Heel grote opera.DresDen

• Richard Wagner feestjaar 2013• Heropening Wis- en Natuurkundige Salon, Zwinger, april 2013• 36e Muziekfeest Dresden, 11 mei – 2 juni 2013• 43e internationale Dixieland Festival Dresden, 12 – 19 mei 2013

Foto‘s: Dresden © F. Schrader · Wagner © iStockphoto.com / HultonArchive · Globe © Wis- en Natuurkundige Salon, staatscollecties kunst Dresden, Karpinski · Dixieland © S. Dittrich

www.dresden.de/highlightsVolg ons op Google+ @DD_Marketingwww.facebook.com/Dresden.Marketing

DDM12-103_AZ_Kampagne-2013_dt_210x297_BD_RZ_editierbar.indd 1 05.02.13 16:25

Lifestyle, cultuur en recreatie

Levendigewww.germany.travel

steden!

86 steden en metropolen, meer dan 120 bezienswaardigheden en een groot aantal tips voor evenementen. Uitgave 2013/2014

Leve

ndig

e ste

den!

201

3 / 20

14w

ww

.ger

man

y.tra

vel

NL

Welkom in het Audi Forum Ingolstadt.

Waar het hart van het merk klopt. Waar traditie en innovatie elkaar ontmoeten – in het Audi Forum Ingolstadt: nieuwe wagens afhalen, productie, museum mobile, shops, concerten, fi lmhuis, restaurants en conferentiezalen. Geniet van bewegende ogenblikken, bijvoorbeeld bij een belevenisrondleiding. Reserveringen en nadere informatie over data en evenementen telefonisch onder 0800-2 83 44 44. Vanuit het buitenland: +49 (0)8 41/89-3 75 75, e-mailadres: welcome@audi.de, www.audi.de/foren, www.facebook.com/audiforumingolstadt

Avontuurlijke reis.Ontdekkingstocht.Uitstapje naar de toekomst.

Audi_Forum_Ingolstadt_2013_language_S8.indd 5 21.01.13 17:19

M International Sales Office · Kuelpstrasse 2 · 64293 Darmstadt · DuitslandTelefon +49 (0) 6151 905-710 · Fax + 49 (0) 6151 905-717

info.vki@maritim.com · www.maritim.com

De wereld is thuis in Duitsland......welkom bij M

De mooiste metropolen van Duitsland beleeft u het beste in de 37 M Hotels in het hele land.

Wij staan al meer dan 40 jaar voor u klaar:• altijd op een centrale locatie in het centrum van de stad, nabij

het station of de luchthaven• in comfortabele en elegante hotels• met een grote gastvrijheid en een eersteklas service • met een heerlijke Duitse en internationale keuken• met geweldige reisaanbiedingen voor uw verblijf in

Duitsland – of u nu privé of voor zaken onderweg bent

Wij verheugen ons op uw bezoek aan M in de volgende steden:Berlijn · Bonn · Braunlage (in de bergen van de Harz) · BremenDarmstadt · Dresden · Düsseldorf · Frankfurt · Fulda · GelsenkirchenHalle · Hamburg · Hannover · Heringsdorf (Usedom) · Bad HomburgKiel · Keulen · Königswinter · Magdeburg · Mannheim · MünchenNeurenberg · Bad Salzuflen · Bad Sassendorf · Schma l lenbergStuttgart · Timmendorfer Strand (Oostzee) · Titisee-Neustadt (ZwarteWoud) · Lübeck-Travemünde (Oostzee · Ulm · Bad Wildungen · Würzburg

Image 4c 175 270 VKI DZT niederländisch 01.13_Image 4c 175 270 VKI DZT 01.13 31.01.13 17:09 Seite 1

Welkom in vakantieland Duitsland!Reizen naar Duitsland is aantrekkelijker dan ooit: zo heeft Duitsland na de uitstekende overnachtingscij-fers van de jaren 2010 en 2011 met meer dan 60 miljoen overnachtingen in 2012 alweer een nieuw record weten te behalen. Daarmee behoort Duits-land tot de populairste reisbestemmingen ter wereld.

Wat het land vooral zo aantrekkelijk maakt, zijn de vele steden en metropolen, die volop afwisseling bieden, buitengewoon interessant zijn en het en­thousiasme wekken van bezoekers uit de hele wereld. Bovendien is Duitsland niet alleen het op een na belangrijkste beurs­ en congresland wereldwijd, maar staat het ook aan de top op het gebied van het cultuurtoerisme. Winkelen, kunst, design, natuur en goed eten en drinken zijn eveneens belangrijke reismotieven voor onze internationale gasten. Als je dan ook nog in aanmerking neemt dat Duitsland een uitstekende infrastructuur en een optimale prijs­kwa­liteitsverhouding heeft en dat alle accommodaties – van jeugdherberg tot vijfsterrenhotel – gegarandeerd van topkwaliteit zijn, is het duidelijk dat stedentrips in Duitsland altijd een echte belevenis zijn.

U hebt gekozen: onze top 100

Helemaal boven aan de hitlijst van onze internatio­nale gasten staan tal van toeristische attracties in alle steden en regio's van Duitsland. In een in 2012 gehouden enquête heeft de DZT gasten uit het buitenland de 100 grootste bezienswaardigheden laten kiezen. Als bijzondere hotspots zijn hierbij bijvoorbeeld het slot van Heidelberg, slot Neu­schwanstein en de Keulse Dom, die behoort tot het UNESCO­wereldcultuurerfgoed, uit de bus gekomen.

Ons jaarthema in 2013: 'Jong reizen'

Onder het motto 'Jong reizen naar Duitsland – Hot­spots, brandnew, lifestyle' legt de DZT in 2013 het accent van haar promotieactiviteiten op het thema jong reizen. Bijzonder aantrekkelijk voor tieners en twens zijn in Duitsland de creatieve en veelzijdige steden en metropolen, die op het gebied van shop­pingmogelijkheden, kunst, cultuur, nightlife en actieve vakanties geen wens onvervuld laten.

De nieuwe uitgave van het magazine 'Levendige steden!' geeft buitenlandse toeristen snel een beeld van de hoofdsteden van de deelstaten en een groot aantal andere Duitse steden en presenteert Duits­land op deze manier als een culturele bestemming met talloze highlights.

Ik wens u veel boeiende belevenissen in vakantieland Duitsland!

WOOrD vOOrAf

Petra Hedorfer, voorzit-ster van de Raad van Bestuur van de DZT

3

koppeldZoek niet, maar vind: onze online-planning-tools maken de voorbereiding van uw reis al bijna net zo leuk als de reis zelf. Of u hiervoor nu gebruikmaakt van ons Duitsland-reisportaal op internet, onze slimme apps voor pad en smartphone of de consequente koppeling tussen de informatie op internet en alle belangrijke sociale-me-diakanalen: er ontgaat u gegarandeerd niets.

van idyllische vakwerkstadjes tot mondaine wereldsteden: u vindt het allemaal – inclu­sief aanvullende informatie over bepaalde thema's en komende evenementen. Maar Duitsland staat ook voor wandelen en fietsen, gezondheid en wellness, kastelen, parken en tuinen, UNESCO­werelderfgoed, vakantieroutes, feesten en festivals, business en beurzen. Hier plant uw uw reis

– interactief en individueel.

Voorpret gegarandeerd

Met de interactieve kaart van Duitsland op het reisportaal www.germany.travel zou u bijna denken dat u al in Duitsland bent. Of u nu geïnteresseerd bent in een bepaalde regio of stad of wilt weten waar er wat te doen of te zien is, op de interactieve kaart van Duitsland vindt u het allemaal. Waar hebben ze de beste wellnessfaciliteiten? Wat valt er op cultureel gebied te beleven? Wat heeft deze stad dat andere steden niet hebben? – Niets wat de regio van uw keuze te bieden heeft, hoeft aan uw aandacht te ontsnappen. En de geboden informatie wordt natuurlijk exact afgestemd op uw interesses en wensen en de periode waarin u reist. Zo weet u van tevoren al waarop u zich kunt verheugen. En doordat onze website is geoptimaliseerd voor mobiele toepassingen, zijn alle bestemmingen ook onderweg maar één vingerbeweging verwijderd.

Uw persoonlijke vakantieland to go

Hebt u iets gevonden wat u aanspreekt? voeg het gewoon toe aan uw reisplanner.

De stad, het evenement of waar het ook om gaat, is dan opgeslagen. Hier een interessan­te tentoonstelling? Klik. Daar een mooie wandelroute? Klik. U doet alle ingrediënten voor uw reis als het ware in uw winkelwagen, slaat alles op en de reisplanner laat u de precieze route zien – met alle afstanden en de weersverwachtingen voor de betreffende periode. U kunt uw reisplannen ook op facebook zetten, er met vrienden over praten, ze actualiseren, delen, enz. En als u ze afdrukt of overzet op uw smartphone of pad, hebt u uw persoonlijke reisgids altijd bij u. En met de app 'TOP 100' hebt u ook de mooiste bestemmingen altijd bij u: gasten uit de hele wereld kiezen voortdurend hun persoonlijke favorieten en de meest actuele 'hitlijst' staat u op elk gewenst moment ter beschikking. In 2012 stond het slot in Heidelberg op de eerste plaats, op de voet gevolgd door 99 andere topbezienswaardig­heden.

Een hotel in frankfurt. Een huurauto in Hamburg. Een toegangskaart in Berlijn. En een klein wellnessprogramma in het Beierse Woud. Op www.germany.travel vindt u in onze rubriek 'Special offers' een ruime keuze aan aantrekkelijke reisaanbiedingen van onze partners die u heel eenvoudig en direct kunt boeken. Natuurlijk vindt u hier ook alle informatie over de reis ernaartoe

– met de auto, de trein, de boot of het vliegtuig.

Het is zo eenvoudig om Duitsland te ontdekken.

www.germany.travel

Voorpret: een perfecte planning is het halve werk

Wandelen

Toeristische routes

fietsen

restaurants

Beroemde persoonlijkheden

Musea

Ge

4 www.germany.travel

Badplaatsen en kuuroorden

Steden

Wandelen

Kastelen, parken en tuinen

Wijnland

Luther

Muziek

Hotels

Natuurparken en nationale parken

Made in Germany

UNESCO­werelderfgoed

Pret­ en attractieparken

Wellness

Evenementen

Zakenreizen

Culinair

AutolandCreative Germany

Duitse kusten

Duitse eilanden

Medisch toerisme

Kerstmarkten

5

6

INHOUD

Vlot van A naar B!Hoofdsteden van de deelstatenBerlijn – Een echte wereldstad 8 Bremen/Bremerhaven – De reiskoorts te pakken 12

Dresden – Operadiva 16 Düsseldorf – Schoonheid aan de rijn 20 Düsseldorf / Neuss / Ratingen 23

Erfurt – Oostwaarts 24

Hamburg – Waterwerelden 26 Hannover – Wereldtentoonstelling 30

Kiel – Havendromen 34

Magdeburg – Dubbele ster 36 Mainz – Stad met een eigen gezicht 38 München – Jeugdig en bruisend 40

Potsdam – residentie van Pruisen 44

Saarbrücken – Gezelligheid troef 46 Schwerin – rijk aan meren 48 Stuttgart – Aandrijfkracht 50 Stuttgart / Sindelfingen 53

Wiesbaden – Alleen het beste is goed genoeg 54

Aachen – Sprongkracht 56 Augsburg – Succesverhaal 58

Bielefeld – Koopmanstalent 61 Bonn – Moderne geschiedenis 62 Braunschweig – Sterk als een leeuw 64

Chemnitz – Stad van contrasten 66

Darmstadt – Hundertwasser 68

Frankfurt – verstand van kunst 70 Frankfurt / Offenbach 73 Freiburg – Savoir vivre 74

Göttingen – Bron van ideeën 76

Heidelberg – Liefdesaffaire 78

Ingolstadt – Winkelstad 80

Jena – Lichtstad 81

Karlsruhe – Waaierstad 82 Kassel – Cultuurprogramma 84 Koblenz – romantiek aan de rijn 86 Keulen – vrolijk van aard 88 Krefeld – Modecentrum 91

Leipzig – Heldenstad 92 Leverkusen – Eigen identiteit 95 Lübeck – Middeleeuwse romantiek 96 Ludwigshafen – Succesformule 98

Mannheim – Uitvindersgeest 100 Mönchengladbach – Metropool aan de Neder­rijn 102 Münster – fietstocht 104

Neurenberg – Tijdreis 106 Neurenberg / Erlangen / Fürth 108

Osnabrück – Stad van de vrede 110

Regensburg – Levende geschiedenis 112 Rostock – Licht van het noorden 114 Ruhrgebied – Metamorfosen 116

Trier – Spel met de oudheid 120

Ulm – Hemelbestormers 122

Weimar – Geestesgeschiedenis 124 Wolfsburg – Architectuur ten top 126 Wuppertal – Bewegingstalent 128 Würzburg – Barokke pracht 130

7

BErLIJN

8

Wat heeft Berlijn dat andere wereldsteden niet hebben? In de eerste plaats de Berlijners zelf, die de stad met hun ruwe maar hartelijke charme zijn typische, geheel eigen sfeer geven. En natuurlijk een ongelooflijke rijkdom aan bezienswaardig-heden, die niet alleen de grootse historie en de drama's van de 20e eeuw weerspiegelen, maar ook een sfeer van verandering en de geest van de tijd uitademen.

Wie Berlijn zegt, denkt waarschijnlijk als eerste aan de Brandenburger Tor, het beroemdste bouwwerk van de Duitse hoofdstad. Tientallen jaren lang het symbool van de verdeling, maar ook het

middelpunt van een metropool die door de tijden heen altijd vol ideeën en impulsen, kunst, cultuur en creativiteit is geweest. De Kurfürstendamm als toonbeeld van een elegante stadsboulevard, het Kaufhaus des Westens, beter bekend als 'KaDeWe', trendy boetieks en chique winkelgalerijen zijn in het westen van de stad al even sfeer­ en beeldbepalend als de prachtige burger­wijken en natuurlijk het beroemde Berlijnse nachtleven. Wat daar absoluut bij hoort, is een avond in het friedrichstadt­Palast, het grootste variététheater van Duitsland, dat met SHOW ME de duurste en luisterrijkste theatershow aller tijden in huis heeft: één en al glamour en een vuurwerk van licht,

kleuren, kostuums en effecten. Ook de regeringswijk, die zich van de Brandenburger Tor en de vlak daarbij gelegen rijksdag naar het oosten uitstrekt, straalt zonder meer de sfeer van een wereldstad uit. vrede en vrijheid zijn hier in goede handen – anders dan in de tijd waarin er vanuit Berlijn onvoorstelbare misdaden werden begaan. Het monument voor de vermoorde Joden in Europa naar een ontwerp van de New Yorkse architect Peter Eisenman vlak bij de Brandenburger Tor en de gedenkplaats 'Topographie des Terrors' op de plek waar vroeger het hoofdkwartier van de Gestapo stond, herinneren hieraan. Meer op www.germany.travel/berlin

Berlijn – De wereldstad waar iedereen zich thuisvoelt

Alexanderplatz met televisietoren

Een echte wereldstad

9

BErLIJN

Hoog boven alles verheven: de Berlijnse televisietoren Met zijn hoogte van 368 meter is de Berlijnse televisietoren het hoogste bouwwerk van Duitsland. Hij staat in het historische centrum van Berlijn, vlak naast de middeleeuwse Marienkirche, niet ver van het rotes rathaus en direct ten westen van de Alexander­platz. vanaf de uitkijkplatforms op ruim 200 meter hoogte heb je een fantastisch uitzicht op de stad. De toren werd geopend in 1969, in de tijd van de DDr. Naar nu wordt gezegd, waren de architecten niet uit­genodigd om bij deze gebeurtenis aanwezig te zijn. De reden hiervan was dat de toenmalige machthebbers zich ergerden over de kruisvormige reflectie in het omhulsel van het gebouw, die 'de wraak van de paus' werd genoemd. www.germany.travel/berlin/tv-tower

Poort naar de geschiedenis: de Brandenburger Tor Geen enkel bouwwerk in Berlijn is wereldwijd zo beroemd als de Brandenburger Tor, de poort die in de jaren 1789­1791 naar een ontwerp van C.G. Langhans werd gebouwd op de Pariser Platz, midden in het centrum. Na de bouw van de Berlijnse Muur in 1961 was het 28 jaar lang niet mogelijk de Brandenburger Tor te passeren. Als symbool van de Duitse hereniging representeert de poort tegenwoordig het heden en verleden van de stad. De doorgangen van het door zes Dorische zuilen gedragen bouwwerk zijn nu alleen nog toegankelijk voor voetgangers. De beroemde quadriga, de met vier paarden bespannen wagen met daarin victoria, de godin van de overwinning, dateert uit 1794. www.germany.travel/top100

TOP 100 BEZIEnsWaarDIgHEID

Monument voor de vermoorde Joden van Europa Het 'monument voor de vermoorde Joden van Europa' aan het noordelijke einde van de Wilhelmstraße vlak bij de Brandenburger Tor herinnert aan het feit dat misdaden van een ongekende omvang en gruwelijkheid hun oorsprong hadden in Berlijn. Op een veld van bijna 19.000 m² zijn hier naar een ontwerp van de New Yorkse architect Peter Eisenman 2.711 betonblokken geplaatst. Onder het veld met de golvende blokken bevindt zich een informatiecentrum met een tentoonstelling over de vervolging van en de moord op de Europese Joden. Een plek van rouw, van verzoening en misschien van vergiffe­nis, maar geen plek van vergetelheid. www.germany.travel/berlin/jews-of-europe

The show must go on: Friedrichstadt-PalastEr is geen enkel theater in Duitsland waar zoveel revues in de traditie van de jaren twintig van de vorige eeuw worden vertoond, als in het friedrichstadt­Palast. De bezoekers kunnen hier genieten van glitter en glamour, een betoverend schouwspel van licht en kleuren, dans en acrobatiek – en van showsterren uit alle delen van de wereld, die het als een eer beschouwen op deze cultuurhistorische locatie het podium te betreden. Het 'paleis' aan de friedrichstraße – dat overigens ook regelmatig fungeert als locatie voor kleine en grote mediaevenementen – biedt plaats aan zo'n 1.900 toeschouwers. www.germany.travel/berlin/friedrichstadtpalast

UNESCO modernistische wooncomplexen in BerlijnDe modernistische wooncomplexen in Berlijn representeren de artistieke en sociale visies van een aantal Duitse architecten die resulteerden in een nieuw type steden­ en woningbouw. www.germany.travel/unesco/modernism-housing-estates

10 www.germany.travel

Berlinale: wanneer de stad verandert in een bioscoopzaalWat de Oscar-uitreiking is voor amerika, is de Berlinale voor Duitsland. grote en kleine sterren, kunst en commercie, glitter en glamour op een feest van superlatieven: meer dan 400.000 bioscoopgangers, 20.000 vakbezoekers, 4.000 journalisten – en niet te vergeten zo'n 400 films, waarvan de meeste hun wereld- of Europese première beleven.

Wie A zegt, moet ook Berlinale zeggen: van de steden met een exclusief filmfestival dat het label 'A­categorie' mag dragen – zoals Cannes, venetië en Locarno – is Berlijn de grootste publiekstrekker. Misschien omdat het er hier wat minder elitair aan toegaat dan elders of misschien omdat de mix gewoon klopt: films van elk genre, elke lengte en elk formaat – grote, internationale films, onafhankelijke films, arthouse, films voor een jong publiek, nieuwe ontdekkin­gen uit eigen land, films uit 'verre' filmlanden, experimente­le films en de Berlinale Shorts, waarin wordt gespeeld met nieuwe filmische mogelijkheden. En dat alles altijd aangevuld met een retrospectief en een hommage die zich concentreert op het levenswerk van een grote filmpersoon­lijkheid.

Daarnaast vindt er een aantal evenementen plaats waar bepaalde thema's worden verdiept, wordt ingehaakt op de actualiteit, de film wordt benaderd vanuit nieuwe perspectieven en het medium film wordt gerelateerd aan andere artistieke uitingsvormen. De hoofdstad van Duitsland is een internationaal ingestelde cultuurstad met een bijzondere aantrekkingskracht – met de Berlinale als jaarlijks terugkerend highlight. Een reden te meer om Berlijn minstens één keer per jaar te bezoeken.

TIPs VOOr anDErE EVEnEmEnTEn In BErlIjn:

Berliner Biennale - Hedendaagse kunst Berlin-marathon - Sightseeing op hardloopschoenen Classic Open-air Festival of lights Karneval der Kulturen - Multicultureel feest van de

tolerantie

Nog meer evenementen vindt u op:www.germany.travel/events

Het 'muurmuseum' in het Haus am Checkpoint CharlieDit museum bij de legendarische grensovergang Checkpoint Charlie werd geopend in 1962, kort na de bouw van de Berlijnse Muur. Het documenteert de geschiedenis van de Duitse deling en is een van de meestbezochte musea van de stad. Als symbool voor de spanningen tussen de grote mogendheden was Checkpoint Charlie het bekend­ste controlepunt van de stad. In het Museum Haus am Checkpoint Charlie is een permanente tentoonstelling te zien over de geschiede­nis van de Berlijnse Muur en vele verwante onderwerpen – van de binnenlandse veiligheidsdienst van de DDr tot de oppositie en het verzet en de val van de muur op 9 november 1989. www.germany.travel/berlin/checkpoint-charlie

EVEnTTIP

Schatkamer van de mensheid: het MuseumsinselHet UNESCO­werelderfgoed Museumsinsel midden in Berlijn is een van de grootste trekpleisters van de stad – niet alleen voor toeristen, maar ook voor de Berlijners zelf. Hier, in een van de belangrijkste museumcomplexen ter wereld, bevinden zich culturele schatten van een bijna niet te overtreffen waarde. Het Altes Museum, Neues Museum, Bode­Museum, Pergamonmuseum en de Alte Nationalga­lerie nemen de bezoeker mee op een fascinerende kunst­ en cultuurreis van Mesopotamië via Egypte, Griekenland, rome, Byzantium en de islamitische wereld naar de middeleeuwen, de nieuwe tijd en de romantiek van de 19e eeuw. www.germany.travel/unesco/museum-island

11

BrEMEN / BrEMErHAvEN

Bremerhaven, Klimahaus 12

Bremen en Bremerhaven – Stad, deelstaat en het verlangen naar de zee

Bremen, deelstaathoofdstad en handelsstad met een indrukwekkend maritiem verleden, en Bremerhaven, 1.000 jaar jonger, maar toch een plaats vol historie en verhalen: samen vormen ze de kleinste deelstaat van Duitsland. En tegelijkertijd een wereld waar je van alles kunt beleven en volop kunt genieten, internationaal georiënteerd en gastvrij, een wereld die openstaat voor nieuwe dingen en zorgvuldig omgaat met tradities.

Dat Bremen een geschiedenis heeft van meer dan 1.200 jaar, merk je duidelijk op de Marktplatz met zijn barok­ en renaissancege­bouwen, het tot UNESCO­werelderfgoed verklaarde raadhuis en roland­beeld, de statige patriciërshuizen en de 'Schütting', de kamer van koophandel van Bremen met zijn rijke traditie. voor een wandeling langs de belangrijkste bezienswaardigheden heb je niet eens een stadsplattegrond nodig: 2.000 spijkers van messing en staal wijzen de weg van het Liebfrauen­Kirchhof via de Marktplatz naar de Böttcherstraße – vroeger het domein van de plaatselijke ambachtslieden en nu een centrum van Europese kunst­ en cultuurge­

schiedenis. Hier weten ze wat genieten is: in prachtige winkels die uit een andere tijd lijken te stammen, vind je koffie van wereldnaam, de allerbeste chocola, zeldzame specerijen, verleidelijke visspecialiteiten en niet in de laatste plaats internationale topbieren. En dan zijn er ook nog eens ruim 1.000 cafés, restaurants, bistro's en bars. Anders dan Bremen is Bremerhaven, dat maar 60 kilometer stroomafwaarts ligt en pas werd gesticht in 1827, vooral beïnvloed door de jongere geschiedenis. De haven van deze stad was het laatste dat miljoenen emigranten van Europa zagen, voordat ze hun geluk gingen beproeven in Amerika.

velen hebben het gevonden, anderen daarentegen niet: het Deutsches Auswande­rerhaus® – een museum dat is gewijd aan de Duitse emigranten – neemt zijn bezoekers mee terug in de tijd en laat hen de weder­waardigheden van vroegere emigranten op hun grote reis met behulp van multimedia op een boeiende manier meebeleven. Helemaal van deze tijd zijn de oude en de nieuwe haven, die met het ATLANTIC Hotel SAIL City met zijn originele gebogen vorm, het Klimahaus® Bremerhaven 8° Ost en het Duitse scheep­vaartmuseum over drie highlights van buitengewone klasse beschikken. Meer op www.germany.travel/bremen

Huizen als parels aan een snoer: de stadswijk SchnoorKleine, smalle vakwerkhuizen uit de 15e en de 16e eeuw, een wirwar van steegjes tussen de huizenrijen. De naam van dit stadskwartier gaat terug op het feit dat de huizen aaneengeregen zijn als parels aan een 'Schnoor' – het Nederduitse woord voor 'snoer'. volgens een andere interpretatie hebben in dit gedeelte van de oude visserswijk de touwmakers gewoond. In de vlak bij de Weser gelegen Schnoor kunnen de bezoekers goudsmeedwerk en ambachtelijke kunst bewonderen, even uitrusten in een van de talrijke cafés en restau­rants en op hun gemak rondkijken in de vele kleine winkeltjes. www.germany.travel/bremen/schnoor-quarter

Vaarwel oude wereld: het Deutsches AuswandererhausIn het Deutsches Auswandererhaus, dat in 2007 werd uitgeroepen tot Europees museum van het jaar, volgen de bezoekers de sporen van de meer dan 7 miljoen mensen die vanuit Bremerhaven zijn geëmi­greerd. ruimte­ensceneringen, klankinstallaties en de modernste museumtechniek nemen hen mee op een spannende tijdreis door de migratiegeschiedenis. Elke bezoeker krijgt een biografie van een emigrant mee waarin het hele emigratietraject is beschreven: van het afscheid van het vaderland en de omstandigheden tijdens de overtocht tot de nieuwe start in de verenigde Staten, Argentinië of Brazilië. www.germany.travel/bremerhaven/emigration-centre

De reiskoorts te pakken

13

1 The room overlooks Kaiser Wilhelm Memorial Church.

2 The church is just steps away from the Ku’damm shopping mile.2 The church is just steps away from the Ku’damm shopping mile.2

3 There are 433 shops and 34 cafés at your fi ngertips.

4 There’s also a cabaret, fi ve theatres and four cinemas.

5 If you’ve already seen all the shows, the Berliner Philharmonie Concert Hall is

just fi ve minutes by bus.

6 From here, you have a view of Potsdamer Platz.6 From here, you have a view of Potsdamer Platz.6

7 And you’re practically at Brandenburg Gate.7 And you’re practically at Brandenburg Gate.7

8 Meaning you’re also near Museum Island.8 Meaning you’re also near Museum Island.8

9 Which is right by Alexanderplatz.

10 And once you’ve done it all, there’s no better treat than our spa,

gourmet restaurant, club lounge and of course, your bed.

Budapester Str. 45 . 10787 Berlin . Tel. +49 (0)30 2502- 0 . hotel@palace.de . www.palace.de

Ten reasons this bed is a top attraction

BrEMEN / BrEMErHAvEN

Raadhuis en Roland-beeld in BremenIn de motivering voor de opname van het raadhuis van Bremen in de werelderfgoedlijst wordt de nadruk vooral gelegd op "de uitstekende vorm van de architectuur van de late renaissance in Noord­Duitsland, de zogenaamde Weserrenaissance". www.germany.travel/unesco/town-hall

TOP 100 BEZIEnsWaarDIgHEID

Havencultuur vanuit een nieuw perspectief: 'Havenwelten Bremerhaven'De stad aan zee is begonnen aan een nieuw hoofdstuk in zijn geschiedenis. In de city aan de Weserdijk, rondom de oude en de nieuwe haven, kun je in de 'Havenwelten Bremerhaven' een bijzondere maritieme ontdekkingsreis maken. In het nieuwe centrum van Bremerhaven zijn niet alleen unieke attracties te vinden, zoals het Klimahaus, het Deutsches Auswandererhaus, de 'Zoo am Meer', de onderzeeër 'Wilhelm Bauer' uit het Duitse scheepvaartmuseum, maar ook eersteklas hotels en restaurants. In juli 2009 is dit megaproject met alle faciliteiten voltooid – een trekpleister, die goed is voor 1 miljoen extra bezoekers per jaar. www.germany.travel/bremerhaven/harbour-worlds

Client - McArthurGlen Type Area - unknown Initials - BLOutlet - Tourism - English Bleed - 3mm Scale - 100%

Ad Type - Press Date - 11.2.13 Effective DPI - 304 Publication - Vibrant Cities File Name - GL0467_0018_TOURISM_Vibrant

Cities_EN_210x297_AWSize - 210x297mm

1 The room overlooks Kaiser Wilhelm Memorial Church.

2 The church is just steps away from the Ku’damm shopping mile.2 The church is just steps away from the Ku’damm shopping mile.2

3 There are 433 shops and 34 cafés at your fi ngertips.

4 There’s also a cabaret, fi ve theatres and four cinemas.

5 If you’ve already seen all the shows, the Berliner Philharmonie Concert Hall is

just fi ve minutes by bus.

6 From here, you have a view of Potsdamer Platz.6 From here, you have a view of Potsdamer Platz.6

7 And you’re practically at Brandenburg Gate.7 And you’re practically at Brandenburg Gate.7

8 Meaning you’re also near Museum Island.8 Meaning you’re also near Museum Island.8

9 Which is right by Alexanderplatz.

10 And once you’ve done it all, there’s no better treat than our spa,

gourmet restaurant, club lounge and of course, your bed.

Budapester Str. 45 . 10787 Berlin . Tel. +49 (0)30 2502- 0 . hotel@palace.de . www.palace.de

Ten reasons this bed is a top attraction

Het begrip 'cultuur' kan op verschillende manieren worden geïnterpreteerd en gedefinieerd. maar je kunt ook gewoon zeggen: Dresden. De hoeveelheid en pracht van de cultuurgoederen is hier zo overweldi-gend, dat bezoekers zich alleen maar ademloos kunnen verbazen. En omdat dit alles in Dresden ook nog eens is gelegen in een schitterend rivierlandschap, komt er bij deze verbazing al snel een groot enthousias-me.

Eigenlijk zou je met het attribuut 'wereldbe­roemd' voorzichtig moeten omgaan. Maar in Dresden is er gewoon veel wereldberoemd. Dat geldt niet alleen voor de 'grote drie', de Zwinger, de Semperoper en de frauenkirche, maar ook voor de Brühlsche Terrasse en het residenzschloss, de kastelen aan de Elbe in

het stadsdeel Loschwitz, de villawijk Blasewitz, de tuinstad Hellerau en natuurlijk de twaalf musea die behoren tot de Staatliche Kunstsammlungen. En niet in de laatste plaats voor de ligging van het stadscentrum aan de linker oever van de Elbe, precies op het punt waar de rivier een bocht maakt.

Het allerberoemdste bouwwerk is ongetwij­feld de Zwinger, die alom wordt bewonderd als een hoogtepunt van de barokke bouwkunst. De frauenkirche, die na de Duitse eenwording is herrezen uit zijn ruïnes, is misschien wel de belangrijkste kerk van het protestantisme en de kolossale Saksische staatsopera in de stijl van de Italiaanse hoogrenaissance, die naar zijn bouwer Semperoper is genoemd, is zonder

twijfel een van de mooiste muziektheaters ter wereld. vanaf het park Brühlsche Terrasse, het 'balkon van Europa', heb je een fantastisch uitzicht over de Elbe en het nieuwere deel van Dresden aan de overkant van de rivier. Omzoomd door representatie­ve gebouwen als de kunstacademie en het Albertinum met de Galerie Neue Meister en een hal met een collectie beeldhouwwerken is dit eveneens een highlight van de stad. En ook musea als het Grüne Gewölbe in het residenzschloss, de grootste schatkamer ter wereld, de Türckische Cammer en de Gemäldegalerie Alte Meister met de Sixtijnse Madonna van rafaël maken een bezoek aan Dresden tot een culturele ervaring die bijna niet te overtreffen is. Meer op www.germany.travel/dresden

Dresden – Een ander woord voor cultuur

DrESDEN, Saksen

Uitvoering van de opera TItus in de Semperoper

Operadiva

16

17

Internationaal Dixieland Festival Dresden: Europa's jazzklassiekerEen van de leukste erfgoederen van de DDr is het Internationale Dixieland Festival Dresden, dat sinds 1971 elk jaar wordt gehouden in de tweede week van mei en als Duitslands oudste oldtime jazzfestival inmiddels een vaste plaats heeft in de agenda's van de Europese scene. acht dagen en zeven nachten lang is de hoofdstad van saksen dan 'swingin' Dresden' en wordt deze bevolkt door zo'n 500.000 jazzliefhebbers. www.germany.travel/events

DrESDEN, Saksen

Hoe ze tegenwoordig auto's bouwen: de Glazen Fabriek De Glazen fabrie, ontworpen door architectenbureau Gunther Henn uit München, staat voor een nieuw tijdperk in de automobielbouw. Het is een innovatieve modelfabriek – strak van lijn, superschoon en transparant. De opzet van dit representatieve prestigeobject van de vrijstaat Saksen en het volkswagenconcern was een futuristische ambiance in een mooi aangelegde landschapstuin te paren aan de mythe van de beroemde barokstad. Met uitzondering van de carrosserie worden alle onderdelen met de zogenaamde CarGoTram op een milieuvriendelijke manier van het logistieke centrum van vW op het station Dresden­friedrichstadt naar de fabriek gebracht. www.germany.travel/dresden/transparent-factory

EVEnTTIP

Prachtig gebouw en akoestisch wonder: de Semperoper De Semperopera, tussen 1838 en 1841 door Gottfried Semper gebouwd, is het operagebouw van de Staatsoper Dresden, die als hof­ en staatsopera van Saksen kan bogen op een lange traditie. Het orkest van de opera is de traditierijke Sächsische Staatskapelle Dresden. De kunstzinnige architectuur en de bijzondere akoestiek maken deze muzentempel tot een highlight van de 19e­eeuwse theaterarchitectuur en een van de mooiste operagebouwen ter wereld. De in de stijl van de Italiaanse hoogrenaissance gebouwde Semperoper heeft een indrukwekkend interieur. De muren, zalen en gangen zijn rijk gedecoreerd met schiderijen en fraaie ornamenten. www.germany.travel/semper-opera-house

Op visite bij de keurvorst: de Zwinger in DresdenDit totaalkunstwerk is een van de belangrijkste bouwwerken van de late barok in Europa. De Kronentor, de poort met de vergulde gewelfde koepel, is een van de symbolen van Dresden geworden. De Zwinger diende als locatie voor hoofse festiviteiten. In de gebouwen bevonden zich toen al de kunstverzamelingen van de keurvorsten, de bibliotheek, de schilderijengalerij met oude meesters, de wapenka­mer, de porseleinverzameling, het zoölogisch museum en het wiskundig­natuurkundig kabinet. De binnenhof met zijn mooie cascades en fonteinen is een heerlijke plek om even uit te rusten. 's Zomers worden er openluchtevenementen gehouden. www.germany.travel/dresden/zwinger-palace

18 www.germany.travel

Gouden tijden in het 'Grüne Gewölbe'Het 'Grüne Gewölbe', de voormalige schatkamer van het heersers­geslacht Wettin­Saksen, heeft een expositieoppervlak van ca. 2.000 m² en fascineert met zijn meesterwerken van de juweliers­ en goudsmeedkunst jaarlijks duizenden bezoekers. voor een bezoek aan het Grüne Gewölbe is wel wat planning nodig, want van de adembenemende tijdreis die je hier kunt maken, kunnen maar 100 mensen per uur genieten. Je kunt er alleen naar binnen met een 'tijdticket'. Dat betekent dat de entreebewijzen uitsluitend geldig zijn voor een vooraf bepaald tijdvenster. Zo kan iedereen de schatten van het museum in alle rust en zonder gedrang bewonderen. www.germany.travel/dresden/green-vault

De Sint-Pieter van het Protestantisme: de FrauenkircheDe herbouwde frauenkirche geldt als een monumentaal hoogtepunt van de protestantse kerkbouwkunst en een meesterwerk van de Europese barok. ruim 250 jaar lang stond de door stadstimmerman George Bähr ontworpen kerk symbool voor de welstand en het geloof van de burgers van Dresden. De tussen 1726 en 1743 gebouwde kerk werd tijdens de Tweede Wereldoorlog volledig verwoest en fungeerde na 1945 als anti­oorlogsmonument. Nu is het een symbool van verzoening. De feestelijke herinwijding in 2005 trok wereldwijde belangstel­ling. Sindsdien kunnen bezoekers tijdens luisterrijke concerten, plechtige kerkdiensten en individuele bezichtigingen zelf zien en ervaren hoe mooi en bijzonder de frauenkirche is. www.germany.travel/top100

TOP 100 BEZIEnsWaarDIgHEID

Drie op een rij: de kastelen aan de ElbeSchloss Albrechtsberg, het Lingnerschloss en Schloss Eckberg, de drie beroemde kastelen aan de Elbe, liggen ca. 3 kilometer ten oosten van het stadscentrum tegen de oeverhelling van de Elbe in het stadsdeel radeberger vorstadt. Het uitzicht op de drie kastelen vanaf de overkant van de Elbe is indrukwekkend. Ze zijn alle drie gebouwd tussen 1850 en 1861 op een vroegere wijnberg en worden omgeven door uitgestrekte parken in Engelse stijl. Overdag zijn ze vrij toegankelijk via diverse poorten aan de Bautzener Landstraße en een poort aan de Elbe­fietstroute. www.germany.travel/dresden/elbe-palaces

Kunst in een tuinstad: Festspielhaus Helleraufestspielhaus Hellerau in de eerste tuinstad van Duitsland is gebouwd in 1911 naar een ontwerp van de architect Heinrich Tessenow. Hier, waar de Bauhausstijl zijn wortels heeft, komt de legendarische mythe Hellerau opnieuw tot leven. Het is net als vroeger een fascinerende kunstlocatie voor de poorten van Dresden, waar artistieke ideeën worden gerealiseerd en experimenten worden uitgevoerd. Sinds 2004 is in het festspielhaus het Europäische Zentrum der Künste Hellerau gevestigd, een interdisciplinair instituut dat zich vooral richt op de Europese avant­garde en o.a. theater, dans, mediakunst, performance en muziek op het programma heeft staan. www.germany.travel/dresden/hellerau

19

als in Düsseldorf het nieuwste op het gebied van haute couture en prêt-à-porter wordt getoond, is niet alleen Duitsland, maar de hele modewereld daarbij aanwezig. Wanneer 'The gallery Düsseldorf', die is voortgekomen uit de Igedo, destijds de grootste modebeurs ter wereld, twee keer per jaar zijn poorten opent, ligt het mekka van de internationale modemakers en inkopers aan de rijn.

