1“วารสารพฒนาชมชน กรมการพฒนาชมชน กระทรวงมหาดไทย”   

- ปกหนา -

2“วารสารพฒนาชมชน กรมการพฒนาชมชน กระทรวงมหาดไทย”   

 ทรงพล วชยขทคะ

บรรณาธการ

บทความพเศษ 3 แลหนา เหลยวหลง 9 เสนหชมชน 10 กถาพฒนากร 15 หนงวน หนงความคด 17 หวโคง 18 รดวยกนงาน กจ. 20 วาทะเดน 28 ถางทางสรางสรรค 29 กองทนพฒนาบทบาทสตร 31 สาระนาร 32 ภาพกจกรรม 38

บทบรรณาธการ “พบกนวารสารพฒนาชมชน ประจาเดอน

เมษายน – พฤษภาคม ๒๕๕๗ ตอนรบฉบบนดวยบทความพเศษผบรหารกรมการพฒนาชมชน : เปดใจโครงการ OTOP กบสอดนแดนอาทตยอทย (Japan) แลหนา เหลยวหลง...เรยนแลวมาเลา ภาษาเวยดนาม เสนหชมชน นาเสนอเรองเสนหของการสอสารชมชน โดยชมชนเพอชมชน กถาพฒนากร เรอง “ยอดดอยเสยดฟา มาตามฝน”

...หนงวน หนงความคด... ...หวโคง เรองอาชพเสรม... รดวยกนงาน กจ. : การใช “รกษาราชการแทน” กบ “รกษาการในตาแหนง”

วาทะเดน... “การบรหารยทธศาสตรดวยระบบงบประมาณรายจายประจาป” ใน ถากถางทางสรางสรรค... ขาวประชาสมพนธจากกองทนพฒนาบทบาทสตร สาระนาร: Latte Factor”...แลวปดทายดวยภาพกจกรรมกรมการพฒนาชมชน... พบกนใหมฉบบตอไปนะครบ...

 

วารสารพฒนาชมชน

ประจาเดอนเมษายน – พฤษภาคม ๒๕๕๗

ประธานกรรมการอานวยการ นายขวญชย วงศนตกร

ทปรกษา นายพสนต ประทานชวโน

นายมนตร นาคสมบรณ

นายอรรถพร สงหวชย

ผชวยบรรณาธการ นางรกใจ กาญจนะวระ

กองบรรณาธการ นางสาวชณทสรณ โพธปน

นางสาวฉตรประอร นยม

นางสาวเยาวนจ กลนนรกษ

นายสรฤทธ จนสข

นางสาวนวพร พมพา

นางสาวนภาภร บญประสทธ

ฝายภาพ นายพระ คาศรจนทร

นายธนชล คณสวสด

นายจรญศกด เขยวสคนธ

ออกแบบปก นางสาวกฤตยา สวสดเมอง ออกแบบรปเลม/พสจนอกษร นางสาวยอดขวญ วานเครอ

นางสาวเปรมวด มสวสด

นางสาวศรพร พรหมมา

กองประชาสมพนธ กรมการพฒนาชมชน กระทรวงมหาดไทย ศนยราชการเฉลมพระเกยรตฯ

อาคารรฐประศาสนภกด ชน 5 ถนนแจงวฒนะ เขตหลกส กรงเทพฯ 10210

โทร. 0 2141 6271, 0 2141 6328 โทรสาร 0 2143 8922

บทความหรอขอเขยนในวารสารพฒนาชมชนเปนความเหนสวนบคคล กองบรรณาธการไมจาเปนตองเหนดวย

และไมผกพนกบกรมการพฒนาชมชนแตอยางใด

“ชมชนเขมแขง เศรษฐกจฐานรากมนคง”กรมการพฒนาชมชน กระทรวงมหาดไทย

3“วารสารพฒนาชมชน กรมการพฒนาชมชน กระทรวงมหาดไทย”   

“เปดใจโครงการ OTOP กบสอดนแดนอาทตยอทย (Japan)”

“กระแสนยมไทย คนไทยตองใชของไทย”

…การสรางสนคาทางวฒนธรรม และ ภม ปญญาท อ งถ น เพ อ ด ง ด ดชาว ต า งชาต ใ ห ส น ใ จ ใ น อ า ห า ร ไ ท ย ว ฒ น ธ ร ร ม ไ ท ย เสอผาไทย นเปนเปาหมายของเราทจะดาเนนการตอไป...”

“...โครงการ OTOP ของเรา ไดดาเนนการมา 11 ปกวา นบตงแตป 2544 ซงครบหนงทศวรรษแลว ทางรฐบาลไทยไดพยายามแกปญหาความยากจน ตองการเพมรายได ลดรายจาย และขยายโอกาส ในการทา

มาหากนของพนองประชาชนโดยเฉพาะคนในชนบท” โดยอาศยภมปญญาของพนองทตอยอดจากผลตภณฑ

ทางการเกษตรในทองถน ซงรฐบาลในสมยนนกไดนาเสนอแนวทางจากโครงการ OVOP (One Village One

Product) ของประเทศญปนมาเปนตนแบบ และไดเชญผวาเมองโออตะ คณโมรฮโกะ ฮรามทซ มาบรรยาย

เพอคาดการณใหกบประเทศไทย จากนนกดาเนนการจดระบบระเบยบทางกฎหมายวาดวยการบรหารจดการ

สนคา OTOP เปนระเบยบสานกนายกรฐมนตร กาหนดรปแบบการบรหารสงเสรมการคาขายสนคา OTOP

ใหกบประชาชน โดยเรมตนจากการลงทะเบยนจากผทมสนคาภมปญญาในทองถนในตาบล เรมตนตงแตป

2545 ตอนนนกมประมาณ 5,000 ผประกอบการ/สนคา แบงผลตภณฑเปน 5 ประเภท เปน อาหาร เครองดม

ผาและเครองแตงกาย ของใช ของตกแตง ของทระลก และสมนไพรทไมใชอาหาร ใน 5 ประเภทน

เรากดาเนนการและกาหนดรปแบบการบรหาร การบรณาการ กระทรวง ทบวง กรม ทเกยวของใน 6 กระทรวง

จดเรมตนของโครงการ OTOP มความเปนมาอยางไร?

อธบดกรมการพฒนาชมชน (นายขวญชย วงศนตกร) ใหสมภาษณประเดนเกยวกบโครงการจดตงศนยแสดง จาหนายและกระจายสนคา OTOP ใตทางดวนกรงเทพฯ กบหนงสอพมพ Nishinippon Shimbun ประเทศญปน

เมอวนพฤหสบดท ๒๗ มนาคม ๒๕๕๗ ณ หองปฏบตงานอธบดฯ

4“วารสารพฒนาชมชน กรมการพฒนาชมชน กระทรวงมหาดไทย”   

โดยมกระทรวงพาณชยทาเรองการตลาด อตสาหกรรมทาเรองการขยายกาลงการผลต ทองเทยวกทาเรองของ

หมบาน แหลงบงชทางภมปญญา กระทรวงมหาดไทยกมหนาทรวบรวมจดทะเบยนผประกอบการทงหมด

แลวนาสนคาไปพฒนา โดยกาหนดเปนระดบ 1-5 ดาว กระทรวงสาธารณสขดเรองมาตรฐานของสนคา

วาตองปลอดภยตอชวตและสงแวดลอม”  

 

 

ตลอดระยะเวลา 10 ป ทผานมา เรามการประเมนผล

เมอป 2556 พบวามสนคา 70,000 กวาผลตภณฑท

ลงทะเบยน OTOP มยอดจาหนายตอนน กวา

91,000 ลานบาท จากยอดจาหนายเดม 4,500 ลาน

บาท ถ อ เปนการก า วกระ โดดถ ง 2 0 เท าต ว

แตกยงพบปญหา ทผานมาของโครงการ OTOP

ปญหาแรก คอ เรองการควบคมสนคาทงคณภาพ

และปรมาณทยงไมสมาเสมอ เพราะเวลามการสงสนคาเยอะๆ ทาใหเขาไมได ปญหาทสอง คอ เรองชองทาง

การจดจาหนายไมเพยงพอ ผลตไดกไมรจะเอาไปขายทไหน สวนใหญจะเปนสนคาชนบทกจะขายกนอยแคนน

โอกาสทจะแพรหลายกยาก ซงกเปนปญหาอยางหนงทเปนความพยายาม โดยการหาชองทางในการจด

จาหนายใหมากขน นาไปขนหางสรรพสนคามากขน เขาสนามบน รานสะดวกซอใหมากขน และปญหาทสาม

คอ เรองการขาดแหลงเงนทนสนบสนนในการขยายกจการ เนองจากผผลต OTOP จะเปนคนทไมมเงนทน

มากมาย เขาไมถงระบบธนาคาร สถาบนการเงน 

สาหรบปญหา 3 ประเดนน เรากไดกาหนดแนวทางแกไขไวแลวในทศวรรตท 2 โดยปญหาทหนง

เรองการควบคมสนคาทงคณภาพและปรมาณ เรากนาแบบอยางจากประเทศญปนกคอให 1 จงหวด

ตอ 1 มหาวทยาลยทอยในภมภาคนน จดหลกสตรในการพฒนาคณภาพผลตภณฑของผประกอบการ OTOP

ทาแผนธรกจ ใชนวตกรรมปรบปรงคณภาพสนคาใหมมาตรฐาน เปนทตองการของประชาชนมากขน โดยนา

องคความรจากมหาวทยาลยเขาไปชวยเหลอสนบสนน เพอเปนการเพมองคความรใหแกผประกอบการ OTOP

ปญหาทสอง คอ เรองชองทางการจดจาหนาย เราแบงหนาทกนอยางชดเจน โดยใหกระทรวงพาณชย

กบกระทรวงการตางประเทศนาสนคา OTOP สงออกตางประเทศใหไดอยางนอยปหนง 1,200 ผลตภณฑ

ความคดเกยวกบเรอง OTOP ทเปดใตทางดวนทง 3 แหง?

5“วารสารพฒนาชมชน กรมการพฒนาชมชน กระทรวงมหาดไทย”   

ภายใตบรบท ครวไทยสครวโลก สปาไทยสปาโลก อกทางหน งคอเนนนาสนคาวางจาหนายตาม

หางสรรพสนคาใหมากทสด จาหนายตามรานสะดวกซอใหมากทสด และกเพมชองทางการจดจาหนายในเขต

เมองใหญ ๆ เชน กรงเทพฯ ภเกต หาดใหญ เชยงใหม ใหมสนคาโอทอปขายทงป ตลอดจนโครงการทเปดใต

ทางดวนฯ กไดรวมมอกบการทางพเศษแหงประเทศไทย ไดยกพนทใตทางดวนใหเราปรบปรงเปนสถานท

จาหนายสนคาโอทอปใหชาวบานและคนชนบทไดนาผลตภณฑ OTOP หมนเวยนกนเขามาจาหนาย

ซงไดฤกษเปดโครงการจดตงศนยแสดง จาหนาย และกระจายสนคา OTOP บรเวณใตทางดวน

ในกรงเทพมหานคร จานวน 3 แหง คอ ใตทางดวนรามอนทรา-เพลนจต-สลม อยางเปนทางการเรยบรอยแลว

ปญหาทสาม เรองเงนทนสนบสนน เราได ทา MOU กบธนาคารของรฐ เชน ออมสน กรงไทย ธ.ก.ส

เพอรองรบและสนบสนนการขยายตวของโอทอปในแตละจงหวด อาเภอ พรอมชวยเหลอสนบสนนใหเงนทน

ในการกยมเพอไปขยายผลตภณฑโอทอปใหมากขน เพราะผประกอบการจะตองผลตสนคาจาหนายทงปใหได

ไมใชผลตเพอจาหนายแคเฉพาะชวงฤดกาล 

 

สนคา OTOP ทยงขาดคณภาพนนอาจเปนเพราะเพงจะเรมเขามา ซงเขาตองมาผานกระบวนการใน

การพฒนา โดยเราตงเปาไว 5 แนวทาง 1. สนคา OTOP จะตองมนวตกรรม (Innovation) 2. สนคา OTOP

จะตองมการบอกเลาประวตของสนคาเพอสบสานถงภมปญญาทองถน (Story to tell) 3. สนคา OTOP จะตอง

มการวจยและพฒนาเพอจะบอกถงคณคาของสนคา (R & D) 4. สนคา OTOP จะตองมความโดเดน

ไมเหมอนใคร (Positioning) และ 5. สนคาตองมการทาการตลาด (Marketing) มวธการสงเสรมการขายใหได

มากๆ ขายเปนกลมมากๆ ไมอยางนนกเพมยอดขายไมได และตองเพมมลคาของสนคาตลอดเวลา

 

 

เราใหเขานาผลตภณฑทเขากระบวนการองคความรกอนทงหมด ประเดนแรกสนคาจะตองผาน

มาตรฐาน อาท มาตรฐานอาหารและยา มาตรฐานผลตภณฑชมชน มาตรฐาน Clean food Good test 

มาตรฐานผลตภณฑทางการเกษตร เพราะวาผลตภณฑทจะเปนสนคา OTOP ไดนนกตองผานมาตรฐาน และ

ตองมความพรอมพอสมควร เมอไดมาตรฐานแลวถงจะเขากระบวนการเพมคณคาทางผลตภณฑ เชน มา

เปนความคดทดและนาสนบสนนมากแตในทางกลบกนทมหลายคนบอกวาสนคา OTOP มมาก

ซงมทงคณภาพดและไมด สวนสาหรบกลมททาแลวคณภาพไมคอยด พวกเขากลาบากใชไหม?

ในหมบานทเทคโนโลยยงไมพฒนา ภมปญญาทเขาทาเองกอาจจะรสกลาบาก และทการพฒนายงไปไมถง ทานมแนวทางอยางไร?

