zachowania, które zwią-

zane są z obrazem

„silnego charakteru”.

Silny charakter często

ma swoje podłoże w

temperamencie czyli

wrodzonym me-

chanizmie funk-

cjonowania. I tu-

taj zaobserwować

można podobień-

stwo, bynajmniej

nie ma więcej

Ciąg dalszy na

stronie 2

Słowo charakter obro-

sło wieloma nawykami

językowymi. Potocznie

słowo „charakter” za-

stępuje pojęcie osobo-

wości. Można więc mieć

różne charaktery czyli

być różną osobą – tutaj

wnioskujemy i opisuje-

my postawy dziecka

wobec określonych

spraw, wyznawanych

wartości. W takim zna-

czeniu charakter pozwa-

la nam wyróżniać cha-

raktery, najprościej mó-

wiąc, dobre i złe – dobre

czyli te które są spójne z

normami społecznymi i

złe czyli te, które te nor-

my łamią i negują. Mówi-

my też „ma charakter”

co oznacza to dziecko

jest wyraźną i silną po-

stacią. Taki skrót języko-

wy nie oznacza, że

dziecko określone ha-

słem „ma charakter”

posiada coś, czego inni

nie posiadają (każdy ma

jakiś charakter). Skrót

ten jednakże pokazuje

jaka jest społeczna per-

cepcja i ocena stylów i

rodzajów charakteru –

zwracamy uwagę na

charaktery silne, na oso-

by, które potrafią wy-

trwać w realizacji zada-

niu, które jest trudne,

które pomimo przeciw-

ności losu ujawniają

wiarę w sukces, nie pod-

dają się. Częściej widzi-

my i rozmawiamy,

a więc i wzmacniamy te

Ale charakter!

W tym numerze:

Kara czy nagroda jako skutecz-

na metoda wychowawcza.

Wielkie rozmówki z małym

dzieckiem

Ku pamięci!

Zapiski na skrawku chusteczki

PORADNIA PSYCHOLOGICZNO - PEDAGOGICZNA PRO FUTURO

POST SCRIPTUM

Ważne tematy:

Koncentracja na

tym, co najważniejsze

Recepta na

wychowanie mocnych

charakterów

Informacja zwrotna -

skuteczne narzędzie

wychowawcze

WARSZAWA - ŁOMIANKI 2011/2, MARZEC-KWIECIEŃ

WIELKIE ROZMÓWKI Z MAŁYM DZIECKIEM Wyznaczanie granic to

kwestia komunikacji -

precyzyjnego i adekwat-

nego komunikowania się

w codziennych realiach.

Trzeba dawać jasne i czy-

telne dla dziecka komuni-

katy na temat określo-

nych sytuacji, co jest trud-

ne w pojawienia się sil-

nych emocji, które lubi

pojawiać się w momencie

naruszenia granicy.

Kilka wskazówek:

1/ Powiedz DLACZEGO

zapraszasz dziecko do

rozmowy - bo jest dla

mnie ważne abyśmy się

zrozumieli, bo chcę aby-

śmy współpracowali, bo

cenię sobie Twoje bezpie-

czeństwo.

2/ Opisz konkretnie zacho-

wanie, które naruszyło

granicę. Tylko zachowa-

nie - nie osądzaj, oceniaj.

Opisz!

3/ Powiedź co czujesz /

czułeś w tamtej sytuacji.

Powiedź co to dla Ciebie

znaczy.

4/ Zaproś do rozmowy

dziecko - zapytaj o to jak

ono to odebrało, jak się

czuło, co się zadziało.

Posłuchaj! Daj się wyga-

dać. Wykaż się zrozumie-

niem dla uczuć dziecka ,

ale przypomnij regułę -

zasadę.

5/ Postaw problem. Co

zrobimy? Rozumiem co

się wydarzyło i dlaczego

tak się zachowałeś. Nie

jednak mogę pozwolić na

to, aby… Umówiliśmy się

bowiem, że …

6/ Zapytaj się o to co każ-

dy z Was zrobi, aby ta

granica była wystarczają-

co uszanowana ?

KU PAMIĘCI!

„Dziecko chce być dobre.

Jeśli nie umie - naucz,

Nie wie - wytłumacz,

Jeśli nie może - pomóż!”

Jeśli przy największym wy-

siłku dozna porażek, należy

tak pobłażać, jak pobłażli-

wie godzimy się z naszymi

własnymi wadami

i nałogami.”

Janusz Korczak

KRÓTKI KURS DOSTARCZA-

NIA INFORMACJI ZWROT-

NEJ – POZYTYWNEJ

I NEGATYWNEJ.

