pengajian melayu 2pp

Penghargaan

Disini saya ingin merakamkan setinggi-tinggi penghargaan dan jutaan terima

kasih kepada semua yang terlibat secara langsung atau tidak langsung sepanjang

saya menyiapkan kerja kursus ini. Jasa baik anda semua akan saya kenang selama-

lamanya.

Pertama sekali saya ingin mengucapkan sykur kepada Tuhan kerana dengan

izin-Nya saya mampu menyiapkan kerja kursus ini tanpa sebarang kemalangan

ataupun kecederaan.

Terima kasih yang tidak terhingga saya tujukan kepada pensyarah-pensyarah

Pengajian Melayu kami, Puan juairah, Encik Roslee dan Encik Anuar yang telah

banyak memberikan tunjuk ajar, motivasi dan berjasa pada kami sepanjang

menyiapkan tugasan ini.

Tidak lupa juga, ucapan terima kasih saya berikan kepada rakan-rakan

seperjuangan saya yang telah banyak membantu saya secara langsung atau tidak

langsung sepanjang menyiapkan tugasan ini.

Terima kasih yang tidak terhingga juga saya ucapkan kepada ibubapa saya

yang senantiasa memberikan semangat kepada saya dan sentiasa menyokong saya

untuk menyiapkan tugasan ini.

1

Pengenalan

Mata pelajaran Pengajian Melayu amat penting bagi pemantapan dan penguasaan

yang baik dan lancar. Penguasaan bahasa melayu yang baik menjamin pemantapan

dan kredibiliti penggunaan bahasa Melayu. Di semester 2PPISMP ini kami

mempelajari tiga bidang dalam mata pelajaran Pengajian Melayu, iaitu bidang

morfologi, bidang sintaksis dan bidang 3K. Kami ditugaskan untuk menyiapkan satu

tugasan yang merangkumi tiga bidang tersebut, secara individu. Morfologi ialah

bidang ilmu bahasa yang mengkaji struktur, bentuk dan penggolong kata. Struktur

kata bermaksud susunan bunyi ujaran atau lambang yang menjadi unit tatabahasa

yang bermakna. Bentuk kata pula ialah rupa unit tatabahasa sama ada bentuk

tunggal atau hasil daripada proses pengimbuhan, pemajmukan dan penggandaan.

Penggolongan kata pula ialah proses menjeniskan perkataan berdasarkan

keserupaan bentuk dan latar fungsi dengan anggota lain dalam golongan yang

sama.Sintaksis adalah salah satu cabang tatabahasa yang membicarakan struktur-

struktur kalimat, klausa, dan frasa. 3K pula mewakili Kesusasteraan, Kebudayaan

dan Kesenian.

2

Soalan 1

Berdasarkan bahan daripada mana-mana majalah terbitan Dewan Bahasa dan

Pustaka, yang panjangnya lebih kurang 500 patah perkataan, anda dikehendaki

menyiapkan tugasan tersebut berdasarkan perkara-perkara di bawah;

a) Berikan lima contoh bentuk kata dan huraikan proses pembentukannya.

b) Terangkan lima contoh golongan kata dan jenis-jenisnya.

Semua contoh hendaklah berdasarkan petikan yang dipilih.

3

Bentuk kata

1. Kata Tunggal

a) Kata Tunggal Satu Suku Kata

b) Kata Tunggal Dua Suku Kata

c) Kata Tunggal Tiga Suku Kata

d) Kata Tunggal Empat Suku Kata

2. Kata Terbitan

a) Awalan

b) Akhiran

c) Apitan

d) Sisipan

3. Kata Majmuk

a) Bentuk Kata Majmuk

b) Kekecualian Bentuk Kata Majmuk

c) Penggandaan Kata Majmuk

4. Kata ganda

a) Jenis Kata Ganda

5. Akronim

4

Huraian proses pembentukan kata

1. Kata Tunggal

Bentuk kata tunggal merujuk kepada perkataan-perkataan yang tidak mengalami

sebarang proses pengimbuhan, pemajmukan dan penggandaan. Kata tungga

merupakan bentuk kata dasar dan bentuk inilah yang mendirikan perkataan itu

sendiri. Kebanyakan kata tunggal boleh diperluas untuk membentuk kata

terbitan. Namun demikian, terdapat juga kata tunggal yang tidak menerima

sebarang imbuhan seperti ini, itu, sini dan sana.

i) a) Kata Tunggal Satu Suku Kata

Kata tunggal satu suku kata dalam bahasa Melayu amat terhad bilangannya dan

antaranya merupakan kata pinjaman daripada bahasa asing. Ada juga yang

merupakan kependekan daripada perkataan yang terdiri daripada dua suku kata

atau lebih seperti engkau menjadi kau dan aku menjadi ku. Kata sedemikian

sebenarnya tidak dianggap kata tunggal satu suku kata.

Contoh kata tunggal satu suku kata adalah seperti berikut:

Suku kata Contoh perkataan

KV ya

VK am

KVK bab, dan

KKVK stor

KVKK bank

KKKV skru

KKKVK skrip

5

1. b) Kata Tunggal Dua Suku Kata

Kata tunggal dua suku kata banyak terdapat dalam bahasa Melayu. Antara kata

tunggal dua suku kata adalah seperti berikut:


V + KV ini, itu, ada

V + VK air

V + KVK alat, ukur, ubah, akan

VK + KV erti, ilmu

VK + KVK untuk

KV + V tua

KV + VK buat, buah, baik

KV +KV pula, reka, buku

KV + KVK dapat, dalam, jenis, mesej

KVK +KV hanya

KVK +KVK dengan

1. c) Kata Tunggal Tiga Suku Kata

Sebahagian besar daripada perkataan dalam bahasa Melayu yang terdiri daripada

kata tunggal tiga suku kata yang merupakan kata-kata pinjaman. Kata tunggal ini

kecil bilangannya, tetapi mempunyai pola susuna konsonan dan vokal yang pelbagai

seperti contoh yang berikut:


KV + V + KV kuasa, teori

KV + V + KVK kaedah, teratur

V + KV +V idea

KV + KV +V deria

KVK + KV +V rahsia

KV + KV +VK haluan

KVK + KV + VK manfaat

V + KV + KV agama, udara

V +KV + KVK ibarat, akibat

6

VK + KV + KV indera, almari

KV + KV + KV baharu, semasa, secara

KVK + KV + KV misteri,bendera

VK + KV +VK ikhtiar, ilmiah

V + KV + VK akaun, amaun

KV + KV + KVK riwayat, hikayat

KVK + KV + KVK matlamat

KV + KVK + KV seperti

KV + KVK + KVK kelompok, gelombang

KVK + KVK + KV sempurna

1. d) Kata Tunggal Empat Suku Kata atau lebih

Kata tunggal yang terdiri daripada empat suku kata atau lebih juga amat kecil

bilangannya. Sebahagian daripada kata ini adalah daripada kata pinjaman seperti

contoh yang berikut:


KV + KV + VK + KV keluarga

KV + KVK + KV + KV peristiwa

KVK + KV + KV + KV bendahara

KVK + KV + V + KV sentiasa

KV + KV + KV + KV fenomena

KV + KV + KV + KVK hipotesis

KVK + KV + KV + KVK sentimeter

KVK + KVK + KV + KV singgahsana

KV + KV + V + KVK mesyuarat

V + KV + KVK + KV + KV universiti

KVK + KV + KV + KV + KVK kosmopolitan

KV + KV + KV + KV + KV + KV maharajalela

KV + KV + KVK + KVK halilintar

KVK + KV + KVK + KVK sentimental

2. Kata Terbitan

7

Kata dasar yang telah menerima sekurang-kurangnya satu imbuhan akan

membentuk kata terbitan. Kata terbitan ialah hasil daripada penggabungan kata

dasar dengan imbuhan-imbuhan awalan, akhiran, apitan atau sisipan. Dengan kata

lain, kata terbitan ialah proses menggandingkan imbuhan pada kata dasar.

