NETPRO

NETPRO 1

Bu belgedeki tüm bilgiler önceden uyarı yapılmadan değiştirilebilir ve Ulusal Cad ve GIS Çözümleri Mühendislik Bilgisayar A.Ş. adına verilmiş herhangi bir taahhüt niteliği taşımaz. Bu belgede açıklanan yazılım bir lisans ya da sınırlı kullanım sözleşmesine tabidir. Bu yazılım lisans ya da sınırlı kullanım sözleşmesinde açıklanan amaçlar dışında herhangi bir ortama kopyalanması yasalara aykırıdır. Copyright Ulusal Cad ve GIS Çözümleri Mühendislik Bilgisayar A.Ş. 1999 Bütün Hakları Saklıdır. Telif hakkı kanunları çerçevesinde izin verilen haller dışında, önceden yazılı izin alınmaksızın çoğaltılması, uyarlanması ve tercüme edilmesi yasaktır. Birinci baskı : EKİM 2005 Basıldığı Yer : Ankara Dokümanda Bulanan İlgili Modüllerin Versiyonları : Netcad Anamodül Cad & GIS : 5.0 NETPRO : 2.0 Revizyon Tarihi : 24.10.2005 Revizyon No : 003 Hazırlayan: YY www.netcad.com.tr teknik@netcad.com.tr Dokümanla ilgili öneri ve istekleriniz için ; bilgi@netcad.com.tr

NETPRO 2

İÇİNDEKİLER 1. GENEL BİLGİLER............................................................................ 4 1.1. KARAYOLU ELEMANLARI İLE İLGİLİ GENEL TANIMLAR............... 4 1.2. YOL GEOMETRİK STANDARTLARI.............................................. 10 2. GEÇKİ ARAŞTIRMASI................................................................... 11 2.1. SIFIR POLİGONUNUN ÇİZİLMESİ.............................................. 11 2.2. SIFIR POLİGONU HESABI ......................................................... 11 3. YATAY EKSEN .............................................................................. 21 3.1. Yatay Eksen Belirlenmesinde Dikkat Edilecek Hususlar ............ 21 4. NETPRO İŞLEM ADIMLARI ........................................................... 26 4.1. Proje ile ilgili verilerin girişi...................................................... 26 4.1.1. Yeni proje oluşturulması .......................................................26 4.1.2. Proje parametrelerinin girilmesi............................................27 4.1.3. Sıyırma değerlerinin girilmesi ...............................................27 4.1.4. Toprak sınıflarının girilmesi...................................................29 4.1.5. Depo / Ariyet bilgilerinin girilmesi.........................................30

4.2. Güzergahın Tanımlanması......................................................... 33 4.3. Enkesit İşlemleri....................................................................... 35 4.3.1. Modelden enkesit alma .........................................................35 4.3.2. Dever Hesabı ........................................................................37 4.3.3. Düşey Eksen Bilgilerinin Girilmesi.........................................43

4.4. Düşey kurba tasarımında kullanılacak görüş uzunlukları; ......... 45 4.5. Platform Tanımları .................................................................... 54 4.5.1. Rakortman Tanımlarının girilmesi .........................................54 4.5.2. Platform Editörü ...................................................................56 4.5.3. Şev Tanımlarının Yapılması...................................................59 4.5.4. İstinat Duvarı Tanımlanması.................................................60 4.5.5. Tip Enkesit Tanımının Enkesite Çevrilmesi ............................62

4.6. Ara Yüzeylerin Oluşturulması.................................................... 63 4.6.1. Sıyırma Yüzeyinin Oluşturulması: .........................................63 4.6.2. Asfalt Kaplama tabakasının oluşturulması.............................65 4.6.3. Temel tabakasının oluşturulması ..........................................66 4.6.4. Alttemel tabakasının oluşturulması .......................................67

4.7. Kübaj Hesapları ........................................................................ 69 4.8. Brükner Hesaplamaları ............................................................. 71 5. Çizimlerin Oluşturulması ............................................................. 75 5.1. Şevli Kotlu Plan Çizimi .............................................................. 75 5.2. Plan Profil Paftalama ................................................................ 78 5.3. Enkesit Çizimleri ....................................................................... 81 5.3.1. Enkesit Tablolarının çizime eklenmesi...................................83

5.4. Profil Çizimi .............................................................................. 85 5.5. Brükner Çizimi: ......................................................................... 87 6. RAPORLARIN ÜRETİLMESİ........................................................... 89 6.1. Güzergah Raporları ................................................................... 89 6.2. Some Bilgileri Raporu ............................................................... 91 6.3. Kesit Editörü Raporları.............................................................. 92 6.4. Kübaj Raporları......................................................................... 93 6.5. Brükner Raporları ..................................................................... 95

NETPRO 3

NETPRO 4

1. GENEL BİLGİLER 1.1. KARAYOLU ELEMANLARI İLE İLGİLİ GENEL TANIMLAR

•Karayolu : Her türlü taşıt ve yaya ulaşımı için kamunun yararına açık arazi şeridi.

•Karayolu trafiği : Karayolunu ulaşım amacı ile tek başlarına veya birlikte kullanan motorlu ve motorsuz taşıtlar ile yayaların yol üzerindeki hareketleri karayolu trafiğini oluşturur. •Otoyol : Sadece motorlu taşıtların kullanabildiği (Silindir hacmi> 50 cm3), geometrik standartları ve proje hızı yüksek kısmi erişimli, çok şeritli yollardır. •Devlet yolu : İlleri illere, havaalanlarına, limanlara bağlayan birinci derecede önemli yollar. •İl yolu: Devlet yolu sınıfına girmeyen ve il sınırları içinde kalan, ilin ilçe ve bucaklarını birbirine bağlayan ikinci dereceden önemli yollardır.

•Geçki: Bir yolun arazi üzerinde izlediği doğrultuya geçki (güzergah) denir.

•Plan: Yolun yatay düzlem üzerindeki izdüşümüdür.

•Alinyiman: Yolun düz giden kısımları

•Kurba (kurp): Yolun eğri yani doğrultu değiştirdiği kesimler.

NETPRO 5

Güzergah (geçki ) •Enine eğim: Yol enkesitinde enine yönde verilen eğimdir. Yağmur sularının yol kenarına birikmesine yardımcı olur. •Boyuna eğim: Araçların rampa inerken veya çıkarken yola verilen düşey düzlemdeki eğimdir.

NETPRO 6

•Boykesit: Plandaki yol ekseni bir doğru boyunca açılır ve düşey düzlemdeki izdüşümü alınırsa boykesit (profil) elde edilir. •Düşey kurba: Boykesitte eğri kısımlara (doğrultu değiştiren) düşey kurba denir.

Boykesit

•Banket: Yol kaplamasının iki yanında, kaplamaya bitişik ve kaplama kenarı ile şev başı arasında kalan kısma banket denir.(Banket genişliği 1-3 metredir) •Platform: Yolun enine yönde kaplama ile banketlerden oluşan kısmına platform denir. •Hendek: Yolun yarma kesimlerinde banket ile yarma şevi arasında uzanan ve yol platformu ile yarma şevine gelen yağış sularının toplanıp aktığı kanaldır. •Bordür: kentiçi yollarda kaplama ile daha yüksek kotta bulunan yaya kaldırımı arasına veya kaplama ile aşağıdaki orta refüj arasına arasına yerleştirilen taş veya beton eleman

NETPRO 7

Şev: Bir dolguda platformun dış kenarı ile doğal zemin, yarmada ise hendek tabanı ile doğal zemin arasındaki eğik yüzey. Yarmada ise yarma şevi, dolguda ise dolgu şevi

•Bölünmemiş yol: Üzerinde karşı yönlerden gelen trafiği ayıran fiziki engelin bulunmadığı yollardır. •Bölünmüş yol: Karşı yönden gelen trafik orta refüj, korkuluk ve benzeri engel ile ayrılmış ise bu yollara bölünmüş yol denir.

NETPRO 8

•Orta refüj: Bölünmüş yollarda karşı yönlerden gelen trafiğie ait platformları ayıran ve yol kaplamasına düşük veya yüksek kotta olan kısımlar. •Tırmanma şeridi: Dağlık kesimlerde yavaş giden taşıtların kullanmalarına mahsus olmak üzere en sağ kenarına tırmanma şeridi ilave edilir. •Şerit çizgisi: Taşıtların emniyetli bir şekilde hareket edebilmeleri için bırakılan genişliği göstermek için çizilen çizgidir. •Yol ekseni: Yolun tam ortasından geçtiği düşülen çizgiye (doğrultuya) yol ekseni denir. Boyuna doğrultuda çizilen çizgiye de eksen çizgisi denir. •Korkuluk: Taşıtların yoldan çıkmasını önlemek veya bölünmüş yollarda platformları ayıran engellerdir. •Kenar taşları: Güvenlik gerekçesi ile platformun kenarlarını belirtmede kullanılan işaret elemanlarıdır. •Kamulaştırma genişliği: Yolun yapımı için kamulaştırılması gereken alanın genişliğidir. (Kırsal devlet yolları için 60 m, il yolları için 40 metre, tali yollar için 15-20 metre)

•Toprak işi: Yolların yapılabilmesi için, doğal zeminin belli bir enkesit şekline dönüştürülmesi sırasında yapılan kazı ve dolgu işlemine toprak işi denir. •Tesviye: Doğal zeminin düzeltilmesine denir •İnce tesviye (reglaj): Tesviye yüzeyine uygun eğim ve boyuna eğim de verilerek bir greyder yardımıyla düzeltilmesi işlemine ince tesviye (reglaj) denir. Reglaj yapılmış yol kesimi üstyapı inşaatına hazırdır. •Altyapı: Toprak işi sonunda elde edilen enkesite altyapı denir. Altyapı yolun esas taşıyıcı kısmıdır; ancak görevini daha iyi yapabilmesi için üzerine ilave tabakalar yapılmalıdır. •Sanat yapıları: Menfez, drenaj tesisleri ve istinat duvarı gibi yapılardır. •Üstyapı: Yolun, trafik yüklerini taşımak ve bu yükleri taban zemininin taşıma gücünü aşmayacak şekilde taban yüzeyine dağıtmak üzere

NETPRO 9

altyapı üzerine inşa olunan ve alttemel, temel ve kaplama tabakalarından oluşan kısım. •Yol tabanı: Altyapı ve üstyapıdan oluşan yol gövdesinin oturduğu doğal zemindir. • Plankote: Herhangi bir tesisin (kavşak, demiryolu, köprü v.b) yapılacağı arazi parçasının kotlu planıdır. • Piketaj: Yol ekseninin kazık çakmak suretiyle arazide tespit edilmesi. • Şenaj: Yol eksenini belirleyen kazık aralıklarının yatay olarak çelik şerit metre ile ölçülmesi. • Alinman: Planda yolun doğru kısmı. (doğru parçası) • Kurp (yatay): Alinmanları birleştiren yolun eğri kısımları. • Tanjant orjin (TO): Kurbun başladığı nokta. • Tanjan final (TF): Kurbun bittiği nokta. • Ripaj:Yapı ve toprak işlerini azaltmak amacıyla yol eksenini enine kesit içinde sağa veya sola kaydırılması. • Yarma (hafir): Kırmızı hattın üzerinde kalan zeminin kazılması. • Dolgu (imla): Kırmızı hattın altında kalan kısmın doldurulması. • Kabarma: Yarmadan çıkan malzemenin genişlemesi. • Sıkışma: Yarmadan çıkan malzemenin dolguda sıkıştırılarak hacminin azalması. • Hafir faktör: Yarmadan çıkarılıp dolguda kullanılacak kabarmış veya sıkışmış malzeme. • Ariyet: Yarmadan çıkan malzemenin dolguyu doldurmaması halinde yol dışından alınan malzeme. • Depo: Yarmadan çıkan malzemenin dolguyu doldurduktan sonra artıp, yol dışına uyugun bir yere atılan kımı. • Kübaj: Sıkışma, kabarma, ariyet, depo işlemleri göz önüne alınarak yapılan toprak hacim hesabı.

