20
Maak kennis met ons team Neurologie Dagbehandeling voor Parkinson patiënten Hernia operaties in het Havenziekenhuis Intensieve zorg bij beroerte 2012 Het Havenziekenhuis is een algemeen ziekenhuis en gespecialiseerd in Tropen- en Ouderengeneeskunde. Het is een dochteronderneming van special Neurologie

Op Koers special over Neurologie

Embed Size (px)

DESCRIPTION

De ontwikkelingen binnen het medisch specialisme Neurologie in het Havenziekenhuis volgen elkaar snel op. Er zijn veel nieuwe behandelingen mogelijk die van grote waarde kunnen zijn voor patiënten. In dit magazine vertellen we u daar graag meer over.

Citation preview

Page 1: Op Koers special over Neurologie

Maak kennis met ons team Neurologie Dagbehandeling voor Parkinson patiënten

Hernia operaties in het Havenziekenhuis

Intensieve zorg bij beroerte

2012

Het Havenziekenhuis is een algemeen ziekenhuis en gespecialiseerd in Tropen- en Ouderengeneeskunde. Het is een dochteronderneming van

special Neurologie

Page 2: Op Koers special over Neurologie

2 Op Koers SPECIAL NEUROLOGIE 2012

Voorwoord

Voor u ligt een speciale editie van Op Koers, geheel gewijd aan het medisch specialisme Neurologie in hetHavenziekenhuis. Neurologie is een vakgebied dat een snelle ontwikkelingdoormaakt. Er zijn nu veel nieuwe behandelingen mogelijk die van grote waarde kunnen zijn voor patiënten. Onder Neurologie vallen aandoeningen vande hersenen, het ruggenmerg, de zenuwen en de spieren.U kunt hierbij denken aan epilepsie, multiple sclerose(MS), de ziekte van Parkinson, Alzheimer en een nek- ofrughernia.

In het Havenziekenhuis zetten vijf betrokken en enthousiaste neurologen zich dagelijks in voor de besteneurologische zorg aan de patiënt. Daarbij werken zij intensief samen met de neurochirurgen en met het nabijgelegen Erasmus MC. Maar ook bijvoorbeeld met deafdeling Klinische Neurofysiologie en Radiologie wanneerze iemand verwijzen voor aanvullend onderzoek. Jonge patiëntjes met een neurologische aandoeningzoals hoofdpijn en epilepsie worden behandeld bij KinderHaven, de kinderpolikliniek van het Havenzieken-huis.

De speciale aandachtsgebieden van de afdeling Neurologie in het Havenziekenhuis zijn Parkinson, Hernia, Carpaal Tunnel Syndroom, Slaapstoornissen enCVA/TIA (herseninfarct of hersenbloeding; ook wel beroerte genoemd). In dit magazine kunt u hier dan ookuitgebreid over lezen. Zoals over mevrouw Kortland diemet haar dochter een bezoek brengt aan onze ParkinsonDagbehandeling. Of over meneer De Jager die zich aanbeide handen laat helpen bij het speciale spreekuur voorhet Carpaal Tunnel Syndroom. Maar bijvoorbeeld ookover het nieuwe Alzheimercentrum dat wij onlangssamen met het Erasmus MC zijn gestart.

Wij wensen u veel leesplezier!

Team Neurologie Havenziekenhuis

inhoud

blz. 3 Carpaal Tunnel Syndroom

blz. 4 De operatie is me honderd procent meegevallen

blz. 6 Intensieve zorg bij beroerte

blz. 8 ’t Is hier fantastisch

blz. 9 Nieuw Alzheimercentrum geopend

blz. 10 Tijdverlies is hersenverlies

blz. 12 Hernia operaties in het Havenziekenhuis

blz. 14 Tijd en aandacht voor epilepsiepatiënten in KinderHaven

blz. 16 Slaap- en snurkproblemen zijn geen aanstellerij

blz. 17 Klinische Neurofysiologie (KNF)

blz. 18 Dagbehandeling voor Parkinson patiënten

blz. 20 Onze specialisten van Neurologie

Blz. 6

‘Voor mij nooit meer een

ander ziekenhuis’

ColofonApril 2012

Deze Neurologie special is een eenmalige uitgave voor patiënten, bezoekers en

relaties van het Havenziekenhuis Rotterdam.

Redactie Karin Alberda (hoofdredactie), Angelique van der Sterren, Erna Quant,

Ramona van der Giesen Fotografie Rick Keus Ontwerp De Jongens Ronner

Uitgever BC Uitgevers BV, Sneek Drukwerk Telenga Media, Franeker

Havenziekenhuis

Postbus 70031, 3000 LN Rotterdam

Telefoon: (010) 404 33 00

Polikliniek Neurologie: (010) 404 33 64

E-mail: [email protected]

www.havenziekenhuis.nl en www.zorgmetaandacht.nl

Page 3: Op Koers special over Neurologie

SPECIAL NEUROLOGIE 2012 Op Koers 3

Meneer De Jager had last van hinderlijke prikkelingen aanbeide handen. ‘Alles wat ik aanraakte stond als het wareonder stroom. Ik hoopte dat het vanzelf weer over zougaan.’ In plaats van minder werden zijn klachten steedserger. Op een gegeven moment straalde de pijn uit naarzijn onderarm en schouders. Zelfs een kopje vasthoudenging niet meer. Via de huisarts kwam meneer De Jager terecht op het Carpaal Tunnel Syndroom spreekuur.

‘Onderzoek, diagnose en behandeling in één’

Speciaal spreekuur‘Het Carpaal Tunnel Syndroom, ook wel CTS genoemd, iseen beknelling van de middelste armzenuw ter plaatse vande pols’, legt neuroloog Liselotte Ruts uit. ‘De beknellingontstaat door een zwelling van het bindweefsel. Hierdoorneemt de druk toe in de carpale tunnel, waar de zenuwdoorheen loopt. In het Havenziekenhuis kunnen patiëntensnel worden geholpen. Op het Carpaal Tunnel Syndroomspreekuur vinden alle onderzoeken op één dag plaatswaarna de patiënt meteen de diagnose en het behandel-voorstel krijgt.’ Meneer De Jager is tevreden: ‘Ik kon binnen een week

terecht op het spreekuur en het was fijn dat ik niet voor iedere afspraak naar het ziekenhuis terug hoefde tekomen.’