2. a) Awalan

Awalan ialah imbuhan yang ditambah pada hadapan kata dasar bagi menghasilkan

kata terbitan. Dalam bahasa Melayu, awalan boleh diimbuhkan pada golongan kata

dasar yang terdiri daripada kata nama, kata kerja dan kata adjektif. Bentuk awalan

dan penggunaannya pada perkataan dijelaskan selanjutnya.

Awalan Kata Nama

Awalan kata nama dalam bahasa Melayu ialah:

A. peN-

B. pe-

C. peR-

D. ke-

E. juru-

A. Awalan peN-

Awalan peN- berbeza dengan awalan pe- kerana imbuhan ini mempunyai empat

bentuk almorf, iaitu ‘pe-‘, ‘pem-‘, ‘pen-‘, dan ‘peng-‘. Perbezaan ini juga terletak pada

unsur morfofonem ‘N’ yang berubah bentuk apabila menerima kata dasar dan

dijelaskan seperti berikut.

i) Awalan peN- menjadi pe- apabila diimbuhkan pada kata dasar dengan

huruf m, n, ng, ny, r, l dan w.

ii) Awalan peN- menjadi pem- apabila diimbuhkan pada kata dasar yang

bermula dengan huruf b dan kata dasar pinjaman yang bermula dengan

huruf b,f, p,dan v.

iii) Awalan peN- menjadi pen- apabila diimbuhkan pada kata dasar yang

bermula dengan huruf d, c, j, sy, z dan kata dasar pinjaman yang bermula

dengan huruf t dan s.

8

iv) Awalan peN- menjadi peng- apabila diimbuhkan pada kata dasar yang

bermula dengan huruf g, kh, h (untuk bunyi konsonan), a, e, i, o, u (untuk

bunyi vokal) dan kata dasar pinjaman yang tertentu. peng- menjadi penge-

apabila diimbuhkan kata dasar yang terdiri daripada satu suku kata.

B. Awalan pe-

Awalan pe- berbeza daripada awalan peN- kerana apabila diimbuhkan pada kata

dasar tertentu, tiada perubahan bentuk pada huruf awal kata dasar tersebut.

C. Awalan peR-

Awalan per- boleh diimbuhkan pada kata nama dan kata kerja tanpa melibatkan

perubahan bentuk pada huruf awal kata dasar tersebut.

D. Awalan ke-

Awalan ke- apabila diimbuhkan pada kata dasar tertentu tidak melibatkan perubahan

bentuk pada huruf awal kata dasar tersebut.

E. Awalan juru-

Awalan juru- boleh diimbuhkan pada kata nama dan kata kerja tanpa melibatkan

perubahan bentuk pada huruf awal kata dasar tersebut.

Contoh Awalan kata nama

Imbuhan awalan Contoh perkataan

pe- perangkap

pem- pembaca

pen- penyelidik

peng- penghadaman

penge- pengesahan

pel- pelajaran

per- peraturan

ke- kesihatan

juru- jurubahasa

maha- maharaja

9

tata- tatacara

pra- prasekolah

dwi- dwibahasa

Awalan Kata Kerja

Awalan kata kerja dalam bahasa Melayu ialah:

A. meN-

B. beR-

C. teR-

D. di-

E. mempeR-

F. dipeR-

A. Awalan meN-

Awalan meN- menghasilkan kata kerja transitif dan kata kerja tak transitif. Awalan ini

mempunyai almorf, iaitu ‘me-‘, ‘mem-‘, ‘men-‘, dan ‘meng-‘ yang dijelaskan seperti

berikut:

i) Awalan meN- menjadi me- apabila diimbuhkan pada kata dasar yang

bermula dengan huruf m, n, ng, r, l dan w.

Bagi kata dasar yang bermula dengan huruf p, t, k dan s, huruf-huruf akan

digugurkan apabila imbuhan diimbuhkan pada awalan meN-. Contoh:

ii) Awalan meN- menjadi mem- apabila diimbuhkan pada kata dasar yang

bermula dengan huruf b dan kata pinjaman yang bermula dengan huruf f,

p, dan v.

iii) Awalan meN- menjadi men- apabilan diimbuhkan pada kata dasar yang

bermula dengan huruf d, c, j, sy dan z dan kata pinjaman yang bermula

dengan huruf t dan s.

iv) Awalan meN- menjadi meng- apabila diimbuhkan pada kata dasar yang

bermula dengan huruf g, gh, kh, h (untuk bunyi konsonan) a, e, i, o, u

10

(untuk bunyi vokal) dan kata pinjaman yang huruf awalnya bermula

dengan huruf k.

B. Awalan beR-

Awalan beR- mempunyai satu almorf sahaja, iaitu ‘ber-‘ yang boleh diimbuhkan pada

semua bentuk kata dasar. Apabila ‘ber-‘ diimbuhkan pada kata dasar yang bermula

dengan huruf ‘r’ maka satu daripada huruf r tersebut akan digugurkan.

C. Awalan teR-

Awalan teR- mempunyai satu almorf sahaja iaitu ‘ter-‘ yang boleh diimbuhkan pada

semua bentuk kata dasar. Contohnya:

Apabila ‘ter-‘ diimbuhkan pada kata dasar yang bermula dengan huruf ‘r’ maka satu

daripada huruf r tersebut akan digugurkan.

D. Awalan di-

Awalan di- boleh digabungkan dengan semua bentuk kata dasar untuk mewujudkan

kata kerja ayat pasif.

E. Awalan mempeR-

Awalan ini hanya mempunyai satu almorf sahaja iaitu ‘memper-‘.

F. Awalan dipeR-

Awalan ini hanya mempunyai satu almorf sahaja iaitu ‘diper-‘.

Contoh Awalan kata kerja


me- melalui

mem- membaca

men- meyelidik

11

meng- menghitung

menge- mengepom

memper- mempersembah

ber- bertahan

be- berehat

bel- belajar

ter- terjatuh

di- diberi

diper- diperguna

Awalan Kata Adjektif

Awalan kata adjektif dalam bahasa Melayu ialah:

A. ter-

B. se-

A. Awalan ter-

Awalan ter- apabila digabungkan dengan golongan kata adjektif akan membentuk

kata adjektif juga.

B. Awalan se-

Awalan se- apabila digabungkan dengan kata adjektif akan membentuk kata adjektif

juga.

Contoh Awalan kata adjektif


ter- terbaharu

se- secantik

12

2. b) Akhiran

Akhiran ialah imbuhan yang ditambah pada bahagian akhir kata dasar. Akhiran

dalam bahasa Melayu hanya wujud pada nama dan kata kerja.

