Rüzgar Tahmini

7/29/2019 Rüzgar Tahmini

http://slidepdf.com/reader/full/ruezgar-tahmini 1/41

T.C.MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI

MEGEP(MESLEK İ EĞİTİM VE ÖĞRETİM SİSTEMİNİNGÜÇLENDİR İLMESİ PROJESİ)

DENİZCİLİK

RÜZGÂR TAHMİNİ

ANKARA 2007



Milli Eğitim Bakanlığı taraf ından geliştirilen modüller;

• Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığının 02.06.2006 tarih ve 269 sayılı Karar ı ileonaylanan, Mesleki ve Teknik Eğitim Okul ve Kurumlar ında kademeli olarak yaygınlaştır ılan 42 alan ve 192 dala ait çerçeve öğretim programlar ındaamaçlanan mesleki yeterlikleri kazandırmaya yönelik geliştirilmiş öğretim

materyalleridir (Ders Notlar ıdır).

• Modüller, bireylere mesleki yeterlik kazandırmak ve bireysel öğrenmeyerehberlik etmek amacıyla öğrenme materyali olarak hazırlanmış, denenmek vegeliştirilmek üzere Mesleki ve Teknik Eğitim Okul ve Kurumlar ındauygulanmaya başlanmıştır.

• Modüller teknolojik gelişmelere paralel olarak, amaçlanan yeterliğikazandırmak koşulu ile eğitim öğretim sırasında geliştirilebilir ve yapılması önerilen değişiklikler Bakanlıkta ilgili birime bildirilir.

• Örgün ve yaygın eğitim kurumlar ı, işletmeler ve kendi kendine mesleki yeterlik

kazanmak isteyen bireyler modüllere internet üzerinden ulaşabilirler.

• Basılmış modüller, eğitim kurumlar ında öğrencilere ücretsiz olarak dağıtılır.

• Modüller hiçbir şekilde ticari amaçla kullanılamaz ve ücret kar şılığındasatılamaz.



i

AÇIKLAMALAR............................................................................................................... ii GİR İŞ ..................................................................................................................................1 1. RÜZGÂRIN HAK İK İ YÖN VE SÜRATİ Nİ BULMAK...................................................3

1.1. Rüzgâr ......................................................................................................................3 1.2. Rüzgâr Yönü ve İsimlendirilmesi ..............................................................................4 1.3. Rüzgâr ın Ölçümü ......................................................................................................5 1.4. Rüzgâr ın Hakiki Yön ve Şiddeti ................................................................................6 1.5. Rüzgâr Durumunu Jurnale kayıt etmek ......................................................................9 UYGULAMA FAALİYETİ ...........................................................................................10 ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME.................................................................................11

ÖĞRENME FAALİYETİ – 2..............................................................................................13 2. DÜZENLİ RÜZGÂR TAHMİ Nİ YAPMAK ..................................................................13

2.1. Rüzgârlar ın Tanınması ............................................................................................13 2.2. Enlemler Arası Arz Rüzgârlar ı ................................................................................14 2.3. Uzun Süreli Mevsim Rüzgârlar ı ..............................................................................17 2.4. K ısa Süreli Mevsim Rüzgârlar ı................................................................................18 2.5. Günlük Rüzgârlar....................................................................................................20 2.6. Sinklonik Fırtınalar .................................................................................................20 2.7. Düzenli Rüzgârlar için Tahmin Yapmak..................................................................23 UYGULAMA FAALİYETİ ...........................................................................................24 ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME.................................................................................25

ÖĞRENME FAALİYETİ – 3..............................................................................................27 3. DÜZENSİZ RÜZGÂR TAHMİ Nİ YAPMAK................................................................27

3.1. Rüzgârlar ın Düzensiz Olması ..................................................................................27

3.2. Cephe Geçişlerinde Oluşan Rüzgârlar......................................................................27 3.3. Pratik Rüzgâr Tahminleri ........................................................................................28 UYGULAMA FAALİYETİ ...........................................................................................30 ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME.................................................................................31

MODÜL DEĞERLENDİRME...........................................................................................33 ÖNER İLEN KAYNAKLAR..............................................................................................36 KAYNAKÇA ....................................................................................................................37

İÇİNDEK İLER



ii

AÇIKLAMALAR KOD 440FB0011ALAN Denizcilik

DAL/MESLEK Yat Kaptanlığı, Gemi Yönetimi, Balıkçı Gemisi Kaptanlığı

MODÜLÜN ADI Rüzgâr Tahmini

MODÜLÜN TANIMIÖğrenciye; düzenli ve düzensiz rüzgârlar ı ve tahminleri ileilgili konular ın verildiği öğrenme materyalidir.

SÜRE 40/16

ÖN KOŞUL “Yağış Tahmini” ve “Radar Gözlem ve Plotlama” modüllerini başarmak bu modülün ön koşuludur.

YETERLİK Rüzgâr tahmini yapmak.

MODÜLÜN AMACI

Genel Amaç Bu modülün sonunda uygun ortam sağlandığında geminizderüzgâr tahmininde bulunabileceksiniz.AmaçlarØ Rüzgâr ın hakiki yön ve süratini bulabileceksiniz.Ø Düzenli rüzgâr tahmini yapabileceksiniz.Ø Düzensiz rüzgâr tahmini yapabileceksiniz.

EĞİTİM ÖĞRETİMORTAMLARI VEDONANIMLARI

Gemi veya simülasyon programlı laboratuvar (Jurnal,anemometre, manevra levhası, seyir haritası, standart pusula,düzenli rüzgâr harita ve çizelgeleri, düzensiz rüzgâr tahmin

tablolar ı, dürbün, paralel cetvel, pergel, kalem, silgi, hesapkağıdı

ÖLÇME VEDEĞERLENDİRME

Öğrenme faaliyetlerinin sonunda kazandığınız bilgi ve becerileri, kendi kendinizi ölçerek değerlendirebileceksiniz.Modülün sonunda kazandığınız yeterliği öğretmeniniz ölçerek sizi değerlendirebilecektir.

AÇIKLAMALAR



1

GİR İŞ

Sevgili Öğrenci,

Meteoroloji, dünyamızı çevreleyen atmosferi ve bu atmosfer içinde meydana gelendeğişiklikleri inceleyen ve sebeplerini ilmi ve matematiki esaslara dayanarak araştıran bilimdalıdır.

İnsanoğlu, meteorolojik olaylar ın açıklamasını yapamadığı ilk çağlarda, bu olaylar ı yaratan güçleri tanr ısallaştır ılmıştır. Şöyle ki Borea Yunanlılarda kuzey rüzgâr ı, PluviusRomalılarda Yağmuru, Thor İskandinavlarda gök gürültüsünü, Ra mısırlılarda Güneşitanımlayan tanr ılardı. Meteoroloji ile ilk bilerek ilgilenme MÖ 5. yüzyılda rüzgâr yönününYunanlılar taraf ından ölçülmesiyle olmuştur. Meteoroloji kelimesinin kökeni de Yunanca’ya

dayanır. İlk k ısmı olan “Meteor” “Havada olan şeyler” anlamındaki “Meteoron” dur. Bukelime daha sonradan Latince’ye de “Meteoros” olarak geçmiş ve “Havanın yükselmesi”anlamında kullanılmıştır. Kelimenin ikinci k ısmı olan “Loji” ise bilim demektir.

Meteoroloji bilimi imkan verdiği k ısa vadeli hava tahminleri ile insan oğlununyaşamına ve gelişimine büyük katk ılarda bulunmaktadır. Günümüzde sahip olunan teknolojisayesinde çok sağlıklı ve çok daha uzun vadeli tahminler yapılabilmekte ve ihtiyacı olanherkese bu bilgi her zaman ve her yerde ulaştır ılabilmektedir.

Ancak meteorolojik olaylar ın Dünya’nın coğrafik yapısından çok fazla etkilenmesi,meteorolojik tahminleri de genel yapmaktadır. Bundan dolayı k ısa süreli ve yerelmeteorolojik tahminlere ihtiyaç duyan denizciler sınırlı da olsa hava tahmini yapabilme

yeterliğine sahip olmalıdır.

Denizcilerin havada iki temel meteorolojik tahmine ihtiyaçlar ı vardır. Bu modülsizlere düzenli veya düzensiz rüzgâr tahmini yapabilme yeterliğini verecektir. Bu şekildesizler de geminizi sevk ve idare ederken daha kaliteli hizmet verebileceksiniz.

GİR İŞ



2



3

ÖĞRENME FAALİYETİ – 1

Bu faaliyet ile uygun ortam sağlandığında, rüzgâr ın hakiki yön ve süratini bulabileceksiniz.

