.

UNIWERSYTET ARTYSTYCZNY W POZNANIUWYDZIAŁ ARCHITEKTURY I WZORNICTWA

Aleksander Nowak

Projekt urbanistyczny zespołu mieszkaniowo- usługowego w Sandnes w Norwegii.

Dzielnica Ekologiczna

Inżynierska praca dyplomowa napisana pod kierunkiem prof. nadzw UAP dr. hab. inż arch. Roberta Asta

SPIS TREŚCI

1. WSTĘP 42. IDEE PROEKOLOGICZNE 4 2.1 Infrastruktura 4 2.2 Era postnowoczesna 6 2.3 Rozwój idei proekologicznych 6 2.4 Wyrównanie bilansu energetycnego świata 7

3. CZĘŚĆ ANALITYCZNA8 3.1 UWARUNKOWANIA HISTORYCZNE I PRZESTRZENNE 8 3.1.1 Miasto Sandnes 8 3.1.2 Historia 8 3.1.3 Gospodarka 8 3.1.4 Kultura dziś 10 3.1.5 Centrum miasta 10 3.1.6 Parkingi 10 3.1.7 Warunki gruntowe i terenowe 10 3.2 UWARUNKOWANIA FUNKCJONALNE I KOMPOZYCYJNE - ANALIZA KONTEKSTU DZIAŁKI 12 3.2.1 Tereny zielone- Sandvedparken 12 3.2.2 Zabudowa sąsiadujące 12 3.2.3 Dominanty urbanistyczne 12 3.2.4 Ukształtowanie terenu 12 3.2.5 Komunikacja rowerowa 14 3.2.6 Kolej 14 3.2.7 Układ drogowy 16 3.3 ANALIZA TERENU- DOKUMENTACJA FOTOGRAFICZNA 18 3.3.1 Zdjęcia terenu opracowania 18 3.3.1 Zdjęcia z Sandnes 19 3.4 PRZYKŁADY I STUDIA WSPÓŁCZESNYCH, PROEKOLOGICZNYCH ZA ŁOŻEŃ URBANISTYCZNO-ARCHITEKTONICZNYCH 20 3.4.1 Masdar City (Arabia Saudyjska) 20 3.4.2 Solarsiedlung am Schlierberg (Niemcy) 21 3.4.4 Ekowioska Sieben Linden (Niemcy) 21 3.4.3 Zespół mieszkaniowo- usługowy BedZED (Wielka Brytania) 22 3.4.5 Projekt nowej siedziby Amazon.com (USA) 23 3.4.5 SIEEB Solar Energy-Efficient Building (Beijing, Chiny) 234. PROJEKT URBANISTYCZNY 24 4.1 ZAŁOŻENIA I OPIS IDEI PROJEKTU 24 4.1.1 Przedmiot i zakres opracowania 24 4.1.2 Zagospodarowanie terenu działki 24 4.1.3 Poszukiwanie kształtu założenia urbanistycznego i formy architektonicz nej budynków 26 4.1.3.1 Działka 26 4.1.3.2 Kompozycja urbanistyczna 28 4.1.3.3 Światło słoneczne 32 4.1.3.4 Forma budynków 34

2

4.1.3.5 Kolor w przestrzeni urbanistycznej 34 4.1.3.6 Masa termiczna 34 4.1.3.7 Wiatr 34 4.1.4 Wizualizacje 355. STREFOWANIE TERMICZNE, ŚWIETLNE I STRUKTURY SZKLARNIOWE- PRZYKŁADOWY BUDYNEK MIESZKALNY BRUELAND 39 5.1 Opis projektu 40 5.2 Opis techniczny budynku 41 5.2.1 Rozwiązania konstrukcyjno-materiałowe 41 5.2.2 Materiały izolacyjne 42 5.2.3 Wykończenia zewnętrzne budynku 43 5.2.4 Wykończenie wnętrza 43 5.2.5 Stolarka/ślusarka okienna i drzwiowa 44 5.2.6. Wyposażenie instalacyjna obiektu 45 5.2.7. Ochrona przeciwpożarowa 45 5.3 Charakterystyka ekologiczna budynku 45 5.4 Dostępność dla osób niepełnosprawnych 456. DANE LICZBOWE 467. BIBLIOGRAFIA 47 7.1 Literatura 47 7.2 Źródła elektroniczne 478. CZĘŚĆ RYSUNKOWA 489. SPIS ILUSTRACJI 49

3

1. WSTĘP Projektowane przeze mnie założenie urbanistyczne Brueland w norweskim mie-ście Sandnes jest próbą podjęcia zagadnienia miasta przyszłości. To próba odnalezienia odpowiedzi jak w erze informacji, rosnących nierówności społecznych, globalnego ocie-plenia, postępującego przeludnienia, koń-czących się surowców budować świat, tak by przyszłe generacje mogły nadal kontynu-ować nasze dzieło i cieszyć się dostatkiem jakim my cieszymy się dzisiaj. Uważam, że jako architekci powinniśmy być świadomi światowych wyzwań i czuć się odpowie-dzialni za rozwój osiedli, miast, państw, pla-nety, a ostatnio także i układu słonecznego. Świadomość odgrywa tutaj kluczową rolę.

2. IDEE PROEKOLOGICZNE

2.1 Infrastruktura By nastąpił rozwój potrzebne są eks-perymenty. W chwili obecnej, takie ekspe-rymenty mogą zostać przeprowadzone jedy-nie w krajach dysponujących odpowiednim kapitałem finansowym i społecznym. Czę-sto, by nowa idea mogła rozprzestrzenić się na masową skalę, musi mieć swój początek jako produkt elitarny. Przykładem mogą być tu działania firmy Tesla Motors projektującej samochody elektryczne. Jej dyrektorem gene-ralnym jest genialny inżynier i wizjoner Elon Musk, który oprócz zrewoluzjonizowania transportu, ma w planach zasiedlenie Marsa (firma SpaceX) oraz zredukowanie zużycia paliw kopalnianych do minimum poprzez za-stąpienie ich energią solarną (firma SolarCi-ty). Nowy produkt w postaci samochodu Tesla wprowadzony na trudny, zdominowany rynek motoryzacyjny, dostępny z początku jedynie dla klasy wyższej, powoli trafia do kierow-ców z klasy średniej krajów rozwiniętych, aby z czasem stać się dobrem ogólnodostępnym. Na chwile obecną, jedynym europej-skim krajem, w którym „eksperymentalna” Tesla zyskała na popularności jest Norwe-gia. Kraj o najwyższym wskaźniku rozwoju 4

Sieć punktów ładowania samochodów elektrycznych w Europie- stan obecny i scenariusz rozwoju wg Tesla Motors

Rozwój sieci kolejowej w Wielkiej Brytanii

społecznego (według Human Developement Report 2011) jest doskonałym miejscem do rozkwitu nowych idei zrównoważonego rozwoju. Zmiana środka transportu na cał-kowicie elektryczny wymaga wytworzenia odpowiedniej infrastruktury- sieci punktów ładowania. Mapy przedstawiają obecny stan sieci punktów ładowania i scenariusz roz-woju sieci dróg po których będzie można swobodnie poruszać się autami na ogniwa. Jak pokazuje przykład Tesli, nowe rozwiązania powinny opierać się na sie-ci zależności, współpracy oraz świa-domości potrzeb przyszłych pokoleń. Kolejnymi przykładami utylitarnej postawy wobec wyzwań stojących przed ludzkością byli Joseph Bazalgette i George Stephen-son. Bazelgette opanował epidemię cholery i „wielki smród” w Londynie tworząc roz-budowaną sieć kanalizacyjną. W swoich sza-cunkach co do jej wielkości przyjął miejsce o największej gęstości zaludnienia oraz naj-większą możliwą ilość produkcji ścieków na osobę. Oprócz powstrzymania choroby dziesiątkującej mieszkańów miasta i odcią-żenia Tamizy ze ścieków, poprzez budowę większych w swej średnicy kanałów, umożli-wił rozrost populacji, a infrastruktura z 1900 roku służy stolicy Wielkiej Brytani do dziś. „Well, we’re only going to do this once and there’s always the unforeseen”. [„Cóż, zrobimy to tylko raz i zawsze mu-siby być gotowi na nieprzewidywalne”].

George Stephenson, ojciec brytyjskich kolei parowych zrewolucjonizował transport. Jego wynalazek w postaci lokomotywy stał się częścią krajobrazu, otworzył nowe możli-wości. Wytworzenie odpowiednich nowych sieci infrastruktury jest kluczem do rozwią-zania problemów przyszłego świata. Pod po-jęciem infrastruktury mam na myśli nie tylko transport oraz gospodarowanie energią ale rów-nież sieć przestrzeni publicznych- ich wpływ na relacje społeczne i poszanowanie kultury.

Kompozycja, Jakob Czernikow, Projekt, 1933

Budynek mieszkalny i wieża obserwacyjna, Rem Koolhaas, 1982

Futurama, Norman Bel Geddes, 1939

5

2.3 Rozwój idei proekologicznych

Jednym z pierwszych propagatorów

2.2 Era postnowoczesna

Nadchodzi czas, w którym z per-spektywy błędów ery industrialnej możemy bardziej świadomie spojrzeć na otaczającą nas rzeczwistość. Nadchodzi okres selek-cji i powrotu do rozwiązań sprawdzających się przez setki lat. XXI wiek powinien być wiekiem wiedzy i podglądania natury. Nurt architektury proekologicznej ostatnich 20 lat nadal przesiąknięty jest symboliką mo-dernizmu. Estetyka wieku maszyn tak bardzo zakorzeniona w naszej świadomości charak-teryzuje się totalną ekologiczną rozrzutno-ścią. Zaczynająć od lat 20 stych- Futuramy Bel Geddesa, rosyjskich konstruktywistów, potem Le Corbusiera można przypuszczać, że do dziś pytając o wizję miasta przyszłości większość współczesnych architektów, otrzy-mamy szkic podobny do wizji Czernikova, Miesa van der Rohe czy Rema Koolhaasa. Ciągłe powtarzanie utartych konstruk-tywistycznych schematów, pozbawia archi-tekturę szansy wyzwolenia się i podążenia nową drogą. Architekt XXI wieku powinien być gotowy na zmiany i ich prędkość. Świa-domy postępu technologicznego powinien stale poszerzać swoją wiedzę i zastosowywać nowe rozwiązania polepszające stan całego ekosystemu. Nasza wczesna faza ery postnowoczesnej przypomina czasy Adolfa Loosa, Petera Beh-rensa, Louisa Sullivana- swoista mieszanka stylistyki dziewiętnastowiecznej i początku wieku maszyn- subtelne przejście ze starego w nowe. Niedługo przyjdą czasy proekolo-gicznego Le Corbusiera, Miesa van der Rohe, Gerrita Rietvalda. To nie antropocentryczny, technokratyczny dom będzie maszyną do mieszkania, a cała planeta.Jeśli nasze poczucie estetyki opierało się wczoraj na formach przemysłowych to jutro będzie opierać się na cudach natury.