Gdy chcesz nagrodzić, a

więc wyrazić uznanie i

wzbudzić pozytywne emo-

cje swojego dziecka, mo-

żesz postępować według

poniższej zasady czterech

kroków:

KROK PIERWSZY – PO CO?

Powiedź dlaczego to mó-

wisz, podkreśl dlaczego jest

to ważne, jakie zasady czy

wartości zachowanie, które

chcesz opisać i nagrodzić

realizuje

Chcę powiedzieć Ci coś bar-

dzo ważnego. Zrobiłeś coś,

co bardzo mi się podobało.

To było odpowiedzialne za-

chowanie. A w naszej rodzi-

nie odpowiedzialność jest

bardzo ważna.

KROK DRUGI – CO?

Opisz, co twoje dziecko

zrobiło. Dokładnie przywo-

łując obraz z pamięci.

Opisz zachowania dziecka.

Twój brat podczas zabawy

dostał krwotoku. Ty wtedy

zaopiekowałeś się nim – po-

łożyłeś go na łóżku, wytarłeś

krew, która spłynęła mu po

buzi. Przyniosłeś mokry ręcz-

nik i położyłeś go na czole.

KROK TRZECI – EMOCJE

Powiedź, co czułeś. Nazwij

swoje emocje, opisz je

i nazwij emocje dziecka.

Byłem dumny, że opiekujesz

się młodszym bratem. Za-

chowałeś się bardzo odpo-

wiedzialnie. Wiedziałeś jak

się zachować i potrafiłeś to

zrobić. Ty też możesz być z

siebie dumny. Bardzo mi się

podobało to, co zrobiłeś.

KROK CZWARTY – POD-

KREŚL WARTOŚĆ

Nazwij jeszcze raz wyrażo-

na zachowaniem zasadę

czy wartość.

Zachowałeś się odpowie-

dzialnie, jak straszy brat na

którym można polegać. Dzię-

kuję.

Gdy chcesz zwrócić uwagę

dziecka na negatywne kon-

sekwencje jego zachowa-

nia, a więc wyrazić niezado-

wolenie i zmienić zachowa-

nie dziecka, możesz postę-

pować według poniższej

zasady czterech kroków

KROK PIERWSZY – PO CO?

Powiedź dlaczego to mó-

wisz, podkreśl dlaczego jest

to ważne, jakie zasady czy

wartości zachowanie, zo-

stały złamane przez zacho-

wanie dziecka, o których

chcesz opowiedzieć

Chcę powiedzieć Ci coś bar-

dzo ważnego. Zrobiłeś coś,

co bardzo mi się nie podoba-

ło.

KROK DRUGI – CO?

Opisz co twoje dziecko zro-

biło. Dokładnie przywołując

obraz z pamięci. Opisz za-

chowania dziecka.

Bawiliście się z bratem kolej-

ką. Chcieliście bawić się jed-

ną lokomotywą, pokłóciliście

się a potem Ty popchnąłeś

go a on przewrócił się i skale-

czył. To było niedobre zacho-

wanie.

KROK TRZECI – EMOCJE

Powiedź, co czułeś. Nazwij

swoje emocje, opisz je i

nazwij emocje dziecka.

Przykro mi. Nie lubię jak tak

się zachowujesz. Boli mnie

to, że używasz siły zamiast

słów, mówisz rękoma a nie

słowami.

KROK CZWARTY – PO-

WIEDZ CZEGO OCZEKUJESZ

Powiedź, czego oczekujesz

w zamian w tej konkretnej

sytuacji, która była. Krótko i

zwięźle.

Oczekuję, że w takiej sytuacji

będziecie rozmawiać i po-

dzielicie się zabawką spra-

wiedliwie. W zgodzie.

Str. 2 POST SCRIPTUM

"Dzieci

przywiązują

małą wagę do

nauczania, które

dostają

od swoich

rodziców, za to

wiernie

odwzorowują

ich charaktery".

Mason Cooley

dzieci niskoreaktywnych, ale

to właśnie te dzieci są czę-

ściej omawianymi przypadka-

mi na zebraniach w przed-

szkolu czy szkole. Już u ma-

łych dzieci zauważamy skłon-

ności do bycia osobami ru-

chliwymi, aktywnymi, cechu-

jącymi się szybkimi reakcjami

i umiłowaniem do dużej ilości

różnorodnych zabaw. O tych

dzieciach mówi się „żywe

dzieci” albo „mają tempera-

ment”. Te, które są spokoj-

niejsze, bardziej wyważone

i ukierunkowane na mniejszą

ilość stymulacji jakoś umykają

naszej uwadze. Po prostu

sprawiają mniej kłopotów,

nie zmuszają nas do aktyw-

ności, nie wymagają specjal-

nego podejścia. I tak już od

początku dzieci określane

w psychologii jako

„niskoreaktywne” skupiają

na sobie więcej uwagi, często

niestety „uwagi negatywnej”

