Analiza efektywności funduszu szkoleniowego - instrumentu ustawowego wspierającego

kształcenie ustawiczne

Karolina MAĆKOWIAKNatalia ONOSZKOWICZ-JACYNA

Spis treści:

•cel i analiza efektywności funduszu szkoleniowego;

•co to jest kształcenie ustawiczne?

•do czego służy?

•rekomendacje dotyczące otoczenia prawnego;

•kształcenie ustawiczne w dokumentach strategicznych i programach;

•cel strategiczny;

•wzrost zatrudnienia i podnoszenia jego jakości;

•strategia uczenia się przez całe życie;

•organizacja systemu kształcenia ustawicznego w Polsce;

•instytucje działające w obszarze kształcenia ustawicznego przegląd

instytucji;

•Ministerstwo Edukacji Narodowej;

Cel i analiza efektywności funduszu szkoleniowego.

Celem głównym jest podjęcie badań w ramach analizy i oceny efektywności szkoleniowej wspierającego kształcenie ustawiczne.

Co to jest kształcenie ustawiczne?

Kształcenie ustawiczne jest procesem ciągłego odnawiania, doskonalenia i rozwijania kwalifikacji ogólnych i zawodowych jednostki, trwającym w ciągu całego jej życia.

Skierowane do osób dorosłych część uczenia się przez całe życie rozumianego jako całość aktywności poznawczych podejmowanych w trakcie życia z myślą o pogłębieniu wiedzy, umiejętności lub kwalifikacji.

Do czego służy?

Kształcenie ustawiczne może być sprawą indywidualnej jednostki (podnoszącej swoje kwalifikacje z własnej inicjatywy i na własny koszt), bądź też może być projektowane, organizowane i finansowane przez pracodawcę. W takim przypadku kształcenie ustawiczne pracowników jest elementem uczenia się organizacji.

Rozwój kształcenia ustawicznego w Europie jest jednym z celów Europejskiego Funduszu Społecznego. Dzięki funduszom strukturalnym realizowane są liczne projekty adresowane do:

•osób, które znajdują się w zbyt trudnej sytuacji, by samodzielnie finansować swoje kształcenie;

•przedsiębiorstw, które potrafią udowodnić, że doskonalenie ich własnych kadr przyniesie korzyści krajowej gospodarce;

•instytucji, które rozwijają ofertę kształcenia ustawicznego i promują w społeczeństwie postawę człowieka uczącego się przez całe życie.

W świecie akademickim za rozwijanie oferty kształcenia

ustawicznego odpowiadają specjalnie wydzielone jednostki

uczelni: Lifelong Learning Centers, University Extensions

(USA), Departments for Continuing Education (Europa) itd.

W Polsce rolę taką pełni np. Wszechnica Uniwersytetu

Jagiellońskiego czy Centrum Rozwoju Edukacji

Niestacjonarnej SGH. Ciekawą formą edukacji jest Uniwersytet

Trzeciego Wieku skupiający osoby starsze i organizujący im

zajęcia w grupach tematycznych. Podobną rolę pełniły kiedyś

uniwersytety ludowe, służąc edukacji społecznej szerokich

rzesz.

Zgodnie z definicją kształcenia ustawicznego Wszechnicy

Uniwersytetu Jagiellońskiego, na rynku usług kształcenia

ustawicznego można wyodrębnić następujące role zawodowe:

• trener;

• coach;

• asesor kompetencji;

• konsultant;

• menedżer projektów szkoleniowych;

• projektant procesów rozwojowych;

• mentor kształcenia ustawicznego;

Rekomendacje dotyczące otoczenia prawnego:

1.Wprowadzenie do ustawy o działalności administracji rządowej

działu „ edukacja ustawiczna”, zrównując je z działaniami „ oświata

i wychowanie” oraz „ szkolnictwo wyższe”

2.Przygotowanie nowej ustawy o systemie edukacji, w której

powinna się znaleźć nowa, ujednolicona, definicja kształtowania

ustawicznego. Powinna ona także zawierać przepisy odnoszące się

do szkoleń, które obecnie zawarte są w innych ustawach.

