31
/Sectorrapport METING VAN KWALITEIT VAN LEVEN IN VLAAMSE WOONZORGCENTRA (2016) Resultaten van interviews met bewoners zonder cognitieve problemen 19 december 2017

METING VAN KWALITEIT VAN LEVEN IN VLAAMSE … · het buitenland de laagste score halen. ... van het functioneren op fysisch en psychisch vlak. Enkel de score van het psychische aspect

  • Upload
    leanh

  • View
    214

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

/Sectorrapport

METING VAN KWALITEIT

VAN LEVEN IN VLAAMSE

WOONZORGCENTRA (2016)

Resultaten van interviews met bewoners zonder cognitieve problemen

19 december 2017

//////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////// / Sectorrapport 2 van 31 Meer informatie op website Zorg en Gezondheid:

www.zorg-en-gezondheid.be/vlaams-indicatorenproject-voor-woonzorgcentra-vip-wzc

Inhoudstafel

Samenvatting 3

1. Inleiding 4

2. Leeswijzer 6

3. Kwaliteit van leven 9

4. Vergelijking resultaten kwaliteit van leven 2014, 2015 en 2016 14

5. Vergelijking resultaten kwaliteit van leven tussen provincies 15

6. Relaties tussen kenmerken woonzorgcentra en kwaliteit van leven 17

7. Deelnamegraad 23

Appendix 24

Figuur 1: Frequentie van het aantal ingevulde vragenlijsten 5

Figuur 2: Webdiagram van thema's kwaliteit van leven 9

Figuur 3: Kwaliteit van leven van de bewoners per jaargang 14

Figuur 4: Kwaliteit van leven van de bewoners per jaargang en provincie 15

Figuur 5: Percentage Katz-scores in de woonzorgcentra 19

Figuur 6: Percentage zwaar zorgbehoevenden in de woonzorgcentra 19

Figuur 7: Percentage bewoners met cognitieve beperking in de woonzorgcentra 20

Figuur 8: Aantal bewoners in de woonzorgcentra 20

Figuur 9: Urbanisatiegraad van de woonzorgcentra 21

Figuur 10: Beheerstype van de woonzorgcentra 22

Figuur 11: Kwaliteit van leven versus aandeel zwaar zorgbehoevenden 24

Figuur 12: Kwaliteit van leven versus aandeel bewoners met cognitieve beperking 26

Figuur 13: Kwaliteit van leven versus grootte woonzorgcentrum 28

Figuur 14: Kwaliteit van leven versus urbanisatiegraad woonzorgcentrum 30

Figuur 15: Kwaliteit van leven versus beheerstype woonzorgcentrum 31

//////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////// / Sectorrapport 3 van 31 Meer informatie op website Zorg en Gezondheid:

www.zorg-en-gezondheid.be/vlaams-indicatorenproject-voor-woonzorgcentra-vip-wzc

Samenvatting

Om de kwaliteit van leven van de bewoners van woonzorgcentra in Vlaanderen te onderzoeken werden de

bewoners bevraagd aan de hand van enquêtes. Dit rapport geeft de resultaten weer voor de voorzieningen

bevraagd in 2016, alsook de resultaten van enkele bijkomende analyses over de drie jaren heen (2014-2016).

Omwille van kwaliteitsredenen, worden enkel de antwoorden van bewoners zonder cognitieve beperking

besproken in dit rapport.

Bewoners ervaren goede kwaliteit van leven voor omkadering en vraaggerichte zorg

De bewoners zonder cognitieve beperkingen van de woonzorgcentra geven aan dat ze een hoge kwaliteit van leven hebben op vlak van ‘privacy’, ‘veiligheid’ en ‘respect’, met gemiddelde scores van respectievelijk 4,65, 4,48 en 4,12 op een schaal van 1 tot 5. We mogen concluderen dat de elementaire mensenrechten van de bewoners van onze woonzorgcentra worden gerespecteerd: de privacy wordt gerespecteerd, de bewoners voelen zich veilig en ze worden met respect behandeld.

De thema’s ‘zich prettig voelen’, ‘vraaggerichtheid’, ‘autonomie’, ‘maaltijden’ en ‘informatie over het WZC’ halen vrij hoge gemiddelde scores (tussen 4,07 en 3,59). Deze thema’s betreffen in grote mate de verzorging, de omgevingsfactoren, de vrijheid en zelfstandigheid, het thuisgevoel, de voeding, voldoende informatie krijgen, … We kunnen stellen dat de meeste bewoners aan de omkadering en de zorg een voldoende tot goede score geven.

Voor de thema’s die verband houden met persoonlijke relaties en tijdsbesteding is er ruimte voor verbetering. De ‘persoonlijke omgang met medebewoners’ haalt een gemiddelde score van 2,49. De bewoners ervaren weinig mogelijkheden tot genegenheid of romantiek. Ook goede vriendschapsrelaties onderhouden en samen leuke dingen doen ontbreekt veelal. Ook de thema’s ‘een band voelen met het personeel’ (gemiddelde score = 2,78) en ‘keuze activiteiten’ (gemiddelde score = 2,78) scoren minder goed.

Conclusie: Net zoals in 2014 en 2015 is globaal gezien de belangrijkste bevinding van deze bevraging dat bewoners zelf aangeven dat ze een hoge kwaliteit van leven hebben op vlak van ‘privacy’, ‘veiligheid’ en ‘respect’. De omkadering en de zorg krijgen voldoende scores. Op vlak van de persoonlijke omgang met de bewoners zelf en met de verzorgenden en wat betreft de invulling van de dag kan de kwaliteit van leven nog verhogen.

Internationale vergelijking

Internationale vergelijking is tot nu toe slechts beperkt mogelijk omdat deze data nog niet gepubliceerd zijn. Wat we wel kunnen besluiten is dat de thema’s waarop in deze bevraging de laagste score wordt geobserveerd, nl. ‘persoonlijke omgang tussen de bewoners’, ‘keuze activiteiten’ en ‘een band voelen met het personeel’ ook in het buitenland de laagste score halen. Ook de hoogst scorende thema’s ‘privacy’ en ‘veiligheid’ komen overeen met het beschikbare vergelijkingsmateriaal uit het buitenland.1

Vergelijking resultaten 2014, 2015 en 2016

Kwaliteit van leven bleef over het algemeen vrij stabiel tussen 2014 en 2016. Desondanks wordt een licht

dalende trend gezien voor een aantal thema’s tussen 2014 en 2016. Een analyse van gemiddelde scores,

beperkt gestandaardiseerd voor leeftijd en geslacht, op het woonzorgcentrumniveau kan deze dalende trend

niet verklaren door verschillen in provincies, aandeel zwaar zorgbehoevende bewoners, aandeel bewoners met

cognitieve beperking, de grootte van de woonzorgcentra, de urbanisatiegraad en het beheerstype. Meer

onderzoek is dus nodig om de dalende trend te duiden. De analyses toonden ook enkele verschillen tussen de

provincies en deze verschillen konden evenmin verklaard worden door andere kenmerken van de

woonzorgcentra.

1 Kehyayan, V., Hirdes, J. P., Tyas, S. L. & Stolee, P. (2015). Residents’ Self-Reported Quality of Life in Long-Term Care

Facilities in Canada. Canadian Journal on Aging / La Revue canadienne du vieillissement 34(2), 149-164.