– słyszą więcej nakazów

i zakazów, mają więcej kar

itp. Sprawdzono nawet spo-

sób wzniecania bijatyk w

szkołach – otóż okazało się,

że dzieci spokojniejsze też

mają konflikty i też dochodzi

do rękoczynów, ale te

„żywe” przechodzą do ręko-

czynów szybciej i najczęściej

w najmniej dogodnym mo-

mencie np. na przerwie, gdy

za ich plecami stoi nauczy-

ciel. Te spokojniejsze jak się

okazało wyczekują na właści-

wy moment tj. kiedy nie ma

nauczyciela i wówczas dają

upust swoim emocjom. Róż-

nica nie leży więc w ilości

negatywnie postrzeganych

zachowań, ile w konsekwen-

cjach. Te żywsze dzieci nie

patrząc na sytuacje impul-

sywnie reagują, narażając się

na negatywne oceny innych

i co za tym idzie, na negatyw-

ne oceny swojej osoby. Jed-

nakże każda ocena jest także

wzmocnieniem więc, w na-

stępnej tego typu sytuacji

nasz impulsywny mały boha-

ter zrobi dokładnie to samo,

aby ostatecznie usłyszeć

„ależ ty masz charakter”!

Wpływ temperamentu na

powstawanie osobowości

(czyli potocznie mówiąc cha-

rakteru) jest znaczący – tem-

perament daje nam podwali-

ny, na których budujemy

naszą osobowość. Najistot-

niejszym elementem jest

oczywiście obraz własnej

osoby, który tworzymy

w oparciu o informacje

płynące od innych. Jeżeli

zatem nasz niskoreaktywny

dzieciak ciągle będzie słyszał,

że „jest agresywny”,

„niedobry” to takim się

stanie.

Warto zatem zastanowić się

co mówimy naszym dzieciom

i jak reagujemy na to, czego

zmienić nie mogą, bo jest

częścią biologicznego wypo-

sażenia ich powstających

osobowości. Jak to się mówi

„każdy kij ma dwa końce” –

siła reakcji na bodziec, niska

u naszych żywych dzieci i

wysoka u tych spokojnych,

stanowi ich niewątpliwy

zasób. Żywiołowość i impul-

sywność może zaowocować

buntem i negacją wartości

spokoju i mądrości, bo będą

one zbyt nieosiągalne dla

popędliwych i szybko reagu-

jących chłopców. Może jed-

nak prowadzić do kreatyw-

ności i wytrwałości w poszu-

kiwaniu rozwiązania sytuacji

nowych, trudnych czy niety-

powych – to właśnie oni bę-

dą mieli odwagę zaryzyko-

wać i zmienić to, co innym

wydawać się będzie stałe i

niepodważalne. Natomiast

spokój i powolne tempo dzia-

łań może zaskutkować ten-

dencją do nadmiernego kon-

trolowania otoczenia i two-

rzenia mało użytecznych

procedur, jak i - odmiennie -

doprowadzić może do poja-

wienia się myślenia anali-

tycznego i strategicznego.

Można użyć tutaj metafory

siania i zbiorów - wiele zależy

od tego jakie ziarno pada na

jaki grunt.

Jednakże warto uświadomić

sobie sprzeczność społecz-

nych oczekiwań – np. chętnie

widzimy w swoich dzieciach

takie cechy siły charakteru

jak skuteczność, wytrwałość,

samodzielność, spójność, ale

już gdy ta sama samodziel-

ność godzi w nasze interesy

czy preferencje narzekamy

na nią i nazywamy ją buntem

np. gdy chłopak nie chce

się poddać naszym argu-

mentom nazywamy to upo-

rem, a nie wytrwałością.

Warto, abyśmy jako rodzice

starali się zobaczyć

cd na stronie 4

ALE CHARAKTER! (CD ZE STRONY 1)

Str. 3 2011/2, MARZEC-KWIECIEŃ

WARTO PRZECZYTAĆ:

nie. Nie ma sensu zakazywać

robienia czegoś, natomiast

warto wskazywać to, co mo-

głoby pojawić się zamiast

negatywnych wzorców (np.

zamiast „nie kręć się na krze-

śle”, „nie pyskuj”, „nie przery-

waj” itp. warto powiedzieć co

chcesz uzyskać np. „siedź

spokojnie, bujać można się na

huśtawce, ale nie na krześle”,

„najpierw posłuchaj tego, co

mam ci do powiedzenia, po-

tem zapytam cię o Twoje zda-

nie”, „widzę, że jesteś bardzo

rozgniewany” itp.

