Psychoterapia i psychoedukacja

Psychoterapia Psychoterapia i i

psychoedukacja psychoedukacja

Sylwia Chładzińska-KiejnaSylwia Chładzińska-Kiejna

Katedra i Klinika Psychiatrii AM Katedra i Klinika Psychiatrii AM

WrocławWrocław

Psychoterapia Psychoterapia

Metoda leczenia za pomocą oddziaływań Metoda leczenia za pomocą oddziaływań psychologicznychpsychologicznych

Zespół oddziaływań terapeutycznych opartych o metody Zespół oddziaływań terapeutycznych opartych o metody psychologiczne, mających na celu:psychologiczne, mających na celu:

- reorganizację struktury osobowościreorganizację struktury osobowości- modyfikację zachowań, zmniejszenie poziomu modyfikację zachowań, zmniejszenie poziomu

zachowania objawowego zachowania objawowego - zmianę sposobu myślenia o sobie i świeciezmianę sposobu myślenia o sobie i świecie- samopoznanie i samorozwójsamopoznanie i samorozwój

a w rezultacie a w rezultacie

- poprawę samopoczucia psychicznego oraz poprawę poprawę samopoczucia psychicznego oraz poprawę funkcjonowania i przystosowania psychospołecznegofunkcjonowania i przystosowania psychospołecznego

PsychoedukacjaPsychoedukacja

Zespół oddziaływań psychospołecznych mających na Zespół oddziaływań psychospołecznych mających na celu:celu:

- przekazanie chorym niezbędnej wiedzy na tematprzekazanie chorym niezbędnej wiedzy na tematzależności pomiędzy psychiką a chorobą zależności pomiędzy psychiką a chorobą

- ukazanie, jakie cechy naszej osobowości i mechanizmyukazanie, jakie cechy naszej osobowości i mechanizmynaszego zachowania sprzyjają chorobienaszego zachowania sprzyjają chorobie

- nauczenie sposobów radzenia sobie ze stresem nauczenie sposobów radzenia sobie ze stresem wynikającym z problemów życia codziennego, jako wynikającym z problemów życia codziennego, jako jednym z czynników ryzyka choroby jednym z czynników ryzyka choroby

- ukazanie, w jaki sposób można kontrolować chorobę ukazanie, w jaki sposób można kontrolować chorobę metodami psychologicznymimetodami psychologicznymi

(JAK RADZIĆ SOBIE Z CHOROBĄ PRZEWLEKŁĄ ?)(JAK RADZIĆ SOBIE Z CHOROBĄ PRZEWLEKŁĄ ?)

Szkoły psychoterapiiSzkoły psychoterapii

Podejście psychodynamicznePodejście psychodynamiczne

Podejście behawioraln-poznawczePodejście behawioraln-poznawcze

Podejście humanistyczno-egzystencjalnePodejście humanistyczno-egzystencjalne

Podejście systemowePodejście systemowe


Mechanizm powstawania zaburzeńMechanizm powstawania zaburzeń::nieświadome konflikty wewnętrzne, nie rozwiązane we nieświadome konflikty wewnętrzne, nie rozwiązane we wczesnym dzieciństwie (frustracja istotnych potrzeb wczesnym dzieciństwie (frustracja istotnych potrzeb emocjonalnych lub ich nadmierna gratyfikacja)emocjonalnych lub ich nadmierna gratyfikacja)„„lęk pierwotny” - wyrazem nieumiejętności lub lęk pierwotny” - wyrazem nieumiejętności lub niemożności rozwiązania konfliktów niemożności rozwiązania konfliktów stłumienie lub wyparcie - sposobem radzenia sobie z stłumienie lub wyparcie - sposobem radzenia sobie z lękiem (mechanizmy obronne osobowości)lękiem (mechanizmy obronne osobowości)radzenie sobie z konfliktem poprzez nieefektywne radzenie sobie z konfliktem poprzez nieefektywne mechanizmy obronne = utrata kontaktu z problemem w mechanizmy obronne = utrata kontaktu z problemem w płaszczyźnie racjonalnej i emocjonalnej = nieświadome płaszczyźnie racjonalnej i emocjonalnej = nieświadome zdeterminowanie przyszłego zachowania, przeżywania, zdeterminowanie przyszłego zachowania, przeżywania, sposobu postrzegania siebie i innych poprzez konflikt sposobu postrzegania siebie i innych poprzez konflikt podstawowy = „wtórny lęk”, napięcie, niepokój = objawypodstawowy = „wtórny lęk”, napięcie, niepokój = objawy


Cele terapiiCele terapii::Zmiana zaburzeń przeżywania jednostki, restrukturalizacja i Zmiana zaburzeń przeżywania jednostki, restrukturalizacja i reintegracja osobowości poprzez koncentrację na zjawiskach reintegracja osobowości poprzez koncentrację na zjawiskach intrapsychicznych (psychoterapia głęboka)intrapsychicznych (psychoterapia głęboka)

- wglądwgląd - doprowadzenie do świadomości negatywnych doświadczeń - doprowadzenie do świadomości negatywnych doświadczeń z przeszłości („wczesnodziecięcych”), uświadomienie sobie (tj. z przeszłości („wczesnodziecięcych”), uświadomienie sobie (tj. skontaktowanie się z nimi, zrozumienie związków przyczynowo-skontaktowanie się z nimi, zrozumienie związków przyczynowo-skutkowych, przeżycie w sytuacji terapeutycznej i poddanie kontroli skutkowych, przeżycie w sytuacji terapeutycznej i poddanie kontroli świadomego „ja”) wypartych przeżyć, rzeczywistych a świadomego „ja”) wypartych przeżyć, rzeczywistych a nieświadomych potrzeb, pragnień, motywacji, mechanizmów nieświadomych potrzeb, pragnień, motywacji, mechanizmów własnych zachowańwłasnych zachowań

- rezygnacja z posługiwania się nieefektywnymi mechanizmami rezygnacja z posługiwania się nieefektywnymi mechanizmami obronnymi, przewartościowanie,obronnymi, przewartościowanie, przepracowanie ich w przepracowanie ich w konstruktywny sposób (co wyraża się: zmianą percepcji siebie i konstruktywny sposób (co wyraża się: zmianą percepcji siebie i swojego otoczenia, zmianą sposobu przeżywania, wytworzeniem swojego otoczenia, zmianą sposobu przeżywania, wytworzeniem nowych przystosowawczych sposobów radzenia sobie z sytuacjami nowych przystosowawczych sposobów radzenia sobie z sytuacjami trudnymi, problemami - nowe postawy, nowe zachowania)trudnymi, problemami - nowe postawy, nowe zachowania)


Zjawiska terapeutyczne Zjawiska terapeutyczne

WglądWgląd

Uzyskanie wglądu poprzedza praca nad:Uzyskanie wglądu poprzedza praca nad:

Przeniesieniem (przeciwprzeniesieniem)Przeniesieniem (przeciwprzeniesieniem)

OporemOporem

Catharsis (emocjonalne uwolnienie, Catharsis (emocjonalne uwolnienie, odreagowanie = „oczyszczenie”)odreagowanie = „oczyszczenie”)


