Pierre Bourdieu - Televizyon Üzerine

8/10/2019 Pierre Bourdieu - Televizyon zerine

1/104


2/104

VZ Z

Pe Bre 19da Degvi de (Fasa) dodu Gmz

sosolojis eme kuamclada oa Boudieu, a em as' Louis Le Gad lisde tamamadka soa&oe Noae Supeue'de esee eiimi gd. Askeliiiapmak zee giti Cezade Fas smgli akdatama ula d, u deimii de ekisile elseaklam sosolojik ve aopolojik amala pektii. 1959ve 19 ada oeda elsee desei vedikte soa,coe des Hues tudes e eces ciaes mde getidi aca Avpa soos de ecide uludu.198de Coge de Faceta, sosooi ksse e udieuae u gevii sdeke, aca A de la Rthe tn Sien Socialt Libt degile de a eteiii teked. Eimde alaaak eit kt aaadak m ide em ve am mekazmala icelee Boeu'k ok emli amas ulumakad.Bc eerer: Disincio (1979), piq (1980), Qions dt soologit (1980 Toplmbilim Son: Kesit, 1, Hm Adtmis (19) Cts dis (1987), Rsons Piqut (14 Pi Ntdelt Kes, 1995)

1945te azo'da dodu Gaaasaa Lis ve taul ivestesi Edeiat Fakesi Fese Bm iidi.iveste ada al gazeeci 19 a kada sdd O da u aa kap ac ve Fascada evileapo.Bfc ee: Ad Go'da Cti Yoll cis drdis;

AFA, 198), Ad odaMuhtft" S/n (Soli t

Magnque; Milie, 1987), Mcel Foucaulda Sylemin Dzi(L'odrt du Disco; Hl, 198, Rolad opoda Alis Hrt lktsindt (Alice aur c8 de la page; YKY, 1), Glles DeeuzeFeixGuaai'de Fls Ndi (Quts-c qe Pilosophi; YKY, 1993),Micel es'de Doyl Slnt Con Na; YKY, 1994),Ramod Aoda zlt rint D (Esi su les /i; Kesi, 15), Alexis de ocuevle'de ski Rejim ve Di(en ime e la Rwluio; Kesit, 15), Mac Feoda Sie Ta (Cinma e Hisit; Kesi, 15), Faois Jacoda

M"li u"u jeu des possiblts; Ki, 199).


3/104

B

TELEVZYON ZERNE

EVN:

U G


4/104

llim6IS8N97S-J-74

y Uc f udiuOzgAd:Surla tvii

Tuha llg

bsk01dc,sbulAs 7DYnctmci cY1y Hly.n:AMu l

Kpak ff Sinan GKpak Trm Pr Kzma n

O H.kA_ kD


5/104

DEER

Sunu Iz 7

TELEVZON ZERNEnsz

Se ve uiseri 7

2 Gnmeyen Yaplanma ve kile 5

EKLERGazeeciliin Bask G 7Olimpiya Oyunar 9

Sonsz Gazeecilik ve Siyase 97


6/104


7/104

Tlvzyon zn

olan ir lkede, "kltr"n esasen son deree kmen"alan"n, etkilemenin de tesinde, igali alnda tutailmekte

dir.Bu medya, ilimin daha da kmen "alan"n, tnyle

yok sayailmekte, onu kamudan soyutlayailmektedirNihayet u medya, siyasetin alaildiine geni ve kirli

"alan"n, muhteem ir iirlii (hatt suortakl) alamnda, lkenin tek ve deimez gndem maddesi yapailmektedir.

Bylee tek tek insanlar ve gderek tn ir toplumu kul

lanailmekte (maniple edeilmekte); ir yandan "ete"lerlesavaan Roin Hood grnts verip unun propagandasnyaparken, ir yandan da eteleri yaratan dzen ilevinde veonun iinde varolmaktadr. nk ve Bourdieu'nn felsefekkenli sosyoloji uzmanlnn olana yetkinii ve yetkisiylegsterdii zer medya "alan"nda, aka "alan"lar ve oalanlan insanlan, ya da kamuoyunu en ok kuanan (mani

ple eden) kii, program, ya da um"lar, genel mekanizmann iley mant gerei, aslnda en fazla kuanana (maniple edilenler) olmaktadrlar Tehlike de, ite, uradadr medya, lieral Ba demokrasisini, yeryznde gelmi gemi n m n muak oaiaizm haline getiren ir aiz olup kmr.

Demokrasisi gelimemi ama medyas gelimi ir lkede,

ylesi ir tehlikenin, en ata o tehlikenin odan olurankii ve kurumlar olmak zere (eer duyarl iseler), tn ilgililere ok daha yk dikkatle, ok daha yk endieyle, okdaha yk somlulukla dnlp, irdelenmesi gerekmektedir. Pierre Bourdieu de, esasen unu nermektedir

yle ir ada yayoruz ki, insan insan yapan deerlerinkorunmas, insann zgr ir irey olarak varolailmesi, anak

ve anak medyann klieletirilmi artlandrmalana akaldrailmekle mmkn olailir. Bu da, medyann ivasna dmemekten gemektedir. zellikle de entelektellerin onun ivasna dmemelerini gerektirmektedir. nk u da imparatormedyann zay yandr, medya entelktellere mua, onlarn damasna muhtatr.

Ama i entelektellerle itmemektedir. Tek tek ireylerin


8/104

Sunu

de, medyann onlar adna ve onlara sormadan, kle dne-ler, nerler ve buyruklarla bir gemi br bugn ve yakn ya

da uzak bir geleek yaratmaya yeltendini saptamalar ve buyeltenmeyi reddetmeler arttr. Reddedebilirler m? Km bilir . . .Ama saptayabilirler. Ntekim, okurlar, sluplar (kabaday, k-rbaz, benmerkezi, tehiri . . ) ile gz dolduran (!) ke yazarlarnn, bembeyaz porselen dlern gsteren mstehzi glkleriyle konuklan/muhataplarn aalamaya alan, ahil, yarahil, bilg, ukala, kstah programlarnn, yorum

larnn, her konuda hazr reeteleri bulunan malumaturuekranaydnlarnn (Bourdieu'nn "astthinker'' dedikleri) Trkye nshalarn, bu ktapta teker teker anmsayp tanyaaklardr

Turn z


9/104


10/104


11/104


12/104

S'

Collge de Frane'ta verilen ir dersin allm izleyiileri-nin snrlar dna kmay denemek zere u iki dersi televiz-yona tamay yeledim. Gerekten de televizyonun hzl ir

ekilde etimlemeye uram erinlemesine ve sistematikir zmleme ok daha fazla zaman gerektirirdi farkl meka-nizmalar oyuna kltrel retimin farkl krelerini sanaeiya ilimi felsefeyi hukuku ok yk ir tehlikeylekar karya rakn dnmekteyim; hatt somlulukla-nn ilinini en fazla duyan gazeteilerin hi phesiz ykir iyi niyetle dndklerinin ve sylediklerinin tersineonun

siyasal yaam ve demokrasiyi de hi de daha az olmayan irtehlikeye maz rakn sanyorum. Televizyonun en geniizleyii kitlesine erime gayretiyle ve asnn ir lmn depeine takarak yaan man ve rk sz ve eylem sululana salad imknlar zmlemek ya da siyasetin haydimilliyeti demeyelim ama gdk ve gdke milliyeti ir g-rsne [vizyon her gn vermekte olduu dnleri gstermek

suretiyle unun kantlarn rahata ortaya koyailirdim. Ve e-nim nelikle Fransa'ya zg zellikleri ortaya koyduumdankukulanaak olanlara da Amerikan televizyonunun in trlhastal arasndan O J Simpson davasnn medyada ele ann ya da daha yaknlarda sradan ir inayetin denetleneilmez ve zinirleme yargsal sonulara yol ama pahasna "inselsu olarak kurgulann anmsataam. Ama izleyii saysn

artrmak uruna giriilen snrsz rekaetin yol at tehkele- u mtin 18M 196 dCllq d rc"t n b dii d nidn g&lipdlhidir:knudlrMy"dPPm! knncy

y (yn rinN clAln Tliz" Cll d rc -CR gitlJM bu dlrd lnn knulr dh in r iind l lbir mly d kldim mkl A :kr drgiinin !liZ

ynun gin kn n br yd wGii lm lrk )


13/104

14 Tlvzyon zin

rin en mkemmel rneini hi phesiz Yunanistan ile Trkiye arasnda yaknlarda patlak veren bir olay oluturmaktadr:

kk ssz bir adak olan Kardak kayalklar dolaysyla birzel televizyon kanalnn ykselttii sava lkla ve seerberlik arlar zerine Yunanistan'n zel radyo ve televizyon-la gnlk gazetelerin eliinde milliyeti bir lgnlk mezana giritler; ayn izlenmeoran audimat/atig rekabetininmantyla srklenen Trk televizyon ve gazeteleri de kavgaya katldlar. Yunan askerleri adaa karma yapt donanma

lar harekete geti ve sava kl payyla nlendi. Trkiye ve Yu-anistan' da ama ayn zamanda eski Yugoslavya Fransa ya dabaka yerlerde gzlenen yaban dmanl ve milliyetilikpatlamalarndaki yeniliin z belki de modern iletiim aralan bugn bu ilkel ttkula sonuna kadar smrme imknlan salamalarnda yatmaktadr.

Bir t olarak tasarlanm olan bu derste kendime vermi

oldum sz tutmaya almak iin herkese anlalabileektarzda konumaya zorladm kendimi. Bu da birok konulardabeni sadeletrmelere ya da yaklak iadelere bavuaya zor-lad Esas olan yani sylemi n (ilk) plana koymak in genel-likle televizyonda uygulanan eyden arkl olarak (ya da onuntersine) yapmyla anlaarak kadraj ve ekimde her trl bi-imsel araytan kanmay ve grnterden yayn ekleri

belgelerin otokopileri istatistikler vb. vaz gemey yeledim;bunlar ok deerli bir zamana malolaakla gibi hi phesizbelgeleyii ve kantlay olmak ereindeki bir konumann doal izgisini de bozaaklard. zmlemenin konusunu oluturan sradan televizyon ile bu program arasndaki kartlk -zmsel ve eletirel sylemin buyurgan olduu sylenen birdersin bilgi ve ar didaktik ve dogmatik grnts altnda

bile olsa zerkliini olumlamann bir yolu olarak zellikle arzuedilmiti: televizyon setlerinden yava yava dlanmakta olantane tane dile getirilmi bir sylem sylendiine gre Amerika Birleik Devletleri'nde televizyondaki siyasal tartmalardakurallar konumalarn yedi saniyeyi gememesini ngekteymi gerekten de kullanlmaya kar direnmenin ve dnc grln olumlaan en emin yollandan biri olarak


14/104

nsz

lmaya devam emekedir.Sylem araclyla eleirinin alanna ekilirken, bunun bir

veni erden, Tout va bien c et aeus ya da Comnent a va'-i JeanLuc Godard'dan Piee Carles'a kadar, urada buradarld ekliyle, imgeye imge araclyla ynelilecek gerekbir eleirinin olabileceinden daha az ekili ve elendirici biryedeken baka bir ey olmayacann bilincindeyim. Yapmeyin, kendi ileiim yasalann bamszl iin mcadeleyeararl bn grn profesyonellerinin deimez kavgasnn

uzansnda ve devamnda yer aldnn da bilincindeyim, zel-likle de grnler zerndeki eleirel dnmlemenin (ex; burada bir kez daha anacam JeanLuc Godard, Joephraf'n bir fooraf ve bu foorafn kullanl biimlerine ilikin zlemesiyle bu dnmlemenin mkemmel bir rne-ini vermekedir. Ve sinemacnn nerdii program ben de endi hesabma benimseyebilirdim "Bu alma, grnler ve ses-

ler zerinde ve bunlan ikiei zernde siyasal ynden ben,sosyolojik ynden derdim kendi kendini sorgulamaya balamak Ark yle dememeki Bu, do bir grnd, amaunu sylemeki: Bu, yalnzca bir grnd; bir daha unusylememek Bu, a srndaki Kuzeyli bir subayd, ama y-le demeki: Bu, bir a ve bir subay gnts "

Fazlaca hayale kaplmakszn, zmlemelerimin gazeeci

lere ve elevizyona kar, TlSorbonne arz bir klr eleviz-yonuna beslenen kim bilir hangi gemii nosaljinin ya da elevizyonun, her eye raen, ein baz rporaj programlararaclyla ayabilecei bn eylere kar, ayn lde ep-kisel ve geriye dnk bir inkn esinlendirdii "saldrlar ola-rak kabul edilmemesini emenni edebilirim. Bu zmlemele-rin, kendi kendine sahe bir eleiri ynelmeye fazlasyla ya

kn olan bir gazeecilik lemindeki Narsise honuluu besle-meken baka bir eye yaramayacandan endie emek iin herrl nedene sahipsem de; dorudan demokrasi asndan olaans bir ara haline gelebilecek olan eyin bir simgesel bas-k aracna dnmemesi iin, bizaihi grnnn meslekleriiinde kavga veren herkese ale ya da silah salamaya kadabulunabileceklerini umuyorum.


15/104


16/104

.S US

urada televizyona televizyon zerine baz sorular y-neltmek isterdm. Biraz paradoksa bir niyet bu zira yle san-

yorum k geneike televzyona zelike de televzyon zerin-de fazaca bir ey sylemek mmkn deildir. Televizyona hi-bir ey sylenemedii doru ise en bykleri arasndan birta-km entelekteerle sanatlarla yazarara beraber benim deoraya kp konumaktan kanmak gerektii sonucuna var-mam gerekmez mi?

