macaristan pazar araştırması raporu

MACARSTAN PAZAR ARATIRMASI RAPORU

OCAK 2014 Orta Anadolu hracat Birlikleri Genel Sekreterlii

N D E K L E R

SAYFA NO

MACARSTAN 1 1.1.Temel Sosyal ve Ekonomik Gstergeler 2 1.2.yesi Olduu Uluslararas Kurulular 2 2.1.Genel Ekonomik Durum 3

2.1.1.Ekonomik Yap 3 2.1.2.Sanayi 4 2.1.3.naat 4 2.1.4.Bankaclk 5

3.1.Dorudan Yabanc Yatrmlar 5 3.2.lkeler tibar ile Dorudan Yabanc Yatrmlar 7 3.3.Macaristandaki Serbest Blgeler (zel Ekonomik Blgeler) 7 4.1.Macaristanda Kurma Mevzuat 8 4.2.irket Trleri 10 4.3.Macaristanda Yatrmlara Salanan Tevikler 12 5.1.Macaristann D Ticareti 12

5.1.1.Macaristann hracatnda Balca rnler 13 5.1.2.Macaristann thalatnda Balca rnler 14 5.1.3.Macaristann Balca lkeler tibar ile D Ticareti 15 5.1.4.Macaristann D Ticaret Politikas ve Vergiler 18

5.1.4.1.D Ticaret Politikas 18 5.1.4.2.Tarife D Engeller 21 5.1.4.3.rn Standartlar ile lgili Uygulamalar 21

6.1.Trkiye-Macaristan Ticareti 22 7.1.Macaristan-Trkiye Arasndaki Anlama ve Protokoller 25 8.1.Trkiye-Macaristan Yatrm likileri 26 9.1.Macaristan-Trkiye Arasnda Ticarette Yaanan Sorunlar 27 10.1.Pazar ile lgili Bilgiler 27

10.1.1.Fikri, Snai Mlkiyet Haklar 27 10.1.2.Datm Kanallar 28 10.1.3.Tketici Tercihleri 28 10.1.4.Reklam ve Promosyon 28 10.1.5.Ambalaj, Paketleme ve Etiketleme 29 10.1.6.Ulatrma ve Tamaclk Maliyetleri 29 10.1.7.Finansal Kiralama (Leasing) ve Franchising 30 10.1.8.Kamu haleleri 30

11.1.Macaristanda naat Malzemeleri hra Potansiyelimiz 30 KAYNAKLAR 35

ORTA AVRUPA LKELER PAZAR ARATIRMASI RAPORU

1 ORTA ANADOLU HRACATI BRLKLER GENEL SEKRETERL

MACARSTAN



1.1.Temel Sosyal ve Ekonomik Gstergeler

Temel Sosyal Gstergeler Kaynak: The Economist Intelligence Unit Hungary Country Profile, 2013

Resmi Ad Macaristan

Nfus 10.028.000

Yzlm 93.030 km

Dil Macarca

Din Nfusun %70i Katolik, %25i Protestan, %3 Ortodokstur. Ayrca kk topluluklar halinde musevi ve mslmanlar da bulunmaktadr.

Bakent Budapete

Balca ehirleri Budapete, Debrecen, Miskolc, Szeged, Pcs, Gy?r

Ynetim Cumhuriyet

Cumhurbakan Pal Schmitt

Babakan Viktor Orban

Para Birimi Forint (HUF)

Temel Ekonomik Gstergeler Kaynak: Economist Intelligence Unit (EIU)- Ocak 2013

a EIU Gerekleen, b EIU Tahmin, c EIU ngrs

2006a 2007a 2008a 2009a 2010a 2011a 2012b 2013c 2014c

GSYH (milyar dolar) 112.8 136.1 154.2 126.6 128.0 138.7 123.7 139.9 148.9

GSYH (milyar forint) 23.730 24.992 26.543 25.626 26.607 27.886 27.981 29.075 31.308

Byme (%) 4.1 0.1 0.9 -6.8 1.3 1.6 -1.4 -0.4 2.4

Kii bana GSYH (dolar, satn alma gc paritesine gre)

18.116 18.805 19.416b 18.286b 18.806b 19.578b 19.709b 20.065 20.986

sizlik (ort,; %) 7.8 7.3 7.8 10.1 11.2 10.0 11.1 9.4 9.0

Enflasyon (ort,; %) 3.9 8.0 6.1 4.3 4.9 3.9 5.7 4.5 3.6

hracat (fob-milyon dolar) 74 93 106 80 91 107 103 104 106

thalat (fob-milyon dolar) 66 94 108 77 87 101 98 100 101

Cari Denge (milyon dolar) -8.626 -9.963 -11.122 -108 1.514 2.055 -373 -2.826 -2.755

Dviz Kuru Ft:$ (ort) 201.39 183.63 172.11 202.34 207.94 201.05 226.12 207.78 210.26

Dviz Kuru Ft: (ort) 264.18 251.32 253.11 281.92 275.90 279.80 290.29 267.00 266.50

1.2.yesi Olduu Uluslararas Kurulular ACCT (Gzlemci), Avutralya Grubu, BIS, BSEC (Gzlemci), AB, FAO IAEA, IBRD, ICAO, ICC, ICCt(imza atan), ICRM, IDA, IEA, IFC, IFRCS, ILO, IMF, IMO, IMSO, Interpol, IOC, IOM, IPU, ISO, ITSO, ITU, ITUC, MIGA, MONUC, NAM (misafir), NATO, NEA, NSG, OAS, (gzlemci), OECD, OIF (gzlemci), OPCW, OSCE, PCA, Schengen Convention, UN, UNCTAD, UNESCO, UNIDO, UNMIL, UNOMIG, UNWTO, UPU, WCL, WEU(associate), WFTU, WHO, WIPO, WMO, WTO, ZC



2.1.Genel Ekonomik Durum 2.1.1.Ekonomik Yap

Macaristan Avrupaya ticaret ve yabanc yatrm yolu ile sk ekilde balanm olan, bunun yannda nemli sektrleri ile blgedeki en ak ekonomiye sahip lkedir. Macaristann i pazar nispeten kktr. Bununla beraber lke ekonomisi byklk bakmndan halen blge lkeleri arasnda Polonya ve ek Cumhuriyetinden sonra 3. srada yer almaktadr. Mal ihracatnn ABye yaplmaktadr. AB lkelerinin gl talebi lke ekonomisi zerinde net etkiye sahiptir. Bu durum, batl reticilerin retim faaliyetlerini Macaristana konulandrmalar sayesinde ABnin byme hznn dt ve lke paras Forintin deerlendii dnemlerde bile devam etmitir.

Dorudan yabanc sermaye yatrmlar lkenin retiminin modernlemesinde ve ihracatnn doudan batya kaymasnda nemli rol oynamtr. Bu sre 1990l yllarn ortalarnda uygulanan agresif zelletirme politikalar ile balamtr. letiim, bankaclk, altyap, imalat sektrlerinin byk blm yabanc yatrmclarn mlkiyetinde bulunmaktadr. zel sektrn GSYH iindeki pay blge lkeleri iinde de en yksek oranlardan biri olan %80 dzeyindedir. Son yllarda zelletirme kadar nemli olan bir dier gelime de krsal blgelerde kk retim tesislerinden byk fabrikalara kadar yaplan eitli yabanc yatrmlardr.

Kresel krizden en fazla etkilenen lkelerden biri olan Macaristan ekonomisi, 2009 ylnda %6.8 orannda klmtr. Ekonomide 2010 ve 2011 yllar arasnda %1in zerinde byme gereklemesine ramen, 2012 ylnda %1 civarnda klme olmu ve henz beklenen canlanma salanamamtr. Macar ekonomisinin gsterdii daralma, kresel krizle dorudan ilintili olduu kadar, 2006 yl son eyreinden bu yana Macaristanda uygulanmakta olan ve sk para ve maliye politikalar ngren ekonomik istikrar paketleri ile de ilikilendirilmektedir.

lkede son yllarda uygulanan mali programlar sayesinde, finansal srdrlebilirlik ile ekonomik istikrarn temini ynnde nemli gelimeler kaydetmitir. Bu kapsamda, bir taraftan, kamu harcamalar azaltlarak effaf bir hale getirilirken bir taraftan da finansal sektrde, bankaclk faaliyetleri takibe alnm ve piyasalar glendirmeye ynelik bankaclk dzenlemelerinin erevesi oluturulmutur.

Ekonominin harcamalar tarafnda, ekonomik performans byk lde i talep etkilemektedir. Pek ok Avrupa lkesinde gzlenenin aksine, Macaristanda i talebi canlandrmaya ynelik tedbirler yeterince alnmamtr.

te taraftan, Yunanistanda patlak veren ekonomik kriz, AB ve IMFnin destei ile kontrol altna alnmaya balansa da, Euronun prestij kaybetmesinin nne geilememi ve bu durumdan Merkezi ve Dou Avrupadaki AB yesi Devletlerle birlikte Macaristan da olumsuz etkilenmitir. Bylece, srdrlen mali disipline karn Macar ekonomisi riskli grnmnden arnamamtr. 2012 ylnda kaydedilen temel makroekonomik verilere bakldnda; gayrisafi yurtii hasla (GSYH) 123 milyar dolar olmutur. GSYHnn kompozisyonu incelendiinde, en byk katky daha ok ihra pazarlarna retim yapan imalat sektr salamaktadr.

2012 ylnda enflasyon oran %5.7 olarak gereklemitir. Bu duruma gereke olarak, yl iinde kaydedilen doal afetler ve bunun gda fiyatlarn artrc etkisi, genelde dnyada artan gda ve enerji fiyatlarndan Macaristann da payn almas, baz vergilerde indirime gidilmesi (kiilerin harcanabilir gelirinin artmas), kriz vergisi adyla yeni vergilerin toplanmaya balamas (piyasaya daha fazla para girii olmas) gsterilmektedir.



Macaristanda 2012 yl isizlik ise oran %11.1, 15-64 ya aras igcne katlm oran ise %55.4 olarak gereklemitir ki bu ikinci oran, AB lkeleri ierisindeki en dk orandr.

Macaristan ekonomisinin nasl bir seyir izleyecei, byk lde baml olduu AB ekonomilerinin gsterecei performansla ve i talepteki artn bykl ile yakndan ilgilidir. hracata ynelik retim yapan imalat sektrnn gsterecei performansn bu hususta belirleyici olaca tahmin edilmektedir.

2.1.2.Sanayi Macaristann imalat sektr gei srecinde byk deiiklie uramtr. Sektr daha nce ucuz enerji ithalatna ve rekabete kar korunakl byk lekli, ar sanayi tesisleri arlkl iken gnmzde lkeye erken giren yabanc sermaye sayesinde etkin ve modern bir yapya kavumutur.

Elektrikli ve optik cihazlar retimi toplam retimde %30luk pay ile en nemli yere sahip olup istikrarl ekilde bymeye devam etmektedir. Bu durumun temel sebebi, telekomnikasyon ve dier ileri teknoloji ekipman gibi yeni alanlarda yatrm yapan yabanc yatrmclarn lkeyi belirli sektrler iin bir merkez haline getirmeleridir. Ulam ekipman retimi, otomotiv endstrisi nclnde, %15 oranndaki pay ile ikinci nemli sektr konumundadr. Dier nemli sektrler yksek ihracat dzeyleri ve lke ekonomisindeki uzun gemileri ile nem kazanan ve yeniden yaplanma ve modernizasyon srecinde olan kimyasallar ve gda rnleridir.

Kresel krizde, en byk daralma imalat sektrnde yaanmtr ve %18.4 orannda gereklemitir. Nitekim ayn dnemde enerji endstrisi de %11 orannda klmtr. Yln ilk yarsnda, ihracata dnk retim yapan byk firmalar, retimin onda yedisini gerekletirmektedirler ve bu firmalarn retim d %24.1i bularak bu alandaki en byk daralmaya ulamtr. 2010 ylnda ise imalat sektr yeniden canlanmaya balam ve % 9.4 orannda byme gstermitir. 2011 ylnda byme %5.6, 2012 ylnda ise %0.7 orannda gereklemitir.

2.1.3.naat naat sektrnn Macaristann GSYHs iindeki pay mevsimsel etkiler ve ounluu yol yapm projeleri olmak zere byk apl kamu ihalelerinin saysna gre dalgalanma gstermekle beraber genellikle %5 civarnda seyretmektedir. Sektr kamu ihaleleri ve politikalarna baml durumdadr.

Konut inaatlarnda, arlkl olarak mortgage kredilerine devlet destei verilmesi ile hazr ve yeni konut talebinin artmas sonucunda 2001-2003 yllarnda adeta patlama yaanmtr. Yksek Forint faiz oranlarna ve mortgage kredilerine destein azalmasna ramen sektr ina edilen konut says baznda 2005 ylna kadar hzla bymtr. Ayrca Euro ve svire Frank ile daha dk faizle borlanabilme imkan da tad kur riskine ramen sektrdeki bymeyi desteklemitir. 2005 ylna kadar inaat sektrndeki bymeye olumlu katkda bulunan dier bir faktr de otoyol projelerindeki arttr. 2006-2007 yllarnda kemer skma nlemlerinin yrrle girmesini takiben kamu tarafndan finanse edilen yol yapm ve inaatlarda d yaanm ve inaat sektrnde daralma gzlenmitir.

naat sektrnde 2006dan bu yana gzlenen d, 2009da, krizin de etkisiyle artarak devam etmitir. Sektrdeki retim d 2009 ylnda %4.3 olarak kaydedilmitir. Macaristan ekonomisindeki klmeyle karlatrldnda inaat sektrnn daha iyi bir performans sergiledii grlse de, bu grece iyi performansn yakalanmasnda, ABden aktarlan fonlarla finanse edilerek kamu kurumlar tarafndan gerekletirilen altyap yatrmlarnn etkili olduu deerlendirilmektedir. Nitekim, konut, ofis vb. bina yapmna ynelik inaat hacmi, geen yla gre %12.6 azalrken; dier inaat faaliyetlerinde (yol vb. altyap inas) %6.2 orannda art kaydedilmitir. Devlet tarafndan kaynak aktarlarak gerekletirilen sz konusu faaliyetlerin banda, genel yol, otoyolu yapm, enerji hatlar inas, demiryolu yapm/bakm ve Metro-4 inaatna ynelik faaliyetlerdir. 2009da inaat sektrnde arpc d kaydedilen alt sektrlerden bir dieri de konut inasdr ve yllk klme %11 olarak



kaydedilmitir. Macaristan naat Birlii tarafndan yaplan aklamada, getiimiz yl Macaristanda 91.000 adet konut ina edildii, 2011 ylnda ise ina edilen konut saysnn 90.000in altna olaca bildirilmitir.

