PEMBANGUNAN MODUL PEMBELAJARAN BERASASKAN …€¦ · pembangunan modul pembelajaran berasaskan projek bagi matapelajaran fizik kbsm tingkatan empat . mohd afiffi bin baharuddin

PEMBANGUNAN MODUL PEMBELAJARAN BERASASKAN PROJEK

BAGI MATAPELAJARAN FIZIK KBSM TINGKATAN EMPAT

MOHD AFIFFI BIN BAHARUDDIN

UNIVERSITI TEKNOLOGI MALAYSIA

UNIVERSITI TEKNOLOGI MALAYSIA

BORANG PENGESAHAN STATUS TESIS

JUDUL: PEMBANGUNAN MODUL PEMBELAJARAN BERASASKAN

PROJEK BAGI MATAPELAJARAN FIZIK KBSM

TINGKATAN EMPAT

SESI PENGAJIAN : 2010/2011

Saya : MOHD AFIFFI BIN BAHARUDDIN

(HURUF BESAR)

mengaku membenarkan tesis ini disimpan di Perpustakaan Universiti Teknologi Malaysia dengan syarat-syarat kegunaan seperti berikut :

1. Tesis adalah hakmilik Universiti Teknologi Malaysia. 2. Perpustakaan Universiti Teknologi Malaysia dibenarkan membuat salinan untuk tujuan

pengajian mereka. 3. Perpustakaan dibenarkan membuat salinan tesis ini sebagai bahan pertukaran antara

institusi pengajian tinggi. 4. **Sila tandakan ( )

SULIT (Mengandungi maklumat yang berdarjah keselamatan atau kepentingan Malaysia seperti yang termaktub di dalam AKTA RAHSIA RASMI 1972)

TERHAD (Mengandungi maklumat TERHAD yang telah ditentukan oleh organisasi/

badan di mana penyelidikan dijalankan)

TIDAK TERHAD Disahkan oleh

____________________________________ _______________________________ (TANDATANGAN PENULIS) (TANDATANGAN PENYELIA) Alamat Tetap : BLOK U6-09 KEM PGA, EN. MOHD ALI BIN IBRAHIM 31150 ULU KINTA,

PERAK DARUL RIDZUAN

Tarikh : Tarikh :

CATATAN : * Potong yang tidak berkenaan.

** Jika tesis ini SULIT atau TERHAD, sila lampirkan surat daripada pihak berkuasa/organisasi berkenaan dengan menyatakan sekali tempoh tesis ini perlu dikelaskan sebagai SULIT atau TERHAD.

♦ Tesis dimaksudkan sebagai tesis bagi Ijazah Doktor Falsafah san Sarjana secara penyelidikan, atau disertasi bagi pengajian secara kerja kursus dan penyelidikan, atau Laporan Projek Sarjana Muda (PSM).

(NAMA PENYELIA)

PENGAKUAN “Saya akui bahawa saya telah membaca karya ini dan pada pandangan saya karya ini

adalah memadai dari segi skop dan kualiti untuk tujuan penganugerahan

Ijazah Sarjana Muda Sains Serta Pendidikan (Fizik).”

Tandatangan : …………………………………………..

Nama Penyelia: EN MOHD ALI BIN IBRAHIM

Tarikh :

PEMBANGUNAN MODUL PEMBELAJARAN BERASASKAN PROJEK

BAGI MATAPELAJARAN FIZIK KBSM TINGKATAN EMPAT

MOHD AFIFFI BIN BAHARUDDIN

Laporan projek ini dikemukakan sebagai memenuhi syarat penganugerahan

Ijazah Sarjana Muda Sains Serta Pendidikan (Fizik)

Fakulti Pendidikan

Universiti Teknologi Malaysia

OKTOBER 2010

PENGAKUAN

“Saya akui bahawa penulisan ini adalah hasil kerja saya sendiri kecuali nukilan dan

ringkasan yang setiap satunya telah saya jelaskan sumbernya.”

Tandatangan : ……………………………………

Nama Penulis : MOHD AFIFFI BIN BAHARUDDIN

Tarikh :

i

DEDIKASI

TERISTIMEWA BUAT,

Ayah dan Ibu yang Disayangi dan Dikasihi,

Baharuddin Bin Yaacob dan Intan Bte Hashim

Adik-beradik Tersayang,

Intan Eirdahartini, Intan Nurulhani, Muhammad Azizzi

Segala Doa, Pengorbanan, Dorongan, Kesabaran Serta Kasih Sayang

Daripada Kalian Amatlah Ku Sanjungi dan Ku Hargai…

KHAS BUAT,

Penyelia pembimbing yang dikasihi,

En. Mohd Ali Bin Ibrahim

Segala bimbingan, Tunjuk Ajar dan Jasamu Tidak akan Ku Lupai …

Rakan-rakan Sekelas

Teman-teman Seperjuangan yang masih setia bersama-sama sepanjang menempuhi

kehidupan sepanjang pengajian ini terutamanya Mohd Khairil Anuar, Mohd Azizol dan

Muhammad Abu Bakar,

Terima Kasih

Di atas Sokongan dan Semangat Daripada Kalian Sepanjang Pengajian Ku

iv

PENGHARGAAN

Syukur ke hadrat Ilahi yang telah memberi saya peluang dan kekuatan untuk

menyiapkan projek ini. Semoga Allah s.w.t mencurahkan rahmat ke atas kita semua.

Setinggi-tinggi penghargaan kepada pensyarah pembimbing saya iaitu En.

Mohd Ali Bin Ibrahim yang telah banyak membantu, memberi bimbingan dan tunjuk

ajar serta sentiasa bersabar dengan kerenah saya. Segala teguran, nasihat dan tunjuk

ajar serta kata-kata semangat akan tetap saya ingati dan amatlah dihargai.

Seterusnya, terima kasih juga diucapkan kepada kedua ibu bapa, Baharuddin

Bin Yaacob dan Intan Bte Hashim yang sering memberikan nasihat dan dorongan

serta semangat untuk saya melaksanakan projek ini. Tidak lupa juga kepada adik-

beradik, Intan Eirdahartini, Intan Nurulhani dan Muhammad Azizzi yang turut

membantu.

Ucapan penghargaan dan ribuan terima kasih juga ditujukan kepada teman-

teman seperjuangan, rakan-rakan sekelas serta rakan-rakan sepermainan yang banyak

membantu dan memberi kerjasama sama ada secara langsung ataupun tidak langsung

di sepanjang tempoh menyiapkan laporan projek ini.

Semoga kita semua sentiasa diberkati oleh Allah s.w.t. Amin.

v

ABSTRAK

Pembelajaran berasaskan projek dalam pembelajaran sains seperti

matapelajaran fizik sangat berpotensi untuk melahirkan pelajar yang mempunyai

kemahiran proses sains, berfikiran kreatif, mampu mengaplikasikan pengetahuan dan

kefahaman konsep fizik mereka di dalam kehidupan seharian dan membuat

penyelesaian terhadap masalah yang berkaitan dengan sains. Persepsi-persepsi

negatif pelajar terhadap fizik menjadikan matapelajaran ini sering dianggap sukar.

Kaedah pengajaran yang tidak sesuai, hanya menekankan kepada pengiraan dan

penggunaan rumus manakala kaedah pembelajaran terbatas kepada latih tubi tanpa

penerapan kemahiran-kemahiran proses sains akan menyebabkan daya kreativiti dan

inovasi pelajar menjadi terhad. Oleh yang demikian, modul pembelajaran berasaskan

projek ini dibangunkan khas untuk penerapan konsep fizik, kemahiran proses sains,

pemikiran kreatif dan penyelesaian masalah. Modul ini dibangunkan mengikut fasa-

fasa pembangunan yang berasaskan Model ADDIE. Setiap fasa dijelaskan secara

terperinci dan rekabentuk modul pula berasaskan Model Dick and Reisser. Modul

pembelajaran berasaskan projek ini menekankan pembelajaran terbuka, pembelajaran

kendiri dan pembelajaran kolaboratif dimana ia membenarkan pelajar untuk belajar

secara sendiri selain berinteraksi dengan objek pembelajaran, guru dan rakan sebaya.

Pelajar akan dibimbing dengan modul dalam penerapan nilai-nilai murni, kemahiran-

kemahiran proses sains, berfikir secara kritis, kreatif dan inovatif serta mampu untuk

mengaplikasikan kefahaman dan pengetahuan konsep fizik mereka semasa proses

pembelajaran. Oleh yang demikian, diharapkan dengan penggunaan modul

pembelajaran berasaskan projek ini mampu untuk membawa perubahan dalam

kaedah pengajaran dan pembelajaran fizik sekaligus membentuk generasi masyarakat

yang berfikiran kreatif dan inovatif dalam bidang sains dan teknologi.

vi

ABSTRACT

Project-based learning in teaching science subjects such as physics has a

potential to produce students with science process skills, creative thinking, able to

apply knowledge and understanding of physics concepts in their daily lives and make

progress on issues related to science. Negative perceptions of students towards

physics makes this subject is often considered difficult. Inappropriate teaching

methods, emphasis on the calculation and use of the formula while learning method

is limited to drill without the application of science process skills will lead to

creativity and innovation of students to be limited. Thus, project-based learning

module was developed specifically for the application of physics concepts, science

process skills, creative thinking and problem solving skills. This module is developed

according to the phases of the ADDIE Model-based development. Each phase is

explained in detail and design modules are based on model Dick and Reisser. This

project-based learning module emphasizes open learning, independent learning and

collaborative learning which allows students to learn by themselves in addition to

interact with learning objects, teachers and peers. Students will be guided by the

module in the application of moral values, science process skills, critical thinking,

creative and innovative and able to apply their understanding and knowledge of the

physics concepts they are learning. Therefore, it is expected to use project-based

learning module is able to bring about change in methods of teaching and learning

physics community that once formed the generation of creative and innovative

thinking in science and technology.

