Embed Size (px)
Citation preview
PAMAHAYAGAN SA FILIPINO
MA. ELEIZEL GASO Tagapag-ulat
TATALAKAYIN:
PAMAHAYAGAN/ PAHAYAGAN
Kahulugan Saklaw Layunin ng Pahayagang Pangkampus
Bahagi
KASAYSAYAN NG PAMAHAYAGAN SA PILIPINAS
Unang Anyo Unang Pahayagan na Lumabas nang Palagian
Panahon ng Pagbabago Panahaon ng El Renacimiento at Amerikano
Pahayagang Pampaaralan
TATALAKAYIN:
TATALAKAYIN:
BALITA Kahulugan Kategorya Sangkap Uri ayon sa Layunin Hakbang Batayan at Pamamaraan sa Pagsulat ng Balita
PAMAHAYAGAN/ PAHAYAGAN
PAMAHAYAGAN
Ito’y isang uri ng hanapbuhay na ang gawain ay magpalimbag ng mga pahayagan at magasin (Miller 425)
Isang uri ng hanapbuhay na ang gawain ay magsulat ng mga bagay na maipalilimbag sa mga pahayagan at iba pang mga peryodiko (diksyunaryong Webster)
Isang gawaing pangangalap ng imformasyon, pagsusulat, pag-eedit at paglilimbag o pangangalap ng mga balita, maaring sa pamamagitan ng mga pahayagan at magasin, o kaya’y sa pamamagitan ng radyo at television (diksyunaryong Webster)
SA KABUUAN:
Mabubuo rito batay sa katuturang nabanggit na ang pamahayagn ay isang uri ng gawaing kinapapalooban ng:
(1) Pagpapalimbag ng mga pahayagan, magasin, polyeto, aklat, atb., at
(2) Pagbabalita sa radyo at/o televisyon, na tumatalakay hinggil sa mga bagay na bukod sa nakalilibang sa madla ay nagsasaad pa ng mga pangyayaring tunay na nagaganap di lamang sa sariling pook o bansa kundi gayon din sa buong daigdig.
SAKLAW NG PAMAHAYAGAN
Sumasaklaw ang pamahayagan sa tatlong gawain gaya ng sumusunod:
(1)Pagsulat- tulad ng pagsulat tulad ng pagsulat ng mga pahayagn, magasin, at iba pa
(2)Pagsasalita- na karaniwang nagaganap sa radyo sa pamamagitan ng pagbabalita at pamumuna o pagbibigay ng komentaryo
(3)Pampaningin- pagbabalita sa television, ng mga on-the-spot-telecast na pagbabalita, komentaryo, paanunsiyo, at iba pa.
MGA LAYUNIN NG PAHAYAGANG PAMPAARALAN
A.Tulong sa Mag-aaral1. Nasasanay ang mga mag-aaral sa makabuluhan
at nakawiwiling panunulat.2. Masiglang nagkakaroon ang mga mag-aaral ng
hilig, panlasa at lugod sa pagbabasa.3. Lumilinang ng kakayahan ng mag-aaral sa
pagmamasid at sa wastong pagpapahalaga sa mga babasahin.
4. Napasisigla sila sa lalong maningning at mabungang pag-aaral.
5. Nasasanay sila hindi lamang sa pag-akda at panunulat kundi gayundin sa pamamahala, pagtuturo at paghahanapbuhay, pati na rin sa magandang pakikitungo sa kapwa, pagsusuri sa kasiningan at kaaghaman ng mga bagay.
MGA LAYUNIN NG PAHAYAGANG PAMPAARALAN
B.Tulong sa Mag-aaral6. Natuturuan sila ng wastong pagbasa ng mga
pahayagn at ng mga aklat.7. Naglilinang sa kanila ng mataas na pamantayan ng
pagtutulungan, katapatang-loob, pagpapaumanhin,
pagkamaginoo, pananagutan, pagkukusa, pamumuno at pagpapasunod.
8. Nabibigyan sila ng pagkakataong makasulat ng iskript at makapagbrodkast nito sa radyo at/o televisyon.
MGA LAYUNIN NG PAHAYAGANG PAMPAARALAN
C.Tulong sa Paaralan1. Naipapaalam sa mga magulang o sa bayan ang
gawain ng paaralan.2. Naglalathala ang lahat ng uri ng balitang
pampaaralan.3. Naglalathala ang mga kurukuro ng mga mag-aaral,
guro, kawani o administrador ng paaralan.4. Nag-uukol ng kolumna/pitak ng mga mungkahi ng
mga mag-aaral at ng kanilang mga magulang sa lalong ikabubuti ng paaralan.
5. Nagtataguyod ng pagkakaisa ng mga pinuno ng paaralan, guro, magulang at mag-aaral.
MGA LAYUNIN NG PAHAYAGANG PAMPAARALAN
C. Tulong sa Paaralan6. Tumulong sa paglinang ng mabuting pamantayan ng pag-
uugali ng mga kabataang mag-aaral.7. Nagbibigay-daan sa pagkakaisa ng buong paaralan.8. Nagpapasigla at nagbubunsod ng mga gawaing kapaki-
pakinabang.9. Tumatangkilik sa pakikipag-unawaan at
pakikipagtulungan sa ibang paaralan. 10. Nag-aalaga at nagpapasigla sa diwang pampaaralan gaya ng paglikha ng matangkilik na pag-ibig sa tinubuang lupa. 11. Nagpapahayag at nagpapalaganap ng diwa ng idealismo na higit kaysa materyalismo. 12. Lumilikha ng magaan na pagtutulungan ng mga magulang, paaralan at pamayanan.
MGA LAYUNIN NG PAHAYAGANG PAMPAARALAN
D.Tulong sa Pamayanan1. Nagpapabatid sa pamayanan ng tungkol sa gawain ng
paaralan.2. Naglalathala ng balitang pampamayanan.3. Nakakalikha ng paraan sa ikapagkakaisa ng
pamayanan at paaralan.4. nagpapaunlad ng pagkakaunawaan ng pamayanan at
paaralan.5. nagpapaunlad ng diwang makapamayanan.6. Nagpapasigla ng mahahalagang gawain ng pamayanan
TABLOID- maliliit na pahayagan na kakaunti
ang mga bahagi
Broadsheet- bukod sa malaki ay malawak pa ang saklaw ng sirkulasyon, hindi lamang pambansa, kundi pang-internasyunal pa, ay napakarami nang bahagi sa loob, marami pang mga kasamang suplementong bahagi.
