Kristian Thalai - December, 2011

Embed Size (px)

Citation preview

  • 8/3/2019 Kristian Thalai - December, 2011

    1/32

    December, 2011 1

    www.mizoramsynod.org

    Krista, remna palai

    Lal Isua, Pathian fapa min chhandam turamihringa a lo chan lawmna leh hriat rengna Krismasthla kan lo thleng leh ta. Mi tinte Krismas Chibaikan buk che u a, he hun hi hlim taka hmang turinduhsakna kan hlan a che u.

    Lal Isua kha kan sual tlan turin Pathianin leiah a rawn piantir a.Duh ni sela he leiah kher lo pawh a piantir thei. Hei hian Lalparemruatnaah mihringte kan tel lohzia a tilang a. Lei leh Van kara remnapalai hna thawktu a nih avangin rem kan ngai a ni tih pawh inhre lomihringte tana he Chhandamtu lo piang kher kher hi a hlu a, a mak a, aropui a ni. Lawm loh rual a ni lo ve.

    Krismas thuchah pawimawh tak chu remna thuchah a ni a, remnathu kengtu apiangten Krismas a takin an hmang dawn a ni. Kan hriatreng atana \ha chu miten min rem lo a ni mai thei a; nimahsela, Krismasdik tak kan hmang dawn anih chuan keimahni talin min rem lotu chukan rem tur a ni tih hi a ni. Mi dangte rem lo chunga kan hmang ve a nihchuan Krismas tak tak kan hmang lo tihna a ni. Chuvangin, he Krismasahhian kan rem lohte rem thei turin i inbuatsaih ang u.

    Krismas hmang tura kan inbuatsaihna hian Krismas tak tak a phawk

    chhuak em aw? Mi \henkhat chu mahni nawmsipbawlna turin aninbuatsaih a. |henkhat chu chhungkaw inhmuh khawm nan leh hun awlhlim taka khawhral turin an inbuatsaih ve mk bawk a. Lal Isua kan tanaa pianna hun lawmawm takah hian mi dangte tana malsawmna nihtumin rethei chanhai, mangang riangvai, lusun khawharte tana mi\angkai nih tumin kan rilru, kan theihna, sum leh pai kan hmang theiang em le ?

    He hun ropui leh lawmawmah hian mahni phak tawk \heuhvah mi

    dang tana hnawksak lo, khawtlang tana ninawm lo leh chhungkawharsatna thlentu ni lo turin tun a\ang hian rilru siamin i inbuatsaih angu. Thinlung a lamah hawn ila. Eng hi nge Krismas, eng ber hi nge kanlawm chhan, tu vang nge, tih ngaihtuah chung leh a phawvuaka duhtawkmai lovin, he hun hlu leh ropui hi kan hmang tur a ni dawn lawm ni? HeKrismasah hian a pianna hmun Bethlehem-ah thilpek hlu tak nen pawhkal ila, a sulhnu hmuh tur pawh a awm tawh chuang lo. Kan thinlungleh ngaihtuahnate thianghlim se. Chu thianghlimna nen chuan Krismasi hmang ang u

    Hla siamtuin, Chatuanin kan hlimin, kan lawm kumkhua tawhang a tih anga chatuana kan hlima, kan lawm kumkhua theihna turinKrismas hi kan tan malsawmna lo ni rawh sew

    http://www.mizoramsynod.org/http://www.mizoramsynod.org/
  • 8/3/2019 Kristian Thalai - December, 2011

    2/32

  • 8/3/2019 Kristian Thalai - December, 2011

    3/32

  • 8/3/2019 Kristian Thalai - December, 2011

    4/32

    December, 2011 4

    www.mizoramsynod.org

    hmun chu a ni mai. Hawh u, chuhmunah ngei chuan amah chibai

    bk turin i kal ve ang u.3. Kan thinlungah a awm : Isuachu Bethlehemah chuan a piangngei mai. Mahse tunah chuanBethlehem pawh zu kal ila hmuhtur a awm chuang lo. Khatihhunlai pawh khan mi tam tak anawm. Mahse, thinlung takanghakhleltute leh beiseitute -Berampute leh amah chibai buk

    duha zawngtu - mifingte hnenahchauh Krismas chu thlengin;chung mite chuan Krismas takchu an hmang a ni. Vawiinthlengin Kan Lal Isua hi thinlunginngaitlawm leh amah beiseianghaktute hnenah a thleng \hin.Chuvangin fakna hlain

    "Isu, vawiinah kan thinlung bawnginah,Lo piang thar leh la, nang kanchatuan Lal turin;Kan kut riang hi i chun Mari kutchantir la,Chatuanin kan lawmin kan hlimkumkhua tawh ang,"a tih angin, kan thinlungah Isuapiang thar tura kan sawm chauhinKrismas tak kan hmu ang.

    KHAWI HMUNAH NGE KANKRISMAS ANG?:1. Isua ke bulah : Isua ke bulahlo chuan Krismas ruai kan kilhauh lovang le. Beramputen

    Krismas ruai chu Isua ke bulahbawk khupin an kil a. Vantirhkohhrilh ang ngei a, an hmuh avangin

    an lawm m m a; Lalpachawimawi leh fak chung zelinan kir ta a ni.

    Mifingte pawh Heroda bulaan hlawhchham hnuinBethlehem panin an chhuak a.Bethlehem bawng in tlawmahIsua ke bulah ngei chuan Krismasruai an kl thei ta a ni. 'An hlimnasa em em aan bawkkhup a,chibai an bk a; tin, an ro bawmtean hawng a, a hnenah chuan

    lawmna - rangkachak te, berawte, murra te an pe a' tih kan hmu ani. Chumi hnuah chuanVantirhkoh sawi angin kawngdangah an haw ta a ni. Isua ke

    bula chibai bktuten Krismasruai tak-thlarau lam ruai chu an\heh \hin a. Hlimna nasa tak

    changin an hawng leh \hin. Antan hun chhinchhiah tlak lehlawmawm a ni.

    Keini pawh Krista chibaibkna hmun, Amah fakna lehchawimawina hmun, A lalna lehthuneihna hmunah Krismas ihmang ang u. Kan tan hunchhinchhiah tlak leh lawmawma ni ngei ang.2. Thinlung inngaihtlawmnahmunah : Inngaitlawm tihhrilhfiahna \ha ber chu Bawnghnra hlin, a puin a duhna lamlama a kai her ang hi a ni. KanLalpa Isua pawh hi thinlunginhawngte hnenah a thleng \hin.

    Zakaia chuan Krista hmuh a duhm avangin zah pawh dawn lovintheipui kungah a lawn a. Krista a

    http://www.mizoramsynod.org/http://www.mizoramsynod.org/
  • 8/3/2019 Kristian Thalai - December, 2011

    5/32

    December, 2011 5

    www.mizoramsynod.org

    hmuh theihna a nih chuan tumaha vng tawh lo. Isua'n "Zakai lochhuk rawh. Vawiinah i inah kathleng dawn a ni" a ti hial a ni.Thinlung inngaihtlawmnahmunah Isua'n Krismas ruai a\heh duh a ni. Thinlunginngaitlawm lo mahni hmasialnahian Krismas hi phurritah a chantir\hin a; hmangaihna nen erawhchuan hlimna hun \ha ber a ni.

    Fakna hla siamtu F.J. Crosby

    chuan mitdel ani chungin a lohmuchiang khawp mai a.

    "Rilru inngaitlawmte hnenah,Krista a rawn inlar ta," a lo ti a

    ni. Kan thinlungte hi ani'n changtlat se la, Krismas hlu takhmangtu kan ni thei ang.3. Mi dang tana inpekna

    hmunah: Lal Isuan heng mit berchunga in tih hi ka chunga ti in ni(Mt.25:40) a lo tih ang khan midang tanpuina hmunah Krismas- Krista ruai miin an kil \hin a ni.Pheikhawk siamtu Martin-a chuputar tak a ni tawh a. Nikhat chu,"Lal Isua kha lo kal ta se eng nge kapek ve ang le? Nausen Isua lo kal ta sechuan naute pheikhawk ka siam thar

    zinga mawi leh nalh ber, a man tamvanga miin an lei ngam loh hi ka peang. Mari lo kal sela chuan hmeichhechak lo a nih vangin ka theih angangin ka duat ang maw le. Josefa lokal sela chuan ka theih ang tawkinka duhsakna ka lantir bawk ang," ti

    tein a ngaihtuah a. Tichuan,Krismas Bati a chhi a, tui takin amuhil ta a.

    Rei pawh a mut hma chuankawngka an rawn kik a, a vahawn chuan kawngkhar bulahchuan hmeichhe pakhat naupawm, vr thli vawt avanga ahmel dng vek tawh a lo ding a.Pu Martin-a'n a kalna tur an zawhchuan "Krismas a hnai tawh si a,ka pasal tan inah a tng a, eng mahka la nei bawk si lo. Heta \angamel 5 laia hla ka lainate hnenahka kal dawn a ni" a ti a. Inah a

    hruailut a, meilum a chhem sak a.A pheikhawk \ha ber chu nautechu a pe a, a lo bun tawk chiahmai a, chu nu chu a lawm m mmai a; thingpui tuihnai takintirin, puanlum a sintir bawk a,nu leh naute chu an kal leh ta a.

    Mut a'n tum leh chuan pawn

    lamah thawm a hre leh ta a. A'nen nak chuan pa pakhat, chauhhmel tak, tiang hawla ding hi ava hmu a. Chupa pawh chuinchhunga meilum ai tur chuan akuah lut leh ta a. Khua a vawhteh reng nen chu pa chuanthuamhnaw lum pawh a nei si lova. Mi hnena inhlawhfa, a hnathawh a laklawh avanga tlai a loni a. A nupui fanaute chuan ahlawh chu an lo nghak reng a nitih a sawi a. Thingpui a in zawhchuan kal leh nghal mai a tum a.Martin-a chuan kawrlum lehpawisa a neih ang ang te chuchupa chu a pe a, a kal leh ta a.

    Martin-a chu a muhil thei tareng reng lo mai a. A thil tawntechu a ngaihtuah neuh neuh a.

    http://www.mizoramsynod.org/http://www.mizoramsynod.org/
  • 8/3/2019 Kristian Thalai - December, 2011

    6/32

  • 8/3/2019 Kristian Thalai - December, 2011

    7/32

    December, 2011 7

    www.mizoramsynod.org

    Rohmingmawii,Dam Veng, Aizawl

    'Ka duh tawh lo, min thlahrawh' tia \ap vawn vawnchungin chu nu zu rui chu an

    hnuk liam a. A kalsan tak a fa tetak te te pathumte chuankhawvawt hnuaiah chuan an nuchu an thlir liam a, ei tur nei lo,thawmhnaw lum \ha pawh neilovin chu zan thlasik khawvawt tak hnuaiah chuan angaihna hre lovin an inen he

    haw a, ruk an ru a nih ngawt lohchuan riltama thih chu anhmabak a ni mai. Rei vak lohnuah chuan chu lai bula in ramlian tak chu bel turin an inzuiphei dam dam a. Anmahni thiamloh ni miah lo, 'sual' vangachung naupangte tawrhna chua va nasa em!