tej drogi był Frank Lloyd Wright, który przez swoje prace, w tym najsłynniejszą- Dom nad Wodospadem, zbudował podwaliny architek-tury zintegrowanej z naturą. Był zwolennikiem materiałów lokalnych. Budował napięcia w swoich budynkach na bazie zachowań zwie-rzęcych- poszukiwania światła, legowiska, bezpieczeństwa, pożywienia. Jednakże trudna do zrozumienia „architektura z duszą” Wrigh-ta nie zyskała wielu wiernych naśladowców. Wygrał modernizm. Łatwiejsze do powielania geometrycze formy i mnogość możliwości ich zestawień zyskały ogólną aprobatę. Minima-lizm i powtarzalność nadawały się idealnie do komercyjnych założeń deweloperskich. Tanie

Futurama, Norman Bel Geddes, 1939

6

Futurama, Norman Bel Geddes, 1939

2.1 miliarda ludzi żyje w slumsach, 33%

2.5 miliarda ludzi żyje bez infrastruktury sanitarnej, 38%

1.6 miliarda ludzi żyje bez elektryczności, 25%

1.1 miliarda ludzi żyjebez dostępu do czystej wody, 17%

1.85 miliarda ludzi żyje w nie-godnych warunkach, 29%

850 mln głoduje (wg danych ONZ), 13%

pola monotonnych domków jednorodzinnych przedmieść lat poczynając od lat 70’, aż po dziś dzień odsuwają na dalszy plan kwestie dobrego samopoczucia, poczucia bezpieczeń-stwa, relacji społecznych i wpływu na środo-wisko naturalne. Pierwsze ruchy ekologiczne lat 60-tych i 70-tych uznawane były za przejściową modę, a ich propagatorów uznawano za na-gich szaleńców pustelników. Oni sami zakła-dali osady z materiałów naturalnych zaopa-trzone często w batere słoneczne. Siedliska te nie działały jednak w zintegrowanej sieci, co przesądziło o traktowaniu ich jak coś o cha-rakterze totalnie alternatywnym i niepotrzeb-nym. Dopiero powodzie, kwaśne deszcze, skażenia radioaktywne i plagi nieurodzajów późnych lat 70 i 80-tych otworzyły oczy na-wet najbardziej zagorzałym krytykom. (m.in. Wypadek w elektrowni jądrowej Three Mile Island, kwaśne deszcze w zachodniej Virginii, dewastacja środowiska- używany na masową skalę środek owadobójczy DDT). Ludzie za-częli dostrzegać, że są słabi wobec sił natury. Dalszy rozwój świadomości można przypisać falom upałów, wycieków ropy, skarzeń gleby lat 90-tych. Wtedy zrodziły się pierwsze ru-chy zintegrowane a hasło „ekologia” zaczęło żywo partycypować w politycznych rozgryw-kach. Krystalizowały się idee proekologicznej współpracy. Dziś wraz z wytworzeniem się mody na „eko” obserwujemy coraz więcej konkret-nych działań w stronę poprawy stanu środo-wiska. Widzimy niestety również, że trendo-wi temu towarzyszą skutki niepohamowanego konsumpcjonizmu. Aby połączyć kapitalizm i integracje z naturą musimy szukać odpowiedzi jak osią-gnąć więcej przy mniejszej ilości środków. Słynne Less is More Miesa van der Rohe na-leży zastąpić frazą More with Less (Norman Foster).

2.4 Wyrównanie bilansu energetycnego świata

Zbiór faktów potwierdzających ko-nieczność zmian systemu wartości krajów

rozwiniętych i rozwijających się znakomicie przedstawia Norman Foster w swoim wykła-dzie. (Oxford U. 2011, cykl Humanitas). Posiadamy tylko jedną ziemię na 7 miliardów ludzi. Ich liczba wciąż rośnie. To że w Europie i USA możemy pozwolić sobie na dostatnie, wygodne życie i eksploatować zasoby planety na obecnym poziomie odby-wa się jedynie dzięki danym przedstawionym na diagramach poniżej- za sprawa nierówno-ściom pomiędzy światem biedy i światem roz-winiętym. Najważniejszym zadaniem ludz-kości ery postnowoczesnej jest utrzymanie poziomu życia rozwiniętych regionów świata na tym samym poziomie jak i umożliwienie regionom rozwijającym się na dorównanie do tego poziomu, przy jednoczesnym zacho-waniu zasady „More with Less”. Równowa-gę możemy osiągnąć jedynie po wyrównaniu bilansu energetycznego świata. Jednocześnie zadaniem narodów rozwiniętych powinien być dalszy rozwój technologiczny. Państwa trzeciego świata, będą mogły z czasem naśla-dować wypracowane modele i polepszyć stan swoich gospodarek.

7

3. CZĘŚĆ ANALITYCZNA

3.1 UWARUNKOWANIA HISTORYCZNE I PRZESTRZENNE- MIASTO SANDNES

3.1.1 Miasto Sandnes

Sandnes to 8 największe miasto Norwegii i gmina leżąca w regionie Rogaland. Razem z miastem Stavanger tworzy aglomeracje duocentryczną i jest jednym z najszybciej rozwija-jących sie i najbogatszych miast w kraju. Liczba ludności regionu wynosi około 220 tysięcy mieszkańców. Samo Sandnes liczy około 60 tysięcy. Przewiduje się wzrost liczby ludności o 50 tysięcy w przeciągu następnych 30-40 lat. Sandnes będzie ewoluować stopniowo w coraz bardziej centralny punkt regionu w porównaniu do chwili obecnej i jego relacji ze Stavanger. Powierzchnia cetrum wynosi około 104 hektary- porównywalna z miastem Stavanger.W centrum i okolicach mieszka około 18500 spośród 60 tysięcy ludzi zarejestrowa-nych w urzędzie miasta, podczas gdy w 2005 roku w centrum żyło jedynie 1583 miesz-kańców. Plany zakładają stworzenie 2000 do 2500 nowych jednostek mieszkalnych. Miasto położone jest nad fiorden Gandsfjorden. Centrum miasta leży na za-chód od wejścia do portu i otacza zatokę głównie od strony zachodniej. Wiek-sza część gminy Sandnes rozciąga się na wschód aż do Hogsfjorden. Istnieje wyraź-ny podział pomiędzy topografią Gandsfjorden i Gandal na zachodzie, a naturalnym krajobrazem wrzosowisk przy Hogsfjorden. Najwyższym punktem gminy jest Bynuten (671 m).

3.1.2 Historia

Historia miasta Sandnes liczy 6000-7000 lat. Pierwsze udokumentowane donie-sienia o istnieniu miasta sięgają XIV wieku i związene są z plebanią Høyland. Pierwsze dowody osadnictwa w gminie pochodzą z XV w. n.e. i dotyczą terenów Hana i Austrått. Najstarszy rejestr o osadnictwie, na terenach centurm Sandnes, z roku 1668 wskazuje na dzierżawę ziemi przez osiem rodzin, na terenach obecnego centrum (Mianem Strandsit-ter - dosłownie siedzący na plaży - określano ludzi, któzy posiadali dom na ziemi nie po-zastojącej ich własnością. Był to charakterystyczny rodzaj dzierżawy dla nadbrzeżnych terenów Norwegii od 1600 do około 1900 roku). Miastu nadano nazwę Sandnes w 1723 roku. W 1782 roku Christian VII podpisał dekret dotyczący budowy muru wokół mia-sta co oznaczało jednocześnie oficjalne jego założenie. W 1860 port Sandnes stał się ofi-cjalną stolicą gminy. W 1965 region rozszerzył się o część gminy Hetland oraz Høyland. Sandnes znane było z przemysłu cegielnianego i ceramicznego. Gansfjor-den obfituje w złoża gliny, szczególnie w jego wschodniej części. Dwoma najwięk-szymi firmami ceramicznymi z wieloletnią tradycją są Gann Pottery i Simonsen.

3.1.3 Gospodarka

Największymi korporacjami w mieście są:- Esso Norway (50.3 mld NOK) (przemysł naftowy)- Eni Norway (17.6 mld NOK) (przemysł naftowy)- Sandnes Sparebank (2.2 mld NOK) (finanse)- Gaz de France Norway (1.7 mld NOK) (przemysł naftowy)- BIS Industrier (1.5 mld NOK) (przemysł naftowy)- Øglæn Systems (kable) - Pioneer (sprzęt elektroniczny). Marka odzieżowa Cubus oraz znana sieć pizzerii Dolly Dimples miały swoje początki w Sandnes.8

Hana Austrått

Region Rogaland Gmina Sandnes

W 1892 roku Jonas Øglænd założył sklep rowerowy, który stał się zaczątkiem fir-my Den Beste Sykkel (DBS, dosłownie Najlepszy Rower). Niestety, z powodu narastającej konkurencji przemysł rowerowy upadł. Jednakże w związku z silnie wytworzoną tradycją miasto uznawane jest za rowerową stolicę Norwegii. Tutaj jako pierwsze wprowadzone zo-stały oznaczone ścieżki rowerowe („czerwone dywany” oraz system rowerów miejsckich). Od lat 70-tych XX wieku gospodarka opiera się głównie na przemyśle naftowym, sek-torze badawczo-rozwojowym i finansowym. W latach 80-tych miasto zyskało wiele centrów handlowych, w tym największe w Norwegii, centrum handlowe Kvadrat, i stało się ważnym punktem handlowo- usługowym. Powstał również jeden z najdłuższych deptaków - Langgata. Jak wcześniej wspomniano region Sandnes-Stavanger jest najszyb-ciej rozwijającym się środowiskiem biznesowym Norwegii. W dobie ogól-noświatowego krzysu w sektorze budownictwa, miasto prężnie rozwija się.