Contoh Akhiran kata nama

Imbuhan akhiran Contoh perkataan

-an pandangan

-wan rupawan

-man senaman

-wati peragawati

-isme vandalisme

-in Muslimin

-at Muslimat

-ah Sultanah

Contoh Akhiran kata kerja

Imbuhan akhiran Contoh perkataan

-kan serahkan

-i jalani

3. c) Apitan

Apitan wujud dalam kata nama terbitan, kata kerja terbitan dan kata adjektif

terbitan seperti yang disenaraikan berikut:

i) Apitan kata nama

ii) Apitan kata kerja

iii) Apitan kata adjektif

Contoh Apitan kata nama

13

Imbuhan apitan Contoh perkataan

pe-...-an perasmian

pem-...-an pemikiran

pen-...-an penciptaan

peng-...-an penghidupan

penge-...-an pengesahan

per-...-an pertimbangan

pel-...-an pelajaran

ke-...-an kebangsaan

Contoh Apitan kata kerja


me-...-kan melakukan

men-...-kan menyenaraikan

mem-...-kan memberikan

meng-...-kan menggunakan

menge-...-kan mengeluarkan

ber-...-kan bertilamkan

ber-...-an berkenaan

di-...-kan diperturunkan

me-...-i merasai

mem-...-i membaiki

meng-...-i menguasai

di-...-i diselidiki

diper-...-kan dipersilakan

diper-...-i diperingati

memper-...-kan mempersembahkan

memper-...-i memperingati

ke-...-an kedengaran

Contoh Apitan kata adjektif


14

ke-...-an Kemelayuan

2. d) Sisipan

Sisipan ialah imbuhan yang disisipkan antara unsur dalam kata dasar. Bentuk

sisipan tidak banyak dan hanya wujud pada kata nama, kata adjektif dan kata

kerja.

Contoh Sisipan kata nama

Imbuhan sisipan Contoh perkataan

-el- telunjuk

-em- Kemuncup

-er- Serabut

Contoh Sisipan kata adjektif


-el- Gelembung

-er- Gemilang

-em- Gerigi

-in- Sinambung

Contoh Sisipan kata kerja


-el- Belajar

3. Kata majmuk

Kata majmuk ialah bentuk kata yang dihasilkan melalui proses yang

merangkaikan dua kata dasar atau lebih yang membawa makna tertentu. Kata

majmuk bertindak sebagai satu unit dan dieja terpisah.

15

3. a) Bentuk Kata Majmuk

Terdapat empat bentuk kata majmukdalam bahasa Melayudan penjelasan serta

contoh-contohnya adalah seperti berikut:

i) Kata majmuk rangkai bebas

Bentuk kata majmuk yang tidak mempunyai hubungan makna antara

perkataan pertama dengan perkataan kedua. Kedua-dua perkataan itu

mendukung makna tersendiri. Contoh:

Perdana Menteri Terima kasih

ii) Kata majmuk rangkai setara

Kata majmuk rangkai kata setara terdiri daripada rangkai kata yang setara

sifatnya, walaupun bertentangan dari segi makna perkataan pertama dan

perkataan kedua. Contoh:

Hidup mati Tinggi rendah

iii) Kata majmuk istilah khusus

iv) Merupakan rangkai kata yang digunakan bagi merujuk istilah-istilah

tertentu dalam sesuatu bidang ilmu. Lazimnya, kata majmuk jenis ini

terdapat dalam bidang sains, matematik dan geografi. Contoh:

Garis lurus Keratan rentas

v) Kata majmuk simpulan bahasa atau kiasan

Kata majmuk simpulan bahasa atau kiasan ialah rangkai kata yang

terhasil daripada simpulan bahasa. Contoh:

Buah hati Mata duitan

3. b) Kekecualian Bentuk Kata Majmuk

16

Terdapat kekecualian bentuk pada sebilangan kata majmuk, iaitu kata ini dieja

sebagai satu perkataan walaupun sebenarnya terdiri daripada dua kata dasar.

Bentuk ini dianggap sudah mantap dan disenaraikan seperti berikut.

apabila padahal pesuruhjaya

apahal antarabangsa olahraga

apakala beritahu sukarela

bagaimana bumiputera tandatangan

barangkali dukacita tanggungjawab

darihal jawatankuasa setiausaha

daripada kakitangan sukacita

manakala kerjasama suruhanjaya

manalagi matahari warganegara

3. c) Penggandaan Kata Majmuk

Apabila kata majmuk digandakan, hanya melibatkan unsur pertama sahaja. Walau

bagaimanapun, bagi kata majmuk yang terdiri daripada simpulan bahasa dan bentuk

yang telah mantap, penggandaan melibatkan seluruh unsurnya seperti contoh yang

berikut:

jalan-jalan raya warganegara-warganegara

4. Kata ganda

Kata ganda ialah kata dasar yang mengalami proses pengulangan dan akan

menghasilkan bentuk kata ganda. Proses pengulangan ini berlaku dalam dua cara,

iaitu yang ,melibatkan seluruh kata dasar, misalnya ‘daun-daun’, ‘baik-baik’ dan ‘tiap-

tiap’. Kedua, pengulangan yang melibatkan sebahagian kata dasar sahaj, misalnya

‘sesungut’, ‘jejantas’ dan ‘lelangit’.

4. a) Jenis kata ganda

17

Dalam bahasa Melayu, terdapat tiga jenis proses pembentukan kata ganda dan

dijelaskan seperti yang berikut:

A. Penggandaan penuh

Proses yang mengandakan seluruh kata dasar, sama ada kata dasar itu

berimbuhan atau tidak. Contoh:

Masing-masing ramai-ramai

B. Penggandaan separa

Proses menggandakan sebahagian kata dasar.Contoh:

Lelangit Sesiku

Tetapi pengandaan separa pada kata terbitan hanya berlaku pada kata

dasar utama sahaja tanpa melibatkan imbuhannya. Contoh:

membahagi-bahagikan tinjau-meninjau

C. Penggandaan berentak

i) Penggandaan berentak pengulangan vokal

Kedua-dua perkataan mempunyai bentuk vokal yang sama. Contoh:

kuih-muih selok-belok

ii) Penggandaan berentak pengulangan konsonan

Kedua-dua perkataan mempunyai bentuk konsonan yang sama.

Contoh:

gopoh-gapah mandi-manda

iii) Penggandaan berentak bebas

Penggandaan ini memperlihatkan persamaan penggunaan bentuk

vokal dan konsonan. Perkataan pertama dan kedua yang bergabung

18

itu adalah berbentuk umum dan bebas. Walau bagaimanapun, makna

perkataan kedua itu tidak sempurna tanpa perkataan pertama bagi

sesuatu kata ganda. Contoh:

ipar-duai kusut-masai

19

5. Akronim

Akronim merupaka kependekan yang terbentuk daripada gabungan huruf pertama

atau suku kata beberapa perkataan yang boleh diujarkan sebagai satu perkataan.

Akronim tergolong dalam jenis kata tunggal iaitu perkataan yang diterbitkan hasil

daripada penggabungan dan penyingkatan beberapa perkataan. Bentuk singkatan

ini dapat terdiri daripada suku kata atau huruf-huruf tertentu.

Pembentukan Akronim

Proses Pembentukan akronim tidak mempunyai prinsip yang jelas. Cara

pembentukannya lebih merupakan proses penggabungan dan pembentukan kata

nama bagi melahirkan bentuk baharu yang lebih ringkas. Lazimnya, pembentukan

akronim digunakan untuk kata nama dan proses pembentukannya agak longgar.

Oleh itu, proses pembentukan perkataan dengan cara ini bukanlah kaedah

pembentukan perkataan baharu atau istilah yang tepat.

Jenis Akronim

Dalam buku Tatabahasa Dewan, dinyatakan bahawa akronim dapat dibahagikan

kepada sekurang-kurangnya empat jenis iaitu dengan berdasarkan cara

percantuman bahagian perkataan bagi membentuk akronim itu.

i) Kata akronim cantuman huruf awal perkataan. Contohnya:

KPM-Kementerian Pelajaran Malaysia

ii) Kata akronim cantuman huruf dan suku kata perkataan sesedap sebutan.

Contohnya:

Perhilitan-Perlindungan Hidupan Liar dan Taman Negara

iii) Kata nama akronim suku kata awal perkataan. Contohnya:

Tadika-Taman didikan kanak-kanak

iv) Kata nama akronim cantuman bahagian awal perkataan pertama dengan

bahagian lain dalam perkataan yang mengikutinya.

