Landschapsbeheerplan domein franciscanessen

OPMAAK VAN EEN LANDSCHAPSBEHEERPLAN INCL.

UITGEBREID BOSBEHEERPLAN VOOR HET DOMEIN

FRANCISCANESSEN TE GOOREIND (WUUSTWEZEL)

In opdracht van Kempens Landschap vzw

COLOFON Opdracht: Opmaak van een landschapsbeheerplan incl. uitgebreid bosbeheerplan voor het domein Franciscanessen Gooreind, Wuustwezel Opdrachtgever: Kempens Landschap Peredreef 5 2580 Putte Opdrachthouder: Antea Belgium nv Roderveldlaan 1 2600 Antwerpen T : +32(0)3 221 55 00 F : +32 (0)3 221 55 01 www.anteagroup.be BTW: BE 414.321.939 RPR Antwerpen 0414.321.939 IBAN: BE81 4062 0904 6124 BIC: KREDBEBB Antea Group is gecertificeerd volgens ISO9001 Identificatienummer: 2247463013/lme Datum: status / revisie: 25 september 2014 Revisie 3 Vrijgave: Olivier Heylen, Account Manager Projectmedewerkers: Lieselotte Meuleman, Projectleider Brecht Engelen / Projectmedewerker Bernd Reeskens / Projectmedewerker

Antea Belgium nv 2014 Zonder de voorafgaande schriftelijke toestemming van Antea Group mag geen enkel onderdeel of uittreksel uit deze tekst worden weergegeven of in een elektronische databank worden gevoegd, noch gefotokopieerd of op een andere manier vermenigvuldigd.

2247463013/lme ‐ Eindrapport LSBP Domein Franciscanessen 1

INHOUD

KAARTENBUNDEL ................................................................................................................8

INLEIDING............................................................................................................................9

1 IDENTIFICATIE VAN HET DOMEIN........................................................................................10 1.1 EIGENDOM, ZAKELIJKE EN PERSOONLIJKE RECHTEN .................................................................10 1.2 ADMINISTRATIEVE EN GEOGRAFISCHE SITUERING....................................................................11 1.3 KADASTRAAL OVERZICHT EN SITUATIEPLAN ...........................................................................11 1.4 STATUUT VAN WEGEN EN WATERLOPEN...............................................................................14 1.5 RUIMTELIJKE ORDENING ...................................................................................................14 1.6 LIGGING IN ZONES MET BESCHERMD STATUUT .......................................................................16 1.7 GRONDLASTEN ...............................................................................................................19 1.8 TOELATINGEN EN REGLEMENTEN ........................................................................................20 1.9 TERREINEENHEDEN..........................................................................................................20 2 ALGEMENE BESCHRIJVING ................................................................................................22 2.1 CULTUURHISTORISCHE BESCHRIJVING ..................................................................................22 2.2 BESCHRIJVING VAN DE STANDPLAATS EN ABIOTIEK..................................................................53 2.3 BESCHRIJVING VAN HET BIOTISCH MILIEU..............................................................................58 2.4 BESCHRIJVING VAN HET PARK.............................................................................................84 2.5 OPBRENGSTEN EN DIENSTEN............................................................................................118 2.6 PARTICIPATIE ...............................................................................................................118 2.7 BELEVING EN GEBRUIK....................................................................................................120 3 WAARDEN, KNELPUNTEN EN POTENTIES............................................................................122 3.1 IDENTIFICATIE...............................................................................................................125 3.2 CULTUURHISTORIEK.......................................................................................................125 3.3 STANDPLAATS EN ABIOTIEK .............................................................................................126 3.4 BIOTIEK ......................................................................................................................126 3.5 OPBRENGSTEN EN DIENSTEN............................................................................................129 3.6 BELEVING EN GEBRUIK....................................................................................................129 4 VISIE, STREEFBEELD EN BEHEERDOELSTELLINGEN .................................................................130 4.1 BEHEERDOELSTELLINGEN BOSBESTANDEN...........................................................................130 4.2 BEHEERDOELSTELLINGEN GEBOUWENPATRIMONIUM ............................................................131 4.3 BEHEERDOELSTELLINGEN RECREATIE EN TOEGANKELIJKHEID....................................................132 4.4 BEHEERDOELSTELLINGEN M.B.T. LANDSCHAP EN NATUUR ......................................................132 4.5 RUIMTELIJKE SITUERING VAN DE DOELSTELLINGEN ................................................................133 5 BEHEERMAATREGELEN...................................................................................................135 5.1 ALGEMEEN ..................................................................................................................135 5.2 BEHEERMAATREGELEN/RICHTLIJNEN LANDSCHAP EN NATUUR .................................................137 5.3 BEHEERMAATREGELEN/RICHTLIJNEN GEBOUWENPATRIMONIUM .............................................142 5.4 BEHEERMAATREGELEN/RICHTLIJNEN BOSBESTANDEN............................................................142 5.5 BEHEERMAATREGELEN/RICHTLIJNEN M.B.T. RECREATIE EN TOEGANKELIJKHEID ...........................147 5.6 PLANNING VAN DE BEHEERWERKEN...................................................................................149 6 LITERATUURLIJST EN BRONGEGEVENS ...............................................................................150 6.1 BRONNEN CULTUURHISTORISCHE BESCHRIJVING...................................................................150 7 BIJLAGEN....................................................................................................................153


TABELLEN

Tabel 1‐1: Kadastraal overzicht ....................................................................................................... 12

Tabel 1‐2: Vlakvormige terreineenheden ........................................................................................ 20

Tabel 1‐3: Lijnvormige terreineenheden ......................................................................................... 21

Tabel 1‐4: Puntvormige terreineenheden........................................................................................ 21

Tabel 2‐1: Gegevens waterbodemonderzoek .................................................................................. 55

Tabel 2‐2 : Bestandskenmerken ...................................................................................................... 58

Tabel 2‐3: Aantal zaailingen per soort per hectare per hoogteklasse ............................................... 59

Tabel 2‐4: Soorten in de struiklaag in aantallen per hectare zowel levend als dood weergegeven per hoogteklasse .................................................................................................................................. 60

Tabel 2‐5: Stamtallen van de bomen............................................................................................... 60

Tabel 2‐6: Aantallen (in stamtal) staand dood hout, alsook de relatieve grondvlakbedekking en volume. .......................................................................................................................................... 61

Tabel 2‐7: Aantallen stuks liggend dood hout per omtrekklasse....................................................... 61

Tabel 2‐8: Bostypes bepaald op basis van boom‐, struik‐ en kruidlaag. ............................................ 67

Tabel 2‐9: Bostypologie op basis van kruidlaag................................................................................ 67

Tabel 2‐10: Gewogen gemiddelde Ellerberggetallen met de benaming van de vochtklasse .............. 69

Tabel 2‐11: Gewogen gemiddelde Ellerberggetallen met de benaming van de zuurtegraadklasse.... 69

Tabel 2‐12: Gewogen gemiddelde Ellerberggetallen met de benaming van de stikstofklassen ......... 70

Tabel 2‐13: Schaaldverdeling van mRxmN met een indeling in humustypen .................................... 70

Tabel 2‐14: Omvorming naar de recente typologie alsook de BWK‐codering ................................... 76

Tabel 2‐15: Beschrijving natte grachten .......................................................................................... 95

FIGUREN

Figuur 1: Luchtfoto van het domein, Google Earth, 7.7.2013 ........................................................... 22

Figuur 2: Ferrariskaart, 1771‐78. De grote atlas van Ferraris. De eerste atlas van België. 1777. Kabinetskaart van de Oostenrijkse Neder‐landen en het Prinsbisdom Luik, kaartblad 88 Kapellen. .. 23

Figuur 3: Primitief kadasterplan, 1823. Kadasterarchief Antwerpen, Primitief kadasterplan, Wuustwezel sectie G 4e blad, 1823................................................................................................. 24

Figuur 4: Atlas der buurtwegen, 1836‐1848. IGEAN dienstverlening, Gemeente Wuustwezel. Gemeentelijk ruimtelijk uitvoeringsplan “Domein Zusters Franciscanessen”. Onderzoek naar plan‐MER‐plicht, p. 10. ........................................................................................................................... 25

Figuur 5: Conciërgewoning gebouwd in 1859 langs Engelse Rijtweg. Foto B. Vanderheyden, 23‐12‐2013............................................................................................................................................... 27

Figuur 6: Gevelplan hovenierswoning, 1880. RAA, Archief van het Departement van de Twee Neten en van de Provincie Antwerpen, Vergunningsaanvragen voor bouwwerken langs rijks‐ en provinciewegen, nr. 198/45. ........................................................................................................... 28


Figuur 7: Hovenierswoning op perceel 397. Detail uit postkaart met luchtfoto kloosterdomein. Afbeelding afkomstig van een postkaartenverkoop op het internet................................................. 29

Figuur 8: Grondplan domein, 1883. IGEAN dienstverlening, Gemeente Wuustwezel. Gemeentelijk ruimtelijk uitvoeringsplan “Domein Zusters Franciscanessen”. Onderzoek naar plan‐MER‐plicht, p. 11................................................................................................................................................... 30

Figuur 9: Topografische kaart (toestand 1892). Heemkundige Kring Wesalia II................................. 32

Figuur 10: Klooster, kapel, noviciaat en hoeve zoals weergegeven op kadasterplannen vanaf 1929. Heemkundige Kring Wesalia II, Kadasterplan bijgewerkt tot 1971. .................................................. 35

Figuur 11: Plan kloosterdomein. IGEAN dienstverlening, Gemeente Wuustwezel. Gemeentelijk ruimtelijk uitvoeringsplan “Domein Zusters Franciscanessen”. Onderzoek naar plan‐MER‐plicht, p.13...................................................................................................................................................... 37

Figuur 12: Heemkundige Kring Wesalia II, Handgetekende en geannoteerde kopie van plan kloosterdomein .............................................................................................................................. 37

Figuur 13: Heemkundige Kring Wesalia II, schets domein Zusters Franciscanessen .......................... 38

Figuur 14: Luchtfoto van het domein, Google Earth, 9.1.2003 ......................................................... 40

Figuur 15: Afb. 35: Waterpartij op het domein. Detail uit het plan van 1883. IGEAN dienstverlening, Gemeente Wuustwezel. Gemeentelijk ruimtelijk uitvoeringsplan “Domein Zusters Franciscanessen”. Onderzoek naar plan‐MER‐plicht, p. 11........................................................................................... 44

Figuur 16: Afb. 47: Le Sacré‐Coeur. Afbeelding afkomstig van een postkaartenverkoop op het internet. ......................................................................................................................................... 45

Figuur 17: Afb. 51: Grafzerk op de begraafplaats van de Zusters Franciscanessen, tussen 1925 en jaren 1960. www.oudwezelopdefoto.be. ........................................................................................ 46

Figuur 18: Afb. 59: Detail uit de kaart van het kloosterdomein opgetekend vóór 1962. Het eiland is omcirkeld. Heemkundige Kring Wesalia II, Handgetekende en geannoteerde kopie van plan kloosterdomein. ............................................................................................................................. 47

Figuur 19: Afb. 66: Detail uit grondplan van het domein, opgetekend vóór 1962. De locaties van de beelden van Aartsengel Michael (boven) en het Kind Jezus (onder) zijn omcirkeld. Heemkundige Kring Wesalia II, schets domein Zusters Franciscanessen................................................................. 48

Figuur 20: Sokkel Antonius van Padua............................................................................................. 49

Figuur 21: Afb. 67 (boven links): Detail uit het plan van het domein van 1883. IGEAN dienstverlening, Gemeente Wuustwezel. Gemeentelijk ruimtelijk uitvoeringsplan “Domein Zusters Franciscanessen”. Onderzoek naar plan‐MER‐plicht, p. 11........................................................................................... 50

Figuur 22: Afb. 68 (boven rechts): De hoeve en bijgebouwen zoals afgebeeld op de kadasterplannen. Heemkundige Kring Wesalia II, Kadasterplan, bijgewerkt tot 1‐1‐1971. ........................................... 50

Figuur 23: Afb. 77: De hoeve naast de kloostergebouwen zoals afgebeeld op de kadasterplannen. Heemkundige Kring Wesalia II, Kadasterplan, bijgewerkt tot 1‐1‐1971. ........................................... 50

Figuur 24: Afb. 75: Voorzijde van de hoeve naast de kloostergebouwen, na 1929. Afbeelding afkomstig van een postkaartenverkoop op het internet. ................................................................. 51

Figuur 25: Zicht op vijver – oostelijk gedeelte.................................................................................. 54

Figuur 26: Zicht op vijver ‐ westelijk gedeelte en eiland................................................................... 54

Figuur 27: Slibdikte vijver, onderzoek PIH 2012............................................................................... 54

Figuur 28: Diepte bedding vijver, onderzoek PIH 2012..................................................................... 54

Figuur 29: Waterkolom vijver, onderzoek PIH 2012......................................................................... 55

Figuur 30: Gracht in bosbestand V_4_5 en V_4_6 ........................................................................... 56


Figuur 31: Gracht in grasland V_63_1.............................................................................................. 56

Figuur 32: Quartairgeologisch type ................................................................................................. 57

Figuur 33: TPab‐spectra van bestand 1 (boven) en 2 (onder) ........................................................... 62

Figuur 34: TPab‐spectra van bestanden 6 (boven) en 7 (onder) ....................................................... 63

Figuur 35: TPab‐spectra van bestanden 3(boven), 4 (midden) en 5 (beneden). ................................ 64

Figuur 36: de spectra van bestanden 10 (boven) en 12 (onder) ....................................................... 65

Figuur 37: TPab‐spectrum van bestanden 8 (boven), 9 (midden) en 11 (onder) ............................... 66

Figuur 38: mRxmN/mF‐Ecogram met de gebruikte afkortingen ....................................................... 68

Figuur 39: Enkele individuen Struikhei ............................................................................................ 78

Figuur 40: Veldje van Lelietje‐van‐dalen.......................................................................................... 79

Figuur 41: Aangetroffen populatie Bonte gele dovenetel................................................................. 80

Figuur 42: Amerikaanse vogelkers en Pontische rododendron aan de rand van bosbestand 12........ 81

Figuur 43: Pontische rododendron langs een pad. De hoge dichte struiken langs het pad zorgen voor een benauwende situatie ............................................................................................................... 81

Figuur 44: Grote bonte specht ........................................................................................................ 82

Figuur 45: Boomklever.................................................................................................................... 82

Figuur 46: Rhododendroncicades doen zich te goed aan de sappen van een rododendronblad........ 82

Figuur 47: Hoeve Heidebloem ‐ noord en westgevel........................................................................ 84

Figuur 48: Hoeve Heidebloem ‐ zuid en oostgevel ........................................................................... 84

Figuur 49: Toegangszone domein (tijdens werken).......................................................................... 85

Figuur 50: Gazonperk (noordgericht) .............................................................................................. 85

Figuur 51: Zone hoeve Heidebloem................................................................................................. 85

Figuur 52: Tweesporen pad met gracht........................................................................................... 85

Figuur 53: Begraafplaats ‐ grote zone.............................................................................................. 86

Figuur 54: Grafsteen (kruis) ............................................................................................................ 86

Figuur 55: Begraafplaats ‐ kleine zone............................................................................................. 86

Figuur 56: Aparte graven ................................................................................................................ 86

Figuur 57: Grot van O.L.V. van Lourdes ........................................................................................... 86

Figuur 58: Grot van O.L.V. van Lourdes ‐ close‐up............................................................................ 86

Figuur 59: Beeld le Sacré‐Coeur ...................................................................................................... 87

Figuur 60: Gedenksteen beeld le Sacre‐Coeur ................................................................................. 87

Figuur 61: Beeld van Aartsengel Michael......................................................................................... 87

Figuur 62: Sokkel van beeld van Kind Jezus ..................................................................................... 87

Figuur 63: Grot van Sint Franciscus ................................................................................................. 88

Figuur 64: Beeld van Franciscus van Assisi....................................................................................... 88

Figuur 65: Sokkel van Antonius van Padua ...................................................................................... 88

Figuur 66: Beeld van Antonius van Padua........................................................................................ 88

Figuur 67: Gedenksteen ‐ Bakstenen kolom .................................................................................... 88


Figuur 68: Gedenksteen ‐ Bakstenen kolom ‐ detail......................................................................... 88

Figuur 69: Herdenkingsmonument (klein) begraafplaats ................................................................. 89

Figuur 70: Herdenkingsmonument (groot) begraafplaats ................................................................ 89

Figuur 71: Calvarie ‐ Houten kruis op stenen massief....................................................................... 89

Figuur 72: Betonnen paddenstoel ................................................................................................... 89

Figuur 73: Toegangspoort noord ‐ hout........................................................................................... 90

Figuur 74: Toegangspoort oost ‐ baksteen en metaal ...................................................................... 90

Figuur 75: Houten toegangstunnel begraafplaats............................................................................ 90

Figuur 76: Houten poort / hekje begraafplaats................................................................................ 90

Figuur 77: Metalen poort naar grasland .......................................................................................... 90

Figuur 78: Metalen poort ‐ buiten gebruik....................................................................................... 90

Figuur 79: Waterput P_74_1 in grasland V_63_6............................................................................. 91



Figuur 82: Overbrugging gracht P_74_4 in grasland V_63_1............................................................ 91

Figuur 83: Overbrugging gracht P_74_5 in grasland V_63_5............................................................ 91

Figuur 84: Zitbank ‐ type Kempens Landschap................................................................................. 92

Figuur 85: Zitbank ‐ type wit ........................................................................................................... 92

Figuur 86: Zitbank ‐ type bruin, beton ............................................................................................. 92

Figuur 87: Zitbank ‐ type bruin, metaal (P_76_21) ........................................................................... 92

Figuur 88: Zicht op oostelijk gedeelte vijver vanaf brug P_73_2 – west gericht ................................ 93

Figuur 89: Zicht op centraal gedeelte vijver t.h.v. brug P_73_1 – oost gericht.................................. 93

Figuur 90: Buis met regenwaterafvoer richting vijver (westelijk gedeelte) ....................................... 93

Figuur 91: Brug west ‐ vooraanzicht west........................................................................................ 93

Figuur 92: Brug west ‐ close‐up west............................................................................................... 93

Figuur 93: Brug oost ‐ zijaanzicht west ............................................................................................ 94

Figuur 94: Brug oost ‐ close‐up noord ............................................................................................. 94

Figuur 95: Brechtse heideloop ‐ zicht noordoost ............................................................................. 94

Figuur 96: Schietveldloop ‐ zicht noordoost..................................................................................... 94

Figuur 97: Overzicht grachten......................................................................................................... 95

Figuur 98: Dreef Allée du Sacré Coeur, eerste gedeelte, zuidoost gericht......................................... 96

Figuur 99: Dreef Allée du Sacré Coeur, tweede gedeelte, zuidoost gericht....................................... 96

Figuur 100: Dreef Allée Saint Dominique, noord gericht .................................................................. 97

Figuur 101: Dreef Allée Saint Dominique, zuid gericht ..................................................................... 97

Figuur 102: Dreef Saint François Xavier, zuidoost gericht................................................................. 98

Figuur 103: Dreef Saint François Xavier, noordwest gericht ............................................................. 98

Figuur 104: Dreef Allée de tous les Saints, noordwest gericht.......................................................... 99

Figuur 105: Beuk geïnfecteerd met Reuzenzwam............................................................................ 99


Figuur 106: Dreef Allée de tous les Saints, zuidoost gericht ............................................................. 99

Figuur 107: Dreef Allée de l’Enfant Jésus, noordoost gericht ......................................................... 100

Figuur 108: Dreef Saint Jacques de la Marche, noordoost gericht.................................................. 101

Figuur 109: Dreef Saint Jacques de la Marche, west gericht........................................................... 101

Figuur 110: Dreef Saint Joachim, noord gericht ............................................................................. 102

Figuur 111: Dreef Saint Joachim, noord gericht (halverwege de dreef) .......................................... 102

Figuur 112: Dreef Saint Antoine, zuidelijk deel, noordwest gericht ................................................ 102

Figuur 113: Dreef Saint Antoine, noordelijk deel, zuidoost gericht................................................. 102

Figuur 114: Dreef Saint Antoine, noordelijk deel, beuk, zuidoost gericht ....................................... 103

Figuur 115: Beuk geïnfecteerd met Tonderzwam .......................................................................... 103

Figuur 116: Dreef Saint Apotres, noord gericht.............................................................................. 103

Figuur 117: Dreef Saint Apotres, zuid gericht ................................................................................ 104

Figuur 118: Spechtenhol in dode Beuk .......................................................................................... 104

Figuur 119: Dode Beuk met nest van spechten.............................................................................. 104

Figuur 120: Dreef Allée Saint Louis, noordoost gericht .................................................................. 105

Figuur 121: Dreef Notre Dame du Bon Conseil, zuidoost gericht.................................................... 105

Figuur 122: Lindeboom in zeer slechte staat ................................................................................. 105

Figuur 123: Dreef parallel met Engelse Rijtweg, west gericht......................................................... 106

Figuur 124: Dreef in bosbestand V_4_11, noordoost gericht ......................................................... 106

Figuur 125: Dreef in bosbestand V_4_11, zuidoost gericht ............................................................ 106

Figuur 126: Bomenrij (L_36_1), zuidoost gericht ........................................................................... 107

Figuur 127: Bomenrij (L_36_1), noordwest gericht........................................................................ 107

Figuur 128: Geschoren haag (L_37_1), west gericht ...................................................................... 108

Figuur 129: Geschoren haag, noordoost gericht ............................................................................ 108

Figuur 130: Plan met namen wegen en paden binnen het domein................................................. 109

Figuur 131: Pad in bosbestand V_4_2 ‐ open................................................................................. 109

Figuur 132: Pad in bosbestand V_4_2 ‐ gesloten ........................................................................... 109

Figuur 133: Pad in bosbestand V_4_12 ‐ open............................................................................... 110

Figuur 134: Pad in bosbestand V_4_12 ‐ gesloten ......................................................................... 110

Figuur 135: Pad in bosbestand V_4_11 ‐ noordoost gericht........................................................... 110

Figuur 136: Pad in bosbestand V_4_8 ‐ zuidwest gericht ............................................................... 110

Figuur 137: Tweesporenpad L_54_10, deel 1, oost gericht ............................................................ 111

Figuur 138: Tweesporenpad L_54_10, deel 2, oost gericht ............................................................ 111

Figuur 139: Halfverharding tweesporenpad .................................................................................. 111

Figuur 140: Tweesporenpad L_54_9, zuidwest gericht .................................................................. 111

Figuur 141: : Graspad L_68_1, noord gericht................................................................................. 112

Figuur 142: Graspad L_68_2, noord gericht................................................................................... 112

Figuur 143: Grasland V_63_1, noordoost gericht........................................................................... 113


Figuur 144: Grasland V_63_1, oost gericht.................................................................................... 113

Figuur 145: Grasland V_63_1, zuid gericht .................................................................................... 113

Figuur 146: Grasland V_63_2, noord gericht ................................................................................. 114



Figuur 149: Grasland V_63_4, noord gericht ................................................................................. 115

Figuur 150: Grasland V_63_4, noordwest gericht .......................................................................... 115

Figuur 151: Grasland V_63_4, zuidoost gericht.............................................................................. 115


Figuur 153: Grasland V_63_5, west gericht ................................................................................... 116

Figuur 154: Grasland V_63_6, noordoost gericht........................................................................... 116


Figuur 156: Bomengrasland V_64_1, noord gericht ....................................................................... 117

Figuur 157: Gazon V_14_1, zuidoost gericht.................................................................................. 117

Figuur 158: Gazon V_14_1, noordwest gericht .............................................................................. 117

Figuur 159: Pictogram speelzone .................................................................................................. 136

Figuur 160: Pictogram bivakzone .................................................................................................. 136

Figuur 161: Referentiefoto bijenhotel ........................................................................................... 140

Figuur 162: Referentiefoto bijenhotel ........................................................................................... 140

Figuur 163: Rhododendron (groene vlekken) op historische kaart midden 20ste eeuw.................... 143

Figuur 164: Pictogram speelzone .................................................................................................. 149

BIJLAGEN

Bijlage 1 Kaartenbundel

Bijlage 2 Beeldmateriaal bij cultuurhistorische beschrijving

Bijlage 3 Onderzoek PIH waterbodem en oppervlaktewater vijver Franciscanessen

Bijlage 4 Bosbestandsfiches

Bijlage 5 Soortenlijsten

Bijlage 6 Inspectie beelden Monumentenwacht

Bijlage 7 Verslag workshop 02.12.2013

Bijlage 8 Potentiële veteraanbomen

Bijlage 9 Maatregelen per eenheid


KAARTENBUNDEL

Kaart 01 Situering

Kaart 02 Kadastraal overzicht

Kaart 03a Statuut van wegen en waterlopen

Kaart 03b Dreven in het domein

Kaart 04 RUP ‘Domein Zusters Franciscanessen’

Kaart 05 Beschermingszones

Kaart 06 Landschapsatlas

Kaart 07 Vlakvormige terreineenheden

Kaart 08 Lijnvormige terreineenheden

Kaart 09 Puntvormige terreineenheden

Kaart 10 Terreineenhedenkaart

Kaart 11 Digitaal hoogtemodel (ontbreekt)

Kaart 12 Hydrografie

Kaart 13 Quartairgeologische kaart

Kaart 14 Tertiairgeologische kaart

Kaart 15 Bodemkaart

Kaart 16 Bosbouwkundige bestandskaart

Kaart 17 Actuele bosvegetatie

Kaart 18 Biologische waarderingskaart

Kaart 19 Potentiële natuurlijke vegetatie

Kaart 20 Potentiële bosvegetatie

Kaart 21 Rode lijst soorten ‐ Oud‐bosindicatoren

Kaart 22 Probleemsoorten

Kaart 23 Natuurwaarden per terreineenheid

Kaart 24 Ruimtelijke situering doelstellingen

Kaart 25 Toegankelijkheid

Kaart 26 Snoeizones Rhododendron

Kaart 27 Potentiële veteraanbomen


INLEIDING

Eind 2008 gaven de zusters Franciscanessen aan de gemeente Wuustwezel te kennen hun domen te zullen verlaten. Na contact met de gemeente en vanuit haar doelstelling om landschappen in de provincie Antwerpen veilig te stellen, ging Kempens Landschap in 2010 over tot de aankoop van het landschappelijk patrimonium rond de kloostergebouwen. De gemeente kocht de percelen rondom hoeve Heidebloem. Voor de aankoop en herbestemming van het kloostergebouw en de overige gebouwen werd een overeenkomst afgesloten met enkele private partners. Om, ondanks de versnipperde eigendomssituatie, de eenheid van het domein te bewaren werd door alle partners een engagementsverklaring met afspraken ondertekend. Er werd een RUP opgesteld voor het volledige domein waarin de stedenbouwkundige krijtlijnen werden uitgetekend.

Kempens Landschap kiest ervoor om een landschapsbeheerplan inclusief bosbeheerplan op te stellen. Met dit beheerplan zullen de erfgoedwaarden binnen het domein opgewaardeerd en onderhouden worden zonder de natuurwaarden uit het oog te verliezen. Achtereenvolgens zullen de huidige situatie van het domein (onder meer identificatie, cultuurhistoriek, abiotiek en biotiek), de waardering, de visie met beheerdoelstellingen en de te nemen beheermaatregelen om de visie op terrein te realiseren in dit document besproken worden.


1 Identificatie van het domein

1.1 Eigendom, zakelijke en persoonlijke rechten

Eigenaar en beheerder 1

Naam Kempens Landschap vzw

Straatnaam en nummer Peredreef 5

Postnummer en gemeente 2580 Putte

Telefoonnummer +32 (0)15 22 82 30

E‐mail [email protected]

Eigenaar en beheerder 2

Naam Gemeente Wuustwezel

Straatnaam en nummer Gemeentepark 1

Postnummer en gemeente 2990 Wuustwezel

Telefoonnummer +32 (0)3 690 46 00

E‐mail [email protected]

Overige eigenaars van percelen gedeeltelijk binnen plangebied: ‐ OCMW Wuustwezel Gasthuisstraat 11, 2990 Wuustwezel, T +32 (0)3 633 52 10 ‐ Amate vzw Sint‐Antoniusstraat 21, 2018 Antwerpen, T +32 (0)3 224 02 50 ‐ Coda vzw Bredabaan 743, 2990 Wuustwezel, T +32 (0)3 633 20 10 Engegementsverklaring: Ibens & Amate: Herbestemming van het kloostergebouw Ibens: Afbraak conciërgewoonst en optrekken kantoorgebouw Coda: Centrum voor palliatieve zorg in hoeve aan Bredabaan


1.2 Administratieve en geografische situering

Kaart 1 ‐ Situering

Het plangebied is gelegen in de gemeente Wuustwezel, ter hoogte van het dorp Gooreind en ten zuiden van de Bredabaan. In het noordoosten vormt de Engelse Rijtweg de grens met het domein, in het zuiden grenst het domein aan de gemeente Brecht.

Het plangebied heeft een oppervlakte van 35 ha 16 a en 82 ca.

1.2.1.1 Algemeen ‐ administratief

Provincie: Antwerpen Arrondissement: Antwerpen Gemeente: Wuustwezel

1.2.1.2 Omgeving

Kaart 1 ‐ Situering

Ten zuiden en ten oosten van het plangebied ligt het militair domein en natuurreservaat ‘Groot Schietveld’. Dit natuurgebied met een oppervlakte van 1.571 ha ligt verspreid op het grondgebied van de gemeenten Brasschaat, Brecht en Wuustwezel.

Ten westen van Gooreind, aan de overzijde van de N117 op het grondgebied van Brasschaat, is het natuurreservaat ‘Klein Schietveld’ gelegen. De totale oppervlakte, inclusief het vliegveld, bedraagt 840 ha.

In het noorden situeert zich tenslotte het Domein Noordheuvel, een 43ha groot bosgebied in eigendom van het Agentschap voor Natuur en Bos.

1.3 Kadastraal overzicht en situatieplan

1.3.1 Kadastraal overzicht

Kaart 2 ‐ Kadastraal overzicht

Het domein Franciscanessen is volledig openbaar gebied: het domein is voor iedereen toegankelijk.. In Tabel 1‐1 zijn de kadastrale gegevens weergegeven. Op kaart 2 worden de kadastrale percelen voorgesteld. Het domein heeft twee eigenaars, namelijk de gemeente Wuustwezel en de vzw Kempens Landschap. De gemeente Wuustwezel is eigenaar van de 7 percelen gelegen rond de hoeve centraal in het domein. De vzw Kempens Landschap is eigenaar van de overige percelen.


Tabel 1‐1: Kadastraal overzicht

Gemeente Afdeling Sectie Nummer Opp. (m²) Eigenaar

Wuustwezel 2 G 394E 8.428,01 Kempens Landschap vzw

Wuustwezel 2 G 395E 2.599,19 Gemeente Wuustwezel

Wuustwezel 2 G 395F 2.426,40 Gemeente Wuustwezel

Wuustwezel 2 G 395G 10.674,95 Gemeente Wuustwezel

Wuustwezel 2 G 395H 5.983,48 Kempens Landschap vzw

Wuustwezel 2 G 395K 569,48 Kempens Landschap vzw

Wuustwezel 2 G 395L 777,80 Kempens Landschap vzw

Wuustwezel 2 G 395S 730,82 Kempens Landschap vzw

Wuustwezel 2 G 396B 2.498,90 Gemeente Wuustwezel

Wuustwezel 2 G 396C 4.467,14 Kempens Landschap vzw

Wuustwezel 2 G 396D 732,12 Kempens Landschap vzw

Wuustwezel 2 G 396E 869,05 Kempens Landschap vzw

Wuustwezel 2 G 396F 5.677,68 Kempens Landschap vzw

Wuustwezel 2 G 396G 6.009,87 Kempens Landschap vzw

Wuustwezel 2 G 396K 2.255,40 Gemeente Wuustwezel

Wuustwezel 2 G 396L 3.856,14 Gemeente Wuustwezel

Wuustwezel 2 G 396M 2.155,13 Gemeente Wuustwezel

Wuustwezel 2 G 396N 1.226,08 Kempens Landschap vzw

Wuustwezel 2 G 397C 8.267,46 Kempens Landschap vzw

Wuustwezel 2 G 397D 1.998,79 Kempens Landschap vzw

Wuustwezel 2 G 397E 6.494,71 Kempens Landschap vzw

Wuustwezel 2 G 397F 2.358,16 Kempens Landschap vzw

Wuustwezel 2 G 397G 1.569,60 Kempens Landschap vzw

Wuustwezel 2 G 397H 3.709,63 Kempens Landschap vzw

Wuustwezel 2 G 397K 3.751,31 Kempens Landschap vzw

Wuustwezel 2 G 397L 3.243,81 Kempens Landschap vzw

Wuustwezel 2 G 397M 2.165,83 Kempens Landschap vzw

Wuustwezel 2 G 397N 14.722,36 Kempens Landschap vzw

Wuustwezel 2 G 397P 11.657,34 Kempens Landschap vzw

Wuustwezel 2 G 397R 5.975,26 Kempens Landschap vzw

Wuustwezel 2 G 397T 19.059.27 Kempens Landschap vzw

Wuustwezel 2 G 397V 4.020,42 Kempens Landschap vzw

Wuustwezel 2 G 397W 8.549,04 Kempens Landschap vzw

Wuustwezel 2 G 397X 574,16 OCMW Wuustwezel

Wuustwezel 2 G 397/2 3.315,15 Kempens Landschap vzw


Wuustwezel 2 G 397/3D 13.028,08 Kempens Landschap vzw

Wuustwezel 2 G 397/3F 43.254,04 Kempens Landschap vzw

Wuustwezel 2 G 398 0,76 Kempens Landschap vzw



Wuustwezel 2 G 404A2 10.231,61 Kempens Landschap vzw

Wuustwezel 2 G 404A3 623,61 Amate vzw

Wuustwezel 2 G 404B2 9.025,75 Kempens Landschap vzw

Wuustwezel 2 G 404B3 63,21 Kemp. Land. Vzw (+ Amate)

Wuustwezel 2 G 404C2 5.473,66 Kempens Landschap vzw

Wuustwezel 2 G 404C3 756,39 Amate vzw

Wuustwezel 2 G 404D2 13.576,79 Kempens Landschap vzw

Wuustwezel 2 G 404E2 4.884,73 Kempens Landschap vzw

Wuustwezel 2 G 404E3 48.130,79 Kemp. L. (+ Amate + Coda)

Wuustwezel 2 G 404F2 6.222,41 Kempens Landschap vzw

Wuustwezel 2 G 404G2 3.942,11 Kempens Landschap vzw

Wuustwezel 2 G 404H2 5.909,66 Kempens Landschap vzw

Wuustwezel 2 G 404K2 4.137,58 Kempens Landschap vzw

Wuustwezel 2 G 404L2 3.605,64 Kempens Landschap vzw

Wuustwezel 2 G 404M2 1.656,51 Kempens Landschap vzw

Wuustwezel 2 G 404V2 7.177,30 Kempens Landschap vzw

Wuustwezel 2 G 404W2 462,99 Coda vzw

Wuustwezel 2 G 404Z 2.044,49 Kempens Landschap vzw

Wuustwezel 2 G 404Z2 2.015,53 Kemp. Land. Vzw (+ Amate)

Wuustwezel 2 G 405B 52,01 Kempens Landschap vzw

Wuustwezel 2 G 405F 0,14 Kempens Landschap vzw

Wuustwezel 2 G 414R5 14,49 Kempens Landschap vzw

Wuustwezel 2 G 414S5 40,81 Kempens Landschap vzw

Wuustwezel 2 G 414W5 50,27 Kempens Landschap vzw

Wuustwezel 2 G 414X5 30,15 Kempens Landschap vzw

Wuustwezel 2 G 414Z5 2,45 Kempens Landschap vzw

De onderlijnde percelen maken niet integraal deel uit van het domein. De oppervlakte weergegeven in is de oppervlakte die deel uitmaakt van het domein.


1.4 Statuut van wegen en waterlopen

Kaart 3 a ‐ Statuut van wegen en waterlopen

Kaart 3 b ‐ Dreven in het domein

Kaart 3 a geeft de in en rond het domein aanwezige wegen en waterlopen weer. De aanwezige waterlopen worden weergegeven aan de hand van de Vlaamse Hydrografische Atlas (VHA). Ter hoogte van de Bredabaan loopt de Brechtse Heideloop, een waterloop van derde categorie. Gelijklopend met de zuidoostelijke grens van het plangebied loopt de Schietveldloop, geklasseerd als een waterloop van tweede categorie. Ze behoren beide tot het stroomgebied van de Maas.

Doorheen het domein lopen verschillende grachten. Deze worden samen met o.a. de vijvers en de oevers verder besproken onder 2.2.1.2 Hydrografie en voorgesteld op kaart 12 – Hydrografie – hydrologie.

Met behulp van de Atlas der Buurtwegen krijgen we een beeld van de openbare wegen in de omgeving. De enige buurtweg die door het domein loopt is ‘Chemin n°19’, die voor een groot deel gelijk loopt met de Engelse Rijtweg. Verder naar het oosten loopt deze buurtweg verder als ‘Chemin n°62’, nu bekend als de Gooreindbaan. Aan de overzijde van de Bredabaan komen er enkele buurtwegen loodrecht toe, namelijk van noord naar zuid;

- ‘Chemin n°72’ ‐ de Martendijk, - ‘Chemin n°19’ ‐ het verlengde van Klein Gooreind, - ‘Chemin n°11’ ‐ de huidige Mansionstraat.

Kaart 3 b geeft de namen van de aanwezige dreven in het domein weer.

1.5 Ruimtelijke ordening

Planologische bestemming

Gewestplanbestemming - Parkgebied (217.983m²)

- Gebied voor gemeenschapsvoorzieningen en

openbaar nut (133.305m²)

- Woongebied met landelijk karakter (337m²)

- Agrarisch gebied (57m²)

APA Nee

BPA Nee

RUP Gemeentelijk RUP ‘Domein Zusters Franciscanessen’ te Wuustwezel

1.5.1 Bestemming volgens gewestplan

Het plangebied van onderhavig beheerplan bevatte in grote lijnen 2 gewestplanbestemmingen, namelijk ‘parkgebied’ en ‘gebied voor gemeenschapsvoorzieningen en openbaar nut’. In het noorden werd een kleine zone ‘woongebied met landelijke karakter’ en een fractie ‘agrarisch gebied’ aangesneden. Door de goedkeuring van het gemeentelijk RUP ‘Domein Zusters Franciscanessen’ dat het hele plangebied bestrijkt, kan het gewestplan niet meer gebruikt worden in het ruimtelijk‐juridisch kader.


1.5.2 Bestemming volgens de ruimtelijke uitvoeringsplannen

Kaart 4 ‐ RUP

Het Gemeentelijk RUP ‘Domein Zusters Franciscanessen’ dateert van juni 2011. Op kaart 4 wordt het Grafisch plan weergegeven. Hieronder volgt een korte beschrijving van de bijhorende stedenbouwkundige voorschriften.

Het RUP beschrijft volgende stedenbouwkundige voorschriften.

Art 1 – Erfgoedlandschap Het gebied is een erfgoedlandschap in de zin van het landschapsdecreet. De zone wordt bestemd voor het behoud en de bescherming van de waardevolle cultuurhistorische elementen en landschapskenmerken van het erfgoedlandschap.

Art 2 – Zone voor cultuurhistorisch en esthetisch waardevolle bebouwing De bebouwing op plan aangeduid door middel van een rode arcering is te beschouwen als bouwkundig erfgoed.

Art 3 – Zone voor gemeenschapsvoorzieningen en openbaar nut

Zone 1: Administratief centrum Hoofdbestemming: Administratief centrum voor gemeenschapsdiensten Nevenbestemming: Parkeerruimte, toegangen, fietsenstalling, carport, halte voor openbaar

vervoer en groenelementen

Zone 2: Woonzorgcentrum Hoofdbestemming: Woonzorgcentrum, seniorenhuisvesting en andere gemeenschaps‐

voorzieningen Nevenbestemming: Laagdynamische reca, gemeenschapsdiensten, ondersteunende

voorzieningen, kinderopvang, gastenverblijven, parkeerruimte, opritten, toegangen, terrassen, groenelementen en hoogspanningscabines

Zone 3: Centrum voor palliatieve zorg Hoofdbestemming: Centrum voor palliatieve zorg en andere gemeenschapsvoorzieningen Nevenbestemming: Ondersteunende voorzieningen, gastenverblijven, parkeerruimte,

opritten, toegangen, terrassen, fietsenstalling, paviljoentjes, groenelementen en hoogspanningscabines

Behoud en herstel van open ruimtes

Zone 4: Educatief centrum Hoofdbestemming: Educatief centrum met museum Nevenbestemming: Laagdynamische reca m.u.v. feestzalen, gemeenschapsdiensten,

ondersteunende voorzieningen, parkeerruimte, opritten, toegangen, terrassen, fietsenstalling en groenelementen

Art 4 – Zone voor woning

Strook voor hoofdgebouw Eengezinswoning, eventueel met vrij beroep. Minimum 50% van het bouwvolume wordt ingenomen voor wonen.

Strook voor binnenplaatsen en tuinen Voortuinstrook


Art 5 – Park Zone bestemd voor het behoud, het herstel en de ontwikkeling van de landschappelijke en cultuurhistorische waarde van het park.

Behoud en herstel van open ruimtes

Art 6 – Indicatieve aanduiding ontsluitingsweg

Art 7 – Indicatieve aanduiding toegangsweg

Art 8 – Openbare wegenis Openbare wegenis

1.6 Ligging in zones met beschermd statuut

1.6.1 Internationale beschermingszones

1.6.1.1 Speciale Beschermingszones (SBZ)

Kaart 5 ‐ Beschermingszones

De Speciale Beschermingszones (SBZ) verwijzen naar de habitatrichtlijngebieden en vogelrichtlijngebieden en werden aangeduid in navolging van Europese richtlijnen.

Het domein bevindt zich niet in, maar net ten noorden van zowel een habitat‐ als een vogelrichtlijngebied, zie Kaart 5 ‐ Beschermingszones.

- Habitatrichtlijngebied ‘Klein en Groot Schietveld’, gebiedscode BE2100016 met een oppervlakte van 2.288 ha.

- Vogelrichtlijngebied ‘De Maatjes, Wuustwezelheide en Groot Schietveld’, gebiedscode BE2101437 met een oppervlakte van 4.110 ha.

1.6.2 Nationale beschermingszones en regionale aandachtsgebieden

1.6.2.1 Bosdecreet

Het bosdecreet van 13 juni 1990 reglementeert de bossen, ongeacht de bestemming volgens het gewestplan, andere beschermingen of eigenaar. Het kent aan de bossen verschillende functies toe, het regelt de toegankelijkheid, het stelt het opmaken van een uitgebreid beheerplan voor bossen groter dan 5 ha verplicht en het beschermt de bossen.

Het bosdecreet werd in november 1999 lichtjes aangepast. Terwijl vroeger een bos enkel kon gekapt worden ten openbaar nut, is het nu mogelijk een bos (b.v. gelegen op een bouwgrond) te kappen als de eigenaar zelf (of via een derde partij) een boscompensatie voorziet. Hij kan deze compensatie voorzien via de aanplanting van nieuw bos op een ander perceel of via een bijdrage aan het boscompensatiefonds.

Naargelang de eigenaar en het beheer onderscheidt men: - privé‐bos - openbaar bos: bos in mede‐eigendom van gemeente, provincie, OCMW, … - domeinbos: openbaar bos waarvan het volledige bosbeheer werd toevertrouwd aan het

Bosbeheer. Het bosdecreet regelt tevens de toegankelijkheid van bossen. Alle bossen zijn in principe voor het publiek steeds toegankelijk (op de boswegen en op de openbare doorgangswegen), tenzij een specifieke regeling wordt voorzien met ruimere of beperktere toegankelijkheid.

In het bosdecreet staat bovendien ook vermeld dat bosreservaten kunnen erkend worden. In een bosreservaat wordt de groei en de ontwikkeling van het bos vrijgelaten, wordt gestreefd naar het behoud of het tot stand brengen van natuurlijke bosgemeenschappen en bijzondere bostypes. Er


worden bijzondere beschermings‐ en beheersmaatregelen genomen omdat het bos een ecologische en wetenschappelijke functie vervult.

De bosgebieden in het domein vallen onder het Bosdecreet.

1.6.2.2 Natuurdecreet

Kaart 5 ‐ Beschermingszones

Het Decreet van 21 oktober 1997 betreffende het natuurbehoud en het natuurlijk milieu (‘Natuurdecreet’), is de centrale juridische basis van het natuurbeleid in Vlaanderen.

Het decreet is opgebouwd aan de hand van een zestal luiken.

1. Algemene doelstellingen van het natuurbeleid.

2. Het horizontale natuurbeleid: het natuurbeleid dat algemeen en overal van toepassing is, zoals de zorgplicht en de natuurtoets.

3. Gebiedsgericht beleid. Dit gaat over de bescherming van gebieden met een hoge (toekomstige) waarde voor de natuur zoals het Vlaams Ecologisch Netwerk, de Speciale Beschermingszones en de natuurreservaten via allerhande instrumenten zoals de aankoop van terreinen, de subsidiëring van het beheer van reservaten, de passende beoordeling in Speciale Beschermingszones, natuurinrichting en natuurrichtplannen.

4. Soortgericht beleid.

5. Samenwerking met doelgroepen en andere overheden; een voorbeeld hiervan zijn de regionale landschappen.

6. Een aantal algemene en klassieke zaken zoals de officiële structuren van het natuurbehoud, zoals de Vlaamse Hoge Raad voor het Natuurbehoud en het Instituut voor Natuur‐ en Bosonderzoek.

De Vlaamse Regering kan terreinen die van belang zijn voor het behoud en de ontwikkeling van natuur en het natuurlijke milieu aanwijzen of erkennen als natuurreservaat. In deze natuurreservaten wordt, via een aangepast beheer een natuurstreefbeeld behouden en ontwikkeld.

Er liggen geen VEN / IVON gebieden in de nabije omgeving.

1.6.2.3 Landschapsdecreet

Kaart 6 ‐ Landschapsatlas

Het decreet van 16 april 1996 regelt de bescherming van landschappen en de instandhouding, het herstel en het beheer van in het Vlaams Gewest gelegen beschermde landschappen. De beschermde landschappen zijn belangrijk omwille van hun natuurwetenschappelijke, historische, esthetische of sociaal‐culturele waarde.

De bescherming van de landschappen wordt verzekerd door het opleggen van een aantal maatregelen en richtlijnen die tot doel hebben de landschappen in stand te houden en te onderhouden. Hieronder vallen onder andere erfdienstbaarheden van openbaar nut en beperkingen op de uitoefening van de eigendom‐ en gebruiksrechten. Naast deze maatregelen en richtlijnen die specifiek zijn voor elk beschermd landschap, kan de Vlaamse Regering een aantal algemene beschermingsvoorschriften vaststellen.

Het decreet houdende maatregelen tot behoud van erfgoedlandschappen (13/02/2004) is toegevoegd aan het landschapsdecreet als hoofdstuk IV: ‘behoud van erfgoedlandschappen’. Met dit decreet kunnen ankerplaatsen en erfgoedlandschappen aangeduid worden. Ankerplaatsen worden aangeduid door de Vlaamse Regering op basis van de landschapsatlas, daarna kan de ankerplaats of delen ervan opgenomen worden in een RUP als erfgoedlandschap.


Een ankerplaats wordt in het landschapsdecreet gedefinieerd als ‘een gebied dat behoort tot de meest waardevolle landschappelijke plaatsen, dat een complex van gevarieerder erfgoedelementen is die een geheel of ensemble vormen, dat ideaaltypische kenmerken vertoont vanwege de gaafheid of representativiteit, of ruimtelijk een plaats inneemt die belangrijk is voor de zorg of het herstel van de landschappelijke omgeving’. De ankerplaatsen zijn afgebakend in de landschapsatlas.

De landschapsatlas is de inventaris van de relicten van de traditionele landschappen. Het is een gebiedsdekkende, wetenschappelijk onderbouwde inventaris van het landschap aan het begin van de 21

ste eeuw. De nadruk ligt op de inventaris van de landschapskenmerken van bovenlokaal belang

met erfgoedwaarde.

Het domein maakt deel uit van de volgende zone: ‐ Relictzone R10015: Heide en bos Groot Schietveld

1.6.2.4 Onroerend Erfgoeddecreet

Het Onroerenderfgoeddecreet van 12 juli 2013 werd op 17 oktober 2013 gepubliceerd in het Belgisch Staatsblad. Met het Besluit van de Vlaamse Regering betreffende de uitvoering van het Onroerenderfgoeddecreet van 16 mei 2014 werd het goedgekeurd door de Vlaamse Regering. Het nieuwe decreet vervangt de drie bestaande decreten (monumentendecreet van 1976, archeologiedecreet van 1993 en landschapsdecreet van 1996) en een wet uit 1931 op het behoud van monumenten en landschappen.

1.6.2.5 Beschermingsbesluiten

Kaart 6 ‐ Landschapsatlas

Binnen het Gemeentelijk RUP ‘Domein Zusters Franciscanessen’, dat dateert van juni 2011, wordt een zone ‘erfgoedlandschap’ afgebakend. Dit gebied wordt aangeduid als een erfgoedlandschap in de zin van het landschapsdecreet. De zone wordt bestemd voor het behoud en de bescherming van de waardevolle cultuurhistorische elementen en landschapskenmerken van het erfgoedlandschap. Om het behoud van de intrinsieke kenmerken van het erfgoedlandschap te verzekeren zijn volgende bepalingen van toepassing binnen dit artikel ‘Erfgoedlandschap’:

Parkaanleg De bomengroepen, bomenrijen, waardevolle solitaire bomen, haagaanplantingen en open ruimten dienen maximaal in stand te worden gehouden en als dusdanig te worden beheerd. Nieuwe aanplantingen zijn toegelaten ter versterking van de bestaande bomengroepen en de bomenrijen, in functie van het creëren van natuurlijke grenzen en in functie van de parkaanleg, op voorwaarde dat deze gebeuren met respect voor de historische bomen‐ en plantensoorten van het domein en ze de parkaanleg niet schaden. Het vellen van bomen kan enkel worden toegelaten:

‐ voor zover zulks noodzakelijk is met het oog op de oprichting van de gebouwen en het nemen van toegang tot die gebouwen;

‐ bij ziekte die leidt tot afsterven;

‐ bij gevaar van de openbare veiligheid;

‐ bij ernstige beschadiging;

‐ in het kader van verjonging van het bomenbestand;

‐ indien deze het herstel of de aanvulling van de dreven hinderen;

‐ in functie van aanleg van wegenis;

‐ voor het vervangen van niet‐streekeigen bomen door streekeigen bomen.

Dreven en padenstructuur De bestaande dreven en het onverharde padennetwerk dienen behouden te worden. De zichtassen die door de tracés van deze dreven en paden gecreëerd worden, zijn te vrijwaren door een gepast beheer van de randbeplantingen. Heraanleg of herstel van bestaande onverharde dreven en paden dient te gebeuren in kleinschalige waterdoorlatende verharding, zoals grond, ternair zand of dolomiet. Het gebruik


van gebroken steenpuin en andere afbraakmaterialen als afwerkingsmateriaal is niet toegestaan. De keuze en aanleg van de losse verhardingsmaterialen moeten van die aard zijn dat zij een maximale toegankelijkheid waarborgen voor personen met een verminderde mobiliteit. Het gebruik van niet‐waterdoorlatende materialen is enkel toegestaan indien dit vanuit functionele of milieutechnische overwegingen gewenst is of indien het gebruik ervan verantwoord kan worden in functie van de integratie van de verharding in de omgeving. Bij heraanleg of herstel van bestaande verharde dreven en paden wordt de verharding bij voorkeur gerealiseerd in kleinschalige, waterdoorlatende materialen. Heraanleg in hetzelfde materiaal als de bestaande verharding is eveneens toegestaan.

Cultuurhistorisch waardevolle gebouwen en constructies De religieuze parkornamenten (grotten, religieuze beelden en constructies) en de begraafplaats worden beschouwd als cultuurhistorisch en esthetisch waardevolle elementen. De religieuze ornamenten en heiligenvereringen in het park dienen behouden te worden. De begraafplaats in het park dient als dusdanig behouden en beschermd te worden. Voor handelingen en werken die de erfgoedwaarde van het gebied nadelig kunnen beïnvloeden, dient de schade waar mogelijk te worden vermeden of zoveel mogelijk te worden beperkt door het nemen van schadebeperkende maatregelen. In het plangebied is een afwijking voor alle werken, handelingen en wijzigingen, met uitzondering van functiewijzigingen, mogelijk voor zover deze gebeuren met het oog op het herstel van het landschap en/of cultuurhistorisch waardevolle elementen en deze bovendien zijn opgenomen in een door de hogere overheid goedgekeurd landschapsbeheersplan.

Hydrografische elementen De vijver, de beken en de grachten in het gebied dienen behouden te blijven. Verdere uitbouw van het grachten‐ en bekenstelsel is toegelaten, indien dit gebeurt in overeenstemming met de karakteristieken van het park. Het rechttrekken, inbuizen of dempen van de bestaande grachten is verboden, tenzij voor de aanleg van brugjes voor voetgangers en tenzij dit kadert in een grachten‐ en bekenplan voor het erfgoedlandschap. De zichtbare delen van de bruggen, met uitzondering van het brugdek, kunnen enkel worden geconstrueerd in natuursteen, gevelsteen of niet‐tropisch hout. Alle oeververstevigingswerken dienen met natuurlijke, ecologisch verantwoorde materialen te gebeuren zoals beplanting met inheemse grondvasthoudende oevervegetatie of hout. Beton en tropisch hardhout zijn niet toegelaten.

Kleinschalige constructies Kleinschalige constructies in functie van de sociale, recreatieve, landschappelijke en cultuurhistorische waarde van het gebied, zoals zitbanken, speeltuigen, verlichting, constructies voor informatieverstrekking en bewegwijzering, worden gekenmerkt door een uniforme materiaalkeuze en vormgeving. Dergelijke kleinschalige constructies zijn in alle bestemmingszones van het RUP toegelaten, indien de erfgoedwaarde van het gebied niet nadelig beïnvloedt wordt.

1.7 Grondlasten

1.7.1 Erfdienstbaarheden

De Engelse Rijtweg is een openbare weg met bijhorende erfdienstbaarheid. Verder zijn geen erfdienstbaarheden bekend.

1.7.2 Pachten

Er zijn geen gronden verpacht in het plangebied. De weides zijn in gebruik door een landbouwer. Hiervoor is een gebruiksovereenkomst opgesteld.


1.8 Toelatingen en reglementen

Tot voor de verkoop van het domein aan de verschillende partners, was het gebied niet vrij toegankelijk en was er geen toegankelijkheidsreglement van kracht. Met de verkoop aan de gemeente en Kempens Landschap werd het gebied opengesteld. Tot op heden werd er echter geen toegankelijkheidsreglement opgesteld.

1.9 Terreineenheden

Kaart 7 ‐ Vlakvormige terreineenheden

Kaart 8 ‐ Lijnvormige terreineenheden

Kaart 9 ‐ Puntvormige terreineenheden

Kaart 10 ‐ Terreineenhedenkaart

In deze paragraaf worden de kaarten met codering van de vlak‐, lijn,‐ en puntvormige elementen volgens de codering van het format van het Harmonisch Park‐ en Groenbeheer weergegeven. Aan elk type element werd een afzonderlijke code toegekend (zie onderstaande Tabel 1‐2, Tabel 1‐3 en Tabel 1‐4). Hierdoor wordt een goed beeld verkregen van de verschillende soorten elementen en hun aantallen.

Op kaart 7, kaart 8 en kaart 9 worden de drie verschillende terreineenheden binnen het plangebied apart weergegeven. Kaart 10 geeft een duidelijk overzicht van alle vlak‐, lijn‐ en puntvormige terreineenheden op één kaart.

Tabel 1‐2: Vlakvormige terreineenheden

TEH‐code Aantal Beschrijving

V_3 2 Parkhout

V_4 11 Hooghout

V_13 8 Heesteraanplanting

V_14 2 Gazon

V_30 1 Vijver

V_31 1 Gebouw

V_63 6 Grasland

V_64 1 Bomengrasland

V_65 2 Verharde oppervlakte

V_66 2 Onverharde oppervlakte

V_67 2 Begraafplaats


Tabel 1‐3: Lijnvormige terreineenheden


L_35 9 Dreef

L_36 2 Bomenrij

L_37 2 Geschoren haag

L_54 35 Pad, onverhard

L_68 2 Pad, gras

L_69 22 Greppel, nat

L_70 17 Greppel, droog

L_71 11 Afsluiting

Tabel 1‐4: Puntvormige terreineenheden


P_56 6 Alleenstaande boom of heester

P_72 11 Kunstwerk

P_73 2 Brug

P_74 5 Constructie

P_75 6 Toegangspoort

P_76 29 Zitbank

P_77 1 Afvalkorf

P_78 1 Verplaatst kunstwerk

P_79 1 Verdwenen relict


2 Algemene beschrijving

2.1 Cultuurhistorische beschrijving

Het voormalige domein van de Zusters Franciscanessen is gelegen te Gooreind, een deelgemeente van Wuustwezel. Het grenst aan de Bredabaan en de woonkern van Gooreind ten noordwesten, de Engelse Rijtweg ten noordoosten, de ankerplaats Groot Schietveld ten zuidoosten, een bosbestand en de woonwijk Wiezelo ten zuidwesten.

Figuur 1: Luchtfoto van het domein, Google Earth, 7.7.2013

2.1.1 Historisch overzicht en historische tuinstudie van het domein

Na onderzoek van archief, literatuur en kaarten schetst het eerste deel van deze historische studie de evolutie van dit domein naar eigenaars, bebouwing en gebruik. Het tweede deel van deze studie bevat een thematische bespreking van het verzamelde beeldmateriaal, na (relatieve) datering op basis van de bouwevolutie gewonnen uit het archief‐ en literatuuronderzoek. Postkaarten konden aanvullend gedateerd worden aan de hand van hun opmaak en de afstempeling van verzonden exemplaren.

1 Voor de datering van Hoelen‐postkaarten werd beroep gedaan op de nummerlijst opgesteld door Johan Van Elst.

2

1 Met name het al dan niet voorkomen van een onderverdeling van de adreszijde en het daarmee samenhangende onderscheid tussen kleinbeeld en grootbeeld postkaarten. http://www.vlaamsbrabant.be/binaries/Handleiding_bij_digitaliseren_tcm5‐81363.pdf http://blog.westhoekverbeeldt.be/images/filelib/workshop1HuisvanAlijnHetdagelijksleveninde20eeeuwinbeelden_118.pdf.

2 J. Van Elst, Geïllustreerde catalogus Hoelen, onuitgegeven, s.d.


2.1.1.1 Archief, literatuur en kaarten

1771‐1778

De Kabinetskaart van de Oostenrijkse Nederlanden ‐opgenomen onder leiding van graaf de Ferraris tussen 1771 en 1778‐ geeft op het kaartblad Kapellen het gehucht Gooreyndt weer.3 Ten zuiden van de dorpskern en de cijnshoeve Cleyn Gooreyndt ligt een perceel open akkerland te midden van een uitgestrekt heidegebied met meerdere vennen (zie rode kader onderstaande figuur). De weg die dit akkerland doorkruist, draagt het tracé van de toekomstige Engelse Rijtweg reeds gedeeltelijk in zich.

Figuur 2: Ferrariskaart, 1771‐78. De grote atlas van Ferraris. De eerste atlas van België. 1777. Kabinetskaart van de Oostenrijkse Neder‐landen en het Prinsbisdom Luik, kaartblad 88 Kapellen.

1823‐1845

Tussen 1806 en 1811 wordt op bevel van Napoleon de staatsbaan Antwerpen‐Breda of de huidige

Bredabaan aangelegd.4 Het primitief kadasterplan van de gemeente Wuustwezel Sectie G Blad 4 uit 1823 geeft de toenmalige perceelsafbakening en ‐nummering weer van de Posterey, een deelgebied

van Gooreind gesitueerd langs beide zijden van deze baan.5

Het voormalige domein der Zuster Franciscanessen zal de percelen 394, 395, 396, 397, 397/2, 397/3, 403 en 404 bestrijken, alle gelegen tussen de Bredabaan en de grens met de gemeente Brecht. De gezamenlijke vorm van de percelen 394, 395 en 396 herinnert nog steeds aan het open akkerland zoals weergegeven op de Ferrariskaart. In stippellijn neemt dit primitief plan ook het oude wegtracé over. In volle lijn verder gezet langs de grens van perceel 397 tekent de Engelse Rijtweg zich reeds gedeeltelijk af. Perceel 403, ten noordenoosten van nummer 404, vormt een smalle repel langs de Bredabaan. Voorbij 397/3 buigt dit perceel af om een weg of doorgang te vormen tussen de nummers 397/3 en 396. Naar gelijkenis met de nabijgelegen vennen wordt perceel 397/3 ingekleurd als een waterrijke zone, die zich uitstrekt dwars over de nummers 396, 395 en 394.

3 De grote atlas van Ferraris. De eerste atlas van België. 1777. Kabinetskaart van de Oostenrijkse Nederlanden en het Prinsbisdom Luik, kaartblad 88 Kapellen.

4 Het ontstaan der staatsbaan Antwerpen‐Breda te Wuustwezel (1806‐11), Wesalia, jg. I, 1926, nr. 1, p. 4‐7, 26‐27; Inventaris van het Bouwkundig Erfgoed, http:// inventaris.onroerenderfgoed.be, Bredabaan (ID:2186), december 2013.

5 Kadasterarchief Antwerpen (KAA), Primitief kadasterplan, Wuustwezel sectie G 4e blad, 1823.


De aanwijzende tabel nr. 208, horende bij dit plan, vermeldt de toenmalige omvang, aard en eigenaars of vruchtgebruiken (artikel nummers) van de betrokken percelen. Alle gronden blijken nog onbebouwd en worden zonder uitzondering als heide getaxeerd.

Figuur 3: Primitief kadasterplan, 1823. Kadasterarchief Antwerpen, Primitief kadasterplan, Wuustwezel sectie G 4e blad, 1823.

- Nr. 394 (2ha 72a 69ca heyde): de Bie, Augustinus en cons[or]te, schoenmaker, Loenhout (art. nr.94)

- Nr. 395 (2ha 84a 95ca heyde): Lenaerts, Dominicus, landbouwer, Wuustwezel (art. nr.222)

- Nr. 396 (5ha 45a 50ca heyde): Aernouts, Wed. Jan Matthys, landbouwer, Wuustwezel (art. nr.9)

- Nr. 397 (12ha 36a 60ca heyde): Carlier, Augustus, conducteur der diligente, Antwerpen (art. nr.74)

- Nr. 397/2 (35a 20ca heyde): Carlier, Augustus, conducteur der diligente, Antwerpen (art. nr.74)

- Nr. 397/3 (83a 30ca heyde): Cassiers, de kinderen en erfgenamen, Antwerpen (art. nr. 73) - Nr. 403 (14a 60ca heyde): Jouan, Joannes, boekd[rukke]r, Antwerpen (art. nr.189) - Nr. 404 (17ha 62a 10ca heyde) Jouan, Joannes, boekdrukker, Antwerpen (art. nr.189).6

6 KAA, Aanwijzende tabel nr. 208, Wuustwezel, sectie G.


In 1823 is Augustin Carlier, conducteur der diligente wonende te Antwerpen (art. nr.74), reeds

eigenaar van de percelen 397 en 397/2.7 Na twee verkopen in 1823 en 1836 door Jean Jouan, boekdrukker wonende te Antwerpen (art. nr.189), komen tevens de aanliggende percelen 403 en

404 in zijn bezit.8 Als eigenaar inmiddels wonende te Wuustwezel, koopt Carlier in 1836 ook het

perceel 394 van Augustin‐Joseph en Charles‐Willebrord De Bie.9 Het zelfde jaar bouwt hij op perceel

404 een huis met bijgebouw.10 Deze twee kleine bouwvolumes, samen genummerd onder 404b, vormen de eerste bebouwing op het domein. Het aanliggende perceel 404a blijft ‐evenals alle andere‐ als heide getaxeerd.