Bu kestirme seenei ya hep ya hi oarak cevaplamak zo-

runda deiiz. Teevizyona kp konumann nemli olduunananyorum ama bz oullr ltnd. Bugn Colge de Fran-cen grseliitsel blm sayesinde tmyle srad koulardan yararlanmaktaym ilk nce zamanm snrandrm de-il ikinci oarak konuma konum bana dayatm dei bukonuyuben zgrce setm ve steik onu deiterebilirim dnc olarak sradan yaynlarda oduu gibi beni teknik ad-

na anlamayacakoanizeyici adna ya da ahlak edep vb.adna hizaya aracak hi kimse yok ortada Bu tmye ze]bir durum zira modas gemi bir dile sylemek gerekirse almadk bir retm rlr yetne sahbim Bana sunulmuolan kouarn tmye srad oldukarna iaret ederkenesasen televizyonda konuuduunda tbi olunan sradan ko-uar erine bir eyler syemekteyim

Ama denecekti ki varoan koular atnda insanlar nedenher eye ramen televzyon yaynarna kamay kabul ediyorar? Bu ok nemli bir sorudur ve buna ramen brakn gazetecleri televzyona kmay kabul den aratrmacarn bilimadamlarnn yazararn ou bu soruyu kendierine sormaar


17/104

u orguama yokluunu orgulamak bana zorunu grnyorGereken de, bana ye geyor k, bir eyler yleyeblip ye-yemeyece konuunda herhangi bir kayg tamakn tele-vyona kmay kabu emeke nan, oraya bir ey yemek

n deil, ama daha baka nedenlere, eike de kendin g-termek ve grnm omak n kn oraya koymaktadr."Olmak," dyordu erkeey, "alganm omaktr." Feefece-rmiden (ve de yazarlarmdan} balar n, omak, teevi-yonda alganm olmakr, yan, onua, gaeecler arafndanalganm omak, hep ylenegedii gib, gaetecier tarafn-qan y bulunmu omaktr (bu da, dped dnleri, gizi

dnlemeleri erir} ve ura da dorudur ki, varlkarnrdrebime konuunda yaptarna hbr ekide gveneme-dkerinden, ekranda olabdnce klkla beirmekten, doayya da, Gile Deleue'n aptad gibi, baca lev eeviz-yona armalarn alamak olan, oabidnce ka yapar,dzen aralkarla yamaktan bakaca umarlar yokur Tee-viyon ekran bugn ite bu eilde br tr Nar ayna, Nar

ii bir tehir mekn haline gelmiir.u grgh biraz uzun gib grneblir, ama analarn,yaararn ve bilm adamarnn, teevizyondan geen arlarkabul edip ememe, kouar koyarak ya da koymadan kabuleme, vb. trnden bir eim karnda kendi balarna kalma-malar in, mmkne kolekif br eki1de bu oruyu kendi-lerne ormaar, bana temenn edle bir ey oarak grnyor.

u oruyu, koektif br ekde ele amaarn ve konunun u-man oan ya da olmayan gaetecilerle, bir r zemeye var-mak ere mzakereer baatmay denemeerini pek ok ter-dim (nan her zaman hayal kurablr). ebell br ey k, konuu oan, dayatmak mecburiyende kaldklar oramaar-dan r ou ke fazlaya ac eken gaetecilere ava a-mak ya da onar mahkQm etmek deidir. Tam terine, ara ha

ne geirlme ehlikelern beraberce aabimek n gerek m-knarn aratrlmana ynelk br dnmlemeye onlr daorak emek z konuudur

Teevzyona kmay dped ve dorudan reddeden taraf-girk, bana avunuabir gb grnmyor Ha, ba durum


18/104

Sec ve Klislri 19

rd televizyona kmann bir dev olabileceini bile dnrum yeter ki makul koullar altnda mmkn olabilsin. Ve

imi ynlendirmek iin grnt aygtnn zglln deaba kamak gerekir Televizyonla birlikte kuramsal olarakhrkese ulamaya imkn veren bir aygt karsndayzdr. Bu dabirtakm vazgeilmez sorular sormay grktirir syleyecemeyler acaba herkese ularlacak trden eyler midir? Sylemi-min dile geli biimiyle herkese duyulabilmesini salamayahazr mym? Acaba bu sylem herkese duyulmay hak edi

yor mu? Hatt daha da ileriye gidilebilir: bu sylem herkes tarafndan duyulmal mdr? Aratrmaclarn zellikle de bilimadamlarnn bir misyonu vardr ve belki de bu misyon toplumbilimleri iin zellikle ivedilik tar o da aratrmann sala-d kazanmlarn herkese maledilmesidir. Biler Husserl'in de-dii gibi "insanln memurlayz kh doal dnyaya khtoplumsal dnyaya ilikin eyler kefemek iin devlete maaa

balanmz ve bana yle geliyor ki elde ettiklerimizi geri vermek de mecburiyetlerimiz arasnda yer alyor Ben televizyonakmay kabul ya da reddederken kararlarm her aman buvazgeilmez sorgulamalarn szgecinden girmeye uram.Ve televizyona arlan herkesin bu sorula kendine sormasnya da yava yava kendine sormaya mecbur kalmasn temenniederim nk televizyon izleycileri televizy eletrmenleri

bunlar kendilerine soruyorlar ve bunlar televizyona kanlarlailgili olarak soruyorlar acaba syleyecek bir ey var m? Bunusyleyebilecek koullar iinde mi? Syledii ey orada sylenmey hak ediyor mu? Tek szckle ne yapyor orada?

GRNMEZ BR SANSR

Ama asl konuya geliyorum: balarken televizyona kabi-liyor olmann kar kefesinde mthi bir sansrn bir zerklikyitiminin bulunduunu ne srdm; bu zerklik yitimi birokeyin yan sra konunun dayalm olmasndan ileiimin ko-ullarnn dayatlm olmalarndan ve zellikle de zaman snrlamann syleme birtakm eylerin sylenebilmeinin pk de


19/104

20 Tlvzyo zer

mmkn olamayaca de zorlamalar dayatmasndan kay-naklanr. a konumaclar zerinde oduu kadar uyguan-

masna katkda bulunan gazeteciler zerinde de etkisini gste-ren bu sansrn siyasal niteikte oduunu sylemem beklene-cektir. Siyasal mdahalelerin, siyasal bir denetimin (zeikle deynetici kadrolara yaplan atamaar zerinden ileyen bir denetm) olduu dorudur ayn zamanda ve asl, bir yedek ordu-nun bekledii, televizyon ve radyo meseklerindeki ierde okbyk bir belirsiziin hkm srd bugnk gibi bir d-

nemde, siyasal uydumculua [onfrmsmeJ eimin daha fazlaoduu da dorudur. nsanlar, onardan hizaya girmelerini talep etmeye gerek kalmakszn, bilinli ya da bilinsiz bir oto-sansr biimiyle uyumlu hale gelmekteler.

Ekonomik sansrer de dnlebiir. elevizyon zerndearln duyuran eyin, son aamada, ekonomik bask oldu-unun sylenebilecei dorudur. Bu bir yana, televizyonda

gsterilen eyin televizyonu elinde tutan kiiler, reklam bedeli-ni deyen rekam verenler, sbvansiyonlar saayan devlet ta-rafndan beirendiini sylemekle yetinmek mmkn deildirve bir televizyon kanayla ilgii olarak yalnzca sahibinin ad,eiti reklam verenlerin bte iindeki payar ve sbvansiyonlarn tuta bilinseydi, fazlaca bir ey anlamak mmkn olmaz-d. Yine de bunu amsaak nemlidir. NBCnin General

Electric'in mal olduunu (bu da u demektr eer bu kanal biratom santalinin kysnda yaayan kiiere mlakatar yapma-ya kalkacak olursa, muhtemedir ki.. ama esasen byle birey kimsenin akna gelmeyecektir... ), CBS'in Westinghouse'n,ABCnin Disney'in, TF'in Bouygues'in mal olduklar bimeknemlidir, bu dumun da, bir dizi araclklar boyunca baz so-nuar olmaktadr TF'in arkasnda Bouygues'in oduunu bi-

len bir hkmetn Bouygues'e yapamayaca baz eyler oduu besbellidir Bunlar en sradan eletiricinin bile saptayacaadar gze batan ve kaba eylerdir, ama simgesel dzenin konmasnda, teevizyonu muhteem bir aygt haline getiren hertrden sansrlerin ilemesine imn veren, kimliksiz, grnmez mekanizmalar gzlemektedirler

Bu noktada bir nebze duak zondaym Sosyoloik


20/104

S v Klsli 21

mleme sk sk bir yanl anlamaya taklr zmlemenin nes-si iinde yer alm olanlar, incelediimiz zel dumda gaze-

ciler, mekanizmalarn aa karlma, szcelendirilme iinin,nsanlara kar yneltilmi bir sulama ii ya da, sylenegeldiiibi, saldrlar", kiisel, d one, saldrlar olduunu d-nme eilimindedirler (bu bir yana, eer sosyolog, gazetecilerle konutuktan sonra, ein yaplan yaynlan dzenlenii", ya da retimi asl szck budur zerine duyduklarnnonda birini sylese ya da yazsayd, ayn gazeteciler tarafndan

tarafgirlikle ve nesnellikten uzaklamakla sulanrd). nsanlar,genel olarak, nesne yerine konulmu, nesneletirilmi olmaktanasla holanmazlar ve gazeteciler bakalarndan da dha fazlaolarak bndan holanmazlar Kendilerini hedef alnm, mi-lenmi hissederler, oysa ki, bir ortamn zmleniinde ne kadar ilerlerseniz, bireyleri de sorumluluklarndan o kadar arn-drmaya ynelirsiniz bu, o ortamda olup biten her eyi doru

larsnz anlama gelmez ve ortamn nasl al ne kadariyi anlarsanz, ona katlan insanlarn, kullanc olduklar ldede kullanlan olduklarn daha iyi anlarsn Hatt o kez,kendileri daha ok kullanldklar ve kullanldklarnn bilincinde olmadklar lde, kullanma iii daha iyi yaparlar. Bunokta zerinde duruyor, ama bir yandan, her eye ramen,sylediim eyin bir eletiri olarak alglanacan da biliyorum

bu tepki, ayn zamanda kendini zmlemeye kar korumannda bir tarzdr. una da inanyom ki, kiilerin yozlamas, zmlemeyi denemek istediim pazar pay rekabeti gibi meka-nizmalar boyunca, oyunun btn zerinde etkili olan o ypsl yozlm (iyi de hl yozlamadan sz etmek gerekir mi?)trn maskeledii lde, skandallarn, u ya da bu sunucu-nun yap ilerin ve verdii zararlarn, ya da kimi yapmcla

rn insann gzlerini yvalarndan dar uratacak cretlerininduyrulmas, konuyu znden saptrabilir.Dolaysyla, televizyonun simgesel iddetin zellikle zararl

bir biimini uygulamasna yol aan bir dizi mekanizmay aakarmak isterim Simgesel iddet, ona maruz kalanlarn ve ay-n zamanda da, ou kez, onu uygulayanlarn sssiz su ortaklyla ve her iki tarafn da onu uyguladklr ya da ona maru


21/104

22 Tlvizyo i

kdknn nnde omdk lde uygunn ddett. Btn me g sosyoojnn lev de gz eyle kmkt; unu ypken, toplums mnseetede vezelkle de medytk etm mnseetende kendn gsteen smgese ddetn nemsz g gstelmesne ktkd ulunl.

En koyndn lym snssyon sn n he zmnen yeenes otk on gelge oI ts divers]; kn ve nsellk, dm ve su he zmn st yptmt ve zley ktlesnn sltnt, dd yzl snn sunduu nek tndndytn sygnk kygsnn mdye kd dlmy y duzktmy zom olduu u dogu mzemelen, yenden n syy, televzyo heenn ln yksetmek zoundyd. Am gelge olyl, yn zmnd d oyy oyd Gzn ok st lkele vd, seynn dkktn yptk numdn k eye ynetleTeevzyonun, en hee dzeyndek smgesel eylemnn m, dkktle, hekesn lsn ekeek tden, nbs olk nteeneeek yn hekes n geel on oyld younlmktn ett. Omns oy, syeneged zee, h kmsey tmmk zound oln, h tehermeyen, lmeyen, uzlm slyn, hekes lgendenm h nem eye dokunmyn kpte lgenden

olyld. Gelge oy, te u tden, st, lke neved, h skns olmkszn hekes gendd ve zmn ld,k seye syemek n kulneek zmn hdn ok nem on hed. Oys, zmn, telezyond ldne z ulunn nevled. Ve ee un dee dkk un nem eyle sylemek n kunyos ununneden, un nemsz u eylen, dee eyle gzledkle

de, slnd ok nem omld. Bu nokt nde dummn neden, e ynd, h gnlk gzete okumyn; yegne enomsyn kyn olk uhl ve edenleyle televzyon nm nsnn onnn ok yksek oduununnmesd Teevzyon, nusun ok yk mnneynenn outuulmsnd t tekele shpt. Oys,gege oy nem tedeek, o deel zmn oukl, h


22/104

Set ve KulisJer 3

ya da hemen hemen hie dodurmak suretiye yurttan de-kratik hakan kuanmak iin sahip omas gereken ve as

m tayan enformasyonar danrar Bu yodan enformas-n aannda er teevizyonun rekabeti karsnda ciddi oark kaabiecekerse ciddi denien gnk gazeteeri okuyabi-ner uusararas gaetere yabanc dide yayn yapan radyoitasyonarna uaabiener ie te yanda btn siyasa daarckar teevizyonun saad enformasyondan ibaret oanaryani hemen hemen hibir enformasyona (gndemdeki kadn ve

rkekerin onarn yzerinin ifaderinin ktre ynden endonanmsz oanarn ifresini zmeyi bidikeri btn o eyerin ki bu onarn siyasa sorumuarn pek oundan uzaka-maarna baya katkda buunur dorudan biinmesini saa-yan enformasyon dnda) sahip omayanar arasndaki bir ay-rma doru yneinir.