Hier wordt beslist wat het volgende seizoen in is: Düsseldorf is de meest invloedrijke modestad van Duitsland. Meer dan 800 showrooms tonen niet alleen tijdens de beurs de nieuwste creaties van de designers en couturiers en in de exclusieve boetieks

aan de Königsallee kom je gemakkelijk in de verleiding deze creaties ook maar meteen te kopen. Marco Polo, Hugo Boss, Strellson en Calvin Klein zijn enkele van de verleiders die zich hier samen met bekende namen als Armani, Bulgari, Gucci, Jil Sander, Prada, Tiffany & Co. en versace hebben verenigd tot een netwerk van goede smaak.

De Königsallee, die meestal kortweg 'Kö' wordt genoemd, is een van de weinige internationaal bekende straten die zich met recht boulevard kan noemen: hier klopt het hart van de shoppingmetropool Düsseldorf. Op deze catwalk onder mooie oude kastanjebomen gaat het erom te zien en gezien te worden. Hier toont iedereen zich

alleen van zijn beste kant. Maar mode en winkelen zijn niet alleen thuis op de 'Kö'. Wie houdt van mooi en bijzonder, zal van heel Düsseldorf houden. Bijvoorbeeld van de Schadowstraße. En van Carlstadt, een idyllische wijk met antiekwinkels, galerieën en kunsthandels. En natuurlijk van de historische binnenstad met zijn ongedwon­gen sfeer, waar naast onconventionele modewinkels ook veel avant­gardeshops te vinden zijn. Evenals talloze cafés, clubs en bars, die hier 'de langste tapkast ter wereld' vormen. voldoende gelegenheid dus om na het winkelen weer helemaal op krachten te komen. Of te showen wat er kort daarvoor nog in de etalage of winkel hing. Meer op www.germany.travel/duesseldorf

Düsseldorf – Catwalk van Duitsland

DüSSELDOrf, Noordrijn­Westfalen

Mediahaven

Schoonheidaan de Rijn

20

21

Wat morgen mode is: 'The Gallery Düsseldorf'Al in de 18e eeuw, in de tijd van keurvorst Jan Willem II, was Düssel­dorf de stad waar modetrends werden gezet. Oorspronkelijk was het dragen van mooie kleren uitsluitend voorbehouden aan de adel, maar al snel werd dit ook in burgerlijke kringen steeds belangrijker gevonden. In 1949 werd er op de Königsallee voor het eerst een straatmodeshow gehouden. Datzelfde jaar vond met 'The Gallery Düsseldorf' de eerste modevakbeurs ter wereld plaats – tegenwoor­dig de grootste in zijn soort. Zo is de metropool aan de rijn een paar keer per jaar het mekka van de modemakers en inkopers uit de hele wereld. www.germany.travel/duesseldorf/gallery-duesseldorf

DüSSELDOrf / NEUSS / rATINGEN, Noordrijn­Westfalen

Zien en gezien worden: de KönigsalleeDe Königsallee, symbool van exclusiviteit, luxe en elegantie, is waarschijnlijk wel de bekendste straat in Düsseldorf. Het is een van de weinige internationaal bekende straten die zich met recht 'boulevard' kunnen noemen. De chique flaneermijl, die door mensen die er bekend zijn, meestal kortweg 'Kö' wordt genoemd, staat met zijn winkelpaleizen en ­passages voor winkelen op het hoogste niveau. Behalve tal van modeboetieks zijn er op de Kö ook juweliers, antiekwinkels, boekwinkels en vele andere speciaalzaken te vinden. Daarnaast zijn er van oudsher verschillende bekende galerieën en kunsthandels gevestigd. www.germany.travel/duesseldorf/koenigsallee

Düsseldorfer Jazz Rally: ritme dat iedereen paktCool of free, classic of modern, swing of dixieland: in, de hoofdstad van noordrijn-Westfalen, draait alles om jazz. Vooral tijdens de Düsseldorfer jazz rally, die traditioneel wordt gehouden met Pinksteren en uitnodigt tot een akoestische ontdekkingstocht dwars door alle jazzstijlen.

Dit jazzfestival ­ het grootste in Duitsland ­ heeft in zijn 20­jarige bestaan al heel wat onvergetelijke hoogtepunten gekend.. De naam van de beschermheer van het festival, Klaus Doldinger, staat op zich al garant voor topkwaliteit. De optredens met zijn formatie 'Passport' en andere bevriende musici behoren altijd tot de highlights van de rally. Maar ook de deelnemende gastartiesten, die afkomstig zijn uit de hele wereld, bevestigen telkens weer dat hier de besten in hun vak bijeenkomen. Het enthousi­aste publiek staan bijna 100 concerten te wachten op ca. 35 locaties tussen de luchthaven, de opera, de binnenstad en de oever van de rijn. De Düsseldorfer Jazz rally is hèt jazzpodium. Het wordt vooral gekenmerkt door veelzijdig­heid en plezier in experimenteren. Het integreert funk en groove, staat open voor singer­songwriters – en ook de samenwerking met het Düsseldorfer Schumannfest zorgt voor verfrissende en verrassende accenten in de crossover van jazz en klassiek. Kortom: het is een festival dat zichzelf steeds opnieuw uitvindt. Wat bij Düsseldorf als stad met een eigen ritme die musici van robert Schumann tot de Toten Hosen heeft geïnspireerd, ook heel goed past.

TIPs VOOr anDErE EVEnEmEnTEn In DüssElDOrF:

Open source Festival - veel afwisseling en veel experimentele muziek

FIs skilanglauf Weltcup - Wintersport op ongewoon terrein

japan-Tag - Het verre Oosten dichtbij grootste kermis aan de rijn -

Attracties, schutters en miljoenen bezoekers Düsseldorf Cologne Open galleries museum Kunstpalast - De passie van de keurvorst roncalli’s apollo Varieté

Nog meer evenementen vindt u op: www.germany.travel/events

EVEnTTIP

22 www.germany.travel

Toen aan de overkant van de rijn de kikkers nog kwaakten in het moeras, verhief zich op de plek waar zich tegenwoordig Neuss bevindt, Novaesium, een reusachtig romeins legerkamp met zo'n6.500 legioensoldaten. Uit deze romeinse nederzetting is een van de oudste steden van Duitsland ontstaan, die in 1984 haar 2.000­jarig bestaan heeft gevierd. Toegegeven, op de drassige grond van toen, aan de andere kant van de rijn, ligt nu Düsseldorf, maar dat is zeker geen reden om ook niet eens een bezoek te brengen aan Neuss. www.germany.travel/neuss

ratingen, een van de vier hoofdsteden van het vroegere hertogdom Berg, is met zijn uitgestrekte bossen, weilanden en akkers, die maar liefst 75% van het stadsgebied bestrijken, niet alleen het groene hart van het stedelijke landschap aan de rijn, ruhr en Wupper, maar ook een oase van rust. Een belevenis tussen natuur, cultuur en industrie­geschiedenis die altijd een bezoek waard is. www.germany.travel/ratingen

neuss: de andere kant van de rijn

ratingen: bossen, akkers en industriegeschiedenis

Schots en scheef: de MedienHafenDe scheve torens en moderne gebouwen van de MedienHafen wekken bij internationale architectuurkenners groot enthousiasme. De staal­ en glasconstructie van de Stadttor fungeert als wegwijzer naar deze 'stad in een stad' met zijn moderne skyline en maakt er zelf ook deel van uit – net als de Kniebrücke, het parlementsgebouw, de rheinturm en de nieuwe havenflats, zoals de door frank Gehry ontworpen gebouwen. Deze behoren sinds 1999 tot de karakteristie­ke kenmerken van Düsseldorf en imponeren door hun hellende muren en scheve torens. Inmiddels zijn er in de MedienHafen ook restaurants, bars en een UCI­bioscoopcomplex gekomen en is deze oorspronkelijke kantorenwijk nu tevens een trendy uitgaansbuurt. www.germany.travel/duesseldorf/media-harbour

Sfeervol rendez-vous: de Altstadt van DüsseldorfWaar rijnlandse charme samengaat met internationale sfeer, waar jong en oud elkaar al generaties lang ontmoeten, daar klopt het hart van Düsseldorf. Maar de Altstadt, de historische stadskern, heeft veel meer te bieden dan alleen de beroemde 'langste tapkast ter wereld'. Op een klein, overzichtelijk oppervlak bevinden zich een groot aantal oude en nieuwe architectonische hoogstandjes, culturele trefpunten, winkelmogelijkheden, historische monumenten, mooie plekjes om even uit te rusten en natuurlijk de populaire rijnoeverpromenade: een fantastische entourage voor feesten en festiviteiten – van de Japanse dag tot de boekenmarkt en van de kermis tot de Jazz rally. www.germany.travel/duesseldorf/old-quarter

23

ErfUrT, Thüringen

Domfestspiele24

Oostwaarts

Kruidenierswinkels uit de middeleeuwen: de KrämerbrückeHet oudste en interessantste niet­kerkelijke bouwwerk van het oude Erfurt werd oorspronkelijk gemaakt van hout en in 1325 vervangen door een stenen constructie. De voetgangersbrug verbindt de Benediktplatz in het hart van de oude binnenstad met de Wenigermarkt. Op zes bogen stonden 62 smalle vakwerkhuisjes. Deze werden bewoond door kooplieden die er peper, suiker, saffraan en andere kramerswaren verkochten. Tegenwoordig zijn er winkeltjes met ambachtelijke kunst, antiek, souvenirs e.d. te vinden. De bebouwing aan weerszijden van de brug is uniek voor het gebied ten noorden van de Alpen. De Krämerbrücke staat dan ook bekend als de langste volledig met huizen bebouwde brug van Europa. www.germany.travel/top100

TOP 100 BEZIEnsWaarDIgHEID

In de sporen van Luther: het AugustinerklosterHet grootste klooster dat in Erfurt nog altijd behouden is gebleven, is het in 1277 gebouwde klooster van de augustijner heremieten. Het is een indrukwekkend monument van de middeleeuwse ordebouw­kunst en nauw verbonden met de naam van Maarten Luther, die er als monnik heeft gewoond. Een Luthertentoonstelling en het woonvertrek van de reformator zijn in het kader van een rondleiding te bezichtigen. De bibliotheek met 60.000 boekdelen is een van de belangrijkste collecties kerkelijke literatuur in Duitsland. van de 13.000 handschriften en drukwerken die dateren van voor 1850, zijn vooral de wiegendrukken, de reformatiegeschriften en de Luther­uitgaven het vermelden waard. www.germany.travel/erfurt/augustinian-monastery

Joods leven en de Alte SynagogeDe bouwkundige getuigenissen van de middeleeuwse joodse gemeente in Erfurt zijn een belangrijk erfgoed van de stad. Het betreft hier de bijna volledig behouden gebleven oude synagoge met de vroegste bouwsporen uit ca. 1094 en het mikwe, een ritueel badhuis, uit de tijd rond 1250. Daarnaast zijn er nog niet zo lang geleden een van de grootste en belangrijkste schatten uit joods bezit en originele oude handschriften gevonden, die dit erfgoed nog waardevoller maken. van de weinige sacrale joodse bouwwerken uit de middeleeuwen die er nog zijn, is de Alte Synagoge in Erfurt niet alleen het oudste, maar ook de best behouden gebleven synagoge in Midden­Europa. www.germany.travel/erfurt/old-synagogue

Erfurt – Een mooie en zelfbewuste stad

Kerken, torens, bruggen, hoogstaande cultuur en luisterrijke feesten: Erfurt is een levenslustige en gastvrije stad met middeleeuwse charme en een rijke geschiedenis. gelegen op het kruispunt van oude Duitse en Europese handelsroutes is de deelstaathoofdstad van Thüringen van oudsher ontmoetingspunt en thuishaven van grote denkers en dichters, een zelfbewust en trots centrum van vernieuwing met een grote aantrekkings-kracht op bezoekers uit de hele wereld.

Torenrijk Erfurt – zo noemde Maarten Luther de stad ooit vanwege de hoog oprijzende torens van 25 parochiekerken, 15 kloosters en stichten en 10 kapellen. De belangrijkste hiervan zijn de Mariendom en de Severikirche, een in Europa uniek ensemble van architecto­nische meesterwerken van de Duitse gotiek. Binnen in de dom imponeert vooral het koor, waarvan de 13 bijna 18 meter hoge gebrand­schilderde ramen een kleurrijke cyclus vormen. Prachtig is ook de 'Gloriosa', de grootste middeleeuwse klok met een vliegende klepel ter wereld. Tegenwoordig

werpen de kerktorens hun schaduw over de met zorg gerestaureerde vakwerkhuizen en mooie renaissancegebouwen van de historische stadskern – en een paar dagen in het jaar over de DomStufen­festspiele, een van de mooiste openluchttheaterevenemen­ten van Duitsland. Het augustijnenklooster, waar Maarten Luther vijf jaar heeft gewoond, de Predigerkirche en de vestingwerken van de citadel Petersberg zijn schitterende voorbeel­den van de bouwkunst in de middeleeuwen en de nieuwe tijd. Een ander voorbeeld hiervan is de Alte Synagoge, de oudste

synagoge van Europa die tot aan het dak toe behouden is gebleven en tegenwoordig een bijzonder museum van de Joodse geschiede­nis huisvest. Tot dit museum behoort ook een in 2007 in de buurt gevonden Joods badhuis. Erfurt is echter ook een stad van bruggen. Het telt er maar liefst 142. Ze overspannen de Gera en zijn zijtakken en de grachten langs de voormalige stadsmuur. De beroemdste is ongetwijfeld de Krämerbrücke, de langste over de gehele lengte met huizen bebouwde en bewoonde brug in Europa. Meer op www.germany.travel/erfurt

25

HAMBUrG

26

De wijde wereld ontdekken en dan terug naar Hamburg: dat is wel het mooiste reisprogramma dat je je kunt voorstellen. Poort naar de wereld, schoonheid aan zee, maritiem hoogtepunt in het noorden – zelfs de anders zo terughoudende inwoners van de Hanzestad kunnen maar moeilijk verbergen dat ze trots zijn op hun stad, op de sfeer en op de internationale charme die Hamburg uitstraalt.

Een havenrondvaart, daarna een wandeling door de historische binnenstad en vervol­gens HafenCity, Hamburgs nieuwe stadscentrum, ontdekken? Of omgekeerd? Er zijn veel manieren om deze traditierijke en toch zo moderne Hanze­ en handelsstad met zijn fascinerende atmosfeer beter te

leren kennen. Maar één ding is zeker: een rondvaart door de haven is altijd een goed begin van een bezoek aan Hamburg. vanaf de aanlegsteigers vaar je in een barkas tussen enorme containerschepen, majestu­euze oceaanstomers en luxueuze jachten door een van de grootste havens van Europa, een onvergetelijke ervaring. Een ontspannen wandeling door de historische binnenstad, waar voorname kooplieden vroeger goede zaken deden met koffie, thee en specerijen en nu, tussen prachtige kantoorpanden en woonhuizen uit de periode van de 17e tot en met de 19e eeuw, originele restaurants en cafés te vinden zijn, doet daar nog eens een schepje bovenop. Typisch Hamburgs is ook de historische Speicherstadt met het grootste samenhangende complex

pakhuizen in klassieke baksteenarchitectuur ter wereld, rustend op duizenden eiken palen en doorsneden door talloze vaarten. Het Hamburg van vandaag en morgen bevindt zich echter in HafenCity, waar een van de grootste binnenstedelijke bouwpro­jecten van Europa wordt gerealiseerd. Een programma dat twee contrasten in zich verenigt – zeevaarderstraditie enerzijds en hypermoderne architectuur anderzijds – met het stadsdeel überseequartier als kloppend hart: tussen Speicherstadt en haven ontstaat hier een maritieme beleveniswereld met veel winkels aan een brede boulevard die doorloopt tot aan het Hamburg Cruise Center. Meer op www.germany.travel/hamburg

Hamburg – Een maritieme wereldstad waar je zin krijgt in verre reizen

Speicherstadt

Waterwerelden

27

HAMBUrG

Hamburgs nieuwe binnenstad: HafenCityHier ontstaat een nieuw stuk stad: HafenCity – momenteel het grootste stadsontwikkelingsproject van Europa – staat model voor de ontwikkeling van de Europese binnenstad aan het water. Het stadsbeeld van Hamburg wordt sinds jaar en dag bepaald door de historische Speicherstadt met zijn neogotische baksteenarchitec­tuur, maar de moderne nieuwbouwwijk HafenCity vlak aan de haven verlegt het accent. Met de ontwikkeling van dit nieuwe centrum verlegt Hamburg de grenzen – in elk geval binnen Europa Op een oppervlakte van 157 hectare ontstaat er een levendige stedelijke ruimte met een mix van woon­ en werkruimte, winkels, recreatie­voorzieningen, horeca en cultuur. www.germany.travel/hamburg/hafencity

Altijd succesvol: Hamburgs musicalsvan König der Löwen tot Ich war noch niemals in New York en Rocky: Hamburg is na New York en Londen de op twee na grootste musicalstad ter wereld! Miljoenen mensen stromen jaar in jaar uit naar de drie grote musicaltheaters van de stad en honderdduizenden genieten van de opvoeringen in kleinere theaters als het St. Pauli Theater. Hier worden vooral eigen musicalproducties vertoond, zoals de favoriet van (bijna) alle inwoners van Hamburg, 'Heiße Ecke', een meeslepende musical over de snackbar 'Heiße Ecke', waar heel St. Pauli samenkomt en het 24 uur per dag een drukte van belang is. www.germany.travel/hamburg/musicals

Voor groot en klein: Miniatur-Wunderland Achter de muren van de Speicherstadt in Hamburg staat 365 dagen per jaar de poort open naar een wereld in miniatuurformaat: op een oppervlakte van ruim 6.000 m² rijden 15.000 wagons heen en weer over een 13 kilometer lange spoorbaan. En dat alles met meer dan 3.500 huizen en bruggen, 250.000 bomen en 250.000 figuurtjes op schaal H0 als gigantisch decor. Bijna een half miljoen lichtjes zorgen ervoor dat deze miniwereld er meer dan realistisch uitziet en geven het geheel een indrukwekkende sfeer. Indrukwekkend is ook de techniek die erachter schuilgaat: om de treinen te laten rijden, zijn er 60 computers nodig. www.germany.travel/hamburg/miniatur-wunderland

Havenidylle en dikke muren: de SpeicherstadtIn de vrijhaven tussen de Deichtorhallen en de Baumwall ligt de honderd jaar oude Speicherstadt, 's werelds grootste aaneenge­sloten pakhuizencomplex. Hier wacht de bezoekers van Hamburg een idylle die je in een wereldhaven niet zo snel zou verwachten: wilhelminische baksteengotiek uit de gründerzeit, bizarre gevels en torentjes en een wirwar van steegjes. Achter dikke muren worden op precies de juiste temperatuur hoogwaardige goederen als koffie, thee, cacao, specerijen, tabak en inmiddels ook computers in opslag gehouden en ook bevindt zich hier het grootste depot van oosterse tapijten ter wereld. De Speicherstadt is een van de belangrijkste attracties op de grote havenrondvaart. www.germany.travel/hamburg/warehouse-district

TOP 100 BEZIEnsWaarDIgHEID

28 www.germany.travel

Schmits Tivoli in Hamburg: veel theater op de ReeperbahnDat schmidts Tivoli – net als het op een paar stappen afstand gelegen schmidt Theater – niet zomaar ergens in Hamburg gevestigd is, maar speciaal in het stadsdeel st. Pauli en dan ook nog eens op de reeperbahn, zegt iets over de aard van dit theater. Hier draait alles om amuse-ment, vaak met een lichtzinnig tintje. maar dat is nu precies waarvoor de toeschouwers al ruim 30 jaar massaal naar deze twee theaters komen. www.germany.travel/events

Nieuwe luisterbeleving: de ElbphilharmonieMet de Elbphilharmonie van de Zwitserse sterarchitecten Herzog & de Meuron krijgt Hamburg er een nieuwe culturele en stedenbouw­kundige toplocatie bij. Klassieke muziekcultuur, muziek van de 21e eeuw en amusementsmuziek van hoog niveau zullen hier in een fantastische ambiance ten gehore worden gebracht. Een voormalig havengebouw en de nieuwe culturele identiteit gaan hier een unieke alliantie aan. via een roltrap worden de bezoekers door het oude pakhuis Kaiserspeicher A naar een openbaar plaza op 37 meter hoogte geleid. Daarvandaan kunnen de inwoners en de bezoekers van Hamburg genieten van een uniek uitzicht over de haven, de Elbe en de stad. www.germany.travel/hamburg/elbe-philharmonic-hall

Stadsmeer van de zeestad: de AlsterMidden in Hamburg liggen de de meren Binnenalster en Außenals­ter. De Alster, de rivier waar deze meren deel van uitmaken, is bijna even kenmerkend voor Hamburg als de Elbe. Hij ontspringt in rhen, een stadsdeel van de gemeente Henstedt­Ulzburg ten noorden van Hamburg. De Außenalster heeft een oppervlakte van maar liefst 164 hectare en is een populair recreatiegebied. De paden langs de oevers zijn populair bij joggers en op het meer zelf wordt veel gevaren met kleine zeilboten en roeiboten. Het uitzicht op het meer vanuit het Alsterpark en vanaf de vele grasvelden aan de waterkant doen de inwoners en de bezoekers van Hamburg de soms hectische drukte van de grote stad in een mum van tijd vergeten. www.germany.travel/hamburg/alster

EVEnTTIP

De trots van de burgers: het raadhuisHet raadhuis van Hamburg, in de jaren 1886­1897 in neorenais­sancestijl gebouwd en een van de meest indrukwekkende parle­ments­ en regeringsgebouwen van Duitsland, is de grote trots van de stad. Het is centraal gelegen tussen de Alster en de Elbe en met zijn bijna 650 vertrekken groter dan Buckingham Palace. Het drievleugeli­ge, uit graniet en zandsteen opgetrokken gebouw, de 112 meter brede, rijk geornamenteerde gevel, de 112 meter hoge toren en het met koper gedekte dak vormen een indrukwekkend geheel. Aan de kant van de rathausmarkt staan er tussen de vensternissen bronzen beelden van 20 koningen en keizers van het oude Duitse rijk, van Karel de Grote tot franz II. www.germany.travel/hamburg/town-hall

29

HANNOvEr, Nedersaksen

30

Welke jaarbeursstad heeft het grootste expositieterrein ter wereld? Tokio mis-schien? nee, dat is helaas fout. Chicago, londen of shanghai? Ook niet. Frankfurt dan? Bijna goed. Het juiste antwoord is: Hannover. met zijn moderne jaarbeurster-rein heeft deze stad zich ontwikkeld tot een van de motoren van de wereldeconomie en tot symbool voor ideeën, innovaties en investeringen.

Het is bijna een vuistregel: als zich een nieuwe trend in de industrie en techniek ontwikkelt, wordt dat het eerst zichtbaar in Hannover. Of om preciezer te zijn: op een van de toonaangevende internationale beurzen die de jaarbeursstad in Nedersak­sen tot een van de belangrijkste ter wereld

hebben gemaakt. Het jaarbeursterrein van ongeveer een kilometer bij een kilometer is met zijn bedrijfsoppervlakte van 466.100 m² het beste podium voor de grote kwaliteits­beurzen van de internationale economie dat je je maar kunt voorstellen. Bijvoorbeeld voor de CeBIT, de grootste jaarbeurs ter wereld voor oplossingen in de informatie­ en communicatietechniek, de HANNOvEr MESSE, het grootste evenement ter wereld op het gebied van technologie en automati­sering, en de BIOTECHNICA, de belangrijkste beurs van Europa voor biotechnologie en life sciences. Om slechts enkele van de belangrijke jaarbeurzen in Hannover te noemen. Maar voor een succesvolle beurs is er natuurlijk meer nodig dan hallen met voldoende ruimte: congressen en symposia

zijn minstens even belangrijk. En ook wat dit betreft is Hannover een stad van superlatie­ven. Het Convention Center met 35 ruimtes en zalen is evenals de beurshallen en de paviljoens van de EXPO 2000 een ware transformatiekunstenaar die voor elk evenement een perfect kader vormt. Een moderne infrastructuur, duurzame technologie en aantrekkelijke pauzeruimtes zorgen voor een even ontspannen als productieve sfeer. Dat de service en begeleiding van de exposanten en bezoekers eveneens perfect zijn, hoeft dan eigenlijk niet eens meer te worden vermeld. Meer op www.germany.travel/hannover

Hannover – Marktplein van internationale innovatie

Jaarbeursterrein Hannover

tentoonstellingWereld

31

HANNOvEr, Nedersaksen

De hoge kunst van de tuinarchitectuur: Herrenhäuser GärtenHet tuinencomplex Herrenhäuser Gärten in Hannover bestaat uit de Großer Garten, de Berggarten, de Georgengarten en de Welfengarten. De belangrijkste stijlrichtingen van de tuinar­chitectuur zijn hier overal terug te vinden. Met de aanleg van de Großer Garten werd begonnen in 1666. Hij kreeg zijn huidige vorm in de periode van 1696 tot 1714 onder keurvorstin Sophie. Het is een van de weinige baroktuinen van Europa die hun oorspronkelijke structuur hebben behouden. De grot van Niki de Saint Phalle in de Großer Garten is het hele jaar door te bezichti­gen. 's Zomers vinden in deze tuin het Kleines fest, een internati­onaal vuurwerkconcours, concerten en toneelvoorstellingen plaats. www.germany.travel/hannover/herrenhausen

TOP 100 BEZIEnsWaarDIgHEID

Ruimte voor innovatie: de Hannover Messe en de Expo2000Met 26 hallen en paviljoens met een oppervlakte van in totaal 466.000 m² en een 58.000 m² groot buitenterrein heeft Hannover een van de grootste jaarbeursterreinen ter wereld. Naast de opmerke­lijke architectuur van de hallen zorgen ook het Convention Center met zijn 35 zalen en vergaderruimtes, de glazen passages, de groene zones en de rustzones voor een ontspannen en productieve sfeer. De ruimtes zijn stuk voor stuk even bijzonder en zowel de beurshallen als de congreszalen kunnen gemakkelijk aan de behoeften worden aangepast. De buitenterreinen zijn een ideaal podium voor innovatie­ve tentoonstellingsconcepten en creatieve ideeën en ook de expo­paviljoens zijn bij uitstek geschikt voor bijzondere presentaties. www.germany.travel/hannover/exhibition-centre

Met scherpe pen: het Wilhelm Busch MuseumHet Deutsches Museum für Karikatur und Zeichenkunst Wilhelm Busch staat al tientallen jaren symbool voor humor en ironie, satire en kritische kunst. Het museum werd gesticht in 1937 als Wilhelm­Busch­Museum en legt zich al sinds 1950 toe op het werk van geestverwanten van Wilhelm Busch uit heden en verleden. Het museum onderscheidt zich zowel door zijn succesvolle verzamel­beleid als door zijn interessante tentoonstellingen. Nergens ter wereld kan het werk van Wilhelm Busch zo uitgebreid worden bestudeerd als in Hannover en ruim 35.000 bladzijden documente­ren de geschiedenis van de karikatuur vanaf het eerste begin in 1600 tot nu. www.germany.travel/hannover/wilhelm-busch-museum

Kunst van wereldformaat: het Sprengel MuseumHet in 1979 geopende Sprengel Museum is een van de belangrijkste musea voor de kunst van de 20e eeuw. Oorspronkelijk was hier alleen de collectie van Dr. Bernhard Sprengel te zien, waarin de nadruk lag op het Duitse expressionisme en het franse modernisme. De afgelopen 20 jaar is de museumcollectie uitgebreid met werken uit alle belangrijke perioden in de moderne kunst – van Schwitters tot Saint Phalle. Het is een levendig forum voor kunst en wetenschap, waar naast de indrukwekkende vaste collectie ook nog eens ca. 25 wisseltentoonstellingen per jaar te zien zijn. www.germany.travel/hannover/sprengelmuseum

32 www.germany.travel

Schuttersfeest HannoverHet schuttersfeest in Hannover staat bekend als het grootste schuttersfeest ter wereld. Tien dagen lang veranderen meer dan 250 draaimolens, kermisattracties, schiettenten en drankkraampjes de schützenplatz in de hoofdstad van nedersaksen in één groot amusementspark. Het hoogtepunt van het feest is de schuttersoptocht. meer dan 10.000 schutters, dansers, goochelaars en artisten en tal van prachtige feestwagens trekken dan in een ca. 12 kilometer lange stoet door de binnenstad. www.germany.travel/events

Burgerlijke pracht en praal onder een hoge koepel: het Neues Rathaus'Alles contant betaald, Majesteit', zei de toenmalige gemeentesecre­taris Heinrich Tramm vol trots tegen keizer Wilhelm II, die in 1913 ter gelegenheid van de inwijding naar Hannover was gekomen. Het prachtige gebouw, dat is gebouwd op 6.026 beukenhouten palen, heeft de stad maar liefst ruim 10 miljoen mark gekost. In de hal onder de bijna 100 meter hoge koepel zijn vier modellen van Hannover te zien: in de middeleeuwen, in 1939, in 1945 en nu – een echte publiekstrekker. Wereldwijd uniek is de hellende lift naar de koepel: deze loopt eerst loodrecht naar boven en maakt dan een knik van 17 graden. van hieruit heb je een prachtig uitzicht over de hele stad. www.germany.travel/hannover/new-town-hall

Zeven belevingswerelden in één park: de dierentuinEen perfecte attractie voor groot en klein: Erlebnis­Zoo Hannover, Duitslands meest spectaculaire dierentuin. Een uitstapje naar de fascinerende wereld der dieren. Met ruim 3.000 bewoners in zeven unieke, met zorg ontwikkelde themawerelden. Je kunt er een kijkje nemen in een avontuurlijk geënsceneerd landschap voor ijsberen in de Canadese wildernis, varen over de Zambezi, rondkijken in een Indiaas junglepaleis, de fascinerende gorillaberg beklimmen, door de Australische outback zwerven en een authentieke Nedersaksische boerderij bezoeken. Of het kinderparadijs 'Mullewapp'. Ook zijn er dagelijks vele shows en voederdemonstraties, zodat een geslaagde dag gegarandeerd is. www.germany.travel/hannover/zoo

EVEnTTIP

Beter dan gps: de 'rode draad'De 'rode draad' door Hannover – een stadswandeling op eigen houtje In het centrum van Hannover is er over een lengte van 4.200 meter een rode lijn op straat geschilderd die de bezoekers de weg wijst naar 36 bezienswaardigheden in de binnenstad. Hannovers 'rode draad' is een volledig barrièrevrij bewegwijzeringssysteem waarmee toeristen de stad heel relaxt kunnen verkennen. Handig is ook de begeleidende brochure op zakformaat 'roter faden Hannover – Ihr ganz persönli­cher Stadtführer' met leuke en interessante informatie over alle bezienswaardigheden langs de route. www.germany.travel/hannover/red-thread

33

KIEL, Sleeswijk­Holstein

Windjammerparade tijdens de Kieler Woche34

Kiel – Stad aan het water en poort naar de Oostzee

Kiel, dat al heel lang een belangrijke scheepsbouw- en marinestad was, is nu ook een levendige studentenstad met een urbane sfeer waar de mensen zich niet zo druk maken. Dat merk je overal in deze prachtig gelegen deelstaathoofdstad: aan de Kieler Förde, in de moderne, ruime binnenstad, maar ook in de Dänische straße, de 'pronkkamer' van Kiel, waar de gebouwen uit de gründerzeit een maritieme charme uitstralen.