NETPRO 10

• Brükner: En ekonomik toprak dağıtımının grafikle gösterilmesi. • Drenaj: Suların yola zarar vermez hale getirilmesi. • Menfez: Akarsuları yolun altından geçirmek için 10 m. açıklığa kadar yapılan tesisler. • Büz: Sulama ve sızıntı sularını yolun altından geçirmeye uygun beton borular. • İstinat duvarı: Şevlere ve yola destek olmak amacıyla yapılan yapılar. • Tahkimat: Suların şevleri tahrip etmemeleri için yapılan yapılar. 1.2. YOL GEOMETRİK STANDARTLARI

Geometrik standartların, güzergah seçimine ve 1.keşfe etkisi olduğundan, proje safhasından önce tespit edilmesi gerekmektedir. Başlangıçta bu standartların sağlıklı tespiti, proje aşamasını kolaylaştırmaktadır.

• Trafik hacmi ve bileşenleri: yol geometrik standartlarını trafik hacim artışlarına göre sınıflara ayırmaktadır. Trafik hacmi, belirli senelik zaman periyodu için, ki bu da; yolun trafiğe açıldığı yıl veya proje amacı için seçilen gelecekteki bir yıl olabilmektedir, ortalama günlük trafik (OGT) veya proje saatlik trafik (PST) olarak tariflenmektedir.

• Arazi Topoğrafyası: geometrik standartlar, güzergahın geçtiği arazinin topoğrafyası dikkate alınarak sınıflandırılır. Genellikle arazi cinsleri düz, dalgalı ve dağlık ‘ tır. Bu sınıflandırma seçilen yol güzergahının geçtiği araziyi tariflemektedir.

• Hizmet seviyesi: emniyetli hız, sınırlayıcı eğimleri, sürücü emniyet ve konforunu, işletme ekonomisini kapsamaktadır. Geometrik standartlarda bu parametre, değişik proje hızları kullanılarak karakterize edilmiştir.

Yukarıda açıklanan parametrelerin sağlıklı tespit edilmesiyle, geometrik projenin ana konularına uygulanması kolay olmakta ve sonuçta elde edilen standartlar geniş şartlara uygulanabilmekte ve uygulamaların sonucunda ekonomik ve yeterli projeler elde edilebilmektedir. Bu organize edilmiş ana fikirler YOL GEOMETRİK STANDARTLARI olarak tariflenmektedir.

NETPRO 11

2. GEÇKİ ARAŞTIRMASI Bir güzergah araştırmasında, geçilecek yerlerin tesbitinde, verilen eğim şartlarına göre ilk önce sıfır poligonu çizilir. Sıfır poligonu verilen eğime göre arazi yüzeyine en iyi uyan, ve minimum kazı gerektiren güzergahı belirtir. 2.1. SIFIR POLİGONUNUN ÇİZİLMESİ

Yol geometrik standartlarında yolun sınıfına göre öngörülen maksimum eğim ancak şartların zorladığı yerlerde kullanılmalıdır. Şartlar elverdiğince yatık eğimler ve büyük yarıçaplı kurplar tercih edilmelidir. Topoğrafik şartların zorladığı yerlerde ise, sıfır poligonu yatay eksenin belirlenmesinde rehber olacaktır. Belirlenen bir eğim ile geçirilen yatay hatta sıfır poligonu denir.Sıfır poligonu çizebilmek için, boyuna eğim, etüt paftasının ölçeği ve eşyükseklik eğrileri arasındaki kot farkları dikkate alınarak pergel açıklığı tespit edilmektedir. Bu esasa göre açılan pergel ile eşyükseklik eğrileri peş peşe kestirilerek (artan veya azalan kotlara göre) bir noktadan diğerine bir eğim ile ulaşılmaktadır. Yatay eksen ise bu rehber hatta göre aliyman ve kurplarla belirlenmektedir. 2.2. SIFIR POLİGONU HESABI

UYGULAMA 1: 1/1000 ölçekli haritada sıfır poligonu çizilecektir. Eşyükseklik eğrileri arasında kot farkı 2m. dir. %7 boyuna eğime göre sıfır poligonu çizmek için gerekli olan pergel açıklığını bulunuz. %7 eğim ile 2 m kot farkı için L1 = 100 x 2 / 7 =28.57 m mesafe gereklidir. Harita ölçeği 1/1000 olduğuna göre Pergel açıklığı = 25.57/100 = 0.0285 m 2.86 cm UYGULAMA 2: Bir başka hesap türü de, kot farkları ve yatay uzaklık göz önünde bulundurularak eğimi bizim hesaplamamız ve hesaplanan eğime göre sıfır poligonunun çizilmesidir. Yapacağımız yol projesi örneğinde bu hesap türünü kullanacağımız için, konu ile ilgili örnek ilerideki konularda anlatılmıştır.

NETPRO 12

2.1 NETCAD ile SIFIR POLİGONU ÇİZİMİ Projemizde sıfır poligonu hesabı yapmak için, ilk önce verimizi netcad grafik ortamında açalım. Bunun için Proje -- > Aç işlemi ile ARAZI.NCZ dosyasını seçip AÇ butonuna butonuna basınız. Dosyamız ekranda görüntülenecektir.

Sıfır poligonu çiziminde eşyükseklik eğrilerine göre hesaplamalar yapılacağı için, arazimiz üzerinde üçgen model oluşturup, eğri geçirme işlemine başlayabiliriz. Bunun için Netsurf -- > Üçgen oluştur işlemin girilir. Üçgenlemeye esas obje tipi olarak noktaları seçip tamam butonuna tıklayınız. Tüm noktaları seçmek için sağ alt köşede beliren seçeneklerden kırmızı renkte sağa ok tuşunu tıklayınız ve mouse sağ tuşuna basınız.

NETPRO 13

Üçgen model oluşturmada dikkate alacağı parametreler bilgisi ekrana gelir. Yukarıdaki gibi değişiklikleri yaptıktan sonra üçgenle butonuna tıklayarak üçgenlemeyi başlatınız.

Şimdi oluşturulan üçgen model kullanılarak eğri geçirme işlemine geçebiliriz. Bunun için Netsurf -- > Eğri İşlemleri -- > Eğri geçir işlemine girilir ve Eğri geçirilecek üçgenler olarak sağ alt köşede beliren seçeneklerden kırmızı renkte sağa ok tuşuna tıklayarak bütün üçgenlerin

NETPRO 14

seçilmesi sağlanır. Üçgen seçme işlemi bittikten sonra mouse sağ tuşuna basılır.

Eğriler için bir takım parametrelerin girilebileceği bir bilgi penceresi açılır. Z artış değeri olarak 1.00 görülen yeri 5.00 olarak değiştiriniz. Böylece eğrilerimiz her 5 metrelik kot farklarında geçecektir. Değişikliği yaptıktan sonra Tamam Butonuna basınız

Eğri geçirme işleminden sonra tabakalar menüsünde Bozuk Üçgen ve Üçgen Model tabakalarını görünürlüğünü kapatınız.

NETPRO 15

5’er m. aralıklarla eğri geçirilmiş hali yukarıda görülmektedir. A ve C noktalarımız güzergahımızın başlangıç ve bitiş noktalarıdır. B noktası ise güzergahın geçmesi istenen ara bir noktadır. Buna göre sıfır poligonumuzu iki bölümde çizebiliriz. Öncelikle A ve B noktaları arasında bir sıfır poligonu çizeriz daha sonra ise B ve C noktaları arasında bir sıfır poligonu çizlir. Bu noktalar arasındaki yatay uzaklıkları ölçmek için Sorgu -- > Ardışıl Mesafe / Semt / Açı işlemine girilir, Nokta yakalama modu açık iken, mouse ile A ve B noktaları tıklanır, ve aşağıdaki bilgi penceresi açılır.

Uzunluk raporuna göre A ve B noktaları arasındaki uzunluk 484.33 m dir

NETPRO 16

Şimdi de B ve C noktaları arasındaki uzunluk raporuna bakacak olursak Uzunluk raporuna göre B ve C noktaları arasındaki uzunluk 834.07 m dir

Aralarındaki uzunlukları bulduktan sonra, bu noktaların kot değerlerine ihtiyaç vardır. Bunun için Sorgu -- > XYZ Sor işlemine girilir ve nokta yakalama modu açık iken, mouse ile A noktası gösterilir.

A noktasının kot değeri 85.000 dır. B noktası da gösterilerek kot bilgisi öğrenilir.

B noktasının kot değeri 60.000 dır. Son olarak da C noktası gösterilerek kot bilgisi öğrenilebilir.

NETPRO 17

C noktasının kot değeri 105.000 dır. Sıfır poligonu hesabına geçebiliriz. İlk önce arazi durumuna göre bir katsayı belirlememiz gerekiyor. Bu katsayının minimum değeri 1.00 dir. Arazinin düz olduğu yani eğimin sıfır olduğu yerlerde katsayı 1.00 olur.Arazi durumuna göre A ve B noktaları arasında katsayımızı 1.20 alacak olursak yaklaşık olarak güzergahımız 484,33 x 1.20 = 581.196 m olur. A ve B noktaları arasındaki kot farkı 85.00 – 60.00 = 25 m olduğundan eğim = 25 / 581.196 = 0.043 = %4.3 bulunur. Düşey Yatay 4.3 m düşey fark için 100 m yatayda yol almak gerekir 5.0 m düşey fark için yatayda ne kadar yol almak gerekir. (eşyükseklik eğrileri 5’er metre aralıklarla geçirildiği için) x = 5 x 100 / 4.3 = 116.279 m olarak bulunur. Bu bizim pergel açıklığımızdır. Yani A noktasından başlayarak yarı çapı 116.279 metrelik yaylar çizeceğiz, bu yayların bir sonraki veya bir önceki (güzergahımızın durumuna göre) eşyükseklik eğrilerinin kestiği yerleri birleştirerek sıfır poligonumuzu ortaya çıkarmış olacağız. Çizim B noktasına kadar devam eder. NOT: Sıfır poligonu çizerken belirlediğimiz pergel açıklığını kullanarak tam olarak B noktasına ulaşamayabiliriz. Bu durumda pergel açıklığına değiştirerek (yani eğimi değiştirerek) istediğimiz noktaya ulaşana kadar denemeleri sürdürürüz. Ekrandaki diğer noktalarla karışmaması açısından Tabakalar menüsünü kullanarak Nokta tabakasının görünürlüğünü kapatınız. Çiz -- > Daire -- > Yarıçapı ve merkezi belli işlemine girilir.

NETPRO 18

Çizeceğimiz dairenin yarı çap değerini yazabileceğimiz bir bilgi penceresi ekrana gelir. Buraya 116 m yazılır ve Tamam butonuna basılır.

