l/f'.'.H fOJ

MICHAELIS MAJERI,SECRETA NATUR^

CHYMICA,NOVA PLANE SUBTILIQUEMETHODO INDAGATA.

MICHAELIS MAJERI,Imperial Confiftor. Comir. Med. D. Eq. Ex. dcc^

Secretioris ^hQatur^ Secretorum

SCRUTINIUMCHYMICUM.

Ter

OCULIS ET INTELLECTUIaccurateaccommodata,figuris cupro appofitiifime

incifa, ingcniofiirima

EMBLEMATA,HisqHe confnes ^ ^ ad rem egregiefacientes^ententtoi^

'Do&ijjimaque item

EPIGRAMMATA,I L L U S T R A T U M.

Opufculumingcniis altioribus , & ad majora natis, obmomenta ineofubtilia,augufta/anda,rara,&: alioquinimium

quantum abftrufa,quam maxime expetitum,

defideratum ^

iterata 'vice amflijjimae T^eipiblic^x ChjmicceBom ^ Stnolumento^

nonjinejtngularijucuyiditatelegendum^meditandumin'

telligendum , dijudicandumy

DEPKOMTUM.Wfi^tV^S^^^ ^St^^^^aS^ ^St» '^S(' •>;?«• •>s'M)»-x,^» ^^i& ^Sl' ^iS(» «Js^ «J^^ i»^^«Js^^

F R AN C O F VRT h[mpenfis GEORGII HEINRICI OEHRLINGIU Bibliopok.

7)po JOHANNIS PMILIPPI ANDRE^,M, DC LXXXVII. K

PRiEFATIO AD LECTOREM.^Ominem^ Lefitor candide , Uni-

verfi compendium fui compo-^fitione referre , in confclTo eft:

'omnium jS^ternis vit^ gene-

|ribus vivendis deftinatum efte

.

fnempe vegetabili inutero ma-terno ,ubifaltemplant^inftarcrefcit&: augmen-

tatur ; {enfibili , nimirum inhocmundo 5 ubi maxi-

ma exparte fenfibus ducitur, ceureliquaanimalia^

aquibus differt, quodintelleduincipiat uti^licct

imperfefte 5 acdeniqueintelligibili^in altero mun-doapudDeumjcique afliftentes Intelligentias feu

Angelos bonos. Inprasfenti vita^quo quismagis ad

divinam naturam accedit , eo magis rebus intel le-

£lu indagandis, fubtilibus, mirisSc raris;, gaudet

&deledatur:Etecontra, quo quisad pecuinum

geaus magis declinat, co minushiscapitur, &, fen-

fui

PR^FATIO AD LECTORm

fui corporaliori aftridus eft :Utrorumque vide-

mus Exempla, quosdam iUis , utpote dodiores ar-

tibusScfcientiispolitosefte dcditos ,quampluri-

mos hifce , nempe voluptatibuscorpons libidini

,

sula;,pompsexternx,6chis fimilibus. Ad exco-

lendumautem intelledum Deus inhnita arcana

abdiditinnatura,quxfcientiis 6C artibusinnume-

ris ut icmis ex fiUce extunduntur ,S>Cm ulum trans-

feruntur:Interhxcfunt Chymicalecretanonpo-

ftrema.fedpoftdivinorum indagationem, om-

nium primaSc preciofilTima,noncircumtoraaeis

deceptoribus 8c fucis Pfeudo-chymicis (qui in his

funt afini adlyram ,quippe abomm bona doari-

na Scintentionealienifllmi) fed ingeniisaltionbtis,

liberalitereducatis,&ad majoranatisinveftiganda,

cumfintvaldefubtilia, augufta,facra, raraSC ab-

ftrufa ideoque intelledu comprehendendaprius

,

quamfenfuadpifcenda,illudque multo potius per

contemplationem profundamex ledione autho-

rum ,eorumque inter fe Stcum naturs openbus

comparationem,quam operationem fenfitivam,

feumanualem experimentationem, quscoecaeit

fineTheoricaprjEvia. Poftfcientias hujusmodun-

telleauales proxime numerantur, quae de vifibiU

' PR^FATIO AD LECTOREM.ac audibili obje£lo traclanr, ut {imt Optica fcu per-

fpediva, pidura^qu^dicituraquibusdam Poctis

muta, ut haecvice versa, pidura loquens : Ha:c

duo itaque feniuum magis fpiritualium , nempcvifus,necnoninteIle£lus ipfius objeda^ut inuno

quaficonipe£lu& complexu haberemus, 6cma-

gisintelligendum animisfimul & femel infinuare-

mus , En conjunximus fenfiimcum intelledlu , hoc

eft 5 rara vifu cum chymicis emblematibus, quxhuicfcienti^funtpropria^ CMeraeenim artes^fi

Emblemataedant de moribuSjaut rebus aliis:,quam

denaturasarcanis, alienumhocvidetur ab eorum

fcopo &C fine, cumintelligi omnibus velint &C de-

beant, Chemia non item, quas ut cafta virgo per

tranfennam,& veluti Diana, non abfq; vefte varia-

ti coloris vifenda eft, propter caufas alibi expreflas

:

haec , inquam ,, fi£i:a , poetica &C allegori-

ca, pida jEmblematica, Venerifivccupro^ non

fine Venerefeu gratia, incifa, ChymicafecretifTi-

ma, intelleduindagandafimul&cfemel uno libro

(iifcipias,inquetuum ufiim dicataadhibeas,quifi

potius intelle£tualis fuerit 5 quam fenfulis,e6 uti-

lior &:jucundior olimfiiturus eft : quod fi vero pri-

mum

PR^FATIO AD LECTOREM.imim fenfui mancipatus, nullum eft dubium ,quin

afenfuad intelledum tranfitus fiet, tanquamper

oftium :Nihilenimin inteiledlueflediciturjquod

nonperfenfum aliquem introiverit,cumhomi-

iiis recensnati intellecSus inftar tabul^ rafx habea-

tur,inqua nihil adhuc fcriptum , fedquodlibet

fenfumediante, tanquamftylo, fcribipoffitrEt

vulgodicitur-, IgnotinuIIacupido, quiaoportet^

iitinteIle£l:ui,veIutidi£latori&: arbitrojfenfus in-

dagatoresS^nuncii, omnefcibile primitus appor-

tent 5cinnotefcere faciant, tanquam Excubitores

ad (fua organa ) civitatis alicujus portas invigi-

lantes.Omnis proinde cordatus &C intelligens hanc

Emblematicam quafi figurationem, in his , ut& in

diftichis fingularem adaptatione boni confuIetS^

pro nonnihilo rcputabit :Si enim mercatores non-

nullipro magnapccuniac fumma artificium pidu-

y:x aliquod aeftimant &C emuntjubi foli oculi fallun-

tur,cumnaturx propinquifTimum judicent^ quid

m literati has figuras,qu^ &C intelledlui &C fenfibus

pluribus inferviuntita, ut magna inde fperanda

iitutilitaspr^ter obledationem , inprecio

habeant 6c magni cenfeant ? Vale

EMBLEMAI. De fecrefts Natur^,

Portavit eum ventus m veiitre fuo.

EPIGRAMMA I.

"p Mhryo njentosd IBoreae qui clauditur al-vo

Viuiis in hanc lucemfifemel ortiis erit 5

Unm is J-Ieroum CHnBos fuperare lahores

Arte, manu, forti corpore i mente yfoteji.

Ne tihifit Coefo, nec ahortm inutilii iUe ,

Hon A^^ippii} hono hderctfed genitui.

Her-^

h:DISCURSUS I.

Ermcs omnis fccreti natiiralis nidagator diligcnti(Timus,iri

tabula fua fmaragdina grdphice^Iicct ruccinde^dcfcribit opusBaturalc,ubiintcr alia inquit : PortaviteumveritusmventreJuo,(\u2i.

fidicat, lilc, cujuspatcreflSo],matcrvcrbLuna, antcquamin lu-

ccm cdatur, portabitur a fumis vcnto(is,qucmadmodum avis ab

aerc, dum volat : Ex fumis autcm fcu vcntis ( qui funt nihil aliud

,

quam aer motus) coagulatis fit aqua, exqua cum tcrra mixta mi>

ncralia& mctallaomnia.-Imohxcipficxfumisconflare &coagii~

lariimmediateftatuuntur: Siveitaquc in aquam fcufumimi po-

natur,codem resrcdir,qiiia utraquc ventimatcriaeft : Idemdiccn-

„ ,, .,. dumdcmincralibus&mctalliSjIicetmaCTisrcmote. Qua.Titurau-

portat ii. rcm, quisillc lit, qm a vento portari debeatr Reipondco, c^jymicej

lumvcmuseftfulphur,quodportatur inargento vivo,utLull. Codicill. cap.

fuJ^ hoc 3^- <^<^ft^^'ui*> ca^teriquc omnes ^ Phyjice, eft foetu s, quimox in lucem

cft.iulfhur nalcidebet : Dico & y^rit/metice,q\}od (itradix Cubi j M///<r^,qu6dportaturin

fit Difdiapafou 5 Gf(?;?.?f?r/V^, quod iitpundum linea: fluentis prin-

vivaEtC,cip^'-^'^7 -^'^^'^^'^^^'^^j ccnfrum Saturni, Jovis &M.nrtis, planeta-

47. Lapisrum. Ha:clicetdiverfafintfubjcfta,tamenIibencinrerlecompa-cftignis^

i-entur,foetum vcnti facile demonftrabunt, quod cnjuslibet indu-

iin^v^emre ^i^ise ma jori aut minori relinqucndum crit. At rcm planius Iic in-»

sais. digeto : Omnis Mercurius ex fumis cft compofitus , hoc efl: , ex

aquafublevantetcrramfccum inaeriam raritatem,&ex terra co-

gcntcaeremredireinaqueam tcrrnm fcu rerrcam aquam :. CimienimElcmcntaincofintpcromni:\&mixta,&:inviccm inquan-

dam vifcofam naturam conculcata & rcdada > non facile ab invi-

ccm rcceduntjfcd vcl volatilia icquuntur fiperius, vel apud lixa

infcrius mancnt, quorum primum in vulgari Mercurio, alteruni

inPhilofophico&: mctallisfixisapparetilnhisElcmentafixaprac-

dominanturvolatilibus/inillovolatiliafixis. Necvcroabfqjcau-

fa eft, cur Mcrcurius Dcorum rcliquorum nuncius, interprcs &quafi miniftcr intcrmcdius currens dicatur & habeatur, alis ad ca-

put&pedesadaptatis: Ventofusenimeft&volatper aera,ut ipfe

irentus >iit in communi; multorum cum damno re ipla convin-

citwr

DISCURSUS I.3

citurrAtquiacaduceumgeftct binis fcrpcntibus transverfim cin-

dum,qui animasex corponbus ducat & rcducat,& mulra cjus-

modicontraria efficiatjPiiilofophiciMcrcurii fymboium optimeexprimit. McrcuriusitaquccftventuSj qui fulfur fcu Dionyfuim,

autjfi mavis, ^fculapium adliuc impcrfcdum foetum cx ventrc

matcrnOjVclctiamcxcineribus corporis matcrni combufti acci-

piat& portct cb, ubi marurari polfit 5 EtEmbryo cft Sulfur, quod a

Solecoelcfti^^r^.€vcnto infufumcft, ur is maturatum pariat,qui

gcftationisfua^abfoiutotcmporegcmcllosedit,unumalbis capil-

lis,Calaim didum, alterum rubris,Zeten : HiBore^ filii fuere (ut

Or^-^^^poetaChymicus fcribit) apud J^y^;?^;^ intcr ArgonautasadvclIusaurcumaCo/r/^^aufcrcndum: P/jh?eu5 \cxo vatcs coccus

ab Harpyjisinfcftatus,liberari nonpotuit,nifi a diGt\sBore£ filiis :

Proquobcneficio ab iisimpctrato ille ^\:^xmArgonaiitis omncm\ix rationem dcclaravit. At HaYpjig& nihil aHud funt; quam ful-

funcorrumpcnsj quod abigitur a BoreA filiis, ci^uii ad jultama:ta-

tempervenerint,&eximpcrfcdo feumoleftatoa volatilibus no-xiisfitpcrfcdum,ilIimalononfubjcdum, quod dcindc ad vcllus

aurcum J^i/(/«/mcdico obtincncium vi.:m indicat. Horum vcnto-rummcminitquoqjinter ^Aios B^Jilim nojlras, qui clare 6. inouit:

Namgeminm ventus venlre debet^ Pulturnus d'icim^ ac deindefimpleXi

Notus appellatm, qui ah oriente {jr meridie impetuojeJpiraSunty quo-

rum motione ceffinte, ita utex aere fliji-fit aquajaud,iBer confdes,

quod exjpirituali corporale fiet. Er RipUm port, 8. dicit in aere no-ftrum infantcm dcbere reiiafci,hoc eft,in ventre venti: Ad eun-dcm fcnfumfcalaphilof gra-iu.6. ^x fciendum ^ \x\C[mt,quodnatus

fapientis in aere nafcitur : Et gradu 8. fhiritm aerei fimul in aeremfandentesf diUgunt, ut Hermes iwqml,portavit illumventm in ven-tre fuo : Quiageneratio geniti nofirifit in aere & nafiens in aerefk-pienter nafiitur : Jfeendit enim a terra in ccelum, iterumque defcen-

dit in terram conquirendo vimfuperiorem zr inferiorem.

A 2 Na-'

EMBLEMA II. Tfe fecretUNaturA.

Nutrix ejus terra cft.

EPIGRAMMA IL

T) Omului hirta lup<epresjiffeyfed uler(t capr^

Jupiter, (i5r faEiis , fertur, adeffefdes :

^idmirum, ^^/;er^ Sapicntum ^ifceraVloXlS,

Sife^imm Terram laBe nutriffefuo^

Far^vulaji tantos Heroa^ hejliapa^vit ,

Quantus,c^i Nutrix Terreus Orbis, erit ^

Apub

DiseuRsusii. f

APUD Pcripatcticos&recle judicantcsPhiiorophcsllatuirur 5

quOviNutricnsvert^turinrubftantiam nutriti, eique airimi-

letur non quidcm anrc,redpoft altcrationcm cjus, idque vcrilfj-

mum Axiomahabctuf : Quomodo cnim nutrienti , quod ;am ante

fimilc ^c idemfitcum nutrito,opus cfTet mutatione fua; cjQrcntias,

qux fi accideretj non manerct idcm nec rimile j Aut quomodo ea,

qu.Tallimilarinutritonequeunr,pronutrimento anumercntur,ut

funt ligna, lapidcs & ejusmodialia? Primumiraqueutinane, fic

altcrum, naturxadvcrfum eft.Ladeautcmanimalium nutriri ho-

minemrecensnatum,non alienum eft a natura: quia aftlmilatio

ejus fieri poteft,at longe facilius materni,quam alterius : Undcmc-diciconcludunt,adfanitatcm,fimilitudincmfubftanti£e& morumncc nonroburconferrcinfanti, (ipropria^matris lactc fcmpcrfo-

veatur 6c educetur,ccontra, ii alicno. Ha:c eft harmonia omnis na-

turse, quod iimile gaudeat fuo (imih, ejusquc veftigia imiterur,qua-

tum poteft, in omnibus ex tacito quodam confcnfu & confpira-

tione. Idcmufu venitinnaturaliPhilofbphorumopcre,quodcEque

a natura regiturin fui conformatione, quam infans lub utcro ma-tcrno : Et iicct pater& mater,ipfaquc nutrix illi fimilitudinarie af-

fcribantur,nontamcnartificialceftmagis,quamanimaliscujusque

gcncratio. Scminabinaquodam delcclabili artificio conjungun-

tur ab animalibus (Scutroq ue fexu hominis,cx quibus unitis pcr fuc-

cciTivam altcraticnem fir Embryo, qui crelcit & augctur, vitam &motumacquiritjdeindeladenutritur: Mulier vero conceptionis

&mipragnationistempore in ca'ore,cibo&potu,motu&quie-te, afijsquc l"e temperate ut gcrat, neccfte eft, ahas abortus fequctur

& conccpti foetus deftrud:io,quac obfervatio in 6. rcbus non-natu-ral!bus,quia amedicis fccundumartcm fuam pratfcribitur,artifi-

cialisquoqueeft.Eodemmodofemina fi fintnonconjundla ino-

perePiiilolbphicOjConjungidcbcnt: Qvodfi verbalicubi conjim-

da invenircntur, ut in ovo femcn galli & gallins fubftantia haben-tur fimul in uno continente,tum eftct Philofophorum opus adhucmagis naturalc,quam generatio animaliii. At demus,utPhilofophi

A 5 teftan-

^ DISCURSUS n.

teftantur, quodunum veniatab oricnte&altemmaboccidente,iiantqucunam,quidplusadminiftratur,hirce,quammixtioinrao'vafccalor temperatus & nutrimentum > Vas quidem srtificiale cfr,

fedin hoc diifcrcntia non committitur^five nidus ab ipfa gallinafiat, fivc a ruftica in certo quodam loco (ut folet) ordinctur, eademcritovorum generatio&ex illis pullorum exclufio. Calor cft resnatutalis,fiveabignetem.peratoveniat furnorum& fimi putredi-ms,vclfole&aere,velniatrisvirceribus,autaliunde:fic^cTypt:us

caloremovisexcludendis arte naturalem adminiftratperfiiosfur-nos : Bombycum femina , imo & ova ga linacca virginearummammarum tepore exclufa leguntur : Ars itaque & naturamutuas fibl manus conferunt,ita ut hxc illius vicaria fiat & illa

hujus: NihilominusNaturamanetDomina&arsancilla. CurVero Terra dicatur nutrix Nati Phiiofophici, dubium ahcuimoverepoflct,cum terra inter elementa fit maxime exucca & a-rida,cui ficcitas ut propria quahtas accidat ? At refpondendum,quodtcrra elementatahlc intelligatur, nonElemencum,cujus inSeptimanae philofophicas primo dic abunde meminimus, natu-ramqueexplicavimus

: Hxc nutrix cft Cce i,non quodlblvat,la-vetauthumeaetfoetum,fed coagulet,figat&coloret,inque fuc-cum & fangvinem mcrum con vcrrat. Nutritio enim augmenta-tionem inlongum,latum&profundum,hoc eft,per omnes cor-poris dimenfioncs fe cxtcndcntem coinpleclitur, qux-ciam hic ad-fit&afolatcrraprxftetur foetui philofophico,non immerito nu-tricis nominc tcrra appcllanda crit : At conrrarium quid coete-xisladisgeneribus,qua'Convcrtuntur & non convertunt,in hoc

admirando fucco terreftri contingit, cum proptcr vimcjusforrilTjmam valde alterct naturam nutriti, quemadmo-

diim lupa? lac Rcmuhcorpus innaturamanimo-fam & ad beilum promptam diipofuiile

creditiu:.

EMBLE'

EM B LEMA 1

1

L' JDe fecretis Naturx, 7

Vadeadmulieremkvantem pannos, tu fac fimiliter.

EPIGRAMMA IIL

A Bdita qulfqttis amas fcrutdri dogmatay iJeJIs

'T)efeSi in exewplumi quodjuueti ommtrahas

Anne njides^ mulier maculh ahjlergere pannos

Ut foleat calidis , qua^ fuperaddit aquis ^

Hanc imitarci tud necjlc frujlraieris arte,

Namque nigri fcecem corpork unda lauat^

$1

8 BISCUKSUS iri.

SI pannis lir.cis fordes qusdam advcneriiit, quibus maculentiir

& nigucfcant, utpote terreis recrementis , per proximum elc-

menrum, aempc aquam, cluuntar, & aeri pinui cxponuntur, ut

calorcfoiiSjtanquam ignc, quarto elcmento,humiditasunacum

tecibus cxtrahatur, hoc(i rirpiu?:contingar,qui prius erantfordi-

di(5cfoetidi,fiuntpuri,<5camaculispurgati. Hxceft ars mulierum,

quamabipfa naturadidiccrunt: Vidcmusenim,quod animalium

ollaaericxpo(ita,quaennm6lLintnigra & fqualida, fi pluvia fa^pe

madefiant , &c fupervcnientc folis calore iteriun exficcentur pcrj

murtns vices,adiummam albediiiem reducantur,utlfaac annotat:

Eundemajimodumin lubjecio philofophico,qua:cunque adfuc-

nntCTudirates & fcccs,fuisaquis fuperinfufis purgantur&dcicn-

tur,corpusqueadmagnam claritatem & perfcdionem rcdigittir.

Totacnimoperation'jm chymicarum, utpote, calcinatio, fubli-

niatio, folutio, diftiilatio, dcfccnfio, coagulatio, fixatio & reliqua?,

unaablutioneabfolvuntur i Namquiabiuit aquis rem impuram,

idempraefi:at,quod tot operandi formis perficitur : Ignecnim,ut

Rofarius Philofophorum inquit , linteamina Duenech Principis

fudoremacuiata,lavandafinr6ccomburcndaaquis : Undc ignis

&aqua videnturmutuasiibi invicem dedifle qualitates, autquod

gcnus ignis Philofophici non (itidcm cum communi, idemquc dc

aquafentiendum. Dccalccviva&igneGrscoexploratumhabe-

mus,quod aquisinccndantur,& ncuriquam exringuantur,contra

naturam aliorum inflammabilium: (Iccamphoraminaquisarde-

re antcacccnfam athrmant: Et G^gates lapis (utAnfcI. dcBoodtcftatur") accenfus o1eofacilii\s cxringuitur, qiiam aqua : Oleumcnim commifcetur ci , ac ignitum corpus fuffocat : Aq Ja cumpingucdini mifccri nonpollit, ignito ccdit corpori, nifi omninoid totumtcgar &obruat : Vcrum id non facile fieri poteft,quia la-

pis cft, & fu prcma aqux, ur oleum omne, petit : Sic naphta, pctro •

lcumi^'his(!miliainccnfiaquis nonvalderefbrmidant. Dc car-

bonibus fnbtcrrancis Leodicnfis ditionis quidam fcribunt, quod

iiiccnfifubtcrra,nonaquis,fcdtcrrx pulveribus lliperingcfiis fo-

iuiii

DiscuRsus irr. f

lum cxtinguantur,qucmadmoclLim cor. Tacitus de fimili ignis

gencrc narrat, quod non aquis, fcd fufnbus &veftibus corpori de-

tradisfaltemopprimipotucrit : Ignium itaque magna eft diver-

fitas, &incxcitando&incxtinguendo,ncc minorliquorum,quia

lac,acerum,fpiritus vini, aqua fortis, Regia & communis vaidc

intcr fe diftcrunt,quoad coilationcm cumignc:Ncc hoc foliim,

icd&ipfamateria aliquando igncm (liftinet, ut panni illi byftini,

antiquitus in prccio& ufu divitibus iiabiti,qui igne, non aqua lava-

bantur,fcu admunditicmpriftinamredigcbantur,utpotcfoecibus

combuftis. Quicquid alii de pilisSalamandra^ rcptilis nugantur,

quafi inde Elychnia incombuftibiiia fiant, non audicndum : DeTalco, aiumine plumofo & hujusmodi aliis materiis aliquando

texturam prajparatam^quae igne purgari fuerit folita, fed artifici-

um cum fciente (muIiereAntvverpienfi) cx invidia extindum per-

iifte,nec poft repeririid temperamentum potuifle,funt qui reve-

ra adfirmant. De materiis combuftibilibus iiic non loquimur : Se-

cundumomncshas diftcrentias fubjedum Philofophicum confi-

dcrandum crir, fi quando pracparctur : Ignis enim, aqua& ipfa ma-tcria hic non eft communis : Piiilofophis enim ignis aqua cft, &aqua ignis : Aqua eorum fimul lavat &calcinat,ita & ignis : Etpanniabluendi habcnt naturam byffinorum Tive talci praeparati,

quorumtempcrics&prxparationis artificiumquoquenonomni-bus obvium eft : Hos ut lavent, lixivium faciunt non cx cineribus

qucrnis,eorumve faIe,fedmctalIico,quod eft durabilius casteris,

ncc ex aq ua communi, fed ea,quae fub figno Aquarii in glaciem,ni-

vesque concrcta fucrit, utpote quae flt tenuiorum partium , quamAagnantesaut Iacunarumpaluftrcsaqu^,undcmagis ad intcriora

corporis Philofopiiici, nigri & immundi penerrare pote-

rit, ad id abluendum & purgan-

dum.

B Coiv

. EMBLEMA IV. De fecretts N.itur£.

Conjunge fratrem cum forore , &: propina illis

poculum amoris.

EPIGRAMMA IV.

NOn homiritdm foret in munio nunc tanta propag0

Sifratri conjunx non iataprhna foror.

Ergo lubens conjungeiuos ahutroque parente

TrogenitoSiUtJintfoemina mafque toro,

?r<}ehihe neBareo Philothefia pocla liquore

Vtrif^ue^^ f(xtmJ^em generahit amor.

Le

DISCURSUS IV. it

LEx Divina & politica prohibetgradu fangvinis pfopinquiorc

per naturam conjuncios, matrinionio copulari, qualcs funt

dircde afccndcntcs & dcfccndcntcs in arbore gencalogica &adlatcraconcurrcntcsjdqucproptcrcaufas certilljmas: At quandoPhjlofophii dc matre cum filio,aut patrc cum filia,feu de fratrecumfororejconjugiojungcndisloquuntur,non contra didam legemquid dicunt aut faciunt : Qiiia fubjeda diftinguunr attributa &caufas efFcclus : Pcrfonae enim Philofophorum ab iis difFerentiis

funt libers seque ut Adami filii filia;que,qui fe invicem in conjugcs

ducebantabfqucullius criminisimputatione: Ratio autem potif-

fimavidctur,utgenushumanumafiinitate&amicitiafirmiuscoa-

lefcat & confocietur,nccin fadioncsfamiliaruminimicas &ha?rc-

ditarias dividatur : Eadem caufa quia primis fratribus & fbroribus

Adamicisintcgramanrcrit,nilproh;buit,quo minus marrimonioconjungerentur: Inipfls enimfolisgenus humanum tum extitit,

nec alii pra:ter ipfos, eorumque parcntes, vixerun t ideoque ut fan-

guine connexi, fic affinitate connedcndi neceffirio fuerunt: Atfuccrefcentc hominum mulLitudine, qua: in innumcras familias

dillributa, caufa h^c vcra & cequa invcnta eft, ne fratr^.-s forores

duccrent : ApudPiiilofophos aHaratio eft, curfbrores nubant fra-

tribus,nempe, iimilitudo fubflanria:,ut fimili conjungatur: Suntautcminhocgcnerc faltem diio fibi qiioad fpecicmfimiIia,quo-

adfcxum differentia, quorum unum frarris, alterum lororis no-mine falutatur : H^c itaque eadem & libcrtate & conditione ,

imb & ncccffitatc inevitabili, qua primi honiincs confmguinei,unimatrimonio lcgirimecommittenda funt: Frater cfl ardens&:

ficcuSjidcoque valdccholcricus j fororeftfrig:da& humida,mul..

tum phlcgmaticae in fe habcns marerias : QucC in tcmperie adeodifferentcsnarur.r,in amorc & foecunditate, iibcrorumquc pro-

p.igationeoptimeconvcnire folent : Ut cnim non ex chalybc &chalybeduriinmocorpore,ncc ex liiice & (ilicc fragili, cxcutitur

facile ignis, qui propagari poffit, fed cx duro & fragili , hoc cfl, cha-

Jybe&filicej ficnon ex ardente mare&ignea foemina,ut nec ex

B s utris-

n DISCUR.SUS IV.

utrisquefrigidis,(frigiditascnimmarisinfc)ecLinditascfl)proIesvi-

vaxfufcjpiturjfed cx illo calido, liac frigidiorc: calidiiiima enimmulicr,in tcmperamcntihumani latitudine,frigidior ftatuitur fri-

gidillimo fuifcxus(atfano) viro, ut Lcv. Lcmnius in lib. de occ.

nat. mirac. probat. Sororitaque&fratcraPhilofophis rcdecon-iunguntur. Siquiscxgallina,canicula,capra,ovevclaliisbrutisfoe-

tum nafci dcbcrc deiidcrcr,isgalium, cancm, hircum , caprum

,

quodque animal ihx fpccici, cui iimilius exiftit, adjungit, atquc

ficvoto fuo non fruftratur j nec verb rclpicit confmguinitatem

brutorum,fcdfahemgencro(itatcm cujnsquc&naturas conveni-

entiam. Ita diccndum de trunco arboris, &: fiirculo ei inferen-

dojlmode mctallicanatura, qu^tamcnomnium maxime fimi-

litudinem & homogcneitatem fubflantiae ut habct , fic, ubi

quid libi conjungi poftulet , rcquirit : Vcrum frater & foror

conjundi, foecundi non fiunt, nec in amore diu perfiflunt, nifi

Philothefiumillisfeupoculum amoris,inflar philtri, propineturt

Hocenimfedantur &conciliantureorum animi adco, ut quafi e-

brii(inftarLothi)interfe,pudore abjcdo, congrediantur & pro-

lem (non fpuriam, fed) lcgitimam progencrent. Quis enimignorat,humanumgenus Medicina^ plurimum debcre, proptcr-

ea ,quod multae hominum myriades , cjus bencficio & opera,

nuncinmundo extent,qui non fuiflent, nifi corum parentcs aut

proavi avitio fleriliratis per rcmotionem cauf^ & fublationem ^

feuimpedimentiproximi, &remoti, vindicati & liberati, aut ab

abortumatrcspr<efcrvata? forcnt ? Daturitaque hoc pocuhim a-

moris easdcm ob caufas his novis nuptis, quas quilibet ex

jam didrs ternas perfpiccrc poterit , utpote amoris

conflantiam, flerilitatis rcmotioncm6c

abortus prohibitio-

nem.

Appo-

EMBLEMA V. Ve fecretlsNatur£, ij

Apponemulieri fuper mammas bufonem:,ut abla-

det eum, &C moriatur mulier , fitque bufogrofliis de la^e.

EPIGRAMMA V.

FOemineogelidm pon^tur pe&ore Bufo»

Injlar ut infantk laUea pocla Mat.

Crefcat ^ in magnum njacuata per uhera tuheYi

Et mulier 'vitam liquerit <iegra fuam,

Inde tibi facies medlcamen nohile 9 'virus

^odfuget humano corde» le^et^ue luem.

B 5 TOTA

14 DISCUHSUSV.TOTA PhilofophorLimcongregatio iii hoc conrendr,qnod o-

pus eorLim nihil ahud rit,quammas & foemina : Maris vcro

eit,gcnerare<5c dominari foemina: j hujusconcipere, imprxgnari,

parcrc,bclare<5ceducaielbbolem,marisq5Jmperio fubjici: Uc e-

nimconceptumfcietum,antequamedaturinlucem, fubfanguine,

ita editum lade fovet & nutrit. Hinc natura prsparavit tenello

pLiiloniin mammismuliebribuscibiimdigctlibilem& proportio-

natum, qui expedat cjusad ventum, tanquam primus commeatus6c viaticum inhocmundicurricuio : Ladcitaque alitur, crefcit &augmentatur eb ufque, donec inftrumenta panis comminuendihabeat, hoc cft, dentes, tum abladatur merit6,quia natura il!i pro -

viditdealiofolidiorinutrimento. AthicPhilofophidiciint,quod

niulicribufofupermammasapponcndusfit,ut eum inftarinfantis

fuo lade a!at. Miferum hoc Sc horrendum fpedaculum eft,im6

&impium,quod lac infanti deftinatum bufoni,beftia? venenofa:

& naturae humanje adverfanti pr^bendum fit: De ferpentibus ac

draconibus vaccarum ubera exficcantibus audivimus & lcgimus:

Forteidem bufonesappeterent,fioccafioofferretur inbobus.Hi-

ftoriadebufone notacft,qui ruftico cuidam dormientiira occu-

pavit os6c interiora labra, ut nullo aftu inde abigi potuerit, niii

violentia,qua^cumpericu!omortis,vcneni cjus expuitione (qua

uti dicitur pro talis defenfivis aut offcnllvis) conjunda fuiflct

,

ideoqjiiontentanda: Exantipathia itaque remedium mifero ho-

miniinvcntum,ncmpe aranci prxgrandis & bufonis,qui fc invi-

ccm lethali profequunturodio : Portatusitaque cft cum bufone

dircde 3dlocum,ubi araneus praetumidus fuas texturas cxpofue-

rat,quicumbufonemvidit,moxfcdimirrtintergumbufonis,eLim-

quefuoaculeopupugit: Ciunver6nihilindeelamniacciperet, fe-

cunc!aviccdefcendit,«3citeriimillumfortiusfixit •, Undc moxbu-fo intumuit, & exhoniinis ore mortuus decidit,absque uUa ejus

noxa. Scdhiccontrariumaccidit: quia bufonon os,fcdmamamiTiuiicrisoccupatjCiijus laclc adco incrcfcit,ut ingentis magnitu-

dinis&roborisevadat: Muliervcrb viribus abfumptisextabcfcat

&mo-

DISCURSUSV. if

&:moriatur: Vencnumenimfacile pei- venaspc£loralcs commu-

nicatur cordi,idquc inficit & cxtinguit, quemadmodum cx Cico- TheophHui

patiiE cafuconftat^quae vipcras mammis admovit,cum volunta-y^^^^^^

riamorte prxvenirivoluerit, ne viva in vidorum manusac trium ^raconu

phostrahcretur. VcrumnequisPhilofophos adeo crudeles exifti- r»Hheri

met,qu3rimulierivenenofumreptiicadmoveiftjubeant,fciendum,-^^''^'-

hunc bufonem efle ejusdem foeminiE foetum feu filium, monftrofo

partu editum, ideoque j ure naturali, lade materno frui& ali debe-

rc,quod ver6matermoriatur,noneftinvohmtatefilii: Necenimmatrcminficerepotuit,quiinvifceribus ejus concrctus,& ex fan-

«^uine augmentatusfueratufqueadpartum. Ominofumfanequid

?ft, bufonem ex muherenafci, quod alias contigiffe novimus :

GuiiiclmusNovobrigenfis,AngIicL]sfcriptor,in fuis commcnta-

riisfcribit,(quam fidelitcr,alii judicent:)inlapicidina quadamdi-

tionisVintonienfisEpifcopi,ciimlapis quidam magnus dividcre-

tur, inttisinventum bufonem vivumcum aurea catena , eumquecxEpifcopijuflLieodemlocireconditum&perpetuistenebrisim-

merfum,ne quid maU ominis fecum portaret : Talis cft& hic bufo:

Aurocniminfignis eft,etiamfi non extrinfeciis, artificiali catenae

opere,tamenintrinfecus naturali,ncmpelapidis,quem aliiBora-

cem,Chclonitin,B2trachiten,Crapaudinamautgaratroniumvo-

cant. Hicenimauro longe praevalct virtute contra venena qux-

cunque anima!iu,&auroinferifolct,tanquam thecse aut cooper-

torio,nel2daturautperdatur. Atkgitimum efleoportet ex ani-

maUpetitum,fi veroex fubtcrraneis folfis , ut folet, dcpromptus ^

lapis ejus forma concinnetur, & vice ufurpetur, ex optimis mincris, cordi

fubvenientibus,eligatur : In his enim bufo Phiiofophicus revera invenitur,

nonin lapicidina (utillefabulatoraflerityaurumqueinfe habet,non cxtra ad

pompam : Adquidenimfe ornaretbufointencbris & clauflris delitefcens?

Forteut a fcarabcEO magnifice falutaretur, fi increpnfculoilliobviusinccde-

ret > Quis aurifaber fubterraneus fabricaflet illi auream catenam ? Forte

viridium puerorum pater, qui ex terra S. Martini , imo ex ipfa terra ,

ut ti. duo canes cx lapicidina, eodem authore, prodi-

erunt ?

Semi-

iS EMBLEMAVI. De ficrens Nmuya,

Seminate aurumveftrum in terram albam fo-

liatanio

EPIGRAMMA VI.

RVrkoldi^inguimaniantfua^ femina tm<3^

CumfutYit rajim h<xcfoliata fuis,

Philofiphi ni^veosaurum docuereper agros

Spargere, quifoliife le^vis injlarhahenti

Hoc ut aga^, iUuihene rejhice, namque quod aurum

Qermineti€Pc tritico uidemy utjbeculo.

