Nota Kemahiran Hidup Tingkatan Satubab3

8/14/2019 Nota Kemahiran Hidup Tingkatan Satubab3

1/29

NOTA KEMAHIRAN HIDUP TINGKATAN SATU

BAB 3 : ELEKTRIK

Keselamatan Elektrik

Jangan gunakan plag atau soket yang pecah dan rosak

Jangan membuat sambungan yang banyak daripada satu punca

Jangan cuba menyentuh wayar hidup yang tidak bertebat

1


2/29

Jangan cuba menmengantikan dawai fius dengan sebarang dawai atau logam

Jangan menggunakan kabel yang pecah atau terlalu lama

2


3/29

Hendaklah utamakan KESELAMATAN DIRI, KESELAMATAN MAKMAL/BENGKEL dan KESELAMATAN

PERALATAN.Pamirkan slogan UTAMAKAN KESELAMATAN agar selalu dapat mengingatkan guru-guru dan pelajar-pelajar sepanjangberada dan melakukan aktiviti di makmal/bengkel.

UTAMAKAN

KESELAMATAN

MAKSUD ELEKTRIK

Elektrik ialah tenaga

3


4/29

Elektrik ialah pergerakan elektron dalam pengalirElektrik boleh didapati dalam dua bentuk arus iaitu arus terus dan arus ulang alikElektrik yang dibekalkan kerumah-rumah adalah sebanyak 220-240V dalam bentuk arus ulang alik (AC/AU).

Di Malaysia elektrik dibekalkan oleh TNB (Tenaga Nasional Berhad).

SUMBER ELEKTRIK

i. Sel Kering ii. Sel Basah iii. Dinamo Basikal

Kaedah menghasilkan elektrik:

1. Melalui proses tindak balas kimia - contoh sel kering dan sel basah

2. Melalui tindak balas aruhan kemagnetan - contoh dinamo basikal dan janakuasa

3. Lain-lain seperti:

i. kuasa solar

ii. tindakan haba

Sel Kering

1. Sel kering menghasilkan voltan 1.5 volt

2. Dua sel kering yang disambungkan secara siri akan menghasilkan 3.0 volt

4


5/29

Dua sel kering disambung siri

3. Arus elektrik yang dihasilkan oleh sel kering ialah arus terus (AT/DC)

4. Tenaga elektrik yang dihasilkan oleh sel kering adalah daripada hasil tindak balas kimia

5. Sel kering digunakan pada alatan elektrik mudah alih berkuasa rendah - seperti lampu picit, jam loceng, alatan permainan

Bahagian Sel kering

A = Punca positif , B = Bekas zink , C = elektrolit , D = Batang karbon , E = Punca negatif

Sel Basah

1. Sel basah biasanya menghasilkan voltan 6.0 volt, 12 Volt dan 24 volt

2. Sel basah boleh dicas semula dengan alat pengecas bateri

3. Sel basah lebih dikenali sebagai bateri

4. Sel basah digunakan di dalam kenderaan seperti motor, kereta, lori dan bas

Bahagian sel basah

5


6/29

A = Plat positif (plumbum peroksida) , B= Terminal positif , C = Penyelang , D = Plat negatif (plumbum) ,E = Elektrolit (Asid Sulfurik Cair)

Dinamo Basikal

1. Dinamo basikal menghasilkan voltan 6 volt - 12 volt

2. Arus elektrik yang dihasilkan oleh dinamo ialah arus ulang alik (AU/AC)

3. Tenaga elektrik yang dihasilkan oleh dinamo ialah hasil daripada aruhan kemagnetan

Bahagian Dinamo Basikal

6


7/29

A = Pemutar , B = Magnet kekal , C = Teras besi, D = gegelung dawai , E = punca elektrik

