Makina Mühendisleri Odası

RÜZGAR ENERJĐSĐ,

TEŞVĐKLER Đ

VE

KURULUM MAL ĐYETLER Đ

SEMĐNER NOTLARI

Yrd. Doç. Dr. Alper Özpınar

1

2

İçindekiler

Đçindekiler................................................................................................................................... 2

Şekil Listesi ................................................................................................................................ 4

Tablo Listesi ............................................................................................................................... 6

1 Yenilenebilir Enerjiler........................................................................................................ 7

2 Rüzgar Enerjisi ................................................................................................................... 9

2.1.1 Yerel Rüzgarlar .................................................................................................. 9

2.1.2 Rüzgar Enerjisi’nin Teorisi .............................................................................. 10

2.1.3 Rüzgar Türbinleri ............................................................................................. 12

2.1.4 Rüzgar Enerjisi Santrallerindeki Temel Sorunlar ............................................ 14

2.1.5 Rüzgar Enerjisi Potansiyeli ve Tahmini........................................................... 14

2.1.6 Enerji Sistemlerinin Kalitesi ve Đstikrarı .......................................................... 15

2.1.7 Rüzgar Türbinleri Kontrol Mekanizmaları ...................................................... 16

2.1.8 Rüzgar Türbinlerinin Birbirleriyle Etkileşimleri, Enerji Üretimi ve Rüzgar Hızı

Değişkenliği ..................................................................................................................... 18

3 Enerjinin Saklanması ve Kullanılması ............................................................................. 20

3.1 Isıl Depolama: .......................................................................................................... 20

3.2 Su Pompalama:......................................................................................................... 20

3.3 Atalet Depolama:...................................................................................................... 21

3.4 Sıkıştırılmış Hava Depolama CAES: ....................................................................... 21

3.5 Hidrojen Depolama: ................................................................................................. 22

3.6 Akümülatörler: ......................................................................................................... 22

3.7 Diğer sistemler: ........................................................................................................ 23

4 Enerjinin Şebekeye Verilmesi .......................................................................................... 26

5 Türkiye’de Rüzgar Enerjisi .............................................................................................. 27

5.1 Türkiyedeki Rüzgar Modelleri ................................................................................. 27

5.1.1 Günlük Rüzgarlar: ............................................................................................ 27

5.1.2 Yerel Rüzgarlar: ............................................................................................... 27

5.2 Rüzgar Enerji Atlası ................................................................................................. 30

6 Kısaca Maliyetler ............................................................................................................. 32

7 Teşvikler ve Yatırım Esasları ........................................................................................... 33

7.1 Duran Varlıklar Finansmanı – Asset Finance .......................................................... 35

7.2 Birleşme ve Satınalma-devralma – Mergers and Aquisitions.................................. 35

3

7.3 Risk Sermayesi-Girişim Sermayesi Venture Capital & Private Equity VC/PE....... 35

7.4 Karbon Piyasası ve Finansı ...................................................................................... 36

8 Satış Fiyatları Yönetmeliği............................................................................................... 38

9 Kültür ve Tabii Varlıkların Korunması ile ilgili Maddeler .............................................. 39

9.1 Đlke Kararları ............................................................................................................ 39

9.2 Arkeolojij Sitler ile ilgili karar ................................................................................. 39

10 YEK Başvurusunda Đstenen Belgeler ........................................................................... 43

10.1 Kanunun 6ncı Maddesi Kapsamındaki Uygulamalardan Yararlanma Amaçlı YEK

Belgesi43

10.2 Kaynak Türünün Belirlenmesi Amaçlı YEK Belgesi.............................................. 43

11 Elektrik Piyasasında 2010 Yılı Lisans Bedelleri......................................................... 44

12 Kaynak Türüne Göre Yatırım Maliyetleri.................................................................... 48

13 Kaynakça...................................................................................................................... 49

4

Şekil Listesi

Şekil 1-1 Kişi Başına Düşen Kilogram Eşdeğer Petrol Tüketimi[9] ......................................... 7

Şekil 1-2 Kişi Başına Düşen CO2 Emisyonu [9]........................................................................ 8

Şekil 2-1 Dünyadaki Sıcaklık Değişimleri ve Global Rüzgarlar, [2]......................................... 9

Şekil 2-2 Yerel Rüzgarlar, [2] .................................................................................................. 10

Şekil 2-3 Rüzgar Türbinleri Rotor Alanı ve Rotor Çaplarına Göre Kapasiteleri,[2] ............... 11

Şekil 2-4 Bet’z Kanunu[2] ....................................................................................................... 11

Şekil 2-5 Rüzgar Enerjisi Dönüşüm Aşamaları [8].................................................................. 12

Şekil 2-6 Eksenlerine Göre Rüzgar Türbinleri [8] ................................................................... 12

Şekil 2-7 Güncel Türbinler ve Güçleri ..................................................................................... 13

Şekil 2-8 Rüzgar Enerjisi Türbinler ve verimlilik [2] .............................................................. 13

Şekil 2-9 Weibull Dağılımı,[2]................................................................................................. 14

Şekil 2-10 Rüzgar Enerjisi Üretimindeki Dengesizlikler........................................................ 15

Şekil 2-11 Đdeal AC Đçin Sinüs Eğrisi[2] ................................................................................. 15

Şekil 2-12 Rüzgar Türbinin Bileşenleri ................................................................................... 16

Şekil 2-13 Rüzgarın Kaldırma Etkisi,[2].................................................................................. 17

Şekil 2-14 Kanat Açısı Kontrolü,[2] ........................................................................................ 17

Şekil 2-15 Stall Etkisi,[2] ......................................................................................................... 17

Şekil 2-16 Rotor Çaplarına Göre Đdeal Rüzgar Tarlası Yerleşimi ,[5]..................................... 18

Şekil 2-17 Rüzgar Hızlarına Göre Rüzgar Türbinin Enerji Üretimi ........................................18

Şekil 2-18 Aynı Rüzgar Tarlasındaki Değişik Türbinlerin Eneri Üretimleri........................... 19

Şekil 3-1 Kurulu Kapasiteye Göre Enerji Saklama Yöntemleri [11]....................................... 20

Şekil 3-2 Atalet Depolama Sistemi .......................................................................................... 21

Şekil 3-3 Hava Depolama [11]................................................................................................. 22

Şekil 3-4 Enerji ve Güç Saklama Üniteleri Karşılaştırması [11] ............................................. 23

Şekil 3-5 Enerji Saklanmasında Boyut ve Ağırlık Performansı [11] ....................................... 24

Şekil 3-6 Enerji Saklanmasında Đlk Yatırım ve Maliyet Performansı[11] ............................... 24

Şekil 3-7 Enerji Saklanmasında Model Ömrü [11] .................................................................. 25

Şekil 3-8 Enerji Saklanmasında Çevrim Maliyeti [11] ............................................................ 25

Şekil 5-1 Türkiye Rüzgar Haritası ,[4]..................................................................................... 28

Şekil 5-2 REPA Atlası.............................................................................................................. 30

Şekil 6-1 Genel Yatırım Kaynakları [14] ................................................................................. 33

Şekil 6-2 Yenilenebilir Enerji Yatırım Modelleri .................................................................... 33

5

Şekil 6-3 Kaynaklarına Göre Yenilenebilir Enerji Yatırımları ................................................ 34

Şekil 6-4 Yatırım Modellerine Göre Yatırımların Dağılımı .................................................... 34

Şekil 6-5 Yatırım Modellerine göre Yenilenebilir Enerji Yatırımları...................................... 35

Şekil 6-6 Ülkelerin Karbon Emisyon Đhtiyaçları...................................................................... 37

6

Tablo Listesi

Tablo 2-1 Kurulu Rüzgar Santralleri........................................................................................ 29

7

1 Yenilenebilir Enerjiler

Enerji, çağımız süreçleri ve yaşam tarzının en önemli girdisi olarak insan yaşamında çok

önemli bir yer tutmaktadır. Dünyada enerji ihtiyacı uzun yıllar fosil yakıtlardan karşılanmıştır

ve karşılanmaya devam etmektedir. Ayrıca enerji üretimi ve tüketimi toplumların gelişmişlik

düzeyinin ve yaşam kalitesinin en önemli göstergesi olarak kabul edilmekte ve enerji arzı bir

ülkenin milli güvenliği ve geleceği açısından önemli faktör olarak değerlendirilmektedir.

Aşağıdaki şekilde görüleceği üzere enerji tüketimi açısından dünya üzerinde büyük bir

dengesizlik mevcuttur.

Şekil 1-1 Kişi Başına Düşen Kilogram Eşdeğer Petrol Tüketimi[9]

Fosil yakıtların çevre ve insan sağlığı açısından yarattığı olumsuzluklar her geçen gün

katlanarak artmaktadır. Fosil yakıtlar tüketildiğinde açığa çıkan sera gazlarının olumsuz

etkileri artık herkes tarafından bilinmektedir. Gösterge olarak kabul edilen CO2 emisyonuna

ülkelerin katkıları sonraki sayfadaki şekilden açıkça görülebilmektedir. Her ne kadar Türkiye

en çok kirleten ülkeler arasında yer almasa da emisyon düzeyleri oldukça yüksektir.

Yenilenebilir enerji kaynakları; çevre dostu olması, dünyanın her ülkesinde ve enerji tipine

göre her bölgesinde var olabilme özelliği ve sürdürülebilir olması nedeni ile son yıllarda

ülkelerin enerji ihtiyacının karşılanmasında ön plana çıkmasında etken olmuştur.

Yenilenebilir enerji kaynaklarına bağlı enerji üretiminin önemi enerjiye olan talebin

artmasıyla birlikte, gün geçtikçe artmaktadır. Rüzgar, güneş ve hidroelektrik enerji santralleri

yenilebilir enerji kaynakları içinde uygulanabilirliği ve verimi açısından en önemli olanlarıdır.

