KOMIKIA PIL PILEANurremendi.org/uploads/7.pdf LEGE GGORDAILUA: BI-2675-06 06.zbk LABUR EDITORIALA Gu geuk Busturialdeak, eskualde geofrafikoa edo administratiboa izateaz gain, bere

URREMENDi 3

ZUZENDARIA:Pedro María Garay

ARTE ZZUZENDARIA:Pedro María Garay

DOKUMENTAZIOA:Rafael Urien

ERREDAKZIOA: Lourdes Arroitajauregui,

Rafael Urien, Laura Perez.

EUSKERA KKORDINATZAILEA:Esther Korta

DISEINUA EETA MMAKETAZIOA:Alicia Rojo

KOMIKIGILEA: Alex Orbe, Egoitz Moreno

ARGAZKIAK: Pedro Garay, Rafael Urien, Laura

Pérez, AZTI-Tecnalia, M.U.

KOLABORATZAILEAK:Antonio Pou, Mikel Unzueta,

Azti-Tecnalia.

ADMINISTRAZIOA: 94 625 76 09

PUBLIZITATEA:688 61 66 22/ 657 790 836

KORDINATZAILEA:Nueva Europa Diseño, Imagen y

Comunicación, S.L

INPRIMATEGIA: Grafinorte, S.A

ALE KKOPURUA: 16.000 ale

ARGITARATZAILEA:URREMENDi, Gernika-Bermeo

Landagarapen Alkartea. DomingoAlegria Enparantza, z/g. 48300

Gernika-Lumo (Bizkaia)e-mmail:

[email protected] oorria:

www.urremendi.orge-mmail:

[email protected] oorria:

www.busturialdea-urdaibai.com

LEGE GGORDAILUA: BI-2675-06

06.zbk LABUR

w w w . b u s t u r i a l d e a u r d a i b a i . c o m

EDITORIALAGu geuk

Busturialdeak, eskualde geofrafikoa edo administratiboa izateaz gain, bere historia, ekonomia edo kulturea daukoz,bere ezaugarri propioak. Erakundeek eskualdearen baloreak indartzeko, errespetuzko landa-garapenaren alde egineben apostua, hasi da fruituak emoten. Betiko landa- ekonomiaren beherakadea aztertuta eta herri txikien inboluzi-noa,udalek herritarrentzat etorkizuna ekarriko eben planak eta neurriak hartzen hasi ziran.

Baserri munduan, beste edozein enpresatan lez, gaur egun beharrezkoak dira ideia eta barrikuntzearenaldeko erabagiak. Teknologia barriek eta ikerkuntzeak eskaintzen dabezan negozio aukerak Busturialdekoizpiritu geldi ezinegonak eta lehiatsuak bizkortu dabez. Enpresa planteamendu on bat, parametro profe-sionaletan oinarritutakoa eta produkzinoaren noranzkoa marketan dauan merkatu txokoa daukon bidera-garritasun planagaz, da biderik bakarra eta akreditazinorik onena hau dana egia bihurtzeko baliabideaklortu ahal izateko. Ez erakundeek ez ekimen pribatuak, ezin dabe profesionaltasun bako edo etorkizunbako proiektuen alde egin.

Gure landa inguruan gero eta gehiago dira enpresa eta merkatu irizpideak jarraituz sortzen diran negozioekimenak. Industrietan eta enpresa modernoetan moduan, nekazaritzan, abeltzantzan edo landa inguruansortzen dan edozein negozio ekimenetan irizpide enpresariala izan behar da nagusi produktoreak erren-tagarritasuna gura dau, hornitzaileak eta banatzaileak tarte ekonomikoa.

Hasieran arazoak adorea galdu eragin arren, bideragarritasun plan ona badogu, trabak gelditu egingo gai-tue, baina inoz ez dabe galazoko negozioa. Hazi, planteatu eta garapen bide barrriak probatzea da enpre-sa baten betebeharra. Gure inguruan enpresa askok daukoz landa ezaugarriak, baina baserritarra eta abeltzaina izatea ikertzaile izateko arrazoia be bada.

BARRIKUNTZEA EETA EERRENTAGARRITASUNA LANDA EENPRESAN

3 EDITORIALA4 IRRIMARRA5 PIL PILEAN6 GAURKOTASUNA

Ramón Urresti. Urremendiko Presidentea. B-HERRIAK.

16 AMALURLUR ABERATS. Helizikulturea. Urkia.ITSASGORA. Hegaluzearen Arrantza-aldia. Saburdina.

24 GEURE ALTXORRAK. Portuondo26 ZER EGIN ETA NORA JOAN

IBILBIDEA. Urdaibaiko Talaia.GASTRONOMIA. Nabarniz Jatetxea.

32 MUNDUTIK ZEHARPor Tierras Salmantinas

38 ARTISTAKEnbeitatarrak.Ugartemendia anaiak.

42 GEURE KIROLAK. Harri-Jasotzea.48 IRAGARKIAK

20 GAURKOTASUNAUrremendi, Landa Garapen Alkartea.

28 ZER EGIN ETANORA JOAN:Urdaibaiko Talaiaren ibilbidea.

34 ARTISTAKEnbeitatarrak, sei belaunaldi bertsotan.

36 GEURE KIROLAKHarri-Jasotzea.

URREMENDi 54 URREMENDi

KOMIKIA PIL PILEAN

AZKEN TANTARAINO.

Autoko piloto gorria izetuta ikusi arte ez dodala depositoa beteten onartzen dodan bakarra ez naz..Pilotogorria errekearen eskumaldean izetu ezkero, abentura larria biziko dogu. Eta horixe da planteatu gura doda-na eta nonok argitzea gura dodana. Zelan izan leike Gernikatik Lekeitiora, Oletara hobeto esanda, gasolin-degi bat bera be ez egotea? Bueno, gasoila ez kontsumitzea bada kontua eta gainera, garraio publikoa goraeta garraio publikoa behera gabiltzanez, hau beste "handicap" haundia da eskumaldean. Izan be, garraiopublikoa urria da inguru honetan. Udan hobeto, baina negu partean ordu birik behin, eta inguruko sokon-do guztiak ezagutzeko aukereagaz..Hau da, 20 minututan egin ahal dana, bidaia amiaezina da. Horixedauko zerbitzu "defizitarioa" edo errentagarria ez izateak. Ez da bigarren mailako hiritarrak sentitzen gare-alako, ez, baina...sasoia da dan-dalakoak aurrea hartzeko eta zerbitzu eta azpiegiturak hobetzeko alde hone-tan. Elantxobe eta Ibarrangelura, autobusak ordu erdiro, Muretagane ondoan edo Izpazterreko Kurtzeroangasolindegia...Bizi kalitatea baino ez da!. I.J

LA INFORMACION QUE NOS UNE

De un tiempo a esta parte,en diferentes ámbitos de Urdaibai,he sido testigo de la intrasigencia estéril hacia mediosde comunicación locales.Recibo la revista Urremendi en el buzón y leo asiduamente otras publicaciones locales.Laverdad,no entiendo las posturas que defienden que estar a favor de que se publique una es estar en contra de quese publique otra.Quisiera creer que todos los que vivimos en este entorno queremos lo mejor para nuestra comar-ca, y hoy por hoy , la información y los medios de comunicación son fundamentales para el desarrollo. En mi opi-nión todos estos medios son complementarios y compatibles.Y nuestra actitud debiera ser que cuantos más mediosmejor,porque tendremos más oportunidades de estar informados y de conocer mejor nuestro entorno.

Hace no mucho nos quejábamos de que los medios de comunicación sólo informaban de lo que ocurría en lascapitales, en el mundo,...y que ámbitos como el nuestro no estaban en el mapa de los periódicos y revistas.Ahoraque han surgido distintas iniciativas de información cercana, ¿ les ponemos trabas?

Creo saber que algunos pertenecen a iniciativas privadas y otros, como es el caso de su revista, la editan los20 ayuntamientos de la comarca, y como tal, un servicio útil para reforzar los lazos de unión y el sentimien-to de comunidad de los habitantes de los 20 pueblos de Busturialdea.

Yo defiendo la continuidad y la consolidación de todos los medios de comunicación que nos faciliten infor-mación de lo que pasa en nuestro entorno más cercano, y creo que lo que debiéramos pedir es que nosofrezcan cada vez más y mejor información. T.G

los lectores opinan

Bidali zeure idatzia helbide elektroniko hontara: [email protected]

6 URREMENDi

GAURKOTASUNA GAURKOTASUNA

hurrengo orrialdera doa

URREMENDi 7

RAMON UURRESTI. UUrremendiko PPresidentea. Busturialdeko LLanda GGarapenerako AAlkartea

BBUUSSTTUURRIIAALLDDEEKKOO DDIINNAAMMIIZZAATTZZAAIILLEEAA.. UURRRREEMMEENNDDII Urremendi, Busturialdeko Landa Garapenerako Alkartea 1993an sortu zan Mendi-Nekazaritzarako alkartelez, gero, Landa Garapenaren 10/1.998 Legeari helduta, Landa Garapenerako Alkarte izatera pasatu zan.Ordutik hona bide luzea egin dau, 14 urteotan. Izan be, lurraldeko jarduera ekonomikoaren % 13 lehensektorean dago, % 51 zerbitzuen sektorean , % 28 industrian eta % 8 eraikuntzan.Ramon Urresti, eskualdeko alkaterik beteranoenak, Urremendiren eboluzinoa bizi izan dau eta Alkartearenpresidentea be izan da eta diño:".... landa garapena zer dan eta zertarako dan jendeari erakusten ahaleginhaundiak egin dira urte honeetan. Hurrengo beharra bultzatzea izan genduan."

URREMENDI: Zelakotzat daukozuz emaitzak?RAMON URRESTI: Gaur arte, Busturialdeak,eskualdea osatzen daben 20 udalek eta bizilagu-nek gogoz erantzun dabe. Aldizkari hau doguhorren adibide, udalentzat komunikazio tresnaizateaz gain, eskualdea erakusteko balio dau etajendeak inguruko errealitatea ezagutzeko: eskabi-

deak eta lorpenak. Urremendin Landa Garapena-ren Legeagaz bat datozan proiektuen diru-laguntzen gestinoa burutu baino gehiago egiten dogu.Proiektuen gestinoa eta koordinazinoa egin, udalekimen publikoei eta ekimen pribatuei, iraunko-rrak eta bideragarriak diranean, laguntasunaemon. Urtean 40-50 proiektu aztertzen doguz.