Figuur 4: Atlas der buurtwegen, 1836‐1848. IGEAN dienstverlening, Gemeente Wuustwezel. Gemeentelijk ruimtelijk uitvoeringsplan “Domein Zusters Franciscanessen”. Onderzoek naar plan‐MER‐plicht, p. 10.

Zowel de Atlas der Buurtwegen opgemaakt tussen 1836 en 1848,11 als het kaartblad nr. 3/7 van de

topografische kaart opgenomen door Philippe Vandermaelen tussen 1846 en 1856,12 tonen deze eerste bouwfase onder Carlier. Beide geven tevens het waterrijke gebied weer, dat zich uitstrekt over de percelen 397/3, 396, 395 en 394. De Vandermaelen kaart neemt ook het wegtracé van het primitief plan over, maar voegt hier een derde bouwvolume aan toe. Dit lijkt echter een vergissing te zijn; daar de administratie van het kadaster het betrokken perceel 396 minstens tot 1859 als onbebouwde heide noteert. 7 KAA, Aanwijzende tabel nr. 208, Wuustwezel, sectie G.

8 Rijksarchief Antwerpen (RAA), Notariaat, Notaris Gheysens Xavier‐Antoine, nr. 7470 (1845), akte nr. 3793 (6‐10‐1845).

9 RAA, Notariaat, Notaris Gheysens Xavier‐Antoine, nr. 7470 (1845), akte nr. 3793 (6‐10‐1845).

10 KAA, Mutatieschetsen, Wuustwezel, 1836 nr. 10.

11 IGEAN dienstverlening, Gemeente Wuustwezel. Gemeentelijk ruimtelijk uitvoeringsplan “Domein Zusters Franciscanessen”. Onderzoek naar plan‐MER‐plicht, juni 2011, p. 10.

12 Nationaal Geografisch Instituut Brussel (NGI), Topografische kaart van België door Ph. Vander Maelen kaartblad nr. 3/7 Cappellen, 1:20.000, [1846‐1856].


1845‐1877

In oktober 1845 verkoopt Carlier ‐vermeld als alleenstaand landbouwer‐ zijn goed te Gooreind. Het wordt omschreven als: La maison qu’il habite avec les petits bâtimens d’exploitation, cour, jardins, terre labourable, bois de sapin, le tout ne formant qu’un bloc, se développant contre la chaussée d’ Anvers à Breda, au hameau du Gooreind, commune de Wuestwesel, et portée au Cadastre sous les

numeros 394, 397, 397bis, 403, 404a, 404b. […] et le tout situé dans la Section G. 13 Hoewel het

kadasterarchief het nog steeds bij heide houdt,14 maakt deze verkoopakte reeds melding van tuinen, bouwland en dennenbos.

Dit geheel van 33ha 21a 15ca komt in handen van Joseph Reyniers ‐ Vrancken, een koopman

wonende te Antwerpen.15 Uit diverse aankopen tussen 1847 en 1872, van ondermeer de weduwe

Lenaerts en de echtgenoten Aertsen ‐ Arnouts (1847) of de erfgenamen Cassiers (1869),16 verwerft

Reyniers ‐ Vrancken ook de percelen 395, 396, 397/3, 401 en 405b.17 Op termijn verenigt hij dus als eerste alle gronden, die het latere domein der Zusters Franciscanessen zullen vormen.

In 1848 laat Reyniers ‐ Vrancken het bestaande huis en gebouw (404b) verbouwen en vergroten tot een buitengoed met bijgebouw (404g en 404h). Ten noordoosten hiervan wordt een toegangsweg of

het eerste deel van de huidige, centrale dreef aangelegd.18 Het aanliggende perceel 404a wordt

nader opgedeeld en respectievelijk als mastbos (404c), bouwland (404d), tuin (404e) en lustgrond

(404f) getaxeerd.19

Het gereduceerde kadasterplan nr. 55bis uit 1852 bevestigt deze nieuwe situatie en geeft tevens de

toenmalige afbakening van de aanliggende percelen weer.20 De grafiek en kleurstelling van dit plan zeggen echter weinig over de aard van deze percelen. Dreven worden niet als dusdanig weergegeven. Wat het kadaster als heide of mastbos registreert, komt in een zelfde lichtgroene tint. Zowel lustgrond als bouwland blijven wit. De rood ingekleurde zone wijst wel op de aanwezigheid van een moestuin.

In 1859 registreert een kadastrale mutatieschets de bouw van de conciërgewoning op de

noordoostelijke hoek van perceel 395.21 Een daaropvolgende schets noteert de bouw van de hoeve

(Heidebloem) op de zuidzijde van perceel 396.22 Ook na deze eerste bebouwing blijven de

aanliggende percelen 395a en 396a als heide getaxeerd.23

13 RAA, Notariaat, Notaris Gheysens Xavier‐Antoine, nr. 7470 (1845), akte nr. 3793 (6‐10‐1845).

14 KAA, Aanwijzende tabel nr. 209, Wuustwezel, art. nr. 74.


16 RAA, Notariaat, Notaris Gheysens Frederik August, nr. 12070 (1877), akte nr. 4047 (9‐10‐1877).




20 NGI, Gereduceerde kadasterplan van het Krijgs‐ en Topografiedepot, Wuestwezel (2de deel), Arrondissement Antwerpen, Plan nr. 55 bis, 1:20.000, 1852.





Figuur 5: Conciërgewoning gebouwd in 1859 langs Engelse Rijtweg. Foto B. Vanderheyden, 23‐12‐2013.

De eerste editie van de topografische kaart nr. 8/5 geeft het buitengoed van Reyniers ‐ Vrancken

weer, zoals het erbij ligt in 1870.24 Samen met het blad nr. 8/1, waarop de conciërgewoning wordt weergegeven, bevestigt deze kaart de toenmalige bebouwing op het domein, alsook de aanwezigheid van een grote, omhaagde (moes)tuin. Wat eertijds heide was, blijkt reeds gedeeltelijk omgezet tot (mast)bos of weiland door hagen omzoomd. Grote gebieden blijven echter blanco en dus onbekend naar aanplanting en/of gebruik. Wel tekent zich voor het eerst de noordelijke waterloop af, alsook het circulatiepatroon in en om het domein. Intern leidt een onregelmatig circuit van paden langs bosplantsoenen of weiland. Rechte wegen markeren de zuidoostelijke hoek van de percelen 396, 395 en 394, alsook de grenzen van de nummers 404 en 397. Het domein schijnt twee toegangen te hebben vanaf de Bredabaan. Ze leiden in rechte lijn langs beide zijden van het buitenhuis en de achterliggende moestuin. Enkel de oostelijke weg doet de volledig lengte van het domein aan. De grafiek van deze kaart biedt echter geen informatie over de mogelijke aanplantingen langs deze wegen. Want ook hier worden dreven niet uitdrukkelijk weergegeven.

1877‐1883

In oktober 1877 gaan via verkoop 67ha 23a 74ca eigendommen van Reyniers ‐ Vrancken naar zijn

neef en enige erfgenaam Hippolyte Janssens ‐ De Burges, een rentenier wonende te Brussel.25 Zowat de helft of 33ha 21a 15ca hiervan behelst opnieuw het buitengoed te Gooreind, dat in de akte omschreven wordt als: La maison de campagne se composant de maison d’habitation avec ap[partenances] & dépendances, corps de ferme avec grange & étables, deux pavillons de chasse,

24 NGI, Topografische kaart van België, Nr. 8/5 Brecht, 1:20.000, Editie DLG1 (toestand 1870).

25 RAA, Notariaat, Notaris Gheysens Frederik August, nr. 12070 (1877), akte nr. 4048 (9‐10‐1877) en RAA, Notariaat, Notaris Gheysens Frederik August, nr. 12086 (1883), akte nr. 8360 (28‐9‐1883). Zie ook RAA, Notariaat, Notaris Gheysens Frederik August, nr. 12070 (1877), akte nr. 4047 (9‐10‐1877) en B. VAN GASTEL, Gooreind, 200 jaar geschiedenis.Van hei en ven naar moderne leefgemeenschap, p. 133.


jardins, terres labourables, allées, bois de sapin & bruyères.26 In opdracht van Reyniers ‐ Vrancken zijn inderdaad de hoeve en de conciërgewoning gebouwd. Mogelijk gaat dit laatste door als één van de vermelde jachtpaviljoenen, maar waar zich dan het tweede bevond, blijft ook in het kadasterarchief onduidelijk.

Omstreeks 1880 laat Janssens ‐ De Burges zowel het buitenhuis (404g) als het bijgebouw (404h)

vergroten.27 Hoewel dit vernieuwde geheel nog steeds twee alleenstaande volumes behelst, worden ze samengebracht onder hetzelfde nummer 404l. De aanliggende percelen 404i en 404k worden

respectievelijk als lustgrond en weiland genoteerd.28

Figuur 6: Gevelplan hovenierswoning, 1880. RAA, Archief van het Departement van de Twee Neten en van de Provincie Antwerpen, Vergunningsaanvragen voor bouwwerken langs rijks‐ en provinciewegen, nr. 198/45.

In het archief van het Departement van de Twee Neten en van de Provincie Antwerpen ‐bewaard in het Rijksarchief te Antwerpen‐ steekt bovendien de bouwaanvraag (incl. plan) en begeleidende briefwisseling van juni‐juli 1880 voor de bouw van een hovenierswoning ter hoogte van de

Bredabaan.29 Hieruit blijkt ondermeer dat langs dezelfde baan een sloot van ca. 3m50 breed ligt. Een

levende haag strekt zich uit over de volledige lengte van het omheinde buitengoed. In de as van deze haag prijkt een hek, naar alle waarschijnlijkheid gesitueerd ter hoogte van de toegangsweg tussen de percelen 404 en 397. Een kadastrale mutatieschets uit 1881 bevestigt de bouw van deze woning

(397b) nabij de Bredabaan en ten oosten van de toegangsweg.30 Wat rest van het aanliggende

perceel 397a wordt van nu af aan als lustbos getaxeerd.31

26 RAA, Notariaat, Notaris Gheysens Frederik August, nr. 12070 (1877), akte nr. 4047 (9‐10‐1877). Zie ook Heemkundige Kring Wesalia II, kopie van de opgave der registratie nr. 219.



29 RAA, Archief van het Departement van de Twee Neten en van de Provincie Antwerpen, Vergunningsaanvragen voor bouwwerken langs rijks‐ en provinciewegen, nr. 198/45: Vergunningsaanvraag met gevelplan ingediend op 26‐6‐1880. Gunstig advies van college van burgemeester en schepenen van Wuustwezel van 1‐7‐1880. Toekenning vergunning door ministerie van openbare werken op 24‐7‐1880.




Figuur 7: Hovenierswoning op perceel 397. Detail uit postkaart met luchtfoto kloosterdomein. Afbeelding afkomstig van een postkaartenverkoop op het internet.

Op 28 september 1883 stelt Janssens ‐ De Burges zijn goederen te Wuustwezel, Gooreind en Brecht in 5 loten te koop. Lot 1 bevat ondermeer het buitengoed te Gooreind of de perceelnummers 192f, 394, 395a, 395b, 396a, 396b, 397a, 397/2, 397/3a, 397b, 401, 403, 404c, 404d, 404e, 404i, 404k, 404l en 405b binnen sectie G. Nieuw is de omschrijving als : Une maison de campagne avec écuries & remise, serres munies d’appareils de chauffage, jardin anglais avec étang, avenues avec de belles plantations, grand jardin potager, maison de jardinier, maisons de gardes, bâtiments de ferme avec

dépendances, terres, pâtures, bois & bruyère.32 Behalve de stallen en remise bij het buitenhuis of de

hovenierswoning blijkt vooral de tuin vernieuwd met de bouw van verwarmde serre en de aanleg van een zogeheten jardin anglais of Engelse tuin met vijver. Voor het eerst worden ook mooie dreven vermeld, doch zonder nadere toelichting over hun situering of soortenkeuze. Ook de omvang en ligging van de bossen en heiden of het (nieuw gewonnen) bouw‐ en weiland worden niet gespecificeerd.

De notariële akte meldt wel, dat naar aanleiding van deze verkoop door landmeter André Tant uit

Antwerpen een plan is opgesteld, op datum van 26 juli 1883.33




Figuur 8: Grondplan domein, 1883. IGEAN dienstverlening, Gemeente Wuustwezel. Gemeentelijk ruimtelijk uitvoeringsplan “Domein Zusters Franciscanessen”. Onderzoek naar plan‐MER‐plicht, p. 11.

In het onderzoeksrapport van IGEAN dienstverlening naar de plan‐MER‐plicht van het gemeentelijk ruimtelijk uitvoeringsplan Domein Zusters Franciscanessen wordt zonder referentie een historisch plan van het domein opgenomen, dat volgens de auteurs vermoedelijk van eind 19de ‐ begin 20ste

eeuw dateert.34 Centraal op dit plan, dat de uitsnede van een groter document blijkt te zijn, staat het

cijfer 1 genoteerd, wellicht verwijzend naar het eerste lot van de hoger vermelde verkoop. Bovendien stemt de beschrijving in de verkoopakte opvallend overeen met wat op dit plan wordt weergegeven.

Twee bouwvolumes nabij het buitenhuis laten zich herkennen als de stallen en remise na uitbreiding in 1880. Bij de toegang aan de Steenweg van Brasschaet naar Wuestwezel wordt tevens de hovenierswoning uit 1880 weergegeven. In de noordoostelijke hoek van het domein prijkt de conciërgewoning uit 1859, aangeduid als maison de garde chasse. Bij de hoeve of ferme uit 1859 blijkt een klein bouwvolume te zijn toegevoegd. Ook de 3 bouwvolumes in en bij de moestuin, deels als verwarmde serres in gebruik, zijn de administratie van het kadaster nog onbekend.

De afbakening, wegen en paden op dit plan stemmen in grote lijnen overeen met de weergave op de topografische kaart van 1870. Enkel op de zuidwestelijke zijde achter de moestuin duikt een nieuwe, kaarsrechte (parallel)weg op, die tot de zuidgrens van het domein leidt. Hoewel de verkoopakte melding maakt van meerdere, mooi aangeplante dreven, wordt enkel de weg vanaf de conciërge‐ of jachtwachterwoning tot bij de hoeve als dusdanig weergegeven. Ook de globale, ruimtelijke structuur met dichte bosaanplantingen in de rand en open (wei‐ of bouw)land binnenin, komt

34 IGEAN dienstverlening, Gemeente Wuustwezel. Gemeentelijk ruimtelijk uitvoeringsplan “Domein Zusters Franciscanessen”. Onderzoek naar plan‐MER‐plicht, p. 11.


grotendeels overeen met de kaart van 1870. Bijkomend worden zowel achter de moestuin als bij de hoeve (nieuwe) boomgaarden opgetekend.

Nieuw is de weergave van een landschappelijk aangelegde tuin ten oosten van het buitenhuis en de centrale toegangsweg. De waterloop op de kaart van 1870 blijkt herwerkt tot een vijver met eiland en minstens één brug nabij de hovenierswoning. Tussen de bosschages slingert een wandelpad langs een tuinpaviljoen, twee opmerkelijke cirkels ‐wellicht opgehoogd‐ en een grasveld met boomgroep(en) en een ovaalvormig perk.

Daar de verkoopakte uit 1877 geen gewag maakt van een dergelijke tuin, moet het initiatief voor deze aanleg op naam staan van Janssens ‐ De Burges. In de relatief korte periode van zijn eigenaarschap ‐tussen 1877 en 1883‐ ondergaat het buitengoed te Gooreind grote veranderingen naar zowel omvang, architectuur als inrichting. De hechte band van deze eigenaar met zijn buitengoed mag ook blijken uit een bijzondere voorwaarde in de verkoopakte, die ‐behalve de komende oogst‐ zowel het uurwerk in de gevel van de remise als alle tuinmeubilair aan de verkoper Janssens ‐ De Burges reserveert.

35

1883‐1895

Lot 1 van de verkoop komt in handen van Henri Armand Blöte en zijn echtgenote Hubertine Joséphine Jansens, renteniers zonder beroep samen wonend in de Van Wezenbekestraat nr. 53 te Antwerpen.

36 Naar aanleiding van deze wissel wordt het buitengoed te Gooreind andermaal hernummerd als huis met bijgebouw (404q), weiland (404p) en lustgrond (404o), en pas nu worden in de (moes)tuin (404m) ook de broeikassen (404n) opgetekend.

37 Over het beheer van het domein onder deze nieuwe eigenaars is echter weinig bekend. De topografische kaart van 1892 reserveert een aparte grafiek voor bosplantsoenen, weiden, boomgaarden, moes‐ of siertuinen (jardins travaillés) en bevestigt aldus in grote lijnen de indeling van het domein zoals weergegeven op het plan uit 1883.

38



37 KAA, Mutatieschetsen, Wuustwezel, 1883 nr. 30 en KAA, Aanwijzende tabel nr. 209, Wuustwezel, art. nr. 74.

38 NGI, Topografische kaart van België, Nr. 8/5 Brecht, 1:20.000, Editie IMC1 (toestand 1892).


Figuur 9: Topografische kaart (toestand 1892). Heemkundige Kring Wesalia II.

1895‐1923

Ook wanneer het echtpaar Blöte ‐ Jansens het goed te Gooreind in 1895 verkoopt, lijkt het geheel schier ongewijzigd. Zo citeert Bernard Van Gastel uit de verkoopakte van 1895 een beschrijving van het domein ‐dan 42ha 89a 35ca groot‐, die vrijwel identiek is aan deze uit 1883: Maison de campagne avec écuries et remises, serres munies d’appareils de chauffage, jardin Anglais avec étang, avenue avec de belles plantations, grand jardin potager, maison de jardinier, maison de garde,

bâtiments de ferme avec dépendances, terres, pâtures et bois au Gooreind.39

Het kadasterarchief vermeldt als nieuwe eigenaars: 1°) de Geslin de Bourgogne Jeanne Hélène Marie religieuse à Vauves‐Les Paris, 2°) Van Melckebeke Emma Sidonie Marie Clotilde, 3°) Goodin Fanny toutes deux religieuses à Anvers, 4°) Putz Barbe Louise Mathilde veuve Audibert Paul […]de rentière à Paris, 5°) André Marie Rosalia Françoise, 6°) Deshays Alexandria Marie Anna, 7°) Lemiere Adèle Pauline Marie Caroline, 8°) Le Cayle Mathilde Charlotte toutes les quatre propriétaires à Vauves Lez Paris France. De registratie somt tevens de betrokken percelen op: G 394, 395a, 395b, 396a, 396b,

397a, 397/2, 397/3a, 397b, 401, 403, 404c, 404m, 404n, 404o, 404p, 404q en 405b.40

39 B. VAN GASTEL, Gooreind (…), p. 133.

40 Heemkundige Kring Wesalia II, kopie van de opgave der registratie nr. 219. Zie ook KAA, Aanwijzende tabel nr. 209, Wuustwezel, art. nr. 1390.


Volgens Bernard Van Gastel namen de zusters het domein meteen in gebruik. Reeds enkele dagen na de verkoop arriveerden de eerste novicen. In de veranda van het voormalige buitenhuis werd een kapel ingericht. Bij het vele werk op hun nieuwe eigendom werden de zusters bijgestaan door Fons Geens en Lieske Beckers, pachters van de hoeve op het domein, die eerder al in dienst waren van

Blöte ‐ Jansens.41 Het nieuwe kloosterdomein speelde in op de behoefte aan een geschikte locatie

om kloosterlingen voor het missioneringwerk op te leiden. Ook werd er een noviciaat opgericht.42 In 1899 startten de zusters een huishoud‐ en landbouwschool voor jonge meisjes op het domein, met onderricht in zowel landbouw, melkerij, kaasmakerij en fruitteelt, als schilderen, borduren en weven. Op verzoek van de pastoor van Gooreind startten ze datzelfde jaar ook een vrije meisjesschool op

het domein, maar die verhuisde het jaar nadien naar een andere locatie.43

Met vertraging registreert het kadaster de eigendomswissel van het domein. Een mutatieschets uit 1898 geeft ‐aanvankelijk in zwarte inkt‐ enkel de afbakening, bebouwing en nummering onder Blöte

‐ Jansens weer.44 In 1899 wordt de verbouwing van het hoofdgebouw opgetekend, als één enkel

bouwvolume (404t) met extra vleugel naar de straatzijde toe.45 Tegen 1902 komt hier een tweede

westelijke vleugel naar de straatzijde bij (404w).46

Schaarse literatuur vertelt hoe de zusters gebruik maakten van het domein. Volgens Stan Dirven verkochten ze eigen geteelde groenten en fruit op de markt in Antwerpen. In de zomer verzamelden

ze geneeskrachtige kruiden uit de tuin.47 Maar tuin en domein boden ook plaats voor ontspanning. Zo werd op 14 april 1895 het eerste paasfeest te Gooreind gevierd, met het rapen van chocolade

paaseieren en bootjesvaren op het water.48 Slechts enkele maanden later klaagt de pastoor van Gooreind, Van den Akkerveken, bij zijn oversten over wat hij onbetamelijke gedrag noemt, zoals de late avondwandelingen bij fakkellicht, die de zusters langer wakker houden dan hun regel hen

gebiedt.49

In 1905 wordt het kloostergoed overgedragen aan de drie gezusters Le Jariel,50 met name Anna

Maria, Genoveva en Yvonne, alle zonder beroep en wonende te Fribourg en Rome.51 Op 11 oktober 1914, na het uitbreken van WOI, verlaten de Gooreindse zusters hun kloosterdomein. Na verblijf van een maand in Breda, keren zij terug. De novicen daarentegen brengen de hele oorlogsperiode in

Amsterdam door.52 Met de hulp van een aantal achtergebleven arbeiders, wordt het zware

landbouwwerk op het domein zo goed mogelijk verder gezet.53

41 B. VAN GASTEL, Gooreind (…), p. 133‐135. S. DIRVEN, Het klooster (…), p. 24‐25, 40.

42 M.B. HYGONET, Een groote Ziel. Een groot Werk. De Zeer Eerwaarde Moeder Maria van de Passie, Stichtster der Franciscanessen Missionarissen van Maria, p. XV‐XVI.

43 B. VAN GASTEL, Gooreind (…), p. 135. M. LEUNEN, Wuustwezel. Gooreind. Historisch fotoboek, p. 276.

44 KAA, Mutatieschetsen, Wuustwezel, 1898 nr. 8. Aantekeningen in blauwe inkt zijn van latere datum (zie verder).



47 S. DIRVEN, Het klooster (…), p. 26.


49 B. VAN GASTEL, Gooreind (…), p. 137. S. DIRVEN, Het klooster (…), p. 23‐24, 27.






In 1920 wordt de kadastrale toestand van het domein geüpdate. Op de mutatieschets van 1898

worden ‐dit keer in blauwe inkt‐ aangepaste percelen en dito nummers genoteerd.54 De aanwijzende tabel nr. 209 biedt bijkomende informatie over hun aard en gebruik. Naast de tuinzone (397b/3) met vijver (395i) wordt nu ook de hele westzijde van het domein (404r, 404s, 404u, 404v, 404w) als lustgrond getaxeerd. Meerdere percelen heide blijken inmiddels omgezet tot enkelvoudig of gemengd kreupelbosch (394b, 394c, 395e, 396h, 397d, 397f, 397g, 397h, 397i, 397l, 397n, 397o, 404x, 404y, 404c², 404e²), dennebosch (394d, 404d²), weiland (396c, 396d, 396e, 396g, 397c, 397e, 397m, 397p, 397q), bouwland (395f, 395g, 395h, 396f, 397k, 404z, 404a², 404b² en 404f²) of

boomgaard (396i, 396k en 404i). 55 Op het weiland (397q) ten zuidoosten van de centrale

toegangsdreef wordt een cirkel of heuveltje ingetekend.

1923‐2010

Het goed van de gezusters Le Jariel gaat in januari 1923 over naar de vzw Zusters Franciscanessen Missionarissen van Maria,

56 met zetel te Antwerpen en later in Sint‐Pieters‐Leeuw (art. nr. 2125).57

Meteen wordt een nieuwe kapel gebouwd, met eerste steenlegging op 8 september 1923, inzegening op 25 augustus 1924 en eerste viering op 17 september 1927.58

Na toestemming van de gemeente wordt in 1925 de eerste begraafplaats aangelegd, volgens een cirkelvormig grondplan met daarin twee concentrische rijen graven.59 Zeventien zusters die reeds op het kerkhof van Wuustwezel begraven waren, konden aldus naar het domein in Gooreind worden overgebracht.

60

Ook de bouw van een nieuwe hoeve ten westen van het klooster dateert Van Gastel in dezelfde periode.61 Een kadastrale mutatieschets registreert ze pas in 1929, samen met de uitbreiding van het klooster, van nu af aan met binnentuin, nieuwgebouwde kapel en noviciaat. In de achterliggende moestuin prijkt een vernieuwde serre met bijgebouwtje (404o²).

62

De topografische kaart van datzelfde jaar brengt weinig nieuws.63 Ze ontbreekt daarenboven zowel de begraafplaats ‐inmiddels vier jaar oud‐ als de achterste vleugel van het noviciaat. Twee bijgebouwen van de hoeve, die op de kadasterplannen ingetekend staan, zijn hier verdwenen. Wel weergegeven is het derde, kleine gebouwtje, dat ‐hoewel onbekend aan het kadaster‐ reeds te zien was op het plan van 1883 en de topografische kaart van 1892.

54 KAA, Mutatieschetsen, Wuustwezel, 1898 nr. 8 / 1920 nr. 81.




58 B. VAN GASTEL, Gooreind (…), p. 135. S. DIRVEN, Het klooster (…), p. 32.

59 J. DE MEESTER, Het oud kerkhof van de Franciscanessen in Gooreind, in: Wesalia II. Heemkundige Kring Wuustwezel,jg. 13 nr. 2, p. 17.

60 Archief F.M.M. Brussel, Map Photos Archives Gooreind en Map Photos Belgique.

61 B. VAN GASTEL, Gooreind (…), p. 135‐136.

62 KAA, Mutatieschetsen, Wuustwezel, 1929 nr.43.

63 NGI, Topografische basiskaart van België, Nr. 8/5 Brecht, 1:20.000, Editie ICM4 (toestand 1929).


Figuur 10: Klooster, kapel, noviciaat en hoeve zoals weergegeven op kadasterplannen vanaf 1929. Heemkundige Kring Wesalia II, Kadasterplan bijgewerkt tot 1971.

In 1938 wordt de voormalige conciërgewoning vergroot en komt ernaast een bijgebouw te staan.64 Op 11 mei 1940, amper een dag na het uitbreken van WOII, valt een bom op een luttele drie meter van het klooster. Vier dagen later vorderen de Duitsers het domein op, om er vluchtelingen en gevangenen in onder te brengen.

65 Een kadastrale mutatieschets uit 1941 noteert een beperkte verbouwing van de oude hovenierswoning.

66 Guido Van Wassenhove, auteur van Wuustwezel en Loenhout in de Tweede Wereldoorlog maakt melding van oorlogsschade: het klooster van de Franciscanessen zou zwaar beschadigd geraakt zijn in de periode van de V‐bommen, tussen november 1944 en maart 1945. Op de bijgevoegde kaart met V1‐ en V2‐inslagen in Wuustwezel, Gooreind en Loenhout valt op het domein van de Franciscanessen echter slechts één inslag in open veld te ontwaren.

67 In 1945 wordt 1,5 hectare in de noordelijke hoek van het domein, langs de Bredabaan, met dennen beplant.

68

In de vroege jaren 1950 verleent het kadaster tijdelijke kwijtschelding of vrijstelling van lasten.69 Mogelijk is dit het moment waarop men andermaal de mutatieschets van 1898 en 1920 bovenhaalt en die opnieuw van een aangepaste nummering voorziet.

70 Ook in de bijbehorende, aanwijzende

tabel nr. 209 wordt één en ander geschrapt. Kreupel‐ of dennenbos worden simpelweg bos, (gehavende?) bospercelen worden weiland, (verwaarloosd?) bouwland wordt bos of weiland. Zelfs een boomgaard en de vijver worden als weiland genoteerd.

71




67 G. VAN WASSENHOVE, Wuustwezel en Loenhout in de Tweede Wereldoorlog, p. 355 en 357 en kaart 4.

68 Archief F.M.M. Brussel, Doos Fermeture histoire, geannoteerde kopie kadasterplan


70 KAA, Mutatieschetsen, Wuustwezel, 1898 nr. 8 / 1920 nr. 81.



In 1958 wordt naast de eerste begraafplaats, het tweede en huidige kerkhof aangelegd.72 Rond 1960

bewoont François Van Dijck als laatste de hoeve, nadien wordt Heidebloem een kamphuis.73 De

topografische kaart nr. 8/5/6 geeft de toestand van het kloosterdomein in de jaren 1961‐ 1962 weer.

74 Voor het eerst op deze kaarten worden de dreven opgetekend: de centrale toegangsdreef, de paralleldreef ten westen hiervan, een dreef met gracht ten westen van de hoevepercelen en het gedeelte van de Engelse Rijtweg op het domein. Ten noorden van het klooster wordt een onbekende kapel aangeduid; over de vijver liggen dit keer twee bruggen. De hoeve Heidebloem en haar bijgebouwen blijken deels afgebroken. Te midden van perceel 404 duikt een waterelement op. Zowel de oude als nieuwe begraafplaats worden hier weergegeven. Want pas later in de jaren 1960 wordt het oude kerkhof ontruimd.

75

In het IGEAN onderzoeksrapport wordt zonder legende of referentie een historisch plan van het kloosterdomein opgenomen, dat naar de auteurs vermoeden uit de tweede helft 20e eeuw dateert.

76 De Heemkundige Kring Wesalia II beschikt over een handgetekende en geannoteerde kopie van dit plan.

77 Op basis van de bebouwing weergegeven op beide stukken, moet het origineel

van vóór 1962 dateren. Hierop worden de belangrijkste wegen en paden van heiligennamen voorzien.

78 Met terugwerkende kracht zijn dezelfde namen ook aangebracht op het plan van 1883.


73 M. LEUNEN, Wuustwezel. Gooreind. Historisch fotoboek, p. 276; B. VAN GASTEL, Gooreind (…), p. 136.

74 NGI, Topografische kaart van België, Nr. 8/5/6 Brecht ‐ Oostmalle, 1:25.000, Editie.1 (toestand 1961‐1962).

75 J. DE MEESTER, Het oud kerkhof van de Franciscanessen in Gooreind, in: Wesalia II. Heemkundige Kring Wuustwezel,jg. 13 nr. 2, p. 17.

76 IGEAN dienstverlening, Gemeente Wuustwezel. Gemeentelijk ruimtelijk uitvoeringsplan “Domein Zusters Franciscanessen”. Onderzoek naar plan‐MER‐plicht, p.13.

77 Heemkundige Kring Wesalia II, Handgetekende en geannoteerde kopie van plan kloosterdomein

78 Zie ook http://www.ruraalnetwerk.be/projecten/historische‐benaming‐van‐straten‐en‐weilanden‐domein‐franciscanessen‐gooreind.


Figuur 11: Plan kloosterdomein. IGEAN dienstverlening, Gemeente Wuustwezel. Gemeentelijk ruimtelijk uitvoeringsplan “Domein Zusters Franciscanessen”. Onderzoek naar plan‐MER‐plicht, p.13

Figuur 12: Heemkundige Kring Wesalia II, Handgetekende en geannoteerde kopie van plan kloosterdomein

De legende bij de handgetekende kopie maakt melding van meerdere beelden, die verspreid op het domein staan opgesteld: een Heilig Hartbeeld, een Kind Jesus, Aartsengel Michaël, Sint Jozef, Sint


Franciscus en Sint Antonius. Ze geeft ook 15 velden en weiden, 10 bossen en heiden, en 27 hakhoutplantsoenen een gerelateerde benaming. Grafisch worden volgende elementen aangeduid: Haie, Grille, Port en bois, Tunnel d’écoulement des fossés, Fossé, Fossé principal, Etang, Bordure d’arbres, Arbres, Bois, Bois de jeunes mélèzes, Pepinière (kwekerij), Verger, Arbres fruitiers, Taille, Bruyère (heide) , Rhododendrons , Parterre, Herbe, Chemin, Construction, Séchoir pour lessive (was), Poteau indicateur (wegwijzer), Porte grillée, Conifères.

Ook op deze kopie zijn inmiddels aantekeningen gemaakt, waarvan de toedracht niet altijd duidelijk is. Ze dient ook als basis voor schetsen van het domein vandaag.

Figuur 13: Heemkundige Kring Wesalia II, schets domein Zusters Franciscanessen

In 1966 gaat in het voormalige retraitehuis van de zusters het herstellingsoord Zonnelied van start.79 Hetzelfde jaar worden de percelen 394b (bos), 395o (huis), 395p (tuin) en 395q (kippenhok) of de voormalige conciërgewoning verkocht aan de hovenier Constantinus Leonardus Van den Heuvel ‐ Van Bockstal (art. nr. 4129).

80 Ze worden in 1967 verenigd onder 395r om in 1968 te worden

uitgebreid tot de 6 bouwvolumes van vandaag.81 In 1967 wordt ook een deel van perceel 403

afgesplitst en verkocht, om een jaar later door de nieuwe eigenaar Franciscus Joannes Van Dijck –


80 KAA, Aanwijzende tabel nr. 209, Wuustwezel, art. nrs. 2125 en 4129.

81 KAA, Mutatieschetsen, Wuustwezel, 1967 nr. 96 en 1968 nr. 100.


Meeusen (art. nr. 4590) te worden bebouwd.82 In 1968 of 1969 ‐de literatuur spreekt elkaar tegen‐

wordt het noviciaat overgebracht naar Antwerpen.83

De topografische kaart van 1970 herneemt de toestand van 1961‐1962.84 De volgende editie uit 1985 voegt op perceel 404 twee nieuwe waterelementen toe, evenals een derde kapel ter zijde van de centrale toegangsdreef of Allée du Sacré Coeur.

85 Een terugblik op de oudere kaarten en zelfs het plan van 1883 leert hoe deze plek reeds langer een aparte inrichting vertoont. In 1985 wordt op vraag van het bisdom een kluis ingericht, die vanaf 1986 door Christiane De Wit en vanaf 1993 door Nora Mertens bewoond zal worden. Een geannoteerde kopie van een kadasterplan, berustend in het kloosterarchief van de Franciscanessen, lokaliseert deze kluis aan de zuidwestelijke zijde van het kloosterdomein, ongeveer op het midden van de as tussen de hoeve van 1929 en de tweede begraafplaats. Op de kaart is het kleine gebouwtje aangeduid als ‘blijkhut’. Met potlood is er ‘ermite’ bijgeschreven.

86

In 1987 wordt het perceel 397/3d of de hele hoek van de Bredabaan en de Engelse Rijtweg kadastraal afgesplitst.87 In 1991 wordt het herstellingsoord Zonnelied opnieuw een klooster,

88 waar

terugkerende missionarissen of oude en zieke zusters verzorging vinden.89 In 1994 verbouwt de vzw

CODA de hoeve aan de Bredabaan tot ‘Gastenhuis voor Palliatieve Zorgverstrekking in de Regio Noorderkempen’.

90 In 1995 vieren de zusters Franciscanessen hun aanwezigheid in Gooreind,91 met een jubileumschrift: 100 jaar F.M.M. Leven in Gooreind 1895‐1995.

92

82 KAA, Mutatieschetsen, Wuustwezel, 1967 nr. 97 en 1968 nr. 101. KAA, Aanwijzende tabel nr. 209, Wuustwezel, art. nrs. 2125 en 4590.


84 NGI, Topografische kaart van België, Nr. 8/5/6 Brecht ‐ Oostmalle, 1:25.000, Editie 2 (toestand 1970). 85 NGI, Topografische kaart van België, Nr. 8/5/6 Brecht ‐ Oostmalle, 1:25.000, Editie 3 (toestand 1985). 86 Archief F.M.M. Brussel, Doos Fermeture histoire, geannoteerde kopie van kadasterplan








Figuur 14: Luchtfoto van het domein, Google Earth, 9.1.2003

2010

In 2010 verlaten de zusters het klooster. Hun domein komt in bezit van de gemeente Wuustwezel, de vzw Kempens Landschap, Coda Hospice en het OCMW.

Bij ministerieel besluit van 9 februari 2011 wordt het Groot Schietveld te Brasschaat, Brecht en Wuustwezel definitieve aangeduid als ankerplaats.93 Zowel het kloosterdomein van de Zusters Franciscanessen als het nabijgelegen kasteelpark Verellen vallen binnen de afbakening van dit gebied en zijn dus mede bepalend voor de natuurwetenschappelijke, historische, esthetische, socio‐culturele en ruimtelijk‐structurerende waarden van deze ankerplaats.

Het gemeentelijk ruimtelijk uitvoeringsplan Domein Zusters Franciscanessen,94 dat op vraag van de

gemeente opgemaakt werd door IGEAN dienstverlening en door de Bestendige Deputatie van de Provincie Antwerpen op 22 december 2011 goedgekeurd werd, voorziet in de omvorming van het domein tot erfgoedlandschap.

Met het oog op het behoud, de bescherming en het beheer van de waardevolle cultuurhistorische elementen en de landschappelijke kenmerken van het domein formuleert dit plan volgende doelstellingen:

- het behoud en het beheer van de parkaanleg, meer bepaald de bomengroepen, bomenrijen, hagen en waardevolle solitaire bomen, het dreven‐ en padennetwerk met zichtassen, de grachten, de vijver met brug en de religieuze parkornamenten (beelden en heiligenvereringen);

- het behoud en het beheer van de loofbosaanplantingen met respect voor het historische aspect van het gebied dat zich uit in aanplantingen van soms specifieke soorten en variëteiten;

93 Ministerieel besluit tot definitieve aanduiding van de ankerplaats Groot Schietveld te Brasschaat, Brecht en Wuustwezel, 09.02.2011. 94 IGEAN dienstverlening, Gemeente Wuustwezel. Gemeentelijk ruimtelijk uitvoeringsplan “Domein Zusters Franciscanessen”. Onderzoek naar plan‐MER‐plicht, juni 2011.


- het behoud van het drevenstelsel als historisch en beeldbepalend structurerend element; - het behoud van het onverharde wegen‐ en padennetwerk; - het behoud en het beheer van het grachtenstelsel; - het behoud en het beheer van het bouwkundig erfgoed, namelijk de kapel en de hoeve - het behoud en het beheer van de begraafplaats in het domein; - het behoud en het beheer van de open ruimten in landbouwgebruik.

95

In en bij de voormalige hoeve Heidebloem, die in januari 2012 door een hevige brand geteisterd werd,96 voorziet dit plan in de inrichting en ontsluiting van een plattelandseducatief centrum met museumruimte en beperkte horecafunctie.

97

Op vraag van de vzw Kempens Landschap zijn door Monumentenwacht Provincie Antwerpen in augustus 2012 de diverse grotconstructies, beelden en sokkels op het domein onderzocht. Ook de beeltenissen van Sint Franciscus, Sint Antonius en het Kind Jesus , die uit voorzorg in een gemeenteloods staan, zijn daarbij bekeken. Om dit klein erfgoed te behouden, te herstellen, terug te plaatsen en van vandalisme te vrijwaren, beveelt het rapport van deze inspectie dringende conservatie‐ en onderhoudswerken aan, ook voor wat de omringende beplanting betreft.

98

2.1.1.2 Beeldmateriaal

De afbeeldingen (en bijhorende nummering) waarnaar in onderstaande tekst wordt verwezen, kunnen allen terug gevonden worden in Bijlage 2.

Kloostergebouwen

De oudste kern van wat later het klooster van de Zusters Franciscanessen zal worden, bestaat uit een bescheiden woning die Augustin Carlier in 1836 voor zichzelf laat bouwen. Aan de oostelijke zijde ervan staat een klein bijgebouw, daterend van hetzelfde jaar.

99 In 1848, drie jaar na de verkoop aan Joseph Reyniers ‐ Vrancken, wordt de woning naar de tuinzijde toe tot een U‐vorm uitgebreid. Het bijgebouw moet wijken voor deze vergrotingswerken, en wordt vervangen door een ruimer bouwvolume, dichter bij de grens met perceel 397 gelegen.

100 De volgende eigenaar, Hippolyte Janssens ‐ De Burges, laat beide gebouwen in 1880 aanpassen.

101 Rond deze periode bevindt zich ten westen van het woonhuis aan de straatzijde een klein bouwvolume, dat niet op de kadasterplannen weergegeven wordt.

102 Waarschijnlijk is het dit schuurtje dat te zien is op de vroegst te dateren foto van het kloostergebouw, die voor de verbouwingen van 1899 genomen werd (afb. 1). De foto toont een open voorplein met wat lijkt op de aanzet van paden naar de Bredabaan. Een weg, breed genoeg voor koetsen en wagens, verbindt het voorplein met de centrale toegangsweg ten noordoosten van de gebouwen. Bomen, gras en rododendron perken omgeven het huis en het voorplein (afb. 1).

95 IGEAN dienstverlening, Gemeente Wuustwezel. Gemeentelijk ruimtelijk uitvoeringsplan “Domein Zusters

Franciscanessen”. Onderzoek naar plan‐MER‐plicht, p. 34‐35

96 Gemeente Wuustwezel, verslag van de gemeenteraadszitting van 11 mei 2012.


98 Monumentenwacht Provincie Antwerpen, Inspectierapport 2012. Klein erfgoed van en te Wuustwezel.

Beelden domein Zusters Franciscanessen, 2012.

99 KAA, Mutatieschetsen, Wuustwezel, 1836 nr. 10. RAA, Notariaat, Notaris Gheysens Xavier‐Antoine, nr. 7470 (1845), akte nr. 3793 (6‐10‐1845).





Zowel de open ruimte voor het huis als het pad naar de centrale toegangsweg zijn op het plan van 1883 weergegeven.

103

In 1899, na de intrek van de Zusters Franciscanessen, worden hoofd‐ en bijgebouw met elkaar verbonden door middel van een nieuwe vleugel naar de straatzijde toe.104 Uit het beeldmateriaal blijkt dat deze vleugel ten minste twee bouwfases heeft gekend.

105 Een beukenhaag vormt de scheidingslijn tussen het kloosterdomein en de Bredabaan. Delen van deze haag zijn tot vandaag bewaard gebleven. De beplanting tussen het klooster en de haag bestaat uit vrijstaande bomen en een rij coniferen (afb. 2). Deze aanplanting blijft lange tijd behouden, zo blijkt uit afbeelding 4, waarop de torenspits van de in 1923‐24 gebouwde kapel reeds te zien is. Een deel van opgeschoten coniferen belemmert hier het zicht op het oorspronkelijke hoofdgebouw (afb. 4).

Een tweede vleugel aan de straatzijde, ditmaal aan de westzijde van het kloostergebouw, wordt in 1902 gebouwd.

106 Op foto’s daterend van na de bouw van deze vleugel zijn de toegangen tot het kloosterdomein te zien. Men betreedt het domein via een witte, metalen poort die uitgeeft op de centrale dreef, of via een wit, metalen poortje ter hoogte van de aanbouw van 1902 (afb. 3, 5 en 6).

Rond 1902 ontsluit de centrale dreef via een witgeverfd, houten poortje de ‘cour intérieure’ (afb. 7).107 Ter hoogte van deze toegang staat in de dreef een stenen kolom, waarop een metalen kruis bevestigd is (afb. 7 en 40). De binnenkoer bestaat uit een grasveld omgeven door een witgeverfde, houten omheining. (afb. 8) Aan de westzijde zijn op het grasveld enkele fruitbomen aangeplant. (afb. 9) De omheining geeft via een poortje uit op de moestuin. (afb. 10, 11, 12 en 13).

Bij de bouw van de kapel van het noviciaat in 1923‐24 wordt de ruimte tussen klooster en kapel omgevormd tot een ommuurde binnentuin.108 De binnentuin is symmetrisch aangelegd rond een centraal, cirkelvormig perk met daarin een Mariabeeld op een sokkel, geflankeerd door rozenstruiken. Vanuit het centrum vertrekt een pad naar elk van de vier hoeken, om daar aan te sluiten op een brevierpad langsheen de omtrek van de binnentuin. De perken zijn afgezoomd met stukken steen, samengevoegd tot een lage, rotsachtige boord. In de binnentuin bevindt zich een afgedekte waterput (afb. 14 en 15).

De administratie van het kadaster registreert in 1929 in eenzelfde mutatieschets de realisatie van de kapel, de ommuurde binnentuin en de twee nieuwe vleugels van het noviciaat.

109 Het beeldmateriaal, daarin ondersteund door de topografische kaart van 1929, toont echter aan dat de verwezenlijking van deze nieuwe gebouwen stapsgewijs verloopt.

110 Een eerste fase bestaat uit de bouw van de ommuurde binnentuin en de kapel. Achter de kapel verrijst in diezelfde fase een bouwvolume dat de verbinding zal maken met de toekomstige aanbouw. De vensteropeningen in de



105 Vergelijk daarvoor de hoogte van de kroonlijst van de nieuwe aanbouw op afbeelding 2 met de hoogte van

de kroonlijst van de aanbouw op afbeeldingen van latere datum (bv. afbeelding 3).


107 Afbeeldingen 7, 25, 35, 40 en 61 maken deel uit van de postkaartenreeks ‘Colonie missionnaire des F.M. de M. à Gooreind’. De adreszijde van de postkaarten is onverdeeld en daardoor te dateren voor 1906 (de postkaarten verschenen waarschijnlijk later in herdruk, wat de verdeelde adreszijde bij sommige dubbele exemplaren verklaart). Afstempelingen van verzonden postkaarten uit de reeks variëren van 1903 (L’ Allée du Sacré‐Coeur) tot 1907 (La Ferme, La Pelouse). Op de postkaart ‘Le Couvent’ is de westelijke aanbouw van 1902 te zien. Vermoedelijk kwam de reeks in één keer uit, waardoor we ze rond 1902 kunnen dateren.

108 KAA, Mutatieschetsen, Wuustwezel, 1929 nr. 43. NGI, Topografische basiskaart van België, Nr. 8/5 Brecht, 1:20.000, Editie ICM4 (toestand 1929).


110 NGI, Topografische basiskaart van België, Nr. 8/5 Brecht, 1:20.000, Editie ICM4 (toestand 1929).


wachtgevel suggereren dat de bouw van de nieuwe, aansluitende vleugel mogelijk pas na verloop van tijd voorzien wordt (afb. 16 en 17). In een tweede fase volgt de bouw van de twee nieuwe vleugels van het noviciaat (afb. 18 en 19). Het perceel meteen naast de kapel blijft ‐onveranderd sinds het midden van de negentiende eeuw‐ in gebruik als moestuin (afb. 20 en 21). Eén van de twee serres uit 1883 moet wijken voor de bouw van de nieuwe kapel in 1923‐24. De andere wordt ofwel verbouwd, of ruimt plaats voor een nieuwe serre van vrijwel dezelfde grootte.

111 Bij deze werken trekt men waarschijnlijk ook de muur op die de moestuin van de dreef afschermt (afb. 20). Een tweede serre die later tegen de tuinmuur verrijst, is nooit in de kadastergegevens opgenomen. Het kleine, daarnaast gelegen gebouwtje (mogelijk een pottenschuur) verschijnt wel vanaf 1929 in de kadasterplannen (afb. 21). Op de akkers ten zuidoosten van het noviciaat worden groenten geteeld (afb. 17, 18, 19 en 21). Ten zuiden van het noviciaat bevinden zich een tuin en weiland (afb. 21). Na 1970 worden zowel de moestuin naast de kapel als de akkers en het weiland achter de noviciaatgebouwen heraangelegd als tuin (afb. 22 en 23).

Tuin van het noviciaat en grot van O.L.V. van Lourdes

Het plan van het domein uit 1883 geeft ter hoogte van de hoofdgebouwen en de moestuin, ten oosten van de centrale dreef, een landschappelijk aangelegde tuin weer (afb. 24).

112 Een deel van deze tuin bestaat uit een grasveld, aan de randen voorzien van enkele perken, en volledig omgeven door een slingerend wandelpad. Het verschijnt op een postkaart van ca. 1902 onder de benaming ‘La Pelouse’ (afb. 25), maar wordt later ‘de tuin van het noviciaat’ genoemd (zie bv. afb. 27). Of deze tuin van het noviciaat ook de rest van de landschappelijke aanleg omvat, valt uit het beeldmateriaal moeilijk af te leiden. De meeste foto’s zijn vanuit gelijkaardige standpunten getrokken; ze geven een overzicht van de tuin langs de lengteas van het grasperk, richting Bredabaan toe, of ze bieden een blik op de gebouwen van het noviciaat met de tuin als voorgrond. Hierdoor komt een aanzienlijk deel van de tuin zelden in beeld. Op de foto’s zien we delen van het grasveld en het omliggende wandelpad, door bomen en struikgewas van de centrale dreef gescheiden. Op meerdere plaatsen zijn in de randen van het gras afgeronde perken aangelegd, alsook lage heesters en bomen aangeplant (afb. 25).

De grot van O.L.V. van Lourdes, gelegen aan de noordelijke rand van het grasveld, ter hoogte van de kapel van het noviciaat, is op de postkaart van 1902 duidelijk zichtbaar op de achtergrond (afb. 25). Daaruit volgt dat de Mariagrot voor 1902 op het domein opgericht werd. Op de enige andere en tevens later gedateerde overzichtsfoto van de tuin is de grot niet te zien (afb. 27). Dit is wellicht een gevolg van de lichtinval, die ‐zo blijkt uit het beeldmateriaal‐ van grote invloed is op de zichtbaarheid van de kunstrotsen (vergelijk bv. afb. 29 en afb. 31). De bomen die op het plan van 1883 zo uitdrukkelijk in de noordelijke rand van het grasveld gesitueerd worden, lijken op de foto van 1902 verdwenen (vergelijk afb. 24 en 25). Mogelijk werden zij gerooid omdat zij het zicht op de grot belemmerden. In de vroege twintigste eeuw bevindt zich ter hoogte van de grot een bloemenperk in het grasveld, dat bijkomend getooid is met potplanten (afb. 29). De grot zelf wordt eveneens met potplanten aangekleed. Voor de rotsen is klimop geplant, en aan weerszijden van de grot staan coniferen (afb. 32, 34 en 29). Op latere foto’s is te zien dat het perk rond de Mariagrot met grote zorg aangelegd is en door een rand van stenen afgeboord wordt (afb. 30). De rotsen van de Mariagrot zelf zijn met planten begroeid en de klimop vooraan is door varens vervangen. Het bloemenperk verdwijnt en aan weerszijden van de grot worden zitbanken geplaatst (afb. 33 en 30).

Zowel het bronnenmateriaal als een bezoek in situ wijzen uit dat de aanleg van de noviciaatstuin doorheen de tijd weinig ingrijpende wijzigingen heeft ondergaan. Heel wat van de huidige bomen rond het grasperk (onder meer de grote beuk en de conifeer in de onmiddellijke omgeving van de Mariagrot) kunnen in de beplanting op de oude foto’s herkend worden.

111

KAA, Mutatieschetsen, Wuustwezel, 1929 nr. 43.



Vijver

Het beeldmateriaal met betrekking tot de vijver is moeilijk te lokaliseren en dateren. Omwille van de huidige ontoegankelijkheid van de twee bruggetjes, kan niet met zekerheid bepaald worden welke van beide op de oude afbeeldingen te zien zijn. Twee foto’s van rond 1902 tonen een waterpartij waarvan de oevers deels toegankelijk zijn en deels begroeid zijn met struikgewas en bomen (zowel naald‐ als loofbomen) (afb. 36 en 37). De toegankelijke oever op de achtergrond van afbeelding 36 kan geïdentificeerd worden als de weide ten noorden van de hoeve Heidebloem, m.a.w. de zuidoever. Langs deze oever loopt een wandelpad. Dit blijkt niet enkel uit het plan van het kloosterdomein, dat vóór 1962 werd opgetekend, maar ook uit één van de oude foto’s, waar drie wandelende zusters langs de oever onderscheiden kunnen worden (voornamelijk dankzij de hun weerspiegeling in het water) (afb. 38).

113 Afbeelding 36 toont een zicht langs de lengteas van de vijver van west naar oost. Afbeelding 37 toont vermoedelijk opnieuw de zuidelijke oever met op de achtergrond het weiland voor hoeve Heidebloem. Op twee postkaarten wordt het afgebeelde gedeelte van de waterpartij ‘de wal’ genoemd (afb. 39 en 40). Vermoedelijk gaat het om de zone rond het bruggetje dat het dichtst bij de Bredabaan gelegen is. Afbeelding 39 toont waarschijnlijk het oostelijke, brede deel van de vijver, gezien van op de brug. Afbeelding 40 toont wellicht deze brug zelf, met op de achtergrond het westelijke, smalle deel van de vijver. De vijver wordt bevaren met een rechthoekig vlot (afb. 36, 41). Afgezien van de recreatieve functie heeft de vijver ook een praktisch nut: hij zou dienstdoen als wasplaats voor de zusters.

114

Figuur 15: Afb. 35: Waterpartij op het domein. Detail uit het plan van 1883. IGEAN dienstverlening, Gemeente Wuustwezel. Gemeentelijk ruimtelijk uitvoeringsplan “Domein Zusters Franciscanessen”. Onderzoek naar plan‐MER‐plicht, p. 11.

Centrale dreef en Heilig Hartbeeld

Van de verschillende dreven op het kloosterdomein wordt de centrale dreef of L’Allée du Sacré‐Coeur het vaakste gefotografeerd. Op vroegtwintigste‐eeuwse foto’s geeft deze dreef de indruk dichtbegroeid te zijn, omwille van de aanplant van coniferen tussen de bomen in (afb. 42 en 43). Rond 1902 staat ter hoogte van de serre en de toegang tot de binnenkoer van het klooster een stenen kolom waarop een metalen kruis bevestigd is (afb. 42 en 7). Op zijn minst het eerste deel van de dreef, aan de Bredabaan en de kloostergebouwen, tot aan de stenen kolom, is gekasseid (afb. 42 en 44). Nog voor de bouw van de nieuwe kapel in 1923‐24 worden ‐ongeveer vanaf de stenen kolom met het kruis‐ de bomen gerooid en vervangen door jong plantgoed (afb. 44). Afbeelding 45 toont waarschijnlijk de overgang van het eerste deel van de dreef naar het nieuw aangeplante deel. De

113

Heemkundige Kring Wesalia II, Handgetekende en geannoteerde kopie van plan kloosterdomein.

114 http://www.ruraalnetwerk.be/projecten/historische‐benaming‐van‐straten‐en‐weilanden‐domein‐franciscanessen‐gooreind.


foto is vermoedelijk op ongeveer dezelfde plaats genomen als afbeelding 42. Geheel rechts op de foto lijkt inderdaad de rand van de serre zichtbaar te zijn tussen de bomen. Het pad dat zich aan de rechterzijde van de foto aftakt van de centrale dreef, kan als de toegang tot de binnenkoer achter de kloostergebouwen geïdentificeerd worden. De stenen kolom zou dan ofwel net buiten beeld vallen, ofwel reeds verdwenen zijn (afb. 45).

Tussen 1892 en 1904 wordt op het eindpunt van de centrale dreef, waar de T‐splitsing met de wandelweg langs de achterrand van het domein gemaakt wordt, een open ruimte aangelegd.

115

Centraal in deze open ruimte bevindt zich een perk met beplanting. In het verlengde van de centrale dreef staat het Heilig Hartbeeld. Zitbanken aan weerszijden van het beeld bieden inkijk in de centrale dreef. In tegenstelling tot de huidige toestand staat de sokkel van het beeld volledig vrij. In de sokkel zitten planten verwerkt, waaronder varens (afb. 46, 47, 48 en 49).

Figuur 16: Afb. 47: Le Sacré‐Coeur. Afbeelding afkomstig van een postkaartenverkoop op het internet.

Begraafplaatsen

De eerste begraafplaats op het kloosterdomein, aangelegd in 1925, lag aan de noordzijde van de huidige begraafplaats. In een cirkelvormig grondplan, doorbroken door de toegangsweg, waren twee concentrische rijen graven voorzien (afb. 50).116 Op afbeelding 52 is de binnenste rij graven nog niet volledig bezet. Het centrum van de begraafplaats bestaat uit een kruisvormig perk in kiezel of steenslag, met middenin een jonge berk. Rond dit perk groeien twee concentrische cirkels van lage beplanting. Vrijstaande berken staan verspreid over het terrein. Een ring van afwisselend jonge bomen en taxus vormt de buitenste rand van de begraafplaats (afb. 52 en 57). Enkele stenen grafzerken – voor de overleden priesters – doorbreken de uniformiteit van de slanke, houten kruizen op de graven van de zusters (afb. 51 en 53‐56). Uit plaatsgebrek gaat men in 1958 over tot de aanleg van een tweede begraafplaats. De nieuwe begraafplaats komt over het tracé van de Allée St. Jacques

115 NGI, Topografische kaart van België, Nr. 8/5 Brecht, 1:20.000, Editie IMC1 (toestand 1892) en Editie

ICM4 (toestand 1929). A. BOONE, Franciscaines Missionnaires de Marie. Histoire de la Province de la Belgique, Pays‐Bas, îles Féroé, Islande de 1889 à 1972, p. 52.

116 J. DE MEESTER, Het oud kerkhof van de Franciscanessen in Gooreind, in: Wesalia II. Heemkundige Kring Wuustwezel, jg. 13 nr. 2, p. 17.


de la Marche te liggen, naast de eerste begraafplaats. Deze verschuiving vereist de verplanting van heel wat jonge bomen, en vier grote eiken moeten geveld worden om plaats te maken. Een meer voor de hand liggende uitbreiding in westelijke richting, naar de Prairie St. Joseph, is uitgesloten omwille van de hoge grondwaterstand. Twee nieuwe verbindingen met de Allée de St. Joseph maken een rondgang rond de begraafplaats mogelijk.

117 Naar aanleiding van de aanleg van de nieuwe begraafplaats worden de graven van de eerste begraafplaats geïnventariseerd en gefotografeerd (afb. 53‐56).

118

Figuur 17: Afb. 51: Grafzerk op de begraafplaats van de Zusters Franciscanessen, tussen 1925 en jaren 1960. www.oudwezelopdefoto.be.

Spelonk van Sint Franciscus

De spelonk van Sint Franciscus is gesitueerd in de landschappelijke tuin ten oosten van de kloostergebouwen. Hij bevindt zich op een eilandje in de waterpartij en is momenteel ontoegankelijk omwille van de slechte toestand van de brug. Een combinatie van twee teruggevonden afbeeldingen van de Franciscusgrot en het plan van het kloosterdomein dat vóór 1962 werd opgetekend, leert ons dat het eiland op de oevers begroeid was en centraal uit een langwerpige, onbegroeide plek bestond (afb. 59). Aan de uiterste rand van deze open ruimte lag de Franciscusgrot (afb. 62). Naast de grot stonden ooit zitbanken. In de rotspartij, aan de voet van Sint Franciscus, groeiden opnieuw varens (afb. 60 en 61).

119 De huidige grot is niet meer de originele grot en werd aangelegd na wereldoorlog II.

117 Archief F.M.M. Brussel, Doos Fermeture Histoire, Brief 20‐1‐1958.

118 Archief F.M.M. Brussel, Map met foto’s eerste begraafplaats.

119 Heemkundige Kring Wesalia II, Handgetekende en geannoteerde kopie van plan kloosterdomein.


Figuur 18: Afb. 59: Detail uit de kaart van het kloosterdomein opgetekend vóór 1962. Het eiland is omcirkeld. Heemkundige Kring Wesalia II, Handgetekende en geannoteerde kopie van plan kloosterdomein.

Beelden

Behalve het Heilig Hartbeeld en de heiligenbeelden in de twee grotformaties, bevinden zich nog verschillende andere beelden op het kloosterdomein. Twee ervan verschijnen in het oude beeldmateriaal. Het beeld van de Aartsengel Michaël staat in de landschappelijke tuin ten oosten van de kloostergebouwen, tussen de Mariagrot en de Bredabaan. Vandaag wordt de sokkel vrijwel volledig door struikgewas aan het zicht onttrokken. In het verleden gaf een open ruimte, gedeeltelijk met gras begroeid, het beeld een grotere zichtbaarheid (afb. 63 en 64). Het beeld van het Kind Jezus bevindt zich momenteel niet meer op het kloosterdomein. Het is ondergebracht in de gemeenteloods van Wuustwezel ter bescherming tegen vandalisme.120 Enkel de sokkel staat nog ter plaatse, in de bosschages ten zuiden van de kapel van het noviciaat. Uit de foto kan niet met zekerheid afgeleid worden of dit ook zijn oorspronkelijke locatie was (afb. 65). De open ruimte die we op de achtergrond van afbeelding 65 kunnen ontwaren, doet vermoeden van wel. Ook vandaag de dag zien we namelijk tussen de bomen en struiken achter de sokkel het achterliggende weiland.

120 Monumentenwacht Provincie Antwerpen, Inspectierapport 2012. Klein erfgoed van en te Wuustwezel. Beelden domein Zusters Franciscanessen, p. 1 en 32.


Figuur 19: Afb. 66: Detail uit grondplan van het domein, opgetekend vóór 1962. De locaties van de beelden van Aartsengel Michael (boven) en het Kind Jezus (onder) zijn omcirkeld. Heemkundige Kring Wesalia II, schets domein Zusters Franciscanessen.

Eén van de beelden in het domein staat niet meer op zijn oorspronkelijke locatie. Het gaat om het beeld van Antonius van Padua waarvan de sokkel nu ten zuiden van de begraafplaats staat (zie Figuur 20 en P_72_6 op de terreineenhedenkaart) maar oorspronkelijk aan het einde van de noordelijke dreef ‘Saint Antoine’ stond (zie P_78_1 op de terreineenhedenkaart).

Uit Figuur 12 kunnen we afleiden dat er een beeld verdwenen is uit het domein. Het gaat om het beeld van Saint Joseph dat volgens het plan van het kloosterdomein aan de noordrand van de weide Saint‐Joseph stond. Dit is weergegeven als P_79_1 op de kaart met puntvormige terreineenheden.


Figuur 20: Sokkel Antonius van Padua

Hoeve Heidebloem

De hoeve Heidebloem wordt in 1859 samen met twee bijgebouwen opgericht.121 Een derde

bijgebouw verschijnt voor het eerst op het plan van 1883 (afb. 67).122 Op de topografische kaart van

1929 en het plan van het kloosterdomein van vóór 1962 is dit het enige resterende bijgebouw bij de hoeve, de twee andere blijken afgebroken te zijn.

123 De eerstvolgende topografische kaart, daterend van 1961‐1962, toont hoe niet alleen het laatste bijgebouw, maar ook de westelijke dwarsvleugel van de hoeve zelf verdwenen zijn.

124 Deze situatie blijft behouden op alle geraadpleegde kaarten van latere datum. De administratie van het kadaster blijft echter tot op de dag van vandaag onveranderd de originele maar achterhaalde toestand van 1859 weergeven (afb. 68).

Een foto die waarschijnlijk tussen 1929 en 1962 genomen is, toont dat bomen en struikgewas de voorgevel van de hoeve afschermden van de weiden ervoor (afb. 69). Op het beeldmateriaal zien we meteen rond de hoevegebouwen een open grasveld. Zowel aan de voor‐ als aan de achterzijde zijn delen daarvan omheind als weide (afb. 70 en 71). Voor de hoeve bevindt zich een waterput met hefboom. Tegen de zijmuur van het grote bijgebouw lijkt op zijn minst één leiboom te groeien (afb. 70). Ten oosten van de hoeve bevindt zich naaldbos (afb. 69 en 70). Aan de achterzijde van de hoeve, vlakbij de centrale gevel, staat een grote boom. Tegen de gevel, onder de boom, is een zitbank geplaatst (afb. 71). Tussen 1929 en 1962 worden achter de hoeve enkele jonge naaldbomen aangeplant (afb. 71). Ditzelfde stuk grond blijft tot na 1962 beplant met gras en vrijstaande bomen (afb. 72 en 74). De dreef langs de achterzijde van de hoeve, ook L’Allée St. François genoemd, is rond 1902 aan weerszijden met naaldbomen beplant (afb. 73).



