Upload
leanh
View
214
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
/Sectorrapport
METING VAN KWALITEIT
VAN LEVEN IN VLAAMSE
WOONZORGCENTRA (2016)
Resultaten van interviews met bewoners zonder cognitieve problemen
19 december 2017
//////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////// / Sectorrapport 2 van 31 Meer informatie op website Zorg en Gezondheid:
www.zorg-en-gezondheid.be/vlaams-indicatorenproject-voor-woonzorgcentra-vip-wzc
Inhoudstafel
Samenvatting 3
1. Inleiding 4
2. Leeswijzer 6
3. Kwaliteit van leven 9
4. Vergelijking resultaten kwaliteit van leven 2014, 2015 en 2016 14
5. Vergelijking resultaten kwaliteit van leven tussen provincies 15
6. Relaties tussen kenmerken woonzorgcentra en kwaliteit van leven 17
7. Deelnamegraad 23
Appendix 24
Figuur 1: Frequentie van het aantal ingevulde vragenlijsten 5
Figuur 2: Webdiagram van thema's kwaliteit van leven 9
Figuur 3: Kwaliteit van leven van de bewoners per jaargang 14
Figuur 4: Kwaliteit van leven van de bewoners per jaargang en provincie 15
Figuur 5: Percentage Katz-scores in de woonzorgcentra 19
Figuur 6: Percentage zwaar zorgbehoevenden in de woonzorgcentra 19
Figuur 7: Percentage bewoners met cognitieve beperking in de woonzorgcentra 20
Figuur 8: Aantal bewoners in de woonzorgcentra 20
Figuur 9: Urbanisatiegraad van de woonzorgcentra 21
Figuur 10: Beheerstype van de woonzorgcentra 22
Figuur 11: Kwaliteit van leven versus aandeel zwaar zorgbehoevenden 24
Figuur 12: Kwaliteit van leven versus aandeel bewoners met cognitieve beperking 26
Figuur 13: Kwaliteit van leven versus grootte woonzorgcentrum 28
Figuur 14: Kwaliteit van leven versus urbanisatiegraad woonzorgcentrum 30
Figuur 15: Kwaliteit van leven versus beheerstype woonzorgcentrum 31
//////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////// / Sectorrapport 3 van 31 Meer informatie op website Zorg en Gezondheid:
www.zorg-en-gezondheid.be/vlaams-indicatorenproject-voor-woonzorgcentra-vip-wzc
Samenvatting
Om de kwaliteit van leven van de bewoners van woonzorgcentra in Vlaanderen te onderzoeken werden de
bewoners bevraagd aan de hand van enquêtes. Dit rapport geeft de resultaten weer voor de voorzieningen
bevraagd in 2016, alsook de resultaten van enkele bijkomende analyses over de drie jaren heen (2014-2016).
Omwille van kwaliteitsredenen, worden enkel de antwoorden van bewoners zonder cognitieve beperking
besproken in dit rapport.
Bewoners ervaren goede kwaliteit van leven voor omkadering en vraaggerichte zorg
De bewoners zonder cognitieve beperkingen van de woonzorgcentra geven aan dat ze een hoge kwaliteit van leven hebben op vlak van ‘privacy’, ‘veiligheid’ en ‘respect’, met gemiddelde scores van respectievelijk 4,65, 4,48 en 4,12 op een schaal van 1 tot 5. We mogen concluderen dat de elementaire mensenrechten van de bewoners van onze woonzorgcentra worden gerespecteerd: de privacy wordt gerespecteerd, de bewoners voelen zich veilig en ze worden met respect behandeld.
De thema’s ‘zich prettig voelen’, ‘vraaggerichtheid’, ‘autonomie’, ‘maaltijden’ en ‘informatie over het WZC’ halen vrij hoge gemiddelde scores (tussen 4,07 en 3,59). Deze thema’s betreffen in grote mate de verzorging, de omgevingsfactoren, de vrijheid en zelfstandigheid, het thuisgevoel, de voeding, voldoende informatie krijgen, … We kunnen stellen dat de meeste bewoners aan de omkadering en de zorg een voldoende tot goede score geven.
Voor de thema’s die verband houden met persoonlijke relaties en tijdsbesteding is er ruimte voor verbetering. De ‘persoonlijke omgang met medebewoners’ haalt een gemiddelde score van 2,49. De bewoners ervaren weinig mogelijkheden tot genegenheid of romantiek. Ook goede vriendschapsrelaties onderhouden en samen leuke dingen doen ontbreekt veelal. Ook de thema’s ‘een band voelen met het personeel’ (gemiddelde score = 2,78) en ‘keuze activiteiten’ (gemiddelde score = 2,78) scoren minder goed.
Conclusie: Net zoals in 2014 en 2015 is globaal gezien de belangrijkste bevinding van deze bevraging dat bewoners zelf aangeven dat ze een hoge kwaliteit van leven hebben op vlak van ‘privacy’, ‘veiligheid’ en ‘respect’. De omkadering en de zorg krijgen voldoende scores. Op vlak van de persoonlijke omgang met de bewoners zelf en met de verzorgenden en wat betreft de invulling van de dag kan de kwaliteit van leven nog verhogen.
Internationale vergelijking
Internationale vergelijking is tot nu toe slechts beperkt mogelijk omdat deze data nog niet gepubliceerd zijn. Wat we wel kunnen besluiten is dat de thema’s waarop in deze bevraging de laagste score wordt geobserveerd, nl. ‘persoonlijke omgang tussen de bewoners’, ‘keuze activiteiten’ en ‘een band voelen met het personeel’ ook in het buitenland de laagste score halen. Ook de hoogst scorende thema’s ‘privacy’ en ‘veiligheid’ komen overeen met het beschikbare vergelijkingsmateriaal uit het buitenland.1
Vergelijking resultaten 2014, 2015 en 2016
Kwaliteit van leven bleef over het algemeen vrij stabiel tussen 2014 en 2016. Desondanks wordt een licht
dalende trend gezien voor een aantal thema’s tussen 2014 en 2016. Een analyse van gemiddelde scores,
beperkt gestandaardiseerd voor leeftijd en geslacht, op het woonzorgcentrumniveau kan deze dalende trend
niet verklaren door verschillen in provincies, aandeel zwaar zorgbehoevende bewoners, aandeel bewoners met
cognitieve beperking, de grootte van de woonzorgcentra, de urbanisatiegraad en het beheerstype. Meer
onderzoek is dus nodig om de dalende trend te duiden. De analyses toonden ook enkele verschillen tussen de
provincies en deze verschillen konden evenmin verklaard worden door andere kenmerken van de
woonzorgcentra.
1 Kehyayan, V., Hirdes, J. P., Tyas, S. L. & Stolee, P. (2015). Residents’ Self-Reported Quality of Life in Long-Term Care
Facilities in Canada. Canadian Journal on Aging / La Revue canadienne du vieillissement 34(2), 149-164.
//////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////// / Sectorrapport 4 van 31 Meer informatie op website Zorg en Gezondheid:
www.zorg-en-gezondheid.be/vlaams-indicatorenproject-voor-woonzorgcentra-vip-wzc
1. Inleiding
Situering
Het Vlaams indicatorenproject woonzorgcentra beoogt een kwaliteitsverbetering van de zorgverlening in de
Vlaamse woonzorgcentra. Het project heeft in de eerste plaats als doel de kwaliteit van de zorg te verbeteren
door gebruik te maken van resultaatindicatoren.