BAHAGI NG PAHAYAGAN
BAHAGI NG PAHAYAGAN
1. Pahina ng balita2. Pahinang pang-editoryal
a. foliob. flagc. kuwadrong patnugutand. Karikaturae. Liham sa editorf. tudlingg. editorial liner
BAHAGI NG PAHAYAGAN
3. Pahina ng opinion4. Pahinang pampalakasana. foliob. larawan
c. Sariling balitad. Sariling lathalaine. Sariling tudlingf. Sariling editorial
BAHAGI NG PAHAYAGAN
3. Pahina ng opinion4. Pahinang pampalakasana. foliob. larawan
c. Sariling balitad. Sariling lathalaine. Sariling tudlingf. Sariling editorial
BAHAGI NG PAHAYAGAN
5. Pahinang panlathalain a. tudling ng pangunahing
lathalain b. natatanging lathalain c. lathalaing pampanitikan d. mga larawan
6. Pahina ng edukasyon at tahanan
7. Seksyong panlipunan
BAHAGI NG PAHAYAGAN
8. Seksiyon ng mga balitang lokal9. Seksiyon ng mga balitang banyaga
10. Pahina ng patnubay sa sine, telebisyon at radio
11. Pahina ng balitang pambansa12. Seksiyon ng pagsasaka13. Seksiyon ng patnubay sa sasakyang
dagat
BAHAGI NG PAHAYAGAN
14. Seksiyon ng anunsiyong itinatanghal15. Seksiyon ng anunsiyong klasifikado
16. Pahina ng Komiks17. Seksiyon ng Fashion & Beauty
18. Seksiyong pangnegosyo19. Pahinang libangan
BAHAGI NG PAHAYAGAN
21. Bahagi ng pahinang pangmukha
a. Pangalan ng pahayaganb. Taingac. Banderad. Ulo ng karaniwang balitae. Tudling/ kolumnaf. Lupi
BAHAGI NG PAHAYAGAN
21. Bahagi ng pahinang pangmukha
g. May-ulath. Larawani. Kuwadroj. Paliwanag ng larawank. Pamagat ng paliwanag ng
larawan
BAHAGI NG PAHAYAGAN
21. Bahagi ng pahinang pangmukha
l. Kicker
m. Dateline
n. Credit line
o. Deck
PAGSASANAY
Suriin ang pahayagang broadsheet at tabloid. Tukuyin at ipakita sa klase ang mga bahagi nito.
KASAYSAYAN NG PAMAHAYAGAN SA
PILIPINAS
UNANG ANYO NG UNANG PAHAYAGANSucesos Felices ni Tomas Pinpin
Nagsimula ang kasaysayan ng pamamahayag sa Pilipinas. Bagama’t sinasabing hindi ito maituturing na isang ganap na pahayagan sapagkat isa lamang pahayagang paliham, hindi maitatatwang ito na ang una—wala nang iba pang pahayagang natala sa kasulatan na lumabas noong 1637 maliban dito.
UNANG ANYO NG UNANG PAHAYAGAN
Ito’y nabibilang sa mga “hojas volantes” (polyeto) na umiral hanggang noong 1809.
Al publico (sa publiko) isa sa sinasabing “hojas volantes” ay lumitaw noong Pebrero 27, 1799.
UNANG PAHAYAGANG LUMABAS NANG PALAGIAN
PANGALAN NG
PAHAYAGAN
TAGAPATNUGOT/NAGTATAG
TAON SINIMULAN
TAON NATAP
OS
DATOS
Del Superior Gobierno
Governador-Heneral Manuel Fernandez de Folgueras
Aug. 8, 1811 1832 Kauna-unahang pahayagan sa Pilipinas na lumabas nang palagian dahilan sa kahigpitan ng mga Kastila hinggil sa mga lathalaing nakasisira sa kanila.
La Ezperanza
Felipe Lacorte atEvaresto Calderon
Dec. 1, 1846 1849 Kinikilalang unang pahayagang pang-araw-araw.
UNANG PAHAYAGANG LUMABAS NANG PALAGIAN
PANGALAN NG
PAHAYAGAN
TAGAPATNUGOT/NAGTATAG
TAON SINIMULAN
TAON NATAP
OS
DATOS
La Ezperanza
Felipe Lacorte atEvaresto Calderon
Dec. 1, 1846 1849 Pamfilosopiya, panrelihiyon, at pangkasaysayan ang kalimitang nauukol ang talakayan.
Naghawan ng landas para sa pang-araw-araw na pahayagan.
Diario de Manila
Felipe del Pan Oct. 11,1848 Feb. 19,
1898
Patuloy itong lumalabas sa loob ng apat (4) na taon at tumigila lamang upang magbigay-daan
UNANG PAHAYAGANG LUMABAS NANG PALAGIAN
PANGALAN NG
PAHAYAGAN
TAGAPATNUGOT/NAGTATAG
TAON SINIMULAN
TAON NATAP
OS
DATOS
Diario de Manila
Felipe del Pan 1848 Sa isang opisyal. Ngunit muling inilathala hanggang 1899 nang maging maligalig ang katayuan ng Pilipinas.
El Comercio
Ulpiano Fernandez Pahayang pang-araw-araw
UNANG ANYO NG UNANG PAHAYAGAN
Ang iba pang pahayagang
nakipagpaligsahan sa larangan ng
pamahayagan ay ang La Oceania
Espanola, Diario de Filipinas,
Correo de Manila, El Porvenir
Filipino, Revista Marcantil, Diario
de Avisos, El Catolico, Revista
Mercantil, El Catoliko Filipino.