Techniki terapeutyczneTechniki terapeutyczne::Aktywne słuchanie Aktywne słuchanie niedyrektywny sposób zadawania pytań stymulujących do niedyrektywny sposób zadawania pytań stymulujących do swobodnego kojarzenia, analizowania, rozumienia (nadawania swobodnego kojarzenia, analizowania, rozumienia (nadawania znaczeń), skupiania się na najważniejszym, podążania znaczeń), skupiania się na najważniejszym, podążania (nieprzeszkadzania, nierozpraszania), zachęcanie do wyrażania (nieprzeszkadzania, nierozpraszania), zachęcanie do wyrażania odczuć na bieżąco, tworzenie życzliwej atmosfery odczuć na bieżąco, tworzenie życzliwej atmosfery Konfrontacja Konfrontacja zestawienie dwóch ważnych informacji lub znanych terapeucie zestawienie dwóch ważnych informacji lub znanych terapeucie faktów mających wspólne znaczenie lub powiązanych w sposób faktów mających wspólne znaczenie lub powiązanych w sposób przyczynowo-skutkowy przyczynowo-skutkowy KlaryfikacjaKlaryfikacjauprzytomnienie pacjentowi tego, co w danej chwili, często uprzytomnienie pacjentowi tego, co w danej chwili, często bezwiednie, powiedział (np. przejęzyczenia, czynności pomyłkowe)bezwiednie, powiedział (np. przejęzyczenia, czynności pomyłkowe)Interpretacja Interpretacja nazywanie w języku teorii psychoanalitycznej zjawisk nazywanie w języku teorii psychoanalitycznej zjawisk dostrzeganych przez terapeutę – informacja zwrotna dotycząca dostrzeganych przez terapeutę – informacja zwrotna dotycząca tego, jak można zrozumieć obecne zachowanie pacjenta z punktu tego, jak można zrozumieć obecne zachowanie pacjenta z punktu widzenia jego wcześniejszych uwarunkowańwidzenia jego wcześniejszych uwarunkowań

Podejście behawioralno-Podejście behawioralno-poznawczepoznawcze

Mechanizm powstawania zaburzeńMechanizm powstawania zaburzeń::- Zaburzenia psychiczne są Zaburzenia psychiczne są wyuczonymi schematami zachowaniawyuczonymi schematami zachowania- Ich leczenie – to zmiana tych zachowań, dokonująca się poprzez Ich leczenie – to zmiana tych zachowań, dokonująca się poprzez

procesy uczenia sięprocesy uczenia się (oduczania reakcji niedostosowanych i uczenia (oduczania reakcji niedostosowanych i uczenia prawidłowych)prawidłowych)

Podejście behawioralnePodejście behawioralne- Najważniejszy efekt procesów uczenia się, to Najważniejszy efekt procesów uczenia się, to zewnętrzne, zewnętrzne,

obserwowalne zachowaniaobserwowalne zachowania

Podejście poznawczePodejście poznawcze- Najważniejszy efekt procesów uczenia się, to Najważniejszy efekt procesów uczenia się, to struktury poznawcze struktury poznawcze

(sposób myślenia o sobie i świecie)(sposób myślenia o sobie i świecie) – które z kolei wpływają na – które z kolei wpływają na zewnętrzne zachowania i na reakcje emocjonalnezewnętrzne zachowania i na reakcje emocjonalne


Podejście behawioralnePodejście behawioralneZałożeniaZałożenia

- osobowość – zespół wyuczonych reakcji, zachowań osobowość – zespół wyuczonych reakcji, zachowań przebiegających wg schematu bodziec – reakcjaprzebiegających wg schematu bodziec – reakcja(model: S – R lub S – O – R)(model: S – R lub S – O – R)

- zachowania objawowe - wynik wyuczenia się niewłaściwych zachowania objawowe - wynik wyuczenia się niewłaściwych umiejętności radzenia sobie z sytuacjami trudnymi lub wynik braku umiejętności radzenia sobie z sytuacjami trudnymi lub wynik braku wyuczonych, pożądanych umiejętności wyuczonych, pożądanych umiejętności

- uczenie się zachowań przebiega zgodnie z zasadą pozyskiwania uczenie się zachowań przebiega zgodnie z zasadą pozyskiwania nagród i unikania karnagród i unikania kar

- zachowanie skutkujace nagrodą ma tendencję do zachowanie skutkujace nagrodą ma tendencję do samowzmacniania i generalizowania się na coraz to nowe sytuacjesamowzmacniania i generalizowania się na coraz to nowe sytuacje

- zachowanie skutkujące karą podlega prawom hamowania zachowanie skutkujące karą podlega prawom hamowania (wygaszania, zablokowania), również z tendencję do (wygaszania, zablokowania), również z tendencję do generalizowania się na nowe sytuacjegeneralizowania się na nowe sytuacje

- uczenie dokonuje się poprzez: warunkowanie klasyczne i uczenie dokonuje się poprzez: warunkowanie klasyczne i instrumentalne (operowanie karą i nagrodą) oraz uczenie społeczne instrumentalne (operowanie karą i nagrodą) oraz uczenie społeczne


Podejście behawioralnePodejście behawioralneCel terapiiCel terapii

- zmiana zachowania stanowiącego symptom = usuwanie zmiana zachowania stanowiącego symptom = usuwanie nieprawidłowych zachowań lub wytwarzanie zachowań pożądanych nieprawidłowych zachowań lub wytwarzanie zachowań pożądanych w określonej sytuacji (tj. nauczenie się nowych, bardziej w określonej sytuacji (tj. nauczenie się nowych, bardziej przystosowawczych sposobów zachowania, radzenia sobie)przystosowawczych sposobów zachowania, radzenia sobie)

- terapia „tu i teraz” - abstrahuje od źródła i historii rozwoju objawów, terapia „tu i teraz” - abstrahuje od źródła i historii rozwoju objawów, nacisk na aktualne, obserwowalne zachowania w celu zniesienia nacisk na aktualne, obserwowalne zachowania w celu zniesienia objawów, zmiana zachowań pociąga za sobą również zmiany na objawów, zmiana zachowań pociąga za sobą również zmiany na poziomie poznawczo-afektywnym poziomie poznawczo-afektywnym

- terapia oparta o prawa uczenia się - nacisk na techniki uczenia się, terapia oparta o prawa uczenia się - nacisk na techniki uczenia się, tj. nauczenie, przeuczanie i wygaszanie (zahamowanie) tj. nauczenie, przeuczanie i wygaszanie (zahamowanie) brakujących lub niewłaściwych umiejętności radzenia sobie brakujących lub niewłaściwych umiejętności radzenia sobie

- wgląd zjawiskiem wtórnym (niekoniecznym) do zmiany zachowania, wgląd zjawiskiem wtórnym (niekoniecznym) do zmiany zachowania, nie stanowi o skuteczności terapii , ale dodatkowo wzmacnia nie stanowi o skuteczności terapii , ale dodatkowo wzmacnia zmiany zachowaniazmiany zachowania