Farenin ucuna yarı çapı 116m olan bir daire gelir, bu dairenin merkezi A noktası olacak şekilde ekrana yerleştirilir, bu işlemi yaparken nokta yakalama modunun açık olmasına dikkat edilir.

Yandaki şekilde görüldüğü gibi A noktası merkez alınarak 116 m. lik bir daire çizmiş olduk. Daire yerleştirildikten sonra, A noktası ile bu dairenin bir sonraki eşyükseklik eğrinin kestiği nokta Çiz -- > Çizgi Çiz işlemi ile birleştirilir. Bu işlemi yaparken uygun yakalama modlarının açık olmasına dikkat edilir. Yanda görülen doğru sıfır poligonunun ilk elemanıdır.

Tekrar Çiz -- > Daire -- > Yarıçapı ve merkezi belli işlemine girilir ve yarı çap değeri yazılır, farenin ucuna yarı çapı 116m olan bir daire gelir. Bu daire sıfır poligonunun bittiği hat sonu merkez olacak şekilde ekrana yerleştirilir.

NETPRO 19

Yeni çizmiş olduğumuz dairenin bir sonraki eşyükseklik eğrisini kestiği yer ile sıfır poligonumuzun hat sonu birleştirilir ve aşağıdaki şekil elde edilir, bu işlem adımları tekrar edilerek B noktasına kadar aynı eğim ile (yani 116 m yarıçaplı daireleri kullanarak) ulaşılmaya çalışılır. Fakat aşağıdaki şekilde de görüldüğü üzere sıfır poligonumuz güzergahın geçmesi istenilen B noktasından geçmedi.

Yani çizilen dairelerin yarı çapları büyük olduğu için B noktasını geçmiş oldu. Yarı çap değerini küçülterek (yani eğimi arttırarak) işleme devam ederiz. Örneğimiz için uygun değer şunlardır.

NETPRO 20

A – B noktaları arasında eğim: %5.1 pergel açıklığı: 98 m B – C noktaları arasında eğim: %4.5 pergel açıklığı: 110 m Değerleri kullanılarak sıfır poligonu çizilir. Aşağıda siyah renkte görülen hat sıfır poligonudur. Yani bu poligonun her parçasındaki eğim değeri hesapladığımız eğim değerleridir ve sabittir ( A ve B noktaları arası sabit eğim, B ve C noktaları arası sabit eğim)

Güzergahımızı bire bir sıfır poligonuna benzer şekilde çizmek imkansızdır, çünkü sıfır poligonu çok sayıda kırıklardan (some) oluşmaktadır ve her kırık bölüme kurp koyulacağı düşünülürse yolumuzun standartlara uygun olmayacağı belirlenir. Geometrik standartlar göz önünde tutularak, sıfır poligonuna uygun bir güzergah çizimi yapılır. Yukarıda beyaz renkle çizilen hat sıfır hattıdır. Bu hat dikkate alınarak bir güzergah çizilir Güzergahımız 4 some noktasından oluşmaktadır. Some koordinatları

NETPRO 21

A ve C noktaları zaten grafik verimizde mevcuttur. S.1 ve S.2 some koordinatlarını girmek için, Hesap -- > Nokta Editörü işlemine giriniz, gelen pencereyi Tamam butonu ile geçiniz. Grafik verimizde mevcut olan noktalar editörde görüntülenir. Yeni nokta eklemek için F3 butonuna basınız ve S.1 ile S.2 noktalarının kot ve koordinatlarını giriniz.. NOT: Z kolonuna herhangi bir şey yazılamıyorsa editör üzerinde mouse sağ tuşuna basıp Z kolonunu aktif yapınız. Noktalar eklendikten sonra Çık butonuna basınız, ve aşağıda gelen pencereyi Tamam ile geçiniz.

S.1 ve S.2 noktaları ekranda görüntülenir.

3. YATAY EKSEN Örneğimizde Kent dışı iki şeritli ikinci sınıf bir yol planlayacağız. Yol için proje hızını 70 km/h olarak kullanacağız. Yatay eksen, dairesel eğrilerin, doğru parçalarının ve geçiş eğrilerinin birleşimidir. Proje mühendislerinin etüt paftasına yatay eksen geçirirken göz önünde tutması gereken bazı kurallar vardır. Bu kurallar; 3.1. Yatay Eksen Belirlenmesinde Dikkat Edilecek Hususlar

1- Yol geometrik standartları göz önünde tutulmalıdır. 2- Güzergahın geçeceği arazinin jeolojik yapısı elverişli olmalıdır. 3- Yüksek rakımlarda kar ve buzlanma açısından, güzergahın

güneye bakan yamaçlardan geçirilmesine dikkat edilmelidir. 4- Güzergah geçirilirken ekonomi ön planda tutulmalıdır. 5- Güzergah topoğrafyaya uyma koşuluyla mümkün olduğunca ana

istikamette olmalıdır. 6- Seçilen proje hızına bağlı olarak tespit edilen minimum kurp

yarıçapı ancak şartların zorladığı durumlarda kullanılmalıdır.

NETPRO 22

7- Arazi topografyasının müsade etmesi koşuluyla seçilecek yatay kurbun açık ve görüşü olmasına çalışılmalıdır.

8- Uzun alinmanların sonuna keskin kurplar konulmamalıdır. 9- Yüksek ve uzun dolgulara keskin kurplar konulmamalıdır. 10- Keskin dönüş gerektiren yerlerde kombine kurp kullanımından

kaçınılmalıdır. 11- Birbirine çok yakın ters kurplar kullanılmamalıdır. 12- Yatay eksen her zaman için profil ile birlikte düşünülmelidir.

Güzergahımızı çizmeden önce tabakalar menüsüne girip Güzergah adında bir tabaka açalım. Güzergah tabakamız aktif iken, Çiz -- > Çizgi çiz işlemine giriniz. Nokta yakalama modunu açtıktan sonra sırasıyla A -- > S.1 -- > S.2 -- > C noktalarından oluşan güzergahımızı çizelim

Yukarıda görüldüğü gibi sıfır poligonumuza yakın bir güzergah çizmiş olduk. Herhangi bir proje hızı için uygun görülen minimum kurp yarıçapı, maksimum dever ve tekerlekler ile kaplama arasında ortaya çıkan yanal sürtünmeye bağlıdır. Minimum kurp yarıçapının hesaplanmasında kullanılan formül:

NETPRO 23

( )fdR

+=

4.127min

2υ

R= Kurp yarı çapı (metre) f = Sürtünme katsayısı V= Taşıt hızı (km/saat) d = Maksimum dever Formülden görüleceği üzere merkezkaç kuvvetinin bir kısmı dever ile bir kısmı ise sürtünme kuvveti ile karşılanmaktadır. Sürtünme katsayısı bazı faktörlere bağlı olarak tespit edilmektedir. Bu faktörler taşıt hızı, yol yüzeyinin tip ve şartları, araç tekerleklerinin cins ve şartlarıdır. Genel olarak aşağıdaki tablodan yararlanılabilir. Projemizde 70 km/saat’lik proje hızı ve 0.08 maksimum deverli bir kurp için minimum kurp yarı çap değeri 167 m. dir. Unutmamak gerekir ki ancak şartların zorlandığı yerlerde öngörülen minimum ve maksimum değerler kullanılmalıdır.

t= teğet uzunluğu S= some noktası (alinyimanların kesişme noktası) D= sapma açısı (alinyimanların kesiştikleri noktalardaki dış açı) b= bisektris uzunluğu (some noktası ile kurba orta nokta arasındaki mesafe). B noktası da bisektris noktasıdır. Developman boyu: TO veTF noktaları arasındaki yay uzunluğu R= yatay kurba yarıçapı

NETPRO 24

Örnek: Yatay Eksen Hesapları Sapma açısı, yarıçapı ve TO kilometresi verilen yatay kurbun kurp elemanlarının ve TF kilometresinin bulunması ∆ = 74.400 grad R = 400 m TO = 18 + 654.25 m bilgileri veriliyor. T = teğet boyu = R x tan (∆/2) = 264.55 m L = developman boyu = 2 π .R (∆/400) = 467.47 m B = bisektris uzunluğu = ( R ) / ( cos ∆/2 ) – R = 79.57 m TF km = 18+654.25 + 467.47 = 19+121.72 m Örneğimizde planını yapacağımız yol II.Sınıf kent dışı yoldur. Sürücü konforu ve geometrik standartlar göz önünde bulundurularak, A – S1 – S2 – C noktalarından oluşan güzergahımızda; S1 somesi için kurb değeri 500.00 m S2 somesi için kurb değeri 250.00 m olarak planlanmıştır. Güzergah üzerinde bu somelerdeki kurb değerlerini belirtmemiz lazım. Bunun için; Düzenle -- > Yardımcı İşlemler ���� Köşe yuvarlat işlemine girilir.

NETPRO 25

Yarıçap değeri olarak 500 girilir ve S1 somesindeki iki teğet obje arka arkaya gösterilir ve mouse sağ tuşuna basılır. Böylece some noktasındaki köşenin yuvarlandığı görülür. Aynı şekilde S2 somesi için işlemler tekrar

edilir. Burada yarıçap değeri olarak 250 girilir ve işleme devam edilir. Köşeler yuvarlandıktan sonra aşağıdaki şekil elde edilir.

Dairesel eğrilerden ve doğru parçalarından oluşan yatay eksenimiz görüntüdeki gibi oluşmuştur. Yatay eksenimizi çizdikten sonra NETPRO menüsü işlem adımlarına geçebiliriz.

NETPRO 26

4. NETPRO İŞLEM ADIMLARI 4.1. Proje ile ilgili verilerin girişi

4.1.1. Yeni proje oluşturulması

Projemiz ile ilgili genel parametrelerin, bitkisel toprak kalınlık değerlerinin, depo/ariyet nokta bilgileri, enkesit ve boykesit çizim parametreleri gibi bilgilerin saklandığı bir proje dosyası oluşturmamız gerekir. Bu dosyanın uzantısı *.PRJ dir.

���� Proje -- > Yeni Proje işlemine giriniz, dosya adı kısmına PROJE yazıp kaydet butonuna basınız. Böylece PROJE.PRJ dosyası oluşturulmuş oldu. Daha sonra yapılacak çalışmalarda bu projeyle ilgili bilgilere ulaşmak için > Proje -- > Proje Seç işlemi ile daha önce oluşturulmuş proje seçilebilir.

NETPRO 27

4.1.2. Proje parametrelerinin girilmesi

Proje parametreleri ile ilgili bilgilerin girildiği bölümdür. > Proje -- > Proje parametreleri işlemine giriniz.

Yanda görülen bilgileri giriniz. Bu parametreler bilgi amaçlıdır. Bir önceki adımda seçmiş olduğumuz PROJE.PRJ dosyasının içinde bu bilgiler saklanmaktadır. Sadece dozer taşıma mesafesi, skreyper taşıma mesafesi ve kübaj yöntemi bölümüne girilen değerler hesaplamalara yansıyacaktır. Parametreler girildikten sonra Tamam butonu ile pencereyi kapatınız.