9

3.1.4 Kultura dziś

- w1999 otwarto Dom Kultury Sandnes.- w 2008 roku Sandnes było partnerem miasta Stavanger, które otrzymało miano Europejskiej Stolicy Kultury. - w tym samym roku otwarto również „Science Factory”- centrum muzealno- naukowe.- w 2009 roku otwarto Teatr Ratuszowy.- w miejscową drużyną piłkarską jest Sandnes Ulf. Działania klubu znacząco przyczyniają się do rozwoju sportu wśród młodzieży.- w 2002 i 2010 roku w Sandnes odbyły się Norweskie Igrzyska Lekkoatletyczne.

3.1.5 Centrum miasta Centrum Sandnes zapewnia około 5300 miejsc pracy, z czego prawie 30% z nich w sekto-rze handlowym i tyle samo w sektorze usług, W centrum Sandnes znajduje się około 350 sklepów, 2 hotele, kina, centra kulturalne, centra nauki i wiele innych budynków użyteczności publicznej. Na rok 2014 planowana jest budowa nowego stadionu piłkarskiego drużyny Sandnes Ulf. Stadion połączony będzie zieloną osią rekracyjno-sportową z centrum miasta. Przestrzenie nieprzezna-czone pod zabudowę stanowią około 30% obszarów (drogi, port, trakt kolejowy, parki, place).

3.1.6 Parkingi Centrum wyposażone jest w dobrą infrastrukturę parkingową. W 2000 roku znajdo-wało się tam 4270 miejsc parkingowych z których 1800 należało do Zarządu Dróg Miejskich.

3.1.7 Warunki gruntowe i terenowe Teren charakteryzuje się stosunkowo skomplikowanymi warunkami gruntowymi. Prze-ważają gleby gliniaste i wysoki poziom wód gruntowych. Ma to duży wpływ na dobór rozwią-zań parkingowych, fundamentowych i lokalizacji budynków.

+0.0

+1.0

+2.0

+1.0+2.0

+1.0

+1.0

+1.0

+1.0

+1.0

+2.0

+4.0+4.0

+3.0

+3.0

+2.0

+3.0

+7.0

+7.0

+7.0

+6.0

+5.0

+4.0

+3.0

+4.0

+3.0

+2.0

+1.0

+0.0 -1.0

-2.0

+7.0

+7.0

+6.0

+5.0

+10.0

+4.0

+3.0

+5.0

+6.0

+10.0

-2.0

-1.0

+0.0

10

Dzi

ałki

bud

owla

ne

pod

zab

mie

szka

niow

ąm

iesz

k. w

bud

owie

publ

iczn

e w

bud

owie

obsz

ar c

entr

um

publ

iczn

ere

krea

cyjn

e

Obsz

ary

zam

knię

te d

la

now

ych

inw

esty

cji

obsz

ary

obję

te o

chro

ną d

zie-

dzic

twa

kultu

row

ego

Zbio

rnik

i wod

ne i

ich

zago

sp.

nat.,

rybo

łów

stw

ote

reny

wod

ne o

góln

ego

dost

ępu

Kom

unik

acja

Dro

giob

szar

y w

yłąc

zone

z r.

dro

gow

ego

tras

y pi

esze

szla

ki z

ielo

ne

tram

waj

dept

aki

Inne

sym

ble

gran

ica

plan

u

prze

jści

a

11

3.2 UWARUNKOWANIA FUNKCJONALNE I KOMPOZYCYJNE - ANALIZA KONTEK-STU DZIAŁKI

3.2.1 Tereny zielone- Sandvedparken

Gmina Sandnes planuje połączyć park Sandvedparken leżący na zachód od działki, ze ścisłym centrum i portem. W związku z tym planowane jest otwarcie rzeki Storåna oraz za-gospodarowanie wzdłuż niej terenów zielonych. Sąsiedztwo Sandvedparken i centrum miasta stanowią ogromne walory Brueland. Nowy plan zagospodarowania przestrzennego gwarantuje łatwy dostęp do tych zasobów poprzez utworzenie dwóch nowych przejść podziemnych pod torami kolejowymi. Ponadto, plan zakłada budowę ogólnodostępnych placów zabaw i obiektów sportowych na terenie parku. Infrastrukturę kolejową od Sandvenparken oddzielać będzie sposób ukształtowania terenu w formie „zielonego nasypu”. Oddzieli on wizualnie oraz dźwiękowo teren zielony od torowiska.

3.2.1 Zabudowa sąsiadująca

Tereny na północ od parku przeznaczone zostaną pod budynki użyteczności publicznej, takie jak sąd, szkoła wyższa i ewentualnie nowy ratusz. Poza tym w okolicy można zauwa-żyć zdecydowaną przewagę domów jednorodzinnych (szczególnie w części południowej). Po wschodniej stronie znajduje się szkoła podstawowa i szkoła średnia Hoveveien, kościół oraz Wy-dział Infrastruktury Urzędu Miejskiego. Po zachodniej stronie torów znajduje się supermarket.

3.2.2 Dominanty urbanistyczne

Za dominanty urbanistyczne można uznać dwa jedenastopiętro-we bloki mieszkalne. Dalej na północ znajdują się silosy o wysokości około 30 m.

3.2.3 Ukształtowanie terenu

Na wschód krajobraz wzrasta stosunkowo stromo w stronę płaskowyżu Au-stråt. Działka otwiera się w kierunku zachodnim, co skutkuje w dobrym nasłonecz-nieniem w godzinach popołudniowych. Najniższym punktem doliny jest północ-no-zachodnia część centrum Sandnes na północy i na południu dolina zawęża się.

12

35m

25m

30m

Dominanty urbanistyczne

Planowane otwarcie rzeki Storåna i zielonej osi łączącej park z fiordem

Sandvedparken13

3.2.4 Komunikacja rowerowa

Wzdłuż planowanych rond i prze-jazdu podziemnego pod torami kolejowymi zbudowane zostaną trasy rowerowe. Ulice Hoveveien, Håkona 7-mego, Høylandsgate, Storgata i Langgata i Graversveien oraz park wyposażone zostaną w infrastrukturę rowe-rów miejskich.

3.2.5 Kolej

Stacja kolejowa Brueland w Sandnes stanowi ważny punkt komunikacyjny. Tory nachodzące na teren działki są wyłączone z ruchu. Istnieje możliwość zagospododaro-wania kolejnego pasa ruchu kolejowego jako bufor, pomiędzy koleją a terenami mieszkal-nymi. Osatatecznie stacja obsługiwać będzie dwa tory. Analizy akustyczne dowodzą, że działka nie jest narażona na zbyt intensyw-ny hałas spowodowany transportem kolejo-wym. Ważne jest jednak zaprojektowanie w taki sposób przestrzeni miedzy budynkami by zredukować hałas od strony wschodniej i za-chodniej do minimum.

Lokalną lokomotywą jest obecnie NSB typ BM 72. Odjeżdza ona ze stacji Bru-eland 2 razy/godzinę w każdym z kierunków. Planuje się podwoić częstotliwość przyjaz-dów i odjazdów pociągu.Lokomotywy BM 73 i EL 18 nie zatrzymują się na stacji. Przejeżdzają przez stację z pręd-kością około 105 km/h.Droga hamowania lokalnej lokomotywy NSB typ BM 72

Dworzec otwarty został w 1955 roku. Budy-nek dworca zostanie zburzony.

Ustalono odległości minimalne budowania wokół infrastruktury kolejowej:- dla garaży- min. 10 m - dla przemysłu- min. 15 m- dla budynków mieszkalnych- min. 20 m

14

Niska zabudowa / mieszkalne

Wyższa zabudowa / przemysł

35m

25m

30m

NOWE CENTRUM

STARE MIASTO

NISKA ZABUDOWA/MIESZKALNE

WYŻSZA ZABUDOWA/PRZEMYSŁOWE

35m

25m

30m

Analiza wysokości zabudowy wokół działki

Analiza zbiorcza15

3.2.6 Układ drogowy

W ostatnich latach całe miasto Sandes boryka się z nasilonym ruchem samochodowym. Miasta Sandnes i Stavanger planują usprawnić infrastrukturę transportu publicznego i rowerową. Główną drogą dojazdową do działki jest ulica Hoveveien. Na południowym krań-cu terenu znajduje się przejazd nad torami kolejowymi-ulica Brugata, łącząca Hove-veien z wcześniej wspomnianym Sandvedparken i drogą 44- Jærveien. Hoveveien zo-stanie poszerzona do czterech pasów ruchu. Jej szerokość szacowana jest na około 25 m, wraz z odrębnymi pasami ruchu dla autobusów. Plan przewiduje również budowę dwóch rond, na skrzyżowaniu Brugaty i Hoveveien oraz w centralnej części badanego terenu.Planowane jest również przebicie się ulicą Håkona 7-mego pod tora-mi kolejowymi (północny koniec działki). Zabieg ten umożliwi bezpośred-nie połączenie omawianego parku oraz stacji kolejowej z ulicą Høylandsgate.Ustalono również budowę nowego ronda przy obecnym wjeź-dzie na tere supermarketu Coop & Highland po zachodniej stronie działki.