123 NGI, Topografische kaart van België, Nr. 8/5 Brecht, 1:20.000, Editie ICM4 (toestand 1929). Heemkundige

Kring Wesalia II, Handgetekende en geannoteerde kopie van plan kloosterdomein.

124 NGI, Topografische kaart van België, Nr. 8/5/6 Brecht ‐ Oostmalle, 1:25.000, Editie 1 (toestand 1961‐1962).


Figuur 21: Afb. 67 (boven links): Detail uit het plan van het domein van 1883. IGEAN dienstverlening, Gemeente Wuustwezel. Gemeentelijk ruimtelijk uitvoeringsplan “Domein Zusters Franciscanessen”. Onderzoek naar plan‐MER‐plicht, p. 11.

Figuur 22: Afb. 68 (boven rechts): De hoeve en bijgebouwen zoals afgebeeld op de kadasterplannen. Heemkundige Kring Wesalia II, Kadasterplan, bijgewerkt tot 1‐1‐1971.

Hoeve naast de kloostergebouwen

In 1929 wordt een tweede hoeve op het domein gebouwd, ten westen naast de kloostergebouwen, langs de Bredabaan (afb. 77 en 79).125 Aan de straatzijde voor de hoeve bevindt zich gemengd bos (afb. 75). Aan de achterzijde grenst de hoeve aan een grasveld waarop enkele bomen aangeplant zijn (afb. 76). Ook voor de grote schuur, te zien rechts op afbeelding 76 en op afbeelding 78, staan enkele bomen. In een latere periode zijn deze bomen verdwenen en bevindt zich vlak achter de hoevegebouwen een open ruimte. Daarachter liggen weilanden voor het vee (afb. 79). Of de weide op afbeelding 80 bij deze hoeve gelegen is, kan niet uit de foto opgemaakt worden. Ook de weiden bij de hoeve Heidebloem worden immers begraasd.

Figuur 23: Afb. 77: De hoeve naast de kloostergebouwen zoals afgebeeld op de kadasterplannen. Heemkundige Kring Wesalia II, Kadasterplan, bijgewerkt tot 1‐1‐1971.



Figuur 24: Afb. 75: Voorzijde van de hoeve naast de kloostergebouwen, na 1929. Afbeelding afkomstig van een postkaartenverkoop op het internet.

2.1.1.3 Besluit

Het voormalige domein van de Zusters Franciscanessen te Gooreind kent een relatief jonge, maar bijzondere geschiedenis, die doorleeft in het landschappelijk voorkomen van deze site vandaag.

Tot de late achttiende eeuw ligt dit terrein buiten de ontgonnen zone die zowel het gehucht Gooreind als de cijnshoeve Klein Gooreind omringt. Niettemin wordt het gebied, dat deel uitmaakt van het omliggende heidelandschap, doorsneden door een groot stuk akkerland en een weg. Beide elementen, weergegeven op het primitief kadasterplan van 1823, tekenen zich af tot op vandaag. De weg ligt gedeeltelijk opgenomen in het tracé van de Engelse Rijtweg. De vorm van de akker blijft herkenbaar in de gezamenlijke begrenzing van de percelen 394, 395 en 396.

Wanneer Augustin Carlier, eigenaar van de percelen 397 en 397/2, in 1836 ook de nummers 394, 403 en 404 verwerft, liggen de grenzen van het toekomstige domein zo goed als vast. Na de verkoop in 1845 voegt de nieuwe eigenaar, Joseph Reyniers – Vrancken, hier de percelen 395 en 396 aan toe. Zijn buitengoed en toekomstige kloosterdomein vormt een aaneengesloten geheel, herkenbaar tot op vandaag.

Met de bouw van een bescheiden woning met bijgebouw op perceel 404, start de eigenlijke ontginningsgeschiedenis van dit domein. Rond 1845 heeft de heide reeds plaats geruimd voor tuinen, bouwland en dennenbos. Onder Joseph Reyniers ‐ Vrancken komt een buitengoed met conciërgewoning en hoeve tot stand, met bos, bouw‐ en weiland, moestuin en lustgrond. Zijn neef en opvolger Hippolyte Janssens ‐ De Burges voegt hier een hovenierswoning, verwarmde serres en een landschappelijke aangelegde tuin met vijver, eiland, heuvels, bruggen en een (verdwenen) tuinpaviljoen aan toe.

Onder beide heren komt tussen 1845 en 1883 ook de dreven‐ en padenstructuur tot stand, met als belangrijkste lijnrelicten tot op vandaag: de centrale toegangsdreef of latere Allée du Sacré‐Coeur, de paralleldreef ten westen hiervan of latere Allée de tous les Saints & Saint François Xavier, de weg ten zuiden van de hoevepercelen of latere Allée St. Francois en de Engelse Rijtweg of latere Allée St. Dominique & Sts. Anges.

De komst van de Zusters Franciscanessen in 1895 brengt religieuze inspiratie, scholing en zorg naar Gooreind. Maar ook dit kloosterdomein dient een dubbel doel, als oogstterrein en


ontspanningsoord. De hoeve, het bouw‐ en weiland, de boomgaarden, serres en moestuin van Reyniers ‐ Vrancken blijven tot 1960 in gebruik. Ze worden zelfs uitgebreid met de bouw van een tweede hoeve rond 1929. Een regulier beheer houdt hakhoutplantsoenen en dreven in stand. Het microreliëf van de landschappelijke tuin, aangelegd op initiatief van Janssens ‐ De Burges blijft leesbaar tot op vandaag. Nieuw is de inbreng van heiligenbeelden en ‐namen, een binnentuin met brevierpad (1929), twee opeenvolgende begraafplaatsen (1925 & 1958) en een afgezonderde kluis (1985).

In de late jaren 1960 verhuist het noviciaat naar Antwerpen. In het voormalige retraitehuis van de zusters gaat het herstellingsoord Zonnelied van start. De Hoeve Heidebloem wordt een kamphuis. De hovenier koopt de conciërgewoning en ook de uiterste westhoek van het domein komt in privé‐handen. Na 1970 worden zowel de moestuin naast de kapel als de akkers en het weiland achter de noviciaatgebouwen heraangelegd als tuin. In 1987 wordt het bos op hoek van de Bredabaan en de Engelse Rijtweg afgesplitst. Vanaf 1991 vinden terugkerende missionarissen of oude en zieke zusters verzorging in het klooster. In 1994 verbouwt de vzw CODA de hoeve aan Bredabaan tot gastenhuis voor palliatieve zorg. In juni 2010, na meer dan honderd jaar aanwezigheid in Gooreind verlaten de zusters hun kloosterdomein.

Samengevat vormt deze historische site een gelaagd geheel waarin zich elementen aftekenen van de laatachttiende tot de eenentwintigste eeuw.

2.1.1.4 Opties voor verder onderzoek

Deze eerste bevindingen zijn hoofdzakelijk gebaseerd op raadpleging van het Nationaal Geografisch Instituut Brussel, het Kadasterarchief Antwerpen, het Rijksarchief Antwerpen, de Heemkundige Kring Wesalia II, literatuur en het internet. Ze dienen nog nader te worden afgetoetst aan de huidige toestand van het terrein en zijn beplanting.

Binnen het kader van dit onderzoek vond ook een eerste, verkennende consultatie van het kloosterarchief van de Zusters Franciscanessen te Brussel plaats. Het beeldmateriaal resulterend uit deze prospectie is in dit rapport verwerkt. Twee belangrijke bronnenreeksen uit het kloosterarchief dienen bij toekomstig onderzoek de nodige aandacht te krijgen. Het gaat in de eerste plaats om de Journaux de la Maison voor de jaren 1898‐2010. In deze Journaux werden dagelijks nota’s gemaakt over allerhande gebeurtenissen op het kloosterdomein, wat de boeken tot een rijke bron maakt, over zowel de evolutie van de kloostergemeenschap en het domein in Gooreind, als het kloosterleven in de late negentiende en twintigste eeuw. Daarnaast zijn er ook de Annales des Franciscaines Missionnaires de Marie. Deze nieuwsbrief over het reilen en zeilen van de orde verscheen maandelijks tussen 1877 en 1922 en tweemaandelijks tussen 1923 en 1963 en bevat wellicht berichtgeving over het klooster in Gooreind. Het kloosterarchief omvat geen rekeningen, huishoudboeken of planmateriaal. Mogelijk berusten dergelijke documenten in het algemeen archief van de orde te Rome.

126

Bijkomend onderzoek in de notariële archieven van het Rijksarchief kan verder licht werpen op de verschillende eigenaars van het domein en de juridische overdrachten van de betrokken percelen. Het archief van het bisdom Antwerpen en het aartsbisschoppelijk archief Mechelen ontsluiten mogelijk bronnen over de oprichting van het klooster in Gooreind en de religieuze organisatie van het kloosterleven aldaar. Ook deze kunnen waardevolle inzichten bieden over het gebruik en de evolutie van het kloosterdomein. De klachtenbrief van de Gooreindse pastoor Van den Akkerveken, daterend van kort na de intrede van de kloosterzusters, is daar een treffend voorbeeld van.

127

Tenslotte kunnen ook de schepenregisters van Wuustwezel, bewaard op het gemeentehuis, op

126 Het algemeen archief van de orde voor de periode tot 1914 bevindt zich in het generalaat te Rome. C. WYNANTS, Restauratie en reconversie van de neogotische kloosterkapel van de zusters Franciscanessen – Missionarissen van Maria te Antwerpen, p. 4. Zie: http://kadoc.kuleuven.be/relins/relins/ en in het bijzonder: http://kadoc.kuleuven.be/relins/relins/scherm10_72.html.



bepaalde sleuteljaren worden onderzocht. Met name over de aanleg van de begraafplaatsen op het kloosterdomein is hier mogelijk informatie te vinden.

2.1.1.5 ZEN‐erfgoed

Verschillende elementen binnen het domein Franciscanessen komen in aanmerking voor het statuut van ZEN‐erfgoed:

Dreven

Beelden

Begraafplaats

Voor een beschrijving van deze elementen verwijzen we naar 2.1 Cultuurhistorische beschrijving en 2.4 Beschrijving van het park.

2.2 Beschrijving van de standplaats en abiotiek

2.2.1 Reliëf, hydrografie en hydrologie

2.2.1.1 Reliëf

Kaart 11 ‐ Digitaal hoogtemodel

Data Digitaal hoogtemodel ontbreekt, ook niet op GISserver van Provincie Antwerpen, aan te vragen bij de opdrachtgever.

Uit de data van de website www.geopunt.be wordt duidelijk dat er in het plangebied slechts kleine hoogteverschillen zijn. De hoogte in het plangebied varieert tussen ongeveer 23 meter T.A.W. en 27 meter T.A.W..

2.2.1.2 Hydrografie

Kaart 12 ‐ Hydrografie

De aanwezige waterlopen, vijvers en grachten worden op kaart 12 weergegeven aan de hand van de Vlaamse Hydrografische Atlas (VHA) en de bevindingen op het terrein. Het plangebied wordt aan twee zijden begrensd door waterlopen. Aan noordwestelijke zijde, ter hoogte van de Bredabaan, loopt de Brechtse heideloop, een waterloop van derde categorie. Gelijklopend met de zuidoostelijke grens loopt de Schietveldloop, geklasseerd als een waterloop van tweede categorie. Beide behoren tot het stroomgebied van de Maas en wateren af richting het noordoosten. In het oosten van het domein is de Schietveldloop door een privé‐eigenaar ingebuisd. Om een vlotte afvoer van het water mogelijk te maken, moet de rooster voor de buis vrijgehouden worden.

In het noorden van het plangebied is er een vijver gelegen. Deze heeft een organische vormgeving met natuurlijke en begroeide oevers (zie onderstaande Figuur 25 en Figuur 26).


Figuur 25: Zicht op vijver – oostelijk gedeelte Figuur 26: Zicht op vijver ‐ westelijk gedeelte en eiland

In opdracht van Kempens Landschap werd het Provinciaal Instituut voor Hygiëne (PIH) aangesteld om de vijver te onderwerpen aan een onderzoek van de waterbodem en het oppervlaktewater in het kader van de optimalisatie van de waterkwaliteit. Onderstaande gegevens i.v.m. het waterbodem‐ en het oppervlaktewateronderzoek komen uit het verslag van PIH met bijhorende bijlagen d.d. 29 mei 2012 dat terug te vinden is in Bijlage 3.

Waterbodemonderzoek

Op 8 maart 2012 werd de waterbodem van de vijver bemonsterd door het PIH. Dit gebeurde door 20 monstersteken m.b.v. een zuigerboor te nemen, verspreid over de hele oppervlakte van 3 bemonsterde zones in de vijver. Daarnaast werd een peiling uitgevoerd van de waterstand en de slibdikte over de oppervlakte van de hele vijver.

Onderstaande figuren geven een grafische weergave van de slibdikte, de diepte van de bedding en de waterkolom van de vijver. Hier zijn volgende waarden uit af te leiden:

- in het westelijk gedeelte is de slibdikte groter is (50‐60 cm) dan het oostelijk gedeelte (30‐40 cm), dat te zien is aan de donkere oranje kleuren t.o.v. de lichtere gele kleuren.

- de bedding ligt overal rond de 110 à 120 cm diepte (donkerrood), uitgezonderd de oostelijk rand (70 cm) en het centrale gedeelte (90 cm) (gele kleur).

- het waterpeil is het grootst in het oostelijk gedeelte (tot 90 cm) (donker), in het westelijk gedeelte is gaat dit tot 70 cm en in het centrale gedeelte tot slechts 50 cm (licht).

Figuur 27: Slibdikte vijver, onderzoek PIH 2012 Figuur 28: Diepte bedding vijver, onderzoek PIH 2012


Figuur 29: Waterkolom vijver, onderzoek PIH 2012

Tabel 2‐1: Gegevens waterbodemonderzoek

Oppervlakte vijver (o.b.v. topokaart) 3.630 m²

Geschat slibvolume 1.920 m³

Gemiddelde waterdiepte 65 cm

Maximale waterdiepte 100 cm

Gemiddelde slibdikte 43 cm

Maximale slibdikte 70 cm

Oppervlaktewateronderzoek

Het water in de vijver werd op 7 maart 2012 op drie plaatsen bemonsterd. Op elk monsterpunt werden temperatuur, zuurtegraad, geleidbaarheid en zuurstofgehalte ter plaatse gemeten.

De veldmetingen en laboratoriumanalysen tonen aan dat de waterkwaliteit varieert van slecht in het westelijke smaller en door vegetatie meer afgesloten deel naar matig in het oostelijke en meer open deel. Vooral de zuurstofhuishouding is onvoldoende in het westelijk deel.

Een verbetering van de zuurstofhuishouding is mogelijk door vermindering van organisch materiaal in de vijver en een meer open boslandschap, vooral rond het westelijk deel (o.a. door verwijdering van Rhododendron).

Mogelijk maatregelen voor het verbeteren van de zuurstofhuishouding: - Een vermindering van de organische belasting door een grondige ruiming van de hele vijver. - Een meer open bosstructuur indien landschappelijk en cultuurhistorisch verantwoord, o.a. het

verwijderen van de Rhododendron zal bijdragen tot een meer open vijver en minder organische belasting en verzuring van bedding en water.

- Bij eventuele inplanting van een beluchtinginstallatie moet rekening gehouden worden met (kleinere) beluchters in elke watertak van het smallere westelijk deel.

Grachten

De verschillende grachten die doorheen het domein lopen, zijn eveneens weergegeven op kaart 8. De meesten grachten aan de randen van de weilanden staan droog, de grachten die water bevatten, hebben een gemiddelde waterdiepte van 10 tot 20 cm. Toch zijn er ook enkele uitschieters; een aantal van de grachten gelegen in het oostelijke bosgedeelte hebben een waterdiepte van 20 tot 30 en zelfs 40 cm (zie Figuur 30), terwijl ook de gracht gelegen in het grasland V_63_1, ten noorden van hoeve Heidebloem, een diepte heeft van 20‐40 cm (zie Figuur 31).


Figuur 30: Gracht in bosbestand V_4_5 en V_4_6 Figuur 31: Gracht in grasland V_63_1

Grondwater

Volgens de Databank Ondergrond Vlaanderen (DOV) is het grondwater in het hele plangebied en ver daarbuiten weinig tot zeer kwetsbaar. De watervoerende laag bestaat uit zand. De deklaag is minder dan 5 meter dik en de onverzadigde zone ligt ongeveer op 10 meter diepte.

Verder zijn er geen gegevens bekend met betrekking tot grondwater.

2.2.2 Bodem en geologie

2.2.2.1 Geologie

Kaart 13 ‐ Quartairgeologische kaart

Kaart 14 ‐ Tertiairgeologische kaart

Het is historisch en landschapsecologisch relevant om de ontstaansgeschiedenis van het landschap van het domein te kennen. De geologische processen die aan de grondslag liggen van het ontstaan van het landschap kunnen inzicht en een mogelijke verklaring geven van het voorkomen van bepaalde planten‐ en diersoorten (levensgemeenschappen) binnen het plangebied.

Geomorfologisch gezien behoort het plangebied tot het klei‐zandcomplex van de Kempen. De topografie is een microreliëf, wat wil zeggen dat er op korte afstand hoogteverschillen kunnen zijn tot 2 meter. De Quartaire bedekking van de Formatie van Merksplas (zie kaart 13) is van estuariene origine en bestaat uit glauconiethoudend halffijn tot grof heterogeen zand met in sommige gedeelten houtfragmenten en flasers. De intensiteit van de laatsten varieert sterk. Onderaan in de sequentie kunnen schelpfragmenten voorkomen. De dikte van de Formatie van Merksplas schommelt van 2 m tot meer dan 20 m. Hieronder vinden we hellingsafzettingen. Dit type wordt aangeduid als Type 22 op de Quartairgeologische kaart. In de oostelijke hoek van het domein, waar de Schietveldloop de Engelse Rijtweg kruist, vinden we Type 22a op de Quartiargeologische kaart. Bij dit type bevinden zich bovenop de eolische afzettingen nog fluviatiele afzettingen van het Holoceen en mogelijk Tardiglaciaal (Laat‐Weichseliaan).


Figuur 32: Quartairgeologisch type

FH: Fluviatiele afzettingen (organochemisch en perimarien incluis), afzettingen van het Holoceen en mogelijk Tardiglaciaal (Laat‐Weichseliaan).

ELPw: Eolische afzettingen (zand tot silt) van het Weichseliaan (Laat‐Pleistoceen), mogelijk Vroeg‐Holoceen. Zand tot zandleem in het noordelijke en centrale gedeelte van Vlaanderen. Silt (Loess) in het zuidelijke gedeelte van Vlaanderen.

HQ: Hellingsafzettingen van het Quartair.

G (f,e) VPt‐Te: Getijdenafzettingen met mogelijke intercalatie van fluviatiele en ecologische afzettingen. De afzettingen dateren van het vroeg pleistoceen volgens de Noordwest Europese classificatie en het Tertiair volgens de internationale stratigrafische commissie

G (f) VPt,p‐Te: Getijdenafzetting met soms aan de top fluviatiele afzettingen. De afzettingen dateren van het vroeg pleistoceen volgens de Noordwest Europese classificatie en het Tertiair volgens de Internationale stratigrafische commissie.

Onder de Quartaire afzettingen bevinden zich deze van het Tertiair (zie kaart 14). De ondergrond van het plangebied bestaat uit de Formatie van Merksplas. Deze formatie wordt gekenmerkt door grijs half grof tot grof zand, is kwartsrijk, bevat regelmatig dunne klei‐intercalaties, is glimmerhoudend en bevat schelpfragmenten, gerold hout, veen en (sideriet)keitjes.

2.2.2.2 Bodem en bodemgebruik

Kaart 15 ‐ Bodemkaart

Volgens de bodemkaart, zie kaart 15, bestaat de bodem in het plangebied hoofdzakelijk uit zand. De bodem varieert van vochtig tot nat met enkel in het noorden een zone met droge zandbodem.

In de onmiddellijke omgeving van de vijver, in het noorden van het plangebied, treffen we een antropogene bodem aan van het type OB (bebouwde zones). Dit bodemtype duidt op antropogene gronden of kunstmatige, door de mens verstoorde gronden.


2.3 Beschrijving van het biotisch milieu

2.3.1 Bosbouwkundige bestandskaart

Kaart 16 ‐ Bosbouwkundige bestandskaart

De beboste percelen werden onderverdeeld in bosbestanden in overleg met Kempens Landschap en ANB. Er werd rekening gehouden met fysieke grenzen van bossen, boomsoortensamenstelling en leeftijd van de bestanden.

2.3.2 Bestandskenmerken

Voor het merendeel van de bosbestanden in het domein kan gesteld worden dat het gaat over gemengd hooghout met als hoofdboomsoorten de Beuk, Gewone esdoorn, Zomereik en Amerikaanse eik en een sluitingsgraad van meer dan 75%. Bestanden 3 en 9 bestaan uit naaldhout van respectievelijk Fijnspar en Grove den en bestanden 11 en 12 bestaan uit een menging van loof‐ en naaldhout.

Tabel 2‐2 : Bestandskenmerken

Best. Opp. (ha)

Bedrijfs‐vorm

Mengings‐vorm

typeSluitings‐graad

Leeftijds‐klasse

Hoofdboomsoort %

inheems

1 1,35 hooghout Gemengd LH > 75% OngelijkjarigGewone

esdoorn/Zomereik 91,1

2 2,75 hooghout Gemengd LH > 75% Ongelijkjarig Beuk 73,1

3 6,98 hooghout Homogeen NH 50 ‐ 75% 21‐40 Fijnspar 0,0

4 0,72 hooghout Gemengd LH > 75% 61‐80 Tamme

kastanje/Amerikaanse eik

34,0

5 0,35 hooghout Homogeen LH > 75% 101‐120 Beuk 100,0

6 1,51 hooghout Gemengd LH > 75% 121‐140 Zomereik/Amerikaanse

eik 66,5

7 0,39 hooghout Gemengd LH > 75% Ongelijkjarig Moeraseik/Boswilg 36,0

8 1,13 hooghout Gemengd LH > 75% 101‐120 Zomereik/Amerikaanse

eik 60,1

9 0,59 hooghout Homogeen NH 50 ‐ 75% 21‐40 Grove den (Gewone

den) 100,0

10 0,42 hooghout Homogeen LH > 75% 121‐140 Beuk 97,7

11 1,04 hooghout Gemengd N + L > 75% 11‐20 Fijnspar 24,1

12 2,3 hooghout Homogeen L + N > 75% 101‐120 Beuk 100


2.3.2.1 Boomsoortensamenstelling en dendrometrische gegevens

Hieronder worden de samenvattende gegevens van de bosbouwopnames voor het volledige domein weergegeven. Voor een gedetailleerde weergave per bestand wordt verwezen naar de bestandsfiches in Bijlage 4.

Onderstaande gegevens zijn gebaseerd op 12 bosbouwopnames die in 2014 werden uitgevoerd.

Zaailingen

Alle individuen kleiner dan 2m worden tot de zaailingen gerekend. Uit de gegevens blijkt dat Tamme kastanje veruit de best vertegenwoordigde zaailing (<50cm) is, gevolgd door Taxus en Pontische rododendron (Tabel 2‐3). Verder dient het aandeel verjonging van Pontische rododendron als exoot te worden vermeld. Deze komt in al de hoogteklassen voor met een grote abundantie.

Tabel 2‐3: Aantal zaailingen per soort per hectare per hoogteklasse

Boomsoort Stamtal Verspreiding

Hoogte (cm):0‐49 Tamme kastanje 620 Verspreid

Taxus 87 Verspreid

Pontische rododendron 74 Verspreid

Ruwe berk 67 Verspreid

Zomereik 13 Verspreid

Hoogte (cm):50‐99 Pontische rododendron 325 Verspreid

Tamme kastanje 289 Verspreid

Hoogte (cm):100‐159 Pontische rododendron 109 Verspreid

Wilde kardinaalsmuts 13 Verspreid

Hoogte (cm):150‐199 Tamme kastanje 177 Verspreid

Pontische rododendron 146 Verspreid

Struiklaag

Tot de struiklaag behoren, conform de methodiek van het uitgebreide bosbeheerplan, alle exemplaren met een hoogte van meer dan 2 meter en een omtrek kleiner dan 20 cm. In de klasse 2m tot 4m is de Pontische rododendron de lijsttrekker, gevolgd door Tamme kastanje en Amerikaanse eik (Tabel 2‐4). In de klasse 4m tot 6m treffen we voornamelijk Zomereik en Beuk aan. De hoogste klasse is enkel voorbehouden voor Ruwe berk.


Tabel 2‐4: Soorten in de struiklaag in aantallen per hectare zowel levend als dood weergegeven per hoogteklasse

Boomsoort Stamtal L Stamtal D Verspreiding

Hoogte(cm): 200‐400 Pontische rododendron 313 0 Verspreid

Tamme kastanje 134 0 Verspreid

Amerikaanse eik 64 0 Verspreid

Zomereik 12 0 Verspreid

Wilde lijsterbes (Gewone lijsterbes)

11 0 Verspreid

Zwarte els 6 0 Verspreid

Zoete kers (Boskers) 6 0 Verspreid

Eenstijlige meidoorn 6 0 Verspreid

Ruwe berk 3 22 Verspreid

Beuk 3 0 Verspreid

Hoogte(cm): 400‐600 Zomereik 12 0 Verspreid

Beuk 11 0 Verspreid

Vogelkers 3 0 Verspreid

Boswilg 3 0 Verspreid

Hoogte(cm): 600‐800 Ruwe berk 11 0 Verspreid

Boomlaag

De boomlaag (exemplaren met een omtrek van meer dan 20 cm) wordt gedomineerd door Beuk (Tabel 2‐5). In de tabel komt Fijnspar op de eerste plaats, maar dit is een vervormd gegeven doordat er een aanplant met groot stamtal voorkomt. Als exoten komt Amerikaanse eik in redelijk grote mate voor, terwijl er ook wat Robinia aanwezig is, zij het in mindere mate.

Tabel 2‐5: Stamtallen van de bomen

Boomsoort Stamtal Grondvlak Volume Cg Hg

Fijnspar 540,3 19,3 181,8 29,1 8,5

Beuk 69,3 12,4 151,6 78,6 13,4

Zomereik 19,7 3,4 43,6 71,0 11,1

Amerikaanse eik 17,8 2,3 25,9 66,0 9,9

Tamme kastanje 16,6 1,4 12,1 34,9 4,8

Grove den (Gewone den) 16,6 1,1 10,2 2,8 0,6

Gewone esdoorn 16,3 0,5 3,8 4,5 1,0

Ruwe berk 11,2 0,3 2,7 10,0 2,2

Robinia (Valse Acacia) 1,4 0,2 2,0 19,0 3,7

Moeraseik 2,4 0,2 1,2 2,0 0,3

Boswilg 3,9 0,1 0,3 1,0 0,2

Vogelkers 1,6 0,0 0,1 0,9 0,2


Staand dood hout

Wat betreft het staand dood hout werd een enkele dikke Grove den dood aangetroffen (Tabel 2‐6). Ook enkele dunne fijnsparren konden worden waargenomen. Daarnaast werden nog een paar dunne dode berken en een dode grove den aangetroffen.

Tabel 2‐6: Aantallen (in stamtal) staand dood hout, alsook de relatieve grondvlakbedekking en volume.

Boomsoort Sortiment Stamtal Grondvlak Volume

Grove den Dik 1 6% 0,08 36% 0,7 53%

Fijnspar Dun 14 75% 0,10 47% 0,4 31%

Ruwe berk Dun 2 12% 0,02 10% 0,1 9%

Grove den Dun 1 6% 0,02 7% 0,1 7%

Totaal 19 0,21 1,4

Liggend dood hout

In 9 van de 12 bestanden is er dun dood hout te vinden zij het in niet al te grote aantallen. In 5 bestanden kon ook dik dood hout worden aangetroffen, wat vanuit ecologisch standpunt zeer interessant is (Tabel 2‐7).

Tabel 2‐7: Aantallen stuks liggend dood hout per omtrekklasse

Omtrekklasse Liggend dood hout Aantal bestanden

Dik (60‐119 cm) 1‐10 stuks/ha 5

Dik (60‐119 cm) geen 7

Dun (20‐59 cm) < 5 stuks/ha 2

Dun (20‐59 cm) > 100 stuks/ha 1

Dun (20‐59 cm) 5‐100 stuks/ha 9

Zeer dik (>=120 cm) geen 12

2.3.3 Actuele bostypering

Kaart 17 ‐ Actuele bosvegetatie

2.3.3.1 Bestanden 1, 2, 6 en 7

Op basis van de kruidlaag blijkt dat bestanden 1, 2, 6 en 7 het meest aanleunen bij het Amerikaanse eik – Kastanjebos en het Amerikaanse vogelkers Eiken ‐ Beukenbos. Ze vertonen eveneens samenhang met het Amerikaanse vogelkers Berken ‐ Eikenbos. Op basis van de boom‐, struik, en kruidlaag is de verwantschap meestal minder uitgesproken. Bestand 2 vertoont hier nog een verwantschap met het typisch Gierstgras – Beukenbos. Bestand 3 heeft verwantschappen met verschillende andere types, waarvan de belangrijkste het arme Eiken – Haagbeukenbos en het Bramenrijk Eiken – Beukenbos zijn.


Figuur 33: TPab‐spectra van bestand 1 (boven) en 2 (onder)


Figuur 34: TPab‐spectra van bestanden 6 (boven) en 7 (onder)

2.3.3.2 Bestand 3

Op basis van de kruidlaag toont bestand 3 enige verwantschap met het Bramenrijk Eiken – Beukenbos en het Amerikaanse vogelkers Berken ‐ Eikenbos. Op basis van de boom‐, struik, en kruidlaag is de verwantschap duidelijker. Echter worden hier nog andere verwantschappen zichtbaar. De belangrijkste zijn Elzenbroekbos, Witbol Berken – Eikenbos, Amerikaanse vogelkers Eiken ‐ Beukenbos en het Bramenrijk Eiken – Beukenbos.

2.3.3.3 Bestand 4

Op basis van de kruidlaag toont bestand 4 een duidelijke verwantschap met het Amerikaanse eik – Kastanjebos. Ook op basis van de boom‐, struik, en kruidlaag is de verwantschap zichtbaar. Echter worden hier nog andere verwantschappen zichtbaar. De belangrijkste zijn Bramenrijk Eiken – Beukenbos, typisch Wintereiken – Beukenbos en heRododent arme Eiken – Haagbeukenbos.

2.3.3.4 Bestand 5

Gezien bestand 5 gaat over een zeer oude aanplant van Beuk, zonder ondergroei, kan op basis van de kruidlaag geen verwantschap aangetoond worden. Op basis van de boom‐, struik, en kruidlaag wordt het bij het typisch Giertsgras – Beukenbos geklasseerd.


Figuur 35: TPab‐spectra van bestanden 3(boven), 4 (midden) en 5 (beneden).


2.3.3.5 Bestanden 8 t.e.m. 12

Op basis van de kruidlaag blijkt dat de bestanden 8 t.e.m. 12 het sterkst aanleunen bij het Rododendron‐bos. Ook op basis van de boom‐, struik‐, en kruidlaag komt dit type naar voor. Bestanden 10 en 12 tekenen o pbasis van boom‐, struik‐, en kruidlaag eveneens een verwantschap met het typisch Gierstgras‐Beukenbos.

Figuur 36: de spectra van bestanden 10 (boven) en 12 (onder)


Figuur 37: TPab‐spectrum van bestanden 8 (boven), 9 (midden) en 11 (onder)


2.3.3.6 Samenvattende tabellen van de bostypes

Hieronder volgen samenvattende tabellen, waarbij per bestand de types worden weergegeven. Tabel 2‐9 geeft het type op basis van kruidlaag en Tabel 2‐8 geeft het type op basis van boom‐, struik‐ en kruidlaag.

Tabel 2‐8: Bostypes bepaald op basis van boom‐, struik‐ en kruidlaag.

Bestand Type

1 Amerikaanse eik – Kastanjebos

2 typisch Gierstgras – Beukenbos; Amerikaanse eik – Kastanjebos

3 Witbol Berken – Eikenbos; Amerikaanse vogelkers Eiken – Beukenbos

4 Amerikaanse eik – Kastanjebos; Bramenrijk Eiken – Beukenbos; typisch Wintereiken – Beukenbos

5 typisch Giertsgras – Beukenbos

6 Amerikaanse vogelkers Eiken – Beukenbos; Amerikaanse eik – Kastanjebos; Bramenrijk Eiken – Beukenbos

7 typisch Berken ‐ Eikenbos

8 Rododendron‐bos

9 Rododendron‐bos

10 Rododendron‐bos; typisch Gierstgras – Beukenbos

11 Rododendron‐bos

12 typisch Gierstgras – Beukenbos; Rododendron‐bos

Tabel 2‐9: Bostypologie op basis van kruidlaag.

Bestand Type


2 Amerikaanse eik – Kastanjebos; Amerikaanse vogelkers Eiken – Beukenbos

3 Amerikaanse vogelkers Berken – Eikenbos; Bramenrijk Eiken – Beukenbos


5 /

6 Amerikaanse eik – Kastanjebos; Amerikaanse vogelkers Eiken – Beukenbos; Amerikaanse vogelkers Berken – Eikenbos

7 Amerikaanse eik – Kastanjebos; Amerikaanse vogelkers Berken – Eikenbos; Amerikaanse vogelkers Eiken – Beukenbos

8 Rododendron‐bos

9 Rododendron‐bos





2.3.4 Ecospectra

2.3.4.1 Algemeen

Aan de hand van gewogen gemiddelde Ellenbergetallen uit de literatuur (Tabel 2‐10; Tabel 2‐11; Tabel 2‐12) heeft Rogister (1978) een opdeling gemaakt voor elk bostype, door ze in een tweedimensionale ruimte te plaatsen die de ecologische positie ten opzichte van de factoren vochttoestand en humuskwaliteit weergeeft (Figuur 38). Aan de hand van deze grafische weergave kan dan de standplaats van de lokale bostypen gevisualiseerd worden. Elk lokaal bostype wordt daarbij met één punt gelokaliseerd op het diagram en plaatst dit dan aldus op de gradiënten droog/nat en voedselrijk/voedselarm. Een mF / mR x mN – ecogram geeft dan ook een aanduiding van de potentiële vegetatie waartoe een lokaal vegetatietype kan behoren. Voor bestanden met weinig ondergroei waarvoor tijdens de inventarisatie een klein aantal soorten genoteerd worden, zijn onvoldoende gegevens beschikbaar om Ellenbergwaarden te kunnen berekenen.

Figuur 38: mRxmN/mF‐Ecogram met de gebruikte afkortingen

BQ Betulo‐Quercetum UFaln Ulmo‐Fraxinetum alnetosum

FQ Fago‐Quercetum PF Pruno‐Fraxinetum

SC Stellario‐Carpinetum CA Cirsio‐Alnetum

MF Milio‐Fagetum FA Filipendulo‐Alnetum

EC Endymio‐Carpinetum CEA Carici elongatae‐Alnetum

PC Primulo‐Carpinetum LQ Lysimachio‐Quercetum

UFtyp Ulmo‐Fraxinetum typicum


Tabel 2‐10: Gewogen gemiddelde Ellerberggetallen met de benaming van de vochtklasse

mF Benaming vochtklasse

< 1.5 Xerofiel

1.5 – 2.0 Xeroclien – xerofiel

2.0 – 2.5 Xerofiel – xeroclien

2.5 – 3.5 Xeroclien

3.5 – 4.0 Mesofiel – xeroclien

4.0 – 4.5 Xeroclien – mesofiel

4.5 – 5.5 Mesofiel

5.5 – 6.0 Hygroclien – mesofiel

6.0 – 6.5 Mesofiel – mesofiel

6.5 – 7.5 Hygroclien

7.5 – 8.0 Hygrofiel – hygroclien

8.0 – 8.5 Hygroclien ‐ hygrofiel

8.5 – 9.5 hygrofiel

Tabel 2‐11: Gewogen gemiddelde Ellerberggetallen met de benaming van de zuurtegraadklasse

mR Benaming zuurtegraadklasse

< 1.5 Acidofiel

1.5 – 2.0 Acidoclien – acidofiel

2.0 – 2.5 Acidofiel – acidoclien

2.5 – 3.5 Acidoclien

3.5 – 4.0 Neutroclien –acidoclien

4.0 – 4.5 Acidoclien – neutroclien

4.5 – 5.5 Neutroclien

5.5 – 6.0 Basiclien – neutroclien

6.0 – 6.5 Neutroclien – basifiel

6.5 – 7.5 basifiel


Tabel 2‐12: Gewogen gemiddelde Ellerberggetallen met de benaming van de stikstofklassen

mN Benaming stikstofklasse

< 1.5 Uiterst zwakke nitrificatie

1.5 – 2.5 Uiterst zwakke tot zwakke nitrificatie

2.5 – 3.5 Zwakke nitrificatie

3.5 – 4.5 Zwakke tot matige of normale nitrificatie

4.5 – 5.5 Matige of nitrificatie

5.5 – 6.5 Matige of normale tot sterke nitrificatie

6.5 – 7.5 Sterke nitrificatie

7.5 – 8.5 Zeer sterke nitrificatie

8.5 – 9.5 Uiterst sterke nitrificatie

Er bestaat een sterke correlatie tussen mR.mN en de humuskwaliteit. Er werd dan ook een schaalverdeling (mR x mN) opgesteld met de grenswaarden voor elk humustype (Tabel 2‐13).

Tabel 2‐13: Schaaldverdeling van mRxmN met een indeling in humustypen

mR x mN Benaming humustype

< 3.0 Mor (heide – mor : Ericacae)

3.0 – 6.4 Mor (andere dan heide – mor)

6.4 – 14.4 Moder

14.4 – 18.2 Mull – moder

18.2 – 23.0 Zure mull

23.0 – 27.5 Typische mull

> 27.5 Aktieve mull


2.3.4.2 Bosdomein

Het bostype voor het volledige bosdomein is volgens de mF, mR en mN getallen te catalogeren als:

mF: Hygroclien – mesofiel

mR: Acidoclien

mN: sterke nitrificatie

Het humustype van het bosdomein betreft volgens de mR.mN waarde een Zure mull.

Afgaande op het bovenstaand gemiddeld ecogram voor het bosdomein wordt het bos gerekend tot het bostype Primulo‐Carpinetum (Essen‐Elzenbos met Gevlekte aronskelk (bostype D6)).

2.3.4.3 Bestand 1

Dit bostype is volgens de mF, mR en mN getallen te catalogeren als:

mF: Mesofiel

mR: Acidofiel – acidoclien

mN: Sterke nitrificatie

Het humustype van het bosdomein betreft volgens de mR.mN waarde een Moder.

Afgaande op het bovenstaand ecogram voor het bestand wordt het bos gerekend tot het bostype Fago‐Quercetum (Eiken‐Beukenbos met Adelaarsvaren (Bostype H3)).


2.3.4.4 Bestand 2

Voor dit bosbestand konden geen Ellerbergwaarden berekend worden.

2.3.4.5 Bestand 3



mR: /


Het humustype alsook het bostype van het bestand kunnen door het ontbreken van een mR waarde niet worden bepaald. Er kunnen dan ook geen Ellenbergwaarden berekend worden.

2.3.4.6 Bestand 4


mF: /


mN: /

Het humustype en bostype van het bosbestand betreft kunnen door het ontbreken van een mF waarde niet worden bepaald. Er kunnen dan ook geen Ellenbergwaarden berekend worden.


2.3.4.7 Bestand 5


2.3.4.8 Bestand 6


2.3.4.9 Bestand 7


mF: Mesofiel – mesofiel

mR: Neutroclien –acidoclien


Het humustype van het bosbestand betreft volgens de mR.mN waarde een Typische mull.

Afgaande op het onderstaand ecogram voor het bestand wordt het bos gerekend tot het bostype Primulo‐Carpinetum (Essen‐Elzenbos met Gevlekte aronskelk (bostype D6)).

2.3.4.10 Bestand 8



2.3.4.11 Bestand 9



mR: /

mN: Sterke nitrificatieNB

Het humustype van het bosbestand betreft kunnen door het ontbreken van een mR waarde niet worden bepaald. Er kunnen dan ook geen Ellenbergwaarden berekend worden.

2.3.4.12 Bestand 10


mF: Mesofiel

mR: /

mN: /

Het humustype en bostype van het bosbestand betreft kunnen door het ontbreken van een mR waarde niet worden bepaald. Er kunnen dan ook geen Ellenbergwaarden berekend worden.


2.3.4.13 Bestand 11


mF: Mesofiel



Het humustype het bosbestand betreft een Moder.

Afgaande op het onderstaand ecogram voor het bestand wordt het bos gerekend tot het bostype Stellario‐Carpinetum of Milio‐Fagetum (Essen‐Eikenbos met Gewone salomonszegel en Wilde kamperfoelie (Bostype G3) of Essen‐Eikenbos met Bosgierstgras en Witte klaverzuring (bostype G4)).

2.3.4.14 Bestand 12


2.3.5 Vergelijking van de actuele bostypen met de Biologische Waarderingskaart

Kaart 17 ‐ Actuele bosvegetatie

Kaart 18 ‐ Biologische waarderingskaart

De bostypering bekomen uit Bosprog geeft een overzicht aan de hand van de bostypes volgens de gewestelijke bosinventarisatie (Bos en Groen, 2001). Deze vraagt dan ook een omzetting naar de meest recente typologie van Cornelis et al. 2007.


Tabel 2‐14: Omvorming naar de recente typologie alsook de BWK‐codering

Bos en Groen, 2001 Cornelis et al., 2007 BWK

Amerikaanse eik – Kastanjebos

I4: Dennen‐Eikenbos met Amerikaanse eik Qb: Eiken‐Berkenbos; P(p)mb

Amerikaanse vogelkers Berken – Eikenbos

I3: Dennen‐Eikenbos met Amerikaanse vogelkers

Qb: Eiken‐Berkenbos; P(p)mb

Amerikaanse vogelkers Eiken – Beukenbos

I3: Dennen‐Eikenbos met Amerikaanse vogelkers


Bramenrijk Eiken – Beukenbos

I1: Dennen‐Eikenbos met braam Qb: Eiken‐Berkenbos; P(p)ms

Rododendron‐bos I5: Dennen‐Eikenbos met Pontische rododendron


typisch Berken ‐ Eikenbos I2: Dennen‐Eikenbos met Bochtige smele en Pijpenstrootje

Qb: Eiken‐Berkenbos; P(p)mb; P(p)mh; P(p)ms

typisch Gierstgras – Beukenbos

G4: Essen‐Eikenbos met Bosgierstgras en Witte klaverzuring

Qa: Eiken‐Haagbeukenbos; Fa: Beukenbos

typisch Wintereiken – Beukenbos

H3: Eiken‐Beukenbos met Adelaarsvaren Qs*: Zuur Eikenbos; Fs: Zuur Beukenbos

Witbol Berken – Eikenbos I6: Dennen‐Eikenbos met Gestreepte witbol en Gewoon struisgras

Qb: Eiken‐Berkenbos; P(p)mh

Rijk eiken‐Haagbeukenbos, vochtige variant

D6: Essen‐Elzenbos met Gevlekte aronskelk Qa: Eiken‐Haagbeukenbos; Vf

Op de biologische waarderingskaart worden bestanden 1, 2, 10, 12 en een groot deel van 11 aangeduid als kasteelpark. De rest van bestand 11 wordt aangeduid als loofhoutaanplant (n). Bestanden 4, 5, 6 en 8 vallen allen binnen één eenheid en worden als zuur beukenbos (fs), zuur eikenbos (qs) en eiken‐berkenbos (qb) aangeduid. Bestand 3 wordt als naaldhoutaanplant zonder ondergroei (pa) aangeduid. Bestand 7 wordt aangegeven als aanplant van loofhout (n). Bestand 9 wordt aangeduid als loofhoutaanplant (n), naaldhoutaanplant zonder ondergroei (pa) en aanplant van Grove den met ondergroei van struiken en bomen (ppmb).

Wanneer we een vergelijking maken met de actuele bostypen (Kaart 17) valt op dat er toch enkele verschillen aanwezig zijn. Deze verschillen zijn echter te wijten aan het detail van de opname, waarbij de BWK minder gedetailleerd is.

2.3.6 Vergelijking van de potentiële bosvegetatie met de potentiële natuurlijke

vegetatiekaart

Kaart 19 ‐ Potentiële natuurlijke vegetatie

Kaart 20 ‐ Potentiële bosvegetatie

Een bostype kan gedefinieerd worden als het van nature bij een groeiplaats in zijn natuurlijke toestand horend bos in zijn ontwikkelingsgang van pioniersstadium tot climax. De climaxsituatie kan men aanduiden als de ‘Potentiële Natuurlijke Vegetatie’ of PNV. De Potentieel Natuurlijke Vegetatie is bijgevolg gebaseerd op bodemtype, vochtgehalte en aanwezige kruidlaag. Dit komt ongeveer overeen met de resultaten uit het ecogram. De huidig bestaande PNV‐kaart is echter gebaseerd op de bodemkaart die in de jaren ’60 werd opgemaakt, waardoor deze kan afwijken van de huidige situatie.

Volgens de bestaande PNV‐kaart (zie Kaart 19) worden al de bestanden aangeduid als potentieel arm Eiken‐Beukenbos en Eikenbos, met daarbij het grootste deel onder de natte variant. Enkel een deel


van bestanden 1, 2 en 11 worden tot de droge variant gerekend. Dit type komt in de nieuwe typologie het best overeen met het type H3: Eiken‐Beukenbos met Adelaarsvaren.

Aan de hand van de bekomen ecogrammen (en daarmee ook abiotiek) hebben enkel de bestanden 1, 7 en 11 door de software een potentieel bostype toegekend gekregen. Bestand 1 heeft daarbij als potentieel bostype het bostype H3 het Eiken‐Beukenbos met Adelaarsvaren; bestand 7 het type D6 het Essen‐Elzenbos met Gevlekte aronskelk en bestand 11 het type G3 het Essen‐Eikenbos met Gewone salomonszegel en Wilde kamperfoelie of het type G4 het Essen‐Eikenbos met Bosgierstgras en Witte klaverzuring.

2.3.6.1 Type H3 het Eiken‐Beukenbos met Adelaarsvaren

Het Eiken‐Beukenbos met Adelaarsvaren vindt men het meest op droge tot matig natte leem‐ of zandleembodems, maar kan ook op zandbodems gedijen. De bodem bevat in ieder geval geen kalk. Het wordt gekenmerkt door halfschaduw‐ tot lichtverdragende planten van stukstofarme tot matig stikstofrijke bodems.

De boomlaag van de climaxvorm wordt gedomineerd door Beuk met bijmenging van Zomer‐ en Wintereik. In de meeste gevallen treft men eerder een door Zomereik gedomineerd bos, waar Beuk kan bijgemengd staan. Amerikaanse eik en Tamme kastanje hebben zich in dit bos goed ingeburgerd. De meest constante soort in de struiklaag is Wilde lijsterbes. De kruidlaag is over het algemeen soortenarm.

Dit type komt over heel Vlaanderen voor, vooral op plaatsen waar de rijkere, vaak tertiaire zanden dagzomen.

2.3.6.2 Type D6 het Essen‐Elzenbos met Gevlekte aronskelk

Het Essen‐Elzenbos met Gevlekte aronskelk situeert zich zowel ruimtelijk als floristisch tussen enerzijds de Essen‐Eikenbossen en anderzijds de bossen op valleibodems zoals de Essen‐Elzenbossen en de Iepen‐Essenbossen. Toch vertoont het meer gelijkenissen met het Essen‐Elzenbos dan met het Essen‐Eikenbos. In de kruidlaag vinden we zowel soorten uit de Essen‐Eikenbossen (Gele dovenetel, Slanke sleutelbloem, Bosanemoon, Gevlekte aronskelk, …) als meer stikstofminnende soorten (Grote brandnetel, Kleefkruid, Hondsdraf, Gewone berenklauw, Zevenblad, …). In de boomlaag komen Gewone es, Zwarte els en cultuurpopulier voor, maar evengoed Zomereik en Beuk. Hazelaar is de dominerende soort in de struiklaag.

Het merendeel van de opnamen van het Essen‐Elzenbos met Gevlekte aronskelk komt voor in de leemstreek.

2.3.6.3 Type G3 Essen‐Eikenbos met Gewone salomonszegel en Wilde kamperfoelie

Dit is het natuurlijke bostype van allerlei bodemtypes. Het komt vooral voor op zandleem‐, leem‐ en kleibodems zonder profielontwikkeling. Het wordt gekenmerkt door halfschaduwplanten van vochtige, matig stikstofrijke, matig tot zwak zure bodems.

De boomlaag van het Essen‐Eikenbos met Gewone salomonszegel en Wilde kamperfoelie wordt gedomineerd door Zomereik. Gewone es en Beuk komen slechts in mindere mate voor. In de struiklaag vinden we vooral Hazelaar. De kruidlaag bevat weinig karakteristieke soorten.

Het Essen‐Eikenbos met Gewone salomonszegel en Wilde kamperfoelie komt in Vlaanderen vooral voor op matig zure loess met zandige bijmenging.

2.3.6.4 Type G4 Essen‐Eikenbos met Bosgierstgras en Witte klaverzuring

Het Essen‐Eikenbos met Bosgierstgras en Witte klaverzuring vindt men vooral op droge tot matig natte leembodems met een al dan niet sterk gevlekte of verbrokkelde textuur B horizont of zonder profielontwikkeling. Het vormt de overgang tussen de Essen‐Eikenbossen en de Eiken‐Beukenbossen. Dit bostype wordt gekenmerkt door halfschaduwplanten van eerder frisse, matig stikstofrijke en matig zure bodems.


In de boomlaag treffen we vooral Zomereik, Beuk en Gewone es, en in de struiklaag is Hazelaar de belangrijkste soort. In de kruidlaag vindt men soorten als Gele dovenetel, Gewone salomonszegel, Grote muur, Gevlekte aronskelk, Bosgierstgras, Witte klaverzuring en Ruige veldbies.

Het Essen‐Eikenbos met Bosgierstgras en Witte klaverzuring komt vooral voor op de acidocliene leem‐ en zandleemgronden, hoewel er ook enkele opnamen in de Kempen zijn gelegen. In de leemstreek vindt men dit type op de iets zuurdere gronden; in de zand‐ en zandleemstreek vindt men het op de overgangszones tussen beekalluvia en meer zandige bodems.

2.3.7 Kartering van elementen met een hoge natuurwaarde en probleemsoorten

Kaart 21 ‐ Rode lijst soorten ‐ Oud‐bosindicatoren

Kaart 22 ‐ Probleemsoorten

2.3.7.1 Rode Lijstsoorten

Binnen de dreef van Amerikaanse eik werden enkele exemplaren van Struikhei (Calluna vulgaris) aangetroffen (Figuur 39). Deze staat als achteruitgaand in de Rode Lijst. Struikhei groeit op zonnige plaatsen, op droge tot vochtige, voedselarme zure bodem.

Figuur 39: Enkele individuen Struikhei

2.3.7.2 Oud‐bosindicatoren en voorjaarsbloeiers

In de kruidlaag van de bosbestanden komen op enkele plaatsen oud‐bossoorten voor, zoals het Lelietje‐van‐dalen (Convallaria majalis), Blauwe bosbes (Vaccinium myrtillus), Mannetjesvaren (Dryopteris filis‐mas) en de Gewone salomonszegel (Polygonatum multiflorum). Gewone salomonszegel

De Gewone salomonszegel is een overblijvende plant met witte buisvormige bloemen. Ze kan worden aangetroffen in bossen en houtkanten op beschaduwde tot halfbeschaduwde plaatsen op vrij droge tot vochtige, matig voedselarme tot matig voedselrijke gronden.

Lelietje‐van‐dalen

Het Lelietje‐van‐dalen dat waarschijnlijk beter gekend is onder de naam ‘meiklokje’ kan aangetroffen worden in bossen en struwelen op beschaduwde tot half beschaduwde plaatsen op droge tot matig


vochtige, matig voedselrijke grond. Binnen het park werden enkele populaties aangetroffen, waarbij het waarschijnlijk gaat over oorspronkelijk aangeplante veldjes.

Mannetjesvaren

Mannetjesvaren kan tot 120cm groot worden en heeft tot anderhalve meter lange langwerpige donkergroene bladeren, die in de winter verdwijnen. Ze groeit op halfbeschaduwde tot beschaduwde plaatsen op matig droge tot matig vochtige, redelijk rijke grond.

Blauwe bosbes

Blauwe bosbes wordt tot de oud bos indicatoren gerekend, maar kan echter ook aangetroffen worden in oude graslanden en heide en op locaties waar vroeger bos voorkwam. Ze groeit op licht tot matig beschaduwde plaatsen en bloeit in april tot juni met 4 tot 6mm grote bloemen. In de late zomer rijpen de alom bekende blauwe bessen.

Figuur 40: Veldje van Lelietje‐van‐dalen

2.3.7.3 Probleemsoorten

Binnen de grenzen van het park werden een hele reeks aan exotische soorten waargenomen. Exoten zijn eigen aan parklandschappen en dienen dus niet onmiddellijk als probleemsoorten aanschouwd te worden. Zodra een soort echter andere (inheemse) soorten gaat overheersen/overwoekeren in het park of al dan niet in de directe omgeving is er sprake van een probleemsoort.

Bonte gele dovenetel (Lamiastrum galeobdolon subsp. argentatum)

De bonte gele dovenetel kan een zeer dichte mat vormen en kan zich bovendien snel uitbreiden. Dit maakt dat de soort de inheemse flora volledig kan onderdrukken. De soort heeft zich op enkele plaatsen gevestigd, waarschijnlijk uit plantmateriaal dat door particulieren werd gedeponeerd. De bestrijding kan best uitgevoerd worden door het uittrekken. Dit gaat zeer eenvoudig, echter moet er wel rekening mee gehouden worden dat alle stukjes wel degelijk verwijderd zijn. Overgebleven stukjes kunnen gemakkelijk opnieuw uitlopen, en vlug een nieuwe dichte mat vormen.


Figuur 41: Aangetroffen populatie Bonte gele dovenetel

Reuzenbalsemien (Impatiens glandulifera)

Binnen bosbestand 1 werd een enkel individu van de Reuzenbalsemien aangetroffen. De snelle zaadverspreiding, de explosieve groei in zeer dichte bestanden en de grote aantrekkingskracht van de Reuzenbalsemien, maken dat ze een zeer voorname concurrent vormt voor inheemse plantensoorten. De bestrijding ervan is echter relatief eenvoudig: binnen één seizoen voorkomen dat de soort tot zaad komt is daarbij voldoende om de soort binnen het gebied vrijwel geheel uit te roeien. Dit doordat het zaad maximaal 18 maanden overleeft. Het wortelgestel van de Reuzenbalsemien is beperkt en oppervlakkig, waardoor deze plant verder ook relatief eenvoudig met de hand is uit te trekken.

Vermits het hier gaat over een enkel individu op een locatie waar deze niet optimaal staat, zal het probleem waarschijnlijk beperkt blijven. Toch kan best onmiddellijk ingegrepen worden, zodat een mogelijke uitbreiding in de kiem gesmoord blijft. Een nacontrole is daarbij aan te bevelen.

Amerikaanse vogelkers (Prunus serotina)

Verspreid over het park werden individuen van Amerikaanse vogelkers aangetroffen. De Amerikaanse vogelkers heeft een grote zaadproductie, gemakkelijke zaadverspreiding, goed uitstoelingsvermogen, een hoge groeisnelheid, stelt weinig eisen aan de bodem en het zaad blijft lang kiemkrachtig. Dit alles maakt dat de soort zich enorm kan uitbreiden, waarbij vooral een grote schaduwdruk wordt veroorzaakt die de kruidlaag onderdrukt.

Bestrijding aan de hand van ringen en bestrijken met glyfosfaat is de eenvoudigste methode. Wel dient om de 3 jaar een controle te worden uitgevoerd om eventuele achterblijvers te bestrijden. Op die manier wordt verhinderd dat de eventuele achterblijvers tot zaadzetting kunnen komen.


Figuur 42: Amerikaanse vogelkers en Pontische rododendron aan de rand van bosbestand 12

Pontische rododendron (Rhododendron ponticum)

In zo goed als alle terreineenheden werd Pontische rododendron (Rhododendron ponticum) aangetroffen. De soort heeft een hoge bloeiwaarde en aantrekkingskracht, maar kan door beschaduwing de inheemse flora volledig verdringen. Bovendien heeft ze een zeer sterke uitbreidingscapaciteit op zure bodems. Hier kan ze door uitzaaien en door afleggers, wanneer de takken de grond raken, zich zeer vlug verbreiden.

Figuur 43: Pontische rododendron langs een pad. De hoge dichte struiken langs het pad zorgen voor een benauwende situatie

Overige soorten

Verder werden Robinia (Robinia pseudoacacia), Sneeuwbes (Symphoricarpos albus) en Schijnaardbei (Potentilla indica) aangetroffen. Deze werden niet als probleem beschouwd aangezien het slechts om een aantal (aangeplante) exemplaren gaat die tussen andere soorten staan. Er moet wel steeds in de gaten gehouden worden dat deze soorten zich niet spontaan gaan uitbreiden (woekeren). Indien dit het geval is wordt bestrijding noodzakelijk.


2.3.8 Fauna

Wat betreft de fauna werd geen gericht veldwerk uitgevoerd naar specifieke groepen. Tijdens de terreinbezoeken werden waargenomen exemplaren wel steeds genoteerd.

2.3.8.1 Zoogdieren

Tijdens de veldbezoeken werden verschillende eekhoorns en sporen van Ree en Mol waargenomen. Verder is de kans groot dat een aantal moeilijker waarneembare soorten zoals vleermuizen, muizen, Bruine rat, Steenmarter en egels in het park zullen voorkomen.

2.3.8.2 Vogels

Er werden Grote bonte specht, Groene specht (aan nestholte) en Boomklever als belangrijkste soorten opgemerkt. Er komt ook een aanzienlijke populatie kauwtjes voor.

Figuur 44: Grote bonte specht

Figuur 45: Boomklever

2.3.8.3 Insecten

Door het enorme bestand aan Pontische rododendron konden we er zeker van zijn dat ook de Rhododendroncicade (Graphocephala fennahi) aanwezig zou zijn. Deze werd tijdens de terreinbezoeken dan ook waargenomen (Figuur 46). Grote populaties van deze soort kunnen schadelijk zijn. Ze veroorzaken zichtbare zuigschade in de vorm van gele vlekken en ze kunnen ook drager zijn van de Azaleaknopvreter (Pycnostysanus azaleae). Dit is een schimmel die er voor zorgt dat de bloemknoppen van Azalea en Rhododendron verdrogen.

Figuur 46: Rhododendroncicades doen zich te goed aan de sappen van een rododendronblad


2.3.9 Bepaling van de natuurwaarde per terreineenheid

Kaart 23 ‐ Natuurwaarden per terreineenheid

In kaart 22 worden de natuurwaarden per terreineenheid weergegeven. De natuurwaarden in het Park zijn gemiddeld tot hoog te noemen. De natuurwaarden zijn gebaseerd op soortenrijkdom, voorkomen van zeldzame of bijzondere soorten van zowel flora als fauna. Een volledig overzicht van de aangetroffen soorten ter hoogte van de geïnventariseerde terreineenheden is terug te vinden in Bijlage 5.

2.3.9.1 Gazons

Het gazon heeft door de beperkte soortenrijkdom de aanduiding “minder waardevol met elementen van waardevol”. De kwaliteit van het gazon is vrij goed. Het is redelijk vlak en bevat weinig hobbels. Door het beheer komen er ook planten voor zoals Witte klaver en Madeliefje. Het voordeel van deze soorten is dat ze de grasvelden tussen de maaibeurten door een kleurrijke (witte) aanblik geven. Bovendien zijn ze waardevol voor bijen (Witte klaver = vlinderbloemige).

2.3.9.2 Vijver

De vijver (V_30_1) is momenteel een eutrofe plas waarin een dikke sliblaag (bladeren) aanwezig is. Bovendien is er een zeer grote beschaduwing en is de waterstand zeer wisselend. Ze krijgt de waardering “minder waardevol”.

2.3.9.3 Heesteraanplanten

De aanwezige heesteraanplanten (V_13_1 t.e.m. V_13_8) krijgen de waardering “minder waardevol met elementen van waardevol” door hun beperkte soortenrijkdom.

2.3.9.4 Graslanden

De aanwezige graslanden (V_63) krijgen de aanduiding “minder waardevol met elementen van waardevol”. Ze hebben een beperkte soortenrijkdom, met wat meer variatie langs de draad en grachten. Door het vochtige karakter van de bodem zijn de weilanden op verschillende plaatsen vertrappeld. Het grasland ten westen van de hoeve Heidebloem kan men ook beschouwen als een hooiland. Dit heeft eveneens een beperkte soortenrijkdom en krijgt ook de aanduiding “minder waardevol met elementen van waardevol”.

2.3.9.5 Bosbestanden

Een uitgebreide beschrijving van de bosbestanden bevindt zich hierboven. Door de soortenrijkdom en het huizen van verschillende vogelsoorten, krijgen ze de aanduiding “waardevol met elementen van zeer waardevol”. De ondergroei wordt in vele gevallen echter gedomineerd door Pontische rododendron, waardoor de ontwikkeling van een natuurlijke ondergroei verhinderd wordt. Het bestand dat bestaat uit de Fijnspar aanplant (V_4_3), krijgt de optekening “minder waardevol”. Hier komt immers, op een enkele varen na, geen ondergroei in voor.


2.4 Beschrijving van het park

2.4.1 Gebouwenpatrimonium

Hoeve Heidebloem

Het enige gebouw dat binnen het plangebied valt, is de hoeve Heidebloem die dateert van 1859. Nadat er op 26 januari 2012 een zware brand was ontstaan, kon het gebouw niet meer gebruikt worden. De hoeve heeft zware rookschade en schade aan het dak opgelopen, de schuur werd totaal vernield. De aannemer begon daarna met de afbraak van de hoeve in plaats van de schuur, waardoor er een nog grotere schade aan de hoeve is ontstaan. De zijgevel is voor een groot deel afgebroken en er zijn bijkomende scheuren in de gevels en de dakconstructie is weg.

128

Het gebouw is momenteel niet meer toegankelijk en is afgezet met een draadafsluiting. Naast de eerder vermelde schade is er eveneens sprake van vandalisme onder vorm van graffiti (zie onderstaande Figuur 47 en Figuur 48).

Figuur 47: Hoeve Heidebloem ‐ noord en westgevel Figuur 48: Hoeve Heidebloem ‐ zuid en oostgevel

2.4.2 Parkzones en ‐constructies

2.4.2.1 Parkzones

Het domein is op te delen in 6 verschillende zones:

Toegangszone

Zone hoeve Heidebloem

Begraafplaats

Graslanden

Vijver

Parkbossen

Hieronder worden enkel de toegangszone, de zone rond hoeve Heidebloem en de begraafplaats besproken. De vijver wordt verder behandelt onder 0, de graslanden onder 2.4.6. De boszones werden eerder als besproken onder 2.3.2 Bestandskenmerken.

128

http://www.gva.be/regio‐antwerpen‐noord/wuustwezel/domein‐franciscanessen‐en‐hoeve‐heidebloem‐aangekocht.aspx


Toegangszone

De toegang tot het domein wordt in het noorden verschaft via de Bredabaan. Van hieruit kan men tussen de bestaande kerk en de nieuwbouw van Ibens nv (zie Figuur 49) het domein betreden. Ten noorden van deze toegangsdreef, achter het Sociaal Huis, situeert er zich een groot gazonperk (V_14_1) met solitaire bomen en heester (zie Figuur 50).