PANAHON NG PAGBABAGOPANGALA
N NG PAHAYAG
AN
TAGAPATNUGOT/NAGTATAG
TAON SINIMULAN
TAON NATAP
OS
DATOS
La Opinion Julian de Poso at Jesus Polanco
Isang pahayagang may kulay politika. Unang pahayagang tahasang sumalungat sa mga prayle at minsan ay humiling ng pagpapaalis sa mga relihiyoso kabilang na ang Arsobispo.
PANAHON NG PAGBABAGOPANGALA
N NG PAHAYAG
AN
TAGAPATNUGOT/NAGTATAG
TAON SINIMULAN
TAON NATAP
OS
DATOS
Dioryong Tagalog
Marcelo H. del Pilar May 2, 1882 Tumagal lamang sa loob ng limang buwan sa parehong taon
Inilathala ang tungkol sa pag-ibig sa bayan at masamang kalagayan ng bansa.
Hindi rin nagtagal ang pahayagang ito.
El Resumen
Pascual Poblete atBaldomero Hazanas
Hulyo 2, 1890
Ang peryodikong ito ay tumutugon sa katutubong damdaming Pilipino
PANAHON NG PAGBABAGOPANGALA
N NG PAHAYAG
AN
TAGAPATNUGOT/NAGTATAG
TAON SINIMULAN
TAON NATAP
OS
DATOS
La Solidaridad
Graciano Lopez Jaena-unang editorMarcelo H. del Pilar-sumunod na editor
Disyembre 13, 1888
1895 Pahayagan ng Pilipino sa Espanya
Nasusulat sa wikang Kastila at para lamang sa mga intelektuwal
Kalayaan Andres BonifacioEmilio JacintoDr. Pio Valenzuela
Enero 18, 1896
Pahayagang nasa katutubong wika
Ang tangi at unang labas na ito ang nagpasiklab ng damdamin ng bayan.
PANAHON NG PAGBABAGOPANGALAN NG
PAHAYAGANTAGAPATNUG
OT/NAGTATAG
TAON SINIMULAN
TAON NATAP
OS
DATOS
Republika Filipinas
La Revolucion
El Heraldo de Revolucion
La Independencia
Pedro A. Paterno
Antonio LunaSept. 3, 1898 Nov.
11, 1900
Maliit na pahayagang inilathala upang lalong pag-alabin ang damdamin ng himagsikan.
Pahayagan na mapanghimagsik
Gaceta de Filipinas(dating El Heraldo Filipino, Heraldo de Filipno, Indice Oficial)
Sept. 29, 1898
Oct. 14,
1899
Ofisyal na pahayagan ng Rebolusyonaryong Pamahalaan.
PANAHON NG PAGBABAGOPANGALAN NG
PAHAYAGANTAGAPATNUGOT/NAGTATAG
TAON SINIMUL
AN
TAON NATAPO
S
DATOS
Gaceta de Filipinas(dating El Heraldo Filipino, Heraldo de Filipno, Indice Oficial)
Sept. 29, 1898
Oct. 14, 1899
Inilathala nito ang tekstong ofisyal na mga utos ng pamahalaan, gayon din ng ilang balita at mga tulang Tagalog na naglalaman ng pagmamahal sa bayan.
La Republika Filipina
Pedro A. Paterno
Sept. 15, 1898
1899 Halos lahat ng mga pahayagang ito na umiiral lamang sa maikling panahon ay nagkakaisa
La Libertad Clemente Jose Zulueta
Hunyo 20, 1898
PANAHON NG PAGBABAGOPANGALAN NG
PAHAYAGANTAGAPATNU
GOT/NAGTATAG
TAON SINIMULA
N
TAON NATAP
OS
DATOS
Ang Kaibigan Nang Bayan(Malolos, Bulkan)
1898 sa pakikipaglaban para sa kasarinlan ng bansa.
Columnas Volantes(Lipa Batangas)
1899
La Federacion(Kabatuan, Iloilo)
1899
El Nuevo Dia(Cebu)
Sergio Osmeňa
1900 Isa sa mga unang makabayang pahayagan.
Dumaan ito sa mahigpit na sensura at dalawang beses na sinuspindi
EL RENACIMIENTO AT PANAHON NG AMERIKANOPANGALAN NG
PAHAYAGANTAGAPATNU
GOT/NAGTATAG
TAON SINIMUL
AN
TAON NATAPOS
DATOS
El Renacimiento Rafael Palma 1901 Pahayagang nagpanatili ng damdaming makabayan ng mga Pilipino. Masiglang pangangampanya laban sa mga di-matapat at mandaraya sa pamahalaan.
El Debate Ramon Torres
Pahayagang makabayan.
Taimtim na tumataguyod ng kampanya para matamo ang kalayaan sa Estados Unidos
La Opinion
Los Obreros
La Vanguardia
*Taliba
*Matapos ideklara ang Batas Militar noong Sept. 21, 1972
EL RENACIMIENTO AT PANAHON NG AMERIKANOPANGALAN NG
PAHAYAGANTAGAPATNU
GOT/NAGTATAG
TAON SINIMULA
N
TAON NATAP
OS
DATOS
La Democracia Pahayag pampolitika
Consoledacion Nacional
Manila Daily Bulletin
Carson Taylor
Feb. 1, 1900
Matapos ideklara ang Batas Militar noong Sept. 21, 1972
Pahayagang nauukol sa pagbabapor ngunit nang malaunan ay nagtaglay na rin ng iba’t ibang balita.
Nabili ni Hanz Menzi noong Hunyo 12
Cable News Israel Putman
Isinama sa kalaunan sa pahyagang American na naging Cablenews- American
Philippine Free Press
Hukom *KincaidR. Mc. Culloch Dick
1907*Aug. 19,
1908
Magasing Ingles na umiral nang mahabang panahon sa kapuluan.