Dit project omvat drie grote thema's:
1. kwaliteit van zorg en veiligheid 2. kwaliteit van zorgverleners en zorgorganisaties 3. kwaliteit van leven
De kwaliteit van zorg en veiligheid en de kwaliteit van zorgverleners en zorgorganisaties zijn uitgewerkt in
indicatoren die de Vlaamse woonzorgcentra zelf meten en registreren. Deze luiken zijn sinds 2013
geïmplementeerd en omvatten een zesmaandelijkse rapportage aan de Vlaamse overheid. De resultaten van
dit onderzoek kan u terugvinden op de website van Zorg en Gezondheid (https://www.zorg-en-
gezondheid.be/resultaten-van-kwaliteitsmetingen-in-woonzorgcentra) en worden verder niet behandeld in dit
rapport.
Het derde luik, de kwaliteit van leven, wordt gemeten vanuit het standpunt van bewoners en/of familieleden
van de bewoners. Dit luikt vormt het onderwerp van dit rapport waarin de woonzorgcentra worden vergeleken
wat betreft de kwaliteit van leven van hun bewoners zonder cognitieve beperking.
Het onderzoek voor het meten van kwaliteit van leven liep over drie jaar (2014 tot 2016) en werd via een
overheidsopdracht toevertrouwd aan het marktonderzoeksbureau Kantar TNS (voordien gekend onder de
naam TNS Dimarso). Kantar TNS bevroeg de bewoners zonder cognitieve beperkingen van de
woonzorgcentra via een face-to-face bevraging en bevroeg de eerste contactpersoon van bewoners met
cognitieve beperking via postale enquêtes.
De analyses in dit rapport zijn grotendeels beschrijvend. Er werd wel een meer formele vergelijking gemaakt
tussen de gestandaardiseerde kwaliteitsindicatoren op woonzorgniveau en zowel de jaargang als de
provincies na eenvoudige correctie voor de andere beschikbare kenmerken van de woonzorgcentra.
De woonzorgcentra krijgen een individueel rapport, met de gemiddelde scores op itemniveau zowel wat
betreft de resultaten van de face-to-face-bevraging, als de postale enquêtes. Ze krijgen ook een
feedbackrapport met indicatorscores per thema en een benchmarking met vergelijkbare woonzorgcentra.
Daarnaast geeft het sectorrapport jaarlijks, voor een derde deel van alle woonzorgcentra, een beeld van de
resultaten voor de gehele sector. De feedbackrapporten en het sectorrapport geven alleen resultaten van de
face-to-face-bevraging bij de bewoners zonder cognitieve beperking. De woonzorgcentra kunnen, onder meer
aan de hand van deze rapporten, acties ondernemen om de kwaliteit van leven in hun voorziening verder te
verbeteren.
De data
Om de kwaliteit van leven te onderzoeken in de Vlaamse woonzorgcentra nam Kantar TNS tussen 2014 en
2016 elk jaar enquêtes af in één lukraak gekozen derde van alle woonzorgcentra. Binnen deze
woonzorgcentra worden een aantal ad random geselecteerde bewoners die minstens 30 dagen in het
woonzorgcentrum verbleven bevraagd door hiertoe opgeleide enquêteurs. Door het inzetten van een extern
bureau wordt het onafhankelijke karakter benadrukt en wordt de objectiviteit van de metingen gewaarborgd.
Elk woonzorgcentrum maakte het onderscheid tussen bewoners die wel en die niet cognitief in staat geacht
werden om deel te nemen aan het onderzoek. Dit gebeurde aan de hand van de Katz-schaal. De "Katz-
schaal" is een evaluatieschaal om de afhankelijkheidsgraad van bewoners te bepalen door het beoordelen
van het functioneren op fysisch en psychisch vlak. Enkel de score van het psychische aspect (desoriëntatie in
tijd en/of ruimte) werd in aanmerking genomen om de bewoners in te delen in 'met cognitieve problemen' en
'zonder cognitieve problemen'. Bewoners 'met cognitieve problemen' zijn die bewoners die minstens bijna elke
dag problemen hebben met tijdsbegrip en plaatsbepaling (score 3 of meer).
//////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////// / Sectorrapport 5 van 31 Meer informatie op website Zorg en Gezondheid:
www.zorg-en-gezondheid.be/vlaams-indicatorenproject-voor-woonzorgcentra-vip-wzc
In 2014, 2015 en 2016 werden respectievelijk 6949, 6886 en 7921 bewoners zonder cognitieve problemen
bevraagd in 250, 249 en 284 woonzorgcentra. Bij de bewoners met cognitieve problemen werden de eerste
contactpersonen aangeschreven en gevraagd enquêteformulieren in te vullen en terug te sturen. Hoewel het
aantal teruggestuurde enquêteformulieren globaal groot is, blijkt de respons per woonzorgcentrum sterk te
variëren en vaak te laag te liggen om betrouwbare uitspraken te kunnen doen. Daarom beperkt dit
sectorrapport zich tot de gegevens over de interviews met bewoners zonder cognitieve problemen. Het is niet
mogelijk om op basis van deze gegevens uitspraken te doen over de kwaliteit van leven voor de totale
populatie bewoners in woonzorgcentra.
Het aantal ingevulde vragenlijsten van de bewoners zonder cognitieve problemen varieert sterk tussen de
woonzorgcentra zoals te zien op onderstaande grafiek. In de meeste woonzorgcentra werd de vragenlijst
ingevuld door 30 bewoners maar er zijn ook woonzorgcentra met een veel lager aantal ingevulde
vragenlijsten.
FIGUUR 1: FREQUENTIE VAN HET AANTAL INGEVULDE VRAGENLIJSTEN
De meeste bewoners in de steekproef zijn tussen 85 en 89 jaar en de verdeling van de bewoners over de
verschillende leeftijdscategorieën is vrij constant over de drie jaargangen en de vijf provincies. De meeste
bewoners zijn ook vrouwelijk en ook de man-vrouw verhouding is redelijk constant over de drie jaargangen en
de vijf provincies. Verder zijn er ook 34 bewoners waarvan de leeftijd onbekend is. Deze bewoners behoren
allen tot een verschillend woonzorgcentrum.
//////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////// / Sectorrapport 6 van 31 Meer informatie op website Zorg en Gezondheid:
www.zorg-en-gezondheid.be/vlaams-indicatorenproject-voor-woonzorgcentra-vip-wzc
2. Leeswijzer
> In dit rapport wordt enkel over de kwaliteit van leven van bewoners zonder cognitieve
problemen gerapporteerd. De respons van de contactpersonen van de bewoners met cognitieve
problemen was te laag om valide en betrouwbare informatie te kunnen geven op sectorniveau.
InterRAI - Quality of Life
"InterRAI" is een internationaal samenwerkingsverband van onderzoekers voor het opstellen van vergelijkbare
instrumenten voor het inschatten (en verbeteren) van de levenskwaliteit van residenten in zorgsettings. "RAI" is
een afkorting en staat voor "Resident Assessment Instrument". De "Quality of life"-vragenlijst is een instrument
dat meer specifiek de subjectieve beoordeling van de eigen levenskwaliteit bij personen in een formele
zorgsetting wil meten. Meer informatie over dit en andere meetinstrumenten van InterRAI vind je op hun
website: InterRAI.org
Hoe meten we kwaliteit van leven?