3.Weryfikacja istniejących przepisów dotyczących kształcenia

ustawicznego w celu ich znacznego uproszczenia i ograniczenia,

a przede wszystkim ujednolicenia terminologii dotyczącej

kształcenia ustawicznego.

Kształcenie ustawiczne w dokumentach strategicznych i

programach:

Zainteresowanie tą problematyka systematycznie wzrasta, o

czym świadczą nie tylko liczne publikacje, prowadzone badania,

ale i – co najważniejsze – podejmowanie działania, które w

sposób systemowy i kompleksowym powinny przyczynić się do

rozwoju tego sposobu podnoszenia jakości zasobów ludzkich.

Ta perspektywiczna wizja rozwoju kształcenia ustawicznego na

poziomie ogólnopolskim zawarta jest przede wszystkim w

kluczowych dokumentach strategicznych i programowych, do

których należy zaliczyć:

- Strategie Rozwoju Kształcenia Ustawicznego do roku 2010;

- Strategie Rozwoju Kraju 2007-2015;

- Krajowy Program Reform na lata 2005-2008 na rzecz realizacji

Strategii Lizbońskiej;

- Narodowe Strategiczne Ramy odniesienia 2007-2013

wspierające wzrost gospodarczy i zatrudnienia. Narodowa

Strategia Spójności;

- Program Operacyjny Kapitał Ludzki;

- Regionalne Programy Operacyjne;

Cel strategiczny

Celem strategicznym rozwoju procesu kształcenia

ustawicznego i uczenia się w ciągu całego życia jest

wspomaganie i ukierunkowanie rozwoju osobowości,

stymulowanie innowacyjności i kreatywności człowieka.

Tak zdefiniowany cel strategiczny będzie realizowany poprzez

następujące działania priorytetowe:

1. Zwiększenie dostępu do kształcenia ustawicznego;

2. Podnoszenie jakości kształcenia ustawicznego;

3. Współpraca i partnerstwo;

4. Wzrost inwestycji w zasoby ludzkie;

5. Tworzenie zasobów informacyjnych w zakresie kształcenia

ustawicznego i rozwój usług doradczych;

6. Uświadamianie roli i znaczenia kształcenia ustawicznego;

Wzrost zatrudnienia i podnoszenia jego jakości:

Na liście działań wchodzących w skład tego priorytetu znajduje

się właśnie zapis dotyczący rozwoju uczenia się przez cale życie.

W dokumencie tym wskazuje się, iż w celu zapewnienia

odpowiedniego poziomu konkurencyjności gospodarki konieczne

jest zwrócenie uwagi na adaptacyjność pracowników

i przedsiębiorstw. To zaś można osiągnąć poprzez wspieranie

uczenia się przez całe życie, zarówno w systemie edukacji

(oświaty i szkolnictwa wyższego) jak i poza nim.

Wspieranie to ma być realizowane poprzez zwiększenie

dostępności i wzbogacenia oferty programowej szkół

i instytucji edukacyjnych, jak i stworzenia trwałych

mechanizmów aktualizacji i rozwoju kwalifikacji zawodowych

w miejscu pracy, w szczególności dla pracowników

starszych lub o niskich kwalifikacjach. Przewiduje się

opracowanie i wdrożenie ogólnokrajowego systemu

informacji o możliwościach kształcenia

ustawicznego w poszczególnych regionach kraju.

Wprowadzane będą jednocześnie zachęty do inwestowania

w edukację, tak przez pracowników, jak i pracodawców.

Ważnym zadaniem będzie stworzenie Krajowych Ram i

Systemu Kwalifikacji, co pozwoli na uznawanie nabytych

kwalifikacji przez pracodawców w kraju, jak i za granicą.

