Ëåêö ¹8 Ñýäýëæ¿¿ëýëò áóþó ìîòèâàöè

Óäèðäàã÷ õ¿í àæèë òºð뺺 òºëºâëºí çîõèîí áàéãóóëàõäàà

òîäîðõîé ÿìàð àæëûã õýí, õýçýý, ÿàæ ã¿éöýòãýõèéã óðüä÷èëàí

òîäîðõîéëäîã. Èíãýæ õè÷íýýí ñàéí òºëºâëºëºº ÷ òýð íü àìüäðàëä

òýð ÿíçààðàà ã¿éöýòãýãääýãã¿é. Èéìýýñ óäèðäàã÷ õ¿ì¿¿ñèéã ñàéí

àæèëëóóëàõûí òóëä ºäººæ, ýñâýë øàõàæ àæèëëóóëàõ

ó÷èðòàé.

ͺ㺺 òàëààñ õ¿ì¿¿ñ ÷ ç¿ãýýð íýã àæèëëàõ áèø

õàðèí áîëæ ºãâºë ¿ð á¿òýýëòýé àæèëëàæ,

ò¿¿íèéõýý ¿ð ä¿íã ¿çýæ, òààøààë, õàíàìæ àâàõûã ýðìýëçýæ áàéäàã. ¯¿íèé

òóëä:

Óäèðäàã÷èä: • Õ¿ì¿¿ñèéã óäèðäàõ îð÷èí ¿åèéí øèíý

àðãà õýðýãñë¿¿äýýð àæèë÷äàà èäýâõèæ¿¿ëýõ

• Òýäíèé îþóí áîäîë, õ¿÷ ÷àðìàéëò, ÷àäàâõèéã äàé÷ëàí àæèëëóóëàõ

• Òàâüñàí çîðèëãî çîðèëòîä ÷èãë¿¿ëýí àæèëëóóëàõ øààðäëàãàòàé áîëäîã.

Àæèëëàãñàä:• Àæèë ¿éëäèéã ººðºº ýñâýë

áóñäààð ¿íýë¿¿ëýõ • Ò¿¿íäýý óðàìøèæ óëàì ñàéí

àæèëëàõ ýðìýëçýëòýé áàéäàã.

Èéìýýñ õºäºëìºðèéí ¿éë àæèëëàãààã èäýâõèæ¿¿ëýõ

àñóóäàë íü ÷óõàìäàà óäèðäàã÷, óäèðäóóëàã÷äûí

àëü àëèíûõ íü çàí ¿éëòýé õîëáîîòîé õî¸ð òàëûí íýãäìýë

¿éë àæèëëàãàà þì.

Ñýäýëæ¿¿ëýëòèéí òàëààð ìàø îëîí òîäîðõîéëîëò áàéäàã.

Àìåðèêèéí ýðäýìòýí Ì.Õ.Ìåñêîí

Ñýäýëæ¿¿ëýëò ãýäýã áîë ººðèéíõºº áîëîí áàéãóóëëàãûíõàà ºìíº òàâèãäñàí çîðèëãîä õ¿ðýõèéí òóëä ººðèé㺺 áîëîí áóñäû㠺人í àæèëëóóëàõ ¿éë ÿâö þì.

Îðîñûí ýðäýìòýí Âèõàíñêèé:Ñýäýëæ¿¿ëýëò íü õ¿íèéã ¿éëäýë

¿éë àæèëëàãààíä ºäººí, óã ¿éëäèéí õÿçãààð áîëîí õýëáýðèéã çààãëàí òîãòîîæ, óëìààð ò¿¿íèéã òîäîðõîé çîðèëãîä õ¿ðãýõ ÷èã áàðèìæààòàé áîëãîæ áóé äîòîîä ãàäààä õ¿÷èí ç¿éë¿¿äèéí öîãö íèéëáýð ìºí.