GSTEREREK GZLEMEK

En grnr oan e zerinde durdum Teevizyonun tu-haf bir ekide gstererek yapmas gereken eyin yani bigi-endirme iinin yapmas iin gsterimesi gerekenden dahabaka eyer gstererek; ya da yine gsterimesi gerekeni gs-

terirken bunu gstermeyecek ya da anamszatracak bir tarz-da yaparak ya da onu gereke hibir ekide uyumayan biranam kazanacak tarzda kurarak nas gizeyebidiini gster-mek suretiye hafife daha a grnr oan eyere doru ier-emek isterim.

Bu noktaya iikin oarak vereceim iki rnei atrickChampagnen amaarndan dn ayorum atrick Cham-

pagne Msre du Monde Dnyann Sefaeti ad kitabndakibir bm medyann "varo fenomeni diye adandran fe-nomeneri aktarma biimine ayrmtr ve hem yaptkar itenkaynakanan eiimere hem de kendi dnya greri formasyonar iinde buundukar durumara ama ayn aman-da da msein mantya hareket eden gaetecierin, var ya-am denen o ze gerekik iinden tmye tike oan bir g


23/104

24 Tviyo zi

nm, kendiene g alglama kategoile eevesindenas aykadkan gstemekted. Eitimciein, u "katego-

" kavayn, yani, glen ey ile gmeyen ey eieye-ek, alg1anm oan denleyen o gnme yapa aklaken en ska avuduka eeteme, gzl eetiemesidBu kategoile, eitimimin, tan, v neid. Gaetecilein el "glklei" va ve unaa a eye gle-ken aan gmele; ve gdklei eye de el i tada gle. B ayklama yapa ve ayklanm olan eyi ei

tada kualaAykama ilkesi, sansasyonelin, gste niteli tayannaanmasd Teeviyon, iki anamyla da drmtltrmeyecanama avuu: i oay saneye koya, gntendi- ve u olayn nemini, vaametin, damatk ve taik nitel-ini aa Vaoa s konusu oldukta, ilgi ekecek oln eyualadaki ayakanmalad. Ayaklanma esasen aat

sckt ... (Ay i sckle einde de yapl Sadn s-ckele ne ujuva atlaili", ne de "ak". Sad scke geeki. Aslnda gnt dnyas, tuaf i ekd, sckein egemeni altndad. Okunmas geeken y syleyen altya legendum, yani, ou aman, en nemi eyeigsteen atyaa olmadan, fotoaf it. Adandmak,ilindii ee, gstemekti, yaatakt, vaolua taak.

Ve sckle, ykmlaa ile yol aailie sam, slami, sam- tan sami midi, yoksa slamc m? y de, ya sde asit a ts s konusuysa? Atdka eyin oluu vevaameti konusunda, inlece teeviyon seyicisinin kasn-da, onla anlamadan ve onla anlamadka da anaadano eyin sn edeleken alna gidike soumulukl konusunda en ufak i fikilei omaksn, ou ke af oa e

gee konuan sunuculan andan kan er sc ynidenele alma ausuyla kvandm olu. nk u scke eyle yapmaktala, fantamala, kokula, fole ya da, dpe-d, yan temsiyete yaatmaktala.) Gaetecie, aae yka, stisnai olana, endler n istsnai olana ilgeni-le Bakaana son deece sadan geleiecek olan ey onlain sad olai, ya da tesi. Ona sad olana, sadan


24/104

Sc v Klslei 25

olan eyden aylanla gncel olmayanla lglenrler gnlkgazeteler her gn gndelktes eyler sunmak zorundadrlar

bu kolay deldr .. Gazetecler bu yzden sradan olan yansradan beklentlerce ngrlm olan sradya yangnlarasellere cnayetlere gelge olaylara bunca yer ayrlar Ne vark sradndak ayn zamanda ve zellkle tek gazetelere k-yasla sradan olmayan eydr. Sradandan farkl olan ve tekgazetelern sradan hakknda syledklerinden ya da sradanbr eklde syledklernden farkl olan eydr. Atlatmann (so-

op) kovalanmasnn dayatt bask mth br baskdr. Br eyler lk gren ya da gsteren olmak hemen hemen her eyyapmaya hazrsnzdr ve teklern nne gek teklerdennce yapmak ya da teklerden farkl bmde yapmak nkarlkl olarak brbrnzden kopya ektinzden sonuta he-pnz ayn ey yapar hale gelrsnz zeln baka yerde dahabaka alanlarda zgnlk ve tekllk reten aran burada

tekbmlle ve sradanla ular.Sradndaknn pende koan bu merakl zorlu arayndorudan doruya syasal ntelktek ynergeler ya da dlanma endesnden kaynaklanan otosansrler lsnde syasaletkler olablr. Televzyondan yaynlanan grntnn bu ola-anst gcn elnde tutan gazetecler benzer grlmedketklere yol aablrler. Tekdzel ve gri renkler ndek br

varoun gndelk grnm kmseye br ey sylemez kmse-y lglendrmez gazeteciler se h lglendez. Ama hertrl kta varolarda gerekten cereyan etmekte olan eyle l-glenmeye ve bunu gerekten gstermeye kalkklanda aslbyk zorluk ortaya kacaktr. Hbr ey gerekl btn s-radanl nde hssetrmekten daha zor deldr. Flaubertnseverek kulland br sz vard "vasat y betmlemek gere-

kr". Bu sosyologlarn da karlat sorundur sradan srad klmak; sradandan s aarken nsanlarn onun ne kadar s-rad olduunu grecekler tarzda sz etek

Televzyonun sradan kulanlna kn syasal tehlkelergrntnn edebyat eletirmenlernce gere etisi olarak ad-landrlan ey yaratablmek gstereblmek ve gsterdi eyenandrablmek gb br zell olmasndan kaynaklanmakta


25/104

26 Televizyon eine

drar. Bu atrma gc seferbe edc etker vad Fkre ya da temslyeter varedebd gb btakm gruplar da

vaedebr Gelge oaya, kakklar ya da er g karla-la kazala, rklk, yabac dma, yabaya kar duyula korkuefret gb, ou kez olumsuz tektek gl duy-gular alevedrmeye eve syasal, etk, vb soulara yk-edm oabller ve bast br zet, aktama ogusu, reporteroarak to reord gee, seferber edc (ya da seferberlktecaydrc) topumsal etkler uygulayabecek tarzda, toplumsa

b as er ama err.Patrck Campageda d adm tek ek, 986dak lseler grevdr ve burada gazetecler, byk br yyetle, bt safyetleye, ama br yada da kede -karlar lar gede ey, yagla, algamave deerledre kategorler, bsz beketer y-ledrmese brakmak suretyle, as brtakm 'gerek etkler'

ve gere de ortaya ka etker yaratabldkle, km-se arzu etmed ve baz durumlarda ok fec soular dourablecek oa etke yaatabdkler grlmekt Gazete-cer kafasda 98 ays' ve "ye br 68 atm kkusuvard Potkaya fazla bulamam, e syeyece tam oarakbemeye yeyetmeler zlemes s kousudur, buuzee ortaya btakm szcle ( pes, pkya e

aa oaar arasda see) karl ve bu sce cddyealr ve ser de kedle cddye alrar Ve, y bylederke, br kaydetme aygt olma ddasdak teevy, geekk yaratma aygt ale gelr Ata b yle, tplumsadya teevzyo tarafda betmep daytld rele-e doru gdlmektedr Televzyo, toplumsal v sysal vaoua uama arabuucusu ale gelyor. Vasyam k, bu-

g be 50 yada emeklk akk ede etmek styumBuda bka yl cese kadar, bu ama br gste dzelerdm, emze pakartar adk, yyr yprdk, Etm Bakala gderdk; bug se btmyoum becerkl br letm dama tutmak gerek. edyyayelk, oa arp geecek brka umara buuu kk detrr maskeer tk ve televzyo aacya 5000 k


26/104

Se( ve Kuser 27

nn kat1d br gsternn saadndan daha az o]mas mm-kn o]mayan br etk saanr.

Gndek averer ende ya da globa ektek syasa mcadeleern hedefernden br, nanlarn dnyay brta-km blnmeer uyarnca (gener ve yallar, yabancar veFranszar) grmelern salayacak gzlker, dnya gr keer, dayatma yenn kazanmaktr. Bu blnmeler dayatmak suretyle, seferber o]an ve bunu yaparken de varolduklar-na kna etmey, bask yapmay ve avantaar elde etmey baa-

raben gruplar oluturulur. Bu mcadeeerde, teevzyon bu-gn be1rleyc br ro oynamaktadr. Televzyona genmekszn gster yapmann yeterl oduuna h nanmakta olanlar,amalarna ulaamama tehlkesyle kar karyadrlar: gderektelevzyon n gsterler yan, alglama kategorer bel oduuna gre, televzyon aanarn lgendrecek rden ve onar tarafndan devranp younlatlarak, olanca etknklern

kazanacak oan gsterler retmek gerekmektedr.

ENFORMASYONUN DNGSEL DOLAIMI

mdye kadar, sank bn bu srelern znes gazetecy-mesne konutum. Ama gazetec varolmayan, soyut br tm

lktr varoan ey, cnsyete, yaa, etm dzeyne, gazeteye,"meduma gre farkkar gsteren gazetecerdr Gazetecern dnyas, atmalarn, rekabetern, dmank]arn oduubnm br dnyadr. Bu br yana, zmemem doruluunu koruyor, nk benm kafam


27/104

28 Tzyon rin

yoklamalaa, ay ila verelere maruz bulua gaeeler yada gazeeciler arasda ilemeye koyulduuda (gazeecileri

e byk bir kolaylkla bir gazeede ekie rasfer oldukla grmek bile yeer), rdeleiriyor. Frasz afalk dergilerii kapaklar o be glk arayla kyaslay eme eme ay balkla greceksiiz Bezer ekilde, gei bir yaygl ola kaallar elevizyo ya da radyo aberlerii deiser e iyisi iser e ks olsu, yalzca aberleri dzeideimekedir.

Bu, bir yyle reimi kolekif olmas soucudur. Si-emada rei, yaplar, jeeriklerde zelee kolekiikler rleridir Ama r elevizyoda yaylaa mesalarola kolekiflik bir redaksiyo servisii b arafdaoluurula gba idirgeemez; gazeecileri b kap-sar. "yi de, bir sylemi zesi kimdir? sosu er zama so-lur. sa ibir zama syledii eyi zesi olduuda

emi deildir. Sadmzda ok daa az sayda zg eyler syleriz Ama bu sapama, yapmclarda er biri ekilervarolmasayd yapmayacak olduu eyleri, ei ekilerdede gelmek ii yap eyleri yapma zoruda kald lde, kolekif baskla ve zellikle de rekabei geirdii bask-la ok gl olduu evreler ii zellikle dorudur Hikimse gazeeleri gazeeciler kadar okumaz ve beri yada gaze

eciler de, erkesi b gazeeleri okuduuu dme eilimidedirler (ce, pek ok isa gazee okumad, ar-dda, okuyalar da yalzca bir ek gazee okuduuuuuurlar. Ay g L Monde L Fgr ve Lbrton okumaspek sk grle bir ey deildir; meer ki, isa bir profesyoelolsu) Gazeeciler ii, gazeeleri okumas, olmazsa olmazbir faaliye ve bas zei de bir alma aygdr syleecek

ola eyi ilmek ii, bakalar e sylediii bilmek gerkir. Suula rleri rdeliie yol aa mekaizmalardabiridir bu. Eer Lbrton fila olay birici sayfada vermise,L Monde' aradaki mesafeyi vurgulamak, seviyeli ve ciddiyay olma korumak ii kedii biraz farkllararakda olsa frtor eer sz kousu aber TF ile ilgiliyse), buailgisiz kalmas mmk deildir. Ama, farkl gazeecileri, z


28/104

Se Kiei 29

nel ynden, onca nem atfettikleri u kk farkllklar, devasaenzer1ikleri maskelerler. Yazileri toplantlarnda, zamann

yk ir ksm, teki gazetelerden ve zelikle de "onlarn yapp da izim yapmadmz ('unu atlamz!) ve dehi tar-tmasz yapm olmamz gereken zira onlan yapt eydenkonumakla geer Bu, elki de, edeiyat, sanat ya da sinemaeletirmenlii alannda daha da fazla grnmektedir. Eer X kii, Lbrton' ir kitaptan sz ederse, Y de Monde' ya da Nouvel Obserteur' ay kitaptan sz etmek zorundadr

hatt kita o ya da nemsiz ulsa ile, ya da tersi Bazen sat aarsyla da irleen (her zaman dei) medyatik aalarite yle kazanlrlar.

Karlkl duran aynalan iririni yanstmas trnden uoyun mthi ir kapanmlk, zihinsel kapatlmlk etkisi yaratr Araokumann, tn mlakatlarda dorulanan u etkisineir aka rnek teevizyonun len haerlerini hazrlamak

iin, ir nceki akam, 20 haererinde geen alklar ve sa-ah gazetelerini grm olmak ve akam haerlerindeki ak-lam saptayailmem iin de saah gazetelerini okumu olmam gerekir. eslein dilendirimemi zorunuuklarnn par-asdr u Ayn anda hem srecin iinde olmak, hem de kendini farklatrmak iin, ou kez gazetecilerin ak almaz irnem atfettkleri, ama televizyon izleyicisinin myle algla

mas dnda kaan, kmen farkllklar araclyla ayrtrmak in yaplr (te zellikle tipik ir alan etkisi mterilerinarzularna daha iyi uyarlanmak iin yapld sanlan eyler, rakiplere atfen yaplr) rnein gazetecieraktaryorum TF'iecerdik diyeceklerdir arada rekaet olduunu ve aalarnnyk ir lmnn ufak farkllkar retmeyi hedef aditiraf etenin ir eklidir u TFi ecerdikin anlam udur

iz ir anam diferansiyeliyiz "onlar, ses almay aaramadlar,iz aardk Ortalama izleyici asndan kesinikle aglanamaz olan, ancak irok kanal irden ve ezamanl olarak izeselerdi alglayailecekleri farkllkar, dolaysyla tmyle far-kedilmeden geen farkklar, yapmclar asndan son derecenemlidirler nk onlan dncesine gre, alganm ol-maka, izlenmeorannn, u evrenin iliner zerinde hkm


29/104

0 Tlevzy ze

sren gizli Tanrsnn baarsna katkda bulunmaktadrlar veizlenmeorannda bir puan kaybetmek baz durumarda dpe

dz m demektir Bu yaynarn ierii ie varsaylan etkileriarasndaki iiki konusunda ve benim grme gre yanloan denklemlerden yalnzca biridir.