Forslagstillers planbeskrivelse

Asplan Viak Stavanger, Arkitektkontoret GASA AS 12

Miasto SandnesPlan zagospodarowania przestrzennego dla ulic Brugata, Hoylandsgata i Hoveveien

cz. mieszkaniowabiznesużyteczności publicznejt. kościoła

Komunikacja

Zabudowa

drogi publiczneinneciągi piesze/rowerparkingikolej

Tereny rekreacyjnepark

Pozostałedrogi prywatne

Obszary pod funkcje mieszane

mieszkaniowe/biznesinne funkcje kombinowane

granica planu

granice działek

do rozbiórki

zjazdy

16

Planowana komunikacja tramwajowa

Autobus

Trasy rowerowe

Granica opracowania

Tramwaj, Autobus i komunikacja rowerowa

17

3.3 ANALIZA TERENU OPRACOWANIA- DOKUMENTACJA FOTOGRAFICZNA3.3.1 Zdjęcia terenu opracowania

18

3.3.1 Zdjęcia z Sandnes

19

3.4 PRZYKŁADY I STUDIA WSPÓŁCZESNYCH, PROEKOLOGICZNYCH ZAŁOŻEŃ URBANISTYCZNYCH- INSPIRACJE PROJEKTOWE

3.4.1 Masdar City (Arabia Saudyjska) Masdar ma być w pełni ekologicznym miastem budowanym od 2006 w Zjednoczonych Emiratach Arabskich. Miasto powstaje z inicjatywy emi-ra Abu Zabi we współpracy z pracownią architektoniczną Foster and Partners Władze Zjednoczonych Emiratów Arabskich zleciły politechnice – Massachusetts In-stitute of Technology w Bostonie– badania na temat sposobu pozyskiwania energii ze źródeł odnawialnych. Ich efektem jest teoria, według której może dziś funkcjonować miasto nieemi-tujące CO2, czyli całkowicie zasilane energią słoneczną, wiatrową, wodną, biopaliwową itd. Budowa miasta na pustyni, około 17 km na południowy wschód od stolicy Abu Zabi (nieopodal międzynarodowego portu lotniczego w Abu Zabi), ma udowodnić, że teoria sprawdza się w praktyce[3][4]. Projekt i makieta miasta zostały po raz pierwszy ujawnione dziennikarzom i opinii publicznej 21 stycznia 2008 na Światowym Szczycie Energii Przyszłości w Abu Zabi. Zainicjowany w 2006 roku projekt miał kosztować 22 mld USD i zakończyć się w 2016 roku. Data ta jak i koszt uległy zmianie. Obecnie zakończenie projektu przewidziano między 2015 a 2020 rokiem. Miasto o docelowej powierzchni 6 km2 ma być domem dla 50 000 miesz-kańców oraz miejscem pracy dla 40 000 pracowników z poza miasta.projekt: Foster & Partners

źródło: http://pl.wikipedia.org/wiki/Masdar

20

3.4.2 Solarsiedlung am Schlierberg (Niemcy)

Solarsiedlung am Schlierberg znajdujące się we Freiburgu w Niemczech zaprojektowa-ne zostało przez architekta Rolfa Discha. Freiburg uważany jest za „solarną” stolicę Europy. Już w 1996 powołano ustawę o zmniejszeniu emisji CO2 o 25% do roku 2010 co wpłynęło na infrastrukturę całego miasta. Kompleks Solarsiedlung produkuje więcej energii niż jej zużywa. Napędzany jest energią słoneczną, wiatrową i z biomasy. Dachy budynków pokryte są całkowi-cie panelami PV, a ich nachylenie determinuje kierunek i kąt padania słońca. Założenie charak-teryzuje się dużą zwartości zabudowy, którą rekompensują zielone tarasy, ogrody warzywne i kwiatowe oraz dogodny układ przestrzeni publicznych. Osiedle wyłączone jest z ruchu drogo-wego.projekt: Rolf Disch Architects

3.4.3 Ekowioska Sieben Linden

Ekowioska Sieben Linden we wspólnocie Altmark Beetzendorf stanowi projekt badawczy dotyczący przyszłych form zamieszkiwania, pracy, spędzania wolnego cza-su, ekonomii, wartości jednestki i jej roli w społeczności. Około 140 mieszkańców wio-ski żyje we wspólnocie zgodnie z zasadami zrównoważonego rozwoju. Wioska nale-ży do stale powiększającej się sieci ekosiedlisk - Global Ecovillage Network mającej na celu wymianę wiedzy i doświadczenia z zakresu wspólnotowego życia w zgodzie z naturą.

21

3.4.4 Zespół mieszkaniowo- usługowy BedZED (Wielka Brytania)

Zespół mieszkaniowo- usługowy Beddington Zero Energy Developement (BedZED) składa się z budynków tarasowych, które łączą w sobie funkcję mieszkalną i biurową. Ideą założenia jest minimalizacja transportu i zbliżenie miejca pracy do miejsca zamieszkania. W komplek-sie znajdują się również podstawowe usługi dla mieszkańców, w tym przedszkole i centrum sportowe. Pasywne rozwiązania doprowadziły do znacznej redukcji zapotrzebowania na ener-gię (ogrzewanie 90%, ogrzewanie wody 30%, elektryczność 30%). Ważny udział w pasywno-ści budynków stanowi wykorzystanie masy termalnej stropów oraz bezpośrednia ekspozycja mieszkań na południowe słońce, poprzez zastosowanie przeszklonej ściany z półprzezroczy-symi modułami PV, w jej górnych partiach. Całość założenia wyposażono w zintegrowany system gospodarowania wodą deszczową. projekt: arch. Bill Dunster

22

3.4.5 Projekt nowej siedziby Amazon.com (USA)

Projekt nowej siedziby Amazon.com w Seattle stanowiący 3 połączone ze sobą sfery. W ich środku znajdować się będzie przestrzeń biurowa, otoczona drzewami. Budynki biosfery w samym sercu projektu mają zapewnić wyjątkową atmosferę pracy w przestrzni wypełnionej światłem dziennym i roślinami (założenie przypomina koncepcje Witolda Lipińskiego).projekt: NBBJ Architects

3.4.5 SIEEB Solar Energy-Efficient Building (Beijing, Chiny)

Budynek zeroenergetyczny wykorzystujący najnowszerozwiązania technologiczne jako środek artystycznegowyrazu.projekt: arch. Mario Cucinella

23

4. PROJEKT URBANISTYCZNY

4.1 ZAŁOŻENIA I OPIS IDEI PROJEKTU

4.1.1 Przedmiot i zakres opracowania

Przedmiotem opracowania jest zagospodarowanie terenu lokalizacji Brueland w nor-weskim mieście Sandnes Ambicją projektu jest stworzenie samowystarczalnej energetycznie jednost-ki urbanistycznej, ze szczególnym uwzględnieniem terenów zielonych, wykorzysta-nia materiałów lokalnych, dobrej komunikacji z resztą miasta Sandnes oraz przestrze-ni wewnętrznych przyczyniających się do wytworzenia wspólnoty między mieszkańcami.Układ przestrzenny założenia wynika z uwarunkowań lokalnych i ekologicznych. . Skala obiek-tów nawiązuje do istniejących na sąsiednich działkach budynków mieszkalnych, usługowych i użyteczności publicznej oraz dominant urbanistycznych na skalę miasta Sandnes. Architek-tura budynków utrzymana jest w duchu tradycji skandynawskich .Unikatowe położenie dział-ki nasuwa na myśl, że projektowane założenie jako całość powinno mieć charakter bramy miasta oraz stanowić zauważalną formę w tkance miejskiej. Program funkcjonalny zakłada budynki mieszkalne, usługowe i użytkeczności publicznej. Przestrzeń zaprojektowana zosta-ła w sposób sprzyjający rozwojowi handlu i usług o charakterze lokalnym i ponadlokalnymPodział działki na moduły umożliwia dalszy rozwój inwestycji i wykorzystanie terenu przez różnych inwestorów przy poszanowaniu i przestrzeganiu wytycznych programowych.

4.1.2 Zagospodarowanie terenu działki

W projektowanym rozwiązaniu zakłada się wykonanie:

po stronie zachodniej:- drogi pożarowej na całej długości działki oraz wysp zawracania- parkingu zewnętrznego w części usługowo- biurowej i publicznej- infrastruktury punktów ładowania pojazdów elektrycznych i hybrydowych- wjazdów na parkingi podziemne- chodników i infrastruktury rowerowej utwardzonej kostką brukową z oporem wystającym wykonanym z kostki brukowej, alternatywnie płyta betonowa zbrojona- terenów rekreacyjno- sportowych- ekranów akustycznych w części mieszkalnej- stworzenie „aktywnej” ściany odgradzającej część mieszkalną od torowiska (np. ziemia prasowana)- w części zachodniej zlokalizowano teren zielony –wspólne ogródki warzywne i kwiatowe przeznaczone dla użytkowników lokali oraz park brzozowy na całej długości działki- pas zieleni na całej długości granicy zachodniej zakończony krawężnikiem- połączenie założenia z parkiem Sandvedparken zieloną kładką pieszą

(Min. odległość budynków od torowiska po stronie zachodniej wg planu miejscowego)

po stronie wschodniej:-ciągu pieszo-rowerowego– kostka wibroprasowana ( czerwona ) układana miejscami na stro-pach hal garażowych lub na podbudowie z zagęszczonego tłucznia;pas zieleni oddzielający drogę rowerową od ruchu samochodowego ulicy Hoveveien- pasa zieleni na całej długości granicy zachodniej zakończony krawężnikiem- ekranów akustycznych lub rozwiązań alternatywnych w części mieszkalniowej (struktury szklarniowe)24

po stronie południowej:zejścia z mostu- schody i rampy dla niepełnosprawnychmiejsca postojowe dla rowerów prywatnych i miejskich

po stronie północnej: zejścia do stawu – schody i rampazagospodarowania terenów rekreacyjnych- boiska, plaży, pomostu, bezpośredniego zejścia do stawumiejsca postojowe dla rowerów prywatnych i miejskich

w części centralnej:- wewnętrznego pasażu pieszego - przestrzeni publicznych między budynkami,- pasa komunikacyjnego dla pieszych prowadzącego do wejść do budynków - ekologiczna przepuszczalna kostka brukowa - kwadratowa kostka z wypustkami dystansowymi. Przestrzeń między kostkami wypełnić żwirem drobnoziarnistym. Nawierzchnia wspomaga działanie eko-systemu odciążając systemy kanalizacyjne dzięki odprowadzaniu wód opadowych od razu na miejscu w grunt.- zintegrowanego systemu drenażu SUDS dla każdego z 8 modułów terenu- wysp zieleni- placów zabaw wyzwalających kreatywność- przestrzeni dających pretekst do zabawy- stojaków na rowery- oświetlenia miejskiego LED- lampy uliczne i wbudowane w posadzkę deptaku- śmietników miejskich- stref ograniczeniego ruchu samochodowego, szczególnie w części mieszkaniowej- inteligentnie wpisanych w przestrzeń publiczną zielonych zejść do parkingu- ławek i miejsc odpoczynku- miejsc będących pretekstem do spotkań- stworzenie zielonych dziedzińców do spotkań przyjacielskich i biznesowych- stworzenie miejsc o różnym stopniu prywatnościmiejsc rekreacji i aktywnego wypoczynku- bariery akustycznej dla wnętrz urbanistycznych- odpowiedzniego podziału podłogi urbanistycznej sprzyjającego rekreacji oraz komunikacji- dróg dojazdowych poprzecznych (wg planu miejscowego)

Program funkcjonalny obejmuje:

- domy wielorodzinne w różnych segmentach cenowych, - część publiczną - żłobek, przedszkole szkoła, mediateka, biblioteka, przestrzeń do spotkań sąsiedzkich, - mieszkania dla studentów i centrum studenckie/młodzieżowe, - hotel, centrum biznesowe i rekreacyjne Brueland Tower, - lokale usługowo- handlowe wraz z magazynami,

25

4.1.3 Poszukiwanie kształtu założenia urbanistycznego i formy architektonicznej budyn-ków

Ekologia w swej pierwotnej definicji oznaczała naukę (logos- nauka) o domu (oikes)- badała relacje człowieka jako organizmu żywego z otaczającym go środowi-skiem. Myślą przewodnią idącą za kreaowaniem przestrzeni w sposób ekologiczny jest stworzenie odpowiednich warunków do zachodzenia zjawisk fizycznych dających kom-fort użytkowania, przy pomocy naturalnych procesów w danym środowisku/klimacie i kontekście. Dla kształtowania przestrzeni miejskiej i w budynkach szczególnie waż-ne pozostają aspekty dotyczące kształtowania środowiska termicznego i higienicznego. Idea ta nie jest nowością. Już w miastach starożytnej Grecji (np. Priene) stosowano układy urbanistyczne maksymalizujące pozyskiwanie energii promieniowania słonecznego w okresie grzewczym.

