ÖĞRETİM MATERYALLERİNİN TASARIMI

Öğretim teknoloji ve materyalleri öğrenmenin kalıcı izli olmasını sağlamak bakımından önemlidir.

Öğrencinin bilgiyi hazır almaması için tasarım önemlidir.

Eğitim uygulamalarında 3 temel gereksinim için materyal kullanımına başvurulur.

1) Geniş kitlelere hitap etmek2) Öğretme ve öğrenmeyi verimli hale

getirmek3) Öğretme ve öğrenme etkinliklerini

bireyselleştirmek

ÖĞRETİM MATERYALLERİNİN TASARIM İLKELERİ

1) Yapısal – Biçimsel Öğelerin Kullanım İlkeleri Alan Çizgi Şekil - Form Doku Renk

ALAN Kullanılan alan ve boş alan olarak

ikiye ayrılır. Kullanılan alan belirlenmiş bir

çerçevedeki görsel öğelerdir. Boş alan ise kullanım alanı dışındaki

boşluktur.%41 %20

%25 %14

ÇİZGİ Dikkati sürükleyen ve bir noktaya

çeken tek boyutlu bir yapıdır. Üzerine kurgu yapılabilecek temel

yapı taşıdır. Yatay çizgi durgunluk verir, dikey

çizgiler güç gösterir, köşegen çizgiler ise hareket etkisi verir.

Hareket etkisi

Güçlülük etkisi

ŞEKİL - FORM Şekil; bir yüzey üzerinde oluşturulan

anlamlı çizgilerdir. Form; biçimlerin yerleşimidir. Şekiller anlamlı bir bütün oluşturmak

için bir araya gelir.

DOKU Tasarımda en az değişkenlik gösteren

şey dokudur. Bakılan materyali hissetmemizi

sağlar.

RENK Renkler iyi tasarlanmış bir

materyalde anahtar rol oynar. Renkler algılama üzerinde etki

yaratır. Benzerlik ve farklılıkları, önemli

noktalar ve bilgiler üzerinde dikkat toplar.

Renklerin seçilmesinde cinsiyetler dikkate alınmalıdır.

Renklerin kullanımında yaş grupları dikkate alınmalıdır: çocuklarda parlak, büyük yaş gruplarında ise pastel renkler kullanılmalıdır.

2) Yerleşim Öğelerinin Kullanım İlkeleri

Denge Bütünlük Ritim Vurgu Ahenk

ORAN - ÖLÇEK Objelerin büyüklüğü ile ilgili ilkedir. Objeyle ilgili vurgulamak istediğimiz

özelliklerde, objenin büyük, orta, küçük gibi özellikleri anlatılmalıdır.

DENGE Objenin göz tarafından algılanan

ağırlığı ile ilgilidir. Denge objenin her iki tarafına yatay

ve dikey olarak dağılması ile oluşturur.

Bir sunum ekranındaki bileşenler yatay ve dikey eksenler eşit dağıtılırsa denge ve eşitlik hissi uyandırır.

Gözün bilgiyi anında yakalayabilmesi için asimetrik tasarımlar kullanılmalıdır.

BÜTÜNLÜK Görsel elemanlar ve bunların

fonksiyonları arasındaki ilişki bütünlüğü oluşturur.

Bütünlük bir görünümü oluşturan bileşenlerin birbiriyle ilişkisidir.

Sıkça yapılan hatalardan biri bir alana çokça şeyi sığdırmaya çalışmaktır.

İşe yaramayan bilgi görsellikten çıkarılmalıdır.

RİTİM Kompozisyonda gözün

bir objeden diğerine rahatça kayabilmesidir.

Ritim çizgi, şekil, form, yapı ve renk kullanımıyla sağlanabilir.

VURGU Vurgunun bütüne

baskın olması gerekir.

Öğretim materyalinin can alıcı noktasıdır.

Vurgu yapmak için oklar, farklı renkler, diğer öğelerden büyüklük ve zeminle renk kontrastı oluşturulabilir.

AHENK Parçalar bir araya geldiğinde ortaya

çıkacak bütünlük olgusudur. Bir bütünü oluşturan parçaların

birbiriyle ilişkili olarak yakaladıkları uyumdur.

MATERYAL HAZIRLAMA İLKELERİ Anlamlılık İlkesi Bilinenden Başlama İlkesi Çok Örneklilik İlkesi Görelilik İlkesi Tamamlama İlkesi Fonun Anlamlılığı İlkesi Kapalılık İlkesi Birleştiricilik İlkesi Değişmezlik İlkesi Derinlik İlkesi Yenilik İlkesi Basitlik İlkesi Hedef Davranış İlkesi Öğrenciye Uygunluk İlkesi

Anlamlılık İlkesi Bir malzeme ne kadar anlamlıysa

öğrenilmesi de o kadar kolaydır.Örn; Hicret anlatılırken arabistan

yarımadasını materyalin üzerinde bulundurmak .

Bilinenden Başlama İlkesi En iyi öğretim somuttan soyuta,

basitten karmaşığa, bilinenden bilinmeyene doğru olandır.