6“วารสารพฒนาชมชน กรมการพฒนาชมชน กระทรวงมหาดไทย”   

เรยนรการทาแผนธรกจ การตงราคา การบรรจหบหอ การมาฝกทดลองขายในภมภาคในงานใหญๆในระดบ

จงหวด จงตองมกระบวนการในการพฒนา เดยวนไมยากแลว เขามกลมในการบรหาร OTOP ดวยกนเอง

ในแตละจงหวด แตละอาเภอ เปนเครอขายในการแลกเปลยนเรยนรซงกนและกน 

เมอ 10 ปทแลวอาจจะลาบาก แตปจจบนนไมลาบากแลว เพราะวาลกหลานของเขาเปนคนรนใหม

สมยใหม สามารถสอสารทางเทคโนโลย ทางอนเตอรเนต ทางสอ IT ไดหมดแลว อะไรทดทหนงกจะเหนกนได

ทกท และเขาสามารถดรปแบบจากตางประเทศได อกทงยงมมหาวทยาลยแตละจงหวดคอยเปนพเลยง

ชวยเหลออยจงไมนาเปนหวง

 

 

เราไมมหางสรรพสนคาท วาดวย OTOP โดยตรง

เ น อ ง จ า ก ศ ก ย ภ า พ ข อ ง ผ ผ ล ต ส น ค า OTOP

ไมสามารถทาอยางนนได สงททาไดกคอเอาไปฝากหางตางๆ

ขาย หรอกปหนงอาจจะมงานททางราชการจดให 3 ครง เชน

งาน OTOP CITY งาน OTOP MIDYEAR และงาน OTOP ศล

ปาชพ ซงจะเชญผประกอบการมากวา 4,000 รายมาขาย

พรอมๆกน เปน OTOP อยางเดยว แตกเปนชวงเวลาสนๆ 9-10

วน ยงไมมใครทมาลงทนเปดราน OTOP โดยเฉพาะ แตตอนน

มโครงการจดตงศนยแสดง จาหนาย และกระจายสนคา OTOP

บรเวณใตทางดวน 3 แหง คอ ใตทางดวนรามอนทรา-เพลนจต-

สลม มสนคา OTOP โดยเฉพาะ ซงมผประกอบการสนคา

OTOP ประมาน 400 รานคา ผลดเปลยนหมนเวยนกนมา

จาหนายทใตทางดวน โดยนาผลตภณฑ OTOP ทมคณภาพ

3-5 ดาว มาจดแสดงและจาหนาย สาหรบศนยฯ OTOP

ใตทางดวนเพลนจตจดทาในรปแบบ “OTOP THE GALLERY”

เนนกลมเปาหมาย คอ นกธรกจ นกทองเทยว ชาวตางชาต พนกงานบรเวณเพลนจต ปทมวน สขมวท

เนนสนคาประเภทของทระลก สนคาหตถกรรมทมชอเสยงของแตละภาค ศนยฯ OTOP ใตทางดวนสลม

ในฐานะทเปนคนตางชาต และตองการจะศกษาเกยวกบเรองผลตภณฑ OTOP แตวา…

เวลาจะไปด OTOP จะหายากมากเลย จะไปดทไหน?

7“วารสารพฒนาชมชน กรมการพฒนาชมชน กระทรวงมหาดไทย”   

ดาเนนการในรปแบบ “ THE WALKING STREET ” มการจดคหาสาหรบการจดแสดง และจาหนายประเภท

สนคาตางๆ จานวน 100 คหา เนนกลมเปาหมาย คอ นกธรกจ นกทองเทยว ชาวตางชาต พนกงานบรษท

บรเวณสลม สรวงศ สาธร บางรก และศนยฯ OTOP ใตทางดวนรามอนทรา ดาเนนการในรปแบบ “The

Avenue” มการจดคหาสาหรบจดแสดง และจาหนายสนคา OTOP ประเภทตางๆจานวน 100 คหา รวมทง

รถเขน คออส จานวน 40 ชด และรานอาหาร OTOP ชวนชม จานวน 60 รานคา เนนกลมเปาหมายครอบครว

และประชาชนในเขตบางเขน ลาดพราว รามอนทรา วชรพล สายไหม มนบร โดยเปดจาหนายทกวนระหวาง

เวลา 10.00-22.00 น. นอกจากนนหนวยงานทเกยวของยงไดรวมสนบสนนการดาเนนงานศนยแสดงจาหนาย

และกระจายสนคาบรเวณใตทางดวนในกรงเทพมหานคร ทงภาครฐและเอกชน ไดแก การทางพเศษแหง

ประเทศไทย การไฟฟานครหลวง การประปานครหลวง กรงเทพมหานคร และเจาหนาทตารวจ รวมทงเครอขาย

ผประกอบการ OTOP ทกประเภทผลตภณฑ และทสนามบนกมสนคา OTOP แตเปนจดกระจายสนคาเลกๆ

ซงสนคาอาจจะยงมนอย ซงทกสนามบนตอนนมหมดแลว เชน สนามบนจงหวดภเกต สนามบนจงหวดกระบ

สนามบนจงหวดเชยงใหม สนามบนจงหวดอดรธาน สนามบนสวรรณภม สนามบนดอนเมอง  

 

 

ใชครบ...เพราะวาเราควบคมคณภาพ จะเปนสนคา OTOP ไดนนตองมมาตรฐาน โดยมหนวยงาน

คอยตรวจสอบเรองมาตรฐาน และการเปดพนทแลนดมารคสนคา OTOP เปนการเปดโอกาสใหสนคาทผลต

จากภมปญญาจรง ทาจากชาวบานจรง ใชทรพยากรในทองถนจรง ไมไดใชเครองจกร ถาใชเครองจกรกจะเปน

SME ไมใช OTOP 

 

 

ใน 1 ป ทางรฐบาลจะมงบสนบสนนประมาณ 2,000 กวาลานบาท แตงบประมาณจานวนนใชบรหาร

รวมกนทง 6 กระทรวง จาก 7 - 8 กรม ทงกระทรวงพานชย กระทรวงอตสาหรรม และกระทรวงมหาดไทย

 

แลนดมารค ของ OTOP ไดรบความเชอถออยางมากใชไหม?

รฐบาลมงบสนบสนนอยางไร?

8“วารสารพฒนาชมชน กรมการพฒนาชมชน กระทรวงมหาดไทย”   

 

 

สาหรบชาวบานทไดรบการสนบสนน เขากชอบใจ คอพอเขาจาหนายสนคาได กชวยใหระบบเศรษฐกจ

ฐานรากเดนตอไปได ซงแตเดมอาชพของเขาคอเปนเกษตรกร และเมอเขาพฒนาผลผลตทางการเกษตรมา

เปนสนคาOTOP กสามารถเพมมลคาได คณภาพชวตเขากไมตองเสยงรอแตนาฝนทจะผลตสนคาเกษตรอยาง

เดยว ชาวบานกเรมคาขายเปน มโอกาส มรายไดเพมมากขนจากสนคาทางการเกษตร แลวนาเงนเหลานมา

สงเสยใหลกหลานไดเรยนหนงสอ มาพฒนาคณภาพชวต มทอยอาศยทดขนมยารกษาโรค มเสอผาททนสมย

มพาหนะใชในการทามาหากน มรายไดด มอาหารทถกสขลกษณะ ถอเปนเศรษฐกจฐานรากทแทจรง 

 

 

ใชๆ เพราะวาคนสมยกอนกไดแคทานา ทาไร เดยวนกมการจกสานขาย ทอผาขาย แปรรปขาวทาเปน

ขาวไรซเบอร ทานายาสระผมขาย ขายของไดทกอยาง ผลไมกนามาแกะสลกขาย แปรรปไดทกอยางเปนอาชพ

เปนรายได  

และเปาหมายสดทายทกรมการพฒนาชมชนอยากจะพฒนาผลตภณฑโอทอป กคอในป 58 เราเปด

AEC เราทาพนธะสญญากบรฐบาลไว วาจะทายอดขายของ OTOP ใหได 100,000 ลานบาท ประเดนทสอง

เราจะสรางกระแสนยมไทยใหคนไทยใชของไทย แลวเราจะสรางสนคาทางวฒนธรรม และภมปญญาทองถน

เพอขายกบชาวตางชาต เชนอาหารไทย วฒนธรรมไทย เสอผาแบบไทย นเปนเปาหมายของกรมการพฒนา

ชมชนทจะดาเนนการ

เรยบเรยงโดย : กองประชาสมพนธ

สงนทาใหชาวบานสามารถทาการคาขายเปนใชไหม?

ชาวบานทเขาไดรบการสนบสนน เขาสะทอนอยางไร?

9“วารสารพฒนาชมชน กรมการพฒนาชมชน กระทรวงมหาดไทย”   

“ราชการ

 

  

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

โดย...กระทอมนอย ๔ ป.

เรยนแลวมาเลา : ภาษาเวยดนาม (ตอนท ๓)

10“วารสารพฒนาชมชน กรมการพฒนาชมชน กระทรวงมหาดไทย”   

 

เสนหของการสอสารชมชน โดยชมชน เพอชมชน เมอป พ.ศ. 2526 องคการสหประชาชาตไดประกาศใหเปนปการสอสารโลก ทงนเพอใหแตละประเทศ

ไดพจารณาและตรวจสอบอยางลกซงถงระบบการสอสารในประเทศของตนในทกระดบ เพอจะไดทาการ

ปรบปรงแกไขใหสอดคลองกบสภาพแวดลอมและความตองการของตนในอนทจะใชการสอสารเพอประโยชน

ในการพฒนาประเทศและสงคมโดยสวนรวม ซงในโอกาสเดยวกนนนเอง พระบาทสมเดจพระเจาอยหวฯ

รชกาลท 9 ไดพระราชทานพระบรมราโชวาท ความตอนหนงวา (คณะนเทศศาสตร จฬาฯ:2526)

“การสอสารเปนปจจยสาคญอยางหนงในการพฒนาสรางสรรคความเจรญกาวหนา

รวมทงรกษาความมนคงและปลอดภยของประเทศ ซงในสมยปจจบน สถานการณของ

โลกเปลยนแปลงอยทกขณะ การตดตอสอสารทรวดเรวทนตอเหตการณ ยอมมความ

สาคญมากเปนพเศษ ทกฝายและทกหนวยงานทเกยวของกบการสอสารของประเทศ

จงควรไดรวมมอกนดาเนนงานและประสานผลงานกนอยางใกลชดและสอดคลอง

สาคญทสดควรจะไดพยายามคนควาวชาการอนทนสมยใหลกซงและกวางขวาง แลว

พจารณาเลอกเฟนสวนทดมประสทธภาพแนนอนมาปรบปรงใชดวยความฉลาดรเรมให

พอเหมาะพอสมกบฐานะและสภาพบานเมองของเรา เพอใหกจการสอสารของชาตม

โอกาสไดพฒนาอยางเตมท และสามารถอานวยประโยชนแกการสรางเสรมเศรษฐกจ

สงคม ตลอดจนเสถยรภาพของบานเมองไดอยางสมบรณแทจรง”

ในกระบวนการพฒนาใดๆ กตามจาเปนตองมการตดตอสอสารเพอแจงขาวสารทเปนประโยชนตอ

สมาชก เพราะการสอสารเปนเครองมอทมความสาคญเปนอยางมากในการดาเนนงานพฒนาชมชนทกสาขา การ

สอสารทดยอมทาใหงานพฒนาชมชนบรรลไดอยางรวดเรวและมประสทธภาพ และเปนวธการทจะใหขอมล

ขาวสารทเปนประโยชนกอใหเกดความรความเขาใจสรางทศนคตใหมๆ โนมนาวใหสมาชกในชมชนเกดการ

เปลยนแปลงพฤตกรรมอนจะนาไปสปฏบตการในชมชน เพอการแกไขปญหาและพฒนาชวตความเปนอยของ

ชาวบานและชมชนใหดขน (คมสน หตะแพทย : 2535)

11“วารสารพฒนาชมชน กรมการพฒนาชมชน กระทรวงมหาดไทย”   

มาเรมตนทาความรจกกบเครองมอสาคญในการพฒนาชมชนกน...สกนด

เสนหชมชนฉบบนหลบหลกบรรยากาศรอนระอทงอากาศและความรอนแรงของบานเมอง ดวยแนว

เขยนเชงวชาการนดๆ วากนไปพอใหทราบโดยสงเขปถงความสาคญของ “ประเดนการสอสารเปนเครองมอ

ของการพฒนา”(ไดอยางไร?) เพราะในทกกจกรรมขนตอนตางๆ ลวนแลวแตใชการสอสารเปนเครองมอใน

การเชอมโยงชมชนเขาไวดวยกนซงในทนสามารถจาแนกกจกรรมพฒนาชมชนทสอดคลองกบปญหาและความ

ตองการของสมาชกในชมชนไดดงน (กรมการพฒนาชมชน : 2550)

1. กจกรรมททาใหประชาชนมคณภาพชวตทด มความสข

2. กจกรรมททาใหชมชนมภมคมกนทางสงคม

3.กจกรรมททาใหชมชนมความมนคงทางเศรษฐกจ

มาถงบรรทดนคณผอานทเปนนกพฒนาชมชนคงวตก-กงวล หรอไมกพาลเครยดไปเลยเมอนกถง “การ

สอสาร” ดวยคดวาคงจะตองมงบประมาณมากมายหรอปลาว? ถงจะทาได แต....ปลาวเลยคะ สอและสารทเรา

กาลงกลาวถงกนอยในขณะนกคอสอเลกๆ ทมอยในชมชนสามารถจบตองได เสยคาใชจายนอย และ-หรอ อาจ

ไมมคาใชจายเลยกเปนได (หากเรารจกวธการนาไปใชอยางถกตอง) ดงทผลการวจยของ รองศาสตราจารยดร.

กาญจนา แกวเทพ (2552) อาจารยนกวชาการดานการสอสารเพอการพฒนาพบวา “สอยงมขนาดเลกและอยใน

อานาจรศมการใชของชมชน เชน สอบคคล สอพนบาน สอเฉพาะกจ กยงมคณปการตอการพฒนาชมชน อน

เปนทวงทานองแบบ เลกนนงาม จวแตแจว (Small is beautiful)” ในขณะทสอเลกๆ เหลานแสดงบทบาทในการ

พฒนาอยางไดผลด หากแตในแวดวงของการพฒนายงมการใหความรถงวธการใชสอเหลานอยางจากด มการนา

สอเลกๆ ไปใชอยเพยงไมกประเภท จงทาใหวธการใชพลอยคบแคบไปดวย

หากเราเปดใจใหกวางเพอทาความรจกกบคาวา “สอ” อยางแทจรงจะพบวาสอเลกๆ ทนาสนใจในการ

นามาใชในงานพฒนานนมจานวนมากมายอยางไมนาเชอ เรยกวาไมวาจะเปนอะไร กสามารถแปลงรางเปนสอ

ไดทงสนถาเรา (นกพฒนาชมชน) รจกวธการเสก

แตอยางไรกตามกอนทเราจะไปทาความรจกใหถองแทถงคาวา “การสอสารชมชน” หรอ “สอชมชน”

นน สงทนกพฒนาควรจะคานงถงเปนอนดบแรกคอ สอชมชนควรเปนสอทมอยในชมชนจรงๆ ใชงานจรงอยาง

ทควรจะเปน ไมใชสอชมชนทมอยแตในตาราทเขยนกนไว หากเขาใจไดเชนนจะทาใหงานพฒนาของทานขยบ

เขาใกลความสาเรจมากยงขน สอชมชน...สอทมอย และใชจรงในชมชน

12“วารสารพฒนาชมชน กรมการพฒนาชมชน กระทรวงมหาดไทย”   