Onderzoek en behandeling Op het spreekuur gaat de patiënt eerst naar de neuroloog.Dr. Liselotte Ruts: ‘Bij verdenking op het Carpaal Tunnel Syndroom verwijs ik de patiënt door naar de afdeling Klinische Neurofysiologie voor een zenuwgeleidings-onderzoek. Hiermee kunnen we meten hoe snel en hoegoed de zenuw de signalen doorgeeft aan de spier.’ Vervolgens bespreekt de neuroloog de uitslag van het onderzoek met de patiënt en nemen ze samen de behandelmogelijkheden door. ‘Een injectie in de pols meteen pijnstillende vloeistof die de zwelling vermindert kanlange tijd goed helpen. Soms wordt gekozen voor eenoperatie. Dit is een kleine ingreep in dagbehandeling. Patiënten kunnen na de diagnose meteen terecht bij éénvan de chirurgen van het Havenziekenhuis om de operatie te bespreken en een afspraak in te plannen’, lichtLiselotte Ruts toe. Meneer De Jager is geholpen aan beide handen. ‘In mijnrechterhand heb ik meteen een injectie gehad van de neuroloog. Aan mijn linkerhand moest ik geopereerd worden.’ Binnen een week kon meneer De Jager terechtbij de chirurg voor zijn operatie. ‘Het was zo gebeurd. Ikzat twee uur later alweer in de metro op weg naar huis.’

Carpaal Tunnel SyndroomspreekuurDe polikliniek Neurologie heeft een speciaal

spreekuur voor patiënten met het Carpaal

Tunnel Syndroom (CTS). Meneer De Jager

bezocht dit spreekuur.

Neuroloog Liselotte Ruts onderzoekt de heer De Jager

Page 4: Op Koers special over Neurologie

4 Op Koers SPECIAL NEUROLOGIE 2012

We spreken Henny Lakerveld na zijn operatie op de verpleegafdeling Neurologie. Het is hem niet aan te ziendat hij een week daarvoor nog nauwelijks kon zitten of lopen van de pijn. ‘Ik sta nog wel iets scheef’, verontschuldigt Henny Lakerveld zich, ‘maar dat gaat als het goed is langzaam beter. Het is heerlijk om weeroveral naar toe te kunnen.’

Prettige dokterHenny Lakerveld liep al een tijd met rugklachten bij dehuisarts en nadat hij een boom uit zijn tuin had verwijderd,werd de pijn alleen maar erger. ‘Ik merkte dat de pijn naarmijn rechterbeen trok en zelfs met de zwaarste pijnstillersbleef de pijn aanhouden. Via de huisarts kwam ik in eenziekenhuis bij mij in de buurt terecht waar ze een herniaconstateerden. De wachtlijst in dit ziekenhuis was erg langen zo kwam ik terecht bij neuroloog dr. Sonia Rosso in het Havenziekenhuis, een aardige en kundige dokter. Ik werdmeteen opgenomen om de pijn te bestrijden met morfine-pillen. Snel daarna werd duidelijk dat ik geopereerd konworden.’

ZwangerEen operatie was wel even schrikken voor Henny Lakerveld. Aan de andere kant was hij ook erg opgeluchtdat er iets aan zijn rug gedaan werd. Hij stond op het punt vader te worden. Henny: ‘Mijn vrouw heeft al die tijdvoor mij moeten zorgen, omdat ik bijna niets kon, en daarvoelde ik me erg schuldig over. Ik wilde er graag voor haarzijn toen ze zwanger was en ook voor de baby die eraankwam. Gelukkig kon ik in het Havenziekenhuis al binnentwee weken terecht voor de operatie.’

OperatieHenny Lakerveld zag als een berg op tegen de operatie.‘Je wordt toch geopereerd in je zenuwcentrum. Nu hetachter de rug is, kan ik zeggen dat het me honderd procent is meegevallen. Ik heb nauwelijks pijn en na anderhalve dag slikte ik al geen pijnstillers meer. De operatiewond, één klein sneetje, valt ook heel erg mee.Natuurlijk voelt mijn rug nog wel stram aan, maar dat isniets in vergelijking tot de pijn die ik had voor de ingreep.De dag na de operatie liep ik alweer in het rond. Eerst

Herniaoperatie

Henny Lakerveld: ‘De operatie is me honderdprocent meegevallen’Henny Lakerveld kampte al een tijd met ernstige rugklachten. Toen hij in het ziekenhuis terecht kwam,

bleek dat hij een hernia had. Een slechte timing met een baby op komst. Gelukkig kon hij in het Haven-

ziekenhuis snel behandeld worden.

Page 5: Op Koers special over Neurologie

SPECIAL NEUROLOGIE 2012 Op Koers 5

Henny Lakerveld en fysiotherapeut Rob Pijl

met behulp van een fysiotherapeut een rondje langs hetbed en toen de gang op. Ik kon ook meteen weer zelfdouchen en naar het toilet, iets wat daarvoor heel moeizaam ging door de pijn. Het voelt heerlijk om mijnzelfstandigheid weer terug te hebben. Vandaag mag ikweer naar huis’, aldus Henny Lakerveld. Aan zijn stralendeogen, zien we dat hij er erg naar uitkijkt.

Goed bevallenWat vond Henny Lakerveld van het Havenziekenhuis? ‘Ditis de eerste keer dat ik in het Havenziekenhuis ben en hetis me zeer goed bevallen. Ik kom niet graag in een zieken-

huis, maar als het weer nodig is dan kies ik meteen voorhet Havenziekenhuis. Ik vind het hier erg gemoedelijk eniedereen is erg aardig voor me. De verpleegsters en dokters komen regelmatig vragen hoe het met me gaat.Er is echt aandacht voor je en dat vind ik leuk. Ook zit ikgraag in het cafeetje van de afdeling, wat een beetje aanvoelt als een huiskamer door de gezellige sfeer.’

Terwijl Henny ons vertelt over de babykamer, die al bijna afis, zien we vanuit onze ooghoeken de neuroloog naderenmet de ontslagpapieren. Na vier dagen is het voor HennyLakerveld tijd om naar huis te gaan.

Neuroloog dr. Sonia Rosso:‘Patiënten met een hernia worden in het Havenziekenhuis gezien door één van de vijf neurologen. Rugklachten zijn één van onze specialisaties. Bij een hernia zorgt een uitpuilende tussenwervelschijf voor een beknelling van de zenuw, waardoor pijnklachten kunnen ontstaan. In 70 à 80% van de gevallen doet de natuur zijn werk en geneest de hernia vanzelf met rust en fysiotherapie. Dit kan weken tot maanden duren. Bij Henny Lakerveld was de pijn erg heftig en dit verbeterde niet met fysiotherapie. Mede gezien het feit dat zijn vrouw hoogzwanger was, besloten we om hem te opereren. In het Havenziekenhuis worden de herniaoperaties uitgevoerd door de ervaren neurochirurgenprof. dr. Clemens Dirven en dr. Willem Schouten, die ook in het Erasmus MC werken.’

