72
MUSI CAS DA ITI NE RAN CIA D-18. ENSEMBLE MARTÍN CÓDAX L-12. CUARTETO DE URUEÑA M-13. SANTENAY M-14. GRUPO 1500 V-16. VOX SUAVIS X-15. VIA ARTIS KONSORT S-17. ENSEMBLE TRE FONTANE

Música da Itinerancia

Embed Size (px)

DESCRIPTION

Nace este I Festival Internacional de Música Medieval e do Renacemento “MÚSICAS DA ITINERANCIA” á sombra do oitavo centenario da consagración da Catedral compostelá, á sombra de Xelmírez, xa exhausto de intrigas e guerras, á sombra do Mestre Mateo moven- do, da hierática pose xeral, a Daniel e dándolle vida a toda a basílica.O esplendor, de cantidade e calidade, da produción dos nosos trobeiros nesta época, (Xohán Airas, Airas Nunes, Bernal de Bonaval, Martín Codax, Lopo...) constitúe un feito tan singular e magnífico que xunto co Camiño de Santiago forman os dous piares fundamen- tais do arranque da nosa cultura.

Citation preview

Page 1: Música da Itinerancia

MU

SI

CA

S D

A

IT

I

NE

R

AN

CIA

D-18. ENSEMBLE MARTÍN CÓDAX

L-12. CUARTETO DE URUEÑA

M-13. SANTENAY

M-14. GRUPO 1500

V-16. VOX SUAVIS

X-15. VIA ARTIS KONSORT

S-17. ENSEMBLE TRE FONTANE

Page 2: Música da Itinerancia
Page 3: Música da Itinerancia

Músicas da Itinerancia

Músicas da [1] Itinerancia

MÚSICAS DA ITINERANCIAFestival Internacional de Música Medieval

Santiago de CompostelaDo 12 ao 18 de setembro de 2011

Igrexa de San Domingos de Bonaval, 20:30 h.Entrada libre. Aforo limitado

Duración aproximada de cada concerto: 50 minutos

MÚSICAS DE LA ITINERANCIAFestival Internacional de Música Medieval

Santiago de CompostelaDel 12 al 18 de septiembre de 2011

Iglesia de San Domingo de Bonaval, 20:30 h.Entrada libre. Aforo limitado

Duración aproximada de cada concierto: 50 minutos

ROAMING MUSICInternational Festival of Medieval Music

Santiago de CompostelaFrom 12th to 18th September 2011

San Domingo de Bonaval Church, 20:30 hEntrance free. Limited capacity

Approximate duration of each concert: 50 minutes

Page 4: Música da Itinerancia

CONSORCIO DE SANTIAGO

PresidenteD. Xerardo Conde RoaAlcalde da Cidade de Santiago de Compostela

Vicepresidentes- Dna. Juana María Lázaro Ruíz Subsecretaria do Ministerio de Economía e Facenda de España- D. Roberto Varela Fariña Conselleiro de Cultura e Turismo da Xunta de Galicia

Vogais- D. Alfonso Rueda de Valenzuela Conselleiro de Presidencia, Administracións Públicas e de Xustiza da Xunta de Galicia- Dna. Marta Fernández Currás Conselleira de Facenda da Xunta de Galicia- D. Jesús Miranda Hita Subsecretario do Ministerio de Fomento de España- Dna. Mercedes Elvira del Palacio Tascón Subsecretaria do Ministerio de Cultura de España- D. Xosé Antonio Sánchez Bugallo Concelleiro do Excmo. Concello de Santiago de Compostela- D. Rubén Cela Díaz Concelleiro do Excmo. Concello de Santiago de Compostela- D. Francisco. Javier Castiñeira Esquerdo Secretario do Excmo. Concello de Santiago de Compostela e secretario do Consorcio- D. Emilio Vázquez Salgado Delegado Territorial de Facenda na Coruña e interventor do Consorcio

Equipo Directivo- D. Xosé Manuel Villanueva Prieto Xerente- D. Xosé Denis Hombre Director de Programas- D. Ángel Panero Pardo Director da Oficina Técnica

MÚSICAS DA ITINERANCIA

OrganizaConsorcio de Santiago

ColaboranCatedral de SantiagoArcebispado de Santiago de Compostela

Dirección artísticaEmilio Cao

Coordinación técnicaBeatriz González

AdministraciónLaura CastroEmilia DíazMercedes SuárezBegoña Vázquez

Comunicación100x100 Comunicación + Creatividad

Produción técnicaGoyanes

Deseño e maquetaciónOmbretta, etc.

Imprenta

Depósito Legal

Page 5: Música da Itinerancia

Músicas da Itinerancia

Músicas da [3] Itinerancia

MÚSICAS DA ITINERANCIA

Nace este I Festival Internacional de Música Medieval e do Renacemento “MÚSICAS DA ITINERANCIA” á sombra do oitavo centenario da consagración da Catedral compostelá, á sombra de Xelmírez, xa exhausto de intrigas e guerras, á sombra do Mestre Mateo moven-do, da hierática pose xeral, a Daniel e dándolle vida a toda a basílica.

O esplendor, de cantidade e calidade, da produción dos nosos trobeiros nesta época, (Xohán Airas, Airas Nunes, Bernal de Bonaval, Martín Codax, Lopo…) constitúe un feito tan singular e magnífico que xunto co Camiño de Santiago forman os dous piares fundamen-tais do arranque da nosa cultura.

Daniel movíase e sorría na “foto” do Pórtico da Gloria, porque escoitaba dos músicos as primeiras polifonías escritas a tres voces no mundo, porque escoitaba as historias das mulleres na música medieval, os cantos da fronteira de Escandinavia, as saudades da Condesa de Trípoli, os milagres da Virxe de Lugo, ou as músicas do último trobador do Reino de Bohemia…

Axudémonos de Cunqueiro e, a través do seu camiño de quita e pon, entremos neses mundos… Pasen (escoiten) e vexan (e imaxinen).

Emilio Cao

Page 6: Música da Itinerancia

Músicas da Itinerancia

Músicas da [4] Itinerancia

MÚSICAS DE LA ITINERANCIA

Nace este I Festival Internacional de Música Medieval y del Renacimiento “MÚSICAS DE LA ITINERANCIA” a la sombra del octavo cen-tenario de la consagración de la Catedral compostelana, a la sombra de Xelmírez, ya exhausto de intrigas y guerras, a la sombra del Maestro Mateo moviendo, de la hierática pose general, a Daniel y dándole vida a toda la basílica.

El esplendor, de cantidad y calidad, de la producción de nuestros trovadores en esta época, (Xohán Airas, Airas Nunes, Bernal de Bonaval, Martín Codax, Lopo…) constituye un hecho tan singular y magnífico que junto con el Camino de Santiago forman los dos pilares fundamentales del arranque de nuestra cultura.

Daniel se movía y sonreía en la “foto” del Pórtico de la Gloria, porque escuchaba de los músicos las primeras polifonías escritas a tres voces en el mundo, porque escuchaba las historias de las mujeres en la música medieval, los cantos de la frontera de Escandinavia, las soledades de la Condesa de Trípoli, los milagros de la Virgen de Lugo, o las músicas del último trovador del Reino de Bohemia…

Ayudémonos de Cunqueiro y, a través de su camino de quita y pon, entramos en esos mundos… Pasen (escuchen) y vean (e imaginen).

Emilio Cao

Page 7: Música da Itinerancia

Músicas da Itinerancia

Músicas da [5] Itinerancia

ROAMING MUSIC

This 1st International Festival of Medieval and Renaissance Music “ROAMING MUSIC” has been initiated in the wake of the eighth centenary of the consecration of the Cathedral of Santiago, in the wake of Xelmírez, now exhausted of intrigues and wars, and in the wake of the Maestro Mateo moving, from the general solemn pose, to Daniel and giving life to the whole basilica.

The splendour in both quantity and quality of the production by our troubadours during this period, (Xohán Airas, Airas Nunes, Ber-nal de Bonaval, Martín Codax, Lopo, etc.) is such a singular and magnificent fact that they are, like the Way of St. James, one of the fundamental starting points on which our culture is based.

Daniel moved and smiled in the “photo” of the Portico of Glory, because he listened to the world’s first polyphonic music written in three voices from the musicians, because he listened to the stories of women in medieval music, the chants from the border with Scandinavia, the solitude of the Countess of Tripoli, the miracles of the Virgin of Lugo, or the music from the last troubadour from the Kingdom of Bohemia...

Let us help de Cunqueiro and, by means of the pathway that can be placed and removed, we can enter into those worlds... Enter (listen) and see (and imagine).

Emilio Cao

Page 8: Música da Itinerancia

MÚSICAS DA ITINERANCIAFestival Internacional de Música Medieval

Santiago de CompostelaDo 12 ao 18 de setembro de 2011

Luns, 12 de setembroQUARTETO DE URUEÑA (Castela, España)As mulleres na música medieval

Martes, 13 de setembroSANTENAY (Alemaña)Ma fin est mon commencement, Guillaume de Machaut

Mércores, 14 de setembroGRUPO 1500 (Galicia, España)O movemento trobadoresco e a súa pervivencia na música.Unha viaxe musical de cinco séculos

Xoves, 15 de setembroVIA ARTIS KONSORT (Dinamarca)Cantos da fronteira

Venres, 16 de setembroVOX SUAVIS (Suíza)Locus amoenus

Sábado, 17 de setembroENSEMBLE TRE FONTANE (Francia)A cruzada do amor

Domingo, 18 de setembroENSEMBLE MARTÍN CÓDAX (Galicia, España)O esplendor da lírica galaico-portuguesa (s. XIII)

Page 9: Música da Itinerancia

Luns Lunes Monday

Músicas da [7] Itinerancia

Luns, 12 de setembroQUARTETO DE URUEÑA (CASTELA, ESPAÑA)As mulleres na música medieval

Lunes, 12 de septiembreQUARTETO DE URUEÑA (CASTILLA, ESPAÑA)Las mujeres en la música medieval

Monday 12th SeptemberQUARTETO DE URUEÑA (CASTILLA, SPAIN)Women in medieval music

PROGRAMA

- Ara pot om conoser et proar, Raimbaut de Vaqueiras (S. XIII) Transc: I. Fernández de la Cuesta. Arr.: César Carazo- Ar em al freg, Azalaïs de Porcaraigues (S. XII) Arr.: César Carazo / Luis Delgado - Guy d’Ussel, María de Ventadorn (S. XII-XIII) Arr.: Cesar Carazo / Luis Delgado - A Chantar, Beatriz de Día (S. XII-XIII) Arr.: César Carazo / Luis Delgado - Per joi que d’amor m’avegna, Castelloza (S. XII) Arr.: César Carazo / Luis Delgado- Kyrie, Hildegarde von Bingen (1098-1179) Arr.: César Carazo- Ex illustris, Códice de las Huelgas Transc: J. C. Asensio. Arr.: César Carazo - O ignis, Hildegarde von Bingen ( 1098-1179) Arr.: César Carazo- Cantiga de la Monja Enamorada, Alfonso X (S. XIII) Transc: Julián Ribera. Arr.: Jaime Muñoz- Entre Ave y Eva, Alfonso X (S. XIII) Transc: H. Anglés. Arr.: César Carazo / Luis Delgado- Kulu mehius, Um ala bint Yusuf (S. XI) Música: Luis Delgado

Page 10: Música da Itinerancia

Quarteto de Urueña

Músicas da [8] Itinerancia

QUARTETO DE URUEÑA

- Cesar Carazo: viola e canto- Jaime Muñoz: axabeba, gayda e instrumentos de vento- Bill Cooley: psalterio e oud- Luis Delgado: dirección, zanfona e percusión- Cantante convidada: Patricia Paz

Unha das facetas máis descoñecidas do mundo medieval atópa-se nas autoras musicais. Son varias as fontes que nos chegan ao respecto, datadas en diferentes momentos e localizadas en di-versos lugares. Dun lado as “trobairizes” occitanas, que deixan un legado lírico que non envexa en nada ao dos seus trobadores contemporáneos. Entre elas destacan Beatriz de Día, Azalais de Porcairagues, Castelloza, etc. Doutro lado, as poetisas an-dalusíes que aparecen en “diwanes” e recompilacións da época: Umm al-Ala Bint Yusuf al-Berberiyya de Guadalaxara, a princesa Waladda, etc. Non podemos esquecer tampouco a música relixio-sa con autoras da talla inabarcable de Hildegard von Bingen, ou os manuscritos conventuais firmados por mans femininas, como o códice da Huelgas.

Este programa achéganos a este apaixonante mundo da man da música e convídanos a coñecer detalles da vida destas autoras, que, escapando ás costumes sociais do seu tempo, pasaron á historia na voz das súas composicións, e que aínda hoxe, sé-

culos despois da súa creación, seguen sorprendendo pola súa enorme vitalidade plasmada en textos e melodías.

O Quarteto de Urueña

Tras máis de vintecinco anos de traballo en diversas formacións, e cunha profunda experiencia no campo da música medieval, César Carazo e Luis Delgado fundan en 1998 o Quarteto de Urue-ña. O seu propósito é o de levar a cabo un traballo creativo pero riguroso sobre a música medieval da Península Ibérica, contan-do para iso coa proximidade cultural e xeográfica do Magreb e da Occitania medieval.

O grupo presenta diferentes programas realizados cos instru-mentos orixinais correspondentes a cada época, e prestando unha especial atención á tímbrica e á interpretación. Inténta-se recrear, co canto e a instrumentación, o que podían ser na Península Ibérica as celebracións relixiosas das cortes medie-vais cristiás, os recitais dos trobadores, as veladas musicais dos palacios musulmáns e as celebracións familiares e relixiosas da sociedade sefardí.

As transcricións utilizadas parten do traballo dos musicólogos especializados no tema: Higinio Anglés, Arcadio Larrea Palacín, Ismael Fernández de la Cuesta, Luis Lozano Virumbrales, Julián Ribera Tarrago, Juan Carlos Asensio, etc.

Page 11: Música da Itinerancia

Luns Lunes Monday

Músicas da [9] Itinerancia

O nome de Urueña tómase da vila amurallada valisoletana que é sede do Museo de Instrumentos do Mundo, no que se expoñen ao público parte dos fondos da colección de instrumentos de Luis Delgado e reúne máis de 1.200 pezas.

Patricia Paz, cantante convidada

Cursou os seus estudos musicais no Conservatorio “P. A. Soler” de San Lorenzo do Escorial e na Real Escola Superior de Canto de Madrid, e ten participado en cursos de interpretación vocal con profesores como Marius van Altena, Philippe Herreweghe, Jordi Savall, Isabel Poulenard e Ángeles Chamorro. Como solista, ac-tuou coa Orquestra Bética Manuel de Falla de Sevilla cantando as Canciones Negras de Xavier Monsalvatge, en El Mesías de Hän-del, en el Requiem de Mozart, en tonadillas escénicas de Blas de la Serna e en El Triunfo del Honor de Scarlatti.

Realizou concertos por toda a xeografía española e en Francia, Inglaterra, Alemaña, Italia, Grecia, Dinamarca, Irlanda, Bulga-ria, Romanía, República Checa, Polonia, Hungría, Iugoslavia, Colombia, China, Xapón, Indonesia, Filipinas, India e Taiwán. Gravou dous CD co grupo Neocantes sobre música española do século XVIII, colaborou na gravación integral das Cantigas de Alfonso X O Sabio con Eduardo Paniagua e recibiu a distinción CHOC de Le Monde de La Musique na gravación realizada co gru-po Speculum “Fumeux fume par fumee”. Colaborou na música

da película Goya de Carlos Saura. Pertence ao grupo Tritonus co que realizou numerosos concertos e gravou o disco “Medee fu” dedicado integramente á música do século XIV e actualmente é a cantante solista do grupo Dolce Sirena co que gravou un disco dedicado ao manuscrito de Enrique VIII de Inglaterra.

Page 12: Música da Itinerancia

Quarteto de Urueña

Músicas da [10] Itinerancia

PROGRAMA

- Ara pot om conoser et proar, Raimbaut de Vaqueiras (S. XIII) Transc: I. Fernández de la Cuesta. Arr: César Carazo- Ar em al freg, Azalaïs de Porcaraigues (S. XII) Arr: César Carazo / Luis Delgado - Guy d’Ussel, María de Ventadorn (S. XII-XIII) Arr: Cesar Carazo / Luis Delgado - A Chantar, Beatriz de Día (S. XII-XIII) Arr: César Carazo / Luis Delgado - Per joi que d’amor m’avegna, Castelloza (S. XII) Arr: César Carazo / Luis Delgado- Kyrie, Hildegarde von Bingen (1098-1179) Arr: César Carazo- Ex illustris, Códice de las Huelgas Transc: J. C. Asensio. Arr: César Carazo- O ignis, Hildegarde von Bingen ( 1098-1179) Arr: César Carazo- Cantiga de la Monja Enamorada, Alfonso X (S. XIII) Transc: Julián Ribera. Arr: Jaime Muñoz- Entre Ave y Eva, Alfonso X (S. XIII) Transc: H. Anglés. Arr: César Carazo / Luis Delgado- Kulu mehius, Um ala bint Yusuf (S. XI) Música: Luis Delgado

QUARTETO DE URUEÑA

- Cesar Carazo: viola y canto- Jaime Muñoz: axabeba, gayda e instrumentos de viento- Bill Cooley: psalterio y oud- Luis Delgado: dirección, zanfona y percusión- Cantante invitada: Patricia Paz

Una de las facetas más desconocidas del mundo medieval se en-cuentra en las autoras musicales. Son varias las fuentes que nos llegan al respecto, fechadas en diferentes momentos y localiza-das en diversos lugares. De un lado las “trobairizes” occitanas, que dejan un legado lírico que no envidia en nada al de sus tro-vadores contemporáneos. Entre ellas destacan Beatriz de Día, Azalais de Porcairagues, Castelloza, etc. Por otro lado, las poeti-sas andalusíes que aparecen en “diwanes” y recopilaciones de la época: Umm al-Ala Bint Yusuf al-Berberiyya de Guadalajara, la princesa Waladda, etc. No podemos olvidar tampoco la música religiosa con autoras de la talla inabarcable de Hildegard von Bingen, o los manuscritos conventuales firmados por manos fe-meninas, como el códice de la Huelgas.

