MİKROBİYOLOJİK ÖRNEK ALMA YÖNTEMLERİ

Hazırlayan: N. Şebnem Çakın Acıbadem International Hastanesi

Enfeksiyon Kontrol Hemşiresi

Sunu Planı

• Mikrobiyolojik Örnek Alma Yöntemleri

• Kan Kültürü Alma

• İdrar Kültürü Alma

• Kültür Ucu Kültür Örneği Alma

• Yara Örneği Alma

• Solunum Yolu Kültürleri

• Solunum Sekresyonları Kantitatif Kültür Örneği Alma

Mikrobiyolojik Örnek Alma Yöntemleri

Mikrobiyolojik örnek alma talimatına uygun çalışmak; • Laboratuvar hatalarının olasılığını azaltır.

• Sonuçların doğruluğunu destekler.

İstenen kültürün alınış şekli «Mikrobiyolojik Örnek Alma Yöntemleri» tablosunda yer almaktadır.

Mahremiyet

Ben kimim?

Kimlik doğrula

Hastanın adını ve doğum tarihini (gün/ay/yıl) doğrulamasını isteyin. Hasta konuşamıyorsa, kimliğini kol bandından doğrulayın.

İşlem hakkında bilgi ver

GÜ

VEN

Lİ U

YGU

LAM

A

Kan Kültürü Alma

Malzemeler hazırlanır : • Kan kültür şişesi (hastaya uygun 1 set) • Vacutainer iğne ve iğne tutucu veya 10 ml enjektör • Steril eldiven • Turnike • Yara bandı • %70 alkollü swab • %10 povidon iyod / %2 klorheksidin

Şişede çatlak ya da bulanıklık gibi kontaminasyon belirtisi olmamalıdır.

Son kullanım tarihi kontrol edilmelidir.

Dikkat ! Değerli örnek.

Kan örneği vacutainer ile alınacaksa şişeleri düz bir zeminde, alınacak kan seviyesine göre işaretleyin. Erişkin: 10-20 ml Pediatrik: 1-3 ml Yenidoğan: 1-2 ml

Kapakları açıp lastik kısımları alkollü swab ile silin. Kuruması için 1 dakika bekleyin.

Turnikeyi bağlayın, veni palpe edin.

Ellerinizi yıkayın.

Steril eldiven giyin.

Bölgenin dikkatlice dezenfekte edilmesi kritik bir adımdır, çünkü hayatta kalan tek bir mikroorganizma bile kan kültürünü kontamine edebilir.

Alanın tamamen kuruduğundan emin olun. Bu, cildin tamamen dekontaminasyonu için gereklidir.

Dairesel hareketler

1- Alkol 2- Klorheksidin veya povidon iyod

Bölgeye tekrar dokunulursa, ek palpasyon gerekliyse, bölgeyi yeniden dezenfekte edin.

1 dakika

Vacutainer kullanılacaksa flakondaki vakum, optimal doldurma hacmini aşmanıza neden olabilir. Alınan kan miktarını izleyin.

Doğru değerlendirme için flakonu dik tutun.

Şişeyi kan toplama cihazından çıkarın ve içerikleri yavaşça karıştırın. Uygulamayı anaerobik şişede de tekrarlayın.

Turnikeyi açmayı unutmayın.

İğneyi çıkarın, güvenliğini sağlayın.

Enjektör ile periferden kan kültürü alma:

Girişim noktasını alkolle silin ve steril spanç ile basınç uygulayın.

Atıklarınızı ayrıştırın, delici aletleri s.box’a atın.

Şişelerin lastik kısımlarını alkollü swab ile silin.

Eldivenlerinizi çıkarın ve ellerinizi yıkayın.

Kateter kaynaklı sepsis düşünülürse kan kültürünün bir şişesi ilgili kateterden alınır. Hangi lümenden alınacağı hekime sorulur. Periferden kan alımının uygun olmadığı durumlarda hekim istemi ile kateterden 1 set kan kültürü alınabilir.

Lümen girişi kateter giriş yerinden başlanarak dışa doğru dairesel hareketlerle silinir;

1- Alkol 2- Klorheksidin veya povidon iyod 30 saniye

Yeterli miktarda kan enjektör ile alınarak prosedüre uygun şekilde kültür şişesine aktarılır.