Bir geminin kaptanına giderek çalışmalar ınız hakk ında bilgi veriniz. Ondan izin

alarak:Ø Gemide rüzgâr süratinin ve yönünün nasıl ölçüldüğünü,Ø Rüzgâr esme yön ve süratinde bir değişme olmamasına rağmen geminin hareket

yön ve süratinde değişiklik olursa rüzgâr ölçüm cihazındaki değerlerin değişipdeğişmediğini,

Ø Hareket halindeki gemideki rüzgâr ölçüm cihazı ile elde edilen değerlerinhakikiye çevrilmesi için bir alet kullanı p kullanılmadığını araştır ınız.

Edindiğiniz bilgileri kayıt ederek öğretmeniniz ve/veya arkadaşlar ınızla paylaşınız.

1. RÜZGÂRIN HAK İK İ YÖN VE SÜRATİNİ BULMAK 1.1. Rüzgâr

Şekil 1: Yüksek ve alçak basınç arasındaki hava ak ışı


AMAÇ

ARAŞTIRMA



4

Yeryüzünde ısınan havanın genleşmesi ve yükselmesi o yerdeki basıncın azalmasınasebep olur. Isı kaynağına uzak yerlerde ise hava daha soğuk ve basıncı yüksektir. Bu basınçfark ı yüksek basınçtan alçak basınca doğru bir hava ak ışını meydana getirir. Havanın yatayve yataya yak ın hareketlerine rüzgâr, dikey hareketlerine ise hava ak ımı denir.

1.2. Rüzgâr Yönü ve İsimlendirilmesiRüzgârlar geldikleri yöne göre belirtilir. Örnek olarak “Rüzgâr 0450’den” ifadesi,

coğrafik yön olarak 0450den 2250ye doğru esen bir rüzgâr ı kasteder. Rüzgâr, çevreetkilerinden dolayı cetvelle çizilmiş gibi sabit bir yönden esmez. Bu neden ileisimlendirilmesinde hassas dereceler değil “Temel Seyir” modülünde öğrendiğiniz 22,50 Aralıklı yön isimleri kullanılır. Örnek olarak “Rüzgâr NE’den” ifadesi coğrafik yön olarak

045

0

’den 225

0

’ye doğru esen bir rüzgâr ı kasteder.ANA YÖNLER ARA YÖNLER TALİ YÖNLER N 000,0 NE 045,0 NNE 022,5 ENE 067,5E 090,0 SE 135,0 ESE 112,5 SSE 157,5S 180,0 SW 225,0 SSW 202,5 WSW 247,5W 270,0 NW 315,0 WNW 292,5 NNW 337,5

Tablo 1: Yönler ve isimleri

Rüzgârlar gerek olduğu taktirde daha küçük taksimatlar ile “Kerte” olarak da belirtilebilir. Bir kerte 11,250 dir ve saat yelkovanı istikametinde pruvadan itibaren belirtilir.Örnek olarak “Rüzgâr sancak 5 kerteden” ifadesi; 11,25 x 5 = 56,25 derece sancaktan esen

bir rüzgâr ı kastetmektedir. Ancak rüzgâr ın bu kadar ince tespiti pratik ve doğruolmadığından yön tespitinde kerte yaygın bir kullanım ifadesi değildir.

Denizcilik lisanımızda ana ve ara yönlerden esen rüzgârlar, yön isimlerinden farklı isimlendirilmişlerdir.

Tablo 2:Ülkemizde rüzgâr isimleri

YILDIZ N 000POYRAZ NE 045GÜN DOĞUSU E 090KEŞİŞLEME SE 135

KIBLE S 180LODOS SW 225GÜN BATISI W 270KARAYEL NW 315



5

1.3. Rüzgârın ÖlçümüGemilerde rüzgâr istikametini ölçen aletlere rüzgâr (Jirüet )oku denir. Rüzgâr şiddetini

(hız) ölçen aletlere anemometre adı verilir. Ancak bugün birçok anemometre jiruet’le birleştirilerek hem şiddet hem de yön gösterir şekilde yapılmakta ve bu birleşik cihaza daanemometre denmektedir.

Şekil 2: Sabit anemometre açık alan ünitesi Şekil 3: El anemometresi

Anemometre iki ayr ı üniteden oluşur. Biri gemide yüksek bir yere konan ve rüzgâr

yönü ile süratini tespit eden açık alan ünitesi, diğeri gemi köprüüstüne konan tespit edilenyön ve sürati gösteren kapalı alan ünitesidir. Eski cihazlarda köprüüstü ünitesi biri sürat biride yön gösteren iki ayr ı göstergeden oluşurdu. Bugün ise bu cihazlar yerlerini sadece yön vesürati değil aynı zamanda başka değerleri de hesap edip onlar ı da gösteren tek göstergelielektronik cihazlara bırakmıştır.



6

Şekil 4: Elektronik anemometre kapalı alan ünitesi Şekil 5: Anemometre açık alan ünitesi

Bugünkü elektronik anemometrelerden, üretici firmaya da bağlı olmakla birlikteaşağıdaki değerleri de öğrenebiliriz.

Ø O anki rüzgâr şiddetiØ O anki rüzgâr yönüØ Beafour taksimatı ile o anki rüzgâr şiddetiØ Cihaz sıf ırlandığından itibaren ölçülen en fazla rüzgâr şiddeti

Ø Alarm kurulmuş olan en fazla rüzgâr şiddetiØ Alarm kurulmuş olan en az rüzgâr şiddetiØ Alarm kurulmuş olan en büyük rüzgâr açısı Ø Alarm kurulmuş olan en küçük rüzgâr açısı

Burada önemli bir nokta, eğer bu cihaz gemi GPS cihazına bağlı değil veya bağlanamaz ve onunla koordineli çalışmıyor veya çalışamaz ise buradan alacağımız rüzgâr değerleri nispi, yani gemiye göredir. Klasik anemometreler ile bugün kullanılan elektronik anemometrelerin çoğunluğunun da GPS cihazı ile koordineli çalışma imkanı olmadığındangenelde gemi anemometrelerinden sadece nispi değerler elde ederiz. Ancak bizimtespitlerimizi jurnale kayıt edebilmemiz ve meteorolojik tahminler ile gemi manevralar ı yapabilmemiz için hakiki rüzgâr yön ve süratine ihtiyacımız vardır.

1.4. Rüzgârın Hakiki Yön ve Şiddeti

Gemi hareket etmiyorken anemometreden aldığımız nispi rüzgâr şiddet ve yönü ilehakiki rüzgâr şiddet ve yönü aynıdır. Ancak gemi hareket haline geçince cihaz bize nispideğerleri verecektir. Bu değerlerde gemi ve rüzgâr ın bileşke hareket vektörüne ait değerler olacaktır.



7

Bileşke hareket vektörü, başlangıç noktalar ı aynı olan geminin hareket vektörü ile

rüzgâr ın hakiki hareket vektörlerinin kenarlar ını oluşturduğu paralel kenar ın vektör uçlar ını birleştiren köşegenidir. Yönü gemi hareket vektör ucundan rüzgâr hareket vektör ucunadoğrudur.

Şekil 6: Rüzgâr üçgeni (Şekil-6) A, B ve C vektörleri ile oluşan üçgen rüzgâr üçgenidir. “A” Geminin hakiki

hareket vektörü, “B” rüzgâr ın hakiki hareket vektörü, “C” ise rüzgâr ın nispi hareketvektörüdir. Yani “C” bileşke vektörü rüzgar ın nispi hareket vektörü olup, gemininanemometresinden alınan değerlere göre belirlenen vektördür. Bu üçgen üzerinde eğer ikivektör biliniyorsa diğeri de bulunabilir. Rüzgâr üçgeninin çözümü buna dayanır.

Üçgeni oluşturan vektörlerden gemi hareket vektörü zaten o gemi içindeolduğumuzdan geminin pusula ve parakete cihazlar ından alınan değerler ile bilinebilir.Rüzgâr ın nispi hareket vektörü de anemometreden alınan değerler ile çizilebilir. Bu şekilderüzgâr ın hakiki hareket vektörünü ve dolayısı ile rüzgâr ın hakiki yön ve süratini bulabiliriz.

Şekil 7: 0500 hareket vektörü Şekil 8: 2180 hareket vektörü



8

Şekil 7’da gösterilen “A” vektörü 500 yönüne saatte 12 kts sürat ile ilerleyen gemininhakiki hareket vektörü, Şekil 8’de gösterilen “C” vektörü de geminin anemometresine göre0380den (2180 yönüne) 17,6 kts kuvvetinde esen rüzgâr ın nispi hareket vektörüdür.

