaran teori di antara Politeknik Johor Bahru dan Politeknik Merlimau, Melaka. Walaubagaimanapun tidak terdapat perbezaan tahap penerapan melalui pembelajaran amali dan latihan industri di kedua-dua politeknik tersebut.

Kata kunci: kemahiran generik, pengurusan hotel, keperluan industri Pengenalan

Industri perhotelan merupakan satu kesinambungan daripada sektor pelancongan yang merupakan salah satu penyumbang utama kepada dana perolehan tukaran asing. Perkembangan industri perhotelan dan katering di Malaysia meningkatkan lagi permintaan terhadap tenaga kerja separa mahir di dalam bidang ini. Keperluan terhadap tenaga kerja ini diperolehi daripada graduan-graduan dari Institusi Pengajian Tinggi Awam (IPTA) seperti politeknik dan kolej komuniti, universiti atau lain-lain institut latihan awam. Dalam memenuhi keperluan industri ini, beberapa institusi dibina bagi melatih dan mendidik generasi muda. Dijangkakan permintaan terhadap tenaga kerja di Malaysia akan bertambah pada kadar 3.1 peratus setahun dan mewujudkan 12.6 juta gunatenaga menjelang tahun 2010. Antara sektor yang di jangka akan menawarkan peluang-peluang pekerjaan yang banyak ialah industri perhotelan dan katering (Kementerian Sumber Manusia, 2002). Ini adalah kerana industri perhotelan adalah merupakan industri yang sentiasa berkembang. Permintaan terhadap tenaga kerja meningkat dari tahun ke tahun.

Berdasarkan kepada projek National Statistics Department anggaran jumlah keperluan

pekerja dalam bidang perhotelan dalam tahun 1995 meningkat tiga kali ganda daripada tahun 1980, (Goldsmith dan Mohd Salehuddin, 1994). Peranan Politeknik dalam mengeluarkan sumber tenaga bagi keperluan bidang perhotelan ini tidak dapat dinafikan dengan penawaran program Hotel Katering samada di peringkat sijil atau diploma. Program Pengurusan Hotel dan Katering merupakan program yang ditawarkan di bawah Jabatan Hospitaliti. Terdapat dua peringkat yang ditawarkan dalam program ini iaitu sijil dalam tempoh dua tahun (empat semester) dan diploma dalam tempoh tiga tahun (enam semester) yang akan menghasilkan sumber tenaga kerja peringkat rendah dan pertengahan bagi industri perhotelan dan perkhidmatan katering di Malaysia.

Prosiding SKIKS 08

444

Sehingga ke hari ini, hanya terdapat lima buah politeknik sahaja yang menawarkan program ini iaitu Politeknik Johor Bahru, Politeknik Kota Kinabalu, Politeknik Merlimau, Melaka, Politeknik Sultan Idris Shah, Sabak Bernam, Selangor dan Politeknik Arau, Perlis. Graduan yang dikeluarkan oleh politeknik perlulah menguasai kemahiran bukan sahaja kemahiran teknikal tetapi juga kemahiran generik. Ini adalah kerana industri perhotelan adalah industri yang berasaskan kepada perkhidmatan yang mana komponen penting dalam penyediaan perkhidmatan adalah manusia.

Terdapat beberapa definisi yang menerangkan tentang kemahiran generik. Namun begitu

kebanyakkanya adalah menyentuh elemen asas yang berkaitan dengan kemahiran asas, kemahiran berkaitan manusia, kemahiran konseptual atau berfikir, kemahiran dan ciri personal, kemahiran perniagaan dan kemahiran kemasyarakatan. Kemahiran generik juga dikenali dengan pelbagai istilah lain tetapi membawa fokus yang sama seperti core skills, essential skills, basic skills, employability skills, soft skills, transferable skills dan key competencies. Australian Chamber of Commerce and Industry & Business Council of Australia (2002) dan Austalia Education Council, Mayer Committee (1992) mendefinisikan kemahiran generik sebagai kemahiran-kemahiran utama yang diperlukan untuk tujuan pekerjaan, pembangunan diri, kemasyarakatan dan menjadi warganegara yang aktif.

Berdasarkan Australia Education Council, Mayer Committee (1992,p.7) memberikan

definisi kemahiran generik sebagai a) mengumpul, menganalisis dan menyelaraskan maklumat, b) menyampaikan idea dan maklumat, c) merancang dan menyelaraskan aktiviti, d) berkerja dengan orang lain dalam satu pasukan, e) menggunakan idea dan teknik matematik, f) menyelesaikan masalah dan, g) menggunakan teknologi. Manakala The Conference Board of Canada pula mendefinisikan kemahiran generik dengan menggunakan istilah employability sebagai kemahiran dan juga kualiti individu yang dikehendaki oleh para majikan terhadap pekerja baru. Kemahiran ini adalah kemahiran yang boleh dipindahkan dari satu bidang ke satu bidang kerja yang lain.

Latar Belakang Masalah

Masalah yang dihadapi oleh industri perhotelan ialah sumber tenaga yang menguasai

pelbagai kemahiran yang penting seperti kemahiran interpersonal dan generik. Masalah ini bukan sahaja berlaku di Negara maju tetapi juga di negara membangun seperti Malaysia (Mustafa et al., 2003). Menurut job street dalam kajian yang dijalankan mendapati antara faktor penting yang menyebabkan pihak industri tidak berminat mengambil pekerja semasa sesi temuduga adalah disebabkan kurang penguasaan kemahiran generik. Ini disokong oleh kajian yang dibuat oleh Packer (1992) di mana industri masa kini bukan sahaja memerlukan pekerja yang mahir dalam bidang teknikal, malah mereka juga mahukan pekerja yang memiliki kemahiran yang lebih luas termasuklah kemahiran employability . Begitu juga kajian oleh Harvey, & Green, (1994) mendapati bahawa majikan industri mahukan para lulusan institusi latihan kemahiran mempunyai kemahiran intelek, bersedia untuk terus belajar, berkemahiran mengurus diri, bekerja dalam satu pasukan dan juga mempunyai kemahiran interpersonal.

Menurut Murnane & Levy (1996) pula menyatakan bahawa kemahiran teknikal masih

dianggap penting dan menampakkan pertambahan keperluannya. Walau bagaimanapun, majikan berpendapat bahawa satu kategori kemahiran baru yang membolehkan pekerja bekerja secara smart dan tidak berat adalah kemahiran bukan teknikal. Menurut mereka ramai majikan berasa sukar untuk mendapatkan jenis pekerja yang mereka perlukan. Berdasarkan Graduate Employment and Training Report (1998) dalam Holden dan Jameson (1999) mendapati majikan mengalami kesukaran untuk mengambil pekerja yang mahir dalam komunikasi, penyelesaian masalah dan kemahiran teknikal. Melalui laporan-laporan tersebut, majikan berpendapat pelajar-


445

pelajar belum dapat menguasai sesetengah elemen-elemen kemahiran generik yang diperlukan dalam semua bidang termasuk bidang perhotelan. Adalah menjadi satu cabaran bagi pendidikan teknik dan vokasional untuk menghasilkan sumber tenaga yang menguasai kemahiran tersebut.

Politeknik memegang peranan yang besar sebagai salah sebuah institusi yang melahirkan

pekerja separa mahir bagi memenuhi keperluan sektor industri khususnya perhotelan. Program Pengurusan Hotel dan Katering merupakan satu program yang memerlukan kemahiran teknikal dan generik. Terdapat tiga kunci utama dalam mempelajari program perhotelan iaitu menguasai kemahiran generik, latihan praktikal dan pengalaman penyeliaan ( Brennan dan McGeevor’s 1987). Pendekatan perlaksanaan Program Pengurusan Hotel dan Katering di politeknik melibatakan 60 peratus berasaskan teori, 40 peratus amali dan juga latihan industri selama 6 bulan. Sehubungan dengan itu kajian ini dijalankan untuk melihat dari perspektif pelajar tentang tahap penerapan kemahiran generik oleh pensyarah menerusi proses pengajaran dan pembelajaran berdasarkan teori, amali dan juga latihan industri selama 6 bulan. Selain itu kajian ini juga melihat tahap ketrampilan kemahiran generik yang dikuasai oleh pelajar dalam proses pengajaran dan pembelajaran di politeknik serta adakah terdapat perbezaan penerapan kemahiran berdasarkan politeknik yang berbeza.

Objektif Kajian

Kajian ini dijalankan bagi memenuhi objektif-objektif di bawah: 1. Mengenal pasti tahap proses pengajaran dan pembelajaran dari aspek teori, amali

dan latihan industri ke arah membantu menerapkan kemahiran generik pelajar bagi program Pengurusan Hotel dan Katering dari perspektif pelajar.

2. Mengenal pasti tahap keterampilan kemahiran generik yang di kuasai oleh pelajar

dalam program Pengurusan Hotel dan Katering.

3. Mengetahui sama ada terdapat perbezaan yang signifikan di antara Politeknik Johor Bahru dan Politeknik Merlimau, Melaka terhadap tahap penerapan kemahiran generik dalam proses Pengajaran dan Pembelajaran

Hipotesis Kajian

Ho : Tidak terdapat perbezaan yang signifikan di antara Politeknik Johor Bahru dan Politeknik Merlimau, Melaka terhadap tahap penerapan kemahiran generik dalam proses Pengajaran dan Pembelajaran.