We meten de kwaliteit van leven aan de hand van het gevalideerde instrument 'InterRAI Quality of Life (versie
WZC)'. Bewoners zonder cognitieve problemen werden rechtstreeks bevraagd door externe interviewers.
Bewoners met cognitieve problemen konden niet rechtstreeks bevraagd worden. Daarom werd de
levenskwaliteit gemeten via hun eerste contactpersoon die dezelfde vragenlijst invulde en opstuurde met de
post.
> Enkel bewoners zonder cognitieve problemen die minstens 30 dagen in een woonzorgcentrum
verbleven werden door de interviewer bevraagd.
> Alle contactpersonen van bewoners met cognitieve problemen die minstens 30 dagen in een WZC
verbleven, werden door het WZC uitgenodigd om deel te nemen aan het onderzoek naar kwaliteit van
leven. Wie bereid was deel te nemen kon zijn contactgegevens opsturen naar een onafhankelijk
onderzoeksbureau en kreeg dan een vragenlijst opgestuurd. Door deze procedure werden de privacy en
de anonimiteit van de bewoners en familieleden gewaarborgd.
> In totaal kregen de bevraagde bewoners 53 stellingen voorgelegd, die aspecten meten van 11 thema's.
> De bewoners of contactpersonen konden dan aangeven hoe vaak deze stelling voor hen klopt. De
contactpersonen werd gevraagd "zich zo goed mogelijk in te leven" in de persoon die in het
woonzorgcentrum woont en de vragen vanuit zijn/haar gezichtsveld te beantwoorden. Daarbij konden ze
kiezen tussen 5 antwoorden: nooit, zelden, soms, meestal en altijd. Als ze, na aanmoediging, toch niet
konden of wensten te antwoorden, noteerde de interviewer geen beoordeling voor de stelling. Bij de post-
enquête was deze extra aansporing uiteraard niet mogelijk.
> Elk antwoord krijgt een score zoals aangegeven in de tabel hieronder. Door een gemiddelde van alle
antwoordscores te berekenen bekomen we een kwaliteitsscore: hoe hoger deze score, hoe groter de
kwaliteit van leven van de bewoners. De gemiddelde score ligt tussen 1 (nooit) en 5 (altijd).
bv. Als op 15 bewoners, alle 15 vinden dat het eten 'altijd' lekker is, dan is de gemiddelde score voor 'lekker
eten' 5. Als de 15 bewoners vinden dat het eten 'nooit' lekker is, dan is de gemiddelde score voor 'lekker
eten' 1. Als 8 vinden dat het eten 'altijd' lekker is, en 7 vinden het 'nooit' lekker is, dan is de gemiddelde
score voor 'lekker eten' 3,1.
Verklaring Antwoord Score
De gemiddelde score wordt berekend voor alle stellingen
waarop de bevraagde personen een keuze gemaakt hebben
uit volgende antwoorden (en hun bijhorende score):
Nooit 1
Zelden 2
Soms 3
Meestal 4
Altijd 5
//////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////// / Sectorrapport 7 van 31 Meer informatie op website Zorg en Gezondheid:
www.zorg-en-gezondheid.be/vlaams-indicatorenproject-voor-woonzorgcentra-vip-wzc
Het "% niet geantwoord" per item is het aantal personen dat
geen echt antwoord gaf ten opzichte van het totale aantal
bevraagde personen. Het gaat dan over deze reacties:
Weigert te antwoorden 96
Ander, specificeer: 98
Weet niet 99
Standaardisatie van levenskwaliteit
De invloed van een woonzorgcentrum op de kwaliteit van leven van haar bewoners kan niet onderzocht worden
door eenvoudigweg de kwaliteit van leven van de bewoners te vergelijken tussen de woonzorgcentra.
Verschillen in kwaliteit van leven tussen woonzorgcentra worden immers niet alleen veroorzaakt door verschillen
in kwaliteit van zorg tussen de woonzorgcentra maar ook door verschillen in de samenstelling van hun
bewoners of de bewonersmix. Bijvoorbeeld, als woonzorgcentrum A meer oudere bewoners heeft dan
woonzorgcentrum B, bestaat de kans dat de gemiddelde kwaliteit van leven in woonzorgcentrum A lager ligt dan
in centrum B zonder dat centrum A slechtere kwaliteit van zorg levert. Om die reden moet de gemiddelde
kwaliteit van leven zo goed mogelijk gecorrigeerd worden voor deze verschillen in bewonerssamenstelling zodat
vergelijkingen tussen woonzorgcentra mogelijk worden. Dit heet standaardisatie.
Standaardisatie gebeurt op basis van kenmerken van de bewoners (! niet van de woonzorgcentra) die mogelijke
verschillen kunnen verklaren tussen de woonzorgcentra. Deze kenmerken mogen niet worden beïnvloed door
de kwaliteit van het woonzorgcentrum. De standaardisatie zal echter slechts een impact hebben op de score als
de bewoners van de verschillende woonzorgcentra verschillen vertonen op deze kenmerken en deze
kenmerken bovendien ook geassocieerd zijn met de kwaliteit van leven.
De database van het onderzoek naar kwaliteit van leven bevat slechts twee kenmerken die gelinkt kunnen
worden op bewonersniveau, namelijk leeftijd en geslacht. Standaardisatie voor deze twee kenmerken leverde
echter amper correctie op voor verschillen in de bewonerssamenstelling tussen de woonzorgcentra. Om tot een
betere standaardisatie te komen moeten andere kenmerken gebruikt worden zoals bijvoorbeeld de Katz-scores
van de bewoners (zie verder). Deze kenmerken waren echter niet beschikbaar op bewonersniveau omwille van
confidentialiteit.
Wat staat er in de grafieken?
We vergelijken de spreiding van de scores per thema voor alle bevraagde bewoners samen.
Thema score Per bewoner werd per thema het gemiddelde berekend over de items behorende tot
dat thema. Bijvoorbeeld, het thema ‘privacy’ bestaat uit twee stellingen/items. Als een
bewoner antwoord 4 gaf op de eerste stelling ‘Ik kan alleen zijn wanneer ik dat wil’ en
antwoord 5 gaf voor de tweede stelling ‘Bij het zorggeven wordt mijn privéleven
gerespecteerd’ dan krijgt deze bewoner score 4,5 op het thema privacy.
Gemiddelde score De basis zijn de individuele item scores en thema scores van de bewoners. Van elk
deze individuele scores kan je een gemiddelde berekenen over alle bewoners heen. bv. Bij deze tekenreeks van 7 cijfers "2,9 - 3,0 - 3,2 - 3,5 - 3,8 - 4,0 - 5,0" is het gemiddelde
gelijk aan (2,9 + 3,0 + 3,2 + 3,5 + 3,8 + 4,0 + 5,0)/7 = 3,6.
Spreidingswaarden De gemiddelde scores per thema van elke bewoner worden gesorteerd van laag naar
hoog, over alle bewoners heen.
Volgende waarden worden weergegeven om duidelijk te maken hoe groot of hoe
klein het verschil is tussen de lage en hoge scores.
Percentiel (Px) ‘x’ geeft aan hoeveel procent van de bewoners in deze categorie een score heeft die lager is dan of gelijk aan dit cijfer Px. In dit rapport wordt gewerkt met percentiel 20 (P20), percentiel 50 (P50 of mediaan) en percentiel 80 (P80) in de tabellen en percentiel 25, 50 en 75 in de boxplots.
bv. "P20=3,1" wil zeggen "20% van de bewoners heeft hoogstens een gemiddelde score voor
'persoonlijke omgang' van 3,1 (op 5)."