    Khur hlawk hlawkakhawsik, a nu damlo chu a

    bawihsawm a, \anpuitu tur anawm lo, damdawi ina kalna turemaw, damdawi leina tur emawsum an nei hek lo. Beisei turreng reng an nei lo. Chu zankhawhar takah chuan amah

    chauhin khawvela a neihchhuna nu chu a en liam a, retheihna,natna leh thihna chuan a

    hringnun khua a relsak ta a, ahmabak chu beidawnna, 'thim'chauh a ni ta! Chung sualna lehthimna in ro a relna hmunahchuan 'Hlauhna' chuan hmunlailum ber a luah a, a chhan chu,mihringin engmah an tih theihloh vang a ni.

    A nu leh pa te a tlan bosandawn laia an lungngaihzia a hrereng. Fapa sual nih reng hi azakin hrehawm a ti ve tho. Mite

    ngaihsan nih a hlawhtling takaa nun hman ve pawh a duh a,chhungkaw \ha tak din turinduhthu te pawh a lo sam ve\hin. Mahse engati nge amahngei pawhin \ha a tih loh anga aawm leh \hin le?

    In ropui tak, kuta sak pawh

    nia mawi lo chhunga khum dupnuam takah chuan mu thei lovinzanlaiah a tal a tal a. A hanngaihtuah \hin a, mamawh belhreng reng a nei lo. A duh zwngzawng zawng leh a la duh turzawng zawng pawh lei vektheihna tur khawpa tam pawisaa nei a, mahse a duh khawp anei thei si lo. A aia tam, a aia \haa la duh belh zel si. Zu ruih te,eiruk te, lepchiah te chu \ha a ti

    bik reng reng lo, mahse a inhriatchhuah hmain thui tak a lo tlanhman zel si. Mi dang tana thil\ha tih te pawh a duh ve \hin;mahse, \ha a tih bik loh ang

    zawkin a lo awm leh \hin a.Mahni chauhva a inngaihtuahchang chuan, 'Heng hian eng

    Chanchin |haLawmawm Tak

    http://www.mizoramsynod.org/http://www.mizoramsynod.org/
  • 8/3/2019 Kristian Thalai - December, 2011

    8/32

    December, 2011 8

    www.mizoramsynod.org

    nge maw awmzia a neih le? |hatak leh fel takin ka nung ve tawhang,' tit e pawhin a inngaihtuahve \hin, mahse a hun a lo thlenhian engin emaw tur tu awm angmai hian a duh lo chung pawh ati leh mai \hin. Amah maia a dohneh theih loh eng emaw takhian a control tlat niin a inhre fo\hin. Mahse engin nge bawih le?Vantirhkohte chuan an hria.'Anmahni aia chak,an beih zawh

    ngang loh thil in an chungah roa rel tlat a ni' tih hi.

    Sual leh thimin a bawihmihring fate dinhmun hi anhriat chian em avangin, vankhawpuia ro an rel a, MihringFapa leia a lo pian tur thu an tihtluk khan, Vantirhkohte chu an

    lawm em em a. A hming chu'Chhandamtu' a ni, mihringte anhneh loh lak a\angachhandamtu chu.

    Tichuan, Chhandamtu pianthu a rawn puang ta:

    "Hlau suh ulang, ngai rawhu, mitin ta tur Chanchin |ha lawmawm em em ka rawn thlen che u a

    ni, vawinah hian in tan Davidakhuaah chhandamtu a piang ta, LalKrista chu. "

    Hlauva awm \hin, beidawng tawh, thlaphanga-awmtawhi tan chuan nguinareng reng a awm tawh lo.Lungngai zawng zawng

    thlamuan tur te, Vut aiahpangpar \hi hrui te, lungngaihaiah hlimna hriak te, nguina

    thlarau aiah fakna silhfen te peturin a lo kal a. Chuvangin mithim hnuaia kalte chuan engnasa tak an lo hmu ta a, thihna

    hlim rama awmte chungah ngeichuan eng chu a lo eng ta! Achhan chu, kan tan'Chhandamtu', min chhandamtutur a lo piang a, Fapa pekin kanawm miau a ni!

    Sual avanga lungngai,Setan hneh thei ngai lote

    hnehsak turin, Setana'n atihnatte tidam turin, Setana 'sal'te hnena chhuahna thu sawiturin, phuarte phelhsak turin,thim hnuaia \hute tana eng peturin, hlauva awm \hinte tanVenghimtu ni turin, 'Mi Chak'chu min phuar behsak turin a lopiang a nih chu! Chu chu a ni

    Chanchin |ha chu!Kan leido, kan hneh theih

    loh, keimahnia sual chhung-khung, min tiduhdahtu, a duhhuna min ti\ap a, a duh hunamin tibeidawng a, a duh hunanupa min in\hen\ir a, a duhhuna ruih theih thil min

    khawihtir a, a duh dan danamin ching kawitu hi minhnehsak tur leh a bawih a\angamin chhanchhuak turin'Chhandamtu' hi a lo piang anih chu! Chhandamtu lo pianthu hi i tan 'Chanchin |haLawmawm Tak' a ni ve em le?

    Khawvel lawm nan a lo kal a,

    Leiin a Lal lawm se;Thinlung tinin hmun lo kian se,Lei leh van zai rawh se.w

    http://www.mizoramsynod.org/http://www.mizoramsynod.org/
  • 8/3/2019 Kristian Thalai - December, 2011

    9/32

    December, 2011 9

    www.mizoramsynod.org

    Mizoram University Vice-Chancellor-a Mizo kan neih hmasakber, Prof. R. Lalthantluanga hi N. Serzawl khaw chhuak a ni

    a, a pa chu Upa C. Ranga, Mission School zirtirtu a ni a, a nu chuZachhungi a ni. Kum 1987 khan Pu Tluanga hi Zarzokimi d/o Dr.R.K. Nghakliana nen inneiin fa pathum, hmeichhia pakhat leh mipa

    pahnih an nei. Kum 1973-ah Pune University a\angin Biochemis-try-ah Ph.D. (Doctor of Philosophy) Degree a hmu a, Mizo zingaPh.D. nei hmasa ber dawttu a ni. Kum 1974-ah khan NEHU-ahLife Sciences zirna hawng \an turin chutih laia Vice-Chancellorchuan a hranpa ngatin a sawm a, a sawmna chu pawmin bul \antua lo ni ta a ni. Kum 19761978 khan German rama Munich khawpuikiang lawka Max Planck Institute-ah Post-Doctoral Studies a zuk

    bei leh a ni. Zirna leh a kaihhnawih thil avangin khawvel hmunhrang hranga university lar ber berte tlawhin, International Semi-nar-ah paper eng emaw zat a present tawh a ni. NEHU MizoramCampus- ah leh NEHU Shillong-ah Pro-Vice Chancellor a lo nitawh \hin bawk. Pathian \ih mi, mi chhuanawm leh entawn tlaktak Pu Tluanga Mizovin kan nei hi a lawmawm hle. CK|P Com-mittee Member, career awareness chungchanga hma la tura ruattenen October ni 27, 2011 (Ningani) zan khan a chenna Bungalow-ah inkawmna hun an nei a, hetiangin:

    zirtirtua thawk chungin kaexam. Class IX chu rei lo te St.Pauls High School, Aizawlah kazir a, Class X pawh ka kal a,1962-ah Matric ka pass. St.Anthonys College, Shillong-ahPU (Sc.) ka zo va, B.Sc. Hons.(Chemistry) chu Guwahati Uni-versity a\angin 1966 khan ka

    pass. M.Sc. (Biochemistry)Ahmednagar Christian Univer-sity, Pune University hnuai

    UPA PROF. R. LALTHANTLUANGA,Mizoram University Vice-ChancellorKAWMNA

    CK|P : Inkawmna hun \ha tak minpek avangin kan lawm hle mai. Ilehkha zirna hmun School, Collegeleh University kalnate min hrilhta che.Pu Tluanga : Primary SchoolClass III thleng chu NorthSerzawlah ka pa School-ah kakal a, Class IV-VI chu Darlawn

    M.E. School-ah. Tin, Class VIISawlengah ka zir a, Class VIIIprivate-in ka pa School-a

    http://www.mizoramsynod.org/http://www.mizoramsynod.org/
  • 8/3/2019 Kristian Thalai - December, 2011

    10/32

    December, 2011 10

    www.mizoramsynod.org

    a\angin 1968ah ka zo. Ph.D.Pune University a\angin 1973-ah ka zo bawk.

    CK|P :I lehka zir lai hian a ti\hapawl i ni \hin em? Eng division-ahnge i pass \hin min hrilh thei em?Pu Tluanga : Primary leh MiddleSchool-ahte kan pawlahpakhatna ka ni ve \hin. Class VIIleh IX-ahte pakhatna ka ni a.Class VIII chu private-in ka

    exam a, Mizoramah 2-na chu kani ve awm e. Class X kan exam\um khan 1st Div. Mizorama\angin pahnih kan awm a, PuVanmawia nen, mark chu kahmu sang deuh zawkin an sawi.PU (Sc.) 1st Div.-ah ka pass a,B.Sc. chu 1st-ah pass-in 4-na ka

    ni. M.Sc. chu First-ah pass-intopper (pakhatna) ka ni.

    CK|P :Khatih lai huna kan ramdinhmun te ngaihtuahin harsatnahrang hrang i tawk ngei ang a,harsatna i tawh \henkhat min hrilhthei em? Tin, engtin nge i zirchhunzawm zel theih?

    Pu Tluanga: Kan khuaah Pri-mary thleng bak a zir theih lohavangin Class IV-VI khaDarlawn, mel 3 vela hlaahlngin kan kal \hin a, chaw eipuar mumal loh chang a tam hlea, pumpuiin a tuar khawp mai.Chhungkaw rual ve tak unau

    pakua 9 (10 piang, 9 dam) kan nia, khawsak a harsat avanginprivate-a exam te pawh a \ul a.

    Tin, thingtlang a\anga zirchhunzawm zel chu harsatnahrang hrang tawh tur a awmnual. Chhungte a\angin pawisa

    dawn tur beisei a theih lo va,scholarship leh thil dang

    behbawma inchawm a ngai\hin. Merit leh Tribal Scholar-ship-te kan la kawp thei \hin a,Border Area Scholarship pawhPost Graduate ka zir laiin kadawng a. Kan Principal-in

    rambuai kan ni tih a hria a, minpui bawk \hin. M.Sc. ka zir dawnhian Assam Chief MinisterPu Chaliha-an ` 150/- min pe a,` 400/- vel kengin zirnachhunzawm turin ka kal thei ani. Chung hun lai chuan ` 400/-chu tlem kan ti lo khawp mai.University Grants Commission

    a\angin Research tih nanFellowship ka dawng a, AtomicEnergy Commission hovin minpui bawk.