Strategia uczenia się przez całe życie:

- poprawa jakości i efektywności kształcenia i szkolenia

(uwzględnienie kompetencji kluczowych w standardach

kształcenia i egzaminowania, w kształceniu i doskonaleniu

kadry nauczycielskiej i szkoleniowej oraz w ewaluacji

kształcenia i szkolenia, rozwój systemu akredytacji instytucji

kształcenia ustawicznego);

- utworzenie systemu walidacji i certyfikacji kwalifikacji

uzyskanych poza systemem;

- synchronizacji treści i programów kształcenia i doskonalenia

zawodowego z potrzebami rynku pracy w oparciu o standardy

kwalifikacji zawodowych oraz ich stałej aktualizacji;

- poprawie upowszechniania informacji dot. kształcenia

ustawicznego i promowaniu idei uczenia się przez całe życie,

a także intensyfikacji współpracy z partnerami społecznymi;

- wdrożenie rozwiązań wspierających rozwój kształcenia na

odległość (e-learning) i rozwój systemu doradztwa

zawodowego, prowadzących do likwidacji barier w dostępie do

edukacji spowodowanych ubóstwem i niepełnosprawnością;

- utworzenie Krajowego Systemu Kwalifikacji oraz Krajowych

Ram Kwalifikacji, które ułatwia porównywanie poziomu

kwalifikacji zawodowych i ogólnych pracowników

pochodzących z różnych państw członkowskich UE.

Organizacja systemu kształcenia ustawicznego w Polsce

Kształcenie ustawiczne w Polsce kształtowane jest w sposób

dwutorowy – z jednej strony jest osadzone w systemie oświaty,

z drugiej, warunkowane poprzez wolny rynek. W ramach

polskiego systemu oświaty jest organizowane i prowadzone w:

• szkołach dla dorosłych,

• placówkach kształcenia ustawicznego, placówkach

kształcenia praktycznego, ośrodkach dokształcania i

doskonalenia zawodowego. Ponadto kształcenie ustawiczne

może być realizowane na zasadach określonych w przepisach o

działalności gospodarczej (tzw. zasadach komercyjnych) lub na

zasadach wynikających z innych przepisów, np.: przepisów

dotyczących wykonywania zawodów regulowanych.

Rynek instytucji szkoleniowych będzie mieć, zatem charakter

dwuwymiarowy, a aktorami tegoż rynku będą instytucje

niejednokrotnie działające w oparciu o równe zasady.

Dotychczas w Polsce system kształcenia ustawicznego

skierowany był do dwóch kluczowych grup docelowych.

Pierwszej z nich umożliwiał podejmowanie lub kontynuacje

nauki w szkołach dla dorosłych, drugiej zapewniał zdobywanie

umiejętności zawodowych, po to by zwiększyć szanse na

znalezienie zatrudnienia. Innymi słowy, skierowany został do

osób bezrobotnych (dominowały w tym wypadku szkolenia i

warsztaty z elementami poradnictwa), bądź do osób dorosłych

planujących uzupełnić swój poziom wykształcenia (z przewaga

szkół dla dorosłych).

Co interesujące, w obu przypadkach wśród osób kształcących

się ustawicznie przeważali ludzie relatywnie młodzi.

Współcześnie, wraz ze wzrostem świadomości konieczności

dostosowywania naszej wiedzy i umiejętności do wciąż

zmieniającej się rzeczywistości, wzrosła ta liczba instytucji

zaangażowanych w proces kształcenia się przez całe życie, a

przestrzeń, w której funkcjonują, wraz ze wzrostem liczby

podmiotów, zaczęła sie systematycznie komplikować.

Wraz z rozszerzeniem zakresu znaczenia pojecie kształcenie

ustawiczne, coraz częściej definicja instytucji zaangażowanej w

proces kształcenia przez całe życie obejmuje się nie tylko i

wyłącznie instytucje kształcące dorosłych, ale też i formalny

system nauczania, począwszy już od szkoły podstawowej, który

warunkuje późniejsza aktywność edukacyjna osoby dorosłej.