Page 6: Op Koers special over Neurologie

6 Op Koers SPECIAL NEUROLOGIE 2012

Stroke care verpleegkundige Ariënne Bode

Page 7: Op Koers special over Neurologie

7SPECIAL NEUROLOGIE 2012 Op Koers

Patiënten met verschijnselen van een herseninfarct of hersenbloeding (ook wel beroerte of CVA genoemd) worden direct naar de Spoedeisende Hulp van het zieken-huis gebracht. De neuroloog stelt aan de hand van neuro-logisch onderzoek en een CT-scan vast of het om eenherseninfarct of een hersenbloeding gaat. Direct volgt eenopname op de Stroke Unit (stroke=beroerte) van het Haven-ziekenhuis. Deze afdeling is gespecialiseerd in de zorgvoor patiënten met een herseninfarct of hersenbloeding.Ariënne: ‘Bij een herseninfarct is een trombolyse de bestebehandeling. Dit is een medicijn waardoor het bloedstolselin de hersenen oplost en de gevolgen van het infarct beperkt blijven. De behandeling kan alleen worden ingezetbinnen 4,5 uur nadat de verschijnselen zijn begonnen.’

Hectische periodeOp de dag van de opname komt er veel op de patiënt af.Het ene moment sta je nog in de tuin je heg te snoeien enhet andere moment beland je in het ziekenhuis. Van deuitleg van de artsen blijven slechts flarden als ‘infarct’,‘bloeding’ en ‘hersenen’ hangen. Ariënne spreekt daaromuitgebreid met de patiënt en de familie wanneer alle hectiek voorbij is. ‘Ik leg uit wat er is gebeurd en bespreekde risicofactoren van een herseninfarct of hersenbloedingzoals een hoge bloeddruk, overgewicht, hoge bloedsuikeren roken. Ook vertel ik wat we op de verpleegafdelingdoen. We monitoren de bloeddruk, de hartslag en hetzuurstof- en glucosegehalte in het bloed. Ook houden wede pupilreactie, de kracht in de handen en de benen ende temperatuur bij. Deze controles zijn erg belangrijk omhet beschadigde gebied in de hersenen niet te vergroten.’

Herstel van de patiënt Tijdens een opname is het een komen en gaan van zorgverleners aan het bed van de patiënt. Niet alleen de neuroloog en de verpleegkundige, maar ook de fysio-therapeut, ergotherapeut en logopedist zijn intensief

betrokken. Ariënne houdt alles nauwlettend in de gaten enlegt het uit. ‘Des te eerder de revalidatie van start gaat,des te beter het is voor het herstel van de patiënt. Ookkrijgen we direct een goed beeld van de situatie van depatiënt. De fysiotherapeut kan bijvoorbeeld voorstellen omde patiënt op een speciale manier in en uit bed te helpen.En de ergotherapeut weet precies wat de patiënt bij hetwassen nog wel zelf kan en waar hulp nodig is. Ook voorhet eten en drinken winnen we advies in. Zo onderzoektde logopedist of de tongspier goed functioneert (nood-zakelijk bij slikken) en geeft advies om verslikken te voorkomen.’ Bij ontslag uit het ziekenhuis gaat het revalideren door. Dit kan thuis of in een ander huis, zoalsde stroke care afdeling van Pniël, Centrum Reuma Revalidatie Rotterdam of Anthonius Binnenweg.

Vraagbaak en luisterend oorAriënne houdt na ontslag uit het ziekenhuis contact methaar patiënten. ‘Patiënten die direct naar huis gaan, bel ikna 2 weken op om te vragen hoe het met ze gaat en waarze tegenaan lopen. Na 6 weken en na 3 maanden komenze bij mij op de polikliniek langs voor controle.’ Ariënneheeft korte lijnen met de neuroloog. Wijzigingen van medicatie of een verwijzing naar de logopedist, ergotherapeut of fysiotherapeut legt ze direct voor.De stroke care verpleegkundige is ook een vraagbaak.Collega’s kloppen bij haar aan met vragen over een herseninfarct of hersenbloeding of bij twijfels over desymptomen. Ook voor haar patiënten staat ze altijd klaar.‘Ze kunnen me ook bellen of mailen met vragen. Somsgaat dit over medicatie, maar veelal komt ook het emotionele aspect aan de orde. Veel patiënten zijn bijvoor-beeld bang dat het weer terugkomt en durven de deurniet meer uit om een dagje op pad te gaan. De angst kanik niet wegnemen, want het kan ondanks de medicijnenen de leefstijladviezen terugkomen, maar ik kan wel eenluisterend oor bieden. Geniet van het leven is mijn advies.’

Intensieve zorg bij beroerteStel, het is mooi weer en je bent bezig de heg te snoeien. Plots wordt je arm slap en komen de

woorden onverstaanbaar uit je mond. Een hersenbloeding. Eenmaal in het ziekenhuis komt er van

alles op je af. Spin in het web op dat moment is stroke care verpleegkundige Ariënne Bode. Zij is van

de opname tot het ontslag en het revalidatietraject thuis nauw betrokken bij de zorg voor de patiënt.

Page 8: Op Koers special over Neurologie

8 Op Koers SPECIAL NEUROLOGIE 2012

’t Is hier fantastisch!’‘Voor mij nooit meer een anderziekenhuis’

Meneer De Putter lag sinds een week op de

verpleegafdeling Neurologie van het Haven-

ziekenhuis toen wij hem spraken. ‘Mijn vrouw

en ik waren op vakantie toen ik overvallen werd

door koorts en hevige pijn in mijn rug. We zijn

toen maar snel naar huis teruggegaan, want ik

kon geen tien meter meer lopen.’

De keuze om zich in het Havenziekenhuis te laten behandelen was snel gemaakt door meneer De Putter.‘Toen ik vorig jaar last had van een klemzittende zenuw,kon ik met spoed worden behandeld in het Haven-ziekenhuis, als enige ziekenhuis in de buurt. Dat was zo’ngoede ervaring, dat ik deze keer niet eens een ander ziekenhuis heb overwogen.’

VertrouwenMeneer De Putter kwam voor een bezoek aan de poli-kliniek, maar moest meteen blijven. ‘Dokter Ruts, één vande neurologen, heeft mij direct onderzocht en opgenomenop de verpleegafdeling. Ik vond het positief dat dit zo snelging, omdat ik op deze manier snel duidelijkheid zou krijgen over wat er met mij aan de hand was.’ Inmiddels is gebleken dat er vlakbij mijn ruggengraat een ontstekingzit. Dat is waarschijnlijk de boosdoener. Die ontstekingwordt nu geanalyseerd en ondertussen ben ik vast begonnen met een antibioticakuur.’

