Upload
others
View
7
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
Pozita e Grave të Komunitetit Rom, Ashkali dhe Egjiptas
në Kosovë
Tetor, 2008
1
Historia e RROGRAEK-ut
Rrjeti i Organizatave të Grave Rome, Ashkali dhe Egjiptase të Kosovës është themeluar në fillim të vitit 2000 si
rrjet joformal i organizatave dhe aktivisteve nga të gjitha viset e Kosovës.
Me gjithë dëshirën dhe vullnetin e anëtareve të rrjetit për të vazhduar aktivitetet, rrjeti pati ndërprerje të punës
dhe aktiviteteve për një periudhë kohore.
Në Dhjetor të vitit 2006, me përkrahjen e UNIFEM-it, zyra në Kosovë në bashkëpunim dhe mbikëqyrje të
Luljeta Vuniqit nga Qendra Kosovare për Studime Gjinore në Prishtinë dhe në bashkëpunim me Shpresa
Agushin përfaqësuese e organizatës së Grave Rome “Romane Romnja” në Gjilan, rrjeti rifilloi punën si
organizatë jo-qeveritare dhe jo-fitimprurëse me strategji të qartë veprimi. Për rikëmbjen e rrjetit ndihmuan edhe
aktivistet dhe përfaqësueset e organizatave duke marrë pjesë nëpër takime që të qartësohen objektivat dhe
përpilimin e strategjisë.
Tani rrjeti përbëhet prej 25 anëtareve (organizata dhe gra aktiviste). Fushat në të cilat janë të fokusuara këto
organizata janë: Arsimi, Integrimi – Riintegrimi, Shëndetësia dhe të Drejtat e Grave të Komunitetit Rome,
Ashkali dhe Egjiptase.
Rrjeti përbëhet edhe nga një bord shtatë anëtarësh. Anëtarë të cilët janë aktivistë, ekspertë për çështjet e të
drejtave të komuniteteve dhe të drejtave të grave.
Qëllimi i RROGRAEK-ut është që të përkrahë, të mbrojë dhe të promovojë të drejtat dhe interesat e grave dhe
vajzave nga komuniteti Rome, Ashkali dhe Egjiptase në gjithë Kosovën, pavarësisht nga përkatësia e tyre
politike, fetare, etnike, mosha, niveli i arsimit, orientimi seksual dhe aftësia. RROGRAEK-u e realizon këtë
qëllim përmes shkëmbimit të përvojës dhe informatave, partneritetit, rrjetëzimit, hulumtimeve, avokimit dhe
shërbimeve.
Objektivat e RROGRAEK janë:
1. Të sigurojë pjesëmarrjen e barabartë, aktive dhe efektive të grave dhe të vajzave Rome, Ashkali dhe
Egjiptase në zhvillimet politike, ekonomike dhe shoqërore në Kosovë;
2. Të avokojë për të drejtat e grave dhe vajzave Rome, Ashkali dhe Egjiptase në të gjitha sferat e jetës;
3. Të fuqizojë lëvizjen e grave dhe vajzave Rome, Ashkali dhe Egjiptase në parandalimin e martesave të
hershme dhe ngritjen e nivelit të edukimit shëndetësor;
4. Të realizojë përfshirjen e grupeve të grave të Kosovës në iniciativa rajonale dhe ndërkombëtare në fushën e
2
promovimit të të drejtave të grave dhe vajzave;
5. Të avokojë për përfshirjen e grave dhe vajzave Rome, Ashkali dhe Egjiptase në të gjitha nivelet e arsimit;
Misioni i RROGRAEK-ut është përkrahja, integrimi dhe promovimi i të drejtave të grave dhe vajzave të
komuniteteve Rome, Ashkali dhe Egjiptase në Kosovë.
RROGRAEK-u në bashkëpunim me QKSGJ-në ka arritur të bëjë:
1. Anëtarësimin e OJQ të grave dhe vajzave aktiviste në RROGRAEK
2. Në bashkëpunim me anëtaret e rrjetit dhe QKSGJ-në, rrjeti ka arritur të bëjë regjistrimin formal në
shtator të vitit 2007.