Enerji santrallerinde enerji üretiminde planlamadan üretime geçiş aşamasına kadar yaşanan

başlıca sorun ve aynı zamanda, yenilenebilir enerjilere karşı olan yaklaşım, bölgedeki

8

yenilenebilir enerji potansiyelinin büyüklüğü ve zamana bağlı değişimi ve bu değişimin

modellenmesinde yaşanan zorluklardır. Örneğin rüzgar karmaşık meteorolojik modeller ve

zaman serileri ile modellenebilmesine rağmen bu yaklaşımlardan istenen doğruluk ve

esneklikte veri elde edilememiştir.

Şekil 1-2 Kişi Başına Düşen CO2 Emisyonu [9]

Bir bölgenin rüzgar, hidrolik ve güneş enerjisi ölçümleri doğru olarak yapılabilir. Ancak,

doğru olarak yapılan ölçüm o yörede kurulacak olan bir yenilenebilir enerji santralinin üretim

kapasitesinin ne olacağını doğrudan hesaplamaya olanak vermez. Özellikle rüzgar şiddeti,

yağış ve bulutlanma gibi parametrelerde gözlemlenen anlık, saatlik, günlük, aylık ve hatta

yıllık değişmeler ve olası oynamalar o bölgedeki kurulabilecek yenilenebilir bir santralin

güvenilir üretim düzeyini doğrudan etkileyecektir. Bugüne kadar, bu amaçla kullanılan

karmaşık meteorolojik modeller ve/veya zaman serileri ile yapılan modeller istenen doğruluk

ve esnekliği sağlayamamıştır.[5]. Bir yenilenebilir santralin üretim düzeyi meteorolojik

verilere bağlı olarak doğru saptanamazsa, o santralin güvenilir kapasitesi, kullanılacak

donanım kapasiteleri ve türleri yanlış seçilebilmekte ve yatırım ve üretim maliyetleri hatalı

hesaplanmaktadır. Ulusal bazda, elektrik enerjisi üretimi açısından bakıldığında, şebekeye

verilecek olan elektrik enerjisindeki kesikli bağlantılar dalgalanmalara neden olmakta; ulusal

şebeke genelinde teknik sorunlar yaratmakta, şebeke verimliliği ve etkinliği alanlarında

önemli düşüşlere yol açmaktadır ki, bu istenmeyen bir durumdur.

Bugün için enerji ihtiyacının yaklaşık % 70’ini ithal eden Türkiye, en kısa sürede ithal

doğalgaz gibi dışa bağımlı yakıtlarla elektrik üretimini en az indirmek, çevre ve insan

sağlığını gözeterek, başta hidrolik, rüzgâr olmak üzere yenilenebilir kaynaklara dayalı ucuz

9

verimli ve güvenli elektrik üretimini gerçekleştirmek, sahip olduğu zengin yeraltı ve yerüstü

kaynaklarının en iyi şekilde değerlendirmek zorundadır.

Ülkemizde 10 Mayıs 2005 tarihinde yürürlüğe giren 5346 no’lu “Yenilenebilir Enerji

Kanunu” ülkemizin başlıca yenilenebilir enerji kaynaklarını; hidrolik, rüzgâr, güneş,

jeotermal, biokütle, biyogaz, dalga, akıntı enerjisi ve gel-git olarak tanımlamaktadır.

Bu kanun kapsamındaki elektrik enerjisi üretmeye yönelik yenilenebilir enerji kaynakları da :

rüzgâr, güneş, jeotermal, biokütle, biyogaz, dalga, akıntı enerjisi ve gel-git ile kanal veya

nehir tipi veya rezervuar alanı on beş kilometrekarenin altında olan hidroelektrik üretim tesisi

kurulmasına uygun elektrik enerjisi üretim kaynakları olarak belirlenmiştir.

2 Rüzgar Enerjisi

Rüzgar enerjisi sistemlerinin temel yakıtı yada girdisi rüzgarlardır. Rüzgarın kinetik enerjisini

mekanik veya elektrik enerjisine çevirip kullanıma sunan sistemlerde rüzgar enerjisi

sistemleridir. Rüzgarın oluşmasındaki temel ilke, sıcak havanın yoğunluğunun soğuk havadan

az olması nedeniyle yükselmesi ve bu şekilde havanın yer değiştirmesinden kaynaklanan

akımlardır. Rüzgar akımlarının kaynakları yerel ve dünya çapında olarak

gruplandırılmaktadır.[2]

Global rüzgarlar, dünya coğrafyası üzerindeki sıcaklık farklılıklarından ve özellikle ekvatorda

sıcaklığı artan havanın atmosferde 10 km kadar yükselerek buradan kuzey ve güneye doğru

hareket etmesinden kaynaklanmaktadır. Sonraki sayfadaki şekilde dünyadaki sıcaklık

değişimleri ve global rüzgarların oluşumunu vermektedir. bu tezin konusu icabı yerel

rüzgarlar daha ayrıntılı olarak işlenmektedir.

Şekil 2-1 Dünyadaki Sıcaklık Değişimleri ve Global Rüzgarlar, [2]

2.1.1 Yerel Rüzgarlar

Bölgesel ve yerel iklim şartları ile coğrafi koşullar, yerel rüzgarların oluşmasındaki en önemli

etkenlerdendir. Yerel rüzgarlar ise kendi içinde deniz veya su kaynağı esintileri ile tepe-dağ-

10

vadi rüzgarları şeklinde gruplanabilir. Kara her zaman sudan daha hızlı ısındığından dolayı,

kara üzerindeki hava yükselerek alçak basınç oluşturmaktadır. Bunun sonucu olarak su

üzerindeki soğuk hava alçak basınca doğru hareketlenmektedir. Bu durumun tam tersi yani

karanın denizden daha hızlı soğumasında da tersine bir akım olmaktadır. Vadi ve dağ

rüzgarlarında ise yamaçların baktığı kuzey ve güney yönlerinin hava yoğunlukları

bulundukları yarı küreye göre değişmekte ve hava akımları oluşmasına neden olmaktadır.

Şekil 2-2 Yerel Rüzgarlar, [2]

2.1.2 Rüzgar Enerjisi’nin Teorisi

Rüzgar türbinleri gücünü rüzgar gücünü rotor bıçaklarına veya kanatlara etki eden dönme

kuvvetinden yani torktan almaktadır. Rotora transfer edilen enerji havanın yoğunluğuna, rotor

alanına ve rüzgarın hızına bağlıdır. Normal basınç altında 15° C de hava 1.225 kg/m3

olmasına rağmen nemin artması ile birlikte nispeten azalmaktadır. Tipik bir 600 kW rüzgar

türbine ise 43-44 m çapında rotor veya kanatlara sahiptir ki bu da yaklaşık 1500m2 rotor alanı

demektir. Rotor alanı bir türbinin ne kadar rüzgar enerjisi toplayabileceğini gösterir. Rotor

alanı çapın karesi ile orantılı olduğundan rotor çapı iki katına çıkarken kapasite dört katına

çıkmaktadır.

11

Şekil 2-3 Rüzgar Türbinleri Rotor Alanı ve Rotor Çaplarına Göre Kapasiteleri,[2]

Rüzgar türbinleri rüzgarı sektirip saptırdığından dolayı rüzgarın tüm enerjisi almak mümkün

değildir. Đdeal bir rüzgar türbini rüzgarın hızını 2/3 oranında düşürmektedir. Bu durum

rüzgarın kinetik enerjisinin ancak 16/27 yani %59’unun rüzgar türbini ile mekanik enerjiye

dönüştürülebileceğini anlatan Bet’z kanunu ile de açıklanmaktadır (Şekil 1.6) [2].

Şekil 2-4 Bet’z Kanunu[2]

Rüzgar enerjisi formülü ise;

23

2

1rP πρν=

Olarak yazılabilir. Bu denklemde

P = Rüzgarın gücü W, ρ(rho) = Havanın yoğunluğu = 1.225kg/m3, v = rüzgar hızı m/s

r = rotor yarıçapı m dir.

12

2.1.3 Rüzgar Türbinleri

Rüzgar türbinleri eksenlerine göre yatay ve dikey olmak üzere ikiye ayrılırlar. Günümüzde en

yaygın kullanılan sistemler yatay eksenli türbinlerdir. Şekil 1.7 de yer alan grafikler, 600

kW’lık bir türbinin rüzgar hızına göre olan güç eğrisi, rüzgarın enerjisi ve rüzgar enerjisinin

elektrik enerjisine çevirmekteki güç katsayısını yani verimliliğini göstermektedir. Verimlilik

elde edilen elektik enerjisinin, rüzgarın enerjisine bölünmesinden elde edilmiştir.

Şekil 2-5 Rüzgar Enerjisi Dönüşüm Aşamaları [8]

Rüzgar enerjisi sistemlerin verimlilik çok önemli bir kıstas değildir, sonuçta kullanılan girdi

yani rüzgarın bir fiyatı yoktur; burada önemli olan sistemlerin dayanıklı ve uzun süre

çalışabilecek ve maliyetleri düşük sistemler olmasıdır. Tasarımda ihtiyacın belirlenmesi, rotor

çapı ve kule yüksekliği çok önemlidir. Türbinler başlıca dişli kutusu, akım jeneratörü, kontrol

ünitesi, anemometre, soğutma fanı ve kule parçalarından oluşmaktadır. Genelde 500kW ve

üzerindeki elektrik üretimi olan sistemler “Rüzgar Enerjisi Santralleri” ve birden fazla türbin

olan rüzgar enerjisi santrallerine de “Rüzgar Tarlaları“ denmektedir.

Şekil 2-6 Eksenlerine Göre Rüzgar Türbinleri [8]

13

Şekil 2-7 Güncel Türbinler ve Güçleri

Türbinden elde edilen enerji Rüzgar Enerjisi Verimlilik

Şekil 2-8 Rüzgar Enerjisi Türbinler ve verimlilik [2 ]

Rüzgar enerjisi sistemlerinin matematiksel modelleri ve simülasyonu ile ilgili literatürde

birçok çalışma bulunmaktadır [2].

14

2.1.4 Rüzgar Enerjisi Santrallerindeki Temel Sorunl ar

Rüzgar enerjisi santrallerindeki sorunları iki ana konu altında toplamak mümkündür.

Bunlardan birincisi rüzgar enerjisi potansiyeli ve zamana bağlı geleceğe dönük tahminlerin

gerçekçi olarak belirlenebilmeleri, diğeri ise enerji sistemlerinin kalitesi ve sürekliliğidir.