vii

KANDUNGAN

BAB PERKARA MUKA SURAT

PENGESAHAN STATUS TESIS

PENGESAHAN PENYELIA

JUDUL

PENGAKUAN ii

DEDIKASI iii

PENGHARGAAN iv

ABSTRAK v

ABSTRACT vi

KANDUNGAN vii

SENARAI RAJAH xiv

SENARAI SINGKATAN xvi

SENARAI JADUAL xvii

SENARAI LAMPIRAN xviii

BAB 1 PENDAHULUAN

1.1 Pengenalan 1

1.2 Latar Belakang Masalah 3

1.2.1 Persepsi Pelajar 3

1.2.2 Penggunaan Buku Teks 3

1.2.3 Kaedah Pengajaran Tradisional 4

1.2.4 Kemahiran Proses Sains 4

1.3 Pernyataan Masalah 5

1.4 Objektif Projek 6

viii

1.5 Rasional Projek 6

1.6 Kepentingan Projek 7

1.6.1 Pelajar 7

1.6.2 Guru Fizik 8

1.6.3 Ibu Bapa 8

1.7 Skop Dan Batasan Projek 9

1.7.1 Tajuk Projek 9


1.7.3 Penilaian Formatif 10

1.8 Pengertian Istilah 10

1.8.1 Pembangunan 10

1.8.2 Modul 10

1.8.3 Pembelajaran 10

1.8.4 Keahiran Proses Sains 11

1.10Rumusan 11

BAB 2 SOROTAN KAJIAN

2.1 Pengenalan 12

2.2 Modul Pengajaran Dan Pembelajaran 12

2.3 Kaedah Pengajaran 13

2.4 Kekuatan Kaedah Pembelajaran Berasaskan

Projek 14

2.4.1 Konsep Fizik 14


2.4.3 Kemahiran Kritis Dan Kreatif 15

2.4.4 Penyelesaian Masalah 15

2.5 Model-Model Berkaitan Modul Pengajaran 16

2.5.1 Model Heinich, Molenda, Russel and

Smaldino 16

2.5.2 Model Morrison, Ross dan Kemp (MRK) 18

2.5.3 Model Dick and Reiser 19

2.6 Rasional Pemilihan Model Dick and Reiser 21

ix

2.7 Kajian Kerangka Alternatif Konsep Mekanik

Dan Dinamik 22

2.7.1 Menghubungkan Daya Dengan Gerakan 22

2.7.2 Daya Dengan Jatuh Bebas 22

2.7.3 Daya Dengan Tekanan 23

2.8 Kajian-kajian Lepas Tentang Kemahiran Proses

Sains 23

2.9 Penutup 24

BAB 3 PROSEDUR PEMBANGUNAN

3.1 Pengenalan 25

3.2 Kandungan Modul 26

3.3 Pembangunan Modul 26

3.3.1 Fasa Analisis (Analysis) 28

3.3.1.1 Kumpulan Sasaran 28

3.3.1.2 Tahap Projek 29

3.3.1.3 Tajuk Projek 29

3.3.1.4 Kos Penghasilan Projek 30

3.3.2 Fasa Rekabentuk (Design) 31

3.3.2.1 Pembentukan Matlamat 31

3.3.2.2 Menyatakan tajuk Projek 32

3.3.2.3 Latar Belakang Projek Dan

Konsep Fizik Yang Terlibat 32

3.3.2.4 Merancang Aktiviti Pembelajaran 32

3.3.2.5 Memilih Dan Membina Media

Pengajaran 32

3.3.2.6 Penilaian Dalam Modul 33

3.3.3 Fasa Pembangunan (Develop) 33

3.3.3.1 Perisian Office Power Point 2007 34

3.3.3.2 Perisian Sketchup Pro 36

3.3.3.3 Gambar Foto 37

3.3.3.4 Saiz Buku Modul 38

x

3.3.4 fasa Perlaksanaan (Implementation) 38

3.3.5 Fasa Penilaian (Evaluation) 39

3.4 Rangka kerja Keseluruhan 39

3.3 Rumusan 40

BAB 4 PEMBANGUNAN MODUL

4.1 Pengenalan 41

4.2 Kaedah Menggunakan Modul 41

4.3 Rekabentuk Modul 42

4.3.1 Muka Depan 43

4.3.2 Matlamat 44

4.3.3 Objektif 45

4.3.4 Penilaian Formatif I 46

4.3.5 Pengenalan Projek 47

4.3.6 Peralatan Dan Bahan-bahan 48

4.3.7 Penilaian Formatif II 49

4.3.8 Pembangunan Projek 50

4.3.9 Penilaian Formatif III 51

4.3.10 Penilaian Guru 52

4.3.11 Aktiviti Pembelajaran 53

4.3.12 Penilaian Sumatif 54

4.3.13 Refleksi Kendiri 55

4.4 Ciri-ciri Modul 56

4.4.1 Kreatif dan Inovatif 56

4.4.2 Mesra Pengguna 56

4.4.3 Grafik 57

4.4.4 Teks 57

4.4.5 Visual 57

4.5 Penilaian Terhadap Modul 58

4.5.1 Kriteria Penilaian 58

4.5.1.1 Kulit hadapan 58

4.5.1.2 Matlamat 58

xi

4.5.1.3 Objektif 59

4.5.1.4 Penilaian Formatif I 59

4.5.1.5 Pengenalan projek 59

4.5.1.6 Penilaian Formatif II 59

4.5.1.7 langkah-langkah Pembinaan 60

4.5.1.8 Penilaian Guru 60

4.5.1.9 Aktiviti Pembelajaran 60

4.5.1.10 Refleksi Kendiri 60

4.5.2 Penilaian Keseluruhan 61

4.6 Hasil Penilaian Modul 63

4.7 Rumusan 63

BAB 5 PERBINCANGAN, CADANGAN DAN KESIMPULAN

5.1 Pengenalan 64

5.2 Perbincangan 64

5.2.1 Pembangunan Model Pembelajaran

Berasaskan Objektif 65

5.2.2 Pembangunan Modul Pembelajaran

Berasaskan Model Dick and Reiser

Dan Model ADDIE 65

5.2.3 Pembangunan Modul Berasaskan

Penilaian Formatif 66

5.3 Kelebihan Modul 66

5.3.1 Kelebihan Ciri-ciri Modul 66

5.3.2 Kelebihan Kepada Pelajar 67

5.3.3 Kelebihan Kepada Guru 67

5.4 Kelemahan Modul 68

5.5 Masalah-masalah Yang Dihadapi 68

5.5.1 Merekabentuk Projek Dalam modul 69

5.5.2 Kekurangan Pakar Dalam Melukis

Dan Membuat Ilustrasi 69

5.5.3 Kekangan Masa 70

xii

5.5.4 Sumber Dan Bahan-bahan Rujukan

Yang Terhad 70

5.6 Dapatan Hasil Penilaian 71

5.6.1 Rekabentuk Kulit Hadapan 71

5.6.2 Isi Kandungan Modul 71

5.6.3 Teks Dan Ilustrasi 71

5.6.4 Saiz Modul 72

5.6.5 Contoh Komen Dan Pandangan

Kritis Penilai 72

5.7 Cadangan Penambahbaikan Modul 73

5.7.1 Penguasaan Kemahiran Mengaplikasi

Perisian-Perisian Ilustrasi 73

5.6.2 Pemilihan Tajuk Modul Berasaskan Topik-topik

Kritikal Dan Sukar 74

5.6.3 Menyediakan Proses Penghasilan Projek Dalam

Bentuk Video 74

5.6.4 Pelbagaikan Contoh Aktiviti-aktiviti Pembelajaran

Menggunakan Projek 75

5.6.5 Pelbagaikan Alat-alat Pengujian Di Dalam Modul 75

5.8 Cadangan Memperluaskan Penggunaan

Projek 75

5.8.1 Membangunkan Dua Versi Modul 75

5.8.2 Memperkenalkan Modul Di Sekolah 76

5.8.3 Modul Sampingan Aktiviti Pembelajaran

Di Rumah 76

5.9 Rumusan 77

5.9.1 Penerapan Konsep Fizik 77

5.9.2 Penerapan KPS 78

5.9.3 Penerapan Pemikiran Kritis, Kreatif

Dan Inovatif 79

5.9.4 Penyelesaian Masalah 80

5.10 Kesimpulan 81

5.11 Penutup 81

xiii

RUJUKAN 82

LAMPIRAN 84

xiv

SENARAI RAJAH

NO. RAJAH TAJUK HALAMAN 3.1 Model ADDIE 26

3.2 Model Dick and Reiser 27

3.3 Ubahsuai Daripada Model Dick and

Reiser 27

3.4 Rekabentuk Modul 31

3.5 Aplikasi Fungsi Shapes Dalam Microsoft

Power Point 2007 34

3.6 Contoh Hasil Binaan Menggunakan

Microsoft Power Point 2007 35

3.7 Paparan Perisian Sketchup Pro 36

3.8 Contoh hasil Aplikasi Perisian Sketchup

Pro 36

3.9 Contoh Gambar Foto 37

3.10 Rangka Kerja Keseluruhan 39

4.1 Rekabentuk Model Dick and Reiser

Dalam Modul 42

4.2 Muka Depan 43

4.3 Matlamat Modul 44

4.4 Objektif Modul 45

4.5 Penilaian Formatif I 46

4.6 Pengenalan Projek 47

4.7 Peralatan Dan Bahan-bahan 48

4.8 Penilaian Formatif II 49

4.9 Langkah Pembinaan Projek 50

xv

4.10 Penilaian Formatif III 51

4.11 Borang Penilaian Guru 52

4.12 Aktiviti Pembelajaran Eksperimen 53

4.13 Penilaian Sumatif 54

4.14 Refleksi Kendiri 55

4.15 Borang Penilaian Modul 62

5.1 Komen Dan Pandangan Penilai 72

xvi

SENARAI SINGKATAN

MP : Modul Pembelajaran

KBSM : Kurikulum Bersepadu Sekolah Menengah

P&P : Pengajaran dan Pembelajaran

KPM : Kementerian Pelajaran Malaysia

KPS : Kemahiran Proses Sains

xvii

SENARAI JADUAL

NO. JADUAL TAJUK HALAMAN 5.1 Penerapan Konsep Fizik 77

5.2 Penerapan Kemahiran Proses Sains 78

5.3 Penerapan Pemikiran kritis, kreatif

Dan Inovatif 79

5.4 Penyelesaian Masalah 80

xviii

SENARAI LAMPIRAN

NO. LAMPIRAN TAJUK HALAMAN

A Muka Hadapan Modul 84

B Hasil penilaian Guru 85

C Contoh Modul 91

D Borang Soal Selidik 118

BAB 1

PENDAHULUAN

1.1 Pengenalan

Perkembangan dunia pada masa kini dalam bidang sains dan teknologi telah

banyak memberi kesan dan mempengaruhi perubahan sistem pendidikan di Malaysia.

Seiring dengan hasrat Falsafah Pendidikan Kebangsaan (FPK) yang ingin melahirkan

insan yang seimbang dan harmonis dari segi jasmani, emosi, rohani dan intelek (JERI),

pelbagai kaedah pengajaran dan pembelajaran dibentuk dan diperkenalkan untuk

memberikan pendidikan yang lebih berkualiti dan produktif. bagi merealisasikan hasrat

tersebut, terdapat beberapa aspek dalam sistem pendidikan yang perlu dikemaskini dan

dirombak secara berperingkat dan teliti seperti pembaharuan dalam bidang kurikulum di

sekolah.

Apabila berkata tentang matapelajaran Fizik, ia seringkali dianggap sukar dan

tidak menarik. Banyak kajian tentang persepsi pelajar terhadap matapelajaran ini dan

antara faktor yang mempengaruhi tahap penguasaan pelajar terhadap Fizik adalah seperti

tidak memahami konsep, kurangnya penggunaan pemikiran kritis dan kreatif dalam Fizik,

pendekatan latih tubi tanpa pendedahan konsep yang mencukupi, kekurangan

kemudahan pembelajaran yang terkini dan kaedah pembelajaran yang membosankan

(Khatim Hasan 2001). Di samping itu juga, masalah pendidikan yang terlalu

berorientasikan peperiksaan juga banyak memberi kesan dan menyebabkan Fizik ini

tidak mampu dilihat dan diaplikasikan dalam kehidupan seharian pelajar.

2

Menyedari kepentingan Fizik dalam perkembangan sains dan teknologi masa

kini, pelbagai bahan bantu mengajar yang interaktif diperkenalkan termasuklah

penggunaan kemudahan komputer dan alat pandang dengar yang dapat memaparkan

dengan jelas contoh-contoh dan aplikasi Fizik melalui tayangan. Persoalannya, adakah

pendedahan sedemikian sudah cukup dalam usaha melahirkan pelajar yang berfikiran

kreatif dan inovatif terutamanya dalam mengaplikasikan dan memanfaatkan pengetahuan

Fizik mereka.

Bahan pengajaran dan pembelajaran yang baik merujuk kepada bahan-bahan

yang dibina berdasarkan kurikulum yang telah ditetapkan oleh KPM dan mementingkan

penglibatan pelajar secara aktif dalam proses pengajaran dan pembelajaran ke arah

menggalakkan proses pemikiran pelajar semasa pengajaran dan pembelajaran dijalankan

(Roshidayah, 2004). Oleh yang demikian, Fizik yang akan diajar kepada pelajar

haruslah mempunyai pendedahan aktiviti pembelajaran yang mampu memupuk kreativiti

dan inovasi pelajar dan bukan berorientasikan peperikasaan semata-mata.

Pembangunan modul pembelajaran berasaskan projek adalah alternatif yang baik

kepada guru-guru Fizik yang mahukan penerapan konstruktif, rekacipta, kreativiti dan

inovasi dalam pengajaran mereka. Dengan ini diharapkan modul yang telah dibangunkan

ini dapat membantu guru-guru Fizik dalam mempelbagaikan penyampaian mereka dan

memberikan pemahaman konsep Fizik yang lebih berkesan ke arah melahirkan pelajar

yang kreatif dan inovatif seiring dengan kehendak FPK.

3

1.2 Latar Belakang Masalah

Penghasilan modul pembelajaran berasaskan projek mengambilkira latar

belakang masalah yang telah dikenalpasti untuk memperbaiki dan menambahbaik

kaedah pengajaran dan pembelajaran yang sedia ada. Kaedah pengajaran dan

pembelajaran yang sering dipraktikkan oleh gugu dan pelajar fizik terdapat beberapa

kekurangan dan kelemahan yang akan dihuraikan dengan lebih jelas.

1.2.1 Persepsi pelajar

Persepsi negratif pelajar terhadap matapelajaran fizik menjadi salah satu

masalah penerimaan dan pembelajaran fizik di kalangan pelajar. Antara faktornya

adalah tidak menguasai konsep, kurangnya penggunaan pemikiran kritis dan kreatif,

pendekatan latih tubi dan kaedah pembelajaran yang membosankan,(Khatim

Hasan,2001). Oleh yang demikian, kaedah pembelajaran yang lebih interaktif adalah

perlu dalam menangani masalah ini.

1.2.2 Penggunaan Buku Teks

Proses pengajaran dan pembelajaran yang hanya bergantung kepada buku

teks semata-mata menjadi punca pelajar tidak dapat memahami konsep sebenar yang

ingin disampaikan. Ini kerana buku teks hanya menerangkan dan memberikan

contoh-contoh konsep fizik yang asas sahaja. Ini boleh menyebabkan pengajaran Fizik

kurang menarik dan pelajar menganggap Fizik bosan dan sukar difahami (Khursheed

Syed, 1987). Ini akan menyebabkan pengetahuan dan kefahaman pelajar menjadi

terbatas dan pelajar tidak dapat meneroka lebih jauh tentang apa yang telah mereka

pelajari.

4

1.2.3 Kaedah Pengajaran Tradisional

Pelbagai kaedah pengajaran yang boleh digunakan dalam penyampaian Fizik di

sekolah. P&P yang terlalu menekankan kepada peperiksaan adalah menjadi salah satu

masalah kepada pelajar di mana pelajar hanya diberikan latihan-latihan dan menghafal

fakta-fakta penting dalam Fizik sahaja. Menurut Nawi Rahman dan Aminah Ayob

(2008) bahawa pelajar yang belajar secara menghafal memang tidak akan berjaya dalam

hidup kerana mereka hanya menyimpan maklumat dalam masa yang singkat. Pengajaran

tradisional yang sering diamalkan guru-guru Fizik perlu mendapat perubahan dari segi

kaedah pengajaran mereka kerana kaedah ini akan menyekat pemikiran pelajar daripada

berfikir secara kreatif dan inovatif. Menurut Razali Ismail (2002) berpendapat bahawa

pengajaran secara tradisional memberi penekanan kepada mengingati konsep-konsep dan

istilah-istilah saintifik secara terasing yang mana akhirnya akan dilupakan.

1.2.4 Kemahiran Proses Sains

Sains merupakan kata kerja yang bersifat seperti bertindak, membuat dan

menyiasat. Bukan sebagai kata nama yang melibatkan fakta-fakta untuk dihafal. Oleh

yang demikian, sains lebih memberi tumpuan kepada bagaimanakah cara atau kaedah

yang perlu digunakan bagi membantu pelajar memperolehi pengetahuan dan

kemahiran. Pelajar tidak didedahkan serta diberi peluang mencari pengetahuan dan

kemahiran. Seharusnya pelajar perlu membina pengetahuan dan kefahaman mereka

sendiri melalui aktiviti tertentu bukannya disogokkan dengan fakta-fakta untuk

dihafal. Pembelajaran berkesan berlaku melalui tindakan, bukan menyerap maklumat

secara pasif. Justeru, pelajar perlu dilatih mempelajari sesuatu ( konsep, prinsip, fakta,

kemahiran, nilai dan sebagainya) secara “hands-on”, dengan melibatkan proses

mengukur, merekod, menyusun, menganalisis dan menilai data serta maklumat yang

dikumpul dengan kaedah bersistem (Abu Hassan, 2003).

5

1.3 Pernyataan Masalah

Thornton (1982), menyatakan bahawa para pendidik kurang berminat untuk

menjalankan aktiviti kritis dan kreatif semasa pengajaran dan pembelajaran berlaku

disebabkan oleh beberapa perkara. Di antaranya ialah kawalan kelas dan penggunaan

masa. Penerapan kemahiran proses sains terhadap pelajar sukar untuk dilaksanakan

jika guru Fizik masih mengajar melalui kaedah tradisional. Guru-guru Fizik yang

ingin menggunakan kaedah pembelajaran berasaskan projek pula perlu merancang,

menyusun dan membina langkah-langkah kerja penghasilan sesebuah projek yang

menepati kehendak kurikulum. Kekangan masa dan idea menyebabkan guru-guru

Fizik tidak berminat untuk menggunakan kaedah pembelajaran ini. Oleh yang

demikian, projek yang dijalankan ini ialah membangunkan Modul Pembelajaran

Berasaskan Projek Bagi Matapelajaran Fizik yang merangkumi konsep mekanik dan

dinamik sebagai bahan pengajaran dan pembelajaran bagi sekolah menengah

peringkat tingkatan empat. Modul ini membantu guru Fizik yang ingin menggunakan

teknik pembelajaran ini dalam memberikan idea, menyusun keperluan serta langkah

kerja dan memberikan contoh penilaian untuk pelajar.