PtATO

D I S'C U R. S U S VI. 17

PLatc civitatem conftarc dicitnon cx medico 6z mcdico , fed cx

mcdico &agricola, hoccft, diverfarumfunctionumhomini-

bus:Agricol2evcr6&mcdiciinprimismeminit,quiahorumopcra

funt vaide confpicua inimiratione, emendationc, 6c perfedlionc

naturx. Nam uterque fubjcctum naturala^airumit, in quo fccun-

dum artem qu^dam addit necedaria , deficicntia , vcl etiam fuper-

flua removetrUnde utriusquears per adjedionem dcfcdus &: fub -

tradionem fuperflui (ut abHippocratcmedicina) dcfiniripoteft;

Quid cnimfacitampliiisagricoiaj quamutagro,anaturarelid:o,

addatarationem,lyrationem, occationem,la:tificationcmfeufler-

corationcm , ieminationem, & reliqua, nempe incremcntum &proventum natura: committat, qua? calorem folis &pluviamad-

miniftrat, &his femina multiplicat & in fegetes moxflcrnendas

provehit : Intcrim pullulante herba agricola tnbulos & impedi-

menta omniaremovet,legetesmaturasd:metit,demeirisfuper-

fluatollit,nempeflramina,paleas& ejusmodialia: Ira&medicus

(quin & chymicus divcrfb refpcclu) corpori humano fanitatem

prrfentem confcrvare,abfentemrecuperarediverfisrcmediisin-

flituit , caufam morbificamtollit, morbum curat, fymptomatafe-

<iat , fuperfluum fangumem vensefeclionedimiiiuit, deficienrem

bona vidus ratione ordinata reftaurat ,liumorcsnoxios purgatio-

neevacuar,&fic millemodisnaturam imitatur,fupplet & corrigit

intereclus &artisopcribus; quaeciimnotoria fint,Chvmicapo-

tiiis nobis confidcranda veniunt : Chcmia enim agricultura; opcra -

tiones inprimis teftatur fuis lecretis terminis& operandi modis: A-gricola^habcntterram,cuifeminainfeminent,ita&Chymici:Ha-

bent fimum, quo Isetificent agros, ita & hi,fine quo nihil ficret,nec

frudus aliquis fperanduscflet: IUihabcntfemina,qiiorum multi-

plicationem dcfiderant:Hacc nifi chymici haberent,imitarentur pi-

d:orem (utLuUiusinquic) cxprimereconantemfaciemcujusdam

viri, quem ipfe nunquam vidiflet,ncc imaginem ejus : Agricolas ex-

pedanr pluviam & calorcm folis,fic& revcra chymici calorem ad-

£i)inifti'ant fuo oped convenientcm & pluviam:Quid multisrChe-

C mi«

iS D I S C U R. S U S VLmiaefi:omninbparalleIaagricultLir2B, cjusquevicaria,quiEpcro-

mniaejusviccscxprimitjatruballcgoriaabrohitirfimaiHincanti-

quiprocluxeruntCercrcm,Tripto]cmum,Oriridcm,Dionyrium,

Deos aurcos, fcu ad chcmiamipedantes,quari docentes mortales

fc mina frugum in terram fuam projicerc y agriculturam& vitium

propagationem, viniquc ufum monftrantes , qua* omnia ignari ad

ruftica opera dctorferunt , at falsb : Sunt enim illa arcaniftlma na-

tura;myftcria,qua;hifccagricuituts£velamentispra£ vulgoabfcon-

duntur & fapicntibus declarantur : Hinc dicunt Philofophi , quodauruni eorum in tcrram albam foliatam feminandum fit , quafi vcli nt , fcmina-

tionem tr itici fpedandam cfle pro excmplo & imitandam,quod autbor trada- |

tus de tritico&Jod.Grcvcrus optime in fuis defcriptionibus fecerunt: Utcrqj

cnimagricultura?operationcsfingula$rnproducendotrftico,aurircminationi

feu tindurx gencratio-ni vcnuftiffime accommodavlt : Terra aiba, utpotc

arenofa, rufticis parumfrufiusfuppcditat» cjuibusnigra&pinguismagjsad

nutum •, at Phiiofophis fnprirais illa confert , fi foliata fit,hoc c(t > bene praepa-

rata : tjuia hi eam ftercorarc fimo fuo noverunt ,illi neutiquam : Eft autcm fc-

minatio mundipropagatio , qua id quod in individuo perdurarc ncquit, fpccie

permanere euratur r H^c eft fn hominc, animaiibus & plantis , in his herma-

phroditicc,inillisfiibgeminofjxudiftin<5l:o:Inmetanisautem fonge aliomo-

dor Iniisenimcxpundifiuxufitlinea, cx Yincx fuperficics,exfupcrficieicor-

pus:Pun(9:um autcm iftud aftra produxcrunt ante lineam/uperficicmj&corp^»

qufaeft corum omnium principium: Fluxum naturaaddiditlongotcmporis

fpacio interpofitOjhoc eftjPhaebus ccelcflis generav~it fub rcrra fii.IioIumjqueiTi

Mercurius Vulcano educandum obtulit ^ Chironi,hoc eft,artifici manuali,ad

crudicndum, quemadmodum deAchille fcribunt,qui iThstydc matreful>

^nieo-vid. i"(/njbusdetentus&induratusfuir:AChironcillc, iiiteraIia,didicitMuiicam&

Tiurul^Ty-^ythara? traclandaj artificium: Cum vero^r^i/^c^inihilaliudfitjquamfubje-

'thar^ f>rsfe- flum Philofophicum (cujusfiliusPyrrhusrubro capiilitiojfinequibusduobusmt^iknUtm.

fi.oja cxpugnari non potuit, ur copiose innoftris Hieroglyphicis lib. 6- de-

monftravimus:) ideo Muficam in hoc ipfo noftro opere,ubi Achilicm , ejusq",

l)eroicasvirtutcs&fa<5]:adcferibimus,nonabsquecaufa(licetobiter) tra^a-

mus:Nam fi Mufica ornavit tantum Hcroa, quidni &: noftrum hoc opufculum.

magisvariegatum& acccptum reddat : Ganunt enim Angcli (utfacrse teftan-

tur litcrx) canunt cceli,ut Pythagoras ftatuit,& enarrant gloriam Dei, ut Plat-

fniftaait,canuntMufaj&Apo!Io,utpoec5e,canunthominesetiaminfantcs,ea-

«um Yolucres, canunt oves & anferes in infh-umentis muficis, fi ergo& nos

canamusj non abs re facimus. ^^

EMBLEMA VI f. De fecretii Namr^, tp

Fic puUus a nido volans, qui iterum cadit

in nidum.

EPIGRAMMA VII.

RUpe ca^vd nidum Jouis Alcs/lruxerat, in

Delitnitt puSos enutriitquefms

:

Tiorum unu^ knjihus ijohit je toUerepennii,

At juit implumi fratre retentus a-ue.

Inde njolans redit in nidum , t^uem liquerat , illis

Junge cafut caudc^s tum nec inanis eris,

C 2 Quod

a© D r S C U R. S U S V I r.

QLTociHippocratcs, mcdicommantefignanus, dehumoribusciflcrit , cos cffc divcrfos ac plurcs numcro in ho mincj ncc fal-

tcm^uliumjalias morbos varios cxoriri non poilCjid nosdcElemcn-

tis mundi vcrumdicianimadvcrtimus. Sienimunumfaltemele-mentumeflet,nullamutatioejusinaliud,nuilagcnerationeccor-

ruptio conringcrct, imo omnia cfient unum iiTiutabile , nec mcte-

ora , mineralia , planta^ ac animalia indc naturalitcr produccrentur.

HincCrcator fummus totum hoc mundi Syftcma ex diverfis &contrariis naturisconcinnavit,n€mpecxlevibus & gravibuSjCali-

dis6cfrigidiSjhumidis&lTccis,utjunainaliampcrafiinitatemtrans-

irct ,& fic compofitio fieret corporum , quas in eflenria,qualitatib'

viribus &cffc<fLibus longeintcr fc differrcnt: funt enim imperfedemifliisElcmcnta lcvia utignis&aer, necnongravia, utterra&a-

qua,qua: a'quilibriis ita inrer fe tempcrantur^ut unum non aufugiat

ab aliOjfed lingulaa fi^ngulis,vicina avicinis facilefc capi & detineri

patiantur:Tcrra& aer fibi inviccm ad verfantur,fic ignis& aqua^ at«

tamen ignis cum aere percaliditatemutriquecommunem, cumterra pcr ficcitatem am.icitiam fovct : fic aercum aqua &ha:c cumtcrra : Undeomnia affinitatisautpotius confanguinitatis vinculis

connccluntur^ & mancntfimulinunacompofitione,quaE(Tabun-

dctlevibus,elevatfccumgravia,.iTgravibus, prcmitfecumkviaL

Hoc declaratur pcr duas Aquilas, pennatam & implumem,exqui-

busillavolarcconataabhacretinctur: InFalconis&ardea^pugna

cxcmplum huj us rci evidcns eft : Llc cnim celeri volatu & alis per-^

nicibusfuperiorinaerefa(^ushancunguibusprehendit6clacerar>

CUjuspondereintcrram utcrquc dccidit : Contrariumin Archytae

columbafadiria feu Automateapparuit,ubigraviaalevib'Jsfub-

lata funt, hoc cft, afpirituintcriusinclufoligneumcjuscorpusin

aeraraptum:Inphilofophicofubjcctoprim6kviapredominantur

gravibus,quoadcopiam, attamen a virtutcgraviumvincuntur:

fucceifuautem temporis aliie aquilinxpra^fcinduntur, & fit exdua-

busunaavispia:grandis(nempcSt<:utiocamelus)quefcrrumcon»

fumere poflit, qua^que magis in terrafubponderepr«spcditacur-

ratj,

DiscuRSUs vrr. 2?

iat,qnamperaeravolet,licetpcnnasfpeciolashabcat. DehacautfimiliHermcs(utAuthor Aurorxcap.j-.teftatur^italcribit: confi-

deraviavcmfapientibus vencrabilem,qu£Evolarjdumcfl:inArietc,

CancrOjLibra aut Capricorno:Et acquircs eam tibi pcrennem me-ris cx mincris <Scmontanispctrofis: Dceadem.SeniorinTabula,ubigcmina vifirur^volatilis & finepeiiis,quorumunaroftro altcri*

Caudaminviccmtenct,ncfaciIefcpararipo(lmt. Haecenimeflna-

tura: Univcrlxniachinatin,ut gravia fcmpcrlevibusattoilat, & vi-

ciflimlcviagravibusdcprimatjUtAuthorpcrfc^liiMagiftcriidccla-

rar:quiieptcmfpiritusmineralcs,veluti{lellasErraticas,6ctotidem

corpora mctallica, ccu ftellas fixas,hasquc cum illis maritari debc-

re ftatuit. Inde & AriftotelcsChymicus j ci^uiiSpiritus y inquit,

folvcrit corpus& animam , ut exiftantin forma fua, non pcrmanetfixum, nifi occupavcrisipfuni: Occupatiover6eft,utconjungasipfumcumcorpore, dc quo prsparaftiinprincipio

5Qupniamin

eo occupatur a fuga fpiritus ad fuperfiftcntia corporis. In campho-ra,utBonuscommcmorat, Eiemcntalcvia, nempeaer&ignis,prxvalentgravibus ; idcoquc dicitur tota cxlialarc 6c in aercm abi-

re. Inargcntovivo,floribusfuIfuris,antimonii,faIelanguiniscer-

vini,3rmoniaco & ejusmodi aliistcrra cum aerevolatinalembi-

cum,necfcparaturabillo- Inauro, vitro,adamante,IapideSmirI,

granatis,5cfimiijbus,ElementadiutifllmeiIla^(apermanentconjun-

Qa,igneurgente,& tcrraretinctrcliqua apud fc, Inaliiscombufti-

bilibus fit divifioScfeparatioumusabalio, itautcineresinfundc^

relinquantur,aqua, aer&ignisfiiperiorapetant. Nonitaqucadhorum ultimorumcompofirionem inn?qualcm, hauditafortiter

niixtam,rerpiciendum,nccadprimorumcommiftionem,Iicetdu-

rabiliorem, tamen voJatilfum, fcd ad mediorum fbliditatem, coii-

fiantiam & fixitatem:fic cnim implumis avis detincbit plumataiU;,

6:fixa fubftantia figct volatilcnipquod fieri opor-tet^ -^

C t Ax:-

12 EMBLEMA VIIL De fecretU Natura.

Accipe ovum &: igneo percutc gladio.

EPIGRAMMA Yin.

ESt auis m munio fuhlimioY omnihm^ OuumCujia ut inquirm^ curafit una tihi.

^liumeniuteum circumdat moUe njiteUum^

Ignito [ctu mos) cautm id enfe petas

:

Vulc^no iMars addat opem : tuUafltr ^ inde

^Kortmoferri wiBor^ ignh eriL

Mul-

DISCURSUS VI 11. 25

MUlta 3cvariaruntaviumgcnera, quxutnumeroindefinita,

ita nominjbus incognita nobisexiftunr. Dequadamprx-grsndi Ruc dida ininliilapaiTa oceanicertoafii temporeapparen-

te narraut,quodElephantum fecum m aera poflltattolkre.lndia&America dant variicolorispfittacos^corvos &bisrimiles. Venimharum ovaconquirerenoneftintentionisPhilofophicae j >€gyptii

ova crocodilorum ferro annuatim infeftant,& veluti publico indi-

(Xo belloprofequuntur j Philofophi ovumfuumignepercutiunr,

non ut dcleatur &pereat,fed vitam accipiat& crclcat. Dum enimpullus inde producitur animatus& vivens , non ejus corruptio , fcd

generatiodicendaeft. Dcfinitquidemefleovumperprivationem

ovaUs formx, & incipit efteanimalbipes&volatileperintrodu-

(Hiioncm fornijE nobilioris: Sunt autem in ovo femina maris &c foe-

mina: fimul conjunda fub uno tectofeu cortice. ViteliuspuUum

ejusque radicalia membra & vifceraconftituit, lemincmarisfor-

;matore&cfficienteintcrnocxiftcnte. Albumenmaieriam feufub-

itegmen&incrementumdatrudimcntolcuftaminipuIli.Calorex-

iterior primummovcnseft , quicircuIationequadamElemcnto-

rum , uniusq^ in aliud commutatione formam novam introducir,

naturie inftindu aut ductu. Aqua enim in aerem,& aer in ignem,jgnis in terram tranfit, qux omnia dum copulantur, ab aftris fpeci-

lica forma demifsa fit individuum certa? fpeciei volucris , nempec)us,cuiuseftovum&iIUinfufnmfemen. Gladioveroigneoper-cuti dicitur, dumVuleanus pullo fuafccuri(ceuexcerebrojovis

' Palladi) exitum pr^bet,obftetricis fundus munere. Hoc eft quodBcifiliusValcntinus a(rerit,Mercuriuma Vulcano carceriinclufum

cifc Martisiuflu,ncc cmiirum,anrequamputrcfadus totus& emor-tuusfLierat. Vcrumhaecmorsiilivita:novxinitiumexiftit,utovo

corruptio feu mors novam pulli generationem &vitamadfcrt:fic foetui humana vitavegctabili (quafolainuteromatrisfrueba-

tur) dcfun(flo,aIia perfcd^ior pcr tranfitum in hanc lucemmun-^danam,fivc per nativiratem acccdir. Imo &nobishacpr2fentiTita, qiiamagimuSjprivatis, aliaperfeclitrima&aeternaimminet:

fic

24 D I s cu R s u s virr.

fic Lulliushuiic gladium igncum,ricutam lanccam vocat multisla

locis ;Quia ignis,utUncca fcu gladius acutus pcrforat corpora ea-

quc porcla &pcrvia rcddit, ut aqua penetrare poilit ad folvendum

ea &:adunticadmollitiemtradabiiitatcmquereduccndum. Jn

ilomachocorvimarinijquiaviumomnium eil: voraciirmiuSjinvc-

niuntur longi & tcretcs vcrmcs vi vi , qui jlli lunt quafi inftrumen-

tum caloris , dum anguillas ab ipfo captas ,pifcesque e vcftigio in-

vadunt (5c tanquam acutillimsE acusperforant,(utip(ialiquando

obiervavimus) &itaabfumuntbrcviirimo tempore, miranaturx

operatione. Caloritaque\itpungit,ficpungensaliquandocaloris

vices gerit. LTnde non immcrit6igneusgladiusdicipoterir,qiio

ovumphilofophorum ftringendumfeu pkclendum erit. Veruni

Philofophi potius detemperatocaloreidintelligivolunt, quoo-

vum fovcrur , ut Morfoleus in turbadeclarat dum inquit : Opcrtetj

fkpientes vtri,lento igneprlmumhumiditMem comhuri^^ut exemplono-

ijismonjiraturingenerationepuUi^ir 'ubiaugmentaturigniSjVasundi'

que obtureturf ne corpm Aris ^J^iritm ejmfugiens extrahatur. A

t

cujusavisovumefl ? Mofcmihidicm ^ Egoautemdico, inquit, cjucd

nulUinfrumentafunt , niftex noftropulvere albo ^flellato,j^lendido.^

«sx laPide candido , e quopuhere aptafunt inflrumentapro ovoj no^

iamen nominaveruntovum , velcujm avisovum

ftt.

Ar-

EMBLEMA IX. Vefecretis NatHrd, i^

Arborem cum fene conclude in roridadomo , &C

comedens de fruduejus fietjuvenis.

EPIGRAMMA IX.

ARIoy ineft hortls Sophice dans aiirea mala^

Jic^c tiLi cum nojlrojtnt capkndafenet

Inq-y domo witrea claudanturi roreque plendy

Etjine per multos hoec duojunBa dies

:

TumfruSlu [miruml) fatiahitur arhorkiSey

^H fiatjuuenis c[uifmt antefenex.

Qux-

t& D I S C U R S U S IX.

QUxcunqnc crefcunt in longum latum & profundum, hoc eft,

oriuntur, nutriuntur,augmentantur, ad acmen perveniunt,

prop.rganrur,cademquoqucdccrefcunt,hoc eft,inviribusdiminu-

untur ,moriuntur,& omninb concidunt , utpatet in vcgctabiiibus

&:animcilibusomnibus. Hinchominiquoque, cumadfummumaugmentum vencrit,decrementum,hoceft,feniumaccidit,quo in

viribusfenfim diminuitur eo usq; doncc mors accefleritrScncdutis

vcrb cadcm caufa eft,qu$ lampadis oleo fere abfumpto emarcefce-

tis,&obfcureIuccntis.Namutinlampadetria,Elychniiri,pinguedo

& flamma,fic in homine Elychnium funt membra vitaHa, vifcera &artusj pingucdojhumidum radicalcj flamma calor nativus:fola dif-

ferentiaeftineo,quodflammalampadisluccat,c<3lornativusneu-

tiquam, ciim nonfitignis,fedfaltcmcalor, &quodpinguedofit

oleofa,humidum radicale vifcofum, utpote feminalis principii:Ut

quoque lampas extinguitur ex dcfedu olei , ik homo ex fenio, abs-

que alio morbo , in marafmum & tabem fenilem ac denique mor-

tem incidit. De aquila referunt,qubd in feneclute roftro prascurvo

impedita fame moreretur , nifia natura roftro abjedo quafi juven-

tutireftitueretur:Siccervicornibusdepofitis,rerpcntespellibusfi-

ve exuviis,cancri teftis rejuvenefcere vidcntur^non quidcm revera,

quia abfumptum humidum radicale illis non reftituitur, fed quoadafpedum:Hominem,quodrejuvenefcerefaciat,nihileft,nifimors

ipla & fequentis sternae vitcE initium : quoad extcrnam formam &virium aliquo mcdo reftaurationem, rugarum&canorumabla-tionem funt,qui dicunt,remedium inveniri,quodLuIliusdcQuin-

ra eflcntia,Arnoldus de auro pra?parato affirmat.Verum hic Philo-

fophi dicunt, fenem, ut juvenis fiat, cum arbore quadam includen-

dum efte indomo rorida , tumque cum de fructu arboris comcftu-

rum,&itajuvcntamrecuperaturum: Eflearborcsejusmodinunc

in rerum natura vix a vulgo creditur. De myrobalanis,fru6libus ar-

boreis ,medici mira fcribunt,quafi tale quid prasftent^canos tollant,

fanguinem purificent, & vitam prolongenrt At hasc a multis in du-

bium Yocanturj nifiperaccidensidefficeredicantur, ut &alia ,qua:purgant

maf-

D I S C U R S U S IX. 17

maflam fanguinisafoecibusilliadmixtis,&canosinfiduntnlgrcdinc,quamy-

fobalanicapillos&pupillamoculorumcoloiarctraduntur. MarfiliusFicinus

in Iibro de ftudioforum vita confcrvandarcribit > ad statem longam attingen-

dam utile eHe , ut cjuislac exuberibuscujusdiamfaeminxpulchr2E& juvenis

quotidieexugat, cujusvicealiiviperinamcarnemcomeftamlaudant^Sedfans

hajcmediafuntipr3feneduterigidiora,& vixmillefimo ufurpanda,etiamfief-

fedu certi/fimo non carerent. A Paracelfo in lib.de vita longa fcribitur , quod

quis per folamimaginationemalteriusfinitatcmsEger, juventutemfenexfibi

attraherepofHt, fcdhicauthorinhocimaginationefuafola, nonexperientia

nfus videtur. DePfyIIiscumdupIicipupiIla,&ftrigibus quodfafcinentfolo

afpedu pueros& pecudes , unde illud Virgilii: Nefcio quis tencros oculus mihi

fafcinetagnos,indubitatumeft:Sedha:cabsquecontadu fiunt^quoarbor ju-

ventuti lcnem reftituit : Habet enim hxc arbor fru(5tus dulccs,maturos & ru-

beos,quifacileinoptimumfanguinemtranfeunt,ciimfiiitfaciIisdigeftionis&

optimi nutrimenti, itautnihilfuperfluiautfcecumin corpore rehnquant: fc-

nex vero abundat phlcgmate albo , albique eft coloris& capillitii , qui humor,color&capillimutanturefuhorumfru6luum,&fiuntrubei,qi4ifuntjuvenum.

HincPhilofonhidicunt,l3pidemprimoeirefenem,hoceft,3lbum,deindejuve-

nem,ideft, rubcum,quiahiccolorfit juventutis, utillefenii: Additur, quod

concludi debeat fcncx cum arborc , non {ub dio , fed in domo , non ficca , fcd

rore humida- Pro miraculo habetur,arbores enafci vel vcgetare inconclufo lo-

co,attamen fi ille fithumidusjnoneft dubium, quindiuperdurent : Arboris

enimnutrimcntumhumor&tcrraeftaerea, hoceft, pinguis, quseafccnderc

poflit in truncum & ramos,ibique folia,flores & fruftus producere:In quo na-

turali opere omnia elementa concurrunt,dum ignis dat primum motum.ut ef-

ficiens , aer tenuitatem & penetrabilitatem , aq ua lubricitatem, terra coagula-

tionem : Aer enim in aquam , & aqua in terram redit, fi quid fiiperflui illorum

afcenderit : Per ignem calorcm nativum intelligo , qui cum fcminepropagatus

frudusfimilcs iUis unde fcmen venit, ceu faberfabricat& eiformat, aftrorun;

potentia. Non foliim vcro prodcft rorida cvaporatio arbori humecianda; , ut

frudus dare, fed & feni,ut rcjuvenefcere illisfrudibus faciliiis po/Tit, dum fcil.

ejus cutim rugofam &aridamtemperatocalorc&humoreemollit, rcplet&

reftaurat:Medici cnim in marafmo &tabc fcnili balnea tcpida cum rationc,ma-

gnautilitatcimperajit&pra:fcribunt :Sivcr6 resbcncconfideretur,arborilla

cft filiafenis, qus utDapbnc mutata eftin vegetabileejusmodi, undcfenex

aonimmerito juventuiem fperatabilla , cujus ipCijUt efTet,

caufa exticit.

V z Da

x9 EMBLEMAX» De fecretls NatHr£,

Daignem igni,Mercurium Mercurio,&: fufficit

tibi.

E P I G R A iM M A X.

MAchwa pendet ah hac mundt conneyia catena

TotaiSuo Quod ParGaudeatOmnePari;CMeYCnrimjlc Mercurio ^jlcjungitur igni

IgnUi^ hoc arti Jit data meta tu<e.

T^ermetem Vulcanm agit^ fedpenniger Hermes»

Cjnthiay te foluit > te fed, A^oUq, foror.

Haec

D I S C U R S U S X. zp

HMc fcntentia, fi,ut fonat, nccipitur, quantitatcm ignis& Mcr-curiilaltcmaugct, ncc ahquam novamqualitatcmrubjedo

inducit : Omne enim fimile fuo fimili additum , magis fit talc:

Hinc mcdici contraria contrariis medcri, & hxcabillistollialTc-

runt, ita igncm ab aqua extingui, ab igne addito fovcri videmus : I-

dem Poc ta fcntit , cum dicit : Et Vcnus in vinis , ignis in igne furit.

VerLUii rcfpondcndum, quodignis &ignis, Mercurius&Mcrcu-

rius longcinterfediffcrant: Multaenimruntigniumgencraapud

Philofophos , multa quoqucMercurii. Adhcec idcm calor & fri-

gus diftans faltcm loco autfitu, ab alio fuigcncris diffcrt , ita ut id,

quod fibi fimile fit,ad fe evocet, ut animadvertimus calorcm ignis

alicui mcmbro impreffum , ab eodem calore attrahi 5c cvocari ar-

tusqucfrigorchybcrno torpidos, &fereemortuosaquafrigida, fi

in eam mcrgantur,noncalorc externo immediateadhibito,reflau-

fari. Utvcrolumenmajus obfcuratminus, fic&major calormi-

norem, & frigusmajus, minus: NihiIominiisoportetcalorcm(Sc

frigus cxternum niinusc(re,quam anteimprenum membrisautar-

tubus,aliascadcmimpreirio f2crct,qua' antc,i5:finiilea fimili multb -

magis augeremr , quam cvocarctur : Evocatio cnim frigoris

ab aqua frigida , & caloris ignei acalore , naturx convcniens cfl

,

quia omnisrepentinaincontrarium mutatiocipericulofa, &mi-nusacceptacfI:,qucEVcrbfitfenfim,&quafipergradustolerabilis:

Ita dicimus,a !ium igncin efle internum,inquc fub jc(fto Philofophi-

co jam anteinfixum feu ellcntialem exillerc,alium externum,quod

quoquc dcMcrcurio intelligendum. Internus illeigniscftaequi-

voce propter igneas qualitatcs , vires 5c operationes, extcrnus uni-

voce. Dandusjgiturignisextcrnusinterno&ejusmodiMcrcurius

Mercurio, utartisintcnnofiat: Adomnedurumautcrudumco-ftione cmollicndum vel maturandum,igne & aqua utimur : Aquacnim duriticm folvit &inpartescompadaspenetrat, calorevircs

ei addente &motum, ut apparet c.g. in codione piforum, qux per

fe funt intcgra & dura , vcrum ab aqua intumcfcunt , franguntur 6c

in pultem rediguntur, calore ignisper ebulhtionem aquan^ rarefa-

D 5 cicntC;»

30 DISCURSUSX.ciente ,& tenuions fcu fere aeriae fubftantix reddcntc : Sic ignis ca-

lor crudas parces fructuum aut carnium refolvit in aquam,cumqueeainaeremevanefcerefacit: Eodem modoignis&Mercuriushic

iun L ignis& aqua,ac iidem,ignis &Mercurius funt partes maturae&crudA'jexquibuscrudafpercoclionemmaturaadxfunt,autmaturjc

a fupcifliiitatibus purgandiie ignis dc aqua; minifl:erio : Elfc autemhos duos igiics, duosqueMercurios ad artem inprirnis &uniceneceflarios,

breviterliicdcmonflraDimustEmpedociesduo principiarerumomniumfta-

tuit,litcm 6i amieitiara: Per litem corruptiones fieri, per amicitiam generatio-

iies:EjusmodiIisinterignem&aquammanifefteconfpicitur,dumignisaqu2ni

evaporare faciat,fi poteft, aqua econtra ignem extinguat, fi illi adhibeatur : At-

tamen exiisJem gencrationesamicitiaquadamfiericonfpicuumeft: Calorc

enim ex aqua fit acris nova gcneratio , &eodem aqu32 in lapidem induratio, &llc cx his duobus elementis,quafi primis fiunt,&reliqua duo,&per eonfequens,

omnium rerum produdio.Aqua fuit materia coeli & omniimi rcrum corpora-

iium:Ignismateriamhanc,utrormamovet&informat:fic aquafeuMercurius

hic materiam prxbct, & ignis feu fuIphur,formam. Qnx duo ut ad operatio-

nem perveniant, & (e invicem movcant folvendo, coagulando, alterando, co-

lorando&perficiendojOpusfuitexternisadminiculis.tanquaminftrumentis,

iinequibusnoneffcdlusfequeretur.Utcnirafaberabsquemalleo&igncnihil

cfficit,fic nec Philofophus absque fuis inftrumentis,qu5E funt aqua &: ignis:Ac-

que hajc aqua dicitur a quibusdam nubium,ut ignis hic occafionaius:Aqua nu-

bium absq, dubio vocatur,quia diftillataeft,vclut ros MajijtcnuifTimarum par-

tium:Ut enim ros didi menfis incluf^ cortici ovali affirmatur calore folis in al-

tum fublevare ovum,aut ejus confcinens,ita& hscc aqua nubium fi ve ros,ovum

Philoph.afcenderc facit,hoc eft,fublimat,exa/tat & pcrficit:Eftquoque eadem

aqua acetum acerrimnm» quod corpus fecit merum fpiritum : Utenim acetum

diverfarum qualitatum cft , nempe ut in profundum pcnetrct & aftringat , Cic

hxc aqua folvit & coagulat , non au tem coagulatur , quia non eft de fubje(5to

proprio. Eft autcm ha?c aquaex ParnaiTi petita fonte,qui praeter naturam alio-

rumfontiumin verticemontisexiftit, abunguiaPegafi, voIatilisequi)fa<5lus.

Oportet priFterea adeffe ignema^tualem, quitamcn fuisgradibus , tanquam

frcnis,teraperetur. UtenimSolab Arictcin Leoncm procedcnsfcnfimcalo-

rem rebuscrelccntibusadaugct^femperpropiusacccdendo, fichicneceflc eft

fieri : Infans enim Philofoph. igne , ut ladc* nutriendus eft «

quo magis crefcatj eo ube-

riore,

De

EMBLEMA XI. DefecretM Natttrji.

DealbateLatonam Scrumpitelibros,

j«

EPIGRAMMA XI.

LAton^ foholem non nonjit nemogtmtUam 9

{Cmfertjama ^etm) quceJoue natafuit,

Tdanc alii tradunt cum Luna luminaSolis

CMixta, nigrc^ cuifint infacie macuU.Latonam ergo pares albefcerei damnaque dantes

%AmbiguoSi adjit nec mora, rumpe lihros:

Tan-

^i D I S C U R S U S XI.

TAiita eft authorum in fcribcndo diverfitas,utfcre inquifitores

veritatis de artis fine inveniendo defperenr. Ciun enim per fc

allcgorici fermones fuitcaptu difficiles & multorum erroram cau-

fa;,tuminprimis, fivocabularcbusdiveriiseadcm 6ciisdem diver-

fa applicentur. Ex quibus fi quis fc extricare velir, oportct eum aut

diviniclTc ingcnii,utpcrfpiciatfub tantistcnebrislatcntcm verita-

tcm, aurlaboris&fumptus incxhaufti,utexperiarur,quid verum,

quid non fit. Ai Philofophi unum absque aUo nonfufficcrc dicunt,

ingcnium acutum absquc nianuimilabore, authLmcabsqueillo,

ut nccthcoriamabsquc praxi&vicevcria. Nemoenimadcbdif-

cretiintellcduscft, utccnucsmilleambages, errores,advocem

falfuatcs,divcrticula,& ambiguitatcs dcclinet& in veraNatur^e fe-

mitaperfiftat: UndcdicuntPhilofophi: Quinondum erravit,non-

dum incepit, & crrorcs cire magiftros eorum qux fieri debeant aut

non. Ita iidem inculcant, qubd quis totam vitam diftillando &re-

diftillando confumere polfit , ctiamfimilleannos viveret, autc-

qua perfolamExperimcntationcm ad vcTitatcmpervenirct. Quodabsqucftudio &ledioneauthorum parumproficiatur,Corrc£tor

fatuorum inuit,ciuii dicit.-Srudium amovet ignorantiam& reducit

humanum ingcnium ad vcramcogniticncm &ad cujuslibctrei

fcientilErgoinprimis eft neceiTarium. perftudiuhujusfuavisoperis

fcienriam acquirere &pcrphyficadidaingeniumacuerc, cum in

ipfisfitcognitioveritatis. Siergolaborantesftudiumnondcfpc-

xcrinr,frudum inde pervcnientem dulciter deguftabunt. Qui au-

tcm ftudcrc abhorruerint,& tamen laborare voluerint , vidcanr, an

ars ipfiusiiaturxfitimitatio,quamarsipiiusemendarccupit.Qu.o-

niam inipoiribile eft ci fccreraPhilofophorum ad perfcdum linem

prarpararc. De his fapicntes dicunt,quod ii tranfeant ad pradicam,

licut afinus ad foenum,nefciciites ad quid roftrum porrigant,ni(i in

quantum fenfus cxteriorcs fine intelledu pervifum &guftumadpabulumaddncit. Hacille. Veriimnequisnimioftudio, quodmare eft inexhauftum& immcnfa^ profunditatis , femaceret,

iomaemquc literam , ctiamcummultisaliisconcordantem , in

Drscunsusxi. nadum ducere conetur (licet fruftra) vires,corporis 2etatem,famam,

opcs (Scfacultates interim ablumendo aut diminuendo,Philoibphi

Emblcmatico hoc utunturfcrmonc , quod Latona dcalbanda fit,

&hbri ilii rumpendi , ne corda eorum rumpantur : fun t enim pleri-

que Ubri adeo obfcure icripti , ut a foUs authonbus fuis percipian-

tur. Nonpauciadfeduccndumaliosex invidiarelidi, autpotius

ad remorandum in curlu , neabsque difficultate mctam attingant,

aut ad obfcurationcm a fc antefcnptorum . Quid autcm fit , Lato-

nam dealbarc,hoc opus hic labor cft,inquircrc. Latonam eJpexSoU

^ Luna compojttum c»rpus imperfeclum Clangor buccinae aflcrit.

Poetac&antiquifimiiScriptorcS;LatonamSolis&:LunxfcuApol-

linis-^^iana; matrem ftatuunt, alii nutriccm. Priiisautcm Dia-

nam editam,(Luna enim& albedo primo apparet) qujc deinde obftctricis mu-ncrefunftafiteademdieinedendofuofratreApoliine.EftautemLatonauna

ex 12. diis Hierogiyphicis ^gyptiorum,a quibus lixc aHxcjue allcgorix ad reli-

quasgentcspropagat«Efunt,rolispauci{TimisfacerdotibusiEgyptiisharumvc-

ram mentem & fententfam intelligentibus , CcXtcris omnibus adalia fubje-

d:a , quaz in rcrum natura non eflent , nempe varios Deos DeasGue , cjusmodi

interpretantibus. HincpoilVulcanumLatonaibidemhabuittcmplumfum-

tuofiftimum, aurotcdum &cxornatum, quippe quae ApollinisPhilofophi

& Dianaj matcr fuerit. Eft autcm \\xc Latonafufca &' fubnigra , multosquc

naJVOsbabetinfacie,quiartificiotoIlendirunt,nempeperdealbationcm.Qm-

dam ex cerufla, mcrcurio fublimato , talco in okum redado & fimilibus dcal-

bationes faciunt, quibus externam cutim incruftant, tegunt&ficdealbant.

At haj incruftationes dealbativ;r quolibet flatu aut liquore dccidunt : quia nonpenetrant ad interiora. Sc d Pljilc^fophi de talibus non curant coloritiis , qnxmagis adfallendumoculos, quam tingendum fubftantiamcorporis interio-

rem adhibentur. Volunt cnim , ut Latonx facics dealbctur pcnetrativc Sc

ipfacutis alteretur, hoc cft, vere &: non fucose. Quxn autem pofl^et quomo-docontingat.^ Refpondeo,Latonaprim6inquifenda&agnofcendaeft, quac

etiamfi ex vili loco extrahatur , tamen fublimanda eft in digniorcm , fi vero ex

digniori, invilioremfubmcrgenda^nempeinfimum: Ibienimalbefcet revc-

ja&: fietplumbum album, quo habito, non eft, quod dubitetar dc fuc-

ccfTu, fcu plumborubeo, quodeftoperis

initium & finis.

34EMBLEMA XII. De fecretli Namr£.

Lapis, quem Saturnus, projove filio devoratuni

evomuit^promonumento inHelicone mor-

talibus^ll politus.

EPIGRAMMA XIL

NOJfe cupls caufim, tot cur Helicona Poet<x

Dicant , quodque ejm cuique petendus apex^

£j7Lapis injummo^ Monumentum, i;er//ff p^^,Tro Jo^e deglutnt quem womuitque pater.

Si C€H 'Verba fonant rem captoi , mens tibi lae^a ef!»

j^m^ue ef} iatum Chemicus iSe Lapis.

Satur-

DISCUHSUS Xlf.jy

SAturni allegoriam diverrimodeacceptameilbinvenimus. A-ihonomi cnim ad planetarum in ordinefummumj Chymiae ty-

roncsadmctalloruminfimum,nempeplumbumretuierunr. Poe-

t£e Ethnici pro Jovis patrc,Coeli filio. My thologi pro tempore ha-

buerut.Vemm hi omnes licet fuo refpedu rede renliflerationemq;

fua^ opinionisprobabilem habuifle videantur,tamen quse deSatur-

noaliasdicuntur, nonexplicabunt,curfilios &IapidemproJovcdevorarit <Sc e vomucrit, cur vcritatis inventor , cur falcc ,ferpente,

nigredine, niorofitatc conlpicu^& loripes exiftai?Hoc ultimi opti-

meintcrpretarifc putant,dumtempus veritatemapcrire&erucre

etenebrisdicunt, utfcrpentem voivendoelabi ,veluttalceomnta

mortc pro(lernere,devorarc filios, id eft,omncsrcs,qu. sgencrarit,

lapidcs duroscocoqucre vcl abfumere non pofle , idcoqi eos quafi

rcmo vcre. At harc con veniunt quid. exparte,fcd rci vcritati& cir-

cumftnnriisomnibusnonquadrant. Philofveroexercitatidicunt,

in fuo opcre Saturnum primo adcfle, qui (i rcvcr.i pra.'fcns fit,errari

non pofle, veritatcm in tenebrisinventameflc^ Nilveroexiftere

prxrcrnigredinem:Undedicunt:Quicunq;coloL-poftnigredincm

advcncric, laudabiliscft in turbaphilof Etcumviderisniateriani

tuam denigrarijgaudc; quiaprincipium eftoperis. Ht,cLU-nprimuni

dcnigratur, cla\'cm opeiisdicimusefle,quoniam nonfitabsq;ni-

gredinc,utRolarius habet cx Arnoldo. Etcx fpeculo^ciam inopcre

fueris , fac ut principio habcas colorcm nigrum , 6c tunc certus eris

quodputrcfacis&:viamrcclamprocedis.Etmox:Iftanigredonun-

cupaturTerra,qua:titlevidecodionetotiesreiterata,donecnigre-

doftiperemineat.Hinciidemdicunt,quodSaturnustencacterram,

Mcrcuriusaquam,Jupireraerem,Solignera. Nigrcdo,itaqucSa-

.turnuscft,veriratisindex,quilapidcmpro Jovedcvcrac. Nigredocnim,h.e., fufca nubes lapidcm tcgit primo, ne videri poflit. Inde

Moricnes,omnecorpus,inquit,cLimanimacarucrit,tencbrofum

6c obfcurum invcnitur. EtHermes: accipe cercbrum cjus,aceto a-

cerrimo tere,vel urina puerorum,qiiousq; obicurctur.Hoc pcradlo

viyit in putrcfaclionc , &fuic32 nubcs, qu£ ftiper ipfumfuerant

^^ DISCUKSUS XII.