Şekil 9’de ise rüzgâr ının hakiki yön ve şiddetini gösteren “B” vektörü bulunmayaçalışılmıştır. Bu amaç ile vektörler aynı koordinat sistemine taşınmıştır. Buradaki taşımadaanemometreden okunan değerlere göre bilinen “C” vektörü yani rüzgâr ın nispi hareketvektörü geminin hareket vektörünün (A) ucuna taşınmıştır.

Şekil 9: Rüzgarın hakiki hareket vektörünün çizimi

Sonra “C” vektörünün ucu koordinat merkezi ile birleştirilerek rüzgâr ın hakiki hareketvektörü (B) oluşturulmuştur. Bu vektörün değerleri çizimin yapıldığı manevra levhasındaölçülerek rüzgâr ın hakiki 0200’den (2000 yönüne) 6 kts şiddetinde estiği bulunmuştur.

Rüzgâr ın hakiki yön ve süratinin bulunma işlemi burada yaptığımız ve daha önce“Radar gözlem ve plotlama” modülünde de öğrendiğimiz gibi manevra levhasının üzerindeyapılabileceği gibi doğrudan harita üzerinde de yapılabilir.

Rüzgâr ın hakiki yön ve süratini bulmak için:

Ø Bir tane manevra levhası çıkartılır.Ø Koordinat merkezinden geminin hareket vektörü çizilir.

Ø Rüzgâr ın anemometreden alınan değerlere göre hareket vektörü geminin hareketvektörünün bitim noktasından çizilir, (Yön paralel cetvel ile merkezden ölçülür vegemi hareket vektörünün ucuna taşınır.)

Ø Koordinat merkezi rüzgâr nispi hareket vektörünün ucu ile birleştirilerek rüzgâr ınhakiki hareket vektörü oluşturulur.



9

Ø Rüzgâr ın hakiki hareket vektöründen rüzgâr ın geldiği yön ölçülür. (Burada hakiki

vektörün koordinat merkezinden başladığı ve rüzgâr ın geldiği yön ile belirtildiğiniunutmayınız. Ölçüm üzerine çizim yapılan manevra levhasından yapılacaktır).

Ø Rüzgâr ın hakiki hareket vektöründen rüzgâr ın şiddeti ölçülür, (Şiddetin büyüklük olduğunu ve manevra levhasında vektörlerin büyüklüğünün belirtilmesindekullanılan taksimata göre yapılacağını unutmayınız.)

Ø Rüzgâr ın hakiki yönü jurnale ana, ara ve tali yön k ısaltması şeklinde kayıt edilir (Derece olarak bulunan yön en yak ın ana, ara veya tali yön şeklinde jurnalekayıdedilir).

Ø Rüzgâr ın hakiki şiddeti jurnale Bofor taksimatı ile kayıt edilir.

Bu işlem sırasında manevra levhası üzerinde yapılan işlemler “Radar Gözlem VePlotlama modülü”nde görülmüştü.

1.5. Rüzgâr Durumunu Jurnale kayıt etmek Meteorolojik elemanlar k ısa süreli ve yerel hava tahminleri için gemide devamlı

olarak takip edilir ve özel bir durum olmadığı taktirde her saat başı gemi jurnaline kayıtedilir. Bu kayıtlarda rüzgâr geldiği hakiki yönün k ısaltması ve Bofor taksimatına göre şiddetiile belirtilir. Bu kayıtta (Tablo-3)’de belirtilen ifade ve değerler kullanılır.

SüratiBofor

KuvvetiTanımı

Deniz mili / saat Metre / saniye

0 Sakin 1’den az 0,4’den az1 Hafif hava 1-3 0,4 - 1,5

2 Hafif esinti 4-7 1,6 - 3,3

3 Mutedil esinti 7-10 3,4 - 5,4

4 Orta Kuvvetli rüzgâr 11 - 16 5,5 - 7,9

5 Şiddetli rüzgâr 17 - 21 8,0 - 10,7

6 Kuvvetli rüzgâr 22 - 27 10,8 - 13,8

7 Orta Kuvvetli f ırtına 28 - 33 13,9 - 17,1

8 Şiddetli f ırtına 34 - 40 17,2 - 20,79 Kuvvetli f ırtına 41 - 47 20,8 - 24,4

10 Tam f ırtına 46 - 55 24,5 - 28,4

11 Sert f ırtına 56 – 63 28,5 – 33,5

12 Herikeyn,Tayfun, Bora 64 - 71 33,5 – 36,5

Tablo 3: Bofor taksimatı



10

UYGULAMA FAALİYETİ

İşlem Basamakları Öneriler

Ø Bir manevra levhası çıkartınız.

Ø Manevra levhasının koordinatmerkezinden gemi hareket vektörünüçiziniz.

Ø Geminin hareket vektörünün bitim

noktasından başlayarak rüzgâr nispihareket vektörünü çiziniz.

Ø Koordinat merkezinden rüzgâr ın nispihareket vektörünün bitim noktasınarüzgâr ın hakiki hareket vektörünüçizdiniz mi?

Ø Rüzgâr ın hakiki hareket vektöründenrüzgâr ın geldiğini yönü ölçünüz.

Ø Rüzgâr ın hakiki hareket vektöründen

rüzgâr ın şiddeti ölçünüz.

Ø Rüzgâr ın hakiki yönünü jurnale ana, arave tali yön k ısaltması şeklinde kayıdediniz.

Ø Rüzgâr ın hakiki şiddetini jurnale Bofor taksimatı ile kayıdediniz.

Ø Manevra levhasına vektör çizimi dahaönce “Radar gözlem ve Plotlama”modülünde gösterilmişti.

Ø Gemi hareket vektörünün değerleri gemi pusulası ve paraketeden öğrenilebilir.

Ø Rüzgâr nispi hareket vektörünündeğerleri anemometreden alınandeğerlerdir.

Ø Rüzgâr hakiki hareket vektörünün yönüve büyüklüğü manevra levhası üzerindenölçülür.

Ø Hakiki hareket vektörlerinin koordinatmerkezinden başladığını ve rüzgâr ınyönü belirtilirken geldiği yön

söylendiğini unutmayınız.

Ø Rüzgâr ın hakiki yön ve süratinin bulunma işlemi burada yaptığımız vedaha önce de öğrendiğimiz gibi manevralevhasının üzerinde yapılabileceği gibidoğrudan harita üzerinde de yapılabilir.




11

ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME

A. Objektif Testler (Ölçme Sorulari)

Aşağıdaki ifadelerin doğru veya yanlış olduğunu belirterek, öğrenme faaliyetindekazanmış olduğunuz bilgileri ölçünüz.

Ölçme Soruları Doğru Yanlış

1. Rüzgâr havanın yeryüzüne dik ve dike yak ın hareketlerinedenir.

2. Rüzgârlar hava kütlesinin gittiği yöne göre isimlendirilir.

3. Rüzgârlar gerek olduğu taktirde 11,250lik ve pruvadanitibaren ölçülen “Kerte” ile belirtilebilir.

4. Ülkemizde rüzgâr yönleri belirtilirken N-Yıldız, E-Gündoğusu, S-K ı ble, W-Gün batımı olarak belirtilir.

5. Gemilerde rüzgâr istikametini ölçen aletlere rüzgâr (Jirüet)oku denir.

6. Rüzgâr şiddeti anemometre, istikameti jirüet ile ölçülürken bu cihazlar ın birleşik olanlar ına da jiruet denir.

7. Rüzgâr üçgeni; gemi hakiki hareket vektörü, rüzgâr hakikihareket vektörü ve rüzgâr nispi hareket vektöründen oluşur.

8. Rüzgâr ın nispi hareket vektörü anemometreden ölçülendeğerler ile çizilen vektördür.

Değerlendirme

Sorulara verdiğiniz cevaplar ile cevap anahtar ınızı kar şılaştır ınız, cevaplar ınız doğruise uygulamalı teste geçiniz. Yanlış cevap verdiyseniz öğrenme faaliyetinin ilgili bölümünedönerek konuyu tekrar ediniz.




12

B. Uygulamalı Test

Mizansen gereği geminizin rotası 3000 ve sürati 14 kts’dır. Saat başında gemininanemometresi poyrazdan 16 kts rüzgâr vermektedir. Öğrenme faaliyeti 1’de öğrendiğinizgibi gemi jurnaline rüzgâr kaydını alınız.

Yaptığınız uygulamayı aşağıdaki değerlendirme ölçeğine göre değerlendirin.