2.1.5 Rüzgar Enerjisi Potansiyeli ve Tahmini

Rüzgar santrallerinde enerji üretiminde planlamadan üretime geçiş aşamasına kadar yaşanan

başlıca sorun, rüzgar potansiyelinin büyüklüğünün ve zamana bağlı değişiminin etkin bir

şekilde modellenmesidir. Rüzgarı karmaşık meteoroloji modelleri ile modellemek hala yeterli

bir çözüm olamamıştır [2]. Rüzgar hızı doğrusal olmayan bir şekilde dalgalanmaktadır.

Kullanılan modeller istatistiki dağılım ve tahmin modelleri üzerinde yoğunlaşmaktadır.

Literatürde en sık kullanılan istatistiki model ise aşağıda grafiği görülen Weibull

Dağılımı’dır[2].

Şekil 2-9 Weibull Dağılımı,[2]

Geleceğe yönelik tahmin konusunda karşılaştırılan modeller içinden (Box-Jenkins yaklaşımı,

ileri beslemeli sinir ağları, radyal tabanlı fonksiyonlar, Elman Recurrent Ağ metodu ve en az

hata veren metot yapay sinir ağı olarak bulunmuştur.

15

Şekil 2-10 Rüzgar Enerjisi Üretimindeki Dengesizlikler

2.1.6 Enerji Sistemlerinin Kalitesi ve İstikrarı

Enerji kalitesi, voltajın ve frekansın dengesi ve kararlılığını ve şebekede yaşanan çeşitli

elektriksel gürültünün yani akım titreşimi ve harmonik sapmaların olmaması demektir. Genel

olarak söylemek gerekirse enerji üreten firmalar ve müşterileri ürettikleri ve aldıkları

alternatif akımın Şekil 1.10 de gösterildiği gibi düzgün bir sinüs eğrisine sahip olmasını

istemektedirler.

Yine benzer bir şekilde türbinin ve akım jeneratörünün çalışması ve durması anında şebekede

ve kendi üzerinde yaratacağı olumsuz etkilerden istikrar çok önemli bir konudur.

Şebekeye direkt bağlanmamış olan türbinler diğer türbinlere göre daha pahalı olsalar da

değişken hızlarda çalışabilirler.

Şekil 2-11 Đdeal AC Đçin Sinüs Eğrisi[2]

16

2.1.7 Rüzgar Türbinleri Kontrol Mekanizmaları

Rüzgar türbinlerinin kontrol mekanizmaları eskiden sadece türbini çalıştırma, durdurma ve

aniden çok hızlı çalışmasını engellemek, titreşimi azaltmak gibi temel problemleri çözmek

için kullanılıyordu. Günümüzde ise kontrol mekanizmaları elektronik devreler ve

mikrobilgisayarlardan oluşmakta ve gerek türbinin kendi başına çalışmasını gerekse bir rüzgar

tarlası içinde birlikte çalışmasını kontrol etmek için kullanılmaktadır. Bu konuda Amerikan

Enerji Bakanlığı DOE’nin çalışmaları bulunmaktadır[5]. Bu tip gelişmiş kontrol

mekanizmaları türbine aşırı yük binmesini engellediği gibi sistemin performansını ve

dayanıklılığını artırmaktadır.

Şekil 2-12 Rüzgar Türbinin Bileşenleri

Kontrol mekanizmaları ise genellikle kanat açısı kontrolü, stall etkisi kontrolü üzerinde

yoğunlaşmaktadır. Küçük ölçekli sistemlerde kullanılan yön kontrolleri yani türbinlerin

rüzgarın akış yönüne dönmesi ve kanat hızlarının kontrolünde flap kullanımı büyük kapasiteli

sistemlerde kullanılmamaktadır.

2.1.7.1 Kanat Açısı Kontrolü, Pitch Kontrol,Stall Kontrol

Aerodinamik olarak kanatlar incelendiğinde hava akımının kaldırma etkisi yani kanatların

altından ve üstünden akan hava akımları farklı zamanlarda kanadı terk ettiklerinden dolayı

oluşan basınç farkı neticesinde kanat yükselmekte yada türbinlerdeki gibi dönmektedir, kanat

açılarına göre basınçlar ve rüzgarın kaldırma etkisi değişmektedir.

17

Şekil 2-13 Rüzgarın Kaldırma Etkisi,[2]

Kanat açılarının kontrolü bu ilke üzerine çalışmaktadır. Rüzgarın hızına göre istenen dönüş

hızlarını elde etmek için kanatların açıları değiştirilmektedir. Bu sayede rüzgar hızının az

olduğu anlarda kanatlar maksimum açıda açık olurken, rüzgar hızının çok arttığı ve sisteme

zarar verebileceği durumlarda tamamen rüzgar yönüne paralel bir hale gelip kulenin ve

türbinin zarar görmesini engellemektedir.

Şekil 2-14 Kanat Açısı Kontrolü,[2]

2.1.7.2 Stall Kontrol

Stall etkisi ise kanatların hava akımı ile yaptıkları açı yüzünden kanat üzerinde oluşan

türbülans etkisinin kullanılarak rüzgar enerjisinin fazlasının kullanılmaması prensibi üzerine

kurulmuştur .

Stall kontrollü sistemler, sabit açılı yani pasif sistemlerden oluşabileceği gibi açı kontrollü

sistemler gibi aktif sistemlerden oluşabilir. Sabit sistemlerde ise açı maksimum durumlar

düşünerek üretim aşamasında sabitlenmiştir. Sabit sistemlerin hareketli parçalarının olmaması

ve karmaşık kontrol sistemlerine ihtiyaç duymamalarıdır. Aktif sistemlerin pitch kontrollü

sistemlerden tek farkı rüzgar hızı artığında açı kontrollü sistemlerde kanatların açısı yada etki

açısı kaldırma etkisini azatlamak için kapanırken stall kontrollü sistemlerde stall etkisi

artırmak için kanat açılar artmaktadır, aktif stall kontrollü sistemler düşük rüzgar hızlarında

ise açı kontrollü sistemler gibi çalışmaktadırlar.

Şekil 2-15 Stall Etkisi,[2]

18

2.1.8 Rüzgar Türbinlerinin Birbirleriyle Etkile şimleri, Enerji Üretimi ve Rüzgar Hızı

Değişkenli ği

Rüzgar akımı, türbinin kanatlarına temas ettikten sonra hızı azalmakta ve kısmen türbülanslı

bir şekilde türbini terk etmektedir. Rüzgar tarlalarının yerleşimi yapılırken türbinlerin rüzgarı

karşılayacak şekilde ve ama birbirlerinden olabildiğince uzak olması istenmektedir. Diğer

yandan arazinin etkili kullanımı ve türbinleri birbirine ve enerji şebekesine bağlamanın

masrafları yüzünden de türbinlerin mümkün olduğunca yakın olması gerekmektedir.

Temel bir kural olarak rüzgar tarlaları yada parkları kurulurken aralarında rüzgar yönüne

paralel olarak 5 ile 9 rotor çapı, rüzgara dik yönde ise 3 ila 5 rotor çapı mesafede olmaları

öngörülmektedir. [5].

Şekil 2-16 Rotor Çaplarına Göre Đdeal Rüzgar Tarlası Yerleşimi ,[5]

Bölgesel ve zamana bağlı olarak değişkenlik gösteren rüzgar hızları aynı zamanda rüzgar

santrali içindeki değişik yerlerde farklılık gösterebilir, hatta rüzgar türbinleri de aynı rüzgar

hızları altında değişik performanslar gösterebilir.

Şekil 2-17 Rüzgar Hızlarına Göre Rüzgar Türbinin Enerji Üretimi

19

Şekil 2-18 Aynı Rüzgar Tarlasındaki Değişik Türbinlerin Eneri Üretimleri

20

3 Enerjinin Saklanması ve Kullanılması

Rüzgar enerjisi sistemlerinde en önemli konu rüzgarın kontrol edilemez bir kaynak olmasıdır,

dolayısı ile elde edilen gücü saklamak ve sonrasında kullanabilmek önemli bir kriterdir. Bu

anlamda farklı teknolojiler mevcuttur, ancak bunlar karşılaştırdığımızda farklı zamanlar için

değişik tercihler ve seçimler yapmak gerekebilir. En uygun kararı vermek için teknolojileri

yakından takip etmek ve güncel tutmakta fayda vardır.

Şekil 3-1 Kurulu Kapasiteye Göre Enerji Saklama Yöntemleri [11]

Belli başlı teknolojiler ve özelliklerine gelirsek, [12]

3.1 Isıl Depolama:

Isıl depolama birçok şekillerde olabilir. Bunlar su ısıtma, çakıl taşı ve taşların izole bir tank

içinde ısıtılması veya daha önceki durumlarına dönerken aldıkları ısıyı geri verebilen

maddelerin eritilmesi şeklinde olabilir. Depolanan ısı daha sonra ortam ısıtılmasında

kullanılır.

3.2 Su Pompalama:

Bazı hidrolik güç tasarımları için kullanılan bu sistem rüzgar enerji dönüşüm sistemleri için

şimdiye kadar hiç kullanılmamıştır. Su yüksekteki bir tanka veya reservuara pompalanır ve

21

daha sonra enerji ihtiyacı olduğunda bir türbini döndürmek için kullanılabilir. Verimlili ği

%60 ile %80 arasındadır.

3.3 Atalet Depolama:

Hızla dönen volanlar ( fly-wheel ) ile enerji depolama yeni bir fikir değildir. Son zamanlarda

karma malzemelerden ( metal + polyester + reçine ) volanlar yapılmıştır. Bununla birlikte

enerji depolama olanakları sınırlı kalmıştır. Çünkü belli bir dönme hızının ötesinde volan

parçalanabilmektedir. Magnetik yataklar üzerine yerleşmiş 15.000 d/d hızla dönen bir volana

24 saat süreyle 400 WH / kg ‘lık depolama yapmak kurumsal olarak mümkündür. Sistemin

verimi ( yeniden depolanan enerji / tüketilen enerji ) mükemmeldir. Yaklaşık % 80 dir.

