Paraja dhe sistemi bankar

LIGJERATA

Aktivitetet ekonomike

Aktivitetet ekonomike ndahen në: Ekonominë reale ose qarkullimin e

mallrave Ekonominë monetareose qarkullimin

e parasë

Ekonomia monetare

Çka është paraja?

Me para kuptojmë çdo objekt standard përgjithësisht të pranuar, që shërben si mjet këmbimi ose pagese.

Rolin e parasë e kanë luajtur mallra të ndryshëm.

Që një mall i caktuar të përdoret si para ai duhet të gëzojë disa veti…..

Çka është paraja?

Paraja letër ose kartëmonedha Paraja e dekretuar, me çë rast

shteti e detyron përdorimin e kartëmonedhës si para dhe të njejtën e bën atë të pranueshme nga e gjithë shoqëria dhe individët.

Çka është paraja?

Paraja bankare ose çeqet bankare Çeqet bankare shërbejnë si para,

sepse nëpërmjet tyre mund të tërhiqen para nga depozitat e çekueshme në bankë ose mund të bëhen pagesa.

Zhvillimi i formave të parasë është një proces i vazhdueshëm.

Funksionet e parasë Paraja shërben si:1. Masë e vlerës, njësi llogaritëse2. Mjet këmbimi3. Mjet pagese4. Mjet thesari (ruajtëse e vlerës)5. Para botërore, si pagesë

ndërkombëtare nëse valuta është konvertibile.

Oferta monetare

Oferta monetare llogaritet si shumë e instrumenteve të ndryshëmqë shërbejnë si para dhe mund të shprehet nëpërmjet disa komponenteve që quhen agregatë monetarë.

Oferta monetare mund të matet përmes këtyre agregatëve:

Agregatët monetar M1, përfshinë vetëm paranë e

transaksioneve, paranë që realizonë këmbimin e mallrave (paraja në dorë)

M2, ndryshe quhet edhe paraja e gjërë,përfshinë M1 dhe forma të tjera aktivesh që nuk janë para në dorë por mund të kthehen me shpejtësi në para. Këto aktive nuk janë plotësisht likuide por kanë likuiditet të lartë dhe kthehen me një kosto të ulët në para në dorë.

Agregatët monetar

M3, është një agregat monetar më i gjërë, që përfshinë M2 dhe aktive që janë likuide por më pak se ato që futen të M2, si depozitat e kursimit afatgjatë, etj.

L, është një agregat tjetër monetar ku futen M3 dhe aktivat që kanë tipare likuiditeti si bonat e thesarit etj.

Kërkesa për para Pse individët kanë dëshirë që të mbajnë

paranë dhe cilat janë motivete kërkesës për para?

Individët e mbajnë paranë me qëllim që të realizojnë transaksionet që dëshirojnë ose për të ruajtur kursimet e tyre.

Zotërimi apo mbajtja e parasë shoqërohet me koston e saj.

Kërkesa për para Mbajtja e parasë d të thotë të heqësh

dorë nga investimi i saj në formën e aktiveve, të cilat sjellin interes.

Në jetën e përditshme ekzistojnë dy motive parësore për mbajtjen e parasë:

1) Nevoja për të blerë mallra dhe shërbime, ndërkaq kërkesa e transaksioneve varet nga këta faktorë: a) nga niveli i GDP reale, b) nga niveli i çmimeve dhe c) nga niveli i normës së interesit.

Kërkesa për para

2. Motivi tjetër buron nga funksioni i parasë si ruajtëse e vlerës. Individët një pjesë të pasurisë së tyre e ruajnë në formën e parasë sepse paraja për ta shërben si mjet kursimi.

Teoria e Portofolit Sipas kësaj teorie individët nga njera

anë dëshirojnë që pasurinë e tyre ta ruajnë në formën që u sjell të ardhura sa më të mëdha, por nga ana tjetër, ata nuk dëshirojnë që të bëjnë investime me shkallë të lartë risku.

Risku më i vogël është paraja që zakonisht është më e qendrueshme për dallim nga aksionet ……

Kërkesa transaksionale dhe shpekulative për para

Kërkesa transaksionale paraqet nevojën për para të subjekteve të ndryshëm në shoqërinë e caktuar pasi që kanë nevojë për të kryer ndonjë transaksion.

Kërkesa shpekulative paraqitet me nevojën e individit për para me qëllim të kursimit

Institucionet finansiare

Institucionet finansiare janë ndërmjetësues që grumbullojnë paranë nga ata që e kanë dhe të njejtat i transferojnë tek ato subjekte që kanë nevojë për para, por të njejtën nuk e disponojnë.

Institucionet finansiare bëjnë transferin e parasë nga huadhënësi tek huamarrësi.

Krijimi i depozitave

Multiplikatori i ofertës së parasë paraqet raportin në mes depozitave të reja dhe rritjes së rezervave

Km=(1/norma e rezervave të obligueshme)

Paraja tërsisht e krijuar është e barabartë me Km e shumëzuar me depozitin fillestar

Krijimi i depozitave Çka ndodhë nëse e tërë paraja nuk

plasohet nëpër banka? Multiplikatori i ofertës së parasë

( multiplikatori i parasë) llogaritet si:1/(r +c)

r = % e depozitave që banka i mban në rezerva (mund të jenë rezerva të rregullta + teprica e rezervave)

c = raporti në mes pjesëve të parasë që individët e kanë të gatshëm dhe atij që e kanë nëpër banka

Rëndësia e politikës monetare

Politikqa monetare është puna më e rëndësishme e Bankës Qendrore të çdo shteti dhe paraqet një nga politikat më të shpeshta makroekonomike që përdoret

Banka Qendrore krojonë dhe zbatonë politikën monetare

Politika monetare

InstrumentetOperacionet në tregun e hapurRezervat e obligueshmeNorma diskonte

Qëllimet operativePërbërja e rezervave

Qëllimet indirekteÇmimet e letrave me vlerëNorma e kamatësDepozitat në bankaBesimi i popullsisë

Qëllimet përfundimtareÇmimet stabileZhvillimi stabilPapunësia e ulëtNormat e ulëta të kamatave

GDP reale

Niv

eli i

çm

imev

ePolitika restriktive monetare

Y1

P1

P0

Y0

AD0

SAS

AD1

GDP reale

Niv

eli i

çm

imev

ePolitika ekspanzive monetare

Y1

P0

P1

Y0

AD1

SAS

AD0

Politika monetare

Konsumi

Consumptio

Amvisërit

Konsumishtetëror

Politika fiskaleFirmat

Eksporti

ImportiKonsumipersonal

Politika monetare

Sektori finansiar

Huat e qeverisë

Tatimet

KursimiInvestimet

Paga, renta, kama, profiti

Problemet në udhëheqjen e politikës monetare

Pesë problemet e politikës monetare: Të dihet që të zbatohet kjo politikë. Të kuptohet veprimi i këtij instrumenti. Lëvizjet në veprimin e politikës monetare. Problemi i likuiditetit Presionet politike Konflikti i qëllimeve indirekte.