    CK|P:A nih leh eizawnna danghawi lovin zirna (Academic) line-akal zel hi i tum sa reng em ni?Pu Tluanga: Class X vel kan zirlai khan a awmzia tak kan la hrethiam phak vak lo nain, Ph.D.Degree neih chakna hi ka nei \ana, ka zir zel a, zirtirtu hna, kachkna takah ka awm ta a ni.

    CK|P: Thil dang deuhvah hanpng lawk ila, K.|.P.-ah hian i

    inhmang ve \hin em?Pu Tluanga: Lehkha ka zir laikhan K.|.P. awm lohna hmunah

    http://www.mizoramsynod.org/http://www.mizoramsynod.org/
  • 8/3/2019 Kristian Thalai - December, 2011

    11/32

    December, 2011 11

    www.mizoramsynod.org

    te ka zir \hin avangin kainhmang ngai meuh lo. Mahse,NEHU-a ka thawh hnu 1984chho khan kum 4 lai chu Bial

    Leader ka ni. Ka Leader lai hiUpa Lalthansiama Tochhawngrawn training lai a ni a, ShillongBial Zaipawl kan din \an ve nghenghe.

    CK|P :Kohhran Upa atan thlan inih hun leh hmun te, i testimony teleh Bible chang ngainat zawngtemin hrilh thei em?Pu Tluanga : ZPMK (ZoramPawn Mizo Kohhran), Shillong-ah 1983 khan Tual Upa atanmin thlang a, 1984-ah Ger-many-a ka zin hlanin Upaahmin thlang a ni.

    Ka testimony hi tu mah

    chiangkuangin ka la hrilh ngailo va, kan sawi mai a ni ang chu.PU ka zir lai khan Shillong-ahpiantharna chungchng a lar hlea, testimony chhiar tur pam-phlet ang deuhva tihchhuah tea awm a, chung ka chhiar a\angchuan pianthar ve ka chak hle\hin. Kum 1963 khan Pu

    Vanlalnghaka ten Police Bazar-a Biak Inah rawngbawlna an neia, inkhawm vawi khat chu banhla (Pass me not, o gentle Saviour)kan sak laiin bangah Isua Kristaan kheng bet lai ka hmu tlat maia. A thisen luangin ka sual atleng fai vek ang hian ka hmu a,ka lo danglam a, ka lo piangtharta a ni. Tih luih leh kar vak vangainhlan ka ni lo.

    Ka pianthar tirha kainnghahna chang chu Rom 8:1 ani a. Sam 23, 37, 73-te hi ka tuipuihle a, Matthaia bung 11 thu te hika tuipui hle bawk. Bible thu hiduh leh ngainat ka ngah hle.

    CK|P: Hetiang dinhmun thlengthei chu i naupan lai a\angin nuleh pa thu awih leh nungchang \hatak i ni ngeiin a rinawm a. I naupanlai chanchin min hrilh ta che.

    Pu Tluanga: Nia, naupan laia\anga thu awih ve tak, a theihang anga chhungkaw tana\angkai tum ve \hin ka ni. Ar leh

    bawng kan vulhte pawhenkawltu ber ka ni \hin. Kanarpui vulh te pawh an note bkte ka hre hrang vek \hin. Tin, kan

    naupan laiin toffee a lar hle a,naupang dangin chhungtebuhfai leh artui rua toffee leinaan tuak laiin ka ti ve ngai lo. Kathil ruk ve ka hriat chu, field

    bulah theiria ka \hianpa nenlawh ruk kan tum a; mahse, akungah kan lawn \an chauhtihin a neituten min rawnman

    Inkhawm hi nuam ka tiin katui a, ka thlah ngai lo khawp mai.

    CKTP : Zirlaite tlakchham nia ihriat eng nge? Thurawn pek duh inei em?Pu Tluanga: Kum tluana zir \hin

    an tam tawk lovin ka hria a, kumtir a\anga zirlai zir chhoh zelhian thiam a bel duh bik a, exam

    http://www.mizoramsynod.org/http://www.mizoramsynod.org/
  • 8/3/2019 Kristian Thalai - December, 2011

    12/32

    December, 2011 12

    www.mizoramsynod.org

    leh test dawn hnaih chauhvabeih vak chu thiam a bel thei lo.Kum tir a\angin zirlai thiam zelka tum \hin. Tin, exam laiin kameng rei ngai vak lo. MSc kanzir lai khan room pakhatah palilai kan awm ho va, a mut hmatheih bik lo va. A hma chuanzanah dar 10 ka thleng ngaimeuh lo.

    CKTP : Kan zir dan kalphungah

    hian eng nge sawi duh i neih?Pu Tluanga : Zirlai tam takchuan an zirlai awmzia lehthiamna tak tak pawchhuakzawnga zir lovin, exam hunahan note vawn sa ziak chhuak veleh thei mai tur chauhvin an zir\hin. Tin, zirtirtuten question ansiam danah pawh, text book lehnote by heart a\anga ngaihtuahnahmang vak lova chhan theihdeuh hlir a ni fo. Zirlaitethiamna tak tak hai chhuak turleh ngaihtuahna hmantir(problem solving) tur zawngazawhna siam thiam apawimawhin ka hria.

    CK|P : HSLC-ah Maths lehScience Compulsory-a dah lo turarawtna awm \hin hi eng nge ingaih dan?Pu Tluanga: HSLC-a Math-ematics leh Science-te hi basicpawimawh tak tak a ni a, taimataka zir chuan thiam theih a ni.

    Technology khawvelah kan luhmek laiin heng level tal hi chu

    kan thiam a \ul hle a ni. Zirnakawnga kal zel tur tan pheichuan hengte hi thiam ngei \ulinka hria.

    CK|P : Eizawnna hnachungchangah \halaite hnenah engnge sawi duh i neih?Pu Tluanga: Tunlaiah competi-tion a sang lutuk tawh a, tih taktakna nen, rawih tlak turainchher a ngai a ni. Zoram pelh

    tum loh leh sorkar hna ringawtainnghah tum a hun tawh lo va.Graduate chin phei chu thiamnahmanga mahnia kawng zawngthei leh eizawnna dap chhuakthei tura ngaih kan ni.

    Tin, zirlai bright deuhho pheichuan Tribal quota ringawta

    innghat lova merit-a hna hmuthei tura kan thawh rim a \ultawh hle. Tribal quota te hi

    bright lo deuh tan zuah theihtawh ni se a duhawm hle.

    CKTP :Mizote hian zirna kawngaheng lam hi nge bawh deuh ila \haai hriat?Pu Tluanga: ProfessionalCourse leh technology lam

    bawh deuh a \ha ka ti \hin a,Globalization avangin tunahchuan eng lamah pawh kal ilatih tak taka ti leh zir tan chuanhlawhtlinna tur a awm vekin kahria, mahni tuina lam apiangah

    tih tak taka tih a pawimawh ani ber.

    http://www.mizoramsynod.org/http://www.mizoramsynod.org/
  • 8/3/2019 Kristian Thalai - December, 2011

    13/32

    December, 2011 13

    www.mizoramsynod.org

    Academic world (zirnakhawvel) a\anga thlir chuansubject eng mah hi thlauhthlaktheih a awm lo. Professionalcourse, entir nan, doctor, nurse,technician, beautician, me-chanic, etc. hlira kan kal chuanzirna leh ram hmasawnnakawngah thil fel lo a awmtho ang.

    CK|P : Hlawhtling turin tum

    mumal neih a \ul hle mai a. Hemichungchangah hian eng nge sawiduh i neih le?Pu Tluanga: Mahni kalna turlam line kan thlan a \ul hunahhian kan la puitling tawk lo fova, nu leh paten uluk taka kanngaihtuahpui pawh a ngai

    khawp mai. Yale leh HarvardUniversity lamah tunlaia ankalpui danah chuan Liberal Arts(Bachelor Degree) kum 4 laizirtirin, mihring puitlinga chher(over all development) an tumphawt a. Chumi hnuah chauheizawnna kawng an zawh turprofessional line an thlantir\hin a ni. Hetih lai hian anzirna hmunah club, choir groupleh pawl tesep neuh neuhdinin thawh ho leh hruaitu nihan zir \hin.

    CK|P : Chu, keinin K|P-a kaninchherna ang deuh hian zirna inah

    thawh ho leh hruaitu nih an lo zirve nasa a ni maw? K|P pawh hiinzirna \ha tak a niin i hria em?

    Pu Tluanga: Ni e, Kohhran lehK|P hi mihring puitlinga minchhertu pakhat a ni a, thil tamtak zir theih a ni. Lehkha zirnakawnga sang lo tak pawhhetianga inhmang chu an finginan zahawm riau \hin.

    CK|P :K|P hruaitute leh mem-ber-te tan zirna lam hawi fuihnaeng nge i sawi duh?Pu Tluanga : Tun hma a\anga

    K|P hruaitute ka lo fuih ve\hinna chu, zirna leh K|P kalkawppui tur chuan mi dangteaiin thawh rim bik hle a ngai ani. K|P leh taihmak hi a inrem ani, tih a ni.

    CK|P : Thingtlangah zirtirtu anawm \ha lo va, zirna a chhia, tih

    hlawhchham chhuanlam atan kanhmang fo hi eng nge i ngaih dan?Pu Tluanga: A ni khawp mai,inkaihhruaina (Guidance) \ha hia pawimawh em em a. Mahse,Science leh Maths tih lohvahchuan mahnia inzir theih tak veka ni. Zirna system a \hat loh

    chuan mahni tal \an a ngai a ni.Kan hun lai leh a hnu lamahpawh zirtirtu kan nei \ha vakchuang lo va, mahni kanpawimawh ber mai. Hlawhtlintum tak tak tan chuan kawngchu a awm thovin a rinawm.

