caner

O oğullar… O kızlar…

-Köy Enstitüleri-Canerhan Tipi

Kurtuluş savaşı sonrasında vatandaşların sadece yüzde üçünün okuma yazması vardı

Halkın yüzde sekseni köylerde

yaşıyordu. Atatürk ilk defa Köy Enstitülerinin kuruluş

yasalarını çıkardı

Öncelikle askerliğini çavuş olarak yapmış erlerin

yetiştirilip köylerine eğitmen olarak

gönderilme projesini önerdi ve bu proje uygulandı

caner

Atatürk’ün vizyonu

Dünyada eşi benzeri olmayan Köy Enstitüsü modelinin yaratıcı ve uygulayıcıları Hasan Ali Yücel

ve İsmail Hakkı Tonguç idi... Atatürk’ün idealini özümsemiş ve ilerletmek için çaba harcamış olan bu

gerçek yurtseverler İsmet İnönü’nün cumhurbaşkanlığında gerekli desteği alarak 1940 yılında Köy Enstitülerini açmışlardı…

Hasan Ali Yücel İsmail Hakkı Tonguç

caner

caner

“Köy enstitülerini cumhuriyetin eserleri içinde en kıymetlisi, en sevgilisi sayıyorum. Köy enstitülerinden yetişen evlatlarımızın muvaffakiyetlerini ömrüm boyunca

yakından ve candan takip edeceğim” İsmet İnönü - 09.05.1941

İlköğretim meselesinde sıra, yoksul ve toplumun en ağır yükünü taşıyan halkın çocuklarını okula kavuşturmaya

gelmiştir… Bunun icap ettireceği her türlü fedakarlığı

göze almak mecburiyetindeyiz…

İsmail Hakkı Tonguçcaner

gelmiş geçmiş yüzyılların en büyük

“Aydınlanma” hareketi

caner

DUYARSAM UNUTURUM,GÖRÜRSEM HATIRLARIM,YAPARSAM ÖĞRENİRİM…

-Konfüçyüs-

AÇ KALDIK DA, EL AÇMADIK

DEVRİMLERE TEMEL TAŞTIK

DİKEN SÖKTÜK, GÜL DİKTİK

YÜRÜ GOCA HALKIM YÜRÜ…

caner

Ladik – Akpınar Köy Enstitüsü

caner

“Bozkırı yeşerteceğiz… Ocak tüttüreceğiz!” Bu sözlerle vuruldu ilk kazma, bu sözlerle atıldı ilk temel…

Ladik Akpınar Köy Enstitüsü bando takımı

ve 1946 yılı

öğretmenleri

caner

İşte o gün, o küçük ellerin tuttuğu kazmalarla sadece bozkır değil,

bir milletin geleceği de yeşermeye başlıyordu…

caner

Aşık Veysel ve Ruhi Su gibi ünlü ozanların, sanatkarların da emeği geçmişti bu okullara…

Kızılçullu Köy Enstitüsü 23 Nisan 1948 İzmir - Kordon

Kırk bin köye kırk bin okulSavaş bitmiş halkım yoksul

Anam kalmış yetimle dulYürü Kızılçullu'm yürü

caner

Kızılçullu Köy Enstitüsü mandolin ve

akordeon ekipleri23 Nisan 1948 günü

İzmir-Kordon’da tören geçişindeler…

caner

Kastamonu - Gölköy Köy Enstitüsü

“Ver elini Köy EnstitüsüSana geliyorum, okut beni

Büyümeye geldim kollarındaUyut beni, büyüt beni, okut

beni”caner

İşte sana boz urbalar ve postallarŞu kazma, şu kürek, şu balyozŞu keser, şu testere, şu mala

Aydınlık günler içinVurmak gerek demire, taşa toprağa

caner

Kızılay çadırlarında barındılar…

Kendi binalarını kendileri yaptılar…

caner

Kendi dersliklerinikendileri kurdular

caner

Ve bir gün böyle gittiler görev yerlerine…

KÖY ENSTİTÜLERİ

O, büyük gerçeğiyleKadını, erkeğiyle

Kalkınmasıydı köyünBir arada, oğlan–kızYıldırım gibi bir hızAma bırakmadılar

Ellere can simidiŞimdi Türk’ün buluşuKimdi önleyen, yazık:O yobaz: İstemezük!

O madrabaz: Komazuk!