Şekil 3-2 Atalet Depolama Sistemi

3.4 Sıkıştırılmı ş Hava Depolama CAES:

Bu depolama türünde sıkıştırılmış hava bir depoya veya kemerli bir yeraltı odasına basılır. Bu

hava daha sonra mekanik enerji elde etmek amacıyla ya bir kompresöre yada içten yanmalı

türbine gönderilir. Her birinin verimi sırası ile %60 ve %80 dir.

22

Şekil 3-3 Hava Depolama [11]

CAES sistemlerinde doğalgaz sistemlerinin verimi artırılarak sistem kurulur. Bu sistem

standart doğal gaz türbinleri %40’dan daha az doğal gaz kullanarak çalışmaktadır.

3.5 Hidrojen Depolama:

Hidrojen, rüzgar türbini tarafından üretilen doğru akımla suyun elektroliz edilmesi ile elde

edilir. Hidrojen daha sonra sıkıştırılır ve silindirlere, veya düşük basınçta gaz tutucularda

depolanarak ısıtma, yemek pişirme veya bir motoru çalıştırmakta kullanılabilir. Diğer bir yol,

sıkıştırıldıktan sonra gerektiğinde kimyasal enerjiyi elektrik enerjisine doğrudan dönüştüren

yakıt hücrelerine hidrojen vermektir. Verimlilik %60 ile %70 dir.

3.6 Akümülatörler:

Enerji depolamak için yaygın olarak kullanılır. En iyi bataryalar kurşun asit akümülatörlerdir.

Bunlar azar azar şarj için çok uygundur. Elektriksel çıkışın miktarı, verimliliği aşağı yukarı

%80 -%90, enerji %70 -%80 arasındadır. Büyük tesisler için kalın plakalı bataryalar

kullanılır. Küçük tesisler için traksiyoner akümülatörler yeterlidir. Akülerin çabuk

bozulmasının ana nedenleri aşırı şarj, aşırı deşarj ve uzun süre boş durumda bırakmaktır.

Nikel kadmiyum bataryalar tavsiye edilmez çünkü küçük güçlerde verimleri çok düşüktür ve

kurşun asit bataryalarınkinden daha azdır. Bunun yanında ne aşırı şarjdan ne de düzensiz aşırı

deşarjdan etkilenmezler, kendi kendine deşarj olmazlar ve kurşun asit tipe göre soğuktan daha

az etkilenirler.

Belli başlı akümülatörler

• Li-Ion, Lityum Iyon Piller

23

• Ni_Cd : Nikel Kadmiyum Piller

• Kurşun-Asit Aküler

• NaS :SodyumSülfür Aküler

3.7 Diğer sistemler:

• Elektrokimyasal Kapasitörler (EC),

• Süperiletken Manyetik Enerji Saklama (Superconducting Magnetic Energy Storage

(SMES))

• Metal-Hava Pilleri,

Şekil 3-4 Enerji ve Güç Saklama Üniteleri Karşılaştırması [11]

24

Şekil 3-5 Enerji Saklanmasında Boyut ve Ağırlık Performansı [11]

Şekil 3-6 Enerji Saklanmasında Đlk Yatırım ve Maliyet Performansı[11]

25

Şekil 3-7 Enerji Saklanmasında Model Ömrü [11]

Şekil 3-8 Enerji Saklanmasında Çevrim Maliyeti [11]

26

4 Enerjinin Şebekeye Verilmesi

Özellikle büyük ölçekli rüzgar çiftliklerinin ulusal elektrik enerji sistemleri işletimi üzerinde

önemli etkileri olabilir. Bu nedenle rüzgar türbinlerinin şebekeye bağlantı ölçütlerinin iyi

derecede etüt edilmesi gereklidir. Bu ölçütleri aşağıdaki konu başlıkları için sıralamak

mümkündür: [8]

1. Frekans ve Aktif Güç Kontrolü

2. Kısa devre gücü ve gerilim değişimleri/dalgalanmaları

3. Reaktif güç kontrolü

4. Gerilim kırpışması

5. Harmonikler

6. Kararlılık

27

5 Türkiye’de Rüzgar Enerjisi

Türkiye coğrafi konumu ve hüküm süren iklim koşullan itibari ile rüzgar enerjisi kaynaklan

bakımından, teorik olarak elektrik enerjisinin tamamını karşılayabilecek seviyededir. Ülkemiz

toplamı 8000 km'yi bulan ve bunun büyük bir kısmının rüzgar enerjisi kullanılabilecek

durumda bulunan sahil şeridine sahiptir. Türkiye, Avrupa'da rüzgar enerjisi potansiyeli en

zengin ülkeler arasında yer almaktadır.

Türkiye rüzgar bakımından zengin yöreleri olan bir ülkedir. Brüt potansiyelinin yılda 400

milyar kWh, teknik potansiyelinin ise, 120 milyar kWh olduğu düşünülmektedir. Söz konusu

teknik potansiyel yıllık elektrik üretiminin 1,2 katıdır. Ancak, Türkiye genelinde 10 metre

yükseklikteki rüzgar yoğunluğunun alansal ve zamansal dağılımı ile teknolojik kısıtlılıklar

göz önünde tutulduğunda, güvenilir rüzgar enerjisi potansiyeli, 12 milyar kWh/yıl olarak

hesaplanmaktadır. Ayrıntılı ölçümler ve yeni verilerle bu değerin artması olasıdır .

5.1 Türkiyedeki Rüzgar Modelleri

5.1.1 Günlük Rüzgarlar:

a) Kıyılarda oluşanlar: Yaz mevsiminde özellikle Ege ve Akdeniz kıyılarında oluşur. Gündüz

deniz, karadan sıcak olduğu için Y.B, karalar A.B durumdadır. Böylece denizden karaya

rüzgar oluşur. Bunlara deniz meltemi, gece ile tersi olur. Karadan denize rüzgar eser. Bunlara

kara meltemi denir. Deniz meltemlerine Ege’de Đmbat denir.

b) Đç kesimlerde oluşanlar: Yaz mevsiminde gündüz, soğuk olan vadilerden sıcak olan dağ

yamaçlarına doğru rüzgarlar oluşur. Bunlara; vadi meltemi denir. Gece ise tersi olur.

Yamaçlardan vadilere doğru rüzgar oluşur, bunlara da dağ meltemi denir. [9]

5.1.2 Yerel Rüzgarlar:

Yerel rüzgarlar ülkemizin çevresindeki hava kütleleri deniz kara basınç farkından dolayı

oluşur.

Kış durumu: Eylül ayından itibaren Anadolu’nun iç kısımları yüksek basıncın kıyı

bölgelerimizde alçak basıncın etkisinde kalır. Kışın soğuk karakterli, yazında serin ve kuru

olan, çoğunlukla kuzeydoğudan esen rüzgarlara poyraz denir. Yine kışın soğuk karakterli,

olup, Karadeniz ve Marmara’da kuzeybatıdan esen rüzgarlara karayel denir. Daha ılık ve

yağışlı dönemlerde Akdeniz Ege ve Marmara’da etkili olan ve güneybatıdan ese ılık rüzgara

lodos denir. [9]

28

Yaz durumu: Nisan ayından itibaren, kuzeybatı Avrupa üzerinden, Basra’ya doğru genel bir

hava akımı oluşur. Marmara ve Ege’yi etkisene alan bu rüzgarlara Etezyen adı verilir.

Torosları aşan etezyen, Föhn rüzgarları oluşturur. Kıyılar iç kesimlere göre yüksek basınç

oluşturduğundan, rüzgarlar oluşur. Güneyden esen sıcak ve kavurucu rüzgarlara samyeli

denir. [9]

Türkiyedeki rüzgâr cinsleri: Rüzgârlar estikleri yönlere göre isim alırlar. Kuzeyden esen

rüzgâra kuzey rüzgârları, güneyden esene kıble, doğudan esene gündoğusu, batıdan esene

günbatısı, kuzeydoğudan esene poyraz, kuzeybatıdan esene karayel, güneydoğudan esene

keşişleme, güneybatıdan esene ise lodos denir.

Türkiyede Marmara, Trakya, Akdeniz, Karadeniz kıyılarında genellikle kuzey ve

kuzeydoğuda “poyraz” rüzgârları hâkimdir. Bu rüzgârlar bahar aylarında bölgelere bol

miktarda yağış getirir. Đç bölgelerde kuzey ve güneyden gelen rüzgârlar hâkimdir. Güney

batıdan esen “lodos” rüzgârları sıcak ve bunaltıcıdır. Đzmirde esen “meltem” rüzgârına

“imbat” rüzgârı denir.

Şekil 5-1 Türkiye Rüzgar Haritası ,[4]

Türkiye'nin teorik olarak hesaplanan potansiyeli 100000 MW üzerindedir. Son yapılan

hesaplamalara göre ekonomik potansiyel 55000 MW dolaylarında hesaplanmıştır [4]. Bu

potansiyelin ortalama kapasite kullanım oranları % 35 civarındadır. Diğer bir deyişle yılda

ortalama 3000 saat enerji üretimim mümkün olabilecektir. Bu rakamlar, rüzgar enerjisi

potansiyelinin Türkiye için çok önemli olduğunu göstermektedir. kullanması gereken önemli

bir olduğunu göstermektedir. Fakat rüzgar enerjisinin mevcut olan enterkonnekte sistemine

bağlanması en büyük darboğaz olarak görülmektedir. Şebekenin rehabilitasyonu ve yönetimi

hayati önem arz etmektedir.