2. ZAUWAŻAJ TO, CO POZY-

TYWNE

Możesz zmieniać mapę na

podstawie, której interpretu-

jesz dane zachowanie (tzw.

przeramowanie) np. dziecko

wykłóca się z dużą siłą o coś,

ciebie to irytuje – zamiast

powiedzieć np. „nie pyskuj”,

„co ty tam wiesz”, „ale Ty

jesteś uparty” itp. zastanów

się co dobrego jest w tym

zachowaniu i powiedz o tym

np. „widzę, że jesteś bardzo

zaangażowany, widzę, że bar-

dzo ci zależy na przekonaniu

mnie ” itp. Dlaczego? Bo ła-

twiej wzmocnić zmianę za-

chowań wówczas, gdy zacho-

wanie to ma pozytywny wy-

predyspozycje, które nasze

dziecko ma wrodzone i które

warto rozwijać nadając im

pozytywnie brzmiące prze-

słanie. Wówczas nasz obda-

rzony niską lub wysoką reak-

tywnością chłopiec wyrośnie

na akceptującego siebie

młodzieńca, wierzącego w

swoje siły, otwartego na

świat, stawiającego sobie

wyzwania, ale i szanującego

prawa i odmienności innych

ludzi. Czy jest coś czego by-

śmy dla swojego dziecka pra-

gnęli więcej?

Recepta na pozytywne prze-

wartościowanie – zobacz to,

co najważniejsze!

1. POWIEDZ CZEGO

OCZEKUJESZ

Gdy widzisz jakieś zachowa-

nie, które jest destruktywne

dla otoczenia lub dla samego

dziecka, zastanów się, co

chcesz uzyskać w zamian za

miar – czyli wówczas gdy

chwalimy niż gdy karcimy.

3. ROZMAWIAJ O WARTO-

ŚCIACH

Pokazuj to, co dziecko może

uzyskać realizując jakieś cele.

„Co dzięki temu zyskasz,

chłopcze, gdy będziesz miał

sportowy motocykl, nową

konsolę?”.

Nie mów i nie pouczaj – pytaj

o znaczenie danej rzeczy,

sprawy dla Twojego dziecka.

Czy jemu chodzi o szpan, o

nowe umiejętności, o podziw

w oczach innych czy pokona-

nie własnych lęków? Zamiast

koncentrować się na domnie-

manych motywach, pobudzaj

dziecko do zastanawiania się

nad tym co chce uzyskać,

pogłębiaj jego wiedzę na

swój temat. Jego refleksyj-

ność i wiedza na temat wła-

snych motywów pozwoli mu

w przyszłości być strategicz-

nym dowódcą na polu wła-

snego życia, a nie pionkiem w

szeregu…

A jakie Ty masz doświadcze-

nia? Zapraszam do wymiany

poglądów.

Iza Barton Smoczyńska

poradnia@profuturo.edu.pl

ALE CHARAKTER! (cd ze strony 3)

Jesteśmy firmą prywatną, spółka Pro Futuro istnieje na rynku edukacyjnym od 2005 roku,

Poradnia Psychologiczno – Pedagogiczna została założona w roku 2009r. Współpracujemy z

wieloma doświadczonymi specjalistami: psychologami, pedagogami, logopedami i in. Zapra-

szamy do współpracy tych specjalistów, którzy myślą podobnie jak my o rozwoju dziecka.

Wierzymy, że nasze podejście i wiara w potencjał dziecka ma wpływ na osiągnięcia dzieci i

młodzieży, ich rozwój i adaptację.

Jedno z przysłów indyjskich mówi „Dzieci to goście, którzy pytają o drogę”. Poma-

gamy szukać odpowiedzi na to pytanie, stale uczymy się też jak pozostawać gotowym na

jego usłyszenie.

telefon: 22 861 31 30 wew. 103 faks: 22 666-95-78 mail: poradnia@profuturo.edu.pl

PORADNIA PSYCHOLOGICZNO - PEDAGOGICZNA PRO FUTURO

ul. Kaliskiego 29a, 01 - 476 Warszawa

Jak nagrodziłem dzisiaj

mocne strony mego

dziecka?

W jaki sposób dałem od-

czuć mojemu dziecku, że

ma potencjał i moc?

W jaki sposób wsparłem

dziecko w jego dążeniu do

trzymania się zasad i re-

guł? Jak pomogłem mu

dziś stać się lepszym?

Zapiski na skrawku chusteczki...

„Talent jest da-rem uniwersal-nym, ale potrzeba wielkiej odwagi, żeby go wykorzy-stać. Nie bój się być najlepsza.” P. Coelho