4.1.3.1 Działka

Na zdjęciach lotniczych można zauważyć 2 zielone płaszczyzny rozdzielone od siebie pasem torów i terenami poindustrialnymi, na których usytuowana jest działka. Stan istniejący:- wolnostojące garaże i magazyny przeznaczone do usunięcia.- działka o regularnym kształcie-prostokątnym -rozszerzająca się lekko w kierunku północnym. - teren działki płaski. Uwzględniając również plany miasta na stworzenie 2 głównych zielonych osi, projek-towany obszar stanie się zwornikiem pomiędzy dwoma rozdzielonymi płąszczyznami. Dodatkowo usytuowanie budynków w maksymalnej ilości zieleni poprawią warunki mikroklimatyczne (m.in. schładzanie powietrza latem, produkcja tlenu, nawilżanie powietrza) oraz biologiczne (biodywersyfikacja).

RÓWNOWAGA WODNA

PROMIENIOWANIE KRÓTKOFALOWE

PROMIENIOWANIE DŁUGOFALOWE

ŚNIEG

OPAD

PAROWANIE

PAROWANIE

WIATR

NASIĄKANIE

PRZESĄCZANIE

DRENAŻ

WARSWA POWIERZCHNIOWA

WARSTWA KORZENIOWA

WARSTWA WYMIANY

ADWEKCJA CIEPŁA

RÓWNOWAGA ENERGETYCZNA

26

Widok z lotu ptaka

Działka łącznikiem terenów zielonych w mieście

27

40 m

40 m

40 m

40 m

40 m

40 m

60 m

60 m

4.1.3.2 Kompozycja urbanistyczna.

Dizałka podzielona została na 8 mo-dułów o szerokościach 60m i 40m. Projekt zakłada rozwój założenia w kilku etapach. Istnieje możliwość rozdzielenia poszczegól-nych działek między różnych inwestorów.

uż. publicznej

prywatne

Im bliżej centrum miasta tym funk-cja budynków i przestrzeni staje się bar-dziej publiczna. Część południowa dział-ki przeznaczona jest pod zabudowę mieszkaniową, która koresponduje z ist-niejącą zabudową domów jednorodzinnych Wysokość budynków założenia wzra-sta w stronę centru miasta Sandnes. Gwaran-tuje to dobre nasłonecznienie budynków i przestrzeni.

28

Centrum/Fiord

Niska zabudowa mieszkanowa

Użyteczności publicznej

Komercyjne/Biznes

Komercyjne wysokie/Biznes

Średniowysoka zabudowa mieszkaniowa

N

h=40 m

h=30 m 45 m

25 m

Wieżowiec usytuowany w północno wschodniej części działki stanowi silną dominantę oraz formę bramy do miasta. Idąc w poprowadzonym przez działkę deptakiem nasz wzrok podąża za liniami zabudowy i kończy się właśnie na nim. Jego usytuowanie po wschodniej części działki nie jest przypadkowe. Idąc od południowego krańca założenia w stronę centrum na jego fasadzie widoczne jest odbijające się słońce, które świeci zza pleców przechodnia- przy takim równoległym do kierunku patrzenia oświetleniu barwność obrazu jest największa. Starałem się zaprojektować układ w taki sposób by wieżowiec ów był widoczny z każdego wnętrza urbanistycznego. (pola martwe- Elementy kompozycji urbanistycznej, K.Wejchert). Miejsce to powinno nadawać założeniu wyjątkowy charakter, stać się z czasem znakiem w przestrze-ni. Podążając z kolei w stronę od centrum wyznaczającą kierunek dominantą jest istniejący już blok zabudowy wielorodzinnej (leży w łuku punktów sylwetowych- i całe szczęście- pa-trzymy na niego pod światło). Te 2 wieże miałyby szansę nabrać znaczenie symboliczne, gdzie jedna to początek nowej filozofii ekologicznej a druga pozostałość architektury XX w.

29

Wyjątkowe położenie działki, pomię-dzy torami kolejowymi, a ruchliwą trasą wjaz-du do miasta wymaga odpowiednich rozwiązań akustycznych. Budynki powinny stanowić ba-rierę dźwiękową dla wnętrz urbanistycznych. Od strony zachodniej ze względu warunki za-budowy (budynki w odległości min. 20 m od traktu kolejowego) wytworzona zostaje strefa buforowa. Od strony wschodniej barierę mogą stanowić przezroczyste ekrany akustycz-ne lub szklarnie zintegrowane z budynkami.

Centrum/Fiord

Rondo główne

Park

Rondo/Domy jednorodzinne

Do szkoły

Most

Centrum/Fiord

Supermarket

Dworzec

Moduły podzielone zostaly na wne-trza urbanistyczne i połączone zostały dep-takiem na całej długości działki. Każdy moduł oddziela od siebie uliczka- zwar-te moduły tną krajobraz- po jednej stro-nie linię lasu- po drugiej ulicę Hovevein. Zakłada wytworzenie urozma-iconej osi wrażeń w pasażu wewnętrz-nym- każde z wnętrz urbanistycznych po-winno mieć swój unikatowy charakter.

30

Szlak pieszy stanąwiący kręgosłup dla całego założenia stanowi ważny element kompozycji. Zdając sobię sprawę że „płasz-czyzna podłogi urbanistycznej widoczna jest w wielkich skrótach perspektywicznych” z powodu wysokości wzroku człowieka na po-ziomie 1,5 m, powinna zostać zaprojektowa-na w szczególnie staranny sposób. Powinna zostać wzięta pod uwagę jej miękkość, twar-dość, temperatura, faktura, różnorodność...Wykonana została z materiałów cegla-nych z powodu tradycji, lokalności mate-riału i dużej akumulacji cieplnej materiału.

Las ciągnący się przez całą długość działki stanowi bufor pomiędzy torowiskiem, a zabudową i przestrzeniami publicznymi.

P1

P3

P4

P5

Droga pożarowa/dostęp tylko dla pojazdów uprzywilejowanych

Drogi wewnętrzneWjazdy do parkingów podziemnych

Potrzeby parkingowe zapewniają pod-ziemne hale garażowe. Dostęp do hal zapew-niają niezależne zjazdy. Istnieje możliwość budowy parkingu podziemnego osobno dla każdego modułu lub parkingów wspólnych (w zależności od podziału etapów budowy). Planowany obiekt wymaga głębokich wyko-pów pod hale garażowe. Ściany hal garażo-wych przebiegają również na granicy działki planowanej inwestycji.

Maksymalizacja terenów zielonych:- od południowo zachodniej- liściaste (np. brzozy)- od nawietrznej- iglaste (np. świerki)

31

4.1.3.3 Światło słoneczne

Światło słoneczne jest jednym z najważyniejszych czynników kształtujących miasto. Przykładowo ustawienie ulic na osi wschód-zachód pozwala słońcu głębiej penetrować prze-strzeń między budynkami. Ma to kluczowe znaczenie dla jakości przestrzeni publicznych. W procesie projektowym zastosowano analizy promieniowanie słonecznego i zacie-nienia przy wykorzystaniu technologii informacyjnych.

32

Dzisiejsze narzędzia technologii infor-macyjnych pozwalają na rozwinięcie projek-tów bardziej odpowiedzialnych energetycznie. 40-50 % zużycia energii budynku zdetermino-wana jest jego projektem, dlatego tak ważne jest by profesjonalne analizy towarzaszyły jego rozwojowi już od wczesnej fazy koncepcyjnej.Jeszcze większą koniecznością sta-je się wiedza o technologiach, materia-łach, świetle dziennym, geometrii, fizy-ce budowli i rozwiązaniach systemowych. Wykorzystane przeze mnie opro-gramowanie firmy Robert McNeel and As-sociates Rhinoceros/Grasshoper pozwala na generację modeli 3d oraz ich analizę.Plug-in Ladybug dla Grasshopper im-portuje pliki EnergyPlus i wyposaża mo-del w interaktywne diagramy pogodowe odpowiednie dla danego regionu świata(w analizach przyjąłem dane dla Sztok-holmu gdyż leży on na tej samej wy-sokości geograficznej co Sandnes). Przeprowadzone przeze mnie analizy promieniowania słonecznego oraz zacienienia pozwliły mi lepiej umiejscowić i ukształtować budynki. Analzując wykresy 3d można okre-ślić w którym miejscu człowiek w przestrzeni publicznej będzie czuł się najlepiej; jak roz-gospodarować obiekty małej architektury i zieleń. Czytając wykresy natężenia promie-niowania można w bardziej świadomy sposób sposób ustalić odpowiednie kąty dachów oraz umiejscowaenie paneli fotowoltaicznych.

Kształtowanie formy wieżowca.

33

Założenia tarasowe- nasłonecznienie i wprowa-dzenie przestrzeni publicznych na różne pozio-mu założenia.

4.1.3.4 Forma budynków

Ważnym aspektem w kształtowaniu przestrzeni jest głębokość traktów użytko-wych. Przykładowo, w warunkach polskich przyjmuje się, że światło słoneczne padające z kierunku południowego, aby zapewnić do-godne warunki bytowe, jest w stanie wniknąć do pomieszczeń na głębokość ok 6m. Z tego powodu wskazane jest projektowanie budyn-ków o płytkich traktach użytkowych, ze zwró-ceniem szczególnej uwagi na projekt elewacji w celu uniknięcia nierównomiernego nagrze-wanie się stref przeciwległych. Zalecane jest również stosowanie atriów i półotwartych dziedzińców, które oprócz funkcji doświetlającej, spełniają rolę naturalnego wentylatora poprzeczno- wy-porowego (rozwiązanie stosowane już przez Palladia, Willa Capra Rotonda). Tworzą także przestrzenie o dużym stopniu prywatności.