29

Tablo 5-1 Kurulu Rüzgar Santralleri

Đşletmedeki Lisanslı Rüzgar Santralları

Mevkii Şirket Kurulu Güç (MW)

Đzmir-Çeşme Alize Enerji Elektrik Üretim A.Ş. 1,50

Çanakkale-Đntepe Anemon Enerji Elektrik Üretim A.Ş. 30,40

Manisa-Akhisar Deniz Elektrik Üretim Ltd. Şti. 10,80

Çanakkale-Gelibolu Doğal Enerji Elektrik Üretim A.Ş. 14,90

Manisa-Sayalar Doğal Enerji Elektrik Üretim A.Ş. 34,20

Đstanbul-Çatalca Ertürk Elektrik Üretim A.Ş. 60,00

Đzmir-Aliağa Đnnores Elektrik Üretim A.Ş. 42,50

Đstanbul-Gaziosmanpaşa Lodos Elektrik Üretim A.Ş. 24,00

Đzmir-Çeşme Mare Manastır Rüzgar Enerjisi Santralı San. ve Tic. A.Ş. 39,20

Đstanbul-Hadımköy Sunjüt Sun’i Jüt San. ve Tic. A.Ş 1,20

Đstanbul-Silivri Teperes Elektrik Üretim A.Ş. 0,85

Balıkesir-Bandırma Yapısan Elektrik Üretim A.Ş. 30,00

Balıkesir-Şamlı Baki Elektrik Üretim Ltd. Şti. 90,00

Muğla-Datça Dares Datça Rüzgar Enerji Santralı Sanayi ve Ticaret A.Ş. 28,80

Hatay-Samandağ Deniz Elektrik Üretim Ltd. Şti. 20,00

Aydın-Didim Ayen Enerji A.Ş. 31,50

Çanakkale-Ezine Alize Enerji Elektrik Üretim A.Ş. 20,80

Balıkesir-Susurluk Alize Enerji Elektrik Üretim A.Ş. 18,90

Osmaniye-Bahçe Rotor Elektrik Üretim A.Ş. 35,00

Đzmir-Bergama Ütopya Elektrik Üretim Sanayi ve Ticaret A.Ş. 15,00

Đzmir-Çeşme Mazı-3 Rüzgar Enerjisi Santrali Elektrik Üretim A.Ş. 22,50

Balıkesir-Bandırma Akenerji Elektrik Üretim A.Ş. 15,00

Balıkesir-Bandırma Borasco Enerji ve Kimya Sanayi ve Ticaret A.Ş. 45,00

Manisa-Soma Soma Enerji Elektrik Üretim A.Ş. 34,20

Hatay-Belen Belen Elektrik Üretim A.Ş. 15,00

Tekirdağ-Şarköy Alize Enerji Elektrik Üretim A.Ş. 28,80

KAPASĐTE TOPLAMI 710,05

Đşletmedeki Yap-Đşlet-Devret Rüzgar Santralları

Mevkii Şirket Kurulu Güç (MW)

Đzmir-Çeşme Ares Alaçatı Rüzgar Enerjisi Sant. San. ve Tic. A.Ş. 7,20

Çanakkale-Bozcaada Bores Bozcaada Rüzgar Enj. Sant. San. ve Tic. A.Ş. 10,20

KAPASĐTE TOPLAMI 17,40

ĐŞLETMEDEKĐ TOPLAM KAPASĐTE 727,45

30

Türkiye'de 2009 yılı verilerine göre rüzgar enerjisi kurulu gücü 727 MW değerindedir. [3].

Ancak bu değer ülkemizin teknik potansiyeli göz önüne alındığında çok düşük bir değerdir.

Avrupa'da elektrik enerjisi planlamalarında, enerjinin şu an % 8, 2030 yılında ise %10'unun

yenilenebilir enerji kaynaklarından karşılanılması hedeflenmektedir. Benzer yaklaşımla

Türkiye'nin hedefi, toplam kurulu gücünü 25000 MW'a çıkarmak olmalıdır.

5.2 Rüzgar Enerji Atlası

Şekil 5-2 REPA Atlası

REPA, Türkiye coğrafyasının tüm kara ve deniz alanlarını kapsayacak şekilde üç ayrı

nümerik hava analiz modelinin uzun yıllara ait gerçekleşmiş meteorolojik parametrelerle

geriye doğru çalıştırılması sonucu üretilmiş 200mx200m çözünürlüğe sahip ileri tekniklerle

gerçekleştirilmi ş bir rüzgar atlasıdır. REPA, Türkiye coğrafyası üzerinde 200mX200m’lik

alana sahip tüm noktalarda rüzgar kaynak bilgilerine erişim sağlanmasına imkan tanımaktadır.

REPA; rüzgar enerjisi sektörü aktörleri, yatırımcılar, danışmanlar, planlamacılar, üniversiteler

ve rüzgarla doğrudan veya dolaylı olarak ilgisi olan tüm kişi ve kurumlar için faydalı olacağı

düşünülmektedir. Özellikle rüzgar enerjisi yatırımı yapmak isteyen yatırımcıların

gereksinimleri dikkate alınarak; rüzgar kaynak bilgileri değişik tematik haritalarla entegre

edilerek zaman ve maddi tasarruf sağlanması öngörülmüştür.

31

REPA, küresel atmosferik sirkülasyon modeli, orta-ölçekli sayısal hava analiz modeli ve

mikro-ölçekli rüzgar akış modeli kullanılarak üretilen rüzgar kaynak bilgilerinin verildiği

Rüzgar Enerjisi Potansiyel Atlası’dır. Bu atlas yardımıyla Türkiye genelinde 200 m x 200 m

çözünülürlüğünde;

* 30, 50, 70 ve 100 m yüksekliklerdeki yıllık, mevsimlik, aylık ve günlük rüzgar hız

ortalamaları,

* 50 ve 100 m yüksekliklerdeki yıllık, mevsimlik ve aylık rüzgar güç yoğunlukları,

* 50 m yükseklikteki yıllık kapasite faktörü,

* 50 m yükseklikteki yıllık rüzgar sınıfları,

* 2 ve 50 m yüksekliklerdeki aylık sıcaklık değerleri,

* Deniz seviyesinde ve 50 m yüksekliklerdeki aylık basınç değerleri

öğrenilebilmektedir.

32

6 Kısaca Maliyetler

Rüzgar enerjisi sistemlerinde maliyetleri iki ana başlıkta toplayabiliriz

1. Kuruluş Maliyetleri

a. Türbin maliyeti

b. Bölge çalışmaları ve şebeke bağlantısı

c. Yapım esnasındaki faiz

d. Proje geliştirme ve fizibilite çalışmaları

e. Mühendislik

2. Yıllık Maliyetler

a. Parça ve işçilik

b. Sigorta

c. Risk/arıza maliyeti

d. Arazi kiralama

e. Mülkiyet vergisi

f. Đletim hattı bakımı

g. Genel muhtelif giderler

33

7 Teşvikler ve Yatırım Esasları

Yenilenebilir enerjiler konusunda en yol haritasına bakılırsa değişik finansman modelleri

mevcuttur, bu modellerin büyük çoğunluğu ekonomik açıdan güçlü devletler ve kaynaklarca

sağlanmaktadır. Genel finansman modelleri yenilenebilir enerjilerin süresi düşünüldüğünde

her zaman geçerli olmayabilir

Şekil 7-1 Genel Yatırım Kaynakları [14]

Şekil 7-2 Yenilenebilir Enerji Yatırım Modelleri

34

Şekil 7-3 Kaynaklarına Göre Yenilenebilir Enerji Yat ırımları

Şekil 7-4 Yatırım Modellerine Göre Yatırımların Dağılımı

35

Şekil 7-5 Yatırım Modellerine göre Yenilenebilir Enerji Yatırımları

7.1 Duran Varlıklar Finansmanı – Asset Finance

Yatırımlar yapılırken risk ve geri ödeme modelleri önemli bir unsurdur burada Duran

Varlıklar Finansmanı

7.2 Birle şme ve Satınalma-devralma – Mergers and Aquisitions

Birleşme ve satınalma devralma modelinde büyük firmalar küçük ve dinamik firmaları satın

alarak daha büyük hamle yapabilmek için onlara gerekli finansmanı sağlarlar, veya küçük

firmalar bir araya gelerek daha güçlü bir konsorsyum oluştururlar.

2008 yılında Türkiye'de elektrik, doğalgaz ve petrol alanında 19 adet birleşme ve satın alma

gerçekleşirken, bu işlemlerde ortaya çıkan toplam tutar son yıllardaki en yüksek seviye olan

2007 yılındaki 1,22 milyar dolarlık değerin 4 katından fazla artarak 6,6 milyar dolara ulaştı.

2006 yılındaki TÜPRAŞ özelleştirmesi dışarıda tutulduğunda, geçtiğimiz 3 senedeki birleşme

ve satın alma işlemlerinin hacmi ortalama 1 milyar dolar civarında seyrederken 2008 yılındaki

bu rekorla enerji sektörü büyük bir sıçramaya sahne oldu

7.3 Risk Sermayesi-Giri şim Sermayesi Venture Capital & Private Equity VC/PE

Risk sermayesi ve Girişim Sermayesi terimleri bazen birbirlerinin yerine kullanılıyor; ancak

bu iki yatırımcı türü birbirinden farklıdır. Risk sermayesi yatırımcıları genellikle bir şirkete

kuruluş (start-up) aşamasında yatırım yaparken; girişim sermayesi yatırımcıları olgunlaşmış

ve faaliyetine devam eden bir şirkete yatırım yapar. Girişim sermayesi yatırımcıları genellikle

fikirlere veya erken aşamadaki bir işletmeye yatırım yapmazlar. Bir yatırım yapmayı

36

düşünmeden önce, şirketin 3-10 yıllık operasyonu kapsayan iyi ve kanıtlanmış bir geçmişi

olmasını beklerler. Öte yandan risk sermayesi yatırımcıları, bir fikre başlangıç sermayesi

sağlayabilir veya 1-3 yıllık şirketlere büyümesi için yatırım yapabilir. Yine de, bu tanımlar

arasında keskin bir ayrım yoktur.

Girişim sermayesi aynı zamanda satın almalar (buy-out) için de kullanılmaktadır.

Yatırımcılar, bir nedenden dolayı tam potansiyelini gerçekleştiremeyen bir şirketin kontrolünü

ele geçirir, onu yeniden yapılandırır ve birkaç yıllığına yönetirler; daha sonra bu şirketi

stratejik bir alıcıya satarlar veya yüksek getirilerle halka açarlar. Son zamanlarda bu satın

almalar sermaye enjeksiyonundan daha çok yüksek miktarlarda borçla yapılmaktadır.

