Maandblad voor Onderwijs in Vlaan de ren

Nr.128 • Oktober 2002 www.klasse.be

GRATIS

131 ideeën

Geknakte collega’s

WELKOM IN DE HEL

Nieuwe gezinsvormen«PAPA OF BART?»

Leerlingen met

VALSE BUIKPIJNVers voor de klas

«ZE TESTEN ME»

I n d i t n u m m e r

2 KLASSE NR.128

IN DIT NUMMERJournaal p. 4-7 / Het cijfer p. 8 / Beginnende leraren p. 10 / Leerkrachten waarderen p. 12 /Gedrag gescreend p. 14 / Idee p. 15-35 / Het team p. 37 / Mensen met klasse p. 38 / Met de rolstoel naar school p. 40 / Nieuwe gezinsvormen p. 42 / Collega in Guatemala p. 44 / Signaal p. 46 / De Eerste Lijn: psycho-somatische klachten p. 48 / Dialoog p. 49

UPPERCUT

N a 18 jaar geluk in onderwijs, stap ik eruit. De jongste drie jaar heeft een nieuwe directeur me

volledig afgemaakt. Ik moest plaats maken voor zijn minnares. Het is hem gelukt. Ik wens hem profi ciat», zo schrijft juffrouw C. bij het begin van het schooljaar. «Die ene leraar heeft minstens vier collega’s tot bij de psychiaters gepest. Zijn ambitie gaat over lijken. Van één collega heeft hij bijna zeker de dood op zijn gewe-ten», zegt Willem (p. 8). Het verschijnsel heet mobbing en komt zeker niet alleen in onderwijs voor. Maar in een opvoedingssituatie waarin mensen het goede voorbeeld horen te geven is het des te schrijnender. Bovendien is het strafbaar. In de Klasse-enquête zegt één leerkracht op drie dat hij wéét dat in zijn school collega’s gepest worden. Meestal merken we de sub-tiele hatelijkheden niet eens op. Vaak steken we echter de kop in het zand: «Daar moei ik mij niet mee», «Wellicht zelf gezocht», «Als ik reageer, sluiten ze mij ook uit»… Honderden leerkrachten komen ’s avonds huilend thuis. De hel, dat zijn niet de leerlingen maar de collega’s. Sommigen smijten de handdoek in de ring en blijven moegetergd thuis. Anderen hopen nog altijd op hulp, steun en verandering. Wie nu grijnzend weglacht, mag de bijgaande sticker kapot scheuren. Aan alle anderen: verkoop de pestkoppen de uppercut die ze verdienen. Liefst vandaag nog.

F o t o c o v e r : L u c D a e l e ma n s

GEZINNEN

42Suske en Wiske in de klas

WERELD

44Kogels voor leraren

LEERLINGEN

48Buikpijn tussen de oren

GRATIS NEUS IN BOEKEN p. 16

START

10Vers voor de klas

DE JOB

12Maak het sexy

LEERKRACHTEN

14Privé-leven gescreend

SCHOLEN

40Verboden voor rolstoelen

KLASSE NR.128 3KLASSE NR.128 3

GEZOCHT:Collega’s met een gezicht

TEAM SPIRITp. 8

CHAMPAGNE!Voor u en de collega’s

M et deze sticker maakt u iedereen duidelijk dat u géén leerlingen of collega’s pest en het ook

niet duldt. U kiest voor het gezelschap van een stimule-rend team in een actieve, participatieve school waarin iedereen zich goed kan voelen. Kortom: u bent een leer-kracht én een mens met klasse. Kleef de sticker als een duidelijk signaal op fi ets, auto, boekentas, brievenbus of klaslokaal... Daarmee tonen we ook de buitenwereld waar we voor stààn. Elke maand spoort Klasse één leer-kracht-met-sticker op. Die krijgt meteen een reuzenfl es champagne voor zichzelf én de collega’s. Feest!Honderd leerkrachten krijgen ook een ravenzwart T-shirt met dezelfde slogan. Schrijf een kaartje met een reactie, de plaats van uw sticker of een tip tegen mob-bing naar Klasse (Shirt) – Kon. Albert II-laan 15 – 1210 Brussel. Vermeld maat S, M, L of XL.

G E Z O C H TCollega’smet eengezicht

4 KLASSE NR.128

De kans is groot dat kinderen van ouders met een job ‘van elementair niveau’ hetzelfde soort werk doen. Dat stellen onderzoekers van het Steunpunt Werkgelegenheid, Arbeid en Vorming vast in een recent rapport. Van de zonen van vaders met een technische job kiest de helft er net zo een. Dochters ‘erven’ de voorkeur van hun moeders voor een medische job of onderwijsloopbaan. Van de mannelijke 23-jarige werknemers in het onderzoek werkt 3 procent in onderwijs. Van de vrouwelijke 11,1 procent. Gemiddeld is dat 7 procent van alle 23-jarige werknemers. Vrouwen zijn zichtbaar oververtegenwoordigd. Van de hooggeschoolden oefent zelfs een vijfde zijn eerste job in onderwijs uit. En die baan valt blijkbaar mee: wie in onderwijs werkt, is

nog meer tevreden over de kwaliteit van zijn eerste arbeid dan wie in handel of industrie werkt. Weinigen stappen weliswaar vanuit een ander beroep naar onderwijs, maar wie erin stapt, blijft er heel trouw aan.

‘Jongeren op zoek naar werk’ (De arbeidsmarkt in Vlaanderen. Deel 3. 2002) - Steunpunt Werkgelegen-heid, Arbeid en Vorming / Viona Stuurgroep Strategisch Arbeidsmarktonderzoek - Leuven / Brussel.Steunpunt WAV - E. Van Evenstraat 2C - 3000 Leuven - tel. 016 32 32 39 - fax 016 32 32 40 - Op de site www.steunpuntwav.be staat een educatief pakket over basistrends op de arbeidsmarkt in Vlaanderen.

MILIEUZORG

Weinig groene hogescholen«Op 25 Vlaamse hogescholen hebben er 16 geen of een slecht werkende milieudienst. Op drie hogescholen werkt de milieudienst wel zeer goed. Ze tonen meteen aan dat een goed uitgewerkt milieubeleid haalbaar is.» Dat zijn de conclusies van ingenieur Wim Van den bergh (Hogeschool Antwerpen), in het kader van zijn opleiding milieuzorg aan de VUBrussel. Het onderzoek bestond uit een schriftelijke enquête, aangevuld met interviews en twee case-studies: Hogeschool Antwerpen (campus Paardenmarkt en Academie) en Erasmushogeschool Brussel (campus Horteco Vilvoorde). Volgens de onderzoeker bekommert de centrale milieudienst zich maar weinig om de milieutoestand van de campussen. Daar nemen gemotiveerde collega’s en studenten wel tijdelijke ecologische initiatieven.

C-ATTESTEN

Niet meer buizen als strafEr moet een duidelijk onderscheid komen tussen C-attesten en tuchtmaatregelen. Dat staat in het ontwerpdecreet over rechten en plichten van de leerling. «C-attesten zijn nu vaak verdoken sancties en dat kan niet», zegt onderwijsminister Vanderpoorten. «Een attest kan enkel te maken hebben met de leervorderingen van de leerling. C-at-testen kunnen in de toekomst op het einde van het schooljaar maar gegeven worden na een tussentijdse evaluatie, waarbij ook het CLB wordt betrokken en waarna duidelijke afspraken worden gemaakt met de leerling en zijn ouders. Examenbeslissingen kunnen dan, zowel in het vrij als offi cieel onderwijs, worden aangevochten bij een commissie die bestaat uit juristen en pedagogisch geschoolden. Leerlingen kunnen desgewenst

de uitspraken van de commissie ook aanvechten bij de Raad van State.»

LOOPBAAN

Jobs zijn erfelijk

Weldra rechten en plichten van de leerling op papier.

➜ «Er is een soort Groene Hogeschool-project nodig vanwege de overheid, zodat de hogescholen in orde raken met de milieuwetgeving», zegt de onderzoeker. Hij wenst ook een milieuzorgsysteem en milieu-educatie voor personeel en studenten. «Misschien moet de overheid de directies verplichten milieuzorg op te nemen in hun missie», zegt hij nog. Voor de start van een milieudienst aan een hogeschool of campus maakte hij alvast een werkdocument op.‘Onderzoek naar het nut en de implementatie van een milieucoördinator en/of milieudienst in de Vlaamse hogescholen’ (2002) - Ing. Wim Van den bergh – projectmedewerker Labo bouwkunde - hacom vzw / Hogeschool Antwerpen - Paardenmarkt 94 - 2000 Antwerpen – tel. 03 213 79 21- fax 03 231 86 70 - labo.bouwkunde@antwerpen.be

Niet in orde met de wetgeving over milieu.

LUC D

AELEMANS

LUC

DAEL

EMAN

S

KLASSE NR.128 5

AFSTUDEREN

De beste kansen op werk Jongeren die na secundair onderwijs de school verlaten hebben niet allemaal even veel kans om werk te vinden. Wie technisch of beroepsonderwijs (TSO/BSO) volgde heeft meer mogelijkheden dan iemand uit algemeen secundair onderwijs (ASO). Dat stelt de VDAB vast in zijn rapport ‘Werkzoekende schoolverlaters in Vlaanderen’.➜ Met een diploma hoger onderwijs van één cyclus op zak, heeft een jongere de beste kansen om één jaar na afstuderen een job te hebben. En wie een middenstandsopleiding volgde, maakt ook een goede kans om aan de werkloosheid te ontsnappen.➜ De persoonlijkheidskenmerken worden almaar belangrijker om werk te vinden: motivatie, communicatievaardigheden, dynamisme, fl exibiliteit, polyvalentie, bereid tot permanente vorming, creativiteit…Werkzoekende schoolverlaters in Vlaanderen www.vdab.be/trends/schoolverlaters.shtml

SCHOOLKEUKENS

Twee euro verlies per maaltijdIn Vlaanderen eet één op vier jongeren de hoofdmaaltijd van de dag op school. Steeds meer scholen doen een beroep op een cateringbedrijf of een traiteur die de maaltijden kant en klaar komt leveren. In het Gemeenschapsonderwijs doet één school op drie dat. In het andere geval blijven scholen hun keuken zelf beheren. Ze valt dan onder de verantwoordelijkheid van de directie.

➜ Bezorgd zijn om de kwaliteit van de maaltijden die in school-keukens worden klaargemaakt is geen koude stoom. Er schort vaak wat aan de samenstelling van de menu’s en de hygiëne meldde Test Aankoop vorig jaar al. De Eetwareninspectie controleert minstens één keer per jaar veiligheid en hygiëne in de schoolkeukens. ➜ Heel wat schoolkeukens zijn verouderd. Aanpassen aan de he-dendaagse normen kost veel geld. Samenwerking tussen scholen, eventueel over net en niveau heen, kan een oplossing zijn. In dit geval

worden maaltijden aan verschillende instellingen aangeboden, via bijvoorbeeld een systeem van ‘ontkoppeld koken’. Eén centrale keuken, met een moderne infrastructuur en degelijk geschoold personeel, is verantwoordelijk voor onder meer een evenwichtige samenstelling van de menu’s en een aantal ‘satellietkeukens’ warmen alleen de maaltijden op. ➜ De beslissing om maaltijden te verstrekken houdt in dat een deel van de werkingsmiddelen de stoomketel in gaat. Iedere school beslist zelf hoeveel ze vraagt voor een maaltijd. Tegenwoordig kan de prijs variëren van 1,50 tot 4,50 euro. De prijzen van de meeste maaltijden op school liggen tussen 2 en 2,50 euro. Maar de echte kostprijs ligt meestal tussen 4 en 4,50 euro. Er is dus gemiddeld een verlies van 2 euro per maaltijd. Dat verlies betaalt de school van haar werkingsmiddelen.

Schoolverlaters moeten almaar communicatiever en creatiever zijn.

Een schoolmaaltijd voor 1,50 tot 4,50 euro.

Voortaan kunnen in de basisschool kinderen van islamitische of joodse ouders gewettigd van school blijven om een feestdag van hun godsdienst te beleven. Een verklaring van de ouders volstaat. ➜ Voor de islamitische godsdienst gaat het concreet over het Sui-ker- en Offerfeest (telkens 1 dag). Voor de joodse godsdienst zijn er extra dagen voor het joods nieuwjaar (2 dagen), de Grote Verzoendag (1dag), het Loofhuttenfeest (4 dagen), het Slotfeest (2 laatste dagen), de Kleine Verzoendag (1dag), het feest van Esther (1 dag), het Paasfeest (4 dagen) en het Wekenfeest (2 dagen). Voor de orthodoxe godsdienst zijn er Paasmaandag, Hemelvaart en Pinksteren, voor de jaren waarin het orthodox Paasfeest niet samenvalt met het katholieke Paasfeest,

zoals in 2003 en 2005. De katholieke feestdagen vallen in de wettelijk vastgelegde vakantieperiodes. De protestantse en anglicaanse godsdienst hebben dezelfde dagen.➜ «Deze maatregel moet het spijbelprobleem beter aanpakken», zegt Nic Vandermarliere, woordvoerder van de onderwijsminister. «In de praktijk komen joodse en islamitische kinderen toch niet naar school tijdens hun feestdagen. Maar ze werden tot nu toe wel meegerekend als spijbelaars.»

Rondzendbrief over afwezigheden van leerlingen in het basisonderwijs: edulex.vlaanderen.be/fulldoc.html?docid=13281

BASISSCHOOL

Extra verlofdagen voor islamieten en joden

LUC D

AELEMANS

6 KLASSE NR.128

EXTRA-ACTIVITEITEN

De prijslijst moet in het reglementDe prijs van de jaarlijkse schoolreis, de boeken of te verwach-ten extra activiteiten moet vanaf dit schooljaar bij het begin van het jaar aan de ouders bekend worden gemaakt via het schoolreglement. Op die manier kunnen zij in de loop van het jaar niet voor verrassingen komen te staan. Ook het al of niet verplichte karakter van activiteiten moet duidelijk zijn.

Elke dagverse nieuwsfl itsen op

www.klasse.be

Meer investeren schoolgebouwen is broodnodig. Maar schoolbesturen moeten meer dan vier jaar wachten voor ze subsidies krijgen om hun bouw- en moderniseringswerken te kunnen starten. De Dienst voor Infrastructuurwerken van het Ge-subsidieerd Onderwijs (Digo) sloot het werkjaar 2001 af met een wachtlijst van 936 aanvragen voor subsidie. Deze aanvragen omvatten samen meer dan 668 miljoen euro. Met 115,78 miljoen euro die de Vlaamse regering ter beschikking stelt, kan de Digo onmogelijk de grote vraag naar subsidiëring beantwoorden. Dat stelt de dienst in zijn verslag van het werkjaar 2001.➜ Van de 936 subsidieaanvragen zijn er 801 van het gesubsidieerd vrij onderwijs, waarvan meer dan de helft van basisscholen. Er is bijna 562 miljoen euro nodig om aan de aanvragen te voldoen.➜ Voor het gesubsidieerd offi ci-eel onderwijs staan 135 dossiers met een bedrag van meer dan 106 miljoen euro op de wachtlijst. Het gesubsidieerd offi cieel onderwijs is opgesplitst in gemeentelijk en provinciaal onderwijs. In het gemeentelijk onderwijs omvat-ten kleuter- of lagere scholen 65 procent van de aanvraagdossiers.

In het provinciaal onderwijs gaat 92 procent van de aanvragen naar het secundair onderwijs.➜ Het kabinet van minister Vanderpoorten geeft toe dat besparingsrondes van de jaren tachtig een forse bouwachterstand veroorzaakten en dat ze het probleem dringend moeten aanpakken. «Jaarlijks besteden we 50 miljoen euro extra aan de infrastructuur. Op het einde van de regeer-periode zal dat oplopen tot 250 miljoen euro», zegt woordvoerder Nic Vandermarliere.Sinds 1989 verleent de Digo, een Vlaamse open-bare instelling, subsidies voor aankoop, bouw-, moderniserings-, uitbreidings-, geschiktmakings-werken en eerste uitrusting van gebouwen. In het gesubsidieerd basisonderwijs komt de Digo tussen voor 70 procent, in de andere onderwijs-niveaus voor 60 procent.

BUITENSCHOOLSE ACTIVITEITEN

Verplicht voor alle leerlingen?Dat alle leerlingen deelnemen aan een buitenschoolse activiteit is het streefdoel. Deze activiteiten maken immers deel uit van het leerprogramma. Meestal zijn zulke activiteiten ook echt leerrijk. Leerlingen leren tenslotte niet alleen tussen de vier muren van het klaslokaal. Toch kan men leerlingen niet verplichten om deel te nemen aan deze extra-muros-activiteiten. Per activiteit moet de school altijd de schriftelijke toestemming van de ouders vragen. In de lagere school kan bijvoorbeeld een bosklas of een uitstap pas doorgaan als drie kwart van de kinderen deelneemt. De school moet ook zorgen voor een verantwoorde

opvang voor leerlingen die niet deelnemen.Gids voor ouders met kinderen in het basisonderwijs

www.ond.vlaanderen.be/basisonderwijs/ouders Gids voor leerlingen secundair onderwijs / Steunpunt voor ouders en

leerlingen voor vragen over rechten en plichten in het secundiar onderwijs www.ond.vlaanderen.be/secundair_scholen/steunpunt

LUC

DAEL

EMAN

S OFFICIEEL ONDERWIJS

Geen ‘vrij’ leerplan meer in gemeentescholenSommige gemeentelijke basisscholen volgden niet het leerplan van het offi cieel onderwijs (gemeentelijk of gemeenschapsonderwijs). Als ze dat nog langer doen, worden ze niet meer erkend als offi ciële school. Ze moe-ten zich ook laten begeleiden door een pedagogische begeleidingsdienst van een van de offi ciële netten, alle levensbeschouwelijke vakken aanbieden en die ook la-ten onderwijzen door ‘bijzondere leermeesters’. «Dit is toch logisch voor onderwijs dat door de overheid wordt georganiseerd», zegt onderwijsminister Vanderpoorten. «Ik was graag nog verder gegaan en had de begeleiding in handen willen geven van CLB’s van het gemeentelijk of gemeenschapsonderwijs. Maar de vrees dat dit een stap te snel en te ver zou zijn en daarom een tegengesteld effect zou hebben, heeft mij tegengehouden om met dit voorstel door te gaan.»Erkenningvoorwaarden voor offi ciële scholenKlasse 126 p. 10

INFRASTRUCTUUR

Te weinig geld voor schoolgebouwen

Ouders moeten uitstap goedkeuren.

LUC D

AELEMANS

Een stap te snel en te ver?

KLASSE NR.128 7

❡ Voortaan krijgen 1 823 basisscholen via het decreet over gelijke kansen extra middelen om een zorgbeleid te voeren. Dat zijn er 606 meer dan vorig schooljaar.

❡ 25 000 (Belgische) leerkrachten zijn al extra ver-zekerd tegen geweld op school. Hoewel er weinig schadegevallen zijn, zit de vrees er dik in en nemen dit jaar alweer 900 onderwijsmensen een Omob Academic. Vooral sport- en praktijkleerkrachten en leerkrachten basisonderwijs betalen 25 euro voor het geval de schoolverzekering onvoldoende dekt wat ze overkomt. Ook rechtsbijstand bij zaken over betwiste deliberaties zit in de polis.

❡ Een Duits leraar moet drie maand in de cel omdat hij in de klas de holocaust ontkende.

❡ In de Vlaamse kleuterklassen zit een dik half pro-cent minder kleuters dan vorig schooljaar. In de lagere scholen is de daling iets groter met 0,68 procent. In het secundair onderwijs stijgt het aantal leerlingen met bijna een procent. Volgens de prognose van het departement Onderwijs telt het kleuteronderwijs 238 159 kinderen, het lager onderwijs 431 380 en het secundair 440 419. In totaal 1 109 958 schoolgangers. Deze prognose kan natuurlijk afwijken van de precieze tellingen. De resultaten hiervan komen later.

❡ Er is een voorstel om de leerplicht van zes naar vijf jaar te vervroegen. Nu al gaan haast alle kleuters naar school, weliswaar niet allemaal even regelmatig. Deze maatregel zou kansarme kinderen ten goede komen.

Leerplicht is een federale aangelegenheid. Daarom moet ook in de Franse Gemeenschap de onderwijsminister voor basisscholen, Jean-Marc Nollet, het voorstel ondersteunen. Hij wil zelfs kinderen vanaf drie jaar verplicht naar school sturen.

❡ Er komt 20 miljoen euro vrij per jaar om ict-coör-dinatoren aan te stellen. Daardoor zouden ongeveer 200 leerkrachten in die functie aan de slag kunnen.

D E H E T E N A A L D

GRATIS ONDERWIJS

Zeshonderd miljoenDe leerlingen van het stedelijk basisonderwijs in Gent krijgen hun lesmateriaal gratis. Het gaat om hun schoolboeken, schrijfgerief, woordenboeken, rekenmachines. Ook voor daguitstapjes moeten ouders niet meer naar hun portemonnee grijpen. Met dit initiatief wil de stad gratis basisonderwijs nastreven. «Gratis bestaat niet», zegt de onderwijsminister, «want de Gentse belastingbetaler draagt de kosten.»

➜ De leerlingen van het eerste jaar technisch en beroepssecundair onderwijs van de Provinciale Technische Scholen in Maasmechelen krijgen dit schooljaar net zo goed hun materiaal, studiereizen en handboeken gratis. Het initiatief komt van de leerkrachten, het geld van de provincie Limburg. Bedoeling is het TSO en BSO een extra duwtje te geven in een streek met kansarmoede en hoge werkloosheid.

➜ Het Vlaams Verbond Katholiek Basisonderwijs meent dat de Vlaamse Gemeen-schap gratis basisonderwijs moet garanderen. Een affi checampagne van het Vlaams Secretariaat van het Katholiek Onderwijs (VSKO) met de slagzinnen ‘Recht op zuurstof’ en ‘Recht op ruimte’ onderstreept de «eis tot uitvoering van de studie van Deloitte & Touche ‘Inkomsten en uitgaven van scholen in Vlaanderen. Kwantifi cering van de objectiveerbare verschillen’». Deze studie toont volgens het VSKO de ‘zware discriminatie’ aan in de subsidiëring van het katholiek onderwijs.

➜ Tegenover elke 100 euro per leerling in een gemeenschapsschool staat nu maar 55,86 euro per leerling in een katholieke school, zegt het VSKO. Streefdoel van het departement Onderwijs is een verhouding 100/76. In de praktijk is dat cijfer nog niet gehaald, maar het vrije katholieke net heeft intussen nog nooit zoveel geld gekregen als nu, zegt de onderwijsminister. Volgens het Hoger Instituut voor de Arbeid is dit schooljaar meer dan 600 miljoen euro nodig om het basis- en secundair onderwijs helemaal kosteloos te maken.

Naar school varenNog even de les nakijken, boeken en scholuni-form droog houden. Door de hevige moes-sonregens moeten deze kinderen in Demra (Bangladesh) naar school varen. Er zijn bij het begin van het schooljaar in Bangladesh al 158 mensen door de regen omgekomen.

OPLEIDING

Gaan we de leraars anders indelen?Er zou een andere indeling van specialiteiten in de lerarenopleiding kunnen komen. Dan splitsen we niet meer tussen kleuter, lager en secundair maar tussen vier leeftijdsgroepen van leerlingen: 2 tot 4 jaar, 5 tot 9, 10 tot 13 en 14-plus. Volgens de onderwijsmi-nister zou dan de eigenheid van elke leeftijdsgroep beter in beeld komen en de overgang van de ene groep naar de andere zou dan grotendeels in één school gebeuren. «Dan voelen de leerlingen de breuk minder», zegt de minister. «Als basis- en secundaire scholen beter sa-menwerken en meer één campus vormen, hoeft dit niet ingewikkeld te worden. De leerlingen zullen er alleen maar rustiger en beter van worden. De lerarenopleiding zou er wel een heel belangrijke hervorming door krijgen. Tot de leerlingen negen zijn, worden ze dan niet meer geconfronteerd met vakleerkrachten. Tussen tien en veer-tien zijn er leerkrachten voor de algemene basisvorming en meer gespecialiseerde vakken. Als ze ouder worden neemt het aandeel van vakleerkrachten toe.»

«Meer basis- en secundaire scholen kunnen één campus vormen.»

LUC D

AELEMANS

AP

8 KLASSE NR.128

Eén op drie leerkrachten merkt dat op zijn school collega’s door collega’s gepest worden.

«Als je al niet tegen Uit de enquête die Klasse bij 700 leerkrachten voerde, blijkt dat één op drie leerkrachten merkt dat op zijn school collega’s door collega’s gepest worden. Mobbing komt in basis-, secundair en hoger onderwijs in dezelfde mate voor.

Lucrèce: «Dat mijn man er met een ander vandoor was. ‘Met zo’n vrouw, je zou voor minder.’ Dat ik MS had. Dat ik aan de drank was. Verschrikkelijke leugens strooide hij over mij rond. Hij, de directeur.»Marijke: «Ik gruwelde op de deliberatie: de punten voor mijn vak klop-ten niet. Bijna één op vier leerlingen had plots veel meer of veel minder punten. Een collega had de cijfers in de computer ‘bijgewerkt’.»Willem: «Die éne leraar heeft minstens vier collega’s tot bij de psy-chiaters gepest. Zijn ambitie gaat over lijken. Van één collega heeft

hij bijna zeker de dood op zijn geweten. Maar bij de begrafenis zat hij wel op de eerste rij. Die schijnheiligheid en het stilzwijgen van de anderen is het ergst.»Esra: «Ze zouden dat Turks wijf wel eens naaien. Ik dacht dat het bij grove taal zou blijven, maar twee dronken collega’s graaiden mij op een avond na een vergadering toch vast. Ik kon op het nippertje ontsnappen. Ik vertelde het aan één collega. Haar reactie: ‘Als je al niet tegen een grapje kan’.»

«Zijn ambitie gaat over lijken»

«Op mijn school worden bepaalde personeelsleden door collega’s gepest»enquête Klasse bij 700 leerkrachten

Ja Nee

Basisonderwijs 35 % 65 %

Secundair onderwijs 36 % 64 %

Hoger onderwijs 38 % 62 %

Gemiddeld 36 % 64 %

KLASSE NR.128 9

Roddel en seksRoddels verspreiden is een vorm van verbaal pesten, naast intimidatie, verdachtmakingen en regelrechte verwijten. Maar onderwijsmensen pes-ten vaak subtieler. Boekentassen of examens laten verdwijnen zijn vormen van materieel pesten. Leerlingen en ouders tegen een collega opzet-ten kan je tot het psychische pesten rekenen, evenals een collega straal negeren, zijn gezag ondermijnen of hem belangrijke informatie ont-houden. In sommige gevallen ontaardt de situatie helemaal en komt er fysiek geweld bij kijken: seksueel ongewenst gedrag en slaan. Pesten onder collega’s raakt in veel gevallen opgelost als de directie positief optreedt. Maar een leerkracht die door zijn directeur (of met zijn stilzwijgende instemming) gepest wordt, moet klagen bij… zijn hiërarchisch overste. En dat wil om begrijpelijke redenen niet altijd lukken.

een grapje kan…»Van erg naar ergerDe mate waarin collega’s elkaar het leven zuur maken, varieert vooral binnen het secundair onderwijs sterk. In de eerste graad van het secundair onderwijs en in de tweede en derde graad van het algemeen vormend onderwijs is het relatief windstil. Daar blijven in drie op vier scholen de col-lega’s buiten schot. Maar in beroepssecundaire scholen en in het deeltijds onderwijs steekt er vaker storm op: daar krijgt in één op twee scholen minstens één leerkracht het te verduren van collega’s of directie.

➜Offi cieel meldpunt in opdracht van het Departement Onderwijs: Limits, tel. 016 81 52 09 en 03 825 45 27, op maandag van 14 tot 22 u., woensdag van 14 tot 18 u. en zaterdag van 9 tot 13 u., info@limits.be - www.limits.be U kan ook terecht bij de zelfhulpgroep Sasam, tel. 0900 100 33 (0,45 euro/min) – www.sasam.be Marc Van Roosbroeck verzamelt getuigenissen, tel. 03 488 06 34 – vanroosbroeckm@yucom.be

➜Actie «Een mens met Klasse». Champagne voor u en de collega’s? Zie p. 3

LUC D

AELEMNANS

«Op mijn school worden bepaalde personeelsleden door collega’s gepest»deelresultaten secundair onderwijs

Ja Nee

Eerste graad SO 28 % 72 %

Tweede en derde graad ASO 26 % 74 %

Tweede en derde graad KSO 33 % 67 %

Tweede en derde graad TSO 38 % 62 %

Tweede en derde graad BSO 52 % 48 %

Deeltijds onderwijs 56 % 44 %

10 KLASSE NR.128

DE EERSTE SCHOOLDAG

Beginnende leerkrachten maken voor de eerste keer

de start van een schooljaar mee. De

eerste les geven, afspraken maken,

een beetje bang zijn… Hoe hebben ze het overleefd?

«Niemand leert je

«Weer zo’n sukkelaar»Kerim Koytaviloglu, 22 jaar, leraar wiskunde-Nederlands–aardrijkskunde-biologie-geschiedenis (regent)

«Ga maar zitten.» Mmm, dat klonk te stil. Forser: «Mijn naam is Brecht Vanwynsberghe en ik ben jullie nieuwe leraar elektriciteit.» Die banken staan nog precies als toen. Vijf jaar geleden zat ik daar, aan de andere kant. Geen meisjes. Industriële richtingen blijven een mannenzaak. De leerlingen hebben geen speciale blik in de ogen, ze kijken me aan alsof ik dit al jaren doe. Die op de derde rij haalt een nagelnieuwe lat uit de plastic hoes. Ik voel me een beetje als die lat. Splinternieuw, maar klaar voor gebruik.

Pint drinken«Bij ‘Dat wordt belangrijk voor het examen’ komen de fl uostiften spontaan naar boven. Ze zijn gemotiveerd. Ze mogen mij wel. Dat ik

aan sport doe, breekt het ijs. Maar zelfs al zouden ze dat voorstellen, dan nog ging ik geen pint met hen drinken. Ik wil niet dat ze me op de schouder komen kloppen of me bij mijn voornaam aanspreken. De touwtjes losser maken, daar is nog heel veel tijd voor.Ik maak in mijn eerste les al een fout. Ze merken het op, maar niemand lacht. Bij een oudere beginnende leerkracht, zouden ze meteen aan zijn vakkennis twijfelen. In januari start ik mijn opleiding voor het Getuigschrift Pedagogische Bekwaamheid. Voorlopig stem ik mij af op de goede en slechte voorbeelden van mijn leraren destijds. Mijn eerste lesvoorbereidingen ontstaan in een recordtempo, want ik wist niet vooraf dat ik in het Provinciaal Technisch Instituut van Kortrijk kon beginnen.»

