Onderzoek naar de effecten van inductie van beginnende leraren in het voortgezet onderwijs

Aanleiding tot het onderzoek• Het lerarentekort in het voortgezet onderwijs• De verwachte daling in de kwaliteit van het lerarencorps

Onderzoeksvragen• Wat kunnen we doen om de uitval van beginnende leraren te

voorkomen?• Wat kunnen we doen om de vaardigheidsontwikkeling van

beginnende leraren te versnellen?

Wim van de Grift & Michelle Helms-Lorenz, 2014

Leeftijden van leraren in het voortgezet onderwijs in 2010 (EaG, 2012)

< 30 jaar

30-39 jaar

40-49 jaar

50-59 jaar

>=60 jaar

05

10152025303540 Vanaf 2016 gaat een

grote groep zeer ervaren leraren het voortgezet onderwijs verlaten Zij worden vervangen door een kleine groep beginnende leraren

Als we niets doen, kan dat leiden tot een • lerarentekort, en• een daling in de

kwaliteit van het lerarencorps

% leerlingen dat naar HAVO of VWO gaat

De afgelopen 23 jaar zijn 13% meer leerlingen naar havo en vwo gegaan

Leerlingen die naar hogere opleidingen gaan, verblijven een jaar langer in het voortgezet onderwijs Zij dragen bij aan de groei van het lerarentekort

1990

2000

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

05

101520253035404550

Instroom van 12-jarigen het voortgezet onderwijs in 2010 (CBS, STATline)

Vanaf 2013 krimpt de instroom leerlingen van 207.000 geleidelijk naar 182.000 in 2020

Deze daling van bijna 12% zal het lerarentekort mitigeren

2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020165000

170000

175000

180000

185000

190000

195000

200000

205000

210000

Ongeveer 25% van de beginnende leraren verlaat binnen 5 jaar de school waar ze hun loopbaan zijn begonnen (Centerdata, 2012; De Jonge & De Muijnck, 2002; OCW, 2003; 2010; Van Kregten & Moerkamp, 2004).

Dit is overigens allerminst een specifiek Nederlands probleem (Algozzine, Gretes, Queen, Cowan-Hathcock, 2007; Andrews, Gilbert & Martin, ###; Ingersoll & Smith, 2003; Alliance for Excellent Education, 2004; Danielson, 2002).

Uit nader onderzoek blijkt:Ongeveer 16% van de beginnende leraren verlaat binnen 3 jaar het beroep en 14% hopt naar een andere baan (Van de Grift, W. & Helms-Lorenz, M. (2013). Waarom verlaten zoveel beginnende leraren de school waar zij hun carrière begonnen. Van twaalf tot achttien, 23(8).

Uitval van beginnende leraren uit het beroep

‘Optimistische’ schatting van de onvervulde vraag naar leraren in het voortgezet onderwijs (CentERdata, 2013, 66)

2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023 2024 20250200400600800

100012001400160018002000

Na 2018 zal het leraren-tekort in het voortgezet onderwijs verwaar-loosbaar zijn

Wetend, dat het lerarentekort in het voortgezet onderwijs na 2018 verwaarloosbaar zal zijn (CentERdata, 2013),lopen we in de komende periode het risico dat men ‘aan de knoppen gaat draaien’:• Langer doorwerken van ervaren leraren• De klassengrootte verhogen• Het aantal lesuren per docent verhogen• Grotere toepassing van ‘blended learning’ en video-

onderwijs

Relatief eenvoudige mitigerende processen

Het ‘kwalitatieve’ lerarentekort

Het probleem van het ‘kwalitatieve lerarentekort’ zou in het voortgezet onderwijs wel eens groter kunnen zijn dan het kwantitatieve tekort, dat na 2018 afgelopen is

De beginnende leraren die de komende jaren de uitstromende ervaren leraren gaan vervangen,liggen in pedagogisch didactische vaardigheid nog ver achter bij de ervaren leraar

Dit alles kan ten koste gaan van de prestaties van onze leerlingen

Pedagogisch didactische vaardigheid en ervaring van 1604 leraren in het voortgez. onderwijs (gemidd.=21.91; s.d.=6.85)