Jentolak- Jentera tolak

20

Golongan kata

1. Kata Nama

a) Kata Nama Am

b) Kata Nama Khas

c) Kata Ganti Nama

2. Kata Kerja

a) Kata Kerja Tak Transitif

b) Kata Kerja Transitif

3. Kata Adjektif

a) Jenis Kata Adjektif

b) Kata Adjektif perbandingan

4. Kata tugas

a) Jenis kata tugas

21

1. Kata nama

Kata nama ialah perkataan yang dapat menerbitkan frasa nama. Kata nama menjadi

unsur inti dalam binaan frasa nama, manakal perkataan lain yang hadir dalam

binaan frasa nama itu hanya sebagai penentu atau penerang. Contoh:

1. a) Kata Nama Am

Kata nama am ialah semua perkataan bersifat umum yang digunakan bagi merujuk

benda, perkara, proses, kejadian, keadaan atau seumpamanya. Kata nama am

boleh dibahagikan kepada beberapa jenis mengikut ciri makna sesuatu perkataan

sperti yang berikut:

Jenis kata nama am Contoh perkataan

Kata nama am hidup manusia guru, pensyarah, bapa

Kata nama am hidup bukan manusia malaikat, bidadari

Kata nama am tidak hidup ombak, bangunan, negeri

Kata nama am tidak hidup abstrak roh, udara

1. b) Kata Nama Khas

Kata nama khas digunakan khusus bagi merujuk manusia, benda, tempat, negara,

bangsa, institusi dan seumpamanya. Kata nama khas dieja dengan huruf besar pada

awal perkataan. Jenis kata nama khas adalah seperti yang berikut:

Jenis kata nama khas Contoh perkataan

Kata nama khas hidup manusia Mellisa, Siti Nurul, Ali

Kata nama khas hidup bukan Si Manja, Pak Belang

Kata nama khas tidak hidup Hikayat Merong Mahawangsa, Nokia

22

1. c) Kata Ganti Nama

Kata ganti nama ialah perkataan yang digunakan bagi emnggantikkan nama orang

atau benda yang tidak dapat disebut secara khusus. Jenis kata ganti nama adalah

seperti yang berikut:

i) Kata ganti nama tunjuk – Kata ganti nama tunjuk ialah perkataan yang

digunakan bagi menggantikan nama benda atau perkara yang

ditunjukkan.

ii) Kata ganti nama tanya – Kata ganti nama tanya ialah perkataan yang

digunakan bagi merujuk orang atau benda dalam bentuk tanya.

iii) Kata ganti nama diri orang – Kata ganti nama diri orang ialah perkataan

yang digunakan bagi menggantikan nama orang. Kata nama in terbahagi

kepada tiga jenis:

Jenis kata ganti nama diri orang Contoh perkataan

Ganti ganti nama diri orang pertama saya, aku, beta, patik, kami, kita

Ganti ganti nama diri orang kedua engkau, awak, encik, tuan-tuan

Ganti ganti nama diri orang ketiga dia, baginda, beliau, mereka

2. Kata Kerja

Kata kerja ialah perkataan yang menjadi unsur inti dalam binaan frasa kerja,

manakala unsur lain yang hadir dalam binaan frasa kerja boleh terdiri daripada ojek,

pelengkap, kata bantu dan keterangan.

2. a) Kata Kerja Tak Transitif

Kata kerja tak transitif tidak menggunakan sebarang objek atau penyambut selepas

kata kerja tersebut. Kata kerja ini terbahagi kepada dua, iaitu:

i) Kata kerja tak transitif tanpa pelengkap

Contoh

Adik tidur. Adik tidur lena di dalam buaian.

23

ii) Kata kerja tak transitif berpelengkap

Contoh:

Pak Kaduk berbajukan kertas. Pelengkap kata nama

Penduduk kampung itu berbuat baik. Pelengkap kata adjektif

Kakak berkerja di Sabah. Pelengkap frasa sendi

2. b) Kata Kerja Transitif

Kata kerja transitif ialah kata kerja yang berhubung langsung dengan unsur objek

atau penyambut (frasa yang bergaris) dalam prediket frasa kerja. Kata kerja ini

dinamakan kata kerja transitif aktif. Selain itu, kata kerja transitif pasif pula ialah kata

kerja yang terhasil daripada proses perubahan ayat aktif kepada ayat pasif. Contoh:

Jenis kata kerja transitif Contoh

Kata kerja transitif aktif Ali menyepak bola.

Kata kerja transitif pasif Bola disepak oleh Ali.

3. Kata Adjektif

Kata Adjektif ialah perkataan yang menjadi unsur inti dalam binaan frasa adjektif.

Kata adjektif tersebut boleh disertai oleh kata penguat seperti unsur keterangan

dalam binaan tersebut.

Contoh: Mama menyanyikan sebuah lagu dengan merdu sekali.

24

3. a) Jenis Kata Adjektif

Golongan kata adjektif sukar ditentukan secara tetap, tetapi berdasarkan aspek

maknanya, kata ini dapat dibahagikan kepada sembilan jenis, iaitu:

Jenis kata adjektif Contoh perkataan

i) adjektif sifat

digunakan bagi menerangkan sifat

Lemah, bijak, jahat

ii) adjektif perasaan

digunakan bagi memberikan pengertian

Malu, rindu, sayang

iii) adjektif cara


keadaan kelakuan

Cepat perlahan, ligat

iv) adjektif ukuran


ukuran

rendah, tebal, kurus

v) adjektif bentuk


rupa

bundar, buncit, bengkok

vi) adjektif waktu

digunakan bagi meberikan pengertian

konsep masa.

lampau, sering, awal

vii) adjektif warna


warna.

hitam, kuning, putih

viii) adjektif jarak


konsep ruang antara dua benda

jauh, dekat

ix) adjektif pancaindera


konsep pancaindera.

lazat, halus, merdu

25

3. b) Kata Adjektif Perbandingan

Kata adjektif dalam bahasa Melayu dapat digunakan dalam bentuk perbandingan.

Pangkat perbandingan tersebut terbahagi kepada tiga, iaitu:

i) Pangkat biasa – Sebahagian besar kata adjektif digunakan dalam bentuk

bandingan biasa ini seperti contoh yang berikut:

-Kampungnya jauh dari bandar

ii) Pangkat bandingan – Kata adjektif yang digunakan dalam bentuk

bandingan melalui dua cara, iaitu:

a) Bandingan sama dengan menggunakan awalan ‘se-‘ atau perkataan

‘sama’. Contoh: Hidupnya tidak sekaya dahulu.

b) Bandingan yang menunjukkan perbezaan dengan menggunakan

perkataan ‘lebih’ atau ‘kurang’. Contoh: Pakaian yang baru dicuci itu

lebih harum daripada pakaian yang sudah lama dicuci itu.

iii) Pangkat penghabisan – Kata adjektif yang digunakan bagi menunjukkan

pangkat penghabisan melalui cara-cara yang berikut:

a) Gandaan kata adjektif dengan kata nama. Contoh:

Sekeras-keras batu Setenang-tenang sungai

b) Perkataan yang dengan kata adjektif berawalan ter-. Contoh:

yang terkenal yang tercantik

c) Perkataan paling dengan kata adjektif. Contoh:

paling cantik paling merdu

26

d) Kata adjektif dengan perkataan sekali. Contoh:

manis sekali kecil sekali

4. Kata tugas

Kata tugas ialah golongan perkataan selain kata nama, kata kerja dan kata

sifat yang mendukung sesuatu tugas tertentu dalam binaan ayat, klausa dan frasa.

Kehadiran kata tugas dalam ayat tidak berfungsi sebagai inti dalam sebarang frasa

utama, sebaliknya mendukung sesuatu tugas sintaksis tertentu sama ada sebagai

penghubung, penerang, penentu, penguat, pendepan, pembantu, penegas, penafi,

pembenar pemeri atau tugas-tugas lain.