6

1.4 Objektif Projek

Pembangunan ini bertujuan membina modul pengajaran untuk kegunaan guru

Fizik yang ingin menggunakan kaedah pembelajaran berasaskan projek dalam

penyampaian matapelajaran Fizik tingkatan empat untuk konsep mekanik dan

dinamik. Pernyataan objektif tentang projek ini adalah :

Membangunkan modul pembelajaran berasaskan projek bagi matapelajaran fizik

tingkatan empat untuk penerapan :

o Konsep fizik

o Kemahiran proses sains (KPS)

o Pemikiran kritis dan kreatif

o Penyelesaian masalah

1.5 Rasional Projek

Pembangunan modul ini adalah berlandaskan keperluan kaedah pengajaran

dan pembelajaran yang pelbagai sebagai satu alternatif kepada guru Fizik dalam

menyampaikan pembelajaran mereka menggunakan kaedah projek. Modul ini

membantu para guru fizik dalam usaha menerapkan kemahiran proses sains kepada

pelajar dan menjurus kepada melahirkan pelajar Fizik yang berfikiran kreatif dan

inovatif sejajar dengan keperluan pembangunan sains dan teknologi masa kini.

Penerapan kemahiran proses sains kepada pelajar dilihat mampu melahirkan

pelajar yang dapat mengaplikasikan pengetahuan Fizik mereka melalui hasil kerja

mereka. Pembelajaran di sekolah akan menjadi lebih menarik dan suasana

pembelajaran akan menjadi lebih aktif kerana ia merupakan aktiviti pembelajaran

yang berpusatkan pelajar. Guru adalah sebagai pembimbing dan fasilitator.

7

1.6 Kepentingan Projek

Modul ini secara amnya dibangunkan untuk membantu guru Fizik yang

ingin menggunakan kaedah pembelajaran berasaskan projek supaya pembelajaran

mereka lebih menarik dan tersusun. Secara tidak langsung ia membantu meringankan

beban guru dalam merancang aktiviti pembelajaran mereka. Semua aktiviti projek

yang disediakan menggunakan kos perbelanjaan yang minimum di samping

penggunaan bahan-bahan terpakai. Modul ini disusun untuk menarik minat pelajar

terhadap Fizik dan memadam persepsi negatif mereka terhadap matapelajaran ini.

“The developement of scientific process skills is an important aim of

science education for several reasons. They are important as part of the core, key

and thinking skill that are valued as outcomes of education. They are also essential

in enabling children to develop understanding and the ability to identify and use

relevant scientific evidence in solving problems and making decisions”

Wynne Harlen (2000).

Secara khususnya kepentingan projek ini boleh diperincikan kepada

beberapa bahagian kepentingannya kepada :

1.6.1 Pelajar

Pelajar sebagai kumpulan sasaran utama modul pembelajaran ini.

Kepentingan modul pembelajaran ini kepada pelajar adalah untuk penerapan elemen-

elemen konsep fizik, kemahiran proses sains, pemikiran kritis dan kreatif serta

penyelesaian masalah. Penerapan elemen-elemen ini adalah penting untuk pelajar

dapat mempelajari fizik dengan lebih berkesan.

8

1.6.2 Guru Fizik

Kepentingan modul ini juga dapat dilihat apabila guru-guru fizik

menggunakan modul pembelajaran ini. Modul ini dapat membantu meringankan

beban guru dalam merancang projek, memilih keperluan dan bahan-bahan serta

rekabentuk projek yang boleh dihasilkan. Modul pembelajaran ini dapat mengatasi

kekangan masa yang dihadapi oleh guru di samping menyediakan kaedah penilaian

pelajar untuk memudahkan guru membuat penilaian hasil pengajaran mereka.

1.6.3 Ibu Bapa

Modul pembelajaran ini juga boleh digunakan oleh ibu bapa sebagai

aktiviti pembelajaran di rumah. Penggunaan modul pembelajaran ini lebih terbatas

dan bertujuan mengisi masa lapang anak-anak dengan aktiviti dan pembelajaran yang

lebih berfaedah, di mana ibu bapa tidak perlu bertindak seperti guru untuk membuat

penilaian-penilaian pembelajaran. Hanya sekadar memberikan sokongan kepada

anak-anak dalam membina dan membangunkan projek mereka.

Oleh itu, bertepatan dengan hasrat Kementerian Pelajaran Malaysia yang

menginginkan transformasi dalam kurikulum yang sedia ada untuk membentuk

pelajar yang berfikiran kreatif dan inovatif dan cenderung ke arah sains dan

teknologi, pembelajaran berasaskan projek merupakan satu usaha yang jelas

menyokong pembaharuan kurikulum yang telah dilaksanakan tersebut.

9

1.7 Skop Dan Batasan Projek

Skop dan batasan projek secara keseluruhannya adalah menekankan

kepada pembelajaran fizik tingkatan empat di mana ia memfokuskan konsep

mekanik dan dinamik. Walaubagaimanapun, skop dan batasan projek perlu

diperincikan untuk pembangun dapat melihat hala tuju pembangunan modul

pembelajaran ini. Skop dan batasan projek ini dapat dihuraikan dengan lebih jelas

iaitu :

1.7.1 Tajuk Projek

Pembinaan modul pembelajaran ini memfokuskan aplikasi mekanik dan

dinamik daripada tajuk kedua dan ketiga dalam sukatan pelajaran Fizik tingkatan

empat KBSM iaitu Daya dan Gerakan ( Force and Motion ) dan Daya dan Tekanan

( Force and Pressure)


Penerapan kemahiran-kemahiran proses sains merupakan salah satu ciri-

ciri utama modul pembelajaran berasaskan projek ini. Penghasilan modul

pembelajaran ini mestilah berasaskan kemahiran-kemahiran proses sains ini dan

perlu diketengahkan dan dinilai sepanjang proses pembelajaran berlaku.

10

1.7.3 Penilaian Formatif

Penilaian formatif dan berterusan terhadap kemahiran-kemahiran proses

sains, konsep-konsep fizik, pemikiran kreatif dan kritis serta penyelesaian masalah.

Elemen-elemen ini perlu difokuskan sepanjang penghasilan dan pebangunan modul

pembelajaran ini.

1.8 Pengertian Istilah

1.8.1 Pembangunan

Merujuk kepada Kamus Dewan (2002) istilah pembiaan membawa maksud

perbuatan (kegiatan atau usaha) membangunkan atau membina. Pembinaan modul

pembelajaran ini berdasarkan model Dick and reiser.

1.8.2 Modul

Terdapat banyak pengertian dan definisi modul. Oleh yang demikian menurut

Sidek Mohd Noah (2005) dalam bidang pendidikan modul boleh dianggap sebagai

unit-unit media dalam satu rancangan mengajar bagi memudahkan pemahaman

pelajar.

1.8.3 Pembelajaran

Menurut Kamus Dewan edisi ke 5, pembelajaran adalah satu kegiatan

atau proses belajar. Modul pembelajaran merupakan modul yang digunakan untuk

pelajar untuk menjalankan proses pembelajaran.

11


Menurut Abu Hassan (2003), Kemahiran proses sains merujuk kepada

kemahiran asas yang perlu dikuasai pelajar bagi membolehkan mereka menjalankan

eksperimen di makmal atau menyelesaikan masalah harian.

1.9 Rumusan

Di dalam bab ini, penulis telah membincangkan pengenalan, latar belakang

masalah, pernyataan masalah, objektif kajian, rasional kajian, kepentingan kajian dan

definisi istilah. Antara masalah yang telah dibincangkan adalah penggunaan buku teks,

kaedah pengajaran guru Fizik dan kemahiran proses sains di kalangan pelajar.

Pernyataan masalah tersebut membawa kepada perbincangan membangunkan modul

pembelajaran. Kemudian objektif kajian yang memfokuskan pembangunan lima modul

pembelajaran berasaskan projek untuk konsep Fizik mekanik dan dinamik iaitu tajuk

Daya dan Gerakan serta Daya dan Tekanan dalam kurikulum fizik KBSM tingkatan

empat.

BAB 2

SOROTAN KAJIAN

2.1 Pengenalan

Dalam bab ini, penulis akan membincangkan tentang modul pengajaran dan

pembelajaran, kaedah-kaedah pengajaran dan pembelajaran, model-model

pengajaran, modul pengajaran dan kesesuaian aplikasi model Dick and Reiser

sebagai model yang digunakan dalam pembangunan modul pembelajaran berasaskan

projek.

2.2 Modul Pengajaran Dan Pembelajaran

Modul pengajaran dan pembelajaran merupakan modul yang diperkenalkan

untuk membantu pelajar-pelajar yang lemah. Ia lebih berfokus kepada pengajaran

individu di mana aktiviti pengajaran bermodul ini adalah lebih kepada berpusatkan

pelajar. Setiap pelajar akan dibekalkan sebuah modul dan pelajar berkenaan akan

mengikuti modul tersebut berpandukan arahan-arahan yang terdapat di dalamnya

(Sidek Mohd Noah, 2005)

Pembinaan modul lazimnya membantu pelajar untuk menguasai

matapelajaran yang lemah. Walaubagaimanapun, modul yang dibangunkan ini lebih

kepada membantu guru-guru Fizik dalam penyampaian mereka di sekolah. Modul ini

13

memudahkan kepada mana-mana guru Fizik yang ingin menggunakan kaedah projek

sebagai kaedah pengajaran mereka.

2.3 Kaedah Pengajaran

Proses pembelajaran yang berlaku di sekolah adalah mengikut corak kaedah

pengajaran guru. Guru bukan sahaja perlu untuk memberikan penyampaian yang

jelas dan teratur, malah suasana pembelajaran perlu menarik dan bermakna supaya

proses pembelajaran dan penerimaan pelajar terhadap penyampaian guru menjadi

lebih berkesan. Oleh yang demikian, guru adalah bertanggungjawab dalam

memastikan suasana pembelajaran adalah kondusif dan selesa kepada pelajar.

Dalam proses penyampaian atau pembelajaran, guru terpaksa berhadapan

dengan pelbagai golongan pelajar yang berbeza terutamanya dari segi kebolehan

penerimaan mereka terhadap pembelajaran guru. Dalam situasi ini, guru perlu bijak

dalam memilih dan menentukan strategi pengajaran dan pembelajaran yang sesuai.

Dengan kata lain, guru adalah bertanggungjawab menentukan pendekatan, memilih

kaedah dan menetapkan teknik-teknik serta teori pengajaran yang sesuai dengan

perkembangan dan kebolehan pelajar.

Dalam perancangan persediaan mengajar, aktiviti-aktiviti pembelajaran yang

dipilih perlulah tersusun dan mempunyai urutan yang baik. Susunan aktiviti perlu

seiiring dengan isi kandungan pelajaran dan menepati objektif pembelajaran.

Lazimnya aktiviti pembelajaran adalah berbentuk gerak kerja kerana aktiviti seperti

ini dapat memberikan kesan pembelajaran yang baik dan mampu merangsang dan

memberi kesan terhadap intelek, ingatan, emosi dan kecenderungan pelajar. Oleh

yang demikian, guru haruslah menentukan pemilihan strategi dan kaedah pengajaran

yang akan mereka gunakan. Pilihan kaedah yang tepat dapat memastikan kelancaran

dan keberkesanan penyampaian suatu pembelajaran tersebut.

14

2.4 Kekuatan Kaedah Pembelajaran Berasaskan Projek

Kaedah pembelajaran berasaskan projek dipilih pembangun sebagai kaedah

pembelajaran yang digunapakai di dalam modul pembelajaran ini. Ini kerana kaedah

pembelajaran ini mempunyai kebaikan dan kekuatannya sendiri berbanding kaedah-

kaedah pembelajaran yang lain iaitu dari segi penerapan :

• Konsep Fizik

• Kemahiran Proses Sains

• Pemikiran Kritis dan Kreatif

• Penyelesaian masalah

2.4.1 Konsep Fizik

Penerapan konsep fizik di dalam aktiviti pembelajaran adalah penting di

dalam memastikan proses pembelajaran dapat berlaku. Walaupun pembangun

mengambil konsep mekanik dan dinamik sebagai konsep fizik keseluruhan dan skop

pembangunan modul, terdapat juga konsep-konsep fizik lain yang dapat

diintegrasikan di dalam modul pada masa yang sama. Sebuah projek yang dihasilkan

biasanya mempunyai lebih dari satu konsep fizik di dalamnya. Sebagai contoh

seperti konsep elektrik, di mana pelajar perlu mempelajari sambungan wayar sesiri

atau selari dalam penghasilan projek mereka.

15


Penerapan kemahiran proses sains lebih mudah dilakukan dengan

menjalankan aktiviti yang berasaskan projek. Ini kerana penghasilan sesebuah

projek banyak memerlukan kemahiran-kemahiran proses sains seperti memerhati,

meramal, mengukur dan sebagainya. Istilah sains perlu digunakan dalam bentuk kata

kerja- bertindak, membuat dan menyiasat; bukannya sebagai kata nama yang

melibatkan fakta-fakta untuk dihafal ( Abu Hassan Kassim, 2003).

2.4.3 Pemikiran Kritis Dan Kreatif

Pemikiran kritis dan kreatif dapat diterapkan dengan memberikan kebebasan

kepada pelajar dalam mengeluarkan idea, memilih bahan dan rekabentuk, kaedah

pembinaan dan sebagainya. Kebebasan yang diberikan ini membolehkan pelajar

menunjukkan potensi dan daya kreativiti mereka.

This creative component is precisely what traditional education often ignores,

and even inhibis, in favor of a focus on particular facts and skills that can be easily

tested. ( Christine Ebert & Edward S. Ebert II, 1998 )

2.4.4 Penyelesaian Masalah

PBL ( Problem Based Learning ) is not the solution for all problems in

education; however it is powerfull tools for allowing students to actively bulid

collaborative problem-solving skill that will be required in the work environment

( Sue E. Baptiste,2003 )

16

2.5 Model-Model Berkaitan Modul Pengajaran

Terdapat beberapa model pengajaran yang dikenali sebagai berorientasikan bilik

darjah. Antaranya ialah Heinich, Molenda, Russell and Smaldino (1996), Model

Kemp, Mrrison and Ross (1994) dan Dick and Reiser (1996).

2.5.1 Model Heinich, Molenda, Russell and Smaldino

Model Heinich, Molenda, Russell and Smaldino (1996) memperkenalkan

Model ASSURE. Model ini mengandungi 6 huruf bermaksud memastikan sesuatu

pengajaran dan pembelajaran itu akan berlaku:

A = Analysis learner (Analisis pelajar)

Pelajar yang akan menggunakan model ini perlu dianalisis untuk mengetahui

kesesuaian. Analisis pelajar boleh dicadangkan hanya memilih ciri-ciri umum seperti

tahap pencapaian, budaya dan ekonomi atau tahap kecekapan seperti pengetahuan,

kemahiran dan sebagainya.

S = State Objectives (Nyatakan objektif)

Objektif perlu dinyatakan dengan jelas supaya perjalanan pembelajaran menjurus

kepada mencapai objektif yang telah ditetapkan. Penekanan adalah kepada hasil

pembelajaran yang dinyatakan lebih spesifik dan boleh diukur.