เกรนกนมาเสยยดยาว มารจกกนเสยทกบสอเลกๆ ซงเปนสอของชมชน โดยชมชน เพอชมชน หรออาจ

กลาวไดวาเปนสอแบบประชาธปไตยตวจรงเสยงจรง และในทนผเขยนแบงประเภทของสอชมชนออกเปน 4

ประเภทตามมาตรฐานของทกชมชนทเราทกคนสามารถมองเหนและสมผสสอเหลานไดจรง ดงน

1.สอบคคล

สอบคคลมวธการใชหลายชองทาง อาท การพดคย บอกตอแบบปากตอปาก, แบบผานโทรศพทมอถอ,

หรอผานหอกระจายขาวในชมชนทมอยทกชมชน ผานการจดกลม หรอการจดประชาคม และสดทายคอผานสอ

เฉพาะกจอยางเอกสาร หรอจดหมายขาวดวยวฒนธรรมการสอสารของสมาชกในชมชนชนบทมกคนเคยกบการ

สอสารดวยปากมากกวาการสอสารดวยวธการอนๆ

สอบคคลกบการเดนทางไปหาเยยมเยยนกนโดยมวตถประสงคเพอสงขาวสารตอกนเปนวธการทบง

บอกถงวฒนธรรมอนดทกอใหเกดความรก ความผกพน มความเปนกนเองของชมชนชนบทสงผลทาใหเกด

ความรสกเปนพวกเดยวกน นามาซงการมสวนรวมในกจกรรมตางๆ ของชมชนเปนอยางด

สอบคคลเปนสอทไดชอวาทรงอทธพลมคณภาพและประสทธภาพมากทสด “แต” ขอควรระวงทเกด

จากการเลอกใชสอชนดนคอ “คณภาพของผสงสาร” ทอาจจะทาใหการบอกตอขาวสารไมสมบรณ ขาวสารตก

หลน บางครงกมการเพมขอความเขาไป ทาใหเกดการเขาใจความหมายของสารผดไปจากเดม

ดงนนการเลอกใชสอบคคลใหถก จงมความสาคญและจาเปนอยางมากตอการดาเนนงาน สอบคคลจง

ควรเปนผทเชอถอได เปนผทสมาชกในชมชนมความรก มความศรทธา และใหความเคารพ ซงคณสมบตเหลาน

สงผลตอความเชอมน การยอมรบ ความเขาใจ ทงจากบคคลและหนวยงานภาคเครอขายทงภายในและ

ภายนอกชมชน(นภทร ภทรธรเอก : 2557)

2. สอประเพณพนบาน

สอประเพณพนบานเปนสอทมอยในทกชมชน ทกภมภาคทวประเทศไทยเปนสอทเกดขนมาพรอมกบ

มนษย โดยการสบทอดมาจากบรรพบรษรนกอนๆ จนมาถงลกหลานรนปจจบน เปนสอทมความใกลชดผรบ

สารซงเปนสมาชกในชมชน อาท การละเลนรองราทาเพลงอยางเพลงฉอย หรอลาตด หนงตะลง การทาขวญนาค

การบวชการไปมาลาไหว การยมแยมทกทายโอภาปราศรย (เกศน จฑาวจตร : 2542)ในปจจบนสอชนดนนบวา

เปนสอทมประสทธภาพ มความนาเชอถอ มความสาคญตองานพฒนาในเชงสรางสรรคเปนอยางยง และเมอ

กลาวถงสอพนบานเรามกจะนกถงแตในแงมมของการอนรกษไวเทานน แตกลบไมมการทบทวนหรอตรวจสอบ

วาเราจะอนรกษหรอนามาใชประโยชนเพอการพฒนาชมชนทองถนอยางจรงจงไดอยางไร? ทงทบทบาทของสอ

พนบานกอใหเกดประโยชนอยางมากมายตองานพฒนาชมชน อาท(ศรปาน รตตกาลชลากร : 2537)

13“วารสารพฒนาชมชน กรมการพฒนาชมชน กระทรวงมหาดไทย”   

-บทบาทในการเสรมสรางความมนคงทางดานจตใจ และรกษาความสมพนธทางเครอญาตภายในชมชน

-บทบาทในการสรางความสามคคภายในกลม ทาใหเกดความภาคภมใจในชมชนและชาต

-บทบาทในการอบรมสงสอนดานคณธรรม จรยธรรม คานยมความประพฤตใหแกบคคล

-บทบาทในการสงเสรมใหเกดการทองเทยวเรยนรวถชวตของแตละชมชน อนนามาซงการแลกเปลยน

ทางวฒนธรรมและรายไดเขามายงชมชน

3. สอหอกระจายขาว

หอกระจายขาวเปนสอทางเสยงทมประสทธภาพมากทสดชนดหนง มอยในชมชนเกอบทกแหงทว

ประเทศ เปนสอทสมาชกในชมชนใชกนเองภายในหมบาน ซงทงผสงสารและผรบสารตางกเปนสมาชกใน

ชมชนเดยวกนมอปสรรคและปญหาในการดาเนนชวตใกลเคยงกน อยในสงคมและวฒนธรรมเดยวกน ม

ความคนเคยกน ซงถอเปนคณสมบตทสาคญประการหนงของการสอสารทมประสทธภาพ ดงนนการสอสาร

ดวยหอกระจายขาวจงเปนการสอสารกบคนเฉพาะกลมทสามารถกาหนด เพศ อาย อาชพ ระดบการศกษา ฯ ได

และดวยลกษณะดงทกลาวมาหอกระจายขาวจงถอเปนเครองมอทจะใชสอสารเพอตอบสนองความตองการ

ภายในชมชนในดานการใหขอมลขาวสารไดมากทสดสอหนง (ดวงพร คานนวฒน: 2547)

ขอดของสอหอกระจายขาวคอสะดวกเพราะเปนสอชมชนทมประจาอยทกหมบาน เสยเวลาและ

คาใชจายนอย สามารถรบทราบขอมลขาวสารไดอยางสมาเสมอเปนประจาตามวนเวลาทไดกาหนดไว ขอเสย

คอไดยนไมชดทกบาน บานหลงไหนอยใกลกไดยนชดเจน บานหลงไหนอยไกลจากจดทตดตงลาโพงออกไปก

ไดยนไมชด รวมทงคณภาพของหอกระจายขาวทตดตงไมดพอทาใหบางครงขอมลขาวสารทออกมาทางหอ

กระจายขาวเกดความไมชดเจน (นภทรภทรธรเอก : 2557)

4. สอเฉพาะกจ

การแจงขาวสารผานสอเฉพาะกจ ประเภทสอสงพมพ เชน เอกสารแจง หรอจดหมายขาว เปนวธการ

หลกวธหนงทถกนามาใชเพอสอสารกบกลมเปาหมาย และมคาใชจายถกไมจาเปนตองใชงบประมาณมาก

กระบวนการผลตและวธใชกไมยงยากซบซอน ทสาคญเมอสอสงพมพถกกระจายสงไปยงกลมเปาหมายแลวจะ

ยงคงอยกบผรบสอทาใหหยบมาอานไดโดยไมมขอจากดเรองของเวลาและสถานท เนอหาควรมความกระชบ

ชดเจน และไมยาวนก มการจดวางรปแบบใหนาสนใจ เชนการใชส หรอขนาดตวอกษร ทสาคญทสดมการ

แจกจายใหทวถงและตรงกบกลมเปาหมาย

ในการนาสอสงพมพมาใชกควรไดพจารณาถงปจจยอนประกอบดวยเหตวาทกษะในการอาน-เขยนของ

สมาชกในชมชนนนมกมขอจากด แตทงนจากผลการวจยของฝายเผยแพรและสอสาร และฝายโภชนาการ

14“วารสารพฒนาชมชน กรมการพฒนาชมชน กระทรวงมหาดไทย”   

สถาบนวจยโภชนาการ มหาวทยาลยมหดล กลบพบวา การสงเอกสารประเภทจดหมายขาวนนไดผลดเกนคาด

เพราะถงแมผรบจะอานหนงสอไมคลองนก แตกสามารถนาไปใหผทใกลชดอยางคนในครอบครว เชน ลก

หลานหรอเพอนบานชวยอานใหฟงได และนอกจากน บางทานทอานหนงสอไมคลองทาใหเกดการฝกอานไป

ในตว เปนการฝกทกษะทางดานการอานพรอมกบไดรบความรไปดวย

เอกสารแจง หรอจดหมายขาวนเจาหนาทอาจเปนผนาสงดวยตนเอง หรอดเบองตนวาอยใกลบานใครก

ฝากตอกนไป ในอดตอาจมการฝากททาการไปรษณยนาไปสงตามหมบาน แตเอกสารแจงขาวสารไมถงผรบท

เปนสมาชก และถงลาชาไปมากในบางครงเกดการตกหลน เกดฝนตกหลนระหวางทางทไปรษณยนาไปสงทา

ใหเอกสารทเปนจดหมายขาว หรอเอกสารแจงขาวสารเกดความเสยหาย (นภทรภทรธรเอก : 2557)

เปนยงงยบางคะกบคอลมนเสนหชมชนฉบบน บางทานเขาใจ บางทานอาจยง งงๆ อยบาง หวงเปน

อยางยงวาคอลมนเสนหชมชนฉบบนจะจดประกายในการคนหาถงวธการในการใชเครองมอสาคญเพอการ

พฒนาชมคอ “การสอสาร” เพมเตม ซงจะเกดประโยชนตอคณผอานทกทานทโดยมากเปนนกพฒนาชมชนไม

มากกนอยอกทงการสอสารคอหนงในสเสาแหงกระบวนการพฒนาชมชน ดงคากลาวของ ดร.นรนดร จงวฒ

เวศย อดตอธบดกรมการพฒนาชมชน(กรมการพฒนาชมชน : 2550) ทกลาววา พฒนากรจาเปนตองสรางเสา

ขนมาเพอคาจนกระบวนการพฒนาใหคงอย เรมตงแตการสรางความสมพนธทด และการรวมกนกาหนดปญหา

ความตองการของสมาชกในชมชน, การตดตอสอสารเพอทาความเขาใจกน มการแลกเปลยนเรยนรซงกนและ

กนภายใตบรรยากาศทดแหงการมสวนรวมของสมาชกในชมชนเพอกาหนดทศทางชวตของตนเอง

แลวพบกนตอฉบบหนาคะ...

 

 

 

 

 

 

 

 

 

ขอขอบคณแหลงทมา ... ☺กรมการพฒนาชมชน กระทรวงมหาดไทย. (2550). กถาพฒนากร. กรงเทพฯ : บรษทราไทยเพรส จากด. ☺กาญจนา แกวเทพ. (2552). สอเลกๆ ทนาใชในงานพฒนา. โครงการเมธวจยอาวโสฝายวชาการ. สานกงานกองทนสนบสนนงานวจย. กรงเทพฯ : ภาพพมพ. ☺เกศน จฑาวจตร. (2542). การสอสารเพอการพฒนาทองถน. พมพครงท 2. นครปฐม. สถาบนราชภฏนครปฐม. ☺คมสน หตะแพทย. (2535). การสอสารเพองานพมนาชมชน. สถาบนวจยโภชนาการ มหาวทยาลยมหดล. นครปฐม : สยามศลปการพมพ. ☺จฬาลงกรณ,มหาวทยาลย คณะนเทศศาสตร. ววฒนาการสอมวลชนไทย. กรงเทพฯ : พทธบชาการพมพ, 2556. ☺ดวงพร คานณวฒน, วาสนา จนทรสวาง และมณฑา โมฬ. (2547). การดาเนนงานหอกระจายขาวสารทสนองตอบ ความตองการของชมชนอยางยงยน. กรงเทพฯ: สานกงานกองทนสนบสนนการวจย. ☺นภทรภทรธรเอก. “การสอสารเพอการขบเคลอนสถาบนการเงนชมชนตาบลหนองโสน” วทยานพนธ ศลปศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาวฒนธรรมเพอการพฒนา บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยมหดล, 2557. ☺ศรปาน รตตกาลชลากร. บทบาทของสอพนบานในวฒนธรรมมอญในอาเภอพระประแดง. วทยานพนธ ปรญญามหาบณฑต จฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2537.

15“วารสารพฒนาชมชน กรมการพฒนาชมชน กระทรวงมหาดไทย”   

“ยอดดอยเสยดฟา...มาตามฝน” (ตอนท ๑)

เดกดอย มส 76

“พโยธน พรอมหรอยง?” ...ฉนแกลงตะโกนดงๆ ใหแกไดยน ทงๆ ทนดหมายกนไวอยางดแลว

ตงแตเมอวาน

“เขามาบานกอนครบหวหนา”..แกตะโกนตอบมาเชนเดยวกน ฉนเดาวาแกคงอยบนบานเตรยม

สมภาระสาหรบเดนทางแนๆ แตเปลาเลย แกหวถงเดนมาจากหลงบาน ดวยชดกางเกงขาสนเกาๆ รองเทาแตะ

กบเสอยดทเคยเหนเปนปกตของแก

“ไปทาอะไรมานะพโย”...ฉนถาม

“ไปใหขาวหมมานะครบ เออ หวหนามาดน”...แกบอกดวยนาเสยงตนเตน พรอมกบวางถงไวแถวนน

กอนจะเดนนาหนาฉนไปหลงบาน ทปลกเปนเพงไมแนนหนาขนาดไมกวางมากนกราว ๆ สองเมตรเทานนสง

เพยงกมศรษะนดหนอย คอกหมนนเอง

“มนเพงออกเมอหาวนทแลวครบ เปนตวเมยสามตว ตวผตวเดยว”...แกบอกขณะทฉนจองเจาตวเลก

สตวนน

“หมปานนาพโย” ...ฉนวา ขณะทหนไปหาแก แกยนอมยมอยนาน

“ครบ ผมกแปลกใจ วาทาไมลกมนถงออกมาเปนหมปา ทงๆ ทแมมนเปนหมดอยธรรมดานเอง”..แก

อธบายดวยความดใจระคนตนเตน เจาลกหมสตวนน วงหยอกลอกนสนกสนานกดห แทะหางกนเลน สกครก

หนไปดดนมแมทนอนเอนอยอยางสบายอารมณ..

“แถวบานเรานเคยมใครเจอหมปาบางไหมพโย”..ฉนถาม

“ปะเลอะ”...แกตอบเปนคาเมองทแปลวามมาก

“สงสยจะเจอเนอคในปาละมงครบพโย ถงออกมาเปนหมปาแบบน”...ฉนตงขอสณนษฐาน

“นาจะเปนอยางหวหนาวานะ”..แกเหนคลอยอยางฉนวา ขอสงเกตวาเปนหมปาหรอไมนนใหดทขมขน

หมสายพนธอนๆ นนแตละขมขนจะมเพยงเสนเดยว แตหมปาแตละขมขนจะขนมสามเสน ..