Çok Örneklilik İlkesi Bir kavramın genişliğini göstermek

için çok sayıda örnekler sunmak gereklidir.

Görelilik İlkesi Nesnelerin özellikleri birbirine göre

algılanır. Resim ve şekilleri herkes farklı bir

şekilde algılamamalı, resim ve şekiller birbirinden ayırt edebilmelidir.

Tamamlama İlkesi Bir olayın ya da eşyanın tümüne ilişkin

çizgileri vermek yerine bir kısmını vermek yeterli olabilir.

Tamamlama ilkesi öğretimde öğrenciye kendi kendine öğrenmeyi amaçlar.

Fonun Anlamlılığı İlkesi Görsel ya da işitsel olsun öğretim

materyali düzenlerken mesaja uygun olan fonlara yer verilmesi gerekir.

Kapalılık İlkesi Şekiller belirgin olmalı ve açık, yarım

bırakılmamalıdır.

Birleştiricilik İlkesi Birbiriyle yakınlığı ve benzerliği olan

nesne ve olaylar ilişkili olarak algılanır ve daha iyi hatırlanır.

Değişmezlik İlkesi Daha önceden bildiğimiz nesneleri

algılama işleminde çoğu özelliklerini sürdürmesi algısal değişmezliktir.

Derinlik İlkesi Doğadaki varlıklar bize yakınsa

gerçek ölçü ve renkleriyle görünürler, uzaktaysa küçülürler ve renkleri solmuş gözükür.

Yenilik İlkesi Dikkat özellikle geçmişteki

yaşantılara zıt olan durumlara, yeniye çekilir.

Yenilik izlenmekte olan görüntüdeki elemanlara yeni bir eleman yüklenmesi anlamına gelir.

Basitlik İlkesi Dikkat yöneltilirken bilinenle yenilik,

basitle karşıtlık, belirginlikle belirginsizlik arasında bir denge aranır.

Hedef Davranış İlkesi Kullanılacak aracın öğrenciyi dersin

hedeflerine ulaştırabilecek nitelikte olması gerekir.

Öğrenciye Uygunluk İlkesi Kullanılacak araç öğrencilerin yaş,

zeka ve geçmiş yaşantılarına uygun olmalıdır.

ÖĞRETİM MATERYALLERİNİ HAZIRLAMADA DİKKAT EDİLECEK HUSUSLAR1)Materyal basit, sade ve anlaşılır

olmalıdır.Ayrıntı fazla olursa öğrencinin bilgiyi kodlaması güçleşir.

2)Dersin ve konunun amaçlarına uygun seçilmeli hazırlanmalıdır.Amaca uygun olmayan materyal iyi hazırlansa da öğretime olan etkisi düşüktür.

3)Materyalin hazırlanması, geliştirilmesi ve kullanılması hedeflere göre belirlenir.Bütün içeriğin öğrenciye aktarılması amacıyla değil de önemli noktalarının öğretilmesi için hazırlanmalıdır.

4)Materyalin hazırlanması, geliştirilmesi ve kullanımı hedeflere göre belirlenir.

5)Görsel özellikler gerektiği yerde kullanılmalı, aşırı kullanımdan kaçınılmalıdır.Öğrenciyi bıktırabilir.

6)Materyalin özellikleri öğrencinin pedagojik özelliklerine uygun olmalıdır.Öğrencinin gerçek hayatıyla ilişkili olmalıdır.

7)Materyalde kullanılan görsel – işitsel öğeler öğrencinin yakın çevresiyle ilişkili olmalıdır.

8)Materyaller öğrencinin psiko motor, zihinsel ve kişilik gelişimleri göz önünde bulundurularak hazırlanmalıdır.

9)Materyaller öğrenciye uygulama imkanı sağlamalıdır.Aktif ortam en etkili öğrenme ortamıdır.Etkinliğe katıldığı ölçüde kalıcı izli öğrenme gerçekleşir.

10)Materyaller mümkün olduğunca gerçek hayatı yansıtmalıdır.En temel amaç gerçek hayatı sınıf ortamına taşıyabilmektir.

11)Materyaller her öğrencinin erişimine ve kullanımına açık olmalıdır.

12)Materyaller sadece öğretmenin kullanabileceği basitlikte değil öğrencinin de kullanabileceği basitlikte olmalıdır.Sadece öğretmenin kullanabileceği nitelikte olması verimi düşürür.Materyal öğrenciyle beraber seçilmelidir.

13)Zaman içinde tekrar kullanılacak materyaller dayanıklı hazırlanmalı hem zamandan hem maliyetten tasarruf edilmelidir.

14)Materyal gerektiğinde geliştirilebilir ve güncellenebilir olmalıdır.

Gerçek hayatla tutarlılık ilkesiyle ilgilidir.

Doğru ve güncel bilgiler içermelidir.Güncellenemeyen materyaller

zamanla etkinliğini kaybeder.

HAZIRLAYANLAR ESRA KUMAŞ BÜŞRA ÜNSAL