//////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////// / Sectorrapport 4 van 31 Meer informatie op website Zorg en Gezondheid:

www.zorg-en-gezondheid.be/vlaams-indicatorenproject-voor-woonzorgcentra-vip-wzc

1. Inleiding

Situering

Het Vlaams indicatorenproject woonzorgcentra beoogt een kwaliteitsverbetering van de zorgverlening in de

Vlaamse woonzorgcentra. Het project heeft in de eerste plaats als doel de kwaliteit van de zorg te verbeteren

door gebruik te maken van resultaatindicatoren.

Dit project omvat drie grote thema's:

1. kwaliteit van zorg en veiligheid 2. kwaliteit van zorgverleners en zorgorganisaties 3. kwaliteit van leven

De kwaliteit van zorg en veiligheid en de kwaliteit van zorgverleners en zorgorganisaties zijn uitgewerkt in

indicatoren die de Vlaamse woonzorgcentra zelf meten en registreren. Deze luiken zijn sinds 2013

geïmplementeerd en omvatten een zesmaandelijkse rapportage aan de Vlaamse overheid. De resultaten van

dit onderzoek kan u terugvinden op de website van Zorg en Gezondheid (https://www.zorg-en-

gezondheid.be/resultaten-van-kwaliteitsmetingen-in-woonzorgcentra) en worden verder niet behandeld in dit

rapport.

Het derde luik, de kwaliteit van leven, wordt gemeten vanuit het standpunt van bewoners en/of familieleden

van de bewoners. Dit luikt vormt het onderwerp van dit rapport waarin de woonzorgcentra worden vergeleken

wat betreft de kwaliteit van leven van hun bewoners zonder cognitieve beperking.

Het onderzoek voor het meten van kwaliteit van leven liep over drie jaar (2014 tot 2016) en werd via een

overheidsopdracht toevertrouwd aan het marktonderzoeksbureau Kantar TNS (voordien gekend onder de

naam TNS Dimarso). Kantar TNS bevroeg de bewoners zonder cognitieve beperkingen van de

woonzorgcentra via een face-to-face bevraging en bevroeg de eerste contactpersoon van bewoners met

cognitieve beperking via postale enquêtes.

De analyses in dit rapport zijn grotendeels beschrijvend. Er werd wel een meer formele vergelijking gemaakt

tussen de gestandaardiseerde kwaliteitsindicatoren op woonzorgniveau en zowel de jaargang als de

provincies na eenvoudige correctie voor de andere beschikbare kenmerken van de woonzorgcentra.

De woonzorgcentra krijgen een individueel rapport, met de gemiddelde scores op itemniveau zowel wat

betreft de resultaten van de face-to-face-bevraging, als de postale enquêtes. Ze krijgen ook een

feedbackrapport met indicatorscores per thema en een benchmarking met vergelijkbare woonzorgcentra.

Daarnaast geeft het sectorrapport jaarlijks, voor een derde deel van alle woonzorgcentra, een beeld van de

resultaten voor de gehele sector. De feedbackrapporten en het sectorrapport geven alleen resultaten van de

face-to-face-bevraging bij de bewoners zonder cognitieve beperking. De woonzorgcentra kunnen, onder meer

aan de hand van deze rapporten, acties ondernemen om de kwaliteit van leven in hun voorziening verder te

verbeteren.

De data

Om de kwaliteit van leven te onderzoeken in de Vlaamse woonzorgcentra nam Kantar TNS tussen 2014 en

2016 elk jaar enquêtes af in één lukraak gekozen derde van alle woonzorgcentra. Binnen deze

woonzorgcentra worden een aantal ad random geselecteerde bewoners die minstens 30 dagen in het

woonzorgcentrum verbleven bevraagd door hiertoe opgeleide enquêteurs. Door het inzetten van een extern

bureau wordt het onafhankelijke karakter benadrukt en wordt de objectiviteit van de metingen gewaarborgd.

Elk woonzorgcentrum maakte het onderscheid tussen bewoners die wel en die niet cognitief in staat geacht

werden om deel te nemen aan het onderzoek. Dit gebeurde aan de hand van de Katz-schaal. De "Katz-

schaal" is een evaluatieschaal om de afhankelijkheidsgraad van bewoners te bepalen door het beoordelen

van het functioneren op fysisch en psychisch vlak. Enkel de score van het psychische aspect (desoriëntatie in

tijd en/of ruimte) werd in aanmerking genomen om de bewoners in te delen in 'met cognitieve problemen' en

'zonder cognitieve problemen'. Bewoners 'met cognitieve problemen' zijn die bewoners die minstens bijna elke

dag problemen hebben met tijdsbegrip en plaatsbepaling (score 3 of meer).

//////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////// / Sectorrapport 5 van 31 Meer informatie op website Zorg en Gezondheid:

www.zorg-en-gezondheid.be/vlaams-indicatorenproject-voor-woonzorgcentra-vip-wzc

In 2014, 2015 en 2016 werden respectievelijk 6949, 6886 en 7921 bewoners zonder cognitieve problemen

bevraagd in 250, 249 en 284 woonzorgcentra. Bij de bewoners met cognitieve problemen werden de eerste

contactpersonen aangeschreven en gevraagd enquêteformulieren in te vullen en terug te sturen. Hoewel het

aantal teruggestuurde enquêteformulieren globaal groot is, blijkt de respons per woonzorgcentrum sterk te

variëren en vaak te laag te liggen om betrouwbare uitspraken te kunnen doen. Daarom beperkt dit

sectorrapport zich tot de gegevens over de interviews met bewoners zonder cognitieve problemen. Het is niet

mogelijk om op basis van deze gegevens uitspraken te doen over de kwaliteit van leven voor de totale

populatie bewoners in woonzorgcentra.

Het aantal ingevulde vragenlijsten van de bewoners zonder cognitieve problemen varieert sterk tussen de

woonzorgcentra zoals te zien op onderstaande grafiek. In de meeste woonzorgcentra werd de vragenlijst

ingevuld door 30 bewoners maar er zijn ook woonzorgcentra met een veel lager aantal ingevulde

vragenlijsten.

FIGUUR 1: FREQUENTIE VAN HET AANTAL INGEVULDE VRAGENLIJSTEN

De meeste bewoners in de steekproef zijn tussen 85 en 89 jaar en de verdeling van de bewoners over de

verschillende leeftijdscategorieën is vrij constant over de drie jaargangen en de vijf provincies. De meeste

bewoners zijn ook vrouwelijk en ook de man-vrouw verhouding is redelijk constant over de drie jaargangen en

de vijf provincies. Verder zijn er ook 34 bewoners waarvan de leeftijd onbekend is. Deze bewoners behoren

allen tot een verschillend woonzorgcentrum.

//////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////// / Sectorrapport 6 van 31 Meer informatie op website Zorg en Gezondheid:

www.zorg-en-gezondheid.be/vlaams-indicatorenproject-voor-woonzorgcentra-vip-wzc

2. Leeswijzer

> In dit rapport wordt enkel over de kwaliteit van leven van bewoners zonder cognitieve

problemen gerapporteerd. De respons van de contactpersonen van de bewoners met cognitieve

problemen was te laag om valide en betrouwbare informatie te kunnen geven op sectorniveau.

InterRAI - Quality of Life

"InterRAI" is een internationaal samenwerkingsverband van onderzoekers voor het opstellen van vergelijkbare

instrumenten voor het inschatten (en verbeteren) van de levenskwaliteit van residenten in zorgsettings. "RAI" is

een afkorting en staat voor "Resident Assessment Instrument". De "Quality of life"-vragenlijst is een instrument

dat meer specifiek de subjectieve beoordeling van de eigen levenskwaliteit bij personen in een formele

zorgsetting wil meten. Meer informatie over dit en andere meetinstrumenten van InterRAI vind je op hun

website: InterRAI.org

Hoe meten we kwaliteit van leven?