4. a) Jenis Kata Tugas

Berdasarkan kedudukan dan fungsinya dalam binaan ayat, kata tugas terdiri

daripada tiga jenis utama seperti yang berikut:

i) Kata penyambung ayat – Kata penyambung ayat ialah perkataan yang

bertugas menghubungkan dua atau lebih daripada dua binaan ayat.

Berdasarkan tugas tersebut, kata ini dapat dibahagikan kepada dua jenis

seperti yang berikut:

Rajah 1 Jenis Kata Hubung

27

Kata Hubung

Kata hubung gabungan

relatif

komplemen

Kata hubung pancangan

keterangan

Kata Hubung Gabungan

Kata hubung gabungan ialah sejumlah perkataan yang digunakan untuk

menghasilkan ayat majmuk gabungan, iaitu perkataan yang menghubungkan dua

atau lebih klausa yang sama tara seperti lalu, dan, serta, tetapi, atau dan sambil.

Contoh: Mereka akan kembali dari kampung hari ini atau esok.

Kata Hubung Pancangan

Kata hubung pancangan ialah sejumlah perkataan yang digunakan bagi

menghubungkan klausa yang tidak setara pada klausa utama dalam ayat majmuk

pancangan. Kata hubung ini terbahagi kepada tiga iaitu:

A. Kata hubung pancangan relatif – terdiri daripada perkataan ‘yang’ iaitu kata

yang berfungsi untuk menghubungkan klausa utama dengan satu klausa

kecil.

Contoh: Amir sedang memujuk tunangnya yang sedang merajuk itu.

B. Kata hubung pancangan komplemen – terdiri daripada perkataan ‘bahawa’

dan ‘untuk’, iaitu perkataan yang berfungsi untuk menghubungkan klausa

pelengkap kepada satu kalusa utama.

Contoh: Siti belajar bersungguh-sungguh untuk berjaya.

C. Kata hubung pancangan keterangan – terdiri daripada perkataan yang

menghubungkan klausa utama dengan klausa yang menjadi keterangan.

Contoh: Saya mendapat inspirasi ketika melihat permandangan di kampung

halaman.

28

ii) Kata Praklausa

Kata praklausa ialah perkataan yang berada di bahagian hadapan kalusa dan

bertugas untuk menimbulkan seruan, pertanyaan atau penerang pangkal klausa.

Berdasarkan tugasan tersebut, kata ini dapat dibahagikan kepada jenis yang berikut:

A. Kata seru – perkataan yang digunakan untuk melahirkan berbagai-bagai

perasaan. Kata ini menggunakan penanda seru pada akhir ayat. Contoh kata

seru:

oh amboi cis

B. Kata tanya – perkataan yang digunakan untuk menanyakan sesuatu perkara

atau seseorang. Kata tanya ialah sebahagian daripada predikat ayat dan jika

diletakkan pada pangkal ayat, kata ini hendaklah disertai oleh partikel ‘kah-‘

Contoh:

siapa mengapa bagaimana

C. Kata pembenar – perkataan yang digunakan untuk membenarkan sesuatu

pertanyaan. Contoh

betul ya benar

D. Kata perintah – perkataan yang digunakan untuk menyampaikan arahan,

larangan, suruhan, atau permintaan. Contoh:

tolong jangan sila

29

E. Kata pangkal ayat – perkataan yang digunakan sebagai penanda

kesinambungan ayat dalam wacana dan kedudukannya adalah pada

bahagian hadapan ayat. Contoh:

adapun sebermula hatta

iii) Kata prafrasa

Kata prafrasa ialah perkataan yang terletak di bahagian hadapan frasa seperti frasa

nama, frasa kerja dan frasa adjektif. Kata ini dapat dibahagikan kepada beberapa

jenis yang berikut:

A. Kata bantu – perkataan yang digunakan bagi menimbulkan makna-makna

tambahan dalam frasa kerja. Kata ini terbahagi kepada dua, iaitu:

Jenis kata bantu Penerangan Contoh

Kata bantu aspek bertugas menimbulkan suasana

masa, sama ada masa ini, masa

akan datang atau masa lampau.

sedang, akan,

telah, belum,

pernah dan masih

Kata bantu ragam bertugas untuk menyatakan atau

menerangkan ragam perasaan

berkaitan perbuatan yang

dilakukan.

harus, mesti, mahu,

hendak dan dapat

B. Kata penguat – perkataan yang dgunakan untuk menguatkan maksud yang

terkandung dalam kata adjektif. Kata ini terbahagi kepada tiga jenis dengan

berdasarkan kedudukannya, iaitu:

Jenis kata penguat Penerangan Contoh

Kata penguat hadapan kedudukannya adalah di paling, terlalu, dan agak.

30

hadapan kata adjektif.

Kata penguat belakang kedudukannya adalah di

belakang kata adjektif.

sekali dan benar

Kata penguat bebas kedudukannya sama ada di

hadapan atau di belakang

kata adjektif.

sungguh, amat dan

sangat.

C. Kata penegas – juga disebut sebagai partikel, iaitu perkataan yang digunakan

bagi memberikan penekanan pada bahgian tertentu dalam ayat. Kata ini

terbahagi kepada dua jenis, iaitu:

Jenis kata penegas Penerangan Contoh

Kata yang menegaskan

kata predikat

apabila frasa predikat

atau bahagian yang

ditegaskan itu

mengalami proses

pendepanan.

-kah, -lah, -tah

Kata yang bersifat

bebas

perkataan yang boleh

digunakan untuk

menegaskan kedua-dua

bahagian ayat, sama

ada subjek atau

predikat.

hanya, lagi, memang,

juga, pun dan jua.

D. Kata nafi – perkataan yang digunakan bagi menafikan atau menidakkkan

seseorang atau sesuatu perkara. Contoh: bukan atau tidak.

E. Kata pemeri – perkataan yang digunakan untuk memerikan sesuatu ha atau

sebagai perangkai antara subjek ayat dan frasa utama dalam predikat ayat.

31

Contoh: ialah (digunakan secara persamaan atau ekuatif dan hadir di

hadapan frasa nama) dan adalah (digunakan secara huraian dan kualitatif

dan hadir di hadapan frasa adjektif dan frasa sendi nama).

F. Kata arah – perkataan yang digunakan bagi menunjukkan hala atau jurusan

sesuatu perkara. Kata ini digunakan sebelum frasa nama dan lazimnya

disertai oleh kata sendi nama. Contoh:

atas hadapan dalam tepi antara

bawah belakang luar sisi tengah

G. Kata bilangan – perkataan yang digunakan bagi menunjukkan jumlah atau

bilangan sesuatu perkara, orang atau benda. Kata ini terbahagi kepada lima,

iaitu:

Bilangan tentu dua, tiga, seratus, lima ratus

Bilangan tak tentu beberapa, seluruh, semua

Bilangan himpunan bertin-tin, berhari-hari

Bilangan pisahan masing-masing, tiap-tiap, setiap

Bilangan pecahan separuh, setengah, sepertiga

H. Kata sendi nama – perkataan yang biasanya terdapat pad abahagian

hadapan frasa nama. Setiap kata sendi nama mempunyai tugas serta fungsi

yang tersendiri dan haruslah digunakan dengan betul. Terdapat sebilangan

kata sendi nama yang juga menjadi golongan kata yang lain seperti antara

(juga sebagai kata arah), sampai (juga sebagai kata kerja), dalam (juga

sebagai kata adjektif) dan akan (juga sebagai kata bantu). Contoh daripada

teks ialah:

di kepada umpama hingga sejak

ke pada laksana sampai demi

32

Soalan 2

Berdasarkan bahan tersebut, senaraikan tiga contoh ayat bagi setiap ragam di bawah.

a. Ayat aktif transitif

b. Ayat aktif tak transitif

c. Ayat pasif dengan Kata Ganti Diri Pertama dan Kata Ganti Diri Kedua

d. Ayat pasif dengan Kata Ganti Diri Ketiga

e. Ayat pasif dengan imbuhan ‘ber‘

f. Ayat pasif dengan imbuhan ‘ter’

g. Ayat pasif dengan imbuhan ‘ke..an’

33

Ayat aktif dan pasif

a. Ayat aktif transitif

Ayat aktif transitif mengutamakan subjek asal sebagai judul dan merupakan

ayat yang mengandungi kata kerja transitif, iaitu yang diikuti olehfrasa nama

ataupun klausa komplemen sebagai objek atau unsur penyambutnya.