Podejście behawioralnePodejście behawioralneProcedury uczenia się Procedury uczenia się sposoby nabywania, modyfikowania zachowań,sposoby nabywania, modyfikowania zachowań,techniki eksperymentalne oparte o podstawowe prawa uczenia się techniki eksperymentalne oparte o podstawowe prawa uczenia się

1.1. Warunkowanie klasyczne Warunkowanie klasyczne (WK)(WK)(przez skojarzenie bodźca bezwarunkowego szkodliwego z (przez skojarzenie bodźca bezwarunkowego szkodliwego z bodźcem obojętnym)bodźcem obojętnym)

2.2. Warunkowanie sprawczeWarunkowanie sprawcze (instrumentalne) (instrumentalne) (WS)(WS)(przez przypadkowe lub celowe wzmacnianie określonego (przez przypadkowe lub celowe wzmacnianie określonego zachowania)zachowania)

3.3. Modelowanie Modelowanie (społeczne uczenie się)(społeczne uczenie się) (SU) (SU)(przez obserwowanie i naśladowanie zachowań występujących u (przez obserwowanie i naśladowanie zachowań występujących u osób znaczących dla podmiotu)osób znaczących dla podmiotu)


Podejście behawioralnePodejście behawioralneTechniki i strategie terapeutyczne Techniki i strategie terapeutyczne

1.1. Systematyczna desensytyzacjaSystematyczna desensytyzacja Wolpe’go (WK) Wolpe’go (WK)2.2. Terapia implozywna Terapia implozywna (WK)(WK)3.3. Awersyjne przewarunkowanie Awersyjne przewarunkowanie (WK)(WK)4.4. Manipulowanie wzmocnieniamiManipulowanie wzmocnieniami – – karą i nagrodą karą i nagrodą (WS) (WS) 5.5. Modelowanie Modelowanie (SU)(SU)6.6. Trening asertywnościTrening asertywności (SU) (SU)

1, 2, 3 - trzy skuteczne metody terapii lęku oparte na procedurach 1, 2, 3 - trzy skuteczne metody terapii lęku oparte na procedurach wygaszania objawów lękowych poprzez bezpośrednią konfrontację wygaszania objawów lękowych poprzez bezpośrednią konfrontację ze źródłem lęku (obiektem zagrażającym)ze źródłem lęku (obiektem zagrażającym)


Podejście behawioralnePodejście behawioralne

Techniki i strategie terapeutyczne Techniki i strategie terapeutyczne

Systematyczna desensytyzacjaSystematyczna desensytyzacjastopniowe wygaszanie lęku poprzez nakłanianie pacjenta do stopniowe wygaszanie lęku poprzez nakłanianie pacjenta do wyobrażania sobie w stanie relaksacji obiektu będącego wyobrażania sobie w stanie relaksacji obiektu będącego źródłem lęku metodą stopniowych przybliżeńźródłem lęku metodą stopniowych przybliżeń

obejmuje trzy fazy: trening relaksacyjny, budowanie obejmuje trzy fazy: trening relaksacyjny, budowanie hierarchii, przeciwwarunkowaniehierarchii, przeciwwarunkowanie

powstała podczas sesji zdolność pacjenta do wyobrażania powstała podczas sesji zdolność pacjenta do wyobrażania sobie bodźców zagrażających bez doznawania lęku przenosi sobie bodźców zagrażających bez doznawania lęku przenosi się na sytuacje życiowesię na sytuacje życiowe

zastosowaniezastosowanie – neurotyczni pacjenci z objawami fobii – neurotyczni pacjenci z objawami fobii


Podejście behawioralnePodejście behawioralneTechniki i strategie terapeutyczne Techniki i strategie terapeutyczne Terapia implozywna (Terapia implozywna (zanurzaniezanurzanie) )

wygaszanie lęku poprzez „przetrzymywanie” osoby z fobią w wygaszanie lęku poprzez „przetrzymywanie” osoby z fobią w sytuacji fobicznej (realnie lub wyobrażeniowo) sytuacji fobicznej (realnie lub wyobrażeniowo) konieczna zgoda pacjenta na wyobrażenie sobie sytuacji konieczna zgoda pacjenta na wyobrażenie sobie sytuacji fobicznej oraz na przebywanie i wytrwanie w obecności fobicznej oraz na przebywanie i wytrwanie w obecności obiektu zagrażającego, bez podejmowania prób unikania i obiektu zagrażającego, bez podejmowania prób unikania i ucieczkiucieczkiw trakcie sesji terapeuta pobudza wyobraźnię pacjenta, aby w trakcie sesji terapeuta pobudza wyobraźnię pacjenta, aby utrzymać u niego względnie wysoki poziom lęku – w końcu utrzymać u niego względnie wysoki poziom lęku – w końcu sesji lęk zaczyna słabnąć (wygaszenie reakcji unikania sesji lęk zaczyna słabnąć (wygaszenie reakcji unikania bodźców lękotwórczych)bodźców lękotwórczych)sesje zaczyna się od bodźców o najmniejszej wartości sesje zaczyna się od bodźców o najmniejszej wartości lękotwórczejlękotwórczejzastosowaniezastosowanie: reakcje lękowe na bodźce nie zawierające : reakcje lękowe na bodźce nie zawierające istotnego niebezpieczeństwa, a jednak wywołujące istotnego niebezpieczeństwa, a jednak wywołujące tendencje do unikaniatendencje do unikania


Podejście behawioralnePodejście behawioralneTechniki i strategie terapeutyczne Techniki i strategie terapeutyczne Technika awersyjnego przewarunkowaniaTechnika awersyjnego przewarunkowania

warunkowanie przeciwstawnych reakcji – tj. wytwarzanie warunkowanie przeciwstawnych reakcji – tj. wytwarzanie negatywnej, awersyjnej reakcji na bodziec, który poprzednio negatywnej, awersyjnej reakcji na bodziec, który poprzednio wywoływał przyjemne, pozytywne reakcjewywoływał przyjemne, pozytywne reakcjepolega na poddawaniu pacjenta równoczesnemu działaniu polega na poddawaniu pacjenta równoczesnemu działaniu dwóch bodźców: 1). obiektu, z którym związane są jego dwóch bodźców: 1). obiektu, z którym związane są jego niepożądane reakcje, lub reprezentacji takiego obiektu niepożądane reakcje, lub reprezentacji takiego obiektu (pozytywna reakcja emocjonalna), 2). silnego bodźca (pozytywna reakcja emocjonalna), 2). silnego bodźca awersyjnego (reakcja lękowa) = bodziec pierwotnie awersyjnego (reakcja lękowa) = bodziec pierwotnie pozytywny nabiera cech bodźca lękowegopozytywny nabiera cech bodźca lękowegonajczęściej stosowane bodźce awersyjne, to: środki najczęściej stosowane bodźce awersyjne, to: środki wywołujące nudności (np. nieprzyjemny zapach), szok wywołujące nudności (np. nieprzyjemny zapach), szok elektrycznyelektrycznyzastosowaniezastosowanie: niepożądane zachowania typu: nałogowe : niepożądane zachowania typu: nałogowe palenie papierosów, alkoholizm, nadmierne objadanie siępalenie papierosów, alkoholizm, nadmierne objadanie się