We meten de kwaliteit van leven aan de hand van het gevalideerde instrument 'InterRAI Quality of Life (versie

WZC)'. Bewoners zonder cognitieve problemen werden rechtstreeks bevraagd door externe interviewers.

Bewoners met cognitieve problemen konden niet rechtstreeks bevraagd worden. Daarom werd de

levenskwaliteit gemeten via hun eerste contactpersoon die dezelfde vragenlijst invulde en opstuurde met de

post.

> Enkel bewoners zonder cognitieve problemen die minstens 30 dagen in een woonzorgcentrum

verbleven werden door de interviewer bevraagd.

> Alle contactpersonen van bewoners met cognitieve problemen die minstens 30 dagen in een WZC

verbleven, werden door het WZC uitgenodigd om deel te nemen aan het onderzoek naar kwaliteit van

leven. Wie bereid was deel te nemen kon zijn contactgegevens opsturen naar een onafhankelijk

onderzoeksbureau en kreeg dan een vragenlijst opgestuurd. Door deze procedure werden de privacy en

de anonimiteit van de bewoners en familieleden gewaarborgd.

> In totaal kregen de bevraagde bewoners 53 stellingen voorgelegd, die aspecten meten van 11 thema's.

> De bewoners of contactpersonen konden dan aangeven hoe vaak deze stelling voor hen klopt. De

contactpersonen werd gevraagd "zich zo goed mogelijk in te leven" in de persoon die in het

woonzorgcentrum woont en de vragen vanuit zijn/haar gezichtsveld te beantwoorden. Daarbij konden ze

kiezen tussen 5 antwoorden: nooit, zelden, soms, meestal en altijd. Als ze, na aanmoediging, toch niet

konden of wensten te antwoorden, noteerde de interviewer geen beoordeling voor de stelling. Bij de post-

enquête was deze extra aansporing uiteraard niet mogelijk.

> Elk antwoord krijgt een score zoals aangegeven in de tabel hieronder. Door een gemiddelde van alle

antwoordscores te berekenen bekomen we een kwaliteitsscore: hoe hoger deze score, hoe groter de

kwaliteit van leven van de bewoners. De gemiddelde score ligt tussen 1 (nooit) en 5 (altijd).

bv. Als op 15 bewoners, alle 15 vinden dat het eten 'altijd' lekker is, dan is de gemiddelde score voor 'lekker

eten' 5. Als de 15 bewoners vinden dat het eten 'nooit' lekker is, dan is de gemiddelde score voor 'lekker

eten' 1. Als 8 vinden dat het eten 'altijd' lekker is, en 7 vinden het 'nooit' lekker is, dan is de gemiddelde

score voor 'lekker eten' 3,1.

Verklaring Antwoord Score

De gemiddelde score wordt berekend voor alle stellingen

waarop de bevraagde personen een keuze gemaakt hebben

uit volgende antwoorden (en hun bijhorende score):

Nooit 1

Zelden 2

Soms 3

Meestal 4

Altijd 5

//////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////// / Sectorrapport 7 van 31 Meer informatie op website Zorg en Gezondheid:

www.zorg-en-gezondheid.be/vlaams-indicatorenproject-voor-woonzorgcentra-vip-wzc

Het "% niet geantwoord" per item is het aantal personen dat

geen echt antwoord gaf ten opzichte van het totale aantal

bevraagde personen. Het gaat dan over deze reacties:

Weigert te antwoorden 96

Ander, specificeer: 98

Weet niet 99

Standaardisatie van levenskwaliteit

De invloed van een woonzorgcentrum op de kwaliteit van leven van haar bewoners kan niet onderzocht worden

door eenvoudigweg de kwaliteit van leven van de bewoners te vergelijken tussen de woonzorgcentra.

Verschillen in kwaliteit van leven tussen woonzorgcentra worden immers niet alleen veroorzaakt door verschillen

in kwaliteit van zorg tussen de woonzorgcentra maar ook door verschillen in de samenstelling van hun

bewoners of de bewonersmix. Bijvoorbeeld, als woonzorgcentrum A meer oudere bewoners heeft dan

woonzorgcentrum B, bestaat de kans dat de gemiddelde kwaliteit van leven in woonzorgcentrum A lager ligt dan

in centrum B zonder dat centrum A slechtere kwaliteit van zorg levert. Om die reden moet de gemiddelde

kwaliteit van leven zo goed mogelijk gecorrigeerd worden voor deze verschillen in bewonerssamenstelling zodat

vergelijkingen tussen woonzorgcentra mogelijk worden. Dit heet standaardisatie.

Standaardisatie gebeurt op basis van kenmerken van de bewoners (! niet van de woonzorgcentra) die mogelijke

verschillen kunnen verklaren tussen de woonzorgcentra. Deze kenmerken mogen niet worden beïnvloed door

de kwaliteit van het woonzorgcentrum. De standaardisatie zal echter slechts een impact hebben op de score als

de bewoners van de verschillende woonzorgcentra verschillen vertonen op deze kenmerken en deze

kenmerken bovendien ook geassocieerd zijn met de kwaliteit van leven.

De database van het onderzoek naar kwaliteit van leven bevat slechts twee kenmerken die gelinkt kunnen

worden op bewonersniveau, namelijk leeftijd en geslacht. Standaardisatie voor deze twee kenmerken leverde

echter amper correctie op voor verschillen in de bewonerssamenstelling tussen de woonzorgcentra. Om tot een

betere standaardisatie te komen moeten andere kenmerken gebruikt worden zoals bijvoorbeeld de Katz-scores

van de bewoners (zie verder). Deze kenmerken waren echter niet beschikbaar op bewonersniveau omwille van

confidentialiteit.

Wat staat er in de grafieken?

We vergelijken de spreiding van de scores per thema voor alle bevraagde bewoners samen.

Thema score Per bewoner werd per thema het gemiddelde berekend over de items behorende tot

dat thema. Bijvoorbeeld, het thema ‘privacy’ bestaat uit twee stellingen/items. Als een

bewoner antwoord 4 gaf op de eerste stelling ‘Ik kan alleen zijn wanneer ik dat wil’ en

antwoord 5 gaf voor de tweede stelling ‘Bij het zorggeven wordt mijn privéleven

gerespecteerd’ dan krijgt deze bewoner score 4,5 op het thema privacy.

Gemiddelde score De basis zijn de individuele item scores en thema scores van de bewoners. Van elk

deze individuele scores kan je een gemiddelde berekenen over alle bewoners heen. bv. Bij deze tekenreeks van 7 cijfers "2,9 - 3,0 - 3,2 - 3,5 - 3,8 - 4,0 - 5,0" is het gemiddelde

gelijk aan (2,9 + 3,0 + 3,2 + 3,5 + 3,8 + 4,0 + 5,0)/7 = 3,6.

Spreidingswaarden De gemiddelde scores per thema van elke bewoner worden gesorteerd van laag naar

hoog, over alle bewoners heen.

Volgende waarden worden weergegeven om duidelijk te maken hoe groot of hoe

klein het verschil is tussen de lage en hoge scores.