3. Të formojë Bordin Ekzekutiv dhe të zgjedhë kryetaren e Bordit.
4. Të zgjedhë menaxhmentin e rrjetit
5. Rrjetit ka mbajtur mbledhje me donatorë ku qëllimi ishte që anëtaret e rrjetit të njoftohen me donatorët,
me programet e tyre, projektet që i kanë realizuar, projektet që janë në realizimin e sipërm.
6. Të realizojë hulumtimi “Braktisja e vajzave të reja nga shkolla” (Hulumtimi është realizuar me mostër të
vogël dhe qëllimi i këtij hulumtimit ka qenë që koordinatoret e Rrjetit të mësohen dhe trajnohen për
teren. Qendra Kosovare për Studime Gjinore ka mbajtur me koordinatoret e Rrjetit këto trajnime:
Hulumtimet sociale: Praktikat, roli dhe rëndësia e tyre; Hulumtimi Kuantitativ: Llojet dhe Metodat;
Hulumtimit Kualitativ: Llojet dhe Metodat. Të dhënat e këtij hulumtimi janë përdorur si pikë orientuese
për projektin në vazhdimësi).
7. RROGRAEK-u në bashkëpunim me QKSGJ-në, anëtaret e saj, organizatat ndërkombëtare në Kosovë
dhe institucionet qeveritare të Kosovës në vitin 2007 ka përpiluar Planin Strategjikë 2008-2010. Ky plan
ka për qëllim për të vazhduar punën në të ardhmen në mënyrë që të jetë një rrjet funksional në Kosovë
që do të avokojë për nevojat dhe çështjet e grave që janë tejet të rëndësishme për gratë e këtyre
komuniteteve.
3
8. Rrjeti me qëllimin të ngritjes së kapaciteteve të anëtareve të saja ka realizuar trajnime të ndryshme të
mbajtura nga ATRC-ja siç janë:
a) Dizajni i Projekt Propozimeve
b) Hyrje në Avokim dhe Ndërtim të Koalicioneve
c) Qeverisja e mirë
d) Roli i OJQ-ve në Shoqërinë Civile
e) Monitorimi dhe evaluimi & Menaxhimi i Ciklit të Projektit
f) Menaxhmenti Bazik Financiar
9. Rrjetit gjithashtu ka mbajtur mbledhje të rregullta me anëtaret e rrjetit si dhe me anëtarët e bordit.
10. Rrjeti ka krijuar logon e RROGRAEK-ut, web – faqen dhe broshurën informuese.
11. Janë mbajtur për disa muaj rresht edhe kurse të kompjuterit dhe gjuhës angleze për ngritje të
kapaciteteve të stafit të rrjetit
12. Me ndihmën e stafit të Qendrës Kosovare për Studime Gjinore, Stafi i Rrjetit ka përpiluar edhe
udhëzuesin e politikave për punonjësit e rrjetit. (Ky material përmban në detale përgjegjësit dhe rregullat
për punonjësit e rrjetit)
13. Qendra Kosovare për Studime Gjinore në bashkëpunim të ngushtë me Rrjetin ka realizuar hulumtimin
“Pozita e grave dhe vajzave të komunitetit Rom, Ashkali dhe Egiptas në shoqërinë kosovare”; .
14. Që nga qershor 2008 koordinatoret e Rrjetit janë trajnuar për administratë, financa, mirëmbajtje të web
faqës, përpilim të raporteve, shkrim të projekteve ideore nga Stafi i Qendrës Kosovare për Studime
Gjinore.