“ชกบไมตรละครบ”...ฉนถาม

 

16“วารสารพฒนาชมชน กรมการพฒนาชมชน กระทรวงมหาดไทย”   

“รออยทบานครบ เดยวเราไปรบแลวออกเดนทางกนเลย”...พโยธนบอก

... “ครบ”...ฉนรบคา

แกหวเปเกาๆ โยนไวเบาะหลงของเจาคารเบยนคชพของฉนอยางคนเคย กอนจะแวะรบไมตร

กบช ทบาน เมอทกคนพรอมแลว เราสคนกเดนทางผานหบผา ปากวางออกจากบานหวยฮ จดหมายปลายทาง

ของเราคอโครงการหลวงขนกลาง ดอยอนทนนท จงหวดเชยงใหม

เมอหลายเดอนกอน..บนพนฟาก ทเรานงจบนาชาคยกน หลงจากกนขาวเยนเรยบรอยแลว พอหลวง

มาบอ กวางท ผใหญบาน พรอม พโยธน ไพรประเสรฐยง ส.อบต. และชาวบานอกราวยสบคนตางนงลอมวงจด

ตะเกยงคยกน ดวยเรองปากทองเปนหลก หลงจากทเราเลกประชมเตรยมพฒนาเปนหมบานเศรษฐกจพอเพยง

ตนแบบ ระดบพออย พอกนของอาเภอ ทเราบรณาการรวมกบสานกงานเกษตรจงหวด เปนหมบานเกษตร

เศรษฐกจพอเพยง โดยบรณาการในสวนของกจกรรมและครวเรอนตนแบบ ...

“บานเราไมมไฟฟาใช จะทายงไงดครบหวหนา”..พอหลวงมาบอเปรยขนมาทามกลางเสยงจอกแจก

ของวงสนทนา

“เราใชตะเกยงกบโซลารเซลนไมดหรอครบ”...ฉนถาม ทงๆ ทรดอยแกใจ หลงจากทไปเปนวทยากร

ใหกบ UN JOINT หนวยงานของสหประชาตในพนท ททางานพฒนาดานพลงงานทดแทนมาหลายครง

“ผมวาเรานาจะมทางออกนะครบ” แตถาจะใหด เพอใหพนองมนใจวามนทาไดจรง ผมจะพาไปเทยว

ดอยอนทนนทสกวนสองวน..ฉนเสนอ

“ไปทาไมครบหวหนา”..ไมตรถามขน

“ไมตรไปกบพไหม จะไดเหนกบตา”....ฉนถาม

“ไปครบ”...ไมตรรบคาอยางงายๆ ทงๆ ทยงไมรรายละเอยดเลยสกนด แตดวยความคนเคย ความเชอ

ใจททางานดวยกนในหมบาน ตงแตแกปญหาธนาคารขาว ชวยกนวางระบบการทองเทยวเชงนเวศนในหมบาน

จนกระทงเราเชอมอกนเปนอยางด ฉนอธบายรายละเอยดกจกรรมโครงการหลวงดอยอนทนนทและจดหมายท

เราจะไปด นดหมายวนเวลา กบคนทจะไปแลวกเปนอนวา ไดงานแลว...นาชาแกวสดทายขางกองไฟหมดลง

แลว เราตางแยกยายกนไปนอน ฉนเดนตามพอหลวงกลบไปทบานแก ซงฉนมานอนพกหลายครงจนกลายเปน

พนอง ลกหลานของคนทนไปเสยนานแลว...

โปรดตดตามตอนตอไป...ฉบบหนา>>>ครบ 

 

17“วารสารพฒนาชมชน กรมการพฒนาชมชน กระทรวงมหาดไทย”   

 

 

239. You  will  never  walk  alone,  if  you  work  with  group. 

คณจะไมมวนโดดเดยวถาหากทางานเปนกลม 

การทางานเปนกลมเปนการทางานแบบมสวนรวมของสมาชกทกคนในกลมทเรมตงแตการคด ตดสนใจ วางแผน จนกระทงลงมอดาเนนการ ตดตามประเมนผล และรบผลประโยชนรวมกน

คณจะไมมวนโดดเดยวถาหากทางานเปนกลม เพราะทกคนจะเออเฟอเผอแผ ชวยเหลอเกอกลกน มการแบงปน แลกเปลยนเรยนร เหนอกเหนใจ และชวยกนแกไขปญหาอปสรรคขวากหนามทงหลายใหหมดสนไป

ถาหากมการทางานเปนกลมอยางแทจรง สมาชกจะมความผกพนมากขนเรอย ๆ เมอสมาชกมความผกพนกนมากขน คณจะไมมวนโดดเดยวเดยวดายอยางแนนอน

 240. Don’t  stop  learning  if  you   want  to  change  your  life. 

 อยาหยดเรยนรถาตองการเปลยนแปลงชวต โดยปกตคนทกคนตองเรยนรอยเสมอ แตยงมคนจานวนไมนอยไมชอบเรยนรและไมยอมเรยนร

อะไรเลย ปลอยเวลาใหผานไปอยางไรคา โดยไมคดทจะเรยนรอะไรใหม ๆ เลย อยาหยดเรยนรถาตองการเปลยนแปลงชวต เพราะการเรยนรทาใหชวตเปลยนแปลงไปสสงท

ดกวา ในโลกนมคนจานวนไมนอยชอบคดและทาอะไรแบบเดม ๆ โดยไมเปลยนแปลง คนทมเปาหมายในชวตอยางชดเจน จะประสบผลสาเรจในชวตมากกวาคนทอยไปวน ๆ โดยไมมเปาหมายอะไรเลยในชวต

การเรยนรอยเสมอ นอกจากจะทาใหตวเราดขนแลว ยงสงผลตอสวนรวม ทาใหคนทอยรอบตวเรา ครอบครวของเรา ทมงานของเรา องคกรของเรา ชมชนของเรา และสงคมของเราดขนอกดวย

................................................................................................................ ขอขอบคณ Mr.Kim Robertson และ Mrs.Mary Robertson,Missionaries ชาวนวซแลนด

ประจาจงหวดสพรรณบร ทใหขอคดและคาแนะนาทเปนประโยชนในการเขยนบทความครงนเปนอยางดยง

(อานตอฉบบหนา)

18“วารสารพฒนาชมชน กรมการพฒนาชมชน กระทรวงมหาดไทย”   

“อาชพเสรม”

“ประกน” ความหมายตามพจนานกรม ฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ.25452 เปนคากรยา หมายถง

“รบรองวาจะรบผดในความเสยหายทเกดขน,รบรองวาจะมหรอไมมเหตการณนนๆ” ถาเปนคานาม หมายถง “หลกทรพยทใหไวเปนเครองรบรอง” เมอนามารวมกบคาอนๆ กยงมความหมายในลกษณะเดมแตใชแตกตางกนไป เชน “สนคาชนนรบประกน 3 เดอน” หมายความถง ใชสนคานแลวถาหากเสยหายหรอเกดเกเร ภายในระยะเวลา 3 เดอน จะเปลยนตวสนคาใหใหม หรอ ซอมใหฟรไมเสยตงส เกน 3 เดอนไมรบประกน แตหากนาไปรวมกบคาวา “คา” กจะกลายเปนคาวา “คาประกน” หมายถงชอสญญาซงบคคลภายนอกคนหนง เรยกวา ผคาประกน ผกพนตนตอเจาหนคนหนง เพอชาระหนในเมอลกหนไมชาระหนนน ซงหากถงเวลานนกคงตองเรยกเปนคาวา “คาคอ” ทหมายถง ทาใหอยในฐานะจาใจตองทา... สาหรบกรณหลงขาราชการทเปนสมาชกสหกรณ.....ของหนวยงาน...คงรด เพราะเกอบรอยเปอรเซน ตกอยในฐานะ ผคาประกน

สาหรบครงนจะกลาวถงคาวา “นายประกน” แปลกแตจรงไมเคยเหนคาวา “นางประกน” หรอ “นางหนา” มแต “นายหนา” รวมถงมแตคาเรยกหมอผชายวา “นายแพทย” แตถาเปนผหญงกลบไมใชคาวา “นางแพทย” ไปใชคาวา “แพทยหญง” แทน พยาบาลยงใชคาวา “นางพยาบาล” ได ยงคดยงแปลก ผทตกเปนผตองหาในคดอาญาททกคนทราบดและกลวกคอมโทษจาคก ททกคนกลวกนจนเรยกวา “ปอด”(ปอด เปนคานาม หมายถง อวยวะทาหนาทเกยวกบการหายใจอยภายในรางกายของคนหรอสตวทมกระดกสนหลงเปนสวนมาก แตถาเปนคาวเศษณหรอคณศพท หมายถง กลวจนไมกลาทาอะไร ทเรยกวา “ปอดแ..ก” แตถารวมกบ คาวา “กระเสา”ทแปลวา “สนเครอและเบา”กลายเปน “ปอดกระเสา คงหมายถง “กลวจนปอดสนเบาๆ” คดวาหลายทานอานแลวคงเขาใจคาๆน คอกลวจนปอดกระเสา) ถาเปนคดเลกนอย ขอหาไมรายแรง กมสทธไมตองตดคก คอมโอกาสใหมการประกนตวในระหวางทพนกงานสอบสวนทาคดเพอสงฟอง ไดนอนทบานมมงลวดกนยง ไมใชมงสายบวเหลก อาจทาไดโดยใชหลกทรพยวางเปนประกน หรอมบคคลมาคาประกน ทเรยกวา “นายประกน” มคดตวอยางทหลวมตวเปนนายประกนแลวเดอดรอนเหมอน ผคาประกน นนแหละ คาพพากษาฎกา ท 3618/2551 นางสาวเชอรร (นามสมมต) ประกนตวนายหลบหลก(นามสมมต เหมอนกน) ในคดอาญาทยอมความไดออกจากหองขง โดยถอโฉนดทดนไปคาประกน โดยเจาพนกงาน ตคาประกนตวตามขอหามมลคาเกอบ 300,000 บาท และนดใหนางสาวเชอรร นาตวนายหลบหลก มาสง สน. เพอดาเนนการตามขนตอนตอไป เมอถงวนนด นางสาวเชอรร มาลาพงเพยงผเดยว นายหลบหลก ทาสมชอคอหลบหลกหายไป โดยนางสาวเชอรรอางวา ขอผลดการสงตวไปคราวหนา เจาพนกงานจงนดใหม ถงวนนดหนทสองกเหมอนเดมอก นายหลบหลกหายศรษะไปเลย เจาพนกงานจงหนมา สงบอย เชคบลล นางสาวเชอรร โดยทาสานวนเปนคดใหมอกคดใหนางสาวเชอรรตกเปน

19“วารสารพฒนาชมชน กรมการพฒนาชมชน กระทรวงมหาดไทย”   

จาเลย และสงใหอยการฟองเปนคดแพง เรยกใหจายเงนตามสญญาประกน (ประกนตวผตองหา) อยดๆ จากนายประกนกลายเปนจาเลย นางสาวเชอรรจงจางทนายสคด เพราะคดวายงไงๆ ชนะแน เนองจากคดของนายหลบหลก จบแค สน.แลวเพราะคกรณถอนคารองทกข ถงพนกงานสอบสวนไมไดตวนายหลบหลกกไมเหนเปนอะไร ขอใหยกฟอง ศาลชนตนเหนดวย ยกฟอง

โจทกอทธรณ ศาลอทธรณ พพากษากลบ โดยถอวา แมนายหลบหลกจะพนคดเพราะคกรณถอนคารองทกข แตจาเลยคอนางสาวเชอรรกผดสญญาประกน ใหจายเงนตามสญญาประกนแตใหจายเหมอนทดาราโฆษณารถกระบะยหอหนงวากนนามน “จบๆ” เพยง สองหมนกวาบาท พรอมดอกเบยนบแตวนฟอง โจทกเหนวา ยงไมพอเดยวไมมผลงาน จงฎกาจะเอาคาปรบเตมจานวนตามสญญาประกนพรอมดอกเบย นบแตวนฟอง ศาลฎกา พจารณาเหนวา นบแตวนทนางสาวเชอรรทาสญญาประกนตวผตองคด จนกระทาตนเองถกฟองในคดแพง ไมเคยนาตวตวนายหลบหลกมาสง สน.เลย แมภายหลงคกรณถอนคารองทกขทาใหนายหลบหลกพนคด กมผลแคนายหลบหลกไมโดนคดเทานน การทนางสาวเชอรร ผดสญญาประกน ทาใหการดาเนนคดของโจทกตอผตองหาหยดชะงกลง ไมอาจดาเนนการไดในชวงระยะเวลาดงกลาว นางสาวเชอรรจงตองจายตามสญญาประกน แตศาลอทธรณสงปรบนอยไปหนอย ศาลฎกาแกไขใหปรบเปน ครงหนงของสญญา คอ 150,000 บาท สวนดอกเบยคดตงแตเมอไรนน ในสญญาไมไดมการระบวาเมอมการผดสญญาประกนเมอไรกผดนดทนท การจะถอวาผดนดจงตองมการทวงถามใหชาระหนภายในกวน เมอไมชาระภายในกาหนดททวงถามจงถอวาผดนด จงเรยกดอกเบยได ไมใชกรณไมสงตวผตองหาแลวถอวาผดนดทนทและฟองโดยไมทวงถามใหชาระหนกอน การทศาลอทธรณคดดอกเบยนบแตวนฟอง จงชอบแลว

เหนไดวาการประกนตวผตองหา หรอเปนผคาประกน เปนการหาเหาใสหวหาทกขใสตว เวนแตคณจะรวยจนไมรจะเอาเงนไปทาอะไรดจงชอบชวยเหลอผอน หรอมอาชพเปนนายประกนโดยตรง (แบบนมคนรจกหลายคนมอาชพดานนเปนอาชพเสรม ยงไมมใครรวยจรงๆสกคน) แตเขามวธปองกนโดยเอาญาตของผตองหามาคาประกน หรอเอาทรพยเชน โฉนดทดนหรอบานมาคาประกนเพอปองกนการหลบหน หนอยในประเทศยงพอหาตวเจอ หลบหนไปอยตางประเทศยงเปนประเทศเพอบานตดกน ถงรทอยแตตามจบตวไมได เจบทงตวเจบทงใจ ใครคดจะเปนนายประกน หรอคาประกนใคร กคดใหดๆกอน ชดใชไปกอนแลวมาไลเบยทหลง บอกไดคาเดยววา เหนอย....ช.... พบกนใหมฉบบหนา สวสด...