EL RENACIMIENTO AT PANAHON NG AMERIKANOPANGALAN NG
PAHAYAGANTAGAPATNU
GOT/NAGTATAG
TAON SINIMULAN
TAON NATAP
OS
DATOS
Graphic Ramon Roces
Hulyo 1927 Naging kalaban ng Phil. Free Press
Napahinto ang paglilimbag bago sumapit ang pananakop ng mga Hapones at nagpatuloy mula lamang noong Mayo 25, 1948 sa ilalim ng bagong pangalang Kislap
Liwayway Ramon Roces
Nov. 18, 1922 Isang babasahing magasin sa Pilipinas na nakasulat sa wikang Tagalog
EL RENACIMIENTO AT PANAHON NG AMERIKANO
PANGALAN NG PAHAYAGAN
TAGAPATNUGOT/NAGTATAG
TAON SINIMUL
AN
TAON NATAP
OS
DATOS
Manila Times Thomas GolwanWillmott Luis
Oktubre 11, 1898
Marso 15, 1930
Binili ni Alejandro Roces Sr.
Philippines Herald Vicente Madrigal
Manuel Earnshaw
Tomas Earnshaw
Ramon Fernandez
Teodoro R. Yangco
Mauro Prieto
At iba pang
milyonaryong
Pilipino
Agosto 8, 1920
Matapos ideklara ang Batas Militar noong Sept. 21, 1972
Pahayagang panghapon
Naging bahagi na lamang ito kalaunan ng naging kawing na pahayagan ni Alejandro Roces Sr. na DMHM (Debate, Mabuhay, herald, Monday Mail)
Phil. Review at Pillars
Tanging naging popular sa mga magasing inilathala noon ng Hapon
PANAHON NG PAGPAPALAYAPANGALAN NG
PAHAYAGANTAGAPATNU
GOT/NAGTATAG
TAON SINIMULAN
TAON NATAP
OS
DATOS
NewsweekDaily PacificanYankStarsStripes
1945(Panahon ng ‘Liberasyon’)
Pahayagan ng sundalong Amerikano
Free Philippines(Leyte)
Office of War Information ng punong himpilan ni Heneral Douglas MacArthur
1945 Ang kopya nito ay ipinamahagi nang walang bayad.
Bagong Buhay, *Taliba, The Philippines Press, *The Manila Chronicle, the Comet, The Courier, The Express, The Fil-American, The Filipino Observer, The Freedom, The Guerilla, The Liberal, The Daily Mail, The Phil Liberty News, The Manila Post, The Progress, Voz de Manila, The Victory News, The Evening Herald, atbp.
*Matapos ideklara ang Batas Militar noong Sept. 21, 1972
Lihim na umusbong ang mga pahayagang ito sa dahilang nais ng mamamayan ang balitang nahihinggil sa loob at labas ng bansa.
PANAHON NG PAGPAPALAYAPANGALAN NG
PAHAYAGANTAGAPATNUG
OT/NAGTATAG
TAON SINIMULA
N
TAON NATAP
OS
DATOS
The Morning Sun Sergio Osmeňa Sr.
Abril 1946
Daily NewsBalita
Manuel A. Roxas
Pahayagan ng Partido Liberal
Daily Mirror Manila Times Publishing Co.
Mayo 2, 1949
*Matapos ideklara ang Batas Militar noong Sept. 21, 1972
Ang pahayagang ito at ang Evening News lamang ang pahayagang panghapon makalipas ang digmaan
Mabuhay Amado V. Hernandez
Hindi rin nagtagal ay ipinagbili ng mga Manahan nang si Hernandez ay puspusang lumahaok sa politika (1955-1956)
PANAHON NG PAGPAPALAYAPANGALAN
NG PAHAYAGAN
TAGAPATNUGOT/
NAGTATAG
TAON SINIMULAN
TAON NATAPOS
DATOS
Weekly Nation
D.H. Soriano Agosto 27, 1965
Isang uri ng magasin lingguhan na nagtataglay ng makabago at masaklaw na mga artikulo
Examiner Leon O. Ty Isang lingguhang magasin na kahawig sa anyo at estilo ng Times at Newsweek na limitado ang saklaw ng publisidad
PANAHON NG PAGPAPALAYA
Matapos na ideklara ang Batas Militar noong Setyembre 21, 1972 kagyat na naglaho sa sirkulasyon ang lahat ng mga pahayagan noon ngunit hindi nagtagal ay may lumabas na ring mga tabloid. Unang linggo pa lamang ng sumunod na buwan ng Oktubre 1972 ay lumabas na ang unang sipi ng tabloid na Mabuhay at Sitsiritsit. Nagsunuran ng lumabas ang mga pahayagang Times Journal, People’s Journal, Tempo, ang Taliba, Metro Manila Times, The Guardian, Pahayagang Malaya, Mr. & Mrs. Veritas, Filipino Times, Philippine Signs at iba’t iba pang mga pahayagang lokal na karaniwa’y nasusulat sa Pilipino o sa wika ng rehiyong kinaiiralan.
PANAHON NG PAGPAPALAYA
Sa kasalukuyan ay marami nang
pahayagang broadsheet na pang-araw-
araw gaya ng sumusunod:
Sa Filpino ay kabilang ang Malaya at
Kabayan at sa Ingles ay kabilang ang
Manila Bulletin, The Philippine Star,
The Philippine Daily Inquirer, Manila
Standard, The Manila Times, The
Philippine Post, The Business World,
Sun Star, Business Mirror, Standard
Today at Tribune.
PANAHON NG PAGPAPALAYA
Sa mga tabloid ay kabilang ang: Abante,
Abante Tonite, Bagong Titik, ang Balita,
Balitang Sariwa, Bandera, Bulgar, Daily
Aiwan, Diario UN 1, People’s Journal,
People’s Tonight, Pilipino Star Ngayon,
Remate, Remate Tonight, Taliba at Tumbok.
Ang mga bagong labas naman ay ang
Bomba, Hataw, Tanod (dyaryo ng Bayan) at
Diyaryo Kongreso (Politica Newspaper).