    CK|P :Inkawmna hun \ha tak min

    pek avangin kan lawm hle mai.Pu Tluanga : Kei pawh kalawm e.w

    http://www.mizoramsynod.org/http://www.mizoramsynod.org/
  • 8/3/2019 Kristian Thalai - December, 2011

    14/32

    December, 2011 14

    www.mizoramsynod.org

    COUNTER NO 1 : VENGHLUN1. Kawnpui 2. Ramthar Veng 3. Bilkhawthlir4. Darlawn Venghlun 5. Kanghmun 6. Chaltlang 7. Lengpui 8. Sesawng 9. Zobawk 10. Sakawrdai 11. Lawngtlai Chanmari 12. Thingdawl13. Tlabung Chawnpui 14. Pukzing 15. Dawrpui16. Lunglei Venglai

    COUNTER NO 2 : VENGTHLANG1. Champhai Vengthlang 2. Sumsuih 3. Ramhlun4. ITI Veng 5. Guwahati 6. Phainuam7. Hnahlan 8. Sihfa 9. Madanrting 10. Tanhril 11. Luangmual 12. Aibawk 13. Venghnuai 14. Biate 15. Kawlkulh16. Khuangleng 17. Manikbond 18. Teikhang

    19. Damparengpui 20. Champhai Kanan 21. Saiha22. N. Vanlaiphai Damdawi Veng

    COUNTER NO 3 : MODEL VENG1. Saitual 2. Khawzawl Vengthar 3. Zemabawk 4. Khawlailung Dinthar 5. Bungtlang South6. Hliappui7. Lungpho 8. Khawbung 9. Kolasib Hmar Veng10. Rawpuichhip 11. Zawlpui 12. Rengtekawn13. Lungleng I 14. New Serchhip

    COUNTER NO 4 : BAZAR I

    1. Ramhlun North 2. Bairabi 3. Champhai Vengsang4. Darlung 5. Kanhmun 6. Lungdai7. Vairengte 8. Vanzau 9. Tlabung Zodin10. Mission Vengthlang11. Marpara Ramthar

    COUNTER NO 5 : BAZAR II1. Vaivakawn 2. Sihphir 3. Republic Veng 4. Farkawn 5. Hmun\ha 6. Thingsulthliah7. Zohmun 8. Sateek 9. Silchar (Mizo)

    10. Bilkhawthlir Hmar Veng

    54th K|P GENERAL CONFERENCE, 2012

    A hmun : Thenzawl Public Playground

    A hun : March ni 1-4, 2012

    BIAL THLENNA TUR COUNTER

    Bial tinin hma taka an thlenna tur counter an hriat theih nana 2012 K|P

    General Conference Reception & Ushering Sub-Committee, Thenzawl ten

    Kristian |halaia chhuah theiha an rawn peih avang hian lawmthu kan sawi e.

    http://www.mizoramsynod.org/http://www.mizoramsynod.org/
  • 8/3/2019 Kristian Thalai - December, 2011

    15/32

    December, 2011 15

    www.mizoramsynod.org

    COUNTER NO 6 : DINTHAR1. Bethlehem 2. Chawnpui 3. Kawrthah4. Kei\um 5. Lungsen 6. Phullen7. Sangau 8. Zamuang 9. Phuldungsei

    10. Cachar Kahrawt 11. Mission VengCOUNTER NO 7 : VENGLAI1. Muallungthu 2. Electric Veng 3. Kelkang 4. Khawlailung 5. Mamit Hmunsam 6. N. Hlimen7. N. Vanlaiphai 8. Sialsuk 9. Reiek 10. Suangpuilawn 11. Zokhawthar 12. Zaite13. Zawlnuam

    COUNTER NO 8 : VENGCHHAK I

    1. Bawngkawn 2. Leitan 3. Bukpui4. Chhiahtlang 5. Hnahthial 6. Kawrtethawveng7. Ngopa 8. Rabung 9. Phuaibuang 10. Tuipuibari Centre

    COUNTER NO 9 : VENGCHHAK II1. Armed Veng 2. Baktawng 3. Chhingchhip4. Hortoki 5. Mamit 6. Tlungvel7. Va\huampui 8. Champhai Bethel 9. Kolasib Venglai

    COUNTER NO 10 : VENGTHAR

    1. Kulikawn 2. Serchhip 3. Hlimen4. Champhai Kahrawt 5. Lunglei Chanmari

    COUNTER NO 11 : KANAN1. Tuikual 2. Durtlang 3. Dawrpui Vengthar4. Sairang Dinthar 5. Keifang 6. Khawruhlian7. W. Phaileng 8. Sialhawk 9. Maubawk

    COUNTER NO 12 : FIELD VENG1. Lawngtlai 2. Bungkawn 3. NE Khawdungsei

    4. Chawngte L 5. E. Phaileng 6. Vaphai7. Chanmari 8. Sairang 9. Chhinga Veng 10. Mualpheng 11. Zonuam 12. Champhai Zote13. Ratu 14. Shillong 15. Khawzawl Venglai

    COUNTER NO 13 : RAMTHAR VENG1. Khawhai 2. Darlawn 3. E. Lungdar4. Venghlui 5. Buarpui 6. Chawngte P7. Cherhlun 8. Haulawng 9. Kohima10. Khawzawl Dinthar 11. Serchhip Vengchung

    COUNTER NO 14 : FARM VENG1. Khatla 2. Ruantlang 3. |huampui4. Lallen 5. Chawngtlai 6. Kolasib Diakkawn

    http://www.mizoramsynod.org/http://www.mizoramsynod.org/
  • 8/3/2019 Kristian Thalai - December, 2011

    16/32

    December, 2011 16

    www.mizoramsynod.org

    CHHUNG TINTE NGENNA

    Kum 2011 K|P Rorel Inkhawma thu lo lut Krismas leh kum tharvuakvet hi thianghlim zawka hmang tura inzirtirna kalpui leh rawtna(Rorel Gen. No 3) bawhzuiin Central K|P Committee chuan heng ahnuaia mite hi uluk taka chhiara tihlawhtling turin mi tinte kan ngentakzet a ni.

    1. Kan tu leh fate Kohhran leh K|P programme ngai pawimawha, a

    tam thei anga tel ve \hn tura infuih uar ni se. Khawlaia hun hmangtam lo tur leh ina chhungkuaa hun hmang tam tura zirtra \an laktlan ni se.

    2. Tleirawl leh rawltharten heng hunpui hi sual leh thil \ha lo an chin\anna a nih ve theih \hin avangin, nu leh paten mahni fateawmna chin ngaihvena, uluk taka khuahkhirh hun lai tak a ni tihhriat a \ha.

    3. Sawrkar khap leh phal loh thil - zu leh ruihhlo zuar lo tur leh ti lo

    turin.

    4. Boruak tichhiaa damlo leh tar chak lo zawkte tan harsatna nasa taka thlen \hin avangin heng - halpuah, halzt, halmawi lam chi rengreng zuar lo tur leh hal lo turin.

    5. Interek hrang leh nuamtawl zawnga programme dang siam lo turin.

    6. Accident a thlen lohna turin lirthei khalhtute fmkhur tlan ni se.Thuneitu lam pawhin dan kenkawh thuah chak zawka hmalak

    theih ni bawk se.7. Damlo leh \henawm khawvengte tana thawm bengchheng leh

    phurrit siam lo tura fmkhur tlan ni se.

    8. Mi dang tipawi thei, silai lem naupangte leisak loh leh hmantr lohni se.

    9. Chhung tinten phurrit insiam lo tur zawng leh mahni thawhchhuah mila thawmhnaw leh mamawh dang ngaihtuah dan tawkthiam ni se.

    10. Krismas kan hman chhan tak tihlawhtling tur zawngin \anpuingai \anpuia, mi dang tana thil \ha tih uar turin rilru put thiam aduhawm hle.

    Mizoram Presbyterian Kohhran

    KRISTIAN |HALAI PAWL

    (Christian Youth Fellowship)

    http://www.mizoramsynod.org/http://www.mizoramsynod.org/
  • 8/3/2019 Kristian Thalai - December, 2011

    17/32

    December, 2011 17

    www.mizoramsynod.org

    Lal Isua Thlen In

    Tual Upa J. VanlalvelaLeader, Thingsai Br.

    Lal Isuan rawngbawlnakawng hrang hrang a

    neihte zinga mi pakhat, Zakaiapianthar thu kha kan hre tawhawm e. Luka 19-ah khan kanhmu a, Lal Isua chu Jeriko

    khuaah lutin, chu khua chuchhun pelh a tum a. Chu khuaahchuan mi pakhat a hmingZakaia, chhiahkhawntute hotua awm a. Lal Isua, mipui tam taknena lo kal chu hmuh tumintheipui kungah a lawn a. Isuana hmuh chuan, Zakai , lo chhuk

    thuai rawh, vawiinah i inah kathleng tur a ni, a ti a nih kha.

    Kan ram, Kristian ramahhian Lal Isuan thlenna tur a hreta lo a va ang em, ka ti \hin a ni.Zakaia hi officer lian, pawisatam tak eiru \hin tih a chiang hlea. Mahse, Nazaret Isua a kal a nitih a hriat veleh, tlawm leh zahdawn lovin officer ve lai si khatheipui kungah lawnin Lal Isuaa lo chang a nih kha. Lal Isuapawh kha boralte zawngachhandam tura lo kal a nih tlatavangin, inzawng leh inzawngchu an inhmu ta nge nge a ni.Zakaian \i deka a lo thlir laiin a

    zawn a lo thlen chuan Isua chua ding chawt mai a, Zakaia chuenin, Zakai lo chhuk thuai

    rawh, vawiinah i inah ka thlengtur a ni, a tih meuh chuanZakaia lawm lutuk chuantheipui kung chu rawn kapzutthla puatin Lal Isua chu chibai arawn buk ta a ni. Vawiinah hianLal Isua Zakaia ina a thleng angkhan keimahniah hian thlen vea duh a ni. Isua khan Zakaiahnena thlen kha duh hle mahsetheipui kung a\anga rawn chhukzet loh chuan a thleng thei lo a

    ni. Chu vang chuan theipui kungsang tak a\anga rawn chhukin LalIsua a thleng ta a, a va ropui em.

    Ka \halaipui duh takte u, kanawmna hi a va sang \hin tak em!Theipui kungah kan awm reilutuk a, kan kut leh ke te a khamtawh lo maw? Chhuk ila, Lal

    Isua i thleng ang u. Engdinhmunah pawh ding ila, chukan nihna hre rana Lalpa kandawr phawt chuan a sang lutuka, Lalpa a thleng pha lo, i chhukang u. Isuan thlen in a zawng a,Zakaia pawh theipui kunga\anga a chhuk meuh chuan LalIsuan a programme pawh \hulhvekin Jeriko-ah a riak ta a ni.Pathian kan dawr danah hianthlen in tlak niah kan inngai em?Kristian Chhungkua inti si hiankan chaw ei dawn \awng\aiahte Lal Isua kan sawm sauh sauhva, chaw ei pahin mi kan rel lehmawlh mawlh mai \hin zawng

    a nih hi. Hmunsang a\ang hianintihniam ila; tichuan, Lal Isuanthlen in a hmu dawn a ni.w

    http://www.mizoramsynod.org/http://www.mizoramsynod.org/
  • 8/3/2019 Kristian Thalai - December, 2011

    18/32

    December, 2011 18

    www.mizoramsynod.org

    ATC HRIATTIRNA

    Aizawl Theological College-a B.D., M.Th. (Old Testament, New Testament, Theology, History of Christianity, Missiology leh Religion)

    zir duhte tan dil a hun leh ta a. Allahabad Bible Seminary-a B.Th. & B.D.(Hindi) zir tur tan pawh dil theih a ni. A zir duhte chuan Office hunchhungin College Office-ah dilna form hi ` 100/-a lei theih a ni. Dilnaform hi kim taka dah khatin College Office-ah theh luh tur a ni a. Diltutetana hriat tur a hnuaiah hian kan han tar lang e. Ruih theih thil leh zukleh hmuam tite tan leh tattoo neite tan dil buai a ngai lo vang.