Macar yetkililer, Macaristanda en son 1930 ylnda, yani 80 yl nce bu kadar az ev ina edildiini bildirmiltir. Yetkililer, sorunun en byk sebebinin ekonomik kriz olduunu, lkede son 2008 ylndan bu yana ev fiyatlarnn ortalama yzde 30 civarnda dmesine ramen halkn ev satn almaya scak bakmamas nedeniyle sektrn adeta durma noktasna geldiini aklamtr.

Macaristan'da son 4 yldr dte olan konut fiyatlar, 2012 ylnda da 2011 ylna gre cari fiyatlarla %2.2, reel fiyatlarla ise %7.4 orannda d gstermitir. Kalknma ve Kredi Bankas FHBnin tahminlerine gre; 2013 ylnda, daha dk faiz oranlar, daha uygun borlanma koullar ve devlet destekleri ile Macaristanda konut fiyatlar istikrara kavuacaktr. FHB, byle uygun piyasa koullarnn en son 2005 ylnda kaydedildiine dikkati ekmekte; ayrca, Hkmetin mevcut konut almlarna ilikin desteklerinin sresini uzatma plannn da piyasann canlanmasna katkda bulunacan belirtmekte ve emlak piyasasnn salam bir byme gstermesinin esas itibariyle hane halknn alm gcnn iyilemesi ile salanabileceinin altn izmektedir.

2.1.4.Bankaclk

Macaristanda 2001 ylnda yrrlie giren XCIII sayl Yasa gerei, kambiyo mevzuat liberalletirilmitir. Daha nce ok sk kurallara bal olan dviz ilemleri, AB mevzuatna uygun bir ekilde sermayenin serbest dolamn salamtr.

Macaristanda faaliyette bulunmak isteyen firmalarn, lkedeki bir bankada hesap atrmalar gerekmektedir. Firmalar her trl dviz ve forint hesab ile ilgili ilemlerini gerekletirebilecekleri gibi, kar pay transferi yapmakta serbesttir. Sadece Macar hkmetine yaplmas gereken demelerin (vergi demeleri vb.) ve ilgili kanunda belirtilen baz uygulamalarn forint zerinden olmas gerekmektedir. Ayrca, Macaristan Volksbankda Trkiye Halk Bankasnn hissesi bulunduundan, banka bnyesinde oluturulmu Trk Masasnda Trkiye Halk Bankas'nn temsilcisi olan bir Trk grev yapmaktadr.

3.1.Dorudan Yabanc Yatrmlar

Yabanc Yatrmlar

Yl Milyar Dolar

2000 2.7

2001 3.9

2002 2.9

2003 2.1

2004 4.5

2005 7.7

2006 6.8

2007 3.9

2008 6.3

2009 1.9

2010 2.1

2011 5.7

2012 13.4

Kaynak: Birlemi Milletler



Macaristan bankaclk sistemi ve Macaristanda faaliyette bulunan bankalarla ilgili bilgilere Macar Merkez Bankas http://english.mnb.hu/ ve Macaristan Finansal Denetleme Otoritesi http://www.pszaf.hu/en/ web adreslerinden ulalabilir.

2004 itibariyle kurumlar vergisi orannn %18den %16ya ekilmesi, eitim ve AR-GE maliyetlerinin azaltlmas, kalknmaya ynelik daha avantajl uygulamalarn hayata geirilmesi ve AB fonlarndan da kaynak aktarmnn gereklemesiyle, Macaristana AB yelii ertesinde de dorudan yabanc sermaye (FDI) giriinin devam ettii grlmektedir. 2012 yl sonu itibariyle lkeye giren FDI miktarnn 100 milyar dolar at grlmektedir. Ayrca, Macaristan kii bana den yaklak 7.310 dolarlk rakamla, MDA arasnda kii bana en fazla yabanc sermaye eken lkeler listesinde 2. sralarda yer almaktadr. Macaristana yabanc sermaye akmnn yakn gelecekte de devam etmesi beklenmekle beraber, zelletirme almalarnn artk son aamaya gelmesi ve artan igc maliyetleri gz nne alndnda, rekabet gcnn byk lde Rusya, in ve Baltk lkelerine kaymas lkeye girecek olan sermaye miktarnn azalmas ynnde bir sonu douraca dnlmektedir. Bununla beraber, Macaristanda greceli ucuz olan nitelikli i gcnn, yabanc firmalarn telekomnikasyon merkezleri, teknoloji merkezleri ve Ar-Ge alanlarnda bu lkede yatrm yapma kararlarnda nemli bir itici g olmaya devam edecei tahmin edilmektedir.

Macaristana giri yapan dorudan yabanc sermayenin lkelere gre dalmna ilikin bakldnda; Macaristana gelen dorudan yabanc sermayenin yaklak %79luk ksmnn AB kaynakl olduu grlmektedir. Macaristandaki dorudan yabanc sermaye yatrmlarnn (yeniden yatrmlar-re-investments- hari) sektrel dalm incelendiinde; giri yapan yabanc sermayenin yaklak %36sna tekabl eden 19.5 milyar Euroluk blmnn imalat sanayine geldii grlmektedir. Bu miktarn yaklak 5.7 milyar Euroluk ksm tat aralar; 3.9 milyar Euroluk ksm elektrikli ve optik cihazlar; 1.6 milyar Euroluk ksmnn ise kimyasallar sektrlerinde yapld dikat ekektedir. Ayrca metal sanayiine yaplan dorudan yabanc sermaye yatrm ise 1.4 milyar Euro olarak gereklemitir.

te yandan, hizmetler sektrnde yaplan toplam yabanc sermaye yatrmlar 31.1 milyar Euro olup, bu rakam lkeye ekilen toplam yabanc sermayenin %56sna tekabl etmektedir. Alt sektrler itibariyle bakldnda, n plana kan sektrler ve bunlarn toplam yabanc sermaye iindeki paylarnn ise gayrimenkul ve i faaliyetleri (%21; 11.3 milyar Euro), ticaret (%16; 8.6 milyar Euro ), finansal hizmetler (%10; 5.6 milyar Euro) ve ulatrma ve haberleme (%9; 5.1 milyar Euro) olduu grlmektedir. Tm bu rakamlardan da anlalaca zere; Macaristanda dorudan yatrmlarn en youn olduu sektrlerin banda imalat sanayi gelmektedir. Bu kapsamda dnyadaki en byk 30 otomotiv reticisinin 15i retimlerini Macaristanda gerekletirmektedir. Bu alanda faaliyet gsteren toplam yabanc sermayeli firma says ise 121dir. Bunlar arasnda, Mercedes-Benz, GM Opel, Suzuki, Audi, Daewoo-GM, Visteon, Bosch, Knorr-Bremse, Denso, Delphi Calsonic, Delphi-Packard, Hankook, Bridgestone, Michelin gibi firmalar bulunmaktadr.

Ayrca, elektronik ve optik donanmla ilgili lkede toplam 470 yabanc firma faaliyet gstermekte olup, bu sektre gelen yabanc sermaye miktar ise 3.9 milyar Euroya, istihdam edilen alan says ise 105.000 kiiye ulamtr. Ayrca, sektrn lkenin toplam GSYH iindeki pay ise %8 dzeyindedir. Bu rn grubunda faaliyet gsteren baz okuluslu firmalarn ise; GE Hungary, Philips, Flextronics, Samsung, Sony, TDK, Nokia, Siemens, Aikawa, Clarion, HP-Compaq, SANYO, National-Instruments, Ericsson, Hitachi gibi bu alanda dnyann nde gelen firmalar olduu grlmektedir.



Baz uzmanlarca; lkedeki pazar ekonomisinin nmzdeki 10 yl iinde daha net, belirgin bir hale gelmesi, bata salk sektr olmak zere yaplacak kamu reformlar neticesinde yeni sektrlere gelecek yabanc sermaye yatrmlar ve okuluslu irketlerin stratejik dalmnn yeniden belirlenecek olmas gibi faktrlerin, lkeye girecek olan dorudan yabanc sermaye miktarna olumlu katk yapaca ngrs yaplmaktadr. Bununla birlikte, zelletirme almalarnn artk son aamaya gelmesi ve dnya ekonomilerinde yaanmaya balayan krizin, lkeye girecek olan sermaye miktarnn azalmas ynnde bir sonu douraca tahmin edilmektedir.

te yandan, Macaristanda artan ii cretleri ve son 2-3 yllk dnemdeki zayf ekonomik performans dikkate alndnda; rekabet gcnn byk lde Rusya, HC, Slovakya, Hrvatistan, Romanya ve Bulgaristan gibi blge ve blge d lkelere kayd grlmektedir. Ayrca, Macaristanda greli olarak ucuz olduu sylenen nitelikli i gcnn, yabanc firmalarn telekomnikasyon merkezleri, teknoloji merkezleri ve ar-ge alanlarnda bu lkede yatrm yapma kararlarnda nemli bir itici g olmaya devam edecei tahmin edilmektedir.

3.2.lkeler tibar ile Dorudan Yabanc Yatrmlar lkelere Gre Yabanc Yatrmlar

lkeler Pay, %

Almanya 25

Hollanda 14

Avusturya 13

Luksemburg 6

Fransa 5

ABD 5

ngiltere 3

Belika 2

talya 2

svire 1

Norve 1

Dier 23

Kaynak: Macaristan Ticaret ve Yatrmlar Gelitirme Ajans

3.3. Macaristandaki Serbest Blgeler (zel Ekonomik Blgeler) Macaristann 1 Mays 2004 tarihi itibariyle AB yelii ile birlikte, 2913/92/EEC sayl Topluluk Gmrk Kodu yrrle girmi olup, yelik ncesi gmrk serbest blgelerinde uygulanan Macar Gmrk Mevzuat yrrlkten kaldrlmtr. Sz konusu mevzuat uyarnca, ye lkeler Topluluun gmrk alannn belli blgelerini serbest blgeler olarak belirleyebilmekte ya da serbest antrepo oluturmaya ynelik karar alabilmektedir.

Bu kapsamdaki Topluluk mevzuat uyarnca, serbest blgelerde sadece Topluluk d ticaret ilikisi bulunan, yani nc lkeler ile ihracat-ithalat ilikisi olan firmalar faaliyette bulunabilecek, sz konusu firmalar bu kapsamdaki mamul rnlerini AB pazarna satamayacaklar, Topluluk Gmrk Kodu uyarnca ancak gmrk idarelerinin yetkisi erevesinde rnler ileme tabi tutulabilecektir (dahilde ileme gibi).

lkenin AB yelii ile birlikte, daha nce serbest blgelerde faaliyette bulunan 143 firmann faaliyetlerine son verilmi, bu firmalar 1 Mays 2004 tarihi itibariyle yerel firma olarak faaliyetlerine devam etmilerdir. Sz konusu katlm tarih ertesinde, Topluluk mevzuat uyarnca serbest blgelerde faaliyetlerine kesintiye uramadan devam etmek isteyen firmalara 01/03/2004 tarihinden itibaren ilgili gmrk idaresine bavuru hakk verilmitir.



Dier taraftan, Macaristann AB yelii ile birlikte lkede serbest blgelere ihtiya olup olmayaca hususunda Macar Hkmeti, ilgili firmalar ve dernekler ile grmelerde bulunulmutur. Sz konusu grmeler neticesinde herhangi bir somut karara ulalamam olduu, ama katlm tarihinden itibaren Macar devletinin ekonomik olarak faydal grmesi halinde serbest blge kurulmas ynnde karar alabilecei hususu da yetkililer tarafndan ifade edilmitir.

Ayrca yetkililer, yelik ncesi Macaristanda serbest blgelerde faaliyet gsteren firmalarn ok byk bir orannn (%90dan fazlas) AB yesi lkelere ynelik faaliyette bulunduunu, bu kapsamda ABne katlm ertesinde sz konusu firmalar asndan serbest blgelerde faaliyette bulunmann avantajn yitirdiini belirtmilerdir.

Yukarda da belirtilen hususlar nda, AB yelii ertesinde mevcut durumda Macaristanda serbest blge uygulamas bulunmamaktadr.

4.1.Macaristanda Kurma Mevzuat Macaristanda firma kurmak iin nce firma tipi seilmeli, ad belirlenmeli ve seilen ismin baka bir firma adna kaytl olup olmadnn Tescil Mahkemesince kontrolunun yaplmasnn ardndan bir avukat tarafndan irket Kurulu Belgesi-KB (the Articles of Incorparation ya da the Deed of Foundation) hazrlanmal ve hazrlanacak bu belge bir avukat, yasal danman veya bir noter tarafndan tasdik edilmelidir. Bu belge hazrlanrken, ilgili Yasada bulunan rnek formun kullanlmas imkan da bulunmaktadr.