Podejście behawioralnePodejście behawioralneTechniki i strategie terapeutyczne Techniki i strategie terapeutyczne Modyfikowanie zachowań poprzez Modyfikowanie zachowań poprzez manipulowanie wzmocnieniamimanipulowanie wzmocnieniami – – karą i karą i nagrodą nagrodą w taki sposób, że:w taki sposób, że:

pożądane zachowania są wzmacniane pozytywniepożądane zachowania są wzmacniane pozytywniepatologiczne zachowania pozostawia się bez wzmocnienia – patologiczne zachowania pozostawia się bez wzmocnienia – skutkiem czego wygasają (np. „polityka żetonów”)skutkiem czego wygasają (np. „polityka żetonów”)gdy pożądane reakcje nie występują – wzmacniane są gdy pożądane reakcje nie występują – wzmacniane są wszystkie reakcje zbliżone do pożądanejwszystkie reakcje zbliżone do pożądanejprowadzi to do powstawania nowych wzorów reakcji na prowadzi to do powstawania nowych wzorów reakcji na drodze warunkowania przybliżającego i treningu drodze warunkowania przybliżającego i treningu różnicowaniaróżnicowania – pacjent uczony jest różnicowania sytuacji, w – pacjent uczony jest różnicowania sytuacji, w których dane zachowanie jest pożądane, od takich, w których dane zachowanie jest pożądane, od takich, w których miałoby ono charakter nieprzystosowawczyktórych miałoby ono charakter nieprzystosowawczy


Podejście behawioralnePodejście behawioralneTechniki i strategie terapeutyczne Techniki i strategie terapeutyczne Modelowanie Modelowanie wytwarzanie nowych zachowań poprzez:wytwarzanie nowych zachowań poprzez:

obserwowanie i naśladowanie nielękowych zachowań modela obserwowanie i naśladowanie nielękowych zachowań modela wobec obiektu budzącego w pacjencie lęk (zachowania wobec obiektu budzącego w pacjencie lęk (zachowania in vivo in vivo lub w postaci symbolicznej, np. film, psychodrama behawioralna lub w postaci symbolicznej, np. film, psychodrama behawioralna oparta na modelowaniu)oparta na modelowaniu)

zachęcanie pacjenta do zbliżenia się do fobicznego obiektu na zachęcanie pacjenta do zbliżenia się do fobicznego obiektu na wzór osoby będącej modelemwzór osoby będącej modelem

podstawą modelowania są:podstawą modelowania są:uczenie się poprzez imitację, przykład, obserwacje i uczenie się poprzez imitację, przykład, obserwacje i naśladowanie innych bez przyjmowania ich systemu wartościnaśladowanie innych bez przyjmowania ich systemu wartości

wzmocnienia zastępcze, tj. konsekwencje zachowań wzmocnienia zastępcze, tj. konsekwencje zachowań obserwowanych u innychobserwowanych u innych


Podejście behawioralnePodejście behawioralneTechniki i strategie terapeutyczne Techniki i strategie terapeutyczne Trening asertywnościTrening asertywności celem jest uczenie się ekspresji własnych potrzeb, celem jest uczenie się ekspresji własnych potrzeb,

pragnień, uczuć negatywnych i pozytywnych bez lęku pragnień, uczuć negatywnych i pozytywnych bez lęku i poczucia winy (np. złość, oburzenie, wypowiadanie i poczucia winy (np. złość, oburzenie, wypowiadanie pretensji vs wyrażanie wzruszenia, chwalenie się), z pretensji vs wyrażanie wzruszenia, chwalenie się), z poszanowaniem zasady „bądź w zgodzie z sobą i poszanowaniem zasady „bądź w zgodzie z sobą i otoczeniem”otoczeniem”

zastosowanie – osoby behawioralnie zahamowane, zastosowanie – osoby behawioralnie zahamowane, tłumiące własne asertywne reakcje w obawie przed tłumiące własne asertywne reakcje w obawie przed konsekwencjami ich przejawiania (np. lęk przed konsekwencjami ich przejawiania (np. lęk przed negatywną oceną, odrzuceniem) negatywną oceną, odrzuceniem)


Podejście behawioralnePodejście behawioralne

Ograniczenia terapii behawioralnejOgraniczenia terapii behawioralnej: : pozytywne rezultatypozytywne rezultaty - w leczeniu zaburzeń - w leczeniu zaburzeń

wyrażających się w deficytach zachowania wyrażających się w deficytach zachowania (zaburzenia lękowe – fobie monosymptomatyczne, (zaburzenia lękowe – fobie monosymptomatyczne, fobie społeczne, zaburzenia obsesyjno-kompulsywne)fobie społeczne, zaburzenia obsesyjno-kompulsywne)

mało użytecznemało użyteczne - w pomaganiu pacjentom - w pomaganiu pacjentom przeżywającym trudności natury egzystencjalnej, przeżywającym trudności natury egzystencjalnej, będących w kryzysowych sytuacjach życiowych oraz będących w kryzysowych sytuacjach życiowych oraz osobom w stanie depresji osobom w stanie depresji


Podejście poznawczePodejście poznawcze• Czynniki istotne dla kształtowania się prawidłowej i zaburzonej Czynniki istotne dla kształtowania się prawidłowej i zaburzonej

osobowości osobowości schematy poznawczeschematy poznawcze jednostkijednostki - sposób myślenia o - sposób myślenia o sobie i świeciesobie i świecie, który kształtuje się pod wpływem , który kształtuje się pod wpływem powtarzających się doświadczeń życiowych jednostki powtarzających się doświadczeń życiowych jednostki tworząc tzw. „pozytywny vs negatywny” obraz świata oraz tworząc tzw. „pozytywny vs negatywny” obraz świata oraz własnej osoby własnej osoby osobiste znaczenieosobiste znaczenie, , jakie jednostka nadaje zdarzeniom, jakie jednostka nadaje zdarzeniom, relacjom, w których uczestniczy relacjom, w których uczestniczy sposób dokonywania atrybucjisposób dokonywania atrybucji, wyjaśniania , wyjaśniania przyczynowości zdarzeń i postrzegania odpowiedzialności za przyczynowości zdarzeń i postrzegania odpowiedzialności za ich przebieg ich przebieg poczucie kontrolowania biegu zdarzeńpoczucie kontrolowania biegu zdarzeń (możliwości (możliwości wpływania na nie, kształtowania ich)wpływania na nie, kształtowania ich)sposób oceny własnych kompetencji życiowychsposób oceny własnych kompetencji życiowych, , umiejętności radzenia sobie z trudnościami, problemami umiejętności radzenia sobie z trudnościami, problemami emocjeemocje powstające wskutek dokonywania określonej oceny powstające wskutek dokonywania określonej oceny siebie i rzeczywistości siebie i rzeczywistości