Kerim zet zijn naam op het bord in klas 149 van het Koninklijk Atheneum in Hoboken. «Hier spreek je de leerkrachten met hun familienaam aan, maar voor mij mag je een uitzondering maken», zegt hij. «Ik kom niet naar school voor mezelf, maar voor jullie, wij zijn in de eerste plaats mensen, een beetje vrienden.» Tien namen staan op zijn lijst. Söner, Hasret, Khalid, Salima en Zineb zijn er al. Yakup, Hamsah, en Rachida vallen als wat late duiven binnen. «Ik liep stage in Brussel, waardoor ik weet wat het is voor een multiculturele klas te staan.»

Briefi ngKerim maakt de eerste afspraken: over op tijd komen, afwezigheden, het lesrooster, de gedragscode op school. Iedereen knikt en glim-

lacht. De leerlingen krijgen hun eerste les in het concreet maken van abstracta: respect, participatie, elkaar accepteren, niet over de streep gaan. Wat kan dat betekenen? De helft van de leerlingen heeft geen pen en papier bij zich. De les begon morgen toch pas?«Toen ik me voor leerkracht ging inschrijven op de hogeschool kreeg ik als eerste reactie ‘Weer zo’n sukkelaar’». Of hij wist wat hij het eerst in de klas ging vertellen? «Niemand leert je dat, hé, die kneepjes voor de eerste dag. Ik weet hoe je leerplannen moet maken, maar hoe je die eerste dag aanpakt… Op deze school heb-ben alle beginnende leerkrachten een briefi ng achter de rug met de directeur en de leerkracht leerlingenbegeleiding. Daardoor ben ik er nogal gerust in.»

«Dat ik aan sport doe, breekt het ijs»Brecht Vanwynsberghe, 24 jaar, leraar technische vakken elektriciteit-elektronica-elektromechanica

GEWOGEN: 7 / 10 Zineb (13): «Zijn kledij is niet be-

langrijk, als hij maar goed lesgeeft.»Kahlid (14): «Ik ben wel benieuwd

naar wat zijn hobby’s zijn. Daar heeft hij niks over verteld.»

Rachida (14): «Kerim, da’s toch een Arabische naam, waarom zegt hij

niet waar hij vandaan komt?»Söner (14): «Van mij krijgt hij

zeven op tien.»

LUC D

AELEMANS

LUC D

AELEMANS

KLASSE NR.128 11

j«Ik maak in mijn eerste les al een fout»Ik maak in mijn eerste les al een fout

Een ‘goede’ leerkrachtAcht tips van de leerlingen

Leg de les goed uit. Leg het nog eens uit als we het niet snappen. Zorg voor afwisseling. Maak af en toe een grapje. Stel duidelijke eisen. Houd u aan de afspraken. Leg goed uit hoe het precies zit met de punten. Toon interesse voor ons leven buiten de school.

p.s. Lekker ruiken mag ook!

de kneepjes»

«Vooraan is er ook plaats», zegt Dieter een beetje zenuwachtig. Voor ze het beseffen zitten de ‘vierdes’ met hun neus voor het schoolbord. Zelfs de rebel van de klas schuift een bank naar voren. Twee meisjes achteraan in de klas zijn het erover eens: ‘Hij is een wijze leerkracht’.«Neem een blaadje papier en stel u kort voor: naam, adres, hobby’s… Ha, jij kijkt naar tv als hobby. Naar welke programma’s? Probeer eens ‘Overleven’ op Canvas. Heel interessant voor de lessen chemie.» Dieter linkt telkens de antwoorden aan de lesmaterie. Hij wint vlotjes de goedkeuring van zijn klas. «Ik zou met mezelf moeten lachen, als ik nu een strenge opmerking zou maken.»

Groene opvattingMet zijn lange haren valt Dieter meteen op in de leraarskamer. Als oud-leerling voelt hij zich niet vreemd in het College Onze-Lieve-Vrouw van Deinsbeke in Zottegem. De leerkrachten van vroeger zijn nu collega’s. «Als ik aan mijn universitaire studie biologie begon, was dat met de bedoeling later les te geven. Maar de aggregatieopleiding heeft een te laag rendement. Ik voel mij een idealist. Als leerkracht kan je waarden meegeven via de lessen. Ik doe dat vanuit een groene opvatting. Ik ben intensief bezig met milieu en biodiversiteit. In de klassieke lessen biologie en chemie komt deze problematiek nauwelijks aan bod. Je moet je les breder kaderen, vind ik, dat maakt ze interessant.»

Heeft de nieuwe juf plankenkoorts? «Zullen we elkaar troosten?» vraagt ze aan de kleuters met haar allerzachtste stem. Jessie werkt vandaag voor het eerst echt als kleuterjuf in de Alice Nahon basisschool van het gemeenschapsonderwijs in Putte. «Vorige week kreeg ik een telefoontje voor een interim. De vaste juf is met zwangerschapsverlof en de eerste vervangster belde af. Ik had voor mijn eerste dag veel meer willen voorbereiden.» Toch klikt het meteen tussen de driejarigen en de juf in blue jeans en op gympjes. Alle tranen drogen op als de ouders de deur uit zijn. Eén voor één hangt Jessie de kinderen een mannetje met hun naam om: Seppe, Pieter, Stef, Timothy, Myrthe, Nikita, Janne, Xander…

Vieze spin«Zullen we nu naar het toilet gaan?» stelt Jessie voor. Ze laat de kleuters een treintje vormen en ze tsjoeken naar de deur naast het kleuterklasje. Naar het toilet gaan is altijd een beetje reizen in de eerste kleuterklas. «Jabbedabbedoe, mondjes toe», scandeert Jessie later. «Eerst alle handjes op de rug. We tekenen pas als we allemaal een blad papier en waskrijtjes hebben.» Seppe tekent een vieze spin. «Ik kende de school al door hier stage te doen», zegt Jessie. «Maar ik had nog nooit de start van het schooljaar meegemaakt. Toen we de ouders daarnet onthaalden, was ik zeer onwennig. Een beetje bang dat ze zo’n jonge leraar kleuteron-derwijs, recht van de hogeschool, niet voor vol zouden aanzien.»

«Neem een blaadje papier…»Dieter Everaert, 23 jaar, leraar biologie-chemie (licentiaat)

«Ik voel mij onwennig»Jessie Ruts, 24 jaar, leraar kleuteronderwijs

LUC D

AELEMANS

LUC D

AELEMANS

12 KLASSE NR.128

WAARDEREN

Geef alle scholen een krediet van 10 procent

Rudi Boydens, Steunpunt Waardering, depar-tement Onderwijs: «Scholen zouden minstens een supplementaire enveloppe van tien procent meer les-tijden moeten krijgen. Die mogen ze dan uitsluitend gebruiken om extra taken of projecten uit te voeren. Vooral deze projecten geven meer kleur en variatie aan de loopbaan van een leraar. Nu staan leraren voor een vlakke loopbaan. Er ontbreekt perspectief voor wie dat wil. Zo kunnen scholen de talenten van hun leraren te weinig inzetten om in team een goede school te worden. De tien procent is nodig, niet alleen om een project uit te werken, maar ook om een tijdelijke en/of deeltijdse vervanger aan te stellen. Zo kan een leraar zich profi leren als ict-coördinator. Hij kan tenslotte al de schoolcomputers niet nà de uren blijven onderhouden. Als ict-coördinator specialiseert hij zich verder en deelt hij zijn kennis en talent met de collega’s. Dit versterkt samenwerken in teamverband. Leraren vragen lang niet altijd meer loon of premies voor extra inspanningen. Ze voelen minstens even veel waardering met extra tijd om taken of opdrachten uit te voeren. Leraren en scholen presteren méér dan de arbeid waaraan de overheid budgetten besteedt. Deze meer-prestaties verschillen van school tot school, van leraar tot leraar. Zo kent elke school haar specifi eke dynamiek, aange-dreven en verwezenlijkt door mensen met verschillende vaardigheden. Scholen responsabiliseren betekent ze zelfstandiger maken, ook materieel. Zelfstandig een krediet beheren omvat verantwoording afl eggen, zonder echter in omslachtige administratieve procedures te

belanden. Daarom zou de overheid het differentia-tiekrediet moeten koppelen aan een goedgekeurd schoolbeleidsplan, dat men na drie jaar evalueert.»Marleen Vanderpoorten, minister van Onderwijs en Vorming: «Het is een goed voorstel. Er zijn nu al veel mogelijkheden voor elke school om een deel ervan te realiseren. Niemand zegt bijvoorbeeld dat we in een basisschool per klas moeten werken. Zet elke leerkracht met zijn talenten en interesses in waar hij het best rendeert. Doorbreek de muren van de klassen. Elke school heeft uren voor Bijzondere Pedagogische Taken (BPT), maar die worden niet altijd even creatief gebruikt. Er gaan extra uren naar het secundair (dit jaar 7 000, volgend jaar 14 000 en dan 20 000…). De school kan die gebruiken om leerlingen of jonge leerkrachten beter te begeleiden. Maar ik vrees dat ze op veel plaatsen gewoon dienen om onderbevolkte studierichtingen in stand te houden of om enkele collega’s tevreden te stellen. Ook de extra uren voor gelijke kansen zijn niet meer dan een dooie mus als we de hele zaak niet goed begeleiden. Daar zit de knoop. Scholen waar het héle team mee mag beslissen, waar de budgetten en de uren doorzichtig zijn, waar de directeur een visie heeft en waar het schoolwerkplan de begeleiding draagt… daar kan héél veel.»

Bereid jonge leerkrachten beter voor op de praktijk

Jean-Philip Musch, docent lerarenopleiding en lid van de resonantiegroep: «Ik pleit voor praktijklectoren in de lerarenopleiding. We moeten meer een beroep doen op mensen die echt voor de klas staan. Ikzelf

Maak de job sexy V eertig leraren en directeurs, docenten en studenten uit alle netten kwamen een half

jaar lang elke maand naar ‘Brussel’ om te resoneren over de waardering van de leraar. Vrijwillig. Geen vakbondsdiscours of belangen van een schoolnet in vergaderlokaal

G42 op het departement Onderwijs. De resonantiegroep overhandigt nu vier concrete voor-stellen aan de onderwijsminister. Hoe reageert zij? En wordt de job hierdoor ook sexy?

Jonge mensen aarzelen om eraan te beginnen. Ouderen willen er uit. De

blijvers zoeken uit hoe we de lerarenjob weer aantrekkelijker maken.

DE LERAAR ALS PROFESSIONAL«Echte herwaardering moet de kwa-liteit van het lerarenberoep centraal stellen», zegt onderwijsminister Vanderpoorten. «De leraar is een professional in een professionele werkomgeving. Daarvoor moeten wij hem alle kansen geven. Er zijn drie wegen om dat te realiseren: een betere lerarenopleiding, betere arbeidsomstandigheden en professioneler schoolma-nagement. Daar moeten we

samen werk van maken.»

KLASSE NR.128 13

jg g«Alle leraren krijgen een studiedag voor zichzelf»Alle leraren krijgen een studiedag voor zichzelf

put uit 25 jaar er-varing in het be-

roepsonderwijs. In de lerarenopleiding weet

ik daardoor wat een be-ginnend leraar nodig heeft

om goed te kunnen lesgeven. Laten we een selectieambt creëren

en goede leraren een deeltijdse opdracht geven in de lerarenopleiding. Dat zou vooral

in het kleuter- en lager onderwijs de kloof tussen opleiding en praktijk kunnen verkleinen.»De resonantiegroep spreekt over ‘twee werelden verbinden’. Jean-Philip Musch: «De overheid ver-nieuwde de lerarenopleiding, maar ze vergat de prak-tijkmensen op school erover in te lichten. Een school die een beginnend leraar aanstelt, weet daardoor niet goed wat ze van hem mag verwachten. Jonge leraren worden te weinig opgeleid om buiten hun vakgebied de maatschappelijke vragen op te vangen. Er ontbreken ‘brugpersonen’ die zowel functioneren in de opleiding als op school.»Instituten voor lerarenopleiding en scholen werken het best samen. Dat is alleen haalbaar met professionele ondersteuning. De beleidsvoorstellen onderscheiden hierin drie functies. De ‘stagebegeleider’ is op school het aanspreekpunt voor de samenwerking met de lerarenopleiding. De ‘stagementor’ is de begeleider-leraar die de lesopdrachten van de stagiair bijwoont, opvolgt, bespreekt en beoordeelt. De ‘coach’ bege-leidt op school beginnende leraren. Stagebegeleider, mentor en coach zouden moeten kunnen rekenen op erkende training.Marleen Vanderpoorten: «Zeer zinnige voorstellen. In september 2004 moet het nieuwe decreet over de lerarenopleiding werken. De discussies gaan volgens mij echter veel te veel over titels en structuren. Als we daaraan raken staat iedereen direct op zijn achterste poten. Ik zou, net als de resonantiegroep, liever over nieuwe inhouden spreken: gelijke kansen, ict, leren omgaan met verschillen, teamwerk, jonge leerkrachten coachen en mentoren daarvoor deeltijds klasvrij ma-ken… In de lerarenopleiding moeten bovendien heel wat opleiders zélf ook beter opgeleid worden.»

Waarom moet Onderwijs alles betalen?

Sarah Coorevits, Steunpunt Waardering, depar-tement Onderwijs: «Moet alleen het departement Onderwijs opdraaien voor de kosten, zodat scholen kunnen inspelen op de steeds groeiende verwach-tingen van de maatschappij? Verkeersopvoeding, voorlichting over drugs en seks… Het departement Onderwijs trekt nu geld uit voor kinderverzorgsters om de overbelasting van kleuterleidsters op te vangen. Waarom is er geen interdepartementale samenwer-king en fi nanciering voor dit project, zodat ook het departement Welzijn, Gezondheid en Gelijke Kansen een deel betaalt? Men kan men een verkeersdeskun-dige van een rijschool inschakelen. Laat de specialist uitdenken hoe hij dat educatief aanpakt. Mensen

uit de praktijk prikkelen jongeren meer dan een gewone leraar die verkeersveiligheid in zijn vrije tijd uit een map bijstudeert. Misschien kan het departement Mobiliteit, Openbare Werken en Energie dit initiatief meebetalen.»De resonantiegroep weegt een herverdeling van de fi nanciële middelen af, binnen de departementen van de Vlaamse Gemeenschap en tussen de federale en de Vlaamse overheid. Een andere optie om het gebrek aan middelen te compenseren is mankracht uit andere sectoren engageren voor specifi eke projecten, taken en functies, zoals sportfunctionarissen, jeugd-, educatieve-, preventie-, welzijns- en vormingswerkers. De ‘geïmporteerde expertise’ kan de schoolcultuur en het teamwerk verrijken.Marleen Vanderpoorten: «Op welke rekening van welk departement de onkosten belanden, is voor mij niet belangrijk. We moeten niet meer denken vanuit onze ‘eigen kas’. Als het gemeenschappelijk belang op het spel staat, moet de gemeenschap daarvoor betalen. Zonder kunstgrepen.»

Geef meer vormingPaul Vercruysse, directeur basisschool en lid van de resonantiegroep: «Om het beroep van leraar te herwaarderen, zou men de werkelijke prestaties dui-delijker moeten maken aan het grote publiek. Leraren doen meer dan alleen lesgeven. Ze presteren 40 en meer uren per week voor hun klas. Waarvan een deel thuis. Maar de mensen willen dat niet geweten hebben. Ook niet dat een leraar moet bijblijven om goed les te geven. Dat gaat bij ons van voorlichtingsvergaderingen rond ADHD tot systematische bijscholing. Ik waardeer het meest bijscholingen op woensdagnamiddag op een pedagogische hogeschool. Deze instituten heb-ben een ruim en niet duur aanbod.»De school, als een lerende organisatie waarbij de leraren ook van elkaar leren, stemt zich steeds meer af op teamwerk. Daarom is teamgerichte vorming een absolute prioriteit. Maar de pedagogische studiedagen zijn nu hiervoor ontoereikend, stelt de resonantie-groep. Ze vragen twee pedagogische werkdagen per schooljaar voor secundair en basisonderwijs.Daarnaast beschouwt de resonantiegroep persoonlijke vorming als een evidente beroepshouding. Die kan gebeuren buiten de lesopdracht. Maar een leerkracht die individuele bijscholing volgt, zou die bestede tijd bijvoorbeeld moeten kunnen aftrekken van zijn totale schoolopdracht.Marleen Vanderpoorten: «Akkoord. Er mogen voor mijn part twee volle studiedagen komen. Er is alleen een probleem voor de opvang van de kinderen. Maar daar zijn creatieve oplossingen voor te bedenken, zoals in twee groepen werken. Ik wil nog verder gaan en elke leraar bijvoorbeeld elk jaar een persoonlijke extra vormingsdag toekennen, die hij samen met de lerarenopleiding kan invullen. Er zijn goede én slechte vormingsdagen. Dat weet iedereen. Ik geloof heel sterk in leraren en vakgroepen die van elkààr leren. Dat werkt het best. Teamgerichte navorming moet daarbij een prioriteit worden.» ■

«Extra uren zijn een dooie mus als ze enkel dienen om wat collega’s tevreden te stellen.»

LERAREN

14 KLASSE NR.128

gSchoolconciërge vermoordt leerling. Gescreend?Schoolconciërge vermoordt leerling. Gescreend?

Een gemeen-tebediende

(die liever ano-niem wil blijven):

«Het is zo, maar niet alleen voor

leerkrachten. In de rondzendbrief van het

Ministerie van Binnen-landse Zaken van 1 juli

van dit jaar staat: al wie activiteiten uitoefent die te

maken hebben met ‘opvoe-ding, psycho-medisch-sociale

begeleiding, hulpverlening aan de jeugd, kinderbescherming, animatie

of begeleiding van minderjarigen’. Voor alle andere beroepen is er een

andere regeling.»Er komen dus twee soorten attes-

ten van goed zedelijk gedrag?«Klopt: een minder strenge versie en een strengere.

Het strengere getuigschrift, o.m. voor leraren, vermeldt alle veroordelingen en beslissingen om te interneren die gaan over strafbare feiten met minderjarigen, wat ook de datum en de straf ervan waren. Het gaat over aanranding van de eerbaarheid, verkrachting, ontucht, prostitutie, slagen en verwondingen, kinderen verlaten, geen hulp verlenen bij gevaar… Bovendien moet voor deze beroepsgroep voortaan de politiekorpschef voor de afgifte een gemotiveerd advies afl everen. Dat politie-advies komt niet op het getuigschrift, maar de korpschef kan het gemeentebestuur bijvoorbeeld laten weten dat de aanvrager betrokken is bij een onderzoek.»Waarin verschilt het minder strenge attest voor andere aanvragers? «Dat vermeldt sommige veroordelingen uit het strafregister na een zekere tijdspanne niet meer. Een advies van de politiekorpschef mag, maar moet niet. Op alle attesten is wel plaats voor een genuanceerde beoordeling van het gedrag van de aanvrager door het afl everend gemeentebestuur.»Vroeger was de procedure dezelfde voor alle aanvragers? «Juist. Ik keek het strafregister na en als dat blanco was, leverde ik het getuigschrift af. Blanco betekent niet meteen dat je nooit veroordeeld bent geweest. Bepaalde veroordelingen worden bij opschorting of eerherstel gewist. De procedure is aangepast aan de nieuwe wet over het Centraal Strafregister van 8 au-gustus 1997. De wetgever wil er aan de ene kant voor zorgen dat een veroordeling een veroordeelde niet zijn leven lang achtervolgt. Voor leerkrachten en andere

opvoeders maakt hij een uitzondering: de veiligheid van minderjarigen onder hun hoede gaat voor op hun privacy. De meeste gemeentebesturen en politiekorpsen zijn nu klaar om de nieuwe regeling uit te voeren.» Wat is het gevolg voor leraren?«Zij moeten enkele dagen langer op hun getuigschrift van goed zedelijk gedrag wachten als ze onbesproken zijn. Dan staat er ‘geen veroordelingen’ in de kolom opmerkingen. Ze krijgen een nagatief getuigschrift als ze ooit voor feiten met minderjarigen veroordeeld zijn geweest. Als er een onderzoek voor zedenfeiten naar ze loopt, zal de politiekorpschef negatief adviseren. Andere veroordelingen (voor dronkenschap achter het stuur bijvoorbeeld) zullen in de kolom opmerkingen op het getuigschrift staan.»Wat gebeurt er met dat attest? Christine Moens (personeelsadministratie KTA Dender-monde): «Op het schoolsecretariaat nemen we er een kopie van. Het origineel sturen we naar het werksta-tion van onze school in het departement Onderwijs. Een medewerker zonder een getuigschrift van goed zedelijk gedrag kan niet op wettelijke wijze in dienst komen en geen wedde ontvangen. Wij mogen alleen mensen in dienst nemen en later benoemen die het getuigschrift kunnen voorleggen.»Moet je voor elk tijdelijk werk in een school een nieuw attest hebben?«Niet na een korte onderbreking, wel als je langer dan zes maand niet op een school hebt gewerkt.»Wat als een personeelslid verdacht wordt? Een vast-benoemd personeelslid moet immers niet jaarlijks een getuigschrift voorleggen. Leen Nuyts (persmagistraat Antwerpen): «De parketten zijn verplicht de werkgever op de hoogte te brengen van zodra de verdachte in verdenking is gesteld. Ze mogen dat ook al doen als ze ernstige vermoedens hebben, maar dan moet het nog niet. Bij leerkrachten verwit-tigen zij het Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap, departement Onderwijs.»Marleen Broucke (departement Onderwijs): «Som-mige parketten sturen vonnissen of arresten van strafrechterlijke veroordelingen van leerkrachten. Als de gevangenisstraf meer dan vier maanden bedraagt, zet het werkstation de betaling stop en verwittigt de school. Beter zou zijn dat de parketten ook aan de schoolbesturen een afschrift van de uitspraken sturen. Wij kijken nog altijd uit naar een rondzendbrief van het federale ministerie van Justitie met onderrichtingen voor de parketten hierover.»Omzendbrief van 1 juli 2002 tot wijziging en coördinatie van de omzendbrief van 6 juni 1962 houdende de algemene onderrich-tingen betreffende de getuigschriften van goed zedelijk gedrag - Belgisch Staatsblad - 6 juli 2002 en 27 juli (errata). Op just.fgov.be klikt u door naar het Belgisch Staatsblad.

véPrivVoortaan gaat de veiligheid van minderja-rigen voor op de privacy van leerkrachten en opvoeders.

T oen ik in 1979 als tij-delijk leerkracht begon,

kreeg ik op het gemeente-huis meteen een attest van goed zedelijk gedrag voor school mee», vertelt Géry Du-Tré (K.T.A. Dendermon-de). «Nu ze mij als technisch adviseur benoemen en ik weer zo’n getuigschrift no-dig heb, moet ik er een week op wachten. Er is blijkbaar een nieuwe regeling voor leerkrachten.» Klopt dat? Gaat België Groot-Brittan-nië met zijn ‘criminal record checks’ van leerkrachten

achterna?

gescreend

idee� Gratis naar de Boekenbeurs p. 16

� Graaf een dinosaurus op p. 19

� 500 tickets voor ‘Science Fiction’ p. 24

Klasse actieMet Klasse naar deBoekenbeurs �

Tot laat in de dertiende eeuw kon u zonder gezichts-verlies beweren dat u elk boek ter wereld gelezen had. Vandaag is de situatie enigszins anders. Maar boeken, daar weten we als leerkracht graag het fi jne van. Als het vele voorbereidings- en cor-rectiewerk maar niet zo vaak in de weg stond. En toch. Zoekt u dé stimulans om nieuwe boeken in huis te halen? Wil u eindelijk tijd maken om nieuwe schoolboeken tegen elkaar af te wegen? Had u graag de dichter, de romanschrijver, de es-sayist, de polemist ontmoet? Of gewoon uw stapel kook-, bouw-, kunst- en andere detectiveboeken aangedikt? Het kan allemaal op de jaarlijkse Boe-kenbeurs, die loopt van 30 oktober tot en met 11 november in het Antwerpse Bouwcentrum. Aan het grootste boekenevenement van de Lage Landen hangt voor het eerst een exclusief aanbod voor leerkrachten vast. Op donderdag 7 november krijgen 800 Vlaamse leerkrachten een vrijkaart voor de Boekenbeurs. Bovendien vinden die dag speciaal voor u georganiseerde poëzienocturnes plaats. U mag op de eerste rij zitten. Voor secundaire scholen zijn er bovendien internetspecials en voor leerkrachten basisonderwijs een gratis voorleesworkshop. Kortom, het bruist in Letterland en u borrelt gratis mee.

Wat heeft de Boekenbeurs u te bieden?Van 30 oktober tot en met 11 november bieden vier zalen van het Antwerpse Bouwcentrum, zeg maar 18 gelet-terde voetbalvelden, u honderden stands vol boeken en leesplezier. Uitgevers en importeurs tonen hun nieuwe publicaties. Elke dag kan u deelnemen aan voordrachten, confrontaties, debatten en activiteiten, met onder meer de uitreiking van de Debuutprijs, signeersessies, lezingen, interviews en panelgesprekken van, met en over auteurs. En er is een uitgebreid programma voor scholen.De Boekenbeurs is alle dagen open van 10 tot 18 uur, maar op donderdag 7 november kunnen 800 leerkrachten er gratis twaalf uur lang letters eten, want die dag blijft de beurs uitzonderlijk tot 22 uur open. Om 18.30 uur starten in 3 zalen (Salon rechts, Salon links en Retorica) speciale poëzienocturnes van telkens 40 minuten. In totaal zijn er zeven sessies met verschillende auteurs en rond verschillende thema’s. U hebt de keuze uit:

Hoe schrijft u in voor deze actie?Geen bon. U belt vanaf dinsdag 1 oktober tijdens de kantooruren naar het nummer 03 641 08 67. Meteen verneemt u of bij de 800 gelukkigen bent, snel zijn is een understatement. Uw gratis toegangsticket voor 7 november en een wegwijsbrochure (met onder meer het poëzieprogramma) worden u toegestuurd. U bent welkom van 10 tot 22 uur. Voor de poëzienocturnes (200 plaatsen) kan u niet vooraf reserveren. Tijdig ter plaatse zijn is de boodschap.

16 KLASSE NR.128

19.00-19.45 u., 19.30-20.00 u., 20.30-21.00 u. ‘Jong Geweld’ met o.a. Pieter Embrechts,Tom Vandyck, Eva Cox, Daau, Rudi Trouvé

19.00-19.45 u. ‘Vrouwen en Poëzie’ met o.a. Miriam Van Hee

19.15-20.00 u. ‘Poëzie en andere literatuur’met o.a. Hafi d Bouazza, André Sollie

20.00-20.45 u. ‘Oost-West Zuid-Noord’met o.a. Mustafa Stitou, Marc Dugardin

20.15-21.00 u. ‘Debutanten’met o.a. Magda Castelein, Bart Stoute

21.15-21.45 u. Een afrondende sessie met twee speciale gasten

Bonus 1:Chatten met de wereldliteratuurElke dag van de Boekenbeurs leest aan de Nok-stand om 14 u. één culturele BV een selectie van vijf gedichten uit de wereldliteratuur voor. Hij (of zij) vertelt u waarom hij die gedichten heeft gekozen en wat ze voor hem betekenen. U hoeft er niet elke dag live bij te zijn, want elke presentatie wordt met een camera opgenomen en live uitgezonden via internet (www.nok.be). Na elke presentatie kunnen internetbezoekers een halfuur lang met de voorlezer chatten over poëzie.Zien uw leerlingen zo’n digitale babbel wel zitten? Tijdens schooldagen staan de chatkanalen exclusief open voor secundaire scholen. Als u met uw klas (tweede of derde graad) op 4, 5, 7 of 8 november van 14 tot 15 u. de presentaties op pc wil volgen en vervolgens wil chatten met Stef Kamil Carlens, Bart Moeyaert, Eddy Van Vliet, bel dan vóór 1 november naar Canon, de Cultuurcel van het departement Onderwijs. (02 553 96 63 tijdens de kantooruren.) Uit de bellers worden vier klassen per dag gekozen. U krijgt dan alle informatie plus een paswoord, dat het u en uw leerlingen mogelijk maakt de site te bekijken en vervolgens te chatten. Een snelle internetlijn en een multimediacomputer zijn een must.

Bonus 2: Jongeren lezen zelf hun gedichtHebt u leerlingen die zelf poëzie kwijt willen? Tijdens de Boekenbeurs kunnen jongeren vanaf vijftien jaar op de NOK-stand hun eigen gedicht inlezen op video. Een jury van prominente dichters selecteert de vijftig beste pennenvruchten en laat ze los op www.nok.be. Tussen 15 november en 1 januari 2003 kan elke internetsurfer de gedichten op deze site lezen/bekijken en zijn favoriete gedicht verkiezen. De twintig meest gekozen gedichten krijgen een plek naast een schare bekende dichters en muzikanten op een groot poëziepodium. Dat vindt op 14 februari 2003 (Valentijnsdag) plaats in de Antwerpse Arenbergschouwburg.

Bonus 3:Verhalen voor kinderenOp 30 oktober, tijdens de eerste dag van de Boekenbeurs, kunnen 200 leerkrachten basisonderwijs een gratis studie-sessie bijwonen over lezen en voorlezen. U krijgt er ideeën, methodes en voorbeelden mee om uw leerlingen warm te maken voor verhalen en boeken. Voor deze dag moet u apart inschrijven. Stuur voor 20 oktober een kaartje met uw naam, adres, naam van uw school en de klas waarin u lesgeeft naar Canon Cultuurcel – departement Onderwijs – Koning Albert II-laan 15 – 1210 Brussel. Honderd leerkrachten krijgen uiterlijk een week later een persoonlijke uitnodiging voor twee personen. Die geeft u toegang tot de Boekenbeurs en tot de workshop (16 – 17 u.). Met de groeten van Canon, uitgeverij Querido en Zwijsen/Infoboek.

Waar vindt u meer informatie?Het complete programma van de Boekenbeurs met alle prakti-sche informatie vindt u terug op www.boek.be. Hebt u vragen bij deze actie en bij de bonusacties? Uw contactpersoon is Jan Staes – Canon Cultuurcel – departement Onderwijs – Koning Albert II-laan 15 – 1210 Brussel – tel 02 553 96 63 – fax 02 553 96 75 – canon@ond.vlaanderen.be. Deze actie wordt georganiseerd door Canon, de Cultuurcel van het departement Onderwijs, Boek.be, de uitgevers, Nok vzw en Klasse, met de steun van het departement Cultuur.

De Maks!Hebben uw leerlingen een stimulans nodig voor boekenland? Honderd jongeren kunnen een duoticket voor de Boekenbeurs winnen. Het aanbod staat in het oktobernummer van Maks!, dat vanaf 14 oktober in de secundaire scholen wordt verdeeld.

800 vrijkaarten voor Letterland.

Hoeveel boeken stoppen ze in hun koffer?

Een podium voor verhalen.

KLASSE NR.128 17

Klasse-service

Momo en de tijdspaardersVijf geïnteresseerde leerkrachten kunnen (met col-lega of partner) gratis kennismaken met «Momo en de tijdspaarders» (Michaël Ende), in de versie van het Mortsels Jeugdtoneel. De voorstellingen vinden plaats op 26 en 27/10 en 1, 2 en 3/11 (telkens om 15 u.) in de Mark Liebrechtschouwburg, Mortsel. Op 25/10 (19.30 u.) is er een speciale schoolvoorstelling.Meer info en reservaties bij Mortsels Jeugdtoneel - Freija Van Dyck - tel. 03 449 83 02. Vijf snelle bellers versieren meteen twee vrijkaarten.