MGA PAHAYAGANG PAMPAARALAN (PAMANTASAN)
PANGALAN NG
PAHAYAGAN
PAARALAN TAGAPATNUGOT/
NAGTATAG
TAON SINIMULA
N
DATOS
The College Folio
Pamantasan ng Pilipinas
Dean Hariet Fansler
1910
Torch Paaralang Normal ng Pilipinas
1912
Varsitarian Pamantasan ng Santo Tomas
Guidon Ateneo de Manila
Far Eastern University
National University
MGA PAHAYAGANG PAMPAARALAN
PANGALAN NG
PAHAYAGAN
PAARALAN TAGAPATNUGOT/
NAGTATAG
TAON SINIMULA
N
DATOS
Manila University
The Weekly Sillimanian (tWS)
Silliman University
1903
MGA PAHAYAGANG PAMPAARALAN (MATAAS NA PAARALAN)
PANGALAN NG
PAHAYAGAN
PAARALAN TAGAPATNUGOT/
NAGTATAG
TAON SINIMULA
N
DATOS
The Coconut Manila High School
Carlos P. Romulo
1912
La Union Tab La Union High School
1923
The Lagunian Laguna High School
1925
The Pampangan
Pampanga High School
1925
The Leytean Leyte High School
1925
The Rizalian Mataas na Paaralan ng Rizal
1926
MGA PAHAYAGANG PAMPAARALAN (MATAAS NA PAARALAN)
PANGALAN NG
PAHAYAGAN
PAARALAN TAGAPATNUGOT/
NAGTATAG
TAON SINIMULA
N
DATOS
The Coconut Mataas na Paaralan ng Tayabas
1927
The Volcano Mataas na Paaralan ng Batangas
1927
The Toil La Union Trade
1928
The Samarian Mataas na Paaralan ng Samar
1928
The Melting Pot Mataas na Paaralan ng Tarlac
1929
The Granary Mataas na Paaralan ng Nueva Ecija
1929
MGA PAHAYAGANG PAMPAARALAN (MATAAS NA PAARALAN)
PANGALAN NG
PAHAYAGAN
PAARALAN TAGAPATNUGOT/
NAGTATAG
TAON SINIMULAN
DATOS
The Torres Torch Mataas na Paaralan ng Torres
1930
The Cagayan Student’s Chronicle
Mataas na Paaralan ng Cagayan
1931
The Chronicler Mataas na Paaralan ng Arellano
Mapazete Mataas na Paaralan ng Mapa
Newsette Mataas na Paaralan ng Maynila
Wheel Mataas na Paaralan ng Manuel Roxas
Gasette Jose Abad Santos
Molave Mataas na Paaralan ng Villamor
MGA PAHAYAGANG PAMPAARALAN(PAGKATAPOS ANG PANAHON NG BATAS MILITAR)
PANGALAN NG
PAHAYAGAN
PAARALAN TAGAPATNUGOT/
NAGTATAG
TAON SINIMULAN
DATOS
Ang Sulo Mataas na Paaralan ng Torres
Hunyo
1956
Ang Gabay Mataas na Paaralan ng Mapa
Ang Moog Mataas na Paaralan ng Araullo
1957
Ang Tinig Mataas na Paaralan ng Jose Abad Santos
1957
Ang Lagablab Mataas na Paaralan ng Pilipinas sa Agham
1970
MGA PAHAYAGANG PAMPAARALAN(PAGSAPIT NG PANAHONG SENTINYAL)
PANGALAN NG
PAHAYAGAN
PAARALAN TAGAPATNUGOT/
NAGTATAG
TAON SINIMULAN
DATOS
Ang Agong MSU Iligan Institute of Technology
Ang Aninag Negros Occidental High School, Bacolod City
Ang Bagiw Baguio City High School
Ang Banyuhay Quezon City Science High School
Ang Bangan Nueva Ecija High School, Cabanatuan City
MGA PAHAYAGANG PAMPAARALAN(PAGSAPIT NG PANAHONG SENTINYAL)
PANGALAN NG
PAHAYAGAN
PAARALAN TAGAPATNUGOT/
NAGTATAG
TAON SINIMULAN
DATOS
Ang Baranggay Lakandula High School
Ang Batis Mariano Marcos High School, Manila
Ang Gabay Mapa High School
Ang Gintong Panitikan
E. Quirino High School, Manila
Ang Gulong Manuel Roxas High School, Manila
MGA PAHAYAGANG PAMPAARALAN(PAGSAPIT NG PANAHONG SENTINYAL)
PANGALAN NG
PAHAYAGAN
PAARALAN TAGAPATNUGOT/
NAGTATAG
TAON SINIMULAN
DATOS
Kalasag Raja Soliman High School, Manila
Malaya Marcelo H. del Pilar High School, Malolos, Bulacan
Mulawin Villamor High School, Manila
Pabaon Binalonan High School
Ang Pag-asa E. Quirino High School
MGA PAHAYAGANG PAMPAARALAN(PAGSAPIT NG PANAHONG SENTINYAL)
PANGALAN NG
PAHAYAGAN
PAARALAN TAGAPATNUGOT/
NAGTATAG
TAON SINIMULAN
DATOS
Ang Silahis Ramon Magsaysay High School
Ang Silangan Zamboanga del Norte National High School
Tambuli Arellano High School
Tanglaw Ramon Magsaysay High School
Tilamsik Gregorio Perfecto High School
MGA PAHAYAGANG PAMPAARALAN(PAGSAPIT NG PANAHONG SENTINYAL)
PANGALAN NG
PAHAYAGAN
PAARALAN TAGAPATNUGOT/
NAGTATAG
TAON SINIMULAN
DATOS
Ang Tinig Kalookan High School
Ang Ubod Manila Science High School
Wika Sergio Osmena High School
MGA PAHAYAGANG PAMPAARALAN
Naging lalong aktibo ngayon ang mga pahayagang pampaaralan sa paglahok sa mga patimpalak sa pagsulat ng iba’t ibang sulatin sa pagtataguyod ng Secondary Schools Press Conference na idinaraos taon-taon.