    COURSE DIL THEI CHINM.Th. (i) B.D. Second Class B Grade chin; an zir tur subject-

    ah B.D. an zir laiin Paper 3-ah 60% an hmu tur a ni.(OT, NT leh Theology subject atan Biblical languagerequirement pawh a tel)(ii) B.Th. zo tawh, B.D. zo tawh bawk chuan an zir turSubject-ah B.D. an zir laiin Paper 2 ah 60% an hmu tura ni (OT, NT leh Theology subject atan Biblicallanguage requirement pawh a tel).

    B.D. (i) Graduate leh a chung lam emaw(ii) B.Th. (English papers 72&73 passed)

    B.Th. (Hindi) General-ah PUC/HSSLC passB.D. (Hindi) (i) General-ah PUC/HSSLC pass

    (ii) Hindi B.A.DIL THEIH HUN CHUNGB.D./M.Th. : January 10, 2012B.Th. & B.D. January 10, 2012(Hindi)ENTRANCE TESTM.Th. : January 24, 2012

    B.D. : February 15, 2012INTERVIEWM.Th. : January 25 & 27, 2012B.D. February 17, 2012B.Th. & B.D. : February 17, 2012(Hindi)

    Dilna Form (Application form)-ah hengte hi thil tel tur a ni: HSLC leh a chung lam Certificates leh Marksheets(attested copies)

    Sd/-(REV. PROF. VANLALCHHUANAWMA)

    Principal, Aizawl Theological College, Durtlang

    http://www.mizoramsynod.org/http://www.mizoramsynod.org/
  • 8/3/2019 Kristian Thalai - December, 2011

    19/32

    December, 2011 19

    www.mizoramsynod.org

    |hian,

    Ka thlahlel hle mai \hin che.I hmel hmuh a nuam a, i hlimhmel hian min tilawm a, i\awngkam thlum leh i aw damdap hi ka tan chawlhnadaihlima ni fo \hin. I bula kaawma ka hlim \hinzia te chu kasawi ngai lovin i hre sa vek

    tawhin ka ring, ka thup thiamlova, thup pawh ka tum peihhek lo.

    Mahse, hman zana ka lolen \uma i chetzia leh i \awngduh dan kha chu mak ka ti, katheihnghilh thei tlat lo. I lahria em, kan pahnihaComputer kan \hutchilh laiainkhawm dar lo ri kha? Chu,dar a ri ta, ka va haw tawh ang e,inkhawm i duh awm si a,ka tihlaia, A ngai lo, ka nu leh patedar a nih chu. Chu dar chu ka tana ni ve hlei nem, i tih te kha?Nang chu i nui hawr hawr a,

    kei lahin a nuihzatthlakna laika hmu ve phak miah si lo anih kha.

    Kohhran thil chu a neitu kanniin ka lo hre mai a; a ni lom ni?Biak In te, a chhunga pulpit leh\hutthleng, a chhung bungruaengkim mai hi ka ta, i ta, kanin\awm vek a ni chiang tiraw?Mahse, i lawina kohhranah hianthlei bik neiin dar an vaw \hinem ni le? Biak in dar chu an vuakkep lo tak tak che maw? Khuangvawtute tal hian an vuak kep lochem ni? |hian, eng tikah nge i

    tan dar an vuak ve dawn le? E!ka hre ta!

    I duh ber nen dam chhungrun hmun leng tura in intiam ni-ah chuan i tan, i pual liau liauvindar an vua ang a, hlim takin biakin lam i pan ve ang chu tiraw?

    Mahse, kohhran sadai \hiata itaksa i tihbawrhban vaih erawhchuan Pastor Qtrs.-ah emaw,Kohhran Hall-ah emaw chu niropui tak chu i tlingtla mai maiang a, i tan dar a ri ngai dawn loasin. Kohhranin an phal tlat lo.

    |hian, a nih leh eng tikah ngei tan dar chu a rik tk ang? E, kahria e! Eng tik niah emaw chuanthihna kut vawt tak chuan a tani kumkhua turin a la man angchia, tuna i taksa mawi lehchhuanawm, kumhlun tur nimai awm hiala duhawm khatihtlawmin a awm ang a; duli lek

    pawhin tu man an lei duh lovang che. I thisen zawmpuiteerawh chuan mittui nen an la

    OPEN LETTERTO..?Upa Lalhriata,

    Jubili, Mission Vengthlang.

    http://www.mizoramsynod.org/http://www.mizoramsynod.org/
  • 8/3/2019 Kristian Thalai - December, 2011

    20/32

    December, 2011 20

    www.mizoramsynod.org

    \hut hual ang chia; tichuan,nangma pual bik liau liauvin dara lo ri ang, dar \ihbaiawm, darthin \hawng chu! Mahse, chu darri chuan i beng a thleng tawhhauh lo vang. Nangma pual liauliau ni mah se, i hriat tura vuakpawh a ni dawn lo reng a;khawvelah i awm ve tawh lo tihmi dangte hnena an puanchhuahna mai a ni dawn si.Chutih hunah chuan Biak In lam

    pan tumna reng i nei tawhlovang a, tum dawn mah la thachakna reng i nei tawh dawn silo. Mahse, rei lo teah mi dangtha chakna ringin i in chhung, ithlakhlelh em em chukumkhuaa lo kir leh ngai tawhlo turin i chhuahsan ang a;

    tichuan, Biak In lam ni lovinthlanmual lam an panpui tawhang che. I kalna turah chuan duhi thlang thiang tawh hauh lovang a, thu i nei tawh hek lovang. |hian, chu chauh chu emni i tana dar ri tur chu? Chu darri chu nghakin i lo \hu vengveng mai dawn em ni le? Tuna

    tha chak tak i neih lai, i duhnalam lam pan tura zalnna i laneih lai ngei hian, inkhawm darlo ri apiang lo ngaihsakin inunah thu lo neihtir hram tehaw? Dar hi an vuak kep che asin.

    Tunah hian dar ri hi i ngaihsakduh lo hlen a nih ngat chuan ka\hian, Setana chuan dar vuaksaktlak loh khawpa thih dantuitanglova thihtir che a la tumlehzel a, thiam pawh a thiam

    teh asin. Chuti a nih lehzel pheichuan he khawvela i lo awm vechhungin vawi khat mahkohhran dar thianghlim hi i tana ri ngai dawn lo tihna a ni angmaw? Karei! A va rapthlakdawn em!Chhandamtun dawhthei taka a

    nghah lai che hian,Vaukam eng lam chu pan rawh;Zaninah i nunna chu thihnakotlangah,

    A tawlh liam mai thei asin!

    Biak hun lawmawm hi,Chak lo tan chakna a ni,Ringhlel tan nghehna nen.

    HRIATTIRNA LEH SAWMNA

    Pathian hruainain KTP, Vairengte Branch chuan GOLDEN JUBILEE (Kum50-na) kan lo thleng ve dawn ta a. December 20, 2011 hian GoldenJubilee lawmna pui ber neih a ni dawn a. Vairengte Branch-a hruaitu lo ni

    tawh leh K|P Member lo ni tawh zawng zawngte he hun min hmanpuingei tur hian kan sawm a che u.

    Sd/-(LALHRUAITLUANGA COLNEY)

    SecretaryK|P, Vairengte Branch

    http://www.mizoramsynod.org/http://www.mizoramsynod.org/
  • 8/3/2019 Kristian Thalai - December, 2011

    21/32

    December, 2011 21

    www.mizoramsynod.org

    Hming : Tv. VL MuanchhanaDoB : 25th April 1975Nu/Pa : Lalchawimawii/ZirkungaUnau : 4 (naupang ber dawttu)San zawng : 5 ft 6 inchesVeng : Mission VengKohhran: Mission VengZirna & Eizawnna : KK School;

    Army Public School, Delhi; ModelSchool; Sunflower School; DonBosco School, Guwahati. SynodHigh School, Pachhunga Univer-sity College, PVGs College of En-gineering & Technology, Pune.Image Mac Academy, Mumbai.

    HSLC-ah Mathematics-ah Top-per. BE (Printing Tech) 1st Division-

    ah pass-in Mizo zingah BE (Print-ing) awm chhun a ni a, North East-ah pawh 2-na a ni.

    Mumbai lamah te companylama training te a beih chhunzawmhnuin Synod Press-ah Foremanhna a thawh hnuin tunah hianMizoram sawrkara Printing and

    Stationery-a khawl hrang hrang lehproject works lam enkawlin Asst.Manager(DTP) hna a thawk mek a ni.Khawtlang & pawl hrang hrangah: Phai lama a awm laiin StudentsUnion-ah President, Vice-Presidentleh magazine leh chanchinbuEditor a ni tawh a. YMA lamahSection Leader/Secretary te, Branch

    Executive Committee Member a ni\hin a. Tunah hian Central YMAPress Sub-Commiittee Member a ni

    mek a ni. Mizoram Pool Associa-tion-ah Vice President leh Secretarya ni tawh a. Mizoram Table TennisAssociation-ah Asst. Secretary leh

    Executive Committee Member a ni\hin bawk.Infiamna lam : Table Tennis, Bas-ketball, Football, Badminton,Carrom Board, Marathon velahhian lawmman la tawk vel chuan alo khel kual dum tawh a. Table Ten-nis-ah hian Mizoram pumah Sub- Junior, Junior, Mens Single,

    Doubles leh Mens Team-ah hian\um eng emaw zat lo champion vektawhin ranking-ah pawh No 1 a nivek \hin bawk a ni. Mizoram tan\um eng emaw zat age level hranghrangah feh chhuak tawhin silver1 leh bronze medal 2 a lo la tawhbawk. Table Tennis-ah Mizorama\anga SAI Student hmasa ber niin

    a zir laiin SAI hian an chawm vek\hin a ni.Kohhran : K|P, Mission VengBranch-ah Secretary, Asst. Secretary,Treasurer & Finance Secretary a nitawh a, tunah Ex-Officio-in a awmmek. Bial K|P-ah Asst. Leader & Fi-nance Secretary, tunah Asst. Leadera ni mek bawk. Kohhranah tunah

    Senior Department Zirtirtu, KohhranElectric Committee Member,Kohhran Zaipawl Committee Chair-man te a ni.Huat zawng : Mi duham leh chapo.Ngaihsan zawng : Mi taima lehmahni aia mi dangte dah hmasa\hin, kohhran dah pawimawh.Bible chang duh : Isaia 40:28-31 &

    Ephesi 2:10Hla duh : KHB 287, Lal Isu, ka

    puma fai zawh ka duh ew

    Hruaitu

    CHANCHIN

    http://www.mizoramsynod.org/http://www.mizoramsynod.org/
  • 8/3/2019 Kristian Thalai - December, 2011

    22/32

  • 8/3/2019 Kristian Thalai - December, 2011

    23/32

    December, 2011 23

    www.mizoramsynod.org

    ni se rose par lian leh mawi ber mai chu a nu pek turin lei a duh em em a; mahse,a sumin a tlin si lo. Pangpar a en kual pah chuan hmeichhiain pangpar anngainat chhan pawh hre chhuak ta hialin a inhria a.