15. Në radhën e aktiviteteve të RROGRAEK-ut në bashkëpunim me QKSGJ-në organizojë dy vizita
studimore në Maqedoni dhe Budapest me qëllim të shkëmbimit të përvojave dhe informatave rreth
përvojës së punës së OJQ-ve të grave Rome në Maqedoni dhe organizatave në Budapest të cilat merren
me programin e grave Rome në fusha të ndryshme. Organizimi i vizitës u ndihmua në mënyrë vullnetare
nga stafi i organizatës së CRS në Maqedoni dhe nga stafi i ERRC dhe RPP në Budapest. Organizatat që
u vizituan janë: RCS (Qendra Rome në Shkup) nga Znj. Azbija Memedova, Enisa Eminova nga projekti
“Virgjiniteti”, organizata “Luludi” në Shkup, Organizata “Esma” në Shkup, organizata Kham në
4
Kumanovë, organizata “Daja” në Kumanovë, Institutit Për Shoqëri të Hapur në programin e
pjesëmarrësve së Romëve dhe të Drejtat e Njeriut së bashku me Programin e Qeverisë në nivel lokal
dhe qendror, Budapest, Programi Romë i Shëndetësisë në OSI, Budapest. Qendrën Evropiane për të
Drejtat e Romëve, Budapest Fondin Edukativ për Romë, Budapest, Zyrën e Iniciativës Rome (RPP),
Budapest etj.
16. Qendra Kosovare për Studime Gjinore në Kosovë dhe Rrjetit i Organizatave të Grave Rome, Ashkali
dhe Egjiptiane të Kosovës, në mbështetjen nga UNIFEM, zyra në Prishtinë, organizoi një konferencë
një-ditore rajonale mbi temën "Integrimi i grave të komunitetit Rome, Ashkali dhe Egjiptian”. Qëllimi i
konferencës ishte që të mundësojë integrimin e Romëve, Ashkali dhe Egjiptianëve të Rrjetit të Grave në
rrjetet rajonale dhe iniciativat që adresojnë çështje të ngjashme dhe për të shkëmbyer përvoja.
17. Qendra së bashku me Rrjetin në qershor të vitit 2009 lansoi fushatën avokuese me qëllim të rritjes së
ndërgjegjësimit të shoqërisë kosovare në lidhje me pozitën e grave Rome, Ashkali dhe Egjiptiane me
fokus në arsim, një nga çështjet më të mëdha të Komunitetit Rom, Ashkali dhe Egjiptas në Kosovë dhe
në arsimin e grave që doli nga hulumtimi. Për realizimin sa më të suksesshëm të fushatës u realizua një
spot televiziv që mbante mesazhin për përkrahjen e vajzave për shkollim.
18. Qendra në bashkëpunim me Rrjetin përgatiti Buletini informues për Aktivitetet e rrjetit. Ky buletinin
është shpërndarë tek të gjitha institucionet relevante.
19. Në vitin 2009. RROGRAEK-u hyri në partneritet me këto tri organizata siq janë: Unioni Ballkanik i
Egjiptjaneve në Maqedoni, Save the Children dhe Forum SYD në Kosovë. Kurse nga viti 2006
RROGRAEK-u është në partneritet me QKSGJ-në dhe UNIFEM-i zyren në Kosovë dhe deri më tani
kanë punuar në dy projekte një vjeçare dhe nga muaji Maj në projektin gjashtëmujor.
5
Mosha
24%
33%
21%
13%
6%
2%
0
5
10
15
20
25
30
35
16-25 vjec 26-35 vjec 36-45 vjec 46-55 vjec 56-65 vjec 65 +
Vendbanimi
71%
29%
0
10
20
30
40
50
60
70
80
Qytet Fshat
6
Prej ciles kohe jetoni ne kete vendbanim?