Sa alinmang patimpalak na itinataguyod ng SSPC, pandivisyon man, panrelihiyon o pambansa, dalawang kategorya ang nilalahukan ng ga kinatawang mamamahayag-estudyante: (1) individuwal (2) pangkatan
MGA PAHAYAGANG PAMPAARALAN
HALIMBAWA NG RADIO BROADCASTING.avi
MGA PAHAYAGANG PAMPAARALAN
Sa individwal:
1. Pagsulat ng balita (Filipino at Ingles)
2. Pagsulat ng Editorial (Filipino at Ingles)
3. Pagsulat ng Lathalain (Filipino at Ingles)
4. Pagsulat ng balitang pang-isports (Filipino at
Ingles)
5. Pagwawasto at pagsulat ng ulo ng balita (Filipino
at Ingles)
6. Photo-Journalism (Filipino at Ingles)
7. Editorial Kartuning (Filipino at Ingles)
MGA PAHAYAGANG PAMPAARALAN
Sa Paligsahang Pangkatan:
8. Pag-aanyo (layouting sa Filipino at Ingles)
9. Pahina ng balita (Filipino at Ingles)10. Pahina ng Panitikan at Lathalain
(Filipino at Ingles)11. Pahina ng Isports (Filipino at Ingles)12. Komunikasyong Developmental (Filipino
at Ingles)13. Pahinang Pang-agham (Filipino at Ingles)14. Pinakamagaling na pahayagang
pampaaralan
BALITA
KATUTURAN NG BALITA
Isang ulat na hindi pa nailalathala, hinggil sa mga ginagawa ng mga tao na inaakalang pananabikang mabatid at mapaglilibangan ng mga mambabasa (Alejandro 19).
Isang imformasyon hinggil sa isang pangyayaring naganap na, nagaganap pa lamang, o magaganap pa sa isang tiyak na hinaharap, ngunit hindi pa alam ng marami, na may kaugnayan sa kabuhayan, katahimikan, edukasyon, pulitika, isports, kalusugan at/o paniniwalang panrelihiyon.
“Ano mang bagay na hindi mo alam nang nagdaang araw ay isang balita”
-- Turner CatlegeTagapangasiwang Editor ng The New York Times
Ito ay maaaring maibahagi sa pamamaraang pasalita, pasulat at pampaningin.
Pasalitakung ang ginawang midyum ay ang radio at telebisyon;
Pasulatkung ito ay ipinalimbag sa pahayagan at iba pang uri ng babasahin; at
Pampaninginkung ang midyum ay ang telebisyon at sine.
KATEGORYA NG BALITA
KATEGORYA NG MGA BALITA
1. KABAGUHAN
Ang anumang balita hinggil sa pagtuklas o imbensiyon, ang pinakahuling moda o istilo, tulad ng pinakabagong tuklas na pamalit na panggatong na kilala bilang “Kero-gas” o “Kero-tano”
KATEGORYA NG MGA BALITA
2. “Personal Impact”
Halimbawa:Ang pagtaas ng presyo ng
langis ay nagpalala sa pagbagsak ng kabuhayan sa bansa sapagkat nagkaroon ito ng “chain reaction” tulad ng pagtaas ng pamasahe at pagtaas ng halaga ng mga pangunahing bilihin.
KATEGORYA NG MGA BALITA
3. Balitang Panglokal
Binibigyan ng kalapitan ang mga kaganapan sa lokalidad.
KATEGORYA NG MGA BALITA
4. PeraBalita hinggil sa kinikita, suweldo,
pagtaas ng buwis, implasyon at loteriya.
Halimbawa:
Sino ang nanalo sa sweeptakes? Magkano ang tinatanggap ng simbahan mula sa Philippine Amusements and Gaming Corporation (PAGCOR) para sa mga kawanggawang mga proyekto?
KATEGORYA NG MGA BALITA
5. Krimen at Kaparusahan
Halimbawa:
Ang tangkang pagpatay ng dalawang beses laban sa dating Pangulo ng Polytechnic University of the Philippines (PUP) na si Dr. Nemesio Prudente at sa bantog na si Gobernador Rodolfo Aguinaldo ng Cagayan.
KATEGORYA NG MGA BALITA
6. Kasarian (Sex)
Ito'y nagbibigay ng kawilihan na karaniwang natutunghayan sa romansa, pag-aasawa, paghihiwalay at pagdidiborsiyo. Nailalarawan rin ang mga kasarian, halimbawa kung ang isang babae ang pinuno ng mga bandido o kung ang naihalal na pangulo ng isang bansa ay babae gaya ni Gloria M. Arroyo.
KATEGORYA NG MGA BALITA
7. Tunggalian
Ang mga balitang tungkol sa giyera at rebolusyon “coup d’etat” o magulong demonstrasyon, kasama rin ang panloob na tunggalian ng tao sa hindi makataong pakikitungo, pakikibaka sa pagitan ng masama at mabuti, ang agwat ng mahirap at mayaman ay pawang pagtutunggalian.
KATEGORYA NG MGA BALITA
8. Relihiyon
Halimbawa:
Paggunita sa mahal na araw, ang preperensiya sa pagboto ng mga tagasunod ng Iglesya ni Kristo, ang paghalal ng bagong Santo Papa, mga himala ng mga Santo at ng Birheng Maria.
KATEGORYA NG MGA BALITA
9. Sakuna at Trahedya
Halimbawa:
Ang mga namatay sa bagyo o baha, ang pagsabog ng Philipppine Airlines Jetliner malapit sa Ninoy Aquino International Airport, ang paglubog ng barkong Doña Paz ay ilan sa mga maaaring ihanay sa uring ito.
KATEGORYA NG MGA BALITA
10. Pagpapatawa
Balita hinggil sa emosyon ng tao, matandang anekdota at mga kartoon na nagpapasigla sa pahayagan.
KATEGORYA NG MGA BALITA
11. Pantaong Interes
Balita hinggil sa mga damdamin ng tao: kabutihan, kalupitan at tagumpay.
KATEGORYA NG MGA BALITA
12. Sikat na Tao
Halimbawa:
Ang dating Pangulong Corazon Aquino ay laman ng lokal at internasyonal na mga babasahin dahil sa pangyayari na naibalik ang demokrasya sa Pilipinas sa paraang mapayapa, na naging huwaran sa buong mundo.