KBnin; irketin ad, merkezinin adresi, irket ortaklarnn isim, nvan, adres ve anne kzlk isimleri, irketin faaliyet alan, sermaye miktar, irketin yneticilerinin isim, adres ve anne kzlk isimleri, ortaklarn paylar, irket adna imza yetkisine sahip kiilerin isim ve adresleri, eer atanmas gerekiyorsa denetleme kurulu ve murakkpa ilikin bilgiler, eer belirli bir sre iin kurulmusa irketin sresi vb. baz bilgileri iermesi gerekmektedir. Bu bilgiler, kamuya ak bilgiler olup, irket ortaklarnn, kamuya ak olmasn istemedikleri hususlara ilikin ayr bir belge imzalayp, Macar makamlarna sunmas beklenmektedir.

Macar kanunlarna gre; Macaristanda kurulan tm irketlerin tescil ettirilmesi, bunun iin ise, KBnin imzalanmasndan itibaren 30 gn iinde Macaristan Tescil Mahkemesine bavurulmas gerekmektedir. 1 Temmuz 2008 tarihinden itibaren, bu bavurunun elektronik ortamda yaplmas zorunluluu getirilmi olup, buna ilikin ilgili belgelere http://ceginformaciosszolgalat.irm.gov.hu/?mid=91&lang=hu (Macarca) adresinden ulalmas mmkndr. Basitletirilmi elektronik bavuru olarak adlandrlan bu yntem kullanldnda hem bavuru maliyeti aaya ekilmekte hem de bavurunun onaylanmas sresi 30 gnden 7 gne indirilebilmektedir. Eer kanun gerei, irketin kuruluu herhangi bir n izni gerektiyorsa (banka kuruluu vb), bu durumda bu belgenin de bavuruya eklenmesi gerekmektedir. Bu bavuru yapt andan itibaren, bavuru kabul ya da red edilene kadar geen srede irket faaliyetlerine balayabilmektedir.

Eer normal yollardan bavuru yaplmsa, Tescil Mahkemesi, kendisine bavuru yapldktan sonra en ge 30 gn iinde bir karar vermek zorundadr. Eer mahkeme bu sreler iinde olumlu ya da olumsuz bir karara varamazsa, bu durumda yukarda belirtilen sreleri takip eden 9. gn sonunda firmann otomatik olarak tescil edildii kabul edilir. Temsilcilik ve Brolarn da Mahkemeye kayt olma zorunluluu bulunmaktadr.

Tescil Mahkemesine kayt olan irket ayn zamanda, yerel belediyelere, Devlet Vergi Ofisi, Merkezi statistik Ofisi ve Sosyal Gvenlik Otoritesine de kayt olmak zorundadr.

irket trlerine gre kayt cretleri ise yledir; (1 Euro: 280 Forint)



- Kamuya ait Anonim irketler iin 600.000 forint, - zel sektre ait Anonim irketler iin 100.000 forint - Tzel kiilie sahip dier irketler (Kft.) iin 100.000 forint - Tzel kiilii olmayan irketler (Kkt. ve Bt.) iin 50.000 forint - Yabanc bir iketin Brosu iin 250.000 forint - Temsilcilik Ofisi iin 150.000 forint

Macaristanda kurulacak baz tr irketler iin minumum sermaye gereklilii aranmakta olup, bu limit, Limited irketler (Kft.) iin 500 bin forint, Kamuya Ak Anonim irketler (Nyrt) iin 20 milyon forint, zel Anonim irketler (Zrt.) iin ise 5 milyon forinttir. Dier irket trleri iin ise, byle bir minumum sermaye limiti bulunmamaktadr.

Ayrca, Eyll 2007 tarihinde yaplan son deiiklikle, bu sermayenin tamam nakdi veya ayni olabilmektedir. te yandan, tescil iin bavurmadan nce sermayenin en az yarsnn Macaristanda alacak bir banka hesabna yatrlmas gerekmektedir. Tescil tarihinden sonra, geri kalan nakdi sermayenin 1 yl, ayni sermayenin ise en ge 3 yl iinde denmesi zorunluluu bulunmaktadr.

Nyrt. formatndaki Anonim irketlerde, sermayenin en az %50si veya 10 milyon forintlik ksm nakdi sermaye biiminde olmal, toplam sermayenin en az %25lik ksm tescil ncesi banka hesabna yatrlmal, sermayenin geri kalan ksm ise eer nakdi ise 1 yl, ayni ise 5 yllk sre iinde denmelidir. Bununla birlikte, Zrt. formatndaki Anonim irketler iin 5 milyon forintlik sermayenin tamam ayni olabilmektedir. Bununla birlikte, hem limited hem de anonim irket trlerinde eer irket sadece 1 (bir) kii tarafndan kurulmusa, bu durumda sermayenin tamam tescil bavurusu yaplmadan nce denmi olmas gerekmektedir.

Tescil Mahkemesi, ibraz edilen btn dkmanlar aldn yazl olarak beyan eder. Yeni irketin sosyal sigorta numaras, vergi numaras ve istatistik numaras da Mahkemedeki dier bir blm tarafndan verilmektedir.

abuk ve sorunsuz bir tescil ilemi iin irketlerin aadaki belgeleri ibraz etmeleri gerekmektedir:

- Ana szleme veya irketin kuruluuna ilikin belge (Memorandum of Association) - Yabanc bir ortakla irket tekil edildiine ilikin sertifikann asl ile tasdik edilmi Macarca tercmesi (gerek kiilerin pasaport numaras da talep edilmektedir.) - irketin btn ortaklarnn ve yneticilerinin tasdik edilmi listesi - mza sirkleri (irket adna imza atabilecek yetkililerin imzas) - irketin kuruluu srasnda her bir kurucu tarafndan yaplan sermaye veya benzeri katklarn miktarnn belgelendirilmesi - Tescil cretinin dendiine ilikin belge - Resmi Gazetede yaym bedelinin dendiine dair belge - Prosedrel dentilerin yapldna ilikin belge - Depozitonun yatrldna dair belge - Tescil iin bavuru

Yukarda belirtilenler erevesinde yabanc dildeki btn dkmanlar Macaristanda tercme ve tasdik edilmelidir.

Tescil Mahkemesi, irketlerin kuruluuna ilikin olarak kendilerine sunulan belgelerin Macar kanunlarna uygun olup olmadn aratrmaktadr. Sz konusu Mahkeme, bu tetkiki mteakip, irketin kaydn yazl bir kararla teyid etmektedir



4.2.irket Trleri 1988 tarihli Macaristan irketler Yasas, AB mevzuatna uyum salamak zere nce 1997 ylnda byk lde deitirilmi, ardndan da szkonusu Yasada 2006 ylnda kapsaml bir deiiklie gidilmi ve bugnk (Act IV of 2006 on Business Associations) halini almtr. 2006 ylnda yaplan gncelemede, Yasa byk lde AB yesi lkelerde geerli mevzuatta ile paralel hale getirilmitir.

Yrrlkte bulunan Yasaya gre, Macaristanda yerli veya yabanc uyruklu tm gerek ve tzel kiilikler, herhangi bir n izne gerek kalmadan Macaristanda irket kurma hakkna sahiptirler. Bu konudaki tek koul, kurulacak irketim merkezinin Macaristan olmasdr. Mevcut haliyla yasada 4 ana irket tr tanmlanmaktadr. Bunlar;

- Limited irket (Macarca Ad: Korltolt Felel?ssg? Trsasg-Kft. - Genel Ortaklk (Macarca Ad: Kzkereseti Trsasg- Kkt) - Limitli Ortaklk (Macarca Ad: Betti Trsasg -Bt.) - Anonim irket (Macarca Ad: Rszvnytrsasg-Rt./ Zrtkr?en M?kd? Rszvnytrsasg-Zrt./

Nyilvnosan M?kd? Rszvnytrsasg-Nyrt.)

Temel olarak, bu firma eitleri arasndaki fark, stlenilen mali sorumluluun ls belirlemektedir. Macaristanda i yapmak isteyen gerek ve tzel kiilie sahip yabanclar, bu irket trlerini, herhangi bir snrlamaya maruz kalmadan, kurma veya kurulu bir irkete ortak olma hakkna sahiptirler.

Ancak, bankaclk gibi zel izin gerektiren alanlarda nceden bir izin alnmas gerekiyorsa, irketin kurulabilmesi iin nce bu iznin alnmas koulu aranmaktadr. Ayrca, Macar kanunlarna gre, baz alanlarndan ancak belirli irket trleri faaliyet gsterebilir. rnek vermek gerekirse, bankaclk yapabilmek iin mutlaka Anonim irket (Nyrt veya Zrt) kurulmas art aranmaktadr.

Limited irket: Yukarda saylan irket trleri arasnda, kk ve orta lekli yerli ve yabanc giriimcilerin en ok tercih ettikleri irket tr, macarca ksaltmas Kft. olan ve Trkiyedeki limited irkete tekabl eden irket trdr. Bu irket tr, greli olarak az sayda ortan olduu ve her bir ortan irketin faaliyetlerine aktif olarak katld durumlarda daha ok tercih edilen bir irket tr olup, ortaklar irketin ykmllklerini irketteki paylar kadar paylamaktadrlar.

Bu trden irketler, tek kii tarafndan da kurulabilmekte olup, yasal olarak sermayesinin ise en az 500.000 forint (Yaklak 2.500 ABD dolar) olmas gerekmektedir. (Daha nce 3 milyon forint olan bu miktar Eyll 2007 tarihinde yaplan deiiklikle bu seviyeye ekilmitir.) Bu sermaye miktarnn, nakdi veya ayni olarak denmesi mmkndr.

te yandan, irket tek ortakl bir irket olarak kurulmas veya sermayenin tamamnn ayni biimde denecek olmas durumlarnda, irket sermayesinin tamamnn, irketin kayt ettirilmesi iin yaplacak bavurudan nce denmesi koulu aranmaktadr. Eer irketin birden fazla orta varsa ve irketin sermayesinin hepsi ayni olarak denmeyecekse, bu durumda irket sermayesinin %50sinin (ya da sermayenin en az 250 bin forintlik ksmnn) bavurudan nce alacak banka hesabna yatrlmas gerekmektedir. Sermayenin geri kalan ksm ise, tescilden sonra geen 1 yllk sre iinde denmek durumundadr.

irketin en st karar alma birimi, ortaklar toplants olup, bu toplantnn en az ylda bir defa yaplmas koulu bulunmaktadr. Bu toplantda karar alnabilmesi iin ise, kurulu szlemesinde aykr bir madde yoksa irket hisselerinin en az %51ine sahip olan ortaklarn toplantda hazr bulunmas gerekmektedir. irketin gnlk ileri bu amala grevlendirilecek mdr tarafndan yrtlebilmektedir. (irket Mdr irketin ortaklarndan birisi de olabilir.) Ayrca, bu tr irketler, eer sermayesi 50 milyon forintten fazla deilse veya istihdam ettii igc says 200 amyorsa, denetleme kurulu belirlemek zorunda deildirler.



Anonim irket: Bu irket tr, yasada en fazla dzenleme getirilen irket tr olup, Trkiyedeki anonim irketlere benzemektedir. Bu irket tr, greli olarak sermayenin byk ve ok sayda ortan olduu durumlarda daha fazla tercih edilmektedir. Bununla birlikte, bu irket trnn tek kii tarafndan kurulmas da mmkndr.

Bu tr irketlerin genel ksaltmas Bt. iken, irketin hisselerinin tamam veya bir ksmnn halka arz edilen kamu irketleri Nyrt. (Nyilvnosan M?kd? Rszvnytrsasg) olarak adlandrlrmakta, zel ahslarn tarafndan kurulan ve hisseleri kamuya ak olmayan irketler ise Zrt. (Zrtkren Mkd Rszvnytrsasg) olarak tanmlanmaktadr. te yandan, minumum sermaye miktar, Nyrt. eklindeki irketlerde 20 milyon HUF (yaklak 20.000 ABD Dolar), Zrt. tr irketlerde ise 5 milyon HUF (yaklak 5.000 ABD Dolar) olarak belirlenmitir. Bu irket trnde, normal, ayrcalkl, alanlar iin vb. eitli ekillerde hisse trleri olabilmektedir. Herbir hisse, hisse sahibinin irketteki hak ve sorumluluunu temsil etmektedir.

irketin en st karar alma merci hissedarlar toplants olup, bu toplantda irket hakknda stratejik kararlar alnmaktadr. Ayrca, bu tr irketler, gnlk ileri yrtmekle yetkili bir ynetim kurulu ile bir denetleme kurulu ve murakkp tayin etmek zorundadrlar. Son olarak, bu irket tr, tm dier irket trleri arasnda hisse senedi karma yetkisine sahip olan tek irket tr olmas asndan da farkllk gstermektedir.

Genel Ortaklk: Bu irket trnn kurulabilmesi iin en az iki ortan olmas koulu aranmakta olup, bu ortaklar irketteki paylarna baklmakszn, snrsz olarak irketin bor ve ykmllklerinin tamamn stlenmektedirler. Ayrca, dier irket trlerinde kurulmu olan irketler de, bu tr irketin orta olabilirler. Bu tr irketlerde, ortaklarn irketin faaliyetlerine aktif bir biimde katlmas ve yrtmesi koulu aranmaktadr. Eer irketin istihdam ettii igc says 200 ayorsa bu durumda irket tarafndan bir denetleme kurulu atanmas zorunluluu bulunmaktadr.

Limitli Ortaklk: Bu irket trnn kurulabilmesi iin en az iki ortan olmas koulu aranmakta olup, ortaklarndan birisinin snrsz, dierinin ise ortakl ile snrl ykmllk ve sorumluluu bulunmaktadr. irketi ynetme ve 3. taraflarla i yapmaya sadece snrsz sorumlulua sahip olan ortak yetkilidir. Kar datm ise, ortaklarn hisselerine gre yaplmakta olup, taraflarn karar vermesi durumunda bunda deiiklie gidilebilmektedir. Ancak, herhangi bir ortan kar datmndan tamamen karlmas mmkn deildir. Ayrca, eer irketin istihdam ettii igc says 200 ayorsa bu durumda irket tarafndan bir denetleme kurulu atanmas zorunluluu bulunmaktadr.