Este programa nos acerca a este apasionante mundo de la mano de la música y nos invita a conocer detalles de las vida de estas autoras, que, escapando a las costumbres sociales de su tiempo, pasaron a la historia en la voz de sus composiciones, y que aún

Page 13: Música da Itinerancia

Luns Lunes Monday

Músicas da [11] Itinerancia

hoy, siglos después de su creación, nos siguen sorprendiendo por su enorme vitalidad plasmada en textos y melodías.

El Quarteto de Urueña

Tras más de veinticinco años de trabajo en diversas formaciones, y con una profunda experiencia en el campo de la música medie-val, César Carazo y Luis Delgado fundan en 1998 el Quarteto de Urueña. Su propósito es el de llevar a cabo un trabajo creativo pero riguroso sobre la música medieval de la Península Ibérica, contando para ello con la proximidad cultural y geográfica del Magreb y de la Occitania medieval.

El grupo presenta diferentes programas realizados con los ins-trumentos originales correspondientes a cada época, y prestan-do una especial atención a la tímbrica y a la interpretación. Se intenta recrear, con el canto y la instrumentación, lo que po-dían ser en la Península Ibérica las celebraciones religiosas de las cortes medievales cristianas, los recitales de los trovadores, las veladas musicales de los palacios musulmanes y las celebra-ciones familiares y religiosas de la sociedad sefardí.

Las transcripciones utilizadas parten del trabajo de los musicó-logos especializados en el tema: Higinio Anglés, Arcadio Larrea Palacín, Ismael Fernández de la Cuesta, Luis Lozano Virumbra-les, Julián Ribera Tarrago, Juan Carlos Asensio, etc.

El nombre de Urueña se toma de la villa amurallada vallisole-tana que es sede del Museo de Instrumentos del Mundo, en el que se exponen al público parte de los fondos de la colección de instrumentos de Luis Delgado y reúne mas de 1.200 piezas.

Patricia Paz, cantante invitada

Ha cursado sus estudios musicales en el Conservatorio “P. A. Soler” de San Lorenzo de El Escorial y en la Real Escuela Supe-rior de Canto de Madrid, y ha participado en cursos de interpre-tación vocal con profesores como Marius van Altena, Philippe Herreweghe, Jordi Savall, Isabel Poulenard y Ángeles Chamo-rro. Como solista, ha actuado con la Orquesta Bética Manuel de Falla de Sevilla cantando las Canciones Negras de Xavier Mon-salvatge, en El Mesías de Händel, en el Requiem de Mozart, en tonadillas escénicas de Blas de la Serna y en El Triunfo del Honor de Scarlatti.

Ha realizado conciertos por toda la geografía española y en Francia, Inglaterra, Alemania, Italia, Grecia, Dinamarca, Irlan-da, Bulgaria, Rumanía, República Checa, Polonia, Hungría, Yu-goslavia, Colombia, China, Japón, Indonesia, Filipinas, India y Taiwán. Ha grabado dos CD con el grupo Neocantes sobre música española del S. XVIII, ha colaborado en la grabación integral de las Cantigas de Afonso X El Sabio con Eduardo Paniagua y ha recibido la distinción CHOC de Le Monde de La Musique en la

Page 14: Música da Itinerancia

Quarteto de Urueña

Músicas da [12] Itinerancia

grabación realizada con el grupo Speculum “Fumeux fume par fumee”. Ha colaborado en la música de la película Goya de Car-los Saura. Pertenece al grupo Tritonus con el que ha realizado numerosos conciertos y grabado el disco “Medee fu” dedicado íntegramente a la música del siglo XIV y actualmente es la can-tante solista del grupo Dolce Sirena con el que ha grabado un disco dedicado al manuscrito de Enrique VIII de Inglaterra.

PROGRAMME

- Ara pot om conoser et proar, Raimbaut de Vaqueiras (S. XIII) Transc.: I. Fernández de la Cuesta. Arr.: César Carazo- Ar em al freg, Azalaïs de Porcaraigues (S. XII) Arr.: César Carazo / Luis Delgado - Guy d’Ussel, María de Ventadorn (S. XII-XIII) Arr.: Cesar Carazo / Luis Delgado - A Chantar, Beatriz de Día (S. XII-XIII) Arr.: César Carazo / Luis Delgado - Per joi que d’amor m’avegna, Castelloza (S. XII) Arr.: César Carazo / Luis Delgado- Kyrie, Hildegarde von Bingen (1098-1179) Arr.: César Carazo- Ex illustris, Códice de las Huelgas Transc.: J. C. Asensio. Arr.: César Carazo- O ignis, Hildegarde von Bingen ( 1098-1179) Arr.: César Carazo- Cantiga de la Monja Enamorada, Alfonso X (S. XIII) Transc.: Julián Ribera. Arr.: Jaime Muñoz- Entre Ave y Eva, Alfonso X (S. XIII) Transc.: H. Anglés. Arr.: César Carazo / Luis Delgado- Kulu mehius, Um ala bint Yusuf (S. XI) Music: Luis Delgado

Page 15: Música da Itinerancia

Luns Lunes Monday

Músicas da [13] Itinerancia

QUARTETO DE URUEÑA

- Cesar Carazo: viola and vocals- Jaime Muñoz: axabeba, gayda pipes and wind instruments- Bill Cooley: psaltery and oud- Luis Delgado: conductor, hurdy gurdy and percussion- Guest singer: Patricia Paz

One of the least know facets of the medieval world is to be found in its female musical composers. There are many sources that tell us so, dating from different times and coming from a diver-sity of places. On the one hand there are the Occitan Trobair-itz, who left a lyrical legacy that has nothing to envy at all from their contemporary troubadours. The noteworthy among them include Beatriz de Dia, Azalais de Porcairagues, Castelloza. On the other hand, there were the Andalusian female poets that appeared in “diwanes” and compilations from the time: Umm al-Ala Bint Yusuf al-Berberiyya from Guadalajara, the princess Waladda, etc. Neither should we forget religious music, with composers of great stature such as Hildegard von Bingen, or convent manuscripts signed by female hands such as the Codex las Huelgas.

This programme takes us closer to that fascinating world accom-panied by music, and we are invited to discover details from the lives of these women composers who escaped the social customs

of their time and passed into history through the sound of their compositions and who, even today, centuries later, continue to surprise us with their enormous vitality given shape in texts and melodies.

The Urueña Quartet

After more than twenty-five years of work in several line-ups, and with great experience in the field of medieval music, Cesar Carazo and Luis Delgado founded the Urueña Quartet in 1998. Their aim is to undertake a creative yet rigorous work in medi-eval music from the Iberian Peninsula, using its cultural and ge-ographical proximity with the Maghreb and medieval Occitania. The group presents different programmes performed with the original instruments corresponding to each period, paying spe-cial attention to timbre and interpretation. An attempt is made to recreate, with singing and instrumentation, what religious celebrations in the medieval Christian courts could have been like, or the recitals by troubadours, the musical evenings in the Muslim palaces and the family and religious celebrations of Sephardic society.

The transcripts used are the work of specialised musicologists in the field such as Higinio Anglés, Arcadio Larrea Palacín, Ismael Fernández de la Cuesta, Luis Lozano Virumbrales, Julián Ribera Tarrago and Juan Carlos Asensio.

Page 16: Música da Itinerancia

Quarteto de Urueña

Músicas da [14] Itinerancia

The name Urueña is taken from the walled town in the Province of Valladolid, which is the headquarters for Instrumentos del Mundo (Instruments of the World), where some of Luis Delga-do’s collection of over 1,200 instruments are on public display.

Patricia Paz, guest singer

Patricia studied music at the “P.A. Soler” Conservatory at San Lorenzo del Escorial and the Royal Higher School of Singing in Madrid. She has taken part in courses on vocal interpretation with teachers such as Marius van Altena, Philippe Herreweghe, Jordi Savall, Isabel Poulenard and Ángeles Chamorro. As a solo-ist she has performed with the Orquesta Bética Manuel de Falla in Seville, where she sang Canciones Negras by Xavier Monsal-vatge, Handel’s Messiah, Mozart’s Requiem, scenic tunes by Blas de la Serna and Scarlatti’s The Triumph of Honour.

She has performed throughout Spain and in France, England, Germany, Italy, Greece, Denmark, Ireland, Bulgaria, Romania, the Czech Republic, Poland, Hungary, Yugoslavia, Colombia, China, Japan, Indonesia, the Philippines, India and Taiwan. She has recorded two CDs of 18th century Spanish music with the group Neocantes, has collaborated in the complete record-ing of the Cantigas or Songs of Alfonso X the Wise with Eduardo Paniaga and has received the CHOC distinction from Le Monde de La Musique for the recording made with the group Speculum

“Fumeux fume par fumee”. She has collaborated on the music for the film Goya by Carlos Saura. She belongs to the group Tri-tonus, with whom she has performed at numerous concerts and recorded the CD “Medee fu” devoted wholly to 14th century mu-sic, and she is currently the soloist for the group Dolce Sirena, with whom she has recorded a CD devoted to the manuscript of Henry VIII of England.

Page 17: Música da Itinerancia

Martes Martes Tuesday

Músicas da [15] Itinerancia

Martes, 13 de setembroSANTENAY (ALEMAÑA)Ma fin est mon commencement, Guillaume de Machaut

Martes, 13 de septiembreSANTENAY (ALEMANIA)Ma fin est mon commencement, Guillaume de Machaut

Tuesday 13th SeptemberSANTENAY (GERMANY)Ma fin est mon commencement, Guillaume de Machaut

PROGRAMA

- Dame de qui toute ma joie Bibliothèque Nationale, fonds français 1584 (MachA), fol. 70v- Ma fine est mon commencement Bibliothèque Nationale, fonds français 1584 (MachA), fol. 479v - Armes, amours by F. Andrieu Bibliothèque du Musée Condé 564, fol. 52- Indescort (diminution) Faenza: Biblioteca Comunale 117 (Faenza Codex), fol. 36-36v- Tres bonne et belle Bibliothèque Nationale, fonds français 9221 (MachE), fol. 161v - Mors sui, se je nay vous voy Bibliothèque Nationale, fonds français 1584 (MachA), fol. 491 - De toutes floures (diminution) Faenza: Biblioteca Comunale 117 (Faenza Codex), fol. 37v-38v- Honte, Paour, doubtaune Biblioteca Nazionale Centrale, Panciatichiano 26, fol. 75v-76

Page 18: Música da Itinerancia

Ensemble Santenay

Músicas da [16] Itinerancia

- De toutes flours Biblioteca Nazionale Centrale, Panciatichiano 26, fol. 99v

ENSEMBLE SANTENAY

- Julla von Landsberg: voz, organetto- Elodie Wiemer: frauta doce- Szilárd Chereji: viola- Orí Harmelin: laúd

Machaut é un dos poetas e compositores máis importantes do século XIV, cunha gran influenza histórica. Foi crego e exerceu a función de cóengo na catedral de Reims, tamén serviu como secretario do rei de Bohemia, Juan de Luxemburgo. A obra sin-gular de Machaut, contida, gracias aos seus propios esforzos, en manuscritos que inclúen só as súas obras, fala por si mesma: en canto ao seu volume, a súa formulación poética e de composi-ción, e a súa calidade.

Machaut foi máis coñecido entre os seus contemporáneos pola súa poesía que pola súa música. Así, as súas composicións están directa e profundamente conectadas aos seus textos e, neste sentido, a miúdo é considerado con xustiza como o último dos trobeiros. Destes últimos herdou o savoir-faire da narrativa na música, como se pode apreciar nos seus lais. Pero Machaut non

é un músico conservador. As súas obras teñen raíces profundas nas pezas mestras da tradición que coñece moi ben, pero que leva a cabo e desenvolve de xeito totalmente innovadora, pro-poñendo novas directrices musicais, que realiza por medio dun lóxico desenvolvemento paralelo de notación musical. Machaut xogou un papel crucial no desenvolvemento de tres xéneros que se estableceron máis tarde e que se coñecen na actualidade como as formas fixas de baladas, rondós e virelais, que aparecen nos manuscritos de Machaut como Chanson balladee, aínda que tamén seguiu vellas fórmulas tales como o Lai. Como mestre do pasado e creador futurista, Machaut converteuse nun dos artis-tas que fixo posible a existencia da historia da música.

A elegancia sublime coa que retrata á dama na Très bonne et be-lle é non só unha louvanza completa da dama en cuestión e das súas virtudes senón tamén unha verdadeira manifestación de amor. Mors sui amosa a outra cara da moeda, cando os anhelos son tan insoportables que o narrador no desexa outra cousa que a morte.

Sen embargo, tal vez o mellor exemplo da devoción a Deus de Machaut sexa o retrógrado rondó canónico Ma fin est mon commencement, que oculta unha temática de temporalidade e autorreferencialidade dentro do seu texto lacónico. Detrás da súa fachada de composición lúdica o rondó inicia unha inte-rrogante ontolóxica profunda de temporalidade, eternidade e

Page 19: Música da Itinerancia

Martes Martes Tuesday

Músicas da [17] Itinerancia

unha expresión de divindade. O texto é un reflexo da denomi-nación A et I. O título mesiánico Alfa e Omega que aparece ao principio da Revelación 1:8 coa declaración de “Ego sum α et ω principium et finis dicit Dominus Deus qui est et qui erat et qui venturus est Omnipotens”. A frase significa que todo tempo pasado, presente e futuro se experimenta como un estado pre-sente e eterno do ser.

O texto de Ma fin est mon commencement e a forma en que está composta a obra é, á súa vez, unha manifestación da devoción de Machaut polo seu traballo. A composición é un canon ao es-pello e, posiblemente, sexa o traballo máis antigo composto exclusivamente seguindo o método cancrizante.

A clave para a súa realización está codificada no seu texto. É dicir, o tenor que realiza a lectura da dereita á esquerda propor-ciona o cantus mentres que o contratenor debe ir cara atrás co fin de completar este palíndromo musical.

A elección de executar un programa de Machaut, é optar por amosar a devoción de Machaut polo seu traballo, xa que cada nota de cada obra e cada palabra de cada poema foi coidadosa-mente elixida polo seu xenio intemporal. Outro aspecto da de-voción ao traballo de Machaut pode encontrarse na dedicación que lle amosaron outros compositores. A obra Armes, amours por Andrieu é unha oda a Machaut, así como as dúas Obras di-

minuídas polos compositores anónimos, segundo aparecen no Codex Faenza (unha das primeiras fontes que sobreviven da música instrumental), unha delas baseada na obra de Machaut, De toutes floures.

Santenay

O grupo toma o seu nome do castelo de Santenay, na Borgoña, residencia señorial dos séculos XI ao XVI, e que no século XIV pertenceu a Philippe le Hardi, fillo do rei de Francia Jean le Bon e primeiro duque da Gran Borgoña. Polo tanto este castelo é para nós, dalgunha maneira, un símbolo do apoxeo da cultura na corte de Borgoña. Hoxe en día as terras do castelo de San-tenay son coñecidas á súa vez pola súa excelente produción de viño.

Coñecémonos na primavera de 2004 na academia estatal de música en Trossingen, unha pequena poboación da Selva Negra de Alemaña. Catro músicos de catro nacionalidades distintas: Alemaña, Francia, Transilvania e Israel. Pronto démonos conta de que compartíamos unha linguaxe común e unha mesma fas-cinación pola música polifónica da Idade Media. A música logra expresar os máis profundos sentimentos humanos dunha forma poética e delicada, de tal maneira que, segundo a nosa crenza, aínda non foi superada. Gracias a tocar xuntos fomos aprenden-do a coñecernos, a desenvolver a nosa propia linguaxe e o noso

Page 20: Música da Itinerancia

Ensemble Santenay

Músicas da [18] Itinerancia

propio enfoque en relación a esta música marabillosa que, a pe-sar da súa complexidade, deixa moita liberdade ao intérprete.

A utilización de instrumentos reconstruídos con base na ico-nografía medieval permítenos unha aproximación á súa sono-ridade orixinal. Dámoslle gran importancia ao coñecemento da linguaxe musical dese período, agora que se converteu en algo estraño para os músicos clásicos de hoxe en día. Polo tanto, en-frontámonos ao mesmo xeito que un intérprete o fai cunha obra contemporánea cunha nova linguaxe, é un modo de descodifi-car pouco a pouco unha páxina escrita e tratar de entender a esencia da obra, e descubrir o seu significado co noso estado de ánimo moderno persoal.