U.: Zein da Urremendiren funtzinoa?R.U.: Sekulako funtzinoa. Eskualdeagaz zer ikusiadauken gaiak batu eta hausnartzeko aukereaemoten dogu. Batu gura dogu, ekimenen barriemon alkarreri, ahaleginak batu, inbertsinoakerrentagarri bihurtu, garapen arlo guztietako jar-duerak koordinatu: nekazaritzan eta basogintzan, sare ekonomikoaren dibertsifikazinoan etabeharlekuak sortzen, turismoan, hezkuntzan, kul-turan, osasunean, etxebizitzan, azpiegituratan,lurraldearen ordenamenduan eta ingurumene-an. Beti, etorkizunerako estrategia erabilita.2003an, eskualdearen analisi eta diagnostikosozioekonomikoa egin eta gero, Jarduera Planaegin genduan eta bertan, aurrera egiteko bideaketa esan dodazan gestino sektorialen helburuakmarkatu genduzan; bete diran ala ez orain dalahilabete gitxi aztertu dogu, horretarako Bustu-rialdeko udal guztiek, Patronatoko ordezkarieketa beste Eragile Sozioekonomiko batzuk hartugenduan parte.

U.: Zeintzuk izan dira lorpenak?R.U.: Orain dala bi urte Busturialdea-Urdaibaimarka irudia sortu genduan. Horretarako udalguztiok bat etorri ginan geure baloreak indartze-kotan. Gure eskualdean beti izan da ortuadia;produktu asko eta kalitate onekoak daukoguz,baso eta kontserba sektore garrantzitsuak, ardo-gintza sektorea be, Bizkaiko txakolina markea-gaz, ona. Gainera, turismoa erakartzeko indarhaundia dogu. Baina turismoa saltzeko beharrez-koa da baliabideei balorea emotea edo barriaksortzea, eta gaur egun erabiltzeko modukobaliabide bat baino gehiago aitatu geinke;berreskuratzen Urremendik hartu dau parte.

Kirolari jagokonez, Euskadiko lehen BTT zentroasortu dogu; kultura eta paisaiari jagokenez, ibil-bide sarea sortu dogu, ibilbide tematikoak diraeta historia eta naturaz gozatzeko aproposak;kultura musikala indartzeko, "Urdaibaiko Orga-noak" zikloa antolatu, zabaldu eta promozionatzen dogu urtero, organu kontzertu zikloa da etaeskualdeko hainbat udalerritan emoten da. Apar-teko musikea entzun eta geure herrietako orga-nu-ondarea berbizteko balio dau; jateko eta

Busturialdea Urdaibai eskualdeko marka turistikoa da.

Ramon Urresti Urremendi Landa Garapen Alkarteko presidentea.

PUBLIERREPORTAIA URREMENDI

GA

ZTEP

LAN

A


GAURKOTASUNA

BBUUSSTTUURRIIAALLDDEEKKOO GGAAZZTTEE PPLLAANNAA EERRRREEAALLIITTAATTEE BBIIHHUURRTTUUZZ

Busturialdeko herri txikientzako Gazte Plana gero eta sendoago dagoparte hartzen daben 18 udalerrietan gazteen beharrizanak beteteko tresna lez.

Horrexegaz helburuagaz egin dira proiektu batzuk eta beste asko martxan ipini diraaurrikusitako preminak beteko diran ilusinoagaz.

TEKNIKOAK BADABILZHorrexetarako eta gazteak ibiltzen diran sokondoguztietara heltzeko, Busturialdeko tekniko biak jo etake dabilz beharrean.Eurok dira kirola,gizartea eta kul-tura bizitza guztia eta aktiboa garatzeko tresna, betibe leku bakotxeko arazo eta kezkak kontutan izanda.

BETETEN DIRAN PLANAK GAUR EGUNGO WEB-AInternetek eta teknologia barriek dauken garrantziajakinda, geure web orria www.urremendi.org/gazteriaipini dogu martxan. Honen bidez gazteei interesa-tu ahal jakezan zerbitzu, ekintza eta programenbarri emoten ahaleginduko gara eta bide batez,gura dabezan iradokizunak, ideiak eta proposame-nak egin ahalko dabez. Zeren zain zagoz? Sartu etajarri kontaktuan!

MODARAGazte Planeko kamisetak be salgai dagoz; aurtengoudan modan egon gaitezen diseinatutakoak.Hainbatkolore eta konbinazino erakargarriak danontzako.

UDAKO EKINTZAKUdan, eguraldiak kanpora urteteko eta planakegiteko laguntzen dauanez, guk be hortxe egongura dogu eta proiektu batzuk egin. Aurtennazionalitate askotako gazte batzuk izangodoguz geure artean uztailean Arrolako Kastro-ko auzolandegian protohistoriako asentumen-du bat berreskuratzeko beharretan.

aurreko orrialdetik dator

edateko (txakolina) turismoa be bultzatzendogu, tradizinoaren parte lez.

U.: Eta gizarteari begira?R.U.: Esate baterako, 18 udalerri txikietako Gazte Pla-naren buru gara, geuk daroagu gestinoa, koordinazi-noa eta promozinoa. Proiektu ikaragarria da eta geroeta presentzia haundiagoa izango dau kalean.

URREMENDI: Zeintzuk dira ondorioak?RAMON URRESTI: Busturialdearen lehiatzekoabantailak edo zailtasun faktoreak kontutan hartu-ta, esaterako Urdaibaiko Biosfera ErreserbarenPatronatuagaz eta eskualdearen garapen sozioeko-nomikoan parte harzten daben beste eragile batzuekaz koordinatzeko daukon arazoa, Urremendi-tik, - Busturialdeko landa inguruak lurrez eskualdeorekatu baten parte izan daitezala gura dogu, ingu-rumenari errespetua zor deutson jarduera ekono-mikoagaz, nekazal jarduera misto zein osoagaz,paiasaia mantentzen lagundu dagiela, kalitatezkoproduktuen eta bizimodu duinaren iturri eta Bustu-rialdeko ezaugarriak gordeko dabezena- horixeplanteatzen dogu helmugatzat.

Morgan 2005ean, Urremendiko bileran, Eskualdeko alkate zein ordezkariak.

a beti izan da ortuadia ta Urremenditik besteak beste balorehauek indartzeko eta berreskuratzeko ahaleginak egiten dira.

10 URREMENDi URREMENDi 11

GAURKOTASUNABherriak

BherriakBUSTURIALDEKO UDALAK, LAU URTE AURRETIK Azkenengo hauteskundeen ostean, Busturialdeko 20 udalek aldaketak bizi izan dabez udaletxee-

tan. Kasu batzutan aurpegi barriak, Gobernu talde barriak, proiektu eta asmo barriak eta bestebatzutan, ezagun zaharrak, eskualdea hazteko eta hobetzeko aukerak agertzen deuskuezanak.

Pasa dan maiatzaren 27kohauteskundeetan AjangizenANVko hautagaiek irabazi ebeneta Koldo Carbonell da Ajangi-zeko alkate barria. Gobernu tal-dearen planen artean, udalakherriko baserri bide guztiakzabaltzen segiduko dau, behardan moduko zabalerea izanarte. Maier-Mentzeta bideazabaltzeko beharren 1.faseairailean hasiko da, ta Maier-Mendietarena etorkizunean bemartxan jarriko da, bide haueknorabide bietan zabaldukodabe bi auto pasetako moduan,

Azkenengo hauteskundeen emaitzak ikaraga-rrizko aldaketea eragin dabe Bermeoko Udala-

ren osaketan eta alkatetzan errelebo historikoa.Xabier Legarreta (EAJ/PNV) izango da alkatebarria, Juan Carlos Goienetxea (EA) 16 urtetanizan ostean. Alkate barriak antolatu dau legealdibarrirako bere taldea eta Kultura eta Trebakuntza Sailean Gazteria saila sartuko dauala iragarridau. Eta aurrerantzean, beste sail barri bat sortuBehargintzaz, Turismoaz eta Komertzioaz ardu-ratuko dana. Legealdi honen ardatz nagusitzatherriko sahiesbidea egitea dago,honek portura-ko sarbideekaz eta urigintzagaz batera herrikotrafiko arazoa konponduko dau. Beste lehenta-sunetako bat Zarragoitxi ingurua konpontzeada, Eusko Jaurlaritzako Izartu II programearenlaguntzea izango dabe horretarako. Kulturarijagokonez, Bermioko korporazinoa Kafe Antzo-kirako proiektu egoki baten bila dabil.

Amaia Eiguren izango dabarriro be alkatea Elantxobe-ko udalean. Azken hautes-kundeetan EAJ-PNV izan danagusi, bost zinegotzi lortudauz eta horrek gehiengoosoa emon deutso. Eigure-nek orain arte eroan dauanhobetze politikea segidukodau udalerriko azpiegiturakegokitzeko. Portua konpon-duta dago, herriko gazteent-zako etxebizitza tasatuak etaaparkaleku barriak egin dira.Elantxobeko udalak herrita-rren onerako udalerria garat-zeko proiektu barriak plante-auko dauz.

UUdalerri honetan EA eta ANV akordio bateraheldu dira. Alkatetza fase bitan banatuta geratuda eta honeek talde biek lortutako zinegotzienehunekoa ikusita, lehenengo 19 hilabeteetanEAk zuzenduko dau Gobernua eta gainontzekohilabeteetan ANVk. Holan ba, Rodolfo Lartitegui(EA) izango da Busturiko alkatea 2009 arte etaaurrerantzean Andoni Elorrieta (ANV). Legealdiguztian alkarren artean egingo dabe behar pro-grama beragaz, herriko kontu eta proiektuetanherritarrek parte hartzea eta gauzen berri izateaahalbidetuko da. Udal Gobernu talde barriak uri-gintza proiektuak planteatu dauz:San Kristobale-ko Presape inguruan egingo diran Babes Ofiziale-ko etxebizitza kopurua herriaren benetako beha-rizanetara egokitzea eta Zelaiondoko etxebizitzak ikuskatzea, San Cristóbal auzoko behariza-nekin bat. Inguruneari errespetua izatea oinarrinagusitzat hartuta, herriko errekak kualitatibokiberreskuratzea da beste proiektu bat, hautazko

holan, segurtasun haundiagoa izateko eta autoen abiadea gitxitzeko.Udalak frontoi estalia egin gura dau, neguan be denbora pasarakolekua eukiteko eta kirolez aparte denborapasako bestelako ekintzakegiteko. Gobernu talde barriaren beste planteamenduetako "Abadetxean" Kultur Etxea egitea eta udaletxea bertara pasatea da.