Samenwerking met Erasmus MCHet is heel handig dat hier wordt samengewerkt met hetErasmus MC’, aldus meneer De Putter. ‘Ik ben er geweestvoor een aanvullend onderzoek, en er is voortdurend overleg over mijn situatie tussen de beide ziekenhuizen.Dat geeft vertrouwen, het gevoel dat je serieus wordt

genomen.’ De pijn is inmiddels al wat gezakt: ‘Ik ben nuvan de morfine af.’ Maar, zo schat meneer De Putter in,zijn verblijf in het Havenziekenhuis zou nog wel evenduren. ‘Eerst moeten de puncties uitwijzen wat deoorzaak van de ontsteking in mijn rug is. En er zijn ookeen paar plekjes op mijn longen ontdekt, dus dat wordtook meteen onderzocht.’

Zorg met aandacht en luisterboekenNaast de medische behandeling is meneer De Puttergoed te spreken over de bejegening door het verpleeg-kundig personeel. ‘De zusters zijn hier in één woord fantastisch. Koffie, thee en waar ik maar om vraag, hetwordt me allemaal snel en met een vriendelijk gezicht gebracht. Werkelijk niets is ze teveel om het mij naar dezin te maken. Ik zie niet zo goed, dus boeken en televisiezijn niet zo aan mij besteed. Blijkt dat ze hier luisterboekenhebben! Dat is voor mij natuurlijk een uitkomst. En in hetbegin drukte ik nogal eens op een verkeerde knop naastmijn bed, maar niemand werd boos als dat gebeurde. En zo komt het dat ik me hier uitstekend op mijn gemakvoel.’ Zorg met aandacht dus? ‘Daar ben ik het helemaalmee eens. Ik ben van mening dat een prettige benaderingvan de patiënt net zo belangrijk en genezend is als de medische behandeling zelf. Voor mij nooit meer een anderziekenhuis!’

Meneer De Putter

Page 9: Op Koers special over Neurologie

Op zaterdag 21 april 2012 werd het Alzheimercentrumfeestelijk geopend tijdens een informatiemarkt voor patiënten en belangstellenden. Er werd gevierd dat hetErasmus MC en het Havenziekenhuis samen het vierdeAlzheimercentrum van Nederland hebben opgericht.Naast Amsterdam, Nijmegen en Maastricht heeft ook Rotterdam nu een eigen Alzheimercentrum waar diagnose, behandeling en wetenschappelijk onderzoekgecombineerd worden. Het nieuwe centrum richt zich op de regio Zuidwest-Nederland.

Nieuwe initiatieven Geriater Bert Ziere van het Havenziekenhuis verteltwaarom het nieuwe Alzheimercentrum geopend is: ’Wehebben onze gezamenlijke hoeveelheid kennis en ervaringgebundeld. Alle betrokken specialisten, zoals neurologen,geriaters, neuropsychologen en soms psychiaters van hetHavenziekenhuis en het Erasmus MC werken nu nauwersamen. Eens in de veertien dagen houden we een video-conferentie met de betrokken hulpverleners om de voortgang van alle patiënten te bespreken. Een extravoordeel is dat we nu zijn aangesloten bij Alzheimer Nederland. Dat betekent dat we vooraan in de stoet lopenals het gaat om nieuwe initiatieven voor diagnostiek enbehandeling.’

‘We bundelen onze weten-schappelijke inspanningen’John van Swieten, neuroloog van het Erasmus MC, vultaan: We hopen natuurlijk dat we Alzheimer in de toekomstkunnen genezen of zelfs helemaal voorkomen. Daarvoor is

heel veel wetenschappelijk onderzoek nodig. Wij werkennauw samen met de drie andere Alzheimercentra in Nederland om onze wetenschappelijke inspanningen tebundelen. Relevante uitkomsten van onderzoeken kunnenwe ook meteen toepassen.’

9SPECIAL NEUROLOGIE 2012 Op Koers

Nieuw Alzheimercentrum geopendNederlanders worden steeds ouder. Dat is op zich goed nieuws, maar helaas blijft niet iedereen

gezond op hogere leeftijd. Één van de steeds vaker voorkomende aandoeningen is dementie, een

ziekte die veel mensen angst inboezemt. Er wordt veel tijd en geld geïnvesteerd in onderzoek en

nieuwe diagnose- en behandelmethoden. Het Erasmus MC en het Havenziekenhuis zijn in april

gezamenlijk een nieuw Alzheimercentrum in Rotterdam gestart.

Page 10: Op Koers special over Neurologie

10 Alzheimercentrum zuidwest Nederland APRIL 2012

Neuroloog Maarten Liedorp en de heer Van Dijck

Page 11: Op Koers special over Neurologie

De heer Van Dijck: ‘Het was heftig. Ik had net de kamergestofzuigd en wilde naar de keuken lopen om een kopjekoffie in te schenken. Opeens had ik geen gevoel meer inmijn been, vervolgens viel mijn arm uit en trok mijn mondomhoog. Ik heb zelf direct de huisarts gebeld en die waser binnen tien minuten. Anderhalf uur later was ik opgenomen in het Havenziekenhuis.’Neuroloog Maarten Liedorp benadrukt dat snel handelenbelangrijk is bij een herseninfarct. ‘Hoe sneller er behandeld wordt, des te groter is de kans op herstel.Daarom zijn de eerste uren van levensbelang. Daarvoormoeten huisarts, ambulancedienst en ziekenhuis zeernauw samenwerken. Gelukkig heeft het Havenziekenhuisdaarover goede afspraken gemaakt. Patiënten kunnenhier altijd terecht, ook midden in de nacht. We moetendan wel van te voren gebeld worden, zodat we ervoorkunnen zorgen dat er een speciaal team klaarstaat.’

TrombolyseEen herseninfarct (ook wel beroerte of CVA genoemd)wordt veroorzaakt door een verstopt bloedvat. Hierdoor stagneert de bloedvoorziening in de hersenen en krijgt eengedeelte geen zuurstof meer. De verstopping kan veroorzaakt zijn door een bloedpropje of een dichtgeslibdbloedvat. Duurt de verstopping langer dan een paar minuten, dan kan het hersenweefsel dat geen zuurstofmeer krijgt beschadigd raken en afsterven.Neuroloog Maarten Liedorp: ‘Daarom willen we de verstopping zo snel mogelijk opheffen. Dat kan door eenbehandeling die trombolyse heet. De patiënt krijgt dan eensterke bloedverdunner, waardoor de verstopping oplost.De tijd tussen het infarct en de behandeling kan voor een patiënt het verschil uitmaken tussen zelfstandig functioneren of terechtkomen in een verpleeghuis. Helaaskrijgt maar één op de tien patiënten een trombolyse. Ditkomt onder meer doordat mensen een verlamming nietals een alarmsignaal zien, zoals pijn. Vaak willen ze het

aankijken, omdat ze hopen dat de volgende dag weerover is. Of het is ’s nachts gebeurd, waardoor je niet weethoeveel tijd er is verstreken na het infarct.’