Figuur 49: Toegangszone domein (tijdens werken) Figuur 50: Gazonperk (noordgericht)

Zone hoeve Heidebloem

Zoals eerder vermeld is de zone direct rond de hoeve afgezet met een draadafsluiting. Hoewel er een drietal zitbanken tegen de zuidelijke gevel staan, is deze zone dus niet toegankelijk. Aan de noordzijde sluit de hoeve aan bij het grasland. De ruimte ten zuiden van de hoeve, buiten de afsluiting, bestaat uit een kort gemaaid gazon met daarin enkele verspreide bomen en kleine bosjes, begrens door een tweesporen pad met naastliggende gracht (zie Figuur 52).

Figuur 51: Zone hoeve Heidebloem Figuur 52: Tweesporen pad met gracht

Begraafplaats

In het zuiden van het domein situeert er zich een begraafplaats. Deze is enkel bestemd voor zusters Franciscanessen. De begraafplaats bestaat uit twee delen (V_67_1 en V_67_2). De grootste zone (zone 1) bestaat uit een rond gazonperk waarbij de identieke kruistekens in twee concentrische cirkels aan de buitenzijde zijn gezet (zie Figuur 53 en Figuur 54). Centraal staat er een gedenkteken in de vorm van een kruis met daarop de spreuk ‘Hier rusten in afwachting van de verrijzenis de zusters Franciscanessen missionarissen van Maria’. Zone 2 is een kleiner gazonperk met een groot gedenkteken, bestaande uit hetzelfde kruis met dezelfde spreuk, geflankeerd door de namen van overleden zusters (zie Figuur 55). In deze zone liggen er ook nog twee aparte graven (zie Figuur 56).


Figuur 53: Begraafplaats ‐ grote zone Figuur 54: Grafsteen (kruis)

Figuur 55: Begraafplaats ‐ kleine zone Figuur 56: Aparte graven

2.4.2.2 Parkconstructies

Kunstwerken en beelden

In de zomer van 2012 heeft Monumentwacht Provincie Antwerpen vzw de beelden behorend tot het domein geïnspecteerd. Daar er een verhoogde kans tot vandalisme was, werden drie beelden voorlopig opgeslagen in de gemeenteloods van Wuustwezel. De intentie is om ze op termijn terug op hun originele plaats te zetten. De bevindingen van deze inspectie zijn terug te vinden in Bijlage 6. Onder 2.1.1.2 Beeldmateriaal werden de beelden, kunstwerken en gebouwen vanuit een cultuurhistorisch standpunt reeds besproken. Hieronder volgt een opsomming van de beelden in hun huidige toestand.

Figuur 57: Grot van O.L.V. van Lourdes Figuur 58: Grot van O.L.V. van Lourdes ‐ close‐up


Voor bovenstaande figuren werd reeds eerder verwezen naar afbeelding 29, 30, 32, 33 en 34 (zie Bijlage 6) en wordt aangeduid als terreineenheid P_72_1. Voor onderstaande figuren werd reeds eerder verwezen naar afbeelding 46, 47, 48 en 49 in Bijlage 6, de bijhorende code van terreineenheden is P_72_2.

Figuur 59: Beeld le Sacré‐Coeur Figuur 60: Gedenksteen beeld le Sacre‐Coeur

Figuur 61: Beeld van Aartsengel Michael Figuur 62: Sokkel van beeld van Kind Jezus

Voor bovenstaande Figuur 61 werd reeds eerder verwezen naar afbeelding 63 en 64 (zie Bijlage 6) en wordt aangeduid als terreineenheid P_72_3. Het beeld van Kind Jezus met code P_72_5, waarvan enkel de sokkel nog overblijft op het domein (Figuur 62), werd ondergebracht in de gemeenteloods van Wuustwezel. Het beeld is te zien op afbeelding 65 in Bijlage 6.

Onderstaande Figuur 63 geeft een zicht op de grot of spelonk van Sint Franciscus. Deze is gesitueerd op het eilandje in de vijver, code P_72_4, maar deze locatie is momenteel ontoegankelijk wegens de slechte toestand van de brug. Het beeld van Franciscus van Assisi (Figuur 64), dat vroeger in de spelonk stond, is nu net als het beeld van Kind Jezus ondergebracht in de gemeenteloods. Naar beide kunstwerken wordt verwezen naar afbeelding 59, 60, 61 en 62 in Bijlage 6.


Figuur 63: Grot van Sint Franciscus Figuur 64: Beeld van Franciscus van Assisi

Figuur 65: Sokkel van Antonius van Padua Figuur 66: Beeld van Antonius van Padua

De sokkel zoals te zien op Figuur 65 situeert zich ten zuiden van de toegang tot de begraafplaats, zie code P_72_6. Het beeld van Antonius van Padua dat er bij hoort (Figuur 66), is momenteel ondergebracht in de gemeenteloods. Onderstaande gedenksteen met code P_72_7, bestaande uit bakstenen metselwerk (Figuur 67 en Figuur 68), bevindt zich op een kleine heuvel in een noordelijke uitsprong van de centrale dreef.

Figuur 67: Gedenksteen ‐ Bakstenen kolom Figuur 68: Gedenksteen ‐ Bakstenen kolom ‐ detail


Onderstaande figuren met code P_72_8 en P_72_9 geven de herdenkingsmonumenten op de begraafplaatsen weer.

Figuur 69: Herdenkingsmonument (klein) begraafplaats

Figuur 70: Herdenkingsmonument (groot) begraafplaats

Tenslotte is er nog het houten kruis op een stenen massief of Calvarie (Figuur 71), code P_72_10, dat terug te vinden is op een heuvel in de boszone ten zuiden van het gazonperk van de toegangszone en ten oosten van de centrale dreef. Het laatste kunstwerk waarvan we notie maken, is een kleine betonnen, verweerde paddenstoel die is neergezet ten zuiden van de hoeve Heidebloem, op de rug van de droge gracht. Deze heeft de code P_72_11 meegekregen.

Figuur 71: Calvarie ‐ Houten kruis op stenen massief Figuur 72: Betonnen paddenstoel

Toegangspoorten

Binnen het plangebied zijn er verschillende toegangspoorten. De toegangsdreef in het domein vanuit het noorden via de Bredabaan wordt voor gemotoriseerd verkeer afgesloten d.m.v. een houten poort. Langs de rechterzijde kunnen de voetgangers en fietsers gemakkelijk het domein betreden (zie Figuur 73). De toegang in het oosten vanuit de Engelse Rijtweg wordt voorzien via een metalen poort met bakstenen kolommen (zie Figuur 74).


Figuur 73: Toegangspoort noord ‐ hout Figuur 74: Toegangspoort oost ‐ baksteen en metaal

Ter hoogte van de begraafplaats is er een houten toegangstunnel geplaatst (zie Figuur 75). Deze heeft niet alleen een functie als aandachtspunt voor de toegang tot de begraafplaats, maar fungeert ook als infopunt. Op grondniveau, leesbaar en toegankelijk voor iedereen, wordt de geschiedenis van het domein uitgelegd d.m.v. 2 blauwe informatiebalken die bevestigd zijn tegen de tunnelwanden. De toegang tot de begraafplaats zelf gebeurt via een houten ‘takkenpoort’ tussen twee bakstenen kolommen (zie Figuur 76).

Figuur 75: Houten toegangstunnel begraafplaats Figuur 76: Houten poort / hekje begraafplaats

Tenslotte zijn er nog twee metalen poorten. De ene zorgt voor de toegang tot het grasland ten zuiden van de hoofddreef. Op Figuur 77 is de toegang tot het grasland zichtbaar, met op de achtergrond de hoofddreef van het domein, omgeven door hoge heestermassieven. De laatste poort binnen het plangebied situeert zich ter hoogte van de oostelijke uitloper van de vijver. De metalen poort tussen twee bakstenen kolommen is momenteel echter buiten gebruik en heeft aldus geen functie meer.

Figuur 77: Metalen poort naar grasland Figuur 78: Metalen poort ‐ buiten gebruik

Constructies in graslanden

In de graslanden zijn er verschillende constructies aangebracht. Zo zijn er twee overbruggingen van grachten voorzien, enerzijds in het grasland V_63_1, ten noorden van de hoeve Heidebloem (zie Figuur 82), anderzijds in het grasland V_63_5, ten zuiden van de hoofddreef (zie Figuur 83).


Daarnaast zijn er een drietal waterputten, eveneens gelegen in de graslanden binnen het domein (zie Figuur 79, Figuur 81 en Figuur 80).

Figuur 79: Waterput P_74_1 in grasland V_63_6 Figuur 80: Waterput P_74_2 in grasland V_63_4

Figuur 81: Waterput P_74_3 in grasland V_63_2

Figuur 82: Overbrugging gracht P_74_4 in grasland V_63_1

Figuur 83: Overbrugging gracht P_74_5 in grasland V_63_5

Zitbanken

Doorheen het park zijn er 29 zitbanken verspreid, onder te verdelen in een drietal verschillende types, zoals te zien is op onderstaande figuren. Van het type Kempens Landschap zijn er 8 stuks (P_76_1 t.e.m. 8), van het type bruin (beton en metaal) 18 stuks (P_76_9 t.e.m. 26) en van het type wit 3 stuks (P_76_27 t.e.m. 29).


Figuur 84: Zitbank ‐ type Kempens Landschap Figuur 85: Zitbank ‐ type wit

Figuur 86: Zitbank ‐ type bruin, beton Figuur 87: Zitbank ‐ type bruin, metaal (P_76_21)

2.4.3 Waterlopen, grachten, beken en waterpartijen

Waterpartijen

In het noorden van het plangebied is er een vijver gelegen. Deze heeft een organische vormgeving met natuurlijke en begroeide oevers (zie onderstaande Figuur 88 en Figuur 89). De gegevens i.v.m. het waterbodem‐ en het oppervlaktewateronderzoek van de vijver uit het verslag van PIH (zie Bijlage 3) werden reeds besproken onder2.2.1.2 Hydrografie.

De vijver wordt waarschijnlijk enkel gevoed door grond‐ en regenwater, aangezien de grachten die erop uit komen het hele jaar door droog staan. Slechts bij hevige regenval zal de vijver via oppervlaktewater gevoed worden door het water dat in die grachten is terecht gekomen. De gracht aan de overzijde van de Engelse Rijtweg, waar altijd water in staat, wordt eerder gevoed door het water van de vijver dan dat deze gracht de vijver zou voorzien van water. Reden voor deze redenering is het feit dat de waterlopen in de directe omgeving van het domein ook richting het noordoosten afwateren (de Brechtse heideloop en de Schietveldloop). In de buurt van de vijver komt een buis uit die regenwater aanvoert dat afkomstig is van de nieuwbouw (zie ).

In het westelijke gedeelte van de vijver is er een eilandje dat volstaat met begroeiing van heester en bomen.


Figuur 88: Zicht op oostelijk gedeelte vijver vanaf brug P_73_2 – west gericht

Figuur 89: Zicht op centraal gedeelte vijver t.h.v. brug P_73_1 – oost gericht

Figuur 90: Buis met regenwaterafvoer richting vijver (westelijk gedeelte)

Bruggen

Binnen het plangebied liggen twee bruggen, maar deze zijn beide ontoegankelijk omwille van veiligheidsredenen. De eerste situeert zich in het westelijke gedeelte van de vijver en maakt een verbinding met het eiland in de vijver (zie Figuur 91 en Figuur 92), de andere maakt aan de oostzijde van de vijver de connectie tussen het zuidelijke grasland en het noordelijke bos (zie Figuur 93 en Figuur 94). De bruggen zijn allebei vervaardigd uit hout en ± 1 tot 1,5m breed.

Figuur 91: Brug west ‐ vooraanzicht west Figuur 92: Brug west ‐ close‐up west


Figuur 93: Brug oost ‐ zijaanzicht west Figuur 94: Brug oost ‐ close‐up noord

Waterlopen

Het plangebied wordt aan twee zijden begrensd door waterlopen; enerzijds loopt aan de noordwestelijke zijde, parallel met de Bredabaan, de Brechtse heideloop, een waterloop van derde categorie en ongeveer 1 meter breed (zie Figuur 95), anderzijds loopt er gelijk met de zuidoostelijke grens de Schietveldloop, een geklasseerde waterloop van tweede categorie met een breedte kleiner dan 1 meter.

Figuur 95: Brechtse heideloop ‐ zicht noordoost Figuur 96: Schietveldloop ‐ zicht noordoost

Grachten

Onderstaande Figuur 97 geeft een zicht op de aanwezige grachten binnen het plangebied. Hierin werd er een onderscheid gemaakt tussen de natte grachten (22 stuks) en de grachten die zo goed als het hele jaar door droog staan (17 stuks). De metingen zijn op twee verschillende tijdstippen gebeurt, namelijk op 2 december 2013 en op 15 januari 2014. Om een zo representatief mogelijk beeld te verkrijgen van de waterdiepte van de natte grachten, werden de gemeten waarde uitgemiddeld tot de waarde die weergegeven wordt in onderstaande Tabel 2‐15.


Figuur 97: Overzicht grachten

Tabel 2‐15: Beschrijving natte grachten

Nummer Waterdiepte (cm) Toelichting

N_1 0 ‐ 10 Deels droog

N_2 10 ‐ 20 Volledig dichtgegroeid, vol bramen

N_3 0 ‐ 10 Deels droog, vol bramen

N_4 20 ‐ 30 ‐

N_5 20 ‐ 40 ‐



N_8 20 ‐ 30 ‐

N_9 30 ‐ 40 ‐

N_10 20 ‐ 30 ‐

N_11 20 ‐ 30 ‐




N_15 20 ‐ 30 ‐




Nummer Waterdiepte (cm) Toelichting

N_18 10 ‐ 20 ‐

N_19 10 ‐ 20 ‐

N_20 10 ‐ 20 ‐


N_22 10 ‐ 20 ‐

2.4.4 Dreven, bomenrijen en houtkanten

2.4.4.1 Dreven

Allée du Sacré Coeur

Centrale dreef (L_35_1) bestaande uit Zomereik, onverhard, breedte ongeveer 6 meter. De bomen zijn allen in goede staat. De plantafstand is 7m en de bomen staan tegenover elkaar.

Figuur 98: Dreef Allée du Sacré Coeur, eerste gedeelte, zuidoost gericht

Figuur 99: Dreef Allée du Sacré Coeur, tweede gedeelte, zuidoost gericht

Allée Saint Dominique

Dreef (L_35_2), in het verlengde van de Engelse Rijtweg, tussen grasland V_63_1 en V_63_2, onverhard, breedte ongeveer 4 meter. Deze is opgebouwd uit Amerikaanse eik, die in gezonde toestand verkeren. De plantafstand is 7m en de rijen staan lichtjes uit verband.


Figuur 100: Dreef Allée Saint Dominique, noord gericht

Figuur 101: Dreef Allée Saint Dominique, zuid gericht

Saint François Xavier

Dreef (L_35_2) die parallel loopt met de centrale dreef ‘Allée du Sacré Coeur’, tussen grasland V_63_4 en bosbestand V_4_12, onverhard, breedte ongeveer 3 meter. Ze bestaat uit Beuk en is in gezonde toestand. De bomen hebben een plantafstand van 5m en staan alternerend.


Figuur 102: Dreef Saint François Xavier, zuidoost gericht

Figuur 103: Dreef Saint François Xavier, noordwest gericht

Allée de tous les Saints

Dreef (L_35_4) bestaande uit Beuk, in het verlengde van ‘Saint François Xavier’, die eveneens parallel loopt met de centrale dreef ‘Allée du Sacré Coeur’, tussen grasland V_63_4 en en V_63_5, onverhard, breedte ongeveer 3 meter. De bomen zijn gezond, op een enkeling na die aangetast is door een zwam (Reuzenzwam – Meripilus giganteus), waardoor ze ten dode is opgeschreven. De bomen hebben een plantafstand van 5m en de bomen staan tegenover elkaar.


Figuur 104: Dreef Allée de tous les Saints, noordwest gericht

Figuur 105: Beuk geïnfecteerd met Reuzenzwam

Figuur 106: Dreef Allée de tous les Saints, zuidoost gericht

Allée de l’Enfant Jésus

Dreef (L_35_5), gelegen in bosbestand V_4_12, onverhard, breedte ongeveer 3 meter. Ze bestaat uit Beuk en is in gezonde toestand. De plantafstand is 7m en de bomen staan alternerend.


Figuur 107: Dreef Allée de l’Enfant Jésus, noordoost gericht

Saint Jacques de la Marche

Dreef (L_35_6) bestaande uit Amerikaanse eik (en een enkele Beuk), ten zuidwesten van grasland V_63_5, onverhard, breedte ongeveer 3 meter. De bomen zijn in goede staat en staan op een plantafstand van 5m. de bomen staan tegenover elkaar.


Figuur 108: Dreef Saint Jacques de la Marche, noordoost gericht

Figuur 109: Dreef Saint Jacques de la Marche, west gericht

Saint Joachim

Dreef (L_35_7), ten westen van grasland V_63_5, onverhard, breedte ongeveer 3 meter. Ze bestaat voornamelijk uit Beuk. Er is bijmenging van Tamme kastanje en Ruwe berk. De bomen zijn allemaal in gezonde toestand. De bomen staan op variabele afstanden.


Figuur 110: Dreef Saint Joachim, noord gericht Figuur 111: Dreef Saint Joachim, noord gericht (halverwege de dreef)

Saint Antoine

Dreef (L_35_8), tussen bomengrasland V_64_1 en bosbestanden V_4_6 en V_4_7, onverhard, breedte ongeveer 6 meter. Het noordelijke deel bestaat uit Beuk en Haagbeuk, het zuidelijke deel volledig uit beuk. De meeste bomen zijn in goede toestand. In het noordelijk deel is een beuk geïnfecteerd met een tonderzwam (zie Figuur 115). De bomen staan tegenover elkaar met een plantafstand van 7m.

Figuur 112: Dreef Saint Antoine, zuidelijk deel, noordwest gericht

Figuur 113: Dreef Saint Antoine, noordelijk deel, zuidoost gericht


Figuur 114: Dreef Saint Antoine, noordelijk deel, beuk, zuidoost gericht

Figuur 115: Beuk geïnfecteerd met Tonderzwam

Saint Apotres

Dreef (L_35_9), tussen grasland V_63_1 en bosbestand V_4_2, onverhard, breedte ongeveer 3 meter. Ze bestaat uit Beuk, waarvan de meeste in goede toestand verkeren. Eén van de bomen is dood. Hierin heeft een specht zijn nest gemaakt. De bomen hebben een plantafstand van 7m.

Figuur 116: Dreef Saint Apotres, noord gericht


Figuur 117: Dreef Saint Apotres, zuid gericht

Figuur 118: Spechtenhol in dode Beuk Figuur 119: Dode Beuk met nest van spechten

Allée Saint Louis

Dreef (L_35_10), tussen grasland V_63_2 en bosbestanden V_4_4, V_4_5 en V_4_6, onverhard, breedte ongeveer 4 meter. Ze bestaat uit Beuk (waarvan enkele zeer imposante individuen) en haagbeuk die allemaal in goede toestand verkeren. De bomen staan op wisselende afstanden.


Figuur 120: Dreef Allée Saint Louis, noordoost gericht

Notre Dame du Bon Conseil

Dreef (L_35_11), gelegen in bosbestand V_4_3 en v_4_4, onverhard, breedte ongeveer 4 meter. Deze bestaat uit Zomerlindebomen die er allemaal zeer slecht aan toe zijn. De plantafstand is 5m.

Figuur 121: Dreef Notre Dame du Bon Conseil, zuidoost gericht

Figuur 122: Lindeboom in zeer slechte staat

Onbenoemde dreven

Dreef (L_35_12), gelegen in bosbestanden V_4_3 en V_4_4, parallel met de Engelse Rijtweg, onverhard, breedte ongeveer 4 meter.ze bestaat uit Zomereik en Beuk, en verkeert in goede toestand. De plantafstand is 7 m en de bomen staan alternerend.


Figuur 123: Dreef parallel met Engelse Rijtweg, west gericht

Dreef (L_35_13), gelegen in bosbestand V_4_11, in zuidelijkste hoek van het domein, parallel met de zuidwestelijke grens van het domein, onverhard, breedte ongeveer 3 meter. Ze bestaat uit Zomereik en Beuk en verkeert in matige toestand. De plantafstand is 7m en de bomen staan alternerend.

Figuur 124: Dreef in bosbestand V_4_11, noordoost gericht

Figuur 125: Dreef in bosbestand V_4_11, zuidoost gericht


2.4.4.2 Bomenrijen

Bomenrij (L_36_1), gelegen in bosbestand V_4_12 ten westen van grasland V_63_4, lengte ongeveer 25 meter. Ze bestaat uit Zomerlinde van goede staat, met een plantafstand van 5m.

Figuur 126: Bomenrij (L_36_1), zuidoost gericht

Figuur 127: Bomenrij (L_36_1), noordwest gericht


2.4.4.3 Hagen

Geschoren beukenhaag (L_37_1), gelegen tussen grasland V_63_1 en de Engelse Rijtweg, naast graspad L_68_2.

Figuur 128: Geschoren haag (L_37_1), west gericht Figuur 129: Geschoren haag, noordoost gericht

2.4.5 Wegen en paden

De benoeming van de wegen en paden bij de figuren die verder besproken worden, is gebaseerd op namen afkomstig van onderstaande Figuur 130. Dit plan werd reeds besproken bij Figuur 13 onder 2.1 Cultuurhistorische beschrijving. De meeste paden worden besproken bij het onderdeel 2.4.4 Dreven, bomenrijen en houtkanten. Enkel de paden die niet langs een dreef of bomenrij liggen, worden hier besproken.


Figuur 130: Plan met namen wegen en paden binnen het domein

Met uitzondering van twee graspaden (L_68_1 en L_68_2) en het tweesporenpad (L_54_10) ten zuiden van hoeve Heidebloem, zijn alle paden binnen het domein onverhard. De breedte kan variëren van 1,5 à 2 meter voor de kleinere paden in de boszones tot meer dan 6 meter zoals de centrale dreef of ’Allée du Sacré‐Coeur (L_35_1).

2.4.5.1 Onverharde paden

Saint Raphaël

Onverharde paden in bosbestand V_4_2

Figuur 131: Pad in bosbestand V_4_2 ‐ open Figuur 132: Pad in bosbestand V_4_2 ‐ gesloten


Allée de l’Enfant Jésus

Onverharde paden in bosbestand V_4_12

Figuur 133: Pad in bosbestand V_4_12 ‐ open Figuur 134: Pad in bosbestand V_4_12 ‐ gesloten

Allée de Marie Immaculée

Onverharde pad (L_54_34) in bosbestanden V_4_3, 8, 9 en 11, parallel lopend met de Schietveldloop en de zuidelijke grens van het domein.

Figuur 135: Pad in bosbestand V_4_11 ‐ noordoost gericht

Figuur 136: Pad in bosbestand V_4_8 ‐ zuidwest gericht


2.4.5.2 Tweesporenpad

Saint Francois

Onverhard pad (L_54_10) ten zuiden van hoeve Heidebloem, met twee sporen waarin een kiezelfractie is verwerkt.

Figuur 137: Tweesporenpad L_54_10, deel 1, oost gericht

Figuur 138: Tweesporenpad L_54_10, deel 2, oost gericht

Figuur 139: Halfverharding tweesporenpad

Saint Etienne

Onverhard pad (L_54_9) tussen grasland V_63_4 en bosbestand V_4_12, met twee sporen waarin een kiezelfractie is verwerkt.

Figuur 140: Tweesporenpad L_54_9, zuidwest gericht


2.4.5.3 Graspaden

Graspad naast afsluiting, tussen grasland V_63_6 en bosbestand V_4_12.

Figuur 141: : Graspad L_68_1, noord gericht

Saintes Anges

Graspad naast haag, tussen grasland V_63_1 en de Engelse Rijtweg

Figuur 142: Graspad L_68_2, noord gericht

2.4.6 Graslanden

De aanwezige graslanden zijn allen weilanden met een hoge voedselrijkdom. Ze hebben een beperkte soortenrijkdom, met wat meer variatie langs de draad en grachten. Door het vochtige karakter van de bodem zijn de weilanden op verschillende plaatsen vertrappeld. De soortenlijst wordt weergegeven in Bijlage 5.


2.4.6.1 Grasland V_63_1

Grasland gelegen ten noorden van hoeve Heidebloem en ten zuidoosten van bosbestanden V_4_1 en V_4_2.

Figuur 143: Grasland V_63_1, noordoost gericht

Figuur 144: Grasland V_63_1, oost gericht

Figuur 145: Grasland V_63_1, zuid gericht


2.4.6.2 Grasland V_63_2

Grasland gelegen tussen de Engelse Rijtweg en dreef ‘Allée Saint Dominique’ (L_35_6).

Figuur 146: Grasland V_63_2, noord gericht

2.4.6.3 Grasland V_63_3

Grasland gelegen ten zuidwesten van de hoeve Heidebloem (zie gebouw op de achtergrond van Figuur 147). Ook in dit grasland staan er enkele verspreide bomen. Er bevinden zich enkele schralere plekjes in het vlak, waardoor er ook een groter soortenaantal werd opgelijst.




2.4.6.4 Grasland V_63_4

Grasland gelegen ten noorden van de centrale dreef ‘Allée du Sacre Coeur’ (L_35_1).

Figuur 149: Grasland V_63_4, noord gericht

Figuur 150: Grasland V_63_4, noordwest gericht

Figuur 151: Grasland V_63_4, zuidoost gericht


2.4.6.5 Grasland V_63_5

Grasland gelegen ten zuiden van de centrale dreef ‘Allée du Sacre Coeur’ (L_35_1).


Figuur 153: Grasland V_63_5, west gericht

2.4.6.6 Grasland V_63_6

Grasland gelegen tussen de dreven L_35_2 en L_35_3.

Figuur 154: Grasland V_63_6, noordoost gericht


2.4.6.7 Grasland V_63_7

Grasland gelegen in de meest westelijke hoek van het domein, ten zuiden van bosbestand V_4_12.


2.4.6.8 Bomengrasland V_64_1

Bomengrasland gelegen tussen grasland V_63_3 en bosbestand V_4_6, V_4_7 en V_4_8.

Figuur 156: Bomengrasland V_64_1, noord gericht

2.4.6.9 Gazon V_14_1

Gazonperk gelegen ten noorden van de centrale dreef ‘Allée du Sacre Coeur’ (L_35_1) in de toegangszone van het domein. In het perk situeren zich een aantal solitaire bomen en heesters. Het gazon heeft een redelijk beperkte soortenrijkdom. De kwaliteit van het gazon is vrij goed. Het is redelijk vlak en bevat weinig hobbels. De aanwezige “gazononkruiden” zijn een meerwaarde.

Figuur 157: Gazon V_14_1, zuidoost gericht Figuur 158: Gazon V_14_1, noordwest gericht


2.5 Opbrengsten en diensten

In de bosgebieden van het domein wordt niet gejaagd. Er zijn dus geen jachtovereenkomsten en er is geen jachtpacht van toepassing. In de bosgebieden wordt er de laatste jaren niet gedund, waardoor er dus ook geen opbrengst van houtverkoop is. Hout van gevaarlijke of omgevallen bomen wordt verwijderd, maar niet verkocht. De houtkwaliteit van deze bomen is niet voldoende om geïnteresseerde verkopers aan te trekken. Het hout kan wel aangewend worden als brandhout.

2.6 Participatie

2.6.1 Workshop

Op maandag 2 december 2013 werd er een workshop voor omwonenden en gebruikers georganiseerd in GC ’t Schoolhuis in Gooreind, Wuustwezel. Deze kreeg de titel ‘Toekomstige beheer van het kloosterdomein Franciscanessen als erfgoedlandschap’ en werd in goede banen geleid door Annemie Rossenbacker van Levuur. De workshop werd opgebouwd door middel van een viertal opdrachten. Hieronder volgt een bondige samenvatting van de workshop, met de conclusies van de gestelde opdrachten. De uitgebreide samenvatting en werking van de opdrachten kan terug gevonden worden in Bijlage 7

2.6.1.1 Doelstellingen van deze workshop

- Omwonenden en gebruikers informeren over de plannen van de gemeente Wuustwezel en Kempens Landschap ifv van het behoud en de opwaardering van het kloosterdomein

- Omwonenden en gebruikers informeren over de waarde van de plek

- Omwonenden en gebruikers bevragen over de activiteiten die momenteel plaatsvinden in het domein

- Omwonenden en gebruikers inschakelen bij het denkwerk omtrent de toekomstige mogelijkheden van het kloosterdomein

- Onderzoeken welke rol omwonenden en gebruikers kunnen spelen bij de verdere ontwikkelingen en het toekomstige gebruik

- Energie en betrokkenheid, ‘positieve vibes’ genereren bij omwonenden en gebruikers bij het kloosterdomein

- Een fijne en boeiende avond beleven

2.6.1.2 Deelnemers

De gemeente heeft via de gemeentelijke informatiekanalen breed uitgenodigd in de sfeer van ‘ideeën uitwisselen, uw mening kennen’. Er schreef zich een 60‐tal mensen in, wat een hoge tot zeer hoge opkomst voor dit soort oproepen, hetgeen iets zegt over het belang van het kloosterdomein en de graad van betrokkenheid.

2.6.1.3 Output van de verscheidene opdrachten

Opdracht 1 Inventarisatie van de activiteiten die plaatsvinden op het domein en valorisatie van die activiteiten

De deelnemers zien het kloosterdomein als een park ‘pur sang’, dus een plek waar natuur en cultuur samengaan en waar zachte recreatie met open armen worden onthaald. Er moet rust heersen, niet in de zin van volledige stilte, maar eerder als anti‐stress‐omgeving en plek voor onthaasting. Vandaar dat alle vormen van lawaai niet welkom zijn en dat ook activiteiten die een afbreuk kunnen doen aan de waardevolle omgeving en inrichting geweerd moeten worden.


Opdracht 2 Belang van het kloosterdomein duiden en verwachtingen voor het kloosterdomein bepalen

Sleutelwoorden bij het vormgeven van de toekomst voor het domein zijn: minimaal het behouden van wat er nu is, respect voor het verleden, het openbare karakter, toegankelijkheid voor iedereen en voor alle leeftijden, rust en groen, zachte recreatie, … Deze zaken sluiten perfect aan bij wat er eerder al werd gezegd over, nl. het ‘categoriseren’ van het kloosterdomein als een ‘park’ in de meest volle betekenis van het woord.

Opdracht 3 Werk deze thema’s concreter uit

- Culturele activiteiten

- De Heidebloem

- Zachte recreatie

- Stilte/rust

- Toerisme

- Sociale mix

- Natuurbeleving

- Erfgoed

Opdracht 4 De schrijfmuur

Gedurende de hele workshop was er een schrijfmuur aanwezig waarop iedereen zijn ideeën kwijt kon. We geven hieronder enkele punten weer die de schrijfmuur opleverde:

Dit vind ik niet zo fijn

- Te veel drukkingsgroepen aanwezig vandaag, weinig ‘gewone’ gebruikers/inwoners. Er werd dan ook veel gesproken vanuit eigen belang

- Groot meningsverschil over het al dan niet aantrekken van het grote publiek naar het domein

- De jeugd wordt al snel gezien als een probleem en (geluids)overlast

- Het moet een park blijven; dit is een park, geen natuurgebied

Ik heb een leuk idee voor het kloosterdomein

- Aansluiting aan wandel‐ en fietsenknooppunt

- Landbouw en kinderboerderij

- Sociale tewerkstelling voor het onderhoud

- Amfibiënpoel, zwemvijver, …

- …


2.7 Beleving en gebruik

2.7.1 Huidig recreatief gebruik

Op dit moment komen volgende vormen van recreatie aan bod in het plangebied: wandelen, fietsen, joggen, paardrijden. Hiervoor worden de bestaande dreven en paden gebruikt. Occasioneel organiseren Toerisme Wuustwezel, ’t Pleckske en Natuurpunt geleide wandelingen in het gebied.

2.7.2 Toegankelijkheid

Een uitgebreid padennetwerk ontsluit het domein. Voor een volledige beschrijving verwijzen we naar 2.4.4.1 en 2.4.5. De paden in het domein bestaan veelal uit kenmerkende Kempense zandgrond. Dit kan de toegankelijkheid voor personen die minder mobiel zijn bemoeilijken.

Gemotoriseerd verkeer is niet toegelaten in het domein. Bezoekers met de wagen kunnen parkeren aan de parking ter hoogte van de gebouwen aan de Bredabaan.

2.7.3 Relaties met omgeving

Het fietsknooppuntennetwerk loopt door Gooreind, maar niet langs het plangebied.

Figuur 91: Fietsknooppuntennetwerk in de omgeving van het domein Franciscanessen

Bron: www.fietsnet.be


Er loopt een uitgebreid wandelknooppuntennetwerk in en rond het plangebied. Knooppunten 43 en 90 liggen binnen het plangebied. Doordat het netwerk doorheen het plangebied loopt, wordt het domein Franciscanessen echt betrokken bij de omgeving.

Figuur 92: Wandelknooppuntennetwerk in de omgeving van het domein

Bron: www.wandelknooppunt.be


3 Waarden, knelpunten en potenties

Op basis van de identificatie van het park van de verschillende onderzochte thema’s (identificatie, abiotiek, cultuurhistoriek, biotiek, beleving en gebruik, e.d.) wordt in onderstaande tabel een overzicht gegeven welke elementen waardevol zijn (en dus behouden dienen worden), waar de potenties liggen (wat verder te ontwikkelen is) en waar de knelpunten liggen. Conform de visie van het HPG beheerplan wordt iets als ‘waardevol’ beschouwd indien het zeldzaam, gaaf, representatief of veel gebruikt is.

De term representatief kan duiden op de periode van aanleg alsook kenmerkendheid. In een natuurlijk bos komt er bijvoorbeeld dood hout voor, dat waardevol is voor o.a. insecten, vogels, kleine zoogdieren mossen en fungi, en wordt daarom als representatief beschouwd.

In navolgende tekst zal dieper worden ingegaan op de waardering van de verschillende park‐ en bosaspecten.


Waardevol Potentie Knelpunt

Identificatie

Engagementsverklaring spreekt inzet betrokkenen uit

Bescherming als erfgoedlandschap

Formaliseren van de gebruiksovereenkomst met de landbouwer

Opstellen van een toegankelijkheidsreglement

/

Cultuurhistoriek

Structuur van het domein nu komt in grote lijnen overeen met structuur uit 2de helft 18de eeuw

Grachten als relict ontginning

Religieuze karakter

Landbouw, bosbouw, scholing en zorg

Herstel grotconstructies en beelden

Inbrengen verdwenen landschappelijke elementen

Herstel recreatieve functie vijver

Herstel Heidebloem

Slechte staat beelden

Uitgroei beplanting bemoeilijkt zichten

Standplaats en abiotiek

Reliëf bevordert integrale toegankelijkheid

Natuurlijke bodem

Ecologische inrichting vijveroevers

Verbeterde zuurstofhuishouding in de vijver

Paden hebben te lijden aan wateroverlast en schade door wagens en paarden

Overwoekering sommige afwateringsgrachten

Biotiek

Aanwezigheid van Struikhei

Aanwezigheid oudbosindicatoren

Aanwezigheid van oude bomen met holten zorgt voor schuilgelegenheid voor vleermuizen

Verwijderen van invasieve exoten biedt voordelen voor inheemse soorten

Aanwezigheid probleemsoorten (Amerikaanse vogelkers)

Klimop

Grasvelden

Voorkomen van tredplanten

Grasvelden

/

Grasvelden

Vertrappeling van weilanden door vee

Park‐ en hooghout

Goede structuur voor vleermuizen

Staand dood hout biedt kansen voor spechten

Park‐ en hooghout

Verwijderen van exoten biedt kansen voor inheemse soorten

Kappen van sparrenbos en aanplanten van meer natuurlijk bos

Park‐ en hooghout

Amerikaanse vogelkers en Amerikaanse eik in kruid‐ en struiklaag kunnen inheemse kruidige gewassen verdringen


Waardevol Potentie Knelpunt

Vijver en grachten

/

Vijver en grachten

Verwijderen Rododendron rond vijver

Stabiele waterstand

Vijver en grachten

Vijver is eutrofe plas met veel slib

Opbrengsten en diensten

/ Organisatie van (brand)houtverkoop kan inkomsten opleveren

Geen jachtovereenkomsten en jachtpacht

Beleving en gebruik

Uitgebreide wandel‐ en fietsmogelijkheden

Erfgoedwandeling doorheen het domein

Verschillende mogelijkheden voor recent opengesteld gebied

Verbinding met fietsknooppuntennetwerk

Groene Halte aan de Bredabaan

Brugjes over vijver in slechte staat

Onverharde paden bemoeilijken integrale toegankelijkheid

Conflicten tussen de verschillende gebruikers


3.1 Identificatie

3.1.1 Waarden

Met het opstellen van een engagementsverklaring spreken de verschillende eigenaars hun intentie uit om de eenheid van het domein te bewaren. Ook het onderhoud en de opwaardering van het landschap en het gebouwenpatrimonium zijn opgenomen onder vorm van afspraken rond werken aan de gebouwen, communicatie op het terrein en toegankelijkheid.

Met de goedkeuring van het RUP ‘Domein Zusters Franciscanessen’ werd een erfgoedlandschap afgebakend. De zone is bestemd voor het behoud en de bescherming van de waardevolle cultuurhistorische elementen en landschapskenmerken. Specifiek worden de parkaanleg, dreven‐ en padenstructuur, cultuurhistorisch waardevolle gebouwen en constructies en hydrografische elementen genoemd.

3.1.2 Potenties

Op dit moment laat een landbouwer zijn vee grazen op de weiden binnen het domein. De afspraken met deze landbouwer zijn echter niet geformaliseerd in een gebruiksovereenkomst. Dit kan leiden tot onzekere situaties zowel voor de landbouwer als voor de eigenaar. Het houden van vee in het domein bepaalt immers mee het karakter van het domein. Het is dan ook belangrijk dat dit behouden blijft.

Een toegankelijkheidsreglement maakt het voor gebruikers duidelijk wat kan en wat niet kan binnen bepaalde zones van het domein. Hiernaar kan teruggegrepen worden bij eventuele conflicten tussen gebruikers of gebruikersgroepen. Binnen dit beheerplan kan bepaald worden welke gebruiksvormen in welke zone van het domein toegelaten zijn.

3.1.3 Knelpunten

/

3.2 Cultuurhistoriek

3.2.1 Waarden

De perceelstructuur, padenstructuur en bodemgebruik zijn nagenoeg ongewijzigd sinds de tweede helft van de 19

de eeuw. De zone waar nu de vijver ligt, werd ook al op de historische kaarten uit het begin van de 19

de eeuw als aangeduid als ‘waterrijke zone’. Tot op vandaag herkennen we zelfs het tracé van de Engelse rijtweg en de vorm van het akkerland weergegeven op het primitief kadasterplan uit 1823.

De grachtenstructuur maakt deel uit van de ontginningstructuur van het oorspronkelijke heidelandschap.

Hoewel de zusters het domein niet meer bewonen, is het religieuze karakter van het domein Franciscanessen nog steeds voelbaar en zichtbaar in het landschap. De vele religieuze beelden, de begraafplaatsen en de kapel zijn hier voorbeelden van.

Landbouw, bosbouw, scholing en zorg kenmerken de geschiedenis van het domein. Sinds 1845 is de heide omgezet in tuinen, bouwland en dennenbos. Met de komst van de Zusters Franciscanessen werd ook scholing (noviciaat) en zorg (retraitehuis) belangrijk. Met CODA en vzw Amate blijft zorg, ook na het vertrek van de zusters, een belangrijk aspect van het domein.

3.2.2 Potenties

Herstel van grotconstructies en beelden in het domein, herstellen en terugplaatsen van beelden uit de gemeenteloods. Dit gaat gepaard met een aanpassing van de beplanting in de onmiddellijke omgeving van deze beelden en constructies i.f.v. zichtbaarheid en behoud. In 2013 werd gestart met het herstel van de beelden.


Verdwenen landschappelijke elementen zoals bv. een boomgaard kan opnieuw in het landschap gebracht worden.

Op oude postkaarten is te zien hoe langs de vijver gewandeld werd en hoe de vijver bevaren werd op een vlot. De recreatieve functie van de vijver hoeft niet tegenstrijdig te zijn met natuurontwikkeling en kan hersteld worden in die mate dat wandelen langs de vijver en over de brugjes en occasioneel schaatsen wordt toegestaan. De vijver is tevens toegankelijk voor educatieve doeleinden zoals educatieve pakketten over waterleven e.d. Zwemmen kan niet omwille van de veiligheid en de vervuiling met metalen.

De hoeve Heidebloem kan hersteld worden naar origineel uitzicht. Na herstel kan een nieuwe functie aan het gebouw toegekend worden.

3.2.3 Knelpunten

De beelden op het domein zijn dringend aan herstel toe.

Niet enkel in de onmiddellijke omgeving van beelden en constructies is de beplanting uit vorm en sterk uitgegroeid. Ook in het landschapspark ten oosten van het kloostergebouw en in de centrale dreef is de ondergroei van Rododendron sterk uitgegroeid. Hierdoor gaan zichtassen verloren.

3.3 Standplaats en abiotiek

3.3.1 Waarden

Er zijn geen grote reliëfverschillen in het domein die de toegankelijkheid bemoeilijken.

Het plangebied kent hoofdzakelijk een natuurlijke, weinig verstoorde bodem.

3.3.2 Potenties

Een meer ecologische inrichting van de oevers van de vijver verhoogt de ecologische waarde van het park.

Verbeteren van de zuurstofhuishouding in de vijver kan door het verminderen van organisch materiaal in de vijver (slibruiming) en het creëren van een meer open boslandschap.

3.3.3 Knelpunten

Op sommige paden is er sprake van wateroverlast. Bepaalde zandpaden hebben tevens te lijden onder het gebruik van wagens en paard.

Sommige afwateringsgrachten worden deels overwoekerd, meestal betreft het hier Rhododendron. In het zuiden van het domein loopt er een gracht minder goed af, waardoor het pad richting de begraafplaats tijdelijk onder water kan staan.

3.4 Biotiek

3.4.1 Algemeen

Waarden

In de dreef van Amerikaanse eik werden enkele individuen van de Rode Lijstsoort Struikhei aangetroffen.

In de bosbestanden werden de oud‐bosindicatoren Gewone salomonszegel en Lelietje‐van‐dalen aangetroffen. Bovendien zijn er verschillende bomen aanwezig met holten. Een groot deel hiervan zijn nestholten van spechten. Verlaten spechtgaten worden waarschijnlijk benut door vleermuizen.


Potenties

Exoten zijn eigen aan parklandschappen en dienen dus niet onmiddellijk als probleemsoorten aanschouwd te worden. Zodra een soort echter andere (inheemse) soorten gaat overheersen/overwoekeren in het park of al dan niet in de directe omgeving is er sprake van een probleemsoort. De aanwezige Rododendronpopulatie in het park heeft deze status bereikt. Het deels verwijderen van deze soort kan er dan ook voor zorgen dat een natuurlijke ondergroei kansen krijgt. Dit zal de natuurwaarde en eveneens de belevingswaarde ten goede komen. Toch moet de soort zeker niet overal verwijderd worden. De soort heeft een hoge bloeiwaarde, waardoor het volledig verwijderen de belevingswaarde in het park negatief zal beïnvloeden.

Lokaal kan er geopteerd worden op de ontwikkeling van een mantel‐zoomvegetatie. Hierdoor bekomen we een natuurlijker uitzicht, en krijgen fauna en flora betere kansen.

Een correct beheer kan er voor zorgen dat de aanwezige Struikhei zich uitbreidt, waardoor de link met het achterliggende Groot Schietveld versterkt kan worden.

In de omgeving van de begraafplaats kunnen de sparren behouden blijven en wordt er voorgesteld om een menging te voorzien, waardoor de doorkijk iets zou verminderen.

Knelpunten

In enkele terreineenheden is Klimop (Hedera helix) waargenomen. Klimop kan zich op relatief korte termijn sterk uitbreiden en kan in ideale omstandigheden binnen enkele jaren een groot deel van de bodem bedekken alsook een groot deel van de boomstammen. Hoewel Klimop nestgelegenheid biedt aan vogels en een belangrijke voedselplant is voor vlinders en bijen zal een grote bedekking leiden tot afname van soorten in de kruidlaag (bosflora) en leiden tot een verminderen van het oppervlak en aantal epifyten. Er dient dus op gelet te worden dat de Klimop zich niet te sterk gaat uitbreiden.

Ook Amerikaanse vogelkers werd verspreid over het park aangetroffen. Ook deze is in staat om inheemse soorten te verdrukken.

3.4.2 Graslanden

Waarden

Er komen een aantal tredplanten in de graslanden voor (Witte klaver, Madeliefje). Deze kunnen voor een bloemrijk karakter zorgen. Bovendien zijn deze interessant voor bijen, die er hun nectar komen verzamelen.

Potenties

/

Knelpunten

Door het vochtige karakter van de bodem zijn de weilanden op verschillende plaatsen vertrappeld door het vee.

3.4.3 Park‐ en hooghout

Waarden

De aanwezige bosstructuur leent zich goed voor het herbergen van kraamkolonies van vleermuizen. Of deze er ook effectief voorkomen is niet gekend. Toch is de potentiële waarde van het park vrij hoog voor de vleermuizen.

De aanwezigheid van staand dood hout biedt kansen voor spechten.


Potenties

Het deels verwijderen van de aanwezige Rododendronpopulatie kan er voor zorgen dat een natuurlijke ondergroei meer kansen krijgt. Dit zal de natuurwaarde en eveneens de belevingswaarde ten goede komen.

Het verwijderen van de overige exoten (Amerikaanse vogelkers, Amerikaanse eik) creëert kansen voor inheemse soorten, in de kruid‐ en struiklaag. Ook de populatie Robinia dient onder controle gehouden te worden. Gezien de bloeiwaarde, de geur en de hoge waarde voor bijen (nectarbron) is het echter niet wenselijk deze volledig te verwijderen.

Het kappen van het sparrenbestand maakt plaats voor een bosbestand met een natuurlijker karakter met een interessante ondergroei. Bovendien stemt dit beter overeen met de oorspronkelijke parkopbouw (cfr. Figuur 9 ‐ Grondplan uit 1883).

Knelpunten

In de bosbestanden komen verspreid Amerikaanse vogelkers en Amerikaanse eik voor. Deze kunnen een enorm aantal nakomelingen produceren, waardoor in eerste instantie kruidige vegetatie kan worden verdrongen. Eens in de struiklaag zijn deze in staat tot het verdringen van de inheemse struikgewassen.

In een aantal graslanden staan hoogstammen binnen het begrazingsraster met als gevolg dat de boomspiegels vertrappeld worden en de bomen mogelijks schade zullen ondervinden. Hetzelfde probleem is eveneens terug te vinden bij de bomen rond de kruisberg.

3.4.4 Vijver en grachten

Waarden

/

Potenties

Het verwijderen van de Rhododendron rond de vijver, maakt dat de vijver weer zichtbaar wordt van op de paden. Bovendien schept dit kansen voor een natuurlijke oevervegetatie en laat meer lichtinval op het water toe.

Een stabiele waterstand in de vijver zal de vegetatie ten goede komen. Bovendien zal dit de waterkwaliteit ten goede komen, waardoor ze ook voor amfibieën aantrekkelijker wordt.

Knelpunten

De vijver is momenteel een eutrofe plas met een zeer sterke waterstandschommeling en met een aanzienlijke hoeveelheid slib. Verlanding is een natuurlijk proces, dat echter in vijvers met een esthetische waarde en/of cultuurhistorisch belang (zoals parkvijvers) ongewenst is. De grootste vracht aan slib bestaat uit organisch materiaal (afgestorven plantenmateriaal, …), door de afbraak van dit materiaal, daalt het zuurstofgehalte van het water. In geval van een zuurstofdeficit wordt vertering onmogelijk en neemt de hoeveelheid slib sterk toe.


3.5 Opbrengsten en diensten

3.5.1 Waarden

/

3.5.2 Potenties

Een brandhoutverkoop kan inkomsten opleveren en omwonenden meer betrekken bij het domein. Omwille van efficiëntie kan gekozen worden om aan te sluiten bij een georganiseerde brandhoutverkoop (zoals bijvoorbeeld de bosgroepen).

3.5.3 Knelpunten

Er gelden geen jachtovereenkomsten of jachtpacht in het park. Jacht levert dus geen inkomsten op. In een toegankelijk park van relatief beperkte omvang is jacht echter niet wenselijk. Vanuit het oogpunt ‘toegankelijkheid, beleving en gebruik’ is dit dus eerder een waarde dan een knelpunt.

3.6 Beleving en gebruik

3.6.1 Waarden

Het domein biedt uitgebreide wandel‐ en fietsmogelijkheden voor de inwoners van Gooreind en omgeving. Er liggen twee wandelknooppunten in het gebied. Tevens loopt er een ‘erfgoedwandeling’ doorheen het domein.

3.6.2 Potenties

Het domein Franciscanessen werd pas na de aankoop door Kempens Landschap en de gemeente publiek toegankelijk. Een grote groene oppervlakte dicht bij het centrum van Gooreind is nu ontsloten. Op dit moment wordt het gebied hoofdzakelijk gebruikt door wandelaars, fietsers en ruiters. In de toekomst zijn echter meerdere recreatievormen mogelijk. Ook de hoeve Heidebloem herbergt verschillende mogelijkheden (museum, vergaderzalen, horeca, …) De mogelijkheden moeten echter steeds afgewogen worden tegenover het behoud van de erfgoedwaarden en de ecologische waarden van het domein.

Er kan een verbinding gemaakt worden met het fietsknooppuntennetwerk dat ten noordwesten van Gooreind loopt. Op het domein kan er een netwerk gerealiseerd worden via de hoofddreef tot aan de ‘Heidebloem’ en via de Engelse rijtweg terug uit het domein. Op lange termijn kan dan mogelijks ook de verbinding met Wuustwezel gemaakt worden via het militair domein.

Op lange termijn vormt de Groene Halte aan de Bredabaan een potentie. Hierbij kan men wandelen van Gooreind tot Wuustwezel en van daaruit weer met de bus vertrekken.

3.6.3 Knelpunten

De brugjes ter hoogte van de vijver zijn in zeer slechte staat en vormen een gevaar voor bezoekers.

De karakteristieke zandpaden in het domein bemoeilijken de integrale toegankelijkheid.

Er ontstaan conflicten tussen de verschillende gebruikers, onder meer door het gebruik van het domein door ruiters en quads. Naar de toekomst toe is deze vorm van recreatie niet gewenst.


4 Visie, streefbeeld en beheerdoelstellingen

Het streefbeeld voor het park kan als volgt kernachtig samengevat worden:

Het Domein Franciscanessen is een toegankelijk gebied met sterk religieuze achtergrond waar beleving, recreatie en natuur‐ en bosontwikkeling hand in hand gaan. Het zwaartepunt van recreatie ligt in de zone rondom de Heidebloem. De zone rondom de begraafplaatsen is eerder een plaats van rust en stilte. In het zuidoosten van het domein krijgen ecologische waarden de kans zich te ontwikkelen.

Het historische en religieuze karakter is voor de bezoeker duidelijk voelbaar en waarneembaar.

De vijver vormt een visueel interessant gegeven met een rijke fauna en flora.

Dit streefbeeld vertaalt zich in onderstaande doelstellingen en in de ruimtelijke situering van de doelstellingen.

4.1 Beheerdoelstellingen bosbestanden

4.1.1 Beheerdoelstellingen m.b.t. de economische functie

1. Dunningen kunnen uitbesteed worden aan particulieren door het organiseren van of aansluiten bij een brandhoutverkoop.

4.1.2 Beheerdoelstellingen m.b.t. de ecologische functies van het bos

2. Er wordt gestreefd naar een natuurlijke ontwikkeling van de bosbestanden:

a. Bosbestand 1 evolueert tot een Eiken‐Beukenbos met Adelaarsvaren (type H3). Rhododendron wordt verwijderd.

b. In bosbestand 2 is ruimte voor een speelzone. De actuele bosvegetatie blijft behouden. Rhododendron wordt onder controle gehouden.

c. In bosbestand 3 worden de sparren gekapt (vanuit cultuurhistorisch en ecologisch standpunt) en ingezet op spontane ontwikkeling van een natuurlijk bos.

d. In bosbestanden 4, 5 en 6 D wordt ingezet op verdere ontwikkeling als Eiken‐Beukenbos. Rhododendron wordt volledig verwijderd.

e. Bosbestand 7 wordt verder ontwikkeld als Essen‐Elzenbos. Rhododendron wordt verwijderd.

f. Bosbestanden 8 en 9 worden ontwikkeld tot Eiken‐Berkenbos (met grove den) om de link met het Groot Schietveld zichtbaar te maken. Rhododendron wordt verwijderd.

g. In bestand 10 wordt de Rhododendron volledig verwijderd om openheid te creëren. Ook de aanwezige sparren worden hiervoor verwijderd. Het wordt verder ontwikkeld als Eiken‐Beukenbos.

h. Bestand 11 wordt ontwikkeld als Essen‐Eikenbos. Rhododendron wordt verwijderd.

i. Bestand 12 wordt ontwikkeld tot Beukenbos. Rhododendron wordt (vooral naast paden) teruggedrongen en onder controle gehouden.


3. De invasieve exoot Amerikaanse vogelkers wordt bestreden. Rhododendron zal hersteld worden naar de historische kaart van midden 20

ste eeuw en kan in het landschappelijk park en langs de hoofddreef blijven staan, mits hier en daar doorzichten worden gecreëerd naar het achterliggende bosbestand. Amerikaanse eik wordt teruggedrongen. In functie van meer verscheidenheid in ondergroei wordt het bomenbestand verder gedund indien nodig.

4. In functie van de ontwikkeling van de bosbestanden wordt betreding ervan vermeden. Enkel op de paden en in de speelzone is dit toegestaan.

5. Omwille van de kleine oppervlakte van de bosbestanden worden geen open plekken aangelegd. Op de overgang van bos‐ naar grasland, ter hoogte van bosbestand 12, wordt een mantel‐zoom vegetatie met extensief beheer beoogd.

6. Staand dood hout vormt een ideale leefomgeving voor spechten, vleermuizen, … Eens de gewenste soortensamenstelling bereikt is, wordt enkel gekapt in functie van veiligheid en constructies. Om voldoende lichtinval op het wateroppervlak te bekomen, kan er eveneens gekapt worden. Er wordt gestreefd naar een percentage dood hout (staan en liggend) van minimaal 4%.

4.1.3 Beheerdoelstellingen m.b.t. de sociaal‐recreatieve functie

7. In bosbestanden 1 en 2 wordt een speelzone ingericht. Hier mogen kinderen en jongeren tot 18 jaar de paden verlaten. In de overige bosbestanden is het verlaten van de paden verboden. In de speelzone kunnen speelaanleidingen geplaatst worden.

8. De toegankelijkheid van het park wordt vastgelegd in een nieuw reglement dat verder bouwt op de reeds bestaande reglementering. Er worden enkele aanvullingen gedaan om de leefbaarheid binnen het park te verhogen.

4.1.4 Beheerdoelstellingen m.b.t. de educatieve functie

9. Er wordt aan verschillende mogelijkheden gedacht om de educatieve interactie met de bezoekers te bevorderen, zoals een educatieve koffer die ontwikkeld wordt rond het thema water. Deze zou dan aan de vijver gebruikt kunnen worden.

4.1.5 Beheerdoelstellingen m.b.t. de milieubeschermende functie

10. Duurzaam energie‐ en materiaalgebruik waarbij vb. gedacht wordt aan FSC‐gekeurd hout.

11. Geen gebruik van pesticiden of kunstmest binnen het domein. Uitzonderlijk kan gebruik van pesticiden toegestaan worden voor het bestrijden van invasieve exoten.

4.1.6 Beheerdoelstellingen m.b.t. de wetenschappelijke functie

12. Er worden geen specifieke doelstellingen met betrekking tot de wetenschappelijke functie van het bos opgesteld. Wanneer wetenschappelijk onderzoek zich aandient, bijvoorbeeld in functie van een eindwerk, zal dit echter toegelaten en gestimuleerd worden.

4.1.7 Beheerdoelstellingen m.b.t. de cultuurhistorische en landschappelijke functie

13. In bosbestand 3 worden de sparren gekapt en wordt ingezet op een meer natuurlijk bos.

14. In het landschapspark (grootste deel van bosbestand 2) komen Rododendrons langs de paden voor vanuit landschappelijk en cultuurhistorisch oogpunt. Hier en daar worden doorzichten gecreëerd naar het achterliggend bos. Binnen het bosbestand zelf wordt Rododendron onder controle gehouden.

4.2 Beheerdoelstellingen gebouwenpatrimonium

15. Herstellen van de ‘Heidebloem’ in de hoevestijl zal de sfeer in het park verbeteren. In het gebouw en de directe omgeving kunnen zoals het RUP formuleert functies met recreatieve of culturele inslag hun plaats vinden. In de eerste plaats betreft hier dan een educatief


centrum met museum, met als nevenbestemming laagdynamische reca (m.u.v. feestzalen, gemeenschapsdiensten, ondersteunende voorzieningen, parkeerruimte, opritten, toegangen, terrassen, fietsenstalling en groenelementen).

4.3 Beheerdoelstellingen recreatie en toegankelijkheid

16. Opwaarderen van de belevingswaarde van de vijver.

17. Keuze van éénduidige huisstijl voor de recreatieve infrastructuur:

a. Opknappen en aanvullen van informatieborden waar nodig.

b. Plaatsen van fietsenstallingen ter hoogte van de Heidebloem.

18. Binnen de zones waar ingezet wordt op het behoud en de creatie van hoge natuurwaarden, mag het recreatief medegebruik de ecologische draagkracht niet overschrijden. Het gebruik blijft hier dan ook beperkt tot de paden, leidt niet of minder tot verstoring van de aanwezige fauna en flora of enige achteruitgang van de lokale biodiversiteit.

19. In één of enkele weilanden wordt de aanplant van een hoogstamboomgaard voorzien. De voorkeur gaat hier (vanuit historisch oogpunt) uit naar het weiland ten zuiden van bosbestand 12.

20. Optimaliseren van het recreatieve aanbod voor kinderen en jongeren: officialiseren van een speelzone, inrichten van een speeltuin ter hoogte van de Heidebloem.

4.4 Beheerdoelstellingen m.b.t. landschap en natuur

21. Het Domein Franciscanessen biedt bezoekers een gevarieerde landschapsbeleving: bos, dreven en open ruimten wisselen elkaar af.

22. De historische structuur (paden‐, grachten‐ en drevenpatroon) van het domein is duidelijk aanwezig.

4.4.1 Beheerdoelstellingen parkconstructies en parkzones

23. Het aanwezige bouwkundige erfgoed blijft behouden en wordt opgewaardeerd. Het gaat meer specifiek om de poorten, de brugjes, de beelden, de begraafplaats en de ‘Heidebloem’.

24. De bestaande volwassen exemplaren van parkexoten blijven behouden. Deze worden onderhouden en indien nodig (bij afsterven of ziekte) vervangen door dezelfde soort of door een andere interessante parkexoot.

4.4.2 Beheerdoelstellingen waterlopen, grachten, beken en waterpartijen

25. De afwatering van het domein gebeurt via de historische grachtenstructuur. Waar nodig wordt hiertoe slib geruimd of worden verlandde verbindingen hersteld.

26. De vijver vormt een landschappelijk aantrekkelijke waterpartij.

27. Er wordt gestreefd naar natuurlijke waterkwaliteit, hoge biodiversiteit (waterflora) en hoge belevingswaarde van het oppervlaktewater.

28. Reguleren, bijsturen en optimaliseren van het waterpeil in het park (vijver en grachten) in functie van de maximaal te behalen ecologische en recreatieve waarde.

4.4.3 Beheerdoelstellingen dreven, bomenrijen en houtkanten

29. Dreven en bomenrijen worden beleefd als afzonderlijke structuren in het landschap. De Allée Saint Dominique wordt heraangelegd in functie van de toegankelijkheid naar de Heidebloem.


4.4.4 Beheerdoelstellingen wegen en paden

30. De historische padenstructuur in het domein blijft behouden. Bijkomende paden zijn niet wenselijk.

4.4.5 Beheerdoelstellingen graslanden

31. Het aanplanten van een hoogstamboomgaard ten zuiden van de Heidebloem en/of ten zuiden van kloosterdomein en aanpalend bosbestand zal het historische landschap herstellen. Beheer van het grasland onder de bomen kan door extensieve begrazing.

32. Behoud en verdere ontwikkeling van extensief beheer op de overgangen tussen bos en grasland (creatie van vegetatiegradiënten/horizontale gelaagdheid/mantel‐zoom).

4.5 Ruimtelijke situering van de doelstellingen

Zie kaart 24 – Ruimtelijke situering doelstellingen

De geformuleerde doelstellingen dienen goed op elkaar te worden afgestemd om een harmonisch domein te verkrijgen dat aantrekkelijk is voor mens, plant en dier. Zo is vb. een intensief gebruik van het domein best mogelijk mits rekening wordt gehouden met vermelde aanwijzingen/suggesties.

De concrete vertaling van de doelstellingen binnen het park wordt hiervoor gevisualiseerd door middel van een schets die deze doelstellingen ruimtelijk situeert. Het resultaat hiervan wordt weergegeven in kaart 24. Het betreft een schetsmatige weergave die de toekomstvisie van het park weergeeft.

4.5.1 Zone voor natuur‐ en bosbehoud

Vooreerst werden de waardevolle tot (potentieel) zeer waardevolle zones geselecteerd, waarbij de visie is dat de natuurwaarde vooropgesteld wordt. Het gaat hier voornamelijk over de beboste zones. Dit betekent ook dat hier wordt ingezet op een verwijdering van invasieve uitheemse exoten in de ondergroei.

4.5.2 Zone voor landschappelijk park

De zone voor landschappelijk park bevindt zich ten oost ‐ noordoosten van de ingang van het park. Zowel in het bos als op het grasland mag gespeeld worden. In de andere bosbestanden mag in principe niet gespeeld worden buiten de paden.

4.5.3 Zone voor tuin

De zone die aangeduid is als zone voor tuin, gelegen ten zuidwesten van de toegang van het park, wordt weer omgevormd van boskarakter naar tuinkarakter dat historisch gezien verantwoord is. Hoe de tuin er zal uitzien, laat dit beheerplan in het midden.

4.5.4 Dreefzone

Het gaat om twee dreven die vanuit cultuurhistorisch en landschappelijk oogpunt waardevol zijn. Hierom en ook omwille van hun ecologische waarde, oudere bomen vormen het ideale habitat voor onder meer vleermuizen en spechten, blijven ze behouden. Enkel de dreef van Amerikaanse eik kan heraangelegd worden. Daarbij dient rekening gehouden te worden met de aanwezige Struikhei.

4.5.5 Zone voor medegebruik van recreatie

De ‘Heidebloem’ vormt een historisch gegeven binnen het park. Herstel en inrichting tot brasserie met terras, parking en speeltuintje kan een meerwaarde vormen voor het park. Hierbij dient rekening gehouden te worden met de voorwaarden die het RUP stelt.


4.5.6 Zone voor religieus kader

De twee begraafplaatsen en hun onmiddellijke omgeving behouden de sfeer die ze ten tijde van de eigendom van de Zusters hadden. Hier is plaats voor rust en stilte. Hier kan in het historisch‐religieus landschap gerecreëerd en verbleven zolang dit niet intensief is en de rust van de zone verstoort.

4.5.7 Zone voor parkvijver

In de zone voor parkvijver wordt ingezet op een ecologisch beheer zodat de waterkwaliteit kan verbeteren. Aan de oevers wordt de Rhododendron op strategisch gekozen plaatsen gedeeltelijk verwijderd in functie van lichtinval en zichtbaarheid van en op het water.

4.5.8 Zone voor natuur‐ en bosontwikkeling

Binnen het park bevinden zich nog verschillende terreineenheden met goede potenties voor natuur‐ en bosontwikkeling. Hierbij denken we onder meer aan de Rododendrongedomineerde bosbestanden. In deze zones wordt er ingezet op een natuurlijk beheer, zodat deze zones uiteindelijk kunnen worden omgezet tot zones voor natuur.

