Kilo Kaybı Olan Hastaya Yaklaşım

Prof. Dr. Fikret SipahioğluCerahpaşa Tıp Fakültesiİç Hastalıklar ABD

Ciddi istemsiz kilo kaybı altta yatan ciddi hastalığı gösterir

Son 6 ay içinde vücut ağırlığının >%10 kaybı

İlk değerlendirmede altta yatan bir hastalık bulunamasa bile kilo kaybı idiyopatik olarak değerlendirilmemeli

Bu durumda altta yatan okült hastalık ortaya çıkana kadar hasta belli aralarla izlenmeli

Kilo kaybının mekanizmaları

Enerji tüketiminin artması Enerji kaybının artması Azalmış gıda alımı

Aynı hastada bu üç mekanizmadan biri veya birden fazlası bir arada bulunabilir

Kilo kaybının sık nedenleri

Enerji tüketiminin artması: Hipertiroidi Feokromositoma Aşırı egzersiz

Kilo kaybının sık nedenleri

Enerji kaybının artması: Diabetes mellitus Malabsorbsiyon sendromları

Kilo kaybının sık nedenleri

Azalmış gıda alımı: Konjestif kalp yetmezliği Kronik obstrüktif AC hastalığı Kronik karaciğer hastalığı Nörolojik hastalıklar İnflamatuvar/otoimmün hastalıklar

Kilo kaybının sık nedenleri

Azalmış gıda alımı (devam): Kanser İnfeksiyon (HIV, tüberküloz, endokardit) Hiperkalsemi (malignite,

hiperparatiroidi, sarkoidoz) Üremi GİS obstrüksiyonu Anoreksiya nervoza

Kilo kaybının sık nedenleri

Azalmış gıda alımı (devam): Adrenal yetmezlik (primer veya

sekonder) Pernisiyöz anemi Alzheimer hastalığı Depresyon

Kilo kaybını en sık nedeni genelde gıda alımının azalmasına bağlı

Gıda alımının azalması genelde iştah kaybına bağlı

Ancak özofagus veya midenin striktür, dıştan bası yapan kitle veya infiltratif bir kitle ile obstrüksiyonuna da bağlı olabilir

Enerji kaybının artması

Glikozüriyle beraber diabetes mellitus Steatoreyle beraber malabsorbsiyona

bağlı olabilir Steatorenin en sık nedenleri: Alkoliklerde kronik pankreatit İntestinal lenfoma Çölyak hast, İnflamatuvar barsak hast Adacık hücre tm Safra yolu obstrüksiyonu

Kilo kaybı genelde artmış gıda alımına rağmen oluyorsa

Diabetes mellitus Hipertiroidi Malabsorbsiyon Nadiren lösemi ve lenfomalar anoreksi

olmadan, hatta gıda alımının artmasına rağmen kilo kaybına neden olur

Gençlerde:

Diabetes mellitus Hipertiroidi Anoreksiya nervoza İnfeksiyonlar (HIV, vb)

Yaşlılarda:

En sık neden kanser Psikiyatrik hastalıklar: Alzheimer hastalığı Depresyon

Asemptomatik hastalarda yalnızca kilo kaybı gizli bir hastalık habercisi olabilir Kanser (Öz. gastrointestinal, pankreatik,

hepatik maligniteler erken dönemde kilo kaybı yapar)

İnfeksiyon hastalıkları (bazen sırf kilo kaybı ile): Tüberküloz, HIV infeksiyonu, fungal hast, bakteriyel endokardit, hepatit

Erken dönemde Alzheimer hast, depresyon, yeme bozuklukları

Asemptomatik hastalarda yalnızca kilo kaybı gizli bir hastalık habercisi olabilir Pernisiyöz anemi: Hematolojik

değişiklikler ortaya çıkmadan önce anoreksiye neden olabilir

Adrenal yetmezlik: Erken dönemde; elektrolit bozuklukları, bulantı, kusma ve hipotansiyon ortaya çıkmadan önce kilo kaybı ile prezante olabilir

Parazit inf.ları: Yabancı ülkeden gelenlerde

İstemsiz kilo kaybının değerlendirilmesi

Anamnez Fizik muayene Laboratuvar testleri

Laboratuvar testleri:

İlk yapılacak laboratuvar testleri: Tam kan sayımı, sedimentasyon İdrar tahlili Kan biyokimyası TSH Riskli bireylerde HIV testi Göğüs radyografisi Dışkıda gizli kan

Laboratuvar testleri:

İkinci etap tarama: Abdominal BT Hiperkalsemi varlığında: Mammografi, serum

protein elektroforezi, PTH-related peptid, ACE, 1,25 dihidroksivitamin D.

Demir eksikliği anemisi veya melena varsa ya da inflamatuvar barsak hastalığından şüpheleniliyorsa kolonoskopi

Üst GİS kanama veya disfaji varlığında üst GİS endoskopi

Laboratuvar testleri:

İkinci etap tarama (devam): Güçsüzlük, pigmentasyon, hiponatremi

/hiperkalemi varlığında: kısa ACTH test Nedeni bilinmeyen ateşle beraber kilo kaybı

varlığında kan kültürü Kan kültürleri (-) isekemik iliği biyopsisi Kronik diyarede72 saatlik dışkıda yağ Başağrısı, nörolojik semptomlar, endokrin

yetm.de kraniyal BT veya MRI B12 vitamini

İlk etapda yapılan laboratuvar testleri kilo kaybı ile gelen her hastaya

Kan biyokimyası ile diabetes mellitus, hiperkalsemi, böbrek yetmezliği, karaciğer hastalığı, adrenal yetmezliği veya GİS hast düşündüren elektrolit anormallikleri tespit edilir

TSH hipertiroidinin dışlanmasında Göğüs radyografisi her zaman yapılmalı Dışkı gizli kan açısından incelenmeli Riskli kişilerde HIV

Kilo kaybının nedeni bu tetkiklerden sonra bulunamazsa, ikinci etap testlere geçilir

Genelde ilk yapılacak abdominal BT Diğer yapılacak işlemler hiperkalsemi,

elektrolit bozukluğu varlığı, ateş varlığı, demir eksikliği varlığına göre değişir.

Diyarenin varlığında 72 saatlik dışkıda yağ incelemesi veya gastrin, somatostatin veya glukagon gibi hormonların ölçümü

Açıklanamayan kilo kaybında anemi veya makrositoz mevcut olmasa bile B12 vitamin düzeyi tayin edilmelidir

Yeni başlayan veya ciddi başağrısı varlığında nörolojik semptomlar olsun veya olmasın kraniyal BT endikasyonu vardır

Ateş veya nörolojik defisitin eşlik ettiği sırt ağrısı paraspinal veya epidural abseyi işaret edebilir (tbc’ye bağlı, öz. IV ilaç kullananlarda stafilokok’a bağlı)

ÖZET

Kilo kaybı genelde altta yatan ciddi bir hastalığa işaret eder

Nedenin bulunamadığı durumlarda hasta ısrarla takip edilmeli ve testlere devam etmelidir

Hala neden açığa çıkmazsa, aylık kontrollerle hasta fizik muayene ve laboratuvar tetkikleri ile takip edilmelidir

6 aylık bir sürede halen neden bulunamazsa, takip süresinin arası açılabilir