HerstellenHet effect van de snelle trombolyse kan de heer Van Dijckalleen maar beamen. ‘Al na de tweede dosering medicijnenvoelde ik dat mijn gevoel terugkwam. Het ging allemaalheel snel.’ Na een opname op de gespecialiseerde StrokeUnit kon de heer Van Dijck na vier dagen alweer naar huis(Lees meer over de Stroke Unit op pagina 7).

Herken een beroerteDe FAST-test (Face Arm Speech Time) is een snelle test om een beroerte bij iemand te herkennen.

Face (gezicht): Vraag de persoon om te lachen of detanden te laten zien. Let op of de mond scheef staat en een mondhoek naar beneden hangt.

Arm: Vraag de persoon om beide armen tegelijkertijdhorizontaal naar voren te strekken en de binnenzijdevan de handen naar boven te draaien. Let op of eenarm wegzakt of rondzwalkt.

Speech (spraak): Vraag aan de persoon of aan de familieleden of er veranderingen zijn in het spreken (onduidelijk spreken of niet uit de woorden kunnenkomen).

Time (tijd): Stel vast hoe laat de klachten bij de persoon zijn begonnen. Dit is van belang voor de behandeling.

Doet minimaal één van deze verschijnselen zichvoor, bel dan direct de huisarts of 112.

11SPECIAL NEUROLOGIE 2012 Op Koers

Tijdverlies is hersenverliesIeder jaar worden ongeveer 41.000 Nederlanders voor het eerst getroffen door een herseninfarct. Dat

zijn meer dan 100 personen per dag. Snel optreden is belangrijk om schade aan de hersenen te

beperken. De heer Van Dijck heeft dit aan den lijve ondervonden. Dankzij zijn eigen daadkrachtige

optreden en dat van zijn huisarts en neuroloog Maarten Liedorp, is hij weer helemaal hersteld.

Page 12: Op Koers special over Neurologie

12 Op Koers SPECIAL NEUROLOGIE 2012

Herniaoperaties in het HavenziekenhuisDe samenwerking tussen het Havenziekenhuis en het Erasmus MC krijgt steeds meer vorm. Een

aantal artsen van het Erasmus werkt ook bij het Havenziekenhuis, twee van hen zijn de zeer ervaren

neurochirurgen professor dr. Clemens Dirven en dr. Joost Schouten. Patiënten kunnen in het

Havenziekenhuis worden geopereerd aan een hernia of vernauwing van het wervelkanaal en hoeven

niet meer uit te wijken naar een ander ziekenhuis.

Clemens Dirven is hoogleraar Neurochirurgie in het Erasmus MC. Als neurochirurg voert hij operaties uit aanhersenen, ruggenmerg en zenuwen. In het Erasmus MCopereert en behandelt hij veelal tumoren in het hersen-gebied. Sinds enige tijd is hij ook aan het Havenziekenhuisverbonden. Samen met zijn collega neurochirurg JoostWillem Schouten opereert hij patiënten met een HerniaNuclei Pulposi (hernia) en kanaalstenose (vernauwing vanhet wervelkanaal) in de lage rug.

Goede samenwerking Het Havenziekenhuis en het Erasmus MC werken opsteeds meer vlakken nauw met elkaar samen. ClemensDirven: ‘Je ziet dat beide ziekenhuizen steeds meer gebruikmaken van elkaars capaciteiten, specialisten en technieken.De toegankelijke zorg van het Havenziekenhuis wordt gecombineerd met de expertise van het Erasmus MC. Dit geldt ook voor Neurochirurgie. De wachtlijsten voorpatiënten die een herniaoperatie moeten ondergaan zijnerg lang. Er zijn te weinig operatiekamers beschikbaarvoor deze ingrepen, omdat er steeds meer en complexerehersenoperaties worden uitgevoerd. Het Havenziekenhuisbiedt deze ruimte wel. Patiënten met een hernia of

vernauwing van het wervelkanaal kunnen in het Haven-ziekenhuis snel terecht voor goede zorg. Ik ben blij dat ikpatiënten in het Havenziekenhuis kan helpen.’

Voordelen voor patiënt De neurochirurgen werken nauw samen met de neurologen van het Havenziekenhuis. Neuroloog LiselotteRuts is nauw betrokken bij de samenwerking tussen detwee afdelingen. ‘We zijn erg blij met de samenwerking. In het Havenziekenhuis krijgen we veel doorverwijzingenvan patiënten met een hernia of wervelkanaalstenose. Nuwe in het eigen ziekenhuis opereren, kunnen we patiëntenhet hele pakket aanbieden. Aandacht voor de patiëntstaat daarbij voorop. Voor patiënten is het prettig dat zeniet meer uit hoeven te wijken naar een ander ziekenhuis.Ze blijven gewoon in behandeling bij het Havenziekenhuisen kunnen rekenen op een goede en snelle diagnose en behandeling.’

Hernia: opereren of niet?Wat voor patiënten worden geopereerd? ‘Grofweg zie iktwee groepen patiënten’, vertelt Clemens Dirven. ‘De enegroep is vaak wat jonger en bij hen wordt de pijn in de rug

Page 13: Op Koers special over Neurologie

SPECIAL NEUROLOGIE 2012 Op Koers 13

en het been veroorzaakt door een hernia. Bij de anderepatiënten, die meestal wat meer op leeftijd zijn, wordt depijn veroorzaakt door een vernauwing van het wervel-kanaal.’ Van een hernia hebben de meeste mensen weleens gehoord. Kort gezegd zorgt een uitpuilende tussen-wervelschijf voor een beknelling van de zenuw. Dit noemenwe een hernia. Toch opereert de neurochirurg patiëntenmet een hernia liever niet. ‘Bij 90% van de mensen doetde natuur zijn werk en geneest de hernia vanzelf. Wel kandit weken of zelfs maanden duren. In 10% van de gevallenopereren we wel. Dit doen we bijvoorbeeld als de hernianiet spontaan geneest of als de zenuw ernstig bekneld is.’

Beknelling door kalkEen vernauwing van het wervelkanaal komt vooral bij oudere mensen voor. Dit kanaal wordt naarmate je ouderwordt steeds nauwer omdat kalk zich afzet tegen de randen. Hierdoor hebben de zenuwen, die door het kanaal heenlopen, minder ruimte en raken ze bekneld.‘Een vernauwing geneest niet vanzelf zoals bij een herniavaak wel het geval is’, licht Clemens Dirven toe. ‘Eigenlijkwordt het alleen maar erger en kunnen deze patiëntendoor de pijn nauwelijks lopen. Hierdoor zijn ze erg aanhuis gebonden. Het is een ontzettend dankbare operatieom te doen. Na de operatie zie je dat patiënten hun helesociale leven weer oppakken, omdat ze hun bewegings-vrijheid terug hebben. Dat is erg mooi om te zien.’