Dier: Macaristanda i yapmak isteyen yabanc yatrmclarn kurabilecei iki ayr ortaklk tr daha mevcuttur. Bunlardan ilki Temsilcilik Ofisi olup, bu yolla kurulan Ofis, ana firma adna Macaristanda temel olarak rnlerin pazarlanmas konusunda almalar yapabilmekte, bunlarn dnda faaliyetlerde bulunmas mmkn olmaktadr. Bu tr ofisler, Macaristanda yatrm yapmak isteyen ancak bu yatrm yapmadan nce pazarn koullarna ve rnlerine kar talebi grmek isteyen firmalar iin ideal bir yntem olmaktadr. Temsilcilikler kendi isimleri adna i balantlar yapamadklarndan, gerek kurumlar gerek gelir vergisi demekle ykml olmadklar gibi Muhasebe Kanununun hkmlerine de uymak zorunda deillerdir.

Macaristanda yabanc firma iin i yapma tekniklerinden bir dier ise, Macaristanda bir ube-Bro almasdr. Bu ube, temsilcilik ofisinin aksine, ana firmann temel itigal alanna giren faaliyetleri yapma yetkisine sahip olmaktadr. ubeler de yukarda tanmlanan firma tipleri gibi Tescil Mahkemesine, merkezi ve yerel vergi kurumlarna kaydettirilmelidir. Sz konusu ubelerde istihdam edilecek yabanc ve Macar alanlar ortak giriimin yabanc sahibi ile i szlemesi yaparlar. Muhasebe tutma esaslar Macar firmalarnnki ile ayndr. Macaristanda kaytl bir muhasebe irketini bu konuda yetkilendirmelidirler. Sz konusu ubeler yllk mali bildirimlerde bulunmal ve vergi raporlar hazrlamaldrlar. ubeler kurumlar vergisi demekle ykml olup, gelir vergisi demekle ykml deillerdir.



Tm bu firma trleri arasnda, sadece limited (Kft.) ve Anonim irket (Nyrt. ve Zrt.) tzel kiilie sahip olup, dierlerinin tzel kiilii bulunmamaktadr. Bununla birlikte, tm irket trlerinin kendi adlarna i yapma ve ykmllk alma konusunda yasal kapasitesi bulunmaktadr.

4.3.Macaristanda Yatrmlara Salanan Tevikler Macaristana yatrm yaplmas durumunda denecek verginin maksimum %80i tutar kadar vergiden dlebilmektedir. Vergi teviklerinin uygulanmasnda maksimum sre 10 yldr. Tevik yatrmn gerekletirildii yl balamakta ve dokuz yl daha devam etmektedir.

Teviklerde uygulanan oranlar blgelere gre deimektedir. Blgelere gre uygulanan maksimum muafiyet oranlar yledir: Budapete %25, Pest Blgesi %30, Bat Trans Tuna %50, Macaristann dier tm blgeleri %50. Yukardaki oranlara orta byklkteki firmalar iin %10, kk firmalar iin %20 ilave yaplmaktadr.

Tevik byklne gre; yatrm deerinin 50 milyon Euroyu geen tutar iin herhangi bir kstlama yoktur. Yatrmn 50-100 milyon Euroluk ksm iin blgesel tevikin %50si, 100 milyon Euronun zerindeki ksm iin blgesel tevikin %34 uygulanr. (rnek olarak Budapetede yatrm durumunda blgesel tevik oran %25tir. 135 milyon Euro tutarnda yatrm iin: 50 milyon %25, 100-50 milyon %25-%50, 135-100 milyon %25-%34)

5.1.Macaristann D Ticareti

Serbest piyasa ekonomisine gei ile birlikte, Macaristan d ticaretinde uygulanan liberal politikalar lkenin d ticaret hacminde de etkisini gstermi ve yllar itibariyle lkenin ticaret hacminde hzl gelimeler kaydedilmitir. Macaristan d ticaretinin byk ksmn lkede retim yapan ok uluslu irketler tarafndan gerekletirmekte, bu da lkenin d ticaret hacminin uluslararas ekonomik ortamda yaanan deiikliklerden ok daha abuk etkilenmesine yol amaktadr.

Macaristann d ticareti 2012 ylnda gerek ithalat gerekse ihracat bakmndan azalmtr. 2012 ylnda Macaristann ihracat yaklak %6 orannda azalarak 104 milyar dolara, ithalat ise yaklak %6 orannda azalarak 95 milyar dolar olup, Macaristan d ticareti 9 milyar dolar fazla vermitir. Macaristann 2012 ylnda d ticaret hacmi ise 199 milyar dolara ulamtr.

Ekonomik gei dneminde d ticaretin kompozisyonu da dnme uramtr. Elektronik ve telekomnikasyon aralar, otomobil paralar ve makineler nemli ihra rnleri haline gelmitir. thal edilen ilenmi rnlerin re-export edilmesi bu kalemlerin ihracattaki paynn artmasnda nemli rol oynamtr. Gda rnleri nemli bir ihra kalemi olmasna ramen bu rnlerin toplam ihracat iindeki pay %6 seviyesindedir.

Macaristann hem ihracat hem de ithalatnda makine ve tat aralarn ilk srada yer almaktadr. Bu rn grubunda Macaristan net ihracatdr. Bu yapnn olumasnda 1990l yllarn bandan bu yana ok uluslu irketlerin Macaristanda gerekletirmi olduu yatrmlarn ve bu yatrmlarla oluturulan retim kapasitesinin ok nemli bir pay bulunmaktadr.

D ticaret arlkl olarak bat pazarlarna ynelmitir. Macaristann ihracatnn ve ithalatnn byk bir blm AB yesi lkelerle gereklemitir. hracat ve ithalattaki %25lik pay ile Almanya lkenin en nemli ticari ortadr. Rusya, Macaristann ithalatnda zellikle petrol ve gaz gibi enerji rnleri ile nemli bir yere sahiptir. Bu lke Macaristann ihra rnleri iin de nemli bir pazardr. Ayrca in, Macaristann nemli ticaret ortaklarndan biri haline gelmitir. in firmalar AB pazarna girebilmek iin Macaristanda retim tesisleri kurmaktadrlar.



D Ticaret Gstergeleri (Milyar Dolar)

2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012

hracat 55 62 74 95 108 83 95 111 104

thalat 48 60 78 94 109 77 87 101 95

Denge 7 2 -4 1 -1 6 8 10 9

Hacim 103 122 152 189 217 160 182 212 199

Kaynak: Trademap

5.1.1.Macaristann hracatnda Balca rnler hra Ettii Balca rnler (Milyon Dolar)

GTP No. rnler 2010 2011 2012 2011/ 2012 % Deiim

Genel Toplam 94.692 111.216 104.020 -6

8517 Telli telefon-telgraf iin elektrikli cihazlar 11.260 12.116 7.033 -42

8703 Otomobil, steyn vagonlar 4.150 4.898 4.986 2

8528 Televizyon alclar, video monitrleri ve projektrler 5.884 4.219 3.839 -9

8708 Kara tatlar iin aksam, paralar 3.280 4.217 3.809 -9

3004 lalar (dozlandrlm) 2.969 3.687 3.782 2

8407 Alternatif-rotatif kvlcm atelemeli, iten yanmal motorlar 2.830 3.346 3.598 7

8471 Otomatik bilgi ilem makineleri, niteleri 2.640 2.987 2.931 -2

8408 Dizel, yar dizel motorlar (hava basnc ile atelenen, pistonlu 2.156 2.700 2.245 -17

2710 Petrol yalar ve bitmenl minerallerden elde edilen yalar 1.447 2.057 2.183 6

8544 zole edilmi kablo ve teller 1.764 2.455 1.983 -19

9032 Otomatik kontrol ve ayar alet ve cihazlar 1.320 1.706 1.812 6

4011 Kauuktan yeni d lastikler 854 1.384 1.526 10

8536 Gerilimi 1000 voltu gemeyen elektrik devresi tehizat 1.022 1.325 1.277 -3

1005 Msr 874 1.210 1.268 4

8414 Hava-vakum pompas, hava/gaz kompresr, vantilatr, aspiratr 989 1.171 1.116 -4

2716 Elektrik enerjisi 696 1.123 1.015 -9

8409 ten yanmal, pistonlu motorlarn aksam-paralar 931 1.228 1.003 -18

9401 Oturmaya mahsus mobilyalar, aksam-paralar 736 893 894 0,1

8529 Radyo, televizyon, radar cihazlar vb cihazlarn aksam ve paralar 1.123 1.196 850 -29

8537 Elektrik kontrol, datm tablolar vb. 607 807 806 -0,1

8413 Svlar iin pompalar, sv elevatrleri 660 841 705 -16

8538 Elektrik kontrol/datm iin tablo, konsollar, masalar vb. 432 669 685 2

8504 Elektrik transformatrleri, statik konvertrler 655 801 667 -17

8472 Bro iin dier makina ve cihazlar 537 537 627 16

7208 Demir-elik scak hadde yass mamulleri-genilik 600mm. fazla 404 571 626 9

8411 Turbojetler, turbo-propeller, dier gaz trbinleri 425 527 621 17

8511 Motorlar iin elektrikli ateleme cihazlar 385 561 616 9

8418 Buzdolaplar, dondurucular, soutucular, 551 627 607 -3

0207 Kmes hayvanlarnn etleri ve yenilen sakatat 478 635 596 -6

2309 Hayvan gdas olarak kullanlan mstahzarlar 488 571 586 2

3926 Plastikten dier eya 409 627 581 -7

8481 Musluku, borucu eyas 410 561 580 3



3006 Dier eczaclk rnleri 260 503 554 10

8539 Gerilimi 1000 voltu gemeyen elektrik devresi tehizat 582 585 542 -7

8534 Bask devreler: 290 381 538 41

3901 Etilen polimerleri (ilk ekillerde) 596 675 517 -23

8542 Elektronik entegre devreler, mikro devreler 427 587 515 -12

8716 Tatlar iin rmorklar, yar rmorklar vb. ile aksam-paralar 384 607 513 -15

1206 Ayiei tohumu (krlm olsun olmasn) 266 285 508 78

3923 Plastikten ambalaj malzemeleri 390 481 467 -3

2929 Azot gruplu bileikler 274 327 462 41

9029 Devir adedi sayalar, retim sayalar, taksimetreler, milometreler 387 471 461 -2

8502 Elektrik enerjisi retim (elektrojen) gruplar ve rotatif elektrik konvertrleri 153 305 449 47

7204 Demir-elik dknt ve hurdalar, bunlarn kleleri 387 556 448 -19

8541 Diotlar, transistrler vb. Yar iletkenler, piezo elektrik kristaller 566 672 446 -34

2711 Petrol gazlar ve dier gazl hidrokarbonlar 79 109 445 305

8431 Makine ve cihazlar ile birlikte kullanlmaya elverili aksam ve paralar 331 481 441 -8

9031 Dier lme, kontrol alet ve cihazlar, profil projektrleri 481 484 438 -9

9619 Hijyenik rnler - - 429 100

1512 Ayiei tohumu, aspir veya pamuk tohumu yalar ve bunlarn fraksiyonlar 254 407 423 4

Kaynak: Trademap

5.1.2.Macaristann thalatnda Balca rnler thal Ettii Balca rnler (Milyon Dolar)

GTP No.

rnler 2010 2011 2012 2011/ 2012

% Deiim Genel Toplam 87.355 101.369 95.342 -6

8517 Telli telefon-telgraf iin elektrikli cihazlar 5.048 5.841 5.072 -13

2709 Ham petrol 2.947 4.649 4.378 -5

2711 Petrol gazlar ve dier gazl hidrokarbonlar 2.990 3.478 3.567 2

3004 lalar (dozlandrlm) 2.574 3.053 2.734 -10

8708 Kara tatlar iin aksam, paralar 2.357 2.893 2.523 -12

8529 Radyo, televizyon, radar cihazlar vb cihazlarn aksam ve paralar 3.668 2.500 2.508 0,3

8409 ten yanmal, pistonlu motorlarn aksam-paralar 1.726 2.297 2.191 -4

8542 Elektronik entegre devreler 3.527 3.083 2.133 -30

2710 Petrol yalar ve bitmenli minerallerden elde edilen yalar 1.801 2.207 2.039 -7

8703 Otomobil, steyn vagonlar 1.667 2.043 1.969 -3

8544 zole edilmi kablo ve teller 1.500 1.774 1.557 -12

2716 Elektrik enerjisi 1.100 1.565 1.554 -1

8471 Otomatik bilgi ilem makineleri, niteleri 1.227 1.463 1.540 5

8536 Gerilimi 1000 voltu gemeyen elektrik devresi tehizat 1.047 1.347 1.211 -10

8473 Yaz, hesap, muhasebe, bilgi ilem, bro iin dier makine ve cihazlarn aksam

1.050 1.129 1.084 -4

8483 Transmisyon milleri, kranklar, yatak kovanlar, dililer, arklar 843 1.043 981 -6

8414 Hava-vakum pompas, hava/gaz kompresr, vantilatr, aspiratr 821 1.017 973 -4

8528 Televizyon alclar, video monitrleri ve projektrler 974 976 902 -7

8504 Elektrik transformatorleri, statik konvertisrler, endktrler 952 912 768 -15

8534 Bask devreler 829 830 763 -8



3926 Plastikten dier eya 664 869 758 -12

7601 slenmemi alminyum 739 915 740 -19

8541 Diotlar, transistrler vb. Yar iletkenler, piezo elektrik kristaller 915 1.025 719 -29

8411 Turbojetler, turbo-propeller, dier gaz trbinleri 435 707 706 -0,2

8413 Svlar iin pompalar, sv elevatorleri 713 926 675 -27

4011 Kauuktan yeni d lastikler 386 546 542 -1

8479 Kendine zg fonksiyonlu makina ve cihazlar 361 408 486 19

7326 Demir/elikten dier eya 396 474 464 -2

8538 Gerilimi 1000 voltu gemeyen elektrik devresi tehizat 347 510 457 -10

4002 Sentetik kauuk, taklit kauuk, stiren-butadien kauuu vb 271 514 451 -12

8481 Musluku, borucu eyas 343 457 433 -5

7318 Demir-elikten cvata, somun, vida, vb. 351 447 407 -9

7408 Bakr teller 292 457 405 -11

3907 Poliasetaller, dier polieterler ve epoksi reineler (ilk ekillerde) 327 414 391 -5

8701 Traktrler 169 382 379 -1

8501 Elektrik motorlar, jeneratrler 293 400 374 -6

3002 nsan ve hayvan kan, serum, a, toksin vb. rnler 270 439 373 -15

0203 Domuz eti 248 328 369 12

8704 Eya tamaya mahsus motorlu tatlar 253 393 355 -9

8421 Santrifjler 270 331 328 -1

8516 Elektrikli annda veya depolu su stclar ve daldrma tipi stclar 263 325 325 0,18

3920 Plastiklerden dier plakalar, levhalar, filmler, folyo ve eritler 255 322 318 -1

3923 Plastikten ambalaj malzemeleri 292 342 317 -7

7210 Demir veya alamsz elikten yass hadde mamulleri 281 338 314 -7

7207 Demir veya alamsz elikten yar mamuller 7 141 312 121

3808 Bcek ilalar 269 324 310 -4

2701 Takmr; takmrnden elde edilen briketler, topak ve benzeri kat yaktlar

320 404 296 -26

9018 Tpta, cerrahide, diilikte ve veterinerlikte kullanlan alet ve cihazlar 189 192 281 46

8523 Sesleri ve dier fenomenleri kaydetmeye mahsus diskler, bantlar vb. 431 379 276 -27

8532 Sabit, deiken veya ayarlanabilir (n ayar yaplabilir) elektrik kondansatrleri

321 325 274 -15

Kaynak: Trademap

5.1.3.Macaristann Balca lkeler tibar ile D Ticareti Balca lkeler tibar ile hracat (Milyon Dolar)