Santenay

PROGRAMA

- Dame de qui toute ma joie Bibliothèque Nationale, fonds français 1584 (MachA), fol. 70v- Ma fine est mon commencement Bibliothèque Nationale, fonds français 1584 (MachA), fol. 479v - Armes, amours by F. Andrieu Bibliothèque du Musée Condé 564, fol. 52- Indescort (diminution) Faenza: Biblioteca Comunale 117 (Faenza Codex), fol. 36-36v- Tres bonne et belle Bibliothèque Nationale, fonds français 9221 (MachE), fol. 161v - Mors sui, se je nay vous voy Bibliothèque Nationale, fonds français 1584 (MachA), fol. 491 - De toutes floures (diminution) Faenza: Biblioteca Comunale 117 (Faenza Codex), fol. 37v-38v- Honte, Paour, doubtaune Biblioteca Nazionale Centrale, Panciatichiano 26, fol. 75v-76 - De toutes flours Biblioteca Nazionale Centrale, Panciatichiano 26, fol. 99v

Page 21: Música da Itinerancia

Martes Martes Tuesday

Músicas da [19] Itinerancia

ENSEMBLE SANTENAY

- Julla von Landsberg: Voz, Organetto- Elodie Wiemer: Flauta dulce- Szilárd Chereji: Viola- Orí Harmelin: Laúd

Machaut es uno de los poetas y compositores más importantes del siglo XIV, con una gran influencia histórica. Fue clérigo y ejerció la función de canónigo en la catedral de Reims, también sirvió como secretario del rey de Bohemia, Juan de Luxemburgo. La obra singular de Machaut, contenida, gracias a sus propios esfuerzos, en manuscritos que incluyen sólo sus obras, habla por sí misma: en cuanto a su volumen, su formulación poética y de composición, y su calidad.

Machaut fue más conocido entre sus contemporáneos por su poesía que por su música. Así, sus composiciones están directa y profundamente conectadas a sus textos y, en este sentido, a menudo es considerado con justicia como el último de los trove-ros. De estos últimos heredó el savoir-faire de la narrativa en la música, como se puede apreciar en sus lais. Pero Machaut no es un músico conservador. Sus obras tienen raíces profundas en las piezas maestras de la tradición que conoce muy bien, pero que lleva a cabo y desarrolla de forma totalmente innovadora, pro-poniendo nuevas directrices musicales, que realiza por medio

de un lógico desarrollo paralelo de notación musical. Machaut jugó un papel crucial en el desarrollo de tres géneros que se es-tablecieron más tarde y que se conocen en la actualidad como las formas fijas de baladas, rondós y virelais, que aparecen en los manuscritos de Machaut como Chanson balladee –aunque tam-bién siguió viejas fórmulas tales como el Lai. Como maestro del pasado y creador futurista, Machaut se ha convertido en uno de los artistas que ha hecho posible la existencia de la historia de la música.

La elegancia sublime con la que retrata a la dama en la Très bonne et belle es no solo una alabanza completa de la dama en cuestión y de sus virtudes sino también una verdadera mani-festación de amor. Mors sui muestra la otra cara de la moneda, cuando los anhelos son tan insoportables que el narrador no desea otra cosa que la muerte.

Sin embargo, tal vez el mejor ejemplo de la devoción a Dios de Machaut sea el retrógrado rondó canónico Ma fin est mon com-mencement, que oculta una temática de temporalidad y autore-ferencialidad dentro de su texto lacónico. Detrás de su fachada de composición lúdica el rondó inicia una interrogante ontológi-ca profunda de temporalidad, eternidad y una expresión de divi-nidad. El texto es un reflejo de la denominación A et I. El título mesiánico Alfa y Omega que aparece al principio de la Revelación 1:8 con la declaración de “Ego sum α et ω principium et finis

Page 22: Música da Itinerancia

Ensemble Santenay

Músicas da [20] Itinerancia

dicit Dominus Deus qui est et qui erat et qui venturus est Omnipo-tens”. La frase significa que todo tiempo pasado, presente y futu-ro se experimenta como un estado presente y eterno del ser.

El texto de Ma fin est mon commencement y la forma en que está compuesta la obra es, a su vez, una manifestación de la devo-ción de Machaut por su trabajo. La composición es un canon al espejo y, posiblemente, sea el trabajo más antiguo compuesto exclusivamente siguiendo el método cancrizante.

La clave para su realización está codificada en su texto. Es decir, el tenor que realiza la lectura de derecha a izquierda proporcio-na el cantus mientras que el contratenor debe ir hacia atrás con el fin de completar este palíndromo musical.

La elección de ejecutar un programa de Machaut, es optar por mostrar la devoción de Machaut por su trabajo, ya que cada nota de cada obra y cada palabra de cada poema fue cuidadosamente elegida por su genio intemporal. Otro aspecto de la devoción al trabajo de Machaut puede encontrarse en la dedicación que le mostraron otros compositores. La obra Armes, amours por An-drieu es una oda a Machaut, así como las dos Obras disminuidas por compositores anónimos, según aparecen en el Codex Faen-za (una de las primeras fuentes que sobreviven de la música instrumental), una de ellas basada en la obra de Machaut, De toutes floures.

Santenay

El grupo toma su nombre del castillo de Santenay, en la Borgo-ña, residencia señorial de los siglos XI al XVI, y que en el siglo XIV perteneció a Philippe le Hardi, hijo del rey de Francia Jean le Bon y primer duque de la Gran Borgoña. Por lo tanto este cas-tillo es para nosotros, de alguna manera, un símbolo del apogeo de la cultura en la corte de Borgoña. Hoy en día las tierras del castillo de Santenay son conocidas a su vez por su excelente producción de vino.

Nos conocimos en la primavera de 2004 en la academia estatal de música en Trossingen, una pequeña población de la Selva Negra de Alemania. Cuatro músicos de cuatro nacionalidades distintas: Alemania, Francia, Transilvania e Israel. Pronto nos dimos cuen-ta de que compartíamos un lenguaje común y una misma fasci-nación por la música polifónica de la Edad Media. La música logra expresar los más profundos sentimientos humanos de una forma poética y delicada, de tal manera que, según nuestra creencia, todavía no ha sido superada. Gracias a tocar juntos hemos apren-dido a conocernos, a desarrollar nuestro propio lenguaje y nues-tro propio enfoque en relación a esta música maravillosa que, a pesar de su complejidad, deja mucha libertad al intérprete.

La utilización de instrumentos reconstruidos con base en la iconografía medieval nos permite una aproximación a su sono-

Page 23: Música da Itinerancia

Martes Martes Tuesday

Músicas da [21] Itinerancia

ridad original. Le damos gran importancia al conocimiento del lenguaje musical de ese periodo, ahora que se ha convertido en algo extraño para los músicos clásicos de hoy en día. Por lo tan-to, nos los planteamos del mismo modo que un intérprete se en-frenta a una obra contemporánea con un nuevo lenguaje, como un modo de descodificar poco a poco una página escrita y tratar de entender la esencia de la obra, y descubrir su significado con nuestro estado de ánimo moderno y personal.

Santenay

PROGRAMME

- Dame de qui toute ma joie Bibliothèque Nationale, fonds français 1584 (MachA), fol. 70v- Ma fine est mon commencement Bibliothèque Nationale, fonds français 1584 (MachA), fol. 479v - Armes, amours by F. Andrieu Bibliothèque du Musée Condé 564, fol. 52- Indescort (diminution) Faenza: Biblioteca Comunale 117 (Faenza Codex), fol. 36-36v- Tres bonne et belle Bibliothèque Nationale, fonds français 9221 (MachE), fol. 161v - Mors sui, se je nay vous voy Bibliothèque Nationale, fonds français 1584 (MachA), fol. 491 - De toutes floures (diminution) Faenza: Biblioteca Comunale 117 (Faenza Codex), fol. 37v-38v- Honte, Paour, doubtaune Biblioteca Nazionale Centrale, Panciatichiano 26, fol. 75v-76

Page 24: Música da Itinerancia

Ensemble Santenay

Músicas da [22] Itinerancia

- De toutes flours Biblioteca Nazionale Centrale, Panciatichiano 26, fol. 99v

ENSEMBLE SANTENAY

- Julla von Landsberg: Voice, Organetto- Elodie Wiemer: Recorder- Szilárd Chereji: Viella- Orí Harmelin: Lute

Machaut is one of the most important poets and composers of the 14th century, with a lasting history of influence. A man of God, of belief, Machaut was a canon in Rheims cathedral, at the same time, a man of kings, a secretary and familiar of John of Luxembourg, King of Bohemia. Machaut’s unique oeuvre, con-tained, thanks to his own efforts, in manuscripts that include only his works, stands in many respects for itself: in terms of its volume, its poetic and compositional formulation and quality.

Machaut was definitely better known by his contemporaries for his poetry than for his music. Thus his compositional work is di-rectly and very deeply connected to his texts. In this way he is often rightly considered to be the last of the Trouveres. From the latter he inherited the savoir-faire of the narration in music, as we can especially appreciate in his lais. But Machaut is not a

conservative musician. His pieces have deep roots in the master pieces of the tradition he knows, but are carried out and de-veloped in a completely innovative way, proposing new musical directions, made possible by the logical parallel developement of musical notation. Machaut played a crucial role in the devel-opment of three genres later established and known to us as the Formes fixes – the Ballade, the Rondeau, and the Virelai, which appears in Machaut’s manuscripts as Chanson balladee – yet he also followed older forms such as the Lai. Both master of the past and futuristic creator, Machaut is one of the artists that made music history happen.

The sublime elegance in which the lady is portrayed in Tres bonne et belle is not only a complete praise of the lady in hand and her virtues but, also a true manifestation of love. Mors sui demon-strates the other flip of the coin, when the longings become so unbearable that the narrator wants nothing more but to die.

However, maybe even a better example of Machaut’s devo-tion to god is the retrograde canonic rondeau Ma fin est mon commencement, which conceals a thematic of temporality and self- referentiality within its laconic text. Behind its ludic com-positional façade, the rondeau initiates a profound ontological interrogation of temporality, eternity, and the expression of divinity. The text is a reflection of the appellation α et ω. The messianic title Alpha and Omega first appears in Revelation 1:8

Page 25: Música da Itinerancia

Martes Martes Tuesday

Músicas da [23] Itinerancia

with the declaration “Ego sum Alpha and Omega, principium et finis dicit Dominus Deus, qui est et qu erat et qui vnturus est Omnipotens”. The implication is that all time- past, present, and future- is experienced as one eternal present state of being.

The text of Ma fin est mon commencement and the way that the piece is composed is also a manifestation of Machaut’s devotion to his work. The composition is a mirrored canon and is possibly the earliest extant work to be composed exclusively following cancrizan procedures.

The key to its realization is encoded in its text. In effect, the tenor read backwards furnishes the cantus while the contra-tenor must double backward on itself in order to complete this musical palindrome.

Choosing to play a Machaut programme, is choosing to show Machaut’s devotion to his work, as every note of every piece and every word of every poem has been so carefully chosen by this untimely genius. Another aspect of the devotion to Mach-aut’s work is to be found in the dedication that other composers showed to him. The piece Armes, amours by Andrieu is an ode to Machaut, as well as the two diminution Pieces by anonymous composers, as they appear in the Codex Faenza (one of the earli-est surviving sources of Instrumental music), one of them based on Machaut’s piece De toutes floures.

Santenay

The ensemble draws its name from the castle of Santenay, in Burgundy, seigniorial residence from the XIth to the XVIth century, belonging in the XIVth century to Philippe le Hardi, son of the king of France Jean le Bon and first duke of Greater Burgundy. Thus this castle constitutes for us in a way a symbol of the apogee of the culture at the Burgundian court. Today the lands of the castle of Santenay are also known for their excel-lent wine production.

We met in the spring of 2004 in the state academy of music in Trossingen, a small town which lies in the Black Forest in the south of Germany. Four musicians from four different nationali-ties: Germany, France, Transylvania and Israel. We soon found that we share a common language and a common fascination with the polyphonic music of the late Middle Ages. Music that manages to express the deepest human feelings in a delicate, poetic manner, in a way that, in our belief, has not been sur-passed. Through playing together we have learnt to know each other, to develop our own language and our own approach to this wonderful music which, in all of its complexity, leaves much freedom to the performer.

The use of instruments reconstructed based on medieval ico-nography allows us to approach the original soundscape. We

Page 26: Música da Itinerancia

Ensemble Santenay

Músicas da [24] Itinerancia

attach great importance to the understanding of the musical language of the period, now having become foreign of today’s classical musicians. Thus, a bit in the manner of a performer fac-ing a contemporary work with a new language, it is a matter of decoding little by little the written page, to try to understand the essence of a piece, and to discover its meaning with our per-sonal modern frames of mind.

Santenay

Page 27: Música da Itinerancia

Mércores Miércoles Wednesday

Músicas da [25] Itinerancia

Mércores 14 de setembroGRUPO 1500 (GALICIA, ESPAÑA)O movemento trobadoresco e a súa pervivencia na música. Unha viaxe musical de cinco séculos

Miércoles 14 de septiembreGRUPO 1500 (GALICIA, ESPAÑA)El movimiento trovadoresco y su pervivencia en la música. Un viaje musical de cinco siglos

Wednesday 14th SeptemberGRUPO 1500 (GALICIA, SPAIN)The troubadour movement and its survival in music. A musical journey of five centuries

Page 28: Música da Itinerancia

Grupo 1500

Músicas da [26] Itinerancia

PROGRAMA

Reis, cabaleiros e cregos- Neuma-Alle Psallite, Anónimos (CMo), S. XIII- La Tierche Estampie Royal, Anónimo (Pa), S. XIII- Ja nus hons pris ne dira sa raison, Ricardo I “Corazón de León”, 1157-1199- Chanson Royale, Guillaume de Machaut, c.1300-1377- L’Homme Armé, Anónimo (Popular), S. XV- Il sera por vous / L’ome arme, Robert Morton, c.1430-d.1479

Amor e amigo- He, Diex, quant verrai / Hareu, li maus d’amer m’ochist / A Dieu commant amouretes, Adam de la Halle, c.1245-c.1306 - Si la noche haze escura, Anónimo (CCM), S. XVI- Questa fanciull’ amor, Francesco Landini, c.1325-1397- Caccia, Anónimo, S. XIV

Pastorelas, romarías, albas- Enemiga le soy madre / A los baños del amor, Anónimos (CMP), S.XV-XVI- Venimos en romería, Anónimo (FRVI), 1503 - So ell enzina, Anónimo (CMP), S.XV-XVI- Ya cantan los gallos, Vilches (CMP), S.XV-XVI- Nao podem meus olhos veros, Anónimo (CE), S.XVI

As fontes- CMo: Códice de Montpellier, S. XIII

- Pa: Paris, Bibliothèque Nationale, Ms f. f. 844, S. XIII

- CCM: Cancionerio da Casa Ducal de Medinaceli (ou de Uppsala), Hieronimus

Scoto (Ed.), Venecia, 1556

- CMP: Cancioneiro Musical de Palacio, Biblioteca Nacional, Madrid. ss XV-XVI

- FRVI: Frottole Livro Sexto, Ottaviano Petrucci (Ed.), Venecia, 1503

- CE: Cancioneiro de Elvas, Biblioteca Municipal Pública Hortensia, Elvas, S. XVI

GRUPO 1500

- María Gimenez: voz e percusión- Belén Bermejo: voz e organetto- José Ignacio Castro: sacabuxa e frautas- Roberto Santamarina: vihuela de arco- Abraham Cupeiro: gaita medieval, corneta e frautas- Víctor Blanco: arpa gótica, guitarra renacentista e vihuela- Andrés Díaz: frautas, chirimía, baixonciño alto, arpa e vihuela

O movemento dos trobadores, nas súas diferentes denomina-cións e variantes rexionais, é sen dúbida un dos máis exitosos movementos lírico-musicais da cultura occidental. Os estudosos coinciden en sinalar o seu nacemento cara ao remate do século XI, no centro-sur da actual Francia. Nun intento de dar unidade xeográfica a un territorio que, daquela, non gardaba as divisións

Page 29: Música da Itinerancia

Mércores Miércoles Wednesday

Músicas da [27] Itinerancia

politico-administrativas actuais, mesmo se ideou o termo “occi-tania” para denominar esa rexión onde os troubadours desen-volveron a súa lírica na langue d’oc. Desta rexión o movemento se traslada cara ao norte, onde os trouveres continúan, no eido literario, a buscar e descubrir (pois ese é o significado último da palabra trouver) até finais do século XIII. O movemento irradia-rá tamén cara outras rexións, como o reino Catalano-Aragonés, Castela, Galicia, os reinos e condados xermánicos ou italianos. Mantendo un estilo máis ou menos puro, pero claramente reco-ñecible, pervive até ben entrado o século XIV nalgunhas des-tas rexións europeas. Deste xeito, o movemento trobadoresco, como tal, tivo unha duración no escenario global da literatura europea duns tres séculos ben cumpridos, o que dende logo é unha vida ben longa.

Porén, as fronteiras non son tan nidias se facemos unha análise máis profunda: un movemento literario-musical está definido por temáticas e formas métricas e musicais de seu. Dende esta nova perspectiva o impacto da lírica trobadoresca, a súa influen-za, abrangue marxes cronolóxicas moito máis amplas. Na análi-se de textos literario-musicais posteriores ás datas comunmen-te establecidas obsérvanse abondosas trazas, ou mesmos claros paralelismos, coa lírica dos trobadores. Tómense dúas temáticas ou xéneros arquetípicos dos trobadores: as pastorelas e o amor cortés. Na primeira, unha pastora, é dicir, unha rapaza de clase social baixa, ten un encontro e é pretendida por un cabaleiro

ou nobre, alguén, polo tanto, dunha clase social máis alta. Este esquema é dunha universalidade tal, que ten chegado mesmo até os nosos días. Os cancioneiros ibéricos dos séculos XV e XVI amosan unha ampla presenza deste tipo de temática. No fon-do non é máis que a eterna contraposición de dous mundos, de tan ricas consecuencias na ficción polo seu contraste: rural e palaciego, rústico e nobre... hoxe diríamos campo e cidade. En canto á temática do amor cortés, é dicir, o amor idealizado e non correspondido por parte da dama, que ten “emprisionado” ao sufridor amante na súa “cárcere de amor”, é dunha importancia tal, que inunda boa parte da poesía amorosa tardo medieval e mesmo renacentista.