Verwijzing en behandelingVoor een afspraak met de neurochirurg hebben patiënteneen verwijzing nodig van de neuroloog. ‘Patiënten wordenallereerst bij de afdeling Neurologie gezien’, legt neuroloogLiselotte Ruts uit. ‘Hier bekijken we de klachten van depatiënt en laten we zonodig een MRI-scan maken.Meestal kunnen patiënten binnen een week voor een MRIterecht.’ Ter vergelijking: de wachtlijst van het ErasmusMC is enkele maanden. ‘Mocht de MRI-scan uitwijzen dateen operatie noodzakelijk is, dan verwijzen we de patiëntdoor naar de neurochirurg. Na de operatie houdt de patiënt contact met de neurochirurg en de neuroloog. Depatiënt blijft in vertrouwde handen.’

Neurochirurg professor dr. Clemens Dirven

Page 14: Op Koers special over Neurologie

14 Op Koers SPECIAL NEUROLOGIE 2012

Neuroloog Liesl Rehbock (r), neuroloog Annemarie Visser (zie pagina 15) en epilepsieverpleegkundige Natascha Dijkstra (l)verzorgen het epilepsiespreekuur

Page 15: Op Koers special over Neurologie

SPECIAL NEUROLOGIE 2012 Op Koers 15

Epilepsie kan verschillende oorzaken hebben. Nadat dediagnose epilepsie bij een kind is gesteld zullen oudersveel vragen hebben. ‘Hoe zal de ziekte zich ontwikkelen?Hoe kunnen we in het dagelijks leven het best omgaanmet epilepsie? Mogen kinderen alleen in bad? Moeten zij valbescherming dragen tijdens het fietsen?’ De artsenen verpleegkundigen van KinderHaven geven antwoordop deze en vele andere vragen. Sinds vorig jaar april kunnen kinderen en hun ouders terecht bij deze specialeepilepsiepolikliniek van het Havenziekenhuis. De epilepsie-poli van KinderHaven werkt met een enthousiast team vankinderneurologen, gespecialiseerde psychologen en eenepilepsieverpleegkundige. Lang wachten op een afspraakis er niet bij; de wachttijd bedraagt gemiddeld twee totdrie weken.De diagnose epilepsie wordt pas gesteld als een kindmeerdere epileptische aanvallen heeft gehad. Bij patiëntenmet een verdenking op epilepsie kunnen de onderzoekenin KinderHaven binnen één dagprogramma plaatsvinden,inclusief een EEG (een onderzoek waarbij de elektrischeactiviteit van de hersenen gemeten wordt). Als na het

onderzoek bij KinderHaven blijkt dat een kind epilepsieheeft, dan krijgt het vaak medicijnen voorgeschreven, dezogenaamde anti-epileptica. Die medicijnen moeten iedere dag ingenomen worden. Ze kunnen de epilepsieniet genezen, maar er wel voor zorgen dat er veel minderof helemaal geen aanvallen meer optreden.

Samenwerking met het Erasmus MC Sophia Het Havenziekenhuis is een zelfstandige dochter van hetErasmus MC. In KinderHaven wordt de know-how van de ervaren medisch specialisten en andere zorgverlenersuit het Erasmus MC - Sophia gecombineerd met de aantrekkelijke kleinschaligheid van het Havenziekenhuis.Als er een ziekenhuisopname nodig is, dan kunnen patiënten altijd terecht in het Erasmus MC Sophia en dat geldt ook voor acute situaties. De epilepsiepatiëntenvan het Erasmus MC Sophia komen naar KinderHavenvoor hun controles. In de kindvriendelijke omgeving van KinderHaven heeft men de tijd en de aandacht die patiëntjes met deze aandoening zo hard nodig hebben.

Tijd en aandacht voor epilepsiepatiëntjes‘Dit is helemaal geen ziekenhuis!’ Een veelgehoorde opmerking van kinderen die voor het eerst bij

KinderHaven in het Havenziekenhuis komen. Gelijk hebben ze. We vinden hier geen grijze gangen en

stemmige wachtkamers. KinderHaven is een gezellige polikliniek voor kinderen van 0 tot 18 jaar met

astma, allergie, eczeem, gedragsproblemen en, sinds april 2011, ook voor kinderen met epilepsie.

En dat laatste is uniek voor onze regio.

Neuroloog dr. Annemarie VisserKinderneuroloog Annemarie Visser heeft een speciale interesse voor epilepsie bij kinderen.Sinds april 2011 is zij werkzaam bij KinderHaven en de vakgroep Neurologie van het Havenziekenhuis. ‘Goede zorg mét aandacht voor de patiënt is belangrijk voor kinderen met epilepsie’ zegt Annemarie. ‘Wij zien patiënten hier regelmatig ter controle. Naast eengoede aanvalscontrole is ook de psychosociale begeleiding van een kind met epilepsie belangrijk en bij KinderHaven nemen we juist daar de tijd voor.’

Meer informatie vindt u online: www.havenziekenhuis.nl/kinderhaven

Page 16: Op Koers special over Neurologie

16 Op Koers SPECIAL NEUROLOGIE 2012

Liedorp en Oedit maken deel uit van het ‘slaapteam’ vanhet Havenziekenhuis, samen met de KNO-arts en delongarts. ‘In eerste instantie komen veel mensen metslaap- of snurkproblemen bij één van deze artsen terecht’,vertelt Maarten Liedorp. ‘Dan gaat het in veel gevallen inderdaad om een vorm van slaapapneu, waarbij patiënten’s nachts geregeld stoppen met ademhalen en dus steeds vermoeider raken. Naast problemen met de ademhalingzijn er ook nog aandoeningen waarbij de slaap niet goed wordt aangestuurd vanuit de hersenen. Deze aandoeningen vallen onder het specialisme Neurologie.Maarten Liedorp en Regilio Oedit zijn om die reden danook verbonden aan het Slaap- en snurkcentrum aan deMaas.