S = Select method, media and material (Pilih kaedah, media dan bahan)

Pemilihan kaedah perlu bersesuaian dengan topik pembelajaran. Tidak semua topik

pembelajaran boleh menggunakan kaedah pembelajaran yang sama. Pemilihan dan

penyediaan bahan yang baik dapat membantu penyampaian pembelajaran dengan

lebih berkesan.

17

U = Use media and material (Gunakan media dan bahan)

Bahan-bahan dan kaedah yang dipilih haruskah digunakan secara optimum. Guru

perlu memainkan peranan utama dalam penggunaan bahan-bahan pengajaran dengan

baik.

R = Require leaner participation ( Perlukan penglibatan pelajar)

Model ini menekankan penglibatan pelajar secara aktif dan pembelajaran yang

berpusatkan pelajar. Guru adalah sebagai fasilitator yang memantau dan memberi

bantuan supaya proses pembelajaran berjalan dengan baik.

E = Evaluate instruction (Menilai dan menyemak semula pengajaran)

Pengajaran yang telah dijalankan perlu dinilai dan dikaji semula untuk mengenalpasti

kelemahan-kelemahan yang terdapat dan seterusnya merancang penambahbaikan

kepada proses pengajaran tersebut.

18

2.5.2 Model Morrison, Ross dan Kemp (MRK)

Model Kemp, Morrison and Ross (1994) mengandugi 4 elemen asas yang terdiri

daripada pelajar, kaedah, objektif dan penilaian. Beberapa komponen tambahan yang

diintegrasikan dengan keempat-empat komponen asas ini akan menghasilkan satu reka

bentuk pengajaran yang lebih komprehensif. Justeru itu, Kemp telah memperkenalkan

sembilan elemen dalam reka bentuk pengajarannya.

i. Keperluan Pembelajaran

Taksirkan keperluan pembelajaran untuk membina suatu modul pengajaran.

Matlamat, kekangan dan keutamaan uang dipertimbangkan hendaklah

dinyatakan dengan jelas.

ii. Ciri-ciri Pelajar

Mengkaji dan menganalisis ciri-ciri kumpulan sasaran atau pelajar yang akan

mengikuti pembelajaran menggunakan modul yang akan dibangunakan.

iii. Kandungan Pelajaran

Kenalpasti kandungan pelajaran yang akan disampaikan. Komponen tugasan dan

objektif yang berkaitan tentang matlamat modul perlu dirancang.

iv. Objektif Pembelajaran

Meyatakan dengan jelas objektif pembelajaran yang ingin dicapai menerusi

kaedah pembelajaran dan modul yang ingin dibangunkan.

v. Susunan Kandungan

Kandungan pembelajaran perlu disusun mengikut kesesuaian. Pemilihan tajuk

perlu bertepatan dengan matlamat dan objektif setiap satunya dinyatakan dengan

jelas.

vi. Strategi Pembelajaran

Pilih dan bina strategi penyampaian yang tersusun sesuai dengan pemilihan

material pembelajaran dan kandungan yang ingin disampaikan.

19

vii. Merancang Aktiviti

Rancang aktiviti pembelajaran mengikut rekabentuk modul pengajaran dan

pembelajaran yang akan dibina. Faktor masa, penglibatan pelajar dan kesesuaian

aktiviti perlu diambilkira dan dinyatakan dengan jelas.

viii. Membina Penilaian

Penilaian adalah penting dan amat diperlukan di akhir setiap penggunaan modul

pengajaran dan pembelajaran untuk melihat secara keseluruhan hasil dan

keberkesanan penggunaan modul.

ix. Sumber Sokongan

Tentukan khidmat sokongan seperti kewangan, kakitangan, kemudahan,

peralatan dan jadual-jadual untuk melaksanakan aktiviti pengajaran dan

membina bahan pengajaran

2.5.3 Model Dick and Reiser

Model Dick and Reiser (1996) dibina untuk membantu guru merancang pelan

pengajaran yang berkesan menggunakan beberapa prosedur asas reka bentuk pengajaran.

Dalam model ini terdapat 7 komponen yang boleh membantu kita merancang pengajaran

yang sistematik dan berkesan.

i. Menentukan Matlamat

Komponen pertama dalam model ini adalah menentukan matlamat modul.

Matlamat yang ditetapkan adalah penting untuk mengatur keseluruhan

pembangunan modul.

ii. Menulis Objektif

Objektif modul ditetapkan sebagai objektif pembelajaran. Daripada matlamat,

objektif dapat ditulis dengan lebih spesifik atau ditunjukkan sebagai hasil

pembelajaran menggunakan modul ini.

20

iii. Bina Aktiviti Pembelajaran

Aktiviti pembelajaran dibina berpandukan kehendak matlamat dan objektif.

Untuk modul pembelajaran berasaskan projek ini, aktiviti pembelajaran telah

diselaraskan iaitu menggunakan kaedah projek di mana aktiviti pelajar ialah

menghasilkan sebual model projek dengan merujuk panduan dalam modul yang

akan dibangunkan.

iv. Pilih Dan Bina Media pengajaran

Media pengajaran dipilih dan dibangunkan untuk membantu proses pembelajaran.

Untuk modul pembelajaran ini, media pengajaran yang digunakan adalah buku

modul dan powerpoint sebagai panduan kepada pelajar. Tayangan video setiap

langkah penghasilan projek juga boleh dipilih sebagai media pengajaran yang

baik.

v. Melaksanakan Pengajaran

Dalam komponen ini, proses pembelajaran yang akan dilaksanakan adalah

berpusatkan pelajar. Pelajar akan membina model projek sebagaimana yang

dikehendaki dengan penerapan elemen-elemen kreativiti dan inovasi serta

mengaplikasikan kemahiran proses sains.

vi. Bina Penilaian

Penilaian adalah penting dalam sesebuah modul pembelajaran. Penilaian untuk

modul pembelajaran berasaskan projek ini lebih tertumpu kepada penilaian

terhadap kemahiran proses sains pelajar dan penilaian terhadap produk yang

telah dibina. Elemen-elemen yang dikehendaki di dalam penilaian perlu

dinyatakan dengan jelas.

vii. Menilai Semula Pengajaran

Proses keseluruhan pembelajaran dikaji dan dinilai. Kelemahan-kelemahan yang

wujud semasa proses pembelajaran dan mengganggu untuk mencapai objektif

yang dikehendaki perlu disusun semula dan memerlukan penambahbaikan.

21

2.6 Rasional Pemilihan Model Dick and Reiser

Model Dick and Reiser (1996) telah dipilih sebagai model rekabentuk pembangunan

modul pembelajaran berasaskan projek untuk lima tajuk projek rekacipta yang berbeza.

Ini kerana terdorong oleh beberapa elemen-elemen yang menarik dan sesuai iaitu :

i. Segala maklumat dan elemen dapat disesuaikan dan mudah untuk diubahsuai

untuk memenuhi kehendak kurikulum, Huraian Sukatan Matapelajaran Fizik

Tingkatan Empat.

ii. Model yang dibina sesuai untuk guru-guru yang ingin menggunakan pendekatan

atau kaedah projek terutamanya guru-guru baru dan guru pelatih.

iii. Semua aktiviti-aktiviti yang dirancang dan dibina adalah berpusat pelajar dan

guru adalah sebagai pemantau dan fasilitator.

iv. Terdapat elemen yang membincangkan pengenalan terhadap konsep,

perbincangan idea projek dan contoh penggunaan konsep tersebut dalam model

projek yang sebenar.

v. Terdapat bahagian di mana pelajar dapat mengaplikasikan konsep fizik yang

telah dipelajari ke dalam kehidupan seharian pelajar.

vi. Aktiviti-aktiviti yang disusun serta pemilihan material pembelajaran adalah

sesuai dengan aras kefahaman, mudah dan menarik untuk digunakan oleh

pelajar.

vii. Terdapat penilaian dalam bentuk yang pelbagai untuk menarik minat pelajar

menyelesaikan masalah-masalah dalam penilaian menggunakan pengetahuan dan

model projek yang telah dibina.

viii. Perlaksanaan pembelajaran yang dirancang rapi dan bersistematik, memudahkan

pelajar dan guru untuk menggunakan modul.

22

2.7 Kajian Kerangka Alternatif Konsep Mekanik Dan Dinamik

Dalam konsep mekanik dan dinamik, yang meliputi konsep dan kefahaman

tentang daya, gerakan dan tekanan, kerangka alternatif banyak terdapat pada konsep

mekanik iaitu di dalam tajuk daya dan gerakan. Berikut merupakan contoh kerangka-

kerangka alternatif pelajar terhadap konsep daya, gerakan dan tekanan.

2.7.1 Menghubungkan Daya Dengan Gerakan

i. Tiada daya bertindak semasa objek dalam keadaan rehat.

ii. Daya diperlukan untuk objek bergerak dengan halaju malar pada arah gerakan.

Kelajuan objek semakin berkurangan kerana daya yang bertindak semakin

berkurangan.

iii. Objek yang bergerak dengan lebih laju mempunyai daya yang lebih besar.

iv. Daya adalah tunggal dan tidak bertindak dalam pasangan.

2.7.2 Daya Dengan Jatuh Bebas

i. Objek yang dilambung ke atas mempunyai daya yang lebih besar daripada daya

graviti bumi.

ii. Hanya daya graviti sahaja yang bertindak apabila objek yang dilambung

dilepaskan dari tangan pembaling.

iii. Semakin tinggi objek tersebut jatuh, semakin besar daya yang dipunyai oleh

objek dan menyebabkan objek jatuh dengan semakin laju.

23

2.7.3 Daya dengan tekanan

i. Cecair yang menerima tekanan luar, tekanan tersebut akan dibahagi sama rata

kepada seluruh titik dalam cecair tersebut.

ii. Vakum mempunyai tekanan udara yang malar.

iii. Semakin tinggi dari aras laut, tekanan udara semakin tinggi.

2.8 Kajian-Kajian Lepas Tentang Kemahiran Proses Sains

Menurut Hazrulrizawati (2006) ,dalam kajiannya mendapati tahap penguasaan

kemahiran proses sains yang baik pada kemahiran merekod data, melukis graf, mentafsir

maklumat daripada graf, mentafsir maklumat secara makroskopik, mengenalpasti

pembolehubah, mengawal pembolehubah dan membuat pemerhatian yang mana skor

bagi keenam-enam kemahiran tersebut adalah dalam julat 2.0 hingga 3.0. Kemahiran

proses sains yang lemah adalah mentafsir maklumat secara mikroskopik iaitu dalam julat

skor 0 hingga 0.9. Secara keseluruhannya tahap penguasaan kemahiran proses sains bagi

pelajar kumpulan amali makmal mikro komputer adalah baik.

Dalam kajian lain oleh Siti Noor Zulita pada 2007, mengenai tahap kefahaman

Kemahiran Saintifik (KS) yang dijalankan bertujuan untuk mengkaji tahap kefahaman

kemahiran saintifik. Dalam kajian ini, hanya dua kemahiran sahaja yang dikaji iaitu

kemahiran memerhati dan mentakrif secara operasi. Secara keseluruhan, dapatan kajian

menunjukkan tahap kefahaman memerhati adalah pada tahap sederhana manakala bagi

kemahiran mentakrif secara operasi adalah pada tahap baik.

24

2.9 Penutup

Secara kesimpulannya, pembangunan modul berasaskan projek ini sangat

sesuai untuk menjadi aktiviti pembelajaran alternatif dalam penyampaian

matapelajaran Fizik kerana ia menepati kriteria yang mampu meningkatkan

pembelajaran secara aktif di kalangan pelajar. Melalui pendekatan konstruktivisme

sosial yang diterapkan, pelajar akan mampu untuk membina pengetahuan dan

kefahaman mereka melalui interaksi yang berlaku, perbincangan bersama ahli

kumpulan, pembentukan kemahiran-kemahiran proses sains dan meneroka

pengetahuan serta pengalaman baru melalui aktiviti-aktiviti pembelajaran dan

pembangunan projek yang mereka jalankan.

BAB 3

PROSEDUR PEMBANGUNAN

3.1 Pengenalan

Proses penghasilan sebuah modul yang baik dan berkesan perlu mengambil

satu jangkamasa tertentu untuk pembinaanya. Modul yang akan dibina memerlukan

beberapa peraturan yang harus diikuti. Peraturan-peraturan itu memerlukan

seseorang pembina modul membuat pembacaan, kajian, penelitian, penyemakan,

pemahaman, penerokaan terhadap pelbagai perkara, antaranya ialah yang berkaitan

dengan struktur dan bentuk modul (Sidek Mohd Noah, 2005). Pemilihan rekabentuk

yang baik dan sesuai dapat melancarkan proses pengajaran dan pembelajaran

menggunakan modul ini.

Lazimnya terdapat pelbagai panduan dalam membangunkan dan

merekabentuk sesebuah modul. Dalam bab ini perbincangan adalah tertumpu kepada

penghasilan dan rekabentuk modul, isi kandungan, pemilihan model dan strategi

pengajaran dan pembelajaran menggunakan modul dan penghasilan penilaian

formatif untuk setiap modul.

26

3.2 Kandungan Modul

Dalam projek ini terdapat empat modul yang akan dibangunkan meliput i

aplikasi konsep mekanik dan dinamik dari tajuk kedua dan keempat dalam sukatan

pelajaran Fizik tingkatan empat KBSM iaitu Force and Motion dan Force and

Pressure iaitu :

MP I : Mini Water Fountain

MP II : Hollow Sub Marine

MP III : Simple Vacuum Cleaner

MP IV : Mini Hovercraft

Secara keseluruhannya, modul-modul ini memuatkan kaedah pengajaran dan

pembelajaran yang berasaskan projek di mana modul ini setiap satunya mengandungi

objektif, bahan-bahan yang diperlukan, kaedah membuat dan penerangan bergambar.

Setiap sesi proses penghasilan projek akan dimuatkan penilaian secara formatif dan

di akhir setiap modul akan dimasukkan penilaian sumatif dan aktiviti-aktiviti

penilaian yang sesuai.

3.3 Pembangunan Modul

Untuk pembangunan modul pembelajaran berasaskan projek ini,

pembangunan modul ini berasaskan Model ADDIE dan rekabentuknya berasaskan

Model Dick and Reiser. Sedikit pengubahsuaian dilakukan terhadap Model Dick and

Reiser dan beberapa elemennya diserap kepada Model ADDIE sebagai asas

pembangunan modul.

