Biologie practicumHet aantonen van voedingsstoffen in voedingsmiddelen.

Eva Maenen en Kim LamersBiologie V51

1

Inhoudsopgave

◦ Hoofdstuk 1: Inleiding Blz. 3

Algemeen kader Vraagstelling Hypothese

- Walnoot- Sultana- Appel

◦ Hoofdstuk 2: Werkplan Blz. 5

Benodigdheden Werkwijze

◦ Hoofdstuk 3: Resultaten Blz. 6

◦ Hoofdstuk 4: Nabespreking Blz. 8

Conclusie- Walnoot- Sultana- Appel

Evaluatie

◦ Bronnenlijst Blz 11

2

Hoofdstuk 1 : Inleiding

Algemeen kaderHet practicum gaat over het aantonen van voedingsstoffen in 3 verschillende voedingsmiddelen. We geven eerst wat informatie over welke voedingsmiddelen en voedingstoffen gaan daarna geven we wat achtergrondinformatie.

Alles wat je eet of drinkt noem je voedingsmiddelen. Deze bestaan uit verschillende voedingsstoffen. Zo bevat brood zetmeel, water, zout en vitaminen. Het is belangrijk dat je gevarieerd eet, want alle voedingsstoffen hebben een bepaalde functie in het lichaam. Er zijn zes groepen voedingsstoffen: koolhydraten, vetten en oliën (lipiden), eiwitten (proteïnen), vitaminen, mineralen (zouten) en water.Al deze voedingsstoffen worden gebruikt als brandstof, voor energie, of als bouwstof in je lichaam.

Om te weten of je wel alle belangrijke voedingsstoffen binnen krijgt en er zit geen etikette op je eten dan kun je met behulp van een indicator (een stof die door opvallende kleurverandering aangeven dat één bepaalde voedingsstof aanwezig is) kijken welke voedingsstoffen in je eten zitten.

Voedingstoffen waarop we gaan testen:

Glucose en zetmeel: Dit zijn beide koolhydraten. Koolhydraten zijn opgebouwd uit verschillende monosachariden en dienen in het lichaam vooral als brandstof. Soms worden ze ook als bouwstof gebruikt. Glucose komt vooral voor in zoete vruchten, jam, stroop en honing. Zetmeel komt vooral voor in brood, aardappelen, rijst en pasta.

Vet: Vetten vallen onder de lipiden (vetten en oliën). Ze bestaan uit een glycerolmolecuul met 3 vetzuren. Ze zijn vooral brandstof, maar ook wel eens bouwstof. Vetten komen onder andere voor in noten, sauzen, boter en bakvetten.

Eiwit: Een eiwit bestaat uit veel aan elkaar gekoppelde aminozuren. Eiwitten zijn erg belangrijke bouwstoffen en worden maar af en toe als brandstof gebruikt. Eiwitten komen onder andere voor in vlees, vis, zuivelproducten en ook wel in sommige groenten.

Vitamine C: Vitamines dienen in het menselijk lichaam als co-enzym. Ze zijn dus een bouwstof van je lichaam. Vitamines komen vooral veel voor in groente en fruit, maar ook in vis en zuivelproducten.

Vraagstelling

De opdracht bij het practicum:Neem drie willekeurige voedingsmiddelen. Welke voedingsstoffen komen wel in deze voedingsmiddelen voor en welke juist niet? Maak hierbij gebruik van indicatoren.

3

Hypothese

We gaan voor elk van de 3 voedingsmiddellen apart een hypothese opstellen.We geven steeds antwoord op de vraag of we denken dat de voedingstof wel of niet in het voedingsmiddel voorkomt.

Walnoot

Glucose: We denken dat het niet aanwezig is, omdat de noot niet zoetig is. Zetmeel: We denken dat het niet aanwezig is, omdat het geen brood- of

pastaproduct is. Vet: We denken dat het wel aanwezig is, omdat in de meeste

voedingsmiddelen vet zit en we denken dat de walnoot geen uitzondering is. Eiwit: We denken dat het aanwezig is,omdat noten bekend staan dat ze

gezond zijn en aangezien de mensen vetten en koolhydraten genoeg innemen, nemen we aan dat ze het over eiwitten en vitamines hebben.