Neurologische slaapstoornissenOvermatige bewegingen van armen of benen voor of tijdens de slaap zijn vaak een signaal voor neurologischeslaapaandoeningen. Neuroloog Oedit geeft aan waar hetom kan gaan. ‘Het Restless Legs Syndrome (rustelozebenen syndroom) geeft vooral problemen in de lateavonduren. Mensen met RLS krijgen gedurende de dag,maar vooral ’s avonds een onaangenaam gevoel in debenen. Daardoor gaan mensen vaak schudden met debenen. Door RLS kunnen mensen moeite hebben om inslaap te vallen, waardoor ze ’s nachts mogelijk wat te kortslapen. Ook periodic leg movement disorder (PLMD) komtregelmatig voor. Daarbij heeft de patiënt tijdens de slaaplast van plotselinge korte bewegingen van vooral debenen. De bewegingen komen vaak om de paar minutenterug en je kunt er wakker van worden en daardoor overdag slaperig zijn. REM sleep behaviour disorder zorgt

voor abnormale bewegingen tijdens de REM slaap, hetdeel van de slaap waarin we dromen. Het lijkt bij dezeaandoening net of iemand ook echt met armen en benenzijn droom ‘uitoefent’. Dit kan zelfs zo heftig zijn dat iemand zichzelf of zijn/haar bedpartner verwondt. De behandeling voor deze drie aandoeningen bestaat uit medicijnen en werkt over het algemeen goed.’

Geen aanstellerijBeide neurologen zien een groot voordeel in het samen-werkingsverband en de korte lijnen. Maarten Liedorp: ‘Die multidisciplinaire aanpak is heel belangrijk. Door alle specialismen onder te brengen in één Slaapcentrum krijgt het onderzoeksproces voor de patiënt structuur. Ons Slaapcentrum is heel laagdrempelig. Dat is belangrijkomdat veel mensen denken dat ze zich aanstellen als zeslaapproblemen hebben. In de medische wereld is langetijd weinig aandacht geweest voor slaapproblemen. Daar‘moet je mee leren leven’ werd er vaak gezegd. Tegen-woordig zien artsen veel meer de impact van slaap-problemen op het dagelijkse functioneren van mensen. Als je dat kunt verhelpen, dan is het heel dankbaar werk.De meeste mensen zijn ontzettend blij dat er iets aan hunvermoeidheid te doen is.’Om erachter te komen wat er echt aan de hand is vraagtde neuroloog goed door.’ Hoe laat gaat iemand naar bed,hoe laat wordt hij wakker, neemt iemand medicijnen, alcohol of koffie, zijn er onwillekeurige bewegingen? Alshet nodig is doen we een polysomnografie. Dat is een uitgebreidere test dan de polygrafie, die meestal door delongarts wordt afgenomen. Deze test wordt gedaan als er nog steeds twijfel is over de juiste diagnose. Behalve

Slaap- en snurkproblemenzijn geen aanstellerijNeuroloog: ‘Vermoeidheid kan wijzen op allerlei aandoeningen’

Maarten Liedorp en Regilio Oedit zijn de neurologen van het Slaap-en snurkcentrum aan de Maas.

‘Neurologen? Wat hebben die nou te maken met slaapproblemen?’ Toch niet zo’n vreemde vraag.

De neurologen leggen uit waarom.

Page 17: Op Koers special over Neurologie

SPECIAL NEUROLOGIE 2012 Op Koers 17

het ademhalingspatroon en het zuurstofgehalte, wordthierbij ook de hersenactiviteit gemeten tijdens de slaap.Daarmee kun je zien of iemand echt slaapt’, legt MaartenLiedorp uit.

Omgekeerd slaappatroonHeeft iemand bijvoorbeeld last van narcolepsie, dan is hetslaap- en waakritme omgekeerd. ‘Ze weten dan niet meer het verschil tussen droom en werkelijkheid. Normaalgesproken doet je geest van alles in je droomslaap, maardan is je lichaam uitgeschakeld. Bij mensen met narcolepsie werken de signalen soms verkeerd: zo kan iemand wakker worden, terwijl zijn lichaam nog slaapt.Dat kan voor mensen heel beangstigend zijn’, zegt Maarten Liedorp. 'Geest en lichaam zijn dan ontkoppeld.Je kunt je voorstellen dat je daar ook heel moe van wordt.

Sommige mensen raken daardoor zelfs in een depressie.’De artsen van het Slaapcentrum willen vooral de bewust-wording kweken dat er vaak iets aan slaapproblemen tedoen is. Regilio Oedit: ‘Er is een grote categorie mensenmet onduidelijke klachten. Die willen we bereiken.’ Volgens Liedorp kan juist de multidisciplinaire aanpak van het Slaap- en snurkcentrum helpen om de puzzel vanvage klachten op te lossen.

Herkent u deze slaapproblemen?En zijn ze zo ernstig dat u er ‘s nachts niet goed vankunt slapen of overdag slaperig bent? Vraag uw huisarts dan om een verwijzing naar het Slaap- ensnurkcentrum aan de Maas van het Havenziekenhuis.

Klinische NeurofysiologieDe onderzoeken bij Klinische Neurofysiologie (KNF) kunnen stoornissen in het functioneren van

hersenen, zenuwen en spieren ontdekken. Deze onderzoeken kunnen helpen bij het stellen van

de diagnose.

Een EEG is een onderzoek waarbij we de elektrische

activiteit van de hersenen meten. Op deze foto heeft een

patiënt een elektrodencap opgekregen en wordt hij door

Lennart Aret ontspannen achterover gelegd voor het

onderzoek.

Op deze foto ziet u een EMG, een zenuwgeleidings-

onderzoek. We kunnen zo meten hoe snel en hoe goed

de zenuw de signalen doorgeeft aan de spier.

Corinna Gerlach, KNF-laborant, plaatst een stimulator

op de pols van een patiënt boven de zenuw. Lennart

Aret, eveneens KNF-laborant, bedient de knoppen.

Page 18: Op Koers special over Neurologie

Dagbehandeling voor Parkinson patiënten Het begint vaak met stijfheid, een trilling aan één kant en moeilijker lopen. Na verloop van tijd kunnen

mensen ook andere problemen krijgen, bijvoorbeeld met praten, slikken en depressiviteit. De klachten

bij Parkinson nemen langzaam toe. Genezen is niet mogelijk. Wel zijn er medicijnen om de klachten te

beperken. Parkinson verpleegkundige Jacqueline van der Linden weet hoeveel impact de ziekte heeft

op iemands leven en niet te vergeten de mensen in de omgeving. ‘Met de Parkinson Dagbehandeling

proberen we de kwaliteit van leven te verbeteren.’