Skop Kajian Skop kajian ini adalah tertumpu kepada pelajar- pelajar Diploma tahun akhir semester

lima dan enam bagi program Pengurusan Hotel dan Katering di Politeknik Johor Bahru dan Politeknik Merlimau, Melaka. Dari aspek tahap penerapan, pengkaji akan melihat tiga skop utama iaitu teori, amali dan Latihan Industri. Manakala dari aspek tahap penguasaan, pemilihan elemen-elemen kemahiran generik ini adalah berdasarkan keperluan sebagai seorang pekerja industri perhotelan . Dalam skop kajian ini, terdapat enam elemen kemahiran generik yang ingin di kaji iaitu :

Prosiding SKIKS 08

446

(i) Kemahiran Komunikasi (ii) Kemahiran Menyelesaikan Masalah (iii) Kemahiran Bekerja dalam Kumpulan (iv) Kemahiran Interpersonal (v) Kemahiran Membuat Keputusan (vi) Kemahiran Kepimpinan

Metodologi Kajian Kajian ini merupakan kajian berbentuk deskriptif yang bertujuan untuk mengenal pasti

elemen penerapan dan penguasaan kemahiran generik di kalangan pelajar bidang hotel katering di politeknik. Kaedah tinjauan digunakan, di mana satu set soal selidik di edarkan sebagai instrumen kepada responden. Analisis data dilakukan berdasarkan item-item dan bahagian-bahagian yang dikemukakan di dalam borang soal selidik. Data-data dan maklumat yang diperoleh berdasarkan borang soal selidik dikumpulkan dan seterusnya perlaksanaan analisis menggunakan Perisian SPSS (Statistical Packages for the Social Sciences) 12.0 for Windows. Kaedah penganalisaan data yang ditentukan adalah berdasarkan kepada persoalan kajian yang telah dinyatakan sebelum ini.

Sampel terdiri daripada pelajar-pelajar dalam populasi kajian iaitu pelajar-pelajar

Diploma tahun akhir semester lima dan enam yang mengambil program Pengurusan Hotel dan Katering di Politeknik Johor Bahru dan Politeknik Merlimau, Melaka. Sampel ini dipilih kerana ia menepati sifat-sifat keseluruhan populasi sasaran iaitu telah menjalani latihan industri selama enam bulan. Pengkaji telah mengambil keseluruhan jumlah populasi kajian iaitu seramai 226 orang sebagai sampel kajian memandangkan jumlah pelajar yang mengambil program ini adalah tidak ramai.

Jadual 1.0 di bawah menerangkan pecahan sampel kajian. Jadual 1.1 Sampel Kajian

Kategori Sampel Politeknik Johor Bahru

Politeknik Merlimau Melaka Jumlah

Semester 5 69 34 103 Semester 6 80 43 123 Jumlah 226

Borang soal selidik yang digunakan dipecahkan kepada 3 bahagian utama seperti di

jadual 1.2 di bawah: Jadual 1.2 Pecahan Borang Soal Selidik

Bahagian A Demografi Responden 5 Item

Bahagian B Persepsi Pelajar Terhadap Tahap Penerapan Kemahiran Generik Menerusi Proses Pengajaran & Pembelajaran

16 Item

Bahagian C Tahap Penguasaan Ketrampilan Kemahiran Generik Pelajar Menerusi Proses Pengajaran dan Pembelajaran

32 Item


447

Data bagi bahagian A adalah dalam bentuk bilangan atau peratusan. Manakala bagi

bahagian B dan C adalah data dalam bentuk skala likert. Oleh itu data yang dianalisis di bahagian ini dipersembahkan dalam bentuk skor min. Skor min yang diperolehi hasil daripada analisis adalah berpandukan jadual 1.3 di bawah:

Jadual 1.3 Julat Skor Min dan Tafsiran

Julat Skor Min Penerapan Penguasaan 1.00-2.40 Rendah Rendah 2.41-3.80 Sederhana Sederhana 3.81-5.00 Tinggi Tinggi

Sumber: Adaptasi dari Wiersma, (1995)

Dapatan Kajian Dapatan kajian ini adalah berdasarkan objektif kajian seperti di bawah: 1. Mengenal pasti tahap proses pengajaran dan pembelajaran dari aspek teori,

amali dan latihan industri ke arah membantu menerapkan kemahiran generik pelajar bagi program Pengurusan Hotel dan Katering dari perspektif pelajar.

Secara keseluruhannya, persepsi respondan terhadap tahap penerapan kemahiran generik

yang dilakukan oleh pensyarah semasa Pengajaran dan Pembelajaran dari aspek teori, amali dan latihan industri adalah tinggi. Dapatan kajian ditunjukkan melalui jadual 1.4 di bawah:

Jadual 1.4 : Skor min penerapan kemahiran generik dalam proses pengajaran dan

pembelajaran

Penerapan Kemahiran Generik

Min Tahap Penerapan

Tafsiran

Pembelajaran Teori 3.92 Tinggi Pembelajaran Amali 3.98 Tinggi Latihan Industri 4.08 Tinggi Skor Min Keseluruhan 4.00 Tinggi

Manakala jadual 1.5 di bawah adalah merupakan nilai skor min dan tafsiran tahap bagi

setiap item Pembelajaran Teori.

No Item

Item Penerapan Kemahiran Generik dalam Pembelajaran Teori

Min Tahap Penerapan

Tafsiran

1 Pensyarah mengalakkan pelajar membuat pembentangan laporan tugasan di hadapan kelas (kemahiran komunikasi)

3.96 Tinggi

2 Kajian kes yang diberikan oleh pensyarah mengalakkan pelajar membuat perbincangan sesama ahli kumpulan (kemahiran bekerja dalam kumpulan, (kemahiraninterpersonal)

4.04 Tinggi

3 Pensyarah sentiasa memberikan peluang kepada 4.06 Tinggi

Prosiding SKIKS 08

448

pelajar untuk mengemukakan pandangan dalam aktiviti soaljawab (kemahiran interpersonal)

No Item

Item Penerapan Kemahiran Generik dalam Pembelajaran Teori

Min Tahap Penerapan

Tafsiran

Pensyarah menyarankan pelajar supaya sentiasa membuat perbincangan dalam kumpulan bagi setiap aktiviti yang diadakan (kemahiran penyelesaian masalah, kemahiran kepimpinan, kemahiran membuat keputusan)

3.93 Tinggi

Pensyarah sering menerapkan aktiviti sumbangsaran dengan pelajar dalam setiap tajuk pengajaran yang disampaikan (kemahiran komunikasi)

3.63 Tinggi

Skor Min Keseluruhan 3.92 Tinggi Berdasarkan kepada jadual di atas, kebanyakkan persepsi respondan terhadap aktiviti-

aktiviti yang dilakukan semasa pembelajaran teori dalam menerapkan kemahiran generik adalah tinggi. Nilai skor min yang mendapat nilai tertinggi ialah item ketiga iaitu 4.06 yang menunjukkan aktiviti soaljawab memberi tafsiran yang tinggi dalam menerapkan kemahiran generik, manakala item kelima mempunyai nilai skor min yang paling rendah iaitu 3.63 yang menunjukkan aktiviti sumbangsaran kurang menerapkan kemahiran generik.

Jadual 1.6 di bawah adalah merupakan nilai skor min dan tafsiran tahap bagi setiap item

Pembelajaran Amali.

Item Item Penerapan Kemahiran Generik dalam

Pembelajaran Teori Min

Tahap Penerapan

Tafsiran

Pensyarah mengarahkan pelajar membuat kerja berkumpulan bagi aktiviti commercial break (kemahiran bekerja dalam kumpulan, kemahiran kepimpinan)

4.01 Tinggi

Pensyarah mengkhendaki pelajar menunjukkan ciri-ciri seorang waiter/waitress bagi aktiviti direstoran (kemahiran interpersonal )

4.28 Tinggi

Pensyarah meminta pelajar membuat bed making di dalam bilik tetamu (kemahiran penyelesaian masalah)

3.60 Sederhana

Pensyarah sentiasa mengarahkan pelajar untuk mempraktikkan prosedur pembersihan linen di dalam laundry (kemahiran interpersonal)

3.57 Sederhana

Pensyarah melatih pelajar untuk membuat kaedah setting table yang sesuai mengikut jenis hidangan di dalam restoran (kemahiran penyelesaian masalah)

4.15 Tinggi

Pensyarah mengkhendaki pelajar menunjukkan prosedur melayan tetamu apabila membuat aktiviti di restoran (kemahiran komunikasi, kemahiran membuat keputusan)

4.27 Tinggi

Skor Min Keseluruhan 3.98 Tinggi


449

Kebanyakkan respondan bersetuju bahawa pembelajaran amali dalam proses Pengajaran dan Pembelajaran yang dilakukan oleh pensyarah dalam membantu menerapkan kemahiran generik adalah pada tahap yang tinggi. Skor min keseluruhan yang diperolehi ialah 3.98 dan item yang mempunyai skor min tertinggi ialah item kedua dengan nilai 4.28 menunjukkan aktiviti di restoran paling tinggi menerapkan kemahiran generik, manakala nilai skor min terendah ialah item keempat dengan nilai 3.57 yang menunjukkan aktiviti prosedur pembersihan linen dalam laundry kurang menerapkan kemahiran.