Yatırımcılar şirketleri mali kuruluşlardan elde ettikleri krediler artı biraz sermaye kullanarak

satın almaya çalışmaktadır. Alınan şirketi genellikle teminat olarak kullanmaktadırlar. Bunlar

borçlanarak satın alma (leveraged buy-out) olarak, finansman türü ise satın alım finansmanı

olarak adlandırılır.

Girişim sermayesi dünyası aşağıdaki gibi işlemektedir: fonların kaynağı genellikle alım gücü

yüksek yatırımcılar, emeklilik fonları, sigorta şirketleri ve belirli bir dereceye kadar

bankalardır. Bu kişiler ve kuruluşlar genellikle fonlarının küçük bir kısmını girişim sermayesi

varlık sınıfına tahsis eder ve bu miktarı yüksek getirili yatırımlar yapmaları için deneyimli

yatırım yönetimi şirketlerine verirler. Bu şirketler, yatırımcılarının istekleri doğrultusunda

yüksek getirili yatırım fırsatları ararlar. Yatırımcılar paralarını belirli bir sektöre veya

sektörlere (örn., telekom, IT, imalat), belirli bir bölgeye (örn., Orta ve Batı Avrupa) veya

arzuladıkları getiriyi sağlayacak herhangi bir fırsata aktarır.

Fonlar yatırımcılardan genellikle belirli bir süreliğine toplanır (fund raised) ve bunların belirli

bir zaman aralığı içinde bir yatırıma aktarılması (fund invested) ve bu yatırım tercihinden

çıkış yapılması gerekir. Yatırım yönetimi şirketleri getirilerini fon yönetiminden sağlar; bu da

fon büyüklüğüne göre yıllık %1,5-2 aralığındadır; ayrıca fonun getirisinden de genellikle %20

komisyon alırlar. Bu paya “taşıma” (carry) denir.

7.4 Karbon Piyasası ve Finansı

Kyoto Protokolü, çeşitli mekanizmaları devreye sokarak 2012 yılına kadar Sera Gazları (SG)

salımında indirimler yaptırmayı öngörüyor (Taraf ülkeler emisyon miktarını 1990 yılına göre

%5.2 düşürmekle yükümlüdürler). Protokolde üç ana mekanizma var. Temiz kalkınma

mekanizması, emisyon ticareti ve ortak uygulama mekanizması ...

37

Emisyon ticareti ya da ’karbon ticareti’ bu mekanizmalardan birisi. Yeni bir kavram ve

ülkemizde de henüz fazla bilinmiyor. Halbuki en kısa sürede iyi öğrenilmesi gereken bir

konu. Đtalya’da yapılan son G-8 zirvesinde ise bu oranın %2 gibi oranlara çekilmesi kabul

edilmişti.

Çözüm, ya emisyon miktarları düşürülecek, ya karbon emisyonu kotası alınacak veya da

gelişmekte olan ülkelerde ’temiz enerji’ yatırımlarına geçilecek.

TÜĐK, ’Sera Gazı Emisyon Envanteri’ne göre Türkiye’de toplam sera gazı emisyonu, 1990

yılındaki 170.1 milyon ton karbondioksit eşdeğerinden, 2005 yılında 312.4 milyon ton

karbondioksit eşdeğerine yükseldi. Türkiye’nin, BM’ye sunduğu ’1. Ulusal Đklim Değişikli ği

Raporu’na göre; Türkiye, 1990’da 140 milyon, 2004’te ise 242 milyon ton karbondioksit

gazını (CO2) atmosfere salmış durumda... Kişi başına düşen karbondioksit gazı (C02)

emisyon miktarı ise yaklaşık rakamlarla AB ülkelerinde 7.5 ton, dünya ortalaması 4 ton iken,

Türkiye’de ise 3.6 ton olarak gerçekleşiyor. Karbon salınımı dünya ortalamasına yakın olan

ülkemizde emisyonun hızla arttığı gözleniyor. Emisyonun düşük olması karbon ticareti

yapmak ve döviz kazanmak imkánı sunuyor.

Şekil 7-6 Ülkelerin Karbon Emisyon Đhtiyaçları

38

8 Satış Fiyatları Yönetmeli ği

Enerji Piyasası Düzenleme Kurumundan :

KURUL KARARI

Karar No : 1893/2 Karar Tarihi : 24.12.2008

Enerji Piyasası Düzenleme Kurulunun 24/12/2008 tarihli toplantısında; 4628 sayılı Elektrik

Piyasası Kanununun 13 üncü maddesine göre; 18 Mayıs 2005 tarihli ve 25819 sayılı Resmi

Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren 5346 sayılı “Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının

Elektrik Enerjisi Üretimi Amaçlı Kullanımına Đlişkin Kanun” gereğince Kurumumuzca hesap

edilmesi gereken ve Elektrik Piyasası Kanunun 3 üncü maddesinin 1 inci fıkrasının (c)

bendinin (3) numaralı alt bendinin ikinci paragrafı gereği dağıtım lisansı sahibi tüzel kişilerin

sahibi olduğu veya iştirak ilişkisinde bulunduğu üretim şirketi veya şirketlerinden ülke

ortalama elektrik toptan satış fiyatını geçmeyecek fiyattan elektrik enerjisi satın

alabilmelerine referans olabilecek 2008 yılına ait Türkiye Ortalama Elektrik Toptan Satış

Fiyatının; 2008 yılı TETAŞ alış ve satış fiyatları ve miktarları, EÜAŞ satış fiyatı ve miktarı,

DUY kapsamında verilen “0” ve “1” kodlu yük alma ve yük atma talimat tutar ve miktarları

ile enerji açık ve fazla tutar ve miktarları, özel şirketler arası ikili anlaşmalar ve perakende

satış lisansına sahip dağıtım şirketlerinden elektrik enerjisi alan iletim sistemi kullanıcısı

tüketicilere uygulanan fiyat dikkate alınarak 12,82 Ykr/kWh olarak belirlenmesine, karar

verilmiştir.

39

9 Kültür ve Tabii Varlıkların Korunması ile ilgili Maddeler

9.1 İlke Kararları

Toplantı No. ve Tarihi : 64 20.07.2001

Karar No. ve Tarihi : 688 20.07.2001

Dünyada çevreyi olumsuz etkilemeyecek kaynaklardan yararlanmanın küresel ölçekte

çevrenin korunabilmesi için giderek önem kazandığı bir süreçte, dünyada olduğu gibi

Türkiye'de de rüzgar enerjisi santrallerinin yapımının prensip olarak uygun görüldüğüne,

genelde desteklenmesi ve özendirilmesi politikası kapsamında;

Doğal sit alanlarında, rüzgar enerjisi santralleri yapılacak yerlerin özellikleri ve konumları,

alana ilişkin daha önce alınmış koruma kurulu kararları, ilgili kamu kurum ve kuruluşları

görüşleri, gözönüne alınarak koruma kurullarınca değerlendirilebileceğine, karar verildi.

9.2 Arkeolojij Sitler ile ilgili karar

Toplantı No. ve Tarihi : 60 5.11.1999

Karar No. ve Tarihi : 658 5.11.1999 Toplantı Yeri

ANKARA

ĐLKE KARARI

ARKEOLOJĐK SĐTLER, KORUMA VE KULLANMA KO ŞULLARI

Arkeolojik Sitler, Koruma ve Kullanma Koşullarına ilişkin 14.7.1998 gün ve 594 sayılı ilke

kararı, uygulamada çıkan sorunlar, mevzuatla çelişen hususlar ve Danıştay 6. Dairesinin

11.11.1997 gün ve 1996 / 3313 esas, 1997 / 4875 sayılı kararı gözönüne alınarak aşağıdaki

şekilde düzenlenmiştir.

Arkeolojik Sit: Đnsanlığın varoluşundan günümüze kadar ulaşan eski uygurlıkların yer altında,

yer üstünde ve su altındaki ürünlerini, yaşadıkları devirlerin sosyal, ekonomik ve kültürel

özelliklerini yansıtan her türlü kültür varlığının yer aldığı yerleşmeler ve alanlardır.

Arkeolojik Sitlerde Koruma ve Kullanma Koşulları: Bu bölümde yapılan derecelendirme

arkeolojik sitlerin taşıdıkları önem ve özelliklerinin yanısıra, alanda uygulanacak koruma ve

kullanma koşullarını kapsar.

1) I. Derece Arkeolojik Sit: Korumaya yönelik bilimsel çalışmalar dışında aynen korunacak

sit alanlarıdır.

Bu alanlada, kesinlikle hiçbir yapılaşmaya izin verilmemesine, imar planlarında aynen

korunacak sit alanı olarak belirlenmesine, bilimsel amaçlı kazıların dışında hiçbir kazı

yapılamayacağına, ancak;

40

a) Resmi ve özel kuruluşlarca zorunlu durumlarda yapılacak alt yapı uygulamaları için müze

müdürlüğünün ve varsa kazı başkanının görüşüyle konunun koruma kurulunda

değerlendirilmesine,

b) Yeni tarımsal alanların açılmamasına, yalnızca sınırlı mevsimlik tarımsal faaliyetlerin

devam edebileceğine, koruma kurullarınca uygun görülmesi halinde seracılığa devam

edilebileceğine,

c) Höyük ve tümülüslerde toprağın sürülmesine dayanan tarımsal faaliyetlerin kesinlikle

yasaklanmasına, ağaçlandırmaya gidilmemesine, yalnızca mevcut ağaçlardan ürün

alınabileceğine,

d) Taş, toprak, kum vb. alınmamasına, kireç, taş, tuğla, mermer, kum, maden vb. ocakların

açılmamasına, toprak, curuf, çöp, sanayi atığı ve benzeri malzeme dökülmemesine,

e) Bu alanlar içerisinde yer alan ören yerlerinde gezi yolu düzenlemesi, meydan tanzimi, açık

otopark, WC, bilet gişesi, bekçi kulübesi gibi ünitelerin koruma kurulundan izin alınarak

yapılabileceğine,

f) Bu alanlar içerisinde bulunan ve günümüzde halen kullanılan umuma açık mezarlıklarda

sadece defin işlemlerinin yapılabileceğine,

g) Taşınmaz kültür varlıklarının mahiyetine tesir etmeyecek şekilde ilgili koruma kurulundan

izin almak koşuluyla birleştirme (tevhit) ve ayırma (ifraz) yapılabileceğine,

2) II. Derece Arkeolojik Sit: Korunması gereken, ancak koruma ve kullanma koşulları koruma

kurulları tarafından belirlenecek, korumaya yönelik bilimsel çalışmalar dışında aynen

korunacak sit alanlarıdır. Bu alanlarda, yeni yapılaşmaya izin verilmemesine, ancak;

a) Günümüzde kullanılmakta olan tescilsiz yapıların basit onarımlarının yürürlükteki ilke

kararı doğrultusunda yapılabileceğine,

b) I. derece arkeolojik sit koruma ve kullanma koşullarının a,b,c,ç,d,e,f, maddelerinin geçerli

olduğuna,

3) III. Derece Arkeolojik Sit: Koruma - kullanma kararları doğrultusunda yeni düzenlemelere

izin verilebilecek arkeolojik alanlardır.