    Dawrtute chhuah paha kawngkhar inkhar ri khap chu a hre zauh zauh \hin

    a. Bobby-a chu a han hawi kual a, dawr chhungah chuan amah chauhvin a loawm reng tawh a; nuam lo tihna leh hlauhna a nei lian ta hle mai a.A tawpah chuan dawr neitupa chu a rawn chhuak ve ta nge nge a. Pawisa

    pekna dawhkan chungah chuan rose par mawi em em 12, kuang sei nalh tak pu\heuh hi a dah ta a; chung rose par chu a kuangah chuan puanthem var thianghlimtakin \awn khawm a ni bawk a. Dawr neitupain rose par mawi em em, bawmvar mawi tak chhungah uluk taka a khung lai chu makti takin a lo thlir reng a.

    Dawr neitupa chuan bawm a chhin hnu chuan Bobby-a chu a en a, a iptea\anga Bobby-a pek cent 10 chu phawrh pahin, Bawiha, hei hi cent 10 man a nie, a ti ta a. Bobby-a chuan dawr neitupa chuan a pawisa pek zat chu a hriat sualemaw a ti hial a. Chutah dawr neitupa chuan nui sang hian, Rose hi mantlawm zawka kan hralh lai a ni a, rose par 12 hi cent 10 man a ni a, i duh tho karing e a ti zui ta a.

    Dawr neitupain a kuta rose par awmna bawm a rawn hlan chuan Bobby-achuan a chunga thil thleng chu a mumang a ni lo tih a hre chhuak a. Dawrneitupa chuan Bobby-a chu kawngka thlengin a va thlah a, a in\hen dawn chuandawr neitupa chuan, Merry Krismas, ka fapa, a ti zui a. A dawr chhunga aluh veleh dawr neitupa nupui chu a rawn chhuak a, a pasal chu makti takin a ena. Tu nge maw i biak tak bawrh bawrh le? Tu tan nge maw rose par kha i \awn

    khawm mawlh mawlh chu le? a rawn ti a.Dawr neitupa chuan tukverh a\ang chuan pawn lam a thlir vang vang a, a

    mittui rawn hnam chu a khap per sak sak a. A nupui lam hawiin a inher a, anupui hnenah chuan, Tukin khan thil mak tak ka tawng a ni. Dawr hawngtura ka inpuahchah laiin rose par ka zawrh zinga a nalh ber ber 12 chu Krismasthilpek atan pe turin aw-in min rawn hriattir asin. Ka aw hriat chu ka ngaithutak lem lo nain rose par ka zawrh zinga a nalh ber ber 12 chu ka dah hrangta tho va. Tuibur hmuamda emaw lek khan ka dawrah hian mipa naupangpakhat, pawisa nawi tlem te chauh nei, a nu tan Krismas thilpek tur rose par lei

    duh hi a lo kal a.Mipa naupang hmel chuan tun hma kum eng emaw zat liam tawha keimahmel kha min hmuhtir a. Chutih lai chuan naupang rethei tak, Krismas laipawha ka nu thilpek tur leina eng mah nei zo ngai lo ka ni a. Ka lo upat tak hnuhian \um khat chu putar pakhat, ka hriat ngai reng reng loh hian khawlaiah minlo tiding a, dollar 10 hi min dil ngawt mai a.

    Zanina kha mipa naupang ka hmuh rual rual khan ka aw hriat kha tu awnge tih hrilh nawn ka ngai tawh lo; tichuan, rose par ka zawrh zinga nalh berber 12 ka dah hran kha ka \awn khawm ta a ni, tiin a chhang ta a.

    Dawr neitupa leh a nupui chu an inkuah vawng vawng a, pawnah an chhuakdun a. Khua a vawh tehlul nen, an nupa chuan khawvawt chu an hre chang rengreng lo.w

    http://www.mizoramsynod.org/http://www.mizoramsynod.org/
  • 8/3/2019 Kristian Thalai - December, 2011

    24/32

    December, 2011 24

    www.mizoramsynod.org

    nnnRIMAWI

    H. LalchhandamaLeader, Bungkawn Br.

    Aw Bethlehem...i teber tawp lo ve

    Krismas kan hnaih leh ta hlemai. December thla a kai

    hi chuan K|P member te rilruahchuan Krismas huna KohhranZaipawl kan neih tur hi a lo lang\hin. Chung Zaipawl hla kanrem \hin zinga sak hlawh leh,Mizote rilru kai harh thei tak hlachu Upa Rokunga hla, Aw

    Bethlehem...i te ber tawp lo ve

    tih hi a ni awm e. He hla leh aphuahtu chanchin hi tawi tein ilo thlir teh ang.

    A PHUAHTUUpa Rokunga hi February

    ni 20, 1914 khan tuna Venghnuaini ta, chung hun laia Rahsi

    Venghnuai an tihah a piang a, apa hi Thangluta Hmar niin a nuchu Zaliani a ni. A lo pian hlimhian an kawmthlanga zawlneipitar chuan, Mi ropui lehhmingthang tak la ni tur, fa rotling tur a la ni dawn a ni, tiinROKUNGA tiin a hming a saa ni, an ti.

    April 9, 1935-ah nupui a neia, a nupui hming chu Zamawii ani a, fapa 4 leh fanu 3 an nei a ni.

    Kum 1945 Presbytery-ah Mis-sion Veng Kohhran Upa atannemngheh a ni.

    Hla a phuah hmasak ber chuKrismas hla niin, kum 1939 khan,Vanhnuai khuavel sakhmingchhiarin tih hla a ni a. A hlahnuhnung ber chu May 7, 1969-a a phuah,Sualin bo mah ila tiha ni. Hemi hnu lawk July 12,1969-ah chatuan ram minpansan ta a ni.

    Hla 128 a phuah nia hriat ani a. Hla chi hrang hrang aphuah a, Pathian fakna hla 55phuahin, heng zinga 20 chuKrismas hla a ni a, chung zingapakhat chu tuna kan thupui,Aw Bethlehem... i te ber tawplo ve, tih hi a ni.

    AW BETHLEHEM!He hla a phuah hun hi

    chiang taka hriat a ni lo va. Afate leh Pu Rokunga hlatuipuitute leh a \hiante zingahpawh he hla a phuah hun leh aphuah dan tak chiang taka sawithei an awm lo. Ama kutziak, a

    hla original-ah pawh a phuahkum a tar lang lo hlauh mai a, apawi hle a ni. Amaherawhchu, a\hian hnaivai \henkhatte kuthnuleh titi a\anga a lan danin kum1955 emaw, 1956 emawa a phuaha nih rin a ni.

    A HLA CHHEHVEL

    Zawlnei Mikan (Mika 5:2)a sawi lawk angin, Lal Isua chua piang ta ngei a, a pianna hmun

    Hla leh a phuahtu :

    http://www.mizoramsynod.org/http://www.mizoramsynod.org/
  • 8/3/2019 Kristian Thalai - December, 2011

    25/32

    December, 2011 25

    www.mizoramsynod.org

    hi khawchhak mi fingten lalHeroda hnenah an rawn zawta, lal Heroda mangangin apuithiamte a ko khawm a, chutaa puithiam lalten Zawlnei Mikathusawi an hrilh chhawn,Matthaia 2:6, Nang,Bethlehem, Judai rama mi, Judaikhawpuite zingah i te ber tawplo! I chhung a\angin awptu a lochhuak dawn si a, ka mi Israel-hote vengtu tur chu, tih thu

    hmangin a phuah ta a ni.He hla a phuah chhan tak hi

    hmuh tur leh hriat tur a awm mailo va; amaherawhchu, hetih hunlai vel hian a thinlungahBethlehem hi a lian hle a nih arinawm. Chu a thinlung chu ahla phuahah hian chiang hle a

    ni. Dec. 12, 1954-a a phuah,Khawvel sual tung ding lehtura tih te, Dec. 21, 1955-a aphuah A mutna chu tih te,hemi kum veka a phuah, Judairam Bethlehem-ah, Lal thar a lopiang ta tih te leh kum 1953November thlaa a phuah,Kumpui sul a lo vei chang hiantih leh Dec. 12, 1957-a a phuah,Hmanah Kaisar lal lianrengpui tih a phuahahte hianBethlehem tih hi a tar lang vekni. He hla pawh hi Bethlehem-in a lung a tihlen zual hun lai,1955-57 inkara a phuah a nihngei a rinawm a ni.

    Upa Rokunga hian Lal Isuapianna hmuna ran awm hiBawng ni ngei turah a ngai a

    ni ang, Bawng In tih hi aKrismas hlaah hian \um 12 lai atar lang. Bawng In tih hi Bible-ah lang chiah lo mah se, Mizotethinlunga Bawng In chamtirtlattu chu Upa Rokunga hi a nia. Isua pianna hmuna ran awmhi bawng a lo ni chiah lo a nihpawhin, Mizote thinlunga Isuapianna hmun tifiahtu \ha tak ani hrim hrim mai.

    JUDAI LEH BETHLEHEMJudai ram hi Israel ram bung

    khat, Babulon sal tang chhuahhnu BC 537-a Juda leh Benjaminchite luah ram a ni a. Isua pianhma khan Israel ram hi hmunthumah \hen a ni a, chungte chu- Judai, Samaria leh Galili tih a

    ni a. Judai ram hi a chhim lamber niin, a zau lo hle a. A dungleh vang mel 50 (km 65 vel)chauh a ni a. Judai rama khawhmingthang zualte chu - Jerusa-lem, Emau, Jeriko leh Bethlehemte hi an ni a. Judai ram hi lian lohle mah se khawvel tan apawimawh hle. Lal Isua pianna,

    baptisma a channa, arawngbawlna, an manna, achungthu an relna, an khen behnaleh a thawhlehna ram a ni a. Chulovah pawh, Thuthlung Hluihuna zawlnei tam taktethusawina hmun a ni bawk.

    Bethlehem hi Sam ziaktu

    leh Mika hian Ephratha tipawhin an sawi bawk a (Sam132:6; Mika 5:2). Bethlehem hi

    http://www.mizoramsynod.org/http://www.mizoramsynod.org/
  • 8/3/2019 Kristian Thalai - December, 2011

    26/32

    December, 2011 26

    www.mizoramsynod.org

    Judai ram chhunga khawpui 4kan sawi zingah khan a t ber ani a; amaherawhchu, apawimawh hle thung si a ni.