6c in fao corporc , antequam moreretur , rcvertnntur. Hic Ispis

iteriim evomitur aSaturno cumalbefcit^atquetuncinHcliconis

apicc ftatuitur pro monumcntomortalibus, utHefiodusrcnbit:

liibnigredineenimalbcdorcveralatct,qua:exventrcejusextrahi-

tur, hoc eft, cx Saturni ventriculo. Hinc Democritus : Mtmdifica

ftannum cHmpr<uipUiiablutione^ extrafje ab eo nigredinem ejm^ ob-

fcuritatem^ apparebit candor ejus. Et in turba dicitur : fungitefic^

cumhumido fdefl.terram nigram cumaquafua^iy coquite^ donecde-

Albetur. Id Arnoldusinnovoluminecap.4-.optimedcclaratctim

inqui t : Humiditas ergo qu^ curabat in decoHionenigredinem.fe deftc-

catam ofiendit,dum color albus incipit apparere: Et paulb poftrEt dixit

tnihi Magifter meus^quodifta brunitas afcendebat, quodalbedo extrahe-

hatur a nigredinis ejpts ventreficut in turba dicitur. Cum enim vide-

ris ipfum nigrumfcito quod albedo ipfius in ventre nigredinisprimo ap -

parentuoccultaeft. EademnigredoutSaturnus dicitur,fic&plum-

bum : Inde Jgadimon in turba : Coquite £s donecexeat nigredo ,quam

numum vocant^ dr- res artis noftrA bene mifcete , c^ invenietis nigredi-

nemftatim ,quA eft plumbum fapientum , de quefapientes tnfuis libris

multa traciavere: Huc EmiganidixQiWTCi '^^cQiTil.quodSaturnif^lendor

dumfcandit in aera^non apparet , nifitenebratus. Et Platonis in rofa-

rio : Vrimum regimen Saturni efiputrefacere^ Soliimponere: Ex qui-

bus conftat longe aham efle mcntem Philofophorum : cilim dc Sa-

turnoquiddicant,qu^mavulgoaccipiatur. HicSaturnusgene-

rat Jovem, id eft, faicam albcdinem, Jupiteiex Latona, Dianam,id

cft, perfcdam albcdinem, & Apollincm, id eft, rubedincm 5 Et hasc

cft colorum omniumperfedorumfucccirivapermutatio: Hi-cla-

pisaSaturno ejedus pro monumentopofitusdiciturmortalibus

in montis cacumine, quod veriirimum

eft.

^

EMBLEMA XII L DefecretisNatur£, J7

iEs Philofophorum hydropicum eft, &C vultlavari

fepties influvio, ut Naamanleprofusin

Jordane.

EPIGRAMMA XIH.PRcetumido languens <3es turget hydrope Sophorump

Inde falutiferas appetit iSud aquas.

Utque Naman Jordane leprae contagja monjity

Abluitur lymphis ter^ue quaterque juis

:

6rgo praecipites in aquam tua corpora dulcem „

^oxque feret morhii Wa Jalutis opem»

£$ Quod

38 DISCURSUSXIII.QUodNasman Syrus cxProphetcs juflli in Juda^am fe contule-

ntjinquc amnc J ordane leptics fc abiuerit,ejui contidentiae in

Prophctx vcrba adfcribcndum, quod veroalcpracalotionelibe-

ratus faeritjdivins omnipoteiitise miraculum eftiLepraenimquac

inianguinei8cradicaiibuscorporisliumanimcmbrisimpada,vel-

ut canccr univcrfalis exifiit , nullis lotionibusexterniscurariaut

toUi potciljraulto minus aqux frigidx,qualisfuit Jordanis.Eodem

modo,quod aesPhiloflaboranshydropifi,ab ca libercturaqua:lo-

tionibuSjimbquod imperfedumadpcrfcdioncm&aegrumadfa-

nitatem rcducatur , adco ut aliis xgris eandem impcrtiri polilt, mi-

raculo proximum cft: Non eniminnaturaaliascjusmoiiexcm-

plum exftat, ncc natura^ ordinaria via cft producerc tindturam Phi-

lofoph. abfolutiftmiam , nifi abartiticegubernctur, cique apta fub-

jedaadminiftrcnturcumefficicnteextcrno. Siciuxationumrcfti-

tutio non cftnaturaspropria^fcdartij Nihilominusmiraculosein

partu humano os facrum fe apcrit, ut foetus perid exirc porfitjvelut

pcroftium,inquchocDcusOpr.Max. pernaturamoperatur. Ita

quod lapis pcrficiatur, hypcrphyficum quid, quamvisrcvera phy-

ficum fit,videri potcft: Undc Pliilofoph.ap.Rolarium,fcias,inquit,

quod lapis noftcr aenus & volatilis eft in fuo manifcfto frigidus &humidus,6cinfuooccultocalidus&ficcuseft: Etillafrigiditas&

humiditas,quaE in manifefto eft flimus aquofus,corrumpcns,dcni-

grans& deftruens fe & omnia,fagit ab igne : Et cahditas & ficcitas

,

qiice eft in occultOjCft aurum calidum & ficcura,&: cft oleum mun-diftimum,pcnctrativuni incorporibus : & non eft fugitivum,quia

caliditas&GccitasAlchymiastingitj&nonaliud: Facergo,quod

frigiuitas& humiditas aqiiofa, quac eft in manifcfto, fit compar ca-

liditati (Scilccitati, quaeeftinocculto, itautinfimulconvcniant&

conjungantur,& fiant indmul una pcnctrans, tingens&profun-

dans: Has autcm humiditatesopprtctdeftruipcrjgnem&gradus

is^nis cum monitcmpcramcnto,&congrua ac modcrata digcftio-

ne. Hcrc ibi. Qupd li verum, quomodo aquis ab aquis liberari potc-

rit;fcdrcipondendum,eflc quasdam aquas calidas & ficcas in qua-

lita-

DISCUR.SUSXni.litatc,qualcs Tunt mults therm^, in quibus Philofophiceabluendum fit : Hoccnim eft,c]uad dicuntjava ignc & combure acjua :Nan-> ignis,qui la vatj& aqua,

qusE comburit,non nifi nomine ab inviccm diftant, cftedu & opcratione con-

veniunt^HacitaqueaquajVelhocigncilludasablucndumafijperfluisfuishu-

miditatibusjideftjexiccandumeritrDehydropiciscuratisperfemeftrcmabfti-

nentiam ab omni potu ,per fepclitionem in arfna calida aut fimo bubulo , per

inciufioncm in furno calido, & fiidationem, aliaque innumcra auxilia, experi-

menta novimus,im6 etiam per thermas exiccantes,ut fiintCarolinas &Wisba-denfes nonproculaMoguntia:lisdem modishic xger curandp erit,nunc aquis,

nunc3ercca]idofurnorum,nuncfimis,mod6 arenis&apotuabftinentia:funt

cnimharcremediaefficaciffimainutroquecafu, hic&)biadhibcnda:Inomni-

bus autemhifcccaloroperatorcft, quiaquas fupcrfluaspercmuiiftoria, vel

ctiam poros corporis educit& confumit : Exterior enim calor interiorcm cx-

citat , hoc cft, fpiritus vitaleSjUt cxpcliant fibi noxium humorcm,tanquam in-

utilecxcrcmcntum, a quocalornaturalis, tanquam abhofteanteafuppreftus

erat:Magna inhaccurationcdiligentiaopuseft&prscautione,nedumunivi-

fizerumfuccurratur^alterumlacdatunlnQuartana^PlatonicaMedicicompro-

batione) experti fumus,quod humorescraffi &vifcofiinftargummiautvifci

arborum ex omnibus venis & maffa fanguinca congrcgatipcrvennmcavamfcu magnam defcendant usque addorfi profunditatcm, ubicum obftruant ve-

nascmulgentcs, quK exfanguineferofumhumoremeliciunt.ve) oftiaillarum>

niinus operari iila? potcrunt ,& plus liquoris ferofi manetia corpore, atque fic

brevi,nifiprofpiciatur,hydropscontingerepoteritetiamilkfisaliisvifceribu!5

primario : Diuretica hic parum aut nihil profunt, purgantia adhuc minus , nifi

fuccefiTu temporis impadi fiat diminutio & cdudio : fudorifica ctiam manifcfte

nocent,quia fubtiliores partcs educant> rclidtis craffioribus & continuata vires

profternant : folct enim nat ura cam viam fibi pcr poros invenire ad ferofitates

evacuandasjcum iila ad vcficam prsclufa eft, Hxc itaque Scylla,altera Chary-bdis eft, quam utramquc cvitare oportet eum, qui fibi profpedum velit. Quivcro hydropsexlxfocpateautlieneaccidit, fifitconfirmatus, difficilimse efl

curationis : In arre autem Philofophico eura non eft impoffibiIis,cum aiFecftus

potius fitperaccidens&fecundahus,quam effentialis autprimarius,dummo-do cauteincipiatur, utdccopiafcridiximusinquartana, ne fcificet nimii»

cxficcatione in tabem,aut hume<ftatione in hydropcm(uratu dii^cilem inci-

ilat.

^Hc

4© EMBLEMA XIV. Defecretis Natura.

Hic efl Draco caudam fuair) dcvorans.

E P I G R A M M A XIV.Dlrafdmes Polypos docuit fua rodere crura»

Tiumanaque homines fe nutriiffe dape,

*X>ente Draco caudam dum mordet ^ ingerit alijo

CMagnd parte fuifo cihics ipfefihi,

jUe domandu^ eritferrOifame ^carcere ^ donec

Se 'voret ^ rcvomat ^fe mcet^ pariat.

Vetc-

DISCURSUSXIV. 41

VEtcrcs dixcrc, quod fcrpcns, quiferpentemdcvorarit, fiat

draco; Sa:vir cniin in proprium gcnus ut latro &ficariusin

fuum. Talcs cfic in Africa , tanra magnitudine dc copia conftat, ut

niagnam partem Alexandrini excrcitus delcverint. Apud Afa-

chxosi^tiiiopum popiilosnafcimturmaximi,quicratium modoimpiiciti crcdiscapitibusvelificantadmcliora pabula. Fcruntln-

dorum rcges diios dracones aluiife , altcrum odogenCim , alterum

verb nonagenum cubitorum magnitudine.-Exreccntiorum quoqshoc tempore oblcrvationeinnotuit,taIesadhucpropc Angolaminveniri,ut malos ingcntes navium exaequent. Sic in Indix & Afri-

ca^montibusquibusdamreferuntmagnameiTeauri vim,fcdcufl:o-

diri a draconibus,ne quis eb accedat & auferat: Adfontes cnim fcn

rivos,quiexmontibusdccidunt,conveniuntdracones&ficperac-

cidens apudaurum excubiasagcre dicuntur. Hinca Pliilofophis

totdraconcsautferpentcsfuisthefaurisaflcribuntur,utVclIeriau-

reo, HortoHcIperidum, aliisque perfonis fcufubjedischymicis,

Cadmo , Saturno , ^iculapic , Mcrcurio , cujus caduccum gcminifcrpentes cingunt, mas & foemina. PerDraconcs vero illiniliil

aliudintcILguntquam fubjedlachymica. Hinc dicunt:Dant Rcbis

montes draconcs terraque fontcs: EtquodDraco caudamfuamdevoret, famem cjus maximam denotantes. Quod Hcetaliiexpo-

nant dcanno in fc rcdeunte &circulum rcference , tamen primitus

a Pliilolbphis fuis rebus accommodatum fuit , qui pcr hunc draco-

nem intelligi volunt ferpcntem,quiahum fuigencrisdevorcr,(5c

hic vocaturproprie fulphur 5 prout omnes innumcris locis tcftan-

tur. LuUius in codicillo cap.^i. Hoc eft,inquit, fulphur, fili,& hic

colubcr 6c draco dcvoranscaudamfuam, Lcorugicns&gladius

acutus , fcindcns omnia, mortificans &c confringcns. Et Rofarius

:

Draco non moritur , nifi cum fratre& fbrore fua intcrficiatur. Et

mox : Draco cft argcntum vivum extradum acorporibus, habcns

in fe corpus,animam & fpiritum.Hsc aqua alio nomineibidcm di-

citurfoetida,quzehabeturpoftfeparationemEIementorum.Dcvo-

rare autemdracocaudamfuamtraditur, ciim parccmvolubilem,

f venc-

'^i DISCUKSUS XIV.

venenofam & humidam abfumat , ut poft absquc cauda vi-

dcatur corpulentior & tardior , fiqnidem motus & volubi-

litas ejus magna ex parte ratione caudae fbntigerit. Cs-

tera animalia innituntur pedibus , at dracones , fcrpcntes

& id gcnus vermes conftridione & explicatione cor-poris

pro pedibus utuntur , & veluti aqua effufe in certos circuitus

definiunt, nunc huc, nunc illuc fe fledendo, ut in fluviis fere omni-

bus videre eft , quomodo inftar ferpentum curfus fuos infle(^ant 5c

gyris obliquent. Hinc argentum vivum ferpentem non absqj caufa

vocarunt,& Mercurio ferpcntes adhibuerunt,cum 6ccaudam qua(i

trahat,& nunc huc,nunc UIuc volubili ponderc procurrat: Serpens

enim ut ferpir,fic & Mercurius,qui alas in pedib^ & capite propter-

ca habet. InAfncaferpentcsvolatiIeseirefcrunt,quidepopu!a-

rentur omnia,nifi ab Ibide vaftarentur. Unde Ibisintcr iCgyptias

imagines facras ftatuitur, tum propter manifeftam utilitatcm,

quam toti rcgioni prieftat,tum propter occultam rationem,quam

pauciores intelkxerunt. Draco hic demorfa cauda, pcUc vcteri ab-

jcda ncvam acquirere una cumjuvcntutedicitur, utnonfolum

cornicibus,corvis,aquilis&cervis naturavitam longiorcmcon-

cefleritjfedctiamferpcntinogencri. FormicafenefcensaLisacqui-

rit/icquoqjmultivcrmes. Homofencfccnsterrasmandatur^atex

tcrra rcdivivusxtcrnxvitajconfccrabitur. Exqaolibctferpente

combufto fit pulvis, qui aflumiturcontraomniavencnainnoxie

cummagnoeffedu. EjusmodiAlcxipharmacum fieriquoqucde-

bct ex hoc dracone, qui jam caudam fuam (qua: in vipcris amputa-

ri folet) devoravit, contra fortuna? & corporis mala prxien.

tiflfimum remedium.

Opus

EMBLEMA XV. DefecretU Naiur^, 4f

us figuli, confiftens in ficco 6c humido , tc

doceat.

E P 1 G R A M M A XV.

ASfice ^nam celerifigulm fm njafafiguret

Axe rotoe, argillam dum pede mifcet aqtt<t t

In hinii iBi eHfiducia rebus , ut humor

Pnl^veribics ficcis temperet artefitim,

§ic moque tufdcies exemplo doBior ifio,

Tfrram aqua nefuperet^ nec fuperetur htmo.Ut

44 D I S CU K S U S XV.

UTorbis hicterrcc & aquae complcxuconglobatnseftin unumcorpusrotundum , (ic quoqjfigulinuni op' cxiisdem clemen-

tis particulatimcompofuumvidctur, ncmpeexficco&humido,

iit unum tcmperet aliud:(i cnim terra elTct absq^ aqua,necOccan9,

mare, lacus,fluvii,fontesve exifterent prope terram, ipfa nihil ex fe

fcrret,fcd fterilis maneret:Sic nifi aqua eHet intra cavitates terrae re-

cepta, at circum illam fiarct, facile totam rcrram tcc;crcr,atqueita

eadcm inhabitabilis maneret : Vcriim ciam una in aliam amicabili-

ter intrarit, & aqua terrae ficcitatcm , hsc illius humiditatem mode-

rata fit mutua fui commixtione,hinc fertilitas &commoditas urri-

usqj elementi confpicitur: fimili modo figiilus lutum aqua: mifcet,

ut maffam inde tracrabilem efiiciat,quam rota fua citjrmar,& aeri

exponit calido,ut pedetentim exficcctur: Poft addk ignis violentia,

ut probc indurentur, & in lapidem durabilem cjus vafa coalefcanr,

qux' & aqux & igni refiftant : Sic quoque in opere naturali procedi

ipfi Philofophi attcftantur,ideoque documentum a figulis fumi de-

bcrcaflerjnt. Quoadiiccum enim & humidum,h.e.tcrram;&aqua

in utroqj multum adfinitatis efle:Veri^im in modo coctionis & eJc-

mentorum componendorum matcria & formaplurimumdiflc-

rentijs exiftcre non dubitam^: Figulina^ enim tcft^E artificialcm for-

iiiam,tin£iuraPhilofophicanaturalemomnin6habet,iisquetantb

nobiliorem,quant6 hujus materia illarum excellentionUtrumque

opus terreum quidcm eft,at inPhilolbphico nihil cfle dicitur,quod

coelum a eris non petierit,in illo terra crafla,& focculcnta predorai-

natur : Etfedlus utrobiqj lapis cft,ibi communis,hic Philofophicus:

Qup nomineperfonaqusedam feduda faditioshpidesfeulatercs

magno numero cifti^inclufituni, alteri verofilicescandidiorcsad

ccrtum tempus,Diabolicisconjurationibusdcfi]perfadis,quibus

hi in argcntum,illi in aurum purum convcrti debuerunt: a t cum hi

Philolbphorum lapides cfleputarcntur,idcoquemagnapecunia£

fummainvariasrescoemcndascftufacflet,dum cxpcclareturno-

vum aurum &argrntum,adcerrumtempus,quo cumidnonappa-rerct,ncclapidesinavu"um,<iuodiperabatur,convcrfieflenr,pudo-

rein

D I S G U R. S U S X V. 45

remmorsfiniit: Noncniminclc,inqiionaturaIitcrnoninefl-,peti

debetaurum vcl argcntum^cumMagia diabolica in opcrjbusliifce

divinis locum non inveniat, fed tantum ab iis diftct;quantum ejus

authorabhominedevoto&piOjinfernusacoeio: Itactiamfivcrus

lapisPhilofophicus habeatur, non tamen quisquam ribipcrfua-

dcar,rcs impoOlbilcs hoc prieftari pofTcjUt Ifaac admonet: Cum ad

impoiribiiia ncmo adftringatur , tamperlegcs naturx, quamPoli-

tix:Indc dc gemmnrum pcr eum transmutatione, vitrique mallea-

.bilitatepriEltada,quilibetipfedignofcat,anhcercsfmtporfibiIes,5c

huic naturcE convcniant ncc ne : Multa per allcgoriam diccre Phi-

lofophosGcber affirmat, & dc fciplb, quodubiclarelocutusfit,

niliil dixcrir , ubi autem pcr figuram , ibi vcritatem, tanquam triti-

cum fub paleis abfcondcrit. Qnje quis fcminat, eadem & metet,

quodin vcgetabilibus & animaUbus locumhabet,quamvisdiverfc

fpccics a feminatis aliquando proveniant : An iicEc metallis appli-

cari debcant, qua: non pcr femina propagantur, ut iIla,confidcran-

dum erit: In hispartes folumodbfunt homogcnca?,fulfur&argcn-

tum vivum,iniftisheterogcnca:lcuorganJci-Ecxifi:unr: InhisnuUa

rcceptacula feminis, in iftis vero funt:In his nulla nutritio^augmen-

tatio aut cxtenfio in omnesdimenflonesinvenitur, inillismaxi-

me : Imbhxc funt elementata pondcra fola mixtionem agnofcen-

tia5illaetiampr2etermixtionem,animamveivegetativamveIfen-

fitivam: NihiiominuselTe aliquidinfubterraneislocis, quodjani

non eft aurum per naturam , absque dubio vcrum cft : Hoc quis ef-

fe auri femcn analogum negabit ? Cumque aurum & natura aurifi-

ca fint unius originis, licet hafc nobilioris formae, idcoque cognito

auri femine , de hujus quoque conftabit : Philofbphi ficcum & hu-

midum , fcu fulphur & argentum vivum id cfTe affirmant , quodpuriOimum ex duobus montibuspeten-

dum fir.

1

F ? Hi-

^C EM S L E M A XVI. Defecretls NaturA.

HicLeo, quas plumasnonhabet,alterh;ibet.

EPIGRAMMA XVI.

VlcloY quadmpedum Lco peElorefortis & ungut

Ahsque metu pugnat, dijjtmulatquefugam:

Aligeram cui tu pedihm conjunge Le<xnam^

m^x -volat (157* fecum njidt rele^are marem:

lHefed immotmflat humo , retinetque ^olantem,

7i(X£ tihi natur^ monjlret imago wiam>Leo-

DISCURSUS XVI. 47

LEonem non tammagnitudine&roborecorponsquamgcne-

rofitate caetcris prjevalereanimalibus, abexperientianotueft.

Si in venatu videatur, erubefcens dare terga,fcfe paulatim recipit,fi

multitudine opprimaturrRcmotus ab abfpedlu vcnantium,fugam

propere molitur, turpitudinem abfconfione purgari exiftimans:

Saltu caretinfuga,quo utiturjdum quid infedatur. Ejus oflafolida

funt minimeque vacua,qua: adeo dura dicuntur,ut inccr fe concuf-

fa ignem vclut ex chalybe & filicercddant. Omnium maxime igncs

reformidat. Videtur ex natura Solis fubftantiam dcduccrc. Namimpetu & calore cstera praeftat animalia, uti Sol fydcra , prxterea

oculisfcmper igneis &patentib' cernitur , utSol patenti igncoque

oculoterramconlpicit. Lexnaprocatulisdimicansoculosintcr-

ram dcfigif,ne venabula expavefcat. Lco ubi Pardicoitum ientit,in

adultcra lcsna fupplicium fumit, & totaviconfurgitinpoenam.

Propterea lcicna culpam & odorem fluminc abluit,aut confeia fcc-

leris & mafculi metu fugicntem adultcrum comitatur. Quam mi-

ram hujus bclua: naturam dumPhilofophi contcmplantur,de Lco-

ne varias allcgorias, quafi hieroglyphicas fcripturas de fue arcano

opcrc attcftantcs,produxerunt. Lconem cflc animal conftans , fir-

tnum, dolis carcns&fufpicione animadvcrtcntes, potioremfuae

compofitionisPhilofoph.partem huicaflfimilarunt. Utenimipfe

non fugit,fic nec hjec: ille folidis olHbuSjita hxc fixa & vinci nefcia.

Lexna vcroab adul terio uti non eft fcmpcr libcra aut immunis , ita

nccLuna feuMcrcurius omni maculacarct , fcdabignarisnunc

huic,moxill!niateria,'adjungitur,undepotiusadulteraconjunctio

rcruminnaturadifcrcpantium ,quam vcrum matrimoniunicom-mittitur:Expardocnim&]eafnagcniti,nonhabcnrfpcciofascirca

colla,&armosjubas; quoinfigniornanrurfoiiuiiconcepticxLe-

one. Lc:ena itnque philofJphica fuo proprio mari conjungatur,&

genuinus gencrofusquc indcnafccturleunculi-s, quicxunguefa-cileagnofcipoterit. Oportctvcrblca"namefrenonquamvis,fcda-

latam, qua: cum leonc piignas inirc pofl jt, frcta fuarum plumarumpernicitate j ne fcilicet ijlius nimia iracundia fupprimatur , fcd fi

quan-

4« DISeUR.SUS XVI.

quando absquc caufa in furorem incidat , fugam meditari. Ipfc

'

cnimdumfugiturammoratur, majoriergacamamoreincitatur,

poftHtemfadtaamicitia. VerLimquisunquam,dices,viditlexnam

alatam, autplumx lexnx quid profuerint? PropeCythasronemmontemvalliseftprofunda,inquanonnifilea^n.-EVolatiIcsvifun-

turJn ipfo vero montis ejusdem verticeLeo rubens verfatur ex co

generc,quodHerciilestrucidavit. CaptandusitaqueLco eft,&in

vallcm ducendus, & mox lejena: alatie copulabitur : Illa quoque fa-

cile fe fuperari patietur, nempe par apari. Poft cx valledidaiti

montis cacumen uterque fublimanduscritj&abhincnunquama

fe invicem fugicnt , at fempcr inviolato foedere commanebunt.

Lconum captura, fateor,noncft faciiisjfed multis pericuiis obno-

xia,nihilominus inftituenda erit. Leo non pafcitur cum kiKna, fed

feparatim errat,uttradunt. Hinc cujusque indagatio &venatio fe-

orfim fieri debet: Quodfiveroutriqueaprimisunguiculis, cumprimb incedere incipiant,quod fit poft fecundum a partu menfem,pullileoniniconquirantur,&adultioresfadi,ut didum,conjun-

gantur , rcs carebitomni periculo. Nafcunturautem verno tcm-

pore,quodobfervandum,apcrtisoculis. Cum vero poftpartum

Leoncs obliquo ingrediantur itinere , ne cubile deprehendatur,

ideolumma diligentia& cura inquirendi, eorumquepulliauferendi eruuL

Orbi'

EMBLEMA XVIL Ve fecrens Natuu. 49

Orbita quadruplex hoc regit ignis opus.

EPIGRAMMA XVII. .

NAtur<e(^mmitari5 0pmi tihi quattmr orles

^H<xrtnii^ inttrim quos hnjhignU agat,

Imm Vukamim Ytftrat^ hem monjlret at alter

MercHrium^Lunam tertimorhii hahet:

^uartmi AfoUo, tum^ natune auditur ^ igniSy

^Ducatin arte manm iUa catena tua^.

Phi-

5-6 DISCURSUS xvir.

I)hilosophi dcquatuorignium gencnbusad opus naturale-nc-

- cefTjriismultisinlocismemincruntjncmpcLulJiuSjAuthorSca-

lx,Ripla:us,& alii quamplurimi : Et iiincloquens de ignibus,(ScaIa

inquit) Raymundm : Notandumefi quodhicjacent contraritx. operatio-

nes: .Quiaficut igniscontranaturam diffolvit Jj?iritum corporisfixi in

ai^uam nui>ii,(^ corpusfpirituivolatilis conjiringit m terram congela-

tarn^ ita contrario igriis nnturac congelatj^iritum dijjolutmn:, corporisjixi

in terramglobofan-2^^ corpus fpiritus volatilisjixum per ignem contra

naturam rejolvitnon in aquamnubis-,fedin aquam PhilofRipUus cla-

rius de hiiceignib.Porta 3. fic loquitur : Quatuor fi^ntigniumge-

nera^Oju&fcire dcbes^naturalisy innaturalis , ^ contra naturam^ ele-

mentalisqs, qui accendit lignum : His ignibus uti?nur,^ nonplurib.

Jgniscontra naturamdebetexcruciarecorpora, ipfe efi dracOyquemad-

modum tibi dico, violenter comburens, ut ignis inferni, Ignis naturtx. ejl

tertium menjiruum, ille ignis naturaliter ineji cuiqs ^ei : Ignem occafio -

natumvocamus innaturalem, ut calorem cinerum^ balneorUm adpu-

trefaciendum : AbfqjhU ignibus tu nihilperduxeris adputrefiBionem

^

utpofftfepr.raritua materia^utfimulftproportionata ad novam csn -

JunBionem: Fac igitur ignem intm in tuovitro^qui comburatcorpora,

ejfcacius^quiim-ignis elementalcs. Ha^cilli: Igncsver6dicuntur,quia

virtutem igneam habent, naturahscoagulando, innaturahs diflbl-

vendo,contra naturam, corrumpendo, eJementalis, calorem&primummotumadminiftrando : Atq; in his catenatus ordo ob-fervatur, ut fecundus a primo, tcrtius a fecundo, quartus i tertio&primoiimuxincitcturadadionemjficutunusfitagens^&alterpa-

tiens,idemq; agens & patiens diverfo refpedu : Quod in annulis

feuftylisferreispermagnetemcontinuatis,&mutuo attaftu con>

nexis animadvertitur,ideminhifceignibus Elementalis enim in-

flarmagnetis,vim fuam mittitperlecundum & tcrtium ad quar-

tumufqj, &unumaIteriperopcrationesmutuascon)ungit occo-

ha:rerefacit,donecinternaad:io interfuperiores perada fit. Pri-

mus efl: ignis elementalis re& nomine, fecundus aer cft five aerius,

tertiiisaqueus feu lunaris naturx, quartus tcrrcus : De primo fu»

perva-

DISCURSUS XVII. pfupemcaneum cfl:, aliquid diccrc, quia omni videiui & tangenti cognitus

eft : Trcs rcliqui fuin dracones, mcnftrua, aqnsc, rulhica Sc Mercurii

;

Dracones, quia vcnenofitatis participes,dcvorcnt fui gcneris fcrpcntes,cor-

pora fibi commixta atterant & aitcrcnt, hoc cft, folvant & coagnlcnt :* Mcn-ftrua d!cuntur,quia ex illis foetus Philofophitus producitur&nutritur, ufq;

adejusnativitatem : Lulliusinlib.de quintaeflent.dift. ^.dupicxhabctmen-

ftruum,vegctabilc&: mincrale ; Riplscusinpr^fationeportarum triplcx,quas

rcveraunum liint&conveniunt : Ex omnibus enim illis iimul fit generatio

fffletus& aqua alba ejus ortum pr^ccdit, quas non cft de fubftantia foetus fed

fuperfluitare,idc6q^ fcgreganda : Aqu^ funtj quia aqueam naturam in igne

oftendunt, hoc cft,fluxum & liquidiiatem, qu^c aqu^e convenit : Aquarumefl*e diverlas&mirabjles proprietates conftat, quarum alias funt lapidefcen-

tes, dum in duriflimos tophos ad iTdificia hominum peraptos coaguhntur»

Hifce perfimilcs funt aqu^ Philofophieae minerales,qux indurefcunt, & in la-

pideam rcfiftcntiam tranfeunt : Sulphuraquoqjappdlantur&bfulphurisvir-

tutcm, quam in fc habcnt : Nam fulphur natur«E cum aliofulphure mifcctur&fitunum,&duo fuiphura abuno folvuntur, unumq; a duob. fegregatur,&

fulphuraafulphuribuscontincntur^utYximidius inturba inquit : Quid au-

temfulphurafintibidemDardaris declarat his verbis : Sunt autcm lulphura

animx occulta' in quatuor clementis, qux pcr artem extradcc fe invicem con-

tinent naturaliter di conjunguntur : fi autcm occultum, quod cft in ventrc

fuIphuris,aquarcgatis&:bcnemundctis,occuItum obvians fuae naturjc lasta-

tur, fimilitcr aqua pari fuo. Alofius quoqi dicam, inquit, vobisjam qmdJit : IJnumqmdemyC^Hod eft argentum vivum igneum, duOf corpusineocom-'

Pofitumj G7" terttum eji a<juafulj)huns, cjua ahlmtur& teritur ac regitur ununf»

donec op/.'s veragatur: Quod de fulphuribus diftum, idemde totidemMer-

curiis intelli^cndum erit : Sicenim ille ipfc Mofius in fequentibus: Argenm

tum vivum Camhar e^r magnefa^ argemum vero vivumfeu auripigmentum

eftfuhhur, cjuod •:fcendit de compofto mi(}o : fed teftimonia^ciimfintinfinita

&:cuique obvia, intcrmittam huc phira adducere : Hi quatuor ignes quafi

fphaeris& orbibus indufi funt, hoc eft, finguli habent fingula centra, a quibus

velad qu^ecorumtendat motio,atnihiIominusitapartimanatura, par-

tim ab arte coiligati obfervantur, ut unus absque alio nil aut

parum operetur, imo unius acftio alteriusfitpafifioj

&: econtra.

G z EMBLE-

51 EMBLEMA XVIII. Defecretls NmnlIgnire ignis amat, non aurificare, fed aurum.

EPIGRAMMA XVIII.

1 quoi agens fuerit natuYce^mittit in orhem

Vires atque fuas multiplicare cupit,

Olafic ignisfacit ignea cun5ia^ nec ejl res^

nAbsque fua caufa, nohile qti<x. det opm,

Aurum ml ignit per fe^, fiilignls inaurat^

^^odlibet agnojcit quodjihifemen inefl.

Natu-

DiseuRsus xvriL^i

NATiiRi^ operaiidi ratio eftin omnibiis univeifi individuis,

utrimpliciutaturproccfluadunumiimpliccmmotumperfi-

ciendum, qucmadmodum apparct in Anatomia corporis humani,

inquounusmufculus tantiim uni infervit motui,ncmpc attradi-

VOjexpanfivo vero alter primo oppofitus, ita ut,fi in gyrum ali-

quodmcmbrum ducendum fit,id variis in circulum pofitis muf-culis cfficiatur: Ita ignis operatio una 6c fimplcx efi,ut nimirumcalefaciat& igniat,imb fibi affimilet &comburat omnia, quibus

admovetur,fi fint combuftibilia : HincAviccnna in lib.de congcla-

tione lapidum, quod cadit, inquit, in falinas, fit fal, & quod in

ignenijfitignis, fedqua:dam citius& quicdam tardius,fecundum

potentiam aclivarum &refiftentiam paftivarum : Eftq, locusin A-xabia, qui colorat omnia corpora in ca cxiftentia, fuo colorc ;

Itafingulx res naturales fibi anatura infufam virtutcm pollldent,,

qua agant in fibi mixta vel admota aftimilando & alrcrando eo-

rumnaturam&formam: Quod in vegctabilib.& animalibus gc-

neratiocftper feminum propagationem, hoc in fimplicibus vei

fimplicitcr mixtis corporibus cft virtutis infufio & aflimilatio :

Sol, coeli iumen, radios de CcCe projicit in tcrras, qui coiicdi in

concavis vel comburentibus fpcculis, demonftrant fefe a talicaufa

produclos effe, ac quafi formas projciflibilcs Solis vidcri: Undeconftatradiosfolaresniliilaliud efle, quam flammam igneam ex-

tenfam & difperfam in amplam latitudincm,quiE colleda & itc~

rum infe condenfata inftrumentisconcavis,diaphanis& circiila-

ribus vel repercuftivis,concavis & chalybeis fpeculis,uti flamma.

emicat &obviacomburit : Eundcm ad modum in quodam clc-

mcntatocorporcvirtusqu3edam,velut vapor, difpcrgitur, quze fl

colligatur&attraharurinunum,fitaqua&exeaaqua terra : Hinc

Avicennaantcallcgatoloco, ex aqua, inquit,fit tcrra, cum vin-

euntcam qualitatesterre & e convcrfo. Eft autem rcs quscdam,

quauruntuf quidamingcniofiamivolunt rcm ficcam coagulare,

qua:componiturcxduab.aquis,&diciturlac virginis^quodcft e-

juscffccluscertiiruiius. Haec illc: Sunt,quipromittant; fe in ma.-

G 3 gnetc

54 DISCUB.SUS XVIII. \

gnetehpide vires duplicarc vel multiplicare poflcj veluti e>usmo-

dinobisvifuscftargentoincluliisvixpondere unius libr£e,qui an-

choram ferream 28. iibrarum attraxit & fuftinuir, quodimpolli-

bilefuiflet,nifivis audior& fortior redditain co extitifler5 quod

absque dubioper revocationem difpcrfarum virtutum in unumquafi pundumfeu polum, fhdum fuit, vel ex magno corpore in

minus attradioncm earundem > Invcniuntur alii, quid plumbi-

ficumlapidem exSaturni fuIfureaauiainMercurium vulgi donec

indecoaguletur,infufa,6cretcnta,fieri pofle dicant,quiMercuri-

um communcm continue convertat in plumbum* Qmdam ex

antimonio vel ejus ftellato Regulo cuprum ex cupri odore, eo

temporis fpatio, quo quis ovum comedat, efficerc pofle jadanr,

imo omniametallafeciflerveriimillisfuafitdcbita fides, quamvis

in hoc mihi non fiat verifimile : Audaciores , nefcio an feliciorcs

funt,quiaurumex auro deducere conantur [uxta Poerjeaurei di-

dum; Hordea cui cordi,cicmumferithofdea,inauro fcminafunt

auri. Habct quidem qu-.-Elibetrcs naturalis vim quandara fefe mul-

tiplicandi,athxcin vegetabilibus & animalibus fiiltem rn aduni

proferuntiir,ncutiquam in metallis raincralibus,terrx folTilibus

aut meteoris : Piantarum qua^dam cx parvo feminii grano orts

dant nonraromillcautplura fcminum grana,feque ita muItipJi-

cant&propagant,idqiieannuatim iAnimalia &:fuoshabent fcetus magnive!

parvi numerj,procujusque natura. At nurum, argentum,pmmbum,ftan-

num,fcrrum, cuprumautargentumvivamnunquam inventumeft co modofefevelfuamfpeciem muItiplicafrc,Hcet unuminaliudcommutatum S^nobi-

iitatum fajpiflime rcpcrtum fit : Nihiiominus Phiiofophi affirmant , ut migne ignificandi principium extat, (ic in auro aurificandi : verum tinf^ura

quseritur, cujusmedioaurumfiat: Hxc inda^^andaeft in fuis propriis prin-

cipiis& gencratiombus non in alienis : Namflignis igncm produc3t,pyruJ

pyrum,cquusequumtumplumbum piumbum & non argentum, aurumau-

rum& non tinfturam gencrabit : Adhxc aurum Philofophis proprium efVj

quod nonncgant pro fcrmcnto tn fine operis Lapidi auriiico adjici dcbere^

fednecc{T;iriorequiri quoqucaflerunt. Cum [ermcntum ducat fcrmen-

tatum infuinaturanijflnequotota compofitio ad perfc(^io-

nem liUPQuam ledirer,

Si Je

EMBLEMA XIX, De fecretisN^tur^.^;

Si de quattuor unum occidas, fubito mortuusomnis erit.

EPIGRAMMA XIX.

Bh dfidjlant fratres longo oriine^, pondera tcrrce

^orum unia dextra fnjlinet , alter ai^ticc

:

Aerisatqm ignh reliquii ejl portio^Jl ^is

Ut pereanti unumtt4modo morte premas:

Et confanguineo toUenturfunere cunUi^

HatUTiX quia eos mutua 'vincla ligant.

VotTM

^C BISCURSUS XIX.

POET^fingunt Gcryoncm HifpciniiERcgemtricorporem cxti»

tiric,quibovcspurpureicolorisl"iabucrir,quibuscanis capitum

duorum&Dracoleptcm,ut cxcubitores pra^fc(5li erant: Ipfe au-

tcm Geryon Chrylaoris ex fanguine Medufiu nati filius,& DracoTyphonis & Echidna[?, traditur : Qux ciim nullihiftoriae aut rei,

prout fonat, vcritati conveniant, Scm omnibus Chymicisallego-

riis applaudanr,non immerito hifce a nobis aggregata funt. Per

Gcryonisveroterna corpora,tres faciesin uno patrc vifas,juxta

Hermetis mentem, intelligimus, vcl,ut alii volunt, quatuor, ad

elementatotidem refpicientcs: Exquadranguio enim debet fieri

trianguIus,utilleexcircuIofa6tus,(]c hicin circulum reverfurus

:

Eft autem corporumGeryonis, aut elemcntorum tanta conlan-

guinitas <5c naturalis coniundio, ut uno fuperato vel occifo^& reli-

quaexfcfecoiicidant&putrcfiant,absq5 ulla vi manuali adhibita..