Değerlendirme Ölçütleri Evet Hayır

Bir manevra levhası çıkarttınız mı?

Manevra levhasının koordinat merkezinden 3000 yönüne 14 kts

büyüklüğünde gemi hareket vektörünü çizdiniz mi?Geminin hareket vektörünün bitim noktasından, 2250 yönüne 16 kts büyüklüğünde rüzgâr nispi hareket vektörünü çizdiniz mi?

Koordinat merkezinden rüzgâr ın nispi hareket vektörünün bitimnoktasına rüzgâr ın hakiki hareket vektörünü çizdiniz mi?

Rüzgâr ın hakiki hareket vektöründen rüzgâr ın 0800 den geldiğiniölçtünüz mü?

Rüzgâr ın hakiki hareket vektöründen rüzgâr ın şiddetinin 23.6 ktsolduğunu ölçtünüz mü?

Rüzgâr ın hakiki yönünü jurnale ENE olarak kaydettiniz mi?

Rüzgâr ın hakiki şiddetini jurnale Bofor taksimatı ile “6” olarak kaydettiniz mi?

Değerlendirme

Yapılan değerlendirme sonunda “hayır” şeklindeki cevaplar ınızı bir daha gözdengeçiriniz. Kendinizi yeterli görmüyorsanız öğrenme faaliyetini tekrar ediniz. Cevaplar ınızıntamamı” evet” ise bir sonraki faaliyete geçiniz.



13

ÖĞRENME FAALİYETİ – 2Bu faaliyet ile uygun ortam sağlandığında, düzenli rüzgârlar ın tahminini

yapabileceksiniz.

Bir geminin kaptanına giderek çalışmalar ınız hakk ında bilgi veriniz. Ondan izinalarak:

Ø Ülkemiz sular ında belirli zamanlarda tekrar eden rüzgârlar var mı?Ø Varsa bu rüzgârlara ait zaman, yön, şiddet gibi bilgiler nedir, araştır ınız.

Edindiğiniz bilgileri kaydederek alarak öğretmeniniz ve/veya arkadaşlar ınızla paylaşınız.

2. DÜZENLİ RÜZGÂR TAHMİNİ YAPMAK

2.1. Rüzgârların Tanınması

Rüzgârlar ı tanımak genel olarak onlar ın yeri, zamanı, süresi, şiddeti ve yönü ile ilgili bilgi sahibi olmak demektir. Bilinen rüzgârlar ın bulunduğu yerlere girerken veya belirlirüzgârlar ın eseceği zamanlarda ona göre gerekli tedbirleri almak can, mal ve çevre güvenliğisağlayarak çalışma veriminin düşmesi engellenir. Bu bak ımdan rüzgârlar ın tanınması önemlidir.

Sınıflandırma, rüzgârlar ın tanınmasında yararlı bir yöntemdir. Rüzgârlar çok değişik şekillerde sınıflandır ılabilir ve bunlarda bir: de düzenli veya düzensiz oluşlar ına göre yapılansınıflandırmadır.

Düzenli rüzgârlar ı da aşağıdaki şekilde tasnif edebiliriz.

Ø Enlemler arası arz rüzgârlar ı (Alizeler ve Güney Batı rüzgârlar ı)Ø Uzun süreli mevsim rüzgârlar ı (Musonlar)

Ø K ısa süreli mevsim rüzgârlar ı (Çok sayıda)Ø Günlük rüzgârlar (Meltemler)Ø Siklonik f ırtınalar


AMAÇ

ARAŞTIRMA



14

2.2. Enlemler Arası Arz Rüzgârları

Dünya’nın ısınmasında ana kaynak Güneş’tir. Isı bu kaynaktan ışıma yolu ileDünya’ya iletilir. Dünyanın kendi etraf ındaki dönüş ekseninin durumundan dolayı Güneştenışıma yolu ile gelen ısı enerjisinin çoğu 30°N ve 300S enlemleri arasındaki ekvator bölgesinden alınır. Diğer yerlerden alınan enerji ise kutuplara gittikçe ışınlar ının atmosfer içinde ilerlediği yolun uzaması ve ışınlar ın daha küçük açılar ile yeryüzüne gelmesi nedeniile azalır. Bu iki enlem arasındaki k ısmın aldığı fazla enerjinin çoğunluğu atmosferik sirkülasyon ile diğer bölgelere ulaşır. Güneşten alınan ısı enerjisini dolaşım yolu ileyeryüzüne dağıtarak yeryüzündeki ısıyı dengeleyen hava hareketlerine atmosferik sirkülasyon denir.

Dünyamızın ısı alışverişi genelde ekvatordan kutuplara doğrudur. Güneşin ısıttığı

ekvator bölgesindeki hava ısınarak yükselir ve kutuplara doğru hareket eder. İlerledikçeenerjisini bırak ır ve soğuyarak kutuplarda yere iner. Yerdeki soğuk hava buradan da ekvatoradoğru akmaya başlar. Bu şekilde sirkülasyon tamamlanır. Kutuplar ile ekvator arasındameydana gelen atmosferik sirkülasyona “Ana Sirkülasyon” denir.

Ancak yeryüzünün farklı nedenler ile farklı enerjiye sahip olması 30. ve 60. dereceenlemlerinde farklı basınç kuşaklar ını meydana getirir. Bu basınç kuşaklar ı da ekvator ilekutuplar arasındaki bu ana sirkülasyonu üçe parçalar. Her bir parça kendi içinde farklı rüzgârlar ı oluşturur. Enlemler arasında oluşan bu düzenli ve sürekli rüzgârlara arz rüzgârlar ı denir.

Şekil 10: Kuzey yarım kürede rüzgâr ve basınç bölgeleri



15

Ø Ekvator-300 enlemi arası

Bütün mevsimlerde ekvator bölgesi güneşten en fazla ısı alan mıntıkadır. Ekvator bölgesinin etraf ında takriben 100 N – 100S enlemleri arasında kalan şerit en fazla ısı toplayan bölge olup bu bölgeye “Doldurum” adı verilir.

Bu mıntıkada daimi surette ısınan hava genişleyerek yükselir. Doldurum mıntıkası genellikle sakin bir bölge olup yükselen hava yüksek irtifalarda kuzeye ve güneye; yani dahasoğuk bölgelere doğru harekete başlar.

Yükselen bu hava, Dünya’nın dönüş yönüne göre yükseklerde, Kuzey Yar ım Küre’degüney batılı, Güney Yar ım Küre’de kuzey batılı rüzgârlar ı meydana getirerek ilerler. Onun

boşalttığı alanı 30. Enlem’deki yüksek basınçlı hava yine Dünya’nın dönüş yönündenetkilenerek bu sefer yere yak ın yerlerde, genel olarak “Alize”ler veya “Ticaret Rüzgârlar ı”

diye tanımlanan, Kuzey Yar ım Küre’de kuzey doğulu, Güney Yar ım Küre’de ise güneydoğulu rüzgârlar ı meydana getirerek doldurur. Ekvator ile 30. Enlem’ler arasında kalan bölgeye ticaret rüzgârlar ı bölgesi denir. Yükseklerde ise Ekvator’dan yükselerek genelkutuplar yönünde hareket eden hava kütleleri ısılar ını yavaş yavaş kaybederek ağırlaşır ve300 enleminde yere iner. Ağırlaşarak yere inen bu hava kütleleri burada bir yüksek basınçkuşağı meydana getirir. Nispeten soğuyarak yere inen fakat henüz çiğ noktasına (Suyunyoğunlaşma ısısı) ulaşamamış hava tekrar yeryüzünün sıcaklığını alarak biraz ısınır ve çiğ noktasına ulaşamadığından yağmur da bırakmadan tekrar yükselmeye başlar. Bu neden ile30. enlemler ve civar ında yağış pek görünmez.

Şekil 11:Kuzey Yarım Küre’de rüzgârlar



16

Ø 300-600 Enlemleri arası

30. Enlemde yüksek basınç oluşturan havanın bir k ısmı ticaret rüzgârlar ı ve alizelerioluşturarak Ekvator’a geri dönerken bir k ısmıda, yüzeyden kutuplara doğru Kuzey Yar ımKüre’de güney batılı (Güney Batı Rüzgârlar ı), Güney Yar ım Küre’de kuzey batılı rüzgârlar ı meydana getirerek yoluna devam eder. 30. Enlemde tekrar ısınarak hava yükselmesi 60.Enleme kadar devam eder. 60. Enlem’de bir yüksek alçak basınç kuşağı oluşur. Bu enlemdegüneşten alınan enerji düşük olduğundan buraya kadar yükselen hava yeterli ısı sağlayamazve hava sıcaklığı çiğ noktasının altına düştüğünden 60. Enlem ve çevresinde fazla miktardayağış görülür. 30 ile 60. enlemler arasındaki bölgeye orta bölge denir.