Terdapat juga segolongan ayat aktif transitif yang mengandungi kata kerja

yang boleh menerima dua objek; objek tepat dan objek sipi. Selain itu,

terdapat juga segolongan ayat aktif transitif yang mengandungi kata kerja

transitif yang memperolehi ciri adjektif. Contoh:

1. Guru itu menghadiahi muridnya jam tangan.

2. Pekerja itu mencuci bangunan.

3. Abang membelikan emak beg tangan

b. Ayat aktif tak transitif

Ayat aktif tak transitif ialah ayat yang mengandungi kata kerja tak transitif.

Terdapat dua jenis ayat tak transitif, iaitu ayat aktif transitif dengan

keterangan yang boleh digugurkan daan tidaak boleh digugurkan.Contoh:

1. Adik dijahitkan baju kurung oleh ibu.

2. Bajunya dibasahi oleh hujan.

3. Abang dibelikan baju oleh isterinya.

c. Ayat pasif dengan Kata Ganti Diri Pertama dan Kata Ganti Diri Kedua

34

Ayat pasif jenis ini meletakkan kata ganti nama diri di hadapan kata kerja

dasar. Hal ini kerana kata ganti nama diri pertama dan kedua tidak boleh

menerima kata kerja dengan imbuhan pasif di-. Kata ganti nama diri pertama

dan kedua ini boleh hadir dengan dua bentuk, iaitu bentuk kata penuh atau

kata ringkas. Kata penuh adalah seperti saya, aku, kamu dan sebagainya.

Manakaa kata ringkas adalah seperti ku dan kau.

1. Bukunya sudah saya kembalikan semalam.

2. Kejayaan ini akan saya raikan bersama keluarga.

3. Tetamu yang hadir telah kami iringi.

d. Ayat pasif dengan Kata Ganti Diri Ketiga

Ayat pasif dengan kata ganti diri ketiga mengandungi imbuhan kata kerja

pasif ‘di-‘. Ayat pasif jenis ini menggunakan kata sendi ‘oleh’, namun demikian

kata sendi itu boleh digugurkan jika tidakmenjejaskan makna ayat. Contoh:

1. Rumah tersebut dihias oleh mereka.

2. Gelas itu telah dipecahkan olehnya.

3. Baju itu dibasuh oleh kakak.

e. Ayat pasif dengan imbuhan ‘ber‘

Imbuhan ‘ber’ digunakan dalam ayat pasif selepas ‘belum’ atau ‘sudah’,

sebagai ganti untuk awalan ‘di’

1. Rumah itu belum berhias.

2. Bajunya belum bercuci lagi.

3. Kumis dan janggutnya belum bercukur lagi.

f. Ayat pasif dengan imbuhan ‘ter’

Imbuhan ‘ter’ dalam ayat pasif menandakan sesuatu itu sudah atau sedia

berlaku dan menunjukkan keupayaan. Contoh:

1. Novel yang tebal itu tidak terbaca oleh saya.

2. Ali sendiri tersepak batu itu.

3. Batu bersurat itu sudah terhasil dari zaman nenek moyang kita lagi.

g. Ayat pasif dengan imbuhan ‘ke...an’

35

Imbuhan ‘ke...an’ dalam ayat pasif adalah untuk menggantikan ‘mengalami

keadan’. Contoh:

1. Seluruh dunia kegemparan oleh serangan Amerika itu.

2. Rumak Mak Minah kecurian petang semalam.

3. Kami kehujanan ketika pulang dari sekolah.

Soalan 3

Analisis lima ayat yang dipilih berdasarkan aspek-aspek yang berikut

a. Subjekb. Predikat c. Fungsi frasa dalam setiap ayatd. Binaan frasa dalam setiap ayat

a. Subjek Subjek ialah frasa dan dalam ayat biasa ia terletak di hadapan predikat.

Contoh:

Subjek ( Frasa Nama) Predikat

Lelaki itu memakai kaca mata hitam.

Subjek boleh terdiri daripada unsur-unsur seperti berikut:

a) Kata nama

Subjek boleh terdiri daripada kata nama am, kata nama khas atau kata

nama terbitan.

Contoh:

Subjek Predikat

Encik Daud pergi ke pasar untuk membeli ikan.

Pejabat Pos Malaysia terletak di tengah-tengah bandar.

b) Kata ganti nama

36

Subjek juga boleh terdiri daripada kata ganti nama diri dan kata ganti

nama tunjuk.

Contoh:

Subjek Predikat

Mereka bermain bola di padang besar.

Ini rumah Encik Abu.

c) Kata kerja yang berfungsi sebagai kata nama

Subjek juga boleh terdiri daripada golongan kata kerja yang mengambil

tugas kata nama.

Contoh

Subjek Predikat

Mendengar radio dengan kuat.

d) Kata adjektif yang berfungsi sebagai kata nama

Subjek juga boleh terdiri daripada kata adjektif yang mengambil tugas kata

nama.

Contoh:

Subjek Predikat

Sopan santun ciri menantu kesukaan ibu.

Predikat ialah frasa yang terletak selepas subjek dalam ayat biasa. Dalam

susunan ayat biasa, predikat boleh diisi oleh frasa-frasa berikut:

a) Predikat frasa nama

Predikat yang diisi dengan frasa nama terdiri daripada kata nama am, kata

nama khas dan kata nama terbitan.

Contoh:

Subjek Predikat (frasa nama)

37

Kakaknya cikgu.

b) Predikat frasa kerja

Predikat yang diisi dengan frasa kerja terdiri daripada kata kerja transitif,

kata kerja tak transitif dan kata kerja terbitan.

Contoh:

Subjek Predikat (frasa kerja)

Ayah membeli kereta baru.

Predikat frasa kerja boleh disertai oleh kata bantu. Kata bantu ini

merupakan perkataan yang terletak di hadapan kata kerja. Terdapat dua

jenis kata bantu, iaitu kata bantu aspek dan kata bantu ragam.

Kata bantu aspek ialah perkataan yang menerangkan sesuatu

perbuatan yang berkaitan dengan masa.

Contoh:

i) Akan dan belum – menunjukkan perbuatan yang belum

dilakukan.

o Kami akan ke Singapura pada musim cuti ini.

o Mereka belum melangsaikan hutang.

ii) sedang dan masih – menunjukkan sesuatu perbuatan yang

masih atau sedang dilakukan.

o Aiman dan Aina sedang bermain-main mercun.

o Saya masih bersekolah.

iii) Sudah, telah dan pernah – menunjukkan suatu perbbuatan

yang sudah selesai dilakukan.

o Adik sudah menyiapkan kerja rumahnya dari semalam.

o Saya telah pergi ke perpustakkan untuk mencari bahan rujukan.

o Ayah dan ibu pernah ke Singapura.

Kata bantu ragam ialah perkataan yang menerangkan tentang ragam

perasaan yang berkaitan dengan perbuatan yang dilakukan.