Vitamine C: We denken dat het aanwezig is, door dezelfde reden als bij eiwitten.

Sultana

Glucose: we denken dat het wel aanwezig is, omdat het zoetigheid is. Zetmeel: we denken dat het niet aanwezig is, omdat het geen brood- of

pastaproduct is. Vet: we denken dat het wel aanwezig is, omdat in de meeste

voedingsmiddelen vet zit. Eiwit: we denken dat het wel aanwezig is, omdat koekjes met melk worden

gemaakt en in melk zitten eiwitten Vitamine C: we denken dat het niet aanwezig is, omdat het geen groente of

fruit is.

Appel

Glucose: we denken dat het wel aanwezig is, omdat de appel wel zoet smaakt en dat in het meeste fruit (natuurlijke suiker) zit.

Zetmeel: we denken dat het niet aanwezig is, omdat het geen pasta- of broodproduct is.

Vet: we denken dat het niet aanwezig is, omdat in groente en fruit bijna nooit vet zit.

Eiwit: we denken dat het wel aanwezig is, omdat de appel gezond is en we denken dat eiwitten er dan wel inhoren.

Vitamine C: we denken dat het wel aanwezig is, omdat altijd vitamines in fruit zitten, vooral vitamine C.

4

Hoofdstuk 2 : Werkplan

Benodigdheden

5 reageerbuisjes genummerd van 1 t/m 5. Pen of stift om de buisjes te nummeren. Een rek voor de reageerbuisjes. Verschillen de voedingsmiddelen die niet een te overheersende kleuren. Wij

kozen hier voor walnoot, sultana en appel. Vijzel. Schilmesje + snijplank. Fehlingsreagens in een flesje met druppelpipet. Joodoplossing in een flesje met druppelpipet. DCPIP-oplossing in een flesje met druppelpipet. Sudan III –oplossing in een flesje met druppelpipet. HNO3 (geconcentreerd salpeterzuur) in een flesje met druppelpipet. Warmtebak. Schrijfmateriaal om de gegevens te noteren. Gedestilleerd water.

Werkwijze

Nummer de reageerbuisjes van 1 t/m 5. Neem een van de voedingsmiddelen. Als het voedingsmiddel vast is, maak het

dan goed fijn door het gebruik van de vijzel of het schilmesje en doe in elk buisje een kleine hoeveelheid van dit voedingsmiddel. Als het voedingsmiddel vloeibaar is doe je in elk van de reageerbuisjes ongeveer 2 ml van dat voedingsmiddel.

Voeg aan de buisjes 1 t/m 4 2 ml (gedestilleerd) water toe en schud deze buisjes. Als het voedingsmiddel vloeibaar is, hoeft er geen water toegevoegd te worden.

Doe geen water in reageerbuisje 5! Met dit buisje toon je vet aan. Voeg in buisje 1 toe: 15 druppels Fehlingsreagens. Voeg in buisje 2 toe: 3 druppels Joodoplossing. Voeg in buisje 3 toe: 1 druppel Sudan III –oplossing. Voeg in buisje 4 toe: 1 ml DCPIP –oplossing. Voeg in buisje 5 toe: 2 druppels geconcentreerd salpeterzuur (HNO3). Vervolgens moet je buisje 1 verwarmen. Doe dit 3 tot 5 minuten. En buisje 5 moet

je ook verwarmen gedurende 10 minuten. Kijk of de kleuren veranderen in de reageerbuisjes en noteer je bevindingen. Kijk

in de tabel welke voedingsstoffen er dan dus aanwezig zijn in het voedingsmiddel. Doe dit hele proces steeds opnieuw voor ieder voedingsmiddel. Vergeet niet de

buisjes grondig schoon te maken na ieder voedingsmiddel.

5

Hoofdstuk 3 : Resultaten

Het aantonen van ....