Rajah 3.1 : Model ADDIE

27

Manakala Model Dick and Reiser pula mempunyai tujuh elemen,

walaubagaimanapun sedikit pengubahsuaian terhadap model ini dilakukan dan hanya

beberapa elemen yang diperlukan sahaja diketengahkan iaitu mengenalpasti

matlamat, mengenalpasti objektif, bina strategi pengajaran, menyediakan bahan

pengajaran, penilaian formatif dan sumatif.

Rajah 3.2 : Model Dick and Reiser

Rajah 3.3 : Ubahsuai daripada Model Dick and Reiser

28

3.3.1 Fasa Analisis ( Analysis )

Fasa analisis telah dipecahkan kepada tiga elemen yang lebih terperinci untuk

dianalisis. Elemen-elemen tersebut adalah kumpulan sasaran, menentukan tajuk

projek yang dibangunkan, menganalisis tahap projek dan kos penghasilan.

3.3.1.1 Kumpulan Sasaran

i. Pelajar

Pelajar adalah kumpulan sasaran utama pembangunan modul pembelajaran

ini. Ciri-ciri pelajar, jantina, umur, dan beberapa faktor lain seperti gaya

pembelajaran, bakat dan intelektual perlu dianalisis sebelum pembinaan modul

pembelajaran ini dijalankan.

Memandangkan modul pembelajaran ini difokuskan kepada pelajar sekolah,

oleh yang demikian paparan yang perlu dibuat seharusnya menepati minat dan daya

tarikan terhadap mereka. Pelajar-pelajar ini perlu dianalisis keupayaan mereka, bakat

dan pengetahuan sedia ada mereka. Elemen-elemen ini adalah sangat penting dalam

menentukan aras atau tahap projek yang akan dicadangkan sebagai modul.

ii. Guru / Sekolah

Guru adalah penting sebagai pembimbing dan fasilitator sepanjang proses

pembelajaran menggunakan modul ini. Dengan mengambilkira keperluan guru dan

sekolah, modul ini dapat dijadikan sebagai aktiviti pembelajaran alternatif untuk

mengajar. Selain guru, sekolah juga merupakan aspek yang perlu diambil kira.

Sumber dan kekangan yang wujud di sekolah atau organisasi yang berkenaan seperti

alatan, kos, masa, kepakaran dan budaya kerja (termasuklah nilai, misi dan polisi)

akan menentukan jenis projek yang akan dipilih sebagai projek dalam modul ini.

29

iii. Ibu Bapa / Masyarakat

Ibu bapa dan masyarakat juga tidak ketinggalan menjadi kumpulan sasaran

pembangunan modul pembelajaran berasaskan projek ini. Ibu bapa juga boleh

bertindak sebagai fasilitator dalam melatih anak-anak mereka merekacipta dan

memupuk daya kreativiti dan inovasi mereka selain menghantar mereka ke sekolah

untuk mendapatkan pengetahuan dan pengalaman, aktiviti pembelajaran di rumah

seperti ini mampu mewujudkan masyarakat yang lebih berintelektual dan harmoni.

3.3.1.2 Tahap Projek

Analisis tahap projek perlu bertepatan dengan kumpulan sasaran yang dipilih.

Kumpulan sasaran yang lebih tepat adalah pelajar-pelajar menengah atas kerana

Fizik hanya dipelajari oleh pelajar yang berada di tahap ini. Oleh yang demikian,

setelah mengenalpasti kumpulan sasaran, tahap projek yang akan dipilih perlulah

bersesuaian dengan tahap intelek, bakat dan kemampuan kumpulan sasaran.

3.3.1.3 Tajuk Projek

Setelah menganalisis tahap projek, tajuk projek perlu dianalisis supaya tajuk-

tajuk projek yang akan dipilih menepati topik-topik yang dipelajari untuk

matapelajaran Fizik dan tidak terkeluar dari skop yang telah dipilih. Oleh yang

demikian, antara tajuk-tajuk projek yang telah dipilih secara ringkasnya seperti water

fountain, submarine, hovercraft dan vacuum cleaner. Kesemua tajuk-tajuk projek ini

menepati konsep kinetik dan dinamik Fizik dalam topik Daya dan Gerakan (Force

and Motion ) dan Daya dan Tekanan ( Force and pressure ) di dalam sukatan

pelajaran Fizik KBSM tingkatan empat.

30

3.3.1.4 Kos Penghasilan Projek

Perkara terakhir adalah kos penghasilan projek. Analisis tentang kos bahan-

bahan dan peralatan adalah sangat penting bagi mengelakkan pembaziran dan

menyusahkan kumpulan sasaran. Oleh yang demikian, pembangun cuba menerapkan

sikap kitar semula dalam pemilihan bahan-bahan projek di samping dapat

mengurangkan kos penghasilan projek.

31

3.3.2 Fasa Rekabentuk ( Design )

Seterusnya setelah melalui fasa analisis adalah fasa rekabentuk. Di sini,

aspek-aspek yang terlibat dalam rekabentuk perlu disusun dengan baik supaya lebih

bersifat sistematik. Aspek yang dimaksudkan adalah :

Rajah 3.4 : Rekabentuk Modul

3.3.2.1 Pembentukan Matlamat dan Objektif Modul

Matlamat modul ini diseragamkan untuk kelima-lima projek yang akan dibina.

Objektif setiap modul adalah berbeza mengikut jenis projek kerana setiap satu projek

membawa konsep Fizik yang berbeza dibawah konsep mekanik dan dinamik.

32

Objektif modul dibentuk di dalam fasa analisis rekabentuk iaitu semasa pemilihan

tajuk projek dibuat. Objektif setiap modul dirancang supaya menepati kehendak

matlamat dan hasil pembelajaran.

3.3.2.2 Menyatakan Tajuk Projek

Tajuk projek yang telah dipilih perlu dinyatakan dengan jelas. Pernyataan

tajuk projek yang jelas memudahkan pelajar menggambarkan binaan keseluruhan

projek yang akan dibuat.

3.3.2.3 Latar Belakang Projek dan Konsep Fizik Yang Terlibat

Di dalam bahagian ini, latar belakang atau pengenalan terhadap projek

dipaparkan supaya pelajar dapat membentuk idea dan dapat mengetahui jenis binaan

projek yang akan dihasilkan. Pelajar juga dapat menyesuaikan konsep Fizik yang

didedahkan dengan pengetahuan sedia ada mereka terhadap projek tersebut.

3.3.2.4 Merancang Aktiviti Pembelajaran

Perancangan aktiviti pembelajaran berasaskan projek merangkumi susunan

perlaksanaan dan pembinaan projek tersebut. Langkah-langkah kerja yang teratur

dan kemas memudahkan pelajar untuk merujuk panduan yang disediakan di dalam

modul ini. Dalam bahagian ini, penerangan tentang pembinaan projek, rekabentuk

projek, langkah-langkah pemasangan sehingga projek siap dibina diterangkan dengan

terperinci dan paparannya secara visual bergambar untuk memudahkan pelajar.

3.3.2.5 Memilih dan Membina Media pengajaran

Untuk langkah-langkah pembinaan dan penghasilan projek, modul ini

memaparkan penerangan secara visual dan bergambar untuk memudahkan pelajar

merujuknya. Langkah kerja disusun dengan kemas dan teratur mengikut urutan

33

menjadikan pelajar dapat memahami bagaimana rekabentuk model projek mereka.

Penerangan secara visual merangkumi gambar lukisan dan gambar foto untuk setiap

langkah-langkah pembinaan projek. Selain panduan dalam buku modul, terdapat juga

paparan dalam bentuk powerpoint untuk memudahkan proses pembelajaran.

3.3.2.6 Penilaian Dalam Modul

Penilaian formatif secara berterusan terhadap pelajar dibuat dan dipecahkan

kepada tiga fasa iaitu penilaian sebelum, semasa dan selepas kerja-kerja penghasilan

projek. Setiap fasa penilaian merujuk kepada aktiviti pelajar semasa proses

penghasilan bahan projek. Penilaian ini fokus terhadap aplikasi dan perlaksanaan

kemahiran proses sains yang akan diterapkan kepada pelajar. Manakala penilaian

summatif adalah menggunakan alat-alat pengujian seperti mana terdapat dalam

modul ini antaranya seperti teka silang kata, suai padan, isi tempat kosong dan

sebagainya.

3.3.3 Fasa Pembangunan ( Develop )

Di dalam fasa pembangunan, sepanjang pembangunan modul pembelajaran

ini dibina akan dihuraikan dengan lebih jelas. Sepanjang pembinaan modul,

penggunaan perisian untuk merekabentuk visual dan ilustrasi adalah sangat kerap

digunakan. Ini kerana, modul pembelajaran berasaskan projek ini memerlukan

banyak gambaran dan visual untuk membantu penyampaian dan langkah-langkah

penghasilan projek.

34

3.3.3.1 Perisian Microsoft Office Power Point 2007

Untuk melukis ilustrasi pembangunan dan langkah-langkah penghasilan

projek, pembangun mengaplikasikan sepenuhnya perisian Microsoft Power Point

2007. Fungsi-fungsi garisan, lengkungan, bongkah dan bentuk dimanfaatkan

sepenuhnya untuk menghasilkan ilustrasi dan gambarajah yang dikehendaki.

Rajah 3.5 : Aplikasi Fungsi Shapes dalam Microsoft Power Point 2007

35

Hampir sepanjang penghasilan ilustrasi dan gambarajah modul menggunakan

perisian Microsoft Power Point seperti gambarajah di bawah. Aplikasi fungsi bentuk

dalam perisian ini banyak membantu menghasilkan bentuk-bentuk yang ringkas,

jelas dan tidak terlalu padat.

Rajah 3.6 : Contoh Hasil Binaan Menggunkan Microsoft Power Point 2007

36

3.3.3.2 Perisian Sketchup Pro

Perisian ini digunakan untuk melukis ilustrasi yang terdapat pada contoh

aktiviti pembelajaran. Perisian ini lebih mudah dan penghasilannya lebih kompleks

dan terperinci. Ilustrasi menggunakan perisian ini diaplikasi untuk melukis

gambarajah susunan radas dan bahan-bahan dalam aktiviti pembelajaran eksperimen.

Rajah 3.7 : Paparan Perisian Sketchup Pro

Rajah 3.8 : Contoh Hasil Aplikasi Perisian Sketchup Pro

37

3.3.3.3 Gambar Foto

Selain menggunakan ilustrasi dan gambarajah lukisan, gamber foto juga

dipaparkan untuk paparan dan penjelasan yang lebih terprinci di dalam modul

pembelajaran. Gambar-gambar foto yang disediakan memudahkan pengguna

terutamanya pelajar dalam memastikan bahan-bahan yang diperlukan, langkah-

langkah pembinaan dan menjadi bukti projek dimodulkan dapat dibangukan dengan

sempurna.

Rajah 3.9 : Contoh Gambar Foto

38

3.3.3.4 Saiz Buku Modul

Saiz modul telah ditetapkan menggunakan saiz kertas B5. Saiz ini amat

sesuai dengan konsep modul, fleksibel, lebih menarik dan tidak terlalu besar.

Penggunaan saiz kertas A4 sebagai saiz buku modul pembelajaran ini dilihat kurang

sesuai kerana saiz ini sudah dianggap besar. Dengan saiz yang tidak terlalu kecil,

seperti saiz A5, modul pembelajaran yang bersaiz kertas B5 ini lebih sesuai dan

selesa untuk digunakan.

3.3.4 Fasa Perlaksanaan ( Implementation )

Dalam fasa ini, modul pembelajaran yang telah siap dibina perlu

dipersembahkan untuk menguji keberkesanannya serta melihat masalah-masalah

yang mungkin wujud tanpa disedari sepanjang fasa merekabentuk modul. Biasanya

fasa perlaksanaan ini dilaksanakan dengan menggunakan sekumpulan pengguna

yang menpati kriteria yang telah ditetapkan dalam fasa analisis. Daripada

pemerhatian yang dilakukan, proses pembaikan atau pemulihan dapat dilaksanakan

sebelum modul pembelajaran yang sebenarnya dikeluarkan atau dibangunkan secara

rasmi. Walaubagaimanapun untuk projek ini pembangun menjadikan penyelia

projek dan rakan - rakan sebagai pemerhati kepada projek ini.

39

3.3.5 Fasa Penilaian ( Evaluate )

Fasa penilaian merupakan fasa terakhir dalam pembangunan modul

berasaskan Model ADDIE. Maklum balas daripada guru-guru Fizik yang

berpengalaman terhadap elemen-elemen yang diterapkan dalam modul ini seperti

pemilihan tajuk, kesesuaian konsep Fizik yang disampaikan, penilaian projek yang

dibina diambil sebagai keputusan penilaian sesebuah modul yang telah siap

dibangunkan. Penilaian dibuat berperingkat dalam memastikan kualiti modul yang

baik dicapai.

3.4 Rangka Kerja Keseluruhan

Rajah 3.10 : Rangka Kerja Keseluruhan

40

3.5 Rumusan

Bab ini membincangkan prosedur pembangunan modul pembelajaran

berasaskan projek. Pembinaan modul ini menggabungkan dua jenis model

rekabentuk iaitu Model ADDIE dan Model Dick and Reiser. Model ADDIE terdiri

daripada elemen Analysis, Design, Develope, Implimentation dan Evaluate ini

digunakan sebagai asas pembangunan modul dan Model Dick and Reiser merupakan

model yang digunakan untuk merekabentuk modul. Penilaian berterusan dan

pengubahsuaian dilakukan pada setiap fasa pembinaan modul ini untuk memastikan

hasil pembangunan modul ini menepati kehendak yang diharapkan.

BAB 4

PEMBANGUNAN MODUL

4.1 Pengenalan

Bab ini akan membincangkan dan menjelaskan hasil pembangunan modul

yang telah siap dibina dan penilaian yang telah dijalankan.

4.2 Kaedah Menggunakan Modul

Setiap modul mempunyai tajuk projek yang berlainan. Skop modul tertumpu

kepada mekanik dan dinamik fizik iaitu merangkumi tajuk force and motion dan

force and pressure di dalam sukatan pelajaran fizik tingkatan empat KBSM. Modul

ini adalah panduan kepada guru dan pelajar. Tanpa menyimpang daripada tajuk

projek, pelajar adalah bebas untuk memilih rekabentuk, material yang hendak

digunakan dan tidak semestinya perlu mengikut sepenuhnya apa yang telah diberikan

di dalam modul. Kebebasan yang diberikan akan memupuk daya kreativiti dan

inkuiri pelajar dalam membina dan merekabentuk projek yang lebih baik.

42

4.3 Rekabentuk Modul

Rekabentuk keseluruhan menggunakan model Dick and Reiser,

dihuraikankan tiap-tiap satu dengan jelas iaitu mengenalpasti matlamat,

mengenalpasti objektif, merancang aktiviti pembelajaran, pemilihan media

pembelajaran dan membina alat-alat pengujian.