Televizyonda yapmakta oan terciher bir bakma znsiztercihlerdir Beki biraz ar kaan bu nermeyi akamak ze-re hz bir ekide iaret edip getiim dngsel dolam me-kanizmasnn etkierine deinmeke yetineceim: aslnda koul

balamnda oduu kadar kken ve formasyon bakmndan dapek ok ortak zeliklere sahip olan gazetecilerin birbirlerinikumaa birbirlerini grmeleri her zaman ayn kiierin yeniden grd tartmaarda durmadan birbireriy karla-maar olgusu birtakm kapanma etkierine ve hi ekinmedensyeyelim bir merkez brokrasinin bir zel siyasa mdahalenin etkileri kadar etkili hatt ilkesi daha grnmez oduu

iin daha da etkili snsr etkilerine sahiptir. (Enformasyonunbu ksrdngsndeki kapanma kuvvetini mek iin Ceza-yideki durum Fransadaki yabancarn stats vb. zerinenceden programanmam bir enformasyonu byk kitleereularlmak zere o sre iine sokmy denemek yter. Basntoplants basn bteni hibir ie yaramaz; zmyici maka-lenin skc olduu dnr ve bye bir makaeyi altnda

n sat olan bir ismin imzasn tamyorsa bir gztd ya-ymlatmak imknszdr Bu emberi krmak iin kapy zorlamaytemine bavurmak gerekir ama kap zorlama ancak mya-tik oarak mmkndr; medyay ya da en azndan bir medi-umu igiendiren ve rekabet etkisiyle bakaar tarafndan dabenimsenebilecek bir k yapmay bcermek gerekir)

Bir parack nif grnme pahasna bizi enform tmk

grevli bu insanarn nasl enforme oldukar soruldukta onla-rn kabaca daha baka enforme edicier tarafndan enformeedidikleri ortaya kar Ebette AFP (Agene Fre ressern-sz Bsn Ajns] haber ajansar resm kaynakar (bakankarpois vb.) varr ve gazetecier bunlara ok karmk birtakmaveri iikieri srrmek zorundadrlar vs. Am nformas-yonun en beireyici blm yani neyin nemi oduuna ne


30/104

c Kull 3

yin aktalma geektne kaa vemeye imkn veen o nfrmsyon nd nfrsyon, yk lde daha aka eno

me edcleden gelmekted. Ve u da nem hyeaileinin t-delemene, t ayn deye getlmene yol amaktadBir pogram mdyle yaptm konumay anmyorum;ekk i eelllk iinde yayodu Ona unu odum"neden falan lk ada filan iknci ada veyounu?" y-le yant ved "Bu eelldi" Ve hi phe u yden galettii o mevkde ulunuyodu; yani, alglama kategole ne

nel ounluluklaa ayalanm olduu iin. (Onu dinlerken,"FRn mdne kyala Veneuil ir ingenedi Yan, kya-layacak oluak " dyen Godard dnmekten alamadmkendmi.) phe yok ki, gaeteclik otamnn iatih iindekfarkl konumlada, akl gaetecile, eell olduu kaul edi-len ey ayn llede eelli ulmamaktadrla lenmeoannyla nlem olan omlulan ahp oldukla eelli-

lik duyguu, gelp nerdi konunun, "Bunun ilg ekci hiiyn yok .. " yantyla eddedildn gren paaa alanr gaeteci taafndan da paylalmak orunda deldr. Bu or-tam tdemi gii taalanaileme ortak ynle unu unutmamak gerek ilenmeorannn akna maru kalmak olanve iat ynetcilenn de ilenmeorannn aacndan akair ey olmadklar inanla aanda evrmel tada dolap

duran enformayonun (kr) dngnn dayatt u devaatde ulamacn ine ufack farkllkla okutuak uunaumutuca mcadele eden kkle, genler, oguncula, cankclar vard

lenmeora, akl kanallarn yaralandkla ve ulalanleyc orann aptayan ldr (halen, a kanallarda, ilen-meorann on e dakikada r aptamaya, ve hatt, k u ya

kn tarihlede devreye okulmu olan gelmedi, deikeler yk toplumal kategrlerle grmeye mkn veren aygtlavad). Dolayyla tutulan ve tutulmayana ilikn ok kein ilg ednilmektedir. Bu l gaetec in niha hkm halinegelmiti elk L Cnrd nn, L Mond dpotq ve c-met ve "oumu" kilein katt ka kk avangaddeg dnda, ilenmeoran halharda gaetecn en ek


31/104

32 Tizon zine

meknlarnda ble bn beynlere yerlemir. Bugn yazile-ri odalarnda yayevlerinde vb. br "zlenme/okunma oran

anlay" egemendr. Her yerde ecimsel baar erimleriyle d-nlmekedir XX. zyln orasndan Baudelaire' den Flauber'den vb. beri ve unun surasnda ouz y1 ncesne kadaravangard yazarlarn yazarlarca kabul dlmi yazarlar in ya-zarlan arasnda ya da ayn ekilde sanalar arafndan ka-bul edilmi sanalarn arasnda abuk kazanlan ecmsel baar kukuyla karlanrd bylesne bir aa ala parayla

uzlamln bir iarei gib grlrd Oysa k bugn pazargiderek meruiyein meru merci olarak kabul edliyor. Bu dum br baka yakn arihl kurum olan bestsellers lsesylekendini gsermekedir Daha bu sabah radyoda bir sunucunun son bestseller' bilgie yorumlayp yle dedn duydum "felsefe bu yl ok moda ira Sope'nn Dns 00.000bas" Sa rakamlarnn kararn mulak karar son hkm

olarak sunuyordu. zlenmeoranlar boyunca ecmsel olannman kendini klrel rnlere dayamakadr Oysa arih-sel ynden benim ve umam yalnz benim deil bir ksmkilerin nsanln en yce rnleri olarak dndmzbn klr rnleri maemaik ir edebiya felsefe bnbu eyler izlenmeoranna ekabl eden eye kar ecmin

manna kar reilmilerdir. Bu izlenmeoran mannn

pazarlamacla soyunan avangard yaynclara blimsel ku-umlara kadar ulam olduunu grmek son derece kayg ve-ricidir nk izleyiclerinn beklenlernn nnden gimeyenama sonua kendi izleyicilerini yaramaya mukedr olan bunedenle irek {sotrqe) gbi grnebilecek yaplar remeninkoullarn bile sorgulnr hale geirme ehlikesi amakadr.

VEDLK VE FAST INKING

zlenmeoran elevizyon zerinde bnyle zel br ek-de bulunur kendin ivediliin basks iinde yenden dle geirir. Gazeeler arasndaki rekabe gazeeler ile elevizyon arasn-daki rekabe elevizyon kanallar arasndaki rekabe tltm


32/104

Set ve Kulsi 33

iin, ik sray kapmak n srdren geici br rekabe eklnalr. rnein, Alan Acardo, gazeeclerle yap br diz ma-

ka sunduu br kiapa, elevizyon gazeecilerinn, faana ra-kp evzyon br se feakeni "verd" iin, bu oay, naslonun ede edemedi br eyer ede emeye alarak "vermekzorunda kaldklarn gsermekedr. sacas, brakm nesneer vardr k, bunar kendierini yapmclara dayaka iin e-levizyon izeycilerine dayamardr; ve bunar, baka ya-pmclarla olan rekabe arafndan dayam odukar in

kendierni yapmcara dayarlar. Gazeeclerin brbrer zernde kurduklar bu r bir apraz basknn ar, seierle,vark ve yoklukara yenden die gelen br dzi sonu dourucu nielikedir

onumamn banda elevizyonun dncenin fade edimesine ok da yanda olmadn syyordum. vediik ve d-ne arasnda, oumsuz br ba kuruyordum. Bu, felsefec

sylemin esk bir analdr Paon'un, vaki oan fozof eda, kamusa meydanda ve ivedilk inde bulunan insan-lar arasnda kurduu karkr. Syledi ey, aa ykar,ivedik indeyken dnmenin mmkn olmaddr. Dpe-dz arisokraik bir yaklamdr Vaki olan ve de ayrca ze-rinde kendini fazla sorguamayan ayrcalknn bak asdrAma in bu arafn armann yeri de; kesin oan ey, d-

nce le zaman arasnda bir ba oduudur. Ve elevzyonunkarmza kard bala probemlerden bir de dnce ilez arasndaki balanlar sonudur. Hzn iinde dnmekmmkn mdr? Teevzyon, zlandrm zda dndk-er varsayan dnrere sz vermek sureye, kendn ya-nza brakm ara, ggelerinden daa z dnen dnrere makm emiyor mu?

Gereken de, bu dnrern, neden bnye ze olanbu koullara yan vermeye mukedir oldukla, neden ark ikmsenin dnmedi koularda dnmey baardklarnkendimize sormamz gerekir Bunun yan, bna ye elyorki, bu dnrlerin "buyur edm fikirler''e dnyor oma-ladr auber'in szn ei "buyur edm fkirer'', erkese kabu edilm oan, sradan, kararlalm, orak fikr


33/104

lerdir; ama ayn zamanda da, onar kabu ettiinizde, esasenabu edilmi olan fikirerdir, yle ki, kabu etmek diye birrobem ortaya kmaz. Oysa, ister bir sylem, ister bir kitap yaa televizyonan yaylan bir mesa sz konusu olsun, ietiimn

aat problemi, kabu etme koularnn yerine getirimi oluplmadkarnn bilinmesidir; acaba dineyen kii sylemekte o-uum eyin ifresini zecek anahtara sahip mi? Bir uyurdimi fikir'' yaydnzda, bu i oup bitmi gibidir; problezlmtr. etiim anlktr, nk, bir anamda, yoktur. Yaa yalnca grntdedir. "Otak yerer" averii, bizatihi ie-tiim olgusundan bakaca ieri bulunmayan bir iletiimdir.

ndelik konuada muazzam bir ro oynayan "ortak yer-ler''in u erdemi vardr ki, bunla herkes buyur edebilir ve dennda buyur edebiir sradanklarya, yayc iin de, ac iine ortaktrlar Buna karlk, dnce, tanm gerei, bozguncu-ur uyur edilmi fkirler"i bozmakla ie baamak ve sonraa kantamak wrundadr. Descartes kantlamadan sz ettiizaman, uzun kant zincirlerinden sz etmektedir. Bu i zaman

lr, "dolaysyla", unun sonucu olarak", u bir yana", "anlald zere" ... gibi baayc szcklerle zincirenmi bir dizinermeer sergiemek gerekir. Oysa, dnen dncenin bulm isel bir ekide zamana badr.

Televizyon eer ktre neren, nceden hazmedi-mi, nceden dnlm ktrel gda neren beli saydakisttne ayrcakl kyorsa, bunun nedeni, yapmcarn

yanzca bir adres defterine, esasen hep ayn oan bir adres def-terine (Rusya konusunda, Bay ya da Bayan X Almanya'la igi-li oarak Bay Y.) sahip omalar deidir (beri yanda, ivediieboyun emenin de bir parasdr) her zaman serbest ve deme-lerini yumurtamaya ya da makatarn vermeye hazr medyamdavimeri e anda dururken gidip de aranmas gerekengerekten syeyecek bir eyleri olan, yani ou kez, gener,

henz tannmayanar, kendi aratrmalarna gmm olana, medyayla iiki kurmaya pek yatkn omayanar aramaktankurtaran orunu konumaclar vardr. Bir de u ogu vardr ki,hi kimsenin ark dnmedii kouar altnda "dnmeye"muktedir oabilmk iin, ze tipte bir dnr omak grekir


34/104

GEREKTEN SAHTE YA DA .SAHTECE GEREK TARTIMALARA DAiR

Tarmaara gemek gerekecekir. Bu nokaya abucak de

inebiirim nk kanamann daa koay olduunu dn-yorum nce, gereken sae olan, bu nielikeriyle kendieriniemen bei eden armaar var. Televizyonda Aain Min veAai'yi, Alain Min ve Sorman', Ferry ve Finkiekrau'u, Juliard ve mber'i ... grdnzde, bunlar birbiriyle orak kii1er-dir (Amerika Birleik Devleleri'nde, ayaa bu r ikiileroluurup bir fakleden ekine dolaarak kazanan insanar

vardr .. ) Bunar birbirini anyan, en yemekerini, akam ye-mekerini birike yiyen insanardr. acues Juiard'n bu ylui'den yaymanan gnn, LAnn des dpes Enaylerin Yl okuyun, ierin nas yrdn greceksiniz) rne-in, Durand'n sekinler konu alan ve yakndan izlemi oduum bir programnda, bn bu insanlar mevcuu Aai, Sar-kozy, Min vard Programn beli bir annda, Sarkozy'ye ia-

ben konuan Aali, "Nicolas Sarkozy" dedi Kk isim iesoy ismi arasnda bir ank bir sessizik odu eer kk isimeyeinmi osayd, bu iki insann birbirerinin ora odukar,birbirlerini ok yakndan andklar erkese farkedilmi oa-cak, oysa ki, grnrde, kar pariere mensuplar Burada,farkedimeden geebiecek bir orakn, uzamln iareivard Asnda, sreki aranarn ouurduklar evren, s-

reki bir zgendirme man iinde ieyen kapa bir ia-nklk dnyasdr. (Crisine Ockren'in programnda, SergeJuly ile Piippe Aleandre arasndaki arma, ya da bu ar-mann youn zei oan ve Guignols arandan gereklerienparodisi, bu adan bakka, rnek bir olaydr) Bunar birbiri-ne kar olan insanardr, ama bu kark ylesine uzamsa-dr ki .. rnein, Juiard ve mber'in solu ve sa emsil eik-

leri dnmekedir. Kbi alk, geliigze konuuunugrdkeri kiiler iin, tm doya oydu" der Bunar, sa-nz solunuzu aran insanardr. Acaba izeyici bu su oraknn biincinde midir? Pek emin deiim Beki bilincindedirdiyeim Parisilik' yneik ais eeirinin saipenmy