Waar de zee tot in het hart van de stad reikt, is water het overheersende element. De maritieme sfeer is dan ook overal merkbaar, zichtbaar en beleefbaar: aan de langgerekte Kieler förde, aan de haven en bij de karakteristieke portaalkranen op de werven, die tot de grootste van Europa behoren. De Gorch fock, een lesschip dat alle zeeën heeft bevaren en een graag geziene gast is bij internationale zeilevenementen, maakt net zo goed deel uit van het stadsbeeld als de enorme veerboten aan de Skandinavi­enkai. Op een paar minuten van het centraal station vertrekken de veerdiensten naar het

noorden en aan de eveneens centraal gelegen Cruise Terminal Ostseekai beloven de elegante cruiseschepen onvergetelijke zeereizen. De Kieler Woche tenslotte, het jaarlijkse wereldfestival van de zeilsport, onderstreept op een overtuigende manier dat Kiel het maritieme centrum van het noorden is. Toen de stad, die tot 1864 bij Denemarken hoorde, in handen van de Pruisen was gekomen, kwam deze snel tot ontwikkeling. Pas met de verwoestingen in de Tweede Wereldoorlog kwam hieraan een einde. Het herstel heeft lang geduurd, maar na enige tijd was er dan toch een geheel nieuwe

binnenstad ontstaan: open, ruim opgezet en modern. Omdat deze niet meer beantwoord­de aan de hedendaagse smaak, is men in de jaren negentig van de vorige eeuw begonnen de oude stadskern in ere te herstellen, bijvoorbeeld door de historische Eggerstedt­straße te herbouwen en de Alter Markt opnieuw in te richten. Zo heeft de binnenstad, die verder o.a. bestaat uit de van oudsher chique Dänische Straße en de Holstenstraße, een van de oudste voetgangerszones in Duitsland, de typische Kieler sfeer van vroeger weer teruggekregen. Meer op www.germany.travel/kiel

dromen

Droomschepen en de drang naar verre landen: cruisehaven KielMet de moderne terminals Ostseekai, Schwedenkai en Norwegenkai heeft Kiel zich ontwikkeld tot een van de belangrijkste cruisehavens van Duitsland. Elk jaar meren ca. 140 cruiseschepen aan in de haven van Kiel en gaan ruim 300.000 passagiers hier van en aan boord. Alle bekende Europese rederijen hebben Kiel als vertrek­ en eindpunt van zeereizen over de Oostzee, bijvoorbeeld naar het hoge noorden van Noorwegen, naar Zweden of Litouwen of een van de vele andere plaatsen waarop vanuit Kiel wordt gevaren. Maar ook voor schepen­spotters die zelf niet aan boord gaan en gewoon wat tijd in Kiel willen doorbrengen, is de veerhaven een prima tip voor een uitstapje.www.germany.travel/kiel/cruise-ship-terminal

Mega-event van de zeilsport: de Kieler WocheDe Kieler Woche is een grote zeilregatta die elk jaar plaatsvindt in juni en al wordt gehouden sinds het einde van de 19e eeuw. Het is niet alleen de grootste zeilmanifestatie ter wereld, maar ook een reusachtig stads­ en volksfeest. De binnenstad wordt omgetoverd in één groot autovrije feestterrein en de meer dan 1.000 evenementen trekken bezoekers uit de hele wereld. Naast openluchtconcerten, kleinkunst en theater worden er ook culinaire lekkernijen uit alle werelddelen aangeboden. Maar het middelpunt van de Kieler Woche is en blijft de zeilsport. Per slot van rekening is dat de reden waarom de beste zeilers van de wereld hier naartoe komen. www.germany.travel/kiel/kiel-week-regatta

Haven

35

MAGDEBUrG, Saksen­Anhalt

Kunstmuseum in het klooster Unser Lieben Frauen36

Magdeburg – Karakter, geschiedenis en twee historische helden

De deelstaathoofdstad magdeburg, een van de oudste steden in het voormalige Oost-Duitsland, heeft het in de loop van zijn geschiedenis niet altijd gemakkelijk gehad. als keizerlijke residentie, Hanzestad en vestingstad is magdeburg keer op keer geteisterd door oorlogen en verwoestin-gen. maar de stad is altijd blijven geloven in zijn toekomst, heeft zichzelf steeds opnieuw uitgevonden – en de herinnering aan de twee Otto's die zo'n grote rol hebben gespeeld in de geschiedenis van magdeburg, altijd bewaard.

Otto de Grote, die vanaf 962 keizer was van het Heilige roomse rijk, was zo dol op zijn favoriete residentie, dat hij deze cadeau deed aan zijn vrouw Editha. De inwoners van Magdeburg vereren 'hun' Otto nog altijd en zijn laatste rustplaats is tevens het belangrijkste cultuurhistorische bouwwerk van de stad: de dom St. Mauritius und St. Katharina, die met zijn indrukwekkende torens al van ver te zien is. Deze rijk met kunstig beeldhouw­ en houtsnijwerk geornamenteerde kerk is een van de mooiste historische gebouwen in Midden­Duits­land, het symbool van de stad en de eerste gotische kathedraal die in Duitsland is gebouwd. rijk geornamenteerd is ook een ander gebouw op de Domplatz: de Groene Citadel, een laat werk van de Oostenrijkse kunstenaar en architect friedensreich Hundertwasser. Dit bouwwerk in de typische stijl van de Oostenrijker vormt een fraai contrast met de eerwaardige dom en de eenvoud van het grote plein in het centrum van de stad. En er is nog een Otto die de inwoners van Magdeburg nooit zullen vergeten: Otto von Guericke, de grote politicus en wetenschapper, die hier leefde in de moeilijke tijd van en na de Dertigjarige Oorlog en zich in totaal 50 jaar als stedenbouw­kundige, beschermheer en burgemeester voor zijn geboortestad heeft ingezet. Het Otto­von­Guericke­Museum houdt de herinnering aan dit genie levend. Nu we het toch over de musea in Magdeburg hebben: daar hebben de afgelopen jaren grote ontwikkelingen plaatsgevonden. Bestaande collecties zijn uitgebreid met opzienba­rende nieuwe werken, nieuwe collecties zijn aangelegd en kosten noch moeite zijn gespaard om ook een technisch museum van topklasse op te zetten. Meer op www.germany.travel/magdeburg

Werelds: het kunstmuseum in het klooster Unser Lieben FrauenMidden in Magdeburg, aan de oever van de Elbe, bevindt zich het kunstmuseum in het klooster Unser Lieben frauen. Het is de belangrijkste tentoonstellingslocatie voor hedendaagse kunst in Saksen­Anhalt. De expositieruimtes maken deel uit van een voormalig klooster uit de 11e en 12 eeuw, dat werd gesticht door aartsbisschop Gero van Magdeburg. Behalve permanente en speciale tentoonstellingen van nationale en internationale hedendaagse kunst is er in het museum ook een bibliotheek te vinden, die zijn oorsprong heeft in het jaar 1638. De collectie van deze bibliotheek omvat ca. 22.500 boekdelen, onderverdeeld in 14 vakgebieden, waarbij de nadruk ligt op theologie en filologie. www.germany.travel/magdeburg/monastery-of-our-lady

De nalatenschap van Hundertwasser: de Groene CitadelSinds 2005 is het ensemble van barokke voorgevels en modern design vlak bij de Domplatz uitgebreid met een bouwwerk dat je niet over het hoofd kunt zien: een van de laatste – en wellicht ook mooiste – werken van de Oostenrijkse kunstenaar en architect friedensreich Hundertwasser. Na nog geen twee jaar was het gebouw met zijn oppervlakte van ca. 5.000 m² voltooid en waren alle architectonische kenmerken van Hundertwasser aanwezig: op de torentjes fonkelen de typische gouden bollen, de ramen lijken vrolijk te dansen, de daken zijn bedekt met geurende bloemenweides en golvende vloeren dragen de bezoekers als 'melodieën voor de voeten' over de binnenplaatsen. www.germany.travel/magdeburg/green-citadel

Dubbele ster

37

MAINZ, rijnland­Palts

Mainz – Gutenbergstad en wijnkoningin van Duitsland

mainz is universiteitsstad, stad van de romeinen, mediastad, deelstaathoofdstad – en stad van de romaanse dom, de 'zwarte kunst' van gutenberg en het carnaval aan de rijn. Een stad met een geschiedenis van bijna 2.000 jaar waarop de inwoners van mainz terecht trots zijn. Dat tot de vele cultuurgoederen ook een sterk ontwikkelde wijncultuur behoort, maakt mainz nog eens extra sympathiek.

Al meer dan 1.000 jaar wordt het stadsbeeld bepaald door één enkel gebouw: de Mainzer dom. De eerste steen van deze majestueuze kathedraal in het centrum van de stad, die een van de belangrijkste sacrale bouwwer­ken van Duitsland is, werd rond 975 gelegd onder auspiciën van bisschop Willigis. In de schaduw van de dom strekt zich het Mainz uit de middeleeuwen en het begin van de nieuwe tijd uit. In de kronkelige nauwe steegjes met namen als 'Nasengässchen' en 'Heringsbrunnengasse' en in de vele winkeltjes, boetieks en cafés rondom de prachtige Kirschgarten met zijn romantische vakwerkhuizen en de Marienbrunnen is het

altijd even gezellig en druk. 's Avonds laat merk je dat Mainz de wijnkoningin onder de Duitse steden is. rheinhessen is het grootste wijnbouwgebied van het land en de jonge generatie wijnboeren bewijst met iedere jaargang opnieuw dat zij in staat is tot buitengewone prestaties. Hun producten consumeren de inwoners van Mainz graag in de gezellige wijnlokalen en cafés in het centrum met geloofsgerelateerde namen als 'Klingelbeutel' (collectezak) en 'Beichtstuhl' (biechtstoel). De wijnmarkt is een van de drie grote feesten die de stad kent. Toen deze in 1946 voor het eerst na de oorlog weer werd gehouden, tracteerde de franse

bezettingsmacht de inwoners van Mainz op 100.000 liter wijn, een groots gebaar van verzoening en vriendschap. De twee andere grote feesten zijn – hoe kan het aan de rijn ook anders – het carnaval en vier dagen lang aan het einde van de maand juni de Johannisnacht, een fantastisch cultuur­feest dat oorspronkelijk werd gehouden ter ere van Johannes Gutenberg, maar nu een bonte mix is van muziek, oude gebruiken, kleinkunst en kraampjes met eten en – na­tuurlijk – wijn. Meer op www.germany.travel/mainz

Stad met eeneigen gezicht

38 www.germany.travel

Normaal is anders: het Mainzer carnavalDe 'Meenzer fassenacht', zoals het carnaval in Mainz wordt genoemd, is in deze stad soort vijfde jaargetijde. Carnaval betekent ieder jaar in februari/maart drie dolle dagen en vier turbulente nachten. De hele stad is in beweging. Er wordt gefeest, gedanst, gelachen en geflirt – van carnavalsmaandag tot Aswoensdag gaan alle remmen los. vier tot vijf uur lang trekt de zeven kilometer lange carnavalsoptocht door de binnenstad, langs de kant van de weg

gevolgd door meer dan 500.000 toeschouwers. Het carnaval in Mainz is ook een stukje stadsgeschiedenis, een cultuurhistorisch fenomeen, dat als sociale gebeurtenis al eeuwenlang een vaste plek heeft op de feestkalender. www.germany.travel/mainz/carnival

Gewijd aan de boekdrukkunst: het Gutenberg-MuseumHet Gutenberg­Museum geeft een duidelijk beeld van de door Johannes Gensfleisch genaamd Gutenberg in Mainz uitgevonden boekdrukkunst, die in het Duits ook wel 'Schwarze Kunst' wordt genoemd. Het werd gesticht in 1900 ter gelegenheid van de 500ste geboortedag van Gutenberg en is gewijd aan zijn leven en werk. Deze schatkamer van de boekdrukkunst omvat de afdelingen druktechniek, boekkunst, gelegenheidsdrukwerk en ex librissen, grafische kunst, affiches, papier en geschiedenis van het schrift en geeft de bezoekers een overzicht van de ontwikkeling van het schrift en het drukwerk. Een van de highlights is de beroemde Gutenberg­bijbel, een van de mooiste boeken aller tijden. www.germany.travel/mainz/gutenberg-museum

Archief van het Gutenberg-Museum

39

MüNCHEN, Beieren

40

je kunt het lifestyle noemen of savoir-vivre: in münchen worden beide met hoofdletters geschreven. Of dat nu komt door de beroemde wit-blauwe lucht of door het vele moois in deze stad, is helemaal niet zo belangrijk. In elk geval laten de inwoners van münchen zich altijd graag van hun beste kant zien: in de biertuinen, op een van de prachtige boulevards of in het stadion van FC Bayern.

Een moderne wereldstad met een hart en een lange traditie, charmant en ontspannen, druk en levendig maar ook idyllisch: München is Duitslands lifestyle­hoofdstad. Je hoeft niet per se rijk en mooi te zijn om je in München direct thuis te voelen, maar het

kan ook geen kwaad. Waarbij rijk natuurlijk een rekbaar begrip is, want ook als je op je gemak door het prachtige centrum loopt, af en toe even ergens gaat zitten en gewoon de sfeer op je laat inwerken, voel je je rijk. En 'mooi' is sowieso een relatief begrip. Wat wel vaststaat, is dat de Marienplatz, het middelpunt van München met het Altes en Neues rathaus, een van de mooiste pleinen van Duitsland is. Het beroemde klokkenspel van het Neues rathaus hoort net zo bij München als het Hofbräuhaus en de frauenkirche, het symbool van de stad met zijn van verre zichtbare groene torenkappen. Een wandeling over de viktualienmarkt is een feest voor de zintuigen. Hier vind je werkelijk alles – van uitgesproken Beiers tot

exotisch. Afdingen en handelen zijn overigens in München uit den boze – dit kun je beter maar niet eens proberen. En dat geldt al helemaal in de chique winkelstraten, zoals de Ludwigstraße, de Maximilianstraße, de Kaufinger Straße en de Tal, waar alles verzameld is wat goed en duur is, van de allerlaatste mode tot het prachtigste antiek. Een stuk voordeliger – en minder formeel

– zijn de hippe wijken van München. Naast Schwabing zijn dat tegenwoordig ook de omgeving van de Glockenbachplatz, de Gärtnerplatz en de Müllerstraße. Hier kun je feesten, alternatief shoppen en relaxen. Ook zijn het de favoriete wijken van de homo's en lesbiennes in München. Meer op www.germany.travel/munich

München – Waar life de meeste style heeft

Surfers op de golven van de Isar in de Englischer Garten

Jeugdigen bruisend

41

MüNCHEN, Beieren

Groene oase van de miljoenenstad: de Englischer GartenDe Englischer Garten aan de westelijke oever van de Isar is met zijn oppervlakte van meer dan vier vierkante kilometer een van de grootste stadsparken ter wereld. Deze bezienswaardigheid oefent niet alleen 's zomers een magische aantrekkingskracht uit, maar is ook 's winters om meer dan één reden het bezoeken waard. Een van de grootste attracties en het symbool van het park is de Chinese toren met zijn overbekende biertuin. Andere bijzonderheden van het park zijn de bij surfers populaire Eisbach en een op een verscholen plek gelegen klein amfitheater, waar klassieke toneelstukken worden opgevoerd. www.germany.travel/munich/english-garden

Thuisvoordeel: de Allianz ArenaWie van voetbal houdt, moet beslist eens een keer de sfeer gaan proeven in de indrukwekkende Allianz Arena. Of het nu gaat om een wedstrijd in de Bundesliga, de Champions League of een interland, in dit meesterwerk van de Zwitserse toparchitecten Herzog & de Meuron is elke voetbalwedstrijd een onvergetelijke belevenis. Wie samen met ca. 70.000 anderen wil genieten van een unieke sfeer, het oorverdovende gezang waarmee de fans hun helden aanmoedigen, en het kippenvelgevoel wat daarbij hoort, is hier aan het juiste adres. Op een rondleiding krijgen de deelnemers een fascinerende blik achter de schermen van een van de modernste – en volgens velen mooiste – stadions van Europa. www.germany.travel/top100

TOP 100 BEZIEnsWaarDIgHEID

De 'Maß' als maat aller dingen: het HofbräuhausEen van de populairste plekken in München is het Hofbräuhaus op het Platzl in de oude binnenstad. Oorspronkelijk een brouwerij, tegenwoordig een wereldberoemd 'bierpaleis'. Hier worden lederhosen en dirndls gedragen en wordt het bier gedronken per liter – uit de karakteristieke 'Maßkrug'. Daarbij worden er traditionele, typisch Beierse specialiteiten gegeten. De waarschijnlijk grootste biertapperij ter wereld wordt dagelijks bezocht door ca. 30.000 gasten, zodat het er altijd vol en ongelooflijk gezellig is. www.germany.travel/munich/hofbraeuhaus

Puur rijplezier: BMW Welt'Mobiliteit ontdekken met alle zintuigen!' In het wereldwijd unieke belevings­ en distributiecentrum van BMW komt dit automerk tot leven. Het op een toplocatie gelegen BMW Welt – gemakkelijk te bereiken en vlak bij het hoofdkantoor, het BWM Museum en de BMW­fabriek – doet niet alleen het hart van fervente liefhebbers van de techniek sneller kloppen. Met een gevarieerd aanbod en regelmatig wisselende tentoonstellingen combineert BMW Welt techniek, design en innovatie in een bijzondere architectonische omgeving met lifestyle, dynamiek en cultuur. www.germany.travel/munich/bmw-welt

Identiteit en cultuur: het Joods MuseumDe tentoonstellingen in het drie verdiepingen tellende Joods Museum geven een duidelijk beeld van het joodse leven en de joodse cultuur in München. Een aanvullend programma, dat mede is gericht op een jonger museumpubliek, maakt het de bezoekers gemakkelij­ker ook op moeilijke vragen over de joodse geschiedenis en religie een antwoord te vinden. In de permanente tentoonstelling 'Stimmen_Orte_Zeiten' staan de geschiedenis en cultuur van de Joden in München centraal. Op zeven plaatsen in het museum wordt door middel van 'herinneringsmedia' zoals stemmen van tijdgetuigen, foto's en objecten een nieuwe kijk gegeven op het leven van de Joden in München en inzicht gegeven in de grondslagen van de joodse identiteit en de ontwikkeling daarvan tot op heden. www.germany.travel/munich/jewish-museum

42 www.germany.travel

Vorstelijke vadertrots: slot NymphenburgSlot Nymphenburg werd gebouwd in 1664 in opdracht van keurvorst ferdinand Maria van Beieren als geschenk voor zijn vrouw Adelheid ter gelegenheid van de geboorte van de langverwachte troonopvol­ger Max Emanuel. Als voormalige zomerresidentie van het geslacht Wittelsbach vormt het slot een harmonisch geheel met het park en de prachtige tuinen en bijgebouwen zoals de Amalienburg en de Badenburg. Het behoort tot de bekendste koninklijke paleizen van Europa. De pronk­ en stijlkamers, de feestzaal, de ‘galerij der schoonheden‘ en het park, een van de grootste tuinkunstwerken van Duitsland, zijn te bezichtigen. www.germany.travel/munich/nymphenburg-palace

Een feest voor miljoenen mensen: het OktoberfestMünchen is biermetropool nr. 1 – en het Oktoberfest is overal ter wereld een begrip. Toen het Oktoberfest in 1810 ter gelegenheid van een koninklijke bruiloft voor het eerst werd gehouden, kon niemand vermoeden dat hieruit zoiets groots zou ontstaan. Sindsdien vindt elk jaar in september/oktober op de Theresienwiese het grootste volksfeest ter wereld plaats. Het staat garant voor plezier en gezelligheid in combinatie met muziek, vers getapt bier en oude gebruiken. Wie meer over de historische achtergronden van het Oktoberfest wil weten, kan deelnemen aan een rondleiding die sinds 1995 in verschillende talen wordt aangeboden. www.germany.travel/munich/oktoberfest

De Pinakothek der Moderne: een museum van superlatievenDe Pinakothek der moderne verenigt niet alleen vier musea onder één dak – de sammlung moderne Kunst, de staatliche graphische sammlung münchen, het architek-turmuseum der Technischen Universität münchen en de neue sammlung – maar maakt zelf ook deel uit van een nog groter museumlandschap: het Kunstareal münchen met de alte en neue Pinakothek, museum Brandhorst, de antikensammlungen, de glyptothek, de städtische galerie im lenbachhaus en de Pinakothek der moderne zelf.

In de Sammlung Moderne Kunst zijn alle richtingen van de moderne kunst vertegenwoordigd: expressionisme, fauvismus, kubisme, nieuwe zakelijkheid, Bauhaus, surrealisme, popart en minimal art. Naast werk van Henri Matisse, Oskar Kokoschka, Max Beckmann, Pablo Picasso, Otto Dix, Lyonel feininger, Joan Miró, rené Magritte, Salvador Dalí en anderen is er ook werk te zien van de kunstenaarsgroepen 'Die Brücke' en 'Der Blaue reiter'. De Staatliche Graphische Sammlung omvat ca. 400.000 bladen, die alle tijdperken van de tekenkunst en de grafische kunst beslaan. De collectie van het Architektur­museum der Technischen Universität is als het ware het historische geheugen van de faculteit en omvat ca. 500.000 tekeningen en ontwerpen van bijna 700 architec­ten, meer dan 100.000 foto's en een groot aantal maquet­tes en archiefstukken – van Balthasar Neumann tot Le Corbusier en van Leo von Klenze tot Peter Zumthor. De Neue Sammlung bestaat al ongeveer 100 jaar en is daar­mee het oudste designmuseum ter wereld. De ca. 80.000 objecten in de categorieën industrieel ontwerp, toegepaste kunst en grafisch design worden beschouwd als de wereldwijd grootste designcollectie.

TIPs VOOr anDErE EVEnEmEnTEn In münCHEn:

münchner Biennale - Nieuw muziektheater radikal jung - festival van jonge theaterregisseurs Klassik am Odeonsplatz - Münchner Sommernachtstraum

Nog meer evenementen vindt u op:www.germany.travel/events

EVEnTTIP

43

POTSDAM, Brandenburg

Slot Sanssouci44

Potsdam – Tuinenrijk tussen meren en paleizen

Potsdam is vooral bekend om zijn historische erfgoed. als voormalige residentie van Pruisen is deze stad rijk aan unieke paleizen en parken. De glans en glorie van Pruisen, een traditie als stad van grote bouwmeesters en wetenschappers, brandpunt tijdens de Koude Oorlog: Potsdam heeft een ongekende rijkdom aan cultuur en historie.

Glans en glorie: Pruisen en slot SanssouciEen absolute 'must­see' in de voormalige garnizoensstad Potsdam is slot Sanssouci, dat sinds 1990 deel uitmaakt van het wereldcultuurerfgoed van de UNESCO. volgens de oorspronke­lijke plannen van frederik de Grote zou dit rococopaleis, dat ook wel 'Pruisisch versailles' wordt genoemd, niet meer worden dan een klein wijnberghuisje, waar hij samen met zijn honden de zomermaanden kon doorbrengen. Tegenwoordig kunnen de bezoekers hier een unieke tijdreis maken door de kunst­, cultuur­ en architectuurgeschiedenis van Brandenburg­Pruisen – net als in het Neues Palais, slot Cecilienhof, slot Babelsberg en de vele andere locaties die tot het Pruisische erfgoed behoren. www.germany.travel/unesco/sanssouci

TOP 100 BEZIEnsWaarDIgHEID

300 jaar geleden veranderde de garnizoensplaats Potsdam in een van de schitterendste residentiesteden van Europa. De Pruisische koningen, in het bijzonder frederik Willem I en zijn zoon frederik II of frederik de Grote, verwezenlijkten in en om Potsdam een barokke droom en hun opvolgers breidden de stad verder uit met schitteren­de classicistische monumenten. Al in 1990 werd het cultuur­landschap van Potsdam – toen nog op gemeenschappelijk verzoek van de twee Duitse staten – aangewezen als UNESCO­werelderf­goed. Tot dit cultuurlandschap behoorden de parken Sanssouci, Neuer Garten, Babelsberg en Glienicke en het Pfaueninsel met hun paleizen. In 1992 kwamen het kasteel en park Sacrow en de Heilands­kirche hierbij en in 1999 werd de lijst aangevuld met nog eens 14 monumenten, waaronder het kasteel en park Lindstedt, de Belvedere op de Pfingstberg, het Kaiserbahnhof en de sterrenwacht bij park Babelsberg. In totaal strekt het werelderfgoed zich uit over ca. 500 hectare parklandschap en omvat het 150 gebouwen uit de tijd van 1730 tot 1916. Een goed startpunt voor een wandeling door het historische centrum van Potsdam is de Alter Markt. De St. Nikolaikir­che, de Lustgarten, het Altes rathaus en het opnieuw opgebouwde voormalige stadspaleis, waar in de toekomst het deelstaatparlement zal zetelen, vormen een schitterend architectonisch geheel. Midden op het marktplein staat een 16 meter hoge obelisk met beeltenissen van de grote Potsdammer architecten Knobelsdorff, Schinkel, Gontard en Persius. Achter de Alter Markt, enigszins verscholen achter een huizenrij, ligt de Neuer Markt uit de 17e en 18e eeuw, een van de best bewaard gebleven barokpleinen van Europa en het mooiste plein van de stad. Meer op www.germany.travel/potsdam

Droomfabriek: Filmpark BabelsbergMiljoenen mensen hebben inmiddels een bezoek gebracht aan Babelsberg, waar de fantasyfilm werd geboren, de eerste Duitse geluidsfilm werd gemaakt, 'Der blaue Engel' ontstond en de 'feuerzangenbowle' een filmklassieker is geworden. filmpark Babelsberg is al ruim tien jaar toegankelijk voor het publiek. Hier kun je met eigen ogen zien hoe een show, een tv­uitzending of een bioscoopfilm tot stand komt. Special effects en actiescènes maken de circa 2.500 toeschouwers die hier per dag komen, telkens weer sprakeloos van verbazing. Om alle attracties en liveshow te kunnen zien, is het wel verstandig voor een bezoek aan het park een paar uur uit te trekken. www.germany.travel/potsdam/filmpark-babelsberg

Residentievan Pruisen

45

SAArBrüCKEN, Saarland

Slot van Saarbrücken46

Saarbrücken – De kunst om te ontspannen

saarbrücken: een sympathieke stad met een bruisend cultureel leven, barokke architectuur, Franse charme en saarlandse levenslust; universi-teitsstad en deelstaathoofdstad, economisch centrum en jaarbeursstad. De metropool aan de saar is het centrum van een grensoverschrijdende agglomeratie en tegelijkertijd een sfeervolle stad met een rustig, ontspannen en vrolijk karakter.

In de loop van zijn 1.000­jarige geschiedenis heeft Saarbrücken bewogen tijden gekend: de barokke gebouwen van bouwmeester friedrich Joachim Stengel, bijvoorbeeld het slot en de Schlossplatz, getuigen van de bloeiperiode in de 18e eeuw. vanuit het slot heb je zonder enige twijfel het mooiste uitzicht op de stad, waarvan het beeld nog altijd wordt bepaald door de bouwwerken van Stengel. De Ludwigskirche wordt beschouwd als de kroon op zijn werk. Het is een van de stijlzuiverste en mooiste protes­tantse barokkerken in Duitsland. Andere grote

bezienswaardigheden zijn het neogotische stadhuis, het door Martin Gropius en Heino Schmieden ontworpen voormalige directiege­bouw van de mijnen en de door Stengel gebouwde kerk St. Johann, een basilica minor.De St. Johanner Markt met z'n boetiekjes, bistro's, restaurants en pittoreske steegjes is het kloppend hart van het stadsleven in Saarbrücken. Hier kun je winkelen, mensen kijken en relaxen. Het middelpunt van de aantrekkelijke voetgangerszone is de Marktbrunnen, eveneens een 'Stengel'. Op ongeveer 15 minuten loopafstand, in St.

Arnual, de oudste wijk van Saarbrücken, kom je de gotische stiftskerk uit de 13e eeuw tegen, die wordt omringd door laatmiddeleeuwse huizen. Overigens zijn alle delen van de stad – of het nu gaat om de Mainzer Straße of het Nauwieser viertel – even gezellig en gemoedelijk. Overal vind je leuke cafés met terrassen en uitstekende restaurants met een frans tintje en het typische cachet van de regio. 'Hauptsach', gudd gess' ('hoofdzaak, goed gegeten') is een lijfspreuk van de Saarbrückers – en dat zegt eigenlijk alles. Meer op www.germany.travel/saarbruecken

De Ludwigskirche: architectonisch juweel van het protestantismeDe Ludwigskirche, in 1775 voltooid en een van de belangrijkste en mooiste protestantse kerken in Duitsland, wordt beschouwd als het hoofdwerk van bouwmeester friedrich Joachim Stengel. Deze kerk midden op de Ludwigsplatz is waarschijnlijk ook zijn meest volmaakte bouwwerk en vormt samen met de barokke paleizen en ambtenaarswoningen rondom het plein een schitterend en harmonisch geheel. Na de verwoesting in 1944 is de kerk stukje bij beetje zorgvuldig gerestaureerd. Dat geldt zowel voor het wit geschilderde interieur met de vorstenzetel en het rijk geornamen­teerde stucwerk als voor de met reliëf verfraaide zandsteengevel, die het gebouw van buiten al doet stralen. www.germany.travel/saarbruecken/ludwigskirche

Gezelligheid

De mijn in: de Völklinger HütteEerst ga je diep naar beneden de donkere mijngangen van de Möllerhalle in met het ferrodrom en de vuurspuwende zuilen, daarna weer naar boven naar het hoog boven de grond gelegen uitkijkplatform op de hoogoven. Een bezoek aan het UNESCO­werelderfgoed völklinger Hütte is een waar avontuur. De multimediarondleiding door de sinterfabriek is een spannen­de tijdreis van de beginperiode van de völklinger Hütte tot heden. De vele evenementen en exposities die op het terrein worden gehouden, maken het aanbod compleet. In dit Europese centrum voor kunst en industriecultuur kun je dan ook moeiteloos een hele dag doorbrengen. www.germany.travel/unesco/voelklingen-ironworks

TOP 100 BEZIEnsWaarDIgHEID

troef

47

SCHWErIN, Mecklenburg­vorpommern

Slot Schwerin48

Schwerin – Stad van de zeven meren en de grote kunsten

met iets minder dan 100.000 inwoners is schwerin de kleinste deelstaathoofdstad van Duitsland. Prachtig gelegen in een schilderachtige omgeving, met meren midden in het stadsgebied waarin zich behalve de aan de noordelijke hemel voorbijtrekkende wolken ook het symbool van de stad weerspiegelt: het slot van schwerin. Een passend symbool: licht, luchtig en vriendelijk – net als de stad zelf.

Net een sprookje: slot SchwerinHet majestueuze, schitterende slot Schwerin, romantisch gelegen op een eilandje in de Schweriner See, was lange tijd de residentie van de hertogen en groothertogen van Mecklenburg en behoort tot de belangrijkste gebouwen van het historisme in Europa. Het is een waar sprookjeskasteel met koepels en torentjes, dat met het meer eromheen het populairste fotomo­tief van Schwerin is. In het slot is een museum gevestigd, dat be slist een bezoek waard is. Bijzonder mooi is ook een wandeling door de bij het slot behorende tuinen, de in de stijl van een Engelse landschapstuin aangelegde Burggarten en de barokke Schlossgarten. www.germany.travel/schwerin/schwerin-castle

TOP 100 BEZIEnsWaarDIgHEID

Rijk aan merenAl in 965 werd er voor het eerst melding gemaakt van een burcht midden in een zoetwatermeer waarvan historici vermoeden dat dit de burcht in het huidige Schwerin was. De eigenlijke stichting van de stad vond echter pas plaats na 1160 – evenals de wederopbouw van het nu internationaal bekende slot Schwerin. Niet veel later werd de eerste dom gebouwd, het enige middeleeuw­se gebouw in Schwerin dat de eeuwen heeft doorstaan, al was dat in regelmatig wisselen­de vorm. De eerste dom moest – op de toren na – wegens ruimtegebrek al snel weer worden afgebroken en ook de in 1248 gewijde

romaanse bisschopskerk voldeed na korte tijd al niet meer aan de eisen. Graaf Hendrik van Schwerin had van een kruistocht een vermeende bloeddruppel van Christus meegebracht, de relikwie van het Heilig Bloed. Hiervoor was een bewaarplaats nodig die bestand was tegen de stromen pelgrims die de dom sindsdien kwamen bezoeken. Zo ontstond rond 1270 de nieuwe dom, die in de periode daarna een van de belangrijkste bedevaartkerken in het noordoosten van het Duitse rijk zou worden. Stad van de zeven meren, florence van het noorden, domstad, residentiestad: Schwerin heeft tegenwoordig

vele namen. En ze zijn allemaal van toepas­sing, want de stad is een geslaagde mix van natuur en architectuur, grote en kleine kunst en de getuigenissen van zijn lange geschiede­nis. Als je over de kinderhoofdjes op de Marktplatz en door de smalle straatjes in de binnenstad loopt, de vele historische gebouwen in het centraal gelegen stadsdeel Schelfstadt bekijkt of je blik vol verbazing laat dwalen langs het schitterende slot, merk je al snel dat er in Schwerin veel te zien en te beleven is. Meer op www.germany.travel/schwerin

Natuurwonder: het merenlandschap van SchwerinSchwerin ligt in een bosrijk merengebied aan de Schweriner See. Maar ook aan de Burgsee, de fauler See, de Grimkesee, de Heidensee, de Große Karausche, de Lankower See, de Medeweger See, de Neumühler See, de Ostorfer See, de Pfaffenteich en de Ziegelsee. De Schweriner See is een van de grootste meren in Duitsland, de Ziegelsee is een populair zeilgebied en de Ostorfer See is een klassiek zwemmeer. Maar ook liefhebbers van andere watersporten kunnen in dit waterparadijs hun hart ophalen. En met zijn ongerepte natuur is het merenlandschap niet alleen voor watersporters de moeite waard. www.germany.travel/schwerin/lakeland-region

49

STUTTGArT, Baden­Württemberg

je kunt in auto's rijden. Of over auto's dromen. Voor beide opties is stuttgart een van de beste locaties die je je kunt voorstellen. Hier worden er niet alleen auto's van wereldnaam gemaakt, maar leeft ook de geschiedenis van de auto meer dan overal elders. Wensen op vier wielen: in stuttgart worden ze bij elk bezoek wondere werkelijkheid.

De automobiel heeft vele vaders, maar slechts één thuishaven. En dat is Stuttgart

– sinds dag waarop Gottlieb Daimler en Wilhelm Maybach in een tot werkplaats omgebouwde kas, een tegenwoordig veel bezochte gedenkplaats, de eerste lichte, snellopende benzinemotor uitdachten.