Jadual 1.7 Skor min dan tafsiran tahap bagi setiap item Latihan Industri

Item Item Penerapan Kemahiran Generik dalam

Pembelajaran Teori Min Tahap Penerapan Tafsiran

Pensyarah mengarahkan pelajar membuat kerja berkumpulan bagi aktiviti commercial break (kemahiran bekerja dalam kumpulan, kemahiran kepimpinan)

4.27 Tinggi

Pensyarah mengkhendaki pelajar menunjukkan ciri-ciri seorang waiter/waitress bagi aktiviti direstoran (kemahiran interpersonal )

3.79 Sederhana

Pensyarah meminta pelajar membuat bed making di dalam bilik tetamu (kemahiran penyelesaian masalah)

4.00 Tinggi

Pensyarah sentiasa mengarahkan pelajar untuk mempraktikkan prosedur pembersihan linen di dalamlaundry (kemahiran interpersonal)

4.23 Tinggi

Pensyarah melatih pelajar untuk membuat kaedah setting table yang sesuai mengikut jenis hidangan di dalam restoran (kemahiran penyelesaian masalah)

4.12 Tinggi

Skor Min Keseluruhan 4.08 Tinggi Hasil analisis yang dijalankan, respondan berpendapat Latihan Industri yang dilakukan

adalah paling tinggi menerapkan kemahiran generik dalam proses P&P. Skor min keseluruhan yang diperolehi ialah 4.08 dan item yang mempunyai skor min tertinggi ialah item pertama iaitu 4.27 di mana respondan terlibat secara aktif dalam setiap event yang diadakan, manakala nilai skor min terendah ialah item kedua dengan nilai 3.79 yang menunjukkan penglibatan pelajar dalam mesyuarat kurang menerapkan kemahiran generik.

2. Mengenal pasti tahap keterampilan kemahiran generik yang di kuasai oleh

pelajar dalam program Pengurusan Hotel dan Katering. Tinjauan yang dilakukan dalam bahagian ini pula adalah untuk melihat tahap penguasaan

pelajar terhadap elemen-elemen kemahiran generik yang diperolehi semasa proses P&P. Terdapat enam elemen kemahiran generik yang di kaji dalam bahagian ini. Jadual 1.8 menunjukkan secara keseluruhan skor min dan tafsiran bagi setiap elemen dalam kemahiran generik. Melalui dapatan tersebut, secara keseluruhan penguasaan pelajar terhadap elemen-elemen kemahiran generik adalah pada tahap yang tinggi iaitu dengan nilai 3.88.

Prosiding SKIKS 08

450

Jadual 1.8 Skor min dan tafsiran penguasaan ketrampilan pelajar terhadap elemen

kemahiran generik dalam proses P&P

Elemen Kemahiran Generik Min Penguasaan Tafsiran Kemahiran Komunikasi 3.61 Sederhana Kemahiran Menyelesaikan Masalah 4.07 Tinggi Kemahiran Bekerja dalam Kumpulan 3.91 Tinggi Kemahiran Interpersonal 4.08 Tinggi Kemahiran Kepimpinan 3.79 Sederhana Kemahiran Membuat Keputusan 3.81 Tinggi Skor Min Keseluruhan 3.88 Tinggi

Secara keseluruhannya, jadual di atas menunjukkan terdapat dua elemen kemahiran

generik yang mempunyai skor min sederhana iaitu kemahiran komunikasi dan kemahiran kepimpinan iaitu masing-masing dengan nilai 3.61 dan 3.79. Ini bermakna kedua-dua elemen kemahiran tersebut memberi tafsiran bahawa penguasaan respondan adalah pada tahap yang sederhana. Manakala kemahiran yang mendapat skor min tertinggi ialah kemahiran interpersonal dengan nilai 4.08 dan ini menunjukkan penguasaan respondan terhadap kemahiran interpersonal adalah tinggi.

3. Mengetahui sama ada terdapat perbezaan yang signifikan di antara

Politeknik Johor Bahru dan Politeknik Merlimau, Melaka terhadap tahap penerapan kemahiran generik dalam proses P&P

Terdapatkah perbezaan yang signifikan di antara Politeknik Johor Bahru dan Politeknik

Merlimau, Melaka terhadap tahap penerapan kemahiran generik dalam proses P&P? Analisis ujian t-tidak bersandar telah digunakan untuk melihat perbezaan tersebut dan untuk menjawab hipotesis yang telah dibentuk. Hipotesis tersebut ialah :

Ho = Tidak terdapat perbezaan yang signifikan di antara Politeknik Johor Bahru dan

Politeknik Merlimau, Melaka terhadap tahap penerapan kemahiran generik dalam proses P&P. Proses P&P dari aspek teori, nilai t yang diperolehi adalah lebih kecil daripada aras

signifikan 0.05 (p= 0.049). Ini bermakna hipotesis null (Ho) ditolak, dengan kata lain terdapat perbezaan yang signifikan terhadap proses Pengajaran dan Pembelajaran dalam pembelajaran teori yang dapat membantu menerapkan kemahiran generik di antara Politeknik Johor Bahru dan Politeknik Merlimau, Melaka.Manakala proses Pengajaran dan Pembelajaran dari aspek amali dan Latihan Industri, nilai t yang diperolehi adalah lebih besar daripada aras signifikan 0.05 (p=0.08 dan 0.83). Ini bermakna hipotesis null (Ho) tidak berjaya ditolak, dengan kata lain tidak terdapat perbezaan yang statistik terhadap proses P&P dalam pembelajaran teori dan Latihan Industri yang dapat membantu menerapkan kemahiran generik di antara Politeknik Johor Bahru dan Politeknik Merlimau, Melaka.


451

Kesimpulan Secara keseluruhannya, penerapan dan penguasaan kemahiran generik pelajar

Pengurusan Hotel dan Katering adalah pada tahap yang tinggi di mana dari aspek penerapan, proses P&P melalui LI paling tinggi menerapkan kemahiran generik diikuti dengan pembelajaran amali danpembelajaran teori. Manakala dari aspek tahap penguasaan, pelajar mempunyai kemahiran interpersonal yang tinggi di ikuti dengan kemahiran menyelesaikan masalah, kemahiran bekerja dalam kumpulan, kemahiran membuat keputusan, kemahiran kepimpinan dan kemahiran komunikasi. Walau bagaimanapun, kita menyedari bahawa untuk menguasai keseluruhan kemahiran generik ini mengambil masa yang lama. Aspek positif yang dapat dilihat ialah walaupun kemahiran generik ini bukannya satu subjek khusus tetapi pelajar dan pensyarah boleh mengaplikasikannya dalam proses pengajaran dan pembelajaran sama ada secara langsung atau tidak langsung. Dengan itu, langkah demi langkah dapat di ambil untuk memperbaiki kelemahan-kelemahan yang wujud dalam proses Pengajaran dan Pembelajaran di politeknik.

Rujukan Brennan, J. dan McGeevor, P.A. (1987). “CNAA Graduates: Their Employment and Their

Experiences After Leaving College.” Summary Report, Publication No. 13, CNAA. Harvey, L. & Green, D. (1994) Employee Satisfaction Summary. Birmingham, UK: Quality in

Higher Education Project. Holden.R dan Jameson. S. (1999). “Employing Graduates in Hospitality Small to Medium-Sized

Enterprise: Context and Issues.” New York: Publisher. Malaysia Today (2005). “Masalah Pengangguran Siswazah.” Laporan Parlimen Ke-11.

Diperolehi pada 30 September 2005 dari http://malaysiatoday.net/parlimen/index.htm Mustafa Mohd Hanefah, Samihah Ismail, Kasumalinda Alwi dan Rapiah Mohamed (2003). “The

Skills Necessary For Workplace Malaysian Accountants’ Perception.” Akauntan Nasional. 16. 23-28. Murname, R.j., & Levy, F. (1996). Teaching the new basic skills: Principles for Educating

Children to Thrive in A Changing Economic. New York: Free Press. Packer, A.H (1992). Taking Action on the SCANS Report.Educational Leadership. 49(6).27-31. Politeknik KPTM (2005). “Maklumat Am Politeknik KPTM.” Diperolehi pada 29 September 2005

dari http://www.politeknik.edu.my/webfeb05/maklumatamJul05.htm Politeknik Merlimau Melaka (2005). Jabatan Hospitaliti. Melaka. Diperolehi pada 29 September

2005 dari http://www.pmm.edu.my/pages/awam.html The Conference Board of Canada (1996). Employability skills profile: The critical skills required

of the Canadian workplace. The Corporate Council on Education, a program of the National Business and Education Center. Ottawa Ontario

Abdul Rasid Bin Abdul Razzaq Ketua Jabatan Penyelidikan & Pembangunan Fakulti Pendidikan Teknikal UTHM, 86400 Batu Pahat, Johor Tel :07-4538235, 019-7723536 Fax: 07-4541050 [email protected]