19%
9%
15% 14%
42%
05
1015202530354045
Para vitit 1970 1970-1979 1980-1989 1990-1999 Pas luftes neKosove
Shkalla e arsimimit
38.3% 37.9%
19.4%
1.2%2.8%
0.4%0
5
10
15
20
25
30
35
40
45
Pa shkolle Tetevjecare e pakryer Tetevjecare e kryer Shkolla e mesme Shkolla e mesme epakryer
Shkolle elarte/Fakultet
7
Statusi martesor
19%
77%
2% 1.6% 0.4%0
10
20
30
40
50
60
70
80
E pamartuar E martuar E ndare E ve Bashkejeton mepartnerin
Statusi social
1.2% 0.8% 2%
22.1%
8.3%
1.2% 0.4%2.4%
61.7%
0
10
20
30
40
50
60
70
E punes
. sek
t publi
k
E punes
. sek
t priv
at
E vete
punesuar
Kerko
n pune
Nuk ker
kon p
une
E punes
uar p
art-t
ime
Nxenes
e/Stu
dente
Pensio
niste
Amvis
e
8
Si e vleresoni gjendjen tuaj ekonomike?
30.4%
26.3%
30.7%
11.9%
0.7%0
5
10
15
20
25
30
35
Marrim vetemndihma sociale
Te ardhurat nukmjaftojne as per
ushqim
Te ardhurat janesa per te mbetur
gjalle
Te ardhuratmjaftojne perjete normale
Te ardhuratmjaftojne perjete shume te
mire
Situata aktuale e banimit
66.7%
10.3% 11.5%
2.4%7.1%
1.2% 0.4% 0.4%0
10
20
30
40
50
60
70
Shtepi/Banese Shtepi/baneseme qera
Strehim Qenderkolektive
Familje tengushte
Jetese nebashkesi
Tjeter Refuzon/PP
9
Gjuha qe flitet ne shtepi
70%
30%
0
10
20
30
40
50
60
70
Shqip Rome
Gjuha e shkollimit
69%
26%
4%
0
10
20
30
40
50
60
70
Shqip Serbisht Refuzon/PP
10
Gjuha e perdorur ne pune
64%
7%2%
27%
0
10
20
30
40
50
60
70
Shqip Serbisht Rome Refuzon/PP
Gazetat e perditshme
9%
1%
18%
66%
6%
0
10
20
30
40
50
60
70
Rregullisht Shpesh Rralle Kurre Refuzon/PP
11
Revistat/Shtypi periodik
2% 4%
12%
69%
13%
0
10
20
30
40
50
60
70
Rregullisht Shpesh Rralle Kurre Refuzon/PP
Radiostacionet
18%
22% 23% 23%
14%
0
5
10
15
20
25
Rregullisht Shpesh Rralle Kurre Refuzon/PP
12
Televizionet
46%
26%
14%
6%9%
0
5
10
15
20
25
30
35
40
45
50
Rregullisht Shpesh Rralle Kurre Refuzon/PP
Interneti
3%8%
12%
64%
13%
0
10
20
30
40
50
60
70
Rregullisht Shpesh Rralle Kurre Refuzon/PP
13
Biseda me shoke/shoqe/kolege
14% 14% 15%
41%
16%
0
5
10
15
20
25
30
35
40
45
Rregullisht Shpesh Rralle Kurre Refuzon/PP
Televizionet me te shikuara
42%
15%
8%
3% 3%
13%16%
0
5
10
15
20
25
30
35
40
45
TV 21 RTK KTV TV Dukagjini TV Most Tjere Asnje
14
Cilen gazete ditore e lexoni?
89%
6% 3% 2%0
10
20
30
40
50
60
70
80
90
Asnje Koha Ditore Kosova Sot Bota Sot
Problemi i cili më së shumti u rëndon juve personalisht, ose familjen tuaj? - Zgjedhja 1
29%
22%
19%
15%
5%
10%
0
5
10
15
20
25
30
Furnizimi me rrymëdhe ujë
Mungesa e vendevetë punës
Problemet meshërbimet
shëndetësore
Ambienti i papastër Shkollimi i fëmijëve Tjera
15
Problemi i cili më së shumti u rëndon juve personalisht, ose familjen tuaj? - Zgjedhja 2
21% 21%
10%
8%
6%
4%
3% 3% 3% 3% 3% 3%
12%
0
5
10
15
20
25
Furnizimi me
rrymë dhe ujë
Papunësia Problemet me
shërb
shëndetës.