Dat was in 1885 en sindsdien straalt de ster van Stuttgart fel aan het firmament van de autowereld. Extra fel straalt deze ster in het Mercedes­Benz Museum, het enige ter wereld dat een compleet overzicht geeft van de geschiedenis van de automobielindustrie. Met zijn futuristische ontwerp is dit museum van buiten al indrukwekkend, maar van binnen is het nog veel indrukwek­kender: de 160 auto's die het bezit, zijn ware pronkstukken. Meer schitterende auto's, waaronder absolute klassiekers als de 300 SL met zijn vleugeldeuren, zijn te bewonderen in het Classic Center fellbach. Ook Porsche is natuurlijk bekend om zijn klassiekers – en wat het Porsche Museum aan gemotoriseer­de legendes presenteert, zorgt eveneens

voor glanzende ogen. vooral oldtimerfans weten het Meilenwerk op de onder monumentenzorg vallende voormalige luchthaven te waarderen, dat samen met het v8 Hotel een droomcomplex vormt waar werkelijk alles te vinden is op het gebied van auto's, onderhoud en accessoires. Elk jaar in maart ontmoeten liefhebbers van klassieke auto's uit de hele wereld elkaar op de retro Classics, misschien wel de mooiste autobeurs van Duitsland. En de retro Classic meets Barock, een exclusieve oldtimermee­ting tegen de schilderachtige achtergrond van het Ludwigsburger slot, slaat een brug met een geheel andere, maar eveneens fascinerende cultuur. Meer op www.germany.travel/stuttgart

Stuttgart – De beste combinatie van cultuur en automobilisme

Mercedes-Benz Museum

krachtAandrijf

50

51

STUTTGArT / SINDELfINGEN, Baden­Württemberg

Dromen en dansers: het Stuttgarter BalletBallet heeft in Stuttgart een lange en traditierijke geschiedenis, die teruggaat tot het jaar 1609. Grote choreografen hebben Stuttgart in de 18e, 19e en 20e eeuw tot een van de meest gerenommeerde balletcentra in Europa gemaakt. In 1961 werd John Cranko tot balletdirecteur en choreograaf benoemd. Hij schreef in de twaalf jaar die daarop volgden, niet alleen een van de succesvolste hoofdstukken van de Stuttgarter balletgeschiedenis, maar wist zich ook te ontwikkelen tot een van de belangrijkste choreografen ter wereld. Het Stuttgarter Ballet behoort al meer dan 40 jaar tot de ensembles die in de balletwereld de toon aangeven. www.germany.travel/stuttgart/ballett

Droomauto's: Mercedes Benz en PorscheDe premiummerken Daimler­Benz en Porsche zijn hun weergaloze carrière begonnen in Stuttgart ­ en getuigen hun dank daarvoor met twee spectaculaire musea. In het Mercedes Benz Museum met zijn bijzondere architectuur kunnen de bezoekers grote momenten uit de geschiedenis van de mobiliteit beleven. Op negen verdiepin­gen brengen 1.500 tentoonstellingsstukken de unieke historie van het merk in beeld. Wie meer wil weten over de mythe Porsche, kan terecht in het Porsche Museum in Zuffenhausen. Het expositiege­deelte van dit geheel in wit uitgevoerde museum rust op slechts drie pijlers, waardoor het lijkt te zweven en al tijdens de bouw opzien baarde vanwege zijn gedurfde architectuur. www.germany.travel/top100

TOP 100 BEZIEnsWaarDIgHEID

Cannstatter Volksfest: het grootste feest van ZwabenIn september is het weer tijd voor de 'Wasen', het grootste feest van Baden-Württembergs en – na het Oktoberfest in münchen – ook het op een na grootste volksfeest ter wereld. Van de Zwaben wordt altijd gezegd dat ze zuinige mensen zijn. maar tijdens het Canstatter Volksfest zijn ze dat beslist niet. gastvrijheid en vrolijkheid, hartelijkheid en traditie: het is er allemaal in overvloed aanwezig. www.germany.travel/events

EVEnTTIP

Smulparadijs in jugendstil: de markthallenDe markthallen in Stuttgart zijn in 1914 in jugendstil gebouwd en behoren tot de mooiste gebouwencomplexen van deze stijlperiode. Het ruikt er naar exotische specerijen, je hoort er geroezemoes in vele talen en op de ca. 4.800 m² die de hallen meten, volgt het ene marktkraampje op het andere. Iedere dag worden er bloemen, groenten en fruit, vis, vlees en bakkerswaren verkocht. In dit paradijs van culinair genot en bijzondere lifestyle kun je de levendige drukte onder het genot van een heerlijke caffé latte of een van de regionale specialiteiten van het restaurant ook heel ontspannen gadeslaan. www.germany.travel/stuttgart/market-halls

52 www.germany.travel

Waar de waarheid ligt: het wijnwandelpad midden in de stadStuttgart, de grote stad tussen bossen en wijnbergen, is een ideaal uitgangspunt voor een wandeling door de wijnbergen. Op de zonnige heuvels en hellingen van het Neckardal groeien de druiven hier al op een paar meter afstand van het centraal station. De deelstaathoofdstad kan terugblikken op een lange wijnbouwtraditie, die in de rondleidingen door het wijnbouwgebied, de vele wijnfees­ten en het populaire Stuttgarter Weinfest nog altijd voortleeft. Een uitstekende manier om het heuvelachtige wijn­ en druivenlandschap beter te leren kennen, is op een wandeling over het wijnwandelpad. En een glas wijn mag daarbij natuurlijk niet ontbreken. www.germany.travel/stuttgart/winetrail

Bij een bezoek aan Sindelfingen hoort een bezoek aan Mercedes­Benz. Toch? Oké, wie de hoofdfabriek van het concern wil zien, moet naar het voor de poorten van Stuttgart gelegen Sindelfingen. Maar ook voor iedereen die gewoon een mooi Zwabisch stadje wil bekijken, is Sindelfingen een kleine omweg waard. Trouwens ook om te winkelen: jarenlang waren hier talloze weverijen gevestigd en ook nu nog zijn er vele kleine maar fijne modebedrijven.

sindelfingen: grootindustrie en vakwerkhuizen

veel van de typisch Zwabische gezelligheid heeft zich in Sindelfingen wat langer weten te handhaven dan elders, want het heeft lang geduurd, voordat het stadje meer werd dan de middeleeuwse stadskern met zijn karakteristieke vakwerkhuizen. De vestiging van industriële bedrijven verliep aanvankelijk moeizaam – totdat de Daimler­Motoren­Gesellschaft in 1915 in Sindelfingen een fabriek ging bouwen. Daarna veranderde de stad binnen enkele decennia in een moderne industriële locatie. Deze groei ging gepaard met een enorme uitbreiding van de infrastructuur en toen in de jaren zeventig van de vorige eeuw de inkomsten met sprongen toenamen, ging men zelfs de zebra's op sommige plaatsen uitvoeren in carraramar­mer.

Deze en andere aspecten van de stadsgeschiedenis worden belicht in het stadsmuseum in het uit 1478 daterende Altes rathaus en het aangrenzende Salzhaus uit 1592. Op de Marktplatz met het Mittleres rathaus is de freundschaftsbrunnen absoluut het bekijken waard. rondom een centrale fontein met het mythische paard Pegasus bevinden zich zes kleinere fonteinen – voor elke partnerstad van Sindelfingen één. In het andere Altes rathaus, in het stadsdeel Maichingen, is een deel van de stedelijke galerie ondergebracht. In het museum Schauwerk, dat is geopend in 2010, is Duitse en internationale kunst uit de periode van 1960 tot nu te zien. Interes­sant zijn ook de tentoonstellingen over de industriële geschiedenis, zoals die in het weverijmuseum in de Alte Webschule en in de vroegere ponskaartendrukkerij van IBM, waar sinds 1994 het 'Haus zur Geschichte der IBM Datenverarbeitung' is gevestigd: wat nog niet zo lang geleden het toppunt van de vooruitgang was, is nu al in het museum beland. www.germany.travel/sindelfingen

Outletcity Metzingen: premium-shopping in een elegante ambianceWat in de jaren zeventig van de vorige eeuw begon als personeels­winkel van Hugo Boss in het idyllische Metzingen, is nu een van de meest succesvolle factory outlets in heel Europa. Met de unieke combinatie van mode, design, eten en drinken, winkelen en architectuur trekt OUTLETCITY METZINGEN jaarlijks ca. 3,5 miljoen bezoekers uit de hele wereld. ruim 60 topmerken in elegante flagship outlets, het hele jaar door kortingen van 30% tot 70% en een buitengewoon compleet serviceconcept van kinderopvang tot shuttlebus zorgen voor een bijzondere winkelbeleving – vlak bij Stuttgart en overal vandaan snel bereikbaar. www.germany.travel/stuttgart/outlet-city-metzingen

53

WIESBADEN, Hessen

Wiesbaden – Waar het bijzondere heel normaal is

Wiesbaden is de de-luxe-versie van een stad, als het ware de grande dame onder de grote Duitse steden. Uiterst beschaafd en met uitstekende omgangsvormen, een toonbeeld van degelijkheid, klasse en prestige. als een van de traditierijkste en chicste badplaatsen is het de wellnessoase van Europa. naar de sauna gaan, dineren, flaneren, consumeren: hier speelt alles zich af op het hoogste niveau.

Jezelf iets heel bijzonders gunnen, is dan ook een van de beste redenen om naar Wiesba­den te gaan. vooral als het om gezondheid gaat. De geneeskrachtige werking van maar liefst 26 warmwaterbronnen is sinds de romeinse tijd wijd en zijd bekend en heeft Wiesbaden tot een kuurstad par excellence gemaakt. verschillende hotels die beschikken over eigen warmwaterbronnen en andere wellnessfaciliteiten, bieden alle denkbare luxe, maar het absolute toppunt is een bezoek aan de Kaiser­friedrich­Therme op het terrein van een oud romeins stoombad: een saunalandschap met een oppervlakte van

1.500 m², waar de gasten zich geheel volgens de regels der kunst kunnen laten verwennen. Het Kurhaus, dat gelegen is in een prachtig park in Engelse stijl en wordt omringd door diverse schitterende gebouwen, staat evenzeer borg voor amusement op niveau als het beroemde casino, waar de bezoekers het af en toe net zo warm hebben als in de sauna. De Kurhauscolonnades – met 129 meter de langste zuilengalerij in Europa – en de theatercolonnades met het in 1894 geopende Hessisches Staatstheater maken de eersteklas kuur­ en cultuurvoorzieningen compleet. Maar niet alleen hier, in heel Wiesbaden kun

je van het leven genieten. Een wandeling door de oude binnenstad, binnen de 'historische vijfhoek', bevestigt dit al snel. Een goed startpunt voor zo'n wandeling is de Schloss­platz met het stadskasteel van de hertogen van Nassau en het oudste gebouw in de binnenstad, het Altes rathaus uit 1610. De oostelijke begrenzing van de historische vijfhoek wordt gevormd door de elegante Wilhelmstraße, waar je behalve winkelen ook uitstekend van cultuur kunt genieten. Meer op www.germany.travel/wiesbaden

Stijlvolle drie-eenheid: Kurhaus, thermen en casinoHet Kurhaus vormt de fantastische entourage voor nationale en internationale congressen, vergaderingen, conferenties, tentoonstel­lingen, seminars en culturele evenementen. Dit feestgebouw wordt omgeven door een uitgestrekt park en prachtige historische gebouwen. Twaalf zalen en salons van uiteenlopende grootte en ingericht in verschillende stijlen, restaurants en een van de oudste casino's van Europa – alles onder één dak. Toen keizer Wilhelm II in 1907 aanwezig was bij de plechtige opening, noemde hij het gebouw "het mooiste Kurhaus ter wereld". En in de Kaiser­friedrich­Therme kun je je inderdaad voelen als een keizer. www.germany.travel/wiesbaden/kurhaus

Toonaangevend: het Rheingau Musik FestivalIeder jaar van eind juni tot eind augustus verandert het rheingau Musik festival met zijn klankkunstenaars de gehele regio tussen frankfurt, Wiesbaden, rüdesheim en Lorch in één groot concertpodi­um van internationaal formaat. Dit zomerfestival, waar kunstenaars van wereldnaam in de onvergelijkelijke sfeer van de rheingau al ruim 20 jaar in meer dan 150 concerten laten horen wat ze kunnen, is een van de toonaangevende festivals van de regio – en daarbuiten. www.germany.travel/wiesbaden/rheingau-music-festival

Alleen het beste isgoed genoeg

54 www.germany.travel

Kurhaus 55

AKEN, Noordrijn­Westfalen

Aken – Europastad in het teken van de Dom

aken is een stad die Europees leeft, denkt en voelt. Het is als het ware een Europa in het klein: centraal gelegen in het grensgebied van drie landen, zijn hier de intellectuele wortels, waarden en idealen van het continent sinds Karel de grote sterk verankerd. Tegenwoordig is aken de stad van de Karel de grote-prijs, een onderscheiding die sinds 1950 in het raadhuis wordt uitgereikt voor verdiensten in het kader van de Europese eenwording.

Symbool en monument van vroege Europese grootsheid is de Dom van Aken. Al rond 800 – het jaar waarin Karel de Grote werd gekroond – voltooid als kapel van de keizerlijke palts, was dit de eerste dom in Noord­Europa en eeuwenlang de kroningskerk van bijna alle Duitse koningen. Waarbij 'voltooid' niet helemaal juist is. De dom is diverse keren uitgebreid, bijvoorbeeld met de monumen­tale koorhal uit 1414, een meesterwerk van gotische bouwkunst, waarvan de ramen met hun hoogte van maar liefst 27 meter de hoogste van hun tijd waren. In de schatkamer van de Dom van Aken bevindt zich de belangrijkste kerkschat ten noorden van de Alpen, die kostbaarheden bevat als het Lothariuskruis, de gedeeltelijk vergulde Karelsbuste en de schrijn waarin Karel de Grote waarschijnlijk in 814 is begraven. De dom met zijn schatkamer is dan ook het hoogtepunt van de 'route Charlemagne', de historische route door de stad. Op deze route kom je langs een groot aantal prachtige gebouwen zoals Haus Löwenstein, een voormalig woonhuis en logement, en het Büchelpalais, dat tot 1752 de graansilo van de stad was. Elk haltepunt heeft zijn eigen thema: geschiedenis, wetenschap, Europa, religie, macht, economie of media. Gezien het feit dat de inwoners van Aken zulke liefhebbers zijn van paardensport, is het eigenlijk vreemd dat deze edele sport hier niet bij staat. Het Concours Hippique Internatio­nal Officiel (CHIO) dat elk jaar in Aken plaatsvindt, is een van de belangrijkste paardensporttoernooien ter wereld, maar lang niet het enige grote evenement dat in het ruitersportstadion in het bijzijn van 50.000 grotendeels enthousiast meelevende toeschouwers wordt georganiseerd. Meer op www.germany.travel/aachen

Hoog te paardEen ongeveer 30.000 jaar oud fossiel dat hier is gevonden, lijkt al te duiden op de latere passie van de Akenaars: paardrijden. Met andere woorden: de eerste inwoner van Aken was waarschijnlijk een paard. 40 kilometer ruiterpaden in de stad, 22 overdekte maneges, 134 paardensportbedrijven en een ruiterstadion met 50.000 plaatsen – dat vind je alleen in Aken. En het CHIO dat jaarlijks in Aken wordt gehouden, is het grootste paardensportevenement ter wereld – waar overigens ook mensen welkom zijn die anders liever fietsen of wandelen. www.germany.travel/aachen/chio

De Dom van Aken De oudste dom van Noord­Europa, de plaats waar Karel de Grote begraven is, werd in 1978 als eerste Duitse bouwwerk opgeno­men op de UNESCO­werelderfgoedlijst en huisvest unieke kunstschatten, waaronder het Lothariuskruis, de zilveren, deels vergulde Karelsbuste en vele andere kunstwerken, waarvan er sommige maar liefst 1.200 jaar oud zijn. Zijn huidige vorm met de Karolingische octogoon in het midden, de gotische koorhal en het westwerk kreeg de dom pas door toedoen van vele latere keizers en koningen en de ambachtslieden die voor hen werkten. Het is een grandioos totaalkunstwerk. www.germany.travel/unesco/aachen-cathedral

TOP 100 BEZIEnsWaarDIgHEID

Sprongkracht

56 www.germany.travel

Meredith Michaels-Beerbaum op haar paard Checkmate 57

AUGSBUrG, Beieren

Augsburg – Vroege glorie en groot geld

De mozartstad augsburg is historisch gezien een van de belangrijkste steden van Duitsland. En het is een van de mooiste steden. Wie door de oude straten van de stad wandelt, kan zich met een beetje fantasie voorstellen hoeveel betekenis augsburg ten tijde van de bankiers- en koopmansdynastie Fugger gehad moet hebben – als financieel centrum, als internationale handelsmetropool en als stad van de kunsten.

Lange tijd heeft de stad grote invloed gehad op de geschiedenis van Duitsland en Europa. Augsburg was altijd al wat rijker, schitteren­der en indrukwekkender dan andere steden. Prachtige fonteinen, statige gildehuizen, schitterende kerken en natuurlijk het raadhuis, misschien wel het belangrijkste profane renaissancegebouw ten noorden van de Alpen, vormen een stadsbeeld met een zeldzame intensiteit. En ook latere tijdperken hebben hun sporen in de stad nagelaten. vooral de getuigenissen van de barok, de rococo en de – veel latere – jugend­stil maken iedere wandeling door de stad tot een heel bijzondere belevenis. En sommige

dingen veranderen nooit: al in de bloeitijd van de middeleeuwen verbaasden reizigers zich over de imposante kerkgebouwen zoals de dom met zijn prachtige – inmiddels bijna 1.000 jaar oude – bronzen deuren, en de basiliek St. Ulrich und Afra, die is genoemd naar de twee stadsheiligen. En verbaasd hebben ze zich beslist ook over de rijkdom van de familie fugger, die in slechts drie generaties een financiële wereldmacht werd. Het handels­ en bankenimperium van de fuggers strekte zich uit van de Adriati­sche Zee tot de Noordzee en van de Atlantische Oceaan tot in het oosten van Europa. Jakob fugger en zijn broers hebben

de stad met de fuggerei, de eerste sociale woonwijk ter wereld, en de fuggerkapelle in St. Anna enkele van de eerste renaissancege­bouwen ten noorden van de Alpen nagelaten. Hoewel van Jakob fugger al werd gezegd dat hij ongelooflijk rijk was, werd hij in dit opzicht nog verreweg overtroffen door zijn neef: Anton fugger stond halverwege de 16e eeuw bekend als de rijkste man ter wereld. Omdat dit hier en daar wel eens tot hebzucht zou kunnen leiden, werd Augsburg omringd met grote versterkingswerken en een doorlopende stadsmuur, die deels nog altijd behouden is. Meer op www.germany.travel/augsburg

Succesverhaal

58 www.germany.travel

Mooier wonen voor arme mensen: de FuggereiDe rijke koopman Jakob fugger stichtte in 1521 de sociale woonwijk fuggerei. vlijtige burgers die buiten hun schuld arm waren geworden, kregen hier een volledig ingerichte woning. Zelfs eetbestek was er aanwezig. Het complex bestaat uit acht straten en drie toegangspoor­ten. Het is een 'stad in de stad' met 67 huizen met twee verdiepingen en 147 woningen, een kerk, fonteinen, een stadsmuur en poorten, die tot op heden elke avond om 22:00 uur door de nachtwacht worden gesloten. De (kale) jaarhuur per woning bedraagt nog altijd de nominale waarde van een rijnlandse gulden: op dit moment 88 cent. www.germany.travel/augsburg/fuggerei

Duits Mozartfestival in AugsburgHet mozartfestival in de mozartstad augsburg is een interessante ontmoeting tussen klassiek en modern. leopold mozart, die in 1710 in deze stad werd geboren, wordt er nog altijd vereerd. sinds 1952 herinnert het mozartfestival met talloze uitvoeringen, concerten, voor het publiek toegankelijke repetities en workshops aan de beroemde muzikantenfamilie, die haar banden met de geboortestad van de vader van Wolfgang amadeus nooit heeft verbroken. www.germany.travel/events

EVEnTTIP

Kongress am Park

Kongress am Park Augsburg: vergaderen als belevenisMet zijn fraaie tegenstelling tussen rechtlijnigheid en doelgerichte zakelijkheid enerzijds en zijn zachte vormen en artistieke inrichting anderzijds vormt dit onder monumentenzorg vallende en door natuur omgeven congrescentrum een unieke entourage voor concerten, evenementen en congressen. Naast de grote zaal voor maximaal 1.430 personen zijn er een zaal voor 330 deelnemers, twee lichte expositiefoyers met toegang tot het park en zeven kleinere vergader­ruimtes. Het aangrenzende restaurant, het terras in het park en de ondergrondse doorgang naar het hotel ronden het aanbod perfect af. www.germany.travel/augsburg/kongress-am-park

59

EEN VAN DE MEEST FASCINERENDE STEDEN VAN DUITSLAND

AUGSBURGIn Augsburg werd Europese geschiedenis geschreven: de Romeinen stichtten deze stad, een van de oudste ste-den van Duitsland. Het bankhuis van de Fuggers zorgdevoor een grote politiek en financierde keizers en koningenvan het huis Habsburg. Jakob Fugger liet met deFuggerkapel in de St. Anna het eerste DuitseRenaissancebouwwerk bouwen. Zijn in 1521 opgerichte,wereldberoemde Fuggerei is vandaag de dag de oudstesociale woonwijk ter wereld. De voorouders en de vadervan Wolfgang Amadè Mozart komen uit Augsburg. RudolfDiesel ontwikkelde in het „Duitse Manchester“ de naarhem vernoemde motor. In de oude stad is Bert Brecht

Regio Augsburg Tourismus GmbH Schießgrabenstraße 14 86150 AugsburgTelefon 08 21/5 02 07-0 Telefax 08 21/5 02 07-45www.augsburg-tourismus.detourismus@regio-augsburg.de TOURISMUS

REGIOAUGSBURG

geboren: zijn jaren in Augsburg hebben grote invloedgehad op de auteur en zijn werken. Passend bij de grotehistorie van de stad van de Confessio Augustana en deReligievrede van Augsburg zijn er veel bezienswaardighe-den te vinden: van de dom tot het Renaissanceraadhuis envan de Augsburger Puppenkiste tot een prachtig museum-landschap. Augsburg is niet in de laatste plaats ook eenparel van de Romantische Straße en is bovendien lid vande Historic Highlights of Germany.

www.augsburg-tourismus.de

www.concret-wa.de · Foto: Wolfgang B. Kleiner

Anzeige_DZT_210x144mm_NL.qxp:1zu1 17.01.2013 10:12 Uhr Seite 1

SHOPPING’S EVEN MORE FUN NOW IN NRWTake your pick! Königsallee in Düsseldorf, Limbecker Platz in Essen, CentrO in Oberhausen or Schildergasse in Cologne. North Rhine-Westphalia is a genuine shopper’s paradise. And for everyone who’d like to experience this all live, there’s now another highlight: the NRW WELCOME BOX. Save money when you go shopping with this book of vouchers, and it even includes a free day-rover ticket for bus and rail. Fashion studios, jewellery designers or specialist stores: the choice is yours! Or relax and take time out in a café, restaurant or bar. With the NRW WELCOME BOX you will experience the complete diversity of shopping in NRW. Get the NRW WELCOME BOX when you book selected packages at WWW.DEIN-NRW.DE/STAEDTE.

GREAT

DISCOUNTS

WITH THE

FREE NRW

WELCOME BOX

With the kind support of

465006_NRWCard_Anzeige_Lebendige_Staedte_210x144_RZ.indd 2 28.01.13 15:00

EEN VAN DE MEEST FASCINERENDE STEDEN VAN DUITSLAND

AUGSBURGIn Augsburg werd Europese geschiedenis geschreven: de Romeinen stichtten deze stad, een van de oudste ste-den van Duitsland. Het bankhuis van de Fuggers zorgdevoor een grote politiek en financierde keizers en koningenvan het huis Habsburg. Jakob Fugger liet met deFuggerkapel in de St. Anna het eerste DuitseRenaissancebouwwerk bouwen. Zijn in 1521 opgerichte,wereldberoemde Fuggerei is vandaag de dag de oudstesociale woonwijk ter wereld. De voorouders en de vadervan Wolfgang Amadè Mozart komen uit Augsburg. RudolfDiesel ontwikkelde in het „Duitse Manchester“ de naarhem vernoemde motor. In de oude stad is Bert Brecht

Regio Augsburg Tourismus GmbH Schießgrabenstraße 14 86150 AugsburgTelefon 08 21/5 02 07-0 Telefax 08 21/5 02 07-45www.augsburg-tourismus.detourismus@regio-augsburg.de TOURISMUS

REGIOAUGSBURG

geboren: zijn jaren in Augsburg hebben grote invloedgehad op de auteur en zijn werken. Passend bij de grotehistorie van de stad van de Confessio Augustana en deReligievrede van Augsburg zijn er veel bezienswaardighe-den te vinden: van de dom tot het Renaissanceraadhuis envan de Augsburger Puppenkiste tot een prachtig museum-landschap. Augsburg is niet in de laatste plaats ook eenparel van de Romantische Straße en is bovendien lid vande Historic Highlights of Germany.

www.augsburg-tourismus.de

www.concret-wa.de · Foto: Wolfgang B. Kleiner

Anzeige_DZT_210x144mm_NL.qxp:1zu1 17.01.2013 10:12 Uhr Seite 1

SHOPPING’S EVEN MORE FUN NOW IN NRWTake your pick! Königsallee in Düsseldorf, Limbecker Platz in Essen, CentrO in Oberhausen or Schildergasse in Cologne. North Rhine-Westphalia is a genuine shopper’s paradise. And for everyone who’d like to experience this all live, there’s now another highlight: the NRW WELCOME BOX. Save money when you go shopping with this book of vouchers, and it even includes a free day-rover ticket for bus and rail. Fashion studios, jewellery designers or specialist stores: the choice is yours! Or relax and take time out in a café, restaurant or bar. With the NRW WELCOME BOX you will experience the complete diversity of shopping in NRW. Get the NRW WELCOME BOX when you book selected packages at WWW.DEIN-NRW.DE/STAEDTE.

GREAT

DISCOUNTS

WITH THE

FREE NRW

WELCOME BOX

With the kind support of

465006_NRWCard_Anzeige_Lebendige_Staedte_210x144_RZ.indd 2 28.01.13 15:00

BIELEfELD, Noordrijn­Westfalen

Bielefeld – Oude handelsstad en nieuwe kunst

KoopmanstalentBielefeld werd gesticht in 1214 door graaf Hermann von ravensberg. Een man met een vooruitziende blik, die de gunstige ligging op het kruispunt van oude handelswegen in de onmiddellijke nabijheid van een pas door het Teutoburger Woud toen al onderkende. Zo ontstond er een typische handelsstad met een grote markt en mooie vakwerkhuizen, die naast de uitgesproken kunstzinnigheid van de inwoners tot op heden kenmerkend zijn voor Bielefeld. meer op www.germany.travel/bielefeld

Historische binnenstad 61

BONN, Noordrijn­Westfalen

Bonn – Het tweede leven van de voormalige hoofdstad

Er zijn niet veel steden die in de jongere geschiedenis het etiket 'ex-hoofdstad' opgeplakt hebben gekregen. Bonn is er één van. maar wie denkt dat Bonn sinds het zijn aanzien als hoofdstad kwijt is, in een soort doornroosjesslaap is gevallen, vergist zich. Het vroegere 'Bundesdorf' is nu een economische en culturele metropool van formaat, even zelfbewust en internatio-naal georiënteerd als het altijd is geweest. meer op www.germany.travel/bonn

Beethovenfestival

Modernegeschiedenis

62

Beethovenfestival BonnTijdens het Beethovenfestival zet Bonn zijn beroemdste zoon in het middelpunt en transponeert de stad deze componist naar de 21e eeuw. met speciaal voor het festival geschreven werken brengen beroemde vertolkers van Beethoven als lorin maazel, Kurt masur en Hélène grimaud en een select gezelschap jonge kunstenaars hun interpretatie van de muziek van de componist ten gehore. Daarnaast presenteren jonge mediamakers in het project 'look at Beethoven' in korte films, video's, documentaires en dergelijke hun visie op Beethoven. www.germany.travel/events

EVEnTTIP

Haus der Geschichte der Bundesrepublik DeutschlandIn het Haus der Geschichte in Bonn is de periode van het einde van de Tweede Wereldoorlog tot heden gedocumenteerd. De uitgebreide permanente tentoonstelling en wisselende thematische exposities belichten niet alleen de politieke, economische en sociale geschiede­nis, maar tonen ook belangrijke trends in de kunst, cultuur en het dagelijks leven. Tal van tentoonstellingsstukken – van de 'Adenauer­Mercedes' tot de eerste Green Card voor een buitenlandse werkne­mer –, documenten, foto's en films geven inzicht in historische en politieke verbanden en brengen herinneringen tot leven. www.germany.travel/bonn/museum-of-german-history

Kleurrijk: 'Rhein in Flammen'Langs de mooiste delen van de rijn vindt elk jaar van mei tot september het vuurwerkspektakel 'rhein in flammen' plaats. Aan het gedeelte van de rijn in de omgeving van Bonn heet dit evene­ment 'rhein in flammen am Siebengebirge'. Een adembenemend lichtspektakel van Bengaals vuur hult de oeverpromenades en historische bezienswaardigheden in de vroegere hoofdstad van de Bondsrepubliek dan in een prachtig rood licht. Tegen de achtergrond van dit schitterende vuurwerk vaart een vloot van ca. 60 verlichte schepen over de rivier: een romantische en onvergetelijke belevenis voor de hele familie. www.germany.travel/bonn/rhine-in-flames

Kunstmuseum BonnHet Kunstmuseum Bonn neemt in verschillende opzichten een bijzondere plaats in het Duitse museumlandschap in. Het museum bezit een van de internationaal belangrijkste verzamelingen Duitse kunst en beschikt met de centrale August­Macke­collectie over een collectieprofiel dat voor Duitsland absoluut uniek is. Een essentiële doelstelling in het verzamelbeleid van het museum is dat het geen encyclopedisch overzicht van de Duitse kunst wil geven, maar zich concentreert op een overzichtelijke groep vooraanstaande kunste­naars en kunstenaressen, van wie dan hele series werken en ensem bles tegelijk worden aangekocht. www.germany.travel/bonn/museum-of-art

63

BrAUNSCHWEIG, Nedersaksen

Braunschweig – De stad van leeuwen en wetenschappersSterk als een leeuw

als grote stad die naast modern ook rijk is aan tradities, beschikt Braunschweig over imposante getuigenissen van zijn geschiedenis en mooie stadswijken die door de eeuwen heen niets aan aantrekkelijkheid hebben verloren. maar ook de hedendaagse architectuur, waarvan het Happy-rizzi-Haus een goed voorbeeld is, de levendige kunst- en cultuurwereld en de grote parken die deze stad kent, hebben hun charme. meer op www.germany.travel/braunschweig

Braunschweiger slot64

© Fr

ankf

urt –

Tour

ismus

und

Con

gres

s Gm

bH

It’s magic! Magic Cities Germany

Discover the Stars: www.magic-cities.com

Frankfurt. City of art

Leipzig. City of music

Stuttgart. City of cars

Nuremberg. City of history

Hannover. City of innovation

Berlin. City of cool

Düsseldorf. City of fashion

Hamburg. Maritime City

Munich. City of lifestyle

Dresden. City of culture

Cologne. City of exuberance

CHEMNITZ, Saksen

Karl-Marx-monument

Chemnitz – De ontdekking van de moderne tijdStad van contrasten

De benaming 'stad van het modernisme' is waarschijnlijk op geen enkele Duitse stad beter van toepassing dan op Chemnitz. als stad die is opgebloeid in het moderne industriële tijdperk, dat nog steeds impulsen geeft aan de dynami-sche ontwikkeling van de economie en de wetenschap in Duitsland, staat Chemnitz ook voor cultureel en architectonisch modernisme. meer op www.germany.travel/chemnitz

66

Het gezicht van de stad: het Karl-Marx-monumentDe stad heette van 1953 tot 1991 Karl­Marx­Stadt en de man naar wie de stad was genoemd, kijkt nu – zo lijkt het in elk geval – wat weemoedig naar het stadsgebeuren in het nieuwe centrum. Het kolossale, uit grijs graniet uitgehouwen en in 1971 onthulde Karl­Marx­monument van de Sovjet­russische kunstenaar Lev Kerbel vormde destijds bij de vele feest­ en gedenkdagen van de DDr het decor voor optochten en massabijeenkomsten. Het is de op een na grootste vrijstaande portretbuste ter wereld. Alleen de Egyptische sfinx is groter. www.germany.travel/chemnitz/bust-of-karl-marx

Ultieme kunstbeleving: het Museum GunzenhauserSinds de opening van het Museum Gunzenhauser, dat deel uitmaakt van de Kunstsammlungen Chemnitz, in december 2007 is een van de belangrijkste particuliere kunstcollecties permanent toegankelijk voor het publiek. Dit museum huisvest de verzameling van de galerist Gunzenhauser uit München, die als kunstverzamelaar door de jaren heen bijna 2.500 werken van 270 verschillende kunstenaars heeft bijeengebracht. Zo omvat de verzameling tegen de 300 werken van Otto Dix en de op een na grootste collectie werken in Duitsland van Karl Schmidt­rottluff, de beroemde expressionist uit Chemnitz en medeoprichter van de kunstenaarsgroep 'Die Brücke'. www.germany.travel/chemnitz/gunzenhauser-museum

Poppen voor groot en klein: het Figurentheater ChemnitzDe sterren warvoor het publiek naar dit theater komen, zijn marionetten, handpoppen en stokpoppen. Het figurentheater Chemnitz bestaat al meer dan 60 jaar en is daarmee het oudste poppentheater in de voormalige DDr. Met het project "Theater von Anfang an" – "Theater vanaf het allereerste begin" – geeft het theatergezelschap sinds kort ook voorstellingen voor kinderen vanaf twee jaar. Daarnaast staan er ook altijd klassieke stukken voor oudere gasten op het programma. Sinds het seizoen 2011/2012 vinden de voorstellingen plaats in de "Kleine Bühne" van het theater, dat plaats biedt aan ca. 100 bezoekers van elke leeftijd. www.germany.travel/chemnitz/puppet-theatre

Ouder dan de dinosauriërs: het versteende bosBijna 300 jaar geleden werd er in Chemnitz een versteend bos ontdekt – een natuurwetenschappelijke en geologische sensatie en tot op de dag van vandaag een raadsel. De meer dan 290 miljoen jaar oude gefossiliseerde stammen zijn tegenwoordig te bewonderen in de lichthal van het cultuurgebouw DAStietz. Bijzonder mooi zijn de exemplaren met een natuurlijk gepolijst oppervlak. In het naburige natuurhistorisch museum komt u nog meer aan de weet over het interessante verleden en de ontstaansgeschiedenis van het versteende bos in Chemnitz. www.germany.travel/chemnitz/petrified-forest

67

DArMSTADT, Hessen

HundertwasserDarmstadt – Dichters, denkers en ruimteonderzoekers

als er onder de Duitse steden één stad is die je de beste van de klas kunt noemen, dan is het Darmstadt. Hoog opgeleid en belezen, gecultiveerd, beschikkend over een brede interesse en een verzorgd uiterlijk – Darmstadt heeft dankzij de wetenschap, literatuur, kunst en architectuur een geheel eigen profiel ontwikkeld dat de stad wijd en zijd beroemd heeft gemaakt.