4.5.9 Hoofd‐ en nevenpaden

De padenstructuur zal in functie van de bereikbaarheid van de ‘Heidebloem’ en de begraafplaatsen worden onderhouden. Hier kan gedacht worden aan een halfverharding. De paden in de oostelijke bosbestanden blijven best onverharde zandpaden, om het karakter van het Groot Schietveld tot in het park door te trekken.

4.5.10 Onderhouden en herstellen van doorzichten

Door op een aantal plaatsen openingen te creëren in de vegetatie (lees Rhododendron) kunnen doorzichten gemaakt worden. Dit zorgt ervoor dat de bezoeker een extra gevoel van ruimte krijgt. Bovendien zullen een aantal doorzichten langsheen de dreven en paden de bezoeker leiden naar een bepaald focuspunt (vb. een beeld).

4.5.11 Zone voor het creëren van schrale bermen

De bermen van enkele paden binnen het park kunnen verder ontwikkeld worden als schrale berm. Op die manier kan de Struikhei er zich bovendien verder in ontwikkelen.

De coniferen langs het pad ten oosten van de ‘Heidebloem’ worden opgesnoeid, zodat er een beter doorzicht ontstaat naar het weiland ten noorden van ‘Heidebloem’.

4.5.12 Zone voor creëren van mantel‐zoomvegetatie

In en aan de zuidrand van bosbestand 12 en het westen van bestand 10 en 11, kan een mantel‐zoomvegetatie ontwikkeld worden. Dit zal een zeer grote meerwaarde betekenen voor insecten.

4.5.13 Zone voor de aanplant van een hoogstamboomgaard

De aanplant van één of enkele hoogstamboomgaarden zal het historische karakter van het park herstellen. Bij de keuze van de soorten kan daarbij gedacht worden aan oude rassen. Onder de bomen kan de begrazing blijven. Er kan ook gedacht worden aan de inrichting van een picknickweide. Het plaatsen van een informatiebord kan hier duiding aan geven.


5 Beheermaatregelen

In de navolgende paragrafen worden de beheermaatregelen voor het domein thematisch behandeld. Tussen haakjes wordt achter de beheermaatregelen het nummer van de corresponderende doelstelling vermeld.

5.1 Algemeen

5.1.1 Beleidsgerelateerde beheermaatregelen

1. In functie van een milieuvriendelijk beleid wordt er in het domein voor het onderhoud geen pesticiden of kunstmest gebruikt. Uitzonderlijk kan gebruik van pesticiden toegestaan worden voor het bestrijden van invasieve exoten. Tevens wordt er geopteerd om gebruik te maken van duurzame materialen zoals FSC‐gecertificeerd hout. (10‐11)

2. Er dient een evenwicht gecreëerd te worden tussen recreatie en de ecologische draagkracht van het park. Binnen de zones waar ingezet wordt op het behoud en de creatie van hoge natuurwaarden (zone voor natuurbehoud / zone voor natuurontwikkeling (zie kaart 24 – Ruimtelijke situering doelstellingen)), mag het recreatief medegebruik de ecologische draagkracht niet overschrijden. Het gebruik leidt niet of minder tot verstoring van de aanwezige fauna en flora of enige achteruitgang van de lokale biodiversiteit. (18)

Toegankelijkheidsreglement

Kaart 25 ‐ Toegankelijkheid

3. De toegankelijkheid van het park wordt vastgelegd in een nieuw toegankelijkheidsreglement dat wordt opgesteld om de leefbaarheid binnen het park te verhogen: (8)

Gelet op het Bosdecreet van 13 juni 1990, gewijzigd op 18 mei 1999 en 17 juli 2000, en zijn uitvoeringsbesluiten,

Gelet op het Besluit van de Vlaamse Regering van 22 juli 1993 betreffende de toegankelijkheid en het occasionele gebruik van bossen, gewijzigd op 24 januari 1996 en 9 maart 1999:

Artikel 1

Dit reglement is van toepassing in het Domein Franciscanessen gelegen ten zuiden van de Bredabaan in Gooreind, deelgemeente van Wuustwezel. In het noordoosten wordt het domein begrensd door de Engelse rijtweg, in het zuiden grenst het aan de gemeente Brecht.

Artikel 2

De toegankelijkheid wordt geregeld volgens kaart 25 – Toegankelijkheid, die integraal deel uitmaakt van het reglement.

Volgende wegen en paden worden onderscheiden:

Wandel‐ en fietspad: enkel toegankelijk voor wandelaars en fietsers

Fietsroute voor groepen: aangewezen route voor (georganiseerde) fietstochten

Toegangsweg parking: toegankelijk voor alle verkeer

Volgende zones worden onderscheiden:

Speelzone: zone waar gespeeld kan worden (en waar geen machtiging vereist is voor het verlaten van paden en het organiseren van bosspelen)

Bivakzone: zone waar ten hoogste drie tenten voor samen ten hoogste tien personen geplaatst mogen worden. Elke tent mag ten hoogste 48 uur blijven staan in die bivakzone. De bivakzone kan pas gebruikt worden van zodra er sanitaire voorzieningen aanwezig zijn in de onmiddellijke omgeving.


Artikel 3

De speelzone – aangeduid op bijgaande kaart – is voor recreatieve en educatieve activiteiten het hele jaar toegankelijk voor kinderen en jongeren en hun begeleiders. In de speelzone kan gespeeld worden zonder machtiging voor het verlaten van de paden. De speelzone wordt, overeenkomstig het Besluit van de Vlaamse Regering betreffende de toegankelijkheid en het occasionele gebruik van bossen, aangeduid met het volgende pictogram:

Figuur 159: Pictogram speelzone Figuur 160: Pictogram bivakzone

Binnen de speelzone zijn gemotoriseerd verkeer, fietsers en honden verboden. Het is verboden te zwemmen in de vijver. Schaatsen kan wel, op eigen risico.

Artikel 4

Bij krachtige wind wordt de toegang tot de speelzone ten stelligste ontraden. Betreding van het bos gebeurt dan volledig op eigen risico.

Artikel 5

Alle spelmateriaal dat gebruikt wordt voor bosspelen, dient nog dezelfde dag terug te worden verwijderd. Markeringen die worden aangebracht voor bosspelen, dienen dezelfde dag te worden verwijderd en mogen de bomen niet beschadigen. Het gebruik van verf, nagels, duimspijkers en dergelijke is dan ook verboden, evenals het maken van inkervingen in de stammen. Het is verboden vuur te maken in of nabij het bos. Heb respect voor de natuur in het domein. Eventueel afval wordt onmiddellijk terug meegenomen of gedeponeerd in de afvalkorven aangeduid op het toegankelijkheidsreglement. Dood hout is ideaal om kampen en dergelijke te bouwen, het hout moet dan ook in de speelzone blijven.

Artikel 6

Het is verboden vuur te maken in of nabij het bos.

Artikel 7

In het domein is, op de toegangsweg tot de parking na, geen enkele vorm van gemotoriseerd verkeer toegelaten. Uitzondering op deze bepaling vormen voertuigen van hulpdiensten, ambtenaren belast met het beheer van het domein, de eigenaars, huurders of vruchtgebruikers van de eigendommen, personen belast of betrokken bij de bosbouw.


Artikel 8

Aanvragen voor activiteiten die afwijken van de bovenvermelde regels of activiteiten met commerciële doeleinden, dienen minimaal 30 dagen op voorhand te worden aangevraagd bij het gemeentebestuur. Vooraleer de machtiging te geven, vraagt de inrichter advies aan de regiobeheerder van het Agentschap voor Natuur en Bos.

Artikel 9

Dit reglement geeft aanvullingen of verduidelijkingen bij het Bosdecreet van 13 juni 1990, gewijzigd op 18 mei 1999, en zijn uitvoeringsbesluiten. Dit betekent dat er nog andere regels dan deze vermeld in dit toegankelijkheidsreglement van toepassing zijn in dit domein. De belangrijkste ervan worden op de infoborden duidelijk gemaakt.

Plan wegennet

De toegankelijkheid van het park wordt verduidelijkt aan de hand van de kaart in bijlage (Kaart 25 – Toegankelijkheid), waarvoor er op strategische plaatsen de nodige borden worden geplaatst. Op deze kaart worden o.a. de paden, de speelzone en de bebording aangeduid.

5.2 Beheermaatregelen/richtlijnen landschap en natuur

5.2.1 Educatieve beheermaatregelen

4. Er zijn verschillende mogelijkheden om de educatieve interactie met de bezoekers te bevorderen. Hierbij wordt er o.a. gedacht aan een educatieve koffer die ontwikkeld wordt rond het thema water en dus gebruikt zou kunnen worden aan de vijver. (9) Daarnaast kunnen er themawandelingen georganiseerd worden zoals er nu al de erfgoedwandeling bestaat. Ter hoogte van de begraafplaats is er nu reeds een educatief en historisch aanbod d.m.v. de bestaande infoborden.

5.2.2 Landschappelijke en cultuurhistorische beheermaatregelen

Kaart 26 ‐ Snoeizones Rhododendron

5. Het Domein Franciscanessen biedt bezoekers een gevarieerde landschapsbeleving met bossen, dreven en open ruimten die elkaar afwisselen. Hierbij is de historische structuur van het domein duidelijk aanwezig (paden‐, grachten‐ en drevenpatroon). (21‐22)

6. Langs de paden van de zone voor landschapspark (grootste deel van bosbestand 2) komt vanuit landschappelijk en cultuurhistorisch oogpunt Rhododendron voor. In plaats van een volledig gesloten beplanting wordt er geopteerd om hier en daar doorzichten te creëren naar het achterliggend bos. De Rhododendrons worden dus gesnoeid in functie van landschappelijke vista’s, maar de snoei wordt gespreid in de tijd opdat elk jaar bloeiende struiken aanwezig blijven in het park. Binnen bosbestanden wordt Rhododendron onder controle gehouden. Het domein wordt onderverdeeld in drie verschillende zones die niet allemaal in hetzelfde jaar gesnoeid worden. De snoeizones worden weergegeven op kaart 26. Zo zal snoeizone 1 binnen de periode 2015‐2016 aangepakt worden, met daaropvolgend snoeizone 2 tussen 2017‐2018 en tenslotte snoeizone 3 in de periode 2019‐2020. Vervolgens is er een rustperiode van 2021‐2022, zodat één beheercyclus 8 jaar omvat. Na de eerste cyclus wordt deze nog twee keer herhaald, waardoor deze cyclus binnen de tijdspanne van het beheerplan in totaal 3 keer wordt uitgevoerd. (3‐14)

7. De aanplant van een nieuwe hoogstamboomgaard wordt vanuit historisch oogpunt voorzien in het weiland (V_63_5) ten zuiden van bosbestand 12. (19) Deze aanplant zal het historische landschap herstellen. Er wordt gekozen voor historisch verantwoorde soorten en rassen, waarbij de plantafstanden soortafhankelijk zijn. Hiervoor kunnen experten geraadpleegd worden, zoals Antea Group, de Nationale Boomgaardenstichting (NBS) en anderen. De aangeplante bomen krijgen bescherming tegen vraat of wortelvertrappeling door vee. Ook na de aanplant vraagt het onderhoud van de bomen een specifiek snoeibeheer.


8. De eerste 5 tot 8 jaar na aanplant wordt er in de boomgaard specifiek gesnoeid om de gesteltakken te vormen (vormsnoei). Daarna vindt er jaarlijks onderhoudssnoei plaats. De snoeiwerken, zowel vorm‐ als onderhoudssnoei, gebeuren best in de periode tussen half november tot en met januari, wanneer er geen bladeren meer aan de bomen hangen.

De bomen in de boomgaard dienen de eerste 5 tot 8 jaar na aanplant tevens voorzien te worden van stalmest. Deze dient te worden aangebracht in een cirkel rondom de onderstam, zonder deze laatste te raken. Het voordeel is dat meteen bovenop de wortels een grasvrije strook gecreëerd wordt. Dit is ook nodig gezien anders de concurrentie met (dominante) grassen in het nadeel speelt van de fruitbomen. De wortels dienen verder (net voor de aanplant) afgeschermd met gegalvaniseerde draad met een maaswijdte van hooguit 0,5 cm. Dergelijk netvormig scherm dient sluitend rondom de (ingekorte) wortels aangebracht om wraat van woelmuizen zoveel mogelijk te voorkomen.

9. De aanwezige poorten, de brugjes, de beelden, de begraafplaats en de ‘Heidebloem’, kortweg al het bestaande bouwkundig erfgoed op het domein, blijft minstens behouden of krijgt een opwaardering. De beeltenissen die uit voorzorg in de gemeenteloods staan worden hersteld en teruggeplaatst. (23)

10. De verdwenen kruisweg in de bomen (V_3_2) kan opnieuw hersteld worden. Mogelijk dient hiertoe bijkomend onderzoek uitgevoerd te worden.

11. De Allée Saint Dominique wordt heraangelegd in functie van de toegankelijkheid naar de Heidebloem. (29) Voor deze heraanleg van het verlengde van de Engelse rijtweg zijn er twee opties mogelijk, namelijk:

- Optie 1: Behoud van de Amerikaanse eiken en aanleg van een rijbaan in het weiland - Optie 2: Kappen van de Amerikaanse eiken en de aanplant van een nieuwe, bredere dreef

(gelegen in het weiland), opdat de rijbaan voldoende breed zou zijn.

De voorkeursoptie is hier het behoud van de Amerikaanse eiken en aanleg van een rijbaan van 4 meter breed in het weiland. Bij de aanleg van de rijbaan dient gekozen te worden voor een verharding die landschappelijk ingebed is om het verschil in uitzicht met de in het domein voorkomende zandwegen zo klein mogelijk te houden. Beide rijrichtingen zullen dezelfde verharding krijgen. Mogelijkheden zijn onder meer hyperpuzollaan of porfier.

5.2.3 Flora gerelateerde beheermaatregelen

12. In functie van de ontwikkeling van de bosbestanden wordt betreding ervan vermeden. Enkel op de paden en in de speelzone is dit toegestaan. (4)

13. Beheer van het grasland onder de bomen kan door extensieve begrazing. Belangrijk is hier echter het tegengaan van bodemverdichting. Dit kan door de boomspiegels van de bomen in het grasland uit te rasteren. (31)

Bomen

14. De aanwezige volwassen exemplaren van parkexoten; blijven zeker behouden, worden onderhouden en indien nodig (bij afsterven of ziekte) worden ze vervangen door dezelfde soort of door een (ecologisch) interessante inheemse soort. (24)

15. In functie van de veiligheid worden gevaarlijke takken en bomen in de dreven (L_35_8) verwijderd, zodat de toegankelijkheid in gegarandeerd blijft. Ook elders in het park worden gevaarlijke takken en bomen langs de paden verwijderd. De dreef Saint‐Antoine (L_35_8) dient prioritair aangepakt te worden.

16. De Cipressen rondom de Heidebloem (L_36_2) worden opgesnoeid opdat doorzicht ontstaat naar het achterliggende weiland.

17. De Laurierboom aan de infokiosk van de begraafplaats heeft een serieuze wonde. Deze dient verzorgd te worden en/of indien nodig op termijn vervangen te worden door een andere parkboom.

18. De wortelopslag van de rij Lindes tussen het bosbestand naast picknickweide en de Heidebloem dient teruggesnoeid te worden.


19. Bomen binnen het grasland worden uitgerasterd om bodemverdichting door vertrappeling te vermijden.

Veteraanbomen

Kaart 27 ‐ Potentiële veteraanbomen

20. Aan veteraanbomen in het domein wordt een afzonderlijke paragraaf besteed. Veteraanbomen zijn bomen die zich in hun laatste levensfase bevinden en die men (gecontroleerd) laat afsterven. Het zijn bomen met een ecologische, culturele of esthetische waarde omwille van hun leeftijd, omvang of de staat waarin ze zich bevinden.

Verschillende bomen op het domein kunnen gecatalogeerd worden als veteraanboom of kunnen in de toekomst uitgroeien tot een veteraanboom. Verschillende Beuken, één Amerikaanse eik, enkele Zomereiken en Lindes komen in aanmerking. Deze bomen zijn weergegeven op kaart 27. Foto’s van elke boom zijn terug te vinden in bijlage 8. De nummering in de fotoreportage komt overeen met de nummering op de kaart.

Het uitgangspunt bij het beheer van veteraanbomen is dat aan deze bomen niets moet gebeuren, tenzij het aantoonbaar (bv. omwille van veiligheid, landschappelijke waarde van de boom) nodig is.

Wanneer toch beslist wordt om beheerwerken uit te voeren aan veteraanbomen, dienen deze werken op het juiste tijdstip uitgevoerd te worden. Snoeiwerk gebeurt best in de periode januari – maart. Bij snoeiwerk tijdens de maand maart is voorzichtigheid evenwel geboden omdat tijdens een vroege lente de sapstroom in maart al kan op gang komen. Bij vriesweer kan niet gesnoeid worden.

In het algemeen kan gesteld worden dat Beuken slecht reageren op snoeien. Snoeiwerk aan de Beuken in het domein die als veteraan bestempeld zijn, dient dus zoveel mogelijk vermeden te worden. Eiken reageren matig op snoeien, Lindes reageren vrij goed op snoeien. Belangrijk is ook om te snoeien in fasen, zorg dat er bij elke snoei voldoende takken blijven staan en dat er geen onevenwicht in de kroon ontstaat.

Bij werken in de omgeving van de veteraanbomen moet gedacht worden aan de gevolgen die deze beheerwerken hebben op de veteraanboom. Zo zijn met name de stammen van Beuken zeer gevoelig aan plotselinge blootstelling aan zonlicht.

De rij Lindes waarvan de bomen aangeduid zijn als veteraanboom, zijn de voorbije decennia periodiek geknot. Dit knotbeheer wordt best verder gezet. Enkele van deze Lindes hebben relatief grote holten of rot hout in hun stam. Er kan dan ook verwacht worden dat zij binnen tien tot twintig jaar zullen afsterven. Zelfs na hun dood kunnen zij behouden blijven daar ze waardevolle biotopen vormen. Ook dan geldt dat ingrepen zo veel mogelijk vermeden moeten worden.

Bij het omvormen van het aanpalende sparrenbestand mag niet te drastisch ingegrepen worden om te grote schommelingen in licht‐ en vochtritme van de Lindes te vermijden. Bij de rij Lindes dient het beheer eerst getest te worden bij één of twee bomen uit de rij alvorens hetzelfde beheer toe te passen op de volledige bomenrij.

Alle beheerwerken aan de veteraanbomen, zeker beheerwerken waarvoor een kettingzaag nodig is, gebeuren bij voorkeur door een gediplomeerd boomverzorger (European Tree Worker).

Voor een meer gedetailleerd overzicht van het beheer van veteraanbomen wordt verwezen naar het gelijknamige boek dat uitgebracht werd door Inverde en het Agentschap voor Natuur en Bos.

Beplanting

21. Ter hoogte van de weilanden V_63_5 en V_63_7 is er ruimte voorzien voor het creëren van mantel‐zoomvegetatie (zie kaart 24). Hierbij wordt er voorzien in het behoud en een verdere ontwikkeling van extensief beheer op de overgangen tussen de bosbestanden en het grasland, zodat er vegetatiegradiënten, horizontale gelaagdheid en een mantel‐zoomvegetatie gecreëerd wordt. (32) De zoom wordt gefaseerd gemaaid met een bosmaaier met een cyclus van drie jaar in juli of


augustus. Hierbij wordt jaarlijks 1/3e van de zoom gemaaid. De mantel wordt om de tien jaar teruggezet

22. In de zone voor tuin wordt er de mogelijkheid gehouden tot het aanbrengen van vaste planten.

Groenelementen

23. Het gazonperk (V_14_1) ten noordoosten van de toegang wordt intensief gemaaid. Dit houdt in dat er tussen april en oktober een 26‐tal maaibeurten te voorzien zijn met afvoer van het maaisel. Dit komt neer op één of twee maaibeurten per 2 weken. Het grasland nabij de Heidebloem (V_63_3) wordt extensief beheerd en 1 tot 2 keer per jaar gemaaid. Het maairegime zal toenemen indien het grasland in gebruik genomen wordt als bivakzone. Het maaien wordt voorafgegaan door het verzamelen van het afval dat niet op de grasperken hoort (stenen, takken, papier, etc.). Na de maaibeurt wordt het afgemaaide gras verwijderd en de eventuele schade hersteld.

24. Het snoeien van de hagen omvat het in vorm knippen, het schoffelen onder de hagen, verwijderen van onkruid en snoeiafval en het reinigen van de oppervlakken rond de hagen. De eerste snoeibeurt vindt plaats tussen 15 juni en 15 juli, de tweede tussen 15 september en 15 oktober en de derde, als het nodig is, tussen 16 juli en 31 augustus. Afgestorven haagexemplaren worden vervangen, waarbij het aanplanten best gebeurt tijdens de maanden oktober‐november of februari‐maart. De grote solitaire heesters in het gazonperk (V_14_1) worden indien nodig éénmaal per 2 jaar teruggesnoeid binnen de periode tussen 15 september en 15 oktober.

Bermen

25. De bermen van paden en dreven in of grenzend aan grasland worden twee maal per jaar gemaaid. Zeker het pad ten zuiden van de Heidebloem, Allée Saint François (L_54_10), en Allée Saint Dominiwue (L_35_2) komen in aanmerking voor het ontwikkelen van een schrale berm. Dit houdt in dat deze bermen twee maal per jaar gemaaid worden: begin mei en begin oktober. Dit om de grasdominantie hier te breken. De locatie waar heide voorkomt, wordt slechts één keer om de 5 jaar gemaaid, best in maart opdat de heide nog hetzelfde jaar tot bloei zou komen. Indien nodig wordt de heide afgespannen van de overige bermdelen om te voorkomen dat ze mee gemaaid wordt.

5.2.4 Fauna gerelateerde beheermaatregelen

21. De ontwikkeling van de eerder besproken mantel‐zoomvegetatie zorgt voor een natuurlijker uitzicht en creëert betere kansen voor fauna en flora. Vlinders als groentje, aardbeivlinder, eikenpage en sprinkhanen als Heidesabelsprinkhaan, Bloemsprinkhaan, Spitskopje hebben hier baat bij. Vogels als Grasmus, Zwarte mees en Kuifmees komen tot broeden in een mantelzoomvegetatie. Ook voor Nachtzwaluw en Boompieper is een structuurrijke zoomvegetatie geschikt.

Bijenhotel

26. Ten zuiden van de Heidebloem of in de omgeving van de mantel‐zoomvegetatie kan een bijenhotel geplaatst worden. Dit heeft zowel op ecologisch als educatief vlak een meerwaarde voor het domein. In een bijenhotel worden leem, rietstengels en hout met gaatjes verwerkt. Dat zijn de ideale nestmaterialen voor bijvoorbeeld de metselbij of de behangersbij.

Figuur 161: Referentiefoto bijenhotel Figuur 162: Referentiefoto bijenhotel


5.2.5 Water gerelateerde beheermaatregelen

Grachten

27. De afwatering van het domein gebeurt via de historische grachtenstructuur. Waar nodig wordt er hiertoe slib geruimd of worden verlandde verbindingen hersteld. (25) Tijdens het jaarlijkse nazicht van de grachten op overtollig slib en/of verlanding worden de grachten eveneens nagezien op overwoekering van planten. Bij vaststelling van overwoekerde grachten worden deze vrij gemaakt en/of vrijgehouden.

28. Op verschillende plaatsen aan de randen van de weilanden, langs bomenrijen en paden lijken grachten verdwenen. Deze grachten kunnen opnieuw aangelegd worden indien slechte drainage nadelige gevolgen heeft voor de bomen, het weiland en/of toegankelijkheid van het pad.

Vijver

De vijver vormt een landschappelijk aantrekkelijke waterpartij, waarbij de belevingswaarde opgetrokken dient te worden. (16‐26) Er wordt gestreefd naar natuurlijke waterkwaliteit, hoge biodiversiteit (waterflora) en hoge belevingswaarde van het oppervlaktewater. (27)

De veldmetingen en laboratoriumanalysen tonen aan dat de waterkwaliteit van de vijver varieert van slecht in het westelijke smaller en door vegetatie meer afgesloten deel, naar matig in het oostelijke en meer open deel. Vooral de zuurstofhuishouding is onvoldoende in het westelijk deel.

29. De maatregelen die genomen kunnen worden voor het landschappelijk herstel en het verbeteren van de zuurstofhuishouding zijn;

- Een vermindering van de organische belasting door een grondige slibreductie, dit kan met behulp van mud balls.

- Herstel van de oevers door aanbrengen van oeverbeschoeiing (zeker rond het eilandje)

- Een meer open bosstructuur waarbij delen van Rhododendron verwijderd worden langs de vijver (om meer licht toe te laten zonder het besloten karakter te niet te doen), wat zal bijdragen tot een vermindering van de organische belasting en de bijhorende verzuring van bedding en water. Voor het creëren van openingen in de dichte Rhododendron wordt teruggegrepen naar de historische kaart uit de tweede helft van de 20

ste eeuw.

30. De zuidelijke vijveroever, grenzend aan het weiland, wordt opnieuw in hakhoutbeheer gezet zoals aangeduid op het historisch plan uit de tweede helft van de 20ste eeuw. Periodiek, om de 12 jaar, wordt de opslag teruggezet. Deze maatregel verhoogt de lichtinval op het water en komt de belevingswaarde ten goede.

31. De hydrologie binnen het park kan onderwerp vormen van een bijkomend onderzoek zodat de watervoerendheid van de vijver gegarandeerd wordt. Mogelijks moet een verbinding gemaakt worden tussen grachten in het domein en de vijver, ook het plaatsen van stuwen of andere constructies kan hieraan bijdragen.

32. De oorspronkelijke contour van de vijver lijkt iets ruimer te zijn dan de huidige contour. Bij de slibruiming en het herstel van de oevers, kan de vijver naar zijn oorspronkelijke oppervlak hersteld worden.

33. Vanuit het sociaal huis ligt een buis die uitkomt in de vijver. De buis is slechts beperkt gecamoufleerd. Mits aanbrengen van gepaste beplanting kan deze buis beter gecamoufleerd worden. Ook de monding van de buis in de vijver kan verfraaid worden door bijvoorbeeld de aanleg van een gemetste kopmuur.

Schietveldloop

34. Er dient in functie van het beheer door de gemeente (en op termijn de provincie) onderzocht te worden of het haalbaar is om langs de Schietveldloop, de zuidelijke grens van het domein, een strook open te maken en vrij te houden.


5.3 Beheermaatregelen/richtlijnen gebouwenpatrimonium

35. De ‘Heidebloem’ wordt hersteld, opdat de sfeer in het park zal verbeteren. De oorspronkelijke H‐vorm die de hoeve had, wordt best terug toegepast voor de Heidebloem. Voor de invulling van het gebouw en de directe omgeving formuleert het RUP functies met recreatieve of culturele inslag zoals een educatief centrum met museum, met als nevenbestemming laagdynamische reca. Nieuwe constructies zijn evenwel niet uitgesloten, bijkomende verharding moet inpasbaar zijn in het landschap. (15)

Voor de aanleg van de parking wordt eveneens teruggegrepen naar de termen uit het RUP. Bij de materiaalkeuze moet rekening gehouden worden met de inpasbaarheid van de parking in de parkstructuur. De parking wordt begrensd door de bestaande grachten. Hemelwater ondergaat een natuurlijke zuivering door infiltratie en wordt afgevoerd naar de bestaande grachten.

5.4 Beheermaatregelen/richtlijnen bosbestanden

5.4.1 Landschappelijke en cultuurhistorische beheermaatregelen

36. In bosbestand 3 worden de sparren gekapt en wordt ingezet op een meer natuurlijk, gemengd bos. (13) Dit zal ook de beeldwaarde van de aangrenzende rij lindes verhogen. De sparren in de omgeving van de begraafplaats kunnen behouden blijven, in die zin dat er best een gedeeltelijke menging voorzien wordt.

5.4.2 Bosverjonging

37. Er worden binnen de planningstermijn van het beheerplan geen nieuwe eindkappen voorzien. Er zal wel regelmatig gedund worden om het ongelijkjarig karakter van de bestanden te behouden. Na dunning worden geen nieuwe aanplanten voorzien, er wordt maximaal gebruik gemaakt van natuurlijke verjonging.

De natuurlijke verjonging wordt extensief verpleegd door het vrijstellen van kwalitatief goede toekomstelementen.

5.4.3 Bosomvorming

37. Na dunningen wordt geen herbebossing uitgevoerd, maar wordt er een spontane verjonging nagestreefd. Wanneer spontane verjonging uitblijft, kan er eventueel heraanplant gebeuren.

37. Er wordt gestreefd naar een natuurlijke ontwikkeling van de bosbestanden. (2)

Bestand 1 Evolueert tot een Eiken‐Beukenbos met Adelaarsvaren (type H3). Rhododendron wordt verwijderd.

Bestand 2 Er is ruimte voor een speelzone. De actuele bosvegetatie blijft behouden. Rhododendron wordt onder controle gehouden.

Bestand 3 De sparren worden in twee fasen gekapt (vanuit cultuurhistorisch en ecologisch standpunt). Er wordt ingezet op spontane ontwikkeling van een natuurlijk bos.

Bestand 4, 5 en 6 Er wordt ingezet op verdere ontwikkeling als Eiken‐Beukenbos. Rhododendron wordt volledig verwijderd.

Bestand 7 Verdere ontwikkeling als Essen‐Elzenbos. Rhododendron wordt verwijderd.

Bestand 8 en 9 Ontwikkeling tot Eiken‐Berkenbos (met grove den) om de link met het Groot Schietveld zichtbaar te maken. Rhododendron wordt verwijderd.

Bestand 10 Ontwikkeling tot Eiken‐Beukenbos. Rhododendron wordt volledig verwijderd om openheid te creëren. Ook de aanwezige sparren worden hiervoor verwijderd.

Bestand 11 Ontwikkeling tot Essen‐Eikenbos. Rhododendron wordt verwijderd.


Bestand 12 Ontwikkeling tot Beukenbos. Rhododendron wordt (vooral naast paden) teruggedrongen en onder controle gehouden.

Wanneer spontane bosontwikkeling uitblijft, kunnen volgende soorten actief ingebracht worden in de bestanden: Zomereik, Lijsterbes, Vogelkers, Spaanse aak.

5.4.4 Bebossingswerken

38. Onder bebossing wordt verstaan: de bezetting met bos, door menselijke ingreep of spontaan, van een oppervlakte die sinds 50 jaar niet meer met bos bezet was. Er zijn geen bebossingswerken voorzien binnen de looptermijn van het beheerplan. Enkel voor de creatie van een mantel‐zoom vegetatie kunnen struiken aangeplant worden in bosbestanden 10 en 12.

5.4.5 Bosbehandelings‐ en verplegingswerken

Kaart 26 ‐ Snoeizones Rhododendron

Exotenbestrijding

39. De invasieve exoot Amerikaanse vogelkers wordt bestreden. Wat betreft de exoot Rhododendron, deze zal hersteld worden naar de historische kaart uit het midden van de 20

ste eeuw

(vanuit landschappelijk en historisch oogpunt), zie Figuur 163 en Kaart 26, en kan in het landschappelijk park en langs de hoofddreef blijven staan, mits hier en daar doorzichten worden gecreëerd naar het achterliggende bosbestand. In de natuurlijke bestanden wordt Rhododendron best volledig bestreden en onder controle gehouden. De Amerikaanse eik wordt teruggedrongen. In functie van meer verscheidenheid in ondergroei wordt het bomenbestand verder gedund indien nodig. (3)

Naast de momenteel voorkomende invasieve exoten die hieronder worden besproken, worden de toekomstige invasieve exoten, zowel fauna als flora, eveneens binnen de tijdspanne van onderhavig beheerplan.

Figuur 163: Rhododendron (groene vlekken) op historische kaart midden 20ste eeuw

Rhododendron

Exoten zijn eigen aan parklandschappen en dienen dus niet onmiddellijk als probleemsoorten aanschouwd te worden. Zodra een soort echter andere (inheemse) soorten gaat overheersen/overwoekeren in het park of al dan niet in de directe omgeving is er sprake van een probleemsoort. De aanwezige Rododendronpopulatie in het park heeft deze status zoals eerder


vermeld bereikt. Pontische rododendron is een populaire sierheester, vormt in kasteelparken vaak een belangrijk historisch element en hoeft zeker niet overal te worden bestreden. De soort heeft een hoge bloeiwaarde, waardoor het volledig verwijderen de belevingswaarde in het park negatief kan beïnvloeden. Zoals eerder gesteld wordt Rododendron langs de paden van het sterbos gecontroleerd behouden. In de achterliggende meer natuurlijke bosbestanden is Rododendron niet gewenst en wordt hij bestreden.

De soort kan zich handhaven in een grote diversiteit aan habitats, maar enkel in zure bossen (eikenbos & naaldhoutaanplanten) vormt de soort een probleem en kan ze de ondergroei volledig gaan domineren waardoor de natuurlijke bos vegetatie volledig wordt verdrongen. Doordat Rododendron een permanent bladerdek vormt, wordt ook de kieming van boomsoorten sterk beperkt waardoor geen natuurlijke bosverjonging optreedt. Daarnaast is de soort een gastheer voor Phytophthora ramorum en P. kernoviae, schimmelziektes die ook inheemse soorten zoals eiken en beuk kunnen aantasten.

Bestrijding

Rododendrons hebben een relatief beperkt wortelgestel. Mechanisch uittrekken van de planten is zeer effectief. Zorg er eveneens voor dat alle neerhangende, wortelende takken worden verwijderd.

Ook afzetten met chemische nabehandeling van de stobben werkt zeer goed. Glyfosaat of Triclopyr zijn hiervoor geschikt, de optimale periode is tussen oktober en februari. Zonder chemische behandeling gaan de stobben massaal uitlopen. In beide gevallen is hergroei zeer beperkt toch is nacontrole in het jaar volgend op de ingreep noodzakelijk. Hergroei kan worden bestreden door chemische bladbehandeling van het opschot, de optimale periode hiervoor is van juni tot september (‐oktober). Soms treedt na verwijdering kieming op van de zaden, zaailingen kunnen eenvoudig handmatig worden uitgetrokken.

Het deels verwijderen van deze soort kan er voor zorgen dat een natuurlijke ondergroei kansen krijgt. Dit zal de natuurwaarde en eveneens de belevingswaarde ten goede komen.

Amerikaanse eik

De inheemse loofboomsoorten worden selectief bevoordeeld ten opzichte van Amerikaanse eik en de Gewone esdoorn, bv. tijdens het dunnen. Op deze manier kunnen deze twee soorten worden teruggedrongen.

5.4.6 Kapregeling

37. De kapregelingstabel geeft weer in welk jaar in welk bestand een dunning georganiseerd wordt. Alle bestanden worden om de 8 jaar gedund. In de bestanden waar Beuk een belangrijk aandeel van het bomenbestand inneemt, wordt zowel naar brandhout als naar zaaghout gestreefd. In de overige bestanden wordt enkel brandhout gedund.


Bestandsn

ummerHoofdboomsoort

2

0

1

5

2

0

1

6

2

0

1

7

2

0

1

8

2

0

1

9

2

0

2

0

2

0

2

1

2

0

2

2

2

0

2

3

2

0

2

4

2

0

2

5

2

0

2

6

2

0

2

7

2

0

2

8

2

0

2

9

2

0

3

0

2

0

3

1

2

0

3

2

2

0

3

3

2

0

3

4

2

0

3

5

1

Gewone

esdoorn/Zomereik B B B

2 Beuk B/Z B/Z B/Z

3 Fijnspar B B B

4

Tamme

kastanje/Amerikaanse

eik B/Z B/Z B/Z

5 Beuk B/Z B/Z B/Z

6

Zomereik/Amerikaanse

eik B/Z B/Z B/Z

7 Moeraseik/Boswilg B B B

8

Zomereik/Amerikaanse

eik B/Z B/Z B/Z

9 Grove den (Gewone den) B B B

10 Beuk B/Z B/Z B/Z

11 Fijnspar B B B

12 Beuk B/Z B/Z B/Z

B = Brandhout

Z = Zaaghout

5.4.7 Bosexploitatie

40. Dunningen kunnen uitbesteed worden aan particulieren door het organiseren van of aansluiten bij een brandhoutverkoop. (1)

Bosexploitatie wordt enkel toegestaan onder gunstige weersomstandigheden om preventief schade aan de bosbestanden en de exploitatiewegen te vermijden. De standaardschoontijd is geldig; in de periode van 1 april tot 30 juni kunnen dus vellingen noch ruimingen plaatsvinden in de bosbestanden.

Bij exploitatie is de toegankelijkheid van de bestanden als volgt:

Bestand 1 is bereikbaar via de Bredabaan en de Engelse rijtweg

Bestand 2 is toegankelijk via de Bredabaan en de Allée dus Sacré Coeur

Bestanden 3 en 4 zijn toegankelijk via de Engelse rijtweg

Bestanden 5, 6 en 7 zijn toegankelijk via de Engelse rijtweg, Allée Saint Dominique en Saint Antoine

Bestanden 8, 9, 10 en 11 zijn toegankelijk via de Engelse rijtweg en de Allée de Marie Immaculée

Bestand 12 is toegankelijk via de Allée dus Sacré Coeur

Bij exploitatie zijn geen gemotoriseerde voertuigen toegestaan binnen de bosbestanden. De hoofddreven zijn wel toegankelijk voor gemotoriseerde voertuigen. In geval van grote schade aan de wegen, staat de exploitant in voor herstel.

5.4.8 Brandpreventie

41. De toegankelijkheid van de verschillende bestanden moet bewaard blijven, wat inhoudt dat het huidige wegennet moet behouden blijven. Mocht er brand ontstaan, zijn alle exploitatiewegen en berijdbare wegen in principe toegankelijk voor de hulpdiensten.

5.4.9 Open plekken

42. Omwille van de kleine oppervlakte van de bosbestanden worden geen open plekken aangelegd. Wanneer een oudere boom sterft, zal tijdelijk een open plek ontstaan die ingevuld wordt door jongere exemplaren. (5)


5.4.10 Gradiënten en bosrandontwikkeling

43. Op de overgang van bos‐ naar grasland, ter hoogte van bosbestand 12 en ten noorden van bosbestand 10, wordt een mantel‐zoom vegetatie met extensief beheer beoogd. (5) Hiertoe worden enkele opgaande bomen in de bosrand gekapt en worden struiken aangeplant. Voor de aanplant van de struiken kan gekozen worden voor Lijsterbes, Vogelkers, Gelderse roos, Kardinaalsmuts, Sleedoorn, Spaanse aak en Sporkehout.

5.4.11 Specifieke maatregelen ter bescherming van flora en fauna

2. Om verstoring door (over)betreding te vermijden, wordt in bosbestand 2 een speelzone ingesteld. In de overige bestanden is het verlaten van de paden niet meer toegestaan. Hierop dient via sensibilisatie van parkbezoekers en jeugdverenigingen ingezet te worden.

44. Vleermuizen worden zoveel mogelijk kansen gegeven door het behoud van bomen met nestholten. Bomen die een veiligheidsrisico inhouden, maar bewoond worden door vleermuizen, worden pas na het verlaten van de kolonies (15 augustus) geëxploiteerd.

5.4.12 Dood hout en oude bomen

44. Er dient gestreefd te worden naar een percentage van minstens 4 % staand en liggend dood hout in de bosbestanden. (6) Staand dood hout vormt een ideale leefomgeving voor spechten, vleermuizen en andere dieren. Eens de gewenste soortensamenstelling van het bosbestand is bereikt, wordt enkel nog gekapt in functie van de veiligheid en constructies. Er kan eveneens gekapt worden om voldoende lichtinval op het wateroppervlak van de vijver toe te laten.

Bij de dunningen mogen dus enkele dode en stervende bomen daarom blijven staan. Zo zal het aanbod staand en liggend dood hout geleidelijk aan toenemen. Een uitzondering wordt gemaakt voor de bomen die aan de bestandsranden staan en vrij naar de wandelwegen kunnen vallen, waardoor de veiligheid van de bezoekers in het gedrang komt. Langs de paden en in de speelzone zal jaarlijks uitgekeken worden naar potentieel gevaarlijke bomen. De keuze welke bomen gedund worden en eventueel liggend dood hout kunnen worden en welke blijven staan als staand dood hout, wordt gemaakt door de bosbeheerder.

Er worden nergens eindkappen voorzien, zodat de aanwezige oude bomen ouder en dikker kunnen worden. Dit is ook interessant in functie van de vleermuizen.

45. In functie van meer verscheidenheid in ondergroei wordt het bomenbestand verder gedund indien nodig.

5.4.13 Milieubeschermende functie

1. Er wordt geen gebruik van pesticiden of kunstmest binnen het domein toegestaan. Eventueel kan er een uitzondering gemaakt worden voor het toestaan voor gebruik van pesticiden voor het bestrijden van invasieve exoten. (11)

1. Qua duurzaam energie‐ en materiaalgebruik wordt er gedacht aan o.a. FSC‐gekeurd hout. (10)

5.4.14 Wetenschappelijke functie

46. Er worden geen specifieke doelstellingen met betrekking tot de wetenschappelijke functie van het bos opgesteld. Wanneer wetenschappelijk onderzoek zich aandient, bijvoorbeeld in functie van een eindwerk, zal dit echter toegelaten en gestimuleerd worden. (12)

5.4.15 Werken die de biotische of abiotische toestand van het bos wijzigen

47. Er zijn binnen de looptijd van dit beheerplan geen beheerwerken voorzien die de biotische of abiotische toestand wijzigen.


5.5 Beheermaatregelen/richtlijnen m.b.t. recreatie en toegankelijkheid

5.5.1 Algemeen

2. Zoals eerder aangehaald bij 5.1.1 Beleidsgerelateerde beheermaatregelen, blijft het recreatief medegebruik buiten de speelzone beperkt tot de paden om de ecologische draagkracht niet te overschrijden. (18) De individuele fietsers mogen fietsen op alle paden. Voor groepen en georganiseerde tochten is voorzien dat ze het domein kunnen passeren via de Allée dus Sacré Coeur, Saint François en Allée Saint Dominique.

48. Aan de historische padenstructuur van het domein worden geen wijzigingen aangebracht. Het toevoegen van bijkomende paden is dus ook niet wenselijk. (30)

49. Om het oorspronkelijk ontginnen van het gebied voor landbouw te benadrukken, kan er een moestuin worden ingepast in de tuinzone. Deze nieuwe functie kan dan ook gekoppeld worden aan recreatie en educatie op het domein. Voor het onderhoud van deze zone kunnen afspraken gemaakt worden met het RVT.

Ten westen van de Heidebloem wordt een bivakzone voorzien. Deze bivakzone kan pas gebruikt worden van zodra er sanitair voorzien is in de onmiddellijke omgeving.

50. De overgang van de parking van het sociaal huis naar de bosbestanden van het domein, die momenteel bruusk en storend verloopt, dient verzacht te worden door een landschappelijke aanplanting. Een mogelijke oplossing hiervoor kan in de vorm van een aanplant van Rhododendron.

Paden

51. De paden dienen er goed onderhouden en verzorgd bij te liggen. Bladafval wordt regelmatig verwijderd. De paden worden manueel aan de randen onkruidvrij gehouden en worden in eerste instantie vrijgehouden door betreding. Van maart tot oktober wordt maandelijks gecontroleerd of een minimale doorgang van 1 meter aanwezig is. Is dit niet het geval, dan worden overhangende takken of opschietende beplanting manueel verwijderd.

52. Er wordt voorzien om de zandwegen twee maal per jaar te herstellen door oneffenheden in het zand gelijk te trekken. Indien nodig wordt materiaal aangevoerd.

5.5.2 Recreatieve infrastructuur

53. Er wordt geopteerd voor een éénduidige huisstijl voor de recreatieve infrastructuur in het domein. De huisstijl zelf zal best tweeledig zijn, namelijk een type infrastructuur voor de landschappelijke zones en een type voor de parkzones (zone voor landschappelijk park en zone voor tuin). (17)

Een evaluatie van de recreatieve infrastructuur zal uitwijzen welke informatieborden en zitbanken hersteld moeten worden, best worden verwijderd omwille van de minder geschikte locatie, of waar er infrastructuur moet bijkomen.

54. De zitbanken worden op regelmatige basis gecontroleerd. Wanneer blijkt dat er banken aan vernieuwing toe zijn of aanvulling noodzakelijk is, wordt er gekozen voor banken die aansluiten bij de gekozen huisstijl om de eenheid en samenhang binnen het park te bewaren en versterken. De banken worden best 4 keer per jaar gewassen met behulp van een zeepoplossing en een harde borstel om vervolgens afgespoeld te worden met zuiver water. Eveneens dienen ze vrijgemaakt te worden van alle sterk woekerende vegetatie.

55. Om paarden te weren uit het domein worden er verbodsborden en eventueel aangepaste infrastructuur (bareel, poort) voorzien ter hoogte van elke toegang.

56. Ter hoogte van Heidebloem worden de nodige fietsenstallingen voorzien. Het te voorziene aantal wordt afgestemd op de noodzaak van de nieuwe functie van Heidebloem.


De nieuw aan te brengen fietsstallingen worden in geval van beschadiging zo snel mogelijk hersteld in hun oorspronkelijke staat. Vernielingen komen immers vaker voor wanneer de infrastructuur al gebreken vertoont.

57. Voor de toegangspoort van de begraafplaats wordt er een onderhoud voorzien of een volledige vernieuwing. Tevens worden de grafstenen zelf hersteld of gerenoveerd.

58. Het nazicht van infoborden dient op halfjaarlijkse basis te gebeuren waarbij storende beplanting verwijderd of gesnoeid wordt, de infrastructuur schoongemaakt wordt en kleine herstellingen uitgevoerd worden.

59. De aanwezige afvalkorven, momenteel is er dit maar één in de buurt van de Heidebloem, dienen in de periode van 15 oktober tot 15 april eenmaal per week (maandag) geledigd te worden. In het hoogseizoen, de periode van 15 april tot 15 oktober, wordt deze frequentie opgedreven tot 2 maal per week (maandag en vrijdag). Indien nodig kan er tijdens het hoogseizoen gekozen worden om deze frequentie nog op te drijven, bijvoorbeeld door een extra lediging in het weekend te voorzien. Tijdens deze afvalronden wordt er eveneens uitgekeken naar zwerfvuil en sluikstorten. Hierbij wordt de locatie direct gemeld, zodat dit afval zo snel mogelijk verwijderd kan worden. Bijkomende afvalkorven kunnen geplaatst ter hoogte van de nieuw aan te leggen parking en de ingang van het domein langs de Bredabaan. Hier wordt gekozen voor korven conform de gekozen huisstijl.

60. Tweewekelijks wordt alle vuil op de wegen, in de vijver en op het grasperken verwijderd.

5.5.3 Speelzones129

61. In bosbestanden 1 en 2 wordt een speelzone ingericht. Hier mogen kinderen en jongeren tot 18 jaar de paden verlaten. In de overige bosbestanden is het verlaten van de paden verboden. In de speelzone kunnen speelaanleidingen geplaatst worden. (7). De speelzone zal aangeduid worden door onderstaand pictogram ‘speelzone’ (Figuur 164). In de speelzone primeert het natuurlijk en avontuurlijk karakter, waarbij de speelinfrastructuur moet passen binnen het kader en de sfeer van het domein. Het bosbestand waarin deze speelzone wordt aangelegd is echter een typisch voorbeeld van landschappelijke aanleg, waarbij het aanbrengen van speelaanleidingen de waarde van de parkaanleg kan doen dalen. Hiervoor worden er beperkingen aan de speelaanleidingen opgelegd onder de vorm van materiaalgebruik. Zo kunnen enkel natuurlijke materialen ingebracht worden, mogen geen reliëfwijzigingen uitgevoerd worden, kunnen geen opzichtige spelelementen geplaatst worden. Tevens wordt ervan inplanting bekeken zodat de aanwezige waardevolle beelden geen speelelement op zich worden.

62. Ter hoogte van Heidebloem kan er eveneens een speeltuin ingericht worden om het recreatieve aanbod voor kinderen en jongeren te optimaliseren (20)

129 http://www.bosplus.be/images/stories/kenniscentrum/Publicaties/Brochures/Actiehandleiding_speelzones.pdf


Figuur 164: Pictogram speelzone

63. In de speelzone wordt jaarlijks gecontroleerd op windgevoelige en dode bomen. Ook na hevige stormen wordt de speelzone gecontroleerd op gevaarlijke takken en bomen. Bomen die een te groot risico inhouden, moeten onmiddellijk worden gekapt. Stammen van gekapte bomen kunnen blijven liggen als spelelement. Dit verhoogt ook het aandeel dood hout in het bos. In het landschappelijk park wordt evenwel ook het parkkarakter behouden. Grote stammen dood hout onmiddellijk langs paden of in belangrijke zichtlijnen kunnen niet, in achterliggende delen van de bestanden kan dit wel.

61. De speelaanleidingen en speeltuigen die ingepast worden dienen qua materiaal en vormgeving aan te sluiten bij de directe omgeving en het karakter van het domein. Bij de keuze van de speelaanleidingen en speeltuigen wordt niet vergeten dat de fantasie van een kind vaak onbeperkt is en dat eenvoudige, natuurlijke speelimpulsen het vaak winnen van kant‐en‐klare speelconstructies.

Tevens moet er gezorgd worden voor voldoende variatie in de ondergroei in het bos. Een zone in het bos met voldoende onderbegroeiing weten kinderen vaak meer te appreciëren dan ‘kale’ bossen. De ondergroei kan bijvoorbeeld bestaan uit struiken waarachter de kinderen dekking kunnen vinden. Een te dichte ondergroei van bramen of brandnetels nodigt echter vaak niet uit tot spelen. De vele Rhododendrons lenen zich hier wel uitstekend toe.

5.6 Planning van de beheerwerken

Bijlage 9 ‐ Maatregelen per eenheid

De planning van de beheerwerken wordt samengevat in een tabel. Per terreineenheid worden de te nemen maatregelen weergegeven. Voor elke maatregel wordt in de tabel opgenomen in welke loopjaren van het beheerplan hij moet uitgevoerd worden. Waar dat van toepassing is, wordt eveneens de periode in het jaar waarbinnen de maatregel best kan uitgevoerd worden, aangeduid. Deze tabel bevat eveneens informatie over de koppeling van de maatregelen aan de doelstellingen.

Ook mogelijke subsidies zijn verwerkt in de tabel. Daarbij geldt volgende legende:

L: landschapspremie (70% voor instandhoudings‐, onderhouds‐, herstel‐ en verbeteringswerken, 20% voor ontsluitings‐, onderzoeks‐ en voorlichtingswerken in de huidige wetgeving) op basis van een kostenraming

N: Natuur in je Buurt, jaarlijkse projectroep van ANB voor de (her)inrichting van groengebieden in de stedelijke omgeving.

EBF: Ecologische Bosfunctie, jaarlijkse subsidie voor het duurzaam beheer per oppervlakte bos binnen een goedgekeurd bosbeheerplan

Elementen die in aanmerking komen voor het ZEN‐statuut, worden in de tabel aangeduid door ze rood weer te geven.


6 Literatuurlijst en brongegevens

6.1 Bronnen cultuurhistorische beschrijving

6.1.1 Bronnen

6.1.1.1 Onuitgegeven bronnen

Rijksarchief Antwerpen

Notariaat, Notaris Gheysens Xavier‐Antoine, nr. 7470 (1845), akte nr. 3793 (6‐10‐1845). Notariaat, Notaris Gheysens Frederik August, nr. 12070 (1877), akten nrs. 4047 en 4048 (9‐10‐1877). Notariaat, Notaris Gheysens Frederik August, nr. 12086 (1883), akte nr. 8360 (28‐9‐1883).

Archief van het Departement van de Twee Neten en van de Provincie Antwerpen, Vergunningsaanvragen voor bouwwerken langs rijks‐ en provinciewegen, nr. 198/45.

Kadasterarchief Antwerpen

Primitief kadasterplan, Wuustwezel sectie G 4e blad, 1823.

Aanwijzende tabel nr. 208, Wuustwezel Aanwijzende tabel nr. 209, Wuustwezel

Mutatieschetsen, Wuustwezel, 1836 nr. 10. Mutatieschetsen, Wuustwezel, 1848 nr. 58. Mutatieschetsen, Wuustwezel, 1859 nr. 36 en 37. Mutatieschetsen, Wuustwezel, 1870 nr. 14. Mutatieschetsen, Wuustwezel, 1880 nr. 10. Mutatieschetsen, Wuustwezel, 1881 nr. 10. Mutatieschetsen, Wuustwezel, 1883 nr. 30. Mutatieschetsen, Wuustwezel, 1898 nr. 8. Mutatieschetsen, Wuustwezel, 1899 nr. 26. Mutatieschetsen, Wuustwezel, 1902 nr. 22. Mutatieschetsen, Wuustwezel, 1920 nr. 81. Mutatieschetsen, Wuustwezel, 1929 nr. 43. Mutatieschetsen, Wuustwezel, 1938 nr. 66. Mutatieschetsen, Wuustwezel, 1941 nr. 42. Mutatieschetsen, Wuustwezel, 1967 nr. 96 en 97. Mutatieschetsen, Wuustwezel, 1968 nr. 100 en 101. Mutatieschetsen, Wuustwezel, 1987 nr. 75.

Percelenplan, toestand 1‐1‐2012.

Archief F.M.M. Brussel

- Map Photos Belgique

- Map Photos Archives Gooreind

- Map met foto’s eerste begraafplaats

- Doos Fermeture histoire

- Bundel Cimetière Gooreind


Nationaal Geografisch Instituut

Topografische kaart van België door Philippe Vandermaelen, nr. 3/7 Cappellen, 1:20.000, [1846‐1856].

Gereduceerde kadasterplan van het Krijgs‐ en Topografiedepot, Wuestwezel (2de deel), Arrondissement Antwerpen. Plan nr. 55 bis, 1:20.000, 1852.

Topografische basiskaart van België, Nr. 8/5 Brecht, 1:20.000, - Editie DLG1 (toestand 1870). - Editie IMC1 (toestand 1892). - Editie ICM4 (toestand 1929).

Topografische kaart van België, Nr. 8/5/6 Brecht ‐ Oostmalle, 1:25.000, - Editie 1 (toestand 1961). - Editie 2 (toestand 1970). - Editie 3 (toestand 1985).

Heemkundige Kring Wesalia II

Handgetekende en geannoteerde kopie van plan kloosterdomein.

Kadasterplan, bijgewerkt tot 1‐1‐1971. Kadasterplan, bijgewerkt tot 1‐1‐1976. Kadasterplan, bijgewerkt tot 1‐1‐1978.

Kopieën van de opgave der registratie nr. 219.

Notitieboek pastoor Goetschalckx, (1957).

Schetsen kloosterdomein.

Topografische kaart van België, kaartblad Brasschaat, 1:25.000, 2000.

6.1.1.2 Uitgegeven bronnen

De grote atlas van Ferraris. De eerste atlas van België. 1777. Kabinetskaart van de Oostenrijkse Nederlanden en het Prinsbisdom Luik, Tielt, 2009.

6.1.2 Werken

6.1.2.1 Onuitgegeven werken

BOONE, A., Franciscaines Missionnaires de Marie. Histoire de la Province de la Belgique, Pays‐Bas, îles Féroé, Islande de 1889 à 1972, 2004

IGEAN Dienstverlening, Gemeente Wuustwezel. Gemeentelijk ruimtelijk uitvoeringsplan “Domein Zusters Franciscanessen”. Onderzoek naar plan‐MER‐plicht, juni 2011.

Ministerieel besluit tot definitieve aanduiding van de ankerplaats Groot Schietveld te Brasschaat, Brecht en Wuustwezel, 09.02.2011.

Monumentenwacht Provincie Antwerpen, Inspectierapport 2012. Klein erfgoed van en te Wuustwezel. Beelden domein Zusters Franciscanessen, 2012.

VAN ELST, J., Geïllustreerde catalogus Hoelen, s.d.

WYNANTS, C., Restauratie en reconversie van de neogotische kloosterkapel van de zusters Franciscanessen – Missionarissen van Maria te Antwerpen, masterproef Monumenten‐ en Landschapszorg Hogeschool Antwerpen, 2005‐2006.


6.1.2.2 Uitgegeven werken

DE MEESTER, J., Het oud kerkhof van de Franciscanessen in Gooreind, in: Wesalia II. Heemkundige Kring Wuustwezel, jg. 13 nr. 2, p. 16‐21.

DIRVEN, S., Het klooster van de zusters Franciscanessen te Gooreind. “Geest van de Zusters blijft bewaard”, in: Wesalia II. Heemkundige Kring Wuustwezel, jg. 11 nr. 2‐3, p. 19‐45.

HYGONET, M.B., Een groote Ziel. Een groot Werk. De Zeer Eerwaarde Moeder Maria van de Passie, Stichtster der Franciscanessen Missionarissen van Maria, Brussel, 1926.

LEUNEN, M., Wuustwezel. Gooreind. Historisch fotoboek, Hoogstraten, 1984.

Het ontstaan der staatsbaan Antwerpen‐Breda te Wuustwezel (1806‐11), Wesalia, jg. I, 1926, nr. 1, p. 4‐7, 26‐27.

VAN GASTEL, B., Gooreind, 200 jaar geschiedenis. Van hei en ven naar moderne leefgemeenschap, s.l., 1996.

VAN WASSENHOVE, G., Wuustwezel en Loenhout in de Tweede Wereldoorlog, Wuustwezel, 1985.

6.1.3 Websites

http://blog.westhoekverbeeldt.be/images/filelib/workshop1HuisvanAlijnHetdagelijksleveninde20eeeuwinbeelden_118.pdf

http://kadoc.kuleuven.be/relins/relins/scherm10_72.html

http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/b/b0/Gooreind_200JaarGeschiedenis‐BernardVanGastel.pdf

http://www.delcampe.net

http://www.fmm‐be.nl/nl/content/gooreind

http://www.lne.be

http://www.odis.be/pls/odis/opacuvw.toon_uvw?CHK=PB_1090&p_modus=O&P_DOC_TYPE_ID=HTM&refresh=undefined

http://www.oudwezelopdefoto.be/

http://www.ruraalnetwerk.be/projecten/historische‐benaming‐van‐straten‐en‐weilanden‐domein‐franciscanessen‐gooreind

http://www.vlaamsbrabant.be/binaries/Handleiding_bij_digitaliseren_tcm5‐81363.pdf

https://inventaris.onroerenderfgoed.be


7 Bijlagen

Bijlage 1 Kaartenbundel

Bijlage 2 Beeldmateriaal bij cultuurhistorische beschrijving

Bijlage 3 Onderzoek PIH waterbodem en oppervlaktewater vijver Franciscanessen

Bijlage 4 Bosbestandsfiches

Bijlage 5 Soortenlijsten

Bijlage 6 Inspectie beelden Monumentenwacht

Bijlage 7 Verslag workshop 02.12.2013


Bijlage 9 Maatregelen per eenheid

Bijlage 1

Situering

schaal:

datum: april 2014

docnr.: bre/2247465003.mxd

vakgroep: ruimte & milieubeleid

°

LSBP Domein Franciscanessen

Gooreind, Wuustwezel

kaart 01

Bron:

- Topografische kaarten Vlaanderen,

1/50.000 raster, uitgave 2007

0 500 1.000 1.500 2.000 m

Verklaring

Contour

1:50.000

398

401

399

400

455Y

455S

397P

395H

397K

396C

397V

397M

397N

397L

405F

395F

405B

395K

396N

396D

397W

397C

396E

395G

397G

397X

396B

395E

397D

395S

397F

397Y

397R

394E

394D

394C

395L

397H

396K

396F

396L

403B

404Z

396G

397E

396M

395T

397T

402A

362B

262L

359K

364A

391E

365A

363A

392X

391F

362C

364G

364E

359G

360C

360E

359H

364F

358B

359E

393W

455B2

455N2

455H2

455T2

404W2

458Y4

414S3

458T5

458S4

414B3

404K2

404E2414A6

404A3

404H2

414H4

414V4

404C2

414W5

414C4

413A3

414S5

414V3

414Y4

458P4

404M2

414V5

414F3

458C5

458G6

414B6

414F4

404L2

414N3

414A4

404D2

414R5

414Z5414G4

404A2

414K5

414F5

414A3

404C3

414B4

458E4

414Y5

404G2

414X3

404E3

414X5

458K3

414D4

414Y3

404V2

414T3

404F2

413X2

458F4

404Z2

414T5

404B2

261K4

404D3

392S8

392W8

261E5

392T7

392X2

392H5

392C8

393E3

392X8

392Y7

392L7

392V5

392F7

392S5

392G7392N5

393F4

392C7

392A8

393C3

392H2

392V7

392H4

393Z2

393H3

392R9

392P9

393A3

392Y5

392D5

393R2

392R6

261B5

392N6

393B3

392N4

392D4

392A9

392B8

392G8

392W3

392Z5

392Y2

392P8

393Y2

261T3

392L5

392S7

392F9

392F8

392W5

261W4

392K8

392E8

393H4

393S2

392Z8

393K3

393B2

392V6

392M9

393E4

393G4

392E9

261Z4

393W2

392T5

261C5

392R4

393K2

393M3

392G5

261A2393S5

392X7

392D7

393V2

392Y8

392R5

392V9

261D5

392L4

392Z7

393P3

392B9

392F5

393H2

393N3

392K9

392C6

392M4

261L3

392H9

392A7

392E5

392P5

392D8

392T9392A5

393D3

392Z6

393S3

392H3

393G3

392L9

392W6 393C2

392S6

392Y4

393R3393P5

392M8

392N8

397/02

397/03F

397/03D

458/02P2

458/02F2

458/02X2

458/02H2

458/02A2

458/02C2

458/02K2

458/02W2

458/02V2

458/02R2

458/02B2

458/02E2

360D

455M2

455W2

455R2

455S2

455K2

455V2

455G2

455P2

404B3

458V5

458E5458D5

414C6

458R3

414W4

414W3

458N4

414X4

414E5

414A5

414E4414N5

414D6

458H3

458D4

414L3414Z3

392V8

392F6

392B3

392B6

392B2

393P2

392C4

392N9

392R8

392H8

393T2

392D9

392E7

393T3

392W9

393X2

392P7392R7

392A6

392M7

392T4

392E6

392V2

392C5

392K7

392G9

392W7

392L2

393F3

392Y6

392K2

392T8

392M3

392C3

392B7

392P6

458/02L2

458/02N2

458/02T2

Kadastraal overzicht

schaal:

datum: september 2014



°



kaart 02

Bron:

- Topografische kaart NGI 1/10.000 raster,

Numerieke reeks (AGIV-product), uitgave 2009

- © De Algemene Administratie van de

Patrimoniumdocumentatie is de enige eigenaar van

de kadastrale gegevens 1.1.2013 die op dit

document voorkomen

0 50 100 150 200 m

Verklaring

Contour

Kadastrale percelen

Kadastrale gebouwen

Eigenaar

Gemeente Wuustwezel

Kempens Landschap vzw

Amate vzw

Coda vzw

OCMW Wuustwezel

Openbaar domein

1:5.500

Buurtw

eg n°19

Buurtweg n°11

Buurtweg n°62

Buurtw

eg n

°69

Buurtweg n

°71

Buurtw

eg n°72Buurtw

eg n°5

7

Buurtweg n°26

Buurtweg n°19

Buurtweg n°72

BR

EC

HTSE H

EID

ELO

OP

SC

HIE

TVELD

LO

OP

KLEINE B

EEK

Buurtw

eg n°66

Buurtweg n°70

Bu

urtw

eg

n°1

87

Buu

rtweg

n°63

Bu

urtw

eg

n°6

3

Buurtweg n°248

HER

TEB

EEM

DEN

LO

OP

Statuut van wegen en waterlopen

schaal:




°



kaart 03 a

Bron:



- Vectoriële versie van de Atlas der Buurtwegen

- Vlaamse Hydrografische Atlas, Vlaamse

Milieumaatschappij, afd. Operationeel Waterbeheer

0 100 200 300 400 m

Verklaring

Contour

Vlaamse Hydrografische Atlas

Bevaarbaar

Geklasseerd, 2de categorie


Niet geklasseerd, 9de categorie

Atlas der Buurtwegen

Buurtweg

Voetweg

1:10.000

Allée du Sacré Coeur

Allé

e de

Mar

ie Im

mac

ulée

Allée St. Raphaël

Alléé St. François

Allée St. Antoine

All

ée

St.