O programa que o Grupo de Música Antiga 1500 presenta nes-ta ocasión, pretende dar unha visión das influenzas musicais e literarias que os trobadores tiveron e tamén da herdanza que deixaron. Interpretaremos, pois, pezas medievais centradas ao redor do século XIII, tanto do eido relixioso coma profano, mo-nódicas e polifónicas, onde se observa a perfecta transmutabi-lidade das músicas entre estilos e xéneros. Tamén se escoitarán pezas posteriores a ese século, do XIV, XV... que amosan esa pervivencia das temáticas e xéneros trobadorescos na poesía e música dos séculos posteriores.

Andrés Díaz Pazos

Page 30: Música da Itinerancia

Grupo 1500

Músicas da [28] Itinerancia

Grupo 1500

O Grupo 1500, dirixido por Andrés Díaz, é unha formación vocal e instrumental dedicada á interpretación da música antiga. O seu repertorio abrangue dende a música composta nos séculos centrais e finais da Idade Media, ata a música do Renacemento e primeiro Barroco, tomando como referente central o ano 1500 que dá nome ao grupo.

Os compoñentes de 1500 contan cunha ampla traxectoria concertística, sendo membros ou colaborando con outras for-macións de ámbito nacional e internacional, e teñen ofrecido numerosos concertos en Galicia, España e no resto de Europa. Na interpretación e elaboración dos diferentes programas, o grupo busca o máximo rigor histórico e conceptual, empregan-do, ademais, un amplo repertorio de instrumentos medievais e renacentistas. Ademais da súa actividade concertística, o grupo de Música Antiga 1500 desenvolve outro tipo de proxectos rela-cionados coa música, dende a súa concepción e deseño, ata a súa execución: bandas sonoras para audiovisuais e teatro (1500 prestou a banda sonora para a curta Cadea Perpetua ou o do-cumental O mariscal), concertos, guías e materiais didácticos para as diferentes etapas do ensino, recitais de poesía e música e concertos monográficos de temática específica para diversas conmemoracións.

Dende a súa creación, o grupo ten ofrecido numerosos con-certos nos máis diversos escenarios como o Festival Espazos Sonoros, a Festa da Istoria de Ribadavia, o Ciclo Músicas na Compañía da USC, Ciclo de órgano de Xunqueira de Ambía, Ciclo da Semana Santa de Foz, Ciclo da Semana Santa de Ourense, Celebración do Centenario de San Rosendo en 2006 na Conca-tedral de Ferrol, Museo de Belas Artes de Coruña e numerosos concellos de todo Galicia.

Page 31: Música da Itinerancia

Mércores Miércoles Wednesday

Músicas da [29] Itinerancia

PROGRAMA

Reyes, caballeros y curas - Neuma-Alle Psallite, Anónimos (CMo), S. XIII- La Tierche Estampie Royal, Anónimo (Pa), S. XIII- Ja nus hons pris ne dira sa raison, Ricardo I “Corazón de León”, 1157-1199- Chanson Royale, Guillaume de Machaut, c.1300-1377- L’Homme Armé, Anónimo (Popular), S. XV- Il sera por vous / L’ome arme, Robert Morton, c.1430-d.1479 Amor y amigo- He, Diex, quant verrai / Hareu, li maus d’amer m’ochist / A Dieu commant amouretes, Adam de la Halle, c.1245-c.1306- Si la noche haze escura, Anónimo (CCM), S. XVI - Questa fanciull’ amor, Francesco Landini, c.1325-1397- Caccia, Anónimo, S. XIV

Pastorelas, romerías, albas- Enemiga le soy madre / A los baños del amor, Anónimos (CMP), S.XV-XVI- Venimos en romería, Anónimo (FRVI), 1503 - So ell enzina, Anónimo (CMP), S.XV-XVI- Ya cantan los gallos, Vilches (CMP), S.XV-XVI- Nao podem meus olhos veros, Anónimo (CE), S.XVI

Las fuentes- CMo: Códice de Montpellier, S. XIII

- Pa: Paris, Bibliothèque Nationale, Ms f. f. 844, S. XIII

- CCM: Cancionerio da Casa Ducal de Medinaceli (ou de Uppsala), Hieronimus

Scoto (Ed.), Venecia, 1556

- CMP: Cancioneiro Musical de Palacio, Biblioteca Nacional, Madrid. ss XV-XVI

- FRVI: Frottole Livro Sexto, Ottaviano Petrucci (Ed.), Venecia, 1503

- CE: Cancioneiro de Elvas, Biblioteca Municipal Pública Hortensia, Elvas, S. XVI

GRUPO 1500

- María Gimenez: voz y percusión- Belén Bermejo: voz y organetto- José Ignacio Castro: sacabuche y flautas- Roberto Santamarina: vihuela de arco- Abraham Cupeiro: gaita medieval, corneta y flautas- Víctor Blanco: arpa gótica, guitarra renacentista y vihuela- Andrés Díaz: flautas, chirimía, bajoncillo alto, arpa y vihuela

El movimiento de los trovadores, en sus diferentes denominacio-nes y variantes regionales, es sin duda uno de los más exitosos movimientos lírico-musicales de la cultura occidental. Los estu-diosos coinciden en señalar su nacimiento hacia el final del siglo XI, en el centro-sur de la actual Francia. En un intento de dar unidad geográfica a un territorio que, luego, no guardaba las di-

Page 32: Música da Itinerancia

Grupo 1500

Músicas da [30] Itinerancia

visiones político-administrativas actuales, incluso se ideó el tér-mino “occitania” para denominar esa región donde los trouba-dours desarrollaron su lírica en la langue d’oc. De esta región el movimiento se traslada hacia el norte, donde los trouveres con-tinúan, en el campo literario, a buscar y descubrir (pues ese es el significado último de la palabra trouver) hasta finales del siglo XIII. El movimiento irradiará también hacia otras regiones, como el reino Catalán-Aragonés, Castilla, Galicia, los reinos y conda-dos germánicos o italianos. Manteniendo un estilo más o menos puro, pero claramente reconocible, pervive hasta bien entrado el siglo XIV en algunas de estas regiones europeas. De este modo, el movimiento trovadoresco, como tal, tuvo una duración en el escenario global de la literatura europea de unos tres siglos bien cumplidos, lo que desde luego es una vida bien larga.

Sin embargo, las fronteras no son tan claras si hacemos un aná-lisis más profundo: un movimiento literario-musical está defini-do por temáticas y formas métricas y musicales de por sí. Desde esta nueva perspectiva el impacto de la lírica trovadoresca, su influencia, abarca márgenes cronológicos mucho más amplios. En el análisis de textos literario-musicales posteriores a las fe-chas comúnmente establecidas se observan abundantes trazas, o mismos claros paralelismos, con la lírica de los trovadores. Se toman dos temáticas o géneros arquetípicos de los trovadores: las pastorelas y el amor cortés. En la primera, una pastora, es decir, una joven de clase social baja, tiene un encuentro y es

pretendida por un caballero o noble, alguien, por lo tanto, de una clase social más alta. Este esquema es de una universalidad tal, que ha llegado incluso hasta nuestros días. Los cancioneros ibéricos de los siglos XV y XVI muestran una abrumadora pre-sencia de este tipo de temática. En el fondo no es más que la eterna contraposición de dos mundos, de tan ricas consecuen-cias en la ficción por su contraste: rural y palaciego, rústico y noble [...] hoy diríamos campo y ciudad. En cuanto a la temática del amor cortés, es decir, el amor idealizado y no correspon-dido por parte de la dama, que tiene “aprisionado” al sufridor amante en su “cárcel de amor”, es de una importancia tal, que inunda buena parte de la poesía amorosa tardo medieval e in-cluso renacentista.

El programa que el Grupo de Música Antigua 1500 presenta en esta ocasión, pretende dar una visión de las influencias musica-les y literarias que los trovadores tuvieron y también de la heren-cia que dejaron. Interpretaremos, pues, piezas medievales cen-tradas alrededor del siglo XIII, tanto del campo religioso como profano, monódicas y polifónicas, donde se observa la perfecta transmutabilidad de las músicas entre estilos y géneros. También se escucharán piezas posteriores a ese siglo, del XIV, XV [...] que muestran esa continuidad de las temáticas y géneros trovado-rescos en la poesía y música de los siglos posteriores.

Andrés Díaz Pazos

Page 33: Música da Itinerancia

Mércores Miércoles Wednesday

Músicas da [31] Itinerancia

Grupo 1500

El Grupo 1500, dirigido por Andrés Díaz, es una formación vocal e instrumental dedicada a la interpretación de la música an-tigua. Su repertorio abarca desde la música compuesta en los siglos centrales y finales de la Edad Media, hasta la música del Renacimiento y primer Barroco, tomando cómo referente cen-tral el año 1500 que le da el nombre al grupo.

Los componentes de 1500 cuentan con una amplia trayectoria concertística, siendo miembros o colaborando con otras forma-ciones de ámbito nacional e internacional, y han ofrecido nume-rosos conciertos en Galicia, España y en el resto de Europa. En la interpretación y elaboración de los diferentes programas, el grupo busca el máximo rigor histórico y conceptual, emplean-do, además, un amplio repertorio de instrumentos medievales y renacentistas. Además de su actividad concertística, el grupo de Música Antigua 1500 desarrolla otro tipo de proyectos rela-cionados con la música, desde su concepción y diseño, hasta su ejecución: bandas sonoras para audiovisuales y teatro (1500 prestó la banda sonora para el corto Cadena Perpetua o el do-cumental El mariscal), conciertos, guías y materiales didácticos para las diferentes etapas de la enseñanza, recitales de poesía y música y conciertos monográficos de temática específica para diversas conmemoraciones.

Desde su creación, el grupo ha ofrecido numerosos conciertos en los más diversos escenarios como el Festival Espacios Sono-ros, la Fiesta de la Istoria de Ribadavia, el Ciclo Músicas en la Compañía de la USC, Ciclo de órgano de Xunqueira de Ambía, Ciclo de la Semana Santa de Foz, Ciclo de la Semana Santa de Ourense, Celebración del Centenario de San Rosendo en 2006 en la Concatedral de Ferrol, Museo de Bellas Artes de Coruña y numerosos ayuntamientos de toda Galicia.

Page 34: Música da Itinerancia

Grupo 1500

Músicas da [32] Itinerancia

PROGRAMME

Kings, knights and priests - Neuma-Alle Psallite, Anonymous (CMo), S. XIII- La Tierche Estampie Royal, Anonymous (Pa), S. XIII- Ja nus hons pris ne dira sa raison, Ricardo I “Corazón de León”, 1157-1199- Chanson Royale, Guillaume de Machaut, c.1300-1377- L’Homme Armé, Anonymous (Popular), S. XV- Il sera por vous / L’ome arme, Robert Morton, c.1430-d.1479

Love and friend- He, Diex, quant verrai / Hareu, li maus d’amer m’ochist / A Dieu commant amouretes, Adam de la Halle, c.1245-c.1306 - Si la noche haze escura, Anonymous (CCM), S. XVI - Questa fanciull’ amor, Francesco Landini, c.1325-1397- Caccia, Anonymous, S. XIV

Pastourelle, pilgrimages, dawns- Enemiga le soy madre / A los baños del amor, Anonymous (CMP), S.XV-XVI- Venimos en romería, Anonymous (FRVI), 1503- So ell enzina, Anonymous (CMP), S.XV-XVI- Ya cantan los gallos, Vilches (CMP), S.XV-XVI- Nao podem meus olhos veros, Anonymous (CE), S.XVI

Sources- CMo: Codex of Montpellier,13th C.

- Pa: Paris, Bibliothèque Nationale, Ms f. f. 844, 13th C.

- CCM: Songbook “Cancionerio da Casa Ducal de Medinaceli (ou de Uppsala)”,

Hieronimus Scoto (Ed.), Venecia, 1556

- CMP: Palace Musical songbook, Biblioteca Nacional, Madrid. 15th - 16th C.

- FRVI: Frottole Livro Sexto, Ottaviano Petrucci (Ed.), Venecia, 1503

- CE: Elvas Songbook, Biblioteca Municipal Pública Hortensia, Elvas, 16th C

GRUPO 1500

- María Gimenez: vocals and percussion- Belén Bermejo: vocals and organetto- José Ignacio Castro: sacabuche and flutes- Roberto Santamarina: vihuela “de arco”- Abraham Cupeiro: medieval bagpipes, cornet and flutes- Víctor Blanco: Gothic harp, Renaissance guitar and vihuela- Andrés Díaz: flutes, chirimia, alto bajoncillo, harp and vihuela

The troubadour movement, with its different denominations and regional variations, is without doubt one of the most suc-cessful lyrical-musical movements of western culture. Academ-ics agree when pointing out its beginnings towards the end of the 11th century in the central south of what is now France. In an attempt to provide geographical unity to a territory that, at

Page 35: Música da Itinerancia

Mércores Miércoles Wednesday

Músicas da [33] Itinerancia

the time, did not hold the present-day political and administra-tive divisions, the term “Occitania” was invented to label this region where troubadours developed their lyrical poetry in the langue d’oc. The movement shifted from this region towards the north, where the trouveres continued, in the literary field, to seek and discover (for that is the root meaning of the word trouver) until the end of the 13th century. The movement also radiated out towards other regions such as the Catalan-Aragon kingdom, Castille, Galicia, or the Germanic or Italian kingdoms and counties. Keeping a style that was more or less pure, but clearly recognisable, it survived until well into the 14th century in some of these European regions. It was in this way that the troubadour movement, as such, lasted some three full centuries in the world of European literature, a long life when considered from any point of view.

However, the borders are not so clear if deeper analysis is made: a literary-musical movement is defined by thematics and metric and musical forms themselves. From this new perspective, the impact of troubadour lyrical poetry, its influence, takes in time-scales that are much longer. In analysis of literary-musical texts from later than the dates that are generally established, abun-dant traits can be seen, or features that are clearly parallel to the lyrical poetry of the troubadours. Two themes or genre that are archetypal of the troubadours have been taken: the pas-tourelle and courtly love. In the former, a shepherdess, that is,

a young woman of lowly social standing, has an encounter with a pretender who is a knight or nobleman, and someone, there-fore, pertaining to a higher social stratus. This scheme is so uni-versal that it has even reached the present day. Iberian song-books from the 15th and 16th centuries show an overwhelming presence of this type of theme. In essence it is no more than the eternal clash of two worlds, with such a wealth of consequences in fiction thanks to the contrast: rural vs. palatial, rustic vs. noble, and so on; today we would say country vs. city. With re-gard to courtly love, that is, an idealised love unrequited by the woman who holds the suffering lover “imprisoned” in a “gaol of love”, it is of such importance that it permeates a good part of late medieval and even Renaissance love poetry.

The programme that the Early Music Group 1500 presents at this event attempts to show the musical and literary influences that the troubadours had and also the legacy they have left behind. They will, therefore, perform medieval pieces centred around the 13th century, both religious and secular, monody and polyphony, in which the perfect transmutability of the music between styles and genres can be observed. Pieces will also be performed from the 14th and 15th centuries (and later) that display the continuity of troubadour themes and genres in the poetry and music of later centuries.

Andrés Díaz Pazos

Page 36: Música da Itinerancia

Grupo 1500

Músicas da [34] Itinerancia

Grupo 1500

Grupo 1500, directed by Andres Diaz, is a vocal and instrumen-tal group devoted to interpreting early music. Their repertoire ranges from music composed in the mid and late centuries of the Middle Ages, up to music from the Renaissance and early Ba-roque, with the year 1500 being the central reference point and hence giving rise to their name.

The members of 1500 have wide experience performing live as they are members of and collaborators with other groups both nationally and internationally, and have given numerous concerts in Galicia, Spain and the rest of Europe. In their interpretation and elaboration of the different programmes, the group seeks maximum historical and conceptual rigour, employing, in addi-tion, a wide repertoire of medieval and renaissance instruments. Besides their concerts, the Early Music Group 1500 develops oth-er projects linked to music, from conception and design to per-formance: sound tracks for audiovisual and theatre works (1500 produced the sound track for the short Cadena Perpetua and the documentary El Mariscal), concerts, guides and teaching materi-als for various teaching levels, poetry and music recitals and spe-cifically themed concerts for a range of commemorations.

Since its creation, the group has given numerous concerts in a wide range of venues such as the Espacios Sonoros Festival, la

Fiesta de la Istoria in Ribadavia, the Ciclo Músicas in the Com-pany of the USC, The organ cycle at Xunqueira de Ambía, The Holy Week Cycle at Foz, The Holy Week Cycle at Ourense, The San Rosendo centenary celebration 2006 in the Concathedral of Fer-rol, Museo de Bellas Artes de Coruña and numerous town halls throughout Galicia.

Page 37: Música da Itinerancia

Xoves Jueves Thursday

Músicas da [35] Itinerancia

Xoves, 15 de setembroVIA ARTIS KONSORT (DINAMARCA)Cantos da fronteira

Jueves, 15 de septiembreVIA ARTIS KONSORT (DINAMARCA)Cantos de la frontera

Thursday, 15th SeptemberVIA ARTIS KONSORT (DENMARK)Songs from the border

Page 38: Música da Itinerancia

Via Artis Konsort

Músicas da [36] Itinerancia

PROGRAMA

- Missus Gabriel Secuencia do século XI atribuída ao arcebispo danés Andreas Sunesön. Organetto, citola, arpa, frauta, viola da gamba soprano.

Compositor: Andreas Sunesön. Arr.: Poul Udbye Pock-Steen.

- Gaude Maria Secuencia internacional do século X que tamén se atopa nalgúns códigos escandinavos. Soprano, citola, arpa, viola da gamba soprano.

Compositor: Anónimo. Arr.: Poul Udbye Pock-Steen.

