Racjonalność ograniczona, błędy systematyczne i

przesądy Konrad Talmont-Kamiński

KLI & UMCS

Cukier i cyjanek

Celeo Wykazać znaczenie pracy o

przesądach jako naturalnym zjawisku poznawczym dla pojęcia umiejętności wnioskowania

o i na odwrót

Plano Heurystyka styczności

(contagion)o Przesądy jako wynik błędów

systematycznycho Dwa systemy kontra

racjonalność ograniczonao Nawyki wg Hume’a i

heurystykio Wnioski

Magia sympatycznao Frazer Złota Gałąź 1890

o Prawo podobieństwa (homeopatia)o Podobne powoduje podobneo Pij krew wołu, żeby być silnym

o Prawo stycznościo Kiedyś styczne, zawsze styczneo Spal obcięte paznokcie, żeby

zaszkodzić ich właścicielowi

o Niedostateczna charakteryzacjao Czarne koty, stłuczone lustro, etc.

o Związkio Homeopatyczna ‘medycyna’o Zarazki jako podstawa chorób

Styczność jako heurystykao Heurystyka

o Reguła o ograniczonym polu zastosowania

o Pozwala zrozumieć świato Prowadzi do adaptatywnego

zachowaniao 2 różnice w stosunku do

‘klasycznych’ heurystyko Znaczny element emocjonalnyo Nieracjonalność generalnie

uznawanaPaul Rozin & Carol Nemeroff “Sympathetic magical thinking” in Gilovich, Griffin, Kahneman eds. Heuristics & Biases 2002

Heurystyki i błędy systematyczne

o Klasyczne heurystykio Reprezentatywnośćo Dostępnośćo Zakotwiczenie

o Znaczenie dla przesądów?o Tłumaczone jako błędy

systematyczneo Ograniczone możliwości

Amos Tversky, Daniel Kahneman “Judgement under uncertainty: heuristics and biases” in Science 185 1974

Reinżynieria przesądówo Potrzebne szersze pojęcie

heurystyko Ujęcie filozoficzneo Emocje jako heurystyki

poznawczeo Konflikt pomiędzy wrodzonymi i

nabytymi heurystykamio Styczność pasuje

o Błędy systematyczne jako śladyo Empiryczny projekt badawczyBill Wimsatt, Re-engineering Philosophy for Limited

Beings 2007

Błędy systematyczneo Czy wszystkie błędy

systematyczne są przesądami?o Nieo Dlaczego?

o Czy wszystkie przesądy są błędami systematycznymi?o Zapewne, kategoria jest

bardzo szerokao Istniejąca praca może być

zrozumiana w tym teoretycznym ujęciu

Błędy i przesądyo Kiedy błąd nie jest

przesądem?o Czy jest potrzebne

ponadempiryczne wyjaśnienie?

o Czy jest dostępne?

o Różnica niezbyt głębokao Korelacje to sugerują

o Ale trudniej się pozbyć przesądów

Możliwe ujęcia teoretyczneo Kontekst dla heurystyk

o Teorie dwusystemowe (dual process)

o Racjonalność ograniczona

o Różne ocenyo Przesądów nie można

utożsamiać z jednym rodzajem wnioskowania

Dwa systemyo System 1 a System 2

o Intuicyjny a analitycznyo Heurystyki a racjonalność

klasycznao Zakłada niezależność

systemów

o Problemyo Przesądy wszechobecne i

uporczyweo Ludzie nie ‘przechodzą’ na

system 2J. Evans, “Dual processing accounts of reasoning, judgement, and social cognition” Annual Review of Psychology 2008

Racjonalność ograniczonao Tylko heurystykio Wiele różnych heurystyko Nabudowują się na siebieo Tylko czasami zastępują inneo Metody naukowe są

heurystykamio Problem

o Jak ująć zdolności logiczneo G. Harman Change in View 1986

o Ten sam problem dla dwóch systemówH. Simon Models of Bounded Rationality 1982/1997

G. Gigerenzer “I think, therefore I err” Social Research 2005

Hume, nawyki i heurystykio David Hume

o Nawyki kontra Rozumo Oryginalna teoria dwóch

systemów?o Problem indukcjio Tylko nawykio Naturalistyczna lub

sceptyczna interpretacjao Heurystyki jako nawyki

Wnioskio 3 nieco hipotetyczne wnioski

oProblem indukcji wskazuje, że używamy heurystyki

oWszechobecność przesądów jest tego dowodem

o Istnienie przesądów nie wynika z problemu indukcji, ale może on być rozumiany jako ich ostateczny powód

Dziękuję

E-mail: konrad@talmont.comBlog: deisidaimon.wordpress.com

Zapraszam na Kazimierz Naturalism Workshop6-10 września