Eşzamanlı periferik kan ve kateter içi kan kültürleri antibiyotik başlanmadan önce alınmalı, her şişeye aynı miktarda kan konulmalı ve kan kültür şişeleri kanın nereden alındığına dair dikkatle belirtilmeli. (IDSA 2009)

Kateterden alınan kan kültürlerinde periferik kan kültürlerine göre yanlış pozitiflik oranı daha yüksek. (Everts RJ et al. J Clin Microbiol 2001)

Etiketler şişe barkodu üzerine yapıştırılmamalıdır.

Kan alımının tarihi - saati, vücut sıcaklığı ve alınan yer her zaman etikette belirtilmelidir.

Kan kültür şişeleri güvenli şekilde poşetlenmelidir.

Düşme veya devrilmelerini önleyecek, hasar riskini en aza indirgeyecek uygun taşıma çantası ile transferi sağlanmalıdır.

İŞLEMİ KAYDEDİN.

İdrar Kültürü Alma

Malzemeler : Hijyenik ıslak mendil Steril idrar kabı Steril spanç Eldiven

Orta Akım İdrar Örneği

Erkeklerde üretra ağzı, kadınlarda genital bölge önden arkaya doğru tek hareketle hijyenik mendil ile silinerek temizlenir. Steril spanç ile kurulanır. İdrar başlangıç kısmı tuvalete yapıldıktan sonra devamı orta akım idrarı örnek kabına alınır.

Örnek kabı kapağının iç kısmına dokunulmadan kapak kapatılır.

Güvenli uygulama adımlarını tamamla * Mahremiyet, * Ben kimim, * Kimlik doğrulama, * İşlem hakkında bilgi ver.

Tüpün üzerine hasta kimlik bilgilerini içeren etiket yapıştırılır. Hemşire parafı atılır / hemşire kodu etiketi yapıştırılır.

Alınan örnek laboratuvara kontamine olmadan gönderilir.

İŞLEMİ KAYDEDİN.

Sürekli Kateter Takılı Hastadan İdrar Kültürü Alma

Malzemeler : Steril %70 alkollü mendil Enjektör Steril örnek kabı Steril eldiven

Sürekli kateter takılı hastalarda torbada biriken idrar ve kateterin idrar torbasına bağlandığı yerden alınan idrar kültür için uygun değildir.

Ellerinizi yıkayın.

Steril eldiven giyin.

Güvenli uygulama adımlarını tamamla * Mahremiyet, * Ben kimim, * Kimlik doğrulama, * İşlem hakkında bilgi ver.

Kateter bağlantı yerinin yanında bulunan plastik kısım %70 alkollü mendil ile silinir.

Enjektör ile lastik kısma girilir. Piston yavaşça çekilerek idrar aspire edilir.

Alınan idrar örneği steril örnek kabına aktarılır. Örnek kabı kapağının iç kısmına dokunulmadan kapak kapatılır.

Tüpün üzerine hasta kimlik bilgilerini içeren etiket yapıştırılır. Hemşire parafı atılır / hemşire kodu etiketi yapıştırılır.

Alınan örnek laboratuvara kontamine olmadan gönderilir.

İŞLEMİ KAYDEDİN.

Geçici Mesane Kateteri İle İdrar Kültürü Alma

Malzemeler : Steril eldiven Uygun numarada nelaton sonda Steril kayganlaştırıcı jel %10 Povidon iyot Yatak koruyucu örtü Çöp torbası Steril spanç Steril örnek kabı Delikli steril örtü Işık kaynağı Böbrek küvet Klemp (gerekirse)

Ellerinizi yıkayın.

Steril eldiven giyin.

Steril şartlarda ‘Üriner Kateterizasyon Talimatı’na uygun olarak hastaya kateter takılır.

Güvenli uygulama adımlarını tamamla * Mahremiyet, * Ben kimim, * Kimlik doğrulama, * İşlem hakkında bilgi ver.

İlk 15-30 ml’lik idrar kateterden dışarı, böbrek küvete atılır.

Orta idrar kabın ağzı ve kapağı kontamine edilmeden örnek kabına alınır, kapağı kapatılır.

Hasta izolasyonda değilse atıklar evsel atığa, sonda ve eldivenler tıbbi atığa atılır. Eller yıkanır.