AJANGIZ

BERMEOELANTXOBE

BUSTURI

garbiketa egingo da, fauna eta landareria berres-kuratu eta kontserbatzeko inguru natural hone-tan; batez be, jendea ingurumenaz sentsibilizatzea lortu gura da.


Bherriak

EAJ-PNVk garapen urbanistiko iraunkorrakontutan hartuta herriarentzat planteatutakoetorkizun proiektua eta aurreko legealdianegindako beharrak, auzotarren gehiengoakontzat emon dauz. Inaki Madariaga izango daErrigoitiko alkatea, gehiengo osoagaz, dato-zen lau urteetan. Hirugarren adinekoentzakoerresidentzia egin, udaletxea berriztatu, Kul-tur Etxea, medikuaren kontsultea, Gaztelekua,La Villa auzoan plaza zabal bat, eleiza etaeleiz-etxeak konpondu, eta Errigoitiko etainguruko udalerrien ekonomiaren ardatzaizango dan Mallukiko industrialdea dira erri-goitiarren bizi kalitatea hobetzeko egingodiren aposturik nagusienak. Zerbitzuak hobetzea eta eguneroko atentzinoa ahaztu barik.Udal planetan 50 etxebizitza egitea eta La Villaauzorako sarbidea hobetzeko errotondea etaoinezkoen tzako lekua egitea be badago.

Gernika-Lumoko Udalean aldaketa histori-koa egon da. 16 urte oposizinoan egondagero, Jose Mari Gorroño, Eusko Alkartasunakoalkatetzarako hautagaiak, alkatetza lortu daugernikarren botoekaz. Osatutako Gobernutalde barriaren udal gestinoa, herriko indus-tria bultzatzeko zuzenduta egongo da, berauizan da Gernika-Lumoko ekonomiaren ardatza urte asko eta askotan. Eta gainera, bestezerbitzu guztientzako oinarri nagusia. Horre-tarako, Udaleko bulego teknikoa herrikoindustria inguruaren diseinoa egiten hasi da.Beste alde batetik, udal ekimenak Gernika-Lumon kulturarako azpiegitura hobeak iza-tea izango dira: eta Pasealekuko lehen hez-kuntzako eskoletan udal liburutegia berkoka-tu eta talde kulturalentzako lokalak egokitu.Udalak Astra eraikinean zentro soziokulturalaegitea be planteatzen dau edo goi mailakoikasketa zentroa egitea herrian.

Mendatako Udalak belaunaldierreleboa euki dau hauteskun-de honeetan, Joseba Mallea jeltzale gazteak hartu deutso leku-koa Ramon Urresti (EAJ-PNV)beteranoari; 28 urte egon daRamon alkate Mendatako Uda-lean. Orain artekoari jarraitzekoasmoa dauko korporazinobarriak eta planen artean gizar-te-bizitzea bizkortu, etxebizitzabarriak eta prezio onekoak egin (horretarako 12 etzebizitza tasatuegingo dauz Artape inguruan)eta zerbitzu eta azpiegitura dan-danak egunean ipintzea dagoz.Aurrerapena eta garapena ber-matu gura dira, udal gestinoerrez baten bidez, zehatza etaherritarrengandik hur. Udale-

Kortezubi udalerri historikoak alkate barriadauko. Jose Antonio Basteguieta "Marko"(PNV) 28 urtetan egon ostean, Txomin Bilbaojeltzaleak hartu deutso erreleboa udalerriarengarapenagaz jarraituteko, horretarako, sarbi-deak, zerbitzuak, dinamizazino kulturala, onda-sunena eta gizartekoa hobetzea dira udalarenapostuak. Proiektuen artean batetik, Kortezu-biko urigunean gizarte-etxebizitzak egiteadago, herriko gazteek hartzeko moduko pre-zioan eta bestetik, udaletxeko plazan dagoanerabilera askotako eraikina konpontzea, korte-zubitarrak alkartzeko leku honetan, TabernaZarra alkartea eta herriko Gure Etxea Jubila-tuen alkartea dagoz .

BherriakERRIGOITI

GERNIKA-LLUMO

KORTEZUBI

MENDATA

rrian herritarren parte hartzea indartu gura da,ume,gazte zein nagusire-na eta gizarte-bizitzea eta herrian garatuko diran proiektuak dinamiza-tu,esate baterako,Albiz eta Urrutxuan ipiniko diran zentro soziokultura-lak edo herriko emakumeentzako ekintzak dira euren helburuak.Horre-tarako landa inguruen garapenerako eta sustapenerako teknikoa daukeeta bera arduratuko da udaleko proiektuak dinamizatzen laguntzen.

PUBLIERREPORTAIA URREMENDI

KALI

TATE

A F

UN

DA

ZIO

A


EEUUSSKKOO LLAABBEELLEEKK BBEERRTTAAKKOO HHEEGGAALLUUZZEE EETTAA HHEEGGAALLAABBUURRRRAARREENN

KKAALLIITTAATTEEAA BBEERRMMAATTZZEENN DDAAUU Eusko Labeldun Hegaluze eta Hegalaburra kalitate maila handiko produktuak dira; Euskadiko arrantzale-

ek harrapatzen dabez eta oso estimatuak dira kontsumitzaileen artean, bere kalitate bikainagatik etaharrapaketa egiteko moduagatik. Azken kontu hau oso garrantzitsua da, sarerik gabe, banan-banan

arrantzatzean, itsasoko baliabideen etorkizuna bermatzen delako.

EZAUGARIAK:Espezieak: Hegaluzea eta Hegalaburra

Baimendutako arrantza-aparailuak: kanabera(beita bizia) eta kazako edo xaxiango arrantza.

Portuak: Bermeo, Ondarroa, Hondarribia,Lekeitio, Donostia eta Pasaia.

Gutxieneko neurri edo tamaina: Hegaluzea 4kilotik aurrera eta Hegalaburra, 8 kilotik aurrera

Freskotasun mailak: "Extra" eta "A"

Eusko Labeldun Hegaluzea eta Hegalaburra errazbereiztu ahal dira, isatsari atxikita segurtasunezko zigi-lu zuri bortxaezina daramatelako, eta bertan EuskoLabelen logotipoaz gain,honako datuak agertzen dira:lehorreratua eta kontrolatua izan den portuaren izena;zein espezietakoa den eta kontrol zenbaki bat, zeinuntzik harrapatu,noiz lehorreratu eta hautaketan arituden kontrol-taldea zein den adierazten dauena.

Kontuan eduki behar da kanpotik (beste hainbatlurraldeetatik) hegaluze asko ari dela sartzen etakonpetentzia gogorra dagoela. Horren aurreanezinbestekotzat ikusten da bertako arrantzaleenlana babestea eta hori merkatuan Eusko Labelbereizgarriagaz nabarmentzea, kontsumitzaileakbenetan jakin dezan zer ari den erosten eta jaten.

Bherriak

Peru Sainz Vizcaya, Suka-rrietako alkatea azken hirulegealdietan, barrriro bealkate izango da hurrengolau urteetan. Udalbatzakherria atsegina izan dagianeta herritarrei eta bisitarieizerbitzu gehiago emotekoproiektuak eroango dauzaurrera. Holako ekimen askoaurreko legealdian ipiniziran martxan eta eurokazsegiduko da: Padurako par-keko atseden lekua mante-nidutea, eskualdeko sanea-mendu sareko ponpaketa-estazinoa lurperatzea, herriguztian zerbitzu eta azpiegi-tura gehiagio ipintzea, herri-ko argiak ipini eta udal herri-ko tabernea barriztatzea.

Mundakako alkate barriak, Unai Remente-riak (EAJ-PNV) Nekane Garaioren erreleboahartu dau Mundakan eta bere proiektuankonfidantzea izan daben herritarrak eskertugura dauz. Gobernu talde barriak aurreraatara gura dabezan proiektuen artean herri-tarrentzako etxebizitza politikeak daukolehentasuna, etxebizitza tasatu gehiago egin-go dira. Garbiketeari, birziklaketeari eta man-tenimenduari aparteko atentzinoa emongojake eta kaleak, etxaurreak eta zaborrak bat-zen diran lekuetarako garbitasun neurriakhartuko dira. Udal osatu barriak aparkalekupubliko gehiago egiteko plana eta udalerria-ren bideragarritasun plana daukoz..

SUKARRIETA

MUNDAKA

Herriko gizarte-bizitzea berbizteko gazteriari zuzendutakoproiektu batzuk dagoz: Babes Ofizialeko etxebizitzak egin, par-keko frontoia konpondu, eta gazteak batzeko lokal bat. Udala-gaz hartuemon zuzena izateko, udalaren web orria sortzeadago aurrikusita.


AMALUR AMALURLur Aberats Lur Aberats

HHEELLEEZZIIKKUULLTTUURREEAA EEDDOO BBAARRRRAASSKKIILLOO-HHAAZZKKUUNNTTZZEEAA LLEEKKUU ZZAARRRRAATTUUAANN GELDIRO GELDIRO HAZTEN DOAN NEGOZIO BARRITZAILEA

Meakaurren, Morga eta Errigoiti artean, Iñaki Ostizeta Asier Olano gernikarrek Helix Bizkaia ipini dabemartxan; inguruko lehenengo barraskilo granjeaeta bakarra. Proiektua urte askotako prestaketarenfruitua izan da. "Aprobarako fasean gagoz, bainaideia etorkizunean honexetan behar egitea da"esaten deuskue enpresari gazte biek. Lehenengoeta behin, helizikulturearen gaineko ezagutzahartu behar izan dogu eta granja barriztuteninbertidu: "lurra atondu, negutegia erosi, lehenen-go barraskiloak….dana martxan dagoanean, man-tenimenduan baino ez da gastatzen, gainera bestebehar batzuekaz bateragarria da…" dinoe enpresabarritzaile honetatik.

Gure sirimiriak zer ikusi haundia dauko gure inguruan, usadioetan eta betiko sukaldaritzan barraskiloak ego-teaz. Balore honeek, landa garapenaren oinarri dira eta ikerketea eta teknologia lagun, Busturialdean helezikul-tureari negozioa egiteko aukerea eskaintzen deutse,eta badago lehenengo barraskilo- hazkuntza explotazinoa.

Granjetako barraskiloen elikadurea ondo jagoten da. Urun begetaldun pentsua; ura asketatik edaten dabe barraskiloek.

Barraskiloak arrautzak lurrazpian ipintzen dauz, plastikozko ontzietan.

Iñaki Ostiz eta Asier Olanok martxan jarritako Helix Bizkaia granjako negutegianjarraitzen dabe barraskiloen hazte-prozesua. Asierren aitaren laguntza be eukiten dabe.