38

Contoh:

o Kami hendak bermalam di rumah Safiah.

o Mereka harus bertolak sekarang.

o Saya boleh berjaya jika saya berusaha bersungguh-sungguh.

c) Predikat frasa adjektif

Predikat yang diisi dengan frasa adjektif boleh terdiri daripada kata adjektif

asal atau kata adjektif ganda.

Contoh:

Subjek Predikat (frasa adjektif)

Dia sungguh tampan.

Kata adjektif boleh disertai dengan kata bandingan seperti lebih dan paling

serta imbuhan ‘ter-’ (juga membawa maksud paling).

Contoh:

Filem itu terlaris di pasaran sekarang.

Kakaknya lebih cantik dari adiknya.

Pokok kelapa itu paling tinggi daripada pokok kelapa yang lain.

d) Predikat frasa sendi nama

Predikat yang diisi dengan frasa sendi nama terdiri daripada kata sendi

nama yang diikuti oleh frasa nama.

Contoh:

Subjek Predikat (frasa sendi nama)

Amirah ke sekolah.

Fungsi frasa dalam setiap ayat ialah sebagai subjek, predikat, objek dan

unsur keterangan. Fungsi frasa sebagai subjek dan predikat telah diterangkan

di atas. Oleh itu, penerangan dibawah hanya tentang fungsi frasa sebagai

objek dan keterangan.

39

a) Frasa sebagai objek

Objek ialah bentuk kata nama yang menjadi penyambut kepada kata kerja

transitif dan boleh terdiri daripada kata nama am, kata nama khas dan kata

ganti nama.

Contoh:

Subjek Frasa Kerja Keterangan

kata kerja

transitif

Objek

Abu Menghadiahi tunangnya cincin emas.

Terdapat dua jenis objek;

Objek tepat

Bentuk kata nama yang menjadi penyambut langsung kepada kata

kerja.

Contoh:

o Adik mengoyakkan buku cerita itu.

o Penternak itu menternak ikan air tawar.

Objek sipi

Bentuk kata nama yang menjadi penyambut tidak langsung kepada

kata kerja.

Contoh:

o Ayah membelikan nenek gelang emas.

o Ibu membuatkan adik secawan susu.

b) Frasa sebagai unsur keterangan

Lazimnya, frasa sebagai unsur keterangan terdapat dalam kata kerja. Frasa

ini dapat menerangkan kata kerja dengan lebih lanjut. Dalam susunan ayat

biasa, unsur keterangan hadir selepas kata kerja tak transitif atau selepas

objek bagi kata kerja transitif. Unsur keterangan boleh terdiri daripada frasa

sendi nama, frasa adjektif dan frasa nama.

40

Contoh:

Subjek Frasa kerja keterangan

Kata kerja objek

Penunggang itu menunggan

g

kuda dengan laju.

Kakak Menerima hadiah daripada teman

lelakinya.

Unsur keterangan dibahagikan kepada beberapa jenis berdasrkan maknanya.

Antaranya ialah:

Jenis Penerangan Contoh

Keterangan tempat atau

arah

Menerangkan sesuatu

lokasi yang terjadinya

peristiwa dengan

menggunakan kata

sendi di, dari, daripada,

ke, kepada, dan pada.

Matahari terbit dari timur

dan terbenam di

selatan.

Keterangan waktu Menerangkan waktu

berlakunya sesuatu

kejadian dengan

menggunakan kata

sendi pada, dalam,

sejak dan hingga.

Temapahan yang dibuat

ibu pada minggu lalu

akan siap dalam tiga

hari lagi.

Keterangan tujuan atau

harapan

Menerangkan maksud

sesuatu perbuatan atau

kejadian dengan

menggunakn kata sendi

demi, untuk, dan bagi.

Mei Ling belajar dengan

tekun demi mencapai

keputusan cemerlang

dalam peperiksaan.

Keterangan cara Menerangkan cara

perbuatan dilakukan dan

terdiri daripada kata

adjektif dan kata sendi

nama dengan.

Penyanyi itu menyanyi

dengan nyaringnya.

Keterangan alat Menerangkan alat yang Pak Long menjolok

41

digunakan bagi

melakukan sesuatu

menggunakan kata

sendi nama dengan.

mangga itu dengan

penjolok yang panjang.

Keterangan penyertaan Menerangkan maksud

ikut serta dalam sesuatu

peristiwa dengan

menggunakan kata

sendi nama dengan.

Zilla datang bersama

dengan kakaknya.

Keterangan hal Menerangkan keadaan

dengan menggunakan

kata sendi nama

tentang, mengenai dan

terhadap.

Abu dan Aina telah

membuat keputusan

mengenai tarikh

perkahwinan mereka.

Keterangan bagai Menerangkan

persamaan dengan

menggunakan kata

sendi nama seperti,

bagai, sebagai dan bak.

Ibu sangat cantik bagai

bidadari dari kayangan.

Binaan frasa nama dalam setiap ayat.

Frasa Nama (FN)

Boleh diletakkan sebagai subjek atau predikat. Kata nama merupakan

kata intinya dan boleh disertai dengan penerang atau tanpa penerang.

Binaan frasa nama terdiri daripada:

i) Inti + penerang nama

Contoh : Askar + Jepun

ii) Inti + penerang bukan nama

Contoh : seekor + ikan

iii) Inti + inti

Contoh : pinggan + mangkuk

42

Susunan konstituen frasa nama

Susunan ini berpandukan dengan hukuman D-M. ‘D’ bermaksud

diterangkan, manakala ‘M’ pula bermaksud menerangkan.

Contoh 1:

Frasa nama Nota

Penerang Menerangkan

(inti)

Menteri Pelajaran Penerang

nama

jawatan.

Contoh 2:

Frasa nama Nota

Bilangan Penjodoh

bilangan

inti

Lima ekor ayam Kata bilangan dan penjodoh

bilangan.

Selain itu, penerang adjektif yang menerangkan inti frasa hadir selepas

inti frasa dan diikuti dengan penerang lain dan sertai dengan akhiran

iaitu penentu belakang.

Contoh :

Inti Penerang

adjektif

Penerang kata

nama/ frasa

nama

Penentu

belakang

Rumah besar orang kaya itu

3.2 Lima ayat yang dianalisis berdasarkan aspek-aspek di atas;

1.

43

Abang membelikan isterinya jam tangan.

Subjek

Predikat

Kata kerja aktif

transitif

Objek Objek sipi

Abang membelikan isterinya jam tangan.

Frasa nama

(inti+penerang

kata kerja)

Frasa kerja

Berfungsi sebagai keterangan hal.

2.

Pensyarah itu akan bersara pada minggu hadapan.

Subjek

Predikat

Kata kerja tak transitif Pelengkap

Pensyarah itu akan bersara pada minggu hadapan.

Frasa nama

(inti +

penerang

kata kerja)

Frasa kerja

Berfungsi sebagai keterangan hal dan keterangan waktu.

3.

44

Adiknya lebih tinggi dari abangnya.

Subjek Predikat

Kata adjektif perbandingan Objek tepat

Adiknya lebih tinggi dari abangnya.

Frasa nama

(inti+

penerang

kata adjektif

Frasa adjektif

Fungsi frasa sebagai objek.

4.

Bangunan di pekan itu sudah tua.

Subjek

Predikat

sendi nama Objek Penerang

Bangunan di pekan itu sudah tua.

Frasa nama

(inti +

penerang

bukan nama)

Frasa sendi nama

Berfungsi sebagai keterangan tempat.

5.

Rumah tersebut belum dihiasi oleh kakak hingga kini.

45

Subjek

Predikat

Kata kerja pasif Oleh + FN keterangan

Rumah

tersebut

belum dihiasi oleh kakak hingga kini.