Percentiel (Px) ‘x’ geeft aan hoeveel procent van de bewoners in deze categorie een score heeft die lager is dan of gelijk aan dit cijfer Px. In dit rapport wordt gewerkt met percentiel 20 (P20), percentiel 50 (P50 of mediaan) en percentiel 80 (P80) in de tabellen en percentiel 25, 50 en 75 in de boxplots.

bv. "P20=3,1" wil zeggen "20% van de bewoners heeft hoogstens een gemiddelde score voor

'persoonlijke omgang' van 3,1 (op 5)."

//////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////// / Sectorrapport 8 van 31 Meer informatie op website Zorg en Gezondheid:

www.zorg-en-gezondheid.be/vlaams-indicatorenproject-voor-woonzorgcentra-vip-wzc

Mediaan De helft van de bewoners heeft een score die lager is dan of gelijk aan dit cijfer. De

helft van de bewoners heeft dus een hogere score. De mediaan is een ander woord

voor 'percentiel 50 (P50)'. De mediaan is als spreidingsmaat minder gevoelig is voor

extreme waarden dan het gemiddelde.

bv. In deze tekenreeks van 7 cijfers "2,9 - 3,0 - 3,2 - 3,5 - 3,8 - 4,0 - 5,0" is '3,5' de mediaan want er zijn 3 cijfers kleiner dan '3,5' en 3 cijfers groter dan '3,5'. Merk op: dit is dezelfde reeks getallen als in het voorbeeld bij 'gemiddelde'. Het gemiddelde is iets hoger dan de mediaan omdat de invloed van de 'extreme waarde' 5 groter is dan bij de mediaan.

Boxplot Een boxplot geeft de verdeling van de observaties weer. Hier toont ze de mediaan

als vertikale streep in een doos die begrensd wordt door het 25ste en 75ste

percentiel. Dit betekent dat 50% van de observaties in deze rechthoek liggen. De

lengte van de doos wordt de interkwartiel afstand genoemd. De staarten van de

boxplot lopen tot de kleinste en grootste waarde binnen een grens. Die grenzen

worden bepaald door 1.5 keer de interkwartiel afstand af te trekken en op te tellen bij

het 25ste en 75ste percentiel, respectievelijk. Observaties die hoger of lager dan

deze staarten liggen worden uitschieters genoemd. Uitschieters zijn dus observaties

die opvallend veel afwijken van het centrum van de verdeling van de geobserveerde

waarden.

Beoordeling 'met cognitieve problemen'

Elk woonzorgcentrum maakte het onderscheid tussen bewoners die wel en die niet cognitief in staat geacht

werden om deel te nemen aan het onderzoek. Dit gebeurde aan de hand van de Katz-schaal:

> "Katz-schaal" is een RIZIV-instrument voor het beoordelen van het functioneren van bewoners op fysisch

en psychisch vlak. Enkel de score van het psychische aspect (desoriëntatie in tijd en / of ruimte) werd in

aanmerking genomen om de bewoners in te delen in 'met cognitieve problemen' en 'zonder cognitieve

problemen'.

> Bewoners 'met cognitieve problemen' zijn die bewoners die minstens bijna elke dag problemen hebben

met tijdsbegrip en plaatsbepaling (score 3 of meer).

Opgelet:

Resultaten niet generaliseren!

De resultaten van deze bevraging geven enkel een beeld over de kwaliteit van leven van de bevraagde bewoners zonder cognitieve problemen.

> Het is niet mogelijk om op basis van deze bevraging uitspraken te doen over de levenskwaliteit van de totale populatie bewoners in woonzorgcentra.

//////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////// / Sectorrapport 9 van 31 Meer informatie op website Zorg en Gezondheid:

www.zorg-en-gezondheid.be/vlaams-indicatorenproject-voor-woonzorgcentra-vip-wzc

3. Kwaliteit van leven

Kwaliteit van leven per thema

Alle bewoners samen (N = 7.921)

FIGUUR 2: WEBDIAGRAM VAN THEMA'S KWALITEIT VAN LEVEN

Thema P20 P50 (mediaan) P80 Gemiddelde score

Privacy 4,0 5,0 5,0 4,65

Veiligheid 4,0 4,7 5,0 4,48

Respect 3,5 4,3 4,8 4,12

Zich prettig voelen 3,7 4,2 4,7 4,07

Vraaggerichtheid 3,5 4,0 4,5 4,00

Autonomie 3,4 4,0 4,6 3,96

Maaltijden 3,2 3,6 4,2 3,66

Informatie WZC 2,8 3,6 4,3 3,59

Keuze activiteiten 2,2 2,8 3,4 2,78

Een band voelen met personeel

2,2 2,8 3,4 2,78

Persoonlijke omgang met medebewoners

1,8 2,4 3,2 2,49

Thema's zijn geordend van hoog naar laag voor P50.

//////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////// / Sectorrapport 10 van 31 Meer informatie op website Zorg en Gezondheid:

www.zorg-en-gezondheid.be/vlaams-indicatorenproject-voor-woonzorgcentra-vip-wzc

Overzicht gemiddelde score bewoners per items per thema

Het thema met de hoogste score staat bovenaan, dat met de laagste score staat onderaan. Ook binnen een

thema zijn de stellingen van hoog naar laag gesorteerd.

Thema: Privacy

gemiddelde score voor dit thema: 4,65

Item Gemiddelde

score Altijd Meestal Soms Zelden Nooit

% niet geantwoord op 7921 bewoners

Ik kan alleen zijn wanneer ik dat wil 4,66 75,4% 19,0% 2,9% 1,4% 1,3% 0,0%

Bij het zorggeven wordt mijn privéleven gerespecteerd 4,63 70,4% 23,8% 4,1% 0,9% 0,4% 0,3%

Thema: Veiligheid

gemiddelde score voor dit thema: 4,48

Item Gemiddelde

score Altijd Meestal Soms Zelden Nooit

% niet geantwoord op 7921 bewoners

Ik voel me veilig wanneer ik alleen ben. 4,70 75,4% 20,6% 2,8% 0,9% 0,3% 0,0%

Ik denk dat mijn spullen hier veilig zijn. 4,54 67,3% 23,8% 5,0% 2,4% 1,3% 0,1%

Wanneer ik onmiddellijk hulp nodig heb, kan ik die krijgen. 4,21 44,1% 35,8% 15,9% 3,0% 0,4% 0,8%

Thema: Respect

gemiddelde score voor dit thema: 4,12

Item Gemiddelde

score Altijd Meestal Soms Zelden Nooit

% niet geantwoord op 7921 bewoners

Ik word met respect behandeld door de mensen die me helpen en verzorgen.

4,46 56,3% 34,4% 8,2% 0,6% 0,2% 0,3%

De medewerkers hebben respect voor waar ik van hou en niet van hou.

4,06 35,8% 38,1% 20,6% 3,6% 0,8% 1,1%

De medewerkers hebben aandacht voor me. 4,01 31,2% 44,1% 19,7% 4,4% 0,4% 0,2%

Ik kan mijn mening geven zonder bang te zijn voor de gevolgen. 3,96 41,3% 29,4% 16,6% 6,9% 5,1% 0,6%

Thema: Zich prettig voelen

gemiddelde score voor dit thema: 4,07

Item Gemiddelde

score Altijd Meestal Soms Zelden Nooit

% niet geantwoord

op 7921 bewoners

Ik krijg hier de zorg en

dienstverlening die ik nodig

heb.

4,57 63,3% 30,8% 5,0% 0,7% 0,1% 0,1%

//////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////// / Sectorrapport 11 van 31 Meer informatie op website Zorg en Gezondheid:

www.zorg-en-gezondheid.be/vlaams-indicatorenproject-voor-woonzorgcentra-vip-wzc

Ik heb last van het lawaai hier.