Podejście poznawczePodejście poznawcze

Negatywne poznanie i rozumienie Negatywne poznanie i rozumienie rzeczywistości: rzeczywistości:

= negatywne emocje = negatywne emocje = niewłaściwe decyzje = niewłaściwe decyzje = nieskuteczne zachowania = nieskuteczne zachowania = wzrost liczby sytuacji stresowych = wzrost liczby sytuacji stresowych = = objawyobjawy (np. silny lęk, depresja) (np. silny lęk, depresja)



Czynniki sprzyjające powstawaniu depresji Czynniki sprzyjające powstawaniu depresji wg. Beckawg. Becka

Negatywna triada poznawczaNegatywna triada poznawcza (błędy oceny)(błędy oceny)Błędy logiczne w myśleniuBłędy logiczne w myśleniu (błędy wnioskowania)(błędy wnioskowania)



Negatywna triada poznawcza Negatywna triada poznawcza

(błędy oceny)(błędy oceny):: Negatywny obraz siebieNegatywny obraz siebie Negatywny obraz świataNegatywny obraz świata

(przeszłych i obecnych zdarzeń)(przeszłych i obecnych zdarzeń) Negatywny obraz przyszłościNegatywny obraz przyszłości


Podejście poznawczePodejście poznawczeBłędy logiczne w myśleniu (błędy wnioskowania)Błędy logiczne w myśleniu (błędy wnioskowania)::

Arbitralne wnioskowanieArbitralne wnioskowanie – gotowość do wyciągania wniosków – gotowość do wyciągania wniosków z niedostatecznych przesłanek z niedostatecznych przesłanek

Selektywna uwagaSelektywna uwaga – wybiórcze koncentrowanie się na – wybiórcze koncentrowanie się na określonych aspektach rzeczywistości przy jednoczesnym określonych aspektach rzeczywistości przy jednoczesnym ignorowaniu innych ignorowaniu innych

Nadmierna generalizacjaNadmierna generalizacja – formułowanie wniosku o dużym – formułowanie wniosku o dużym zasięgu ogólności w oparciu o jednostkowe wydarzenia zasięgu ogólności w oparciu o jednostkowe wydarzenia

Wyolbrzymianie i pomniejszanieWyolbrzymianie i pomniejszanie – nadawanie faktom – nadawanie faktom przesadnego znaczenia, wyolbrzymianie lub minimalizowanie przesadnego znaczenia, wyolbrzymianie lub minimalizowanie ich ich

PersonalizacjaPersonalizacja – odnoszenie zewnętrznych wydarzeń do – odnoszenie zewnętrznych wydarzeń do własnej osoby (personalizacja zdarzeń obojętnych) własnej osoby (personalizacja zdarzeń obojętnych)

Absolutystyczne, dychotomiczne myślenieAbsolutystyczne, dychotomiczne myślenie w kategoriach w kategoriach czarno – białychczarno – białych



Założenia depresogenneZałożenia depresogenne- Jedynie sukces we wszystkim, czego się podejmę, może przynieść Jedynie sukces we wszystkim, czego się podejmę, może przynieść

mi szczęściemi szczęście- Aby być szczęśliwym, muszę być zawsze i przez wszystkich Aby być szczęśliwym, muszę być zawsze i przez wszystkich

akceptowanyakceptowany- Moje pomyłki oznaczają, że jestem do niczegoMoje pomyłki oznaczają, że jestem do niczego- Nie mogę żyć bez miłościNie mogę żyć bez miłości- Jeśli ktoś się ze mną nie zgadza znaczy to, że mnie nie lubiJeśli ktoś się ze mną nie zgadza znaczy to, że mnie nie lubi- Moja wartość jako osoby zależy od tego, co sądzą o mnie inniMoja wartość jako osoby zależy od tego, co sądzą o mnie inni

Negatywne myśli o sobie, wydarzeniach życiowych i przyszłości Negatywne myśli o sobie, wydarzeniach życiowych i przyszłości oraz błędy logiczne popełniane w procesie wnioskowania generują:oraz błędy logiczne popełniane w procesie wnioskowania generują:

przykre przeżycia, negatywne emocje przykre przeżycia, negatywne emocje depresyjne wzory zachowaniadepresyjne wzory zachowania


Podejście poznawczePodejście poznawczeCel terapii poznawczejCel terapii poznawczej poznanie i korekta dysfunkcjonalnych schematów myślowych poznanie i korekta dysfunkcjonalnych schematów myślowych (negatywnych myśli) i dysfunkcjonalnych założeń leżących u (negatywnych myśli) i dysfunkcjonalnych założeń leżących u podłoża objawów (błędy oceny i wnioskowania)podłoża objawów (błędy oceny i wnioskowania)zmiana schematów myślowych (stereotypów) w zakresie:zmiana schematów myślowych (stereotypów) w zakresie:

- myślenia o sobie i relacjach z innymi myślenia o sobie i relacjach z innymi - przekonańprzekonań- wyobrażeńwyobrażeń- przypisywanego znaczeniaprzypisywanego znaczenia- stylu atrybucji (stylu atrybucji (z wymiaru: wewnętrzny, stały, globalny na: z wymiaru: wewnętrzny, stały, globalny na:

zewnętrzny, zmienny, specyficzny) zewnętrzny, zmienny, specyficzny) uczenie sprawowania kontroli nad sytuacją i umiejętności radzenia uczenie sprawowania kontroli nad sytuacją i umiejętności radzenia sobie z problemamisobie z problemamimodyfikacja sposobu przeżywania i zachowań modyfikacja sposobu przeżywania i zachowań (terapia nie jest nastawiona na głęboką reorganizację osobowości)(terapia nie jest nastawiona na głęboką reorganizację osobowości)



Strategie i techniki terapeutyczneStrategie i techniki terapeutyczne metody i techniki terapii behawioralnej, poznawczej oraz metody i techniki terapii behawioralnej, poznawczej oraz podejścia eklektyczne)podejścia eklektyczne)

1. 1. Techniki behawioralneTechniki behawioralne(zmiana zachowania jako narzędzie zmiany myśli i nastawień)(zmiana zachowania jako narzędzie zmiany myśli i nastawień)

Trening aktywnościTrening aktywności – nagradzanie za podejmowanie większej ilości – nagradzanie za podejmowanie większej ilości działań działań

Stopniowe wyznaczanie zadańStopniowe wyznaczanie zadań – zasada „drobnych kroków” i – zasada „drobnych kroków” i stopniowania trudnościstopniowania trudności

Trening asertywnościTrening asertywności – przejmowanie kontroli, rozwijanie – przejmowanie kontroli, rozwijanie kompetencji życiowychkompetencji życiowych

Trening umiejętności społecznychTrening umiejętności społecznych – poprawa relacji – poprawa relacji interpersonalnychinterpersonalnych

„„Zadania domowe”Zadania domowe” – utrwalanie, wzmacnianie – utrwalanie, wzmacnianie


Podejście poznawczePodejście poznawczeStrategie i techniki terapeutyczneStrategie i techniki terapeutyczne