Lo

uis

Ro

i

All

éé

St.

Jo

ach

im

Allé

e St

. Eti

enne

Allé

e St

. Louis

Allé

e S

t. Ap

otre

s

Allé

é S

t. Do

min

iqu

eAllée de tous les Saints

Allée St. François Xavier

Allé

e St

. Mar

guer

ite

Mar

ie

Allé

e S

t. Ga

brië

l

Allé

e Sts. A

nge

s

Allée Marie de la Passion

Allé

é de

l'En

fant

Jésu

s

Allée St. Rochus

Allée N

otre Dam

e du Bon Co

nseil

Alléé St. Jacques de la Marche

Dreven in het domein

schaal: 1:3.500






kaart 3 b

Bron:



0 50 100 150 200 250Meters

Verklaring

Contour

°

RUP 'Domein Zusters Franciscanessen'

schaal:

datum: augustus 2014



°



kaart 04

Bron:



0 50 100 150 200 m

Verklaring

Contour

RUP 'Domein Zusters Franciscanessen'

Art 1: Erfgoedlandschap

Art 2: Zone voor cultuur-

historisch en esthetisch

waardevolle bebouwing

Art 3: Zone voor gemeenschaps-

voorzieningen en openbaar nut

Bouwzone

Zone voor parking

Behoud en herstel van open ruimte

Art 4: Zone voor woning

Strook voor hoofdgebouw

Strook voor binnenplaatsen

en tuinen

Voortuinstrook

Art 5: Park

Begraafplaats

Behoud en herstel van drevenkarakter

Behoud en herstel van open ruimte

Art 6: Indicatieve aanduiding

ontsluitingsweg

Art 7: Indicatieve aanduiding

toegangsweg

Art 8: Openbare wegenis

1:5.000

1

2

3

4

VRL - De Maatjes, Wuustwezelheide en Groot Schietveld

HRL - Klein en Groot Schietveld

Beschermingszones

schaal:

datum: april 2014



°



kaart 05

Bron:



- Habitatrichtlijngebieden, Agentschap voor

Natuur en Bos (ANB), AGIV

- Vectoriële versie van het VEN/IVON,

Agentschap voor Natuur en Bos,

toestand 07/05/2010 (AGIV)

0 200 400 600 800 1.000 m

Verklaring

Contour

VEN en IVON

Grote eenheid natuur

Grote eenheid natuur

in ontwikkeling

Natuurverwevingsgebied

Natura 2000

Habitatrichtlijngebieden

Vogelrichtlijngebieden

1:30.000

Erfgoedlandschap Domein Franciscanessenklooster

Lijn

relic

t - O

ude w

eg A

ntw

erp

en - B

reda

4.01/11053/110.1

Ankerplaats - Groot Schietveld

Traditioneel landschap - Noorderkempen

Traditioneel landschap - Noorderkempen

Relictzone - Heide en bos Groot Schietveld

Relictzone - MeerrijtRelictzone - Franse en Grote Heide, domein Oude Gracht en Eikelenberg

Landschapsatlas

schaal:

datum: april 2014



°



kaart 06

Bron:



- Vectoriële versie van de Landschapsatlas,

MVG-LIN-AMINAL-Monumenten en Landschappen

(GIS-Vlaanderen), 2001

0 100 200 300 400 500 m

Verklaring

Contour

Lijnrelict

Ankerplaats

Beschermd monument

Relictzones

Beschermd landschap

Traditioneel landschap

Beschermde monumenten:

4.01/11053/110.1 - Gasthuisstraat 11

vml. gasthuis

1:15.000

V_63_1

V_63_4

V_63_5

V_63_7

V_4_1

V_63_2

V_4_10

V_63_6

V_4_11

V_4_7

V_3_1

V_4_5

V_4_2

V_4_8

V_14_1

V_30_1

V_63_3

V_4_6

V_4_4

V_4_3

V_3_2

V_64_1

V_67_1

V_4_9

V_66_1

V_13_7

V_13_5

V_13_6

V_66_2

V_67_2

V_13_1

V_65_1

V_13_2V_31_1

V_13_3

V_13_8

V_13_4

V_65_2

Vlakvormige terreineenheden

schaal: 1:3.500






kaart 7

Bron:



0 50 100 150 200 250Meters

Verklaring

Contour

Vlakvormige beheereenheden

3 - Parkhout

4 - Hooghout

13 - Heesteraanplanting

14 - Gazon

30 - Vijver

31 - Gebouw

63 - Grasland

64 - Bomengrasland

65 - Verharde oppervlakte

66 - Onverharde open ruimte

67 - Begraafplaats

°

L_54

_34

L_35_1

L_3

7_2

L_54_10

L_54

_26

L_54_23

L_71_10

L_71_1

L_71_5

L_35_8

L_71_4

L_71_7

L_

54_13

L_71_6

L_70_2

L_70_8

L_54

_2

L_35_4

L_69_13

L_35_2

L_71_11

L_70_12

L_

35_7

L_5

4_37

L_3

5_6

L_35_3

L_71_9

L_

35_9

L_70_16

L_69

_22

L_36_2

L_68_1

L_35_11

L_68_2

L_54_21

L_35_12

L_70_6

L_37_1

L_54_

11

L_54_25

L_69_2

L_71_2

L_35

_10

L_69_11

L_69_7

L_54_24

L_69_16

L_54_1

L_70_17

L_69_6

L_54

_18

L_35_13

L_70_9

L_54_7

L_54

_9

L_69_14

L_70_1

L_54_35

L_69_5

L_

35_5

L_70_4

L_69_3

L_70_15

L_71

_8

L_

71_3

L_54_5

L_54_6

L_69_8

L_54_4

L_69

_19

L_70

_7

L_54_22

L_70_13

L_69_12

L_70_14

L_

70_3

L_69_17

L_54_3

L_69_15

L_54_27

L_54_12

L_54_16

L_54_30

L_54_14

L_70_5

L_69_1

L_70_11

L_6

9_18

L_69_4

L_69_20

L_36_1

L_

54_33

L_69

_21

L_69_10

L_54_31

L_54_

31

L_54

_28

L_54_20

L_54_19

L_54_29

L_70_10

L_69_9

L_

54_15

L_54_8

L_54_17

L_54_32

Lijnvormige terreineenheden

schaal: 1:3.500






kaart 8

Bron:



0 50 100 150 200 250Meters

Verklaring

Contour

Lijnvormige beheereenheden

35 - Dreef

36 - Bomenrij

37 - Geschoren haag

54 - Onverhard pad

68 - Graspad

69 - Gracht, nat

70 - Gracht, droog

71 - Afsluiting

°

P_78_1

P_79_1

P_72_4

P_74_2

P_74_5

P_74_4

P_75_1

P_76_9

P_76_2

P_76_1

P_76_3

P_76_6

P_76_7

P_76_8

P_76_5

P_76_4

P_75_3

P_75_2

P_75_4

P_75_5

P_72_1

P_74_1

P_72_8

P_72_9

P_75_6

P_72_7

P_72_2

P_72_3

P_74_3

P_72_5

P_72_6

P_56_6

P_56_3

P_56_4

P_73_1

P_73_2

P_77_1

P_76_27

P_76_29

P_76_11

P_76_15

P_76_28

P_76_16

P_76_10

P_76_25

P_76_26

P_76_24

P_76_23

P_76_21

P_76_22

P_76_12

P_76_13

P_76_14

P_76_17

P_76_19

P_76_20

P_72_11

P_56_1P_56_2

P_56_5

P_76_18

P_72_10

Puntvormige terreineenheden

schaal: 1:3.500






kaart 9

Bron:



0 50 100 150 200 250Meters

Verklaring

Contour

Puntvormige beheereenheden

56 - Alleenstaande boom of heester

72 - Kunstwerk

73 - Brug

74 - Constructie

75 - Toegangspoort

76 - Zitbank

77 - Afvalkorf

78 - Verplaatst kunstwerk

79 - Verdwenen relict

°

V_63_1

V_63_4

V_63_5

V_63_7

V_4_1

V_63_2

V_4_10

V_63_6

V_4_11

V_4_7

V_3_1

V_4_5

V_4_2

V_4_8

V_14_1

V_30_1

V_63_3

V_4_6

V_4_4

V_4_3

V_3_2

V_64_1

V_67_1

V_4_9

V_66_1

V_13_7

V_13_5

V_13_6

V_66_2

V_67_2

V_13_1

V_65_1

V_13_2V_31_1

V_13_3

V_13_8

V_13_4

L_54

_34

L_35_1

L_3

7_2

L_54_10

L_5

4_26

L_54_23

L_71_10

L_71_

1

L_71_5

L_35_8

L_71_4

L_71_7

L_

54_

13

L_71_6

L_70_

2

L_70_8

L_54

_2

L_35_4

L_69_13

L_35_2

L_71_11

L_70_12

L_35_7

L_5

4_37

L_35

_6

L_35_3

L_71_9

L_

35_

9

L_70_16

L_6

9_22

L_36_2

L_68_1

L_35_11

L_68_2

L_54_21

L_35_12

L_70

_6

L_37_1

L_54_11

L_54_25

L_69_2

L_71_2

L_3

5_10

L_69_11

L_69_7

L_54_24

L_69_16

L_54_1

L_70_17

L_69_6

L_54

_18

L_3

5_13

L_70_9

L_54_7

L_54

_9

L_69_14

L_70_1

L_54_35

L_69_5

L_35_5

L_70_4

L_69_3

L_70_15

L_71

_8

L_

71_

3

L_54_5

L_54_6

L_69_8

L_54_4

L_69

_19

L_70

_7

L_54_22

L_69_12L

_54_

33

L_70_14

L_

70_

3

L_54_3

L_69_15

L_54_12

L_54_16

L_54_29

L_54_30

L_54_14

P_78_1

P_79_1

P_72_4

P_74_5

P_74_4

P_75_1

P_76_9

P_76_2

P_76_3

P_76_6

P_76_7

P_76_8

P_76_5

P_76_4

P_75_3

P_75_2

P_75_4

P_75_5

P_72_1

P_74_1

P_75_6

P_72_7

P_72_3

P_74_3

P_72_5

P_56_6

P_56_1

P_56_2

P_56_4

P_73_1

P_73_2

P_77_1

P_76_27

P_76_15

P_76_28

P_76_16

P_76_10

P_76_25

P_76_24

P_76_21

P_76_22

P_76_12

P_76_13

P_76_17

P_76_19

V_65_2L_70_5

L_69_1

L_70_11

L_69

_18

L_69_4

L_69_20

L_70_13 L_70_13

L_36_1

L_69

_21

L_69_17

L_69_10

L_54_31

L_54_

31

L_54_27L_

54_2

8

L_54_20

L_54_19

L_70_10

L_69_9

L_

54_

15

L_54_8

L_54_17

L_54_32

P_74_2

P_76_1

P_72_8

P_72_9

P_72_2

P_72_6

P_56_3

P_56_5

P_76_29

P_76_11

P_76_26P_76_23

P_76_14

P_76_18

P_76_20

P_72_10

P_72_11

Terreineenhedenkaart

schaal: 1:3.500






kaart 10

Bron:



0 50 100 150 200 250Meters

Verklaring

Contour

Vlakvormige beheereenheden

3 - Parkhout

4 - Hooghout

13 - Heesteraanplanting

14 - Gazon

30 - Vijver

31 - Gebouw

63 - Grasland

64 - Bomengrasland

65 - Verharde oppervlakte

66 - Onverharde open ruimte

67 - Begraafplaats

Lijnvormige beheereenheden

35 - Dreef

36 - Bomenrij

37 - Geschoren haag

54 - Onverhard pad

68 - Graspad

69 - Gracht, nat

70 - Gracht, droog

71 - Afsluiting

Puntvormige beheereenheden

56 - Alleenstaande boom of heester

72 - Kunstwerk

73 - Brug

74 - Constructie

75 - Toegangspoort

76 - Zitbank

77 - Afvalkorf

78 - Verplaatst kunstwerk

79 - Verdwenen relict

°

SC

HIE

TVELD

LO

OP

BR

EC

HTSE H

EID

ELO

OP

10-20

0-1

0

20-30

20-40

10

0-5

30-40

0-10

0-10

0-10

10-2

0

0-1

0

10-20

10-2

0

10-2

00-10

10-2

0

10-20

20-30

20-30

20-30

20-30

Hydrografie

schaal:

datum: april 2014



°



kaart 12

Bron:



- Vectoriële versie van de Atlas der Buurtwegen

- Vlaamse Hydrografische Atlas, Vlaamse

Milieumaatschappij, afd. Operationeel Waterbeheer

0 100 200 300 400 m

Verklaring

Contour

Vijver

Vlaamse Hydrografische Atlas



Gracht

Nat

Droog

1:5.500

22

22a

22a Quartairgeologische kaart

schaal:

datum: april 2014



°



kaart 13

Bron:



- Bogemans F. (VUB), 2005. Quartairgeologische

overzichtskaart van Vlaanderen 1/200.000.

I.o.v. Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap,

Afdeling natuurlijke Rijkdommen en Energie.

0 100 200 300 400 m

Verklaring

Contour

Quartairgeologisch type

22

22a

1:10.000

Me

Tertiairgeologische kaart

schaal:

datum: april 2014



°



kaart 14

Bron:



- Tertairgeologische overzichtskaart van Vlaanderen

1/200.000. I.o.v. MVG-departement EWBL,

Afdeling natuurlijke Rijkdommen en Energie.

0 100 200 300 400 m

Verklaring

Contour

Tertiair geologisch type

Formatie van Merksplas A

1:10.000

Bodemkaart

schaal:

datum: april 2014



°



kaart 15

Bron:



- Digitale versie van de Bodemkaart van Vlaanderen,

IWT, uitgave 2001 (OC GIS-Vlaanderen)

0 100 200 300 400 m

Verklaring

Contour

Bodemkaart

01. Antropogeen

03. Nat zand

04. Vochtig zand

05. Droog zand

07. Vochtig zand antr

08. Droog zand antro

1:10.000

1

8

2

6

3

5

11

2

9

12

2

7

2

4

6

2

6

4

12

2

2

12

12

12

12

8

10

12

10

2

12

32

Bosbouwkundige bestandskaart

schaal:




°



kaart 16

Bron:



0 100 200 300 400 m

Verklaring

Contour

Bosbestanden

1:5.500

1

8

2

63

11

2

9

12

2

7

5

4

2

4

6

2

6

4

12

2

2

12

12

12

12

8

10

12

10

2

12

32

Actuele bosvegetatie

schaal:

datum: april 2014



°



kaart 17

Bron:



0 100 200 300 400 m

Verklaring

Contour

Bosbestanden

Amerikaanse eik - Kanstanjebos

Bramenrijk Eiken - Beukenbos

Rododendronbos

Niet benoemd

1:5.500

ua, ,

kpk, ,

hp, ,

qb, ,

hp, ,

un, ,

hp, ,

hp, ,

bs, ,

bs, ,

qb, ,

fs,qs,qb

bs, ,

hp,kbq,kbc

bs, ,

ur, ,

ce,cm,

hp,hp+,hpr+

sz,cm, kq, ,

cg, ,

cg,cm,

ce,cm,

hp,uv,

ppmb,qb,quer

hp, ,

hp, ,

ao, ,

hx, ,

ce, ,

hp+,hj,

qb,sz,cm

ui, ,

hx,hj,

cm, ,

n,que,

pa, ,

pmb,gmn,ppmb

hp,hp+,

ceb,ce,

ur, ,

cg,cmb,

n, ,

cg, ,

qb,pins,

ppmb, ,

cg,cm,

ce, ,

kp-, ,

cg,ce,cm

bs, ,

kp, ,

un,qb,

cgb,cmb,

ce, ,

n,fag,

cm, , hx, ,

hp,kbq,kbqr

ha-,cg,ku

ku, ,

kbf, ,

pa, ,

kbqr, ,

qb, ,

kbf, ,

ao-,cm,

cgb,ceb,

ppmb,pa,

kbqr, ,

un, ,

cm, ,

hp+, ,

cm,ce,

ku,sz,kbb

kbb,kbq,kbr

hp,kn,

hp, ,

cmb,cg,

weg,kbq,

cm,cmb,

sz, ,

ku-,ku,

bs, ,

weg,kbq,

ao, ,

qb,pins, ua, ,

un, ,

khq,khgml, ao, ,

ao, ,

cm,ce-,

kn,kbs,

ae-, ,

khqr,khpr,

khwq, ,

ao, ,

Biologische waarderingskaart

schaal:

datum: april 2014



°



kaart 18

Bron:



- Vectoriële versie van de Biologische

Waarderingskaart, versie 2, Instituut voor

Natuur en Bosonderzoek (INBO), AGIV

0 100 200 300 400 m

Verklaring

Contour

Biologische waardering

Biologisch minder waardevol

Complex van biologisch

minder waardevolle en

waardevolle elementen


minder waardevolle, waardevolle

en zeer waardevolle elementen


minder waardevolle en

zeer waardevolle elementen

Biologisch waardevol


waardevolle en zeer

waardevolle elementen

Biologisch zeer waardevol

1:5.500

Potentiële natuurlijke vegetatie

schaal:

datum: april 2014



°



kaart 19

Bron:



- PNV-kaart uitgewerkt voor project VLINA C97/06

'Ecosysteemvisie Bos Vlaanderen', 2001

0 100 200 300 400 m

Verklaring

Contour

Potentiële natuurlijke vegetatie

Arme Eiken-Beukenbos en

Eikenbos, droge variant

Arme Eiken-Beukenbos en

Eikenbos, natte variant

1:5.500

1

8

2

63

11

2

9

12

2

7

5

4

2

4

6

2

6

4

12

2

2

12

12

12

12

8

10

12

10

2

12

32

Potentiële bosvegetatie

schaal:

datum: april 2014



°



kaart 20

Bron:



0 100 200 300 400 m

Verklaring

Contour

Bosbestanden

H3 - Eiken-Beukenbos

met Adelaarsvaren

D6 - Essen-Elzenbos

met Gevlekte aronskelk

G4 - Essen-Eikenbos

met Bosgierstgras

en Witte klaverzuring

Niet bepaald

1:5.500

Rode lijst soorten

Oud-bosindicatoren

schaal:




°



kaart 21

Bron:



0 100 200 300 400 m

Verklaring

Contour

Bosbestanden

Rode lijstsoorten

Struikhei

Oud-bosindicatoren

Blauwe bosbes

Lelietje-van-dalen

Mannetjesvaren

Salomonszegel

1:5.500

Probleemsoorten

schaal:




°



kaart 22

Bron:



0 100 200 300 400 m

Verklaring

Contour

Bosbestanden

Probleemsoorten

Bonte gele dovenetel

Reuzenbalsemien

Schijnaardbei

1:5.500

Natuurwaarden per terreineenheid

schaal:




°



kaart 23

Bron:



0 100 200 300 400 m

Verklaring

Contour

Natuurwaarden

Minder waardevol

Minder waardevol

met elementen van waardevol

Waardevol met elementen

van zeer waardevol

1:5.500

Ruimtelijke situering doelstellingen

schaal: 1:3.500






kaart 24

Bron:



0 50 100 150 200 250Meters °

Verklaring

Contour

Ruimtelijke situering doelstellingen

Gebouw

Zone voor natuur- en

bosbehoud

Zone voor natuur- en

bosontwikkeling

Zone voor landschappelijk park

Zone voor spelaanleidingen

Zone voor tuin

Zone voor medegebruik

van recreatie

Zone voor parking

Zone voor gemeenschaps-

voorzieningen en openbaar nut

Open ruimte

Dreefzone

Zone voor het creëren

van schrale bermen

Zone voor het creëren

van mantel-zoomvegetatie

Zone voor parkvijver

Zone voor de aanplant van

een hoogstamboomgaard

Zone voor religieus kader

Zone voor religieus kader

(overdruk)

Hoofdpaden

Zichtassen

Toegankelijkheid

schaal: 1:3.500






kaart 25

Bron:



0 50 100 150 200 250Meters °

Verklaring

Contour

Gebouw

Speelzone

Bivakzone

Toegankelijkheid

Gemotoriseerd verkeer

Fietsroute voor groepen

Wandel- en fietspad

[� Parking

[� Fietsenstalling

[� Afvalkorf

Borden

[� Infobord

[� Reglement

[� Speelzone

[� Verboden voor ruiters

[�Verboden voor

gemotoriseerd verkeer

Snoeizones Rhododendron

schaal:




°



kaart 26

Bron:



0 50 100 150 200 m

Verklaring

Contour

Rhododendron

Snoeizone 1

Snoeizone 2

Snoeizone 3

Rhododendron naar

historisch uitzicht

1:3.500

9

8

7

6

5

4

3

2

1

12

12

11

10

Potentiële veteraanbomen

schaal:




°



kaart 27

Bron:



0 100 200 300 400 m

Verklaring

Contour

Bosbestanden

Veteraanbomen

Amerikaanse eik

Beuk

Zomereik

Linde

1:5.500

Bijlage 2

Afb. 1: Voorzijde van het kloostergebouw, vóór 1899. www.oudwezelopdefoto.be.

Afb. 2: Voorzijde van het hoofdgebouw met de vleugel aan de noordoostzijde (vroege bouwfase), ca. 1899.

www.oudwezelopdefoto.be.

Afb. 3: Voorzijde klooster, na 1902. Afbeelding afkomstig van een postkaartenverkoop op het internet.

Afb. 4: Voorzijde klooster, na 1902. www.oudwezelopdefoto.be.

Afb. 5: Toegangspoort tot de centrale dreef, na 1902.


Afb. 6 →: Toegangspoort tot de centrale dreef. Detail uit foto voorzicht

kloostergebouwen, na 1902. www.oudwezelopdefoto.be.

Afb. 7: Toegang tot de ‘Cour intérieure’ via de centrale dreef, ca. 1902. Afbeelding afkomstig van een post-

kaartenverkoop op het internet.

Afb. 8: Achterzijde van het kloostergebouw, 1895. Afbeelding afkomstig van een postkaartenverkoop op het

internet.

Afb. 9: Achterzijde van het kloostergebouw, ca. 1902-1903. Afbeelding afkomstig van een postkaartenverkoop

op het internet.

Afb. 10: Achterzijde van het kloostergebouw en moestuin, vóór 1902. Afbeelding afkomstig van een post-


Afb. 11: Achterzijde van het kloostergebouw en moestuin, ca. 1902-1904. Afbeelding afkomstig van een post-


Afb. 12: Achterzijde van het kloostergebouw en moestuin, tussen 1904-1923. Afbeelding afkomstig van een

postkaartenverkoop op het internet.

Afb. 13: Achterzijde van het kloostergebouw en moestuin, tussen 1902-1923. www.oudwezelopdefoto.be.

Afb. 14 en 15: Binnentuin tussen klooster en kapel noviciaat, ca. 1924 of later. www.oudwezelopdefoto.be.

Afb. 16: Kapel tijdens de bouwfase, ca. 1924. www.oudwezelopdefoto.be.

Afb. 17: Kapel en achterliggende nieuwbouw, 1927. www.oudwezelopdefoto.be.

Afb. 18: Bouw van de nieuwe vleugels van het noviciaat, 1930. www.oudwezelopdefoto.be.

Afb. 19: Het nieuw gebouwde noviciaat, 1930. www.oudwezelopdefoto.be.

Afb. 20: Moestuin naast de kapel van het noviciaat, na 1924. Postkaart B. Vanderheyden.

Afb. 21: Luchtfoto van de kloostergebouwen, tussen 1924 en 1979. Afbeelding afkomstig van een post-


Afb. 22: Luchtfoto van de kloostergebouwen, ca. 1990. Afbeelding afkomstig van een postkaartenverkoop op

het internet.

Afb. 23: Noviciaat, na 1970. Afbeelding afkomstig van een postkaartenverkoop op het internet.

Afb. 24 →: Detail uit het plan van het domein van 1883. IGEAN dienstverlening,

Gemeente Wuustwezel. Gemeentelijk ruimtelijk uitvoeringsplan “Domein Zus-

ters Franciscanessen”. Onderzoek naar plan-MER-plicht, p. 11.

Afb. 25: Zicht op de tuin van het noviciaat naar de Bredabaan toe, vanaf het wandelpad naast de centrale

dreef, ca. 1902. Afbeelding afkomstig van een postkaartenverkoop op het internet.

Afb. 26: Zicht op de tuin van het noviciaat ter hoogte van de kapel, na 1924. www.oudwezelopdefoto.be.

Afb. 27: Zicht op de tuin van het noviciaat, naar de Bredabaan toe. www.oudwezelopdefoto.be.

Afb. 28: Tuin van het noviciaat, 1929. www.oudwezelopdefoto.be.

Afb. 29: Grot van O.L.V. van Lourdes, waarschijnlijk voor 1906. www.oudwezelopdefoto.be.

Afb. 30: Grot van O.L.V. van Lourdes. www.oudwezelopdefoto.be.

Afb. 32: Plaatsing van potplanten op de grot van O.L.V. van Lourdes, waarschijnlijk vroege twintigste eeuw.

Afbeelding afkomstig van een postkaartenverkoop op het internet.

Afb. 31: Studie in de tuin bij de grot van O.L.V. van Lourdes. www.oudwezelopdefoto.be.

Afb. 34: Probanisten tijdens de recreatie in 1902-1903. Archief F.M.M. Brussel, Map Photos Belgique.

Afb. 33: Grot van O.L.V. van Lourdes. www.oudwezelopdefoto.be.

Afb. 36: Vijverzicht, ca. 1902. Afbeelding afkomstig van een postkaartenverkoop op het internet.

Afb. 37: Vijverzicht, ca. 1901-1903. Afbeelding afkomstig van een postkaartenverkoop op het internet.

Afb. 38: Vijver van het noviciaat, met drie wandelende zusters op de oever (omcirkeld). Afbeelding afkomstig

van een postkaartenverkoop op het internet.

Afb. 39 en 40: Twee postkaarten, getiteld ‘Zicht op de wal’. www.oudwezelopdefoto.be.

Afb. 41: De kloostergemeenschap van Gooreind in 1905, poserend aan de rand van de vijver en in de boot.

Archief F.M.M. Brussel, Map Photos Belgique.

Afb. 42 ←: Zicht in L’Allée du Sacré-Coeur vanaf

de straatzijde, ca. 1902. Afbeelding afkomstig van

een postkaartenverkoop op het internet.

Afb. 43 ↓: L’Allée du Sacré-Coeur, vóór 1906.

Afbeelding afkomstig van een postkaartenver-

koop op het internet.

Afb. 44: Zicht in L’Allée du Sacré-Coeur naar de straatzijde toe, met op de achtergrond de stenen kolom

(omcirkeld), vóór 1929. Afbeelding afkomstig van een postkaartenverkoop op het internet.

Afb. 45: Waarschijnlijk een zicht in

L’Allée du Sacré-Coeur vanaf de straat-

zijde na de heraanplanting, na 1902.


Afb. 46: Le Sacré-Coeur.


Afb. 49: De kloostergemeenschap in 1910, poserend bij het beeld van le Sacré-Coeur. Archief F.M.M. Brussel,

Map Photos Belgique.

Afb. 48: Het beeld van le Sacré-Coeur bij de

zegening in 1904. Uit: BOONE, A., Francis-

caines Missionnaires de Marie. Histoire de

la Province de la Belgique, Pays-Bas, îles

Féroé, Islande de 1889 à 1972, p. 52.

Afb. 50: Grondplan van het

eerste kerkhof. Archief F.M.M.

Brussel, Bundel Cimetière

Gooreind, Boekje eerste kerk-

hof.

Afb. 52: Begraafplaats van de Zusters Franciscanessen, tussen 1925 en jaren 1960.


Afb. 53-56: Inventarisatie van de graven op de eerste begraafplaats op het kloosterdomein. Archief F.M.M.

Brussel, Map met foto’s van de eerste begraafplaats.

Afb. 58: Plan met aanduiding van de tweede begraafplaats en de nieuw aan te leggen weg (rood), 1958. Ar-

chief F.M.M. Brussel, Doos Fermeture Histoire, Brief 20-1-1958.

Afb. 57: Zusters op de eerste begraafplaats. Archief F.M.M. Brussel, Map Photos Belgique.

Afb. 60: Spelonk van Sint Franciscus. www.oudwezelopdefoto.be

Afb. 61: Spelonk van Sint Franciscus. Afbeelding afkomstig van een postkaartenverkoop op het internet.

Afb. 62: Foto genomen bij het bezoek van Père Générale P. Perantoni in 1950, voor de grot van St. Franciscus.

Archief F.M.M. Brussel, Map Photos Belgique.

Afb. 65: Beeld van het

Kind Jezus.

www.oudwezelopdefo

to.be.

Afb. 63 ↑ en 64 ↓: Beeld van de Aartsengel Michael. www.oudwezelopdefoto.be.

Afb. 70: Voorzijde van de hoeve, tussen 1859 en 1929. Uit: LEUNEN, M., Wuustwezel. Gooreind. Historisch

fotoboek, p. 276.

Afb. 69: Zicht op de voorzijde van de hoeve, waarschijnlijk tussen 1929 en 1962. Afbeelding afkomstig van een


Afb. 71 ↑: Achterzijde van de hoeve, tussen 1929 en

1962. www.oudwezelopdefoto.be.

Afb. 72 →: Achterzijde van de hoeve, na 1962.

Afbeelding afkomstig van een postkaartenverkoop op

het internet.

Afb. 73: Zicht in de dreef langs de achterzijde van de hoeve, ca. 1902. www.oudwezelopdefoto.be.

Afb. 74: Achterzijde van de hoeve. Postkaart uit een persoonlijk fotoalbum van Zuster Marie Louise Inghels.

Afb. 76: Achterzijde van de hoeve naast de kloostergebouwen, na 1929. www.oudwezelopdefoto.be.

Afb. 78: Achterzijde van de hoeve naast de kloostergebouwen, na 1929. www.oudwezelopdefoto.be.

Afb. 79: Luchtfoto van de kloostergebouwen en de hoeve van 1929, voor 1985. Afbeelding afkomstig van een


Afb. 80: Grazende runderen op het kloosterdomein. www.oudwezelopdefoto.be.

Bijlage 3

Provinciaal Instituut voor Hygiëne Provincie Antwerpen

Provinciaal Instituut voor Hygiëne | Kronenburgstraat 45 | 2000 Antwerpen Tel 03 259 12 00 | Fax 03 259 12 37

Milieu | Milieuprojecten

Donald Vergauwe - Thierry Vercauteren WB/DOV/12/16 - OW/DOV/12/08 29 mei 2012

Onderzoek Waterbodem en Oppervlaktewater

vijver Franciscanessen

VZW Kempens Landschap

Deel 1: Waterbodemverslag vijver Franciscanessen, WB/DOV/12/16

Provinciaal Instituut voor Hygiëne | Kronenburgstraat 45 | 2000 Antwerpen Tel 03 259 12 00 | Fax 03 259 12 37

Milieu | Milieuprojecten

Donald Vergauwe WB/DOV/12/16 29 mei 2012

Waterbodem

vijver Klooster Franciscanessen

VZW Kempens Landschap


Inhoud

1. Opdrachtgever .................................................................................................................... 1

2. Situering van het onderzoek ............................................................................................... 1

3. Monsterneming ................................................................................................................... 1 3.1. Bemonstering.......................................................................................................... 1 3.2. Peiling ..................................................................................................................... 2

4. Onderzochte parameters .................................................................................................... 2

5. Resultaten ........................................................................................................................... 2

6. Beoordeling ........................................................................................................................ 3

6.1. zone 1 ..................................................................................................................... 6 6.2. zone 2 ..................................................................................................................... 8 6.3. zone 3 ................................................................................................................... 10

7. Besluit ............................................................................................................................... 12

7.1. Beoordeling .......................................................................................................... 12

Bijlagen ............................................................................................................... 14

1. Situering meetpunten en zones bemonstering vijver klooster Franciscanessen ... 14

2. Peiling vijver klooster Franciscanessen ............................................................... 15

3. Beproevingsverslagen........................................................................................... 16


WB/DOV/1216 1

1. Opdrachtgever De opdrachtgever is de VZW Kempens Landschap, Domein Ter Speelbergen - Peredreef 5 - 2580 Putte, vertegenwoordigd door de heer Philippe De Backer, diensthoofd.

2. Situering van het onderzoek De waterbodem van een vijver op de terreinen van het klooster van de Franciscanessen te Wuustwezel werd onderzocht in het kader van een onderzoek naar de optimalisatie van de waterkwaliteit.

3. Monsterneming

3.1. Bemonstering

De waterbodem van de vijver werd bemonsterd op 8 maart 2012 door D. Janssen en M. De Groof, monsternemers aan het PIH. De waterbodem werd bemonsterd met een zuigerboor. De monsters zijn mengmonsters van circa 20 monstersteken, genomen verspreid over de ganse oppervlakte van de bemonsterde zones. De ligging van de vijver op het terrein van het klooster van de Franciscanessen is gesitueerd op de kaart als bijlage 1. Daarnaast werd een peiling uitgevoerd van de waterstand en de slibdikte over de oppervlakte van de ganse vijver. De resultaten hiervan vindt u als bijlage 2. Situering monster:

Monsters Monsternemingsplaats PIH- nummer

Lambert coördinaten middelpunt vijver

X Y zone 1 vijver Franciscanessen Wuustwezel 334466

163286 228052 zone 2 vijver Franciscanessen Wuustwezel 334467 zone 3 vijver Franciscanessen Wuustwezel 334468

De waterbodemmonsters werden in het in het kwaliteitshandboek voorgeschreven recipiënt voor analyse meegenomen naar het laboratorium van het Provinciaal Instituut voor Hygiëne.


WB/DOV/1216 2

3.2. Peiling

Er werd een peiling uitgevoerd van de waterstand en de slibdikte over de oppervlakte van de ganse vijver. Als bijlage 2 vindt u achtereenvolgens een kaart met de situering van de peilpunten en de slibdikte. Daarna vindt u 3 figuren met de grafische voorstelling van de slibdikte, de diepte van de bedding en de waterkolom (toestand op 8 maart 2012). In de tabel hieronder vindt u de vastgestelde gegevens over de vijver. We benadrukken dat het slibvolume een geschatte hoeveelheid bedraagt. De oppervlakte van de vijver werd berekend in GIS op basis van de topokaart1. Oppervlakte vijver 3630 m² Geschat slibvolume 1920 m³ Gemiddelde waterdiepte 65 cm Maximale waterdiepte 100 cm Gemiddelde slibdikte 43cm Maximale slibdikte 70 cm

4. Onderzochte parameters De waterbodemmonsters werden onderzocht op het standaardanalysepakket voor waterbodemonderzoek. Het standaardanalysepakket voor waterbodemonderzoek omvat:

• bepaling van de droogrest

• bepaling van het gehalte aan organisch materiaal (TOC bepaling)

• bepaling van het lutumgehalte (fractie < 2µm)

• bepaling van de zuurtegraad (pH-KCl)

• bepaling van de gehaltes aan arseen, cadmium, chroom, koper, kwik, lood, nikkel en zink

• bepaling van de gehaltes aan polycyclische aromatische koolwaterstoffen (PAK's)

• bepaling van het gehalte aan minerale olie

• bepaling van het gehalte aan organochloorpesticiden (OCP’s)

• bepaling van het gehalte aan polychloorbifenylen (PCB’s)

5. Resultaten De analyseresultaten zijn terug te vinden als bijlage 3 (Beproevingsverslagen waterbodem, rapportnummer 334466 - 334468). Als bijlage 3 vindt u tevens de beproevingsverslagen oppervlaktewater, rapportnummers 334335 - 334337)

1 digitale versie van topografische kaart NGI, 1/10000, uitgave OC-GIS VI, 1984.


WB/DOV/1216 3

6. Beoordeling Het VLAREA (Vlaams reglement inzake afvalvoorkoming en –beheer) beschouwt bagger- en ruimingsspecie als afvalstoffen die in aanmerking komen voor gebruik als secundaire grondstof (bouwstof of bodem). Deponeren van ruimingsspecie op de oever van de waterloop is gebruik als bodem. De voorwaarden voor gebruik van afvalstoffen als secundaire grondstof zijn opgenomen in VLAREA, hoofdstuk IV. Gebruik als bodem Als de ruimingsspecie als bodem toegepast wordt, moet de samenstelling van de specie voldoen aan de voorwaarden voor het gebruik van uitgegraven bodem als bodem, zoals bepaald in artikel 161 §1, §2, eerste lid, 1° tot en met 4°, en artikel 162 van het VLAREBO. Aanvullend hierbij worden voor bagger- en ruimingsspecie de chloorhoudende bestrijdingsmiddelen genormeerd als volgt:

1° gebruik als bodem op een ontvangende grond die binnen bestemmingstype I gelegen is: aldrin + dieldrin, chloordaan (cis en trans), DDT + DDE + DDD, hexachloorcyclohexaan (γ-isomeer), hexachloorcyclohexaan (α-isomeer), hexachloorcyclohexaan (α-isomeer), endosulfan (α, β en sulfaat): 0,1 mg/kg droge stof per verbinding, overeenkomstig met de detectielimiet;

2° gebruik als bodem op een ontvangende grond die binnen bestemmingstypes II, III, IV of V gelegen is: a) de som van aldrin + dieldrin, chloordaan (cis en trans), DDT + DDE +

DDD, hexachloorcyclohexaan (γ-isomeer), hexachloorcyclohexaan (β-isomeer), hexachloorcyclohexaan (α-isomeer), endosulfan (α, β en sulfaat): 0,2 mg/kg droge stof;

b) bij het berekenen van de som worden alleen de resultaten van de meetbare componenten ingebracht, dat is met een meetwaarde boven de detectielimiet.

Een overzicht van de verschillende bestemmingstypes vindt u in bijlage IV van het VLAREBO. Voor gebruik als bodem is een gebruikscertificaat vereist. Dit gebruikscertificaat wordt verleend door de OVAM (Openbare Vlaamse Afvalstoffenmaatschappij). Voor gebruik als bodem onderscheidt men: deponeren binnen de vijfmeterstrook op de oever en gebruik als bodem buiten de vijfmeterstrook.


WB/DOV/1216 4

Gebruik als bodem binnen de vijfmeterstrook Voor deponeren op de oever van de waterloop is geen gebruikscertificaat vereist als er gewerkt wordt volgens een “code van goede praktijk” en de samenstelling van de ruimingsspecie voldoet aan de voorwaarden voor gebruik als bodem uit bijlage V van het VLAREBO. Bij besluit van de Vlaamse minister van Openbare werken, Energie, Leefmilieu en Natuur van 7 juli 2009 is de “Leidraad en algemene code van goede praktijk bagger- en ruimingsspecie” vastgesteld als algemene code. Bij overschrijding van de normen uit bijlage V van het VLAREBO, kan ruimingsspecie binnen bepaalde voorwaarden toch binnen de vijfmeterstrook gedeponeerd worden.

Tenzij er hiervoor tegenindicaties zijn, worden de milieukenmerken van waterbodem en oever als gelijk beschouwd. In dit geval kan er zonder studie van de oever een gebruikscertificaat bekomen worden. Het ontbreken van tegenidicaties moet bij de aanvraag van het gebruikscertificaat gemotiveerd worden.

Binnen bestemmingstypes III tot V kan ook een gebruikscertificaat bekomen worden als de gehaltes aan verontreinigende stoffen lager zijn dan 80 % van de bodemsaneringsnorm voor het betreffende bestemmingstype en lager dan de bodemsaneringsnorm voor bestemmingstype III. In dit laatste geval moet een studie uitgevoerd worden waaruit blijkt dat de vijfmeterstrook en de waterbodem gelijkaardige milieukenmerken hebben. Deze studie kan uitgevoerd worden zoals beschreven in de “Leidraad en algemene code van goede praktijk bagger- en ruimingsspecie”.

Gebruik als bodem buiten de vijfmeterstrook Voor gebruik als bodem buiten de vijfmeterstrook is altijd een gebruikscertificaat vereist. Als de samenstelling van de ruimingsspecie voldoet aan de voorwaarden voor gebruik als bodem uit bijlage V van het VLAREBO en artikel 4.2.3.1 van het VLAREA, kan deze als bodem gebruikt worden. Bij overschrijding van de normen uit bijlage V van het VLAREBO, kan ruimingsspecie binnen bepaalde voorwaarden toch als bodem toegepast worden. Hiervoor is steeds een studie van de ontvangende grond nodig waarbij aangetoond wordt dat wordt voldaan aan het principe van stand-still. Deze studie moet worden uitgevoerd volgens de voorschriften zoals die gelden bij het droog grondverzet. Deze voorschriften zijn beschreven in de “Standaardprocedure studie van de ontvangende grond” (OVAM, april 2008).


WB/DOV/1216 5

Gebruik als bouwstof Als de ruimingsspecie als bouwstof toegepast wordt, moet de samenstelling van de specie voldoen aan de voorwaarden inzake samenstelling voor gebruik in of als bouwstof (VLAREA, bijlage 4.2.2). Daarnaast moet het massa- en volumepercentage niet-steenachtige materialen lager zijn dan 1 % en het massa- en volumepercentage grof organisch materiaal lager zijn dan 0,5 %. Voor het gebruik als bouwstof is een gebruikscertificaat vereist. Dit gebruikscertificaat wordt verleend door de OVAM. In dit onderzoek worden de analyseresultaten getoetst aan de voorwaarden voor gebruik als bodem en aan de voorwaarden voor gebruik als bouwstof.


WB/DOV/1216 6

6.1. zone 1

In de tabel op de volgende bladzijde worden de analyseresultaten van het waterbodemmonster getoetst aan de VLAREBO voorwaarden voor gebruik als bodem en de VLAREA voorwaarden voor gebruik als bouwstof.

6.1.1. toetsing aan de voorwaarden voor gebruik als bodem Hergebruik als bodem binnen de vijfmeterstrook (oeverdeponie) De samenstelling van het waterbodemmonster voldoet aan de voorwaarden voor gebruik als bodem binnen bestemmingstypes I tot V (VLAREBO, bijlage V, VLAREA Art.4.2.3.1.). De ruimingsspecie kan binnen de vijfmeterstrook op de oever gedeponeerd worden. Hergebruik als bodem buiten de vijfmeterstrook De samenstelling van het waterbodemmonster voldoet aan de voorwaarden voor gebruik als bodem binnen bestemmingstypes I tot V (VLAREBO, bijlage V, VLAREA Art. 4.2.3.1.). De ruimingsspecie kan binnen bestemmingstypes I tot V vrij als bodem gebruikt worden. Voor gebruik als bodem buiten de vijfmeterstrook is een door de OVAM verleend gebruikscertificaat vereist.

6.1.2. toetsing aan de voorwaarden voor gebruik als bouwstof

Met uitzondering van het gehalte aan organisch materiaal voldoet de samenstelling van het waterbodemmonster aan de voorwaarden voor gebruik als bouwstof en voor gebruik als bodem. Het te hoog gehalte aan organisch materiaal kan een indicatie zijn dat de ruimingsspecie meer dan 0,5 % grof organisch materiaal bevat. Is dit het geval, dan kan de ruimingsspecie niet als bouwstof toegepast worden. Als de waterbodem minder dan 0,5 % grof organisch materiaal bevat, kan de ruimingsspecie zonder bijkomende uitloogproef als niet-vormgegeven bouwstof toegepast worden. Voor toepassing van ruimingsspecie als bouwstof is een door de OVAM verleend gebruikscertificaat vereist.


WB/DOV/1216 7

Zone 1 vijver klooster Franciscanessen (PIH-nummer 334466)

P arame t e r Ee nhe id A na lys eB o d e m

t yp e I- VB o d e m

t yp e II- V8 0 % B S N II

8 0 % B S N IV ( B T o e ve r)

8 0 % B S N II ( g e b ruik

mit s s t ud ie ? )

B o uws t o fV LA REA

Droogrest 105 °C % OS 39,4O.M. % 7,4pH 5,2Lutum % DS 4,0

M e t a le n :Arseen mg/kgDS < 10 26 26 34 214 34 250Cadmium mg/kgDS 1,25 1,30 1,30 1,73 7,60 1,73 10Chroom mg/kgDS < 20 91 91 104 448 104 1250Koper mg/kgDS 13 99 99 134 400 134 375Kwik mg/kgDS < 0 ,30 1,70 1,70 2 ,32 3 ,84 2 ,32 5,0Lood mg/kgDS 33 120 120 160 588 160 1250Nikkel mg/kgDS 6 56 56 74 424 74 250Zink mg/kgDS 173 325 325 434 800 434 1250

P A K'sNaftaleen mg/kgDS < 0 ,02 0 ,80 0 ,80 2 ,4 223 2 ,4 20Acenafthyleen mg/kgDS < 0 ,02 0 ,60 0 ,60 1,4 51 1,4Acenaftheen mg/kgDS < 0 ,02 4 ,6 4 ,6 7,2 505 7,2Fluo reen mg/kgDS < 0 ,02 19 19 125 3456 125Fenantreen mg/kgDS < 0 ,02 30 30 144 1320 144 30Anthraceen mg/kgDS < 0 ,02 1,5 1,5 2 ,4 1904 2 ,4Fluo rantheen mg/kgDS < 0 ,02 10 10 30 231 30 40Pyreen mg/kgDS < 0 ,02 62 62 251 2520 251Benzo(a)anthraceen mg/kgDS < 0 ,02 2 ,5 2 ,5 4 ,6 24 4 ,6 35Chryseen mg/kgDS < 0 ,02 5,1 5,1 8 ,0 256 8 ,0 400Benzo(b )fluo rantheen mg/kgDS < 0 ,02 1,1 1,1 1,8 24 1,8 55Benzo(k)fluo rantheen mg/kgDS < 0 ,02 0 ,60 0 ,60 0 ,80 24 0 ,80 55Benzo(a)pyreen mg/kgDS < 0 ,02 0 ,30 0 ,30 0 ,40 4 ,0 0 ,40 8 ,5Dibenzo(a,h)anthraceen mg/kgDS < 0 ,02 0 ,30 0 ,30 0 ,40 2 ,9 0,40Benzo(g ,h,i)peryleen mg/kgDS < 0 ,02 35 35 128 3440 128 35Indeno(1,2,3 ,c,d )pyreen mg/kgDS < 0 ,02 0 ,55 0 ,55 0 ,80 24 0,80 35

Minerale o lie mg/kgDS 105 300 300 2960 4440 2960 1000Fract ie C10-C12 mg/kgDSFract ie C12-C20 mg/kgDSFract ie C20-C30 mg/kgDSFract ie C30-C40 mg/kgDS

OCP's mg/kgDS N.D. 0 ,100 0 ,200

P C B 's ( s o m 7 c o ng e ne re n) mg/kgDS 0,008 0 ,033 0 ,033 0 ,500PCB 28 mg/kgDS < 0 ,002PCB 52 mg/kgDS < 0 ,001PCB 101 mg/kgDS 0,002PCB 118 mg/kgDS < 0 ,001PCB 138 mg/kgDS 0,002PCB 153 mg/kgDS 0,004PCB 180 mg/kgDS < 0 ,002


WB/DOV/1216 8

6.2. zone 2


6.2.1. toetsing aan de voorwaarden voor gebruik als bodem Hergebruik als bodem binnen de vijfmeterstrook (oeverdeponie) De samenstelling van het waterbodemmonster voldoet aan 80 % van de bodemsaneringsnormen voor bestemmingstype III. Mits uit een studie kan aangetoond worden dat de vijfmeterstrook en de waterbodem gelijkaardige milieukenmerken hebben, kan voor die delen van de oever die gelegen zijn binnen bestemmingstypes III tot V, de ruimingsspecie op de oever gedeponeerd worden. In dit geval is een door de OVAM verleend gebruikscertificaat vereist. Hergebruik als bodem buiten de vijfmeterstrook De samenstelling van het waterbodemmonster voldoet aan 80 % van de bodemsaneringsnormen voor bestemmingstype III. Mits uit een studie van de ontvangende grond - conform de Codes van goede praktijk voor het werken met uitgegraven bodem - kan aangetoond worden dat het gebruik van de ruimingsspecie als bodem geen verontreiniging van het grondwater kan veroorzaken en dat mogelijke blootstelling aan de verontreinigende stoffen geen extra risico oplevert, kan de ruimingsspecie binnen bestemmingstypes III tot V als grond toegepast worden. In dit geval is een door de OVAM verleend gebruikscertificaat vereist.


Met uitzondering van het gehalte aan organisch materiaal voldoet de samenstelling van het waterbodemmonster aan de voorwaarden voor gebruik als bouwstof. Het te hoog gehalte aan organisch materiaal kan een indicatie zijn dat de ruimingsspecie meer dan 0,5 % grof organisch materiaal bevat. Is dit het geval, dan kan de ruimingsspecie niet als bouwstof toegepast worden. Voor toepassing als bouwstof moeten nog aanvullende analyses uitgevoerd worden (uitloogproef metalen).


WB/DOV/1216 9

zone 2 vijver klooster Franciscanessen (PIH-nummer 334467)





8 0 % B S N III ( g e b ruik

mit s s t ud ie ? )



M e t a le n :Arseen mg/kgDS < 10 26 26 35 214 82 250Cadmium mg/kgDS 2,53 1,3 5 1,3 5 1,8 0 7,60 4 ,80 10Chroom mg/kgDS 22 91 91 104 448 192 1250Koper mg/kgDS 14 120 120 165 400 279 375Kwik mg/kgDS < 0 ,30 1,70 1,70 2 ,32 3 ,84 3 ,84 5,0Lood mg/kgDS 40 120 120 160 588 448 1250Nikkel mg/kgDS 8 56 56 74 424 76 250Zink mg/kgDS 273 443 443 590 800 590 1250

P A K'sNaftaleen mg/kgDS 0,02 0 ,80 0 ,80 2 ,9 299 7,2 20Acenafthyleen mg/kgDS < 0 ,02 0 ,60 0 ,60 1,6 67 2 ,0Acenaftheen mg/kgDS 0,02 4 ,6 4 ,6 7,2 667 24Fluoreen mg/kgDS 0,05 19 19 169 3456 3160Fenantreen mg/kgDS 0,13 30 30 190 1320 226 30Anthraceen mg/kgDS 0,02 1,5 1,5 2 ,4 1904 56Fluorantheen mg/kgDS 0,38 10 10 37 238 72 40Pyreen mg/kgDS 0,23 62 62 324 2520 316Benzo(a)anthraceen mg/kgDS 0,10 2 ,5 2 ,5 4 ,9 24 13 35Chryseen mg/kgDS 0,32 5,1 5,1 8 ,0 256 144 400Benzo(b )fluo rantheen mg/kgDS 0,22 1,1 1,1 1,9 24 11 55Benzo(k)fluo rantheen mg/kgDS 0,11 0 ,60 0 ,60 0 ,80 24 9 ,2 55Benzo(a)pyreen mg/kgDS 0,12 0 ,30 0 ,30 0 ,40 4 ,0 3 ,8 8 ,5Dibenzo(a,h)anthraceen mg/kgDS 0,05 0 ,30 0 ,30 0 ,40 2 ,9 3 ,1Benzo(g ,h,i)peryleen mg/kgDS 0,15 35 35 128 3440 3136 35Indeno(1,2,3 ,c,d )pyreen mg/kgDS 0,13 0 ,55 0 ,55 0 ,80 24 16 35


OCP's mg/kgDS N.D. 0 ,100 0 ,200

P C B 's ( s o m 7 c o ng e ne re n) mg/kgDS 0,003 0 ,033 0 ,033 0 ,500PCB 28 mg/kgDS < 0 ,002PCB 52 mg/kgDS < 0 ,001PCB 101 mg/kgDS < 0 ,001PCB 118 mg/kgDS < 0 ,001PCB 138 mg/kgDS < 0 ,002PCB 153 mg/kgDS 0,003PCB 180 mg/kgDS < 0 ,002


WB/DOV/1216 10

6.3. zone 3


6.3.1. toetsing aan de voorwaarden voor gebruik als bodem Hergebruik als bodem binnen de vijfmeterstrook (oeverdeponie) De samenstelling van het waterbodemmonster voldoet aan 80 % van de bodemsaneringsnormen voor bestemmingstype III. Mits uit een studie kan aangetoond worden dat de vijfmeterstrook en de waterbodem gelijkaardige milieukenmerken hebben, kan voor die delen van de oever die gelegen zijn binnen bestemmingstypes III tot V, de ruimingsspecie op de oever gedeponeerd worden. In dit geval is een door de OVAM verleend gebruikscertificaat vereist. Hergebruik als bodem buiten de vijfmeterstrook De samenstelling van het waterbodemmonster voldoet aan 80 % van de bodemsaneringsnormen voor bestemmingstype III. Mits uit een studie van de ontvangende grond - conform de Codes van goede praktijk voor het werken met uitgegraven bodem - kan aangetoond worden dat het gebruik van de ruimingsspecie als bodem geen verontreiniging van het grondwater kan veroorzaken en dat mogelijke blootstelling aan de verontreinigende stoffen geen extra risico oplevert, kan de ruimingsspecie binnen bestemmingstypes III tot V als grond toegepast worden. In dit geval is een door de OVAM verleend gebruikscertificaat vereist.


Met uitzondering van het gehalte aan organisch materiaal voldoet de samenstelling van het waterbodemmonster aan de voorwaarden voor gebruik als bouwstof. Het te hoog gehalte aan organisch materiaal kan een indicatie zijn dat de ruimingsspecie meer dan 0,5 % grof organisch materiaal bevat. Is dit het geval, dan kan de ruimingsspecie niet als bouwstof toegepast worden. Voor toepassing als bouwstof moeten nog aanvullende analyses uitgevoerd worden (uitloogproef metalen).


WB/DOV/1216 11

zone 3 vijver klooster Franciscanessen (PIH-nummer 334468)





8 0 % B S N III ( g e b ruik

mit s s t ud ie ? )



M e t a le n :Arseen mg/kgDS < 10 27 27 36 214 82 250Cadmium mg/kgDS 2,13 1,4 6 1,4 6 1,9 5 7,60 4 ,80 10Chroom mg/kgDS < 20 91 91 104 448 192 1250Koper mg/kgDS 11 106 106 145 400 242 375Kwik mg/kgDS < 0 ,30 1,70 1,70 2 ,32 3 ,84 3 ,84 5,0Lood mg/kgDS 34 120 120 160 588 448 1250Nikkel mg/kgDS 7 56 56 74 424 76 250Zink mg/kgDS 246 364 364 485 800 485 1250

P A K'sNaftaleen mg/kgDS < 0 ,02 0 ,80 0 ,80 2 ,4 231 6 ,2 20Acenafthyleen mg/kgDS < 0 ,02 0 ,60 0 ,60 1,4 53 1,7Acenaftheen mg/kgDS < 0 ,02 4 ,6 4 ,6 7,2 524 20Fluoreen mg/kgDS 0,03 19 19 130 3456 3160Fenantreen mg/kgDS 0,11 30 30 149 1320 176 30Anthraceen mg/kgDS 0,02 1,5 1,5 2 ,4 1904 56Fluorantheen mg/kgDS 0,41 10 10 31 232 58 40Pyreen mg/kgDS 0,25 62 62 260 2520 316Benzo(a)anthraceen mg/kgDS 0,10 2 ,5 2 ,5 4 ,7 24 12 35Chryseen mg/kgDS 0,30 5,1 5,1 8 ,0 256 144 400Benzo(b )fluo rantheen mg/kgDS 0,21 1,1 1,1 1,8 24 9 ,8 55Benzo(k)fluo rantheen mg/kgDS 0,11 0 ,60 0 ,60 0 ,80 24 9 ,2 55Benzo(a)pyreen mg/kgDS 0,10 0 ,30 0 ,30 0 ,40 4 ,0 3 ,6 8 ,5Dibenzo(a,h)anthraceen mg/kgDS 0,05 0 ,30 0 ,30 0 ,40 2 ,9 2 ,9Benzo(g ,h,i)peryleen mg/kgDS 0,14 35 35 128 3440 3136 35Indeno(1,2,3 ,c,d )pyreen mg/kgDS 0,14 0 ,55 0 ,55 0 ,80 24 16 35


OCP's mg/kgDS N.D. 0 ,100 0 ,200

P C B 's ( s o m 7 c o ng e ne re n) mg/kgDS 0,000 0 ,033 0 ,033 0 ,500PCB 28 mg/kgDS < 0 ,002PCB 52 mg/kgDS < 0 ,001PCB 101 mg/kgDS < 0 ,001PCB 118 mg/kgDS < 0 ,001PCB 138 mg/kgDS < 0 ,002PCB 153 mg/kgDS < 0 ,002PCB 180 mg/kgDS < 0 ,002


WB/DOV/1216 12

7. Besluit

7.1. Beoordeling

7.1.1. Zone 1 De samenstelling van de ruimingsspecie uit zone 1 voldoet aan de voorwaarden voor gebruik als bodem binnen bestemmingstypes I tot V (VLAREBO, bijlage V, VLAREA Art.4.2.3.1.). De ruimingsspecie kan binnen de vijfmeterstrook op de oever gedeponeerd worden. Voor gebruik als bodem buiten de vijfmeterstrook is een door de OVAM verleend gebruikscertificaat vereist. Normalerwijze worden vijvers in de “Leidraad en algemene code van goede praktijk bagger- en ruimingsspecie” als één geheel beschouwd. In dit geval is de waterbodemkwaliteit in zone 1 sterk verschillend van de andere zones. Er is een duidelijk onderscheid te maken tussen deze zones op het terrein. In samenspraak met OVAM kan eventueel zone 1apart geruimd worden en de ruimingsspecie van deze zone als bodem toegepast worden. Het valt aan te raden na ruiming de kwaliteit van deze ruimingsspecie nogmaals te testen alvorens toepassing als bodem.

7.1.2. Zone 2 en 3 Hergebruik als bodem binnen de vijfmeterstrook (oeverdeponie) De samenstelling van ruimingsspecie uit zones 2 en 3 voldoet aan 80 % van de bodemsaneringsnormen voor bestemmingstype III. Mits uit een studie kan aangetoond worden dat de vijfmeterstrook en de waterbodem gelijkaardige milieukenmerken hebben, kan voor die delen van de oever die gelegen zijn binnen bestemmingstypes III tot V, de ruimingsspecie op de oever gedeponeerd worden. In dit geval is een door de OVAM verleend gebruikscertificaat vereist. Hergebruik als bodem buiten de vijfmeterstrook De samenstelling van de ruimingsspecie uit zones 2 en 3 voldoet aan 80 % van de bodemsaneringsnormen voor bestemmingstype III. Mits uit een studie van de ontvangende grond - conform de Codes van goede praktijk voor het werken met uitgegraven bodem - kan aangetoond worden dat het gebruik van de ruimingsspecie als bodem geen verontreiniging van het grondwater kan veroorzaken en dat mogelijke blootstelling aan de verontreinigende stoffen geen extra risico oplevert, kan de ruimingsspecie binnen bestemmingstypes III tot V als grond toegepast worden. In dit geval is een door de OVAM verleend gebruikscertificaat vereist.


WB/DOV/1216 14

Bijlagen

1. Situering meetpunten en zones bemonstering vijver klooster

Franciscanessen

?

?

?

D

zone 1

zone 2

zone 3

F03F02

F01

Fvm1

OW/DOV/12/08 - WB/DOV/12/16, onderzoekoppervlaktewater- en waterbodemkwaliteit vijver domein Franciscanessente Wuustwezel, VZW Kempens Landschap, 2012

0 50 10025 m

´

Aanmaker :Datum :

PIHmaart 2012

? meetpuntD veldmeting

opdeling vijver - zonessituering uiteinden eilandje


WB/DOV/1216 15

2. Peiling vijver klooster Franciscanessen

LABEL DIEPTE BEDDING (cm) SLIBDIKTE (cm) WATERPEIL (cm) LABEL DIEPTE BEDDING (cm) SLIBDIKTE (cm) WATERPEIL (cm)

A1 90 55 35 R5 110 30 80

B1 110 55 55 R6 110 35 75

C1 125 50 75 S4 115 45 70

D1 115 45 70 S5 110 55 55

D2 120 45 75 S6 110 40 70

E1 120 70 50 T4 115 45 70

E2 120 65 55 T5 115 25 90

E3 120 45 75 T6 155 55 100

F2 120 55 65 T7 100 20 80

F3 105 35 70 U4 55 10 45

G2 120 55 65 U5 125 35 90

G3 100 40 60 U6 115 15 100

H2 105 45 60 U7 120 30 90

H3 105 65 40 V5 70 20 50

I3 75 45 30 V6 120 30 90

J3 95 30 65 V7 110 25 85

J4 100 40 60 W6 60 20 40

K3 100 45 55 W7 120 40 80

K4 110 60 50 X7 100 50 50

L4 100 50 50

L5 105 55 50 Maximum 155 cm 70 cm 100 cm

M4 95 40 55 Gemiddelde 107 cm 43 cm 65 cm

M5 90 35 55

N4 115 60 55

N5 115 60 55

O5 115 35 80

O6 55 15 40

P5 100 45 55

P6 115 40 75

Q5 100 50 50

Q6 110 50 60

R4 115 45 70

X7W7W6

V7V6V5

U7U6

U5U4

T7T6

T5T4

S6

S5S4

R6

R5R4

Q6Q5

P6P5

O6O5N5

N4M5M4

L5L4K4

K3J4J3

I3H3

H2G3G2F3

F2E3

E2E1D2

D1C1B1

A1

Peiling vijver domein Franciscanessen - situering

0 50 10025 m

´

Aanmaker :Datum :

PIHmaart 2012

504020

253020

3015

3510

2055

2545

40

5545

35

3045

5050

4045

153560

603540

555060

454030

4565

45405535

5545

657045

455055

55

Peiling vijver domein Franciscanessen - slibdiktes (cm)

0 50 10025 m

´

Aanmaker :Datum :

PIHmaart 2012

Slibdikte

Diepte Bedding

Waterkolom


WB/DOV/1216 16

3. Beproevingsverslagen

Deel 2: Oppervlaktewaterverslag vijver Franciscanessen, OW/DOV/12/08

Departement Leefmilieu

Provinciaal Instituut voor Hygiëne

Kronenburgstraat 45 2000 Antwerpen

Milieu Milieuprojecten Donald Vergauwe

1/12

Onderzoek van de kwaliteit van het water in de vijver van het kloosterdomein van de Franciscanessen in Gooreind (Wuustwezel) op 7 maart 2012 Thierry Vercauteren & Johan Naets Provinciaal Instituut voor Hygiëne, Antwerpen, 5 mei 2012

Verslag van Oppervlaktewateronderzoek OW/DOV/12/08

Opdrachtgever Kempens Landschap vzw, Domein Ter Speelbergen, Peredreef 5, 2580 Putte Aanleiding Controle Opdracht Onderzoek van fysisch-chemische kwaliteit van water

Inhoud Samenvatting blz. 1 1. Situering van het onderzoek blz. 2 2 De vijver blz. 2 3. Materiaal en methoden blz. 4 4. Beoordelingscriteria blz 6 5. Resultaten en bespreking blz. 8 6. Adviezen blz. 10 Colofon blz. 11

Samenvatting Het water in de vijver van het kloosterdomein van de Franciscanessen in Wuust-wezel-Gooreind werd bemonsterd op 7 maart 2012.

Veldmetingen en laboratoriumanalysen tonen aan dat de waterkwaliteit varieert van slecht in het westelijk, smaller en door vegetatie meer afgesloten deel naar matig in het oostelijk, meer open deel. Vooral de zuurstofhuishouding is onvoldoen-de in het westelijk deel.

