Meertaligheid op school

SLO Krachtige leeromgevingen – 28/10/2013

Opwarmer Situatie in Vlaanderen Meertaligheid

Definitie Soorten Thuistaal Taal op school

Meertaligheid als steiger én troef

Overzicht

Stelling 1Kinderen spreken op school best overal en met iedereen Nederlands.

OpwarmerWat vind jij?

Stelling 2Je mag geen seconde verliezen om anderstalige kinderen Nederlands te laten verwerven.

OpwarmerWat vind jij?

Stelling 3Een leerkracht kan enkel die talen in de klas aan bod laten komen die hij of zij zelf voldoende machtig is.

OpwarmerWat vind jij?

Sterke groei diversiteit aan talen in Vlaams onderwijs

1. immigratie (bv. Ceuleers, 2008; Van den Branden & Verhelst, 2009)

2. toename gebruik nieuwe media (bv. Kuppens, 2010)MAAR talige diversiteit nauwelijks gevaloriseerd

Situatie in Vlaanderen

16% van de lln in Nederlandstalig basisonderwijs vd Vlaamse gemeenschap wordt opgevoed in andere thuistaal dan Nederlands (Van den Branden, 2010)

-> zwakkere prestaties in vergelijking met lln die in Nederlands worden opgevoed1. Meer schoolachterstand2. Geen goede doorstroom naar hoger onderwijs3. Oververtegenwoordigd in buitengewoon onderwijs4. Sneller doorverwezen naar beroepssecundair onderwijs5. Vroege schoolverlatersvaak in combinatie met lage SES

Situatie in Vlaanderen

Competentie om meer dan één taal te begrijpen en produceren (op verschillende niveaus, dus niet alle talen moeten even sterk verworven zijn)

OF Regelmatig gebruikmaken van meerdere talen

(Van den Branden, 2010)

MeertaligheidDefinitie

Simultane meertaligheid= van bij geboorte twee of meer talen verwerven als moedertaal→ eerstetaalverwerving

Successieve meertaligheid= vanaf 2,5 jaar taal verwerven naast moedertaal→ tweedetaalverwerving

→ beide kunnen leiden tot goede taalbeheersing van twee talen

MeertaligheidSoorten

Niet ingezet als didactisch kapitaal in Vlaams onderwijs en zelfs vaak uitgesloten

→ barrière voor succesvolle schoolcarrière in Nederlands (Agirdag, 2010)

Kennis en vaardigheden in thuistaal niet kunnen inzetten en versterken voor leren van tweede taal en kennisverwerving in die tweede taal

Kans om meertaligheid als troef te benutten?

MeertaligheidThuistaal

Linguistic interdependence hypothesis (Cummins, 1979)= kennis en vaardigheden in moedertaal wordeningezet bij het leren van tweede taal en vankennis en vaardigheden in die tweede taal doorgemeenschappelijke basis voor leren van talen→ transfer (bv. Appel & Schaufeli, 1990; Verhoeven, 1987)

Code-switching Functioneel veeltalig leren (Sierens & Van Avermaet,

2010)

MeertaligheidThuistaal

Taalvaardigheid Nederlands en taalvaardigheid Turks

MeertaligheidThuistaal

Lezer die 70% van de woorden kent (Hajer & Meestringa, 1995):

We moeten…, zei een… uit Singapore tegen… We hebben geen… meer. Singapore is maar een klein… met een sterk…… We … met zo'n …dat we niet anders kunnen. … … ik … een huis met een … aan beide …, het … er … Voor de … mensen is dit nog steeds de … … van wonen, maar dat is een niet meer te … … geworden.

MeertaligheidTaal op school

Oplossing:We moeten omhoog, zei een architect uit Singapore tegen me. We hebben geen keuze meer. Singapore is maar een klein eiland met een sterk groeiende bevolking. We kampen met zo’n ruimtegebrek dat we niet anders kunnen. Vanzelfsprekend gun ik iedereen een huis met een tuin aan beide zijden, het liefst eromheen. Voor de meeste mensen is dit nog steeds de ideale wijze van wonen, maar dat is een niet meer te verwezenlijken droom geworden.

→ lezer moet minstens 90% van de woorden kennen om een tekst redelijk goed te begrijpen

MeertaligheidTaal op school

De afstand van een punt tot een rechte is de afstand tussen het punt en het voetpunt van de loodlijn uit dit punt op de rechte.