Rajah 4.1 : Rekabentuk Model Dick and Reiser Dalam Modul

43

4.3.1 Muka Depan

Rekabentuk kulit depan modul dibuat secara ringkas dan tidak terlalu padat,

untuk memastikan tajuk modul yang dipaparkan adalah jelas.

Rajah 4.2 : Muka Depan Modul

44

4.3.2 Matlamat

Pengkaji menghuraikan matlamat untuk menjadi panduan kepada guru atau

pelajar yang menggunakan modul ini. Matlamat ini dipaparkan secara mudah dan

jelas.

Rajah 4.3 : Matlamat Modul

45

4.3.3 Objektif

Pengkaji menyenaraikan objektif yang dijelaskan untuk menjadi penanda aras

supaya pengguna dapat memahami apakah objektif yang harus dicapai atau

ditunjukkan oleh pelajar apabila menggunakan modul ini.

Rajah 4.4 : Objektif Modul

46

4.3.4 Penilaian Formatif I

Pengetahuan sedia ada pelajar dinilai dengan menggunakan soalan-soalan

mudah yang berkaitan dengan projek yang akan dibangunkan pelajar. Pelajar

seharusnya mempunyai idea dan pengetahuan ringkas mereka sendiri terhadap projek

tersebut.

Rajah 4.5 : Penilaian Formatif I

47

4.3.5 Pengenalan Projek

Projek diperkenalkan dengan memberikan gambaran binaan yang sebenar,

aplikasi dalam kehidupan, konsep-konsep fizik yang terlibat dan bagaimana binaan

tersebut berfungsi dengan mengaplikasikan konsep fizik tersebut. Pengenalan yang

ringkas ini dapat memberikan idea yang lebih terperinci kepada pelajar untuk

membina sendiri projek mereka.

Rajah 4.6 : Pengenalan Projek

48

4.3.6 Peralatan Dan Bahan-bahan

Pemilihan material untuk pembinaan projek adalah bebas dan tidak

bergantung sepenuhnya kepada apa yang dicadangkan di dalam modul. Pemilihan

peralatan dan bahan-bahan yang tidak terhad ini membolehkan pelajar

mengembangkan idea dan potensi kreativiti mereka dengan lebih baik dan menarik.

Pemilihan bahan-bahan adalah berdasarkan kepada hasil perbincangan pelajar

semasa menentukan rekabentuk projek dan bahan-bahan yang diperlukan.

Rajah 4.7 : Peralatan Dan Bahan-bahan

49

4.3.7 Penilaian Formatif II

Pengkaji menilai kemahiran proses sains pelajar sebaik sahaja aktiviti

pembinaan bermula. Pelajar diajukan soalan yang berkaitan dan membawa kepada

aplikasi kemahiran proses sains di dalam projek yang mereka usahakan.

Rajah 4.8 : Penilaian Formatif II

50

4.3.8 Pembangunan Projek

Pengkaji memaparkan bagaimana projek tersebut dibangunkan dengan lebih

terperinci. Setiap langkah-langkah pembinaan disertakan dengan visual bergambar

untuk memudahkan pengguna memahami langkah yang ditunjukkan.

Walaubagaimanapun, kaedah pembangunan dan bagaimana projek ini dibina juga

terpulang kepada kreativiti pelajar, kerana mereka mungkin dapat memikirkan idea

pembangunan yang lebih ringkas, mudah dan menarik. Panduan yang diberikan di

dalam modul ini hanya merupakan idea pengkaji dan gambaran bagaimana projek

dihasilkan.

Rajah 4.9 : Langkah Pembinaan Projek

51

4.3.9 Penilaian Formatif III

Hasil pembelajaran dan projek pelajar perlu dibentangkan dalam bentuk

laporan dan persembahan. Segala maklumat, konsep-konsep fizik dan cara kerja

projek yang dihasilkan dilaporkan dengan terperinci di dalam laporan pelajar.

Maklumat-maklumat yang diperolehi pelajar ini akan menunjukkan proses

pembelajaran konstruktif yang terbina secara semulajadi kepada pelajar.

Rajah 4.10 : Penilaian Formatif III

52

4.3.10 Penilaian Guru

Pengkaji menyediakan helaian kriteria penilaian untuk memudahkan guru

memberikan penilaian dan di samping itu juga memberi maklumat kepada pelajar

tentang kriteria yang perlu dipenuhi dalam menghasilkan projek mereka.

Rajah 4.11 : Borang Penilaian Guru

53

4.3.11 Aktiviti Pembelajaran

Projek yang telah pelajar dihasilkan akan digunakan sebagai material

pengajaran dan pembelajaran seperti eksperimen. Pengkaji telah memberikan

panduan dan contoh pembelajaran yang dapat dilakukan dengan menggunakan bahan

projek pelajar sebagai bahan bantu mengajar. Di sini, pelajar dapat menguji aplikasi

konsep fizik yang telah mereka pelajari sepanjang pembinaan projek ini.

Rajah 4.12 : Aktiviti Pembelajaran Eksperimen

54

4.3.12 Penilaian Sumatif

Penilaian sumatif dibuat oleh guru berbantukan jadual amalan kemahiran

proses sains yang telah dipraktik dan ditunjukkan oleh pelajar. Penilaian sumatif ini

berdasarkan penilaian-penilaian formatif yang telah dilakukan sepanjang

pembelajaran berlaku.

Rajah 4.13 : Penilaian Sumatif

55

4.3.13 Refleksi Kendiri

Pengkaji memberikan penilaian sumatif berbentuk soalan seperti soalan

struktur untuk menguji dapatan hasil pembelajaran yang telah dilakukan. Pelajar

akan diuji tentang konsep fizik yang terlibat dalam pembinaan projek, diminta untuk

melukiskan rajah yang berkaitan dan menyelesaikan soalan-soalan yang melibatkan

pengiraan fizik.

Rajah 4.14 : Refleksi Kendiri

56

4.4 Ciri-ciri Modul

Modul pembelajaran berasaskan projek ini dibangunkan adalah bersesuaian

dengan matlamat modul di mana pembelajaran menggunakan modul ini lebih kepada

berpusatkan pelajar. Selain itu, untuk meningkatkan kualiti modul yang dibangunkan,

beberapa unsur-unsur interaktif telah diterapkan antaranya penggunaan teks, grafik

dan visual. Penerapan elemen-elemen ini bertujuan untuk menarik minat pengguna

yang menggunakan modul ini sebagai medium atau bahan pembelajaran mereka.

4.4.1 Kreatif Dan Inovatif

Pelajar atau guru yang ingin menggunakan modul ini bebas memilih tajuk

projek yang diinginkan, bersesuaian dengan tajuk atau bahan pengajaran yang ingin

disampaikan. Modul yang disediakan adalah sebagai panduan dan pencetus idea

kepada pengguna dan mereka bebas untuk merekabentuk, memilih bahan dan kaedah

untuk membina projek mereka. Idea daripada modul ini seterusnya dapat membantu

pengguna untuk membuat inovasi dan rekaan terbaik terhadap projek mereka.

4.4.2 Mesra pengguna

Modul pembelajaran ini memaparkan tajuk-tajuk dan bahagian yang hendak

disampaikan dengan ringkas dan jelas. Setiap paparan mengandungi arahan-arahan

dan penyampaian yang mudah difahami oleh pengguna. Visual dan gambarajah yang

disediakan juga adalah jelas dan ringkas, memudahkan pengguna untuk

membayangkan bagaimana projek itu dibangunkan mengikut langkah-langkah yang

disediakan. Selain itu juga, modul yang dibina ini disediakan juga di dalam bentuk

Microsoft Power Point untuk memudahkan guru-guru menggunakannya di dalam

kelas.

57

4.4.3 Grafik

Menyedari pengguna lebih menggemarkan bahan pembelajaran atau modul

yang berwarna berbanding hitam dan putih, modul ini telah dibangunkan dengan

penerapan warna-warna yang ringkas dan menarik. Gabungan warna yang sesuai

telah diambilkira mengikut tema dan diseragam untuk ke semua modul untuk hasil

yang lebih menarik dan kemas. Latar belakang keseluruhan berwarna putih kerana

warna ini sesuai dipadankan untuk teks dan gambar visual berwarna.

4.4.4 Teks

Teks memainkan peranan penting terhadap penyampaian melalui modul ini.

Teks di dalam modul ini diseragamkan dengan menggunakan jenis tulisan Times

New Roman, kerana tulisan ini jelas dan membawa gambaran formal terhadap modul

dan tidak bervariasi. Selain itu penggunaan tulisan jenis Arial digunakan di dalam

visual pembangunan projek kerana teks ini jelas dan mudah dibaca. Saiz teks

dibezakan untuk setiap penggunaan seperti tajuk dan sebagainya. Untuk tulisan yang

digunakan sebagai tajuk, saiznya adalah lebih besar dan terdapat juga bingkai dan

latar berwarna untuk kelihatan lebih kemas dan menarik.

4.4.5 Visual

Modul ini menggunakan gabungan gambar sebenar dan ilustrasi animasi

sebagai medium visual di dalam modul ini. Gabungan visual ini menghasilkan

paparan yang lebih jelas bagaimana binaan projek tersebut dilakukan dan

dibangunkan. Paparan yang jelas ini dapat memudahkan pengguna dalam

membentuk idea bagaimana menghasilkan dan membangunkan projek mereka

dengan lebih kreatif dan inovatif.

58

4.5 Penilaian Terhadap Modul

Penilaian terhadap modul pembelajaran ini dilakukan oleh guru-guru Fizik

yang bepengalaman dan dipilih dari sekolah-sekolah yang tertentu. Setiap modul

dinilai oleh seorang guru Fizik yang berpengalaman. Oleh yang demikian, terdapat

empat orang guru Fizik dari empat sekolah yang berbeza telah memberi sumbangan

dalam membuat penilaian terhadap modul ini. Penilaian terhadap modul ini

menggunakan borang soal selidik yang mengandungi setiap satu aspek yang harus

dinilai.

4.5.1 Kriteria Penilaian

Terdapat sepuluh kriteria yang terdapat di dalam modul ini yang perlu dinilai

oleh guru-guru Fizik tersebut. Kriteria ini disusun mengikut turutan seperti yang

terdapat di dalam modul. Aspek-aspek dalam kriteria ini dihuraikan dengan jelas

supaya penilaian dapat dibuat dengan lebih bersistematik.

4.5.1.1 Kulit hadapan

Kulit hadapan perlulah jelas, menarik dan ringkas. Terdapat visual yang

menggambarkan dengan jelas tentang projek yang akan dibangunkan oleh pelajar

apabila memilih modul-modul yang disediakan ini. Keempat-empat modul ini

diseragamkan rekaannya dan dapat dibezakan melalui warna tema kulit setiap modul.

4.5.1.2 Matlamat

Matlamat penggunaan modul dipaparkan dengan jelas dan mudah difahami.

Matlamat juga perlu menepati kehendak kurikulum dan falsafah pendidikan

kebangsaan.

59

4.5.1.3 Objektif

Objektif pembelajaran dipaparkan dengan jelas untuk memudahkan pengguna

mengetahui apakah objektif yang seharusnya dicapai apabila menggunakan modul ini

sebagai keadah dan medium pembelajaran mereka.

4.5.1.4 Penilaian Formatif I

Ditulis dengan tajuk ‘Tahukah Anda?’ merupakan penilaian formatif yang

jelas menilai dan menguji secara ringkas tentang pengetahuan sedia ada pelajar

terhadap konsep, aplikasi, cara kerja sesuatu projek tersebut dalam keadaan yang

sebenar. Penilaian formatif ini penting untuk menguji sejauh mana pengetahuan

pelajar berkaitan dengan projek yang akan dibangunkan oleh mereka.

4.5.1.5 Pengenalan Projek

Pelajar diperkenalkan dengan jelas apakah tajuk projek yang akan mereka

bangunkan. Pengenalan terhadap projek memberikan gambaran terhadap aplikasi

sebenar projek yang akan mereka bangunkan. Pengenalan projek dapat memberikan

idea dan mewujudkan sikap inovasi di kalangan pelajar.

4.5.1.6 Penilaian Formatif II

‘Sudahkah Anda’ sebagai tajuk merupakan penilaian formatif kedua yang

khususnya untuk menguji dan menilai kemahiran proses sains pelajar sebelum

menjalankan sesuatu aktiviti atau projek. Pelajar dikehendaki mengumpul maklumat,

mengelaskan secara kuantitatif dan kualitatif, meramal, berkomunikasi,

mengeksperimen dan pelbagai lagi kemahiran-kemahiran proses sains yang dapat

diterapkan dan dipraktikkan sebelum projek dijalankan.

60

4.5.1.7 Langkah-langkah pembinaan

Langkah-langkah pembinaan divisualkan menggunakan dua medium yang

saling bergantungan iaitu gambarajah sebenar dan ilustrasi visual. Kombinasi kedua-

dua medium ini menghasilkan kaedah penyampaian langkah-langkah pembinaan

projek yang lebih jelas dan tersusun.

4.5.1.8 Penilaian Guru

Penilaian guru terhadap projek yang telah dihasilkan adalah jelas, mudah

difahami dan kriteria yang diperlukan di paparkan jelas sebagai maklumat kepada

pengguna dalam memastikan apakah kriteria yang perlu dipenuhi apabila

menyiapkan projek ini.

4.5.1.9 Aktiviti Pembelajaran

Contoh aktiviti pembelajaran iaitu eksperimen diberikan dengan jelas dan

sesuai dengan hasil projek yang telah disiapkan. Hasil aktiviti pembelajaran boleh

diberikan sebagai laporan eksperimen dan dinilai oleh guru.

4.5.1.10 Refleksi Kendiri

Refleksi kendiri merupakan alat pengujian pelajar yang jelas menguji hasil

dapatan aktiviti pembelajaran mereka. Penguasaan konsep, pengetahuan fizik dan

kefahaman mereka di uji menggunakan alat-alat pengujian yang terdapat di dalam

bahagian refleksi kendiri ini.

61

4.6 Penilaian Keseluruhan

Penilaian ini memberikan gambaran keseluruhan modul ini dan guru-guru

penilai juga disediakan ruangan untuk mencoretkan komen-komen dan pandangan

kritis mereka dalam menambahbaikkan modul ini.

62

Rajah 4.15 : Borang Penilaian Modul

63

4.7 Hasil Penilaian Modul

Modul-modul yang telah dibangunkan sebagai draf dihantar kepada guru-

guru Fizik yang berpengalaman untuk dinilai. Seramai empat orang guru telah

meluangkan masa mereka untuk melihat, menilai dan memberikan pandangan

masing-masing terhadap modul pembelajaran ini. Setiap satu modul yang telah

dihasilkan diserahkan kepada seorang guru penilai. Hasil penilaian akan

dibincangkan di bab seterusnya.