De stichting van de kunstenaarskolonie Mathildenhöhe meer dan 100 jaar geleden heeft Darmstadt tot de stad gemaakt die het nu is. Met zijn schitteren­de jugendstilhuizen is deze heuvel nog altijd een heel bijzondere plek. Na 1949, na jaren die in het bijna volledig verwoeste Darmstadt werden gekenmerkt door troosteloosheid en woningnood, begon er een tweede culturele opbloei. Deze leidde tot de oprichting van toonaangevende instellingen en het systematisch aantrek­ken van 'rookvrije industrie'. In Darmstadt

zijn bijzonder veel uitgeverijen en grafische bedrijven gevestigd en internati­onaal erkende instituten voor literatuur, kunst en muziek en het satellietcontrole­centrum ESOC zijn tegenwoordig het handelsmerk van de stad. De uitreiking van de Georg­Büchner­prijs, de belang­rijkste Duitse literatuurprijs, het Hessi­sches Landesmuseum met de grootste Beuys­collectie ter wereld, de Kunsthalle, het Staatstheater, het levendige muziek­ en kleinkunstlandschap en de vele galerieën geven de stad een unieke

culturele uitstraling. In 1999 heeft nog een grote culturele instelling haar poorten geopend: het Centralstation, een onder monumentenzorg vallende vroegere fabriekshal, waar theatervoorstellingen, lezingen, exposities, concerten en discoparty's worden gehouden. Meer op www.germany.travel/darmstadt

68 www.germany.travel

Hundertwasser Haus

Terugblik op het verleden: Grube MesselDe fossielenvindplaats Grube Messel bij Darmstadt is een ware schatkamer van de natuur. Hier leefden in het tertiair, ongeveer 50 miljoen jaar geleden, de meest uiteenlopende diersoorten, waarvan er veel allang zijn uitgestorven of tegenwoordig alleen nog voorko­men in de tropen. De oliehoudende leisteen van het vroegere meer

zit vol geheimen en bevat een enorme rijkdom aan deels uitstekend behouden gebleven fossielen van dieren en planten. Het gesteente geeft inzicht in de continentale verschuiving en de sedimentatie van de aarde, het ontstaan van de oceanen en de aanwezigheid van landbruggen tussen de verschillende continenten, de diepte van de biosfeer, het klimaat en de levenscycli in vroegere geologische tijdperken. www.germany.travel/unesco/messel-pit

Een parel van de jugendstil: de Mathildenhöhe in DarmstadtGroothertog Ernst Ludwig van Hessen stichtte de kunstenaarskolonie Darmstadt met het doel de kunst en het ambacht in zijn land volledig te reorganiseren. Het bijbehorende museum bevindt zich in het voormalige ateliergebouw op de Mathildenhöhe, dat ook beroemd is om zijn markante portaal in de vorm van een omega. De tentoonstel­ling documenteert de geschiedenis van de kunstenaarskolonie van 1899 tot 1914 en geeft een overzicht van het artistieke oeuvre gedurende deze periode en van haar belangrijkste vertegenwoordi­gers. Naast meubelstukken, woonensembles, glas, keramiek, textiel en goudsmeedkunst zijn er ook grafische werken, schilderijen, beelden en architectuurmodellen te zien. www.germany.travel/darmstadt/mathildenhoehe

69

frANKfUrT, Hessen

70

Eigenlijk is Frankfurt een betrekkelijk moderne stad. Business, architectuur en de op twee na grootste luchthaven van Europa

– allemaal volgens de nieuwste stand. misschien heeft Frankfurt juist daarom een bijzondere voorliefde voor musea van sterk uiteenlopende aard en omvang ontwikkeld. Volgens het motto: de tijd altijd een beetje vooruit zijn, maar toch vasthouden.

Waarschijnlijk denkt u bij frankfurt direct aan big business, brokers, banken en de beurs. Terecht – maar er is meer. Want frankfurt heeft een museumlandschap dat je vrijwel nergens anders vindt. De meeste musea bevinden zich aan de Museumsufer aan de zuidkant van de Main. Het eerste museum dat hier genoemd moet worden, is

het Städel Museum. Als een van de belangrijkste kunstmusea van Duitsland beschikt dit over een groot aantal meester­werken van de Europese kunst uit negen verschillende eeuwen. Het onlangs geopende ondergrondse nieuwe gedeelte huisvest de collectie vanaf 1945 met werken van grootheden als Joseph Beuys en Gerhard richter. Een stuk verder naar het oosten bevinden zich het filmmuseum en het architectuurmuseum, dat zelf een voorbeeld is van innovatieve, onconventi­onele architectuur. Op een steenworp afstand hiervandaan staat het museum voor toegepaste kunst, het 'MAK': 1.000 jaar kunsthandwerk, gepresenteerd in een imposant gebouw dat is ontworpen door de Amerikaanse architect richard Meier. Aan de

overkant van de Main, weer op maar een paar minuten afstand, bevinden zich eveneens diverse musea die het bezoeken waard zijn, zoals het door Hans Hollein ontworpen museum voor moderne kunst MMK en de Kunsthalle Schirn, een van de belangrijkste tentoonstellingsgebouwen van Duitsland en Europa. Minder bekend en vaak afwijkend van de mainstream, maar van hoogstaande kwaliteit is de kunst in de vele galerieën rondom de dom. En zelfs de metro is op sommige plaatsen een kunstruimte, bijvoorbeeld op het station Dom/römer, waar in het kader van het project 'Grenzland' werken te zien zijn op het raakvlak tussen kunst, architectuur en design. Meer op www.germany. travel/frankfurt

Frankfurt – Museum van het ware, mooie en goede

Städel

Verstandvan kunst

71

Geboorteplaats van een genie: het Goethe-Haus"Om klokslag twaalf", zo vertelt Goethe zelf, kwam hij op 28 augustus 1749 ter wereld. In zijn geboortehuis aan de Großer Hirschgraben, dat getrouw naar het origineel is gerestaureerd, zijn tegenwoordig het Goethe­Haus en het Goethe­Museum gevestigd. Op de tweede verdieping is Goethes studeerkamer te bezichtigen, die nog precies zo is ingericht als vroeger. Hier schreef hij zijn 'Götz von Berlichingen', de 'Oerfaust’ en ‘Het lijden van de jonge Werther’. Het interieur en het meubilair van de keuken, de woonvertrekken en de representatie­ve ruimtes getuigen van de smaak en de burgerlijke wooncultuur in de late baroktijd. www.germany.travel/frankfurt/goethehouse

frANKfUrT / OffENBACH, Hessen

Beroemd: het Städel MuseumHet Städel Museum, dat officieel 'Städelsches Kunstinstitut und Städtische Galerie' heet, is een van de belangrijkste en bekendste kunstmusea van Duitsland. Hier, in het hart van de frankfurter museummijl, is een indrukwekkende diversiteit aan meesterwerken van de Europese kunst uit zeven eeuwen te zien. In het museum worden regelmatig rondleidingen gegeven – die ook nog eens gratis zijn. Elke eerste donderdag van de maand organiseert het Städel iets heel bijzonders. Dan kunnen vanaf 20:00 uur kunst en cultuur in het kader van de cyclus 'art after work' bij een museumbezoek met elkaar worden gecombineerd. www.germany.travel/frankfurt/staedel

Groot geld en hoge gebouwen: de bankenwijkDe hoge bankgebouwen met hun futuristische architectuur zijn beeldbepalend voor het centrum van frankfurt. De bankenwijk, waar de drang naar boven geen grenzen kent, is gelegen tussen het centraal station, de jaarbeurs en de Alte Oper. De twee flatgebouwen aan de Bockenheimer Landstraße, die nog dateren uit de jaren zestig van de vorige eeuw, vallen tegenwoordig tussen de reuzen waaraan frankfurt zijn bijnaam 'Mainhattan' te danken heeft, nauwelijks meer op. Echte klassiekers zijn het gebouw van de Deutsche Bank met zijn twee torens, die symbool staan voor 'debet en credit', en de toren van de jaarbeurs, een schitterend voorbeeld van het postmo­dernisme. www.germany.travel/frankfurt/financial-district

Altijd een streling voor het oor: de Alte OperDit representatieve gebouw, dat oorspronkelijk werd gebouwd in de stijl van de Italiaanse hoogrenaissance. is getrouw naar het origineel gereconstrueerd en in 1981 feestelijk heropend. Sindsdien worden er jaarlijks zo'n 300 concerten en evenementen van topniveau gehouden. De indrukwekkende zalen hebben een fantastische akoestiek en bieden de perfecte ambiance voor een breed scala aan interessante evenementen, waar de bezoekers in groten getale op afkomen: symfonie­ en kamerconcerten, liederavonden, oude en moderne muziek, jazz, rock en pop, lichte muziek, cabaret, gala­avon­den en niet te vergeten het luisterrijke frankfurter operabal. www.germany.travel/frankfurt/alte-oper

Een stukje paradijs: de PalmengartenMidden in fankfurt, niet ver van de drukke Bockenheimer Landstraße, bevindt zich een oase van rust, waar het net is of je bent teruggereisd naar de 19e eeuw: de Palmengarten. Een schitterend park met een stijlvol congresgebouw, romantische vijvers en kleurrijke, met zorg onderhouden borders – een plek om te dromen, rond te wandelen en te flaneren. De grote kassen zoals het Palmenhaus en het Tropicarium zijn kleine werelden op zich: weelderige subtropische en tropische landschappen met palmen, enorme struiken, varens en bloemen die recht­streeks uit het paradijs lijken te komen. www.germany.travel/frankfurt/palm-garden

72 www.germany.travel

Museumsuferfest FrankfurtVeel van de musea in Frankfurt liggen als kralen aan een ketting naast elkaar aan de zuidelijke oever van de main. Het uitzicht op de skyline maakt dit een uitstekende locatie om te flaneren – en feest te vieren. met zijn unieke combinatie van kunst, cultuur, muziek en eten en drinken trekt het museumsuferfest dan ook elk jaar zo'n 3 miljoen bezoekers. speciale programma's van de musea, theater-producties en kunsthandwerk maken het feest tot een van de grootste cultuurfestivals in Europa. www.germany.travel/events

EVEnTTIP

De gezelligste plek van Frankfurt: SachsenhausenSightseeing kun je in frankfurt het beste doen door een rondrit te maken met de nostalgische 'Ebbelwei­Express', een bontgekleurde historische tram. Bij muziek, zoute krakelingen en originele frankfur­ter appelwijn zit de stemming er al snel in. In de wijk Sachsenhausen, waar smalle straatjes met kinderhoofdjes en meer dan 100 traditi­onele cafés en restaurants zorgen voor gezelligheid, kun je trouwens ook uitstekend appelwijn drinken – en je maakt er zo vrienden. In de authentieke kroegen en eetcafés in Alt­Sachsenhausen is het altijd een drukte van belang en praten de inwoners van de stad net zo makkelijk met hun gasten over koetjes en kalfjes als met elkaar. www.germany.travel/frankfurt/sachsenhausen

Voor vrijheid en democratie: de PaulskircheDe Paulskirche, die in 1833 werd voltooid, was het eerste gebouw dat na de Tweede Wereldoorlog met gezamenlijke inspanningen van Oost en West werd herbouwd. Want de Paulskirche symboliseert als geen andere plek in het land een ander en beter Duitsland. In 1848 kwam hier de vrij gekozen nationale vergadering – het eerste parlement van heel Duitsland – bijeen en kwam er een democrati­sche grondwet tot stand. Sinds 1948 is de Paulskirche geen kerk meer, maar wordt het gebouw gebruikt voor exposities en feestelijke gebeurtenissen zoals de uitreiking van de Goetheprijs en de vredesprijs van de Duitse Boekhandel. www.germany.travel/frankfurt/st-pauls-church

Dat Offenbach en frankfurt als buren goed met elkaar overweg kunnen en elkaar een warm hart toedragen, kan met de beste wil van de wereld niet worden beweerd. Er is eerder sprake van een vol toewijding in stand gehouden rivaliteit, die tot uiting komt in beledigende moppen, bijtende spot en de overtuiging dat het bestaan van de ander eigenlijk alleen maar een domme streek van de geschiedenis kan zijn. En dat geldt in het bijzonder voor de voetbalclub van de buurstad. www.germany.travel/offenbach

Offenbach: op eigen kracht succesvol

73

frEIBUrG, Baden­Württemberg

Augustinermuseum74

Freiburg – Zonneterras en stad van de vrolijkheid

Of de mensen in Freiburg nu zo vrolijk zijn, omdat bij hen de zon meer schijnt dan elders, of dat ze met zoveel zon worden beloond, omdat ze vrolijk zijn – wie zal het zeggen? maar één ding is zeker: het is beslist geen straf om in de meest zuidelijk gelegen grote stad van Duitsland te leven.

Gotische grootsheid: het Munster van FreiburgHet kolossale, tussen 1200 en 1500 gebouwde munsterkerk Unserer Lieben frau wordt door kunsthistorici uit de hele wereld beschouwd als een meesterwerk van de gotiek en een cultureel monument van eminent belang. De 116 meter hoge toren van dit fascinerende, van zandsteen gemaakte bouwwerk is al van verre te zien en wordt ook wel 'de mooiste toren van de christenheid' genoemd. Binnen in de kerk bevinden zich tal van middeleeuwse kunstwerken: altaren, glasschilderingen en sculpturen, waaron­der vele afbeeldingen en beelden van Maria, de beschermheilige van het munster, en van de schutspatronen van de stad, de heilige Georg, Lambert en Alexander. www.germany.travel/top100

TOP 100 BEZIEnsWaarDIgHEID

Savoir-vivreMaar freiburg behalve vrolijke mensen heeft freiburg nog meer te bieden: een van de mooiste historische stadskernen van Duitsland, doorsneden door de typische 'Bächle', kleine waterlopen naast de voetpa­den. Een rijke cultuur en geschiedenis, vele cafés en gezellige kroegjes, de Badische keuken en een prachtige omgeving. En een sfeer die gewoon wat ongedwongener en onbezorgder – of kortweg: zuidelijker – is dan in andere plaatsen. Daarvan kun je je het beste overtuigen op een wandeling door de oude binnenstad. Wat hier onmiddellijk in het oog valt, is de 116 meter hoge toren van het

indrukwekkende munster, een van de mooiste sacrale bouwwerken in Duitsland. De Münsterplatz is dan ook het grootste plein in de binnenstad. Hier wordt elke dag – behal­ve op zondag – markt gehouden. Opvallend zijn het Historisches Kaufhaus uit 1532 met zijn donkerrode gevel en zijn hoektorentjes met bontgekleurde dakpannen, het Haus Zum Schönen Eck uit 1761, waarin tegenwoor­dig het stadshistorisch museum gevestigd is, en de Alte Wache, waar nu Badische wijn kan worden gedronken en gekocht – niet de slechtste bestemming voor zo'n mooi oud huis. De Augustinerplatz is het tweede centra­

le plein in de binnenstad. Samen met het augustijnenklooster en de resten van de stadsmuur is dit een geliefd trefpunt bij de inwoners van freiburg. Dat komt misschien wel door de stenen traptreden aan de ene kant van het plein. De gezellige drukte die hier heerst, doet sterk denken aan de Spaanse Trappen in rome. Het volgende plein is de rathausplatz met het oude en nieuwe raadhuis, de gotische Martinskirche en de fontein met het monument voor de monnik en alchemist Berthold Schwarz, die hier het buskruit uitgevonden zou hebben. Meer op www.germany.travel/freiburg

Monumenten en levenslust: de historische stadskernDe historische stadskern van freiburg wordt gedomineerd door de eerbiedwaardige munsterkerk. Een karakteristiek kenmerk van de oude binnenstad is het unieke, alom geliefde en enkele kilometers lange netwerk van smalle, ondiepe waterlopen, de 'Bächle', die worden gevoed door de rivier de Dreisam. Bezienswaardig zijn ook diverse mooie gebouwen – in combinatie met andere of afzonderlijk – die zijn herbouwd naar hun middeleeuwse voorbeelden en in veel gevallen zijn geornamenteerd met de wapens van de gilden. voor sommige apotheken is er een esculaapteken of een vijzel met stamper als mozaïek in het trottoir aangebracht en voor sommige bakkerijen een krakeling. www.germany.travel/freiburg/old-quarter

75

GöTTINGEN, Nedersaksen

Göttingen – Grote geesten, geleerden en het ganzenhoedstertje

Het is niet waar dat je per se een doctorstitel moet hebben, als je göttingen wilt bezoeken. maar handig is het wel in deze stad, die van studiedrang lijkt te zinderen en waar studenten en academici het leven sterker bepalen dan in welke andere Duitse stad ook. maar liefst 44 nobelprijswinnaars zijn uit göttingen afkomstig, hebben er gestudeerd, onderzoek verricht of les gegeven. meer op www.germany.travel/goettingen

Fontein met het ganzenhoedstertje

Bron van ideeën

76

CHHIICC OOUUTTLLLLLEEEEEETTTTTTTTTTTTTT SSSSSSSSSSSSSSHHHHHHHHHHHHHHHHHOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOPPPPPPPPPPPPPPPPPPPPPPPPPPPPPPPPPPPPPPPPPPPPPPPPIIIIIIIIIIIIINNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGG®®®®®®®®®®®®®®®®®®®®

Wertheim Village and Ingolstadt Village are two of the Collection of 9 Chic Outlet Shopping® Villages – ChicOutletShopping.com

LONDON, DUBLIN, PARIS, MADRID, BARCELONA, MILAN/BOLOGNA, BRUSSELS/ANTWERP/COLOGNE, FRANKFURT, MUNICH

Only 50 minutes from Frankfurt A3 Frankfurt – Nuremberg | Exit 66 (Wertheim/Lengfurt)

WertheimVillage.com

Only 50 minutes from Munich A9 Munich – Nuremberg | Exit 61 (Ingolstadt-Ost)

IngolstadtVillage.com

More than 220 outlet boutiqueswith savings of up to 60%*, all year round *

Aigner Outlet, Baldessarini, Bally, Bogner, Calvin Klein Jeans, Desigual, Escada,Furla, Guess, Longchamp, MCM, Samsonite, Wolford and many more**

Freeticket for the Shopping Express™ busfrom Munich or Nuremberg to Ingolstadt Village or from Frankfurt to Wertheim Village.

Further information and seat reservation with Promotion-Code CITY onChicOutletShopping.com/shoppingexpress, valid until 31.12.2014

*On the former recommended retail price **For the latest list of boutiques please visit the respective webpage © Wertheim Village 2012 01/13

Freeticketfor a roundtrip with the

Shopping Express™ busfrom Munich, Nuremberg

or Frankfurt.

IVWV-AD-LEBENDIGE STAEDTE-E-0113.indd 1 15.01.13 17:39

HEIDELBErG, Baden­Württemberg

Heidelberg – De romantische kant van Duitsland

Een stad die elke liefdesrelatie waard is, wereldberoemd en een evergreen in het internationale stadstoerisme: Heidelberg. Dat betekent dromerige romantiek tussen de alte Brücke en het indrukwekkende slot, een cultuur- en evenementenaanbod van topklasse, een even stevige als gastvrije keuken en een prachtige ligging tussen de neckar en de uitlopers van het Odenwald.

Met zo'n drie miljoen dagtoeristen per jaar staat Heidelberg in alle bezoekersstatistieken van Duitsland, Europa en waarschijnlijk ook de wereld op een van de hoogste plaatsen. Wat een beetje jammer is, want de stad is beslist een langer bezoek waard. Wie wat meer tijd neemt, zal vele mooie plekjes ontdekken die niet zo druk worden bezocht, en zich laten aansteken door het speciale levensgevoel dat Heidelberg onderscheidt van andere universiteitssteden. Dat je bij een bezoek aan Heidelberg ook het 70 meter boven de Neckar op de helling van de Königstuhl gelegen slot wilt bekijken, spreekt vanzelf. En inderdaad behoren het slot en zijn bijgebouwen samen met de

Liefdes

Alte Brücke over de Neckar tot de meest indrukwekkende beziens­waardigheden die je op een reis door Duitsland tegenkomt. Je kunt het slot natuurlijk op eigen gelegenheid verkennen, maar het is zeker de moeite waard deel te nemen aan een rondleiding. Alleen al om de geschiedenis van het machtige slot te begrijpen, dat de afgelopen 700 jaar heel wat heeft meegemaakt. Om de woelige tijden te kunnen overleven, hebben de kasteelheren zich vast wel eens teruggetrokken in de vorstelijke wijnkelder. Hier staat het grootste wijnvat ter wereld: gemaakt van 130 eikenstammen, meer dan 8 meter lang, 7 meter breed en met een inhoud van 221.726 liter. Als bewaker van het vat had keurvorst Karl Theodor een tijdlang de hofdwerg Perkeo uit Italië in dienst. Naar gezegd wordt, verwijst de naam van deze dwerg naar zijn drinkgewoontes. Telkens wanneer hem gevraagd werd of hij nog een glas wijn wilde, antwoordde hij: "Perché no?" – Waarom niet? Meer op www.germany.travel/heidelberg

Om te dromen en te flaneren: de historische stadskernDe historische stadskern is het oudste stadsdeel van Heidelberg. Deze is gelegen aan de voet van het slot en verovert met zijn vele romantische steegjes en bezienswaardigheden – prachtige pleinen, rijk geornamenteerde renaissancegebouwen en beroemde kerken – het hart van elke bezoeker. Het middelpunt vormt de Marktplatz met zijn rustieke kinderhoofdjes en imposante fontein. Overal in de historische stadskern vind je leuke, gezellige en druk bezochte terrasjes, restaurants en cafés. Qua oppervlakte is de historische stadskern niet zo groot, zodat deze gemakkelijk te belopen is. www.germany.travel/heidelberg/old-quarter

Een nostalgische plek voor romantici: het slotGeschiedenis, architectuur en de unieke ligging boven de stad hebben het imposante slot van Heidelberg tot een van de bekendste historische monumenten ter wereld gemaakt. Op de plaats waar in de middeleeuwen een burcht stond, verheft zich nu hoog boven de nauwe steegjes en de pittoreske wirwar van daken van de oude binnenstad – uniek en verbazingwekkend mooi – de majestueuze ruïne van het slot. vijf eeuwen lang hebben hier de keurvorsten van de Palts uit het geslacht Wittelsbach geresideerd. Het slot weet veel te vertellen. Daarom worden de rondleidingen gegeven in maar liefst zeven talen. www.germany.travel/heidelberg/heidelberg-castle

TOP 100 BEZIEnsWaarDIgHEID

affaire

78 www.germany.travel

Slot Heidelberg 79

INGOLSTADT, Beieren

Outlet-shoppingcenter Ingolstadt Village

Ingolstadt – Sfeervol en vol levenslustWinkelstadEen stad met vele facetten – een stad met traditie en geschiedenis en tegelijkertijd een stad met een moderne uitstraling, levendig en vol levenslust. Het is precies deze mix die Ingolstadt, de universiteits- en winkelstad aan de Donau, zo aantrekkelijk maakt en zijn charme en sfeer geeft. En in Ingolstadt bevindt zich niet te vergeten het audi Forum, dat niet alleen voor automobilisten interessant is. meer op www.germany.travel/ingolstadt

Merkendorp: het outlet-shoppingcenter Ingolstadt VillageOm exclusief te shoppen, hoef je vanuit Ingolstadt niet ver te rijden. Ingolstadt village is dichterbij dan je denkt en hier vind je de ene boetiek naast de andere: Calvin Klein, Stefanel, rosenthal, fred Perry, Strenesse ... en alles is veel goedkoper dan in Milaan, Parijs of Londen. Het in 2005 geopende outletcenter heeft op een oppervlakte van ca. 10.000 m² fantastische aanbiedingen – van mode, schoenen, sieraden en accessoires tot woningtextiel en luxeartikelen van Duitse en internationale mode­ en designmerken. www.germany.travel/ingolstadt/outlet-village

Gewoon gezellig: de oude binnenstadDe voetgangerszone met ruim 300 mode­ en lifestylewinkels met een verkoopoppervlak van ca. 70.000 m², een grote diversiteit aan café, restaurants e.d. en tal van evenementen, markten en feesten maken een bezoek aan de oude binnenstad tot een waar genoegen. Slenteren, rondkijken, shoppen en lekker eten en drinken: het kan hier allemaal. Een goed overzicht over de oude binnenstad krijgt u vanaf de Scherbelberg, een uit puin bestaande kunstmatige berg uit de tijd van de Napoleontische oorlogen, en de Pfeifturm, de voormalige wachttoren van de stad uit de 14e eeuw. www.germany.travel/ingolstadt/old-quarter

80 www.germany.travel

JENA, Thüringen

Kosmisch kleurenspel in het Zeiss-Planetarium

Jena – Een mooie stad tussen Saaledal, historie en hightechLichtstad

als stad waarvan het beeld is bepaald door schott glas en Zeiss, is jena een fascinerende combinatie van industrieel en intellectueel verleden, wetenschappelijk onderzoek, innovatie en academisch leven. Dit leven speelt zich niet alleen af in de instituten en onderwijsinstellingen, maar ook in de cafés in de prachtige oude binnenstad, die zowel gezellig zijn als rijk aan tradities. meer op www.germany.travel/jena

Een succesverhaal: het SCHOTT GlasMuseumIn het SCHOTT GlasMuseum, op de plek waar Otto Schott in 1884 zijn 'glastechnisch laboratorium' begon, staat de boeiende product­ en technologiegeschiedens van het Schott glas centraal. Authentieke tentoonstellingsstukken en foto­ en filmensceneringen nemen de bezoeker mee naar de innovatieve wereld van dit glas. In de vroegere villa van de belangrijke wetenschapper en industrieel wordt een beeld gegeven van zijn afwisselende leven. Daarnaast zijn er exposities over de veelbewogen geschiedenis van de onderneming – van de beginperiode, de DDr­tijd en de Duitse hereniging tot de ontwikkeling tot een internationaal technologieconcern. www.germany.travel/jena/schott-glass-museum

Sterrenrijk: het Zeiss-PlanetariumHet in 1926 geopende Zeiss­Planetarium is het oudste planetarium ter wereld. Met een koepeldoorsnee van 25 meter is het ook het grootste van Duitsland. Het repertoire varieert van astronomische en educatieve programma's voor groot en klein, musicals en speciale kinderevenementen tot spectaculaire multimediale lasershows. In oktober 2006 is er een laserprojectiesysteem geïnstalleerd dat de hele koepel bestrijkt. Sindsdien is het Zeiss­Planetarium een van de twee planetaria ter wereld die shows aanbieden met beelden die de hele koepel beslaan. www.germany.travel/jena/planetarium

81

KArLSrUHE, Baden­Württemberg

Ludwigsplatz met Weinbrenner-fontein82

Karlsruhe – Denktank met cultuur en savoir-vivre

Karlsruhe is gelegen in de Boven-rijnse laagvlakte tussen het Zwarte Woud, de Vogezen en het Pfälzerwald. Het is niet alleen een centrum van techniek en wetenschap, maar ook de zetel van de belangrijkste rechtbanken in Duitsland en de internethoofdstad van het land. En doordat het geestelijke klimaat hier altijd al wat liberaler was dan elders, is Karlsruhe ook een stad van kunst, cultuur en plezier in het leven.

Waaierstad"Een groot, schitterend kasteel, maar geen historische binnenstad", zo zullen de bezoekers van de stad misschien wat verbaasd vaststellen. Karlsruhe is nog betrekkelijk jong. Het werd pas gesticht in 1715 en daardoor ontbreken de middeleeuwse steegjes die je in veel andere Duitse steden vindt. Markgraaf Karl­Wilhelm van Baden liet zijn droomstad ontwerpen op een tekenbord met het schitterende kasteel als middelpunt, van waaruit 32 straten en lanen als een waaier van zonnestralen in alle richtingen lopen – net als bij een kompasroos. Zo was Karlsruhe van het begin af aan een stad

zonder muren, open voor vrienden en gasten, tolerant en liberaal. Bij de stichting waren fransen, Polen, Italianen, Zwitsers en Duitsers uit het hele rijk betrokken, waardoor zich in Karlsruhe sneller dan elders een modern staats­ en mensbeeld ontwikkelde. De grondwet van Baden uit 1818 was zijn tijd ver vooruit en in 1822 verrees hier het eerste parlementsgebouw van Duitsland. Wat de tijd ook altijd ver vooruit is geweest, is de belangrijkste culturele instelling van Karlsruhe, het centrum voor kunst en mediatechnologie ZKM. Geen museum, geen instituut, geen documentatiecentrum, maar

alles tegelijk – en nog veel meer. Een wereldwijd unieke instelling, die onder haar dak een museum voor nieuwe kunst, een mediamuseum en instituten voor beeldmedia, voor muziek en akoestiek en voor media, onderwijs en economie verenigt en zich intensief bezighoudt met de ontwikke­ling en inrichting van de informatiemaat­schappij, haar media en actuele kunstvormen. Het ZKM is ondergebracht in een oude wapenfabriek, wat op zich al een mooi symbool is voor de wisseling der tijden. Meer op www.germany.travel/karlsruhe

Interactief: het centrum voor kunst en mediatechnologie ZKMHet centrum voor kunst en mediatechnologie ZKM in Karlsruhe heeft de grootste collectie interactieve mediakunstwerken ter wereld. Hier worden kunst en nieuwe media consequent met elkaar verbonden. Het hier ondergebrachte mediamuseum is het eerste volledig interactief opgezette museum. Het zwaartepunt ligt hier op werken van de interactieve mediakunst en de werking en achtergronden van dit nieuwe kunstgenre. Door middel van verschillende strategieën wordt de bezoeker bij de projecten en environments betrokken en wordt hem getoond hoe creatief je met nieuwe technologieën kunt omgaan. www.germany.travel/karlsruhe/zkm

Het Versailles van Baden: het kasteel van KarlsruheToen Karl Wilhelm von Baden­Durlach in 1715 de eerste steen legde voor de bouw van het kasteel, werd ook de stad geboren. Op zijn wens kwam het kasteel midden in de tot dan toe ongerepte natuur van het Hardtwald te staan, precies zoals Ludwig XIv het in versailles had gedaan. vanaf het kasteel lopen de straten en lanen als zonnestralen in alle richtingen – een symbool van macht en volmaaktheid. Tot 1918 was het kasteel de residentie van de markgra­ven en groothertogen van Baden. Tegenwoordig zijn het Badisches Landesmuseum en een deel van het Bundesverfassungsgericht, het Duitse constitutionele hof, in het prachtige gebouw gevestigd. www.germany.travel/karlsruhe/palace

83

KASSEL, Hessen

Kassel – Totaalkunstwerk en sprookjesstad

Kassel, de stad die met de documenta het middelpunt van de hedendaagse kunstwereld is geworden, is ook dankzij de nalatenschap van de gebroeders grimm een van de interessantste cultuursteden van Duitsland. Een stad die traditie en innovatie altijd weer heeft weten te verbinden, die met de Wilhelmshöhe een van de mooiste parken in Europa bezit en een absoluut uniek symbool heeft: de Hercules.

Er was eens ... een stel broers dat vele jaren lang in Kassel woonde en daar onverganke­lijke werken op schrift stelde, zoals hun grote verzameling sprookjes en de Duitse grammatica. En omdat ze zo beroemd waren, worden ze in Kassel nog altijd herdacht – met het Brüder­Grimm­Muse­um, met jubileumfeesten en met congres­sen en tentoonstellingen. Tweehonderd jaar geleden verscheen het eerste sprookjesboek van de gebroeders Wilhelm en Jacob Grimm, die ook naam hebben gemaakt als taalwe­tenschappers, rechtshistorici en geënga­geerde democraten. Hun jongere broer, de schilder Ludwig Emil Grimm, wordt in 2013

in het kader van het Grimm­themajaar eveneens geëerd. Dat de 600 kilometer lange Duitse sprookjesroute, die in het teken staat van de sprookjes en het leven van de gebroeders Grimm, in Kassel een van zijn belangrijkste halteplaatsen heeft, spreekt vanzelf.

Terwijl met het herdenken van de gebroe ­ders Grimm het verleden levend wordt gehouden, is een andere gebeurtenis juist gericht op de actualiteit: de documenta is de belangrijkste tentoonstelling op het gebied van de moderne kunst ter wereld, een evenement van superlatieven en een show

van de laatste trends in de internationale kunstwereld. Deze tentoonstelling wordt sinds 1955 gehouden in het fridericianum en sinds de 9e documenta in 1992 ook in de documenta­Halle. De bezoekersaantallen blijven al vanaf het eerste begin voortdurend groeien. In 2012 telde de documenta 860.000 bezoekers. Dat hiertoe ook een beroemdheid als Brad Pitt behoorde, zou tot gevolg kunnen hebben dat het er de volgende keer nog meer zijn. voor iedereen die graag wat langer vooruit plant: de volgende documenta vindt plaats van 10 juni t/m 17 september 2017. Meer op www.germany.travel/kassel

Cultuurprogramma

84 www.germany.travel

Sprookjesverzameling: het Brüder-Grimm-MuseumDe gebroeders Jacob (1785­1863) en Wilhelm Grimm (1786­1859) behoren tot de belangrijkste persoonlijkheden uit de Duitse cultuurgeschiedenis en zijn met hun sprookjesverzameling wereldberoemd geworden. Maar ook hun verrichtingen op het gebied van de taal­ en literatuurwetenschap, rechten, geschiedenis en mythologie en hun politieke activiteiten zijn van grote betekenis.

dOCUMENTA13 in het museum Fridericianum

De collecties van het in 1959 gestichte museum omvatten documen­ten over het leven en werk van de gebroeders Grimm. De tentoon stelling documenteert de belangrijkste stations in hun leven en plaatst deze in de context van hun wetenschappelijke en politieke werkzaamheden. www.germany.travel/kassel/brothers-grimm-museum

Indrukwekkende waterkunst: het Bergpark WilhelmshöheHet 240 hectare grote Bergpark Wilhelmshöhe, aangelegd in de stijl van een Engelse landschapstuin, is het grootste bergpark van Europa. Het is een uniek geheel, dat cultuur, natuur en tuinbouwkunst perfect met elkaar verbindt. Het water stroomt via de cascades, de Steinhöfer Wasserfall en de Teufelsbrücke naar een aquaduct en vervolgt hiervandaan zijn weg omlaag naar de grote fontein in de slotvijver, waar het door natuurlijke druk 52 meter omhoog spuit. Bijzonder indrukwekkend zijn de waterwerken, wanneer ze na het invallen van de duisternis op hun weg van de Hercules naar slot Wilhelmshöhe verlicht zijn. www.germany.travel/kassel/wilhelmshoehe-park

85

KOBLENZ, rijnland­Palts

Koblenz – Deutsches Eck en Duitslands mooiste erfgoed

Op de plaats waar de rijn en de moezel samenkomen, het wereldberoemde Deutsches Eck, ligt een van de mooiste en oudste steden van Duitsland: Koblenz. Vier middelgebergten, wijnbergen en bossen vormen het unieke decor van deze stad, waar prachtige kerken en kastelen, voormalige adellijke buitenverblijven en statige herenhuizen getuigen van 2.000 jaar geschiedenis.