Debicorporibus notum efl,quod uno mortuo & alter tabefcat

:

quemadmodum puerum 4>annorum aetatis in Italia vidimus bi-

corporcm,quifratris(ibi adhitrentis caputintra fuum corpusabs-

condcbat,cxtera propendcbant umbilicotcnus,inquo coUigati

feu connati erant: Quod fi ille, qui propendcbat, & quia longe

minor,geflabatur abalio, durius circa manus aut pedes rangere-

tur,hincmajordoIoremfcnfit,{mb & famcn,(i minorexinanitus

cibo foret. Atq; h.-EC eft naturx combinatio & fympathia, quamembra &partcs uniuscorporis vcl cum alio connati sfficiuntur^

&in feinvicem commovcntur 5 Ex quibus li unum fit fanum &iIlaEfum,nontamcnindereliquaneccllari6 fana autilla:la manenr,

fi vero Ia;fum gravitcr, & reliqua compatiuntur, eodcmqj malopercunt:SicfivjcinusmultumIucrifaciat,indenihiIcommodi ad

vicinumpervenit,atil incendium patiatur,plurimummali: Namtuaresagitur paricsciimproximusarder. Ex unius itaq^ horumquatuorfratrumintcritu,quod &aliitrcs moriantur,non eftave»

ritateabfonum,ci[midvariisrnodiscontingcre poirit,vel quia u-

no partu & patre ac matre editi cosdcm vitas terminos, ut initia,~ex-

pertifinr,ut quibusdam contigiflc Icgimus,forte ex aflrorum in-

clina»

DISCURSUS XIX. Sf

clinationCjVelquianonrolumanimiSjfed &corporis artubusco-

hsereant, vel mentis confternationc, forti imaginatione in pcftife-

ralue, velcxfoederisvoto : Inlndiafub imperiomagniilliusMo-

golli (qui nonus nunc ex pofteris Tamberlani ibi regnat) gens

quacdam Ethnica degit Pythagoriconim nomine,apud quam ab

antiquo tcmporc hic mos obfcrvatur huc usq; ut fi maritus moria-

tur,uxor ejasignecomburatur,aut ut nunc, pcrpctuo in fummainfamiavivat, dereUda ab omnibus & quafi pro mortua habita,

quod ideo factum , ne vcncnis uxores viris fuis vitam abrumpe-rent, nifi&ipfxmori vcllent: Sic in opere Philofophico, uno cx

fratribus niortuo,& alii igne percunt, non coade , fcd ultro, ne

cum moeftitia &c infamia fuperftites vivant: Aut fi unus petatur

fuftc,ferro vcl lipidc, ipfe inteftinum bellum cum fratnbus inci-

pict,utpatctinTcrrigcnis cxdcntibusdraconisnatis contrajafb-

ncm, & ahbi ctiam contra Cadmum infurgcnribus, atque fic o-

mnes mutua internccione cadent: Tange enim vcl laede aerige-

rum,& ipfe infurgct in duos fimul,fjbi propinquiorcs, nempe a-

quarium &ignifcrum,fed hi utrinq^ in tcrrigctum 6c primam pu-

gnamcicntemfc opponcnttamdiu^donec murua fibi dcderint &acccperint vuhiera, quibus cxtinguantur: Ita enim comparatumeft cum fratribus

,quod qubfc impcnfuis & acrius amcnt, fi fcmcl

feinccpcrintodinCjirrcconciiiandifint,fcd fe ad nccemperfequan-

tur, vcUiticxmclle dukiftlmo in calidiori ftomacho autcpatc cor-

luptobihs amariflimageneratur. IntcrfiGe ergo vivum,fcdita,ut

mortuumrefufcites,ahasraorsoccifitibinihilprofuerit j Morse-nimillum rcvelabic, ncmpc dum rcfurget,& fugicnt abeomors,tcncbriE& marc, utHermcsteftatur,SolisqucradiosDraco fugict, ^^fSr

quiforaminaobfcrvabat, fiHusquenoftcrmortuus vivit,&Rcxabigne vcnit: Beli/2us'mCui mctaphora apud Roftrium idem innuir,

cumdicit: Ethocpat^quando extraxeris mepartima naturamea,<ir

partim uxorem meam a natura ficay & pojlea occidatis naturas ^fufcitamur refurreciione nova & incorpcrali , eo quod poliea morl

mn pofumus.

H Natu-

^ EMBLEMAXX. Defecretis Natura»

Naturam natura docet, debcllet ut ignem.

EPIGRAMMA XX.

FLamma,^oratqu<x cunBa, welut Draco.gna^viter urfit

Vtrgwii exmium 'vifuperare decm:

Hinclachrymiifuffiija-virodumforte^idetur^

iBe fuit mijerceferre faratm opem,

Frotinus hanc clypeo ^elans contendit in hojlem,

Bt docuit tantasjpernere mente minoi»

CoM-

DISCURSUS XX. 5f

CoMMiiNB Philofophorum fymbolum eft,quo fc mutuo a-

gaofcant, natiiiam a naturaduci, doccri, regi, ruperari,nem-

pc dilcipulam amagiftra, pcdillcquam a domina, fubjedtam a regi-

na,im6fiHama matre &affinem ab affini : Id quam vcrum nt,a

quotidianapatetcxpericntiaineducationefobolisapudhomincs,

aUisqueadionibus, ut litcraria inflitutione, dominatione & fimili-

bLi§. DeUifciniisicribitPlinius^quod una aham in canendo eru-

diat, attcndat, obfervet, imitetur, vincat aut fe vidam dolcat,

quodque in ccrtamine aliquando fijperata gutturc rupto, pereat &inmcdiocantu exanimiscadat: Videmusquoq; quomodoomniaavium gcncra luos pullos adhuc implumcs ac teneros ad volatumincipiantafluefaccrc&inftituerc, ut non fblumin illis natura,fed

quoquears aut ufus volandi habitum compararir, quamvis po-

tcntiam &orqanaadcam adlioncm cxercendam fola naturadcde-

rir,finequibusnec inftitutiofcu arsfund.imcntum aut locum in-

veniat: Itahinniadcurfumab cqua, catuli ad Jatratum acane &vulpcculac ad dolos inftruuntur, nec ul!a natura feu narura^ fpecics

animata & fcnfiriva invcnitur, qu^ non aliam naturam, ncmpefuamfoboicmducat,doceat& rcgat,vcl ab alia, nempc parentc,

fe fupcrari patiatur. In vegctabilibus difciplinam cjusmodinon a-

nimadvcrtimus, artamenuiusin illishominumq; manus plurimii

valcre obfervatur ; Nam dum mclus in licrba efi:, cxpurgari ab inu-

tilibus carduis, lolioq; poteft, dum arbor adhuc virga exifiit, in-

curvari& ad placitum ut crefcat, cogi poteft 5 Sicin mctallis & Phi-

lofoph. fubjeclis una natura aliam in igne tcnct» confcrvat& ruta-

tur i prout notum cft fuforibus& docimaftis, inprimis vcrb re-

rumnaturaliummagiftris: Fcrrumargcnto&auro adhuc tcnelio

& fpirituali, ut vocant, in mincris fuis cum Cadmia, arfenico, anti-

moniove prxdatore commixto, pluiimum fubvcnit & obftetri-

ccm manum prxbct, fi in igne furnorum in mincras cxurendas

conjiciatur ^ Eodcm modo ipfum ferrum, fi in chalybem mutari

dcbeat, nccomburatur,faIvaturlapidibusalbis adlittoramarisin-

ventis: NonnuUipulveribus metallicis hquefacicndis ne pereant

H 2 ni-

^ DISCURSUSXX.nimio igne> fupennjicinnt vitri criftallini pulvercs, aut fel vitri

:

Hujus vicePhilof^ fuaEudica utuntur, quam Moricnus dicit eflc

quoq^ fcl vitri &c in vitreis vafis quarendam : Calor enim ignis cor-

pusipfumfcflinacombuftioneconfumit: AtEudica cinpponitur,

ipfa corpora in terram mutata ab omni combuftione curabit

;

Namcorpora poftquamfuas jam non rctincnt animas, cito com-buruntur: Eudica(foex vitri) quidcm bene omnibus corporibus

convenit: nameavivificat& aptat, & ab omnicombuftjonede-fendit: HiEcMorienusRomanus. Hsc itaqjeftnatura,qua^docet

aliamnaturamcontraignem pugnarCjeiq, aflliefieri,qua^ eft ma-giftrainftituensdifcipulam, & fi bene refpicias,qux eft regina regens fubje-

ftam, & quae eft filia nobilitans matrem ; Hic cft fervus illc rubens , cjui

matrifu^Eodorifcrae matrimonio conjungitur, Sc exilla generat parentibus

fuis longenobilioremproj^eniem : Hic eft Pyrrhus Achillis filius&' juvenis

rubri capillitii, aurci veftimenti, oculis nigris,pedibus albis: Hic efl eques

torquatusgladio&fcutocontradraconcm armatus, ut cx faucibus qus eri-

piatvirgineminviolatam Albificam,BejamfeuBIancam cognomine : Hic efl

Herculesmonftricida, quiHefioncm Laomedontis filiamCeto immani ex-

pofitam libcravitamonfiiro: Hic eftPcrfeus ille, quiAndromedam,CafTio-

pes& Cepheij-^thiopumrc-gisfiliam a monftro marino, ofienfo capiteMe—

dufasdefendit, & avinculisereptaminuxoremiduxit : Hiceft, qui comparari

poteft cumantiquisRomanisillisIibcratoribus&purgatoribusyI</l CHrno L»

Sc&zola^Horauo Cocltte,AIanltoCapitolinoy 8c his fimilibus ut urbem, vcluti

matrcm, periculis eripiat. Eft cnim hsec njtur^ ad pcrftiftionem alicujus

operistcndentisratio&via, ut ex uno aliud, ex imperfcd:o perfcdius dedu-

cat&expotcntia aftumfaciat, nccomniainmomcnto,fcd unum poft aliud,

abfolvat : Nechocfolum, fedVicarium quoq, fuf inpriir.is ftatuit,cuirelin-;

quitpoteftatemvit^&necis,hoceft,formandi aIia:ExcmpIi gratia, in gene-

rationehominisIongoutpotedecemmeniiumprocefTuutitur, ubiprimocor,

iuxtaAriftotclis mentcm, fabricat, tanquam vicarium&:pr|C2puum vifcus,

cor vero reliqua deinde membra ad nutritioncm, vitam, fenfus& generativam

potcntiamnecefTaria^delineatjefformat&perficit, iisqj vitam & fpiritus vi-

vificos impertitpcrfyftolem&diaflolem^fivedilatationem&compreirionena

arteriaium,quandiu amorbis&violentianonimpediatur : Atq;flcuna

naturaaliam docet, quod pro exemplooperis Philofophici

ceu clarifnmum, nnnotabis & fe-

, «^ucris. Fac

EMBLEMAXXI. Dt fecretis Natur^, €i

Fac cx mare &foemina circulum, inde quadrau-

gulum,hinc mangulum,faccirculum 6cha«

bebis lap. Philorophorum.

EPIGRAMMA XXI.

FOemitja mdsque unmfiant tihiciYCulm^^ex ^uo

Surgat, hahens cequHmformaquadratalatm»

'JiincTri^onumducaSy omni qui parte rotundam

Injhfiaeram redeat: TumLafis ortm erit,

Si res tantatu<x non mox uenit ob^ia menti^

Tiogma Geomctrxfi capiii omnefcies^

PLA.

€z ,DISCUKSUS XXI.

PLAToPhilofophus ille ccIebeiTimus menti humanx notitias,

quje funt artjum & rcientiarum omnium fundamenta.efle qua~

liinfculptas&imprefljs a6lu tradidit,quarum rememorationc &repctitioneomncsdodrinas capi & cognofci a quoquam poffe y

Quod ut probet, introducit puerum adhuc tencrum, ruo!em & Htc-

ris inculrum,cnm quo ira intcrrogationes geometricas inftituit,

iitpucradquarftioncsomnes rede rcfpondere animadvertatur,

&

nolcnsvO'Cnsqucfi\einfciuS;inmedia tam ardu^ fcientix pene-

trahapcrvcniffc. Undcomnemdodrinam& difciplinam nonabinitio difci vcl hauriri, fed faltem recordatione in animum revocari

(5crevolviapaerisftatuit,colludensadmagnumfuumannum,quo

antC4S.miiliaannorumfolariumea:dcmperfonx,rcs &:a6tiones,

ante coeli revolutioncm, codem modo,quonunc,extitiffeabeo

dicebantur: Veriim hsec efle absquc ullo vcritatisfundamcnto ib-

mniispcrfimilia,nemononinteliigit. Eflenobis infitas quasdam

fcintillas noritiarum,merasq;potentias, in aclumperufum & in-

flitutionem reducendas, non negamus : fed eas eflTe tantas & talcs

,

utartium&fcientiarumabsque ullo prarcedente cultu fmt femi-

jiaria,inficiasimus: Undeigirur fcienticE & artes pro\enerunt, 11

homincs noncasinvenerint,anexcoelovcIaDiis gentiumprimi-

tustradit3cfuerunt,qua:rentalii? Refpondeo, aliud efl: dicere,fub

cineribus tegi prunas ardentes tanta copia, ut fi faltem, remotis ci-

neribusproferantur, fufficiat ad ciborum codionem aut calefa-

dionem frigidorum nollrorum artuum, aliud eft, aflfirmare faltcni

fcintillasexiguasibilaterc,qusantequam fint ufui adcodionemautcalcfadionem,induftria;artc5ccura humana fovcnda?,cxco-

lenda:&augcnda^fintfuisfomitibus,alias facile extingui poflc, &in frigidos cinercs toras rcdigi : Ultimum Ariftotelici, primumPlatonicialTcrnnt: At iiltimo aftipulatur ratio & Expcrientia, pri-

mo laltemphantafiafcuimaginatio. Undcquccri poflct,curPlato

{i^^fcholxoftioinfcriprerit,Geomctria:rudcmin id non admitti,

cnmckpucruloseamactufcireaffirmarit ? Anfuntliomines forte

puerisincrudiiioresi' Autqua:puerifciunt,an adultiores illa obli-

vioni

DISCURSUS XXI. ^^

vioni trjdiderunt ? Id non opinandum erit; quia vidcmus briita

a natura edocta abhorrerc & cavcre pericula ab igne, aqua, cafii

prafcipiti&hisfimilia, etiamrecensin luccm edita, infantem nonlapcreautcaveretalia,nirilaerum aut digito pariim ufto ad ilam-

mam candelae inftar pyraufta?, qua^ alas adurit & decidit: cur api-

culajmufcajculexinignerafuo celcrrimo volatu fe non praecipi-

tanr, cum ab experientia non noverintpericulum indeipfis exori-

turum ? Quia natura eas docuit,at non hominem recens natum.Si Geometria acieo naturalis& facilis cft pueris, qui fit, cjuod ipfi Platoni qua-dratura circuli non innotuerit, adeo ut Ariftotelcs Platonis difcipulus eamfci-.

bilem efte, at necdum fcitam affirmarit ; Verum hanc Philofophis naturalibus

non incognitam fuiffe apparet ex eo, quod circuliim in quadrangulum conver-

ti jubeant,&hunc, pertriangulum,iterumin circulum :per qucm illi intelli-

^untcorpusfimpIiciflimumabsqiangulisjUti pcr quadrangulum,qiiatuor E-lementa, quafi dicant, fumendameflecorpoream figuramfimpliciorcm,qux

inveniripoffitieamqiin quatuor c©IoresEIementalesdividendam,S(: futurum

quadrangulum sequilatcrum. Quadrationem autem hanc effc phyficam &naturas convenientem, quilibet intclligit. Ex qualonge plus utilitatis ad

Rempub. ut&plusilluftrationisadhumanammentem pervenit, quam ex illa

mathematica & mere theorica feu a materia abftrada, Illa ut addifcatur,

Gcometramde folidiscorporibus agentcm oportct inveftigare,qua? figura-

runifolidarum, exempligratia, Spha?r2e& Cubi profunditas agnofcatur & ad

ufum feupraxinmanualemtransferatur : Si fpha^rs capacitas feu «ircumfc-

rentiafitjz.pedum.quantumeritunumcxcubilateribus, ut capacitatem hu-jusfphaeriEad^quet,econtra,fi fphaera 52. mcnfuras capiat in tanta circumfc-

rentia, quantum erit latus unum cubi, ut tantundem capiat, aut refpiciendo

a menfuris, quarum capax eft fphasra vel cubus, ad pedes cujusq; circumfercn-

uz. Similiter volunt Philofophi quadrangulum in triangulum ducenduniefle, hoceft,incorpus, fpiritum&animam, qua? tria in trinis coloribus antc

rubedinem prajviis apparent, utpote corpus feu tcrra in Saturni nigredine,

fpiritusinlunarialbedine,tanquamaquaj anima five aer in folari citrinitate.

TumTrianguluspcrfedluserit^fedhicvici/TimincircuIum mutaridebetjhoc

cftjinrubedineminvariabilem. Quaoperationefoeminain mafculum con-verfa&unum quid cum ipfo fada e{i, & fenarius primus ex perfedis

numerus abfolutus per unum,duo,cijm ad monadem iternm re-

dierit, io quo quies& pax arterDa.

Plum-

64 EMBLEMA XXil. De fecretls Naturd.

Plumbo nabito candido fac opus mulierum, hoc

cft, COQUE.

EPIGRAMMA XXII.

JJlsanu amasfacili njultim prcejlare lalore 5

Satur?ji infaciem{quc^ mgra)fparg€niues:

6t dal)itur tibi materies aWiifima plumhi ,

Pojl quod , foemineum nil nifi rejlat opm,

Tum coque, ceu mulier, qucs coUocat ignibus oSai^

Facfedut Inpropriis Truta liquefcat aquis.

QUEM-

DiseuRsus xxri. ^^

QUEMADMODUM intriviisftatuiEMercuriales una cumindi-

ce&infcriptioneponi folentad dcducendum ancipices via-

toreilaviamredamjflcquoqueaPhilofophis fcntcntiae qua^dam

acutae hinc indeineorum libris & voiuminibus allegoricis& dubi-

isfpariimftatuuntur,utinveftigator veritatis iis admoneri pollit,

&infcmitam veramquafimanu duci:Ex hifce haec emblematica

infcriptio unaeft , cujasha3cmenshabecur,quod ex aerc Philofo-

phico faciendum fit plumbum, ex plumbo ftannum, quod a Gebrovocaturplumbumalbum, qui docet quoque, qua rarionc Satur-

nus perlotionem cumMercurio migret in Jovem ; Qu^aproptcr

huic indici, quamvis Battologo, fides adhibenda cft, fi quando bo-

vcsPhilofophicasprodat,quo loco vcrfcntur,dum montibus,in-

<}uit,errant,&erantfubmontibusiIlis:Multienim,ut Arnoldusin

novolumin.c.i.tcftatur,in montibus errantes h^cc animaiia noncognoicunt: Venduntur autcm palam minimo prccio : In fum-

mis montibus etiam acftare nonnunquam, nivcs obIcrvanrur,ac

nubcs fa^piffime, quibus tanquam vapore & aqua plumbum ni»

grumabluitur&incandorem vertirur: In imis vcrovallibus&fo-

dinisillonim criftalU cx glacie congclati &indurari invcniuntur

unacumlapidefpeculari & ralco ad albcdinem&venuftatcm fa-

ciei commendato, (i oleum inde fiat : Inprimis verb Mcrcurius

clarus & currens, qui bene prxparatus Saturni nsvos emcndat,

eumquein foliumjovis evehit: Non autcm Saturnus & Jupiter

de vulgaribus intclligi dcbent, quia vulgaria metalla non intrantin

opusphyficum,feddelongaprceparationcpurgatis & phyficis fa-

d:.s : Saturnus omnium gentilium aut potius aureolorum pater

cft, & prima porra arcanorum : Cum hoc, inquit Rhafis in epift.

•aperiuntur porta^fcieniiarum : Huicfucccditfilius Jupitcr,qui pa-

tremdc regno dcturbavir & cviravir, ne fcilicct plurcs generarct

fiiios^Ex membrovcroviriliinmareprojedo nataeftVcnus tae-

minarum pulcherrima : Ex Jovt, qui eft plumbum candidum prae-

paratum,natifunt planetx reliqui,utMars ex Junonc.MLrcuriuscx Maja,Atlantis montisMauritaniaefilia,Luna&SolcxLatona:

I qui

46 DISCUKSUS XXII.

qiii quatuor fola codlione feu opere mulicrum, in lucem prodc-

unt : Pcr codioncm vcrb maturatio,& crudiorum partium difpcr-

fiointelligitur, qua: fitper VulcanuminPhilofophin? vafis : Non e-

nim arbitrandum cfl:, quod vulgaris fit coclio, quantum ad ope-

randimodum,,fedquoadfincmcum eaconvenit: Utenimmulierpifcesinaquismaturat, hoccftjOmni fiiperfluahumiditate ab illis

in aquas & aerem refoluta moUit, bulHt& coquit, fic Philofophus

fiium fubjeclum traclat, id in aqua propria, qux aceto acerrinio

fortiorefl:,macerando, coUiquefaciendo, folvendo, coagulando

&:fixandoinHcrmetisvafe,cujusjun(fi:urxfint flridifljme claufa?,

utdecet,neaquaexlialet, & id,quodm vafe efl:,comburatut: Hoceft vas fupra vas & olla Philofophica, balneum laconicum, in quofenex fudat: Sunt, qui pifces, carabos, cancros vel pifa rccentia

bulliantindupliciolla,itaquod iam dicla fint in olla fuperiori, &aquafolaininferiorijfintqiolleunalupraaliam dilpofita^ cum or-

bibus, ne vapor exeat: qua rationc folus vapor aqux alcendens

penetratcontenta&maturat, facitque ca tencra & mollia longe

perfedius, quam fi in aqua bulliiflTent. Hic efl: Philorophorum

modus laudatiirjmus, quo id,quod durum efl,emoljiant, quodcompa(flum,diflblvant, quod denfum rarefaciant: Aer enim eft

feuvapor infenfibilis, qui fruftus in arboribus maturat, coquit&perficit,nonaquacruda <5cfrigida, quatenustalis : Aerquoque cfl,

qui poma aurea inHefperidum hortis tingit & colorat : Nam, fi

bene confideretur, cbullitio aquae, qua carnes crudac coquuntur

quoad fint cfui utiles, nihil aliud elT:, quam aquse rarefadio & in ae-

rium vaporem transmutatio,cum bullxfiiit aer intra aquam con-

tcntus, qu2E facile evanefcunt, acre ex aquis in fuani iphacram

fe conferente > & aqua ir^ ccntrum fuumfubfielente.

1

Au-

EMBLEMA XXIII. De fecretts Naturd, €y

Aurum pluit, dum nafcitur Pallas Rhodi^&Sol

concumbic Veneri.

• EPIGRAMMA XXIIL

REs ejl mira ^jldemfecitfed Gr<3ecia nohh

EJHSj apt^d Rhodios qu<x celehratafuit.

J^hihm Aureolicsy refermt, quod decidit imhery

Sol uhi erat CypricejunUm amore Deae

:

Tum quoque, cum PaHa^ cerehro JonjU excidit^4urum

Vafefuo pluui<xfic cadat injlar aquce.

I Z AURUM

^8 DISCURSUS XXIII.

Au R nM aliqiiando in tcrras pluiflc, nifi allcgorice intelligere-

tur,!nl3niaeficr,affinncirc: Noncnim runtfluviiaiirifcri aut

todmx mincrarum aurcarum in nubibus, ut ibi generatum dici

poflet,ncctamcxigaiponderiseftaurr.m, utcum vaporibus attra-

ctumacftimciur. Scdtropushaxomniaadmittit&cxcufat. Quamvere cnim atlu Palias ex cercbro Jo vis nata cfl:,& Sol adulterioVe-

ncriconjunda, tam vere tScaurca pluvia cccidit 5 non quafi dubite-

mas, id urrumquc accid.flc, fcd ut vulgarem 6c litcralcm rcnfum

allegorice didis tollamus. Si enim verba fequamur nuda hujus

Emblematis, nihil iis abfljrdius,!! mentem.nil verius exiftit» Eft

autemRhcdosinlLilaprimbOphiura dida ob ferpentum multi-

tudinem,poftRhodosa rofetisibidem florcntibus, deniqj & Co-lofllcola a Coloflb folis, quiibidem cxiftens i nter 7. orbis miracu-

lanumeratus fuit. Hmc antiquiPhifofophi, cum eorum materia

mercurialiscrudainftarferpentis fe habcat,poftea vero praeparata

&:codaRofaepurpureumaflumatcolorem,a Rhodoiufula quas-

damfimilitulinesfumpferunt: Eadcmquoquecaufaeft,curciau-

reum imbrem aflcripfcrinr, cumSoI feuApolloVeneri concum-

beret: Hocprimitustropicedidum aniampra^buit,curRhodii fu-

perbioresfadi,quiatantiDiiapud ipfos liberis operam dedcrinr,

Solis quafi idolum ftupcnda magnitudine & fumptu erexerint.

Fuit enim,ut tradunthiftoria^,iKe coJoflTus^o.cubitorum altitu-

dinis ita pofitus, ut naves cxpanfis veiis intcr crura cjustcndcre

poflent: Digiti aequabant vulgarcs ftatuas & pauci polliccm am-plcdipotucrunt; ArtifcxfuitCharesLyndiusLyfippidifcipuius,a

quofaduscl1:annisduodccim:Poll:quinquagcfimum fcxtum an-

numterraEmotuproftratus,etiam jacensfuit miraculo: Soldanus

^gypti,cumRhodumoccuparet,ex^rehu)us ftatuaepoo.came-

los oncraflfe fertur. Quod Sol eft intcr planetas, inquit Philofo-

phus,idaurumeft inter miCtallaj atque hoc foli inprimis appro-

priatur ob calorem,colore virtutem& eflcntia m:Hinc aurca pluvia

debeturfolis gencrationi: cum parvifblesaVenereconcipiuntur:

HabetenimVenusrofeuminfaciecolorem, qui fi feminiSolisin-

fun-

DISCURSUS XXIII. ^P

fiindaturjfobolem hinc natamRhodiim revcra cffc oportet : Hiccri:formoriis,ro(is (imilis, Philofophorum filius qui omnium o-

cuIos(5cmcatcmadrc ilJicit &trahit, amorcmque mcretur, quonatononmirumcftfi miraculacontingant: Ipfeeniminomnibusfuisfadismiracoloflisfuturuscft, &: aurcampluviam excitaturus:

Hic ci^ fratcr Augias Solis fiHi,qui boves cx patrimonio habuit,

quorumiimctum Hcrculesuno die expurgavit: Eft dcMctx fra-

ter,quivdJus aurcumpofleditabjafone ocoupatum. DePallade

cx Jovis cerebro prodeunte absque matre,refcrunt,quod apudTri-

toncm amnem edita fit, ideoq; Tritonia dida : Sapientia^ prxfeda

Dca fingitur,qunjexcercbronata,ubi fapientise fcdcs, non imme-ritodicitur: Hujusquoqjnatalem aurea pluvia dccoravitRhodi,

ut in mcmoria hominum remancrct, quando in hanc lucem ve-

nerit. Inpublicogaudiofeufefto,utpote, Regis coronationc vel

etiamrcgiiEhacredisnativitateaurei nummialiquando projiciun-

tur in vulgus tanquam aureapluvia: SicinPalladisexorrucadem

contigit: Eft cnim Palias, fapientia feu fophia, qua; fanitatem in

dextra & divitiasin finiftrageftat,hominumquc faluri & commo-dispi"ofpicit:HuicPerfeuscaputMedulxfaxificum,ferpcntinis 5c

vipcreis capillis horrendum attulit, quo ipfaufa cft in clypeo ad-

verfushoftcsfuos,incultos&rudcspopuIos,eosin faxa commu-tando. Et rcvcra fapicntia feu Philolbphia naturalis incredulos

illosoforcs&inv^idosrcddit ftupidos&fcnfus intelledusque va-

cuosperilludipfum,cxquoChryfaornatus eft,qui Geryonican-

te di£tiTricorporis paterfuitjhoc cft,languincmGorgoneumlapidificantcm, quinihil aliud eft,quam Tinduralapi-

dis philofophici.

Rfgcm

70 EMB LEM A X X I V. Z>^ fecretis Natura,

'

Regem lupiis voravit, &C vkx crematus reddidit.

ETIGRAMMA XXIV.

MUlttnjOYUm captare lupum tihi CHrafit, lUl

Trojkiem Kegu corpics, ut inglwvitm

Tioc domet, himc di(^one rogo, Vulcanm uk ignem

6xiceti in cineres lelua quo redeat.

lUud aga.1 iterum atque iterum ,fic morte rejurgei

Rexa^ Leonino corde fuperhm erit.

QUAN-

DISCUKSUS XXIV. 7,

QiiANTA fittupi fames & voracitas, vulgo notum cft : ubi enimalimcntadcfint,infumafame vdcitur tcrraj qua quoqj vcn-

trcmcxplcrctraditur,fimagnaarmcntaaggrcfrurusfit,utillaquafi

farcina fadus oncrofior, non tam facile excutiat ur, fcd refiftat for-

tiiis- Cum caulas intraverit, non folum interficit, quod fatis eft adventrcm,fcd&totumgregempairim jugulat pix aviditate. Sacer

crtApollini&Latona;,quieiparientiaftiterit. Ncccnimabsq; lu-

pi prxfcntia Latona parere potuiftct. Unde non immcritb Apol-iini,cujusnatalitiumcclcbravit, lupus acceptus creditur: Ad haec

quia oculieinodlufplcndent&luccm jaculantur. Huic igitur in-

gcntifameobfcftc>Rcgium corpus exanimeproiicitur,non idco,

uttotumconfumat&innihilum redigat, fed ut vitam & vires ei

rcftituat propria fua morte. Eft cnim ncfcio quid virturis amaro -

fix in lupi cauda, quod regi fcmimortuo infunditur,unde omnibuspergratus eft hominibus fanitatem 6c formam priftinam recupc-

rans. Hyrcaninon adaliumufurh nuti-iebantcancs,quam ut iis vi-

tafunclosobiicercnt vorandos,ut Cicero tradit: Sic & Maflage-

ta:exmorbomortuos canibus dant in pratdam: Philofophi vcro

Regem lupo : Nec vcro Sabarorum mos placuit , defundorumcorpora, eodem modo, quo ftercus duccrcqui & regcs rejiciebant

intcr fterquilinia, necTroglodytarum, qui mortui ccrvicem pedi-

busalhgabant&raptim cum jocis & rifu effcrebant, nullaq; loci

rationehabita, tcrrx mandabant: At Magorum inftitutum fcqui

inhocmalucrunt,qui nonhumabantcorporafuorum,nifi prius a

ferislaniata: AutIndorum,qui fe vivos cremari jufferunt,coro-

natosdeorumlaudcsconcinentcs,ncfenccluspra;veniret: Verumomnibusillisultimum fatum hunc morcm impofuit absque uUarcfurrcdionis fpc aut vitx innovationc : Longe aliter apud Philo-

fbph. difpofitum eft : Illi cnim certiftime novcrun t, cx rege mortuoalupo dcvorato, vivum,fortcm & juvencm appariturum,lupumqj

ejus viceignecrematum iri : Eft namque lupus facile interimen-

dus,fivcntrcmitaonerdrit,Rcx veio licet mortuus, tamcnMar-tiali vel Cygnca vipollct;, ut vulnerari ncc abfumi poflir, Atubi

venan-

*f%DISCURSUS XXIK

venandus erlt hic lupus, & unde Rex accipiendus ? Rerpondent

Philoibphi , quod in monribus & vallibus paffim lupus errct,uc

pra:d:imcapter, qui cx antris fuis cxtrahcndus&ad ufum fcrvan-

dus erit: Rcxveroaboricnte vcniensdiuturni itineris faftidio fa-

tigatustandemoccumbit: cui moerorquoquemortemaccelerar,

quia vidcat,qiiodnpiid cxteros in nullofit honore,parviq5 xftimetur

itaut proprei paucos aurcos in iervitutcm va:ncat: Oportct au-

tem,utUipuscxfrigidioriregioncaccipiatur: Nam fxviorcs funt,

quifrigidanafcunrur plaga,quam in Africa aut ^gypto,proptec

majoremfamemafrigoreexternofubortam: Rcx hinc devoratus

leonino revivit pe6core •, qtiidcinde omnesfcras domare potcft : Et quam-

visfitafpeiftuviiin^imusinterfcxruosfratres, utpote omnium junior,tameii

poftmuItJStribulationcs&m.iferiasadregnum potentifTimumtandanperve-

niet : Inde Giatianus apud Rofarium ; In Alchmymm inquit , eflquod-

dam corpus nobiley quodmovetur de domine ad dominum^ in cujm prin-

cipio erit mijeria cum aceto^fedinfinegaudium cum Uticia. EtJlanus

ibidem : Vna resex omnibm eligenda^ qux eft Uvidi coloris , habens

Jheciemmetallicam lympidam^ liquidamj ^ efires calida^ humida

aquofa (ifj- adufiiva,^ efl oleumvivum^ tinHura viva, lapis minera •

lis & aqui vitiZ mirdefficicaci<x. Rcgibus extra fuorum rcgnorum fines

pcregrinari, non fempertutum eft •, fi enim agnofcantur, latcre cupientes,

abadverfariisproproditoribushabentur & incarcerantur •, fi agniti proce-

dant absq-, cxercitu, codem modopericiitantur : Ita& huic regi Indic o accidit»

autnon morteprsEvento accidiffet. Hafc eft prima fublimatioj lotlo, &:no-

bilitatio,quaPhilof.utuntur,ut fecunda &' tertia eo fcliciiisfiant : Ncc enim

illasabsqjhac uiliusfuntmomcnti, rege purilljnimo,{omnolento&a:groad-

huccxiftente. Namoportetcum a fibi fubjediscenfum&tributum exige-

reprim6;Undefibiveftcs&:alianecefrariacomparet,&: poft fat dives erit, ut

omnibusfubditisnovaveftimenta,quoties voluerit, im.partiri poftit: Magnaenimplerumqueexparvis initiisortadeindc parva fubvehcre poflunt, vel e-

fiam magna fupprimcrc, fivelint. Eximplofintcivitatesabinitioparvse,

qu3cpoftmagnisregibusimperarunt,&cxpagisoppidafpacio{apo-

pulofaque fccerunto

Drac*

I

E M B L E M A XXV. JDe fecrensNatur^, 75

Draco non moritur, nificumfratrc&fororefua

interficiatur,qui funtSoIScLuna.

EPIGRAMMA XXV.'X/g^^ ef? 92on artis opicsijlra^ijfe Dracomm

Fumre-y ne ferfat mox rediuiuHs humo.

^rater ^ ipfa firorjun&ijtmui iUiiis ora

'Tujlepremunt , nec resfert aliena necem.

IPhoshm eifrater, foror eft at Cynthia^ Pjthon

iM^ afi Orion hac cecidere manu.

74 DISCURSUS XXV.

IN occupatione aurci vcIkrisDraco omniuQi primo intcrimen-

dus cratjqai laborcum mulris tcntatus cfTct fruftra^a Dracone fu-

perati & vencno cxitiali necati tlicrunt : Caufa fuit, quia non fatis

mimiti crant advcrfus draconis virus, nccinftrudli, quo aflu illcin-

terficicndus forctjafon vero (medicus) nullarcmediorum gcnera

neglcxit, quorum diverfa a Medea (mentis confilio) atque inter

ha;cSolis & Luna-imagincs rccepit, quibus ufusfeliciter victoriam

cumbr2ibc'}0,hoc ciX.y^ureo Pe/lere adcptuseft. DracoitaqucaSolc

& Luna fcu imaginibus corum e medio fublatus fuit , quod Philof!

palllm inculcant : Sic enim Rofarii author ex aliis habet : Hermes

5

Draco non moritur , nifi cum fratre &fororc fua interficiatur , nonperunumfolum,fcdperambos fimul,fc.perSolcm & Lunam.Phi-

iofoph. Mcrcurius nunquam morirur , nifi cumfaafororeinrerfi-

ciatur, i.c. cum Luna vcl Soleillum congclcre oportcr. Nota,quod

Draco cft argentum vivum cxtradumacorporibus, habensinle

corpus,animam&fpiritum,fuperquodicit: Dracononmoritur,

nifi cum fratre fiio &(brore fua, id cft, Solc 6c Luna, id cfl, fiilph ure

extrado , habcnte in fc naturam humiditatis & frigiditaris ratione

Lunzc; cum i!i;sdraco moritur ,id cfl:,argcntum vivum ab eisdcm

corporibus cxtra<^uni aprimordic,qua;cft aquapermancnsPhilo-

foph. quae tit poflputrtfactioncm, «Scpoftfcparationcmelemen-

torum,&aquaillaalionominedicitur,aquafoetida. HitcillerCui

reliqui omnes confcntiunt,nc fiagulorum authoriratem adducere

opus fir. Draconcm in Apollinis tcmplo Epyrota,' vcnerati funt obintcrfcdumPythoncm: Draconi bclkim 6codiumgcnuinumeftcumEIcphante,cujusocuios(S:jugulumpetit,donechumi conci-

dcnsE!cphas(imuI&draconcm molccorporisoccidit,undefan-

guis draconis innoflrasorasadvchitur: OculoshabctdracoiEfl-i-

marionc gemarum ; Aciem habct pcraciitam & clciritlimam 5 unde& fervandis thefaurisplerumqucadhibituseft, utpomisHcfpcri-

dum,& ut didum, aurco vcllcri apud Colchos:Anriqui^fculapio

quoquc,uthicrog!yphicumadjunxerunt: ScddraconcsChymiei

fuis opcribus appropriant,non quidem reipfa,fcd ailegoria;Mercii-

rium

D I S C U H S U S XXV. 7;

s.iui-nenimdracorcmpcrdenotat,fiveilJcl]tfixus,fivevoIat:!i*s: HfncMercu<«

rius duplici ferpcnte vifciidusin caduceo connexis, ( luni draco fit in.gcns fer-

pens) & Saturnus ci^m uno,qui cauda m devoret,vcIuti & Janus : ^rculapio A-poliinis iilio, mcdicinx invencori(Medicin<i:Pliilofoph.) fcrpcnsdicatur,in

qua forma ex Epidauro Romam advcclus creditur , ibiq j (empcr cultus ob pe-

flifer«e luis cefTationem ab eo,ut putabatur, caufatam : Ei\ autem draco Philof.

femper vigiIantiiTimus&:vivus,nechcilcvuIncrandus,tumproptercutisdcn-

iitatemjtum dcntium,vcneniquc,quibusarmatuseft,3critudincm:Etfi enimvulgares draconcs veneni expcrtcs dicantur , hic tamcn eo non caret, nifi caute

tradetutjin obvium quemvis emlttendo : Per vim itaque raro fuperaripotcrit,

nifi &c al^utia acccdat conlanguineorum : Nam vcrePoeta dixit, Tutafre-

quensque via eft per amici fallercnomen,qusEalibialiisqueinncf7otiis,noti

hic,Tuta frcquensque licet fit via,crimcn habet. Circulatores &ag) rta; dicun-

tur vermes ex pueris expellere enecatos aliorumfimilium vermium pulvere,

hoc eft , fratres cum fratribus, & fororibusita hiic draco enecandus cum fratre

&: fororc fimul , hoc cft, cum Sole & Luna : Undc apparet, & draconem cfle qx

planetarum numero, videlicet» ut jamexRofariopatuit, Mercurium extra-

dum a corporibus Draconem. Herode apudjud^os regnante^amafic puellam

nubilem & pulchram, eique in ledio accubuifle, funt ex Gr^cis qui tradant , &ahum a Tiberiolmperatore in oblecbamentis habitum , quem ex conluetudi-

ne manu fua cibare fblitus fit : Ita & Philofoph.draco, fi rite tradetur,f:Evitiam

deponit, & fit homini amicus, licetinfeftus fit,fi aliter. Xanthus hiftoriarum

author apud Piinium teftis eft, occifum draconis catulum revocatum ad vitam

a parenteherbi , quam Balin nominat : quod tamen potius adallegoriam Phi-

lofoph. quam hiltoriam veram refero , fiquidem ia chymicis folis draconi

mortuoredditurvita,&: vivomorspcr akcrnasvices: Vciumqu.^ratquis,un-

de &quomododracocaptanduserit?RcfpondentPhiIofoph. pervcrfum bre-

viirime,DantR.cl7ismontcs,dracones,tcrraque,fontes:Decaptationever6vi-

deaturTacitus, quantd cura & iniuftriuinvigiiarintquamplurimiut ingen-

tem draconem , in Africa obfervatum caperent , & ad ImperatoremTibc-

rium adduce.rent, nempc intra lapidcs iter draconis folitum, feptumSjfcii-

isminangufti3SCoar(5tatum,ubiretibusi5^vinculisincIufus,fuftibus& vcrbe-

ribus tandem domitus, & ut onus multorum piauftrorum in navenij

qua Komam portatus eft.