- Sang til Jomfru Maria Canción relixiosa atribuída ao monxe danés Peder Reff Lille. A canción atópase nun código do século XIII aínda que probablemente sexa máis antiga. O texto é unha mestura de danés arcaico e latín. “Mit hierthe brendher heth som boll, ok saa thet skal - pro laudibus Maria”. Organetto, citola, arpa, frauta, viola da gamba soprano, percusión.

Compositor: Peder Reff Lille. Arr.: Poul Udbye Pock-Steen.

- Den signade dag Balada nórdica medieval de orixe descoñecida. Despois da

Reforma (século XVI) engadiuselle un texto relixioso co que na actualidade segue incluída no cancioneiro oficial da Igrexa Protestante escandinava. Soprano, citola, arpa, frauta, viola da gamba soprano, percusión.

Compositor: Anónimo. Arr.: Poul Udbye Pock-Steen.

- El caballero - Bepröva mig min Gud O tema da famosa canción sefardí tamén aparece nunha gran cantidade de contos e cancións populares escandinavas. Neste arranxo xúntase a canción turca/sefardí cunha balada medieval sueca. Soprano, citola, arpa, frautas, viola da gamba soprano, percusión.

Compositor: Anónimo. Arr.: Poul Udbye Pock-Steen.

- Nu alrest - Estampitta irrealis A famosa canción das cruzadas do século XIII atribuída ao cabaleiro e músico Walther von der Vogelweide, aquí interpretada xunto cun arranxo composto por fragmentos soltos dunha estampitta, achados nun código bohemio da mesma época. Soprano, organetto, citola, arpa, frauta, viola da gamba soprano, percusión.

Compositor: Walther von der Vogelweide. Arr.: Poul Udbye Pock-Steen.

- Du livsens bröd - Intermezzo Himno popular sueco de orixe medieval. A Igrexa oficial protestante intentou durante séculos erradicar a popular

Page 39: Música da Itinerancia

Xoves Jueves Thursday

Músicas da [37] Itinerancia

tradición de cantar estes himnos, que coas súas longas cadeas de tons se parecen ao canto bizantino. Afortunadamente non se logrou, os himnos fóronse pasando de xeración en xeración, dunha maneira similar ao cancioneiro sefardí. O intermezzo baséase nunha canción mariana nórdica e ten certa semellanza con algunhas cancións sefardíes. Soprano, organetto, citola, arpa, flauta, viola da gamba soprano, percusión.

Compositor: Anónimo. Arr: Poul Udbye Pock-Steen.

- Sangilio Peza instrumental de Codex Faenza século XIV/XV. Organetto, percusión, citola, viola da gamba.

Compositor: Anónimo. Arr.: Poul Udbye Pock-Steen.

- Benificamus Domine Peza litúrxica do Codex Calixtinus século XII. Soprano, frauta.

Compositor: Anónimo.

- Den lyse dag Himno danés de orixe medieval, aquí presentado xunto con outro himno protestante francés que no século XVII chegou a incorporarse nun cancioneiro relixioso musulmán na corte otomana. Un verdadeiro exemplo de música antiga do mundo. Os primeros cancioneiros protestantes

aproveitáronse en gran medida do canto popular, por iso chegáronnos en forma anotada nunha verdadeira riqueza de melodías orixinais do patrimonio popular medieval. Soprano, organetto, citola, arpa, viola da gamba alto, percusión.

Compositor: Anónimo. Arr.: Poul Udbye Pock-Steen.

VIA ARTOS KONSORT

- Ann-Christine Wesser Ingels: soprano- Anne Marie Høst Mortensen: arpa- Mogens Rasmussen: viola da gamba- Miriam Encinas Laffitte: frautas, percusión- Efrén López: citola, rabab, dulcimer- Poul Udbye Pock-Steen: organetto, frauta medieval de tres orificios, percusión

Cantos da fronteira

“Cantos da Fronteira” é un programa de concerto de virtuosa música instrumental e cancións intensas, orixinais da raia entre o Este e o Oeste, entre música da arte e tonadas populares, en-tre a música antiga e as tradicións musicais do Oriente Próximo. O xénero é Música Antiga do Mundo.

A denominación Música do Mundo tal vez sexa de datas relati-

Page 40: Música da Itinerancia

Via Artis Konsort

Músicas da [38] Itinerancia

vamente recentes, sen embargo o concepto ao que se refire esa denominación non o é. As fusións de música da arte occidental e música non-occidental así como a integración da música folcló-rica de calquera parte do mundo na música de arte tivo lugar ao longo da historia, polo menos desde o século VIII ata os nosos dias, ou, quizais, desde tempos aínda máis remotos. O enfoque musical de Cantos da Fronteira apunta ao rico repertorio do me-dievo tardío, iso é, o período comprendido entre os séculos XII e o XVI, un período cheo de acontecementos musicais mundi. Este excitante programa medieval contén pois música, e combina-cións musicais, procedentes de todas as áreas ás que na Idade Media, se lles contemplaba como o mundo civilizado.

A música deste programa é extrovertida, as letras das cancións tratan temáticas como a vitalidade e a morte, crimes e milagres, amor e guerra; é unha expresividade musical de grandes paixóns e anhelos.

Para este particular evento o ensemble presentará unha edición especialmente nórdica. O programa así vai a revelar unha serie de cancións que podían ter escoitado o peregrino danés, sue-co ou noruego no seu camiño a un dos destinos de peregrinaxe medieval; unha balada danesa, un himno popular sueco, unha canción de peregrinaxe alemá, e, como non, un belo tropus del Codex Calixtinus.

Via Artis Konsort

Via Artis Konsort é un ensemble internacional cuxo enfoque mu-sical vai orientado cara os tesouros musicais inéditos do Medie-vo tardío ata o Clasicismo temperán.

O termo “Konsort” (consorcio) refírese á composición do en-semble. En realidade Via Artis Konsort é un “broken consort” iso é, un ensemble de instrumentos desiguais. Os músicos do ensemble tocan así unha serie de instrumentos históricos di-ferentes: viola da gamba, arpa, organetto, citola, dulcimer, frautas e varios instrumentos de percusión, aparte da voz do canto. A composición variopinta de instrumentos bríndalles a oportunidade aos músicos hábiles de Via Artis Konsort de ex-plorar os conceptos intemporais que son o timbre, a improvisa-ción e o pulso en busca da “vena rítmica” da música antiga, unha tarefa moitas veces necesaria xa que a música non sempre se anotaba de forma detallada como é o caso da música de tempos máis achegados. Via Artis Konsort gravou o seu primeiro albume “Via Stellae” no ano 2008 para o selo PARLA son. Está prevista a presentación do próximo albume titulado “Croswork” para o outono de 2011.

Page 41: Música da Itinerancia

Xoves Jueves Thursday

Músicas da [39] Itinerancia

PROGRAMA

- Missus Gabriel Secuencia del siglo XI atribuida al arzobispo danés Andreas Sunesön. Organetto, cítola, arpa, flauta, viola da gamba soprano.

Compositor: Andreas Sunesön. Arr.: Poul Udbye Pock-Steen.

- Gaude Maria Secuencia internacional del siglo X que también se encuentra en algunos códigos escandinavos. Soprano, cítola, arpa, viola da gamba soprano.

Compositor: Anónimo. Arr.: Poul Udbye Pock-Steen.

- Sang til Jomfru Maria Canción religiosa atribuida al monje danés Peder Reff Lille. La canción se encuentra en un código del siglo XIII aunque probablemente sea más antigua. El texto es una mezcla de danés arcaico y latín. “Mit hierthe brendher heth som boll, ok saa thet skal – pro laudibus Maria”. Organetto, cítola, arpa, flauta, viola da gamba soprano, percusión. Compositor: Peder Reff Lille. Arr.: Poul Udbye Pock-Steen.

- Den signade dag Balada nórdica medieval de origen desconocido. Después

de la Reforma (siglo XVI) se le añadió un texto religioso con el que en la actualidad sigue incluida en el cancionero oficial de la Iglesia Protestante escandinava. Soprano, citola, arpa, flauta, viola da gamba soprano, percusión. Compositor: Anónimo. Arr.: Poul Udbye Pock-Steen.

- El caballero - Bepröva mig min Gud El tema de la famosa canción sefardí también aparece en una gran cantidad de cuentos y canciones populares escandinavos. En este arreglo se junta la canción turca/ sefardí con una balada medieval sueca. Soprano, cítola, arpa, flautas, viola da gamba soprano, percusión.

Compositor: Anónimo. Arr.: Poul Udbye Pock-Steen.

- Nu alrest - Estampitta irrealis La famosa canción de las cruzadas del siglo XIII atribuida al caballero y músico Walther von der Vogelweide, aquí interpretada junto con un arreglo compuesto por fragmentos sueltos de una estampitta, hallados en un código bohemio de la misma época. Soprano, organetto, citola, arpa, flauta, viola da gamba soprano, percusión.

Compositor: Walther von der Vogelweide. Arr.: Poul Udbye Pock-Steen.

- Du livsens bröd - Intermezzo Himno popular sueco de origen medieval. La Iglesia oficial protestante intentó durante siglos erradicar la popular

Page 42: Música da Itinerancia

Via Artis Konsort

Músicas da [40] Itinerancia

tradición de cantar estos himnos, que con sus largas cadenas de tonos se parecen al canto bizantino. Afortunadamente no se logró, los himnos se han ido pasando de generación en generación, de una manera similar al cancionero sefardí. El intermezzo se basa en una canción mariana nórdica y tiene cierta semejanza con algunas canciones sefardíes. Soprano, organetto, citola, arpa, flauta, viola da gamba oprano, percusión.

Compositor: Anónimo. Arr.: Poul Udbye Pock-Steen.

- Sangilio Pieza instrumental de Codex Faenza siglo XIV/XV. Organetto, percusión, cítola, viola da gamba.

Compositor: Anónimo. Arr.: Poul Udbye Pock-Steen.

- Benificamus Domine Pieza litúrgica del Codex Calixtinus siglo XII. Soprano, flauta.

Compositor: Anónimo.

- Den lyse dag Himno danés de origen medieval, aquí presentado junto con otro himno protestante francés que en el siglo XVII llegó a incorporarse en un cancionero religioso musulmán en la corte otomana. Un verdadero ejemplo de música antigua del mundo.

Los primeros cancioneros protestantes se aprovecharon en gran medida del canto popular, por eso nos han llegado en forma anotada como una verdadera riqueza de melodías originales del patrimonio popular medieval. Soprano, organetto, cítola, arpa, viola da gamba alto, percusión.

Compositor: Anónimo. Arr.: Poul Udbye Pock-Steen.

VIA ARTOS KONSORT

- Ann-Christine Wesser Ingels: soprano- Anne Marie Høst Mortensen: arpa- Mogens Rasmussen: viola da gamba- Miriam Encinas Laffitte: flautas, percusión- Efrén López: cítola, rabab, dulcimer- Poul Udbye Pock-Steen: organetto, flauta medieval de tres orificios, percusión

Cantos de la frontera

Cantos de la Frontera es un programa de concierto de virtuosa música instrumental y canciones arrolladoras, originales de la raya entre el Este y el Oeste, entre música del arte y tonadas populares, entre la música antigua y las tradiciones musicales de Oriente Próximo. El género es Música Antigua del Mundo.

Page 43: Música da Itinerancia

Xoves Jueves Thursday

Músicas da [41] Itinerancia

La denominación Música del Mundo tal vez sea de fecha relati-vamente reciente, sin embargo el concepto al que se refiere esa denominación no lo es. Las fusiones de música del arte occiden-tal y música no-occidental así como la integración de la música folclórica de cualquier parte del mundo en la música de arte han tenido lugar a lo largo de la historia, al menos desde el siglo VIII hasta nuestros días, o, quizá, desde tiempos aún más remo-tos. El enfoque musical de Cantos de la Frontera apunta al rico repertorio del medievo tardío, eso es, el periodo comprendido entre los siglos XII y el XVI, un periodo lleno de acontecimientos musicales mundi. Este excitante programa medieval contiene pues música, y combinaciones musicales, provenientes de todas las áreas a las que en la Edad Media se las contemplaba como el mundo civilizado.

La música de este programa es extrovertida, las letras de las canciones tratan temaáticas como la vitalidad y la muerte, crí-menes y milagros, amor y guerra; es una expresividad musical de grandes pasiones y anhelos.

Para este particular evento el grupo presentará una edición es-pecialmente nórdica. Así, el programa va a revelar una serie de canciones que pudieron haber sido escuchadas por el peregrino danés, sueco o noruego en su camino a uno de los destinos de peregrinaje medieval; una balada danesa, un himno popular

sueco, una canción de peregrinaje alemana, y, como no, un be-llo tropus del Codex Calixtinus.

Via Artis Konsort

Via Artis Konsort es un ensemble internacional cuyo enfoque musical va orientado hacia los tesoros musicales inéditos del Medievo tardío hasta el Clasicismo temprano.

El término “Konsort” (consorcio) se refiere a la composición del ensemble. En realidad Via Artis Konsort es un “broken consort” eso es, un ensemble de instrumentos desiguales. Los músicos del ensemble tocan así una serie de instrumentos históricos diferentes: viola da gamba, arpa, organetto, cítola, dulcimer, flautas y varios instrumentos de percusión, aparte de la voz del canto. La composición variopinta de instrumentos les brinda la oportunidad a los músicos hábiles de Via Artis Konsort de ex-plorar los conceptos intemporales que son el timbre, la impro-visación y el pulso en busca de la “vena rítmica” de la música antigua, una tarea muchas veces necesaria ya que la música no siempre se anotaba de forma detallada como es el caso de la música de tiempos más cercanos. Via Artis Konsort grabó su primer álbum “Via Stellae” en el año 2008 para el sello PARLA son. Está prevista la presentación del próximo álbum titulado “Croswork” para el otoño del 2011.

Page 44: Música da Itinerancia

Via Artis Konsort

Músicas da [42] Itinerancia

PROGRAMME

- Missus Gabriel Sequence from the 11th century attributed to the Danish archbishop Andreas Sunesön. Organetto, cittern, harp, flute, soprano viola da gamba.

Composer: Andreas Sunesön. Arr.: Poul Udbye Pock-Steen.

- Gaude Maria International sequence from the 10th century which is also found in some Scandinavian manuscripts. Soprano, cittern, harp, soprano viola da gamba.

Composer: Anonymous. Arr.: Poul Udbye Pock-Steen.

- Sang til Jomfru Maria Religious song attributed to the Danish monk Peder Reff Lille. The song is to be found in a 13th century manuscript although it is probably older. The text is a mix of archaic Danish and Latin. “Mit hierthe brendher heth som boll, ok saa thet skal - pro laudibus Maria”. Organetto, cittern, harp, flute, soprano viola da gamba, percussion.

Composer: Peder Reff Lille. Arr.: Poul Udbye Pock-Steen.

- Den signade dag Medieval Nordic ballad of unknown origin. After the

Reformation (16th century) a religious text was added, which is still to be found with it in the official hymn book of the Scandinavian Protestant Church. Soprano, cittern, harp, flute, soprano viola da gamba, percussion.

Composer: Anonymous. Arr.: Poul Udbye Pock-Steen.

- The knight - Bepröva mig min Gud The theme of the famous Sephardic song also appears in a large number of Scandinavian folk tales and songs. In this arrangement, the Turkish/Sephardic song is joined with a medieval Swedish ballad. Soprano, cittern, harp, flutes, soprano viola da gamba, percussion.

Composer: Anonymous. Arr.: Poul Udbye Pock-Steen.

- Nu alrest - Estampitta irrealis The famous song from the 13th century crusades attributed to the knight and musician Walther von der Vogelweide is performed here together with an arrangement composed of fragments from an estampitta, discovered in a Bohemian manuscript from the same period. Soprano, organetto, cittern, harp, flute, soprano viola da gamba, percusssion.

Composer: Walther von der Vogelweide. Arr.: Poul Udbye Pock-Steen.

- Du livsens bröd - Intermezzo Swedish folk hymns of medieval origin. For centuries the official protestant Church tried to eradicate the folk

Page 45: Música da Itinerancia

Xoves Jueves Thursday

Músicas da [43] Itinerancia

tradition of singing these hymns, which are like Byzantine chants with their long chains of tones. Fortunately the Church failed and the hymns have been passed down from generation to generation, much like the Sephardic song tradition. The intermezzo is based on a Nordic seafaring song and has some similarity with some Sephardic songs. Soprano, organetto, cittern, harp, flute, soprano viola da gamba, percusssion.

Composer: Anonymous. Arr.: Poul Udbye Pock-Steen.

- Sangilio Instrumental piece from the 14th/15th century Faenza Codex. Organetto, percusssion, cittern, viola da gamba.

Composer: Anonymous. Arr.: Poul Udbye Pock-Steen.

- Benificamus Domine Liturgical piece from the 12th century Codex Calixtinus. Soprano, flute.

Composer: Anonymous.

- Den lyse dag Danish hymn of medieval origin, presented here together with another French protestant hymn that was included in a Muslim religious song book in the Ottoman court in the 17th century. A true example of early world music. The first protestant song books used folk songs to a great

extent, and that is why a true wealth of original tunes from the medieval folk heritage have been handed down to us in annotated form. Soprano, organetto, cittern, harp, alto viola da gamba, percussion.

Compositor: Anonymous. Arr.: Poul Udbye Pock-Steen.

VIA ARTOS KONSORT

- Ann-Christine Wesser Ingels: soprano- Anne Marie Høst Mortensen: harp- Mogens Rasmussen: viola da gamba- Miriam Encinas Laffitte: flutes, percussion- Efrén López, cittern: rabab, dulcimer- Poul Udbye Pock-Steen: organetto, three-holed medieval flute, percussion

Songs from the Border

Songs from the Border is a concert programme of original vir-tuoso instrumental music and overpowering songs from the line between East and West, between the music of art and popular tunes, between early music and the musical traditions from the Near East. The genre is Early World Music.