Ñýäýëæ¿¿ëýëòèéã á¿ðýí õàðóóëàõûí òóëä ò¿¿íèé 3 òàëûã

àâ÷ ¿çýõ øààðäëàãàòàé. ¯¿íä:• Õ¿íèé ¿éë àæèëëàãààã èäýâõèæ¿¿ëýõ

òýð ÷óõàë õ¿÷èí ç¿éë ÿã þó âý?• Äîòîîä ãàäààä õ¿÷èí ç¿éëèéí õàðüöàà

ÿìàð áàéõ • Ñýäýëæ¿¿ëýëò õ¿íèé ¿éë àæèëëàãààíû

¿ð ä¿íòýé ÿàæ õîëáîãääîã çýðýã áîëíî.

Ñýäýëæ¿¿ëýëòèéã îéëãîõûí òóëä äàðààõ ç¿éëèéã ìýäýõ

øààðäëàãàòàé. ¯¿íä:

Õýðýãöýý• Àíõäàã÷ õýðýãöýý – õ¿íñ, óñ, àãààð,

àìðàëò çýðýã ôèçèîëîãèéí, òºðìºë øèíæòýé õýðýãöýýí¿¿ä

• Õî¸ðäîã÷ õýðýãöýý – ñýòãýë ç¿éí øèíæòýé ãýæ ¿çäýã. Àìæèëò îëîõ, õ¿íäë¿¿ëýõ, èæèë äàñàë áîëîõ, ýðõ ìýäýëòýé áàéõ çýðýã

Þóíû òóëä ñýäýë òºð¿¿ëýõ, òýð íü ÿìàð çîðèëãîä õ¿ðýõýýñ õàìààðàí

ñýäýëæ¿¿ëýëò 2 ÿíç áàéäàã.

Íýãäýõü àðãà“Áè ÷àìä õ¿ññýíèéã ÷èíü ºãíº, õàðèí

÷è íàäàä ìèíèé õ¿ññýí àæëûã õèéæ ºã” ãýñýí íàéìààöëûí çàð÷èìòàé ñýäýëæ¿¿ëýëò. Ýíý çàð÷ìûã õýðýãæ¿¿ëýõýä òýð õ¿íèéã ÿìàð ñýäë¿¿ä õºäºëãºæ ÷àäàõûã ñàéí ìýäýõ õýðýãòýé.

Õî¸ð äàõü àðãà• Õ¿íä èäýâõèæ¿¿ëýëòèéí òîäîðõîé

á¿òöèéã òºëºâø¿¿ëýõ. Èäýâõèæ¿¿ëýõ ãýæ áóé ñóáüåêòèéí õóâüä àëèâààã õèéå á¿òýýå ãýñýí ýåðýã õ¿ñýë çîðèëãî á¿õèé ñýäë¿¿äèéã õ¿÷òýé áîëãîæ õºãæ¿¿ëýõ, ñºðºã ñýäë¿¿äèéã àðèëãàõàä àíõààðàõ õ¿ì¿¿æëèéí áîëîí áîëîâñðîëûí øèíæòýé àðãà.

Õ¿ì¿¿ñò ÿìàð õýðýãöýý èë¿¿ ÷óõàë áàéäàã ò¿¿íèéã íü õýðõýí ñýäýëæ¿¿ëýõ âý

ãýäýã òàëààð ýðäýìòäèéí áîëîâñðóóëñàí ìàø îëîí îíîë

áàéäàã.

Îð÷èí ¿åä ìîòèâàöûí îíîëóóäûã 2 àíãèëäàã :

Àãóóëãûí Ïðîöåññûí

Ìîòèâàöèéí àãóóëãûí îíîë íü õ¿íèé òîäîðõîé ¿éë

õºäëºëä íºëººëºõ õ¿÷èí ç¿éëñ, õýðýãöýýíä

òóëãóóðëàñàí áàéäàã

Àãóóëãûí îíîëóóä: • Ìàñëîóãèéí õýðýãöýýíèé ýðýìáèéí îíîë • Ìàê Êëåëàíäûí õýðýãöýýíèé îíîë • Ãåðöáåðãèéí 2 õ¿÷èí ç¿éëèéí îíîë çýðýã îíîë áàéäàã. Ýäãýýðýýñ

òºëººë¿¿ëýí Ìàñëîóãèéí îíîëûã àâ÷ ¿çüå.