Prosiding SKIKS 08

452


453

ASPEK KEMAHIRAN DI DALAM KURSUS-KURSUS UMUM UNIVERSITI DI IPTA DAN IPTS DI MALAYSIA

Zarina Muhammad, Jayum Jawan (Prof. Dr.), Zaid Ahmad (Dr.),

Normala Othman & Siti Aishah Misri Abstrak: Penawaran kursus-kursus umum merupakan salah satu rangka untuk mereformasi kandungan pendidikan semasa sejajar dengan kehendak semasa. Ianya dilihat harus mencakupi persoalan ilmu pengetahuan dan kemahiran insaniah yang penting dan menyeluruh meliputi disiplin yang tidak disajikan melalui disiplin pengkhususan. Oleh itu Institusi-institusi Pengajian Tinggi (IPT) di Malaysia telah meletakkan beberapa kursus sebagai kursus umum yang wajib diambil dan wajib lulus oleh setiap pelajar universiti. Kajian ini merupakan kajian berbentuk analisis deskriptif dan inferensi yang menggunakan pendekatan pengumpulan maklumat melalui soalselidik. Pemilihan sampel adalah mengikut prosedur persampelan rawak. Seramai 1278 responden yang terdiri daripada pelajar tahun akhir daripada empat institusi iaitu Universiti Malaya (UM), Universiti Putra Malaysia (UPM), Universiti Tenaga Nasional (UNITEN) dan Universiti Multimedia (MMU). Penentuan saiz sampel adalah dengan menggunakan penentuan saiz sampel Krejcie dan Morgan (1970). Kajian mendapati bahawa responden daripada keempat-empat institusi mempunyai majoriti terhadap tahap kemahiran pengurusan maklumat dan keusahawanan yang tinggi. Seterusnya, tidak terdapat perbezaan yang ketara antara tahap kemahiran pengurusan maklumat dan keusahawanan di antara pelajar IPTA (UM dan UPM) dan IPTS (UNITEN dan MMU). Kesimpulannya, kursus-kursus umum bertaraf wajib dan elektif wajib di peringkat IPT berjaya mencapai objektif, misi dan visi penawarannya di samping membekalkan kemahiran tambahan kepada pelajar. Kata kunci: kemahiran, kursus-kursus umum

Pengenalan

Sejajar dengan perkembangan dunia semasa, pelajar perlu dilengkapkan dengan pelbagai

kemahiran yang dapat membantu mereka menjadi individu yang berketerampilan pada masa hadapan. Aspek kemahiran ini perlu diketengahkan kepada semua peringkat umur khususnya pelajar di peringkat pengajian tinggi bagi melengkapkan mereka sebagai insan yang berilmu dalam pelbagai aspek kehidupan. Justeru itu, semua institusi-institusi pengajian tinggi di Malaysia kini menawarkan pelbagai kursus umum berbentuk wajib dan elektif wajib kepada pelajarnya yang diharap dapat mengimbangi keperluan akademik dan kemahiran di luar akademik seperti kemahiran pengurusan maklumat dan keusahawanan. Kursus-kursus ini sebenarnya merupakan kursus pelengkap kepada disiplin yang ada di Institusi-institusi Pengajian Tinggi di Malaysia dan menyumbang kepada menambahkan ilmu pengetahuan pelajar kepada pelbagai kemahiran tambahan yang bersifat menyeluruh dan holistik.

Negara-negara luar juga didapati telah memperkenalkan kursus-kursus umum di

peringkat pengajian tinggi sebagai salah satu keperluan untuk meningkatkan kemahiran sedia ada pelajar supaya mereka mampu bertahan dan beradaptasi dengan perkembangan pesat dunia di era globalisasi ini. Contohnya negara Britain yang menggalakkan pelajarnya untuk menguasai kemahiran lain selain daripada bidang pengkhususan mereka seperti kemahiran komunikasi, teknologi maklumat dan numeracy (Hashim Fauzy, 2006). Selain itu, di Amerika Syarikat pula penstrukturan semula skop pendidikan di universiti-universiti telah menjadikan pengajian umum suatu komponen pendidikan yang penting dalam membentuk kebolehan dan kemahiran mereka sehingga menjangkau di luar bidang pengkhususan mereka.

Prosiding SKIKS 08

454

Meninjau pula senario penawaran kursus-kursus umum di peringkat pengajian tinggi di Malaysia, keseluruhan universiti di Malaysia menawarkan kepada pelajarnya kursus umum yang mempunyai pelbagai peranan tersendiri. Contohnya, penawaran kursus-kursus umum seperti Tamadun Islam dan Tamadun Asia (TITAS) dan Kenegaraan Malaysia disifatkan mampu menerapkan nilai pembangunan negara bangsa di dalam diri pelajar dan kursus umum seperti Kemahiran Maklumat dan Introduction to Cyberpreneurship disifatkan mampu memperkenalkan pelajar kepada kemahiran yang terkini dan semasa.

Namun, keberkesanan kursus-kursus umum universiti di IPTA dan IPTS di Malaysia

terhadap aspek kemahiran pelajar khususnya kemahiran pengurusan maklumat dan keusahawanan masih lagi boleh dipersoalkan dan diperdebatkan. Justeru itu, kajian ini dijalankan bagi memenuhi objektif iaitu; 1. Untuk mengenalpasti tahap kemahiran pengurusan maklumat dan keusahawanan dalam kalangan pelajar di UM, UPM, UNITEN dan MMU; 2. Untuk menganalisis perbezaan tahap kemahiran pengurusan maklumat dan keusahawanan di antara IPTA (UM dan UPM) dan IPTS (UNITEN dan MMU).

Penawaran Kursus Umum Bertaraf Wajib Dan Elektif Wajib Di Institusi Pengajian Tinggi

Terdapat 3 taraf penawaran kursus-kursus umum di Institusi Pengajian Tinggi iaitu

pertama, kursus umum universiti yang bertaraf wajib kepada semua pelajar tanpa mengira program. Kedua, bertaraf wajib bergantung kepada program pengajian (wajib teras), serta ketiga, kursus universiti yang bertaraf elektif wajib. Di Institusi Pengajian Tinggi Awam di dapati komponen kursus umum yang serupa ditawarkan di ketiga-tiga IPTA tetapi mempunyai taraf yang berbeza seperti kursus kemahiran bahasa di UPM merupakan kursus wajib universiti kepada semua program tetapi di UKM kemahiran bahasa tertakluk kepada peraturan fakulti samada wajib fakulti, elektif ataupun pilihan bebas. Di semua Institusi Pengajian Tinggi Swasta pula didapati, kursus umum universiti merupakan kursus wajib universiti.

Sebagaimana pelbagainya Objektif, Misi dan Visi setiap kursus umum itu diperkenalkan

di setiap Institusi Pengajian Tinggi di Malaysia, begitu jugalah rencamnya panggilan dan kategori yang digunakan terhadap kursus-kursus umum ini. Analisis terhadap kursus umum bertaraf wajib universiti dan wajib mengikut program serta kursus umum bertaraf elektif wajib mendapati bahawa kursus umum bertaraf wajib juga dikenali sebagai kursus universiti, kursus wajib universiti, subjek universiti, subjek wajib LAN manakala wajib mengikut program ada juga dikenali sebagai kursus universiti, kursus asas major dan kursus wajib fakulti mengikut panggilan Institusi Pengajian Tinggi Awam dan Swasta masing-masing. Manakala Kursus umum bertaraf elektif wajib juga dipanggil sebagai kursus umum elektif luar fakulti, kursus umum elektif dalam fakulti, elektif umum, elektif bebas dan subjek ko-kurikulum mengikut panggilan Institusi Pengajian Tinggi Awam dan Swasta masing-masing.

Kesemua kursus umum universiti bertaraf wajib dan elektif wajib di Institusi Pengajian

Tinggi di dapati ditawarkan dan dikendalikan oleh samada oleh satu Pusat Tanggungjawab atau gabungan beberapa Pusat Tanggungjawab. Penawaran dan pengendalian kursus umum di Institusi Pengajian Tinggi Awam lebih bersifat pelbagai manakala penawaran dan pengendali kursus di Institusi Pengajian Tinggi Swasta lebih berpusat. UPM contohnya menawarkan kursus-kursus umum yang dipanggil sebagai Kursus Universiti melalui Jabatan Pengajian Kenegaraan dan Ketamadunan Fakulti Ekologi Manusia, Fakulti Pertanian, Fakulti Bahasa Moden serta Pusat Kokurikulum. UNITEN pula menawarkan subjek wajib LAN, Kokurikulum dan elektif wajib melalui IKAL iaitu Institute of Liberal Studies.


455

Antara kursus-kursus yang termasuk di dalam kategori kursus umum bertaraf wajib di Institusi Pengajian Tinggi Awam ialah Kursus Pertanian dan Manusia, Kenegaraan Malaysia, Tamadun Islam dan Tamadun Asia, Hubungan Etnik, Kemahiran berinteraksi dan menulis dalam Bahasa Inggeris, Kemahiran berfikir, Kemahiran Maklumat, Pengajian Islam, Pengajian Malaysia, Bahasa Melayu, Pengenalan keusahawanan Siber, Etika dan Moral, Bahasa Perancis dan ko-kurikulum. Daripada kursus-kursus di atas, kursus yang didapati menjurus ke arah kemahiran secara khusus adalah seperti di dalam Jadual 1.