Şeref Tipi

caner

Düziçi Köy Enstitüsü Okutulmak üzere Ulukışla köylerinden seçilen kızlar…

Adana’nın Düziçi İlçesinde bir müze bulunuyor… O yıllarda balık, böcek, kuş, kemirgenler ve daha birçok

hayvandan oluşan bir koleksiyon ve altyapı gereçleri yapmış çocuklar…

Bugün bunları birçok üniversitede bulmak mümkün değil…

BU EĞİTİM SİSTEMİNDEN ÇIKAN BİR ÖĞRENCİNİN HAYATTA BAŞARISIZ OLMA OLASILIĞI YOK

(alıntıdır)caner

Kars – Cilavuz Köy Enstitüsü

caner

Köy Enstitüsü öğrencileri, gittikleri her yere yaşam götürdü evler inşa etti, köylülere bilimsel tarım öğrettiler…

Kars – Cilavuz Köy Enstitüsü

caner

Yazar Dursun Akçam gibi eşi de bu okuldan mezundu…

Aralarında eşinin de bulunduğu kız öğrenciler okul bahçesinde

kitap okurken

Bu yerlerde güller biterGöz ağrım gözümde tüter

Kula kulluk artık yeterYürü Cilavuz'um yürü.

Arifiye Köy Enstitüsü

1940 yazında açılır açılmaz köylerden öğrenci almaya başlanır…

ilk gelen öğrenci 12 yaşında Süheyla adlı bir kızdı. Geyve’den

babası getirmişti, elinde bir sepet üzüm hediyeyle birlikte…Ardından gelen helvacı çırağı Şakir ise dükkanda

helva sardıkları bir gazete parçasından duyup gelmişti…

caner

Sakarya Arifiye Köy Enstitüsü öğrencileri 5 yıl sonra mezun olurken…

Ön safta Cumhuriyetin ve devrimlerin bekçisi “Köy Kızları”

caner

Kız öğrenciler 1942 yılı öğretmenleri

Okul binası

Savaş açlık kıtlık demek

Günde yetmiş gram ekmek

Karanlığa ışık gerekYürü Savaştepe'm yürü

Balıkesir – Savaştepe Köy Enstitüsü

caner

Konya – İvriz

Isparta – Gönen

Eskişehir – Çifteler

Sivas – Yıldızeli

Anadolu'ya yayılmış diğer köy enstitüleri

caner

Hasanoğlan Köy Enstitüsü - Ankara

Aileler çocuklarını okula teslim ediyorlar…

Arap at, tiftik keçimiz

Dersliğimiz, çiftliğimiz

Ruhi Su'yla, Veysel'imiz

Yürü Hasanoğlan yürü

caner

Hasanoğlan Köy Enstitüsü, diğer köy enstitülerini kuran öğrenciler tarafından inşa edilmişti

caner

Hasanoğlan Köy Enstitüsü Yapı Sanat Başı Mustafa Güneri’nin

köyün bebeleri ile olan resmi…caner

Orada tiyatro oyunları sahnelediler…

Hasanoğlan anfitiyatrosunu elleriyle inşa ettiler…

Halk oyunları oynadılar

caner

80 kişilik mandolin orkestrası ile konserler verdiler…

Kepirtepe Köy Enstitüsü inşaatı

Boz giysiler kazma kürek

Kanlı toprak devirerek

Karanlığa tükürerekYürü kır Kepir'im

yürü.

caner

Trabzon Beşikdüzü Köy

Enstitüsü; kızlı, erkekli

“dikiş” ve ”balıkçılık” dersleri…

caner

Trabzon Beşikdüzü Köy Enstitüsünde sabah sporu...

Kemençeli Laz uşağıTitrer bağlardı kuşağıHamsili mısır başağı

Yürü Beşikdüzü'm yürü.

caner

Köy Enstitülerinde uygulamalar ve hayatın içinden kareler

caner

Açık havada ders (Arifiye)

İçtima (İvriz)

Taş yontma (Hasanoğlan)

Duvara yazma

(Kepirtepe)caner

caner

Süt sağma… Saç kesme…

Atletizm Demir tavında dövülür…

1952 Aydın Ortaklar

Köy Enstitüsü öğrencileri

Her öğrenci en az bir müzik aletini çalmayı öğrenerekmezun oluyordu Köy Enstitülerinden

caner

Yemek dersi

Açık havada resim dersi (Gölköy)

Kunduracılık İpek böcekçiliği (Kızılçullu)caner

Hayvancılık

Sürücülük (Kızılçullu)

Binicilik (Akpınar)

Halıcılık

caner

Arıcılık…

Tarım…

caner

Halide Edip Adıvar ve Adnan Adıvarhuzurunda mandolin çalan öğrenci

Mandolin çalan kız

caner

İzmir - Kızılçullu Köy Enstitüsü kız öğrencileri denizde…

caner

İnönü, Pazarören Köy Enstitüsü öğretmen ve

öğrencileriyle

Folklor

Tavukçuluk

caner

Harçlar kardık, kürek çektik

Akça binalar yükselttikYüz binlerce fidan diktik

Yürü Pazarören yürü

Beş yıl süren bu eğitim sürecinde, öğrenciler kültür-sanat, matematik, fizik, tarih ve Türkçe dersleri dışında

tüm bu uygulamalı dersleri görmekteydiler...