Hoe overweldigend mooi het Boven Midden­rijndal is, heeft na de oude romeinen en de Duitse Orde ook de UNESCO onderkend. Deze organisatie heeft dit gebied dan ook op de lijst van werelderfgoed geplaatst. Het Deutsches Eck aan de samenloop van rijn en Moezel, dat zijn naam heeft gekregen van de ridders van de Duitse Orde, maakt eveneens deel uit van dit erfgoed. Een plaats met een grote historische betekenis, die keizer Wilhelm II in 1891 uitkoos als de beste locatie voor een bijzonder monument ter ere van zijn grootvader, Wilhelm I, die het Duitse rijk tot een eenheid had gemaakt. Het einde van het Duitse rijk in 1945 betekende echter ook het einde

Romantiek aan de Rijnvan dit monument, dat door een granaat werd verwoest. De sokkel werd in 1953 door bondspresident Theodor Heuss uitgeroepen tot gedenkteken van de Duitse eenheid. In 1993 is het monument gerestaureerd en teruggeplaatst op de sokkel, waar het zich maar liefst 37 meter boven de rijn en de Moezel verheft – en meer dan twee miljoen bezoekers per jaar trekt. Aan de overkant van de rijn troont de vesting Ehrenbreitstein, de op een na grootste burcht in Europa die behouden is gebleven. Hiervandaan, bijna 120 meter boven de rijn, heb je het mooiste uitzicht op de stad. Direct achter de vesting strekt zich het terrein uit van de Bundesgartenschau 2011, dat tegenwoordig een populair recreatiegebied en evenemententerrein is. Wat ook behouden is gebleven, is de kabelbaan die de bezoekers terugbrengt naar de linkerkant van de rijn en daarmee een uitste­kend uitgangspunt is voor een wandeling door de prachtige oude binnenstad. Meer op www.germany.travel/koblenz

Al geliefd bij de Romeinen: de Midden-RijnHet Boven Midden­rijndal is een van de mooiste en oudste cultuur­landschappen van Europa en geldt als toonbeeld van de Duitse rijn­ en burchtenromantiek. Ook de UNESCO heeft ingezien hoe mooi en divers het landschap aan de Midden­rijn is en het ca. 65 km lange gebied tussen Koblenz en de steden Bingen en rüdesheim in 2002 op de werelderfgoedlijst geplaatst. Uitzonderlijk is ook het aantal burchten, kastelen en vestingen dat hier gelegen is. Tussen Koblenz en Bingen getuigen maar liefst 40 van deze complexen van het strategische belang dat de rijn al in vroegere eeuwen had. www.germany.travel/unesco/middle-rhineToen Duitsland nog keizers had:

Deutsches EckHet klinkt als de naam van een typisch Duitse kroeg, maar is de naam van de spitse landtong aan de samenloop van de rijn en de Moezel. Nadat de Duitse Orde zich hier in 1216 had gevestigd, kreeg de plek de naam Deutsches Eck. Als dank voor de vereni­ging van het Duitse keizerrijk werd er in 1897 een standbeeld voor keizer Wilhelm I opgericht. Het werd in 1897 ingewijd, in 1945 verwoest, in 1953 uitgeroepen tot gedenkteken van de Duitse eenheid en in 1993 gerestaureerd. Het 37 meter hoge monument trekt tegenwoordig meer dan twee miljoen bezoekers per jaar en maakt sind 2002 deel uit van het UNESCO­werelderfgoed Boven Midden­rijndal. www.germany.travel/top100

TOP 100 BEZIEnsWaarDIgHEID

86 www.germany.travel

De Rijn in de buurt van Koblenz 87

KEULEN, Noordrijn­Westfalen

Vrolijkals er een genen bestaan die verantwoorde-lijk zijn voor levenslust en feeststemming, hebben de inwoners van Keulen er daar beslist meer dan één van. Want Keulen is een stad met een hart en met gevoel – een stad waar een positieve levenshouding regel en geen uitzondering is. En daarbij horen vanzelfsprekend ook de Keulse Dom, Kölsch en... het carnaval.

"Kölle alaaf": wanneer je deze groet hoort, bevindt de stad zich weer in de uitzonde­ringstoestand die ook wel 'Karneval' of 'fastelovend' wordt genoemd. Wat zich in de week voor aswoensdag in de domstad afspeelt, is met 'helemaal doorgedraaid' of 'knettergek' nog maar zwak uitgedrukt. Natuurlijk begint ook in Keulen het carnaval

op de 11e van de 11e om 11 over 11 en natuurlijk eindigt het net als overal op Aswoensdag. Maar dat is dan ook zo ongeveer wel alles wat dit feest in Keulen gemeen heeft met dat in andere steden. vooral de laatste week, wanneer het straatcarnaval de stad vast in zijn greep heeft, blijkt duidelijk dat het Keulse carnaval een klasse apart is. voor de positiviteit die zo kenmerkend is voor Keulen, zorgen ook – en dan het hele jaar door – de gezellige, authentieke kroegjes rondom de Alter Markt en de Heumarkt en de grote brouwerijcafés die overal in de historische binnenstad te vinden zijn. Hier stroomt het Kölsch – de drank die bijna iedereen in Keulen drinkt – als het ware uit de tap, worden er specialitei­ten uit het rijnland geserveerd en is de

stemming meestal zo uitgelaten dat je bijna zou denken dat de stad altijd carnaval viert. Elk Kölsch­merk heeft zijn eigen, karakteris­tieke smaak – en natuurlijk zijn eigen brouwerijcafé. Dat de kelners, de hier 'Köbes' worden genoemd, zich door de algemene vrolijkheid niet laten aansteken, is een principekwestie: een zekere barsheid is het typische kenmerk van een echte 'Köbes'. Het enige waarover de Keulenaren niet zo positief zijn, is het feit dat zo'n 30 kilometer rijnafwaarts Düsseldorf ligt, het wat chiquere kleine zusje van Keulen. Het bestaan van deze stad zien ze in het beste geval als een ongelukkige samenloop van omstandigheden. Meer op www.germany.travel/cologne

Keulen – Stad van de levenslust

Carnavalsoptocht in Keulen

van aard

88

89

KEULEN, Noordrijn­Westfalen

Per boot naar Keulen: riviercruisesvoor velen de ware cruise­ervaring: een riviercruise. Waarschijnlijk is dit de meest ontspannen en comfortabele manier van reizen. Er valt altijd iets te zien en toch zijn de alledaagse stress en drukte ver weg. Een groot aantal cruisemaatschappijen gaat in Keulen voor anker, zowel vanuit België en Nederland als vanuit Zwitserland. Bij kleinere lokale ondernemingen kunnen er ook kortere boottochten worden geboekt, bijv. door het romantische rijndal naar de Domstad. www.germany.travel/cologne/rhine-river-cruises

Stadssymbool en werelderfgoed: de DomDe ontroering die alle Keulenaren overvalt, wanneer ze na een reis de torens van de Dom weer zien, is spreekwoordelijk. De Dom is het symbool van Keulen, een van de grootste kerken ter wereld en Duitslands bezienswaardigheid nummer één. Dit UNESCO­wereld erfgoed trekt jaarlijks meer dan zes miljoen bezoekers. De 157,38 meter hoge gotische kathedraal heeft de op een na hoogste kerktoren van Europa en herbergt de schrijn van de Heilige Drie Koningen. Sinds 2007 heeft de Dom met het kerkvenster van kunstenaar Gerhard richter nog een extra attractie. voor het bescheiden bedrag van 3 euro kan een van de twee torens worden beklommen. De inspanning wordt beloond met een overweldi­gend uitzicht. www.germany.travel/unesco/cologne-cathedral

TOP 100 BEZIEnsWaarDIgHEID

Beurs voor moderne kunst: Art CologneWie uitzonderlijke kunstwerken wil zien – en misschien ook kopen – is bij de Art Cologne altijd aan het juiste adres. Deze internationale beurs voor moderne en hedendaagse kunst weerspiegelt het grote prestatievermogen en het hoge niveau van de Europese en overzeese kunsthandel. Zo'n 200 internationale galerieën presenteren schilder­ en beeldhouwkunst, installaties, video's, fotografie, werken op papier, edities en multipels. Bijzondere presentatievormen als Open Space, speciale programma's voor jonge talenten, New Positions voor kunsenaars en New Contemporaries voor galerieën maken het aanbod op deze wereldbeurs voor de kunst compleet. www.germany.travel/cologne/art-cologne

Kunst en cult: Museum LudwigHet in de schaduw van de Dom gelegen Museum Ludwig bezit een internationaal belangrijke verzameling moderne en hedendaagse kunst. Het werd gesticht in 1976 met de schenking van ca. 350 moderne kunstwerken door het echtpaar Ludwig. In dit museum is de grootste popart­collectie buiten Amerika te zien met iconen van de popart als roy Lichtensteins 'Maybe' en Andy Warhols 'Brillo Boxes'. Ook bezit het museum de op twee na grootste Picasso­collec­tie ter wereld met grafische werken, beelden en schilderijen, een uitgebreide verzameling russische avant­garde en belangrijke werken van het surrealisme, het expressionisme en de Duitse schilderkunst in de jaren twintig van de vorige eeuw. www.germany.travel/cologne/ludwig-museum

90 www.germany.travel

KrEfELD, Noordrijn­Westfalen

Merinowol op de vlasmarkt

Krefeld – Een stad van zijde en fluweelModecentrumKrefeld, het Duitse centrum van de textielindustrie, bestaat eigenlijk uit drie steden: het classicistische Krefeld, het barokke Uerdingen en het middeleeuwse burchtstadje linn. In de loop der tijden samengegroeid tot één stad, maar nog altijd duidelijk van elkaar te onderscheiden. En als geheel een stad die goede tradities weet te verbinden met een gecultiveerde manier van leven en een positieve instelling. meer op www.germany.travel/krefeld

Kunstmusea Krefeld: mekka van de moderne kunstDe kunstmusea in Krefeld staan internationaal bekend als mekka van de moderne en hedendaagse kunst. vooral de tentoonstellingsge­bouwen Haus Lange en Haus Esters bieden in vele opzichten een forum voor de ontwikkelingen en stromingen in de kunst van de 20e en 21e eeuw. Beide villa's werden aan het einde van de jaren twintig van de vorige eeuw ontworpen door Ludwig Mies van der rohe en zijn op zichzelf al indrukwekkende monumenten van de moderne kunst. Daarnaast vormen ze een ideaal decor voor de presentatie van de verschillende richtingen in de internationale kunst van deze en de vorige eeuw. www.germany.travel/krefeld/art-museums

Recreatiepark Elfrather See: voor sport, spel en ontspanningrecreatiepark Elfrather See is bekend tot ver buiten de stadsgrenzen van Krefeld. In dit uitgestrekte park kun je niet alleen recreëren, maar ook de meest uiteenlopende sporten beoefenen. De bezoekers vinden er onder andere ruim opgezette speel­ en sportvelden, kilometerslange, grotendeels verharde fiets­ en wandelpaden, een midgetgolfbaan, een barbecueveld en een meer met een oppervlakte van bijna 62 hectare, waarop je heerlijk kunt roeien, zeilen en surfen. www.germany.travel/krefeld/elfrather-see

91

LEIPZIG, Saksen

Gewandhausdirigent Ricardo Chailly92

Leipzig – Heldenstad met een muzikale inslagHeldenstad

Hoe muzikaal de inwoners van leipzig zijn, blijkt alleen al uit het feit dat de vreedzame revolutie in 1989 vanuit deze stad werd gedirigeerd. na de val van de DDr heeft leipzig de titel 'heldenstad' gekregen – wat echter net zo goed zou kunnen slaan op de grote musici, dirigenten en componisten die waarschijnlijk nergens zo aanwezig en populair zijn als hier.

Leipzig moet iets heel bijzonders hebben, dat muziek hier altijd zijn grote rol heeft gespeeld. In dit opzicht is de traditie van Leipzig zonder meer opmerkelijk: sinds 1254, het jaar waarin het Thomanerchor, een van de oudste jongenskoren ter wereld, voor het eerst in de oorkonden werd vermeld, heeft muziek een vaste plek veroverd in de harten van de mensen – en binnen de muren van diverse bekende gebouwen. Zoals het Gewandhaus, de thuisbasis van het in 1743 opgerichte Gewandhausorchester, dat jarenlang onder leiding heeft gestaan van Kurt Masur, het gezicht van de vreedzame

revolutie. Dit concertgebouw heeft een indrukwekkend orgel, dat met 6.638 pijpen onvergetelijke klanken produceert. Of de prachtige opera, een van de oudste muziektheaters van Europa, die beroemd is om zijn van barok tot modern variërende repertoire. Tijdloos modern zijn in Leipzig echter ook Johann Sebastian Bach, de beroemdste cantor van de Thomaskirche, de in Leipzig geboren componisten richard Wagner en felix Mendelssohn Bartholdy, die hier in 1843 het eerste Duitse conservatorium oprichtte, en robert Schumann en Clara Wieck, die de stad niet alleen in hun ban

brachten als musici, maar ook als liefdespaar. Een innige liefdesrelatie hebben de inwoners van Leipzig ook met een van de oudste koffie­huizen van Europa: Coffe Baum is sinds 1711 een favoriet ontmoetingspunt van dichters, denkers en andere grootheden. Bach, Schumann, Liszt, Grieg, Wagner en anderen kwamen hier graag. En dat hadden ze niet alleen gemeen met Goethe en Lessing, maar ook met Napoleon en Augustus de Sterke. Een duidelijk teken dat Leipzig aantrekkelijk was en is voor totaal verschillende mensen – en niet alleen voor musici en componisten. Meer op www.germany.travel/leipzig

Een eeuwenoude studentenkroeg: Auerbachs KellerIn 1525 opende de arts en professor Heinrich Stromer von Auerbach in de wijnkelder van zijn huis een wijnproeflokaal voor studenten, omdat "wijn een uitstekend profylacticum tegen velerlei kwalen is, indien het op de juiste wijze wordt toegepast". Nu is Auerbachs Keller het bekendste restaurant van Leipzig en een van de beroemdste ter wereld. Zijn bekendheid heeft Auerbachs Keller, al in de 16e eeuw een van de meest geliefde wijnlokalen van de stad, vooral te danken aan Johann Wolfgang von Goethe, die hier in zijn studietijd vaak kwam. Sinds de opening van Auerbachs Keller zijn er al zo'n 100 miljoen gasten geweest. www.germany.travel/leipzig/auerbachs-keller

Luther, Bach en het Thomanerchor: de ThomaskircheOp de fundamenten van een nog oudere kerk werd in 1212 begonnen met de bouw van een augustijner koorherenklooster. In 1355 kreeg de romaanse koorruimte een gotisch aanzien en tussen 1482 en 1496 werd de kerk verbouwd tot een laatgotische hallenkerk, die tot op heden behouden is gebleven. Alleen de toren dateert van 1702. In 1539, aan het begin van de reformatie, heeft Maarten Luther in de Thomaskirche gepreekt en de beroemdste cantor van de kerk, Johann Sebastian Bach, was er werkzaam van 1723 tot aan zijn dood in 1750. Het beroemde Thomanerchor werd voor het eerst in de oorkonden vermeld in 1254 en is dus een van de oudste jongenskoren van Duitsland. www.germany.travel/top100

TOP 100 BEZIEnsWaarDIgHEID

93

Bachfest LeipzigOp het Bachfest presenteert leipzig niet alleen het werk van deze veelzijdige barokcomponist, maar besteedt het ook aandacht aan de nauwe banden die Bach met de stad heeft gehad. meer dan 20 jaar lang was johann sebastian Bach Thomaskantor in de saksische metropool. nu eren wereldberoemde vertolkers als masaaki suzuki, marcus Creed en Ton Koopman de grote meester tijdens het Bachfest samen met de grote traditionele plaatselijke ensembles Thomanerchor en gewandhausorchester op de plaatsen waar hij werkzaam is geweest. www.germany.travel/events

Meer dan rook en lawaai: de Leipziger Baumwollspinnereivan katoen tot cultuur: in de vroegere katoenspinnerij zijn tegen­woordig onder meer 100 kunstateliers, 11 galerieën, werkplaatsen, architecten, designers, sieraden­ en modemakers en een internatio­naal dans­ en choreografiecentrum te vinden en ook de beroemde Neue Leipziger Schule rondom schilder Neo rauch is hier ontstaan. Het voormalige fabrieksterrein, dat aan het begin van de 20e eeuw was uitgegroeid tot de grootste katoenspinnerij van Europa, is nu, ruim 100 jaar later, veranderd in een van de interessantste productie­ en tentoonstellingslocaties voor hedendaagse kunst en cultuur in Europa. www.germany.travel/leipzig/baumwollspinnerei

LEIPZIG, Saksen

EVEnTTIP

Commercie en kunst: de Leipziger MesseDe Leipziger Messe is het jaarbeurs­ en expositieterrein van de stad en een van de oudste beurslocaties ter wereld. Handel en verkeer hebben hier altijd al een belangrijke rol gespeeld. In de DDr­tijd was de Leipziger Messe twee keer per jaar de belangrijkste handelsbrug tussen west en oost. Met het nieuwe jaarbeursterrein is de stad tevens een kunstlocatie rijker geworden. Meer dan 20 gerenommeer­de kunstenaars hebben speciaal voor de jaarbeurs complete ruimtes, behang, wanden, trappen, sculpturen en andere kunstwerken ontworpen die permanent in het gebouw zijn geïntegreerd. www.germany.travel/leipzig/exhibition-centre

Völkerschlachtdenkmal LeipzigHet kolossale völkerschlachtdenkmal, het monument ter herdenking van de volkerenslag, werd in 15 jaar tijd gebouwd en in 1913 ingewijd in bijzijn van de Duitse keizer Wilhelm II en de koning van Saksen. Het is een bouwwerk van superlatieven en met zijn hoogte van 91 m het grootste monument in Europa. Het bovenste gedeelte van de enorme koepel is rondom verfraaid met 324 ruiterreliëfs. Om het platform te bereiken, moeten 500 traptreden worden beklommen. Tijdens de volkerenslag sneuvelden er aan weerszijden in totaal 125.000 soldaten. Het völkerschlachtdenkmal staat op de plek waar de strijd zich voornamelijk afspeelde. www.germany.travel/leipzig/battle-of-leipzig-monument

94 www.germany.travel

LEvErKUSEN, Noordrijn­Westfalen

Slot Morsbroich

Leverkusen – Waar de stadsgeschiedenis industriegeschiedenis is

Eigen identiteitals plaats van vestiging van het wereldconcern Bayer ag staat leverkusen internationaal vooral bekend als industriestad. maar leverkusen is meer: het is een stad met een hoge recreatieve waarde, mooi gelegen aan de uitlopers van het Bergisches land, een stad waar urbaan leven en dorpse rust en stilte van de ene als het ware in elkaar overgaan. meer op www.germany.travel/leverkusen

95

LüBECK, Sleeswijk­Holstein

De historische binnenstad van Lübeck96

Lübecks trots: de HolstentorDe Holstentor, het symbool van de Hanzestad, is de bekendste en belangrijkste behouden gebleven stadspoort uit de late middeleeuwen in Duitsland. Dit stukje Lübeck heeft bijna iedereen weleens op zak gehad. Het stond namelijk op de achterkant van het oude 50­markbiljet. De laatgotische stadspoort, die tussen 1464 en 1478 werd gebouwd door de Lübecker stadsbouwmeester H. Helmstede aan de oever van de Trave, lag destijds als een bruggenhoofd voor de stad en maakte deel uit van de versterkingswerken. Het Museum Holstentor is gewijd aan de betekenis van Lübeck als centrum van de handel en zeevaart. Het bevindt zich achter de 3,50 meter dikke muren van de poort en is opgezet als een interactief museum. www.germany.travel/unesco/holsten-gate

TOP 100 BEZIEnsWaarDIgHEID

Willy-Brandt-HausHet Willy­Brandt­Haus, dat op de 94e geboortedag van de beroemde zoon van Lübeck werd geopend in een voornaam patriciërshuis in de oude binnenstad, is een plek waar je meer te weten kunt komen over de moderne geschiedenis, een museum en een gedenkplaats voor ex­bondskanselier en winnaar van de Nobelprijs voor de vrede Willy Brandt. Met spannende ensceneringen en multimediale elementen geeft de expositie 'Willy Brandt – Ein politisches Leben im 20. Jahr­hundert' een beeld van zijn loopbaan van de Weimarrepubliek tot de Duitse hereniging en worden zijn ideeën, die nog altijd leven, transparant en ervaarbaar gemaakt. Naast zijn biografie staan daarbij de thema's democratie, mensenrechten en vrede centraal. www.germany.travel/luebeck/willy-brandt-house

Literatuurmuseum Buddenbrookhaus – Thomas-Mann-Centrum LübeckIn het literatuurmuseum Buddenbrookhaus, dat in 1993 in het hart van de binnenstad van Lübeck is geopend, worden de bezoekers meegenomen naar de verdwenen wereld van de 'Buddenbrooks' en de familie Mann. De permanente tentoonstelling is gewijd aan het leven en werk van de schrijvers Thomas en Heinrich Mann. Brieven, eerste drukken en commentaren wachten erop om gelezen te worden. Ook zijn er foto's en tijdsdocumenten te zien, zoals de oorkonde bij de uitreiking van de Nobelprijs voor literatuur in 1929 aan Thomas Mann. Daarnaast worden er regelmatig speciale tentoonstellingen gehouden over het werk van de Manns en andere schrijvers uit de 20e eeuw. www.germany.travel/luebeck/buddenbrookhouse

Lübeck – Schoonheid van het noorden en van de geest

lübeck, de koningin van de Hanze, werd gesticht in 1143 als 'eerste westerse stad aan de Oostzeekust'. De stad ademt nog altijd een middeleeuw-se sfeer en het stadsbeeld wordt nog steeds bepaald door cultuurhistorische bezienswaardigheden zoals de Holstentor die herinneren aan het roemrijke verleden van lübeck als vrije rijks- en Hanzestad.

Lübeck: eeuwenlang was de naam van de stad een synoniem voor vrijheid, recht en welvaart. Het 'Lübisches recht', een verzame­ling basisregels op het gebied van het land­ en zeerecht die zijn tijd ver vooruit was, gaf de aanzet tot de stichting van ruim 100 steden rondom de Oostzee. Zo werden de voorwaar­den geschapen voor het uitgroeien van de Hanze tot de grootste handelsmacht van zijn tijd. Het onbetwiste centrum was Lübeck, een van de luisterrijkste vroege metropolen van de wereldhandel. De door water omsloten binnenstad met zijn zeven torens en vijf hoofdkerken getuigt van een bewogen

geschiedenis en staat sinds 1987 op de lijst van UNESCO­werelderfgoed. En terecht: de historische gebouwen uit de tijd van gotiek, renaissance, barok en classicisme,, de straten en steegjes, kerken en kloosters, burgerhuizen en vestingwerken ogen als een uniek en harmonisch geheel. De Marienkirche, de mooiste kerk in Lübeck, is een juweel van de baksteengotiek en heeft als voorbeeld gediend voor ca. 70 andere kerken in het Oostzeegebied. Met het hoogste baksteenge­welf ter wereld is deze kerk van grote architectonische betekenis. Trots troont hij op het hoogste punt van de binnenstad, recht

tegenover de Musik­ und Kongresshalle – of kortweg MuK – als moderne tegenhanger. De MuK is Lübecks grootste hal, de belang rijk ste speellocatie van het Schleswig­Holstein Musik festival, congrescen trum, concertzaal en stadshal tegelijk. Naast de moderne architectuur is de beeldengroep 'Die fremden' van Thomas Schütte op het dak van de hal een markant kenmerk van de MuK, een vroeger documenta­tentoonstellingsstuk en een symbool voor iedereen die zijn vaderland heeft moeten verlaten en elders een nieuw leven heeft moeten opbouwen. Meer op www.germany.travel/luebeck

romantiekMiddeleeuwse

97

LUDWIGSHAfEN, rijnland­Palts

Ludwigshafen – Waar chemie en kunstzinnigheid elkaar ontmoeten

ludwigshafen is niet de enige stad aan de rijn die is ontstaan uit een aantal kleine nederzettingen, pas in de 19e eeuw het toneel van de geschiedenis heeft betreden, groot is geworden door de chemische industrie en door kunst en cultuur een nieuwe identiteit heeft gekregen. maar net als alle steden aan de rijn is ludwigshafen een aantrekkelijke bestemming, zowel stedelijk als groen, historisch interessant en met een heel eigen charme. meer op www.germany.travel/ludwigshafen

Rheingalerie

Succesformule

98

Villingen-SchwenningenDe middeleeuwse stad aan de rand van het Zwarte Woud. Historische binnenstad met machtige verdedigingstorens en poorten, prachtige vakwerkhuizen en romantische steegjes – gepaard met deftige café’s en plezier in het leven: dat is Villingen-Schwenningen!

Maak een belevenistourKies zelf op welke manier u Villingen-Schwenningen met haar historische binnenstad met stadsmuur en poorten, schilderachtige steegjes en klaterende beekjes wil beleven. Dat gaat het beste met een stadswandeling!

In een prachtige omgevingRondom Villingen-Schwenningen wachten mooie wandelwegen en een goed ontwikkeld fietspadennet met fietstochten die bewegwijzerd zijn. Wie zin heeft om de omgeving te ontdekken, heeft veel mogelijkheden voor uitstapjes: het Zwarte Woud, het Bodenmeer of de buurlanden Frankrijk (Elzas) of Zwitser-land.

Ontdek Villingen-Schwenningen heel persoonlijk. De stad kijkt uit naar uw bezoek!

Links: Bickentor, Villingen Boven v.l.: pastorie Schwenningen, Munstertoren, Vil-lingen Daaronder: luchtfoto Villingen

Topbezienswaardigheden- Munster „Onze Lieve Vrouw”- Stadsmuur met weertorens en poorten- Neckarbron en Schwenninger Moos- prachtige wandel- en fietsroutes

ContactTourist-Info & Ticket-ServiceTel.: +49 (0) 7721-82 23-40tourist-info@villingen-schwenningen.dewww.tourismus-vs.de

CU

LTU

UR

+ N

ATU

UR

DZT_12042_AZ_210x146_5_NL_RZ.indd 1 07.02.13 16:17

HOUSE MEISSEN® – A WORLD OF EXPERIENCE

An exclusive view behind the curtain of a 300 years old success story

In Meissen located not far from Dresden exclusive porcelain pieces refl ecting passion, uniqueness and

imperishability have been produced at the MEISSEN® Manufactory for more than 300 years. MEISSEN® World

is part of the manufactory ground and it makes MEISSEN® porcelain a real experience. In the

workshops you see how the world famous porcelain is manufactured involving an enormous amount of

accuracy and skills.

In the Museum of MEISSEN® Art you are sent to a journey through 300 years of porcelain history.

Staatliche Porzellan-Manufaktur Meissen GmbH

Museum of MEISSEN® ArtTalstraße 9 · 01662 Meißen

museum@meissen.com · www.meissen.com

Enjoy MEISSEN®

Restaurant & Café MEISSEN®

Acquire MEISSEN®

MEISSEN® Boutique & MEISSEN® Outlet

Experience MEISSEN®

show workshop & museum

MANNHEIM, Baden­Württemberg

Mannheim – Denken in het kwadraat

mannheim maakt mobiel. Zo bouwde Karl Drais in deze universiteitsstad aan de rijn en de neckar in 1817 de eerste tweewieler, reed in 1886 de eerste automobiel van Carl Benz door de straten van de stad en in 1921 de legendarische lanz Bulldog en construeerde julius Hatry hier in 1929 zelfs het eerste raketvliegtuig ter wereld. Hieruit blijkt wel dat inventieve geesten zich in mannheim bijzonder prettig voelen.

Uitvinders

Industrie en jugendstil: de watertorenHet symbool van Mannheim in het oosten van de binnenstad, de tussen 1886 en 1889 door de Berlijnse architect B. Schmitz ontworpen watertoren, was het uitgangspunt voor de inrichting van de friedrichsplatz. fascinerend zijn de schitterende fonteinen voor het monumentale gebouw, dat 's avonds en 's nachts verlicht is. Het wordt geflankeerd door waterbassins met bronzen nimfen en tritons en twee beeldengroepen met stenen centauren. Op het koperen dak van de toren, die deel uitmaakt van een van de mooiste en grootste jugendstilcomplexen van Europa, staat een beeld van Amphitrite, de gemalin van de zeegod Poseidon. www.germany.travel/top100

TOP 100 BEZIEnsWaarDIgHEID

Mannheim²: de binnenstadMannheim werd voor het eerst vermeld in de Lorscher Codex in 766 en kreeg in januari 1607 stadsrechten, kort nadat keurvorst friedrich Iv van de Palts de eerste steen had laten leggen voor de vesting friedrichsburg. Het schaakbordvormige stratennet dat toen werd ontworpen voor de met de vesting verbonden burgerstad, is tot op heden behouden gebleven. De kwadraten werden doorlopend genummerd en gekenmerkt met een letter. Zo luidt het adres van de galerie 'Artquadrat' eenvoudigweg L4,10, dat van het museum Zeughaus zelfs alleen C5 en dat van het Schillerhaus B5,7. www.germany.travel/mannheim/city-centre

Mannheim maakt muziek: de PopakademieSinds Joy fleming de 'Mannemer Blues' heeft uitgevonden, is muziek uit Mannheim een handelsmerk geworden. Laith­Al­Deen, Xavier Naidoo en Die Söhne Mannheims zijn en waren enkele van haar opvolgers – en te vinden in alle hitparades. Daarom was het ook logisch dat de Popakademie Baden­Württemberg in Mannheim werd gevestigd. Deze staatshogeschool voor populaire muziek werd in 2003 gesticht door de deelstaat Baden­Württemberg in een publiek­privaat samenwerkingsverband en was de eerste instelling in zijn soort in Duitsland. Net als het Musikpark – een centrum voor startende bedrijven in de muziekbusiness. www.germany.travel/mannheim/pop-academy

Misschien ligt het aan de heldere structuur van de stad, die het denken lijkt te vereenvou­digen: Mannheim is de zogenaamde 'kwadratenstad', in de 17e eeuw met een rastervormig wegennet van de Neckar tot aan het slot ontworpen en aangelegd. Een inwoner van Mannheim die tegen iemand anders 'C5' of 'E7' zegt, is niet bezig met een partijtje zeeslag, maar vertelt waar hij woont of naartoe gaat. Wat dat betreft kun je alle kanten uit: Mannheim heeft een enorm aanbod aan bezienswaardigheden, kunst en cultuur, cafés en restaurants, evenementen en feesten, drukte en rust. Of met andere

woorden: geest en genot in het kwadraat. Opera, toneel en ballet in het Nationaltheater, concerten van klassiek tot pop en jazz, lezingen en andere culturele evenementen in vrije theaters en op gebruikelijke en ongebrui­kelijke locaties – Mannheim biedt voor elk wat wils. Bezienswaardigheden als het op een na grootste barokkasteel van Europa en de watertoren midden in een van de mooiste jugendstilparken van het hele continent wachten erop ontdekt te worden. Instellingen als de hogeschool voor muziek en uitvoerende kunst, de Popakademie Baden­Württemberg, de hogeschool voor techniek en vormgeving

en de vrije kunstacademie dragen er eveneens toe bij dat de sfeer in Mannheim zo creatief is als bijna nergens anders. En ook als congres­stad staat Mannheim op een hoog plan: met het m:con Congress Center rosengarten beschikt de stad over een van de beste congrescentra die er bestaan, een geslaagde combinatie van oude en nieuwe architectuur, uitgerust met de modernste techniek en gelegen direct tegenover een mooi park – hier krijgt ieder evenement nog net wat meer klasse. Meer op www.germany.travel/mannheim

geest

100 www.germany.travel

Event in het Technikmuseum 101

MöNCHENGLADBACH, Noordrijn­Westfalen

Mönchengladbach – Stad in het groen en centrum van de moderne kunst

mönchengladbach is een stad die wordt gekenmerkt door een urbane uitstraling enerzijds en een landelijke charme anderzijds. Het beeld van deze 'grote stad in het groen' wordt bepaald door parken en bossen. maar mönchengladbach is ook een stad van kunst en cultuur – met belangrijke monumenten, een museum van wereldfaam en een levendig theater-, cabaret- en kleinkunstlandschap. meer op www.germany. travel/moenchengladbach

Beeldentuin Abteiberg

Metropool aan de Neder-Rijn

102

De mooiste opera is het werkvan een architect.

De Semperoper is absoluut een van de mooiste operage bouwen

ter wereld – maar er zijn nog veel meer indruk wekkende gebou-

wen in Saksen. Het feit dat er hier ca. 1.000 kastelen, burchten

en tuinen zijn, maakt het beslist niet eenvoudig de mooiste van

het land te zijn. Zelfs een brug over de Elbe kan zich ontpoppen

als ‘blauw wonder’ – en dat niet alleen in naam. Misschien moet

u er zelf maar eens gaan kijken. Voor meer informatie kunt

u terecht op www.sachsen-tourismus.de en bij de Tourismus

Marketing Gesellschaft Sachsen mbH, Bautzner Str. 45 – 47,

D-01099 Dresden, tel. +49 (0)351 - 49 17 00.

TMGS_Anzeige_Englisch_Motiv_Semperoper_210x297_Master_02.indd 1 14.02.13 09:31

MüNSTEr, Noordrijn­Westfalen

Münster – De jeugdige charme van grootse geschiedenis

münster is een internationaal georiënteerde stad: jeugdig, ongedwongen en trots op zijn geschiedenis van meer dan 1.200 jaar. als bisschops-zetel, als lid van de Hanze, als universiteitsstad: münster heeft altijd al een belangrijke rol gespeeld in de regio – en ver daarbuiten. En als stad van de Vrede van Westfalen heeft münster zelfs wereldgeschiedenis geschreven.