K z Sapi-

7(5 EMBLEMA XXVI. Be fecretis Naturd,

Sapientix humaiiaefrudusLignumvit^ efte

EPIGRAMMA XXVI.

MAjor w humanii non efijamentia rehm^

^jiam qud drokice ^vitaque fana ^venit,

IDextra faluhre tenet fbadoji temporis <x.njum^

lUiits at cumulos lae^va recondit opum.

Si quis ad hanc ratione manu^ue accejfferit,iSi

VitafrH^lu^ in hac arhorfs injlar erit.

Praj.

DiscuRsus xxvr. 77

PKxchrhTu/Iius hominis difFcrcntiam cflcntialcm, qua areli-

quorumanimaliumgencrediffcrtjdcfcripritinhuncmodum

:

Ut avis ad volatum , equus ad curfumjfichomo ad ratiocinandum

natus eft: Quemadmodum cnim Icones, ur(i& tygrides in fcritatc

,

clephantes,& tauri in roborc corporis,aquiIae, falconcs&accipitres

in prccda volucrum & pernicitatealarum fcle excrccnt &oftcn-tant^ita homo in ratione,difcurfu mcntis & intellcclu illis& cetcris

omnibus antecelljt:Unde non eft tanta feritas,vis corporca,celeri-

tas aut cjusmodi quid in bcIuis,quod non una rationc mitigari,do-

mari& anteverti pofllt : Eft enim ratio non quid humanum, aut cx

humoortum, fcdutPoetainquit, divinaiparticulaaurx, ca^litiis

corporihumanomiftiE: Vocaturautcmaliquando mcmoria, aii-

quando vis intcUcclualis , cui (i ufus fivc cxpcrientia accedar, nalci-

tlir inde fipientia , quae prctiofiftlma homini exiftit : Ufus enim uc

paterj& ratio feu memoria,ut mater, tam generofae prolis tradi tur:

Hinc illud vulgare : Ufus mcgcnuit , matcr vcro pcpcrit mcmoria.

Verumquieriturqu^Evera fitfapientia&hominisinquilitionedig-

nilTima , cum infinita; fint opinioncs dc ea , quolibet ad luas imagi-

nationcsillam transfercntc?Refpondendum,fapicntiam (indivi-

nis ad animas falutem fpedantibus fcmper cxcipiedo) in humanis

,

non eflefophifticasargutias,non oratorios&phalf^ratosfermo-

nes,non poeticosverfuumfonores,noncriticasgrammaticorum

fubtilitates,nonperfas5cnefas,perdolos&perjuria,perdeceptio-

nes & mendacia , pcr immifericordiam & paupcrum fudoremnummos& opcs coaccrvandi aftutiam, fednecquicquamaliud,

nifi vcram Chymia; cognitionem , cum praxi, humano generi uti-

lilumajConjunclamiHa^ccftfapientia omnibusfupcremincns,qu3e

QCXcraadOricntem^finiftra ad occafum pcnetrar,totamque terram

ampkditur^Defapientiavcrbiy^j^/^y^^inJib.fapicntia-difcrctedif

fcrit:Sic cnim c%.f.9.i?>.Qj4icd^^n.itiejusl7/r2tater}iampermane?2t}a?n slp.cl,i's!

habent, (fT qid amici ejmjinceram ijofuptatem.^ qui diligenier eam in-^^'''^•^»-

quiret^magnum p^audium capiet

:

Nj y/i nullnm efl tcedium verfari cump.pientiaymcfajiiduim)illi adeJpfedUtitia O^gaudium-.Et quamvis vi-

K 3 num

yg DiscuRSus xxvr.

s<ip.r».t». numiy muJtCit quoque htificent cor hominis^t:imenfipienticL hlsjucun-

^l7cT^\\^^'^^

^f''

^ft^^^"'^ arl^or vitiX. omnibus qui apprehendunteam(^ be.iti

ffOM.i is. pint^qui jervanteam^LiaBAm^vocateam alimentum anima:Sapientes

sir '4.1^14* vcrdhonorabunturj(^quifapientiaminpreciohal?el?ityillepereamex-Sap. f.if.

altabitur& honore afficietur : Sapientia enimf,liosfubleva^ ^ quifir-

s^ip.io.ii- miter ei adhsLretfruetur honore. Immortale quoque nomen ex eaprove

-

"'^'^* nit apudpojieros : Ipfa potentior efi rebtts ommbus ,^fapientem magis

confortat quam dccempotentes ,qui in civitatefvnt. Ad hanc quoque

B^rurh.i.t4. mundanam fapicntjam applicaripotcfl, quodaBaruchProphetaSap.s.s.ts,

^j^^lj. ^^j. , Djp^ itaque vcramfpientia?n ,^ experiaris quisft ille , qui

vitam longamfipes.gaudium ^pacetn largiatur. Et SapientiA c.^.f.17.

athrai-ituL" , ciiiod fapie?2tia f?t arcanum conflium in cognitione Dei

:

^s7rTi4.Sapientia omnia confert 3 & infnitd divitid proveniunt ex labore ma-

fiuum ejus:lmd cuncla bona ab illaprocedunt)^ magn^ divitije (^ opes

funt in manibus ejus , <i^ qui ei adjungitur ycum honore ab ea attollitur:

EtSirach c. i. v.26, In thefiurisfipientiieinte//eBus^fient:£re/i^io-

ftas, c^a/ibivGcateamdifip/inamfnft-tSy aut docirinaminte//ecivis

:

l^c hac Mirienus Phi/ofphus:H<£ceni?nfientia eji:>inquit,qu£ Domi-

numfuum abjirahit ab hujus mundi mifria ^ adfientiam bonorum

futurorum reducit. Qupd autem{itdonumDci,idemteftaturhis

vcrbis : Confert emmDeus hancdivinam ^puramfcientiamfuisfide-

libus ^ fervis.,fi/icet quibus eamaprimava rerum natura conferrc

dijpopiit fua mirabi/ifortitudine:Ez mox:Mam hrc res nihi/nifdonum

Dei a/tiffmipotej/.quiprout vu/t.,^ etiam cui vu/t exfuisfervis ^fi'de/ibus i//udcommittit^ monfirat:Decet igitur omnipotenti Deo efje in

omnibus humi/es <fjy ommnofibjeBos. Et ^o^\Scire etiam tibi convenity

oRex i quodhocmagifieriumnihi/a/iudef y niflarcanum^fcretum I

fcretorum Dei a/tiffmi^ magni : Ipf enim hocfcretumfuis Prophe-

tis commendavit , quorum fi/'icet animas in fuo p.rradifo co//ocavit.

Lignumverovit3?dicicur,nonquOv.ra!utcmsternaminrehabcat>red adeani \

Guafiviammonftret. & fru(5lushuic vitxiitilesportct.quibushseccarerene-

quit,utfuntfanitas,bona fortunsE(5(: animiiAbsquchisenimhomo velvivcns

mortuus cfl:, brutoque non ab(imih's, etiamfi externa eum,qui

effe deberct& non q{\ potiore fui parte,

rcprsfentet, Qut

E M B L E M A XXV 11. Defecretls Natura, 7;

Qui Rofarium intrare conamr Philorophicum

absque clave, afllmilatur hominiambularevo-

lenti absquepedibus.

E P I G R A M M A XXVILLUxuriat Sophice diuerfo ftore R o s e t um ,

Semper at eftjirmujanua claufa ferU:

Mnica cui clauis res uilu hahetur in orhc^ ,

T^acjine, tu carpesy crmihm ahsque 'viam,

Parnaffi in njanum conaris ad ardua , qui uix

Jnplano ualeas tejlahilire folo.

Dc

B3 DISCUR.SUS xxvrr.

DE Erichthonio fcribunt , eum ex femine Vulcani cum Pallade

lapientia^Dea ludantis,in tcrram emiflb natum ferpentinis&absquehumanisfuiflepedibus: Huicperfimilcs,absquefapientia

Palladis, folius Vulcani opera freti, gignunt fcctus, videlicet mon-ftrofos^Apodas &c abortivos,qui nec fe fu{tentare,nec aliis prodeflc

poffunt : Miferum efthomincm incedere quadrupedem, h. e.mani-

bus pedibusqi (imuhatlonge miferius pedibus omninb deftitutum

cftc,corumquc vicQ brachiis uti:Ad.vermium enimnaturam dege-

nerafle videntur,qui vermium fcrpenrium moreincedunt:Sunt au-

tem gemina crura membra organica in homine,{ine quibus ambu-latio vera iicri ncquit , ut ncc absque oculis vifio, aut absquc mani-

busapprchcnfio tangibilium : AdeundcmmodumMcdicina, 6c

qu3;libctarsopcrarivaduocrura,quibusin(iftar, nempecxperien-

tiam &rationcm habcretraditur,(ine quorum alterutroars ea mu-tila & manca, ncc perfeda fit in fuis traditionibus & pr£ceptis,nec

fincm propofitum adipifcatur. Inprimis vcrb Chymia duplicigau-

der fubjcclo (uticruribus) quorum unum clavis eft,alteruiPxpeflu-

lilcrum; HisRofetumPhilofophicum undiquaq^ferratumapc-

ritur,inquc id adirusdaturlcgitime intrantibus : Quodfi unum de-

ficiat in hoc intraturo idcm erit, tanquam loripesleporcmfuga

antcvertcreconctur. Qui absqueclaveinhortumintratabomni

parteconc%fumautfeptum,furemimitatur,quitcnebrofanoclc

vcniens nil difcernct quid in rofeto crefcit,nec furtivis frui poterit:

Eft autem clavis rcs vilifllma , qua; proprie vocatur lapisincapitu-

lis notus, & cft radix Rhodi fine qua germen non protruditur , ncc

gemmaprotuberat,necRof4vcrnatautfoliamiIlecuplaexplicar.

A t quxri poiTcu,ubi q u^renda fit h^c clavis r Refpondeo cum ora-

culo , quod ibi invcftiganda fuerit , ubi Orcftis ofla inventa dicun-

tur,ncmpe , ubiuenti^^ercutkns , Repercujfus (J" Hominmn Pernicies

fimul reperiantur,hoc cft,ut Lychas interpretatus eft,in ofiicina fa-

bri xrarii: Nam pcr ventos,folIe?; per pcrcutientem, malleum 5 per

repercunum,incudem, pcrhominumpcrnitiem ferrum oraculumintelligi voluit: Hanc clavem ii\ hcmiip^rioZodiacifeptentrio-

nali

DISCURSUS XXVII. Unali revcr^ inveniet fi figna bencnumerare&dirccrncrerdat, &iorum pefiuli in meridionaJi : Quibus occiipa tis, facile crit aperirc

oftium & intrare. In ipfo vcrb introitu Vcnerem cum fiio amafio

Adonide videbit; llla enimlanguincruoalbasrofastinxitpurpu-

rcas: Ibidem & dracoanimadvertitur, qucmadmod-uminhortisHerpcriis,quirofiscufl:odicndisinvigiIat. Rorarumodoralliisap-

plantatis intcndidicitur, idque proptcr gradumcaliditatiscxccl-

lentem,quialliis adcfl-,undc venenis frigidis rcfiftit:Egent cnim ro-

fx calore folis & tcrra?, antcquam colorem & odorem gratifll-

mum oculis &naribusacquirant: Adhjecrofasrubrasfumusful-

phuris communis, qua parte attingit , albcfacit, ccontrafpiritus vi-

trioli feu aqua fortis colorc rubco faturato rcficit , quipcrdurat.

Sulphur enim commimc fulphuri philolbphico advcrfatur,qua!n-

vis illud dcftruere ncqueat,aqua verb folutiva amicatur &coIoremilU confcrvat:RofaVencridicatacftobvenuftatem, quacstcros

flosculosanteccIIit:Ip(aenimvirgocft, quamnaturaarmavit,nc

absque vindida violarctur impune:ViolK inermcs funt& pedibus

obteruntur j Rofa: intra fpinas abditx capillos flavos habcnt intc-

riiis & vcftcm viridcm cxterius : Nemo has nifi fapiens carpct k k

fpinisfcparabit,fifccus,aculeumfcntictin digitis: SicnuUusnifi

cautifilmus Philofophorum florcs dccerpct , nifi apiculas & acicu-

las in alvcariisj& fcl in mcllc experiri vclit. Plurimi Rofarium ma-nibusprsdatoriis clam ingrerfi funt, fed nilpra^tcrdolorcminde

rctulcruntjhoceftjoleum&operampcrdidcrunt. Hinc Bacu/frin

turba : LiSri enim nojlri , inquit , magnam injuriam videntur inferrc

hisyqiiifolummodofemeL,bis veltcrfcripta nojlra legunt.cum intelleciuy

omnique eorumftudiofruflratij etiam^cjuodpejjimur/9ej}) opes, Ubc-

res C^ tempus , p quod in hac arte infumpferunt , amittunt, F,C

paulo poft: Dum enim quisputatfefeciffe^mundum habere^nihil

in manibusfuisinveniet.

?Rcx

tl EMBLEMA XXVIII. Tfe fecretis NatHv^.

Rex balneaturinLaconicofedens, atraquebilc

liberatur a Phurut.

EPIGRAMMA XXVIII.RE:x*T)u€nech {jviridu cuifulgent armaLeonis)

'Jiile tumens rigidis moribm ufm erat^

'Jiinc Pharut ad fefe medicum vocat, ille [alutem

Spondet , (i^ aeriasfonte minijirat aquns:

His lauat ^ relauaty ^itreo fub fornice^ donec

T{ert madentl emnis hilis ahaSafmt,Vt

DISCURSUS XXVIII. 8|

OT trcs fantinhomincconco(5liones, primainvcntriculo, fe-

cunda in cpate , tertiain venis , ita & totidem funt univerfales

cxcrcmentorum cvacuationes ,qux ilJis corrcfpondeant , earumqj

fuperfiuitates quotidic evehant , nempe prima per alvum , quae

primce concodioni propriaeft, alteraperurinam,qu2efecundae,

tertia per exfpirationem ex poris totius corporis , fcu per fudorcm,

qujE tertie convenit:In priori chyluSjin fequcmichymus,in ulrima

ros fcu rorida fubllantia claboratur, (Sclingulisparribuscorporis

apponitur: Prima: excreta feu foeces funt craiHE, bihofx & pingues,

quas per inteftina in pofticam evehunturj & fi quando fiftantur, per

purgantiafenahamiducentialcnitcr, mcdiocritcrautfortitercji-

ciunturjSecund3:excrementafuntliquida,tenuiora,biiiofa&ralfa,

qu2eexvenispcrrcnes&veficam,tanquamaqaa^du«flus,educun-

tur , & horum hypoftafis urinx index eft : Tertia: fiipcrfiuicatcs funt

adhuc magis tenues,ideoque cx tenuiirimisporisperfcexfpirant

pierumquc , aut una cum fcro humorum evchuntur,utfudor : Ha:

fudorificis,utantcccdcntcsdiureticis,adjuvantur:Adultimashas-

cefoeces cvacuandas antiquiGra:;ci&:Rcmanifuerevaldefbllici-

ti : Hinc cnim rotludorum & cxcrcitiorum gcncra ipfis ufurpata

funt , utpotefridio omniu mcmbroriTi matutina, inu idio cu oieo,

5cluda,pugiliaars,curfusccrtamen,pilxpalmaris,reticularis&ma-

ncE lufiis, quotidiana lotio &:balncatio infiuviisvelbalncisartifi-

ciofis, ad quorumcommoditatcm totmagnifica a^dificia Romaeextruclafuerunt, utnobiscamagisadmirari,quamimitari fitpolTi-

bilc : Exemplo fint thcrmse Dioc!etiani,qua! magna ex parte adhuc

funtreliqua^,&Archangc]is,nififa!lor,infcriptx,quamalta,fuper-

ba & fplcndida finc opcra. Ei-dcm fcre, qus antea diclce , funt con-

codionum fpecics in mctallurgia: Priraa enim fuo modo fit in ma -

gno anno,hoc eft,revolutione fuprema^ fpha:ra,',fecunda in revolu-

tioneinfimsfph£ra:,tcrtiainmc:lix: VcriimPhilofophiuthascx-

crcmentitiarum fupcrfluiratum iaburrascommodiuspcrartismi-

nifterium cducant , invcniunt quoquc varias vicis, ut ablu-

tiones , purgaticnes , balncatiQncs & laconica, quibus id prce-

L 2 ftite-

84 DISCURSUS XXVIII.

{litcruntinphiloiophiieoperc, quodmcdiciinhumanocorpore:'

DucnechitaqucaPharutinLaconicumintroducitur,utibiIudet,

6: tcrtixconcoclionisfoccespcrporos exccrnat: Eftautcmhujus

rcjiis afildus mclanchoUcus fcuatrabilarius, undcomnibusahis

principibus inminori authoritate 6c pretio cft iiabitus ,dum Satur-

ni morofitate 5cMartis cholcra fcu iracundia fuerit taxatus.-Ipfe igi-

turautmoriautcurarivoIuit,fiidpo(ribilcfit:Unusexmedicisin-

ventus,qui hanc fibi provinciam impofitam fLifcepit,prccibus pre-

niiisqucaddudusiEftquchscallegoriapcrfr^quensinfcriptisPhi-

lofoph.utpotc Bcrnhardi, Alani,tra£fatulodcDuenech&inumc-

ris aliiSjidco circumftantias alias ex iis petendas non adjicimus: Sa-

tis fit hic obfervdile , cujus cocfionis cxcremcntum pcr balneatio-

ncm educatur : Inhocenim totius rci cardo verfatur : Soletautem

in thermis feu balneis calidis calor incorporeconclufusad cutis

fuperiiciem una cum fanguine rcvocari,unde color venuftus faciei

&:toti corpori conciliatur^qui fi adfucri t, fignum crit,quod mel^n-

cholica nigrcdo, quje cutim inficit, evacuari fcnfm poffit,omnes-

que humores corrigi, ut optimus & rofcuspoft gcneretur fanguis:

Ncccflarium eft, ut totumtemperamentum ejuscorporiscmen-

detur, quod bonofanguinireclamat, cftque frigidum & ficcum

,

€iim ille ccontra fit calidus& humidus,quod an iicri poQit,medico

prognoflicis prsefgire& prsedicerc convcnit. Sunt allcj uando inventi,(]ui Cer-

doncm pro magnoprincipeautregisfilioacccperunt, attandcmqualisforet

origine & educntione, ex certis fignis pcrceperunt : Hoc ne contingat artifici

cavendum , nempe ur veram regis fobolem inprimis eligat,quse etiamfi aureo

ornatu non fitfplenJidus, ataaiiftudcfpedo&cvili, necnoncolorelivido&

mclanchoiico, ncproptcreaeam re)iciat,autaiiumejusvicecapteti Sienim

optiT.elavetiir, moxregiaeiusindolesapparehit, velutiinCyrojParide, Ro-mulojapudruricolascducatis. AnimadvcrtendumveroeftjUtbalneumfitLa-

conicum,hoccft, vaporofum &fudoriferum,neaquaejuscarnemtenerani

adurat, ^u^ poros obftruat , unde plus nocumenti, quarn emolumenti contin-

gcrct, ncc cffectuscjuscurarctur: Deveftibusregiispoftbalneationemilliin-

duendis nemofitfollicitus^FiliaenimrcgisAlcinoLutoIimUIy/finaufrago dC

nudo,veftespr3?buit,ficerit qui ipfi preciofinimas raittet,ut filius Sohs

merito agnofci po/Tir,

Ut

EMBLEMA XXIX. De ficretu Namrs,

UtSalamandra vivit igne fic lapis.

h

EPIGRAMMA XXIX.

DEgit in ardenti Salamandra potentior ignt,y

Nec VulcafjetUiU <xjiimat iUa mina^ :

Sic quoque mnflammarum incendia fxua rccufaty

,^tiifuit af^iduo natm in igne Lapis.

lHa rigens cejlm extinguit, liieraque exit,

%At calet hic yjimilis ^uem calor indejwvat,

L5 Duo

S^ DISCUR.SUS XXIX.

DiUofLintElemcnta, inquihusaninialiadegunt,aqua&aer j&toticlcmin

^quibus nihil animacuin rupcrefiepoteft, terra & ignis. Ut eniin illa

fnnt niediir, & tcmpcratse complcxionis in primis & fecundis qualitatibus,

(ic hxc funt cxtremaj •, aut corpora nimis cralTa , aut fubtiiia, ita ut cralTi-

ties alia corpora non admittat, fubtilitas admittat quidem , fcd penetret&

adurat : Qiiod vero in cellis » & fodinis fubterraneis vivant homines , icJ

rationc aeris contingit c6 usquedefcendentis,& ealoca, ne(incvacua,fup-

pientis: Atliicde unoquoqueEIcmentoperfeIoquimur:ln aquapifccsincre-

ciibili numcro, varictatc&fa:cunditatevivunt,im.6animaliumomniumma-

ximai In acirc homiocs, quadrupedes, volucrcs, vermes,& infe<5ta:Quic-

qujci de fpiritibus oberrantibus in tenx abditis dicitur, aliudcft,nccenini

iuntanimaiia. InignevcrofoIamSalamandravivercajuntEftaut.Salamandra

vermis rcpensnonabiimiIislacerte,fcdtardioriince{fu,grandiori capitc&alio

colorc,quaIem me vidifte mcmini in Alpibus feu jugo SpIug^Tjpoft tonitrua &imbres cx cavernisjfaxoru progrc{fam,inquevia morantem,admoncntequo-

dam ejuslociruricola, quod vocareturCinCO?Olcl)t Habebatautemcircafcfc

lentam & vifcofam humiditatem, qua ignes libere pervadit absque noxa»

Sed Philofoph.SalamandraIongealiaeft,quamvishuicafrimiIetur. Illaenim

in isjne nafcitur , h^ec nequaquam, fcd f\ incidat in ignem fua copiofa &fumma frigiditate ac humiditatc non ftatim comburitur, quin libere per-

nieareflammam poffit: Illaeftcalida&ficca, hspcfrigida&humida: Qiiod-

libet enim materni uieri naturam refert, feu locum & patriam imitatur : Ignis

nil nifi calidum & (iccum producit , tanquam fibi fnnile , & ccontra humidjc &frigida? cautium cavernsp, imbribut rcpletje, hunc vermem , frigidum& humi-

dummittunt. lllafimilitudinenatiuafisnigaudet, ha:c contrarietateextin-

guit eum aut ejus vim ahquandiu a fcrep.Ilit, Ajuntcx rarnts ^rariisCypri

pyrauftam in igite gcnitam cvolare : At nemo hoc verum, nifi pcr allc^oriam,

crcdiderit : Igais enim animalJum quorumcumquecorporadcftruit&cor-

rumpit , fi continuetur, cum& tcrramaduratin vitrum, &lignafolidiofain

cioeres, c^teraqueomniacompofiia, paucisexccptis, utpotcmercurialibus,

o\\s. vel totamancnt, vcl totaavolant exigncnuJlapartium feparationein iis

fa6t<i. Vtilcanus carnifcx eft rigidiftimus, qui omniamixtaexElementisin

examen fuum vocat& judicJum,cxcmptisabejusforononnuIIistanquam na-

turosimpcratriris pri^^ilegiis &iridijhis: Inbs^cperfe, nifi aliosfibiadjungat

Arcopa^irns,!<iijunsobtinct, funtqueSalamandraepr.iCtjiJS vioIcnti3,c]uam

non extimefcunt. Aviccnna in porta divcrla corporum temperamcntacnume-

rat, qucTomniafuntina?qiiata, ideoque coiTuptibilia igne, aliisqueinjuriis:

^z^ nnum optime a^quatum tradit , quod tantum habet caiidi., quantum

fri-

DISCURSUS XXIX. Zy

frigidi , tantum ficci, quantumhumidi, nonadpondusrv.-d juflritiam, utme-dici vocmt -, Sc l»oc eft illud quod magiscft patiens,tjuam agcns;In quo fi ignis

acjuam ribiadvcrlimrcfolvercinaercmfibi famiJiaremnititur, terrahancrc-

iolationem non admittit , quia aqua? incorporata eft : Et ignis internus com-pofiti hanc terrx fententiam fuftVagio comprobat , quia terra; intimus eft ami-cus. Celfat itaquejudicium Vulcani, c)uia!ioadhucdiverticu]outitur,duin

terram tentat in cineres comburcre , ut folet ; at aqua illi adhsrens contra Ex-ceptiones adfert , quaj fe terras unitam oftcndit,ac fibi aercm , terrx vero ab al-

tero latereigncm-, Ergo c^uivelitterramincinerare, incincret&reliquaele-

mcnta: Atquefic Vulcanus elufus judicium fuum fufpendit,ncrifuifitomni-

bus Hoc corpus eftSalamandrar veriflimaj fimile, inquoElemcntabilan-ce virtutum^equata funt : De eoRofarius exGebro: Itej^, inquit, Philofo-

phw tfJe vnlt ijlain fuhftamuim MercHrii mortifcatam\fed naturaliter Mer-cnrins ilUus efi' m illo venerabiUlapide ,HtommhHS estmanifefvHm: Ero-o&c,

Jtem ijh PhilofophHS vnlt ifiam fHbjiantiam MercHrii effe fixam , nt vatet

,

qma trigenia fixandi docet cnm cantelis mHltts & mgenns, fed ams dnbket

fHhflantiam ijHhs lapidts prectofi effe fixtffimam ? certe nnHHS qni comofcit

tnm. Ex quibus patct,quod ad Salamandrje naturam per fixationem la-

pis redigenJus fit \ hoc eft, ad fummam fixitatem , quar ignem non decH-

ne: aut renuat. NecenimSalamandra eflcpoteft, antequamignem tolerarc

patientifTima didicerit, quod longa temporis mora fieri neceflum cft. DcAchille &Triptolemo lub ignis favillis noftu pofitis, doncc vehementilfi-

mum calorem ferre potuerint , poft dicctur difcurfu emblematicoJ5. qui

Salamandrinam quoque nadi funt proprietatem per confuetudinem & af-

fuetudinem : Confuetudo enim altera natura eft, quas tarnen nifi potcntiam

communicarit , & alterationem quafi magiftrainceperit, confuetudo nihil

aut parum efficcre poterit ; Inde eft , quod glaciem , ad ignem figere fit

impolTibile , criftallum autem poifibile, quia natura hunc incepit ; Ita deMercurio aquofo & rolatili exiftimandum eft , quod figi fua natura nc-

queat , nifi per complexum maritati fulphuris , qood eft Tindura£hilofoph. & figit omnes fpiritus

Yolantes,

-4^^oH#-

Sel

Zl E M B L E M A X X X. De fecretls Natunu

Sol indigetLuna, utgallusgallinat

EPIGRAMMA XXX.

OSol i folm agu nil ^Ji non njirihm aijim<,

Utjine gallina: eHgaUm inanh ope^.

AiixiliuwqHe tuum pr<xjens ego Luna 'vicijjim

Pojluloy gallince gaHus ut expetitur,

^H<je naturafimtil conjungiflagitat , iSe esl

CMentps inopSf ^inclisjui religare ^elit.

Avi-

DISCURSUSXXX. t^

^ A Viccnna iii lib. deanimaaliquoticsmoncf, ovanon cfiead

^jT^artcmfumcnda, nificarumgallinu-iim, quibiis gallus adjfu-

crit : hoc cft, absque virtutc maiculina foemincum fubjC(flum nihil

valcrc, 6c vice vcrfa, nec gallum absq; gallina utilcm fore : Hi enimgcmini fcxus in corte Philofoph. conjungendi funt , ut multiplica-

tio fia t:PhiIofoph.vcrb utuntur fimilitudine a gallo defumpta,quia

hic inprimis fulphuris potcntia: correfpondet magis, quamaliusmafculus cx avibus cum unus multis gallinis pra^clTe pofljt ,

nccfacilerivalcm incodemfimctopatiatur,fcfcparcm &fuffici-

entem (ingulis cxiftimans.Martis avis cfl: ex Gallo puero,quiSoIemobfervarc deberct,ne adultcrium Martis cumVenere fpccularetur,

transformata, m fabulanturPoeta^, &MartiaIis valdcin pugna,qua decertat cum advcrfario iisque ad nccem : Solcm in opere Phi-

lofoph.rcpra:fentat, utgallinaLunam : Eadem itaqucneceffitas

conjungendi Solem cumLuna,quam gallum cum gaIIin2:Efl quo-quegalIusSoIifacer,cuivcnientiaflurgit,cumq;eoitdormitum:

Ccclumcrebrbafpicit,inquefublimefaIcataserigitcaudas:contra

ferpentcs pro gallinis dimicat : Nuncius cfl lucis & Latona; charus,

quiacip3ncntiafl:ircrit:PepcritvcrbLatonaSoiem&Lunam,unde

matri&filioappropriatur: AtSol,Luna&:Latonachymicisfubjc-

ctis convcniunt : Sic & gallus 5c gallina : Verum & hi ex ovo prodi-

erunt,&iterumovarclinquuntinpuIIosgallinaceosexcIudenda4

fic quoque Philofbph. fua funt ova in avcs ejusdcm gcncris tranfc-

untia,dummodbfoveanturtcmperatocaIore,proutgalhna;incu-

bantis calor efl,qui continue durat : Cum cnim in ca:tcris volucri-

bus &mafcuIusovisinfideat,folus gallusabhocofficiofivconere

fcfeimunem oflendit jundegallinxomniscura &:laborcxcludcn-

di,&pulIoscducandiincumbit5 llbiejusfedulitatem,&diligen-

tiamanimadverterelicet,quampropcreedat& bibat,ventremq;

cxoneret,moxqucadova,antequamfrigcfiant,recurrar. Deindequanta vi & impetu dcfcndatpullos, qua bcnignitatcnudosfub

alas fuas recipiat& tegar,quavoce,tanquam campana,convocct6c

contincat,quo fludio ipfis frangat duriores micas aut grana,& ro -

ftro , quafi cultro miniftret, admiratione dignum aatura? opus cil

:

M At-

5^ D I S C U R S U S XXX.

Atque hsc omnia , nc homini ad alimentum defmt ova vel foetus

<rallmacei:EundemadmodumPhiiofoph.five artifex dihgentiili-

me & provide omnibus aiis operationibus procedit -, Ova enmi ex

fuislocis, quibusgallusadfuerit , conquirit, eane fmtlubyentanea

rimatus ,poftea purgat ,

pr^parat , 6c difponit fuis valis veluti nid.s,

caloremque aptum miniftrat, quo de dieinaicmmterfecommixtafubjeaa

aount^patiumurabinvicem,e6u3quedonecpoftlongumtempus,varios

cSlore's tranfeuntes ad unum colorem & efl^ntiam dcvenerint : n quo opcre

folutio,coaaulatio,fi.blimatio,afcenfio,defcenho,diftillatio,calcinatio&fi-

Jo tanquam intermedi^ abfolvuntur: Durum enim&compa6:um alterar,

rquiiX"olutiopr.mittitunutii4uefiat&:mollef^

quid eft. ut quoque coaouletur, convenit. non ad duntiem priftin.m fedme!-

kam tradab litatem •, fubUmatio vero fegregat purum ab -.mpur o , & vile red.

Spnius,n.feriusfuperius:Undenech^cabefiedebetfcdeftquafidomina.

omnium & magiftra : Dum fit fublimatio , aliqu^ partesaltms arcendunt ,qu^^

~nfio,6c aL iterumdefcendunt,& fic difcenfio ht:Diftd^

rific*attotumf^piusinterpofita,&quodinfundoremanetcaIcmatur:Utrum.

cue verofigitur & fic opus perficitur. Quodfiquisomneshasoperationes

f^eciaies fub generali ,qu^ eft COCTIO , congreget ,non multum aberra-

biapropofito:Utenimquotquotfuntpulli,quidi(perhmhincindecurrunt

fub unam matremautnutricemgallinamconveniunt, fictamvaria.operandl

y[^ & modi ad opus mulieris,hoc eft,coctionem unam concurrunt:Luna eit

,

quae ad Solis fublimitatem exaltanda venit, propter qu* hxc omnia fiunt,hoc

cft,matrimoniuminterSolem6:LunamdurabiIeintenditur.quodfifaaumfu.

erit,ceflabuntomncslegationes,defponfationes,copulationes,dubitationes,

&erit unudedus &caro utriusque,amor mutuus & conftans.pax^t^erna Moe-

dus indiflblubile : Sol absque Luna non magn^ eft xftimanonis, &Y"Xt?Sole abjea^e conditionis\ vilis originis : At h^c a Sole conjuge fplendorem,

dignitatem,&robirfcuanimicorporisqucfirmitatemaccipit,Solvcroa^^^^^

naDrolismultiplicationem,generispropagationem:H,ncA'.y:.r.^o.5.;^^

Gcberpiobatinlibro examinum,quodfiSol&Luna inlimul mcorpo.

rentur cum arte, non feparantur de

facili.

Rel

91EMBLEMA XXX'1. Defecretu Nmuya.

Rex natans in mari , clamans alta voce : Qui me eri-

piet , ingens pra:mium habebit.

E P I G R A M M A XXXL

RE>i Diadema caput cm pr^xgrA^vat , cequore uafa

Innatat , atque altts 'vocil>ies ufta ait

:

Cur mrifertis opem^ Cur non accurrith omnes^

^uos ereptu^ aquisforte bedre queo f

1/2 meaift fapitiSy me regna reAucitty nec 'vos

Patiperies premet aut corporis uUa lues.

jt DrscuR.sus xxxr.

PRima omnis difciplinas rudimcnta antiquitus fuere natandi pe-

ritia & in liceris infticutio:Hinc de homine rudi dici & impolito

confuevit j Ncque narc ncquc literas novit : ConGdcrarunt

enim antiqui natationem falvando & periculis aquzc eripicndo

corporifepcnumeroprofuturamjitcrarumverofcicntiamanimo

e fortunxfiuclibus. Adhaccnatatiomilitia- inprimis fervivit belli

tcmpore , litcrarum cognicio domi,pacis : Et vcluti animadvcrti-

m^ brutis fua arma eflc in procindtu& a natura provifa,homini ho-

rum vice adverfus vim externam, manus 6cingcnium miniftrata ,,

ut hocarmaexcogitet&invcniat, illsfaciant&ufiurpent, ficiis-

dcm beftiis natandi facuitas naturahterinfita eft;. hcmininequa-

quam : 111;« ex aquis natatione fxpe evadunt ctiam juvencs, in qui-

bushomovelfenexautrobuftifijmusfuffocaturrOpus itaquefuit

pueris natandi exercitationem impcrarc, nunquam nonvitaecu--

jusque utilifiJlmam, ut quodpcrnaturamdcefret, perartisufum

fupplerctur: Eodcm exercitio magnatcSjprincipcs& rcges ufi funt,

adfuicorpor!Stutelam:NoncnimahoIoconatiafortun2Ecafibus

hbcri omnino funt,{cd xque illis, ut ahi iiomincsexpofici : Si Dio-

nyfius nccnare ncc hterasnovilTctjCum regno Sicihx,ccu tyrannus

pelkreturjinCorinthiacofinunaufragusfiudibusmarispcriiflet,

veriim natationepericuliscreptus, Corinthumfecontuht, ubi

fcholam doccndis pucris aperuit,htcrasque humaniores profefTus

eft,ex regefadusiudimoderator , virgam pro iccptro tcncns, unde

dicterium,DionyfiusCorinthi;SimilimodonifircgiusPhiIofopho-

rumfihusnatarepoflet,nemoejusclamoremaudiret,nccilIifup-

petias ferrct jam pridcmaquisfubmerfo : Natatioitaqueomnis

conditionis homini ncceflaria &utiliffimacft: Etiamficnimnoii

mox libcrct cx immcnfl marisfluftibus, tamenconccdittcmpus

vitae , quo ab aliisHberariqueat : Didus verb rcx diutilTjme fe fufti-

net & huc usque clamatquamvisapaucifllmiscxaudiaturautvr-

dcaturob maris amplitudincm dc ejus rcmotioncm. Porteenini

rupcm fcu lapidcm praegrandcm natando attigit: quo contincatur,

li£udusprievaleant. AtqujEriturqualcfitmare?Refpondeo,Ery-

thraeumi

DISCURSUS XXXI ^^

thrxum feu rubrum , Tropico Cancri flibjedium 5 in quo cum ma-gnetcs abundantiQimi fint infundo, undcnonrutumeftnavibusfcrro compadisautoneratisptridtranfirerFacilecniminfundum

magnetis vi artrahi poficnt.Quod ci^mi ignoraret jam didlus rex,&navi fubmcrfarthqui pcrircnt,ipfe naratione evafit folus. Coronailliremanfit rubinis lucens infignibuss quafacileagnofci&inre-

gnum fuum reducipofiir. Ar qux bonafunt,qua:rcgiushicfiIius

illi,aquoinpropriumregnumrcduceretur,impcrtiriqucatautve-

ht? Sanenon cjusmodi, qualiaPtolomseus rex^gypti ultimus,

Pompejo,aquopaterejusinregnumiEgyptiumreftitutuscrat,fciI.

proditioncm & mortcm, fed finitatem, morborum fublarionem ,

vita: ab iis pra:fcrvationcm,rerum ncccftariarum ulum (Sccornu co-piie , honorcm &amorcm j qua: ciun non fint vuigariaaut medio-cria , fcdfummahujusvit2eviatica&ornamcnta, quiseanon,ni(i

pl umbeus,appetcrcr?quis non adnatarct illi?quis manum non prcc-

bcret & in fcapham pcrtrahcrct ? At vidcndum , ne inter opitulan-

dum illi diadcma in mare decidat:Tum cnim vix pro rcge agnofcc-

rctur,necafLibditisrecipercrur:quiapyropuspcriiiretomnibusve-

ncrabilis,quiaBezoarlapis,omnibuslanitatemfpondcns,evanuif'

fet:Hinc Rofarius citat Ariftotelcm , his vcrbis : Eligetil?ipro lapide,

per quem regesvenerantur tn diadematibusfuis ^ ^perquemFhyfici

/jaSentcurare £grotGsfuossquiailleefiprcp!nquusigm.hhs(\vQ.Qm\Xi

virtute medicinali corona eflct nul iius valoris. Ar quid faciendum

regi jam liberato ? Ab aquis hauftis liberandus eft per fudorifica , a

frigore pcr calorem ignis , a torporc mcmbrorum per balnea mo-derate calida^a famc & inedia per adminiftranoncm ccnvenicntis

diartiE & ab aliisextcrnismaiisperiiiacontraria&fakuifcrarcme-

dia. DcindcdcmatrimonioRcgaii;lliprov dcndumerit, &fu<>

temporcexcogenerabiturprolcsoptatiirima,gratifiimaomnibus,

pulchcrrima & foecundilTima , qux' omncs fao.^ proavos fuperabit

potentia,rcgnis,ditionibus,populis,divitiis&opibusatquehoftes.

iibifubjiciet,non bello,fcdhumanitate,nontyrannide;fed cle-

mentiajquae ipfi gcnuina& pro-

priaeft, M 3 Co--

94 EMBLEMA XXXII. De fecretls Natur^,

Corallus fiib aquis ut crefcit &; aere induratur,

fic lapis.