El ciclo de reproducción del caracol comienza a partir de los 8 meses de vida, su carácter hermafrodita

le permite actuar como hembra o macho cada vez que se reproduce.

Granjeak alde bi daukoz,bata ugalketarako eta bestealoditzeko. Lehenengoan, barraskiloaren ugalketeabizkortzen da, beharrezko hozberoaren (22º) etahezetasunaren (%75) ingurune baldintzak sortuz;horretarako argi tenporizadoreak, berogailua etahezegailuak ipintzen jakez. Barraskiloak arrautzaklurrazpian ipintzen dauz, plastikozko ontzietan, gerobereiztu egiten dira zenbat zabaltzen diran kontrole-tako. "Bi edo hiru aldiz ipintzen dauz arrautzak berebizitzan, bakotxean 50-80 arrautza" dinosku Iñakik.

Loditzeko fasea negutegi zarratu baten egiten da,barras-kiloak tamainuz banatzen dira kaja metaliko luzeetan,barruan hirusta eta bazka-errefau ereiten dira barraskiloahazteko mikroklima egokia sortzen dabelako.

El caracol tiene unas características culinarias y nutritivas

de rabiosa actualidad: bajo en calorías, bajo contenido en grasas,

rico en hierro, vitaminas y proteínas.hurrengo orrialdera doa


AMALURLur Aberats

AMALURLur Aberats

Para una mayor rentabilidad de la granja de caracoles, las visitas de escolares o elpatrocinio de concursos culinarios, son algunas alternativas planteadas por Helix Bizkaia.

Barraskiloen ugalketearako lekua.

NEGOZIO "BORDATUA"Hemen hazten eta jaten dan barraskiloa, Helix Asper-sa da, granjan bere elikadurea ondo jagoten da, urunbegetaldun pentsuekaz, zerealakaz eta uragaz."Barraskilo aparta lortzea da kontua,tamainu onekoa,

egitura egokikoa eta haragi zuriagaz." Merkatura ata-rateko baldintza bakarra oskol gogorra izatea da etabertan kuña antzeko bat garatuta eukitea,"Bordadua"esaten jakona", emoten deuskue aditzera Helix Biz-kaia granjatik.Hemen freskoa saltzen da,granja hone-tan Gabonetan 250 bat kilo barraskilo ipiniko dira sal-gai " iaz kiloa 14,90eurotan saltzen zan" Oraindiño arinda Euskadiko " barraskilo industria" baten gaineanberba egiteko, beste explotazino bat be badagoUrduñan; baina erakundeek onartzen dabe ezplotazi-no barritzaile honeen indarra eta diru laguntzak emo-ten dabez landa garapenagaz bat datozan proiektuokaurrera aterateko; izan ere, beste merkatu batzuetansartzeko aukerea emoten dabe.

El consumo del caracol cada vez está másextendido, "hoy en día se trae mucho de

Ecuador, Marruecos, Argelia y Francia, entonces habrá cabida para los de aquí también" cuentan desde Helix Bizkaia.


UURRKKIIAA,, AAZZAALL ZZUURRIIKKOO AARRBBOOLLEEAA Betula Pubescens (latinez)/ Urkia (euskeraz)/ Abedul (gazteleraz)

Ez da arbola lodia, adarrakgorantz egiten deutse eta bigu-nak dira, adaburu estu eta koni-koa dauko; europearra eta ameri-karra edo "urki horia" dagoz.

Arboleak zenbateko edadea eukihalakoxea da bere azalaren kolo-rea. Gorri nabarra gazteetan, leunaeta zuriskea zaharretan. Lehenen-gotan arin hazten da,urtean metrobat hazi leike, baina gero, geldiro-geldiro. Ez dira urte asko bizi, ehunurtera be ez dira heltzen.

Espezie honek hotza eta tenpera-tura bajuak ondo jasaten dauz,baina uda beroak eta hezeakostera ez, ur asko behar dau eta.Horregaitik, erreka ertzetan, lur

Urdaibai itsasadarra inguratzendaben mendietan, baso mistoakdagoz, bertan urkiak haritzekazeta arteekaz tartekatzen dira. 15-30 metroko luzeerea euki ahaldabe arbola iraungikor honenbariedade batzuk; bere ezaugarri-rik deigarrriena azal zuriko enborzilindrikoa da.

azidoetan, freskoetan eta sarriureztatzen diranetan ikusten da.

Loreak gerbatan batzen dira.Uda-berrian hostoak urteten dabene-an, gerba emeak agertzen dira,berde ilunak eta ezkatakaz, loreakmodu bitara babesteko. Arrak,zilindrikoak eta nabarrak dira,uda-ren amaieran agertzen dira adarpuntatan. Fruitua uda edo udaz-ken hasieran heltzen da.

Urkiaren egurra sendoa da, bainaintsektuek eta onddoek erasotzen dabe.Ia-ia zuria da eta ez dauasko irauten. Baserriko erremin-tak, paperaren pastea eta egurri-katza egiteko erabiltzen da. Bereadar meheak otzarak egiteko.

Urkiaren hostoak iraunkorrak diraeta ez haundiak, triangeluarrakdira, udazkenean kolore hori ede-rra eukiten dabe. Hostoekaz infu-

sioak egiten dira diuretikoak diraeta; izerdia (ura) puxikako etagilttzurrunetako haunditasuna-ren kontra erabiltzen da. Azaletikurki-olioa ataraten da, narruaonduteko erabiltzen da. Mende-en hasieratik ezagutzen dira pro-piedade batzuk, izan be, barrukoazalagaz erromatarrek librumizena euken pergaminoak egitenebezan, gaur egungo liburu ber-bearen eratorria.

Busturian dagoan urki zoragarria.


HHEEGGAALLUUZZEE AARRRRAANNTTZZAA-AALLDDIIAA,, BBAANNAANN-BBAANNAANN JJAAGGOONNDDAA Aurten,hegaluzearen arrantza-aldia,arrantzaleentzat gogorrenetakoa, mama gozo lez itxaron da, bagil hasierangure baxurako floteak,erdiak baino gehiagok Bermeoko portutik,hegaluze estimatuaren bila urten eban,antxoa-ren arrantza-aldi esperimentalaren ondorio ekonomiko ezkorrei aurre egiteko itxaropenagaz.

KANPAINA SALBATZAILEA?Aurten 43 txalupa motordunekurten eben Bermeoko Matxikortamoilatik hegaluzetan. Guztiek,batek izan ezik, karnata bizia eroa-nak, guztiek hegaluzea, kurrikaiedo kazea erara harrapatzen dabe.Gure portuetara dakarren hegalu-zea banan-banan harrapatzendabe. Baporeak kanpainaren lehe-nengo egunetan Bermeoko por-tutik itsasoz hiru egunetara geratuziran eta barkoetatik heltzen ziranbarriak hegaluzeari aurten kosta-tuko jakola portura heltzea esanarren, azkenenan heldu zan etalonjatan prezio ona atara dau,danan gustokoa izan ez bada be.

Arrantzaleentzat lonjetako pre-zioak ez dira nahiko ze kontu-tan izan behar da zenbat kosta-tu jaken lehenengo hegaluzeakekartea. Baina erosleak, ostera,prezio bajuak gura dauz geroeta merkatu lehiakorragoariaurre egiteko.

Bermeoko Matxikorta moilan, aurtengo lehenengo hegaluzeak deskargetan.

En 2005 se registraron3.317.000 kilos de bonito del norte en

Bermeo, a un precio demedia de 2,66 €. En 2006se registraron 2.723.000kilos, a 2,16€ de media.

AMALURItsasgora

AMALURItsasgora

2006an bagilaren 19an heldu zan lehen hegaluzeaBermeoko portura, 24.000 kilo batazbeste 4,32eurotan; aurten, lehenengo 15.000 kiloak bagila-ren 18an heldu dira, 15 egun arrantzan ibili etagero eta 4,96 eurotan ordaindu da bataz beste."Arrantzak agintzen dau, asko badago porturagatoz, osterantzean ez" diñoe arrantzaleek. Orain-dik goiz da balantzeak egiteko, baina gure arrantzaleek aurtengo arrantza-aldian, askok salbatzai-lea deitzen deutsona, lonjan prezio onak izatekokonfidantzea baino ez dauke "kanpaina salbatzai-lea diñoe dala, bokartarik ez dalakon egon, igez ezzan egon bokartarik eta, igez bai izen zan salba tzai-lea, baina urte danak ez dira bardinak" diño FelixSanzek, Bermioko Kofradiako presidenteordeak. "Atune ez da amaituko

bokarta bezala, baina kosterak urte birik behin txarrak izaten dira.

Orain badago arraine, baina topatzen doguaparatu modernuak daudelako baporeetan"

explican desde la Cofradía Bermeotarra.

Erosleek ( irudian ikusten dan emakumea oraingoan)lonjan deskargetan dan hegaluzearen koloreari, itxureari eta gogortasunari ondo erreparaten deutse.


Nuestros arrantzales no solo dejan sus capturasen puertos vascos, también dejan bonito en otros

puertos como Avilés, A Coruña o La Mussel.

HEGALUZEA: ONA, FRESKOA ETA MERKEABapor haundiek dakarren hegaluzea lantegietaradoa gehiena, baina Bermeoko portura heltzendiran piezak, batez be asko ez dagoenean, freskosaltzen dira. Arrantzaleak eurek arduratzen dira,fresko-freskoa heldu dagian. Arrantzatuaz baterabaporeetan gordeten da hozkailu berezietan"banan banan gordeten doguz, ondo jaboten diraprezio ona"egiteko" diñoe. Ondo zaindutea geroigarten da, lonjan deskargaten dan hegaluzearenkolorean, itxurean eta gogortasunean.

Arraina portura heltzen da, ta ia segiduan, subasta egiten da Bermeoko Kofradian.Subastak marketan dau hegaluzeak merkatuan izango dauan prezioa.


AMALURItsasgora

AMALURItsasgora

SSAABBUURRDDIINNAAEchiichthys vipera (latinez) / Salvario (gazteleraz)

Egunez ibiltzen da, jaten ez badago itsaspean egoten da geldi. Ehiztariharagijale aktiboa da, poliketo eta anfipodo (korofi-doak eta kaprelido-ak) bentonikoak jaten dauz. Ugaltzeko sasoian arrak emea kusku bikomaskor huts bateraino eroaten dau arrautzak ipintzeko. Arrak jagotendauz 10 egunetan, apurtu eta beldarrak 3 bat milimetro izan arte.

Batzuetan kolorez aldatzen da edo lurperatu egiten da harrapariekikusi ez dagien. Ingurune aldaketa izugarriak jasaten dauz (tenperatu-rea, gazitasuna, jangaiak, oxigenazioa..) Ugaria da estuario osoan.