De mooiste stad van Duitsland? voor veel mensen is dat een duidelijke zaak en het feit dat Münster ook al is uitgeroepen tot 'meest leefbare stad ter wereld', pleit daar natuurlijk eveneens voor. In ieder geval is Münster een stad die zijn geschiedenis levend houdt – en een stad waar de huizen, kerken en pleinen vele verhalen kunnen vertellen. Dat merk je vooral in het historisch­idyllische centrum van Münster, bijvoorbeeld op de Prinzipalmarkt. De 48 huizen en gebouwen op deze markt, waaronder het opvallende raadhuis en het Stadtweinhaus, vormen met hun puntgevels en arcaden een kleine wereld op zich en geven

de stad een onmiskenbaar eigen gezicht en een bijzondere charme. Dat je hier prima kunt winkelen, heeft dan weer meer te maken met het heden. Direct om de hoek begint de bezienswaardige Salzstraße, de oudste handelsstraat van Münster, waar vooral het barokcarré met de Erbdrostenhof, de Dominikanerkirche en de Clemenskirche met zijn mooie baroktuinen het vermelden waard zijn. Weer een paar stappen verder bevindt zich het Ludgeriviertel, waar tal van cafés, kroegjes en restaurants te vinden zijn. Daarna volgt de winkelstraat rothenburg, waar in de Druffel’schen Hof het kunstmuseum Pablo

Picasso een perfect onderkomen heeft gevonden. Op de nabijgelegen Domplatz imponeren de St.­Paulus­Dom, de schatkamer van de dom en het Westfälische Landesmuse­um für Kunst und Kulturgeschichte en ook het Kiepenkerlviertel en het Kuhviertel zijn bijzondere en aantrekkelijke locaties in de historische binnenstad van Münster. Hier, rondom de überwasserkirche, waar stadsgeschiedenis en lifestyle zich verenigen in een wirwar van straatjes en steegjes, is het oorspronkelijke Münster misschien nog wel het beste behouden gebleven. Meer op www.germany.travel/muenster

Fietstocht

104 www.germany.travel

Kunstmuseum Pablo PicassoMidden in de historische binnenstad van Münster, vlak bij de rothenburg, omsloten door de arcaden, bevindt zich het eerste en tot nu toe enige Picasso­museum in Duitsland: het Kunstmuseum Pablo Picasso Münster, dat is ondergebracht in de tussen 1784 en 1788 gebouwde Druffel'scher Hof. Dit onder monumentenzorg vallende

gebouw huisvest sinds de opening in 2000 een wereldwijd unieke collectie van ruim 800 lithografieën van de beroemde kunstenaar. Daarnaast zijn er in het museum wisseltentoonstellingen over het leven en werk van Picasso en zijn tijdgenoten te zien. www.germany.travel/muenster/picasso-art-museum

KuhviertelHet stadskwartier Kuhviertel met zijn authentieke cafés en de oudste brouwerij van Münster staat bekend als restaurant­ en kroegenwijk. Het is een aantrekkelijke mix van studentenkroegen, historische eetgelegenheden en gezellige, typisch Westfaalse restaurants. Traditiegetrouw is er in de meeste kroegen altbier (bier met bovengisting) of altbierbowl verkrijgbaar. Niet alleen 's avonds en 's nachts, maar ook overdag heerst hier een levendige drukte. Want behalve eten en drinken is er in het Kuhviertel nog meer te zien en te doen. vooral kunst­ en antiekliefhebbers kunnen hier hun hart ophalen. Galerieën, kunsthandels, antiquariaten en de altijd toegankelijke 'openbare boekenkast', waar je gratis boeken kunt lenen, geven de wijk een speciale sfeer. www.germany.travel/muenster/kuhviertel

St. Lambertikirche

105

NEUrENBErG, Beieren

Documentatiecentrum106

TijdNeurenberg – Het levendigste historische museum van Duitsland

Keizers en vorsten, leiders en volgers, uitvinders en geleerden: sinds de middeleeuwen is neurenberg een spiegelbeeld van de Duitse geschiede-nis. Imposant, interessant en zwevend tussen grootheid en tragiek. Onder de bescherming van de burcht kwamen ambacht en kunst tot bloei. Een nieuwe, vrije geest bezielde de stad en bijna nergens kon je zo goed leven als hier. En dat is tot op heden zo gebleven.

De Kaiserburg in NeurenbergDe burcht van Neurenberg, waar tussen 1050 en 1571 alle keizers van het Heilige roomse rijk tijdelijk resideerden, behoort tot de belangrijkste keizerpaltsen van de middeleeuwen. frederik Barbarossa en zijn opvolgers hebben deze Salische konings­burcht, die al bestaat sinds halverwege de 11e eeuw, aanzienlijk uitgebreid. De in zijn oorspronkelijke staat behouden dubbele kapel getuigt hier nu nog van. In de keizerlijke woonvertrekken en representatieve ruimtes van het paleis, waar de lambrisering grotendeels behouden is gebleven, bevinden zich schilderijen, wandtapijten en meubels uit de 16e en 17e eeuw. www.germany.travel/nuremberg/kaiserburg-castle

TOP 100 BEZIEnsWaarDIgHEID

Documentatiecentrum ReichsparteitagsgeländeHet documentatiecentrum op het reichsparteitagsgelände, het terrein waar van 1933 tot 1938 de massabijeenkomsten van de nazipartij plaatsvonden, geeft een indringend beeld van het nationaalsocialisme. De permanente tentoonstelling 'faszination und Gewalt' gaat over de oorzaken en gevolgen van de nationaalsoci­alistische tirannie als centraal thema. Daarbij wordt vooral aandacht besteed aan onderwerpen die direct verband houden met de stad Neurenberg. Dit aspect van de geschiedenis van Neurenberg wordt ook belicht in het museum 'Memorium Nürnberger Prozesse' in rechtszaal Nr. 600 van het Paleis van Justitie, waar in 1946 het tribunaal tegen de belangrijkste oorlogsmisdadigers plaatsvond.www.germany.travel/nuremberg/documentation-centre

Neurenberg en zijn burcht: het stadsbeeld wordt nog altijd beheerst door deze enorme vesting, die werd gebouwd rond 1140 onder keizer Konrad III en tot in de 17e eeuw diverse keren is uitgebreid. Honderdduizenden bezoekers per jaar maken hier een reis naar het begin van de nieuwe tijd en de middel­eeuwen – tijdperken die in deze stad levend zijn gebleven. Een historische wandeling door Neurenberg eindigt – of begint – bij de burcht. Wie deze wandeling maakt, zal verbaasd zijn over de rijkdom aan belangrijke gebouwen en plekken die de stad heeft: de indrukwekkende versterkingswerken, de prachtige kerken, de originele fonteinen als

getuigenissen van de wereldwijde handel in vroegere tijden, het fembohaus met het stadsmuseum en het Tucherschloss, dat zo authentiek overkomt dat het lijkt alsof de voormalige bewoners alleen even een wandelingetje zijn gaan maken. Eeuwen geleden was Neurenberg al een centrum van de instrumentenmakerij en rijke burgers konden zich zelfs draagbare klokken veroorloven: de beroemde 'Neurenbergse eieren'. Uit deze tijd dateren ook het Albrecht­Dürer­Haus, waar Dürer jarenlang heeft gewoond, en de twee prachtige raadhuizen van de stad. Andere locaties daarentegen getuigen van een zwart

hoofdstuk in de geschiedenis van Neuren­berg. Een daarvan is het documentatiecen­trum op het reichsparteitagsgelände, het terrein waar de nazi's hun spookachtige massabijeenkomsten hielden. Een ander is rechtszaal Nr. 600 van het Paleis van Justitie, waar in 1946 de belangrijkste oorlogsmisdadi­gers werden aangeklaagd en veroordeeld en sinds 2010 het museum 'Memorium Nürnberger Prozesse' gevestigd is. Noodza­kelijke herinneringen aan verschrikkelijke gebeurtenissen in de geschiedenis van Neurenberg die nooit meer teruggedraaid kunnen worden. Meer op www.germany.travel/nuremberg

reis

107

NEUrENBErG/ErLANGEN / fürTH, Beieren

Getuigenis van de renaissance: het Albrecht-Dürer-HausHet Albrecht­Dürer­Haus is een van de meest bezochte bezienswaar­digheden van de stad en geeft een uniek beeld van het leven van deze Duitse renaissancekunstenaar uit de 16e eeuw. Zijn 'veldhaas' uit 1502, de beroemdste van zijn natuurstudies, hangt – net als de 'Gevouwen Handen' – tegenwoordig nog bij veel mensen thuis aan de muur. De woonruimtes en de werkplaats van de kunstenaar, die niet alleen grafisch kunstenaar en schilder was, maar zich ook bezighield met wiskunde en kunsttheorie, zijn te bezichtigen. Het pand is tegelijkertijd een unieke getuigenis van de burgerlijke wooncultuur in de bloeitijd van Neurenberg. www.germany.travel/nuremberg/albrecht-duerer-house

500 jaar kinderdromen: de speelgoedstadAl in de middeleeuwen werd er op de kerstmarkt in Neurenberg handel gedreven in kinderspeelgoed, omdat er in de stad vele poppenmakers gevestigd waren. vanaf de 16e eeuw, toen tal van ambachtslieden ook miniatuurvoorwerpen en speelartikelen vervaardigden, ontwikkelde Neurenberg zich tot een centrum van de speelgoedproductie. In het speelgoedmuseum en in het Germaans Nationaal Museum te bewonderen zijn enkele van de prachtige poppenhuizen uit vroegere tijden nog altijd te bewonderen. In de 19e eeuw verwierf de stad met de industriële productie van speelgoed een wereldwijde reputatie en sinds 1950 wordt in Neurenberg ieder jaar de beroemdste speelgoedbeurs ter wereld gehouden. www.germany.travel/nuremberg/city-of-toys

Het is beslist niet zo dat Erlangen, samen met Neurenberg en fürth een soort frankische drielingstad, zich erop beroemt qua kunst­ en cultuurhistorie gelijke tred te willen houden met de grote metropo­len. Op stedenbouwkundig gebied is Erlangen echter iets bijzonders. Het feit dat zich hier, weliswaar lang geleden, hugenoten hebben gevestigd, maakte de stad tot een centrum met een heel eigen cachet en oefent nog steeds een verrijkende invloed uit. www.germany.travel/erlangen

Nog Neurenberg of al fürth? Dat weet je nooit zo precies. Deze twee steden zijn namelijk in de loop der tijden samengegroeid en hun stadscentra liggen op slechts zeven kilometer afstand van elkaar. Des te meer een aanrader is daarom een bezoek aan fürth, een stad met een heel eigen historie, vol zelfvertrouwen en een vriendelijk­onge­dwongen manier van leven www.germany.travel/fuerth.

Erlangen: een nieuw thuis bij de markgraaf

Fürth: zelfvertrouwen en levenslust

108 www.germany.travel

WEG VAN WINKELEN? OP NAAR OUTLETCITY!

Winkelen in OUTLETCITY METZINGEN in de geboorteplaats van Hugo Boss is een bijzondere belevenis. Op slechts 30 minuten afstand van Stuttgart vindt u hier een winkelcentrum met de sfeer van een modern stadshart, exclusieve flagship outlets en bekroonde architectuur.* In vergelijking met de oorspronkelijke verkoopadviesprijzen van de fabrikanten

TOT 70% KORTING* OP MEER DAN 60 PREMIUMMERKEN IN FLAGSHIP OUTLETS

ARMANI . BALLY . BURBERRY . CALvIN KLEIN . COACH . ESCADA . HACKETT . HUGO BOSS . LACOSTE .

MAx MARA . MICHAEL KORS . NIKE . POLO RALPH LAUREN . SwAROvSKI . TOMMY HILFIGER . wMF enz.

130129_master_dzt_a4_alle sprachen.indd 7 06.02.13 17:38

OSNABrüCK, Nedersaksen

Osnabrück – Bewaarde herinneringen

Osnabrück heeft zijn plaats in de geschiedenis vooral gevonden als stad van de Vrede van Westfalen. maar Osnabrück is veel meer: het is een ongelooflijk afwisselende stad, die je vanuit verschillende gezichtspunten keer op keer opnieuw kunt ontdekken. Bijvoorbeeld als stad van genieters, die zijn bezoekers verwent met hoogstaande kookkunst en regionale specialiteiten.

Omdat Osnabrück vrijwel volledig buiten de Dertigjarige Oorlog was gebleven, kozen de afgematte oorlogspartijen deze oude stad samen met het vlakbij gelegen Münster als plaats om vrede te sluiten. In het laatgoti­sche raadhuis, dat in 1512 werd voltooid, herinnert de vredeszaal met 42 portretten van gezanten op het vredescongres en heersers uit die tijd aan de onderhandelin­gen die hier werden gevoerd. Op de bovenste etages is een maquette te zien van de stad in 1633 en herinnert de tentoonstel­ling 'Zerstörung und Aufbau' aan een andere oorlog: hier is de wederopbouw van

Osnabrück na de verwoestingen van de Tweede Wereldoorlog gedocumenteerd.

ruimtes creëren tegen het vergeten – dat is ook de doelstelling van het felix­Nussbaum­Haus. Dit spectaculaire museum, dat is ontworpen door de Amerikaanse architect Daniel Libeskind, toont het leven en werk van de in 1944 in Auschwitz vermoorde joodse kunstenaar en zoon van de stad felix Nussbaum. Alleen al de eigenzinnige, irriterende architectuur van het museum roept de bezoekers op zich te verdiepen in het lot van Nussbaum. Het felix­Nussbaum­

Haus bevindt zich net als het cultuurhisto­risch museum midden in de binnenstad en is ook geschikt als uitgangspunt voor een wandeling door de historische binnenstad, waarvan het beeld wordt bepaald door zes belangrijke kerken. Zo'n wandeling kan dan met een bezoek aan het exclusieve restaurant 'la vie' in stijl worden afgesloten. Chef­kok in dit restaurant met zijn rustige en uitgesproken prettige sfeer is Thomas Bühner, een meester van de aromakeuken, die door GaultMillau is onderscheiden met vier koksmutsen. Meer op www.germany.travel/osnabrueck

Stad van de vrede

110 www.germany.travel

Felix-Nussbaum-Haus: de tragiek van een levenHet felix­Nussbaum­Haus midden in het centrum is – net als de onlangs gerealiseerde uitbreiding – ontworpen door Daniel Libeskind. Hier bevindt zich de wereldwijd grootste collectie werken van de kunstenaar, die werd geboren in Osnabrück en in Auschwitz werd

vermoord. Het architectonische concept van het felix­Nussbaum­Haus schept een ruimtelijke context waarin de tragische relatie tussen leven en werk van de kunstenaar op de voorgrond staat: een systeem van referentielijnen tussen Osnabrück, Berlijn, Brussel en Auschwitz symboliseert op een aangrijpende manier de toenemende rusteloosheid, hopeloosheid en desoriëntatie van felix Nussbaum. www.germany.travel/osnabrueck/felix-nussbaum-house

Bonte herfst: projectie-biënnale 'lichtsicht'Eens in de twee jaar vindt in Bad rothenfelde bij Osnabrück de biënnale 'lichtsicht' plaats, waarbij er op de gradeerwanden in deze badplaats projectiekunst wordt vertoond. De vierde editie van lichtsicht wordt gehouden van 28 september 2013 tot 5 januari 2014. Drie maanden lang projecteren ca. 50 beamers elke avond beelden op de 10 tot 13 meter hoge en tot 400 meter lange, druipnatte, met hard geworden zout bedekte gradeerwanden. De vorige editie, lichtsicht3, telde maar liefst 160.000 bezoekers. www.germany.travel/osnabrueck/lichtsicht-biennale

Projectie-biënnale

111

rEGENSBUrG, Beieren

St. Emmeram bibliotheekzaal112

Regensburg – Kunstwerk van steen en charme

LevendeWie denkt dat een stad met een geschiedenis van 2.000 jaar misschien wel een beetje ingeslapen is, heeft het mis: regensburg is wel oud, maar allesbehalve stoffig. Het werelderfgoed komt hier niet alleen tot leven in historische gebouwen en op oude pleinen, maar ook en vooral tussen die gebouwen en pleinen in. En als stad met de grootste kroegendichtheid van Duitsland is regensburg ook in andere opzichten de moeite waard.

De inwoners van regensburg hebben de liefde voor hun oude binnenstad pas laat ontdekt. Nog in de jaren zestig van de vorige eeuw waren er plannen de historische gebouwen te slopen en op de plaats waar deze stonden, een nieuwe stad te bouwen. Nu is iedereen blij dat het niet zover is gekomen en sinds ruim 40 jaar wordt het historische erfgoed met zorg gerestaureerd en onder­houden. Er is nauwelijks een andere stad in Midden­Europa waar een geschiedenis van meer dan 2.000 jaar overal in het stadsbeeld zo prachtig wordt weerspiegeld als hier. regensburg bezit 1.500 onder monumenten­

zorg vallende gebouwen. Hiervan zijn er 984 door de UNESCO als werelderfgoed erkend als 'historische binnenstad met Stadtamhof'. De Steinerne Brücke over de Donau, de dom en de Krauterermarkt met de stiftskerk St. Johann, het Domschatzmuseum, het op een burcht lijkende patriciërshuis 'Heuport' en de historische Adler­apotheek behoren tot de belangrijkste historische gebouwen in regensburg – maar er zijn nog veel meer schitterende bezienswaardigheden. Bij het Amberger Stadel wat verder Donau­opwaarts bevindt zich de fischmarkt met de roland­brunnen en nog wat verder het Gedächtnis­

haus, een museum dat is gewijd aan de astronoom Johannes Kepler. De kerk St. Ulrich met het Diocesaanmuseum, de voormalige domproosdij, de Dachauplatz, Neupfarrplatz, Alter Kornmarkt, Kohlenmarkt en Zierolds­platz, rathausplatz en Haidplatz, de Porta Praetoria en de familietorens – waaronder de Goldener Turm, die met 28 meter de hoogste middeleeuwse woontoren ten noorden van de Alpen is – zijn een aantal andere pleinen, gebouwen en complexen van gebouwen die zo bijzonder zijn, dat het bijna niet met woorden te beschrijven is. Meer op www.germany.travel/regensburg

Middeleeuws wonderwerk: de Steinerne BrückeAls je de oude binnenstad van regensburg nadert van de noordkant, wordt het beeld bepaald door de Steinerne Brücke. Dit middeleeuw­se bouwwerk heeft model gestaan voor vele andere bruggen, waaronder de Karelsbrug in Praag. De bouw duurde van 1135 tot 1146. Daarmee is het de oudste stenen boogbrug in Duitsland die deels nog onveranderd behouden is gebleven. Na de voltooiing was het toenmalige 'achtste wereldwonder' met zijn lengte van 310 meter en breedte van 7 meter de grootste brug in zijn soort ter wereld en ruim 800 jaar lang de enige stenen brug over de Donau tussen Ulm en Wenen. Keizer frederik I Barbarossa ging hiervandaan met zijn leger in 1189 op weg om deel te nemen aan de derde kruistocht. www.germany.travel/regensburg/stone-bridge

Waar het beroemde jongenskoor zingt: de DomDe kathedraal van het bisdom regensburg, de Dom St. Peter, is het symbool en van verre zichtbare middelpunt van de stad en kreeg zijn huidige vorm in de periode van 1260 tot 1520. Als excellente getuigenis van de gotische bouwkunst in Beieren heeft de dom eeuwenlang een grote rol gespeeld in het leven van de inwoners van de stad. Binnen in de dom zijn behalve vele kostbaarheden vooral de vijf gotische, in hun oorspronkelijke staat behouden ciboriealtaren en de ramen uit de tijd van 1220 tot 1370 het bezichtigen waard. De dom is ook de thuishaven van de regensburger Domspatzen, de 'Stradiva­rius' onder de jongenskoren, die hier tijdens de kerkdiensten de muzikale omlijsting van de liturgieviering verzorgen. www.germany.travel/unesco/regensburg

geschiedenis

113

rOSTOCK, Mecklenburg­vorpommern

Rostock – Baksteengotiek en havenromantiek

rostock heeft een maritiem hart: de stadshaven. En hoewel er niet meer zoveel zeelui op de kades te vinden zijn als vroeger, geeft de haven de stad altijd nog een karakteristieke sfeer. Hier vinden ook de grote evenementen plaats, zoals de Hanse sail, waarvoor elk jaar in augustus honderden zeilschepen en een miljoen bezoekers naar rostock komen.

Wanneer er zo'n 300 grote en traditionele zeilboten, windjammers, cruiseschepen, veerboten, schoeners, oldtimers en andere zeeschepen in en rond de haven van rostock voor het enthousiaste publiek paraderen, is het weer Hanse Sail. rostocks maritieme volksfeest is een happening voor het hele Oostzeegebied, een feest van de vriendschap der volkeren, waarbij het havengebied over een lengte van bijna vier kilometer verandert in een feestterrein met muziek op verschil­lende podia, twee vuurwerkshows, een middeleeuwse markt, een reuzenrad en nog veel meer. En dat tegen de eerwaardige acht­

ergrond van de historische binnenstad van rostock met zijn karakteristieke, dieprode baksteengebouwen uit de tijd van de Hanze. Daartoe behoren ook de vestingwerken van de stad, die deels nog intact zijn – zo ook een gedeelte dat Wallenstein liet bouwen tijdens de Dertigjarige Oorlog. In het Oosten van de binnenstad in de buurt van de Petrikirche staat nog een lang stuk muur en vlak daarbij is nog een deel van het vissersbastion met enkele historische kanonnen te zien. Binnen de stadsmuren zijn drie van de oorspronke­lijk vier monumentale stadskerken behouden gebleven. De grootste is de

gotische Marienkirche in het centrum en op de Alter Markt – waar rostock ooit is ontstaan – staat de St. Petri. vanaf de toren van de St. Petri heb je een prachtig uitzicht over de stad en de Oostzee. Interessant zijn ook het gotische raadhuis met zijn later aange bouwde barokke voorgevel, het laatgotische Hausbaumhaus en het neogotische Ständehaus. Een bijzonder sym­pathiek symbool van de stad is de oude vuurtoren in Warnemünde, dat niet alleen daarom altijd wel een uitstapje waard is. Meer op www.germany.travel/rostock

Licht van het noorden

114 www.germany.travel

Groen licht voor zorgeloos zwemplezier: het strand van WarnemündeHet strand is een van de highlights van de Oostzeebadplaats rostock­Warnemünde. Het met een 'blauwe vlag' (voor goede zwemwaterkwaliteit) onderscheiden strand is ongeveer 15 kilometer lang en op sommige plaatsen meer dan 100 meter breed. Warne­münde en Markgrafenheide hebben een strand met fijn zand,

Wilhelmshöhe en Diedrichshagen een natuurstrand. Textielstranden, naturistenstranden en hondenstranden bieden volop ruimte voor plezier en ontspanning. Ook is er een gedeelte dat speciaal toeganke­lijk is voor surfers. www.germany.travel/rostock/warnemuende-beach

De zee roept: Oostzeebadplaats Warnemünde met de havenAlleen al het fantastische uitzicht op de haven van Warnemünde met het drukke scheepvaartverkeer en de zeilwedstrijden maakt ieder uitstapje naar deze mooie oude Oostzeebadplaats tot een unieke belevenis. Het is de thuishaven van de elegante AIDA­cruiseschepen, een van de modernste en meest comfortabele cruisevloten ter wereld. Misschien wat minder comfortabel, maar des te spannender is een tocht met de 'Stettin'. De oudste ijsbreker ter wereld gaat geregeld in Warnemünde voor anker. En als je net op dat moment in Warnemünde bent, kun je als gast aan boord gaan en met deze 'veteraan' van wal steken. Een maritieme belevenis voor echte zeerotten. www.germany.travel/rostock/baltic-resort

Stadssilhouet en haven

115

rUHrGEBIED, Noordrijn­Westfalen

De voormalige kolengroeve van Duitsland, met vijf miljoen inwoners een van de grootste Europese agglomeraties, is tegenwoordig een van de dichtste cultuurlandschappen van het continent. met de metropolen Bochum, Dortmund, Duisburg, Essen en Oberhausen en een groot aantal andere steden vormt het ruhrgebied een unieke urbane ruimte vol verrassingen.

Ligt het ruhrgebied aan de ruhr? Niet alleen – en dat is misschien de eerste verrassing. Want naast de ruhr, die het gebied aan de zuidkant begrenst en het zijn naam heeft gegeven, waren ook de Emscher en de Lippe belangrijk voor het vroegere industriegebied. Maar aan welke rivier ze ook liggen, alle grote en kleine steden in het ruhrgebied

hebben één ding gemeen: de overgang van industrie naar cultuur is hun op een bewonderenswaardige manier gelukt. Sinds het Europese culturelehoofdstadjaar rUHr.2010 is deze rolverandering overdui­delijk en onomkeerbaar, realiteit en nieuwe identiteit tegelijk – niet alleen in de 'big five' Duisburg, Oberhausen, Essen, Bochum en Dortmund, maar in alle meer dan 50 steden van het ruhrgebied. Grote internationale evenementen als de ruhrtriennale, het ruhr­pianofestival en de ruhrfestspiele omvatten de hele regio en behoren tot het allerbeste wat er tegenwoordig op podia en in concertzalen te beleven is. De ruhrKunstMu­seen vormen het dichtste museum­landschap op het gebied van de moderne kunst ter wereld: 20 musea in 15 steden, allemaal op slechts een paar kilometer

afstand van elkaar. Zelf maken ze op hun beurt deel uit van een groot netwerk van ca. 200 musea, waarvan het in 1883 geopende Museum für Kunst und Kulturgeschichte Dortmund het oudste is en het Museum folkwang met ca. 800.000 bezoekers per jaar het grootste. En ook dit netwerk is weer onderdeel van een nog belangrijker geheel: een nieuwe cultuurregio in wording, die ech­ter ook zijn grote industriële erfgoed in ere houdt en bewaart. verandering door cultuur en cultuur door verandering, industriecomplexen als nieuwe podia en een bevolking die deze nieuwe weg vol enthousiasme bewandelt: dat is het ruhrgebied. Meer op www.germany.travel/ruhr-region

Ruhrgebied – van hoogovens naar hoogcultuur

Metamorfosen

116

Tiger & Turtle 117

rUHrGEBIED, Noordrijn­Westfalen

Stalen gigant: de Gasometer in OberhausenDe Gasometer tussen het rhein­Herne­kanaal en het winkel­ en beleveniscentrum CentrO is enerzijds het symbool van de stad en anderzijds het symbool voor de structuurverandering in het ruhrgebied. Dit cokesgasreservoir uit 1929 is tegenwoordig zonder twijfel een van de meest buitengewone expositiehallen van Europa. Het reservoir zelf blijft ook iets heel bijzonders: het binnenste van de stalen reus is een unieke ruimte, waarin bezoekers tot hun verbazing de echo zeven of acht keer kunnen laten weerklinken. Een panorama­lift binnen in de Gasometer brengt de bezoekers tot onder de koepel en vanaf het dak ligt vervolgens het hele westelijke ruhrgebied aan hun voeten. www.germany.travel/ruhr-region/gasometer

Logistiek centrum van Europa: de binnenhaven in DuisburgDe haven van Duisburg is niet alleen een van de belangrijkste binnenhavens ter wereld, maar ook een populaire excursiebestem­ming met vele restaurants. Hier bruist het van het leven, zowel te land als te water. Geniet van de fantastische sfeer in een van de talrijke kroegjes, cafés en bars of tijdens een havenrondvaart. De haven van Duisburg met 22 havenbassins en 40 kilometer oeverlengte ligt op het kruispunt van de rivieren rijn en ruhr en is uitstekend aangesloten op het waterwegennet, het spoorweg­ en het wegennet. De haven biedt dus de allerbeste voorwaarden om de gehele Europese markt te voorzien van alles wat voor het dagelijks leven nodig is. www.germany.travel/ruhr-region/river-port

Monument van het industriële tijdperk in Essen: de kolenmijn ZollvereinDe voormalige kolenmijn Zeche Zollverein, in 1932 in navolging van de Bauhaus­stijl gebouwd, werd in 1986 als laatste mijn in Essen gesloten. De Zeche Zollverein was eens de grootste en modernste steenkolenmijn ter wereld. In 2001 heeft het voormalige mijncomplex met zijn gigantische ophaalmachine, de losvloer, de kolenlorries en het ketelhuis de status van UNESCO­werelderfgoed verkregen. Het is een van de belangrijk­ste industriemonumenten ter wereld. In het 'Casino Zollverein' met zijn moderne restaurant kunt u een bezichtiging op perfecte wijze afsluiten. www.germany.travel/unesco/zollverein-mine

TOP 100 BEZIEnsWaarDIgHEID

Dortmund – in de ban van de bal: de Duitse voetbalrouteSinds de voltooiing behoort het ter gelegenheid van het WK in 1974 gebouwde Westfalenstadion – tegenwoordig Signal Iduna Park en thuisstadion van Bv Borussia Dortmund – tot de grootste en mooiste voetbalstadions van Duitsland. Er heerst een ongelooflijke sfeer en het is altijd bomvol. Wie erin wil, moet op tijd kaartjes kopen. Als dat niet mocht lukken, is er altijd nog de Duitse voetbalroute. Deze route met een lengte van ca. 550 kilometer geeft een beeld van de veelbewogen geschiedenis van het voetbal in de afgelopen decennia. Daarbij worden de belangrijkste elementen van de voetbalwereld gekoppeld aan aantrekkelijke toeristische bestemmingen en culturele highlights. www.germany.travel/ruhr-region/german-football-route

Het beste van het beste in Essen: Museum FolkwangDit museum werd gesticht in 1922 met de overname van de collectie van kunstbeschermer Karl Ernst Osthaus. Sindsdien heeft Museum folkwang wereldwijd naam gemaakt en inmiddels is het met zijn bijzondere collecties Duitse en franse schilderkunst van de 19e eeuw, het klassieke modernisme en de kunst na 1945 een van de belangrijk­ste musea in Duitsland. Er zijn o.a. werken te zien van van Gogh, Cézanne, Gauguin, Braque, renoir, Monet, Munch, Turner, Picasso, Warhol, Pollock, Dalí en Baselitz. De fotografische collectie van het museum geeft aan de hand van meer dan 50.000 foto's een beeld van de geschiedenis van de fotografie sinds de jaren twintig van de vorige eeuw. www.germany.travel/ruhr-region/folkwang-museum

118 www.germany.travel

Cultuur in het mijnbouwgebied: Ruhrfestspiele RecklinghausenTijdens dit festival, dat duurt van 1 mei tot half juni, verandert recklinghausen in een internationale cultuur-metropool. De ruhrfestspiele zijn het oudste en een van de grootste en meest gerenommeerde theaterfestivals van Europa, een feest van creativiteit onder het motto 'Kwaliteit voor iederen'. Elk jaar richt de directeur van het festival de aandacht op een bepaalde auteur of een bepaald thema; in en rondom het ruhrfestspielhaus vormen ensceneringen door befaamde regisseurs, opvoeringen door bekende en bekroonde acteurs en vertoningen door jonge toneeltalenten een indrukwek-kend totaalconcept. www.germany.travel/events

EVEnTTIP

Een lichtsignaal: de 'Dortmunder U'Als je Dortmund nadert, komt de reusachtige 'U' op de toren je als een lichtsignaal aan de horizon al van verre tegemoet. 'Dortmunder U' is de naam waaronder het voormalige bedrijfsgebouw van de Union­Brauerei, dat in de jaren 1926/27 de eerste 'flat' was die in Dortmund werd gebouwd, beroemd is geworden. Op het dak van dit onder monumentenzorg vallende industriegebouw prijkt sinds 1962 in viervoud – voor elke windrichting één – de negen meter hoge gouden 'U', het logo van de brouwerij. Sinds 2010 is hier het nieuwe centrum voor kunst, creativiteit en economie gevestigd. www.germany.travel/ruhr-region/dortmund-u

Wonen in Essens groengordel: de Villa HügelDe villa Hügel werd gebouwd tussen 1870 en 1873 en is in het interieur voorzien van kostbare schilderijen, gobelins, Italiaanse cassetteplafonds en fraaie houtgesneden trappen. De paleisachtige residentie getuigt niet alleen van de rijkdom van de industriëlenfami­lie Krupp, maar ook van het economisch belang van Essen in het tijdperk van de industrialisatie. De villa heeft 269 vertrekken, een netto oppervlak van 8.100 m² en ligt in een 28 hectare groot park op een schitterende locatie boven het ruhrdal en de Baldeneysee. Dankzij de kunsttentoonstellingen en concerten die er sinds 1956 plaatsvinden, is de villa Hügel een cultuurcentrum van internationaal formaat geworden. www.germany.travel/ruhr-region/villa-huegel

Bier en curryworst in Bochum: de Bermuda3eckDe Bermuda3eck in het centrum van Bochum is de grootste en bekendste restaurant­ en vooral kroegenbuurt in het ruhrgebied. Hij begint zo'n 200 meter ten oosten van het centraal station en is de zuidelijke verlenging van de voetgangerszone in het centrum van Bochum. Naast talloze kleine kroegjes, waarvan vele met terras, zijn er meer dan 60 restaurants in verschillende prijsklassen en stijl­richtingen. Er wordt vooral bier gedronken, maar ook cocktails zijn populair. De curryworst smaakt hier trouwens net zo lekker als in Berlijn. En die hoort er op een avond in de Bermuda3eck gewoon bij. www.germany.travel/ruhr-region/bermuda-triangle

119

TrIEr, rijnland­Palts

Trier – Romeins erfgoed en Franse charme

Trier werd gesticht in 16 voor Christus onder de romeinse keizer augustus en heette destijds augusta Treverorum. als stad die bekend staat als de oudste stad van Duitsland, is Trier rijk aan gebouwen en kunstschatten uit de klassieke oudheid. Een van die gebouwen is de Porta nigra, de best bewaarde stadspoort uit de oudheid en tegenwoordig het symbool van de stad aan de moezel.

Wereldberoemd symbool: de Porta NigraEerst stadspoort, toen kerk en nu monument: de Porta Nigra, de 'zwarte poort', is de grootste en best behouden gebleven romeinse stadspoort ten noorden van de Alpen en tegenwoordig het symbool van de stad Trier. Net als bij veel andere historische monumenten is echter ook hier te zien dat het bouwwerk nooit helemaal is voltooid. En dat is gezien de technische mogelijkhe­den van de tijd waarin het gebouwd is, ook geen wonder. Tijdens de themarondleiding 'Het geheim van de Porta Nigra' stelt een echte centurio in zijn pronkharnas de deelnemers in de gelegenheid helemaal op te gaan in de geschiedenis van de stadspoort. www.germany.travel/unesco/porta-nigra-gate

TOP 100 BEZIEnsWaarDIgHEID

Augusta Treverorum of Novaesium, Trier of Neuss – welke van de twee nu werkelijk de oudste stad van Duitsland is, laten we hier maar even in het midden. Wat wel vaststaat, is dat Trier al onder de romeinen meer was dan een nederzetting en als stad werd erkend. romeinse keizers en later bisschoppen, keurvorsten en burgers hebben Trier zijn gezicht gegeven. Een groot aantal belangrijke monumenten – waarvan er vele sinds 1986 deel uitmaken van het UNESCO­werelderfgoed – en kunstschatten zijn behouden gebleven en getuigen van de veelbewogen geschiedenis van de stad. De Porta Nigra, het amfitheater, de beroemde keizerlijke thermen, waar de

oudheidromeinen zich lieten verwennen, de overblijfselen van de Barbara­thermen uit de 2e eeuw en de uit diezelfde tijd daterende romeinse brug, die nog altijd in gebruik is als een belangrijke verkeersweg, geven aan hoe groot de stad al in de oudheid geweest moet zijn. Maar ook de middeleeuwse monumenten, zoals de Dom St. Peter, de oudste domkerk in Duitsland, en de vroeggotische Liebfrauenkirche zijn indrukwekkend. Dat Trier vlak bij frankrijk ligt, merk je vooral als het om eten en drinken gaat. In de vele voortreffelijke restaurants zijn specialiteiten verkrijgbaar die elke internationale vergelijking kunnen doorstaan. Grote wijnen van de Moezel, Saar en ruwer spelen daarbij natuurlijk een belangrijke rol en de producten van de wijnbouwers uit de regio vallen ook bij de talloze stads­ en wijnfeesten uitstekend in de smaak. Het hoogtepunt van het jaar is de 'Mosel WeinKultur­Zeit', een wijnfeest dat een hele maand duurt. In en om Trier worden er dan in ieder opzicht culinaire topprestaties geleverd – een goede reden om gewoon eens een maand lang te genieten. Meer op www.germany.travel/trier

Wellness in de oudheid: de KaiserthermenDe indrukwekkende ruïne van de Kaiserthermen, de onderaardse ruimtes en de muren van vroegere gebouwen behoren tot de belangrijkste tot dusver ontdekte bouwwerken van de stad. Ook nu nog kun je in de thermen boven en onder de grond de geschiedenis van heel nabij bespeuren en beleven. De muren van het warmwater­bad, het caldarium, kunnen met recht in één adem worden genoemd met de andere stadssymbolen. De Kaiserthermen en de Barbarather­men behoorden vroeger – na de badinrichtingen in rome – tot de grootste van het romeinse rijk. Tijdens de themarondleiding 'verraad in de thermen' maken de bezoekers een spannende reis door de tijd naar een bijna vergeten tijdperk. www.germany.travel/trier/imperial-thermal-baths

Spel met de

120 www.germany.travel

Dom van Trier 121

ULM, Baden­Württemberg

Kunsthalle Weishaupt122

Ulm – Een perfect compromis tussen traditioneel en modern

De zich tot hoog in de lucht verheffende toren van het Ulmer munster is al eeuwenlang het alles overheersende bouwwerk in Ulm. nadat de stad in de Tweede Wereldoorlog bijna volledig was verwoest, werd er heel wat gestreden over de manier van wederopbouw.. Er werd gekozen voor een geslaagd compromis dat resulteerde in een stad met een geheel eigen gezicht: met zorg gerestaureerd en hypermodern tegelijk..