4.1.3. Sıyırma değerlerinin girilmesi

Bitkisel toprak kalınlıklarının belirlendiği editördür. Kesit editöründe sıyırma işlemlerinde kullanılacak toprak tabakasının kalınlığıdır. > Proje -- > Sıyırma Değerleri işlemine giriniz. Bizden sadece kilometre ve kalınlık bilgisi istenmektedir. Kilometre ve kalınlık

NETPRO 28

değerlerini yazdıktan sonra + Butonu ile değerlerin sağ bölüme geçmesini sağlayınız. Kilometre ve kalınlık bilgileri aşağıdaki gibi girildikten sonra Kabul butonu ile pencere kapatılır.

Zemin Araştırma Raporu Toprak sınıfları ve bir sonraki aşamada anlatılan depo/ariyet bilgileri arazi ve laboratuar çalışmaları yapılarak hazırlanan Jeolojik-Jeoteknik araştırma raporu sonucunda belirlenir. Zemin araştırma raporu dikkate alınarak, proje hattının geçtiği zemine ait bilgiler (sıkışma, kabarma , şev eğimleri, klas değerleri, malzeme ocaklarının klas durumu, yerleri, rezervleri, üst yapı kalınlık itinereri) elde edilir. Zemin araştırma raporu sonucu aşağıdaki tablolarda verilmiştir.

KLAS KM

S K TORAK KÜSKÜ Y.K S.K Ç.S.K

YARMA ŞEV

DEĞERLERİ

DOLGU ŞEV DEĞERLERİ

0+000 0+600

10 - 80 20 - - - 1/2 1/2

0+600 1+430

- 10 - 30 40 30 - 1/2 1/2

Tablo 2 : Sıkışma, kabarma, şev eğimleri ve klas tablosu

NETPRO 29

No Depo/Ariyet

Adı KM Mesafe

Sıkışma Kabarma

Toprak Küskü Y.K S.K Ç.S.K

1 Tuzlabaşı Deposu

0+000 solda 65.0 m

- - - - - -

2 Oğulbey Ariyet Ocağı

0+700 solda 85.0 m

K = %5 10 60 30 - -

3 Atölen Deposu

1+500 sağda 125.0 m

- - - - - -

Tablo 3 : Depo / Ariyet Ocakları tablosu

4.1.4. Toprak sınıflarının girilmesi

> Proje -- > Toprak sınıfları işlemine giriniz. Boş bir editör açılacaktır, editör üzerinde mouse sağ tuşuna basıp EKLE işlemini seçiniz. Toprak sınıf bilgilerini girebileceğimiz bir pencere açılacaktır.

Zemin araştırma raporundan elde ettiğimiz bilgileri girip Tamam butonuna basınız. Girilen değerler editör üzerinde

görüntülenecektir. Tekrar mouse sağ tuşu ile EKLE işlemini seçiniz, toprak sınflarını gireceğimiz yeni bir pencere açılacaktır.

NETPRO 30

Açılan pencereye aşağıdaki bilgileri giriniz, ve Tamam butonu ile pencereyi kapatınız.

Girilen toprak sınıfları editörde, aşağıdaki gibi görüntülenir.

Kabul butonu ile pencereyi kapatınız.

4.1.5. Depo / Ariyet bilgilerinin girilmesi

Brükner dengelemesi için önemli olan Depo ve ariyet noktalarının yerleri, ayrıca ariyet noktalarının klas durumlarının girildiği editördür. Proje -- > Depo Ariyet Noktaları işlemine giriniz.

NETPRO 31

Boş bir editör açılacaktır. Yeni bir depo veya ariyet bilgisi eklemek için editör üzerinde mouse sağ tuşuna basıp Yeni Depo/Ariyet Ocağı Ekle işlemini seçiniz.

Tip olarak depoyu seçtikten sonra yandaki bilgileri giriniz ve Tamam butonuna basınız. Girilen bilgiler editöre eklenecektir. Yeni bir depo veya Ariyet ocağı bilgisi girmek için Tekrar editör üzerinde mouse sağ tuşuna basılır ve EKLE işlemi seçilir.

İkinci depo için aşağıdaki bilgiler girilir ve Tamam butonuna basılır.

NETPRO 32

Ariyet ocakları bilgisi girmek için ise tekrar editör üzerinde mouse sağ tuşuna basılır ve EKLE işlemi seçilir.

Ariyet ocaklarında depolara ek olarak ocağın bulunduğu zeminin klas durumu da girilir. Yandaki bilgiler girildikten sonra Tamam butonu ile pencereden çıkılır.

NETPRO 33

Girilen depo ve ariyet bilgileri editör üzerinde aşağıdaki gibi görüntülenir.

Kabul butonu ile editörden çıkılır. Böylece proje ile ilgili genel bilgilerin girişi tamamlanmış oldu. 4.2. Güzergahın Tanımlanması

Doğru parçalarından, ve dairesel kurplardan oluşan yatay eksenimizi, güzergah olarak tanımlama aşamasına geldik. > Güzergah -- > Güzergah Tanımlama işlemine girilir.

Güzergah yöntemi ve başlangıç kilometresi belirtilmelidir. Yöntem olarak Someler seçeneği işaretlenir ve Tamam butonuna basılır.

NETPRO 34

Oluşturulacak Güzergah penceresi açılır. + EKLE butonuna tıklanır. Dosya adı kısmına GUZERGAH yazılır.

Dosya adı ve konum belirlendikten sonra Kabul butonuna basılır.

NETPRO 35

Güzergah haline getirilecek objeler sıra ile seçilir. Alinman – Kurp – Alinman – Kurp –Alinman şeklinde seçildikten sonra mouse sağ tuşuna basılır ve güzergah tanımlanmış olur. Güzergah haline getirilecek objeleri seçme sırası önemlidir. Burada sıralamaya dikkat edilmelidir. 4.3. Enkesit İşlemleri

Yatay eksen belirlendikten sonra yol platformunun oluşturulması amacıyla yol eksenine dik kesitler alınır. Enkesitler arazinin şartlarına bağlı olarak yatay eksen boyunca belli aralıklarla (genellikle 20 m) ve gerekli görülen yerlerde alınmalıdır. Enkesitler yatay eksenden itibaren sağda ve solda olmak üzere genellikle 30 m uzunluğunda alınmaktadır. Arazinin apik olması durumunda ise şevlerin araziyi kesebilmesi için yeterli uzunlukta alınmalıdır.

4.3.1. Modelden enkesit alma

Model üzerinden enkesit alma işlemi yapacağımız için, tabakalardan üçgen model tabakasının görünmezliğini iptal edip görünmesini sağlayınız. Ekranda üçgen model görüntülendikten sonra, > Enkesit -- > Modelden Enkesit Al komutunu seçiniz. Gelen pencereden bir önceki adımda oluşturduğumuz GUZERGAH.KTB dosyasını seçiniz ve Kabul butonuna basınız. Yöntem olarak sabit aralıklı yöntemini seçip Tamam butonuna basınız. Oluşturacağımız enkesit için bir isim vermemiz gerekecek, bunun için + EKLE butonu tıklanır ve oluşacak enkesit dosya adı kısmına ARAZI yazınız ve kaydet butonuna basınız. Ardından kabul butonu tıklanır. Aşağıdaki pencere ekrana gelir.

NETPRO 36

Oluşturacağımız enkesit ile ilgili yukarıdaki parametreler girilir ve Tamam butonuna basılır.

NETPRO 37

Aşağıda güzergahımız üzerinde alınan enkesitler görülmektedir.

4.3.2. Dever Hesabı

Taşıtlar kurpta seyrederken, taşıtı kurp dışına sürüklemek ve devirmek isteyen bir merkezkaç kuvveti meydana gelmektedir. Taşıtın devrilmemesi için bu merkezkaç kuvvetinin emniyetli bir şekilde karşılanması gerekmektedir. Bunu karşılayan kuvvetlerden biri sürtünme kuvvetidir, diğeri ise deverle karşılanır. Karayolları standartlarına göre bunun %75’i dever ile, %25’i ise sürtünme ile karşılandığı kabul edilmiştir.Değişik proje hızlarına ve kurp yarıçaplarına bağlı olarak bulunan dever değerleri tablo 4’de gösterilmiştir. Türkiye’de uygulanan dever formülü;

Rxd

2

00443,0υ

= dir.

Dever uygulaması, TO’dan rakortman boyunun 2/3 ü kadar önce başlar, TO’dan itibaren rakortman boyunun 1/3 kadar sonra maksimum değere ulaşıp, TF’den rakortman boyunun 1/3 mesafe öncesine kadar maksimum değerde devam eder ve TF’den 2/3 sonra biter. Rakortman boyunun en az 45 m olması öngörülmektedir.

NETPRO 38

3 çeşit dever uygulaması vardır • Eksen kotları sabit dever uygulaması ( NETPRO ile yapılan dever

uygulaması) • Dış kenar kotları sabit dever uygulaması • İç kenar kotları sabit dever uygulaması

Örnek: Dever hesabı ve uygulaması Proje hızı 90 km/sa olan yolda eksen kotları sabit, geçiş eğrisiz dever uygulaması yapınız. Yatay kurba yarıçapı 250 m, başlangıç enine eğimi % 2, maximum dever % 8 platform genişliği 10 m alınacaktır.

d= 0,00443R

V2

= 0,00443(902/250)= 0,143 > % 8 olduğundan,

d= 0,08 = % 8 alınacak

0,08 = 0,00443250

2V

⇒ V= 67,19 km/st (hız kısıtlaması yapılır.)

NETPRO 39

mR

Lp

d 23,103)250/90(0354,00354,03

3

===υ

mLd 45>

mLd 82.683

2= mLd 41.34

3

1=

Eğim değişim aralığı: 103,23/10 = 10,323 m

NETPRO 40

> Editör -- > Güzergah editörü işlemine girilir. GUZERGAH.KTB dosyası seçilir ve kabul butonuna basılır. Güzergah editörü penceresi açılır. Yatay eksenimize ait bilgiler (some koordinatları, kurp yarı çapları, deverler, proje hızları...) burada görülmektedir.

Dever hesaplarını otomatik olarak yapmak için İşlemler -- > Otomatik T.C.K Dever komutunu seçiniz. Geometrik standartlarımıza uygun olarak (II.Sınıf yol için) tablodan gerekli bilgilere (proje hızı, maksimum dever...) ulaşıp, aşağıdaki dever parametreleri penceresine gireriz.

Dever parametrelerini girdikten sonra, Tamam butonuna basınız. Belirlediğimiz parametrelere göre hesaplamalar otomatik olarak yapıldı,

NETPRO 41

ve gerekli yerlerde hız düşürüldü. Bunu bilgi olarak gösteren aşağıdaki pencere ekrana gelecektir.

Bu bilgi penceresini Tamam butonu ile geçiniz.

Böylece tablodaki dever değerleri ve hızlar güncellenmiş oldu. Güzergahımız ile ilgili bir takım kontroller yapılabilir. Bunun için İşlemler -- > Yatay kurp kontrolünü seçiniz.

NETPRO 42

Bilgi penceresini Tamam ile geçiniz. Daha sonra İşlemler -- > Dever kontrolünü seçiniz.

Deverler ile ilgili bilgileri gösteren pencere ekrana gelecektir Tamam butonu ile pencereyi kapatınız. Güzergah editöründe bulunan someler üzerinde gerekli değişiklikler ve düzenlemeler yapılabilir. Herhangi bir some satırı üzerinde fare ile çift tıklandığında some bilgilerini gösteren bir pencere açılacaktır. Gerekli değişiklikler yapılarak some bilgileri güncellenebilir.

NETPRO 43

Editörden çıkmak için Dosya -- > Sakla Çık komutunu kullanarak editörden çıkınız.