lkeler 2010 2011 2012

Almanya 23.854 27.550 25.719

Romanya 5.073 6.759 6.212

Slovakya 4.900 6.513 6.144

Avusturya 4.534 6.283 6.035

talya 5.235 5.550 4.833

Fransa 4.745 5.183 4.765

ngiltere 5.125 5.072 4.278

ek Cumhuriyeti 3.312 4.133 3.966

Polonya 3.464 4.275 3.915

Rusya Federasyonu 3.370 3.571 3.251



Hollanda 3.029 2.761 2.823

ABD 1.929 2.268 2.540

spanya 3.012 2.933 2.381

Ukrayna 1.925 2.266 2.343

in 1.532 1.687 1.794

Hrvatistan 1.146 1.606 1.717

Srbistan 1.157 1.546 1.666

Trkiye 1.599 1.862 1.560

Belika 1.532 1.583 1.510

Slovenya 1.034 1.232 1.200

BAE 916 1.946 1.197

sve 971 1.105 1.093

Bulgaristan 791 997 973

svire 934 1.004 952

Gney Afrika 450 839 780

Danimarka 618 748 746

Japonya 612 598 576

Meksika 296 371 484

Singapur 587 835 405

Bosna Hersek 352 357 368

srail 356 450 349

Yunanistan 398 401 344

Brezilya 171 263 334

Hong Kong 270 319 305

Portekiz 410 349 304

Kanada 243 226 295

Hindistan 358 487 285

Suudi Arabistan 112 237 262

Finlandiya 333 280 254

Litvanya 215 242 247

Gney Kore 295 353 239

Norve 215 220 206

Avustralya 289 316 196

rlanda 255 198 188

Estonya 85 203 183

Letonya 167 178 180

Cezayir 41 60 158

Makedonya 137 146 158

Malezya 96 235 158

Beyaz Rusya 194 163 158

Kaynak: Trademap

Balca lkeler tibar ile thalat (Milyon Dolar)

lkeler 2010 2011 2012

Almanya 22.271 24.178 23.467

Rusya Federasyonu 6.826 8.880 8.294

in 6.176 6.079 6.977

Avusturya 5.537 6.666 6.674

Slovakya 3.407 5.474 5.241



Polonya 3.720 4.696 4.447

talya 3.663 4.564 4.208

Hollanda 3.770 4.230 3.902

Fransa 3.219 3.693 3.417

ek Cumhuriyeti 2.886 3.469 3.240

Romanya 2.087 3.242 2.658

Belika 1.985 2.131 2.007

ngiltere 1.664 2.072 1.819

ABD 1.572 1.948 1.718

Ukrayna 871 1.367 1.559

Gney Kore 2.877 2.098 1.230

Japonya 1.894 1.588 1.210

Tayvan 1.360 1.302 1.120

spanya 1.049 1.190 1.093

sve 799 1.116 998

Slovenya 907 1.131 995

Meksika 279 404 773

Trkiye 423 497 577

Srbistan 368 506 552

Danimarka 637 615 529

svire 663 777 525

rlanda 449 506 512

Finlandiya 425 461 511

Hrvatistan 319 408 450

Tayland 267 284 432

Malezya 158 240 406

Hindistan 275 352 373

Singapur 912 854 325

Bulgaristan 199 280 250

Portekiz 146 187 224

Filipinler 315 212 206

Brezilya 105 140 164

srail 112 146 157

Kanada 186 738 139

Endonezya 74 107 126

Litvanya 67 95 120

Bosna Hersek 103 126 115

Lksemburg 101 93 104

Kazakistan 90 111 89

Yunanistan 97 125 87

Hong Kong 1.447 1.131 78

Beyaz Rusya 64 84 72

Karada 36 68 67

Gney Kbrs 76 71 63

Vietnam 28 35 55

Kaynak: Trademap



5.1.4.Macaristann D Ticaret Politikas ve Vergiler 5.1.4.1.D Ticaret Politikas

Macaristann d ticaret mevzuat, 2004 ylnda ABye girii ile AB mevzuatna uyumlu hale getirilmi ve 110/2004 (IV,28) sayl Hkmet kararnda dzenlenmitir. AB yelii ile birlikte Macaristanda d ticaret Avrupa Ekonomik Alan ile Ticaret ve Avrupa Ekonomik Alan D Ticaret olarak ikiye ayrlmtr.

ABye tam ye olan Macaristann, Ortak Ticaret politikas kapsamnda, kendisinin ayr ticaret politikas nlemi soruturmas yrtme yetkisi bulunmamaktadr. Bu nedenle, AB tarafndan uygulamaya konulan tm ticaret politikas nlemleri (anti-damping vergisi, telefi edici vergi, kota vb.) Macaristan tarafndan da aynen uygulanmaktadr. AB tarafndan, aralarnda lkemiz meneli rnlere kar da uygulanan ticaret politikas nlemlerine ise, ABnin bu amala oluturduu ve aada adresleri verilen web sayfalarndan ulalabilir.

Anti-Damping nlemleri http://europa.eu.int/comm/trade/issues/respectrules/anti_dumping/stats.htm

Telafi Edici Vergiler http://ec.europa.eu/trade/issues/respectrules/anti_subsidy/index_en.htm Kota ve Gzetim Uygulamalar http://ec.europa.eu/trade/issues/respectrules/safeguard/index_en.htm thalat Lisanslar

Macaristana ithalatta rnlerin %95i iin ithalat lisans uygulamas kaldrlmasna ramen, DT yesi olmayan ya da in gibi baz lkelerden ithal edilen tekstil, giyim, ayakkab gibi bir takm rnlerde ithalat lisans aranmaktadr. Ayrca silah ve mhimmat, askeri malzemeler, sala zararl maddeler, biyolojik silah yapmnda kullanlan maddeler, ilalar, banknot yapmnda kullanlan zel kat eitleri, nkleer rnler ve uranyum cevheri gibi rnlerin ithalatnda eitli lisans ve n izin uygulamalar mevcuttur. Balk ve balk konservesi, pestisit, kymetli metaller, kullanlm ya da yeniden retime tabi tutulmu araba lastikleri ve baz yeniden kullanlabilir atklar iin de eitli kstlamalar mevcuttur.

D ticaret mevzuat uyarnca, ithalatnda ya da ihracatnda Macaristan Ekonomi ve Ulatrma Bakanl Ticaret Lisanslar Ofisinden (http://www.mkeh.gov.hu/) ya da Macaristan Tarm Bakanlndan Lisans alnmasn gerektiren rnler yledir:

- Baz tarm rnleri - Silahlar, ilalar ve radyoaktif maddeler. lalar iin ayrca ilgili otoriteden de n izin alnmas gerekmektedir. - Geri dnml eya ticareti, zararl atklar ticareti, baz hayvan ve bitki trlerinin ticareti, savunma teknolojileri.

Ayrca uluslararas anlamalar ile ticaretine snrlamalar getirilmi rnler iin de:

- thalat ya da ihracatlar lisansa tabi klnmakta, ya da - Belirsiz bir zaman iin bu rnlerin ticareti askya alnmakta ya da yasaklanmaktadr.

Tarm rnleri Ticareti ABnin Ortak Tarm Politikas erevesinde yrtlmektedir. Uyuturucular, kimyasallar, atklar ve nkleer maddeler ile ilgili dier dzenlemeler, ilgili Bakanlklar tarafndan yrtlmektedir.

Bunlarn yan sra, hayvan ve bitki sal, kimyasal maddelerin ithalat, teknik standartlar, paketleme ve etiketleme gibi konularda da ayn ekilde AB mevzuat aynen uygulanmakta olup, sz konusu alanlarda



AB mevzuatn uygulamakla ykml ve yetkili Macar makamlarnn listesi ise aada gsterilmektedir. te yandan, bu konulardaki AB mevzuat, madde baznda http://export-help.cec.eu.int/ adresinde yer alan web sayfasndan temin edilebilmektedir.

Tarifeler ve Dier Vergiler

1 Mays 2004 tarihi itibariyle ABye tam ye olan Macaristan, ABye ye dier lkeler gibi Avrupa Birliinin Ortak Ticaret Politikasnn bir paras olarak Ortak Gmrk Tarifesini (OGT) uygulamaktadr. OGT, halen 2658/87 sayl Konsey Ynetmelii erevesinde uygulanmakta, tarifeleri gsterir liste ise her yl yenilenmektedir. Macaristann ABne giriinden sonra ortalama gmrk vergisi oranlarnda azalma olmu ve ortalama gmrk vergileri %3.5 ile %8.9 arasnda deimektedir.

Avrupa Birliinde yrrlkte bulunan gmrk vergilerine, internet araclyla http://ec.europa.eu/taxation_customs/dds/en/tarhome.htm adresinden yer alan TARIC web sayfasndan ulamak mmkn bulunmaktadr. Sz konusu web sayfasnda, madde tanm veya Gmrk Tarife statistik Pozisyonu (GTP) baznda arama yaplmasna olanak tannmakta, ayrca sz konusu rne ilikin baka kstlamalar varsa onlar da ayrca gsterilmektedir.

Trkiye-Macaristan d ticaretinde, tamamiyle AB-Trkiye Gmrk Birlii anlamas uygulanmaktadr. Bu nedenle Trk sanayi rnlerinin Macaristana ithalatndan gmrk vergisi alnmamakta ve Trk mallarnn ithalatnda ATR belgesi gerekmektedir.

Katma Deer Vergisi (KDV): 1 Ocak 2012 tarihinden itibaren geerli olmak zere genel KDV oran %27ye karlmtr. Ayrca, st, st rnleri, ekmek gibi baz temel gda rnlerinde uygulanan KDV oran deimemitir. ndirimli oran, insan kullanmna ynelik ezcaclk rnleri, engelliler iin tbbi cihazlar, tbbi amalarla kullanlan diet maddeleri, insan st ikameleri, tbbi amal oksijen, kitap, gnlk gazete ve dergilerde geerli olup, ihracatta, baz salk hizmetlerinde, bir takm ilalarda, eitimde, okul kitaplarnda, ise KDV uygulanmamaktadr.

Kurumlar Vergisi: 2003 yl sonuna kadar %18 olan kurumlar vergisi, 2004 yl itibariyle %16ya indirilmitir. Ayrca, en az bir kii istihdam eden ve istihdam ettii igcne asgari cretin en az 1.5 kat cret deyen firmalar, vergiye tabi gelirlerinin 50 milyon forinte kadar olan ksm iin %10 kurumlar vergisi demek iin bavuruda bulunma hakkna sahiptir. 1 Ocak 2008 tarihi itibariyle, bu firmalarn ilk 5 milyon forintlik vergi matrahna uygulanan %10luk indirimli vergi oran iin st limit 50 milyon forinte karlmtr. Ancak firmann bu indirimden yararlanabilmesi iin, ilk 50 milyon forintlik ksmdaki 6 puanlk fark, yeni ii istihdam etme, borlarn deme, zrl istihdam etme gibi alanlarda harcamas zorunluluu bulunmaktadr. Bu uygulama KOB netiliinde firmalara ynelik olarak karlm bir kolaylktr. Buna ek olarak firmalar %4 orannda dayanma vergisi demek durumundadrlar ve bu verginin matrah hi bir indirime gidilmeden nceki vergi ncesi kar da iermekte olup, bu matrahtan sadece Ar-Ge harcamalar dlebilmektedir.