Indicator Kleuromslag(als er iets aanwezig is)

Glucose Fehlingsreagens Blauw oranje / roodZetmeel Joodoplossing Geel blauw / zwartVet Sudan III-oplossing Rood / roze rood ( er zijn vetbolletjes te

zien)Eiwit Geconcentreerd

HNO3

Er ontstaan lichtgele vlokken

Vitamine C DCPIP-oplossing Blauw kleurloos

ResultaatWalnootBuis 1 met Fehlingsreagens: De kleur verandert van blauw naar zwart.- Volgens de tabel is er dus geen glucose aanwezig.

Buis 2 met joodoplossing: De kleur wordt wit.- Volgens de tabel is er geen zetmeel aanwezig.

Buis 3 met Sudan III-oplossing: De kleur verandert van rood/roze naar rood en er zijn vetbolletjes te zien aan het wateroppervlak.- Volgens de tabel is er vet aanwezig.

Buis 4 met DCPIP-oplossing: De kleur verandert van blauw naar kleurloos.- Volgens de tabel is er vitamine C aanwezig.

Buis 5 met HNO3: De kleur van het mengsel wordt geel onder en donker geel boven. De inhoud is naar boven gedreven en vlokkerig- Volgens de tabel zijn er eiwitten aanwezig.

Sultana koekjeBuis 1 met Fehlingsreagens: De kleur verandert van blauw naar oranje/rood.- Volgens de tabel is er dus glucose aanwezig.

Buis 2 met joodoplossing: Geen kleurverandering. Wordt zelfs niet geel.- Volgens de tabel is er geen zetmeel aanwezig.

Buis 3 met Sudan III-oplossing: Er drijft nouwelijks iets naar boven en de kleur verandert niet echt.- Volgens de tabel is er geen of heel weinig vet aanwezig.

Buis 4 met DCPIP-oplossing: De kleur verandert van blauw naar heel licht blauw (kleurloos met een blauwe tint)- Volgens de tabel is er vitamine C aanwezig.

Buis 5 met HNO3: De kleur van het mengsel wordt licht geel, maar niet vlokkerig- Volgens de tabel zijn er geen of heel weinig eiwitten aanwezig

6

AppelBuis 1 met Fehlingsreagens: De kleur verandert van blauw naar oranje/rood.- Volgens de tabel is er dus glucose aanwezig.

Buis 2 met joodoplossing: De kleur verandert blijft geel.- Volgens de tabel is er geen zetmeel aanwezig.

Buis 3 met Sudan III-oplossing: De kleur verandert niet van rood/roze naar rood en er zijn geen vetbolletjes te zien.- Volgens de tabel is er geen vet aanwezig.

Buis 4 met DCPIP-oplossing: De kleur verandert van blauw naar roze naar kleurloos.- Volgens de tabel is er dus vitamine C aanwezig.

Buis 5 met HNO3: De kleur wordt lichtgeel en het wordt vlokkerig.- Volgens de tabel is er dus eiwit aanwezig.

Overzicht

Glucose Zetmeel Vet Vitamine C EiwitWalnoot X X XSultana koekje X S X SAppel X X X

X = De voedingsstof is aanwezig.S = De voedingsstof is nouwelijks aanwezig (spoorelement)

7

Hoofdstuk 4 : Conclusie

Ook hier weer doen we voor elk voedingsmiddel apart voor de duidelijkheid.We geven steeds antwoord op de vraag of onze resultaten overeenkomen met de hypothese en of ze overeenkomen met een betrouwbare bron.

Walnoot

In een walnoot zit volgens de resultaten geen glucose. De kleur is immers niet van blauw naar oranje/rood veranderd, maar naar zwart. Dit komt overeen met onze hypothese. We hadden verwacht dat er geen zetmeel in walnoten zou zitten en volgens onze resultaten klopt dit inderdaad. De kleur ging niet van geel naar blauw/zwart zoals zou moeten als er zetmeel in zit, maar het werd wit. Er zit vet in walnoten. De kleur veranderde van rood/roze naar rood en er zijn ook vetbolletjes te zien. Dit hadden we al verwacht en onze hypothese hierover klopt dan ook. Ook zit er in walnoten vitamine C. De kleur veranderde van blauw naar kleurloos, zoals in onze hypothese al is opgesteld. Verder zit er zitten er ook eiwitten in walnoten. De kleur van het mengel werd geel onder en donker geel bovenaan. Ook dreef de inhoud naar boven en werd het vlokkerig. Dit hadden we al verwacht.