4.8 Rumusan

Pembangunan keseluruhan dan rekabentuk modul berasaskan Model Dick

and Reiser dan juga penerapan Model ADDIE. Aktiviti pembelajaran menggunakan

modul ini lebih kepada berpusatkan pelajar dan guru bertindak sebagai fasilitator

dalam memantau aktiviti dan pembinaan projek pelajar. Pembelajaran berlaku

sepanjang proses pembangunan projek berlaku. Kemahiran proses sains sangat

mudah dan berkesan untuk diterapkan dan dipraktikkan oleh pelajar melalui

pembelajaran berasaskan projek seperti ini. Penilaian terhadap aspek ini juga dapat

dilakukan dengan mudah kerana hasil pembelajaran dapat dilihat secara nyata iaitu

produk yang telah dihasilkan. Di sinilah kreativiti, inovasi, kemahiran proses sains

dan pelbagai elemen-elemen pembelajaran lain yang berasaskan hands-on dapat

dilihat.

Pembangunan modul pembelajaran seperti ini diharap dapat diperbanyakkan

dan dipelbagaikan lagi idea projek yang boleh dihasilkan. Merujuk kepada penilaian

yang telah dijalankan, beberapa kelemahan dan kekurangan telah dikenalpasti dan

akan dibincangkan pada bab yang seterusnya.

BAB 5

PERBINCANGAN, CADANGAN DAN KESIMPULAN

5.1 Pengenalan

Dalam bab ini akan merumuskan tentang keseluruhan modul pembelajaran

Fizik berasaskan projek yang telah dibina secara ringkas serta membincangkan

masalah-masalah yang dihadapi semasa membangunkan modul pembelajaran ini.

Selain itu, kekuatan dan kelemahan modul pembelajaran ini akan dihuraikan dengan

lebih lanjut di dalam bab ini.

5.2 Perbincangan Pembinaan modul pembelajaran berasaskan projek ini ditetapkan

rekabentuknya untuk memenuhi kehendak dan keperluan pembelajaran. Pembinaan

modul ini melibatkan beberapa fasa dan penelitian berterusan harus dilakukan supaya

dapat memenuhi kehendak pengguna. Secara keseluruhannya, pembinaan modul

pembelajaran ini dipastikan kesinambungannya dengan objektif pembelajaran, teori

yang terlibat dan model rekabentuk yang digunakan. Asas-asas kepada pembinaan

modul pembelajaran ini dapat dilihat daripada huraian aspek-aspek yang terlibat.

65

5.2.1 Pembangunan Modul Pembelajaran Berasaskan Objektif

Objektif pembinaan modul pembelajaran ini ialah :

Membangunkan modul pembelajaran berasaskan projek bagi matapelajaran fizik

tingkatan empat untuk penerapan :

o Konsep fizik

o Kemahiran proses sains (KPS)

o Pemikiran kritis dan kreatif

o Penyelesaian masalah

Pengkaji telah membangunkan empat modul berasaskan projek dan

membawa rekabentuk modul ini kepada modul pembelajaran yang menerapkan

elemen-elemen yang dikehendaki oleh objektif pembangunan. Penilaian terhadap

elemen-elemen yang dipraktikkan juga dapat dibuat dengan lebih berkesan dan

bersistematik. Penetapan objektif sebagai asas pembinaan modul pembelajaran ini

dapat menjadi panduan supaya rekabentuk dan proses pembinaan modul ini tidak

tersasar daripada kehendak penghasilan modul pembelajaran ini.

5.2.2 Pembangunan Modul berasaskan Model Dick and Reiser dan Model

ADDIE

Model Dick and Reiser digunakan sebagai asas rekabentuk modul ini.

Terdapat tujuh elemen yang diperkenalkan di dalam model ini iaitu menentukan

matlamat, menulis objektif, membina aktiviti pembelajaran, memilih dan membina

media pembelajaran, perlaksanaan, bina penilaian dan menilai semula pengajaran

dan pembelajaran. Pembangunan keseluruhan projek adalah berpandukan Model

ADDIE yang mana mempunyai lima fasa dalam menyempurnakan pembangunan

modul ini, iaitu fasa analisis, fasa reka bentuk, fasa pembangunan, fasa perlaksanaan

dan fasa penilaian.

66

5.2.3 Pembangunan Modul Berasaskan Penilaian Formatif

Penerapan yang berkesan dan penilaian terhadap konsep, kemahiran proses

sains, pemikiran kritis dan kreatif serta penyelesaian dapat dilihat dengan jelas

apabila pelajar melakukan membina projek. Kemahiran-kemahiran proses sains

seperti memerhati, meramal, berkomunikasi, membuat pengukuran, dan pelbagai lagi

dapat diperhatikan sepanjang proses pembelajaran menggunakan modul

pembelajaran berasaskan projek ini.

5.3 Kelebihan Modul

5.3.1 Kelebihan Ciri-ciri Modul

Modul pembelajaran berasaskan projek yang telah dibangunkan ini

mempunyai beberapa ciri-ciri yang menarik seperti :

• Muka hadapan yang seragam, ringkas dan menarik.

• Saiz modul yang sederhana, mudah untuk dibawa.

• Paparan yang jelas, ringkas dan tidak terlalu padat.

• Mempunyai gambar dan imej yang sebenar memudahkan menjadi

bahan rujukan untuk pembinaan projek.

• Penerangan langkah-langkah pembinaan berbantukan gambarajah dan

ilustrasi ringkas memudahkan pelajar untuk mengikut dan memahami

binaan yang diberikan.

• Penilaian formatif terhadap kemahiran proses sains dibuat dan

diterapkan secara tidak langsung dan semulajadi

• Modul ini memberikan contoh aktiviti pembelajaran yang boleh

dijalankan menggunakan hasil projek yang telah dibangunkan.

• Alat-alat pengujian yang mudah dan ringkas sebagai refleksi kendiri

pelajar.

67

5.3.2 Kelebihan Kepada Pelajar

Kelebihan kepada pelajar apabila menggunakan modul pembelajaran

berasaskan projek ini dapat dilihat seperti :

• Memberikan peluang kepada pelajar menunjukkan bakat dan potensi

mereka di dalam bidang rekacipta dan inovasi.

• Memupuk daya kreativiti dan inovasi.

• Memupuk nilai-nilai murni seperti kesedaran tentang kebaikan kitar

semula bahan-bahan terpakai, sikap kepimpinan, belajar membuat

keputusan dan bekerjasama di dalam kumpulan.

• Mewujudkan suasana pembelajaran yang aktif dan berpusatkan pelajar.

• Dapat mempelajari konsep fizik dan aplikasinya di dalam kehidupan

dengan kaedah pembelajaran yang lebih menarik dan berkesan.

5.3.3 Kelebihan Kepada guru

Selain pelajar, guru juga merupakan kumpulann sasaran yang penting. Tidak

kurang juga modul pembelajaran ini dapat memberikan kelebihan kepada guru-guru

fizik antaranya :

• Membantu dan memudahkan guru dalam menyusun dan merancang

aktiviti pembelajaran jika guru ingin menggunakan kaedah projek.

• Projek yang dihasilkan boleh digunakan sebagai bahan bantu mengajar

untuk kelas yang lain.

• Memudahkan penilaian guru terhadap pengetahuan konsep fizik,

kemahiran proses sains, kreativiti serta penyelesaian masalah.

• Guru sebagai fasilitator sepanjang aktiviti pembelajaran berlaku.

68

5.4 Kelemahan Modul

Berdasarkan ciri-ciri modul pembelajaran yang telah dibangunkan, modul

pembelajaran yang telah dihasilkan telah memenuhi kehendak-kehendak yang telah

ditetapkan. Walaubagaimanapun, terdapat sedikit kelemahan yang dikenalpasti

antaranya :

• Melalui modul, contoh visual pembinaan projek tidak dapat

ditayangkan sebagai video, oleh yang demikian mungkin terdapat

bahagian-bahagian penerangan yang tidak jelas kepada pelajar yang

tidak dapat ditunjukkan secara sebenar.

• Aktiviti pembelajaran menggunakan projek yang telah dihasilkan

terhad kepada ujikaji dan eksperimen. Walaubagaimanapun projek

yang telah dihasilkan dapat menjadi bahan bantu mengajar guru-guru

fizik di dalam menyampaikan pengajaran mereka.

5.5 Masalah–masalah Yang Dihadapi

Kewujudan masalah-masalah sepanjang pembinaan modul pembelajaran

seperti ini juga adalah sesuatu yang tidak dapat dielakkan. Masalah-masalah yang

dihadapi pembangun dapat dilihat jelas dengan tempoh pembangunan modul ini yang

diambil agak lama.

69

5.5.1 Merekabentuk Projek Dalam Modul

Memilih projek yang akan dibangunkan di dalam modul bukanlah kerja yang

mudah. Pembangun perlu memilih tajuk projek yang sesuai dengan skop

pembangunan dan merekabentuk projek tersebut. Masalah yang berlaku di sini

adalah merekabentuk projek yang sebenar adalah tidak semudah merekabentuk

projek di atas kertas. Pengkaji harus memastikan projek yang dicadangkan dan telah

direkabentuk mempunyai potensi dan kebolehpercayaan untuk dihasilkan. Oleh yang

demikian, pembangun sendiri telah membangunkan dan menyiapkan projek-projek

yang telah dipilih dalam usaha memastikan projek tersebut berkeupayaan untuk

dihasilkan dengan hasil kraftangan. Projek-projek yang tidak logik, sangat sukar dan

melibatkan kos penghasilan yang tinggi akan dimansuhkan dan dikeluarkan daripada

modul pembelajaran ini. Terdapat beberapa projek yang telah direkabentuk dan

dirancang tetapi akhirnya gagal untuk dihasilkan merujuk kepada faktor-faktor yang

tersebut, antaranya seperti helikopter mini (mini helicopter), pesawat terbang mini

(mini aircraft) dan maglev mini (mini magnetic levitation train). Dalam usaha

menghasilkan projek-projek ini pembangun telah menyedari projek-projek yang

disebutkan ini telah melibatkan kos yang tinggi dan hasil yang telah disiapkan adalah

mustahil untuk mempamirkan konsep fizik yang telah digunapakai. Pembaziran dan

kekangan masa juga berlaku dan akan dibincangkan pada bahagian berikutnya.

5.5.2 Kekurangan Pakar Dalam Melukis Dan Membuat Ilustrasi

Gambarajah dan ilustrasi mendominasi hampir keseluruhan modul. Oleh yang

demikian, ilustrasi berkomputer dipilih kerana selain jelas dilihat dan dirujuk,

gambarajah yang dihasilkan berbantu komputer juga adalah lebih kemas, ringkas dan

seragam. Walaubagaimanapun, pembangun kekurangan kemahiran dalam

menggunakan perisian-perisian ilustrasi ini seperti Adobe Photoshop, Autocad,

Sketchup Pro dan lain-lain. Pengkaji hanya berkeupayaan mengaplikasi sepenuhnya

ilustrasi yang dihasilkan melalui perisian Microsoft Office Power Point 2007 dan

sedikit kemahiran menggunakan perisian Sketchup Pro. Kekurangan kemahiran

70

terhadap perisian-perisian ini menjadi masalah kepada pembangun di dalam

membuat paparan ilustrasi yang lebih baik dan jelas. Walaupun begitu, juga tidak

dapat dinafikan hasil penggunaan Microsoft office Power Power Point 2007 juga

adalah baik, jelas dan menarik tetapi ia memerlukan kemahiran, ketelitian, dan

kreativiti yang tinggi dalam proses penghasilan ilustrasi tersebut.

5.5.3 Kekangan Masa

Masa yang diperuntukkan untuk menyiapkan modul pembelajaran ini juga

begitu terhad untuk menghasilkan modul pembelajaran yang lebih sempurna. Masa

banyak dihabiskan kepada pembangunan ilustrasi dan gambarajah. Selain itu,

pembangun juga dikehendaki membangunkan projek yang telah dipilih dalam

memastikan projek yang dipilih benar-benar boleh dibangunkan dan bukan sekadar

perancangan dan model di atas kertas. Semua ini telah memakan masa yang panjang

berikutan terdapat empat modul yang perlu dibangunkan serentak. Hasil projek-

projek yang gagal juga menyumbang kepada penggunaan masa yang berlebihan.

Masa yang ada perlu diimbangi dengan penulisan dan pembangunan projek ini di

samping perlu menghadiri kuliah.

5.5.4 Sumber Dan Bahan-bahan Rujukan Yang Terhad

Bahan-bahan rujukan yang berkaitan dengan pembangunan projek adalah

terhad dan kebanyakannya ditumpukan kepada projek-projek untuk pelajar-pelajar

sekolah rendah. Projek-projek pada tahap ini biasanya adalah sangat ringkas, terlalu

mudah dibuat dan tidak mengaplikasikan konsep fizik dan cara kerja sebenar projek

tersebut. Rujukan dan contoh projek yang memenuhi tahap dan kehendak

pembangun agak terhad di mana ianya hanya boleh diperolehi dari perpustakaan atau

membelinya sendiri.

71

5.6 Dapatan Hasil Penilaian

Dapatan hasil penilaian daripada guru-guru fizik berpengalaman di sekolah

telah dirumuskan dan diringkaskan. Berikut ialah elemen-elemen yang

diketengahkan pembangun untuk dihuraikan.

5.6.1 Rekabentuk Kulit Hadapan

Hasil dapatan penilaian, secara purata penilai berpuas hati dengan rekabentuk

kulit hadapan modul pembelajaran.

5.6.2 Isi Kandungan Modul

Secara purata, modul yang dinilai memerlukan penambahbaikan dari segi

matlamat, objektif, fokus pembelajaran projek dan aktiviti pembelajaran. Matlamat

pembelajaran kurang tepat dan memerlukan pengubahsuaian.

5.6.3 Teks Dan Ilustrasi

Penggunaan teks adalah jelas, mudah difahami dan ringkas. Secara purata

penilai berpuas hati dengan hasil ilustrasi yang telah pembangun hasilkan. Penilai

juga mencadangkan supaya menggunakan perisian khas yang lebih baik untuk

menghasilkan ilustrasi yang dikehendaki.

72

5.6.4 Saiz Modul

Secara purata, penilai berpus hati dengan pemilihan saiz modul iaitu

menggunakan kertas bersaiz B5. Penilaian formatif yang dijalankan semasa

merekabentuk modul menggunakan kertas bersaiz A5 adalah kurang sesuai dan

terlalu kecil.

5.6.5 Contoh Komen Dan Pandangan Kritis Penilai

Rajah 5.1 : Komen dan Pandangan penilai

73

5.7 Cadangan Penambahbaikan Modul

Cadangan penambahbaikan kebanyakkannya dipetik daripada hasil soal

selidik dan penilaian yang dibuat oleh guru-guru fizik yang berpengalaman. Hasil

dapatan, komen kritis dan cadangan mereka dimasukkan sebagai cadangan

penambahbaikan modul pembelajaran ini.