Bireysel Gelir Vergisi: 1 Ocak 2009 tarihinden geerli olmak zere, alt gelir grubu iin uygulanan gelir vergisi oran %18 olarak tutulmu ancak bu oran iin uygulanan 1.7 milyon HUFluk gelir limiti 1.9 milyon HUFa karlmtr. Bu miktarn zerinde yllk gelire sahip olan bireyler iin uygulanan vergi oran ise %36 olarak kalmtr. Ayrca, bireyler, elde ettikleri sermaye ve dier yatrm gelirinden %20 orannda vergi demek zorundadrlar. Buna ek olarak, aynen irketler gibi, yllk geliri 7.4 milyon forinti aan bireyler (Bu st limit daha ince 6 milyon forint iken 2009 yl ba itibariyle 7.4 milyon forinte ykseltilmitir.) %4 orannda dayanma vergisi-solidarty tax demek zorundadr.

zel Tketim Vergisi: Macaristan tarafndan, alkol ve alkoll iecekler, ttn rnleri ve baz yakt rnlerinde deien oranlarda zel tketim vergisi uygulanmakta olup, sz konusu vergi oranlarna http://exporthelp.europa.eu/ adresinde yer alan web sayfasndan ulalabilmektedir. te yandan, 11 Mays 2009 tarihinde yaplan deiiklikle, yine 1 Temmuzdan geerli olmak zere sz konusu vergilerde %5 ile %7 oranlarnda arta gidilmitir. (Macar yasalarna gre, ieriinde en az %1.2 orannda alkol bulunan iecekler alkoll iecek kabul edilmektedir.)



Emlak Alm-Satm Vergisi: Genel olarak emlak alm satmnda uygulanan bu vergi %10dur. Alc tarafndan denen bu vergi, arazi alm satm hari olmak zere, KDV oran da ilave edilmi mlkn deeri zerinden alnmaktadr. Apartman dairesi ve evler iin ise, 4 milyon HUFluk ksma kadar %2 olan sz konusu oran, bu deerin stndeki blmler iin de %6 olarak uygulanmaktadr.

Tat Alm-Satm Vergisi: Tat alm satmlarnda tahsil edilen bu vergi, aran motor hacmine gre deimekte olup, uygulanan vergi oran ise cm3 bana 18 ila 24 forint arasnda bulunmaktadr.

Tat Kayt Paras: Tat alm-satm vergisi dnda, Macaristanda trafie kan her motorlu ara (araba ve motorsiklet) iin 250.000 ila 9.622.000 HUF arasnda deien oranlarda tat kayt vergisi denmesi zorunludur. Ayrca bu vergi, satc veya ithalat tarafndan denmektedir.

evre Koruma rn Vergisi: Belirli ya rnleri, kauuk araba lastii, soutma ekipmanlar ve buzdolaplar, piller, ticari amal baslm katlar ve elektrikli ve elektronik cihazlarn Macaristandaki yerli reticileri ve ithalatlar, deien oranlarda evre Koruma Vergisi demek zorundadr. Bu oran soutma ekipman ve ticari paketlemeler hari, kilo bana hesaplanmaktadr. Ayrca, ithal mallarda sz konusu vergi, mal serbest dolama sokulmadan evvel gmrk kapsnda denmek durumundadr.

Ekoloji Vergisi: 1 Ocak 2004 tarihinden bu yana uygulanmaya balanan bu vergi ile iin tabiat gerei belirli limitler erevesinde evreye braklan zararl maddeler karlnda iyerlerinden tahsil edilmekte olup, vergi oran braklan zararl maddelerin hava, su ve topraa braklmasna gre deiik oranlarda uygulanmaktadr. (rnein, slfir dioksid iin kg bana 0.2 Euro) Bu vergi, eyrek dnemler itibariyle pein denmekte, daha zorla fiili miktarlara gre fark ya tahsil edilmekte ya da firmaya geri denmektedir.

Enerji retici ve Datc Firmalarca denmesi Gereken Vergi (Robin Hood Vergisi): 1 Ocak 2009 ylndan balamak ve 2009 ve 2010 yllarnda geerli olmak zere, gaz, petrol, stma ve elektrik retimi alannda faaliyet gsteren firmalara %8 orannda bir zel vergi (sz konusu vergi, kamuoyunda Robin Hood Vergisi olarak adlandrlmaktadr.) getirilmitir. Yenilenebilir enerji reten firmalar ile yllk 50 MW elektrikden az retimi olan firmalar bu vergiden muaf tutulmakta olup, bu yoldan elde edilen gelir merkezi stma yolu ile snan, eski rejim dneminden kalma ve genellikle dk gelirli ailelerin yaad bloklarn stma maliyetlerini destekleme amacyla kullanlacaktr.

Yerel Vergiler

Bina (Yap) Vergisi: Binalardan alnan bu vergi, m2 bana yllk maksimum 1.170 forint veya yerel ynetim tarafndan belirlenen piyasa deerinin en fazla %3 orannda denmektedir.

Arazi Vergisi: zerine yap olmayan arazilerden tahsil edilen bu vergide m2 bana yllk maksimum 260 forint veya yerel ynetim tarafndan belirlenen piyasa deerinin en fazla % 3 orannda denmektedir.

Yerel Vergisi: Belediyeler kendi blgelerinde faliyette bulunan firmalardan yerel vergi tahsilat yapmaktadr. Bu vergilerden en nemlisi ve sklkla uygulanan Yerel Vergisidir. Yerel i vergisi, firmann vergi matrahnn ki bu matrah net sat geliridir. Tabannn maksimum %2si orannda olmakta, ayrca bu orann belirlenmesi ve vergi ile ilgili firmalara imtiyaz tannmas tamamen Belediyelerin yetkisinde bulunmaktadr. Ayrca, 2006 yl banda yaplan deiiklikle, bu verginin tamam, kurumlar vergisinden dlebilmektedir.

Belediye Vergisi: stihdam edilen igc saysna gre hesaplanan bu vergide, vergi miktar istihdam edilen igc bana maksimum yllk 2600 forint tutarndadr.

Dier demeler: Yukarda belirtilenlerin dnda, Macaristanda faaliyet gsteren firmalarn yapmak zorunda olduu dier deme ve katk paylar ise yledir;

Rehabilitasyon Fonu Katks: Macaristanda firmalarn istihdam ettikleri igcnn %5i engelli insanlardan olumak zorunda olup, bu kriteri salayamayan firmalarn, iyiletirme Fonuna istihdam etmedii her bir engelli igc iin yllk 177.600 forint deme yapmas gerekmektedir.



Ancak, firmann toplam istihdam 20nin altnda ise bu katk payn yapma zorunluluu bulunmamaktadr.

Mesleki Eitim Fonu Katks: Macar firmalar, mesleki eitim yapan okullara destek amacyla kurulan bu fona istihdam ettii igc bana yllk maalarnn %1.5i orannda katk salamak durumundadr.

Kltr Fonu Katks: Belirli mal ve hizmetlerin (film, dergi, yap malzemeleri, video kiralama ve reklam gibi) perakende satm ile itigal eden iletmelerin, KDV hari yllk sat vergileri zerinden %0.2 ile %25 orannda deien oranlarda Kltr Fonuna katk yapmas zorunluluu bulunmaktadr. Ayrca, deeri 120 milyon forintin zerinde olan bina inaa eden mteahhitlik firmalarnn da bu deerin %0.2si orannda bir katk salamas gerekmektedir.

novasyon Katks: Mikro ve kk lekli olanlar hari, tm iletmeler yllk sat gelirlerinin %0.3 orannda bir demeyi yapmak zorundadrlar. te yandan, bu miktar, firmalar tarafndan yaplan Ar-Ge harcamalar kapsamnda matrahtan dlebilmektedir.

5.1.4.2.Tarife D Engeller Macaristann 1 Mays 2004 tarihinde Avrupa Birliine ye olmasyla birlikte, d ticarete ilikin olarak AB mevzuat uygulanmaya balanmtr. Bu erevede, Macaristann ithalatnda mnferit bir kstlamaya gitmesi sz konusu deildir. Ancak, zaman zaman karlalan sorunlar mevzuatn farkl veya yanl yorumlanmasndan kaynaklanmaktadr. Dolaysyla, ilgili AB mevzuatnn gerektirdii belgelere sahip olan lkemiz rnlerine ynelik, genel veya sektrel bir tarife d engel uygulanmamaktadr.

5.1.4.3.rn Standartlar ile lgili Uygulamalar

Teknik standartlar konusunda Macaristan, AB mevzuatn takip etmekte olup, bu mevzuata ilikin bilgilere ABnin http://ec.europa.eu/enterprise/newapproach/standardization/harmstds/reflist/construc.html veya http://www.newapproach.org/ web sitelerinden ulalabilir.

te yandan, AB tarafndan dzenlenmemi alanlarda, Macaristan kendi ulusal standart ve teknik mevzuatn uygulamakta olup, Macar standartlarna ilikin bilgilere Macaristan Standartlar Ofisinin (Magyar Szabvnygyi Testlet-MSZT) http://www.mszt.hu adresinde yer alan web sayfasndan ulalmas mmkndr.

EMI standart mecburi deil, fakat lke iindeki firmalar tarafndan tercih edilen bir uygulamadr. Buna karlk CE standartlar mecburidir. EMI belgesi ile Macaristandan ihracat yaplamamakta, nk bu belge sadece Macaristanda gemektedir. Macaristann ABye standardizasyon uyumu halen tamamlanmamtr. Birok sektrde AB standartlarnn Macaristan standartlarna uyum almalar devam etmektedir. Yaklak %80 orannda uyumlatrma almas tamamlanmtr. Bir firma iin EMI belgesini almak, rne gre deise de, yaklak 1 ay srmektedir. Eer bir rn iin AB standard yoksa, EMI o rnle ilgili bir standart hazrlar ve lke iinde, sadece o standart geerli olur. Bir rn EMI sertifikasna sahipse, bu sertifika dier AB lkelerinde geerli deildir. Trkiyedeki bir firma CE iaretini almsa, Macaristan iin EMI veya baka bir belgeye ihtiya yoktur.



6.1.Trkiye-Macaristan Ticareti Trkiye-Macaristan D Ticaret Deerleri (Milyon Dolar)

Yllar hracat thalat Hacim Denge

2000 110 216 326 -106

2001 170 187 357 -17

2002 201 326 527 -125

2003 285 417 702 -132

2004 350 705 1.055 -355

2005 379 946 1.325 -567

2006 486 1.286 1.772 -800

2007 776 1.424 2.200 -648

2008 684 1.286 1.970 -602

2009 446 987 1.433 -541

2010 441 1.382 1.823 -941

2011 509 1.494 2.003 -990

2012 518 1.184 1.702 -666

2012 (Ocak-Ekim) 423 982 1.405 -559

2013 (Ocak-Ekim) 542 1.003 1.546 -461

Trademap

1997 ylnda imzalanan STA ve 2004 ylnda iki lke arasnda tesis edilen Gmrk Birlii, iki lke ticaret hacmine olumlu katk salamtr. 2000 ylnda sadece 326 milyon dolar olan ikili ticaret hacmi, 2011 yl sonuna gelindiinde yaklak 6 kat orannda artm ve 2 milyar dolara ulamtr.

Ancak ayn dnem iinde, bir yandan ikili ticaret hacmi hzla artarken, dier yandan da ilk balarda dengeli bir seyir izleyen ticaretin, zellikle 2004 ylndan sonra, lkemiz aleyhine her sene artan oranlarda ak verir hale gelmitir.

Yaanan kresel kriz nedeniyle son yllarda Trkiye ile Macaristan arasndaki ikili ticaret hacminde grlen art, 2009 ylnda ilk kez tersine dnerek %37lik bir oranla gerilemi ve 1.433 milyon dolar dzeyinde gereklemitir. 2010 ylnda ise %27 orannda artarak yeniden ykselie gemi 1.823 milyon dolara, 2011 ylnda %10 artarak 2.003 milyon dolara, 2012 ylnda ise %15 azalarak 1.7 milyar dolar olmutur.

Trkiye-Macaristan ikili ticaretine ihracatmz asndan bakldnda, Macaristana ynelik ihracatmzn 2003 ylndan bu yana ilk defa geriledii ve 2009 ylnda bir nceki yla gre yaklak %33 orannda azalarak 446 milyon dolar, 2010 ylnda 441 milyon dolar, 2011 ylnda 509 milyon dolar ve 2012 ylnda ise %2 artarak 518 milyon dolar seviyesinde ykselmitir.

2012 ylnda lkemizin Macaristandan yapt ithalat ise, bir nceki yla gre %21 orannda azalarak 1.184 milyon dolar olmutur. thalat ve ihracat rakamlarndaki gelimeler sonucunda, lkemizin Macaristana ynelik d ticaret a 666 milyon dolar olmutur.

Genel olarak bakldnda, Macaristana ynelik ihracatmzn %94.6sn sanayi rnleri, %5.36sn ise tarm rnleri oluturmaktadr. hracatmzda olduu gibi, Macaristandan yaplan ithalatta da sanayi rnlerinin pay yksektir.