< 1 1 5 5 10 10 15

15 20

20 25

25 30

>3002468

101214161820222426283032

Beginnende leraren liggen ongeveer twee derde standaard deviatie achter bij de gemiddelde leraar en zij liggen een volle standaard deviatie achter bij de ‘top’ leraar

Waarom is dit een serieus probleem?De kwaliteit van het pedagogisch didactisch handelen is niet alleen gerelateerd aan leerwinst maar ook aan het later inkomen van leerlingen

Leerlingen van leraren die een standaard deviatie beter zijn, boeken 10% tot 25% meer leerwinst(Aaronson, Barrow & Sander, 2007; Brandsma & Knuver, 1989; Bosker & Witziers, 1996; Hanushek & Rivkin, 2010; Houtveen & Van de Grift, 2007a; 2007b; Kane & Staiger, 2008; Rivkin, Hanushek & Kain, 2005; Roeleveld, 2003; Rockoff, 2004; Wijnstra, Ouwens & Béguin, 2003)

Leerlingen van leraren die een standaard deviatie beter zijn, verdienen op latere leeftijd gemiddeld 20.000 dollar meer(Hanushek, 2011)

Beroepservaring en leerlingprestatiesLeigh, A. (2010). Estimating Teacher Effectiveness from two-year changes in students' test scores Economics of Education Review, 29, 480-488.

De belangrijkste vraag is dus eigenlijk niet• Wat kan gedaan worden om uitval van beginnende leraren uit

het beroep te beperken?maar• Wat kan gedaan worden om de ontwikkeling van pedagogisch

didactische vaardigheden van beginnende leraren te versnellen?

Onderzoeksvragen

Pedagogisch didactische vaardigheid en ervaring(n=1604; gemiddelde=21.91; sd=6.85)

< 1 1 5 5 10 10 15 15 20 20 25 25 30 >3002468

101214161820222426283032

hogere startvaardigheid

eerder volleerduit de dip

Wanneer • afstudeerders• beginnende

leraren, en • leraren met veel

ervaring 25% van een standaard deviatie zouden groeien in pedagogisch didactische vaardigheid

ICALT-Raschschaal ‘De leraar …’(n=1604; gem=21.91; sd=6.85)

toont in gedrag en taalgebruik respect voor leerlingen -5.57 1 normeringgeeft duidelijke uitleg van de leerstof -1.94 2zorgt voor ontspannen sfeer -1.78 3ondersteunt het zelfvertrouwen van leerlingen -1.05 4geeft feedback aan de leerlingen -.99 5zorgt voor een ordelijk verloop van de les -.95 6zorgt voor wederzijds respect -.85 7 halverwege opleidingzorgt voor doelmatig klassenmanagement -.76 8geeft goed gestructureerd les -.71 9bevordert dat leerlingen hun best doen -.67 10gebruikt leertijd efficiënt -.67 11gaat tijdens verwerking na of leerlingen opdrachten goed uitvoeren -.50 12stelt vragen die leerlingen tot denken aanzetten -.42 13betrekt alle leerlingen bij de les -.12 14verduidelijkt bij de aanvang van de les de lesdoelen -.12 15hanteert werkvormen die leerlingen activeren -.04 16duidelijke uitleg van didactische hulpmiddelen en opdrachten .16 17stimuleert leerlingen om over oplossingen na te denken .16 18gaat tijdens instructie na of leerlingen de leerstof hebben begrepen .23 19 startende leraarstimuleert het zelfvertrouwen van zwakke leerlingen .36 20zorgt voor interactieve instructie .65 21 1-5 jr ervaringmoedigt kritisch denken van leerlingen aan .65 22bevordert het toepassen van het geleerde .71 23 6-15 jr ervaringlaat leerlingen hardop denken .81 24 gemiddelde leraarleert leerlingen hoe complexe problemen te vereenvoudigen 1.26 25 16-20 jr ervaringgaat na of de lesdoelen werden bereikt 1.32 26stimuleert het gebruik van controle activiteiten 1.54 27leert leerlingen oplossingen checken 1.57 28stemt de instructie af op relevante verschillen tussen leerlingen 1.79 29vraagt leerlingen na te denken over strategieën bij de aanpak 1.82 30biedt zwakke leerlingen extra leer-en instructietijd 1.86 31stemt verwerking van leerstof af op verschillen tussen leerlingen 2.26 32

• Verlaten beginnende leraren die gedurende hun inductieperiode goed opgevangen en begeleid worden minder vaak het beroep?