Ø 60

0

-Kutuplar arası

60° Enlemlerinden itibaren kutup bölgesi soğuk havası kendini gösterir. 60.Enlem’deki alçak basınçlı hava soğuyarak kutup bölgesine doğru inmeye devam eder.Kutuplarda iyice soğuyarak yeryüzüne inen hava burada tekrak bir yüksek bas ınç alanı yaratır ve yüzeyden 60. Enlem’e doğru tekrar döner. Bu arada, 600 Enlem’den kutuplar arasında yeryüzüne yak ın yerlerde, Kuzey Yar ım Küre’de kuzey doğulu: Güney Yar ımKüre’de güney doğulu, yükseklerde ise bunun tersi olarak Kuzey Yar ım Küre’de güney batılı, Güney Yar ım Küre’de kuzey batılı rüzgârlar ı doğurur. 60. Enlem’den kutuplara kadar olan bu bölgede kutup cephesi adı verilen daimi bir hudut mevcuttur ve buna, Polar bölgedenir.

Ancak yer yüzünde meydana gelen ve Dünya’yı saran yüksek ve alçak basınçkuşaklar ı sabit değildir. Mevsimlere göre ortalama 5 derece Ekvator’a veya kutuplara doğrukayabilir. Yine 30 ve 60. enlemlerdeki kuşaklar da aralıksız tam bir çember halinde değildir;ana sirkülasyonu etkileyen diğer etkenlerden dolayı yer yer parçalanmıştır.

Enlemler arası sürekli rüzgârlar ın yönünü etkileyen en önemli husus; Dünya’nın dönüş yönü ve süratidir. Dünya kendi ekseni etraf ında doğuya doğru, Ekvator’da saatte 900 millik bir süratle dönmektedir. Kutuplara doğru gittikçe azalan bu hız nihayet kutuplarda sıf ır olur.Ana sirkülasyonun Kuzey-Güney yönü değişmemekle birlikte rüzgârlar ın yönü Dünya’nındönüşünden dolayı hareket Kuzey Yar ım Küre’de, kuzey doğu-güney batı, Güney Yar ımKüre’de ise, güney doğu-kuzey batı yönünde oluşmaktadır.

Denizcilere yardımcı yayınlar arasında dünya denizlerindeki rüzgârlar ı gösterenharitalar vardır. Özellikle okyanus aşır ı seyir yapan gemiler bu yayınlardan yararlanabilir. Buharitalardan ağırlıklı olarak arz rüzgârlar ının esiş yön ve kuvvetlerini öğrenebiliriz.



17

2.3. Uzun Süreli Mevsim Rüzgârları Dünyanın güneş etraf ındaki dönüş yörüngesi ve dünyanın dönüş ekseninin bu

yörüngeye göre yatıklığını mevsimleri meydana getirir ve Dünya üzerindeki farklı yerler mevsimsel olarak farklı ısınmakta ve enlemler arası oluşan arz rüzgârlar ından farklı rüzgârlar ı meydana getirir. İşte, Dünya’nın Güneş etraf ındaki dönüş yörüngesi ve Dünya’nındönüş ekseninin bu yörüngeye göre yatıklığından kaynaklanan bu rüzgârlara “MevsimRüzgârlar ı” denir. Mevsimlerden kaynaklanan rüzgârlarda denizler ile karalar ın farklı ısınması önemli yer tutar. Mevsimlere bağlı olarak meydana gelen rüzgârlar ın süre veşiddeti, basınç farklılığının büyüklüğü, yaygınlığı ve sürekliliğine göre uzun veya k ısa süreliolmaktadır.

Şekil 12: Yaz ve k ış Musonları

Uzun süreli mevsim rüzgârlar ı, basınç farklılığının büyük, yaygın ve sürekli olduğu,nispeten yer kürenin daha düzenli olduğu yerlerde görülür ve mevsim süresince eser. Burüzgârlar ın en bilineni Hint okyanusundan Himalaya’lara kadar, okyanus ve Hindistanüzerinde esenidir ve adına Muson denir. Bu, Arapça mevsim kelimesinden alınmıştır. Yazındenizden karaya doğru esen Muson, denizden yeteri kadar nem alır ve karada ilerlemeye başlar. Karalar, üzerinden geçen hava, karalar çok daha sıcak olduğu için buradaki havayı kararsız bir duruma sokar. Karasız durumda olan havanın Himalaya Dağlar ı’na tırmanması sonucunda süratle soğuyan çiğ noktasının altına düşen hava o bölgede kuvvetli oraj1 veyağışlara sebep olur. Buradaki yer kürenin düzgünlüğünden dolayı, k ış aylar ında da ters

yönde musonlar meydana gelse de bunlar o kadar kuvvetli olmayı p yağışlar daha ziyadedenizlerde görülür.

1 Oraj; gök gürültülü yağmur.



18

2.4. K ısa Süreli Mevsim Rüzgârları K ısa süreli mevsim rüzgârlar ı uzun süreli mevsim rüzgârlar ına nazaran yer kürenin

nispeten daha düzensiz ve basınç fark ının daha düşük olduğu yerlerde mevsim içinde k ısasüreli ve daha az şiddetli olarak eserler. Süreleri birkaç gün ile birkaç hafta arasında,şiddetleri ise 7-10 bofor kuvvetindedir. Dünya’da bu tip rüzgârlar ın en fazla bilinenleriTablo.4’de verilmiştir.

Ülkemiz denizlerinde esen periyodik f ırtınalarda bir anlamda mevsim rüzgârlar ı sınıf ına dahil edilebilir. Uzun yıllara dayanan tecrübe ve bilgiler ile oluşturulan periyodik f ırtınalar cedveli (Tablo-5)’de verilmiştir. Bu rüzgârlar 7-9 bofor şiddetlerinde oluşmaktadır.Yönleri ise k ıyılar ımızın genel yönüne göre değiştiğinden verilmemiştir.

İsmi Yönü Yeri Zamanı Lavanter E Batı Akdeniz YazVendevale SW Batı Akdeniz K ış Mistral NW Lion Körfezi Genelde K ış Bora NE Adriyatik Genelde K ış Sirocco (samyeli) SE Malta ve Italya Yaz SonuEtesian N Ege YazKhamsin S Mısır İlkbahar Simoon S Arabistan İlkbahar Shamal NW Basra Körfezi YazBrick Fıelder N Avustralya YazShoutherly Buster SE/S Avustralya İlkbahar, Yaz

Norther N Panama-Maksika Körfezi K ış Williwaw Pampero N/SW Macellen, River Plate K ış Harmattan E Batı Afrika K ış Foehn S Alpler İlkbahar Chinook W ABD Rocky Mountains İlkbahar

Tablo 4: Yeryüzünde çok bilinen yerel rüzgârlar



19

01 Ocak Fırtına 01 Temmuz Yaprak 9-10 Ocak Fırtına 06 Temmuz Fırtına13 Ocak Zemheri 09 Temmuz Çark Dönüşü18 Ocak Fırtına 26 Temmuz Kara Erik 24 Ocak Fırtına 31 Temmuz K ızıl Erik 30 Ocak Ayandon 12-13 Ağustos Fırtına1-3 Şubat Hamsin 16 Ağustos Fırtına05 Şubat Fırtına 21 Ağustos Fırtına11-13 Şubat Fırtına 06 Eylül Bıldırcın Geçimi20 Şubat Fırtına 13 Eylül Çaylak 28 Şubat Fırtına 19 Eylül Fırtına11 Mart Fırtına 24 Eylül Kestane Karası 24 Mart Koz Kavuran 01 Ekim Turna Geçimi

26 Mart Çaylak 04 Ekim Kuş Geçimi29 Mart Fırtına 13 Ekim Meryemana07 Nisan K ırlangıç 17 Ekim K ırlangıç12 Nisan Fırtına 19 Ekim Bağ Bozumu18 Nisan Kuğu 28 Ekim Balık 28-30 Nisan Fırtına 17-19 Kasım Fırtına04 Mayıs Çiçek 23 Kasım Koç Katımı 08 Mayıs Fırtına 24 Kasım Fırtına16 Mayıs Filiz K ıran 30 Kasım Ülker Dönümü20 Mayıs Kokulya 6-7 Aralık Fırtına22 Mayıs Ülker 10 Aralık Karak ış 3-4 Haziran Fırtına 15-17 Aralık Fırtına

9-11 Haziran Fırtına 20 Aralık Fırtına20 Haziran Fırtına 26 Aralık Gün Dönümü27 Haziran K ızıl Erik

Tablo 5: Ülkemiz sularındaki belirli f ırtınalar



20

2.5. Günlük RüzgârlarDünya’ya ulaşan Güneş ışınlar ının yansıması veya emilmesi ışınlar ın üzerine düştüğü

yüzeyin rengi ve düzgünlüğü ile önemli oranda ilgilidir. Açık renk ve düz satıhlar iyi birer yansıtıcı, koyu renkli ve engebeli yüzeylerde iyi birer emicidirler. Ayr ıca ısının temas yoluile iletimi maddelerin yoğunluğu ile önemli derecede ilişkilidir. Bu kurallar nedeni ile karalar denizlere nazaran daha çabuk soğur ve daha çabuk ısınır.