Jadual 1: Kursus umum (Kemahiran) Institusi Pengajian Tinggi

Institusi Kursus Ditawarkan UM GXEX 1401- Kemahiran Maklumat Kokurikulum UPM PRT 2008 - Pertanian dan Manusia

BBI 2420 - Kemahiran Berinteraksi Secara

Lisan BBI 2421 - Kemahiran Menulis Secara Am UNITEN MALB113 - Bahasa Melayu 1 Kokurikulum MMU BEN 2010 - Introduction to Cyberpreneurship MPW 2113 - Bahasa Malaysia

Metodologi Kajian

Kajian ini merupakan kajian berbentuk analisis deskriptif dan inferensi yang

menggunakan pendekatan pengumpulan maklumat melalui soalselidik. Pemilihan sampel adalah mengikut prosedur persampelan rawak. Pelajar-pelajar yang dipilih adalah merupakan pelajar tahun akhir yang melalui tempoh pengajian tiga tahun ataupun empat tahun. Rasional pemilihan responden daripada pelajar tahun akhir adalah kerana mereka telahpun melengkapkan hampir semua kursus umum universiti samada wajib mahupun elektif wajib dan telah mendapat impak daripada penawaran kursus-kursus umum kemahiran ini. Pemilihan Universiti Malaya dan Universiti Putra Malaysia adalah kerana ia antara Institusi Pengajian Tinggi Awam yang terawal ditubuhkan. Manakala Universiti Tenaga Nasional dan Universiti Multimedia pula dipilih kerana statusnya sebagai Institusi Pengajian Tinggi Swasta yang bertaraf Universiti dan mempunyai bilangan pelajar tahun akhir melebihi 1000 orang. Keempat-empat universiti ini terletak di sekitar Lembah Kelang.

Dengan menggunakan penentuan saiz sampel Krejcie dan Morgan (1970), sebanyak 364

minimum responden yang perlu diperolehi dalam kajian ini dan bilangan tersebut telah dipatuhi di mana sebanyak 379 serta 370 soal selidik bagi responden dari UM dan UPM telah diperolehi. Bilangan ini melebihi bilangan minimum data responden yang diperlukan. Manakala sebanyak 237 dan 293 bilangan soal selidik bagi responden UNITEN dan MMU telah dianalisis.

Soal selidik dibahagikan kepada 3 soalan iaitu A. Latarbelakang responden, B. Kesan

kursus umum terhadap kemahiran pengurusan maklumat pelajar C. Kesan kursus umum terhadap kemahiran keusahawanan pelajar Soalan menggunakan jawapan berbentuk skala likert 5 tahap (5=sangat setuju, 4= setuju, 3=tidak pasti, 2=tidak setuju, 1=sangat tidak setuju) (Lihat jadual 2).

Prosiding SKIKS 08

456

Jadual 2 : Interpretasi Jawapan Berbentuk Skala

Nilai min

Interpretasi penilaian kemahiran

3.67 – 5.00

Tinggi

2.34 – 3.66

Sederhana

1.00 – 2.33

Rendah

Dapatan Kajian Dan Perbincangan

1. Latarbelakang Responden

Keseluruhan responden yang terlibat bagi menjayakan tinjauan ini adalah seramai 1278 orang pelajar. Seramai 237 dan 294 orang pelajar merupakan pelajar tahun akhir daripada Universiti Tenaga Nasional dan Universiti Multimedia manakala 378 serta 369 orang pelajar lagi adalah pelajar tahun akhir Universiti Malaya dan Universiti Putra Malaysia. (Lihat Jadual 3)

Jadual 3 : Taburan responden mengikut IPT

Institusi Kekerapan Peratus UM 378 orang 29.6 % UPM 369 orang 28.9 % UNITEN 237 orang 18.5 % MMU 294 orang 23.0 % Jumlah 1278 orang 100

Latarbelakang responden mengikut bidang pengajian menunjukkan bahawa keseluruhan responden daripada UNITEN merupakan pelajar daripada aliran sains dan teknologi manakala hampir 60 peratus responden daripada UPM adalah pelajar daripada aliran sains sosial. Selain itu, bagi UM pula hampir 70 peratus daripada responden merupakan pelajar aliran sains sosial berbanding dengan MMU yang mempunyai bilangan responden yang 91 peratus daripadanya merupakan pelajar aliran sains dan teknologi. Hal ini dilihat merupakan perbezaan majoriti aliran pengajian yang diambil oleh pelajar antara IPTA dan IPTS (Lihat jadual 4).


457

Jadual 4 : Profil bidang pengajian responden mengikut IPT

Institusi Bidang Peratus Bilangan Sains Sosial 66.

9 25

3 Sains &

Teknologi

33.1 12

5

UM

Jumlah 100

378

Sains Sosial 58.2

212

Sains & Teknologi

41.8

152

UPM

Jumlah 100

364

Sains Sosial 0 0 Sains &

Teknologi 10

0 26

3

UNI

TEN Jumlah 10

0 21

9 Sains Sosial 8.8 26 Sains &

Teknologi 91.

1 26

8

MMU

Jumlah 100

294

2. Meninjau tahap kemahiran pelajar UM, UPM, UNITEN dan MMU dalam

kursus umum universiti.

Terdapat 2 soalan yang digunakan bagi meninjau kemahiran pengurusan maklumat dan keusahawanan pelajar UM, UPM, UNITEN dan MMU dalam kursus umum universiti. Aspek kemahiran ini meliputi kemahiran berbahasa khususnya bahasa kedua, kemahiran berfikir secara kritis, menguruskan maklumat, berkomunikasi, berpersatuan dan berorganisasi, keusahawanan, bersukan dan bekerja secara berkumpulan. Kesemua komponen ini merupakan komponen penting yang menyumbang kepada pembentukan kemahiran insaniah yang lebih baik. Di samping penawaran kursus yang bersifat membina semangat negara bangsa seperti kursus TITAS dan Kenegaraan Malaysia, elemen lain juga penting dalam memperkukuhkan kemahiran sedia ada di dalam diri pelajar.

Fokus kajian ini adalah mengenai tahap kemahiran

keusahawanan dan menguruskan maklumat dalam kalangan pelajar IPTA dan IPTS. Dua soalan tersebut ialah “Adakah kursus umum bersifat wajib dan elektif wajib yang ditawarkan di universiti dapat meningkatkan kemahiran saya dalam menguruskan maklumat?” dan “Adakah kursus umum bersifat wajib dan elektif wajib yang ditawarkan di universiti dapat membina semangat dan kemahiran keusahawanan dalam diri saya?” Analisis terhadap kedua-dua soalan ini terhadap keempat-empat institusi pengajian tinggi ini mendapati bahawa 77 peratus daripada responden mempunyai tahap kemahiran keusahawanan dan

Prosiding SKIKS 08

458

menguruskan maklumat yang tinggi apabila kedua-dua item ini digabungkan. Skala penentuan yang digunakan ialah dengan mengekod semula kedua-dua item ini menjadi skala yang baru iaitu skala 1 hingga 4 (rendah), 5 hingga 6 (sederhana) dan skala 7 hingga 10 (tinggi) (Lihat Jadual 5).

Jadual 5: Tahap Kemahiran dalam Kursus Umum di IPT

Institusi Tahap Kemahiran Peratus Kekerapan

UM Rendah 2.1 10 Sederhana 20.6 78 Tinggi 77.2 292

UPM Rendah 1.6 6 Sederhana 6.8 25 Tinggi 91.6 338

UNITEN Rendah 1.3 3 Sederhana 9.3 22 Tinggi 89.5 212

MMU Rendah 2.4 7 Sederhana 18.7 55 Tinggi 78.9 232

Analisis terhadap penilaian pelajar, menunjukkan bahawa kursus-kursus

umum yang ditawarkan didapati berkesan dan berjaya meningkatkan tahap kemahiran pelajar-pelajar di institusi-institusi pengajian tinggi awam dan swasta di mana hampir keseluruhan responden yang terlibat mempunyai tahap kemahiran pengurusan maklumat dan keusahawanan yang tinggi. Jadual 5 memperlihatkan peratusan yang tinggi daripada pelajar UM iaitu 77 peratus, UPM sebanyak 91.6 peratus, UNITEN sebanyak 89.5 peratus dan MMU dengan peratus sebanyak 78 peratus. Kadar peratusan kecil bagi pelajar yang mempunyai tahap kemahiran rendah menunjukkan bahawa kebanyakan kursus yang ditawarkan oleh IPT di Malaysia mampu meningkatkan tahap kemahiran umum di dalam diri pelajar.

Analisis lanjut yang dijalankan terhadap dapatan kajian ini juga

memperlihatkan kompetensi pelajar terhadap kemahiran-kemahiran ini adalah berdasarkan penawaran kursus-kursus umum ini di peringkat pengajian tinggi. Sama ada pihak institusi menawarkan pakej kursus-kursus umum dengan kemahiran ini atau sebaliknya. Penawaran kursus umum di IPT juga merupakan salah satu alternatif pelajar untuk menjinakkan diri kepada pelbagai aktiviti yang mampu menaikkan lagi semangat berpasukan dan bekerjasama selain meningkatkan nilai perpaduan dan harmoni sesama mereka.

