OZNAČAVANJE ČELIKA PREMA EN 10027-1

• Prema EN 10027-1 oznake čelika su svrstane u 2 osnovne grupe:

• 1. GRUPA 1 — čelici definisani područjem primene i mehaničkim i fizičkim svojstvima,

• 2. GRUPA 2 — čelici definisani hemijskim sastavom.

• Kod livenih čelika ispred oznaka piše se oznaka G

OZNAKE 1. GRUPEZa čelike koji se označavaju na osnovu upotrebe i mehaničkih i fizičkih svojstava oznaka počinje sa jednim slovom kojih ima 11:

S - konstrukcioni čelici,P – čelici za rad pod pritiskom (za rezervoare),L – čelici za cevi,E – čelici za mehaničke konstrukcije (mašinogradnju),B – betonski čelici (za armirani beton),Y – čelici za prednapregnute betonske konstrukcije,R – čelici za šine,

H – hladnovaljani pločasti proizvodi visoke čvrstoće za oblikovanje u hladnom stanju,

D – pločasti proizvodi za hladno oblikovanje,

T – fini lim,

M – čelici za primenu u elektrotehnici.

Za čelike sa prvom oznakom S, P, L, B i E (čelici za konstrukcije) posle prve oznake piše se broj koji se odnosi na najmanju vrednost napona tečenja Re .

PRIMERI:

S355JO ( S-opšti konstrukcioni čelik, 355-min vrednost Re u MPa, JO- utrošena energija udara pri lomu je 27J ),

P265NB ( P-čelik za posude pod pritiskom, 265-min vrednost Re u MPa,

N-normalizovan, B-za boce za gas),

L360Q ( L-čelik za cevi, 360-min vrednost Re u MPa, Q-kaljenje i otpuštanje).

Kada oznaka počinje sa Y, R, posle prvog simbola stoji najmanja vrednost zatezne čvrstoće Rm.

Y1770C ( Y-čelik za prednapregnute betonske konstrukcije, 1770-min vrednost Rm, C-hladno vučena žica),

R900Mn ( R-čelik za šine, 900-min vrednost Rm, Mn-sa povećanim sadržajem mangana )

OZNAKE 2. GRUPE

Za čelike koji se označavaju na osnovu hemijskog sastava oznake su podeljene u 4 podgrupe:

2.1. Nelegirani čelici sa srednjim sadržajem Mn < 1% (izuzev čelika za obradu na automatima).

Oznaka sadrži slovnu oznaku ugljenika C, a zatim sledi broj koji predstavlja srednji utvrđeni sadržaj ugljenika pomnožen sa 100.

PRIMER:

C25E ( C-ugljenični čelik, 25-čelik sadrži 0.25%C, E-propisan max. sadržaj sumpora )

2.2. Nelegirani čelici sa srednjim sadržajem Mn ≥ 1% nelegirani čelici za obradu na automatima i legirani čelici (osim brzoreznih) kod kojih je sadržaj svakog legirajućeg elementa < 5%.

Prva oznaka je srednji sadržaj ugljenika u % pomnožen sa 100, a zatim slede hemijski simboli legirajućih elemenata, zatim brojevi koji označavaju vrednosti sadržaja legirajućih elemenata u % pomnožen odgovarajućim faktorom i zaokružen na najbliži ceo broj.

FAKTORI:

4 – za Cr, Co, Mn, Ni, Si, W,

10 – za Al, Be, Cu, Mo, Nb, Pb, Ta, Ti, V, Zr,

100 – za B.

PRIMER:

28Mn6 ( ispred bez slova - niskolegirani čelik, 28-sadržaj C = 028%, Mn- čelik legiran sa Mn, 6- sadržaj Mn=1.5% (6/4))

2.3. Legirani čelici (osim brzoreznih) kod kojih je sadržaj bar jednog od legirajućih elemenata ≥ 5%.Prva oznaka je X , sledi srednji sadržaj ugljenika u % pomnožen sa 100, a zatim hemijski simboli legirajućih elemenata i brojevi razdvojeni crtom, koji predstavljaju sadržaj legirajućih elemenata u %.PRIMER:

X5CrNi18-10 ( X-visokolegirani čelik, 5-sadržaj C = 0.05%, CrNi-čelik je legiran sa Cr i Ni, 18-10-sadržaj Cr = 18% Ni = 10%).

2.4. Brzorezni čelici Prva oznaka je HS zatim slede brojevi sadržaja legirajućih elemenata u % prema redosledu W,Mo,V,Co.

PRIMER:HS 2-9-1-8 ( HS-brzorezni čelik, 2-9-1-8 – sadržaj legirajućih elemenata

2%W, 9%Mo, 1%V, 8%Co).

C – ugljenični čelici

BROJ – niskolegirani čelici

X – visokolegirani čelici

HS – brzorezni čelici

PRIMERI:S275JR – grupa 1 – čelici sa definisanim fizičkim i mehaničkim svojstvima,

konstrukcioni čelik, granica tečenja Re = 275 MPa, energija loma 27 J,E295 – grupa 1 - čelici sa definisanim fizičkim i mehaničkim svojstvima, čelik

za mašinogradnju, granica tečenja Re = 295 MPa,P355GH - grupa 1 – čelici sa definisanim fizičkim i mehaničkim svojstvima,

čelik za posude pod pritiskom, granica tečenja Re = 355 MPa, čelik za rad na visokim temperaturama,

S355K2G2W - grupa 1 – čelici sa definisanim fizičkim i mehaničkim svojstvima, konstrukcioni čelik, granica tečenja Re = 355 MPa, energija loma 40 J, čelik otporan prema atmosferskoj koroziji,

17NiCrMo6-4 – grupa 2 – čelici sa definisanim hemijskim sastavom, niskolegirani čelik sa 0.17%C, legirajući elementi Ni, Cr, Mo, sadržaj legirajućih elemenata Ni = 6/4 = 1.5%, Cr = 4/4 = 1%, bez datog procenta Mo,

C40E - grupa 2 – čelici sa definisanim hemijskim sastavom, ugljenični čelik, sadrži 0.40%C, sa propisanim max sadržajem S,

X82WMoCrV6-5-4 - grupa 2 – čelici sa definisanim hemijskim sastavom, visokolegirani čelik, sadrži 0.82%C, legirajući elementi redom W, Mo, Cr, V, sadržaj legirajućih elemenata 6%W, 5%Mo, 4%Cr, bez datog %V.

GX10NiCrNb32-20 - grupa 2 – čelici sa definisanim hemijskim sastavom, visokolegirani čelični liv, sadrži 0.10%C, legirajući elementi Ni, Cr, Nb, sadržaj legirajućih elemenata 32%Ni, 20%Cr bez datog %Nb,

HS18-1-2-5 - grupa 2 – čelici sa definisanim hemijskim sastavom, brzorezni čelik, sadržaj legirajućih elemenata 18%W, 1%Mo, 2%V, 5%Co.