Gündüzleri karalar ın çabuk ısınması nedeni ile üzerindeki hava da ısıtır. Isınan buhavanın yerini, daha soğuk olan deniz üzerindeki hava doldurur. Geceleri ise bunun tersineolarak yüzeyde, çabuk soğuyan karalardan, halen sıcak olan deniz üzerinde doğru bir ak ımoluşur. Deniz üzerine gelen bu hava orada ısınarak yükselir ve yükseklerde denizden karayadoğru bır ak ım görülür. Bu şekilde, denizler ile karalar arasında, gün içinde meydana gelenısı fark ından oluşan rüzgârlara meltem denir. Bizde gündüz denizden karaya esene İmbat,

gece karadan denize esene ise Meltem denir.

Şekil 13: Gece ve gündüz meltemleri

2.6. Sinklonik FırtınalarSiklon (Cyclone), süratli dönüş demektir. Meteorolojide siklon, bir alçak basınç

merkezi etraf ında geniş bir sahayı kaplayarak dönen rüzgâr demektir. Oluşumu, kutuplardan100 enlemlerine kadar sarkan soğuk havanın ekvatordan gelen sıcak hava ile kar şılaştığı yerlerde, her iki hava kütlesinin arasında bir cephe oluşmaktadır. Bu cephenin her ikiyanındaki rüzgârlar birbirine ters ve paraleldir. Her iki hava kütlesinin bas ınç fark ının arttığı yerlerde geniş depresyonlar ve buna bağlı olarak girdaplar meydana gelir. Bu girdaplar birer alçak basınç merkezleri oluşturarak siklonik f ırtınalar ı yaratır.



21

Şekil 14: Siklonik f ırtınaların meydana gelişi

Şekil 15: Normal bir rüzgâr dairesi Şekil 16: Bir siklonik f ırtına dairesi

Bilinen diğer rüzgârlar ı oluşturan sirkülasyonun dönüş ekseni genel doğu-batı yönünde ve Dünya dönüş eksenini kesmiyecek şekildeyken, siklonlarda dönüş ekseni, Dünyaeksenine dik ve keser şekildedir.

Şekil 17: Kuzey yarımküredeki bir siklonik f ırtınanın uydudan görünümü Kuzey Yar ım Küre’de siklonlar ın dönüş yönü, saat 12 kuzey kutbunu gösterir

durumdayken, saat yelkovanın dönüş istikametinin tersi, güney yar ım kürede ise saatyelkovanının dönüş istikameti yönündedir.



22

Siklonik f ırtınalar, merkezden 50 ile 300 yar ıçapındaki bir alanda etkili olur.Rüzgârlar, merkeze yaklaştıkça kuvvetlenir. Rüzgâr sürati merkeze yak ın yerlerde saatte 85

knot’a kadar çıkar. Rüzgârlar ın sürati, f ırtınayı oluşturan alçak basınç ile aritmetik tersorantılıdır. Yani, f ırtınayı oluşturan alçak basınç ne kadar düşükse, f ırtınanın kuvveti o kadar büyüktür. Kuvvetli f ırtınalarda bu alçak basınç 945 mb.’a kadar düşer (Sakin havada basınç1013 mb.). Siklonlar mevsimsel olarak denizlerde doğup yeryüzüne yak ın şekilde, geneldeyine denizlerden genel kutup yönüne doğru ortalama saatte 10 deniz mili süratle ilerler.Karalar üzerindeki yüksek basınç, siklonlar ın karalara yönelmesini engeller; ancak bazenkaradaki yüksek basıncın zayıf olduğu zamanlarda bu kuvvetli rüzgârlar karalar içine girer ve orada, bazen de tekrar denize inerek denizde sönümlenir.

Şekil 18: Siklonik f ırtına hareket tarzı



23

Siklonik f ırtınalar, Amerika k ıtası çevresinde Harikeyn, Doğu Asya’da Tayfun, GüneyAsya ve Avustralya’da Tropikal Siklon adıyla anılır ve yılın belirli zamanlar ında meydanagelir.

AYLAR BÖLGELER

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12TROPICAL CYCLONBengal körfezi

B B B A A A A A B

TROPICAL CYCLONArap denizi

A A A A

TROPICAL CYCLONGüney batı hint okyanusu

A A A B B B B

TROPICAL CYCLONDoğu Avustralya A A A B BTYPOONKuzey Pasifik güney batı k ısmı

B B A A A A B B

HURRICANEKuzey Pasifik güney doğu k ısmı

B A A A A A B

HURRICANEKuzey Atlantik güney batı k ısmı

B B A A A B

Tablo 6: Yer yüzündeki Siklonik f ırtına periyodları

A: Oluşma olasılığı yüksek, B: Oluşma olasılığı daha düşük

2.7. Düzenli Rüzgârlar için Tahmin Yapmak Düzenli rüzgârlar yukar ıda öğrendiğimiz gibi yeryüzünde belirli yer, zaman ve

sürelerde esen rüzgârlardır. Gemimizin seyir planlamasını yaparken bu rüzgârlar göz önünealınır ve eğer seyir zamanı rotamız üzerinde bu rüzgârlar varsa ona göre tedbirlerimizi alır ız.

Ø Seyir öncesi hareket ve var ış limanlar ı ile genel gidiş yolu ve zamanı öğrenilir.Ø Gemideki düzenli rüzgâr çizelgeleri ve rüzgâr haritalar ı çıkartılır.Ø Seyir zamanı ve genel gidiş yolu düzenli rüzgâr çizelgeleri ile kar şılaştır ılır.Ø Seyir sırasında kar şılaşılabilecek rüzgârlar için zaman, yön ve sürat tahminleri

yapılır.

Yapılan düzenli rüzgâr tahminleri seyir planlamasında kullanılmak üzere görevli

kişiye verilir.Düzenli rüzgârlar ile ilgili yapılan tahminler daima meteoroloji raporlar ı ile

kar şılaştır ılır. Bu şekilde tahmin becerisi geliştirilir ve tahminlerin doğruluk oranı artır ılır.



24



Ø Seyir öncesi hareket ve var ış limanlar ı ilegenel gidiş yolu ve zamanını öğreniniz.

Ø Gemideki düzenli rüzgâr çizelgelerini verüzgâr haritalar ını çıkartınız.

Ø Seyir zamanı ve genel gidiş yolunudüzenli rüzgâr çizelgeleri ve haritalar ı ile

kar şılaştır ınız.

Ø Seyir sırasında kar şılaşılabilecek rüzgârlar için zaman, yön ve sürattahminlerini yapınız.

Ø Yapılan düzenli rüzgâr tahminlerini seyir planlamasında kullanılmak üzere görevlikişiye veriniz.

Ø Düzenli rüzgârlar ile ilgili yapılantahminler daima meteoroloji raporlar ı ile

kar şılaştır ılır. Bu şekilde tahmin becerisigeliştirilir ve tahminlerin doğruluk oranı artır ılır.




25


A. Objektif Testler (Ölçme Soruları)



1. Ekvator ile 30. enlemler arasında kalan bölgeye ticaretrüzgârlar ı bölgesi denir.

2. Ticaret rüzgârlar ı kuzey yar ım küre’de kuzey batılı eser.

3. Güney batı arz rüzgârlar ı 600-900 enlemleri arasında eser.

4. Hint okyanusu ile Himalayalar arasında esen uzun sürelimevsim rüzgarlar ına Muson denir.

5. K ısa süreli mevsim rüzgârlar ının süreleri birkaç gün ile birkaç hafta arasında şiddetleri ise 7-10 bofor kuvvetindedir.

6. Denizler ile karalar arasında gün içerisinde meydana gelenısı fark ından oluşan rüzgârlara arz rüzgârlar ı denir.

7. Ülkemizde gündüz denizden karaya esen meltem rüzgâr ınaİmbat, gece karadan denize esene ise Meltem denir.