//////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////// / Sectorrapport 8 van 31 Meer informatie op website Zorg en Gezondheid:
www.zorg-en-gezondheid.be/vlaams-indicatorenproject-voor-woonzorgcentra-vip-wzc
Mediaan De helft van de bewoners heeft een score die lager is dan of gelijk aan dit cijfer. De
helft van de bewoners heeft dus een hogere score. De mediaan is een ander woord
voor 'percentiel 50 (P50)'. De mediaan is als spreidingsmaat minder gevoelig is voor
extreme waarden dan het gemiddelde.
bv. In deze tekenreeks van 7 cijfers "2,9 - 3,0 - 3,2 - 3,5 - 3,8 - 4,0 - 5,0" is '3,5' de mediaan want er zijn 3 cijfers kleiner dan '3,5' en 3 cijfers groter dan '3,5'. Merk op: dit is dezelfde reeks getallen als in het voorbeeld bij 'gemiddelde'. Het gemiddelde is iets hoger dan de mediaan omdat de invloed van de 'extreme waarde' 5 groter is dan bij de mediaan.
Boxplot Een boxplot geeft de verdeling van de observaties weer. Hier toont ze de mediaan
als vertikale streep in een doos die begrensd wordt door het 25ste en 75ste
percentiel. Dit betekent dat 50% van de observaties in deze rechthoek liggen. De
lengte van de doos wordt de interkwartiel afstand genoemd. De staarten van de
boxplot lopen tot de kleinste en grootste waarde binnen een grens. Die grenzen
worden bepaald door 1.5 keer de interkwartiel afstand af te trekken en op te tellen bij
het 25ste en 75ste percentiel, respectievelijk. Observaties die hoger of lager dan
deze staarten liggen worden uitschieters genoemd. Uitschieters zijn dus observaties
die opvallend veel afwijken van het centrum van de verdeling van de geobserveerde
waarden.
Beoordeling 'met cognitieve problemen'
Elk woonzorgcentrum maakte het onderscheid tussen bewoners die wel en die niet cognitief in staat geacht
werden om deel te nemen aan het onderzoek. Dit gebeurde aan de hand van de Katz-schaal:
> "Katz-schaal" is een RIZIV-instrument voor het beoordelen van het functioneren van bewoners op fysisch
en psychisch vlak. Enkel de score van het psychische aspect (desoriëntatie in tijd en / of ruimte) werd in
aanmerking genomen om de bewoners in te delen in 'met cognitieve problemen' en 'zonder cognitieve
problemen'.
> Bewoners 'met cognitieve problemen' zijn die bewoners die minstens bijna elke dag problemen hebben
met tijdsbegrip en plaatsbepaling (score 3 of meer).
Opgelet:
Resultaten niet generaliseren!
De resultaten van deze bevraging geven enkel een beeld over de kwaliteit van leven van de bevraagde bewoners zonder cognitieve problemen.
> Het is niet mogelijk om op basis van deze bevraging uitspraken te doen over de levenskwaliteit van de totale populatie bewoners in woonzorgcentra.
//////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////// / Sectorrapport 9 van 31 Meer informatie op website Zorg en Gezondheid:
www.zorg-en-gezondheid.be/vlaams-indicatorenproject-voor-woonzorgcentra-vip-wzc
3. Kwaliteit van leven
Kwaliteit van leven per thema
Alle bewoners samen (N = 7.921)
FIGUUR 2: WEBDIAGRAM VAN THEMA'S KWALITEIT VAN LEVEN
Thema P20 P50 (mediaan) P80 Gemiddelde score
Privacy 4,0 5,0 5,0 4,65
Veiligheid 4,0 4,7 5,0 4,48
Respect 3,5 4,3 4,8 4,12
Zich prettig voelen 3,7 4,2 4,7 4,07
Vraaggerichtheid 3,5 4,0 4,5 4,00
Autonomie 3,4 4,0 4,6 3,96
Maaltijden 3,2 3,6 4,2 3,66
Informatie WZC 2,8 3,6 4,3 3,59
Keuze activiteiten 2,2 2,8 3,4 2,78
Een band voelen met personeel
2,2 2,8 3,4 2,78
Persoonlijke omgang met medebewoners
1,8 2,4 3,2 2,49
Thema's zijn geordend van hoog naar laag voor P50.
//////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////// / Sectorrapport 10 van 31 Meer informatie op website Zorg en Gezondheid:
www.zorg-en-gezondheid.be/vlaams-indicatorenproject-voor-woonzorgcentra-vip-wzc
Overzicht gemiddelde score bewoners per items per thema
Het thema met de hoogste score staat bovenaan, dat met de laagste score staat onderaan. Ook binnen een
thema zijn de stellingen van hoog naar laag gesorteerd.
Thema: Privacy
gemiddelde score voor dit thema: 4,65
Item Gemiddelde
score Altijd Meestal Soms Zelden Nooit
% niet geantwoord op 7921 bewoners
Ik kan alleen zijn wanneer ik dat wil 4,66 75,4% 19,0% 2,9% 1,4% 1,3% 0,0%
Bij het zorggeven wordt mijn privéleven gerespecteerd 4,63 70,4% 23,8% 4,1% 0,9% 0,4% 0,3%
Thema: Veiligheid
gemiddelde score voor dit thema: 4,48
Item Gemiddelde
score Altijd Meestal Soms Zelden Nooit
% niet geantwoord op 7921 bewoners
Ik voel me veilig wanneer ik alleen ben. 4,70 75,4% 20,6% 2,8% 0,9% 0,3% 0,0%
Ik denk dat mijn spullen hier veilig zijn. 4,54 67,3% 23,8% 5,0% 2,4% 1,3% 0,1%
Wanneer ik onmiddellijk hulp nodig heb, kan ik die krijgen. 4,21 44,1% 35,8% 15,9% 3,0% 0,4% 0,8%
Thema: Respect
gemiddelde score voor dit thema: 4,12
Item Gemiddelde
score Altijd Meestal Soms Zelden Nooit
% niet geantwoord op 7921 bewoners
Ik word met respect behandeld door de mensen die me helpen en verzorgen.
4,46 56,3% 34,4% 8,2% 0,6% 0,2% 0,3%
De medewerkers hebben respect voor waar ik van hou en niet van hou.
4,06 35,8% 38,1% 20,6% 3,6% 0,8% 1,1%
De medewerkers hebben aandacht voor me. 4,01 31,2% 44,1% 19,7% 4,4% 0,4% 0,2%
Ik kan mijn mening geven zonder bang te zijn voor de gevolgen. 3,96 41,3% 29,4% 16,6% 6,9% 5,1% 0,6%
Thema: Zich prettig voelen
gemiddelde score voor dit thema: 4,07
Item Gemiddelde
score Altijd Meestal Soms Zelden Nooit
% niet geantwoord
op 7921 bewoners
Ik krijg hier de zorg en
dienstverlening die ik nodig
heb.
4,57 63,3% 30,8% 5,0% 0,7% 0,1% 0,1%
//////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////// / Sectorrapport 11 van 31 Meer informatie op website Zorg en Gezondheid:
www.zorg-en-gezondheid.be/vlaams-indicatorenproject-voor-woonzorgcentra-vip-wzc
Ik heb last van het lawaai hier.