World Music is perhaps a relatively recent term, although the

Page 46: Música da Itinerancia

Via Artis Konsort

Músicas da [44] Itinerancia

concept it refers to is not. The fusions of music from western art and non-western music as well as the integration of folk mu-sic from any part of the world into the music of art has taken place throughout history, at least from the 8th century up to the present day, or perhaps from even earlier times. The musical fo-cus of Songs from the Border highlights the rich repertoire from the late medieval period, that is, the period between the 12th and 16th centuries, one that was full of musicales mundi events. This exciting medieval programme therefore contains music and musical combinations coming from all the areas regarded as the civilised world in the Middle Ages.

The music in this programme is extrovert, the song lyrics deal with themes such as vitality and death, crimes and miracles, love and war; it is a musical expression of great passions and longings.

For this particular event the group will present a specially Nordic set. Thus, the programme will reveal a series of songs that could have been heard by Danish, Swedish or Norwegian pilgrims on their way to one of the medieval pilgrim sites; a Danish ballad, a Swedish folk hymn, a German pilgrimage song, and, of course, a beautiful tropus from the Codex Calixtinus.

Via Artis Konsort

Via Artis Konsort is an international ensemble whose musi-cal focus is centred on the unheard treasures from late Medi-eval to early Classicism. The term “Konsort” (consort) refers to the make up of the ensemble. In fact, Via Artis Konsort is a “broken consort”, that is, an ensemble of different “uneven” instruments. The musicians in the group play a series of differ-ent historical instruments: viola de gamba, harp, organetto, cittern, dulcimer, flutes and several percussion instruments, in addition to the vocals. The diverse combination of instruments gives the able musicians of Via Artis Konsort the opportunity to explore timeless concepts such as timbre, improvisation and beat in search of the “rhythmic mood” of the early music, an often needed task given that the music was not always written down in detail like that of more recent times. Via Artis Konsort recorded their first album “Via Stellae” in 2008 for the PARLA son label. They plan to present their next album, “Crosswork”, in autumn 2011.

Page 47: Música da Itinerancia

Venres Viernes Friday

Músicas da [45] Itinerancia

Venres 16 de setembroVOX SUAVIS (SUÍZA)Locus amoenus

Viernes 16 de septiembreVOX SUAVIS (SUÍZA)Locus amoenus

Friday 16th SeptemberVOX SUAVIS (SWITZERLAND)Locus amoenus

PROGRAMA

- Mandad’ei conmigo / Ondas do mare de Vigo / Ay deus, Cantigas de amigo galaico-portuguesas, s. XIII- Jota, Instr. Gaita. Ventas San Julián - Toledo- La siega, Trad. Zamora- Quan lo rius, Jaufre Rudel (1120–47)- Catalina es el oro, Trad. Sejas de Aliste (Zamora)- Estampida sirana, Cadenet (arredor de 1200) - O muiño, Trad. Alalá da Coruña- Murinheira, Trad. Portugal - Jesu christ, Guiraud Riquier (c1230; c1300) - Nunca ja pod’aa virgen, Cantiga de Santa María- Ab pauc es decausutz, Giraud Riquier- Ronda sanabresa, Trad. Ungilde, Robledo (Sanabria, Zamora)- El pobrete, Trad. Arroyo del Puerco (Cáceres) - Las quejas de Doña Urraca, Romance de Codesal (Carballeda, Zamora)- Poco le das, Canción de boda sefardita (Sofía, Bulgaria)- La carrasquina, Danza tradicional. Salamanca

Page 48: Música da Itinerancia

Vox Suavis

Músicas da [46] Itinerancia

VOX SUAVIS

- Ana Arnaz: canto e percusión- Tobie Miller: zanfona e frautas- Baptiste Romain: fídula e gaita

Locus amoenus

Con este programa, o grupo Vox Suavis emprende unha viaxe a uns séculos nos que a Península Ibérica foi encrucillada de cami-ños procedentes de diferentes culturas. Durante a Idade Media, a Península converteuse nun horizonte proclive á confrontación pero tamén ao contaxio, intercambio e mestizaxe. Esta época, caracterizada por unha ampla pluralidade lingüística e cultural, non pode porén, ser integrada nun universo unitario común. Aínda así, existe unha característica importante que une as dife-renzas culturais na arte de trobar, o estilo monódico e o sistema modal, que sobrevivirían até o s. XV na música escrita en toda Europa, e até a primeira metade do s. XX, na música de tradición oral na Península. Este sistema modal é o que abre, a Vox Suavis, a porta ao vasto repertorio da tradición musical Ibérica no que explora, buscando raíces comúns coa música medieval.

A corte de Afonso X foi un dos centros culturais máis importantes no contexto da Idade Media. Alí xuntáronse músicos cunha tra-dición en lingua vernácula, músicos árabes, xudeus, trobadores

procedentes de Occitania… O común neste ambiente era que se falaran varias linguas. Así, e como reflexo deste ambiente cul-tural, en lingua provenzal presentamos, neste programa, dúas pezas do último trobador occitano cuxa estancia na corte de Afonso X está documentada: Guiraud Riquier. Por outra banda, as pezas instrumentais doutros dous trobadores, Jaufre Raudel e Cadenet, aparecen no programa entre dúas pezas tradicionais coas que sorprendentemente gardan unha ampla semellanza melódica e modal a pesar da distancia temporal que as separa. Non podían faltar, nun programa destas características, as can-tigas de amigo en galego-portugués e as cantigas de Santa María cantadas en lingua vernácula (peza instrumental no programa).

Ana Arnaz

Vox suavis

Levados da fascinación pola beleza do folclore español, e da excelencia da súa interpretación, os membros de Vox Suavis de-ciden xuntarse coa intención de revivir certos aspectos de músi-cas que, en moitos casos, están preto da desaparición. O grupo toma como referente o traballo e a mensaxe de personalidades como Felipe Pedrell, Kurt Schindler, Alan Lomax, Joaquín Díaz ou García Matos, etnomusicólogos e compositores coñecidos por reivindicar unha cultura musical baseada nunha tradición oral de inmensa riqueza e peso artístico.

Page 49: Música da Itinerancia

Venres Viernes Friday

Músicas da [47] Itinerancia

Vox Suavis pretende construír pontes dende a música medieval e renacentista de raizame culta ata a música popular de tradi-ción oral. Un dos seus postulados básicos é que o estudo e a interpretación da música tradicional facilita a interpretación da música antiga, o que acrecenta o diálogo permanente entre os estilos musicais.

O grupo interpreta varios repertorios con características co-múns, arrequecéndose con este contraste. A partir desta idea, Vox Suavis presenta músicas procedentes de diferentes rexións da Península Ibérica (Estremadura, Ávila, Santander, Andalu-cía...) e diferentes contextos culturais (comunidades sefardís, cantigas galego-portuguesas ou cancións dos séculos XIII, XV e XVI). Un amplo repertorio interpretado por varios músicos, todos eles formados no eido da música antiga.

Ana Arnaz comeza os seus estudos de música na escola Miguel Fleta de Huesca (España). Obtén o diploma superior de canto no conservatorio do Liceo de Barcelona coa mención de hon-ra. En Basilea comeza unha especialización en música antiga cos profesores Dominique Vellard e Richard Levitt, na Schola Cantorum. Xunto con Vox Suavis funda os ensembles La Cecchi-na, de música barroca europea, e Ex Luce, de música popular e contemporánea. Ten actuado en diferentes festivais de Europa e realizado varias xiras en EE.UU. Gravou e realizou concertos con ensembles de música antiga como o Gilles Binchois e imparte re-

gularmente cursos de canto e interpretación de música antiga. Actualmente leva a cabo un estudo sobre a música de tradición oral española.

Baptiste Romain comezou estudando violín e composición na escola de música de Rueil-Malmaison (Francia). Continuou formándose no Centre de Musique Médiévale, de París, onde se especializou no repertorio medieval e renacentista e estudou canto, gaita antiga e viela cos profesores Marco Horvat, Jasmin Martorell e Lucie Jolivet. Actualmente estuda na Schola Canto-rum de Basilea con Dominique Vellard, Randall Cook e Crawford Young; asemade asiste ás clases de ensemble de Pierre Hamon, no Conservatorio Nacional Superior de Lyon. Traballa regular-mente cos ensembles Gilles Binchois (Dominique Vellard), La Morra (Mixaj Gondko), Leones (Marc Lewon) e Les Jardins de Courtoisie (Anne Quentin).

Tobie Miller estudou frauta de bico e frauta traveseira en Ca-nadá (Universidade McGill: bachelor of music, honours, 2004), e continuou os seus estudos de especialización en música me-dieval na Schola Cantorum Basiliensis, con profesores como Corina Marti, Kathrin Bopp, Dominique Vellard e Sharon Weller. En abril de 2008 recibiu o seu diploma, coas mellores cualifica-cións. Participou en festivais de Canadá, os Estados Unidos e Europa como o Boston Early Music Festival, o Internationales Drehleier Festival Wien, o San Franscisco Early Music Society, o

Page 50: Música da Itinerancia

Vox Suavis

Músicas da [48] Itinerancia

York Early Music Festival ou o Festival International de Musique Baroque de Lamèque. Toca con diversos grupos de música anti-ga como o Ensemble Baroque, de Limoges, La Serena, La Rota e Vox Suavis. Como solista de zanfona barroca tocou a dúo con Matthias Loibner e con directores como Jordi Savall, Christophe Coin e Wieland Kuijken. Ensina regularmente nos cursos de Cam-mac (Centro musical do lago MacDonald), Over the Water Hurdy Gurdy Festival, Les Journées de la Flûte à Bec de Montréal, así como na Schola Cantorum de Bâle. Gravou para selos discográfi-cos como Atma Classique ou Alpha.

PROGRAMA

- Mandad’ei conmigo / Ondas do mare de Vigo / Ay deus, Cantigas de amigo galaico-portuguesas, s. XIII- Jota, Instr. Gaita. Ventas San Julián - Toledo - La siega, Trad. Zamora- Quan lo rius, Jaufre Rudel (1120–47)- Catalina es el oro, Trad. Sejas de Aliste (Zamora)- Estampida sirana, Cadenet (alrededor de 1200) - O muiño, Trad. Alalá de A Coruña- Murinheira, Trad. Portugal - Jesu christ, Guiraud Riquier (c1230; c1300) - Nunca ja pod’aa virgen, Cantiga de Santa María - Ab pauc es decausutz, Giraud Riquier- Ronda sanabresa, Trad. Ungilde, Robledo (Sanabria, Zamora)- El pobrete, Trad. Arroyo del Puerco (Cáceres) - Las quejas de Doña Urraca, Romance de Codesal (Carballeda, Zamora)- Poco le das, Canción de boda sefardita (Sofía, Bulgaria)- La carrasquina, Danza tradicional. Salamanca

Page 51: Música da Itinerancia

Venres Viernes Friday

Músicas da [49] Itinerancia

VOX SUAVIS

- Ana Arnaz: canto y percusión- Tobie Miller: zanfona y flautas- Baptiste Romain: fídula y gaita

Locus amoenus

Con este programa, el grupo Vox Suavis emprende un viaje a unos siglos en los que la Península Ibérica fue encrucijada de ca-minos procedentes de diferentes culturas. Durante la Edad Me-dia, la Península se convirtió en un horizonte proclive a la con-frontación, pero también al contagio, intercambio y mestizaje. Esta época, caracterizada por una amplía pluralidad lingüística y cultural, no puede sin embargo, ser integrada en un universo unitario común. Aún así, existe una característica importante que une las diferencias culturales en el arte de trovar, el estilo monódico y el sistema modal, que sobrevivirían hasta el siglo XV en la música escrita de toda Europa, y hasta la primera mitad del siglo XX, en la música de tradición oral en la Península. Este sistema modal es lo que abre, a Vox Suavis, la puerta al vasto repertorio de la tradición musical Ibérica en el que explora, bus-cando raíces comunes con la música medieval.

La corte de Afonso X fue uno de los centros culturales más im-portantes en el contexto de la Edad Media. Allí se juntaron mú-

sicos con una tradición en lengua vernácula, músicos árabes, judíos, trovadores procedente de Occitania… Lo común en este ambiente era que se hablaran varias lenguas. Así, y como reflejo de este ambiente cultural, en lengua provenzal presentamos, en este programa, dos piezas del último trovador occitano cuya estancia en la corte de Afonso X está documentada: Guiraud Riquier. Por otra parte, las piezas instrumentales de otros dos trovadores, Jaufre Raudel y Cadenet, aparecen en el programa entre dos piezas tradicionales con las que sorprendentemente guardan una amplía semejanza melódica y modal a pesar de la distancia temporal que las separa. No podían faltar, en un pro-grama de estas características, las cantigas de amigo en gale-go-portugués y las cantigas de Santa María cantadas en lengua vernácula (pieza instrumental en el programa).

Ana Arnaz

Vox Suavis

Llevados de la fascinación por la belleza del folclore español, y de la excelencia de su interpretación, los miembros de Vox Sua-vis deciden juntarse con la intención de revivir ciertos aspectos de músicas que, en muchos casos, están cerca de la desapari-ción. El grupo toma como referente el trabajo y el mensaje de personalidades como Felipe Pedrell, Kurt Schindler, Alan Lomax, Joaquín Díaz o García Matos, etnomusicólogos y compositores

Page 52: Música da Itinerancia

Vox Suavis

Músicas da [50] Itinerancia

conocidos por reivindicar una cultura musical basada en una tradición oral de inmensa riqueza y peso artístico.

Vox Suavis pretende construir puentes desde la música medieval y renacentista de raigambre culta hasta la música popular de tradición oral. Uno de sus postulados básicos es que el estudio y la interpretación de la música tradicional facilita la interpreta-ción de la música antigua, lo que amplifica el diálogo permanen-te entre ambos estilos musicales.

El grupo interpreta varios repertorios con características comu-nes, sacando rendimiento a este contraste. A partir de esta idea, Vox Suavis presenta músicas procedentes de diferentes regiones de la Península Ibérica (Extremadura, Ávila, Santander, Andalu-cía [...]) y diferentes contextos culturales (comunidades sefar-dís, cantigas galego-portuguesas o canciones de los siglos XIII, XV y XVI). Un amplio repertorio interpretado por varios músicos, todos ellos formados en el campo de la música antigua.

Ana Arnaz comienza sus estudios de música en la escuela Miguel Fleta de Huesca (España). Obtiene el diploma superior de canto en el conservatorio del Liceo de Barcelona con la mención de honor. En Basilea comienza una especialización en música anti-gua con los profesores Dominique Vellard y Richard Levitt, en la Schola Cantorum. Junto con Vox Suavis funda los ensembles La Cecchina, de música barroca europea, y Ex Luce, de música po-

pular y contemporánea. Ha actuado en diferentes festivales de Europa y hecho varias giras en EE.UU. Grabó y realizó conciertos con ensembles de música antigua como el Gilles Binchois e im-parte regularmente cursos de canto e interpretación de la músi-ca antigua. Actualmente lleva a cabo un estudio sobre la música de tradición oral española.

Baptiste Romain comenzó estudiando violín y composición en la escuela de música de Rueil-Malmaison (Francia). Continuó formándose en el Centro de Musique Médiévale, de París, donde se especializó en el repertorio medieval y renacentista y estu-dió canto, gaita antigua y viola con los profesores Marco Hor-vat, Jasmin Martorell y Lucie Jolivet. Actualmente estudia en la Schola Cantorum de Basilea con Dominique Vellard, Randall Cook y Crawford Young; asimismo asiste a las clases de ensem-ble de Pierre Hamon, en el Conservatorio Nacional Superior de Lyon. Trabaja regularmente con los ensembles Gilles Binchois (Dominique Vellard), La Morra (Mixaj Gondko), Leones (Marc Lewon) y Les Jardins de Courtoisie (Anne Quentin).

Tobie Miller estudió flauta de beso y flauta travesera en Canadá (Universidad McGill: Bachelor of musis, honours, 2004), y con-tinuó sus estudios de especialización en música medieval en la Schola Cantorum Basiliensis, con profesores como Corina Marti, Kathrin Bopp, Dominique Vellard y Sharon Weller. En abril de 2008 recibió su diploma, con las mejores cualificaciones. Parti-

Page 53: Música da Itinerancia

Venres Viernes Friday

Músicas da [51] Itinerancia

cipó en festivales de Canadá, los Estados Unidos y Europa como el Boston Early Music Festival, el Internationales Drehleier Fes-tival Wien, el San Francisco Early Music Society, el York Early Music Festival o el Festival International de Musique Baroque de Lamèque. Toca con diversos grupos de música antigua como el Ensemble Baroque, de Limoges, La Serena, La Rota y Vox Sua-vis. Como solista de zanfona barroca tocó a dúo con Matthias Loibner y con directores como Jordi Savall, Christophe Coin y Wieland Kuijken. Enseña regularmente en los cursos de Cam-mac (Centro musical del lago MacDonald), Over the Water Hurdy Gurdy Festival, Lees Journées de lana Flûte à Bec de Montréal, así como en la Schola Cantorum de Bâle. Grabó para sellos dis-cográficos como Atma Classique o Alpha.