En:• Maken beginnende leraren die gedurende hun inductieperiode

goed opgevangen en begeleid worden een snellere ontwikkeling door in hun pedagogisch didactische vaardigheden?

Onderzoeksvragen

Effectmaten

• Telefonische interviews bij de beginnende leraren die hun eerste baan verlaten hebben, die gericht zijn op:• het onderscheiden van ‘hoppers’ en ‘stoppers’ en • op het achterhalen van de redenen voor eerste baanverlating

• De vragenlijst ‘Leerlingenpercepties van pedagogisch didactisch handelen’ (24 items uit de lijst ‘Mijn leraar …’ die voldoen aan de assumpties van het Raschmodel (Maulana, Van de Grift, & Helms-Lorenz, 2014) Itemvoorbeeld: ‘Mijn leraar legt mij alles duidelijk uit’

Raschschaal Vragenlijst ‘Mijn leraar …’ nooit zelden regelmatig vaak

…benadert mij met respect 1…bereidt zijn/haar lessen goed voor 2…geeft antwoord op mijn vragen 3…betrekt mij bij de les 4…maakt duidelijk wat ik voor een proefwerk moet leren 5…helpt mij als ik iets niet weet of kan 6…let erop dat ik anderen met respect behandel 7…helpt mij als ik iets niet snap 8…legt mij uit hoe ik iets moet doen 9…gebruikt duidelijke voorbeelden 10…maakt mij duidelijk wat de bedoeling van de les is 11…zorgt dat ik mijn best doe 12…legt mij alles duidelijk uit 13…heeft aandacht voor mij 14…hanteert duidelijke regels 15…zorgt dat ik oplet 16…sluit aan bij wat ik weet of kan 17…controleert of ik de lesstof heb begrepen 18…zorgt dat ik mijn tijd goed gebruik 19…geeft mij zelfvertrouwen bij moeilijke taken 20…zet mij aan het denken 21…vertelt mij hoe ik iets moet leren 22…motiveert mij 23…weet wat ik moeilijk vind 24

Treatment

Het inductiearrangement omvat:• Werkdrukreductie• Enculturatie in schoolbeleid en schoolregels • Werken met plannen voor professionele ontwikkeling • Observatie en coaching

Meetinstrumenten:• Werkdrukreductie (20 dichotome items van het type: ‘Minder lessen te

geven dan minder ervaren collega’s’)• Enculturatie in schoolbeleid en schoolregels (6 dichotome items van het

type: ‘Een speciaal informatiepakket over de structuur, organisatie en cultuur van de school’)

• Werken met plannen voor professionele ontwikkeling (10 dichotome items van het type: ‘Werken met een persoonlijk ontwikkelingsplan’)

• Observatie en coaching (26 dichotome items van het type: ‘Feedback ontvangen op geobserveerde lessen’)

Steekproef

Simple random sample van 338 beginnende leraren in het voortgezet onderwijs met experimentele groep en controlegroep  experiment

ele groepcontrole groep

verschil significant

192 leraren 146 leraren% vrouwelijke leraren 54   54   n.s.% leraren met alphavak 56   52   n.s.% leraren met bètavak 30   33   n.s.% leraren met gammavak 7   9   n.s.% bevoegde leraren 61   71   .05pedagogisch didactische vaardigheid bij de start (ruwe score)

16.25   17.83   .01

pedagogisch didactische vaardigheid bij de start (Warm’s θ)

1.17 1.63 .01

Implementatie van de treatment

-0.2

-0.1

0

0.1

0.2

n.s.

1e baanverlating na 3 jaar (na correctie voor verschillen in bevoegdheid en startvaardigheid)

stoppers hoppers02468

10121416

In de experi-mentele groep• 2% minder

stoppers en• 4% minder

hoppersdan in de controlegroep

Ontwikkeling in pedagogisch didactische vaardigheid (in Warm’s θ; meting 1: gem 1.39 s.d. 1.37)

1e jaar inclusief stoppers en hoppers 1e jaar exclusief stoppers en hoppers 3e jaar0

1

2

3

n.s.