2. 2. Techniki poznawczeTechniki poznawczeRozpoznawanie myśli automatycznychRozpoznawanie myśli automatycznych (np. technika pisemnego (np. technika pisemnego rejestrowania swych myśli na bieżąco, technika próbek czasowych, rejestrowania swych myśli na bieżąco, technika próbek czasowych, technika tak jakby, technika podwójnej kolumny) technika tak jakby, technika podwójnej kolumny) Konfrontowanie automatycznych myśli z rzeczywistością i Konfrontowanie automatycznych myśli z rzeczywistością i krytyka myśli automatycznychkrytyka myśli automatycznych (np. technika dialogu Sokratesa – (np. technika dialogu Sokratesa – szukanie podstaw, „krytykowanie myśli”)szukanie podstaw, „krytykowanie myśli”)Trening reatrybucjiTrening reatrybucji (uwalnianie od irracjonalnego poczucia winy - np. ponowna analiza (uwalnianie od irracjonalnego poczucia winy - np. ponowna analiza okoliczności, szukanie racjonalnego podejścia do problemu okoliczności, szukanie racjonalnego podejścia do problemu atrybucji, odpowiedzialności) atrybucji, odpowiedzialności) Zmiana założeń depresogennychZmiana założeń depresogennych chronicznych, nieświadomych, chronicznych, nieświadomych, ogólnych założeń wyznaczających depresyjny sposób ogólnych założeń wyznaczających depresyjny sposób spostrzegania rzeczywistości (np. badanie powracających spostrzegania rzeczywistości (np. badanie powracających motywów, śledzenie sposobu wnioskowania, lub powodu motywów, śledzenie sposobu wnioskowania, lub powodu konkretnych sądów) konkretnych sądów)


Podejście poznawczePodejście poznawczeStrategie i techniki terapeutyczneStrategie i techniki terapeutyczne

2. 2. Techniki poznawczeTechniki poznawcze

Terapia założeń depresogennychTerapia założeń depresogennych

Dotarcie do jednego z takich założeń oznacza, żeDotarcie do jednego z takich założeń oznacza, żejest ono „zaciekle atakowane”jest ono „zaciekle atakowane”Ocenia się jego podstawyOcenia się jego podstawyPracuje nad kontrargumentamiPracuje nad kontrargumentamiPrezentuje się możliwe założenia alternatywnePrezentuje się możliwe założenia alternatywnePodkreśla się negatywne konsekwencje, jakie może przynieść Podkreśla się negatywne konsekwencje, jakie może przynieść podtrzymywanie takiego założenia podtrzymywanie takiego założenia

Podejście humanistyczno-Podejście humanistyczno-egzystencjalneegzystencjalne

Cele terapeutyczneCele terapeutyczne::- Samorozwój, samorealizacja – poprzez rozwój i zaspokajanie Samorozwój, samorealizacja – poprzez rozwój i zaspokajanie

potrzeb wyższych, specyficznych tylko dla człowiekapotrzeb wyższych, specyficznych tylko dla człowieka- Wzmacnianie potrzeby autonomii (samodzielność i niezależność w Wzmacnianie potrzeby autonomii (samodzielność i niezależność w

dokonywaniu wyborów, podejmowaniu decyzji, dotarcie do dokonywaniu wyborów, podejmowaniu decyzji, dotarcie do autentycznego „ja” klienta i postępowanie zgodnie z własnymi autentycznego „ja” klienta i postępowanie zgodnie z własnymi uczuciami, potrzebami, pragnieniami)uczuciami, potrzebami, pragnieniami)

- Pozbywanie się „tyranii powinności” (spełniania cudzych oczekiwań)Pozbywanie się „tyranii powinności” (spełniania cudzych oczekiwań)- Akcentowanie odpowiedzialności za dokonywane wyboryAkcentowanie odpowiedzialności za dokonywane wybory- Pobudzanie do refleksji nad ważnymi wartościami i wyborami Pobudzanie do refleksji nad ważnymi wartościami i wyborami

życiowymi, określanie indywidualnego poczucia sensu życia życiowymi, określanie indywidualnego poczucia sensu życia - Zachęcanie do samoświadomości, świadomego zrozumienia Zachęcanie do samoświadomości, świadomego zrozumienia

własnego działania, myśli, odczuć (świadome doświadczanie siebie)własnego działania, myśli, odczuć (świadome doświadczanie siebie)- Stworzenie warunków do przeżycia korektywnych doświadczeń Stworzenie warunków do przeżycia korektywnych doświadczeń

emocjonalnych, dających możliwość pozytywnego wartościowania emocjonalnych, dających możliwość pozytywnego wartościowania siebiesiebieRóżnorodność technik terapeutycznych z różnych szkół Różnorodność technik terapeutycznych z różnych szkół terapeutycznych terapeutycznych


Podejście systemowe Podejście systemowe Podejście do związków międzyludzkich w kategoriach Podejście do związków międzyludzkich w kategoriach ogólnej teorii systemów (Bertalanffy)ogólnej teorii systemów (Bertalanffy)Podejście interakcyjne – znaczenie wzajemnych Podejście interakcyjne – znaczenie wzajemnych interakcji, więzi społecznych, w rozwoju zaburzeń i ich interakcji, więzi społecznych, w rozwoju zaburzeń i ich leczeniu leczeniu Szczególne zastosowanie w teoriach dotyczących:Szczególne zastosowanie w teoriach dotyczących:

- funkcjonowania rodzinyfunkcjonowania rodziny- i w terapii rodzini w terapii rodzin

Główne szkoły psychoterapiiGłówne szkoły psychoterapiiSzkoła komunikacyjna (Watzlawick)Szkoła komunikacyjna (Watzlawick)Szkoła strukturalna (Minuchin)Szkoła strukturalna (Minuchin)Szkoła strategiczna („szkoła mediolańska” - Mara Selvini Szkoła strategiczna („szkoła mediolańska” - Mara Selvini Palazzoli)Palazzoli)

Podejście systemowe Podejście systemowe

ZałożeniaZałożenia::Zachowanie człowieka może być zrozumiałe jedynie w kontekście Zachowanie człowieka może być zrozumiałe jedynie w kontekście jego relacji ze środowiskiem społecznym, w jakim on w danym jego relacji ze środowiskiem społecznym, w jakim on w danym momencie żyje, tj. w kontekście systemu, którego jest częścią momencie żyje, tj. w kontekście systemu, którego jest częścią Przesunięcie zainteresowania z zaburzonej jednostki na interakcje Przesunięcie zainteresowania z zaburzonej jednostki na interakcje społeczne, w które jest ona uwikłana (relacje małżeńskie, społeczne, w które jest ona uwikłana (relacje małżeńskie, rodzicielskie, towarzyskie, zawodowe)rodzicielskie, towarzyskie, zawodowe)Przesunięcie zainteresowania z diady matka – dziecko, na Przesunięcie zainteresowania z diady matka – dziecko, na wzajemne oddziaływania członków rodziny wzajemne oddziaływania członków rodziny Uwzględnianie w procesie terapeutycznym wzajemnego Uwzględnianie w procesie terapeutycznym wzajemnego oddziaływania członków rodziny oddziaływania członków rodziny Rodzina jako systemRodzina jako system = całość, układ wyższego rzędu składający się = całość, układ wyższego rzędu składający się ze zbioru oddziałujących wzajemnie na siebie elementów ze zbioru oddziałujących wzajemnie na siebie elementów Elementy będące w interakcji tworzą podsystemy (podsystemy: Elementy będące w interakcji tworzą podsystemy (podsystemy: para małżeńska, rodzice, dzieci, rodzic – dziecko, „inni”)para małżeńska, rodzice, dzieci, rodzic – dziecko, „inni”)Negowanie istnienia patologii indywidualnej – rodzina, jako grupa Negowanie istnienia patologii indywidualnej – rodzina, jako grupa społeczna o decydującym wpływie na rozwój jednostki - jako źródło społeczna o decydującym wpływie na rozwój jednostki - jako źródło patologiipatologii