* Dit item werd omgekeerd
gescoord: Nooit=5; Altijd=1
4,56 70,5% 17,9% 8,8% 2,1% 0,6% 0,0%
Ik kan gemakkelijk naar buiten
wanneer ik dat wil. 4,09 56,5% 19,9% 7,7% 7,7% 8,1% 0,1%
Ik voel me hier thuis. 3,96 42,9% 29,1% 14,9% 7,5% 5,5% 0,1%
Ik zou (deze instelling) anderen
aanbevelen. 3,95 44,0% 27,1% 15,1% 5,1% 8,0% 0,7%
Ik maak gebruik van de
gemeenschappelijke ruimten. 3,30 20,1% 27,5% 25,3% 16,3% 10,8% 0,1%
Thema: Vraaggerichtheid
gemiddelde score voor dit thema: 4,00
Item Gemiddelde
score Altijd Meestal Soms Zelden Nooit
% niet geantwoord op 7921 bewoners
Ik kan de gezondheidszorg krijgen die ik nodig heb. 4,52 62,5% 28,5% 7,9% 1,0% 0,2% 0,0%
De verzorgenden weten waarmee ze bezig zijn. 4,37 48,9% 39,6% 9,9% 0,8% 0,1% 0,7%
De zorg en steun die ik krijg helpen me te leven zoals ik wil. 4,33 49,4% 37,9% 9,5% 1,9% 0,9% 0,4%
Medewerkers reageren snel als ik om hulp vraag. 3,74 18,5% 44,0% 31,0% 5,7% 0,6% 0,3%
De verzorgenden hebben genoeg tijd voor me. 3,66 20,7% 38,4% 27,9% 11,5% 1,3% 0,1%
Medewerkers gaan op mijn suggesties in. 3,38 14,8% 31,8% 31,9% 14,4% 5,0% 2,2%
Thema: Autonomie
gemiddelde score voor dit thema: 3,96
Item Gemiddelde
score Altijd Meestal Soms Zelden Nooit
% niet geantwoord op 7921 bewoners
Ik beslis zelf hoe ik mijn tijd doorbreng. 4,64 70,2% 24,7% 4,1% 0,7% 0,2% 0,0%
Ik kies zelf uit welke kleding ik aandoe. 4,55 72,8% 18,0% 4,1% 2,1% 3,1% 0,1%
Ik bepaal zelf wanneer ik naar bed ga. 4,29 62,1% 21,1% 6,6% 4,0% 6,3% 0,0%
Ik kan gaan en staan waar en wanneer ik wil. 4,28 58,3% 24,2% 8,0% 6,0% 3,5% 0,0%
Ik bepaal wie er in mijn kamer binnenkomt. 3,68 38,9% 26,6% 11,1% 9,8% 13,4% 0,2%
Ik bepaal zelf wanneer ik opsta. 3,61 41,7% 21,2% 10,8% 8,8% 17,4% 0,0%
Ik kan zo vaak in bad of douchen als ik wil. 2,64 17,4% 15,1% 15,9% 17,4% 34,0% 0,2%
//////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////// / Sectorrapport 12 van 31 Meer informatie op website Zorg en Gezondheid:
www.zorg-en-gezondheid.be/vlaams-indicatorenproject-voor-woonzorgcentra-vip-wzc
Thema: Maaltijden
gemiddelde score voor dit thema: 3,66
Item Gemiddelde
score Altijd Meestal Soms Zelden Nooit
% niet geantwoord op 7921 bewoners
Het eten is op de juiste temperatuur wanneer ik het krijg.
4,34 50,7% 35,0% 11,8% 2,0% 0,3% 0,2%
Ik heb voldoende afwisseling in mijn eten. 4,22 43,6% 39,6% 11,8% 4,3% 0,5% 0,2%
Ik krijg hier lekker eten 3,96 31,5% 40,4% 21,3% 5,5% 1,2% 0,1%
Ik geniet van de maaltijden. 3,87 30,3% 37,2% 23,3% 7,1% 2,0% 0,1%
Ik kan eten wanneer ik dat wil. 1,91 6,8% 5,7% 12,5% 21,8% 53,1% 0,1%
Thema: Informatie WZC
gemiddelde score voor dit thema: 3,59
Item Gemiddelde
score Altijd Meestal Soms Zelden Nooit
% niet geantwoord op 7921 bewoners
Ik krijg informatie over de activiteiten die ik hier kan doen. 4,54 67,7% 22,5% 6,7% 1,8% 1,2% 0,1%
Ik krijg informatie over de leefgewoonten in het woonzorgcentrum.
3,96 48,0% 23,9% 11,0% 6,7% 9,2% 1,1%
Ik krijg informatie over de zorg die ik hier krijg of kan krijgen. 3,83 42,2% 26,2% 13,6% 7,1% 10,3% 0,6%
Ik krijg inspraak in de opmaak van mijn zorgplan. 3,07 23,0% 20,7% 19,2% 9,1% 25,4% 2,6%
Ik kan met een medewerker praten over wat ik graag wil op het einde van mijn leven.
2,51 17,7% 10,3% 15,2% 15,2% 39,0% 2,6%
Thema: Keuze activiteiten
gemiddelde score voor dit thema: 2,78
Item Gemiddelde
score Altijd Meestal Soms Zelden Nooit
% niet
geantwoord op
7921 bewoners
Als ik wil kan ik aan religieuze
activiteiten deelnemen waar ik belang
aan hecht.
3,99 53,4% 16,6% 14,1% 6,4% 9,2% 0,2%
Ik kan met gelijkgestemde bewoners
tijd doorbrengen. 3,21 15,1% 27,3% 31,5% 15,5% 10,4% 0,1%
Ik nam de afgelopen week aan
zinvolle activiteiten deel. 2,77 10,5% 22,7% 24,3% 18,2% 24,3% 0,1%
Ik heb hier in het weekend
aangename dingen te doen. 2,11 8,2% 10,8% 12,3% 20,6% 47,9% 0,1%
//////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////// / Sectorrapport 13 van 31 Meer informatie op website Zorg en Gezondheid:
www.zorg-en-gezondheid.be/vlaams-indicatorenproject-voor-woonzorgcentra-vip-wzc
Ik kan hier nieuwe vaardigheden en
interesses verkennen. 1,82 1,8% 6,4% 17,0% 20,7% 53,1% 1,0%
Thema: Een band voelen met personeel
gemiddelde score voor dit thema: 2,78
Item Gemiddelde
score Altijd Meestal Soms Zelden Nooit
% niet geantwoord
op 7921 bewoners
Medewerkers vragen me wat ze
voor me kunnen doen. 3,31 12,6% 33,4% 32,8% 14,4% 6,8% 0,0%
Medewerkers nemen de tijd voor
een vriendelijk praatje met me. 2,91 5,6% 21,3% 39,9% 24,9% 8,2% 0,1%
Ik beschouw een medewerker als
vriend van me. 2,77 11,4% 20,3% 25,8% 18,5% 23,8% 0,1%
Er zijn medewerkers die mijn
levensverhaal kennen. 2,52 6,4% 16,1% 26,6% 24,5% 26,0% 0,3%
Ik heb op de meeste dagen van
de week dezelfde verzorgende. 2,36 2,8% 15,0% 25,6% 28,7% 27,8% 0,1%
Thema: Persoonlijke omgang met medebewoners
gemiddelde score voor dit thema: 2,49
Item Gemiddelde
score Altijd Meestal Soms Zelden Nooit
% niet geantwoord op 7921 bewoners
Je kunt hier gemakkelijk vrienden maken. 3,16 11,1% 28,8% 32,5% 19,5% 7,8% 0,3%
Een andere bewoner hier is een goede vriend/vriendin van me.