Noruegatik Marruekosera artean dago, Mediterraneo Itsasoa, Kanariar irlak, Madeira eta Itsaso Baltzean be bai.Gure uretan saburdin mota bi topatu ahal doguz Echiichthys vipera (15 bat zentimetrokoa) eta Trachinusdraco (haundiagoa, 40 bat zentimetrokoa) Urdaibain normalena Echiichthys vipera da.

Bermeoko portura heltzen diran pieza gehienak fresko saltzen dira.

Por segundo año consecutivo, el sello de calidad "Bonito de Bermeo" dará valor añadido a los túnidos apresados por nuestros arrantzales., gracias a un acuerdo

alcanzado por Eroski y la cofradía bermeotarra. Un proyecto tutelado por la Consejería de Agricultura del G.V, con la ayuda de Azti Tecnalia.

Tanto el Bonito del Norte, como el Cimarrón con Eusko Label son pescados de alta calidad, capturados uno a uno con artes de pesca tradicionales. Sólo se identifican como

Eusko Label aquellos que cumplen los requisitos de frescura, tamaño y calidad.

hurrengo orrialdera doa"Ez da arraine harrapatzie, gobernatie baino, batzuk4 egunegaz dakartsuie epel,ta beste batzuk 10 egu-nekaz dakartsuie elegante. Subastan ez da bakarrikbolie zakatu, ikusi behar da arraine goizetik, neurebegiak dira neure erosleenak " azaltzen dau DelikGernikako Gorostiza arraindegikoak, berak be Ber-

meoko lonjan erosten dau arraina. Asko geratzen dazemendirako. Orduntxe emoten da amaitutzathegaluzearen arrantzaldia. Danak egongo dira zain,lonjako prezioen zain, gure arrantzaleen egunerokoogia horixe da, eta beti dago itsasaldien eta tunidogozo honeen buztankaden menpe.


GEURE ALTXORRAK GEURE ALTXORRAK

EELL PPUUEERRTTOO RROOMMAANNOO DDEE LLAA EENNSSEENNAADDAA DDEEPPOORRTTUUOONNDDOO ((SSUUKKAARRRRIIEETTAA,, MMUUNNDDAAKKAA))

Los trabajos de excavación,por vía de urgencia,fueronrealizados por Ana Martínez Salcedo y Mikel Unzuetadurante los primeros días del mes de octubre de 1988,localizándose los restos de una estructura de habita-ción,de la que solo quedaba la zona interior,dado queel resto había sido demolido por el ímpetu del mar.Delmismo modo fueron identificados otros restos arqui-tectónicos en el fondo de la ensenada, destacando lapresencia de un espigón de mampostería caliza deaproximadamente dos metros de grosor.

Los materiales arqueológicos recuperados eran ensu mayoría restos cerámicos de los siglos I a III d. C.muy semejantes a los documentados en el Pobla-do romano de Forua. Estas piezas daban testimo-nio de una actividad cotidiana en relacionada conla explotación de los recursos agrícolas, ganaderosy mineros del entorno más inmediato.

Pero quizás el mayor interés de la ensenada de Por-tuondo estaba en la posibilidad de permitir el abri-

go, evitando los vientos del norte, de las embarca-ciones, las barcazas, que partiendo del puerto deBermeo romano, transitaban ría arriba hacia elasentamientos como Forua permitiendo el comer-cio por a ría. Debido al escaso calado ría arriba dePortuondo, no era posible el paso de las navescomerciales romanas (Corbita) utilizadas para lanavegación de cabotaje en el Cantábrico. Por ellose hacía necesario el traslado de las cargas a barca-zas fluviales de menos fondo, que pudieran ascen-der por los serpenteantes meandros de la vieja ría.

Portuondo, abrigo y pequeño lugar de atraque,permitía el refugio y el comercio en esta zona dela ría, como lo prueba la existencia de los restos

hallados. Las exploraciones de este entorno deSukarrieta han permitido localizar, a demás de loya citado para la punta de Portuondo, restosmateriales cerámicos: fragmentos de ánfora y decerámica romana de mesa o cocina entre la islade Txatxarramendi y la costa. De igual manerasabemos de la recuperación de algunas mone-das romanas en el entorno de la estación deferrocarril de Sukarrieta y el área de Toña. Pornuestra parte, también en 1988 recogimos diver-sos fragmentos de cerámica romana en la laderapróxima el cementerio y en las escombreras pro-ducidas por los desmontes para la construcciónde las nuevas edificaciones entre éste y la carre-tera a Bermeo.Todo ellos son indicios indudables

de la utilización de esta ensenada y su entornomás inmediatos durante los primeros siglos deesta Era. Como lugar de poblamiento, comercio yrefugio del comercio romano.

Recientemente han sido colocadas tres panelesinformativos que ofrecen una recreación decómo podría haber sido el puerto romano y suactividad comercial; uno sobre la zona de laensenada de Portuondo, en los jardines junto ala vía del tren,; otro en el embarcadero de la islade Txatxarramendi y un panel general quemuestra los principales puntos de Busturialeaen los que se han localizado asentamientosromanos, prerromanos y estelas.

Durante los trabajos prospección arqueológica rea-lizados en el año de 1986 por el equipo de arqueólo-gos del Poblado romano de Forua en el entorno deUrdaibai, fueron localizadas evidencias cerámicasde época romana en la ensenada de Portuondo,entre los municipios de Sukarrieta y Mundaka. Losprimeros indicios procedían de la cara sur del pro-montorio de Portuondo, entre el viaducto del ferro-carril Bilbao a Bermeo y la misma punta de estepequeño cabo. Se trataban de diversos fragmentosde cerámica romana recogida entre la pared rocosacostera y la zona afectada por las mareas. Esta cerá-mica, que correspondía a los primeros siglos de estaEra (S. I a III d.C.), presentaba evidencias de habersido lavada y rodada por el oleaje de forma leve, locual nos hacía suponer una procedencia próxima.Una búsqueda más detallada permitió localizar enese mismo lugar, pero ya sobre la zona alta del pro-montorio de Portuondo un estrato arqueológico decronología romana asociado a restos de un suelo yal muro de cierre de una construcción.

URREMENDi 27

ZER EGIN eta NORA JOAN

26 URREMENDi

Ibilbidea

ZER EGIN eta NORA JOAN

Ibilbidea

LLAA AATTAALLAAYYAA DDEE UURRDDAAIIBBAAIIEl recorrido comienza en el barrio Elexalde de Mendata,un paraje idílico desde el que se pueden disfrutar unas impre-sionantes vistas de Urdaibai;por el norte hasta el mar y con la majestuosa mole del Oiz como contrapunto,por el sur.

Tomaremos el camino dirección al barrio Lamikiz,que comienza cerca del cementerio. El antiguo“andabide” de Lamikiz, nos llevará hasta la ermitade San Juan, con una interesante ventana prerro-mánica en uno de sus laterales.

En nuestra ruta, nos iremos encontrando primeroel caserío Oleta y después, en el camino asfaltado:Argintxoa y Etxebarri. Salimos a la carretera princi-pal, cerca del barrio Mendata Uri con una buenapanorámica de Gernika. Por un caminito que dis-curre entre los caseríos de Mendata Uri, llegare-mos a la carretera a la par del caserío Irukara.Desde aquí, seguimos hasta Elexalde, nuestropunto de partida.

Desde aquí, podemos seguir el recorrido, conti-nuando por la parte posterior de la iglesia por elcamino que baja al barrio Olabe. Siguiendo siem-

pre las marcas, pasamos junto a la ermita de SantaEufemia (perteneciente a Munitibar) y el caseríoGogenola para llegar a Ikerize Errota (reconstruidorecientemente), al final del camino. En todo estetramo dejaremos el río a nuestra derecha.

En Ikerize Errota cruzaremos el río y subiremoshacia Albiz. Justo donde comienza la pendiente esposible observar claramente, en un tramo de unos10 m., los restos de una antigua calzada. En el cami-no, podemos ver el potro de herrar del caserío Goi-koetxe . A continuación tomaremos el camino viejode Mendata Uri que sale por la parte posterior delcaserío. Entre pinos, pasando por Ollargan y Mada-rieta, llegaremos a las cercanías del barrio MendataUri, al camino de asfalto de los caseríos Oleta,Argintxoa y Etxebarri. Desde este punto es posiblevolver a Elexalde, punto de partida, tal y como ya seha explicado en la parte inicial del recorrido.

UURRDDAAIIBBAAIIKKOO TTAALLAAIIAAGure ibilbidea Mendatako Ele-xalden hasiko dogu, parajeparegabean, Urdaibaiko ikuspe-gi zoragarriaz gozatuko doguberton, iparraldetik itsasoraino,hegoaldean Oiz mendia dala.

Lamikiz auzorantz joko dogu, kanposantu ondotik.Lamikizeko antzineko andabideak San Juanen baseliza-raino eroango gaitu,baselizeak albo baten lehio prerro-manikoa dauko. Aurrera eginez, lehenengo Oleta base-rria topatuko dogu eta gero bide asfaltatuan Argintxo-na eta Etxebarri baserriak. Errepide nagusira urten etaMendata Uri auzoaren paretik Gernika ikusiko dogu.Mendata Uriko baserrien artetik, Irukara baserri parekobidera urtengo dogu,hemendik barriro be urten dogunlekura joango gara,Elexaldera.

Eleizearen aurretik Olabe auzora doan bidetik, markarijarraituz, Santa Eufemia baselizearen (Munitibarrekoa)eta Gojenola baserriaren ondotik Ikerize errotara heldu-

ko gara (Barriztu barria da). Denbora guztian errekeageure eskuman dala ibiliko gara.

Ikeritze errotan errekea zeharkatu eta Albizeraigongo dogu; aldatsa hasten dan lekuan bertan, 10bat metrotan, antzineko galtzadearen zatiak ikusileikez. Bidean Goikoetxeko perratokia ikusikodogu. Baserriaren aurretik doan Mendata Urikobide zaharretik joango gara, pinu artean, Ollarganeta Madarietatik, Mendata Uri auzo ingurura hel-duta, Oleta, Argintxona eta Etxebarri baserrietakobide asfaltodunera helduko gara. Hemendik Ele-xaldera bueltatu ahal gara ibilbidearen hasieranesan dogun moduan.

Mendatako Albizko Madalen Eleizatik igarotzen da ibilbidea.

La Atalaya de Urdaibai PR BI 171.