Interculturele trainingenWerkt u rond socioculturele projecten? Hebt u contact met migranten- en vluchtelingenorganisaties? Droomt u van een job als NGO-medewerker in het buitenland? Vormingscentrum Iteco vzw helpt u met interculturele trainingen, vormingscursussen of «gekleurde» wande-lingen door Brussel.Iteco vzw - Paleizenstraat 90 - 1030 Brussel - tel. 02 241 18 98 - info@iteco.ngonet.be

PestenUw leerlingen op een aangename, interactieve manier laten nadenken over pestgedrag kan met het toneelstuk «Pesten». Vanaf januari 2003 (enkel op donderdag) op aanvraag in uw school.Steven Goegebeur - Ranstsesteenweg 24B - 2520 Emblem - tel. 03 488 77 54 of 0496 03 14 67

AidsTeater Splinter brengt een emotionele benadering van o.a. aids in «Dossier: Ronald Akkerman». Deze voorstelling is geschikt voor de laatste graad secundair onderwijs en tracht het onbespreekbare bespreekbaar te maken.Info : tel. 0476 69 52 47

Vlor in nieuw kleedje �

Kleurrijker, vollediger, sneller, moderner en vooral veel gebruiksvriendelijker: dat is het streefdoel van de compleet nieuwe website van de Vlaamse onderwijsraad (Vlor). De Vlor is het advies- en overlegorgaan van het on-derwijs in Vlaanderen. Alle actuele adviezen zijn voortaan beschikbaar als pdf-document, net als belangrijke oudere adviezen in het archief. Publicaties bestellen, inschrijven voor studiedagen… alles kan voortaan online.Of de Vlor gelukt is in deze vernieuwingsoperatie kan u zelf testen op www.vlor.be. Wie vóór 15 oktober zijn commentaar op het forum zet, maakt bovendien kans om 25 euro aan Vlor-publicaties te winnen. De onschuldige virtuele hand kiest tien winnaars die in de publicatielijst mogen shoppen.www.vlor.be

Hans Christian Andersen 200 �

Honderd Vlaamse klassen uit het vijfde jaar lager onderwijs kunnen dit schooljaar deelnemen aan een grote Hans Christian Andersen-wedstrijd. De winnende klas reist naar het Deense Odense om er te zien hoe en waar Hans Christian Andersen heeft geleefd. Met deze wedstrijd lanceren een aantal Deense organisaties (Det Danske Kultur-institut Brussel, Fyntour, HCA2005 en het Deens Verkeersbureau Benelux) nu al het feestjaar 2005 (dan is het 200 geleden dat de sprookjesverteller werd geboren).U moet wel metéén inschrijven, want er is maar plaats voor honderd klassen. Elke deelnemende klas krijgt een «vliegende koffer» met informatie over de wedstrijd. U maakt met uw leerlingen een kunst-werk over één van drie geselecteerde sprookjes: «Het lelijke, jonge eendje», «De nieuwe kleren van de keizer» of «De vliegende koffer». U gaat het sprookje uitdiepen, interpreteren én even vinding-rijk uitwerken als de man zelf te werk ging. Andersen was trouwens meer dan sprookjesschrijver; hij schreef gedichten, toneelstukken, romans en knipte papieren silhouetten. Op 1 februari 2003 moet uw kunstwerk ingeleverd zijn.Meer info en inzendingen bij Det Danske Kulturinstitut - Karen Swyngedauw - Hoorn-straat 22 - 1040 Brussel - tel. 02 230 73 26 - dt@dkibenelux.org

Gratis abonnement voor leerkrachten die zich

«jong» voelen.

Over lelijke eendjes en mooie zwanen.

Euro Sid-in �Leerlingen derde graad secundair onderwijs verne-

men op de Euro-Sid-in-Vlaanderen alles over studeren in het buitenland. De Euro Sid-in vindt plaats op 19

oktober (9.30 tot 13 u.) in het departement Onderwijs (Consciencegebouw) in Brussel. Naast voordrachten over

o.a. de gelijkwaardigheid van een buitenlands diploma, vinden uw leerlingen er infostands van de verschillende

landen waar Vlaamse leerlingen terecht kunnen.Meer info bij departement Onderwijs - Rudie Maes - Koning

Albert II-laan 15 - 1210 Brussel - tel. 02 553 96 61 - www.ond.vlaanderen.be/sidin

Zet alles op het spel �Hebt u zin om informatieve spelen te begeleiden voor jongeren? Onder het motto «wat je al spelend leert, onthoud je beter», ontwikkelt en begeleidt Centrum voor Informatieve Spelen (CIS) al jarenlang informatieve spelen. Hiervoor zoekt het Centrum enthousiaste medewerkers (bijverdienste). Een vorming rond groepen begeleiden, speluitleg en nabespreking hoort er natuurlijk bij, terwijl u mag uitkijken naar een gevarieerd aanbod van doelgroepen, speeltechnieken en thema’s én een vaste vergoeding.Meer info en kandidaturen bij CIS - Joke Schoolmeesters - Naamsesteenweg 130 en 164 - 3001 Leuven - tel. 016 22 25 17 - joke@spelinfo.be - www.spelinfo.be

Fahrenheit 451 �Via internet en door persoonlijke gesprekken met auteurs en BL’s (Bekende Lezers) loodst «Fahrenheit 451» uw leerlingen naar boeken met een thema dat hen aanspreekt. De pakkende boeken lezen ze, één ervan verwerken ze in de klas op een creatieve manier. Op een slotmoment krijgen alle leerlingen de kans om hun «werk» aan andere klassen te tonen.«Fahrenheit 451» is een leesbevorderingsproject voor 15-plussers uit TSO en BSO. De leerkracht speelt uiteraard een centrale rol, maar het project ondersteunt u daarbij, met o.a. een Boekenzoeker op internet, een ontmoe-tingsdag, professionele begeleiding bij het creatief verwerken van een boek, een feestelijk slotfeest in april 2003 enz. Stichting Lezen werkt voor dit project samen met culturele centra en openbare bibliothe-ken over heel Vlaanderen. De ontmoetingsdag kan dus ergens bij u in de buurt plaatsvinden en in de bib om de hoek vindt u makkelijk de boeken die uw leerlingen willen lezen.Vraag de infofolder bij Stichting Lezen - tel. 03 202 83 67 - info@stichtinglezen.be - www.stichtinglezen.be

CJP in nieuw jasje �Een special rond Europese fi lm, met natuurlijk aandacht voor de videorelease van «Alias» van Jan Verheyen, maar ook bijdragen over het Filmfestival van Vlaanderen-Gent en Netd@ays, CJP’s eigen minifi lmfestival (18 tot 23 november in Brussel). Dat zijn de blikvangers van het volledig vernieuwde CJP-magazine. Voorts vinden jongeren (tot 26 jaar) in dit blad alle info over leesvoer, video- en dvdreleases en de nieuwste CJP-voordelen en -evenementen. Zo is er bijvoorbeeld op 26 oktober «Boulevart Brussel». Een hele dag lang kunnen jongeren deelnemen aan masterclasses, gratis of bijna gratis voorstellingen en musea ontdekken, fi lms zien, optredens bijwonen en nog veel meer.Leerkrachten kunnen het driemaande-lijkse CJP-Magazine gratis ontvangen. U mailt gewoon uw eigen adresgegevens en die van uw school naar cjp@cjp.be (met vermelding van Klasse).

CJP - Sainctelettesquare 19 - 1000 Brussel - cjp@cjp.be - www.cjp.be

VILHELM PEDERSEN & LORENZ FRØLICH

CJP

Met de hele klas in«De vliegende koffer.»

De ontdekking vande hemel �

«We hebben er na 5000 jaar een puinhoop van gemaakt, we leven zonder god en gebod, de wetten van niet doden, niet stelen enz. zijn weggevallen», zegt regisseur Jeroen Krabbé over «The discovery of heaven», naar het epos van Harry Mulisch. «Geen wonder dat Mulisch God de stenen tafels terug laat ophalen. We leven met de wet van de jungle en het recht van de sterkste. Daarom is Quinten ook een nieuwe messias. Ik heb er zelf een messias voor de drie geloven van gemaakt: Quinten draagt een ketting met kruis, Davidsster en halve maan.» Mulisch lijkt tien jaar geleden over profetische gaven te hebben beschikt, denkt u maar aan 11 september vorig jaar. «De hemel beschouwt de aarde als verloren, vandaar dat ik die hemel baseer op tekeningen van Piranesi. Het is een zwarte, wraakzuchtige hemel, een gepast decor voor de engelen van de wraak die de wereld afstoten.»Vanaf begin oktober is «The Discovery of Heaven» te huur in de videotheek bij u in de buurt. Verdeler RCV en Klasse geven 3 video’s, 3 dvd’s en 3 boeken cadeau aan lezers die een kaartje sturen met het juiste antwoord op de vraag: welke bekende Nederland-se popmuzikant schreef de muziek voor deze fi lm? Sturen naar Klasse - Discovery of Heaven - Koning Albert II-laan 15 - 1210 Brussel.

Meer info over video en dvd bij RCV - Kampioenschapslaan 1 - 1020 Brussel - tel. 02 479 35 74 - fax 02 478 75 94

Engineering the future �

Leerkrachten technologische opvoeding zijn op 9 oktober (14 u.) welkom in Technopolis voor een nascholing, gekoppeld aan een informatiesessie over de wedstrijd «Engeneering the future». Dit is al de 3de editie van deze wedstrijd voor tech-nologische opvoeding. U ontwerpt met uw leerlingen een technisch systeem dat een originele, creatieve oplossing biedt voor een zelf gekozen uitdagende opdracht, volgens de logische stappen van een technologisch proces. Voor dit initiatief werken Agoria Vlaanderen, Febeltex Vlaanderen, SIREV en Technopolis samen. Deelnemen is gratis, de prijzenpot zit boordevol. Waar wacht u op?Info: Agoria Vlaanderen - tel. 02 706 78 39 - fax 02 706 78 44 - dirk.demeester@agoria.be - www.agoria.be

Leerlingen alswebsitebouwers �

Leerlingen secundair onderwijs vormen een team en bouwen een website voor een lokale actievoerder van Kom op tegen kanker. De leukste en mooiste websites kunnen in de prijzen vallen: webcams, een gloednieuwe Barco-projector voor de school, een dagtrip met de hele klas op het Vlaamse onderzoeks-schip «De Zeeleeuw»… U kan nu al een kijkje nemen op de vernieuwde website van initiatiefnemer vzw Stichting Roger Van Overstraeten. Op www.e-solidariteit.be kan u in een paar eenvoudige stappen een eigen actiepagina aanmaken en op die manier de actie van uw keuze via het net promoten. U vindt op de website trouwens een aantal voorbeelden van de 72 actiepagina’s die bij de vorige Kom op tegen kanker-campagne (2001) werden gemaakt.U kan nu al inschrijven voor de campagne van volgend jaar (Kom op tegen kanker loopt tweejaarlijks en is er dus volgend jaar weer). Wie vóór februari 2003 aan de website begint (of hem zelfs klaar heeft), maakt bovendien kans te worden opgenomen in het programma van de Startshow op TV1.Meer info op www.e-solidariteit.be of bij Stichting Roger Van Overstraeten vzw - Kapel-dreef - 75 - 3001 Heverlee - tel. 016 28 10 64 - foundrvo@imec.be

18 KLASSE NR.128

47 procent van de lezers vond het boek onverfi lmbaar, oordeel zelf.

Opgepast! Hier experimenteren leerlingen.

Teach the parents �

Om ouders nauwer te betrekken bij het schoolwerk van hun kinderen, lanceren Belgacom, Belgacom Skynet en Uitgeverij Averbode het project «Teach The Parents», voor ouders uit basis- én secundair onderwijs. Tijdens een gratis informatiesessie maken zoveel mogelijk ouders kennis met de mogelijkheden van de nieuwe technologieën en meer bepaald het internet. Naast prak-tische toepassingen zoals surfen of downloaden, spreken deze infosessies ook over de educatieve waarde van het internet en de veiligheid van het medium. Leerkrachten (met een speciale opleiding) geven deze trainingen.Geïnteresseerde scholen kunnen de infosessies aanvragen bij Teach The Parents-secretariaat - Ann Willems - tel. 013 78 01 12 - fax 013 78 01 83 - ann@teachers.be - www.teachers.be

Gezocht: leerkrachtenpanel �

Zin om een jaar lang gratis naar theater te gaan? Zin om over theater te praten, te denken, om theater te voelen? Zin om didactische weetjes omtrent toneel en zijn tekentaal uit te wisselen? Zin om een theater achter de schermen te zien, te spreken met regisseurs, repetities bij te wonen?Bent u leerkracht secundair onderwijs of docent hoger onderwijs? Kom dan bij het leerkrachtenpanel van het Publiekstheater Gent. Dit panel komt eens in de maand ‘s avonds bijeen om te kijken, te praten en zelf te «werken» naar, over en voor theater.Stuur uw persoonlijke reactie naar het J.O.N.G. Publieksthe-ater - Dirk Crommelinck - Sint-Baafsplein 17 - 9000 Gent - tel. 09 225 12 02 - jong@publiekstheater.be

Crea-boek-pakketten �

Neem een bestaand, bekend prentenboek voor jonge kinderen. Stop daarbij een crea-pakket met voldoende materialen om met ten minste 20 kinderen creatief rond dat verhaal bezig te zijn. Misschien een leuk idee voor de kleuterklas?De Banier Creatief en Uitgeverij Clavis lanceren meteen zes verschillende crea-boek-pakketten rond prentenboeken van Guido van Genechten, Lieve Baeten, Riske Lemmens, Hilde Schuurmans en Brenda Clark. Met die pakketten kan u zoete-wortel-knutselen, lichtgevende sterren maken, taarten en cocktailprikkers maken, een luidruchtig monster in elkaar steken, een luchtballon maken voor Stef Skelet én griezelige potloodhouders knutselen.75 leerkrachten uit het kleuter- en eerste graad basis-onderwijs kunnen op de Boekenbeurs een workshop volgen op 31 oktober om 15u. Bel vóór 25 oktober naar De Banier. De eerste 30 inschrijvers krijgen een vrijkaart voor de Boekenbeurs.Meer info bij De Banier - Langstraat 24 - 2140 Antwerpen - tel. 03 270 04 44 - fax 03 270 04 49 - debanier@debanier.be - www.debanier.be - de pakketten kosten tussen 42 en 60 euro (2,10 tot 3 euro per leerling) - u vindt de pakketten in de tien De Banier-winkels of op de hoofdzetel

Fysica is cool! �

Leerlingen die meer willen dan de leerstof fysica op school, kunnen op woensdagnamiddag of zaterdagoch-tend zelf komen experimenteren in de laboratoria van de Universiteit Antwerpen (RUCA), in principe zonder hun leerkracht. Een aantal eenvoudige, maar fascinerende experimenten zijn al beschikbaar: «lanceer-ringen», «de zingende buis», «het zeepbelmysterie», «kleur be-kennen», «rara, wie ben ik?» enz. Ook meer gevorderde onderwerpen zoals supergeleiding, magnetische levitatie, bepaling van de constante van Planck… zijn mogelijk.De «Experimenteerclub Fysica» start in oktober. Meer info en reservaties op tel. 03 218 02 17 - www.ruca.ua.ac.be/brugproject

RUCA

MUL

HOLL

AND

PICT

URES

/RCV

Hebben deze mensen elkaar toevallig ontmoet?

MUL

HOLL

AND

PICT

URES

/RCV

MUL

HOLL

AND

PICT

URES

/RCV

KLASSE NR.128 19

Dig A Dino �

Onder de vleugels van de archaeopteryx, tussen de kaken van een allosaurus, achter de verlichtingspaal die de poot blijkt van een brachiosaurus… Dankzij Jurassic en andere Parcs weten kinderen en jongeren al heel wat over de dierentuin van 65 miljoen jaar (en langer) geleden. Maar weten ze ook aan wie de special effect studio’s hun bravourewerk te danken hebben? Antwoord in het Museum voor Natuurwetenschappen in Brussel. Van 25 oktober tot 25 mei 2003 komen al de vlijmtandige en grimhuidige Jurassics er tot leven met Dig A Dino, een interactieve tentoonstelling voor alle onderwijsniveaus. Geen robots, maar originele dinosauriërskeletten zijn de blikvangers.Dig A Dino sleept u mee in de opwinding van de paleontoloog wanneer hij de botten van de velociraptor blootlegt. Stap voor stap volgt u het zoekwerk in nagebouwde opgravingsplaatsen. U komt terecht in een stoffi ge site waar u zelf met de paleon-toloog meewerkt: puzzelen, betasten, observeren, vergelijken, analyseren, meten… Zo slaat u twee prehistorische libellen in één klap: u krijgt een duidelijk beeld van het werk van de pale-ontoloog én u ziet unieke originele fossielen uit het complete wereldpatrimonium.Verkent u al dat prehistorisch geweld graag vooraf? Ga uw gang. Op maandag 28 oktober (tijdens de herfstvakantie), van 10 tot 18 uur, is Dig A Dino het exclusieve domein van 600 Vlaamse leerkrachten. De triceratops van dienst bezorgt u een vip-onthaal met rondleiding, demonstraties, ateliers en een rondbuikige documentatiemap.

Wat staat er op het programma?Tijdens deze actiedag, enkel voor leerkrachten, verkent u op eigen houtje en tempo de tentoonstelling. Ter plaatse kan u zich ook opgeven om deel te nemen aan een demonstratie van een rondleiding voor scholen of een atelier. Aarzel niet, want het aantal plaatsen is beperkt. Uw gratis documentatiemap bevat een didactisch dos-sier met achtergrondinformatie, samenvatting van de inhoud, toelichting bij de animaties en werkbladen van de tentoonstelling. Deze actie is uitsluitend bedoeld voor leerkrachten, alle onderwijsniveaus. Als speciale bonus ontvangt u twee vrijkaarten voor kinderen, met wie u op een later moment kan terugkeren voor hun exploratietocht. Ook dan kunnen leerkrachten gratis binnen, maar u moet u wel kunnen legitimeren (dat kan bijvoorbeeld met uw persoonlijk exemplaar van Klasse). Met hen kan u dan niet enkel door dinoland wandelen, maar ook de permanente tentoonstellingen bezoeken.

Hoe schrijft u in?Een inschrijvingsformulier vindt u via de ‘leraarska-mer’ van ‘Dig a dino’ op de webstek van het museum (www.natuurwetenschappen.be/expos/dadsite/). Lukt het u niet om te e-mailen, dan kan u tussen 1 en 15 oktober uw gegevens (naam en onderwijsniveau; naam, adres en telefoon van de school) telefonisch doorgeven op 02 627 42 27. U verneemt meteen of u erbij bent.

Waar vindt u meer informatie?Meer over het aanbod van het Museum voor Natuurwe-tenschappen vindt u op www.natuurwetenschappen.be. U kan ook 24 uur op 24 informatie krijgen via 02 627 42 38. Als u meteen een klasbezoek wil boeken, moet u bellen naar 02 627 42 52. Het adres is Musem voor Natuurwe-tenschappen – Vautierstraat 29 – 1000 Brussel. Parkeren is erg moeilijk in de buurt van het museum. Met de trein gaat het makkelijker. Vanuit Brussel-Centraal neemt u de metro (lijn 1, Maalbeek of lijn 2, Troon). Die brengt u vlakbij het museum, boven aan het Leopoldpark en dicht bij het Europees Parlement. Het museum is toegankelijk voor mindervaliden.

FOTO’S: KBIN

Ritje op een stegosaurus? Omelet voor een paleontoloog.

Ook een dino was ooit een ei

Goedkoop naar Londen �

Op schoolreis naar Londen, ‘s morgens vertrekken, ‘s avonds weer thuis, snel én niet te duur, ooit al eens aan gedacht? Even wandelen langs het Parliament, door het park richting Buckingham Palace, uw zegje doen op een zeepkist in Hyde Park, een olifant kopen in Harrods… Eurostar lanceert dit schooljaar een speciale «London School Trip»-prijs. Voor 60 euro per leerling reist u in 2de klasse van Brussel naar Londen en ‘s avonds weer terug (minstens tien leerlingen). En u krijgt er gratis bovenop «the original London sightseeing bus tour» plus een boottochtje op de Theems. De «London School Trip» is geldig tot 30 juni 2003.Op dinsdag 29 oktober kan u zelf dit aanbod testen. U reist per Eurostar naar Londen, neemt er deel aan de busrondrit en de boottocht en keert ‘s avonds terug naar Brussel. Voor dit alles betaalt u de ronde som van 15 euro. Inschrijven vóór 10 oktober op fax 02 528 24 95, met het bonnetje uit vorige Klasse (p. 40).Kijk zeker uit naar het volgende nummer van Maks! (verschijnt rond 16 oktober). Daarin vindt u een spe-ciale actie van Maks! en Eurostar, waarmee u een gratis reis met de hele klas (max. 20 leerlingen) naar Londen kan winnen.Meer info over de «School Trip» op tel. 02 528 27 13 - group@b-rail.be

29 taferelen uit deBelgische Oudheid �

«Het leven en de werken van Leopold II», een haast ver-geten werk van Hugo Claus, vertelt in 29 korte taferelen over de Belgische geschiedenis tussen 1835 en 1909. Centraal staan de fi guur van koning Leopold II (sym-bool voor de Westerse arrogantie) en «zijn» Congo. Een epische onderstroom; kenmerken van poppenkast, grand guignol en carnaval; oneerbiedige, felle taal; in Vlaanderen nauwelijks opgevoerd. De jonge regisseur Raven Ruëll wordt omringd door bekende acteurs (François Beukelaers, Chris Thys) én door een reeks buitenbeentjes (de zwarte Amerikaan Darryl Woods en enkele zwarte Brusselaars).De première vindt plaats op 12 oktober in de KVS/de Bottelarij. Van maandag 7 oktober tot en met vrijdag 11 oktober zijn er elke avond try-outs. Leerkrachten die op voorhand het stuk willen scouten, kunnen gratis tickets krijgen voor deze try-outs. Bellen naar Anja Stroobants - tel. 02 412 70 55.KVS/de Bottelarij - Delaunoystraat 58 - 1080 Brussel - tel. 02 412 70 55 - anja.stroobants@kvs.be - www.kvs.be

Dag van de Stage �Meer dan 850 bedrijven en scholen maken gretig gebruik van het Stage Informatie Sy-steem (SIS) van de Vlaamse Kamers voor Koophandel en Nijverheid. Toch blijken nog heel wat vragen te bestaan omtrent stages, zowel bij scholen als bij bedrij-ven. Vandaar een «Provinciale Dag van de Stage», waar u als deelnemer concrete informatie (o.a. over het wettelijk kader) en praktijkgetuigenissen krijgt. De Kamer voor Koophandel en Nijverheid Antwer-pen-Waasland (KKNAW) bijt de spits af op dinsdag 22 oktober in de gebouwen van de UFSIA (Rodestraat 14 - 2000 Ant-werpen). Deelnemen kost 20 euro (lunch en documentatiemap inbegrepen). Later volgen ook de andere Vlaamse provincies.KKNAW - Chantal Dib - tel. 03 232 22 19 - chantal.dib@kknaw.be - www.kknaw.be

20 KLASSE NR.128

Lesgeven op een zeepkist in het park.

Naar de Filippijnen �

Samen sterk is wat het Kinderwereldatelier en Alians samen bracht in «Studio GLOBO». Wie wil met de klas «een bezoek» brengen aan de Filippijnen of mee op onderzoek gaan met de SuperWereldMol naar India, Guatemala en Senegal? Studio Globo heeft nog een aantal data vrij voor de inleefateliers «Wonen en leven in de Filippijnen» (derde graad lager onderwijs; in Genk) en «SWM, de SuperWereldMol» (tweede graad lager onderwijs; in Gent).Meer info bij Studio Globo - tel. 011 26 54 20 (Genk) en 09 234 04 13 (Gent)

Werken met Studio Globo betekent ervaringsgerichte werkvormen gebruiken, het gevoel van verbondenheid en solidariteit krijgen. Het is “een uitdagende opdracht vanuit een globale visie met een specifi eke aanpak”. Ook op mondiaal en intercultureel leren staat geen leeftijd (aangepaste programma’s van 4 tot 18 jaar). De visiebrochure “Voorbij de kleuren, mondiaal en intercul-tureel leren in de basisschool” is vooral bestemd voor studenten lerarenopleiding.Nog vragen? Studio Globo – Otletstraat 28/11 – 1070 Brussel – tel. 02 520 05 30 – info@studioglobo.be – www.studioglobo.be

Rein en Ever �

«Rein en Ever en het bos, dat spreekt voor zich» is de titel van een nieuw prentenboek voor zes- tot achtjari-gen. Het boek kadert in «De week van het bos». Het bijhorende lessenpakket bevat kopieerbare werkblaadjes voor de leerlingen.De zevenjarige Rein vindt een tand in het bos. Op zoek naar het dier dat de tand mist, ontdekt Rein dat dieren veel meer kunnen dan zich verstoppen. Van welk dier de tand is en hoe het afl oopt met Rein… Lezen maar.Evelien De Vlieger schreef het verhaal en Marijke ten Cate verzorgde de illustraties. Het boek is uitgegeven bij Clavis, maar u kan het bestellen bij Aminal-afdeling Bos en Groen - t.a.v. Veerle Decock - Koning Albert II laan 20 bus 8 - 1000 Brussel. Het boek kost 10 euro zonder en 11 euro met les-senpakket (telkens met 1,25 euro verzendingskosten).Meer info via veerle.decock@lin.vlaanderen.be

Gebouwen en verhalen �

Op de eerste «Dag van de architectuur» kan u een vijftigtal recent gebouwde Vlaamse projecten bezoe-ken. Met als centrale thema «Gebouwen en verhalen, architectuur is meer dan een gebouw» kan u gratis op bezoek in openbare gebouwen, oude fabrieken met een nieuwe functie, lofts, kleine coöperatieve woonprojecten, bijzondere bedrijfsgebouwen, stations, pleinen enz. In elk gebouw vertelt een gids (archictect, opdrachtgever, student, bewoner…) het verhaal van dit gebouw. Ter plaatse kan u aan allerlei randactiviteiten deelnemen.De «Dag van de architectuur» vindt plaats op zondag 13 oktober, van 13 tot 18 u., met geleide bezoeken om 14 u., 15 u. en 16 u. Overal is de toegang gratis, maar reserveren is verplicht. De dag is een organisatie van het Vlaams Architectuurinstituut (VAi), een steunpunt dat zowel professionals, als overheid en brede publiek informeert en sensibiliseert rond hedendaagse architectuur.Meer info bij VAi - Jan Van Rijswijcklaan 155 - 2018 Ant-werpen - tel. 03 242 89 70 - fax 03 242 89 79 - info@vai.be - www.vai.be

Waarom ziet dit gebouw er zo uit?

VAI/K

RIST

IEN

DAEM

CLAV

ISOF

F TO

LOND

ON

KLASSE NR.128 21

Bijzondere journalistiek �

Slapeloze nachten, zweet, tranen, deadlines… voor een afstudeerscriptie die nadien ergens in een kast verdwijnt. Het «Fonds Pascal Decroos voor Bijzondere Journalis-tiek» looft elk jaar een geldbedrag van 2 500 euro uit voor een werk dat van hoogwetenschappelijk niveau is én geschikt voor een journalistiek verhaal/artikel. Publicatie is zelfs mogelijk.Waag uw kans bij De Vlaamse Scriptieprijs - p.a. Fonds Pascal Decroos voor Bijzondere Journalistiek vzw - Kolonel Bourgstraat 90 - 1030 Brussel - tel. 02 705 59 19 - info@fondspascaldecroos.com - www.fondspascaldecroos.com/scriptieprijs

Week van het bos 2002 �

Tienduizenden bezoekers kunnen toch géén ongelijk heb-ben? Van 6 tot 13 oktober is het alleszins weer zover: onder het motto «Hout als hernieuwbare en duurzame grondstof» duikt heel Vlaanderen opnieuw de bossen in. In alle Vlaamse provincies organiseren de buitendiensten van de afdeling Bos & Groen (ministerie van de Vlaamse Gemeenschap) tientallen activiteiten. Ze brengen vooral het verhaal van de boom in het bos en het belang van het bos voor mens en dier. U kan zelf een deeltje van het vervolgverhaal brengen. Hoe wordt dat hout verwerkt? Bestaan er nog houtzagerijen als in «Stille Waters» of is dat vervlogen romantiek? Welke eindproducten worden uit Vlaams hout gemaakt? Waarom importeert Vlaanderen dagelijks meer dan 400 vrachtwagens hout?U vindt het volledige activiteitenprogramma en meer informatie van «de Week van het Bos» op www.vbv.be/weekvanhetbos.htm of bij de Vereniging voor Bos in Vlaan-deren (VBV) – tel. 09 252 21 13. Uw eigen voorstellen zijn welkom op weekvanhetbos@vbv.be.