Penilaian yang dijalankan terhadap analisis subjektif daripada responden

mendapati bahawa tahap keberkesanan yang menjurus kepada peningkatan tahap kemahiran ini adalah bergantung kepada kompetensi pensyarah itu sendiri yang lebih berusaha untuk “menghidupkan” suasana pembelajaran dan pengajaran supaya lebih efektif dan seimbang. Dapatan ini menunjukkan bahawa faktor kompetensi pensyarah mungkin mempengaruhi kesan pembelajaran kursus


459

umum universiti terhadap tahap kemahiran insaniah pelajar. Kebanyakan responden juga berpendapat bahawa pensyarah perlu mengetengahkan alternatif tertentu dalam pengajaran supaya pelajar dapat menerima pembelajaran tersebut seterusnya mengaplikasikannya kepada kehidupan. Disinilah tenaga pengajar memainkan peranan penting dalam meningkatkan tahap kemahiran pelajar mereka.

3. Menganalisis perbezaan tahap kemahiran pelajar IPTA dan IPTS dalam kursus umum universiti

Hasil analisis ujian t- bebas menunjukkan tiada perbezaan yang

signifikan bagi tahap kemahiran pelajar di IPTA dan IPTS. Perbezaan nilai min juga menyokong bahawa tidak terdapat perbezaan yang signifikan di antara penilaian pelajar IPTA dan IPTS terhadap aspek kemahiran dalam kursus umum universiti di mana nilai min bagi penilaian pelajar IPTA adalah 7.8514 dan min bagi penilaian pelajar IPTS pula adalah 7.8453. Ini menunjukkan bahawa kesan aspek kemahiran dalam kursus umum di antara pelajar IPTA dan IPTS adalah berbeza. (Lihat Jadual 6)

Jadual 6 : Ujian t : Perbezaan pelajar IPTA dan IPTS terhadap aspek kemahiran pengurusan maklumat dan keusahawanan dalam kursus umum universiti

Institusi n Min SD t

IPTA 747 7.8514 1.36723 4.119 IPTS 530 7.8453 1.41909

Majoriti daripada mereka mempunyai tahap kemahiran menguruskan maklumat dan keusahawanan yang tinggi walaupun berbeza bidang pengajian tidak kira sama ada bidang sains dan teknologi mahupun sains sosial. Penekanan kepentingan kursus-kursus umum ini yang menjana kepada kemahiran insaniah pelajar telah diselaraskan di semua peringkat pengajian tinggi kerana kepentingan kursus ini yang mampu menjamin kebaikan pada masa hadapan sebagaimana saranan “Keusahawanan Kerjaya Pilihan” oleh Kementerian Pembangunan Usahawanan dan Koperasi (MECD) (Mohamad Shah, 2006).

Situasi ini berlaku mungkin kerana penekanan orientasi kemahiran setiap

universiti di mana kesemua universiti menekankan penawaran kursus umum ini kepada pelajar-pelajarnya. Selain sebagai tiket kepada pelajar untuk bergraduat, elemen kemahiran ini juga dititik beratkan sebagai unsur untuk meningkatkan prestasi pelajar untuk keperluan pada masa hadapan.

Elemen kemahiran insaniah ini penting dalam kurikulum pelajar di

peringkat pengajian tinggi kerana setiap agensi pekerjaan kini memandang elemen kemahiran insaniah sebagai elemen penting yang perlu ada pada setiap graduan yang lahir dari sesebuah universiti. Walaupun pencapaian akademik merupakan titik tolak bagi perkembangan dan peluang kerjaya seseorang

Prosiding SKIKS 08

460

graduan, namun kemahiran insaniah ini juga merupakan bonus kepada graduan itu sendiri.

Daripada analisis dapatan kajian ini yang menunjukkan nilai positif dan

tiada perbezaan antara pelajar IPTA dan IPTS, maka percambahan kepentingan aspek kemahiran insaniah di dalam kursus umum universiti adalah merupakan salah satu cara yang efisyen untuk mempelbagaikan kemahiran dalam diri pelajar. Sebagai contoh, elemen kemahiran keusahawanan merupakan suatu komponen yang dapat menerapkan nilai keusahawanan di dalam diri pelajar. Cabaran yang perlu di tanggung ialah bagaimana untuk merealisasikan kaedah pengajaran di dalam kelas kepada situasi dan senario sebenar dunia perniagaan yang semakin maju. Jika hanya kuliah yang diterangkan di dalam kelas sahaja tanpa dapat diaplikasikan kepada situasi sebenar, maka usaha untuk menerpakan ilmu keusahawanan ini ibarat “melepaskan batuk di tangga”. Jadi, penyelarasan dari segi kaedah, modul dan latihan yang perlu di beri kepada pelajar perlu dilaksanakan supaya aspek ini akan semakin berkembang.

Rumusan

Kajian secara keseluruhannya mendapati kursus-kursus yang ditawarkan di Universiti

Malaya, Universiti Putra Malaysia, Universiti Tenaga Nasional dan Universiti Multimedia didapati berkesan dan berjaya meningkatkan tahap kemahiran insaniah pelajar khususnya dari segi keusahawanan dan menguruskan maklumat dan kajian juga mendapati bahawa tiada perbezaan tahap kemahiran keusahawanan dan menguruskan maklumat di antara pelajar institusi pengajian tinggi awam dan swasta daripada penawaran kursus umum universiti ini Kajian menyimpulkan bahawa kursus-kursus umum bertaraf wajib dan elektif wajib yang ditawarkan di institusi pengajian tinggi berjaya mencapai objektif, misi dan visi penawarannya dari segi meningkatkan tahap kemahiran insaniah dalam diri pelajarnya.

Rujukan

Abdul Latif Samian. (2000). Hala Tuju Pengajian Umum di Alaf Baru dalam Abdul Latif Samian dan Mohamad Sabri Haron (eds), Pengajian Umum Di Alaf Baru. Bangi. Pusat pengajian Umum.

Hashim Fauzy Yaakob (2006, Jun 13- 14). Halatuju Pengajian Umum: Membina Kompetensi Melalui Komunikasi Sebagai Kemahiran Asas. Kertas dibentangkan di Seminar Kebangsaan Pengajian Umum (SKPU 2006).

Mohamad Shah Kassim, Mohd Hassan M., O., (2006, Jun 13- 14). Keusahawanan Kerjaya Pilihan: Keberkesanan IPTA Meningkatkan Kompetensi Keusahawanan di Kalangan Pelajar. Kertas dibentangkan di Seminar Kebangsaan Pengajian Umum (SKPU 2006).

Norhani Bakri, Noor Zainab Razak, Hamidah Rahman, Ishak Mad Shah, Roziana Shaari dan Fadillah Zaini (2006, Jun 13-14). Persepsi Pensyarah Terhadap Persekitaran Pengajaran dan Pembelajaran Mata Pelajaran Umum Universiti di UTM, Skudai. Kertas dibentangkan di Seminar Kebangsaan Pengajian Umum (SKPU 2006).

Buku panduan Fakulti Sains Komputer dan Teknologi Maklumat sesi 2006/2007. Buku panduan Fakulti Ekologi Manusia sesi 2007/08. Buku panduan Universiti Tenaga Nasional (UNITEN) sesi 2006/07. Buku panduan PrasiswazahPusat Pengajian Umum sesi 2006/2007. Rancangan Malaysia Ke-9, Jabatan Perdana Menteri Malaysia.


461

Zarina Muhammad Jayum Jawan (Prof. Dr.) Zaid Ahmad (Dr.) Normala Othman Siti Aishah Misri Jabatan Pengajian Kenegaraan dan Ketamadunan Fakulti Ekologi Manusia Universiti Putra Malaysia

Tel: 89467882 [email protected]

Prosiding SKIKS 08

462


463

EXPLORING ENTREPRENEURSHIP EDUCATION AND TRAINING

Izaidin Abdul Majid, Mohd Shamsuri Mohd Saad,

Sabri Mohamad Sharif & Huzili Hussin Abstract: Entrepreneurial education is commonly perceived as the process of training individuals to be able to recognize commercial opportunities and the insight, knowledge and related skills to act on them through the formation of a business venture. However, there is an ongoing debate about whether we can actually teach students to be entrepreneurs. This argument is also suggested to originate from the suspicion on whether entrepreneurs are born or made. Data presented in this paper are confined to the existing literature pertaining to the issue of entrepreneurship education. Some contemporary approaches to entrepreneurship education were explored and presented. This paper also explores the issue of whether or not entrepreneurship can be taught in the classroom based on findings and arguments within the extant literature. Keywords: Entrepreneurship, Education Introduction

Brockhaus (2001) as cited in Kirby (2004) noted that Harvard Business School offered its first courses in entrepreneurship or small business in 1947. Peter Drucker taught another early course at New York University in 1953. However, it was only in the last two decades of the twentieth century that any considerable attention was paid by academia to the role of higher education in the creation of graduate entrepreneurs.