EPIGRAMMA XXXII.

PLanta mam ^egetans Siculi fub flHSHbtn uda.

T^mos fuh tepidis multiplicauit aquis^

iSa, CORALL US, hat?et mmenfihi, duriorexify

Cum IBoreai rigido mittit ah axe gelu:

^it lapiss ^ruheummultcl cumfrente colorem

?offiiet: h^c ?hyf%c<z eH aptafigura BctY4S.

rhi-

DISCUR.SUS XXXII. 9T

PHilofophi vocant lapidcm fuum vegetabilcm> quia inftar plan-

tx vegctct , crclcat , augmcntetur & multiplicctur : quodquidcm ignarismirum &a veritatcalicnura vidcturj ciimconflet

lapides nec vegetarc,nec crelcerc hoc modo,nec ad mctalla liqua-

biliaquicquam rpectare : iedillifaliunturluo judicio : Quod enimillisignotumeft, idnonextareinrerumnaturaarbitrantur, meti-

enrcs univcrli immenfitatem fuo captu : Quis unquam credidiiTet

lapidcmcrcfcerefubaquis, velplantamibigencratamlapidefcerc

niiiExperientia &conftans fcriptorum fidesidcomprobarct? ubi

iIlalapidifica,ubicoIorativavis,qua:corallumindurat&tingit, ex-

iftit,aninaquis, aninaere,anin terra? plantameflemollem&pii-cacilcm, dum eft fub aquis,ut affirmant, verilimile eft, valde tamenterreftris natura:,qua2 dum refccatur & vcntis frigidis exponitur,in-

durcfcit & lapideam frangibilitatcmacquirit,dum afrigido &ficco

aere aquexpartesabundantescxficcantur, (hi enimfcprentriona-

lcs fuo flatu liccitatem inducunt) & rcliquum corpus tcrreftrea

tcrra? qualitatibus frJgiditate&:ficcitatc,congeIatur: Solaenimconftridio ineft tcrrae non aquc, nec aeri, quoad virtutcs cujuslibct

proprias&gcnuinas. Dat prstcrca marc aliisinlocis treslapidcs

mcdicinales partim ex vegetabili genere, partim ex animali, aut

potius partim ex naturas arcanis dcpromptos;utpotemargaritas,

fuccinum & ambram gryfeam : Margaritarum proventus & ca-

ptura nobis innotuerunt , at non rcliquorum : Succinum in Su-

daviae maritimis oris colligitur , in littoribus,poft vehementioremflatumCircii fivcCori

,quodabsquedubiocxterrsvenisinmare

cbullit,vclabaquisc!uitur,&fluctibusadlittoraimpeIlitur. Nammincras quasdam , ferri&argentifuccinoadnatasvidimus,quod

fierinonpotuit, nifiintcrra. Qupdvcr6mufcae,culices,araneipa-

pilioncs,ranx&ferpcntesinquibusdamfruftuliscernantur(quem-

admodum nos iio.globulos ex lliccino tornatoshabuimus, qui

fingulimufcas,culices,araneas,papilionesaIiquot continuerunt,

una etiamparticulap.nonfinenaturaefingularimiraculo) expro-

fiuentia & imaginationc coeli accidit ; ut ahbi dcmonftravimus.

Am-

5(5 DISCURSUS XXXI r.

AmbraGiTreaquodcodemmodoinlnclixOricntalis&Occidcn-talis littoribusinvcniatur,ncgari non potcil,6cquamvis quidam ad

arborum fuccum feu gummi^utifuccinum antc didum) eam rcfc-

rant,quitamcnexterra:vcnisprodirccxiftimcntprobabiIiusjudi-

cant : Arbores enim ambra; fucciniquc feraccs nusquam vifse funt,

quas tanien extra aquam in aprico crefcere , fi finc , certilTimum eft.

Ad vcnas itaquc fubrcrrancas feu lapides, utramque ambram refe-

rimus,utiMargaritasadZoopIiyta,&coraliumadvcgctabilia. Af-

fimilatur vcro his lapidibus& inprimis coraiio,Philofophorum la-

pis. Nam ut corallus in aquis crefcit &cx terranutrimentum fu-

mit', fic & lapis Philoibphicus ex mercuriali aqua concrevit &z ex ca

quicquid cfttcrrcum aflumplit ad fui augmentationcm, humidita-

te fupcrflua cxpirant£. Color quoquc rubeusilliexcoaguiatione

intcnditur, qucmreccntiores vocant tinduram coralliorum ,nonaliterquamlapidi phyfico,qui inultima congclatione fui rubefcit

&: inftar coralli ruberrimi apparet,qui?e tindura cft: veriun ut coral-

lus frigido& ficco , llc ille caUdo & ficco indurefcit,quo augmen-tatoitidcmliqucfcit, contranaturamreliquorumlapidum,quili-

quclcuntquidem,fedin vitrum abeunt,quodhuicneutiquam con>

venit:Utquccorallusinvariasmedicinasmagnxvirtutispra?para-

tur, fic& Philfoph. corallus omnium herbarum vires infe tranftu-

lit,quodille.unicustantumpoirit,quamomnesomniiuTivcgcta-

biliummedicinx. Sol€nimcoeleftis,quivegetabilibusvirtutem<5c

efficaciam medicinalcm infundit , huic fuo filio & vicario tcrrcftri

plus tribuit,quam aliis omnibus:Hiceftcorallusphilofophicus ve-

getabilis5 animalis & mineralis, quiinamplifllmomaridchtefcit,,

necagnofcitur, nifioculisignarorumexponatnr&manibusinfe-ratur : At cautiirime fub aquis refecandus crit, nc fuccum & (angui-

nem amittat,& nil nifi terreftre chaos absqueverafua forma rema-neat : In hoc enim omnis difficultas coralli captandi verlatur, pra^-

ter quam vix ullaoccurrit: Humiditatcm fuperfluam intelligo,

<qua;interficitlapidem,nifi (cparetur,qu3e corallinum ruborem ap-

parcrenonfinit, quxcoagulationem, dumadcft,nonadmittit. Her-

EMBLEMA XXXII I. J)c fecrctls Nam-4, ^j

Hermaphroditus mortuo fimilis, in tenebris ja~

cens,igneindiget.

EPIGRAMMA XXXIIL

ILle liceps gemwifexm , enfimem injlar

Appareti poHquam tfi humiditatis imps.

^JsToBe temhrosdfi conditur , indiget igne ,

Hunc iUiprcefieSi ^ modb 'vita redit,

Omnis in igne latet lapidls njis , omnis in auro

SulfHris 5 argento CMercurii -uigor efi.

N £x

5>S DISCUK.SUS XXXIII.

EX arcanis naturac eft , qubd,ingrucnte hyemc , ranse & hirundi-

ncs,aquis fubmcrfafyVcluti mortuae jaccant,& vcre novo calo-

reSolis opcrante recuperent fenfura &:motuni fcu vitsfcnfitivjc

adioncs peragant : Quod Q verb ipfo Brumali tcmporc in aquisre-

pertje in aercm feu hypocauftum calidum adferantur , moxfcfemovcre,ut in aeftate,incipiunt : Undc apparct.quod illis nil nifi ca-

lordeficiatcxtcrnus,quicalorcmnaruraicmintcrnumconclufum

cxcitct&inadumdeducat: EodcmmodoPiiilofophide iuoHcr-

maphroditoloquuntur,quifiintcncbris)accnsapparcatmortuus,

igniscalorcindigeat : Intencbrisvcrb jaccredicitur,dumperno-

£tcmhyemisopacam &frigidii1imam dimittitur,h.c.in nigrcdine,

qua^ frigiditatis iignum cft,maner,a qua ad albcdincm pcr majorcmignis intcnlionem adduci debet , & adhuc pcr majorcm, ad rubedi-

nem: Absquecalorcenim,utBodiilusinturbaait,nihilgcnerarur.

& balneum intenfi caloris perire facit , fi vcrb frigidum fic , fugat , fi

autem tempcratum fit, corporiconvcnicns & fua-ve fir. lb\d.Eoml'

lus^cunBa, inqui t, qua. 'vinjunt^ Deojic volente,etia?n moriuntur : Prop-

terea illa natura , cui humiiiitasadempta eji , chmper noHes dimittitury

mortuojtmilis ^idetur^ c^ tum illa natura igne indiget, cjuousque corpus

C^ illiusJpiritus interramvertatur ,^ tuncfitpuhis ?nortucJimilts ir^

fuo tumulo : HisperaBii reddit ei Deus/piritum^ ani??^am,& omni in -

firmitate ablata conjortata eji natura nojira^ emendata : Oportetigi-

tur illamremcomburere absque timore^c. Ignisitaque, quiomncsalias res deftruit , hanc conftruit ,

quas reliquis mortcm, huic vitam

praebct. UnicuscftF/^^-^^iA-^quircparaturignCjquiinnovaturfiam-

mis & ex cincrc emergit rcdivivus , arquc hic Phiiofbphis folis no-

tus, crcmatur& in vitam revocatur,quicquid alii fomnient deave,

iiefcioqua,voIatiIi,nusquamcxiftenre,nccvisa,nififabuIose: Elt

autcm Hermap^roditm , dc quo Philofophiloquuntur, mixtaena-

turae, mafculcie & foemincae , quarum una rranfit in alteram calore

operantc Ex foemina cnim fit mafculus, quod non adebmirum ia

Philofophor. operc videri dcbct, ciim & fcxum mutaffcquampra-

rimoSjfihiftorJisfidcshabcndacft-rcpcrtumfit^PoetaeCf^/e^jjJj'/^/;^

& Tirejiam commemorant,ut Fontanm in ftellis

;

Pce~

DiscuRsus xxxm. 5^Pceiiitcatgencnstamcn&rcC?;^f<«malint,

Autin focmincam penitus tranlire figuram : Et Aulbnius:

Moeret in antiquam Ccneus revocata figuram.

It^ Lici/2io Crajfo &C. Cafpohongino Qoi^.CafJini puer fadus cft ex

virgine: Et Licinius Mutiamts apud Plinium prodit,vifum a fe Argis

AriftontemjCuinomenAriftufaufuiiTer; nupfiftectiam, mox bar-

bam& virilitatem provcniirc,uxorcmquc d\Jiy.'\^c:FIiniu5 ipfcaitfe

vidiflc in Africamutatum inmarcmdicnuptiarumL.Co^ci^wci-

vtmTisdritanum: Harc vera c&& multis aliis comprobaripoflet,

fiopusforet: Ex calore vcroaudiorcredditogenitalia membrafeuvirilia ex corpore protrufa certum cft.Ciim enim foemina fitlonge

inarcfrigidior,intcriusqueabfconditahabcat,qucmasforis,utme»

dici di-cunt , hinc natura dubia ,num marem an foerainam genera -

ret,fcEminamcxprcffitextcrius,licetmaremintcriusmeditatafit,

Hinc calore peraEtatem crelcente & motuaccedente,recondita

membra erupcrunt, feque omnibus vifenda monftrarunt ; Eodemmodo apudPhilofophos foemina c^ilore auctofitm^ifculus, hoccft j Hermsphroditus foemineum lcxum amirrit , & fit mas fortis &ieverus ,qainihilmLi]icbrisinfehabcatmol!iriei3utlevitat!S. Ita

a celebcrrimo illo Cafp. ^•igliacGtio Bononienfi medico vidimusmus aliquando artis chirurgiciE induftria nobilcm puerumHcrma-phrodituminperfedummarem,gcncrand^ foboli (utfpeserat)

aptum, mutatum vclpotiiispromotumefle, fadopermcntulam(quod deerat ibi) foramine novo & occlufo inferiori quafi mulie-

bri.Philofophi hilcc omnibus manuariis opcrationibus non cgent,

Cum enim frigiditas & humiditasLunae adfuerit, fceminam vo-

cant,cumcaIiditas&ficcitasSoIis,mafculum; CumomnesillsEquatuoiqualitatesfimuljRcbis vclHcrmaphroditum;Etficfacilc

convcrfio fieripoterit foemina?, hoc eft,frigiditatis& humiditatis,

m marcm rautatio,quae fit folo ignis calore,ut didlum ; Calor enim.

fcqucftrat & feparat fuperfluitates humiditatum, 6c fui

' ideam in iubjedoPhilofophicoftatuct,qu22

cfttind;ura.

N 2 In

100 E M B L E.M A XXXIV. De fecreti^ NatnrA.

In balneis concipitur,8cinaere nafcitur^rubeus ve-

ro fa6tus graditur fuperaquas.

EPIGRAMMA XXXIY.

BAlma conceptH pueri ^ mtalil)m aer

Sflendety (ijT hinc ruhcm fuhpede cermt ac[Uiis,

T^itaue fiper montana cacumina candidiu lUe^ >

^ut remanct doBis unica cura uiris.

Efi lapis y dsr non eft , coeli quod nohile Donum ,

Dante DE Ofelix.fi ^im hahehit , erit.

Ho-

D IS CU R. S U S XXXIV. loi

HOminum opinio vcl adularioquibusdamprsErcliqiiismira-

bilcs ortus , at certe fabuloros actnbuit , veluti , Alcxan-dro Magno , non a Philippo Maccdonum rcge, fed Jovc Hammo-nio,gcnito,Romulo & Rcmo,a Martc,PJatoni ex virginc Perictio-

ne ex ApoUinis opprcfla phantnsmatc, nato.Ita Ethnici a diis lc ori-

undos demonftrarc volucrunc , qucmadmodum 6cThcflalus Hip-pocratis mcdici filius (cic ab Apoliinc ortum duccrc Athenicnfl'businteraliapcrHiadcrcconatur: Scdnosillisnoncicduli,quirci-

nius, illos nec homincs nccdcostliiirc, adquosluigcncriscrio-i-

nem refcrimt, Et fi hcroes quafi di vini mter mortalcs cxririffentjCx

adulatione fabditorum , difcipiiloriun vcl aliorum omnia fua ma-gnificamundo vendit3ntium,h;:tcdeiishxa(xinopinioncin vult^i

falfariis fcriptis infmuata ellc , ananadvcrtimus : ALa rcs ell:,quod

Philolbphi fuo filio conceptionem &nativitateminuiitatamtri-

buantiHabetcnimhicquidpecuUareprecxterisomnibusinmun-donatisjcumconccptioejusfaclalitin babcis &:ortusinacrc. Sci-

mus mulicrcs ftcri]escxnimiafrigiditatc6:ficcitatemultumadju-

vari poffc bahicis calidis, iit ad conceprumreddanturiiabilcs&

apti%atquodisinbalneisfieridebear,autfacl:usfit,inauditum:Soli

huic illud competcre videcur ob mirabilis natura? potentiam abaliislongediverlam.Alibidicuntquodconceptiocjusfatinfundo

vafis&ortusinalcmbico:quaefcnrentiamagiseftconfpicua:Nam

aqu^ balneoram, fi qua; adflinr,non in fummitare,nec medio vafis

fed in fundo erunr,in alcmbico vcio vapores funt aerii: Conceptioitaque ubi fada eft , afcendit in ulembicum & tit ortus ejus in albo

colore:Infundonigrcdodominatur,dequaRofarius3Conceptio,

inquit,eft cum tcrra in ngrum iblvitur puivcrem(5c incipit al; quan-tulumdemercurio rctincrcjtunccnim ^git mafculusin focminam,idel1:,azothinterram.Etpauloport:Conceptio&defponfatiofitin

piuredincinfundovafis;v5cgcneratiogenitorumfictinaerc,fcilic.

in capite vafis,id eft, alembici: Eftquc conccptioinbalneisnihil

aliud nifi putrcfatflio in fmo: (ic enmiidcmRofariuscontinuat:corpusnihilfacit, nifiputicliat, & nonpoteftputrefieri, nificum

N 5 mer-

,Oi DISCURSUS XXXIV.mercurio : Etmoxputrefadiofiatignelentifllmofimica!idi5chu-

niidi , & nequaquam alio , ita quodnihilalccndat: quialialiquid

arccnderet, fieret feparatio partium, quae fierinondebet, doncc

mafculus & foemina iint perfede conjundi ,& unum recipit aliud,

cujus fignum ell in fuperficic nigredoperfedx fclutionis. Ortus

cjus efl albus,qui fit in cacumine montium, h.c. in aerc fcu alembi-

co ; Qupd per Rolinumad Euthiciam fic explicatur : Dixitfapiens:

Accipite res e mincris fuis «S:exaltateeasadaitioraloca,&mittitc

eas a eacumine montium fuorum &:reducite eas ad radices fuas: Et

poft: Permontes autem fignificavitcucurbitas, &percacumina,

montium alembica: Mittere autem fecundum fimilitudinem cft

recipcre aquam iilarum pcr alembicum inrecipicnte: Reducere

verbfuperraiices,eftiliperhoc,aquoprodcunt:&nominavitcu-

curbitas montes,quia in montibus, quifunt cucurbitx, generantur

Sol&Lunaeorum. Hxc iilc: Poftca fitrubeus&incipitircfuper

aquas, hoc eft, fuper metalla in igne liquefada,quarftantinftar

aquae mcrcurialis : Eftenimhicdominusaquarum, inquasimpe-

r-ium exercct, inftarNcptuni, eftque rex maris &pofleflbrmon-

tium. DcXfrAvPcrfarumrcgctradunt, quodexpeditionemmo-turus inGrxciam, lcgationem inftituerit ad mare&montcm A-

thum, ne fibi injuriam faccrent, illud fluduum, hic fiamarum a^ftu,

alias fe poenam de utroquc flimpturum eflc. Vcrum furdis narrata

eftfabula, &mareaUquotexejusnavibusfi.ibmerfit, Athosveroinccndio non paucas perdidit. Hiac iratus rex, tanquam maris &montiumdominus, iiii ccrtumnumcrum plagaruminfiigijuftit,

montis verb magnamparteminmarcabjccit : Sedhscmagis au-

daciam,quam prudcntiam ranti regis demonftiant:Hic,dequo no -

bis fcrmo, omnesaquas abobftaculis&immunditiispurgatnon

cdi(f^o , fedfain:o,& libcre per cas inccdit , quas quoque (quod am •

plius eft)congelat, ut currus fiia duri tie fuftineant, qux antea tuie-

re naves:Iplc montes cxarquat vallibus & flammasignis non refor-

niidar,ideoqucquocunque vult,ab Hcrculis columnisin ultimamladia;orani ,adDionyfiicolumnas iibcrcccntcndit.

Cercs

EMBLEMA XXXV. De fecretis Natur^. 103

Ceres Triptolemum, Thetis Achillem , ut fub ignc

morariaflfucfecit, fic artifex lapidemo

EPIGRAMMA XXXV.REJpice Triftolemum y durumque inpr<jelio Achiffem,

Matre docente , cejlics ut didicere ^aues*

Jllum 1)iija CereSs Thetis hunc durabat in ignc>

C^^u, lacie ferens ubera plena die:

'Jiaudfecui affuefcat medicina heata Sophorumy

^u^km fuer ad mammaSy ut queat ignefrui.

Ly^

104 DISCURSUS XXXV.LYcurgusilleSpartanorum legi{l3tor,quantum confuetudo va-

lcat,&ufusfi\x*bonus(ivemalus, oculariexempiopopuloiii

thcatrali concionc expofuit, dum adduceret binos catulos uno

enixueditosj inquemedioponcretollampulterefertamac lepo-

rem ,quorum catulorum unus cum videret cibum & leporem , eo

relido hunc infccurus eftjquia ita affuefadus erat,alter vero neglc-

do leporCjollam cvacua vir,cum & ficconfueverar. Quo fado^en,

inquit,hicvidctis, quantumvaleateducatio, &aparvuiisaffuefa-

(ftio etiam in illis ,quos natura pares & fimilimos produxit. Hoc

itaquc modonituram cmendare, autadmelioradirigercconvc-

nit,qUc^caTcaci"t,utinvitiumvelvirtutemfaciIeflcdipoflit.Quod

illein poliricis vcrum dcmonth-avit , Philofophi quoque in Phyfi-

cis fe irahabcreconfentiunt: Inhominibus,brutisquantumcon-

fuctudo vakar,quotidianaexcmpIapertotum vifunturmundum:

In vcgctabilibusquoquenonpaucaoccurrunt : Atinmineralibus

&metalliciscadcmdari,rariorisexperientia2eft: Nihilominus ta-

mcn lapidcra fuum fixant per aflliefadionem inigD.eiibiconve-

nicntc,qucmadmodumiiiumerisIocisinnuunt:Nutricndusenim

cft ignc, tanquampucrladc fuper ubera matris fuae : Undc dicitE-

miganuSjinfpicitc la^tantcm pucrum,& ne impcdiatis eum:Et Bo-

dillus,Foetusautemextradusnonnifila£lenutritur,6cignc perfc

& paulatim dum parvulus eft, & quanto magis exuritur , ofllbus

confortatis,injuventutemdcducitur,inquampervcniens,flbifuf-

flcit. Et ArnoldusinRofar.I.2.c.7. Oportettamenipfammcdici-

nam diutiiis aflari fupcr ignem & nutriri inftarpueri in ubcribus-

Hxc ead. antiquiffimiPhilofophi demonftrarevolueruntinalle-

goriisdcTriptolemo & Achillcfubignc aflLiefadis)acere& indu-

ratis , CLim utcrquc nil nifi chymicum fubjcdum denotet , prxter

quodinfulfaeflctfabuIa,indignaqii2Evelaliisrebusmoralibus ac-

commodarctur,veldo6lorumauribusinculcarctur: Ceres,veluti

nutrixTriptolemum intcrdiu ladc nutrivit^nodufub ignibuspo-

fuit,undc CLim pucr optimc aleretur, patcr EleufiLis aliquando hoc

©bfcrv-avit : Hinc Ceres Eleufium. interemit ^& puero Triptolemo

cur-

DISCURSUS XXXV. lej

currtimdonavit, anguibus tradum, quo iileper aercmin omnesmundi partes contendit , &mortalcsfrugumrcminationem do-

cuit ; Sed hicTriptolcmustincluracftPhiiof. comodo fubignc

nutrita, qux a fcrpentibus duda, hoc cft, Mercurio , docuit homi-

nes,quomodo fcmina Phiiof in fuam tcrram jacicnda fint. Hacc

eadem aflcribuntur Ofiridi,quiidco terrarum orbcm pcrhiftravit,

utahbi dcmonftravimus, &Dionyfio,qui vini ufumhomincsdo-

ce ns peregrinatus cft pcr mundum. Sunt verohi trcs Triptolcmus,

Ofiris (ScDionyfius unius intcntionis& ofticii,im6 rcs unajut etiam

Achilles ,quifortiftimus ad beJIumTrojanum mittcndus erat j E-

juspaterPeleus,ideft,terra,velPclcusmons,materTiictisdcama-

rinafeuaquarumj his nafcitur Achilies : Atin corum nuptiis po-

mumaureumEtidosproLitum cft,prima caufabelli Trojani,undc

cxiisnuptiis natus,nonimmerit6ejus"exccutor cxtitit : Induratus

verocodcm modoAchilles amatrefuadicitur,quo antcdidus

Triptolemus a Cerercj dequohb. 6. Hieroglyph. fatis diximus,

quodhicrcpctcrefupcrvacancum ducimus:Lapidis itaquenutri-

mcntum ignis cft,at non indCjUt quidam pcrpcram cxiftimarc pof.

fet,in longimijlatum &profundum,cxtcnditur,ncqiicin pondcrc

incremcntum fumit j quia falccm virtutem , maturationem & ca-

lorem ab ignc acquirit,omnia rcliqua,tanquam commeatus & via-

tica fecum adferens. Quando enim ex diverfis lociscjuspartcs

funt congcfta2,purgat3E& conjundx,h^bct in fc omnia,quibiis in-

digct : Undcapud Rofarium PhiJofophus : Omma fertpcumyO[ui'

hm indiget ^Ac aquafcetum, Nccveroquicquam pcregriniab initid

ad fincm illi additur ,nifi fit homogeneum,ncc feparatur, nifi hetc-

rogencum: Quilibet auteni animadvcrtcre dcbct, utidracones

Triptolcmi currui jungcndos bene agnofcat, antcquam quid inci-

piar,quifuntaJati&volatiIes; quosfi fciredcfidcrcs,infimo Phi-

iofophicoinvenics, funtenimfimus,&gcneranturcxfimo,funt-

quc illud vas,quod Maria dicit,non efie negromanticum ,fcd regi-

mcnignistui, fincquonihilcfticics. Vcritatcnuibi aperui, quamhaufi incrcdibili labore , non absquefumptumuUomm annorum,

ex vctcium monumentis.

G Lapi*

lo^ E M B L E M A XXXVI. De fecretis Natur^,

Lapis projeduseftinterraSj&cinmontibus exalta-

tus,&: in aere habitat , &; in flumine pafcitur,

ideft:>MerGurius,

E P I G R A M M A XXXVI.

Vlle recremmtumfertur LAPlSatquejacere

Tortenjm\,Jibiut h'wc dirues in&fsquefarenL

tMontihus infummu ahifiatuere^fer aurai

Aeris^at p^fciperflu^ios alii*

Omnia 'vera fuo funt fenfu ipcjlulo fedte

CMunera mO'ntanisqH<^rere tanta lom.

AJB

DISCUR.SUS XXXVL 107

ABomnibiis,quilapidisnomen& porentiamvel femclaudi-

vcrQtjnifi fuit ex penitusincredulis,quxn folet,ubi invenien-

dus(ir,utrc<5taquafi vU ad cam currant > RefpondentPhilofophidupiici modo : Primo quodAdam eum fccum ex Paradifb attule-

rit,quod fitinte,inmc,inqueomnihomine,quodvolanteseumfe.

cum portentcx longinquislocis. Sccundo, quodin terris, monti-bus,aere&:flumincrcperiarur. Utriigiturvixinfiftcndum^anhuic,

an illi ? Utriquc, ut opinor,fcd fuo rcfpcdu ; licct haec nobis magisarrideat &:fecuriorvideatur. Interras projedusdicirur,quia elc-

mentum terra^primo apparet in obfcuro& nigro corpore.Deinde,

quiavilis, parvi prctiiresfit,qij^sfin viisperegrinantium&in ipfo

fimo calcatur.Unde Rofarius, ctfi vero ,inquir, nomine nuncupa-rem,infiplcnreseumc(renoncrcdercnt. EtMoricnusCalidiquae-renri,an multum de co invcniatur,refpondet:Non cft hoc nifi,ficut

fapicnsdicic,addiviremfcilicct&pauperem,&adlargum&ada-

varum,euntemquoque&fcdentem. Nam hocinviisprojicitur,

& in ftcrquiliniis fuis calcatur ,& multi jam in ftcrquiliniis fodcrut,

uthoc ab ciscxrrahcrcnr,&inhocdeccptifunr. Mundusquoqueinrurbainquit , fivendirorcscognofccrenteam , nonvenderentcamtamviliprctio. Et Arnoldus allcrit, qnodlapisgiatis haberi

pofTit.intanracopia, quaquisvelir , nccinrerrogandusquispiam

iitcam ob caufam. Quae omnia vera funt. Quis enim,nifi inhuma-nus, petcnti aquam & terram dencgabir? Cymbri anriquifilmia

Romanisciimcadcmmuneraperii{renr,nccobtinerepoffent ,ef-

fufiscopiisltaliam ingrcirimulramilliaRomanorumcumConfu-

libus fiiis rrucidarunr, ur hiftorise teftantur. Terra enim , ut materomnium pretionfTima cfl,ut mareriaputrefadorum ultima, viliffi-

inaj Nilviliusiutoautcoeno,quodtamennihilaliudefl,qnamter-

raaqusemixta.Quidglebarerra-communius? AtramcnEuripylusNepruni filius eam Heroibus A rgonautis pro xenio obtulir, ex quanon rccufata , fed graro animo accepra , pofl diflbluta in aqua Mc-deamultavaticinaraefl. Oportetenim terram in aqua difTolvi,

aliasncch2ec,nccillaquicquam valet: Hoc modolapis projicitur

O 2, jf>

laS DISCUR.SUS XXXVI.

interrasjinquibiistamcn ab)edusnonpermanet,redcxaltaturad

montes, utpote Athiim , Vefuvium ,^thnam,& his fimiiesflam-

mivomos,qualcsinciiverfis orbispartibuspermulti vifuntur. In

his cnim ignis perpetuus ardet , qui lapidem fublimat , & ad fum-

mam djgnitatem evt hit. In montibus,ut crercit,in rudi forma ex

fulfure&argentovivo, ficinmontiumvertice maturatur&perfi-

dtur,ubi&: provcnithcrba,fine quaignistempcrarinequit 5 quia

hacfrigida&humiJainigncm conjei^a cjusvehcmentia rctundi-

turpcrluicontrarium: Amontibusadaeremtranfit,ubi habitati-

oneminvenit. Aercnimipfidomusfit,qua circumdatur,quodni-

hilahud cft,quam quod portetur in vcntre venti,nafcaturinaere,

dequibustcrminisanteadidumeft. Tandcm in fluviis pafcitur

hoceft, inaquis, Mercurius : Indeincjushonorem Athienienfcs

hydrophoria agcbant, quia materia Pliilofophorum iapidis cft a-

qua,uiRofarius inquit,6cintclligiturde aqua illorum trium.Quam

obcaulam Mcrcuriustriceps quoqucdicebatur, utpote marinus,

coelcftis«Sctcrreftris,quiaaqux,terrce& aeriadcflct. AVulcanocducatustradirur,furacitateinfignis,quia Mercurius igni afluefie-

ridocetur,quivolatiliscft,&fecumaufertid,cuimifcctur. i^gyp-

tiisleges &difciplinam , imoThebanis quoque faccrdotibus &magns mundi parri, antiquitus religionem dida vit, quia achymi*

cis inftitutis^gyptii politiam ,& res facras habuerunt,ab his Grae-

ci,ab his Romani , ab illis quam pkirims ali^ geutes, ut latitis alibi

demonftratum eft. Argum faxo occidit, feu lapide,& Battum in la-

pidemindicemconvertit. Quidmultisr Chymicorumvolumina

omnia nil nifiMercunum inculcant,unoque hoe verficulo ejuspo-

tentiamfatisconfirmant ; EftinMcrcurio quicquidquaeruntfapi-

cntes. HicitaquequsErcnduserit,donecinveniatur,fiveinaere,

igne,aut terra morctur.Vagus enim cft,& nunc huc,nunc illuc cur-

rcnsproDcorumchymicorumminifteriOjtanquamillisapcdibus,

quod oflicium ejusindicatur,dum Angelicamipfifiliamnonnulli

aflcribant.

Tria

EMBLEMA XXXVII. De fecretis Natfty^, I05

Tria fiifficiunt ad magifterium/umus albus^hoc eft,

aqua^leo viridis, id eft, aes Hcrmetis,6c

aquafoetida^

i P I G R A M M A XXXVI iT

TErtia magijlerii [unt femindifoetida-Lymfhay

Et fjiueus 'vapor, ac peUe L 60 'viridi :

Undafarenspeferit^rejlant qu^e^lementa^Sofhiique^

'

Ut lapidemfaciant,ultimaprimaque ta eft,

/Es Hcrmetisat eft 'viridu LEO, petraque neta

Lil^rorum capitlis/Tumm ^albm aqua*

O i HT

,io |D I S C U R S U S X^XVII.

T triaenciitialia ad cujusquc sedificii conftrudionem requl-

rLUirur,quorumunoabicntc,cjus nulia adcflc potcilperfedio,

qui: runtfundamcntum,parictcs&tc£i:um,ira totidcm dcHdcran-

turadPhilorophorumcompofjiumabfolvendum,quxhicnomi-

nanturpropriisfuis nominibus : Author Aurora?,c.2o.de fcpnra-

tione elemcn torum loquens, Terra, inquit , ibidem rclinquitut, ut

aliatriaelcmcntainca valeantradicari i fi ipfa noncfltt,elcmcnta

fundamcntumnonhabercntadxdincandumfupcriddomumno-

vam Thefaurariam : Hoc fundamentum vocatur hic aqua foetida,

quxeftmarcromniumelementorum^tCite Rofario,exqua (?cper

quamdc cum qua prxparantPhilofophi ipfum , fcilicctElixir mprincipio&infine: Foetida dicitur,quiafoetorem fulphurcumdc

femittitj&odorcmfcpulchrorum: Hxceftillaaqua, quamPcga-

fus exParnaflb ungulafuapcrcufroclicuit, quam Nonacris Ar-

caJia:monsexjugisemittitefaxoprorumpentcm,quaeinfolaun-

guiacaballinafervaripoteft ob vimejus fortilfmiam : Ha^c eft a-

qua draconis, ut Rofarius cam nominat, qua: debct fieri pcr ak m-

bicumfmcomniaaliare addita,inqua facicnda eft maximus foe-

tor : qux verba cum quidam audiverint,ad ftcrcora diftillanda

humana velanimalium fecontulerunt, in qua operatione foero-

remquidcm maximum fenferi;nt, fcdftercora in ftercorlbus inve-

ncrunt: At neputes Philofophos fcarabxos efle , qui in ftcrcoribus

opercntur, fcias foetorem , fi quis adeft,in magnam fragrantiam

mox mutari,prout Lullius teftatur dcfua Quinta eflcntia , cui tan-

Tamodorisfuavitatemafllgnat,firirefadalir,ut in fuperiori a:di-

umloco pofiraavcsYolantcsad fc aliicitat Sc flftat: Ponit autcminfimofuamquintanvefientiam, cujus calore tempcratilljmo ea

fraaiantialequirur, quod quidam cum vino forti tentarunt, fed

fruftra,idcoque Lullium vanitatis inflmularunt, cum ipCi cflTcnt

ftultitla: poriuscoargucndi,qui vinum Luilii nunquam giiftarunr?

AtLuIliumaureusillepoetameljusintellexit, qui Chryfop. hb. i.

itacanit.

yltmn iUe ojuidemfenfit, cfUiX. dicereprima

Efl facie vifuj, neque tumftillantia vi^a

Mijcci^at, ^c. P oft

DISCURSUS XXXVII. iii

Poft aquaiTifoetidamLcoviridjsoccurric: dequo Rofarius, quae-

livirti autcmde viriditatc, putan§,quoda;s cflet corpuslcprofumproptcrillam viriditatemquamhdbct:Undcenimtibi diccjquod

totum iUud, quod cft pcrfcdum inaerc, cflillafola viriditas, quae in

ipfo cft: quiailia viriditas pcr noftrum magifterium vcrtitur citb

in vcr>irimnm aurum noftrum, & hoc expcrti fumus:NulIo tamcnpoterislapidcmpriepararcablqueducnech viridi& Iiquido,quod

vidcturinmincrisnoftrisnafci:Obcncdidlaviriditas,qu^cundlas

rcsgcncras; Undcnofcas.quod nullum vcgctabile atquefruO:us

nuUus apparctgcrminando,quin{itibiviridiscolor: fimiliter fd-

as,quodhii)usrcigcneratioviridiscft, quarc Philofbphi gcrmenipiumappc!]avcrunr. Haec Rofarius: Hoc cftaurum &afs Philo-

fophorum 6c lapisin capitulisnotus,fumus, vapor & aqua, fpu-

tumlunasquodSoJisluminijungitur, Hic leoviridispugnatcum

draconc? fedabcofuperatur&fucccflu temporis devoratur^ pu-

trefadoautemleonedulcedoexejusore( velut aSampfoncocci-

11) provcntura fpcratur. Dracofupcriorfadusleoninaadcbfccar-

ncreplct, ur pauIbcrcpct5cemoriatur:Exquo,cumLconisadeps

pcrfcquotidianis fcbribusmedcatur, apudquc reges &popuIosco pcrundisgratia& favorconcilietur , Medicinaprarftantifllma

i]eripotcrit,quaepcrmultisaffcdtibusfituti]ifIima. Tertiofcquitur

fu musalbus,qui fi coagu]etur,fitaqua,&aquaofficiumpraeftatin

abluendo,folvcndG,&macuIasabftcrgcndoinftarfaponis:Hiccft

ig nis contra naturam,qucm vide utinvcnias ,itadidus,quia con-

trariuscft natuiaerctcxcndo& deftrucndoilIud,quodcadiligcnti

curacompofujt :Hicignisroncftcxfpiritu viniautoIcoinccnfus>

fed ex materia inccmbuftibili ,xqualis pcrdurationis & caloris,&

eftignisabsqueluce& combuftionc magna? virrutis & cfficacia?,

quem reperirc in tenebris,cuim non luceat,cft non cxiguJE difficul-

tatis, fcdopcridebito applicarcmodo, longemajoris j cujus cir-

cumftantias & proprictatcsin diverfislocisfatis

defcripfimus.