Leraren in de experimentele groep halen in twee jaar hun achterstand in op de leraren in de controle groep

Groei in pedagogisch didactische vaardigheid na 2 jaar (in effectgrootte)

inclusief stoppers en hoppers exclusief stoppers en hoppers00.10.20.30.40.50.60.70.80.9

1Leraren in de experimentele groep boeken in twee jaar ruim anderhalf keer zoveel leerwinst (e.s.=.26) als de leraren in de controle groep

Multiniveau regressie analyse ‘binnen 3 jaar stoppen met het beroep’ (n= 338 beginnende leraren; 62 scholen) model 0 model 1Te verklaren variantie leraar school leraar school  .132 *** .002 .060 *** .003

fixed effectsIntercept Binnen 3 jaar stoppen met beroep .159 (.021)*** .524 (.081)***

Niveau 1 (beginnende leraar)         Bevoegdheid -.102 (.047)*

Pedagogisch didactische vaardigheid bij de start -.02 (.004)***

Niveau 2 (school)         Werkdruk     .009 (.023) Enculturatie in schoolbeleid en schoolregels   -.046 (.023)*

Plan voor professionele ontwikkeling     .030 (.024) Observeren en coachen in de klas      .003 (.024)-2* log likelihood 280.131   9.676  noot: *<.05 **<.01 ***<.001

Multiniveau regressie analyse ‘pedagogisch didactische vaardigheid na 3 jaar’

(n= 159 beginnende leraren; 62 scholen) model 0 model 1Te verklaren variantie leraar school leraar school  .68 *** .09 .46*** .20*

fixed effectsIntercept Ped. did. vaardigheid na 3 jaar 2.35 (.08)*** 1.48 (.19)****

Niveau 1 (beginnende leraar)         Bevoegdheid .31 (.20)* Ped. did. vaardigheid bij de start .33 (.08)****

Niveau 2 (school)         Werkdrukreductie     .20 (.08)***

Enculturatie in schoolbeleid en schoolregels     .10 (.10) Plan voor professionele ontwikkeling     -.04 (.10) Observeren en coachen in de klas      .26 (.09)***

-2* log likelihood 407.52   235.83  noot: *<.10 **<.05 ***<.01 ****<.001

benadert mij met respect 1

       

Reden voor uitval is onbekend Stopt op eigen initiatief Stopt omdat contract eindigt Stopt wegens slecht functioneren‘Hopt’ naar andere baanEmigreert of gaat op buitenlandse reisStopt om privé redenen StarterBlijverNa 1 jaar ervaring

Na 2 jaar ervaringErvaren leraar

       

11.4511.9813.3613.9114.4615.3815.4017.0218.2018.94

20.2520.96

bereidt zijn/haar lessen goed voor 2geeft antwoord op mijn vragen 3betrekt mij bij de les 4maakt duidelijk wat ik voor een proefwerk moet leren 5helpt mij als ik iets niet weet of kan 6let erop dat ik anderen met respect behandel 7helpt mij als ik iets niet snap 8legt mij uit hoe ik iets moet doen 9gebruikt duidelijke voorbeelden 10maakt mij duidelijk wat de bedoeling van de les is 11zorgt dat ik mijn best doe 12legt mij alles duidelijk uit 13heeft aandacht voor mij 14hanteert duidelijke regels 15zorgt dat ik oplet 16sluit aan bij wat ik weet of kan 17controleert of ik de lesstof heb begrepen 18zorgt dat ik mijn tijd goed gebruik 19geeft mij zelfvertrouwen bij moeilijke taken 20zet mij aan het denken 21vertelt mij hoe ik iets moet leren 22motiveert mij 23