Europese integratie �

De derde «Evens Prijs voor Interculturele Opvoeding» bekroont een project/organisatie die «heeft bijgedragen tot de integratie van Europese burgers op het vlak van de interculturele opvoeding, waarbij het blijk heeft gegeven van doorzetting en durf.» Een Europese jury van onafhankelijke experten maakt de selectie. De prijs bedraagt 30 000 euro (met een mogelijke nieuwe fi nanciële injectie tijdens jaar twee van het bekroonde project). De tweede en derde prijs bedragen allebei 5 000 euro.De jury let op projecten die een belangrijke bijdrage leveren aan de ontwikkeling van harmonieuze relaties in gemengde regio’s; waar minstens twee Europese lidstaten bij betrokken zijn; met een lange-termijnvisie en vernieuwende sociale in-vloed; met méér dan één doelgroep (jongeren, leerkrachten, ouders…) uit zowel minder- én meerderheidsgroepen; met een dynamische visie op cultuur; in een uitvoeringsfase, zodat evalueren mogelijk is.Als u meent met dergelijk project in de prijzen te kunnen vallen, doet u de aanvraag vóór 30 november bij Evens Stichting - Van Bréestraat 14 - 2018 Antwerpen - tel. 03 231 39 70 - ef@evensfoundation.be - www.evensfoundation.be

Holebi �

Eind oktober krijgen alle Vlaamse secundaire scholen een gratis educatieve video over holebi’s toegestuurd. «Sam & Lisa» is het verhaal van een homojongen en een lesbisch meisje. Beiden zitten in het secundair onderwijs. Bijna iedereen weet dat Sam homo is, maar bij Lisa op school weten ze het nog niet.De video geeft een genuanceerd beeld over de houding van jongeren tegenover holebi’s. Een kant-en-klaar les-senpakket krijgt u er bovenop. De Holebifabriek kreeg hiervoor advies van o.a. de Dienst voor Onderwijsont-wikkeling (DVO).Op woensdag 23 oktober (19.30 u.) gaat de video in première op de school van Sam, het Sint-Jozefscol-lege van Aalst. U kan uw gratis plaatsje reserveren op video@holebifabriek.be.Meer info bij De Holebifabriek - Peter Van Hove - tel. 0485 66 66 04 - www.deholebifabriek.be

Meest ondernemendeschool? �

Welke school haalt dit schooljaar de grootste onder-scheiding in ondernemen? Alle Vlaamse scholen mogen

meedoen en maken kans op een hoofdprijs van 5 000 euro. Dat is het opzet van de «Grote Prijs Ondernemende

School 2003», een initiatief van UNIZO (Unie van Zelfstan-dige Ondernemers), i.s.m. Centrum voor ErvaringsGericht

Onderwijs (KULeuven) en Cera Foundation.Een goede samenwerking tussen onderwijs en ondernemers-

wereld is een belangrijk thema voor het nieuwe schooljaar. Het onderwijs legt immers de basis voor het leren ondernemen in het leven. Ondernemingszin is een competentie die bij elk kind voorkomt en stimulering verdient. Leren ondernemen betekent creatief zijn, vindingrijkheid, kansen zien en be-nutten, initiatief nemen, doorzetten, organiseren en grenzen verleggen… Dit maakt ondernemingszin even belangrijk als leren lezen en schrijven. De Grote Prijs is een onderdeel van het STEP-project, een Europees Equalprogramma voor de ont-wikkeling van didactische inzichten en pedagogisch materiaal om ondernemingszin een echte plaats te geven in onderwijs en opleiding in Vlaanderen.De «Grote Prijs Ondernemende School 2003» is een eerste aanzet om scholen te stimuleren deze ondernemerscom-petenties bij kinderen en jongeren te ontwikkelen. U kan inschrijven tot 15 november. Vervolgens moet u aantonen dat ondernemingszin en ondernemerschap binnen uw schoolmuren aan bod komen. Uiteraard is het de bedoeling dat u ook op dit vlak ondernemend uit de hoek komt. Aan het einde van de paasvakantie moet het dossier ingediend zijn. In mei zijn de winnaars bekend: één basisschool, één secundaire school, één instelling uit het hoger onderwijs (universiteit of hogeschool). Zij krijgen de titel en eer van meest ondernemende school, ruime media-aandacht en een prijs van 5 000 euro.Meer info en inschrijvingen bij «Grote Prijs Ondernemende School 2003» - Unizo - Bram Verstraeten - Spastraat 8 - 1000 Brussel - tel. 02 238 05 73 - ondernemende.school@unizo.be - www.unizo.be/ondernemendeschool

Solidariteit �

Wat betekent voor u solidariteit? Hoe doet u daar-aan mee? Wie niet weet hoe, kan via www.solida-riteitsfonds.be (Oxfam Solidariteit) kennis maken met «solidaire geschenken 2002». Anderzijds zamelt Solidariteitsfonds vzw fondsen in voor ontwikkelingsprojecten in het zuiden door de verkoop van solidariteitsproducten.U kent vast een Oxfam-wereldwinkel in uw buurt. Zo niet, dan kan u terecht bij Solidariteitsfonds vzw - Ledeganckstraat 20 - 2140 Borgerhout - joris@solidariteitsfonds.be - www.solidari-teitsfonds.be

Mmmmmelknieuws… �

Al sinds 1994 loopt de melksnorren-campagne. Rosa, de charmante melk-koe, verovert vanaf oktober opnieuw het scherm van uw tv of bioscoop. Haar website www.MMMMMelk.be brengt u op de hoogte van het laatste nieuws uit «koe-tjesland»: u kan gratis icecards, geperso-naliseerde visitekaartjes (met Rosa), en nog veel meer krijgen. Ook de nieuwe e-movie

vindt u op de site en een heleboel informatie omtrent Rosa’s lievelingsdrank, melk.

Meer info : www.mmmmmelk.be

VLAM

Een visitekaartje met een melksnor?

Hoe ondernemend moet u zijn om 5 000 euro te winnen?

UNIZO

(advertentie)

KLASSE NR.128 23

Sorbus aucuparia �

Alle basisscholen (vierde, vijfde en zesde klas) die inschrijven voor de actie «Van zaad tot boom» (afdeling

Bos en Groen) krijgen volgend voorjaar zaadjes geleverd van de sorbus aucuparia (lijsterbes). De lijsterbes is een kleine

boom die u makkelijk in een tuin kan aanplanten. Zowat 70 procent van de zaadjes komen op, dus u kan met uw leerlingen

het hele groeiproces van zaad tot boom (en bes) volgen. Voorts kan u deelnemen aan een wedstrijd en leuke prijzen winnen.

U maakt een origineel en creatief werkstuk rond de lijsterbes (wetenschappelijk werkje, verhaal, sprookje, gedicht, tekening

tot foto’s, dia’s of cd-rom). De prijzen zijn groene daguitstappen, informaticapakketten, boekenpakketten…U kan inschrijven tot 25 oktober. Uw leerlingen krijgen een kleurrijke boomfi che, voor uzelf is er een opkweekfi che en een wedstrijdformulier.Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap - afdeling Bos & Groen - Dirk Demeyere - Koning Albert II-laan 20 bus 8 - 1000 Brussel - tel. 02 553 81 13 - dirk.demeyere@lin.vlaanderen.be - meer info ook op www.ond.vlaanderen.be/schooldirect

Jotie Dooft �

«Jotie Dooft - Een dichtersleven van naald tot daad» is een mo-noloog over het leven en het werk van de legendarische dichter Jotie T’Hooft, die precies 25 jaar geleden aan een overdosis drugs overleed. Auteurs Norbert De Beule (hij speelt ook de monoloog) en Frank Pollet (verzorgt de inleiding) trekken met deze productie door het Vlaamse cultuurlandschap.Op woensdag 6 november om 16 u. is er een speci-ale gratis voorstelling voor leerkrachten in en met medewerking van C.C. De Woeker Oudenaarde.U kan uw tickets (max. twee per persoon) reserveren bij EduArt op tel. 03 772 53 90 of (bij voorkeur) op EduArt@pandora.be - meer info op www.EduArt.webb.beVoor 5 Klasse-lezers ligt een gratis exemplaar van het boek «Jotie Dooft - Een dichtersleven van naald tot daad» klaar bij Uitgeverij P.tel. 016 23 12 45 - uitgeverij@pandora.be

Scholen enondernemingen �

«Scholen en ondernemingen werken samen - De praktijk toont hoe het kan» is een nieuwe brochure om de watervrees van scholen en ondernemingen te doorbreken. Praktijkvoorbeelden illustreren dat scholen en ondernemingen, als evenwaardige partners, vlot kunnen samenwerken én daar beide beter van worden. Zo is er het verhaal van een technische school die haar leerlingen wil leren werken op een hoogtechnologische en bijgevolg dure machine en met de leverancier afspreekt om een machine in de school te plaatsen. Na de schooluren staan de schoolgebouwen ter beschikking voor demonstraties aan klanten van dit bedrijf en voor opleiding van werk-nemers. Andere ondernemingen schakelen leerkrachten in om hun werknemers op te leiden, helpen scholen hun lesmateriaal te updaten, nodigen klassen uit voor bedrijfs-bezoeken en stages… Ook de voordelen van bedrijfsopleidingen voor leerkrachten en van lessen die georganiseerd worden in bedrijfslokalen komen in de brochure aan bod, naast een hele reeks tips en adviezen om drempels te overwinnen en tot succesvolle samenwerking te komen.Voorts heeft het Vlaams Economisch Verbond (VEV) een digitaal forum gecreëerd om deze en andere vormen van uitwisseling verder te zetten. Op www.ondernemersnet.net kan u ervaringen, tips, vragen en meningen uitwisselen. Uiteraard kan u er de brochure

gratis downloaden.Meer info op www.ondernemersnet.net of bij

VEV-studiedienst - Barbara Tan - tel. 03 202 44 04 - barbara.tan@vev.be

Gezocht

lesgevers voor de gevangenisHebt u ergens nog een uurtje vrij? Dan kan u misschien als lesgever Frans, Nederlands voor anderstaligen of in-formatica aan de slag in de gevangenis van Sint-Gillis.Meer info en kandidaturen bij Justitieel Welzijnswerk Brussel - tel. 02 502 66 00 - grooteiland.jww@archipel.be

animatorenActiviteiten voorbereiden, lagere-schoolkinderen be-geleiden, communiceren met ouders, teamoverleg…: dat is zowat de taakomschrijving voor animatoren bij Initiatief Buitenschoolse Opvang De Buiteling (Brussel centrum), waar u misschien in een 4/5de betrekking aan de slag kan.Meer info over de job en de voorwaarden bij IBO De Buite-ling - Trui Vernieuwe - Marcqstraat 17 - 1000 Brussel - tel. 02 223 48 22 - trui.buiteling@yucom.be

lesopdracht gezochtRegentes plastische opvoeding (vier jaar ervaring in secundair onderwijs en lagere graad DKO) zoekt lesopdracht in omgeving Antwerpen.Anja Vets - Daniël Herreynslaan 71 -2610 Wilrijk - tel. 03 297 71 10 of 0478 28 53 74

help!De landelijke erkende jeugddienst ‘Verbeelding en Spirit vzw’ zoekt voor de verdere uitbreiding van haar werking (jongerencultuur en creatieve expressie) dringend een gedetacheerde leerkracht (38u.) voor één jaar (tot 31/08/2003).Meer info bij Tom Vermeylen - tel. 09 329 93 89 - www. deverbeeldingenspirit.be - tom@deverbeeldingenspirit.be

dactyloleerkrachten (1)Bent u een gemotiveerde, enthousiaste leerkracht met interesse voor naschoolse dactylocursussen (voor provincies Antwerpen en Vlaams-Brabant)?Teach & Type vzw - Bieststraat 286 - 3191 Hever - tel. 015 61 75 50 - info@teach.be - www.teach-type.be

dactyloleerkrachten (2)Werken in de eigen omgeving kan voor dactyloleerkrach-ten die naschoolse lessen kunnen geven.IPOC - Van Boeckellaan 71 - 2500 Lier - tel. 03 480 64 48 of 03 480 64 48 - info@ipoc.be

van Afrika tot in AziëZiet u zichzelf als samenwerkingsadviseur voor een milieueducatieproject in lagere en secundaire scholen in Hanoi (Vietnam) of voor een milieueducatieproject in de lerarenopleiding in Zimbabwe?Vlaamse Vereniging voor Ontwikkelingssamenwerking en Technische Bijstand - Maria Theresiastraat 21 - 1000 Brus-sel - tel. 02 209 07 99 - info@vvob.vlaanderen.be

vacature pedagogisch medewerkerMet een diploma van geaggregeerde hoger secundair on-derwijs (bij voorkeur met onderwijservaring) en interesse voor studie- en ontwikkelingswerk ter ondersteuning van de pedagogisch adviseurs kan u misschien aan de slag bij het Gemeenschapsonderwijs. Inschrijven kan tot uiterlijk 15 oktober.Gemeenschapsonderwijs – mevr. L. Stroobants – Pedago-gische Begeleidingsdienst – Jacques de Lalaingstraat 28 – 1040 Brussel – tel. 02 790 96 09

Kleur bekennen �

Als u met uw klas (of met de hele school) wil werken rond thema’s als Noord-Zuid, duurzame wereld, intercultureel leren… kan u misschien terecht bij «Kleur Bekennen». Zij leveren advies en suggesties, fi nanciële ondersteuning, een catalogus vol (niet-)begeleide activiteiten, vorming voor leerkrachten, documentatie en educatief materiaal…U vindt de nieuwe catalogus in september op uw school of bij Kleur Bekennen - MINTH - Hoogstraat 139 - 1000 Brussel - tel. 02 213 12 11 - fax 02 213 12 12 - kleurbekennen@minth.be - www.kleurbekennen.be

Forum Basisonderwijs �

Op woensdag 13 november is het Antwerpse Provincie-huis omgebouwd tot een praktijkbad voor technologische vorming in het basisonderwijs. In een tiental workshops tonen leerkrachten of begeleiders welke technologische activiteiten zij voor hun (en uw?) klas hebben ontwik-keld. Daar horen ook lessenpakketten, projecten of samenwerkingsverbanden met het TSO bij. Na afl oop van elke workshop krijgt u een bundeltje info om zelf aan de slag te gaan. Tussen de workshops door kan u inspiratie opdoen op een praktijkmarkt met educatief materiaal en technologische animatie.«Technologische vorming in de praktijk» is bestemd voor alle leerkrachten van het gewoon en buitengewoon basisonderwijs. Deelnemen kost 15 euro. Het Forum Basisonderwijs is een organisatie van de Vlaamse Onderwijsraad (Vlor). U vindt alle praktische info op www.vlor.be.Inschrijvingen (individueel of met het schoolteam) op www.vlor.be

AFDELING BOS & GROEN

Volg het groeiproces van zaad tot bes.

Het verhaal van de dichter en de drugs.

EDUA

RT

Gratis naar‘Science Fiction’ �

Onder invloed van zijn fantasierijke buurmeisje Vero krijgt de tienjarige Andreas het vermoeden dat zijn ouders buitenaardse wezens zijn. Hoe meer Andreas over zijn ouders ontdekt, hoe gro-ter zijn vermoeden wordt. Hoe dat afl oopt…? ‘Science Fiction’ heet de nieuwste familiefi lm van regisseur Dany Deprez, die vijf jaar gele-den hoog scoorde met ‘De Bal’. Geen Arnold Schwarzenegger op Mars of Anakin Skywalker met zwaaiend lichtzwaard, maar een spannend verhaal over wetenschap, mysterie, eenzaam-heid en kinderangsten in een genre dat nog maar weinig Vlaamse cineasten aandurfden. Tegelijk ook een boeiende kijk in het hart van veel leerlingen in uw klas. In de cast o.a. Koen de Bouw (Wittekerke) en Ilse Van Hoecke (Ket-net). En ook drie kinderen van de Yetiklas uit de Freinetschool in Gent. ‘Science Fiction’ is een spiegel voor veel negen- en tienjarigen en even spannend voor de leeftijden daarrond.Wil u zich vooraf overtuigen? Dat kan. Tijdens de maand november kunnen 250 leer-krachten basisonderwijs gratis naar de fi lm ‘Science Fiction’. Stuur een kaartje met uw naam, adres, naam en adres van uw school en het jaar waarin u lesgeeft naar Global Image – Science Fiction met Klasse – Stevenslei 55 – 2100 Deurne. 250 leerkrachten krijgen een duoticket in hun brievenbus. De tickets zijn heel november geldig in tien bioscoopzalen in even veel Vlaamse steden (u krijgt een overzicht in de brief). Meer info over de fi lm vindt u op www.sciencefi ctionmovie.be.

Wedstrijd voor Whizzkids �

Kunnen uw leerlingen goed overweg met de com-puter? Laat ze het bewijzen en misschien vallen ze zelfs in de prijzen. Computers op School en Thuis organiseert twee wedstrijden: een voor het gewoon en een voor het buitengewoon onderwijs. Leerlingen van het 5de en 6de leerjaar gewoon en buitenge-woon basisonderwijs kunnen meedoen aan CST Whizzkids 2003. Voor leerlingen van de eerste graad gewoon en buitengewoon secundair onderwijs is er CST Screenteens 2003. Uw leerlingen schrijven in per klas en maken een digitale presentatie over een onderwerp uit een vak of vakoverschrijdend domein. Per school kunnen twee klassen deelne-men. De wedstrijden bestaan uit voorrondes en halve fi nales in het voorjaar. De fi nale, met praktische en theoretische proef, vindt plaats op 26 maart 2003 in de Expo van Gent. Inschrijven doet u uiterlijk op 1 januari, maar hoe vroeger u start, hoe beter.Wil u meedoen? Een volledig reglement, een wedstrijd-formulier, meer info, tips en de prijzenpot verneemt u via www.cst.be/wedstrijden

Ontdek Brugge �

Hebt u de actie Brugge2002 gemist? Wil u met uw klas in deze historische stad meer leren kennen dan het Belfort, de reien, de Heilig Bloedkapel? Voor 200 leerkrachten ligt een gratis geïllustreerde wandelgids klaar met plannetje, sfeerroute en 33 verhalen. Daarmee leidt u uw leerlingen pro-bleemloos rond: de gekende trekpleisters én de verrassingen eromheen.Schrijf een kaartje naar Klasse (Brugge) - Koning Albert II-laan 15 - 1210 Brussel. De onschuldige hand jeukt al.

(advertentie)

Is dit de zoon van E.T.?

GLOBAL IM

AGE

KLASSE NR.128 25

Natuur in de stad �

Meer dan 255 000 euro gooit het Aardgasnatuurfonds 2002 op tafel voor initiatieven en scholen uit sterk verstedelijkte buurten die bijdragen tot de ontwikkeling van de natuur binnen de stad. Uw projectvoorstel moet vóór 20 november bij de Koning Boudewijnstichting zijn en betrekking hebben op de aanleg, de inrichting of het ecologisch beheer van groene ruimten, tuinen of aanplantingen binnen of rond de school. In plaats van een zandbak of een bomenrij kan u misschien beter uw verbeelding de vrije loop laten en een kleine didactische groene zone ontwerpen of een biologische groentetuin of een geurentuin of... Geselecteerde projecten krijgen mi-nimum 2 000 en maximum 12 000 euro (beperkt tot max. 75 procent van de totale kostprijs van het project).Het Aardgasfonds is in 1995 opgericht op initiatief van de Belgische gasindustrie; de Koning Boudewijnstichting be-heert het fonds. Meer info op www.kbs-frb.be («activiteiten», vervolgens «Aardgasnatuurfonds») of bij Koning Boude-wijnstichting - secretariaat Aardgasnatuurfonds - An Van Campenhout - tel. 02 549 61 90 - gaz.fund@kbs-frb.be

Schrijf een fi lmscenario �

Schrijf met (een deel van) uw leerlingen (10 tot 15 jaar) een verhaallijn van één, max. twee pagina’s. Een jury kiest uit de inzendingen het beste verhaal om te verfi lmen. Het thema is bij voorkeur de leefwereld van jongeren (problemen op school of thuis, vrije tijd, democratie, mensenrechten…). Het (realistische) verhaal moet leiden tot een kortfi lm van een tiental minuten. In de winnende school volgt dan een casting onder de leerlingen en de uitgekozen «acteurs» mogen na nieuwjaar een vijftal dagen repeteren én op-nemen. De kortfi lm neemt eind mei 2003 deel aan het internationaal Unesco-kinderfi lmfestival «CIAK Junior» in het Italiaanse Treviso. Vorig jaar nam voor het eerst een Vlaamse school deel. «Schaduwen» (Guido Gezelleschool Brugge) viel meteen in de prijzen: beste onderwerp, beste fi lm, prijs van de tv-stations.De wedstrijd is een organisatie van Vredescentrum Antwer-pen, i.s.m. Unesco Centrum Vlaanderen, ATV en de afdeling fi lmtechnieken van SISA Antwerpen.Meer info en inzendingen (tot 15 november) bij Vredescentrum Antwerpen - Open Onderwijshuis - project CIKA Junior - Lange Gasthuisstraat 29 - 2000 Antwerpen - tel. 03 231 19 21

KidskrAnt �

Een basiskennis pc en internet is voldoende om met uw leerlingen (derde graad lager onderwijs) een eigen klas-site te maken. Dit project neemt twee weken in beslag. Het is ruimer dan louter het trainen van ICT-vaardigheden. Uw leerlingen leren samenwerken, doelen bereiken uit de eindtermen enz. U vormt samen met twee leerlingen een «webteam» om de andere leerlingen te begeleiden. Hiervoor beschikt u over de «KidskrAnt», een gratis lessenpakket met veel vragen, verwerkingsopdrachten, logboekactiviteiten enz.Leerkrachten van de stad Antwerpen kunnen het gratis werkbundel afhalen in het antwerpen.be-centrum. Dit centrum organiseert voor hen ook gratis workshops om te leren werken met Frontpage Expres, digitale camera’s en scanners. Niet-Antwerpse leerkrachten vinden alle info en het gratis lessenpakket op digitaal.antwerpen.be (kijken onder «acties»).Antwerpen.be-centrum - Tom Sleeuwaert - Telepolis Ant-werpen - Generaal Armstrongweg 1 - 2020 Antwerpen - tel. 0479 99 08 18 - tom.sleeuwaert@telepolis.antwerpen.be

Webwijzer voorgroen kopen �

Bestaan er automaten voor fruitsap in retourverpak-king en waar vind ik die? Hoe komt onze school aan

een drinkwaterfontein? Scholen botsen vaak op een gebrek aan betrouwbare en bruikbare productinformatie.

Die vindt u nu op www.schoolkoopwijzer.be, een nieuwe internetgids over groene schoolproducten, samengesteld

door Bond Beter Leefmilieu. De internetgids sluit aan bij het milieuzorgprogramma MOS (Milieuzorg Op School) van

Aminal (www.milieueducatie.be).Op www.schoolkoopwijzer.be vindt u per product of pro-ductcategorie de meest relevante milieucriteria én de meest ecologische producttypes. Voorts overloopt de aankoopgids welke merken op de markt zijn en bij welke leveranciers u terecht kan. U vindt er heel wat antwoorden op praktische vragen, tips, praktijkvoorbeelden en links naar achtergrondinformatie. U kan trouwens zelf uw positieve of negatieve ervaringen delen, tips uitwisselen, wijzen op nieuwe producten enz. In de loop van dit schooljaar zullen vijf productgroepen van start gaan: drank en dranktoestellen (is al actief), papier en papierwaren (oktober), schoolmaterialen (november), catering en tussendoortjes (april) en schoonmaakmiddelen (juli).Meer info op www.schoolkoopwijzer.be of bij Bond Beter Leefmilieu vzw - Tweekerkenstraat 47 - 1000 Brussel - tel. 02 282 17 20 - info@schoolkoopwijzer.be

Van Teletubbies totGhost Stories �

Op 4 september start het nieuwe seizoen van de Nederlandse schooltelevisie (Teleac NOT), alle schooldagen, telkens van 9.35 tot 12.20 u. Maak via de gratis «Schooltv-gids» kennis met een uitgebreid programma.➜ Voor de allerkleinsten zijn «de Teletubbies» terug, gevolgd door «de Tweenies». «Koekeloere» bestaat ondertussen al 10 jaar, dus… tijd voor een feestje en drie «Flip»-specials. Flip de Beer mag op reis naar Turkije, Marokko en Suriname. De kleuters maken kennis met andere culturen en leren omgaan met emoties zoals angst, jaloezie en bang zijn.➜ «De Schatkast» maakt kleuters meer taalbewust en legt de link tussen geschreven en gesproken woord.➜«Beestenboerderij» (natuur-milieu-onderwijs) laat uw kleuters kennismaken met de «Zomer-beestjes». De 30 afl everingen van «Huisje, Boompje, Beestje» kregen een nieuw jasje.➜ Volgend voorjaar komen nog tal van andere vakken aan de beurt: rekenen, taal, intercultureel onderwijs, muziek, aardrijks-kunde… Voor het vakgebied «Bevordering van gezond gedrag» leren 11 en 12-jarigen op een speelse manier hoe ze hulp kunnen verlenen bij ongevallen. Zij kunnen het Jeugd EHBO-A getuigschrift halen.➜ Heel apart en nieuw is het zesdelig programma «Ghost Stories», dat twee keer wordt uitgezonden, de eerste keer Nederlands ondertiteld, de tweede keer met Engelse ondertitels.U vindt meer info over alle uitzendingen én het begeleidend materiaal in «de Schooltv-gids» en op www.teleacnot.nl. U kan alle materiaal gewoon via internet bestellen. Surf ook eens (mét uw leerlingen) naar www.schooltv.nl voor informatie over hun favoriete schooltv-programma’s en voor leuke verhalen, lekkere recepten, spelletjes, prijsvragen, puzzels, tips enz.

Stichting Teleac/NOT - Postbus 1070 - 1200 BB Hilversum - Nederland - tel. 00 31 35 629 34 56 - www.teleacnot.nl - bestellingen voor Vlaanderen kunnen ook via EPO Uitgeverij

- Lange Pastoorstraat 25-27 - 2600 Antwerpen - tel. 03-239 68 74 - uitgeverij@epo.be

Uw leerlingen schrijven een verhaal, spelen de hoofdrol en vallen (hopelijk)… in de prijzen.

VREDESCENTRUM ANTWERPEN

U kan ook milieusparende keuzes maken.

BOND B

ETER LEEFM

ILIEU/SCHOOLKOOPWIJZER.BE

(advertentie)

Klasse Internationaal

deeSawa

Koel te bewaren ��

Om koel te bewaren: het «Comenius – handboek voor scholen». Hierin vindt u alle info die u als basis- of secundaire school nodig hebt over het Co-menius-programma en de school-, ontwikkelings- en taalprojecten.Ga naar de Europa-website op europa.eu.int/comm/education/socrates/comenius/tools.htm of neem contact op met het Vlaamse Socrates-Agentschap - www.ond.vlaanderen.be/socrates

Kunst in Brugge �

Als u er als basisschool snel bij bent, dan kan u inschrijven voor het internationaal Comenius-contactseminarie te Brugge van 13 tot 16 november 2002. Basisscholen uit Zweden, Estland, Polen, Oostenrijk, Spanje, Ierland en Vlaanderen ontmoeten er elkaar om Comenius-projecten over «kunst» op te zetten. Bel naar Stichting Ryckevelde - Damme - tel. 050 35 27 20 - www.ryckevelde.be

Interactief leren �� U kan interactief leren hoe u met de school een grensoverschrijdend project opstart op 6, 13 of 27 november 2002. Deze eendagscursussen staan open voor basis- en secundaire scholen. Of hebt u zin in een debat over de uitbreiding van de EU? Noteer alvast 5, 26 of 28 november in uw agenda. Stichting Ryckevelde en de Infopunten Europa organiseren dan een discussienamiddag over dit item.Klik op «www.ryckevelde.be» voor informatie en inschrijvingen

Kort-weg �

Met uw leerlingen secundair onderwijs even de grens over naar Nederland of voor een bezoek aan de Franse en Duitse Gemeenschap? Of verkiest u een Euroklas-uitwisse-ling? Tijdens de info-namiddag op 20 november 2002 leggen Stichting Ryckevelde en Info Punt Europa u uit welke programma’s en subsidies deze uitwisselingen mogelijk maken.Info en inschrijvingen bij Stichting Ryckevelde - tel. 050 35 27 20 - www.ryckevelde.be

Gratis vorming �

Vlaamse leerkrachten, directeurs en andere onderwijsdeskundigen kunnen gratis deelnemen aan de korte vormingsstages van de Raad van Europa. Klik op www.coe.int/T/E/Cultural_Co-operation/education/Teacher%5Ftraining of vraag de brochure - tel. 02 553 95 68 - departement Onderwijs - marita.creyelman@ond.vlaanderen.be

Vliegende reporter in Europawijk �

Stuur uw leerlingen van 15 tot 18 jaar als reporter op pad door de Brusselse Leopoldswijk en confronteer hen met stadsvernieuwing, Europese instellingen… Dat kan met het opdrachtenpakket «Europa in Brussel» en een begeleide stadstoer.Reserveer bij brukselbinnenstebuiten@skynet.be - tel. 02 218 38 78 - www.brukselbinnenstebuiten.vgc.be

Stop kindsoldaten �

U kan van 27 september tot 6 oktober 2002 in de grote Vlaamse steden de vredesbus bezoeken. Tijdens deze «Vredesweek» schenkt het onderwijs speciale aandacht aan kindsoldaten.Voor agenda en educatief materiaal, surf naar www.vredesweek.be - tel. 03 225 10 00 - info@vredesweek.be

Met of zonder handicap �

Wil u een activiteit organiseren die mensen met en zonder een handicap samenbrengen, neem dan contact op met het «Vlaams Fonds voor Sociale Integratie van Personen met een Handicap». 2003 is het Europees jaar van mensen met een handicap. Daarom doet het Vlaams Fonds een oproep om acties op touw te zetten voor mensen met en zonder handicap. Tot 10 oktober 2002 kan u een subsidie aanvragen (min. 600 en max. 2 500 euro)Meer info op www.vlafo.be of via ann.lobijn@vvsg.be

Uw leerlingen (10 tot 15 jaar) kunnen meewerken. Wat zouden zij in 2003 verande-ren om gehandicapte mensen een gelijke positie te geven? Zij kunnen hierrond een briefkaart ontwerpen en misschien is dat volgend jaar de offi ciële briefkaart van het Europees Jaar.Mail naar info@eddp.org - tel. 02 545 65 74 - www.eddp.org - www.eypd2003.org

KLASSE NR.128 27

Muziek en vrede �

«Muziek verzacht de zeden» beweert Jeugd & Vrede. Deze nieuwe vormingsmap koppelt muziek aan soci-ale vaardigheden. Deze eindverhandeling van Johan Vandenbergen scoorde hoog omdat hij muzische vorming een eigen plaats geeft in de totale opvoeding van jongeren. Voor 10 tot 14-jarigen is het een orginele invalshoek om vanuit muziek te werken rond uitsluiting, pesten, vooroordelen…De map met bijhorende cd kost 12,5 euro. Klasse-lezers be-talen slechts 11 euro, verzendingskosten inbegrepen. Bestel-len met een kaartje met het toverwoord «Klasse».