35/104

36 lizon zin

l ve Kasm olaylar srasnda says ke dle gerlm ol-duu ere, Pars'n opyekn redd eklnde kendn gser

mekedr u ln n unlar, Parsllern masallar nsanlar, r eylern olduunu hssemeke, ama u dnyann nekadar kapal olduunu, kend erne kapanm olduunu, dolaysya onlarn prolemlerne, ha onlarn varolularna kapal olduunu grememekedrler

Gereken do, sahece gerek armalar da vardr. Bunlardan rn hla leyecem demokrak arman

n grnlerne sahp olduundan ve a tioi akl yre-lmek n, Kas grevler srasnda Cavada'n denlemoduu arma programn sem Oysa, u arma srasndacereyan edenlere akldka (mdye kadar yapm g, engnr olandan en gl olana gme ynemne avuraca-m), r d sansr lem grlmekedr

Brn dey sunucunun rol. leycler her aman ek-

leyen ey udur Sunucunun askc mdahalelerde ulundu-unu gaye y grrler. Konuyu sorunsal dayaan, sunucudur(u konular, sorunsallar, ou ke, Durandn arma progra-mnda seknler yakmal m? olduu g ylesne samadr k, olumlu ya da olumsu n karlklar da ayn ldesama olurlar). Sunucu, oyunun kuralna uyulmasn dayarAma deken geomerl r oyun kuraldr u r sendkac

s konusu olduka aka, Frans Akadems'nden ay Peyref-fe s konusu olduka daha akadr Sunucu s verr, nemsralarn elrler. Ba sosyologlar, sel lemn erd sel olmayan ey oraya kaay denemlerdr , snkends kadar, aklarla, sesslklerle, jeslerle, mmklerle,glern harekeyle, v. de reyler syler. Ve ayn amandases onuyla, her rl eylerle u halde, konrol edlelenden

ok daha falas da verlmekedr (unun, Narss aynas a-nalarn kayglandrmas gerekrd). fade mnn, gerekanlamyla s deynde le olsa, yle el deyler vardrk eslmsel dey denelense, sdmsel dey denelen-me ve u yle devam eder, h kmsenn, kendne en falahkm olalen knn le, eer rol yapmyor ya da par pro-pagandasna soyunmuyorsa, her eye hkm olmas mmkn


36/104

[ v Kui 37

dedr Sunucunun kendsi de bnsz dile, soular sorutarya, sesnn tonuyla mdahaede buunur: bazlarna, kc

bir tona, Ynt verin, soma yant vermediniz ya da Ya-ntnz bekliyorum. Yeniden greve gidecek msn? dyecektr Son derece anlaml olan bir baka rnek, Teekr edermdemenn fark biimleridir. ekkr ederim s, Size teekkr ediyorum, ok memnun oldum, syledkeinizi mem-nunyetle karlyom anamna gelebir. Ama bir de szkesmekle eanlam oan teekkr etme tarz vard: o durum

da, ekkr ederim demek u anlama geir: Taam, yeter.nraki konumacya geeim. Btn bunlar, ses tnunun okkk nanslar nde, ok kk bir tarzda ortaya kar, amamuhatap, bunar toplar, grnr anlam ve gizi alam toplarher ikisini de toplar ve elindeki imkna ytrebilir

Sunucu, konuma sresini paylarr, szn, saygl ya dakmseyci, dikkatli ya da sabrsz olabilen ns payar.

rnein, br evet, evet evet . . deme tarz vardr i, muhatabzorar, ona sabrsz ya da ilgsizli hissettirr.. (Yapmzmlakatlarda, insanlara birtakm katlm imleri, ilg mlei yo-amann ok nemi olduunu biliriz, aks takdirde muhatapa-mz bezginlie derler ve konuma yava yava anlamsza-r: onar, kck eyer beklerler, evet, evet''ler, naylar tarzda ba salamalar, birtakm kk kavray mleri beklerer)

Sunucu, bu belirsz imleri, ou kez bilinli omatan ok bi-linsiz br tarzda kullanr ein, kltre ycelklere duyulan sayg, kend kendin yetitrmi ve biraz ktre bulamolan br kiyi sahte yceliklere, akademisyenlere, sayg tekineden sanarla donanm kiilere hayranlk duymaya gtrecektr. Sunucunun br baka stratejsi de udur: ivedilike oynarsz kesmek, abuk btirmeye zoramak, yarda brakmak n

zamandan, ivedilkten, saatten yararlanr Ve burada, br bakayardmcs vardr btn sunucular gibi, kendni izleyclerinszcs konumuna sokar: Sznz kesyorum, ne sylemekistedinizi anlamyorum Budalann teki olduunu del de,tanm gerei budaa olan sradan zleyicnn anlamayacananatmak ster. Ve akl banda bir konumay yarda kesmekn ahmaklarn szclne soyunur. Asnda, eitl vese


37/104

38 Tvzyon zin

lerle gzlemi oduum gibi kendini onar adna bu sansrcroln oynamaya yetkii sayd insanar ou kez sz kesme-

erden en fazla rahatsz olan kierdir.Sonu u ki btn bunlar dikkate aldmzda iki saat s-ren bir yaynda CGT temsicisi her eyi katmak her eyi hesaplamak kouluyla btn konumaar topladnda tastamambe dakika konuabimitir (oysa herkesin bildii gibi eerCGT olmasayd grev de omayacakt yayn da omayacaktvb). Oysa grnrde ve Cavada'nn program bu nedenle an-

lam tayor biimsel eitiin btn d kurallarna uyulmuBu da demokrasi asndan son derece nemi bir probem

yaratmaktadr sette yer aa btn konumacan eit oma-dkla besbelidir. Setin profesyoneleri konumann ve setinprofesyonellei varr ve onlarn karsnda da amatrer yeralmaktadr (bunlar bir atein banda topam grevcier olabi-

ir. . .) bu olaanst bir eitsiziktir. Ve kck bir eitik kura-bimek iin sunucunun eitiki davranmamas yani DnyannSele konuu anket amamz srasnda bizim yaptmz gi-bi grece en az donanm olanlara yardmc omas gerekirKonumann profesyoneli omayan birinin bireyler syemeyibaaas isteniyorsa (ve o zaman ou kez sre boyunca szalan kiilerin akllarna bile getiremeyecekeri tmyle oaa-

nst eylr syer) sze yarmc oacak bir aba gstermekgerekir. Dedikerimi tumturak klmak zere bunun oancaihtiam iindeki Sokratesi misyon olduunu syleyeceimz nem tayan ne dnd neler syleyecei bilinmekistenen kiinin szn donasna yardmc olmak suretiyleona hizmet eek sz konusudur Oysa sunuculan yaptklarhi de bu dei. Donanmsz konumda olanara yarm etme

dikleri gibi bir bakma onla daha da dibe batryorlar. Onaragerektii anda sz vermeyerek onlara hi beklemedikleri biranda sz vererek sabrszkan gstererek vb. seksen trlyoldan yapyorlar bunu.

Ama burada hl fenomense dzeydeyiz. kinci dzeyegelmek gerek setin ouumu Bu oluum beireyicidir. Bu sonucu bizatihi set oan grnmez bir amadr. rnein daha


38/104

v Klisli 39

nceden gren br r ms sz konusudur: rmsdnmeyen kler vrdr; rn m ry reddeden k-

er vrdr Se orddr ve lglnm on gnm omy-n skr: n edm br gm onn nde, nn opumsl koul grmez Do

lysy, nsn kend kendne,

"u e bk, flnc k yok" demez. Bu kulnm bsn brrnek (bn ne rneken br): grevler srsnd, Cere de minuit[Geceyrs evres dl progrmd, enelekeer ve grevlererne pepee k yyn ypd. Enelekeer rsnd,

be yukr, k cephe vrd. k yynd, greve ynd o-myn enelekeller hzl leremek n syyorum sdgrnyorlrd knc (ef edc) yynd, dh sd yerln k er kmk ve greve ynd oln ker krmk sureyle, sen dzen derlm Bunun sonucu ork brn yyn srsnd sd yer n ker sodym gb grn-dler. S ve so, nm gere greceldr Dolysyl, bu oly-

d, sen dzennde ypn br deklk, mesjn nlmndbr deke yol mkdrSen dzenen nemldr nk br demokrk denge

grns verme zorunddr (bunun snr, ae ae YzYze progrmdr: "Syn X ouz snyelk zmnnz dol-du . "). Elk serglenr ve sunucu kendn br hkem gb sunr Cvd'nn progrmndk see, k kegor nsn vrd

ngje oyuncur, b oyunculr, grevcer vrd ve sonr dekler, yn eklde b oyuncu durumund on m gzemc konumun yererm buunnr vrd. Ory hesapvermek zere rlm oln nsnr vrd (unu neden ypyorsunu, kecler neden rhsz edyorsunuz?, vb.) ve ord aklamak n, br ssylem sergemek n bulunnlr vr-d.

Grnmemeke brlke myle belreyc nekek brbk emen: nceden belrenm klmclr ypn ve -rnlrn nde eyemek zorund odukr, z y d okk br r senryoy greblecek hrlk konumlr mr-feye, dh nceden kurgunm dzenek (hrk, km du-rumrd, pk bz oyunrd oduu gb, neredeys br pr-v ekln be blr) Bn ngrlm on b snry


39/104

4 Telvizyon zn

iinde, doaamaya, zgr, engelsiz, fazla riskli, hatt sunuuve program iin tehikei olabilecek konumaya hemen hemen

hi yer yokturBu uzamn bir baka grnmez eii de, fiozofun dedii gibi, dil oyunun bizatihi mantdr Syemin doamda o-duu toplumsa evrenlerin her biri, baz eyerin syenebilipbazann sylenemedii tarzda yaplanm oldukandan,oynanacak bu oyunun da sylenmemi kuraa vardr Bu diloyununa ikin birinci nvarsaym udur demokratik tartma

ka grei modeine gre tasaramtr; zira, amaarn, iyi-erin ve kterin omas gerekir... Ve ayn zamanda da, her tr-l vurua izi verimemitir. Darbelerin biimse, bilimse dilinmant iinde biimenmeeri gerekir Uzamn teki zelikeride unlardr biraz nce szn ettiim profesyoneler aras suortakl. Benim tthin, aabilir dncenin uzmanlar,diye adandrdm kiilere, profesyoneler "iyi mteri" adn

verirler Bunar arabiir insanardr, iyi bir bileim outura-cakar, size glk yaratayacakar, oay karmayacaklar bi-linir; stelik bolca ve hi glk ekmeden konuurar Suyuniindeki baklar gibi olan iyi mteriler ile suun dndaki ba-lklar oan tekierden oluan bir evren vardr. Ve sonra, grnr olmayan son ey de, sunucularn bilinatdr Pek ok kezve bana kar ok iy duygular beseyen gazetecierin karsnda

bile, verdiim btn yantlara soruyu sorgulayarak balamakwnda kaldm omutur. Gazeteciler, kendi gzlkeriyle,kendi dnce kategorileriyle, hibir eyle hibir igisi olmayansoruar sorarlar rnen, varoarda yaanan problemerle igi-i oarak, biraz nce szn ettiim btn o fantazmaar kafaa-ndadr ve sorulan yantlamadan nce, nazike "sorunuz hiphesiz ilgin, ama bana ye geiyor ki, daha nemi bir ba-

ka soru daha var. " demek gerekir. Bir parack bile osa hazr-lkl olunmad takdirde, gndemde omayan sorulara yantvermek zonda kalnr.


40/104

et e Kulilei 41

ELKLER VE GERLMLER

Televizyon, pek az zerkli olan ve gazeecler arasndakioplumsal ilklerden, samalk derecesinde acmasz, azgn rebet ilikileri kaynaklanan bir diz basklan arl alndaki br ileiim aygdr bu rekae likler, ayn zamandada, gazeecilerin smgesel rem alanndaki konumlarna balorak karlar ve nlarn oplumsal kkenlerne, formasyonla-rna (ya da formasyonsuzluklana) bal orak alglama ve de

erlende kaegorlerne, orak bilsel yaplara sahip olmala- zerne kurulmu olan nesnel suorakl, birliktelik ilikileri-dr Bunun sonucu olarak, adna elevizyon denen ve alabildine azade grnen bu lem arac, aslnda gemlenmr. 60yllarda, elevizyon oraya knda, br ksm "sosyologlar"(bu szc pek ok "rnak aarak kullanyom), bunun"kle ilem arac" olarak "kilesellereceini sylemek in

hemen ne aldlar. Televizyonun, yava yava bn elevizyon izleyicilern bir dzeye gerece, rdeleirecei d-nlyordu Aslnda bu, diren yenliklernn kmsenmsydi. Ama zellikle, elevzyonun, onu reenleri ve daha ge-nel olarak da, eki gazeeciler ve bnyle klr reicilerni (aralarndan bazlar zerinde ekil olan kar durulmaz e-kmle) dnrmedeki yeinlinin kmsenmesiyd. En

nemli ve ngrlmesi olduka g olan fenomen de, elevzyonun, bilmsel ve sanasal rem faaliyeleri de dahil olmakzere, klrel rem faalyelerinin amam zerindeki nfuzunun olaans yaygnlamasyd Bugn elevzyon klrel reimin bn evrenlern rahasz eden bir elikiyi en ar nokaya, snrna germir Bell bir ipek yaplar (mae-maik rneni verdim, nk daha bir besbellilik ayor, ama

bu, avangard ir in, felsefe, sosyolo, vb in de dorudur)"arnm" diye adlandlan (bu gln br szck), dilersenzecimsel, vb basklara kyasla zerk dyeceimiz yapla reeblmek zere iinde bulunmak gereken ekonomik ve oplumsal koullar ile, e yandan, bu koullar iinde elde edlen rnlern akarmnda oraya kan oplumsal koullar arasndakielkiden avangard maemaik, avangard r, vb yapabilmk


41/104

42 Tvizyon zrine

in iinde buunumas gereken koular le bu eyer herkeseakarabimek iin inde bulunumas gereken kouar arsn-

daki ekiden s emek isyorum. eeviyon ecmn bask-sna enmeoran araclyla klrel reimin bn ekevrenernden daha fala maru kad de bu ekyi enar nokasna amakadr.