Jenis-jenis sel

1. Sel Alkali

2. Sel merkuri

3. Sel lithium

4. Sel nikel kadmium

KEGUNAAN ELEKTRIK

7


8/29

i. Pengisar ii. Lampu Pendafluor iii. TV iv. Sterika v. Radio

1. Untuk menghasilkan :

i. cahaya Contoh - lampu pendafluor, lampu pijar, LED

ii. bunyi

Contoh - Radio, siren, buzzer, loceng

iii. haba

Contoh - Pengering rambut, pembakar roti, seterika, cerek, ketuhar

iv. gerakan

Contoh - Kipas angin, pengisar, motor elektrik

v. isyarat elektronik

Contoh - kalkulator, pad permainan, komputer

8


9/29

WAYAR ELEKTRIK

1. Wayar kuprum beranemal

i. Digunakan untuk membuat gegelung elektrik2. Teras tunggal

i. Digunakan dalam bidang elektronik

ii. Mampu mengalirkan elektrik kuasa sangat rendah

3. Teras kembar

i. Digunakan untuk alat elektrik kuasa rendah seperti lampu dan peti suara

ii. Untuk membuat sambungan ke punca negatif dan positif atau wayar hidup dan wayar neutral sahaja

4. Kabel teras tiga

i. Digunakan untuk menyambung alatan elektrik berkuasa tinggi

ii. Untuk membuat sambungan ke punca hidup, neutral dan bumi

I = Wayar kuprum beranemal , II = Wayar teras tunggal , III = Wayar teras kembar , IV = Kabel teras tiga

9


10/29

JENIS PLAG

1. Plag 2 pin

i. Digunakan untuk menyambung bekalan elektrik kepada alatan elektrik berkuasa rendahii. Radio , TV, Pencukur

2. Plag 3 pin

i. Terdapat 2 jenis, plag 3 pin 13 ampere dan plag 3 pin 15 ampere

ii. Digunakan untuk menyambung bekalan elektrik kepada alatan elektrik berkuasa tinggi

iii. Periuk nasi, ketuhar, peti sejuk, seterika mengunakan plag 3 pin 13 ampere

iv. Pendingin hawa menggunakan plag 3 pin 15 ampere

I = plag 2 pin , II = plag 3 pin

10


11/29

i. Kedudukan tamatan L, N, dan E

ii. Pemasangan kod warna yang betuliii. Kabel teras tiga biru, hijau dan coklat

PENDAWAIAN PLAG 3 PIN 13 AMPERE

1. Alatan

I = Pena Ujian , II = Penjalur wayar , III = Pisau lipat

2. Bahan

i. Kabel teras 3

11


12/29

3. Langkah-langkah

12


13/29

i. Buangkan penebat kabel kira-kira 4 cm

ii. Jalurkan hujung ketiga-tiga wayar

iii. Pintalkan ketiga-tiga hujung wayar

iv. Buka penutup plag

v. Pasangkan teras pada tamatan mengikut kod wayar yang betul iaitu

Wayar coklat/hitam ---> tamatan hidup(L)

Wayar biru/merah -----> tamatan neutral (N)

Wayar hijau/hijau-kuning ------>Tamatan bumi (E)