Bu alanlarda,

a) Geçiş dönemi yapılanma koşullarının belirlenmesine, Geçiş dönemi yapılanma koşullarının

belirlenmesinde;

- Öneri yapı yoğunluğunun, mevcut imar planı ile belirlenmiş yoğunluğu aşmamasına,

- Alana gelecek işlevlerin uyumuna,

- Gerekli alt yapı uygulamalarına,

- Öneri yapı gabarilerine,

41

- Yapı tekniğine ve malzemesine, Mevcut ve olası arkeolojik varlıkların korunması ve

değerlendirilmesini sağlayacak bir biçimde çözümler getirilmesine,

b) Varsa onaylı çevre düzeni ve nazım plan kararları ile yerleşime açılmış kesimlerinde

arkeolojik değerlerin korunmasını gözeterek, koruma amaçlı imar planlarının yapılmasına,

c) Bu ilke kararının alınmasından önce Koruma Amaçlı Đmar Planı yapılmış yerlerde planın

öngördüğü koşulların geçerli olduğuna.

d) Bu alanlarda, belediyesince veya valilikçe inşaat izni verilmeden önce, ilgili müze

müdürlüğü uzmanları tarafından sondaj kazısı gerçekleştirilerek, sondaj sonuçlarının bu

alanlarla ilgili, varsa kazı başkanının görüşleriyle birlikte müze müdürlüğünce koruma

kuruluna iletilip kurul kararı alındıktan sonra uygulamaya geçilebileceğine,

e) III. Derece arkeolojik sit alanı olarak belirlenen arkeolojik sit alanlarında koruma

kurullarının, sondaj kazısı yapılacak alanlara ilişkin genel sondaj kararı alabileceğine,

f) Taşınmaz kültür varlıklarının mahiyetine tesir etmeyecek şekilde ilgili koruma kurulundan

izin almak koşuluyla birleştirme (tevhit) ve ayırma (ifraz) yapılabileceğine,

g) Bu alanlarda, taş, toprak, kum vb. alınmasına, kireç, taş, tuğla, mermer, kum, maden vb.

ocaklarının açılmamasına, toprak, curuf, çöp, sanayi atığı ve benzeri malzemenin

dökülmemesine,

h) Ülke enerji üretimine getireceği katkı ve kamu yararı doğrultusunda bu alanlarda

koruma kurulunca uygun görülmesi halinde rüzgar enerji santralları yapılabileceğine,

i) Sit alanlarındaki su ürünleri üretim ve yetiştirme tesislerine ilişkin yürürlüktesi ilke

kararının geçerli olduğuna,

4) Kentsel Arkeolojik Sitler: Arkeolojik sitlerle, 2863 sayılı Yasanın 6. Maddesinde

tanımlanan korunması gerekli taşınmaz kültür varlıklarını içeren ve aynı yasa maddesi gereği

korunması gerekli kentsel dokuların birlikte bulunduğunu alanlardır.

a) Bu alanlarda, arkeolojik değerlerin sağlıklı ve kapsamlı envanter çalışmasının yapılmasına,

bu çalışma sonucunda hazırlanacak planlar onanmadan, parsel ölçeğinde uygulamaya

geçilmemesine,

Planlama çalışmaları sırasında;

- Alana gelecek işlevlerin uyumuna,

- Günümüz koşullarının gerektirdiği altyapı hizmetlerinin proje aşamasından itibaren kültür

katmanına zarar vermeyecek ve toprak kullanımını en alt düzeyde tutacak biçimde ele

alınmasına,

- Öneri yapı gabarileri ile yapı tekniği ve malzemesinin geleneksel doku ile uyumuna özen

gösterilmesine,

42

b) Bu alanlarda mevcut yıkıntı temeller üzerine, o temellerin ait olduğu eski yapı, korunması

gerekli kültür varlığı niteliği taşıyorsa, ayrıca içinde bulunduğu sitin tarihsel kimliğinin

yeniden canlandırılmasına önemli bir katkı yaratıyorsa yapıya ait eski bilgi, resim, gravür,

fotoğraf, anı belgeleri vb. dokümanlarla restitüe edilebileceği ilgili koruma kurulunca kabul

edildikten sonra restitüsyon projesi düzenlenerek ve kurulca onaylanarak, eski yapının

yeniden ihya ediledilebileceğine,

c) Tek yapı ölçeğindeki korunması gerekli kültür varlığı niteliği taşıyan yapı ve yapı

kalıntılarının rölöve ve restorasyon projelerinin koruma kurulunca onanması koşulu ile

onarılıp kullanılabileceğine, yasa kapsamı dışında kalan taşınmazların ise yürürlükteki ilke

kararında belirtilen esaslar kapsamında basit onarımlarının yapılabileceğine,

14.7.1998 gün ve 594 sayılı ilke kararının iptaline karar verildi.

43

10 YEK Başvurusunda İstenen Belgeler

10.1 Kanunun 6ncı Maddesi Kapsamındaki Uygulamalard an Yararlanma Amaçlı

YEK Belgesi

A. Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının Elektrik Enerjisi Üretimi Amaçlı Kullanımına

Đlişkin Kanunun (Kanun) 6 ncı maddesi kapsamındaki uygulamalardan yararlanmak amacıyla

yapılacak YEK Belgesi başvurularında istenecek bilgi ve belgeler listesi:

a) Lisans numarası,

b) Üretimin yapılacağı dönem,

c) Üretim döneminde yapılması öngörülen elektrik enerjisi üretimi,

d) Piyasa Mali Uzlaştırma Merkezinden alınan kayıt numarası,

e) Daha önce Kanun kapsamındaki uygulamalardan yararlanıp yararlanılmadığı,

f) Hibrid tesisler için yapılan başvurularda; yenilenebilir enerji kaynaklarından yapılması

öngörülen elektrik enerjisi üretim miktarı ile kullanılan diğer yakıtlara ilişkin tüketim miktarı.

10.2 Kaynak Türünün Belirlenmesi Amaçlı YEK Belgesi

A. Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının Elektrik Enerjisi Üretimi Amaçlı Kullanımına

Đlişkin Kanun (Kanun) kapsamında kaynak türünün belirlenmesi amaçlı YEK Belgesi

başvurularında istenecek bilgi ve belgeler listesi:

a) Lisans numarası,

b) Üretimin yapıldığı dönem,

c) Üretim döneminde yapılan elektrik enerjisi üretimi,

d) Piyasa Mali Uzlaştırma Merkezinden alınan kayıt numarası,

e) Daha önce Kanun kapsamındaki uygulamalardan yararlanıp yararlanılmadığı,

f) Hibrid tesisler için yapılan başvurularda; yenilenebilir enerji kaynaklarından yapılan

elektrik enerjisi üretim miktarı ile kullanılan diğer yakıtlara ilişkin tüketim miktarı.

44

11 Elektrik Piyasasında 2010 Yılı Lisans Bedelleri

28 AĞUSTOS 2009 TARĐHLĐ VE 27333 SAYILI RESMĐ GAZETDE YAYINLANMI ŞTIR.

Enerji Piyasası Düzenleme Kurumundan:

KURUL KARARI

KARAR NO:2218 KARAR TARĐHĐ: 21/08/2009

Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu’nun 21/08/2009 tarihli toplantısında; Elektrik Piyasasında

2010 yılında uygulanacak olan lisans alma, yıllık lisans, lisans yenileme, lisans tadili ve lisans

sureti çıkartma bedellerine ilişkin olarak aşağıdaki Karar alınmıştır.

Madde 1- 04.08.2002 tarihli ve 24836 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren

Elektrik Piyasası Lisans Yönetmeliğinin 12 nci maddesi uyarınca 2010 yılında uygulanacak

olan lisans alma, yıllık lisans, lisans yenileme, lisans tadili ve lisans sureti çıkartma bedelleri

aşağıdaki şekilde belirlenmiştir.

a) Üretim faaliyeti:

(1) Lisans alma bedeli:

Kurulu güç değeri, “P(MW)”

0 < P ≤ 1 MW 1.100 (binyüz)TL

1 < P ≤ 5 MW 2.750 (ikibinyediyüzelli)TL

5 < P ≤ 10 MW 5.500 (beşbinbeşyüz)TL

10 < P ≤ 25 MW 11.000 (onbirbin)TL

25 < P ≤ 50 MW 16.500 (onaltıbinbeşyüz)TL

50 < P ≤ 100 MW 27.500 (yirmiyedibinbeşyüz)TL

100 < P ≤ 250 MW 55.000 (ellibeşbin)TL

250 < P ≤ 500 MW 82.500 (seksenikibinbeşyüz)TL

500 < P ≤ 1000 MW 165.000 (yüzaltmışbeşbin)TL

P > 1000 MW 275.000 (ikiyüzyetmişbeşbin)TL

(2) Yıllık lisans bedeli: Üretimi yapılan kWh başına 0,002 (sıfırtambindeiki) Kr.

(3) Lisans yenileme bedeli: Lisans alma bedelinin %50’si.