* Dit item werd omgekeerd

gescoord: Nooit=5; Altijd=1

4,56 70,5% 17,9% 8,8% 2,1% 0,6% 0,0%

Ik kan gemakkelijk naar buiten

wanneer ik dat wil. 4,09 56,5% 19,9% 7,7% 7,7% 8,1% 0,1%

Ik voel me hier thuis. 3,96 42,9% 29,1% 14,9% 7,5% 5,5% 0,1%

Ik zou (deze instelling) anderen

aanbevelen. 3,95 44,0% 27,1% 15,1% 5,1% 8,0% 0,7%

Ik maak gebruik van de

gemeenschappelijke ruimten. 3,30 20,1% 27,5% 25,3% 16,3% 10,8% 0,1%

Thema: Vraaggerichtheid

gemiddelde score voor dit thema: 4,00

Item Gemiddelde

score Altijd Meestal Soms Zelden Nooit

% niet geantwoord op 7921 bewoners

Ik kan de gezondheidszorg krijgen die ik nodig heb. 4,52 62,5% 28,5% 7,9% 1,0% 0,2% 0,0%

De verzorgenden weten waarmee ze bezig zijn. 4,37 48,9% 39,6% 9,9% 0,8% 0,1% 0,7%

De zorg en steun die ik krijg helpen me te leven zoals ik wil. 4,33 49,4% 37,9% 9,5% 1,9% 0,9% 0,4%

Medewerkers reageren snel als ik om hulp vraag. 3,74 18,5% 44,0% 31,0% 5,7% 0,6% 0,3%

De verzorgenden hebben genoeg tijd voor me. 3,66 20,7% 38,4% 27,9% 11,5% 1,3% 0,1%

Medewerkers gaan op mijn suggesties in. 3,38 14,8% 31,8% 31,9% 14,4% 5,0% 2,2%

Thema: Autonomie

gemiddelde score voor dit thema: 3,96

Item Gemiddelde

score Altijd Meestal Soms Zelden Nooit

% niet geantwoord op 7921 bewoners

Ik beslis zelf hoe ik mijn tijd doorbreng. 4,64 70,2% 24,7% 4,1% 0,7% 0,2% 0,0%

Ik kies zelf uit welke kleding ik aandoe. 4,55 72,8% 18,0% 4,1% 2,1% 3,1% 0,1%

Ik bepaal zelf wanneer ik naar bed ga. 4,29 62,1% 21,1% 6,6% 4,0% 6,3% 0,0%

Ik kan gaan en staan waar en wanneer ik wil. 4,28 58,3% 24,2% 8,0% 6,0% 3,5% 0,0%

Ik bepaal wie er in mijn kamer binnenkomt. 3,68 38,9% 26,6% 11,1% 9,8% 13,4% 0,2%

Ik bepaal zelf wanneer ik opsta. 3,61 41,7% 21,2% 10,8% 8,8% 17,4% 0,0%

Ik kan zo vaak in bad of douchen als ik wil. 2,64 17,4% 15,1% 15,9% 17,4% 34,0% 0,2%

//////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////// / Sectorrapport 12 van 31 Meer informatie op website Zorg en Gezondheid:

www.zorg-en-gezondheid.be/vlaams-indicatorenproject-voor-woonzorgcentra-vip-wzc

Thema: Maaltijden

gemiddelde score voor dit thema: 3,66

Item Gemiddelde

score Altijd Meestal Soms Zelden Nooit

% niet geantwoord op 7921 bewoners

Het eten is op de juiste temperatuur wanneer ik het krijg.

4,34 50,7% 35,0% 11,8% 2,0% 0,3% 0,2%

Ik heb voldoende afwisseling in mijn eten. 4,22 43,6% 39,6% 11,8% 4,3% 0,5% 0,2%

Ik krijg hier lekker eten 3,96 31,5% 40,4% 21,3% 5,5% 1,2% 0,1%

Ik geniet van de maaltijden. 3,87 30,3% 37,2% 23,3% 7,1% 2,0% 0,1%

Ik kan eten wanneer ik dat wil. 1,91 6,8% 5,7% 12,5% 21,8% 53,1% 0,1%

Thema: Informatie WZC

gemiddelde score voor dit thema: 3,59

Item Gemiddelde

score Altijd Meestal Soms Zelden Nooit

% niet geantwoord op 7921 bewoners

Ik krijg informatie over de activiteiten die ik hier kan doen. 4,54 67,7% 22,5% 6,7% 1,8% 1,2% 0,1%

Ik krijg informatie over de leefgewoonten in het woonzorgcentrum.

3,96 48,0% 23,9% 11,0% 6,7% 9,2% 1,1%

Ik krijg informatie over de zorg die ik hier krijg of kan krijgen. 3,83 42,2% 26,2% 13,6% 7,1% 10,3% 0,6%

Ik krijg inspraak in de opmaak van mijn zorgplan. 3,07 23,0% 20,7% 19,2% 9,1% 25,4% 2,6%

Ik kan met een medewerker praten over wat ik graag wil op het einde van mijn leven.

2,51 17,7% 10,3% 15,2% 15,2% 39,0% 2,6%

Thema: Keuze activiteiten

gemiddelde score voor dit thema: 2,78

Item Gemiddelde

score Altijd Meestal Soms Zelden Nooit

% niet

geantwoord op

7921 bewoners

Als ik wil kan ik aan religieuze

activiteiten deelnemen waar ik belang

aan hecht.

3,99 53,4% 16,6% 14,1% 6,4% 9,2% 0,2%

Ik kan met gelijkgestemde bewoners

tijd doorbrengen. 3,21 15,1% 27,3% 31,5% 15,5% 10,4% 0,1%

Ik nam de afgelopen week aan

zinvolle activiteiten deel. 2,77 10,5% 22,7% 24,3% 18,2% 24,3% 0,1%

Ik heb hier in het weekend

aangename dingen te doen. 2,11 8,2% 10,8% 12,3% 20,6% 47,9% 0,1%

//////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////// / Sectorrapport 13 van 31 Meer informatie op website Zorg en Gezondheid:

www.zorg-en-gezondheid.be/vlaams-indicatorenproject-voor-woonzorgcentra-vip-wzc

Ik kan hier nieuwe vaardigheden en

interesses verkennen. 1,82 1,8% 6,4% 17,0% 20,7% 53,1% 1,0%

Thema: Een band voelen met personeel

gemiddelde score voor dit thema: 2,78

Item Gemiddelde

score Altijd Meestal Soms Zelden Nooit

% niet geantwoord

op 7921 bewoners

Medewerkers vragen me wat ze

voor me kunnen doen. 3,31 12,6% 33,4% 32,8% 14,4% 6,8% 0,0%

Medewerkers nemen de tijd voor

een vriendelijk praatje met me. 2,91 5,6% 21,3% 39,9% 24,9% 8,2% 0,1%

Ik beschouw een medewerker als

vriend van me. 2,77 11,4% 20,3% 25,8% 18,5% 23,8% 0,1%

Er zijn medewerkers die mijn

levensverhaal kennen. 2,52 6,4% 16,1% 26,6% 24,5% 26,0% 0,3%

Ik heb op de meeste dagen van

de week dezelfde verzorgende. 2,36 2,8% 15,0% 25,6% 28,7% 27,8% 0,1%

Thema: Persoonlijke omgang met medebewoners

gemiddelde score voor dit thema: 2,49

Item Gemiddelde

score Altijd Meestal Soms Zelden Nooit

% niet geantwoord op 7921 bewoners

Je kunt hier gemakkelijk vrienden maken. 3,16 11,1% 28,8% 32,5% 19,5% 7,8% 0,3%

Een andere bewoner hier is een goede vriend/vriendin van me.