4.3.3. Düşey Eksen Bilgilerinin Girilmesi

Yatay eksenin zemin kotları (siyah kotlar), yatay (km), düşey (kot) şeklinde noktalanarak yolun profili elde edilmektedir.

NETPRO 44

Kırmızı çizginin eğim değiştirdiği yerlerde görüş uzunluğu azaldığı ve dolayısıyla güvenlik azaldığı için, ani eğim değişmesi düşey ivme ve sarsıntıyı artırdığı için iki kırmızı çizgi kolu arasına uygun uzunlukta düşey kurba yerleştirilir.

NETPRO 45

1. , 2. ve 3. Sınıf yollarda iki kırmızı çizgi kolu arasındaki cebrik eğim fark eğim farkı % 0.5 den büyük ise, Düşük standartlı yollarda ise cebrik fark %1 den büyükse düşey kurba uygulanır. 4.4. Düşey kurba tasarımında kullanılacak görüş

uzunlukları;

•Bölünmemiş iki ve üç şeritli yollarda geçiş görüş uzunluğu dikkate alınır (Görüş uzunluğu, karşı yönden taşıtın gelmesi durumundaki geçiş görüş uzunluğudur; karşıdaki taşıtın hızı proje hızıdır). Eğer uygulanması mümkün değilse, duruş görüş uzunluğu dikkate alınır.

•Bölünmüş yollarda duruş görüş uzunluğu dikkate alınır. (karşıdan taşıt gelmediği için) Uygulama kolaylığından ve kısa mesafede görüş uzunluğu sağladığı için parabolik düşey kurbalar kullanılır. Bazı durumlarda, dairesel düşey kurbalar da kullanılır. Kapalı Düşey Kurba Uzunluğu Hesabı Duruş görüş uzunluğu dikkate alınırsa, düşey kurba uzunluğu (L) S < L için L = (G.S2) / (4.2)

NETPRO 46

S > L için L = 2.S – (4.2) / ( G ) Geçiş görüş uzunluğuna göre (h2= 1,37 m)

S < L için L = (G.S2) / (10) S > L için L = 2.S – (10) / ( G ) Düşey Kurba hesabı işlem sırası •S<L veya S>L kriterlerinden birini seçerek, L yi hesapla ve koşulun sağlanıp sağlanmadığını kontrol et. (Örnek: S>L ise, L ile S yi karşılaştır) Koşul sağlanmışsa L uygundur. •İlk kabul edilen koşul sağlanmadıysa, diğer kritere göre L’yi hesapla. Koşul sağlanmışsa L uygundur. •Her iki koşul da sağlanmadıysa; Devlet yollarında Lmin= 120 m

İl yollarında Lmin= 80 metre seçilir.

•Hesaplanan L değerleri yukarıdaki değerlerden küçükse, minimum değerler kullanılır. S görüş uzunluğu = 0,278 x V x t + 0,00394 x (V2 ) / (f ± s) formülü ile hesaplanır. Örnek: Düşey kurba uygulaması Bölünmüş bir yolda kırmızı çizgi eğimleri sırasıyla %3 ve -%7 dir. Proje hızı 90 km/st ; intikal reaksiyon süresi 1 sn, sürtünme katsayısı 0,4 ; some noktası kotu 1000m dir. Parabolik düşey kurba uzunluğunu hesaplayarak T1, B, T2 noktalarında ve her 25 metrede bir kırmızı kotları

hesaplayınız. Çözüm: g1 = % 3, g2 = -%7 olduğuna G = 0,03-(-0,07)= 0,1>0 kapalı düşey kurba

S = 0,278*90*1+0,0039403,04,0

902

+= 99,23 m

NETPRO 47

S<L ⇒ L= 2,4

*2

SG= 0,1*(99,23)2/4,2 = 234,44 m

S<L uygundur.

T1kot= Pkot- 1*2

gL

= 1000-(234,44/2*0,03)= 996,48 m

T2kot= Pkot- 2*2

gL

= 1000-(234,44/2*0,07)= 991,79 m

e= 8

*GL= 234,44*0,1/8 =2,93 m

Bkot= Pkot-e = 1000- 2,39 = 997,07 m

y=G/(2L)*x2

T1kot+r-y

X r=0,03x T1kot+r Kırmızı kot

0

0.00 996.48 0.00 996.48

25

0.75 997.23 0.13 997.10

50

1.50 997.98 0.53 997.45

75

2.25 998.73 1.20 997.53

100

3.00 999.48 2.13 997.35

117.22

3.52 1000.00 2.93 997.07

125

3.75 1000.23 3.33 996.90

150

4.50 1000.98 4.79 996.19

175

5.25 1001.73 6.52 995.21

200

6.00 1002.48 8.52 993.96

225

6.75 1003.23 10.78 992.45

234.44

7.03 1003.51 11.71 991.81 Aşağıda belirtilen hususlar göz önünde tutularak, profile kırmızı hat geçirilip parabolik düşey kurplar yerleştirilmektedir.

2

44,243*2

1,0xy =

NETPRO 48

Kırmızı hat tespitinde göz önünde bulundurulacak hususlar

1. Yol geometrik standartlarında yolun sınıfına göre tespit edilmiş olan maksimum boyuna eğim göz önünde tutulmalıdır.

2. Yarma ve dolguların dengeli olmasına dikkat edilmelidir. 3. Ova ve düz arazilerde yar altı sularının tesirleri göz önünde

tutularak kırmızı hat yeteri yükseklikte tespit edilmelidir. 4. Yan derelerden gelen suların gerektireceği seviyenin üstünde bir

kırmızı hat tespit edilmelidir. 5. Yüksek rakımda geniş boyunlarda kar mücadelesi bakımından

yarmadan kaçınılmalıdır. 6. Yan yolların bağlantılarına dikkat edilmelidir. 7. Gizlenmiş iniş tipi profillerden kaçınılmalıdır. 8. Kısa tanjantlar ile birleştirilmiş iki düşey kurp şeklinde geçirilen

düşey eksenden kaçınılmalıdır. Yatay ve düşey eksen birbirinden bağımsız olarak tespit edilmemelidir. Yatay ve düşey eksen her zaman birbirini tamamladığından, her ikisi birlikte düşünülmeden hazırlanan projelerde istenmeyen durumlar ortaya çıkacaktır. Yatay eksen ve profilin uygun birleşimi aşağıdaki genel kontroller dikkate alınarak sağlanabilmektedir.

1. Yatay kurplar ve profil dengeli şekilde düzenlenmelidir. Uzun tanjantlar veya büyük yarıçaplı yatay kurplarla, dik ve uzun kırmızı hatlar, yatık kırmızı hatlarla küçük yarıçaplı yatay kurpların birlikte kullanılmasından kaçınılmalıdır.

2. Trafik, emniyet ve estetik olarak analiz edildiğinde düşey ve yatay kurpların çakıştırılması genellikle daha iyi görüntü sağlamaktadır.

3. Kapalı düşey kurplara veya yakınlarına keskin yatay kurplar getirilmemelidir

4. Açık düşey kurbun en düşük kotuna veya yakınına keskin yatay kurp getirilmemelidir.

5. İki şeritli yollarda, emniyetli geçme mesafesinin gereksinimi göz önünde bulundurulmalı

6. Kavşaklara yaklaşırken yatay kurplar görüşü açık ve kırmızı hatlar mümkün olduğunca yatık olmalıdır.

Bütün bu hususları göz önünde bulundurarak, kırmızı kot çalışması yapacağız. Bunun için arazinin profilini çizmemiz lazım. Profil -- > Profil Çizimi işlemine giriniz.

NETPRO 49

Profil çiziminde kullanacağımız dosyaları, seçebileceğimiz ve çizim ile ilgili ayarları yapabileceğimiz bir pencere açılır. Sol taraftaki bölüm üzerinde mouse sol tuşuna basınız ve Enkesit Dosyası Ekle işlemini seçiniz. Açılan pencereden ARAZI.KSE dosyası seçilir ve kabul butonuna basılır. Dosyanın eklendiği görülecektir. Profil Çiz butonuna basıldığında mouse ucuna profil gelecektir. Ekranda uygun bir yere bu profil yerleştirilir. Tabakalardan KIYAS tabakasının görünürlüğünü kapatırsak, daha rahat bir şekilde kırmızı kot çalışması yapabiliriz.

Kırmızı kot çalışması yaparken yatay ekseni de göz önünde bulundurmamız gerektiğinden, profilimize yatay eksen krokisini ekleyebiliriz. Yatay eksen krokisini eklemek için > Editör -- > Güzergah editörü işlemine giriniz.

NETPRO 50

Açılan pencereden GUZERGAH.KTB dosyasını seçip kabul butonuna basınız. İşlemler -- > Yatay Kroki komutunu seçiniz.

Kroki çiziminin daha anlaşılır olması için yandaki değerleri giriniz ve Tamam butonuna basınız. Yatay kroki mouse ucuna gelecektir, ekranda çizili olan profile yeterli miktarda yaklaştıktan sonra, krokiye profilin alt satırına uygun olacak şekilde yerleştiriniz. Krokiyi yerleştirdikten sonra, Güzergah editöründen çıkmak için Dosya -- > Sakla Çık komutunu kullanınız.

Böylece yatay ve düşey ekseni aynı anda görmüş oluyoruz, bu durumda kırmızı kot çalışması yapmak daha kolay olacaktır, çünkü yatay eksen ve profili birlikte düşünmüş olacağız. Şekilde daire içinde görüldüğü gibi muhtemelen yerleştireceğimiz açık düşey kurp ile ilk yatay kurp ( R = 500.00 m) çakışmaktadır. Burada dikkat etmemiz gereken Açık düşey kurbun en düşük kotuna veya yakınına keskin yatay kurp getirilmemesidir. Bu yüzden güvenlik açısından ilk yatay kurp ile düşey kurbun çakışmaması için dikkatli bir çalışma yapmamız gerekiyor. Bu bölümde kırmızı çizgiyi araziye uydurmak sıkıntı yaratabilir bu yüzden şekildeki daire içindeki bölümü dolgu fazlası kullanarak

NETPRO 51

Tabakalar menüsünden kırmızı adında bir tabaka açalım ve Çiz -- > Çizgi Çiz işlemine girelim. Son nokta yakalama modu açık iken profil üzerinde kırmızı ekseni çizelim. 0+000.00 ile 0+520.00 km’leri arasına ilk hattımızı yerleştirelim, daha sonra 0+520.00 ile 1+080.00 km ‘leri arasına hattımızı çizelim, son olarak da 1+080.00 ile 1+428.83 km’leri arasına hattımızı yerleştirelim. Aşağıda kırmızı hat görülmektedir.

Düşey eksen ile ilgili bilgileri girmek için; > Profil -- > Düşey Tanımla işlemine giriniz. GUZERGAH.KTB dosyasını seçerek Kabul butonuna basınız.

Açılan düşey editörü penceresinde, yatay eksendeki kurplardan aldığı değerler görülmektedir. Bu değerleri çizmiş olduğumuz profil üzerinden okutacağımız için değerlerin hepsini X işareti ile siliniz. İşlemler -- > Profil Üzerinden Ardışıl Some Oku işlemine giriniz. Netcad grafik ekranında çizmiş olduğumu kırmızı hattın kırık noktalarını sıra ile gösteriniz. (bu gösterim sırasında uygun yakalama modu açık olmalıdır

NETPRO 52

ve profil üzerinde yeterli bir şekilde yaklaşılmalıdır) Someleri gösterme işlemi bittikten sonra, mouse sağ tuşuna basınız.