Ayrıca derslerin ve enstitünün işleyişi konularındayönetimde söz hakkına sahiptiler…

caner

Böyle geldiler….

Böyle yetiştiler…Böyle gittiler….

caner

Gölköy demir atölyesi

Böyle gittiler, dağıldılar köylere kızlı, erkekli…

caner

Başta Tonguç Baba olmak üzere, kendilerini bu işe adamış yöneticiler ve öğretmenler, mezun ettikleri öğrenciler ile birlikte halay çektiler…

caner

Köy enstitüleri toplam 17342 köy öğretmeni

yetiştirmişti… Bunlar; 1398 kız, 15943 erkekti…

caner

“Çiftçiyi topraklandırma Kanunu”na karşı çıkarak CHP’den ayrılanların

kurduğu Demokrat Parti de bu çevrelere

azami desteği ve tavizi veriyordu…

Bu aydınlanma sürecinden rahatsız olanlar o zamanlarda da mevcuttu

Toprak ağalarının, Cumhuriyet karşıtlarının

ve din istismarcılarının çıkarlarıyla bağdaşmıyordu bu atılım…

CHP içindeki toprak ağalarının başı çektiği

gurup da karşıydı bu kurumlara…

Sonunda bu baskılara direnemeyen İnönü 1946

seçimlerinden sonra Hasan Ali Yücel’i bakan yapmadı, Tonguç ise başka göreve verildi…

Bu ikilinin ardından tüm yapılanlar iskambil kağıdından kuleler gibi

devrildi

1947′de bir yönetmelikle üretim içinde demokratik eğitime

son verildi…

caner

caner

Son noktayı Demokrat Parti koydu; 1950 yılında iktidara gelir gelmez

ilk iş olarak karma eğitime son verdi ve 1954 yılında tamamen kapattı

Köy Enstitülerini…

İzmir - Kızılçullu Köy Enstitüsü

VE BU BİNAYI DA NATO'YA VERDİ!

MARSHALL YARDIMININ BİR ŞARTI OLARAKENSTİTÜLERİN KAPATILMASI İSTENİYORDU ZATEN!

İSMAİL HAKKI TONGUÇ “iş için - iş içinde - işle eğitimin mimarı”

caner

Kendi okulunu kendi yapan, bahçesinde domates yetiştiren, yeri geldiğinde Gogol oynayan,

Mozart çalan köy çocuklarının öğretmeni…

“Köy Enstitülerinin bütün günahı omuzlarıma,

sevabı başkalarına olsun... O kurumların günahı bile bana yeter”

Hasan Ali Yücelcaner

“Köy Enstitüleri, Cumhuriyet’in kesilmiş şahdamarıdır. Binlerce özlem ve gelecek

hayali bu kurumlarla birlikte tarihe gömülmüştür. Kaybedilen, sadece yerine bir başkasının

konulabileceği basit bir eğitim sistemi değildir;

kaybedilen, dik durmasını öğrenmiş Anadolu insanıdır”

(Alıntıdır)

Lâdik Akpınar Köy Enstitüsü

caner

İ ş t e   T ü r k i y e’ n i n   o   u m u t   d o l u   g ü n l e r i n d e n ,  o   o ğ u l l a rd a n ,   o   k ı z l a rd a n   a n ı l a rd a   ka l a n l a r…

caner

caner

caner

SON

caner

Bir kişi bir kişidir, unutturulmaya çalışılan Köy Enstitülerini unutturmayan her bir kişi bizdendir

(Hayrettin Filiz)

Ekim 2012 canerhant@gmail.com

http://www.btasahnesi.net/yazilar/hf/hf25/hf25.htm

http://keeaum.sdu.edu.tr/tr/foto-galeri/goster/koy-enstituleri-fotograflar/19

http://blog.milliyet.com.tr/ladik-akpinar-koy-enstitusu-mezunu-aydin-ipek/Blog/?BlogNo=347893

Facebook: Köy enstitüleri – The village İnstitutes

http://www.egitimyuvasi.com/forum/koy-enstituleri-resimleri/31194_koy-enstitusu-ogretmenleri-ogrencilerinin-resimleri/Sayfa_2

yararlanılan bazı kaynaklar

Her bir köy enstitüsü için yazılmış dörtlükler Nebi Dadaloğlu’nun“Yirmi bir anıt köy enstitüleri” şiirinden alınmıştır