Een verbetering van de zuurstofhuishouding is mogelijk door vermindering van organisch materiaal in de vijver en een meer open boslandschap, vooral rond het westelijk deel (o.a. door verwijdering van rododendron)

(°) Code, waaronder vijver is ingeschreven : WUUSFRAN(KEMPLAND)

Waterkwal. Vijver dom. Franciscanessen, Wuustwezel, i.o.v. Kempens Landschap vzw, 7.03.2012

2/11

1. Situering van het onderzoek Aanleiding De waterkwaliteit van de vijver in het kloosterdomein van de Franciscanessen

in Gooreind (Wuustwezel) is onderzocht in opdracht van Kempens Landschap vzw. Het veldwerk gebeurde op 7 maart 2012. Het onderzoek maakt deel uit van een project om de kwalitatieve toestand van de vijver (water, waterbodem) te beschrijven.

2. De vijver

Figuur 1: Luchtfoto van de vijver in het domein Franciscanessen en omgeving met situering van de meetpunten en uiteinden van eilandje

Vorm

Eiland

De actuele vorm van de vijver stemt niet overeen met de weergave op de meest recente topo-grafische kaart (figuur 3). Op luchtopnamen mas- keren de bomen de vorm van de vijver (figuur 1). Zoals aangegeven op de oudere kaart (figuur 4) buigt de vijver af in zuidwestelijke richting. Dit wordt bevestigd door de ligging van meetpunt Fvm. Geen van de kaarten geeft het eiland in het westelijk deel weer (figuur 2).

Figuur 2: Het eilandje in het westelijk deel van de vijver. Boven: zuidwestelijk uiteinde met bouwwerk; onder: brugje vanaf oostoever naar eilandje (foto’s: PIH/T. Vercauteren)


3/11

Figuur 3: Vorm van de vijver in de digitale versie van de meest recente topografische kaart op schaal 1/10.000 (Bron: NGI, (AGIV), 2009)

Figuur 4: Vorm van de vijver in de digitale versie van de topografische kaart op schaal 1/10.000, gebaseerd op gegevens tot 1951 (Bron: NGI, 1951?)


4/11

Het langwerpige eiland begint enkele tientallen meters noordoost van meetpunt Fvm en eindigt enkele tientallen meters zuidwest van meetpunt F01. Nabij het zuidwestelijke uiteinde staat er een klein gebouwtje (ijskelder?) op het eiland (figuur 2, boven). Bij het noordelijke uiteinde ligt er een, nu bouwvallig, houten brugje vanaf de oostelijke oever (figuur 2, onder). De onderbreking in de vijver, op de topografische kaart van 1951 en vroeger (figuur 4) beantwoordt niet (meer) aan de actuele situatie.

3. Materiaal en methoden

Bemonstering en veldmetingen

Het water in de vijver werd op 7 maart 2012 bemonsterd op drie plaatsen (F01-3) (figuren 1, 3 en 5). Op elk monsterpunt werden temperatuur, zuurtegraad (pH), geleidbaarheid en zuurstofgehalte ter plaatse gemeten. Dezelfde metingen werden ook uitgevoerd op het meetpunt Fvm.

Onderzoek De metingen en analysen zijn uitgevoerd zoals opgegeven in tabel 1 (blz. 5)

Figuur 5 : Monsterplaatsen voor onderzoek van waterkwaliteit in de vijver van het kloosterdomein van de Franciscanessen in Wuustwezel-Gooreind: A. F01, B. F02, C. F03, D. Fvm. (foto’s: PIH/T. Vercauteren)


5/11

Tabel 1 : Overzicht van de fysisch-chemische meet- en onderzoeksmethoden van water Onderdeel Methode (1)(2) Materiaal Rapportagegrens(3) Temperatuur conform WAC/III/D/004, 5 of 8:

registratie t. pl. door electrode WTW OXI197

Zuurtegraad (pH) conform WAC/III/D/005: potentiometrie

WTW pH197 2 - 11

Geleidbaarh. (25°C) conform WAC/III/D/004: conductometrie

WTW Cond. Meter LF197 1 µS/cm

Zuurstof t.pl., na 24-48u conform WAC/III/D/008: Hach HQ 40d 0 mg/l Zuurstofverzadigings% bepaling met luminescentie

sensor 0 %

Zwevende stoffen conform WAC/III/D/002: filtratie 0,45 µm, gravimetrie

Droogkast 2 mg/l

Alkaliniteit (TAp - TAm)

conform WAC/III/A/006: potentiometrische titratie

Metrohm Titrino 751 en Metrohm Titrando 808

Carbonaten, bicarbonaten, hydroxiden

conform WAC/III/A/006: berekening uit TAp/TAm

0 mg/l

Totale hardheid als calciumcarbonaat

cf. Standard Meth. 1992, §2320/B berek. uit calcium en magnesium

0 mg CaCO3/l

Koolstofdioxide cf Nederl. norm NEN 6486 (1984) Metrohm-titroprocessor 686 0,5 mg/l Biochemische Zuurstofvraag (BOD)

conform WAC/III/D/010: incubatie (5d, 20°C), zuurstofbep.

Rohasys Minilab 3 mg O2/l

Chemische zuurstofvraag (COD)

conform WAC/III/D/020: destructie, colorimetrie

Hach Lange LT 200 Hach Lange DR 2800

7 mg O2/l

Ammonium-stikstof conform WAC/III/E/021 - CMA/2/I/B.4.2: colorimetrie met autoanalyzer

SKALAR Auto-analyser 0,1 mg N/l

Ammoniak-stikstof cf. Nederl. norm NEN 6644 (1983) afl. uit temp., pH, ammonium

0,1 mg N/l Nitriet-stikstof conform WAC/III/D/031:

colorimetrie met autoanalyzer SKALAR Auto-analyser 0,01 mg N/l

Nitraat-stikstof 0,1 mg N/l Orthofosfaat-fosfor conform WAC/III/C/010 en

CMA/2/I/C.5: colorimetrie met autoanalyzer

SKALAR Auto-analyser 0,1 mg P/l

Chloriden Conform WAC/III/C (ISO 15682) en cf. Stand. Methods §4500CL/E: colorimetrie met autoanalyzer

SKALAR Auto-analyser 5 mg/l

Calcium conform WAC/III/B/010 en CMA/2/I/B.1: Atomaire emissie-spectrofoto- metrie door Inductief Gekoppeld Plasmamethode (ICP)

ICP Perkin-Elmer Optima 4300DV en Optima 7300DV

1 mg/l Magnesium 50 µg/l Koper (opgelost) 15 µg/l Zink, zink opgelost 20 µg/l

(1) - Het compendium voor de monsterneming, meting en analyse van water, afgekort WAC, bevat de WAC-methoden voor monsterneming, meting en analyse voor tal van parameters die ontwikkeld werden door de VITO in opdracht van de Vlaamse overheid. Het compendium wordt goedgekeurd bij ministerieel besluit en de inhoudstafel wordt bij uittreksel bekendgemaakt in het Belgisch Staatsblad. Het ministerieel besluit van 7 januari 2011 houdende de goedkeuring van het compendium voor de monsterneming, meting en analyse van water (B.S. 31 januari 2011) bevat de WAC-methoden voor een aantal parameters die moeten gebruikt worden in toepassing van artikel 25, 44 en 45 van het VLAREL. De opgelegde WAC-methoden kunnen op deze website geraadpleegd worden. (2) - Bij Ministerieel Besluit (MB) wordt het Compendium voor Monsterneming en Analyse (CMA) vastgesteld. Het besluit met de inhoudstabel wordt gepubliceerd in het Belgisch Staatsblad. De methoden, opgenomen in de voormelde inhoudstabel van het meest recente MB houdende vaststelling van het CMA, moeten steeds toegepast worden, tenzij specifiek vermeld in het besluit. (3) - Rapportagegrens : deze grens is vastgesteld op basis van de reproduceerbaarheid van de analyseresultaten


6/11

4. Beoordelingscriteria

Wettelijke normen oppervlaktewater, viswater

De resultaten werden vergeleken met de milieukwaliteitsnormen voor oppervlaktewater en viswater, die zijn opgenomen in de Vlarem II reglementering (tabel 2). De gebruikte normwaarden worden vermeld in de tabel met resultaten (tabel 7, blz. 7). De actuele basiskwaliteitsnormen voor oppervlaktewater zijn vastgelegd per type van waterlichaam. Aangezien de kleinere gesloten watersystemen nog niet zijn ‘getypeerd’, worden hier de normen voor ‘niet in stroomgebied-beheer- of bekkenbeheerplannen afgebakende meren’, vermeld in de bijlage 2.3.1. van VLAREM II, Art. 2, 18°, gebruikt. Deze normen moeten daarenboven worden aanzien als richtnormen, die tegen 2015 moeten worden gerealiseerd. Vele van deze normwaarden waren reeds opgenomen in de vroegere basiskwaliteitsnormen en moesten zijn gerealiseerd. Daarom worden de basiskwaliteitsnormen hier als geldende normen geïnterpreteerd. De normen voor oppervlaktewater, aangeduid als viswater, gelden nu reeds, maar enkel voor de als viswater aangeduide oppervlaktewateren. Aangezien zij belangrijke voorwaarden voor een gezonde visstand inhouden, worden zij hier als geldende normen gebruikt.

Aanvullende criteria

Voor de beoordeling van de viswaterkwaliteit worden ook een aantal andere voor vissen belangrijke criteria gebruikt (tabellen 2 en 7).

Tabel 2 : Gehanteerde beoordelingscriteria (waarden : zie ook tabel 3) [1] VLAREM II : Kwaliteit oppervlaktewater, bestemd als viswater (karperachtigen) (Vlarem II, Bijlage

2.3.4). [2] VLAREM II : Basiskwaliteit oppervlaktewateren: richtwaarden voor de oppervlaktewateren van het

type ionenrijk, alkalisch meer (Ai), evenals voor de niet in stroomgebiedbeheer- of bekkenbeheerplannen afgebakende meren) (Vlarem II, Bijlage 2.3.1, Art. 2, 18° en Art. 3; B.Vl.R. 21 mei 2010 (BS 9.07.2010) en B. Vl.R. 8.10.2010 (BS 11.01.2011).

[4] N.V.V.S. (1989) : Visstandbeheer in het Nederlandse binnenwater [5] COUSSEMENT M. (1982), Water, 6, 182-186. [6] Beoordelingscriteria Prov. Inst. Hygiëne, afgeleid van basiskwaliteit (zie [3][4]) [7] CUWVO (1988) : Ecologische normdoelstellingen (Nederland).

Kwaliteitsindexen Verder werden de resultaten getoetst aan twee kwaliteitsindexen: de gemodi-

ficeerde Benelux Index en twee varianten van de Prati-index. De gemodificeerde Benelux Index wordt berekend uit het zuurstofverzadigingspercentage, het chemisch zuurstofverbruik en het ammo- niumstikstofgehalte (tabellen 3 en 4).

Tabel 3: Gemodifieerde Benelux Index: criteria

% O2-verzadiging NH4+-N (mg N/l) CZV (mg O2/ l) punten en beoordeling

91 tot 110 < 0,5 < 21 1 : zeer goed 71 tot 90 of 111 tot 120 0,5 tot 1,0 21 tot 45 2 : goed 51 tot 70 of 121 tot 130 1,1 tot 2,0 45 tot 70 3 : matig 31 tot 50 of 131 tot 150 2,1 tot 5,0. 71 tot 90 4 : slecht

< 30 en > 150 > 5,0 > 90 5 : zeer slecht


7/11

Tabel 4: Gemodifieerde Benelux Index: eindbeoordeling Eindbeoordeling oppervlaktewater, gebaseerd op som van de punten Klasse Puntentotaal Beoordeling Kleurcode

1 3 en 4 zeer goed blauw 2 5 tot 7 goed groen 3 8 tot 10 matig geel 4 11 tot 13 slecht oranje 5 14 en 15 zeer slecht rood

De basis Prati-index (Prati (beperkt)) is gebaseerd op dezelfde variabelen.

Voor elke variabele bekomt men met behulp van onderstaande formules (tabel 5) een waarde. Men verkrijgt de basis Prati-index door de som van de verkregen waarden te delen door het aantal gebruikte variabelen (in dit geval 3). De waarde van de Prati-index verwijst naar een bepaalde kwaliteitsklasse (tabel 6). De Prati % O2 steunt enkel op het zuurstofverzadigingspercentage.

Tabel 5: Formules, gebruikt in de Prati-index

Variabele of parameter Formules (X = aantal eenheden van verontreiniging, Y = meting)

Zuurstofverzadiging < 50.

in % tussen 50 en 100. > 100.

X = 4,2 - 0,437((100 - Y)/5) + 0,042((100 - Y)/5)2

X = 0,08(100 - Y) X = 0,08 (Y - 100)

CZV in mg/l O2 X = 0,1Y

Ammonium in mg/l N X = 2 2,1 x log (10Y)

Tabel 6: Kwaliteitsklassen op basis van de Prati-index

PI Klasse kleur beoordeling

0 – 1 1 blauw zeer goed

> 1 – 2 2 groen goed

> 2 – 4 3 geel matig

> 4 – 8 4 oranje slecht

> 8 5 rood zeer slecht


8/11

5. Resultaten met bespreking

Algemene waterkwaliteit

Volgens de veldmetingen en de laboratoriumanalysen varieert de kwaliteit van het water in de vijver op het moment van de bemonstering van slecht in het smallere, door de vegetatie meer ingesloten westelijk deel naar matig in het bredere, meer open oostelijk deel (tabel 7).

Zuurstofhuishouding Zuurstofarmoede bepaalt de mindere waterkwaliteit in het westelijk deel

van de vijver (meetpunten Fvm en F01). Het zuurstofverbruik wordt er niet gecompenseerd. De dichte begroeiing belet er a) de inwerking van wind, die zorgt voor meer beweging van het water en

zo de verluchting van het water bevordert, b) een sterke ontwikkeling van algen, die overdag zuurstof produceren,

door gebrek aan licht. Het gebrek aan zuurstof producerende planten en aan zuurstof zelf leidt o.a. tot de opstapeling van resp. koolstofdioxide, ammonium en nitriet in dit deel van de vijver (tabel 7). In het oostelijk, meer open deel van de vijver dragen de inwerking van de wind en duidelijk grotere concentraties algen bij tot een opvallend hoger zuurstofgehalte in deze periode van het jaar.

Organische belasting De organische belasting is in de ganse vijver even hoog (chemische

zuurstofvraag 70-80 mg O2/l). In het oostelijk deel is er duidelijk meer bacteriologische afbraakactiviteit en mineralisatie (cf. hogere waarden voor biochemische zuurstofvraag, minder hoge gehalten van ammonium). Deze intensere activiteit hangt alvast samen met de betere zuurstofvoorziening. Een andere factor is minder meetbaar, maar wellicht niet onbelangrijk: de aard van het organisch materiaal. Riet en bladeren van de meeste loof-bomen leveren organisch materiaal, dat biologisch vlot afbreekbaar is, in tegenstelling tot bladeren van bv. dennen, sparren en rododendron. Het aandeel van vlot biologisch afbreekbaar materiaal in de totale organische belasting lijkt groter in het oostelijk deel, o.a. door de aanwezige riet-massieven, dan in het westelijk deel.

Voedselrijk? De resultaten wijzen op een voedselrijke toestand, waarbij het aanbod

van minerale fosfor de eerste bepalende factor lijkt te zijn. Het orthofos-faat is immers nu reeds nagenoeg opgebruikt (tabel 7: concentraties orthofosfaat < 0,10 mg P/l).

Giftige stoffen voor vissen

In de periode van het onderzoek beletten de lage watertemperatuur en de naar zuur neigende pH de omzetting van ammonium in giftig ammoniak. De concentraties voor opgeloste zink overschrijden duidelijk de Vlaamse kwaliteitscriteria voor oppervlaktewater. Vergiftigingen van de visstand door zink lijken echter weinig waarschijnlijk volgens de Europese normen voor viswater. Wel is het aangewezen om na te gaan vanwaar deze zink afkomstig kan zijn: ontvangt de vijver het regenwater afkomstig van de daken van de naburige gebouwen (cf. zinken goten)? De onrealistische combinaties van een hogere waarde voor opgeloste zink dan voor totale zink hangen samen met de gebeurlijke foutenmarges bij metingen. Men mag hierbij aannemen dat de werkelijke gehalten rond deze waarden schommelen.


9/11

Tabel 7: Fysisch-chemische analyseresultaten Oppervlaktewater Vijver Franciscanessen Wuustwezel-Gooreind Meetpunt (Nr op plan) Fvm F01 F02 F03 Situering

(zuid-)westelijk

uiteinde

westelijk deel:

ten

noordoosten

van eiland

oostelijk deel:

westelijk uiteinde

open water

oostelijk deel:

brug bij oostelijk

uiteinde open

water

Coördinaten (Lambert) 163,111-227,959 163,188-228,027 163,297-228,070 163,357-228,080

Datum 7.03.2012

Uur 12.35 11.10 11.37 12.17 Staalnr. (referentie) - 334335 334336 334337

Aard van monster oppervlaktewater Wijze van bemonstering veldmeting schepmonster

Omstandigheden Weersomstandigheden bewolkt

Toestand water waterstand normaal ?

kleur donker

bruingeel

donker

bruingeel

donker

bruingeel

donker

bruingeel

doorzichtigheid helder helder zr. licht troebel zr. licht troebel

Resultaten Eenheid Criterium Temperatuur °C ≤ 25+3 [1] 5,2 5,0 5,6 5,7 Zuurtegraad Sörensen 6,5-8,5 [2] 6,71 6,6 6,9 6,6 Geleidbaarheid (25°C) µS/cm ? ≤ 1000 [2] 311 215 244 220 Geleidbaarheid (20°C) µS/cm ≤ 1000 [2] 279 193 219 197 Zwevende stoffen 105°C mg/l ≤ 25 [1] - 11 28 12 TAp meq/l - 0,00 0,0 0,00 TAm meq/l 1-2,5 [4] - 0,43 0,56 0,62

Carbonaten (CO32-) mg/l - 0 0 0

Bicarbonaten (HCO3-) mg/l - 26 34 38

Hydroxiden (OH-) mg/l - 0 0 0 Tot. hardheid in CaCO3 mg/l - 42 52 54 Vrij koolstofdioxide(CO2) mg/l < 20 - 33,1 19,8 21,6 Zuurstof ter plaatse mg/l ≥ 6 [2] 3,9 2,7 8,0 8,0 Zuurstofverzadiging % 50-120 [6,3] 31 21 64 64 Zuurstof na 24u mg/l (≥ 5) [6] - 1,6 5,6 5,9 Zuurstof na 48u mg/l (≥ 5) [6] - 0,5 5,0 4,9 Biochemische zuurstofvr. (BOD) mg O2/l < 6 [2] - 3 10 7 Chemische zuurstofvraag (COD) mg O2/l < 30 [2] - 70 82 78 Kjeldahl-stikstof mg N/l - - - - Ammonium als stikstof (N) mg N/l ≤ 0,8 [1] - 1,2 < 0,1 < 0,1 Ammoniak µg/l < 100 [2] - < 1 < 1 < 1 Ammoniak als stikstof (N) µg N/l < 84 [2] - < 1 < 1 < 1 Nitriet als stikstof (N) mg N/l ≤ 0,01 [1] - 0,03 < 0,01 0,01 Nitraat als stikstof (N) mg N/l ≤ 1 [7] - 0,32 < 0,1 0,25 Totaal stikstof mg N/l < 1,3 [2] - - - - Orthofosfaten als fosfor mg P/l - < 0,10 < 0,10 < 0,10 Totaal fosfor mg P/l < 0,105 [2] - - - - Chloriden mg/l < 200 [2] - 30 26 24 Calcium (totaal) mg/l - 11,5 14,2 14,8 Magnesium (totaal) mg/l - 3,1 4,1 4,0 Koper (opgelost) µg/l < 7 [2] - < 15,0 < 15,0 < 15,0 Zink µg/l ≤ 1200* [1] - 29,4 32,3 27,5 Zink (opgelost) µg/l < 20 [2] - 37,3 38,6 52,4 Gemodifieerde Benelux-index - 11 8 8

Prati % O2 6,17 7,78 2,88 2,88 Prati (beperkt) - 6,53 3,91 3,78

* De opvallend hogere normwaarden voor viswater spruiten voort uit de binding van de metaalgehalten aan de hoeveelheden beschikbaar calciumcarbonaat : hoe hoger de concentratie calciumcarbonaat hoe minder vlug de metalen schadelijk zullen zijn voor de visstand.


10/11

6. Adviezen Verbetering zuurstofhuishouding

Een betere zuurstofhuishouding is een doel voor de ganse vijver. Ook in het ‘betere’ oostelijke deel is zuurstofarmoede in warmere perioden niet uitgesloten. Mogelijke maatregelen zijn: a) Een vermindering van de organische belasting door een grondige

ruiming van de ganse vijver. Uiteraard dringt deze ingreep zich vooral op in het smalle, westelijke deel, maar ook in het oostelijke deel is een vermindering van aanwezige plantenresten en slib wenselijk.

b) Een meer open bosstructuur indien landschappelijk en cultuurhistorisch verantwoord. O.a. het verwijderen van de rododendron, weliswaar geen gemakkelijke operatie, zal bijdragen tot een meer open vijver en minder organische belasting en verzuring van bedding en water.

Bij een eventuele inplanting van een beluchtingsinstallatie moet rekening worden gehouden met (kleinere) beluchters in elke watertak van het smallere westelijke deel. In alle geval is het aangewezen om te voorzien in een pomp om gebeurlijke calamiteiten op te vangen (eventueel in samenspraak met de plaatselijke brandweer).

Vijver Een juiste weergave van de vijver in zijn actuele toestand (en eventueel

toekomstige toestand) kan een belangrijk hulpmiddel zijn bij het beheer: bv. voor de bepaling van de te ruimen hoeveelheden. De algemeen beschikbare topografische kaarten en luchtfoto’s geven de vijver niet juist weer. Een correcte kartering van de vijver zal ongetwijfeld een reeks opmetingen vergen.


11/11

Colofon

Onderzoek van het Provinciaal Instituut voor Hygiëne in opdracht van Kempens Landschap vzw, Domein Ter Speelbergen, Peredreef 5, 2580 Putte Algemene leiding dr. Vera Nelen, directeur Projectverantwoordelijke Donald Vergauwe Onderzoeksverantw. viswater Thierry Vercauteren Veldmetingen en bemonstering Davy Janssen & Thierry Vercauteren (verantw. Nathalie Smeyers) Fysisch-chemisch onderzoek (laboratoriumanalysen)

Lab. Organische macroverbindingen (verantw. Marlies Box): Zwevende stoffen Colin Parys en Mieke Janssens Chem. zuurstofvr. Anja van de Weijgert Biochem zuurstofvr. Betty Weckx en Siham El Bejjati

Lab. Anorganische verbindingen (verantw. Els Wouters): Anorganische Kristel Anthonissen, Jeroen Claessens, Dietger Haché verbindingen Kristine Van den Bulck, Anja Van de Velde, Dorien Vandersnickt

Lab. Metalen (verantw. Sandra Heyrman): Preparatie Erika De Cleen, Katia Mahieu Metalen, totale fosfor Gisela D’Heur, Anne Joosen, Sandra Lenaerts, Annick Oreglia Databehandeling Johan Naets, Thierry Vercauteren Verslaggeving Thierry Vercauteren Antwerpen, 5 mei 2012

Bijlage 4

Bosbestandfiche

01

0

2

4

6

8

10

12

14

Rododendron-bos

soort enarm Berken-EikenbosBocht ige smele-r ijk Berken-Eikenbos

Bosbesrijk Berken-Eikenbos

t ypisch Berken-Eikenbos

Amerikaanse vogelkers Berken-Eikenbos

Witbol Berken-Eikenbos

Wit bol Eiken-Beukenbos

Amerikaanse vogelkers Eiken-Beukenbos

Bramenrijk Eiken-Beukenbos

Amerikaanse eik-Kastanjebos

t ypische Wint ereiken-Beukenbos

Adelaarsvarenr ijk Wint ereiken-Beukenbos

Meiklokjesrijk Gierst gras-Beukenbos

t ypisch Gierstgras-Beukenbosarme Eiken-Haagbeukenbos

droog Eiken-Haagbeukenbos

Hyacint rijk Eiken-Haagbeukenbosvocht ig Eiken-Haagbeukenbos

Essenbronbos

droog Iepen-Essenbos

Elzenr ijk Iepen-Essenbos

Elzen-Essenbos

Brandnetel-Vlierenbos

Populieren-ruigte

Populieren-beemd

Duinbos

Wilgenvloedbos

Moesdist el-Elzenbroek

Ruigt -Elzenbos

ElzenbroekbosElzen-Eikenbos

TPab_BSK TPab_K

Franciscanessen

Plaats: zusters Perceel: 1 Bestand: a Proefvlak: --

Identificatie: --

BOOMLAAG Latijnse naam Nederlandse naam BB Coëficiënt Min areale Herbariumnr

Quercus rubra Ame eik + 8 x 16 0

Quercus robur Zomereik + 0 0

Castanea sativa Tamme kastanje r 16 x 16 0

Betula pendula Ruwe berk + 4 x 8 0

Acer pseudoplatanus Gewone esdoorn + 4 x 8 0

STRUIKLAAG Latijnse naam Nederlandse naam BB Coëficiënt Min areale HerbariumnrSorbus aucuparia Wilde lijsterbes r 16 x 16 0

Fagus sylvatica Beuk + 8 x 8 0

KRUIDLAAG Latijnse naam Nederlandse naam BB Coëficiënt Min areale HerbariumnrRubus Braam (G) 1 2 x 2 0

Robinia pseudoacacia Robinia r 16 x 16 0


Prunus serotina Ame vogelkers + 16 x 16 0

Ilex aquifolium Hulst r 16 x 16 0


Castanea sativa Tamme kastanje + 2 x 4 0

Acer pseudoplatanus Gewone esdoorn r 2 x 4 0

PagGeprint op 28-jan-14 14:38:36 Bosinventarisatie van Franciscanessen - --

agina 1 van 1

Determinatie:

Franciscanessen


Identificatie: --

VDW: (8) Wintereiken-Beukenbos, droge subassociatie

Dirkse: Berekeningen nog niet gedefineerd

TP_K: Amerikaanse eik-Kastanjebos

Bosinventarisatie:

TP_KM: Amerikaanse vogelkers Eiken-Beukenbos

TP_BSK: Amerikaanse eik-Kastanjebos

TP_BSKM: Amerikaanse eik-Kastanjebos

TPab_K: Amerikaanse vogelkers Eiken-Beukenbos

TPab_KM: Amerikaanse vogelkers Eiken-Beukenbos

TPab_BSK: Amerikaanse vogelkers Eiken-Beukenbos

TPab_BSKM: Amerikaanse vogelkers Eiken-Beukenbos

Schaminée: 42AA03B: Bochtige smele-Beukenbos; typische subass.

Rompgemeenschap: 42: Klasse der eiken- en beukenbossen op voedselarme grond

Pagina 1 van 1Geprint op 28-jan-14 14:36:37 Determinatie van Franciscanessen - --

Plaats - Perceel - Bestand - Opnamenummer

mF mF text mR mR text mN mN text mR* mN

mR*mN text mR*mN /mF

Franciscanessen


Identificatie: --

10

9

8

7

6

5

4

504540353025201510503

Pagina 1 van 1Ecogram + R N FGeprint op 28-jan-14 14:56:38




Franciscanessen


Identificatie: --

10

9

8

7

6

5

4

504540353025201510503

2,667Moder13,3sterke nitrificatie6,7acidofiel-acidoclien2,0mesofiel5,0zusters 1 a -- (--)


Franciscanessen


Identificatie: --

Bostype E.V.C. Betekenis

Rododendron-bos 4,9 Zeer zwakke of te verwaarlozen ecologische verwantschap

soortenarm Berken-Eikenbos 4,5 Zeer zwakke of te verwaarlozen ecologische verwantschap

Bochtige smele-rijk Berken-Eikenbos 3,6 Zeer zwakke of te verwaarlozen ecologische verwantschap

Bosbesrijk Berken-Eikenbos 3,6 Zeer zwakke of te verwaarlozen ecologische verwantschap

typisch Berken-Eikenbos 3,1 Zeer zwakke of te verwaarlozen ecologische verwantschap

Amerikaanse vogelkers Berken-Eikenbos 1,7 Zwakke ecologische verwantschap

Witbol Berken-Eikenbos 2,0 Zeer zwakke of te verwaarlozen ecologische verwantschap

Witbol Eiken-Beukenbos 1,9 Zeer zwakke of te verwaarlozen ecologische verwantschap

Amerikaanse vogelkers Eiken-Beukenbos 1,5 Zwakke ecologische verwantschap

Bramenrijk Eiken-Beukenbos 1,5 Zwakke ecologische verwantschap

Amerikaanse eik-Kastanjebos 1,5 Zwakke ecologische verwantschap

typische Wintereiken-Beukenbos 2,7 Zeer zwakke of te verwaarlozen ecologische verwantschap

Adelaarsvarenrijk Wintereiken-Beukenbos 3,3 Zeer zwakke of te verwaarlozen ecologische verwantschap

Meiklokjesrijk Gierstgras-Beukenbos 2,7 Zeer zwakke of te verwaarlozen ecologische verwantschap

typisch Gierstgras-Beukenbos 2,3 Zeer zwakke of te verwaarlozen ecologische verwantschap

arme Eiken-Haagbeukenbos 1,6 Zwakke ecologische verwantschap

droog Eiken-Haagbeukenbos 2,1 Zeer zwakke of te verwaarlozen ecologische verwantschap

Hyacintrijk Eiken-Haagbeukenbos 2,5 Zeer zwakke of te verwaarlozen ecologische verwantschap

vochtig Eiken-Haagbeukenbos 2,5 Zeer zwakke of te verwaarlozen ecologische verwantschap

Essenbronbos 3,3 Zeer zwakke of te verwaarlozen ecologische verwantschap

droog Iepen-Essenbos 3,1 Zeer zwakke of te verwaarlozen ecologische verwantschap

Elzenrijk Iepen-Essenbos 2,9 Zeer zwakke of te verwaarlozen ecologische verwantschap

Elzen-Essenbos 3,2 Zeer zwakke of te verwaarlozen ecologische verwantschap

Brandnetel-Vlierenbos 3,4 Zeer zwakke of te verwaarlozen ecologische verwantschap

Populieren-ruigte 3,1 Zeer zwakke of te verwaarlozen ecologische verwantschap

Populieren-beemd 2,7 Zeer zwakke of te verwaarlozen ecologische verwantschap

Duinbos 2,7 Zeer zwakke of te verwaarlozen ecologische verwantschap

Wilgenvloedbos 4,1 Zeer zwakke of te verwaarlozen ecologische verwantschap

Moesdistel-Elzenbroek 4,0 Zeer zwakke of te verwaarlozen ecologische verwantschap

Ruigt-Elzenbos 3,0 Zeer zwakke of te verwaarlozen ecologische verwantschap

Elzenbroekbos 3,5 Zeer zwakke of te verwaarlozen ecologische verwantschap

Elzen-Eikenbos 2,9 Zeer zwakke of te verwaarlozen ecologische verwantschap

Pagina 1 van 1Geprint op 28-jan-14 14:57:19

Bosbestandfiche

02

0

0,2

0,4

0,6

0,8

1

1,2

1,4

1,6

1,8

2

Rododendron-bos
















Essenbronbos



Elzen-Essenbos


Populieren-ruigte

Populieren-beemd

Duinbos

Wilgenvloedbos


Ruigt -Elzenbos


TPab_BSK TPab_K

Franciscanessen

Plaats: zusters Perceel: 1 Bestand: b Proefvlak: --

Identificatie: --


Robinia pseudoacacia Robinia r 0 0



STRUIKLAAG Latijnse naam Nederlandse naam BB Coëficiënt Min areale HerbariumnrRhododendron Rododendron (G) 3 0 0


KRUIDLAAG Latijnse naam Nederlandse naam BB Coëficiënt Min areale HerbariumnrRhododendron Rododendron (G) 2m 0 0



agina 1 van 1

Determinatie:

Franciscanessen


Identificatie: --



TP_K: Bosbesrijk Berken-Eikenbos

Bosinventarisatie:

TP_KM: Bosbesrijk Berken-Eikenbos



TPab_K: Amerikaanse vogelkers Berken-Eikenbos

TPab_KM: Amerikaanse vogelkers Berken-Eikenbos

TPab_BSK: Amerikaanse eik-Kastanjebos

TPab_BSKM: Amerikaanse eik-Kastanjebos







Franciscanessen


Identificatie: --

10

9

8

7

6

5

4

504540353025201510503





Franciscanessen


Identificatie: --

10

9

8

7

6

5

4

504540353025201510503

0,000--0,0--0,0--0,0--0,0zusters 1 b -- (--)


Franciscanessen


Identificatie: --







Amerikaanse vogelkers Berken-Eikenbos 7,7 Zeer zwakke of te verwaarlozen ecologische verwantschap



Amerikaanse vogelkers Eiken-Beukenbos 8,2 Zeer zwakke of te verwaarlozen ecologische verwantschap

Bramenrijk Eiken-Beukenbos 8,0 Zeer zwakke of te verwaarlozen ecologische verwantschap

Amerikaanse eik-Kastanjebos 8,0 Zeer zwakke of te verwaarlozen ecologische verwantschap





arme Eiken-Haagbeukenbos 8,4 Zeer zwakke of te verwaarlozen ecologische verwantschap


















Bosbestandfiche

03

0

0,5

1

1,5

2

2,5

3

3,5

4

Rododendron-bos
















Essenbronbos



Elzen-Essenbos


Populieren-ruigte

Populieren-beemd

Duinbos

Wilgenvloedbos


Ruigt -Elzenbos


TPab_BSK TPab_K

Franciscanessen

Plaats: zusters Perceel: 1 Bestand: c Proefvlak: --

Identificatie: --


Picea abies Fijnspar 4 0 0

KRUIDLAAG Latijnse naam Nederlandse naam BB Coëficiënt Min areale HerbariumnrDryopteris dilatata Brede stekelvaren r 16 x 16 0


agina 1 van 1

Determinatie:

Franciscanessen


Identificatie: --

VDW: Geen soorten in databank gevonden.


TP_K: typisch Berken-Eikenbos

Bosinventarisatie:

TP_KM: typisch Berken-Eikenbos

TP_BSK: typisch Berken-Eikenbos

TP_BSKM: typisch Berken-Eikenbos

TPab_K: typisch Berken-Eikenbos

TPab_KM: Witbol Eiken-Beukenbos

TPab_BSK: Elzenbroekbos

TPab_BSKM: Elzenbroekbos

Schaminée: 41AA03D: Kussentjesmos-Dennenbos; subass. met Pijpestrootje

Rompgemeenschap: 41: Klasse der naaldbossen





Franciscanessen


Identificatie: --

10

9

8

7

6

5

4

504540353025201510503





Franciscanessen


Identificatie: --

10

9

8

7

6

5

4

504540353025201510503

0,000--0,0sterke nitrificatie7,0--0,0mesofiel-hygroclien6,0zusters 1 c -- (--)


Franciscanessen


Identificatie: --



































Bosbestandfiche

04

0

0,5

1

1,5

2

2,5

3

3,5

4

4,5

5

Rododendron-bos
















Essenbronbos



Elzen-Essenbos


Populieren-ruigte

Populieren-beemd

Duinbos

Wilgenvloedbos


Ruigt -Elzenbos


TPab_BSK TPab_K

Franciscanessen

Plaats: zusters Perceel: 1 Bestand: d Proefvlak: --

Identificatie: --


Quercus robur Zomereik 2b 0 0


Castanea sativa Tamme kastanje + 8 x 16 0

STRUIKLAAG Latijnse naam Nederlandse naam BB Coëficiënt Min areale HerbariumnrCastanea sativa Tamme kastanje + 2 x 4 0

KRUIDLAAG Latijnse naam Nederlandse naam BB Coëficiënt Min areale HerbariumnrCastanea sativa Tamme kastanje r 2 x 2 0


agina 1 van 1

Determinatie:

Franciscanessen


Identificatie: --



TP_K: Amerikaanse eik-Kastanjebos

Bosinventarisatie:

TP_KM: Amerikaanse vogelkers Eiken-Beukenbos



TPab_K: Witbol Eiken-Beukenbos




Schaminée: 42AA03C: Bochtige smele-Beukenbos; subass. met Gewoon pronkmo






Franciscanessen


Identificatie: --

10

9

8

7

6

5

4

504540353025201510503





Franciscanessen


Identificatie: --

10

9

8

7

6

5

4

504540353025201510503

0,000--0,0--0,0acidofiel-acidoclien2,0--0,0zusters 1 d -- (--)


Franciscanessen


Identificatie: --



































Bosbestandfiche

05

0

5

10

15

20

25

30

35

40

45

Rododendron-bos
















Essenbronbos



Elzen-Essenbos


Populieren-ruigte

Populieren-beemd

Duinbos

Wilgenvloedbos


Ruigt -Elzenbos


TPab_BSK TPab_K

Franciscanessen

Plaats: zusters Perceel: 1 Bestand: e Proefvlak: --

Identificatie: --


Fagus sylvatica Beuk 4 0 0

STRUIKLAAG Latijnse naam Nederlandse naam BB Coëficiënt Min areale HerbariumnrFagus sylvatica Beuk r 16 x 16 0


agina 1 van 1

Determinatie:

Franciscanessen


Identificatie: --

VDW: Geen soorten in databank gevonden.


TP_K: Rododendron-bos

Bosinventarisatie:

TP_KM: Rododendron-bos

TP_BSK: typische Wintereiken-Beukenbos

TP_BSKM: typisch Gierstgras-Beukenbos

TPab_K: Niet Genoeg Gegevens

TPab_KM: Niet Genoeg Gegevens

TPab_BSK: typisch Gierstgras-Beukenbos

TPab_BSKM: typisch Gierstgras-Beukenbos







Franciscanessen


Identificatie: --

10

9

8

7

6

5

4

504540353025201510503





Franciscanessen


Identificatie: --

10

9

8

7

6

5

4

504540353025201510503

0,000--0,0--0,0--0,0--0,0zusters 1 e -- (--)


Franciscanessen


Identificatie: --



































Bosbestandfiche

06

0

0,5

1

1,5

2

2,5

3

3,5

4

4,5

5

Rododendron-bos
















Essenbronbos



Elzen-Essenbos


Populieren-ruigte

Populieren-beemd

Duinbos

Wilgenvloedbos


Ruigt -Elzenbos


TPab_BSK TPab_K

Franciscanessen

Plaats: zusters Perceel: 1 Bestand: f Proefvlak: --

Identificatie: --


Quercus rubra Ame eik 2a 8 x 8 0

Quercus robur Zomereik 2b 0 0


Rhododendron Rododendron (G) 2b 0 0



Betula pendula Ruwe berk r 8 x 8 0

KRUIDLAAG Latijnse naam Nederlandse naam BB Coëficiënt Min areale HerbariumnrQuercus rubra Ame eik + 16 x 16 0


agina 1 van 1

Determinatie:

Franciscanessen


Identificatie: --



TP_K: Bosbesrijk Berken-Eikenbos

Bosinventarisatie:



TP_BSKM: typisch Berken-Eikenbos





Schaminée: 42AA01B: Berken-Eikenbos; subass. met Bochtige smele






Franciscanessen


Identificatie: --

10

9

8

7

6

5

4

504540353025201510503





Franciscanessen


Identificatie: --

10

9

8

7

6

5

4

504540353025201510503

0,000--0,0--0,0--0,0--0,0zusters 1 f -- (--)


Franciscanessen


Identificatie: --



































Bosbestandfiche

07

0,00E+00

1,00E+00

2,00E+00

3,00E+00

4,00E+00

5,00E+00

6,00E+00

7,00E+00

8,00E+00

Rododendron-bos
















Essenbronbos



Elzen-Essenbos


Populieren-ruigte

Populieren-beemd

Duinbos

Wilgenvloedbos


Ruigt -Elzenbos


TPab_BSK TPab_K

Franciscanessen

Plaats: zusters Perceel: 1 Bestand: g Proefvlak: --

Identificatie: --


Salix caprea Boswilg r 4 x 4 0

Quercus palustris Moeraseik + 8 x 8 0

STRUIKLAAG Latijnse naam Nederlandse naam BB Coëficiënt Min areale HerbariumnrCrataegus monogyna Eenstijlige meidoorn r 4 x 4 0

Euonymus europaeus Wilde kardinaalsmuts r 8 x 16 0

Prunus avium Zoete kers + 8 x 16 0

Prunus padus Vogelkers r 2 x 2 0

Quercus rubra Ame eik + 0 0

KRUIDLAAG Latijnse naam Nederlandse naam BB Coëficiënt Min areale HerbariumnrEuonymus europaeus Wilde kardinaalsmuts r 8 x 16 0

Athyrium filix-femina Wijfjesvaren + 4 x 8 0

Dryopteris dilatata Brede stekelvaren + 16 x 16 0

Taxus baccata Taxus r 16 x 16 0

Frangula alnus Sporkehout r 16 x 16 0

Glechoma hederacea Hondsdraf 2m 8 x 8 0

Prunus avium Zoete kers r 8 x 16 0


Ranunculus repens Kruipende boterbloem + 4 x 8 0

Rubus Braam (G) 2b 2 x 4 0

Sorbus aucuparia Wilde lijsterbes r 16 x 16 0



agina 1 van 1

Determinatie:

Franciscanessen


Identificatie: --

VDW: (18) Arm Eiken-Haagbeukenbos



Bosinventarisatie:



TP_BSKM: Bosbesrijk Berken-Eikenbos



TPab_BSK: Amerikaanse vogelkers Berken-Eikenbos

TPab_BSKM: Amerikaanse vogelkers Berken-Eikenbos

Schaminée: 42AA02D: Beuken-Zomereikenbos; subass. met Pijpestrootje






Franciscanessen


Identificatie: --

10

9

8

7

6

5

4

504540353025201510503





Franciscanessen


Identificatie: --

10

9

8

7

6

5

4

504540353025201510503

3,835Typische mull23,8sterke nitrificatie6,5neutroclien-acidoclien3,7mesofiel-hygroclien6,2zusters 1 g -- (--)


Franciscanessen


Identificatie: --









Witbol Eiken-Beukenbos 0,9 Matige ecologische verwantschap








arme Eiken-Haagbeukenbos 1,4 Zwakke ecologische verwantschap

droog Eiken-Haagbeukenbos 1,0 Matige ecologische verwantschap

Hyacintrijk Eiken-Haagbeukenbos 1,4 Zwakke ecologische verwantschap

vochtig Eiken-Haagbeukenbos 0,8 Hoge ecologische verwantschap

Essenbronbos 1,2 Matige ecologische verwantschap

droog Iepen-Essenbos 1,6 Zwakke ecologische verwantschap

Elzenrijk Iepen-Essenbos 1,0 Matige ecologische verwantschap

Elzen-Essenbos 1,7 Zwakke ecologische verwantschap


Populieren-ruigte 1,4 Zwakke ecologische verwantschap

Populieren-beemd 1,0 Matige ecologische verwantschap

Duinbos 1,0 Matige ecologische verwantschap



Ruigt-Elzenbos 1,0 Matige ecologische verwantschap

Elzenbroekbos 1,5 Zwakke ecologische verwantschap

Elzen-Eikenbos 1,6 Zwakke ecologische verwantschap


Bosbestandfiche

08

0

10

20

30

40

50

60

70

Rododendron-bos
















Essenbronbos



Elzen-Essenbos


Populieren-ruigte

Populieren-beemd

Duinbos

Wilgenvloedbos


Ruigt -Elzenbos


TPab_BSK TPab_K

Franciscanessen

Plaats: zusters Perceel: 1 Bestand: h Proefvlak: --

Identificatie: --


Quercus rubra Ame eik r 8 x 16 0

Quercus robur Zomereik r 4 x 4 0

Fagus sylvatica Beuk r 0 0



Rhododendron ponticum Pontische rododendron 4 2 x 2 0


KRUIDLAAG Latijnse naam Nederlandse naam BB Coëficiënt Min areale HerbariumnrRhododendron ponticum Pontische rododendron 2b 2 x 2 0


agina 1 van 1

Determinatie:

Franciscanessen


Identificatie: --




Bosinventarisatie:



TP_BSKM: typische Wintereiken-Beukenbos

TPab_K: Rododendron-bos

TPab_KM: Rododendron-bos

TPab_BSK: Rododendron-bos

TPab_BSKM: Rododendron-bos







Franciscanessen


Identificatie: --

10

9

8

7

6

5

4

504540353025201510503

0,000--0,0--0,0--0,0--0,0zusters 1 h -- (--)





Franciscanessen


Identificatie: --

10

9

8

7

6

5

4

504540353025201510503

0,000--0,0--0,0--0,0--0,0zusters 1 h -- (--)


Franciscanessen


Identificatie: --



































Bosbestandfiche

09

0

10

20

30

40

50

60

Rododendron-bos
















Essenbronbos



Elzen-Essenbos


Populieren-ruigte

Populieren-beemd

Duinbos

Wilgenvloedbos


Ruigt -Elzenbos


TPab_BSK TPab_K

Franciscanessen

Plaats: zusters Perceel: 1 Bestand: i Proefvlak: --

Identificatie: --


Quercus rubra Ame eik r 16 x 16 0

Pinus sylvestris Grove den 3 0 0


Abies Zilverspar (G) + 4 x 8 0

STRUIKLAAG Latijnse naam Nederlandse naam BB Coëficiënt Min areale HerbariumnrRhododendron ponticum Pontische rododendron 3 2 x 2 0

KRUIDLAAG Latijnse naam Nederlandse naam BB Coëficiënt Min areale HerbariumnrRubus Braam (G) 1 8 x 16 0

Rhododendron ponticum Pontische rododendron + 2 x 2 0

Dryopteris dilatata Brede stekelvaren r 8 x 16 0


agina 1 van 1

Determinatie:

Franciscanessen


Identificatie: --

VDW: PNV: geen bos



Bosinventarisatie:


TP_BSK: Rododendron-bos

TP_BSKM: Rododendron-bos



TPab_BSK: Bochtige smele-rijk Berken-Eikenbos

TPab_BSKM: Rododendron-bos

Schaminée: 41AA03D: Kussentjesmos-Dennenbos; subass. met Pijpestrootje

Rompgemeenschap: 41: Klasse der naaldbossen





Franciscanessen


Identificatie: --

10

9

8

7

6

5

4

504540353025201510503





Franciscanessen


Identificatie: --

10

9

8

7

6

5

4

504540353025201510503

0,000--0,0sterke nitrificatie7,0--0,0mesofiel-hygroclien6,0zusters 1 i -- (--)


Franciscanessen


Identificatie: --



































Bosbestandfiche

10

0

10

20

30

40

50

60

Rododendron-bos
















Essenbronbos



Elzen-Essenbos


Populieren-ruigte

Populieren-beemd

Duinbos

Wilgenvloedbos


Ruigt -Elzenbos


TPab_BSK TPab_K

Franciscanessen

Plaats: zusters Perceel: 1 Bestand: j Proefvlak: --

Identificatie: --


Picea abies Fijnspar r 8 x 16 0


STRUIKLAAG Latijnse naam Nederlandse naam BB Coëficiënt Min areale HerbariumnrRhododendron ponticum Pontische rododendron 3 2 x 2 0

KRUIDLAAG Latijnse naam Nederlandse naam BB Coëficiënt Min areale HerbariumnrRhododendron ponticum Pontische rododendron + 2 x 4 0

Fagus sylvatica Beuk r 16 x 16 0


agina 1 van 1

Determinatie:

Franciscanessen


Identificatie: --

VDW: (6+7) Berken-Zomereikenbos


TP_K: Bramenrijk Eiken-Beukenbos

Bosinventarisatie:

TP_KM: Hyacintrijk Eiken-Haagbeukenbos



TPab_K: droog Eiken-Haagbeukenbos

TPab_KM: droog Eiken-Haagbeukenbos









Franciscanessen


Identificatie: --

10

9

8

7

6

5

4

504540353025201510503





Franciscanessen


Identificatie: --

10

9

8

7

6

5

4

504540353025201510503

0,000--0,0--0,0--0,0mesofiel5,0zusters 1 j -- (--)


Franciscanessen


Identificatie: --



































Bosbestandfiche

11

0

5

10

15

20

25

30

35

40

45

50

Rododendron-bos
















Essenbronbos



Elzen-Essenbos


Populieren-ruigte

Populieren-beemd

Duinbos

Wilgenvloedbos


Ruigt -Elzenbos


TPab_BSK TPab_K

Franciscanessen

Plaats: zusters Perceel: 1 Bestand: k Proefvlak: --

Identificatie: --


Picea abies Fijnspar 3 0 0

STRUIKLAAG Latijnse naam Nederlandse naam BB Coëficiënt Min areale HerbariumnrRhododendron ponticum Pontische rododendron 2b 4 x 8 0

KRUIDLAAG Latijnse naam Nederlandse naam BB Coëficiënt Min areale HerbariumnrSorbus aucuparia Wilde lijsterbes r 2 x 2 0

Rubus Braam (G) 2b 2 x 2 0

Rhododendron ponticum Pontische rododendron 2m 2 x 4 0

Quercus rubra Ame eik 1 2 x 2 0

Prunus serotina Ame vogelkers + 16 x 16 0

Prunus laurocerasus Laurierkers r 2 x 2 0

Picea abies Fijnspar r 8 x 16 0

Fagus sylvatica Beuk r 16 x 16 0

Dryopteris dilatata Brede stekelvaren + 16 x 16 0

Chamaecyparis Chamaecyparis + 8 x 8 0



agina 1 van 1

Determinatie:

Franciscanessen


Identificatie: --

VDW: (8+9) Verarmde vormen van Wintereiken-Beukenbos of (12) Veldbies-



Bosinventarisatie:

TP_KM: typisch Berken-Eikenbos

TP_BSK: Rododendron-bos

TP_BSKM: Rododendron-bos



TPab_BSK: Witbol Berken-Eikenbos

TPab_BSKM: Witbol Berken-Eikenbos







Franciscanessen


Identificatie: --

10

9

8

7

6

5

4

504540353025201510503





Franciscanessen


Identificatie: --

10

9

8

7

6

5

4

504540353025201510503

2,593Moder14,0sterke nitrificatie7,0acidofiel-acidoclien2,0mesofiel5,4zusters 1 k -- (--)


Franciscanessen


Identificatie: --









Witbol Eiken-Beukenbos 1,7 Zwakke ecologische verwantschap


























Bosbestandfiche

12

0

5

10

15

20

25

30

35

40

45

Rododendron-bos
















Essenbronbos



Elzen-Essenbos


Populieren-ruigte

Populieren-beemd

Duinbos

Wilgenvloedbos


Ruigt -Elzenbos


TPab_BSK TPab_K

Franciscanessen

Plaats: zusters Perceel: 1 Bestand: l Proefvlak: --

Identificatie: --



STRUIKLAAG Latijnse naam Nederlandse naam BB Coëficiënt Min areale HerbariumnrRhododendron ponticum Pontische rododendron 2a 16 x 16 0

KRUIDLAAG Latijnse naam Nederlandse naam BB Coëficiënt Min areale HerbariumnrRhododendron ponticum Pontische rododendron + 16 x 16 0

Fraxinus Es (G) 1 8 x 16 0


agina 1 van 1

Determinatie:

Franciscanessen


Identificatie: --

VDW: Geen omschrijving gegeven voor dicho 01111



Bosinventarisatie:














Franciscanessen


Identificatie: --

10

9

8

7

6

5

4

504540353025201510503





Franciscanessen


Identificatie: --

10

9

8

7

6

5

4

504540353025201510503

0,000--0,0--0,0--0,0--0,0zusters 1 l -- (--)


Franciscanessen


Identificatie: --



































Bijlage 5

Nederlanse naam Latijnse benaming Nederlanse naam Latijnse benamingAmerikaanse eik Quercus rubra Ridderzuring Rumex obtusifoliusAmerikaans Amelanchier lamarckii Riet Phragmites australisAmerikaanse vogelkers Prunus serotina Rietgras Phalaris arundinaceaeAzalea Rhododendron azalea sp. Robinia Robinia pseudoacaciaBerberis Berberis sp. Ruwe berk Betula pendulaBeuk Fagus sylvatica Schaduwgras Poa nemoralisBlauwe bosbes Vaccinium myrtillus Schijnaardbei Potentilla indica

Bonte gele dovenetelLamium galeobdolon subsp.argentatum Sint-Janskruid Hypericum perforatum

Boswilg Salix caprea Skimmia Skimmia sp.Braam Rubus sp. Sneeuwbes Symphoricarpos albusBrede stekelvaren Dyopteris dilatata Sporkehout Rhamnus frangulaBuxus Buxus sp. Stinkende gouwe Chelidonium majusCorsicaanse den Pinus nigra subsp. laricio Suikeresdoorn Acer saccharumDubbelloof Blechnum spicant Tamme kastanje Castanea sativaDwergmispel Cotoneaster sp Taxus Taxus baccataEenstijlige meidoorn Crataegus monogyna Viburnum Viburnum sp.Europese lork Larix decidua Vijfnaaldenden Pinus parvifloraFijnspar Picea abies Weigelia weigelia sp.Forsythia Forsythia sp. Wijfjesvaren Athyrium filix-feminaGeel nagelkruid Geum urbanum Wilde lijsterbes Sorbus aucupariaGewone brunel Prunella vulgaris Witte paardenkastanje Aesculus hippocastanumGewone Es Fraxinus excelsior Wolfsmelk Euphorbia sp.Gewone esdoorn Acer pseudoplatanus Zoete kers Prunus aviumGewone salomonszegel Polygonatum multiflorum Zomereik Quercus roburGewone veldbies Luzula campestris Zwarte els Alnus glutinosaGewone vlier Sambucus nigraGewone vogelkers Prunus padusGewoon haarmos Polytrichum communeGewoon robertskruid Geranium robertianumGrote brandnetel Urtica dioicaGrote maagdenpalm Vinca majorGrove den Pinus sylvestrisHaagbeuk Carpinus betulusHarig wilgenroosje Epilobium hirsutumHazelaar Corylus avelanaHortensia Hydrangea sp.Hulst Ilex aquifoliumJapanse kweepeer Chaenomeles japonicaKardinaalsmuts Euonymus europeusKlimop Hedera helixLaurierkers Prunus laurocerasusLelietje-van-dalen Convallaria majalisLevensboom Thuja sp.Liguster Ligustrum ovalifoliumLinde Tilia sp.Mispel Mespilus germanicaMoeraseik Quercus palustrisOkkernoot Juglans regiaPaardebloem TaraxacumPerzikkruid Persicaria maculosa /Pijpenstrootje Molinia caeruleaPitrus Juncus effususPontische rododendron Rhododendron ponticum

Prikneus Silene coronariaPruim Prunus domesticaReuzenbalsemien Impatiens glandulifera

Nederlandse naam Latijnse benaming Nederlandse naam Latijnse benamingBleekgele droogbloem Gnaphalium luteo-album Bijvoet Artemisia vulgarisGewone ereprijs Veronica chamaedrys Bleekgele droogbloem Gnaphalium luteo-albumGewoon biggenkruid Hypochaeris radicata Boswilg Salix capreaGrote weegbree Plantago major Braam Rubus sp.Hondsdraf Glechoma hederacea Canadese fijnstraal Conyza canadensisKruipend zenegroen Ajuga reptans Duizendblad Achillea millefoliumKruipende boterbloem Ranunculus repens Gestreepte witbol Holcus lanatusLiggend hertshooi Hypericum humifusum Gewone brunel Prunella vulgarisMadeliefje Bellis perennis Gewone melkdistel Sonchus oleraceusPaardenbloem Taraxacum Gewoon biggenkruid Hypochaeris radicataPinksterbloem Cardamine pratensis Glanshaver Arrhenatherum elatiusRidderzuring Rumex obtusifolius Grote brandnetel Urtica dioicaSchapenzuring Rumex acetosella Harig knopkruid Galinsoga quadriradiataVarkensgras Polygonum aviculare Hondsdraf Glechoma hederaceaVeldzuring Rumex acetosa Jakobskruiskruid Senecio jacobaeaWitte klaver Trifolium repens Klein streepzaad Crepis capillaris

Kruipende boterbloem Ranunculus repensMadeliefje Bellis perennis

Nederlandse naam Latijnse benaming Melganzevoet Chenopodium albumAkkerdistel Cirsium arvense Paardenbloem TaraxacumBeuk Fagus sylvatica Perzikkruid Persicaria maculosa / Polygonum persicariaBleekgele droogbloem Gnaphalium luteo-album Pijpenstrootje Molinia caeruleaBraam Rubus sp. Pitrus Juncus effususGewone brunel Prunella vulgaris Ridderzuring Rumex obtusifoliusGrote brandnetel Urtica dioica Ruwe berk Betula pendulaGrote weegbree Plantago major Schapenzuring Rumex acetosellaHondsdraf Glechoma hederacea Sint-Janskruid Hypericum perforatumKruipende boterbloem Ranunculus repens Smalle weegbree Plantago lanceolataLiggend hertshooi Hypericum humifusum Speerdistel Cirsium vulgareMadeliefje Bellis perennis Stinkende gouwe Chelidonium majusniet gele kamille Varkensgras Polygonum avicularePaardenbloem Taraxacum Witte klaver Trifolium repensPerzikkruid Persicaria maculosa / Polygonum persicariaPontische rododendron Rhododendron ponticumRidderzuring Rumex obtusifoliusRuwe berk Betula pendulaStraatgras Poa annuaVarkensgras Polygonum aviculareVogelmuur Stellaria mediaZwarte nachtschade Solanum nigrum subsp. Nigrum

Nederlandse naam Latijnse benaming Nederlandse naam Latijnse benamingAkkerdistel Cirsium arvense Akkerdistel Cirsium arvenseCanadese fijnstraal Conyza canadensis Braam Rubus sp.Gewone veldbies Luzula campestris Duizendblad Achillea millefoliumGewoon biggenkruid Hypochaeris radicata Grote brandnetel Urtica dioicaGrote weegbree Plantago major Grote weegbree Plantago majorHondsdraf Glechoma hederacea Hondsdraf Glechoma hederaceaKlein streepzaad Crepis capillaris Kruipende boterbloem Ranunculus repensKleine ooievaarsbek Geranium pusillum Madeliefje Bellis perennisKruipende boterbloem Ranunculus repens Paardenbloem TaraxacumPaardenbloem Taraxacum Perzikkruid Persicaria maculosa / Polygonum persicariaSchapenzuring Rumex acetosella Pitrus Juncus effusus

V_14_1

V_63_1 en 2

V_14_2

V_63_4 en 64_1 V_63_5

Varkensgras Polygonum aviculare Ridderzuring Rumex obtusifoliusVogelmuur Stellaria media Schapenzuring Rumex acetosellaWitte klaver Trifolium repens Straatgras Poa annua

Vogelmuur Stellaria mediaWitte klaver Trifolium repensZwarte nachtschade Solanum nigrum subsp. Nigrum

Nederlandse naam Latijnse benamingAkkerdistel Cirsium arvenseBlauwe bosbes Vaccinium myrtillusBraam Rubus sp.Gewone veldbies Luzula campestrisGewoon biggenkruid Hypochaeris radicataGlanshaver Arrhenatherum elatiusGrote brandnetel Urtica dioicaGrote weegbree Plantago majorHondsdraf Glechoma hederaceaKruipende boterbloem Ranunculus repensPaardenbloem TaraxacumPerzikkruid Persicaria maculosa / Polygonum persicariaPijpenstrootje Molinia caeruleaRidderzuring Rumex obtusifoliusRobinia Robinia pseudoacaciaSporkehout Rhamnus frangulaVogelmuur Stellaria mediaWitte klaver Trifolium repensZwarte nachtschade Solanum nigrum subsp. Nigrum

V_63_6 en 7

Bijlage 6

PRAKTISCHE AANBEVELINGEN VOOR HET EFFICIENTE ONDERHOUD VAN UW VOORWERPEN

VINDT U ONMIDDELLIJK NA DE INHOUDSTAFEL.

Indien u nog vragen hebt bij dit verslag of de uit te voeren werken, aarzel niet ons te contacteren.

Inspectie Klein Erfgoed INSPECTIENUMMER : A-76/12098/2012/B

OBJECT : Klein erfgoed van en te Wuustwezel -

Beelden domein Zusters Franciscanessen

LIGGING : Straat + nr.

Gemeente/Stad

: Bredabaan 737

2990 WUUSTWEZEL

WETTELIJKE BESCHERMING : /

HUIDIGE FUNCTIE : Andere

ABONNEE : Kempens Landschap vzw

Peredreef 5

2580 PUTTE

INSPECTIEDATA : 30/07/2012 // 7/08/2012

UITGEVOERD DOOR : Jos Vekemans en Tanya Bourgeois

Tel.: 03 360 52 33

E-mail: [email protected]

TOTAAL AANTAL MANUREN : 15u50 (ter plaatse)

UITGEVOERDE WERKEN : /

GEBRUIKTE MATERIALEN : /

VORIGE INSPECTIES : /

OPMERKINGEN :

Monumentenwacht inspecteerde de beelden behorend tot het

domein van de Zusters Franciscanessen. Dit domein is onlangs

publiek toegankelijk geworden. Er is dus nu meer kans op

vandalisme.

Drie beelden werden daarom voorlopig opgeslagen in de

gemeenteloods van Wuustwezel. De bedoeling is om ze op termijn

terug op hun originele plaats te zetten. Deze drie beelden werden

eveneens geïnspecteerd.

mailto:[email protected]



2

Alle publicaties van Monumentenwacht vermeld in het verslag

worden kosteloos toegestuurd aan onze abonnees.

Bijkomende exemplaren kunnen tegen betaling bekomen worden

bij Monumentenwacht Vlaanderen, Erfgoedhuis Den Wolsack,

Oude Beurs 27, 2000 Antwerpen

Tel.: 03 212 29 50.

Ze kunnen ook kosteloos gedownload worden op

www.monumentenwacht.be.

http://www.monumentenwacht.be/



Inhoud

1. Omgeving 8

1.1. Toegankelijkheid

1.2. Vandalisme en vervuiling

1.3. Dieren

1.4. Bestrating / Terrein

1.5. Bomen / Begroeiing

2. Mariagrot met Onze-Lieve-Vrouw Onbevlekt ontvangen 9

3. Aarstengel Michaël 12

4. Franciscus van Assisi 15

5. Calvarie 20

6. Gedenksteen 22

7Heilig hart van Jezus 24

8. Antonius van Padua 29

9Kindje Jezus 32

Aanbevelingen

Voor een optimale toegankelijkheid, bereikbaarheid en veiligheid zijn de

volgende punten van bijzonder belang:

Nadere toelichting vindt u

in het rapport onder

volgende nummers:

dringend

De drie opgeslagen beelden in de gemeenteloods:

- de beelden afschermen van de omliggende goederen om schade te voorkomen

en

- de beelden laten conserveren voordat ze terug op het domein worden

geplaatst

: 4. // 8. // 9.

Grot van Franciscus van Assisi:

- de toegangsbrug vernieuwen

: 4.5.

Voor een goed behoud moet een gespecialiseerd conservator-restaurateur volgende

conserverende maatregelen uitvoeren:

Nadere toelichting vindt u

in het rapport onder

volgende nummers:

dringend

Mariagrot met Onze-Lieve-Vrouw Onbevlekt Ontvangen:

- de klimop verwijderen;

- de losse bakstenen van de structuur herstellen en

- de afwerklaag herstellen

: 2.1. // 2.3.

Sokkel Aartsengel Michaël:

- de bovenzijde van de sokkel herstellen

: 3.1.

op korte termijn

Sokkel Heilig Hart van Jezus:

- de beplanting snoeien

Trappen en opbouw:

- de weggevallen cementering herstellen met een compatibele pleister;

- de marmeren plaat herstellen en opnieuw bevestigen en

- de sierbetonnen zijkanten herstellen

Sokkel:

- de horizontale scheurvorming aan de achterzijde onderzoeken en deze

herstellen;

- de roestige ijzers aan de achterzijde verwijderen en

- de oorzaak van de verticale scheuren onderzoeken en herstellen

: 7.1. // 7.3.