İŞLEMİ KAYDEDİN.

Bebeklerden İdrar Kültürü Alma Malzemeler : Steril plastik idrar torbası (kız ve erkek çocuk için farklı, deriye yapışan) Steril spanç Steril örnek kabı Eldiven Hijyenik ıslak mendil

Erkek çocukta penis, kız çocukta vulva çevresi önden arkaya doğru hijyenik ıslak mendil ile silinerek temizlenir.

Steril spanç ile kurulanır.

Bebeğin cinsiyetine uygun idrar torbası yapıştırılır.

Alınan idrar örneği torbası ile birlikte steril örnek kabına konur.

Güvenli uygulama adımlarını tamamla * Mahremiyet, * Ben kimim, * Kimlik doğrulama, * İşlem hakkında bilgi ver.

İŞLEMİ KAYDEDİN.

Tüpün üzerine hasta kimlik bilgilerini içeren etiket yapıştırılır. Hemşire parafı atılır / hemşire kodu etiketi yapıştırılır.

Alınan örnek laboratuvara kontamine olmadan gönderilir.

Eller yıkanır.

Kateter Ucu Kültür Örneği Alma

Malzemeler : Eldiven %70 alkol içeren steril mendil Steril penset Steril makas Steril örnek kabı

Güvenli uygulama adımlarını tamamla * Mahremiyet, * Ben kimim, * Kimlik doğrulama, * İşlem hakkında bilgi ver.

Dikkat ! Değerli örnek.

Kateter çevresindeki cilt %70 alkol içeren steril mendil ile temizlenir.

Kateter aseptik olarak penset yardımıyla uzaklaştırılır ve 3-4 cm’lik distal ucu steril bir makasla kesilerek, steril örnek kabı içine alınır.

Dairesel hareketler

UNUTMAYIN!

Tüp üzerine hasta kimlik bilgilerini içeren etiket yapıştırın. Alınan örneği taşıma çantası ile laboratuvara gönderin, kontamine olmamasına dikkat edin. İşlem sonunda atıkları «Atıkların Yönetimi Talimatı»na uygun olarak atın. Eldivenlerinizi çıkardıktan sonra ellerinizi «El Yıkama Talimatı»na uygun olarak yıkayın. KAYIT ALIN.

Yara Örneği Alma

Malzemeler hazırlanır : Eküvyon çubuğu Transport besi yeri Serum fizyolojik %70 alkol Eldiven Maske

Güvenli uygulama adımlarını tamamla * Mahremiyet, * Ben kimim, * Kimlik doğrulama, * İşlem hakkında bilgi ver.

Açık yara Yara alanı steril serum fizyolojik ile yıkanır. Yara çevresi %70 alkol ile silinir. Kuruması sağlanır. Uygunsa önce debridman yapılır, sonra örnek alınır. Direk yaranın ortasına, kenarlara değmeyecek şekilde eküvyon çubuğu iyice temas ettirilerek sürüntü örneği alınır. Transport besiyeri içeren tüpün içine konur, kapağı sıkıca kapatılır.

Kapalı yara Kapalı yaralar ve aspirasyonlar öncesinde cilt antisepsisi sağlanır. 1- %70 alkol

2- povidon iyod 3- %70 alkol

Örnek alma işlemine geçilir. Cerrahi olarak veya enjektör ile örnek alınır.

UNUTMAYIN!

Tüp üzerine hasta kimlik bilgilerini içeren etiket yapıştırın. Alınan örneği taşıma çantası ile laboratuvara gönderin, kontamine olmamasına dikkat edin. İşlem sonunda atıkları «Atıkların Yönetimi Talimatı»na uygun olarak atın. Eldivenlerinizi çıkardıktan sonra ellerinizi «El Yıkama Talimatı»na uygun olarak yıkayın. KAYIT ALIN.

Solunum Yolu Kültürleri

Güvenli uygulama adımlarını tamamla * Mahremiyet, * Ben kimim, * Kimlik doğrulama, * İşlem hakkında bilgi ver.

Balgam Kültürü Örneği Alma

Malzemeler hazırlanır : Steril örnek kabı Eldiven

İşlem öncesi oral florayı uzaklaştırmak için ağız su ile çalkalanır. Tüberküloz kültürü için örnek alınacaksa ağız su ile çalkalanmaz. Mümkünse sabah ilk balgam tercih edilir. Balgam örneği öksürtülerek steril kaba alınır.