Shkollimi i
fëmijëve
Kthimi Rrogat e ulëta Integrimi Analfabetizmi Siguria
personale
Ambienti i
papastër
Pensionet e
ulëta
Martesat e
hershme
Tjera
Problemi i cili më së shumti u rëndon juve personalisht, ose familjen tuaj? - Zgjedhja 3
21%20%
9%8%
7%6%
29%
0
5
10
15
20
25
30
Rrogat e ulëta Mungesa evendeve të
punës
Problemet meshërbimet
shëndetësore
Integrimi Shkollimi ifëmijëve
Ambienti ipapastër
Tjera
16
Ne pergjithesi, shendeti i grave eshte:
24%
29%
23%21%
2%1%
0
5
10
15
20
25
30
Shume i mire I mire Mesatar I keq Shume i keq Nuk e di
Në aktivitetet tuaja ditore a jeni e penguarnga ndonjë sëmundje e gjatë apo paaftësi fizike?
19%
29.4%
51.2%
0.4%0
10
20
30
40
50
60
Po, shume Po, deri diku Jo Nuk e di
17
A ekziston ndonjë program që ka për qëllim zhdukjen e analfabetizmit dhe parandalimin e braktisjes së shkollimit në
komunitetin tuaj?
26%
51%
19%
3%
0
10
20
30
40
50
60
Po Jo Nuk e di Ref/PP
Nese ekziston nje program i tille, nga kush mbeshtetet ai?
17.1%
40%
28.6%
7.6% 6.7%
0
5
10
15
20
25
30
35
40
Qeveria OJQ vendore OrganizateNderkombetare
Nuk e di Refuzon/PP
18
A ekziston ndonjë program që ka për qëllim aftësimin profesional me anë të kurseve të ndryshme me qëllim punësimi në komunitetin tuaj?
32%
54%
13%
1%0
10
20
30
40
50
60
Po Jo Nuk e di Ref/PP
Nëse po, a jeni ju ose ndonjë anëtar i familjes pjesë e ndonjë programi?
51%49%
0
10
20
30
40
50
Po Jo
19
Sipas mendimit tuaj, a ushtrohet dhunë në familjet e komunitetit tuaj?
61%
36%
2% 1%0
10
20
30
40
50
60
70
Po Jo Nuk e di Ref/PP
Ne cfare forme zhvillohet dhuna?
7.9%4.2%
58.2%
21.8%
7.9%
0
10
20
30
40
50
60
Fizike Psikike Ne te dyjaformat
Nuk e di Refuzon/PP
20
Sipas jush, a u ofrohen shërbime direkte të përkrahjes grave dhe vajzave që kanë qenë viktima të dhunës?
36%
23%
38%
3%
0
5
10
15
20
25
30
35
40
Po Jo Nuk e di Ref/PP
Nëse po, çfarë shërbime ju ofrohen viktimave të dhunës?