Ayn anda da adna gaeecilk dnyas denen o mkrokomosa ecme spare efere vb. kar erkn grndeererni savunmak seyecek oanar e orunuua boyun

eenler ve karnda bunun creini alanar arasndak geri-lmler falasyla ddei olmakadr ... Bu geriimler en andanekranlarda asa dle geirilebilemeler nk kouar pek el-verl deldr rnen elke grnr oan ve elkedlendrlen am ayn amanda da elike b durumdabulunan byk serve sahibi parlak yldlar ie enformsyonun rporajarn grnmeyen aeronlar arasndaki krl

dnyorum; bu ikincler gderek daha elerc ouyorlar i-ra i paarnn man gere gderek daha iyi eldkleri hal-de gderek daha ayak giderek daha anlams erde alr-yorlar Mikrofonlarn kmeraarn arkasnda 60 yllrdakibenereriyle kyaslanamayacak de iyi yemi insanlarbuunuyor; baka r dendike meslen aep e ey lensanarn gaeeciik okularnda ya da faklelerde edndikle-

ri emer arasndaki bu gerim ber yanda falasya a kii-rin gerekleirdikeri hl bir uyum olmakla brlke gide-rek byyor... Geenerde bir gaeeci krk ya bunamnn (0yana gelndke mesen hi de sanld gibi omad kefe-diyordu) br ou ya bunalm halne gedin syyordunsanlar meslen korkun orunluuklarn ve elke de i-enmeoranna vb ba bn o basklar gderek dha erken

bir amanda kefedyorar Gaeecik kaygl doyumsu asiya da sinik bir ekilde boverm insanlarn en ok grld"eker gib omad in yaanmaya ya da savunulmayadevam edien br in gerek y karsnda duyuan fkenniksninin ya da beginin en ok sklka (elbee ve eikede emeke olanlarn saflarnda) dle gerild mesleklerdenbridr Ama bu ksknkern ya da bu redern gerek br di


42/104

v Ki 43

reni, bireysel ve ellikle de kolekif bir direni biimini alabilecekleri bir konumlanan uakay.

Sn eiim ve bn abalama karn, sunucularn,ileiimcilerin bireysel sorumluluklarna yklediim ileniminiverebilecek olan bn bu eyleri anlamak iin, global mekani-malar deyine, yaplar deyine gemek gerekiyor. Plaon(bugn onu ok sk anyorum), bilerin, anrsalln elindekikuklalar olduumuu sylyordu eleviyon, oplumsal edim-cilerin bir yandan nemin, grln, erkliin ve ha kimi

aman da olaans bir halenin (eleviyonda haberleri okumak yeer) grnlerini arlarken, beimlenmesi gereken bironluluun, oraya karlp gn na geirilmesi gerekenbir yaplanmann kuklalar olduklar ileniminin edinildii birevrendir.


43/104


44/104

2

GMAPIAMA

Ne kadar ayrnl olursa olsun bir eleviyon seinde cere-

yan eden eylere ilikin bir beimlemeden daha eye gimek vegaeecilerin uygulamalan aklayc mekanimalan kavramaya almak iin bira eknik omaka beraber anrmayamecbur oldum bir nosyonu gaeecilik alan nosyonunudevreye sokmak gerekiyor. Gaeeciliin dnyas kendine -g yasalar olan ve globa dnya iindeki konumuya makad ve eki mikrokomoslardan kaynaklanan ekim ve

iimlere anmanan bir mikrokomosur. nun erk oduu-nu kendine g yasalar olduunu sylemek orada cereyaneden eyin d emenlerden yola karak dorudan bir ardaanlamasnn mmkn olmadn sylemekir. Bu gaeeci-like cereyan eden eyin ekonomik emenlere akanmasnayneiim iiran nvarsaymyd. rnein F'de yapaneyleri bu kanan Bouygues'in mal oluuyla ve bir ek bu ol-

guya aklamak mmkn deldir. Elbee bu oguyu dikkaealmayacak bir aklama yeersi kalacakr ama yanca bunudikkae alan bi aklama da bir o kadar yeersi olacakr Vebelki de daha yeersi oacakr nk sanki yeeriymi gibigrnecekir. Marksis gelenee bal gdk bir maeryaimbiimi vardr ki hibir eyi aklama hibir eyi aydnlam-dan sular


45/104

46 Tlyon zin

PAR PAYLARI VE REKABET

TFl de oup bienler anlamak in bu kanaln rekabe ha-linde bulunan ama biimsel ynden grnme bir arda paar payla reklam verener indindeki arlk aan iibar-l gaeeclerin saad koekif sermaye vb. bi gsergelerboyunca kavranabilen ve aglanmayan g dengeleri aral-yla anmlanan bir rekabe hainde bulunan farkl eevyonkanalar arasndak nesnel ilikier evrennde konumlanm ol-

masna boru olduu hr eyi dikkae almak gerekr Bakarl dendike y ane kana arasnda yanca karlk eki-lemer birbriyle gren ya da grmeyen insanar birbir-ni ekieyen birbrini okuyan insanlar buraya kadar anlambn o eyler dei ama ayn amanda da asla grmeyeng dengeer vardr bu yden TFl de ya da Are de olup bienleri anlamak iin alann yapsn oluuran nesnel den-

geernn opluca dikkae alnmas gerekmekedr. einekonomik ilemeerin aannda ok gl bir ileme ekono-mik uam neredeyse mden deiirebiecek erke sahipir fi-yalar drmek sureiyle yeni ilemelerin alana girmesini en-geleyebilir girie br r engel dikebilir Bu ekiler le de isenerin rn omak orunda deldr. TFl odyovel evrenin manarasn deiirmir ve bunun basi neden de bu ev-

ren ernde ekiyen ve gerek anlamda paar paya oarakkendni belli eden bir gl erker bnn ende opamolmasdr Bu yap ne eeviyon leyicileri ne de gaeecierarafndan alglanr ekierni aglarlar ama iinde bulunduk-lar kurumun grece arlnn ve bu kurum iindeki kendiyererinin ve kend arlkarnn ykn ne de adkarn grmeler Bir gaeecnn neler yapabiecen anamay de-

nemek ere br di paramerenin akda uulmas gerekir:bir yandan inde buunduu basn kurumunun TF ya da Lun gaeeclik alan iindeki konumu kinci olarak dakendi gaees ya da elevyon kanann alan ndeki kendikonumu.

Bir alan yaplanm br opumsa uamdr br uvvler aandr eenler v einler vardr bu uamn ind yen


46/104

Gm Yaplama Ekili 47

dzen, srekl, etszk mnasebeter vardr, ama br yandan da bu kuvvetler alann dntrmek ya da korumak n

veren mcadelelern alandr. Bu evrende herkes, bakaarylasrdrd rekabet nde, elnde tutu ve alan ndek ko-numunu, dolaysyla da zeyece stratejler tanmayan kuv-vet grece) devreye sokar. Kanallar ya da gaeteer arasnda,okur ve zleyc kazanmak n, ya da allm sylenyle, pa-zar payla n srdrlen ekonomk rekabet, somutta, atatmahaber, zel haber, meslekte nlenmek, vb trnden kendne

has zg hedefer oan ve br yandan basn organnn ekonomk ve smgese kuvvet dengeler nde dnlen konumunabal basklara boyun eekle beraber, ne tmye mal kazanar uruna ekonomk br mcadele gb grlen ne de by-le dnen, gazeteceraras br rekabet bmnde gereklerBugn rastlamalar hbr zaman mmkn omayablecek,ama yaptkar nedenye, bnl ya da blnsz br eklde,

ayn evrene adyeternden tr zerlerndek basklar ve etkler dkkate amak zorunda kalan kler arasnda, br u r-nek olarak L Mode diplomatique le TFl arasnda, grnmeyennesne lkler vardr Baka tr dendkte, bugn falan gaze-tecnn ne syleyecen ya da yazacan, ney besbell ya dadneblmez, doal ya da kendne yakmaz trden bulaca-n blmek stersem, bu uzam nde gal et konumu b-

mem gerekr; yan, at basn organnn ende tuttuu veet gstergeler arasndan, ekonomk arlna, pazar paya-na, ama ayn zamanda da, ncelendrmes daha zor oan smgesel arlna gre llen zgl gcn blmem gerekr. As-lnda, hbr ey eksk brakmamak n, usa medyatk aann dnya medyatk alan ndek konumunu ve en, pekok gazetec n br mode olan, br fkrler, formle ve yn-

temler kayna oluturan Amerkan televzyonunun, ekono-mkteknk ve zellkle de smgese egemenln dkkate amakgerekrd.)

Bu yapy, halhazrdak bm altnda dha y kvrmkn, nde outuu srecn tarhn yenden gzden gemky our. l yarda, teevzyon, gaetecn n nd hmen hemen yoktu; gazeteckten sz ddnd tvyn


47/104


48/104

Gnmyn Yaplanma v Ekili 9

aranda; Fran ir gb kek traj gazeteer e grece dahadar br traja ah ama arrem br etkee donanm oan

gazeteer aranda, gazetecke genen btn tarhern a-ret ettker kart eren br aan eaen buunuordu. LMnd, her k baamda da br konuma eremt traj-a, rekam vr \ndan br g aabecek de b-kt ve br etke oabecek de de mgee ermaeedonanmt Bu aandak k g etmenn kendnde touordu.

Fkr gazeteer, XX. zn onunda, etm okurardaher zaman korku a da tknt aratm oan kek traj, b-k okur ktee ah, anaon ende koan gazeteeretek oarak ortaa kmardr Teevzonun, en bata geenktee mdium oarak ke, agn br ana brakacakoura, k kez karaan br fenomen dedr Burada br ara aorum ooogarn bk robemernden br tane

de, bakm k anamadan, "h grmedk e" ana-ma baz oogar buna barar, duumadk fenomener, brtakm devrmer, zeke de teevzondan haber ver-mek ok hotur) e "he be oan e" anamann buda, daha ok muhafazakr ooogarn emdr "gnenatnda en br e ok, ezener ve ezener, zengner ve ok-uar her zaman oacaktr .. ") brnden brne dmekten akn-

maktr Buradak rk her zaman ok bktr e dnemerara kaama on derece zor oduu de, daha da bktrancak adan aa kaama aabr ve rf ktrzk znden, anma ve radan br e ank duumadkbr em gb betmeme tehke her zaman mevcuttur. Gazetecern zaman zaman tehke oabmeernn nedenern-den br tane budur her zaman ok ktr omadkar n,

faza artc omaan eer karnda arrar da nanndudan uukatan ee aazar.. Bz ooogar n, trh mutak br gereknmdr; ne azk k, brok aanda, en bata da akn dnemn tarh aanndak amaar, zeke dgazeteck gb en fenomener z konuu odukta, h e-terz dzededr.