Enterprise education generally promotes awareness of entrepreneurship in the form of business start-up and self-employment, as well as the usefulness of enterprise skills for competitiveness in the small and large organisational contexts. Specifically, entrepreneurial education is commonly perceived as the process of training individuals to be able to recognize commercial opportunities and the insight, knowledge and related skills to act on them through the formation of a business venture. However, there is an ongoing debate about whether or not we can actually teach students to be entrepreneurs (Fiet, 2000). This argument is also suggested to originate from the suspicion on whether entrepreneurs are born or made. This paper will explore issues pertaining to entrepreneurship education as debated in the literature. Specifically, this paper will attempt to present some views and discussion on areas such as categorising entrepreneurship education training, objectives and content of entrepreneurship programmes and approaches to teaching entrepreneurship. Why entrepreneurship education and training is important

Since the beginning of the 1980s, interest in entrepreneurship and small business enterprise has been growing around the world (Klofsten, 2000). This is marked by the introduction of new courses in the subject and the development of different training programmes for entrepreneurship offered at universities around the world. The Malaysian Government also has shown continuous support and commitment in the effort to promote entrepreneurship among the population especially the Bumiputeras, which is seen as lagging behind the rest of the population. Under the Ninth Malaysia Plan, 80,000 participants will undergo entrepreneurship

Prosiding SKIKS 08

464

training and another 102,000 will be given coaching and advice services. Until 30th November 2005, TEKUN has provided loans to 104,202 small business enterprises which amounted to RM495, 165,500. Recently the government through the Ministry of Entrepreneurship and Development (MECD) had announced plans to establish the Entrepreneur Development Board (Majlis Pembangunan Usahawan – MPU) in all major towns throughout the country. This is mentioned as part of the government’s effort in creating more new entrepreneurs in the country.

Venkatraman (1996), cited by Henry (2005) has commented that the interest in entrepreneurship education refelects an “emerging economic environment created by the confluence of changes in the corporate world, new technology and emerging world markets”. Entrepreneurship can prove to be beneficial in the light of such changes, as illustrated by Gibb and Cotton (1998) in Figure 1. Figure 1. Why it is important to get it right – education and the Changing World

According to Gibb and Cotton (1998) at the global level (Figure 1), the reduction of trade barriers, together with the advancements in telecommunications, technology and transportation, all combine to provide more opportunities, as well as more uncertainty in the world. At the societal level, privatisation, deregulation, new forms of governance, mounting environmental concerns and the growing recognition of the rights of minority groups are all presenting society with greater complexity and uncertainty. At the organisational level, decentralisation, downsizing, re-engineering, strategic alliances, mergers and the growing demand for flexibility in the workforce, all contribute to an uncertain climate. Finally, at the individual level, the individual is now faced with a wider variety of employment options, the probability of ending up with a portfolio of jobs, more responsibility at work and more stress (Gibb and Cotton, 1998).

Given the above, it is apparent that, at all levels, there will be a greater need for people to have entrepreneurial skills and abilities to enable them to deal with life’s current challenges and an uncertain future. Furthermore, whatever their career choice or personal situation, individuals, will be able to benefit from learning an innovative approach to problem solving; adapting more readily to change; becoming more self-reliant and developing their creativity through the study of entrepreneurship. There is no doubt that in any economic climate such learning could have far reaching benefits for society. It could be argued, therefore, that the need for entrepreneurship education and training has never been greater. This may be supported by a UK survey by the Small Business Research Trust (1988) which indicated that only 13 per cent of the survey sample believed that entrepreneurial skills could not be acquired by a process of learning (Kirby, 2004)


465

On the same note Keogh and Galloway (2004) identified five main ways in which entrepreneurship teaching can benefit student entrepreneurs:

• Entrepreneurship teaching aims to increase the awareness and develop an understanding of the importance of new business creation.

• Entrepreneurship education contributes to the understanding of operations or the running of a business where business strategy, applied marketing, understanding key management skills such as negotiation, and elements of purchasing are taught.

• It gives students the opportunity to simulate a business start-up within a “safe” environment.

• Future graduates will be encouraged and better prepared for “real life” business creation if and when they choose to pursue this option.

• It allows students to recognise that entrepreneurship in their industry (for an engineering student) is achievable.

Categorising entrepreneurship education and training

Gorman et al. (1997) presented that the learning needs of entrepreneurs will vary at different stages of development of the business venture. Bridge et al. (1998) have more specifically identified that the training needs of an individual will vary according to a particular stage of development such as awareness, pre start-up, start-up, growth and maturity.

Jamieson (1984) as cited by Henry et al. (2005) has forwarded clearly a three-category framework by which to organize entrepreneurship education. He distinguishes between education about enterprise, education for enterprise and education in enterprise, and in so doing recognises the roles different types of education have to play. The first category, education about enterprise, deals mostly with awareness creation, and has the specific objective of educating students on the various aspects of setting up and running a business mostly from a theoretical perspective. The emphasis involved at this level focuses on “to fostering skills, attitudes and values appropriate to starting, owning, managing or working in a successful business enterprise (Jamieson, 1984).

The second category, education for enterprise, deals more with the preparation of aspiring entrepreneurs for a career in self-employment with the specific objective of encouraging participants to set-up and run their own business (Jamieson, 1984).

The third category, education in enterprise, deals mainly with management training for established entrepreneurs and focuses on ensuring the growth and future development of the business. Management development and growth training programmes, as well as specific product development and marketing courses, might fit into this category (Jamieson, 1984). Objectives and content of entrepreneurship programmes

Hills (1988), in his survey of 15 leading entrepreneurship educators in the USA, identified that there are two important objectives of entrepreneurship education programmes. First, is to increase the awareness and understanding of the process involved in initiating and managing a new business, and secondly to increase students’ awareness of small business ownership as a serious career option. Cox (1996) highlighted that at this stage, the main objectives of the programme should seek to provide mastery experiences or opportunities to act entrepreneurially, as well as exposure to several real-life entrepreneurs.

Prosiding SKIKS 08

466

Accordingly, Garavan and O’Cinne´ide (1994) through their European-wide evaluation

of six enterprise programmes across five European countries, concluded that the most commonly cited aims of entrepreneurship programmes include: to identify and stimulate entrepreneurial drive, talent and skills; to undo the risk-averse bias of many analytical techniques; to develop empathy and support for all unique aspects of entrepreneurship, and to devise attitudes towards change. In terms of content, the focus of the programmes reviewed by them consisted of idea generation, business planning, products identification, market research and business formation and management.

Hisrich and Peters (1998) suggested that the key learning aims of entrepreneurship students should include developing an understanding of the strengths and weaknesses of different types of enterprises, as well as the opportunity to assess one’s own entrepreneurial skills. In addition, knowing the essentials of marketing, finance, operations planning, organisation planning and venture launch planning, together with obtaining resources, were also considered essential. Hence, Hisrich and Peters (1998) categorize the various skills required by entrepreneurs as follows.

• Technical skills: includes written and oral communication, technical management and organizing skills.

• Business management skills: includes planning, decision-making, marketing and accounting skills.

• Personal entrepreneurial skills: includes inner control, innovation, risk taking and innovation.

In addition, Hisrich and Peters (1998) stress that the development of particular skills, namely

inner control, risk taking, innovativeness, being change oriented, persistent and having visionary leadership, differentiates an entrepreneur from a manager.

The Entrepreneurship and New Business Development Programme (ENP), a comprehensive programme structure for business support of technique and knowledge intensive firms introduced in Sweden in 1994, as studied by Klofsten (2000) contains the following seven cornerstones:

i. Business plan. Each participant is to develop a business plan based on his or her own ideas.

ii. Workshops. In this, the most important components in the process of developing a business, for example, marketing, sales and legal issues are discussed.

iii. Mentoring. Each and every one who participates is assigned a mentor who is a senior entrepreneur.

iv. Supervision. The participants meet in person with programme management to check progress, receive advice and coaching.

v. Networking. Each and every one receives free membership in SMIL the year the programme takes place.

vi. Incubator facilities. Here, the possibility of renting premises in one of the local science park on very easy terms is offered.

vii. Seed financing. If an idea is judged to be economically sound, help with good funding is offered in the form of grants or soft loans.


467

Rae (1997) commented that while students still need to develop their business skills and understanding, more attention needs to be paid to the development of their entrepreneurial skills, attributes and behaviours. This means introducing modules and courses specifically designed to develop in students the awareness and characteristics of the entrepreneur which should include among others:

• communication skills, especially persuasion; • creativity skills; • critical thinking and assessment skills; • leadership skills; • negotiation skills; • problem-solving skills; • social networking skills; and • time management skills.

Interestingly, Timmons et al. (1987) suggest that that there is a limit to what can be taught in

entrepreneurship training programmes, and that the only way to learn is through one’s own personal experience. With this in mind, they see the quality of the resulting business plan as a key measure of effective experiential learning. Financial management and marketing have also been highlighted as critical areas where entrepreneurs require help in the various surveys reported on by Dunsby (1996). Approaches to teaching entrepreneurship

It is clear from the literature that the learning methods employed in entrepreneurship education and training programmes vary considerably from lectures, presentations and handouts to video and case study-based learning, with group discussion and role-plays (Henry et al. 2005). In addition, both traditional and non-traditional approaches to learning are featured. Some commentators, such as Davies and Gibb (1991) for example, are critical of the adoption of traditional education methods, which focus mainly on theory and a didactic approach, suggesting that they are “inappropriate” in the teaching of entrepreneurship. Young (1997) supports this view when he questions the relevance and value of a theoretical approach to a subject which deals almost exclusively with activity, suggesting that the experience and practical skills used by entrepreneurs are possibly not something that can be acquired through conventional teaching methods. However, Shepherd and Douglas (1996) criticise the use of the less traditional case study, role play, simulation and problem solving teaching methods, arguing that, in the confines of the classroom where guidelines are provided and outcomes are known, such mechanisms are actually promoting logical rather than creative or entrepreneurial thinking.

