MEME  KANSERİ  CERRAHİSİ  SONRASI  FİZYOTERAPİ  VE  REHABİLİTASYON  

Prof.  Dr.  Türkan  AKBAYRAK,  Fizyoterapist*  

Yrd.  Doç.  Dr.  Serap  KAYA,  Fizyoterapist*  

 

*   Hacettepe   Üniversitesi,   Sağlık   Bilimleri   Fakültesi,   Fizyoterapi   ve  

Rehabilitasyon  Bölümü.  

 

Meme  kenseri  cerrahisi  sonrasında  operatif,  post-­‐operatif  erken  dönem  ve  post-­‐

operatif   geç   dönemde   birçok   komplikasyon   meydana   gelebilmektedir.   Bu  

komplikasyonların   oluşmasının   önlenmesi   ya   da   erken   dönemde   müdahale  

edilmesi   için   hastanın  medikal   izlem   süresince,   cerrahi   öncesi,   cerrahi   sonrası,  

post-­‐operatif   3.   hafta,   3.   ay,   6.   ay,   9.   ay   ve   12.   aylarda   fizyoterapi   ve  

rehabilitasyon   açısından   da   değerlendirilmesi   oldukça   önemlidir.  

Rehabilitasyon;   pre-­‐operatif   değerlendirme   ile   başlar   ve   kişi   normal   aktif  

yaşamına   dönene   kadar   devam   eder.   Pre-­‐operatif   değerlendirme;   detaylı  

hikayeyi,   postür,   duyu,   ağrı,   solunum   ve   dolanımın   değerlendirilmesini,   çevre  

ölçümünü,   eklem   hareket   açıklığının   değerlendirilmesini,   skapular   mobilite   ve  

kas  kuvvetinin  değerlendirilmesini  ve  hasta  eğitimini  içermelidir.    

Cerrahi   sonrası   hareket   ve   fonksiyonun   restorasyonu   fizyoterapistin   asıl  

görevidir.   Fizyoterapi   programına   post-­‐operatif   1.   günde   başlanmalı,   1   hafta  

sonra  ya  da  drenler  çıkar  çıkmaz  aktif  germe  hareketlerine  başlanmalıdır.  Post-­‐

operatif   tedavi   programı   kişiye   özel   olmalı,   post-­‐operatif   fizyoterapi   ve  

rehabilitasyon  programı  içeriğinde  lenfödemden  korunma  ve  tedavi  mutlaka  yer  

almalıdır.   Tedavi   sürecini;   hastanın   tamir   edilen   yapıların   iyileşme   durumu,  

cerrahi   sonrası   hastanede   iken   ve   taburcu   olduktan   sonra   fizyoterapi   alıp  

almadığı,  güvenlik  uyarıları  konusunda  eğitim  alıp  almadığı  etkilemektedir.    

Mastektomi  sonrası  fizyoterapi  ve  rehabilitasyon  programının  amaçları:  

• Ağrıyı  azaltmak,  

• Erken  dönemde  solunum  fonksiyonlarını  korumak,  

• Omuz  ekleminin  disfonksiyonunu  önlemek,  

• Doku  sertliklerini  önlemek,  

• Lenfödemi  kontrol  altına  almak,  

• Günlük  yaşam  aktivitelerinde  bağımsız  ve  fonksiyonel  olmayı  sağlamak,  

• Yaşam  kalitesini  arttırmak  şeklinde  sıralanabilir.  

Postoperatif   fizyoterapi   ve   rehabilitasyon   programının   içeriği   hastanın  

ihtiyaçlarına  göre,  hasta  eğitimi,  pozisyonlama  (immobilizasyon  süreci),  solunum  

egzersizleri   ve   solunum   kontrolü,   ağrı   yönetimi,   stres   yönetimi   ve   gevşeme  

eğitimi,   insizyon   ve   skar   mobilizasyonu,   postural   düzgünlük/self   imaj   eğitimi,  

kuvvetlendirme,   germe   ve   aerobik   egzersiz   eğitimi,   self  masaj   ve  mobilizasyon  

gibi  self  tekniklerinin  öğretilmesi  olmalıdır.  