ZałożeniaZałożenia::Jednostka = element różnych systemów i podsystemówJednostka = element różnych systemów i podsystemówInterakcje (wzajemne oddziaływania) dokonują się za Interakcje (wzajemne oddziaływania) dokonują się za pośrednictwem zachowań komunikacyjnych i mają pośrednictwem zachowań komunikacyjnych i mają charakter cyrkularnycharakter cyrkularnyZachowanie podmiotu = reakcja na uprzednie Zachowanie podmiotu = reakcja na uprzednie zachowanie partnera = stanowi równocześnie jego zachowanie partnera = stanowi równocześnie jego wzmocnienie i bodziec dla kolejnych reakcjiwzmocnienie i bodziec dla kolejnych reakcjiKażde zachowanie się jest komunikatemKażde zachowanie się jest komunikatemObjaw choroby = nieintencjonalna, niekontrolowana Objaw choroby = nieintencjonalna, niekontrolowana przez podmiot informacja, komunikatprzez podmiot informacja, komunikatW każdej komunikacji odbywa się definiowanie relacji jej W każdej komunikacji odbywa się definiowanie relacji jej uczestnikówuczestników


Cechy systemuCechy systemu::Cyrkularny charakter interakcjiCyrkularny charakter interakcji – oddziaływanie na zasadzie – oddziaływanie na zasadzie sprzężenia zwrotnego [(+) i (-)], a nie linearnego (przyczyna – sprzężenia zwrotnego [(+) i (-)], a nie linearnego (przyczyna – skutek) skutek) DynamizmDynamizm (ciągłe przekształcenia – interakcje elementów, procesy, (ciągłe przekształcenia – interakcje elementów, procesy, np. wzrastanie, starzenie się) np. wzrastanie, starzenie się) ZróżnicowanieZróżnicowanie (liczba podsystemów, np. para małżeńska, dzieci, (liczba podsystemów, np. para małżeńska, dzieci, rodzice, „inni”, „dewianci”) rodzice, „inni”, „dewianci”) OrganizacjaOrganizacja (podsystemy tworzą strukturę o różnej funkcji i (podsystemy tworzą strukturę o różnej funkcji i znaczeniu w regulacji systemu) znaczeniu w regulacji systemu) StrukturaStruktura (wyznaczona poprzez funkcje i znaczenie w regulacji (wyznaczona poprzez funkcje i znaczenie w regulacjisystemu) systemu) Zdolność do homeostazyZdolność do homeostazy (mechanizmy samoregulacyjne, (mechanizmy samoregulacyjne, dostosowujące wewnętrzne właściwości systemu do zachodzących dostosowujące wewnętrzne właściwości systemu do zachodzących zmian)zmian)


Cele rodziny jako systemuCele rodziny jako systemu

Zaspokajanie potrzeb indywidualnych Zaspokajanie potrzeb indywidualnych członków rodzinyczłonków rodziny

Realizowanie zadań społecznych Realizowanie zadań społecznych

(np. urodzenie i wychowanie potomstwa, (np. urodzenie i wychowanie potomstwa, przekazywanie wzorców kulturowych itp.) przekazywanie wzorców kulturowych itp.)

Podejście systemowe Podejście systemowe

Czynniki warunkujące powstawanie i utrzymywanie się patologii Czynniki warunkujące powstawanie i utrzymywanie się patologii systemu rodzinnegosystemu rodzinnego::

Zaburzenia struktury rodzinyZaburzenia struktury rodziny (role, zadania i zasady ich realizacji, (role, zadania i zasady ich realizacji, sposoby sprawowania kontroli, zaburzenia granic między sposoby sprawowania kontroli, zaburzenia granic między podsystemami, patologiczne koalicje – triady zwłaszcza podsystemami, patologiczne koalicje – triady zwłaszcza międzypokoleniowe, zbyt sztywne lub rozmyte granice, zatarcie międzypokoleniowe, zbyt sztywne lub rozmyte granice, zatarcie granic międzygeneracyjnych zaburzające rozwój tożsamości, granic międzygeneracyjnych zaburzające rozwój tożsamości, „dośrodkowe tendencje”, „delegowanie do ról i zadań” utrudniające „dośrodkowe tendencje”, „delegowanie do ról i zadań” utrudniające proces separacji od rodziny) proces separacji od rodziny) Zaburzenia komunikacji w rodzinie Zaburzenia komunikacji w rodzinie (zakłócenia procesu (zakłócenia procesu przekazywania informacji – np. podwójne wiązanie, zjawisko przekazywania informacji – np. podwójne wiązanie, zjawisko „pseudowzajemności”, fałszowanie przekazywanych treści = „pseudowzajemności”, fałszowanie przekazywanych treści = dezinformacja = pseudobliskość i pseudowrogość)dezinformacja = pseudobliskość i pseudowrogość)Zaburzenia związane z zasadami regulującymi funkcjonowanie Zaburzenia związane z zasadami regulującymi funkcjonowanie rodziny jako systemu rodziny jako systemu (określające zdolność adaptacyjną rodziny (określające zdolność adaptacyjną rodziny do zmian, zdolność do utrzymania homeostazy w obliczu do zmian, zdolność do utrzymania homeostazy w obliczu problemów i zmian – np. zasada lojalności rodzinnej, tradycje, problemów i zmian – np. zasada lojalności rodzinnej, tradycje, przekazy międzypokoleniowe, sposoby rozwiązywania problemów) przekazy międzypokoleniowe, sposoby rozwiązywania problemów)