Rcbis,

jfi EMBLEMA XXXVIII. De fecreti^ Natur&

Rebis^ucHermaphroditusjnafcitur ex duobus

montibus,Mercurii 6c Veneris.

EPIGRAMMA XXXVIII.

RBm geminam T^EBIS 'veteres dixere , quodumCorporejit mas hoec fceminaque , i^ndregjna,

Natminimbinuinmontihm TiERMAPHRODlTUSDicitur y Hermeti quem tulit alma Venm,

Ancipitem fexum ne jbernas ^namtibiT^gem

U^oi idem , mulierque una eademque dahit,

SO-

DiscuRsus xxxvrn. nj

SOcratesintcrrogatuSjCujas elTet, Cofmopolitam feu mundici-

vcm,rc(pondit : Quoinnucrevoluit,feetfiAthcnisnatusfit

quoad corpus,animot3mcn totummundum,tanquampatriam,inquc co contenta,libere pcrluftrare, cum fapienti omnis terra,ubi

benevivat, fitpatria : ItafiquisPhiloIbphosinterrogct, cujasfit

Hermaphroditus eorum , re^ondent , mundanum eflc fcu in o-

mni*bus mundi a ngulis,ubi elementa inveniantur,proftarc, nempcfapicntum filium, qui cum ipfispatriam communem h.ibcat : Ve-riim cum non contingat, quendam his aut pluricsnafci, nccdi-

vcrfisjfeduno inlocoprimitus hanclucemingredi, velutiSocra..

tesAthenienfisagnofcitur,itaRcbisduorum montiuminquilinus

ccnfctur,videlicet Mercurii& Veneris , unde& nomen Hcrma-phroditiipfiinditumab utroque parcntc.Montani ipfilarcs funr,

<5c patria excelfa , ideoquecx alto loco genitiscxiftir. Eftfanenon

exiguum momentum ad rcs praeclare gerendas parria nobilis &ampla , inqua cives praeferuntur exteris & promoventur ad ofticia

publica , ne in obicuro delitefcant, ut in humililoco contingit, at-

queficaliquidiucisexpatriaadeospcrveniat,at majusfepropriis

cmcigcrevirtutibuSj ctiamre angufta domi,& patriai fu^ defefc

lumcnpracbere:Huncadmodum montcshi incogniti quamplu-

ribusabHermaphrodito famam acquirunt obiliius illuftria fada

&nomentoto orbe celebcrrimum. Quiscnimvel tantillum ver-

fatusinPhilofophorumlibrisnonagnovit Rebis; quis Androgy-

numbicipitem nonvidit aut animadvertit^ Hiccquidcmadln-

dos ufquc innotuit & latius ejus fama, quam vel Alcxandri Regis

,

difperfaeft.Permultiad dodum aliquem virum,velalias obfin-

gulareminduftriam militarem^ artem velfcientiam notifilmum

vidcndum & aljoquendum cx longinquis oris proficiscuntur ,

multb autcmpIurcsadMorttcsdidlosRebisfefeconfercnt, dum-modbfciantjUbilocorum oft^endcndifint : Qiianto ftudio & cu-

raMorienus Adfcru Alexandrinum Roma profedus indagaverit

& tande invenerit,ipfe rcftatur in liio libro,idcoq; felicior acftiman-

duseft, Deoq; gratus,quoda vivo prasceptore & nona mutis

magi.

114 DISCURSUS xxxvitr.

magiftiis, hanc rcm, hoceft, natalem locum, Rebis didicerit5c

coramviderit.Non minori aillduitate &diligcntiauti dcbcnt illi,

quipatnam Rebis cxCqIlc qii;rrunt ,ratione&libroruni indicioe-

dodi: Verumlibrisetfi aliquando claritas inelfcvideatur ,tamcn

cammiigna cbicuriras undique cingit & obvclat : ut ilia prae hac

vixagnurciautdifcerni qucat : Quocirca caute in his procedcn-

dum,nequi pro rcmcdio concinnati , pro vcneno ufurpentur;

Ccrte Oceanus Hntimmenfus in quo errantes latitudincmfeu x-

quatorisfupra horizontem elevationem in [trumcnris aftronomi-

cis expcrti nautae fcirepoflunt, magentepolum feptentrionalem

oftcndcntc, ad longuudinem, feuquanto graduum intcrvallo a

primo mcridianojinfulis Fortunaris proximo , abiint, ncqua-

quamjUndeinccrri fant, quo locointcr occafimi &ortumvcr-

lenrur:Quidergohic faciendum ?.Qupdiidemnaut.rfoIcnt, Ex-

perientiam confulere ratione , & abea difcere iter longinquum

determinarc per figna particularia, promontoria, infulas &alia,

neinfyrtes &cautesincautiincidant: Adhic minuscft periculum,

fircsnonprocedat,liverb fic,majuslucrum,quam ibi,ubi bona

&vita perdunturin unahora: Eft autem Mcrcurii Philofophici

monsnonNonacris>nccArlas,ubialiasnatuscreditur,fedbifido

verticeParnaftus,inquorumunoHermes, in alteroVcnus mo-ratur:HicquoqueApollocumMufiseft,& fons Pegafeus, Hip-

pocrene jcum lauru fcmpcr virdi : Unus eft mons nomine atre

geminus, utHcrmc-phroditus inuno corpore biccps& bimem-

bris vifitur: At quis cx mille ad hujus monris cacumen contcndere

perieverat ? Qiiis nonin radicibus hsrefcit prcEpeditus remoris

nelcioquibus?Quotufc]uisq5 umbiliCLiejus mediuattingit. NamAW /evis afcenfus , (Iquisfetat ardua ^fudor

Flurimm hunc tollit , nociurnx infmnis oUv<£

Immcritur^ deletojuodmox laudaverat injey

.Qh? cupit tZternA donarifrondis honore. ^

Undenon mirum,fi /ikem unus exMyriadcHercuieos horce exantlet labo^es,

iitpcdeminverticeMontisfigat, laureajque brabejo fruatur immortaIi»qua

utdccilcs, virtuti&: literisdediti, bon^ementis quicunt^ue gaudeant, Grilli

vero &Ycrta2i fruftrent«r,uniceoptan4mncft, Oedy-

EMBLEMA XXXIX. JHefecretU NatmA. irj

Ocdypiis Sphynge fiiperata &: trucidato Lajopatrc

matrem ducitm uxorem.

E P I G R A M M A XXXIX.

SPhyngem (xnigmatico ThehlsfeYmomtimendam

Oedjpicsad propriam torferatartenecem ;

^^u<xjitum eft^cuimanepedesjlnt hii duo , luct

Sedmedid hini , tyf^Sjuhi njeiher adjl,

Viclor ahhincLajfm nelentem cedere ccedity

Dticit^ lixorem^Uiefihimater erat.

Bacaf-

fn6 DISCURSnS XXXIX.

BAcaflcrPhilofophus inturba,quod qua:ritis inqujt,parvi nc-

quaquameft precii: Thefaurum enim maximum& munusDcicxccllcntinimumquasritis. EtcognofcitCjO invcflig;'tores,id

quod Philofbphi dudum intimavcrunt diccntcs,quod rcdum nonnifi errore difccrnitur , & nihii magis dolorcm cordi gcncratj

quamcrrorinhacarte&opcre. Dumcnimquisputar, fcfccific,

mundumhabcrc, nihilinmanibusfuisinvcnier. HafccadcmPhi-

lofophiantiquiinnuere voluerunr, Sphyngcpropofita,qu2lnpfa

artisobfcuritatem&tricasdcnotaret. Hinc^.gyptii in facrislfia-

cis,qua;ficbant in honorem Ofiridis,afacerdotibusmitratis,ralis

capitibus omnibus corporis partibus alba talarique & hnea vcfte

ami6lis,utilla tecta plebiqueincognitamanerent, Silentii ftatua,

quse Sigalion dicebatur , in altaiis principio erigebarur , favcre lin-

guis jubebanturaftjftentes, & oculosadeam imaginemconver-

tere,eandemqueobcaufamSphyngum fimulachra adaltarisan-

gulosaddcbant, qua^arcanam rerum facrarum cognitionemde-

notabantjutexvetcribusBoifTardusdcmonftratrEft cnimSphynxmonftri quxdam fpecies obfcuriftjma,Thcbanis proponcns aenig-

mata,nec folum illiS;fed ut priusitgy ptiisjra poft oninibus aliis ad

artcmafpirantibujs, inqucPhilofophorumlib.tanquam antepor-

tasThebarumexeubat j quodfialiquismonftrumprcEtcrcat , nii

mali ab ipfo patitur* qui verb animi vclingcnii audacia fretus ejus

xnigmatadifrolvcreconetur,nifiidfaciat,excidiumfibiparat,hoc

cft, dolorem cordi&damnumrcbusfuis excrrorc inhocopere.

Quicjusmodiallegorica adhiftoriam refert , fungum haber pro

cercbio& pcponcmpro cordc,utaitComicus, 6cnonplusfapir,

quam quideliratinrcdotramire. Nimispucrilia funt& aniculis

digna,fiadliteramcapiantur,aliasprofunda:d(>drinaetecmiria&

indicia.Dicunturquidcmfcrarmonftrofa'inAfricae(leSphyngum

nomine,fcd dc illis hic non disquiritur, etiamfi hujus fiditias origo

&dcnominatio abiisdefumptavidcatur. Sphynx Philofbphica

iermoncm humanum,urpote graecanicum, intellexit & ufurpavit,

nccnon gryphos fubtilcs & senigmatiQS quaeftioncs , in quibus in-

tcUi-

DISCURSUS XXXIX. 117

welligcntiai &do<!l:rinaefinguIare acumenapparctjaliishominibiisquibuscnn-

quc non itaobviam (aquo brutaiongilTimc abfunt^ propofuit. laliaefTe

Pliilof. dogm;ita, quifihem inillis verfatuseft, facileintelliget. Ubicnimu-

num ciicitur , dc altcrum intelligitur.» ibi arqui vocatio errorem parit,quot folis

PhilofophisHonfolijmconceflum , fed& imperatumeft. ^nigmatibusitaqi

SphyngisThebarumcivitatediuvcxatatandem Ocdypus quidam adfuit,qui

itaadqusftioncs oblatas refponditjutipfa fphynx e fexofe dcturbare coafta

(it. Atquis OedypusiRcgisThebanorumfilius,quonato cumpatriab ora-

€ulo praruidum forct , ipfum afilio occifum iri , Ocdypum intcrfici jufnt , qui

cumfunepcr pcdestrajcdo ad arborcm fufpcnfus ac derclidus eflct,abaIio

ruricoh liberatus & educatusi Hic adultior fadus pedes quidem tumidos ob-

tinuit,at ve^ctum ingenium ante omnesin hujus senigmatis aSphyngepropo -

iitienodjtioncfatis dedaravit. Fcrunturautem quamplurima Sphyngifuiflc

senigmata,fedhocpra:cipuum,Oedypo obje6tum :Manequadrupcs, meri-

diebipcs,vc-fperctripcs quideft?Qiiid refponfumfit ab Ocdypo ignoraturi

fed aliiadhominis artatem interpretatifunt, qui falluntur, Nam quandran-

gulus fcu quatuor elementa omnium primo confideranda funt,hincad hc-

mifpha^rium ' duashabenslincasreftam & curvam jhoc eftlunam pcrvcni-

tur albam , abhinc ad Triangulum qui conftat gorpore , fpiritu & anima , five

Sole , luna & Mcrcurio .-HincRhafis inEpift. Lap:s , inquit, 7>/*z;?^;///^ eft mjEJfe, cjHadi\ingHltisw cjHalitatcHuc quoqiie fpeflat emblema vigcfimum pri-

mum, cjusqueexpofitio. EftautcmOcdypusparricidio&: incarftu notatus,

quarduofunttetcrrimavitia, quarunqum excogitaripofi'unt,at nihilominus

eum ad Rcgnum ( alias fibi debitum ) promoverunt ; quia patrem de via fibi

ccderenolentem occidit,&' rcginam , Laji conjugem , propriam matrem muxorcm duxit. Sed hoc nulli pru hiftoria , nec exemplo imitando fcriptum eil

,

cumaPhilofophis falrem adaperiendadodrinsfuxarcana fidum & allego-

rice introduftum fit. In hocenim opere utrumquecontigit ;quia cfficicns

primum, id eftjpater, afuoelfcdu, id cft,filio,emediotolIitur&prGfliga-

lur,&poft idcm effe(5tus rfficiens fecundumfibi copulateo ufque, donec

unumfiatcumco, &fic filiusmatri fuarcopulatur matrimonio, potiturquc

Regnopaternoarmorum, conji'gii& fucccfl^onis,quafi triplici jure. Tu-Bnidoshabetpedcs, quiacurrcrenonpotcft, & eft veluli urfus, uthabetfe-

«rctummaximum, aut bufo, lento incedens gradu ;'quia fixumeft figens

aliuds &ignemnon fugicns aut reformidans, quolicetviliraedio

Philofephi maxime cgent.

EMBLEMA XL. De fecretls NatHra.

Ex duabus aquis , facunam, Sceritaquafan-

clitatis.

E P I G R. A M M A XL,

Unt lini liquido falientes gtdrgiteforjtes

y

Hinc pMeri calidamfnggerit umti aqt4am

:

Alter h^bet gelidam^qtd^ Virginls IJnda uocatur^

"Jianc iUi innga.1,fint aqu<x. utunadu<x:

"^ium^ hic mixta^ uires utrimque tenehit ,

CeujQUU Hammoniifons cakt at^ue rigd.

Tot

D I S C U R S U S XL. ii^

TOtSc tanta funt aquarCi miracula , ut vix magno voluminccomprchedi polfint, dequibuslparfimvarii cgcrutauthorcs.

Scd prx omnibus dua: aquar Philofophicas celebrantur eo nomine,qaodquafica^terarumomniumvircs& proprietates nontantuma:niulentur,rcdquoquefupcrent. Sybaris,AxusMaccdonicc,McIas

Bc5eotiac,fluvii,nigrasrcdduntpccudes,fibibantur5 Crathis vero,

ClitunnusMevania:&Cephifus,fluvii exnigrisalbas, Aqua:Si-

nucflanxin Campaniae rcgione flerilitatem utriusque fcxusabo-

lcnt. Afrodifius fluviusmuhcresftcrilcs facit:Cabura fons Mcio-

potamiae aquam habct jucundc olcntcm j Anygri aqua inPelo-

ponncfo admodum foetct : Jovis Hammonii fons dic frigct, noclu

calct , mnne & vcfperi tcpet altcrnis vicibus. RcUqua nc morcmiu',

omnia ctiam contraria fibi inviccma Philofophorum aquis prac-

fi:antur. DequibusLuihushb.de Quintaeflent.diftin, g.dc ince-

rationc ^ Et fic eft , inquit,duplex confideratio in arte, fciHcct cc5m-

ponere ex una natura unius metalh duos liquores contrarios in

compofitione.unum, quivirtutem habcat fixantem, congclan-

tcm & indurantcm , &:alterum, qui fitvolatilis , infixus & moUis:

Iftcvcro fccundusliquorinduratur, fixatur& congelaturper pri-

mum : Ex quibus ambobus liquoribus refukat unus lapis congcla-

tus fixus& induratus,qui habet virtute congelandi non congelatii,

induraremollificii& moIIificarcduru.Exquibusapparct quas fint

aqujpilla? bina:, &curin unaaquaredigedxrLapis cnimaquadi-

citur, quiafilditur, & viccverfa,aqualapis,quiattritur. Vcrumexlocisdiverfishas aquaeducuntur,interdum longotradu,vclut

Romaevidcre cftcirca AquamVirginis aliofqucfontesfaditios,

&deindcperconfluxummifcendafLmt,utunafiat cxduabus.Sie-

nimunaeft virtutis calida.^ & altera frigidap, commixtx mixtasvi-

res obtincbunt & miro modo fe invicem temperabunt:Hinca-

qucemedicatae & therma; pra:ftantiftlmcE orienturquac omnisgc-

nerismorbos & aftctlus profligabunt,hominemque firmaefanitati

reftituent. Natura quidem occulto fuo compofitionis artificio

multasaquasterr.Tgremiocum divcrfismineraru vittutibus con-

fundit

Mo DISCURSUS XL.

fundit & mifcct ,qua: plurimis xgtis fint falutifer^, fed fi ars accc-

dat cum debito rcgimine,pra;miifis univcrlalibus aliifque pr^mit-

tcndis,<5cmifceat interfe rnifcenda , compofitioiila lo£geeffica-

ciorerit. Qnx quamvis artificialis videatur, efttamenmcre

naturalis, quia res fittina&iimplcx, homogenea exdiverfis,

qusartenunquam fieri potell:. Crama quidem & confulio

artecaufatur abfque natura^ope, non vera6c naturalis unio,

qu^ a fola fit natura : In Theriaca variorum fimpUcium

cft mixtio artificialis, quae pcr contritionem & fermentationem

fit, atnemo eamnaturalem compofitionem,multo minusho-

mogeneum MedicajTientum afiirmabit , nifi temere : De fubihn-

tiarum. mixtioneartificialiconftat,quodnon perminima feinvi-

cem ingrediantur, quamvis humana induftria iteriim ab invi-

cemdiicerniacfepararinequeant.Atdequalitatumomniummix-

tionedilquiritur, tium prima: omnium fimplicium Theriacae ,in

wnam Quintam eftentiam tranfierint, anveroadhuc infuispul-

veribusvel lubftantiis, ut prius, fintvelutaccidentiainfubjedo

vcl color in parictc; Ac deinde quid de fecundis & quar tis quali-

tatibusdicendumrProbabileeftomncs qualitates in fuispropriis

adhucha£rereIiibiedis,necveranaturalimixtioncinter iecompo-

ni; alias fiqualitates corporafua relinquerent, efTent quatuor

quintaeeflentia^inquolibet compofito artificiali,juxta numcruni

ordinis qualitatum,primarum, lccundarum <Scc, abiquefuiscor-

porib'js,& fcparabiles;quoditaienon habet.Decoagulolepori-

no fcribunt, quodinfluxua tenuitare fanguinis, eumfiftat&

quafi coaguletjin coagulationc vcrb (5c grumiseundem incidat

&. refolvat j fic aceti, plumbi& multorum aliorum ilmt contraricc

operationesprodiverfoeorum ufu,quianaturairamirabiliterea

rjifcuit:fic&aquaPhilofophica diverfis& contrarias habet vir-

turcs:quia natur.i excontrariisartis adminiculoeammiicuit inu-

fiam indivifibilem fubftantiam,quxnihiUliudeftnifi

Quinta efientia ,refpedu aliorum cum ea

niifcendonmi.

Adonis

EMBLEMA XLI. VefecretU NatHri. rti

Adonis ab apro occiditur , cuiVenus accurrens

tinxit Rofas fanguine.

EPIGRAMMA XLLEXpatre , CMyrrhd fuo fulchrumfufcepit Adonim,

7)elttias Cypri^jquem fiecejlra^it aper,

Accurrit Vemt^^pede Ufacruore ruhorem

Contulit ipfa rofi€,qu<eprin^ albafuit.

Flet Dea {flent SjriJuBm communis in orbe ejl)

lUum laElucumoUihm ^pofuit,

Q^ Adoni-

iii DISCUKSUS XLLADonidisallcgommquamimproprielquidamexmythologis^

cxpliccnt,<5c cum nunc ad Solemjaprum,a quo occiliis cft, ad

Brumamhirfutam,nunc adreminafrumcnrorum,quac 6. mcnd-busapud Profcrpinam fubtus terram,& totidem fupra tcrram apud

^^enerem funt,referant, alibifatis expofitum& refutatum eft k

flobis. Hlc foiem efle Pliilofophicum fub Adonide intelledura

cum concordantiaomniumpronunciamus:Unde Verficulus :

OmniafuntJdem^Dinoyfus^ Solir yidonis :

Et Orpheus : qui vario loeiaris nomine Adonl

,

Germintrfn^ idem aut^or,pariterpuer atquepueila :

Quse omnia de Sole coeli nullo modo intelligenda funt,fed dePhi •>

lofophico:, Hicenim utrumquelcxumexprimit,illenonitcm:Sic

& Dionyfo & Soliidipfum tribuunt,quod Adonidi , & econtra,

quemadmodum&Ofiridi. Adonis vcroab Aprointerimirur, hoc

cft , abacetoaccrrimofeuaquafblutiva , cuiaprugnitScfulminci

funt dentcs,quibus Adonidem ftringit ; quia Sol Philofophicus ab

coapro lcthalitcrvulnerati!r,in membrisfolvitur <5c dilcinditurj

At Venusamano fuoopcmferreconatur,qui cum cflctmortuus,

intcrlactucascumpofuit&cuftodivir. Euudem admodumOilris

aTyphoneocciditur,& in varias partcsdifTecatur^quas llis , Ofiri-

disconjunx,rccoIlcgit & conjiin£taslcpultur?e tradidit. Idemlu»

d:us,quimortcm Ofiridisiui^gypro quotannis fccuius , & Ado-nidis inSyria & vicinis regnis fcqucbatur 5 ubi per aliquot dies

plandus & cjulatus auditus ,poft- data funt Ixtitix figna & tripudia,

quafiilIe,quiraortuusfuiirct,jam dcnub viveretillatuscoelo: Un-de vaniras corum religionis fcu fupcrftitionisEthnica: oborta eft,

qu2;crevitinimmenfum,Diaboloprxbcmcoccafioncm,falfaque

miraculaprocurantc. Natusfuit AdoniscxCinyra ( utfingunt)

Cyprircgc,cjusqucfiliaMyrrha,natusdiciturincoeftu,fihiftoria

fpcd:etur,ncfario,fial!egoria,nonillicito,fcdinprimisncceflario,

Nifi enim ex matrc& filio , vel ex patre & filia , fiat conjundio ,in-

deqiic nafcatnr , nihil in hac artc pcrficirur. Hic enim , quo conju-

ges fintfibi inviccm fanguinc propinquiorcs,in primograducon-fanguj."

D i S C U il S U S LXI. lij

^angninitatis , vel fccundo, cofunt foccundiores vSccconvetfo , quo-

lemotiores , c6 infoecundiorcs, quodinhominummatrimoniotolerabiJenoncft. HincOedypuspropriammatremducitJupiterIbrorcm, fic&Ofyris,Saturnus, Sol,fervusrubeus,Gabrit]usjDe

Adonide Sol ( in metaphora Bclini apud Rofarium ) hoc cft , dc (c

i^(o\t2i\oq\i\i\ir:: Scitote yfjuodpatermem Soldedit mihipotefiatcmfu'

peromnempotentiam^^induitmevejiimentogloritn : Et mox. Eg9€nim unicusfum ir afpmilor patri meo, ^c.fervos meos extraho dtpo -

tintia^ natura eorum^^ induo eos dejplendore^ lumine meopulchro

quemdeditmihipatermeusiinomnibHsoperibuseorum : B.goenimfumexc-ellens , qui exalto O" deprimocunBa , ^ nuUusfrvorum meorumpoteft fuper me^nijt unus.cuidatumefl^quod contrariuseft 7nihi. Etipfi

deflruit me,non tamen deftruitnaturam meam. Et ipfe eftSaturnus^qai

jeparat omnia mea membra : Pofteavado admatrem meam, quAcon-

gregatomnia membra mea. divifa& Jeparata : Egofim illuminans

cmnia mea, ^facio lumen apparere patenter in itinere depatre meoSa-

turno, ^ etiam de matre mea^ quA mihi inimicatur. H a clenus dicba

;idc6claraiiint , utvcl mediocriter inledioneaurhorumveriato

lenebrasamentis oculisdifcutiant, & luccmfoiarcm patcfaciant^

quseinconcordantiis addudis rerum & pcrfonarum abundc per-

^picitur.Nam qnx vera funt , ctiamfi fub velo allegorix te€ba,miro

intcr ie fuftl:agioconfentiunt,quaefaira,fecum cumquealiispugnantj&indiverfaabeunt;

Q^z la

Ji4 EMBLEMA XLII. DefecretisNatHrd.

InChymicis verfanti Natura,Ratio,ExperientiaSc

ledio^ fint Dux/cipio:, peripicilia & lampas,

.

E P I G R A M M A XLIL

DlTx Natura tihi , tuque artepedi/fequus illi

Ejlo luhens^ erra^, ni comes ipfa'Ui<^ efi,

Det ratio fcipionis opem iSsperientiajirmet

Lumina^ quo pofjtt cernere pojia procuL

Le&iofit lampai tenehis dilucida^rerum

Verborumquejlrues prouidm ut caueaSp

Cafus,

D I S C U R. S U S X L 1 1. i2f

CAfus , qui peregrinantibus accidere poflunt^innumcri funt,

prxlertim 11 pcdibus nodu pcrlocalubrjca& pcricuiofa itcr

facere inftituant : adquodquatuortanquamfummencceflaria re-

quiruntur, nedeviatico&robufl:o corpore quicquam dicamus:

Prim6locorum,pcrquaEeundumerit,nonignarus comes autdux:

Si cnim ignarus ignarum duxerit , idcm iis quod cscis contingit, ut

fi non in foveam , tamen in errores 6c ambagcs ambo praecipitcn-

tur : SccundOjbacillus vcl fcipio,quo viae lubricitas,nc cui damnofafit, praxavetur: Tertio ,oculi fanijcseciscnimautlippiscjusmodi

itincra funt pcriculofiflTima : Quarto lampas five faxincenfa j ut

difcrimina viarum dignofcipoirint. Eodcm modo fi quis diflicili-

mofecommictatifineri , utMedicinamPhilofophicam indagct,

praeter fumptus & corporis robur, quaterna defidcrabit ante didis

parallcla&correrpondcntia exxquo,videlicetNaturam ,Ratio-

ncm , Expcrientiam& ledioncm : quorum fiunumaut alrcrum

dcfuerit, reliqua parum autnihiljuvabunt : Hifccenim ,tanquamquatuorrofis currusPhilofbphicusincedit,cuicxrotisunadeefle

ncquit,fifupcrfit,nilprodcft. Natura praefupponitcorporanarura-

lia ,& fpiritus , tanqiiam fubjeda primo a natura mmiftrata , in quxars poftca agar id prseparandojpurificando& habilc reddcndo ut de

coidfieripoflit , quod arspro fine promittit: Sicfigulusfumit

aquam & tcrram,vitrarius cincres& arcnam,fabcr fcrrum , aes ftan-

num,piumbum,argentumvclaurum,coriariuspcllcscrudas&fic

aliialia : Itaquoqucchymiaeartifcx adfuamatcrialiarelpicit :Iilis

fua funt notiifima vel primo die, huic per multos annos , cum inci-

pit,plerumque ignota manent,ne dicam,pcr totam vitam. Natura

quidemdigitumintenditinmatcrias,fedmultafunt,qua:imprefli-

onem natura: obfcurenr , ut agnofci ncqueat. Prima itaque inten-

tio eft , naturam intime contemplari,quomodo proccdat in fuis o-

perationibus co fine,ut fubjeda Chymiie naturalia absquc defcdu

aut fuperfluitate haberi queant : Unde natura fit dux & comcs tan-

tiitincris,cujusveftigia fequenda funt. SecundoRatiofiitinftar

kipionis,qui firmetgreflTus &pedcsftabiliat,nevacillent j Absque

1 Q_ 3 ratio-

n£ DISCURSUS XLIL

ratiocinationeenim quis ad lapfum in crrorcs erit procHvis,Undc

dicunt Phiiofophi jQuicquid audis,ratiocinare,num ita eflc poifit,

nec ne.Adimpofllbilia enim credenda vcl pcragendanemo impcl-

litur, nifi ipfe debilis memoriae , obtufi ingenii & tatugeimaginario-

nis,ut fibiimponatfalfaproverisaccipiendo & veraprofaliisre-

nuendo: Ajuntquoquefenoncuraredeverbis,quicquid dicatur

fedfaltemdcrcbuSjquidintcliigatur^ Et vcibacflc propterres&

non rcsproptcrvcrba. Exempligratia,dicatquis ,tincluraPhilofo.

phicavitrumfierimallcabilc. Quidnilioccredidero,fimodbrario

didct? TcrtioExpericntiadabitperfpicilia , quibusremotavidcri

poflfint : Hacc funtinflrumcnta optica imbcciilitatem oculorumhumanorum juvantia& corrigentia , arte inventa& fada. His per-

firailiafuntExpcrimentacircamineralcm matcriam cujusque ^e-

neris tentata,vifa velvere audita i qu:c quo plura fuerint in memo-ria, eoplura ratiocinatioindcfumet,5c inter & cumaliis compa-rabit,utanimadvcrtat,quidlitvcrum, quidnon- Quart6Lc(^io

quafi lampada perfpicuam in intclledu incendat,fine qua erunr u-

biquetenebrse&dcnfaenubcs. Dcbet autemlediobonorum au-

tliorumfepeitcrarij aliasnihilprodcrir. HincBacaflTcrinturba:

Bumcaperepoffefattiturfatiusquefreratj non injpicere quidem

t

quam nunquam contigijfe. Et qua; ibidcn?

fequuntur.

Aud£

EMBLEMA XLIII. T>e fecret^ NatHru \if

Audi loquacem vulturem,qui ncutiquam te

decipic

EPIGRAMMA XLIII,

MOntu w t^celfo conjifiit njcYtiecvultur,

Ajjtdue clamansi Alhiu fgoatquenigeYj,

Citrinusirukeusqticferor nilmentior : idem efl

Coruu^ s^uipennis ahfque 'volarejolet

^^^Be tenel?rosa, medidque in luce dieiy

Namque artii caput efi iUe njtl ifle tu<x.

Loqua-

128 DISCURSUS XLIir.

LOquaccs feu vocis humanac semulas volucrcs , videlicet P/itta-

cos,corvos,moncdulaS;3c picas quotidie palTim audimus. Sic

Plinius luo tcmporc,quo hiftoriam edidit,AgrippinamClaudii Ca:-

faris uxorem habuiile turdum , rermones hominum imitantem,

fcribit. Habuerunt &C2:fares juvenes fturnum &lufcinias Grxco

latinoquefcrmoni aHuefadaSj&alfiduenova loquenteslongo et-

iam verborum filo. Cumque cjusmodi non rarx occurrant avcs,

minus admiratione digna: nunc cenlbntur , (iquidem ufus & aflue-

fadio omnes volucres Jatiorilinguapraeditas hoc modo vocales

& garrulas reddere poHlt.Veriim vultur ille,cujusPhiIofophi men«

tioncm faciunt,voces,(i quas edit,non ex ufu didicit , fed eas natura

ipfius tacite cxprimit.Philofophi vero dicunt,quod aftidue clamet,

altaque vocc pronunciet,quis fit <5c qualis,in quo magnos imitatur

principes ,quititulosfuos&harrcditatesfempcrin initiofuarum

intimationum innotefcerc voUmt , non fuperbias alicujus nota,

fed aliorum caufa,ut&ipfifciant,quibusprincipatibus dominen-

tur,aut jus hxreditarium prastcndant.Sic multum intereft,ut agno-

fcatur,quibriSColoribus,tanquam armorum &tituloi-um infigni-

bus,Philofophica avis gaudeat,& ca^teras anteceUat. Ego,inquit,ut

Rofarius habct cx Hermete , fum nigrum albi , & Citrinus rubei,&certe vcridicusfum& non mentiens. Nigrumfeadfirmat,album,

citrinum & rubeum,& talis reveracft,etfi enim trcs ultimos colo-

rcsaclunondumpoiridcat, tamen haereditatcm eorumexpe^at.

HincRofinusinHb.divinaruniinterpretationumj Recipe,inquit,

lapidem,quicft niger,albus,rubeus, citrinus, avis mirabilis, qui ni-

o-icdinc no£l:is,& dici claritate finc alis volat. Ex amaritudine nam-

quc in luo gutturc cxiftentc ,coloratio accipitur ,a fuo vcro cruorc

meiaaquaaccipitur,ficutdixit Alcxandcr .: Recipe lapidc^ qua-

tuorcolorum hli. Colorcshofccomncs,quifuntprincipalcs,fuc-

ccilioordineadcile lapidi^adnaufcamPhilofophorumlibrididi-

tant. Curvcrb VulturappellcturPhilofophicumfubjedum,non

absrccrit. Ex vulturibus nigripraevalent, rapacesflint,fed tarde

volant,proptcr corporis molem. Ajunt hanc avem concipere fine

imalculo-

DISCUR.SUS XLIir. u,mafculommfemine, 6cfine conjun£lione gencrarc,natosquecx

iis m multam setatem procedere ad annum usque centefmium,

Nidificantin altisrupibus,nidosnemoattigit. Foetusferecernun-

turbini: Auxilioruntcontraferpentcs. Eurogravidaefiunt. Cumcoepermitovaedere, aliquidadferuntexlndico tradu, quodcfttanquamnux,intiis habens,quod movcarur,fonumquerubindcrcddat,quod ubifibiappofuerunt, multosfostus producun:,fjd unustan-

tiHn remanec , qui IMM U S U L U S vocatur. Herraodorus Fonticus apuiGcElium tcftiscil, vultures effe oranium animalium innoccntifTunos , quia

nihiIprorfus2ttinganteoru,qusE:feranthomiae£,pIantent,aiant.Animantiuni

praetereanuUamintcrimant.VoIu?riuusquoqucveImortuisabfl:ineant,quo-

damcognationisintellcdu : Hinc inauguriispr^ftantinimi habcbanturut

indicantUrbis RomjB primordia. Has vuiturum proprietates ferc omnes cuni

Philofophicusaksexprimat jhincnofl immerito vukurab Hcrmdtealiisque

appcllatur, qui&tardus involatu&niger coloreefti Concipitexfefc : Sic

Qmvci^^ohn^is c\vc^^ntm\ Et ipfe ef}' draco f quimarttatfeipfumC^ imprdgn^a

feipfum& parit in dte fuo» &c, Et Rofi n us ad farratant ; Et ipfum eflferpens

feipfumlHxarixrjs ^feipfnm impragnans &in die nna parturtenSi&c. Diutif^

iime vivit &fupercft , fcque rn«Ui.pIicat.Quod enim Virgilius dePhecnicea^

•ve fcripit,huic3eque(quia eadcmeft) convcnit:

uilipedem cervtim cervns ter vincit , at illum

Jldt4tipUcatnovies Phoenix rspArahilis ales

:

Hujusnidos attingcre valdcdifScile eft: cum ferpenti mcrcurialf pugnat.e-

Hmquc vincit, o.occft, Sol cum luna. Exvento concipitur & in vemre ejus

portatur&in aere nafcitur. ittiteslapislapiliumhabensintra ^c fonantem,

z miiltis totum dicitur. Unus filtem immufuius in nido Philof invenitur. In-nocentIfIimaquoq,aviseftPhiIof. quianullinocet, OfnRibas fdentibus pro-

deft . & in auguriis prarftantinima. At cur in mcntc nidificat 5 & fedens ita cla-

inat ? Refpondet R.ofinus ex Ra-fi , qui inquit ; ContempUre altiflma mon"tana, qnAfiKt k dextns& afi/ji(lrts , ac afcende tlluc : Ihi lapis nojler ime-nitftr ,& tn dio monte qtiifert omntgentis pigmcntortim t& (ptritus vel (p^cies^

ibifimiltter efi: Aiorientts : Confcendtte alta montana^ arhorihHs confita t^tiiathf-

iafis nojler inveKitHr&ahfconditus eji: EtHermssi Reapite lapidtm henedi-

cinnf, co??iminHtte& lavatelapidem rHbeum) dec^uQ extrahitur^ q^i

invemtHr in montihus & maxime idiqKaKda

ia daacis veteribus^

a Dolo

.i|0 EMBLEMA XLIV. De fecretisNAtHrd.

Dolo Typhon Ofyridem trucidat , artusque illius

hinc inde diflTipat/ed hos coUegii Kis inclyta.

EPIGRAMMA XLIV.

STrid Adomdemhahet, Dionyfnm Gr<xcia, Ofirim

JEg^yftm 3 quifunt nilnifi SOL Sofhi<x

:

ISIS adejl foror^^ conjus ac mater Ofiru,

Cujii5 memhra Typhon diff^catjlia ligat.