2,69 10,0% 18,9% 27,0% 18,4% 25,7% 0,0%

Ik heb mensen die samen met mij

dingen willen doen. 2,66 6,3% 19,1% 31,0% 20,7% 22,7% 0,1%

Ik heb mogelijkheden tot

genegenheid of romantiek. 2,10 7,8% 8,6% 15,6% 19,6% 46,4% 1,9%

Mensen vragen me om hulp of om

raad. 1,83 1,0% 5,7% 19,6% 22,2% 51,4% 0,0%

//////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////// / Sectorrapport 14 van 31 Meer informatie op website Zorg en Gezondheid:

www.zorg-en-gezondheid.be/vlaams-indicatorenproject-voor-woonzorgcentra-vip-wzc

4. Vergelijking resultaten kwaliteit van leven 2014, 2015 en 2016

Er werd nagegaan of er systematische verschillen zijn in kwaliteit van leven in de woonzorgcentra tussen de

resultaten van de metingen in 2014, 2015 en 2016. In de onderstaande figuur geven de boxplots aan dat de

kwaliteit van leven over het algemeen vrij stabiel bleef tussen 2014 en 2016. Desondanks wordt een licht

dalende trend gezien voor de thema’s 'Respect', 'Zich prettig voelen', 'Vraaggerichtheid', 'Maaltijden', 'Keuze

activiteiten', 'Een band voelen met personeel' en 'Persoonlijke omgang met medebewoners' tussen 2014 en

2016.

Een analyse van de beperkt gestandaardiseerde gemiddelde scores op woonzorgcentrumniveau kon deze

verschillen tussen de jaren niet volledig verklaren door verschillen in kenmerken van de woonzorgcentra zoals

het aandeel zwaar zorgbehoevende bewoners, het aandeel bewoners met cognitieve beperking, de grootte van

de woonzorgcentra, de urbanisatiegraad en het beheerstype.

FIGUUR 3: KWALITEIT VAN LEVEN VAN DE BEWONERS PER JAARGANG

//////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////// / Sectorrapport 15 van 31 Meer informatie op website Zorg en Gezondheid:

www.zorg-en-gezondheid.be/vlaams-indicatorenproject-voor-woonzorgcentra-vip-wzc

5. Vergelijking resultaten kwaliteit van leven tussen provincies

Er werd nagegaan of er verschillen zijn in gerapporteerde kwaliteit van leven in de woonzorgcentra tussen de

verschillende provincies. Onderstaande figuur geeft een indicatie dat de gerapporteerde kwaliteit van leven licht

varieert tussen de verschillende provincies. Zo voelen de bewoners van de West-Vlaamse woonzorgcentra zich

gemiddeld iets prettiger dan in de andere provincies, en appreciëren zij meer de informatie die een voorziening

verstrekt. Een analyse van de beperkt gestandaardiseerde gemiddelde scores op woonzorgcentrumniveau kon deze

verschillen tussen de provincies niet volledig verklaren door verschillen in kenmerken van de woonzorgcentra zoals

het aandeel zwaar zorgbehoevende bewoners, het aandeel bewoners met cognitieve beperking, de grootte van de

woonzorgcentra, de urbanisatiegraad en het beheerstype.

FIGUUR 4: KWALITEIT VAN LEVEN VAN DE BEWONERS PER JAARGANG EN PROVINCIE

//////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////// / Sectorrapport 16 van 31 Meer informatie op website Zorg en Gezondheid:

www.zorg-en-gezondheid.be/vlaams-indicatorenproject-voor-woonzorgcentra-vip-wzc

FIGUUR 4: KWALITEIT VAN LEVEN VAN DE BEWONERS PER JAARGANG EN PROVINCIE (VERVOLG)

//////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////// / Sectorrapport 17 van 31 Meer informatie op website Zorg en Gezondheid:

www.zorg-en-gezondheid.be/vlaams-indicatorenproject-voor-woonzorgcentra-vip-wzc

6. Relaties tussen kenmerken woonzorgcentra

en kwaliteit van leven

In 2016 werden in totaal 7.921 bewoners bevraagd in 284 woonzorgcentra. Onderstaand overzicht geeft de

verdeling van de bevraagde woonzorgcentra weer over verschillende categorieën voor volgende kenmerken:

beheersinstantie, aandeel bewoners met cognitieve problemen en capaciteit van het woonzorgcentrum.

Stat-Gent, het kennisplatform voor statistiek van de Universiteit Gent, heeft nagegaan of er een beduidend

verschil bestaat in de levenskwaliteit van bewoners naargelang deze kenmerken van het woonzorgcentrum. Er

is getoetst of er statistisch significante verschillen zijn naargelang:

het beheerstype

de erkende capaciteit

het aandeel bewoners met cognitieve problemen.

Net zoals in 2014 en in 2015 werden er geen significante verschillen gevonden in kwaliteit van leven op basis

van de bovenstaande kenmerken. Globaal verschillen woonzorgcentra met verschillend beheerstype, erkende

capaciteit of aandeel bewoners met cognitieve beperkingen dus niet in de levenskwaliteit die hun bewoners

(zonder cognitieve problemen) ervaren.

Kenmerk: Beheersinstantie

Beheersinstantie Aantal WZC Aantal bevraagde bewoners

Openbaar 80 2.433

Particulier 48 1.301

VZW 156 4.187

Kenmerk: Aandeel bewoners met cognitieve problemen

> verhouding van het aantal bewoners met cognitieve problemen versus alle bewoners die langer dan 30 dagen in

een WZC verbleven op het moment van de bevraging

Aandeel bewoners met cognitieve problemen Aantal WZC Aantal bevraagde bewoners

geen cognitieve problemen 1 10

cognitieve problemen <33% 23 629

cognitieve problemen 33%-65% 204 6.079

cognitieve problemen 65% of meer 56 1.203

Kenmerk: Capaciteit

> op basis van het aantal effectief ingeschreven bewoners in de week van de bevraging, onafhankelijk van hoe lang

ze al in het woonzorgcentrum verbleven

Indeling in groepen Aantal WZC Aantal bevraagde bewoners

<30 woongelegenheden 14 160

30-59 woongelegenheden 51 1.065

60-89 woongelegenheden 86 2.237

90-119 woongelegenheden 72 2.110

120-149 woongelegenheden 28 876

150 of meer woongelegenheden 33 1.473

//////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////// / Sectorrapport 18 van 31 Meer informatie op website Zorg en Gezondheid:

www.zorg-en-gezondheid.be/vlaams-indicatorenproject-voor-woonzorgcentra-vip-wzc

Over de drie jaargangen heen werd er nagegaan of er relaties zijn tussen de gemiddelde themascores van de

woonzorgcentra, beperkt gestandaardiseerd voor leeftijd en geslacht, en verschillende kenmerken van de

woonzorgcentra. We bekijken achtereenvolgens de volgende kenmerken van de woonzorgcentra:

1. Het aandeel bewoners met de verschillende Katz-scores

2. Aandeel zwaar zorgbehoevende bewoners

3. Aandeel bewoners met cognitieve beperking

4. Grootte woonzorgcentrum

5. Urbanisatiegraad

6. Beheerstype

De grafieken met de relatie tussen de gemiddelde kwaliteit van leven, beperkt gestandaardiseerd voor leeftijd en

geslacht, en de kenmerken van de woonzorgcentra zijn te vinden in de appendix.