    ROKUNGA LEH A HLAZawlnei Mikan Isua pian

    tur thu a puan lawkna thu (Mika5:2), lal Heroda puithiam laltenan sawi chhawn zel (Mat. 2:6)chu Upa Rokunga hian hlaah alo chantir ta thung a.

    Matthaia 2:6 deuh chauh hihla thuah hian a hmang a, sawizau vak tur a awm lem lo.Amaherawhchu, a chang tawplamah phuah belhin Aw Bethlelem, aw Tlangthianghlim, kei pawh ka ngai ve che,I tlang chungah mi tin ta tur,

    Chhandamtu a lo piang tatia phuah zawmin, Judai ramakhaw t tak t, Bethlehem khuachu vannei a ti a. Bethlehemkhua chu nih a chk a, mahse atheih loh tih hriain, Ka thinlungBethlehem lo ni se,Chhandamtu lo pian nan tiinamahah Isua a piantir ve a. Heihian Upa Rokungainngaihtlawmzia a tilang a, LalIsuan a pianna atan Judai ramkhawpui zinga t ber a thlangangin, kei mi tling lo takthinlungah hian Chhandamtu hilo piang se, a tihna tluk a ni.

    Tichuan, Bethlehem khua

    chu khawvel ngaiha khawchhuanawm tak ni lo mah se,chen nan, riah nan, cham hlen

    nan, an khua atan a duh thu asawi a. A duh chhan sawinghalin,Tah chuan Pathian mihring a lochang ta, Boralte chhandamna tur;Riangvai faten ama zarah lawminkan leng leh e,tiin Chhandamtu Lal Isua churopui takah dahin, chutiang mipianna khua Bethlehem chuawhawm a tihzia a tar lang a ni.

    He Bible chang khat lek

    hmang hian Upa Rokunga hianhla chuai ngai tawh lo tur, saknuam leh thluk mawi, MizoteKrismas hlapui a lo phuahchhuak ta a ni. He hla hi a thluka mawi a, a thu a inla lawn nalha, hriat a awl a; sak nuam si,mawi bawk si, ril bawk si a ni.

    He hla hian Lal Isua achawimawi a, a dah sng a ni.Lal Isua chu mi rethei, riangvaileh lungngaite tan lawmna anihzia te, mi tin ta tur Chanchin|ha a nihziate chiang takin arawn tar lang a ni.

    TLIPNA : Keini pawhin he hlakan sak hian, thinlung zawngzawngin sa ila. Judai ramkhawpui zinga a tlawm berBethlehem a rawn thlang anghian, keini mi tling lo bertepawh hi min thlang duh a ni. LalIsu, mi tling lo ber leh \awmkailo ber ni mah ila, ka thinlungah

    hian lo piang ve ang che, tiinkan thinlung zawng zawng ihlan ang u.w

    http://www.mizoramsynod.org/http://www.mizoramsynod.org/
  • 8/3/2019 Kristian Thalai - December, 2011

    27/32

    December, 2011 27

    www.mizoramsynod.org

    nnnHRISELNA

    Lalnghinglova HauzelCommittee Member, CK|P

    HIV/AIDS Bihchianna

    Q . HIV chu engtia inkaichhawn nge?Sawi dan tlanglawn berah

    chuan kawng liin an sawi \hin -(1) Inchiuna a\angin, (2) Mipathmeichhiatna hman a\angin, (3)

    Nu in a nauteah, (4) Thisenthianghlim lo dawn. Mahse tuntumah hi chuan kawng thum-inkan sawi ang a, kawng 4-a an sawinen a hrang chuang lo.

    (1) Mipat hmeichhiatnahman a\angin - Sex hman hianserh hi a innawt nasa hle a, ainnawt pilh hial \hin (hriat tham

    loh pawhin a pilh thei) a, kan hriattawh angin pilh a\anga thisenchhuaka HIV hrik te, baw-a mi te,serh tuihnanga HIV hrik awmtekha pilh laiah khan a lut tlang vatthei a ni. Tin, lo pilh sa a awm theibawk. Serh hri (STD/STI) neite pheichu an serh vel a pilh deuh rengavangin mi pangngaite aiin a let

    sawm zetin kai theihna an nei sanga ni. Serh vun aia mawngkaw vunhi a pan zawk avanginmawngkawhur tan HIV kai aawlsam em em a ni. Sex hman hiankai theihna a tam hle.

    (2) Thisen a\angin - ( i) Drugsaddict-te hian an inchiunahmanruate hi an tifai ve \hin a;mahse, tifai kim loh emaw, tihfaihman loh tumte emaw a awm \hin.Tin, HIV hrik hi syringe leh needle

    kar khawi laiah emaw te a la awmthei a, HIV hrik paiin a hman hnukha mi dangin an hman ve lehchuan HIV kai mai a hlauhawm a

    ni. (ii) HIV pai thisen dawn palhhi thil awm thei a ni. Mahse,hetiang case hi Mizoramah kan lanei lo niin an sawi. (iii) Taksa bunghrang thlakte (organ transplant,eg. - kal thlak, etc.) tan hian kaitheihna a awm. Tun hma khachuan ram changkangah pawhhetiang case hi sawi tur a awm fomai. (iv) HIV paite hmanraw hmanhnu (Hmul mehna, tattoochhutna, hman a\angin ainkaichhawn theih a, hetiangahhian fimkhur a ngai takmeuh mai.Tin, damdawi in lama thawktutepawh hi an intipalh fo \hin,vanduai se chuan hriau a invih

    palh emaw, inzai palh emaw tehian an kai fo a rinawm. Intihpalhhi kai ngei ngeina a ni chuang lo.

    (3) Nu a\angin - HIV hrik painu hian a faah HIV hi akaichhawng thei a; mahse, HIVhrik pai 100 zela 55 hi chuan HIVkai miah lovin fa an nei thei tlat ani, chu pawh invenna leh

    inenkawlna tel miah lovin,invenna (PPTCT) tel phei se chu asang lehzual ang. Hetiang hi ainkaichhawn theih dan a ni:(a) Nau pai laiin - 5 - 10%(b) Nau hrin laiin - 15 - 20%(c) Hnutetui atangin - 5 - 15 %

    Total - 25 - 45%Heng bakah hian HIV hrik pai

    taksa tuihnang leh tuiril engemaw chhuak a\ang pawh hian akai theihna a awm ve thei bawk.

    http://www.mizoramsynod.org/http://www.mizoramsynod.org/
  • 8/3/2019 Kristian Thalai - December, 2011

    28/32

    December, 2011 28

    www.mizoramsynod.org

    A chunga kai theih dan kansawiah khian kan fihlim a nihchuan vanduai fe tan lo chuankaina tur a awm lo. A lehlamah

    chuan HIV hrik hi a chawrche vea, vunah tak ngial pawh hian a luttlang zo lo. Pem emaw taksaahliam emaw a awm erawh chuanchuta \ang chuan awlsam takin avak tlang zung zung thei si a ni.Kan hriat reng tur chu HIV kai turchuan THISEN insi/intawk emawa nih a ngai, chutiang a nih lohchuan hlauh viauna chhan turpakhat mah a awm lo. Entir nan -HIV hrik hi bucket khatin awm tase, pem nei lovin zen bawrh bawrhmah se, a kai dawn reng reng lotihna a nih chu.

    Chuvangin, heng a hnuaiamite hi a hlauhawm loh tih i hre

    thar leh mawlh ang u, tawh ana!(1) HIV hrik hi boruakah a lengnuai nuai thei lo.

    (2) HIV hrik hi khuh leh hahchhiauvela phuh chhuah chi a nih lohavangin a hlauhawm loh.

    (3) Chaw leh tuiah hian HIV hrika awm loh avangin HIV hrikpaite nena tui in intawm leh

    thleng inhman tawm vel hihlauh reng reng loh tur.

    (4) HIV hrik paite thlan tui leh mittuivel hi hlauh miah loh bawk tur,khawvelah hetiang a\anga kai hisawi tur an la awm lo.

    (5) HIV hrik paite han kuah lehkhawih hrim hrim leh fawha\ang hian a kai theih loh.

    |henkhat chuan motor-achuanpuite thlengin an lohlau vel.

    (6) HIV hrik paite thawmhnawhak \awm pawh hreh loh turthawmhnawah hian hrik hi anung thei lo.

    (7) HIV hrik paite nena ek in lehbual in inhman \awm a\angina kai theih loh.

    (8) Thosi leh rannung seh a\angpawhin a kai theih loh. Thosileh rannungte hi HUMAN anni lo tih hriat reng tur a ni.

    (9) HIV hrik paite nena khawsak hohrim hrim hian a kai theih loh.

    Q. HIV hrik chu khawiah nge aawm?

    HIV hrik hi hengahte hian aawm -

    Thisen (Blood)Baw (Semen)Serh tuihnang (Vaginal fluid)

    Hnutetui (Breast Milk)Taksa tuihnang, thisen telnachi reng rengah

    Q. Taksa sipai ralvengtu (immunesystem) chu eng nge ni?

    Taksa sipai ral vengtu hi kannei \ha ngang mai a, keini angahaw haw chunga bawh huam

    huam chi an ni ve lo va, tih turbithliah chin fel tak leh \ha takinan hlen chhuak \hin. Kan taksa ralvengtu aia sipai \ha leh inthununfel hi an awm kher lo vang. A hriatawlsam theih dan tur ang berin tihian sawi ila -

    Ral dotu zingah chuan Vun(skin), Hamda (Mucous mem-

    brane), Bawlhlo (Chemical)-te hia pawimawh hmasa an ni a. Heng bakah hian hei aia ropui leh

    http://www.mizoramsynod.org/http://www.mizoramsynod.org/
  • 8/3/2019 Kristian Thalai - December, 2011

    29/32

    December, 2011 29

    www.mizoramsynod.org

    thiltithei zawk White Blood Cellan tih leh an siam chhuahte anawm leh a, chungte chu -1) Macrophage - WBC zinga a lian

    ber a ni a, natna hrikhmuhchhuah leh a tihlumtuhnena pek chhuah hi a hna bera ni.

    2) Neutrophil - Hrik ei hlumtu ani a, natna hrik a lo luh velehhe sipai hi a lo pung hluai \hin.

    3) Killer Cell - Virus-te ei hlumtua ni. HIV hian he sipai hi atibuai hle.