28 URREMENDi

ZER EGIN eta NORA JOAN Gastronomía


NNAABBAARRNNIIZZ JJAATTEETTXXEEAA,, CCOOCCIINNAA AALL EESSTTIILLOO DDEE SSIIEEMMPPRREE

Una estrecha carretera conectaGernika con el pequeño municipiode Nabarniz. Situado a más de300 metros sobre el nivel del mar,posee un marcado carácter rural,un terreno donde la tranquilidad ysilencio invitan a abstraerse, con-templando el paisaje de montañasque lo rodean.

Frente a la iglesia una pequeña cuesta desciendehasta Nabarniz Jatetxea. A primera hora de lamañana la tranquilidad reina en el establecimien-to donde, poco a poco, todo se va preparandopara recibir a los clientes que llegarán hacia elmediodía. A pesar de la hora temprana, KontxiGorospe ya se afana en la cocina preparando esasrecetas que tanto reclamo tienen entre quienesse acercan al restaurante.

El local lleva funcionando unos nueve años y enél continúa una trayectoria que comenzó tiempo

atrás, cuando estuvieron encargados de la herri-ko taberna del municipio. "El negocio funciona-ba pero, como es del pueblo, una vez que termi-nó el tiempo de concesión tuvimos que dejarlo.Estábamos contentos porque había ido bien, asíque nos animamos a seguir y decidimos montareste restaurante".

Nabarniz Jatetxea tiene capacidad para unas 180personas, repartidas en diferentes espacios. Cuen-ta con un comedor principal con una escalera queasciende hasta otro espacio preparado con mesas.

Kontxi Gorospe cocinera del Nabarniz Jatetxea.

pasa a la página siguienteURREMENDi 29

Sabroso plato de Alubias de Gernika.

Nabarniz Jatetxean, karta, eguneko menua, zein asteburukomenu berezia eskeintzen dabe.

Bertan, hain famatua bihurtu danbarazki-menestra egiten dabe,“barazki natularaz egiten dogu,sasoikoak, eta jendea espreskidator menestra jatera”. Indabak,

Nabarnizko plater tipikoa, tamakailao pil pilean edota

txahal-txuletoia be dira NabarnizJatetxearen etxeko berezitasunak.



MENESTRA CCON VVERDURAS DDEL TTIEMPO

ELABORACIÓNSe cogen las pencas,las alcachofas, la coliflor, las colesy espinacas, se limpian, trocean y se cuecen. Una vezcocidas, se albardan y se reservan.A continuación, se cuecen las zanahorias y las vai-nas,después de haberlas pelado y cortado cuidado-samente. Una vez cocidas, se colocarán en la basede la cazuela. En cuanto a los champiñones, se lim-pian, se les quita la piel y se ponen en la sartén conun poco de ajo y aceite para que se doren. Una vez

dorados, se colocan en la base, junto a las zanaho-rias y vainas y sobre éstos se añade el resto de lasverduras albardadas.Por otra parte, conviene tener preparado deantemano caldo de carne. Se fríe cebolla cortadaen juliana y cuando esté dorada se pone en labatidora, junto con este caldo. La mezcla resul-tante se echa por encima de las verduras y todoello se adorna con jamón serrano cortado enlonchas y espárragos.

INGREDIENTES (4 PERSONAS)

8 pencas de acelga8 alcachofas

16 coles de Bruselas1 coliflor mediana

2 zanahorias½ kg. de espinacas

½ kg. de vainas½ kg.de champiñones

viene de la página anterior

ZER EGIN eta NORA JOAN Receta

A ello hay que sumarle una sala más pequeña, des-tinada a compromisos menores y una terrazacubierta, con vistas a los montes del entorno.

El local cuenta con carta y menú del día. En los alre-dedores se observa que el municipio está en proce-so de expansión con varios edificios en construccióny en este sentido, "el menú diario es una opción quefunciona bien". Además, también disponen de unmenú de fin de semana en el que pueden encontrar-se la menestra que da fama al local - "es verduranatural, del tiempo y la gente viene expresamente acomerla" - y las alubias,plato típico de Nabarniz,ade-más de otras especialidades de la casa como el baca-lao al pil-pil y los chuletones de ternera.

"Cocinamos la comida casera, la de siempre, acom-pañada de las salsas tradicionales. Es la cocina de

la abuela, platos sencillos con raciones buenas. Losclientes se encuentran con menestra en cazuelasde barro y los recipientes de alubias, que se dejanallí para que quien desee repetir pueda hacerlo.

Llegados al segundo plato "trabajamos mucholas carnes, y el cordero por encargo. Tenemosgénero de aquí, ternera de Gernika. Para mí esmuy importante que el género sea bueno, decalidad". Y a la hora de elegir la forma de prepa-rarla, "sin duda, la plancha.

"Ofrecemos bodas y comuniones, según surja y laverdad es que el restaurante los fines de semanaexperimenta un cambio radical y se llena total-mente. Esta es la mejor propaganda, la que hacenlos propios clientes que salen satisfechos despuésde haber estado aquí".

Rodaballo a la plancha con refrito de ajo.


MUNDUTIK ZEHARMUNDUTIK ZEHAR antonio pou

Entrada al pueblo de Mogarraz, villa declarada conjunto histórico-artístico. Valle del río Alagón.

PPOORR SSIIEERRRRAASS SSAALLMMAANNTTIINNAASS

Delante, alineadas al poniente, las sierras del Castillo yde la Alberca,un escalón festoneado de montañas quesepara las tierras almantinas de las Hurdes cacereñas.Un fuerte contraste paisajístico entre el sur, más bajo,seco y cálido, descarnado por la erosión, y ese festónmontañoso al norte,que proporciona verdor,bondad ygran belleza a esta parte de la provincia de Salamanca.

Candelario es un pueblecito serrano,residencial y pin-toresco, que contrasta con la vecina ciudad de Béjar,industriosa,decadente y un tanto destartalada. Anta-ño muy famosa por sus paños, da ahora nombre a laReserva de Biosfera Sierra de Béjar-Francia. Compren-de este territorio el festón de montañas, el valle delAlagón y los relieves ondulados que avanzan hacia elnorte, hacia Salamanca, la histórica capital del saber,

extendiéndose hasta más allá de El Guijuelo, ahoracapital universal de esa joya que es el cerdo ibérico.

El agua y los bosques son sin duda los protagonistasde esta Reserva. El exuberante encinar del valle deBatuecas da, desde el siglo XV, cobijo y protección alos carmelitas del monasterio de San José, quienes alotro lado de la valla deben ahora percibir con claridadla presencia, casi asedio, de los numerosos visitantesamantes de la naturaleza que recorren el ParqueNatural de las Batuecas-Sierra de Francia.

Por doquier se oye el murmullo de las aguas cristalinas,inmaculadas,rara avis en este mundo nuestro cada vezmás contaminado.Es un placer recorrer el río Cuerpo deHombre,que procedente de la zona de Béjar se dirige al

río Alagón.Junto a su orilla se puede disfrutar del privi-legio de caminar por una calzada romana e imaginar,sentado al borde de sus aguas, los ríos de gentes vario-pintas que a lo largo de la historia han cruzado el puen-te medieval. El castillo de Montemayor y los frondososcastañares contribuyen gustosos a la ensoñación.

Nada mejor para reponer energías que desplazar-nos al apartado pueblecito de Herguijuela de laSierra, donde Juana Cerezo prepara, en su inma-culado y minúsculo obrador, sus exquisitas y exó-ticas mermeladas de fama internacional. Y es quepor estos pueblos se va de sorpresa en sorpresa, yno sólo gastronómica. Las madroñeras de Miran-da del Castañar son dignas de ver: ese arbolillo dejugosos frutos carmesíes forma aquí bosquescentenarios con doseles a doce metros de altura,soportados por extravagantes troncos, cuyas for-mas sólo se explican admitiendo que estos longe-vos seres deben sin duda convertirse en danzari-nes de las sombras durante la luna de Mayo.

La Alberca, pueblo turístico por excelencia, es elmás renombrado de la zona, pero aquellos viajerosque deseen contemplar arquitecturas tradicionalesmás auténticas y recovecos con más sabor haránbien en explorar también otros lugares, como SanMartín. Los ricos ropajes Charros ya no pasean porlas calles empedradas, pero cualquier rincón, decualquier pueblecito, nos transporta al pasado,incluso a cientos de millones de años, pues Monsa-gro decora sus fachadas con huellas fósiles de seresque se pasearon por sus playas.

La Peña de Francia,nombre que al igual que otros topó-nimos recuerda la colonización de estas tierras por loshijos de San Luis,es atalaya que alza al cielo,compitien-do con las águilas,el Santuario construido para albergarla imagen de la Virgen,descubierta en 1434 por SimónVela y que hoy guarda un dominico ermitaño.

http://sierrasdefranciaybejar.com/sierrasdefranciaybejar/

Los matorrales se desperezan del letargo invernal, recién liberados del blanco edredón. Recubren comopueden las huellas que dejaron glaciares y neveros, hace una docena de miles de años, en esta Sierra deCandelario, también llamada de Béjar, desde donde escribo estas líneas. Desde aquí arriba, a más de dos milmetros de altura, asoman en la lejanía las tierras portuguesas.


ARTISTAKEnbeitatarrak

ARTISTAKEnbeitatarrak

EENNBBEEIITTAATTAARRRRAAKK,, SSEEII BBEELLAAUUNNAALLDDII BBEERRTTSSOOTTAANNMuxikako Enbeita abizena esatea eta bertsoen gainean berba egitea, dana da bat. Bertsolari familia honenarbola genealogikoak bere fruituak emoten segiduten dau eta historian zehar emaitza ikaragarriak emondauz. "Txotxo-Jeuri", Imanol, "Urretxindorra" eta Balendinek osatzen dabe adar nagusia eta handixik sortudira beste kimuak gaur egun be bertsolaritzaren goi-goian dagozanak.

ZELAKO EGURRA HALAKO EZPALA"Txotxo-Jeuri"ren aita eta "Urretxindorra"ren aitxitxek Juan Antonio Enbeita Aranazek emon eutsonhasierea bertso-familia honeri. Bere sasoian koplaktabernetan kantetan ebezan, hainbat postura,komedia eta erreferentzia historiko agertzen dirabertsoen errimatan. Bere semea Juan AntonioEnbeitak "Txotxo-Jeuri" Muxikako Usparitza auzo-ko "Jeuri" Enbeita familiaren baserriaren izena ipinieutson bere buruari. Baserritar eta bertsolari sendiaizan arren zestogintzan be ibili ziran. Abertzale sutsuak, fededunak, umilak, jatorrak eta mintzaeraaberats eta sentikorduntzat daukez Enbeitatarrak."Txotxo-Jeuri" esate baterako, gizon aparta izanzan, Karlistadetan sarjentu eta Muxikako alkate seiurtetan. Bere loba Balendinek kontetan ebanmoduan eta Jon Enbeita bere semeak "Enbeitata-rrak" trilogian idatzi eban moduan, gure arteraheldu dan "Txotxo- Jeuri"ren bertso bakarrak Muxi-kan egin zan idi-proba ospetsu baten gainean egi-ten dau berba. Holantxik kontetan eban Balendi-nek bere liburuan: "Aititari idi probetara joatea eregustatzen jakon. Gainera, taberna-gizona zan etatabernan izaten dira posturarik gehienak".