PROGRAMME

- Mandad’ei conmigo / Ondas do mare de Vigo / Ay deus, Cantigas de amigo galaico-portuguesas, s. XIII- Jota, Instr. Gaita. Ventas San Julián - Toledo- La siega, Trad. Zamora- Quan lo rius, Jaufre Rudel (1120–47)- Catalina es el oro, Trad. Sejas de Aliste (Zamora)- Estampida sirana, Cadenet (1200)- O muiño, Trad. Alalá da Coruña- Murinheira, Trad. Portugal - Jesu christ, Guiraud Riquier (c1230; c1300) - Nunca ja pod’aa virgen, Cantiga de Santa María- Ab pauc es decausutz, Giraud Riquier- Ronda sanabresa, Trad. Ungilde, Robledo (Sanabria, Zamora)- El pobrete, Trad. Arroyo del Puerco (Cáceres)- The Complaints of Lady Urraca, Romance from Codesal (Carballeda, Zamora)- You give them little, Sephardic wedding song (Sophia, Bulgaria)- La carrasquina, Traditional dance. Salamanca

Page 54: Música da Itinerancia

Vox Suavis

Músicas da [52] Itinerancia

VOX SUAVIS

- Ana Arnaz: song and percussion- Tobie Miller: hurdy gurdy and flutes- Baptiste Romain: fiddle and bagpipes

Locus amoenus

With this programme, the group Vox Suavis sets off on a journey back to centuries in which the Iberian Peninsula was a cross-roads for paths coming from different cultures. During the Mid-dle Ages the Peninsula became a landscape prone to confronta-tion, but also to contagion, exchange and cross-breeding. This age, characterised by its great linguistic and cultural plurality, cannot however be integrated into a common single universe. Even so, there is an important feature that links the cultural dif-ferences in the art of the troubadour, in the music of oral tradi-tion on the Peninsula. This modal system is what opens up the door for Vox Suavis to the vast repertoire of traditional Iberian music in which they explore, seeking common roots with medi-eval music.

The court of Alfonso X was one of the most important cultural centres in the context of the Middle Ages. It was a gathering place for musicians with a tradition in vernacular language, Ara-bian musicians, Jews, troubadours from Occitania, etc. The com-

mon ground in this atmosphere was that they all spoke several languages. So in this programme, as a reflection of this cultural environment, we present two pieces in the language of Provence from the last Occitanian troubadour to be documented as stay-ing at the court of Alfonso X: Guiraud Riquier. Likewise, the in-strumental pieces by another two troubadours, Jaufre Raudel and Cadenet, appear in the programme between two traditional pieces with which they share great melodic and modal similar-ity despite the time difference separating them. A programme of this nature could not be without the songs of friendship in Galician-Portuguese and the songs of Santa María sung in the vernacular (an instrumental piece in the programme).

Ana Arnaz

Vox Suavis

Driven by their fascination for the beauty of Spanish folklore, and their excellence when performing, the members of Vox Suavis decided to get together with the intention of reviving certain aspects of some types of music that, in many cases, were close to disappearing. The group is influenced by the work and message of people such as Felipe Pedrell, Kurt Schindler, Alan Lomax, Joaquin Diaz and Garcia Matos: ethnomusicologists and composers known for vindicating a musical culture based on an oral tradition of immense wealth and artistic weight.

Page 55: Música da Itinerancia

Venres Viernes Friday

Músicas da [53] Itinerancia

Vox Suavis attempts to build bridges from medieval and Ren-aissance music of cultured roots to the popular music of oral tradition. One of their basic premises is that the study and in-terpretation of traditional music facilitates the interpretation of early music, which amplifies the ongoing dialogue between both musical styles.

The group interprets repertoires with common features, making the most of the contrast. With this in mind, Vox Suavis presents pieces of music coming from different regions on the Iberian Peninsula (Extremadura, Avila, Santander, Andalucia, etc.) and from different cultural contexts (Sephardic communities, Gal-ican-Portuguese songs or songs from the 13th, 15th and 16th centuries). A wide-ranging repertoire performed by several mu-sicians, all trained in the field of early music.

Ana Arnaz began her musical studies in the Miguel Fleta school in Huesca (Spain). She gained a higher diploma in singing at the conservatory of the Liceo in Barcelona with a mention of hon-our. She began specialising in early music in Basel with teachers Dominique Vellard and Richard Levitt, at the Schola Cantorum. Together with Vox Suavis she has founded the La Cecchina en-sembles for European Baroque music, and Ex Luce for contem-porary and folk music. She has performed at several festivals in Europe and made several tours of the US. She has performed in concerts and recorded with early music ensembles such as the

Gilles Binchois and gives regular courses in singing and inter-pretation of early music. She is currently undertaking a study into traditional Spanish oral music.

Baptiste Romain began studying violin and composition at the Rueil-Malmaison school of music (France). He continued his training at the Centre for Medieval Music in Paris, where he specialised in medieval and Renaissance repertoire and studied song, early bagpipe, and viola with Marco Horvat, Jasmin Mar-torell and Lucie Jolivet as his teachers. He is currently studying at the Schola Cantorum in Basel with Dominique Vellard, Randall Cook and Crawford Young; at the same time he is attending en-semble classes by Pierre Hamon at the Higher National Conserv-atory at Lyon. He regularly works with the ensembles of Gilles Binchois (Dominique Vellard), La Morra (Mixaj Gondko), Leones (Marc Lewon) and Les Jardins de Courtoisie (Anne Quentin).

Tobie Miller studied flauta de beso and concert flute in Can-ada (McGill University: Bachelor of music, honours, 2004), and continued her specialisation studies in early music at the Schola Cantorum Basiliensis with Corina Marti, Kathrin Bopp, Dominique Vellard and Sharon Weller as her teachers. In April 2008 she received her diploma with the highest grades. She has taken part in festivals in Canada, the US and Europe, such as the Boston Early Music Festival, the Internationales Drehleier Fes-tival Wien, the San Francisco Early Music Society, the York Early

Page 56: Música da Itinerancia

Vox Suavis

Músicas da [54] Itinerancia

Music Festival and the Festival International de Musique Baroque at Lamèque. She plays with several early music groups such as the Ensemble Baroque, de Limoges, La Serena, La Rota and Vox Suavis. As a soloist Baroque hurdy gurdy player she played a duet with Matthias Loibner and has performed with conductors such as Jordi Savall, Christophe Coin and Wieland Kuijken. She regularly teaches on courses at Cammac (Lake MacDonald musi-cal centre), Over the Water Hurdy Gurdy Festival, Lees Journées de lana Flûte à Bec de Montreal and in the Schola Cantorum de Bâle. She has recorded for labels such as Atma Classique and Alpha.

Page 57: Música da Itinerancia

Sábado Sábado Saturday

Músicas da [55] Itinerancia

Sábado, 17 de setembroENSEMBLE TRE FONTANE (FRANCIA)A cruzada do amor

Sábado, 17 de septiembreENSEMBLE TRE FONTANE (FRANCIA)La cruzada del amor

Saturday 17th SeptemberENSEMBLE TRE FONTANE (FRANCE) The crusade of love

PROGRAMA

- Lan quan li jorn son lonc en mai, Jaufré Rudel- No sap chantar, Jaufré Rudel- Quan lo riu de la fontana, Jaufré Rudel- Quan lo rossinhols el folhos, Jaufré Rudel- Pro ai del chan essenhadors, Jaufré Rudel- Belhs m’es l’estius e’l temps floritz, Jaufré Rudel- Farai un vers de dret niet, Guillaume IX d’Aquitaine- Cortesamen vueil commensar, Marcabru- L’autrier, a l’essida d’abriu, Marcabru- Bilaya e extraits da nuba Aochak nuba des amants, arabo andalou- Hubb kur alob e outras Mouachahat, arabo andalou

ENSEMBLE TRE FONTANE

- Maurice Moncozet: canto, frauta nay, rabel, saz- Thomas Bienabe: laúd- Pascal Lefeuvre: zanfona, bendir

A cruzada do amor

Este título enigmático –a cruzada do amor– agocha un concerto monográfico dedicado ao trobador Jaufré Rudel e, ao seu arre-

Page 58: Música da Itinerancia

Ensemble Tre Fontane

Músicas da [56] Itinerancia

dor, aos poetas e ás músicas que contaron na súa vida. Aquel poeta e músico pertence á primeira xeración dos trobadores. A sinxeleza do seu estilo e a lancinante nostalxia da ausencia proporcionan aos seus “cantos” unha intensidade poética cuxa actualidade non cesa. Jaufré Rudel leva o refinamento do des-exo ata o amor lonxano e imposible. Jaufré Rudel foi príncipe de Blaia. Namorouse da condesa de Trípoli polo que dela oíra aos peregrinos que viñan de Antioquía. Compuxo para ela moitas cancións. Desexando vela, alistouse á cruzada e embarcouse. Na nave caeu enfermo e, dado por morto, foi conducido a Trípoli, a un albergue. A condesa sóuboo e foi ata el e tomouno entre os seus brazos. Ao saber que era a condesa, ao momento recobrou o oído e a vista e deu gracias a Deus por telo mantido con vida ata vela. Así morreu entre os brazos da condesa. Ela fíxoo en-terrar con gran honra na casa do Temple. Despois fíxose monxa debido á dor que tivo pola súa morte.

A partir do século XIII, a vida de Jaufré Rudel transformouse en lenda. O amor lonxano é un tema universal que inspirou a Pe-trarca, Edmond Rostand (La princesa lejana) ou a ópera : El amor desde lejos, de Kaijia Saariaaho, libreto de Amin Malouf.

Asentado en Aquitania desde a súa creación en 1986, o Ens-emble Tre Fontane interpreta a un trobador prestixioso, Jaufré Rudel. O ensemble especializouse, ano tras ano, nos poetas me-dievais occitanos. Destacan os seus proxectos Les troubadours

aquitains, Les troubadours du Périgord, Luz del Mediterrananeo, Chants de femmes, chants d’amour, Musiques à la cour d’Aliénor d’Aquitaine.

Page 59: Música da Itinerancia

Sábado Sábado Saturday

Músicas da [57] Itinerancia

PROGRAMA

- Lan quan li jorn son lonc en mai, Jaufré Rudel- No sap chantar, Jaufré Rudel- Quan lo riu de la fontana, Jaufré Rudel- Quan lo rossinhols el folhos, Jaufré Rudel- Pro ai del chan essenhadors, Jaufré Rudel- Belhs m’es l’estius e’l temps floritz, Jaufré Rudel- Farai un vers de dret niet, Guillaume IX d’Aquitaine- Cortesamen vueil commensar, Marcabru- L’autrier, a l’essida d’abriu, Marcabru- Bilaya e extraits da nuba Aochak nuba des amants, arabo andalou- Hubb kur alob y otras Mouachahat, arabo andalou

ENSEMBLE TRE FONTANE

- Maurice Moncozet: canto, flauta nay, rabel, saz- Thomas Bienabe: laúd- Pascal Lefeuvre: zanfona, bendir

La cruzada del amor

Este título enigmático la cruzada del amor esconde un concierto monográfico dedicado al trovador Jaufré Rudel y, a su alrede-

dor, a los poetas y a las músicas que contaron en su vida. Aquel poeta y músico pertenece a la primera generación de los tro-vadores. La sencillez de su estilo y la lancinante nostalgia de la ausencia proporcionan a sus “cantos” una intensidad poética cuya actualidad no cesa. Jaufré Rudel lleva el refinamiento del deseo hasta el amor lejano e imposible. Jaufré Rudel fue prín-cipe de Blaia. Se enamoró de la condesa de Trípoli por lo que de ella había oído a los peregrinos que venían de Antioquía. Compuso para ella muchas canciones. Deseando verla, se alistó a la cruzada y se embarcó. En la nave cayó enfermo y, dado por muerto, fue conducido a Trípoli, a un albergue. La condesa lo supo y fue hasta él y lo tomó entre sus brazos. Al saber que era la condesa, al momento recobró el oído y la vista y dio gracias a Dios por haberlo mantenido con vida hasta verla. Así murió entre los brazos de la condesa. Ella lo hizo enterrar con gran honor en la casa del Temple. Después se hizo monja debido al dolor que tuvo por su muerte.

A partir del siglo XIII, la vida de Jaufré Rudel se transformó en leyenda. El amor lejano es un tema universal que ha inspirado a Petrarca, Edmond Rostand (La princesa lejana) o la ópera (El amor desde lejos) de Kaijia Saariaaho, libreto de Amin Malouf.

Asentado en Aquitania desde su creación en 1986, el Ensemble Tre Fontane celebra a un trovador prestigioso, Jaufré Rudel. El ensemble se ha especializado, años tras año, en los poetas

Page 60: Música da Itinerancia

Ensemble Tre Fontane

Músicas da [58] Itinerancia

medievales occitanos. Destacan sus proyectos Les troubadours aquitains, Les troubadours du Périgord, Luz del Mediterrananeo, Chants de femmes, chants d’amour, Musiques à la cour d’Aliénor d’Aquitaine.

PROGRAMME

- Lan quan li jorn son lonc en mai, Jaufré Rudel- No sap chantar, Jaufré Rudel- Quan lo riu de la fontana, Jaufré Rudel- Quan lo rossinhols el folhos, Jaufré Rudel- Pro ai del chan essenhadors, Jaufré Rudel- Belhs m’es l’estius e’l temps floritz, Jaufré Rudel- Farai un vers de dret niet, Guillaume IX d’Aquitaine- Cortesamen vueil commensar, Marcabru- L’autrier, a l’essida d’abriu, Marcabru- Bilaya e extraits da nuba Aochak nuba des amants, arabo andalou- Hubb kur alob and others Mouachahat, arabo andalou

ENSEMBLE TRE FONTANE

- Maurice Moncozet: song, ney flute, saz- Thomas Bienabe: lute- Pascal Lefeuvre: hurdy gurdy, bendir

The crusade of love

The enigmatic title the crusade of love conceals a single-themed concert devoted to the troubadour Jaufré Rudel and, around

Page 61: Música da Itinerancia

Sábado Sábado Saturday

Músicas da [59] Itinerancia

him, to the poets and musicians in his life. He was a poet and musician who belonged to the first generation of troubadours. The simplicity of his style and the piercing nostalgia of absence provide his “songs” with a poetic intensity that does not cease to be current. Jaufré Rudel takes refinement of desire to distant and impossible love. Jaufré Rudel was the prince of Blaia. He fell in love with the countess of Tripoli from what he had heard of her from pilgrims coming from Antioch. He composed many songs for her. Desiring to see her, he joined the crusade and set sail. He fell ill while on board ship and, given up for dead, was taken to Tripoli, to a hostel. The countess found out, went to him and took him in her arms. On discovering that it was the coun-tess, he recovered his hearing and sight for a moment and gave thanks to God for having kept him alive long enough to see her. And so he died, in the arms of the countess. She had him buried with great honour in the house of the Temple. Afterwards, she became a nun due to the pain she felt from his death.

From the 13th century on, the life of Jaufré Rudel became a leg-end. Distant love is a universal theme that has inspired Petrarca, Edmond Rostand (The Princess Far-away) and the opera L’amour de loin by Kaijia Saariaaho, libretto by Amin Malouf.

Based in Aquitane since its creation in 1986, the Tre Fontane Ensemble celebrates a prestigious troubadour, Jaufré Rudel. The ensemble has specialised, year after year, in medieval po-

ets from Occitania. Of special note are their projects Les trou-badours aquitains, Les troubadours du Périgord, Luz del Medite-rraneo, Chants de femmes, chants d’amour, Musiques à la cour d’Aliénor d’Aquitaine.

Page 62: Música da Itinerancia

Ensemble Martín Códax

Músicas da [60] Itinerancia

Domingo, 18 de setembroENSEMBLE MARTÍN CÓDAX (GALICIA, ESPAÑA)O esplendor da lírica galaico-portuguesa (s. XIII)

Domingo, 18 de septiembreENSEMBLE MARTÍN CÓDAX (GALICIA, ESPAÑA)El esplendor de la lírica galaico-portuguesa (s. XIII)

Sunday 18th SeptemberENSEMBLE MARTIN CODAX (GALICIA, SPAIN) The splendour of Galician-Portuguese lyrical poetry (13th century)

PROGRAMA

Dúas Cantigas de Amor- Falei n’outro dia con mia senhor, Airas Nunes (Música de Manuel Cela)- Pois que vos Deus amigo quer guisar, Don Denís, rei de Portugal

As Cantigas de Amigo de Martín Códax- Mía Yrmana fremosa- Eno Sagrado en Vigo- Ai Deus, se sab’ora- Quantas sabedes amar amigo- Ai ondas que eu vin veer- Ondas do mar de Vigo - Mandad’ ei comigo

Dúas Cantigas de Escarnio e maldizer- Disse m’oje assi un ome, Estevan da Guarda (Música de Manuel Cela)- Quen seu parente vendía, Pero da Ponte (Música de Fc. Javier González-Abraldes)

Tres cantigas de Santa María de Alfonso X O Sabio- Non é gran cousa, CSM 26- Santa María Strela do día, CSM 100- Da que Deus mamou, CSM 77

Page 63: Música da Itinerancia

Domingo Domingo Sunday

Músicas da [61] Itinerancia

MARTÍN CÓDAX ENSEMBLE

- Fernando Olbés Durán: tenor- Ana Sánchez Barreiro: soprano- Paula Corujo Ferro: soprano- Miguel Angel López Fariña: fídulas,cítara, organistrum- Roberto Santamarina Fernández: fídulas, vihuela de arco- Andrés Díaz Pazos: chirimia, frautas- Roberto Sala López: chirimia, frautas, cromornos- Philippe Copin: zanfonas- Fco. Javier González-Abraldes: laude, citola- Carlos Castro Roig: percusións

Dirección: Fernando Olbés / Miguel A. López

A lírica na lingua galego-portuguesa chega no século XIII ao seu esplendor literario e musical. Neste programa recompílanse os xéneros máis importantes e os cancioneiros máis significativos desta expresión lírica.