Frasa nama

(inti+inti)

Frasa kerja

Berfungsi sebagai keterangan hal.

Soalan 4

Bincangkan tiga nilai positif dan tiga nilai negatif perwatakan yang terdapat dalam mana-mana cerita jenaka sastera Melayu Lama yang anda baca.

46

Sinopsis cerita jenaka

“Pak Kaduk”

Kisah ini berlaku di negeri Chempaka Seri, yang diperintahkan oleh raja yang

bernama Indera Sari. Kegemaran baginda ialah menyabung ayam. Oleh sebab itu,

banyaklah rakyat dalam Negara baginda yang suka membuang masa untuk berjudi

dan menyabung ayam.

Dalam negeri Chempaka Seri, terdapat sepasang suami isteri yang miskin bernama

Pak Kaduk dan Mak Siti. Pak Kaduk ingin mencuba nasib untuk mempertarungkan

ayam sabungnya dengan ayam sabung raja. Pak Kaduk menyuruh isterinya

membuat baju daripada kertas. Oleh sebab ingin cepat siap, Pak Kaduk meminta

Mak Siti melekatkan bahagian-bahagian baju itu saja.

Di gelanggang tempat menyabung ayam, raja terlihat akan Si Kunani, ayam sabung

kepunyaan Pak Kaduk yang sangat bertuah itu. Raja memujuk Pak Kaduk untuk

bertukar ayam Si Kunani yang dikatakan bertuah dengan Si Jalak, ayam sabung

kepunyaan baginda. Tanpa berfikir panjang, Pak Kaduk bersetuju. Pak Kaduk juga

47

menggadaikan kampung halamannya kepada raja dengan bernilai 50 rial sebagai

wang pertaruhan.

Perlawanan bermula. Pak Kaduk sangat gembira melihat ketangkasan Si Kunani. Si

Kunani akhirnya menang. Pak Kaduk yang terlupa bahawa Si Kunani yang bukan

miliknya, melompat-lompat kegembiraan sehingga tidak menyedari baju kertasnya

telah terkoyak-rabak. Pak Kaduk akhirnya berlari pulang. Apabila sampai ke rumah,

Pak Kaduk dimarahi isterinya.

Nilai positif

Nilai- nilai Bukti dalam cerita

Menyayangi suami Mak Siti amat menyayangi suaminya,

Pak Kaduk. Dia sanggup membuat baju

yang diperbuat daripada kertas untuk

suaminya yang ingin pergi ke

pertarungan sambung ayam dengan

Raja.

Berusaha mencari rezeki Pak Kaduk dan Mak Siti merupakan

keluarga yang susah. Oleh kerana itu,

Pak Kaduk yang tidak seberapa bijak itu

berusaha mencari rezeki dengan

menyambung ayam.

Bijak dalam pertarungan Raja mengambil langkah yang bijak

sebelum pertarungan bermula. Baginda

terlebih dahulu memujuk Pak Kaduk

supaya bertukar ayam sabung

48

dengannya, kerana beliau tahu bahawa

ayam sabung kepunyaan Pak Kaduk, Si

Kunani sangat bertuah. Apabila ayam

sabung Pak Kaduk sudah menjadi milik

baginda, dia lah yang mendapat

kemenangan dalam perjudian ini pada

akhirnya.

Nilai negatif

Nilai-nilai Bukti dalam cerita

Tidak bijak dalam membuat keputusan Pak Kaduk bersetuju semasa Raja

memujuknya untuk bertukar ayam

sabung dengan baginda, walaupun Pak

Kaduk tahu bahawa ayamnya, Si Kunani

memang bertuah. Pak Kaduk sepatutnya

berfikir sebaik mungkin sebelum

membuat keputusan.

Berjudi mendatangkan kerugian Pak Kaduk yang miskin lebih memilih

untuk berjudi bagi mencari rezeki.

Sedangkan banyak pekerjaan lain yang

boleh dilakukannya selain berjudi untuk

mendapatkan wang. Berjudi sama sekali

tidak mendatangkan keuntungan bagi

dirinya, malahan membuatkan dia

kehilangan kampung dan duitnya.

49

Pemalas Pak Kaduk seorang yang pemalas

kerana tidak melakukan pekerjaan yang

lebih mendatangkan wang, daripada

berjudi. Pak Kaduk lebih memilih jalan

yang senang. Selain itu, dia juga terbukti

seorang yang pemalas kerana dia

menyuruh isterinya melekat-lekatkan

pakaian yang diperbuat daripada kertas.

Dia sepatutnya menjahit sehelai pakaian

dengan kain.

Refleksi

Saya Hanna Daniela Frederick ingin mengucap syukur kepada Tuhan atas segala

pertolongan-Nya membantu saya menyiapkan kerja kursus ini. Kerja kursus ini

adalah mengenai tiga aspek yang terdapat di dalam mata pelajaran Pengajian

Melayu bagi 2PPISMP iaitu morfologi, sintaksis dan 3K, dimana setiap pelatih

haruslah memahami soalan yang diberikan oleh pensyarah, yang merangkumi tiga

aspek tersebut dan menjawab semua soalan itu.

Sebelum melakukan kerja kursus ini, saya merasakan kerja ini sukar untuk

dilakukan dan saya tidak tahu bagaimana hendak memulakannya. Tetapi, selepas

bertanya kepada pensyarah mata pelajaran ini berkali-kali, saya mulai memahami

kerja ini. Saya juga kerap bertanya dengan rakan lain yang mendahului saya dalam

kerja kursus ini.

Semasa melakukan kerja kursus ini pertama sekali yang saya lakukan ialah

mencari bahan rujukan daripada buku di pusat sumber sekolah, saya mencari bahan

mengenai topik Morfologi, diikuti dengan sintaksis dan akhir sekali mencari cerita

50

jenaka. Kemudian saya mencari maklumat-maklumat lain daripada internet bagi

menyempurnakan kerja kursus saya ini.

Selepas melakukan tugasan ini saya dapati diri saya lebih memahami ketiga-tiga

topik ini. Kelebihan saya dalam menyiapkan kerja kursus ini ialah saya berusaha

keras sehingga mendapatkan apa yang saya inginkan. Saya juga berdikari dalam

menyelesaikan tugasan dan menjawab soalan yang diberi sebaik mungkin. Saya

sering bertanya kepada pensyarah dan rakan-rakan yang lain sekiranya mendapat

sebarang kesulitan dalam melakukan tugasan ini. Manakala, saya sedari bahawa

kelemahan besar saya ialah tidak dapat mengikuti masa yang saya tetapkan untuk

menyiapkan kerja ini.

Bibliography

Aziz, S. H. (2011). Bahasa Melayu I Edisi Kedua. Selangor darul Ehsan: Oxford

Fajar.

Frasa. (n.d.). Diakses pada 7 Mac, 2012, from Tatabahasa STPM:

http://www.tatabahasastpm.com/v2/index.php?

option=com_content&view=article&id=1147&Itemid=480

Frasa Nama. (n.d.). Diakses pada 7 Mac, 2012, from Tripod:

http://khairuddin3838.tripod.com/Frasa_Nama.htm

Nik Safiah Karim, F. M. (2008). Tatabahasa Dewan. Selangor: Dewan Bahasa dan

Pustaka.

Sintaksis. (n.d.). Diakses pada 7 Mac, 2012, from Portal Pendidikan Utusan:

http://www.tutor.com.my/stpm/sintaksis/Sintaksis.htm

51

Tatabahasa BM. (n.d.). Diakses pada 7 Mac, 2012, from Tripod:

http://tatabahasabm.tripod.com/tata/ragayat.htm

52

Documents

pengajian melayu 2pp