Jeugd & Vrede vzw - Van Elewijckstraat 35 - 1050 Brussel - tel. 02 640 19 98 - JEV@jeugdenvrede.be - www.jeugdenvrede.be

De reisgids voorbij… �

Wie reist, komt onvermijdelijk terecht in een andere we-reld. Hoeveel mensen wonen daar? Waarvan leven ze? Welke geschiedenis heeft die wereld doorgemaakt?De «Landenreeks» van 11.11.11, Koninklijk Instituut voor de Tropen (Nederland) en Novib (Nederland) be-gint waar traditionelere reisgidsen ophouden. Elk boek beschrijft in een 80-tal blz. de geschiedenis, politiek, samenleving, geografi e, cultuur, natuur en, uiteraard, de mensen van een land. Sfeervolle verhalen over het dagelijks leven in de stad en op het platteland vullen zakelijke informatie aan. Achteraan vindt u cijfers, fei-ten en extraatjes zoals een uitklapbare landkaart en een literatuur- en adressenlijst.In de «Landenreeks» zijn al meer dan zestig delen ver-schenen. Nieuw in de reeks zijn Burkina Faso, Vietnam, Nepal, Argentinië en (gloednieuw) Bosnië-Herzegovina. Later dit jaar verschijnen nog delen over Af-ghanistan en China. Elk deel kost 10,40 euro én is los verkrijgbaar in de boekhandel. Wie een abonnement neemt (één jaar, zeven delen), krijgt 15 % korting (plus 10 % korting op andere 11.11.11-uitgaven).Meer info, bestellingen,abonnementen enz. bij 11.11.11-uitgeverij - Eric Van der Borght - Vlasfa-briekstraat 11 - 1060 Brussel - tel. 02 536 11 22 - Eric.VanderBorght@11.be - www.11.be/uitgeverij

Ik kies voor eerlijke handel �

Voor eerlijke handel kiezen is kiezen voor handel in pro-ducten die gemaakt werden met respect voor mens en milieu. Zo kan u tot een win-win-situatie komen waar de minder bevoorrechte producenten in het Zuiden kansen zouden krijgen tot duurzame ontwikkeling. Van 7 tot 12 oktober organiseren Fair Trade Organisatie, OXFAM wereldwinkels, Maya Fair Trading, le Centre Fair Trade en Max Havelaar België de «Week van de Fair Trade». «Max Havelaar» is een onafhankelijk keurmerk dat de garantie biedt dat de producten met dit label vol-doen aan de internationale criteria voor eerlijke handel. Globalisering zou moeten betekenen dat economische groei als vanzelfsprekend voor alle mensen betere leefomstandigheden zou opleveren. Momenteel spelen economische privé-belangen een té grote rol. (H)eerlijke producten kopen kan echter een eerste stap in de goede richting zijn.Leerkrachten uit de derde graad van het secundair onderwijs kunnen de boekjes «Wereldhandel, krom of recht»”, «Tenbanaanval» en «Koffi e, samen genieten» gratis aanvragen.Max Havelaar België - Aalststraat 7-11 - 1000 Brussel - tel. 02 213 36 20 - info@maxhavelaar.be - www.maxhavelaar.be

Music was my fi rst love… �

In Brussel staat het Old England-huis, een prachtig art nouveau-huis, met meer dan 7000 muziekinstru-

menten, uit heel de wereld. U kan er zo’n 1200 bekijken, verdeeld in een negentigtal thema’s. Dat is het Muziek-

instrumentenmuseum (MIM).Dat MIM heeft een omvangrijk aanbod voor scholen, met

een hele waaier van museumateliers voor leerlingen tot 14 jaar en actieve rondleidingen met opdrachten voor leerlingen

vanaf 14 jaar. Alle ateliers kosten 35 euro per groep (max. 15 leerlingen) + 1 euro per deelnemer. Voorts werkt het MIM mee aan de Wetenschapsweek, met het programma «Op dezelfde golfl engte» (19 tot 27 oktober), een programma rond akoestiek en elektronische instrumenten, met o.a. demonstraties met holosound (beweging omzetten in geluid) in het klanklabo.Nieuw is een museumatelier annex pedagogisch dossier rond «Peter en de Wolf» (leerlingen van 5 tot 8 jaar). Het dossier helpt u bij de voorbereiding en naverwerking in de klas. Dit dossier kost 8 euro. Het MIM en Klasse geven tien pedagogische dossiers weg. Bellen met het toverwoord “Klasse” naar tel. 02 545 01 33, op woensdag 9 oktober, tussen 14 en 16 u.Muziekinstrumentenmuseum - Hofberg 2 - 1000 Brussel - tel. 02 545 01 53 - info@mim.fgov.be - www.mim.fgov.be

«Ongeval… neen bedankt» �

Een ludieke en actieve campagne rond veilig sporten, zit u daar als leerkracht lichamelijke opvoeding ook al lang op te wachten? Dan brengt de nieuwe affi checampagne «Onge-val… neen bedankt!» van het Rode Kruis-Vlaanderen goed nieuws. Opwarmen en afkoelen, fair play, sporteerstehulp, skaten en steppen, zwemmen en rugscholing… ze komen allemaal aan bod op de kleurrijke affi ches én in de uit-gewerkte LO-lessen. Het enige wat u, als leerkracht LO in de derde graad lager onderwijs, nog moet doen, is deelnemen. Trouwens, de scholen die aan het project deelnemen, kunnen in de prijzen vallen en zelfs een topsporter op bezoek krijgen.

Meer info op www.rodekruis.be of bij Rode Kruis-Vlaanderen - Nele Van Dael - tel. 02 349 55 65 - nele.van.dael@redcross-fl .be

Uithouding andersevalueren �

De 200 meter-uithoudingsloop is een veldtest die het uithoudingsvermogen meet en de mate van belasting van het hart- en vaatstelsel. Een hartslagmeter per leer-ling, de Boléro (juist, die van Ravel) luid uit de boxen en om de 30 seconden de hartfrequenties noteren, volstaan om het uithoudingsvermogen van uw leerlingen in kaart te brengen. Zeker doen als je weet dat een zwakke uithouding, naast een aantal gekende factoren (roken, hoog cholestol-gehalte, …) een risico betekent voor het optreden van hart- en vaatziekten.De nieuwe versie van «de Légertest Up-grade 1» (of uithouding shuttle run test) van J.P. Vanderbist en M. Vandekerkhove bestaat uit twee audio-cd’s, een cd-rom met handleiding en gebruiksaanwijzing en (desgewenst) een korte inleidende video. Dit alles kost 42 euro.

Nascholing kan op vraag: Maurice Vandekerk-hove - tel. 016 48 83 28 - mauricevdk@pandora.be - bestellen bij Audio-visuele dienst K.U.Leuven - Li Mees - Kapel-

dreef 62 - 3001 Heverlee - tel. 016 32 82 10 - li.mees@avd.kuleuven.ac.be

Een muzikaal huis in hartje Brussel.Peter en de wolf 10 x gratis.

Een wereldreis door zeven landen voor 62 euro.

MIM

11.11.11-UITGEVERIJ/NOVIB/KIT

VAND

ERBI

ST/V

ANDE

KERK

HOVE

/AUD

IOVI

SUEL

E DIE

NST K

ULEU

VEN

De Boléro vergroot uw uithoudingsvermogen!

(advertentie)

KLASSE NR.128 29

Architectuur in onderwijs �

Het symposium «Architectuur in Onderwijs» (zie ook vorige Klasse) verkent het terrein van architectuur en vormgeving in het gewoon lager onderwijs in Vlaanderen en Brussel (zie ook www.abc-web.be). Vertrekbasis is het gelijknamige onderzoek door ABC vzw, in opdracht van Canon Cultuurcel en de Kunstcel van de Vlaamse Bouwmeester. Zowel leerkrachten (basis- of hoger onderwijs, lerarenopleiding), vormingswerkers als ar-chitecten zijn welkom op 24 oktober (9.30 tot 17 u.) in het Consciencegebouw - Koning Albert II-laan 15 - 1210 Brussel. U ontdekt er binnen- en buitenlandse initiatieven rond architectuur en onderwijs over vier sporen: beleid, schoolbouwprojecten, impulsen naar leerlingen, leraren en lerarenopleiding en communicatie over architectuur. Deelnemen is gratis (lunch inbegrepen).Inschrijven met uw volledige adresgegevens (en die van uw school) bij Canon Cultuurcel - studiedag architectuur - Koning Albert II-laan 15 - 1210 Brussel - canon@ond.vlaanderen.be. U krijgt een bevestiging en een wegbeschrijving.

Media en fi lm: Verapaz �

Naar aanleiding van de documentaire «Verapaz» over een vergeten koloniaal Belgisch verleden in Zuid-Amerika, verzorgt Didier Volckaert in opdracht van Canon Cul-tuurcel een mediadag voor scholen rond documentaire fi lm (zie vorige Klasse). In de voormiddag bekijkt u de fi lm, na de middag komt de cineast naar uw school om met uw leerlingen te werken rond het ontstaan van de documentaire: Wat is een documentaire? Hoe werkt een beeld? Is een documentaire de «waarheid»? Het verloop van het onderzoek, het archiefmateriaal, de relatie met scenario, dramaturgie en montage, het onderwerp van de fi lm… alle elementen komen aan bod.Per provincie kunnen vier klassen (25-30 leerlingen) uit de derde en vier graad secundair onderwijs tussen 1 oktober 2002 en 1 februari 2003 gratis aan dit project deelnemen. U schrijft in bij Canon Cultuurcel, met vermelding van ‘Vera-paz’, uw naam, klasgroep, school en schooladres. Geselec-teerde scholen worden vóór 15 oktober verwittigd.

Sproet �

Bent u als leerkracht lager onderwijs op zoek naar een leuke gelegenheid om aandacht te besteden aan taal, leesbevordering en fi lmeducatie? Misschien spreekt het onderwerp «Hoe groeit een boek tot fi lm?» u en uw leerlingen wel aan? Vanaf 16 oktober draait de grap-pige kinderfi lm «Sproet» in de Vlaamse bioscopen, de belevenissen van een ondeugend, brutaal en vrolijke wezentje en mijnheer Honnebier, die door Zater (Sproet) meteen als vader wordt geadopteerd. Thema’s als wensen, vriendschap en verliefdheid komen in deze prent uitvoerig aan bod. De fi lm is gebaseerd op het boek «Zeven dagen zaterdag» (Querido), van de Duitse auteur Paul Maar, die vaak met Annie M.G. Schmidt wordt vergeleken.Canon Cultuurcel en fi lmverdeler Jekino orga-niseren op zaterdag 26 oktober vijf fi lmvisies voor leerkrachten lager onderwijs in de Kinepo-liscomplexen: Kinepolis Hasselt, Kinepolis Kortrijk en Metropolis Antwerpen (telkens om 10.30 u); Kinepolis Gent en Supercity Leuven (om 17 u). U kan, samen met uw collega, kinderen en/of partner deze fi lm gratis gaan bekijken. Bovendien is er een uitgebreide map met lesideeën en concrete materialen om met de fi lm aan de slag te gaan of een Sproetprojectje op te zetten.U kan tot 15 oktober 2002 (liefst via mail) uw zitjes reserve-ren (max. 4 per aanvrager) bij Jekino - Vlaams Centrum voor Kinder- en Jeugdfi lm - Paleizenstraat 112 - 1030 Brussel - info@jekino.be (met vermelding van aantal deelnemers, het aantal leerkrachten daarbij en de gewenste locatie). Snel rea-geren is de boodschap, want de plaatsen zijn helaas beperkt.

Het boek en fi lmproject ‘Sproet’ loopt in samenwerking met Stichting Lezen Nederland, het Nederlands Filminstituut, Jekino fi lms, Kinepolis en de Duitse Stiftung Lesen.

Figuur [en] theater �

Van de Antwerpse Poesje tot Froe Froe, van marionet-ten tot fi gurentheater. Welke groepen maakten furore?

Wat is fi gurentheater? Hoe evolueerde deze theatervorm? Op deze en vele andere vragen geeft theaterrecensent en

fi gurentheaterspecialist Tuur Devens in opdracht van Canon Cultuurcel een bondig antwoord in «Figuur (en) theater».

Het is een handig en informatief boekje over 25 jaar Vlaams fi gurentheater, dat de lezer warm maakt voor het genre én een

blik gunt achter de schermen in het curieuze gebied van fi guren, poppen en objecten. De bijhorende videocompilatie met negen opmerkelijke fragmenten uit de rijke theatergeschiedenis is een mooi staaltje hieruit. Wat de publicatie niet bevat: lessug-gesties, poppenkaststukken of strategieën om zelf te spelen. Wel vindt u hier teksten over toonaangevende producties en technieken, adressen van fi gurentheaters, links naar fi lms en achtergrondinfo voor het onderwijs.U kan dit pakket gratis aanvragen bij Canon Cultuurcel - Koning Albert II-laan 15 - 1210 Brussel - canon@ond.vlaanderen.be. Stuur een mail of kaartje met de vermelding “fi gtheater” en u krijgt de fi gu-rentheaterbox via kerende post.

Museum en school �

U vindt een reeks bijdragen over «Museum en school» in het herfstthemanummer van het kwartaaltijdschrift van de Vlaamse Museumvereniging. Bijdragen die handelen over scholen met een eigen museum, over al of niet verplicht museumbezoek, over het typische taalgebruik in het museum, over interactie via het web, over een museum dat een school adopteert en over de link tussen school en museum tout court.Voor een gratis exemplaar stuurt u een kleefetiket met uw naar en adres naar Canon Cultuurcel - museumkatern - Koning Albert II-laan 15 - 1210 Brussel

Inktaap �

In navolging van de Gouden Uil, de Acco Literatuurprijs en de Libris Literatuurprijs, kunnen uw leerlingen uit de hoogste graad secundair onderwijs ook dit jaar weer deel-nemen aan de Inktaap. Dit Vlaams-Neder-lands leesbevorderingsinitiatief, legt een selectie uit de drie hogervermelde prijzen voor aan jonge lezers.Met een groepje van 15 enthousiaste lezers komt u tussen 1 december en 25 februari een aantal keer samen om over boeken te praten. In ruil krijgt u vóór 1 december 15 exemplaren van de vier genomineerde Inkt-aap-boeken (van o.a. Arnold Grunberg en Peter Verhelst), een leerkrachtenmap met tips voor besprekingen, achtergrondinfor-matie over de boeken … én een exclusieve uitnodiging voor de Vlaams-Nederlandse slotmanifestatie in maart 2003. Dit project kwam tot stand door de samen-werking van Canon Cultuurcel, Villanella, het departement Cultuur, de Nederlandse Taal-

unie en de Nederlandse Stichting Lezen.Inschrijven kan bij Villanella – tel. 03 272 14 46 – villa@villanella.beKINEPOLIS / UP BENELUX

CANON CULTUURCELJan Staes - Dirk Terryn - Jan Luyten

Koning Albert II-laan 151210 Brussel

tel. 02 553 96 63 - fax 02 553 96 75canon@ond.vlaanderen.be

ALEXANDER SREYAEC

De Kunstberg verwent �

Bent u leerkracht in de derde graad lager on-derwijs en bent u vrij op dinsdag 29 oktober van 10 tot 15.30u.? Samen met uw partner kan u zich in Brussel laten verwennen door drie initiatieven van de Kunstberg. In de Konink-lijke Musea voor Schone Kunsten ontmoet u Pieter Bruegel de Filosoof en verkent u de vreemde wereld van René Magritte. Nadien trekt u “Met Piet en Jan naar de beelden” (VGC) en luistert u naar hun verhalen over de stad. Aan de Grote Markt eet u een lekker broodje zodat u voldoende energie hebt om in het Muziekinstrumentenmuseum uw muzikale talenten te tonen.Inschrijven ten laatste op 21 oktober – Edu-catieve Dienst van de Koninklijke Musea voor Schone Kunsten van België – Regentschaps-straat 3 – 1000 Brussel (op 3 minuten van Centraal Station) – tel. 02 508 34 50 – prijs : 5 euro

Bobbelbergop �

Bobbel ... wat ? Bobbelbergop is een spel over Axen-dieren. Deze tien merkwaardige wezens kunnen grappen verkopen en mensen imiteren. Koning Immens uit het Rijk der Mensen stuurt zijn rebelse dochter ernaartoe om haar alles te leren over aangepast sociaal gedrag en feestelijk samenzijn. Maar wat dacht je? Deze ‘kwa-jongen’ werkt zich al snel in de nesten en zal moeten rekenen op de Axendieren om haar te bevrijden.Dit kindertheaterstuk is bestemd voor kinderen van zes tot tien, hoewel in elke volwassene een kind schuilt en ieder-een zal kunnen genieten van dit fantasierijk gebeuren.Speciaal voor leerkrachten is er op 2 november om 20 u. een gratis (max. 4 kaarten per school) kennismakingsvoorstelling in zaal Teunenberg, Boerenkrijglaan 21 in 2250 Olen.Interesse? Mail naar lukvanbrussel@belgacom.net - Trom-meltheater vzw - Boss. De Bouwellei 57 – 2100 Deurne – tel./fax 03 324 85 41.

IS in de klas �

GIS (Geografi sch Informatie Systeem) is een software pak-ket, waarmee uw leerlingen in de lessen aardrijkskunde een databank kunnen onderzoeken, bewerken en bevragen om zo kaarten en tabellen te maken. Van maandag 14 tot woensdag 16 oktober organiseert ESRI BeLux in Blan-kenberge (Floréal Club) de «17de European User Confe-rence» rond deze systemen. Woensdagnamiddag is er een speciaal (én gratis) evenement over GIS in het onderwijs. Zowel leerkrachten als leerlingen zijn welkom. Deelnemen is gratis, maar u moet wel vooraf inschrijven.Meer info en inschrijvingen bij ESRI Belux - Leen Balcaen, project manager - Nerviërslaan 54 - 1780 Wemmel - tel. 02 460 74 80 - fax 02 460 45 39 - schools@esribelux.com - www.esribelux.com/euc2002

Dit is geen dame bij een fontein.

(advertentie)

KMMSK

KLASSE NR.128 31

Algemeen �

BegeleidingsplanHoe omgaan met een moeilijke klas? Wat als een leerling zich aandient met ADHD? Of druggebruik? Hoe kan u zoveel mogelijk leerkrachten betrekken bij de begeleiding van leerlingen? Wanneer het CLB inschakelen? Het drie-lijnenmodel van de Scholengemeenschap Sint-Maarten in Genk combineert het jarenlange begeleidingswerk van zeven scholen in een scenario. Een hele brok praktische knowhow, nu op cd-rom.Leerlingenbegeleiding (20 euro) - SG Sint-Maarten Genk – Collegelaan 9 – 3600 Genk – tel. 089 36 73 88 – fax 089 36 73 92 – sg.sint.maarten@pi.be - www.sg-sintmaarten-genk.be

Een pot met goudDat is ongeveer de beste omschrijving voor de gezamen-lijke ervaring en knowhow van collega’s. Waarom er dan geen gebruik van maken? Hoe kunnen leerkrachten meer en beter leren van elkaar? Het sleutelwoord is intervisie. De handen en voeten van dat begrip vindt u in deze Nederlandse publicatie.Een pot met goud. Werkboek intervisie in het onderwijs (25 euro + verzendingskosten), G. Nobel & A. de Groot – Elsevier bedrijfsinformatie – Uitgeefgroep Overheid – Antwoordnummer 93225 – 2509 WB ’s-Gravenhage – Ne-derland – tel. 00 31 314 35 83 58 - fax 00 31 704 41 59 16 - overheid@ebi.nl - www.elsevieronderwijs.nl

LezingenEen schrijver naar de klas halen hoeft niet zo moeilijk of duur te zijn. Het Vlaams Fonds der Letteren subsidieert jaarlijks 2 500 lezingen voor meer dan 300 000 euro. Wil u een overzicht van 143 auteurs voor jongeren, 273 voor volwassenen en meer dan 300 thema’s, bestel dan de ‘Lezingenlijsten’. Daarin vindt u bio- en bibliografi e, een korte voorstelling hoe de lezing verloopt, wat u wel en niet mag verwachten, kernwoorden van de voordracht enz. Lezingenlijsten (6,20 euro per lijst) – Vlaams Fonds voor de Letteren – Generaal Capiaumontstraat 11 bus 5 – 2600 Berchem – tel. 03 270 31 61 – fax 03 270 31 60 – info@fondsvoordeletteren.be - www.fondsvoordeletteren.be

StatuutWat is uw statuut als leerkracht anno 2002? En hoe komt u dat te weten in dagelijks Nederlands? Alle Vlaamse scholen ontvingen daarover een nieuwe brochure, zo-wel voor het gemeenschaps- als voor het gesubsidieerd onderwijs. Met hoofdstukken over rechten en plichten, aansprakelijkheid, mutatie, vaste benoeming, evaluatie enz. Uw eigen exemplaar voor 2,50 euro.Statuut Personeel - Cel Publicaties – departement Onderwijs – Koning Albert II-laan 15 – 1210 Brussel – tel. 02 553 66 53 – fax 02 553 66 54 – onderwijspublicaties@vlaanderen.be - www.ond.vlaanderen;be/publicaties. U kan u ook digitaal informeren via edulex.vlaanderen.be

Basisonderwijs �

Buitenaardse wezensZoekt u extra schrijfuitdagingen en een invulling voor de eindtermen taal? Met de reeks ‘Creatief schrijven’ leren leerlingen (derde graad) spannende verhalen en informatieve teksten schrijven. Giet de ontmoeting met buitenaardse wezens of de belevenissen van schipbreuke-lingen in een ronkende reclameboodschap, het voorpagi-nanieuws, een menukaart, labels… Elk van de vele thema’s bevat modellen, beeldimpulsen en vierkleurenillustraties, bruikbare woordenschat, scenario- en schrijftips. Ziet uw schoolkrant er binnenkort helemaal anders uit?Creatief schrijven: De vliegende reporter / Avonturen in Let-terland (13,50 euro per deel) – uitg. Abimo - Beukenlaan 8 - 9250 Waasmunster – tel. 052 46 24 07 - fax 052 46 19 62 - info@abimo-uitgeverij.com - www.abimo-uitgeverij.com

Hoger onderwijs �

De leider‘Hoe een team mensen in beweging krijgen en houden?’ is een van de belangrijkste vragen die een schooldirecteur zich kan stellen. Maar ook: is mijn aanpak wel de juiste? Hoe ga ik om met de vele eisen en veranderingen in het onderwijs? In ‘Leiding geven aan verandering’ schetst F. Weeber het profi el van de zichtbare en onzichtbare schoolleider. Hij zoemt in op betrokkenheid, leerkrachten coachen, omgaan met verschillen, problemen aanpakken, een veranderings-klimaat creëren en… humor. Een boek dat vanuit de praktijk leiding geven analyseert en modellen aanreikt.Leiding geven aan verandering (23,15 euro), F. Weeber - ver-krijgbaar in de handel – uitg. Kluwer – Kouterveld 2 – 1831 Diegem – tel. 0800 30 143 – fax 0800 17 529 – info@kluwer.be - www.kluwer.be

Jain en de wereldNa het tien miljoen euro kostende Indische huwelijk in Mechelen is de term ‘Jainism’ u wellicht niet meer zo vreemd. Maar wat is die Jain-godsdienst precies? Hoe staat hij in verband met de Islam? De dertiende uitgave van ‘Acta Comparanda’ zoemt in op godsdiensten en levensbeschouwingen in de wereld, met artikels over de Talmud als leesbril voor de Bijbel, het fundamentalisme, Kierkegaard, Krishna enz. Het is een uitgave van de Internationale Vereniging Faculteit voor Vergelijkende Godsdienstwetenschappen (FVG) in Antwerpen. U kan er op universitair niveau colleges volgen over spiritua-liteit. De grote levensbeschouwingen, maar ook minder gekende religies en nieuwe bewegingen.Acta Comparanda XIII - stort 9 euro op rek.nr. 001-1364212-80 van de FVG met de vermelding ‘Acta Comparanda XIII’ - Info: Rectoraat FVG - Bist 164 - 2610 Wilrijk - tel 03 830 51 58 - fax 03 825 26 73 – FVG.Comparel@antwerpen.be

GrassprietWil u een educatieve schooltuin uit de grond stampen?

Wat hebt u daarvoor nodig? En hoeveel man-, vrouw- en kinderkracht vraagt dat? Antwoord in ‘’t Schooltuintje’, een

handleiding voor basisscholen in de reeks Grasspriet-edi-ties. Vanaf oktober kan u dit en nog veel meer educatief ma-

teriaal gratis downloaden via www.plattelandsklassen.be.Vzw Plattelandsklassen – Leemweg 24 – 9980 Sint-Laureins

– tel. 09 379 74 77 – fax 09 379 74 78

KinderrechtenAls u via rollenspel wil werken rond kinderrechten in multi-

culturele groepen, loop dan niet voorbij de nieuwe brochure (15 euro) van de Kinderrechtswinkel. De volledige tekst van het Verdrag inzake de Rechten van het Kind, herschreven voor hun leeftijd, kost 1,25 euro.Kinderrechtswinkel – Kammerstraat 12 – 9000 Gent – tel. 09 233 11 16 – fax 09 233 22 68 – KRW.Koepel@kinderrechtswinkel.be

Samen lezenEen spin die op een tijger rijdt, een vis onder een paraplu, een nijdige buurman en een verloren bal… Zestien verhalen die begin-nende en gevorderde lezers samen lezen in de klas. Didactisch klikt het wel met deze samenleesverhalen. De woorden en zinnetjes voor AVI 1 staan in groot en vet, de tekst voor AVI 5 tot 7 in gewone druk. Duidelijk voor de leerlingen en beproefd in de klas.Lees maar mee, roos!, Marijke Bouwhuis & Heidi Smits (13,95 euro) – verkrijgbaar in de handel – uitg. Clavis - Vooruitzicht-straat 42 - 3500 Hasselt - tel. 011 28 68 68 - fax 011 28 68 69 – info@clavis.be

Secundair onderwijs �

De tokkeljufGeeft u dactylo, wil u zelf leren typen of uw leerlingen een oefenprogramma meegeven? De cd-rom TypExpert bevat een klavier van mogelijkheden: leren typen (van absolute beginner tot sneltokkelaar en volgens ver-schillende methodes), een spion je typevaardigheid op de achtergrond laten analyseren met suggesties tot verbetering, typeoefeningen doen in verschil-lende talen en met uiteenlopende symbolen enz. Gedetailleerde rapporten, begeleiding door een prof, inktvis of juf en leuke animaties zijn een bonus. Ze zorgen er ook voor dat je ogen het scherm niet loslaten.TypExpert (22,29 euro) – verkrijgbaar in de han-del – Mediamix Benelux - Brusselsesteenweg 355 – 3090 Overijse – tel. 02 688.40.22 - fax 02 688 40 24 - info@mediamixbenelux.com - www.mediamixbenelux.com

Naar de bergenUw leerlingen nemen waterstalen en onder-zoeken ze. Ze speuren naar grondlagen, duiden heuvels en hun begroeiing aan op een kaart, benoemen salamandersoorten. Ze gaan op zoek naar de oorspronkelijke namen van pleinen en doen voorstellen voor landschapsbehoud… U bereidt deze activiteiten voor in de les geschiedenis, aardrijkskunde, plastische opvoeding, Nederlands, fysica. Uw handleiding en het werkboek voor de leerling liggen klaar. Alles conform met de eindtermen van de hoogste drie jaren. Nu nog de bus bestellen en uw educatief project in de West- en Frans-Vlaamse heuvelstreek is een feit. De Bergen, landschapseducatie in de West- en Frans-Vlaamse heuvelstreek, werkboek (4 euro) en cd-rom (5 euro) – Provinciehuis Tolhuis – Jan Van Eyckplein 2 – 8000 Brugge – tel. 050 40 74 74 – fax 050 40 75 75 – provincie@west-vlaanderen.be of Provinciehuis

Boeverbos – Koning Leopold III-laan 41 – 8200 Brugge – tel. 050 40 32 51 – fax 050 40 34 03

– nme@west-vlaanderen.be

(advertentie)

KLASSE NR.128 33

Algemeen �

Scientastic Museum1001 … avonturenFakir spelen, vliegen als een vogel, een foto nemen van uzelf in een onmogelijke doos…en nog zo’n 90 andere interactieve en verbazingwekkende proeven. Met eenvoudig en vooral alledaags materiaal kan u 1001 avonturen beleven in het Scientastic Museum (in de Brusselse Metro, station Beurs). Uw leerlingen kunnen trouwens (tot 31 oktober) deelnemen aan de wedstrijd «Zowel aan de rechte als aan de keerzijde». U kent ze wel, die tekeningen die we kunnen omkeren en die twee verschillende personages tonen. De wedstrijd nodigt uw leerlingen uit om dergelijke tekeningen te maken.De winnaar in de groep 9-15-jarigen wint 125 euro; de win-naar in de groep +15-jarigen wint 250 euro. Voorts zal elke geslaagde tekening een plaatsje krijgen in het museum én de tekenaars krijgen 12,50 euro (tot 15 jaar) of 25 euro (+15 jaar) voor de rechten op hun werk.Scientastic Museum - Metro Beurs, niveau -1 - 1000 Brussel - tel. 02 732 13 36 - scientastic@yahoo.fr - www.scientastic.be - tekeningen sturen naar Wedstrijd Scientastic - Biesputstraat 23 - 1040 Brussel

Vlaamse binnenschippers en -schepenIJzeren schippers op houten schepenVan fysieke trekkracht naar stoomscheepvaart, van houten naar ijzeren schip: deze tentoonstelling laat u een kijkje nemen in het leven en werk van Vlaamse binnenschip-pers tot 1960. Een tweede deel confronteert dit werkelijke leven met de voorstellingen van het schippersleven in de schilderkunst. Hoe romantisch leven op een schip ook lijkt, het is een hard beroep. De gesprekken met schippers op de achtergrond accentueren de confrontatie tussen de schilderkunst en de realiteit van het schippersbestaan.De tentoonstelling loopt tot 27 oktober. Tickets kosten 2,50 euro. Reductiehouders, (school)groepen enz. betalen 1,20 euro (gratis toegang tot 12 jaar en Gentenaars).Museum voor Industriële Archeologie en Textiel - Educatieve dienst - Minnemeers 9 - 9000 Gent - tel. 09 269 42 20 - museum.miat@gent.be - www.miat.gent.be

Basisonderwijs �

Museumateliers en studiedagenMuseum voor Schone Kunsten GentHet nieuwe kleuterproject van het museum start met een voorbereiding in de klas, begeleid door een museumkof-fer, gevolgd door een geleid bezoek aan de museumcol-lectie. Eventueel kan er achteraf nog een atelier in de klas volgen. Naast dit kleuterproject zijn er ook actieve rond-leidingen (met verhalen en opdrachten), museumateliers (schilderen, timmeren, boetseren, knutselen, drukken…) en theaterateliers (uw leerlingen kruipen in de huid van de personages van één of meerdere schilderijen).Op zaterdag 26 oktober is er een studiedag voor leerkrachten. U maakt er kennis met de collectie en de educatieve werking van het museum.Het kleuterproject kost 50 euro per klas (koffer + geleid bezoek), een actieve rondleiding 50 euro en een museum- of theateratelier (plus rondleiding) 74 euro. Voor de studiedag betaalt u 25 euro. Museum voor Schone Kunsten - Citadel-park - 9000 Gent - tel. 09 240 07 37 - tammy.wille@gent.be

Tom en CharlotteSpeuren in Brusselse museaTot 1 december kunnen jonge speurders (6 tot 12 jaar) tien Brusselse Musea ontdekken. Tom en Charlotte zijn twee museumspeurneuzen. Net als anderen hebben zij een aantal favoriete voorwerpen. De kinderen kunnen samen met ouders/leerkracht die voorwerpen opzoeken en een vragenlijst invullen. Niet alleen speels en aangenaam, maar ook (be)lonend want er zijn prijzen te winnen.CBM-BMR - Beenhouwersstraat 46 - 1000 Brussel - cbm-bm@tiscalinet.be - www.brusselsmuseums.be

Was het binnenschippersleven wel zo romantisch?