2,69 10,0% 18,9% 27,0% 18,4% 25,7% 0,0%
Ik heb mensen die samen met mij
dingen willen doen. 2,66 6,3% 19,1% 31,0% 20,7% 22,7% 0,1%
Ik heb mogelijkheden tot
genegenheid of romantiek. 2,10 7,8% 8,6% 15,6% 19,6% 46,4% 1,9%
Mensen vragen me om hulp of om
raad. 1,83 1,0% 5,7% 19,6% 22,2% 51,4% 0,0%
//////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////// / Sectorrapport 14 van 31 Meer informatie op website Zorg en Gezondheid:
www.zorg-en-gezondheid.be/vlaams-indicatorenproject-voor-woonzorgcentra-vip-wzc
4. Vergelijking resultaten kwaliteit van leven 2014, 2015 en 2016
Er werd nagegaan of er systematische verschillen zijn in kwaliteit van leven in de woonzorgcentra tussen de
resultaten van de metingen in 2014, 2015 en 2016. In de onderstaande figuur geven de boxplots aan dat de
kwaliteit van leven over het algemeen vrij stabiel bleef tussen 2014 en 2016. Desondanks wordt een licht
dalende trend gezien voor de thema’s 'Respect', 'Zich prettig voelen', 'Vraaggerichtheid', 'Maaltijden', 'Keuze
activiteiten', 'Een band voelen met personeel' en 'Persoonlijke omgang met medebewoners' tussen 2014 en
2016.
Een analyse van de beperkt gestandaardiseerde gemiddelde scores op woonzorgcentrumniveau kon deze
verschillen tussen de jaren niet volledig verklaren door verschillen in kenmerken van de woonzorgcentra zoals
het aandeel zwaar zorgbehoevende bewoners, het aandeel bewoners met cognitieve beperking, de grootte van
de woonzorgcentra, de urbanisatiegraad en het beheerstype.
FIGUUR 3: KWALITEIT VAN LEVEN VAN DE BEWONERS PER JAARGANG
//////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////// / Sectorrapport 15 van 31 Meer informatie op website Zorg en Gezondheid:
www.zorg-en-gezondheid.be/vlaams-indicatorenproject-voor-woonzorgcentra-vip-wzc
5. Vergelijking resultaten kwaliteit van leven tussen provincies
Er werd nagegaan of er verschillen zijn in gerapporteerde kwaliteit van leven in de woonzorgcentra tussen de
verschillende provincies. Onderstaande figuur geeft een indicatie dat de gerapporteerde kwaliteit van leven licht
varieert tussen de verschillende provincies. Zo voelen de bewoners van de West-Vlaamse woonzorgcentra zich
gemiddeld iets prettiger dan in de andere provincies, en appreciëren zij meer de informatie die een voorziening
verstrekt. Een analyse van de beperkt gestandaardiseerde gemiddelde scores op woonzorgcentrumniveau kon deze
verschillen tussen de provincies niet volledig verklaren door verschillen in kenmerken van de woonzorgcentra zoals
het aandeel zwaar zorgbehoevende bewoners, het aandeel bewoners met cognitieve beperking, de grootte van de
woonzorgcentra, de urbanisatiegraad en het beheerstype.
FIGUUR 4: KWALITEIT VAN LEVEN VAN DE BEWONERS PER JAARGANG EN PROVINCIE
//////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////// / Sectorrapport 16 van 31 Meer informatie op website Zorg en Gezondheid:
www.zorg-en-gezondheid.be/vlaams-indicatorenproject-voor-woonzorgcentra-vip-wzc
FIGUUR 4: KWALITEIT VAN LEVEN VAN DE BEWONERS PER JAARGANG EN PROVINCIE (VERVOLG)
//////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////// / Sectorrapport 17 van 31 Meer informatie op website Zorg en Gezondheid:
www.zorg-en-gezondheid.be/vlaams-indicatorenproject-voor-woonzorgcentra-vip-wzc
6. Relaties tussen kenmerken woonzorgcentra
en kwaliteit van leven
In 2016 werden in totaal 7.921 bewoners bevraagd in 284 woonzorgcentra. Onderstaand overzicht geeft de
verdeling van de bevraagde woonzorgcentra weer over verschillende categorieën voor volgende kenmerken:
beheersinstantie, aandeel bewoners met cognitieve problemen en capaciteit van het woonzorgcentrum.
Stat-Gent, het kennisplatform voor statistiek van de Universiteit Gent, heeft nagegaan of er een beduidend
verschil bestaat in de levenskwaliteit van bewoners naargelang deze kenmerken van het woonzorgcentrum. Er
is getoetst of er statistisch significante verschillen zijn naargelang:
het beheerstype
de erkende capaciteit
het aandeel bewoners met cognitieve problemen.
Net zoals in 2014 en in 2015 werden er geen significante verschillen gevonden in kwaliteit van leven op basis
van de bovenstaande kenmerken. Globaal verschillen woonzorgcentra met verschillend beheerstype, erkende
capaciteit of aandeel bewoners met cognitieve beperkingen dus niet in de levenskwaliteit die hun bewoners
(zonder cognitieve problemen) ervaren.
Kenmerk: Beheersinstantie
Beheersinstantie Aantal WZC Aantal bevraagde bewoners
Openbaar 80 2.433
Particulier 48 1.301
VZW 156 4.187
Kenmerk: Aandeel bewoners met cognitieve problemen
> verhouding van het aantal bewoners met cognitieve problemen versus alle bewoners die langer dan 30 dagen in
een WZC verbleven op het moment van de bevraging
Aandeel bewoners met cognitieve problemen Aantal WZC Aantal bevraagde bewoners
geen cognitieve problemen 1 10
cognitieve problemen <33% 23 629
cognitieve problemen 33%-65% 204 6.079
cognitieve problemen 65% of meer 56 1.203
Kenmerk: Capaciteit
> op basis van het aantal effectief ingeschreven bewoners in de week van de bevraging, onafhankelijk van hoe lang
ze al in het woonzorgcentrum verbleven
Indeling in groepen Aantal WZC Aantal bevraagde bewoners
<30 woongelegenheden 14 160
30-59 woongelegenheden 51 1.065
60-89 woongelegenheden 86 2.237
90-119 woongelegenheden 72 2.110
120-149 woongelegenheden 28 876
150 of meer woongelegenheden 33 1.473
//////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////// / Sectorrapport 18 van 31 Meer informatie op website Zorg en Gezondheid:
www.zorg-en-gezondheid.be/vlaams-indicatorenproject-voor-woonzorgcentra-vip-wzc
Over de drie jaargangen heen werd er nagegaan of er relaties zijn tussen de gemiddelde themascores van de
woonzorgcentra, beperkt gestandaardiseerd voor leeftijd en geslacht, en verschillende kenmerken van de
woonzorgcentra. We bekijken achtereenvolgens de volgende kenmerken van de woonzorgcentra:
1. Het aandeel bewoners met de verschillende Katz-scores
2. Aandeel zwaar zorgbehoevende bewoners
3. Aandeel bewoners met cognitieve beperking
4. Grootte woonzorgcentrum
5. Urbanisatiegraad
6. Beheerstype
De grafieken met de relatie tussen de gemiddelde kwaliteit van leven, beperkt gestandaardiseerd voor leeftijd en
geslacht, en de kenmerken van de woonzorgcentra zijn te vinden in de appendix.