weet wat ik moeilijk vind 24

MIJN LERAAR … Raschschaal: 0-24; gem: 17.02; s.d.: 4.94

MIJN LERAAR … Raschschaal: 0-24; gem: 17.02; s.d.: 4.94

benadert mij met respect 1  bereidt zijn/haar lessen goed voor 2  geeft antwoord op mijn vragen 3  betrekt mij bij de les 4  maakt duidelijk wat ik voor een proefwerk moet leren 5  helpt mij als ik iets niet weet of kan 6  let erop dat ik anderen met respect behandel 7  helpt mij als ik iets niet snap 8legt mij uit hoe ik iets moet doen 9gebruikt duidelijke voorbeelden 10maakt mij duidelijk wat de bedoeling van de les is 11zorgt dat ik mijn best doe 12legt mij alles duidelijk uit 13heeft aandacht voor mij 14 Leraar in opleiding 14.78hanteert duidelijke regels 15 Zij-instromer 14.89zorgt dat ik oplet 16 Onbevoegde leraar15.65sluit aan bij wat ik weet of kan 17 Starter 17.02 1egr 17.56controleert of ik de lesstof heb begrepen 18 PABO18.15 Blijver18.21 2egr 18.85zorgt dat ik mijn tijd goed gebruik 19 In 2e jaar 18.94geeft mij zelfvertrouwen bij moeilijke taken 20 In 3e jaar 20.25zet mij aan het denken 21 Ervaren leraar 20.96vertelt mij hoe ik iets moet leren 22  motiveert mij 23  weet wat ik moeilijk vind 24  

Warm’s θ ruwe score p b-4.13 0

benadert mij met respect -2.97 1 .86 -1.40bereidt zijn/haar lessen goed voor -2.39 2 .82 -.90geeft antwoord op mijn vragen -1.99 3 .80 -.68betrekt mij bij de les -1.67 4 .79 -.65maakt duidelijk wat ik voor een proefwerk moet leren -1.40 5 .79 -.65helpt mij als ik iets niet weet of kan -1.16 6 .79 -.62let erop dat ik anderen met respect behandel -.94 7 .78 -.56helpt mij als ik iets niet snap -.74 8 .76 -.36legt mij uit hoe ik iets moet doen -.55 9 .76 -.33gebruikt duidelijke voorbeelden -.36 10 .76 -.30maakt mij duidelijk wat de bedoeling van de les is -.18 11 .74 -.20zorgt dat ik mijn best doe .00 12 .73 -.09legt mij alles duidelijk uit .18 13 .73 -.09heeft aandacht voor mij .36 14 .73 -.09hanteert duidelijke regels .55 15 .73 -.02zorgt dat ik oplet .74 16 .72 .32sluit aan bij wat ik weet of kan .94 17 .68 .35controleert of ik de lesstof heb begrepen 1.16 18 .67 .54zorgt dat ik mijn tijd goed gebruik 1.40 19 .65 .72geeft mij zelfvertrouwen bij moeilijke taken 1.67 20 .63 .78zet mij aan het denken 1.99 21 .62 .90vertelt mij hoe ik iets moet leren 2.39 22 .60 .92motiveert mij 2.97 23 .60 1.05weet wat ik moeilijk vind 4.13 24 .58 1.36

Risico op stoppen met het beroep of hoppen naar andere school

Blijft in het beroep

Ervaren leraar

MIJN LERAAR … Raschschaal: 0-24; gem: 17.02; s.d.: 4.94

Conclusie over uitval uit het beroep

Het niet bevoegd zijn van een beginnende leraar, een geringere startvaardigheid en het zwak geëncultureerd zijn in de school vormen de belangrijkste verklaring voor de uitval uit het beroep.

Beginnende leraren die stoppen met het beroep of hoppen naar een andere baan in het onderwijs hebben volgens hun leerlingen moeite met:• Duidelijk maken wat de bedoeling van de les is• Het zorgen dat leerlingen hun best doen• Duidelijk uitleggen• Aandacht hebben voor leerlingen• Het hanteren van duidelijke regels• Het zorgen dat leerlingen opletten

Conclusie over groei in pedagogisch didactische vaardigheden

Het inductiearrangement leidt tot een extra groei van ongeveer een jaar pedagogisch didactische vaardigheden van beginnende leraren.

Hierbij spelen vooral hun startvaardigheid, een verlaging van de werkdruk in het eerste jaar en het observeren en coachen van beginnende leraren in hun klassen een belangrijke rol.

Meedoen aan het landelijk vervolg experiment? We starten binnenkort met de werving van beginnende leraren voor de controlegroep en de experimentele groepWanneer u met de beginnende leraren op uw school wilt deelnemen aan het landelijk vervolg experiment neem dan contact op met:

W.J.C.M.van.de.Grift@RUG.NL

of

M.Helms-Lorenz@RUG.NL

Achterin de zaal ligt een intekenlijst

Deze PowerPoint is te vinden op: http://www.rug.nl/staff/w.j.c.m.van.de.grift/research