Hoe uw leerlingen speels en actief een museum ontdekken…

Secundair onderwijs �

Van Michelangelo tot RubensVerborgen meestertekeningen

Vlaamse tekeningen uit de 15de eeuw, Italiaanse uit de 16de eeuw, Nederlandse uit de 17de eeuw en Franse uit

de 18de eeuw: de overzichtstentoonstelling «Verborgen meestertekeningen» toont voor het eerst ruim 130 teke-

ningen van kunstenaars als Michelangelo, Rubens, Tiepolo, Poussin enz. Alle tekeningen komen uit een dertigtal Belgi-

sche privé-collecties.De tentoonstelling loopt van 28 september tot 8 december. Tickets kosten 6,50 euro. Reductiehouders en schoolgroepen betalen 3,50 euro (gratis toegang tot 12 jaar).Kunsthal Rotterdam - Museumpark - Westzeedijk 341 - 3015 AA Rotterdam - Nederland - tel. 00 31 10 440 03 00 - infolijn 00 31 10 440 03 01 - communicatie@kunsthal.nl - www.kunsthal.nl

De sneltrein �

Er beweegt zoveel in Vlaanderen rond tentoonstellingen, theater, film, musical… dat u hier voortaan een reeks smaakmakers-in-telegramstijl kan vinden. Voor wie meer wil weten, zijn er de wegwijzers.•Max Ernst, het grafi sch werk: tot 17/11.Museum voor Schone Kunsten - Citadelpark - 9000 Gent - tel. 09 240 07 37 - msk.expo@gent.be

•Sm@rt-on-tour: mobiele technologietentoonstelling: 21-27/10 in Leuven; 5-9/11 in Brussel.www.smartontour.nu - inschrijvingen op www.vlaamsewetenschapsweek.be (zoek «smart») of bij Lieve Meers - tel. 0485 89 74 39

•Henry: jong talent en ervaren kunstenaars gaan de dialoog aan met een culturele site: 4 tot 31/10.Vzw Dirk Boutsstichting - Joost Laroy, voorzitter - Wak-kerzeelsebaan 97 - 3018 Wijgmaal (Leuven) - tel. 016 44 08 10 - dirkbouts@pandora.be

•Mmmelk voor elk ? Van melk tot leven, van verleden tot heden …Zuivelmuseum - Brugsesteenweg 68 - 8370 Blankenberge - tel. 050 41 18 75 - info@zuivelmuseum.be - www.zuivelmuseum.be

•Living Diamonds, Fauna en Flora in het dia-mantjuweel tot 1960: 10/10 tot 10/11, steeds vooraf reserveren (beperkt aantal tickets beschikbaar).Diamantmuseum - Koningin Astridplein 19-23 - 2018 Antwerpen

•Week van de Franse Film: 21-25 ok-tober.Filmmuseum - Luc Van Kerckhove - Meir 50 - 2000 Antwerpen - tel. 03 348 46 62

•De kunstenaars van de Farao’s - Deir el-Medina en de Vallei der Koningen: tot 12/1/2003. Koninklijke Musea voor Kunst en Geschiede-nis - Jubelpark 10 - 1000 Brussel - tel. 02 741 73 00 - ingrid.vanlanghendonck@kmkg-mrah.be

•Van God en gebod: tot 1/12 in Mid-zeelhoeve. Gratis toegang.Leopold Maes - Halewijnstraat 24 - 2860 Sint-Katelijne-Waver - tel. 015 31 10 93 of 0494 30 52 28 - leopold4@yucom.be

•Jeugdboekenweekdag voor onderwijzers, leerkrachten Nederlands en bibliothecaris-sen: 31/10 in Bouwcentrum, Antwerpen.

Gratis kennismakingspakket Jeugdboeken-week-materialen plus aansluitend bezoek aan

Boekenbeurs. Inschrijven vóór 15 oktober op www.jeugdboekenweek.be.Wandplaten in het godsdienstonderwijs.

ERF EN HEEM VZW

MIA

TM

USEU

M VO

OR S

CHON

E KUN

STEN

GEN

T

(advertentie)

KLASSE NR.128 35

Algemeen �

•Veranderen en communiceren: 12/10 in Vlaams Parlement, Brussel.Vlaamse Vereniging voor Zakelijke Communicatie - E. Claessenslaan 96 - 2845 Niel - tel. 03 844 82 78 - dir.vos@vvzc.be - www.vvzc.be

•Inclusief onderwijs als vernieuwingsproces: een haalbare kaart?: 12/10 in Vormingscentrum Broeders van Liefde.Katholiek Hoger Instituuut voor Opvoedkunde Gent - Johan Van Laere - tel. 09 377 40 39 - johan.van.laere@belgacom.net

•Congres: Van straks … en nu, over de bestrijding van armoede en sociale uitsluiting, op 17/10 van 9u tot 16.30u in het Concertgebouw – ’t Zand – 8000 Brugge. Deelnameprijs: 20 euro.Inschrijven vóór 7 oktober – armoede.congres@kbs-frb.be – Nadine Vanoverberghe - Koning Boudewijnstichting – Bre-derodestraat 21 – 1000 Brussel

•Ouders en kinderen in een nieuw samengesteld ge-zin: 9-16-23/10 + 20/11 in Theologisch en Pastoraal Centrum, Antwerpen.Vormingscentrum Samen - Dennenlaan 4 - 2980 Halle-Zoersel - tel. 03 385 33 61 - samen.vzw@worldonline.be - www.samen.be

•Vlhora-studiedag Leren samenwerken - samenwerken om te leren in een gedigitaliseerde omgeving: 24/10 in Hogeschool Gent.Vlhora - www.vlhora.be

•Zorgfunctie in het onderwijs: 16/10 in PAC Gent; 23/10 in Congrescentrum Oud-Sint-Jan, Brugge.Info en inschrijvingen bij preventie.west@wvc.vlaanderen.be

•Opleiding reisbegeleid(st)er: 28/10 tot 3/11 in Westouter.Kriskras vzw - Prinses Clementinalaan 205 - 9000 Gent - tel. 09 221 08 05 - info@kriskras.be - www.kriskras.be

•Opleiding stimuleren van denkontwikkelend onderwijs.vzw Omhels je kind (OjeK) - Korspelheidestraat 40 - 3582 Be-ringen - tel./fax 011 42 04 38 - ojek.begeleiding@pandora.be

•Cursustraject Natuurgids (per provincie).Centrum voor Natuur- en Milieu-educatie vzw - Om-meganckstraat 20 - 2018 Antwerpen - tel. 03 226 02 91 - c.v.n.@pi.be - www.natuureducatie-cvn.be

•Individuele of schoolgerichte vorming.Steunpunt ICO - tel. 09 264 70 38 - fax 09 264 70 49 - kaat.delrue@rug.ac.be

•Spelend leren, een andere manier van lesgeven?KHBO - Spellenarchief - Oostmeers 27 - 8000 Brugge - tel. 050 47 18 34 - spellenarchief@khbo.be - www.khbo/spellenarchief

•De Brede School - studienamiddag over buiten-schoolse opvang: 8/10.Katho - Campus Tielt - Beernegemstraat 10 - 8700 Tielt - cpe@katho.be - www.katho.be/pho/cpe

•Project Anders Kiezen (PAK): info over mogelijkheden en tewerkstellingskansen voor (vooral) jongens in de zorgsector. Studiedag voor leerkrachten (secundair) met interactieve workshops op 17/10 in Heusden-Zolder, op 23/10 in Brugge, op 6/11 in Brussel en op 28/11 in Gent.PAK en GO (Grafische Opleidingen) wenst vooral meisjes te sensibiliseren over een keuze in de grafi -sche studierichting.DBO - Rita De Clerck - Koningsstraat 93 - 1000 Brussel - tel. 02 227 14 11 - rita.declerck@ond.vlaanderen.be

•Opleidingen beeldende kunst, muziek, dans, theater en video.Wisper vzw - Diestsesteenweg 104 - 3010 Kessel-Lo - tel. 016 25 16 21 - www.wisper.be

•Nascholing SIG: ouders met een licht mentale handi-cap; somatoforme stoornissen bij kinderen: «Niet zomaar ziek»; omgaan met emoties na verlies enz.SIG Vormingsdienst vzw - Kerkham 1 bus 2 - 9070 Destel-bergen - tel. 09 238 31 25 - vormingsdienst.sig@skynet.be - www.sig-net.be

Gezond tussendoor �

Kleuterleiders en leerkrachten eerste graad lager onderwijs krijgen met het didactisch pakket «Gezond tussendoor» een verzameling pasklare activiteiten om vragen over voeding te beantwoorden. Niet alleen zo’n 250 pagina’s met gebruiksklare werkbladen, leuke illustraties, concreet uitgewerkte lessugges-ties, interactieve methodieken, maar ook suggesties om ouders bij het thema te betrekken én tips voor schooldirecties om een consequent gezondheidsbeleid in hun school uit te bouwen.Van 15 oktober tot 15 november koopt u het pakket aan een voordeeltarief. U betaalt voor het pakket 20 euro (verzen-dingskosten niet inbegrepen). De interactieve cd-rom «Mimi in de buik van de reus» krijgt u er gratis bij. Na 15 november kost het pakket 30 euro. Wie vóór 31 oktober een kaartje stuurt naar onderstaand adres, maakt bovendien kans op één van de drie gratis pakketten.Dienst GVO-LCM - Haachtsesteenweg 579 - Postbus 40 - 1031 Brussel - tel. 02 246 48 66 - goedele.demey@cm.be

Werken aan een gezondheidsbeleid op school.

GVO-LCM

Basisonderwijs �

•Directiedag basisschooldirecties: 7/11.Info- en opencampusdag.

Katho, departement Lerarenopleiding - t.a.v. Marcella De-puydt - Beernegemstraat 10 - 8700 Tielt - tel. 051 40 02 40

- pho@katho.be - cpe@katho.be - www.katho.be/pho

•Leerstoornissen en huiswerkbegeleiding (21/10); Om-nisportkamp voor 6-12-jarigen (28-29-30/10).

Vzw Parnas - Centrum voor Vorming en Vrijetijdsopvoeding - Stationsstraat 301 - 1700 Dilbeek - tel. 02 463 02 04 - CVV_

kdecuyper@hotmail.com

•Doordenkertje: 23/10.Reeks nascholingsmomenten van het Gemeenschapsonderwijs (maar iedereen is welkom), met dit keer prof. dr. J-P Verhaeghe over «De effecten van schoolautonomie op het pedagogisch vlak».Doordenkertje - J. de Lalaingstraat 28 - 1040 Brussel. Meer info en reservaties op tel. 02 790 96 07 - luc.vervloet@rago.be - www.rago.be/ond/ccv/doord2310.htm

Secundair onderwijs•Relaxeren-mediteren met uw leerlingen: driedaagse vorming: Zottegem (najaar) en Diest (voorjaar 2003).Namaskara vzw - Livierenstraat 12 - 9660 Brakel - tel. 055 42 14 35 - namas@pi.be

•Kunstprojecten in het gemeenschapsonderwijs als basis voor een pedagogisch doe-project: «Reinaert in de kunst», «Het grote (on)genoegen» en «In het spoor van Ensor».Gemeenschapsonderwijs - Dries Vandermeersch - E. Jacq-mainlaan 20 - 1000 Brussel - tel. 02 790 95 06 - dries.vandermeersch@rago.be - Griet Wauters - tel. 02 790 92 97 - griet.wauters@rago.be

•Europa in Brussel. Opdrachtenpakket voor leerlingen tussen 15 en 18 jaar: als reporter (met fototoestel!) verkennen uw leerlingen Brussel.Brukselbinnenstebuiten - Arteveldestraat 12 - 1000 Brussel - tel. 02 218 38 78 - bruksel@skynet.be

Wellness-management �

Fitness, wellness, work-outs op muziek zijn zeer populair (22 000 fitnesscentra en 16 miljoen beoefenaars), maar het ontbreekt vaak aan pro-fessionele begeleiding. De postacademische vorming «Wellness-management: basic skills voor professionals» biedt een totale vorming die alle aspecten van het runnen van een wellness-bedrijf omvat. Het eerste luik (basic management skills) bestaat uit zes modules (met training, workshops en coaching) en loopt van 4/11 tot 6/12. De opleiding vindt plaats op verschillende plaatsen (met Sportopolis Jette als hoofdlocatie), i.s.m. Synergie-Wellness Point.Meer info en inschrijvingen bij VUB - Faculteit Lichamelijke Opvoeding en Kinesitherapie - Elise Van den Bossche - Pleinlaan 2 - 1050 Brussel - tel. 02 629 27 44 - bsvb@vub.ac.be - www.vub.ac.be/LK/stud.html#ipavub

Hoger onderwijs•Symposium Computer Assisted Langu-age Learning: 16/10.Katholieke Hogeschool Leuven - departement Economisch Hoger Onderwijs - Hertogstraat 178 - 3001 Heverlee - tel. 016 39 92 92 - dorinda.dekeyser@echo.khleuven.be

•Zij-instromers in onderwijs: vervolgop-leiding tot (kleuter)onderwijzer.Katho-Tielt - Beernegemstraat 10 - 8700 Tielt - tel. 051 40 02 40 - studiecentrumOHO@katho.be

•Hoger Instituut voor Opvoedkundige Wetenschappen Mechelen: start 14/10.Luc Vanderauwera - Tervuursesteenweg 243

- 2800 Mechelen - tel. 015 41 97 89 - luc-vanderauwera@inspectie.net

(advertentie)

Deze maand v.l.n.r. van boven naar onder: Lina (11), Sien (11), Rebecca (11), Carine Van Kerckhove (leerkracht tweede kleuterklas), Kathy Tanghe (ouder en personeelslid), Floris (6), Jarne (5). Annemie De Bie (directeur van De Zandloper), Miriam Van Coppenberghe (ouder), Jacky Van Renterghem (leerkracht tweede leerjaar), het Zandmannetje (tuinkabouter) Manon (3), Bart Huyghe (voorzitter van De korrel).

MAA

RTEN

VAN

DE W

IELE

«Opa’s schilderen kleutertoiletten»

KLASSE NR.128 37

De korrelin de zandloper

«Toen we met de oudervereniging voorstel-den samen een sterkte/zwakte-analyse van de school te maken, heeft het wel tijd gekost om ze te overtuigen», vertelt Bart Huyghe (38). Hij is papa van Manon (3) en Floris (6), voorzitter van de oudervereniging De Korrel en van de schoolraad van De Zandloper in de Zandstraat in Zomergem. «Die weerstand van leerkrachten en directie toen kwam er door hun schrik dat de ouders ze wilden controleren. Nu blijken de lijsten met sterktes en verbe-terpunten die de leerkrachten opmaakten, grotendeels dezelfde te zijn als die van de ouders. Sindsdien trekken we aan één zeel om de zwakke plekken te versterken en meer uitstraling te geven aan de sterke.»Of ze het schoolbeleid op de korrel nemen? «Neen, daar is geen reden voor. Onze naam

komt van de zandkorrels in de zandloper. Hij werkt niet zonder ze. Een basisschool werkt niet zonder inbreng van de ouders.» «De Korrel is de beste oudervereniging van Vlaanderen», zegt Annemie De Bie (45), kersvers directeur van deze (gemeenschaps)basisschool. «Ze zijn partners, geen tegenpartij», vult leer-kracht Jacky Van Renterghem (54) aan. Tussen de kastanjelaars en de platanen wijst hij naar de lange hagen om de schoolspeelweide heen. «Het kost een fortuin om ze te scheren als we de hulp van de ouders op klusdagen niet hebben. Ze graven zelfs de ondergrond vijftien centimeter uit voor de nieuwe speelplaats. Moeders helpen bij zwem- en crealessen en ontwerpen kostuums voor de musical ‘In de ban van de tijd’. Papa’s herstellen fi etsen en maken een paaseimachine. Opa’s schilderen

de kleutertoiletten of vlechten met staaldraad een reusachtige zandloper.» Annemie De Bie: «Het verschil met veel andere oudervereni-gingen is nochtans dat zij juist niet alleen klussen opknappen en fondsen werven. Ze zetten mee een antipest- en fi etshelmenactie op het getouw, ze brengen een verkeerspark en rugschool naar hier… Wat kunnen we doen om de kinderen nog liever naar school te laten komen, is hun uitgangspunt.» «We krijgen van de school alle mogelijke informatie», zegt Bart Huyghe. «Zeker als er veranderingen op til zijn, praten we er samen over. Onze kritiek zien ze niet als negatief, wel als een kans om een zwakte weg te werken. We zitten ook niet in de ouderwerking om voor onze eigen kinderen op te komen of ons met de onderwijs-stijl van de leerkrachten te bemoeien.»

� www.zandloper.be

Het team• Hoe kunnen leerkrachten die samenwerken het verschil maken? In ‘Het team’ vindt u elke maand een schoolvoorbeeld. Teams per vak en over de vak-ken heen, teams voor project of thema, teams met ouders of leerlingen. Samen school maken heet dat.

• Volgende maand uw beurt? Stuur een seintje naar red.leerkrachten@klasse.be of briefje naar ‘Klasse (Het team)’ - Koning Albert II-laan 15 - 1210 Brussel.

Vier teamtips uit Zomergem Haal ouders als vaste partners in het schoolteam. Gebruik ouders niet alleen voor klussen. Maak ook samen het beleid. Durf samen een sterkte/zwakte-analyse aan. Durf fouten toegeven. Maak de drempel laag voor àlle ouders. Hou bijvoorbeeld af en toe een oudercafé open.

38 KLASSE NR.128

HOE VERSCHRIKKEL IJK IS YETI?«Dankzij Yeti lézen mijn leerlingen weer graag. Allemààl!», zo schrijft een lerares die een vast Yeti-uur heeft ingelast. Vorig schooljaar startte Klasse met een eigen versie voor tieners van het vijfde en zesde leerjaar: Yeti. Dat blijkt een schot in de roos. Na het eerste nummer had het blad al meteen een bereik van 95 procent, goed voor een oplage van 130 000. Nagenoeg alle kinderen tussen tien en twaalf krijgen het blad dus op school. Dat zij het lezen en leuk vinden, blijkt uit de stroom brieven en mails. Maar wat vinden hun leerkrachten ervan? Volgens 95 procent beantwoordt het blad duidelijk aan een behoefte. 92 procent vindt Yeti goed tot zeer goed. 90 procent vindt de toon juist op het niveau van de leerlingen (8 % erboven, 2 % eronder). 84 procent gebruikt de pedagogische bijlage regelmatig. Die krijgt een gemiddelde score van acht op tien. Slechts 13 procent van de leerkrachten deelt het blad gewoon uit. De anderen doen er méér mee. Eén op drie werkt er echt actief mee in de klas. De site kennen ze nog niet zo goed. De helft heeft hem nog nooit bezocht. De andere helft vindt hem goed tot zeer goed. De leerkrachten geven het blad gemiddeld acht op tien. Maar hun leerlingen vinden het volgens

hen nog beter. Bij hen scoort Yeti negen op tien.

HET ACHTERWERK VAN YETI

BIG BROTHER MAAL VIERExpeditie Robinson: 30 dagen. Big Brother: 100 dagen. Francis (14) doet bijna viermaal beter. Hij trekt sinds eind juli in een bus door Europa. 365 dagen lang. De reisgezellen? Zijn ouders en drie broers.Een jaar niet naar school hoeven en tijd nemen om te reizen, dat klinkt als een droom. «Zo spreken alle volwassenen», zegt Francis. «Maar ik zou het niet erg vinden om achter te blijven en een jaartje op internaat te gaan. Wie van mijn vrienden zal me na dat jaar nog zien staan.» Francis is de enige die met twijfels vertrok, zijn drie jongere broers zijn razend enthousiast. Zijn ouders liepen al jaren met extreme reisplannen rond. Het was op een reisbeurs dat zij de omgebouwde vip-bus zagen. Mama Bernadette, lerares economie, haalde haar rijbewijs D en is de chauffeur van de woonbus. Francis: «Ze doet dat niet slecht. Manoeuvreren is nochtans niet makkelijk. Soms moeten mijn broers en ik uitstappen om haar door een smalle straat te loodsen.» Als hij over de kwaliteiten van de bus vertelt dan verdwijnt zijn tegenzin om te vertrekken. «Met de bus kunnen we een lange periode onafhankelijk overleven. Er zit duizend liter in de watertank, we hebben lpg om te koken en zonnecellen op het dak voor de elektriciteit.» De reisroute ligt niet vast. «Ik heb geen voorkeur. Ik hoop wel dat we zoveel mogelijk rampen tegenkomen.» Aardbevingen, lawines en overstromingen? «Neen, ik ben een skatefanaat. In Stockholm staat een enorme ramp, daar wil ik heen. Dat is alvast één voordeel van het jaar reizen: ik zal mijn skatetechniek kunnen perfectioneren.»

Zit Francis al in Stockholm? Lees het op www.magixl.com/atalanta en meer in Maks! nr. 19

«Ik vind Yeti het leukste blad dat er bestaat op aarde! Het moet blijven bestaan. Zeg dat ik het gezegd heb.» Tinne is weg van Yeti en ze is niet alleen. Meer dan 140 000 lezers zijn stapel op Yeti. «Wat ik het leukste vind aan Yeti 6? Ik kijk altijd het eerst naar het achterwerk van Yeti. De lezersbrieven en die gekke foto’s doen me altijd lachen. Het artikel met de airbusters vind ik heel knap omdat het door ‘echte’ leerlingen is gemaakt. De grote verrassing zijn de gratis spelkaarten. We ruilen de Kinga-kaarten

op de speelplaats en ook in de les spelen we er mee. Uit de domheidstest blijkt dat ook de juf na de vakantie 20 procent dommer is geworden. Hihi!Dankzij het straffe verhaal van Sarah die bijna plat was, gaan we rond onze school ook een verkeersactie voeren. Met de elf trucs om je te weren tegen mishandeling gaan we aan de slag in een project over kindermishandeling, belooft de juf. Yeti houdt ons wel bezig, hé.»

KINGA’S VEROVEREN DE SPEELPLAATSHet is een nieuwe rage. De betere Pokémon heet Kinga en kwam in september via Yeti terecht bij alle Vlaamse leerlingen van het vijfde en zesde leerjaar. Al spelend botsen ze met de kaarten op cultuur, milieu, sport, gezondheid, inspraak, gelijke kansen, leren leren enz. Die thema’s krijgen in het spel fantasierijke namen en figuren mee. De kinderen reageren enthousiast.

Zoek de Kinga’s op www.yetiworld.be

KLASSE NR.128 39

WIN UW REIS!

MET DUIZEND LANGS DE TREDKRAANMeer dan duizend leerkrachten trokken eind augustus met hun gezin naar Brugge om er de parels van Brugge2002 op te rapen. De Stenen Wandeling loodste hen al of niet met kindercultuurtas vanuit het terracotta Concertgebouw met zijn Lantaarntoren voorbij het WAV-project, de mobiele brug, het paviljoen van Toyo Ito en… een quasi perfecte kopie van een middeleeuwse havenkraan (foto), één van de trekpleisters van de tentoonstelling Hanze@Medici.com. De kraan diende vroeger om vracht uit de schepen te hijsen. «De reconstructie is het werk van onze leerlingen Hout», vertelt Filip Vandenbussche, technisch adviseur in het Vrij Technisch Instituut Brugge. «Alles bij elkaar hebben we er twee jaar aan gewerkt. Na Brugge2002 hopen we er een gepaste locatie voor te vinden.»

Sfeerbeelden van deze actie vindt u op www.klasse.be (surf naar Leerkrachten, Acties met Klasse). Zie ook p. 24: gratis wandelgids voor 200 leerkrachten.

ARABIER, FRANSTALIG, AMERIKAAN OF TURK: LEES MEEMet het septembernummer heeft Klasse voor Ouders aan alle ingeschreven scholen een brief verdeeld voor anderstalige ouders met kinderen tussen 2,5 en 14 jaar. De brief is in het Turks, Arabisch, Frans en Engels en somt tien redenen op waarom ouders het blad elke maand zouden moeten lezen: in het Nederlands! De taal van Klasse voor Ouders is zo eenvoudig mogelijk. Op die manier verwerven ouders ook de woordenschat die scholen vaak hanteren. Feedbackgesprekken met de migrantenwereld tonen aan dat ook migranten het blad zelfstandig kunnen lezen en appreciëren maar dat een extra duwtje in de rug (via schoolopbouwwerkers, leerkrachten en andere vertrouwenspersonen) wonderen kan doen. Directeurs zijn vrij om de brief al dan niet te kopiëren voor anderstalige ouders in hun school. Ook in de basiseducatie

wordt Klasse voor Ouders regelmatig gebruikt.

LEKKER PESTEN«Meester, meester, we hebben een fi lm gemaakt.» Dat roepen zijn leerlingen wanneer Filiep (25) na drie dagen ziekteverlof terug op school komt. Hij was onderuit gegaan nadat hij van zijn directrice in enkele dagen tijd alle jaarplannen en examenvragen moest klaarstomen. En het verslag van de lokale schoolraad. Toch voorzag hij voldoende taken zodat zijn leerlingen tijdens zijn afwezigheid verder konden werken. De taken bleken niet gemaakt, een collega liet de leerlingen liever creatief met een videocamera omspringen. In het bijzijn van de directrice en zijn leerlingen zag Filiep de elfjarige Jonas voor de camera beweren: «Meester Filiep zou beter onder een trein lopen, dat hij dood was.»

Doe mee tegen ‘mobbing’. Bekijk de cijfers op p 8. Kleef de sticker die je op p 2 vindt.

PETER V

AN HOOF

KLAS

SE

Een reischeque voor een city-trip van 1 000 euro voor wie de naam van één man vindt aan de hand van deze drie tips:[a] Het product (in decimale getallen) van de binaire getallen 1010000011 en 11?

[b] De missing link tussen «Jumping Jack Flash» (The Rolling Stones), «Wonderful World» (Louis Armstrong), «Soul Man» (Sam & Dave) en «Waterdrager» (Boudewijn de Groot)?

[c] De naam van de schrijver van dit citaat leidt u naar de oplossing.«Aus Liebe zur Wahrheit und in dem Bestreben, diese zu ergründen, soll in … unter dem Vorsitz des ehrwürdigen Vaters …, Magisters der freien Künste und der heiligen Theologie sowie deren ordentlicher Professor daselbst, über die folgenden Sätze disputiert werden.»

Stuur de oplossing (één naam) vóór 16 oktober naar Klasse - Win uw reis - Koning Albert II-laan 15 - 1210 Brussel - secr.leerkrachten@klasse.be - U vindt het juiste antwoord vanaf 21 oktober op www.klasse.be/winnaars

Kent u tien redenen om Klasse voor Ouders te lezen?

PROJECT METOBSTAKELS

Meester Stanny Verschueren van de Stedelijke Basisschool in Merksem wacht niet tot Jordi bij hem in het vijfde leerjaar komt. Een project doet zijn klas en de leerlingen van het zesde aan den lijve ondervinden wat het be-tekent om lichamelijk gehandicapt te zijn. Verschueren: «Sommige kinderen moeten een rolstoelparcours afl eggen in de school: deuren openen, drempels nemen, naar het toilet gaan. Anderen zoeken geblinddoekt of met een smalle koker voor hun ogen hun weg door het gebouw. Nog anderen krijgen oordop-jes in en moesten gesproken bevelen proberen te begrijpen en uitvoeren. De leerlingen doen dat graag, maar in de nabespreking beseffen ze al heel snel hoe kleine dingen grote obstakels kunnen worden. We worden ook begeleid door lichamelijk gehandicapten die met de leerlingen van gedachten wisselen over hun ervaringen. Als laatste opdracht moeten de leerlingen in kleine groepjes met een checklist naar een openbaar gebouw gaan en het beoordelen op zijn toegankelijkheid. Dat ‘rapport’ geven ze vervolgens persoonlijk af aan de directeur van het gebouw. Boeiend en verrassend. Het postgebouw en een grootwarenhuis in de buurt scoren bijvoorbeeld beter dan het ziekenhuis. En de leerlingen hebben nu heel wat meer respect voor gehandicapten, al is het maar wegens

de vele obstakels op hun weg.»Alle basischolen uit de provincie

Antwerpen kunnen dit educa-tief project (derde graad lager

onderwijs) aanvragen bij Centrum voor Toegankelijkheid Provincie Antwerpen - Boomgaardstraat

22 bus 101 - 2600 Berchem - tel. 03 240 61 61 - fax 03 240 61 62

- ctpa@welzijn.provant.be.

40 KLASSE NR.128

REPORTAGE

Jaarlijks veroordeelt een ongeval Vlaamse leerlingen tot rolstoel of krukken. Daardoor kan

een op vier zijn school niet meer binnen.

Scholen struikelenJordi (8) zit in het tweede leerjaar. Dagelijks rijden zijn ouders hem naar school, de basisschool van het Gemeenschapsonderwijs aan de Melgesdreef in Merk-sem (Antwerpen). Ze vinden een ruime parkeerplaats vlakbij de ingang. De parking loopt zonder drempels of niveauverschillen en via een brede weg over naar de speelplaats. Maar aan de schoolpoort ligt een hoge drempel. Het houten hellinkje is steil en iemand moet de zware deur open en dichtdoen. De inkomhal en de gangen zijn ruim en goed verlicht, zodat Jordi mak-kelijk zijn weg kan vinden. Het lokaal van juf Heidi is bovendien het grootste van de school. De banken staan er ver uit elkaar, zodat Jordi er met zijn rolstoel makkelijk langs kan. Er is plaats voor zijn eigen, wat lagere computertafeltje. Dat Jordi niet kan lopen valt de andere leerlingen nauwelijks op. Ze zitten al jaren met hem samen. Tijdens de speeltijd rijden ze hem rond op de speelplaats («We moesten een beurtrol opstellen, want ze willen hem allemààl voortduwen.»). Vandaag gaan Silke en de andere Jordi van de klas met hun klasgenoot op pad. Geen race, maar een dagelijkse verkenningstocht van het basketbalplein, het grote houten speeltuig, het voetbalveld, de vele hoekjes en kantjes… «Ik geraak overal», zegt Jordi met een kwajongensglimlach. «Behalve in de struiken, dat is wat moeilijker...»Jordi’s handicap biedt weinig praktische problemen in zijn school. De leerkrachten zijn op hem inge-

steld en met klaslokalen, kantine en toiletten op het gelijkvloers is het twintig jaar oude gebouw erg toegankelijk. Maar niet alle Vlaamse leerlingen heb-ben zoveel geluk. Jaarlijks zien kinderen en jongeren zich verplicht hun school te verlaten, omdat ze er niet meer uit de voeten kunnen. Verstandelijk is er niets mis met ze, maar ze zijn door een ongeval motorisch of visueel gehandicapt en hun school is daar niet op voorzien.

Bel te hoogRecent onderzoek in de provincie Antwerpen wijst uit dat 78 procent van de scholen zo goed als on-toegankelijk is voor personen met een handicap. De overige 22 procent is enkel toegankelijk met hulp en begeleiding. Volledig toegankelijk voor iedereen is geen enkele school. De cijfers staan in een rapport van het Centrum voor Toegankelijkheid Provincie Antwerpen. Dat stuurde de scholen een checklist, gebaseerd op een Koninklijk Besluit van 1977 over de toegankelijkheid van openbare gebouwen. «Een blinde, een dove en een rolstoelgebruiker moeten zich vrij en zonder de weg te verliezen kunnen bewegen door de school», licht medewerker Toon Daems, zelf rolstoelgebruiker, toe. «De wet van 1977 geeft richtlijnen over de aanleg en constructie van parkeerplaatsen, de toegang tot een gebouw, trappen, deuren, toiletten, nooduit-gangen, signalisatie enz. De 55 scholen die hun lijst

M eer dan drie kwart van de Vlaamse scholen is niet toegankelijk voor leerlingen met een lichamelijke handicap. Ook moderne schoolgebouwen lijken soms meer op een hindernissenbaan dan op een open huis voor elke leerling. Krukken zijn

er niet welkom. Kwestie van centen of kwestie van mentaliteit?

LUC DAELEMANS

EEN SLEUTELVOOR FORT KNOX

Hoe ontoegankelijk zijn Vlaamse scholen? Tien knelpunten uit het onderzoek.