Wolkenkrabber: het Ulmer MunsterAl eeuwenlang bepaalt de kolossale gotische munsterkerk het beeld van de stad en de regio en in het buitenland is deze als het ware een synoniem voor Ulm. Deze dominantie in de letterlijke zin van het woord heeft de kerk vooral te danken aan de 'vinger Gods', zoals de hoogste kerktoren ter wereld met een hoogte van bijna 162 meter wordt genoemd. De architectonische lijn zet zich voort in het interieur met beroemde werken van de beeldende kunst. Wereldberoemd is het koorgestoelte van J. Syrlin uit de 15e eeuw. vooral het houtsnijwerk op de zijwangen is als een meesterwerk de kunstgeschiedenis ingegaan. www.germany.travel/top100

TOP 100 BEZIEnsWaarDIgHEID

HemelbestormersNatuurlijk is het munster van Ulm, de 'vinger Gods' met de hoogste kerktoren ter wereld, het dominerende bouwwerk in de stad. En de Münsterplatz, waar historie en innovatieve architectuur op een fantastische manier samengaan, is een ongelooflijk fascinerend stadsplein. Maar Ulm is natuurlijk meer dan de munsterkerk en de Münsterplatz. Dat merk je al, zodra je een paar stappen verder tegen het prachtige raadhuis aanloopt. Het oudste gedeelte hiervan is in 1370 ontstaan als warenhuis. In 1419 werd het voor het eerst 'raadhuis' genoemd en rond 1520 is de fraai bewerkte astronomische klok

geïnstalleerd. In het trappenhuis van dit gebouw is een replica van het vliegtoestel van Albrecht Ludwig Berblinger, de legendarische 'kleermaker van Ulm', te bewonderen. Helaas werden de pogingen om te vliegen die hij ruim 200 jaar geleden deed, niet met succes bekroond. Op de beslissende dag was de wind hem niet gunstig gezind en eindigde zijn 'vlucht' in het water van de Donau. Toch wordt hij nog altijd gezien als een bekwaam man. Dat de inwoners van Ulm graag nieuwe paden betreden – in elk geval intellectueel – blijkt bijvoorbeeld ook uit het feit dat Albert Einstein in Ulm is geboren. Nieuwe paden zijn

er ook betreden in de stedenbouw met de realisatie van het 'Neue Mitte' tussen de Münsterplatz en het raadhuis. Oud en nieuw vormen hier een architectonisch geheel met een indrukwekkende rijkdom aan contrasten. Daarbij moet in de eerste plaats het stadhuis van de architect richard Meier uit New York worden genoemd, een internationaal gevierde mijlpaal in de moderne architectuur en een open huis voor ontmoetingen met kunst, cultuur, mensen – en een opmerkelijke stad. Meer op www.germany.travel/ulm

Waar Ulm ooit werd gesticht: het Fischer- en GerberviertelHet in de middeleeuwen voornamelijk door ambachtslieden bewoonde fischerviertel, idyllisch gelegen aan de samenloop van de Blau en de Donau, is het belangrijkste historische stadsdeel van Ulm en het kloppend hart van de stad. Hier werd omstreeks 800 de koninklijke frankische hofstede gesticht waaruit later de konings­palts Ulm is ontstaan, die voor het eerst werd vermeld in 854. Met zijn oude steegjes, nauwe doorkijkjes, vakwerkhuizen, bruggen en trappen geeft het fischerviertel een goede indruk van het leven in de middeleeuwen. Langs de armen van de Blau staan tal van historische gebouwen uit de geschiedenis van de Donaustad. www.germany.travel/ulm/fishermens-quarter

123

WEIMAr, Thüringen

Anna Amalia Bibliothek124

Geestes-Weimar – Stad van klassieken en grote geesten

goethe en schiller, Herder en Wieland, nietzsche, Fürnberg, liszt, Bach, Cornelius, gropius, Feininger, Klee, Itten ... Er zijn legio grote namen in Weimar, dit juweel van Duitse en Europese geestesgeschiedenis. De 'Weimarer Klassik' en Bauhaus zijn nog altijd highlights van de cultuur, die zich in Weimar harmonisch en overrijk openbaart.

Bauhauslocaties in Weimar en DessauOnder leiding van Walter gropius werd in 1919 in het destijds nogal rustige Weimar het staatliches Bauhaus opgericht. Hier begon de revolutie van het design ...

De Bauhauslocaties in Weimar en Dessau staan voor de beroemde Bauhaus­school in de architectuur. Als een van de eerste hogescholen voor vormgeving bracht het Bauhaus in zijn tijd de beste architecten en kunstenaars samen, onder wie Paul Klee, Wassily Kandinsky en Lyonel feininger. De ontwerpen van het Bauhaus verenigden kunst met techniek en waren baan­brekend voor de moderne industriecultuur. Het Bauhaus begon zijn werk in 1919 in Weimar en verhuisde in 1925 naar Dessau. Een typisch voorbeeld van de Bauhaus­architectuur in Weimar is het 'Haus am Horn'. Dit werd in 1923 naar een ontwerp van Georg Muche gerealiseerd als modelhuis. Het Bauhausgebouw en de 'Meisterhäuser' in Dessau belichamen met hun kubistische vormen en functionele inrichting de idealen van het belangrijk­ste opleidingsinstituut voor vormgevers in de 20e eeuw. www.germany.travel/unesco/bauhaus

TOP 100 BEZIEnsWaarDIgHEID

Hoewel de Weimarer Klassik maar ongeveer 50 jaar heeft geduurd, is het een van de grootse tijdperken van de Europese geestesgeschiede­nis. Het begon allemaal met hertogin Anna Amalia. Zij haalde dichters en denkers van wie de roem tot op heden onlosmakelijk met Weimar is verbonden, naar deze kleine stad, ver van de grote en machtig residenties. Getuigenissen van dit klassieke Weimar zijn de plekken waar de dichters en hun begunstigers hebben gewoond en gewerkt: de woonhuizen van Goethe en Schiller, de paleizen Belvedere, Ettersburg en Tiefurt met hun prachtige parken, waar Herder heeft gewerkt, het Wittumspalais, waar de illustere tafelron­de bijeenkwam, de beroemde Herzogin Anna Amalia Bibliothek en het historische kerkhof met de vorstelijke grafkelder, waar zich de sarcofagen van Goethe en Schiller bevinden. De aanwijzing van het klassieke Weimar als UNESCO werelderfgoed werd dan ook gemotiveerd met de kunsthistorische betekenis van de gebouwen en parken uit de bloeitijd van het klassieke Weimar en met de rol van de stad als centrum van de geesteswetenschappen aan het einde van de 18e en het begin van de 19e eeuw – en daar valt niets aan toe te voegen. Behalve dat Weimar in 1999 een van de culturele hoofdste­den van Europa was. En er is nog een groot tijdperk dat zijn oorsprong had in Weimar: dat van het Bauhaus, een van de belangrijkste stromingen in de architectuur en het design van de 20e eeuw en voor velen het belangrijkste exportproduct van Duitsland in die tijd. Het Bauhaus­Museum geeft met ruim 300 tentoonstellingsstukken een goed beeld van het werk van het Staatliches Bauhaus, waarvan de werken nog niets van hun tijdloze, sobere schoonheid hebben verloren. Meer op www.germany.travel/weimar

Een pittige zaak: de uienmarkt in WeimarElk jaar in het tweede weekend van oktober komt in Weimar drie dagen lang een stuk stadsgeschiedenis opnieuw tot leven. De legendarische 'Zwiebelmarkt', de uienmarkt die al werd gehouden in 1653 en tegenwoordig de hele historische binnenstad beslaat, trekt jaarlijks meer dan 300.000 bezoekers, die hier dan kunnen beleven hoe de stad van de Duitse klassieken is, als alles om uien draait: uiensoep, uienvlechten, bloemstukken met ui ­ en natuurlijk uientaart. Zo'n 500 kunstenaars laten op tal van podia zien wat ze kunnen, en bijna evenveel kraampjes nodigen de bezoekers uit om uien te kopen en van uien te genieten. www.germany.travel/weimar/onion-fair

geschiedenis

125

WOLfSBUrG, Nedersaksen

Wolfsburg – Een jonge stad op zoek naar vernieuwing

Wolfsburg, als stad pas ontstaan op 1 juli 1938 en daarmee een van de weinige steden die gesticht is in de 20e eeuw, heeft in zijn korte maar interessante bestaan herhaaldelijk een voortrekkersrol gespeeld op het gebied van stedenbouwkundige trends in Duitsland. Wolfsburg is een typisch voorbeeld van een volgens plan ontwikkelde en toch geslaagde stad en is vanaf het begin van zijn bestaan nauw verbonden met Volkswagen ag.

Tempel van de mobiliteit: AutostadtEen van de grootste bezienswaardigheden van Wolfsburg is Autostadt, het door volkswagen AG in het kader van de Expo 2000 geopende thema­ en competentiecentrum voor autolief­hebbers. Hier ervaren de bezoekers niet alleen alles over het thema automobiliteit, maar kunnen zij kunnen ook spannende bioscoopfilms bekijken, in simulators pijlsnelle ritten maken en de indrukwekkende architectuur bewonderen. In een 25 hectare groot park­ en lagunelandschap kun je heerlijk relaxen en je in een van de vele restaurants culinair laten verwennen. In het ZeitHaus documenteren talrijke exemplaren van verschillende klassieke automerken de geschiedenis van de automobiel. www.germany.travel/top100

TOP 100 BEZIEnsWaarDIgHEID

Al sinds de stichting van de stad worden stedenbouw en architectuur hier gebaseerd op bijzondere parameters, want meer dan elke andere Duitse stad is Wolfsburg ontstaan op de tekentafel. Beide zijn dan ook bepalend voor de identiteit en het zelfbesef van de stad. Je zou kunnen zeggen dat Wolfsburg leeft door en vanuit deze disciplines. In dit kader heeft de stad als een van de eerste Duitse gemeentes in 2001 een speciale instelling in het leven geroepen die zich bezighoudt met architectuurcommunicatie en ­educatie: het forum Architektur. Wolfsburg kan zonder meer worden beschouwd als een museum

voor stedenbouwkundige ideeën uit de 20e eeuw, maar tegelijkertijd is er ook ruimte gegeven aan een aantal solitaire bouwprojec­ten. Zo zijn sinds halverwege de jaren vijftig van de vorige eeuw het cultuurcentrum van Alvar Aalto, het theater van Hans Scharoun, het planetarium en het kunstmuseum, de Autostadt en als laatste het phæno ontstaan. Dit 'science center' tegenover het onder monumentenzorg vallende centraal station lijkt eerder op een buitenaards ruimteschip dan op een gebouw – en wordt ook vaak de grootste begaanbare sculptuur in Duitsland genoemd. Het is ontworpen door de

Iraaks­Britse toparchitecte Zaha Hadid, die met dit uitzonderlijke meesterwerk blijk heeft gegeven van een enorme durf. Bij de bouw ervan werden de grenzen van het haalbare dicht benaderd en bij de constructiebereke­ning en het materiaalgebruik werd volkomen onbekend terrein betreden. Binnen vinden de bezoekers 350 interactieve experimenteersta­tions die boeiende fenomenen uit de techniek en de natuurwetenschappen beleefbaar maken. De slogan van het centrum "je zult verbaasd staan" klinkt dan ook eerder als een uiterst bescheiden understatement. Meer op www.germany.travel/wolfsburg

Zet tot denken aan: wetenschapsmuseum phænoWie op het centraal station in Wolfsburg arriveert, zal misschien denken dat hij wordt verwelkomd door een verdwaalde ufo. In november 2005 werd het phæno geopend, een hypermodern science center en tegelijkertijd een interactief themapark en experimenteer­landschap. Het buitengewone gebouw, eigenlijk meer een begaan­bare sculptuur, is ontstaan naar het ontwerp van de Iraaks­Britse avant­gardearchitecte Zaha Hadid. Op een oppervlakte van ruim 9.000 m² bevinden zich meer dan 350 experimenteerstations geïnstalleerd die natuurwetenschappelijke fenomenen dichter bij de bezoekers brengen. www.germany.travel/wolfsburg/phaeno

Architectuurten top

126 www.germany.travel

Binnenaanzicht van een autotoren 127

WUPPErTAL, Noordrijn­Westfalen

Wuppertal – De stad met de zweefbaan

Wuppertal is de grootste stad van het Bergisches land en tegelijkertijd het economisch, educatief, industrieel en cultureel centrum van de regio. En natuurlijk is het vooral 'de stad met de zweefbaan' – zoals ook de officiële slogan van Wuppertal luidt. langs de zweefbaan presenteert zich een zelfbewuste en historiebewuste stad die verbazingwekkende dingen te bieden heeft.

Wuppertal staat pas sinds ruim 80 jaar op de kaart. Lang daarvoor bestonden de grote steden Elberfeld en Barmen en de kleine plaatsjes ronsdorf, Cronenberg en vohwinkel al en in 1929 zijn deze samengevoegd tot Barmen­Elberfeld. In 1930 werd de gemeente na een referendum omgedoopt tot Wupper­tal – waarmee de spijker op de kop werd geslagen: de stad ligt namelijk in het dal van de Wupper. Het beroemdste bouwwerk van Wuppertal, de wereldwijd unieke zweefbaan, volgt bovendien een paar kilometer lang de loop van de rivier door het centrum.

Overigens zweeft de baan technisch gezien helemaal niet en zou de naam 'hangbaan' juister zijn. Maar de ruim 80.000 passagiers die dagelijks dankbaar gebruik maken van dit veilige en gegarandeerd filevrije vervoermid­del, interesseert dat niet. De zweefbaan werd in gebruik genomen in 1901. Sinds 1997 wordt er gewerkt aan het vervangen van de draagconstructie, Tegelijkertijd worden de haltes verbouwd en gemoderniseerd. Naast de zweefbaan heeft de stad ook een theater dat wereldberoemd is: het Tanztheater Wuppertal Pina Bausch. Onder de 36 jaar

durende leiding van de grote choreografe is de dans als het ware opnieuw uitgevonden en gedefinieerd: toneelspel, modern dance en musical zijn hier versmolten tot een nieuwe vorm van expressie. De opera van Wuppertal is momenteel de thuisbasis van dit theater, maar omdat het gezelschap vaak op tournee gaat, is het verstandig tijdig kaarten te kopen. Als dat niet lukt, kunt u ook in de Historische Stadthalle, een van de mooiste concert­ en congreshallen van Europa, genieten van cultuur op topniveau. Meer op www.germany.travel/wuppertal

Bewegingstalent

128 www.germany.travel

Kunstruimte Elberfeld: het Von der Heydt-MuseumHet in 1985 gestichte von der Heydt­Museum biedt onderdak aan de belangrijkste kunstcollectie van de stad. Het museum bevindt zich in Wuppertal­Elberfeld en is niet alleen vanwege zijn speciale tentoon­stellingen een tot in de verre omtrek bekend museum voor beelden­de kunst. De permanente tentoonstelling en het verdere bezit van

het museum omvatten schilderijen en beeldhouwwerken van de 16e eeuw tot heden. Daartoe behoren onder meer belangrijke werken van vlaamse, Nederlandse, franse en Duitse kunstenaars in verschillende stijlen en uit diverse tijdperken. www.germany.travel/wuppertal/von-der-heydt-museum

Revolutionaire bewegingen: het danstheater Pina BauschDit internationaal gerenommeerde en onderscheiden danstheater is een gezelschap dat in 1973 is gesticht door de wereldwijd erkende choreografe Pina Bausch, die tot haar overlijden in 2009 ook aan het hoofd stond van het ensemble. Pina Bausch heeft het aangedurfd om met een nieuwe interpretatie van de dans en een esthetische, artistieke en culturele perspectiefwisseling de danswereld te revolutioneren. Zij is erin geslaagd de 'dansmarkt' van een nieuw begin naar ongekende hoogtes te brengen. Centraal in haar theater staan niet de bewegingen die de dans karakteriseren, maar de mens en zijn plaats in de samenleving. www.germany.travel/wuppertal/tanztheater

Zweefbaan

129

WürZBUrG, Beieren

Trap in de prinsbisschoppelijke residentie130

Würzburg – Wereldcultuur en Frankenwijn

Würzburg, de mooiste combinatie van historie, cultuur en wijn. Deze residentie- en universiteitsstad, schilderachtig gelegen aan weerszijden van de main, is niet alleen een stad met een levendige sfeer en een vriendelijke charme. Würzburg is ook beroemd als centrum van de wijnbouw in Franken en niet in de laatste plaats als een buitengewoon bezienswaardige stad.

Een meesterwerk: de prinsbisschoppelijke residentie De voormalige residentie van de prins­bisschoppen van Würzburg, die in 1780 werd voltooid, is een van de belangrijkste barokke paleiscomplexen in Europa. Drie generaties kunstenaars en kunstambachtslieden uit heel Europa hebben gewerkt aan de interieurdecoratie, die voor die tijd ongeëvenaard was. De tussen 1751 en 1753 vervaardigde plafondfresco's van de venetiaan Giovanni Battista Tiepolo in de Keizerzaal en het trappenhuis zijn een waar meesterwerk. Behalve de residentie zelf zijn de hofkerk en in totaal 40 geheel in barokstijl ingerichte vertrekken te bezichtigen. Hier bevinden zich talrijke meubelen, gobelins, schilderijen en andere kunstschatten uit de 18e eeuw. www.germany.travel/unesco/residence-palace

TOP 100 BEZIEnsWaarDIgHEID

Barokke

Oude bisschopsstad en jonge universiteits­stad: Würzburg staat bekend als een barokstad met een mediterrane uitstraling en de typische gezelligheid van franken. Meesterwerken van de bouwkunst uit diverse tijdperken bepalen het stadsbeeld. Kunst, cultuur en frankenwein horen in Würzburg bij het leven en verspreiden een sfeer die met alle zintuigen waarneembaar is. Würzburg nodigt uit tot een fascinerende en meeslepende ontdekkingstocht door tijden en stijlen. De twee hoge torens van de domkerk St. Kilian wijzen al van verre de weg naar de stad. De dom werd gebouwd onder bisschop Bruno in

1040 en is met zijn totale lengte van 105 meter het op drie na grootste romaanse kerkgebouw van Duitsland. Ook het UNESCO­werelderfgoed residenz met de kasteeltuin en het residentieplein en de vesting Marien­berg zijn als symbolen van Würzburg wijd en zijd bekend – evenals de 180 meter lange Alte Mainbrücke met zijn imposante heiligenbeel­den. Een ander kenmerk van de stad is zijn prachtige ligging: aan weerszijden van de Main te midden van idyllische wijnbergen. Dit op zich is al een reden om Würzburg te bezoeken. Een andere reden is de wijn die hier wordt verbouwd. De 'Bocksbeutel' met zijn

typische platte, aan de zijkanten gewelfde vorm is zo ongeveer het handelsmerk van de hele regio. Of de vorm van deze fles is afgeleid van de klassieke veldfles, is niet precies bekend, maar de Bocksbeutel heeft in elk geval wel een groot voordeel: hij kan niet wegrollen. Authentieke eethuisjes en traditionele wijnlokalen met de regionale frankische keuken, maar ook internationale toprestaurants zijn overal te vinden. Dat je hier bij het eten een Bocksbeutel bestelt, spreekt vanzelf. Waarom ben je anders in Würzburg? Meer op www.germany.travel/wuerzburg

Middeleeuwse pracht: de vesting MarienbergHoog boven de Main verheft zich de weerbare en toch sierlijk ogende vesting Marienberg, een schoolvoorbeeld van een middeleeuwse burcht. De Marienberg werd aanvankelijk gebouwd als renaissance­kasteel en later veranderd in een barokke vesting. Het is een van de oudste landgoederen van Duitsland. Al omstreeks 1000 v.Chr. stond hier een Keltische vluchtburcht, in 706 werd op deze plek een Mariakerk gewijd en rond 1200 vond de stichting van de burcht plaats. Op het binnenste burchtplein is het fürstenbaumuseum te bezichtigen met kostbare meubels, wandtapijten en schilderijen, de vorstenzaal en de prinsbisschoppelijke schat­ en paramentenkamer. www.germany.travel/wuerzburg/marienberg-citadel

pracht

131

Zomerhoofdstad van Europa en ontmoe­tingspunt bij uitstek van de upper class tijdens de belle époque, nu een wereldwijd bekende kuur­ en cultuurstad en een stad met een uitstekende medische reputatie: dat is Baden­Baden. Met zijn luisterrijke feesten en onovertroffen elegantie het toppunt van exclusiviteit, noblesse en luxe. Of het nu gaat om kuur of cultuur: Baden­Baden biedt op elk gebied uitsluitend het beste. Met zijn prachtige ligging aan de voet van het Zwarte Woud biedt Baden­Baden het meest stijlvolle decor voor elk cultuur­ en gezondheidsprogramma dat je je kunt voorstellen. Heet bronwater, dat hier uit een diepte van 2.000 meter omhoogborrelt, verwent gasten uit de hele wereld in de twaalf thermen die de stad telt zoals in de moderne Caracalla Therme en het histori­sche romeins­Ierse friedrichsbad. Dit water, dat soms wel een temperatuur heeft van 68 °C, wordt gebruikt voor de meest uiteenlo­pende therapieën. Of je nu last hebt van hart­ en vaatziekten, reuma, gewrichtsklach­ten, stofwisselingsstoornissen of luchtweg­aandoeningen, het water uit de bronnen in Baden­Baden brengt er verbetering in en zorgt dat je je weer prettig voelt. En ook de luxe hotels en het prachtige, drie kilometer lange park­ en tuinencomplex Lichtentaler Allee dragen daar beslist toe bij. Het casino

in het sneeuwwitte Kurhaus, een van de mooiste casino's ter wereld, is het symbool van Baden­Baden en het festspielhaus, het op één na grootste opera­ en concertge­bouw van Europa, is een schitterend decor voor het festival dat ieder jaar met Pinkste­ren wordt gehouden ter ere van Herbert von Karajan. Aan de Lichtentaler Allee bevindt zich ook het bezienswaardige Museum frieder Burda. Dit museum, dat is gebouwd

naar een ontwerp van richard Meier en werd geopend in 2004, bezit een van de beste collecties moderne kunst ter wereld. De permanente tentoonstelling omvat werken van Georg Baselitz, Max Beckmann, Anselm Kiefer, Ernst Ludwig Kirchner, Willem de Kooning, Markus Lüpertz, Pablo Picasso, Sigmar Polke, Jackson Pollock en Gerhard richter – om alleen de kunstenaars te noemen die het bekendst zijn. Het Stadtmu­seum Baden­Baden, het fabergé Museum

en de Staatliche Kunsthalle Baden­Baden hebben net als het theater en het concertge­bouw eveneens een uitstekende naam. Een evenement van internationale allure zijn de paardenraces op de beroemde renbaan van Iffezheim, die al sinds 1858 worden gehouden. In de prachtige oude binnenstad kun je het hele jaar door uitstekend winkelen en ook zijn hier vele met sterren en koksmutsen bekroonde restaurants waar je

kunt genieten van de internationale en de fijne Badische keuken. Een tip voor liefheb­bers van goede wijn is het vlakbij gelegen rebland, waar zowel kleine regionale als exquise restaurants uitnodigen om er tegen de schitterende achtergrond van de uitgestrekte wijnbergen culinaire ontdekkin­gen te komen doen. Onvergetelijke ontdekkingen – maar dat hoeft bij Baden­Baden eigenlijk niet benadrukt te worden.

BADEN­BADEN, Baden­Württemberg

Baden in stijl

"Baden-Baden – de chicste manier om iets voor je gezondheid te doen"www.germany.travel.de/baden-baden

132

June

September

June

March

July

July

FebruaryJuneFebruary

OctoberJuneAugust

JuneJuneMayJuneJanuary

June

JuneJuly

MayJune

July February

May

December

OctoberApril

AprilMaySeptemberMayJuneMay

MayJuneMarch

April

April April

AprilSeptember

September

September

AugustSeptember

OctoberMay

JulyJuneOctoberApril July

An event for every dayFind your top event together with information about upcoming dates and ticket booking at www.germany.travel/eventhighlights

COLOfON

Ontwerp en vormgevingM.A.D. Kommunikation, Offenbach www.mad­kommunikation.de

lithografievenus.Werbeagentur GmbH, Bogen www. venus­werbung.de

Drukvogel Druck und Medienservice GmbH, Höchberg www. vogel­druck.de

Fotoverantwoording: Alle foto's van boven naar beneden.

TITEl: picture alliance InHOUD: Getty BErlIjn: Getty; foto: friedrichstadt­Palast / robert Grischek (kostuum: Uta, Loher, Conny Lüders); DZT; Max 2001 (foto: Norbert Meise); Scholvien; Bernd Schüttke; DZT BrEmEn/BrEmErHaVEn: Getty; Glow Images; Deutsches Auswandererhaus; imago; Panther Media GmbH DrEsDEn: Matthias Creutziger, Semperoper Dresden; DZT; archief van de Glazen fabriek van volkswagen; DZT; archief Sfv / Dr. Semechin; picture alliance / ZB; TMGS / Katja fouad vollmer; HELLErAU – Europäisches Zentrum der Künste Dresden; Panther Media GmbH DüssElDOrF / nEUss & raTIngEn: Düsseldorf Marketing & Tourismus GmbH; Destination Düsseldorf veranstaltungs GmbH; Düsseldorf Marketing & Tourismus GmbH; picture alliance/dpa; imago; Getty; Panther Media GmbH; Panther Media GmbH ErFUrT: imago; picture alliance / ZB HamBUrg: www.mediaserver.hamburg.de / C. Spahrbier; DZT; www.mediaserver.hamburg.de / r. Hegeler; Stage Entertainment; Miniatur Wunderland GmbH 2011; imago; Panther Media GmbH; DZT; Herzog und deMeuron HannOVEr: Deutsche Messe AG; imago; picture alliance; picture alliance / dpa; picture alliance / dpa; Axel Hindemith / Wikipedia; Tom Kidd / Wikipedia; Zoo Hannover GmbH; Hannover Marketing und Tourismus Gesellschaft (HMTG) 2011 KIEl: imago; Landeshauptstadt Kiel / Bodo Quante; Panther Media GmbH magDEBUrg: dpa; DZT Mainz: Landeshauptstadt Mainz, fotoarchief; dpa münCHEn: Getty; BMW AG; picture alliance / HB verlag; DZT; picture alliance / Süd­deutsche Zeitung Photo; Panther Media GmbH; Panther Media GmbH POTsDam: dpa; imago saarBrüCKEn: Wikimedia / Wolfgang Staudt; Kongress­ und Touristik Service Saarbrücken; Glow Images sCHWErIn: Getty; dpa; DZT sTUTTgarT / sInDElFIngEn: Daimler AG; DZT; Stuttgart Marketing GmbH; Stuttgart Marketing GmbH; Thomas Niedermüller; Outlet City Metzingen; Stuttgart Marketing GmbH; Wirtschaftsförderung Sindelfingen GmbH WIEsBaDEn: DZT; rheingau Musik festival / Ansgar Klostermann; DZT aaCHEn: DZT; dpa aUgsBUrg: Kongress am Park Augsburg / N. Liesz.; Deutsche Mozartstadt Augsburg BIElEFElD: Dirk Topel BOnn: picture alliance / JOKEr; picture alliance / ZB; Barbara frommann; DZT; imago BraUnsCHWEIg: DZT CHEmnITZ: Panther Media GmbH; picture alliance / ZB; dpa; Dieter Wuschanski; Stadt Chemnitz (fotograaf: Sven Gleisberg) DarmsTaDT: Panther Media GmbH FranKFUrT / OFFEnBaCH: Norbert Miguletz (afgebeelde werken: vG Bild­Kunst, Bonn 2013; The Estate of francis Bacon; Succession Picasso); DZT / Jochen Keute; DZT / Palmengarten frankfurt; DZT; Tourismus+Congress GmbH frankfurt am Main; H. Ullmann; Panther Media GmbH; Amt für öffent­lichkeitsarbeit der Stadt Offenbach am Main FrEIBUrg: picture alliance / dpa; picture alliance / Bildagentur Huber; Panther Media GmbH göTTIngEn: imago HEIDElBErg: DZT; DZT / Andrew Cowin IngOlsTaDT: value retail Management Germany GmbH jEna: imago KarlsrUHE: picture alliance / Bildagentur Huber; Eifel Touristik Agentur NrW GmbH; Karlsruhe Messe­ und Kongress­GmbH/Tourismus KassEl: documenta und Museum fridericianum veranstaltungs­GmbH, 2012 (fotograaf: Nils Klinger); GrimmHeimat NordHessen / Paavo Blåfield KOBlEnZ: imago; Glow Images KEUlEn: DZT; KölnTourismus GmbH / Andreas Möltgen; Koelnmesse GmbH / Sven Otte; Skydeck © Ingrid fiebak; www.koelntourismus.de KrEFElD: Glow Images lEIPZIg: LTM / Gert Mothes; LTM / Dirk Brzoska; imago; DZT; LTM / Gert Mothes; thinkstock; Leipziger Messe lEVErKUsEn: picture alliance / Hartmut Junker lüBECK: Getty; Panther Media GmbH lUDWIgsHaFEn: imago mannHEIm: m:con; m:con mönCHEnglaDBaCH: Mönchengladbach / MGMG mün-sTEr: Tourismus NrW e.v. / Oliver franke; Kunstmuseum Pablo Picasso Münster nürnBErg / ErlangEn & FürTH: picture alliance / Bildagentur Huber; imago; Bayern Tourismus Marketing GmbH; picture alliance / dpa; picture alliance / dpa; Wikimedia / Daniel Arnold; picture alliance / HB­verlag OsnaBrüCK: AES+f: The feast of Trimalchio, 2009; DZT / rainer Kiedrowski rEgEnsBUrg: DZT; regensburg Tourismus GmbH; regensburg Tourismus GmbH rOsTOCK: DZT / Norbert Krüger; Irma Schmidt rUHrgEBIET: ruhr Tourismus / Ziese; ADfC; picture alliance / dpa; imago; imago; picture alliance / dpa; Stadt Bochum / Presse­ und Informationsamt; Dortmund, Kongress Tourismus Service TrIEr: Getty; Getty Ulm: Christoph Seeberger; Ulm, verkehrsamt; dpa – report WEImar: DZT; DZT WOlFsBUrg: phaeno Deutschland; Autostadt GmbH; Autostadt GmbH WUPPErTal: Panther Media GmbH; picture alliance / dpa WürZBUrg: DZT / foto­Design Ernst Wrba; Glow Images; DZT BaDEn-BaDEn: Glow Images

134 www.germany.travel

NL

Welkom in het Audi Forum Ingolstadt.

Waar het hart van het merk klopt. Waar traditie en innovatie elkaar ontmoeten – in het Audi Forum Ingolstadt: nieuwe wagens afhalen, productie, museum mobile, shops, concerten, fi lmhuis, restaurants en conferentiezalen. Geniet van bewegende ogenblikken, bijvoorbeeld bij een belevenisrondleiding. Reserveringen en nadere informatie over data en evenementen telefonisch onder 0800-2 83 44 44. Vanuit het buitenland: +49 (0)8 41/89-3 75 75, e-mailadres: welcome@audi.de, www.audi.de/foren, www.facebook.com/audiforumingolstadt

Avontuurlijke reis.Ontdekkingstocht.Uitstapje naar de toekomst.

Audi_Forum_Ingolstadt_2013_language_S8.indd 5 21.01.13 17:19

M International Sales Office · Kuelpstrasse 2 · 64293 Darmstadt · DuitslandTelefon +49 (0) 6151 905-710 · Fax + 49 (0) 6151 905-717

info.vki@maritim.com · www.maritim.com

De wereld is thuis in Duitsland......welkom bij M

De mooiste metropolen van Duitsland beleeft u het beste in de 37 M Hotels in het hele land.

Wij staan al meer dan 40 jaar voor u klaar:• altijd op een centrale locatie in het centrum van de stad, nabij

het station of de luchthaven• in comfortabele en elegante hotels• met een grote gastvrijheid en een eersteklas service • met een heerlijke Duitse en internationale keuken• met geweldige reisaanbiedingen voor uw verblijf in

Duitsland – of u nu privé of voor zaken onderweg bent

Wij verheugen ons op uw bezoek aan M in de volgende steden:Berlijn · Bonn · Braunlage (in de bergen van de Harz) · BremenDarmstadt · Dresden · Düsseldorf · Frankfurt · Fulda · GelsenkirchenHalle · Hamburg · Hannover · Heringsdorf (Usedom) · Bad HomburgKiel · Keulen · Königswinter · Magdeburg · Mannheim · MünchenNeurenberg · Bad Salzuflen · Bad Sassendorf · Schma l lenbergStuttgart · Timmendorfer Strand (Oostzee) · Titisee-Neustadt (ZwarteWoud) · Lübeck-Travemünde (Oostzee · Ulm · Bad Wildungen · Würzburg

Image 4c 175 270 VKI DZT niederländisch 01.13_Image 4c 175 270 VKI DZT 01.13 31.01.13 17:09 Seite 1

Heel grote opera.DresDen

• Richard Wagner feestjaar 2013• Heropening Wis- en Natuurkundige Salon, Zwinger, april 2013• 36e Muziekfeest Dresden, 11 mei – 2 juni 2013• 43e internationale Dixieland Festival Dresden, 12 – 19 mei 2013

Foto‘s: Dresden © F. Schrader · Wagner © iStockphoto.com / HultonArchive · Globe © Wis- en Natuurkundige Salon, staatscollecties kunst Dresden, Karpinski · Dixieland © S. Dittrich

www.dresden.de/highlightsVolg ons op Google+ @DD_Marketingwww.facebook.com/Dresden.Marketing

DDM12-103_AZ_Kampagne-2013_dt_210x297_BD_RZ_editierbar.indd 1 05.02.13 16:25

Lifestyle, cultuur en recreatie

Levendigewww.germany.travel

steden!

86 steden en metropolen, meer dan 120 bezienswaardigheden en een groot aantal tips voor evenementen. Uitgave 2013/2014

Leve

ndig

e ste

den!

201

3 / 20

14w

ww

.ger

man

y.tra

vel