8.3 DE GRONDWET VAN 1848

RECHTSSTAAT en DEMOCRATIE

Revolutiejaar 1848

Februari 1848: revoluties in Frankrijk, Oostenrijk, Duitsland, Italië, enz. =>Volksopstanden gericht tegen bestaande, conservatieve politiek als gevolg van crisis (hongersnood, ziekte)

13 maart ‘48: Koning Willem II vreest voor revolutie in Nederland=> “Ik ben in 24 uur van zeer conservatief zeer liberaal geworden”.

Willem II staakt verzet tegen bestuurlijke hervormingen, geeft Thorbecke opdracht tot grondwets-wijziging

Johan Rudolf Thorbecke

Liberaal politicus, hoogleraar geschiedenis

Progressieve ideeën: 1. Beperking politieke invloed vd koning2. Macht aan het parlement3. Voorstander van politiek debat

Tegenstand: koning, adel, (conservatieve) regenten

=> 1848: machthebbers doen concessies aan liberalen om erger te voorkomen

Grondwet 1848

Macht aan het parlement: Tweede Kamer direct gekozen, Eerste Kamer via Provinciale Staten

Ministeriele verantwoordelijkheid: ministers moeten verantwoording afleggen aan de Tweede Kamer

Koning ‘onschendbaar’: ministers aansprakelijk voor handelen van de vorst

Klassieke grondrechten: vrijheid van godsdienst, mening, pers, vereniging en vergadering

NB: geen algemeen, maar censuskiesrecht=> ‘politiek is voorbehouden aan het verlichte, vermogende deel der natie’

Slot

Als het revolutie gevaar is geweken proberen Willem II en de regenten de macht te herstellen, maar Willem II overlijdt in 1849 => opvolger Willem III is niet in staat om wijzigingen terug te draaien => positie van de Tweede Kamer blijft onomstreden