SultanaInhoud sultana (volgens een site) :

Calorieen in 1 stuk 31.4

Energie (Joule) in 1 stuk 131.88

Eiwit 0.5

Koolhydraten 6.0

Vet 0.6

Als je naar dit schema kijkt dan kun je zien dat we gelijk hadden over dat er koolhydraten (glucose nemen we aan), vetten en eiwitten in de Sultana zaten. De resultaten kloppen ook, want er zit maar een beetje vet en eiwit in de sultana. Er zit ook vitamine C in de sultana, want daar maakt Sultana veel reclame voor. Zetmeel zit niet in het koekje. Dus als we naar hierboven en naar de resultaten kijken dan hadden we gelijk met onze hypothese.

8

AppelInhoud appel (volgens een site) :

algemeen                         vitaminen                 mineralen/                                                                            

spoorelementen

Kcal 60 A (retinol) 0 mcg Natrium 1 mg

Eiwit 0,2 g Béta-caroteen 18 mcg Kalium 123 mg

Koolhydraten 13 g D 0 mcg Calcium 4 mg

Vet 0,2 g E 0,3  mg Fosfor 11 mg

Verzadigd vet 0 g B1 0,01 mg Magnesium 5 mg

Vezels 2 g B2 0,01  mg IJzer 0,1 mg

  B6 0,03 mg Selenium 0 mcg

  Foliumzuur 0 mcg Zink 0,08 mg

  B12 0  mcg Jodium 2,5 mcg

  B3 0,2 mg  

  C 5  mg

Er zitten inderdaad koolhydraten (glucose nemen we aan), eiwitten en vitamine C in de appel zoals we in de hypothese hadden voorspeld. Wat we fout hadden in de resultaten en in onze hypothese was dat er wel vet in een appel zit, ook al is het een beetje. We denken dat er waarschijnlijk zo weinig vet in het stukje appel zat dat we de vetbolletjes niet hadden gezien en/of de indicator niet goed kon werken. De hypothese komt wel overeen met de resultaten, maar niet met de informatie die op het internet staat

9

Evaluatie

Het practicum was opzich niet moeilijk om uit te voeren, maar toch hadden we soms het idee dat de resultaten niet helemaal correct waren. We hadden ons bijvoorbeeld niet helemaal gehouden aan de hoeveelheid die we moesten toevoegen. Dit is omdat we te horen kregen dat wat meer, waarschijnlijk een duidelijker resultaat zou geven. We hebben de omstandigheden per buisje en per voedingsstof zo veel mogelijk hetzelfde proberen te houden, zodat de resultaten goed en vergelijkbaar zouden zijn. Onze hypothese klopte ook wel met wat we uitkregen als resultaten. Het maken van het verslag ging over het algemeen best goed. We hebben afgesproken wie wat zou doen. Sommige dingen waren wat moeilijker om te formuleren of uitteleggen, maar over het algemeen zijn we tevreden met het resultaat.

10

Bronnenlijst

Voor de opmaak van het verslag:- http://biologiepagina.nl/4/Genen/verslagbovenbouw.htm

- Schrift Biologie VWO 4. Voor het algemeen kader:

- Basisstof 1 en 2 van Thema 8 (voeding en vertering) van Biologie voor jou vwo B2 deel 3.

Voor de resultaten:- Een blaadje met indicatoren en de bijbehorende kleuromslagen, gekregen

van de biologiedocente. Voor het bewijs bij de conclusie:

- Walnoot: http://gezondheidsweb.com/gezonde-voeding/zijn-walnoten-gezond/ http://www.voedingswaardetabel.nl/voedingswaarde/voedingsmiddel/?id=8

- Sultana: http://www.wijvallenaf.nl/calorieen/sultanahttp://pluk.sultana.nl/1338457620/vol-van-vitamine-c-en-vezels.html

- Appel: http://www.groentenenfruit.nl/veggipedia/appel

11