Parkeerplaats: zeldzaam. Slechts één school op tien met een parking voorziet in een aparte en aangepaste parkeerruimte voor gehandicapten.

Schoolpoort: hindernis. In 7 procent van de scholen kan een rolstoelpatiënt niet door de schoolpoort naar binnen. De poort is te smal of de drempel te hoog.

Binnendeuren: te smal. In één school op zes zijn de deuren van de klaslokalen te smal of erg zwaar om te openen vanuit een rolstoel. Gebrek aan kleurverschillen tussen het deurblad, het beslag, de omlijsting en de muren maken het slechtzienden moeilijk.

Signalisatie: waar? Slechts in één school op vijf geven borden, pictogrammen enz. duidelijk aan hoe men er zijn weg vindt.

Trappen: gevaarlijk. Meer dan de helft van de scholen met verdiepingen heeft geen lift. De trappen zijn nergens aangepast aan een persoon met visuele handicap. De lift is in 3 gevallen op 10 onbruikbaar voor een rolstoelpatiënt.

Hellend vlak: steile berg. 16 van de 55 scho-len hebben een hellend vlak aangelegd, maar in slechts twee scholen helt dat vlak ook onder de 7 procent.

Lokalen: onbereikbaar. Tussentrappen, drem-pels en slechte signalisatie maken slechts 64 procent van alle klaslokalen vlot bereikbaar. In 95 procent van de klassen is het meubilair ver-plaatsbaar, maar een trede houdt in één klas op zes rolstoelleerlingen weg van het bord.

Eetzaal: te hoog, te laag. Slechts in één geval op vijf is de eetzaal vlot en zelfstandig bereikbaar voor iedereen. Een kwart van de eetzalen huist achter trappen of opstapjes. Zelfbedieningstogen staan maar in de helft van de scholen op de gepaste hoogte.

Toiletten en sanitaire voorzie-ningen: nihil. In geen enkele school zijn de toiletten aangepast aan personen met een handicap. Gebrek aan ruimte, verkeerd geplaatste of ontbrekende handvatten en te smalle deuren zijn de grote boosdoeners.

Gymzaal: fort Knox. Door drempels, trappen, douches met opstap, kleedkamers zonder

opklapbaar zitje of bank enz. beschikt geen enkele school

over een recreatieruimte die voor iedereen volledig en

zelfstandig bereikbaar is.

KLASSE NR.128 41

g«De deurbel staat te hoog»De deurbel staat te hoog

terugstuurden, scoren spijtig genoeg niet goed. Het zijn soms grote gebreken die personen met een han-dicap blokkeren: te smalle deuren, te kleine ruimtes, onoverbrugbare drempels, geen aangepast toilet. Dat verhelpen wordt snel een dure zaak.»

Opendeurdag«Van de 55 scholen uit het onderzoek is bijna de helft gebouwd voor de wet van 1977», stelt Toon Daems vast, «dus voor toegankelijkheid speciale aandacht kreeg. Die scholen blijven in onze evaluatie ‘buiten schot’. Maar 62 procent van de scholen is gebouwd of grondig gerenoveerd nà 1977. Toch hebben ze geen rekening gehouden met de wetgeving en daar kraait blijkbaar geen haan naar. Het is duidelijk een mentaliteitskwestie. Schooldirecteurs zeggen tegen mij: ‘Jamaar, we krijgen hier nauwelijks leerlingen in een rolstoel over de vloer.’ Logisch, antwoord ik, ze geraken ook niet over de vloer. Hun ouders komen kijken tijdens de opendeurdag en trekken stil hun conclusies. Ik vind het erg dat een kind een school moet kiezen op basis van zijn handicap en niet met zijn vrienden mee kan. Dat is geen gelijkheid van onderwijs. Nu pas, een kwarteeuw na het Koninklijk Besluit, beginnen ze in de architectenopleiding aan toegankelijkheid te denken.»

Ander lessenrooster«Die normen voor toegankelijkheid liggen wel erg hoog», vindt Fred Jacobs, pedagogisch directeur van het Sint-Gabriëlcollege in Boechout. Daar werden de jongste vijftien jaar nieuwe gebouwen opgetrokken, die doorlopen in de oude. «We hebben toiletten voor

gehandicapten, we hebben een lift, we gaan nu de signalisatie verbeteren, maar de trapleuningen verdubbelen of de niveauverschillen in het oude gebouw wegwerken, dat is van een ander kaliber. Dan gaat het sneller met praktische oplossingen. Als we weten dat een leerling langere tijd in een rolstoel zal zitten, passen we het lessenrooster aan. Zijn klas verhuist naar een lokaal op het gelijkvloers. En hij mag natuurlijk de lift gebruiken.»«Het zit ook vaak in details», valt Toon Daems bij. «Een verkeerd geplaatste handgreep, een drempel zonder helling, gebrek aan signalisatie, de deurbel die te hoog staat… Dergelijke problemen kan een school met vrij weinig geld oplossen.» ■

- Wil u zelf de proef op de som nemen? Hoe kan u de toegankelijkheid van uw school verbete-ren? Elke Vlaamse school ontving een folder met tips, informatie en de adressen van de provinciale steunpunten (gratis advies): Vlaams Steunpunt Toegankelijkheid - Gelijke Kansen in Vlaanderen - Boudewijnlaan 30 - 1000 Brussel - tel. 02 553 58 46 - fax 02 553 51 38 - gelijkekansen@vlaanderen.be - www.gelijkekansen.be.- Subsidies om uw school toegankelijker te maken: www.digo.be- Het volledige rapport van dit onderzoek kan u down-loaden als pdf-document via www.provant.be/welzijn/thema’s/toegankelijkheid/toegankelijkheid%20schoolgebouwen2.pdf

Jordi: «Ik geraak overal, behalve in de struiken, dat is wat moeilijker...»

over krukken

42 KLASSE NR.128

ONDERZOEK

� www.klasse.be/kvl/99/45 De Eerste Lijn, echtscheiding en nieuwe gezinsvormenwww.klasse.be/kvo/33/4 Drie nieuwe gezinnen klappen uit de school

Hoe gaat het er bij leerlingen thuis aan

toe? In welk gezin groeien ze op? Eén

op drie leerkrachten weten dat niet. En

de leerlingen voelen dat. Ook aan hun

punten.

Suske en Wiske in de klas

Is Wiske de zus van Suske? Is Sidonia echt de tante van beide bengels of is ze hun moeder? Spreken we van Lambik als pleegvader en van Jerom als suiker-oom? En vormen ze allemaal één traditioneel gezin of veeleer een nieuw samengesteld gezin? Waarschijnlijk het laatste. Of dat een probleem is? Volgens studies halen kinderen uit niet-traditionele gezinnen gemid-deld minder goede schoolresultaten dan kinderen die opgroeien in een traditioneel gezin. Ze hebben ook meer gedragsproblemen. De verschillen zijn niet zo groot, maar wel hardnekkig. En leerkrachten reageren erg verschillend. Hoe ouders en scholen samen de lat gelijk kunnen leggen, staat in een nieuw onderzoek van de KULeuven en de Universiteit Gent. Een team onder leiding van prof. Hilde Colpin graaft met ou-ders, leerkrachten en leerlingen in 15 Vlaamse lagere scholen de aandachtspunten op.

Hoe reageren schoolkinderen volgens hun ouders op sterke veranderingen in het gezin?Prof. Hilde Colpin: «Sommige ouders maken zich daar bezorgd over. De helft van hen merkt schommelingen op in de resultaten en het gedrag van hun kind tijdens een crisis in het gezin. Maar het merendeel zegt dat veranderingen in het gezin al bij al geen invloed hebben op de prestaties van hun kind. Veel ouders vinden ook niet dat het zich slechter voelt op school.»

‘Zien’ leerkrachten dat leerlingen in een andere gezinsvorm opgroeien of dat hun gezinssituatie is veranderd?Prof. Hilde Colpin: «Als we de informatie van de ouders en de leerlingen naast de indrukken van de leerkrachten leggen, ja. De leerkrachten merken dat

«Wat betekent ‘een tekening voor vaderdag maken’ voor een kind dat geen vader heeft?»

L ine heeft een nieuwe vader. Haar schoolresultaten gaan op en af en in de klas ge-draagt ze zich onvoorspelbaar.» Klinkt bekend, zegt u? In Vlaanderen groeit één kind op zeven op in een niet-traditioneel gezin. Zoals Suske en Wiske. Maar anders

dan bij deze striphelden hebben Vlaamse schoolkinderen het daar soms moeilijk mee. Hoe reageren leerkrachten? En wat mogen school en ouders van elkaar verwachten?

HET COMPLIMENTEN-DOOSJE

Hoe u elke leerling een ‘thuis’ kan geven op school? Hoe u vooroorde-len wegwerkt en de com-municatiestroom tussen school en ouders verbetert? Zeven tips:

Toon openheid en begrip voor alle gezinsvormen en voor de sociaal-emotionele gevoeligheden van het kind. Stimuleer dit bij de leerlingen en andere ouders. Informeer u over de leefwereld en behoeften van kin-deren uit nieuwe gezinsvormen.

Hanteer gepaste werkvormen in de klas: laat kinderen vertellen over hun thuissituatie, laat ze een tekening maken, houd een klasgesprek over thema’s die de leerlingen bezig-houden, houd een klasdagboek bij, gebruik een complimentendoosje, een gevoelensbarometer…

Geef kinderen de kans af te wijken van het gangbare patroon bij knut-selwerkjes voor vader- en moederdag (andere bestemmeling), nieuwjaars-brieven (andere aanspreektitels), rapporten (dubbels, een week langer houden), het schoolfeest.

Zoek voor de lees-, schrijf- en rekenles materiaal en voorbeelden waarin een variatie aan gezinsvor-men voorkomt.

Moedig de betrokkenheid van ouders bij de school aan door informatie over activiteiten, infoavonden, oudercontacten enz. te verspreiden, ook naar ouders zonder hoederecht.

Screen handboeken, leesboe-ken en oefenmateriaal op de mate waarin ze aansluiten bij de heterogeniteit van leefwerelden waarin kinderen opgroeien. Zoek kinderliteratuur rond het thema nieuwe gezinsvormen.

Organiseer een effi ciënt en discreet systeem van informatie-uitwisseling en –doorstroming, zodat u kinderen het hele jaar kan opvolgen. Vraag bij de inschrijvingen naar informatie over de gezinssituatie van de leerlingen en laat die elk jaar opnieuw aanvullen.

KLASSE NR.128 43

gScholen missen een gezinsbeleidScholen missen een gezinsbeleid

deze leerlingen zich anders gedragen, minder goed presteren, zich minder goed voelen op school. Maar als je ze expliciet vraagt of minder goede leerresultaten te maken hebben met de gezinssituatie van hun leerlin-gen, dan zien ze amper in de helft van de gevallen een verband en dan nog niet altijd negatief. Leerkrachten zijn er zich niet van bewust dat ze de leerresultaten van kinderen uit niet-traditionele gezinnen lager inschatten dan van kinderen uit traditionele gezinnen. Het valt ook op dat leerkrachten voor gemiddeld een derde van hun leerlingen niet kunnen zeggen in welk gezin ze opgroeien en hoe de sfeer daar is. Dat varieert sterk: de ene leerkracht kent het gezinsklimaat van àl zijn leerlingen, de andere van geen enkele.»

Welke verschillen zien leerkrachten tus-sen kinderen uit traditionele en nieuwe gezinsvormen?Prof. Hilde Colpin: «Van de kinderen uit traditionele gezinnen sukkelt volgens de leerkrachten een kwart met leer- en/of gedragsproblemen. Van de kinderen uit eenoudergezinnen of nieuwsamengestelde ge-zinnen is dat ongeveer de helft. Sterke, stabiele en stijgende schoolresultaten noteren de leerkrachten het meest bij kinderen uit traditionele gezinnen. De verschillen met de andere kinderen zijn niet zo groot, maar kinderen uit eenoudergezinnen doen het echt minder goed: bij een op zes gaan de schoolprestaties op en neer, bij een kwart gaan ze achteruit. Of kin-deren zich goed voelen op school blijkt niet samen te hangen met de samenstelling van het gezin maar met het gezinsklimaat. Leerkrachten merken wel dat kinderen die zich niet goed voelen op school vaker uit niet-traditionele gezinnen komen. Maar ook als kinderen opgroeien in een doorsnee gezin met veel confl icten of fi nanciële problemen, kan dit hun goed gevoel aantasten. Leerkrachten zien dit: een op vier leerlingen uit confl ictgezinnen voelt zich afwisselend goed en minder goed, een op acht voelt zich steeds slechter op school. Leerkrachten én leerlingen geven ook aan dat kinderen uit harmonieuze gezinnen twee tot vier keer meer kans maken om populair te zijn in de klas dan kinderen uit confl ictgezinnen. Die maken meer kans om uit de groep te vallen.»

Hoe ervaren ouders de reacties van de school op hun nieuwe gezinssituatie?Prof. Hilde Colpin: «De meeste ouders vinden dat het best klikt met de school en de leerkrachten. Vaak lichten zij zelf de school in als hun gezinssitu-atie verandert. Ze doen dat in de hoop op begrip voor hun kind. Een derde van de ouders vindt dat de school negatief reageert. Ze voelen zichzelf en hun kind niet ondersteund. Ze ervaren vooroorde-len vanwege de leerkrachten, de directie, andere ouders. De ervaringen van de ouders hangen sterk af van de leerkracht van hun kind. Als die veel in-vesteert in de psychosociale ontwikkeling van zijn leerlingen ervaren de ouders dat als heel positief. Maar sommige leerkrachten doen dat niet, ze zijn enkel bezig met les en leerstof. De scholen uit het onderzoek blijken ook nauwelijks een gezinsbeleid te voeren. Ze vertrekken uitsluitend van het traditionele gezinsbeeld. Dat duikt op in invulformulieren met enkel ‘naam van de vader’ en ‘naam van de moeder’ erop, maar ook in lessen en opdrachten. Wat bete-kent ‘een tekening voor vaderdag maken’ voor een kind dat geen vader heeft? Nochtans zijn scholen

volgens eindterm 4.7 Wereldoriëntatie verplicht om de verscheidenheid van gezinsvormen op te nemen in hun leerplannen.»

Wat verwachten deze ouders dan van de school?Prof. Hilde Colpin: «Wat ze niét willen, is een voorkeursbehandeling. Ze rekenen wel op openheid en begrip, dat is voor hen cruciaal. Eerlijke en bezorgde leerkrachten, die kinderen in crisisperiodes weten te steunen, zijn voor hen en hun kind van onschatbare waarde. Ouders vragen praktisch-organisatorische soepelheid (naschoolse opvang, een extra exemplaar van het rapport…), administratief-informatieve on-dersteuning (effi ciënte en directe communicatie met beide ouders…), fi nanciële soepelheid (afbetalingsplan bij fi nanciële problemen, materiële hulp…) en sociaal-emotionele begeleiding (discretie, vertrouwenspersoon voor hun kind - zeker tijdens het verwer-kingsproces, mogelijkheid om het CLB aan te spreken bij problemen…). Of dat het geval is, hangt af van leerkracht tot leerkracht en van school tot school. Dat is voor de ouders erg verwarrend. De ene leerkracht geeft hun kind wat meer tijd om een taak af te werken, de andere doet dat niet. De ene school stelt bij fi nanciële problemen een soepeler regeling voor, de andere stuurt aanmaningen.»Dat ouders de schoolloopbaan van hun kind ondersteunen, blijkt zeker bij kinderen in nieuwe gezinsvormen essentieel: het kind naar school rijden, helpen bij huiswerk, po-sitieve feedback geven, deelnemen aan schoolactiviteiten…

Ondersteunen ouders uit nieuwe gezinsvormen de schoolloopbaan van hun kind even goed als andere ouders?Prof. Hilde Colpin: «Dat hangt niet enkel af van de gezinsvorm. Het aantal kinderen, de kwaliteit van de relatie school-ouders, eventuele confl icten in het gezin enz. spelen ook mee. We stellen wel vast dat de school deze ouders moet stimuleren. Vooral alleenstaande moeders kunnen een duwtje in de rug gebruiken. Hun professionele en fi nanciële situatie maakt het soms moeilijk voor hen om bij de schoolloopbaan van hun kind betrokken te zijn. Ouders uit nieuwe gezinsvormen voelen zich ook vaak geremd door hun angst voor vooroordelen. Daar kan een school aan werken, door bijvoorbeeld voldoende te communiceren met de ouders. Ook leerkrachten willen dat. De helft van hen vindt dat er niet genoeg contactmomenten met ouders zijn. Ons onderzoek toont duidelijk aan dat als ouders en school goed sa-menwerken, de leerresultaten van leerlingen omhoog gaan. Ze voelen zich ook beter op school.» ■

Nieuwe gezinsvormen en onderwijsparticipatie in Vlaanderen, Prof. H. Colpin, prof. J.P. Verhaeghe, prof. L. Vandemeulebrouc-ke, prof. P. Ghesquière, K. Janssen, V. Amelinckx, E. Cocquyt, H. De Vos – Leuvens Onderzoeksinstituut voor de Gezinsopvoeding en Opvoedingsproblemen (KULeuven) en Vakgroep Onderwijs-kunde (Universiteit Gent) - Onderzoek in opdracht van het depar-tement Onderwijs, OBPWO 99.07 – een uitgebreide samenvat-ting van het onderzoek vindt u op www.ond.vlaanderen.be/onderzoek. De volledige studie bevat meerdere bladzijden suggesties voor de leerkracht en de school.

44 KLASSE NR.128

COLLEGA’S

� Info over Guatemala vroeger en nu: worldatlas.brinkster.net/asp/terr.asp?terrid=112 - www.geocities.com/RainForest/Vines/4273/tindex0.htm - www.wereldwijd.be/archief/ww279-16.htm - www.countryreports.org/guatemala.htm

Guatemala, het vruchtbare land waar de Maya’s leefden. Volgens de overlevering doodde de Spanjaard Pedro de Alvaro bij zijn overwinning op Maya-koning Tecun Uman een vogel met felrode borst, smaragdgroene verentooi en lange groene staartveer: de Quetzal, nationaal symbool van Guatemala. Deze vogel die niet in gevangenschap kan leven en daarom ook de vrijheid symboliseert, is ironisch genoeg zo goed als uitgestorven. In Guatemala werd de in de nationale hymne bezongen vrijheid decennia lang in geweld gesmoord. Na de burgeroorlog probeert de bevolking nu voorzichtig te herademen. Leerkracht Clara Tobias richt haar wankele hoop op het onderwijs.

U studeerde na het basisonderwijs nog twaalf jaar. Is dat de gewoonte in Guatemala? Clara Tobias: «Helemaal niet. Van alle leerlingen bereikt nauwelijks een derde het laatste jaar van het basisonderwijs. Daarvan gaat maar een heel klein percentage naar het secundair en een verwaarloos-

baar aantal naar de universiteit. Velen maken ook daar hun studie niet af. De meeste Guatemalteken behalen dus in het beste geval hun basisdiploma. Ikzelf studeer graag verder zodat ik anderen op weg kan zetten. Alleen zo kunnen we er in slagen om de Guatemalteekse samenleving na al die jaren van burgeroorlog te reanimeren. Ik ben ervan overtuigd dat goede leerkrachten en degelijk onderwijs in dat proces een belangrijke rol spelen.»

U lijkt een bevlogen leerkracht. Vanwaar die passie? Clara Tobias: «Het was zeker geen liefde op het eerste gezicht. Toen ik mijn basisdiploma had behaald, kon ik voor leerkracht of voor boekhouder stude-ren. Andere opleidingen waren er in die tijd niet. De ‘keuze’ was makkelijk want in boekhouden had ik absoluut geen zin. Als het dan toch onderwijs werd, dan studeerde ik het liefst voor beroepsleerkracht. Helaas moest ik daarvoor naar Chiquimula en wou mijn vader niet dat ik ver van huis ging studeren.

Tijdens de burgeroorlog stond het onderwijs

er stil. Vandaag komt het moeizaam op gang.

Leerkrachten zijn er met de brommer uren onderweg. Sommigen

komen mee met het bananentransport. Dat is

goedkoper.

Kogels en bananen WORKSHOPS OVER OP

SCHOOL«Het Zuiden wordt uitgeperst als een citroen. Een gevolg van de logica van de maximale winst», zegt 11.11.11. De Noord-Zuid-beweging verzet zich met haar jaarthema ‘globaal anders’ tegen de verwoestende gevolgen van globalisering voor het Zuiden en dringt aan op internationale spelregels. U kan met uw leerlingen op school op dit jaar-thema inspelen. Daartoe biedt 11.11.11. workshops over globaliseren aan voor jongeren vanaf 16 jaar: ‘Trouble in pa-radise’ en ‘De grond van de zaak’. Wie via Klasse deze workshops aanvraagt, hoeft alleen de vervoerskosten van de 11.11.11.-medewerkers te betalen. De

normale prijs bedraagt 37 euro.

Info: 11.11.11. Jongerenwerking - Vlasfabriekstraat 11 - 1060 Brussel

- tel. 02 536 11 60 - www.11.be - erika.buggenhoudt@11.be

Clara Tobias:«Voor mijn leerlingen bestaat morgen niet.»

H et lijkt sterk op een obsessie», lacht Clara Tobias (32) uit Guatemala. Ze volgt nu al twaalf jaar onderwijsopleidingen en combineert die met diverse jobs: van onderwijzer over schooldirecteur tot universiteitsdocent. «Guatemalteekse leerkrachten komen

nauwelijks rond, maar ik zou geen ander beroep willen.» De kogels zijn niet ver weg.

GUATEMALA: GEBREKKIGMEISJESONDERWIJS

Gekoloniseerd door Spanje

spreekt een groot deel van de

bijna 13 miljoen Guatemalte-

ken Spaans. 44 procent van de

inwoners is jonger dan 14 jaar.

Zes jaar basisschool is voor alle

inwoners bij wet verplicht, maar

slechts ongeveer de helft maakt

die opleiding af. Kinderarbeid

vormt samen met ondervoeding en

gebrekkig meisjesonderwijs één van

de pijnpunten in de Guatemalteekse

samenleving. Na de basisschool

volgt slechts 30 procent van de

jongeren een specialisatie in het

secundair onderwijs. Slechts 0,75

procent van alle inwoners behaalt

een universitair diploma. Een pak

Guatemalteken kan nauwelijks

lezen of schrijven: in de steden is

82 procent van de vrouwen en 87

procent van de mannen geletterd,

tegenover respectievelijk slechts 49

procent en 66 procent in landelijke

gebieden. Nadat met de vredes-

akkoorden van 1996 een einde

kwam aan 36 jaar burgeroorlog

probeert de regering onder

leiding van president Alfonso

Portillo het onderwijs weer op

de sporen te krijgen.

KLASSE NR.128 45

p«Alleen basisdiploma voor de meesten»Alleen basisdiploma voor de meestenTijdens de burgeroorlog werden vooral in het westen van het land studenten en rondreizende jongeren zonder aanleiding doodgeschoten. In de streek waar ik opgroeide was het veel veiliger. Ik ben dan maar in mijn thuisstad zonder veel enthousiasme een op-leiding als onderwijzeres begonnen. Toen ik eenmaal in de klas stond en erachter kwam dat ik iets nuttigs deed voor andere mensen, werd ik op slag verliefd op het beroep. Ik ondervond dat ik meer kon doen voor mijn volk dan bijvoorbeeld een boekhouder die alleen met cijfers bezig is.»

Staat het beroep van leerkracht in hoog aanzien in Guatemala?Clara Tobias: «Vroeger was de leerkracht vaak ook nog vertrouwenspersoon, familievriend en gezagsdra-ger. Hij of zij werd door iedereen gewaardeerd. Maar omdat de job vandaag steeds slechter wordt betaald, devalueert ook de waarde die de samenleving aan het beroep hecht. Alleen met je onderwijswedde red je het als leerkracht niet. Daarom combineren velen hun lestaak met andere jobs. Precies daardoor kunnen ze zich niet meer voldoende aan de leerlingen wijden. En dat terwijl de samenleving steeds meer inzet van ons vraagt. De leerkracht wordt nu behandeld als een ordinaire bediende en vaak beoordeelt men ons beroep erg negatief. Veel leerkrachten zijn ook zelf niet meer gemotiveerd.»

Is het Guatemalteekse onderwijs goed georganiseerd? Clara Tobias: «In de steden werken leerkrachten doorgaans in goed draaiende scholen. Maar vooral in de landelijke gebieden verloopt het onderwijs nog moeizaam. Leerkrachten zijn er met de brommer uren onderweg naar afgelegen dorpen. Aan het eind van de maand houden sommigen minder dan de helft van hun loon over, de rest gaat naar brandstof. Ik ken collega’s die met het bananentransport meekomen. In kleine schooltjes is er nauwelijks lesmateriaal ter beschikking. Er zijn leerkrachten die dan maar van hun eigen geld boeken kopen voor de leerlingen. Beginnende leerkrachten worden de eerste maan-den vaak niet betaald en stapelen ondertussen de schulden op. Tegen die gang van zaken protesteren haalt niets uit, integendeel: je riskeert ervoor in de gevangenis te belanden. We moeten dus nog veel knelpunten aanpakken voor ons onderwijs ‘normaal’ zal verlopen.»

U hebt ook een licentiaatsdiploma be-drijfsadministratie. Waarom maakt u dat niet te gelde? Clara Tobias: «Ik heb ooit een jaar vorming gege-ven aan het personeel van een groot bedrijf. Toen had ik een veel beter inkomen, maar ik hield er niet dezelfde voldoening aan over en keerde daarom terug naar het onderwijs. Ik geef momenteel les in de lerarenopleiding, doceer aan de universiteit, verzorg nascholing voor leerkrachten en vervul ook administratieve taken. Van dat gecombineerde loon kan ik leven maar ik moet geen zotte dingen doen. Sommige van mijn vroegere leerlingen zijn nu inge-nieur, dokter, bedrijfsleider of advocaat, en staan er fi nancieel veel beter voor dan ik. Maar voor mij telt vooral de beroepsvreugde.»

Zoeken belangenverenigingen voor leer-krachten mee naar oplossingen voor de onderwijsproblemen? Clara Tobias: «Tijdens de burgeroorlog waren leerkrachten sterk verenigd in unies die politiek verweven waren. Leerkrachten kwamen op voor de rechten van het volk en streden tegen de armoede; ze organiseerden protestacties en optochten. Velen zijn toen vermoord of in de gevangenis gedraaid. Maar sinds de vredesak-koorden werden getekend, gaven de ooit zo strijdbare leiders van de vakverenigingen de sociale beweging op. De overheid bood hen een uitweg uit de armoede en kreeg zo de sociale onrust onder controle. Als gevolg van die evolutie is de geloofwaardigheid van de vakbeweging afgenomen. Een aantal leerkrach-tenverenigingen focust nu op economische issues: ze regelen pensioenen en springen bij voor familiale kosten. Met fundamentele onderwijs- en samenlevingsproblemen houden die zich niet langer bezig.»

150 000 doden, 45 000 vermisten, anderhalf miljoen vluchtelingen, 200 000 wezen, 440 verwoeste dorpen… De burgeroorlog legde een hypotheek op de Guatemalteekse samenleving. Wat betekent dit voor onderwijs? Clara Tobias: «Tijdens de 36 jaar durende bur-geroorlog werden gezondheidszorg en onderwijs het zwaarst getroffen. Het geweld concentreerde zich vooral in het westen van het land. In het noordoosten waar ik woon werden we er minder rechtstreeks mee geconfronteerd. Op nationale bijeenkomsten voor leerkrachten hoorde ik van collega’s hoe ze hun leerlingen zagen sterven of hoe de lessen door geweld werden verstoord. Leerlingen werden van de ene op de andere dag wees, stelden vast dat sommige klasgenoten en leerkrachten plots niet meer naar school kwamen. Hele families werden uitgeroeid. Leerkrachten kon-den de scholen niet meer bereiken omdat het te gevaarlijk en te duur was om er heen te reizen. De situatie was zo erg dat veel jongeren stopten met studeren. Het onderwijs is door die jarenlange bur-geroorlog gestagneerd en veel Guatemalteken zijn dan ook analfabeet. Zeker in het westen stond het land eigenlijk stil. Het onderwijs dus ook.»

In 1996 werden vredesakkoorden gete-kend. Is er inmiddels een positieve evolu-tie merkbaar?Clara Tobias: «In het nationaal paleis staat een gebeeldhouwde hand waarin elke 29ste van de maand een verse roos wordt gelegd ter herdenking van de vredesakkoorden tussen regering en guerilla, maar toch er is niet zo veel veranderd. In het westen van Guatemala sterven de mensen niet langer door kogels, maar door ondervoeding. En dat terwijl ons land zo vruchtbaar is! De toekomst zie ik dus niet vrolijk tegemoet. Veel jongeren leven van dag tot dag, voor hen bestaat morgen niet. Geen wonder dat ze niet naar school gaan als ze geen vertrouwen hebben in de toekomst. Ik ben dus sceptisch, maar blijf me toch inzetten omdat ik geloof dat onderwijs voor de komende generaties het verschil kan maken.» ■

46 KLASSE NR.12846 KLASSE NR.128

BEKROOND

Digitale boekjesSommige kinderen lezen niet graag boekjes. Andere willen wel, maar vinden ze te moeilijk. En voorlezen in de klas, daar is niet altijd tijd voor. «Tenzij de computer dat mag doen», dacht Ides Chamon van de School voor Buitengewoon Basisonderwijs in Ieper. Hij trok naar een uitgeverij en vroeg de toestemming om een voorleesboekje aan te passen voor gebruik in de kleuterklas en het online te brengen: «De boekjes zijn uitgewerkt in PowerPoint», legt Chamon uit. «De kinderen luisteren en kijken, ze lezen mee als ze kunnen, ze voeren leesopdrachten uit. Geen grote afl eiders, toeters of bellen, het verhaal staat centraal. Daarna stappen de kinderen over naar het echte boek.» Voor de leerkracht in de klas zijn deze digitale boekjes een mooie aanvulling en ondersteuning, vond de jury van de Digikids Awards 2002 en meteen was Ides Chamon 1 000 euro rijker. Wie belangstelling heeft, kan de boekjes gratis downloaden van de website van de auteur, samen met een cursus PowerPoint en andere nuttige software voor het basisonderwijs.De digitale boekjes is één van de tien laureaten voor de Prijs van de Minister van Onderwijs en Vorming 2002. Download naar believen via http://home2.pi.be/ichamon/extradownloaden.htm. Zegt zo’n Award u ook wat? Hou www.digikids.be in het oog voor editie 2003. En meer.

EINDELIJK WEER SCHOOL

Daar komen de beestjesWat weet u over leerlingen en luizen? Krab en win.