Profil üzerinden okuttuğumuz someler editör penceresinde görülecektir. Kurp boyları henüz hesaplanmadığı için, değeri 0.00 olarak görünmektedir. T.C.K Standartlarında kurp boyları uygulamak için, İşlemler -- > T.C.K standartlarında Kurp Boylar işlemini seçiniz. Açık kurplar ve kapalı kurplar için “K” katsayılarını belirleyeceğimiz pencere açılır. Geometrik standartlar tablosuna baktığımızda “K” katsayısının Açık kurp için 22-19, kapalı kurp için 29-20 arasında olduğu görülmektedir.

Yukarıdaki değerleri yazdıktan sonra, Tamam butonuna basınız. Düşey kurp boyları aşağıdaki gibi değişecektir.

NETPRO 53

Planlamış olduğumuz bu düşey ekseni profil üzerinde çizmek için; İşlemler -- > Güzergah Çizimi işlemine giriniz.

Güzergah çizimi için kullanılacak parametre bilgilerini girdikten sonra Tamam butonuna basınız. Dosya -- > Sakla Çık işlemi ile Düşey editöründen çıkınız.

NETPRO 54

Ekranda hem arazinin profili, hem düşey eksenimiz, hemde yatay eksenimiz ve bunlar ile ilgili bilgiler görülmektedir. 4.5. Platform Tanımları

4.5.1. Rakortman Tanımlarının girilmesi

Tırmanma şeridi, servis cepleri, genişlemeler gibi platform genişlik değerini tanımlamak için kullanılır. Dar olan kurplarda genişlemeler rakortmanlar ile çözülür. > Güzergah -- > Rakortman Tanımları işlemine giriniz. Boş bir rakortman editörü açılır.

NETPRO 55

Dosya -- > Yeni Rakortman işlemine giriniz.

Bölüm No kısmına 1 yazınız ve Tamam butonuna basınız., Aşağıda sol tarafta yer alan değerleri yazıp + butonuna basınız, böylece değerlerin sağ tarafta 1 no’lu rakortman tanımının altında görüntülenmesi sağlanır. Diğer tanımları da aynı şekilde yapınız ve aşağıdaki değerleri elde ediniz.

Böylece platformumuzdaki genişlik tanımlarını yapmış olduk. Dosya -- > Sakla Çık komutu ile rakortman editöründen çıkılır.

NETPRO 56

4.5.2. Platform Editörü

> Platform Editörü işlemine giriniz. Çıkan pencereden Yeni Platform Sihirbazını seçiniz ve Tamam Butonuna basınız.

Yeni platfrom adı satırındaki ... ( üç nokta) butonuna basınız. + EKLE butonuna basarak dosya adı kısmına PLATFORM yazınız ve Kaydet butonuna basınız. Ardından çıkan pencerede Kabul butonuna basınız. Bağlı olduğu güzergah satırındaki ... ( üç nokta ) butonuna basınız ve GUZERGAH.KTB dosyasını seçip Kabul butonuna basınız. Referans Enkesitler satırındaki ... ( üç nokta ) butonuna basınız ve ARAZI.KSE dosyasını seçip Kabul butonuna basınız. En altta bulunan Sağ Sol Aynı yazısının başında bulunan kutucuğu aktif yapınız. Sola Tanım satırına R01%D,YKO yazınız, sağ sol aynı kutusunu işaretlediğimiz için

NETPRO 57

Sağa Tanım satırı R01%D,YKA olarak geldi. Bütün bilgileri girdikten sonra, pencere yandaki gibi görülecektir. Tamam butonuna basınız.

NETPRO 58

Aşağıdaki gibi platform editörü sayfası açılacaktır.

R01%D,YKO kodlamasında güzergah genişliğini R01 değişkeni olarak tanımladık, bu R01 değişkeni, rakortman tanımlarında belirlemiş olduğumuz değerlerden yansıyacaktır. Yüzey tanımında kullanılan yukarıdaki kodlama ile ilgili ayrıntılı bilgiler NETPRO kullanıcı kitabında mevcuttur.

NETPRO 59

4.5.3. Şev Tanımlarının Yapılması

Şev Tanımları -- > Şev uygula işlemini seçiniz.

İlgili yerleri yukarıdaki gibi doldurunuz ve Tamam butonuna basınız. Program gerekli yerlerde dolgu tanımını, gerekli yerlerde ise yarma tanımını kullanarak şevleri oluşturacaktır.

Platform editörünün üst tarafında bulunan (Görsel Enkesit İzleyici Butonuna) basınız.

Burada, tanımlamış olduğumuz platform ve şev tanımlarını görsel olarak izleyebiliriz ve hatalı yerleri veya araziye uymayan tanımları kolaylıkla kontrol edebiliriz. Enkesit izleyicisinde Kesit butonuna tıklayarak diğer kesitlerdeki tanımlarıda görebiliriz.

NETPRO 60

4.5.4. İstinat Duvarı Tanımlanması

Yol platformunun araziyi kesmediği yada çok uzakta kestiği yerlerde istinat duvarı kullanılarak daha güvenli bir platform elde edilebilir. İstinat duvarı tanımlamak için Makro -- > Otomatik İstinat Duvarı işlemine giriniz. Kullanılacak zemin olarak ARAZI.KSE dosyasını seçiniz ve Tamam butonuna basınız.

İstinat duvar tanımları ile ilgili bir pencere açılacaktır. 0+380 ve 0+480 km’leri arasında ve sol tarafta istinat duvarı tanımı yapalım. Solda istinat duvarı aralıkları butonuna basınız. Aşağıdaki pencere açılacaktır. Mouse sağ tuşu işe çıkan menüden Ekle işlemini seçiniz.

Başlangıç ve bitiş bilgilerini yandaki tablodaki gibi doldurunuz ve Tamam butonuna basınız. Yapılan tanımlar bir önceki pencerede görüntülenecektir. Bu pencereyi de Tamam butonu ile geçiniz.

NETPRO 61

Son olarak Solda İstinat Duvar Aralıkları karşısında bulunan Uygula butonuna basınız.

Uygulanan duvarlar ile ilgili tablo değerlerinin görüntülendiği bir bilgi penceresi görüntülenir. Tamam butonu ile bilgi penceresini kapatınız. İstinat duvar tanımlarını penceresini de Tamam butonu ile kapatınız.

Platform editörünün üst tarafında bulunan (Görsel Enkesit İzleyici Butonuna) basınız ve kesitler bölümümden 0+380.00 ile 0+460.00 km aralıklarının olduğu kesitleri inceleyerek uygulanan istinat duvarları kontrol edilebilir.

Yukarıda yol tip enkesiti, istinat duvar ve arazi kesitleri aynı anda görülmektedir.

NETPRO 62

Tanımlanan istinat duvarları enkesite çevrilmelidir. Bunun için Makro � İstinat Duvarlarını Enkesite çevir işlemi seçilir.

Hangi taraftaki istinat duvarları enkesite çevrilecek ise Taraf olarak o seçilir ve Tamam butonuna basılır.

Açılan Enkesitler penceresinden Ekle işlemi ile yeni kesit adı olarak ISTINAT yazılır ve Tamam butonuna basılır.

4.5.5. Tip Enkesit Tanımının Enkesite Çevrilmesi

Tanımlamış olduğumuz platform ve şevleri enkesit editöründe görmemiz için, enkesite çevirmemiz gerekiyor. Bunun için, Dosya -- > Enkesite Çevir işlemine giriniz. Uzatma yapılacak kutusu aktif hale getirilir. Uzatılacak enkesit Dosyası satırında ARAZI.KSE dosyası seçili olmalıdır. Yandaki gibi gerekli ayarlamaları yaptıktan sonra Tamam butonu ile işlemi sonlandırınız.

NETPRO 63

Eğer enkesite çevirme işleminde herhangi bir hata ile karşılaşılsaydı, program otomatik olarak hangi kesitlerde hatalar olduğunu belirtecekti. Enkesite çevirme işlemi bittikten sonra otomatik olarak Kesit Editörü Penceresi açılacaktır.

Kesit editörü peceresinde bulunan (Görsel Enkesit İzleyici Butonuna) basınız ve araziye uzatılmış kesitleri kontrol ediniz. 4.6. Ara Yüzeylerin Oluşturulması

4.6.1. Sıyırma Yüzeyinin Oluşturulması:

Sıyırma editörünü kullanarak bitkisel toprak kalınlıklarını belirlemiştik. Genellikle dolgu yapılmadan önce, bu bitkisel toprak kalınlığı temizlenmelidir. Yani Sıyırma kazısı yapılmalıdır. Program bu kazıyı otomatik olarak yapmaktadır. İlk olarak Dosya � Yükle işlemi ile açılan kesitler penceresinden ARAZI.KSE kesitini ekrana yükleyiniz. Kesit İşlemleri � Sıyırma Değerleri işlemine giriniz ve bitkisel toprak kalınlık değerleri bilgilerini kontrol ediniz. Herhangi bir değişiklik yapılabilir. Kabul butonu ile pencereyi kapatınız.

Kesit Editöründe yüklü olan kesitlerden ARAZI.KSE dosyasını aktif hale getiriniz ve Kesit İşlemleri -- > Zemin -- > Sıyırma işlemine giriniz.

NETPRO 64

Yukarıdaki bilgileri girdikten sonra, Tamam butonuna basınız. Yol ile sınırlar seçeneği işaretlendiği için açılan yol dosyası penceresinden PLATFORM.KSP dosyasını seçiniz ve Kabul butonuna basınız.

Kesit editörü @SIYIRMA adında bir kesit dosyası oluşturmuş oldu. Bu dosya aktif iken Dosya -- > Yeni İsimle Sakla işlemine giriniz. + EKLE butonuna basarak dosya adı kısmına SIYIRMA yazınız ve Kaydet butonuna basınız. Daha sonra Kabul butonu ile işlemi bitiriniz. Görsel enkesit izleyicisini açıp ve sıyırma kazısının tüm kesitlere nasıl uygulandığını kontrol edebiliriz. Belirlemiş olduğumuz değerler çerçevesinde arazi yüzeyi yol ile sınırlı olmak kaydı ile sıyrılmış oldu.

NETPRO 65

4.6.2. Asfalt Kaplama tabakasının oluşturulması

Yolun kırmızı kotundan itibaren 5 cm asfalt kaplama tabakası olduğunu kabul edelim. Kesit editöründe PLATFORM.KSP dosyası seçili iken İleri Kesit İşlemleri -- > Makro çalıştır işlemine giriniz. Açılan Enkesit Makrolarından Üstyapı Katmanları (TEK YOL) makrosunu seçip TAMAM butonuna basınız.

D1 değişken mesafesine metre cinsinden değerimiz yazılır (0.05m)

Kesit editöründe @MAKRO adında bir dosya oluşmuş oldu. Görsel Enkesit izleyicisini açarak @MAKRO dosyası kontrol edilir.

NETPRO 66

@MAKRO dosyasını kaydetmek için Dosya -- > Yeni İsimle Sakla işlemine giriniz. + EKLE butonuna basarak dosya adı kısmına KAPLAMA yazınız ve Kaydet butonuna basınız. Daha sonra Kabul butonu ile işlemi bitiriniz.