Katz-scores

Woonzorgcentrum bewoners worden ingedeeld volgens Katz-scores. Bewoners met score O of A zijn over het

algemeen redelijk zelfstandig. Bewoners met score B, C, Cd of D zijn dan weer zorgbehoevend.

De individuele Katz-scores van de bewoners werden gebruikt bij de dataverzameling maar zijn niet beschikbaar

voor de data-analyses. Voor de data-analyses waren er echter wel gegevens beschikbaar over het aantal

bewoners met de verschillende Katz-scores per woonzorgcentrum. De data tonen dat er op dit vlak heel wat

variatie is tussen de woonzorgcentra (zie Figuur 5). Sommige woonzorgcentra hebben bijvoorbeeld enkel

bewoners met Katz-score O of C terwijl andere woonzorgcentra een grotere mix van bewoners hebben met

verschillende Katz-scores.

Ook zijn er enkele opmerkelijke verschillen tussen de jaren te zien. Zo werden er, bijvoorbeeld, in 2016 relatief

meer woonzorgcentra bevraagd met hoge percentages bewoners met Katz-score A. Ook tussen de provincies

zijn er verschillen op te merken. Zo zijn er opvallend meer woonzorgcentra in West-Vlaanderen met hogere

percentages bewoners met score C en Cd.

De verdeling van de Katz-scores binnen de woonzorgcentra lijkt ook samen te hangen met de

(gestandaardiseerde) gemiddelde kwaliteit van leven in de woonzorgcentra (Figuren niet opgenomen maar

samengevat onder het volgende kenmerk ‘aandeel zwaar zorgbehoevende bewoners’). Zo lijkt er bijvoorbeeld

een samenhang met het thema keuze activiteiten: hoe minder bewoners met Katz-score O en hoe meer

bewoners met Katz-score C en Cd, hoe meer de bewoners zonder cognitieve problemen in een

woonzorgcentrum de keuze aan activiteiten waarderen. Een zelfde trend valt te ontdekken voor het thema

'persoonlijke omgang met de medebewoners'.

//////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////// / Sectorrapport 19 van 31 Meer informatie op website Zorg en Gezondheid:

www.zorg-en-gezondheid.be/vlaams-indicatorenproject-voor-woonzorgcentra-vip-wzc

FIGUUR 5: PERCENTAGE KATZ-SCORES IN DE WOONZORGCENTRA

Aandeel zwaar zorgbehoevende bewoners

Het aandeel zwaar zorgbehoevende bewoners werd berekend als het aandeel bewoners met Katz-scores B, C,

Cd en D. Met dit samenvattend cijfers worden de trends van de Katz-scores bevestigd. Er is heel wat variatie

tussen de woonzorgcentra wat betreft het aandeel zwaar zorgbehoevende bewoners (zie Figuur 6). Bovendien

vertaalt deze variatie zich ook in verschillen tussen de jaargangen en de provincies. In 2016 lag het aandeel

zwaar zorgbehoevenden in de bevraagde woonzorgcentra lager dan de jaren voordien. Ook blijken er in West-

Vlaanderen meer woonzorgcentra te zijn met een hoog aandeel zwaar zorgbehoevenden dan in de andere

provincies.

Daarnaast zijn er ook enkele trends te zien in de relatie tussen het aandeel zwaar zorgbehoevenden en de

gestandaardiseerde gemiddelde kwaliteit van leven van woonzorgcentra (zie Figuur 11 in de appendix). Hoe

hoger het aandeel zwaar zorgbehoevenden, hoe hoger de bewoners thema's waarderen zoals 'keuze

activiteiten' en hoe lager de waardering voor thema's als 'autonomie'.

FIGUUR 6: PERCENTAGE ZWAAR ZORGBEHOEVENDEN IN DE WOONZORGCENTRA

//////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////// / Sectorrapport 20 van 31 Meer informatie op website Zorg en Gezondheid:

www.zorg-en-gezondheid.be/vlaams-indicatorenproject-voor-woonzorgcentra-vip-wzc

Aandeel bewoners met cognitieve beperking

Wat betreft het aandeel bewoners met cognitieve beperking vertoont de data dezelfde trends als bij het aandeel

bewoners met een zwaar zorgprofiel. Er zijn grote verschillen in de woonzorgcentra in het aandeel bewoners

met cognitieve beperkingen gaande van woonzorgcentra zonder bewoners met cognitieve bewoners tot

woonzorgcentra waarin bijna alle bewoners cognitief beperkt zijn (zie Figuur 7). Deze variatie vertaalt zich ook in

verschillen tussen de jaargangen en de provincies. In 2016 hadden de bevraagde woonzorgcentra lagere

aandelen bewoners met cognitieve beperking en West-Vlaanderen kent opnieuw een hoger aandeel dan de

andere provincies.

In tegenstelling tot het aandeel zwaar zorgbehoevenden is er tussen het aandeel bewoners met cognitieve

beperkingen en de gemiddelde bewonersscores op thema's zoals 'keuze activiteiten' een veel minder duidelijke

positieve relatie (zie Figuur 12 in de appendix). Wel is er een licht negatieve relatie met thema's als 'privacy',

'veiligheid', 'respect' en 'autonomie'.

FIGUUR 7: PERCENTAGE BEWONERS MET COGNITIEVE BEPERKING IN DE WOONZORGCENTRA

Grootte woonzorgcentrum

De woonzorgcentra verschillen ook van elkaar op het gebied van hun grootte gaande van een tiental bewoners

tot meer dan 400 bewoners (zie Figuur 8). In 2016 blijken de bevraagde woonzorgcentra bovendien gemiddeld

groter te zijn dan in de twee voorgaande jaren. Tussen de provincies zijn de verschillen dan weer minder

opvallend, hoewel dat de woonzorgcentra in Limburg iets kleiner zijn dan in de andere provincies.

De grootte van het woonzorgcentrum lijkt ook negatief samen te hangen met thema's zoals 'privacy', 'veiligheid',

'autonomie', en 'een band voelen met personeel' (zie Figuur 13 in de appendix). De data suggereert hier dat hoe

groter het woonzorgcentrum, hoe lager de waardering van bewoners.

FIGUUR 8: AANTAL BEWONERS IN DE WOONZORGCENTRA

Urbanisatiegraad

De woonzorgcentra lijken goed verspreid te liggen over stedelijk en landelijk gebied hoewel een groter deel van

de woonzorgcentra in de steden te vinden zijn (zie Figuur 9). In 2016 werden er iets meer woonzorgcentra

bevraagd in steden dan in landelijk gebied in vergelijking met de 2014 en 2015. De verschillen tussen de

provincies zijn echter opvallender. Vooral het groot aantal woonzorgcentra in sterk verstedelijkt gebied in

Vlaams-Brabant staat in schril contrast met de andere provincies.

//////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////// / Sectorrapport 21 van 31 Meer informatie op website Zorg en Gezondheid:

www.zorg-en-gezondheid.be/vlaams-indicatorenproject-voor-woonzorgcentra-vip-wzc

Voor de resultaten over de drie jaren heen, lijkt er een relatie te bestaan tussen de kwaliteit van leven en de

urbanisatiegraad van het woonzorgcentrum (zie Figuur 14 in de appendix). De urbanisatiegraad vormt echter

geen verklarende factor voor de verschillen tussen de jaren. De bewoners van woonzorgcentra in landelijke

gebieden lijken namelijk een hogere waardering te geven voor 'respect', 'zich prettig voelen', 'vraaggerichtheid'

en 'een band voelen met personeel'.