Trkiye'nin Macaristan'a hracatnda Balca rnler (1000 Dolar)

GTP No.

rnler 2010 2011 2012 2011/ 2012

% Deiim Genel Toplam 440.766 508.647 518.030 2

8708 Karayolu tatlar iin aksam, para ve aksesuarlar 24.147 37.565 42.004 12

8703 Binek otomobilleri ve esas itibariyle insan tamak zere imal edilmi dier motorlu tatlar

34.968 34.379 38.210 11

8528 Monitrler ve projektrler, televizyon alc cihazlar 5.689 9.509 27.937 194

6109 Tirtler, fanilalar, atletler, kakorseler ve dier i giyim eyas (rme) 14.618 17.619 14.476 -18

7413 Bakrdan demetlenmi teller, kablolar, rme halatlar ve benzerleri (elektrik iin izole edilmi olan

6.778 13.210 13.045 -1

7322 Demir veya elikten elektriksiz merkezi stmaya mahsus radyatr, motorlu hava pskrtcler, bunlar

9.140 11.604 9.598 -17

8418 Buzdolaplar, dondurucular ve dier soutucu ve dondurucu cihazlar ve s pompalar

13.824 9.690 8.980 -7

7606 Alminyum saclar, levhalar, eritler (kalnl 0,2 mm. yi geenler) 3.465 9.726 8.852 -9

5211 Pamuklu mensucat (pamuk oran < % 85 olan sentetik veya suni liflerle kartrlm

5.472 8.357 8.846 5

7113 Mcevherci eyas ve aksam (kymetli metallerden veya kymetli metallerle kaplama metallerden)

6.089 8.747 8.488 -3

3926 Plastikten dier eya 3.604 6.070 8.270 36

7306 Demir veya elikten dier ince ve kaln borular ve ii bo profiller 3.377 4.223 7.692 82

5902 Naylon, poliamid, poliester vb.esasl i ve d lastii iin mensucat 4.958 8.657 7.689 -11

1206 Ayiei tohumu 5.182 4.225 7.654 81

8544 zole edilmi teller, kablolar ve dier elektrik iletkenler; tek tek kaplanm liflerden oluan

8.279 8.558 7.495 -12

5209 Pamuklu mensucat (arlk itibariyle % 85 veya daha fazla pamuk ieren ve m2 arl 200 gr. I gee

4.289 7.410 7.422 0,2

8536 Gerilimi 1000 voltu gemeyen elektrik devresi tehizat (anahtarlar, rleler, sigortalar, filer

5.845 8.258 7.211 -13

5407 Sentetik filament ipliklerinden dokunmu mensucat 7.306 7.687 7.080 -8

5205 Pamuk iplii (diki ipii hari) (arlk itibariyle pamuk oran >=%85 ve perakende olarak satlacak

4.256 5.889 6.925 18

7616 Alminyumdan dier eya 5.308 7.944 6.831 -14

3004 Tedavide veya korunmada kullanlmak zere hazrlanan ilalar (dozlandrlm)

1.554 5.682 5.383 -5

9015 Arazi lme, hidrografik, oinografik, hidrolojik, meteorolojik veya jeofizik alet ve cihazlar; tel

130 - 5.245 100

8409 Sadece veya esas itibariyle 84.07 veya 84.08 pozisyonlarndaki motorlarn aksam ve paralar

426 843 5.230 520

5402 Sentetik filament iplikleri (diki iplii hari) (perakende olarak satlacak hale getirilmemi)

4.608 5.782 4.611 -20

7604 Alminyumdan ubuklar ve profiller 3.386 3.874 4.507 16

6206 Kadnlar ve kz ocuklar iin bluzlar, gmlekler ve gmlek-bluzlar 3.803 4.148 4.389 5

0805 Turungiller (taze/kurutulmu) 5.615 5.247 4.284 -18

8517 Telefon cihazlar, ses, grnt veya dier bilgileri almaya veya vermeye mahsus dier cihazlar

4.174 1.810 4.188 131

5702 Dokunmu hallar ve dokumaya elverili maddelerden dier yer kaplamalar 3.034 5.875 3.894 -34

4803 Tuvalet ve yz temizlii iin ince kat, havlu veya kat peete vb. katlar 367 3.461 3.877 12

5515 Sentetik devamsz liflerden dier dokunmu mensucat 701 3.010 3.747 24

5509 Sentetik devamsz lifden iplik (diki iplii hari) (toptan) 2.315 3.909 3.672 -6

8504 Elektrik transformatrleri, statik konvertrler (rnein; redresrler) ve endktrler

2.100 1.747 3.659 109

6108 Kadn ve kz ocuk iin kombinezon, jp veya jpon, slip ve klot, gecelik, pijama, lizz, bornoz vb

2.495 2.583 3.647 41

8403 Merkezi stma kazanlar (84.02 pozisyonundakiler hari) 2.639 5.727 3.577 -38

8414 Hava veya vakum pompalar, hava veya dier gaz kompresrleri, fanlar, aspiratr olan havalandrmaya

7.443 6.586 3.542 -46



5208 Pamuklu mensucat (arlk itibariyle % 85 veya daha fazla pamuk ierenler) 1.513 1.914 3.367 76

8537 Elektrik kontrol, datm tablolar, panolar, konsollar, kabinler, dier mesnetler

501 890 3.353 276

8704 Eya tamaya mahsus motorlu tatlar 11.831 658 3.321 404

3920 Plastikten dier levha, plaka, erit, film, folyo(gzeneksiz) 1.559 2.606 3.271 25

6204 Kadnlar ve kz ocuk iin takm elbise, takm, ceket, blazer, elbise, etek, pantolon etek, vb.

6.199 5.617 3.193 -43

8516 Elektrikli su stclar, elektrotermik cihazlar, ortam stclar, sa ve el kurutucular, tler

2.242 3.907 3.173 -19

8462 Metalleri dvme, ekileme,kalpta dvme,kesme, taslak kartma, atafatlama,

2.582 3.008 3.030 1

8538 Esas itibariyle 85.35, 85.36 veya 85.37 pozisyonlarnda yer alan cihazlarda kullanlmaya uygun aksam

1.096 1.555 3.023 94

8450 Ev veya amarhane tipi ykama makinalar (ykama ve kurutma tertibat bir arada olanlar dahil)

3.871 4.502 2.968 -34

8471 Otomatik bilgi ilem mak. Bunlara ait birimler; manyetik veya optik okuyucular

1.702 2.701 2.948 9

3923 Plastiklerden eya tanmasna veya ambalajlanmasna mahsus malzeme, tpa, kapak, kapsl

1.833 2.002 2.873 44

6203 Erkekler ve erkek ocuk iin takm elbise, takm, ceket, blazer, pantolon, tulum ve ort

2.293 2.734 2.745 0,4

3208 Esas sentetik polimerler veya tabii polimerler olan, susuz bir ortamda eriyen veya dalan boya

3.252 3.169 2.675 -16

6110 Kazak, sveter, hrka, yelek vb. eya (rme) 4.795 8.813 2.584 -71

Trademap

Trkiye'nin Macaristan'dan thalatnda Balca rnler (1000 Dolar)

GTP No.

rnler 2010 2011 2012 2011/ 2012

% Deiim Genel Toplam 1.382.212 1.494.487 1.184.520 -21

0102 Canl bykba hayvanlar (at, eek, katr ve bardolar hari) 61.246 143.228 134.743 -6

8528 Monitrler ve projektrler, televizyon alc cihazlar 123.633 136.912 123.955 -9

8517 Telefon cihazlar, ses, grnt veya dier bilgileri almaya veya vermeye mahsus dier cihazlar

419.901 382.921 88.262 -77

8472 Dier bro makinalar (teksir, adres basma, para ayrma-sayma-paketleme, kat para verme, kalem ama

72.251 69.636 80.923 16

2929 Dier azot gruplu bileikler 12.675 21.087 51.279 143

8708 Karayolu tatlar iin aksam, para ve aksesuarlar 33.517 43.954 38.303 -13

8471 Otomatik bilgi ilem mak. Bunlara ait birimler; manyetik veya optik okuyucular

42.773 34.707 36.773 6

8703 Binek otomobilleri ve esas itibariyle insan tamak zere imal edilmi dier motorlu tatlar

10.507 11.788 36.467 209

4011 Kauuktan yeni d lastikler 6.715 14.599 27.573 89

3901 Etilen polimerleri (ilk ekillerde) 26.383 26.575 27.275 2

1005 Msr 25.579 8.860 24.152 173

2710 Petrol yalar ve bitmenli minerallerden elde edilen yalar 349 14.339 20.850 45

3904 Vinil klorr veya dier halojenlenmi olefinlerin polimerleri (ilk ekillerde)

24.454 45.743 18.480 -60

3004 Tedavide veya korunmada kullanlmak zere hazrlanan ilalar (dozlandrlm)

30.050 23.389 16.924 -28

7108 Altn (platin kaplamal altn dahil) (ilenmemi veya yar ilenmi ya da pudra halinde)

4.534 10.489 15.701 50

2803 Karbon (tarifenin baka yerinde belirtilmeyen) 13.072 18.918 14.952 -21

8413 Svlar iin pompalar (l tertibat olsun olmasn) ve sv elevatrleri 12.530 17.146 14.657 -15

3909 Amino reineler, fenolik reineler, poliretanlar (ilk ekillerde) 10.400 15.192 13.669 -10

3902 Propilen ve dier olefinlerin polimerleri (ilk ekillerde) 20.803 17.813 13.348 -25



8539 Kzma-dearj esasl elektrik ampulleri (monoblok far niteleri ve mor-kzl tesi nl ampuller);

14.956 12.570 12.860 2

8537 Elektrik kontrol, datm tablolar, panolar, konsollar, kabinler, dier mesnetler ve saysal kontro

5.119 10.457 12.797 22

8512 Motorlu tatlar, bisiklet, motosikletlerde iin aydnlatma veya iaret cihazlar, cam siliciler vb

9.360 5.975 10.714 79

9619 Hijyenik havlular ve tamponlar, bebek bezleri ve benzeri hijyenik eya - - 10.689 100

8536 Gerilimi 1000 voltu gemeyen elektrik devresi tehizat (anahtarlar, rleler, sigortalar, filer)

9.288 9.727 10.436 7

8411 Turbojetler, turbopropellerler ve dier gaz trbinleri 812 5.081 9.633 90

8547 Elektrikli makina, cihaz, alet, elektrik tesisatlar iin izole edici balant paralar, borular vb

8.661 10.725 9.147 -15

8481 Borular, kazanlar, tanklar, depolar ve benzeri dier kaplar iin musluklar, valfler (vanalar)

5.708 8.686 9.007 4

3402 Ykama, temizleme mstahzarlar (sabunlar hari) 7.933 12.325 8.656 -30

2932 Sadece oksijenli heterosiklik bileikler 3.241 8.585 165

3920 Plastikten dier levha, plaka, erit, film, folyo (gzeneksiz) 3.826 5.659 8.020 42

8419 Is deiiklii yntemi ile maddeleri ilemek iin cihazlar, elektrikli olmayan ofbenler

1.758 2.713 7.898 191

7204 Dkme demirin, demirin veya eliin dknt ve hurdalar 18.596 14.641 7.513 -49

3903 Stiren polimerleri (ilk ekillerde) 10.586 3.765 6.902 83

7005 Float cam ve yzeyi talanm veya parlatlm cam (plakalar halinde) 1.981 2.920 6.747 131

0104 Canl koyun ve keiler 1.006 8.461 6.458 -24

3926 Plastikten dier eya 6.617 7.982 6.253 -22

9029 Devir, retim sayalar, taksimetreler, milometreler, pedometreler,vb.; hz gstergeleri ve takometre

5.530 6.747 6.191 -8

8501 Elektrik motorlar ve jeneratrler [elektrik enerjisi retim (elektrojen) gruplar hari]

13.877 16.773 5.803 -65

7208 Demir veya alamsz elikten yass hadde rnleri (genilik >= 600 mm) (scak haddelenmi)

5.283 3.253 5.366 65

8702 10 veya daha fazla kii tamaya mahsus (src dahil) motorlu tatlar 121 - 4.983 10

9032 Otomatik kontrol ve ayar alet ve cihazlar 11.072 9.623 4.904 -49

4805 Dier kat ve kartonlar (kue edilmemi veya svanmam, rulo veya tabaka halinde

9.015 10.338 4.871 -53

8409 Sadece veya esas itibariyle 84.07 veya 84.08 pozisyonlarndaki motorlarn aksam ve paralar

16.249 15.550 4.851 -69

8543 Kendine has fonksiyonlu dier elektrikli makina ve cihazlar 243 2.981 4.679 57

9031 Dier lme veya muayene alet, cihaz ve makinalar; profil projektrleri 358 1.463 4.496 207

8479 Kendine zg bir fonksiyonu olan dier makinalar ve mekanik cihazlar 2.480 4.652 4.385 -5

8467 El ile kullanlan, pnmatik ,hidrolik veya elektrikli ya da elektriksiz kendinden motorlu olan alet

3.924 5.185 4.241 -18

8511 Motorlarda kullanlan elektrikli ateleme veya hareket ettirme tertibat ve cihazlar

9.747 9.424 4.167 -56

2309 Hayvan gdas olarak kullanlan mstahzarlar 3.610 5.676 4.062 -28

8414 Hava veya vakum pompalar, hava veya dier gaz kompresrleri, fanlar, aspiratr olan havalandrmaya

10.989 7.816 4.054 -48

Trademap

7.1.Macaristan-Trkiye Arasndaki Anlama ve Protokoller Trkiye-Macaristan d ticaretinde, tamamiyle AB-Trkiye Gmrk Birlii anlamas uygulanmaktadr. Bu nedenle trk sanayi rnlerinin Macaristana ithalatndan gmrk vergisi alnmamakta ve Trk mallarnn ithalatnda A.TR belgesi gerekmektedir.

1 Mays 2004 itibariyle Macaristann AB yelii neticesinde lkemiz ile Macaristan arasndaki 1997 tarihli Serbest Ticaret Anlamas fesih edilmi ve yerine gmrk birlii tesis edilmitir. Bu tarihten



itibaren Macaristan ile ticaretimiz gmrk birlii kurallar erevesinde yrtlmeye balanm ve sanayi rnlerimizin nndeki grm ve e etkili vergiler olabilecek en alt dzeye indirilmitir. Tarm rnlerinde daha nce STA kapsamnda kstl bir liste ile karlkl tavizli ticaret hakk uygulanan tarm rnleri de Macaristann Ortak Tarm Politikas uygulamalarna dahil olmas ile AB ile ayn dorultuda gerekletirilmeye balamtr.

Trkiye ile Macaristan arasndaki ekonomik ilikilerdeki kilometre talarna bakldnda, 1995 ylnda yrrle giren yukardaki anlamalarn yan sra, iki lke arasnda 1997 ylnda imzalanan ve 1 Nisan 1998 itibariyle yrrle giren Serbest Ticaret Anlamas (STA)nn ikili ticarete ivme kazandran ilk dzenleme olduu grlr. Szkonusu Anlama ile sanayi rnleri ve ilenmi tarm rnleri ithalatndaki gmrk vergisi ve e etkili vergiler karlkl olarak sfrlanmtr. Ayrca, baz tekstil ve hazr giyim rnlerinde getirilen istisnalar da 2000 yl sonu itibariyle aamal olarak kaldrlmtr. STA kapsamnda ayrca, iki lke meneli baz kstl saydaki tarm rnne tavizli vergi uygulanmtr.