1GO BELAUNALDIAJuan Antonio Enbeita Aranaz:

ez dago bere bertso idatzi bat bera be gordeta, baina berak, bertsolari-familia

honeri emon eutson hasierea.

2.BELAUNALDIAJuan Antonio Enbeita Elguezabal "Txotxo-

Jeuri": Juan Antonio Enbeita Aranazen semea.Bere bertso idatzi bakar bat ezagutzen da.Familiaren ardatz nagusitzat hartzen da.

3.BELAUNALDIAKepa Enbeita "Urretxindorra":

"Txotxo-Jeuri"ren semea. Bat-batekotasuna maite eban, askotan ekintza publiko eta kulturaletan bakarrik

hartzen eban parte; baina gaur egun ahozko eragina dauken bere bertso

idatziak baino ez daukoguz.

4.BELAUNALDIABalendin Enbeita: "Urretxindorra" ren semea. Frankoren garaiko Bizkaiko

bertsolaritzaren bultzatzaileetako bat da. Baserria, euskerea, fedea, Euskal herria... gai horreen gaineko bertso idatzi piloa utzi

deuskuz bere "Nere Apurra" liburuan idatzita.


1.- Balendin Enbeita bertsotan.2.- Balendin Enbeitaren omenez Bilboko

Arenalean ezarritako bustoaren inaugurazino egunean.

1 2

1.- Muxikako Usparitza auzoko Enbeita familiaren "Jeuri" baserria.2.- Kepa Enbeita “Urretxindorra” (ezkerrean) eta bere anaia Imanol Enbeita “Garbi nai”.

12


ARTISTAK

aurreko orrialdetik datorBIZKAIKO ERREFERENTEAK"Txotxo-Jeuri"ren bertso gehienak orduko den-borako tabernetako hormetan geratu baziran be,bai bere seme Kepa "Urretxindorra", bai Balendin,biak arduratu ziran Bizkaian beste lurralde batzuetako neurri, estrofa eta bertso formalak sartzen. Adituek diñoe, Enbeitatarren ezugarririknagusiena, estrofetan XX.mende hasierako zortzi-koen eredua jarraitzea dala. Muxikan zein besteinguru batzuetan gogor sartu zan eredua. Enbei-tatarrak dira Bizkaiko bertsolaritzaren erreferen-teak. Balendin Enbeitak, lurralde honetan burutu-tako lehenengo bi txapelketetan hartu ebanparte eta bietan irabazi. Lehenengo bertso esko-lea "Garriko", Balendinek berak sortu eban Muxi-kan 1959an. Jon Enbeita, Ireneo Ajuria Enbeita,eta gazteen artean, Oihane, Onintza, Aritz... dirahurrengo Enbeita-belaunaldiak, gaur egun orain-dik euren sainetan bertsolari-odolak darie.

Ez da egon Enbeita belaunaldi bat be bertsolaribarik eta seigarrenean dagoz.

5.BELAUNALDIAJon Enbeita Ealo: Balendinen semea.

Bertsolaritza, olerkigintza eta kantagintza jorratu dauz. 80 eta 90eko bertsolaririk haundienentzat hartzen dabe batzuk.

"Enbeitatarrak" familiaren trilogia idatzi dau.. Ireneo Ajuria Enbeita: Miren Enbeitaren semea.

Bere lehengusu Jonegaz batera "Paperetik Plazara" taldea sortu eban, Enbeitarren

aurrekoek idatzitako bertsoak kantetan ebezan.

6.BELAUNALDIAXabier Enbeita: Moisés Enbeitaren semea.Gernikarra, 30 urte. Irakaskuntza arautuandabil bertsolaritza irakasle moduan. 1998an

parte hartu eban lehenengoz Bizkaiko txapelketan ( Araba-Bizkaikoa garai aretan).

Oihane Enbeita: Jon Enbeitaren alabea. Gernika-rra, 29 urte. Hiru Txapelketa Nagusitan hartu dau

parte. Finalaurrera heldu zan 1997an zein2001an. Bizkaiko finalista 1998, 2000 eta 2002an.Onintza Enbeita: Joseba Andoni Enbeitaren ala-bea. Muxikarra, 28 urte. Busturialdeko 2006kotxapelduna. 1998an parte hartu eban lehenen-

goz Bizkaiko txapelketan ( Araba- Bizkaikoa zangarai haretan). Lautan finalaurrekoetara heldu

ostean 2006an finalean abestu eban. Balendin Enbeitaren bertsoetariko bat.

Jon Enbeitak "Enbeitatarrak" trilogian bertsolari familia honen historia errepasatu eban.

Enbeitatarrak


PERTSONAIAUgartemendia anaiak

PERTSONAIAUgartemendia anaiak

MMAAUURRII EETTAA FFEELLIIPPEE UUGGAARRTTEEMMEENNDDIIAA..BBIIZZIITTZZEEAA IISSTTOORRIIOO BBAATTEENN

Maurizio "Mauri" eta Felipe Ugartemendiaren bizimodua ez da errezaizan. Gerra ostekoak biak, beharrizanak espabilatu eta sendotu eginebazan. Anaia gernikarrok bizitzeari "partidoa" ataraten jakin dabe, etabiok euki dabe suertea, iragan errepikaezina izan dabelako. "Mauri"mito talde baten oroimen bizia da, 12 urtez Bilboko Athletic Club-enjokatu eban erdian eskuman; Felipe Gernika taldeko atezaina izan zangaztetan, baina familiatik datortson gozogile mañea jaso eban.

ERREALITATEA GOZATUTEN8 anaia-arreba eta gerra ostea ate ondoan,halanda be, Felipek eta Maurik umoretsu gogo-ratu ebezan urte gogor hareek, "bizitzea, bene-

tako bizitzea zan sasoiak". Euren aitak MauricioUgartemendiak, emon eutsezan txurro, barkiloeta izozki errezetek lagundu eutsen familiaaurrera ataraten.

Mauri eta Felipe Eriako Lorategiko banku baten.


"Erroskako txurroak egiten genduzan, tiradabaten eta pultsuan.Ene,ha bai jateko gozoa!diño pozik Felipek. Anekdotak gora, anekdotakbehera anaia biek kontetan dabe Gernikan,Mundakan, Zornotzan eta Sukarrietan txurruaketa izozkiak saltzen ebezala, baita gaztainaerrreak be betiko eran erreta. "Mundakan neska-meak, kofiagaz eta, enkargatutako txurroen bilaetorten ziran eta txurro bat bera be saldu barik,800 pezeta irabazita geunkozan". "Txurro-dendamodernoan" pezeta baten hogei txurro saltzen

ebezan, "Helados Mauri" Gernikako Toki-ona-Mauri tabernaren aurrendariak be, garai hareta-ko klasiko bihurtu zan.

"Orduan, lehenengo mailan jokatzen eben pilota-riak, Onaindia, Felipe Arrien...ahal eben guztietanetorten ziran, nire aitak Mercurion eukan dendaraizozkia jatera". Orduko mantekaduak mailuki natu-ralagaz eta igetargi erdiko gaileteagaz egiten ziran"mantekadu mantekadua zan, Europa parkeanegoan mauliki-saileko mailukiekaz eginda"

Ugartemendia familia, alboetan Mauri eta Felipe. (Serafina Ugartemendi falta da).


PERTSONAIAPERTSONAIA

hurrengo orrialdera doaMauri" como futbolista jugó y vivió los mejoresaños del Atheltic de Bilbao, la década de los50. Un tiempo en el que se hacía otro fútbol,

Zarra, Panizo, Kubala, Di Stefano, son algunosde los grandes de la época.

KONDAIRA BIZIABabak lapikotik ataraten ohituta "Maurik" kiroleantopatu eban bere aukerea. Futbol jokalari eta kiro-lari lez Bilboko Athletic-en urterik onenak bizi izanebazan, 50. hamarkadea, hain zuzen. Bestelako fut-bola egiten zan sasoia, Zarra, Panizo, Kubala, Di Ste-fano dira orduko jokalari batzuen izenak. "Nik 14gol sartzen nebazan denboraldiko, ez orainmoduan 39 partiduko 8 sartzen dabez eta, futbolaaldatu egin da…" beste denbora batzuk ziran etaorduko jokalari hareek, gernikarra tartean, bestekasta batekoak ziran. "Joandako edozein garai dahobea" horixe durundia dabil azken denboraldianeuskal futbol taldeek jasandako egoera larria dalaeta. Anaia biek esaten dabe gauza bera " nezesida-dea pastu dabenak, gogoz jokatzen dau" Felipekzein Maurik badakie zer esan gura daben.

Mauri, Bilbao Athletic-eko jokalaria Gernika Lumoko antzinako futbol zelaian,1953an. Mauri Manu Leginetxe kazetariagaz gaztetan, 1954an.

Mauriren fitxa teknikoa Athletic-eko jokalari.

Ugartemendia anaiak Ugartemendia anaiak

"Hacíamos los churros de rosca, de una tirada y a pulso. Aquello era manjar de Dioses", entre miles de anécdotas ambos hermanos cuentan que vendían churros y helados,

en Gernika, Mundaka, Amorebieta y Sukarrieta, y también castañas asadas al modo tradicional.

Mauriren debuta San Mamesen, 1954an.


GEURE KIROLAK GEURE KIROLAK

HHAARRRRII -JJAASSOOTTZZEEAA:: IINNDDAARRRRAARREENN EETTAAGGOOGGOORRTTAASSUUNNAARREENN EERRAAKKUUSSTTAALLDDIIAAGure herri kirolen artean, entzutetsuena eta komunikabideetan gehien agertzen dana harri-jasotzeada, izaera zakar eta lehiakorraren adierazle. Geure kirolen artean gogorrena da eta besteen lez, lehena-goko baserriko beharretan dau jatorria. Sustraiak harrobietako harriak edo errekarriak eroaten ebeze-natan daukoz eta gaur egun, etorkizuna euki leitekeen gazteak eta gure herriko plazetan oraindinoindarra eta sendotasuna erakusten daben talde beteranoa daukoguz.