FIGUUR 9: URBANISATIEGRAAD VAN DE WOONZORGCENTRA

//////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////// / Sectorrapport 22 van 31 Meer informatie op website Zorg en Gezondheid:

www.zorg-en-gezondheid.be/vlaams-indicatorenproject-voor-woonzorgcentra-vip-wzc

Beheerstype

Afsluitend verschillen de woonzorgcentra ook op het vlak van het beheerstype. Hierbij wordt opgemerkt dat het

onderscheid tussen vzw en particulier steeds kleiner wordt. Zo zijn er steeds meer private woonzorgcentra die

er voor kiezen om te werken onder een vzw-statuut.

Over de drie jaren heen is de verhouding tussen particuliere, VZW's, en openbare woonzorgcentra zeer

gelijklopend (zie Figuur 10). Als we de provincies vergelijken daarentegen zien we dat West-Vlaanderen heel

weinig particuliere woonzorgcentra telt en Limburg net veel particuliere woonzorgcentra telt in vergelijking met

de andere provincies.

Er is ook een relatie te bemerken tussen het beheerstype en de kwaliteit van leven van bewoners in de

woonzorgcentra (zie Figuur 15 in de appendix). Bewoners van particuliere woonzorgcentra lijken iets minder

waardering te geven aan bijvoorbeeld 'informatie WZC' maar geven anderzijds een hogere score aan

'autonomie'.

FIGUUR 10: BEHEERSTYPE VAN DE WOONZORGCENTRA

//////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////// / Sectorrapport 23 van 31 Meer informatie op website Zorg en Gezondheid:

www.zorg-en-gezondheid.be/vlaams-indicatorenproject-voor-woonzorgcentra-vip-wzc

7. Deelnamegraad

De enquêteurs van Dimarso hebben 284 woonzorgcentra bezocht in 2016. In totaal werden er 286

woonzorgcentra geselecteerd om deel te nemen aan dit onderzoek in 2016. In 2 woonzorgcentra werden geen

interviews afgenomen omdat er geen bewoners zonder cognitieve problemen verbleven, of omdat deze

bewoners de Nederlandse taal niet machtig waren. Deze twee woonzorgcentra werden niet opgenomen bij de

resultaatberekening in dit sectorrapport wegens het ontbreken van de relevante gegevens. Zij worden wel

weergegeven in onderstaande tabel.

In de 286 geselecteerde woonzorgcentra verblijven 26190 bewoners, waarvan er 43% (11309) geen cognitieve

problemen hebben. Twee derde van deze bewoners (7921) werden in een face-to-face-interview bevraagd naar

hun kwaliteit van leven. Het is de eerste keer dat in Vlaanderen zo’n grootschalig onderzoek werd uitgevoerd.

Van de 14151 bewoners met cognitieve problemen werden de eerste contactpersonen bevraagd via een postale

enquête. 3497 enquêtes werden ingevuld en teruggestuurd. Gegeven de lage relatieve respons, en de grote

spreiding (van 0 tot 100%), kunnen de bevindingen voor bewoners met cognitieve problemen niet op

sectorniveau worden teruggekoppeld voor dit meetjaar.

Aantal interviews met bewoners zonder cognitieve problemen

totaal aantal ingeschreven

bewoners

Aantal bewoners

zonder cognitieve problemen

% zonder cognitieve problemen

Aantal bevraagde bewoners

% bevraagd Aantal bewoners

gecontacteerd

26190 11309 43%2 7921 70% 8862

Reden voor non-respons (N= 935, 11%):

Aantal interviews gedeeltelijk: 32

Aantal interviews geweigerd: 247

Aantal interviews niet in staat: 379

Aantal interviews niet aanwezig: 277

Reden niet gespecifieerd: 6

Aantal postenquêtes van eerste contactpersonen van bewoners met cognitieve problemen

totaal aantal ingeschreven

bewoners

Aantal bewoners met

cognitieve problemen

% met cognitieve problemen

Aantal deelgenomen

% deelgenomen Aantal antwoordkaarten

teruggestuurd

26190 14151 54%3 3497 25% 3878

hetzij 27% van alle

contactpersonen

en waarvan 10% toch geen

enquête heeft ingestuurd

2 2% van de bewoners verbleven minder dan 30 dagen in het woonzorgcentrum en behoorden niet tot de scope van dit onderzoek

3 Idem voetnoot 2

//////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////// / Sectorrapport 24 van 31 Meer informatie op website Zorg en Gezondheid:

www.zorg-en-gezondheid.be/vlaams-indicatorenproject-voor-woonzorgcentra-vip-wzc

Appendix

FIGUUR 11: KWALITEIT VAN LEVEN VERSUS AANDEEL ZWAAR ZORGBEHOEVENDEN

//////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////// / Sectorrapport 25 van 31 Meer informatie op website Zorg en Gezondheid:

www.zorg-en-gezondheid.be/vlaams-indicatorenproject-voor-woonzorgcentra-vip-wzc

FIGUUR 11: KWALITEIT VAN LEVEN VERSUS AANDEEL ZWAAR ZORGBEHOEVENDEN (VERVOLG)

//////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////// / Sectorrapport 26 van 31 Meer informatie op website Zorg en Gezondheid:

www.zorg-en-gezondheid.be/vlaams-indicatorenproject-voor-woonzorgcentra-vip-wzc

FIGUUR 12: KWALITEIT VAN LEVEN VERSUS AANDEEL BEWONERS MET COGNITIEVE BEPERKING

//////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////// / Sectorrapport 27 van 31 Meer informatie op website Zorg en Gezondheid:

www.zorg-en-gezondheid.be/vlaams-indicatorenproject-voor-woonzorgcentra-vip-wzc

FIGUUR 12: KWALITEIT VAN LEVEN VERSUS AANDEEL BEWONERS MET COGNITIEVE BEPERKING (VERVOLG)

//////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////// / Sectorrapport 28 van 31 Meer informatie op website Zorg en Gezondheid:

www.zorg-en-gezondheid.be/vlaams-indicatorenproject-voor-woonzorgcentra-vip-wzc

FIGUUR 13: KWALITEIT VAN LEVEN VERSUS GROOTTE WOONZORGCENTRUM

//////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////// / Sectorrapport 29 van 31 Meer informatie op website Zorg en Gezondheid:

www.zorg-en-gezondheid.be/vlaams-indicatorenproject-voor-woonzorgcentra-vip-wzc

FIGUUR 13: KWALITEIT VAN LEVEN VERSUS GROOTTE WOONZORGCENTRUM

//////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////// / Sectorrapport 30 van 31 Meer informatie op website Zorg en Gezondheid:

www.zorg-en-gezondheid.be/vlaams-indicatorenproject-voor-woonzorgcentra-vip-wzc

FIGUUR 14: KWALITEIT VAN LEVEN VERSUS URBANISATIEGRAAD WOONZORGCENTRUM

//////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////// / Sectorrapport 31 van 31 Meer informatie op website Zorg en Gezondheid:

www.zorg-en-gezondheid.be/vlaams-indicatorenproject-voor-woonzorgcentra-vip-wzc

FIGUUR 15: KWALITEIT VAN LEVEN VERSUS BEHEERSTYPE WOONZORGCENTRUM