20“วารสารพฒนาชมชน กรมการพฒนาชมชน กระทรวงมหาดไทย”   

การใช “รกษาราชการแทน” กบ “รกษาการในตาแหนง”

สวสดครบทานผอานทเคารพรกทกทาน มผสงสยเกยวกบการใชคาวา “รกษาราชการแทน”

กบ “รกษาการในตาแหนง” มความแตกตางกนอยางไร จะใชกบใครไดบาง โดยเฉพาะเจาหนาทท

รบผดชอบในการจดทาคาสงแตงตงโยกยายตางๆ ผเขยนจงขออธบายขยายความจากทไดศกษาหาความร

ในเรองนมาตอบขอสงสยดงกลาว ดงตอไปน การ “รกษาราชการแทน” ใชในกรณทตาแหนงในราชการวางลงหรอผดารงตาแหนงไม

สามารถปฏบตหนาทราชการได จงตองมการแตงตงผรกษาราชการแทนเพอปฏบตราชการตามอานาจหนาท

ของตาแหนงนนๆ เพอทจะทาใหการบรหารและปฏบตราชการมความตอเนอง ไมเกดผลเสยหายตองาน

ราชการ โดยมบทบญญตไวในมาตรา 41, 42, 43, 44, 45, 46, 47, 48, 49, 50, 56 และ 64 แหง

พระราชบญญตระเบยบบรหารราชการแผนดน พ.ศ. 2534 ทบญญตเรองการแตงตงผรกษาราชการแทนใน

ตาแหนงตางๆ ซงสวนใหญเปนตาแหนงระดบหวหนาสวนราชการ (พดแบบไมเปนทางการกคอ ระดบหวๆ)

ไดแก นายกรฐมนตร (มาตรา 41) รฐมนตร (มาตรา 42) เลขานการรฐมนตร (มาตรา 43)

ปลดกระทรวงและรองปลดกระทรวง (มาตรา 44) ปลดทบวงและรองปลดทบวง (มาตรา 45) อธบดและ

รองอธบด (มาตรา 46) เลขานการกรมและหวหนาสวนราชการตามมาตรา 33 วรรคสอง กคอหวหนา

สวนราชการระดบตางๆ ของกรม ตามกฎกระทรวงแบงสวนราชการกรมนนเอง (มาตรา 47) ผวาราชการ

จงหวด (มาตรา 56) และนายอาเภอ (มาตรา 64) สวนมาตรา 48 นน เปนการบญญตอานาจหนาทของผรกษาราชการแทน โดยใหผรกษา

ราชการแทนตามความในพระราชบญญตนมอานาจหนาทเชนเดยวกบผซงตนแทน ทงนในกรณทมกฎหมาย

อนแตงตงใหผดารงตาแหนงใดเปนกรรมการหรอใหมอานาจหนาทอยางใด กใหผรกษาราชการแทนหรอผ

ปฏบตราชการแทนมอานาจหนาทเปนกรรมการหรอมอานาจหนาทเชนเดยวกบผดารงตาแหนงนนในการ

รกษาราชการแทนหรอปฏบตราชการแทนดวย แลวแตกรณ และในกรณทผดารงตาแหนงใดหรอผรกษา

ราชการแทนผดารงตาแหนงนนมอบหมายหรอมอบอานาจใหผดารงตาแหนงอนปฏบตราชการแทน ใหผ

ปฏบตราชการแทนมอานาจหนาทเชนเดยวกบผซงมอบหมายหรอมอบอานาจ กหมายความวาหากผ

ดารงตาแหนงมอานาจหนาทเชนใด กใหผรกษาราชการแทนมอานาจและหนาทเชนนนเทากนทก

ประการ เสมอนเปนผดารงตาแหนงนนๆ เอง  

21“วารสารพฒนาชมชน กรมการพฒนาชมชน กระทรวงมหาดไทย”   

(สวนมาตรา 49 บญญตไววา การเปนผรกษาราชการแทนตามพระราชบญญต นไม

กระทบกระเทอนอานาจนายกรฐมนตร รฐมนตรเจาสงกด ปลดกระทรวง หรอผดารงตาแหนงเทยบเทา

ปลดกระทรวง ปลดทบวง อธบดหรอผดารงตาแหนงเทยบเทาอธบด ซงเปนผบงคบบญชาทจะแตงตงขาราชการ

อนเปนผรกษาราชการแทนตามอานาจหนาททมอยตามกฎหมาย โดยกรณทมการแตงตงขาราชการอน

เปนผรกษาราชการแทน ใหผดารงตาแหนงรองหรอผชวยพนจากความเปนผรกษาราชการแทนนบแตเวลา

ทผไดรบแตงตงตามวรรคหนงเขารบหนาท  นอกจากนในมาตรา 50 บญญตวาความในหมวดน (การรกษา

ราชการแทน) มใหใชบงคบแกราชการในกระทรวงทเกยวกบทหาร)

  สาหรบการ “รกษาการในตาแหนง” นน มบญญตไวในมาตรา 68 แหงพระราชบญญต

ระเบยบขาราชการพลเรอน พ.ศ. 2551 ซงบญญตไววา ในกรณทตาแหนงขาราชการพลเรอนสามญ

วางลง หรอ ผดารงตาแหนงไมสามารถปฏบตหนาทราชการได และเปนกรณทมไดบญญตไวใน

กฎหมายวาดวยระเบยบบรหารราชการแผนดน ใหผบงคบบญชาซงมอานาจสงบรรจตามมาตรา 57 มอานาจสงใหขาราชการพลเรอนทเหนสมควรรกษาการในตาแหนงนนได   โดยใหผรกษาการในตาแหนงม

อานาจหนาทตามตาแหนงทรกษาการนน และในกรณทมกฎหมายอน กฎ ระเบยบ ขอบงคบ มตของคณะรฐมนตร มตคณะกรรมการตามกฎหมายหรอคาสงผบงคบบญชา แตงตงใหผดารงตาแหนงนน ๆ เปนกรรมการ หรอใหมอานาจหนาทอยางใด กใหผรกษาการในตาแหนงทาหนาทกรรมการ หรอมอานาจหนาทอยางนนในระหวางทรกษาการในตาแหนงแลวแตกรณ กหมายถงวา หากผดารงตาแหนงมอานาจหนาท

เชนใด กใหผรกษาการในตาแหนงมอานาจและหนาทเชนนนเทากนทกประการ  เสมอนเปนผดารง

ตาแหนงนนๆ เอง เชนเดยวกบกรณการรกษาราชการแทน 

ดงนน กลาวโดยสรป ขอสงเกตทสาคญของการใชคาวา “รกษาราชการแทน” กบ

“รกษาการในตาแหนง” กคอในกรณทไมมผดารงตาแหนงหรอผดารงตาแหนงไมสามารถปฏบตหนาท

ราชการได หากไมใชตาแหนงทกาหนดใหใชคาวา “รกษาราชการแทน” ตามทบญญตไวในพระราชบญญต

ระเบยบบรหารราชการแผนดน พ.ศ. 2534 มาตรา 41, 42, 43, 44, 45, 46, 47, 56 และ 64 แลว

ตาแหนงอนๆ นอกเหนอจากนกใหใชคาวา “รกษาการในตาแหนง” ตามมาตรา 68 แหงพระราชบญญต

ระเบยบขาราชการพลเรอน พ.ศ. 2551 ทงสน  

ทผานมาเรองทมกจะเปนทถกเถยงกนมากกคอ กรณหวหนาสวนราชการระดบจงหวดและ

อาเภอ (เชน ตาแหนงพฒนาการจงหวดและตาแหนงพฒนาการอาเภอ) วางลง (ไมมผดารงตาแหนง) หรอ

ผดารงตาแหนงไมอาจปฏบตหนาทราชการได การแตงตงขาราชการใหปฏบตหนาทราชการแทนใน

ตาแหนงดงกลาวจะใชคาวาอะไรระหวาง “รกษาราชการแทน” กบ “รกษาการในตาแหนง” คาตอบใน

เรองนกตองกลบไปพจารณากอนวาตาแหนงพฒนาการจงหวดและพฒนาการอาเภอเปนไปตามบทบญญต

22“วารสารพฒนาชมชน กรมการพฒนาชมชน กระทรวงมหาดไทย”   

ของกฎหมายใดระหวางพระราชบญญตระเบยบบรหารราชการแผนดน พ.ศ. 2534 กบพระราชบญญต

ระเบยบขาราชการพลเรอน พ.ศ. 2551 ตามมาตราตางๆ ทไดหยบยกขนมาอธบายแลวขางตน

เรมจากพระราชบญญตระเบยบบรหารราชการแผนดน จะพบวาในมาตรา 47 ไดบญญตไววา

“ในกรณทไมมผดารงตาแหนงเลขานการกรมตามมาตรา 33 วรรคหนง หรอหวหนาสวนราชการตาม

มาตรา 33 วรรคสอง หรอมแตไมอาจปฏบตราชการได ใหอธบดแตงตงขาราชการในกรมคนหนงซงดารง

ตาแหนงไมตากวาหวหนากองหรอเทยบเทา เปนผรกษาราชการแทน” คาถามตอไปกคอ แลวหวหนาสวน

ราชการตามมาตรา 33 คอใครบาง ในมาตรา 33 บญญตไววา  

  “มาตรา 33 สานกงานเลขานการกรมมอานาจหนาทเกยวกบราชการทวไปของกรม และ

ราชการทมไดแยกใหเปนหนาทของกองหรอสวนราชการใดโดยเฉพาะ มเลขานการกรมเปนผบงคบบญชา

ขาราชการ และรบผดชอบในการปฏบตราชการของสานกงานเลขานการกรม

สวนราชการตามมาตรา 31 วรรคหนง (2) และสวนราชการตามมาตรา 31 วรรคสอง ใหม

อานาจหนาทตามทไดกาหนดไวใหเปนหนาทของสวนราชการนน ๆ โดยใหมผอานวยการกอง หวหนากอง

หรอหวหนาสวนราชการทเรยกชออยางอนทเทยบเทาผอานวยการกอง หรอหวหนากอง หรอหวหนาสวน

ราชการตามมาตรา 31 วรรคสอง เปนผบงคบบญชาขาราชการ และรบผดชอบในการปฏบตราชการ 

ในมาตรา 33 วรรคสอง กไปอางองกบมาตรา 31 อกดวย กตองตามไปดวาสวนราชการตาม

มาตรา 31 วรรคหนง (2) และสวนราชการตามมาตรา 31 วรรคสอง มอะไรบาง  

มาตรา 31 บญญตไวดงน 

“มาตรา 31 กรมซงสงกดหรอไมสงกดสานกนายกรฐมนตร กระทรวง หรอทบวง อาจแบง

สวนราชการดงน

(1) สานกงานเลขานการกรม

(2) กองหรอสวนราชการทมฐานะเทยบกอง เวนแตบางกรมเหนวาไมมความจาเปนจะ

ไมแยกสวนราชการตงขนเปนกองกได

กรมใดมความจาเปน จะแบงสวนราชการโดยใหมสวนราชการอนนอกจาก (1) หรอ (2)

กได 

สาหรบกรมตารวจและสานกงานอยการสงสด จะแบงสวนราชการใหเหมาะสมกบราชการของ

ตารวจหรอราชการของอยการกได”

23“วารสารพฒนาชมชน กรมการพฒนาชมชน กระทรวงมหาดไทย”   

จากมาตรา 31 การแบงสวนราชการของกรมในปจจบนเปนไปตามบทบญญตในมาตรา 8 ฉ

แหงพระราชบญญตระเบยบบรหารราชการแผนดน พ.ศ. 2534 ซงแกไขเพมเตมโดยพระราชบญญต

ระเบยบบรหารราชการแผนดน (ฉบบท 4) พ.ศ. 2543 ทไดระบไววา “การแบงสวนราชการภายใน

สานกงานเลขานการรฐมนตร กรม หรอสวนราชการทเรยกชออยางอนและมฐานะเปนกรม ใหออกเปน

กฎกระทรวงและระบอานาจหนาทของแตละสวนราชการไวในกฎกระทรวงดวย...” โดยกฎกระทรวงแบง

สวนราชการกรมการพฒนาชมชน กระทรวงมหาดไทย พ.ศ. 2552 ซงใชบงคบอยในปจจบน ไดแบงสวน

ราชการของกรมการพฒนาชมชนไว ดงน 

“ขอ 3 ใหแบงสวนราชการกรมการพฒนาชมชน ดงตอไปน

ก. ราชการบรหารสวนกลาง 

  (1) สานกงานเลขานการกรม

(2) กองการเจาหนาท

(3) กองคลง 

(4) กองแผนงาน

(5) ศนยสารสนเทศเพอการพฒนาชมชน

(6) สถาบนการพฒนาชมชน

  (7) สานกพฒนาทนและองคกรการเงนชมชน

(8) สานกสงเสรมภมปญญาทองถนและวสาหกจชมชน

(9) สานกเสรมสรางความเขมแขงชมชน

ข. ราชการบรหารสวนภมภาค 

  (1) สานกงานพฒนาชมชนจงหวด

(2) สานกงานพฒนาชมชนอาเภอ” 

นนแสดงวา สวนราชการตามขอ 3 ของกฎกระทรวงแบงสวนราชการกรมการพฒนาชมชน

กระทรวงมหาดไทย พ.ศ. 2552 ซงรวมถงสานกงานพฒนาชมชนจงหวดและสานกงานพฒนาชมชนอาเภอ

24“วารสารพฒนาชมชน กรมการพฒนาชมชน กระทรวงมหาดไทย”   

เปนสวนราชการตามความในมาตรา 31 และมาตรา33 วรรคสอง ของพระราชบญญตระเบยบบรหาร

ราชการแผนดน ดงนนหวหนาสวนราชการตามมาตรา 33 ของพระราชบญญตนในสวนของกรมการพฒนา

ชมชนจงไดแก เลขานการกรม ผอานวยการสานก/กอง/ศนยสารสนเทศฯ/สถาบนการพฒนาชมชน

พฒนาการจงหวด และพฒนาการอาเภอ  

ดงนน กรณทตาแหนงหวหนาสวนราชการระดบจงหวดและอาเภอวางลง (ไมมผดารง

ตาแหนง) หรอผดารงตาแหนงไมอาจปฏบตหนาทราชการได (เชน ตาแหนงพฒนาการจงหวดและ

ตาแหนงพฒนาการอาเภอ) จงตองใชคาวา “รกษาราชการแทน” ในการแตงตงขาราชการใหปฏบตหนาท

ราชการในตาแหนงดงกลาวในระหวางรอการแตงตงผดารงตาแหนงตวจรงเขาสตาแหนงหรอรอผดารง

ตาแหนงตวจรงกลบมาปฏบตหนาทราชการ ซงเปนไปตามบทบญญตในมาตรา 47 แหงพระราชบญญต

ระเบยบบรหารราชการแผนดนนนเอง 

และเนองจากในมาตรา 47 ไดบญญตใหอธบดแตงตงขาราชการในกรมคนหนงซงดารงตาแหนงไมตากวา

หวหนากองหรอเทยบเทา เปนผรกษาราชการแทน อธบดกรมการพฒนาชมชนจงตองมอบอานาจใหผวา

ราชการจงหวดเปนผปฏบตราชการแทนในการแตงตงผรกษาราชการแทนทงตาแหนงพฒนาการจงหวด

และตาแหนงพฒนาการอาเภอ (คาสงกรมการพฒนาชมชน ท 516/2552 ลงวนท 18 พฤศจกายน พ.ศ.