49/104

50 Tdizyon zn

BR SIRADANLATIRMA GC

Teevonun keinn etkier probemine dnerek,kartn varoduu dorudur, ama aa bu ounuka varomamtr "i grmedik e" ie "ep be oan e" aran-da bir uzam apom). Teevzon, aip oduu amgce, az bann evreni ve gene oarak da ktr evreniin keinke korkun br probem aratmaktadr. nanarnterini rperten kite ban Ramond Wiiam, iirde ortaa

kan btn bir romantik devrme, kite bannn pedaann ngiz azarara enedii deetn o at varamnne rmtr), bunun annda pek nemiz kamaktadr. Tee-vzon, agn ve tme oaant ara, ik kezgren trden omaaar be tme en etkier apmaktadr.

rnein teevzon, akam ekz aberer in, Frana'nn

btn aba ve akam gazeteernin topam okurarndan daafaza adaki nan ekran bana topaabir. Eer be brmedium araca verien enformaon, trdeetirimi, kntar omaan bir omnb enformaon ane gere, bu-nun onucu oabiecek iaa ve ktre etkier de grr Bu,ok i binen bir aadr bir ban organ a da erangi birifade arac, ne kadar agn br kitee uamak itiora, kn

arn, bebiecek, daabiecek btn eerini de o kadarok etmek Paris ' dnn, ep endii gbi, "kmei oka uratmamaa", aa birtakm probemer aratmama-a a da anzca nemz probemer araaa da o kadardikkat etmek zorundadr. Gndeik aamda, amurdan veii avadan3 ok z edir, nk ibir rtmee kara-maacana emin ounabecek bir probemdr z konu oan

zn tatide buunduunuz br rada amura gereknmioan br ke tartmanz durumu dnda baatka u-muak bir konudur bu. Bir gazete, agnn ne kadar geni-etre, probem aratmaan omnib konuara da o kadar fzaner Konu, acnn agama kategorerine ugun oarak in-a edr.

te bu zden, braz nce betmedm, trdeetirmee


50/104

Gnmyn Yapanma v kle

ve sradanlarmaya "uydumcularmaya" ve "syasetdla-rmaya" [apoitizasyon ynelk tn ir kolektf alma as

lnda ir znes ulunmad halde her kim olursa olsun hikimse tarafndan o halyle asla dnlm ve arzu edilmi ol-mad halde herkese ve tmyle uygun gelr. Toplumsal dnyada sklkla gzlemlenen r eydir u: h kimsenin istemedi ve sank istenm gi grneilen "onun in yapld") eylerin olduu grlr Basitletirici eletri te urada tehlikeli-dir: h kmse gerekten arzu etmi olmad halde parasal g

elinde tutan kiiler o kadar da mdahalede ulunmak istmedkler halde adna "televzyon haerleri" denen ve herkeseuyan esasen linmekte olan eyle dorulayan zellikle dezihnsel yapla olduu gii rakan o ok tuhaf rnle kala-ldkta ortaya kanlar trnden fenomenler anlayailmekin gereken her trl mesaiden kurtarr Bir toplumun madditemellerine dokunan devimler vardr ve genelde unlardan

sz edilr lise'nn mallar kamularlyor ir de simgeseldevrmler sanatlan ili adalarnn ya da yk dinpeygamerlerinn ya da azen daha ender olarak yk sya-set peygamerlernin gerekletirdkleri zihinsel yaplara dokunan yani grme ve dnme tarzlarmz detren devmler vardr Resm alannda temell kartl tn akademk etmn zernde durduu ir yapy ada ile eski ara

sndaki kartl altst eden Manet'nin durumu yledir Eertelevizyon kadar gl ir aygt u trden smgesel ir devri-me raz olsun ynelseyd szi temn ederm ki hemen durdulmaya allrd Oysa gerek o ki h kimsenin talep etmesine gerek kalmakszn srf rekaetin ve szn ettim meka-nzmann mantyla televizyon yle ir eye kalkmyor. -leyclern zihinsel yaplarna mkemmelen uyarlanm durum-

da Televzyonun ahlakln u mank inde zmlenmesigereken elehon yann antrailirdm. Gde "yi duygulrlkt edeiyat yaplyor" diyordu ama iyi duygularla nmeoran yaplyor". Televizyon alanlrnn hlkl rnde durup dnmek gerekrd: ou ke snk oldulr lde kesinlikle muhteem r ahlak uyduculuk anstan ylsylyorlar. Televzyon haerlern okuy trtm pam


51/104

2 Televzyon zerine

arn ynn sunucularmz, spor yorumcularmz, pk d az-la zorlanmakszn, kndrn pk br kkburua ahak-

nn szcr yapan "opum sorunlar" adn rdkr yhakknda, aroardak sadrgankar ya da okuardak ddylmlr hakknda "n dnmk grkn" syyn, k-mn brr gnah karc haln gldr. yn y, sana dbya alan n d gr db duu synn yaynarn ntannmlar slk gdrk daha aza ubudy nd yr-k drr, uydumculua akadmc, ya da pazarn

drrn hzm tmklr.Gazclr gazclk alan dmk daha doru olur op-Imsal dnya ndk nmlrn, normasyonun byk -k rm yaylmn saayan ayglar zrndk olgusalbr k lrnd buundurmaka olmaarna bu aralarly, sradan yuralara, ama ayn zamanda da krn krclrn, blm adamarna, sanaara, yazarlara, km za-

man "kamu alan" dy adlandralan y, kolayca ulaablmlrn borudurlar, yan byk lk yayna Bry olarak yada br brn, hrhang br grupamann ys kmlyl, bl-l br normasyonu gn k yaymak sdnzd akdnz y, bu tkldr.) Klrl rtm aannn aa d-zyd, bask alndak br konumunu gal mrn ramn,ksnk az rastanr br gmnk uygulamakadrlar kamu

ya kar sylm, kamusal olarak arolma, annma, musalsaygnl rm k, bu, syas adamar baz nlklrasndan n baa gln hdtr) aralar zrnd rk sahbdrlr. Bu da, nkl drlry ou kz oranslk gstrn br saygnlka rnm olmaarn n azndan, l-rnd n gl olanlarnn) salar .. V bu saygnk gcnnbr bmn knd karlar n kulanablrlr gazcrn,

ha n annm olanlarnn bl, zaman zaman gmn olab-dkr aralarnda yr almak n can aklar ntklr syasr gb kagorlr kyasa, yapsa yndn dahaaa konumda olmalar, srkl br nklkar lmsrglmk oularn da h phsz akamakadr).

Ama n nmls d, br kltr rtcs asndan, ok nbl osa, n azndan tlzyonun oraya kna kadar my


52/104

Gnmyn Yalanma Ekii 3

dnlmz olan kamusa grnrl, kndn bk l-k fad dbm, srk olarak rbck durumda

buunmaarndan r, knd dna gr klrn kndsorunsalarn, knd bak aan oplumun bnn daaabmkdrr. Buna kar, gazck dnasnn blnm,farkam v nm olduu, doasa bn kanaa-r, bn bak aarn ms m a da bunlara kndlrnfad m frsa sunmaa lvrl olduu snckr vgazcln kranndan gblmk n, bll br nokaa ka

dar v asgar br smgsl arlk amak koulula, gacrv gazlr arasndak rkabn ararlanmann mmkn ol-duu da dodur). ma u var k, gazclk alan, pk kaanlar gb, br palalm nvarsalmar v nanar b-n zrnd durmakadr avr v kanaa farkllklarnn -snd) Bll br dnc kagorr ssm nd, konuuandll oan bl br mnasb nd, rnn, "lvzonda-

gdr gbsndn br nosonun bn rmlr nd, ka buunan bu nvarsamlar, gazcrn opumsa grkk nd v an zamanda da smgsl rmlrn bnnd uguadka lmnn lksnd r arar. Hbr sm bms zmm, sasal avr, vb) a da m gs-r, grv, vb) okr k, kamusal arma dzmn rbmkn gazcn ugulad o m snavndan gmk zo-

nda kalmasn, an gazcrn, anzca kndrn lglenden lgrn km", an onarn kagorlrn, onarnszgr n grm baaran uup, :raarn bnnuama ak dck smgs fadr nmszn a daumursamazn n amak sur, farknda bl omadanuguadklar o mum sanse aklmasn.

Tlvzonun, an aralar uzam ndk grc ar

nn v gmn al gm oan bu lvzon zrndk -cmsl basknn arlnn bmsnn br baka v kavran-mas daa g olan sonucu da, vzon araca br klrl m polkasndan br r kndndnlk dmaggr bu dmago, kndn b n ok vdaoumamakadr, ama cdd dnn gazr d sarmakdrbunar, rb krsr, srbs grr knd vrn u


53/104

5 4 Tvizo zr

rden or meparna gidere daha y ir yer ayrmaadrlar). 'i ylan eevizyon, lre olma iddiasn

dayd ve herese lre iddia ayan rnler elgeseller,lasi yaplardan yaramaar, lr armaar, v) dayama ve geni hal iesinin eenierini olrma iin irama endi eelinden yararanyord 90'l ylan elevizyon, en geni izeyc iesine lama iin, eevizyon izleyicilerine, paradigmas lkshow, yaam esiernin, yaananhi salsz ehir olan, onla alar ieren ve ir ei

rngencilii ve ehirciii aine yarayan ham rnler esasen p, insanarn, ir an grnrle erieime rna,sadan seyirci olara ie olsa ama iin yanp lareevizyon oynlar gii) snara, eenileri smrmeyi vemarmay hedefemeedir. B ir yana, en azann gemiin pedagojipederahi elevizyon iin eslediler nosajiyi paylamyom ve o eevizyonn da y leli yayn

aralarnn gereen demorai ir anmn, poper eenilerin arsna, poplis endiliindenliii ve demagoiiaarlan daha faza aramadn dnyorm.

ZLENME-ORANININ HAKEMLNDEKMCADELELER

hade, g dengesinin, arll eileimlerin ad iimi ie ynlendirdii de, far organlar arasndai dengeye adar iereyeilme iin grnerin esine, seerde grnen eyin ve ha gazeecii alannn iinde eiyenreaein de esine geme gereiyor Bgn, falan ya da filangazeeci arasnda neden faan ya da filan armann odn

anlama iin, insanlarn gazeecili zamnn iinde emsicileri odar asn organlarnn onmn ve onlan organlarn iindei onmn devreye soa gereir Ayn eilde, n ir ayazarnn ney yazp neyi yazamayacan anlama iin de ii eeni hep ada ma gereir.Konmdan aynalanan aslar iram yasaar ya daei yrlar olara yaanacaardr: , n gee


54/104

Gnmy nma v Etkli

neye badamaz y a da , L e Monde' anlayna ayk-d, uada bu yaplamaz, vb Ek daan kuala b

mnde szceendm olan bn bu deneymle, aann yapsnn, bu aan nde bell b kumu gal eden b k zen-den yenden akamas omad.

B aann ndek fakl uncula, kend1eyle ekabende buundukla ek edlen poemk emslyelenesahpe onla hakknda bsakap deye, sge e-le spof uzama, spoa heb ek spolan basma-

kalpam mgeen ee, gby oyuncua fubolcu-adan sz edeken, onlaa "puene dee). Bu emsye-e, ou kez, g dengesn hsba kaan e onu dnmeyya da muhafaza emey hedefeen mcadele saejed. Hahazda, yaz basndak gazcede e zelkle de bu basnnde edlgn b konum ga den, kk gazeeede e k-k konumlada alana anda, elezyona ka son de-

ece eee b syemn ge gzlenmekedAslnda, bu emslyee z bayle ona de geennkonumunun, az ok yadsnan bmle alnda de geld aalad Ama ayn zamand a, konumu dnmey hedefleyen saeed Bugn, gzeeclk oamnda, elezyoneesnde een mcadee odk nended; bu da, bu nes-nenn ncelenmesn ok zo b ae gemeked Blgk as

layan syemn b blm, lzyonda alan nsanlan elezyon hakknda syledken kayda alnmasndan bae Gazeecle, b sosyolog akknda, onun syed eynkendenn dndke ey yakn olmasnn y oacanok daha gnlden yleyeceled Bu yzden de, elezyonzendek gee syemeye aka, eezyonda alannsanla ndnde pope oma umablmek mknszd e

esasen, bunun bye omas da yd) Bu b yana, yaz basngazeecnn eezyona kyasa aama oaak geednelkn aeee sahbz gazeelen hepsnde de, eezyoneknn sahp oduu yen h dumadan amaka oluu, gaze-eclen eezyon aafnda anlanmaya en byk deeemeke olula e ayn zaanda, ebe k, elezyondagnmeye; nk bu, onla kend gazee nde paye ka


55/104

6 Tlvizyo zri

zanmaarna katkda buunmaktadr arlk kazanmak isteyenbir gazetec teevzyonda da bir yayn yapmak zorundadr tee

vzyon gazeteclerinin yaz basnda ok neml konumlar eldeettkler bie grmekte, byleike de yazy, meslein bizathizgn, sorgulanr hale getirmekedrer eer teevzyondaki br kadn sunucu bugnden yarn br gazetenn yneticisioabiliyorsa, nsan gazetecinin zgl uzmannn neden ibaretolduunu sormak zorunda kar) merkalarn gndem(agenda] ad verdikleri eyin (sz edilmesi gereken ey, baya

zlan konusu, nemli probemer) giderek daha byk ldetelevizyon tarandan tanmlanmakta oluu (enormasyonunykarda betimedm evrimsel doam inde, televyonunar belireycdir ve eer br konu bir olay, bir tartmayaz basna mensup gazeteciler tarandan ortaya atlacak bieosa, ancak teevzyon tarandan yeniden ele andnda, yeniden dzenendnde belrleyc odaksal hae geir ve ayn an

da da, siyasa bir etkinike donanr). Yazl basndaki gazetecilern konumu tehdt atna grmekte ve ayn anda da mesleinzg sorgulanr omaktadr. Burada syedm her eyakanmay ve doruanmay gerektrecektr: bu ayn zamandada bei br saydaki aratrmaar ve bir program erinde temelenen br blanodur Bunlar son derece karmak bignnancak ok nemli br amprk amaya gerekten ieretleb

lecei eyerdr (ama bu, varomayan bir bimin, medyoonn, kerameti kendinden menku kim sahplerinin, her tranketten be nce, medya dnyasnn durumu konusundakkend kesn sonuarn nermelern engeemiyor).

ma en nemisi teevzyonun ve rakp teevzyonar arasndan da, sansasyonein, gsterise oann, olaandnn arannda en azla snizm ve de baar gsterenern smgesel ar

nn bymesiye birikte, mdiye kadar sansasyon basn denen ve spor habereri ile gelge habererde younlaan gazeteere braklm oan be br enormasyon anaynn, kendingaetecik alannn btnne dayatmakta ouudur. Ve aynanda da, en az mklpesent olan zeyc ktlesnin beklenterikarsnda hi sknt duymadan eeblme ytkkarndantr byk paralar karnda ie anan, dolaysyla en s


56/104

Gnmeyen Yapanma ve Ekiei 7

nkndn dontolojnn h tsn v frtiori h tlsyasa soguamaya ka n lgszndn olan bl b gaz

tc katgos knd "dln" knd tchn kndduu v konuma taan knd "nsank daln" gaztcln tamamna dayatma lm gstmktd. Paza paya n sdn kabt taafndan sklnn tlvzyonlasansasyon gaztnn sk yntmln gdk daha fazlabavumakta btn al vmyolasa o zaman lksay glg olaylaa ya da spo habln aymaktada:

dnyada cyan dnl n olusa olsun tlvzyon hablndk an Fansz futbol ampyonasnn sonulana yada saat ymdk habld aynaya y almak zpogamanm u ya da bu tdn b baka spotf oaya yada syasal yaamn n ykms v n tlm gnmn yabanc dvlt bakanlann zyat ya da dvlt bakannn yabanc ky zyat vb) bu aada lbtt doa aftl

kazaaa yangnaa ksacas sadan b mak uyandablck v d hb zgl n uzmank n bata da syasal uzmank gktmyn yl aymas gdk daha sklka gmktd. Daha nc syldm dkkat gg habnhb syasa sonua bulunmayan ama "ds kamak" yada "toplum pobmln" dntmk n damatktln oayla znd sabttmk v oada tutmak suty

syasa bouk yaatmak syastdatmak v dnyadak yaam ykmsy v ddkoduya yldzan ya da kayt ann yaamyla ulusal ya da gzgnsl boyutta oabl bu)ndgmk gb b tkl vad: tlvzyon flozofa yapayoaak snnn nn tanm v oay hand olutuumubuunan nmsz oana ykms v az olana yndn anlamvmk n ou kz t buada yadma ala; okulda

tban takmas b tmn sald ya da hhang baka"topum oay" Fnklkautv hastakl ayplamaa ya daomtSponv'va ahlkyat dnc doumak n ykugulanm olaylad. V yn sansasyon doaysy tmbaa aay gg oaya aasnda b sm y d.ynltb v bu sm oay dmaji i 1 h i k r . n kndlndn y d hsal tcd il i k r n ,


57/104

8 Teizyon Uzne

iki ve ukula gdkayaak ocuk kama ve hlkn epkisini douabiecek skandala nden olaylala) muazzam bi

ilgi uyandabilie ha myle duygusal ve and ya daayn lde ukulu ama sadgan olabilen ve ocukan dmesi gibi ya da aalanm gpaa balanana ndenolaylada simgese inlee yaklaan sefebelik biimleine yolaabilile.