18 Op Koers SPECIAL NEUROLOGIE 2012

Mevrouw Kortland heeft de Parkinson dagbehandelinggevolgd. Ze is 76 jaar en heeft al 11 jaar Parkinson. ‘Tenminste’, verduidelijkt ze, ‘dat ik het weet. Want het isnatuurlijk niet van de ene op de andere dag gekomen. In het begin merkte ik er weinig van, maar op een

gegeven moment dacht ik: ‘ik val de laatste tijd wel érgvaak.’ In die periode kwam ik een keer bij mijn huisartsvoor iets anders. Ik wilde het recept aanpakken, maar mijnhand trilde zó erg, dat de huisarts meteen zag dat het nietgoed was. ‘Dat gaan we ook aanpakken’, zei hij. En toenwerd al snel de diagnose Parkinson gesteld.’Parkinson is een ziekte die heel geleidelijk ontstaat envooral voorkomt bij oudere mensen. Bepaalde cellen in de hersenen die de stof dopamine aanmaken sterven af waardoor er een tekort ontstaat. Als er te weinig dopamine is, ontstaat verlies van controle over de lichaamsbewegingen. ‘Patiënten met Parkinson onder-vinden problemen op diverse vlakken’, vertelt Jacqueline.Voor een goede behandeling is samenwerking tussen deverschillende deskundigen erg belangrijk. Dat geldt ookvoor patiënten die lijden aan andere vormen van parkinsonisme. Dit is een verzamelnaam voor symptomenvan de ziekte van Parkinson, die door een andere aandoening worden veroorzaakt.’

Ruim de tijdIn het Havenziekenhuis is begin 2011 een multidisciplinairteam (een team dat bestaat uit meerdere specialismen)opgericht. Een neuroloog, Parkinson verpleegkundige,

Page 19: Op Koers special over Neurologie

SPECIAL NEUROLOGIE 2012 Op Koers 19

fysiotherapeut, ergotherapeut, logopedist en diëtist makendeel uit van het team. Ze zijn allemaal gespecialiseerd inde ziekte van Parkinson. Jacqueline: ‘Het voordeel van dedagbehandeling is dat alle behandelaars informatie met elkaar uitwisselen en hun behandeladviezen op elkaar afstemmen. Zij bekijken met elkaar en in overleg met depatiënt waar de focus op ligt. Bijvoorbeeld eerst hetslikken en het praten en dan pas het lopen. Mocht hetnodig zijn dan kunnen we ook een beroep doen op de afdeling Geriatrie of Maatschappelijk werk.’Parkinson patiënten komen normaal gesproken zo’n vierkeer keer per jaar bij de neuroloog of de Parkinson verpleegkundige voor controle. Tussendoor mogen patiënten natuurlijk altijd bellen wanneer ze vragen hebben. ‘Maar alleen met vragen over Parkinson, want van hypotheken heb ik geen verstand’, lacht Jacqueline. Weerserieus vervolgt ze: ‘Op de Parkinson Dagbehandelinghebben we meer aandacht voor de patiënt. We krijgeneen beter beeld van de situatie, omdat op de dag-behandeling meerdere deskundigen naar de patiënt kijken. Voor ieder gesprek wordt ruim de tijd genomen.Normaal gesproken staan patiënten binnen een kwartierweer buiten. Op de dagbehandeling wordt voor iedere afspraak een half uur uitgetrokken.’ Aan het einde van de

ochtend staat er een lunch klaar voor de patiënten in hetgrand café van de afdeling Neurologie. Ondertussen bespreken de behandelaars in het multidisciplinair overleghun bevindingen en wordt er gezamenlijk een behandel-plan opgesteld. Na de lunch wordt dit besproken met depatiënt.’

Tevreden patiënten Alle patiënten met Parkinson kunnen gebruik maken vande dagbehandeling. De meeste patiënten zijn erg enthousiast. Ook mevrouw Kortland, die met haar dochternaar het Havenziekenhuis kwam. ‘Ik was direct enthousiast toen ik de uitnodiging van het Havenzieken-huis kreeg. Je kunt zo op één dag heel veel verschillendeaspecten van je ziekte bespreken en ik heb er geen spijtvan dat we zijn gekomen. Vooraf werden we heel goedgeïnformeerd, en wisten we precies wat ons te wachtenstond. Ook tijdens de behandeling zelf zijn we steeds netjes begeleid en hebben we nergens hoeven zoeken. Ik heb al mijn vragen kunnen stellen en mijn dochter en ikhebben er ook veel van geleerd. De diëtiste vertelde bijvoorbeeld dat bepaalde pillen die ik slik niet samengaanmet het gebruiken van melkproducten. Kijk, dat zou elkeParkinson patiënt moeten weten!’

Jacqueline van der Linde en mevrouw Kortland

Page 20: Op Koers special over Neurologie

Algemene spreekuren NeurologieTelefoon (010) 404 33 64E-mail [email protected] van 08.00 uur tot 16.30 uurBuitenpoli Krimpen a/d IJsselWoensdagochtend van 08.00 tot 12.00 uur

De specialisten van de afdeling NeurologieNeurologen

Dr. L. (Liselotte) RutsAandachtsgebieden: Neuro-immunologie (MS), neuro-infectieziekten, rugklachten, polyneuropathie, neuro musculaireaandoeningen Studie: Geneeskunde en MedischeBiologie, UtrechtSpecialisatie: Neurologie, Erasmus MC RotterdamFavoriete vrijetijdsbesteding: Koken, fotograferen enreizen

Dr. A.M. (Annemarie) VisserAandachtsgebieden: Epilepsie, kinderneurologieStudie: Geneeskunde GroningenSpecialisatie: Neurologie, ErasmusMC RotterdamFavoriete vrijetijdsbesteding: Sporten, piano spelen en reizen

Drs. M. (Maarten) LiedorpAandachtsgebieden: Cognitieveneurologie, slaap/waakstoornissenStudie: Geneeskunde, Erasmus MCRotterdamSpecialisatie: Neurologie, VU medisch centrum, Amsterdam

Drs. R.D. (Regilio) OeditAandachtsgebieden: Algemene neurologie, neuro-oncologieStudie: Geneeskunde, UtrechtSpecialisatie: Neurologie, ErasmusMC RotterdamFavoriete vrijetijdsbesteding: Voetbal en zaalvoetbal

Dr. S.M. (Sonia) RossoAandachtsgebieden: Dementie, bewegingsstoornissenStudie: Geneeskunde, Erasmus MC RotterdamSpecialisatie: Neurologie, Erasmus MC RotterdamFavoriete vrijetijdsbesteding: Lezen, koken en natuur

Neurochirurgen (ook werkzaam in het Erasmus MC)

Prof. dr. C.M.F. (Clemens) Dirven Aandachtsgebieden: HNP, rughernia, wervelkanaalstenoseStudie: Geneeskunde, NijmegenSpecialisatie: Neurochirurgie, GroningenFavoriete vrijetijdsbesteding: Buiten zijn, fotografie, lezen

Dr. J.W. (Joost) SchoutenAandachtsgebieden: Hernia, wervelkanaalstenoseStudie: Geneeskunde, RotterdamSpecialisatie: Neurochirurgie Erasmus MC RotterdamFavoriete vrijetijdsbesteding: Sport, hardlopen