2552)

ปญหายงมอกประการหนงคอมาตรา 47 บญญตใหอธบดแตงตงขาราชการซงดารงตาแหนง

ไมตากวาหวหนากองหรอเทยบเทา เปนผรกษาราชการแทน แตในพระราชบญญตระเบยบขาราชการ

พลเรอน พ.ศ. 2551 มไดมการเทยบตาแหนงไววาตาแหนงใดคอตาแหนงหวหนากองหรอเทยบเทา (ตาง

จากพระราชบญญตระเบยบขาราชการพลเรอน พ.ศ. 2535 ทมบญญตไวในมาตรา 42) ดงนน สานกงาน

ก.พ.ร. จงไดมหนงสอท นร 1200/ว 33 ลงวนท 2 พฤศจกายน 2552 แจงเวยนกระทรวง กรม และ

จงหวดใหทราบความเหนของคณะอนกรรมการพฒนาระบบราชการเกยวกบการตความและวนจฉยปญหา

กฎหมายในการบรหารราชการแผนดนวา การแตงตงผรกษาราชการแทนตามมาตรา 47 ดงกลาว อธบด

จะตองแตงตงขาราชการในกรมเทานน อธบดจะแตงตงขาราชการจากกรมอนหาไดไม และคาวา

“ขาราชการในกรมคนหนงซงดารงตาแหนงไมตากวาหวหนากองหรอเทยบเทา” นน หมายความถง

ขาราชการในกรมทกประเภททดารงตาแหนงไมตากวาหวหนากองหรอเทยบเทา มไดหมายความเฉพาะ

ขาราชการทดารงตาแหนงบรหารไมตากวาหวหนากองหรอเทยบเทาเทานน ประกอบกบปจจบน สานกงาน

ก.พ. ไดมหนงสอ ท นร 1001/ว 23 ลงวนท 18 กนยายน 2552 เรองหลกเกณฑเกยวกบการกาหนด

ตาแหนงบงคบบญชาขาราชการพลเรอน โดยไดกาหนดตาแหนงทผบงคบบญชาซงมอานาจสงบรรจตาม

มาตรา 57 กาหนดใหบงคบบญชาขาราชการพลเรอนในสวนราชการหรอหนวยงานใด ในฐานะใดซง ก.พ.

25“วารสารพฒนาชมชน กรมการพฒนาชมชน กระทรวงมหาดไทย”   

ไดกาหนดใหเปนตาแหนงประเภททวไป ระดบชานาญงานขนไป ประเภทวชาการระดบชานาญการขนไป

หรอประเภทอานวยการ บงคบบญชาในฐานะผอานวยการกอง หรอหวหนากอง

ดงนน คณะอนกรรมการพฒนาระบบราชการเกยวกบการตความและวนจฉยปญหา

กฎหมายในการบรหารราชการแผนดน จงเหนวา การแตงตงผรกษาราชการแทนตามมาตรา  47

แหงพระราชบญญตระเบยบบรหารราชการแผนดน พ.ศ. 2534 และทแกไขเพมเตม อธบดสามารถ

แตงตงขาราชการในกรมคนหนงซงดารงตาแหนงใดตาแหนงหนง ดงตอไปน เปนผรกษาราชการ

แทนได คอ 

1. ตาแหนงประเภทบรหาร ไดแก ระดบตนหรอระดบสง

2. ตาแหนงประเภทอานวยการ ไดแก ระดบตนหรอระดบสง

3. ตาแหนงประเภทวชาการ ไดแก ระดบชานาญการ ระดบชานาญการพเศษ  ระดบ

เชยวชาญ หรอระดบทรงคณวฒ หรอ 

4. ตาแหนงประเภททวไป ไดแก ระดบชานาญงาน ระดบอาวโส หรอระดบทกษะพเศษ 

  อาจมผสงสยอกวา แลวตาแหนงผอานวยการกลมตรวจสอบภายใน ผอานวยการกลม

พฒนาระบบบรหาร และตาแหนงผอานวยการกองทกรมจดตงขนเปนสวนราชการภายใน  เชน

ผอานวยการกองประชาสมพนธ เปนตน จะใชคาวาแตงตงผรกษาราชการแทน หรอแตงตงผรกษาการใน

ตาแหนง   คาตอบคอตาแหนงเหลานไมถอวาเปนสวนราชการตามนยของมาตรา 31 วรรคหนง (2)

และมาตรา 31 วรรคสอง และมาตรา 33 วรรคสอง แมวาตาแหนงผอานวยการกลมตรวจสอบภายในและ

ผอานวยการกลมพฒนาระบบบรหารจะปรากฏในกฎกระทรวงแบงสวนราชการของกรมตามขอ 4 และขอ

5 กตาม โดยมเพยงสถานะเปนกลมงานทขนตรงตออธบดเทานน ไมไดมสถานะเปนสวนราชการตามขอ 3

ในกฎกระทรวงแบงสวนราชการกรมฯ สวนกองประชาสมพนธกมใชสวนราชการทปรากฏในกฎกระทรวง

แบงสวนราชการกรมฯ ดงนนจงตองใชคาวา “ รกษาการในตาแหนง” ตามมาตรา 68 แหง

พระราชบญญตระเบยบขาราชการพลเรอน พ.ศ. 2551

ผเขยนขอสรปเปนตารางใหงายตอการเขาใจและสะดวกในการจดจาเพอนาไปใชประโยชนใน

การแตงตงผรกษาราชการแทนและแตงตงผรกษาการในตาแหนงตางๆ ของกรมการพฒนาชมชน ดงน 

 

 

26“วารสารพฒนาชมชน กรมการพฒนาชมชน กระทรวงมหาดไทย”   

มาตรา46, 47 พ.ร.บ.ระเบยบบรหารราชการแผนดน พ.ศ. 2534  มาตรา 68 พ.ร.บ.ระเบยบขาราชการพลเรอน พ.ศ. 2551

(1) ตาแหนงทใชคาวา

“รกษาราชการแทน”(รกท.) (2) ขาราชการทจะแตงตงไป “รกษาราชการแทน”  

(3) ตาแหนงทใชคาวา “รกษาการในตาแหนง”   (รกน.)

(4) ขาราชการทจะแตงตง

ไป “รกษาการในตาแหนง”

1. อธบดและรองอธบด (ม.46) 

2. ผอ.สานกทกสานก 

3. ผอ.สถาบนการพฒนาชมชน

4. ผอ.ศนยสารสนเทศฯ

5. เลขานการกรม 6. ผอ.กองทกกอง 

7. พฒนาการจงหวด 8. พฒนาการอาเภอ

เปนขาราชการทดารงตาแหนง

ดงตอไปน 1. ประเภทบรหาร ไดแก

ระดบตนหรอสง (S1/S2)

2. ประเภทอานวยการ ไดแก ระดบตนหรอสง (M1/M2)

3. ประเภทวชาการ ไดแก ระดบชานาญการ (K2) ขนไป

4. ประเภททวไป ไดแก

ระดบชานาญงาน (O2) ขนไป 

ตาแหนงอนๆ นอกเหนอจากตาแหนง

ตาม (1) ไดแก  -ผตรวจราชการกรม,  -ผเชยวชาญ (ชช.),  -ผอ.กองทตงเปนการภายใน,  -ผอ.กลม/กลมงาน,  -หวหนากลมงาน,  -ตาแหนงขาราชการอนๆ ในสงกด

กรมการพฒนาชมชน

ใหผบงคบบญชาซงมอานาจ

สงบรรจตามมาตรา 57 มอานาจสงใหขาราชการพลเรอน

ทเหนสมควรรกษาการใน

ตาแหนงนนได 

 

 

-ปลดกระทรวงเปนคนแตงตง

ผรกษาราชการแทนอธบด -อธบดเปนคนแตงตงผรกษา

ราชการแทน รองอธบด/ ผอ.สานก/ผอ.

สถาบน/ผอ.ศนย/ เลขานการกรม/

ผอ.กอง/ พฒนาการจงหวด/

พฒนาการอาเภอ -อธบดมอบอานาจใหผวาราชการ

จงหวดปฏบตราชการแทนใน

การแตงตงผรกษาราชการแทน

พฒนาการจงหวด/พฒนาการ

อาเภอ

  -อธบดเปนคนแตงตงผรกษา

การในตาแหนงตาม (3) -ผวาราชการจงหวดเปนคน

แตงตงขาราชการของกรมใน

สงกดจงหวดเปนผรกษาการ ในตาแหนงทสงกดสานกงาน

พฒนาชมชนจงหวดและ

สานกงานพฒนาชมชนอาเภอ

(ยกเวนตาแหนงพฒนาการ

จงหวดและพฒนาการอาเภอ ทตองใหอธบดมอบอานาจให ผวาฯ ปฏบตราชการแทน) -ทงนเปนไปตามมาตรา 57

และ 68 ของ พ.ร.บ.ระเบยบ

ขาราชการพลเรอน พ.ศ.2551

27“วารสารพฒนาชมชน กรมการพฒนาชมชน กระทรวงมหาดไทย”   

หวงวาทงหมดทอธบายมาน คงจะชวยสรางความกระจางและเปนประโยชนสาหรบการทางาน

ในสวนทเกยวของไดตามสมควรนะครบ สดทายกอนจากฝากขอคดคาคมทสรรหามากานลใหกนอกเชน

เคยครบ… “อยารนนาใหเตมถวย ถาเตมถวยกเกนความพอด (ความไมรจกพอ) ในลาภ ยศ

สรรเสรญ” ขอคดจากเรองอมซงอก ยอดพอคาหวใจทระนง ทเคยฉายทางไทยทวสชอง 3

ขอคณความดอนบรสทธและจตเจตนาอนเปนกศลททานผอานทกทานไดกระทาไวมาโดย

ตลอด ไดนาพาความรมเยนผาสก ความสาเรจ และความเจรญงอกงามในชวต ใหบงเกดแดทานผอานและ

ครอบครว ตลอดจนบคคลอนเปนทรกและเคารพทกทานตลอดไป พบกนใหมฉบบหนา สวสดครบ…..

……………………….

28“วารสารพฒนาชมชน กรมการพฒนาชมชน กระทรวงมหาดไทย”   

 พฒนากรยทธการ 

คอ พฒนากรผมอายงานตงแตเรมบรรจ(ปฏบตการ) จนถงกอนเขาสชานาญการ  ตองเรยนรประสบการณปรบเขากบความรความสามารถสมยใหม เหมอนตองผานสนามรบ

“ยทธการ”  

พฒนากรชานาญการ คอ พฒนากรตงแตระดบชานาญการเรอยมา แตอายราชการยงยาวนานมากกวา ๑๐ ป

และยงสอบ พอ.ไมได  

พฒนากรอาวโส คอ พฒนากรอายงานเหลอไมถง ๑๐ ป และสอบ พอ. ไมตด (มความร ความสามารถ แต

ขาดปจจยบางอยาง) ทานองแกมากดวยประสบการณ  

พฒนากรพเศษ คอ พฒนากรทสอบเขาสตาแหนงพฒนาการอาเภอไดและรอการบรรจแตงตง 

 ของฝากพฒนากร 

ไมใหญคอมผใหญ   พงบญ ไมใหญชวยนาหนน   ทานดวย ไมใหญอยาสถล ทาเปรยบ ไมใหญอยอยางกลวย ประโยชนลวนสารพน 

เพอขวญและกาลงใจ…พฒนากร... พฒนากร คอ ทพหนา ผทายทา งาน พช. รวมจตมตรเกดกอ   ไมยอทอ แตใดมา เพอขวญกาลงใจ   กอเกดในมวลผกลา เสนอแนวคดมา พฒนา ๔ ระดบเอย... 

29“วารสารพฒนาชมชน กรมการพฒนาชมชน กระทรวงมหาดไทย”   

การบรหารยทธศาสตรดวยระบบงบประมาณรายจายประจาป

ดร.สรฤทธ จนสข

การขบเคลอนยทธศาสตรกรมการพฒนาชมชนจะสาเรจไดคงไมไดเปนเพยงมบคลากรทมประสทธภาพ และมเครอขายการทางานทเขมแขง พรอมกบหวใจอนพรงพรอมททางานใหสาเรจ การสอสารถายทอดเปาประสงคลงสผปฏบตงาน และการสรางสรรคโครงการ นวตกรรมขบเคลอนยทธศาสตรเทานน แตหากงบประมาณไมมหรอมไมเพยงพอทจะทาใหเปาประสงคเชงยทธศาสตร ตวชวด และคาเปาหมาย การสาเรจผลตามเปาประสงคเชงยทธศาสตรคงเกดขนไดยาก เพราะงบประมาณเปนปจจยสาคญในการจายเงนคาตอบแทนบคลากรใหมปจจยในการดารงชวต เปนคาใชสอยสาหรบการปฏบตหนาท เปนคาใชจายในการจดกจกรรมใหเกดผลเปนรปธรรม เปนปจจยสนบสนนการพฒนาชมชนตามเปาประสงคทง ๕ ยทธศาสตร ฉบบนจงขอเสนอขนตอนการบรหารยทธศาสตรดวยงบประมาณรายจายประจาป เพอใหบคลากรของกรมการพฒนาชมชนไดทราบกระบวนการของบประมาณเพอใหไดเงนสาหรบการบรหารราชการกรมการพฒนาชมชน เพอวางแผนการบรหารงบประมาณในภาพรวมใหมประสทธภาพเกดประโยชนสงสด มทงหมด 5 ขนตอน

ขนตอนท 1 หนวยงานดาเนนงานตามแผนการปฏบตงานและการใชจายงบประมาณประจาป เมอหนวยงานไดรบแจงแผนการปฏบตงานและการใชจายงบประมาณแลว ใหผเกยวของศกษาและจดทาแผนปฏบตการของหนวยงานใหสอดคลองกบแผนการปฏบตงานและการใชจายงบประมาณของกรม ซงหนวยงานจะตองเสนอขออนมตโครงการตออธบดกรมการพฒนาชมชนออกเลขทโครงการเพอใหเปนหลกฐานอางอง และดาเนนการใหแลวเสรจภายในระยะเวลาทกาหนด หากเกดกรณทหนวยหนวยใดไมสามารถดาเนนงานไดตามแผนการปฏบตงานและแผนการใชจายงบประมาณ ใหจดทาบนทกขออนมตปรบแผนการปฏบตงานและแผนการใชจายงบประมาณ จะตองเสนอตออธบดกรมการพฒนาชมชน โดยผานผอานวยการกองแผนงาน เพอวเคราะหรายละเอยดในประเดนสาคญและผลกระทบทเกดขนในกรณทมการปรบแผน ใหสอดคลองกบวตถประสงคและเปาหมายของโครงการเดม และเสนอผานรองอธบดผกากบดแลหนวยงานเพอใหความเหนชอบและรบทราบการปรบแผน หลงจากนนจงใหสงบนทกเสนอทอธบดกรมการพฒนาชมชนอนมตใหปรบแผนได สงคนใหหนวยงานเจาของเรองดาเนนการ พรอมทงสาเนาแจงกองคลงเพอทราบและดาเนนการในสวนทเกยวของตอไป