Instytucje działające w obszarze kształcenia ustawicznego –

przegląd instytucji.

Zgodnie z podziałem administracyjnym kraju, istnieje podział

administracji odpowiedzialnej za kształcenie ustawiczne na kilka

analogicznych poziomów. Oprócz podziału w oparciu o poziomy

funkcjonowania wyróżnić możemy podział w oparciu o

podstawie prawna warunkująca funkcjonowanie instytucji,

zgodnie z tym podejściem wymienić możemy:

- instytucje, które działają w oparciu o Ustawie o systemie

oświaty z dnia z dnia 7 września 1991;

- instytucje rynku pracy, których zadania wyznacza Ustawa o

promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy z dnia 20

kwietnia 2004 r.;

- inne instytucje kształcące ustawicznie, które działają w

oparciu o szereg ustaw i rozporządzeń szczegółowych, w tym

prawo gospodarcze.

Władze administracji centralnej odpowiedzialne są za kreowanie

polityki w sferze kształcenia ustawicznego oraz ustaleń

prawnych jej dotyczących. Na szczeblu wojewódzkim politykę

oświatową realizują: Urząd Marszałkowski, Kurator Oświaty,

odpowiedzialny za realizacje polityki oświatowej (przy

współdziałaniu z jednostkami samorządu terytorialnego) oraz

Wojewódzki Urząd Pracy.

Samorząd powiatowy odpowiedzialny jest za prowadzenie szkół

ponadgimnazjalnych oraz placówek kształcenia ustawicznego i

praktycznego, a Powiatowe Urzędy Pracy m.in. za inicjowanie

i organizowanie szkoleń dla osób bezrobotnych i poszukujących

pracy, czy przyznawanie i wypłacanie dodatków szkoleniowych.

Podobnie sam rynek usług edukacyjnych dla dorosłych nie ma

charakteru jednowymiarowego i podzielić możemy go na:

instytucje edukacji (szkoły dla dorosłych, Centra Kształcenia

Praktycznego i Centra Kształcenia Ustawicznego, ośrodki

dokształcania i doskonalenia zawodowego), szkoły wyższe

(funkcjonujące w oparciu o Ustawie z dnia 12 wrzenia 1990 r. o

szkolnictwie wyższym), placówki naukowe, ośrodki badawczo –

rozwojowe, Ośrodki szkolenia, dokształcania i doskonalenia

kadr, stowarzyszenia, fundacje, spółki, spółdzielnie i inne

(funkcjonujące w oparciu o odrębne przepisy).

Ministerstwo Edukacji Narodowej

Minister Edukacji, w ramach działań mających na celu

kształtowanie polityki uczenia się przez całe życie określa w

drodze rozporządzenia rodzaje placówek kształcenia

ustawicznego, a także szczegółową organizacje, sposób,

warunki i formy prowadzenia przez placówki oraz ośrodki

kształcenia ustawicznego, uwzględniając w szczególności

centra kształcenia ustawicznego i centra kształcenia

praktycznego.

Ponadto Minister określa, w drodze rozporządzenia, warunki i

tryb uzyskiwania i uzupełniania przez osoby dorosłe wiedzy

ogólnej, umiejętności i kwalifikacji zawodowych w formach

pozaszkolnych, a także może określić warunki i tryb

przeprowadzania egzaminów kwalifikacyjnych umożliwiających

uzyskanie tytułów zawodowych, skład, warunki powoływania i

odwoływania przez Kuratora Oświaty państwowych komisji

egzaminacyjnych, wzory wydawanych świadectw i dyplomów,

wysokość opłat za przeprowadzenie egzaminów

kwalifikacyjnych, oraz warunki wynagradzania członków

komisji.

DZIĘKUJEMY ZA UWAGĘ