Bir dier nemli gelime ise, 1 Mays 2004 itibariyle Macaristann ABye yelii neticesinde iki lke arasnda feshedilen STAnn yerine Gmrk Birliinin tesis edilmesidir. Gmrk Birlii sonrasnda, ikili ticari ilikilerin yeni bir ivme kazand ve d ticaret hacminin hzla artt grlmektedir.

ki lke Arasndaki Ticaretin Altyapsn Dzenleyen Anlama ve Protokoller

Anlama ad mza tarihi

kili Hava Ulatrma Anlamas 28.06.1966

Uluslararas Karayolu Tamacl Anlamas 14.9.1968

Uzun Vadeli Ekonomik, Teknik, Sna ve Bilimsel birlii Anlamas 11.01.1977

Trk-Macar Ticaret ve Ekonomik birlii Karma Komitesi 8. Dnem Toplants Protokol 14.09.1989

Yatrmlarn Karlkl Teviki ve Korunmas Anlamas 14.01.1992

ifte Vergilendirmenin nlenmesi Anlamas 10.03.1993

evre Alannda kili birlii Anlamas 26.04.1993

Ekonomik birlii Anlamas 12.05.2005

8.1.Trkiye-Macaristan Yatrm likileri

ki lke arasndaki yatrm faaliyetleri ynnden zel nem tayan Yatrmlarn Karlkl Teviki ve Korunmas Anlamas 14 Ocak 1992 tarihinde imzalanm olup, 1 Nisan 1995 tarihinde yrrle girmitir. Yine karlkl yatrmlarn teviki bakmndan nem tayan ifte Vergilendirmenin nlenmesi Anlamas 10 Mart 1993 tarihinde imzalanarak 1 Ocak 1995 tarihinde yrrle girmitir.

Budapete Ticaret Mavirliimiz kaytlarnda toplam 114 Trk firmas bulunmakta olup, sz konusu firmalarn 40' tekstil, 16's inaat ve inaat malzemeleri, 11'i gda ve 5'i ise otomotiv yan sanayi sektrlerinde faaliyet gstermektedir. Geriye kalan firmalar ise, hizmetler, mobilya, mcevherat, hediyelik eya ve elektrikli cihazlar gibi eitli alanlarda faaliyet gstermektedir. Firmalarn byk ounluu ticaret ile itigal etmekte olan KOB leinde firmalardr.

Macaristanda Faaliyet Gsteren Balca Firmalarmz:

- elebi Yer Hizmetleri (Havaliman Yer Hizmetleri) - Kresel Rulman Ltd. ti. (Rulman retimi) - Halkbankas (Bankaclk)



- Ege Seramik (Seramik Ticareti) - Sarar (Hazrgiyim Maazas) - Novaplast-Vesbo (Plastik Borular) - Kayra Tour (Turizm) - Aunde Tekstil (Otomobil Klf Imalat) - Yata (Yatak ve Ev Tekstili Ticareti) - Temsa (Otobs Ticareti) - Persan (Ev Tekstili Ticareti) - ilek Mobilya (Mobilya Ticareti) - Transemex (Lojistik)

2007 yl sonu itibariyle Macaristanda iadamlarmz tarafndan farkl organizasyon oluturulmutur; 1997 ylnda kurulan ve bakanln Osman ahbazn (Tempo Uno Kft.-Tekstil rnleri) yapt Trk-Macar adamlar Dernei ile 2000 ylnda kurulmu olan ve bakanln Suat Karakuun (Ege Seramik San. Tic. A.in Macaristan temsilcisi) yapt Trk-Macar Sanayi ve Ticaret Odasdr. Bunlara ek olarak 2007 yl banda bakanln Hakan Garip Yldz (Tura Kft.) yapt Aktif adamlar Dernei isimli ayr bir dernek de kurularak faaliyete gemi bulunmaktadr.

9.1.Macaristan-Trkiye Arasnda Ticarette Yaanan Sorunlar Macaristann Mays 2004 tarihinde ABye tam ye olmas sonrasnda, iki lke arasnda Gmrk Birlii tesis edilmitir. Bu erevede, ikili ticari ilikilere dair konularn byk bir ksm, AB nezdinde gndeme gelen ve zm aranan konular haline gelmitir.

Bu nedenle, Macaristan ile Trkiye arasnda ticari ilikilerde yapsal bir sorun bulunmamaktadr. Genellikle firmalarmz, Macar makamlar tarafndan yaplan yanl uygulamalar, firmalarmzn yapmakta olduklar baz hatalar, alacaklarn tahsil edilmesi konusunda ve tamaclkta (gei belgelerinin yetersizlii, dl gei belgesi ve kesilen cezalarn ykseklii gibi) zaman zaman skntlar ortaya kmaktadr.

Ayrca pazarn kk olmas, ithalatlarn taleplerinin de nispetinde kk olmasna neden olmaktadr. Bu da maliyetleri ykseltmektedir. Bundan dolay ihracatlarmz Macar pazarna ihracat tercih etmemektedirler. Macar ithalatlar da Trk rnlerini Almanya, Avusturya gibi lkelerden tedarik yoluna gitmektedir.

Bankaclk sisteminin teknoloji olarak Bat Avrupa lkelerindeki kadar olmasa da gelimi olduu ancak teknoloji kullanmnda hala problemler yaand ve deme aktarmalarnn gecikebildii bildirilmitir. Macaristanda hizmet veren bir Trk bankas bulunmamakla beraber, Trkiye Halk Bankasnn Volksbank Hungary Rt.de %10 civarnda bir hisseye sahip olmas nedeniyle anlan Bankada Trk masas bulunmaktadr.

10.1.Pazar ile lgili Bilgiler 10.1.1.Fikri, Snai Mlkiyet Haklar

Patent konusunda mracaatlarn ibraz edilecei merci Macaristan Patent Ofisidir. Macaristan Patent Ofisinin web sayfasndan (http://www.hpo.hu) detayl bilgilere ulalabilir. Yabanc mracaatlar iin mutlaka avukatlar veya patent vekillerinden tavsiye alnmaldr.



10.1.2.Datm Kanallar Budapete ve evresi GM/Opel, Pepsi, Coca Cola, Hewlett-Packard ve AIG/Lincoln gibi okuluslu irketlerin Orta ve Gneydou Avrupa merkezlerini kurmak iin ncelikli olarak tercih ettikleri bir blgedir. Pazar Bat Avrupa ile btnlemi olmasna ramen Macaristann perakende ve toptanclk piyasasnn halen zayf ynleri mevcuttur. rnein ticari firma yaps nispeten dk sermayelidir ve bu durum toptan ve perakende sektrleri iin geerlidir.

Macaristandaki baarl datm firmalarnn byk ounluu, Auchan, Tesco, Cora, Office Depot, Metro, Brico, OBI, Praktiker ve IKEA gibi Avrupa ya da ABD firmalarnn ubeleridir. Macaristann distribtrlk sektr piramidinde orta sralarda yer alan stok tutan datmclar ve byk perakende maazalar henz yeterince gelimi durumda deildir. lkedeki geleneksel datm kanal modeli, ithalat-toptancnn dorudan perakendeci ya da son kullancya hizmet vermesi eklindedir. Macar acente ve datmclar genellikle, eitim ve finansman maliyetlerinden kurtulmak ve pazarlama ile promosyon harcamalarn paylamak amacyla yabanc ortak aramaktadr.

Son birka yla kadar Macaristann perakende sektrne kk aile iletmesi eklindeki maaza ve dkkanlar hakim olmutur. Bu tip binlerce maaza, krsal kesimdeki nfusa hizmet vermeye devam etmekte ve datmc ile tedarikiler iin nemli bir rekabet yaratmaktadrlar. Bununla beraber, Macaristann perakende sektr Real, CBA ve Alfa gibi finansal adan gl, zincir maazalarn yaygnlamas ile kk iletmelerden orta snf perakendecilere doru bir dnm geirmektedir. Ayrca lkede alan indirimli gda market zincirleri saysnda da bir patlama yaanmaktadr. Macaristan genelinde bu tip market zincirlerinden Lidl 51, Penny Market 148, Plus 164 ve Profi 71 maazaya sahiptir.

lkedeki dier blgelerin aksine Budapetenin perakende sektrne byk maazalar, alveri merkezleri ve spermarketler hakimdir. Pazarda yabanc zincirlerden Fransz Auchan, Cora ve Bristore, Alman Metro, OBI ve Baumax, Avusturyal Lidl, Humanic ve KIKA, sveli kea, Belikal Match/Smatch ve ngiliz sermayeli Penny Market, Marks&Spencer ve Tesco faaliyet gstermektedir. Byk Alveri merkezleri hzla artmaktadr. Budapetede 21 alveri merkezi faaliyettedir. Budapetedeki en byk alveri merkezi Mammut I ve II 52 200 m2 alana sahiptir. Dier nemli alveri merkezleri West End City Center, Arkad, ve Polus Centerdr. ehrin Buda kesiminde 2002-2004 yllar arasnda iinde sinema salonlar da bulunan byk lekli alveri merkezi (Recsei,MOM Park ve Uj Buda) almtr. Alveri merkezleri Szeged, Gyor, Debrecen, Pecs ve Kecskemet bata olmak zere baka ehirlerde de almaktadr. Macaristan arlkl olarak nakit para kullanlan bir lke olmasna ramen son yllarda ticari bankalar tarafndan verilen kredi kart says hzla artmaktadr. Tketiciler, zellikle ehirlerde bulunan alveri merkezleri, byk maaza ya da spermarketlerde kredi kart kullanma eilimindedir. ek kullanm yaygn deildir. Para ekme makineleri (ATM) tm Macaristanda yaygndr.

10.1.3.Tketici Tercihleri Macaristanda halk hzla Avrupal yaam biimine gemektedir. Tketicinin tercihleri alm gcne gre deimekle birlikte, byk ehirlerde kalite n planda tutulmaktadr. Krsal kesimde de fiyat unsuru arlkl olmakla birlikte kalite de nemlidir.

Tketicinin yaps ve davranlar incelenirken lkede ikinci byk sektr olan turizmin etkisi ve turistlerin de tketici olduklar gz nne alnmaldr. Bu erevede zellikle Avrupal turistler de potansiyel arz etmektedir.

10.1.4.Reklam ve Promosyon Ticari promosyon, Macaristan pazarnda baarl olmak iin kritik neme sahip bir konudur. Ticari ve bilimsel fuar, seminer ve sergilere katlmc veya ziyareti olarak katlm firmalarn hedef kitlelerine



mesajlarn ulatrabilmelerine yardmc olacaktr. Macaristandaki datmclar reklamlarn genellikle ekonomi ve sektr dergilerinde yapmaktadr. Ticaret Odalar ve Birlikleri yksek kalitede yaynlar ve dk maliyetli web siteleri ile reklam olana sunmaktadr. Macar niversiteleri ile ortaklk da rn ticari promosyonu iin bir aratr.

Sektrel fuarlar Macaristanda gittike yaygnlamaktadr. zellikle biliim, evre teknolojileri, otomotiv, tarmsal rnler, franchising ve inaat malzemeleri nde gelmek zere eitli sektrlerde sektrel fuarlar dzenlenmektedir.

Yazl ve grsel medyann Macar tketicilerinin satn alma kararlarndaki etkisi artmaktadr. Reklam yapmak Macaristan i hayatnda nemli bir aratr. Reklamclk yasas ile reklam sektr serbestletirilmi, alkol ve ttn mamulleri reklamlar dahil olmak zere eitli yasaklamalar kaldrlmtr. Bununla beraber, reeteli ilalar, alar, diyet rnleri iin reklam yasa devam etmektedir. Sosyal sigorta sistemi tarafndan finanse edilen reetesiz ilalar iin yasak uygulanmamakta ancak hkmet tarafndan sbvanse edilen rn says azaltlmaktadr. Macaristan Rekabet Yasas tketicileri aldatc ya da firmalarn itibarn zedeleyen reklamlar yasaklamaktadr.

eitli gazetelerin internet sayfalar aada yer almaktadr:

Hungexpo Rt. (fuar organizatr) www.hungexpo.hu ElitExpo Kft. (fuar organizatr) www.elitexpo.com Budapest Business Journal (haftalk ve gnlk gazete) www.bbj.hu Budapest Week (haftalk gazete) www.budapestweek.com Diplomacy and Trade (aylk gazete ) www.dteurope.com Business Hungary (aylk gazete) www.businesshungary.com Budapest Sun (gnlk gazete) www.budapestsun.com Budapest Times (haftalk gazete) www.budapesttimes.hu Nepszabadsag Peoples Freedom (gnlk gazete) www.nol.hu Magyar Hirlap Hungarian Newspaper (gnlk gazete) www.magyarhirlap.hu Magyar Nemzet Hungarian Nation (gnlk gazete) www.mno.hu Vilaggazdasag World Economy (gnlk gazete) www.vg.hu Weekly World Economy www.hvg.hu/english.aspx

10.1.5.Ambalaj, Paketleme ve Etiketleme Macaristanda ambalajn etiketinde, ambalajn retildii malzemenin tipi, yeniden kullanm yahut geri dnm durumuna ait bilgiler yer alacaktr. Etiketlenmesi gereken ambalajlama ve etiket format eitli kararlarla hukuki dzenlemeye tabi tutulmutur. Ambalaj reticileri, ithalat ve ihracatlar, ilgili makamlara sunacaklar yllk raporlarnda retilen, ithal veya ihra edilen paketleme malzemesinin miktarn, yapldklar malzemeleri belirtmek durumundadr.

10.1.6.Ulatrma ve Tamaclk Maliyetleri Macaristanda alt

Documents

macaristan pazar araştırması raporu