(4) Lisans Tadili: Kurulu güç artışlarında oluşan yeni kurulu güç değerinin tadil öncesi değer

aralığını aşması halinde, tadil öncesi değer aralığına karşılık gelen yürürlükteki lisans alma

bedeli ile yeni değer aralığına karşılık gelen lisans alma bedeli arasındaki fark kadar, değer

aralığının aşılmadığı hallerde ve diğer tadillerde 1.100 (binyüz)TL (Bu hükmün yerli ve

yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı üretim tesislerine uygulanmasında, hesaplanan lisans

tadil bedelinin % 1’i dikkate alınır. Ancak bu bedel 1.100 (binyüz) TL’den az olamaz.)

45

(5) Lisans Sureti Çıkartma: 110 (yüzon)TL

b) Đletim faaliyeti:

(1) Yıllık lisans bedeli: Đletimi yapılan kWh başına 0,003 (sıfırtambindeüç) Kr.

(2) Lisans tadili: 1.100 (binyüz)TL

(3) Lisans sureti çıkartma: 110 (yüzon)TL

c) Dağıtım faaliyeti:

(1)Lisans alma bedeli:

Bir yılda dağıtımı yapılan enerji miktarı, “D (kWh)”

D ≤ 100 milyon kWh 27.500 (yirmiyedibinbeşyüz)TL

100 milyon kWh < D ≤ 250 milyon kWh 55.000 (ellibeşbin)TL

250 milyon kWh < D ≤ 500 milyon kWh 82.500 (seksenikibinbeşyüz)TL

500 milyon kWh < D ≤ 1 milyar kWh 137.500 (yüzotuzyedibinbeşyüz)TL

1 milyar kWh < D ≤ 5 milyar kWh 275.000 (ikiyüzyetmişbeşbin)TL

5 milyar kWh < D ≤ 10 milyar kWh 550.000 (beşyüzellibin)TL

D>10 milyar kWh 825.000 (sekizyüzyirmibeşbin)TL

(2) Yıllık lisans bedeli: Dağıtımı yapılan kWh başına 0,003 (sıfırtambindeüç) Kr.

(3) Lisans yenileme bedeli: Lisans alma bedelinin %50’si

(4) Lisans tadili: Dağıtım bölgelerinin birleşmesi sonucunda dağıtımı yapılan enerji

miktarının tadil öncesi değer aralığını aşması halinde, tadil öncesi değer aralığına karşılık

gelen yürürlükteki lisans alma bedeli ile yeni değer aralığına karşılık gelen lisans alma bedeli

arasındaki fark kadar, değer aralığının aşılmadığı hallerde ve diğer tadillerde 1.100

(binyüz)TL

(5) Lisans sureti çıkartma: 110 (yüzon)TL

d) Toptan satış faaliyeti:

(1) Lisans alma bedeli: Özel sektör toptan satış şirketleri için 275.000 (ikiyüzyetmişbeşbin)TL

(2) Yıllık lisans bedeli: Toptan satışı yapılan kWh başına 0,003 (sıfırtambindeüç) Kr.

(3) Lisans yenileme bedeli: Lisans alma bedelinin %50’si.

(4) Lisans tadili: 1.100 (binyüz)TL

(5) Lisans sureti çıkartma: 110 (yüzon)TL

e) Perakende satış faaliyeti:

(1) Lisans alma bedeli: Özel sektör perakende satış şirketleri için 220.000

(ikiyüzyirmibin)TL; Perakende satış lisansı başvurusunda bulunan dağıtım lisansı sahibi tüzel

kişiler için, dağıtım faaliyeti lisans alma bedelinin %10’u

(2)Yıllık lisans bedeli: Perakende satışı yapılan kWh başına 0,003 (sıfırtambindeüç) Kr

(3) Lisans yenileme bedeli: Lisans alma bedelinin %50’si

46

(4) Lisans tadili: 1.100 (binyüz)TL

(5) Lisans sureti çıkartma: 110 (yüzon)TL

Madde 2- 29/12/2006 tarihli ve 26391 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak

yürürlüğe giren Organize Sanayi Bölgelerinin Elektrik Piyasası Faaliyetlerine Đlişkin

Yönetmeliğin 6 ncı maddesi uyarınca 2010 yılında uygulanacak olan lisans alma, yıllık lisans,

lisans yenileme, lisans tadili ve lisans sureti çıkartma bedelleri aşağıdaki şekilde

belirlenmiştir.

a) OSB üretim faaliyeti:

Lisans alma bedeli:

Kurulu güç değeri, “P(MW)”

0 < P ≤ 1 MW 1.100 (binyüz)TL

1 < P ≤ 5 MW 2.750 (ikibinyediyüzelli)TL

5 < P ≤ 10 MW 5.500 (beşbinbeşyüz)TL

10 < P ≤ 25 MW 11.000 (onbirbin)TL

25 < P ≤ 50 MW 16.500 (onaltıbinbeşyüz)TL

50 < P ≤ 100 MW 27.500 (yirmiyedibinbeşyüz)TL

100 < P ≤ 250 MW 55.000 (ellibeşbin)TL

250 < P ≤ 500 MW 82.500 (seksenikibinbeşyüz)TL

500 < P ≤ 1000 MW 165.000 (yüzaltmışbeşbin)TL

P > 1000 MW 275.000 (ikiyüzyetmişbeşbin)TL

(2) Yıllık lisans bedeli: Üretimi yapılan kWh başına 0,002 (sıfırtambindeiki) Kr.

(3) Lisans yenileme bedeli: Lisans alma bedelinin %50’si.

(4) Lisans Tadili: Kurulu güç artışlarında oluşan yeni kurulu güç değerinin tadil öncesi değer

aralığını aşması halinde, tadil öncesi değer aralığına karşılık gelen yürürlükteki lisans alma

bedeli ile yeni değer aralığına karşılık gelen lisans alma bedeli arasındaki fark kadar, değer

aralığının aşılmadığı hallerde ve diğer tadillerde 1.100 (binyüz)TL

(5) Lisans Sureti Çıkartma: 110 (yüzon)TL

b) OSB dağıtım faaliyeti:

(1)Lisans alma bedeli:

Bir yılda dağıtımı yapılan/yapılması öngörülen enerji

miktarı, “D (kWh)”

D ≤ 100 milyon kWh 27.500 (yirmiyedibinbeşyüz)TL

100 milyon kWh < D ≤ 250 milyon kWh 55.000 (ellibeşbin)TL

250 milyon kWh < D ≤ 500 milyon kWh 82.500 (seksenikibinbeşyüz)TL

500 milyon kWh < D ≤ 1 milyar kWh 137.500 (yüzotuzyedibinbeşyüz)TL

1 milyar kWh < D ≤ 5 milyar kWh 275.000 (ikiyüzyetmişbeşbin)TL

47

5 milyar kWh < D ≤ 10 milyar kWh 550.000 (beşyüzellibin)TL

D>10 milyar kWh 825.000 (sekizyüzyirmibeşbin)TL

(2) Yıllık lisans bedeli: Dağıtımı yapılan kWh başına 0,003 (sıfırtambindeüç) Kr.

(3) Lisans yenileme bedeli: Lisans alma bedelinin %50’si

(4) Lisans tadili: 1.100 (binyüz)TL

(5) Lisans sureti çıkartma: 110 (yüzon)TL

Madde 3- Bu Karar yayımı tarihinde yürürlüğe girer.

Madde 4- Bu Kararı Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu Başkanı yürütür.

48

12 Kaynak Türüne Göre Yatırım Maliyetleri

Elektrik piyasasında üretim faaliyeti için yapılan lisans başvurularının inceleme ve

değerlendirme sürecinde kullanılacak, kaynak bazındaki toplam birim yatırım tutarı tablosu

Kaynak Türü Toplam Birim Yatırım

Tutarı (YTL/MWm)

Kömür 1.250.000

Doğalgaz / LPG 1.000.000

Fuel Oil / Nafta 1.000.000

Hidro 1.600.000

Rüzgar 2.000.000

Jeotermal 2.100.000

Biyokütle 1.700.000

Biyogaz 1.900.000

Güneş 4.200.000

Diğerleri (Nükleer hariç) 1.400.000

49

13 Kaynakça

• Alternative Energy: Global Public Policy & Regulatory Challenges Fall 2007 by:

Global Markets Institute at Goldman Sachs and Center for Environmental Markets

• Environmental Impacts of Wind-Energy Projects by: Committee on Environmental

Impacts of Wind Energy Projects, National Research Council | National Academies

Pres

• Optimal Control of Wind Energy Systems: Towards a Global Approach (Advances in

Industrial Control) (Advances in Industrial Control) by: Iulian Munteanu, Antoneta

Iuliana Bratcu, Nicolaos-Antonio Cutululis, Emil Ceanga

• Wind Energy Handbook, by: Tony Burton, David Sharpe, Nick Jenkins, Ervin

Bossanyi

• Wind Energy Siting Handbook by: TetraTech (Feb. 2008)

• Wind Energy: Renewable Energy and the Environment by: Robert Foster, James

Witcher, Vaughn Nelson, Majid Ghassemi, Luz Elena Mimbela, Abbas Ghassemi

• Wind EnergyThe Facts: A Guide to the Technology, Economics and Future of Wind

Power (European Wind Energy Associati) by: European Wind Energy Association

(EWEA)

Internet

[1]www.tubitak.gov.tr , Tübitak Web Sitesi

[2] www.windpower.org, Danimarka Rüzgar Enerjisi Birli ği Web sitesi

[3] www.eie.gov.tr, Elektrik Đşleri Etüd Đdaresi

[4] repa.eie.gov.tr, REPA Atlası

[5] www.doe.gov, ABD Enerji Bakanlığı

[6] www.die.gov.tr, Devlet Đstatistik Enstitüsü

[7] www.ttgv.gov.tr, Türk Ticaretini Geliştirme Vakfı

[8] www.yildiz.edu.tr/~tanriov, Doç. Dr. Muğdeşem Tanrıöven, Ders Notları

[9] www.turbin.org, Rüzgar Enerjisi Organizasyon Web Sitesi

[10] http://www.newenergyfinance.com, Enerji Yatırımları ve Maliyetleri Web Sitesi,

[11] http://www.electricitystorage.org, Electricity Storage Association Web Sitesi

50

[12] http://www.elektronikmagazin.com/page.php?id=55, Güney Güngör Makalesi

[13] www.tamisabet.com

[14] http://notoku.com/05-girisim-finansmani/