     Resim  1   Resim  2  

Resim  1,2:  Cerrahi  sonrası  skapular  mobilitenin  değerlendirilmesi  

     Resim  3   Resim  4  

Resim  3,  4:  Meme  cerrahisi  sonrası  skapular  mobilizasyon  

Hastalara   güvenlik   uyarıları   (hedef   normal   fonksiyonel   seviye),   olası  

komplikasyonlar   (seroma,lenfödem   vb),   rehabilitasyon   sürecinin   içeriği  

hakkında  bilgilendirme,  ağrının  kontrolü,  yara  ve  cilt  bakımı,  normal  aktivitelere  

dönüş   için   tavsiyeler,   rehabilitasyon   sürecini   desteklemek   için   hastanın  

yapabilecekleri  (self  teknikler)  gibi  konularda  eğitim  verilmelidir.  

Egzersiz   eğitiminin   amaçları;   kondüsyon   kaybını   azaltmak,   fonksiyonel  

yetenekleri   arttırmak,   hasta   ve   aileye   emosyonel   destek   sağlamak,   hastanın  

durumuna  yönelik  eğitim  vermek,  ağrı,  yorgunluk  ve  diğer  semptomlara  yönelik  

kontrol   yöntemlerini   öğretmek,   sağlığı   geliştirmeye   yönelik   destek   vermek,  

kuvvet   ve   enduransı   arttırmak,   anksiyete   ve   depresyonla   başa   çıkabilmeyi  

sağlamak,   postür   bozukluklarını   azaltmak,   normal   eklem   hareketini   ve  

esnekliğini  geliştirmek,  günlük  yaşam  aktivitelerinde  bağımsızlığı  sağlamaktır.  

Egzersizler   başlangıçta   yavaş   ve   ritmik   olmalıdır,   yardımlı   yapılabilir.   Germe  

egzersizleri   ağrı   sınırı   içerisinde   ve   cerrahi   teknik   dikkate   alınarak  

uygulanmalıdır.   Skar   gelişimi   söz   konusu   ise   önce   skar   mobilizasyonu   sonra  

germe   egzersizi   verilmelidir.   6-­‐12   aylık   doku   iyileşme   sürecinin   varlığı  

düşünülerek   skar   kontrolü   yapılmalıdır.   Şiddetli   egzersizlerden   kaçınılmalıdır.  

Uygun  egzersiz  düzeyi  kişiye  özel  olarak  fizyoterapist  tarafından  planlanan  orta  

şiddette   egzersizdir.   Tekrar   sayısında   hastanın   yorgunluğu   kriter   alınmalıdır.  

Egzersiz   programı   oluşturulurken   ısınma,   yüklenme   ve   soğuma   periyodlarının  

ayarlanması  gibi  egzersiz  eğitimi  prensiplerine  dikkat  edilmelidir.    

Meme   cerrahisi   sonrası   uygulanabilecek   egzersizler;   aerobik   egzersiz   eğitimi,  

normal   eklem   hareketi   egzersizleri,   solunum   egzersizleri,   kuvvetlendirme  

egzersizleri,   stabilizasyon   eğitimi,   proprioseptif   nöromusküler   fasilitasyon  

teknikleri,   germe   egzersizleri,   postür   egzersizleri,   su   içi   egzersizler,   vücut  

farkındalığı  eğitimi,  yoga,  pilates,  dans,  tai  chi  gibi  çeşitlendirilebilir.  

Sonuç   olarak;   hastalarda   standart   fizyoterapi   yaklaşımları   yerine    

fizyoterapist  tarfından  planlanan,  hastanın  fonksiyonel  durumuna  uygun,  bireysel  

fizyoterapi  ve  rehabilitasyon  programları  tercih  edilmelidir.  

 

KAYNAKLAR  

1.   Lu   SR,   Hong   RB,   Chou   W,   Hsiao   PC.   Role   of   physiotherapy   and   patient  

education  in  lymphedema  control  following  breast  cancer  surgery.  Ther  Clin  Risk  

Manag.  2015;  11:319-­‐27.    

2.   Loh   SY,   Musa   AN.   Methods   to   improve   rehabilitation   of   patients   following  

breast   cancer   surgery:   a   review  of   systematic   reviews.  Breast  Cancer,   2015;   7:  

81-­‐98.    

3.  De  Groef  A,  Van  Kampen  M,  Dieltjens  E,  Christiaens  MR,  Neven  P,  Geraerts   I,  

Devoogdt   N.   Effectiveness   of   Postoperative   Physical   Therapy   for   Upper   Limb  

Impairments   After   Breast   Cancer   Treatment:   A   systematic   review.   Arch   Phys  

Med  Rehabil.  2015;  96(6):  1140-­‐1153.