MARKA "HARRIGARRIAK"Indarra, erresistentzia fisikoa eta teknikea ondoerabiltzea dira harri-jasotzearen oinarriak, bainabeste herri kirol batzuetan lez, zaletasun haundiabehar da. "Harrijasotzaile on bat izateko, harrijasotzaile jaio behar zara, ez deu balio edondork" diñoOdriozolak, Bizkaiko plazetako arbitroak, kirolaria-ren sorbaldan harria ondo orekatuta geratu danala ez ikusi behar dau. Hurrengoa, markak hausteada, Iñaki Perurena eta Miel Saralegi nafartarrenmoduan. Saralegik Perurena polifazetikoari harririkastutena, 329 kiloko harri errektangularra, jasotzeneukon errekorra kendu eutson. "Goenatxo" etaOstolaza gipuzkoarrek dira beste izen nagusi bi

kirol honetan; Bizkaian be badagoz: "Zelai" hain-bat alditan Euskadiko txapelduna izan dana,Xabier Agirre gaztea "Euskadiko Kinttopeko Harri-jasotzaileen txapelketan" irabazi ebana Gernika-Lumon, eta Miren Urkiola"Aranbarri" lehenengoemakume harri-jasotzailea dira eurotako batzuk.Dioni Gabikaetxebarriak, Ekin Taldeko arduradu-nak eta Gernika-Lumon herri kirolak antolatzendabezanak, hauxe dinosku bizkaitarren presentzia-ren gainean: "Beti be izan dira harrijasotzaile onakbizkaian, Zelai erretiratu zanetik, ez daukagu pun-takorik, baina orain be gazteak hortxe datoz Kinttopeko txapelketan 3 bizkaitar ta gipuzkoar bategoteak asko esan gure deu.".

Una alzada válida se considera cuando el harrijasotzaile llega a equilibrar la piedra sobre su hombro.

La primera mujer levantadora de piedras es la joven bizkaina Miren Urkiola Aramberri, "Gizonen mundua izan da inoiz ez delako neska bat egon", cuenta. Miren de 19 años, tiene una única rival, y para que ambas puedan competir, se está planteando un cambio de reglamento,

para que con un mínimo de dos mujeres se pueda hacer un campeonato.

Harrijasotzaile gazteek Kinttopeko Txapelketetan hartzen dabe parte.

1987an Gernika-Lumoko Urriko Ganadu Azokan, Iñaki Perurenak egindako erakustaldia.

Aurten Morgan ospatu dan Lehenengo Harrijasotzaileen Binakako Urrezko Txapelketaren saioa.Bertan Ostolaza eta Zelailuze finalerako klasifikatu ziran.


44 URREMENDi

GEURE KIROLAK

aurreko orrialdetik datorPOSTURA DENBOREADenborea aurrera doa eta kirolarien arteko des-afioak, lehenagoko posturak eta mito ikaraga-rriak marka ia gaindituezinak hautsiz, gaur egun,araudi baten menpe dagozan erakustaldi etatxapelketa bihurtu dira. Gaur egun txapelketa biantolatzen dira, bat harri haundiekaz eta besteatxikiekaz eta probak bardintzeko harri jasotzaile-ek lau harri jaso behar dabez: kubikoa, zilindri-koa, errektangularra eta biribila."Harrijasotzailebakoitzak bere harria deko, ni neu ,adibidez,nahiago dot zilindrikoa" dinosku Unai Barinaga-rrementeria, Munitibarreko harri jasotzaile gaz-teak. Minutu bateko tandatan kilorik gehienjasotzen dauana da onena. Baina kirolari gihartsuek harri ikaragarriak jasotzera ohituak, bestedesafio haundi bat dauke begien aurrean: herrikirol honek bizirik irautea, indarrez eta sendota-sunez, jasoaldietan erakusten daben moduan.

Lo esencial del levantamiento de piedras antes eran los desafíos y las apuestas, y hoy día predominan las exhibiciones y campeonatos, que se siguen haciendo

en las plazas, con el público alrededor del harrijasotzaile.

Gernika Lumoko Maloste Kiroldegiaren inaugurazinoan(1993) harrijasotzaileen erakustaldiak egin ziren.

Aurten, Euskadiko Kinttopeko Harrijasotzaileen txapelketaren finala Gernika Lumoko plazan burutu zan.

46 URREMENDi

IRAGARKIAKEnvianos tus anuncios a:

> correo ordinario: Urremendi, Gernika-Bermeo, Ladagarapen Alkartea.Domingo Alegria Enparantza, Z/G. 48300 Gernika-Lumo (Bizkaia)

> teléfonos: 94 625 06 06/ 688 61 66 22/ 657 79 08 36> correo electrónico: [email protected]

ETXEA ALOKATUBIKOTE GAZTE BATEK ETXE BAT

ALOKATU NAHI GURA DAU GERNIKANEDO INGURUETAN, AHAL DALA PREZIO

EKONOMIKOAN.

INTERESATURIKBALEGO DEITU MESEDEZ

656 77 20 12.

SE OFRECE SEÑORA DE GERNIKA PARA

TRABAJOS DE HOSTELERÍA Y CUIDADO DE MUJERES MAYORES.

DISPONIBILIDAD DE HORARIO DE16:00 HORAS A 11:00 DE LA MAÑANA.TELEFONO 615 76 65 34 MANOLI

SE OFRECE ABOGADA,AINTZANE

AYASTUY TORREALDAY

C/ GRAN VÍA 8, 1º, dpto, 7 BLBAO 48001

TELEFONO Y FAX:94 424 16 11MOVIL: 629097150

MUNDAKA- BILBAO

CLASES DE INGLÉSLICENCIADO DA CLASES PARTICULARES

DE INGLÉS EN GERNIKA.TODOS LOS NIVELES, PREPARACIÓN DE EXÁMENES,

EOI,FCE,REFUERZO,CONVERSACIÓN,ETC.

TELEFONO PARA CONTACTAR:944653851 - 680228233

BUSCO TERRENOSE BUSCA TERRENO EN ALQUI-

LER PARA PLANTACIÓN DE KIWI.ALQUILER DE LARGA DURACIÓN.

LLANO O CON POCO DESNIVEL.MÍNIMO 5 HAS. CON

POSIBILIDAD DE CAPTACIÓN DEAGUA PARA RIEGO AGRÍCOLA.

CONTACTAR CON:630 06 83 84 (Lander)

o94 625 76 09 (Urremendi)

ANUNCIATE GRATISSI QUIERES BUSCAR U OFRECER

EMPLEO, ANUNCIAR DEMANDA YOFERTA DE VIVIENDA, COMPRA-

VENTA DE VEHÍCULOS, PRODUCTOSAGRÍCOLAS, ANIMALES, INSTRUMEN-

TOS MUSICALES, ETC...LLÁMANOS 94 625 06 06

ZEURE IRAGARKIA DOHAIN EMPLEGU BILATU EDOTA ESKEINI, ETXEAEROSI EDO SALTZEKO, KOTXEAK, BASE-

RRIKO PRODUKTUAK, ANIMALIAK, MUSI-KA INSTRUMENTUAK, ETABAR...

DEITU GEURE TELEFONORA 94 625 06 06

SE OFRECECHICA RESPONSABLE POR HORAS:

PARA CUIDAR NIÑOS O PARA LIMPIEZA.FINES DE SEMANA.

INTERESADOS LLAMAR AL SIGUIENTE

MOVIL: 688 617 627

BERMEON SALGAIMIKEL DEUNA AUZOAN

BERRIZTAGARRIA DAN 60M²-KO ETXEA

ETA 6000 M²-KO TERRENOA SALTZEN DIRA.

AKSEZO ONA ETA HERRITIK HURBIL.

BERMEORA BISTA BIKAINAK.TELEFONOA: 615 740 564

BIZKAIERAZKO KLASE PARTIKULARRAK

GERNIKAN BIZKAIERAZKO IRAKASLEARENBILA GABIZ. ASTERO ORDU PARE BAT

EDO KLASEAK HARTZEKO.TELEFONOA: 94 625 06 06

SE VENDETERRENO EDIFICABLE 3500 METROS PARA

UNIFAMILIAR EN UN LUGAR PRIVILEGIADO

A 10 MINUTOS ANDANDO DE GERNIKA.

VISTAS INMEJORABLES659 639 666

COMPRO ARMARIOSUSADOS O NUEVOSCUALQUIER ESTILO.

TELEFONOS:658 72 44 75/ 94 625 77 36

SE VENDE TERRENO TERRENOA SALGAI

SE VENDE TERRENO DE 3200m² CON ÁRBOLES JÓVENES

DE DIFERENTES TIPOS EN FORUA.3200 m²ko TERRENOA SALGAI FORUN.

PREZIOA: 39:000€ TELEFONOA: 663 025 661

CURSOS CAD 2D Y 3D (GERNIKA)

AUTOCAD 2 Y 3D,MECHANICAL

DESKTOP 3D, ARCHITECTURAL DESKTOP 3D, SOLID EDGE 3D,

UNIGRAPHICS 3D.

TELEFONO: 665 71 18 67E-MAIL:[email protected]

HIRUSOLAIRUKO ETXE BAT SALGAI MUNITIBARRENLEKEITIO,GERNIKA,ETAZORNOTZATIK 15

MINUTURA.400 METROKARRATUKOLUR AZALERAREN GAINEAN ERAIKIA 200

METROKARRATUKO TXEBIZITZA HIRUSOLAIRUTAN BANANDUA.LAU LOGELA,BATAHIDROMASAIEKO BAINERAREKIN(185x1 10) ETA JANSLEKUA EGOKITUA BARNEAN.LAU KOMUNE.LEHENENGO

SOLAIRUAN BIAUTO APARKATZEKO LEKUA25m²KO TXOKOA,SUKALDE OSOA JARRIA

ETA TXIMINI RUSTIKOA.ARI MUSIKALAETXEGUZTITIK.ETXEAREN KOKAPENA OSO ONA,EGO-EKIALDERA BEGIRA.

SALNEURRIA 445.000 EURO (74MILIOIPESETA)SALNEURRIARI BURUZ HITZ EGITEKO

PREST.

TLF: 653730970

Documents

KOMIKIA PIL PILEANurremendi.org/uploads/7.pdf LEGE GGORDAILUA: BI-2675-06 06.zbk LABUR EDITORIALA Gu geuk Busturialdeak, eskualde geofrafikoa edo administratiboa izateaz gain, bere