Bundan kan sonu yazl basndaki gazeecilein bugnbi ecih ksnda buundukad egemen model douu-

sunda gimek yani hemen hemen eevizyon habelei gibioan gazeele yapmak m geeki yoksa fak oamak bin fakl saejisi oluumak m geeki? He iki yndede kaybemek pahasna ekabee giimek kel mesan kesin anmna balanm kieyi kaybemek mi geeki yoksafakl aak m? Poblem gazeecilik aan iinde samalaan oan gnsel alann kendi iinde de ayn ekide

gndemdedi Gzemleimin haihazdaki duumu iibaiyleizlenmeoan anlaynn kubana olan soumluan bilind bi uuma geek anlamda bi sei yapmadklandnyom. Niekim byk opumsa ecihein hi kim-se aafndan yapmadka ok dzeni bi ekilde gzen-mekedi. Ee sosyolog he zaman biaz ahaszlk veyosabunun nedeni bilinsiz kalnmas yelenen eyein bi1incine

vamaya zolamasd.) Genel eiimin eski az klel em oganla he ka yenigiye uayacala bi aa-na ynemek uuna zgllkleini yiimeye skledinidnyoum. Niekim ke kanal Ae'ye dnen Lap ok hzl bi ekide dn vemez ha saldgan bi iekik poiikasndan daki koaylka ve iekliingecenin ileemi saaleine iimesiyle sonuanan gizi paza

ka oalmaya gen izlenmeoannn zoamaaya uya da bu lde uan veici bi uzlamaya geivedi e Mondeayn den bi sei kasnda bulunuyo. zmemenin ay-nlana giecek deilim gnmeyen bi bakma genele-kim kuvvei gibi hi kimsenin gmedii ama ne olup biiinianamak iin vasaylmaa geeken eyle oan yaplan zmnden bieyse deneymee nas geiebileceini gn


58/104

Gmn Yaplanma kii 9

meyen g dengeleinin kiiel amala inde vaolual tecihle olaak nal yeniden dile gelecekleini gtemek iin, a-

n yeteince ey yledim.Gaetecilik alannn bi ellii vad d glee klteleimin btn teki alanlandan, mateman alanndanedebiyatn alanndan hukukun alanndan, bilimel alandan,vb. ok daha fala bamld. ok doudan bi ekilde talebebamld belki iyaal alandan da fala olaak paan yaptmc etkiine, halk oylamann etkiine maudu. Btn alan

lada glenen "anm" ya da "timel" olan eenei nen tyato iin bu, bulva tiyaou ile avangad tiyato aandaki katlkt, bu katlk bi yanda daha kltl, te yan-da daha a kltl bi yanda daha fala enci, te yandadaha ok tcca bandan bi kitle aandaki bene katlk-lala TFl ve L Mond aandaki katln edeeidi) gaetecilik alanna el bi katlkla kendini daya ve tecimel kut

bun al buada ellikle gld: younluk bakmndanbenei olmann teinde imdiki aman iinde ee bakaalanladaki ekliyle eamanl olaak kyalana edeei debulunmamaktad ma bunun dnda, gaetecilik eveninde,bilimel ende glemlenen eyin beneini bulaman; nein bitakm yaakla ineyenin hacanmana ya da tei-ne, oyunun kuallana uyann melektalann takdiini topla

mana yol aan nen bitakm atfla alntla eklinde teah eden) o bi t ikin adaleti . Gaetecilikte, olumlu ya daolumu, yaptmla neededi? Koa halindeki tek eletiioda Guignol t talama pogamlad dllee gelince,"tekala'' dan bi baka gaeteci taafndan alnlanmak) baka bi ey yokt, ama bu da nadi, pek gn olmayan veikicikli bi gtegedi.

TELEVZYONUN BASK GC

Gaetecilin eveni bi aland ama ilenmeoan aacl-yla ekonomik alann bak altndad Ve falala heteonom, tecimel bakaa ok gl bi ekilde mau bu alan


59/104

60 Tlvzyon zn

yap olarak btn tek alanlar zerine bizzat bir bask uygulamaktar. Bu yapsal nesnel anonim rnmez etkinn o-

an grnen eyle genele ian elen eyle yani falann yaa flann mahalesye hibr ili yoktur . . . Sorumlular lanetmekle yetnilemez yetnmemek gerekir. rnen Vyanal byk taamac Kar Kraus bugn Nouvel Oseteur' ge-ne yayn mrne tekabl etmesi gereken kiye ok etesaryoru: btn zamann onun ktr tahrp een klt-re uyumculuunu nemsiz ve acnas yazarlara gster

yaknl ba fkirler gzen rmek in onlar riyakr-ca reten tutumunu aa karmakla geriyoru . Ve ayneke ok gene bir tarza eetrer nsanara ynelirler.Oysa nsan sosyoloiye urat zaman kanarn ya a erkekerin sorumluluk taklarn ama ken mknar ve im-knszlkar ine byk e iine yerletrim olukaryap ve bu yap iine igal ettiker konum tarafnan belirlen

iklerini renyor Doaysya falan gazeteciye falan fiozofaya a falan flozofgazetcye ynelik polemikle yetnmekmmkn eiir.. Ama herkesin ken gnah keisi varrBu kuraa bazen ben e uyarm BernarHenri vy yazarga-zetec ya a filozofgazetecnin br tr simges hane gelmtr.Ama BernarHenri Lvyen sz etmek br sosyooga yak-maz .. Onun br yapnn br tr glgeolaynan [ppnomne

ibaret oluunu br eektronun ouu kil br aann ifa-esi oluunu grmek gerekr Eer onu reten ve ona kmen gcn veren aan anlamazsa hbr ey anaamaz

zmlemeyi raatketrmeek ve eyle e aklc brbme ynenirmek in bu nemr Ntekim ben nanyom k ve bunar br teevzyon kananan sunmkta oluumbunu kantyr) buraakr trnen mmr ayarn

gn bir le e osa etrmeye katka buunabrler.Bn bimler bu ay tarar. Auguste omte ye yor-u "Bim ve olaysya ngr ngr ve olaysya ey-lem. Topum bim e btn teki bilimer gb bu emei gt-me hakkna sahiptir. Sosyolog a gazetecik gib bir uzamaha yoa karken oraak tkieri, uyguar tkular -zmeme abasyla alaan tutku ve itkier betmlene


60/104

Gnmyn Yplnm Etkil 6

bli bi tinli umuu ta nin manizmalaa iiinbiinci yct ist gaztci ist tlvizyon izyicisi osun-

la bu manizmala taafnan ullanan insanaa bi paazgl azanaya ata buunabii. Sanm vbu biaya nilini hp synii z nsnltiimi gibihissbic gaztci sylilim iyi ula vc oluasa an bi i biii ama faza a bimistmili yi ala avutuma suty szn t-tiim manizmaaa him oabicli zgl aaan

onaa viimi abul tm uumuna aacaa naznan bn bunu umuyoum. Aslna gaztciliin iinabttn oan baz tii otaan almaya imn vc gaztlaas ittifalaa ynlm mmn E -tc tiin bi blm abti ynlnin yapsal ti-n ouyosa bu yapsa ti iviii bizzat tiyo un izlnmsin bizzat yol ayo hi imsnin fana ol

mayabici o thlili bi nformasyonun sf bi aibi alttm iin otaya atlabilmsin bizzat nn ouyolasa ilin byl ouu ou is bu manizmaa onusunaibiinnim v bunlan aanabii lnmas abti t-isiztimy ynli bi ota muham v ym ynt-bii (bi bama imi zaman ocu aa olaya tnna uumlaa yapl gbi gaztcilrin amuoyuna ya

banc man sylmli yznn v bu sylml aac-ya tannm olan siyasal ili iznmoan hsaplay-a tvizyona amama onusuna mutab alan vbu symi atamamay ymnilini nm yaa haya tm mmn v bu a h tl szmon"yaanama" an o aha tili ouu) Gtn topycla ayyoum v bunun bilincinyim Ama sosyooun d

tminizmini v tmsiini h zaman onun an d nl a unu n sm ytincim aki snv-salamaa ouan yapsa manizmalan bln v lsay buna ontol altna amaya yni bin mmn ha glii. Ys zyi bi n w l ginln bu vn ahatan oa s edimckt. Soyl1r,oaa ahan anca yapaa insan hk \ l l


61/104

62 lvon rn

masn salayan mekanizmalara dayanrsa etkili olduunu biliyorum Ve bir ahlaki kayg gibi bir ein ortaya kabilmesi

iin, bu eyin o yapnn iinde dayanaklar ve destekler, dllerbulmas gerekirdi Bu dller izleyici kitlesinden de gelebilirdieer ne trl kullanlmalara maruz kald konusunda dahaaydnlanm ve daha bilinli olsayd)

Dolaysyla ben, halihazrda btn kltrel retim alanlarnn gazetecilik alannn yapsal basksna marz olduklandnyom; yoksa kendileri de alann gleri tarafndan

alm bulunan falan ya da filan gazetecinin, falan ya da filankanal yneticisinin basklana deil Ve bu bask btn alanlara son derece edeer, sistemli etkiler uygulamaktadr Gazetecilik alan, alan olarak, teki alanlar zerinde etkimektedir Baka trl dendikte, kendisi de tecimsel mantn giderek dahafazla egemenlii alnda olan bir alan, kendi basklan giderekdaha byk lde teki evrenlere dayatmaktadr Ekonominin

arl, izlenmeora araclyla televizyon zerinde etkidebulunmakta ve, televizyonun gazetecilik zerindeki arl boyunca da, televizyonun problemlerinin kendilerine dayatlmasna yava yava raz olan gazeteciler ve teki gazeteler zerinde hatt en "anm gazeteler zerinde etki yapmaktadr Veayn ekilde, gazetecilik alannn btnnn tad arkaraclyla, kltrel retimin btn alanlana yklenmektedir

Ae de herhe en iene oiale4 gazetecilie ayrdmz bir saysnda, Remi enoin, yarg evreni iinde yer alanve yarg alanna isel normlar asndan da her zaman en saygdeer kiilerden olmayan birtakm adli yarglarn, kendi alanlann iindeki kuvvet dengelerini deitirmek ve ierdeki aamaldzeni devre d brakmak iin televizyondan nasl yararlanabildiklerini gsteren ok gzel bir yazs vard Bu baz du

mlarda ok iy olabilir, ama ayn zamanda, glkle eldeedilmi bir kolektif aklclk durumunu tehlikeye de drebilir ya da, daha kesin bir ifadeyle, kendine zg mant adaletn anlamna ilikin sezgilerin, sk sk grntlerin ya da tutkularn kurban olan ortak adalet duygusuna ilikin sezgilerinkarsna kaaya muktedir bir yargsal evrenin zerkliiylesalanm ve gvenceye alnm olan kazanmlar sorgulanr


62/104

Grmy Yalama ve kilri 63

hale geirebiir. ser kendi dnya grerini ya da kendi deerlerini die gersiner, iser, bn iyi niyeleriyle, kamusal

heyeann ya da kamuoyunun scne soyundukarniddia esiner, gazeecilerin basksnn kimi zaman yarglaniini ok gl bir biimde ynlendirdii duygusu varr. Vebaz kiiler, yarg erkinin gerek bir akarmndan sz emierdir. Parick hampage'n zmledii olayarda da grd gibi, bunun edeerini, demagojinin mannn izlenmerannn man ise eleirinin manna ikame oabildi-

i bilimsel evrende de bumak mmkn oabiirdi.Bn bunar azasyla soyu grnebilir yeniden ve dahabasie syleyeceim. Aanarn her birinde, niversie aannda, arihierin alannda, b., alann isel deerleri uyarncaezenler ve ezilenler vardr yi bir arihi, iyi arihilerin iyiarihi olduunu syledikeri biridir. Zorunlu ola

Documents

Pierre Bourdieu - Televizyon Üzerine