Burun Kültürü Örneği Alma

Malzemeler hazırlanır : Eküvyon çubuğu Transport besi yeri Eldiven Maske

Maske giyilir. Hasta yüzü ışığa dönük olacak şekilde oturtulur.

Jele batırılan veya SF ile nemlendirilen eküvyon çubuğu burun deliğinden içeri sokularak burun kanadına temas etmesi sağlanır. Aynı eküvyon çubuğu ile diğer burun deliğinde de işlem tekrarlanır.

Ekivyon transport besiyeri içeren tüpün içine konulur, kapağı sıkıca kapatılır.

Ellerinizi yıkayın.

Nazofarinks Sürüntü Örneği Alma

Malzemeler hazırlanır : Jelsiz swap Eldiven Maske

Maske giyilir. Hasta yüzü ışığa dönük olacak şekilde oturtulur.

Jelsiz swap kullanılarak her iki burun ve nazofarenks mukoza yüzeyine sürülerek alınır.

Pasterior nazofarenks yüzeyine ulaşana kadar swabı hastanın burun deliklerinden birine sokun. Pasterior nazofarenks yüzeyinde swabı döndürün. Swabı nazal boşluktan geri çekin.

Ellerinizi yıkayın.

Kültür çubuğunun uç kısmının nazofarinkse ulaşması için buruna yerleştirilen kısmın uzunluğu burun deliklerinden kulak deliğine kadar olan mesafe ile aynı olmalıdır.

Swap kuru tüpün içine konulur, kapağı sıkıca kapatılır.

Boğaz Sürüntü Örneği Alma

Malzemeler hazırlanır : Eküvyon çubuğu Transport besi yeri Eldiven Abeslang Maske

Ellerinizi yıkayın.

Maske giyilir. Hasta yüzü ışığa dönük olacak şekilde oturtulur.

Hastadan ağzını iyice açması istenir.

Ağızdan derin nefes alması söylenerek dil basacağı ile dile bastırılır.

Diğer eldeki eküvyon çubuğu ile her iki tonsil ve farinks mukozasına iyice sürülerek ve varsa kript, püy, plak gibi lezyonlardan örnek alınır.

Eküvyon çubuğu dile ve ağız mukozasına değdirmeden çıkarılır.

Eküvyon çubuğu transport besiyeri içeren tüpün içine konur, kapağı sıkıca kapatılır.

Solunum Sekresyonları Kantitatif Kültür Örneği Alma

Trakeal aspirat, BAL, fırça örnekleri

BAL hekim tarafından alınır.

Malzemeler hazırlanır : Trakea kültür tüpü Eldiven Maske

Ellerinizi yıkayın.

Steril şartlar altında kanül veya endotrakeal tüpün değiştirilmesi ya da aspirasyon işlemi esnasında alınabilir.

Maske giyilir.

Dikkat ! Değerli örnek.

UNUTMAYIN!

Tüp üzerine hasta kimlik bilgilerini içeren etiket yapıştırın. Alınan örneği taşıma çantası ile laboratuvara gönderin, kontamine olmamasına dikkat edin. İşlem sonunda atıkları «Atıkların Yönetimi Talimatı»na uygun olarak atın. Eldivenlerinizi çıkardıktan sonra ellerinizi «El Yıkama Talimatı»na uygun olarak yıkayın. KAYIT ALIN.

Kaynaklar

1. Deficilts in knoeledge, attitude, and practice towards blood culture sampling: results of a nationwide mixed-methods study among inpatients care physicians in Germany,2017

2. Kan Kültürü Uygulama Kılavuzu, Ankara 2013 3. Guidelines for Environmental İnfection Control İn Health-Care

Facilities- CDC- 2003 4. Guidelines for Hand Hygiene in Health-Care Settings-CDC- 2002 5. Guidelines for Disinfection and Sterilization in Health-Care

Facilities,2008 6. Center for Disease Control and Prevention, Clinician Guide For

Collecting Cultures,2015 7. Guidelines for the prevention of Intravascular Catheter-Related

İnfections,2011

TEŞEKKÜR EDERİM.