vi. Tutup semula plag dan pasangkan skru

13


14/29

FIUS

i. Simbol fius ii. Fius katrij iii. Fius dawai

1. Digunakan untuk memutuskan litar sekiranya berlaku litar pintas atau lebihan tenaga elektrik

2. Memberi perlindungan kepada alatan elektrik daripada rosak dan terbakar

3. Unit ukuran fius ialah ampere

4. Terdapat dua jenis fius

a. Fius katrij - digunakan dalam plag 3 pin dan fius perkhidmatan rumah

1. Fius 13A

Digunakan dalam plag 3 pin 13 ampere

2. Fius 30A

Digunakan dalam fius perkhidmatan dalam sistem bekalan elektrik domestik

b. Fius Dawai - digunakan dalam kotak agihan berfius dalam rumah

5. Kadar fius yang biasa digunakan ialah 5A, 10A, 13A dan 30A

6. Fius dibuat daripada aloi timah atau plumbum

14


15/29

LAMPU PIJAR DAN LAMPU PENDAFLUOR

i. Lampu pijar

A. Kelalang

B. Filamen

C. Pin

D. Sumber elektrik

ii. Lampu Pendaflour

A. Pemegang

B. Tiub

C. Perumah

D. Suis penghidup

Lampu pijar1. Ciri-ciri lampu pijar

i. Menghasilkan cahaya kuning yang menyilaukan mata

ii. Cahayanya panas

iii. Meninggalkan bayang hitam

iv. Menggunakan kuasa elektrik yang banyak

15


16/29

2. Bahagian lampu pijar

i. Filamen = menyala dan mengeluarkan cahaya

ii. Gas argon = mencegah filamen daripada terbakar dan putus

iii. Sesuntuh = menyambung filamen ke punca elektrik

iv. Mentol kaca = melindungi gas argon dan filamen

Lampu pendarfluor

1. Kelebihan Lampu pendaflour

i. Warnanya putih terang dan tidak menyilaukan mata

ii. Cahayanya sejuk

iii. Menjimatkan elektrik

iv. Tidak meninggalkan bayang hitam

2. Bahagian Lampu pendarflouri. Tiub pendarfluor = berisi gas argon dan merkuri, menghasilkan cahaya ultra ungu

ii. Pemegang tiub = memegang pin elektrod

iii. Cok = membekalkan voltan tinggi

iv. Suis Penghidup = menghidupkan lampu

v. Perumah = tapak memegang bahagian-bahagian lampu yang lain

16


17/29

Elektif KT

A. Litar Elektrik

1. Maksud Litar

Satu sambungan lengkap sumber elektrik (sel) dan beban elektrik (mentol) dengan menggunakan pengalir(wayar)

i. Sumber (sel kering) ii. Beban (mentol) iii. Pengawal (suis)iv. Punca positif (wayar mereh) v. Punca negatif (wayar hitam)

Lukisan skimatik litar mudah17


18/29

2. Jenis-jenis Litar

1. Litar mudah

Litar yang mengandungi satu sumber satu beban dan satu pengalir

2. Litar pintas

Litar tanpa beban

Litar yang mengandungi wayar pintasan

3. Litar siri

Litar yang mengandungi beban elektrik yang disambung secara siri

4. Litar selari

Litar yang mengandungi beban elektrik yang disambung secara selari

5. Litar siri selari

Litar yang mengandungi beban elektrik yang disambung secara siri dan juga selari

18


19/29

Litar asasA = Beban , B = Pengalir , C = Sumber elektrik

Litar siri

19


20/29

Litar selari

Litar siri selari

2. Perbezaan litar siri dan litar selari

Litar Siri Litar SelariVoltan Voltan

20


21/29

Voltannya adalah semakin kurang apabila beban

bertambah

Vj=V1+V2+V3.....

Voltannya sama disemua tempat

Vj=V1=V2=V3.....

Arus

Arusnya sama disemua tempat

Arus

Arusnya semakin kurang apabila semakin banyakbeban

Rintangan

Semakin ditambah beban semakin banyak jumlah

rintangan

Rintangan

Jumlah rintangan adalah lebih kecil daripada nilai

perintang yang paling kecil

Apabila satu mentol terbakar, mentol yang lain

tidak akan menyala

Apabila satu mentol terbakar , mentol yang lain

akan terus menyalaJika ditambah satu mentol, mentol yang lain akan

menjadi malap kerana bebanan bertambah

Jika ditambah satu mentol, nyalaan mentol yang

lain tidak akan berubah

B. Voltan, Arus dan Rintangan

I. Definisi

a. Voltan ialah daya yang menggerakkan elektron di dalam pengalir elektrik

b. Unit sukatan bagi daya tersebut ialah Volt (V)

c. Arus ialah sejunlah elektron yang bergerak di dalam pengalir elektrik

d. Unit sukatan bagai arus ialah Ampere (A/I)

21


22/29

e. Rintangan ialah halangan terhadap pergerakan arus

f. Unit sukatan bagi rintangan ialah Ohm

II. Hukum Ohm

1. Hukum ohm ialah hukum yang menyatakan hubungan di antara Voltan, Arus dan Rintangan

2. Hukum ohm diperjelaskan oleh lencana hukum Ohm

II. Contoh pengiraan

III. Contoh pengiraan

Diberi voltan=12 volt, rintangan = 4 ohm, cari arus = (?) dalam litar di bawah.