KATEGORYA NG MGA BALITA
13. Taya ng Panahon
Sa buong mundo, ang mga tao ay interesado sa kalagayan ng panahon. Ang mga tao sa Pilipinas, tinatanggap ang taya ng panahon na may kalakip na puna. Kung minsan ang ulat ng PAGASA hinggil sa taya ng panahon ay hindi kapani-paniwala.
KATEGORYA NG MGA BALITA
14. Pagkain at Inumin
Ilan sa mga bagong alak ay nakapagpapasigla sa araw ng mga mayayaman at kilalang tao. Subalit ang kakulanagan sa pagkain sa mga lugar na dinaanan ng lindol ay lalong nakatatawag ng pansin sa mga mambabasa.
KATEGORYA NG MGA BALITA
15. Grupo ng Balita
Ito’y hinggil smga katutubo, tulad ng mga Mangyan ng Mindoro o mga Manobo sa Mindanao ay isang halimbawa.
SANGKAP NG BALITA
KAKAIBA
SANGKAP NG BALITA
NAGAGANAP SA MALAPIT NA POOK
SANGKAP NG BALITA
BINIBIGYANG-DIIN ANG TAO ( SINO)
SANGKAP NG BALITA
BINIBIGYANG-DIIN ANG LUGAR O PINAGGANAPAN ( SAAN )
SANGKAP NG BALITA
PAGSASALAYSAY SA KABAWIAN O KATANGIAN NG TAO O BAGAY
SANGKAP NG BALITA
URI NG BALITA AYON SA LAYUNIN
URI AYON SA LAYUNIN
1. Tuwirang balita (Straight News)
Ito’y tuwirang nagsasalaysay ng pangyayaring naganap. Ang nakatatawag-pansin dito ay ang pagiging bago ng pangyayari. Pangunahing layunin nito ang maghatid ng imformasyon at pangalawa lamang ang pagdudulot ng aliw.
URI AYON SA LAYUNIN
2. Balita ng kasalukuyang pangyayari (Spot News)
Ito ang balita ng pangyayaring kasalukuyang nagaganap o kagaganap-ganap pa lamang. Bihirang-bihirang mapalabas sa pahayagang pampaaralan ang ganitong uri ng balita, ngunit sa mga pahayagang broad sheet ang ganitong uri ng balita ay malimit na may puwang. Ang ganito namang uri ng balita ang paborito ng mga reporter sa radyo at television.
URI AYON SA LAYUNIN
3. Inaasahang balita (Anticipated News)
Tumutukoy naman ito sa balita ng pangyayaring matagal nang naganap at alam na ng di-iilang mambabasa bago pa malathala bilang isang balita. Karaniwan ang ganitong uri ng balitang lumalabas sa mga pahayagang pampaaralan, pandalubhasaan at pampamantasan na buwan, quarterly, o semestral ang labas.
URI AYON SA LAYUNIN
4. Paunang balita (Advance News)
Ito naman ay tumutukoy sa mga balita ng pangyayaring magaganap pa lamang sa isang tiyak na panahon sa isang tiyak na lugar sa hinaharap. Karaniwang nakakabilang sa ganitong uri ng balita ang pagbabalita ng mga gawaing pang-isports na magaganap sa hinaharap, tulad ng idaraos na pabasketbol, pabeisbol, pati na ang magaganap na paseminar, pakomvensiyon, at kauri.
URI AYON SA LAYUNIN
5. Balitang Kinipil (News Brief)
Ito naman ang balitang pinaikli, binuod na lamang, upang mapagkasiya sa maliit na ispasyo. Karaniwan sa mga pinaikling balita ang nagbuhat sa isang mahalagang balita, ngunit bunga ng kakulanagan sa ispasyo ay piaikli na lamang para sa kabatiran ng higit na nakararaming mambabasa.
URI AYON SA LAYUNIN
6. Bulletin at Flash
Ang flash ay karaniwang nagbabanta ng isang malaking balita, samantalang ang bulletin ay isang ulat ukol sa isang laganap nang balita. Ang bulletin ay pauna na tugaygay na balita, samantalang ang flash ay pauna ng isang malaking balita.
Kabilang din sa uri ng balitang flash ang isang ulo ng balita na nasa unang pahina, ngunit ang istorya ay nasa ibang pahina.
URI AYON SA LAYUNIN
8. Tugaygay na balita (follow-up news)
URI AYON SA LAYUNIN
9. Balitang pinaganda (colored news) o lathalaing balita (featured news)
Ito ay balita ng isang pangyayari na pinaganda ang paghahatid ng imformasyon upang maging higit na kawili-wili o kaya’y higit na makapagbigay-aliw sa mambabasa.
URI AYON SA LAYUNIN
9. Balitang di-totoo (false news)
Karaniwan itong balita ng mga likhang
pangyayari o inimbentong pangyayari. Maiikling
ulat na gaya nito ang madalas lumabas o
nailalathala sa mga pahayagang tabloid, ngunit
ang pag-iimbento ng mahahalagang balita ay
bihirang makita. May nagsasabing ngayon ang
panahon na maraming lumalabas na istoryang
pamulaan ng kawilihang-tao –human interest
story, artifisyal ngunit madulang ulat o istorya.
URI AYON SA LAYUNIN
10. Balitang pampublisidad (publicity news)
Nagsasaad ito ng pagpapakilala sa
madla ng isang tao, bagay, pook o
pangyayari, na hindi pa kilala ngunit
mahalagang makilala.
URI AYON SA LAYUNIN
11. Balita ng pagkilala (recognition news)
Ito naman ang balita ng kahanga-
hangang nagawa ng isang tao o ng isang
pangkat. Kasama rito ang pagtatampok sa
mga proyektong pambayan, pambansa o
pampaaralan. Ito ang nararapat na gamitin ng
mga reporter sa mga paaralan kung may
nagkakaloob ng mga donasyon, iskolarship,
teaching chair, professorial chair, at iba pa
URI AYON SA LAYUNIN
12. Balitang Interpretative
Ang balitang ito ay nagbibigay-diin sa pagsusuri at pagpapaliwanag ng malalim na dahilan ng mga pangyayari upang lalong madaling maunawaan ng mambabasa. Binibigyang-halaga nito ang pagbibigay-liwanag sa dahilan ng masalimuot na pag-unlad ng pag-uugnayan ng mga tao sa lipunan, politika at kultura. Ginagamit ito ng mga reporter upang mapalitaw ang tunay na kahalagahan ng balita o pangyayari sa mga mambabasa.