4.1.3.5 Kolor w przestrzeni urbanistycznej

Dzieki analizie nasłonecznienia moż-na określić również kolor fasad budynków. Jakość światła w budynkach i przestrzeniach publicznych zależyw w dużej mierze od albe-da materiału- zdolności do odbijania światła słonecznego. Ważny jest odpowiedni dobór materiałów fasad budynków i podłóg urbani-stycznych w zależności danego kontekstu.

4.1.3.6 Masa termiczna

Przegrody budowlane o dużej masie termicznej sprzyjają utrzymaniu komfortu cieplnego. Nawierzchnie podłóg urbanistycz-nych oraz przegrody budowlane powinny być wykonane z materiałów o wysokiej zdolnoścido akumulacji ciepła. Materiały ceglane w jakie obfituje region pochłaniają ciepło i wy-promieniowują przy obniżonej temperaturze otoczeni

Dodatkowo dachy zielone, które jako powierzchnie ulegające silnemu nasłonecz-nieniu i dużej akumulacji cieplnej przyczy-niają się do redukcji wzrostu temperatur na zewnątrz. Zapobiegają powstawaniu tzw. wysp ciepła w mieście. W okresie grzewczym zapewnią dobrą izolację cieplną. W projekcie zakłada się maksymalne wykorzystanie dachów płaskich na ogólno-dostępne dachy, zielone wytworzenie wielo-poziomowych przestrzeni publicznych, pół-publicznych i prywatnych dzięki tarasowości budynków

4.1.3.7 WiatrNależy unikać Zaleca się

34

4.1.4 Wizualizacje

35

36

37

38

5. STREFOWANIE TERMICZNE, ŚWIETLNE I STRUKTURY SZKLAR-NIOWE- PRZYKŁADOWY BUDYNEK MIESZKALNY BRUELAND Struktury szklarniowe ułatwiają użytkow-nikom budynku kontakt z naturą, korzyst-nie wpływają na samopoczucie i zdrowie, stanowią dodatke pomieszczenie użytkowe, służą jako płuca budynku. Wbrew pozorom, ich wykorzystanie nie jest rozwiązaniem no-wym. Już w starożytnym Rzymie, wynalazek w postaci szkła stosowany w południowych oknach koncentrycznego pomieszczenia - he-liocaminus - pozwolił na wykorzystanie efektu szklarniowego i transportu ciepła do dalszych pomieszczeń. W Polsce, na szczególną uwagę, z tej dziedziny, zasługują koncepcje rozwija-ne przez Witolda Lipińskiego. Pewnym jest, że współczynniki przenikania ciepła i procesy wilgotnościowe w tak projektowanych budyn-kach wypadałaby dużo lepiej niż te w którym pomieszczenia użytkowe pozostają w bezpo-średniej styczności ze środowiskiem otwarym. Pasywność budynków wykorzy-stujące opisywane rozwiązanie powin-ny powinna polegać na synergii pomię-dzy strefowaniem termicznym, świetlnym i pasywnymi systemami słonecznymi. Zaproponowany układ przestrzenny budynków mieszkalnych zlokalizowanych po wschodniej stronie działki (opracowany budynek w module 1) wynika między innymi z przebiegu ruchliwej drogi Hoveveien, sta-

Dzień- przestrzeń szklarniowa otwarta- kon-wekcja cieplna i radiacja

Noc- przestrzeń szklarniowa zamknięta i wypro-mieniowanie zbytków nagromadzonej energii

Przykład rozwiązania ze ścianą Trombego z kanałami cyrkulacyjnymi i wydzieloną ter-micznie przestrzenią szklarniową.

nowiącej ważny ciąg komunikacyjny miasta.Uwzględnienie warunków akustycznych zde-cydowało o wyodrębnieniu w budynku zielonej strefy- struktury szklarniowej. W tym przypad-ku stanowi ona także wizualny bufor pomię-dzy przestrzeniami wewnętrznymi budynków, a ruchliwą ulicą Hoveveien i torowiskiem

39

Witold Lipiński, szkice koncepcyjne założeń szklarniowych

5.1 Opis projektu

Zaprojektowano budynek o 4 kondygnacjach nadziemnych o wy-sokości nie przekraczającej 13m. Budynkowi nadano prostą kubiczną bryłę nawiązującą do istniejącej zabudowy usłu-gowowej przy Hoveveien. Ze względu na słabej jakości walory architektoniczne oto-czenia budynek utrzymuje przy tym swój własny, wyrazisty charakter. Rozwiązania materiałowe związane są z lokalnością su-rowców jak i odpowiednim doświetleniem przestrzeni wewnętrznych i wnętrza urba-nistycznego w pierwszym module działki. Na parterze istnieje możliwość zlo-kalizowania lokali usługowych dostępnych samodzielnymi wejściami, bezpośrednio od strony centralnego deptaku. Wejście do części mieszkalnej znajduje się po stronie południowej, północnej i od strony central-nej założenia. Wspólna część szklarnio-wa powinna stanowić swoisty przedpokój dla mieszkańców budynku. Zaproponowa-no tam otwarte balkony i wysunięcia for-my – zabieg ten sprawia że wspólna zielona przestrzeń „przepełniona jest życiem”. Po-mieszczenia wyższych kondygnacji wypo-sażone są w prywatne, przeszklone, zielone pokoje z widokiem na wewnętrzny pasaż. W budynku zastosowano dachy pła-skie po części kryte papą (w celu instalacji kolektorów słonecznych) oraz jako dachy zielone. Dzięki tym rozwiązaniom projekt zapewnia duży procent powierzchni biolo-gicznie czynnej. Na dachu zlokalizowano centralę klimatyzacyjną i inne urządzenia techniczne, które obudowano żaluzjami. Komunikacja piesza i rowerowa odby-wa się bezkolizyjnie z każdej strony budynku. Budynek zlokalizowany jest wzdłuż osi północ- południe, co zapewnia optymalne doświetle-nie przestrzeni wewnętrznych zarówno przed jak i popołudniu. Przeszklenia zaprojektowa-no głównie od strony wschodniej i zachodniej. W części podziemnej zaprojektowa-no, pomieszczenia techniczne i piwnice w tym pomieszczenie węzła cieplnego, roz-dzielnie, instalacje solarne itp. Na pozio-mie „-2” znajduje się parking podziemny.

Budynek został cakowicie przystoso-wany dla osób niepełnosprawnych.Podział funkcjonalny i elementów elewacji oparty jest o zmodularyzowaną siatkę, wynikającą z rozsta-wu konstrukcyjnego. Budynek wykonany jest w technologii tradycyjnej murowanej ze stropa-mi monolitycznymi wylewanymi na budowie.

40

5.2 Opis techniczny budynku

5.2.1 Rozwiązania konstrukcyjno-materiałowe

Fundamenty:- płyta fundamentowa żelbetowa gr.40 cm - projekt przewiduje wykonanie fundamentów i ścian żelbetowych gr. 18-25 cm z betonu wodoszczelnego.

Ściany:- ściany zewnętrzne piwnicy – ściany żelbetowe gr. 18-25 cm- ściany wewnętrzne – bloczki wapienno-piaskowe gr. 12-24 - ściany zewnętrzne – bloczki wapienno-piaskowe gr. 12-24cm Nadproża- nadproża drzwiowe w ścianach murowanych działowych, o rozpiętości do 1.5 m, wykonać poprzez osadzenie 2 prętów w warstwie zaprawy cementowej. Na styku ze słupami lub ścia-nami żelbetowymi pręty wkleić w nawiercone otwory- nadproża prefabrykowane

Podciągi- podciągi żelbetowe wg konstrukcji,- kondygnacji podziemnych – żelbetowe monolityczne,- belki-ściany w przyziemiu - żelbetowe monolityczne,- kondygnacji nadziemnych - żelbetowe monolityczne,

Stropy- zaprojektowano stropy monolityczne żelbetowe gr.18cm nadziemnych i 22cm strop hali garażowej.

Schody- schody wewnętrzne żelbetowe wylewane na mokro dwubiegowe ze spocznikiem na klatce schodowej. Stopnice, spoczniki – wykończenie okładzina Terazzo.

DachDach płaski pokryty papą termozgrzewalną. Dach w formie zielonych tarasów.

5.2.2 Materiały izolacyjne

Przeciwwilgociowe

FundamentyPłyta fundamentowa na warstwie podbetonu (B-20) 10cm. Do izolacji poziomej płyt funda-mentowych zastosowano bentonitową matę izolacyjną. W przypadku wykonywania izolacji poziomych podłoże powinna stanowić warstwa chudego betonu, odpowiednio zagęszczona warstwa podsypki lub zastabilizowane podłoże gruntowe. Układana na powierzchni pozio-mej mata jest zazwyczaj wyprowadzana na powierzchnie pionowe w celu uciąglenia z izolacją pionową. Przewidziano wykonanie warstwy posadzkowej przez wykonanie na etapie wyle-wania płyty fundamentowej posadzki hali jako gotowej przy zapewnieniu odpowiedniej jako-ści powierzchni. Płyta fundamentowa zacierana na gładko stanowi warstwę wykończeniową.

41

Ściana hali garażowej-strona zewnętrznaProjekt przewiduje wykonanie ścian żelbetowych - ścianę izolować dwiema warstwami papy elastomerobitumicznej. Izolacje poziome ścian należy wyprowadzić 50cm ponad poziom docelowego projektowanego gruntu.

PosadzkiFolia polietylenowa układana na warstwie izolacji termicznej. W pomieszcze-niach mokrych takich jak łazienka zastosować dodatkową izolację na płycie stropo-wej – izolacja z papy termozgrzewalnej lub folii polietylenowej wywiniętej na ściany.

DachStrop monolityczny zabezpieczony środkiem gruntującym. Warstwa wierzchnia 2 x papa ter-mozgrzewalna układana na warstwie papy podkładowej. Papa podkładowa mocowana do war-stwy izolacji termicznej.

Dach zielony:Stropodach budynku tylnego oraz łącznika zaprojektowano jako dach zielony ekstensywny.