40%
22%
4%3%1%
4%
26%
0
5
10
15
20
25
30
35
40
45
Ndihmëpolicore
Strehimore Ndihmëjuridike
Shërbime tëkujdesit
shëndetësor
Mbështetjepsikosociale
Nuk e di Ref/PP
21
Distanca etnike: "Te jetoje perhere ne vendin tuaj"
97.6%
45.8%
78.3% 76.3%
94.1% 92.1%
82.2%
72.3% 71.1%
2%
15.4% 17% 17.8%
3.2% 3.2% 4.7%
16.6% 16.2%
0.4%
38.7%
4.7% 5.9%2.8%
4.7%
13% 11.1% 12.6%
0
10
20
30
40
50
60
70
80
90
100
Shqiptar/e Serb/e Turk/e Boshnjak/e Ashkali/ke Egjiptas/e Rom/e Goran/e Malazez/e
Nuk me pengon
As s'me pengon, as s'me pelqen
Me pengon
Distanca etnike: "Të jetë shumë afër, ose i martuar me vëllain, motrën ose fëmijën tuaj"
68.8%
25.7%
49.4% 50.6%
79.1%
68.8%
62.5%
41.5%39.1%
6.7% 5.5%
12.6% 11.9%
5.5% 5.5%7.5%
14.6%17%
24.5%
68.8%
37.9% 37.5%
15.4%
25.7%
30%
43.9% 43.9%
0
10
20
30
40
50
60
70
80
90
Shqiptar/e Serb/e Turk/e Boshnjak/e Ashkali/ke Egjiptas/e Rom/e Goran/e Malazez/e
Nuk me pengon
As s'me pengon, as s'me pelqen
Me pengon
22
"Është e natyrshme që pjesa më e madhe e punëve të shtëpisë të jenë detyrë e gruas"
62%
23%
2.4%9%
1.2% 0.4% 2%0
10203040506070
Plotesishtpajtohem
Pajtohem Aspajtohem,
as nukpajtohem
Nukpajtohem
Aspak nukpajtohem
Nuk e di Refuzon/PP
"Nuk ka asgjë të keqe nëse një çift jeton së bashku pa dashur të martohet"
5%
14%8%
36%
24%
9%4%
05
10152025303540
Plotesishtpajtohem
Pajtohem Aspajtohem,
as nukpajtohem
Nukpajtohem
Aspak nukpajtohem
Nuk e di Refuzon/PP
23
"Arsimi është më i rëndësishëm për një vajzë se për një djalë"
16%
23%
16%
21%
16%
6%
2%
0
5
10
15
20
25
Plotesishtpajtohem
Pajtohem Aspajtohem,
as nukpajtohem
Nukpajtohem
Aspak nukpajtohem
Nuk e di Refuzon/PP
"Babai dhe nëna duhet të vendosin se për kë të martohet vajza e tyre"
34%
26%
6%
14% 13%
6%1%
05
10152025303540
Plotesishtpajtohem
Pajtohem Aspajtohem,
as nukpajtohem
Nukpajtohem
Aspak nukpajtohem
Nuk e di Refuzon/PP
24
"Babai dhe nëna duhet të vendosin se a do të shkollohet vajza e tyre"
47%
29%
4% 6% 6% 6%2%
05
101520253035404550
Plotesishtpajtohem
Pajtohem Aspajtohem,
as nukpajtohem
Nukpajtohem
Aspak nukpajtohem
Nuk e di Refuzon/PP
"Vajza duhet të martohet më herët për të lindur fëmijë të shëndoshë"
14%19%
8%
24%
17%14%
4%
05
1015
202530
Plotesishtpajtohem
Pajtohem Aspajtohem,
as nukpajtohem
Nukpajtohem
Aspak nukpajtohem
Nuk e di Refuzon/PP
25
"Për gratë është më e rëndësishme familja se karriera"
31%33.3%
6.7%11.5%
7.1% 6.3%4%
05
10152025
3035
Plotesishtpajtohem
Pajtohem Aspajtohem,
as nukpajtohem
Nukpajtohem
Aspak nukpajtohem
Nuk e di Refuzon/PP
"Në përgjithësi, gratë diskriminohen në jetën publike"
20.6%
46%
5.2%8.3%
2.0%
16.7%
1.2%05
101520253035404550
Plotesishtpajtohem
Pajtohem Aspajtohem,
as nukpajtohem
Nukpajtohem
Aspak nukpajtohem
Nuk e di Refuzon/PP
26
"Barazia Gjinore është e pamundshme në Kosovë"
8%
26.3%
6.8%
21.9%
6.4%
23.5%
7.2%
0
5
10
15
20
25
30
Plotesishtpajtohem
Pajtohem As pajtohem, asnuk pajtohem
Nuk pajtohem Aspak nukpajtohem
Nuk e di Refuzon/PP
Cilit besim i takoni?
96.8%
0.4% 0.8% 2%0
20
40
60
80
100
Islam Katolik Asnje besim Tjeter
27