ขนตอนท 2 สรปรายงานผลการดาเนนงาน ตองดาเนนการใน 2 ลกษณะ คอ สรปเชงวชาการ และ สรปคาใชจายในการดาเนนโครงการ นาเสนอตออธบดกรมการพฒนาชมชนเพอโปรดทราบ หรอสงการตอหนวยงานทเกยวของ สงสาคญทไมควรลมจะตองสาเนาสรปรายงานผลการดาเนนงาน เมอเสรจสนการนาเสนอตออธบดกรมการพฒนาชมชนแจงใหกองแผนงานดาเนนการในสวนทเกยวของ และจะไดนาขอมลผลการดาเนนงาน

30“วารสารพฒนาชมชน กรมการพฒนาชมชน กระทรวงมหาดไทย”   

ไปบนทกผลการดาเนนงานตามแผนปฏบตการประจาป ในระบบรายงานผลการบรหารงบประมาณและการบรหารโครงการ (BPM) ทนท ทดาเนนการแลวเสรจ

ขนตอนท 3 ตรวจสอบความถกตองของขอมลงบประมาณเหลอจาย โดยการตรวจสอบขอมลจากกองคลง ซงกองแผนงานจะสาเนาแจงกลมงานประเมนผลเพอรวบรวมเปนขอมลผลการดาเนนงานในภาพรวมของกรมในการใชจดทารายงานผลการดาเนนงานเมอสนปงบประมาณ และตรวจสอบความถกตองของขอมลงบประมาณในสวนทเหลอจายจากการดาเนนงาน พรอมกบแจงกองคลงเกบเงนเหลอจายในภาพรวม นาเสนออธบดกรมการพฒนาชมชนเพอโปรดทราบ ซงมการจดทาภายในวนท 10 ของทกเดอน

ขนตอนท 4 การจดทาโครงการตามนโยบายผบรหาร หากกรณหนวยงานใดมความประสงคทจะเสนอโครงการขบเคลอนยทธศาสตรกรมใหสาเรจผลอยางสรางสรรค หรอมโครงการทยงไมไดดาเนนการแตสงผลตอการขบเคลอนยทธศาสตรกรมการพฒนาชมชน ใหหนวยงานทมความประสงคดงกลาวจดทารางโครงการพรอมรายละเอยดคาใชจายในการดาเนนโครงการ เพอขอความเหนชอบและอนมตการดาเนนงาน โดยเสนออธบดกรมการพฒนาชมชน ผานผอานวยการกองแผนงาน และรองอธบดทกากบหนวยงาน

ขนตอนท 5 ตรวจสอบวงเงนงบกลางของผบรหารสาหรบสนบสนนการดาเนนโครงการ โดยการวเคราะหรายละเอยดโครงการและกจกรรม วาสามารถสงผลตอการขบเคลอนเปาประสงคเชงยทธศาสตรของกรมการพฒนาชมชนหรอนโยบายกระทรวง นโยบายรฐบาลทสาคญหรอไม เมอตรวจสอบความถกตองของรายละเอยดคาใชจายของโครงการและกจกรรม พรอมกบตรวจสอบวงเงนงบกลางของผบรหาร สาหรบสนบสนนการดาเนนโครงการเรยบรอยแลว จงจดทาบนทกนาเสนอความเหนตออธบดกรมการพฒนาชมชน เพออนมตงบประมาณและโครงการ พรอมสงบนทกทอธบดกรมการพฒนาชมชนอนมตงบประมาณและโครงการแลว คนใหหนวยงานเจาของเรอง และสาเนาแจงกองคลงเพอทราบและดาเนนการจดทาโครงการในระบบในสวนทเกยวของตอไป

ถาเราบรหารงบประมาณไดตามแนวทางปฏบตน รบรองวาเงนงบประมาณทใชในการบรหารของกรมการพฒนาชมชนจะมประสทธภาพเกดประโยชนสงสด สามารถขบเคลอนเปาประสงคเชงยทธศาสตรของกรมการพฒนาชมชนส ชมชนเขมแขง เศรษฐกจฐานรากมนคง อยางแนนอน แลวพบกบถางทางสรางสรรคสงใหมในฉบบหนาครบ

*****************

31“วารสารพฒนาชมชน กรมการพฒนาชมชน กระทรวงมหาดไทย”   

ขอเชญชวนบคลากรหรอผทสนใจ ในหลกสตรสตร เพศสถานะ และเพศวถศกษา มหาวทยาลยธรรมศาสตร ทาพระจนทร

สอบถามรายละเอยดเพมเตม 02-613-2860 E-mail:wmtu56@gmail.com Facebook : http://www.facebook.com/wgssp

ระดบปรญญาโท

(เรยนนอกเวลาราชการ)

หลกสตรภาคฤดรอน

32“วารสารพฒนาชมชน กรมการพฒนาชมชน กระทรวงมหาดไทย”   

“ทาไมโรงเรยนถงไมเตรยมพรอมพวกเราใหรเรองเงนกนนะ? ทงๆ ทเงนเปนเรองใหญมากในชวต เราไมเคยรมากอนเลยวาเงนกบจตใตสานกคอเรองเดยวกน เราไมเคยบนทกรายได – รายจาย เรายงไมเขาใจวากอนซอของเราตองแยกแยะใหไดระหวาง อยากได กบ จาเปน” (มณฑาน ตนตสข หนงสอ : เงนเรองใหญทโรงเรยนไมเคยสอน)

บทสรปจากปกหลงของหนงสอ : เงนเรองใหญทโรงเรยนไมเคยสอน ทไดยกมานคงสะกดตอมจายเงนของหลายคนทตระหนกดถงความสาคญในการจบจายใชเงนใหเพยงพอกบรายไดหรอใหมเหลอเกบ ใหสะดงสะเทอนกนบาง ถอเปนความโชคดอกครงหนงในความโชคดหลายครงของการทาหนาทผชวยทปรกษาอธบดฯ (ดร.ขนฏฐา กาญจนรงษนนท) ซงไดตดตามทานไปเขารวมการประชมสามญประจาปของสหกรณออมทรพยกรมการพฒนาชมชน (สอ.พช) เมอเดอนกมภาพนธทผานมาทาใหไดรบความรเกยวกบการบรหารเงน เนองจากในการประชมครงนคณะกรรมการดาเนนการ สอ.พช ไดเชญวทยากรจากสถาบนทปรกษาการเงนมาบรรยายใหความรในหวขอ “อสรภาพการเงน สมผสความสงบสขทางใจททกคนไปถงได” ดวยเจตนารมณทปรารถนาดตอสมาชก สอ.พช โดยสงผานผแทนสมาชกใหมความรในการบรหารเงนและขยายผลไปสสมาชก ดวยเหตวาสมาชกสวนใหญจะมงเนนการเพมยอดเงนกตามสทธสงสดทจะกได แตการเพมเงนหน อนเปนเงนออมสาหรบอนาคตกลบใชอตราขนตาสด ซงสะทอนถงอนาคตทไมมนคงทางการเงนทงของสมาชก และ สอ.พช เพราะ สอ.พช จะตองหาเงนกจากแหลงอน เพอนามาใหสมาชกก เนองจากเงนหนของสมาชกท สอ.พช มไมเพยงพอ

วทยากรเรมตนดวยคาถามวา “ใครมบตรเครดตบาง คนทมบตรเครดตวนนใครทราบบางวายอด ใชจายบตรเครดตถงตอนนเทาไหร??” “สนคาทซอสวนใหญเกนความจาเปนหรอไม” “เคยสารวจเสอผา กระเปา รองเทาทงหมดหรอไมวาใชจรงก % โดยเฉพาะคณผหญง” วทยากรอธบายวาคนสวนใหญไมได คดถงรายละเอยดความจาเปนของการใชจายเงน ดงนน ไมแปลกทสดสวนระหวางคนจนจะมมากกวาคนมฐานะด – รารวย เชน โครงการรถยนตคนแรก คนแหซอเปนจานวนมากเพราะคนซอไมไดคานงถงคาใชจาย ทแทจรงจากการซอรถยนต 1 คน ดงน

สาระนาร โดย...นฐวรรณ เทยนสทธ

33“วารสารพฒนาชมชน กรมการพฒนาชมชน กระทรวงมหาดไทย”   

คาใชจายตามความคดของคนซอรถยนตสวน

ใหญ คาใชจายแทจรงขนตาทเกดขนตอเดอน สาหรบ

รถยนต นาย ก เงนเดอนๆ ละ 20,000 บาท

ผอนตองวด 7,000 บาท คานามน 4,000 บาท รวม 11,000 บาท เงนเหลอ 9,000 บาท

ผอนตองวด 7,000 บาท คานามน 4,000 บาท คาบารงรกษา 2,000 บาท คาประกน,พ.ร.บ.ภาษ 2,000 บาท คาทางดวน 1,000 บาท รวม 16,000 บาท

นอกจากคาใชจายแทจรงขนตาทเกดขนจากการซอรถยนตแลว ยงมคาใชจายทางออมอนๆ อก

เพราะการมรถยนตทาใหทานออกจากบานงายขน ไปไกลไดมากขน และการออกจากบานสวนใหญกจะมกจกรรมใหเสยเงน เชนเวลาไมมรถยนตวนหยดทานอาจไมอยากออกไปไหนเพราะแดดรอนหรอฝนตก แตเมอมรถยนตจะทาใหทานออกนอกบานไปทานอาหารรานหร ดหนง ฟงเพลงกบเพอนๆ หรอไปตางจงหวดไดงายขน และคนสวนใหญกไมไดคานงถงดวยไมเคยใสใจกบการใชจายเงนของตวเองอยางละเอยด และไมรสถานการณการเงนของตวเองวาเปนอยางไร วทยากรใหเราวเคราะหสถานการณการเงนของตวเองวาเปนแบบไหนใน 4 แบบ และบอกแนวทางทตองทาใหเหมาะกบสถานการณ เพอความมนคงทางการเงนของชวต

บรหารโครงสรางหน บนทกคาใชจาย ทางบประมาณรายจาย

ลดคาใชจาย เตรยมเงนฉกเฉน บรหารความเสยง

12 เดอน

บรหารโครงสรางหน บนทกคาใชจาย ลดคาใชจาย ทางบประมาณรายจาย

เพมรายได เตรยมเงนฉกเฉน บรหารความเสยง

12 เดอน

มหนสน รายไดตาเกนไป ไมสามารถลดรายจาย มความสามารถในการทางาน

มหนสน รายไดพอเพยง ใชเงนไมเหมาะสม ลดรายจายไดอก มความสามารถในการทางาน

34“วารสารพฒนาชมชน กรมการพฒนาชมชน กระทรวงมหาดไทย”   

สถานการณท 1 และ 2 จะมสภาพการเงนทเกอบไมแตกตางกนนก และเปนสถานการณของคนสวนใหญ ซงมสถานภาพทางการเงนทไมมนคงทงในปจจบนและอนาคต และการเปลยนสถานะจากสถานการณท 2 เปนสถานการณท 1 กงายมาก เพราะหากใชชวตโดยใชเงนไมเหมาะสมตอไปเรอยๆ จะทาใหเกดหนสนจนมรายไดตาไมเพยงพอ และเปนความคดความเชอทผดมากทคดวาตวเองมรายไดนอย ตวเองจงไมไดใชจายฟมเฟอย ทกครงทใชจาย คอ ความจาเปนทงสน หากลองไดพจารณาวาหนสนทเกดขนนนเกดขนเพราะอะไร จาเปนจรงหรอไม คาตอบทานรอยแกใจ หากคาตอบทได คอ หนสนเกดขนเพราะจาเปน แตไมวาคาตอบจะจาเปนแทหรอจาเปนเทยม (อารมณอยากไดจรงๆ แตไมจาเปนตองมกได) ใหทานทาตารางบนทกหนสนทงหมดททานมอย โดยชองแรกเขยนจานวนเงนทเปนหน ชองท 2 ชอเจาหน ชองท 3 อตราดอกเบย ชองท 4 จานวนทตองผอนชาระ ชองท 5 กาหนดทตองชาระ และชองท 6 ระยะเวลาทจะหมดหน จากนนทานลองพจารณาดรายจายของทานอยางละเอยดวาแตละวนทานจายไปกบอะไร ขอใหบนทกอยางละเอยดจรงๆ เชน หากทานตงไววาคาอาหาร 3 มอๆ ละ 50 บาท (รวมนาดมแลว) ทานจะใชเงนสาหรบคาอาหารวนละ 150 บาท แตหากทานซอขนมเครองดมตางหากกใหบนทกแยกออกไปวาขนม อาหาร หรอเครองดมทซอนอกเหนอจาก 150 บาท เปนอะไรบาง หรออยางคารถ เมอทานคานวณแลวคาใชจายในการเดนทางเสนทางปกตไป – กลบวนละ 50 บาท หากทานมเหตตองนงรถ taxi กใหบนทกแยกออกไปวาทานจายไปเทาไหร ขอใหทานจดบนทกคาใชจายเปนรายวนอยางตอเนอง ควรจดบนทกรบ – จายทกวน ไมควรทงไวนานแลว มาจดยอนหลงเกน 2 วน เพราะจะทาใหทานลม และแตละสปดาหใหสรปแยกวาในสปดาหทผานมา ทานจายคาอะไรไปเทาไหร คาเดนทาง คาอาหาร คานาดม คาเครองดม คาโทรศพทบาน คาโทรศพทมอถอ คานามน คาของขวญ/ของฝาก คากตญญ (เลยงดพอแม) คาสงสรรค คาทาบญ คาเสอผา คาเครองประดบ คาบหร คาตดผม คาเครองสาอางค คาของใชประจา (สบ ยาสฟน ผงซกฟอกฯลฯ) คานา คาไฟ คาเชา ฯลฯ ขอเชญชวนใหทานไดลองทาบญชรบ – จายของทาน สกหนงสปดาหจะทาใหทานไดเหนชองทางการมเงนเพมขน จรงๆ ทานจะตองทาตลอดทงป เพอจะไดทาแผนการเงนสาหรบอนาคตได ลองทาดมนไมไดยงยากอะไร หาสมดจดเลมเลกขนาดเทานามบตรไวสกเลมสาหรบพกพาไดสะดวก หรอจะวางไวใกลบนทนอนสาหรบคณผชายทไมไดมกระเปาสมภาระหวไปมา ณ วนนทานยงมกาลงความสามารถในการทางานในการหาเลยงตวเอง แตหากวนหนงเกดอะไรขนกบทานทาใหไมสามารถทางานไดหรอแกตวไป ไมมรายไดอะไรนอกจากเบยผสงอาย ทานจะอยอยางไรนคอความเสยงทอาจจะเกดกบทานอยางฉบพลนและเกดแนในอนาคต ทานมแผนรบมอกบมนหรอยง?