Przejścia instalacyjneWszystkie przejścia i przepusty instalacyjne należy dodatkowo zabezpieczyć przed ewentualną penetracją wody oraz zabezpieczyć przeciwwilgociowo. Wszystkie przejścia instalacji w ścia-nach oddzielenia pożarowego zabezpieczyć uszczelnieniem w klasie odporności ogniowej ściany.

Termiczne

Ściany zewnętrzne- ściany części podziemnej- jako ocieplenie ścian w części podziemnej (hala garażowa i przy-ziemie) zastosowano płyty styroduru z polistyrenu ekstrudowanego zastosowane poniżej po-ziomu terenu do poziomu fundamentu płytowego. Montaż płyt punktowo na klej do izolacji przeciwwodnej.

Ściany zewnętrzne- zastosowano wełnę mineralną gr. 10-30 mm. (w wyjątkowych miejscach ze względu na urozmaiconą geometrię budynku zastosowano materiał o podwyższonych parametrach termo-izolacyjnych- styrodur)

Stropy- od spodu, strop hali garażowej izolowany płytami termoizolacyjnymi wielowarstwowymi. System dwuwarstwowy składający się z warstwy zewnętrznej oraz warstwy przylegającej do podłoża wełna kamienna mocowany za pomocą śrub wkręcanych do podłoża.Materiały systemu:- płyta przykrywająca z wełny kamiennej - płyta izolująca z wełny kamiennej: wełna kamienna –grubość 10cm - elementy złączne: śruby

DachStropodach - płyty poliuretanowe obustronnie laminowane powłoka mineralnaDach zielony - rozwiązanie systemowe

42

5.2.3 Wykończenia zewnętrzne budynku

- do klejenia i zbrojenia wełny na zróżnicowanym podłożu stosować zaprawę klejowo-szpa-chlowa do wełny oraz do wzmocnienia mocowania płyt łączniki mechaniczne. Przed tynkiem powierzchnie zagruntować warstwą podkładową, regulującą chłonność podłoża i poprawiającą przyczepność tynków. Jako warstwę wykończeniową zastosować tynk ekologiczny silikono-wy, cienkowarstwowy i wodoodporny tynk nawierzchniowy w kolorze białym lub kremowym- zastosować kapinosy systemowe na narożnikach płaszczyzn poziomych balkonów i innych elementów wystających zgodnie ze sztuką budowlaną, w celu odprowadzenia spływającej wody deszczowej poza lico ściany. - ściany przestrzeni wewnętrznych (szklarniowych)- tynki gliniane- projekt przewiduje wykonanie części elewacji w strukturach szklarniowych z okładziny drew-nianej układanej pionowo z desek- świerk skandynawski. Do izolacji termicznej ścian deskami elewacyjnymi zastosowano płyty ze skalnej wełny mineralnej.

- kolor elewacji drewnianej taki sam jak kolor okien drewnianych. - montaż rusztu drewnianego mocować do podłoży za pośrednictwem łączników stalowych, drew-no impregnowane montowane na wkręty ze stali nierdzewnej do konstrukcji drewnianej. Wykoń-czenie wnęk okiennych w strefie występowania okładziny drewnianej z desek świerku skandy-nawskiego. Przy mocowaniu drewna należy zwrócić uwagę na odległości wkrętów od skraju deski drewnianej ze względu na pracę drewna w zmiennnym środowisku tempraturowym. Konieczne zabezpieczenie desek elewacyjnych przed grzybami i pleśnią oraz zabezbieczenie ogniowe.

- okna parteru budynku tylnego elewacji wschodniej wyposażone są w rolety wbudowane. Mechanizm rolety całkowicie ukryty w wartości muru, wykończony styropianem od zewnątrz i wykończony płytą g-k od wewnątrz.

Tarasy i zielone szklarnie- przewiduje się wyposażenie dachów zielych w taras drewniany. Deski tarasowe wykonane ze świerku skandynawskiego. Zabezpieczyć deski przez olejowanie. Do konstrukcji tarasu należy przewidzieć montaż balustrady szklanej zabezpieczającej.

Opierzenia, obróbki, parapety, rury spustowe, rynny- projekt przewiduje realizacje obróbek blacharskich oraz parapetów z blachy cynkowo-tyta-nowej oraz blachy aluminiowej. - z części balkonów i płaskich powierzchni odprowadzenie wody ze względu na ukształtowa-nie architektury prowadzi się za pośrednictwem ukrytych rur spustowych z PCV do systemu zbierania i rozprowadzania wody opadowej.

Kominy-kominy murowane i docieplone styrodurem grubości 5cm oraz w strefie cokołowej 4cm.

Attyka- attyka żelbetowa z murowanych bloczków wapienno piaskowych. Ocieplenie atty-ki wełną mineralną min 5cm; obróbka blacharska z blachy aluminiowej na rąbek stojący.

5.2.4 Wykończenie wnętrza

Ściany wewnętrzne- większość ścian wewnątrz budynku wykończonych jako gliniane tynki wewnętrzne. -ściany w pomieszczeniach technicznych malowane farbami lateksowymi, zmywalnymi.

43

Posadzki- w mieszkaniach posadzki gliniane i drewniane-w hali garażowej posadzka jako płyta fundamentowa żelbetowa traktowana jako powierzch-nia docelowa, zacierana na gładko.- w strefie komunikacji na piętrach i w sanitariatach na posadzce zaprojektowano płytki cera-miczne.- powierzchnie posadzki ewentualnych lokali usługowych pozostawione w stanie surowymPosadzki we wszystkich pomieszczeniach wykonać jako „pływające”. Jastrych zbrojony siat-ką stalową

Tarasy i zielone szklarniePrzewiduje się wyposażenie dachów zielonych i szklarni wewnętrznych w taras drewniany. Deski tarasowe ryflowane wykonane ze świerku skandynawskiego. Zabezpieczyć deski przez olejowanie. Do konstrukcji tarasu w części wewnętrznej zielonego pasażu, po stronie wschod-niej, należy przewidzieć montaż balustrady szklanej zabezpieczającej.

Stropy, sufity- w strefie komunikacji wykończenie stropów z płyty gipsowo-włóknistej oklejonej drewnianą okleiną naturalną w kolorze jasnego drewna (świerk skandynawski).

Hale garażowe- słupy hali garażowej oznakować pasami ostrzegawczymi żółto czarnymi do wysokości 1,10m. - w hali garażowej namalować na posadzce pasy oddzielające miejsca parkingo-we dla samochodów. Stanowiska postojowe wyznaczać wg rysunku posadzek – ko-lor farby żółty malowane farbami odpornymi na chemikalia, oleje, smary i ścieranie.- wszystkie przejścia instalacji przez ściany, stropy i inne przegrody oddzielenia przeciwpoża-rowego należy zabezpieczyć do odpowiedniej odporności ogniowej.

Parapety wewnętrzne- w przypadku okien drewnianych zastosować parapety drewniane w kolorze stolarki okien-nej.

Dźwigi osobowe- winda/dźwig osobowy przystosowane do transportu osób niepełnosprawnych, także mebli oraz chorych na noszach.

5.2.5 Stolarka/ślusarka okienna i drzwiowa

Okna- okna drewniane zespolone trzyszybowe i dwuszybowe (w zależności od występowania szlarni), jednodzielne oraz dwudzielne, wykończone fabrycznie, materiał sosna, okucia ob-wiednie z funkcją mikrowentylacji. - drzwi balkonowe drewniane wzmocnione, zespolone trzyszybowe i dwuszybowe, okucia obwiednie z funkcja mikrowentylacji,- w oknach kondygnacji przyziemia oraz w przeszkleniach otwartych do podłogi, zastosować szkło bezpieczne

Ślusarka struktur szklarniowych- fasady aluminiowe zewnętrzne szklone o podwyższonej izolacyjności termicznej. Szyba o niskiej zawartości żelaza zespolona o współczynniku wypełniona argonem. Rozwiązanie

44

systemowe. Szklenie fasady o zabarwieniu grafitowym

DrzwiW hali garażowej i na klatkach schodowych ze względów ochrony p.poż. zastosowano drzwi przeciwpożarowe. Ościeżnica- ocynkowana i gruntowana.

5.2.6. Wyposażenie instalacyjne obiektu

Budynek wyposażony jest w instalacje:- wodno-kanalizacyjną - pozyskiwania i rozprowadzania wody deszczowej - grzewczą -węzeł cieplny - elektryczną i teletechniczną - wentylacji mechanicznej (wspomagająca) i klimatyzacji z odzyskiem ciepła - solarną

5.2.7. Ochrona przeciwpożarowa

W budynku nie przewiduje się stref, ani pomieszczeń zagrożonych wybuchem. Właściwe wa-runki ewakuacji w budynku zostały zapewnione poprzez odpowiednio dobrane długości dojść i przejść ewakuacyjnych oraz ewakuacyjne klatki schodowe i wyjścia prowadzące na zewnątrz budynku. Kierunek otwierania drzwi zgodnie z kierunkiem ewakuacji. Zapewniono dopusz-czalną długość przejść ewakuacyjnych w pomieszczeniach i garażu. Budynek wyposażony zo-stanie w oświetlenie awaryjne, ewakuacyje.

5.3 Charakterystyka ekologiczna budynku Wody deszczowe odprowadzane z budynków za pomocą rur spustowych do zbiornika reten-cyjnego rozsączane lokalnie. Należy dążyć do maksymalnego zatrzymania wód opadowych na terenie- połączenie z systemem ekologicznego drenażu SUDS (Sustainable Urban Draining System). Na całej powierzchni działki stosowane odpowiednie warstwy chłonne, przepusz-czalne nawierzchnie (ekologiczna przepuszczalna kostka brukowa). Do wód zanieczyszczo-nych należy stosować separatory związków ropopochodnych i innych. W budynku znajduje się zbiornik retencyjny gromadzący w czasie ulewnych deszczów nadmiar wody, która może być później wykorzystana do podlewania zielonych dachów i zieleni przestrzeni publicznej. Systemy ogniw fotowoltaicznych znajdujących się na dachach w części pokrytej papą. Odpady stałe gromadzone są w szczelnych pojemnikach w wydzielonym pomieszczeniu wyposażonym w osobne wejście na poziomie -1. Budynek nie wpływa negatywnie na środowisko, nie emituje zanieczyszczeń, hałasu oraz wibracji.