Voelt u de jeuk al opkomen? Alle stellingen zijn waar, behalve de laatste. «Spreek er alsjeblief over in de klas», mailt moeder Leen Gyssels dan ook, «want voor een kind dat met de beestjes geplaagd zit, is de sociale impact enorm.» Geef voorts ouders het advies hun kinderen wekelijks op hun luis- en neetgehalte te screenen. Hiervoor blijkt de Nat-Kam-Test het meest doeltreffend. Dat is een kamtechniek waarbij je balsem of conditioner in het haar van het kind brengt. Met een luizenkam ga je systematisch, van achter naar voor door het haar van het kind. Je start daarbij aan het ene oor en kamt door tot het andere (het kind zit voorover gebogen). Vervolgens kam je van voor naar achter (het kind zit nu rechtop), weer van het ene oor naar het andere oor.

waar onwaar

Kinderen met luizen zijn een fenomeen dat vooral na de vakanties optreedt

Elke school kan vroeg of laat leerlingen met luizen over de vloer krijgen

Elke leerling kan luizen krijgen, hoe goed hij zich ook wast

Kinderen preventief behandelen tegen luizen helpt niet

Luizen springen of vliegen niet

Luizen reizen van het ene kind naar het andere via hoofdcontact, mutsen en sjaals

Luizen zijn een sociaal taboe waarover je in de klas beter niet spreekt

LESTIP

De kortste toetsU stelt geregeld een toets op waarbij uw leerlingen heel kort, met één of twee woorden moeten antwoorden? In Classroom Assessment scharrelt James McMillan de addertjes bij elkaar. Uw checklist in zeven stappen:

Is slechts één antwoord correct? Is een beknopt maar volledig correct antwoord mogelijk? Komen al uw vragen uit uw eigen hoofd en niet uit het handboek? Weten de leerlingen hoe kort hun antwoord precies moet zijn? Als het antwoord een cijfer is: hoe specifi ek moet dat zijn (bv. cijfers na de komma)? Als u een stippellijn afdrukt voor het antwoord, stemt die qua lengte overeen met het vereiste antwoord? Kennen uw leerlingen alle (moeilijke) woorden in uw vraag?

Classroom Assessment: Principles and Practice for Effective Instruction, James McMillan, Boston: Allyn and Bacon, 2001

KLASSE NR.128 47

NIEUWE DRUG

«Ze snuiven Rilatine»Eind vorig schooljaar werd in Oost-Vlaanderen een 13-jarige jongen van school gestuurd omdat hij Rilatinepillen verhandelde op de speelplaats. In plaats van ze in te nemen als medicijn spaarde hij ze op om ze tegen zes euro het stuk te verkopen. Rilatine is een geneesmiddel waarmee men kinderen behandelt die lijden aan ADHD, een stoornis in de hersenen waardoor te veel impulsen tegelijk worden doorgelaten. Omdat Rilatine tot de groep van de amfetaminen behoort (net zoals speed of xtc maar minder krachtig), wordt het product ook als drug verhandeld. Vooral in de Verenigde Staten snuiven heel wat jongeren Rilatinepoeder, dat ze aanmaken door de pillen te pletten. In België is Rilatine enkel verkrijgbaar op doktersvoorschrift. Daardoor zou het met de Amerikaanse toestanden bij ons nog meevallen. Preventiemedewerkers waarschuwen echter tegen het al te gemakkelijk voorschrijven van Rilatine. «Kinderen met allerlei ontwikkelingsproblemen krijgen nu nogal vaak ten on-rechte de diagnose ADHD opgeplakt», verklaart Peer Van der Kreeft, hoofd van het preventiecentrum De Sleutel in De Morgen. «Het voordeel van die diagnose is dat er een pilletje voor bestaat, terwijl de echte problemen vaak heel moeilijk te behandelen zijn.» Op de Anonieme Drugslijn (078 15 10 20) kwamen al meldingen binnen over Rilatinegebruik. Ouders die het positieve effect van Rilatine zien op ADHD-kinderen laten het medicijn ook voor hun kinderen voorschrijven, omdat het ze beter zou doen leren. Een misvatting, zeggen speicalisten. Volgens hen heeft dergelijk misbruik van Rilatine vooral kwalijke neveneffecten.

CAMPAGNE

Oktober soberVoor wie nog ruimte heeft in het schoolbudget, negen tips om energie te verspillen

Laat de kopieermachine ook tijdens de middagpauze en ’s nachts op volle toeren draaien. Zet de verwarming pas uit als de laatste leerling de school heeft verlaten. Plaats geen spaarknoppen op de stortbakken. Stuur apparaten met een groen energielabel wandelen (‘Da’s allemaal dikke zever.’). Gebruik als het kan halogeenlampen (‘Die spaarlampen zijn zo lelijk’). Kopieer nooit dubbelzijdig. Stimuleer het gebruik van folie en plastic in plaats van ‘dat gedoe met die brooddozen’. Plaats refl ecterende panelen voor de radiatoren (‘Wie ziet dat nu als die erachter hangen.’). Zet de elektronische thermostaten het hele jaar door op 23° (‘Waarvoor al die knopjes dienen zal Joost weten’).

Het energieverbruik op school neemt toe. Bewust omgaan met energie is goed voor de school-kas èn het milieu. Oktober is de maand van de energiebesparing. Het hele programma vindt u op www.energiesparen.be

WebtipsHoe jaagt u bezoekers weg?

U kan uw leerlingen met handen en voeten uitleggen hoe ze hun byteverse website kunnen verknoeien, maar u kan het hen ook gewoon zelf laten ervaren. Joesability bevat zowat alle denkbare ingrediënten om surfers zo snel mogelijk weer weg te jagen. Te betreden op eigen risico.www.joesability.nl

Keuze in het kwadraatMeerdan 500 meerkeuzevragen voor het vak wiskunde vindt u, voor elke graad van het secundair onderwijs, op de site van Gricha Pusnin, wiskunde-leraar in Deurne. Voorts hebt u de keuze uit vragen over machten, vergelijkin-gen, ongelijkheden, functies, logaritmen, kansberekening enz. «De alternatie-ven voor de goede antwoorden zijn even authentiek als de juiste antwoorden», verzekert Gricha. «Ze zijn afkomstig van fouten die mijn leerlingen hebben gemaakt bij open vragen.»www.gricha.bewoner.antwerpen.be/

De juiste siteKent u een goeie website voor leerkrachten en wil u die doorspelen aan collega’s? Taalleerkrachten kunnen alvast informatie delen bij het Limburgs Regionaal Expertisenetwerk (LIM-REN). U vult een online evaluatieformulier van taalsites en taalsoftware in of u raadpleegt gratis de databank. Hoe meer collega’s voor input zorgen, hoe interessanter de databank wordt.www.luc.ac.be/cttl

Vanaf dit schooljaar moeten leerlingen uit de voormalige Duitse Democratische Republiek (DDR) opnieuw volledige dagen naar school. Na de val van de Berlijnse Muur in 1989 schakelden zij over naar het West-Duitse systeem van halve schooldagen. Met de nieuwe maatregel hoopt

Duitsland de teleurstellende resultaten van zijn leerlingen in internationale vergelijkingen op te krikken. Vooral het peil van lezen, wiskunde en wetenschappen moet beter. Ook de leerkrachten zijn vragende partij voor langere schooldagen. «We hebben nauwelijks tijd om leerlingen met achterstand

of leermoeilijkheden goed te begeleiden», klinkt het. De stap naar volledige dagen onderwijs heeft ook een serieuze sociale en economische impact. Omdat hun kinderen niet langer tegen lunchtijd thuiskomen, grijpen veel vrouwen de kans (opnieuw) voltijds te gaan werken.

DUITSLAND

Langer op de schoolbanken

LUC

DAEL

EMAN

S

Wiskunde in 500 vragen.

LUC

DAEL

EMAN

S

Er bestaat geen leerpil.

48

PSYCHOSOMATISCHE KLACHTENFO

TO: I

VO H

ENDR

IKX

«Buikpijn en klamme handen…»«Tijdens de vakantie liep alles nog goed, maar sinds september klaagt Matthias (14)

vaak over buikpijn. Hij wil dan niet naar school. Met buikpijn kan hij zich niet

concentreren, zegt hij. Volgens onze huisarts is er lichamelijk niks aan

de hand. Of er soms andere problemen zijn? Gisteren stuurde

de school Matthias naar huis: ziek. Hij moet nu maar

eens ophouden met die komedie.»

(Georg, vader).

7 tot 30 procent van de leerlingen tussen 8 en 18 jaar klaagt geregeld over pijn. Meestal gaat het over hoofd- of buikpijn. Vaak zijn er ook nog andere lichamelijke klachten als braken, misselijk worden, ademhalingsproblemen, darmspasmen, overmatig zwe-ten, koude handen en voeten. Slechts bij één op tien kinderen met buikpijnklachten vindt de arts een lichamelijke oorzaak. Steeds meer leerlingen hebben lichamelijke (somatische) klachten zonder dat artsen een duidelijke ziekte vinden (psychisch). Ze functioneren niet meer op school.

GEZOND EN TOCH PIJNEr zijn verschillende mogelijke oorzaken waarom psychosomatische klachten ontstaan:- Stress kan bij leerlingen psychosomatische klach-ten veroorzaken. Problemen thuis (ernstige ziekte, huwelijksproblemen…), hoge taakeisen op school (leerproblemen), maar ook de gewone gang van zaken op school (plagen en pesten, voortdurend de druk voelen om te presteren, altijd de beste moeten zijn…) veroorzaken stress. - Leerlingen die thuis steeds hun gevoelens van angst en verdriet moeten onderdrukken («Doe niet zo fl auw») lopen meer risico op stress en pijnklachten. - (Buik)pijn kan ook aangeleerd gedrag zijn. Som-mige ouders besteden veel aandacht aan pijnklachten. Ze reageren overbezorgd, lopen naar de huisarts en ontslaan hun kind van onaangename verplichtingen (zwemmen, de turnles, spreekopdrachten, opruimen…). Ze belonen het pijngedrag. Die pijn komt vlug terug. Onderzoek toont ook aan dat ouders van kinderen met pijnklachten zelf vaak klagen en veel praten over ziekte en pijn.

BUIKPIJN IN DE KLAS. Wat doet u niet?

➜ De klachten afdoen als aanstellerij («Wees fl ink»). Ongeveer 1 op 3 kinderen met buikpijnklachten geraakt er niet vanaf of ontwikkelt andere klachten.➜ De leerling ontslaan van vervelende werkjes (spreekbeurt, toets…), tenzij die voor hem écht te zwaar zijn.

Wat doet u wel?➜ Stel u bezorgd op. Ga op zoek naar wat de leer-ling met zijn gedrag wil vertellen. Praat met de leerling. Wat zijn mogelijke stressfactoren (thuis en op school)? Zoek samen naar mogelijke oplossingen voor de problemen.➜ Overleg met de ouders. Zij kunnen vertellen hoe de leerling thuis is. Schakel de schoolarts in als dat nodig is.➜ Zeker bij ernstige psychosomatische klachten, zoals bijvoorbeeld anorexia, kunnen leerkrachten beter tijdig doorverwijzen (via het CLB).

PREVENTIE OP SCHOOL:negen tips

Zorg voor een open cultuur op school. Leer leerlingen hun negatieve gevoelens (angstig, boos, onzeker…) herkennen, leer ze ermee omgaan. Leer-lingen die negatieve gevoelens onderdrukken hebben makkelijker pijn en lichamelijke ongemakken.

Maak van leerlingen vaardige probleemop-lossers, vooral op sociaal vlak. Wie het gevoel heeft dat hij een sociaal probleem (en dat is meer dan een wiskundig vraagstuk) kan oplossen, heeft minder stress.

Laat voelen dat niet alleen de prestaties tellen op school.

Zorg voor genoeg ontspanning: uitstappen, middagactiviteiten, verschillende werkvormen tijdens de les.

Geef aandacht aan wat goed gaat. Toon wat de leerlingen al kunnen. Duw leerlingen niet voort-durend met hun neus in wat ze nog niet kunnen. Zo voorkom je dat leerlingen zich nestelen in de rol van de sukkelaar, de niksnut, de dommerik.

Zorg dat elke leerling positieve aandacht krijgt. Stel geen te hoge taakeisen en hou rekening met de kwaliteiten en tekorten van elk kind.

Werk aan een warme klassfeer waar leerlingen zich goed voelen.

Vertel duidelijk wat je verwacht van de leerlingen. Op school zijn er duidelijke afspraken en klare regels.

Zorg voor een open, eerlijke en snelle commu-nicatie tussen ouders en school. Leerkrachten signaleren tijdig als er problemen zijn. De school meldt problemen aan het CLB en zoekt samen naar oplossingen.

In het oktobernummer van hun Klasse lezen ouders een bijdrage van De Eerste Lijn over

psychosomatische klachten. Meer over angst en stress op school kan u lezen op

www.klasse.be/dossier/stress of in «Mama, mijn buik doet pijn» van Ludo Driesen

(Garant - 10,40 euro)

Uw vragenU zoekt informatie. Waar kan u terecht?- De Infolijn van het departement Onderwijs is het eerste aanspreekpunt voor leerkrachten, ouders, leerlingen en studenten met vragen of problemen rond onderwijs: bel het gratis nummer 0800 30203 (alle werkdagen van 9 tot 12.30 u. en van 13.15 tot 17 u.). U kan ook faxen naar 02 553 96 55 of surfen naar www.ond.vlaanderen.be/infolijn. Daar vindt u het antwoord op een aantal veel gestelde vragen. Vanuit deze website kan u ook een e-mail sturen naar de Infolijn.- Op edulex.vlaanderen.be vindt u alle (recente) informatie over omzendbrie-ven en wetgeving.- Voor vragen over uw persoonlijk dossier (b.v. over uw wedde) stapt u eerst het best naar het secretariaat van uw eigen school. Eventueel zal de school contact opnemen met uw werkstation. U kan ook zelf bellen via het centrale nummer tel. 02 553 86 11.- U vindt alle diensten op één adres: departement Onderwijs - Koning Albert II-laan 15 - 1210 Brussel - tel. 02 553 86 11 (algemeen nummer).- 0800 30 201 is het nummer van de Vlaamse Infolijn. U kan op dit gratis nummer terecht, iedere werkdag van 9 tot 19 u., voor informatie en publicaties.

Dialoog

KLASSE NR.128 49

«Al mijn brillen in de container»

Uw artikel over de bril waarmee wij, leerkrachten, naar leerlingen kijken heeft mijn ogen geopend. (Klasse 127 p. 10) Op onze

school worden leerlingen al jaren gebrandmerkt. Op de leerlingenlijsten staan achter elke ‘moeilijke’ leerling drie kruisjes. Deze ‘probleemgevallen’ zijn gedoemd om hun hele schoolloopbaan door dezelfde bril bekeken te worden. Deze leerlingenlijst schuift elk nieuw schooljaar mee op. Je zal als leerling maar pech hebben dat meneer Flipkens van 1a achter je naam drie kruisjes zet omdat hij vindt dat je een grote mond hebt.Wij kijken zonder het echt te beseffen naar leerlingen met de bril van een collega. Als leerling X een varken is in het eerste jaar, blijft hij dan zes jaar lang een varken? Ik wens hier niet langer aan mee te doen en gooi al mijn brillen in de schoolcontainer. Ik wil leerlingen vanaf nu beoordelen op wie ze echt zijn en niet op het beeld dat andere leerkrachten er van hebben.Oh ja, die leerlingenlijsten gaan ook de vuilbak in. Laat ze maar met een zuiver strafblad mijn klas binnenstappen. ✖

Leerkracht - adres en naam bekend

ReclameReacties op de computer-advertenties in de vorige Klasse (p. 55).• Wat een reclamestunt met de leerkracht(ige) pc: de oplossing voor de leraar die internetkenner moet zijn, ict moet integreren in de lessen enz. Dat ook een printer, scanner, internetaansluiting, inkt, papier, trans-paranten... nodig zijn en wat dat kost, daar zwijgt men wijselijk over. Wat een schril contrast: de ‘echte’ ambtenaar kan een proef afl eggen, krijgt een weddenverhoging en ook een pc op zijn bureau uiteraard, aangesloten op internet en dat alles gratis.

Herman Stevens - ICT coordinator

• De aankoop van een nieuwe pc voor thuiswerk i.v.m. onderwijs-activiteiten kan niet langer op mijn kosten. Kan ik met de factuur op het ministerie terecht? Bovendien zou je uit de foto kunnen afl eiden dat het om een fl atscreen gaat, terwijl in de tekst iets anders staat. Misleidende reclame?

Herman Vermeiren – leraar

• Wat is nu de computer die u exact verkoopt? De afbeelding stemt niet overeen met de omschrijving die er naast staat.

Erik Bresseleers – leraar

• Een pc met TFT-scherm voor 999 euro? Dat dacht je maar! Vooral ict-leken onder de leraren zouden zich kunnen laten misleiden. En bij levering ontgoocheld zijn…

Jean-Louis Leroy – leraar

Advertenties vallen, zoals in elk blad, onder de verantwoordelijkheid va de adverteerder. Daarom vroegen we de adverteerder om zijn aanbod te verduidelijken. De foto die bij de advertentie staat stemt niet overeen met de omschrijving. De leerkracht(ige) pc voor 999 euro bevat, zoals

de omschrijving in de advertentie aangeeft, een 17 inch CRT monitor. De volledige aanbieding, met de eraan gekoppelde voorwaarden en beperkingen, worden toegelicht op www.hp.be/ttt. Op deze website vindt u ook gegevens over wie deze pc met Microsoft KIS software kàn en màg bestellen. Als de adverteerder de indruk heeft gewekt dat deze ook door (onderwijzend) personeel buiten het basis – en secundair onderwijs kon worden gekocht, wenst deze zich daarvoor te verontschuldigen. Het MS KIS contract is afgesloten voor basis- en secundair onderwijs. ✖

Het boek van de ministerEnkele van de vele reacties van lezers die na de bijdrage in vorige Klasse (nr. 127) het hele boek van de onderwijsminister willen lezen.• Omdat ik het op het eerste zicht zo verdraaid eens ben met de minister, wil ik wel eens de confrontatie met het ganse boek aangaan. Blij dat onderwijs weer leeft en beweegt in Vlaanderen.

Kristien Vandendriessche – leerkracht

• Onze minister heeft een goede visie op onderwijs. Vernieuwingen en mentaliteitsverandering kosten veel energie en tijd. De veranderingen zie je soms pas 20 of 25 jaar later.

Veerle Verbraecken – leerkracht

• Ik ben een enthousiaste kleuterleidster van de kabouterklas en zou graag het boek van de onderwijsminister lezen. Ik kijk naar haar op. Ze blijft altijd zo rustig bij problemen in het onderwijslandschap. Op het eerste oudercontact wil ik graag haar nieuwe ideeën voorstellen aan de ouders. ✖

Monique Hozemont – leerkracht

Verkeerd zoeken

Ik ben studente regentaat Frans-geschiedenis-NCZ in Ho-geschool Antwerpen. Ik begin aan met mijn derde

en (hopelijk toch) laatste jaar. In het eerste jaar wist ik al waarover mijn eindwerk zou gaan, namelijk ‘leren leren in het middelbaar onderwijs’. Ik wil goed voorbereid zijn op mijn derde jaar, dus ik ben van plan om informatie op te zoeken over mijn onderwerp en hopelijk binnenkort toch al een vaag inhoudelijk idee te hebben van mijn eindwerk. Dus… ik begin uiteraard mij zoekactie op het Net. Informatie vergaren kan soms heel chaotisch verlopen, je vindt niet wat je zoekt, je zoekt soms verkeerd, de titels van de sites komen niet overeen met de eigenlijke inhoud ervan, enfi n, soms is het echt ‘a jungle out there’! Uiteindelijk kom ik op jullie vertrouwde site terecht (voordien had ik Klasse al vaak bezocht en iedere keer mét succes). Nu is dat weer zo. Wat ik zo apprecieer aan jullie site is hoe jullie de inhoud structureren. Die indeling kan een arme student als ik, met een moeilijke taak voor zich, enorm vooruithelpen in haar verdere zoektocht naar informatie en bronnen. Bij deze wou ik jullie bedanken voor jullie overzichtelijk site die velen écht verderhelpt. ✖

Joyce Wouters - student

Neutraal of vrij onderwijs?

Ik wil reageren op het opiniestuk van Ludo Abicht (Klasse 127 p. 54). Het is een algemeen bekend

feit dat de meeste kinderen in dit land school lopen in het katho-lieke onderwijs. Dit onderwijs wordt vrij genoemd omdat het is ontstaan uit een vrij initiatief van burgers, die zo gebruik maakten en maken van hun wettelijk recht om onderwijs in te richten en aan te bieden vanuit een welbepaalde levensbeschouwelijke opvatting. Aan de ouders dan de vrije schoolkeuze: een door de overheid ingericht neutraal-pluralistisch onderwijs of een vrij, bijvoorbeeld katholiek onderwijs dat rekening houdt met de pluraliteit van het aanwezige leraren-en leerlingenpubliek. Tot zover het mooie principe, waarvan ik me afvraag waar het probleem eigenlijk zit voor iemand die zich toch een grote voorstander van pluralisme lijkt te noemen. Uit het schrijven van Ludo Abicht wordt vooral duidelijk dat hij principieel bezwaar maakt tegen een onderwijs dat vertrekt vanuit één welbepaalde levensbeschouwelijke visie, of beter, tegen het feit dat de overheid hier dan fi nancieel voor moet zorgen. Dat ook in de islamitische gemeenschap de roep al maar luider klinkt om eigen onderwijs te organiseren is best mogelijk. Is dat soms een argument tegen het katholiek onderwijs zoals het historisch is gegroeid, en dat zich blijkens het overduidelijke succes toch ook goed lijkt te hebben aangepast aan de realiteit van groeiende diversiteit van levensovertuigingen? Is Ludo Abicht de mening toegedaan dat er geen verschillen mogen zijn? Moet ook het onderwijs een grijze, en dus niet bepaald smakelijke eenheidsworst worden, waarin het pedagogische project per defi nitie niet mag vertrekken vanuit een bepaalde godsdienstige overtuiging? ✖

Koen Kint - rooms-katholieke godsdienstleraar

50 KLASSE NR.128

Binnen zonder bellenEen selectie uit lezersbrieven, faxen, e-mails en reacties via

internet vindt u op deze pagina’s. Naamloze brieven of manifesten

komen er niet in. De redactie is niet verantwoordelijk voor de inhoud van de brieven. Schrijf a.u.b.

korte brieven van maximum 25 regels. Wat te lang is, moeten

we inkorten. Vermeld uw naam en adres. Enkel uitzonderlijk op

gemotiveerd verzoek laten we die weg. We kunnen eventueel brieven doorsturen naar betrokken afdelin-gen voor een deskundig antwoord.

Klasse publiceert ook brieven die de redactie bereiken via Yeti, MAKS! (Klasse voor Jongeren)

en Klasse voor Ouders. Kan voor iedereen interessant zijn.

U kan ook uw mening kwijt op www.klasse.be/forum of www.klasse.be/gastenboek

Klasse (Dialoog) – Koning Albert II-laan 15 – 1210 Brussel - fax 02 553

96 85 - info@klasse.be

KlasseMaandblad

voor Onderwijs in Vlaanderen

Uitgegeven door het ministerie van de Vlaamse

Gemeenschapdepartement Onderwijs

Nr. 128 • Oktober 2002

Klasse is teamwork. De hele ploeg vindt u op www.klasse.be

Hoofdredacteur Leo BormansRedactie Klasse Gaby De Moor (eind-

redacteur), Jan T’Sas, Dirk Vander Beken, m.m.v. Michel Van Laere, Geert Neirynck,

Veerle DevosHet hart van Klasse Patrick De Busscher,

Diana De Caluwé, An Declercq, Anny Lecocq, Patrice Maniscalchi, Ann Nevens, Anne Siccard

Verantw. uitgever Ludy Van BuytenHendrik Consciencegebouw, 1210 Brussel

Abonnement (10x per jaar): 25 euroAlle Vlaamse leerkrachten, CLB-medewerkers enz. (van elk net en van elk niveau) krijgen Klasse gratis. Adreswijzigingen uitsluitend regelen via de eigen schooladministratie.

Er is ook Yeti (derde graad lager onderwijs), Klasse voor Ouders (kleuteronderwijs t.e.m. tweede jaar se-cundair onderwijs) en Maks! (derde tot zevende jaar secundair onderwijs) voor scholen die dat wensen.

Klasse, Koning Albert II-laan 15, 1210 BrusselTel. redacties 02 553 96 86Tel. secretariaat 02 553 96 84Tel. advertenties 02 553 96 94Redactie red.leerkrachten@klasse.beAbonnementen ann.nevens@ond.vlaanderen.be tel. 02 553 96 84 fax 02 553 95 05URL www.klasse.be

De huidige plannen van de minister van Onderwijs zouden een echte beroeps-

opleiding voorstaan waaraan een certifi caat van ‘leraar’ verbonden wordt. Dezelfde titel zou eveneens verleend worden aan de lerarenopleiding in de huidige driejarige cyclus, die na de hervormingen als een driejarige ‘bachelor’ zal worden georganiseerd. De Vlaamse Vereniging van Studenten (VVS) kiest resoluut voor een zogenaamde ‘MaNaBa’. VVS is steeds een groot voorstander geweest van een volwaardige universitaire lerarenopleiding van minstens 60 studiepunten. VVS eist dat deze on-middellijk na de bachelor kan worden aangevat. Indien studenten de universitaire lerarenopleiding pas na hun ‘vakgebied-master’ mogen aanvatten,

leidt dit onvermijdelijk tot studieduurverlenging, iets waar VVS steeds een groot tegenstander van geweest is. Bovendien wordt het aanbieden van een dergelijke lerarenopleiding ook interessanter voor de zogenaamde ‘zij-instromers’: mensen die na het behalen van hun bachelordiploma zijn uitgestroomd naar de arbeidsmarkt en die pas op latere leeftijd leraar willen worden. Wel ziet VVS een parallelle variant mogelijk, namelijk de zogenaamde ‘geïn-tegreerde master’, zoals binnenkort in Nederland mogelijk wordt. Hierin wordt de lerarenopleiding geïntegreerd met een vakinhoudelijke master, van gezamenlijk 120 studiepunten (twee jaar), met een dubbele master-kwalifi catie.De Bolognahervormingen staan een grotere trans-

parantie en vergelijkbaarheid van opleidingen voor; In Nederland zal de universitaire lerarenopleiding worden aangeboden in de masterfase. Een Vlaams getuigschrift van ‘leraar’ zal volgens VVS in het buitenland helemaal niet (h)erkend worden. De lerarenopleiding moet daarom volledig worden ingeschakeld in het bachelor-master-systeem. Het is niet te verantwoorden dat Vlaanderen een eigen ondoordacht en voor buitenstaanders on-doorzichtig systeem ontwikkelt. ✖

Vlaamse Vereniging van Studenten (VVS) – Gulden Vlieslaan 17 A / 80 – 1050 Brussel – tel. 02 502 01 22 – fax 02 511 78 06 - www.vvs.ac – vvs@vvs.ac

O P I N I E

«Volwaardige universitaire lerarenopleiding met master-titel»

Leerlingen stil houden

Wat telt nu? De leerlingen zoveel mogelijk rekenoefeningen uit rekenschrift en boek laten maken, met nadien nog

oefeningen om ze stil te houden? En ze ook nog bijwerkblaadjes en remediëringsoefeningen geven waarbij alle oefeningen door elkaar staan? Deze boeken zijn volgens mij gemaakt voor intelligente leerlingen. De zwakken worden nog zwakker door de hoeveelheid die zij moeten ver-werken. En de leerkracht moet meer uitdelen en verbeteren.Toetsen om te toetsen, roosters en tabellen maken, liefst elke dag… Is dat de nieuwe vorm van lesgeven? Waar blijft de positieve waarde-ring? Het kind moet in de eerste plaats graag naar school komen, zich gemotiveerd voelen en op eigen ritme mogen werken. Nu zullen vele leerkrachten reageren: ‘Maar als die slimme leerling klaar is, wat dan?’ Dán komt het. Dàn moet de leerkracht met haar of zijn creativiteit naar voor komen. De leerkracht moet probleemoplossend werk voorzien dat het kind graag doet. In hoekenwerk moet het weer niet dezelfde reken- en taaloefeningen maken. Waarom bijvoorbeeld niet een toneelstukje laten schrijven, een spreekbeurt maken, zelf vraagstukjes uitvinden, zwakke leerlingen helpen…Ik ben bang voor de toekomst van onze kinderen. Wanneer het intel-lectuele zoveel meer aandacht krijgt dan gevoelens verwoorden, dan denk ik dat nog meer kinderen in therapie zullen moeten gaan, wat nu al in aantal stijgt in de lagere school.En als ik me richt tot de normaalscholen, mag ik dan vragen dat onze toekomstige onderwijzers te horen krijgen dat de relatie met de kinderen ook van groot belang is? ✖

Leerkracht – naam en adres bekend

Lezers beter informeren

Mijn man brengt Klasse mee naar huis. Alhoewel ik geen leerkracht ben en allang geen leerling meer, lees ik met

aandacht Klasse. Klasse is super goed. Mochten andere tijdschriften de kwaliteit van Klasse hebben, gewis dan waren de lezers beter geïn-formeerd! Doe zo voort. ✖

Magdalena Bogaert – e-mail

Directeurs krijgen opslagDirecteurs van het gewoon basisonderwijs verdienen nu meer, maar de bedragen in Klasse nr. 127 p. 6 zijn niet helemaal correct. Wie een school bestuurt met meer dan 350 leerlingen ziet 1 289,50 euro per jaar meer op zijn loonfi che staan. Wie minder dan 350 leerlingen in het register heeft, krijgt 515,81 euro opslag. Deze bedragen zijn bruto op jaarbasis, volgens de index van 1,2936. Alles over loonsverhogingen, ook voor andere personeelsleden dan directeurs van het gewoon basisonderwijs, vindt u in detail op www.ond.vlaanderen.be/schooldirect/bijlagen/caoVI.htm ✖

(advertentie)

Afgiftekantoor Gent XMinisterie van de Vlaamse GemeenschapRedactie KLASSEKoning Albert II-laan 151210 Brussel

TIJDSCHRIFTverschijnt maandelijks(behalve in juli en augustus)

België – Belgique

PB/PP3/9156

Waarom krijgen kinderen buikpijn en klamme handen?

ZIEK VAN SCHOOL Wat leren kinderen op school? (De eindtermen of ‘Stilzitten en zwijgen’?)Andersglobaliseren. Hoe vertel je dat aan een kind?Actie voor gezinnen: een beeldenstorm in Brussel

Meer in de nieuwe Klasse voor Ouders, vanaf 7 oktober op uw school.

Ego of lego? De test liegt nooit.Geen kieken zonder kop:

HET KAKELCONTRACTEr zit muziek in party-cipatie.

Het werk achter het merk: de geur van Nike en de cool van Mc Donald’s.Vluchtelingen buiten, leerlingen binnen 24 uur in een opvangcentrum

Yeti, vanaf 7 oktober op uw school.

Gratis met de klas naar LondenDE UNDERGROUND VAN MAKS!Inspraak aan de lopende band

Meer in de nieuwe Maks! vanaf 14 oktober op uw school

Elke dag 25 uur op 24. Service, webreportages, het vroegste onderwijsnieuws.

DE CHEAT CODESUw mening, uw groeten, de grootste verzameling onderwijsdossiers. Byte erin.

www.klasse.be

LUC

DAEL

EMAN

S

COREL