4.6.3. Temel tabakasının oluşturulması

20 cm kalınlığındaki temel tabakasının oluşturulması Kesit editöründe PLATFORM.KSP dosyası seçili iken İleri Kesit İşlemleri -- > Makro çalıştır işlemine giriniz. Açılan Enkesit Makrolarından Üstyapı Katmanları (TEK YOL) makrosunu seçip TAMAM butonuna basınız.

D1 değişken mesafesine metre cinsinden değerimiz yazılır (0.20m)

Kesit editöründe @MAKRO adında bir dosya oluşmuş oldu. Görsel Enkesit izleyicisini açarak @MAKRO dosyası kontrol edilir.

NETPRO 67

@MAKRO dosyasını kaydetmek için Dosya -- > Yeni İsimle Sakla işlemine giriniz. + EKLE butonuna basarak dosya adı kısmına TEMEL yazınız ve Kaydet butonuna basınız. Daha sonra Kabul butonu ile işlemi bitiriniz.

4.6.4. Alttemel tabakasının oluşturulması

40 cm kalınlığındaki alttemel tabakasının oluşturulması. Kesit editöründe PLATFORM.KSP dosyası seçili iken İleri Kesit İşlemleri -- > Makro çalıştır işlemine giriniz. Açılan Enkesit Makrolarından Üstyapı Katmanları (TEK YOL) makrosunu seçip TAMAM butonuna basınız. Alttemel tabakası, temel tabakasının da 20 cm altında olacağı için, yolun kırmızı kotundan 40 cm aşağıda bir yüzey oluşturacaktır. Bunun için D1 değişkenine 0.40 yazılır ve Tamam butonuna basılır.

NETPRO 68

Kesit editöründe @MAKRO adında bir dosya oluşmuş oldu. Görsel Enkesit izleyicisini açarak @MAKRO dosyası kontrol edilir.

@MAKRO dosyasını kaydetmek için Dosya -- > Yeni İsimle Sakla işlemine giriniz. + EKLE butonuna basarak dosya adı kısmına ALTTEMEL yazınız ve Kaydet butonuna basınız Daha sonra Kabul butonu ile işlemi bitiriniz. NOT: Aşınma, binder, bitümlü temel, plentmix ... gibi yüzeyler de aynı şekilde oluşturulur.

Yukarıdaki şekilde Yol yüzeyine ait bütün katmanlar görülmektedir. Arayüzeyler oluşturulduktan sonra, Dosya -- > Çık komutu ile Kesit Editöründen çıkılır. Platform editöründen ise Dosya -- > Çık işlemi ile çıkılır. Platform dosyasını sakla çık seçeneği seçildikten sonra Tamam butonuna basılır.

NETPRO 69

4.7. Kübaj Hesapları

Alan ve hacim hesaplarını yapabilmek için, kübaj editörü kullanılır. > Kübaj Editörü işlemine giriniz. Boş bir kübaj cetveli açılır. Hesap -- > Alan hesapla işlemine girilir.

Sonraki alım enkesitleri olarak PLATFORM.KSP seçilir Önceki alım enkesitleri olarak ARAZI.KSE seçilir ve Hesapla butonuna basılır.

NETPRO 70

Yukarıda görüldüğü gibi S/K katsayıları 1 olarak alanları hesapladı. Oysaki km aralıklarına göre sıkışma/kabarma katsayıları belirlemiştik. Bu yüzden hacim hesabına geçmeden önce Diğer menüsünden S/K değerlerini uygula işlemini seçiniz. S/K değerlerinin uygulandığını gördükten sonra Hesap � Hacim hesabı işlemini seçiniz Hesaplanan kazı, ve dolgu alanları ilgili kolonlara yazılmış oldu. Alanlar hesaplandıktan sonra hacim hesabına geçilir. Hesap -- > Hacim hesabı komutu seçilir

Yöntem olarak TCK seçilir. Brükner ilk değeri brükner diyagramı çizerken kullanacağı değerdir. Brükner değerinin eksi (-) olmaması için genelde büyük bir değer kullanılır.

Hacim değerleri de eklenmiş oldu. Kübaj dosyasını brükner dengelemesinde tekrar kullanacağımız için, Dosya -- > Dosya Sakla işlemine giriniz. + EKLE butonuna basınız, dosya adı kısmına KUBAJ yazıp Kaydet butonuna basınız. Daha sonra Kabul butonu ile işlemi

NETPRO 71

bitiriniz. Kübaj editöründen çıkmak için Dosya -- > Çık işlemini gerçekleştiriniz. 4.8. Brükner Hesaplamaları

> Tools -- > Brükner Dengelemesi işlemine giriniz. Bürkner editörü açılır. Dosya -- > Proje Yükle komutu ile KUBAJ.KUB dosyasını seçip Kabul butonuna basınız.

değerini girdikten sonra Tamam butonuna basınız.

Şekildeki gibi brükner diyagramı görüntülenir.

NETPRO 72

Göster menüsündeki özelliklerin hepsinin aktif olması sağlanır.

Ana hat geçirmek için ( Ana Hat Ekle) butonuna basınız. Brükner diyagramında bulunan ilk noktaya tıklayınız ve ana hattın geçmesini sağlayınız. Böylece brükner diyagramında bulunan ile tepeden oluşan bölüm kendi içinde dengelenmiş oldu(kapalı alan oluşturduğu için) İkinci bir dengeleme hattını 0+580.00 km’den geçirelim. Bunun için İşlem � Km’den geçen ana hattı bul işlemini seçiniz ve Km bölümüne 580 yazını, Tamam butonuna basınız.

Ana hatlar geçirildikten sonra, yardımcı hatlar ve dozer hatları otomatik olarak geçirilebilir. Bunun için; İşlem -- > Tüm yardımcı hatları bul işlemine girilir,

Toprak sınıflarının girilmesi bölümünde tanımı yapılan sınıflar kullanılarak yardımcı hatlar geçirilecek ise yukarıdaki mesaj Evet ile geçilir.

NETPRO 73

Böylece toprak sınıflarına göre otomatik olarak geçirilmiş oldu. Dozer hatlarının geçirilmesi için; İşlem -- > Tüm dozer hatlarını bul işlemi ile dozer hatlarının otomatik bulunması sağlanır. Proje parametrelerinin girilmesi bölümünde tanımlanan dozer taşıma mesafesi (150.00m) dikkate alınarak kırmızı renkte görülen dozer hatları otomatik olarak geçirilmiş oldu. Anahatların çakışıp çakışmaması, toprak sınıfları, açıkta kalan minimum, maksimum noktaları.. gibi bir takım kontrollerin yapılabilmesi için; İşlem -- > Kontrol Et işlemine giriniz.

Yandaki tabloda verilen uzaklık değeri dikkate alınarak, bu mesafeden (1.00m) daha yakın hatlarının olup olmadığı kontrol edilir.

Tamam butonuna basınız. Aşağıdaki bilgi penceresi açılacaktır.

Kontrol sonucu hata olup olmadığına bakınız, ve Tamam butonuna basınız. İşlem -- > Depo /Ariyet Aralıklarını Bul işlemine giriniz.

NETPRO 74

Yapılan brükner dengelemesine göre 4 farklı bölge için toprak ihtiyacı olduğunu ve bunların ariyetlerden karşılanması gerektiğinin bilgisini görüyoruz. Bu aralıklara en uygun ariyetin hangisi olduğunu program otomatik olarak hesapladı. (Zaten örneğimizde bir tane Ariyet yeri mevcuttur). Kabul butonu ile pancereyi kapatınız. İşlem -- > Tüm Alanları Bul işlemi ile Alanların hesaplanması sağlayınız.

NETPRO 75

Dosya -- > Proje Sakla işlemi ile değişiklikleri saklayınız. Dosya -- > Çık işlemi ile brükner editöründen çıkınız.

Mesajını Evet butonu ile geçiniz. NOT: Bürkner çizimleri ve raporlar sonraki bölümlerde anlatılacaktır.

5. Çizimlerin Oluşturulması

5.1. Şevli Kotlu Plan Çizimi

İlk olarak daha önceden geçirilmiş eğrileri tabakalar menüsünü kullanarak siliniz. Çünkü yol güzergahımızdan eşyükseklik eğrilerinin geçmemesi lazım, bunun için mevcut olan eğrileri tabakalar menüsüne girerek siliniz. Bunun için, tabakalar menüsüne giriniz ( T harfine basarak da ulaşılabilir). Tabakalar penceresinin üst bölümünde bulunan Eksi (-) butonuna basınız ve eğriler ile ilgili tabakaları işaretleyiniz ve Tamam butonuna basınız.

> Tools -- > Yol modelini Çıkart işlemine giriniz. Yol Enkesitleri penceresinden PLATFORM.KSP dosyasını seçip Kabul butonuna basınız Güzergah tanımlarından GUZERGAH.KTB dosyasını seçip Kabul butonuna basınız.

NETPRO 76

Şekildeki gibi, yolun geçtiği güzergahtan üçgenler temizlenmiş oldu. > Güzergah -- > Şevli Kotlu Plan işlemine giriniz.

NETPRO 77

Yol Enkesitleri olarak PLATFORM.KSP dosyasını seçiniz

Şev tanımları bölümünde bulunan butonuna basınız ve açılan listeden, aralarının şev olarak taranmasını istediğini kod aralıklarını işaretleyiniz.

Şekildeki gibi güzergahımızın şevli ve kotlu planı çizilmiş oldu.

NETPRO 78

Yol platformunu tekrar üçgenlemek için; Netsurf -- > Eğri İşlemleri -- > Eğri Geçir işlemine giriniz Eğri geçirilecek üçgenleri seçmek için sağ alt köşede bulunan kırmızı ok işaretini (hepsi anlamındadır) seçiniz ve sağ tuşa basınız.

Z Artış değerini 1.00 yapınız ve Tamam butonuna basınız. Tabakalardan üçgen model tabakasının görünürlüğünü kapatınız.

5.2. Plan Profil Paftalama

Plan profil paftalarının tasarımının yapılması için kullanılan işlemdir. Tasarımın yapılabilmesi için yol planının (şevli plan ve arazi haritası) hazılanmış olması gerekmektedir

> Profil -- > Plan profil Tasarımı işlemine giriniz.

Bindirme: Ardışıl iki pafta arasındaki iç içe geçme miktarıdır. Değer olarak 30 yazınız.

NETPRO 79

Plan/Profil Tasarım Bloğunu seçmek için ilgili satır sonunda bulunan ... butonuna basınız ve netcad kurulumu ile birlikte gelen bloklarda herhangi birini seçiniz. Eğer netcad C dizini içine kurulmuş ise bu blokların yeri -- > C:\NETCAD\MODUL\NETPRO\SECME dizini içerisindedir. Bu dizin içindeki blok dosyalardan PPRO_O.NCZ dosyasını seçiniz Yatay Güzergah satırı sonunda bulunan ... butonuna basınız ve GUZERGAH.KTB dosyasını seçiniz.

Pafta İndekslerini Oluştur butonuna basınız.

Şekilde görüldüğü gibi 4 adet pafta oluşturulmuş oldu. Düzenle -- > Kaydır işlemi ile pafta indeksleri kaydırılabilir, böylece indeksler, güzergahın ortasında olacak şekilde ayarlanabilir. Pafta tasarımını yaptıktan sonra paftalama işlemine geçebiliriz.