Katz-scores
Woonzorgcentrum bewoners worden ingedeeld volgens Katz-scores. Bewoners met score O of A zijn over het
algemeen redelijk zelfstandig. Bewoners met score B, C, Cd of D zijn dan weer zorgbehoevend.
De individuele Katz-scores van de bewoners werden gebruikt bij de dataverzameling maar zijn niet beschikbaar
voor de data-analyses. Voor de data-analyses waren er echter wel gegevens beschikbaar over het aantal
bewoners met de verschillende Katz-scores per woonzorgcentrum. De data tonen dat er op dit vlak heel wat
variatie is tussen de woonzorgcentra (zie Figuur 5). Sommige woonzorgcentra hebben bijvoorbeeld enkel
bewoners met Katz-score O of C terwijl andere woonzorgcentra een grotere mix van bewoners hebben met
verschillende Katz-scores.
Ook zijn er enkele opmerkelijke verschillen tussen de jaren te zien. Zo werden er, bijvoorbeeld, in 2016 relatief
meer woonzorgcentra bevraagd met hoge percentages bewoners met Katz-score A. Ook tussen de provincies
zijn er verschillen op te merken. Zo zijn er opvallend meer woonzorgcentra in West-Vlaanderen met hogere
percentages bewoners met score C en Cd.
De verdeling van de Katz-scores binnen de woonzorgcentra lijkt ook samen te hangen met de
(gestandaardiseerde) gemiddelde kwaliteit van leven in de woonzorgcentra (Figuren niet opgenomen maar
samengevat onder het volgende kenmerk ‘aandeel zwaar zorgbehoevende bewoners’). Zo lijkt er bijvoorbeeld
een samenhang met het thema keuze activiteiten: hoe minder bewoners met Katz-score O en hoe meer
bewoners met Katz-score C en Cd, hoe meer de bewoners zonder cognitieve problemen in een
woonzorgcentrum de keuze aan activiteiten waarderen. Een zelfde trend valt te ontdekken voor het thema
'persoonlijke omgang met de medebewoners'.
//////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////// / Sectorrapport 19 van 31 Meer informatie op website Zorg en Gezondheid:
www.zorg-en-gezondheid.be/vlaams-indicatorenproject-voor-woonzorgcentra-vip-wzc
FIGUUR 5: PERCENTAGE KATZ-SCORES IN DE WOONZORGCENTRA
Aandeel zwaar zorgbehoevende bewoners
Het aandeel zwaar zorgbehoevende bewoners werd berekend als het aandeel bewoners met Katz-scores B, C,
Cd en D. Met dit samenvattend cijfers worden de trends van de Katz-scores bevestigd. Er is heel wat variatie
tussen de woonzorgcentra wat betreft het aandeel zwaar zorgbehoevende bewoners (zie Figuur 6). Bovendien
vertaalt deze variatie zich ook in verschillen tussen de jaargangen en de provincies. In 2016 lag het aandeel
zwaar zorgbehoevenden in de bevraagde woonzorgcentra lager dan de jaren voordien. Ook blijken er in West-
Vlaanderen meer woonzorgcentra te zijn met een hoog aandeel zwaar zorgbehoevenden dan in de andere
provincies.
Daarnaast zijn er ook enkele trends te zien in de relatie tussen het aandeel zwaar zorgbehoevenden en de
gestandaardiseerde gemiddelde kwaliteit van leven van woonzorgcentra (zie Figuur 11 in de appendix). Hoe
hoger het aandeel zwaar zorgbehoevenden, hoe hoger de bewoners thema's waarderen zoals 'keuze
activiteiten' en hoe lager de waardering voor thema's als 'autonomie'.
FIGUUR 6: PERCENTAGE ZWAAR ZORGBEHOEVENDEN IN DE WOONZORGCENTRA
//////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////// / Sectorrapport 20 van 31 Meer informatie op website Zorg en Gezondheid:
www.zorg-en-gezondheid.be/vlaams-indicatorenproject-voor-woonzorgcentra-vip-wzc
Aandeel bewoners met cognitieve beperking
Wat betreft het aandeel bewoners met cognitieve beperking vertoont de data dezelfde trends als bij het aandeel
bewoners met een zwaar zorgprofiel. Er zijn grote verschillen in de woonzorgcentra in het aandeel bewoners
met cognitieve beperkingen gaande van woonzorgcentra zonder bewoners met cognitieve bewoners tot
woonzorgcentra waarin bijna alle bewoners cognitief beperkt zijn (zie Figuur 7). Deze variatie vertaalt zich ook in
verschillen tussen de jaargangen en de provincies. In 2016 hadden de bevraagde woonzorgcentra lagere
aandelen bewoners met cognitieve beperking en West-Vlaanderen kent opnieuw een hoger aandeel dan de
andere provincies.
In tegenstelling tot het aandeel zwaar zorgbehoevenden is er tussen het aandeel bewoners met cognitieve
beperkingen en de gemiddelde bewonersscores op thema's zoals 'keuze activiteiten' een veel minder duidelijke
positieve relatie (zie Figuur 12 in de appendix). Wel is er een licht negatieve relatie met thema's als 'privacy',
'veiligheid', 'respect' en 'autonomie'.
FIGUUR 7: PERCENTAGE BEWONERS MET COGNITIEVE BEPERKING IN DE WOONZORGCENTRA
Grootte woonzorgcentrum
De woonzorgcentra verschillen ook van elkaar op het gebied van hun grootte gaande van een tiental bewoners
tot meer dan 400 bewoners (zie Figuur 8). In 2016 blijken de bevraagde woonzorgcentra bovendien gemiddeld
groter te zijn dan in de twee voorgaande jaren. Tussen de provincies zijn de verschillen dan weer minder
opvallend, hoewel dat de woonzorgcentra in Limburg iets kleiner zijn dan in de andere provincies.
De grootte van het woonzorgcentrum lijkt ook negatief samen te hangen met thema's zoals 'privacy', 'veiligheid',
'autonomie', en 'een band voelen met personeel' (zie Figuur 13 in de appendix). De data suggereert hier dat hoe
groter het woonzorgcentrum, hoe lager de waardering van bewoners.
FIGUUR 8: AANTAL BEWONERS IN DE WOONZORGCENTRA
Urbanisatiegraad
De woonzorgcentra lijken goed verspreid te liggen over stedelijk en landelijk gebied hoewel een groter deel van
de woonzorgcentra in de steden te vinden zijn (zie Figuur 9). In 2016 werden er iets meer woonzorgcentra
bevraagd in steden dan in landelijk gebied in vergelijking met de 2014 en 2015. De verschillen tussen de
provincies zijn echter opvallender. Vooral het groot aantal woonzorgcentra in sterk verstedelijkt gebied in
Vlaams-Brabant staat in schril contrast met de andere provincies.
//////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////// / Sectorrapport 21 van 31 Meer informatie op website Zorg en Gezondheid:
www.zorg-en-gezondheid.be/vlaams-indicatorenproject-voor-woonzorgcentra-vip-wzc
Voor de resultaten over de drie jaren heen, lijkt er een relatie te bestaan tussen de kwaliteit van leven en de
urbanisatiegraad van het woonzorgcentrum (zie Figuur 14 in de appendix). De urbanisatiegraad vormt echter
geen verklarende factor voor de verschillen tussen de jaren. De bewoners van woonzorgcentra in landelijke
gebieden lijken namelijk een hogere waardering te geven voor 'respect', 'zich prettig voelen', 'vraaggerichtheid'
en 'een band voelen met personeel'.