In an attempt to assess alternative approaches to teaching entrepreneurship, McMullan and Boberg (1991) compared the case method of teaching with the project method, by conducting a survey amongst current MBA students and alumni at the University of Calgary. They discovered that the students felt the case method was effective in developing analytical skills and the ability to synthesise information. However, courses based on the project method were perceived to develop and enhance knowledge and understanding of the subject area, as well as the ability to evaluate, and were felt to be more effective in teaching entrepreneurship.

Gibb (1987) as cited by Henry et al. (2005) identified several main differences between the classroom and the real world entrepreneurial learning situation as illustrated in Table I.

Prosiding SKIKS 08

468

Table I. Learning processes University/Business school – classroom Entrepreneurial – real world Critical judgement after analysis of large amount of information Understanding and recalling the information itself Assuming goals away Seeking verification of the truth by study of Information Understanding basic principles of society in the metaphysical sense Seeking the correct answer with time to do it Learning in the classroom Gleaning information from experts and authoritative sources Evaluation through written assessments Success in learning measured by knowledge-based examination passed

“Gut feel” decision-making with limited information Understanding the values of those who transmit and filter information Recognising the widely varied goals of others Making decisions on the basis of judgement of trust and competence of people Seeking to apply and adjust in practice to basic principles of society Developing the most appropriate solution under pressure Learning while and through doing Gleaning information personally from any and everywhere and weighing it up Evaluation by judgement of people and events through direct feedback Success in learning by solving problems and learning from failure

Source: Gibb (1987b, p. 18)

Timmons and Stevenson (1985) suggest that entrepreneurship is an ongoing lifelong learning experience and, as such, the best way to learn is to combine experience with formal educational activities. Based on their study of 100 established entrepreneurs attending a management programme at Harvard Business School, they claim that analytical thinking, accounting, finance, marketing, management information systems and manufacturing are among those aspects of entrepreneurship that can be taught. However, other more critical skills such as judgement, handling people, patience and responsibility cannot be taught directly and can only be learned in the real world.

Garavan and O’Cinneide (1994) suggested three basic activities to be adopted within the university context which includes:

i. Creation and maintenance of an enterprising culture on the whole at the university. Entrepreneurship should permeate all the activities of the university concerning courses, research and external activities. Here, PBL (problem-based learning) – which is used to develop creative problem-solving students – is one example.

ii. Separate courses in entrepreneurship, where students can learn more about entrepreneurship as a subject itself. Here, it can be a question of credit courses of


469

theoretical character in entrepreneurship, for example, entrepreneurship and the creation of new business, the entrepreneur and the legal environment, entrepreneurial business development and financing entrepreneurial business.

iii. Specific training programmes for individuals who wish to start their own enterprise. These are primarily “hands-on” and usually do not carry university credit.

Klofsten (2000) emphasised that the ideal situation with regards to Garavan and O’Cinneide’s

(1994) suggestion is to have all these instruments to work together in parallel and enrich each other. Conclusion

The development of entrepreneurship, as both concept and activity, has been growing in importance in Malaysia. The perceived importance of entrepreneurship to the growth of Malaysia’s economy is evidenced by the large amount and variety of supporting mechanisms and policies that were initiated by the government for entrepreneurship development, including funding, physical infrastructure and business advisory services.

In a developing nation like Malaysia, the awareness among the people of the need for entrepreneurship knowledge and the desire to venture in the business world are important. This is because the people of a nation are its greatest asset. Hence, efforts by the government and universities to instil such awareness through the integration of entrepreneurship skills in the new soft skills module should be applauded. The government should further support the universities by promoting an enterprise culture so that parents understand the importance of entrepreneurship to the economy and to open up opportunities for the students’ development. Further funds and development to provide finance for young people leaving university with substantial debt should also be on the government’s agenda. However, challenges and barriers in the training of entrepreneurs should also be identified and addressed accordingly. For example, many studies pointed out the difficulties of implementing entrepreneurial education and training activities at our universities, if anything is undertaken, it is a question of small and short term initiatives (Gibb, 1985).

In this paper we have explored on entrepreneurship training at universities in general. It is quite clear that it is possible to stimulate entrepreneurial behaviour in many ways. While there has been much debate in the literature as to whether entrepreneurship can be taught, most commentators believe that at least some elements associated with the subject can be developed and enhanced via education and training. An important theme to emerge from these debates is the difference between the art and science of entrepreneurship, where the science refers to that what is teachable, and the art refers mainly to that which is not. References Bridge, S., O’Neill, K. and Cromie, S. (1998). Understanding Enterprise, Entrepreneurship &

Small Business. London: Macmillan Publishing. Cox, L.W. (1996). The goals and impact of educational interventions in the early stages of

entrepreneur career development, Proceedings of the Internationalising Entrepreneurship Education and Training Conference, Arnhem.

Davies, L.G. and Gibb, A.A. (1991). Recent research in entrepreneurship, Proceedings of the 3rd International EIASM Workshop. Gower, London. Fiet, J.O. (2000a). The theoretical side of teaching entrepreneurship theory, Journal of Business

Prosiding SKIKS 08

470

Venturing, Vol. 16 No. 1, pp. 1-24. Fiet, J.O. (2000b). The pedagogical side of entrepreneurship theory, Journal of Business

Venturing, Vol. 16 No. 2, pp. 101-17. Garavan, T. and O’Cinne´ide, B. (1994). Entrepreneurship education and training programmes: a

review and evaluation, Journal of European Industrial Training, Part I – Vol. 18 No. 8, pp. 3-12, Part II – Vol. 8 No. 11, pp. 13-21.

Gibb, A.A. and Cotton, J. (1998). Entrepreneurship in schools and college education – creating the leading edge, paper presented at the conference on Work Futures and the Role of Entrepreneurship and Enterprise in Schools and Further Education, December, London.

Gibb, J. (1985). Factors Affecting the Survival and Growth of the Smaller Company, Gower, Aldershot.

Gorman, G., Hanlon, D. and King, W. (1997). Some research perspectives on entrepreneurship education, enterprise education and education for small business management: a ten year literature review, International Small Business Journal, Vol. 15 No. 3, pp. 56-78.

Henry, C., Hill, F. and Leitch, C. (2005). Entrepreneurship education and training: can entrepreneurship be taught? Part I, Education and Training, Vol. 47, No. 2. Henry, C., Hill, F. and Leitch, C. (2005). Entrepreneurship education and training: can entrepreneurship be taught? Part II, Education and Training, Vol. 47, No. 3. Hills, G.E. (1988). Variations in university entrepreneurship education: an empirical study of an

evolving field, Journal of Business Venturing, Vol. 3 No. 1, pp. 109-22. Hisrich, R.D. and Peters, M.P. (1998). Entrepreneurship, 4th ed. Boston: Irwin McGraw-Hill. Jamieson, I. (1984) Education for enterprise, in Watts, A.G. and Moran, P. (Eds), CRAC, Ballinger, Cambridge, pp. 19-27. Keogh, W. and Galloway, L. (2004). Teaching enterprise in vocational disciplines: reflecting on Positive Experience, Management Decision, Vol. 42 No. 3/4, pp. 531-541 Kirby, D.A. (1992). Developing graduate entrepreneurs: the UK graduate enterprise programme, Entrepreneurship, Innovation and Change, Vol. 1 No. 2, pp. 161-75. Klofsten, M. (2000). Training entrepreneurship at universities: a Swedish case, Journal of European Industrial Training, 24/6, pp. 337 - 344 McMullan, W.E. and Long, W.A. (1987). Entrepreneurship education in the nineties, Journal of

Business Venturing, Vol. 2 No. 3, pp. 61-275. Rae, D. M. (1997). Teaching entrepreneurship in Asia: impact of a pedagogical innovation,

Entrepreneurship, Innovation and Change, Vol. 6, No. 3, pp. 193 – 227. Shepherd, D.A. and Douglas, E.J. (1996). Is management education developing or killing the

entrepreneurial spirit?, Proceedings of the Internationalising Entrepreneurship Education and Training Conference, Arnhem, June.

Timmons, J.A. and Stevenson, H.H. (1985). Entrepreneurship education in the 1980s – what entrepreneurs say, in Kao, J. and Stevenson, H.H. (Eds), Entrepreneurship – What it is and How to Teach it, Harvard Business School, Cambridge, MA, pp. 115-34.

Timmons, J.A., Muzyka, D.F., Stevenson, H.M. and Bygrave, W.D. (1987). Opportunity recognition: the core of entrepreneurship, in Churchill, N. (Ed.), Frontiers of Entrepreneurial Research, Babson College, Babson Park, MA, pp. 42-9.


471

Izaidin Abdul Majid [email protected] Mohd Shamsuri Mohd Saad [email protected] Sabri Mohamad Sharif [email protected] Universiti Teknikal Malaysia Melaka (UTeM) Huzili Hussin [email protected] Universiti Malaysia Perlis

Prosiding SKIKS 08

472

Documents

KEMAHIRAN KEUSAHAWANAN: SATU KAJIAN ANALISIS …eprints.uthm.edu.my/id/eprint/129/1/muhammad_haron_husaini.pdf · kajian kertas kerja ini kepada keupayaan penerapan kemahiran keushawanan