8. Kuzey yar ım kürede siklonlar ın dönüş yönü saat yelkovanındönüş istikametidir.

Değerlendirme





26

B. Uygulamalı Test

Bir geminin kaptanına giderek çalışmalar ınız hakk ında bilgi veriniz. Ondan izin alarak mizansen gereği 17 Kasım günü İstanbul’dan hareket ile Süveyş kanalı yolu ile Chittegong’a(Bengaldeş) gideceksiniz. 18 Kasım’da Rodos, 19 Kasım’da Mısır, 23 Kasım’da Aden, 29Kasım’da Hindistan’ın güney ucu, 3 Aralık’ta Bengaldeş’te olacaksınız. Seyir öncesi seyir zamanı ve yolu için yukar ıdaki öğrenme Faaliyeti 2’de öğrendiğiniz gibi düzenli rüzgâr tahmini yapınız.

Yaptığınız uygulamayı aşağıdaki değerlendirme ölçeğine göre değerlendiriniz.


Seyir öncesi hareket limanının İstanbul, var ış limanının Chittegong,ve Süveyş üzerinden gidileceğini ile zamanını öğrendiniz mi?

Gemideki düzenli rüzgâr çizelgelerini çıkarttınız mı?

Seyir zamanı ve genel gidiş yolunu düzenli rüzgâr çizelgeleri veharitalar ından kar şılaştırdınız mı?17-18 Kasım’da Türkiye sular ında f ırtına, 23 Kasım ile 3 Aralık arasında Arap denizinde ve Bengal körfezinde siklonik f ırtınatahminlerini yaptınız mı?Yapılan rüzgâr tahminlerini seyir planlamasında kullanılmak üzeregörevli kişiye verdiniz mi?

Değerlendirme

Yapılan değerlendirme sonunda “Hayır” şeklindeki cevaplar ınızı bir daha gözdengeçiriniz. Kendinizi yeterli görmüyorsanız öğrenme faaliyetini tekrar ediniz. Cevaplar ınızıntamamı “Evet” ise bir sonraki faaliyete geçiniz.



27


Bu faaliyet ile uygun ortam sağlandığında, düzensiz rüzgâr tahmini yapabileceksiniz.

Bir geminin kaptanına giderek çalışmalar ınız hakk ında bilgi veriniz. Ondan izinalarak:

Ø Gemide bir rüzgâr geldiğini havaya bakarak nasıl anladıklar ını,Ø Göğün durumuna bakarak hava tahmini nasıl yaptıklar ını, araştır ınız.

Edindiğiniz bilgileri kaydederek öğretmeniniz ve/veya arkadaşlar ınızla paylaşınız.

3. DÜZENSİZ RÜZGÂR TAHMİNİ YAPMAK

3.1. Rüzgârların Düzensiz Olması Daha önce Dünya’mız üzerinde oluşan düzenli basınç alanlar ından kaynaklanan

düzenli rüzgârlar ı gördük. Ancak çok daha küçük alanlarda oluşan ve çok daha yerelnedenler ile değişen rüzgârlar belirli bir tekrara, zamana veya yere bağlı kalmaksızınmeydana gelir. Bunlar ın denizciler taraf ından ön görülerek tedbirlerinin alınması gerekir.

Oluşma zamanlar ı, süreleri, şiddet ve yönleri düzensiz olan rüzgârlar genel olarak:

Ø Yeryüzünün küçük alanlardaki farklı Güneş ışınlar ını emme veya yansıtmaözelliğinden kaynaklanan mevzi ısınmalar ın oluşturduğu basınç farklılığındankaynaklanır.

Ø Şiddetleri ile yönleri topoğrafik nedenler ile değişiklik gösterir.

3.2. Cephe Geçişlerinde Oluşan RüzgârlarÖnceki öğrenme faaliyetinde gördüğümüz gibi cephe geçişleri kuvvetli rüzgârlar ı

oluşturmaktadır. Cephe geçişlerinde rüzgârlar aşağıdaki şekilde oluşur.

Ø Yönlerinde keskin değişimler olur.


AMAÇ

ARAŞTIRMA



28

Hatırlanacağı gibi rüzgârlar ın meydana gelmesine sebep basınç (gradiyent) fark ı

olduğundan, rüzgârlar yüksek basınçtan alçak basınca doğru ve izobar ı2 düşük açılarlakesecek şekilde eserler ve bu sebepten cephelerde rüzgâr istikametlerinde keskindeğişiklikler gözükür.

Rüzgâr ın esiş şekli, güney ve kuzey yar ım kürelerde birbirinin tersi yönde oluşur.Kuzey Yar ım Küre’de gemi cepheye girmeden önce rüzgâr güneyden eser, cephe geçerken batılar, geçtikten sonra ise kuzey batıdan esmeye başlar.

Ø Hızlar ı artar

Cephe bir yere yaklaşırken rüzgâr ın hızı artar, geçiş sırasında çok kuvvetlenir vegeçtikten sonrada kesilir veya çok yavaşlar.

3.3. Pratik Rüzgâr Tahminleriİnsanoğlu gemileri yaparak suya indirdikleri andan itibaren daima havanın durumunu

bilmek ihtiyacını duymuştur. Önceleri sadece birbirini takip eden hava olaylar ının gözleminedayanan tahminler daha sonra meteoroloji bilminin gelişmesi ile daha bilimsel hale gelmiş,aletli tahminler ile desteklenmiştir. Her ne kadar günümüzde tahminler tamamen bilimselyöntemler ile yapılmaktaysa da gemilerde daha basit k ısa süreli ve yerel tahminlere deihtiyaç duyulmaktadır. Bu neden ile denizcilerin yararlandığı basit tahminlere aşağıda yer verilmiştir.

Ø Aletsiz Tahminler

Havadan tahminler

• Mevsimin olağan olan sıcaklığından fazla olan sıcaklarda bir f ırtınanınveya yağmurla kar ışık şiddetli bir rüzgâr ın eseceği beklenmelidir.

• Ufkun bir cihetinin koyu renkli bulutlarla kaplanmış bulunması o taraftan bir rüzgâr eseceğine işaret eder.

• Havanın sıcakken birdenbire soğuması f ırtına ve rüzgâra işarettir. Şayetsoğuk hava ile beraber yağmur yağacak olursa havanın açacağınahükmedilir.

Güneşin gurubundan tahminler

• Boz renk, açan güzel havaya• Parlak sar ı, sema rüzgâra• K ırmızı renk, iyi hava; fakat hafif rüzgâra• Pembe ve f ıstıki renk şiddetli yağmur ve f ırtınaya• Turuncu renk, hafif rüzgâra,• Güneş etraf ında k ırmızı, rüzgâra işaret eder,

2 Meteoroloji haritalar ında aynı basınç değerlerine sahip noktalar ın en yak ındaki ile birbirini takipedecek şekilde birleştirilmesi şeklinde oluşturulan çizgi.



29

Sema ve denizden tahminler

• Kuzey Yar ım Küre’de gök gürlemesi, k ı ble rüzgâr ının eseceğine,• Mavi sema, geceleyin hafif beyazlık güzel havaya• Deniz renginin siyah veya yeşil görünmesi havanın sertleşeceğine• Denizin ayna gibi parlaması f ırtınaya• Yağmurdan sonra kuzey rüzgâr ı iyi havaya• Gece sis ve çiğ, çok güzel havaya delalet eder.

Aydan tahminler

• Ayın fazla parlaklığı ve civar ının k ırmızı veya turuncu görünmesi f ırtınaya• Ayın doğuşta k ırmızı görünmesi sert rüzgâra• Ayın etraf ındaki halenin iç çevresinin k ırmızı veya mor renkli oluşu

şiddetli f ırtınaya• Ayın etraf ındaki halenin beyaz renkli olması iyi havaya,

Gök kuşağından tahminler:

• Sabah gök kuşağı fena havaya• Ak şam gök kuşağı iyi havaya işaret eder.

Ø Aletli Tahminler

Aşağıda, Kuzey Yar ım Küre’de, barometre, termometre ve anemometre ileyapabileceğimiz bazı pratik hava tahminleri belirtilmiştir. Bu tahminlerde özel durumlar hariç, güneyden gelen havanın sıcak ve alçak basınçlı, kuzeyden gelen havanın soğuk veyüksek basınçlı olduğu ve cephenin rüzgâr getirdiği göz önüne alınmıştır.

Anenometre Barometre Termometre Hava tahmini

SakinSüratli düşüş veya artış

SakinKuvvetli rüzgâr ve f ırtına beklenmelidir.Bazen barometrenin ani yükselişinde havasakin olabilir.