Cele terapii rodzinCele terapii rodzin::Zmiana struktury rodzinyZmiana struktury rodziny (zaznaczenie wyraźnych granic między (zaznaczenie wyraźnych granic między podsystemami, likwidowanie patologicznych triad, zwiększanie podsystemami, likwidowanie patologicznych triad, zwiększanie klarowności w zakresie odgrywania ról w rodzinie, przeciwdziałanie klarowności w zakresie odgrywania ról w rodzinie, przeciwdziałanie delegowaniu do nie swojej roli, zwiększanie lub zmniejszanie delegowaniu do nie swojej roli, zwiększanie lub zmniejszanie spójności rodzinnej, np. poprzez usuwanie błędu zaprzeczania spójności rodzinnej, np. poprzez usuwanie błędu zaprzeczania rzeczywistości i kontrolowania partnera) rzeczywistości i kontrolowania partnera) Zmiana zasad regulujących funkcjonowanie systemu i Zmiana zasad regulujących funkcjonowanie systemu i komunikację komunikację (realizowana przez terapeutów głównie poprzez (realizowana przez terapeutów głównie poprzez nastawienie się na rozwiązywanie problemów) nastawienie się na rozwiązywanie problemów) Zmiana relacji emocjonalnych między członkami rodziny Zmiana relacji emocjonalnych między członkami rodziny (zmiana właściwości intrapsychicznych jednostki dzięki zaistnieniu (zmiana właściwości intrapsychicznych jednostki dzięki zaistnieniu zmian w funkcjonowaniu rodziny; zmian w funkcjonowaniu rodziny; Obszary pracy: np. sposób i siła wyrażanych emocji, praca z Obszary pracy: np. sposób i siła wyrażanych emocji, praca z nadmierną EE {nadmierna bliskość vs nadmierna wrogość}, nadmierną EE {nadmierna bliskość vs nadmierna wrogość}, zróżnicowanie „ja” członka rodziny poprzez proces detriangulacji lub zróżnicowanie „ja” członka rodziny poprzez proces detriangulacji lub separacji, zamiana zbyt silnego, zależnościowego związku z separacji, zamiana zbyt silnego, zależnościowego związku z partnerem {koluzja} na związek partnerski)partnerem {koluzja} na związek partnerski)


Strategie i techniki terapeutyczneStrategie i techniki terapeutyczne

Technika pytań cyrkularnychTechnika pytań cyrkularnych (pytania o relacje, (pytania o relacje, różnice i zmiany = o interakcje; pytania są informacją różnice i zmiany = o interakcje; pytania są informacją dostarczaną przez terapeutę rodzinie, odpowiedź na nie dostarczaną przez terapeutę rodzinie, odpowiedź na nie przez rodzinę udzielana jest informacją o interakcjach, przez rodzinę udzielana jest informacją o interakcjach, np. „pytania po trójkącie”)np. „pytania po trójkącie”)Technika pozytywnej konotacjiTechnika pozytywnej konotacji (oznaczanie - zmiana (oznaczanie - zmiana znaczenia przypisywanego konkretnym wydarzeniom, znaczenia przypisywanego konkretnym wydarzeniom, zachowaniom symptomatycznym) wszystkich zjawisk zachowaniom symptomatycznym) wszystkich zjawisk zachodzących w rodzinie i właściwości członków rodziny zachodzących w rodzinie i właściwości członków rodziny – technika ta zmniejsza opór rodziny przed zmianą, – technika ta zmniejsza opór rodziny przed zmianą, odrywa uwagę rodziny od zjawisk negatywnychodrywa uwagę rodziny od zjawisk negatywnych



Technika nakazów paradoksalnych Technika nakazów paradoksalnych (np. (np. strategia strategia zalecania symptomuzalecania symptomu - „przepisywania symptomow”; - „przepisywania symptomow”; strategia powstrzymywaniastrategia powstrzymywania – np. zachęcanie do – np. zachęcanie do zwolnienia tempa zmian; zwolnienia tempa zmian; strategia pozycyjnastrategia pozycyjna – – akcentowanie, wyolbrzymianie trudności rodziny)akcentowanie, wyolbrzymianie trudności rodziny)Technika genogramów Technika genogramów („drzewo genealogiczne („drzewo genealogiczne rodziny”)rodziny”)Zadania domowe zalecane rodzinie do wykonaniaZadania domowe zalecane rodzinie do wykonania (np. rytuały rodzinne zawierające pierwiastek stabilności (np. rytuały rodzinne zawierające pierwiastek stabilności i zmiany)i zmiany)



Technika przejściowych koalicjiTechnika przejściowych koalicji terapeuty z terapeuty z systemem, lub członkiem systemusystemem, lub członkiem systemuTerapeutaTerapeuta = restrukturalizacja w rodzinie = = restrukturalizacja w rodzinie = bycie bycie modelem określonych zachowańmodelem określonych zachowań = = manipulacja manipulacja nastrojemnastrojem = = wyznaczanie zadańwyznaczanie zadań = = analizuje analizuje sekwencje rodzinnych konfliktówsekwencje rodzinnych konfliktów = = proponuje proponuje odgrywanie psychodramodgrywanie psychodram = = opowiada anegdotyopowiada anegdoty = = stosuje metaforę, śmiechstosuje metaforę, śmiechPraca z inwersją znaczenia „nie” - „tak”Praca z inwersją znaczenia „nie” - „tak” = = wprowadzanie nowych reguł komunikowania się w wprowadzanie nowych reguł komunikowania się w systemiesystemieJęzyk performatywnyJęzyk performatywny (mobilizuje do działania), a nie (mobilizuje do działania), a nie informacyjnyinformacyjny

Formy psychoterapiiFormy psychoterapii

Psychoterapia indywidualnaPsychoterapia indywidualnaPsychoterapia grupowaPsychoterapia grupowaPsychoterapia rodzinPsychoterapia rodzinTerapia kompleksowaTerapia kompleksowa

PodsumowaniePodsumowanie

Psychoterapia - techniki i strategie terapeutycznePsychoterapia - techniki i strategie terapeutyczne

Aktywne słuchanieAktywne słuchanieKonfrontacjaKonfrontacjaKlaryfikacjaKlaryfikacjaInterpretacjaInterpretacjaOdzwierciedlanieOdzwierciedlaniePrzepracowaniePrzepracowanieSystematyczna desensytyzacjaSystematyczna desensytyzacjaTerapia implozywnaTerapia implozywnaAwersyjne przewarunkowanieAwersyjne przewarunkowanieModelowanie Modelowanie Treningi umiejętności społecznych (np. asertywność)Treningi umiejętności społecznych (np. asertywność)Techniki restrukturyzacji poznawczej (zmiana myśli o sobie i Techniki restrukturyzacji poznawczej (zmiana myśli o sobie i świecie)świecie)

PodsumowaniePodsumowanie

Psychoterapia - techniki i strategie terapeutycznePsychoterapia - techniki i strategie terapeutyczneTechniki relaksacyjne (trening autogenny Schultza, Techniki relaksacyjne (trening autogenny Schultza, relaksacja stopniowa Jacobsona)relaksacja stopniowa Jacobsona)HipnozaHipnozaAnaliza genogramuAnaliza genogramuWizualizacjaWizualizacjaPsychodramaPsychodramaPantomimaPantomimaOdgrywanie rólOdgrywanie rólPsychorysunekPsychorysunekMyzykoterapiaMyzykoterapia

(Aleksandrowicz J.W., 1994, s. 130-161; Bilikiewicz A., 2003; Grzesiuk L., 1994, s. 194-206)(Aleksandrowicz J.W., 1994, s. 130-161; Bilikiewicz A., 2003; Grzesiuk L., 1994, s. 194-206)

Documents

Psychoterapia i psychoedukacja