Sokkels van Antonius van Padua en Kindje Jezus:

- de cementering van de bovenzijde en de verticale scheurvorming van de

sokkels herstellen met een restauratiemortel;

- de verflaag herstellen;

- de sokkel van Kindje Jezus stabiliseren voordat het beeld wordt terug gezet en

- de sokkels reinigen

: 8.1. // 9.1.

5

Beelden, Onze-Lieve-Vrouw, Aartsengel Michaël, Franciscus van Assisi, H.

Hart, Antonius van Padua en Kindje Jezus:

- laten conserveren en reinigen

: 2.2. // 3.2. // 4.2. // 7.2. //

8.2. // 9.2.

op termijn

Gedenksteen:

- de verflaag van de plaat fixeren en

- na gaan of het glasraam nog ergens bewaard wordt en indien nodig laten

herstellen

: 6.1.

Voor een goede instandhouding van de voorwerpen vinden wij het van belang dat

volgende werken uitgevoerd worden:

Nadere toelichting vindt

u in het rapport onder

volgende nummers:

dringend

Grot van Franciscus van Assisi:

- de oorzaak van de scheurvorming en de verzakking laten onderzoeken;

- de fundering van de grot herstellen;

- de weggevallen delen opmetsen met een compatibele mortel;

- het betonijzer van het dak ontroesten en behandelen en

- de scheurvorming in de grot en op het dak herstellen

Tegelijkertijd kan werk gemaakt worden van:

- de betonijzers van de latei ontroesten en behandelen;

- de betonnen latei herstellen met een restauratiemortel;

- de betonnen vloer vernieuwen na het wegnemen van de Schade oorzaak;

- de grafiti verwijderen;

- de weggevallen keitjes van de tekst terug bevestigen;

- de blauwe hardstenen sokkel waar het beeld op stond pas zetten zodat het

beeld er terug kan opgezet worden en

- indien gewenst de buitenzijde van de grot duurzaam afwerken met een

compatibele mortel zodat er geen vocht in de ruwe afwerking kan dringen

: 4.1. // 4.3. //4.4.

Calvarie:

- de horizontale balk van het kruis vervangen en

- het ingerotte deel van de bovenzijde van de verticale balk vernieuwen en

afdekken met een loden slab

: 5.2.

op korte termijn

Beelden:

Omdat de beelden in een publiek toegankelijk park staan is het beter deze voor

het publiek af te schermen. Een niet storende afscherming zou bijvoorbeeld een

lage, dichte beplanting rond het beeld kunnen zijn. De beplanting mag niet tot

tegen het beeld komen, zodat ze geen schade kan toebrengen. Dit is een

natuurlijke barrière zodat vandalisme tot een minimum beperkt wordt.

: 1.2. // 1.3.

op termijn

Calvarie:

- de bloembakken hermetsen en

- de scheur dichten met een compatibele mortel

: 5.1.

6

Voor een duurzaam onderhoud zijn de volgende punten van bijzonder belang:

Regelmatig de beelden en de sokkels reinigen met een zachte borstel en zuiver

water

De bomen en de planten regelmatig snoeien.

Voor het onderhoud van het object verwijzen wij ook naar de

onderhoudsbrochure “Onderhoud van funerair erfgoed”.

7

Onderdelen die gebreken vertonen worden afzonderlijk besproken en krijgen een globale beoordeling.

Hierbij worden volgende criteria gehanteerd:

G = Goed. Voor een goede instandhouding van het object zijn geen onmiddellijke ingrepen vereist.

R = Redelijk. De vastgestelde onvolkomenheden zijn nog niet acuut. Wel is een verhoogde waakzaamheid

geboden om zonodig tijdig te kunnen ingrijpen.

M = Matig. Plaatselijke gebreken werden vastgesteld. Zij moeten tijdig hersteld worden.

S = Slecht. Een snelle, grondige ingreep dringt zich op.

N = Niet geïnspecteerd.

De onderdelen die niet werden geïnspecteerd, bijvoorbeeld omwille van veiligheidsoverwegingen, zijn in de kolom

N (= Niet) aangegeven. In de toelichting vindt u de verantwoording hiervan.

Voorwerp G R M S N Toelichting 8

Beoordeling : G = Goed R = Redelijk M = Matig S = Slecht N = Niet geïnspecteerd

1. Omgeving

1.1. Toegankelijkheid 100

G Het domein is publiek toegankelijk.

1.2. Vandalisme en vervuiling 100

R Door de toegankelijkheid van het domein wordt het risico

op vandalisme en vervuiling groter. Tijdens de inspectie

was een onderhoudsploeg aan het werken.

1.3. Afsluiting 100

R De beelden zijn niet afgeschermd voor het publiek.

1.4. Andere 100

Zitbanken M Sommige zitbanken op het terrein zijn beschadigd.



2. Mariagrot met Onze-Lieve-Vrouw Onbevlekt Ontvangen

Domein Zuster Franciscanessen

Bevindt zich in het eerste weggetje links vanaf de

ingang van het park

2.1. Opgaand werk: grot 10 30 20 40

Fundering G Voor zover zichtbaar is de fundering in orde.

Metselwerk R De binnenstructuur van de grot bestaat uit

baksteenmetselwerk en is voor zover zichtbaar nog in

redelijke staat.

M Aan de achterzijde komt het baksteenmetselwerk los en is

het deels weggevallen. Dit proces zet zich verder.

Afwerklaag S De bakstenen zijn deels zichtbaar doordat de cementering

verspreid ingescheurd is en loskomt. Hierdoor is er

vochtinfiltratie in het baksteenmetselwerk. De

cementering zit aan de achterzijde grotendeels los. Er is

acuut gevaar voor verder verlies.

Aan de voorzijde zijn er scheuren in de cementering. Ze

komt los en is plaatselijk weggevallen.

Verspreid zijn er herstellingen uitgevoerd, die ook

loskomen.



Opschriften G Op de grot zijn drie marmeren platen met opschriften

bevestigd. Deze zijn voor zover zichtbar in orde. Op twee

ervan zijn recentere platen vermoedelijk in kunststof

bevestigd met metalen schroeven. Deze recentere

toevoegingen doen afbreuk aan het origineel.

2.2. Sculptuur 85 15

Onze-Lieve-Vrouw Onbevlekt

Ontvangen

R Het beeld in kunststeen staat in een nis. Het is wit

overschilderd.

Het beeld staat vast. De bevestigingswijze kan niet

gecontroleerd worden.

M De grote teen van de linkervoet en de plooien op de

voorkant van het kleed zijn mechanisch beschadigd.



M Het beeld is overschilderd over oude lacunes heen. De

verflaag craqueleert en stuwt op.

2.3. Andere 5 95

Bomen /Begroeiing

Planten en bloemen G Onderaan de grot en op de grot zijn zones voorzien voor

planten en bloemen. Voor zover zichtbaar zijn ze in orde.

Begroeiing op de grot M De grot is aan één zijde begroeid met klimop. Dit is

vermoedelijk niet origineel. Klimopwortels brengen vaak

schade toe aan de onderliggende structuur en afwerking.

Vermoedelijk is dit hier ook het geval. Het volledig

weghalen van de klimop zonder restauratie van de grot

kan de schade vergroten.

Bomen en struiken in de

omgeving

M Rond de grot staan verschillende bomen en struiken,

waarvan de takken volledig over de grot hangen.

Plaatselijk raken de takken de grot. Deze kunnen schade

toebrengen.

De struiken staan er dicht tegen. De wortels kunnen

schade aan de grot toebrengen.



3. Aartsengel Michaël op sokkel


Bevindt zich achter de Mariagrot met Onze-Lieve-

Vrouw Onbevlekt Ontvangen

3.1. Opgaand werk: sokkel 85 10 5

Fundering N De fundering is niet zichtbaar. Er zijn geen uiterlijke

problemen.

Betonwerk R De betonnen sokkel is zwart geschilderd en is grotendeels

in orde.

Bovenzijde S Het bovenste deel van de sokkel is verspreid ingescheurd

met sterke vochtinfiltratie tot gevolg.



Onderste delen R De onderste delen zijn nog in redelijke staat. Door de

vochtinfiltratie in het bovenste deel zijn er wel enorm veel

kalkuitbloeiingen. Deze uitbloeiingen vormen een harde

laag die plaatselijk afspringt.

3.2. Sculptuur: Aartsengel

Michaël

80 20

Algemeen R Het beeld in kunststeen is wit overschilderd.

Het staat stabiel. De bevestiging is niet zichtbaar.

Structuur en afwerklaag M Onderdelen van de poten van de draak zijn verdwenen en

ingescheurd.

De overschildering is uitgevoerd met een niet compatibele

verf tot over de bovenzijde van de sokkel heen. Hierdoor

stuwt de verf op en is ze op verschillende plaatsen

verdwenen.

Het beeld is licht bevuild.



3.3. Andere 100

Bomen /Begroeiing R Het beeld is omgeven door struiken die de sokkel raken.

Op dit moment is er nog geen gevolgschade.

Het beeld is omgeven door bomen, waarvan de takken

volledig over het beeld komen.



4. Franciscus van Assisi en grot


Gemeenteloods

Grot

Franciscus

De grot bevindt zich door het pad

achter Aartsengel Michaël te

volgen tot aan het water

4.1. Opgaand werk: grot 5 35 60

Fundering M De fundering is niet meer stabiel. Aan de waterzijde is het

voegwerk uitgespoeld. Mogelijk zijn de wortels van de

bomen mede oorzaak.



Metselwerk S De structuur van de grot bestaat uit brut

baksteenmetselwerk en aan de voorzijde uit stukken

betonsteen.

De latei bestaat uit gegoten beton.

De grot helt over naar de linkerzijde (in vooraanzicht) als

gevolg van de onstabiele fundering. Aan de achterzijde is

het baksteenmetselwerk sterk ingescheurd en verzakt. Er

is acuut gevaar voor verlies van baksteenmetselwerk. De

toestand is instabiel.

M Verspreid in het interieur komt scheurvorming voor (bv.

in de linkermuur en de zitbank aan de rechterzijde).

Aan de linkervoorzijde is er een deel baksteenmetselwerk

weggevallen.

De latei vertoont betonrot door de minimale

betondekking. De betonijzers zijn roestig.

Opschriften R De opschriften op de voorzijde en ter hoogte van de

zitbank in de grot zijn uitgevoerd met keitjes in cement

gelegd. Enkele keitjes ontbreken. Ter hoogte van de

zitbank zijn ze bevuild door gele verf afkomstig van

graffiti.



4.2. Sculptuur: Franciscus van

Assisi

50 50

Algemeen G Het beeld is gemaakt uit terracotta en is in stabiele staat.

Het oppervlak is bevuild.

M Het beeld staat in de gemeenteloods tussen ander

materiaal. Regelmatig worden paletten vervoerd waardoor

de reële kans bestaat dat het beeld beschadigd wordt.

M Verspreid vertoond het beeld kleine scheurtjes.

Tussen de hand en de romp zit een kleine opening.

Het kruis van de paternoster is verdwenen.

Aan de achterzijde zitten een aantal gaatjes. Dit heeft

geen verdere gevolgen.

4.3. Bedaking/regenwater-

afvoer: grot

70 30

Algemeen R Het betonnen dak is sterk verweerd.



M De bedaking is plaatselijk ingescheurd met vochtinfiltratie

tot gevolg. Plaatselijk is de roestige wapening zichtbaar.

4.4. Interieur/Binnenzijde 20 80

Vloer S De betonnen vloer is gebarsten en grotendeels

beschadigd, mogelijk ten gevolge van de wortels van de

achterliggende boom.

Er ligt een weinig zwerfvuil.

Sokkel R De blauwe hardstenen sokkel in de grot staat vast, maar

helt over naar achter.

Hij is bealgd.



4.5. Andere 100

Toegankelijkheid S De houten brug naar het eiland waarop de grot staat, is in

slechte staat.

De loopplanken zijn ingerot en deels verdwenen.

Bomen /Begroeiing

Bloembakken S De terracotta bloembak aan de rechterzijde (in

vooraanzicht) is ingemetst en gebarsten.

In de grot waren er ook bloempotten voorzien, waarvan er

zich nog resten aftekenen.

Bomen S Een aantal bomen zijn tegen de grot aangegroeid.

De wortels brengen schade toe aan de structuur.



5. Calvarie

Domein Zusters Franciscanessen

Bevindt zich aan de linkerzijde

van de hoofddreef

5.1. Opgaand werk 15 65 20

Fundering G Voor zover zichtbaar is de fundering in orde.

Metselwerk

Algemeen R De calvarie is opgebouwd uit natuur- en betonstenen met

een aantal uitsparingen voor planten. Het geheel is bruut

opgebouwd.

M Plaatselijk is een betonsteen gelost en is een scheur

zichtbaar. De stenen van de linker bloembak liggen los.

Plaatselijk liggen er brokstukken, vermoedelijk zijn dit

restanten van een bloembak aan de rechterzijde.

Een aantal stenen van de afboording liggen los of zijn

verdwenen.



5.2 Sculptuur 15 80 5

Houten kruis R N De bevestiging van het kruis in de calvarie berg is niet

zichtbaar maar voelt nog stevig aan.

In aansluiting met de stenen is het kruis licht ingerot.

S De bovenzijde van de staander is niet afgedekt waardoor

deze is ingerot.

De dwarsarm is zwaar ingerot. De ijzeren

bevestigingsbout is roestig.

5.3 Andere 100

Bomen /Begroeiing M Verspreid begint er klimop en jonge bomen op de calvarie

te groeien. Deze kunnen schade aanbrengen.



6. Gedenksteen


Bevindt zich aan de linkerzijde van

de hoofddreef

6.1 Opgaand werk 85 10 5

Blauwe hardsteen G De traptrede voor de gedenktsteen is in orde.

Fundering R De sokkel is verzakt wat wijst op een verzakking van de

betonnen fundering. De ondergrond is een weinig

uitgespoeld. Momenteel is er nog geen gevaar voor de

stabiliteit.

Metselwerk G De sokkel is opgebouwd uit baksteenmetselwerk.

Plaatselijk begint er een voeg licht te barsten, zonder

gevolgschade.



Betonwerk M De invulling is vermoedelijk een betonnen plaat, die

stevig bevestigd is. Aan de voorzijde is de plaat

gesculpteerd en polychroom geschilderd. De polychromie

schilfert af.

De achterzijde is monochroom beschilderd. De verflaag

schilfert af.

Naar verluidt heeft er vroeger een glasraam ingezeten dat

nu verdwenen is.

6.2 Bedaking 100

Algemeen R Het dak bestaat uit terracotta tegels. Ze zijn licht

verweerd, maar nog voldoende stabiel.

6.3 Andere 100

Bomen /Begroeiing R Er staat een scheut van een boom kort tegen de

gedenksteen. Momenteel zonder gevolgschade.



7. Heilig Hart van Jezus


Bevindt zich aan het einde van de hoofddreef

7.1. Opgaand werk 10 60 30

Fundering G De fundering is voor zover zichtbaar in orde.

Metselwerk

Trappen en onderbouw R De structuur van de trappen en de onderbouw bestaat uit

baksteenmetselwerk en is voor zover zichtbaar nog

stabiel.

M De voor- en bovenzijde zijn afgewerkt met een

cementbepleistering. Deze scheurt verspreid in en valt

weg.



M De zijkanten van de trappen en de onderbouw zijn

gemaakt uit sierbeton. Dit scheurt ook verspreid in en

plaatselijk vallen stukken weg.

De marmeren plaat met opschrift is bevestigd tegen de

voorzijde van de onderbouw door middel van

cementering. De plaat komt los van het

baksteenmetselwerk en is ingescheurd bevuild.

Sokkel R De sokkel heeft eveneens een structuur in baksteen met

daar rond sierbeton en is voor zover zichtbaar nog stabiel.

M Aan de achterzijde zijn er verschillende horizontale

scheuren, vermoedelijk ten gevolge van roestig ijzerwerk.

Uit de achterzijde komen enkele roestige ijzers, waarvan

het nut niet onmiddellijk duidelijk is.



M Aan de voorzijde is er scheurvorming, kleinere stukjes

kunnen lossen. In de sierbeton zijn verschillende

plantenbakken uitgewerkt. De scheuren kunnen mogelijk

veroorzaakt zijn door de druk van het beeld en de

vochtinfiltratie via de plantenbakken.

7.2. Sculptuur: H.Hart van

Jezus

75 25

Algemeen R Het beeld in kunststeen staat stabiel op de sokkel. De

bevestiging is niet zichtbaar.

M Aan de linkerzijde van Jezus, onder zijn hand is een

herstelling uitgevoerd. Deze komt terug los.



M Onder meer rond de linkerhand en op de voorzijde in de

plooien zijn er scheurtjes in de kunststeen.

M Het beeld is wit overschilderd. De verflaag schilfert af tot

op de onderliggende verflagen en tot op de kunststeen.

Aan de bovenzijde is de verflaag bijna geheel verdwenen.

7.3. Andere 95 5

Plantenbak S In de struiken staat een plantenbak in terracotta met

cementering. De cementerig is grotendeels weggevallen

en de terracotta is rond om rond gebarsten.



Struiken en bomen M Rondom het beeld groeien struiken en enkele bomen. De

struiken zijn zo groot geworden dat de losstaande

plantenbak er door overwoekerd is. Ze komen volledig tot

tegen de sokkel en het beeld. Er is kans op schade.



8. Antonius van Padua en sokkel


Aan het kerkhof: sokkel

Gemeenteloods: Antonius van

Padua

8.1 Opgaand werk: sokkel 50 40 10

Fundering N Mogelijk is er geen fundering aanwezig.

Betonwerk

Sokkel R De betonnen sokkel is voor zover zichtbaar stabiel.

M De sokkel is verticaal ingescheurd met vochtinfiltratie tot

gevolg. Het vocht loopt aan de voet uit de sokkel.

Er zijn kalkuitbloeiingen zichtbaar.



Bovenzijde M De cementering van de bovenzijde scheurt los met

vochtinfiltratie tot gevolg.

M De afwerklaag bladdert af en de sokkel is bevuild.



8.2 Sculptuur: Antonius van

Padua

70 30

Algemeen R Het beeld staat in de gemeenteloods. Het bestaat uit

kunststeen en is in stabiele staat. Het oppervlak is bevuild.

M Het beeld is herhaalde male overschilderd zonder de

lacunes op niveau te brengen.

Hierdoor is de detaillering minder zichtbaar geworden.

De huidige verflaag stuwt op en schilfert plaatselijk af.

Bewaring M Het beeld staat in de gemeenteloods tussen ander



8.3 Andere 100

Bomen /Begroeiing R De struiken komen tot kort tegen de sokkel.

Andere R Rond de sokkel liggen een aantal stenen los.



9. Kind Jezus


Bevindt zich in het eerste

weggetje rechts vanaf de

ingang van het park: sokkel

Gemeenteloods: Kindje Jozef

9.1 Opgaand werk: sokkel 80 20

Fundering M Er is geen fundering aanwezig, waardoor de sokkel

verzakt is.

Betonwerk R De betonnen sokkel is nog in orde maar staat los in de

grond. Plaatselijk zijn er stukjes afgebroken.



Bovenzijde M De cementering van de bovenzijde scheurt los met

vochtinfiltratie tot gevolg.

Het ijzeren gaaswerk is roestig.

M De afwerklaag bladdert af en de sokkel is bevuild.

9.2 Sculptuur: Kindje Jezus 70 30

Algemeen R Het beeld staat in de gemeenteloods. Het bestaat uit

kunststeen en is in stabiele staat.

Naar verluidt is het beeld door vandalisme verschillende

male van de sokkel geduwd met schade tot gevolg. De

schade is hersteld en nog in orde.

R Het beeld is overschilderd.

R Het beeld is bevuild.

Bewaring M Het beeld staat in de gemeenteloods tussen ander



9.3 Andere 100

Andere R Rond de sokkel liggen een aantal stenen los.

Bijlage 7

1

BIJEENKOMST ‘TOEKOMSTIGE BEHEER VAN HET KLOOSTERDOMEIN

FRANCISCANESSEN ALS ERFGOEDLANDSCHAP’ MET OMWONENDE EN GEBRUIKERS

MAANDAG 2 DECEMBER 2013

GC ’T SCHOOLHUIS, THEO VERELLENLAAN 88, GOOREIND, WUUSTWEZEL

Doelstellingen van deze workshop

- Omwonenden en gebruikers informeren over de plannen van de gemeente Wuustwezel en Kempens Landschap ifv van het behoud en de opwaardering van het kloosterdomein

- Omwonenden en gebruikers informeren over de waarde van de plek - Omwonende en gebruikers bevragen over de activiteiten die momenteel

plaatsvinden in het domein - Omwonenden en gebruikers inschakelen bij het denkwerk omtrent de toekomstige

mogelijkheden van het kloosterdomein - Onderzoeken welke rol omwonenden en gebruikers kunnen spelen bij de verdere

ontwikkelingen en het toekomstige gebruik - Energie en betrokkenheid, ‘positieve vibes’ genereren bij omwonenden en

gebruikers bij het kloosterdomein - Een fijne en boeiende avond beleven

Deelnemers

De gemeente heeft via de gemeentelijke informatiekanalen breed uitgenodigd in de sfeer van ‘ideeën uitwisselen, uw mening kennen’. Er schreef zich een 60-tal mensen in.

HIER MISSCHIEN AL EEN EERSTE CONCLUSIE: DIT IS EEN HOGE TOT ZEER HOGE OPKOMST VOOR

DIT SOORT OPROEPEN. EN DAT ZEGT IETS OVER HET BELANG VAN HET KLOOSTERDOMEIN EN DE

GRAAD VAN BETROKKENHEID.

2

De workshop werd opgebouwd door middel van een aantal opdrachten. We geven hier een zo helder mogelijke weergave van de output per opdracht.

Output van de verscheidene opdrachten

Opdracht 1: Inventarisatie van de activiteiten die plaatsvinden op het domein en valorisatie van die activiteiten

Opdracht: om zicht te krijgen op wat er allemaal op het kloosterdomein gebeurt en om te weten of bewoners deze activiteiten al dan niet appreciëren op het domein, gaven we deze opdracht: “U kent het kloosterdomein allemaal (vrij) goed dus u heeft er ook zicht op wat er ‘reilt en zeilt’ in het domein.

- Noteer op een groene post-it de activiteiten die op het domein plaatsvinden die u leuk vindt en waarvan u vindt dat ze op hun plaats zijn in het domein.

- Noteer op een oranje post-it welke activiteiten er op het domein plaatsvinden en waarvan u vindt dat ze daar niet thuishoren.”

In de opdracht werd gevraagd naar een opsomming van bestaande initiatieven op het domein (dingen die NU op het domein gebeuren). Heel wat deelnemers gaven hier ook al heel enthousiast aan wat hun verwachtingen voor de toekomst van het domein zijn (vb. oude kerk verhuurbaar maken voor verenigingen). We nemen deze zaken hier niet verder op (want die komen later aan bod) en geven kort aan wat er hoofdzakelijk uit deze opdracht naar voor kwam.

1. De meest gebruikelijke activiteiten op het domein zijn wandelen, rustig fietsen, natuurbeleving, (kleinschalige) culturele activiteiten, activiteiten voor de jeugd. Deze activiteiten worden ook geapprecieerd op het domein.

2. Wat men zeker niet wenst op het kloosterdomein zijn loslopende honden, ruiters met paarden, snelle fietsers en mountainbikers, motorvoertuigen en valkerij.

CONCLUSIE: DE DEELNEMERS ZIEN HET KLOOSTERDOMEIN ALS EEN PARK ‘PUR SANG’, DUS EEN

PLEK WAAR NATUUR EN CULTUUR SAMENGAAN EN WAAR ZACHTE RECREATIE MET OPEN ARMEN

WORDEN ONTHAALD. ER MOET RUST HEERSEN, NIET IN DE ZIN VAN VOLLEDIGE STILTE MAAR

EERDER ALS ANTI-STRESS-OMGEVING EN PLEK VOOR ONTHAASTING. VANDAAR DAT ALLE VORMEN

VAN LAWAAI NIET WELKOM ZIJN EN DAT OOK ACTIVITEITEN DIE EEN AFBREUK KUNNEN DOEN AAN

DE WAARDEVOLLE OMGEVING EN INRICHTING GEWEERD MOETEN WORDEN.

3

Opdracht 2: Belang van het kloosterdomein duiden en verwachtingen voor het kloosterdomein bepalen

We stelden de deelnemers volgende vragen: - Waarom is het kloosterdomein zo belangrijk voor jou? - Wat moet het kloosterdomein hebben, doen, behouden, veranderen om een leuke

en aangename plek te zijn voor buurtbewoners, verenigingen, recreanten…?

We brengen de antwoorden hier geclusterd en in volgorde van voorkomen (frequentie van voorkomen):

Waarom is het kloosterdomein zo belangrijk voor jou?

- Om te wandelen (ook joggen, nordic walking, met hond) (9) - Omwille van de rust (6) - Het groene karakter trekt aan (landschap, natuur, groene long, natuurbeheer,

botanische karakter) - Het authentieke karakter van het domein spreekt aan en vraagt respect (behoud

eigenheid, wezenlijk deel van Gooreind - Omwille van de rijke geschiedenis en de erfgoedwaarde. - Het is een prachtig domein - Omdat het toegankelijk is (ook voor rolstoelgebruikers) - Omwille van de culturele en recreatieve mogelijkheden - De Heidebloem heeft speciale aantrekkingskracht - Het domein heeft een goede ligging

Wat moet het kloosterdomein hebben, doen, behouden, veranderen om een leuke en aangename plek te zijn voor buurtbewoners, verenigingen, recreanten…?

In eerste instantie wordt er gepleit voor het behoud van wat er nu is en zeker geen opdeling van het domein. Uiteraard mits de nodige verbeteringen en het juiste onderhoud. Men ziet een toekomst voor het domein die rekening houdt met wat nu is en die ook het verleden van de site respecteert en er zelfs aan refereert. Het publieke, openbare karakter van het domein is essentieel; het domein heeft in die zin nood aan een onthaalvoorziening. Het domein geeft uitstraling aan Wuustwezel, als groene halte.

De deelnemers vinden het ook belangrijk dat ‘alle leeftijden’ welkom zijn en blijven op het domein. Het aanbod moet daar op inspelen. Speciale aandacht moet er ook gaan naar mensen met een beperking.

Zo komt het behouden van de rust van het park als belangrijkste aandachtspunt aan bod. Rust wordt niet zozeer gelijkgesteld met ‘stil’ (cfr. geen stiltegebied) maar wordt geassocieerd met groen, natuur, erfgoed, vlotte toegankelijkheid.

Meteen geeft dit ook indicaties naar wat er niet kan, nl. paardrijden, mountainbike, gemotoriseerd verkeer en loslopende honden.

4

Er leven ook heel wat verwachtingen ten opzichte van de Heidebloem. Verder zal blijken dat de verwachtingen heel erg verschillen.

De deelnemers zien een vorm van zachte recreatie zeker zitten in het park; zelfs de toeristische aantrekkingskracht van het park mag uitgebreid worden zodat het meer een uithangbord wordt voor Wuustwezel.

Daarnaast vindt men het ook heel erg belangrijk dat de natuurwaarde van het domein gehandhaafd en ook verbeterd wordt. Dit moet dan kunnen samengaan met de zachte recreatie in het park.

Ook de landbouw moet een blijvende plek krijgen op het domein.

Veel deelnemers spreken zich ook uit over de aanpak en de staat van de wandelwegen. De bestaande paden moeten zeker behouden blijven en ook verbeterd worden ifv van de zachte recreatie. De zichtassen zijn hier een belangrijk gegeven. Er wordt gepleit voor een verbinding met het Uilenbos en een natuurlijke overgang met het militair domein. Ook hier komt een degelijk onderhoud regelmatig aan bod. Hetzelfde geld voor het onderhoud van de vijver en het herstel van de bruggetjes erover.

Tot slot worden er nog enkele specifieke vereisten vernoemd zoals een hondenweide, een bijenhotel, een speeltuin en horeca, vb. onder de vorm van een koffiehuis.

CONCLUSIE: MINIMAAL HET BEHOUDEN VAN WAT ER NU IS, RESPECT VOOR HET VERLEDEN, HET

OPENBARE KARAKTER, TOEGANKELIJKHEID VOOR IEDEREEN EN VOOR ALLE LEEFTIJDEN, RUST EN

GROEN, ZACHTE RECREATIE… ZIJN SLEUTELWOORDEN BIJ HET VORMGEVEN VAN DE TOEKOMST

VOOR HET DOMEIN. DEZE ZAKEN SLUITEN PERFECT AAN BIJ WAT ER EERDER AL WERD GEZEGD

OVER, NL. HET ‘CATEGORISEREN’ VAN HET KLOOSTERDOMEIN ALS EEN ‘PARK’ IN DE MEEST VOLLE

BETEKENIS VAN HET WOORD.

5

Opdracht 3: werk deze thema’s concreter uit

Uit de output van opdracht 2 filterden we 7 thema’s waar de deelnemers, op eigen keuze, aan verder konden werken. Op basis van een template met gerichte, thema-gebonden vragen, konden de deelnemers in groepjes hun gedeelde antwoorden formuleren.

Volgende thema’s werden afgebakend: Culturele activiteiten, Erfgoed, Heidebloem, Natuurbeleving, Sociale Mix, Stilte/Rust, Toerisme, Zachte Recreatie

We verwijzen voor het uitgebreide verslag van de thema’s naar de foto’s van de flappen.

We geven hier per thema een korte insteek:

1. Culturele activiteiten

De culturele activiteiten die men op het kloosterdomein wenst te organiseren vloeien in grote mate voort uit de aard en de sfeer van het domein zelf: allerhande routes zoals gedichten-, beelden-, kunst- en kinderroutes, tentoonstellingen buiten, natuurwandelingen. Men denkt daarbij vooral ook aan amateurkunsten waarbij de lokale verenigingen een belangrijke rol kunnen spelen. Andere mogelijke initiatiefnemers voor activiteiten zijn erfgoed(organisaties), kunstenaars, de cultuurraad, natuurverenigingen. Men wil zich hierbij richten tot jong en oud maar er wordt toch ook speciale aandacht gevraagd voor scholen en de inwoners van het rusthuis.

In de ontwikkeling van het domein, ziet men een belangrijke rol voor de Heidebloem binnen dit culturele aanbod. Vraag is of ook de kapel kan ingeschakeld worden voor vb. tentoonstellingen, concerten, poëzie. Interessant is ook dat hier de link wordt gelegd met het mondiale (link met zusters: klooster was rusthuis voor zusters missionarissen).

2. De Heidebloem

Over de toekomst van de Heidebloem bestaat de grootste onduidelijkheid. De meningen zijn totaal verdeeld.

Enerzijds wordt er gepleit voor en wederopbouw/reconstructie van de hoeve op basis van de oude plannen. Anderzijds wordt er gedacht aan een nieuwbouw (weliswaar met authentieke buitenzijde) die de nodige functionaliteiten kan integreren.

De Heidebloem zou een startpunt kunnen zijn voor belevenisactiviteiten (onthaalfunctie) dat ook door verenigingen en door de jeugd (vb. voor kampen) kan worden gebruikt. Eventueel kan het gebouw ’s avonds een andere functie krijgen dan overdag. Ook over het al dan niet inrichten van een museum (met welke collectie?) is men het niet eens. Er moet een degelijke keuken voorzien worden maar de focus mag niet enkel op de horeca gericht worden. Men vraagt zich trouwens of op welke manier de horeca zich moet organiseren (uitbater) in de Heidebloem.

6

Men vindt dat de Heidebloem zich niet tot een specifieke doelgroep mag richten. Er mogen dus geen exclusieve lokalen voorzien worden voor vb. één specifieke vereniging.

3. Zachte recreatie

Als we het hebben over zachte recreatie, dan denkt men vooral aan wandelen (met hond) + honden wei, joggen, een speeltuin, een nette en verzorgde omgeving.

Het domein moet hiertoe goed onderhouden worden (vb. de paden voorzien van een harde laag). Een idee is ook het aanleggen van een blote voetenpad.

De recreatieve functie van het domein richt zich vooral tot gezinnen en de bewoners van het rusthuis en hondeneigenaars.

Men pleit voor enkele speeltuigen (aan Heidebloem) en voor veel banken (op de juiste plaats)

4. Stilte/rust

Het kloosterdomein moet de mogelijkheid kunnen geven om rust en stilte te creëren met de bedoeling te kunnen ontsnappen uit de dagelijkse drukte. Rust is voor alle leeftijden. Men vindt dat rust en stilte niet gecombineerd kunnen worden met harde recreatie en toerisme. Vandaar dat men pleit voor het opdelen van het domein in afdelingen waar bepaalde functies al dan niet in terecht kunnen komen. Zo zou er vooraan ruimte kunnen worden voorzien voor voetgangers en achteraan evt. wel voor voertuigen.

5. Toerisme

Het kloosterdomein kan een beperkte vorm van toerisme aan. Er moet een aanbod gecreëerd worden van arrangementen, uitstappen en linken tussen andere activiteiten. Binnen het toeristische circuit zou het domein volgende uitstraling moeten krijgen: rust, natuur, geschiedenis, autovrij, aantrekkingspunt, nieuwsgierigheid aantrekken, openbare toegang zichtbaar maken (vooraan aan Bredabaan).

Dat vraagt natuurlijk een doordachte inrichting van het domein zoals infoborden per boom, monument, geschiedenis, bewegwijzering, onderhoud van de wandelpaden, picknicktafels, banken, een verbinding met het Uilenbos.

Andere leuke ideeën zijn: kinderboerderij, druppeltenten of boomhutten, openbaar toilet, vuilbakken, blote voetenpad, fietsenstalling.

6. Sociale mix

Het kloosterdomein moet uitnodigend zijn voor alle generaties, alle lagen van de bevolking, alle culturen en ook niet alleen voor de inwoners van Wuustwezel. Omdat het intergenerationele idee (van en voor iedereen, alle leeftijden) echt vorm te geven, moet het domein rolstoel- en buggyvriendelijk gemaakt worden.

7

Ideeën zijn: de mensen van Oever vrijwilligerswerk laten doen, een Fit-O-Meter, een drankhutje (vb. caravan), een educatief pad, de kruidentuin van Coda openstellen en een beperkte speeltuin voor kinderen en jongeren

7. Natuurbeleving

Natuurbeleving in dit domein betekent het behouden van de waardevolle beplanting (vb. oude bomen) én het versterken van de botanische waarden. Dit impliceert drastisch beheer, specifieke aanplantingen… en vraagt ook dat bepaalde delen van het park zullen moeten worden afgesloten (vb. de omgeving van de vijver). De vraag is hier om echt in te zetten op biodiversiteit. Het park is er voor iedereen; vooral voor de kinderen moet het een aantrekkingspool worden omdat zij de eerstkomende generatie zijn die de zorg en de ontwikkeling moeten garanderen.

Er worden een aantal heel concrete voorstellen gedaan ifv van natuurbeheer, zoals

- Treurbeuken vrijstellen - Bramen + netels plaatselijk behouden - Aanleggen van een vlindertuin + bijenvoorzieningen - Aanleggen Boomgaard, perceelsranden beheer - De normen voor landbouw (grazers + verschraling) correct hanteren - Werken naar kleinere percelen, houtranden - Bestrijden van de invasieve exoten (rododendrons + Amerikaanse eik) - Het achterste wandelpad verwijderen - De vijver ruimer openstellen en amfibievriendelijk maken - Dunnen van recente aanplantingen (langs Bredabaan houtwal/haag) - Rooien Fijnspar - Oude linden + beuken vellen en nieuwe planten - Natuurlijke overgang naar militair domein (niet toegankelijk) - Overgangen van wei naar bos ontwikkelen

8. Erfgoed

Erfgoed wordt hier heel breed begrepen. Het gaat hier immers over:

- Vroegere beplantingen (linde…), vijver, vogels, broedplaatsen, bijen, boomgaard, rododendrons

- Kleine religieuze elementen (behouden en renoveren) - Paden (oude benamingen geven en aanpassen aan gebruik) - Perceelbegrenzing - De gebouwen: kapel-heidebloem - Begraafplaats (meer accentueren met natuurelementen) - …

Er moet gezorgd worden voor de samenhang en de verbanden tussen al dat erfgoed zodat er geen elementen geïsoleerd zijn/worden. Evolutie in/van het domein moet toegelaten worden, uiteraard met respect voor hoe het eerder was. De zorg voor dat erfgoed heeft wel degelijk een meerwaarde nl. cultureel, ecologisch, historisch, economisch, toeristisch en educatief. Bovendien geeft het inzicht in de manier waarop de

8

kloostergemeenschap functioneerde en finaal moet het de levenskwaliteit van de gebruikers verhogen.

De herwaardering van het domein moet gericht zijn op iedereen, dus niet alleen de inwoners van Wuustwezel- Gooreind (de kloostergeschiedenis overstijgt immers het lokale).

Vanuit de groep erfgoed wordt oa. een bewegwijzerde wandeling voorgesteld met verwijzingen en duiding bij het erfgoed, vb. door middel van oude foto’s.

De groep erfgoed stelt ook nog de vraag wat er moet gebeuren met de ‘verwildering’, nl. insecten, dieren die daar nu huisvesting hebben (uilen – nachtegaal-spechten) …

Opdracht 4: de schrijfmuur

Gedurende de hele workshop was er een schrijfmuur aanwezig waarop iedereen zijn ideeën kwijt kon. We geven hieronder weer wat de schrijfmuur opleverde:

Dit vind ik niet zo fijn:

- Te veel drukkingsgroepen aanwezig vandaag, veel aanwezigen vanuit verenigingen en adviesraden, weinig ‘gewone’ gebruikers/inwoners. Er werd dan ook veel gesproken vanuit eigenbelang.

- Groot meningsverschil over het al dan niet aantrekken van het grote publiek naar het domein

- De jeugd wordt al snel gezien als een probleem, (geluids)overlast: het wordt een uitdaging om de jeugd een leuke plek (fysiek maar ook conceptueel/organisatorisch) te geven op dit domein.

- Het moet een park blijven; het militair domein is groot genoeg voor bijen, groen, vogels…; maw dit is een park, geen natuurgebied

Ik heb een leuk idee voor het kloosterdomein

- Landbouw + kinderboerderij - B2B: alleen heel kort - Sociale tewerkstelling voor het onderhoud - BMW-parcours, open speelterrein - Amfibiënpoel - Zwemvijver - Aansluiting aan wandelen fietsenknooppunt (fietsen en wandelen kan allebei

mits goede regeling)

Ik heb nog een vraag over…

- Wie zit er in de stuurgroep? Natuurpunt zou vertegenwoordigd moeten zijn - Ook jeugd zou er aanwezig moeten zijn (jeugd = de toekomst) - Hagen knippen

Bijlage 8

2247465002/bre ‐ Potentiële veteraanbomen Bijlage 8


Potentiële veteraanboom ‐ Nr. 1 Potentiële veteraanboom ‐ Nr. 2

Potentiële veteraanboom ‐ Nr. 3 Potentiële veteraanboom ‐ Nr. 4


Potentiële veteraanboom ‐ Nr. 5












Bijlage 9

Maatregel 6 7 8 9 10 11 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 43 44 45 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60Vergunning x xSubsidie L L L L L L L L L L L L L L L L L L L L L L L L L L L L EBF EBF EBF L EBF EBF EBF L L L L L L L L L LJanuariFebruariMaartAprilMeiJuniJuliAugustusSeptemberOktoberNovemberDecemberJaar 1Jaar 2Jaar 3Jaar 4Jaar 5Jaar 6Jaar 7Jaar 8Jaar 9Jaar 10Jaar 11Jaar 12Jaar 13Jaar 14Jaar 15Jaar 16Jaar 17Jaar 18Jaar 19Jaar 20Jaar 21Jaar 22Jaar 23Jaar 24Jaar 25Jaar 26Jaar 27

1 3 3 4 8 11 12 13 16 18 19 32 33 35 43 25 26 6 31 7 31 2 5 9 10 14 15 17 20 21 22 23 24 27 27 30 34 36 37 38 39 40 41 42 42 42 42 42 42 42L_35_1 474 Dreef 1 1 1 1 1 1L_35_2 154 Dreef 1 1 1 1 1 1 1 1L_35_3 142 Dreef 1 1 1 1 1 1L_35_4 173 Dreef 1 1 1 1 1 1L_35_5 66 Dreef 1 1 1 1 1 1L_35_6 162 Dreef 1 1 1 1 1 1L_35_7 151 Dreef 1 1 1 1 1 1L_35_8 207 Dreef 1 1 1 1 1 1L_35_9 132 Dreef 1 1 1 1 1 1

L_35_10 98 Dreef 1 1 1 1 1 1L_35_11 152 Dreef 1 1 1 1 1 1L_35_12 116 Dreef 1 1 1 1 1 1L_35_13 124 Dreef 1 1 1 1 1 1L_36_1 37 BomenrijL_36_2 119 Bomenrij 1L_37_1 97 Geschoren haag 1L_37_2 370 Geschoren haag 1L_54_1 81 Onverhard pad 1 1 1 1 1 1L_54_2 180 Onverhard pad 1 1 1 1 1 1L_54_3 24 Onverhard pad 1 1 1 1 1 1L_54_4 41 Onverhard pad 1 1 1 1 1 1L_54_5 51 Onverhard pad 1 1 1 1 1 1L_54_6 98 Onverhard pad 1 1 1 1 1 1L_54_7 181 Onverhard pad 1 1 1 1 1 1L_54_8 16 Onverhard pad 1 1 1 1 1 1L_54_9 80 Onverhard pad 1 1 1 1 1 1

L_54_10 388 Onverhard pad 1 1 1 1 1 1L_54_11 107 Onverhard pad 1 1 1 1 1 1L_54_12 74 Onverhard pad 1 1 1 1 1 1L_54_13 284 Onverhard pad 1 1 1 1 1 1L_54_14 14 Onverhard pad 1 1 1 1 1 1

oppe

rvla

kte

(m²)

/ le

ngte

(m)

Terr

eine

enhe

id

Maatregel 6 7 8 9 10 11 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 43 44 45 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60Vergunning x xSubsidie L L L L L L L L L L L L L L L L L L L L L L L L L L L L EBF EBF EBF L EBF EBF EBF L L L L L L L L L LJanuariFebruariMaartAprilMeiJuniJuliAugustusSeptemberOktoberNovemberDecemberJaar 1Jaar 2Jaar 3Jaar 4Jaar 5Jaar 6Jaar 7Jaar 8Jaar 9Jaar 10Jaar 11Jaar 12Jaar 13Jaar 14Jaar 15Jaar 16Jaar 17Jaar 18Jaar 19Jaar 20

oppe

rvla

kte

(m²)

/ le

ngte

(m)

Terr

eine

enhe

idL_54_15 20 Onverhard pad 1 1 1 1 1 1L_54_16 24 Onverhard pad 1 1 1 1 1 1L_54_17 20 Onverhard pad 1 1 1 1 1 1L_54_18 111 Onverhard pad 1 1 1 1 1 1L_54_19 26 Onverhard pad 1 1 1 1 1 1L_54_20 24 Onverhard pad 1 1 1 1 1 1L_54_21 169 Onverhard pad 1 1 1 1 1 1L_54_22 55 Onverhard pad 1 1 1 1 1 1L_54_23 421 Onverhard pad 1 1 1 1 1 1L_54_24 99 Onverhard pad 1 1 1 1 1 1L_54_25 120 Onverhard pad 1 1 1 1 1 1L_54_26 341 Onverhard pad 1 1 1 1 1 1L_54_27 26 Onverhard pad 1 1 1 1 1 1L_54_28 26 Onverhard pad 1 1 1 1 1 1L_54_29 22 Onverhard pad 1 1 1 1 1 1L_54_30 21 Onverhard pad 1 1 1 1 1 1L_54_31 45 Onverhard pad 1 1 1 1 1 1L_54_32 11 Onverhard pad 1 1 1 1 1 1L_54_33 38 Onverhard pad 1 1 1 1 1 1L_54_34 682 Onverhard pad 1 1 1 1 1 1L_54_35 93 Onverhard pad 1 1 1 1 1 1L_54_37 171 Onverhard pad 1 1 1 1 1 1L_68_1 152 Graspad 1 1 1L_68_2 112 Graspad 1 1 1L_69_1 90 Greppel 1 1 1 1 1L_69_2 90 Greppel 1 1 1 1 1L_69_3 58 Greppel 1 1 1 1 1L_69_4 47 Greppel 1 1 1 1 1L_69_5 63 Greppel 1 1 1 1 1L_69_6 184 Greppel 1 1 1 1 1L_69_7 84 Greppel 1 1 1 1 1L_69_8 45 Greppel 1 1 1 1 1L_69_9 18 Greppel 1 1 1 1 1

L_69_10 26 Greppel 1 1 1 1 1L_69_11 96 Greppel 1 1 1 1 1L_69_12 41 Greppel 1 1 1 1 1L_69_13 215 Greppel 1 1 1 1 1L_69_14 84 Greppel 1 1 1 1 1


oppe

rvla

kte

(m²)

/ le

ngte

(m)

Terr

eine

enhe

idL_69_15 28 Greppel 1 1 1 1 1L_69_16 149 Greppel 1 1 1 1 1L_69_17 32 Greppel 1 1 1 1 1L_69_18 62 Greppel 1 1 1 1 1L_69_19 47 Greppel 1 1 1 1 1L_69_20 55 Greppel 1 1 1 1 1L_69_21 34 Greppel 1 1 1 1 1L_69_22 152 Greppel 1 1 1 1 1L_70_1 73 Greppel 1 1 1 1 1L_70_2 182 Greppel 1 1 1 1 1L_70_3 31 Greppel 1 1 1 1 1L_70_4 61 Greppel 1 1 1 1 1L_70_5 119 Greppel 1 1 1 1 1L_70_6 99 Greppel 1 1 1 1 1L_70_7 41 Greppel 1 1 1 1 1L_70_8 183 Greppel 1 1 1 1 1L_70_9 75 Greppel 1 1 1 1 1

L_70_10 21 Greppel 1 1 1 1 1L_70_11 93 Greppel 1 1 1 1 1L_70_12 177 Greppel 1 1 1 1 1L_70_13 155 Greppel 1 1 1 1 1L_70_14 35 Greppel 1 1 1 1 1L_70_15 66 Greppel 1 1 1 1 1L_70_16 165 Greppel 1 1 1 1 1L_70_17 119 Greppel 1 1 1 1 1L_71_1 763 AfsluitingL_71_2 337 AfsluitingL_71_3 74 AfsluitingL_71_4 492 AfsluitingL_71_5 525 AfsluitingL_71_6 726 AfsluitingL_71_7 841 AfsluitingL_71_8 208 AfsluitingL_71_9 463 Afsluiting

L_71_10 833 AfsluitingL_71_11 176 AfsluitingP_56_1 Alleenstaande boom of heester 1P_56_2 Alleenstaande boom of heester 1


oppe

rvla

kte

(m²)

/ le

ngte

(m)

Terr

eine

enhe

idP_56_3 Alleenstaande boom of heester 1P_56_4 Alleenstaande boom of heester 1P_56_5 Alleenstaande boom of heester 1P_56_6 Alleenstaande boom of heester 1P_72_1 Kunstwerk 1P_72_2 Kunstwerk 1P_72_3 Kunstwerk 1P_72_4 Kunstwerk 1P_72_5 Kunstwerk 1P_72_6 Kunstwerk 1P_72_7 Kunstwerk 1P_72_8 Kunstwerk 1P_72_9 Kunstwerk 1

P_72_10 Kunstwerk 1P_72_11 Kunstwerk 1P_73_1 Brug 1P_73_2 Brug 1P_74_1 ConstructieP_74_2 ConstructieP_74_3 ConstructieP_74_4 ConstructieP_74_5 ConstructieP_75_1 Toegangspoort 1P_75_2 Toegangspoort 1P_75_3 Toegangspoort 1P_75_4 Toegangspoort 1P_75_5 Toegangspoort 1 1P_75_6 Toegangspoort 1P_76_1 Zitbank 1 1P_76_2 Zitbank 1 1P_76_3 Zitbank 1 1P_76_4 Zitbank 1 1P_76_5 Zitbank 1 1P_76_6 Zitbank 1 1P_76_7 Zitbank 1 1P_76_8 Zitbank 1 1P_76_9 Zitbank 1 1

P_76_10 Zitbank 1 1


oppe

rvla

kte

(m²)

/ le

ngte

(m)

Terr

eine

enhe

idP_76_11 Zitbank 1 1P_76_12 Zitbank 1 1P_76_13 Zitbank 1 1P_76_14 Zitbank 1 1P_76_15 Zitbank 1 1P_76_16 Zitbank 1 1P_76_17 Zitbank 1 1P_76_18 Zitbank 1 1P_76_19 Zitbank 1 1P_76_20 Zitbank 1 1P_76_21 Zitbank 1 1P_76_22 Zitbank 1 1P_76_23 Zitbank 1 1P_76_24 Zitbank 1 1P_76_25 Zitbank 1 1P_76_26 Zitbank 1 1P_76_27 Zitbank 1 1P_76_28 Zitbank 1 1P_76_29 Zitbank 1 1P_77_1 Afvalkorf 1 1P_78_1 Verplaatst kunstwerkP_79_1 Verdwenen relictV_3_1 27.402 Parkhout 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1V_3_2 13.167 Parkhout 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1V_4_1 13.445 Hooghout 1 1 1 1 1 1 1 1 1V_4_2 7.457 Hooghout 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1V_4_3 7.220 Hooghout 1 1 1 1 1 1 1 1 1V_4_4 3.518 Hooghout 1 1 1 1 1 1 1 1 1V_4_5 11.250 Hooghout 1 1 1 1 1 1 1 1 1V_4_6 3.846 Hooghout 1 1 1 1 1 1 1 1 1V_4_7 10.785 Hooghout 1 1 1 1 1 1 1 1 1V_4_8 5.850 Hooghout 1 1 1 1 1 1 1 1 1V_4_9 4.240 Hooghout 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1

V_4_10 10.429 Hooghout 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1V_4_11 9.859 Hooghout 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1V_13_1 374 Heesteraanplanting 1 1V_13_2 342 Heesteraanplanting 1 1V_13_3 132 Heesteraanplanting 1 1


oppe

rvla

kte

(m²)

/ le

ngte

(m)

Terr

eine

enhe

idV_13_4 75 Heesteraanplanting 1 1V_13_5 987 Heesteraanplanting 1 1V_13_6 668 Heesteraanplanting 1 1V_13_7 1.411 Heesteraanplanting 1 1V_13_8 115 Heesteraanplanting 1 1V_14_1 6.859 Gazon 1 1 1 1V_30_1 4.857 Vijver 1 1 1 1 1 1 1V_31_1 260 Gebouw 1 1V_63_1 46.629 Grasland 1 1 1 1V_63_2 12.401 Grasland 1 1V_63_3 4.645 Grasland 1 1 1V_63_4 38.115 Grasland 1 1 1V_63_5 35.227 Grasland 1 1 1 1 1 1 1 1V_63_6 10.680 Grasland 1 1 1 1 1 1V_63_7 28.812 Grasland 1 1 1 1 1 1V_64_1 2.933 Bomengrasland 1 1V_65_1 360 Verharde oppervlakte 1V_65_2 25 Verharde oppervlakte 1 1V_66_1 1.173 Onverharde open ruimte 1 1V_66_2 977 Onverharde open ruimte 1 1 1V_67_1 1.783 Begraafplaats 1 1 1 1 1V_67_2 395 Begraafplaats 1 1 1 1 1


oppe

rvla

kte

(m²)

/ le

ngte

(m)

Terr

eine

enhe

id


oppe

rvla

kte

(m²)

/ le

ngte

(m)

Terr

eine

enhe

id


oppe

rvla

kte

(m²)

/ le

ngte

(m)

Terr

eine

enhe

id

61 62 63x x

N L

42 42 44

61 62 63x x

N L

61 62 63x x

N L

61 62 63x x

N L

61 62 63x x

N L

1 1 1

1 1 1

61 62 63x x

N L

1 1 1

1 11 1

1 1

1 11 1

61 62 63x x

N L

61 62 63x x

N L

61 62 63x x

N L

Eenheid Type opp (m²) / lengte (m) 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32

L_35_1 Dreef 474 1 1 1L_35_2 Dreef 154 1 1 1 1L_35_3 Dreef 142 1 1 1L_35_4 Dreef 173 1 1 1L_35_5 Dreef 66 1 1 1L_35_6 Dreef 162 1 1 1L_35_7 Dreef 151 1 1 1L_35_8 Dreef 207 1 1 1L_35_9 Dreef 132 1 1 1L_35_10 Dreef 98 1 1 1L_35_11 Dreef 152 1 1 1L_35_12 Dreef 116 1 1 1L_35_13 Dreef 124 1 1 1L_36_1 Bomenrij 37 1L_36_2 Bomenrij 119 1L_37_1 Geschoren haag 97L_37_2 Geschoren haag 370L_54_1 Onverhard pad 81 1L_54_2 Onverhard pad 180 1L_54_3 Onverhard pad 24 1L_54_4 Onverhard pad 41 1L_54_5 Onverhard pad 51 1L_54_6 Onverhard pad 98 1L_54_7 Onverhard pad 181 1L_54_8 Onverhard pad 16 1L_54_9 Onverhard pad 80 1L_54_10 Onverhard pad 388 1L_54_11 Onverhard pad 107 1L_54_12 Onverhard pad 74 1L_54_13 Onverhard pad 284 1L_54_14 Onverhard pad 14 1L_54_15 Onverhard pad 20 1L_54_16 Onverhard pad 24 1L_54_17 Onverhard pad 20 1L_54_18 Onverhard pad 111 1L_54_19 Onverhard pad 26 1L_54_20 Onverhard pad 24 1L_54_21 Onverhard pad 169 1L_54_22 Onverhard pad 55 1L_54_23 Onverhard pad 421 1L_54_24 Onverhard pad 99 1L_54_25 Onverhard pad 120 1L_54_26 Onverhard pad 341 1L_54_27 Onverhard pad 26 1L_54_28 Onverhard pad 26 1L_54_29 Onverhard pad 22 1L_54_30 Onverhard pad 21 1L_54_31 Onverhard pad 45 1L_54_32 Onverhard pad 11 1L_54_33 Onverhard pad 38 1L_54_34 Onverhard pad 682 1L_54_35 Onverhard pad 93 1L_54_37 Onverhard pad 171 1L_68_1 Graspad 152L_68_2 Graspad 112L_69_1 Greppel 90 1 1 1L_69_2 Greppel 90 1 1 1L_69_3 Greppel 58 1 1 1L_69_4 Greppel 47 1 1 1L_69_5 Greppel 63 1 1 1L_69_6 Greppel 184 1 1 1L_69_7 Greppel 84 1 1 1L_69_8 Greppel 45 1 1 1L_69_9 Greppel 18 1 1 1L_69_10 Greppel 26 1 1 1L_69_11 Greppel 96 1 1 1L_69_12 Greppel 41 1 1 1L_69_13 Greppel 215 1 1 1L_69_14 Greppel 84 1 1 1L_69_15 Greppel 28 1 1 1L_69_16 Greppel 149 1 1 1

Eenheid Type opp (m²) / lengte (m) 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32L_69_17 Greppel 32 1 1 1L_69_18 Greppel 62 1 1 1L_69_19 Greppel 47 1 1 1L_69_20 Greppel 55 1 1 1L_69_21 Greppel 34 1 1 1L_69_22 Greppel 152 1 1 1L_70_1 Greppel 73 1 1 1L_70_2 Greppel 182 1 1 1L_70_3 Greppel 31 1 1 1L_70_4 Greppel 61 1 1 1L_70_5 Greppel 119 1 1 1L_70_6 Greppel 99 1 1 1L_70_7 Greppel 41 1 1 1L_70_8 Greppel 183 1 1 1L_70_9 Greppel 75 1 1 1L_70_10 Greppel 21 1 1 1L_70_11 Greppel 93 1 1 1L_70_12 Greppel 177 1 1 1L_70_13 Greppel 155 1 1 1L_70_14 Greppel 35 1 1 1L_70_15 Greppel 66 1 1 1L_70_16 Greppel 165 1 1 1L_70_17 Greppel 119 1 1 1L_71_1 Afsluiting 763L_71_2 Afsluiting 337L_71_3 Afsluiting 74L_71_4 Afsluiting 492L_71_5 Afsluiting 525L_71_6 Afsluiting 726L_71_7 Afsluiting 841L_71_8 Afsluiting 208L_71_9 Afsluiting 463L_71_10 Afsluiting 833L_71_11 Afsluiting 176P_56_1 Alleenstaande boom of heesterP_56_2 Alleenstaande boom of heesterP_56_3 Alleenstaande boom of heesterP_56_4 Alleenstaande boom of heesterP_56_5 Alleenstaande boom of heesterP_56_6 Alleenstaande boom of heesterP_72_1 Kunstwerk 1P_72_2 Kunstwerk 1P_72_3 Kunstwerk 1P_72_4 Kunstwerk 1P_72_5 Kunstwerk 1P_72_6 Kunstwerk 1P_72_7 Kunstwerk 1P_72_8 Kunstwerk 1P_72_9 Kunstwerk 1P_72_10 Kunstwerk 1P_72_11 Kunstwerk 1P_73_1 Brug 1P_73_2 Brug 1P_74_1 ConstructieP_74_2 ConstructieP_74_3 ConstructieP_74_4 ConstructieP_74_5 ConstructieP_75_1 Toegangspoort 1P_75_2 Toegangspoort 1P_75_3 Toegangspoort 1P_75_4 Toegangspoort 1P_75_5 Toegangspoort 1P_75_6 Toegangspoort 1P_76_1 Zitbank 1P_76_2 Zitbank 1P_76_3 Zitbank 1P_76_4 Zitbank 1P_76_5 Zitbank 1P_76_6 Zitbank 1P_76_7 Zitbank 1P_76_8 Zitbank 1

Eenheid Type opp (m²) / lengte (m) 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32P_76_9 Zitbank 1P_76_10 Zitbank 1P_76_11 Zitbank 1P_76_12 Zitbank 1P_76_13 Zitbank 1P_76_14 Zitbank 1P_76_15 Zitbank 1P_76_16 Zitbank 1P_76_17 Zitbank 1P_76_18 Zitbank 1P_76_19 Zitbank 1P_76_20 Zitbank 1P_76_21 Zitbank 1P_76_22 Zitbank 1P_76_23 Zitbank 1P_76_24 Zitbank 1P_76_25 Zitbank 1P_76_26 Zitbank 1P_76_27 Zitbank 1P_76_28 Zitbank 1P_76_29 Zitbank 1P_77_1 Afvalkorf 1P_78_1 Verplaatst kunstwerkP_79_1 Verdwenen relictV_3_1 Parkhout 27.402 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1V_3_2 Parkhout 13.167 1 1 1 1 1 1 1 1 1V_4_1 Hooghout 13.445 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1V_4_2 Hooghout 7.457 1 1 1 1 1 1 1 1 1V_4_3 Hooghout 7.220 1 1 1 1 1 1 1 1V_4_4 Hooghout 3.518 1 1 1 1 1 1 1 1V_4_5 Hooghout 11.250 1 1 1 1 1 1 1 1V_4_6 Hooghout 3.846 1 1 1 1 1 1 1 1V_4_7 Hooghout 10.785 1 1 1 1 1 1 1 1V_4_8 Hooghout 5.850 1 1 1 1 1 1 1 1V_4_9 Hooghout 4.240 1 1 1 1 1 1 1 1 1V_4_10 Hooghout 10.429 1 1 1 1 1 1 1 1 1V_4_11 Hooghout 9.859 1 1 1 1 1 1 1 1 1V_13_1 Heesteraanplanting 374 1V_13_2 Heesteraanplanting 342 1V_13_3 Heesteraanplanting 132 1V_13_4 Heesteraanplanting 75 1V_13_5 Heesteraanplanting 987 1V_13_6 Heesteraanplanting 668 1V_13_7 Heesteraanplanting 1.411 1V_13_8 Heesteraanplanting 115 1V_14_1 Gazon 6.859 1 1 1 1V_30_1 Vijver 4.857 1 1 1 1 1V_31_1 Gebouw 260 1 1 1V_63_1 Grasland 46.629 1 1 1V_63_2 Grasland 12.401 1V_63_3 Grasland 4.645 1 1 1V_63_4 Grasland 38.115 1V_63_5 Grasland 35.227 1 1 1 1V_63_6 Grasland 10.680 1 1V_63_7 Grasland 28.812 1 1 1V_64_1 Bomengrasland 2.933 1V_65_1 Verharde oppervlakte 360V_65_2 Verharde oppervlakte 25 1 1V_66_1 Onverharde open ruimte 1.173 1 1V_66_2 Onverharde open ruimte 977V_67_1 Begraafplaats 1.783 1V_67_2 Begraafplaats 395 1

Eenheid Type opp (m²) / lengte (m) 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32

Doelstelling Maatregel

1 402 372 383 63 393 454 124 154 415 215 425 436 447 617 638 39 49 4910 111 112 4613 3614 615 3516 3016 3216 3317 5318 219 719 820 6221 522 523 923 1024 1425 2725 2826 3026 3226 3327 2928 2728 2828 3429 1130 4831 1331 1932 21

16171820222324252631

Doelstelling Maatregel4750515254555657585960



Omschrijving

Geen concrete uit te voeren maatregel op terrein

Brandhoutverkoop van dunningenNatuurlijke ontwikkeling via dunning en spontane verjongingAanplant struiken ifv mantel-zoomSnoeien RhododendronExotenbestrijdingDunning ondergroeiBetreding bosbestanden vermijdenSnoeien dreven ifv veiligheid en behoudToegankelijkheid hulpdiensten (brandpreventie)Ontwikkeling mantel-zoomGeen open plekkenBosrandontwikkelingToename aanbod dood hout en oude bomenAanleg speelzoneJaarlijkse controle (en onderhoud) van speelzoneToegankelijkheidsreglementEducatieve interactie (koffer, wandelingen, …)Aanleg moestuin in zone voor tuinMilieuvriendelijk beleidMilieuvriendelijk beleidGeen doelstelling wetenschappelijke functieKappen sparren / omvorming naar gemengd bosSnoeien RhododendronHeraanleg zone HeidebloemInzet hakhoutbeheerHerstel contour vijverCamouflage buisEvaluatie huisstijl / inpassing tweeledige huisstijlBeter evenwicht creëren tussen recreatie en ecologische draagkrachtAanplant nieuwe hoogstamboomgaardSnoei en onderhoud nieuwe hoogstamboomgaardInrichting speeltuin

Opwaardering en onderhoud bouwkundig erfgoedHerstel kruiswegOnderhoud volwassen parkexotenSlibruiming en herstel verlandde verbindingenHeraanleg verdwenen grachtenInzet hakhoutbeheerHerstel contour vijverCamouflage buisLandschappelijk herstel en verbetering waterkwaliteit vijverSlibruiming en herstel verlandde verbindingenHeraanleg verdwenen grachtenOnderzoek SchietveldloopHeraanleg Allée Saint DominiqueGeen bijkomende padenExtensieve begrazing graslandenUitrasteren bomen ifv vermijden vertrappelingOntwikkeling mantel-zoom

Snoeien Cipressen rondom HeidebloemVerzorging / vervanging Laurierboom aan begraafplaatsSnoeien wortelopslag LindesOnderhoud veteraanbomenAanplant vaste planten in zone voor tuinIntensief / extensief maaibeheerSnoeien van hagen en solitaire heestersOnderhoud van de bermenPlaatsing bijenhotelsOnderzoek naar hydrologie en uitvoeren maatregelen watervoerendheid vijver

OmschrijvingGeen wijzigingen aan biotische / abiotische toestandLandschappelijke aanplant overgang parking sociaal huisOnderhoud van de padenHerstel oneffenheden zandwegenControle en onderhoud zitbankenPlaatsing verbodsborden paarden en eventuele bijkomende infrastructuurPlaatsing, controle en onderhoud fietstallingenOnderhoud / vernieuwing toegangspoort begraafplaatsControle en onderhoud infobordenLediging afvalkorven2-wekelijkse vuilruiming

Omschrijving

Omschrijving

Documents

Landschapsbeheerplan domein franciscanessen