T^efluit atptdihunda maripars ^fparfa per undas,

Sulphurenim^SULPHURqnodgeneYauit^aheJi.Oryridis

DISCUR.SUS XLIV. ijf

OSyrIdisallegoriamaIibi,ncmpe ini. lib.Hicroglyphicorum

ad Uiam veram origincm, qudeCiiymicacft , rcduximus 5c

plcnarle cxplicavimus. Quocirca hiccadcm repctcre(quamvis ca-

dcmdeiisdem dici dcbcant) fupervacancumarbitramur. Atni-hilominusdircurrumhicinftitucmusparallclum, quiintracarce-

xcs Antiqua;Chymix(qu£ rota poetisdccantata & figurata cft)

fcmpcr vcrfabitur& mancbit.Ofyridcm tu mihi Dcum,aut rcgemiEgyptiumpcrftiadcbis: Non crcdam ,ctiamliperfuafcris ,utcre-

dam: Longea]itercnimcanes,Ionge alitcr (iiteftinproverbio)

fucsolcnt:Deumplanencgo,&tumihiairenticris,nifiiisEthnicus

aut diftort£ arcdlaratione opinionis. RegcmnecfuiOe,demon-

flratur ex circumftantiis omnib. quxalibiconliderantur : Sol cft,

fcd Philof cujus nomcn ciim illi pallim attributum lcgatur , vulga-

xcs ,qui nu ilum alium nifi mundanum illud lumcn no vcrunt , pro

eointerpretatifunt. AfolemundilblPhilofophorum dcnomina-

tioncmhjibet,quiaproprietatesnaturxabiliofolecoeleftidefcen-

dcntes,autciconvcnicntcs,continet. Sol itaqueOfyriscft,Dio-

nyfus,Bachus, Jupitcr, Mars, Adonis , Ocdypus, Pctfeus , Achilles,

Triptolcmus,PeIops, Hippomcncs,Pollux. Lunavcr6I(is,Juno,

VenuSjmater Oedypi,Danae,Dcidamia, Atalanta, Helena : Item

Latona, Semele, Europa, Lcda, Antiope, Thalia. Atquc hx funt

compofi ti partes, quod ante opcrationem lapis dicitur , & nomincomnis metalli, Migncfia : poftopcrationcm,Orcus,Pyrrhus, A-pollo,^fcu1apius. Adjuncl:afunt,Typhon;Python,Apcr: Artifex:

Hcrculcs,LIlyircs,Jafon, Thcfcus,Pyrithous : Laborcs&pcricula

innumcra,qua:abhisartiiicibuscxantlatafucrc. VidcanturHcrcu-r

lislaborcs,Ulyiliserrores,Jalbnispcricula,Thefeiconatus,&:Pyri-

thoi remora:. Magnum hoceft materia; & dodrince volumen, pcr

.quodVulcanus,Mercurius &Saturnusomnibus psginis cununt

Iz rccurruntjhic ut patcr omnium <Sc caufa. fincqaa non,ilU', ut ma-teria &forma,iftc,utefticiens. Sol ducitfororcralunaminuxo-

LTm.JupiterJunonem,utSarurnusRhcam,5c Ofyris Kidem :Dio-

nylus ex matre Scmclc combufta fulminc Jovis eripitur, imma-

R 2 turan-

,^2 DISCURSUS XLIV.

turandas in femore Jovis patris , -^fculapius ex Coronide matrc t

Dionylius adultus novam vini potioncm monftrat hominibus uf-

que inlndiam expeditionem fufcipiens j Ofiris & Triptolemus^

frugum feminationcm& ufum,i£rculapius,medicinae adminiftra-

tionem : Dionyfus Grascis fic didus, Romanis Bacchus eft , iEg>'p-

tiis Ofiris,Syriis Adonis.Ocdypus patrcm occidit,& matrem duxir^

Perfcusavum intcremit,TyphonfratremOfirim, aper Adonim,CeresnmrixTriptolemipatrem ciusEleufium^ Hippomenespo-

mo aureo Atalantam vicit^Tantalus paterPelopisHippodamiam

curruli certamine ob tinuit. Ofiris in partes diffeftus & ab Ifide ma-trcjforore & conjuge iterum conjundus fuit. Pelops puer codus

& bullitus humero a Cerere dcpafto vitne reftitutus,additohumero

cburneo: AchiUcs&Triptolemus fubcarbonibusnodupofiti,6c

jnterdiulacle nutriti funt,hic a Cerere nutrice,ille a Thetidematre;

Achilles&HelenaTrojanibeilicaufjefucrunt , haxutimpulfiva,

ille ut efficiens 5 Helena nata exovo eft,& in Pelei& Thetidis nup-

tiiSjCx quibus Achillesnatus,pomumEridos,prima caularaptus

Helenc?,projecliunfuit. PolluxadfuitArgonautis,quiquinqua-

gintafere annis ante bellumTrojanum inceptum vixiftepraefup-

ponuntur, ( fi vixerint ) & Helena cum Polluce ex uno ovo prodiitj

fuittiaque anusHelena,cumraperctur aParide: AchilliinElyfiis

campisMcdca nupfit,tum anus edentula: nifi forte fibi juventutem

reftituit,uti^foniJalbnis patri,& Ceres Pclopi,unde bis pubefccns

appcilatur: Perfeusalatum cquum accepitaPallade,eique caput

Medu&in remunerationem attulit , cui Mercurius harpen ,& alii

Dii alia arm<i min jftrarunt,Triptolcmusa Cerere currum cum dra-

conibiisaIatis:ExJovis ccrebro Pallade nata Rhodi pluit aurum,ut

& Sole concumbentc cum VenerejEt Jupiter,ut aurum compref^

lit Danaen , ut Cygnus Ledam , ut cuculus fororcm Junonem 3 ut

TaurvisEuropam,ut Satyrus Antiopen, 6c fic concor-

dantia efVin omiubus.

Sol

E M B L E M A XLV. Defecretu Ndturt, j^^

Sol &C ejusumbra perficiuntopus.

EPIGRAMMA LXV.

SOLi fax clarapoliy 92on corporadenfapenetrat^

'Jiincilli ad^verjis partibm umbramanet:

yilier h<xc rehm quam^iieJlommhurSi ufn

Attamen Ajlrommt5 commoda muttatulit

:

Plura Sophisfeddonadedit SOL, ejtfs d^ umhra^

Auriferae qiioniam perfcit artis opics,

R5 Qucni'

154 D I S C U R S U S XLV.QUcmadmodumin Palatio rotunJofeu formsefphxrics, uno

locoignis inccnfus illuft-rat circum circa omncs parictcsfu-

pcriorcs & inf.-riorcs panes,cxccptisiis, ubimcnfavcl tabulani

mcdio confiftens fuo objedu impediat, «3c umbram tenebrofani

admittar,ita & fol in magno illo cccii palatio five Thcatro coesato

conftitutusomncmccch concavitatem ,contentain eadiaphana

6cJucisreccprivacorpora,hoceil, ile]lasquafcunqae,erran!:es &fixas , radiis fuis illuminat ,niil ubi Terra: intermcdia; denutaspro-

hibcat : Ibienimumbra nigra &tencbrofa,qui'nox dicitur,tam

diupcrmancf, donecfohspra:fcnria fugctiir&luxcjusvicefunda-

tur & confpiciatur. Eft itaque umbra &noxfolaris lucisprivario

feuabfcntia.dics econrra irradiatio & circumfulio. Umbraell:,

qu3f foUsalpcdum tolerarc nequit , idcircofugicns & fc abfcon-

dcnsnuncabhac, nuncabiliapartetcrrce, proiitfolcftex oppofi-

to. Nunquam SoI& umbra feinviccm vidcrunt, quamvis, lina-

turaadmitrcrct^poHcnt; fedlbl ut inimicam Ilbi audiens femper

iliiinfiftitfugienti,nccunquamdefcllamcapercpoteil:,iitpulchre

Buchananus ii\ libro fphsrico cecinit. Ad imitationem&exem-plum magni iilius folis, ej usque umbra% Philofophi obfcrvaranr &^fuofoli adcffe umbram nigram, nebulofam & fugacem : Hinc;

Hcrmes, Fih,inquit,extrahearadiofuam umbram,hoce{l,videutfolemtuumcircumducas perprimum mobilc,cuiVulcanusprx-

ficitur,ut&illa Tern-Etua[;pars,quxnuncumbrosanoctetcgitur,

clara fruaturluceXolari : Nili cnimpermotum primum totumFirmamenrum coelicumomnibus contcntis fmgulis diebusna-

turaUbus, hoccft , viginti quatuor horisfemelcircumduceretur,

fcdialtcmmotufuo proprio, fecundo &amiuo diclo Solmove-retur,quiinfranosfaut Anripodcs, fcre femeftri temporis fpatio

noctemhabcre&nosdicm unum contingcrct , & poil vice vcrfa

illosdicm&nos nodem : utfic totus nnnusexunano€te &diecon(larct,veIutinuncfLib utroquc poioha.MUccs expcrimcnto&rationc vcrillima: comprobantur. At providcntix Divina" longe

alitervifiimfuit, qua;idc6duphces motus ordinavitplanctarum,

primum

DISCURSUS XLV. 13;

ptimum 5:fccundum,&ficannamin multos dicsdiftribuit: Um-braautcm ilia & Ibl dicm & noclem faciunciimul , quodlolper fc

foiusnonpoflet, cujuscftilluminarcomnia oppofitaloca (Sicor-

pora,nonautemumbramfacerc,nifiperaccidens fua abfcntia. Ita

&SolPiiilofophicus cum fu.iumbra facitdiem,hoceft,lucem«3c

noclcm fcu tcncbras , ncmpc Latonam fcu magnefiam , cujus um-bram igni to pharmaco dclcndam 6c comburcndam eftc tradit Dc-mocritus,utlib.3. Aureaf menfarpatetininitio. Umbrarumutili-

tasin Aftrcnomicisadebmagnacftjiitfineiis illj fcicntiaabfolvi

vixpofllt, ChymiciquoqucfuisumbrisaflTcribunt, quodcorum

arsadpcrfcciioncm veniat; QindcnimSolhic fine umbrarQupdpiftillum fine campana : lilud quidcm facft motum primum , ut

Ibnitus dctur,at h JTC datfonitum ; illud cft plcdram,hxc organum j

illudlingua ,hocosmagnum : Umbra rcsviliinmacft, nonEntiproxima , fic&Philofophorum umbra cft quidnigrum nigrius

nigro,utvocant,vclviliusalga,nonproptcrfc,lcd hominimiopi-nioncm & copiam ; Igne quid utilius, quid aqua prctiofius

, quici

terraamabilius^qua^datflorcs&amabjliaomnia? quiJaerejucun-

|dius , quo intcrclulb , omnia jucunda cfie definunt : Attamen , quia

proftentadhominum uftis inlatepatentibus fuisfphxris, vililfima

cenicntur,prapoftera im.ignatione.Sic &umbrataxatur &com-munis& Philofophica; QMJin umbris fubtcrraneis diudc^unt,fi

in claram folis lucemfub.tb producantur , amittunt vifum & a-

ciemoculorum; Itaquiinfola iimbra Philofophica morantur&opcrantur, ncceilbKm adiungunt, judicio &oculis mentispri-

vantur icflccluquc fruftrantiir. In mciidicmfolc coelefti elcvato

majoreft calor, cfl &minorumbra; ficquoquc hiccalore audodiminuitur umbra & econverfo; Incipicndum itaquefoleameri-

dionah latcre ad noftrum vcrticemfc itcrumflcd- ntc, in Capri-

cornoj&primaopcratio ufqucad Arictcmcrit abfoluta,tumin-

cipit cpus mulicrum,ufquc ad Lconcm; &poftlaborex laborc

provenit, doncc annus capitc caudam apprchcndat,

ut anguis,hoc eft, abfolutusfit.

Aquilas

11$ E M B L E M A XLVL DeftiTgtlsNJ^uYtu

A quilx dua^,una ab ortu, altera ab occafii con-

veniunt.

EPIGRAMMA XLVLUpifereDELPHISaqrdUi mififfegemeSa^

Tertur ddEoa^i Occiduasqne plagas:

)um medium explorare locum dejiderat OrhiSy

(Tama ut hahet ) Delphos hae rediereJimuL

Afl iHje lapides hini funty nmcs ah ortu^

Alter ah cccafuy ^ui hem conucmuni,-

Apollicem

' D I S C UR S U S XLVr. IJ7

APollincm aRtiquifljmum cx Vulcano natam, Athenarumcuftodcmtradic Ciccrolib. dcnatura Deorum. Qu^qui-

demopinio, riutdcbct,adallcgoriam transfcratur,c(l vcrilfimaj

QujaVnlcanusSolemPhilofophicum qui ApoUocft, producir.

Sed prarvaluit , quod cxJove natus fit jCum vcro Latona utcro gc-

ftaret gemellos Apollinem&Dianam,quosexJovc conceperat,

JunoZelotypaPythonemhorrcndse vaftitatisfcrpcntcmimmifit,

quigravidam profcqueretur &vcxarct. Mulicremifera poftdiu-

tinoserrorestandemnavigio dclatain infulam Ortygiam,adfo-.

roremfuamAfteriem,qu2inea rcgnabat: Cumquecainfula fe-

retotamariinundaretur, parturicnti Latonaslocum dcdit, undcDclusdida, quaj*Aeri)A©.cratantea.Ibiigitur enixapucros; primaprodiit cx utcro Diana , eaque fc obftetricem matri in partu fratris

Apollinis laboranti pra;buit j Llnde fadlum eft,ut prxgnantcsin

pucrpcrio ejus Numcn invocarent, eamque vcl Lucinam vcl

llithyiam vocavcrunt, quod luccm natis infantibus apertis eo-

riioculis oftendcrct: Apolloigitur natus, &adultus Pythoncmmatris vcxatorcm fagittisconfccit& Cyclopesoccldit,quod ful-

mcnjovifabricaftentad interficicndum cjusfilium ^fculapium,

quem Jupitcr fulminatumad infcrosdcrrufit, proptcrcaquodHippolytum ab cquis difcerptum in vitam rcftituiflct. Hiecefl^e

mereChymica, multis in locisdcmonftravimus. Latonacnim,Cynthia,Apollo& Python,funtrcquifiraartis,qucEeo modo fe

habentinviccm,utnarratum cft.Cumverb hcec ab antiquiflfimis

poetis,utOiphco,Lino,Mufa?o,Homcro,fcriptisvulgatacircnr,

apudignaros occafioncmreligioni & vcncrationi Apoilinispra:-

bucrunt. Hincinmultis locisEuropas & ACvx cultuscft Apolio,

ciquccrectatcmplainnumcra.PraccipuevcroDclphisantiquare-

ligioncvcncrandum habuit tcmplum,in quoftatua; plurimae exauro folido & argcnto magni ponderis & artificii a regibus& Prin-

cipibus rcpofitxerant, cum aliisdonariisprccioflfllmis, qiiaeab

omnis ftarus hominibusrcligionis caufa in iacrariis rcconditae-

rant. Paufanias refert fceleton aheneumartificiiadmirandi ap-

S penfum

1^8 DISCURSUSXLVI.pcnfumtholo tcmpli fuilTeab Hippocrate. ApoJlini quoquc (a-

cratusfuitillecelebristripcs,a Pclope,dumuxorcm Hippoda-

miamduccret Oenomai regisEIidisfiliam, quem Tripodemfa-

bricarat Mulcibcr&Pelopi donavcrat. Hicin medio tcmpliere-

ftuseiat, in quo infidcns Pythiaafflatum Dxmoniscrumpentise

profundo hiatu cxcipiebat , quo correpta vaticinabatur,& rcfpon-

ladabat (cilcitantibus rerum futuraium eventus. Fuerc autem

Dclphi in Boeotica ad radiccs Parnafli iiti.Tcmplo vicinus fuit fons

fatidicus,Ca{riotis,cuififaces ardcntesadmovercntur,easextiii-

gucbat: fi procul efient remotae, fubitb acccnJebantur, & flam-

masconcipicbanr. Ejusquefontisaquapotavimvaticinandi prae-

bcbat^fcd tamenbrcvioris vita^rcddcbantur cjusaqujc potores.

Cumitaqueconcurdisficretexomnibus Europ^, A(ia?que parti-

buSc)doracu'umDclphicum,poetafeumlocum,n(.mpeParnaflu

cfleinmcdiotcrrartabulatifuntj idquccTb cxcmplojovis proba*

runt,quiduab. aquilis emiflisid cxper mcntatus fucrat: Vcrumcumha:crcshiftcriasfidcncn nitatur, nona vcritatcalicn meft,

camchymicisaflcriberc,prafcrtim cum rotus Apollo, utdidum,

iitchymicus origine,licct dacmon poftca hominum fiipcrftitic-

ncmfubco nomiiie confirmdrit& vaticiniadecfcrit. Duap aquilx

funtduolapidcs,exquib.unusaboriente,aItcraboccidcntevcniti

quodPhilof multismodisdcmonftrarunt. IllasyupirercmifitjUt-

poteruasarmigeras.Aquila autemApoIlinifeuSoIi amica videtur,quia pul.

losfuosprobatad Solem, quemfi fuflinercncqucant,u£ degeneres exludit.

£juspennajaiiisrcb. confcrtx dicunturnon putrefccre, & aliarum avium

pennasdevorarc,faciIeinaurationcmadmittcre. Non fenio, ncc argritudinc

moritur, fcdfame.Crcfccnscnimroftrifupcrioris aduncitas impedit, ne ci»

bumqueatcaperc-,quaahjc(5tain fontcm terfemcrgit, eoquc modo redirc

ferturadjuvcntutum.HincPfaimographus.Renovabitur, utaquila?, juvcn-

tustua. Exvolatilib.nunquamfulminctangitur. Pugnacftilli in draconcm

quiproptcreacjus ovaconfc<^atur:Qiiajomnia ejus naturaf munera caufain

praebuerunt,curPhilof aquilamin arte fua pra^diccnt , cique lapidcm affi-

Hiilent, cujusreicuminnumcra excmpla inlibriseorumfint ob-

viiijHicpIuranonadfercmus.

Lupus

J

E M B L E M A XLVIL DefecremNkturs. fj>

Lupus abOriente&Canis ab Occidente renicn-

tes fe invicem momorderunt.

E P I G R A M M A XLV.IL

HJ^d uhi Seloritur , Lupn^ ad^vemt , afi utn Po9it$

CMergitur , inde canis , c^ui duo hiU tumtnt:

"Jiunch^^ hic iUum^ Jlimulante furore momorditf

Et raiidus riSiu wifm uterque fuit,

Suntgemini hi lapides , gratis qui dantur uhiq^ue

0mnibu4 at^ue omnitemfore , quos teneas»

Sz Plu-

146 D 1 5 C: U K b U b XLV 11.

I^Hilofophi miiltis iniocisduorum meminerelapidum gratis

nobisdaroru, iitIfaac,Arnoldus&alii,inter qucsAviccnna

dicit ecs in ftcrcorc jacere abjcclos,negledos vulgb,qm fi conjun-

gantur,perficiantmagift(.rium:Q3damattoliuntMercuriumoc-

cidcnta em,quiprxtulitfeauro& illudvicit :Veriam omniumo-ptimeAuthorconriliiconiugiifolis&lunasexAriftocclisEpiftoU

binos dcfcribit Inpides , ubi dicit : Quodhujus artis duopmt lapides

princip.iles y albusii^ rubeus mirabiiis naturx : Albi^isin occafu felis

incipit app.irerefitperfacies acjuarumj abfcondensfiufque admediam

ncEiem , (^pofea vergit inprofundum : Rubeusveroexoppofito opera-

tur^quia incipit afcenderefuper aquis in ortufolis ufcjueadmeridiem^poflea defcendit inprofundum.H i itaque la pid .' s fu n t a n rcd]dx aqu i -

\x a Jove Dclphisemiftar 3 Hi quoque funt lupus & canis , ex diver-

fisfeuoppontisterraeplagisvenientes , quorumunus momorditalterumj&amborabiofifadifunt, veluti teftatur Rhafisin Epi-

ftoIaiHi lapides funt verlTImumBezoar ex quibus pra[;ftantiirimum

rnittitlndiaOricntalisex fcrarum vcntrcdepromptum, aliudfed

minoriscfficacixdat India Occidentalis, Peruana , ex cicuribus

acceptum j Sic oriens datlupum atrociffimum, occidens cancmhominibusfamiliarem, hoc cft, Sulphur abEoo, Mercuriusab

Hefpcrio tradu venit ;ex quibus hic mollis& tra(5labilis, illud

cholericum & iracundum exiftit : Quiduo qua primum fe invi-

ccmoftcndunr, inmutuos morfus incidunt : Canis vcro magni-

tudine infignis primam viftoriam obtinct proftrando lupum & i'e-

miannriercddendo: At lupusviresrecolligenspoftcancmdcjicit

eiquc dcicClo inftat uique ad intcrnccionem ; Interim non minoravulnera ncc miniis lcthalia , quam intulerat cani , ab co recipiens

,

doncc fc mutuis conficiant & interimant morfibus : Dc lupoRoJt-

nu5 adEuthiciam, inquit, quodfitmilesviBorduorum roboratusmul-

ti precii& inttnfffimi roboris ,pervorans corpora^ cum iis obviat , c^

efi albm apparitione ,rubem experimento , effquemas quilunam duxit

in uxcrem , quem nonnulliputant aurum effepreciojijjim^ connexionis ,

cujus ( ongelatum nunqnam diffolvitur jnequevejligiadelentur,quod

Deusftn^ij fhilofophtJ& de^ii largitus efl : ScitOj quodnatHra. cepit

D I S C U R- S U S XLVll. 341

eoTnparemutinimtcum. Hctc ille. Etmox, quod,fulphur^ inquitytiy-

iijjtmumejl^ aduerfus tgnempugnans quod continetur:Ex his nam'

que conjunHis color preciofjjimus exit , ^ nunquampoteffilphur y

quodnaturaliterf^git,polleafugere,eoquodperforavitilludanimajimi-

liter^perforavit <^ mixtaef anim/e, tinBura corporii ^cerpusani'

mam continuit^ naturalefugereprohibuit, Et deinde qui^crenti^quts

iapidumftfurtior 3 refpondet : Lapis qui non ejl lapisfortior ejialtero

mimico:rubruverb ejifortius illo quodjuafortttudinejocios roboravit,

LupusitaqucOricntalisfortiorcftcane occidentali,quamvis vi-

doriaenonpotiaturcffcdu,fedunacuminimico ocidat: Exutrif-

quevcrbfit venenum tingens : Differentia intcrlupum &cancmexigua eft,cum moloflusfeu praegrandis canis lupinam formam& fpecicm oftendat , ita ut lupus origine , fed longa progcneratio-

ne cicur fadus videatur: Eodemmodofulphur &mercurius pa-

rum differunt inter fcjquia illud ex hoc, vel hic ex illo ortum ducat:

Mercuriusquidcmfiilphurgenuit, at fulphur Mercurium purga-

vit6c talem rcddidit:Dehis idem ^^;2«j,dumqu«crit Undeveniat

ejt4S color ? refpondet y ex ejus intenjijjima amaritudtne .• Et illa ; IJnde

venit ejusamaritudo cSr intenfo / rcfpondet , ex ejus metalliimpurita"

te ;Et '\\h:nunquam ejus color rubeu^ftpereminet / rcfpondet.-£^//?«?:

Et illa .* nunquam etiam eft igne calidior f refpodct : ignisad reJ^eBum

illius eft tanquamaqua adreJpeHum ignis.Eti\h:Jgnene eftfortior / re-

fpondet;?;?;?. Et illa; .Quare ergo ajjeris , eum igne ejjeforiiorem : re-

fpondet, (fdJ quodignibusfibiippsolviantibus alter xkerum comedit.

Patctitaquequodalteraltcriusahmentum fiat&cibus, & quan-tumunidecrelcat,tantum alteri accrefcat,donecaccrefcensprae-

valcat&draco ferpentemdevorarit:Inmagnis praeliis faepe con-tingit,ut ftragem majorem paffi campum & vidoriam obtineantj

Ita&canisquamvisproftratusnon tamenviftusoccubuit omni-no,cumhoftem adeo ftride tcneat, ut ille abfquehoc

yivere, nechic abfque illo moripoffit.

S 5 Rcx

J^Z ii M 25 L t M A KLVllU De fecretis Naturt.

Rex ab aquispotatis morbum,a medicis curatus la-

nicatem obtinet.

EPIGRAMMA XLVIII.

DJuitiispopHlisquepote/js 'T(exfontis amauit

Portariaferuis quasjibipofcit ^aquas

:

Has hibit^ rehibit uenas mox inde repUtn*

Dijcoloraclarisfnfcipitur medicis;

A qtiibics utpurgatus eratfudoribtis, alu9,

Qre^ue , mox tinUa ejl utraque mala rojis.

Xcr-

DISCUK.bU5 ALVlli. I4J

XErxes illc potcntiflimus Perfarum rex,ci:im per ficca &in-

culta loca fubxftuexercitumduceret, fitibundus hauftum

aqus turbidsE a quodam milite oblatum non rerpuit/cd gratimme

bibit ,portantemque id donarii munereampiiffimo ornavit.Et fa-

ne fi quis hoc ipib tempore ( ut quorundam hiftorice rcccntilfjmx

teftantur),pcrfinesPcrriaf peregrinetur , rarifTime fontes aqu«

dulcisinveniredicitur, ciim aqux ftagnantesfint falfap, acipfum

folumin fuperficie falfedincm offcrat copiofiflimam : Eo modo

Rcxjcujusmcminerunt Philofophi fiti vexatus, mandavit aquae

duicisfibiccpiamficrijquamallatambibitadfatietatemjvelutex

Wcrliniallegoriacuivisconftar. Curarioregis aegri & difcolorati

fufcipitur a medicis diverfis:^gy ptii fuis medicinis propinatis mo-

vcrunthumorcsadhuccrudos,quosHippocratespriusconcoaos

purgaridcbcre afllnt, nififintfluxibiles& vagi:Tumenim moxcducerdifunt,neinparresautvifccranobiboraforteimpetumfa-

ciant&ruanr. Hincrcgifymptomatapericulofa,utpote fipothy-

mia& fyncope cbvencrunt. Alcxandrini vero medici ,poftremo

advenicntcs inmorbochronico,feliciorcsfunthab)ti,quiregcm

priftinse fanitati rcftituerunt. Tanto mederircgi eft operae pre»

tium,quimedicoruofanus faftus benevolam prxbet manum&facicmfcrenam.Lcgimus multorumcurationesoptime fuiflere-

compenfatas a rcgibus divcrfis , ut Democidis a Polycrate Samio»

rumtyrannotalent:scluobus,Erafiftrari(^qucmPliniusfcribit,fuif-

fedifcipulumChryfippi,exAriftotclisfiliagenitum.)propterAn-

tiochum rcgcm , cx amore Stratonices noverca^ a?grum fanatum

,

centumra]cntisafilioejusPtolemaco,utJacobiCoa:erii,mcdici

Galh rco-isLudovicill.a quo quatuor millia coronatorum finguhs

menfibusproftipendio acccpit , aliorumque reccntiorum non

faciamus m.ntioncm jfedhujusrcgis fanatio adhuclongemajori

merccdcaut pra:mio recompenfatur. Ita enimapud Rofarium

Hermcs&Gcberj Quihanc,inquiunt,artcm femel pcrfeccrit,(i

debcrervivcremil!emilhbusannis,&fingulisdicbusnutrirequa-

tuormiUiahominum,noncgeret.HocconfirmatSenior,diccns:£ft

144 D I 5 c; u K s u s XLvnr.

Eftitadiveshabens lapidem, de quo Elixirfit, ficutqui habetig-

iicm,poteftdareignem,cuivult&:quandovult,&qaaiitiim vult

finefuo pcriculo & defedu. Democriti pater adeodivesfuit,ut

exercituiXerxisEpulumdederit, &Pythius quidam opulentidl-

musobruliteidemftipcntium totiusexercitus 6z commeatamadmenresquinquCjfimodounum ex quinquefiUis, natuminorem,quifi]2:feneclutiseftetrolatium, nein caftra regia ire cogeretur,

domiretinereliccrct j fcd barbarus rex indigniffime petitioncm

Pythii ferens, juftltminoremnatufiliuminduaspartcs dilfeclum

palis utrimquead viam regiam adfigi, per quam totus exercitus

tranfiturus crat , ut annotat Sabellicus lib. i. Enncad. 3. Sed horumdivitiiEnihiladopcshujus Regis/quas funtabfque dimcnfione(5c

numero. fhuicfanatum &ab aquis liberatum Regesomnes,&potentes aiiarum regionum honora verunt& timuerunt.Et quan'

dovolebantvidercde mirabihbus ejus, ponebantin crucibulo

unciam unamMercurii bene Ioti,& projiciebant defuper tanquam

unum granum milii de unguibus vel dc capillis aut fanguine fuo ,&fufilabant leviter cum carbonibus , dimittebant cum infrigickri

cumeiSj&inveniebant lapidem, qualem fcio. Hiceft ille, cujus

BcrnhardusComesmcminit,quod fexfuis auiicistantundem re-

gnidet,quantumipfepofridet , fimodo expedcnt, donecipfein

balneo juventutem recuperarit,'& veftibus variis , ncmpe tho-

racenigro,indufioalbo& fanguinepurpureo ornatusfitj tumc-

nim finguhs dc fanguinc fuo daturum ; iplbsque fuarum

divitiarum participes fafturum fe

poUicetux.

Infans

EMBLEMA XLIX. T>e feCYetisNatuYii 145

Infans Philofophicus tres agnofcit patrcSiUt O-non.

EPIGRAMMA XLIX.

FAhtilanarYdttir , Phoehm , Vnlcanm^ Hermes

lnfeHem huhulamffmina quodfuerint j

Tresque Patresfuerint magnifimul ORIONIS :

^^uin Soholem Sofhi<xfic tripatremejfeferunt

:

SOL €tenimprimu4 , Vulcamcs at ejfefecundits

Dicitur > hnicfr^xflans tertiiM artepater.

T Mulic-

,4^ DISCURSUS X L I X.

MUliercs, quxfe variis proftituunt viris,rar6 fobolem viva-

ccm concipiunt ex confufione diverforum feminum : Natu-

racnim in^encrarione hominis&animaiium pkrorumquc nonadmirtitfupcrfoetationcm , nifi forte rari(rjme:Hincexunico pa-

trc 6c matrcprolcsquatcunqucnaicitur ,fivcfituna aut plurcs,ut

quoqucexhiftoriis & evcntu alitcr judicantium patet, inprimis

Margaritasillius Hermr.nni Comiris Hennebergix uxoris,quaean-

no 1276. rrecentos & (exaginra quinquc cnixa eft pucros , quorumomniumbaprifatorum,&mafcuIorum,Joh2nnis,foeminarumE-

lifibethx nominc vocatorrim , poft dcmorruorum fcpultura in

LaufJuncnfircmpIo,unomiharidiftantc Haga Comirum verfus

mare,inHollandia,adhuc cum pelviaerea,in qua baptizati fintj

&infcriptione hiftoriiB,adhucvifitur:caufam dicunt, quod Co-mitifta videns paupcrculammulicrem gemeilos inulnis geftare,

eamadultcram vocarit, quafiimpofllbile fit )Utpku'eshberiuno

concepru cx uno v.ro , led exdiver(is , ncccflario ederentur : Undeimprccationefadaapaupere,quafe abeo crimine puram nove-

rar,quotquotdies in anno funt, tot ipfa concepitin utero unotemporc&cxunoviro. Miraculumhoc quidem eft, atnaturalc

opus,qucdcxdivina ulrione coniigirrln opere autem Philofo-

phicoquodaliasnaturaeadverfum eft,faciIeadmittiturfiiballego-

riae vcftimento : Hic enim unus foetus tres dicitur habcre patres vel

ctiambincs.utSi marrcs. Hinc Raymundus , utcirat Rofarius,

nofter,inquit,infanshaberd ospatrcs&duasmarresj&quiaipfe

charenutrituseftex:toTalubftantia inigne, proptcrquod nunqua

moriturtltaDirnyfusfeu Bacchusbimaterappcllatur, quemim-matururncombuftamarreexeiusvcnireeripuit & fcmori fuoin-

fuit, utpatermatcr fadusfif : Scdha^cmagisdeclaranturin Orlo-

nis conceptu,quiex Apollinis, Vulcani& Mercurii commixtis

feminibus in pellc bubulainclufis per x. menfcs, natus dicitur:

Monftrofahaccefrentomnino,nontantumfabuIofa,nifiarcanimi

narur.i^fubhisinvolucrislareret, nonomnibusobvium.LulIiusin

Theorica tcftamenti cidem foetuiPhilofophico tot& fere eofdematt^i-

DISCUKSUS XLIX. -^47

attfib-uit patres, ncmpeSoIcm , qui eft Apollo fivc Sol coelcftis cft

primushujus gcncrationis author,quivirtuterua incnarrabili &occultaieuaftrali opcraturin materia quandam Philofophis no-

tam , tanquam in ma triccm mulieris , in caquc producit fiiium feii

foetum{ibifimilcm,cuipoftearuaarma&inngnia virtutum, pa-

ternojure,tradet&rclinquct , hoceft , immatura maturandi &nontindanccpurgata, tingendi&purgandipotentiamiquicquid

enim Solin milicannis pcrficit, hocfilius ejus in dimidia hora

prxftabit^ Propterca ut vis millccuplo fortiorinco fiat quamiaSoIe,patereum Vulcanoin difciplinam tradit& artificifimul, ut

ab hisejusgcnerofaindolcscxcolatur &viribus multiplicetur 5 fi-

quidcm conftetatencrisaftucfccre multum cflc. Sic Achiliesja-

fon,HcrcuIesChironi erudiendi fuerc traditi eandem ob inten-

tionem.MiloenimCrotoniata,qui pucr vituIumgeftavit,virbo-

vcm ftiftulit cx confuetudinc. Noninjuriaautem,pra^ter Solem,Vulcanus &artifexhujus pueri vocantur paircs , quia primus uc

eftct,hiuttalis&tantus,eifccerunt : Nec vcrbsquivalcns dida-

£lron magiftris fijlvi potcft ob inftitutioncm , ut ncc pnrmium pa -

rcntibusobgcnerationcm.Hicorpus, illi animumconcinnant. Si

animuspotioreft corporc,ncc illis minor rcfcrcnda eft gratia

,

quam his. InOrionis vcro ortu Mcrcurius matcriam , Apollo for-

niam,&VulcanuscaIorcmfcuefficientcmcaufam excrnam prae-

buit. Sic quoque in operePhilofophico fieri convcnitjUt trcs

patresin unam fobolcm confpiraire videantur , in

quaPhilofophcrum fintdciitix»

T 2 Draco

148 E M B L E M A L: Defecrens NaturA,

Draco niulierem, &: hxc illum imerimit, jGmul"

que fanguine perfiinduntur.

E P I G R A M AI A L.

Ahta njentnofofoAmtuYtumha 'Dracomy

Cui mulkr mxujit bene njinBafue:

lUe maritalis dum carpit gaudia leBi^

H<xc moritur cum quajit Dracote&m hume,

iui *^ hinc corpm morti datur^ atquecruore

Tingitur :Hc^c fiperisfimita ueratui ejl^

Draco-

D I S C U R. S U S L. i^o

D.Raconum manfio in cavcrnis tcrriE cft; hominum vero fupra

terram in aere proximo 5 quxduo funt clementa contraria dc

jabentur a Philofopliis conjungi utadio uniusin aliudfiat: PermuUcremveroaliiinteUigunt, ut Bafilius clavcz. No^ enim utile

ejl , inquit , aquiU nidumfi/um inalpibusponere : Nam puHi ejm prx.

fri^ore nivrs in fummitate tnontium morerentur : Qupdji vero aquilx.

draconemfrigidumyquifuam habitationeminpetris longo tempore /ja-

buit,^ exterrjCJj)elucisprorepit,add.4s,ambojq-^ in infernalemfeUa po^

nas , turr^ Vlutovtntum afflabit , i^ exfrigido dracone igneumfpiritum'volatikm eliciet , quifuomagno caloreaquiU pennas cumburet , acfu'

dorificwm balneum excitabit adeb at nix infummis montibus collique -

fcat , <^ aquafits quominerabile balneum benepr^tparetur, ^ regi

fortunamacfanitatemtribuat. Admircibilefaneeftjquod draco fri-

gidus fpiritum igncm de fe mitter jld tamen verum efle expericntia

dcclararin ierpcntibus combuftis, quiflammam vcncnofam afl]-

flcn:cs inficicntem cmittunt. Ncc frufl:ra dracones thefauronun

chymicorum cuftfjdes flammivomi dicuntur, ut aurei velJcris,

horrorum Hdpcridum, Cadmi, & his fimilcs. Dcgit autcm liic

dracoin anguftis pctrnrumrubterrancarum Iocis,qucmibicaperc

oportet,(>c:iqui]a? feu mulieri adjungcrc,huic inlepulchro,illijfi

mavis,innido : Natura cnim draconis cft alias, utinfldietur ovis

aqui!;nis,cumqueaquilaintcrnecinumbcllumgerat. Draconemaliquando amaHe pu^dlam, cumque ea concubuifle, ex Graecis

fcriptoribus funr,qui tradunt. Quid mirumigitur,fiPhilofvclinr,

draconcm fuum cuni muliere in una caverna concludi debcre ?

Greverusdraconesrubcos&nigrosinimamontis voraginc con-

jungitjigncqueaduritj&percuntibusnigris, dicitmontis cufto-

dem undiquaque illos conquirere, &inmonteminfcrre. Merli-

nusinfuavifone (nifiillafitfuppofiritia)mcntioticmfacit draco-

nisalbi&rubeijHidraconcs,quicunque fint,fiveunafit mulier,

fcudracofoemina,infcinvicem agunt,donccutriquemoriantur,

&fanguinem emittant ex vuIner:bus,quopcrfunduntur. Intelli-

gitur vero hic per draconem elcmentum terrae &ignis, &per mu-T 3 lierem.

156 D I S CU R S U S L.

lierem,aeris&aqu2E5UndeClangorbuccintEdicit, quod dracoefl

matma mfundo remnnenspofldiftillAtionemaquA ^^ ^^ ; Et e x Herme-

te .* Jquaaeris inter ccelum ^terra?nexiftenseftvita uniujcujusque

rei. Ipfa enim aquafolvit corpus infhiritum ,^ de mortuoficit vivum^facitmatrimoniumintervirum ^ muUerem. Etenimtotum benef,'

cium arttsfacit :De tcrra quoquc inquit : Et intellige adhuc , quodifta.

propria terra quam calcamus , non eft veru?n eUmentum , imo eft ele -

mentata af*o vero quinto elemento : Nec recedit quinta fubftantia ele»

rnentalis aftio corpore elementato , de quo terra eftfvrmata. Et mox.

Sedincentr-oterrtz eftvirgo ^ elementumverum , quod ignis non po-

terit ardere : Hic eft draco , de quo loquimur , in centrum ufque terr^fe

injtnuans , ubi cum magnusftt calor Aftumflammeum intrafe concipit,

quo mulieremfeu aquiUmcomburit. Mulicr vero vel aquila , aqua eft

aeriajquamnonnuUiaquilam albamfeu coeleftem vocant,&ex

Mercuriovulgari, veifalibus fublimatis conficere fatagunt , fe-

quentcsineodudumquorundam carcorumin hac artc, iynceos

fc fimulantium ; Sed amen dico tibi , inquit Bernhardus Comcs in

Epift. quodnulU aqua naturali reduBionefteciemmetailicam diffolvit^

nifiilla ,quApermanet ei in materia ^forma, c^ quam metallaipfa

poffuntrecongeUre

:

Et mox. Nec corporibus pertinet aqua in folutio-

nibus ,qu(X.iisinc6ngelationivi4s non permanet : Etpaulo poft; Amendicotibi,quod oleum naturas naturaliter incerans c^ conjungensac

naturaliter introducens medJcinamindia corpora tingenda , non com-

poniturexalioextraneo ,fedtantumexvifceribm corporis difjolvendi:

Aquilaitaque&mulier,necnon dr^coac totius fere artis arcana

hocperccpto,intelliguntur,qua;forte nimis apcrto naturcegrc»

niiohadenusdodrinxfilasexpofuimus & declaravi-

mus,uthincDEO SIT GLORIA.