En termos musicais, o repertorio máis importante constitúeno as Cantigas de Santa María de Afonso X O Sabio, recollidas en fermosos códices; esta recompilación é a maior escolma musical do medievo europeo, e alberga os xéneros, formas e estilos máis representativos do seu tempo. Escritas en galego-portugués, como recoñecemento do rei castelán ao valor da máis antiga

lingua lírica da Península Ibérica no rexistro culto, acostuman ser a sacralización da canción de amor provenzal. Os seus dous grandes xéneros son os de “loor”ou loanza (C.S.M 100) e o na-rrativo ou de “milagres” (C.S.M. 26 e C.S.M.77), a primeira des-tas dúas referida a un milagre ocorrido no Camiño de Santiago, e a segunda a outro feito milagreiro da Virxe de Lugo.

Posiblemente relacionado co “Scriptorium” do rei Sabio, o Per-gamiño Vindel contén sete cantigas de amigo de Martín Códax das cales seis presentan a súa música orixinal. Este pergamiño constitúe o exemplo máis fermoso e acabado deste xénero tan representativo da lírica galaico-portuguesa, o de “amigo”, que co uso do refrán e dos procedementos paralelísticos, consegue unha maior carga emocional e lírica, fronte outros repertorios máis especulativos e convencionais.

Ao contrario das cantigas de Martín Códax (cuxo descubrimento polo libreiro erudito Pedro Vindel foi fundamental para o coñe-cemento desta lírica musical), a grande cantidade de exemplos dos xéneros de “amor” e de “escarnio e maldizer”(coa excep-ción das cantigas de amor de D. Denís de Portugal recentemente descubertas e transcritas) que encontramos nos tres grandes cancioneiros (Ajuda, Vaticana e Colocci-Brancuti) carecen de notación musical que nos permita o coñecemento da súa música orixinal, aínda que nalgúns casos estean presentes as pautas musicais baleiras no manuscrito. Para recrear estas cantigas,

Page 64: Música da Itinerancia

Ensemble Martín Códax

Músicas da [62] Itinerancia

moitas veces os músicos recorren á “contrafacta”, vello proce-demento de utilizar outras músicas da época, ou constrúen no-vas melodías ao “estilo antico”, como é o caso neste programa en que o grupo Martín Códax recrea musicalmente os textos de Airas Nunes (coas convencións literarias da cantiga de amor, herdeira do “amor cortés” provenzal) e os das cantigas satíricas de “escarnio e maldizer”, de Estevan da Guarda e Pero da Ponte, máis realistas e de linguaxe máis popular.

Martín Códax Ensemble

O grupo de música antiga “Martín Códax” leva xa máis de quince anos dedicado ao estudo e á interpretación da música escrita dende a Idade Media ata o Renacemento, especialmente dos sé-culos XII, XIII e XIV. O nome do grupo rende homenaxe a un dos máis importantes representantes da lírica galaico-portuguesa, o trobador vigués Martín Codax, sendo as súas sete cantigas parte do repertorio interpretado polo grupo.

O grupo ofreceu concertos en numerosos ciclos e festivais, tan-to en Galicia coma no resto de Europa: Festival Intercéltico de Cangas, Festa da Istoria de Ribadavia, Música Antiga nas Rúas de Compostela, Ciclo de Concertos no Museo de Belas Artes da Coruña, Festival de Música Antiga de Palma de Mallorca, Fes-tival de Música de Palencia, Conmemoración da Declaración de Cuenca como cidade Patrimonio da Humanidade, Auditorio

Nacional de Madrid, Instituto Cervantes de Roma, Castell de Pe-ralada, National Germanisches Museum de Núremberg en Ale-maña, Festival Espazos Sonoros, ou Musikinstrumentenmuseum de Berlín… No ano 2000, Martín Códax colaborou co gaiteiro Carlos Núñez nun proxecto para recrear a música medieval con instrumentos do Pórtico da Gloria e ofreceron dous concertos na praza de María Pita na Coruña e no auditorio de Castrelos en Vigo. O 25 de xullo de 2001 interpretaron un programa de mú-sica medieval con motivo da entrega pola Xunta de Galicia dos Premios Castelao, e en decembro de 2001 a Radio Galega dedi-cou un programa especial ao grupo emitido en directo. Ademais, colaborou coas editoriais galegas Galaxia e Xerais na difusión da literatura medieval.

O grupo Martín Códax conta, ademais, co patrocinio da empresa galega Bodegas Martín Códax S.A., comprometida nunha inten-sa labor de fomento e difusión da cultura e da lírica medieval galaico-portuguesa.

Froito destes anos de traxectoria son os catro CD gravados polo grupo, Por que trovar é cousa en que iaz..., Herru Sanctiagu, O viño da vida e Devotio o máis recente, gravado para o selo Cantus e presentado nun concerto celebrado en novembro de 2005 no marco da igrexa da Universidade de Santiago.

Page 65: Música da Itinerancia

Domingo Domingo Sunday

Músicas da [63] Itinerancia

PROGRAMA

Dos Cantigas de Amor- Falei n’outro dia con mia senhor, Airas Nunes (Música de Manuel Cela)- Pois que vos Deus amigo quer guisar, Don Denís, rey de Portugal

Las Cantigas de Amigo de Martín Códax- Mía Yrmana fremosa- Eno Sagrado en Vigo- Ai Deus, se sab’ora- Quantas sabedes amar amigo- Ai ondas que eu vin veer- Ondas do mar de Vigo - Mandad’ ei comigo

Dos Cantigas de Escarnio y maldizer- Disse m’oje assi un ome, Estevan da Guarda (Música de Manuel Cela)- Quen seu parente vendía, Pero da Ponte (Música de Fc. Javier González-Abraldes)

Tres cantigas de Santa María de Afonso X O Sabio- Non é gran cousa, CSM 26- Santa María Strela do día, CSM 100- Da que Deus mamou, CSM 77

MARTÍN CÓDAX ENSEMBLE

- Fernando Olbés Durán: tenor- Ana Sánchez Barreiro: soprano- Paula Corujo Ferro: soprano- Miguel Angel López Fariña: fídulas,cítara, organistrum- Roberto Santamarina Fernández: fídulas, vihuela de arco- Andrés Díaz Pazos: Chirimia, flautas- Roberto Sala López: Chirimia, flautas, cromornos- Philippe Copin: Zanfonas- Fco. Javier González-Abraldes: laude, cítola- Carlos Castro Roig: percusión

Dirección: Fernando Olbés / Miguel A. López

La lírica en la lengua galego-portuguesa llega en el siglo XIII a su esplendor literario y musical. En este programa se recopilan los géneros más importantes y los cancioneros más significati-vos de esta expresión lírica.

En términos musicales, el repertorio más importante lo constitu-yen las Cantigas de Santa María de Afonso X O Sabio, recogidas en hermosos códices; esta recopilación es la mayor antología musi-cal del medievo europeo, y alberga los géneros, formas y estilos más representativos de su tiempo. Escritas en galego-portugués, como reconocimiento del rey castellano al valor de la más antigua

Page 66: Música da Itinerancia

Ensemble Martín Códax

Músicas da [64] Itinerancia

lengua lírica de la Península Ibérica en el registro culto, acostum-bran a ser la sacralización de la canción de amor provenzal. Sus dos grandes géneros son los de “loor” o loanza, (C.S.M 100) y el narrativo o de “milagros” (C.S.M. 26 y C.S.M.77), la primera de estas dos referida a un milagro ocurrido en el Camino de Santia-go, y la segunda a otro hecho milagroso de la Virgen de Lugo.

Posiblemente relacionado con “Scriptorium” del rey Sabio, el Pergamino Vindel contiene siete cantigas de amigo de Martín Códax de las cuales seis presentan su música original. Este per-gamino constituye el ejemplo más hermoso y acabado de este género tan representativo de la lírica galaico-portuguesa, lo de “amigo”, que con el uso del refrán y de los procedimientos para-lelísticos, consigue una mayor carga emocional y lírica, frente a otros repertorios más especulativos y convencionales.

Al contrario de las cantigas de Martín Códax (cuyo descubri-miento por el librero erudito Pedro Vindel fue fundamental para el conocimiento de esta lírica musical), la gran cantidad de ejemplos de los géneros de “amor” y de “escarnio e maldi-zer” (con la excepción de las cantigas de amor de D. Denís de Portugal recientemente descubiertas y transcritas) que en-contramos en los tres grandes cancioneiros (Ajuda, Vaticana y Colocci-Brancuti) carecen de notación musical que nos permita el conocimiento de su música original, aunque en algunos casos estén presentes las pautas musicales vacías en el manuscrito.

Para recrear estas cantigas, muchas veces los músicos recurren a la “contrafacta”, viejo procedimiento de utilizar otras músi-cas de la época, o construir nuevas melodías al “estilo antico”, como es el caso en este programa en que el grupo Martín Códax recrea musicalmente los textos de Airas Nunes (con las con-venciones literarias de la cantiga de amor, heredera del “amor cortés” provenzal), y los de las cantigas satíricas de “escarnio e maldizer”, de Estevan da Guarda y Pero da Ponte, más realistas y de lenguaje más popular.

Martín Códax Ensemble

El grupo de música antigua “Martín Códax” lleva ya más de quin-ce años dedicado al estudio y a la interpretación de la música es-crita desde la Edad Media hasta el Renacimiento, especialmente de los siglos XII, XIII y XIV. El nombre del grupo rinde homenaje a uno de los más importantes representantes de la lírica galaico-portuguesa, el trovador vigués Martín Códax, siendo sus siete cantigas parte del repertorio interpretado por el grupo.

El grupo ofreció conciertos en numerosos ciclos y festivales, tanto en Galicia como en el resto de Europa: Festival Intercélti-co de Cangas, Fiesta de la Istoria de Ribadavia, Música Antigua en las Calles de Compostela, Ciclo de Conciertos en el Museo de Bellas Artes de A Coruña, Festival de Música Antigua de Palma de Mallorca, Festival de Música de Palencia, Conmemoración de

Page 67: Música da Itinerancia

Domingo Domingo Sunday

Músicas da [65] Itinerancia

la Declaración de Cuenca como ciudad Patrimonio de la Humani-dad, Auditorio Nacional de Madrid, Instituto Cervantes de Roma, Castell de Peralada, National Germanisches Museum de Núrem-berg en Alemania, Festival Espacios Sonoros, o Musikinstrumen-tenmuseum de Berlín. En el año 2000, Martín Códax colaboró con el gaitero Carlos Núñez en un proyecto para recrear la música medieval con instrumentos del Pórtico de la Gloria y ofrecieron dos conciertos en la plaza de María Pita en la Coruña y en el au-ditorio de Castrelos en Vigo. El 25 de julio de 2001 interpretaron un programa de música medieval con motivo de la entrega por la Xunta de Galicia de los Premios Castelao, y en diciembre de 2001 la Radio Gallega dedicó un programa especial al grupo emitido en directo. Además, colaboró con las editoriales gallegas Galaxia y Generales en la difusión de la literatura medieval.

El grupo Martín Códax cuenta, además, con el patrocinio de la empresa gallega Bodegas Martín Códax S.A., comprometida en una intensa labor de fomento y difusión de la cultura y de la líri-ca medieval galaico-portuguesa.

Fruto de estos años de trayectoria son los cuatro CD grabados por el grupo, Por que trovar é cousa en que iaz [...], Herru Sanc-tiagu, O viño da vida e Devotio lo más reciente, grabado para el sello CANTUS y presentado en un concierto celebrado en no-viembre de 2005 en el marco de la iglesia de la Universidad de Santiago.

PROGRAMME

Two Cantigas de Amor- Falei n’outro dia con mia senhor, Airas Nunes (Music: Manuel Cela)- Pois que vos Deus amigo quer guisar, Don Denís, King of Portugal

Cantigas de Amigo de Martín Códax- Mía Yrmana fremosa- Eno Sagrado en Vigo- Ai Deus, se sab’ora- Quantas sabedes amar amigo- Ai ondas que eu vin veer- Ondas do mar de Vigo - Mandad’ ei comigo

Two Cantigas de Escarnio y maldizer- Disse m’oje assi un ome, Estevan da Guarda (Music: Manuel Cela)- Quen seu parente vendía, Pero da Ponte (Music: Fc. Javier González-Abraldes)

Three cantigas de Santa María de Afonso X O Sabio- Non é gran cousa, CSM 26- Santa María Strela do día, CSM 100- Da que Deus mamou, CSM 77

Page 68: Música da Itinerancia

Ensemble Martín Códax

Músicas da [66] Itinerancia

MARTIN CODAX ENSEMBLE

- Fernando Olbés Durán: tenor- Ana Sánchez Barreiro: soprano- Paula Corujo Ferro: soprano

- Miguel Angel López Fariña: fiddle, cittern, organistrum- Roberto Santamarina Fernández: fiddle, vihuela de arco- Andrés Díaz Pazos: Chirimia, flutes- Roberto Sala López: Chirimia, flutes, crumhorn- Philippe Copin: Hurdy Gurdy- Fco. Javier González-Abraldes: lute, cittern- Carlos Castro Roig: percussion

Direction: Fernando Olbés / Miguel A. López

Lyrical poetry in the Galician-Portuguese language reached its moment of literary and musical splendour in the 13th century. This programme is a compilation of the most important genres and the most significant song collections from this lyrical form of expression.

In musical terms, the most important repertoire is made up of the Cantigas de Santa Maria, or Songs of Saint Mary, by Alfonso X the Wise, collected in beautiful codices; this compilation is the greatest musical anthology from medieval Europe and contains

the genres, forms and styles that are most representative of its time. Written in Galician-Portuguese, as recognition by the Castillian king of the value of the oldest lyrical language on the Iberian Peninsula in cultural terms, they tend to be consecrated versions of love songs from Provence. The two major genres are those of “loor”, or praise, (C.S.M. 100) and the narrative, or “miracles” (C.S.M. 26 and C.S.M. 77), the former of these two referring to a miracle which took place on the Way of St James, and the latter to another miraculous deed by the Virgin in Lugo.

Possibly related to the “Scriptorium” of the Wise king, the Vin-del Parchment contains seven songs of friendship by Martin Co-dax, of which six have their original music. This parchment is the most beautiful and complete example of this genre that is so representative of Galician-Portuguese lyrical poetry, that of the “friend”, which by using the refrain and procedures of paral-lelism, achieves an increased emotional and lyrical charge com-pared to other more speculative and conventional repertoires.

Unlike the songs by Martin Codax (whose discovery by the book-seller Pedro Vindel was fundamental in the understanding of this musical lyrical form), most example of the genres of “love” and of “taunt and curse” (with the exception of the recently dis-covered and transcribed love songs by D. Denis of Portugal) that are to be found in the three great song books (Ajuda, Vaticana and Colocci-Brancuti) lack the musical notation that allows us

Page 69: Música da Itinerancia

Domingo Domingo Sunday

Músicas da [67] Itinerancia

to know their original music, although in some cases the empty musical lines are present on the manuscript. In order to recreate these songs, musicians often have to resort to “contrafacta”, the old procedure of using other music from the period, or construct new melodies in early style or “estilo antico”, as is the case in this programme when the Martin Codax group musically recre-ate the texts of Airas Nunes (with the literary conventions of the love song, inherited from the “courtly love” of Provence), and those of the satirical songs of “taunt and curse”, by Estevan da Guarda and Pedro da Ponte, which are more realist and in more popular language.

Martin Codax Ensemble

The early music group “Martin Codax” has devoted more than fif-teen years to the study and interpretation of music written from the Middle Ages to the Renaissance, particularly from the 12th, 13th and 14th centuries. The name of the group is a tribute to one of the most important representatives of Galician-Portu-guese lyrical poetry, the troubadour from Vigo, Martin Codax, whose seven songs are part of the repertoire performed by the group.

The group has given concerts in numerous cycles and festivals both in Galicia and the rest of Europe: Cangas Intercéltico Festi-

val, Fiesta de la Istoria de Ribadavia, Early Music on the streets of Compostela, Cycle of Concerts at the Museo de Bellas Artes in A Coruña, Palma de Mallorca Early Music Festival, Palencia Music Festival, Commemoration of the Declaration of Cuenca as a World Heritage Site, Auditorio Nacional de Madrid, Instituto Cervantes in Rome, Castell de Peralada, National Germanisches Museum at Núremberg in Germany, Sound Space Festival, or Musikinstrumentenmuseum in Berlín. In 2000, Martin Codax collaborated with the bagpipe player Carlos Nuñez on a project to recreate medieval music with instruments from the Portico of Glory and gave two concerts in María Pita Plaza in A Coruña and Castrelos Auditorium in Vigo. On 25th July 2001 they performed a programme of medieval music on the occasion of the Xunta de Galicia Castelao Awards ceremony, and in December 2001 Radio Gallega devoted a special live programme to the group. Further-more, they have collaborated with Galician publishers Galaxia and Generales to promote medieval literature.

The Martin Codax group are also sponsored by the Galician company Bodegas Martin Codax S.A., committed to an intense labour of encouraging and promoting the culture of medieval Galician-Portuguese lyrical works.

Fruit of these years of work are the four CDs recorded by the group, Por que trovar é cousa en que iaz [...], Herru Sanctiagu, O viño da vida and Devotio, the most recent, recorded for the

Page 70: Música da Itinerancia

Ensemble Martín Códax

Músicas da [68] Itinerancia

CANTUS label and presented at a concert held in November 2005 at the University of Santiago church.

Page 71: Música da Itinerancia
Page 72: Música da Itinerancia

MU

SI

CA

S D

A

IT

I

NE

R

AN

CIA

D-18. ENSEMBLE MARTÍN CÓDAX

L-12. CUARTETO DE URUEÑA

M-13. SANTENAY

M-14. GRUPO 1500

V-16. VOX SUAVIS

X-15. VIA ARTIS KONSORT

S-17. ENSEMBLE TRE FONTANE