5.7.1 Penguasaan Kemahiran Mengaplikasi Perisian-perisian Ilustrasi

Pembangun perlu menguasai kemahiran-kemahiran mengaplikasi dan

menggunakan perisian-perisian membuat visual dan ilustrasi dengan baik.

Penguasaan terhadap perkara ini dapat membantu kepada penghasilan visual dan

ilustrasi dalam modul dengan lebih menarik, jelas, mudah dan berkualiti.

Keseragaman dan latar belakang dalam modul dapat dihasilkan dengan lebih baik

dan hasil modul yang berkualiti dapat meletakkan modul pembelajaran ini seiiring

dengan modul-modul pembelajaran yang dikeluarkan oleh syarikat-syarikat

penerbitan.

74

5.7.2 Pemilihan Tajuk Modul Berasaskan Topik-Topik Kritikal Dan Sukar

Cadangan yang diberikan ini adalah sangat baik. Pembangun perlu meneliti

dan melihat kajian-kajian yang lepas tentang topik-topik dalam matapelajaran fizik

yang bermasalah. Seterusnya setelah mengenalpasti topik-topik tersebut, pembangun

perlu mendapatkan idea terbaik tentang tajuk projek yang dapat mengaplikasi konsep

fizik tersebut. Oleh yang demikian, pembangunan modul berasaskan projek ini lebih

bermakna dan dapat menjadi kaedah pembelajaran alternatif kepada guru-guru.

Cadangan ini mungkin boleh dibawa untuk kajian dan pembangunan pada masa akan

datang.

5.7.3 Menyediakan Proses Penghasilan Projek Dalam Bentuk Video

Modul yang telah dihasilkan mempunyai dua sumber yang boleh dirujuk

semasa membina projek. Langkah-langkah bertulis dan bergambar yang disediakan

di dalam modul mungkin masih tidah dapat membantu dari segi penyampaian. Oleh

yang demikian, langkah-langkah penghasilan projek adalah lebih baik dan menarik

jika disediakan juga di dalam bentuk video. Langkah-langkah pembinaan dari

pemilihan bahan-bahan sehingga akhirnya menguji projek yang telah dihasilkan

dirakamkan dan diedit menggunakan perisian-perisian video yang banyak boleh

didapati. Penghasilan video seperti ini dapat menonjolkan kelebihan dan

keistimewaan modul pembelajaran ini berbanding modul-modul pembelajaran yang

terdapat di pasaran sekarang.

75

5.7.4 Pelbagaikan Contoh Aktiviti-aktiviti Pembelajaran Menggunakan Projek

Aktiviti-aktiviti pembelajaran menggunakan projek dicadangkan supaya

dipelbagaikan. Tidak semata-mata membuat eksperimen menggunakan projek.

Projek yang telah dihasilkan juga boleh dijadikan sebagai model rujukan atau sebagai

bahan bantu mengajar guru dalam usaha memberikan penerangan terhadap konsep

fizik dengan lebih berkesan.

5.7.5 Pelbagaikan Alat-alat Pengujian Di Dalam Modul

Alat-alat pengujian juga dicadangkan supaya dipelbagaikan lagi supaya lebih

menarik dan mempunyai variasi. Alat-alat pengujian boleh dibuat dalam bentuk isi

tempat kosong, membuat gambarajah peta minda, teka silangkata, menyusun ayat

dan sebagainya selain daripada soalan struktur.

5.8 Cadangan memperluaskan Penggunaan Modul

5.8.1 Membangunkan Dua Versi Modul

Modul pembelajaran berasaskan projek ini dibangunkan dalam versi

dwibahasa iaitu bahasa Malaysia dan bahasa inggeris. Penghasilan modul

pembelajaran dalam versi bahasa inggeris mampu membawa modul pembelajaran ini

ke peringkat global.

76

5.8.2 Memperkenalkan Modul Di Sekolah-sekolah

Modul yang dihasilkan ini diperkenalkan kepada guru dan sekolah. Guru-guru

yang berminat menggunakan modul pembelajaran ini sebagai kaedah pengajaran

mereka boleh memanfaatkan modul pembelajaran ini sepenuhnya.

5.8.3 Modul Sampingan Aktiviti Pembelajaran Di Rumah

Modul yang dihasilkan boleh dijadikan modul sampingan untuk kegunaan ibu

bapa memberikan pembelajaran kepada anak-anak mereka di rumah. Modul

sampingan dapat memberikan contoh-contoh aktiviti pembelajaran berasaskan projek

yang boleh dilakukan di rumah dengan pemantauan ibu bapa.

77

5.9 Rumusan

Berdasarkan objektif, Pembangunan modul pembelajaran fizik berasaskan

projek ini bertujuan menerapkan konsep fizik, kemahiran-kemahiran proses sains,

pemikiran kritis dan kreatif serta penyelesaian masalah. Oleh yang demikian, hasil

pembangunan berdasarkan elemen-elemen tersebut ditunjukkan secara ringkas

menggunakan jadual di bawah :

5.9.1 Penerapan Konsep Fizik

Elemen Penerapan Konsep Fizik

Modul 1

Mini Submarine

• Prinsip Archimedes • Ketumpatan • Daya apungan • Prinsip kerja Kapal Selam • Kegunaan tangki balast

Modul 2

Mini Water Fountain

• Tekanan dalam cecair • Tekanan atmosfera • Elektrik ( litar sesiri dan selari ) • Elektromagnet ( motor elektrik )

Modul 3

Mini Hovercraft

• Tekanan udara • Geseran • Prinsip kerja hovercraft dan kusyen udara • Elektrik ( litar sesiri dan selari ) • Elektromagnet (motor elektrik )

Modul 4

Mini Vacuum

Cleaner

• Prinsip bernoulli • Tekanan udara • Pergerakan tekanan udara • Prinsip kerja penyedut hampagas • Elektrik (litar sesiri dan selari ) • Elektromagnet ( motor elektrik )

Jadual 5.1 : Penerapan Konsep Fizik

78

5.9.1 Penerapan Kemahiran Proses Sains

Elemen Penerapan Kemahiran Proses Sains

Modul 1

Mini Submarine

Secara keseluruhan, kemahiran proses sains yang dapat diperlihatkan sepanjang aktiviti pembelajaran berasaskan projek ini antaranya :

• Memerhati • Mengelas • Menggunakan perhubungan ruang dan masa • Mengukur • Meramal • Berkomunikasi • Membuat Inferens • Mengumpul data • Merekod data • Membuat hipotesis • Mentafsir maklumat • Mendefinisi secara operasi • Mengawal pembolehubah • Mengeksperimen

Modul 2

Mini Water Fountain

Modul 3

Mini Hovercraft

Modul 4

Mini Vacuum Cleaner

Jadual 5.2 : Penerapan Kemahiran Proses Sains

79

5.9.3 Penerapan Pemikiran Kritis, kreatif dan Inovatif

Elemen Penerapan Pemikiran Kritis, Kreatif dan inovatif

Modul 1

Mini Submarine

• Idea baru rekabentuk unik projek. • Sifat kalis atau tahan air. • Binaan tangki balast. • Penyambungan tiub udara. • Aliran keluar masuk air dalam tangki balast.

Modul 2

Mini Water Fountain

• Idea baru rekabentuk projek. • Sifat kalis atau tahan air. • Rekaan unik perumah untuk pam. • Binaan pam. • Material yang digunakan.

Modul 3

Mini Hovercraft

• Rekabentuk badan hovercraft. • Material yang digunakan. • Pengemasan dan penyambungan wayar. • Persembahan projek. • Inovasi dan keunikan projek.

Modul 4

Mini Vacuum

Cleaner

• Idea baru rekabentuk projek. • Material yang digunakan. • Kuasa kipas yang diperlukan. • Saiz projek. • Kekemasan penyambungan.

Jadual 5.3 : Penerapan Pemikiran Kritis, Kreatif Dan Inovatif

80

5.9.1 Penyelesaian Masalah

Elemen Penyelesaian Masalah

Modul 1

Mini Submarine

• Daya apungan yang diperlukan • Material yang diperlukan untuk memudahkannya

tenggelam. • Keseimbangan projek semasa tenggelam. • Berat projek.

Modul 2

Mini Water Fountain

• Kekuatan pam air. • Kuasa elektrik yang diperlukan • Ketahanan motor pam • Tekanan air yang ingin dicapai • Mengelakkan motor daripada terkena air.

Modul 3

Mini Hovercraft

• Saiz projek yang diperlukan • Kesesuaian Berat projek • Pemilihan motor elektrik dan kipas • Kekuatan motor dan aliran udara yang dihasilkan • Pemilihan material projek • Arah putaran motor elektrik

Modul 4

Mini Vacuum

Cleaner

• Kekuatan aliran udara yang dihasilkan • Kekuatan motor elektrik • Kesesuaian saiz projek • Penentuan arah putaran kipas

Jadual 5.4 : Penyelesaian Masalah

81

5.10 Kesimpulan

Pembangun telah berjaya menghasilkan empat buah modul pembelajaran

berasaskan projek bagi tujuan penerapan konsep fizik, kemahiran proses sains,

pemikiran kritis dan kreatif serta penyelesaian masalah. Penghasilan modul

pembelajaran ini merujuk kepada objektif yang telah ditetapkan dan telah dijelaskan

tentang elemen-elemen tersebut di dalam modul pembelajaran ini.

5.11 Penutup

Diharapkan dengan terhasilnya modul pembelajaran berasaskan projek ini

mampu menjadikannya asas kepada pengeluaran modul-modul pembelajaran

berasaskan projek yang lebih baik dan meliputi keseluruhan kurikulum sekolah

rendah dan menengah. Persediaan ini adalah penting di dalam usaha mengharungi

transformasi dalam pendidikan di Malaysia. Pendidikan berteraskan

kreativiti,inovasi, sains dan teknologi menjadi pemangkin dalam usaha

mengembangkan pembelajaran berasaskan projek ke seluruh negara. Kewujudan

modul pembelajaran berasaskan projek ini secara tidak langsung dapat memupuk

nilai-nilai murni, penerapan pemikiran sains serta teknologi terhadap generasi baru

yang akan menerajui perkembangan dan pembangunan negara pada masa hadapan.

Semoga bidang pendidikan di Malaysia terus berkembang dan meningkat maju.

82

RUJUKAN

Abu Hassan bin Kasim (2003). Kurikulum Sains Sekolah Malaysia. Edaran Dalaman.

Fakulti pendidikan: Universiti Teknologi Malaysia

Aminah Ayob (2008). Melangkah ke hadapan ke arah membangunkan Modal Insan

yang celik Sains, Matematik dan Teknologi. Prosiding Seminar Kebangsaan

Pendidikan Sains dan Matematik, 11 & 12 Oktober 2008, UTM

Badariah binti Hamzah, Cham You, Chang See Leong, Koey Kheng Chuam, Yew

Kok Leh (2005). Physics Form 4 Practical Book. Selangor : Zeti Enterprise.

Brian E. Woolnough (1994). Effective Science Teaching. Open University

Press : Buckingham.Philadelphia

Christine Ebert & Edward S. Ebert II (1998), The Inventive Mind In Science: Creative Thinking Activities : Teacher Idea Press.

Foo Seng Teek, Yee Cheng Teik, Chong Geok Chuan & Lee Beng Hin (2007).

Success Physics SPM. Selangor : Oxford Fajar Sdn. Bhd.

Hazrulrizawati Bt Abd Hamid.(2007). Perbandingan Tahap Penguasaan

KemahiranProses Sains Dan Cara Penglibatan PelajarDalam Kaedah Amali

Tradisional Dengan Kaedah Makmal Mikro Komputer.Sarjana, Universiti

Teknologi Malaysia

Kamus Dewan, Edisi Keempat. Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka.

Khoo Goh Kow & Yap Eng Keat (2007). Reference text Series Physics. Selangor:

Pearson Malaysia Sdn. Bhd.

83

Mohammad Khatim Hassan (2001). “ Pembelajaran matematik Di Era Digital : Pendekatan dan Cabarannya”. Jurnal Bahagian Teknologi Pendidikan. Siri 3. 80-90.

Neal A. Glasgow & Cathy D. Hicks (2003). What Successful Teachers Do :

Research-based Classroom Strategies for New and Veteran teacher :Corwin Press Inc. Sage Publication Company

Nor Rahimah Bte Abu Bakar (2003) Pembinaan dan Penilaian Kesesuaian

Pembelajaran Kendiri Daya dan Gerakan Bagi Mata Pelajaran Fizik KBSM

Tingkatan Empat. Universiti Teknologi Malaysia : Tidak Diterbitkan.

Omardin Ashaari (1997). Pengajaran Kreatif Untuk Pembelajaran Aktif. Kuala

Lumpur : Dewan Bahasa dan Pustaka.

Richard Gott & Sandra Duggan (1994). Developing Science And Technology

Education; Investigative Work In The Science Curriculum. Open University

Press : Buckingham.Philadelphia

Roshidayah Yang (2004). Pembinaan dan Penilaian Kesesuaian Pembelajaran

Kendiri (MPK) Sifat Jirim Bagi Mata Pelajaran Fizik KBSM Tingkatan Empat.

Universiti Teknologi Malaysia : Tidak Diterbitkan

Sidek Mohd Noah & Jamaludin Ahmad ( 2005). Pembinaan Modul : Bagaimana

Membina Modul Latihan Dan Modul Akademik. Penerbit Universiti Putra

Malaysia.

Siti Noor Zulita Binti Kamsan. (2007). Tahap Kefahaman Kemahiran Memerhati

dan Mentakrif Operasi Di Kalangan Pelajar Tahun Satu Pendidikan Fizik,

Universiti Teknologi Malaysia. Sarjana Muda. Universiti Teknologi Malaysia

Sue E. Baptiste (2003). Problem Based Learning ; A Self Directed Journey :

SLACK Incorporated

Yew Kok Leh (2009). Hands-On Integrated with PEKA Form 4 Physics .Selangor:

Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd

84

LAMPIRAN A

MUKA DEPAN MODUL

85

LAMPIRAN B

HASIL PENILAIAN GURU

86

87

88

89

90

91

LAMPIRAN C

CONTOH MODUL

92

93

94

95

96

97

98

99

100

101

102

103

104

105

106

107

108

109

110

111

112

113

114

115

116

117

118

LAMPIRAN D

BORANG SOAL SELIDIK

119

Documents

PEMBANGUNAN MODUL PEMBELAJARAN BERASASKAN …€¦ · pembangunan modul pembelajaran berasaskan projek bagi matapelajaran fizik kbsm tingkatan empat . mohd afiffi bin baharuddin