Als eerste voorboden voor een warmtefront gelden cirrus, cirrocumulus en cirrostatus.

Het verschil tussen twee natuurlijke getallen is het getal dat bij het tweede opgeteld, het eerste als som oplevert.

Na de Perzische oorlogen zaaide de Atheense machtsontplooiing onrust in Hellas. De andere Griekse poleis zagen de economische, militaire en politieke overmacht van Athene als een bedreiging voor hun zelfstandigheid. Vooral Sparta wantrouwde de Atheners. Het vreesde een militaire overrompeling.

MeertaligheidTaal op school

Aangeven, bepalen, beredeneren, beschrijven, bestaan (= opgebouwd zijn uit), bestuderen, bevatten, blijken, conclusie, eigenschap, effect, functie, gedeelte, gemiddeld, inhouden, (= omvatten), kenmerk, liggen aan (oorzaak), lijn, maat (= grootte, meetinstrument of ritme), maatregel, middel, minstens, mogelijkheid, nauwkeurig, omschrijven, onderwerp, ontbreken, ontstaan, opgaan (=kloppen), oplossen, opmaken (van een conclusie), optreden, reden, relatie, samenvatting, stelling, symbool, tegengesteld, tegenovergesteld, toenemen, toelichten, trekken (van een conclusie in plaats van een streep of aan een touw), type (persoon, soort), uitdrukking, uitleggen, uitzoeken (= sorteren, te weten komen of uitkiezen), vanzelfsprekend, verband, verklaren, verwerken, voorkomen, voorwaarde, weergeven, zelfstandig, zogenaamd (Hajer & Meestringa, 1995)

MeertaligheidTaal op school

Schooltaal= abstracte taal met focus op begrijpen van concepten en analyse, organisatie, synthese en evaluatie van informatie zonder veel contextuele ondersteuning (Van den Branden, 2010)

Schoolse taalvaardigheid Nederlands OOK vorm van meertaligheid

Barrière voor lln met thuistaal Nederlands en (vaak) lage SES Dubbele barrière voor lln met andere thuistaal dan Nederlands

Van contextgebonden, eenvoudige, alledaagse taal (2 j.)

Naar gedecontextualiseerde, complexe, schoolse taal (5-8 j.)

MeertaligheidTaal op school

BICS (basic interpersonal communicative skills) en CALP (cognitive academic language proficiency) (Cummins, 2003)

Weinig context

Veel context

Hoge cognitieve eisen

Lage cognitieve eisen

BICSbv. gesprek op

speelplaats

BICSbv.

telefoongesprek

CALPbv. chemische

proefjes

CALPbv. les

beweging aarde rond zon

MeertaligheidTaal op school

“To reject a child’s language in the school is to reject the child. When the message, implicit or explicit, communicated to children in the school is “Leave your language and culture at the schoolhouse door”, children also leave a central part of who they are – their identitites – at the schoolhouse door. When they feel this rejection, they are much less likely to participate actively and confidently in classroom instruction” (Cummins, 2001)

=> functioneel veeltalig leren (Sierens & Van Avermaet, 2010)

Meertaligheid als steiger én troef

Thuistaalproject Gent1. Inzetten op thuistaal gaat niet ten koste van

taalvaardigheid Nederlands2. Kinderen voelen zich beter3. Basisvoorwaarden:

Meertalig onderwijs is alleen effectief wanneer het structureel is ingebed in een schoolbeleid dat kiest voor een meertalige visie

Krachtige leeromgevingen creëren is een fundamentele conditie

Meertaligheid als steiger én troef

Validiv Valorizing Linguistic Diversity

in Multiple Contexts ofPrimary Education

67 scholen in Brussel, Genten Limburg

Doel: De aanwezige meertaligheidin het Vlaamse basisonderwijs alseen troef benutten binnen eenkrachtige leeromgeving die ookhet Nederlands ten goede komt.

Meertaligheid als steiger én troef

Validiv

E-Validiv

4de-5de lj

Validiv Bagage

Lkr kleuter en lager

School-beleidsg

ids

School-team

World Factboo

k

Beleid

Meertaligheid op school

SLO Krachtige leeromgevingen – 28/10/2013

Bedankt voor jullie aandacht!