B. Meter elektrik

22


23/29

I. Meter Volt

Meter yang digunakan untuk menyukat voltan atau daya gerak elektrik(DGE)

Terdapat dua jenis meter volt

a. Meter volt arus terus

b. Meter volt arus ulang alik

Meter disediakan dalam beberapa julat tertentu

Meter volt dipasang selari dengan sumber (sel) dan beban (mentol) didalam litar

i. Meter volt arus terus ii. Meter volt arus ulang-alik

II. Meter Ampere

Meter yang digunakan untuk menyukat kadar pergerakan arus di dalam litar

Meter ampere dipasang secara siri dengan sumber (sel) dan beban (mentol) di dalam litar

23


24/29

B. Meter Pelbagai

Kegunaan

Untuk mengukur voltan, arus dan rintangan

Untuk menguji keterusan litar

Bahagian meter pelbagai

A = Skala B = Skru pelaras sifarC = Julat bacaan D = Tombol pemilih julat

E = Punca positif F = Punca NegatifG = Pelaras sifar Ohm H = Jarum penunjuk

24


25/29

i. Skala

Mengandungi skala bagi bacaan rintangan, voltan arus terus, voltan arus ulang-alik

ii. Jarum Penunjuk

berfungsi menunjukkan bacaan pada skala

iii. Skru Pelaras Sifar

berfungsi melaraskan jarum penunjuk pada bacaan sifar (0)

iv. Pelaras Sifar Ohm

berfungsi melaraskan jarum penunjuk semasa menguji rintangan

v. Prob Negatif dan prob Positif

berfungsi menyentuh alatan elektrik dan komponen elektronikprob hitam untuk negatifdan prob merah untuk positif

vi. Tombol Pemilih Julat

berfungsi untuk memilih julat bacaan yang dikehendaki

vii. Julat

berfungsi menunjukkan kadar sukatan yang akan diukur

Membaca meter Ohm pada meter pelbagai

Langkah-langkah membaca meter Ohm

1. Laraskan tombol ke julat bacaan ohm

2. Temukan kedua-dua prob negatif dan positif3. Laraskan pelaras sifar ohm hingga jarum menunjukkan bacaan sifar (0)

25


26/29

B. Unit Kawalan Utama Bekalan Elektrik Domestik

i. Suis Utama ii. Pemutus Litar Bocor ke Bumi iii. Peti Agihan Berfius iv. Soket dan suis

a. Fius Perkhidmatan

Fungsi - untuk mengawal bekalan jika berlaku arus berlebihan dan untuk memutuskan bekalan kepadapelanggan yang gagal membayar bil penggunaan

b. Penyambung Neutral

Fungsi - menyambung litar rumah dengan wayar bekalan neutral

c. Meter KWJ

Fungsi - untuk menyukat dan merekodkan kadar penggunaan tenaga elektrik

jenis - terdapat dua jenis meter

a. Meter analog

26


27/29

b. Meter digital

Meter kWJ jenis diigital

b. Suis Utama

Funsi untuk menyambung dan memutuskan bekalan elektrik di dalam rumah

Suis ini adalah suis jenis dua kutub satu arah

Di dalamnya terpasang fius katrij

c. Pemutus Litar bocor ke bumi

berfungsi memutuskan bekalan elektrik dalam litar dirumah jika berlaku kebocoran arus atau litar pintas

d. Kotak agihan berfius

berfungsi mengagihkan bekalan elektrik di dalam litar

e. Suis dan Soket

Suis berfungsi memutuskan dan menyambung litar kepada alatan elektrik

Soket berfungsi menghubungkan alatan elektrik kepada sumber bekalan elektrik rumah

27


28/29

i. Fius Perkhidmatan ii. Penyambung Neutral iii. Meter Kwjiv. Suis utama v. PLCB vi. Kotak Agihan Berfius

B. Kuasa Elektrik

1. Maksud Kuasa Elektrik

Kadar kerja yang dihasilkan oleh arus elektrik

Unit ukuran kuasa elektrik ialah watt (W)

28


29/29

2. Formula Mencari Kuasa Elektrik

Kuasa = voltan x arus ( P = V x I )

3. Kuasa elektrik alatan elektrik

Kuasa elektrik yang digunakan oleh kebanyakan alat elektrik dinyatakan dalam plat perincian

Perkakasan yang mengeluarkan haba lebih menggunakan kuasa elektrik berbanding yang mengeluarkan cahaya

Contoh periuk nasi elektrik berkuasa 900W sementara lampu pendafluor berkuasa 40W

Contoh plat perincian sebuah kipas elektrik

29

Documents

Nota Kemahiran Hidup Tingkatan Satubab3