Sakin Süratli düşüyor Artıyor Güney rüzgârlar ına delalettir. (Lodos, K ı ble,Keşişleme)

Sakin Süratli artıyor Düşüyor Kuzey rüzgârlar ına delalettir. (Karayel,Yıldız, Poyraz)

Kuzeyli rüzgâr Süratli düşüyor Sakin Rüzgâr ın artacağına delalettir.

Güneyli rüzgâr Süratli artıyor Sakin Kuzeyli ve kuvvetli f ırtına

Güneyli rüzgâr Süratli düşüyor Sakin Güney rüzgâr ının kuvvetleneceğine delalettir.

SakinYavaş artış veya düşüş

Sakin Devamlı ve sakin havaya delalet eder.

SakinSüratli olarak düşüş ve artış

Sakin Fırtınaya delalettir.

Tablo 7: Aletli pratik hava tahminleri



30



Ø Gökyüzündeki bulutlanma ve ışımadurumlar ını takip ve tespit ediniz.

Ø Termometre, anemometre ve barometredeğerlerini okuyunuz.

Ø Okunan termometre, anemometre ve

barometre değerlerini jurnal kayıtlar ı ilekar şılaştır ınız.

Ø Tespit edilen değişimleri aletli ve aletsiztahmin çizelgelerinden kar şılaştır ınız.

Ø Cephe geliş değerlendirmesi yapınız.

Ø Bulunan sonuçlara göre rüzgâr tahminigeliştiriniz.

Ø Düzensiz rüzgâr tahminleri vardiya

zabiti veya kaptanlar taraf ından gemidedevamlı yapılan gözlemlerde tespitedilen hava olaylar ındaki değişmeleregöre yapılır.




31


A.Objektif Testler (Ölçme Soruları)



1. Cephe geçişinde rüzgâr ın yönünde keskin değişimler olur vehızı artar.

2. Rüzgâr yok, termometrede değişim yok fakat barometre

süratli düşüyor veya yükseliyorsa hava sakin kalacaktır.

Değerlendirme





32

B. Uygulamalı Test

Seyir laboratuar ına veya bir gemiye giderek, sorumlu öğretmene veya gemi kaptanına

çalışmalar ınız hakk ında bilgi veriniz. Ondan izin alarak öğrenme faaliyetinde öğrendiğinizgibi günlük hava durum kayıtlar ından yararlanarak k ısa süreli yerel rüzgar tahmini yapınız.

Yaptığınız uygulamayı aşağıdaki değerlendirme ölçeğine göre değerlendirin.


Gökyüzündeki bulutlanma ve ışıma durumlar ını takip ve tespitettiniz mi?

Termometre, anemometre ve barometre değerlerini okudunuz mu?

Okunan termometre, anemometre ve barometre değerlerini jurnalkayıtlar ı ile kar şılaştırdınız mı?

Tespit edilen değişimleri aletli ve aletsiz tahmin çizelgelerindenkar şılaştırdınız mı?

Cephe geliş değerlendirmesi yaptınız mı?

Bulunan sonuçlara göre rüzgâr tahminini geliştirdiniz mi?

DeğerlendirmeYapılan değerlendirme sonunda “Hayır” şeklindeki cevaplar ınızı bir daha gözden

geçiriniz. Kendinizi yeterli görmüyorsanız öğrenme faaliyetini tekrar ediniz. Cevaplar ınızıntamamı “Evet” ise bir sonraki faaliyete geçiniz.



33

MODÜL DEĞERLENDİRME

A.Objektif Testler

Aşağıdaki ifadelerin doğru veya yanlış olduğunu belirterek, modülde kazanmış olduğunuz bilgileri ölçünüz.


1. Ülkemizde rüzgâr yönleri belirtilirken NE-Poyraz, SE-Keşişleme, SW-Lodos, NW-Karayel olarak belirtilir.

2. Rüzgâr şiddeti santigrat taksimatına göre belirtilir.

3. Güneşten alınan ısı enerjisini dolaşım yolu ile yeryüzünedağıtan hava hareketlerine atmosferik sirkülasyon denir.

4. Rüzgârlar ın dönüş ekseni yeryüzüne paralel, siklonlar ındönüş ekseni ise yeryüzüne diktir.

5. Termometrede hareket yok, rüzgâr kuzeyden esiyor ve barometre süratli düşüyorsa rüzgâr ın azalacağını gösterir.

6. Küçük alanlarda oluşan ve çok daha yerel nedenler iledeğişen rüzgârlar belirli bir tekrara, zamana veya yer bağlı kalmaksızın meydana gelirler.

Değerlendirme

Sorulara verdiğiniz cevaplar ile cevap anahtar ınızı kar şılaştır ınız, yanlış cevapverdikleriniz için modülün ilgili faaliyetine dönerek konuyu tekrar ediniz. Cevaplar ınızdoğru ise Performans Testi’ne geçiniz.

MODÜL DEĞERLENDİRME



34

B. Performans Testi (Yeterlik Testi)

Mizansen gereği ocak ayı sonu Trabzon limanından hareket ile İstanbul’agidiyorsunuz. Rotanız 2700 süratiniz 10 kts. Saat başında jurnal doldurmak için gemimeteoroloji cihazlar ından değerleri okudunuz. Anemometre lodostan 4 bofor kuvvetinderüzgâr, barometre 1000 mb basınç, termometre 220 C sıcaklık gösteriyor. Bunlar ı kaydettiniz. Ancak bir önceki saatte rüzgâr ın ve termometrenin aynı olmasına rağmen barometrenin 900 mb olarak kayıd edildiğini okudunuz. Modül öğrenme faaliyetlerindeöğrendiğiniz gibi rüzgâr tahmini yapınız.

Yaptığınız uygulamayı aşağıdaki değerlendirme ölçeğine göre değerlendiriniz.


Gemi jurnaline basınç değerini 1000 mb, sıcaklık değerini 220 yazdınız mı?Manevra levhasının koordinat merkezinden 2700 rotasına 10 ktssürate göre gemi hareket vektörünü çizdiniz mi?

Bofor taksimatından 4 bofor kuvvetini ortalama 14 kts olarak okudunuz mu?

Geminin hareket vektörünün bitim noktasından başlayarak 0450 yönüne 14 kts rüzgâr nispi hareket vektörünü çizdiniz mi?

Koordinat merkezi ile rüzgâr ın nispi hareket vektör bitim noktasını birleştirerek rüzgâr ın hakiki hareket vektörünü buldunuz mu?

Rüzgâr ın hakiki hareket vektöründen rüzgâr ın k ı bleden 10 ktskuvvetinde estiğini buldunuz mu?

Rüzgâr yönünü jurnale S, şiddetini 3 olarak yazdınız mı?

Barometrenin k ısa zamanda yükselmesi dikkatinizi çekti mi?

Pratik tahminler tablosundan kuzeyli kuvvetli f ırtınalar ın geldiğini buldunuz mu?

Periyodik f ırtınalar tablosundan ülkemiz sular ında 30 ocak tarihindeAyandon f ırtınası olduğunu buldunuz mu?

Havanın kuzeye döneceği ve f ırtınanın geldiği tahminini geliştirdinizmi?

Değerlendirme

Yapılan değerlendirme sonunda “Hayır” şeklindeki cevaplar ınızı bir kere daha gözdengeçiriniz. Hayır, olarak cevap verdiğiniz sorularda modülün ilgili faaliyetine dönerek konuyutekrar ediniz. Cevaplar ınızın tamamı “Evet” ise bir sonraki modüle geçmek için ilgili kişiler ile iletişim kurunuz.



35

CEVAP ANAHTARLARI

Öğrenme Faaliyeti–1 Cevap Anahtarı

1 2 3 4 5 6 7 8Y Y D D D Y D D


1 2 3 4 5 6 7 8D Y Y D D Y D Y


1 2D Y

Modül Değerlendirme Cevap Anahtarı

1 2 3 4 5 6D Y D D Y D

CEVAP ANAHTARLARI



36

ÖNER İLEN KAYNAKLAR Ø YALÇINALP Coşkun (U.Y.Kaptanı), AML ve KML Yat Kaptanlığı Alanı Ders Notları, Bodrum, 2005.

ÖNER İLEN KAYNAKLAR



37

KAYNAKÇAØ YALÇINALP Coşkun (U.Y.Kaptanı), AML ve KML Yat Kaptanlığı Alanı

Ders Notları, Bodrum, 2005.

KAYNAKÇA

Documents

Rüzgar Tahmini