Ìàñëîóãèéí õýðýãöýýíèé øàòëàë

Ôèçèîëîãèéí õýðýãöýý

Àþóëã¿é áàéäëûí õýðýãöýý

Íèéãìèéí õýðýãöýý

Õ¿íäë¿¿ëýõ õýðýãöýý

ªºðèé㺺 èëýðõèéëýõ

õýðýãöýý

Äîîä øàòíû õýðýãöýý

Äýýä øàòíû õýðýãöýý

Ïðîöåññûí îíîë íü õ¿í òîäîðõîé çîðèëãîäîî õ¿ðýõèéí òóëä ººðèéí ÷àðìàéëòàà õýðõýí õóâèàðëàõ, ¿éë õºäëºëºº õýðõýí ñîíãîõòîé õîëáîîòîé îíîë þì.

Ïðîöåññûí îíîëóóä:• Âèêòîð Âðóìûí õ¿ëýýëòèéí îíîë • Øóäàðãà ¸ñíû îíîë • Ïîðòåð Ëîóëåðèéí çàãâàð çýðýã

îíîëóóä áàéäàã. Ýäãýýðýýñ òºëººë¿¿ëýí øóäàðãà ¸ñíû îíîëûã àâ÷ ¿çüå.

Øóäàðãà ¸ñíû îíîë áîë õºäºëìºðèéíõºº ¿ð ä¿í, õ¿ðòñýí

óðàìøóóëëàà õàðüöóóëæ ¿íýëãýý ºãäºã ãýñýí áàðèìòëàë þì. ªºðººð

õýëáýë õ¿ì¿¿ñ, óðàìøóóëàë, øàãíàëûã ººðèéí õºäºëìºðèéí áîäèò ¿ð ä¿íä áàãàäñàí ãýæ ¿çâýë ¿éë

àæèëëàãààíûõàà ýð÷ìèéã ñóëðóóëäàã ãýñýí ä¿ãíýëò

ãàðãàñàíä îðøèíî.

Çèãìóíä Ôðåéäèéí Èãîèçìûí îíîëÇèãìóíä Ôðåéä íü 1856-1936 îíóóäàä

àìüäàð÷ áàéñàí Àâñòðèéí íýðò ýðäýìòýí, ìÿíãàíû ñóóò õ¿í. Òýðýýð óëñ òºð, àíàãààõ óõààí, ñýòãýë ñóäëàë çýðýã 6 øèíæëýõ óõààíû äîêòîðûí çýðýã õàìãààëñàí áà ò¿¿íèé õºíäñºí àñóóäëóóä, äýâø¿¿ëñýí ñàíààíóóä íü ìàø ºâºðìºö áàéñàí ó÷ðààñ ìÿíãàíû ñóóò õ¿íýýð òîäîðæýý.

Èãîèçìûí îíîëûí ãîë àãóóëãà íü:

Õ¿ì¿¿ñèéí ìóó õýëýãäýõ âèé ãýæ àéäàã òýð ¿çýãäëèéã àâ÷ ¿çýæ ñóäëàí ñóäëàãààíûõàà ä¿íä ñýòãýë ñóäëàëûí òºäèéã¿é, óäèðäëàãûí óõààíä ÷ àøèãòàé õ¿íèé äîòîîä ìºí ÷àíàðûã íýýí èëð¿¿ëñýí ºâºðìºö íýýëò õèéæýý.

Õ¿í ººðèé㺺 õýíýýñ ÷ èë¿¿ õàéðëàäàã

ººðèé㺺 õàéðëàäàã ó÷ðààñ íýð õ¿íäýý õàéðëàäàã

Íýð õ¿íäýý õàéðëàäàã ó÷ðààñ áóñäààñ è÷äýã

Òýðýýð ¿¿íèéã òàéëáàðëàõäàà:

1. Õ¿íèé òàðõè çóðààä ò¿¿í äîòðîî 6 òîî òàâüæýý.