> Profil -- > Plan Profil Paftalama işlemine giriniz.

NETPRO 80

Sol bölümde tasarımını yaptığımız 4 adet paftanın KM başlangıçları görülmektedir. Bunlardan herhangi birini seçebiliriz veya tümünü seç komutu ile bütün indekslerin paftalanmasını sağlayabiliriz. Tanım dosyaları değerlerine bastığınızda seçilen blok için değişken değerler karşımıza çıkar.

Profil çizimi tanımından Last Profil seçeneğini seçiniz Sonuç dizini bölümüne ise oluşturulacak paftaların kopyalanacağı yeri yazınız. Değişiklikleri yukarıdaki gibi yaptıktan sonra, paftaları yarat butonuna basınız Sonuç dizin içine seçmiş olduğumuz paftalar (4 adet) kopyalanmış oldu. Proje -- > Aç komutu ile paftalarınızı açınız.

NETPRO 81

Yukarıda 4 adet paftamız (plan ve profil) görülmektedir.

5.3. Enkesit Çizimleri

Proje -- > Yeni işlemi ile yeni bir proje açınız. > Enkesit -- > Enkesit Çizimi işlemine giriniz.

NETPRO 82

Mouse Sağ tuşuna basınız ve enkesit ekle işlemine giriniz. Açılan listeden PLATFORM.KSP kesitini seçiniz ve Kabul butonuna basınız. Bir alttaki satırı aktif yapıp (şekildi görüldüğü gibi gri renkli) mouse sağ tuşu ile enkesit ekle işlemine giriniz. Açılan listeden ARAZI.KSE dosyasını seçiniz ve Kabul butonuna basınız. NOT: Bu şekilde birden çok enkesit dosyasının aynı anda çizilmesini sağlayabiliriz.

Enkesit çizimi menüsünde Genel bölümüne geçiniz. Kilometre süzgecine (120+400+600) yazınız sadece bu kilometrelerdeki kesitleri çizdiriyoruz. Gerekli ayarlamaları yaptıktan sonra çiz butonuna basınız ve ekranda herhangi bir yeri gösteriniz.

Aşağıdaki kesitler görüldüğü gibi 0+160.00 km’li kesit tam yarma kesiti 0+400.00 km’li kesit tam dolgu kesiti 0+660.00 km’li kesit ise karışık kesittir.

NETPRO 83

5.3.1. Enkesit Tablolarının çizime eklenmesi

Enkesit tabloaları kullanılarak enkesite ait detay bilgilerde, enkesit üzerinde görüntülenebilir. Enkesit tablolarını kullanabilmek için, grafik ekranda enkesitlerin çizilmiş olması gerekmektedir. Az önce çizilmiş olan enkesitler ekranda yüklü iken; > Enkesit -- > Enkesit tabloları işlemine giriniz.

NETPRO 84

Tablo hazırla butonuna basınız.

Listelenecek olan makrolardan, Ek tablo Y/D makrosunu seçiniz ve Tamam butonuna basınız. Yarma / Dolgu Alanları penceresinde KUBAJ.KUB dosyasını seçerek Kabul butonuna basınız. Yol platformu penceresinde PLATFORM.KSP dosyasını seçerek Kabul butonuna basınız. Enkesit Tablosu penceresinde + EKLE butonuna basınız, dosya adı kısmına ENKTABLO yazarak Kaydet butonuna basınız, Daha sonra Kabul butonuna basınız.

NETPRO 85

Enkesit tablosu sonuçlarını gösteren bir pencere açılacaktır. Bu pencereyi Tamam butonu ile geçiniz.

Enkesit tabloları penceresini de Tamam butonu ile geçiniz.

Yukarıda da görüldüğü gibi ekranda önceden çizilmiş olan enkesitlerin sağ üst köşesine seçmiş olduğumuz Ek tablo Y/D makrosundaki yarma ve dolgu ile ilgili bilgiler de eklenmiş oldu. 5.4. Profil Çizimi

> Profil -- > Profil Çizimi işlemine giriniz. Profil çizimi penceresi açılır, profil dosyaları bölümünde iken Mouse sağ tuşuna basınız ve Enkesit Dosyası Ekle işlemini seçiniz, çıkan pencereden ARAZI.KSE dosyasını seçiniz ve Kabul butonuna basınız. Tekrar profil dosyaları bölümünde iken Mouse sağ tuşuna basınız ve Enkesit Dosyası Ekle işlemini seçiniz, çıkan pencereden PLATFORM.KSP dosyasını seçiniz ve Kabul butonuna basınız.

NETPRO 86

Eklemiş olduğunuz dosyalar yukarıdaki gibi görüntülenecektir. Sol taraf profil dosyaları bölümüdür, Profil çizimine ayrıca Brükner, Şev eğimleri, Palye, EKT dosyalarını ekleyebiliriz. Sağ bölüm ise eklediğimiz dosyalardan hangilerinin çizim üzerinde görünüp görünmemesini sağladığımız bölümdür. Bunlar çizim sekmesinin özellikleridir. Opsiyonlar bölümüne geçtiğimizde, çizim ölçeği, boyutlar, çözünürlük gibi ayarları yapabileceğimiz bölüm karşımıza çıkar.

Gerekli ayarlamaları yaptıktan sonra profil çiz butonuna basınız, mouse ucuna profil gelecektir, bu profili ekranda uygun olan bir yere mouse sol tuşuna basarak yerleştiriniz.

NETPRO 87

5.5. Brükner Çizimi:

Önceki adımlarda brükner dengelemesini yapmıştık ve sonuçlarını kaydetmiştik. Şimdi ise gerekli raporları ve grafik çizimlerini oluşturacağız. > Tools -- > Brükner Dengelemesi işlemine giriniz. Dosya -- > Yükle komutu ile KUBAJ.KUB dosyasını seçiniz.

NETPRO 88

Brükner başlangıcı olarak 1000000 değerini giriniz ve Tamam butonuna basınız. Alanları hesaplanmış ve dengelemesi yapılmış olan brükner diyagramı ekrana gelecektir. Dosya -- > Sonuçlar -- > Brükner Çizimi işlemini seçiniz.

Çizim ile ilgili

parametreleri ayarladıktan sonra Tamam butonuna basınız.

Aşağıdaki gibi depo veya ariyet noktalarının konumlarını gösteren bir bilgi penceresi açılacaktır. Bu mesajı Ok butonu ile geçiniz. Dosya -- > Çık işlemi ile brükner editöründen çıkınız. Netcad grafik ekranında bürkner çizimini göreceksiniz.

NETPRO 89

6. RAPORLARIN ÜRETİLMESİ

6.1. Güzergah Raporları

Tanımlı olan güzergaha ait bilgileri rapor şeklinde kullanabiliriz. > Güzergah -- > Güzergah Raporları işlemine giriniz. Yatay Güzergah olarak GUZERGAH.KTB dosyasını seçiniz ve Kabul butonuna basınız.

NETPRO 90

Açılan pencereden rapor türünü seçiniz ve bu raporun nereye yazılmasını istediğinizi (ekran veya dosya) belirtiniz ve Tamam butonuna basınız.

Yukarıda örnek bir güzergah raporu görüntülenmektedir.

NETPRO 91

6.2. Some Bilgileri Raporu

Some noktalarına ait bilgileri (yarıçap, uzunluk...) tablo şeklinde grafik ekranda gösterebiliriz. Dosya -- > Aç komutu ile SEVLI.NCZ dosyasını açınız. > Editör -- > Güzergah editörü işlemine giriniz. GUZERGAH.KTB dosyasını seçiniz ve Kabul butonuna basınız. 2 numaralı somenin olduğu satırı mouse ile işaretleyerek aktif hale getiriniz. İşlemler -- > Some bilgileri işlemine giriniz.

Some bilgilerinden hangilerinin tabloda görünmesini istiyorsanız onları belirtiriniz ve yazı boyunu ayarlayınız daha sonra Tama butonuna basınız. Mouse ucuna some bilgileri tablo halinde gelecektir. Some değerleri hangi some noktasına ait ise grafik ekran o noktaya otomatik olarak yaklaşacaktır. Mouse ucuna gelen tabloyu somenin uygun bir yerine yerleştiriniz. Aynı işlemleri 3 numaralı

some için tekrarlayınız ve daha sonra Güzergah editöründen Dosya -- > Saklamadan Çık komutu ile çıkınız.

NETPRO 92

6.3. Kesit Editörü Raporları

Tanımladığımız kesitlere ait bir takım bilgileri rapor şeklinde üretebiliriz. > Kesit Editörü işlemine giriniz. PLATFORM.KSP kesiti yüklü değil ise Dosya -- > Yükle işlemi ile editöre yükleyiniz. Dosya -- > Yaz işlemine giriniz. Almak istediğiniz rapor türünü seçeneklerden seçiniz ve Tamam butonuna basınız. Örnek olarak Enkesit Noktaları Raporu (XYZ) seçiniz ve Tamam butonuna basınız.

Süzgeç sorgusunu

Tamam butonu ile geçiniz.

Program Güzergah dosyasını soracaktır. GUZERGAH.KTB dosyasını seçerek Kabul butonuna basınız. Almak istediğiniz rapor aşağıda görülmektedir.

NETPRO 93

6.4. Kübaj Raporları

Kesitler arasında yapılan her türlü kübaj hesaplamalarının sonuçlarını çizelge halinde alabiliriz. > Kübaj Editörü işlemine giriniz. Dosya -- > Dosya Yükle işlemi ile KUBAJ.KUB dosyasını yükleyiniz. Hesap -- > Hacim Hesabı ile hacimleri hesaplatınız. Dosya -- > Yaz işlemine giriniz.

NETPRO 94

Kübaj raporları penceresi açılacaktır. Listeden çıktısını almak istediğiniz rapor türünü seçiniz ve Tamam butonuna basınız. Örnek olarak Hacimler Tablosu (TCK-ÖZET) raporunu seçiniz.

Kilometre süzgecini Tamam ile geçiniz. Kübaj parametrelerinden Brükner ilk değerini 1000000 yapınız ve Tamam butonuna basınız.

NETPRO 95

6.5. Brükner Raporları

> Tools -- > Brükner Dengelemesi işlemine giriniz. Dosya -- > Proje Yükle işlemi ile KUBAJ.KUB dosyasını yükleyiniz. Brükner başlangıcı olarak 1000000değerini yazınız ve Tamam butonuna basınız. Dosya -- > Sonuçlar -- > Hafriyat ve Paralı Taşıma Metraj Cetveli işlemini seçiniz.

NETPRO 96

Gerekli ayarlamaları yapınız ve Tamam butonuna basınız. Cetvel netcad grafik ekranına aktarılmış oldu. Brükner editöründen çıkmadan diğer raporları da alalım. Paralı Taşıma Bilgileri Dosya -- > Sonuçlar -- > Paralı Taşıma Bilgileri işlemine giriniz.

Yukarıdaki gibi POZ numaraları ve taşınan toprak miktarları görüntülenmektedir.

NETPRO 97

Bürkner Özeti Dosya -- > Sonuçlar -- > Brükner Özeti işlemine giriniz.

Yukarıdaki çizelge de özet olarak yapmış olduğumuz taşımayı göstermektedir. Brükner editöründen Dosya -- > Çık komutu ile çıkınız. Grafik ekranda Hafriyat ve Paralı Taşıma Metraj Cetvelinin çizilmiş olduğunu göreceksiniz.