    4) Lymphocytes - WBC zinga teber a ni. T-Lymphocytes leh B-Lymphocytes a awm.a) T-Lymphocytes hi thisenzam, thalbe, la (spleen)-ahte anawm a, an zinga pawimawhzual chu -

    (i) T4-Cell - Thisen sipai hotua ni, thuruk vawngtu leh hlanchhawngtu a ni. HIV hian a tibuainasa \hin.

    ii) T8-Cell - Thisen sipaithununtu a ni a, a hunah a titawpa, a tithar bawk \hin.

    iii) Cytotoxic T-Cell - T4-Cellhnuaiah thawkin, sipai dang man

    khawm sa lo thattu a ni. b) B-Lymphocytes hian T4-Cell-in thu a pek velehbawlhlo chi khat natna tihlumthei antibody an tih chu asiam chhuak \hin. Antibody techu an hna an zawh chuan anral leh mai \hin. B-Cell-te hian hriatna a \ha a, natna hrik

    lo lut nawn leh an awm chuanrang takin antibody an siamchhuak \hin.

    Q. Window Period hi eng nge ni?HIV test a nih hian HIV hrik

    ni lovin, ral dotu sipai zawk anti-body-te an test \hin. A chhan chu

    HIV hrik a lawnga hmu thei khawlkan la neih ve loh vang a ni. PCR(Polymerase Chain Reaction)khawlte hi chuan HIV hrik hi ahmu thei a, hetiang khawl hi chua to lutuk a, India ramah pawh pri-vate hospital 3/4 vel chauhvin annei thei. Chuvangin, mihringtaksaa HIV hrik a awm leh awmloh tichiang tur chuan HIV hriklo dotu tur a bik taka siam anti- body a awm leh awm loh anzawng \hin a, antibody an awmchuan HIV hrik kai tihna a ni a,antibody a awm loh chuan HIVkai lo anga ngaih an ni \hin.

    Mihring taksaa HIV a luh

    veleh hian antibody a insiamnghal zung zung a, antibody te hitest-na khawla hmuh tham awmtur chuan tam tak an nih a ngai a,kai a\anga thla 3 chhung vel hi an-tibody insiam hun lai a nihavangin, test mah se hmuh thaman awm loh chuan kai lo angangaih a ni a; mahse, a tak takah

    chuan an kai a, mi dang pawh ankaichhawng thei tho a ni.Chuvangin, HIV kai inringhleltechuan kai inrinhlelh (ni/thla)atanga thla 3 hnuah thisen test tura ni. Window period hi thla 6thleng pawh a ni thei.w

    He thu ziaktu Pu Nghinglova hi Agape

    Moral Reformation Organization (AMRO)-a thawk mek a ni a, hmun hrang hrangah

    HIV/AIDS Awareness pein hetiang lama

    harsatna tawkte an pui \hin a ni.

    http://www.mizoramsynod.org/http://www.mizoramsynod.org/
  • 8/3/2019 Kristian Thalai - December, 2011

    30/32

    December, 2011 30

    www.mizoramsynod.org

    BUKPUI BETHEL BRANCH

    Bukpui Bethel Branch K|P

    hi May 7, 2000 kum khana lo ding \an a, Bukpui bialaawm an ni. An din tirh hianmember 80 an ni a, tunah hianmember 71 awmin mipa 44 lehhmeichhia 27 an ni. Member engemaw zat zirna avang leheizawnna thil avangin Aizawlleh hmun dang dangah an awm

    bo \hin a, hei vang hian BranchKohhran zaipawl rawngbawl-naah harsatna an tawh phah leklek chang a awm \hin.

    Kumin hian Branch tichakturin group hnihah in\heninMosia leh Davida group-te an

    ni. Group pahnihte hian budgetan nei ve ve bawk.

    Thawh\an zan inkhawm \hatakin an nei thei a, Pathianni tlaiapiangin \awng\ai inkhawmmimal inah te neiin Bible quizte buatsaihin inelna an nei \hin

    a, Branch hruaituten thla tininhlan tharna hun a huhovin an

    nei \hin. An member Biak Inhawnga nupui pasal neitelawmpuina thilpek an pe \hin a,

    chawimawina thuziak banneran siam bawk. Kohhran huamchhungah chhiat tawk anawmin Pathianni zingkarahkhawhar chhungte inkhawm-puina a, khawhar chhuangtepualin thilpek an keng khawm\hin.

    Tunah hian Kristian |halaichanchinbu copy 10 an la mek a,kum tharah chuan hei aia tam hilak ngei an tum. Kum tin BranchRising Day lawm nanintihhlimna an nei \hin a,chanchinbu 'EBENEZER' tih anchhuah mek bawk.

    An sum hmuhna tlangpuichu inkhawm thawhlawm,faith promise, inhlawhna, group

    budget, thil siam thawhlawm tea ni a; thil siam thawhlawm hithla tin an nei \hin a, sumah anchantir leh \hin a ni. Central leh

    bialin tih tura a tukte antihlawhtling thei zel a ni.w

    KANTU

    Bukpui Bethel Br. &

    Zarkawt Br.

    http://www.mizoramsynod.org/http://www.mizoramsynod.org/
  • 8/3/2019 Kristian Thalai - December, 2011

    31/32

    December, 2011 31

    www.mizoramsynod.org

    ZARKAWT BRANCH

    Dawrpui Pastor Bial

    chhnga Branch naupang ber

    Zarkawt Branch hi ni 18 April, 1992khan din \an a ni a, tnah hianmember 430 vel an awm mk. Kumtirah kohhran in tinah ltin mem-ber atna inpete member-ah anziak lt \hin, hei hi kum tina ankalpui dan a ni. Kum tin kum tirahBranch leh Group hruaituten

    retreat an nei \hin a, hei hianrawngbawlhonaah nasa takin apui niin an hria. Kum tirah kumtluana kal dan tur ruahmannaBranch Calendar an siam \hin.

    Branch tha tichak trin Groupthumah an in\hen a; tin, Sub-Com-mittee peng hrang hrang pakua (9)- Kohhran Zaipawl, Property, Re-

    freshment, Decoration, EvangelismCell, Kairos Editorial Board,Programme, Ushering & Recep-tion, Archives-te an siam bawk.Branch chanchinbu KAIROS chuthla tin an tichhuak \hin.

    Faith Promise bkahinhlawhna remchang an thawh\hinte chu an sum hmuhna langsra ni a, Group-te pawhin Branch-ah sum an chhung lt fo \hin.Kum 2011 Branch Budget chu` 8,30,000 /- a ni. KumtluaninGroup intihsiakna - Kohhraninkhawm \hatah te leh kawnghrang hrangah an buatsaih \hin.

    Thawh\an zanah a tlngpuiin

    member 112 (25.98%) vel inkhawm\hin ang an ni a, hmaswn zelpawh an tum. Member hla zwkte

    hui khawm kawngah theihtawpin\an an la \hin. Thawh\an zaninkhawm hi - Sermon leh thuzirho nan an hmang ber. Thawh\an

    zanah leh |awng\ai inkhawmahDamlo Pual bawm an hng \hina, heng sum tling khawm hiandamlo harsate an \anpui \hin. Kalchhuak ve remchang loten tha anthawh ve theihna remchangRamthim zinbawm an hng bawk.

    Missionary 16 an chwm mk

    a, an member pahnih chu mission-ary-in an chhuak mk a, memberpaliin Pathian thu an zir mk bawk.

    Kum 2005 a\ang khan kum tinFEST, LOGOS COURSE (kar khatchhung Pathian thu kawng hranghranga zir zauna) leh ZO ZAN tean hmang \hin a, kum 2007 a\angkhan branch kalphung sawi hona

    leh rorel zirna atan BRANCHROREL INKHAWM an buatsaih\hin. Kum 2010 khan Bible an ziakchhuak a, \um hnih an chhiarchhuak tawh bawk. An kohhranmi boralte kum tawpah ralna hunhmanga thilpek pein an tlawh \hina, Ramthar rawngbawlna lamah atam thei ang zin chhuah an tumbawk.

    Kristian |halai chanchinbuhi copy 116 an la mk a, Centralleh Bial K|P a\anga tih tur awmangte theihtawpa hlen chhuah antum \hin. Kohhran kutkepawimawh ni turin theihtawp anchhuah mk a, branch naupang

    tak ni mah se, inlungrual takaPathian tana rawngbawl turin \anan la mk a ni.w

    http://www.mizoramsynod.org/http://www.mizoramsynod.org/
  • 8/3/2019 Kristian Thalai - December, 2011

    32/32

    December, 2011 32

    Keimahni

    n October ni 15-16, 2011 chhung khan Ratu Bial K|P Musical MeetRatu Kohhranah neih a ni a, Central K|P a\angin Tual Upa LalramdinaRalte leh Pu Saizamliana Sailo, C/M te an kal a, He Musical Meet-ahhian Mizoram Synod Choir te an kal bawk a ni.n October ni 21-23, 2011 chhung khan Darlung Kohhran Biak InahDarlung Bial K|P Meet neih a ni. Zirtawpni zanah LeadershipTraining, Tv. Vanlalhruaia, Central K|P-in a neihpui a, mi 37 an tel.A tuk Inrinniah Pu Lalnghinglova Hauzel, Central K|P-in AIDSAwareness campaign-in hun a hmang bawk. Hruaitu kalte hianinkhawm leh fellowship-ah thuchah an sawi ve ve a ni.n October ni 21-23, 2011 chhung khan Phainuam Kohhran Biak InahPhainuam Bial K|P Leadership Training neih a ni a, training-ah hianmi 38 telin Central K|P a\angin Upa Zothangzuala Chhangte leh PuLalmuanpuiaten an hmanpui a, training bakah hian CK|P report lehPathian thuchah vawi khat ve ve an sawi. Hruaitute hi Nl Zoremmawii(Soloist), Chawnpui Br.-in a \awiawm a ni.n October ni 21-23, 2011 chhung khan Zawlsei Branch K|P DiamondJubilee hman a ni a, Inrinni hian Jubilee lawmna ruai ropui takin an\heh a ni. Jubilee hi Central K|P a\angin Upa Lalrinmuana, GeneralSecretary-in hmanpuiin thuchah \um hnih a sawi a ni.

    n October ni 19&20, 2011 chhung khan PCI General Assembly -Seminar on Mobilizing Local Churches for an effective Mission Works,Phudmuri Church, Mawlai, Shillong-ah neih a ni a, he seminar-ahhian Pu Zohmangaiha, C/M, CK|P chu PYF aiawhin a kal. Pu Zohmaahi PYF-ah Central K|P aiawhin a tel mek a ni.

    n November ni 7, 2011 (Thawh\anni) khan Ramthar North Branch lehGroup hruaitute Ledership Trainning neihpuiin Upa Dr. C. Zarzoliana,Asst. Secretary leh Tual Upa Dr. Samuel Vanlalthlanga, C/M te an kal a,training-ah hian mi 20 an tel thei a ni.n Kum 2012 K|P Kumpuan thupui tur Lal Isua Nen tih booklet zirtur chu tunah hian Rev. Rosiamliana Tochhawng, Lecturer, ATC-in aziak mek a. Thupui zir ho tur bakah kan kumpuan thupui hi film-abuatsaih mek a ni a, a chang tur hian CK|P chuan Dinthar Branch K|P,Ai l t t t h hi b i i k i Fil h t