6

Ýíý íü õ¿íèé òàðõèíä äàðààõ 6 ÿíçûí õàéð íýãýí çýðýã îðøäîã ãýñýí óòãàòàé áàéíà. ¯¿íä:

1. Ààâ ýýæýý õàéðëàõ õàéð 2. ¯ð õ¿¿õäýý õàéðëàõ õàéð 3. Õàíèéí áà äóðëàëûí õàéð4. Áóñäûã õàéðëàõ õàéð 5. Åðòºíöèéã õàéðëàõ õàéð 6. ªºðèé㺺 õéðëàõ õàéð

Ààâ ýýæýý õàéðëàõ õàéðÝíý õàéð íü õ¿íèé ñýòãýë ç¿ðõýíä

õàìãèéí àíõ óõàìñàðòàéãààð áèé áîëäîã õàéð þì. 3-4 íàñíààñ ýõëýí õ¿í ààâ, ýýæýý çºí áèëãèéí øèíæòýé áèø, óõàìñàðûí ¿¿äíýýñ õàéðëàæ ýõýëäã áàéíà.

¯ð õ¿¿õäýý õàéðëàõ õàéðÝíý õàéð íü ýöýã ýõ÷¿¿äèéí

õóâüä ìàø ÷óõàë. ªºðººð õýëáýë õ¿ì¿¿ñò ¿ð

õ¿¿õäýýñ íü èë¿¿ ýðõýì ç¿éë ãýæ ¿ã¿é.

Õàíèéí áà äóðëàëûí õàéð Õàíèéí õàéð – õ¿ì¿¿ñ íýã íýãýíäýý èæèë

äàñàë áîëæ, áèå áèåäýý óóñàí øèíãýäýã õàéð þì.

Äóðëàëûí õàéð – õ¿ì¿¿ñ áèå áèåäýý òàòàãäàõ òààëàãäàõ õàéð þì.

Áóñäûã õàéðëàõ õàéð Ýíä ààâ, ýýæ, ¿ð õ¿¿õýä, õàíü èæèë,

äóðëàëò õ¿ì¿¿ñýýñ áóñàä á¿õ õ¿ì¿¿ñèéã õ¿íäëýõ, õàéðëàõ õàéð áàãòàíà.

Íàéç íºõºäòýé, õàìò îëîíòîé áàéõ, àõìàä õ¿ì¿¿ñèéã õ¿íäëýõ, áóñàä õ¿ì¿¿ñèéí çîâëîí æàðãàëûã îéëãîæ, õ¿ëýýí àâàõ çýðýã îðíî.

Åðòºíöèéã õàéðëàõ õàéð Ýíä ýä àãóóðñ, äýëõèé åðòºíö,

áàéãàëü, àí àìüòàí, íóòàã óñ, ýõ îðíîî õàéðëàõ ãýõ ìýò õ¿íýýñ áóñàä ç¿éëèéã

õàéðëàõ, ººðèéìñºã ñýòãýëýýð õàíäàõ àñóóäëóóä

áàãòàíà.

ººðèé㺺 õàéðëàõ õàéð Õ¿í ººðòºº õýíýýñ ÷ þóíààñ ÷

èë¿¿ õàéðòàé áàéäàã. Ýíý õàéð íü ÿìàð ÷ õ¿íèé õóâüä áóñàä õàéðóóäààñ õýçýýä äàâàìãàé áàéäàã áàéíà.

2. Õ¿íèé òàðõèà 6 õóâààæ 6 äàõü õàéðûã õàìãèéí òîìîîð ä¿ðñýëæýý.

6

ººðèé㺺 õàéðëàõ õàéð íü äàâàìãàé áàéäàã ãýäãèéã 2

ÿíçààð áàòàëæýý.

1. Õóãàöààãààð

Óíòäàã Ñýð¿¿í áàéäàã

24

8 16

Óíòàõäàà ç¿¿äýëäýã. “Áè” ãýäýã áààòàðã¿é ç¿¿ä õýçýý

áàéäàãã¿é. ªºðººð õýëáýë õ¿í óíòàõäàà çàðöóóëæ áàéãàà 8 öàãò íü ººðèé㺺 ë õàéðëàäàã ãýñýí ¿ã.

¯ëäñýí 16 öàãò íü ñýð¿¿í áàéõäàà áóñäûã áîääîã ÷ ãýñýí õýçýý ÷ ººðèé㺺