URI AYON SA LAYUNIN
13. Balitang developmental
Ito ang mga balitang nauukol sa mga pangyayaring may kaugnayan sa mga kaunlaran ng bayan, lalawigan, rehiyon at buong bansa. Halimbawa ang pagtatayo ng tulay na San Juanico sa Samar-Leyte.
URI AYON SA LAYUNIN
14. Balitang Investigative
Ito ang pinakabagong paraan ng pagbibigay ng balita. Dahil sa hindi na nasisiyahan ang mga reporter sa pagpapaliwanag ng kahulugan ng mga pangyayari, kaya’t ginagawa na nilang personal na magsiyasat sa mga pangyayari.
URI AYON SA LAYUNIN
15. Printable News
Ito ang mga balitang ang pangyayari’y itinuturing na nagdudulot ng kabutihan sa mamamayan, tuwiran man o di-tuwiran. Kabilang sa ganitong kategorya ang mga pangyayaring napapaloob sa sumusunod:
A. Pananalapi ng bayan
B. Kalusugan ng mamamayan
C. Ang dahilan ng mababang performance ng mga mag-aaral sa
agham at matematika kahambing ng mga mag-aaral sa
ibang bansa.
URI AYON SA LAYUNIN
D. Epekto sa kabuhayan ng di pagbibigay-diin ng
pamahalaan sa
pagtatalaga ng sapat na badjet para sa kaunlaran ng
pagsasaka sa buong bansa.
E. Epekto sa kalidad ng edukasyon sa bansa sa di-pag-uukol
ng
malaking bagjet sa edukasyon para matustusan ang
pagtatayo
ng sapat na dami ng mga paaralan, sapat na dami ng
mga
batayang-aklat ng mga mag-aaral, ang pagpapanatili sa
40
estudyante man lamang bawat klase, at pagtataas man
lang ng
suweldo ng guro kapantay kung hindi man nakakataas
nang
kaunti sa suweldo ng mga pulis.
URI AYON SA LAYUNIN
16. Unprintable news (mga balitang di-mainam ipalimbag)
Kabilang sa ganitong mga balita ang
nakakasira sa pagkatao o pangalan ng
isang taong nasasangkot. Ang dahilan ay
upang huwag masira ang kanyang
pangalan nang hindi pa napapatunayan
ang katotohanan ng mga pangyayari sa
kanyang buhay.
URI AYON SA LAYUNIN
17. Science Journalism at Science Writing
Ang Science Writing ay inihahanda ng may-akda para sa mga taong ang pinagpakadalubhasaan ay kapareho ng sa may-akda. Ito’y para sa mga taong nabibilang sa iisang linya. Pangunahing pinaglilimbagan nito ay mga journal, magasin at huli na ang pahayagan.
Ang Science Journalism ay ang pagsulat hinggil sa agham o mga bagay na teknikal para sa kaunawaan ng karaniwang mamamayan at hindi para lamang sa mga nakatapos sa mga dalubhasaan at pamantasan. Ito’y sumasaklaw sa newspaper writing at technical writing.
HAKBANG SA PAGSULAT NG
BALITA
HAKBANG SA PAGSULAT NG BALITA
1. Pangangalap ng mga ideya at impormasyon
2. Pagsusuri sa mga ideya at impormasyon
3. Pagpapahayag ng layunin4. Paggawa ng plano5. Pagsulat6. Pagsusuri, Pagwawasto at
Pagbabago
KAAYUSAN NG BALITA
Ang kaayusan ng paglalahad ng mga datos sa balita ay sumusunod sa baligtad na piramide tulad ng nasa ibaba:
BATAYAN SA PAGSULAT NG
BALITA
BATAYAN SA PAGSULAT NG BALITA
1. Pabuod na pagkakabuo2. “Salient” na pagtatampok
Sa pamamagitan ng pamatnubay na pangungusap
3. Kombinasyon na pagkakabuoAng pamatnubay na pangungusap
ay binuod ang dlawang tampok na pangungusap at saka binuod sa mga sumusnod na talata.
4. TabulasyonSinusundan ng buod na pamatnubay
ang pangungusap na karaniwang ginagamit sa mga paligsahan.
BATAYAN SA PAGSULAT NG BALITA
5. Interpretasyon ng pamatnubay na pangungusap.
6. Buod ng balitaNakakalat o sunod-sunod, maaaring
nasa ilalim ng malaking paksa, ang bawat isa ay may petsa, pook ng kaganapan at may karaniwang paksa.
MGA PAMAMARAAN SA PAGSULAT NG
BALITA
PAMAMARAAN SA PAGSULAT NG BALITA
1. Itala ang kaugnayan
2. Pag-ugnayin sa pamamagitan ng:
a. Paggamit ng salitang nag-uugnay tulad ng: gaya,
sa kabilang dako, samantala, ito, iba pa, tulad atbp
b. pag-uulit sa nakaraang paksa.
3. Gumamit ng paghahambing sa mga maikling talata
subalit may pagkakaiba sa haba.
4. Bawat talata ay tumatalakay sa iisang paksa lamang.
Buuin ang mga talat upang maiwasan o magpalit ng
hindi nagbabago ang pagtalakay, maliban sa paggamit
ng parirala.
PAMAMARAAN SA PAGSULAT NG BALITA
5. Iwasan ang nakasasawang paggamit ng
tuwiran at di-tuwirang sipi ng mga sinasabi.
Pantay na paggamit ng buod, tuwiran at di-
tuwirang sipi ng mga sinabi. Iwasan din ang
paggamit ng tuwirang sipi nang higit sa
dalawang magkasunod na talata.
6. Ang balita ay kinakailangan tumalakay nang
wasto upang magbigay ng malinaw na
kaisipan, makatawag pansin at tiyak subalit
hindi magulo ang mga detalye.
Maraming Salamat!
