VISOKA GRAĐEVINSKO-GEODETSKA ŠKOLA

STRUKOVNIH STUDIJA U BEOGRADU

Informacioni sistemi u katastruškolska 2020/2021.godina

OSNOVE

GEOINFORMACIONIH

SISTEMA

1

predavanje 1-2

Informacioni sistemi u katastruškolska 2020/2021.godina

2

1. Struktura prostornih podataka i modeli

Podaci – kodovane činjenice koje počinju da egzistiraju kada su registrovane, odnosno

zabeležene određenim simbolima – osnova svakog IS-a

Vrsta podataka:

1. Alfanumerički podaci – brojevi i slovni znakovi za opisivanje događaja

2. Tekstualni podaci – rečenice i paragrafi za potrebe usmene i pismene komunikacije

3. Slikovni podaci – grafički prikazi, slike

4. Zvučni podaci

5. Multimedijalni podaci

6. Geografski podaci - opisuju bilo koji deo Zemljine površi ili neke njene osobine

Informacioni sistemi u katastruškolska 2020/2021.godina

3

1. Struktura prostornih podataka i modeli

Skup prostornih podataka – podaci o geometriji i topologiji entiteta.

Geometrija entiteta – njegove prostorne karakteristike: položaj, oblik i veličina entiteta

Apsolutne i relativne prostorne odrednice

Apsolutne prostorne odrednice – definišu prostorni položaj i geometriju entiteta –

geometrijski podaci

Relativne prostorne odrednice - međusobni položaj entiteta u prostoru – topološki

podaci

Skup tematskih (neprostornih podataka) – podaci o ljudima (demografski podaci),

socio-ekonomski podaci, podaci o osnovnim elementima prirode (flora, fauna,

atmosferski podaci)

Informacioni sistemi u katastruškolska 2020/2021.godina

4

1. Struktura prostornih podataka i modeli

Rasterski podaci – slikovni podaci ili rasterske slike

Karakteristike:

- Rezolucija slike

- Dimenzija slike

- Broj boja (dubina slike)

- Format zapisa

Rezolucija slike - predstavlja veličinu piksela izraženu dimenzijom piksela u dužinskim

jedinicama ili brojem piksela po jedinici dužne mere. GIS – 100 do 1000 i više dpi (dots

per inch – tačaka po inču).

Dimenzija slike – definisana je šrinim i visinom (brojem kolona i redova u slici)

Informacioni sistemi u katastruškolska 2020/2021.godina

5

1. Struktura prostornih podataka i modeli

U zavisnosti od broja boja:

▪ 1-bitne (crno-bele slike),

▪ 8-bitne (slike sa 256 boja, odnosno 256 nijansi jedne boje) i

▪ 24-bitne (slike sa 1,67 miliona boja), i još 32-bitne i 48-bitne rasterske slike.

Format zapisa

Informacioni sistemi u katastruškolska 2020/2021.godina

6

1. Struktura prostornih podataka i modeli

Rasterske slike – podaci u digitalnom obliku

zasnovani na matrici. Matrica je predstavljena

određenim brojem kolona i redova. U preseku

jednog reda i jedne kolone je osnovni element

matrice, odnosno ćelija matrice, koja se u

slučaju rasterske slike naziva piksel. Položaj

piksela u matrici – slikovne koordinate.

Atribut piksela - intenzitet reflektovane boje, intenzitet reflektovanog signala,

visina ili intenzitet zagađenosti zemljišta i sl. → 2D+1 matrica

Informacioni sistemi u katastruškolska 2020/2021.godina

7

1. Struktura prostornih podataka i modeli

Rasterske slike se dele na:

◆ georeferencirane slike i

◆ negeoreferencirane slike.

Georeferenciranje rasterske slike - pridruživanje podatka o njenom položaju u

prostoru.

Osnovne komponente georeferenciranih slika su:

◆ sadržaj slike - mape (bit-mape) i

◆ set podataka o prostornoj, položajnoj definisanosti (parametri georeferenciranja).

Primeri: skenirane karte, satelitski snimci, aerofotosnimci.

Negeoreferenciranje rasterske slike – fotografije, skenirana dokumenta, obrasci itd.

Informacioni sistemi u katastruškolska 2020/2021.godina

8

1. Struktura prostornih podataka i modeli

Vektorski podaci

Osnovni geometrijski primitivi – tačka, linija i poligon.

Tačka - osnovni element vektorskog sadržaja – nula-

dimenzionalni geometrijski primitiv. Položaj definisan

koordinatama – vektor položaja. Služi za prikaz

entiteta jako malih dimenzija.

Linija - organizovani skup povezanih tačaka. Linija

predstavlja jednodimenzionalni geometrijski primitiv.

Poligon - organizovani skup linija kojima se definiše neka oblast. Poligon predstavlja

dvodimenzionalni geometrijski primitiv.

Poseban tip vektorskih podataka – nazivi i opisi.

Informacioni sistemi u katastruškolska 2020/2021.godina

9

1. Struktura prostornih podataka i modeli

Alfa-numerički podaci

Odnose se na atributske podatke kojima se izražavaju negeometrijske karakteristike

entiteta.

Kartografski simboli, tekst i brojevi (izveštaji, tabele, opisi)

Tabelarni podaci - deo analitičkih procedura ili konačan izlaz GIS analize

Atributske tabele sadrže opisne informacije o karakteristikama objekata u realnom

svetu.

Informacioni sistemi u katastruškolska 2020/2021.godina

10

1. Struktura prostornih podataka i modeli

Digitalni model visina - organizovani skup podataka o visinama terena zapisan u

digitalnom obliku

Služi za prikaz reljefa – trodimenzionalni prikaz terena.

Najčešći način zapisa podataka o visinama terena, odnosno digitalna interpretacija

visina terena:

- pravilne mreže tačaka - GRID model

- mreže nepravilnih trouglova - TIN (Triangulated Inregular Network) model

Informacioni sistemi u katastruškolska 2020/2021.godina

11

1. Struktura prostornih podataka i modeli

GRID model

Grid model predstavlja oblik zapisa visina reljefa

u vidu pravilne mreže kvadrata (grida). Osnovni

parametar grid modela je rezolucija modela.

Rezolucija grid modela je rastojanje izmeću dve

uzastopne tačke terena za koje je poznata visina.

Rezolucije se kreću od nekoliko metara za

teritoriju lokalnog karaktera, pa do nekoliko

stotina metara za prikaz cele površi Zemlje.

Informacioni sistemi u katastruškolska 2020/2021.godina

12

1. Struktura prostornih podataka i modeli

TIN model

TIN model je oblik prikaza visina reljefa u vidu

mreže nepreklapajućih trouglova.

On predstavlja vektorsku poligonsku strukturu

koja nastaje spajanjem poznatih vrednosti tačaka u

nizove trougla zasnovanim na Delanijevoj

triangulaciji.

S obzirom na način zapisa podataka u DMV u GRID formatu, digitalni model

visina se može smatrati posebnim oblikom rasterske slike, gde atribut piksela

predstavlja visinu tačke.