FIGUUR 9: URBANISATIEGRAAD VAN DE WOONZORGCENTRA
//////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////// / Sectorrapport 22 van 31 Meer informatie op website Zorg en Gezondheid:
www.zorg-en-gezondheid.be/vlaams-indicatorenproject-voor-woonzorgcentra-vip-wzc
Beheerstype
Afsluitend verschillen de woonzorgcentra ook op het vlak van het beheerstype. Hierbij wordt opgemerkt dat het
onderscheid tussen vzw en particulier steeds kleiner wordt. Zo zijn er steeds meer private woonzorgcentra die
er voor kiezen om te werken onder een vzw-statuut.
Over de drie jaren heen is de verhouding tussen particuliere, VZW's, en openbare woonzorgcentra zeer
gelijklopend (zie Figuur 10). Als we de provincies vergelijken daarentegen zien we dat West-Vlaanderen heel
weinig particuliere woonzorgcentra telt en Limburg net veel particuliere woonzorgcentra telt in vergelijking met
de andere provincies.
Er is ook een relatie te bemerken tussen het beheerstype en de kwaliteit van leven van bewoners in de
woonzorgcentra (zie Figuur 15 in de appendix). Bewoners van particuliere woonzorgcentra lijken iets minder
waardering te geven aan bijvoorbeeld 'informatie WZC' maar geven anderzijds een hogere score aan
'autonomie'.
FIGUUR 10: BEHEERSTYPE VAN DE WOONZORGCENTRA
//////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////// / Sectorrapport 23 van 31 Meer informatie op website Zorg en Gezondheid:
www.zorg-en-gezondheid.be/vlaams-indicatorenproject-voor-woonzorgcentra-vip-wzc
7. Deelnamegraad
De enquêteurs van Dimarso hebben 284 woonzorgcentra bezocht in 2016. In totaal werden er 286
woonzorgcentra geselecteerd om deel te nemen aan dit onderzoek in 2016. In 2 woonzorgcentra werden geen
interviews afgenomen omdat er geen bewoners zonder cognitieve problemen verbleven, of omdat deze
bewoners de Nederlandse taal niet machtig waren. Deze twee woonzorgcentra werden niet opgenomen bij de
resultaatberekening in dit sectorrapport wegens het ontbreken van de relevante gegevens. Zij worden wel
weergegeven in onderstaande tabel.
In de 286 geselecteerde woonzorgcentra verblijven 26190 bewoners, waarvan er 43% (11309) geen cognitieve
problemen hebben. Twee derde van deze bewoners (7921) werden in een face-to-face-interview bevraagd naar
hun kwaliteit van leven. Het is de eerste keer dat in Vlaanderen zo’n grootschalig onderzoek werd uitgevoerd.
Van de 14151 bewoners met cognitieve problemen werden de eerste contactpersonen bevraagd via een postale
enquête. 3497 enquêtes werden ingevuld en teruggestuurd. Gegeven de lage relatieve respons, en de grote
spreiding (van 0 tot 100%), kunnen de bevindingen voor bewoners met cognitieve problemen niet op
sectorniveau worden teruggekoppeld voor dit meetjaar.
Aantal interviews met bewoners zonder cognitieve problemen
totaal aantal ingeschreven
bewoners
Aantal bewoners
zonder cognitieve problemen
% zonder cognitieve problemen
Aantal bevraagde bewoners
% bevraagd Aantal bewoners
gecontacteerd
26190 11309 43%2 7921 70% 8862
Reden voor non-respons (N= 935, 11%):
Aantal interviews gedeeltelijk: 32
Aantal interviews geweigerd: 247
Aantal interviews niet in staat: 379
Aantal interviews niet aanwezig: 277
Reden niet gespecifieerd: 6
Aantal postenquêtes van eerste contactpersonen van bewoners met cognitieve problemen
totaal aantal ingeschreven
bewoners
Aantal bewoners met
cognitieve problemen
% met cognitieve problemen
Aantal deelgenomen
% deelgenomen Aantal antwoordkaarten
teruggestuurd
26190 14151 54%3 3497 25% 3878
hetzij 27% van alle
contactpersonen
en waarvan 10% toch geen
enquête heeft ingestuurd
2 2% van de bewoners verbleven minder dan 30 dagen in het woonzorgcentrum en behoorden niet tot de scope van dit onderzoek
3 Idem voetnoot 2
//////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////// / Sectorrapport 24 van 31 Meer informatie op website Zorg en Gezondheid:
www.zorg-en-gezondheid.be/vlaams-indicatorenproject-voor-woonzorgcentra-vip-wzc
Appendix
FIGUUR 11: KWALITEIT VAN LEVEN VERSUS AANDEEL ZWAAR ZORGBEHOEVENDEN
//////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////// / Sectorrapport 25 van 31 Meer informatie op website Zorg en Gezondheid:
www.zorg-en-gezondheid.be/vlaams-indicatorenproject-voor-woonzorgcentra-vip-wzc
FIGUUR 11: KWALITEIT VAN LEVEN VERSUS AANDEEL ZWAAR ZORGBEHOEVENDEN (VERVOLG)
//////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////// / Sectorrapport 26 van 31 Meer informatie op website Zorg en Gezondheid:
www.zorg-en-gezondheid.be/vlaams-indicatorenproject-voor-woonzorgcentra-vip-wzc
FIGUUR 12: KWALITEIT VAN LEVEN VERSUS AANDEEL BEWONERS MET COGNITIEVE BEPERKING
//////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////// / Sectorrapport 27 van 31 Meer informatie op website Zorg en Gezondheid:
www.zorg-en-gezondheid.be/vlaams-indicatorenproject-voor-woonzorgcentra-vip-wzc
FIGUUR 12: KWALITEIT VAN LEVEN VERSUS AANDEEL BEWONERS MET COGNITIEVE BEPERKING (VERVOLG)
//////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////// / Sectorrapport 28 van 31 Meer informatie op website Zorg en Gezondheid:
www.zorg-en-gezondheid.be/vlaams-indicatorenproject-voor-woonzorgcentra-vip-wzc
FIGUUR 13: KWALITEIT VAN LEVEN VERSUS GROOTTE WOONZORGCENTRUM
//////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////// / Sectorrapport 29 van 31 Meer informatie op website Zorg en Gezondheid:
www.zorg-en-gezondheid.be/vlaams-indicatorenproject-voor-woonzorgcentra-vip-wzc
FIGUUR 13: KWALITEIT VAN LEVEN VERSUS GROOTTE WOONZORGCENTRUM
//////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////// / Sectorrapport 30 van 31 Meer informatie op website Zorg en Gezondheid:
www.zorg-en-gezondheid.be/vlaams-indicatorenproject-voor-woonzorgcentra-vip-wzc
FIGUUR 14: KWALITEIT VAN LEVEN VERSUS URBANISATIEGRAAD WOONZORGCENTRUM
//////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////// / Sectorrapport 31 van 31 Meer informatie op website Zorg en Gezondheid:
www.zorg-en-gezondheid.be/vlaams-indicatorenproject-voor-woonzorgcentra-vip-wzc
FIGUUR 15: KWALITEIT VAN LEVEN VERSUS BEHEERSTYPE WOONZORGCENTRUM