มสลงพงบรรจบใหครบบาท อยาใหขาดสงของตองประสงค มนอยใชนอยคอยบรรจง อยาจายลงใหมากจะยากนาน ไมควรซอกอยาไปพไรซอ ใหเปนมอเปนคราวทงคาวหวาน เมอพอแมแกเฒาชรากาล จงเลยงทานอยาใหอดรนทดใจ

ไมมหน รายไดมากพอ ใชเงนไมถกตอง ไมมเงนออม มความสามารถในการทางาน

บนทกคาใชจาย ทางบประมาณรายจาย เตรยมเงนฉกเฉน บรหารความเสยง

บญชเงนออมระยะกลาง วางแผนภาษ

6 เดอน

35“วารสารพฒนาชมชน กรมการพฒนาชมชน กระทรวงมหาดไทย”   

แมสถานการณท 3 จะดกวาสถานการณท 1 และ 2 ตรงทไมมหน มรายไดมากพอ แตกยงไมมเงนออมเพราะการใชจายเงนทไมถกตอง ไมไดแปลวาทานจะมสถานะทางการเงนมนคงเพยงพอสาหรบอนาคต เพราะคาเงนนบวนจะมแตลดคาลง หากทานมสถานการณการเงนแบบนแสดงวาทานยงคงใชชวต อยางประมาท ทานเองกรแจงแกใจตวเองจากคาใชจายในชวตประจาวน เงน 100 บาท เมอสบปกอนอาจจะอยได 2 วน แตปจจบนยงไมเพยงพอสาหรบคาอาหารหรอคารถประจาทาง อยางคาอาหาร สมยปยาตายาย ยงหนมสาว พอแมเรายงเปนเดกๆ อาหารคาวหวานถวยละชามละไมกสตางค อานไมผด!! พมพไมผด!! หนวยคอสตางค หรออยางคาโดยสารรถประจาทางสาหรบใครทอาศยอยกรงเทพฯ และจงหวดใกลเคยงนาจะพอทราบด เมอกอนรถเมล (รอน) 2 บาทตลอดสาย ปจจบน 8 – 9 บาท หรอราคาตามระยะทางขนตาอยท 10 บาท หลกคดในการมเงนออมทาไดงายมาก เพยงแตใชเงนรายไดททานไดมาแตละครงใหเหลอ จะเหลอมากหรอนอยขอใหเหลอสะสมไวกอน สมมตแตละเดอนทานมเงนเหลอเดอนละ 100 บาท เมอครบปทานจะมเงน 1,200 บาท สาหรบผมรายไดประจาอยางขาราชการ แตละปททานไดรบเงนเดอนเพมขนทานควรเพมเงนออมของทานดวย หรอแบงเงนโบนสหรอเงนปนผลทไดเปนเงนออม สดสวน“ขนตาสด” สาหรบเงนออม คอ 5% ของเงนรายได เมอทานทาบญชรบ – จาย สกระยะหนง และตงใจจะปรบลดคาใชจายทไมจาเปนจะทาใหทานมนสยในการใชเงนดขน ทานควรจะเพมเงนออมเปน 10 – 20% ของรายได หรอ 5% สาหรบรายไดประจา 10 – 20% สาหรบรายไดพเศษ แตหลายๆ ทานยงอาจไมเหนดวยวาทาไมตองประหยดดวยมนจะสาคญอะไรแคไหน เงน 20 – 30 บาท ลองดตารางตวเลข คาเครองดมสดฮต อยางกาแฟเยน ชานม ทาใหทานสญเสยความมนคงทางการเงนอยางไร คากาแฟ 30 บาท x 7 วน = 210 บาท x 52 สปดาห (1ป) = 10,920 บาท x 15 ป = 163,800 บาท หากทานนาเงนจานวนนไปออม และมผลตอบแทน 6% ตอปทานจะมรายได เปนเงน 269,424.01 บาท ถาไมเชอวาจะเปนจรง ดตวเลขเงนออมททานสญเสยหากยงจายสรยสรายอลยฉยแฉกแบบไมคดกนตอไปในตารางน

ไมมหน รายไดมากพอ มเงนออม ตองการบรหารเงน มความสามารถในการทางาน

บรหารความเสยง บญชเงนออมระยะกลาง วางแผนภาษ

บญชเงนออมระยะยาว จดพอรตการลงทน

3 เดอน

36“วารสารพฒนาชมชน กรมการพฒนาชมชน กระทรวงมหาดไทย”   

ปท เงนออมตอป

ผลตอบแทนตอป 6% รวมเงนออมสะสม+ผลตอบแทน

1 10,920 655.20 11,575.20 2 10,920 1,349.71 23,844.91 3 10,920 2,085.89 36,850.81 4 10,920 2,866.25 50,637.06 10 10,920 8,636.06 152,570.34 15 10,920 15,250.42 269,424.01

นกการเงนมออาชพจะเรยกคาใชจายประเภทนวา “ลาเตแฟคเตอร”

**ตวอยางคาใชจายประเภท Latte Factor**

รายการ ประหยดตอเดอน (บาท) มลคาหลงจากนอก 30 ป (บาท)

กาแฟ 1 แกว 200 200,903 โทรศพทมอถอวนละ 10 นาท 280 281,264 นามนรถยนต 1 ถง 1,500 281,264 อาหารมอเยนนอกบาน 2 คน 2,000 2,009,030

รวม 3,980 2,772,461

37“วารสารพฒนาชมชน กรมการพฒนาชมชน กระทรวงมหาดไทย”   

ทานเคยพจารณาจรงจงหรอไมวาทานจาเปนตองจายคาความพอใจหรอความบนเทงมากขนาดไหน กบประโยชนทไดรบอยางไมคมคา ยงยคสมยนนกการตลาดฝมอขนพระกาฬสามารถทาใหเราทานจายๆๆๆ อยางลมคดกนเลยเชยว โดยเฉพาะคาโทรศพทมอถอทมใชกนเกอบทกคนทงคาใชบรการรายเดอนและเครองโทรศพทแสนแพง เพราะซอมาสมรรถนะเครองสง แตระบบสญญาณตาและความตองการในการใชงานของเราแคโทรออก รบสาย และเขา website ดขอมลความบนเทงเสยสวนใหญ ประกอบกบนสยพนเพของ คนไทยมกจะหนาใหญใจโต มเงนนบเปนนองมทองนบเปนพดวยแลว การสะสมทรพยอนไรประโยชนเพอใหตวเองดดมฐานะ ซงจรงๆ อาจมรายไดไมชนเดอน ตองหยบยมเสยดอกเบย ตองใชบรการบตรเครดต และ ไมรเทาเลหกลนกการเงนทหาประโยชนจากคณทคดไมทน ตวอยางประโยชนจากการลดคาใชจายทประสบดวยตวเอง คอ ผเขยนเปนคนหนงทตดกาแฟเยนและเครองดมประเภทหวานเยน โดยเฉพาะกาแฟ ตองดมทกวน 1 – 2 แกว ราคาขนตาจะอยท 30 บาทขนไป ผเขยนเรมทาบญชรบ–จาย ดวยเหตอยากรวา เดอนๆ หนงเราจายคาอะไรบาง จะหาเงนจากยอดรายจายไหนเปนเงนเกบไดบาง จากการจดบนทก 1 เดอน พบวาตวเองมคาใชจายประเภทเครองดมหวานเยนเดอนละ 1,000 – 1,200 บาท จากความคดทตองการมเงนเกบเพมขนเพอจะเอาไวซอบาน ซอทดน เอาไวลงทน หรอสารองไวเผอจาเปนในอนาคต หลงจากปรบลดคาใชจายประเภทเครองดมลง ทดแทนดวยการดมกาแฟรอนชงเองแทน นอกจากมเงนพอใชเหลอเกบเพมขน ผลพลอยไดคอ ผลการตรวจสขภาพพบวามคลอเรทเตอรอลลดลง จากเดมทสงเกนเกณฑทงๆ ทไมไดเปนคนรปรางอวน และอาหารททานไมชอบทานแปง ไขมน หรออนๆ ตามทแพทยสงหามเลย วเคราะหพฤตกรรมแลวนาจะเปนเพราะเครองดมประเภทนแน สาหรบคนทอยในสถานการณท 4 ไมมอะไรนาหวง เพราะคณคงมพนฐานทดในการใชจายแลว แตทตองระวงคอ ความโลภของตวเองอยาใหมมากจนเกนไป จนตกหลมลงทนทมความเสยงสง เพราะอาจเกดเหตการณททาใหคณหวคะมาจากเศรษฐกลายเปนคนเคยรวยไดงายๆ

หยด !! อยาเพงคดวาตวเองทาไมได ลองเรมทาดกอนจากการจดบนทกรายจายอยางละเอยด

การเปลยนพฤตกรรม (นสย) มนไมใชวาจะเปลยนกนไดงายนก แตกปรบเปลยนกนไดแนๆ เพราะกวา เราจะเปนนกจายทารายตวเองขนาดน เรากบมเพาะนสยความฟมเฟอยมานาน คอยๆ เปลยนนสยของ เราอยางตอเนอง ขอเพยงวนนไดเรมตน และพยายามทาอยางตอเนองคณกจะมฐานะการเงนดขนแนนอน ทกครงทจะจายเงนซออะไรขอใหถามตวเองสกหนอยวา “อยากได” หรอ “จาเปน” “คมคาหรอไม” “มอะไรทดแทนกนไดและจายนอยกวาน” ทกครงทไดเงนมาขอใหจดสรรสาหรบเปนเงนออมไวสก 10 – 20% คณจะเปลยนจากลกทาส เอย!! “ทาส” กลายเปน “นาย” ของเงน ในชาตนแนนอน และโปรดบอกตวเองเสมอ “การไมมหนสน เปนลาภอนประเสรฐ และการมเงนออมสาหรบอนาคตนนประเสรฐเลศสดๆ”

38“วารสารพฒนาชมชน กรมการพฒนาชมชน กระทรวงมหาดไทย”   

การทางาน”

 

 

  

ภาพกจกรรม

วนท 25 เมษายน 2557 เวลา 10.30 น. นายขวญชย วงศนตกร อธบดกรมการพฒนาชมชน ในฐานะ ผอ.สกพส. เปนประธานพธเปด

"โครงการ Smart Lady Thailand คลนลกใหมผสบสานงาน OTOP" มผเขาอบรม จานวน 132 คน โดยมพฒนาการจงหวดในเขตตรวจฯท 13 4 จงหวด(อบลฯ ศรสะเกษ อานาจเจรญ ยโสธร)

นาโดยนายฉลอง ประดบสข พจ.อบลฯ กลาวรายงาน วตถประสงคการจดงาน ในงานนม ทานผตรวจฯทวป บตรโพธ ทานทปรกษา อพช. รอง ผอ.สกพส. (ดร.ขนฏฐา กาญจนรงษนนท)

และคณะกรรมการกองทนพฒนาบทบาทสตรจงหวด ทง 4 จงหวด รวมใหการตอนรบ ณ อารยารสอรท อาเภอโขงเจยม จงหวดอบลราชธาน

39“วารสารพฒนาชมชน กรมการพฒนาชมชน กระทรวงมหาดไทย”   

                

ภาพกจกรรม

วนท ๑๓ พฤษภาคม ๒๕๕๗ นายพสนต ประทานชวโน รองอธบดกรมการพฒนาชมชน และคณะ ตรวจเยยมใหกาลงใจผจาหนายสนคา OTOP ในงานเทศกาลไทย ๒๐๑๔

ณ นครคนหมง สาธารณรฐประชาชนจน ซงไดรบความสนใจจากผบรโภคชาวจนเปนอนมาก ในการน ไดตดตามผลการเจรจาธรกจของผผลต ผประกอบการ OTOP

รายเดมทเดนทางมารวมในงานเจรจาธรกจในครงนอกดวย (ภาพขาว : พชรนทร สมหอม)

40“วารสารพฒนาชมชน กรมการพฒนาชมชน กระทรวงมหาดไทย”   

วนท ๑ พฤษภาคม ๒๕๕๗ เวลา ๐๙.๓๐ น. อธบดกรมการพฒนาชมชน (นายขวญชย วงศนตกร) มอบหมายให นายมนตร นาคสมบรณ รองอธบดกรมการพฒนาชมชน เปนประธานเปดพรอมบรรยายพเศษ

ในการประชมเชงปฏบตการสรปผลโครงการเผยแพรผลการจดเวทประชาหาทางออกประเทศไทย ดร.อจฉราวรรณ มณขตย ผอ.สานกเสรมสรางความเขมแขงชมชน กลาวรายงาน

ผเขารวมประชมประกอบดวย พฒนาการอาเภอ นกวชาการพฒนาชมชนจงหวด พฒนากร รวม ๗๖ คน จดระหวาง ๓๐ เมษายน - ๒ พฤษภาคม ๒๕๕๗

ณ โรงแรมไมดา ซต กรงเทพฯ

ภาพกจกรรม

41“วารสารพฒนาชมชน กรมการพฒนาชมชน กระทรวงมหาดไทย”   

วนท ๔ – ๕ เมษายน ๒๕๕๗ อธบดกรมการพฒนาชมชน (นายขวญชย วงศนตกร) มอบหมายใหนายอรรถพร สงหวชย รองอธบดกรมการพฒนาชมชน พรอมดวยนายทวป บตรโพธ ผตรวจราชการกรม นายสนท ขาวสอาด รอง ผวจ.ศรสะเกษ นายเสนห พรหมโครต พฒนาการจงหวดศรสะเกษ นายไพโรจน อนทรแกว นายอาเภอภสงห จนท.กองแผนงาน ตรวจเยยมโครงการพฒนา หมบานนารองพฒนาคณภาพชวต อยดมสข บนถนนหมายเลข ๖๗ (สะงา-อนลองเวง-เสยมราช) บานโอกกนดาล ตาบลลมโตง อาเภออนลองเวง จงหวดอดรมชย ราชอาณาจกกมพชาโดยม MR.LIAM SODA (เหลยม โสดา) รอง ผวจ.อดรมชย นายยม พนนา นอภ.อนลองเวง ใหการตอนรบและนาเยยมชมครอบครวพฒนาตวอยาง นายโท ลน อดต ผญบ.โอกกนดาล

ภาพกจกรรม

42“วารสารพฒนาชมชน กรมการพฒนาชมชน กระทรวงมหาดไทย”   

วนท 1 เม.ย.57 เวลา 9.00 น. นายขวญชย วงศนตกร อธบดกรมการพฒนาชมชน เปนประธานพธทอดผาปาสมทบกองทนพฒนาเดกชนบท

ในพระราชปถมภสมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร โดยมทานรองอธบดฯ คณะผบรหาร ขาราชการกรมการพฒนาชมชน และหนวยงานราชการในศนยราชการฯ รวมพธ

ณ ลานเอนกประสงค ชน2 อาคารรฐประศาสนภกด ศนยราชการเฉลมพระเกยรต 80 พรรษา 5 ธนวาคม 2550

ภาพกจกรรม

43“วารสารพฒนาชมชน กรมการพฒนาชมชน กระทรวงมหาดไทย”   

44“วารสารพฒนาชมชน กรมการพฒนาชมชน กระทรวงมหาดไทย”