5.4 Dostępność dla osób niepełnosprawnych

Wszystkie wejścia do budynku znajdują się na równi z poziomem terenu. Wszystkie kondygna-cje w obiekcie są skomunikowane pionowo windą, o gabarytach przystosowanych dla osób nie-pełnosprawnych. Przystosowano również wszystkie przestrzenie komunikacyjne oraz układy funkcjonalne mieszkań

45

6. DANE LICZBOWE

Powierzchnia terenu objętego opracowaniem 40 462 m2 (4,05 ha)Powierzchnia modułów przeznaczonych pod zabudowę mieszkaniową 7830,4 m2

Powierzhnia całkowita części działki pod zabudowę mieszkaniową 13 868,9m2

Powierzchnia modułów pod budynki uż. publicznej i dom studencki 6083,6 m2

Powierzchnia modułów przeznaczonych pod usługi/handel/biznes/ 9863,5 m2

Powierchnia zabudowana cz. mieszkaniowej 4105.3 m2

Powierchnia zabudowana cz. publicznej 2800,7 m2 Powierchnia zabudowana cz. biznesowej 3758,7 m2 Powierchnia zabudowana 10664.7 m2 Powierchnia ogólna zabudowy 79193.7 m2

Kubatura budynków 181913,5 m3

Gęstość zabudowy 44916 m3/haIntensywność zabudowy dla całości założenia 1.95Szacowana liczba mieszkańcówGęstość zaludnienia 9300 osób/ km3

Średnia ważona liczba kondygnacji 7.42Powierchnie nieutwardzone- tereny zielone 13546.5 m2

Powierchnia dróg wewnętrznych 5408.5 m2

Powierchnia ścieżek, chodników i placów 10 842,3 m2

Liczba miejsc parkingowych 1050

46

7. BIBLIOGRAFIA

7.1 Literatura

1. Mary Guzowski, Towards Zero-Energy Architecture, New Solar Design, London, Laurence King 2010, ISBN 978-1-85669-678-42. James Wines, Zielona Architektura, Taschen 2008, Kolonia, ISBN 978-83-89192-47-93. Kazimierz Wejchert, Elementy Kompozycji Urbanistycznej, wyd. Arkady, Warszawa 1984, ISBN 83-213-3151-34. Ryszard Tytko, Odnawialne Źródła Energii, wyd. OWG, Warszawa 2011, ISBN 978-83-928382-2-75. Jan Gehl, Życie między budynkami, Użytkowanie przestrzeni publicznych, wyd. RAM, Kraków 2013, ISBN 978-83-928610-0-36. Janusz Marchwiński, Katarzyna Zielonko-Jung, Współczesna architektura proekologiczna, wyd. PWN, Warszawa 2012, ISBN 978-83-01-17053-07. Praca Zbiorowa pod red. Zbigniewa Bacia, Humanizacja zespołów zieszkaniowych- bloko-wisk, Habitat 93, wyd. Politechniki Wrocławskiej, Wrocław 1994, ISBN 83-7085-075-88. Praca Zbiorowa pod red. Lecha Zimowskiego, Architektura, Urbanizm, Studia, wyd. uczel-niane WSG, ośrodek wydawnictw naukowych ICHB PAN, Bydgoszcz- Poznań 20059. Robert Ast, Urządzanie struktur siedliskowych- biomy, domostwa, zielone izby, wyd. Poli-techniki Poznańskiej, Poznań 1991, ISSN 0551-652810. Reguleringsplan for endret regulering for området mellom Brugata, Ganddalsgata, Høy-landsgata og Hoveveien - Plan 2004120

7.2 Źródła elektroniczne

1. http://podcasts.ox.ac.uk/series/humanitas-visiting-professorships-universities-oxford-and-cambridge2. http://en.wikipedia.org/wiki/Masdar_City3. Oxford Programme for the Future of Cities,, http://podcasts.ox.ac.uk/series/oxford-pro-gramme-future-cities4. http://no.wikipedia.org/wiki/Sandnes5. http://www.architecture.com/SustainabilityHub/SustainabilityHub

47

48

8. CZĘŚĆ RYSUNKOWA

1. Rzut założenia i przekroje urbanistyczne, 1:500 2. Rzut założenia z propozycją funkcji, 1:500 3. Rzut części mieszkaniowej z propozycją funkcji, 1:200 4. Parkingi - rzut, 1:100 5. Elewacje urbanistyczne, 1:500 6. Przekrój przez przykładowy budynek mieszkalny, 1:100

49

9.SPIS ILUSTRACJI

il. 1,2,3 Sieć punktów ładowania samochodów elektrycznych w Europie- stan obecny i scenariusz rozwoju wg Tesla Motorsźródło: http://www.teslamotors.com/superchargeril. 4 Rozwój sieci kolejowej w Wielkiej Brytaniiźródło: Norman Foster at the University of Oxford: Heritage and Lessons, wykład: http://www.youtube.com/watch?v=Hm-1Vc3JlWsil. 5 Kompozycja, Jakob Czernikow, Projekt, 1933źródło: James Wines, Zielona Architektura, Taschen 2008, Kolonia, ISBN 978-83-89192-47-9il. 6 Budynek mieszkalny i wieża obserwacyjna, Rem Koolhaas, 1982źródło: James Wines, Zielona Architektura, Taschen 2008, Kolonia, ISBN 978-83-89192-47-9il. 7 Futurama, Norman Bel Geddes, 1939źródło: http://morrischia.com/david/portfolio/boozy/research/futurama.htmlil. 8 Futurama, Norman Bel Geddes, 1939źródło: http://t0.gstatic.com/images?q=tbn:ANd9GcQTciGPbt2lpL3e-SZr8YCgVC_jXl6p2__Tjw4SYF-K78_9mhY15ogil. 9 „Stereotyp pierwszych ruchów ekologicznych”źródło: James Wines, Zielona Architektura, Taschen 2008, Kolonia, ISBN 978-83-89192-47-9il. 10 Wykresy kołowe- globalne różnice społeczneźródło: własne na podstawie Norman Foster at the University of Oxford: Heritage and Lessons,il. 11 Region Rogolandźródło: http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/09/Rogaland_in_Norway_%28plus%29.svg/226px-Rogaland_in_Norway_%28plus%29.svg.pngil.12 Gmina Sandnesźródło: http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a2/Norway_Rogaland_-_Sandnes.sv-g/527px-Norway_Rogaland_-_Sandnes.svg.pngil.13 Hanaźródło: http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4b/Sabyd-hana.svg/210px-Sabyd-hana.svg.pngil.14 Austrattźródło: http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/61/Sabyd-austr%C3%A5tt.svg/210px-Sabyd-austr%C3%A5tt.svg.pngil. 15,16 Ukształtowanie terenu okolicy działkiźródło: własneil. 17 Sandnes Komunne, Kommunedelplan for sentrum 2007-2020- Plan rozwoju centrum Sandnes od 2007 do 2020źródło: Reguleringsplan for endret regulering for området mellom Brugata, Ganddalsgata, Høylandsgata og Hoveveien - Plan 2004120il. 18 Park Sandvedparken i okolica działki Bruelandźródło: Reguleringsplan for endret regulering for området mellom Brugata, Ganddalsgata, Høylandsgata og Hoveveien - Plan 2004120il. 19 Planowane otwarcie rzeki Storana i zielonej osi łączącej park z fiordemźródło: własneil. 20 Dominanty urbanistyczneźródło: własneil. 21 Sandvedparkenźródło: http://t2.gstatic.com/images?q=tbn:ANd9GcRUgPLQNa8zzlzbP0ObbJpzKUTBYB0wLh-7k8w7BU9Qm0bMkr5-t3A

il. 22 Dworzec Bruelandźródło: http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1f/Btd_sandnes_holdeplass.jpg/290px-B-td_sandnes_holdeplass.jpgil.23 Zdjęcie działki. widok z mostu płdźródło: własneil. 24 Analiza wysokości zabudowy wokół działkiźródło: własneil. 25 Analiza zbiorczaźródło: własneil. 26 Miasto Sandnes. Plan zagospodarowania przestrzennego ulic Brugata, Hoylandsgata i Hoveveienźródło: Reguleringsplan for endret regulering for området mellom Brugata, Ganddalsgata, Høylandsgata og Hoveveien - Plan 2004120il. 27 Kommunedelplan for Sandnes sentrum 2011-2025il. 28-43 Zdjęcia działki i Sandnesźródło: własneil. 44 Masdar Cityźródło: http://www.fosterandpartners.com/projects/masdar-development/il. 45 Solarsiedlung am Schliebergźródło: http://t2.gstatic.com/images?q=tbn:ANd9GcRoGAmCXKMT-awkZwz77v3lU9yxv1FprmYjA-EkGPt4DZ_WWu_eKil. 46 Ekowioska Sieben Lindenźródło: http://t2.gstatic.com/images?q=tbn:ANd9GcTYqkZKi3iYEzmb6iQ8pCG52Gr_4DZ0uL28p-J-dH2mrArcUj4FEAgil. 47 BedZedźródło: http://t3.gstatic.com/images?q=tbn:ANd9GcSK0VIlMHLzRiTn4hD6_Jitrdpkrr12X2Fzyz59x4wg-SnRmaW9kil. 48 Nowa siedziba Amazon.comźródło: http://t3.gstatic.com/images?q=tbn:ANd9GcT0Nj7HuDj5pptqKvGPfxNOgH1XSz4q9dcl-kwdvXdbvs3vIZAaSil. 49 SIEEB Solar Energy-Efficient Buildingźródło: http://inhabitat.com/sino-italian-ecological-and-energy-efficient-building-sieeb/il. 50 Działanie lasuźródło: własneil. 51 Widok z lotu ptakaźródło: archiwa HLAil. 52 „Działka łącznikiem terenów zielonych w mieście”źródło: własneil. 53-68 Rozwój koncepcji urbanistycznej- diagramyźródło: własneil. 54-66 Dalszy rozwój koncepcji- diagramyźródło: własneil. 67-78 Wizualizacjeźródło: własneil. 79 Wiatr w Sandnesźródło: http://www.windfinder.com/windstats/windstatistic_sandnes_harrafjellet.htmil. 80,81 Działanie ściany Trombegoźródło: http://www.windfinder.com/windstats/windstatistic_sandnes_harrafjellet.htmil. 82-85 Koncepcje Witolda Lipińskiegoźródło: Praca Zbiorowa pod red. Lecha Zimowskiego, Architektura, Urbanizm, Studia, wyd. uczelniane WSG, ośrodek wydawnictw naukowych ICHB PAN, Bydgoszcz- Poznań 2005

50